REPUBLIKA E SHQIPRIS KUVENDI

LIGJ Nr. 10 440, dat 7.7. 2011 PR VLERSIMIN E NDIKIMIT N MJEDIS N mbshtetje t neneve 78 dhe 83 pika 1 t Kushtetuts, me propozimin e Kshillit t Ministrave, KUVENDI I REPUBLIKS S SHQIPRIS V E N D O S I: KREU I DISPOZITA T PRGJITHSHME Neni 1 Qllimi Ky ligj ka pr qllim t siguroj: a) nj nivel t lart t mbrojtjes s mjedisit, prmes parandalimit, minimizimit dhe kompensimit t dmeve n mjedis, nga projekte t propozuara q prpara miratimit t tyre pr zhvillim; b) garantimin e nj procesi t hapur vendimmarrjeje, gjat identifikimit, prshkrimit dhe vlersimit t ndikimeve negative n mjedis, n mnyrn dhe kohn e duhur; si dhe prfshirjen e t gjitha palve t interesuara n t. Neni 2 Objekti Objekt i ktij ligji sht prcaktimi i krkesave, prgjegjsive, rregullave dhe procedurave pr vlersimin e ndikimeve t rndsishme negative n mjedisin e Republiks s Shqipris, t projekteve t propozuara, private apo publike.
Ky ligj sht prafruar plotsisht me Direktivn 85/337/KEE t Kshillit, dat 27 qershor 1985 Mbi vlersimin e efekteve t projekteve publike dhe private mbi mjedisin, t ndryshuar, numri CELEX: 31985L0337, Fletorja Zyrtare e Bashkimit Europian, seria L, nr. 175, dat 5.7.1985, faqe 40-48.

Neni 3 Fusha e zbatimit Ky ligj zbatohet pr projektet e propozuara, private apo publike, t cilat mund t shkaktojn ndikime t rndsishme negative, t drejtprdrejta ose jo, n mjedis, si pasoj e madhsis, natyrs apo vendndodhjes s tyre. Neni 4 Krkesat e prgjithshme pr vlersimin e ndikimit n mjedis t nj projekti 1. Vlersimi i ndikimit n mjedis prfshin prcaktimin, prshkrimin dhe vlersimin e ndikimeve t pritshme t drejtprdrejta e jo t drejtprdrejta mjedisore t zbatimit apo moszbatimit t projektit. 2. Ndikimet mjedisore t projektit vlersohen n lidhje me gjendjen e mjedisit n territorin e prekur n kohn e paraqitjes s raportit prkats pr vlersimin e ndikimit n mjedis t projektit. 3. Vlersimi i ndikimit n mjedis prfshin prgatitjen, zbatimin, funksionimin dhe mbylljen e tij, sipas rastit, edhe pasojat e mbylljes s veprimtaris, dhe dekontaminimin/pastrimin apo rikthimin e zons n gjendjen e mparshme, nse nj detyrim i till parashikohet me ligj. Vlersimi prfshin, sipas rastit, si funksionimin normal, ashtu edhe mundsin pr aksidente. 4. Vlersimi i projektit prfshin, gjithashtu, propozimin e masave t nevojshme pr parandalimin, reduktimin, zbutjen, minimizimin e ndikimeve t tilla ose rritjen e ndikimeve pozitive mbi mjedisin, gjat zbatimit t projektit, prfshir edhe vlersimin e efekteve t pritshme t masave t propozuara. Neni 5 Prjashtimet nga fusha e zbatimit Prjashtohen nga fusha e zbatimit t ktij ligji: a) projektet e hartuara pr qllimet e mbrojtjes kombtare, pr t cilat argumentohet se vlersimi i ndikimit t tyre n mjedis bie ndesh me qllimet e mbrojtjes kombtare; b) Ministria e Mbrojtjes, n bashkpunim me ministrin prgjegjse pr mjedisin, ngre grupin e prbashkt t puns, i cili miraton, rast pas rasti, projektet, objekt t shkronjs a t ktij neni, si dhe sugjeron e rekomandon masat e nevojshme pr parandalimin apo minimizimin e ndikimeve t rndsishme negative. Neni 6 Prkufizime N kt ligj termat e mposhtm kan kto kuptime: 1. Projekt sht:

a) zbatimi i punimeve t ndrtimit apo instalimeve ose skemave t tjera; b) ndrhyrje t tjera n mjedisin dhe peizazhin natyror, prfshir edhe ndrhyrjet q kan t bjn me nxjerrjen e mineraleve. 2. Zhvillues sht personi ose autoriteti publik q krkon miratim pr t zhvilluar nj projekt privat apo publik. 3. Vlersimi i ndikimit n mjedis (VNM) sht procesi q kryhet pr vlersimin e prgjithshm t ndikimeve t rndsishme negative, t drejtprdrejta ose jo, n mjedis, nga projekte t propozuara publike dhe private. 4. Publiku ka kuptimin q jepet n ligjin nr. 10 431, dat 9.6.2011 Pr mbrojtjen e mjedisit. 5. Publik i ndikuar sht publiku i prekur ose q mund t preket, apo publiku q sht i interesuar pr vendimmarrjen mjedisore, prfshir edhe OJF-t mjedisore q shprehin interes. 6. Vendim sht dokumenti zyrtar i lshuar nga AKM-ja, n t cilin sht vendosur nse nj projekt i shtojcs II duhet apo jo ti nnshtrohet procedurs s thelluar t VNM-s. 7. Deklarata pr ndikimin e nj projekti n mjedis, m posht Deklarata mjedisore, sht dokumenti zyrtar i lshuar nga ministri, pr vlersimin mjedisor t projekteve q i nnshtrohen vlersimit t thelluar t ndikimit n mjedis dhe shrben si dokument orientues pr autoritetin e planifikimit dhe/ose do autoritet prgjegjs n procesin e vendimmarrjes, pr nj leje zhvillimi apo pr nj leje t caktuar dhe q prfshihet n kategorin III.1 t shtojcs q i bashklidhet ligjit nr. 10 081, dat 23.2.2009 Pr lejet dhe licencat n Republikn e Shqipris. 8. Autoritet publik ka kuptimin q jepet n ligjin Pr mbrojtjen e mjedisit. 9. Autoriteti i planifikimit ka kuptimin q jepet n ligjin nr. 10 119, dat 23.4.2009 Pr planifikimin e territorit, t ndryshuar. 10. Autoriteti prgjegjs pr licencimin sht institucioni publik q, brenda funksioneve dhe kompetencave t caktuara n ligj, sht prgjegjs pr miratimin ose jo t nj lejeje/licence t caktuar pr projektet q jan subjekt i ktij ligji. 11. Zon veanrisht e mbrojtur ka kuptimin q jepet n ligjin nr. 8906, dat 6.6.2002 Pr zonat e mbrojtura, t ndryshuar. 12. Agjencia Kombtare e Mjedisit ka kuptimin q jepet n ligjin Pr mbrojtjen e mjedisit. 13. Ministria sht ministria prgjegjse pr mjedisin. 14. Ministr sht ministri q drejton ministrin prgjegjse pr mjedisin. 15. QKL sht Qendra Kombtare e Licencave. 16. Seanc dgjimore me publikun gjat VNM-s sht procesi i organizuar nga AKM-ja, n bashkpunim me njsin e qeverisjes vendore, pr marrjen e mendimit t publikut para miratimit t deklarats pr projektin. 17. Vlersim ndrkufitar i ndikimeve n mjedis sht procesi i VNM-s, q zhvillohet pr projekte ose veprimtari, t prcaktuara n aneksin I t Konvents s Kombeve t Bashkuara (ESPOO) Pr vlersimin e ndikimit n mjedis, n kontekst ndrkufitar, q, bazuar nga vendndodhja a teknologjia e tyre, mund t ken ndikime t ndjeshme negative n mjedisin e shteteve fqinje apo t vendit ton. 18. Ekspert i certifikuar i VNM-s sht personi fizik, i cili pajiset me certifikatn prkatse nga ministria, pr hartimin e raportit t VNM-s, ekspertizn mjedisore dhe auditimin mjedisor.

19. Ndikim i rndsishm n mjedis sht ndikimi n mjedis i nj veprimtarie ose projekti, q shkakton dme t drejtprdrejta e t pakthyeshme n t dhe q, edhe pas marrjes s masave zbutse, ndikimi negativ nuk mund t parandalohet, t kontrollohet apo t eliminohet plotsisht. 20. Natyra 2000 sht Programi i Bashkimit Europian pr mbrojtjen e llojeve dhe habitateve biologjike t rrezikuara. KREU II PROCEDURAT E VLERSIMIT T NDIKIMIT N MJEDIS Neni 7 Procedurat e vlersimit t ndikimit n mjedis 1. Projektet private apo publike, t listuara n shtojcat I dhe II, bashklidhur ktij ligji, i nnshtrohen vlersimit t ndikimit n mjedis, n prputhje me krkesat e kreut II t ktij ligji, prpara dhnies s lejes prkatse, nga autoriteti prgjegjs, pr zhvillimin ose jo t projektit. 2. Procedura e vlersimit t ndikimit n mjedis prfshin: a) procesin paraprak t vlersimit t ndikimit n mjedis; b) procesin e thelluar t vlersimit t ndikimit n mjedis. 3. Dokumenti baz, ku mbshtetet procesi i VNM-s, sht raporti i vlersimit t ndikimit n mjedis, i cili, n varsi t ndikimeve t mundshme t projektit, mund t jet: a) raporti paraprak i VNM-s, pr projektet e shtojcs II; b) raporti i thelluar i VNM-s, pr projektet e shtojcs I. 4. Ministri miraton, me udhzim t veant, metodologjin kombtare t procesit t vlersimit t ndikimit n mjedis, ku prcaktohen me hollsi metodikat dhe krkesat pr hartimin e raporteve t vlersimit t ndikimit n mjedis. 5. Rregullat, prgjegjsit dhe afatet pr zhvillimin e procedurs s vlersimit t ndikimit n mjedis miratohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit. Neni 8 Projektet q i nnshtrohen vlersimit paraprak t VNM-s Projektet q i nnshtrohen vlersimit paraprak t ndikimit n mjedis jan: a) projektet e listuara n shtojcn II, bashklidhur; b) do ndryshim a shtes n projektet e listuara n shtojcn I apo II, t licencuara paraprakisht, q mund t shkaktoj efekte t rndsishme negative mbi mjedisin; c) projektet e listuara n shtojcn I, q ndrmerren, ekskluzivisht apo kryesisht, pr testimin dhe zhvillimin e metodave ose produkteve t reja, t cilat nuk jan prdorur pr m shum se dy vjet; ) projektet e listuara apo jo n shtojcn I ose II, q nuk kan ndikim t drejtprdrejt apo nuk jan t nevojshme pr administrimin e zonave veanrisht t mbrojtura, por q, vemas apo n bashkveprim me plane dhe projekte t tjera, mund t shkaktojn efekte negative t rndsishme n kto zona. N kt rast, raporti paraprak i

VNM-s prfshin edhe vlersimin e ndikimeve t ktyre projekteve n at zon, duke marr parasysh objektivat e ruajtjes dhe mbrojtjes s vendit ku do t zbatohet projekti. Neni 9 Projektet q i nnshtrohen procedurs s thelluar t vlersimit t ndikimit n mjedis 1. Procedurs s thelluar t vlersimit t ndikimit n mjedis i nnshtrohen: a) projektet e listuara n shtojcn I; b) projektet, pr t cilat vendimi i AKM-s parashikon nevojn e zbatimit t ksaj procedure. 2. Zhvilluesi, pavarsisht nga dispozitat e ktij ligji, mund t krkoj mendim paraprak nga AKM-ja, nse projekti q synon t zhvilloj sht subjekt i ktij ligji. Neni 10 Paraqitja e krkess pr vlersimin e ndikimit n mjedis nga zhvilluesi Zhvilluesi, pr projektet me ndikim n mjedis, q jan subjekt i ktij ligji, paraqet pran QKL-s, prve dokumentacionit t krkuar sipas ligjit nr.10 081, dat 23.2.2009 Pr licencat, autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris, edhe dokumentacionin prkats pr procedurn e VNM-s, prfshir: a) Pr projektet e shtojcs II: i) raportin paraprak t VNM-s, t hartuar sipas llojit t projektit; ii) projektin teknik t veprimtaris; iii) faturn e pagess s tarifs s shrbimit, sipas prcaktimeve t nenit 27 t ktij ligji. b)Pr projektet e shtojcs I: i) raportin e thelluar t VNM-s, t hartuar sipas llojit t projektit; ii) prmbledhjen joteknike t raportit t VNM-s; iii) projektin teknik t veprimtaris; iv) informacion pr informimin dhe konsultimin me publikun; v) faturn e pagess s tarifs s shrbimit, sipas prcaktimeve t nenit 27 t ktij ligji.

Neni 11 Vendimi i Agjencis Kombtare t Mjedisit pr VNM-n paraprake 1. N prfundim t procedurs paraprake t VNM-s, AKM-ja merr vendim nse nj projekt i shtojcs II duhet apo jo ti nnshtrohet procedurs s thelluar t VNM-s. 2. Nse AKM-ja vendos se projekti nuk duhet ti nnshtrohet procedurs s thelluar t VNM-s, ather n vendimin e saj prcakton: a) arsyet dhe konsideratat kryesore ku sht mbshtetur mendimi; b) mendimin e institucioneve t konsultuara;

c) prshkrimin, sipas rastit, t masave kryesore q duhen marr pr t shmangur, reduktuar dhe, nse sht e mundur, pr t korrigjuar ndikimet negative t mundshme n mjedis. 3. Vendimi i AKM-s pr VNM-n paraprake i njoftohet menjher ministris, palve t prfshira n proces dhe QKL-s, si dhe publikohet n faqen elektronike t AKM-s. Neni 12 Deklarata mjedisore 1. N prfundim t procedurs s thelluar t vlersimit t ndikimit n mjedis, ministri lshon deklaratn mjedisore, e cila mund ti sugjeroj autoritetit planifikues: a) miratimin e lejes s zhvillimit t atij projekti, pa asnj vrejtje nga pikpamja mjedisore; b) miratimin e lejes/licencs s zhvillimit t atij projekti, me kushtet q duhet t prmbushen nga zhvilluesi, pr t parandaluar, minimizuar dhe menaxhuar ndikimet negative n mjedis; c) refuzimin e krkess pr leje/licenc zhvillimi pr at projekt, pr shkak t ndikimeve t rndsishme negative n mjedis me pasoja afatgjata, q dmtojn cilsin e mjedisit dhe nuk mundsojn prmbushjen e standardeve mjedisore prkatse. 2. N rastin e shkronjave a dhe b t piks 1 t ktij neni deklarata prmban: a) qndrimin e ministris dhe, sipas rastit, kushtet q duhet t prmbushen nga zhvilluesi; b) konfirmimin se ministria ka marr n shqyrtim mendimet e shprehura nga publiku dhe institucionet prkatse, si dhe shkalln e reflektimit t tyre; c) informacion pr procesin e realizuar t konsultimit me publikun; ) arsyet dhe konsideratat kryesore, ku sht mbshtetur mendimi; d) prshkrimin, sipas rastit, t masave kryesore q duhen marr pr t shmangur, reduktuar e, nse sht e mundur, pr t korrigjuar efektet negative t rndsishme. 3. N rastin e shkronjs c t piks 1 t ktij neni, deklarata mjedisore prmban edhe argumentet prkatse pr refuzimin e krkess pr leje zhvillimi pr projektin. 4. Deklarata mjedisore u drgohet menjher QKL-s dhe palve t prfshira n proces dhe publikohet n faqen elektronike t AKM-s. Neni 13 Ndryshimi i pronarit t veprimtaris 1. Kur prgjat kryerjes s procedurs s VNM-s ndodh ndryshimi i zhvilluesit t projektit, zhvilluesi i ri aplikon pr procedur t re VNM-je. 2. Kur zhvilluesi ndryshon pasi ka prfunduar procedura e VNM-s, zhvilluesi i ri krkon pran QKL-s t bhet ndryshimi prkats n vendimin apo deklaratn e lshuar prej saj, duke depozituar dokumentet e krkuara nga legjislacioni n fuqi. QKLja njofton ministrin apo AKM-n, n varsi t projektit q do t zhvillohet pr ndryshimet e kryera.

KREU III PALT DHE KONSULTIMI GJAT PROCESIT T VLERSIMIT T NDIKIMIT N MJEDIS Neni 14 Palt e prfshira n procesin e VNM-s 1. N procesin e vlersimit t ndikimit n mjedis marrin pjes: a) zhvilluesi i projektit; b) ministria dhe strukturat e saj t varsis; c) ministrit e linjs dhe strukturat e varsis; ) njsit e qeverisjes vendore; d) publiku dhe organizatat jofitimprurse; dh) institucionet q kan prgjegjsi t prfshihen n procesin e VNM-s; e) shtetet fqinje, n rast t VNM-s n kontekst ndrkufitar, sipas krkesave t Konvents s ESPOO-s. 2. Detyrat dhe prgjegjsit e strukturave t varsis s ministris, n procesin e VNM-s, rregullohen me udhzim t ministrit. Neni 15 Mendimi i institucioneve t tjera 1. Gjat procedurs s VNM-s, AKM-ja dhe ministria, sipas kompetencave, konsultohen edhe me institucionet e prmendura n shkronjat c, dhe dh t piks 1 t nenit 14 t ktij ligji, duke u drguar edhe kopje t dokumentacionit t paraqitur nga zhvilluesi i projektit. 2. Institucionet e konsultuara japin brenda afatit t krkuar mendimin e tyre, sipas funksioneve dhe prgjegjsive prkatse. 3. Nse institucionet e lartprmendura nuk paraqesin mendimet e tyre brenda afatit t krkuar nnkuptohet se ato jan dakord me zhvillimin e projektit dhe nuk kan komente. Neni 16 Informimi i publikut gjat VNM-s 1. Zhvilluesi, pr projektet q i nnshtrohen procedurs s thelluar t VNM-s, informon dhe konsultohet me publikun e interesuar pr vlersimin e ndikimit n mjedis t veprimtaris s tij. 2. Informacionin pr informimin dhe konsultimin me publikun, zhvilluesi e paraqet si pjes t dokumentacionit t nevojshm gjat aplikimit pr deklaratn n QKL.

Neni 17 Seanca dgjimore gjat VNM-s 1. AKM-ja, gjat procedurs s VNM-s s thelluar, zhvillon seanc dgjimore me publikun dhe OJF-t e interesuara, duke synuar trheqjen e mendimit t tyre n vendimmarrjen prfundimtare pr projektin. 2. Seanca dgjimore zhvillohet n bashkpunim edhe me njsin e qeverisjes vendore dhe me zhvilluesin e projektit. 3. Menjher pas prcaktimit t vendit, dats dhe ors pr zhvillimin e seancs dgjimore, njsia e qeverisjes vendore bn njoftimin drejtuar publikut dhe OJF-ve t interesuara pr t marr pjes n takim. 4. Mendimi dhe komentet e publikut e t OJF-ve, t pranishm n takim, jan kriter i domosdoshm, gjat procesit t vendimmarrjes s VNM-s. 5. Rregullat, krkesat dhe procedurat pr informimin dhe prfshirjen e publikut n vendimmarrjen mjedisore, prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit. KREU IV DHNIA E INFORMACIONIT DHE RUAJTJA E T DHNAVE KONFIDENCIALE Neni 18 Vnia n dispozicion e informacionit pr zhvilluesin Autoritetet publike, me krkes me shkrim t zhvilluesit, vn n dispozicion t tij informacionin e disponueshm pr prgatitjen e raportit t vlersimit t ndikimit n mjedis, n prputhje me ligjin nr. 8503, dat 30.6.1999 Pr t drejtn e informimit pr dokumentet zyrtare, dhe legjislacionin n fuqi pr mbrojtjen e mjedisit. Neni 19 Informacioni konfidencial 1. Kur zhvilluesi pretendon se informacioni q paraqet pran QKL-s sht konfidencial, ai ia vrteton ligjrisht konfidencialitetin e informacionit QKL-s n momentin e aplikimit, bazuar n legjislacionin n fuqi. 2. Procedurat e kategorizimit t informacionit si konfidencial kryhen prpara aplikimit n QKL, sipas legjislacionit n fuqi.

KREU V VENDIMI I AUTORITETIT T PLANIFIKIMIT/LICENCIMIT Neni 20 Vendimi i autoritetit t planifikimit ose autoriteteve t tjera prgjegjse pr licencimin e veprimtarive 1. Autoriteti i planifikimit ose autoriteti prgjegjs pr licencimin, kur shqyrton dhnien ose jo t lejes s zhvillimit/licencs prkatse pr nj projekt, apo vendosjen e kushteve pr zhvilluesin, merr n konsiderat vendimin dhe deklaratn mjedisore pr ndikimet n mjedis t projektit t propozuar. 2. Autoriteti i planifikimit ose autoriteti prgjegjs pr licencim, prpara vendimit pr dhnien ose jo t lejes s zhvillimit apo licencs prkatse pr nj projekt t propozuar, sigurohet q projekti ti jet nnshtruar krkesave t ktij ligji dhe, n varsi t projektit, t jet pajisur me vendim apo deklarat. Vendimi apo deklarata pr projektin e propozuar sht i vlefshm pr aq koh sa sht e vlefshme dhe leja e zhvillimit/licenca prkatse pr projektin. 3. N rast se autoriteti prgjegjs pr zhvillimin/licencimin e projektit merr vendim pr zhvillimin/licencimin ose jo t projektit, n kundrshtim me deklaratn, ather ai jep argumentet prkatse pr kt vendim. 4. Zhvilluesi, gjat fazs s zbatimit t projektit, i raporton ministris pr masat e marra pr mbrojtjen e mjedisit nga ndikimet negative t veprimtaris. 5. Nse veprimtara apo projekti, q i sht nnshtruar procesit t VNM-s, nuk fillon zbatimin n terren brenda 2 vjetve nga data e miratimit t deklarats apo vendimi pr VNM-n, ather kto dokumente konsiderohen t pavlefshme dhe procesi i VNMs fillon nga e para. Neni 21 Zonat veanrisht t mbrojtura 1. Dispozitat e ktij neni zbatohen edhe n rastet kur veprimtaria e propozuar nuk ka t bj drejtprdrejt apo nuk sht e nevojshme pr administrimin e zonave veanrisht t mbrojtura, por q, vemas apo n bashkveprim me plane dhe projekte t tjera, mund t shkaktoj efekte t rndsishme mbi at zon. 2. Kur AKM-ja apo ministria, n prfundim t procedurs pr vlersimin e ndikimit n mjedis t nj projekti, shprehet se veprimtaria e propozuar, vemas apo n bashkveprim me veprimtari ose plane dhe projekte t tjera, t realizuara apo t propozuara, mund t ket ndikim negativ t rndsishm mbi integritetin e nj zone veanrisht t mbrojtur, ather autoriteti prgjegjs q mbulon fushn e projektit, nuk lejon zhvillimin e tij, me prjashtim t rasteve kur: a) nuk ka zgjidhje tjetr alternative; b) veprimtaria e propozuar duhet t zbatohet pr arsye urgjente t interesave madhor t publikut, prfshir edhe ata me natyr shoqrore apo ekonomike; c) duhen marr t gjitha masat kompensuese pr t siguruar zbatimin e krkesave t Natyra 2000.

3. Arsye urgjente t interesave madhor t publikut q merren n konsiderat, si parashikohet n shkronjn b t piks 2 t ktij neni, kur zona veanrisht e mbrojtur prmban lloje habitatesh natyrore prioritare dhe/ose specie prioritare, jan vetm ato q kan t bjn me shndetin e njeriut apo sigurin e publikut, ose q sjellin ndikime t rndsishme pozitive pr mjedisin. KREU VI VLERSIMI I NDIKIMIT N MJEDISIN NDRKUFITAR Neni 22 Efektet ndrkufitare n Shqipri 1. Kur AKM-ja merr informacion, apo kur pran saj sht depozituar nj raport VNM-je nga nj shtet tjetr, pr nj projekt t propozuar, q mund t ket efekte t rndsishme mbi mjedisin n Shqipri, njofton menjher ministrin, pr t filluar bisedimet me shtetin n fjal, pr procedurat dhe afatin e paraqitjes s mendimeve pr projektin e propozuar. 2. Kur ministria nuk ka marr informacion nga shteti tjetr pr nj projekt t propozuar, q mund t ket efekte t rndsishme mbi mjedisin, ajo krkon: a) prshkrimin e projektit, s bashku me do informacion t disponueshm, pr efektet e tij t mundshme ndrkufitare; b) informacion pr natyrn e vendimit q mund t merret nga shteti tjetr. 3. Ministria, bazuar n informacionin e marr sipas pikave 1 e 2 t ktij neni dhe n bashkpunim t ngusht me institucionet e prcaktuara n nenin 14 t ktij ligji, vendos nse duhet t marr pjes apo jo n procesin e VNM-s. 4. Nse ministria vendos t marr pjes n procesin e VNM-s, i krkon shtetit tjetr informacion pr projektin. 5. Ministria u drgon, menjher, kopje t ktij informacioni institucioneve t interesuara, pr t proceduar me procesin e VNM-s s ktij projekti. 6. Pr qllime t ktij neni, me Zhvilluesi kuptohet Ministria. 7. Ministria i drgon shtetit tjetr mendimet: a) pr projektin e propozuar; b) e dhna nga institucionet e referuara n pikn 5 t ktij neni; c) e dhna nga publiku. 8. Ministria merr masa pr t zhvilluar konsultime me shtetin tjetr, n veanti, pr: a) efektet e mundshme ndrkufitare t projektit t propozuar; b) masat e parashikuara pr reduktimin apo eliminimin e efekteve t tilla; c) lidhjen e nj marrveshjeje, ku t prcaktohet edhe kohzgjatja e periudhs s konsultimeve.

10

Neni 23 Vlersimi i ndikimeve ndrkufitare mbi nj shtet tjetr 1. Kur AKM-ja gjykon se nj projekt i propozuar mund t ket efekte t rndsishme n mjedisin e nj shteti tjetr, apo kur merr nj krkes nga nj shtet tjetr njofton menjher QKL-n dhe ministrin. 2. Rregullat dhe procedura pr vlersimin e ndikimit n mjedisin ndrkufitar miratohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit. KREU VII EKSPERTT E VNM-S Neni 24 Certifikata dhe licenca pr prgatitjen e raportit t VNM-s 1. Zhvilluesi, pr prgatitjen e raportit t thelluar dhe raportit paraprak t VNMs, ngarkon subjektet juridike ose fizike tregtare, t licencuara nga QKL-ja, pr veprimtarin e vlersimit t ndikimit n mjedis dhe auditimit mjedisor, si dhe/ose individt e certifikuar nga ministria, si ekspert t VNM-s dhe auditimit mjedisor. 2. Raporti i thelluar dhe raporti paraprak i VNM-s pranohen si t till vetm kur jan nnshkruar nga nj ekspert i certifikuar apo nga subjekte juridike ose fizike tregtare, t licencuara nga QKL-ja, pr veprimtarin e vlersimit t ndikimit n mjedis dhe auditimit mjedisor. Nnshkrimi nuk i heq zhvilluesit asnj prgjegjsi apo detyrim n lidhje me prmbajtjen e raportit. 3. Ministri miraton certifikimin e individve, si specialist pr vlersimin e ndikimit n mjedis dhe auditimin mjedisor, sipas rregullave, procedurave e kritereve q miratohen me vendim t Kshillit t Ministrave. 4. Veprimtarit e prcaktuara n pikn 1 t ktij neni, kur kryhen nga subjekte juridike ose fizike tregtare, i nnshtrohen licencimit dhe prfshihen n kategorin III.2 t shtojcs s ligjit pr licencat. Kto veprimtari licencohen sipas ligjit pr licencat.

KREU VIII ANKIMI DHE SANKSIONET Neni 25 Ankimi do pal e interesuar, subjekt i ktij ligji, ka t drejt t ankimoj n rrug administrative, me krkes n QKL, ndaj akteve, veprimeve apo mosveprimeve t ministris, sipas krkesave t nenit 30 t ligjit nr.10 081, dat 23.2.2009 Pr licencat, autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris.

11

Neni 26 Sanksionet 1. Zhvilluesi ngarkohet me prgjegjsi ligjore, sipas legjislacionit n fuqi, pr pavrtetsin e fakteve, t t dhnave t paraqitura dhe t dokumenteve q shoqrojn krkesn e paraqitur prej tij. 2. Kur, pr qllimet e ktij ligji, zhvilluesi falsifikon dokumente apo prdor dokumente t falsifikuara, ndaj tij zbatohen dispozitat e seksionit VIII t ligjit nr.7895, dat 27.1.1995 Kodi Penal i Republiks s Shqipris, t ndryshuar. 3. N rast t paraqitjes s vazhdueshme t raporteve t VNM-s me dobsi/mangsi t theksuara profesionale, ministri vendos sanksione pr ekspertin e certifikuar, deri n pezullimin apo heqjen e certifikats apo licencs, duke njoftuar edhe QKL-n pr masn prkatse. KREU IX DISPOZITAT PRFUNDIMTARE Neni 27 Tarifat e shrbimit 1. Pr kryerjen e procesit t VNM-s, zhvilluesi paguan tarifn prkatse t shrbimit, me paraqitjen e raportit paraprak t VNM-s ose me paraqitjen e raportit t thelluar t VNM-s. 2. Tarifa dhe vlera prkatse pr shrbimet q kryen ministria pr procesin e VNM-s, miratohen me udhzim t prbashkt t ministrit prgjegjs pr mjedisin dhe Ministrit t Financave. Neni 28 Raportimet pr zbatimin e ligjit 1. Ministria publikon raporte vjetore pr zbatimin e ktij ligji. 2. Autoriteti planifikues, si dhe institucionet q licencojn veprimtari lidhur me projektet q jan subjekt i ktij ligji, njoftojn menjher ministrin pr vendimin, pr miratimin ose jo t licencs apo lejes s zhvillimit, me qllim q ti mundsojn ksaj t fundit monitorimin e zbatimit t krkesave mjedisore nga zbatimi i projektit, si dhe hartimin e raportit pr zbatimin e ktij ligji. 3. Ministri, me udhzim t veant, miraton formatin e duhur pr prgatitjen e ktij raporti.

12

Neni 29 Nxjerrja e akteve nnligjore 1. Ngarkohet Kshilli i Ministrave t nxjerr aktet nnligjore n zbatim t piks 5 t nenit 7, t piks 5 t nenit 17, t piks 2 t nenit 23 dhe t piks 3 t nenit 24 t ktij ligji. 2. Ngarkohet ministri pr nxjerrjen e akteve nnligjore n zbatim t piks 4 t nenit 7, t piks 2 t nenit 14 dhe t piks 3 t nenit 28 t ktij ligji. 3. Ngarkohet ministri prgjegjs pr mjedisin q, n bashkpunim me Ministrin e Financave, t miratoj udhzimin sipas prcaktimit t br n pikn 2 t nenit 27 t ktij ligji. Neni 30 Shfuqizimet 1. Me fillimin e zbatimit t ktij ligji, shfuqizohet ligji nr. 8990, dat 23.1.2003 Pr vlersimin e ndikimit n mjedis, i ndryshuar, si dhe aktet e tjera nnligjore n zbatim t tij, q bien ndesh me kt ligj. 2. Procedurat e VNM-s, deri n fillimin e zbatimit t ktij ligji, zhvillohen n prputhje me krkesat e ligjit nr. 8990, dat 23.1.2003 Pr vlersimin e ndikimit n mjedis, t ndryshuar, dhe t akteve t tjera nnligjore n zbatim t tij. 3. Me hyrjen n fuqi t ktij ligji, vendimi nr. 1429, dat 29.1.2008, i Kshillit t Ministrave Pr miratimin e rregullave dhe procedurave pr vlersimin e veprimtarive dhe projekteve me ndikime t rndsishme negative n mjedisin e vendeve fqinje shfuqizohet. Neni 31 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi 18 muaj pas botimit n Fletoren Zyrtare.

KRYETARE Jozefina Topalli (oba)

13

Shtojca I Projektet q i nnshtrohen Procedurs s Thelluar t Vlersimit t Ndikimit n Mjedis 1. Rafinerit e nafts bruto (duke prjashtuar ndrmarrjet q prodhojn vetm lubrifikant nga nafta bruto) dhe instalimet pr gazifikimin ose lngzimin e 500 ton ose m shum qymyr ose argjila/shiste bitumonoze n dit. 2. Termocentrale ose instalime t tjera me djegie, me nj prodhim nxehtsie prej 20 ose m shum megavatsh. 3. Stacionet e energjis brthamore dhe reaktor t tjer brthamor, duke prfshir edhe montimin ose nxjerrjen e tyre nga prdorimi (me prjashtim t instalimeve krkimore pr prodhimin dhe shndrrimin e materialeve t ndashme (t zbrthyeshme) ose t riprodhueshme, fuqia maksimale e t cilave nuk e tejkalon ngarkesn termale t vazhdueshme prej 1 kilovati). Stacionet e Energjis Brthamore dhe reaktor t tjer brthamor pushojn s qeni t till, kur lnda brthamore dhe elemente t tjera radioaktive t ndotura jan zhvendosur pr nj koh t gjat nga vendi i instalimit. 4. a) Instalimet pr riprpunimin e lnds djegse brthamore t rrezatuar. b) Instalimet e projektuara pr: i) prodhimin ose pasurimin e lnds djegse brthamore; ii) pr prpunimin e lnds djegse t rrezatuar brthamore ose mbetjeve me nivel t lart radioaktiv; iii) pr hedhjen prfundimtare t lnds djegse t rrezatuar; iv) vetm pr asgjsimin/depozitimin prfundimtar t mbetjeve radioaktive; v) vetm pr ruajtjen (e planifikuar pr m tepr se 10 vjet) t lnds djegse t rrezatuar brthamore ose mbetjeve radioaktive n nj vend t ndryshm nga vendi i prodhimit. Vepra t integruara pr shkrirjen fillestare t hekurit t derdhur dhe elikut. Instalime pr prodhimin e metaleve bruto johekur nga xeherort, koncentratet ose materialet dytsore (material q sht nnprodukt) prej proceseve metalurgjike, kimike ose elektrolitike. 5. Instalime pr nxjerrjen e asbestit dhe pr prpunimin ose transformimin e asbestit dhe produkteve q prmbajn asbest: pr produktet e imentos me baz asbesti, me nj prodhim vjetor prej m tepr se 20 000 ton produkt final, pr materiale abrazive me nj prodhim vjetor prej m shum se 50 ton produkt final dhe pr prdorime t tjera t asbestit me prdorim mbi 200 ton n vit. 6. Instalime t integruara kimike, domethn instalime pr prodhimin n shkall industriale t substancave q prdorin proceset e shndrrimit kimik, ku shum njsi jan vendosur prball njra-tjetrs dhe jan t lidhura funksionalisht me njra-tjetrn pr: a) prodhimin e kimikateve baz organike; b) prodhimin e kimikateve baz inorganike; c) pr prodhimin e plehrave kimike (t thjeshta apo t prbra) me baz fosfori, azoti ose potasiumi (fertilizator t thjesht ose t prbr); ) pr prodhimin e produkteve baz pr mbrojtjen e shndetit t bimve dhe biocideve; d) pr prodhimin e produkteve farmaceutike baz, duke prdorur nj proces kimik ose biologjik;

14

dh) pr prodhimin e eksplozivve. 7. a) Ndrtimi i linjave pr trafik hekurudhor me distanca t gjata. b) Ndrtimi i aeroporteve me pista q kan nj gjatsi baz prej 2 100 m ose m tepr. N kuptim t ktij ligji aeroport nnkupton aeroporte, t cilat prputhen me prkufizimin e dhn n Konventn e ikagos m 1944, q themeloi Organizatn Ndrkombtare Civile t Aviacionit (Shtojca 14 e ksaj konvente). c) Ndrtimi i autostradave dhe rrugve ekspres (korsive t autostradave pr shpejtsi t lart). N kuptim t ktij ligji, rrug ekspres sht nj rrug q plotson kushtet e dhna n prkufizimin e Marrveshjes Europiane mbi Arteriet Kryesore t Trafikut Ndrkombtar, 15 nntor 1975. ) Ndrtimi i nj rruge t re me katr ose m shum korsi, ose rregullimi dhe/ose zgjerimi i nj rruge ekzistuese, q ka dy apo me pak korsi, n mnyr q t bhet me katr ose m shum korsi, kur rruga e re ose seksioni i rregulluar dhe/ose i zgjeruar i saj do t jet 10 kilometra ose m shum n gjatsi t vazhdueshme. 8. a) Rrug ujore n brendsi t toks dhe porte pr transportin e brendshm ujor, q lejojn kalimin e anijeve me mbi 1 350 ton. b) Portet tregtare, kalatat pr ngarkim-shkarkim t lidhura me tokn dhe portet e jashtme (me prjashtim t kalatave t trageteve) q mund t marrin anije me mbi 1 350 ton. 9. Instalime pr asgjsimin e mbetjeve pr incinerimin, trajtimin kimik, sipas seksionit D9, ose venddepozitimet e mbetjeve t rrezikshme, si prcaktohet n ligjin Pr menaxhimin e integruar t mbetjeve. 10. Instalime pr asgjsimin e mbetjeve, pr incinerimin, trajtimin kimik, sipas seksionit D9, t mbetjeve jo t rrezikshme me nj kapacitet mbi 50 ton n dit, sikurse prcaktohet n ligjin Pr menaxhimin e integruar t mbetjeve. 11. Nxjerrja e ujit nntoksor ose skema t rimbushjes artificiale t ujit nntoksor, ku volumi vjetor i ujit t nxjerr apo t rimbushur sht 10 milion metr kub ose m shum. 12. a) Veprat pr transferimin e burimeve ujore midis baseneve lumore, kur ky transferim synon n parandalimin e mungesave t mundshme t ujit dhe ku masa e ujit t transferuar e kalon nivelin prej 20 milion metr kub n vit; b) N t gjitha rastet e tjera, veprat pr transferimin e burimeve ujore midis baseneve lumore, kur rrjedha mesatare shumvjetore e basenit t nxjerrjes sht mbi 2 000 milion metr kub n vit dhe ku masa e ujit t transferuar e tejkalon nivelin e 5 pr qind t ksaj rrjedhe. N t dyja rastet, prjashtohen transferimet e tubacioneve t ujit t pijshm. 13. Impiantet e trajtimit t ujrave t ndotura, me kapacitet mbi 30 000 ekuivalent popullsie, sikurse prcaktohet n legjislacionin pr rezervat ujore. 14. Nxjerrja e nafts e dhe gazit natyror pr qllime tregtare, ku masa e nxjerr e tejkalon nivelin prej 50 ton/dit n rastin e nafts dhe 10 000 m3/dit n rastin e gazit. 15. Diga dhe instalime t tjera, q jan projektuar pr t penguar daljen e ujit ose pr t depozituar ujin n mnyr t prhershme, ku nj mas e re ose shtes uji e penguar ose e depozituar sht mbi 10 milion m3. 16. Tubacionet me nj diametr prej m shum se 800 mm dhe nj gjatsi prej m shum se 40 km: a) pr transportimin e gazit, nafts, kimikateve dhe

15

b) pr transportimin e gazit t dioksidit t karbonit (CO2), me qllim injektimin dhe ruajtjen e tij n formacione gjeologjike nn tok, prfshir stacionet e pompimit q lidhen me to. 17. Instalime pr mbarshtimin intensiv t pulave ose derrave me mbi: a) 1 000 krer pr pulat q rriten pr mish, 20 000 vende pr pulat q rriten pr vez; b) 3 000 krer pr derra pr prodhim mishi (mbi 30 kilogram); ose c) 100 krer pr dosa. 18. Impiante industriale pr: a) prodhimin e materialeve t buta ose materialeve t ngjashme fibroze; b) prodhimin e letrs dhe tabelave, me nj kapacitet prodhues q e tejkalon masn prej 50 tonsh n dit. 19. Gurore dhe miniera siprfaqsore, ku siprfaqja e vendit sht mbi 0,5 hektar, ose vende pr nxjerrjen e torfs, ku siprfaqja e vendit sht mbi 1 hektar. 20. Ndrtimi i linjave elektrike n lartsi, me nj voltazh mbi 220 kV dhe gjatsi mbi 10 kilometra. 21. Instalimet pr depozitimin e nafts, prodhimeve petrokimike ose kimike, me nj kapacitet prej 50 000 ose m shum tonsh. 22. Vendet e injektimit dhe ruajtjes s dioksidit t karbonit n formacione gjeologjike nn tok, t prcaktuara me akt normativ t posam. 23. Instalimet pr kapjen e gazit t dioksidit t karbonit (me qllim injektimin dhe ruajtjen n formacione gjeologjike nn tok) nga instalime t tjera q mbulohen nga kjo shtojc, ose ku kapja totale vjetore e dioksidid t karbonit sht 1,5 megaton ose m shum se kaq.

16

Shtojca II Projektet q i nnshtrohen procedurs paraprake t vlersimit t ndikimit n mjedis 1. Bujqsia, silvikultura dhe akuakultura. a) Projekte pr ristrukturimin e toks rurale; b) Projekte pr prdorimin e toks s pakultivuar ose zonave gjysmnatyrore pr qllime t bujqsis intesive; c) Projekte pr menaxhimin e ujit pr bujqsi, duke prfshir dhe ujitjen dhe projektet e kullimit t toks; ) Pyllzimi fillestar dhe shpyllzimi pr qllimet e ndryshimit n nj lloj tjetr t prdorimit t toks; d) Instalime pr rritjen intesive t kafshve (projektet q nuk prfshihen n shtojcn I); dh) Rritje intensive e peshkut; e) Marrje e toks nga deti. 2. Industri nxjerrse. 2.1 Gurore, miniera siprfaqsore dhe nxjerrje e torfs (projekte q nuk jan prfshir n shtojcn I); 2.2 Minierat nntoksore; 2.3 Nxjerrje e mineraleve nga marina ose llumrat lumore; 2.4 Shpim i thell, n veanti: a) shpim gjeotermal; b) shpim pr depozitimin e materialeve t mbetjeve brthamore; c) shpim pr furnizim me uj, me prjashtim t shpimit pr studimin e stabilitetit t toks; 2.5 Instalime siprfaqsore industriale pr nxjerrjen e qymyrit, nafts, gazit natyror dhe xeherorve, si dhe t argjilave/shisteve bituminoze. 3. Industria e energjis. a) Instalimet industriale pr prodhimin e energjis elektrike, avullit ose ujit t ngroht (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); b) Instalime industriale pr mbajtjen e gazit, avullit ose ujit t ngroht; transmetimin e energjis elektrike me kabll n lartsi (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I) c) Depozita siprfaqsore t gazit natyror; ) Depozita nntoksore t gazeve t djegshme; d) Depozita siprfaqsore t lndve djegse fosile; dh) Briketimi industrial i qymyrit dhe linjitit; e) Instalime pr prpunimin dhe ruajtjen e mbetjeve radioaktive (n rast se nuk jan prfshir n shtojcn I); ) Instalime pr prodhimin e energjis hidroelektrike; f) Instalime pr prdorimin e fuqis s ers pr prodhim energjie (stacione t energjis s ers). g) Instalimet pr kapjen e gazit t dioksidit t karbonit (me qllim injektimin dhe ruajtjen n formacione gjeologjike nn tok) nga instalime t tjera q nuk mbulohen nga shtojca I e ktij ligji. 4. Prodhimi dhe prpunimi i metaleve.

17

a) Instalime pr prodhimin e gizs dhe elikut (shkrirje parsore ose dytsore); b) Instalime pr prpunimin e metaleve prej eliku: i) mullinj me rula t nxeht; ii) farkat me eki; iii) aplikimi i mbulesave mbrojtse me metal t shkrir; c) Fonderit e metaleve hekurore; ) Instalime pr shkrirjen, duke prfshir aliazhet, t metaleve johekurore, prve metaleve t muara, duke prfshir produktet e rikuperuara (rafinim, derdhje n fonderi etj.); d) Instalime pr trajtimin siprfaqsor t metaleve dhe materialeve plastike, duke prdorur nj proces elektrolitik ose kimik; dh) Prodhimi dhe montimi i mjeteve motorike dhe prodhimi i motorve pr kto mjete; e) Kantier ndrtimi anijesh; ) Instalime pr ndrtimin dhe riparimin e avionve; f) Prodhimi i pajisjeve pr hekurudha; g) Farktim me eksploziv; gj) Instalime pr pjekjen dhe aglomerimin e xeherorve metalor. 5. Industria minerale. a) Furrat me qymyr (distilim i qymyrit t that); b) Instalimet pr prodhimin e imentos; c) Instalime pr prodhimin e asbestit dhe prodhimin e produkteve t asbestit, q nuk jan prfshir n shtojcn I; ) Instalime pr prodhimin e qelqit, duke prfshir dhe fibrat e qelqit; d) Instalimet pr shkrirjen e substancave minerale, duke prfshir dhe prodhimin e fibrave minerale; dh) Prodhimi i produkteve qeramike nprmjet djegies, n veanti tjegullat pr ati, tullat, tullat zjarrduruese, pllakat, veshjet prej guri ose porcelani. 6. Industria kimike (Projekte q nuk prfshihen n shtojcn I). a) Trajtim i produkteve ndrmjetse dhe prodhimi i kimikateve; b) Prodhimi i pesticideve dhe produkteve farmaceutike, bojrave dhe llaqeve, elastomerve dhe peroksideve; c) Depozitat e produkteve t nafts, petrokimike dhe kimike. 7. Industria ushqimore. a) Prodhimi i vajrave dhe yndyrnave vegjetale dhe shtazore; b) Prodhimi, prpunimi dhe paketimi dhe i produkteve shtazore dhe bimore; c) Prodhimi i produkteve me baz qumshti; ) Prodhimi i birrs dhe maltos; d) Prodhimi i mblsirave dhe i shurupeve; dh) Instalime pr therjen e kafshve; e) Instalime industriale pr prodhimin e niseshtes; ) Fabrika pr prodhimin e ushqimeve me baz peshku dhe vajrave t peshkut; f) Fabrika sheqeri. 8. Industria tekstile, e lkurs, drurit dhe letrs. a) Fabrika industriale pr prodhimin e letrs dhe kartonit (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); b) Impiante pr paratrajtimin (pr operacione t tilla si larje, zbardhje, mercerizim) ose ngjyrosja e fibrave apo tekstileve;

18

c) Fabrika pr regjie t lkurave; ) Instalime pr prpunimin dhe prodhimin e celulozs. 9. Industria e goms. Prodhimi dhe trajtimi i produkteve me baz elastometri. 10. Prodhime infrastrukturore. a) Projekte pr zhvillimin e pasurive t patundshme industriale; b) Projekte pr zhvillime urbane, duke prfshir dhe ndrtimin e qendrave tregtare dhe parkimet pr makinat; c) Ndrtimi i mjediseve t shrbimeve hekurudhore dhe terminaleve t transportit intermodal (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); ) Ndrtimi i fushave ajrore (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); d) Ndrtim rrugsh, portesh dhe instalimesh pr porte, duke prfshir dhe portet e peshkimit (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); dh) Ndrtime n tok t kanaleve t lundrueshme, q nuk prfshihen n shtojcn I, kanalizime dhe vepra pr largimin e ujit t shkaktuar nga prmbytjet; e) Diga dhe instalime t tjera t projektuara pr t penguar ose pr t mbajtur/depozituar uj n periudha afatgjata (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); ) Tramvaj, hekurudha nntoksore dhe n lartsi, linja t varura/teleferik ose linja t ngjashme t nj lloji t veant, t prdorura ekskluzivisht ose kryesisht pr transport pasagjersh; f) Instalime tubacionesh nafte dhe gazi (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I) dhe tubacionet e transportit t gazit dioksid karboni, me qllim injektimin dhe ruajtjen n formacione gjeologjike nn tok; g) Instalime t kanaleve ujsjells/akuedoteve n distanca t largta; gj) Veprat bregdetare kundr erozionit dhe punimet n det q mund t ndryshojn bregun pr shkak t ndrtimeve, pr shembull, t digave, moleve, bankinave t ankorimit dhe punimeve t tjera pr mbrojtje nga deti, duke prjashtuar mirmbajtjen dhe rindrtimin e veprave t tilla; h) Nxjerrja e ujit nntoksor dhe skemat e tjera pr rimbushjen artificiale t ujrave nntoksore, q nuk jan prfshir n shtojcn I; i) Veprat pr transferimin e burimeve ujore midis baseneve lumore, q nuk jan prfshir n shtojcn I. 11. Projekte t tjera. a) Rrugt e prhershme pr gara dhe provat e mjeteve motorike; b) Instalimet pr asgjsimin e mbetjeve (projekte t cilat nuk prfshihen n shtojcn I); c) Impiantet pr trajtimin e ujrave t ndotura (projekte q nuk prfshihen n shtojcn I); ) Vendet pr depozitim t llumrave; d) Depot e skrapit t hekurit, prfshir ato nga automjetet; dh) Bankat e provs pr motort, turbinat ose reaktort; e) Instalimet pr prodhimin e fibrave minerale artificiale; ) Instalimet pr rikuperimin ose shkatrrimin e substancave shprthyese; f) qendra blerje/grumbullimi t kafshve shtpiake t plakura/t smura apo qendrat e asgjsimit t kafshve dhe produkteve t tyre jo pr konsum njerzor. 12. Turizmi dhe koha e lir. a) Pistat e skive, teleferikt, ngritsit me kabll dhe zhvillimet q lidhen me to; b) Vendqndrimet e jahteve dhe anijeve;

19

c) Fshatra turistike dhe komplekse hotelesh jasht zonave urbane bashk me zhvillimet q i shoqrojne ato; ) Vendet pr kampe t prhershme dhe karavane; d) Parqe tematike.

20