Bazat e të dhënave

Prof. Aleksandër Xhuvani

Leksioni 3
 SMBD
Moduli i
implementimit Fjalori i të
fizik të të dhënave
dhënave Administratori i
BD

Gjuha e kërkimit
SMBD dhe manipulimit të
të dhënave
Përdoruesit
e BD

Moduli i Moduli i sigurisë

optimizimit të dhe
anketimeve konfidencialitetit
BD Arkitektura e një SMBD
 SQL
Structured Query Language
 Është gjuhë deklarative standard ANSI

 Ndahet në:

 DML – Data Manipulation Language

 DDL – Data Definition Language
 DCL – Data Control Language
 SQL
Structured Query Language
DML – Data Manipulation Language

Sintaksa e përgjithshme:

SELECT ….
FROM ….
WHERE ….;
 OPERATORËT UNARË

SELEKSIONI është një operacion unar, që konsiston në ruajtjen e disa

rrjedhimeve, që plotësojnë një kusht të dhënë. Kushti mund të përbëhet
nga disa kritere.

Seleksioni që i përgjigjet pyetjes: « Afishoni porositë e kryera pas

muajit tetor“, çon në relacionin e mëposhtëm rezultat :
 OPERATORËT UNARË

SELEKSIONI

SELECT no_commande, date, montant

FROM Commande
WHERE mm.date>10 ;
 OPERATORËT UNARË

PROJEKSIONI është një operacion unar, që konsiston në ruajtjen e disa vetive

të relacionit. Ai është një operacion prerjeje vertikale.

Projeksioni mbi emrin e Ndërsa projeksioni mbi emrin e

studentit dhe qytetit jep R1 studentit, qytetit dhe shtetit jep R2.
 OPERATORËT UNARË

PROJEKSIONI
R1:
SELECT nom, ville
FROM Etudiant;
R2:
SELECT nom, ville, pays
FROM Etudiant;
 OPERATORËT UNARË

KOMPLEMENTI është një operacion unar, që ndërton një relacion

të ri, i cili përmban të gjitha rrjedhojat e krijuara nga relacioni i parë
duke u nisur nga vlerat që nuk ekzistojnë. Komplementi shpreh
vlerën E PAVËRTETË.

Relacioni PROFESORI
JEP MËSIM

Rezultati:

Relacioni PROFESORI
NUK JEP MËSIM
 OPERATORËT UNARË

KOMPLEMENTI
Nuk ekziston si fjalë e veçantë SQL
Shënohet Profesori jep mësim = R ;
Krijohet R1 = PROJEKSION R (Professeur)
dhe
R2 = PROJEKSION R (Elève)

Komplementi = R1 x R2 - R
 OPERATORËT BINARË

BASHKIMI është një operacion binar që bashkon dy relacione në një të

vetëm. Kjo është e mundur vetëm nëse 2 relacionet përmbajnë të njëjtat
veti. Bashkimi është një operacion komutativ.
Relacioni KUADËR
Relacioni PUNËTOR SHEMBULL

Relacioni I PUNËSUAR
 OPERATORËT BINARË

BASHKIMI (FUZIONI)

SELECT * FROM Ouvrier

UNION
SELECT * FROM Cadre ;
 OPERATORËT BINARË

NDËRPRERJA është një operacion që mundëson krijimin e një relacioni të ri

me ato rrjedhoja që janë të pranishme në dy relacionet në të njëjtën kohë. Kjo
është e mundur vetëm në relacionet me të njëjtat veti. Ky operacion është
komutativ.
Relacioni INXHINIER SHEMBULL Relacioni PERGJEGJËS

Rezultati :

Relacioni PËRGJEGJES
DHE INXHINIER
 OPERATORËT BINARË

NDERPRERJA

SELECT * FROM Ingénieur

INTERSECT
SELECT * FROM Responsable ;
 OPERATORËT BINARË

DIFERENCA është një operacion binar, që krijon një relacion të ri me ato rrjedhoja
të një relacioni e të parë, që nuk i përkasin një relacioni të dytë. Të 2 relacionet
duhet të kenë të njëjtat veti. Ky operacion nuk është komutativ.

Relacioni I REGJISTRUAR SHEMBULL Relacioni I PRANUAR

Rezultati Relacioni i REFUZUAR :

 OPERATORËT BINARË

DIFERENCA

SELECT * FROM Inscrit

MINUS
SELECT * FROM Reçu ;
 OPERATORËT BINARË

PJESËTIMI është një operacion binar, që ka të bëjë me një relacion që “pjestohet"

nga një relacion tjetër dhe përmban vetëm rrjedhoja të relacionit të parë. Në fakt
duhen përcaktuar të gjitha rrjedhojat e relacionit të dytë që janë secila lidhur me të
gjitha rrjedhojat e relacionit të parë. Ky operacion nuk është komutativ.

SHEMBULL Relacioni STUDENT

NUK EKZISTON NË ASNJË SMBD
Relacioni JEP MËSIM

Rezultati :" Jepni emrat e profesorëve, të cilët u japin mësim njëkohësisht

studentëve Entela dhe Rahela "
 OPERATORËT BINARË

PRODUKTET

PRODUKTI është një operacion binar për formimin e

një relacioni të ri, që përmban rrjedhojat e të dy relacioneve
shumëzuese. Numërohen 5 lloje produktesh :

Produkti kartezian,
Produkti θ,
Lidhja natyrore,
Lidhja e jashtme,
Gjysme-lidhja.
 OPERATORËT BINARË

PRODUKTI KARTEZIAN është një operacion binar që ndërton 1 relacion të ri duke

kombinuar të gjitha mundësitë e bashkimit të rrjedhojave të dy relacioneve
shumëzuese.
SHEMBULL
Relacioni LIBËR Relacioni PARAQITJE

Rezultati

Relacioni
LIBER-PARAQITJE
 OPERATORËT BINARË

PRODUKTI KARTEZIAN

SELECT *
FROM Livre, Présentation ;
 OPERATORËT BINARË
PRODUKTI θ ndërtohet në 2 etapa:
 e para konsiston në 1 produkt kartezian (të relacioneve SHEF dhe
I PUNËSUAR ),
 e dyta në 1 seleksion ; mbeten nga produkti kartezian vetëm ato rrjedhoja, të
cilat plotësojnë kushtet llogjike të përcaktuara nga parametri θ, që merr kushtet
<,>,= ou ╪ . 

Etapa I Rezultati: Punonjësi që fiton më

shumë se shefi
 OPERATORËT BINARË

Produkti θ

SELECT *
FROM Employé, Chef
WHERE SalaireEmployé>SalaireChef ;
 OPERATORËT BINARË

Lidhja natyrore është një rast i veçantë i produktit θ. Ai përftohet kur teta është
kushti = dhe kur kjo barazi ka të bëjë me vlera të barabarta të vetisë së përbashkët
në 2 relacionet e lidhura.
Relacioni SHËRBIM
Relacioni I PUNËSUAR

Rezultati: Relacioni I PUNËSUAR - SHËRBIM

 OPERATORËT BINARË
Lidhja Natyrore
Zgjidhja 1
SELECT *
FROM Employé, Service
WHERE Employé.NoService= Service.NoService ;
Zgjidhja 2
SELECT *
FROM Employé
WHERE NoService In
(SELECT NoService
FROM Service) ;
 OPERATORËT BINARË

Lidhja e jashtme bazohet në të njëjtin parim si ajo natyrore, vetëm se ndryshe nga
prej saj, ajo ruan edhe rrjedhojat, të cilat nuk kanë vlera korresponduese në
relacionin tjetër. Ne do të biem dakort që vlerat bosh të vetive të shënohen me
simbolin ┴ .

NUK EKZISTON NË ASNJË SMBD

Rezultati
 OPERATORET BINARE
GJYSME-LIDHJA lejon të ruhen të gjitha rrjedhojat e relacionit të parë (përfshirë
edhe ato, që nuk kanë korresponduese në relacionin tjetër), por nuk ruan ato të
relacionit të dytë, që nuk kanë korresonduese në relacionin e parë. Ky operacion
nuk është komutativ.

Rezultati

Shënim - Konstatohet se:

Gjysmë lidhja e djathtë ∩ Gjysmë lidhja e majtë = Lidhje natyrore,
Gjysmë lidhja e djathtë U Gjysmë lidhja e majtë = Lidhje e jashtme
 OPERATORET BINARE

Gjysmë - lidhja e jashtme

SELECT *
FROM Employé, Bureau
WHERE Bureau.N°Bureau = Employé. N°Bureau (+) ;
 SQL
Structured Query Language
DML – Data Manipulation Language

Operatorët aritmetike janë:

+, - , * , /, ^
 SQL
Structured Query Language
DML – Data Manipulation Language

Operatorët e bashkësive janë:

MAX
MIN
COUNT
SUM
AVG
 SQL
Structured Query Language
DML – Data Manipulation Language

Funksionet specialë janë:

DISTINCT
ORDER BY
GROUP BY
BETWEEN
LIKE
 SQL
Structured Query Language
DDL – Data Definition Language
Fjalë e rezervuar:
CREATE Shëmbull:
CREATE TABLE Student
n°student NUMBER(6) NOT NULL,PRIMARY KEY,
Emer_student CHAR(20),
Adresa CHAR(30),
Nota_mesatare NUMBER(4,2);
 SQL
Structured Query Language
DDL – Data Definition Language

Fjalë e rezervuar :
DROP Shëmbull:

DROP TABLE Student ;

 SQL
Structured Query Language
DDL – Data Definition Language

Fjalë e rezervuar :
ALTER Shëmbuj:

ALTER TABLE Student ALTER TABLE Student

ADD n°SSh(13); MODIFY Adresa(100);
 SQL
Structured Query Language
DDL – Data Definition Language

Fjalë e rezervuar :
INSERT INTO Shëmbull:

INSERT INTO TABLE Student

VALUE (13, “Emil Kristo”, “Tirane”, 13.4, 133);
 SQL
Structured Query Language

DDL – Data Definition Language

Fjalë e rezervuar :
DELETE FROM Shëmbull:

DELETE FROM TABLE Student

WHERE n°student = 12;
 SQL
Structured Query Language

DDL – Data Definition Language

Fjalë e rezervuar :
UPDATE Shëmbull:

UDATE Student
SET Adresa = “Rr. Th. Gërmenji, n.2”
WHERE Emer_Student = “Artan”;
 SQL
Structured Query Language
DCL – Data Control Language

Fjalë e rezervuar :
GRANT, REVOKE Shëmbuj :

GRANT SELECT, INSERT, UPDATE ON Student TO Agron;

GRANT SELECT, INSERT ON Student TO Public;

REVOKE UPDATE ON Student TO Agron;

 SQL
Structured Query Language

…….. e më shumë