LUA NOVA

Xaneiro 2013 lua_nova@terra.es N 53

Revista Galega de Cultura A.C.G. Rosala de Castro Cornell (Barcelona)

LA NOVA Revista galega de difusin cultural e social

Director Antonio Daz Fernndez Subdirector Xos Carlos Garca Gonzlez Consello de Redaccin Carlos de Torres, Xulio Couxil Vzquez, Xulio Simn Ra, A. do Neto. Correccin: Vagalume Producins Culturais Colaboran neste nmero: Henrique Fernndez Snchez, Manuel Surez Surez, Armando Fernndez, Ana Mendez, Sandra Gil, Francisco Trashorras, Amparo Centeno, Paco Ascn, Luciano Couselo, Mariano Goikoa Otero,e Galiciaberta. Deseo Capa: Sandra Gil Producin e autoedicin: ACEGA-Edicins Impresin: Grficas Rey Dep. Legal: B-26.985-95 R.M.: M-1296612-1.989 Autorzase a reproducin do contido desta revista sempre que se cite a sa procedencia e o autor, sendo comunicado entidade que edita esta publicacin. LA NOVA non se identifica, necesariamente coas opinins recollidas nos artigos polos seus autores Xaneiro de 2013 N 53

Limiar
Acabamos de deixar atrs un ano, o 2012, no que andivemos s voltas coas andainas electorais tanto na Galicia como en Catalua. Moita ruxida para que todo siga igual: Na Galicia seguen mandando os mesmos; iso si, con mis apoio. Agardamos que este apoio o aproveiten para mellorar as cousas en termos xerais. En Catalua, a pesar do patinazo que se pegaron os convocantes innecesariamente, seguen mandando como se nada houbese pasado, iso si falando e perdendo o tempo en cousas das que maiora da poboacin non lle son de moito interese, mentres o desemprego e a pobreza segue aumentando. No tocante s entidades galegas, as eleccins trouxeron un novo Secretario Xeral de Emigracin, Antonio Rodrguez Miranda a quen, dende esta xanela, lle desexamos todo o acerto posible na sa tarefa. Precisamente un dos seus primeiro actos coas entidades galegas foi en Barcelona o pasado 17 de xaneiro, convocando a tdolos Presidentes das Entidades a unha xuntanza como primeira toma de contacto, e para transmitirlles unha das mensaxes fundamentais da Emigracin para esta nova etapa, segundo el: a necesidade de unir forzas e optimizar os recursos das distintas Entidades galegas en Catalua. Parece ser que esta mensaxe de unidade un dos eixos fundamentais de actuacin para os vindeiros meses. Asemade, e en lia de continuidade coa xestin anterior, Emigracin tamn se fixa como obxectivos a preservacin do legado material e inmaterial dos centros galegos na dispora; o mantemento e mellora, se posible, das lias de axuda socioasistenciais para as persoas residentes no Exterior; e unha maior participacin da xuventude, e da muller, na vida social e directiva nas comunidades galegas. Xa nos parece ben esta preocupacin de xuntar e non de separar, pero seguramente nesta reunin o Sr. Rodrguez Miranda tivo a ocasin de deducir que aqu mis que un problema de divisin das Entidades, de persoas, de personalismos, as que ter que facer algo mis que xuntar aos Presidentes e pedirlles unidade: Hai que facerlles entender que nas entidades, todos son necesarios pero ningun imprescindible, e apoiar programas e actividades que vaian encamiadas ao ben xeral, con algo mis que boas intencins. Neste ano que comeza temos que felicitar aos amigos do Centro Galego de Barcelona que acaban de outorgarlle-la Medalla de Ouro ao Mrito Cvico e que vn de recibila da man do Ajuntament de Barcelona, merc traxectoria histrica -120 anos- e importancia social desta Entidade da dispora galega. a primeira institucin galega que se lle concede este importante recoecemento e por iso que tdolos galegos en Catalua nos deberiamos sentir agasallados. Parabns para o Centro Galego e aos seus socios e directivos! e por extensin, a tdolos galegos de Barcelona. Relativo nosa Entidade convidmosvos a seguir participando do seu programa de actividades, un programa que a pesar da situacin xeral que nos toca vivir conseguimos que todas aquelas actividades importantes se sigan realizando, as como novos proxectos que son interesantes para o futuro, por iso queremos que tdolos socios e amigos participedes para que xuntos superemos estes tempos non moi doados. Antonio Daz Fernndez antoniodiaz1952@gmail.com

Edita A.C.G. ROSALA DE CASTRO Ra Federico Soler, 71, 08940-Cornell Tel.: 93 375 11 03 Fax: 93 375 10 95 Mailto: acgrdecastro@yahoo.es Presidente: ALFONSO RICO GARCA Sguenos en: Facebook.com/acgrdecastro e Facebook.com/lua_nova Colaboracins Lua_nova@terra.es

LUA NOVA

ndice

Secretario Xeral de Emigracin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2012 centenario do nacemento de Celso Emilio Ferreiro, Pere Calders i Rossinyol e Jorge Amado . . . . . . . . . . . . . . . . . Certame de poesa en lingua galega Rosala de Castro . . . VIII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2011 . . . . . . Actividades da Entidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Da da dona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Banda de gaitas Xuntanza, na liga galega de bandas de gaitas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Excursin ao Delta do Ebro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Presentacin do libro malditos famadores . . . . . . . . . . . . . . Can Merdacer a raia das festas galegas no exterior . . . . . . . Un silencio en cada cor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dona Dispora quere retirarse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tempo andado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A Rovoyra Sacrata de Teresa de Portugal . . . . . . . . . . . . . . . . . Cea Paraso do Vio da Ribeira do Navia . . . . . . . . . . . . . . . Navia de Suarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 6 8 12 15 16 17 18 21 22 32 35 36 37 39 41 43

LUA NOVA

Crnicas de Emigracin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Antonio Rodrguez Miranda

Secretario Xeral de Emigracin

D. Alfonso Rico Garca Presidente da Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro acgrdecastro@vahoo.es Estimado Presidente: Hai uns das tiven a honra de tomar posesin do cargo de Secretario Xeral da Emigracin, para o que fun proposto polo presidente da Xunta de Galicia, Alberto Nez Feijo, no Consello de Goberno celebrado antes do Nadal. Constite para min un reto persoal que asumo con orgullo, firme responsabilidade e grande ilusin. Para calquera galego, ocuparse das polticas destinadas atencin dos seus paisanos residentes no exterior, supn algo mis que dedicar o seu tempo e esforzos a unha tarefa executiva, coa importancia que isto leva consigo. Neste caso, todo o anterior vn acentuado pola relevancia que o fenmeno da emigracin tivo ao longo da recente historia de Galicia e a especial responsabilidade que iso supn. Dende esta primeira comunicacin desexo expresarche a mia vontade de manter unha fluda comunicacin que revirta na suma de esforzos. Conto coa ta colaboracin para continuar traballando en todas as materias que afectan ao benestar e relevancia que a nosa colectividade merece dentro e fra das nosas fronteiras. A aprobacin da nova Lei da Galeguidade, a aplicacin das polticas sociais e asistenciais destinadas ao apoio dos galegos mis desfavorecidos, a promocin da unin e fusin das comunidades e centros galegos como dinamizadores da nosa colonia residente en tantos lugares do mundo e da proxeccin econmica de Galicia no exterior, o reforzo dos rganos do Consello de Comunidades Galegas, as propostas dirixidas revisin da lei que regula o voso dereito ao voto, ... son algunhas das materias fundamentais s que prestarei a mia atencin dende hoxe mesmo. En definitiva, confo en contar con cada un de vs para continuar, adaptar e favorecer as polticas desenvolvidas nesta ltima lexislatura. Por ltimo, aproveito esta oportunidade para desexarche, xunto ao resto dos membros da entidade, un venturoso ano 2013 no que seguiremos traballando xuntos. Esperando ter pronto a oportunidade de saudarte persoalmente, recibe un cordial sado.

LUA NOVA

do nacemento de Celso Emilio Ferreiro, Pere Calders i Rossinyol e Jorge Amado

Por: Xulio Simn Ra

2012 CEntEnARio
escritores que publicaron parte da sa obra en galego: Francisco Vega Ceide (Santa Leocadia, Castro de Rei; 1936 Madrid). Manuel Casado Nieto (Castro Caldelas; 1984 Barcelona). Ramn Mara Blanco (Ourense; ?) Xos Mara Garca Rodrguez (Muros; 2006 San Juan de Puerto Rico). Edelmira Cacheda Otero (Buenos Aires; 2011 A Corua). Juan Prez Creus (La Carolina, Jan; 1999 Madrid). Ten dous poemarios en galego. Matilde Gonzlez Palau (Matilde Lloria) (Almansa; 2002 Valencia). Poeta con obra en casteln e cataln que como alfona publicou no 1971 Caixia de msica.

Celso Emilio Ferreiro

No 1912 ten lugar a primeira invasin norteamericana de Nicaragua e a primeira guerra balcnica. O Titnic, o trasatlntico mis grande do mundo vaise a pique un 15 de abril con mis de 1500 persoas. Neste ano de 1912 nace en Celanova Celso Emilio Ferreiro Mguez (1979 Vigo). Na sa vida xogan un papel importante das actividades, a poesa e a militancia poltica na esquerda comprometida co seu pas. Nunha carta a Neira Vilas dende Vigo, con data de 24 de agosto de 1960, escrbe: Chegoume Dende lonxe o seu fermoso e triste libro de poeta desterrado que lin dunha sentada, como se bebe dun s grolo a cunca de bon vio. Hai moita dor i emporiso moita poesa- nos seus versos. E hai tamn moita protesta. Ista a tarefa mais urxente dos poetas de hoxe. Non se pode vivir nun mundo noxento sin deixar testimua da nosa disconformidade e da nosa protesta. Pode que a isto lle chamen poesa social, pero ocurre que si non social a poesa non nada. O poeta un ser social, que vive na sociedade e que, si se pon ao marxe dela, comete un delito de frivolidade imperdonavel. O seu libro Longa noite de pedra (1962) foi escrito estando no crcere no 1937 no Mosteiro de Celanova e nel fai unha crtica da ditadura franquista, declarando a sa solidariedade cos que sufren. Neste ano en que acabaron de imprentarse en Madrid as Obras completas de Curros, tamn naceron outros

Jorge Amado

No 1912 Surez Picallo chega a Buenos Aires; Castelao expn no Saln Iturrioz de Madrid, incorprase Liga Agraria de Accin Gallega, casa con Virginia Pereira e establece un consultorio mdico en Rianxo ata o ano 1915. Ramn Surez Picallo establcese en Buenos Aires e o escritor Lino Novs marcha para Cuba. Basilio lvarez, cura e dirixente agrario, publica con outros, o manifesto da Liga de Accin Gallega (contra os caciques, os foros e certos trabucos). Tamn

LUA NOVA

publica en Madrid El libro del periodista. Abandona a direccin e redaccin de El Debate e acepta o traslado difcil fregresa de Beiro, en Ourense, despois do asasinato do ltimo prroco da mesma. Este mesmo ano visita La Habana, onde coece entre outros a Blanco Torres. Ramn Armada Teixeiro que no 1885 fundou na Habana con Manuel Lugrs Freire o peridico mensual A Gaita Gallega, publica no 1912 Mexamorno en Viveiro, un monlogo contra a emigracin no que anima aos galegos de Cuba a regresar a Galicia. Ramn Cabanillas regresa a Cambados, embarcando en xullo con idea de pasar uns meses. En carta a Manolo Snchez Pea do 15 de abril di: ...Sin embargo, cualquier da me oirs llamar a la puerta de tu casa. Se que al mes de estar ah estar aburrido, comprendo que nada tengo que hacer en Cambados y que jams tendr ah domicilio fijo, pero siento unos deseos invencibles de ver mis campos y mis casas y mi mar, porque me parece que todo eso es mo, que forma parte de mi ser y que nadie lo siente tan intensamente como yo y que nadie lo ama como lo amo yo. En novembro volta de novo a Cuba.

No que respecta lingua portuguesa, nace o gran escritor de Baha Jorge Amado (Itabuna; 2001). un dos mis grandes escritores brasileiros do sculo XX, con obras como Gabriela, cravo e canela traducida a mis de trinta idiomas. Do 1937 Capites da areia que retrata a vida dos menores abandonados na cidade de Salvador. No 1945 foi elixido deputado do Partido Comunista Brasileiro e nas sas obras son frecuentes os temas sobre problemas e inxustizas sociais as como as crenzas e tradicins. No 1994 a sa obra foi recoecida co premio Cames. Suicdase este ano dun tiro de revlver Bulho Pato (Monte da Caparica; 1829 Bilbao) o mesmo que Manuel Laranjeira (Espinho; 1877 So Martinho de Mozelos), que mantia correspondencia con Unamuno, quen nun artigo titulado Manuel Laranjeira publicado en La Nacin (Buenos Aires) o 8 de abril escribe: () Trabamos correspondencia epistolar discutiendo en ella nuestro distinto modo de protestar contra el destino. Y predije muchas veces cul haba de ser su muerte () Mi deber, mi deber ahora, frente al reciente cadver de este mi desgraciado amigo que se quit la vida () es agarrarme ms y ms a la vida para protestar contra todo lo que ha hecho que el pobre Laranjeira se haya matado; para protestar contra la mentira y la injusticia; para protestar contra el vaco espiritual; contra la falta de ansia de fe, contra el huero progresismo, contra la ramplonera. En otro ambiente Laranjeira se habra conservado para luchar. La desilusin puede ser una fuerza de vida. (En Escritos de Unamuno sobre Portugal (Fundao Calouste Gulbenkian. Pars 1985). Nacen para as letras catals Avel-li Arts-Gener (Barcelona; 2000); Josep Ferrater Mora (Barcelona; 1991) e Pere Calders i Rossinyol (Barcelona; 1994), autor de novelas e artigos periodsticos. Exiliado en Mxico, escribiu Crniques de la veritat oculta que recibiu o Premio Vctor Catal. No 1963 gaa o Premio Sant Jordi coa novela Lombra de latzavara. No 1978 a estrea da obra de teatro Antaviana, baseada en textos seus foi todo un xito. Na literatura en casteln, publica Antonio Machado: Campos de Castilla. Los Quintero: Puebla de mujeres e Malvaloca. Manuel Machado: Cante jondo. Ramn Prez de Ayala: La pata de la raposa. Unamuno: Del sentimiento trgico de la vida. Valle- Incln: Voces de gesta e La lmpara maravillosa (publicada por entregas en El Imparcial). Neste 1912 en que falece don Marcelino Menndez Pelayo (1856 Santander), o escritor belga ProsperHenri Devos escribe para o xornal LEtoile Belge unha serie de crnicas baixo o ttulo de: Cartas de Galicia publicadas no 1968 por Galaxia e Azorn escribe en Lricos castellanos: Rosala de Castro es el ms grande lrico de la mitad de nuestro siglo XIX; por lo menos la sensibilidad ms exquisita y delicada.

Pere Calders

O 9 de novembro deste ano, falece na sa vila natal Manuel Leiras Pulpeiro (1854 Mondoedo) sendo soterrado no cemiterio civil de Mondoedo. Algns peridicos conservadores como La Voz de la Verdad e Norte de Galicia ambos os dous de Lugo, non deron a noticia. No quiso recibir los Sacramentos cuando se puso a morir, y fue enterrado en el cementerio civil de Mondoedo, el da 9 de noviembre de 1912. Miles de personas de toda la comarca mindoniense, y de las vecinas, se reunieron en Mondoedo para el entierro. Dos mdicos y dos boticarios, uno de ellos mi seor padre, llevaron las cintas del fretro. En la noche siguiente al entierro, fieles de Leiras acudieron al cementerio civil por secretos caminos, violentaron la puerta, y echaron sobre la tumba del mdico y poeta sacos y sacos de tierra trada de los camposantos aldeanos... Tierra bendita para la sepultura del curador y cantor. As, el cementerio civil, o camposanto dos extraos, dejaba de serlo para Leiras Pulpeiro (lvaro Cunqueiro 18/06/1974. Artigo en El Noticiero Universal de Barcelona).

LUA NOVA

Certame de poesa en lingua galega

26 anos
O 26 de novembro, celebrouse o acto de concesin dos premios do Certame Literario Rosala de Castro 2011, que ese ano acadou a sa XXV edicin, na modalidade de poesa e a VIII en narrativa, e no que foron galardoados cos primeiros premios: Israel Martinez Veiga, en poesa polo seu poema: Truxenche a choiva , e na modalidade de narrativa, Victor Manel Balcells Matas polo seu traballo Pensar en els altres . O acto que foi precedido dunha conferencia na que o escritor e editor, Miguel Anxo Fernn Vello fixo unha exhaustiva reflexin da poesa e a literatura galega medieval e contempornea, destacando nas sas conclusins a fortaleza, a vitalidade e a importancia que hoxe ten a cultura galega neste mundo globalizado. O xurado desta 25 edicin estivo composto por: Presidente Miguel Anxo Fernn Vello Editor e poeta Vocal Xulio Simn Ra Profesor e escritor Colaborador de Sempre en Galicia Secretario Xos Carlos G. Gonzlez Fillogo e escritor Notarios de Honra: Coia Valls Escritora catalana Xulio Ricardo Trigo Escritor galego-cataln Ana Vzquez Estvez Documentalista, poeta

Rosala de Castro

O xurado cualificou esta edicin como: fantstica participacin, nivel moi importante e o presidente do xurado salientou a excelencia do traballo desenvolvido pola entidade, os colaboradores e os poetas neste fermoso labor de 25 anos de certame, radio, revista,.. Emitindo o seguinte veredicto:

Na modalidade de poesa galega, na sa 25 edicin: Primeiro premio: Israel Martinez Veiga da Corua, polo seu poema titulado Truxenche a chovia. Segundo premio: AMAUTA CASTRO (Rafael Xon Muoz Castro) de Girona , polo poema Setembro. Terceiro premio: Xos Daniel Costas Currs, de Pontevedra, polo seu traballo Amalia Na modalidade de narrativa o mesmo xurado concedeu o premio da oitava edicin do Certame Rosa Reboredo, ao traballo presentado por Victor Manel Balcells Matas de Barcelona, polo seu traballo Pensar en els altres.

LUA NOVA

Certame de Poesa Rosala de Castro 2011

25 edicin 2011 1 premio Autor: Israel Martnez Veiga

TRUXENCHE A CHUVIA
I truxenche trxica e baixando polos teus ombreiros coma mercurio fermentado e alcanzaba todo o teu corpo finxindo amar estas derrotas que te posuan e que chegaron a t a travs deste vento ferido elevado sobre a vertixe das rbores trapasando o ntimo dos teus segredos mentres tan s respiraba o teu alento baixo a testemua das eclipses que sentenciaban as nosas caricias rebentando o voo aberto das gaivotas sobre este atlntico de paisaxes ancoradas e abismos coma unha esperanza sen sentido mentres a mias mans che ofrecen esta derradeira chuvia insubmisa e covarde a que pode invadirte o corpo todo e facerte vibrar o sangue baixo a ruina gastada na que sobrevives durmida polo tempo das tormentas evitando o teu inventado suicidio neste outono acedo que xa comeza coma ntima oda que nace e morre nas sombras claudicadas pola ardenta

a chuvia

calada coma agasallo nesta despedida do esto que todo o invade e que nos lembra os argazos ateigados de escuma para que sempre recordes o secreto gozo do que fomos unha cinza aberta a coitelo nacendo doutra cinza a esperanza do mar pousndose no prohibido dos teus ollos a certeza firme de que cada da os nosos bicos eran un triunfo gaado ao cemiterio das horas cando as cicatrices do tempo calaban miudio baixo as nosas caricias II por iso trunxenche en rosa abrazada nacida entre as mias mans deriva nocturna coma unha homenaxe

a chuvia ao esto

LUA NOVA

pstuma a todo o que aqu vivimos a carn da memoria que esqueceron as mareas mentres a ta voz se elevaba nos soos e unha luz tremente de faro fundase morna

Certame de Poesa Rosala de Castro 2011

25 edicin 2011 2 premio Autor: Amauta Castro

I Dabondo exposto ao trazo daqueles lquidos Edipo era cuspido nunha semente fabulosa que agromara Lonxe de ns Entn abrira a pedra ciclpea que fecha o teu ventre intenso Agallopando nela eu co vran incendiado-vivo Infindo prolongarse na nenez dentro da cova Ta Retecer o veludo de noso

Illa L est sempre en penumbra

SETEMBRO
Ti es setembro IX

Esterilmente no auxilio infinitsimo que poo en verte todos os minutos Rozando en fite Ainda Unha poldra nova que decidiu pervivir no inesquecbel Louca Inocentsima Ndasme

X Cvilas que son hortensias s veces dunha cor tan breve que finaliza no escndalo e que provoca o salvaxe riso dos vncaros das donicelas tamn e da fraga baixa que esmorece en das ou tres mil Quintas de Saler ermanzas de Mugueimes foran eiras sen argumento produtivo ningn onde dixen e repito que fun cervo amante nesa terra estremeira e non sen volver ferinm XI No meu espello reflctese setembro

II Apertei o tempo espreita de discorrer entre anceios e presenzas Coa silandeira dozor dos pasos presentidos III Cres que preciso baleirar o inverno de mans e logo mercar edredns de plumas para nos gorecer do fro individualmente? Adoito inventamos excusas IV Caes cara ao sul por efecto da gravidade

XII Leixa o corpo enteiro na miseria dos das e dame para almorzar ollos enchoupados en auga e mans cansadas Come o alimento que agochei no teu cubil e bebe a modo dez litros de mel e azucre que xa non diferenciamos porque nesa aperta de leite que precisa do carn dos astros e da lixeireza de setembro sandan as febres os aires e as nubes escuras que abriron arestora brancas para enxugar a suor que pinga da enfermidade que agora refs queda no delirio e mais nas dunas Leixa o corpo e almrzame Nunca que tanto durara houbo abismo XIII Que me unan con cemento ao teu ventre

V Sabern eles que as amantes estn feitas para a poesa?

VI Acontece que estando eu envelenado ningunha cousa arredor mostra adaptacin real ao entorno mis ben convrtese nunha teima esxena a min que pretende calibrar ou diagnosticar unha suposta problemtica mia cara ao social ou cara unha especie de pragmtica social que navega pola destrucin de nosoutros xustificndose na culpabilidade entendida como un exercicio ideolxico imposbel de interaccin mutua pois ben Nada diso amor VII Vivir era un campo menor sinxelamente esgotado de recursos produtivos

XIV Ou se cadra reproducirme en ti Con todos os medos do mundo dispostos sobre o teu pube e unha longa espera de si e non Ao que logo aconteza /a linguaxe verbal esgtase para dicir felicidade / e conter os nervos da chegada E o terrbel desconsolo de que non esteas para mirarlle os ollos e tocarlle a pel nova E poela no teu colo Tan perto dos seos que son vida ill de branco leite e alimento para os que precisamos de ti A coto ou mis ben diariamente Para asinar co meu nome o resultado do amor que inda pinga dos teus ollos E non deixar posdata XV Si Porei azucre nas mias mans se preciso

10

VIII Que ouveei o nome das illas de xeito tal que non detiven o longo pranto at mollar ben lento os lenzos que nos aloumiaran daquela Entramos nosoutros a axuntar bico e caluga Laio semente asubo xeito lapelas enrugadas roupas de ferro que caen mortas Eramos nosoutros fontes da Serra da Estrela Maquis do acougo que se emboscan Encoros abertos Verquidos dun mar do que pouco soubemos Nosoutros prdica de ti cando soio eu agardo Nome nico o da ausencia o da espera Esfuracada no anss de das nimas que en trnsito repetiran incendios

XVI Escribo a ta ausencia sen detalle Que o teu mundo sexa un camio xigante pois Acougo Gorentar o salgado sabor que esborrexe Entre as tas pernas E logo morrer

LUA NOVA

Certame de Poesa Rosala de Castro 2011

25 edicin 2011 3 premio Autor: Daniel Costa Currs

AMALIA
1 aprendn a loitar na casa. Amalia. coas vacas e as ovellas a adestrarme clandestino en campos onde duran as fendeduras. ben sabes que perdn o arrecendo da infancia ao movernos no nico latexo do ventre noso. escapar da inocencia por camios mortos ao meu paso. Amalia. 2 recordas cando andabamos no baile os da ardora? domingos de lombos espidos de mozas a descubrir. non quera que sufriras. dchesmo todo mentres andaba por interiores libertarios. nada mis que a traballar. promtocho. a pensar no que o mar nos d. capturas e o xogo de amarras. 3 improvisaron amenceres empedrados nos baixos das casas. cortellos anunciados a bocas abertas. fomos catro. Saavedra non volveu e ns solitarios sen saliva e sen fluxos no corpo nada mis que bgoas secas que agardaban a contemplarnos. xa sei que me dicas que nada mis de leas. Amalia. Galiza latrina onde afogar a marieiros. labregos. mestres. mentres golpeaban frontes cara levante. un morre s agochadas en enlamados camios por interiores destripados. atrapados ns. mentres outros loitaban no meu nome. sen nome. sen deixarse ir Ebro abaixo. 4 Espaa loitaba e ns morriamos a hostias a fame diluanos os corpos e esperabamos escapar voando co norte. chegaches en gamela. Amalia. na derradeira oportunidade de afogarme na miseria. tcache a ti. repetamos de boca a dentro sen saliva. 5 pagaches a mia liberdade. Amalia. e quixeron que fra matar de balde aos que morreron coma min en illas a punto e estoupar. Amalia. tiven que marchar. non fun meterme en leas. promtocho. foi porque o peito desgarrbaseme na lomba das trincheiras. escapei para seguir morrendo ergueito. os bicos no mediterrneo son secos. parece como se o corpo se convertera en area. se me pinchas sangro Atlntico. 6 en Cartaxena quedaron moitos que esqueceron o rudo das palmeiras a escachar contra corpos frxiles e indefensos. murcharon entre as lapas da derrota. Amalia. marchei a inundarme por campos de concentracin amigos. a tecer cicatrices de aceiro no interminbel horizonte Sahariano. se me pinchas derramo area. Amalia. 7 que liberdade esta que te mata e faiche traballar por un anaco de tea sobre da area. outra illa. Amalia. no medio do deserto. ben sabes que as guerras non rematan. cambian de escenario e aproveitas para escapar da sensacin da guerra. 8 as fixen eu. vinte e oitos anos e volvn atoparme co salitre e o Atlntico. Amalia. cando nos soubemos libres marchamos para Casablanca. al coecn a Mara naquela pensin malaguea. aprendn francs para facerme entender e traballo traendo e levando cousas americanas. 9 o mar nunca me deixou. d ende pequeno volva a procurarme porque saba de min e falaba con el de ti. Amalia. os americanos volven para Amrica. e ns seguamos polo mundo presos en illas maltratadas pola distancia. sempre pensei na volta porque o corpo enfermo peda casa e atencin primixenia. 10 Amalia. o meu corpo chamaba por ti e voou preto. atento volta. o resto cocelo ben. Blxica a casa fra da casa. deixamos a illa para facer un fogar en cada un de ns. a nosa patria arrecende a Atlntico. se me pinchas. Amalia. agora sangro.

LUA NOVA

11

VIII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2011

Autor: Vctor Balcells Matas

PENSAR EN ELS ALTRES

El dia de Nadal tamb vesteixo duniforme. Pel carrer, famlies amb els seus fills, carregats de regals. Els observo. Sc vigilant dun garatge ben a la vora de la Sagrada Famlia. Els turistes volten cap al temple amb les seves mquines de fotos, alguns agafats de la m, potser fins i tot enamorats. Els observo des de la meva garita. Dels milions de persones que hi ha a Barcelona, jo sc gaireb lnic que el dia de Nadal ha de llevar-se de matinada, quan encara s de nit i fa fred. Em canvio a un vestbul i topo amb el gurdia del torn anterior, lAntonio. Ell ha passat la nit despert. Ara, en vetlla i cansat, torna a casa seva per veure com els seus fills obren els regals i per assistir al dinar familiar. Jo no podr fer-ho. De matinada no hi ha trnsit al garatge, per mica en mica que puja el sol apareixen els primers cotxes al carrer. Alguns autobusos turstics saturen al costat de la Sagrada Famlia i petits grups festius es meravellen en contemplar-la. Jo, altrament, la veig cada dia: ja no em sembla pas maca. Avui s Nadal mestimaria ms ser amb la meva famlia. No puc, per. Primer arriba la senyora Rivadulla amb els seus gossos. Vol recollir el cotxe per anar a dinar amb els seus fills, ja adults. Els seus gossos porten sobre lesquena garlandes nadalenques. s ridcul i tendre alhora. - Bon Nadal em diu. - B, jo tinc feina avui senyora Rivadulla. No s un dia gaire feli.

- Passars el dia tot sol? - Quin remei! - I la teva famlia? - Visc sol, senyora Rivadulla. Ella engega el cotxe i surt al carrer. Els gossos borden rere el vidre. Ella saluda amb la m. Toca el dos. Hi ha molts clients daquest garatge que no conec. Persones annimes que entren i surten amb els seus cotxes. No s res dells, per ho s tot dels seus cotxes: el color, la marca, els nmeros de les matrcules, tot el que sen pot saber. A les deu tocades sarriba un ve conegut, el senyor Garca. Viu davant la Sagrada Famlia i tem que un dia enderroquin casa seva per construir la nova faana de lesglsia. Sho pren amb filosofia. Es considera a s mateix un turista perpetu: surt cada dia al balc i el primer que veu sn els paletes. Els saluda, ells li tornen la salutaci. Ara s al garatge amb els seus fills, ve a recollir el seu cotxe per anar a un dinar familiar amb lvia. Em desitja bon nadal. - Grcies pel pensament, senyor Garca, per com veu, avui treballo. No tinc res a celebrar avui. - I la seva famlia? - No tinc famlia en aquesta ciutat. - Llavors amb qui menjar i sopar avui? - Menjar aqu, sol, i desprs sopar alguna cosa a casa, com sempre. No ho s. - Vs! Et caldria una mica de companyia en un dia com avui! Desprs quan tornem et portar una mica dels macarrons de ma mare. Sn deliciosos,

12

LUA NOVA

VIII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2011

tho asseguro. - Macarrons! criden els nens, encisats danar a can lvia, amb tots els regals que all els esperen. Abans que surti amb el cotxe li agraeixo loferiment, per em fa lefecte que el senyor Garca ha parlat per parlar i que no sen recordar pas de mi quan torni. Ms tard arriba la senyoreta Mundet. Soltera, amb un esportiu nou de trinca. Una dona bonica i amb diners. Tan bonica que molts dels turistes deixen de guaitar la Sagrada Famlia per fixar-hi quan passa. - Bon Nadal em diu. Quina veu ms dola, mencanta. - B, jo avui tinc feina tot el dia, no celebrar res. - Res? - No ... - I els teus fills? - No tinc fills, senyoreta Mundet. - Quina pena em diu ella-. No tens plans per avui? - No Ella promet portar-me alguna cosa quan torni amb el cotxe. s un esportiu flamant que surt rugint al carrer Mallorca. Descapotable. A la senyora Mundet sembla que no li tira enrere el fred: accelera i el seu mocador oneja al vent. Poc abans de la una ja hi ha una gentada a la vorera del davant. Sol dir-se que el dia de Nadal mai hi ha molta gent al carrer i, aix no obstant, els turistes venen de molt lluny per passar dies romntics aqu. Jo dementre romanc immbil a la porta del garatge, com cada dia. Magradaria viatjar. No he vist mn. No he agafat mai un avi. La meva ocupaci sn els cotxes, encara que noms sigui per vigilar-los en un garatge qualsevol daquesta ciutat. Arriben altres coneguts, els Velasco, una parella dancians que vnen a recollir el seu antic cotxe, una pea de colleccionista. Tamb em feliciten. Els dic el mateix de sempre. Per quan em pregunten per els meus fills i els seus regals, menteixo: - Tinc dos fills, sn a casa. Els veur noms a la nit ... a hores dara ja es deuen haver llevat. No tinc fills, he mentit, ells sentendreixen. - s un dia trist per a mi els dic. La senyora Velasco magafa la m i diu que comprn perfectament el que sento, que un dels seus fills tamb treballa al Nadal, fora de la ciutat, i que no pot tornar a casa a temps per trobar-se amb els seus. - Tentenc fora b diu, tot donant-me copets a la m. El motor fa molt de soroll. Dins de la cabina semblen dos avis que arriben del passat, anacrnics. Ells a mi tamb em produeixen tendresa. I escampen la boira.

Sacumulen ampolles i plats amb menjar, peces de roba, llibres, discos de msica, regals diversos. Tamb coses per a nens, arran de totes les vegades que vaig dir als clients que tenia fills.

LUA NOVA

Poc desprs de dinar sc encara a la porta del garatge. No hi ha ning. Llavors baixa un dels vens del bloc, el senyor Cabr. Sembla un pl begut. - Vaig a fer un vol. No suporto aquest dia. - Potser no hauria de... - Calli, vull fer un vol puja al cotxe. - Bon Nadal. - Jo estic aqu treballant, no tinc res a celebrar li dic. El senyor Cabr em mira des de linterior del cotxe. Arrenca el motor i surt al carrer sense contestar. Per als pocs minuts torna. Quan baixa del cotxe, em diu: - Et portar alguna cosa per beure. - No cal li contesto. Desapareix i al cap duns minuts arriba amb un plat de menjar i una ampolla de vi sense encetar. - Encara que passis el Nadal sol, almenys gaudirs dun bon menjar. Aix memociona. Tasto el guisat. Delicis. No obro el vi, ho deixo pel vespre. Poc desprs torna la senyora Rivadulla amb els seus gossos. Desprs daparcar el cotxe sacosta a la garita i em dna una safata embolicada en paper de plata. Menjar per a mi. - Jo... li ho agraeixo molt. - Ximpleries! -Els gossos borden enbogits-. Au va, menja, no et passars el dia aqu a soles, sense ning que et doni una bona sorpresa. Tamb em regala una ampolla de cava. Ho deso tot perqu arriben ms persones. Entre elles, el senyor Garca, que torna amb els seus fills i tamb em porta menjar. Se nha recordat! I a ms em porta un regal. Roba, mitjons i un jersei: segur que em faran falta. Li ho agraeixo molt. Ja no s on deixar tot plegat. Apilo els regals al vestidor. Altres vens que mhan saludat i amb els que he pogut parlar tamb em porten alguna cosa quan tornen amb els seus cotxes dels dinars familiars. Alguns porten una ampolla de vi, altres un regal que esperen que el desemboliqui, expectants com si jo fos el seu propi fill. Fins i tot em porten regals per a nens! La senyora Velasco porta joguines per als meus nens imaginaris. - Als meus nts els han sobrat regals em diu. Li vaig mentir per fer pena i vet aqu aquests regals per a fills que mai no tindr.

13

VIII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2011

Autor: Vctor Balcells Matas

PENSAR EN ELS ALTRES

s ms del que hagus somiat mai. Ja no s un dia trist. Ja no s un treball espants. La gent sha recordat de mi, mhan portat coses, mestimen. La gent s bona. Ja no estic tan sol aqu. Fins i tot els turistes semblen haver canviat lexpressi de la seva cara. Fins i tot quan miro cap a la Sagrada Famlia, que abans em tenia avorrit, magraden les seves filigranes de pedra. s aviat encara i el sol ja comena a pondres. Tanmateix, queda poc perqu sacabi el meu torn. Sento el so de lesportiu de la senyoreta Mundet. La meravellosa senyoreta Mundet, morena fins i tot a lhivern, sempre dola. Estic tan content pel que han fet els altres per mi que la rebo i goso abraar-la. Ella, desconcertada, es queda ben quieta, i jo la abrao encara ms, estic tant content, per llavors ella em diu: - Deixim estar. - Estic molt content! no la deixo anar. Llavors ella crida i em dna un cop al cap amb la bossa. Es separa de mi. - No torni a tocar-me diu, i sen va. Poc desprs, quan arriba el canvi de torn, apareix tamb lencarregat del garatge. - He rebut una queixa em diu. T bigoti, s volumins, viu b-. No s per qu has de causar problemes en un dia com avui. Per qu li has fet aix a les senyora Mundet? - No li he fer res ... noms la vaig abraar, estava content ... s Nadal. Lencarregat macomiada i em diu que no torni. Aix em fereix, em fa mal. No entenc el que ha passat. Entro en el vestuari i all hi ha els regals de tots els clients i vens. Com un banquet. Aquest ha estat el meu primer contacte amb la maldat humana, faig per a mi tot pensant en lencarregat. Jo abraava a la senyora Mundet noms per felicitat i res ms. I, vs per on, acomiadat. Recullo tot el menjar i els regals. La veritat s que hi ha massa coses per a mi. No podr menjar-mho tot, i no tinc fills. Qu far amb els regals infantils que mhan donat creient que tenia fills? Llavors men recordo de la meva vena i dels seus fills, i penso que ells sabran preuar tot el que jo he rebut. Tenen tan pocs diners com jo, i estan tan sols com jo.

Aix que ho recullo tot i surto del garatge. Dic adu al paisatge, perqu sap greu deixar el lloc on he passat tantes tardes: fins i tot em fa pena deixar de veure la Sagrada Famlia. Ara tinc tantes coses que estic preparat per donarles. Ara sc jo qui pot fer feli als altres. Surto amb el menjar i els regals cap a casa meva. I quan arribo all truco a la porta de la meva vena. Ella mobre. La cambra est en penombra, darrere hi ha els nens, que acaben de menjar alguna cosa que els han portat els vens. - Bon Nadal! dic amb el sac ple de coses. Ho deixo tot a terra i laire malenconis de lhabitaci canvia tot duna, esdev diferent, quelcom amb prou feines palpable. Els nens es posen contents, la meva vena tamb, viuen la joia mentre desempaqueten els objectes que els clients del garatge mhan regalat a mi. Deixo aquest pis i torno a casa amb el que em queda, i sec al sof, satisfet, mentre sento a laltre costat de la paret els nens que juguen. - Heu rebut massa regals, nens diu la vena-. A veure, si no heu jugat ni amb la meitat! Els nens sarronsen despatlles. S, tenen massa, pensa la vena, que comena a recollir alguns dels regals i els colloca a un sac. Pensa en les persones que potser necessiten tot aix en un dia com avui. Se li ocorren molts noms. Tot i que s pobre, ara que ella tamb t tant, est preparada per donar a alg que ho necessiti ms, i aix successivament. Darrere la finestra ja no hi s el sol: el dia de Nadal ha acabat. s un dia com qualsevol altre, al capdavall. Per per algun motiu la gent, com si sobrs una porta, est disposada, si ms no aquest dia, durant unes poques hores, a pensar una mica en els altres.

14

LUA NOVA

Actividades da Entidade
FESTIVAL DE NADAL Rematamos as actividades do ano 2011 coa celebracin do Festival de Nadal en Rosala de Castro, Cornell. Os mis novos da entidade amosaron as sas habilidades artsticas, adquiridas durante o ano na Escola de Rosala. E para rematar o ano unha festa de despedida, despois das uvas un brindes con Cava e baile de fin de ano nas dependencias da Asociacin. COMEzOS DE ANO 2012 Comezamos o ano 2012 coa celebracin da Festa de Reis, participando na Cabalgata de Cornell. Celebracin na primeira quincena do tradicional campionato anual de Xogos de Lecer, Cartas, Domin etc., rematando as xornadas cun xantar entre tdolos participantes e a entrega de agasallos para os gaadores. ENTROIDO O 19 de febreiro celebramos a festa do Entroido, como cada ano, os locais da nosa entidade tiveron ateigados de xente, un Xantar de tradicin e logo baile. O que importa que a xente o pase ben. EXCURSIN NEVE Durante a fin de semana os mozos e mozas do grupo de msica e danza da entidade organizaron unha escapada ao Pirineo Cataln para repoer forzas relaxndose e gozando das magnficas pistas de esqu, a Estacin da Molina, as como a celebracin de seminarios formativos e diversas actividades deportivas. ASEMBLEA XERAL O da 25 de febreiro celebramos a Asemblea Xeral Ordinaria na que a Xunta Directiva presentou o estado de contas do exercicio 2011, que foi aprobado por unanimidade, as como o programa de actividades para o 2012. No remate fxoselle entrega da medalla de prata da Entidade socia Socorro polos seus 25 anos de militancia na Asociacin, e que no da que se fixo o acto de entrega non puido asistir. Despois da Asemblea se fixo a presentacin do Nmero 52 da revista La Nova, que recolle unha recompilacin cronolxica dos seus 25 anos de andaina xunto co programa de radio Sempre en Galiza e o certame de Poesa en Lingua Galega Rosala de Castro, entre outros traballos de interese cultural e social.
Excursion neve Festival de Nadal

Festa do Entroido

LUA NOVA

15

Actividades da Entidade

DA DE ANDALUCA EN CORNELL O da 26 de febreiro participamos nos actos celebrados en Cornell co gallo do Da de Andaluca en Cornella, entre eles na ofrenda floral a Blas Infante que cada ano organiza o Centro Cultural Andaluz Blas Infante no monolito que o poeta andaluz ten no Barrio de San Ildefonso da Cidade. ELECCINS O da 3 de marzo celebrronse eleccins para elixir nova Xunta Directiva da Entidade para os prximos dous anos, desenvolvndose estas segundo o previsto no regulamento estatutario. Despois de terse celebrado a correspondente votacin mediante voto secreto depositado na urna polos socios que participar nas mesma, a Xunta Directiva quedou composta polas seguintes persoas: Presidente: ALFONSO RICO GARCA Vicepresidente: RICARDO PREz ANTA Secretario: ANTONIO DAz FERNNDEz Tesoureiro: FLIX LOzANO MOLINA Vocal I: MANUEL RODRGUEz JULIN Vocal II: ANTONIO LOMBARDA FERNNDEz Vocal III: MARA DOLORES CACABELOS RIAL Vocal IV: XOS CARLOS GARCA GONzLEz Vocal V: FRANCISCO CONRADO AGUILAR DA DA DONA O da 8 de marzo conmemorouse o Da Internacional da Muller Traballadora e Cornell celebrou durante estas datas un conxunto da actividades de sensibilizacin a favor da igualdade de xnero. As entidades da cidade implicronse un ano mis na organizacin de diferentes actos xunto co Consell Municipal de la Dona, un organismo que creou o concello hai 15 anos, e que coordina as deferentes polticas en defensa das mulleres. A nosa Entidade, ao formar parte do Consell Municipal de la Dona, traballa activamente nestas polticas pola igualdade de xnero, e participa na organizacin de eventos, as o da 9 de marzo as mulleres da entidade participaron no acto principal que se organiza en Cornell co gallo do Da da Dona, como foi a Cea de Gala que tivo lugar na Fira de Cornell e que acudiron redor dun millar de mulleres da cidade, entre elas un nmero considerable da nosa Asociacin, ademais o noso Grupo de Baile e Gaitas actuou para as asistentes, e se encargou de recibir ao son das gaitas a tdalas participantes. O da 10 de marzo tivo lugar o acto principal da nosa Entidade, coa celebracin dunha conferencia no local social, na que a poesa en feminino foi a protagonista. Baixo o titulo A Poesa en feminino o historiador e crtico musical, Jordi Maddaleno disertou sobre unha escolma de poetisas que na sa obra ten especial referente o tema da igualdade de xnero, entre elas presuposto que tivo especial mencin a musa da Entidade, Rosala de Castro. Acompaado polo cantante bartono, Carlos Daza, quen se encargou de recitar poemas das poetisas tradas a debate polo conferenciante. O acto rematou cun recital potico no

Dia de Andalucia

Asamblea xeral

16

LUA NOVA

que, ademais de Carlos Daza, recitaron poemas de autoras galegas os socios da Entidade: Xulio Couxil, Armando Fernndez e Conchita Rodrguez e a interpretacin dos himnos Galego e Cataln a cargo dunha das gaiteiras da Asociacin, Meri Rodrguez. Logo as mulleres da Asociacin convidaron aos asistentes a unha degustacin de produtos tpicos da repostera galega elaboradas por elas mesmas. Ademais de numerosos socios e amigos da Entidade estivemos acompaados por representantes do Concello como a Rexedora do Distrito, Aurora Mendo, a Concejal Delegada de Accin Comunitaria, Juventud y Solidaridad, Nelia Martnez e a Vice presidenta do Consell Municipal de la Dona,Judith Ibaez. CORNELL PER LES DONES O da 20 de marzo participamos na celebracin que organizou a Asociaci Cornell per le Dones no Centro Cvico San Ildefonso, na que o seu grupo de teatro comunitario Sant Ildefons, composto por donas da Asociacin, representou a comedia Desde aqu te veo, un relatorio inspirado nas vivencias que acoto teen lugar nun dos barrios mis poboados de Cornell, como o de San Ildefonso, coas sas peculiaridades, historia cultura e vida social, facendo fincap nos comportamentos cvicos da sa cidadana. Rematado o acto convidando a tdolos asistentes a un Chocolate con Melindres. BANDA DE GAITAS XUNTANzA, NA LIGA GALEGA DE BANDAS DE GAITAS Unha longa viaxe de mis de dous mil quilmetros coa Banda de Gaitas XUNTANZA de Catalua, para participar na primeira fase do Campionato da Liga Galega de Bandas de Gaitas, celebrado o Sbado 31 de marzo no Pazo de Congresos e Exposicins de Galicia, en Santiago de Compostela e organizado pola Asociacin Galega de Bandas de Gaitas. Tres autocares, mis de cen msicos, gaitas, tambores, etc., a grande maiora mozas, xvenes de a redor de 20 anos de media, despois dunha noite viaxando chegamos a Santiago, pois al se celebraba o acto, no que a banda, XUNTANZA de Catalua, participou na primeira divisin, e na terceira coa banda Jnior, entre unha trintena de bandas mis de distintos lugares de Galicia, as como se de ftbol de tratase. o segundo ano que a Banda de Gaitas XUNTANZA participa neste evento, con este nome, desde que se xuntaron para este proxecto as entidades: Casa Galega de Hospitalet, A.C.G. Rosala de Castro de Cornell, Toxos e Xestas de Barcelona, e a A.C.G. Agarimos de Badalona que se incorporou este ano, mais, a maiora dos seus compoentes xa son veteranos, pois as tres primeiras levan moitos anos participando individualmente neste evento, con notables xitos a pesar das circunstancias e impedimentos que ten estar a moita distancia de Galicia. mbalas das bandas se clasificaron para a seguinte fase.

Actividades da Entidade

Cornell per les Dones

Banda de gaitas xuntanza

LUA NOVA

17

Actividades da Entidade

JORDIADA Rosala de Castro tamn participou este ano na celebracin de Jordiada con mis dunha ducina de iniciativas diferentes de entidades de Cornell. Jordiada unha festa popular que se celebrou o 22 de abril en Can Mercader, a vixsima edicin dunha cita popular e multitudinaria que se converteu nunha das mis coecidas de Cornell. Nacida como unha festa para difundir a cultura popular e tradicional catal, Jordiada hoxe unha programacin moito mis ampla que, ao longo de varios das, nos achega msica, s actividades literarias e infants, etc. e culmina, como tradicional, na xuntanza festiva, onde as entidades da cidade explican a sa actividade e hai actuacins durante todo o da, paradas de rosas e de libros, libraras, autores e autoras locais e unha comida popular. COECER CATALUNyA EXCURSIN A BALAGUER O da 4 de marzo realizouse unha excursin s Terras de Balaguer na que participaron a importante nmero de socios da Entidade que gozaron dunha agradable visita s importantes lugares histricos e culturais da zona, as como a sa arquitectura, e tamn degustar a sa rica gastronoma. EXCURSIN AO DELTA DO EBRO O da29 de Abril celebramos unha excursin, que asistiron un cento de socias e socios de Entidade, ao Parque Natural do Delta do Ebro na que os asistente gozaron coas marabillas da segunda zona de hmidas mis grande do Estado e tamn unha das mis importante de Europa. Entre as marabillas que se atopan neste Parque est a Casa de Fust na que se atopa o centro de informacin e o Museo ornitolxico, tamn se pode visitar o Eco Museo, para poder entender o entorno natural do Delta do Ebro, ademais de coecer moitas das especies que habitan no Delta, aves, mamferos, etc, pura natureza. O Delta do Ebro ofrcenos un marco de natureza incomparable, nico e singular. Unha paisaxe dunha gran riqueza biolxica que rene unha diversidade de flora e fauna, dun valor incalculable. Cos seus 320 km2 de superficie, constite o hbitat acutico mis extenso das terras catals e representa un enclave de vital importancia dentro das zonas hmidas da Conca Mediterrnea. A sa riqueza biolxica contrasta coa profunda humanizacin e transformacin agrcola dunha gran parte da sa superficie. Co obxecto de facer posible a harmona entre os valores naturais da zona e a sa explotacin por parte dos humanos, a instancias dos seus habitantes, a Generalitat de Catalunya constituu en 1.983 o Parque Natural do Delta do Ebro. A sa importancia recoecida a escala internacional polos mximos organismos especializados. A paisaxe do Delta ten unha forte personalidade As terras totalmente planas danlle un aspecto particular Os extensos arrozais, cambiantes segundo as estacins (terrosos en

Jordiada

Excursin a Balaguer

18

LUA NOVA

Excursin ao Delta do Ebro

inverno, inundados de auga na primavera, verdes en vern), dominan a fisionoma do Delta. Na sa parte litoral encontramos unha das paisaxes mis atractivas da rea Mediterrnea. Grandes lagoas rodeadas por canavais e xuncais. Na parte perifrica encontramos grandes extensins de chans salinos con adarce e praias longas e desertas, con dunas coroadas de barrn e outras plantas ben adaptadas ao medio. A agricultura unha das grandes bases econmicas actuais do Delta, cun predominio claro do arroz (mis de 20.000 toneladas, e a prctica totalidade da producin deste cereal en Catalunya). A horta e as rbores froiteiras ocupan pequenas superficies. Son moi importantes as cooperativas agrcolas, especialmente as Cmaras Arroceiras. A pesca tamn unha actividade fundamental, posto que a achega de nutrientes por parte do ro Ebro, favorece os portos de Sant Carles de la Rpita, lAmpolla, Deltebre, as Casas de Alcanar, lAmetlla de Mar e Vinars. A pesca nas lagoas unha actividade ancestral que emprega aparellos e artes tradicionais. A industria encntrase pouco desenvolvida e ten case sempre unha base agraria. As salinas da Trindade, situadas na Punta da Banya, son as nicas que quedan en Catalunya. A caza e a pesca deportivas estiveran de sempre un atractivo do Delta, pero actualmente pdese falar xa dun continxente turstico que o visita atrado tanto polo interese cientfico que teen a peculiar flora e fauna do lugar, coma pola sa beleza paisaxstica. Durante moitos anos a costa do Delta foi temida polos navegantes. Por esta razn, a zona sinalizouse e iluminouse o ano 1864 con 3 faros de ferro que se situaron na Punta do Fangar, Isla de Buda e a Punta da Banya. O faro de Buda tragouno o mar en 1960 pero anda visible a unha milla mar dentro en posicin este dende a desembocadura actual. O do Fangar foi substitudo varias veces ata o actual e pictrico faro de formign. Dos faros de ferro orixinarios s queda o da Banya, que se pode visitar no porto de Tarragona. En fin un lugar belo que cmpre visitar de vez en cando, xa que a sa continua evolucin nos amosa a coto novas marabillas.

Actividades da Entidade

Delta do Ebro

VISITA FEIRA DE ABRIL. O da 20 de abril un grupo de socios da entidade, en colaboracin co PCS de Cornell, visitamos a Feira de Abril, ubicada no Frum de Barcelona que cada ano organiza a Federacin de Entidades Culturais Andaluzas en Catalunya (FECAC). Un espazo que pretende recrear a popular feira de abril de Andaluca, e que este ano estivo representada por 160 feirantes e 70 entidades na sa maiora Andaluzas asentadas en Catalunya. Como representacin galega cabe significar a carpa montada polos amigos do San Froiln de Barcelona, rexentada por Exclusivas Casa Daz, a que tivemos o gozo de visitar a degustar os manxares da gastronoma galega que distribuu, significar que o amigo Domingo Daz nos agasallou persoalmente co grande exquisitez.

Participacin na Feria de abril

LUA NOVA

19

Actividades da Entidade
ACTUACIN EN BADALONA A primeira fin de semana de maio participamos na Festa Galega que organiza o Centro Cultural Galego Airios da Nosa Galicia de Santa Coloma de Gramenet, onde actuou o grupo de danza e a banda de gaitas da Entidade, cun grande xito e numerosos recoecementos pos parte do abondoso pblico que presenciou a actuacin.

ACORDO SOCIAL O da 12 de maio, unha delegacin da nosa Entidade asistiu ao acto de presentacin do Acordo Sacial da cidade de Cornell, asinado polos grupos polticos municipais, os axentes sociais e diferentes entidades cidads , un documento que recolle o resultado dun laborioso traballo de reflexin e debate para impulsar accins que permitan dinamizar a economa local e atender as necesidades da cidadana, polo momento actual e para adaptar cidade para o cambio de ciclo. Trtase dun documento de consenso en que as partes implicadas traballaron durante meses para definir medidas e actuacins para reactivar a economa local e crear un clima positivo de confianza na cidade. vez, o acordo incorpora accins para velar polo benestar da cidadana, en diferentes mbitos de actuacin. Entre as medidas de orde econmica destaca o impulso mellora da ocupacin mediante o fomento da formacin permanente, o acceso s novas tecnoloxas, o apoio ao talento e innovacin e o apoio dos proxectos de autoocupacin. As mesmo, priorizar o traballo e contacto con empresas e institucins para dinamizar os sectores productivos.

Outro dos obxectivos prioritarios actuar e ofrecer respostas aos colectivos mis afectados pola crise. As, prevese o mantemento e nalgns casos aumento das prestacins sociais e da capacidade operativa da administracin local. Trtase pois dun gran pacto de corresponsabilidade xeral que a cidade debe seguir para adiantar sen paralizarse e que deben ser as bases para a superacin do actual ciclo de dificultades. Entre os obxectivos deste acordo significar tamn o feito de manter o crecemento previsto do investimento pblico na cidade, para as contribur estabilidade das empresas e ao mantemento dos postos de traballo, e vez garantir a estabilidade na prestacin de servizos pblicos que se han de ir creando nos ltimos anos en todos os mbitos. Trtase doutro exemplo de colaboracin e implicacin dos axentes sociais que ten como punto de partida a capacidade estratxica de Cornell, capaz de aglutinar a iniciativa econmica, social e cidad. Os obxectivos estratxicos claves desta acordo son: Ampliar a oferta de vivenda accesible (compra ou aluguer), tanto de carcter pblico como privado. Manter o grao de resposta s demandas sociais das persoas con dificultades para evitar situacins de risco de exclusin social. Xerar actividade econmica mediante acordos concretos e mellorando as infraestruturas. Fomentar a colaboracin cos axentes sociais. Desear as accins, os programas e os proxectos que faciliten a adquisicin de coecementos e o crecemento profesional e que permitan acceder s ofertas de traballo que se producen. Garantir a cohesin social dentro do territorio para afrontar as dificultades mediante o impulso das Axencias de Cohesin Social, Familia e Poltica Territorial. Para conseguir estes resultados, Cornell destina mis de 7 millns de euros a polticas de accin social y de promocin da ocupacin.

LUA NOVA

20

Conferencia do Alcalde de Cornella, acordo Social

PRESENTACIN DO LIBRO MALDITOS FAMADORES Presentado o 24 de Maio en Cornell, o libro Malditos fumadores do autor Carlos Blue Garca, unha recompilacin de ancdotas sobre fumadores que segue xerando polmica e debate social, desde a sa edicin, de tal forma que o seu autor, o fillogo Xos Carlos Garca, di que unha das sas pretensins ao escoller o ttulo do libro foi a de crear debate social sobre o tema dos malos fumes, e vaia se o creou, pero tamn lle veu ben xa que isto fixo que o libro se vendera moi ben, e sobre todo estea a chegar a sectores nos que o autor pretendeu estar, como son, hospitais e centros de sade. Significar que ademais, parte dos beneficios derivados da venda do libro irn parar a unha asociacin de carcter solidario. Pero como di o seu autor, este libro non s non lle vai a dar para comer, senn que lle negar a auga, o pan e o sal, e mesmo non lle dar novos amigos, senn que perder algns dos que foi acumulando ao longo da sa vida, xa que algns deles teen un papel fundamental no libro. Eles son os protagonistas de moitas das ancdotas que nos conta. Para esta presentacin na cidade de Cornell de Llobregat (Barcelona) que se sente moi ligado, dado a sa pertenza Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, o escritor rodeado de bos amigos como o alcalde da cidade, Antonio Balmn, a directora da Biblioteca Central, onde se presento u o libro, Eva Montiel, e a directora do grupo de teatro galego Andoria, Amelia Lpez, as como de numerosos amigos e socios da entidade galega que encheron o saln de actos da Biblioteca Central de Cornell. Malditos fumadores, non un insulto o ttulo dun libro e segundo o seu autor unha actitude ante os malos fumes, a pesar de que todo o mundo considrao un insulto, especialmente os compradores do libro ou os amigos que se senten ofendidos porque lles digas malditos na portada, en realidade maldito calquera cousa perversa, de malos costumes, unha persoa que ten vicios. Non insulto, unha actitude fronte vida. unha recompilacin desde o humor, a irona e a crnica social, que pretende ser un manual para educar ou reeducar aos fumadores obstinados, aqueles que coa lei ou sen ela non queren convivir cos demais senn que poen por Riba dos dereitos dos outros o seu propio dereito. O escritor cre que o final do tabaquismo unha utopa e radiografa ao fumador do sculo XXI como unha persoa egosta, que se auto engana pondo en risco permanente a sa sade e a dos demais. Cre que vida pdeslle pr moitas cousas, pero nunca colorantes nin conservantes, e moito menos qumica. As baixo o pseudnimo de Carlos Blue Garca, igual unha defensa fronte ao ttulo, Xos Carlos delitanos cun libro completamente irreverente, politicamente incorrecto, algo que esta sociedade necesita. Un toque de atencin para aqueles que

Presentacion libro Malditos Fumadores

amolan a vida aos non fumadores. Ademais con historias divertidas que nos fan pensar, rir e dunha lectura agradable e fcil na que podes mergullarte para evadirche de molos rolos e por suposto de malos fumes. Malditos fumadores non simplemente unha rabieta, unha verdade como un puo. Dio a contra cuberta do mesmo, Fumar NON est prohibido. Est prohibido FODER aos demais. Seguindo esa lia, teriamos que meter neste saco a moita mis xente, a todos aqueles que viven coma se todas as noites fosen festa, os que pensan que viven sos no mundo ou os que cren que a ra un gran Pipi-can para os seus cans. E que parece que non todos saben que para vivir nun lugar que compartimos tantas persoas, fundamental o respecto.

Festa de Rub

FESTA DE RUB O da 27 de maio, participamos na Festa que cada ano organiza a Irmandade Galega de Rub, coa actuacin do noso Grupo de Danza e Gaitas.

LUA NOVA

21

Actividades da Entidade
CAN MERDACER A RAIA DAS FESTAS GALEGAS NO EXTERIOR

Ofrenda a Rosala de Castro

A popular Festa Galega de Cornell que organiza a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, cada ano polo Corpus, Festa Maior de Cornell, volveu a recoller xitos sorprendentes. Tanto no tocante participacin cidad que lle deu vida coa sa masiva presenza ao mtico Parque de Can Mercader, como no apoio institucional de tdalas institucins catals, Goberno, Concello, etc., coa ausencia de representantes da Xunta de Galicia. O Parque de Can Mercader un ano mis volveu a lucir o seu esplendor e cumpriu con tdalas expectativas, durante os das 8, 9 e 10 de xuo, milleiros de galegos asistiron aos diferentes actos, facendo que esta Festa Galega siga sendo unha cita destacada, dentro dos actos programados en Cornell, co gallo das sas festas patronais, e tamn como acontecemento no que se dan cita unha grande maiora de galegos residentes en Barcelona. Os actos festivos comezaron o venres pola tardia coa homenaxe aos socios da entidade, coa celebracin no recinto da festa, dunha Cea de Irmandade que asistiron numerosos socios e amigos de Rosala de Castro e a Rexedora do Barrio da Gavarra onde ten a sede social a Entidade, Aurora Mendo, entre outras autoridades e representantes doutros estamentos socioculturais de Cornell, e na que se lles homenaxeaba coa Insignia de Prata da entidade aos socios: Manuel Cotos e Armando Fernndez, que este ano cumpriron 25 anos de antigidade na asociacin, acto que seguiu coa tradicional verbena.

Visita festa do expresidente, Jos Montilla (Presidente de honra de nosa entidade)

22

Unha festa que volveu a render homenaxe poetisa que lle d nome a entidade, coa celebracin da Ofrenda Floral, un acontecer de identidade galega que se levou a cabo o sbado pola ma, nun emotivo acto no que o alcalde de Cornell, Antonio Balmn, xunto co presidente da Asociacin, Alfonso Rico, e o

LUA NOVA

representante da Generalitat de Catalunya Salvador Jorba, presidiron o acto depositando o tapiz de flores representando as bandeiras de Galicia e Catalunya. Acto ao que asistiron outras autoridades como os portavoces do grupos municipais de Cornell ademais da Corporacin Municipal a Directora de Accin Cvica e Comunitaria da Generalitat, Violant Cervera, Mati Aparicio responsable de Entidades e Casas Rexionais e Francesc Molina, Subdirector General dEquipaments Cvics i Activitats da Generalitat de Catalunya e o Expresidente da Generalitat de Catalunya e Presidente de Honor de Rosala de Castro, Jos Montilla que asistiu ao acto, as como ao posterior Xantar campestre xunto aos socios de Entidade. Asemade, socios e amigos, entidades e institucins pblicas renderon unha sentida homenaxe de Catalua e Galicia musa das nosas letras, depositando o seu correspondente ramallo de flores beira do monolito de Rosala, son dos himnos cataln e galego, interpretados pola banda de gaitas da A.C.G. Rosala de Castro, o grupo de msica catalana Sacaires de Tarragona, perante o numeroso pblico que cada ano acude ofrenda. Ademais de tdalas actuacins que estiveron altura que a festa merece, no eido gastronmico, numerosas familias se deron cita sombra das centenarias rbores de Can Mercader, para degustar

xantares campestres e compartir unha fin de semana gozosa con amigos e familiares, unha xuntanza gastronmica e festiva na que se citan cada ano amigos e familiares da colectividade galega de Catalua, que compartiron con socios e amigos da entidade organizadora unha gran festa galega nun dos mis fermosos parques de Catalunya como Can Mercader de Cornell. No que nos deleitaron coas sas actuacins os grupos: Agrupacin Cultural SACAIRES DE TARRAGONA, como convidados especiais este ano: Casa Galega de LHospitalet, Amigos da Gaita Toxos e Xestas, Agrupacin Cultural Agarimos de Badalona, Irmandade Galega de Rub, Agrupacin Cultural Andaluza Blas Infante e Asociacin Cultural Extremea San Isidro Labrador e o grupo de danza de Cornella per las Dones, ademais do grupo da entidade organizadora, A.C.G. Rosala de Castro, e as orquestras, SwitLatino, Tax-Man e Mgic. Asemade os asistente tamn puideron ollar exposicins de libros, pinturas, msica, etc., a cargo da produtora Serxiofolk, as como abundante informacin sobre turismo de Galicia e o Camio de Santiago. As como todo tipo de produtos da gastronoma galega servidos con exquisitez por Exclusivas Casa Daz de Lugo.

Entrega de insignias aos socios que cumpriron 25 aos na entidade, Manuel Cotos e Armando Fernndez

LUA NOVA

23

Actividades da Entidade

Representacin da obra Os vellos non deben de namorarse

OBRA DE TEATRO Os vellos non deben de namorarse O 16 de xuo, no Patronato Cultural e Recreativo de Cornell, representouse a obra de teatro. Os vellos non deben de namorarse, a cargo do grupo de teatro Andoria que dirixe a Sra. Amelia Lpez, da A.C.G. Rosala de Castro e que xa levan moitos anos cultivando esta arte cultural de representacin teatral poendo en escena unha longa escolma do teatro galego. A representacin foi todo un xito, tanto de asistencia de pblico que agotou as entradas do teatro como na posta en escena por uns actores e actrices, mozos e vellos, que anda que non son profesionais disto si que presentan un traballo digno de agasallo en cada unha das sas representacins. Nesta ocasin o grupo teatral escolleu esta popular obra de Castelao para deleitarnos, una farsa que trata dos amores de tres vellos imprudentes, D. Saturio, D. Ramn e o seor Fuco, que teen a desgraza de namorarse de tres mozas, Lela, Micaela e Pimpinela. Como consecuencia desa imprudencia, os tres acaban mortos. Saturio, envelenado cun solimn da sa propia farmacia; Ramn, que por un bico entrega a alma deitado no esterco; e o Fuco, que acaba casando coa sa namorada morre de felicidade. Os vellos non deben de namorarse. unha excelente mostra das ideas e das capacidades teatrais de Castelao, quen logrou plasmar nela un mundo escnico no que a tradicin popular galega avivece en contacto coas tendencias renovadoras do teatro europeo.

Unha farsa maxinada por CASTELAO para regala do pobo galego, cando en Galicia abrollaban os mis ardidos anceios de rexurdimento. Comezouna en Pontevedra, no ano de 1931, e rematouna en Nova York no ano de 1939 durante o seu exilio. Pedra angular da literatura dramtica galega, a popularidade desta fermosa peza non deixou de medrar desde a sa estrea en Bos Aires no ano 1941 durante o exilio de Castelao, no teatro Mayo, coa participacin do actor galego, tamn exiliado, Fernando Iglesias Tacholas

24

LUA NOVA

VERBENA DE SAN XAN O da 23 de xuo pola noite celebramos, como cada ano, diante da entidade a tradicional Verbena do Xan Xon que acudiu numeroso pblico, socios, amigos da nosa Asociacin e tamn vecios de Cornell, especialmente do Barrio de Gavarra que onde se atopa a nosa entidade. Despois dunha multitudinaria Cea celebrada na ra fronte entidade, comezou a verbena que duru ata altas horas da noite, amenizada pola orquestra MGIC.

que este da o pasan moi ben. As fogueiras e o lume estn relacionados coas bruxas e, polo tanto, esta unha noite de encantamentos. As bruxas celebran rituais no alto das montaas con herbas milagrosas para atraer a fortuna ou conseguir amor. A cidade vstese de festa coas verbenas. Esta palabra provn de cando os romanos saan ao campo para recoller o froito negro, dicir, a verbena, este costume estendeuse ata os nosos das para determinar a verbena de San Xon, que recibe o nome de revetlla en cataln. As ras estn cheas de festas para ir bailar ata que saia o sol, tradicin comer coca de San Xon. Antigamente, as cocas eran obrigadamente circulares e levaban un furado no medio evocando algn ritual solar. Posteriormente, cando apareceron as pasteleras, as cocas melloraron a sa calidade e engaduselles froita confeitada.

Verbena de San Xon

Conferencia coloquio do Alcalde de Cornell coas entidades socioculturais da cidade

LUA NOVA

UNHA FESTA TRADICIONAL En Catalua a noite de San Xon unha das noites mis mxicas. a mis curta do ano, xa que se celebra o solsticio de vern e a noite do 23 de xuo marca o inicio de todas as festas estivais, noite de verbenas, de fogueiras, cocas e bruxas.Existe unha gran tradicin en todos as vilas e municipios de Catalua onde se mesturan costumes pirenaicos e mediterrneos, clticos e romanos, pagns, cristins e laicos, rurais, urbanos e ancestrais. Nos anos 70 San Xon proclamouse como diada nacional dos Pases Catalns, pola comn tradicin de realizar fogueiras: cada ano, grupos de xente levan -como a chama olmpica- o lume dunha fogueira para o monte do Canig de aldea en aldea, para acender as fogueiras de vilas e cidades. costume facer fogueiras individuais, familiares e colectivas, normalmente diante de casa, con madeira ou obxectos vellos recollidos polos mis pequenos

CONFERENCIA COLOQUIO COAS ENTIDADES DE CORNELL O da 22 de Xuo, entidades culturais, sociais, vecial, deportivas e econmicas de toda a cidade asistiron e intervieron na charlacoloquio co alcalde de Cornell, Antonio Balmn, baixo o ttulo Cornell temps de respostes.

25

Actividades da Entidade
Mis de 200 representantes do conxunto do movemento asociativo e social da cidade participaronno acto que se celebrou una Sala Viens Badenes do CITILAB, e no que o alcalde analizou a situacin econmica da cidade, con motivo de cumprirse o primeiro ano de mandato desta lexislatura. o momento de botar unha mirada e explicar globalmente, qu se xestionou, por qu se xestionou e con que obxectivo. Pero non s deuse a coecer este tempo de xestin, senn que Antonio Balmn tamn explico uos grandes obxectivos de Cornellno resto da etapa que nos queda por realizar. En definitiva, unha visin de que empezamos a impulsar para seguir mantendo o que temos e cles sern os proxectos e as accins para seguir garantindo estes. Destacando que a pesar dos tempos que corren Cornell unha cidade saneada xa que a terceira do Estado Espaol con menos dbeda, isto significa que en termos reais Cornella non debe nada e ademais ten os recursos para facer fronte a situacins moi difciles dalgns dos seus cidadns. O acordo social por Cornell, os recortes na educacin infantil, os recortes e as sas consecuencias para a cidade ou o tema de Eurovegas, foron preguntas que as entidades e colectivos da cidade quixeron realizar para coecer, de primeira man, a opinin e as propostas do alcalde.

FESTA GALEGA DE LHOSPITALET Os das 7 e 8 de xullo participamos na Festa que a Casa Galega de LHospitalet organizou co gallo do seu XXV aniversario, coa actuacin do noso grupo de Danza e Msica, as como a da Banda de Gaitas Xuntanza de Catalua.

Festa Hospitalet

DIADA DE CATALUNyA Despois do parn estival, comezamos a nova andadura da entidade o da 11 de setembro coa participacin na celebracin da Diada de Catalunya que a iniciativa do Concello de Cornell se celebra cada ano nesta cidade na que se asenta a nosa entidade, un da moi especial para todos os cornellanenses que se suman a toda Catalua para celebrar o da grande, o Da de Catalunya

Conferencia coloquio do Alcalde de Cornell coas entidades socioculturais da cidade

LUA NOVA

26

Balmn finalizou a sa intervencin situando como gran reto para a cidade o tema da formacin dos seus cidadns e formulando como compaeiros de ruta o rigor, o compromiso e a confianza, se aguantamos a presin e mantemos o equilibrio, a cidade sair adiante, dixo. Xa na recta final da sa intervencin, o Alcalde de Cornell animou os asistentes a loitar para que non nos humillen.

Diada de Catalunya

Sobre as 11,30 horas da ma bailronse sardanas organizadas pola entidade local Amics de la Sardana e amenizada pola Cobla Ciutat de Cornell. De seguido realizouse a ofrenda floral namentres se interpretaba o Cant dels Segadors por parte de membros das diferentes corais da cidade de Cornell.

FESTA DA GAVARRA Os das 14, 15 e 16 de setembro celebrouse a Festa Maior do Barrio da Gabarra organizada pola Coordinadora de Entidades Culturais do barrio, da que forma parte Rosala de Castro. As entidades que forman a coordinadora este ano presentaron un ambicioso programa de actividades que se desenvolveron durante a fin de semana, en cada unha delas as como os actos centrais no recinto da festa que cada ano se celebran na Praza de Europa, e nos que houbo numerosas actuacins musicais e folclricas dirixidas a todos os sectores da poboacin, s que acudiron numeroso pblico. A nosa Entidade ademais de ser parte organizadora, participou no evento coa actuacin do noso grupo de msica e danza, as como a organizacin dunha multitudinaria Queimada Galega para todo o pblico, coa que se pecharon os actos festivos. ,

Perante ao monumento alegrico Diada realizado por Jordi Serra dronse cita representantes dos partidos con voz no consistorio para realizar unha ofrenda conxunta. As mesmo, as entidades da cidade tamn homenaxearon os feitos histricos que converteron a Diada no smbolo das liberdades en Catalunya. Rosala de Castro tamn participou neste acto patritico coa sa ofrenda a cargo do presidente da entidade, Alfonso Rico, as como a participacin no acto de numerosos socios/as.

LUA NOVA

27

Actividades da Entidade
FESTA DA ROSA No mes de setembro volvemos a Gav para participar na Festa da Rosa que cada ano organiza o PSC, onde se deron cita arredor de 40.000 persoas que pasaron o da nun ambiente festivo, con actuacins musicais e o acto poltico. Ademais a nosa entidade participou activamente coa actuacin do Grupo de Danza e Gaitas, as como na organizacin dun Xantar no que participaron socios e amigos da entidade, que tiveron a oportunidades de compartir a visita que nos fixeron as diferentes autoridades.

XUNTANzA DE ENTIDADES OS DIAS 29 E 30 DE SETEMBRO A NOSA ENTIDADE PARTICIPOU NA VIII EDICION DE TROBADA DENTITAS QUE ORGANIZA O CONCELLO DE CORNELL, ONDE AS PRICIPAIS ENTIDADES CULTURAIS E SOCIAIS DA CIDADE AMOSAN AS SAS ACTIVIDADES E PROXECTOS QUE AO LONGO DO ANO LEVAN A CABO.

O evento celebrase cada ano no Parque da Infanta no que a nosa Asociacin estivo presente cunha carpa pola que pasou un importante numero de visitantes que se interesaron polas nosas actividades, as como por outros temas de interese de Galicia como o turismo e o Camio de Santiago, ademais o noso grupo de danza a gaitas formou parte do elenco de artistas que durante a fin de semana ofreceron as diferentes actuacins musicais.

28

LUA NOVA

Trobada de Entidades

Unha iniciativa de convivencia e civismo enmarcada dentro do espazo Cornell pel Civisme, no que cada entidade amosa ao pblico as sas actividades e proxectos, nunha gran mostra cultural e cvica que acoden os cidadns de Cornell masivamente, FESTA DO MAGOSTO O Sbado, da 3 de novembro celebrouse a tradicional Festa do Magosto, como cada ano os socios da entidade acudiron masivamente a esta celebracin que consistiu na degustacin das castaas asadas, tradas de Galicia, regadas con vios da terra, e de seguido a tradicional foliada do Magosto con baile includo.

un espazo ideal para captar a atencin de persoas que queiran mergullarse en novas formas de compromiso cidadn para compartir, participar ou establecer lazos de relacins sociais.

Celebracin da Fasta de Magosto

LUA NOVA

29

Actividades da Entidade

Conferencia de, Xos Lamela

VEREDICTO DO CERTAME LITERARIO 2012 O Sbado 1 de decembro, tivo lugar o acto de concesin dos premios do Certame Literario Rosala de Castro 2012, organizado que este ano acadou a sa XXVI edicin, na modalidade de poesa e a IX en narrativa, e no que foron galardoados cos primeiros premios: CRUz MARTINEz VILAS en poesa polo seu poema: Contemplo o proceso inevitbel da despedida. E na modalidade de narrativa, TITO PREz PREz polo seu traballo Ensaio encol da liberdade . No transcurso dunha gala celebrada nas dependencias da entidade e presidida polo alcalde da cidade de Cornell, Antonio Balmn e o presidente da Asociacin, Alfonso Rico Garca, que asistiron numerosos socios e amigos da entidade, as como diversas autoridades do mundo da cultura

e a poltica de Catalua, ademais de representantes do Pleno Municipal de Cornell e delegacins do resto de entidades galegas de Catalua. Acto que foi precedido dunha conferencia na que o escritor i ex alcalde de Lobios (Ourense) , Xos Lamela Bautista, fixo unha exhaustiva exposicin das veleidades do parque natural do Xurs.

OS GAADORES FORON:
Na modalidade de poesa en Lingua Galega: Primeiro premio: CRUz MARTINEz VILAS de Vigo, polo seu poema titulado Contemplo o proceso inevitbel da despedida Segundo premio: yOLANDA LPEz LPEz de Ourense e residente en Madrid , polo poema Necrpoles de soos. Terceiro premio: para ANXO MENA RODRGUEz, de A Corua, polo seu traballo Vou deixarme de espiar. Certame de narrativa Rosa Reboredo, foi para o traballo en Galego presentado por, TITO PREz PREz de A Corua, titulado Ensaio encol da liberdade. Tamn se concedeu unha mencin especial ao traballo en Cataln presentado por NGEL FABREGAT I MORERA titulado Els herois malvats

30

LUA NOVA

Actividades da Entidade
CURSO DE INFORMTICA No ano 2010 iniciouse en Rosala de Castro unha nova actividade: curso permanente de iniciacin a informtica, esta actividade comezou a iniciativa do socio, Sr. Antonio Bouso que desde entn fixo de profesor desta ata hai pouco quen por causa dunha enfermidade tivo que suspender a sa colaboracin. Quen estivemos con el, estmoslle moi agradecidos polos seus ensinos e desexmoslle o mellor. Na actualidade continuamos asistindo as clases de formacin que se imparten dous das semana, as que poden acudir calquera socio da entidade que o desexe, as mesmo poden seguir apuntndose quen o desexe dentro dos horarios previstos. Na actualidade imparte clases a Seora Pilar Andin socia igualmente de Rosala. O MUSEO DE A FONSAGRADA Sr.ARGELIO FERNNDEZ QUEIPO (ALCALDE DE A FONSAGRADA) Sr. XON XOS, MOLINA (DIRECTOR DO MUSEO ETNOGRAFICO DE A FONSAGRADA) A Sra.ESPERANZA, encargada do Museo. A Sra.MARA XOS, gua do Museo. Sr.ANTONIO DAZ FERNNDEZ, secretario da A.C.G.Rosala de Castro, e corresponsal do xornal Galicia en el Mundo. A asistencia a dito acto foi moi concorrida, xa que aos moitos vecios e visitantes do museo achegronse moitos coecidos amigos e familiares da A.C.G.Rosala de Castro. O 16 de Agosto de 2012 foi agasallado o Museo de A Fonsagrada polos programas radiofnicos, Sempre en Galiza da A.C.G. Rosala de Castro, dirixido por Xulio Cougil Vzquez, que se emite tdolos sbados de 18 a 20 horas en Radio Cornell e por outra banda Galegos no Baixo, dirixido por Armando Fernndez que se emite tdolos martes de 16 a 17 horas en Radio San Boi. A colaboracin desinteresada e a participacin que dende a direccin do Museo de A Fonsagrada se lle ten dispensado s emisins que se fan en galego, foi a causa principal que motivou a entrega deste humilde agasallo, como recoecemento por parte de ambos programas. No acto de entrega deste pequeno presente estiveron presentes: Queda pois, un recordo e lembranza de agradecemento dos programas de Radio que emitimos en galego dende este recuncho cataln. Unha aportacin mis s moitas Lembranzas que al descansan ao carn de valiossimas obras de arte e vestixios importantes da nosa galeguidade.

LUA NOVA

31

Sandra Gil
UN SILENCIO EN CADA COR
Soc la Sandra Gil, he dibuixat sempre, des de ben petita, en un principi no tenia cap intenci de dedicar-mhi, noms ho considerava un hobby, un entreteniment i, ms tard, el meu refugi. Deste xeito se presenta unha moza de talento certificado, salientable personalidade, pudor pouco controlado e unha fermosa paleta de cores que dan e darn luz e vida propia a cada un dos seus silencios, a cada un dos seus proxectos que ten artillados para estes incertos anos nos que a xuventude parece ter todo en contra, o peso do mundo nas costas, ben pouco a gaar,... ou, mis ben,... nada a perder, un entorno gris que darlle cor, unha incertidume que en troques de desesperanza convrtese nas sas mans en portas abertas, oportunidades, contactos,... novas obras nas que medrar, nas que pur tcnica, nas que amosar bagaxe e empregar novas linguaxes. Els dies destiu els passava al costat del meu tiet, a la terrassa del seu apartament veient com pintava. Jo masseia sense dir paraula, agafada una llibreta i minventava paisatges per emular-lo. Ens passvem les hores sense dir-nos res i, a mi, aquella pau magradava. A familia, o entorno mis preto que che vai levando sen ti sabelo cara o que queres ser, xentica lle chaman, un feito biolxico transmitido no sangue. A sa avoa, galega, vencellouna comunidade galega de Badalona e a un xeito diferente de sentir, onde certas amizades achegbana de cando en vez a Agarimos, entidade onde temos compartido momentos cheos de soos...

E tamn os mestres, leccins que te van deixando frangullas nos petos, un camio cheo de aventuras, vividas unhas coma espectador e doutras coma protagonista, unha maleta chea de contos vividos e por vivir nos ollos da experiencia: Amb els anys els meus professors i la meva famlia mincentivaven a fomentar aquesta virtut (deien). En els meus plans no entrava aquesta part. Sempre havia dit que volia ser veterinria. Outra das sas lerias: un profundo amor pola natureza e os animais. Esa sensibilidade que amosa nos seus trazos (pincel ou rato de ordenador, paleta de cores ou software, real ou virtual, mais sempre orixinal, a que lle confire esa personalidad tan coitada para unhas cousas e mordaz, case irnica, para outras. Das maneiras de tratar o mundo desde un prisma pouco definido, caleidoscpico quizais, de mltiples olladas e maneiras de entender. Como ela mesma, con moitas arestas, con moitas interpretacins, con moitas posibilidades e poucas palabras, si silencios.

32

LUA NOVA

Un Silencio En Cada Cor

Vaig arrossegar la E.G.B., lultim any, i sense saber ben b per on anar, vaig fer un cicle formatiu de delineaci que em va fer descobrir un altre tipus de dibuix que, poc a poc, anava afegint als meus. Va ser llavors quan vaig decidir que volia fer all que ms momplia, all que ms mapropava a mi mateixa, a all que jo era de veritat: una persona que necessita dels dibuixos per sobreviure. E non desde o punto de vista materialista, madia leva, senn desde a propia necesidade do feito creador, iso , a creatividade como motor de vida, como diccionario onde atopar o verdadeiro significado do mundo, da vida, da convivencia. Mentres o rolar do mundo che vai levando cara a outros destinos, sempre queda no interior ese vencello que che ancla vocacin. Licenciada en Belles Arts pola Universitat de Barcelona e a especializacin posterior co Postgrau: Geometria i Dibuix Tcnic, completando a formacin acadmica cos instrumentos propios dun creativo: Curs Photoshop CS5, Illustrator CS5 i InDesign, coas ferramentas propias dunha educadora vocacional: Directora del lleure Infantil i Juvenil, Curs de primers auxilis en campaments i rutes, Curs dIntervenci socioeducativa amb infants en risc social. Outra das sas lerias que o que lle ocupa o tempo que adica profesionalmente e lle deixa moi gratos momentos e lle resta moitas enerxas. Quan vaig entrar a la universitat vaig topar-me amb molta gent interessant amb idees encantadores i em vaig refugiar durant quatre anys en lart, vaig dedicar-me al dibuix, a lescultura, a la pintura i a leducaci artstica. Un mn en el qual, avui en dia, costa involucrar a la societat, acostumada a les lletres i els nmeros. Ten acadado xa certa experiencia formando aos cativos: coa lectura no Projecte PROA, CEIP Pere de Tera de Badalona. No Liceu Castro de la Pea de Barcelona como profesora dEVP, Tecnoloxa e Informtica, na Escola Boix como profesora de Educacin Visual e Plstica, e na Escola Municipal dArt i Disseny de la Garriga como profesora dos mdulos: FOL i Tcniques grfiques. E non poda ser doutro xeito, a sa obra colle certa dimensin e vai deixando pegada: Exposici a lAteneu de Sant Roc Retoc fotogrfic amb el taller per a infants fes-ho tu! Nosaltres et donem les eines. Gener 2012. Participaci a lexposici Pinzellades, retallades i punyalades amb el collectiu La Solitria. Agost 2012 Exposici a lAsociacin Cultural Galega Rosala de Castro. Desembre 2012. Por algn destes traballos expostos recibiu o recoecemento: Guanyadora del concurs 8 de mar. Dia Internacional de la Dona 2005

LUA NOVA

33

Sandra Gil
Un Silencio En Cada Cor
Agora o momento para gozar do seu talento e da sa amizade. Eses contaxios que xurdiron nos encontros profesionais, nos entornos mis ntimos e nos lugares mis frecuentados son os que serven de plataforma, trampoln, catapulta. Desde esta nosa La Nova e das posibles fiestras que se vaian abrindo exterior queremos salientar esa forte personalidade de artista, esa humanidade que vn da sensibilidade, e ese esprito calado, coitado, pudoroso anda que nada cndido dunha moza catalana, neta de galega dun Cee atlntico, aferrada ao mediterrneo, inspiradores e creativos, berce dos mis fermosos soos, e posuidores da mis fermosa paleta de azuis e verdes, mentres o Fisterra e o Levante deixa aos seus pes o resto de cores, tanto os da alborada como os do solpor. Desexmoslle moitos xitos e agradecmoslle unha coleccin adicada a artistas galegos do noso patrimonio cultural. Por boca dela rematamos como comezamos: Continuu en aquesta lnia, sent conscient de les dificultats que comporta dedicarshi a aquest mn, per amb la illusi de sempre i, sobretot, de crixer i crear amb les noves tecnologies. Soc autodidacta i, poc a poc, creo el meu mn a base de les lnies que la meva ment veu. Xos Carlos G. Gonzlez

34

LUA NOVA

Dona Dispora quere retirarse

comezaron a esvaecerse os principios de conduta que mantiveron durante mis de 100 anos unha moi slida e rexa unidade entre a cultura e a sanidade. Sei que che doe moito o que pasou en Bos Aires. Estiveches moi implicada na defensa do fogar que acolleu a Alfonso R. Castelao e non podes aceptar que estea intervida por mor de sucesivos erros de xestin. De calquera xeito tes que entender que ti non podes cargar coa culpabilidade. Fixeches o que puideches. Quero facer fincap en que hoxe, aqu e al, os parmetros morais non son os mesmos de hai 50 anos. A sociedade foi cambiando e tamn as condutas sociais. Agora mesmo estse a debater sobre os sistemas pblicos de sade nun confrontamento dialctico entre o pblico e o privado. Supoo que en Bos Aires tamn afectara ao Centro Galego o interese empresarial privado por obter a concesin dos servizos. Entendo que queiras consolarme pero non tendo un cargo poltico podo permitirme os berros e as protestas se considero que estamos a perder o noso rico patrimonio no exterior. Non podo calar si se confirman as sospeitas de que detrs da crise do Centro Galego est agochada unha empresa interesada en papar un doce caramelo a prezo de saldo. Antes da intervencin sufrn moito cando lle petaban por enriba e por embaixo ao presidente Vello Pombo. Semellaba que na histrica esquina portea confluan todas as forzas negativas en escuro conxuro para emporcar a limpa obra dos avs emigrantes. Mira, amiga, se o Centro Galego est en perigo porque algo fixen mal e non me exime de responsabilidade o feito de traballar de balde. Non teo nimo para seguir e ademais coas novas tecnoloxas non serei botada de menos xa que agora os emigrantes premen no seu ordenador e teen ao seu dispor ampla informacin de todos os acontecementos da parroquia, concello e Xunta de Galicia. Non estou de acordo contigo. Non hai ordenador nin correo electrnico que poida substitur unha aperta ta en Berln, Bos Aires, Caracas, Dlemont, Montevideo ou Salvador de Baa. Dgoche sinceramente que necesitan da ta emotividade e mis anda en Bos Aires porque saben que ests namorada do Ro da Prata. certo que as novas tecnoloxas axudan pero ti sabes ben que ningn twitt ou whatsapp pode dar amor. Pensa en todo o amor que tes espallado polo mundo desque emigrou o primeiro cidadn galego. Quero que o penses ben e que antes de apousentar no fermoso Piripolis lle fagas unha visita ao novo secretario xeral de Emigracin para desexarlle xito no seu labor. Poida que o ourensn Rodrguez Miranda estea interesado en saber se tes rematada a investigacin sobre o seu paisano tangueiro Joaqun Barreiro ou se ests disposta a botar unha man no stop definitivo aos remendios. Ao mellor sorprndete coa informacin de que est decidido a apostar forte pola unidade e a integracin de ducias de asociacins emigrantes que estn esmorecendo. Entn ---case podo asegurar--- que adiars a baixa voluntaria na ta longa actividade sandadora de morrias.

Dona Dispora leva mis dun sculo despedindo o ano na compaa da sa prehistrica amiga Pedra da Arca. Adoita achegarse por Baas uns das antes do 31 de decembro ata a verdecente leira vimiancesa onde ten o seu acubillo a anta ms xenerosa da Terra de Soneira. A megaltica filsofa garda no seu ptreo corazn unha chea de reflexins e bos consellos para as moitas dbidas dunha alma emigrante. Boas, mia benquerida amiga. Aqu me tes un ano mis. Veo coma sempre para aproveitarme da ta amistade e sabidura. Xa me coeces. Sigo sendo unha grande ignorante que non aprendeu nada e que vai indo de fracaso en derrota. Non teo nimo ningn. O futuro volve escurecerse e clleme sen batera e sen cobertura. Poida chegase o momento do retiro para ir quecer os meus vellos sos ao sol na beira riopratense de Piripolis. A crise acabou comigo e aos meus anos non estou disposta a matricularme nunha academia de idiomas para aprender a lingua alem. Non ests sendo obxectiva, Dispora. Ti que sempre fuches inmune ao pesimismo non es a responsable desta forte crise que empurra a nosa mellor mocidade a buscar traballo nas terras xermnicas. Coido ests facendo demasiado autocrtica porque ti non es unha fracasada. Non o digo para consolarte pero ao meu entender ti es unha gran triunfadora. Pensa e acouga un pouquio mentres vai quentando a auga para o mate. O teu xito ata pode ser contabilizado en euros ---agora obrigatorio falar de cartos--- en comparanza con tres grandes estados europeos que promocionan a sa cultura no exterior. Sen recibir ningn salario e ti soa conseguiches o que aos alemns [Goethe Institut], franceses [Alliance Franaise] e italianos [Societ Dante Alighieri] lles custa centos de millns. Agradezo a ta comprensin e solidariedade pero un gol nun partido non me fai gaadora do campionato. Estou envelenada de pesimismo diante neo-emigracin e tamn pola coitelada recibida cando souben que o Centro Galego de Bos Aires est fra do control dos seus lextimos propietarios. A intervencin xudicial da mis importante entidade galega da Arxentina dixame eivada e sen capacidade de reaccin. certo que a caixa dos cartos de Belgrano e Pasco quedou baldeira pero antes houbo unha crise tica que foi a responsable da actual desfeita na xestin econmica. O asolagamento chegou cando

Manuel Surez Surez

LUA NOVA

35

Tempo andado
Kike de Vidal Navia
moi difcil despegarse das costumes da tribo, de calquera tribo en calquera parte do mundo. Navegar contra corrente, ser un mesmo s sas maneiras, ten un prezo moi alto. Comezamos por auto- odiarnos, auto- inculparnos, humillarnos, flaxelarnos moral e fisicamente, pecharnos en ns mesmos, escapar de ns mesmos, deprimirnos, encolerizarnos. O que din e o que dirn, pesa mis que o propio corpo fsico; e ficamos envoltos nunha tea de araa vendo unha xanela de esperanza, mais sen azos para abrila, ou poder achegarnos tan siquera a ollar por ela. Adefesios kafkianos metamorfoseados acochados no poleiro da ignorancia. Porn, en todas as tribos, en todas as sociedades do mundo dende a noite dos tempos, houbo ovellas negras, xentes avantadas aos seus tempos que cando menos, puideron achegarse desexada xanela e ver a luz tal como Moiss viu a Terra Prometida. As sas luces, as sas maneiras de ver as luces, e transmitrnolas s diferentes sociedades dende o home primitivo at os nosos das custou moitos enfrontamentos, humillacins, persecucins e guerras. Descubrronos que mais al do Ben e do Mal, da Dualidade Maldita, hai moitos e diferentes camios, e que cada un de ns temos o noso, para facelo e andalo: sos ou en compaa, mais sen ataduras ou ligazns. Descubrronos que ser polidricos, tolerantes, dubitativos; caer e levantarse por un mesmo, trabucarse, ser humildes traballando para Ser e non Ser para traballar, en definitiva, o destino final desas pesquisas sen final que non nos dan una recompensa material pro, s de paz na conciencia e no esprito. Ser un mesmo en Si, e non traizoar o que nos di o corazn, os sentimentos, a intuicin, o desexo de inventar e crear para ben de un mesmo e da Humanidade, merece a pena. Outramente, a soberbia, a arrogancia, o querer ser xefe do Clan a calquer prezo, o egosmo persoal, etctera; case sempre, no pecado vai a penitencia. A natureza sabia e como din os versos de Pessoa: Navegar preciso/ Viver no preciso. Sirvan pois de ferramentas de arranque moral as divisas que marcaron un antes e un despois do que foi a Revolucin Francesa e a Ilustracin, e que deberiamos de ter presentes por vixentes e actuais: Igualdade, liberdade , Fraternidade.

Vimos ao mundo coa inocencia, coa nudez, co corazn aberto, coa inxenuidade, coa intuicin de que algo novo e interesante vai a pasar sempre. No colo da nai cheiramos a liberdade, sentmonos protexidos na dor, na ledicia, no fro, no calor, na fartura, na fame, nas necesidades... Mais conforme pasa o tempo, se que existe o tempo; e sen que nos demos conta, vannos metendo nesa maldita dualidade do ben e do mal. A que nos di que temos que ser as e non doutra maneira, que hai que facer as e non de outra maneira, que debemos de mirar para este lado e non da outra maneira, que tes que coller as e non doutra maneira. Pensar desta maneira, comer desta maneira, durmir desta maneira, con xente desta maneira, estudar desta maneira, traballar desta maneira. Sempre desta maneira! E desta maneira vannos domesticando, domeando, alienando, dominando, socializando, porque temos que ser as: desta maneira. Dinnos que estamos no mellor dos mundos posbeis, que a vida unha competicin e que hai que gaar sempre a quen se nos apn con razn ou sen ela. Que necesario sufrir, obedecer, loitar para ser algo na vida. Que os disidentes, os que non pasan polo rego rematan mal e son uns loucos marxinais. E desta maneira aquel neno que quera voar, sen darse conta, viuse coas as cortadas e xa afeito a ser un xlgaro na paxareira. Daquela se somos bos, somos desta maneira; e se somos malos, entn xa somos da outra maneira E cal a outra, ou as outras maneiras ?. Ser diferentes, sarse dos canons marcados pola trivialidade, sermos libres para tomar decisins malia que sexan trabucadas, liberarse daquelo que consideramos prexuzos hipcritas e cnicos, malia que o noso entorno familiar e social acrediten que non o son ? Cada sociedade, cada tribo, ten as sas regras de xogo, a sa maneira de ser. E se non es desa maneira imposta, xa coas cartas marcadas, entn es un desertor, un proscrito, un louco, un parvo, un ningun; ou no peor dos casos, un extravagante inadaptado dino de toda compaixn.

36

LUA NOVA

A Rovoyra Sacrata de teresa de Portugal

Por: Ana Mndez trabado

Hai un lugar na Galicia interior baada polos ros Sil e Mio denominada Ribeira Sacra. Terras de castrexos e vas romanas, terra de eremitas onde posteriormente asentronse numerosos mosteiros benedictinos e cistercienses, onde conviviron e mesturronse antigas crenzas de cultos natureza co cristianismo.

Devandito documento, consrvase no Arquivo Histrico de Madrid e foi trascrito por Frei Antonio Yepes que traduciu Rovoyra como ribeira de ro. Hoxe en da prodcese a dbida se o que puido denominar Teresa de Portugal non sera un robledal sacro, ao traducir do latn rovoyra de rubus/carballo, considerado sagrado xa para os drudas. Quizais non sexa a casualidade que o Mosteiro de Santa Mara de Montederramo tea como escudo un carballo, e que o seu concello situado na mesma praza do mosteiro comparta ese carballo no seu escudo. Curiosamente se vos achegades devandita praza atoparedes un maxestuoso carballo, cuxa idade coincide coa poca de renacemento do mosteiro, fai uns cincocentos anos, e que contan as xentes de lugar que foi plantado no mesmo lugar onde xa exista outro cando aqueles monxes chegados da abada de Borgoa mandados por Bernardo de Claraval instalronse nestas fermosas terras. E sera fermoso pensar que Montederramo puidese ser un topnimo de Monte da Rama Dourada, esa rama dourada ou variedade de murdago, que non toca o chan, nin o ceo, e que nace nalgunhas rbores, considerado como un sinal se precisamente ese nacemento nun carballo. Sen ningunha dbida se pensamos hoxe na Ribeira Sacra, estaremos pensado no Cann do Ro Sil e no ro Mio onde xuntan as sas augas altura dos Peares, e nesa gran extensin de capelas, igrexas e mosteiros que durante os sculos fronse xerando nas sas proximidades. nestas ladeiras dos ros onde xa os romanos graduaron con muros de pedra para suxeitar a terra as sas plantacins de vide, case recuperadas na sa totalidade hoxe en da con variedade de menca e godello, e considerada como unha viticultura heroica, polo esforzo que supn transportar esas uvas ladeiras arriba. Do paso dos romanos quedan anda vestixios das sas comunicacins, A Va Nova ou Va XVIII que comunicaba Astorga con Braga (Portugal), e se o viaxeiro decide achegarse desde o Bierzo ter a oportunidade de cruzar o ro Bibey sobre unha das pontes romanas que permanecen anda na sa totalidade conservadas e cumprindo fielmente a funcin para a que foron construdos. Desta calzada que atravesa as terras de Montederramo quedan anda miliarios e a ponte de Vilario Fro que cruza o ro Mao e que foi reformado en poca medieval. Moi prximo a esta ponte onde comeza a historia do Mosteiro de Santa Mara de Montederramo, terra de castrexos e ermitas que mis tarde poboaran os monxes e eses colonos que arrendaran e aforaran pagando os seus diezmos, pois non esquezamos que o feudalismo estivo presente nos dominios que abarcaban estas abadas e que este mosteiro estaba dotado de dereito xurisdiccional, dicir que o abade nomeara xuces, merinos e aguaciles. Hoxe en da o pobo de Montederramo creceu ao redor do seu mosteiro. Santa Mara de Montederramo actualmente unha construcin practicamente na sa

Cann do Sil

No Macizo Central ourensn, na cima da Serra de San Mamede a 1600 mt. de altura hai unha pequena capela onde conta a lenda que foi construda polo santo, valndose dun corzo e un lobo para carrexar as pedras. Neste lugar cara aos anos 50 nunhas escavacins atopouse unha serpe tallada nunha pedra, o que fixo supor aos arquelogos que talvez o lugar fra de culto ofiltrico. Ben sabido que cando se introduce o cristianismo en Galicia moitas eremitas e posteriormente a vida en comunidade relixiosa adoptaron lugares de culto anteriores. aqu nesta cima onde nace o ro Mao, antigamente ro Humano, que percorre as terras de Montederramo e desemboca no Cann do Sil onde quero empezar esta viaxe atravs da historia. O primeiro testemuo escrito da denominacin Ribeira Sacra atpase nun controvertido documento fundacional onde al polo sculo XII Teresa de Portugal filla de Alfonso VIN outorga unhas terras en Monte de Ramo, beiras do ro Mao, nun lugar denominado Rovoyra Sacrata, nun pequeno asentamento, por aquel entn benedictino e que coa entrada en Galicia do Cister, o mesmo Bernado de Claraval a instancias do Rei Alfonso VII afiliara ao Cister.

LUA NOVA

37

Mosteiro de Montederramo

Praza de Montederramo

Claustro Hospedera

totalidade renacentista do sculo XVI. Do seu orixinal asentamento romnico no sculo XII s consrvase o chan de pedra da igrexa e o que posiblemente fosen as sas xanelas de luz, tapiadas durante sculos e descubertas hai uns anos nunhas obras. cando o viaxeiro traspasa as reixas da igrexa que dividan a vida en comunidade relixiosa da vida do pobo cando descobre unha altura catedralizada, un trazado herreriano, encargado no sculo XVI a Juan de Tolosa, discpulo de Juan de Herrera, facendo honra a ese pensamento cisterciense de austeridade e sobriedade que gustaban de reflectir na sa arquitectura para que esta non lles distraese da oracin. Seran mestres canteiros chegados de Cantabria os encargados de realizar esta obra e as posteriores construcins dos dous claustros. Un deles o Regular, que durante moitos anos foi un gran centro cultural en Galicia, construdo para albergar un colexio do cister de filosofa, teoloxa. E posteriormente o claustro da hospedara onde recibiran aos peregrinos e dispensar medicamentos na sa botica. A vida monacal que tivo inicio no sculo XII en terras de Montederramo chegara ao seu fin na Desamortizacin de Mendizbal, vendidas as sas propiedades vronse obrigados a abandonar o edificio que posteriormente sera comprado por xentes do pobo. Durante moitos anos estes claustros foron propiedade privada, e teremos que pr no seu contexto e no seu momento da poca para entender que a funcin que cumpriron durante moitos anos foron vivendas, pajares e galieiros e que talvez fose esta funcin a que permitiu que os seus muros non fosen caendo e terminasen as sas pedras noutras construcins do pobo. Sera nos anos 50 cando un historiador Chamoso Lamas vinculado con patrimonio promovese que fose nomeado Patrimonio Histrico Artstico e que chegados os anos 80 comezasen as axudas para empezar a sa recuperacin que hoxe en da continua. na poca dos 80 cando o concello puxo de acordo aos propietarios do Claustro Regular para poder compralo e cederllo posteriormente Xunta co acordo de ser recuperado por parte desta para albergar un colexio de infantil e
Igrexa de Montederramo

primaria onde hoxe en da teen o privilexio de estudar os nenos de Montederramo e algn outro concello que debido ao seu despoboamento perdeu o colexio. As obras continuaran pola nova cimentacin de parte dos muros da igrexa, que ao estar asentada sobre un acufero verase afectada polo terremoto de Lisboa e ira inclinndose, hoxe en da totalmente afianzada anda pode observase esta inclinacin. Despois de limpar a sa pedra e por unha nova cuberta iniciaranse as obras de recuperacin do coro, unha obra levada a cabo entre os anos 1606 a 1608 da man dun portugus afincado en Ourense, Alonso Martnez, en cuxo taller traballara o noso querido Francisco Moure. desde al arriba onde un sente abraiado pola gran harmona que ten o conxunto da igrexa, e desde onde talvez pdese escoitar o silencio da pedra ou ter a sorte de verse envolvido na estupenda acstica totalmente estudada para proxectar a voz e admirar dese os seus asentos un dos primeiros retablos barrocos construdos en Santiago de Compostela a mediados do sculo XVII da man de Mateo de Prado e orientado para rezar ao leste, ao amencer do da, desmontado desde que foi considerado o edificio Patrimonio Artstico por perigo de esborralle, e hoxe en da totalmente recuperado e devolto ao seu lugar orixinal.

Primeiro documento de Rovoyra Sacrata

LUA NOVA

Pasear polos muros do mosteiro de Montederramo, pasear pola historia de Galicia, dos seus asentamentos monsticos e a influencia que durante moitos anos tiveron na vida desas xentes que foron poboando os seus dominios. reconstrur un pasado e o seu patrimonio artstico que a ns nos toca preservar para seguir tendo un testemuo de quen fomos . Carballeira ou ribeira, tanto ten, sacras son estas terras. Acercate, descbreas.

38

Cea Paraso do Vio da Ribeira do navia

Por: Armando Fernndez Lpez

O vio de Cea tivo moita fama, nos comercios de Navia de Suarna, e nalgn que outro lugar da comarca. Cea case sempre foi un referente, nesta Ribeira dos Ancares se seguimos o curso do Riu Navia a carn do seu nacemento na serra do Cebreiro podemos atopar mis vias, pero a chufa era para Cea. Para chegar a Cea dende a Autoestrada A 6 (Madrid - A Corua) temos que atravesar varios Concellos, Baralla, Becerre, Baleira, A Fonsagrada e San Antoln de Ibias (Asturias), para dispois chegar a Cea (Concello de Navia de Suarna, Lugo), sendo uns 30 Km neste Babel de demarcacins territoriais. Cea tamn conta cunha riqueza etnogrfica importante, e certos monumentos arquitectnicos de relevancia, como a sa capela adicada a Santa Luca de estilo neoclsico. Unha das adegas mis sobranceiras unha que na sa porta ten un arco de medio punto, coecida coma adega de Piriqun, na cal non viven a cotin, os seus donos viven en Bilbao. Outra adega cun arco circular, tipo romnico. En Cea tamn vos podern falar de que terra de grandes pescants, pescants de troitas do Ro Navia. Hoxe un couto de pesca moi apreciado e visitado por moitos amantes desa pesca. En Cea pdese gozar dunha paisaxe fermosa, e como parte daquelas terras dos Ancares pdense apreciar moitas e diversas tonalidades das cores que amosan a sa paisaxe. Entre todos aqueles eidos e vales anda quedan, algo agochados e esquecidos, algns muos e ouriceiras. Os muos xa non teen o uso coma denantes, para moeren o centeo e o millo; pasa o mesmo coas ouriceiras nos tempos de antes varebase entn era cando se empregaban as ditas ouriceiras, tamn con colmeeiros para o mel, coecidos coma curtios. Cea unha parte da Ribeira do Navia, con sorpresas, porque cando espertas polas mas podes contempar a Galicia interna e os cumios asturianos, cos que comparten msica, cantares e a maneira de falaren. A fala, os refrns, a fraseoloxa (pouco estudada, por certo) e moitas cousas en comn con estes vecios. Conta tamn, entre os seus vecios, cun msico autodidacta que toca o acorden, coecido como JUSTO DE CEA... moi aprezado e solicitado en toda a comarca, xa dende rapaz lle gustaba a msica; cando pastor naqueles tempos que era o labor de moitos dos rapaces, el xa faca cornetas do que poda para tocar, pero a sa mgoa pola msica levouno a mercar un acorden e fxose un grande intrprete autosuficiente e particular. El escoitaba

Doce son as adegas que se atopan na aldea de Cea do concello de Navia de Suarna (Lugo) que moitas delas anda hoxe colleitan vio tinto e branco. Antano, Cea era un referente para a colleita do vio, nesta ribeira dos Ancares. Os vecios de Cea sntense fachendosos de seren o pobo do vio de Navia de Suarna. unha das aldeas que fai fronteira con Asturias concretamente do concello de San Antoln de Ibias. Cea nesta ribeira, foi una das aldeas que viviu noutrora moi bos tempos, polo seu vio. Non esquezamos que en Galicia hai unha cultura do vio moi arraigada e de moito valor. Nesta Ribeira do Navia, neste vale fondo por onde o Ro Navia pasa lambendo nas vias, moi apreciada a sa elaboracin e cultivo. Temos que ter en conta que para moitos dos vecios de Cea era unha parte do seu sustento. Segundo as mias averiguacins seica chegou a ter mis adegas que casas, pero hoxe xa moitas menos, anda se poden ver algunhas, anda que moitas delas xa non se usan como tal, pero conservan a sa estrutura bastante ben.

CEA

LUA NOVA

39

Adega Piriqun

a msica na radio e despois ensaiaba para volver a tocala nas romaras e encontros coa xente das aldeas. O 17 de agosto do 2012 pasado, JUSTO DE CEA, foi homenaxeado polo Concello de Navia de Suarna. Temos que ter en conta que en dita Ribeira podemos atopar vestixios de mis viedos; case cada labrego da comarca tia a sa via para o seu auto consumo, porque en Galicia tense moita mgoa polo vio. Despois de faceren o vio faise a augardente, que a de Cea tia fama de moi boa augardente. Esta Ribeira de subidas e baixadas pola orografa

especfica do terreo. A sa altitude rolda os 600 metros sobre o nivel do mar. A vexetacin enxebre, autctona, chea de especies moi caractersticas e endmicas como a carqueixa, a carpanta, a uz, o toxo e a silveira. Das rbores destacar o carballo e os rebolos, castieiros e mazairas, cerdeiras, figueiras, pereiras, abelairas e noceiras a sa capital, Navia de Suarna, moi coecida por moitos de ns, conta cun castelo medieval e a sa ponte romana dun so arco, que por onde pasa o Ro Navia ata chegar ao Cantbrico. O seu castelo atpase no alto dunha rocha que fai de vixa para a vila, como unha fortaleza medieval, beira do Ro Navia no cal verten as sas augas moitos pequenos e abundantes afluentes. O castelo data do sculo XI, foi desfeito polos Irmandios, dispois no sculo XV foi erguido polos condes de Altamira, ao carn do castelo atpanse varias casas rexias e de raigame na praza coecida como Chau da Torre. A construcin tpica da comarca moi caracterstica, con teitos de palla, ou lousa, e muros de pedra, tamn da comarca. Navia de Suarna, que en si o seu nome antigo a proba, parece que o seu nome de hoxe ven porque din os expertos que Navia de Suarna ten forma dun grande navo, e de ah o seu novo nome. Celbranse das feiras ao mes cada segundo domingo de mes e os 29 de cada mes. A sa patroa a Virxe das Dores que se celebra no mes de setembro.

Via en Cea

ESTOS SON OS TRES PRINCIPAIS MANDAMENTOS DO VIO:

LUA NOVA

1 AMARS O VIO POR ENRIBA DE TDALAS COUSAS. 2 XURARS BEBELO NO VERN E NO INVERNO. 3 SANTIFICARS AS ADEGAS.

40

navia de Suarna
Por: Francisco trashorras Lodos.
Coordinador do Equipo de normalizacin Lingstica do CPi de na via de Suarna.
O CPI de Navia de Suarna localzase na capital do concello de Navia de Suarna, situado nunha rea montaosa da Galiza oriental, mis concretamente, na zona setentrional da Serra dos Ancares. Demograficamente, este concello est a sufrir desde hai anos unha perda significativa da sa poboacin por causa de factores como a dureza das condicins orogrficas e climticas, o pouco apoio que se lle vn facendo ao rural ou mesmo o proxecto de construcin do encoro hidroelctrico Gran Suarna, que no plano inicial mesmo chegara a anegar a propia vila da Pobra de Navia. Esta ameaza supuxo un freo ao desenvolvemento da comarca, e chegou a condicionar de tal xeito a vida dos naviegos que houbo momentos nos que chegaron a enterrar os seus mortos en caixas de cinc, en previsin de ter que trasladalos cando as augas do encoro o asolagasen todo. Coa excepcin do pequeno comercio da vila, os alicerces econmicos do concello basanse na agricultura e na gandera, complementada coas achegas das pensins de xubilacin dos avs. Esta comarca sufriu historicamente unha forte emigracin, nun primeiro momento a Amrica e con posterioridade a Catalunya. De feito, dise que na rea de Barcelona onde mis naviegos e descendentes de naviegos residen hoxe en da. Como consecuencia destas circunstancias, somos un centro educativo rural pequeno, que na actualidade apenas conta cunha matrcula de 60 alumnos, con idades comprendidas entre os 3 e os 16 anos, que cursan desde Educacin Infantil at 4 da ESO. A sa procedencia adoita ser das aldeas do propio concello, anda que tamn recibimos alumnado dos concellos vecios de Cervantes, Ibias (Asturias) e Candn (Len). A meirande parte dos nosos rapaces e rapazas utilizan o transporte e o servizo de comedor escolares. Este feito suponlles, nalgns casos, desprazamentos diarios de das horas por unhas estradas que, sobre todo no inverno, deixan bastante que desexar. Pretendemos ser unha comunidade educativa activa e innovadora que tenta paliar a falta de ofertas culturais que padecemos na comarca. Desde o Equipo de Normalizacin e Dinamizacin da Lingua Galega do noso centro, integrado por alumnado e profesorado, procuramos valorizar o noso idioma e as nosas tradicins, fomentando ao mesmo tempo o respecto e a curiosidade cara diversidade lingstica e cultural doutras comunidades. Nos ltimos cursos vimos realizando numerosas iniciativas neste eido. Entre estes proxectos podemos destacar a publicacin de varias obras, froito de traballos de recompilacin e investigacin: O Fardelo das Tradicins: escolma de contos, lendas, adivias, refrns e outras manifestacins da literatura oral dos Ancares. Toma Castaas! : libro de receitas onde o ingrediente principal a castaa e que foi elaborado grazas ao saber culinario das familias do noso alumnado. Unha imaxe ... mil recordos e Unha Historia para un Futuro: dous libros de fotografas con cadanseu CD-ROM, que recollen a memoria visual de Navia e das sas xentes durante o sculo XX, a travs de mis de 3000 fotos. Outras actividades realizadas no centro foron un estudo e unha exposicin fotogrfica da arquitectura popular das terras de Navia e a recompilacin da microtoponimia do concello, en colaboracin co Proxecto Toponimia de Galicia.

Ademais destes traballos tamn intentamos achegar o noso alumnado s novas tecnoloxas da informacin, campo no que destaca a realizacin dunha curtametraxe en plastilina que recibiu o premio Crearte do Ministerio de Cultura, dotado con 23.000 e que nos permitiu gozar dunhas marabillosas viaxes culturais a Barcelona e Italia. Tamn queremos ter unha presenza activa na internet e nas redes sociais a travs da nosa pxina web, Facebook e do blog do Equipo de Normalizacin, nos que imos dando conta dos nosos traballos, as como doutras novas de carcter cultural. O curso pasado botamos a andar unha nova iniciativa que consiste en dedicarlle cada trimestre do ano acadmico a unha lingua e cultura diferentes, a travs de exposicins, murais, parladoiros, documentais,... As culturas escollidas nesa ocasin foron Marrocos e o Pobo Saharaui, a lusofona e Catalunya.

LUA NOVA

41

no facebook e no tuenti que, polo que sabemos, serviron para que moitos deles sigan actualmente en contacto. Como ancdotas do intercambio, cmpre sinalar que se produciron reencontros moi emotivos entre familiares. Un dos alumnos barceloneses aproveitou para achegarse casa dos seus avs, na aldea de Vilarantn; e Sabela, unha das responsables do Proxecto Galauda, puido coecer persoalmente un parente de Navia do cal s tia referencias orais. Para finalizar a nosa andaina pola realidade de Catalunya, Eduard del Castillo Velasco ofreceunos unha interesante conferencia sobre diversos aspectos da lingua catal. Agardamos que esta actividade contribuse a estreitar as ligazns entre o alumnado cataln e galego e a romper os estereotipos e prexuzos que diariamente son lanzados sobre a realidade das comunidades con lingua propia. Se queredes coecer mis o noso centro e as actividades que nel realizamos podedes visitar a nosa pxina web http://www.edu.xunta.es/ centros/cpidanielmonje/ ou no perfil do facebook do ENDL de Navia de Suarna. Non podemos rematar sen darlles as grazas a Kike de Vidal, a Antonio Daz e a todos os amigos da Revista La Nova e da ACG Rosala de Castro, de Cornell, polo interese que amosaron cara ao noso traballo e por estas pxinas que amablemente nos cederon na sa revista. Xa para pr o punto final salientar que na actualidade estamos dedicando este 1 trimestre do curso 201203 aos pases latinoamericanos e emigracin galega que os tivo como punto de destino. Con este motivo, vimos de inaugurar a exposicin Os Adeuses, obra do fotgrafo Alberto Mart, que retrata a historia da emigracin galega en Amrica nos anos 50 e 60 do sculo XX. Se vos achegades por Navia quedades convidados!

Na preparacin do trimestre dedicado a Catalunya contamos coa colaboracin dos amigos do Proxecto Galauda, colectivo que desenvolve desde hai varios anos un grande labor de achegamento s culturas catal e galega entre os estudantes. No marco deste traballo conxunto organizamos a visita a Navia dun grupo de alumnos e alumnas de galego do IES La Sedeta de Barcelona. Esta tivo lugar o da 4 de maio de 2012. Foi unha xornada moi enriquecedora e emotiva, na que os rapaces e rapazas e o profesorado puidemos por fin mudar as relacins do mundo virtual por un coecemento mis persoal. Lamentablemente, o tempo non acompaou e algunhas das actividades ao aire libre que tiamos previstas houberon de cancelarse. Porn, como nunca choveu que non esteara, aproveitamos uns intres nos que a choiva nos respectou para amosarlles a ponte medieval, o castelo, o hrreo cos piares mis altos de Galicia e outras mostras da arquitectura naviega. Nas instalacins do noso centro puideron ver a exposicin sobre algns dos aspectos mis representativos da cultura catal que estivramos a traballar durante todo o 3 trimestre e que abranguan desde literatura, arquitectura, arte... ata os espazos naturais. Despois do xantar, a rapazada tivo ocasin de gozar de diversos xogos; mesmo se celebrou un partido de ftbol mixto que estivo moi desputado. Ao rematar intercambiamos agasallos: ns ofrecmoslles uns libros e uns CDS cunha recompilacin de msica galega e da lusofona. Houbo apertas, intercambios de correos electrnicos e peticins de amizade

42

LUA NOVA

tomou posesin como Secretario Xeral de Emigracin

O da 26 de decembro , Antonio Rodrguez Miranda, tomou posesin como Secretario Xeral de Emigracin, cargo no que sucede a Santiago Camba, actualmente conselleiro de Emprego e Seguridade Social en Arxentina, e que quixo estar presente no acto para apoiar a substitucin neste departamento.
O presidente da Xunta de Galicia, Alberto Nez Feijo agradeceu a Rodrguez Miranda a sa dispoibilidade e o seu compromiso para aceptar o cargo e poerse fronte do rea de Emigracin no Goberno Galego. O presidente estivo acompaado no acto polo vicepresidente do Executivo, Alfonso Roda; o conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitario, Xess Vzquez; o presidente da Deputacin de Ourense, Xos Manuel Baltar; e Miguel Anxo Santalices, vicepresidente primeiro do Parlamento galego. Durante a sa intervencin no acto, o presidente da Xunta volveu insistir no potencial que Galicia ten na dispora. Temos miles de empresarios, pequenos, medianos e grandes, que deben servir de porta de entrada de Galicia nos seus pases de orixe. Temos fillos e netos de galegos que xa forman parte dos mellores executivos, dos mellores universitarios e dos mellores empresarios nestes lugares do mundo. E esta unha oportunidade que temos que aproveitar e consolidar, asegurou Feijo. Antonio Rodrguez Miranda Nacido o 15 de novembro de 1967 na Bla, Ourense, Antonio Rodrguez Miranda est casado e pai dunha filla. licenciado en Ciencias Biolxicas, especialidade de Zooloxa, pola Universidade de Santiago de Compostela, tcnico superior en Prevencin de Riscos Laborais, especialidade en Seguridade e Higiene Laboral, e profesor e director de Formacin. Rodrguez Miranda presidente local do PP de Allariz, concelleiro e portavoz municipal. Foi membro da Xunta Directiva e do Comit de Direccin provincial do PP de Ourense desde 2004 ata 2010 e responsable do rea de Relacins Institucionais. Forma parte do Comit Executivo do PPdeG desde o ano 2006, e desde 2009 membro do Comit de Direccin e vicesecretarioportavoz. Deputado no Parlamento de Galicia na VII, VIII e IX lexislaturas, Antonio Rodrguez Miranda portavoz de Presidencia e Administracin Pblica do Grupo Parlamentario Popular. Membro de diferentes comisins na Cmara autonmica galega, foi portavoz na Comisin 1 Institucional de Administracin Xeral, Xustiza e Interior na VII e VIII lexislaturas e membro na IX. Dentro do seu traballo no Parlamento, foi poente de leis como a de Modificacin da Funcin Pblica de Galicia, da Lei Omnibus e da Lofaxga de organizacin e funcionamento da Administracin Xeral e do sector pblico auton mico de Galicia. Fonte: Galicia en el Mundo

Antonio Rodrguez Miranda

Crnicas de Emigracin

Por: Mariano Goikoa otero - Secretara Xeral de Emigracin - Xunta de Galicia Os Galegos Da Dispora Escollen Os Seus Representantes Para Os Vindeiros Tres Anos

Os cento cincuenta representantes de casas e centros galegos con recoecemento de galeguidade de todo o mundo escolleron aos compoentes da nova Comisin Delegada, mximo rgano de representacin da dispora, coincidindo co remate do X Consello das Comunidades Galegas que se celebrou en Santiago de Compostela no mes de xuo.

O nomeamento e constitucin oficial da Comisin ter lugar inmediatamente antes da clausura do Consello, que correr a cargo do secretario xeral da Emigracin, Santiago Camba. As, a Comisin entrante poder comezar a sa andaina como mximo rgano dos emigrantes galegos entre Consellos, que se celebran cada tres anos.

LUA NOVA

43

Crnicas de Emigracin
Para a circunscricin de centros galegos en Amrica presentronse sete candidatos (de Arxentina, Brasil, Cuba, Estados Unidos, Venezuela, e dous de Uruguai), para a de centros en Europa oito (de Andorra, Blxica, Holanda, Portugal, Reino Unido, Suza, e dous de Alemaa), e para a circunscricin de centros galegos no resto de Espaa nove (de Cantabria, Castela Len, Murcia, Pas Vasco, Comunidade Valenciana, dous de Andaluca, e outros dous de Catalua). Cadansa circunscricin ha escoller catro representantes na Comisin.

Visita a Santiago

Esta segunda e derradeira xornada do X Consello -que fora inugurada onte xoves polo presidente da Xunta, Alberto Nez Feijo- comezou s nove da ma con novos debates en comisin sobre os tres eixos en torno aos que versa este xuntanza, o desenvolvemento normativo da galeguidade, a Galicia Exterior no sculo XXI, e as polticas socio asistenciais na dispora. Ao tempo, abranse as mesas de votacin para a eleccin da Comisin devandita. Na ma houbo tempo tamn para a redaccin de conclusins de cadanseu grupo de traballo, que sern agora publicadas para a sa consulta por tdolos centros e cidadns que o desexen na web www. emigracion.xunta.es Unha vez concluda a reunin plenaria na que se sometan a ratificacin as conclusins das comisins, e se escolla a nova Comisin Delegada, est prevista a clausura oficial, e despois os cento cincuenta integrantes deste X Consello realizan unha ofrenda ao Apstolo, na que pedirn a Santiago que vele polos destinos dos cidadns da Galicia territorial, pero tamn polos da dispora. Asemade, a expedicin ser obxecto dunha recepcin oficial polo alcalde da capital de Galicia, ngel Currs, na Casa do Concello, s nove da tarde.

empresarios galegos no Exterior foi, e esperamos que sexa no futuro, fundamental para o desenvolvemento econmico dos pases onde se afincaron, pero tamn da Galicia territorial. No pasado supuxeron unha importante achega de recursos, e arestora poden converterse nunha ponte de comunicacin estratxica entre os investidores do Exterior e os emprendedores galegos.

Axuda aos mis desfavorecidos

Por ltimo, pero non menos importante, o aspecto socio asistencial rexurde como un dos puntos de atencin fundamental nas preocupacins compartidas entre as Comunidades Galegas e a Xunta. Consciente da situacin de extrema precariedade de moitos galegos emigrados hai anos, especialmente nalgns pases de Latinoamrica, o Goberno galego compromete o seu apoio a este colectivo, malia a reducin de recursos e difcil situacin econmica actual. Manteranse ou incrementaranse na medida da dispoibilidade orzamentaria de cada momento- os programas e axudas de asistencia social e sanitaria bsica para os galegos en situacin de maior precariedade, residan onde residan.

Puntos principais

Mostras

O debate sobre o actual concepto de galeguidade nace da intencin do Goberno de promover un novo texto lexislativo que substita Lei de Galeguidade, do ano 1983. A propia dispora ten solicitado unha revisin do mesmo, incidindo en que se reflictan aspectos novos, como dar voz s xeracins de mozas e mozos algns xa nados no estranxeiro- e a entidades que non tian este recoecemento. Como cuestin clave de fondo, tense debatido neste X Consello sobre a fusin de centros. Moitos deles esmorecen, polo seu tamao ou dispersin, ou pola falta de relevo xeracional. A Xunta quere, na medida en que as propias entidades o demanden, axudar no proceso de preservacin e mellora do seu legado material e inmaterial, razn pola que ve con bos ollos a colaboracin estreita entre aquelas que pasan mis dificultades para a sa continuidade. Neste aspecto, e sen embargo, cmpre lembrar que os centros galegos da dispora son entidades privadas, non pertencen Administracin. Outro asunto de crecente importancia no debate da dispora, e de sumo interese para o Executivo galego, a internacionalizacin de mercados como sada comercial para as empresas da terra, e a posible colaboracin dos centros e casas de Galicia nese labor. O papel dos

O X Consello de Comunidades Galegas celbrase no Palacio de Congresos e Exposicins de Santiago, onde os participantes e visitantes poden ademais achegarse a tres mostras que versan sobre o pasado e futuro dos procesos migratorios en Galicia, ou poen de relevo a beleza da Galicia territorial. A primeira delas, Ns tamn fomos emigrantes, son imaxes obtidas da Fototeca da Axencia Efe, que tenta reconstrur os movementos migratorios trala Guerra Civil espaola. Reflicte moitas historias de emigrantes, e invitan a unha fonda reflexin sobre a sociedade de entn e a de agora. A segunda, Luces de aln mar: as escolas de americanos en Galicia, cedida polo Consello da Cultura Galega, flanos dun dos fenmenos mis significativos da fonda pegada da Emigracin en Galicia, axudndonos a entender a situacin do ensino en Galicia a finais do sculo XIX e comezos do XX. A terceira, Galicia, cen lugares para volver a mirada, fai un percorrido por algns dos puntos mis senlleiros da xeografa galega. A mostra, que forma parte dun proxecto editorial de Tefilo Edicins, amosa panormicas espectaculares desta terra, e ten realizado un periplo por varios centros galegos da dispora en Latinoamrica, onde foi vista por ducias de milleiros de visitantes.

44

LUA NOVA

nova Comisin Delegada, rgano permanente de representacin da Dispora

representantes do Centro Gallego de Bos Aires, e da Casa de Galicia de Montevideo. Dos doce membros por eleccin, repiten cargo unicamente cinco, os presidentes das entidades nomeadas de Caracas, Montevideo, Londres, Barcelona e Sevilla. Daquela, son novos xusto a metade dos membros da Comisin Delegada. Cmpre salientar que a participacin foi case plena, rexistrndose unicamente unha abstencin entre o colexio de electores, as casas e centros galegos de todo o mundo con recoecemento oficial de galeguidade.

Os cento cincuenta representantes de casas e centros galegos con recoecemento de galeguidade de todo o mundo, para conclur o X Consello de Comunidades Galegas, escolleron aos compoentes da nova Comisin Delegada, mximo rgano permanente de representacin da dispora. Tian que optar por catro representantes de Amrica (de entre 7 candidatos), catro de Europa (de entre 8), e catro das outras Comunidades Autnomas espaolas (de entre 9). Os electos son, pola circunscricin americana, os representantes da Unin del Partido Judicial de rdenes de Bos Aires (Arxentina), da Hermandad Gallega en Caracas (Venezuela), da Sociedade Cultural Rosala de Castro de La Habana (Cuba), e do Centro Gallego de Montevideo (Uruguai). Pola circunscricin europea, resultaron electos os mximos mandatarios da agrupacin Xuventude de Galicia do Centro Galego de Lisboa (Portugal), do Centro Galego de Londres (Reino Unido), do Centro Gallego de Bruxelas (Blxica), e do Centro Cultural Gallego de Frankfurt (Alemaa). Finalmente, pola circunscricin espaola, saron escolleitos os presidentes da Agrupacin Cultural Galega Saudade de Barcelona (Catalua), do Centro Gallego de Salamanca (Castela Len), da Asociacin Hijos de Galicia de Sestao (Biscaia), e do Lar Gallego de Sevilla (Andaluca). A estes doce membros electos engdense Comisin dous membros natos, sendos

Consello da Xunta e Parlamento

O nomeamento e constitucin oficial da Comisin tivo lugar inmediatamente antes da clausura oficial deste X Consello de Comunidades Galegas, que correu a cargo do secretario xeral da Emigracin, Santiago Camba. No acto tamn estivo presente o director xeral de Migracins do Goberno Central e ex conselleiro de Emigracin da Xunta, Aurelio Miras. Na sa alocucin, Camba reivindicou o papel da muller no pasado pero tamn no presente da dispora, e incidiu na necesidade da unin de intereses entre as entidades con menor actividade, menor renovacin xeracional, maiores dificultades econmicas, ou meirande dispersin xeogrfica. Asemade, o mximo responsable de Emigracin na Xunta recordou o importante papel que as entidades galegas no Exterior poden xogar a favor da internacionalizacin como estratexia comercial de presente e futuro para a empresa galega, especialmente agora que a crise econmica obriga diversificacin xeogrfica da oferta. Trtase dun obxectivo comn que quedar ademais reforzado na nova Lei de Galeguidade, cuxo proxecto ven de recibir o visto e prace deste X Consello, e que en breve ser remitido ao Consello da Xunta para o seu visto e prace e, se as o estima oportuno, o eleve ao Parlamento de Galicia para a sa tramitacin.

Entregados os Premios as rapazas gaadoras da Segunda Edicin do Concurso Un Mundo De Cor

A sede do Consello Escolar de Galicia foi o escenario da entrega dos nove premios correspondentes segunda edicin do concurso Un mundo de cor, acto que foi presidido polo subdirector xeral de Inmigracin e Retorno, da Secretara Xeral de Emigracin, Antonio Aguarn, celebrado no mes de xullo. A gaadora da Primeira Categora (alumnado de 1 a 3 de Primaria) foi Shital Gonzlez, do CEIP Ramn Cabanillas de Santiago; a vencedora da Segunda Categora (alumnado de 4 a 6 de Primaria) foi Paula Noya, do mesmo centro educativo; e co premio Terceira Categora (alumnado da ESO) alzouse Nuria Gmez, do CPI Covaterrea de Baiona. Na Primeira Categora foron galardoadas asemade co segundo premio Luca Fernndez, do CEIP Ramn Cabanillas de Santiago, e no terceiro posto ficou Alicia Mialache, que estuda no Colexio Cardenal Cisneros de Ourense. Na Segunda Categora, obtivo o segundo premio Helena Fajn, tamn do CEIP Ramn Cabanillas de Santiago, centro no que tamn estuda a terceira premiada nesta categora, Yiling Liu. Finalmente, na Terceira Categora levou o segundo galardn Mariya Ilieva Palikarska, do IES Carlos Casares de Vigo, e o terceiro recaeu en Laura Vidales, do CPI Covaterrea de Baiona.

Unha edicin en feminino

Cmpre salientar o alto ndice de participacin da provincia de Pontevedra nesta edicin, que presentou 143 traballos dun total de 230 en toda Galicia. Por outra parte, tamn salientable o feito de que as nove premiadas sexan rapazas, cando na primeira edicin do concurso, o ano pasado, haba tamn rapaces entre os galardoados.

LUA NOVA

45

Crnicas de Emigracin
Outro dato altamente significativo o importante nmero de rapaces e rapazas non nados en Galicia, fillas/os de inmigrantes radicados en Galicia, que teen participado nesta edicin, sen dbida motivados pola propia experiencia persoal e familiar. ademais do devandito lote de libros, o primeiro premio consistiu nunha PSP, e o segundo nun mp4. E finalmente, na terceira categora tamn tdalas premiadas recibiron cadanseu lote de libros, neste caso xuvens. Asemade, a primeira galardoada fxose cunha Playstation, e a segunda cun mp4.

Os premios

Un mundo de cor unha iniciativa da Subdireccin Xeral da Inmigracin e do Retorno (da Secretara Xeral da Emigracin) na que participou a Subdireccin Xeral de Ordenacin e Innovacin Educativa e Formacin do Profesorado (da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria). O obxectivo era que o alumnado de Educacin Primaria e Secundaria Obrigatoria dos centros pblicos, privados ou concertados de Galicia expresase a sa visin sobre a riqueza da diversidade sociocultural presente na nosa sociedade. Na primeira e segunda categoras, tdalas premiadas recibiron un lote de libros infants. Aparte dese lote, na primeira categora, a primeira premiada foi agasallada cun caderno e unha caixa de pinturas, e a segunda cunha caixa de pinturas. Na segunda categora,

Variedade e calidade

Un total de 230 obras foron recibidas en prazo na Secretara Xeral da Emigracin, das cales mis do sesenta por cento (143) remitronse desde centros da provincia de Pontevedra, a mis participativa na experiencia. Precisamente, a capital do Lrez a cidade con mais traballos presentados, merc ao labor das rapazas e rapaces do Colexio da Nosa Seora das Dores. Os traballos remitidos Secretara polas rapazas e rapaces escolarizados nos centros da Comunidade sorprenderon moi gratamente aos membros do xurado pola cantidade, variedade, e calidade, dos traballos presentados, igualando o nivel do ano pasado, que xa superara tdalas expectativas depositadas na iniciativa.

A xunta apoia a peticin do centro galego de bos aires para que a administracin arxentina intervea o seu hospital
A Xunta de Galicia apoia, como xa apoiou no seu momento, a peticin do Centro Gallego de Buenos Aires para que a Administracin arxentina encargada do caso do hospital privado dependente dese Centro intervea as contas do centro sanitario. Nese senso, que se tea atendido esta peticin debe entenderse como un paso no camio deseado polo Centro para facer viable economicamente o hospital. O obxectivo sanear as contas dun centro que arrastraba as dbedas derivadas dunha mala xestin ata mediados do ano 2009. Cmpre salientar que a atencin social e sanitaria aos galegos da dispora unha prioridade fundamental para o Goberno galego, pero este ten capacidade de direccin executiva unicamente nos hospitais da rede pblica dependente directamente do Servizo Galego de Sade. O hospital arxentino, en cambio, dependente dunha entidade privada, o devandito Centro Galego de Bos Aires, anda que no seu momento foi apoiado pola Xunta a travs da extinta Fundacin Galicia Salud, e seguir sendo apoiado para que os galegos da dispora sigan atendidos. Situacin herdada Ao comezo da anterior lexislatura atpase unha dbeda de 130 millns de pesos arxentinos, debida a unha incorrecta xestin da directiva que daquela rexa os destinos da institucin. Esta directiva mesmo realiza unha operacin de enxeera financeira para tapar as cifras reais, situacin que se agrava de maneira exponencial na segunda metade de 2006, e ata o vern de 2009. Durante estes tres anos, a dbeda estabilizada pasou de 30 millns de pesos arxentinos, a 130 [o equivalente a 22 millns de euros]. Foi por mor desta irregular situacin que a nova directiva do propio centro solicitou a intervencin da Administracin arxentina, que agora se fixo efectiva. No aspecto estritamente poltico, cmpre lembrar que tdolos membros representantes do Goberno galego no Padroado da Fundacin pertencan ao PSOE. Daquela, sorprende especialmente que, co paso do tempo, sexan representantes do partido que levaron ao hospital do centro a esta situacin os que agora se atrevan a criticala. O actual Goberno galego est facendo todo o posible porque a situacin chegue a bo porto. Realzanse reunins moi frecuentes coa actual presidenta do Centro Gallego, que defende, o mesmo que a Xunta, unha xestin verdadeiramente profesional. O hospital, con dez mil socios, dos que o 40% son galegos de idade avanzada, non o mesmo de antano, cando chegou a ter 110.000 socios novos que no demandaban tantos servizos, e que si pagaban cotas, situacin que non sempre se d agora. O desexo da actual directiva, o mesmo que o da Xunta, que o hospital atope, e canto antes mellor, algunha frmula de xestin que garanta a sa viabilidade, ao tempo que se busca manter ou aumentar a prestacin aos galegos residentes na capital arxentina.

46

LUA NOVA

Galegos no baixo
O da 13 de marzo de 2012, comezou unha nova emisin de radio en galego en Catalua, desde as ondas da emisora municipal de San Boi de Llobregat, volveu e emitirse o programa de radio en lingua galega, Galegos no Baixo. Os encargados de levar adiante este novo proxecto de divulgacin da Cultura Galega en Catalua son, Armando Fernndez Lpez cono director, unha persoa que foi dos primeiros que comezou nesta xeira de emitir e falar en galego na radio aqu en Catalua e Xulio Couxil director do programa Sempre en Galiza, xunto cun equipo de colaboradores que desde Galicia e Catalua iran debullando as novas de interese social, cultural e poltico de Galicia as como as da colectividade galega en Catalua. Destacar a participacin como correspondentes desde Padrn do xornalista e pintor, Masito Beir e desde as terras de Lemos, Xos Manuel Fernndez Montes. O programa conta ademais co soporte da Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro de Cornella e os compoentes do equipo do programa son socios da Entidade na que tamn realizan o programa Sempre en Galiza en Radio Cornella. O contido principal do Programa que xa se emitira nesta emisora nos anos 1995 e 1996 o da divulgacin dos aconteceres da Colectividade Galega no Exterior e en especial en Catalua, as como as novas de interese social e cultural de Catalua e Galicia, con entrevista a personaxe de interese no eido cultural, musical, deportivo, social etc. O programa emtese tdolos martes de 16 a 17 horas, no dial 89.4 da FM/ Radio San Boi, tamn se pode escoitar por internet en: http://galegosnobaix. blogspot.com/ ou www.santboi.cat/.../CEEF47EC57C53B44C1257 Tamn poen ao servizo dos ontes un correo electrnico no que se poden enviar, novas, comentarios etc.: galegosnobaix@gmail.com

26 anos

Sempre en Galiza

SEMPRE EN GALIZA En radio Cornell (FM 104.6)

Tamn nos pode escoitar en: www.cornellaweb.com/Radio, e no enlace: http: //semprengalicia.blogspot.com/ O programa de radio da A.C.G. Rosala de Castro Dirixe Xulio Couxil Vazquez Todos os sbados, de 6 a 8 do sern As noticias en directo dende Galicia!

Escitanos!

26
Armando Fernndez (no centro) Xulio Couxil e Antonio Daz

ASOCIACIN CULTURAL GALEGA ROSALA DE CASTRO Federico Soler, 71 Cornell (Barcelona) Tel: 933751103 Fax 393751095 Mail: acgrdecastro@yahoo.es Facebook.com/acgrdecastro Coa colaboracin:
Departament de Governaci i Relacions Institucionals