Toplumsal Araştırma Yöntemleri:

Nitel ve Nicel Yaklaşımlar

W. Lawrence Neuman

Bölüm 9:
Deneysel
Araştırma

This multimedia product and its contents are protected under copyright law. The following are
prohibited by law:

• Any public performance or display, including transmission of any image over a network;
• Preparation of any derivative work, including the extraction, in whole or in part, of any
images;
• Any rental, lease, or lending of the program.
Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.
All rights reserved.
 Araştırma Sorusu Tipleri

• Nedensel ilişkiler
• Etik ve uygulamada sınırlılıklar
• Manupule etme durumu
• Dar kapsam
– Karıştırıcı değişkenler
• Genellikle micro-düzey veri için iyidir

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Deneysel Tasarımın Tarihçesi

• Wilhelm M. Wundt (1832-1920)

• Davranışçılık
• Nicelleştirme
• Anonimliğe başlnması
• Uygulamalı araştırma

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Rastlantısal Atama

Rastlantısal Atama
Denek havuzu
Deney grubu
Rastlantısal
Süreç

Kontrol grubu

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
Rastlantısal Örnekleme

Rastlantısal Örnekleme

Nüfus (Örnekleme Çerçevesi)

Örneklem

Rastlantısal
Süreç

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
Rastlantısal Atama Nasıl
Yapılır?
1. Basamak: Bir denekler topluluğu ile başlayın

2. Basamak: Tamamen mekanik bir rastlantı yöntemi planlayın (yazı tura gibi)

3. Basamak: Tura gelenleri bir gruba, yazı gelenleri öteki gruba

Kontrol grubu Deney grubu

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Eşleştirme / Rastlantısal Atama

• Eşleştirme

• Rastlantısal Atama

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Deney Tasarımı Mantığı
Deneylerin Dili

• Denekler
• Uygulama (müdahale)
• Öntest
• Sontest
• Deney Grubu
• Kontrol Grubu

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Deney Tasarımı Mantığı
Bir Deney Yürütmenin Basamakları

• Hipotez
• Tasarım seçimi
• Deneyi tasarlayın
– Bağımsız değişken
– Bağımlı değişkenin nasıl ölçüleceği
• Örneklemin yerleştirilmesi
• Örneklemin rastlantısal atanması
• Öntest sonuçlarının toplanması
• Deneyin yürütülmesi
– Uygulamanın sunulması
– Bağımlı değişkenin ölçülmesi
– Sontest sonuçlarının toplanması
– Bilgi toplama
• Veri analizi

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Deney Tasarımı Mantığı
Deneylerde kontrol

• Deneysel ortamın tüm yönlerini kontrol etme

• Aldatma

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Klasik Deney Tasarımı

R: Rastlantısal atama
O: Bağımlı değişken
X: Müdahale, bağımsız değişken

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Öndeney Tasarımı

Öndeney tasarımları:
Tek sefelik örnek olay incelemesi
Tek gruplu öntest/sontest
Statik grup karşılaştırması

R: Rastlantısal atama
O: Bağımlı değişken
X: Müdahale, bağımsız değişken

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Yarı-Deneysel Tasarımlar

• İki gruplu yalnız sontestli

• Kesintili zaman dilimleri
• Denk zaman dilimleri
• Latin kare tasarımları
• Dört gruplu solomon tasarımları
• Faktörüyel tasarımlar

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Yarı-Deneysel Tasarım
Yarı-Deneysel Tasarımlar

İki gruplu yalnız sontestli

Kesintili zaman dilimleri

Denk zaman dilimleri

Latin kare tasarımları

Dört gruplu solomon tasarımları

Faktörüyel tasarımlar

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Klasik deney tasarımının başlıca diğer tasarımlarla karşılaştırılması
Rastlantısal Kontrol Deney
atama öntest sontest grubu grubu

klasik
Tek seferde örnek olay

Tek gruplu öntest/sontest

Statik grup karşılaştırması

2 gruplu yalnız sontestli

Zaman dizileri tasarımı

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
İç ve Dış Geçerlilik

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 İç geçerlilik
• İç geçerliliğe yönelik tehditler
– Seçim yanlılığı
– Tarih
– Olgunlaşma
– Test etme
– Araç kullanımı
– Deneyin ölümlülüğü
– İstatistiksel gerileme

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 İç geçerlilik
• İç geçerliliğe yönelik
tehditler
– Müdahalenin yayılması
– Telafi davranışı
– Deney yapanın beklentisi
• Çift taraflı/tek taraflı gizlilik
• Talep özellliği
– Plasebo etkisi

• Manipulation check
Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.
All rights reserved.
 Dış geçerlik
• Nüfus ve genelleme

• Doğal genelleme
– Gündelik gerçeklik
– Tepkisellik
• Hawthorne etkisi
• Teorik genelleme
– Deneysel gerçeklik

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
Dış Geçerlilik

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.
 Pratik Etkenler

• Planlama ve pilot testler

• Deneklere verilen talimatlar
• Deney sonrası görüşme
– Deney sonrası toplantı

Copyright ©2011 by Pearson Education, Inc.

All rights reserved.