Hoofdstuk 2:

Voorbereidende fase
-
Overzicht Hoofdstuk 2
Aandachtspunten in de voorbereidende fase
2.1 Voorbereidende werkzaamheden op sector niveau
2.2 Voorbereidende werkzaamheden op ondernemingsniveau
• Algemene informatie
• Informatie die betrekking heeft op het boekjaar

2.3 Besluit
Voorbereidende fase

• Alle beschikbare informatie gebruiken

• Ratio’s berekenen zonder voorbereidende informatie over

het bedrijf te verzamelen kan leiden tot foutieve
conclusies!

• Soms zijn voorbereidende werkzaamheden al voldoende

om oordeel te vormen
2.1. Voorbereidende werkzaamheden op
sectorniveau
• Welke activiteiten voert de onderneming uit? In welke
sector(en) is de onderneming operationeel?*
 Nace-Bel codes
 PU codes gegroepeerd

• Wat kan je verwachten aan prestaties binnen een bepaalde

sector?

Bv. De gemiddelde ROE ligt veel hoger in de textielindustrie dan in de

dranken industrie

*statistieken per sector: https://stat.nbb.be/index.aspx

2.1. Voorbereidende werkzaamheden op
sectorniveau
• Begrijpen in welke industrie de onderneming werkt en hoe
dit de ratio’s zal beïnvloeden.
• Benchmarken van financiële prestaties tegenover de
prestaties van de sector
• Ook andere vergelijkingsbasis mogelijk: Zelf selectie
maken van belangrijkste peer bedrijven
• Andere facetten die risico van sector weerspiegelen:
bv. regulering, aantal spelers in de markt,

• Slechte sectoren » bankinstellingen?

https://stat.nbb.be/index.aspx#
2.1.1 Voorbereidende werkzaamheden op
sectorniveau
• Welke sectorgegevens kan je uit de statistieken van de
NBB halen?

o Financiële ratio’s
o Opvraging over meerdere jaren mogelijk
o Opvraging volgens volledig/verkort/micro schema

Zeer geaggregeerd
Vertraagd (gegevens tot 2018)
Voorbeeld Duvel
• In welke sector is Duvel actief?

https://cri.nbb.be/bc9/web/catalog?execution=e3s2#
• Bijvoorbeeld: textielindustrie
Dataset: Financiele ratio's van vennootschap
pen Groepering van sectoren DE171A: Bewerken, spinnen, weven van textiel en textielveredeling
Modellen Volledig
Eenheden Bedragen in duizenden EUR, of aantallen
Frequentie Jaarlijks
Selecteer de spreidingsmaten Mediaan (Q2) Aantal ondernemingen Q1 (Eerste kwartiel) Q3 (Derde kwartiel) Rekenkundig gemiddelde
Boekjaar 2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019

Ratio
1. Brutoverkoopmarge (%)
4.97 4.09 3.57 60 55 51 1.91 1.43 -1.04 10.89 10.94 13.21 -41.32 9.49 -128.47
2. Nettoverkoopmarge (%)
2.08 1.65 1.8 60 55 51 0.27 -1.72 -6.35 5.91 4.24 8.49 -44.68 0.52 -135.56
3. Toegevoegde waarde / Bedrijfsopbrengsten
(%)
22.15 22.92 19.61 60 55 51 12.43 13.59 12.53 36.49 33.88 35.59 -5.44 28.76 -108.87
4.Toegevoegde waarde per personeelslid (in EUR)
65309.03 60600.62 61809.7 48 48 43 50303.55 49010.88 43062.95 99104.14 84666.44 119321.09 86184.24 83599.76 113320.94
5. Toegevoegde waarde / Bruto materiële vaste
activa (%)

22.24 24.09 26.15 58 54 48 15.58 16.58 12.62 38.64 47.64 60.37 96.14 157.8 336.98
6. Personeelskosten / Toegevoegde waarde (%)
78.19 78.74 79.79 49 47 42 46.07 61.51 45.95 87.35 92.14 96.99 70.02 74.5 85.89
7. Afschrijvingen, waardeverminderingen en
voorzieningen voor risico's en kosten /
Toegevoegde waarde (%)

15.01 15.45 15.09 56 52 45 6.32 7.44 7.19 30.87 29.31 29.87 40.29 26.39 29.47
8. Kosten van de schulden / Toegevoegde waarde
(%)
2.27 1.87 1.55 54 51 42 0.8 0.91 0.52 8.81 7.34 7.07 18.43 8 9.17
9. Nettorendabiliteit van het eigen vermogen, na
belasting (%)

4.17 2.32 3.47 58 55 48 0.54 -3.25 -2.9 8.4 9.06 13.64 -12.88 -1.12 3.46
10. Cashflow / Eigen vermogen (%)
9.59 9.31 7.96 58 55 48 3.68 3.49 2.68 22.89 20.03 29.15 11.33 12.49 17.47
11. Brutorendabiliteit van het totaal der activa,
vóór belasting en kosten van schulden (%)

5.55 4.8 5.36 62 59 53 2.44 2.43 0.85 8.95 8.14 13.39 6.27 6.53 8.68
12. Nettorendabiliteit van het totaal der activa,
vóór belasting en kosten van schulden (%)

3.23 2.32 2.58 62 59 53 0.82 -0.6 -0.47 5.23 6.82 7.21 2.22 0.07 4.08
13. Liquiditeit in ruime zin
1.55 1.55 1.53 62 59 53 1.09 1.13 1.19 2.55 2.88 5.56 37.62 37.71 34.03
14. Liquiditeit in enge zin
0.84 0.85 0.96 62 59 53 0.51 0.59 0.51 1.98 1.98 4.56 37.1 37.34 34.77
15.1 Rotatie van de voorraad handelsgoederen,
grond- en hulpstoffen (voor alle sectoren
uitgezonderd de bouwnijverheid)

5.79 5.01 5.55 48 46 41 2.95 2.62 3.11 12.77 10.24 11.51 51.77 107.75 105.97
15.2 Rotatie van de voorraad handelsgoederen,
grond- en hulpstoffen (enkel voor de sector van
de bouwnijverheid)

.. .. 0 .. .. 0 .. .. 0 .. .. 0 .. .. 0
16.1 Rotatie van de voorraad goederen in
bewerking en gereed product (voor alle sectoren
uitgezonderd de bouwnijverheid)

12.73 13.49 13.54 39 37 34 6.7 9.04 6.73 34.67 20.9 30.35 99.55 55.11 48.46
16.2 Rotatie van de voorraad goederen in
bewerking en gereed product (enkel voor de
sector van de bouwnijverheid)

.. .. 0 .. .. 0 .. .. 0 .. .. 0 .. .. 0
17. Aantal dagen klantenkrediet
52.22 50.59 47.23 60 55 51 37.32 29.59 30.43 77.22 66.84 65.88 138.58 120.9 1492.33
18. Aantal dagen leverancierskrediet
49.35 54.71 49.05 62 59 53 33.54 32.98 32.77 77.71 80.2 77.81 84.97 356.67 94.22
19. Financiële onafhankelijkheidsgraad (%)
39.21 44.23 43.14 62 59 53 24.52 23.77 23.33 63.36 65.08 75.53 27.36 26.6 4.79
20. Aanschaffingen van materiële vaste activa /
Toegevoegde waarde (%)

9.34 11.04 8.85 50 45 38 4.29 4.75 2.38 20.37 19.95 14.63 21.35 19.84 67.24
21. Vernieuwingsgraad inzake materiële vaste
activa (%)
21.52 29.32 24.43 51 46 38 7.13 11.65 6.27 64.46 40.87 49.48 110.86 67.92 145.11
Data extracted on 24 Sep 2021 08:31 UTC (GMT) from NBB.Stat
• Bijvoorbeeld: drankindustrie
Voorbeeld Duvel
• Waarom is het mogelijk interessanter om met bepaalde te
vergelijken in plaats van met de hele sector?
o Meer vergelijkbaar
o Meer recenter

• Mogelijke peers (zelf kiezen):

o Alken-Maes
o Vanhonsebrouck (Filou, Kasteelbier…)
o Bavaria (o.a. Palm)
o ....... Keuze
2.2. Voorbereidende werkzaamheden op
ondernemingsniveau
1. Sector informatie
2. Ondernemingsgebonden informatie
o Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming
II. Aandeelhoudersstructuur
III. Groepsstructuur
o Specifiek betrekking hebbend op het boekjaar
I. Verslag van de commissaris-revisor
II. Jaarverslag
III. Waarderingsregels en gebruikte accounting standaarden
IV. Verleende waarborgen

Niet alleen cijfers zijn belangrijk, maar ook de achtergrondinformatie!

2.2.1 Algemene ondernemingsinformatie
Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming : opgericht in 1871
II. Aandeelhoudersstructuur : familiale aandeelhouder, niet langer
beursgenoteerd
III. Groepsstructuur : analyse zie hieronder
Enkele vragen:
- Heeft de onderneming dochterondernemingen? Is er een
geconsolideerde
jaarrekening?
- Hoe winstgevend zijn deze dochterondernemingen?
- Kan de dochteronderneming rekenen op steun van moeder?

DE GROEP WAARTOE EEN BEDRIJF BEHOORT KAN

OVERLEVINGSKANS VAN INDIVIDUELE ONDERNEMING
VERHOGEN OF VERLAGEN!
We zien verbonden
ondernemingen (FVA)
op de balans  Duvel
is deel van een groep!
Hoeveel deelnemingen heeft Duvel? Zie toelichting 6.5.1 in de jaarrekening!

MAAR
CRUCIALE
INFORMATIE
ONTBREEKT

We weten niet hoe

de deelnemingen
van Duvel het doen
want er staat niet
hoeveel EV ze
hebben en wat hun
nettoresultaat is
We weten dat Duvel de moeder is omdat in volume 6.18.1 staat dat ze een
geconsolideerd jaarverslag heeft opgesteld. Enkel de moeder stelt een
geconsolideerd jaarverslag op.
Globaal: de groep is een
pluspunt voor de
winstgevendheid van de
onderneming!
Voorbereidende werkzaamheden op
ondernemingsniveau: groepsstructuur

Geconsolideerde jaarrekening Duvel

2.2.2 Aandachtspunten in de voorbereidende fase :
ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar
1. Sector informatie
2. Ondernemingsgebonden informatie
1) Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming
II. Aandeelhoudersstructuur
III. Groepsstructuur
2) Specifiek betrekking hebbend op het boekjaar
I. Verslag van de commissaris-revisor
II. Jaarverslag
III. Waarderingsregels en gebruikte accounting standaarden
IV. Verleende waarborgen

Niet alleen cijfers zijn belangrijk, maar ook de achtergrondinformatie!

2.2.2.1 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
commissarisverslag
De commissaris velt een oordeel op basis van het
jaarverslag:
o Oordeel zonder voorbehoud

o Oordeel met voorbehoud

o Afkeurend oordeel

o Onthoudend oordeel

Het type verslag geeft het oordeel van de revisor

weer over de continuïteit en getrouw beeld van
de jaarrekening.
20
2.2.2.1 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: commissarisverslag

November 2014:
faling
Wat is het
probleem?
Waarom is er een
oordeel met
voorbehoud?
 We boeken de
vorderingen waarover
onzekerheid is weg om
een correct beeld te
krijgen van de staat van
de onderneming

631
Waardeverminderingen
a/409 geboekte
waardeverminderingen

-337K
-337K

Balans moet in
evenwicht blijven

A=P

 We boeken de
vordering ook af van
het EV
-337K
2.2.2.1 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
commissarisverslag
 GEEN OPMERKING OVER
DE CONTINUÏTEIT
Toepassing Duvel 2017 CIJFERS BETROUWBAAR
2.2.2.2 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
jaarverslag
1. Sector informatie
2. Ondernemingsgebonden informatie
1) Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming
II. Aandeelhoudersstructuur
III. Groepsstructuur
2) Specifiek betrekking hebbend op het boekjaar
I. Verslag van de commissaris-revisor
II. Jaarverslag
III. Waarderingsregels en gebruikte accounting standaarden
IV. Verleende waarborgen

Niet alleen cijfers zijn belangrijk, maar ook de achtergrondinformatie!

2.2.2.2 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: jaarverslag
• Opgelegd door vennootschapswetgeving (boek 3, artikel 3:5)
• Verslag van bestuurders of zaakvoerders waarin zij rekenschap geven
van hun beleid (alleen voor ondernemingen die publiceren volgens het
volledig schema)

Inhoud:
o Belangrijke feiten na balansdatum
o Motivatie waarom waardering op basis van continuïteit belangrijk is
o Risico analyse
o Verbale toelichting bij de resultaten die gevonden worden in de
toelichting
o Inlichtingen over de omstandigheden die de ontwikkeling van de
vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden
o Informatie over de werkzaamheden op het gebied van onderzoek en
ontwikkeling 30
2.2.2.2 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: jaarverslag
Het jaarlijks beheersverslag waarom nuttig?

Het bevat informatie die niet bevat is in de financiële data en toch nuttig
kan zijn voor een gebruiker van een jaarrekening
Bijvoorbeeld :
o toekomstige verplichtingen
o opsplitsing van de omzet per productlijn of per geografische regio.
o Waarom er bepaalde grote evoluties zijn in ratio’s
o Belangijke feiten na balansdatum
o Bepaalde risico’s

Let wel: Er is grote variatie in kwaliteit tussen ondernemingen

(hangt samen met de aandeelhoudersstructuur)

31
Voorbeeld Nyobe
Balans per 31/12/2011
 Het probleem dat in het
Boekjaar 2011 krantenartikel werd aangehaald
stond al 7 jaar geleden in het
jaarverslag van de onderneming!
Boekjaar 2014
Voorbeeld Kinepolis 2019
Voorbeeld Kinepolis 2019
Kinepolis 2019
Kinepolis 2019
Kinepolis 2019
Kinepolis
 Zien we bepaalde extra
Toepassing Duvel 2019 risico’s/informatie in het
verslag van de raad van
bestuur?
• Jaarverslag : vrij lage kwaliteit (zeker enkelvoudige
jaarrekening)
Jaarverslag Duvel 2019
Verslag van de raad van bestuur : uittreksel 2012!
2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
waarderingsregels

1. Sector informatie
2. Ondernemingsgebonden informatie
1) Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming
II. Aandeelhoudersstructuur
III. Groepsstructuur
2) Specifiek betrekking hebbend op het boekjaar
I. Verslag van de commissaris-revisor
II. Verslag van de raad van bestuur
III. Waarderingsregels en gebruikte accounting standaarden
IV. Verleende waarborgen

Niet alleen cijfers zijn belangrijk, maar ook de achtergrondinformatie!

2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels
VERGELIJKBAARHEID
Accounting standaarden en
waarderingsregels

Bepalen gerapporteerde winst/eigen vermogen

1. Accountingstandaarden
2. Winstmanagement door keuze
1. Aggressiviteit van waarderingsregels (bijv. afschrijvingsmethodes)
2. Winstmanagement via de niet-kaskosten /niet-kasopbrengsten
3. Consistentie van de waarderingsregels

Vergelijkbaarheid tussen jaren/ondernemingen

2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels
• Welke accounting standaarden bestaan er?

o Belgian GAAP (niet-beursgenoteerd, enkelvoudige jaarrekening)

o IFRS (geconsolideerde jaarrekening, beursgenoteerd)
o US GAAP (Amerikaanse bedrijven)

• Waarom zijn de gebruikte accounting standaarden relevant?

o Kunnen winst/eigen vermogen van het boekjaar beïnvloeden
• Voorraden:
• IFRS : alleen full costing
• Belgian GAAP: full costing of direct costing
Vergelijkbaarheid
• Goodwill:
• IFRS : niet afschrijven maar waardeverminderingen
tussen
• Belgian GAAP: afschrijven over 10 jaar
ondernemingen
• Onroerende goederen:
• IFRS: fair value (markt waarde)
• Belgian GAAP: NBW gebaseerd op historische prijzen
 2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels

Hoe kunnen bedrijven aan winstmanagement doen

binnen een bepaalde standaard?

1. Het gebruik van winstverhogende waarderingsregels

2. Via het manipuleren van de niet-kaskosten
3. Door af te wijken van het consistentieprincipe
 2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels

Waar kunnen we winstmanagement detecteren?

• Balans: elimineren van moeilijk of niet te realiseren activa (overmatig activeren

van kosten), met eliminatie van OPRICHTINGSKOSTEN ( geen vast actief)

• Resultatenrekening: welke zijn de items waarop je vooral zal letten?

o Niet-kaskosten zoals afschrijvingen, waardeverminderingen, voorzieningen

• Toelichting: waarom?
o Consistentieprincipe: wijziging in waarderingsregels
2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels

Door oprichtingskosten
en kosten van O&O te
activeren dalen de
kosten van het huidig
boekjaar en stijgt het
activa!

Dit kan ook door het

herwaarderen van
activa
KIJK KRITISCH NAAR DE
WINST VAN HET
BOEKJAAR!

Wat zou de winst zijn

indien de
oprichtingskosten niet
geactiveerd werden?
2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
waarderingsregels
Door niet-kaskosten (kosten
waar geen cashflow mee
gepaard gaat) te verminderen
stijgt de winst van het boekjaar.
Dit kan door:

- Terugname van
voorzieningen

- Geen of terugname van

waardeverminderingen

- Terugname van
afschrijvingen

- Sterke daling van de niet-

kaskosten (afschrijvingen)
 2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
waarderingsregels
BIJKOMENDE INLICHTINGEN
Samenvatting van de waarderingsregels:
- Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden geboekt tegen aanschaffingswaarde inclusief bijkomende kosten. De
afschrijvingen worden vastgesteld in functie van de economische levensduur van de betrokken activa
zonder rekening te houden met de residuele waarde.
De afschrijvingen op trekkers werd gewijzigd van 20% degressief naar 20% lineair vanaf 1 januari
X5 bij beslissing van de raad van bestuur.
- Voor de afschrijving op de trekkers werd voor X5 geen gebruik gemaakt van het degressief stelsel.
- Voor de opleggers werd het percentage van de afschrijvingen verminderd van 25% lineair naar 20%
lineair met ingang van 1 januari X5 ingevolge beslissing van de raad van bestuur op grond
van de overweging dat de economische en technische levensduur van dit materieel verlengt.
Dit leidt tot een minderafschrijving van € 1.081.850.
…
Codes X5 X4
I. Bedrijfsopbrengsten 70/74 283.293 244.343
II. Bedrijfskosten (-) 60/64 277.357 238.633
A. Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 60 - -
B. Diensten en diverse goederen 61 120.567 108.473
C. Bezoldigingen, sociale lasten en 62 96.280 75.424
pensioenen
D. Afschrijvingen en waardeverminderingen 630 55.738 51.881 Winst is een
E. op oprichtingskosten, opop
Waardeverminderingen immateriële
voorraden,en 631/4 95 171 rekbaar begrip !
materiële vaste activa
bestellingen in uitvoering en
F. Voorzieningen voor risico’s en kosten
handelsvorderingen 635/7 - -
G. Andere bedrijfskosten 640/8 4.677 1.684
H. Als herstructureringskosten geactiveerde 649 - -
III. Bedrijfswinst
bedrijfskosten 70/64 5.936 5.710
2.2.2.3 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: waarderingsregels
• Enkelvoudige jaarrekening (verslag van de commissaris)

• Geconsolideerde jaarrekening (verslag van de commissaris)

Vol. 6.19

Geen wijziging van waarderingsregels

2.2.2.3 Aandachtspunten in de voorbereidende fase :
ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar: waarderingsregels

De resultaten van
Duvel worden niet
beïnvloed door
agressieve
waarderingspraktijken
Aandachtspunten in de voorbereidende fase
1. Sector informatie
2. Ondernemingsgebonden informatie
o Algemeen
I. Leeftijd van de onderneming
II. Aandeelhoudersstructuur
III. Groepsstructuur
o Specifiek betrekking hebbend op het boekjaar
I. Verslag van de commissaris-revisor
II. Verslag van de raad van bestuur
III. Waarderingsregels en gebruikte accounting standaarden
IV. Verleende waarborgen

Niet alleen cijfers zijn belangrijk, maar ook de achtergrondinformatie!

2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: verleende waarborgen
• Verleende waarborgen
o Vol 6.9: niveau van gewaarborgde schulden
o Toelichting XII: aard van de waarborg

• Convenanten
o Vereisten voor ratio’s in leningsovereenkomsten
• Bv. ROE mag nooit onder 1,5% gaan
o Niet verplicht te publiceren

Zeer belangrijk voor:

o Onbevoorrechte schuldeisers (bij faling)
o Inschatten van bijkomende leningscapaciteit van een onderneming
2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: verleende waarborgen
Waarom bekijken we de verleende waarborgen?

Ondernemingen in moeilijkheden:
Veel waarborgen kunnen wijzen op weinig vertrouwen van de banken

Gezonde ondernemingen:
Afwezigheid van waarborgen wijzen op nog veel bijkomende
leningscapaciteit en vertrouwen bankiers
2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het
boekjaar: verleende waarborgen
Waarom bekijken we verleende waarborgen?
Breken van een convenant kan leiden tot het opzeggen van een krediet
Bron: De Tijd, 23 april 2009
2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
verleende waarborgen
2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
verleende waarborgen

Goed teken!
2.2.2.4 Ondernemingsinformatie specifiek op het boekjaar:
verleende waarborgen
2.3 Besluit
• Voorbereidende werkzaamheden zijn zeer belangrijk om
falingsrisico van een bedrijf in te schatten, wat zijn
knipperlichten?
o Moeilijke sector
o Geen groepsstructuur of groepsstructuur met
verlieslatende ondernemingen in de groep
o Verslag van de commissaris die anders dan
goedkeurend is
o Additionele risico’s in verslag van raad van bestuur:
disputen, extra risico’s of belangrijke feiten na
balansdatum (met negatieve ondertoon)
o Positieve winststuring door activeren kosten, wijziging
waarderingsregels sterk flucturerende niet-kaskosten
o Veel waarborgen of strenge convenanten