NDEKLER

DELG VE ENJEKSYON LER ..................................................................... 1

1 GENEL ................................................................................................................ 1

1.1 Kapsam......................................................................................................................1 Standartlar ..........................................................................................................................2 2 EKIPMAN ............................................................................................................ 2

2.1 Genel............................................................................................................................2 2.1.1 Delgi Ekipman ...................................................................................................2 2.1.2 Enjeksiyon Ekipman ..........................................................................................3 2.1.3 Geirgenlik (Permeability) Deneyleri Ekipman ..................................................3 3 3.1 DELGI ................................................................................................................. 4 Genel............................................................................................................................4

3.2 Delgi Yntemleri .........................................................................................................4 3.2.1 El Burgusu le Delgi................................................................................................4 3.2.2 Motorlu Burgu le Delgi ..........................................................................................5 3.2.3 Zemine tilen Boru le Delgi ...................................................................................5 3.2.4 Dnel (Rotary) Delgi...............................................................................................5 3.2.5 Darbeli Delgi ..........................................................................................................5 3.3 Delgi Kaytlar ..............................................................................................................5

3.4 Delgilerde Yaplacak Testler ve lemler ...................................................................6 3.4.1 Karotlu Kuyularda Log Alma ..................................................................................6 3.4.2 rnek Alma ............................................................................................................6 3.4.2.1 Kayada rnek Alma ..........................................................................................6 3.4.2.1.1. Sediman rnekler .....................................................................................6 3.4.2.1.2 Karot rnekleri.......................................................................................6 3.4.2.2 Zeminden rnek Alma .....................................................................................7 3.4.2.2.1 rselenmi rnek Alma ...........................................................................7 3.4.2.3 rselenmemi rnek Alma .............................................................................7

3.4.2.4 rneklerde Yaplan lemler ............................................................................9 3.4.2.4.1 Etiketleme ...............................................................................................9 3.4.2.4.2 Sandklama ...........................................................................................9 3.4.2.4.3 Koruma ve Tama .............................................................................. 10 3.5 Geirimlilik (Permeabilite) Deneyleri ........................................................................ 10 3.5.1 Genel ..................................................................................................................... 10 3.5.2 Deliklerin Ykanp Temizlenmesi .......................................................................... 11 3.5.3 Basnsz Su Deneyi ............................................................................................. 11 3.5.4 Basnl Su Deneyi (Lugeon Yntemi) ............................................................... 11 3.5.5 Su Deneyi Raporlar ............................................................................................. 12 3.6 3.7 4 Yeralt Suyu Seviyesinin llmesi ......................................................................... 12 Delgi Raporu ........................................................................................................... 12 ENJEKSIYON.................................................................................................. 14

4.1 Enjeksiyon eitleri .................................................................................................. 14 4.1.1 Deneme Enjeksiyonu ............................................................................................ 14 4.1.2 Perde Enjeksiyonu................................................................................................ 14 4.1.3 Konsolidayon Enjeksiyonu ................................................................................... 14 4.1.4 Kontak Enjeksiyonu ............................................................................................ 15 4.1.5 Derz Enjeksiyonu ................................................................................................. 15 4.1.6 Alvyon ve Taneli Zeminlerin Enjeksiyonu ......................................................... 16 4.1.7 Bulama Hendei (Slurry Trench) ......................................................................... 16 4.2 Enjeksiyon Teknik ve Yntemleri ............................................................................. 16 4.2.1 Alalan Kademeler Halinde Enjeksiyon .............................................................. 16 4.2.2 Ykselen Kademeler Halinde Enjeksiyon .............................................................. 17 4.2.3 Tek Kademeli Enjeksiyon ..................................................................................... 17 4.2.4 Kademelerin Yeniden Enjeksiyonu ........................................................................ 17 4.2.5 Ano-Faz ve Daralan Aralk Yntemi ..................................................................... 17 4.2.6 Azalan Derinlik Yntemi ....................................................................................... 17 4.3 Enjeksiyon Malzemeleri ........................................................................................... 18 4.3.1 imento ................................................................................................................ 18 4.3.2 Su ......................................................................................................................... 18 4.3.3 Kum ....................................................................................................................... 18 4.3.4 Bentonit ................................................................................................................ 19

ii

4.3.5 Kil........................................................................................................................ 19 4.3.6 Katk Maddeleri ..................................................................................................... 20 4.3.7 Kalafat Malzemeleri ................................................................................................ 20 4.4 Enjeksiyon Malzemelerinin Salanmas ve Depolanmas ........................................ 20

4.5 Enjeksiyon lemi ..................................................................................................... 20 4.5.1 Karm Kompozisyonu ......................................................................................... 20 4.5.2 Karm Deneyleri .................................................................................................. 21 4.5.3 Basnlar ................................................................................................................ 21 4.5.3 Enjeksiyon Yaplmas ........................................................................................... 22 4.5.4 Enjeksiyon Srasndaki lmler ve Temizlik ........................................................ 23 4.5.5 Enjeksiyon ltleri ve Ek Enjeksiyon .................................................................. 23 4.5.6 Deliklerin Doldurulmas ......................................................................................... 24 4.5.7 Enjeksiyon Kaytlar .............................................................................................. 25 4.5.8 Enjeksiyon Grafik ve Kesitleri .............................................................................. 25 4.5.9 Enjeksiyon Raporu ................................................................................................ 25 EKLER ..................................................................................................................... 27 EK-A ......................................................................................................................... 27 DELG LOGU DOLDURMA KILAVUZU ...................................................................... 28 EK-B ......................................................................................................................... 31 EK-C ......................................................................................................................... 32

iii

DE L G V E E N JE KS YO N LE R
1 GENEL

1.1

Kapsam

Baraj, glet, reglatr, santral, ykleme havuzu, cebri boru, pompa istasyonu, kanal, tnel, galeri vb su yaplarnn n inceleme, planlama, kesin proje, uygulama ve kontrol aamalar ile ilgili olarak; temel kayasnn zelliklerini belirlemek, yaplarn oturaca temelin su geirimsizliini salamak ve yeraltsuyunun kaldrma etkisini en aza indirmek, temelin tama gcn artrmak, beton bloklar arasndaki derzleri tkamak, yeralt yaplarnn beton kaplamas ile kaya, elik boru ve beton arasndaki ve kayataki doal boluklar doldurmak,

vbg amalar iin; yzeyden ve yeraltndan her trl enjeksiyon aratrma, drenaj, ankraj bulon vb deliklerin delinmesi, delgi ilemi srasnda karot ve rnek alnmas, gerekli deneylerin yaplmas, deliklerin uygun yntem ve karmla enjekte edilmesi, delgi ve enjeksiyon ekipman balantlarnn kurulmas, malzemelerin depolanmas, korunmas, malzeme ve karmlar zerinde uygun deneylerin yaplmas, karmlarn dzenlenmesi, ilenmesi, kuyu bana iletilip istenen kademeye baslmas, i srasnda ve sonrasnda gerekli temizliin yaplmas, enjeksiyonu bitmi kuyularn uygun malzeme ile tkanmas, i srasnda gerekli kaytlarn tutulmas, etkin delgi ve enjeksiyonun salanmas iin gerekli tm nlemlerin alnmas, delgi ve enjeksiyon raporlarnn hazrlanmas

vbg iler yerine getirilecektir.

Standartla r darece onaylanm delgi ve enjeksiyon artnameleri ile ilgili dier artnameler ve TSE, ASTM, DIN ve benzeri darenin uygun grd standartlara uyulacaktr. 2 EKPMAN

2.1 -

Genel Delgi ve enjeksiyon ekipman benzer iler zerinde yeterlilii saptanm bir modelde, iin gecikmesine neden olmayacak bir hzda ve iletme kapasitesinde olacaktr. Olas arzalara kar i yerinde darenin belirleyecei tip, kapasite ve miktarda yedek ekipman hazr bulundurulacaktr. Ekipmann her bir paras maksimum delgi ve enjeksiyon basncnn en az 5 kat basnca dayanacak zellikte olacaktr. Yeralt boluklar iinde delgi ve enjeksiyon ekipman olarak iten yanmal motor ve makine kullanlmayacaktr. Ekipman ve dzenlemeler, emniyet ve dier ynlerden yerel ve resmi kural ve kanunlara uygun olacaktr. Tm delgi ve enjeksiyon ilerinde okuma aralklar artname basnlarna gre belirlenen ayarl tip basn lerler (Automatic Pressure Relief Valve) kullanlacak ve doruluklar periyodik olarak kontrol edilecektir. Kuyu ba ile ana ve ara enjeksiyon istasyonu arasndaki haberleme kesintisiz olarak salanacaktr. e balamadan nce delgi ve enjeksiyon ekipman ve personel listesi ile i taerona yaptrlacaksa darenin isteyecei taeron belgeleri dareye sunularak onay alnacaktr.

2.1.1 -

Delgi Ekipma n Yeraltnda kullanlacak ekipmann tahrik motorlar susturucu veya ses izole edici aksamla donatlacaktr. Sondr, yardmc personel gibi kiilerden oluan ekip benzer iler zerinde yeterlilii belgelenmi deneyimli elemanlardan oluacaktr. Delgi makineleri proje ve artnamelerde belirtilen ap ve derinlikte, karotlu veya karotsuz; her trl eim, dorultu, yer, zemin, kaya ve eik dzlemde alabilecek zelliklerde olacaktr. Aratrma ve kontrol amal delgilerde elmas matkap ulu, su sirklasyonlu, rotary 2

tip delgi ekipman kullanlacak, dier her tr delgi yntemi iin darenin onay alnacaktr. Alvyon, yumuak ve zayf zemin ve/veya kaya ortamlarnda yaplacak delgi ilemlerinde deiik delgi yntemleriyle (ters sirklasyon, odeks, tubeks vb) alabilen delgi makineleri idarenin onay ile kullanlacaktr. .

2.1.2 -

Enjeksi yo n Ekip man Enjeksiyon ekipman en az 30 kg/cm2 lik bir iletme kapasitesinde olacaktr. letme kapasitesinin deitirilmesinde idarenin onay alnacaktr. Ekipman; imentonun % 100 kum ieren karmlar kartrc, alkalayc, pompalayc ve enjekte edici zelliklerde olacaktr. Yklenici gerekli durumlarda har pompalar temin edecektir. Kartrc ve alkalayclar (mikser, tank, ajitatr vb) yksek dnme hzl (en az 1000 devir/dakika), kolloidal tipte, karm maddelerini sspansiyon halde tutacak, dakika bana pompalarn randmannn en az katna eit ve en az 200 1itrelik bir kapasitede olacak, idarenin uygun grecei tart ve kontrol amal lm aletleriyle donatlacaktr. darenin isteyecei yerlerde eletronik kumandal karm hazrlama ana istasyonu kullanlacak, karm sarfiyat ve uygulanan basnlar ana, ara ve kuyu ba istasyonlarnda otomatik olarak kaydedilecektir. Karm malzemeleri ve karmn kalite kontroln yapmak amacyla darenin belirleyecei alet ve ekipman enjeksiyon istasyonlarnda ve antiye laboratuarnda kullanma hazr durumda bulundurulacaktr. Basn kontrol ve kesintisiz karm salanmas iin gerekli olabilecek vanalar, ayarl basn lerler, basnca dayankl hortumlar, her trl alet ve aksesuar i banda olacaktr. Karm datm hattnn i ap ve uzantlar, maximum dearj kapasitesinde tkanmaya neden olmayacak boyutta olacaktr. Kartrc, alkalayc ve pompa giri ve klarna; imento ve bentonit erbetleri iin 50 Nolu (0.297 mm), kumlu erbetler iin 8 Nolu (2.38 mm) elek/filtre yerletirilecektir. Tka (packer, obturator) boyutlar delik apna uygun olacak ve maksimum basn altnda su szdrmayacaktr.

2.1.3 -

Geirgenlik ( Permeability) Dene yle ri Ekip man Geirgenlik deneyleri ekipman, enjeksiyon ekipmanyla ayn veya benzer esaslarda olacaktr. Pompa, basn ler, boru, vana vbg ekipman, en az 30 kg/cm2 lik basnc

salayacaktr. Su pompas 10 kg/cm2 lik bir alma basnc altnda 300 litre/dak dearj kapasiteli, ift tesirli dubleks veya tripleks tipte olacaktr. Su saatleri lm hassasiyeti litre derecesinde olacaktr. Geirgenlik deneylerinde otomatik basn kaydediciler kullanlacaktr. DELG

3.1

Genel

Enjeksiyon, temel aratrma, piyezometre, drenaj, bulon, ankraj vbg delikler her trl zemin ve kayada, idarenin onaylad ekipman ve yntemlerle; projesinde belirtilen her trl eik dzlemden, yzey veya yeralt yaplar iinden; istenen esas, yer, yn, eim, derinlik ve apta alacak, deneyler ve ilemler yaplacak ve tehiz edilecek; maksimum rnek (karot ve/veya sediman) alnmas iin gerekli nlemler alnacak, delgiden alnan karot ve sediman rnekler idarenin onaylad ekil ve boyuttaki karot sandklarnda muhafaza edilecek, karot sandklarnn renkli digital fotoraflar idareye sunulacak; aksi belirtilmedike delgi tabannda en dk ap karotlu temel aratrma deliinde 66 mm, karotsuz enjeksiyon deliinde 56 mm, kontak ve konsolidasyon deliklerinde 46 mm olacak; aksi belirtilmedike en az 50 metrelik bir ksmdaki tm enjeksiyon ilemleri tamamlanmadan ve kullanlan karmn priz alma sresi dolmadan hi bir drenaj delii delinmeyecek, deliklerin ak olmas salanacak; delgi srasnda dolam suyunun % 70 yada daha ou geri gelmezse, bolua girilirse, delgiyi zorlatracak oranda artezyen veya ykntl br zonla karlalrsa delgi durdurulup idarenin talimatna uygun ilemler yaplacak; proje ve artnamesinde veya dare tarafndan belirtilen kuyularda idarenin onaylad ekipmanla, kuyu derinliine bal olarak her 50 mde en az 2 farkl seviyede sapma lm yaplacak, kuyu sapmasn nlemek amacyla gerekli nlemler alnacak, aksi belirtilmedike lm aleti delikleri dndaki deliklerin teorik pozisyonlarndan sapmas uzunluklarnn % 3n amayacaktr.

3.2

Delgi Ynte mleri

3.2.1

El Burg us u le Delgi

Bu yntem, bir el burgusunun dndrlerek zemine sokulmas ve kan zeminin incelenmesi amacyla kullanlacaktr. Zeminin yknt yapmas veya yer alt su seviyesi altna inilmesi vb durumlarda muhafaza borusu aklacaktr.

3.2.2

Motorl u Burg u le Delgi

Orta sertlikteki zeminlerde uygulanan ve deiik tip burgularn motor gc ile dndrlerek zemine sokulmasndan oluan yntem moloz ve iri akll zeminlerde kullanlamaz. Zemine tile n Bo ru le Delgi

3.2.3

Yumuak zeminlerde uygulanan ve kesici ulu bir borunun zemine hidrolik basnla veya aklarak itilmesinden oluan yntem akll zeminlerde, kayada ve yeralt su tablasnn altnda uygulanamaz.

3.2.4

Dnel (Rotary) Delgi

Yksek hzla dnen elmas ulu matkabn sert zemin veya kayay kesme, yontma, tme yoluyla ufalamas ve oluan krntlarn dolam suyu yardmyla yzeye kartlmas veya karot alnmas eklinde olan yntemde karot yzdesi en az % 90 olacak; kirli dolam suyu, eri tij, anm matkap vb kullanlmayacaktr.

3.2.5

Darbeli Delgi

Ar bir matkabn ardk darbeler ile zemini paralamas ve bu paralarn dolam suyu, hava veya delie sarktlan kova vastasyla yukar karlmasndan oluan yntemdir. Enjeksiyon sondajlarnda dnel darbeli sistemlerin kullanlmas idarenin onay ile kullanlacaktr. rselenmemi rnek almak gereken yerlerde kullanlmayacaktr.

3.3

Delgi Ka ytlar

Tm delgiler iin vardiya delgi kartlar tutulacaktr. Delgi raporlar ile delgi kartlarnda darenin isteyecei dier bilgiler dnda u ayrntlar olacaktr: Kuyu yeri, numaras, kotu, koordinat, eimi, derinlii, ap, Delgi balang ve biti tarihi, saati, Delgi eiti ve yntemi, Kullanlan takm, matkap, karotiyer, paker, muhafaza borusu gibi malzemelerin cinsi, boyutlar, Yeniden delgi varsa metreleri, Dolam suyu zellikleri, rengi, kaybolduu yerler ve yzdesi Birimlere gre bask devir deerleri ile kullanlan takm ve matkaba gre

ilerleme hz (dak/m, saat/m, gn/m cinsinden), Yknt, boluk, artezyen, yeraltsuyu, killi seviye, bozuk zon, birim snr gibi ayrntlarn metreleri, Yaplmsa zel delgilerin nitelii ve derinlii Karotlu kuyularda karot alnamad metrelerde kullanlan ekipman cinsi,devir ve bask deerleri, Delgi makinesi cinsi, sondr ve firmann ad Delgilerde Yaplacak T estler ve le mler

3.4

Delgilerde yaplan deneyler iin bknz Jeoteknik Ett artnamesi.

3.4.1

Karotlu Kuyula rda Log Al ma

Ek Ada verilen Delgi Logu Doldurma Klavuzuna gre karotlu her kuyunun logu hazrlanacak, tm kuyular uygun lekli ve amal haritalara kot ve koordinatlaryla yerletirilecek, enine ve boyuna jeolojik kesitlerde, blok diyagramlarda ayrntlaryla ve yapsal sreksizlikler dikkate alnarak belirtilecektir.

3.4.2

rnek Al ma

ncelenecek birimi temsil eden rnek alma ilemleri, aadaki esaslar erevesinde ve/veya yeni teknolojik gelimelere gre ve darenin isteine uygun olarak rnek alnacaktr. 3.4.2.1 3.4.2.1.1. K ayada rnek Alma Sediman rnekler

Dolam suyu aracl ile delik dna kan krnt malzemeden derlenen sediman rnekler her litoloji deiiminde ve/veya her metrede bir alnacaktr.

3.4.2.1.2

Karot rnekleri

Uygun ekipmanla donatlm dnel (rotary) tip deliciler kullanlarak istenilen kademeler ve/veya tm derinlikte karot alnacaktr. Dolam suyundan anmayacak sertlikteki kayalarda tek tpl, yumuak kayalarda ift tpl karotiyerler; Sert kayalarda elmas ulu, yumuak kayalarda sertletirilmi elik ulu ve utan su pskrtmeli matkaplar kullanlacaktr. Karotlu delgilerde zamandan tasarruf salayan wire-line takmlar yelenecektir.

3.4.2.2 3.4.2.2.1

Zeminden rn ek Alma rselenmi rnek Alma

Sediman rnekler; el bulgular (Bailer, helezonik, Iwan, vb tipte) yada dolam suyu vastasyla yzeye kan krntlardan alnacaktr. SPT rnekleri ; standart penetrasyon deneyi uyarnca her 1.5 metrede veya her litoloji deiiminde rnek alnacaktr (Baknz Jeoteknik Ett artnamesi). Zemin snflamas yapmak amacyla hidrolik basnla ve/veya ar bir ahmerdanla zemine itilen borular (ince cidarl rnek alclar) yardmyla rnek alnacaktr. SPT rnek alma seviyelerine uyulmakla birlikte derinlikler amaca gre deitirilecektir. Denison tip rnek alcs ile rselenmi rnek alnacaktr. 3.4.2.3 rselen memi rn ek Alma

- rnek alc aletler ve yntemler: Zeminin fiziksel, kimyasal ve yapsal zelliklerini bozmadan doal durumuna en yakn deerlerinde rnek alnacak ve ambalajlanp laboratuvara gnderilecektir. Killi, kumlu, siltli-killi, kumlu-killi seviyelerden rselenmemi rnek almak iin darenin nerecei ve onaylayaca yntem ve aletlerin dnda aada verilen yntem aletler kullanlacaktr. (i) Hidrolik bask uygulayarak pistonlu tip ve ince cidarl rnek alclar yardmyla rnek alnacaktr.. Kendi kendini tutabilen ve kuru temizleme yapmann mmkn olduu kuyularda ince cidarl tp ile; kohezyonsuz zeminlerde ve rnek alrken rnein tpten dt, tehiz ve sulu temizlik gerektiren, kuyu tabannn tam olarak temizlenemedii yerlerde pistonlu tip rnek alclar kul1anlacaktr. Bu iki tip rnek alc kullanlrken zemin kabarmas ile rnein tpten dmesi gzlenirse tp ekilmeden nce kuyu bentonitli veya baritli delgi amuru ya da su ile doldurulacaktr. (ii) Dnel delgi yntemi (rotary) kullanlarak Denison tip rnek alclar ile rnek alnacaktr. Bu tip rnek alc, kuru kil1erde, ok sk kumlarda ve dier alclarn hidrolik bask ile kesemedii zeminlerde kullanlacaktr. rnek alc tplerin zellikleri: Pirin, sert alminyumlu veya i ve d yzeyleri paslanmaz elik tpler kullanlacaktr. Tpler kaynak dikisiz, i yzeyleri temiz, dzgn, passz ve yabanc maddelerden temizlenmi olacaktr. Tpler tornada keskinletirilmi ve 10 eimli kesici ulara sahip olacaktr. Kesici ular yuvarlanm tpler kesinlikle kullanlmayacaktr. Tplerin alan oran en fazla % 15 olacaktr.

Alan oran =

Dd 2 - Du 2 Du 2

Dd : Tpn d ap Du : Kesici ucun ap Tplerin i ferahlama oran yar doygun veya yumuak killi ve siltli zeminlerde % 0.5; sert ve doygun, iebilen killerde % 1.5 olacaktr. ferahlama oran =
Di - Du Du

Di : Tpn i ap Du : Kesici ucun i ap rnein stndeki bir miktar rselenmi ksm atabilmek ve eer varsa pistonun yerleimini salamak iin tp boyu, alnmak istenen rnek boyundan 10 cm daha fazla olmaldr. Genel Koullar Delgiler olabildiince kuru yntemle alacak ve temizlenecektir. Olas zemin kabarmalarn nlemek iin kuyu srekli delgi amuru (bentonitli veya baritli) ile dolu tutulacaktr. Temizleme kuru yntemle yaplmyorsa pistonlu rnek alc ile ve delgi suyunun etki alan geilince rnek alnacaktr. Zemin kendini tutabiliyorsa tehiz edilmeyecektir. Kuyunun tehizinin zorunlu olduu hallerde (i) kuyuya su ve delgi amuru vermeden, (ii) fazla darbe uygulamadan, (iii) keskin azl boru ar kullanarak, (iv) fazla darbe gerektiren sert zeminlerde ve akll bloklu yerlerde klavuz delik delip tehiz borular dnel (rotary) yntemle indirilerek kuyu akma veya muhafaza borusu ile tehiz edilecektir. Yeralt su seviyesinin altnda delgi yapldnda deliin temizlenmesi, temizleme aletlerinin ve rnek tpnn dar karlmas srasnda delik, su veya delgi amuru ile dolu tutulacaktr. Sert ve yumuak ardalanmal zeminden rnek alnyorsa bu iki ayr zeminin ayn tp iinde alnmasna izin verilmeyecektir. Zemin dayanmnda ani bir deiiklik grldnde ilerleme durdurulacaktr. rnek alma ilemi deliin temizlenmesinden sonra en ksa srede yaplacaktr. rnek alnacak seviyeye ulalp rnek alma ilemi bir sonraki gne/vardiyaya braklacaksa bu seviyeye 1-2 metre kala delgi ilemi durdurulacaktr. 8

rnek alnacak seviyenin st ksmn rselenmemesi iin muhafaza borusunun son 60 cm'lik ksm darbe ile deil hidrolik bask ile dndrlerek indirilecektir.

rnek alnmas rnek alc ve tp titizlikle temizlenecek, tm deliklerin, valflerin, piston balklar kontrol edilecektir. rnek alc tplerin ii rnee zarar vermeyecek trde vazelin benzeri maddelerle yalanacaktr. rnek alc, delie drlmeden dikkatlice indirilecektir. ndirme ilemi yeralt su seviyesi altnda yaplyorsa piston uzantlar bulunan alclarda pistonun yukarya doru ykselmesi nlenecektir. rnek alc tp aaya doru 10-30 cm/s'lik kesintisiz bir hzla dndrlmeden itilecektir. rnek alcnn batma miktar, hi bir ekilde net boyundan fazla olmayacaktr. Batma bittikten sonra rnek alc en az 10 dakika yerinde bekletilecektir. Daha sonra iki veya defa yerinde dndrlerek delgi takm yavaca yukarya doru ekilecektir. Bu esnada hzl ekme, ok ve vibrasyon olmamasna zen gsterilecektir. rneklerd e Yap lan lemler

3.4.2.4

rnekler sandklama ve tama srasnda; - dme ve darbelerden korunup sallanmayacaktr. - anormal iklim koullarndan korunacaktr. - hava ile ilikisi kesilecektir (rselenmemi rnekler iin). - kullanlan tkayc maddeler (parafin, mum, vb) rneklere etki etmeyecektir. - en ksa zamanda laboratuvara ulatrlacaktr. Ayrca rneklerin yeniden kullanlmas mmkn olacaktr. 3.4.2.4.1 Etiketleme

Tm rnekler; hava, su ve anmaya kar dayankl olarak hazrlanm ve hi bir pheye yer brakmayacak ekilde yazlm etiketlere sahip olacaktr. Etiketlere projenin ismi, aratrma-delgi-ukur-rnek numaras, hava koullar, delik veya ukurun doal zemin kotu, rneklerin alnd derinlik ve ksaca tanm vb ayrntlar yazlacaktr. 3.4.2.4.2 Sandklama rselenmi rnekler: Delgiden alnan krnt rnekler 5-8 cm derinliinde, 8x8 cm'lik blmelere ayrlm tahta sandklara konacak, derinlikler ve

gerekli bilgiler sudan etkilenmeyecek biimde blmelere ve sandk kapana yazlacaktr. Taban ve ocak etd iin alnan rnek torbas iine ve zerine gerekli bilgileri ieren iki ayr etiket yerletirilecektir. rselenmemi rnekler: (rnek klf ve tpleri etiketlenecek, tercihen blmeli tahta sandklara tama srasnda rselenmeyecek ekilde yerletirilecektir. Karot rnekleri: Karotlar 1.0-1.5 metre boy, 0.4 metre genilik ve 0.1 metre derinlikte, blnm sralardan olumu tahta ve plastik sandklara konacaktr (Sandn derinlii ve blmeleri genilii kapak kapand zaman karotlar oynamayacak ekilde de ayarlanabilir.). Zayf imentolu veya krkl karotlar naylona sarlarak yerletirilecektir. Karotlar sandn, kapak menteeli ise menteeli ksmndaki blmenin solundan balanarak yerletirilecek ve devam eden her srann solundan devam edecektir. Her ilerleme boyunun sonuna kk bir takoz blme konarak ilerleme boyu, balang, biti metreleri, karot yzdesi deerleri yazlacaktr. Ayr kuyularn karotlar ayn sanda konmayacaktr. Sandk kapaklarnn i ve dna proje ad, delgi yeri ve numaras, kuyu derinlii, vb. bilgiler yazlacaktr. Koruma ve Tama

3.4.2.4.3

rselenmi ksm ve tp kenarlar temizlenerek tkayc maddenin (parafin, vb) tp kenarlarna iyice yapmas salanacaktr. rnek ile tp arasnda bir boluk var ve mumla kapatlamyorsa rnek tpten karlarak tamam byk bir kapta mumlanacaktr. Tpn st iaretlenecek; delgi numaras rnek derinlii, rnein tanm vb. bilgiler ksaca yazlacaktr. Tm rnekler tama ve her trl ilem srasnda donma, arpma, darbe, sallant, ar scaa kar korunacak ekilde her biri alt adet tp alabilen sandklarda tala benzeri malzemelerle korunacaktr. Karot sandklar arazide muhafaza altnda bulundurulacaktr.

3.5

Geirimlilik (Pe rmeabilite) De ne yle ri

3.5.1

Genel

Projesinde belirtilen yada idarenin istedii kuyularda temelin geirgenliini saptamak amacyla basnl veya basnsz su deneyleri yaplacaktr. Deneylere, delikler ykanp temizlendikten sonra balanacaktr.

10

3.5.2

Delikleri n Ykanp T emizlenmesi

Delgi ileminden sonra, delikler su ve hava jetiyle uygun aralar kullanlarak temizlenecek, delikdeki krntlarn, killi dolgularn ve ykanabilir tm malzemelerin kuyu dna atlmas salanacaktr. Ancak ykama sonunda kuyu cidarnda su ceplerinin olumamasna zen gsterilecektir.

3.5.3

Basnsz Su De ne yi

Normal pompa kapasitesini aarak basn altnda verilen suyun kaybolduu, geirimlilii ok yksek alvyon benzeri imentosuz gevek daneli zeminlerde geirimlilik, basnsz su deneyi ile saptanacaktr. Basnsz su deneyi sivri ulu veya filtreli akma borusu yardmyla veyahutta dorudan plak kuyuda yaplacaktr. Filtreli boru zerindeki delikler akma borusunun mukavemetini drmeyecek sayda ve borunun her tarafna eit dalm olacaktr. akma borusu ile kuyu cidar arasnda boluk bulunmayacaktr. lk kademe hari deney srasnda boru-kuyu cidar arasndan su gelirse deney iptal edilecektir. Su kuyuya dzgn bir debiyle verilecek, eer kuyuya giden su lm saatini dndrmeyecek denli az olursa lekli kaplarla su verilerek deney yaplacaktr. Deney yle yaplacaktr: Kuyu temizlenecek, kuyu banda varil, vana, su saati, pompa hazr edilecektir. Kuyuya ksa bir boru veya hortumla su verilerek kuyu iinde suyun duraan tutulaca bir nokta saptanacaktr. Bu noktaya kadar kuyu su ile doldurulup suyun bu noktada kalabilmesi iin vana yardmyla debi ayarlanacak, olas boru tkanklklarnn almas iin 1-2 dakika beklenecektir. Su seviyesinin duraanl salandktan sonra beer dakika aralklarla su saatinden geen su miktar kaydedilecektir. Bir kademenin toplam deney sresi 30 dakikay aamaz. Deney srasnda kuyudaki su seviyesinin +5 mm'den fazla deimesine izin verilmeyecektir.

3.5.4

Basnl Su De ne yi (Lugeon Y ntemi)

Projesinde gsterilen ve idarenin isteyecei kontrol, aratrma, enjeksiyon vb deliklerde genel olarak 2-5 m lik kademeler halinde, tek veya ift paker kullanarak basnl su deneyi yaplacaktr. Deneyden nce deliin ilgili kademesi uygun biimde ykanp temizlenecektir. Deneye, zemini veya temel kayay suyla doygun hale getirip lineer su kaaklar salandktan sonra balanacak ve en az 10 dakika en fazla 60 dakikalk okumalar yapldktan sonra son verilecektir. Maximum su deneyi basnc, 10 kg/cm2 yi amamak kouluyla amaca ynelik olarak her bir projeye ve kademelere gre idarece belirlenecek ve 11

manometrede okunan basn deerleri artan ve azalan ekilde uygulanacaktr (1-2-1, 1-3-1, 1-3-5-1, 2-4-6-8-10-8-6-4-2, 3-6-10-6-3, 2-5-10-5-2 kg/cm2 vb). stenen basnca ulalamazsa ulalabilen basnca gre su deneyi yaplacaktr (rnein istenen max basn 10 kg/cm2, ulalabilen basn 6 kg/cm2 ise 2-4-6-4-2 kg/cm2 gibi). Deney sonular yeralt suyu durumu ve yk kayplar gznnde bulundurularak Lugeon birimine evrilecek, atlak iindeki su ak tipleri belirlenecek ve delgi loglarna ilenecektir (1 Lugeon birimi, 10 kg/cm2 'lik duraan basn altnda 1 m'lik delgi boyu iin 1 dakikada kaydedilen 1 litrelik su emme miktardr.).

3.5.5

Su De neyi Raporlar

Su deneyi raporlarna kuyu nosu-kotu-eimi, deney yaplan kademe, kullanlan tij ve lastik hortomlarn ap-cinsi-uzunluklar, paker cinsi-ap, yeralt su seviyesi, tarih, saat, basn ve zamana gre su emme miktarlar, deneyin cinsi, delikli boru boyu, delikli borudaki deliklerin ap ve adedi, lme noktasnn kuyu azndan ykseklii, akma borusu uzunluu ve ap, kullanlan su cinsi, deneyi yapanlar vb bilgilerden uygun olanlar yazlacaktr.

3.6

Yeralt Suyu Se vi yesinin l lmesi

Tm delgilerde yeralt su seviyesi llecektir. lmler delgi suyu etkisi kaybolduktan sonra yaplacaktr. Muhafaza borusu olan kuyularda yeralt su seviyesi deimez ise muhafaza borusunun yerletirildii zeminin geirimsiz olup olmad kontrol edilecektir. Projesinde veya idarece belirtilen her trl kuyu yeraltsuyu lm yaplacak ekilde tehiz edilecektir. lmler amaca gre gnlk/haftalk/aylk olarak yaplacaktr. lmler, bu i iin hazrlanm elektrikli, akustik ve dier tip aletlerle yaplacaktr.

3.7

Delgi Raporu

Delgi raporu jeolojik ve jeoteknik veriler dnda aadaki balklara gre yazlacaktr. Giri Delgilerle ilgili talimatn tarihi ve numaras, Toplam kuyu says ve derinlii, kuyu yerleim haritas, antiyenin al ve kapan tarihleri, Delgi almalar Delgilerin listesi (numaralar, yerleri, derinlikleri, kotlar), Kullanlan makinalarn cinsi, 12

Borulama, imentolama yaplan seviyeler, Deliklere indirilen rasat borularnn boylar, Delik aplar listesi, Kullanlan kesici cinsi ve ap, Tarama ap, Delgi Srasnda Yaplan Deneyler Basnl ve Basnsz Su Deneyleri Kademe derinlikleri, Uygulanan basnlar, Su kayplar, Delikli boru boylar, delik says ve deliklerin ap, lme noktasnn zeminden ykseklii, Su deneylerinde kullanlan pompa ve kapasitesi, Tka (paker) boyu, Kullanlan tij cinsi, SPT Deneyi Deney tarihi Deney yaplan seviyeler Deney saylar (1ci ve 2ci 15 cm iin) rselenmemi rnek alnan derinlikler rnekler rselenmemi rnek alnan derinlikler rselenmi rnek alnan derinlikler rnekler zerinde yaplacak deneyler Gnderilen laboratuvar ve gnderme tarihi Yeraltsuyu Seviyesinin llmesi lm tarihi, saati ve kuyunun o tarihteki derinlii (delgi antiyesinin kapatlmasna kadar alnan tm lmlerin listesi)

Ekler Delgi yer bulduru haritas Delgi loglar Karot fotoraflar

13

ENJ EKSYON

4.1

Enjeksiyo n eitle ri

4.1.1

Dene me Enjeksi yonu

Su yapsnn delgi ve enjeksiyon projesine esas oluturmak amacyla delgi ve enjeksiyon ekipman ve ynteminin; karm tiplerinin, su deneyi ve enjeksiyon basnlarnn; kontrol ve gerekli aletlendirmenin belirlenmesi iin yzeyden veya yeraltndan deneme enjeksiyonu yaplacaktr. Deneme enjeksiyonu almalar, laboratuar deneyleri ile birlikte yrtlecektir. Deneme enjeksiyonunun yeri, ekli (ekenar gen, paralelkenar, tek veya ok sral vbg), delgi ap ve derinlii, kullanlacak malzeme ve karmlar, su deneyi ve ref basnc, delgi yntemi vbg hususlar su yapsnn yeri, boyutu ve amacna gre belirlenecektir. Deneme enjeksiyonu ve laboratuar deneyleri sonular ayrntl rapor halinde idareye sunulacaktr.

4.1.2

Perde Enjeksi yo nu

Perde enjeksiyonu; batardolar ile dolgu baraj ve gletlerde gvde kil ekirdei altnda, dier tip barajlarda ve benzeri yaplarda yap ekseni boyunca bir sra ve/veya birden fazla sralar halinde, geirimsizlik ve yeralt suyunun kaldrma etkisini en aza indirmek amacyla yzeyden ve/veya yer altndan yaplacaktr. Perde enjeksiyonu; yzeyden balk betonu zerinden, yeraltndan uygun boyutlu galeri ve/veya tneller iinden, nceden uygunluu ve yeterlilii deneylerle kantlanm karmlar ve basnlar uygulanarak, alalan veya ykselen 2-5 m' lik kademeler ve fazlar halinde yerine getirilecektir.

4.1.3

Konsolidayo n Enjeksi yonu

Yap temellerinin konsolidasyon enjeksiyonu: Temeli salamlatrmak ve tama gcn artrmak amacyla yzeyden ve/veya yer altndan ilgili projeler uyarnca konsolidasyon enjeksiyonu yaplacaktr. Beton kaplama ve/veya ak kaz yzeyinden yaplacak olan konsolidasyon enjeksiyonu ile atlak, fisr, eklem, tabaka ve fay dzlemi gibi sreksizlikler ile kaya iindeki boluklar doldurulacaktr. Perde ve konsolidasyon enjeksiyonun birlikte projelendirildii yerlerde

konsolidasyon enjeksiyonu ncelikle yaplacaktr. Beton yaplara komu kaya ktlelerinin konsolidasyon enjeksiyonu beton yapnn tamamlanp mukavemetini kazanmasndan sonra yerine getirilecektir. Temel kayann di kazlar ve dolgular 14

ile dier tr yzeysel ve yersel slahlar konsolidasyon enjeksiyonundan nce bitmi olacaktr. Kaz ilemi srasnda saptanan sreksizliklere ve bozuk zonlara idarenin belirleyecei ekilde enjeksiyon yapmak amacyla borular yerletirilecektir. Bu ilem projesinde belirtilen konsolidasyon enjeksiyonu paterni ile birlikte deerlendirilecektir.

Yer alt konsolidasyon enjeksiyonu: Yer alt kazlarn evreleyen kaya, konsolidasyon enjeksiyonu ile salamlatrlacaktr. Kaya-beton, beton-elik kaplama arasndaki boluklar uygun yntem ve karmla doldurulmadan evre kayacn konsolidasyon enjeksiyonu yaplmayacaktr. Yeralt kazlarnn

betonlanmasn izleyerek betonda enjeksiyon basncna kar yeterli mukavemet salandktan sonra konsolidasyon enjeksiyonuna geilecektir.

4.1.4

Kontak Enjeksi yonu

Tnel, aft, galeri, oda gibi yeralt kazlar betonla kaplandktan ve bu beton enjeksiyon basncna kar yeterli mukavemetini saladktan sonra (beton dkmnden en az 21 gn sonra) beton kaya ve daha sonraki aamada elik-beton kaplama arasndaki boluklar doldurmak amacyla kontak enjeksiyonu yaplacaktr. Kontak enjeksiyonuna en dk kottan balanacaktr. elik kaplama arkasnn enjeksiyonu elik kaplama zerindeki deliklerden veya elik kaplama ncesi projesine gre yerletirilmi vana (klape, uygun boyutlu aklk) tehizli borulardan yaplacaktr. elik kaplama arkasndaki beton dkm 30 gnn doldurmadan enjeksiyona balanmayacaktr. Enjeksiyon iki yada farkl aamada yaplacaktr. Uygulanacak basn eliin deforme olmamasn salayacak lde olacaktr. Enjeksiyon deliklerinin evresinde yeterli sayda havalandrma delii yer alacak, her tr delik az uygun balant ve vanalarla tehiz edilecektir.

4.1.5

Derz Enjeksi yonu

Beton tkalarn kontak yzeyleri, su alma yaps, dolusavak yaps, baraj ana gvdesi ve benzeri beton yaplardaki derz yzeyleri projesi uyarnca yerletirilmi boru ve klapeler ve/veya derze ulaan delikler vastasyla, uygun karmlar ve basn uygulanarak tkalanacaktr. Bu ilem beton hidratasyon ssnn sabitlenmeye balad ve beton bzlmesinin en fazla gerekletii souk aylarda yaplacaktr.

15

4.1.6

Alvyo n ve T aneli Zeminle ri n Enjeksi yonu

Sokulum enjeksiyonu (permeation grouting) ile gevek zeminlerin iyiletirilmesinde dk viskoziteli sspansiyon trndeki imento erbeti ve/veya kolloidal saf kimyasal zeltiler zemine dk basnla baslacaktr. lem srasnda zeminin hacmi ve yapsnda bir deiiklik olmayacaktr. Manetli boru (Tube Manchette) ynteminde delie muhafaza borusu yerletirilecek, muhafaza borusu iinden delikli-lastik manetli boru indirilerek boru-kuyu arasna dk basn uygulanarak zayf mukavemetli kn enjeksiyonu uygulanacak, manetli boru iinden enjeksiyon takm indirilerek 30-100 cmlik kademeler halinde enjeksiyon yaplacaktr. Sokulum enjeksiyonunun uygulanamad killi ve daha ince danelerden oluan daneli zeminlerde, daha ok tama gcn artrmaya ynelik olarak yer deitirme enjeksiyon (displacement grouting) yntemleri uygulanacaktr. Sktrma enjeksiyonu (compaction grouting), atlatma enjeksiyonu (fracturingg grouting) ve jet enjeksiyonu (jet grouting) gibi deiik yntemlerde yksek basnlarla zemin sktrlarak, atlatlarak ve itilerek karm zemin iine baslacaktr.

4.1.7

Bula ma He ndei (Slurry T rench)

Paneller halinde kazlan hendee imento, bentonit ve katk malzemelerinden oluan bulamacn baslmasndan oluan bulama hendei, nehir suyunun srekli etkisinde kalan baraj memba ve mansap batardolarnda, dolusavak dm havuzu evresinde, evirme tnelleri giri ve k ile santral binas evresinde; dier su yaplarnn yeralt suyu seviyesi altnda kalan kazlarnda ve alvyon benzeri temellerde projesinde belirtilen boyutlarda geirimsizlik perdesi olarak ina edilecektir.

4.2

Enjeksi yo n T eknik ve Ynte mle ri

Aada belirtilen enjeksiyon teknik ve yntemlerinden hangisinin kullanlaca proje ve artnamelerde belirtilecektir. Ayn delikte ve/veya projede birden fazla teknik ve yntem idarenin izniyle kullanlacaktr.

4.2.1

Alalan Kademele r Hali nde Enjeksi yo n

Delgi srasnda yknt, fay zonu, breik-killi malzeme, boluk ve artezyenle karlalmas; dolam suyunun % 70 veya daha fazlasnn kaybolmas gibi delgiyi zorlatran nedenlerden biri ve/veya birkana rastlanrsa delgi durdurulup enjeksiyona geilecektir. Karmn priz alma sresi kadar beklenip delgi ilemine devam edilecektir.

16

darenin izniyle alvyon benzeri imentosuz, gevek, daneli, srekli yknt yapan bozuk zeminlerde bu yntem kullanlacaktr.

4.2.2

Yksele n Kade meler Halinde Enjeksi yo n

Sert, salam zeminde alan, delgi ilemi sorunsuz kuyular tam derinliinde delinip kuyu tabanndan yukarya doru kademeler halinde enjekte edilecektir. Enjekte edilen kademenin zerinde her zaman enjekte edilmemi kademeler olduu iin kuyu kusmalarna kar dikkatli olunacaktr.

4.2.3

T ek Kademeli Enjeksi yon

Delik tam derinliinde alp ykanacak, paker kuyu azna tutturularak enjeksiyon tek kademe halinde yaplacaktr. Bu yntem salam, az atlakl, geirimsiz ve s kuyularda uygulanacaktr.

4.2.4

Kademeleri n Yenide n Enjeksi yonu

Enjeksiyon srasnda karmn sk sk yzeysel irtibatlar kurduu yerlerde ve/veya delginin sorunlu olduu kademelerde ilk nce kaln erbet kullanlarak enjeksiyon yaplacak, daha sonra karmn prizi balar balamaz delik ykanarak veya yeniden delinerek ince karmlarla ayn yer yeniden enjekte edilecektir.

4.2.5

Ano-Faz ve Darala n Aralk Yntemi

Tm enjeksiyon ilemlerinde kayacn zelliklerine gre belirlenen her bir ano iinde kuyular ncelik sralarna gre ara mesafeleri daraltlarak delinip enjekte edilecektir. Bu sistemle etkin bir enjeksiyon amalanacak, kuyular aras irtibat nlenecektir. Genel olarak enjeksiyonu yaplmakta olan bir delie 12 m den yakn bir mesafede herhangi bir amala delik delinmeyecektir. darenin izniyle; eer iki deliin dorultusu zerinde ve arasnda enjekte edilmi bir zon varsa bu mesafe 12 m den ksa olacak; bunun tersi durumda 12 m mesafe olmasna karlk iki delik arasnda irtibat olursa bu mesafe artrlacaktr.

4.2.6

Azalan Deri nlik Yntemi Belirli aralklarla delinip enjekte edilen birincil kuyularn ortalama kat madde

allar belirlenen proje ltne gre deerlendirilerek gerekli yerlerde daha ksa kuyularla aralara girilecektir. Bu ileme proje ltne yakn bir deer elde edilene kadar devam edilecek veya idarenin onaylad baka bir ynteme geilecektir.

17

4.3

Enjeksiyo n Malze meleri

4.3.1

ime nto

darenin talebi dorultusunda aada belirtilen imento tipleri dnda imentolar kullanlacaktr. Bu konuda Trk Standartlar esas alnacaktr. in devamn geciktirmeyecek miktardaki imento iyerine geli srasna gre kullanlacak ekilde hazr bulundurulacaktr.

Slfata kar dayankl imento: Projelerde belirtilen yerlerde veya idarenin isteyecei yerlerde slfat iyonuna kar dayankl slfatl cruf imentosu kullanlacaktr. Bu imentonun zellikleri TS 10157 standartna uygun olacaktr. Bu tr imentoda trikalsiyum alminat miktar % 3.5'dan fazla olmayacaktr.

Normal PortIand imentosu: Slfata dayankl imentolarn kullanlaca yerlerin dndaki tm enjeksiyon ilerinde kullanlacak olan Portland imentosu TS-l9 standartndaki P-325'e uygun olacaktr. Ancak imentonun katk snf idare tarafndan belirlenecektir. Bu imentonun zgl yzeyi en az 2800 cm2 /gr, 200 mikronluk elekte en ok % 0,60, 90 mikronluk elekte en ok % 10 kalnt malzeme olacaktr. darenin istei dorultusunda gerekli yerlerde kullanlmak zere zgl yzeyi en az 4000 cm2 /gr olan daha ince imento salanacaktr.

4.3.2

Su

Su ; organik madde, tuzlar, alkali, ya, her trl atk malzeme veya istenmeyen sakncal ve zararl maddelerden arndrlm ekilde temiz ve taze olacaktr. Gerek duyulduunda yada sistematik olarak su rnekleri alnarak idarenin laboratuvarlarnda kimyasal analizler yaplacaktr. Sodyum slfat ve dier iyonlar betona zarar vermeyen snrlar iinde olacaktr. Kullanlacak su ile yaplacak karmn mukavemeti ayn tarzda ime suyu ile yaplm karmn mukavemetinin % 10undan daha dk bir mukavemette olmayacaktr.

4.3.3

Kum

Enjeksiyon eitine gre idarenin onay ve talimatyla ar al yapan kademelerde ve/veya normal kademelerde imento arlnn % 200'ne kadar kum enjeksiyon erbetine eklenerek kullanlacaktr. Krlm yada doal kumdan herhangi biri yada her ikisinin karm eklinde olan enjeksiyon kumu; zararl meddeleri % 5'den az, durayl, dayankl, 18

sert ve temiz danelerden oluacaktr. Daneler genel olarak yuvarlak veya kbik ekilli, ince veya orta irilikte olacaktr. inde organik maddeler ile sodyum slfat ve kil olmayacaktr. Eer zararl maddelerin miktar % 5'den fazla ise kum mutlaka ykanp bu maddelerden arndrldktan sonra kullanlacaktr. Kumun arlka % 95'i 16 nolu elekten, % 50'si 50 nolu elekten, % 3den fazlas 200 nolu elekten geecek, zgl arl 2 gr / cm3 den byk olacaktr. Her 30 m3 kullanma hazr kum iin elek analizi ve zgl arlk deneyi, kum ocann uygunluunu belirlemek amacyla organik madde ve sodyum slfat deneyleri yaplacaktr. Kum zerinde TS 707 organik madde deneyi uygulandnda standart referans renginden daha koyu renk vermemelidir. Daha koyu renk veren bir kumun kullanlabilmesi iin bu kumla har yapldnda 7 ve 28 gnlk basn mukavemetleri standart kumla (TS33) ve ayn artlarda yaplan mukayese kplerinin mukavemetlerinin en az % 95 i olacaktr. Aksi halde bu kum kullanlmayacaktr.

4.3.4

Bentonit

darece istenildii ekilde, enjeksiyon karmlarnda bentonit kullanlacaktr. Bentonitin zellikleri TS 977 standartna uygun olacaktr. Buna gre: Hidrometrik analizde 200 nolu elekte kalan miktar en ok % 2,5 olacaktr. Kuru elek analizinde 149 mikron aralkl elekten geen miktar en az % 98 olacaktr. Rutubet miktar arlka en ok % 10 olacaktr. Dorudan viskozite len alette, 600 devir/dakikadaki viskozite deeri en az 30 saniye olacaktr. Likit limit deeri 350'den yksek olacaktr. Bentonitin teslim edildii her seferde, bu partiye ilikin yukardaki zelliklerin tmn kapsayan, darenin onaylad yerlerden alnm deney sonular, gelen bentonitin kabul iin idareye sunulacaktr. amur halinde kullanlacak olan bentonit yeterli boyuttaki tanklarda amaca gre idarenin belirledii oranlarda kartrma-alkalama ilemine tabi tutulacak, en az 7 gn sren bu ilemden sonra kullanlacaktr.

4.3.5

Kil

Geni boluklarn doldurulmasnda, perde enjeksiyonunda, dolgu temellerinin kaak kontrolnde, rezervuar kenarlarnn slahnda ve proje ve artnamelerde belirtilen yerlerde imento-kil karmlar kullanlacaktr. Kil malzemenin, likit limiti % 40'dan, plastisite endeksi % l5den fazla olacaktr. inde 2 mm'daha byk tane bulunmayacak, tanelerin en az % 35'i 0.002 mm'den kk olacaktr. Kil kuru halde tlm veya su iinde amur halde kartrlm olarak kullanlacaktr. Kil imento karmnn mukavemet deeri amaca

19

gre idarece belirlenecektir. Kullanlacak kil zerinde Attenberg limitleri, elek analizi, zgl arlk vbg deneyler yaplacaktr.

4.3.6

Katk Maddeleri

Kullanlacak katk maddeleri; prizlenme zamann uzatan geciktiriciler veya ksaltan hzlandrclar, akma yeteneini artran akkanlatrclar, segregasyonu azaltan koruyucu kolloidler, bzlmeyi azaltan genileyici maddeler, su-imento orann dren suindirgeyici vb malzemeler olarak elik korozyonuna neden olmayacak, karmn sertleme ve mukavemetinin gelimesine olumsuz etkide bulunmayacaktr. Yklenici katklarn yeterlii ve uygunluu konusunda tam anlamyla sorumludur. Kullanlacak katk miktar gerekli olan minimum deerde tutulacaktr. in balamasndan nce, idarenin onay ve dorudan gzlemi ile kullanlacak her bir katknn karmn zelliklerini nasl etkiledii uygun ve yeterli arazi ve laboratuvar deneyleriyle gsterilecektir. evreye zararl etkileri olan katk maddeleri kullanlmayacaktr.

4.3.7 Kalafat Malze meleri Yzey ve yeralt enjeksiyon almalar srasnda enjeksiyon karmnn balant kurduu atlak, eklem ve derz gibi yerler al, stp, kama, takoz ve imento gibi malzemelerle tkalanacaktr.

4.4

Enjeksi yo n Malzemele ri ni n Sa lanmas ve Depolanmas

Enjeksiyon ilerinin srekli olarak devamn salayacak ve her bir enjeksiyon nitesine yetecek miktar ve uygun kalitedeki malzeme, atmosferik etkilere kar muhafaza altnda tutulacaktr. Torba imento ve bentonit, sresi ne olursa olsun hi bir zaman toprak zerinde tutulmayacak ve 12 torbadan fazla st ste konmayacaktr. imento ambar ve silolar her 3 ayda bir tmyle boaltlp temizlenecektir. Depolama srasnda bozulup topaklaan veya herhangi bir ekilde artnameye uymayan imento i yerinden uzaklatrlacaktr. 3 aydan fazla bekleyen imento yeniden deneyleri yaplp uygunsa kullanlacaktr. Malzemelerin kullanm ncelii i yerine geli srasna gre olacaktr. Enjeksi yon le mi

4.5

4.5.1

Kar m Kompozis yonu Enjeksiyon karmlar, darece belirlenecek oranlardaki imento, su ile bentonit,

20

kum ve dier katk malzemelerinden oluacaktr. Kullanlacak karmlar zerinde arazi ve laboratuvar deneyleri yaplacaktr. Yklenici darenin belirledii karm kullanacak ve malzemelerini salayacak, iin ve karmn kalitesini artrmaya ynelik aratrma ve almalar yapacaktr.

4.5.2

Kar m De ne yleri

Kullanlacak her malzemeye ilikin fiziksel ve kimyasal deneyler ile her eit karmn arazi ve aada verilen laboratuvar deneyleri yaplarak uygunluk ve yeterlikleri belirlenecektir. Karmn priz balang ve biti zaman TS 24 standartna gre belirlenecektir. Normal portIand imentosu ve slfata dayankl imentodan yaplm ve 18 0C deki suda kr edilmi standart boyutlardaki karm rneklerinin 7, 14, 28, 90 gnlk mukavemet deerleri saptanacaktr. 28 gnlk rnekler en az 30 kg/cm2 basn mukavemetini salayacaktr. Kullanlan karmn cinsine gre karmn viskozitesi Marsh veya Prepakt hunisi ile llecektir. Karmdaki kat maddeleri zamana bal olarak kelen miktar karm iindeki su hacminin yzdesi olarak llerek karmn kelme zaman ve durayllk deneyi yaplacaktr. Karmn tesir yarapn belirlemede kullanmak zere kohezimetre aleti ile karmn sertlemesi saptanacaktr. Karmn younluu amur terazisi ile saptanacaktr. Karmn basn altnda suyunu brakma ve kek yapma zellii szme deneyi (filter press test) ile yaplacaktr. zel enjeksiyon ilerinde kullanlacak karmlar iin gerekli dier deneyler yaplacaktr. Tm deney sonular ayrntl rapor olarak idarenin onayna sunulacaktr.

4.5.3

Basnla r lgili proje ve artnamelerde belirtilen ve darenin onaylad enjeksiyon basnlar

uygulanacaktr. Projesinde belirtilmeyen basnlar aadaki gibi belirlenecektir. Kontak enjeksiyonunda 1-3 kg/cm2 arasnda bir basn uygulanacaktr. Konsolidasyon enjeksiyonu etkin basnc (kademe orta noktasnda uygulanacak basn) tnellerde PT = 2 + (0.33 x H), temellerde PT = 0.2.3 x H formlne gre hesaplanacaktr.

21

Perde enjeksiyonu deliklerinde genel olarak salam kayada PT = 033 x H, salam olmayan kayada PT = 0.23 x H formlne uyulacaktr. Etkin basncn hesaplanmasnda aadaki formller kullanlacaktr.

Yukar ynl ve eimli deliklerde: Pm = PT + [ W x ( H/10 ) x Cos ] PS Aa ynl ve eimli deliklerde: Pm = PT - [ W x ( H/10 ) x Cos ] PS Pm PT W H PS : Manometre basnc (kg/cm2) : Kademedeki etkin basn (kg/cm2) : Karmn zgl arl (gr/cm3) : Kademe ortas ile kuyu az manometresi arasndaki uzaklk (m) : Deliin deyle yapt a (0) : Toplam yk kayb (kg/cm2)

4.5.3

Enjeksiyo n Yapl mas

Su deneyi yaplm ve sonular geirimsiz koullar gsteriyorsa enjeksiyona ince bir karmla balanacaktr. Delgi srasnda dolam suyu kayb ve boluk geilmesi, su deneyi srasnda istenen basnca ulalamamas gibi olaylar olursa enjeksiyona daha kaln bir karmla balanacaktr. Enjeksiyon eitine gre nceden belirlenen miktardaki karmn enjekte edilmesine karn ref basncnn 1/3' veya daha fazlasna ulalamazsa idarenin talimatyla kumlu ve dier katkl karmlara geilecektir. Ref koullarna ulaldnda karm incetilecektir. Ref basnc 20 dakikalk sre zarfnda uygulanacak, karm cinsine ve ref basncna gre belirlenen karm yeme oran (L/dak) snr deerin altnda gerekleirse refye ulalm kabul edilecektir. nceden belirlenen miktardaki karmn verilmesine karn refye ulalamamsa pompa hznn azaltlmas, kum veya priz hzlandrc katklarn kullanlmas, enjeksiyon ilemine ara verilmesi (kuyunun dinlendirilmesi) gibi ilemlere idarenin talimatyla geilecektir. Dinlendirme ileminde enjeksiyona ara verilir verilmez kuyu su ile ykanacaktr. Aksi talimat olmadka ref koullarnn salanmasndan sonra kuyu azna uygun alet (manometre, paker, tahta tka vb) balanp enjekte edilen karmn prizini alp sertlemesi kadar beklenecektir.

22

Derz enjeksiyonuna balamadan nce tm borular basnl su deneyine tabi tutulacak, ak olmalar salanacaktr. Su deneyi ve enjeksiyon srasnda saptanan tm kaaklar uygun malzeme ile tkalanacaktr. Her bir zonun enjeksiyon ilemi tamamlanncaya dek enjeksiyona kesinlikle ara verilmeyecektir. Enjeksiyonun srekliliini salamak amacyla yklenici tm malzeme ve ekipman ieren iki adet enjeksiyon nitesini i banda bulunduracaktr. Enjekte edilen derz ile enjeksiyon nitesi arasndaki mesafe 50 myi amayacaktr. Bir zonun enjeksiyonundan hemen sonra tm enjeksiyon ve havalandrma sistemi basnl su ile ykanacaktr. Enjeksiyon, derzin aklna bal olarak su, imento ve uygun katklar karmyla yaplacaktr. Her bir enjeksiyon zonu aamalar halinde enjekte edilecektir. 1. aamada derzlerin doldurulmas iin havalandrma borusundan karm gelene dek dk basn altnda karm baslacaktr. Bundan sonra enjeksiyon basnc artrlacaktr. Yklenici beton bloklarn enjeksiyon basncndan zarar grmemesi iin gerekli tm nlemleri alacaktr. Her bir aamadaki ref basnlar idare tarafndan belirlenecektir.

4.5.4

Enjeksi yo n S ras ndaki lmler ve T emizlik

Enjeksiyon srasnda uygulanan basntan oluabilecek hareketler, hidrolik atlatma, tabaka kalkmas, temel kabarmas, elik kaplamann imesi yrtlmas, beton kaplamann atlamas-yklmas, dolgu malzemelerinin ykanmas-tkanmas, beton bloklarn derzler boyunca hereket etmesi gibi arzulanmayan olaylar uygun aletler yardmyla sistematik olarak llp kontrol altnda tutulacaktr. Enjeksiyonu yaplan ortam krnt, amur, su, gres ya ve benzeri atk malzemeden temizlenecek, kuyu azlar enjeksiyon ncesi ve srasnda temiz tutulacaktr. Enjeksiyonu yaplan yerle patlatma blgesi arasndaki uzaklk jeofizik yntemler ve uygun deneylerle dairesel bir alan olarak belirlenecek ve bu zon iinde kesinlikle patlatma yaplmayacaktr.

4.5.5

Enjeksi yo n l tleri ve Ek Enjeksiyon

Enjeksiyonun baarsn belirlemek amacyla, enjeksiyon eitine ve boyutuna gre proje ve artnamesinde belirtildii ekilde veya idarenin talimat uyarnca, karotlu/karotsuz delinen ve basnl su deneyi yaplan kontrol delikleri alacaktr. Enjeksiyon ncesi geirimlilik deerleri; kat madde allar; kontrol kuyular kat madde ve geirimlilik deerleri; jeolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik koullar; olas kaak suyun yeri ve yap yerlerine olabilecek etkisi; proje zellikleri, kabul edilebilir kaak su miktar ve proje iin

23

nemi ve benzeri hususlar bir btn olarak deerlendirilerek ek enjeksiyon delikleri dare tarafndan belirlenecektir. Kontrol kuyularndaki basnl su deneyleri, aksi belirtilmedike, aadaki ekilde deerlendirilecektir. Perde enjeksiyonu kontrol delikleri iin:

Q 0.1 - 0.5 PT xLxt

Konsolidasyon enjeksiyonu kontrol delikleri iin

Q 0.3 - 0.5 PT .L.t

Kontak enjeksiyonu kontrol delikleri iin (L= 1 m alnarak)

Q 0.1 - 0.3 PT .L.t

Q PT L t : Kademeye verilen toplam su (1itre) : Basnl su deneyinde uygulanan etkin basn (kg/cm2) : Deney yaplan kademenin uzunluu (metre) : Deney sresi (dakika)

Tutturulmam kum, silt ve akl benzeri daneli malzemeden oluan temellerde su deneyleri dnda, idarenin onay ile zeminin mukavemet artn saptamak amacyla uygun deneyler yaplacaktr.

4.5.6

Delikleri n Doldurulmas

Deliklerin doldurulmas ilemi idarenin belirleyecei yntem ve karmlarla yaplacaktr. Enjeksiyon ileminin tmyle tamamlanmasndan sonra deliklerin beton yzeyinden itibaren en az 5 cm'lik ksmdaki tm balantlar alnacaktr. Delikler kaln harl karmlarla ve gerekli hallerde basn uygulanarak doldurulacaktr. zellikle yukarya doru eimli btn tipteki delikler ileri temizlenerek doldurulacaktr. Enjeksiyon kuyularnn bulunduu yere gre delik azlar ya harl karmlarla yada mukavemeti yksek zel karmlarta tkalanp svanacaktr. Gerekli yerlerde tka betonu tehizatla destelenecektir (ankraj yuvalar gibi).

24

4.5.7

Enjeksi yo n Ka ytla r

Enjeksiyon kaytlar idarenin gerekli grd dier bilgiler yannda u bilgileri ierecektir. - Proje ad, enjeksiyon yaplan yer - Enjeksiyon eiti, kuyu yeri ve numaras - Kuyunun pozisyonu, eimi, kotu, derinlii - Enjekte edilen kademe metreleri ve enjeksiyon yntemi - Enjeksiyon takm cinsi, lastik ve elik hortumlarn uzunluu ve ap, pakerin cinsi, ap, boyu ve dier zellikleri - Enjeksiyona balama ve biti tarih ve saati - Kullanlan karm tipi, arlk ve hacim olarak miktar, karmdaki malzeme cinsine gre delie verilen miktar - Karmn deitirme zaman, o srada uygulanan basn - Ani basn deimelerinin zaman ve o srada kullanlan karm - Uygulanmas gerekli basn ve manometre basnc - Manometrenin delik bandan uzakl, delik ile manometre arasndaki ykseklik - Ref tamamlanmadan nceki 20 dakikadaki al miktar ve karm tipi - Delie verilmeyip zayi olan miktar (litre ve kg olarak) - Proje ve artnameler ile idarenen belirttii usullere gre i veya enjeksiyon yaplmamasnn nedenleri ve gerekeleri

4.5.8

Enjeksiyo n G rafik ve Kesitleri

Enjeksiyon kuyularna ilikin veri ve sonular grafik ve kesitler zerinde gsterilecektir. Ano, kesit, faz, sralara gre kat madde veya hacimsel allar; basn-su emme deerlerine gre enjeksiyon ncesi ve sonras kontrol kuyularnn su deneyi sonularn gsteren grafikler ile her bir enjeksiyon eitine ve amacna gre deien grafikler hazrlanacaktr. Kuyular aldklar yerdeki jeolojik verileri de gsteren kesitler ve planlar zerine pozisyonlarna gre ilenerek kademelere gre kat madde al, su deneyi sonucu, varsa artezyen debi ve basnc, yeralt su seviyesi, her bir kuyuya verilen toplam karm hacmi ve kat madde miktar, enjeksiyon ref basnc, enjeksiyon ncesi ve sonras su deneyi sonucu gibi bilgiler bu izimler zerinde gsterilecektir (EK-C).

4.5.9

Enjeksiyo n Raporu

bitiminde enjeksiyon raporu yazlacak ve idareye sunulacaktr. Raporda alma yaplan yere ilikin genel ve yapsal jeoloji, amaca gre birimlerin jeoteknik zellikleri (delinebilme, enjekte edilebilme vb), karotlu delgilar esas alan yeralt jeolojisi ve ayrntl karot loglar, delgi srasnda yaplan deneylerin sonular, enjeksiyonda sarfedilen 25

malzemelerin kademelere gre litre ve kg olarak miktar, yeralt su durumu vb ayrntlar belirtilecek, hazrlanan ekil, grafik ve kesitler rapora eklenecektir. Raporun yazmnda rapor yazm kurallarna uyulacaktr.

26

EKLER

EK- A

27

DELG LOGU DOLDURMA KIL AVUZU Delgi logu; yer, delginin konumu, ekip ve ekipmanla ilgili bilgileri ieren Balk Blm ile delgiden elde edilen verilerin yer ald Bilgi Blmnden olumaktadr (EK-B).

BALIK BLM
Firma ad Proje : Delgiyi aan delgi firmasnn ad yazlacaktr. : Temel delgilerin ald proje ile nite ad yazlacaktr. rnek, ''Dalaman Projesi-Akkpr Baraj''. l : Delgi hangi ilin snrlar iinde alyorsa o ilin ad yazlacaktr. Yeri : Delginin proje iindeki yeri yazlacaktr. rnek, sa sahil, dolusavak, derivasyon tneli vb. Konumu : Delginin dey veya eik ald yazlacaktr. Eik alan delgilerde eim as ve kuzeyle yapt a belirtilecektir. Derinlii : Delginin derinlii yazlacaktr. Koordinatlar : Delginin ald yerin memleket nivelmanna gre X ve Y koordinatlar yazlacaktr. Kotu : Delginin memleket nivelmanna gre kotu yazlacaktr. Kot lmlerinin balk betonu zerinden yaplmasna dikkat edilecektir. Balag tarihi : Delgi makinasnn fiili olarak delmeye balad tarih yazlacaktr. Biti tarihi : Delginin tamamland tarih yazlacaktr. Makina tipi : Delginin almasnda kullanlan makinann cinsi ve markas yazlacaktr. Sondr : Delginin al srasndaki sorumlu sondrn ad ve soyad yazlacaktr. Logu hazrlayanlar : Delgi amdan sorumlu olan delgi mhendisi ile proje mhendisinin ad soyad ve nvanlar yazlacaktr. Delgi loglar tamamlandktan sonra ilk sayfa, adlar yazlan bu mhendisler tarafndan yazlacak ve dier sayfalarn sa alt keleri paraf edilecektir. Delgi no : Delginin talimatta belirtilen numaras yazlacaktr. Sayfa no : Logun sayfa numaras yazlacaktr. Bu numaralar logun ilk sayfasnda sa st kede ereve iinde, dier sayfalarda ise sa st kede ereve dndaki belirtilen yerlere yazlacaktr.

BLG BLM
Delgiden elde edilen tm veri ve deerlendirmelerin kaydedildii blmdr. Delgi bilgisi, delgi deneyleri, kaya zellikleri ile tm bu verileri tamamlayc bilgileri ihtiva eden jeolojik kesit ve tanmlama blmlerinden oluur.

28

Delgi Bilgisi
Bu bilgiler kuyunun ilerlemesi srasnda sondr tarafndan gnlk kayt formlarna i1enir. Delgi mhendisi ve proje ilgili mhendisi delgi takibe gittiinde bu bilgileri sondrden alr. (1) Derinlik : Yukardan aaya doru delginin metre cinsinden derinlii iaretlenecektir. lek 1/100 olacaktr. Gerei halinde 1/50 olabilecektir. (2) lerleme : Hergn ulalan derinlik, tarihi ile beraber ilenecektir. (3) Su seviyesi : Hergn sabah vardiyas ie ba1amadan nce su seviyesi llecek ve tarihi ile beraber kaydedilecektir. (4) Kuyunun ap : Kullanlan kesici ve cinsi yazlacaktr. (5) Muhafaza borusu kullanlan ve imentolama yaplan seviyeler iaretlenecektir. (6) Delgi suyundaki kayp ve fazlalklar ile sudaki renk deiimleri yazlacaktr.

Delgi Deneyleri
Bu blmde delgi talimatnda istenen geirimlilik ve standart penetrasyon deneyi sonular yeralr. Basnl Su Deneyi (7) Deneyde uygulanan manometre basnlar yazlacaktr. (8), (9) Birinci ve ikinci 5 dakikadaki toplam su al litre cinsinden yazlacaktr. (10) 10 dakika sonundaki toplam su al litre cinsinden yazlacaktr. (11) Basnl su deneyinden elde edilen veriler Lugeon cinsinden hesaplanacaktr. Basnsz Su Deneyi Delie 5er dakikalk sre ile 4 kez (toplam 20 dakika) su verilecektir. Her 5 dakika iin verilen su deerleri litre cinsinden ayr ayr yazlacaktr. Basnsz su deneyi sonucunda elde edilen veriler K cinsinden hesaplanacaktr. Standart Penetrasyon Deneyi Numune alcnn veya koni ucun zemine ilk 15 cm akabilmek iin gereken darbe says yazlacaktr. Numune alcnn veya koni ucun zemine ikinci 15 cm akabilmek iin gereken darbe says yazlacaktr. Numune alcnn veya koni ucun zemine 30 cm akabilmek iin gereken darbe says yazlacaktr. 50 ahmerdan darbesi vurulduu halde semplerin veya koni ucun zemine 30 cm

(12) (13)

(14) (15) (16) (17)

29

(18)

akabilmek mmkn olmad takdirde 50 darbe sonunda kaydedilen ilerleme yazlacaktr. Penetrasyon deneyleri sonucunda elde edilen veriler deerlendirilerek sonular kg/cm2 cinsinden yazlacaktr.

Kaya zellikleri (19) Karot yzdesi : Delgiden sorumlu sondr tarafndan hesaplanacak ve sonular % olarak rakamla yazlacaktr. (20) RQD (kaya kalitesi) : Proje mhendisi tarafndan hesaplanacak ve sonular % olarak rakamla yazlacaktr. (21) atlak skl : Proje mhendisi tarafndan karotlarn her metresinde atlak says saylarak yazlacaktr. (22) Ayrma derecesi : Proje mhendisi tarafndan hesaplanacaktr. (23) Jeolojik kesit : Delgi srasnda geilen birimler simgesel olarak ilenecektir. Simgelerin kullanlmasnda darenin onaylayaca standartlara uyulacaktr. (24) Tanmlama : Karotlarn tanmlanmas ve deerlendirilmesi sonucu elde edilen ve dier stunlara yazlamayan bilgiler burada detayl olarak yazlacaktr. rnek; Renk, geilen boluk, sreksizliklerin zellikleri (dolgulu, dolgusuz, dolgu cinsleri) fay zonlar ve zellikleri, vb. Yeraltsuyu durumu : Delginin am tamamlandktan sonra birer hafta ara ile en az 3 defa yeralt suyu seviyesi llecek ve deerler tarihleri ile birlikte logun sa st kesinde yer alan ereveli stuna yazlacaktr.

30

EK-B

31

EK-C

32