Telekomunikimi dhe Rrjetat

Kapitulli 8

6.1
 Principe dhe Objektiva

• Komunikimi efektiv eshte esencial per suksesin

e organizates.

– Percaktimi i termave komunikim dhe telekomunikim si

dhe pershkrimi i komponenteve te nje sistemi
telekomunikimi.

6.2
 Principe dhe Objektiva
• Teknologjia e komunikimit ka bere qe njerezit jane ne
gjendje te dergojne dhe te marrin te gjitha format e
informacioneve ne distanca te medha dhe me shpejtesi te
medha.
– Identifikimi i tre tipeve te mediave te komunikimit si dhe
diskutimi karakteristikave baze te seciles prej tyre.
– Identifikimi i tipeve te ndryshme te pajisjeve harduere te
telekomunikimit si dhe diskutimi i rolit qe luan secila prej
tyre.
– Identifikimi i perfitimeve qe vijne nga rrjetat e
telekomunikimit.
– Percaktimi i tre alternativave te perpunimit te shperndare si
dhe diskutimi i karakteristikave te tyre baze.
– Per caktimi i termit topologjise se rrjetave si dhe identifikimi i
pese alternativave.

6.3
 Principe dhe Objektiva

• Perdorimi efektiv i telekomunikimeve dhe

network-eve e kthejne kompanine ne nje
organizate te fuishme dhe kreative, duke i dhene
asaj nje avantazh kompetitiv afat gjate.

– Identifikimi dhe diskutim i shkurter per disa nga

aplikimet e telekomunikimeve.

6.4
Veshtrim mbi Sistemet e
Telekomunimikimit

6.5
 Komunikimi
Komunikimi
Mesazhi (e dhene dhe informacion)
komunikohet nepermjet sinjalit.
Mediumi i transmetimit “mbart”
sinjalin.

6.6
 Komunikimi
Komunikimi dhe Telekomunikimi
Ne te foluren njerezore, derguesi
transmeton nje sinjal nepermjet mediumit te
transmetimit, ajrit.
Ne telekomunikim, derguesi transmeton nje
sinjal nepermjet nje kablli ose mediumeve
te tjera te telekomunikimit.

6.7
 Telekomunikimi
Elementet e Telekomunikimit
Pajisjet e Telekomunikimit
trasmetojne sinjalin ndermjet
kompjuterave dhe mediave te
transmetimit

6.8
Mediat e Telekomunikimit

6.9
 Karakteristikat baze te kanaleve te
komunikimit

• Simplex channel

• Half-duplex

• Full-duplex channel

6.10
 Bandwidth

• Zona e frekuencave qe nje sinjal elektronik

ze ne medium te caktuar transmetimi.

6.11
 Broadband

• Telekomunikimi, ne te cilin nje gjeresi

bande e frekuencave eshte e vlefshme per
transmetimin e informacionit, duke lejuar
keshtu qe nje sasi me e madhe
informacioni te transmetohet ne njesine e
kohes.

6.12
 Ligji themelor i Shannon ne lidhje me
Teorine e Informacionit

• Kapaciteti mbartes i nje kanali te informacionit

eshte ne proporcion te drejte me bandwidth e tij
– sa me e gjere bandwidth, aq me shume
informacion mund te mbartet.

6.13
 Tipet e Media-ve

• Twisted-Pair (telat dysh)

• Coaxial Cable (kabllot koaksial)
• Fiber-Optic Cable (fibrat optik)
• Microwave Transmission (transmetimi me
mikrovale)

6.14
TELI DYSH & KABLLI KOAXIAL

6.15
Kabllot e Fibrave Optik

6.16
TRANSMETIMI ME MIKROVALE &
SATELITE

Transmetimi me mikrovale (transmetim ne vije te drejte) Transmetimi me satelit kerkon vendosjen e sateliteve
kerkon vendosjen e pajisjeve ne pika te larta (maja (Stacione transmetimi) per te marre sinjalet nga nje pike
malesh, kullash ose godinash te larta,etj) dhe per ti rintransmetuar ne nje pike tjeter te tokes

6.17
Transmetimi me celular
Skenari i nje transmetimi tipik
me celular
Duke perdorur telefonin celular nga
nje makine, thirresi (1) i bie numrit.
Sinjali dergohet nga antena e
makines tek antena e celularit te
vendosur ne qelizen (2). Sinjali
dergohet ne zyren rajonale te
celulareve, e cila quhet zyra e
regjistrimit te telefonise celulare
(MTSO) (3). Sinjali ndryshohet
(switch) ne drejtim te stacionit me
te afert me thirrjen(4) te kompanise
lokale te telefonise. Pasi integrohet
ne sistemin normal te telefonise,
thirrja ndryshohet automatikisht ne
numrin e rene nga origjina (5). E
gjitha kjo behet pa asistencen e
ndonje operatori.

6.18
Pajisjet e Telekomunikimit

6.19
 Pajisjet

• Modem-et:
– Analog
– Digital
• Modemet per qellime speciale (Special-purpose
modems)
• Multiplexers
• Front-end processors

6.20
 Modemet

Si punon nje Modem

Sinjalet dixhitale
modulohen ne sinjale
analoge, te cilet mund te
mbarten ne linjat e
zakonshme te telefonise.
Sinjalet analoge
demodulohen ne sinjale
dixhitale nga modemi
marres.

6.21
 Multiplexer-at
Perdorimi i Multiplexer-it
konsiston ne nje Link
komunikimi te vetem per
komunikimin e te dhenave

6.22
 Front-End Processors
Proçesoret Front-End
Proçesoret F-E marrin
persiper peshen e
menaxhimit te komunikimit
jashte proçesorit kryesor

6.23
Mbartesit dhe Sherbimet

6.24
 Mbartesit dhe Sherbimet

• Mbartesit e zakonshem
• Mbartesit ‘Value-added’
• Linjat Switched dhe dedicated
• Private branch exchange (PBX)
• Wide-area telecommunications service (WATS)
• Sherbimet e Phone dhe dialing
• Digital subscriber line (DSL)
• T1 Carrier

6.25
Integrated Services Digital
Network (ISDN)

6.26
Mbartesit dhe Sherbimet

6.27
Rrjetat & Perpunimi i
Shperndare

6.28
 Strategjite baze te Perpunimit

• Perpunimi i Centralizuar

• Perpunimi i Decentralizuar

• Perpunimi i Shperndare

6.29
Koncepte dhe Konsiderata ne lidhje
me Network
• Topologjia e Network
– Ring network
– Bus network
– Hierarchical
– Star network
– Hybrid network

• Tipet e Network
– Local Area Networks
– Wide Area Networks
– International networks
– Home and small business networks

6.30
Topologjia Network (ring, bus)

6.31
Topologjia Network (hierarchical, star)

6.32
Topologjia Network (hybrid)

6.33
Local Area Networks

Nje LAN tipik eshte nje

topologji Bus. Te gjithe
perdoruesit e rrjetit brenda nje
godine zyrash mund te lidhen
me njeri tjetrin per komunikim
te shpejte. Psh perdoruesi i
“kerkimit dhe zhvillimit” mund te
dergoje nje dokument nga
kompjuteri i tij per tu printuar
tek nje printer i vendosur ne
qendren e publikimeve desktop.

6.34
 Wide Area Networks

Nje WAN

WAN jane kryesisht rrjeta te

komunikimit ne distance te
madhe, te perdorura nga
organizatat apo individet ne
mbare boten. Lidhjet midis
vendndodhjeve ose nyjeve
(vijat e nderprera) mund te
jene kombinim me satelit,
mikrovale ose me kabllo.

6.35
Home and Small Business Networks

Lidhja e pajisjeve duke perdorur rrjetin e shtepise

6.36
Terminal-to-Host

Lidhja Terminal-me-Host

6.37
 File Server

Lidhja File Server

Serveri i Fileve i dergon
perdoruesit skedarin e
plote qe permban te
dhenat e kerkuara. Te
dhenat e download-uar
me tej analizohen,
manipulohen, formatohen
dhe afishohen nga
programi qe egzekutohet
nga PC e perdoruesit.

6.38
Client/Server
Lidhja Client/Server
Shume platforma kompjuterike,
te quajtura server, perdoren
per funksione speciale si
menaxhimi i te dhenave, ruajtja
e te dhenave, printimi,
komunikimi, sigurise se rrjetit
dhe egzekutimit te programit.
Çdo server eshte i
aksesueshem nga te gjithe
kompjuterat e rrjetit. Nje server
shperndan programet dhe
skedaret e te dhenave
kompjuterave te tjere (clients)
ne rrjete, sipas kerkeses se
tyre. Klienti kerkon sherbime
nga serverat, ofron nje
nderfqes perdoruesi dhe i
paraqet rezultatet perdoruesit.
Sapo e dhena kalon nga
serveri tek klienti, e dhena
mund te perpunohet nga
klienti. 6.39
Softueret e Komunikimit dhe
Protokollet

6.40
 Software e Komunikimit

• Network operating systems (NOS)

• Network management software

6.41
 Protokollet e Komunikimit

• Open Systems Interconnection (OSI) model

• Transmission Control Protocol/Internet Protocol
(TCP/IP)
• Systems Network Architecture (SNA)
• Ethernet
• Asynchronous Transfer Mode (TM)
• Bluetooth

6.42
Open Systems Interconnection (OSI) Model
7 shtresat e modelit OSI
Ky model (OSI) eshte
dizenjuar per te bere te
mundur komunikimin midis
kompjuterave te ndryshem,
te prodhuesve te ndryshem
qe perdorin sisteme operativ
te ndryshem – per aq kohe
sa secili prej tyre eshte jane
konform modelit OSI

6.43
Open Systems Interconnection (OSI) Model
• APPLICATION LAYER: kontrollon inputet e
perdoruesit dhe egzekuton programin aplikativ
te perdorueit ne kompjuterin host
• PRESENTATION LAYER: formaton te dhenat,
qe mund t’i paraqiten perdoruesit ose hostit.Psh,
te dhenat qe do te paraqiten ne ekranin e
perdoruesit duhet te formatohen ne numerin
korrekt te rreshtave per ekran dhe te
karaktereve per rresht
• SESSION LAYER: fillon, mban dhe perfundon
çdo sesion. Nje sesion konsiston ne te gjitha
frame-t plus sinjalet qe tregojne filimin dhe
fundin
6.44
Open Systems Interconnection (OSI) Model

• TRANSPORT LAYER: lejon perdoruesit dhe

nyjet host te komunikojne me nj-tj. Gjithashtu,
sinkronizon pajisjet me shpejtesi te madhe dhe
te vogel si dhe pajisjte me shume output-e
• NETWORK LAYER: ben qe Physical Layer te
transferoje framet nga nje nyje ne tjetren
• DATA LINK LAYER: formaton te dhenat ne nje
rekord, te quajtur nje frame si dhe kryen “error
dectetion”
• PHYSICAL LAYER: transferon te dhenat nga
nje nyje ne nje tjeter

6.45
Network Interconnectivity
Technology

6.46
 Bridge, Routers & Gateways

Bridge, Router dhe

Gareway
Nje switch luan rolin edhe
te nje routeri dhe te nje
gateway

6.47
Telekomunikimi dhe
Aplikimet

6.48
 Telekomunikimi dhe Aplikimet

• Voice mail
• Electronic software distribution
• Telecommuting
• Videoconferencing
• Electronic data interchange (EDI)

6.49
 Videoconferencing

Videokonferenca
Videokonferenca
lejon pjesmarresit
te realizojne
mbledhjet ne
distance
“ballperballe”, duke
eliminuar kostot e
udhetimit

6.50
 Electronic Data Interchange (EDI)

EDI
Shume organizata
insistojne qe furnitoret te
operojne duke perdorur
sistemet EDI. Shpesh
lidhjet EDI behen direkt
midis shitesave dhe
bleresave, ne menyre
alternative (a); linjat
mund te ofrohen nga nje
pale e trete, te cilet
ofrojne ‘data conversion’
dhe sherbime te tjera per
pjesmarresit (b).

6.51
 Public Network Services
Sherbimet e rrjetave publike ju ofrojne perdoruesve
informacionet me te fundit qe ata kerkojne per te
qene kompetitiv. Psh Yahoo ju lejon perdoruesve (te
regjistruar) te shohin ne çdo minute kuotat e burses.

6.52
 Permbledhje
• Komunikimi – çdo proçes qe lejon informacionin te
kaloje nga derguesi tek nje ose shume marres

• Media te telekomunikimit - telat dysh, kabllot

koaksial si dhe kabllot e fibrave optik

• Modem-e - kthen sinjalet nga digital ne analog per

transmetim, pastaj e kthen mbrapsht ne digital

• Ethernet – teknologjia me e perhapur e instalimit te

rrjetave local area network (LAN)

6.53