Суралцах хэв

шинжийн
сэтгэл зүйн
үндэс
 Агуулга
• Оюун ухааны талаарх ерөнхий ойлголт
• Оюун ухааны хөгжлийн хүчин зүйлс
• Суралцахуйн хэв маяг

2
 Оюун ухааны талаарх ерөнхий
ойлголт
•(Binet, Simon 1905) Юмыг зөв шүүж, • Хувь хүний
ойлгон ухаарч, эрүүл сэтгэлгээ, идэвх орчиндоо
санаачлагынхаа ачаар амьдралын зохицон дасах
нөхцөл байдалд дасан зохицох чадвар. чадварыг оюун
ухаан гэнэ гэсэн
• (Wekslera 1939) Оюун ухаан гэдэг нь тодорхойлолтыг
ухаалгаар ажиллаж, оновчтой сэтгэн, олонх эрдэмтэд
амьдралын нөхцөл байдлын учир хүлээн
зүйг сайтар олох ерөнхий чадвар, зөвшөөрдөг
товчоор хэлвэл “Орчинтойгоо
харьцахдаа хүчээ зөв зохицуулах
чадвар юм”

3
 Тёрстоун (Thurstone, 1938)
• Тэрээр оюун ухааны янз бүрийн талуудыг анхдагч чадвар
гэж үзээд дараах ангиллыг гаргасан
1. Тоолох чадвар, тоон ба арифметик үйлдэл хийх чадвар
2. Хэл ярианы уян хатан чадвар
3. Үг яриаг хүртэх, аман яриаг ойлгох чадвар
4. Орон зайн баримжаалал, юмс тэдгээрийн хэлбэр дүрсийг
орон зайд төсөөлөх чадвар
5. Ой тогтоолт
6. Эргэцүүлэх чадвар
7. Хүртэх хурд, түргэн хүлээж авах чадвар гэж авч үзсэн
бөгөөд эдгээр нь оюун ухааны онцлог шинжийг
тодорхойлоход хангалттай гэж үзсэн.

4
Оюун ухааны хөгжлийн хүчин
зүйлс
Х
ид үүх
э д
ха вхж ийг
ри үү
лц лэ
Удамшлын аа х
хүчин зүйлс

Хүрээлэн
буй орчны
хүчин зүйлс
Эхийн
өвдөлт,
ургийн
тэжээлийн Хо
Хү йгм ал

ол
л
ни айд
ү х ий

дутагдал , лт о
ди н
б

хортой эм
йн

бэлдмэл
Оюун ухааны бие даасан 7
хэв шинж (Howard Gardner )
1. Linguistic 1. Хэл ярианы оюун ухаан
2. Musical 2. Хөгжмийн оюун ухаан
3. Математик логикийн оюун
3. Mathematical- ухаан
Logical 4. Орон зайн оюун ухаан
4. Visual-Spatial 5. Биеийн хөдөлгөөн
5. Bodily- тэнцвэрийн оюун ухаан
kinesthetic 6. Хүмүүс хоорондын
харилцааны оюун ухаан
6. Interpersonal
7. Өөр лүүгээ, дотогш
7. Intrapersonal чиглэсэн оюун ухаан
Free Template from www.brainybetty.com 7
Хүний оюун ухааны хэмжих 10
коэффициент
1. IQ-Intelligent quotient: Танин мэдэхүйн
оюун ухааныг хэмжих суурь ойлголт
2. EQ-Emotional quotient: Сэтгэл хөдлөл,
харилцааны чадвар
3. AQ-Adversity quotient: Бэрхшээлийг
даван туулах шаргуу зүтгэл, өөдрөг
үзэл
4. SQ-Spiritual quotient: Оюун санааны хүч
чадлын итгэлцүүр
5. CQ-Creative quotient: Бүтээлч сэтгэлгээ

8
6. DQ-Development quotient: Хөгжихүйн
коэффициент
7. MQ-Moral quotient: Зан үйлийнхээ
хэм хэмжээг тохируулах чадварыг
кф
8. NQ-Net quotient: Мэдээллийн
сүлжээнд чөлөөтэй ажиллах чадвар
9. BQ-Bonding quotient: Эцэг эх
хүүхдийн дотно харилцааны
үзүүлэлт
10. FQ- Financial quotient: Хөрөнгө
мөнгийг оновчтой зарцуулах чадвар
9
 Суралцахуйн хэв маяг
Суралцагчийн танин мэдэх үйл ажиллагааны
хувийн ялгааг тайлбарлах үндсэн хоёр чиг
хандлага байдаг.
1. Суралцагчид юуны түрүүнд оюун ухааны
ямар нэгэн чанарын хөгжлийн төвшингөөр
(оюун ухаан, авьяас билэг, сургуульд
бэлтгэгдсэн байдлын төвшин г.м.) ялгагддаг
гэж үздэг уламжлалт суралцахуйн онолд
тулгуурладаг байна.
2. Суралцагчид бие биенээсээ “тооны” хувьд
ялгаатай төдийгүй “чанарын” хувьд ялгагддаг
гэж үздэг.
10
 Дэвид Колбын үзлээр бол
• Cургалтын үйл явц дахь хүний зан үйлийг
тодорхойлох хоёр үндсэн параметрийг ялгаж болно.
Параметр тус бүр нь эсрэг, тэсрэг хоёр туйлтай.
Нэгдүгээр параметр нь эд юмстай шууд харилцан
үйлчлэлцэх төвшинд (идэвхитэй турших ИТ), эсвэл
эдгээр объектуудыг ажиглах ажиглалтын төвшинд
(эргэцүүлж ажиглах ЭА) боловсруулагдах хичээлийн
мэдээлэлтэй харилцан үйлчлэлцэх арга барилыг
тусгадаг. Хоёрдугаар параметр нь хичээлийн агуулгыг
хүн яаж ойлгож байна: бодит туршлагын хэлбэрээр
(БТ), эсвэл хийсвэр ухагдхууны (хийсвэр
концептуализаци - ХК) хэлбэрээр ойлгож байна уу
гэдгийг тусгадаг.

11
 Д. Колбын үзэж байгаагаар суралцах үйл
ажиллагаа нь 4 үе шаттайгаар явагддаг ажээ.
• Тодорхой •
туршлага Эргэцүүлж
ажиглах

Идэвхитэн Сэтгэгч

Хэрэглэгч
(пракматик) Онолч

• Практикт
хэрэглэх • Үзэл
санааг бий
болгох

Free Template from www.brainybetty.com 12

 Дэвид Колб (1984) дээрх параметрүүдийг шалгуур
болгосны үндсэн дээр суралцагчдын суралцахуйн
дараах хэв маягуудыг боловсруулсан байна
Идэвхитэй Эргэцүүлж
• Дивергент хэв маяг
турших (ИТ) ажиглах (ЭА) (сэтгэгч). Энэхүү хэв маягтай
Бодит туршлага Аккомодатив Дивергент хүн мэдээллийг төрөл бүрийн
(БТ) эх сурвалжаас нэгтгэж хүлээж
Хийсвэр Конвергент Ассимилятив авдаг.
концептуализаци • Конвергент
(ХК)
хэв маяг
(прагматик). Энэхүү хэв маяг
Аккомодатив хэв нь дивергент хэв маягийн эсрэг
маяг(идэвхитэн).Энэхүү юм.
хэв шинжийг эрхэмлэдэг • Ассимилятив хэв
сурагчид ямар нэгэн маяг(онолч).Энэ хэв шинж
тодорхой зүйлийг хийх, давамгайлсан суралцагчид
туршилт явуулахад илүү онолын загвар гаргахад их
үр дүнтэй байдаг. амжилт гаргадаг, хийсвэр
үндэслэл болон эргэцүүллийн
тусламжтайгаар мэдээллийг
хүлээн авах ба боловсруулдаг.
13
 А.Р. Грегорс “Туршлага уу?
Хийсвэр сэтгэлгээ юу?”
• Тодорхой – дараалалтай(тодорхой бодит туршлага дээр
суурилсан шат дараалсан шууд сургалтыг эрхэмлэдэг).
• Тодорхой – санамсаргүй буюу дараалалгүй(Суралцах
үйл ажиллагаанд зөнгөөрөө бөгөөд бусдаас
хамааралгүй хандах хандлагаар ялгагдаж, оролдлого ба
алдааны үндсэн дээр суралцдаг).
• Хийсвэр - дараалалтай(аман заавар болон мэдлэгийг
системчлэх үндсэн дээр суралцах үйл ажиллагаанд
задлан шинжилсэн, логикоор хандах хандлагыг
эрхэмлэдэг).
• Хийсвэр – санамсаргүй буюу дараалалгүй(хичээлийн
мэдээллийг танилцуулах бүтэцжүүлээгүй хэлбэрийг
илүүд үзэн харааны туршлагад тулгуурласан хичээлд
хандах цогц хандлагатай). 14
 Ц. Дорж, Ш. Лхагва
Тэнхлэг Сэтгэхүйн хэлбэр Илрэх хэлбэр

I Хараа үйл зүйн Үйлдэж хийж

сэтгэх
II Онол Математик логик

III Үг – учир зүйн Хэл ярианы

(логик) сэтгэхүй
IV Орон зайн Төсөө ба ялгааг
олж илрүүлэх
V Практик Үйл хийж зохион
бүтээх
VI Хараа – дүрслэл Дүрслэх сэтгэхүй
зүйн

Free Template from www.brainybetty.com 15

 Сэтгэлгээний эрчим
хаана төвлөрнө тэндээс
бүтээлч бүхэн дэлгэрнэ.