ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

Αναλυτικό πρόγραμμα και κινηματογράφος

• Εισηγήτρια καθηγήτρια: Ιβρίντελη Μαρία

• Φοιτήτρια: Καλογεράκη Χριστίνα

Πανεπιστήμιο Κρήτης 2021

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΙΝΙΑΣ
Τίτλος: «Παπαφλέσσας»
Έτος: 1971
Σενάριο: Πάνος Κοντέλης
Σκηνοθεσία: Ερρίκος Ανδρέου
Πρωταγωνιστές: Δημήτρης Παπαμιχαήλ
Αλέκος Αλεξανδράκης
Άγγελος Αντωνόπουλος
Κάτια Δανδουλάκη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΑΙΝΙΑΣ

Εστιάζει στην Ελληνική Επανάσταση απέναντι στον τουρκικό ζυγό. Παρουσιάζει την αρχή της
Επανάστασης και την πορεία της μέσα από «τα μάτια» του αγωνιστή και κληρικού Γεώργιου
Δικαίου ή «Παπαφλέσσα». Η ταινία ολοκληρώνεται με τον ηρωικό θάνατο του «Παπαφλέσσα»
στη Μάχη στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου του 1825, από εχθρικό στράτευμα του Ιμπραήμ.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, υπάρχει λεπτομερής αναπαράσταση της ζωής των Ελλήνων
εκείνης της εποχής, από τα κοστούμια και τις φορεσιές, μέχρι την αρχιτεκτονική και τις
καθημερινές ασχολίες και συνήθειες. Η προσπάθεια αναπαράστασης των συνθηκών και των
γεγονότων εκείνης της εποχής είναι τόσο αξιόλογη, που στο τέλος ο θεατής έχει μια πλήρη εικόνα
τους.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ
• 10:28 Λύχνος (σε όλη τη διάρκεια της ταινίας βλέπουμε κεριά, καντήλια, κηροπήγια)
• 51:11 Οι γυναίκες ζυμώνουν και ψήνουν το ψωμί στον κοινό φούρνο του χωριού
• 51:39 Στάμνες για νερό από τη βρύση και από πίσω ένα γαϊδουράκι «φορτωμένο» κλαδιά
• 55:36 Παραδοσιακοί Πελοποννησιακοί χοροί
• 1:14:00 Αρνί στη σούβλα
• 1:19:10 Καλαμάρι για γραφή
• 1:19:25 Στάμνα για νερό από το αυλάκι
• 1:21:45 Αναφορά στο επάγγελμα «Καλαμαράς»
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1ΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Τάξη: Δ΄ Δημοτικού

Σχολικό Μάθημα: Μελέτη του Περιβάλλοντος

Ενότητα: 1η «Ελλάδα η Χώρα μας»

Κεφάλαιο: 6ο «Ο τόπος μας: Ο τρόπος ζωής άλλοτε και τώρα»

Διάρκεια διδασκαλίας: 45 λεπτά

Μέσα διδασκαλίας: Η/Υ, προτζέκτορας, 8-10 τάμπλετ

1Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Δίνουμε στα παιδιά τον παρακάτω πίνακα σε ατομικό φύλλο εργασίας και τα προτρέπουμε να
κυκλώσουν τις εικόνες των οποίων το περιεχόμενο αναγνωρίζουν είτε από την καθημερινότητά
τους, είτε από τις γενικές τους γνώσεις.
Η δραστηριότητα αυτή θα βοηθήσει τον δάσκαλο να καταλάβει το επίπεδο γνώσεων των μαθητών
σε γνώσεις λαϊκής τέχνης, ηθών και εθίμων. Επίσης, η δραστηριότητα αυτή θα είναι εναρκτήρια
για συζήτηση καθώς όσα παιδιά αναγνωρίζουν εικόνες που άλλα παιδιά δεν γνωρίζουν τι
απεικονίζεται, θα κληθούν να πουν τι είναι και που το έχουν δει.
2Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Η δεύτερη δραστηριότητα θα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος θα προβάλουμε την
παρακάτω εικόνα στα παιδιά και θα ρωτήσουμε αν γνωρίζουν τι απεικονίζεται και που μπορούμε
να δούμε αυτή τη στολή φορεμένη σήμερα. Φυσικά, η συζήτηση αυτή θα γίνει για να γνωρίσουν οι
μαθητές την πολεμική στολή της Επανάστασης του 1821, τους εύζωνες και τον συμβολισμό
αυτών.
Στο δεύτερο μέρος οι μαθητές θα χωριστούν σε ομάδες των δυο (αν υποθέσουμε ότι
έχουμε 16 μαθητές, οι ομάδες θα είναι 8), σε κάθε ομάδα θα ανατεθεί ένα γεωγραφικό
διαμέρισμα της Ελλάδας και θα δοθεί ένα τάμπλετ. Έπειτα, η κάθε ομάδα πρέπει να βρει
την παραδοσιακή φορεσιά του του τόπου τον οποίο έχει αναλάβει.

Μακεδονίτικη Κρητική Ηπειρώτικη Επτανησιακή

 3Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Διατηρούμε τις δυάδες της προηγούμενης δραστηριότητας. Η κάθε ομάδα μπαίνει με το τάμπλετ
της στο padlet που υποδεικνύουμε. Εκεί υπάρχουν διάφορα επαγγέλματα και κάθε ομάδα καλείται
να βρει μια εικόνα για ένα συγκεκριμένο από αυτά. Στο τέλος και όταν οι ομάδες έχουν βρει μια
εικόνα για το επάγγελμα που τους ανατέθηκε συζητάμε για το τι είναι το καθένα, αν υπάρχουν
αυτά τα επαγγέλματα σήμερα και ποιοι έχουν πάρει τη θέση τους.

https://el.padlet.com/ckalogerake/gdewh5s5dbe16z90
4Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Προβάλουμε τις παρακάτω εικόνες στα παιδιά και ρωτάμε για το τι συναισθήματα τους
προκαλούν, αν ξέρουν ποιος τις έχει ζωγραφίσει και που βρίσκονται τώρα.
Ο πίνακας ονομάζεται «Η Ελλάς ευγνωμονούσα» και είναι έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη που
φιλοτέχνησε το 1858. Σήμερα, έπειτα από πολλά χρόνια που κοσμούσε το Μέγαρο Μαξίμου,
βρίσκεται στο μουσείο Εθνικής Πινακοθήκης. Το έργο αυτό έχει μεγάλη διδακτική αξία καθώς τα
παιδιά συνειδητοποιούν την καλλιτεχνική όψη της Επανάστασης του 1821 και μαθαίνουν για ένα
πολύ σημαντικό καλλιτεχνικό έργο.
Το γκράφιτι έχει δημιουργηθεί από τον Παύλο Τσάκωνα το 2011 και βρίσκεται στο κέντρο της
Αθήνας.
Η δραστηριότητα αυτή δεν θέτει θέματα σύγκρισης. Στοχεύει στην παρουσίαση δύο αξιόλογων
καλλιτεχνικών έργων, από δύο διαφορετικές εποχές.
 5Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Η 5η και τελευταία δραστηριότητα του κεφαλαίου θα είναι εργασία για το σπίτι. Τα παιδιά
καλούνται να καταγράφουν ήθη και έθιμα του τόπου τους. Θα πρέπει να τα συλλέγουν από τους
παππούδες και τις γιαγιάδες τους, από τους γονείς τους ή και από την δική τους εμπειρία. Ό,τι
βρουν θα πρέπει να το ανεβάζουν σε ένα padlet που θα έχει διαμορφωθεί για αυτόν τον σκοπό. Το
padlet θα ανοιχτεί σε μάθημα της επόμενης εβδομάδας και θα διαβαστεί από όλους.

https://padlet.com/ckalogerake/g987e0key17w0h83
 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2ΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

• Τάξη: Δ΄ Δημοτικού

• Σχολικό Μάθημα: Ευέλικτη Ζώνη

• Διάρκεια διδασκαλίας: 45 λεπτά

• Μέσα διδασκαλίας: Η/Υ, προτζέκτορας, 8-10 τάμπλετ, χάρτης της Ελλάδας, χαρτόνια, πινέζες,
μαρκαδόρους.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Οι δύο σχολικές ώρες της ευέλικτης ζώνης είναι χωρισμένες ώστε η μια να είναι τη Δευτέρα και η
άλλη την Παρασκευή. Φέτος, μια και το μάθημα της μελέτης του περιβάλλοντος είναι αφιερωμένο
στην Ελλάδα, τα μαθήματα της ευέλικτης ζώνης θα αφορούν τη γεωγραφία της χώρας μας.
Συγκεκριμένα, η σχολική ώρα που θα δημιουργήσουμε εμείς, θα αφορά την Πελοπόννησο του
1821 και θα περιλαμβάνει μόνο μια εκτενή δραστηριότητα. Η δραστηριότητα αυτή θα έχει ως
τελικό αποτέλεσμα ένα κολάζ με την Πελοπόννησο και τις μάχες που έγιναν εκεί κατά τη διάρκεια
της Ελληνικής Επανάστασης. Οι πόλεις θα είναι σημειωμένες με πινέζες. Στο τέλος θα
κρεμάσουμε το κολάζ στη τάξη.
ΦΑΣΗ 1

Η πρώτη φάση περιλαμβάνει την αναζήτηση από τα παιδιά όλων των μαχών που συνέβησαν στη Πελοπόννησο
κατά την Επανάσταση. Αυτές είναι: η μάχη του Αγιονορίου, του Αγίου Αθανασίου Καρύταινας, της Ακράτας, η
Πολιορκία του Ακροκορίνθου, η μάχη του Βαλτετσίου, της Βέργας, της Βλαχοκερασιάς, της Βυτίνας, του
Γηροκομείου, της Γράνας, των Δερβενακίων, των Δολιανών και Βερβένων, η εκστρατεία του Δράμαλη σε όλη
τη Πελοπόννησο, η μάχη της Ζωητάδας, η απελευθέρωση της Καλαμάτας, η μάχη του Κατσαρού, της
Καυκαριάς, του Κρεμμυδίου, η Πολιορκία της Λάλας, η Μάχη του Λεβιδίου, στο Μεϊμέταγα, η Πολιορκία της
Μονεμβασιάς, η Μάχη των Μύλων, η Ναυμαχία του Ναυαρίνου, η Πολιορκία του Νεοκάστρου, η Εισβολή
στη Μάνη, η Πολιορκία της Πάτρας, η Κατάληψη του Παλαμιδίου, η μάχη της Σφακτηρίας, της Σχηνόλακκας,
της Τραμπάλας, των Τρίκορφων, η άλωση της Τριπολιτσάς και η Πολιορκία του Χλεμουτσίου. Φυσικά η
αναζήτηση θα γίνει από τα τάμπλετ τους με την οδηγία να σημειώνουν σε ένα χαρτή όποια μάχη βρίσκουν.
ΦΑΣΗ 2

Δεν υπάρχει κάποια προσδοκία από τα παιδιά να βρουν όλες αυτές τις μάχες, γι’ αυτό και ο/η
εκπαιδευτικός έχει βρει από πριν όλες τις μάχες ώστε να συμπληρώσει τα παιδιά όπου χρειάζεται.
Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία, χωρίζουμε την τάξη σε δύο ομάδες. Η μια ομάδα θα αναλάβει
τον χάρτη και η άλλη ομάδα το Google Earth. Στόχος είναι να βρεθούν όλα τα μέρη της
Πελοποννήσου όπου έγιναν μάχες. Ταυτόχρονα, η δασκάλα έχει ετοιμάσει τον χάρτη της
Πελοποννήσου επάνω σε φελιζόλ καλυμμένο με χαρτόνια ώστε να τοποθετηθούν οι πινέζες σε όλα
τα μέρη. Οι εργασίες γίνονται ταυτόχρονα. Οι πινέζες μας είναι άσπρες και ορισμένες κόκκινες για
τις πιο σημαντικές μάχες (σηγκεκριμένα οι κόκκινες είναι 6).
Το κολάζ μας θα έχει αυτή τη
μορφή όπως δημιουργήθηκε
στο Google Earth
ΦΑΣΗ 3

Η 3η και τελευτά φάση είναι να αναζητήσουμε τις κυριότερες πληροφορίες για τις 6 κυριότερες
μάχες που έχουμε σημαδέψει με κόκκινες πινέζες. Είναι η μάχη στα Δερβενάκια, η μάχη στο
Μανιάκι όπου σκοτώθηκε και ο Παπαφλέσσας, η μάχη στα Κρεμμύδια, η άλωση της Τριπολιτσάς,
η Απελευθέρωση της Καλαμάτας και η ναυμαχία του Ναυαρίνου. Αφού ολοκληρωθεί το κολάζ με
τις πινέζες, κολλάμε και τις φωτογραφίες του Παπαφλέσσα και του Κολοκοτρώνη για να
θυμόμαστε τους ηρωικούς αυτούς αγωνιστές που έδρασαν και πολέμησαν στη Πελοπόννησο
ενάντια στους Τούρκους.
 ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ
1. Ο γενικός σκοπός των δύο modules είναι η στοχευμένη διδασκαλία των ενοτήτων μέσα από σύγχρονες,
διαδραστικές, ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες. Τα ήδη υπάρχοντα modules που βρίσκονται στο βιβλίο του
μαθητή, δεν είναι πλέον τόσο αποτελεσματικά και καινοτόμα όσο αυτά που δημιουργήσαμε. Περιλαμβάνουν
πολλές έννοιες, είναι εκτενή χωρίς να χρειάζεται και ελλιπή όσο αφορά τη χρήση σύγχρονων μέσων διδασκαλίας.
Εμείς, τα εμπλουτίσαμε, τα αλλάξαμε και τα μετατρέψανε σε λειτουργικά, στοχευμένα και μοντέρνα.

2. Οι στόχοι των συνολικών modules είναι η δημιουργική κατασκευή επιπρόσθετου διδακτικού υλικού στο πλαίσιο
μιας συγκεκριμένης θεματικής, ώστε οι μαθητές να απολαμβάνουν ένα πιο απολαυστικό, δημιουργικό και
ουσιαστικό μάθημα. Επίσης, στοχεύουμε στην εκμάθηση μέσω της εμπειρίας και των κινήτρων και όχι στην
«παπαγαλία».

3. Τα modules απευθύνονται σε όλους τους μαθητές ανεξαιρέτως. Όλοι οι μαθητές είναι ικανοί να αντιληφθούν με
ευκολία και να φέρουν εις πέρας τις δραστηριότητες, αρκεί να έχουν όρεξη, περιέργεια και συνεργατικό πνεύμα.
 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η
ΕΛΛΑΔΑ, Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ
4. Οι στόχοι της ενότητας αυτής είναι να ελέγξουμε την προυπάρχουσα γνώση των παιδιών στα είδη
λαϊκής τέχνης, ηθών και εθίμων, να γνωρίσουμε την έννοια «εύζωνας», να περιεργαστούμε
διάφορες παραδοσιακές στολές από όλη την Ελλάδα, να μάθουμε για τα παλαιά και εξαφανισμένα
επαγγέλματα και να έρθουμε σε επαφή με μερικά καλλιτεχνικά έργα που αφορούν τον άνθρωπο
και την επανάσταση.
5. Οι μεθοδολογικές οδηγίες αναγράφονται ήδη σε διαφάνειες πριν από κάθε δραστηριότητα όπου
επεξηγούνται λεπτομερώς τα βήματα και οι ενέργειες των μαθητών και του δασκάλου.
6. Μια ερώτηση που αφορά την πρώτη δραστηριότητα θα μπορούσε να είναι: «Εσείς παιδιά τι
πιστεύετε, ότι στην εποχή μας η καθημερινή ζωή έχει απλουστευτεί ή έχει γίνει πιο περίπλοκη;».
Για τη δεύτερη και την 4η δραστηριότητα η ερώτηση είναι: «Τι συναισθήματα σας προκαλεί η θέα
ενός εύζωνα (ή του πίνακα και του γκράφιτι αντίστοιχα);». Τέλος, για την 3 η δραστηριότητα θα
μπορούσε να ήταν: «Γιατί πιστεύετε ότι τα επαγγέλματα αυτά χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου;»
7. Οτιδήποτε θα χρειαστούμε για τη διδασκαλία των δραστηριοτήτων του module, αναγράφεται
λεπτομερώς στην 5η διαφάνεια.
8. Ο δάσκαλος πρέπει να γνωρίζει για τις παραδοσιακές στολές μερικά πράγματα σε περίπτωση
που ρωτήσει κάποιο παιδί τι είναι κάτι, θα πρέπει να ξέρει τα κυριότερα εξαφανισμένα
επαγγέλματα για να πει στα παιδιά τι έκανε το καθένα και πρέπει να ξέρει λεπτομέρειες για τον
πίνακα «Η Ελλάς ευγνωμονούσα» και το γκράφιτι.
9. Στην πρώτη δραστηριότητα νεωτεριστικά στοιχεία υπάρχουν στην 2η, στην 5η , στη 10η και στη
12η εικόνα. Η 3η εικόνα αφορά και τα παλαιότερα και τα σύγχρονα χρόνια. Στις υπόλοιπες
δραστηριότητες δεν υπάρχει σωστή απάντηση.
 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΟΙ ΜΑΧΕΣ
ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
4. Οι στόχοι της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουν τα παιδιά την συμβολή της Πελοποννήσου
στην επανάσταση, τις μάχες που έγιναν εκεί, τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη
Πελοπόννησο και επηρέασαν την έκβαση της επανάστασης και το γεωγραφικό διαμέρισμα
γενικότερα.
5. Οι μεθοδολογικές οδηγίες αναγράφονται ήδη σε διαφάνειες και είναι χωρισμένες σε φάσεις όπου
επεξηγούνται λεπτομερώς τα βήματα και οι ενέργειες των μαθητών και του δασκάλου.
6. Σημαντική ερώτηση που θα μπορούσε να γίνει είναι: «Γιατί πιστεύετε ότι η Πελοπόννησος έπαιξε τον
μεγαλύτερο ρόλο στην έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης;» ή «Είναι τυχαίο ότι δύο από τους
μεγαλύτερους ήρωες της Επανάστασης, ο Παπαφλέσσας και ο Κολοκοτρώνης είναι από την
Πελοπόννησο;»
7. Οτιδήποτε χρειαστούμε για τη διδασκαλία των δραστηριοτήτων του module, αναγράφεται
λεπτομερώς στην 15η διαφάνεια.
8. Ο δάσκαλος πρέπει να γνωρίζει πάρα πολύ καλά όλες τις μάχες της Πελοποννήσου και να τις
έχει συγκεντρωμένες σε περίπτωση που τα παιδιά δεν τις εντοπίσουν όλες. Επίσης πρέπει να
ξέρει ποιες είναι οι σημαντικότερες 6 μάχες και γιατί και μερικές πληροφορίες για τον
Παπαφλέσσα και τον Κολοκοτρώνη.
9. Το τελικό αποτέλεσμα του κολάζ θα πρέπει να μοιάζει το απόκομμα από το google earth που
βρίσεται στην 19η διαφάνεια.
Κυρία Ιβρίντελη αυτή ήταν η εργασία μου για το σεμινάριό μας. Έμαθα πολλά πράγματα, πέρασα
υπέροχα και σας ευχαριστώ που κάνετε ένα σεμινάριο τόσο ευχάριστο και διαδραστικό. Θεωρώ
τον εαυτό μου τυχερό που επιλέχθηκε να το παρακολουθήσει.
ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ