Professional Documents
Culture Documents
TKY Yapay Zeka
TKY Yapay Zeka
Konuşmacı
Yrd. Doç. Dr. Türkay Dereli
Gaziantep Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölüm Başkanı
Tarih
12 Mayıs 2000 Cuma 09:00
Yer
Mühendislik Fakültesi Konferans Salonu
Turing Testi
Çin Odası Testi
YAPAY ZEKA-4
• Bir programın ya da sistemin zeki ya da akıllı
olarak kabul edilebilmesi için, en azından
aşağıdaki özelliklerden bazılarını sağlayabilmesi
gerekir;
• Karar verme
• Algılama
• Öğrenme
• Problem çözme
• Muhakeme
• Şekil ya da resim tanıma
• Doğal dil anlama
YAPAY ZEKA-5
• YZ’nın geleneksel programlamadan birçok farkı
vardır;
• Öğrenebilirler
• Tecrübe kazanabilirler
• Bu tecrübeyi kullanarak yeni
problemleri çözebilirler
• Eksik veri ile problemler çözebilirler
• Belirli bir algoritma yerine sezgisel
yöntemler kullanırlar
• Yanlış yapabilirler
YAPAY ZEKA ARAÇLARI
• Uzman Sistemler
• Yapay Sinir Ağları
• Bulanık Mantık
• Genetik Algoritmalar
• Tabu Araştırma Algoritmaları
• Benzetilmiş Tavlama
• Benzetilmiş Su Verme
• Vaka Tabanlı Gerekçeleme
İNSAN VE ZEKA
• BİR İNSANDA ORTALAMA:
Hücre Adeti: 220 milyon
Damar Uzunluğu: 200.000 km
Kan Hızı: 2.000 m/saat
Ağrıyı Duyma: 0.9 saniye
Isıyı Duyma: 0.16 saniye
Dokunmayı Duyma: 0.12 saniye
Sinir Sistemi Bağlantı Noktası (NEURON) Sayısı: 1
trilyon
Sinir Sistemi Bağlantı Sayısı: 10 trilyon
Sinir Sistemi - Operasyon Sayısı: 1 milyar operasyon / saniye
İNSAN DAVRANIŞLARI VE BAZI
ÖZELLİKLER
• İNSANLAR:
• Öğrenebilir ve öğretilebilir
• Düşünebilir
• Tecrübe kazanabilir, geçmiş tecrübelerini kullanarak yeni
• problemleri çözebilir
• Karar verebilir
• Mantık yürütebilir
• Tahmin yapabilir
• Kalabalıkta ya da karanlıkta gördüğü bir yüzü anımsayabilir
• Günlük yaşantısında farkında olmadığı dilsel değişkenler kullanır
• Çoğalabilirler, çocukları büyük bir ihtimalle kendilerine benzer
UZMAN SİSTEMLER
(EXPERT SYSTEMS)
• Geleneksel Programlamadan
Farkları
• Avantaj ve Dezavantajları
• Kullanım Alanları
• Uzman Sistem Geliştirme Araçları
UZMAN SİSTEMLER-1
• Uzman Sistemler en eski Yapay Zeka
araçlarından birisidir
• Programlama Dilleri:
Prolog, C++, LISP
• Kabuklar:
Leonardo, VP-Expert,
KES, GoldWorks
YAPAY SİNİR AĞLARI (ARTIFICIAL
NEURAL NETWORKS)
• Öğrenme - Öğretme ?
• Geleneksel programlamadan farkları
• Avantaj ve Dezavantajları
• Kullanım Alanları
• Yapay Sinir Ağları Sistem Geliştirme
Araçları
YAPAY SİNİR AĞLARI-1
• Yapay Sinir Ağları (YSA) genel olarak insan
beyninin ya da merkezi sinir sisteminin
çalışma prensiplerinin taklit eden bilgi
işleme sistemleridir.
• YSA’da bilgi basit işlem elemanları
arasında paralel olarak dağıtılmış olup, her
bir proses elemanı birbiri ile bağlantılıdır.
Bu yüzden YSA bazen, Paralel Dağıtılmış
İşleme Sistemleri (Paralel Distributed
Processing Systems) ya da Bağlantıcı
Sistemler (Connectionist Systems) olarak ta
adlandırılırlar.
YAPAY SİNİR AĞLARI-2
• Öğrenmenin Temelleri - Pavlov’un Köpekleri
YAPAY SİNİR AĞLARI-3
• Genel Yapı ve Çalışma Mekanizması
• Öğretmenli ve Öğretmensiz Öğrenme
YAPAY SİNİR AĞLARI-4
• Genel Yapı ve Çalışma Mekanizması
• Bir Proses Elemanın Çalışması
YAPAY SİNİR AĞLARI-5
• SINIFLANDIRMA
YAPAY SİNİR AĞLARI-6
• KULLANIM ALANLARI
• Robotik Uygulamaları
• Proses kontrol
• Ürün tasarımı
• İşlem planlama
• Kalite Kontrol
• Gerçek zamanlı modelleme
• Adaptif kontrol
• Görüntü tanıma
• Borsa endeksi, enflasyon ve kur tahmini, v.b
YAPAY SİNİR AĞLARI-7
• BİR ÖRNEK
YAPAY SİNİR AĞLARI-8
• AVANTAJ VE DEZAVANTAJLAR
• KULLANIM ALANLARI
• Elektrikli ev aletleri
• Oto elektroniği, fren sistemleri
• Elektronik denetim sistemleri
• Karar Verme
• Proses Planlama
BULANIK MANTIK-4
• AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
• Hangisini
içersiniz ?
BULANIK MANTIK-7
Fuzzy Logic
Çamaşır Makinesi
Nasıl Çalışıyor ?
BULANIK MANTIK-8
• Uygulama Alanlarından Örnekler
BULANIK MANTIK-9
• BULANIK MANTIK - SİSTEM
GELİŞTİRME ARAÇLARI
• Programlama Dilleri:
C++
• Paket Programlar:
FuzzyTech, MATLAB
Fuzzy Logic Tool Box
KOMBİNATORYEL ENİYİLEME ARAÇLARI
(COMBINATORIAL OPTIMIZATION TOOLS)
• Genetik Algoritmalar
• Tabu Araştırma Algoritmaları
• Benzetilmiş Tavlama ve Benzetilmiş Su
Verme
• Vaka Tabanlı Gerekçeleme
• Avantaj ve Dezavantajları
• Kullanım Alanları
KOMBİNATORYEL
ENİYİLEME ARAÇLARI-1
• Avantajları, Dezavantajları, Kullanım Alanları
Determine number
of new strings
Form next
generation
Save statistics
KOMBİNATORYEL
ENİYİLEME ARAÇLARI-3
• Genetik Algoritmalar
KOMBİNATORYEL
ENİYİLEME ARAÇLARI-4
• Tabu Araştırma Algoritmaları
TABU
KOMBİNATORYEL
ENİYİLEME ARAÇLARI-5
• Benzetilmiş Tavlama ve Su Verme
TAVLAMA ve SU VERME
ısıl işlem metotlarıdır
KOMBİNATORYEL
ENİYİLEME ARAÇLARI-6
• Vaka Tabanlı Gerekçeleme
NEUR O-F UZ ZY E XPE RT
SYST EMS BULA NIK AĞLI UZMAN
Sİ ZTEMLER
NEL ER Y API LABİ LİR ?
• Akıllı Trafik Kavşakları, Akıllı Binalar
• Akıllı İmalat Sistemleri
• Akıllı Denetim Sistemleri
• Eniyileme
• Borsa endeks, döviz ve enflasyon tahminleri
• Dilden dile çeviri
Yaygın Yapay Zeka
Tekniklerinin Kullanımı
TEŞEKKÜRLER
© Türkay Dereli
SABIRLA
DİNLEDİĞİNİZ
İÇİN...
www.gantep.edu.tr/~dereli
dereli@gantep.edu.tr