You are on page 1of 99

Louns BENREJDAL

Inzan
n teqbaylit

Asqamu Unnig n Timmuz$a 2007

Inzan n teqbaylit

TAZWART Zik neqqar-asen d lemtul ma d tura imi tamazi$t tekcem lakul, lemtul u$alen d inzan. Ur yexir wara. D aciddi kan ara d-cidde$ imeslayen-agi, akken i yexdem Lewnis At Mangellat asmi i icudd lubb $er tayri. Yak akka i yecbe yisem-is. Inzan-agi d aba i d-yetteff$en seg walla$ n yal yiwen, lad$a imusnawen ne$ ieddaden n wawal. Inzi d taggara n wawal. Mi ara yili udrum yennejma ne$ mi ara moadalen sin, inzi yettili d tamamt n wawal, acku yeskanay-d tahuski n wawal. Yak qqaren-d Awal i t-iferrun d awal. D acu i d lmena n yinzi ? Ansi d-yettas ? Amek i ttettaddam tmetti ? Zemre$ ad d-ini$ s tewzel belli inzi yettu$al i bnadem amzun akken d ddwa ne$ d taerzet-nni n ber ne$ d ieqqaren-nni i itekksen ieckulen lad$a mi ara mlilent tulawin imi awal-nsent ur yetteffe$ ara $er berra. Yettlal-d yinzi seg walla$ n wid yetmenen ne$ n yicayciyen, wid yetcalin d wid yessufu$en awal si tekemt n yal ass, amedya amsefru ne$ amedyaz. Inzi yettwarfed s tmetti di tegnit-nni anida lmena n lemtel-nni yennul loer iuzan amdan ne$ timetti s umata. Timetti yettwabnan $ef timawit temmel ad tessewzel deg
-6-

Inzan n teqbaylit

tejmain lad$a mi ara yili lxilaf gar wa d wa s yinzi ne$ s lemtul. Ar tagara, acal n lemtul i d-yeooa Ccix Muend U Lusin d wid i t-yecban ne$ wid i d-nettadam seg wawal i dnnan ieddaden n wawal, amedya Si Muend U Mend, Sliman azem, Lewnis At Mangellat, Lwennas Matub, atg., mebla ma nebder-d wid i ten-yuran. As nerr tajmilt i Lwennas Benrejdal i d-ileqven akk inzan-agi.

Yusef MERAI

-7-

Inzan n teqbaylit

A
A win ixelqen lerwa Sadel lelwa Azal n wergaz d ul-is Azal n tmeut d iles-is Acu i yerbe ukarav (Rapporteur) Siwa ti$ersi uebbav ki$ i elba $ef leruz Iddem-d $ur-i adebbuz A$rum i uebbuv amcum Abib n tegnit wexxer-as Qbel ad k-yexde rwel-as A lalla semdi (ugi) urawen D lxir-im i m-d-yu$alen Argaz mi t-id-yerra liv Ipezib i tiyav Azgar mi ara t-yejre unzel Iteffe$ i uvaref ni ad ikker usalas Seg umagraman
-8-

Inzan n teqbaylit

Ayagi d ayen yecban leoeb D ayen yecban lekdeb Ay iger-iw ad tifev akk igran Mulac ad k-yeoo Rebbi d asennan Argaz yepakren yephuzz tuyat-is Ma d win ixeddmen iteffe deg yifassen-is A$maz la t$emmez Ur tekkre$ alamma teqqerbubez Aekkaz n wulmu ur yekkat ur yettuddu A wer d-te$li lemibba f tzizwit Ay aslif udem u$ilif Ay azrem yeddem wasif A wer yaf wewrit win ara yewret A wer yaf uneggaru win ara yeef A ssed imkeswa Tamukelt terre Audiw yejre Anida veme$ imensi Imne-yi ula d imekli Axxam anida wulfe$ tepe$ Mi t-luqe$ ad llae$ Aqcic am yired n waluv Ad yevs ueryan Deg win yelsan
-9-

Inzan n teqbaylit

Afrux deg ufus Xir n ecra $ef ttejra Ad k-yexde Rebbi a lqayed Ur tellu deqqet Alamma terna-d tayev Ad yerem Rebbi aekkaz ula deg warraw-iw Am seksu seddaw texsayt Lamu afsay Aeffaf izeggir deg yi$il-is A baba wwten-a$ A mmi eqlen-a$ Ayen i tzerev ad t-tmegrev Acu i k-ixuen ay aear D tixutam Axxam n Rebbi ayla n lbaylek Ad teqel Favma argaz-is Angil (Borgne) deg tmurt n yider$alen d sselan Allen fetent awali ur walant ara Am tneqlet n Belejju Am tneqlet n webrid Win ieddan ad ixerref Ad yettwagzem ufus-inu Ur tepu$ tiggad-inu
- 10 -

Inzan n teqbaylit

Agujil d arumi Ad icettel ne$ ad ixebbel Am ke am ecra si baye-ik Ad im$uren izamaren Ad degren ibururen Ay a$ul a bu ccama Yeooan lebab $ef taffa Ay asmi tered ur tewwit mayen ur d-tefki tiqit Arus ur yezmir i yiman-is Yerra-d aje$lal-is Aqrib-ik am lbext-ik A$-it-id ur t-znuzu Ay iles yellan d aksum Acimi ad krre$ d i$es Akken i m-yehwa zizev a ti Ccfer yezga-d nnig-m Amennu$ n yizem yiwwas Win n widi kullas Axxam-is ur s-yezmir Loame yeef-as amezzir Amectaq di lemer yerbi Anwa i izemren ad s-yini i yizem Aqemmuc-ik yepra

- 11 -

Inzan n teqbaylit

Azger acaraf I yeteggimen avaref Am u$yul igan aqerruy-is deg utemu Am win ileun ar uxxam nsen Am win ixeddmen ar nana-s Nepa iqqar ay i teserba Nepat teqqar ay ixdem bael Afus ur tezmirev ad tkercev suden-it Am ibecicen n ul$em Dima $er deffir Am win iheddren i ueug Am win ipefren iij s-u$erbal A nerre wala a neknu Afrux ur iselqav baba-s A tislit anez di leklam A d-izzi useggas fell-am Ad terev medden fu$ef llan Hder $ef uqjun ddem-d akaz Ayla umeca iat umarta Ala asif iemmlen i yepawin A bu snat yiwet ak tru Ayen barriken af ti barrik $ef ul
- 12 -

Inzan n teqbaylit

Azekka d aekka Ameksa ma ur isi acu ad ixdem Ad yerre taekkazt-is Axxam iur d is$aren Nek ur si$ s way-s ara nehre$ a$yul A war nehlek annect i nea Argaz s-irgazen Rebbi wades Acu ik igan d gma A mmis n takna n yemma Axxam si$ nek lexse$ A madra a seksu n-dra Anda tellam a wid illan Abar tiift Ay team ay irgazen Ay tebrem a wiyiv Ayen ilhan inza s le$la Akli d akli yessired ne$ yeqqim Aqemmuc izde$-it $em$um Ifassen yurez-iten umcum Ameksa yufa azrem iga-t di loib-is Ad d-ilal as-nsemmi hlal
- 13 -

Inzan n teqbaylit

Acal tam$art, llah irebbe Avar-is deg ubella Nepa iamma ddella Awtul inna : win ian tamea-iw Ur ip$ima $ef tin-is Hder e yiwen n ubrid U sewweq ddunit kamel Ap-yaf said iyiman-is Ifek-ip i l$ir-is Axxam isan tazart d zzit Rebbi iuz-it Am tyai nat emmu Deg ssuq id asent-id iberru Ayen illan ad tafent tu$mas A win ineqqen irgazen Aekka-k lat-qqazen Atmaten mara mwain Bnu fell-ak ay axim Ani$ar i yteddu uar $er umkan i deg yu$ aar A Sadi n win id-yu$alen Asemmiv alemmiv A wi an taqinsa uyaiv Aekka deg aydeg telliv Wala axxam deg aydeg telliv
- 14 -

Inzan n teqbaylit

Axxam ur ibni i wayev Amek tegganemt a yulli Nnant-as akken nepmwali Ayrad d Mend it in$an Ccia iwwi-tt Sliman A tulmup gar tulmutin Ffe$-a$ axxam i timawlatin A Favma tavuslit Abrid im yehwan a$-it Ay at le$rus A lahwah id-ipnulfun Alfea tu$al d a$errus A lahwah Awal n lbael d aselway I rad wi llan d amusnaw Am win an am win ekkan yiwen n ubrid i ten-ifkan Ajeooig amellal win ixedmen kra at innal A lalla s lalla a tucbit di lqella ulamma ulad teqqar imedden illa A Rebbi sahel uqem A neg axxam i Meriem Ad huzzen lerya ad ifuk lebb $ef alim
- 15 -

Inzan n teqbaylit

Ansi-k ay aar agi seg umada$ agi Ansi id-zedme$ id-squccvev Amer jeme$ awal di lkerc Tili ur d ipnadi lerc Awal i tu$ d ulac Ixxa yu$al d aciwen n uqelwac Akken i zizev a ti Timi nnig-k i tella Ayen imeen ible Ayen id-iqimen di ccre Anda teerveq d aglim Aeliv isebla emma tessexla qel irden deg ssuq Ay amexluq A Rebbi eccem-iten Tawiv-a$-ten-id at nenar Albav izweo yufa wayev ibbub tilufa Aman i$ezan Cia n wasif Axxam melba tameut Am leber melba lut Argaz d argaz lexyar di tmeut
- 16 -

Inzan n teqbaylit

Axxam ur nesi arrac Am te$rast melba tament A$rum n yir tameut mi-s ir$a teddem-as tafruyt Ayen d-ooan imenza Ur iru ur inza Agdud mebla idles Am wemdan mebla iles A win ipibbin talwit I yevran yidek ur pru Axir tudert n yiwen wass d tsekkurt ierqan Wala tudert n kul ass d tgerfa icerfan Aejmi yagin lqut Zenz-it ne$ heggi tafruyt Ad zegre$ asif iemmlen Ma yewwi-yi d nek i yemmden Adfel deg idurar Ssem-is deg swael Aggus beggsen Tuff$a wissen Argaz d tafat Temeut d lam Axxam ur itepen be di lamer yerbe Ayen ur teri ti tea-t teli
- 17 -

Inzan n teqbaylit

aurdi ur tejmi texri ur t-epeb d ras lmal Amek ad edre$ di tma$ra-k a win ur nedir di tin-iw Asmi ar $aben at n tismin a$ wwten widak nekkat Am win iekkun lhem-is I tmeut n babas Ad tawiv tisegnit Ad txelsev isegni Acu ib$a uder$al d tafat Am yiwen a tader$alt Am sin a taawalt Am uzrem uqelmun Am win iceen i wder$al Axxam mebla am$ar Am lkanun mebla as$ar Axxam mebla aqelmun Am uxxam mebla lkanun Am times s-ddaw n walim Anwa teb$iv ak iemmel A win iran tidet ipnadi ad p-imel Aeqqar kkes-as ne$ rrnu-yas Lkil ur iffi$ fell-as
- 18 -

Inzan n teqbaylit

Argaz ur nesi nnif A war t-id yaf lexrif Awal ma nwezen-it d ddwa A win yufan yiwen d nek Wayev am nek, iban aba ad tili Azger ma yella ipwa$eb I teffe$ i wevref Aeqqar hder-as ne$ qqim D lbael is i yepleqqim Akken is yehwa i wuccen i$e-ip Akken is yehwa i umeksa ikes-ip A tidet ddu ur prus Yal yiwen $ef gmas ius Am lfer n temcict $ef terict Amdan umi gezmen awal esb-it s-ddaw n wakal azwiri i yizmawen ma d agray i yizamaren Avar-is iwwi-t wasif Nepat tepmenni-d arvif Am$ar i zemren i tuola Yerra timin d lfetla Agercal ur ipu$al d ddqiq Adaw ur ittu$al d arfiq

- 19 -

Inzan n teqbaylit

Axxam id irelen a$erbal d tebuyt Yif-it leber deg aydeg yella lut Awal ma ikka-d seg ul yettaf amkan di lequl Argaz d targa Tameut d tamda Aqli la neore$ azduz Ay at Rebbi get-as afus A war nesu adaw s-nnig lkanun Aqli-yi la ade$ tepe$ Mi-d-yusa naddam se$ Argaz n yemma i pkiyil Nukni nepfiyil Aman d laman Am win izenzen ur-d iqbiv Ad teqel Favma argaz-is Aqli-yi gar n tfi$as (tinuvin) Armi ufgent tu$mas Acu ik-yerran ay aqelwac tesbbaev Rroi$ i yeroa uxemmas Yektal lecur kksen-as-t Ad yawi Rebbi sebba Ad iggal tebra Ad yawi wuday ayla-s
- 20 -

Inzan n teqbaylit

A k-ixde Rebbi a cce Tqevev-iyi aqeear Tessawvev-iyi ar Bufarik Ad yemu Rebbi vellam A war-d iger yiger-ik asennan M ulac ak-ieyyeb Aebbuv d alqayan Afus d alwayan Aebbuv illuen Ur isi imeu$en A yul-iw ur qee layas Imektub-ik ak-id-yas A$ rray n win ik-issruyen Ur pa$ rray n win isevayen medden deg-k Aqrib-ik ma ife-ik Ur k-isebla ara Ayen tessnev n tmeslayin I tferruv di temsalin Ak-igar Rebbi am useksut deg tala Anida tella tidet Tepim$ur tqaet Ass amcum ur seglafen ara deg-s yivan Annar anda i srewte$ Ad tesrewtev Ak-igar Rebbi am cluc ger i$uraf
- 21 -

Inzan n teqbaylit

Anda illa ua itaba im$i Aqcic am ired n waluv Amerhun d amerhun n wakal Ma d ama$bun d ama$bun n wawal Axxam inu i tee la-inu Ay avar jbu A ti cfu Ava ipnadi f ua Ayen teb$iv yeqva Ayen tugavev yexva Ayen ilhan i lqahwa d sske Ayen ilhan i lmena d ber Ayen yemger umger-ik At-iqqen use$wen-ik Asawen d uksar teri Abrid i k-yehwan tawi Areal s temart (petit coquillage) Lmia s t$er$ert Akken ib$u wemdan yewwet Yiwen wass labudd ad ipewwet li ipraou deg li Armi tirugza te$li Argaz ur nxeddem Ffka-s idi ad illem Aqrab d nukni i yqerben
- 22 -

Inzan n teqbaylit

L$ella n yemsebriden Afurek $ef i ggulle$ yerka Nu$al ur neswi acemma A win yufan ilemi ur ipcab Serr ur ip$ab Wala faruq ger lebab Azger amanu Ad yu$al ad ikrez As n wavu es-as As n webruri ddari-yas As n wegris kfan-t tkerkas Am win ikkaten l$iva i tgenduzt Ay izimer a bu tulect Ddunit $ezzifet annect A ti-iw kemz-i pxilem Avad-iw seg ider$alen Asevu d aq n laman Ma d a$unzu d tawwurt imen$an Abib d abib mi txumer Mai di tizi liser Abib ma yudar i wallen Almi kra deg ulawen Argaz imdemdem Ur ikat ur ireggem Ur imenne deg medden

- 23 -

Inzan n teqbaylit

Aas i yezha deg unebdu Di cetwa idda eryan Afus deg fus Takumt ayen ad tifsus Ayen i$ ible Ayen sedqe$ infe Ayen ooi$ di cce Argaz ur-d nenfiq aksum Seksu ad yu$al d a$rum Azger ur neksi tafsut It-yeroan d tafrut Azekka d gmas uekka Ooit ad d-yawev, idir kan ass-a Ayen ur nebli ikmel Ur teqqar d ayla-w yeel Abrid it yernan d ava Ma d lhem d ber Axir yiwet n tzizwit Wala lfarg n waraen Argaz irenen tefrez tmu$li-s Awal iweznen iqva-d cc$el-is Amdan tuzzev ur tepvul Am ujeooig ur tesmundul Axxam d abenay Tadukli d ay

- 24 -

Inzan n teqbaylit

A yepna$ baba d mmis ef ayla n lqayev d wulli-s Ay udiq sueb arkasen Ar k-id banen isebbaven Adaw ur ipu$al d arfiq Abib ur ipu$al d acqiq Amdan illan d lefel Ur ipagad xas ma yuel Aqeruy-iw am yinni win ib$an yini A Rebbi baed fell-i ccetla n wakli D imen$i n yir aterras A$yul n yiv ipyyiv Mi yexdem kra at yerr $ef wiyav Atmaten d atmaten aebbuv ibva-ten Abib am umnar ma ur t-riv- ak-id-ia Ayla-w illan deg ukemmus yu$al iyi d atrus Asmi pnadi$ ad efve$ Ttasen-d inexvaben Ma d asmi efve$ Fuken irgazen Ay ugada$ a cilmun Ad-yas uzerzur ak-ye
- 25 -

Inzan n teqbaylit

Awal tekkme mi yella deg-wul-ik Ikem-ik mi d-iffe$ seg-yiles-ik Argaz izegrururen Ur-d itekkes i$id i wuccen Amdan ma ibedd ay tezzi Ur-tepafev la i tizi la i twizi Asmi tella niyya Aayek iddal miya Adfel lu-yas Ageffur ddari-yas Atmaten ma ur myufan di cedda I tegmat anda tella Argaz i lehna d lu$na Ma d tameut i lenana Ayen yuran deg endu Ula ani$er i yu A win yufan yiwen d nek wayev am nek Argaz ur nesi taveggalt Am urti melba tadekkart A selan leoware ay ul Ay iri ke d rrayes Awal lali d arejdal Awal n diri i ttazzal A yekkat umeim A ne a neqqim A nefk i yizgaren alim
- 26 -

Inzan n teqbaylit

Amergu d tacrit ilhan Azeru d taffa n yi$san Anda i nwi$ tafat I yufi$ lehwa tekkat A$yul-iw iru Tabarda-s teqqim tfu Am win isen$alen udi $ef rmel Axxam d axxam nne$ Aqjun iseglaf fell-ane$ Asmi ara tarew zzayla Ad tenger ddunit Ad ibebe ikuk di tefsut Anda llan idamen-ik I yella lhem-ik Aveggal am umrabev Suden aqerru-s truev Ammur n wayrad Acu ara-k d-yefk win izelen Ay ameksa n t$een Asif mu susmen waman Ur isi laman Am win id-itekksen lerir si tzuggart Anida ip ia teqqur Aneggaru ad yerr tawwurt
- 27 -

Inzan n teqbaylit

ur Rebbi frant er Larba Nat Iraten Ibardan mai yiwen A win ik-yehwan ddem D asawen a k-id-immagren Ani t$ilev iwwa-yak-d ucebbav bael Azemmur eren i$uraf id-ipakken zzit Alim-iw d yir alim Imi it-an yir izgaren Avella mumi ikkes lqa D acu ara s-d-gen ifassen Aksar d aksar Rebbi ifka afus Aneri-is teqarem-as lmut Ad ipu uvebal Ahuzu n tayep Amrabev ur ne$ri Tifit teqbuct n yi$i A tacrit n tzamart Tekkes-iyi-kem tezmart Akli ma werra$ ipwa$ Aweuf izu$ur al$um Akken yua wuccen i$e-ip Ar d p-yaf Said i yiman-is
- 28 -

Inzan n teqbaylit

Iseddeq-ip i loiran-is Aewan yera tazemmurt Awal d amecu Ula i nefreq At taddart akk d ixulaf A Rebbi erz-iyi-ten Ay acqcic a bu lela Ay asmi tenger texla Awal d amezwaru Anegaru yewwi-t wavu Ay a$yul a bu ccama Iooan lebab $ef tama Asmi d nqar si dni Temeut tara-p i tguni Asmi d-neqqar si emrus Tenna-yas ay argaz Awi-d tadu ak-ve$ abernus Am aman n udfel Adaw am turep Ansi tuiv bbi-t A pna$en yivan $ef ivarren Uea a ten-$ezlen Aas i tea tuccent Qaren-as d uccen

- 29 -

Inzan n teqbaylit

Azger-is ikkat Win iuza yerat Amger ur iwala ara lewej-is Am ugenduz gar i$iden Am win isendayen aman Azgar ikerzen amayen ia-t wuccen Ali bu ti awi-d ne$ ad rue$ A$yul n baba u jeddi Rekbe$ ar deffir Axir lexaa Wala lefvia Akken teviv tiferanin Ara truv tiqeranin Ad zhun warrac Iqudam n yemcac Abrid igezmen D wina i wezzilen Anga llan id-rennun Alqim alqim Taallit teqim Aea yegren teput Wayev teef-as tasegrut Ayen ran-t wallen-ik in-as ri$ Ayen slan imeu$en-ik in-as sli$
- 30 -

Inzan n teqbaylit

Adaw-ik magrit am ubib-ik Ad ief Rebbi i yugaren aya Am tyerza n ul$um Ayen ikrez at yefes Ad d-im$i ad d-iban Adder-ed aqjun ddem-ed aekkaz Asawen $ef udem n webib d aksar Adaw yeqre Abib yefre Ayen teooiv ak-yeo Ad d-isuden azrem seg-mi Awal aidan D awal aayen Akken qerriit i idit Aqjun issven D imawlan at iekmen Arbib d arbib Lukan ad ye ala zbib Awal aragan benunt Awal aidan tepunt Akken tid u$a$ at zenza$ Am tjenwip n Oea Tneq teggu Argaz ur nesi e
- 31 -

Inzan n teqbaylit

Tifit lalla mi ara tcebbe Awal aragan Ibeu ibiben Awal iswan tagmart Sxere$-t deg yir tamart Awal i t-iferrun d awal Ame$bun d win ur nesi rray Ay$er ad tini ala Imi anam yella A win isan aqqeru ezzeb uqbel ad tevru Afus ayeffus Ur igezzem ara afus azelmav Al$um ur ipwali ara tarurt-is Ayen id-tar deg usuggas Iru deg yiwen wass Am izi $ef tfidi Acekkar d aema Win is iessen d amadur Aemum aemum Afrux ad yeg lec-is Anida yella wul ad awven ivarren Aqeomur lamer yudi taqellat Ayen heddren ibuqalen
- 32 -

Inzan n teqbaylit

Anwa i d inig-ik a Mu Yenna yassen d tjeni-iw A ir ur pafeg ur prus Ru kan akken A$rum zeddigen s tidi A win $ef u$ef ishel walluy ezzeb i trusi ay argaz a$-d tadu ak-ve$ ibidi U$e$-d seba isulas Tbeddel-iten s temce akked lemri Ad isinet Rebbi s kra Ayen illan di tuqdirt A tid isili u$araf Ameyyez qbel aneggez Abrid uubbu illa Ma d win n walluy ulac Ansi kkan imezwura Ad rnun ineggura Akken iga loar-ik tgev Ne$ ddez abrid-ik tegaoev Ayen id-ikkan seg sa$ur d aba$ur A$yul mi yerwa timin isquu Anida terriv baba-k A win iyi-n$an baba
- 33 -

Inzan n teqbaylit

Ay teliv a tafukt Lemmer teseayev a$rum A bu kra ixu-ik kra Ad xedmen yilfan ef wigad umi kfan A tigad yuran Nectaq a$rum azuran Abib d win n tmeddit Wid n tebit gan akken Ali aweuf Deg nebdu huf huf Di tegrest revl-iyi-d lqut Abuqal ur d as izmir Ayeddid imelfaf-it Am win ixedmen ar tmenbabap A yul herri Teev a$yul Teooev ikerri A$yul ma tefkivas lelaf yiwen wass Ad isnagar kul ass Avar ma ilsa Awin ma ihegga Anida telliv a Mekka Aebbuv mi y$errez iur aqerru Ad izger lebur

- 34 -

Inzan n teqbaylit

Ay al$um a bu jarni Tgiv ad trebbiv acri A wejir kker ad txedmev Ur zmire$ A wejir kker ad teev Aqli wejde$ Awal yugi as ies Ma d lmakla d addees Akka i tepneqlab tem$errit Win ilsan idda eryan Asmi teooel telket Iqqen ukured tacacit Am win iheddren i liv Ala a$yul i ynekkren lael-is Am uea di tesga Lehdur d lxalat ala Aea yegren ikkes A llal-is ur payes Amennu$ b urgaz pmeut Deg cimi ig pili Mi kren ad i$^li Arrac am irden n waluv Mi $lin ad kkren Ayen ikksen di tezdemt tifsus A Favma as axxam Ay aessas as Favma
- 35 -

Inzan n teqbaylit

Ay asalas siwel i wsalas Aedur timelalin Ddu ne$ qim Argaz $ef tvebbar tmeut Ula d nepa d tameut Ayen iden At afent tu$mas Akken txedmev iyi mawlan-ik Ara k xedmen warraw-ik Acal n tmeut ifren deg senduq Nnif-is inza di ssuq Aseggas n ccer iseqcar Aqjun iqqa : Ad isarba Rebbi bab-iw akken ad e$ Amcic iqqa : Ad isder$al Rebbi bab-iw akken ad d-akre$ Ayen ilhan ilha medden akk zrant Fiel ma tmed-it nanna-s Anwa i d gma-k n tidet ay azger ? Inna-yasen : d win ukud mawne$ amdegger Acal n pmeut yeffren deg senduq Nnif-is inza di ssuq Ata lqev Ata uqamum

- 36 -

Inzan n teqbaylit

as iman-ik seg tava n wuglan ecra deg allen-ik eel ay arab ma ieel-ik Rebbi erve$-t-id ad iien iel ivarren uhde$-k a ccrab ur k-swi$ imi ula d iyuav sekkren eqle$-k a gma texliv si lqa n ubuqal teswiv

B
Balak s-ui imensi tanekra-k mebla akridi Bu yers-ed $ef lellu

- 37 -

Inzan n teqbaylit

C
Ccer d uffal Lxir d uzzal Ccer ma izwar s imi Lxir ma yegra-d i wumi Cla$em i prebbiten D aksar mai d asawen Ccah in$a am$ar Caren imezwura nnan: Ar lexer n zman Ad ddren at tregwa At tegwa Ne$ at lqella n en Cer cer ur xeddem lxir ur k-id-ipa-s ccer Cre igenni lemer yelli Ccian islu$uy timedwin Ciu i telwit Ciu i terwit Ccer n yiv isgan Ccer uzal isuham Ci ad ifti Ci ad ifsi Awi-d kan lehna ad tili Ccac yeoeb win t-yelsan
- 38 -

Inzan n teqbaylit

Argaz yeoeb win t-yu$en Cyav ikka-d i taddart Deg uxxam edd ur t-yeriv Cerreg aas ad txivev Hder aas ad teskiddbev

D
Ddunit ma tepneqlab Nnema tu$al d aqulab Ddewat teda yemma Tu$-iyi werad sine$ Ddula am Rebbi Ddunit $ezzifet annect Ay izimer bu tulect Du du akken i truev I Rebbi ad ak-iru Dewessu lwaldin tuer Tepvebbiq am tirain Dujambir ma ifud wakal Anida angar lmal Ddu d umeksa ad teksev Ddu d aleb ad terrev
- 39 -

Inzan n teqbaylit

Ddunit agi ur tengir ur teqqim Lemmer d ay tengir axir Vleb Rebbi d i$il-ik Ur pkel $ef lebab-ik Dderya n yemma enna Ddunit am uxxam n bu snat tewwura Akk sya teffe$ev sya Vebel a$erbal Ad i$li uclim Ddu d Usid apsadev Ddu d umcum apcummev Dewessu ur tepefe$ ara Deg win i p-ixedmen D win isen$alen Ur d-ipagmen D amaddi itent ipa$en D izimer ipaken azu$er D aeddad mebla tafrut D acu id-iwwin arab s agawa Deg was Llah Llah Deg iv yallah yallah D a$yul id-iooan tava D leram i yiden
- 40 -

Inzan n teqbaylit

D wina puddu$ Id-ikkren ad yewwet D leli i yenzan $ali Deg iles tebi Afus idebi D ucmiten i yettcemiten D imefan i yekfan aman D is$aren rqiqen I ser$ayen iqurman D lif n uksum Iyi-seen turin D inegura ad yawin lexbar Deg iberdan prun Di leswaq ekkun Slan s-uzedgan s-umefun Dawi ne$ awi D ayen teb$iv ay b$i$ ay amuvin Di lqed d ayen i d argaz Di lfel yecba a$eggaz

E
- 41 -

Inzan n teqbaylit

Mel-iyi-d d acu telsiv Ak-ini$ d acu telliv bel ikkat di tejmat N uxam ula d tavellat Lbaz ia ifev imi-s Is$i isimes imi-s Lwec wala lada Eoo-it rut Ayen iemmel ma iput Loennet deg temdint ne$ ar rrif-is Lhem n umcum d ilefvan Lhem ur-d nusi D abrid ur-d yufi E irden $layit Lebab rxis-it Pru $ef ar ma iqqur Wama afurek ad ixlef Tru ad agem Tera asagem Sbadet ixxamen Sqerbet ulawen
- 42 -

Inzan n teqbaylit

Xdem nver-ik Zemmem imi-k ur-k icqi ed ma inna E ayen ik-ieoben Els ayen ieoben medden Els lqed ik Ddu d lmetl-ik Vefren-iyi ibiben Armi ddi$ d ufriven Efk-iyi tamellalt Ne$ ad grirba$ di tegdalt Xdem lxir tepu Bvu axxam ibva cc$el E a$yul tenejliv Kker a babas ad iqqim mmis Neq a bab n wakal, inna-yas zwir a bab n wawal

F
Fki$ ler i weqjun yugi at ibbib
- 43 -

Inzan n teqbaylit

Fad n tegrest aman kkaten Ccer n unebdu medden sarwaten Fetle$ erke$ ari$ Immar limin i tuit Fiel ma tnawlev seksu Ma arrawim eddan s-usu Faruq yidek d aa Tava d necraa Nek $ur-i i$eleb-ik ulac Fuken wulawen nne$, rkan Ifen-a$ at tmeqbart amkan Fkiyi-d wab s-yiles ik Wicqa i yeffer wul-ik Fekt-a$ ini$man Zu$ret-a$ seg uamar Ar-d a$ teem Fehme$ abib deg awal Fare$ mi-d isberber $ille$ d ayur mi-d inqer Zi$ d aiwen n uzgar Fra a nbi tesiv luma Fauq icba lmuta

G
G lmut n babak ay amcum I terwiv seksu d uksum
- 44 -

Inzan n teqbaylit

Gar-a$ rva I bu irbiben d takna Ger win ip-erifen D win itepen Xirella garasen Gri$-d tissirt ad va$ Wehme$ ansi id-ikka cluc

ader uqbel ad vrunt esbe$-tent d tijwijin Ff$ent-iyi d ikurdan ader $ef serr ur tepmal Ma ulac pabya ak tmal Hedren i lassen Ifehmen isem Wama win ur nfehhem Ipawi luhi s wallen aca win yewten d win ipewten I yeran wi yenerren Heddre$-as $ef nnger Iqqar acal id-iooa
- 45 -

Inzan n teqbaylit

anun zanun Ddaw lkanun nnig lkanun

I
Ipebbi di cwal I lehna ad p-irfed Ipebbi deg gercal I wudem n yired Ini-yi-d tidet xas deg-i ap qedder Sekn-iyi-d tayet mi pnadi$ leqrar Iggul $ef seksu Imce aseqi Imawlan ebren Imzan kefren Ikker Mand ad iqdec Ira-s ubaqec Iles ipawal-itent Aqerru ipa$-itent aca idurar ur nettemlili ara Iuran lemibba i tebbu ay llan Ikat u$ebbar tafukt tema Ineq yennayer ar furar inna yas : simlel-ip Ne$ ap-simle$
- 46 -

Inzan n teqbaylit

Ixdem leoeb yerna yeoeb emle$ gma at wwte$ Ur emmle$ wi-t ikkaten Ief-iyi inijel tacva Ufi$-d sebba i yi$imi Ise$ n ddunit D win ip-ifuren Win cekren medden D acu it-ixuen Iv n tziri esb-it d ass Tameut lali esb-ip d aterras Ies ungif ar azal Ikker-d ala ipazzal Imi izmen ur-t kemen izan Izenz azam Yu$ aram Imut si fad tama n waman Irden i yir tu$mas Iqcicen i yir tullas Isgalla lif Isenat wayev Illa fella illa flili Illa mbeel izgaren Illa meu illa miu Illa mmar bit kan
- 47 -

Inzan n teqbaylit

Izem ur iluqev ara tiwvfin Idda uzegzaw d uquan Iru ar tigi iwwi-d lmetl-is Iru ad yawi adekkar Yufa-d yiwen wass lexrif Inebgi d win teb$a tmeut I$ardayen n lexla iwzen wigad n uxxam Ifat lal Iedda ujerrad Ira Rebbi acu i yellan deg a$yul Ikkesa-s acciwen Irden i yir tu$mas Iqcicen i yir tullas Idda uzegzaw d uquran Iru ar tigi iwwi-d lemtel-is Iru ad yawi adekkar Yufa-d iwwa lexrif I yessim$uren iman ala agudu Ia lmal ifra bab is Iberdan di lqaa Mai deg igenni Iffe$i-p am sidi amara
- 48 -

Inzan n teqbaylit

Lid taalit lid leqraya I yellan di lexlaxel I yerra wul ar daxel Ikker um$ar ad iqdec Yera avebsi Igenni i$leb tamurt Argaz i$leb tameut Ia uccen Ipru umeksa Inebgi ur icerrev ara Bab n uxxam ur iserval ara Irden deg $eza n sris Tisirt iooa-p ufvis Iuyar u$erbal tallumt Ipezmumug ulemsir Inna-yas siwel ay amqerqer Inna-yas iur yimi-w d aman Idles ma ihder inna ef tidet ur-d tegri trewla Ipban umdan n wab Deg tugnit ma tenneqlab Irgazen d tiregwa Tilawin d timedwa Ikfa bel ikfa wurar
- 49 -

Inzan n teqbaylit

Inni tidet idda ufus-ik Inni lekteb igzem iles-ik Ief-iyi ufus n yivelli Ivegger-iyi-d ar win n wass-a Idrimen am ilefvan P$aben u plalen Iswa armi yerwa Yerdem tala I$zer ur ipanad asif Ipkelix becbec i bab-is Iru ad iselqem Yufa-d anebdu ivem Izwar lfapia qbel taallit I taxer i bu taka Yu$al ar bu id$a$en Iqqim armi icab ielleq cbab Inebgi insa insa Xas arwu tava Imi iur ul iqur Zbib yu$al d azbarbur Ivebalen wwin tislit Imeksawen an ti$rit Iru Mu ad d-yawi Mu Iqim ula d Mu nni
- 50 -

Inzan n teqbaylit

Ineggura ad d-yawin lexbar Imlal uwio ar wuqqin A Rebbi jebr-iten di sin Irden wwan di lawan I$ ixusen d imegran I$rem a$yul s tava Im$i n aba maqul Seddaw n tmurt id-ismuqul Icbe wakli Yerna ticrav Azrem ara-s imi-s Ur pagad sem-is Inni-d ad d-nini Tua i wumi Ilha webrid ar wexxam n Belid Irden ur neswi di furar Deg me$res ulay$er Iij n ibrir Isibrik anyir Iger illa Axxam ixla Irden d irden Iffasen ur iraden Idrimen id d-yusan s tidi
- 51 -

Inzan n teqbaylit

an-ten wid iqimen i tili Irgazen d wid umauc Ulbaqi akk d akerruc Id-ipaken ticriin Timelalin d lalla-s n tilawin Iger ur i nfeddu Budde$-as asyax deg unebdu Ireq-as cced uyeddid Iij yu$-d akk idurar Nepat c$el-is mazal Iqjan nne$ ur seglafen fell-as Imi yemma temmut A war d-yeqqim yisem n tmeut Iles aidan Iteg abrid di leber Iles aidan iteev tasedda Iles d a$uzfan Afus d awezlan Ivul ubrid i tikli Ivme lacic Deg imi n ta$a Izem nepagad nerta-as Ikerz-it uzgar Ia-t u$yul
- 52 -

Inzan n teqbaylit

Iga lxilaf deg nebgawen Yerev sin iooa yiwen Yiwen wass id p-id-iwala Tesre$ lara Iles ukeddab i tennev Imeu$en-iw wa ienen Wayev iur d iwen Irennu aman i yi$i Iddu qaren-as Mesud Ivehr-i mebid yelemlem Ar daxel d ilem Imlal Sidi d Lala Akken i dduklen ar tala Ikcem wuccen gar wulli Inser-as i bu yeblaven I$li-d $er bu yelaven Ipak rbe i win is izemren Ipak lhem i win is izemren Irden hatenan di Tlemsan Udi ar d ad-arwent tistan I yelhan d bu pefa Wama bu lebel ipra Ineq uru s-akerra inna-yas Uk a baba re$
- 53 -

Inzan n teqbaylit

Inna-yas ukerra nek ftutse$ Inna-yas ay ava jbu A ti ccfu Icu icu Igrareb iru I tin yu$en sin D acu ur tessin Ttif xir win umi d-ggran wussan Wala win umi zwaren I$leb avu mi ara ies Ief-ed igenni s-ufus Inna yas wuccen : Ma pwakelxe$ tikelt inel baba-s Ma pwakelxe$ berdayen inel baba Ipak irden i yir tu$mas Inna-yas u$yul i bab-is : Ooi$ nnif-iw anda teooiv aekkaz-ik Inna-yas u$yul : Eoo-iyi kan ad sersa$ icenfiren-iw Inel baba-k a lqavi Anda ur telliv Izem ur iluqev ara tiwvfin Idi$ idi$ Leqrar ne$ d agadir
- 54 -

Inzan n teqbaylit

Ikker u$ebbar deg waluv Inna-yas yiwen i uxelfun Yuer u$rum Inna-yas e seksu Ikcem-d rbe s axxam Ffe$ a la kcem-d a tawant Igellil lemar yerbi Ia bezul Yara qessul

J
Jareb lmut ya malik lmut Jeren paen Jbed akka ternuv akka Am tjenwit n Oea Jme aurdi amellal I wass aberkan

- 55 -

Inzan n teqbaylit

K
Kul awal degs aseggas Kul tamu$li deg-s agerruj Kul tamurt tesidir imawlan-is Kul tarwa deg-s akerfa Kkate$ p$ile$ ad icef Imir izad ucennef Kullec ia-t umergu Ala lxux is-d-iqimen Kul aleb s-lqaleb Kul tirect deg-s akerfa Kul taxelalt s tmellalt Kul awal isa ut Kul awal isa bab-is Kul awal gma-s illa Xir uccen ipegiden wala izem igganen Xas azzel ay amenzu anebdu yiwen Xedma$ deg-k laman ay uccen Teiv-iyi tiqevit Ke ur iyi-xeu s lbaraka Nek ur k-xeu$ s timezla
- 56 -

Inzan n teqbaylit

Kra isuguten awal D a$ilif id-ipnawal Kra i$li deg-ubrid Kra bbint ijemalen

L
Lwerd umi $lin wafriwen D isenanen is-d-iqimen Lwali d ahdum Tassa tesudum Laxart ad texerxer Ad yuqe ccib n twa$it Leqrar d agadir Tikli ar zdat Mai ar deffir Lxir yu$al d ixmir Lxir ma txedmev Ula deg-uru ad tafe Lxir d ccer d imsafen S nuba id-pasen Lbaz d lbaz Lec-is d is$aren
- 57 -

Inzan n teqbaylit

Lbabur anda qwan imvebren i$req Lif illa Lehna ulac Leoru jeren ellun Imeslayen qqazen rennun Laman wwint waman Leb n uqjun d tikerrac Lukan telhi teraymit Tili uccen iga tiqevit Lemanda umuvin Iseknafen turin Labad am touotin Ta tefre$ ta temer Lbaraka di tsebbalt Mai di lexla Lukan ixeddem luqam yilef Tili ixlef Lukan ur nni$ ad ini$ Asmi nni$ d acu a yini$ Leder yugar leqve Lxir s lxir Win zwaren axir Lxir d amengur Ccer isa arraw-is Lesan izuzur i$san
- 58 -

Inzan n teqbaylit

Ma d aan isibrik ussan Lefhama am prika Qlil umi ip-ifka Lbaraka deg felaen Wama elba ad en ad ruen Lxedma cbi$ luif Ur d-ban fell-i Lwec wala lada Lxelq ipcabi i wayev Ulamma ur llin d atmaten Limer iles ur $ezzif aas Ur tepkaricent ara tu$mas Limer tasusmi d cci Agugam d amarkanti Lsas n wergaz d erb n lerma Ma d tismin n cc$el mai d nneqma Lkermus n tbecraqin Izwi$ ne$ qim Lebd amruri (opportuniste) Ittcehhid ur iri Lli$ d aemmiv ineqqen U$ale$ deg imi n yivan Lekteb ur ibni ixxamen Ne$ tagara ad grurjen
- 59 -

Inzan n teqbaylit

Lukan ie Ur iteddu mle Lukan tayerza s-wallen Ap nekrez arma d imnaren Lemibba n yiles Din din ad tekkes Lenana deg imi Ma d ul i$urres Lif Rebbi d lif Lif lebd ya laif Lewuj nnsen wala Luj nnsen Lqella n uksum I yeseknafen turin Lehna tugar le$na Lqella imawlan yerna iximen Lxir d ccer d imsafen S nuba id-pasen Lemmer ipeb u fella Ur-p izare ara Lhem n uekka At neo i wzekka Lekteb iqeu yiwwass Tidet tqeu kul ass
- 60 -

Inzan n teqbaylit

Lxedma ar lwaldin Am win isel$en adaynin Lao d nef tarbat d nef Lexwan akken i dukkulen Lqed anect n uqcic Ma di me yugar amcic Llan wid id-icfan I wasmi yer$a lebar Lalu iqqel d lqares Semum la iteqqes Inel bu lxir lwaqt-a Lfevra i ccix Leq n Rebbi i ccix Igellil ad yerr i fe Lqaa nteddu fell-as Igenni edd ur-t-iwwiv Lmut fell-a$ tepgani Lqed annect n tezduzt Layav i$leb tagenduzt Loerra n uqebqab Lif ur tekkis tyuga Ad tekkes truka Lmekki ipekki Nepa d lexyal ibeki Lexliqa uxelaq
- 61 -

Inzan n teqbaylit

Tiyita ur tlaq Luj n turin I yesseknafen tire$lin

M
Mefraqen am ibawen $ef llu Yiwen icrured wayev iru Ma teskear tesker Ma ulac ad t$e abuskar Ma d lalik ak-pmennin Ma dirik seg-k thennin Ma tuer tegrest Ad tfak adfel Ma luen ak-pren Ma wan ak-en Ma tecna tsedda malic Tesa allen d tiberqacin Mmi xas udem-is d akli Deg idamen ines d anali Mara teef times deg ijufa-ik Ur pesnusun imeawen-ik Ma illa iffaden-ik $lin
- 62 -

Inzan n teqbaylit

Ula ik ixdem wawin Meqbel ad jerbe$ sae$ Menyif win d-iooan ta$awsa Wala win iddren ef ayen id-ooan imezwura Ma trebbav mmik s ttnefxa ak yu$al d izem deg uxxam d awtul di bea Mi tekfa tidet i lilu Ad d-icudd tagut s-avu Men-iyi deg qemmuc-ik Xas wwet-iyi-d s-ufus-ik Mudd-iyi-d ad ak mudde$ Mai d Rebbi ak agade$ Mi ara tekres tyersi Tuer-as i bnadem ap-ifsi Mai d times i yesemayen D amesefhem ger ieggalen Ma d ddwa d ancar Ma d tawant atayen i$zer Ma terez tmeut D argaz i yelhan Menyif ad tepru yemma-k Wala ad tepru yemma Menyif argaz imnecre Wala win isan ifa
- 63 -

Inzan n teqbaylit

Mi mebaden pemweacen Mi meqraben pemkarracen Medden akk d medden Mi ara te$li tsekkurt Feren warraw ueggad Menyif deg i$il inu Wala deg ul inu Mudd i win ur nessin Ad ise tibexsisin Mi yers lebar Menwala yerfed ameqvaf Mi tewa teddekkir Mi ara tla tesnegmir Ma tekefkef skef Ma texaxa wexxe Ma ur-i te$ni ad teer Mi yedder ifud ir$a Mi yemmut mevlent rrif n tala Messali bu izruren Yexla lerac yerna idrimen Mi s tereq i wuccen A p-yerr i yibariqen Mreba u sehla Lembat ala Muend d izem n wexxam
- 64 -

Inzan n teqbaylit

D awtul gar tizyiwin-is Mugre$-d ccer di lxir-iw Mfraqen am ibawen n tfellat Ma tuer tegrest Ad d-tefk adfel Menyif abac aqmac Wala ddel n yemcac Ma tecna tsedda malic Tesa allen d tiberqacin Ma n$e lebel Ma neel Win iksben yir lmal Yif-it win illan d aemmal Ma iggul deg-k wergaz tselkev Ma teggul deg-k tmeut telev Mi teriv sin edlen Inna-s ddek yu$al $ef yiwen Mi ara fren ieganen I teffer lhem ixxamen Mai d aggus D abaggus Medden ferrun-tent Nepa ivellu-tent Ma tiwiv-iyi ar loennet
- 65 -

Inzan n teqbaylit

Mreba yiss-m a times Mkul wa iqqar ay allen-iw Ur iqqa ed ay allen-nne$ Ma te-i ad fere$ Ma teoo-i ad fere$ akter Mi d-uddren akk medden lerac Rennun-d ula d Amecras Memmi ur nelli Tif-it yelli Mi yessers ueddad tafvist Irfed-ip mmis Ma teb$iv afeqqus Snat tlata Ma d ddella werad iwwa Mkul tamurt Terez imawlan-is Mkul yiwen issen Amek ad imvel tam$art n yemmas Mi ye$li uzgar uqutent tferyin Ma ur irfid taj$elt ur itep ara Medden ap ebbin mumu Nek ap ebbi$ Muand At emu Mi ara ipazal u$ezfan D awezlan i t-id iteben
- 66 -

Inzan n teqbaylit

Ma tei d abel$enour Ma teooi asif ak ihur Ma ur ii qaqqa ad isqaqa Mi d-iffe$ iij Tefsi tament Medden akk rnan-iyi Nek rni$ Muand-nne$ Mi t-zef tmeut is Yerra par seg u$yul-is Mai d aqedder i ywaren D amenas mi ara yeel Ma tefreq tqevit Uccen ad yawi ta$a Mi tesa tyai awren Sawalen-as medden lalla Mmis n loid Yu$al d taneqlep n ubrid Ma ur telliv d uccen Ak-en wuccanen Ma illa yiwen ur-t issin Ma yemmut i$ba yisem-is

- 67 -

Inzan n teqbaylit

N
Nnif n baba meqqer Ur t-nhun ad inemvar Nnu$en medden u$alen Nekkni mai d imxalfen Neb$a lio Neb$a slama Nekkni nepebbir Rebbi ittvebbir Nek yidek a loama kifkif Tifev-i s ugartil-ik Nufa leoeb ineoab Leoeb-is izu$ur-it Nbedd neya neqqim neya Akken nexdem d lwela Nhi$-t $ef wurvan Yerna-d ian Nekkni nekker-d meiyit Lec$al n taddart meqrit Nutni urwen-d i ten-yeyan Nekkini urwe$-d iyi-n$an Nekcem axxam d ilem Rebbi a$ iun Nella ur nelli a ddar lfani
- 68 -

Inzan n teqbaylit

Nek aqerruy-iw d afervas Nek $ila$ sermel sermel Zi$emma sevher sevher Nnan flan iwar Ikkat izan s tqabact Ur k-seman bab n ikufan Mi ik-ufan Yiwen n wawal sin xir n xemsin Ur iqers uyeddid Ur n$ilen waman Win ur nesi lwali Ipggalla s xwali Win isan tullas D iberdan kul ass Win yewwet la s aqerru Xas iur webuv icefu Ur d-itekes usenan Bla idamen Wa yefka-yas Wa fkan-as-tent Win isan prika Ur p-ipawi s-aekka Ula win i su$en Ula win i nnu$en Ulac taea ur ihuz wavu
- 69 -

Inzan n teqbaylit

Ur qrib ur la al Wa ifetel wa iqefel Wa iseqcar lebel Win innan id qevran Ad iddem a$rum ad isisen Ulama drewce$ emre$ Ulamma uge$ selle$ Win ur neqbi Lemer yerbi Win mu revla$ idrimen Iooa-yi deg iewiqen Win ib$an ad i ti$rifin Ire timallalin Udiq isers-ip Ungif irfed-ip Ur teiv ur terbiev ay ul Ur temniev seg cani Ur iqir ed iman-is Wwet a$yul Teddariv tabarda-s Win ipnadin $ef cwi Ipruu-yas waas Win ur nesi aurdi Iat ukridi Usu qbel nadam
- 70 -

Inzan n teqbaylit

Ula d nek s$i$ jeddi Mana immut Win ik ibedlen s-ibiw Beddel-it s yiclem-is Ui n loid d aqwat Ui n u$yul d aserwet Win ian ia Ma d wayev tarbut tekkes Win iqeden iwzan ia-ten Win ib$an ifegagen iwwi-ten Ur inekker edd imawlan-is Ula d a$yul isquu Akken isquu jeddi-s Win itepen i$san ufequs Ip$ar uqerru-s Win ib$an ad i$ellet Yefk letab i wfus-is Ur d-tteffe$ ara lweda Si loama Ufi$ yiwen webhim Ulac xali-k di tessirt Ur iqri ed usenan aca avar iddan afi Ur k-ufi$ di tizi
- 71 -

Inzan n teqbaylit

Wala di twizi Ur ipbedil ara mejjir aar Ulamma ilha uxemmem Mena mai ar d izemmem Umne$-k ay uccen Teiv-iyi i$iden Win ik ifkan lebel Fka-s ticcert Wa yuddi-p Wa iqure-ip Win iqimen d anegaru Akka id as-tverru Win is innan asif ishel At izgar mi ara yemel Win i$ean lebel ipra Ur ipebbi ur ipkaric Win ien di trekna Iqqar-as cetwa tema Ur pamen aba ar p-rwet Win iqqes wezrem Ipagad iserba Win isan yemma-s tedder Ula d loennet ap ier Ui lqanun
- 72 -

Inzan n teqbaylit

rad lkanun Tayerza umanun Win isan izimar Iger-as iziker Ulac cedda Ur tetbi talwit I ufi$ d dwa n win iluen d ber Win ib$an ad yiwsir Yuqem asir Ula d a$yul d afela Win ijaen ay$er Win iemren d acu d-isuli Win innan : tigi texla I yexlan d nepa Win ib$an loennet Isu qevran d ilili Usan-d lebab ik-yifen Teqimev a win berriken Ula d ti$een d lmal Ur nesli edd In$a-t u$rum Win mu-d akiv tavelat Ak-d-yeku tajmat Ula d a$yul-nne$ D zbib i yelef
- 73 -

Inzan n teqbaylit

Win ijerben tasa Ad yens anida nensa Ur iteddu wavar Alama isa aar Win b$an ad iweed Rebbi Iweed-it di bururu Deg was yerra-p i tguni Deg iv ad isquu Win fuden iddu $er tala Win iaden isif Yerta i u$ilif Wid id irzan $urne$ d bu Wid iqimen d tama$ra Win ur iussen s yiman-is Amek ad ius i wayen ius l$ir-is Win ib$an ad iur lemqam Ad izwar deg at uxxam Win yewten ak d win iputen Xirella garasen Win id-innan awal ilhan Xas immut iooa-d amkan Win i$av lal Ad ixbev aqeruy-is Anda zur lal Win imegren Labud ad iserwet Ul icac
- 74 -

Inzan n teqbaylit

Taqdirt ulac Win ib$an lesfeno Ad ijweo weltma-s Ur ikefu u$bel aqdim Alma yerna-d ujdid Wa izweo yufa Wayev ibub tilufa Ufi$ tava tdes udde$ deg-i zi$en deg-s Win isan irden Relna-s awren Win deg wid pgallan yergazen Ur ifepi arkassen Wwet aqjun muqel s-imawlan Ur tesiv wi-d ikren yessen Win imennan amzun in$a Ur p-itep uqjun Arma texnunes Win id-iooan izimer Xas as iheggi iziker Wid idegiren di tillas Yiwen wasss ad arzunt fell-as Win s innan ishel me$res As ya$ ajdir-ines
- 75 -

Inzan n teqbaylit

Win ur nuyis di ddunit D win iprajun talwit Win yerwan a$rum Itepu adrum Win yu$en snat lhem ifna-t Win yu$en tlata ye$na-t Win ur nuzzil Di lemar i$li Win k-icerven awez$i D beqqu ur k-ib$i Ur pakar aksum ger imcac Lbavna i warrac Win innan uk ad inni snat Yiwet n eggu tayev n lmenat Udiq s ti Ungif s leza am ta$li Win ur d-neooi amur Yif-it umengur Win inekkren yemmas Ibbas apekar tarwa-s Win yewwet la s aqerru Xas ia uebbuv yerwa Izga iceffu Ur teddu s lekni Ur qebbel abrid ar ifri Wi-s innan ishel wasif
- 76 -

Inzan n teqbaylit

At izgar ma iskefkif Win terra tigdi n lam Inna-yas aqli-yi tube$ a lewam Win igujlen seg babas Iqim deg rebi yemmas Win igujlen seg yemmas Atayen deg ubrid nehdn-as Ul yar$a tazmart tekfa D tamu$li iyi-d iqimen Win iqimen d anegaru Akka yides i tverru Win ijehlen s prika el illa ul icac taqdirt ulac Ur dire$ mi tezweo Ur s-qeu$ lewayeo Win b$an cucu Izlu beu Win yeb$an lesfeno ifek nanna-s Ur paker zdat warrac Ur seknaf zdat imcac Win ur nessin ad yels abernus-is Ad imuqel lemum is Win ik innan baba izemr-asent Ina-s baba ipazib-asent
- 77 -

Inzan n teqbaylit

Win igren afus-is $er tmes Ur ilaq ad i$wiwes Win ur nuniz ur ikcim Ur pamen aba ar parwet werad tekcem akufi Ur k-ufi$ i wezduz Wala i waruz Win ian a$rum bla tidi As yu$al d ibidi Win ib$an rbe ikker be Uccen ipnecnicen Xir n wid iqumcen Win ian inker Ula d Rebbi at yeqe Win ikkaten gmas D iman-is i yesamas Ur nxeddem lec$al Arma nezwar di tce$latin

Q
Qim ay argaz pmeut Ad d-yek rbe deg tewwurt

- 78 -

Inzan n teqbaylit

R
Ru ya zman talaf Izem yawao iwreal Yagi as yervel yilef Rebbi ur iyi d-iooi acrik Baba ioayi-d amama Ru ay arab ar tefsut Ap ev jaja Rebbi d areaq Rud redent deg igenni Lemun fell-ak a yini Refde$-t yujjaq Sarse$-t ipru Amek as xedma$ a dewessu Rray n bab n useklu Akken id-inna ad iziou Rray d ussan Baba d lewam Rray n ubelqis Ineoren ur ipqis Ren yizmawen an wuccanen Rwa neb$a a nru Lazuq yurez afriwen
- 79 -

Inzan n teqbaylit

Rregmat d awal Tisusaf d aman Rreba ubeluv

uri gma d anefxi Ur itep a$rum d aerfi Alma s leowaz am uurki li-d a Mand Ak ere$

S
Seora ur nerra tili A war tili S wallen-iw remqe$ aman Ma d iffasen-iw gumman Sefave$-as tupra
- 80 -

Inzan n teqbaylit

Izwar-iyi ar tewwura Skideb luz amen s lmecmac Skideb ccib amen s wekmac Seme$ i ddheb d uxelxal Deg uxxam i yella cwal Suq d lmizan ipub ipali s timi fiel imi Sani iqreb ur iwwiv Sani ibed isuref Salem i$alb-it ta$ru Ali ikerc-it si tebbu Susem na$ ini Ayen yifen tasusmi Smuqulen medden s udmawen Mai ar ivarren Sela lali ur tewao ara imsewqen Sife$ seba isifan Kkse$ d aqerqud n dadda Sueb aqerqud Ar d-tafev irkes Seg ivelli $er wass-a Yu$al Ali d ameksa Seg crured ar tikli Arew-d leoeb ay akli
- 81 -

Inzan n teqbaylit

Seg imi illa Seg ul ulac Akken imdanen Wa ibedd wa i$li S leya id parwent iramen Sawle$-as i xali ixla-yi Sawle$-as i emmi yema-yi Sawle$-as i gma icerrg-d seba lebur fell-i S anda qrib ur iwwiv S anda ibed isuref Seg wakal ar wakal

er leyub ay akal ba qqaren Llah isahel Tameddit qaren eslama ber ma terniv-as aebber tafat ad tevher ba lxir itekkes a$unfu eslama itekes eggu
- 82 -

Inzan n teqbaylit

T
Pif tadukli beu Pif tarui kenu Pif lmut azaglu Pif tidep iseqraen Wala lekdeb isefraen Pif tidep isayasen Wala lekdeb ievmaen Tagmart tbeddel acwari Pabya mazal-ip tmil Tidep am lebraq Tekat tepeddi Mi qrib ap-areq Id tepeflali Times ar times Tamurt nteddu akk fell-as Igenni edd ur t-iwwiv Taneqlet n Beleju Temlal tasa d way turew Akken ixdem d a$ilif Tazmert am tkufit
- 83 -

Inzan n teqbaylit

Mi tt-telldiv a d-ten$el Ttemyaken ilsawen Ttemadafen ivaren Tenna tem$art ulamma kksen-i wuglan Taglimt n temi tettban Tacrit n tedmart Tekkes-iyi-tt tezmart Tru ad agem Tera asagem Ti$imit deg tejmayit Am tmeut tadar$alt Times tettaoa-d i$i$den Tam$art d tteslit Am iselwan deg zzit Tacrit ifuen Itt-ijemen d imawlan Tadukli d auddu Faruq d ahuddu Tameut ur nessin arba Tif tarui kennu Talba n tadu inzan n ccetwa Azal-is ittban Taqcict m t$altin Ur teggar tixxamin
- 84 -

Inzan n teqbaylit

Tasedda tettarew sin Tuccent xemsin Tayai nat Belqassem Yiwen n ubrid ay tessan Tagara lexrif tedduri n yifer Win isan taqerumt ira anda att-iffer Tasegleft felli Tayev $ef bab inu Takermust tenna : Win iyi an ad indem Win iyi ooan ad indem Tikci uxelleq d le$na Tikci n lebd d le$bina Tayerza umanum Lmakla s lqanun Teooel treooel Taqcict iqucivan Tamurt igermuen Ce$len deg ebbuv Zhu ur t-sinen T$illev ad sawaten ilu$man i$ d laen Li$ d cwaen Timizar ar tmira Lla ar tewwura
- 85 -

Inzan n teqbaylit

Tiqcart n ueggan Ffer-itt ula gar ikufan Tiyita ar daxel i terza Mi nerra azmumeg d tava Tagmat ur nettemnadi Am win iaden akerfi Tafunast tafermact Ur tei iger Ur temni si takkazt Taqcict mudde$ s usebru Ad texdem ar anebdu Times tettaooa-d i$i$den Ikerri ittaooa-d abvan Tt$eni$ baba isel-i Iqqar erz-i yelli Tiqit tiqit Att ar tbaqit D tasa i yeooan lebd d tavsa Tame$ra tedda ilindi Ma d l$iva tebda ass-agi Tikli n ddunit d wab d leqel Ma d zhu n ddunit d aman n udfel Tibirt ur nesi imawlan Am lbir bi$ir aman Tagmat d nniyya
- 86 -

Inzan n teqbaylit

Ddunit d mauna Tameut ma tvebber Dayem ad tafev texer D tagi i d dunit Wa ittali wa ittader Tasusmi te$leb tamusni Ti twala Tayev teqqen Temi txeddem $ef tem$er D tanyirt inisi Ur $-iooan nevsi Ttif waz yir summet Tif lqum ieddan Wala win id-iteddun Tewwev tfidi s i$es Ttfakan wussan Ur ttfakan lec$al Tidi tettawi-d udi Taekkazt uervi Lemer te$li Tava n wuglan Aas i teooa eryan Tava n wuccen s i$iden
- 87 -

Inzan n teqbaylit

Tuffra n u$yul deg temmu Timsin i yexlan leruc Ttif abib imawlan Tizimert n amza Tazegga$t telsa Taebbu terwa Teksa ta$a d wuccen Taqcict yelhan Am lerir di tsegnit Ttif timessi tierci Ttif lehna tawant Ttif warawen idrimen Teja yiwwet Leb imxalaf Tasa-w ibvan $ef sin Teb$a sen teb$a Lusin Teooa argaz-is yemmut Tru att-ezzi wiyav Taddart tqeddef Ur tettuqdaf Teqqar-as tfirelest Bni$ lec melba aqbuc Mebla aqnuc Tamellalt ma t$il terre
- 88 -

Inzan n teqbaylit

Tettefe$ lweda ass n loema Bu tirugza d nniya Uric ur isi tasa Bab useklu Akken ib$u iziou Bururu in$a yemmas Tagara ittru fell-as Bu iles medden akk ines Bu tissas ittaoa-d Bu tissas Ittarra adaw fell-as Lekrim ittaooa-d lekrim ibiben rezun-d fell-as A$yul ittaoa-d a$yul menwala iebba fell-as

y
Yir ceqquf lemer irri Yir axxam lemer ibriz Yella fella yella flili Yella meel izgaren Yiwen ur i$ni tajmat Yir aecad ittleqim Yir zayla tedeqim Yir lebd hder ne$ qim
- 89 -

Inzan n teqbaylit

Yiwen medur wayev d leq-is Yir meu axir beu Yal taswit issin-as Adfel lu-yas Ma d lehwa ddari-yas Yir abar deg yir keuc Yir awal deg yir qemmuc Yir tagmatt am akraren Mi mbaden sbebuen Mi mseqraben ttembberazen Yir zwao yerna aqluqel Yir zwao yerna amuqel Yir tagmatt am buyeddu D abeani i yettuddu Yir tudert rnu-yas Te$zi lema Yehlek uzgar Qden a$yul Yemma jidda teef aa T$il d avar Yugar wid ittadin ifrax Yufa ujeooig lmetl-is Yir akaz noe ne$ qim Yir a$yul noe ne$ qim Yir argaz nde ne$ qim
- 90 -

Inzan n teqbaylit

Yugar leteq i$ella

Zhu di Ddunit Am aman di tebirt Zwao $ile$ d tilellucin Zi$ d timcumin Zwao ilindi d-iedda Tame$ra-s asseggas Zher inu s lqewwa Ufi$-d lella tesewwa

- 91 -

Tirigin n Usqamu Unnig n Timmuza Editions du Haut Commissariat l'Amazighit oOo Collection Idlisennne 01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003 (Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI ) 02 Slimane ZAMOUCHE, Uan n tegrest, 2003. 03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07 S. HACID et K. FERHOUH, Lael ittaba lael akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et lexique animal, 2004. 09 Lhadi BELLA, Luna, 2004. 10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah MANSOURI, Ageldun amecu ) 11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmazit tatrart, dition revue et augmente, 2004. 14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i dnnan gar yetran, 2004. 16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prnoms amazighs, 2004. 18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basar, 2004. 19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20 Abdelhafidh KERROUCHE, Tezi n yiles, 2004. 21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiri n umsedrar, 2004. 22 Slimane BELHARET, Awal ef wawal, 2005. 23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005. 24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij aric I, 2005. 25 Collectif, Tibirt n yimedyazen, 2005. 26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nnien, 2005. 27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaal, 2005. 28 Yahia AIT YAHIATENE, Fama n Summer, 2006. 29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij aric II, 2006. 30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33 Ali MAKOUR, med n ugellid, 2006. 34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeigin, 2006. 35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecu n ugama, 2006. 37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uekki, 2007. 40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. 41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.

42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ef rad 54/62, 2007. 44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45 Said IAMRACHE, Timenna n Said Iemrac, 2007. 46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50 Naima HADJOU, Amennu n tudertiw, 2007. 51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52 Omar KHAYAM, Rubaiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56 Khaled FERHOUH, kuyad tamacahut, 2007. 57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007. Actes de colloques 01 Actes des journes d'tude sur La connaissance de l'histoire de l'Algrie, mars 1998. 02 Actes des journes d'tude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. 03 Actes des journes d'tude sur Tamazight dans le systme de la communication, juin 1998. 04 Actes des journes d'tude sur Approche et tude sur l'amazighit, 2001. 05 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe, 2002. 06 Actes du colloque international sur Tamazight face aux dfis de la modernit, 2002. 07 Actes des sminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 08 Actes des colloques : Identit, langue et Etat / La permanence de l'architecture amazighe et l'volution des cits en Algrie, 2003. 09 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars 2004. 10 Actes du Colloque : Le passage l'crit des langues et cultures de tradition orale, le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N13) 11 Actes du Colloque : La littrature amazighe : de l'oralit l'crit, 2005 (Voir Timmuzgha N14) 12 Actes du Colloque : Tamazight dans les mdias et l'cole : hypofonctionnalit et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N15) 13 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatriel amazigh, 2006. 14 Actes du colloque sur Le libycoberbre ou le Tifinagh ; de l'authenticit l'usage pratique, 2007. Revue Timmuzgha Revue d'tudes amazighes du Haut Commissariat l'Amazighit : N 1, avril 1999, N 15, novembre 2007.

Autres publications 01 Chafik MOHAMED, Aperu sur trente trois sicles de l'histoire des imazighnes, 1997. 02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03 Idir ElWatani, L'Algrie libre vivra, 2001. 04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un dbat argumentaire, 2007. 05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome2, Analyse et reprsentation phonologique, 2007. Consultings 01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyi, 1998. 02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur L'enseignement de la langue amazighe: bilan et perspectives , 2004. 04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabtiques amazighes d'Algrie, 2006. 05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques graves et peintes de la grande Kabylie, 2006. 06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbres communes, 2006/2007. 07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite, 2006/2007. 08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamazit, 2007. 09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuin n tesnukyest, 2007. 11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbre, 2007. 12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13 Moussa IMARAZENE, Timayin n leqbayel, 2007. 14 Nora BELGASMIA, L'expression crite en tamazight, 2007. 15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de cration dun Centre de terminologie amazighe, TERAMA, 2007.

Cet ouvrage est publi dans le cadre de la collection Idlisennne Initie par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat l'Amazighit

Tous droits rservs Conception et PAO :

Dpt Lgal : 2922006 ISBN : 9961789628

Achev d'imprimer sur les presses de

Les Oliviers
TiziOuzou Tel : 026210719 Fax : 026219540

You might also like