‫معرفی و کاربرد پي هاي عميق ‪4-‬‬

‫پي ه اي عمي ق ب ه آن دس ته از اعض اي خطي س ازه اي چ وبي‪ ،‬بت ني و ي ا‬

‫فوالدي اطالق مي گردد كه با استقرار در زمين‪ ،‬بارهاي سطحي را به اليه‬
‫هاي عميق تر زمين منتقل مي كنند‪.‬‬

‫ي ك ش مع همانن د پي ه اي س طحي توان ائي تحم ل باره اي ق ائم را عالوه ب ر‬

‫عكس العمل كف توأم با عكس العمل جانبي (مقاومت جداري) دارا مي باشد‬
‫بعالوه پي هاي عميق با اطمينان بيشتري نسبت به پي هاي سطحي نيروهاي‬
‫جانبي و نيز كششي و يا برکنش را تحمل مي نمايند‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫شكل ‪ -2‬مقايسه رفتار پي هاي سطحي وعميق در نحوه انتقال بار به‬
‫زمين‬

‫‪8‬‬
 ‫‪9‬‬
‫شکل ‪ - 3‬شمايي از بارهاي اعمالي بر پي هاي سطحي و عميق‬
 ‫‪ -4-2‬كاربرد شمعها براي موارد مختلف پروژه هاي عمراني‬
‫‪ -1‬اليه سطحي سست‪ ،‬نشست پذير‪ ،‬فرو ريزشي و به طور كلي مسأله دار باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬پي سطحي نتواند بارهاي افقي‪ ،‬مايل و يا نيروهاي برکنش را تحمل نمايد‪.‬‬
‫‪ -3‬جهت تقليل و كنترل ميزان نشست مجموعة زيرسازه‬
‫‪ -4‬خاك زير و اطراف پي‪ ،‬در معرض خطرات آب‌شستگي قرار گرفته باشند‪.‬‬
‫‪ -5‬احتمال حفاري در آتيه در مجاورت پروژه با اهميت و حساس مطرح باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬جهت تراكم و بهسازي خاكهاي دانه اي كه در اعماق زيرين موجودند‪.‬‬
‫‪ -7‬رقوم آب زيرزميني باال بوده و استفاده از پي سطحي ممكن نباشد‪.‬‬
‫‪ -8‬به عنوان پي ماشين آالت‬
‫‪ -9‬ت[[امين پاي[[داري س[[ازه ه[[اي دري[[ائي و ابني[[ة كن[[ار س[[احل (خط[[ر برخ[[ورد ام[[واج و نيروه[[اي‬
‫هيدروديناميکي)‬
‫‪ -10‬ايج[اد مق[اومت در براب[ر عوام[ل ناپاي[داري مانن[د لغ[زش‪ ،‬واژگ[وني‪ ،‬خ[روج از مرک[زي فونداس[يون‬
‫براي سازه هاي بلند مانند برجها و دكلها وديوارها که در معرض بارهاي جانبي قراردارند‪.‬‬ ‫‪11‬‬
‫جدول ‪ -1‬تقسيم بندي شمعها از جنبه هاي مختلف‬

‫‪5‬‬
‫جدول ‪ -2‬خالصه مشخصات‬
‫شمعهاي مختلف‬

‫‪18‬‬
‫شمعهاي چوبي‬

‫‪19‬‬
‫شكل ‪ -8‬نمونه اي از شمعهاي چوبي‬
 ‫‪20‬‬
‫شكل ‪ -9‬نمونه اي از شمعهاي لوله اي‬
‫شمعهاي لوله اي ته بسته‬ ‫‪21‬‬
‫شكل ‪ -10‬نمونه اي از شمعهاي لوله اي ته بسته‬
 ‫است‪.‬‬

‫نوکانتهائي به ميزان قابل‬ ‫جدار و‬

‫مقاومت‬ ‫مقاومكامل‬ ‫جهت شدن‬
‫بسيج شدن‬ ‫براي فعال‬ ‫جابجاييدرالزم‬
‫كف شمع‬ ‫‪-4 -4-‬‬
‫جابجائي الزم‬

‫مالحظه اي بيشتر از جابجائي الزم براي فعال شدن مقاومت اصطكاكي است‪.‬‬

‫‪ -‬جابجائي الزم براي شمعهاي با قطر بزرگتر نسبت به شمعهاي با قطر كوچكتر بيشتر‬

‫است‪.‬‬

‫‪ -‬مقدار جابجائي الزم براي شمع هاي كوبيدني در مقايسه با شمع هاي ريختني بيشتر‬

‫است‪.‬‬

‫‪ -‬تجربه نشان داده است كه جابجائي الزم براي فعال شدن كامل مقاومت انتهائي شمع‬

‫هاي كوبيده شده در حدود ‪ 3‬تا ‪ %10‬قطر شمع در كف شمع مي باشد‪Fellenius,( .‬‬
‫‪22‬‬
‫‪)1991‬‬
‫شكل ‪ -11‬تغييرات مقاومت جداري‪ ,‬انتهائي و مجموع ظرفيت شمع بر حسب جابجائي‬
‫‪23‬‬
 ‫استراتژي بكارگيري پي هاي عميق ‪4- 5 -‬‬
‫• تع يين وض عيت ومق دار باره اي وارده از روس ازه ب ه پي اعم از ثقلي‪ ،‬ج انبي و‬
‫لنگرها‬
‫تع يين تكلي ف اس تفاده و ي ا ع دم اس تفاده از پي عمي ق براس اس مطالع ات ژئوتكني ك‪,‬‬ ‫•‬
‫شرائط زير سطحي ومحيطي وهمچنين مالحظات اقتصادي‬
‫انتخاب نوع پي عميق اعم از شمع درجا‪ ،‬كوبيدني و موارد ديگر مانند جنس شمع‬ ‫•‬
‫ه ا‪ ،‬وض عيت مقط ع‪ ،‬راس تاي اج راي ش مع بص ورت ق ائم ي ا ماي ل‪ ,‬تجه يزات و‬
‫امکانات ساخت واجراء‬
‫تعيين عمق استقرار شمع ها با توجه به خصوصيات ژئوتكنيكي خاك و چگونگي‬ ‫•‬
‫بارهاي وارده و امكانات اجرائي‬
‫آرايش شمع ها در پالن ونحوة عملكرد بصورت تك يا گروهي شمع ها‪ ,‬چگونگي‬ ‫•‬
‫‪24‬‬
‫اندرکنش با راديه‬
 ‫• تعيين توان باربري ژئوتكنيكي پي هاي عميق با استفاده از آناليز استاتيكي‬

‫• تدقيق توان باربري بدست آمده با استفاده از نتايج تستهاي درجاي ژئوتكنيكي‬
‫و يا تحليل ديناميكي‬

‫• كنترل و ارزيابي نشست مجموعه فونداسيون‬

‫• طراحي سازه اي شمع و سر شمع‬

‫• مح ك عملي ت وان ب اربري ب ا اس تفاده از آزم ايش بارگ ذاري اس تاتيكي و ي ا‬

‫آزمايش ات دين اميكي جهت كن ترل ص حت اج راء و ن يز اطمين ان از ع دم آس يب‬
‫دي دگي ش مع ه ا حين اس تقرار و ي ا ح تي تقلي ل ض ريب اطمين ان ك ه در نه ايت‬
‫بهينه سازي اقتصادي پروژه را بدنبال دارد‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫متدهاي متداول جهت تعيين توان باربري شمع ها ‪5-‬‬

‫‪1‬ـ تحلیل استاتيكي (محاسباتی)‬

‫‪2‬ـ آناليز استاتيكي با استفاده از نتايج تستهاي درجا‬

‫‪3‬ـ آزمايش بارگذاري استاتيكي‬

‫‪4‬ـ تحليل ديناميكي و تستهاي ديناميكي‬

‫‪30‬‬
 ‫‪ -1 -5‬تحلیل استاتيكي‬

‫• در آن اليز اس تاتيكي از تحلي ل ه اي تئوري ك رايج در مكاني ك خ اك و رواب ط‬

‫حاصله با استفاده از پارامترهاي مقاومت برشي خاك در حاالت تنش هاي‬
‫كلي و مؤثر بر مبناي فرض مدلهاي مختلف گسيختگي براي كف و جداره‬
‫متناسب با اندركنش خاك و شمع استفاده مي شود‪.‬‬

‫• بعن وان ي ك روش مكم ل مي ت وان از نت ايج آزمايش ات درج ا ك ه اطالع ات‬
‫پيوسته اي از خاك محل در شرائط واقعي در عمق را فراهم مي نمايند نيز‬
‫توان باربري شمع ها را بدست آورد‪ ،‬كه روابط ارائه شده در اين خصوص‬
‫تا حدودي تحليلي ولي بيشتر تجربي مي باشد‪.‬‬ ‫‪31‬‬
 ‫مقاومت کف و جداري‬

Rt  rt . At
R s = rs .A s .D f

Ru  Rt  Rs
Ru
Pa 
FS

32
 ‫‪33‬‬
‫شکل ‪ -13‬نحوه ی انتقال بار توسط شمع در فشار‬
 ‫تعيين مقاومت واحد كف‬

‫‪rt  CN C  q N q  0.5BN ‬‬ ‫بر اساس رابطه ترزاقي‬

‫‪ -1‬در خاكهاي چسبنده اشباع و در شرايط كوتاه مدت و زهكشي نشده داريم ‪‌:‬‬
‫‪rt  CN C‬‬
‫‪ -2‬براي خاكهاي درشت دانه و ريزدانه و با مالحظات باربري در دراز‬
‫مدت و شرایط زهكشي شده وبا آناليز تنش موثر داريم‪:‬‬
‫‪rt  q .N q‬‬
‫‪ -3‬در حالت کلی برای خاک های مخلوط و پیش تحکیمی و با توجه به اينكه‬
‫بع د ش مع و ي ا قط ر آن ‪ B‬در مقايس ه ب ا پي ه اي س طحي كوچ ك مي باش د‬
‫معموًال از ترم سوم رابطه فوق در محاسبات صرف نظر مي شود و داريم ‪:‬‬
‫‪rt  CN C  DF .N q‬‬
‫ب راي خاكه اي ريزدان ه ب ه ق رار ‪ Kg/cm240‬مح دود مي‬ ‫حداكثر ‪rt‬‬ ‫‪34‬‬
‫‪rt‬‬ ‫گردد‪.‬‬
‫در خاكه اي درش ت دان ه بق رار ‪ Kg/cm2120‬مح دود‬ ‫مق دار ح داكثر‬
 ‫روشهاي تعيين مقاومت اصطكاكي‬
‫روش ‪‬‬
‫روش ‪‬‬
‫روش ‪‬‬

‫‪ -‬بر اساس تنش موثر يا مقاومت زهکشي شده‬ ‫روش ‪‬‬

‫‪rs  ‬‬

‫‪  K  tan   K .M . tan ‬‬

‫‪M  tan  / tan ‬‬

‫‪42‬‬
 ‫مقاومت اصطكاكي در خاكهاي دانهاي‬
‫‪K  K 0  1  sin ‬‬

‫براي شمعهاي كوبيده شده با جابجايي كم‪:‬‬

‫‪K  K0‬‬ ‫(حد پائين)‬
‫‪K  1.4K 0‬‬ ‫(حد باال)‬
‫براي شمعهاي كوبيده شده با جابجايي زياد‪:‬‬
‫‪K  K0‬‬ ‫(حد پائين)‬
‫‪K  1.8K 0‬‬ ‫(حد باال)‬

‫(‪ Bhusan)1982‬براي شمعهاي با جابجايي زياد روابط زير را پيشنهاد کرده است‪:‬‬

‫‪  K tan   0.18  0.0065Dr‬‬

‫‪43‬‬
‫‪K  0.5  0.008D r‬‬
 ‫مقاومت اصطكاكي در خاكهاي رس‬
‫‪  K tan  R‬‬

‫‪K  1  sin  R‬‬ ‫• براي رس عادي­تحكيم يافته‬

‫‪K  1  sin  R  OCR‬‬ ‫• براي رس ­‬

‫بيشتحكيم يافته‬

‫با تركيب روابط فوق خواهيم داشت‪:‬‬

‫‪rs  1  sin R  tan R‬‬ ‫• براي رس عادي­تحكيم يافته‬

‫‪rs  1  sin R  tan R OCR‬‬ ‫• براي رس ­‬

‫بيشتحكيم يافته‬
‫‪44‬‬
 ‫روش‬
‫‪‬‬
‫براساس تنش كل يا مقاومت زهكشي نشده‬

‫‪rs   Cu‬‬

‫ضريب آلفا در شمعهاي چوبي و بتني براي مقاومت برشي تا ‪30‬‬

‫کيلوپاسکال برابر ‪ 1‬است و براي مقادير مقاومت برشي بيشتر‪ ،‬مقدار آن‬
‫مرتبًا كاهش مييابد‪ .‬ضريب آلفا براي شمعهاي فلزي‪ ،‬حتي در رسهاي‬
‫نرم نيز كمتر از ‪ 1‬است‪.‬‬
‫‪:‬كاربرد روش در شمعهاي ريختني‬
‫‪P‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  0.21  0.26 a‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪‬‬
‫‪45‬‬
‫‪ Cu‬‬ ‫‪‬‬
 ‫روش ‪‬‬
‫‪f s     2Cu ‬‬

‫عمق‬
‫نفوذ‪،‬‬
‫‪m‬‬

‫‪46‬‬
‫شكل ‪-16‬تغييرات ضريب ‪ λ‬در عمق‬
‫• ضريب از تحليل نتايج تعداد زيادي از آزمايشهاي بارگذاري شمع بدست‬
‫آمده است‪ Kroft et al. (1981) .‬اين روش را به دقت مطالعه كرده و به‬
‫نتايج زير رسيده است‪:‬‬
‫• روش ظرفيت باربري اصطكاكي ش معهايي كه طولي كمتر از ‪ 15‬متر‬
‫داش ته و در رس هاي ع ادي تحكيم يافت ه و ي ا پيش تحكيم يافت ه ق رار‬
‫گرفتهاند را به خوبي پيشبيني ميكند‪:‬‬
‫مقدار برابر ‪ 0.14‬است‪.‬‬ ‫• حداقل‬
‫‪‬‬
‫در مقدار به فرآيند نصب بستگي دارد و قسمتهاي بااليي‬ ‫• كاهش‬
‫‪‬‬
‫ب ه علت حرك ات ج انبي خ اك بيش تر ص دمه دي ده و تم اس بين خ اك و‬
‫شمع كمتر و يا قطع ميشود‪.‬‬
‫‪47‬‬
 ‫جدول ‪ -6‬خالصه‬
‫روشهاي آناليز‬
‫استاتيكي در تعيين توان‬
‫باربري شمعها‬

‫‪48‬‬
 ‫‪ :‬روش های آیین نامه ای ‪5-2-‬‬
‫(‪)API‬‬ ‫‪ -5-2-1‬آئيننامة ” انستيتو نفت آمريكا‬
‫‪QD  Q f  Q p  fAs  qAp‬‬
‫خاكهاي چسبنده‬ ‫•‬
‫‪f  C‬‬

‫‪  0.5 0.5‬‬ ‫‪ 1‬‬

‫‪  0.5 0.25‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪C / po  ‬‬

‫‪49‬‬
‫= ‪ C‬مقاومت برشي زهكشي نشدة خاك در رقوم مورد نظر‬
 ‫خاكهاي اصطكاكي‬
‫‪f  Kpo tan ‬‬
‫در ش معهائي ك ه ن وک آنه ا در خ اك اص طكاكي ق رار ميگ يرد ظ رفيت‬
‫باربري نوک (‪ )q‬را ميتوان از رابطة زير محاسبه نمود‪q  po N q :‬‬
‫جدول ‪ -7‬پارامترهاي طراحي براي خاكهاي اصطكاكي سيليسي (‪)API‬‬

‫‪50‬‬
‫‪ -5-2-2‬روش يونيفايد (‪)UNIFIED‬‬

‫‪51‬‬
 ‫‪ -6-4-2‬بر آورد نشست شمع ها‬

‫شكل ‪ -22‬مدل ساده ارائه شده توسط ترزاقي و پك جهت تعيين نشست گروه شمعها‬ ‫‪67‬‬
 ‫‪68‬‬
‫شکل ‪ -23‬توزیع فشار زیر رادیه معادل در گروه شمع در حاالت مختلف‬
69
 ‫‪ -7‬پي هاي راديه مرکب (‪)PRF‬‬

‫• درطراحي فونداسيونها متداول است که جهت انتقال بارهاي روسازه به خاک‪ ،‬راديه‬
‫به عنوان کاملترين گزينه مدنظر قرار مي گيرد‪.‬‬

‫• اين پي ها در مواردي از قبيل بزرگ بودن بارهاي روسازه‪ ،‬ضعيف بودن شرايط‬
‫خ اک بس تر و نشس ت‌هاي ناهمس ان‪ ،‬زمينه اي مس تعد ت ورم‪ ،‬توزي ع غ يريکنواخت‬
‫بارهاي جانبي و باال بودن سطح آب زيرزميني‪ ،‬بسيار کارا بوده و در سطح وسيعي‬
‫از پروژه هاي عمراني کاربرد دارند‪.‬‬
‫• پي هاي گسترده از انواع پي هاي سطحي به شمار مي روند که ضمن برخورداري‬
‫از مزاياي ذکرشده‪ ،‬ايراداتي از قبيل معضالت اجرايي و نشست‌هاي زياد را نيز به‬
‫دنبال دارند‪.‬‬

‫• يکي از راهکارها حذف پي سطحي (راديه) و استفاده از شمع در زير سازه و اتکاي‬ ‫‪70‬‬
‫آن به اليه هاي سخت و نشست ناپذير است‪.‬‬
 ‫‪71‬‬
‫شکل ‪ -24‬پی رادیه مرکب‬
 ‫• بهترين نوع آرايش در حالت بارگذاري گسترده يکنواخت بمنظور دستيابي‬
‫به کمترين مقادير نشست ماکزيمم و نسبي و همچنين لنگرهاي خمشي‪ ،‬متمرکز‬
‫نمودن شمعها در ‪ %25‬مساحت راديه و در محدوده مياني آن مي باشد‪.‬‬
‫• زماني که شمعها منفصل از راديه مي باشند‪ ،‬بهترين حالت بدست آوردن‬
‫حداقل مقدار لنگر خمشي در کل راديه زماني است که شمعها بشدت در مرکز‬
‫راديه متمرکز شوند (حدود ‪ %15‬مساحت مرکز راديه)‪.‬‬
‫• در حالت بارگذاري متمرکز‪ ،‬مناسبترين نوع آزمايش زمانيست که شمعهايي‬
‫با طول بلندتر دقيقا" در زير بارهاي مياني و بقيه شمعها‪ ،‬زير بارهاي کناري‬
‫راديه قرار گيرند‪.‬‬ ‫‪72‬‬
 ‫‪ -9‬ضریب اطمینان ‪:‬‬

‫عوامل موثر در انتخاب ضريب اطمينان در ارتباط با بهینه سازی ‪:‬‬

‫‪ ‬نوع واهميت روسازه‬

‫‪ ‬عواقب حاصل از خرابي روسازه‬

‫‪ ‬نوع خاک (در رس ها و خاکهاي ريزدانه ضريب اطمينان بزرگتر)‬

‫‪ ‬خاکهاي مسئله دار و مبهم در رفتار (انتخاب ضريب اطمينان بزرگتر)‬

‫‪ ‬گستردگي مطالعات ژئوتکنيک‬

‫‪ ‬تعداد ونوع آزمايشات درجا‬

‫‪78‬‬
 ‫‪‬تعداد ونوع آزمونهاي آزمايشگاهي‬

‫‪ ‬انجام آزمايشات بارگذاري استاتيکي‬

‫‪ ‬انجام آرمايشات ديناميکي‬

‫‪ ‬چگونگي ساخت ونحوة بازرسي ها وکنترل در محل‬

‫‪ ‬احتمال اعمال بارهاي زنده بر سازه وچگونگي ارزيابي آنها‬

‫‪ ‬طراحي شمع بر مبناي نتايج فرمولهاي شمع کوبي (ضريب اطمينان باال)‬

‫‪ ‬نحوة تفسير آزمايش بارگذاري‬

‫‪79‬‬