Professional Documents
Culture Documents
Stanisława Maczka
BERYLOWCE
Warszawa
Ogólnie o berylowcach
2
4 2970°C
Przedstawienie Berylu
Symbol:
Konfiguracja
Be
elektronowa: Temperatura
1278°C
Gęstość względna:
9,01218
Występowanie w przyrodzie
Beryl występuje w górnych warstwach Ziemi w ilości 0,0002%. Główne
minerały i skały to:
ortoklaz
kwarc turmalin
topaz
Beryl
chryzoberyl fenakit
Historia odkrycia
Początek
René Haüy 1798 rok
Louis Nicolas Vauquelin
Friedrich Whler i Antoine Alexandre Brutus Bussy 1828 rok
Paul Lebeau
1898 rok
Właściwości fizyczne
• Jest metalem srebrzystym o połysku metalicznym;
• Jest wyjątkowo lekki, ale bardzo sztywny;
• W temperaturze pokojowej jest kruchy;
• Ma wysoką temperaturę topnienia;
• Doskonały przewodnik ciepła i prądu elektrycznego;
Właściwości chemiczne
• Wykazuje się największą odpornością chemiczną spośród
wszystkich metali z grupy berylowców;
• Pierwiastek dwuwartościowy - stopień utlenienia to 2+;
• Utlenia się w powietrzu, szczególnie w obecności pary wodnej,
pokrywając się przy tym cienką warstewką ochronną tlenku berylu;
• Nie reaguje z wodą;
• Łatwo reaguje z kwasami wydzielając wodór;
• Elektroliza;
Niektóre związki berylu
Związki berylu z anionami jednoujemnymi:
• Fluorek berylu
Be2+ + 2F- → BeF2
• Azotan berylu
Be2+ + 2(NO3)- → Be(NO3)2
Związki berylu z anionami dwuujemnymi:
• Tlenek berylu
Be2+ + O2- → BeO
• Węglan berylu
Be2+ + (CO3)2- → BeCO3
Zastosowanie berylu
Beryl wykorzystuje się w:
• Budowa statków kosmicznych;
• Wielki zderzacz hadronów w CERN;
• Reaktory jądrowe;
• Rentgen;
• Telefony komórkowe;
Zastosowanie stopów berylu
Stopy berylu z innymi pierwiastkami odznaczają się dużą
wytrzymałością, twardością i odpornością na korozje. Są to m.in.. :
• Brąz berylowy - narzędzia nieiskrzące, aparatura chemiczna,
elementy żaroodporne, żyroskopy, sprężyny, styki elektryczne czy
elektrody do zgrzewania punktowego;
• Stop niklu z berylem - narzędzia chirurgiczne;
• Miedzi i niklu z berylem - membrany głośników wysokotonowych;
Ciekawostka
W amerykańskim Narodowym
Instytucie Standardów i Technologii
(NIST) powstał
1,75 (200) :
[Ne] 3s2
12
Symbol:
Mg
Przedstawienie Magnezu
Stopień
utlenienia:
Masa atomowa:
II 24,305
Temperatura wrzenia:
Mg
21
--- 122 ms β+ , p
Mg
22
--- 3,86 s β+
Mg
23
--- 11,32 s β+
Mg
24
78,9% --- ---
Mg
25
10,oo% --- ---
Izotopy
26
Mg 11,01% --- ---
Mg
27
--- 9,45 min β ̄
Mg
28
--- 21 h β ̄
Mg
29
--- 1,3 s β ̄
Mg
30
--- 0,33 s β ̄
Mg
31
--- 0,25 s β ̄
epsomit
Występowanie w przyrodzie
Magnez jest w przyrodzie bardzo rozpowszechniony, występuje w postaci
wielu minerałów: magnezyt, karnalit, kainit, kizeryt i epsomit. Wchodzi też w skład
wielu krzemianów skałotwórczych. Związki magnezu występują także w
wodzie morskiej i niektórych wodach mineralnych.
kizeryt
karnalit
kizeryt
magnezyt kainit
Historia odkrycia
Właściwości fizyczne
• Jest miękkim srebrzystobiałym metalem;
• W wysokiej temperaturze staje się kowalny;
• Doskonały przewodnik prądu elektrycznego;
• Wysoka temperatura topnienia;
• W temperaturze pokojowej ma stały stan skupienia;
Właściwości chemiczne
• Znaczna reaktywność;
• Odporny na działanie alkaliów;
• Reaguje z wodą;
• Energicznie reaguje z kwasami z wytworzeniem odpowiednich soli i
wydzieleniem wodoru;
• Pierwiastek dwuwartościowy - stopień utlenienia to 2+;
Właściwości chemiczne c.d.
• Jest substancją palną, (temperatura zapłonu wynosi ok. 760 °C), spala
się oślepiającym białym płomieniem o temperaturze 3000–
3100 °C, produktem głównym jest tlenek, któremu towarzyszy azotek
magnezu:
2Mg + O2 → 2MgO
3Mg + N2 → Mg3N2
chlor stopiony
magnez
Mg2+
• Tlenek magnezu:
Mg2+ + O2- → MgO
• Krzemek magnezu:
2Mg2+ + Si4- → Mg2Si
• Wodorotlenek magnezu:
MgO + H2O → Mg(OH)2
Zastosowanie
• Stabilizuje funkcje układu nerwowego i usprawnia pracę szarych
komórek. Biorąc udział w przemianie węglowodanów, białek oraz
tłuszczów, warunkuje dostawę energii do tkanek i komórek
organizmu, zwłaszcza do wrażliwych na jej niedobór komórek
nerwowych mózgu;
• Czysty magnez jest używany w pirotechnice do wyrobu rakiet
świetlnych;
• Składnik lekkich stopów, z których są produkowane m.in. ramy
rowerowe;
Masa atomowa:
Liczba atomowa:
40,08 u
20
Temperatura
Konfiguracja
wrzenia:
elektronowa:
1484oC [Ar]4s 2
Stopień
utlenienia:
Temperatura
topnienia:
II
Symbol:
839 C o
Ca
Przedstawienie Wapnia
Izotopy
Rozpowszechnienie w Okres połowicznego
Izotop Typ rozpadu
przyrodzie rozpadu
36
Ca --- 0,1 s β+, n
37
Ca --- 175 ms β+, n
38
Ca --- 0,45 s β+
39
Ca --- 0,86 s β+
40
Ca 96,941% --- ---
41
Ca --- 105 lat ---
42
Ca 0,647% --- ---
43
Ca 0,135% --- ---
Izotopy c.d.
44
Ca 2,086% --- ---
45
Ca --- 163,8 dni β−
46
Ca 0,004% --- ---
47
Ca --- 4,536 dni β−
48
Ca 0,187% --- ---
49
Ca --- 8,72 min β−
50
Ca --- 14 s β−
51
Ca --- 10 s β−
Występowanie w przyrodzie
Wapń występuje w górnych warstwach Ziemi w ilości 3,54%. Główne minerały i Gips
skały to:
Anhydryt Kreda
Apatyt Kalcyt
Marmur Fluoryt
3Ca + N → Ca N
2 3 2
38 Masa
atomowa: Konfiguracja
elektronowa:
87,62 [Kr]5s2
Przedstawienie Strontu
Temperatura
topnienia: Symbol:
769°C Sr
Temperatura wrzenia:
1384°C
Gęstość względna: Stopień utlenienia:
2,54(20°C) II
Występowanie w przyrodzie
Stront występuje w górnych warstwach Ziemi w ilości 0,025%.
Głównymi minerałami są:
celestyn
stroncjanit
Historia pierwiastka
• Przypadek
1778 rok 1790 rok
• Adair Crawford
• Humphry Davy
1807 rok
Właściwości fizyczne
• Jest to metal ziem alkaicznych;
• Świeża powierzchnia po przekroju jest srebrzystobiała;
• Jest bezwonny;
• Jest bardzo miękki;
Właściwości chemiczne
• Pierwiastek dwuwartościowy - stopień utlenienia to 2+;
• Jest bardzo reaktywny; w normalnej temperaturze utlenia się pod
wpływem czynników atmosferycznych do tlenku SrO;
• Reaguje z wodą, tworząc wodorotlenek strontu;
• Reaguje z kwasami, odporny na działanie zasad;
Otrzymywanie
Stront otrzymuje się z dwóch pospolitych minerałów: SrSO4 i SrCO3. Na
rudę działa się kwasem solnym otrzymując chlorek strontu, który poddaje się
potem elektrolizie.
Anoda: 2Cl-→Cl2 + 2e-
Katoda: Sr++e- → Sr
Reakcja sumaryczna: 2Sr+ + 2Cl- → 2Sr + Cl2
anoda katoda
Cl-
[Xe] 6s2
3,51 (200C)
Izotopy
Ba
121
--- 30 s β+, w. e.
Ba
122
--- 2 min β+, w. e.
Ba
123
--- 2,7 min β+, w. e.
Ba
124
--- 11,4 min β+, w. e.
Ba
125
--- 3,5 min +, w. e.
β
Izotopy c.d.
126
Ba --- 99 min +, w. e.
β
Ba
127
--- 12 min β+, w. e.
Ba
128
--- 2,43 dni w. e.
129m
Ba --- 2,1 h β+, w. e.
129
Ba --- 2,5 h β+, w. e.
Ba
130
0,106% --- ---
Ba
131
--- 14,6 min i. t.
Izotopy c.d.
132
Ba 0,101% --- ---
133m
Ba --- 38,9 h i. t.
133
Ba --- 10,53 lat w. e.
Ba
134
2,417% --- ---
135m
Ba --- 28,7 h i. t.
Ba
135
6,592% --- ---
Izotopy c.d.
136m
Ba --- 306 ms i. t.
Ba
136
7,854 --- ---
137m
Ba --- 2,55 min i. t.
Ba
137
11,23% --- ---
138
Ba 71,7 --- ---
Ba
139
--- 1,41 h β ̄
Ba
140
--- 12,76 dni β ̄
Izotopy c.d.
141
Ba --- 18,3 min β ̄
Ba
142
--- 10,7 min β ̄
Ba
143
--- 15 s β ̄
Ba
144
--- 11,5 s β ̄
145
Ba --- 4s β ̄
Ba
146
--- 2,2 s β ̄
Ba
147
--- 700 ms β ̄
148
Ba --- 470 ms β ̄, n
Występowanie w przyrodzie
• W przyrodzie występuje w ilości 0,04% wagowych, przede wszystkim w
postaci minerałów, takich jak baryt (BaSO4) oraz witeryt (BaCO3).
baryt
witeryt
• Naturalny pierwiastek jest mieszaniną sześciu izotopów trwałych: 132Ba,
134
Ba, 135Ba, 136Ba, 137Ba i 138Ba oraz nietrwałego 130Ba.
Historia odkrycia
Właściwości fizyczne
chlor stopiony
bar
Ba2+
9630C
Stopiony BaCl2 963 C
0
Niektóre związki
• Chlorek baru BaCl2
Ba2+ + 2Cl- → BaCl2
• Wodorotlenek baru
Ba2+ + 2OH- → Ba(OH)2
• Tlenek baru
Ba2+ + O2- → BaO
• Nadtlenek baru
Ba2+ + 2O2- → BaO2
Zastosowanie
• Pod postacią metalu stosuje się go jako dodatek do stopów ołowiu, w
celu zwiększenia ich twardości;
• Pigment do produkcji farb;
• Środek obciążający w produkcji papieru (papier fotograficzny);
• Wypełniacz kauczuku i tworzyw sztucznych;
• W kosmetyce do wyrobu pudrów;
• Pełni funkcję pochłaniacza gazów, który umieszcza się we wnętrzu
przyrządów próżniowych np. lampy elektronowej;
• Umożliwia utrzymanie próżni;
Konfiguracja
Przedstawienie Radu
elektronowa: Liczba atomowa:
[Rn]7s 2
88
Stopień
Symbol: utlenienia:
Ra II
Temperatura
Masa atomowa: wrzenia:
226 u Temperatura
topnienia:
1737oC
696oC
Izotopy
Rozpowszechnienie
Izotop Okres połowicznego rozpadu Typ rozpadu
w przyrodzie
206
Ra --- 400 ms α
207
Ra --- 1,3 s α
208
Ra --- 1,4 s α
209
Ra --- 4,6 s α
210
Ra --- 3,7 s α
211
Ra --- 13 s α, w.e.
212
Ra --- 2,7 min α, w.e.
213
Ra --- 2,46 s α
Izotopy
214
Ra --- 2,46 s α
215
Ra --- 1,58 ms α
216
Ra --- 0,18 μs α
217
Ra --- 1,6 μs α
218
Ra --- 1,4 μs α
219
Ra --- --- α
220
Ra --- 23 ms α
221
Ra --- 28 s α
Izotopy
222
Ra --- 38 s α
223
Ra --- 11,43 dni α
224
Ra --- 3,66 dni α
225
Ra --- 14,8 dni β−
226
Ra --- 1600 lat β−
227
Ra --- 42,2 min β−
228
Ra --- 5,75 lat β−
229
Ra --- 4,0 min β−
230
Ra --- 1,55 h β−
Występowanie w przyrodzie
Rad występuje w rudach uranu, w formie tlenku RaO i wodorotlenku
Ra(OH)2. W skorupie ziemskiej występuje w ilości ok. 6x10 -7 ppm.
Historia odkrycia
• Odkrycie promieniotwórczości uranu przez Henri'ego Becquerela;
• 1898 r. - odkrycie pierwiastków bardziej promieniotwórczych niż
uran;
• 1899-1902 - Maria Skłodowska-Curie przebadała blisko trzy tony
blendy smolistej;
• 1903 r. - małżonkowie Curie otrzymują wspólnie Nagrodę Nobla;
Właściwości fizyczne
• Ma barwę srebrzystobiałą;
• Stan skupienia jest stały;
• Gęstość: 5000 kg/m3;
• Twardość - bardzo dobra;
• Jest miękkim metalem;
Właściwości chemiczne
• Powierzchnia radu, po przekroju, jest biała i błyszcząca, szybko
jednak traci połysk wskutek powstania cienkiej warstewki azotku w
wyniku reakcji:
3Ra + N → Ra N
2 3 2