MUMLAR

• Mumlar genel olarak oda ısısında katı

halde bulunan termoplastik materyaller
olarak tanımlanır.
• Mumlar hidrokarbon ve türevlerinden
oluşan organik polimerlerdir
• Dişhekimliğinde kullanılan mumların
içeriği:
o Doğal mumlar
o Sentetik mumlar
o Doğal rezinler
o Yağlar
o Renklendiriciler
• Mumlar çeşitli maddelerin karışımından
ibaret oldukları için tek bir erime dereceleri
yoktur.
• Erimenin alt ve üst sınırları vardır.
• Mumlar orijinleri itibariyle 2 sınıfa ayrılır
o doğal mumlar
o sentetik mumlar
• Doğal mumlar (Hayvan veya bitki kökenli)
 Parafin – petrol türevi - %40-60
 Carnauba - sertlik, koku, parlaklık (tropikal bitkilerden)
 Candelilla - erime ısısını düşürür
 Dammar sakızı – doğal rezin, kırılmaya direnç, düzgün yüzey, parlaklık

• Sentetik Mumlar
 Doğal mum moleküllerinden sentezlenirler
• Doğal mumlar; petrol yağı, bitki yağı, böcek veya
hayvan kaynaklıdır
• Parafin düşük erime sıcaklığına sahiptir
• Balmumu kırılgandır ve orta derecede erime derecesine
sahiptir
• Carnauba mumu carnauba ağacından elde edilir ve
yüksek erime derecesine sahiptir
• Mikrokristalin yapıdaki mumlar ise petrol türevlerinden
elde edilir ve yüksek erime derecesine sahiptirler ve
soğuma sırasında oluşan streslerin azaltılmasında
etkilidirler
• Mumların yapısında kristalin ve amorf
bileşiklerin karışık olarak bulunabilir
• Bu nedenle çok geniş bir sıcaklık aralığında
eriyebilirler
• Mumlar sıcakta genleşir, soğukta büzülür.
• Mumların elastik modülü, orantısal limiti ve baskı
dayanımı gibi mekanik özellikleri diğer
maddelerle kıyaslandığında çok düşüktür.
• Mum tüm dişhekimliği malzemeleri arasında en
yüksek termal ekspansiyona sahip maddedir
• Akma (flow) özelliği vardır
• Erime derecesine yakın bir sıcaklıkta kendi
ağırlığı altında dahi akma gösterebilir
• Mumdan yapılmış herhangi bir
restorasyonun hazırlanış şekli nasıl olursa
olsun, bitirilmiş mum restorasyonun içinde
daima bir miktar artık stres vardır.
• Mumların plastikliği sıcaklıkla doğru
orantılıdır. Sıcaklık plastikliği arttırır. Fakat
belirli bir dereceden sonra mum eriyerek
akıcı hale gelir.
• Mum su ile iyi ıslanmayan bir maddedir.
• Mumlar kısmen elastik maddelerdir, ısı ile
deforme olduktan sonra eski orijinal
hallerine dönme eğilimindedirler =mumun
distorsiyonu.
 Mum distorsiyonu

• Mumların sahip oldukları kısmi elastik

özellikleri deformasyon sonrası tekrar eski
hallerine dönmelerine neden olur

• Uniform olarak ısıtmamak nedeni ile

oluşan artık stresler de geç distorsiyon
kaynağıdır
 DENTAL MUMLAR
• MODEL • ÇALIŞMA
 İnley  Kutulama
o Tip I  Yapışkan mum (sticky)
o Tip II
 Blockout
 Rezin  Beyaz
 Döküm  Surveyor mumları
 Baz plak  Genel kullanım
o Tip I
o Tip II
o Tip III • ÖLÇÜ
 Düzeltme
 Kapanış
• Direk mum tekniği
Mum model direk kavite üzerinde hazırlanırsa

• İndirek mum tekniği

Mum model hazırlanan model üzerinde hazırlanırsa
 İNLEY MUMLARI (INLAY WAX):

• Tip I inley mumu ; daha sert olup ağızdaki direkt

uygulamalarda kullanılır. Ağız sıcaklığının biraz üstünde
yumuşar ve ağız sıcaklığında sertleşir. Direkt teknikte
inley mumlarının diş ile kontrast bir renkte olması istenir.
• Tip II inley mumu; daha yumuşaktır ve laboratuarda
model üzerinde yapılır. Daha alçak derecelerde yumuşar
ve bu nedenle termal büzülmeleri daha az olur.
Inlay wax
 DÖKÜM MUMLARI (CASTING WAX):

• Hafif bir yapışkanlık özelliği vardır. Bu durum model

üzerinde sabit olarak durmasını sağlar.

• Hareketli bölümlü iskelet protezlerin model üzerinde

modelajını yapmak için kullanılan ve iskeletin tüm
komponentlerini içeren önceden hazırlanmış
mumlardır.

• Genellikle tabaka şeklinde ve farklı kalınlıklardadır.

Casting wax
 BAZPLAK MUMLARI(BASEPLATE WAX):

• Hareketli protezlerin ve ortodontik apereylerin

yapımının çeşitli aşamalarında sık kullanılır.

• Rengi düşünülerek pembe mum diye de adlandırılır.

Dişeti renginin doğal algılanmasını sağlar. Piyasada
7,60 x 15,00 x 0,13 cm büyüklüğünde ve tabakalar
halinde bulunur.
Baseplate wax
Wax rim (Bite rim)
Baz plak mumları
Shellac denture base
 ÇALIŞMA MUMLARI (PROCESSING WAX):

• KUTULAMA MUMU (BOXING WAX)

• YAPIŞTIRICI MUM (STICKY WAX)=SİRKOLAN MUM

• YARDIMCI MUM( UTILITY WAX)

• BEYAZ MUM( WHITE WAX)

• DOLDURMA MUMU (BLOCK-OUT WAX)

 KUTULAMA MUMU (BOXING WAX):
• Ana model elde etme için son total ölçülerinin
kutulanmasında kullanılır. Carding mumu ifadesi de
kullanılabilir. Takım dişlerin dizili olduğu plakadaki
mumdur. Oda sıcaklığında yumuşaktır kolayca adapte
edilebilir.

• Isıtılmadığı ve doğrudan kullanıldığı için distorsiyonu

söz konusu değildir. Kullanıldığı amaca uygun olarak
biraz yapışkan olması istenir.
Boxing wax
 YAPIŞTIRICI MUM (STICKY WAX)=SİRKOLAN MUM:

• Alçı, metal ve akrilik parçaların yapıştırılmasına

yarar. Bu tür mumlar eritildiği zaman yapışkanlık
kazanır ve uygulandığı yüzeye sıkıca yapışır.

• Oda sıcaklığında katıdır, kırılgandır ve yapışkan

değildir. Kırılgan olması çok önemlidir çünkü
deforme olup esnememesi sonucu yanlış
yapıştırılan iki parça kırılır.
Sticky wax
 YARDIMCI MUM( UTILITY WAX):

• Çok çeşitli işlerde kullanılır ama en önemli uygulama

alanı, aljinat ölçü için kısa olan kaşık kenararının
uzatılmasıdır. Maddenin distorsiyonu ve kaşıktan
sarkması önlenmiş olur.

• Çubuk veya tabaka şeklinde koyu kırmızı veya portakal

rengindedir.

• Normal oda sıcaklığında yumuşaktır ve kolayca maniple

edilebilir biraz da yapışkan olması istenir çünkü üst üste
tabakalar halinde çalışılır.
Utility wax
Block-out wax
Carving wax and presentation
wax
 ÖLÇÜ MUMLARI(IMPRESSION WAXES):

• DÜZELTİCİ ÖLÇÜ MUMLARI( CORRECTIVE

IMPRESSION WAXES)

• KAPANIŞ KAYIT MUMLARI (BITE REGISTRATION

WAXES)
 DÜZELTİCİ ÖLÇÜ MUMLARI( CORRECTIVE
IMPRESSION WAXES)

• Orijinal ölçü yüzeyine uygulanarak mukozanın daha ince

ayrıntılarını kaydetmek için geliştirilmiş olan mum
türleridir.

• En büyük sakıncası ağızdan çıkarılırken distorsiyona

uğrama ihtimalidir.
 KAPANIŞ KAYIT MUMLARI (BITE REGISTRATION
WAXES)

• Karşılıklı diş ilişkilerini kaydetmek ve sonra modelleri

sabitleme esnasında kullanılır. Ağızda çıkarılırken
distorsiyona uğrama ihtimalleri vardır.
Impression waxes
 Mum Distorsiyonu
• Distorsiyon, mum ağız veya
model üzerinden çıkarılırken
oluşur

• Elastik hafıza

• Bekleme süresi
 Mum distrosiyonu nasıl
engellenir
• Direk yöntem ile kullanılan mum uniform
olarak önceden ısıtılmalıdır

• Mum çabucak rövetmana alınmalıdır

• Rövetmana alma gecikecek ise mum model

buzdolabında saklanmalıdır (fakat dökümden önce
oda sıcaklığına gelmesi sağlanmalıdır)
• Mumun termal ekspansiyon katsayısı çok
yüksektir bu nedenle ağız içinde
hazırlanan mum, çıkarılıp rövetmana
alınırken büzülür

• Model üzerinde hazırlanan mum çok fazla

büzülemez ayrıca oda sıcaklığına
ulaşabilmesi olası aşırı büzülmeyi
engeller
 İdeal bir mumun özellikleri
• Uniform yapıda olmalıdır
• Renk
• Dağılmamalıdır
• Rahatça işlenmelidir
• Eridikten sonra artık
bırakmamalıdır
• Sağlam olmalıdır ve boyutsal
olarak stabil kalmalıdır
Mumun termal ekspansiyon eğrisi
A. Basınç altında soğuyan mum
B. Basınçsız soğuyan ve tekrar ısıtılan mum
 Revetman ile daha iyi kopyalanabilmeleri için
mumların ıslanabilirlikleri yüzey aktif bir madde
(surfaktan) ile arttırılmalıdır