SVRHA UVODA Stara kineska filozofija filozofirala je o putu (tao) kao raznim mogucnostima individualnog odredjenja.

No ipak prema misljenju Lao-tsea postoji samo jedan pravo tao, i kada se to pronadje, onda se ostvaruje cilj i smisao postojanja. Uvod u filozofiju ne moze biti takav apsolutni tao jer nema ni takve filozofije. Filozofija kao stalno otvoreni horizont uvjetuje u tom smislu i svoj uvod, koji je filozofska kritika filozofije, i kriticki put u filozofiju. To znaci da uvod sudi o filozofiji na osnovu svoje teorije o filozofiji, tj. na osnovu svog shvatanja filozofskog erosa, jer trazi ideju same filozofije, koja je na razlicite nacine tumacena. Neki su smatrali da nas filozofija treba nauciti kako cemo zivjeti, a neki pak kako treba umrijeti... (str. 14) DA LI SE FILOZOFIJA MOZE DOKAZIVATI? Stoici su svojom filozofijom razvili ideju duha kao ljudskog otpora prema nelogicnoj stvarnosti. No ni ta filozofija nije mogla biti opsti pokret kao sto je to slucaj s religijom. Filozofija ne obecava eshatolosku buducnost i ona a priori mora ostati u granicama racionalnog odnosa prema bitku. (str. 19) Filozofija je nacin trazenja i tumacenja smisla svijeta. (str. 20) Filozofija nije religija u kojoj je dovoljno samo vjerovati u ono sto se kaze. Takav nacin misljenja i shvatanja nema nikakve veze s filozofijom. A oni koji hoce vjerovati neka vjeruju, no time ne mogu samouvjereno tvrditi kako posjeduju istinu o svijetu. (str. 21) Religija je izraz subjektivnih zelja. (str. 22) SMISAO FILOZOFSKIH PITANJA Na ulazu u delfijsko prorociste bio je natpis: upoznaj samoga sebe. No da li je to moguce i tko ce reci kad je postignut cilj tog sadrzaja? Na to nema jedinstvenog odgovora koji bi bio prihvatljiv za sve; no uopznavanje samoga sebe jest stalna obaveza da se misli, a to znaci da se pita ono sto treba misliti da bi se znalo sto treba raditi. (str. 22) Na osnovu razmisljanja pocinje nepoverenje prema postojanju u empirijskom smislu. Um trazi beskrajnost u svemu, cime istice nuznu razloznost svega. A sto um hoce? Ako posmatramo svet bica oko nas, tada um lako opaza promenljivost svega. Stoga je dijalekticka misao stalno prisutna vec kod prvih filozofa. Takav odnos prema stvarnosti nazvan je dijalektikom; sama etimologija reci "dia" (znaci "raz") oznacuje u slozenicama kretanje, grananje, razvoj. Um hoce da sazna da li je to tako, i ako jest, zasto je tako? (...) Zadatak uma je jasan: treba spoznati bit stvari, sveta, zivota. (...) Um kao umovanje pokazuje svoju bit kao misaoni nemir, jer hoce poznati sto je "iza" onog sto je nama pojavno. Zelja za takvom spoznajom ispoljena je po samoj

prirodi vec kod male dece. (str. 25) Religiozni covek hoce bas sigurnost, a osim toga zeli i vecnu egzistenciju za sebe da bi time prevladao spoznaju o prolaznosti svega. To je u biti napustanje filozofije, jer um kao trazenje smisla nigde ne moze stati, buduci da bi tada raz-um dosao do kraja. (str. 26) Filozofija nikad ne ide za tim da um zakljuci kao religiozni cilj. Stoga u filozofiji i nema one sigurnosti, a jos manje apsolutnosti koju nudi svaka religija pozivajuci se na autoritet boga. Um kao stalnost odnosa preko razuma kao shvacenog sadrzaja znaci u metodoloskom pogledu samo nacin trazenja, i to stalnog i neizvesnog puta kojim se misljenje mora kretati. Cim u nekom odgovoru nema novih pitanja, onda u filozofskom pogledu s tim odgovorom nesto nije u redu. (str. 26-27) Iako se granice istine ne mogu spoznati, uvek je misaono trazenje vece zadovoljstvo uma nego postignuti kraj koji je u svojoj biti tada nuzno iznevjerio iskonski smisao i bit misljenja kao misljenja u postavljanju misaonih pitanja. (str. 27) SISTEMATIZOVANJE FILOZOFIJE I NJENA FUNKCIJA IME I POJAM FILOZOFIJE

Platon u Fedru kae da se samo boga moe nazvati mudrim, a Solona i Homera prikladno je nazvati filozofima, tj. Ljudima koji tee prema mudrosti. Bog je sofos, a ovjek je filosofos. Iz toga sledi zakljuak da filozofija ne tei za bilo kojom mudrou, nego samo prema takvoj kakvu ima bog. To potvruje i Aristotel kad kae da je filozofija boanska nauka, pa su i ljudi koji to postignu sretni i blaeni. (str. 56) U senzualno-empirijskom odnosu prema svijetu uvijek smo usmjereni samo na dio svijeta, a nikad na cjelinu. Miljenje kao stalno duhovno teenje i traenje nikad ne moe ostati na tome, ve hoe ii od dijela prema cjelini. I ta se dogaa kad transcendiramo posebnost? Upravo to to miljenje vodi u filozofiju. To se moe odrediti: (1) kao promena u samom ovjeku, i (2) kao shvatanje samog predmeta. (...) Taj interes miljenja za totalitet moemo nazvati filozofiranse jem. (str. 56) to se dogaa kad se od pojedinanog usmeravamo prema optem, univerzalnom? (str. 56) Bez odnosa prema totalitetu nema filozofije, no da bi ovek realizovao taj odnos, on mora u sebi razviti smisao za uenje (posmatranje). A ta je to uenje i kako se do njega dolazi? Aristotel u Metafizici pie da

je uenje bilo izvor filozofije. No emu su se ljudi uopte udili? U poetku svemu onome to su svojim oima gledali, a da to nisu shvatali. Od tog neposrednog stanja ili su dalje, korak po korak, i tako su i druge vee stvari postavljali kao problem. No ko neto smatra problemom (aporijom) i neemu se udi, taj priznaje da to ne zna. Ako su dakle ljudi filozofirali da bi prevladali neznanje, oito je da su tu traili nauku zbog znanja, a ne zbog neke koristi, koju bi od toga imali. (str. 56)