XHAFER DURMISHI

PA TRAZIME
1. TMERRSISHT I FRIKSUAR NGA FUSHATA E TRBUAR 2. ORGANIZATAT POLITIKE SHQIPTARE N EVROP 1979-1985 -1. Lidhja Sabri Novosella- Jusuf Grvalla -2. LNKVSHJ dhe OMLK (Jusuf Grvalla- Kadri Zeka) -3. Tezat e OMLK-s rreth Fronit Popullor pr Republikn e Kosovs -4. LNKVSHJ dhe PKMLSHJ, bisedimet n Ankara -5. Prishja e Sabri Novosells me Xhafer Shatrin -6. Zri i Kosovs, Suedi -7. Zri i Kosovs, organ i LNKVSHJ-s -8. Zri i Kosovs, organ i Grupit Komunist t Riza Salihut -9. Zri i Kosovs, organ i LNKVSHJ-s, i drejtuar nga Jusuf Grvalla -10. Zri i Kosovs, organ i LRSHJ-s -11. Zri i Kosovs, organ i Grupit Revolucionar t Xhafer Shatrit -12. Kronologji e shkurtr ngjarjesh n jetn e organizatave n mrgim 3. PR MUA NUK LUAN AS ROLIN M T VOGL -1. Letr pr Premton dhe Donika Grvalln, 12 maj 2007 -2. Letr nga Donika Grvalla, 12 maj 2007 -3. Letr pr Donika Grvalln, 13 maj 2007 -4. Vazhdim i letrs s 13 majit 2007 4. PA TRAZIME Korrespondenca ime me Ramadan Pllann 5. JUSUF GRVALLA - BIBLIOGRAFI AKTUALE

6. I MADHI ZOT T RUAJT NGA DJALLI I MALLKUAR DHE NGA DJAJTNJERI Letrkmbim me Shefqet Jasharin

1. TMERRSISHT I FRIKSUAR NGA FUSHATA E TRBUAR

Sabri Novosella: "Fushat e trbuar filloi kundr Xhafer Durmishit. Posa u duk se u krye puna me t, filloi nj fushat edhe m e trbuar kundr Sabri Novosells. Kshtu u arrit prarja e plot e LRSHJ-s dhe u krijuan dy krah t saj. Filloi t dal edhe nj organ me emrin Zri i Kosovs me adres n Suedi. Kt organ e udhhiqte Xhafer Durmishi. Xhafer Durmishi i friksuar tmerrsisht se mos po akuzohet si reaksionar, e kur t jepej epiteti reaksionar nnkuptohej edhe se je kundr PPSH, kundr Shqipris e tradhtar, kshtu q Xhafer Durmishi n kt organ u b m Lenin se Lenini e m Stalin se Stalini, pr t ciln gj e jepte bekimin diplomacia shqiptare n Stockholm pr do numr t organit. Pr kt pun intervenova un dhe e ndala botimin e "Zri i Kosovs", me adres n Suedi." (Si e krijuam Lvizjen pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi, Zri, 28 mars - 4 prill 1992) Sabri Novosella: "Xhafer Shatri i nxitur nga njerzit e Engjll Kolonecit e botoi nj numr t jashtzakonshm kundr Sabriut e disa shokve t tij n Gjermani. Edhe nj shok i imi, nga frika se mos po e akuzojn si njeri kundr Shqipris, u b m marksist se vet Marksi. Iu prgjigj Xhafer Shatrit n t njjtn mnyr me nj numr t Zrit t Kosovs q filloi t dal nga shokt e mi." (REZISTENCA KOSOVARE MES DY ZJARRESH, Prishtin 2010, f. 171)

2. Organizatat politike shqiptare n Evrop 1979-1985

Nga tri fotografi t botuara n Zri, t Sabri Novosells, Metush Krasniqit dhe Jusuf Grvalls, fitohet prshtypja se LNKVSHJ sht udhhequr nga treshi SabriMetush-Jusuf.

Jusuf Grvalla nuk e ka njohur Metush Krasniqin n cilsin e kryetarit t LNKVSHJ. N qoft se shrbehemi, pr hir t qartsis, me gjeometri, nuk ka ekzistuar trekndshi Sabri-Metush-Jusuf, dhe as segmenti Metush-Jusuf, pra lidhja e drejtprdrejt Metush Krasniqi-Jusuf Grvalla. Kt nuk e pohon drejtprdrejt as Sabriu, por prpiqet ta parashtroj n mnyr indirekte: Pr kt Jusufi e njoftonte vazhdimit degn e LNKVSHJ n Turqi dhe Metush Krasniqin, kryetarin e Lvizjes n Kosov.

Jusuf Grvalla, Metush Krasniqi dhe Sabri Novosella Pr t painformuarin citati i till duket i kthjellt dhe t len prshtypjen se lidhja e drejtprdrejt Metush-Jusuf ka ekzistuar. Pr ata q formulimin e till e kuptojn se lidhja ka ekzistuar, ky sht nj mashtrim. Pr ata q e din kt, e ky sht nj numr i vogl, Sabriu n frazn e vet e ka gatuar mbrojtjen. Jusufi e njoftonte degn n Turqi (s pari pra-shnim i Xh. D.) dhe Metush Krasniqin, kryetarin e Lvizjes n Kosov (s dyti-shnim i Xh. D.). Del se t painformuarit, 99,9 % e lexuesve gnjehen, ndrsa pr t informuarit sht mburoja: Jusufi kishte lidhje me kryetarin Metush Krasniqi, por kjo lidhje ishte nprmjet Sabri Novosells, i cili informohej s pari, e q ky pastaj e njoftonte kryetarin n radh t dyt. Jusuf Grvalla nuk ka pas kurr lidhje me Metush Krasniqin. Pr kt nuk ka asnj dshmi. Pasi q nuk ekziston asnj letr, asnj artikull, asnj udhzim me vler q ka qen i njohur n Gjermani apo dikund tjetr, kjo duhet t merret si e pavrtet. Ai q do ta nxjerr Metush Krasniqin si kryetar t Lvizjes, duhet t sjell fakte. N nj bised me Jusufin n vern e vitit 81 lidhur me udhheqsin e Lvizjes, ai thot: Sabriu sht kryetari i Lvizjes. Kaq pr (jo)lidhjen Metush Krasniqi-Jusuf Grvalla. -1. Lidhja Sabri Novosella- Jusuf Grvalla Kjo lidhje ka ekzistuar, dhe si reale sht m leht t ilustrohet me shembuj t shumt. Ta shohim nga afr! Sabri Novosella sht ai i cili i ka ofruar antarsim Jusuf Grvalls n LNKVSHJ. Jusufi pranon menjher me knaqsi t madhe. sht merit e Sabri Novosells q duke e organizuar Jusuf Grvalln n LNKVSHJ bri q energjit dhe talenti i tij t derdhen e t kanalizohen menjher n mnyr t drejtprdrejt pr shtjen e popullit shqiptar n ish-Jugosllavi. Prve Sabriut, Jusufi nuk ka njohur asnj kuadr m t lart, as personalisht e as prmes ndonj vepre. Natyrisht se Sabriu i ka fol Jusufit se ekziston Komiteti Qendror, Kryetari e gjra t tjera.

N dhjetor t vitit 1979 Sabriun pr t'iu shmang ndjekjes e burgosjes, rrethanat e qesin n Turqi, ndrsa Jusufi, pr arsye se Bardhosh Grvalla punonte n Gjermani, shkoi n Gjermani. (Sabri Novosella dhe Jusuf Grvalla e lshuan Kosovn pothuaj njkohsisht.) Nnvizoni, jemi n mesin e dhjetorit 1979. Prej dhjetorit 1979 e deri n Mars 1981 Jusuf Grvalla nuk ka asnj lidhje t vetme me Sabri Novoselln, e lere m me Metush Krasniqin. Si e udhhoqn LNKVSHJ, Sabri Novosella e Metush Krasniqi prej dhjetorit 1979 e deri n mars 1981? Po Jusuf Grvalla? Dalja e Jusufit jasht si personalitet i njohur, bri jehon t madhe n Kosov. Jehona ishte e ngjashme edhe n Gjermani. Ai u kontaktua nga Ibrahim Kelmendi i cili i krkoi ndihm pr nxjerrjen e Bashkimit si organ i Frontit t Kuq Popullor. Ibrahim Kelmendi vet e kishte nxjerrur vetm nj numr n vern e vitit 1979. Jusufi i ofroi do ndihm Ibrahimit, duke i ln n dispozicion artikuj t shumt t cilt Ibrahimi i zgjidhte sipas dshirs. Jusufi i nxori dhe prgatiti 3 numra t Bashkimit, nga gjithsejt katr sa doln. Vetm pas dy muajsh, n shkurt 1980, n Gjermani Jusufi nxori numrin e dyt t Bashkimit. N maj 1980 nxori numrin e tret dhe n janar 1981 numrin e fundit t Bashkimit. N fillim t vitit 1981 Jusufi e ndrpreu bashkpunimin (n nivelin apo n cilsin e redaktorit dhe ideologut t Frontit t Kuq) me Ibrahim Kelmendin, ka bri q Bashkimi t mos dali m. N gusht 1980 doli numri i par i Lajmtarit t liris. Lajmtari i liris doli gjithsejt n tre numra. Nr.1, gusht 1980, nr.2, tetor 1980, nr.3 janar 1981. N nj pyetje t drejtprdrejt Jusuf Grvalls, pse e ke nxjerr Lajmtarin e liris pa e przier at me organizatn t cils i takonte, Jusufi prgjigjet: Un nuk kam pas lidhje me LNKVSHJ e me KQ, un nuk kam marr asnj direktiv pr t nxjerr ndonj gazet. Kam vepruar kshtu q t mos mundet nesr t m thot dikush se me knd u more vesh q e nxore gazetn n emrin e LNKVSHJ-s.

Revista Lajmtari i liris Se ka dal nj revist me emrin Lajmtari i liris, Sabri Novosella e ka marr vesh kah fundi i janarit 1981, d.m.th. pasi q jan nxjerr t gjith numrat dhe sht ndrprer dalja e tij. Prej gjysms s dhjetorit 1979 deri n gjysmn e janarit 1982, pr kt koh sa Jusufi e Sabriu ishin njkohsisht n mrgim, (25 muaj), kan qen n kontakt vetm 10 muaj, d.m.th. 40% t kohs. Gjat 25 muajve, prve shum trakteve, thirrjeve e artikujve, Jusufi her pjesrisht e her trsisht punoi n nxjerrjen e 4 gazetave t ndryshme: Bashkimi: shkurt 1980, maj 1980, janar 1981, Lajmtari i liris: gusht 1980, tetor 1980, janar 1981,
4

Liria: nr. 3, maj 1981, nr. 4-5 korrik/gusht 1981, Zri i Kosovs: nntor 1981, janar 1982. Pra prej 11 numrave t gazetave n t cilat pati dor n nxjerrjen e tyre, vetm 2 ishin t LNKVSHJ-s, t asaj organizate n t ciln ai ishte antar. Puna e tij pr LNKVSHJ n mrgim nga aktiviteti i tij i gjithmbarshm sht vetm 18,18%. -2. LNKVSHJ dhe OMLK Jusuf Grvalla- Kadri Zeka N tetor 1980, dy muaj pas numrit t par t Lajmtarit t liris filloi dalja e revists Liria, organ i Marksist-Leninistve t Kosovs, q pati si rrjedhim edhe njohjen e Kadri Zeks me Jusuf Grvalln. Ata duhet t jen takuar n mes t shkurtit 1981. Por nuk sht e vrtet se ata filluan menjher bisedimet pr bashkim. Pra fjalt e Sabriut, se menjher pas kontaktit t Jusufit me Kadriun filluan bisedimet pr bashkim nuk jan t vrteta. T pa vrteta jan edhe fjalt se ai e njoftonte LNKVSHJn n Turqi dhe kryetarin Metush Krasniqi. sht pikrisht mungesa e fardo kontakti me LNKVSHJ-n, ajo q Jusuf Grvalla nuk mund t bnte kurrfar bisedimesh pr bashkim. Por fakti q ai nuk mund t zhvillonte bisedime pr bashkim nuk do t thot se edhe nuk bnte pun pr bashkim. Ai Kadri Zeks i ofroi ndihm ashtu si i kishte ndihmuar m par Ibrahim Kelmendit. Ia la n dispozicion disa artikuj Kadri Zeks q t zgjedh pr numrin e tret t Liris, i cili doli n maj 1981, nn mbikqyrjen teknike t Jusuf Grvalls, i cili e radhiti dhe bri t gjith punn grafike e teknike pr nxjerrjen e numrit t tret. Jusufi gjithashtu organizoi drgimin e ktij numri n Kosov, duke e angazhuar pr kt pun shokun e vet t ngusht Haxhi Berishn nga Prapaqani, i cili ka futur me mijra ekzemplar t ktij numri n Kosovn e mbushur me forca t mdha ushtarake e me atmosfern e ors policore. Pranvera e vitit 1981 edhe n Evropn Perndimore shkoi n shenjn e demonstratave t ndryshme e t nj aktiviteti intensiv n prkrahje t demonstratave t Kosovs. Tek n mars 1981, pas 15 muajve, Sabriu mori kontakt me Jusufin dhe menjher filloi t diskutoj me t pr shtjen e nxjerrjes s Zrit t Kosovs si organ i LNKVSHJ-s. Jusufi prgatiti teknikisht numrin 4-5 t Liris, q doli n korrik 1981, dhe kontribuoi me artikuj. Edhe n kt rast ai i dha detyr Haxhi Berishs ta marr prsipr futjen e ktij numri t dyfisht n Kosov. Ksaj radhe, prej ans s Kadri Zeks, ndihms e shok i tij i rrugs u caktua Hasan Mala. shtja e bashkimit u aktualizua pas pushimit t demonstratave n mrgim, aty kah mesi i korrikut, kur numri 4-5 i Liris doli nga shtypi. Pr nj nevoj t bashkimit flitej e bhej shum fjal. N pritje t nj bashkimi u vendos q t mos dilet me Zrin e Kosovs si organ i LNKVSHJ-s. -3. Tezat e OMLK-s rreth Fronit Popullor pr Republikn e Kosovs N shtator erdhn Tezat rreth Fronit Popullor pr Republikn e Kosovs tek Jusufi. Jusufi ishte parimisht 100 % me tezat q shtroheshin. Ai i shtypi (radhiti) n makinn e tij t shkrimit, i shumzoi, i drgoi nj numr ekzemplarsh Kadri Zeks n Zvicr dhe vet i shprndau n krejt rrethin e Shtutgartit. Bashkimi shikohej si nj shtje dite, bisedat dukej se do t ishin vetm formalitet me nj procedur shum t

shkurt. Jusufi kurr nuk do t prshkruante (radhiste) ato teza e ti shprndante sikur t mos pajtohej pik pr pik me pikpamjet e tyre. Sabriu vazhdon: Un dhe Bardhoshi dolm me qndrimet e Organizats q prfaqsonim: T bashkohemi n nj organizat t vetme e cila mund t quhej Lvizja pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi. Jusufi nuk ka prgatitur asgj me shkrim pr bisedimet e Stambollit t tetorit 1981, as Bardhoshit nuk i ka thn asnj fjal pr ndonj far Lvizje pr Republik. Jusufi sht pajtuar me germn dhe me frymn e tezave rreth Frontit pr Republik, ashtu si ai i ka lexuar ato dhe si ua ka prcjell vet t tjerve. Tezat Jusufi i ka kuptuar n kt form: - Formimi i partis pararoj e cila do ta udhheq Frontin, - N parti do t hyjn kuadrot m t formuar dhe m t dshmuar. Kt lloj interpretimi e ka ln t nnkuptohet Kadri Zeka gjat kontakteve me Jusufin. N Stamboll, gjat bisedimeve Kadriu jep sqarimin e vet konkret e lakuriq se si duhet lexuar tezat: - Jo parti pararoj e prbr nga antar t organizatave t tjera, por vetm nga radht e OMLK-s, - vetm antart e OMLK-s jan marksist, komunist t formuar, - n organizatat tjera t till nuk ka, prandaj t tjert - n Front pr Republik, nn udhheqjen e OMLK-s. Bardhoshi u kthye aty m 13 tetor 1981, m saktsisht nj dit para se t hapej panairi i librit i Frankfurtit. Rrugs pr n panair na u dha rasti s pari ta dgjojm Bardhin t tregoj pr takimin e Stambollit. Bardhoshi tregoi se bisedimet n mes Sabri Novosells e Kadri Zeks sa i prket bashkimit ishin t shkurta, dhe u ndrpren shum shpejt pasi Kadri Zeka tha se nuk ka ardh t bisedoj pr bashkim. Thelbin e bisedimeve ai e tregoi me kto fjal: Sabri Novosella: Mund t fillojm bisedimet pr ka jemi mbledhur, bisedimet pr bashkimin e organizatave n nj t vetme? Kadri Zeka: Ne jemi pr krijimin e nj fronti n baz t ktyre tezave, i cili do t udhhiqet nga OMLK! SN: Ne kemi menduar se do t vish pr shtjen e bashkimit t organizatave. sht shtja e ktyre bisedimeve pr shkak t t cilave ne e kemi pezulluar nxjerrjen e Zrit t Kosovs qe disa muaj! KZ: Un nuk kam autorizime me bisedua pr bashkimin m shum se ajo q thash, e q sht n teza! SN: Ather pse ke ardhur? KZ: Q t shihemi! SN: Sa pr tu par, mua m shum m ka marr malli pr familjen time q nuk i kam pa qe dy vjet. Bardhi vazhdon, se, menjher pas mbylljes s bisedimeve u vendos q t fillohet me nxjerrjen e Zrit t Kosovs, si organ i LNKVSHJ-s. Jusufi u befasua nga mosrezultati i takimit, por edhe ishte i knaqur q gjrat ishin qartsuar. Puna n nxjerrjen e Zrit t Kosovs qe e shpejt dhe numri i par doli pas njzet ditsh, pra n fillim t nntorit 1981. sht paradoksale se si n bisedime qenka arsyetuar nj qndrim i prpikt ndaj Republiks para dikujt q nuk ka ardhur as t zhvilloj bisedime, prvese t'i komentoj e sqaroj tezat rreth Frontit, e vetm pas nj ore t jepet direktiva pr nxjerrjen e nj gazete krejt n kundrshtim me at q sht mbrojtur n bisedime.

N bisedimet e Stambollit roli prars i Bujar Hoxhs nuk ka qen vendimtar pr rrjedhn e tyre. -4. LNKVSHJ dhe PKMLSHJ, bisedimet n Ankara Rruga ime n Turqi m 13 shkurt 1982, n radh t par ka qen pr ta informuar Sabriun pr gjendjen e krijuar pas atentatit t 17 janarit dhe pr t planifikuar punn e ardhshme. Sabriu thot se Shtabi i partis me Abdullahun n krye, me gjith gjrat qesharake e budallallqet e tyre mohet shum nga diplomacia shqiptare e Bujar Hoxha. Ne do t bisedojm me ta pr bashkim. Mos ta nnmojm gjendjen, prkundr budallallqeve q ke me i dgjuar nga goja e tyre, mund t ndodh q t vij deri te bashkimi. Udhheqja e Partis prbhej nga: - Abdullah Prapashtica, Kryetar i Partis Marksiste Leniniste Shqiptare n Jugosllavi (PKMLSHJ), - gruaja e tij (e cila do t zgjidhej) kryetare e organizats s gruas, - Osman Osmani, sekretar, - Faton Topalli, kryetar i organizats s rinis dhe nip i Abdullahut. I vetmi prej tyre q din dika, thot Sabriu, sht Fatoni, por si nip i Abdullahut nuk guxon t ket mendime t pavarura. Dhe me t vrtet kur u takuam m von dukej se Fatoni ishte n aso pozite t keqe ku e kishte vu Abdullahu sa nuk di se a mund t gjendet ndonj rast i ngjashm tjetrkund. Vuajtja dhe mundimi i Fatonit qndronte n at se ai shpesh ngatrrohej dhe e kishte vshtir se si ta thirrte Abdullahun; shoku Kryetar apo daj. Thelbi i aktivitetit t partis n gjith modestin e vet ishte ky: - Partia sht autore e krkess Kosova Republik dhe organizuese e demonstratave t vitit 1981, - Abdullahu, n cilsin e inspektorit t sigurimit shtetror, ka pas mundsin ta studioi aktin e Adem Dems. Pr kt arsye Adem Dema i takon PKMLSHJs, ai sht ideologu i saj. - Kriteri kryesor pr zgjerimin e radhve t partis jan lidhjet familjare, - Partia ka nxjerr organin e vet Revolucioni, n t cilin Kryetari i partis dhe sekretari i saj shpallen heronj t popullit, si dhe organin e rinis Atdheu, - Partia i ka shkruar KQ t LKJ-s dhe e ka thirr n bisedime nga pozita t barabarta, Prandaj, vazhdohet me stilin e modestis, - do gj e mir nga demonstratat e vitit 1981 jan vepr e popullit, ndrsa pr pasojat merr prgjegjsin partia, - t gjith ata q kan luftuar pr bashkim kombtar jan njerz t komprometuar nga pikpamja e Kosovs Republik, dhe si t till duhet t trhiqen mnjan ose t'i vihen n dispozicion politiks e shtabit t partis, i cili ka dal jasht t'i bashkoi organizatat n PKMLSHJ. Ndaj budallallqeve t ktyre kalorsve t situatave, un reagova ashtu si ishte e natyrshme pr t reaguar. Prkundr t gjithave ne do t duhej t bisedonim me ta. Pas tri dit bisedash n Adapazar, n mbrmjen e 16 shkurtit u nism me Sabriun pr n Ankara, atje ku ishte vendosur udhheqja e PKMLSHJ-s. S pari n Ankara, n paraditn e 17 shkurtit, takuam Bujar Hoxhn dhe biseduam pr gjra t prgjithshme. Ai e dinte se ne do t bisedonim pr bashkimin. Ai shtroi nj pyetje t drejtprdrejt:
7

Pse un isha kundr asaj q organizata e krijuar t quhet parti, dhe shtoi m pas: Bashkohuni! Ndrhyrja e tij kishte nj pesh. Por kryesorja ishte ajo q ne (un e Sabri Novosella) nuk ishim kundr bashkimit, ndrsa motivi kryesor i udhheqjes s partis pr dalje jasht, thuhej se ishte pikrisht q t'i bashkoj organizatat. D.m.th. ekzistonte baza pr fillimin e bisedimeve pa kushte, me mundsi pr marrje vendimesh, pa u fshehur pas mungess s autorizimeve. -5. Prishja e Sabri Novosells me Xhafer Shatrin Ardhja e Sabriut nga Turqia n Evropn Perndimore nuk ishte ndonj shtje e shptimit t vijs s Lvizjes. Sabriu ishte mrzitur vetm n Turqi dhe donte t vinte n Perndim. Si refugjat politik n Turqi ai e kishte shum vshtir t merr pasaport. Xhafer Shatri ia drgoi disa vrtetime e dokumente prmes lidhjeve q kishte me Ramadan Osmanin n Malmo t Suedis, dokumente e ftesa pr vizit n Suedi, t cilat qen vendimtare q Sabriut ti jipet pasaporta e leja pr t udhtuar. Prgatitjet pr sigurimin e dokumenteve t udhtimit Sabriu i ka br pothuajse gjat gjith vitit 1983. Kto m'i thot Xhafer Shatri, kur po prgatisnim numrin e dyt t Zrit t Kosovs, n mars 1983 n banesn e tij n Gjenev. Ai disa her u shpreh n formn: Ta shptojm Sabriun nga shkretinat e Anadollit. N fillim t nntorit 1983 Sabriu erdhi n Gjenev te Xhafer Shatri dhe dukej sikur moti ishte i kthjellt e do gj do t jet mir. Sidomos qndrimi i tyre ndaj diplomacis shqiptare ishte pika m unike. Sabriu sheh se, pr gjith ato kontakte q ishin krijuar prmes adress s Zrit n Biel Bienne, ai ishte i painformuar dhe e ndjen veten t mnjanuar. Divergjenca t tjera lindin edhe pr at se, n historin e Lvizjes pr Republik cila dat sht m e rndsishme: 17 shkurti apo 15 maji 1982. Pik tjetr frkimi ishin edhe bisedimet e tetorit 1981 t Stambollit me Kadri Zekn, ku Sabriu e paska paraqitur Xhafer Shatrin si antar t organizats s vet dhe krejt lindjen e OMLK, vetm si rezultat t kputjes s lidhjeve me LNKVSHJ-n. Sabriu e akuzon Xhafer Shatrin n Gjenev dhe akuzat i shprndan prmes telefonit t tij. Akuzat e Sabriut pra nuk ishin ndonj kritik, por akuza t vrazhda q kishin pr qllim shkarkimin e Xhafer Shatrit si drejtues t Zrit t Kosovs, qrimin e hesapeve me te n stilin ose-ose. N akuzat e tilla Sabriu mbeti i vetmuar, sepse ato nuk i pranoi askush. Nga procesverbali i mbajtur prej Ibrahim Kelmendit, del se Xhafer Durmishi, lidhur me fjalt q lshonte diplomacia shqiptare kundr Xhafer Shatrit n vende t ndryshme tek shum njerz e jo vetm tek Sabriu, i cili u b zdhns i tyre, thot: Nuk jam pr at q t bazuar n Shqiprin t akuzohen shokt. Ky qndrim i imi ndaj intrigave t diplomacis shqiptare figuron edhe n letrn e Sabri Novosells t 16 janarit 1984, drguar mua e Faridin Tafallarit. Xhafer Durmishi dhe Faridin Tafallari nuk e pranuan propozimin e Ibrahim Kelmendit pr prjashtimin e Sabriut nga Lvizja, dhe kshtu erdhi tek nj thyerje e re, thot Sabriu n shkrimin e tij. Pikpamjet e ndryshme e diametralisht t kundrta t Xhafer Durmishit me Ibrahim Kelmendin kan qen rregull dhe votimi i ndryshm n kt pik nuk ishte dika e re. As Xhafer Shatri nuk ishte pr thellimin e acarimeve pr faktin e thjesht se sulmi i Sabriut mbeti i pa efekt. Kjo nuk do t thoshte se do t vazhdonte loja sikundr nuk ka ndodhur asgj. Sabriu ishte i vetmi t cilit i ngutej, ishte i vetmi q kishte interes q prarjen ta oi deri n shkputje. Vet sulmi i tij nuk kishte qen i atij lloji pr t ln ndonj ur lidhjeje. Ai ishte i interesuar pr kt sepse pas atyre sjelljeve, ai kurr m nuk do t
8

mund t pretendonte pr ndonj vend me rndsi n Lvizje. Prandaj ai vazhdoi me disa komunikata, proklamata e qarkore pr t cilat vazhdimisht e ngarkon diplomacin shqiptare. Fushata kundr meje prej diplomacis shqiptare, e as ndonj fjal e mir prej tyre (nse sht thn ndonjher) kurr nuk kan pas ndikim n vendimet e mia. Fushatat e periferis (me periferi nnkuptoj edhe intrigat e PPSH) nuk luajn asnjher ndonj far roli, n qoft se ata q ulen n nj tavolin jan unik dhe i mbajn fjalt edhe pas prfundimit t mbledhjeve. Komunikatat, qarkoret, nj gazet q doli n Bruksel si organ i nj dege t Lvizjes, pa marrveshje me udhheqjen dhe pikpamjet e ndryshme solln deri tek shkputja. Arsyeja q edhe un u largova nga Xhafer Shatri e Ibrahim Kelmendi ishin pikpamjet krejtsisht t kundrta lidhur me qndrimin ndaj klubeve shqiptare e shtjeve organizative, pik n t ciln Xhafer Shatri e Ibrahim Kelmendi mendonin njsoj. Pr shkak t ktyre dallimeve un kisha krkuar dorheqje nga Qendra Ekzekutive e Lvizjes, qysh n korrik 1983 e q nuk ishte pranuar. -6. Zri i Kosovs, Suedi Zri i Kosovs q ka dal n Suedi, pr ndryshim nga shum gazeta t asaj kohe - pik qendrore n politikn e saj nuk e ka pas informatn bardh e zi, por t prpunoj qndrimet ndaj - taktiks pr Kosovn Republik, - klubeve shqiptare, q kan qndruar jasht Lvizjes, - puns ilegale e legale, - metodave reale dhe atyre aventuriere, - shtjeve t organizimit, - puns pr nxjerrjen e nj gazete, Me fjal tjera ta prshkruaj jetn e asaj organizate nga e cila sht mundsuar dhe kushtzuar dalja e tij. Pr kt edhe ka pasur shum kritika n adres t tij. Por ato gjithmon kan qen nga nj krah m i majt e revolucionar. Epitetet kan qen: likuidator, revizionist, republikan, dorshtrirs etj. Nga procesverbali i mbledhjeve n banesn e Hasan Mals dhe nga letra e Sabriut e 16 janarit 1984, del se un nuk i kam pas kurr pr busull pshpritjet e Bujar Hoxhs, Ibrahim Qavollit dhe as t Engjell Kolanecit, dhe kam pas guxim me u deklarua pr to, edhe pse dihej se at proces Sabriu ia drgonte Ibrahim Qavollit, n konsullatn shqiptare t Stambollit. Botkuptimet e mia politike, pikpamjet e mia mbi zhvillimin historik jan konstante materialiste prkundr furtunave e stuhive kaq t forta duke filluar prej dyfytyrsis e deri tek njqindfytyrsia. Numri i par i Zrit t Kosovs, me adres n Suedi, doli n qershor 1984. Kjo gazet doli prafrsisht njher n muaj gjer n korrik 1985. N fillim t shkurtit 1985 Sabri Novosella, pr shkaqe e teke t veta, ndoshta i penduar pr prishjen e tij me Xhafer Shatrin u distancua krejtsisht nga gazeta Zri i Kosovs me adres n Suedi. Pr kt ai njoftoi shokt n Shtutgart e Zurich. N prill apo maj 1985 Sabriu iu mbshtet Hysen Grvalls, i cili u bashkua me at pjes t Lvizjes q kishte qendrn n Zvicr. Nga kjo rrjedh se thnia e Sabriut urdhnova me e ndal gazetn n Suedi sht falsifikim i t vrtets.
9

Pohim tjetr i Sabriut lidhur me Zrin q dilte n Suedi: ...e jepte bekimin diplomacia shqiptare pr do numr t organit. Un nuk di asnjher se si reagonte diplomacia shqiptare ndaj gazets. Ata jan interesuar shum se far po shkruhet dhe kontaktonin vazhdimisht me t gjith ata q kishin t bnin me gazetn, por kurr drejtprdrejt me drejtuesit e gazetave. Sipas logjiks s tyre ai q drejton gazetn duhej vet t merrte iniciativn pr t'i takuar. N pranvern dhe vern e vitit 1985 thirrjet e kritikat e diplomacis shqiptare se un punoj krye n veti e pa u konsultuar kan qen monotone. Numri i fundit i Zrit t Kosovs, Suedi, doli n korrik 1985. N kt numr paralajmrohej ndrrimi i emrit t gazets dhe emrit t organizats pr t zhduk przierjet q bheshin me at n Zvicr. Pas botimit t ktij lajmi, t gjetur para nj situate t re, shokt n Gjermani e Zvicr drguan katr veta n Stockholm dhe e morn makinn e shkrimit me t ciln ishte nxjerr gazeta. Pra, ai i cili nuk sht n gjendje pr ta filluar e pr ta mbajt gjall nj gazet ai kurr nuk pyetet as kur me e ndrpre at. -7. Zri i Kosovs, organ i LNKVSHJ-s N vitin 1979 n statutin e LNKVSHJ-s, thuhet organ i saj sht Zri i Kosovs. Se si duket ky organ para nntorit t vitit 1981, kur doli numri i par, i nxjerrur nga Jusuf Grvalla, un nuk e di dhe nuk kam takuar asnj njeri q mund ta qes n tavolin organin e lartprmendur. Pr kt arsye ekzistenca e nj gazete me emrin Zri i Kosovs si organ i LNKVSHJ-s, prderisa t mos vrtetohet e kundrta mbetet nj trillim, nj shtje q n munges faktesh s'ka se si t besohet.

ZiK-u Nr.3, Mars 1982 i botuar pas vrasjes s Jusuf Grvalls -8. Zri i Kosovs, organ i Grupit Komunist t Riza Salihut N fillim t vitit 1980 n Kosov ka qarkulluar nj fletushk e Grupi komunist Zri i Kosovs q sht nxjerr nga Riza Salihu n Shtutgart. N vern e vitit 1980 Sabri Novosella lajmrohet n Stamboll pr fletushkn e Grupit Komunist Zri i Kosovs pr ka ai dshiron t'i sigurohet shpejt nj kopje q ta drgoj n konsullatn e Stambollit dhe t'ua dshmoj atyre tetekve se shokt e Sabris dhe Komiteti Qendror me Kryetarin e vet nuk han buk badihava. Po n vern e 1980 Jusuf Grvalla takohet me Riza Salihun. N bised e sipr Rizahu e pyet Jusufin se far organi nxjerr organizata e juaj. Kur Jusufi i prgjigjet se
10

organ i LNKVSHJ sht Zri i Kosovs, Riza Salihu dshprohet e revoltohet shum dhe e prish bisedn me Jusufin. M von kur Jusufi merr kontakt me Sabriun, n nj ndr letrat e para i thot se emri Zri i Kosovs nuk sht i prshtatshm pr organizatn ton pasi t njjtin emr e prdor Riza Salihu pr grupin e tij. Sabriu i thot se Zri i Kosovs i grupit t Riza Salihut sht dika tjetr nga Zri i Kosovs i LNKVSHJ-s. -9. Zri i Kosovs, organ i LNKVSHJ-s, i drejtuar nga Jusuf Grvalla Dalja me Zrin e Kosovs si organ i LNKVSHJ-s ishte planifikuar n vern e vitit 1981, por bisedimet me OMLK-n e q nxirrte revistn Liria e pezulluan kt pun gjer n nntor 1981, kur doli numri i par i saj. N janar 1982 doli numri i dyt. Vetura e Bardhosh Grvalls n t ciln u vran vllezrit Grvalla e Kadri Zeka ishte e mbushur me kt numr i cili posa kishte dal nga shtypshkronja. Mu pr kt, pr aktivistt e rrethit t Shtutgartit kjo gazet mori nj prmbajtje shum m t thell se sa q kishte pasur prpara. -10. Zri i Kosovs, organ i LRSHJ-s N bisedimet e Ankaras t 17 shkurtit 1982 shtrohet pyetja se far emri t ket gazeta e LRSHJ-s. Pr shkak t ngjarjes s 17 janarit, para se t shkojm n bisedimet e 17 shkurtit ishim marr vesh me Sabriun q t mbrojm emrin Zri i Kosovs pr organizatn e bashkuar, e cila u quajt LRSHJ me propozim t Osman Osmanit. Kur Sabriu ua propozoi Zrin e Kosovs, shokve t partis u qitshin syt xhixha. Kurrsesi- than ata n fillim. Ne kemi nxjerr dy organe, Revolucionin si organ t partis dhe Atdheun si organ t rinis q kan luftuar pr republik dhe po heqim dor nga emri i tyre pr hir t bashkimit, kurse ju krkoni ta mbajm emrin e Zrit t Kosovs, emr i cili sht i komprometuar me krkesn pr bashkim e pr luft kundr Jugosllavis. Parimisht ata kishin t drejt, por nga ato q kishin thn se kishin br kishte aq mendjemadhsi t paskrupullt, kshtu q ne nuk besonim aspak se organe t tilla kan ekzistuar, bashkbiseduesit nuk shfaqnin ato cilsi q do ta mbushnin mendjen se kan qndruar pas fardo gazete q meriton pr t'u zn n goj. Shokt e partis u treguan mosmirnjohs dhe nuk ia dinin aspak pr faleminderit Sabriut q e kishte gjet emrin pr organin e Lvizjes, duke ln t nnkuptohej se bisedimet pr bashkim nuk ishin drek nrikullijash pr t'ia ngjit emrin nj foshnje. Por meq ne nuk u lshuam pe n kt pik ata u pajtuan me kt, apo thn m drejt u detyruan t pajtohen. Un e Osman Osmani u kthyem n Gjermani m 22 shkurt 1982. Zri i Kosovs, numri i tret, ishte n fazn prfundimtare. Un pritja se ai do t dali si organ i LRSHJ-s. Ndrrimi n kokn e organit nga LNKVSHJ n LRSHJ ishte nj shtje tepr e thjesht. Osman Osmani ndrhyni duke thn: Le t del edhe ky numr si organ i LNKVSHJ-s n mnyr q armiku t mos kujtoj se mbas atentatit u shkatrrua LNKVSHJ. Ne n rrethin e Shtutgartit nuk e kundrshtuam n kt pik. Por e gjith kjo ishte nj dredhi e intrig e cila kishte pr qllim t vonon shtjen deri m 14 e 15 maj n mnyr q aty t shtrohej prap shtja e emrit t gazets pr LRSHJ. Pra n kt pik ku ata vetm nuk kishin mundur t bnin asnj ndryshim, shpresonin tani m 14 e 15 maj se me ndihmn e Xhafer Shatrit do t bnin ndrrimin e emrit t organit. Xhafer Shatri, si prfaqsues i OMLK-s dhe i revists Liria kishte arsye shum m t mdha q t krkonte nj emr m neutral se sa Zrin e Kosovs, pr LRSHJ. Por
11

emri i Zrit t Kosovs nuk u ndryshua as m 15 maj, prkundr faktit se ishte e vetmja pik q u diskutua. -11. Zri i Kosovs, organ i Grupit Revolucionar t Xhafer Shatrit M von, n vitin 1984 Xhafer Shatri shkroi nj artikull, sipas t cilit nj gazet q ka dal me emrin Zri i Kosovs diku n vitet 1970 ka qen organ i Grupit Revolucionar. -12. Kronologji e shkurtr ngjarjesh n jetn e organizatave n mrgim Ver 1979: Ibrahim Kelmendi nxjerr numrin e par t Bashkimit, organ i Frontit t Kuq. Dhjetor 1979: Jusuf Grvalla arratiset nga Kosova dhe shkon tek vllai i tij Bardhoshi n Gjermani, n Shtutgart. Shkurt 1980: Jusuf Grvalla nxjerr numrin e dyt t Bashkimit. Maj 1980: Jusuf Grvalla nxjerr numrin e tret t Bashkimit. Gusht 1980: Jusuf Grvalla nxjerr numrin e par t Lajmtarit t liris. Tetor 1980: Jusuf Grvalla nxjerr numrin e dyt t Lajmtarit t liris. N Zvicr del numri i par i Liris, organ i OMLK-s. Dhjetor 1980: Del numri i dyt i Liris. Janar 1981: Jusuf Grvalla nxjerr numrin e fundit t Bashkimit, t katrtin me radh, dhe ndrpren bashkpunimin me Ibrahim Kelmendin, n cilsin e Redaktorit t Bashkimit dhe t ideologut t Frontit t Kuq Popullor. Del numri i tret dhe i fundit i Lajmtarit t liris. Maj 1981: Jusuf Grvalla ndihmon dhe bn prgatitjen teknike t numrit t tret t Liris dhe organizon drgimin e saj n Kosov. Prill-Maj-Qershor 1981: Pun e madhe praktike pr organizimin e tet demonstratave n qendra t ndryshme t Evrops n prkrahje t demonstratave t Kosovs n Pranvern 1981. Korrik 1981: Jusuf Grvalla ndihmon me artikuj dhe prgatit teknikisht numrin e dyfisht 4-5 t Liris dhe organizon drgimin e saj n Kosov. Shtator 1981: Dalin Tezat rreth Frontit pr Republik, t OMLK-s. Tetor 1981: N Stamboll mbyllen pa rezultat bisedimet pr bashkim n mes Sabri Novosells dhe Kadri Zeks. Me propozim dhe me krkes t Sabri Novosells, Jusuf Grvalla fillon t nxjerr Zrin e Kosovs si organ t LNKVSHJ-s. Nntor 1981: Del numri i par i Zrit t Kosovs, i LNKVSHJ-s. Janar 1982: Del numri i dyt e Zrit t Kosovs, i LNKVSHJ-s. N Untergruppenbah, n mbrmjen e 17 janarit 1982 nga armiqt e popullit shqiptar vriten vllezrit Grvalla dhe Kadri Zeka. 5 shkurt 1982: Varrosen vllezrit Grvalla e Kadri Zeka, n varrezat kryesore t Shtutgartit. 17 shkurt 1982: N ort e vona t nats prfundojn bisedimet pr bashkim n mes LNKVSHJ-s e PKMLSHJ-s n Ankara. N bisedime marrin pjes Sabri Novosella, Xhafer Durmishi, Abdullah Prapashtica, Osman Osmani dhe Faton Topalli.

12

Mars 1982: Del numri i Zrit t Kosovs, (pas atentatit t 17 janarit) nn drejtimin e Xhafer Durmishit. 3 prill 1982: Demonstrat e shqiptarve n Bon. 24 prill 1982: Demonstrata e par shqiptare n Vjen. 14 maj 1982: N Biel Bienne takohen Xhafer Shatri, Osman Osmani dhe Xhafer Durmishi. Prkundr krkesave t Osman Osmanit e Xhafer Shatrit pr ndryshimin e emrit t organit, Zri i Kosovs mbetet organ i LRSHJ-s. N takim ndahen detyrat, ku Xhafer Durmishi ngarkohet t vazhdoj me nxjerrjen e organit t Lvizjes. Pjesrisht me shkrime dhe me prgatitjen e plot teknike merret gjer n mars 1983. Takimi i 14-15 majit 1982 sht i pari dhe i fundit ku ishte e pranishme ajo pjes q rridhte nga PKMLSHJ-ja. Qershor 1982: Del n Shtutgart numri i par i Zrit t Kosovs si organ i Lvizjes pr Republik. ( ZiK-u, Organ i LRSHJ-s, Nr.1 Qershor 1982 ) 26 qershor 1982: Demonstrat e koordinuar shqiptare n Bern dhe Sydnay t Australis, n ditn e fillimit t punimeve t Kongresit XII t LKJ. Dhjetor 1982: Demonstrata m jehonmadhe deri ather (e para e mbajtur n nj dit pune) n Gjenev, m 10 dhjetor 1982, me rastin e dits pr t drejtat e njeriut. Janar 1983: Mbledhje n banesn e Hafiz Gagics. Marrin pjes: Xhafer Shatri, Hasan Mala, Ibrahim Kelmendi, Xhafer Durmishi. Zgjidhet Qendra Ekzekutive (emr i propozuar prej Xhafer Shatrit) e Lvizjes. Ndahen kto detyra: Xhafer Shatri- nxjerrjen e gazets, Faredin Tafallari- arktar, Hasan Mala- lidhjet me Kosovn, Ibrahim Kelmendi- lidhje me organizata t jashtme, Xhafer Durmishi- shtjet organizative n mrgim, relacionet me klubet shqiptare. Mars 1983: Del numri i dyt i (pr vitin 1983) Zrit t Kosovs n Gjenev nga Xhafer Shatri e Xhafer Durmishi, dhe pas prfundimit t punimeve bhet nj mbledhje e Qendrs Ekzekutive. Hasan Mala dhe Faridin Tafallari votojn pr pikpam-jet e Xhafer Durmishit lidhur me qndrimin ndaj klubeve shqiptare n mrgim. Korrik 1983: N nj shtpi malore n Zvicr bhet nj tubim i madh i aktivistve m t dalluar t Lvizjes n Evrop si dhe prfaqsues klubesh. Merret nj vendim pr themelimin e nj Bashksie t klubeve shqiptare dhe demaskohet puna intriguese e PKMLSHJ-s. N mbledhjen e Qendrs Ekzekutive q mbahet pas tubimit, Xhafer Durmishi krkon dorheqje pr shkak t pikpamjeve t kundrta me Ibrahim Kelmendin e Xhafer Shatrin n shtjen e klubeve shqiptare dhe punn e tyre. Nntor 1983: Sabri Novosella vjen nga Turqia n Gjenev te Xhafer Shatri dhe pas disa ditsh i bn nj varg akuzash. Akuzat e Sabri Novosells hidhen posht nga t gjith. Mars 1984: Mbledhje n Gjenev ku marrin pjes Xhafer Shatri, Ibrahim Kelmendi, Faridin Tafallari dhe Xhafer Durmishi. Qershor 1984: Del Zri i Kosovs n Suedi. Gjat vitit 1984 dalin 5 numra. Korrik 1985: Del numri i fundit i Zrit t Kosovs n Suedi. Gjat vitit 1985 dalin 8 numra. Pjesa m e madhe e atyre q e kan prkrah kt gazet u aktivizuan n partit e ndryshme demokratike t Kosovs. P. S - Kt shkrim e kam kryer n maj t vitit 1992. Ka qen i parapar si reagim ndaj nj shkrimi t Sabri Novosells botuar n Zri, por Zri e ka cunguar dhe ka botuar vetm nj pjes t vogl t tij. Autori-Xhafer Durmishi
13

3. PR MUA NUK LUAN AS ROLIN M T VOGL

-1. Letr pr Premton dhe Donika Grvalln, 12 maj 2007 -2. Letr nga Donika Grvalla, 12 maj 2007 -3. Letr pr Donika Grvalln, 13 maj 2007 -4. Vazhdim i letrs s 13 majit 2007 Qysh prej vitit 2000, un i kisha t sistemuara t gjitha citatet nga ato letra t Jusuf Grvalls, t cilat i kisha marr nga librat e Faridin Tafallarit, t botuar m 1997 e 1998, si dhe ato citate t letrs s Jusufit, t 5 nntorit 1981, drguar Sabri Novosells, t prdorura n librin Fati i luleve, nga Kadri Rexha. Edhe pse letrat e Jusufit, t botuara deri n vitin 1998 m jepnin nj baz solide pr argumentet e mia, megjithat mungonin pjes t rndsishme t fjalve t Jusufit, ku ekzistenca dhe thelbi i prmbajtjes s tyre ishin t qarta pr mua, por m mungonte teksti i plot. Nga Suzana Grvalla, n fillim 2004 kisha msuar se po prgatitet botimi komplet i veprs s Jusufit, q ajo e planifikonte t bhet rreth 1 tetorit 2005 (60-vjetorit t lindjes s Jusufit). Kt botim e prisja me interesim pasi shpresoja se do t njihem me prmbajtjen e t gjitha letrave t Jusufit n Gjermani, dhe ndonj shnimi tjetr. Por punt nuk u zhvilluan me at ritm. M 5 shkurt 2007 Ibrahim Kelmendi e promovoi librin "Atentatet" n Hotel Viktoria n Prishtin. Premton Grvalla, gjat prillit 2007, m bri shum pyetje pr librin Atentatet dhe t gjitha pyetjeve t tij, n mnyr t pakursyer e pa asnj rezerv iu prgjegja. Prmbajtja e ktij libri m shtyri t'u drejtohem Premton dhe Donika Grvalls t m ndihmojn, dhe t ma japin mundsin me e pas n dor nj letr t Jusufit, at q ia ka drguar Kadri Zeks, rreth 7 dhjetorit 1981. Mendoja se ata edhe pa kt ngjarje (pa botimin e librit Atentatet) jan duke e planifikuar botimin e veprs s plot t Jusufit, dhe duke pasur parasysh t kaluarn, edhe nse ma mundsojn me i pas n dispozicion nj apo dy letra t tij, nuk do t humbnin asgj. N t kundrtn mua me mbetej t prisja pr ndonj koh, secilin tetor apo 17 janar, sepse m ishte thn se nuk do t vononte dhe un do t kisha mundsin t'i lexoja t gjitha letrat dhe shnimet tjera n veprn komplete t Jusuf Grvalls, e cila po prgatitej pr botim qysh nga pranvera e vitit 2004. Drejtimi im q t m ndihmojn n kt pik dhe prgjigja prej tyre jan t pasqyruara n pjest prej katr letrave t mposhtme. -1. Letr pr Premton dhe Donika Grvalln, 12 maj 2007 (Pjes e letrs) T dashur Premton e Donik, Rrethanat e demonstratave t vitit 1981 ndikuan q un t njihem me babain dhe familjen tuaj n situatat m dramatike q arritn kulmin n mbrmjen e 17 janarit 1982. Ather ju ishit ende fmij por edhe un, sa i prket numrimit t viteve isha shum i ri. Sa isha i pjekur dhe a ishte burrrore sjellja ime n ditt q pasuan sht shtje tjetr dhe i tejkalon kufijt e ksaj letre. Valt e jets na shkaprderdhn n drejtime t ndryshme. Pr aq sa kam mund, me kujdes kam prcjell rrugt tuaja npr jet, vendosjen n Shqipri, e disa turbulenca e prjetime t cilat i kam kuptuar m s shumti vetm pasi kam lexuar dramn Misioni t Sabri Hamitit. M ka ardhur shum keq kur kam kuptuar mnyrn se si i keni prjetuar ditt e para pas atentatit dhe ditn e varrimit, m 5 shkurt 1982, n baz t asaj q prshkruhet n dramn e lartprmendur. ...

14

Pr kohn janar 1980 janar 1982 nuk kam shkruar deri m sot prve nj shkrimi shum konciz, t vitit 1992, i cili sht si prgjigje n nj shkrim t Sabri Novosells. N tetor t vitit t kaluar botova artikujt e zgjedhur q kam shkruar n vitet 1981-1985, t prmbledhur n botimin Protesta e Aspirata. Aty ua kam dhn prgjigjen t gjitha pyetjeve teorike me t cilat jemi ballafaqua n at koh. Pas pastrimit t koks nga gjrat t cilat ve i kam thn, i kam pas hy dhe jam duke u marr me disa gjra q nuk i kam thn asnjher gjer m tani. N ndrkoh doli Ibrahim Kelmendi me librin e tij Atentatet me sulme e shpifje t ndyra ndaj disa shokve dhe meje. Akuzave t tij n nj mnyr do tu prgjigjem. Pr kt nuk m nevojitet ndihma artistike, krijuese e ideore e askujt. Debatet q i kam pasur m par me t tjert, sa i prket pens, i kam zgjedhur t gjitha vet. Sulmi me ndihmn e nj grupi, kolektivi m duket i ult dhe un kurr nuk e sulmoj as demaskoj dikend duke krkuar ndihmn e shum emrave. Mbrojtja e sulmi n bllok sht i denj pr hijenat. Ajo ka do t m ndihmonte shum jan pak letra e dokumente q i keni ju n Prishtin. Kto jan: Nj dokument t Organizats Marksiste-Leniniste t Kosovs i drguar kah fundi i vitit 1981, me titullin: T gjith n Front! T gjith pr Frontin!. Prgjigja e Jusufit q ia bn Kadri Zeks lidhur me dokumentin e msiprm. ... Premtoni ishte tek un dhe folm pr kt dhe ai nuk e shikoi shtje problematike sigurimin e tyre. Kam prshtypjen se Suzana konsideron, si m 1996 se un jam tepr e padenj pr kt pun, se kjo sht pr nj historian t denj. Dokumentet e krkuara nuk besoj se sht vshtir pr tu siguruar nse ekziston vullneti. Ato, nse m jepni nga nj kopje, do t doja ti kisha pa ndonj kusht. N punn time, busulla ime nuk sht ideja q ajo q shkruaj ti plqej ktij apo atij. Ktu po shtoj se jam kategorikisht kundr disa formulimeve q i keni n faqen e internetit www.gervalla.org dhe jam kundr fotografis s zgjedhur. Potencimi i aspektit kulturor e muzikor n kurriz t lufttarit t liris sht taktik sa naive aq edhe djallzore. ... Kjo q po krkoj nuk m duket e paarsyeshme. Un po krkoj disa fakte q ti vendosi n nj trsi, fakte q ve ekzistojn, tua bj nj interpretim (besoj m t drejtin). Un nuk po dua tua vjedh ndonj ide, a t krkoj bashkautorsi nga askush. Prshndetje shoqrore Xhafer Durmishi -2. Letr nga Donika Grvalla, 12 maj 2007 (Disa citate) "...Ne jemi njohur n rrethana jo t zakonshme si pr Ty, ashtu edhe pr mua. Ti, Hafizi dhe t tjert i keni prjetuar vrasjen dhe vitet q kan pasuar si t rritur, edhe pse shum t rinj. Ndrsa un i kam prjetuar nga kndvshtrimi i fmis q humbet babain dhe pr hir t tij dhe pr t shptuar kujtimet pr te mbahet fort pas secilit q ndjen q i ka qndruar afr babait t vdekur. Un nuk e mbaj mend, t them t drejtn hollsisht se far shkruan Sabri Hamiti n dramn e tij. Si do vepr artistike aty do t ket edhe ndonj detaj t vrtet.... Nse pr ty sht me rndsi, ather un do ta lexoja edhe njher dhe do t t tregoja mendimin tim rreth drams. Se far shkruan Ibrahim Kelmendi mua nuk m intereson fare! Un Ibrahim Kelmendin kam pasur mjaft koh ta njoh mir edhe gjat ktyre 15 viteve t fundit q jetoj vet n Gjermani. Se far shkruan Ibrahim Kelmendi pr njrin dhe tjetrin pr mua nuk luan as rolin m t vogl. ...
15

S fundi, prsa i prket mendimit tnd pr faqen gervalla.org aty ka dy gjra pr t thn.... Un jam shum e hapur s paku pr t dgjuar. Un vrtet n fund bj at q mua m duket e udhs, por jam e hapur pr t dgjuar jo sa pr sy e faqe por me gatishmrin pr t vn n pyetje t gjitha pozicionet e mia q kan t bjn me babain tim.

-3. Letr pr Donika Grvalln, 13 maj 2007 (Pjes e letrs) ... Frekuenca e kontakteve me dikend nuk qndron gjithmon n proporcion t drejt me afrsin. Dramn e Sabri Hamitit nuk krkoj ta lexosh. Ajo far sht shkruar sht shkruar. Nse i bj ndonj koment m duket se m ndershmrisht e bj un se ndonj tjetr e edhe se vet Sabri Hamiti. Drama nuk m duket aspak artistike. M ngjan m shum si incizim bisedash me magnetofon pa kurrfar stilizimi e ndreqje. Sa i prket librit t IK nuk mendoj t shkruaj enkas vetm pr te. Por n kalim e sipr pasi tu bj nj vshtrim t gjitha shkrimeve (librave) q jan botuar pr apo rreth Jusufit dhe t gjitha atyre q jan shkruar nga J. e q i disponoi do t ndalem pr aq sa sht e nevojshme edhe tek IK. Megjithse nuk kam ende ide prfundimtare si tia bj teknikisht n kt pik. .. Ndeshja me kokfort kurr kokarje nuk m ka sjell. Kokarjet m t mdha i kam pas me kameleont. Fatmirsisht, duke iu falenderuar kushteve modeste por t sigurta ekonomike n Suedi, bjn q un t kursehem nga takimet e panevojshme me kameleon. Knaqsia ime me ta kufizohet n shikimin e programeve t National Geografic. Nse dokumentet e krkuara gjenden tek ti do t ishte shum mir. Nse jo kishte mund me i drgua Suzana. ...Gabime kardinale, jo ansore q kan t bjn me palcn kurrizore gjenden n faqen e fondacionit n internet. Kur jemi tek faqja po t them kshtu: Gabimi i par potencimi n radh t par i ans letrare artistike ndaj asaj t ideologut t lvizjes kombtare e t shtresave t vegjlis. Fjala veprimtar politik (n kt rast) nuk thot asgj... Gabim tjetr kardinal: Krahasimi i Kosovs me regjimet e Evrops lindore. Ky krahasim sht krejtsisht i gabuar. Krahasimi sht i qlluar pr gjerman por pr shqiptar, pr Jusufin aspak. Un e kuptoj se ka disa nyje t forta q duhen zgjedh. Ju e keni zgjedh rrugn m t leht, njkohsisht t gabueshme. Pasi J. ka glorifikuar E. Hoxhn me duar t prgjakura n at drejtim nuk kemi se me ka t lavdrohemi. ka na mbetet: Knga, gazetaria e Rilindjes, veprimtari politik, Gitara etj.... Sa i prket shtjes pr nj vizit timen n Gjermani. Puna qndron kshtu. Me gjith qejf do t kisha dal po t kisha mendime t prfunduara e t kristalizuara pr kt shtje. Un jam n mes t puns. Tema sht komplekse. E ndiej thell se kam obligim ndaj Teje ... t tregoj gjithka q di n mnyrn m t mir. Por un kt obligim e kam edhe para dyqind puntorve q pr hir t bashkangjitjes puns s Jusufit kan qndruar larg familjeve pr 20 vjet. Jan afr 40 veta q n emr t Lvizjes s Jusufit jan dnuar me 200 vjet burg. Satisfaksion i madh pr ta sht se Jusufi ka shkrua pr punn e tyre gjat katr muajve. Me gjith dshir do t dilja por nuk mund t dal njher se jam duarthat.

16

-4. Vazhdim i letrs s 13 majit 2007 (Pjes e letrs) Me kta rreshta nuk kam dshir t t vendos vmendjen nga punt e tua t shumta. Me kt rast vetm dua t rrumbullaksoj disa gjra q i kam prshkruar n letrn paraprake, t ciln ta kam kthyer jo krejtsisht t prfunduar. Drgesn e shpejt ta kam br pr t treguar respektin tim. Un nuk kam krkuar kurr dhe as ktej e tutje nuk krkoj q t tregohet ndonj vmendje e posame ndaj meje. Ti ke qen vet zdhnse e nj partie politike. Kujdes t veant meritojn kryesisht ata q nuk kan aftsi t ken z personal. ... Sa i prket shtjes s asaj se pron e kujt sht Jusufi un kt shtje e kam zgjedh m duket n mnyr mjaft t mir dy jav dit pas atentatit, n fjalimin e shkruar nga un, q sht lexuar tek varret nga Remzi Ademaj me titull: Ju u bt pron e brezave. Atij artikulli asnj fjal nuk do tia kisha ndryshua sot dhe uditem kush ma ka diktua. Un kurr n jet nuk do t kem ndonj shtje kontestuese me Ju n kt pik. As nuk do t jap kurr m ndonj mendim personal q nuk m krkohet. Un me vrejtjet e mia n letrn e mparshme nuk kam krkuar t jem bashkautor i faqes (tuaj t internetit-shn im). .... Por ta dish se do germ q bhet publike sht automatikisht objekt i kritiks pozitive apo negative nga do kush duke prfshi ktu edhe veten time, pasi shtja e Jusufit shum pak njerz me ndjenja i len indifirent. Ti e shikon lidhjen e gjakut me Jusufin si privilegj suprem e t padiskutueshm. Por kjo sjell edhe disa vshtirsi q duhet pas parasysh. Nse thoni gjra t pamatura e t gabueshme e dmtoni veten dhe Jusufin. Nse thoni gjra t mira e n superlativ, nse zotnat ua japin talentin e t shprehurit t Shekspirit e t Goethe-s ju prap keni probleme sepse me e lavdua prindin e vet nuk ka shije dhe nuk ka lidhje me estetik tek asnj komb. Qllimi im i par dhe m i rndsishm sht ti prmbledhi me shkrim dhe ti publikoj shnimet e mia q kam kryesisht pr periudhn 1980-1982. Un nuk kam kurrfar lakmish, aspiratash praktike personale n asnj drejtim e m s pakti t ndrhyj n punt Tuaja. Kjo do t thot se si individ i lir, pa obligime ndaj asnj organizate e rrethi privat apo t organizuar, n mendimet e mia pr Jusufin (do me thn vetm e vetm pr lidhjen e tij me Lvizjen Nacionallirimtare t Kosovs dhe viseve t tjera shqiptare nn Jusgosllavi -shn im) nuk bj n parim asnj kompromis me askend.

4. PA TRAZIME
Korrespondenca ime me Ramadan Pllann AKTGJYKIMI I GJYKATS S QARKUT N PRISHTIN P - nr. 137/80, dat 4 qershor 1980 N E M R T P O P U LL I T Gjykata e Qarkut n Prishtin, n Kolegjin e prbr nga gjyqtari Isak Nishevci. kryetar, gjyqtari Metush Sadiku dhe gjyqtart porot Azem Emini, Maksimoviq Dojqin dhe Qazim Goxhufi, antar, me pjesmarrjen e procesmbajtses Bedrije Kasumi puntore e ksaj gjykate, n shtjen penale t akuzuarve: A K T GJ Y K I M T akuzuart: Ramadan Pllana, i lindur m 6 korrik 1947 n fshatin Shtitaric, KK Vushtrri, ku edhe jeton, ka kryer vitin e tret t Fakultetit filozofik - dega e gjuhs Frenge.
17

JAN FAJTOR Dhe at: I akuzuari Ramadan Pllana Gjat vitit 1978 n Konviktin e studentve n Prishtin, organizoi dhe formoi grupin ilegal armiqsor Shkndija e Kuqe, me prbrje prej pes antarsh, t akuzuarit Ramadan Pllana si kryesor dhe antarve Abdullah Hoxha, Musa Neziri, Dem Jashari e Latif Pllana, e pastaj t njejtve u jep pr lexim dhe prpunim literatur e material propagandues duke i prfituar n kt mnyr q t punojn armiqsisht ndaj sistemit t RSFJ, n fillim t vitit 1979 pas shum kontakteve e bisedave t mparshme gjat viteve 1977 e 1978 q i pati me t akuzuarin Shefqet Jashari, nga ky sht njohtuar se u pranua pr antar t Komitetit Qendror dhe ka marr instrukcione q grupin armiqsor Shkndija e Kuqe ta pagzoi me emrin e ri Organizata e Rinis s Lvizjes Nacionallirimtare Kosovare me rast ai prve udhzimeve pr pun konspirative dhe formimit t grupeve t Treshit, mori Letrn prshndetse, Betimin, Vendimin e pajtimit pr bashkangjitje Lvizjes, Vendimin mbi formimin e grupit n emr t ri, pastaj m 12 mars 1979 n Tok bashqe n Prishtin me antart e grupit t vet e mban mbledhjen ku e japin betimin dhe marrin prsipr detyrn e formimit t grupeve t reja t Treshit. Prandaj gjykata n baz t neneve t lartcituara si dhe neneve 5, 33, 38, 41 dhe 50 t LPJ si dhe nenit 351 t LPP i GJ Y K O N T akuzuarin Ramadan Pllann me dnim me burg n kohzgjatje prej 7 (shtat) vjetsh. -1. Letr nga Xhafer Durmishi, 7 mars 2007 -2. Letr nga Xhafer Durmishi, 29 mars 2009 -3. Letr nga Ramadan Pllana, 30 mars 2009 -4. Letr nga Xhafer Durmishi, 30 mars 2009 -5. Letr nga Ramadan Pllana, 30 mars 2009 -6. Letr nga Xhafer Durmishi, 31 mars 2009 -7. Letr nga Xhafer Durmishi, 15 tetor 2009 -8. Letr nga Ramadan Pllana, 17 tetor 2009 -9. Letr nga Xhafer Durmishi, 20 tetor 2009 -10. Letr nga Ramadan Pllana, 27 tetor 2009 -11. Letr nga Xhafer Durmishi, 27 tetor 2009 -12. Letr nga Xhafer Durmishi, 10 nntor 2009 -13. Letr nga Ramadan Pllana, 10 nntor 2009 -14. Letr nga Xhafer Durmishi, 11 nntor 2009 -15. Letr nga Ramadan Pllana, 12 nntor 2009 -16. Letr nga Xhafer Durmishi, 12 nntor 2009 -17. Letr nga Xhafer Durmishi, 29 nntor 2009 -18. Letr nga Xhafer Durmishi, 7 dhjetor 2009 -1. Letr nga Xhafer Durmishi, 7 mars 2007 "Shkrim nga viti 1992! Fili i bashkangjitur: Organizatat politike shqiptare n Evrop 1981-1985 Mir mbrma (nata) Ramadan, Po kthehem pak tek biseda q e patm para dy netsh n telefon.
18

Ti, e ne kemi ba nj mund pr shtje t vendit ton. Prandaj mua nuk m plqen aspak q dikush nga larg q nuk ka haber me punt tona t ohet e t na trajtoj si analfabet q ndihet i thirrur t na e shkruaj historin sepse ne nuk po ditkemi. Ti duhet vet t shkruash gjithka din e n Vushtrri ka mjaft gjuhtar q din me ta korrigjua e me ta ndreq tregimin tnd e me e botua pikrisht ashtu si don ti. Po ta drgoj nj shkrim q e pata shkruar si reagim t nj shkrimi t Sabri Novosells n maj t vitit 1992. Nuk e di a t ka ra n dor. Shefqeti e ka dhe disa her e ka cituar n shkrimet e veta. Sivjet me rastin e 25 vjetorit t 17 janarit 1982, "Epoka e re" e ka ribotuar n 4 vazhdime. Prshndetje miqsore, Xhaferi -2. Letr nga Xhafer Durmishi, 29 mars 2009 I nderuari Ramadan, Po ta prcjell kt shkrim t Sabri Novosells t Botuar n vazhdime n "Bota Sot" vitin e kaluar. Prshndetje, Xhafer Durmishi -3. Letr nga Ramadan Pllana, 30 mars 2009 Shum i nderuari Xhafer, T falenderoj nga zemra pr shkrimin q ma drgove! Kjo pr mua ka shum rndsi sepse po informohem pr gjysmn, realitetin e veprimtaris s Sabriut. T'u kisha lutur, si vllaut, q t ma drgosh edhe pjesn tjetr, sepse un e mora deri ktu, q vijon m posht: "Partia ka shum kujdes ndaj grave! N salln e ngrnies ishte nj televizor. Nuk punonte mbasi nuk kishte anten. Dy her e solln antenn, por televizori punonte vetm at nat. Sapo mbyllej programi, puntort e vidhnin kabllon e antens. N ditn q po largohej Sabriu nga Shqipria, befas i plasi vaji q smund ta ndalte fare. E ndjeu thell n zemr nj dhembje pr gjendjen n t ciln e la Shqiprin, e vemas pr pamundsin pr t qndruar"...pjesa tjetr e emailit sht boshe, d.m.th. pa asnj fjal. Duke t dshiruar shndet e gjith t mirat, prano prshndetjet e mia m t przemrta! Ramadan Pllana -4. Letr nga Xhafer Durmishi, 30 mars 2009 Mir dita Ramadan, Po ta drgoj shkrimin prap n nj file t veant n Word. Prshndetje, Xhaferi -5. Letr nga Ramadan Pllana, 30 mars 2009 Xhafer i nderuar, Shkrimi m erdhi i tri pr t cilin t falenderoj dhe t jem mirnjohs. Sa udi, me ne shqiptart, kur lejojm q dikush t luan me besimin ton! Tradhtia nuk ka brira! Askund nuk prmendet "Komiteti" n emr t t cilit na mashtroi e na tradhtoi , ky "pehlivan" turkoman!... T prshndes vllazrisht! Ramadani
19

-6. Letr nga Xhafer Durmishi, 31 mars 2009 Mir mbrma Ramadan, Mua m sht dukur shkrim shum i that, pa fakte, i dobt dhe me than t drejtn jam befasue nga dobsia e tij. Prshndetje, Xhaferi -7. Letr nga Xhafer Durmishi, 15 tetor 2009 I nderuari Ramadan, Kto dy fotografi po ti drgoj q ti kesh edhe ti. Ndoshta t hyjn n pun pr botimet e tua publicistike e shkencore. Shum t fala, Xhafer Durmishi -8. Letr nga Ramadan Pllana, 17 tetor 2009 Shum i nderuari Xhafer, Shum t falenderoj pr emailin dhe dy fotografit e varrezave t dshmorve, pishtarve e vllezrve tan t idealit, Jusufit, Kadriut e Bardhoshit! Un jam duke prgatitur, aq sa po mundem, nj shkrim historik pr Metush Krasniqin, po t them t drejtn edhe nuk po kam mundsi objektive, se kisha pas dshir t takohem me shum persona me t cilt ka vepruar ky atdhetar i paepur, njri ndr ideologt e shtjes son kombtare, me ata q ka qen m i afrm. Prve Shefqet Jasharit asnj nuk m ka dhn material sa duhet, vetm fjal. Pr mua mbetet enigm, besoj edhe pr ty ashtu, se far marrdhniesh kan pasur Jusufi e Metushi, dy ideologt e LNKVSHJ-s?! Kurse Sabriut nuk i besoj... T prshndes me dshirn q t jesh mir si me shndet ashtu edhe n pikpamjet e jets sate t prgjithshme! Przemrsisht Ramadani -9. Letr nga Xhafer Durmishi, 20 tetor 2009 Shum i nderuari Ramadan, Ekziston nj libr pr Metushin q e ka shkruar Kadrush Sylejmani, t cilin e kam lexuar por librin nuk e kam m. Libri i ktij Kadrushit sht i sponsoruar me aq sa m kujtohet nga djali i Metushit. Mehmet Hajrizi e ka shkruar nj libr, "Histori e nj organizate politike dhe demonstratat e vitit 1981". Kt libr e kam huazuar nga nj shok dhe e kam lexuar deri n faqen 40. I ka gjithsejt mbi 500 faqe. Q n hyrje, n faqe 11 shkruan: "Natn e 17 janarit 1982 n Untergruppenbach t Gjermanis kan ndodhur tri ngjarje historike pr Kosovn: N baz t Tezave t Frontit pr Republikn e Kosovs, u arrit marrveshja e bashkimit t tri organizatave lirimtare shqiptare, u vran tre sendrtuesit e atij bashkimi dhe pushoi s vepruari Organizata MarksisteLeniniste e Kosovs (OMLK), e cila po mbushte dymbdhjet vjet veprimi t pandrprer n shrbim t liris s Kosovs." Mua m'u duk hyrje interesante. Shum t fala, Xhafer Durmishi -10. Letr nga Ramadan Pllana, 27 tetor 2009 I nderuari dhe i paharruari Xhafer, M vjen mir q komunikojm her pas her. me an t elektroniks, gj q kam nj knaqsi nostalgjike meq na lidh ish-Organizata jon, LNKVSHJ-ja dhe
20

ideologu yn i pavdekshm - dshmori kombtar Jusuf Grvalla. Un jam rregullisht duke mbledhur, me kufizime subjektive e objektive, materiale pr Metush Krasniqin, gjithashtu nj nga ideologt e frymzuesit tan kombtar. Jam duke punuar nga pak dhe kushtet materiale nuk po m mundsojn m tepr... Me ket rast t'u kisha lutur, nse ka mundsi, q t'm tregosh "enigmn" e nj fjale, q gjendet n faqn 7 t librit tnd "Protesta e Aspirata" kur thua " Me kt rast dua t them se E. Hoxha, pr mua dhe pr At q e moj m s shumti n kt jet,....etj. Fjala "pr At" a sht pr Jusuf Grvalln?! T falenderoj pr sqarim! Xhafer me kaq po e prfundoj kt mini-letr duke t dshiruar shndet e gjith t mirat! Vllazrisht Ramadani -11. Letr nga Xhafer Durmishi, 27 tetor 2009 I nderuari Ramadan, Lidhur me pyetjen tnde, po t prgjigjem: Me "At" kam menduar n Jusuf Grvalln. Lidhur e punn rreth Metush Krasniqit m vjen mir q po merresh me te. T shkruash pr Metushin m duket pun m delikate dhe m e zorshme se sa pr Jusufin, pasi Metushi me aq sa dihet deri m sot, nuk m ka ra ndonj material me shkrim nga dora e tij. Me kt nuk dua ta nnqmoj n asnj mnyr veprimtarin e tij organizative, ndikimin e autoritetin e fjalve t dala nga goja e tij. Deri m sot Sabriu m s shpeshti ka fol n emr t Metushit dhe fjalt e veta t pa pesh i vendos n gojn e Metushit pr t'iu dhn njfar peshe. T vendossh fjalt e tua n gojn e tjetrkujt nse sht fjala pr talent t madh kjo mund t jet edhe e suksesshme. Sabriu por edhe Kadrush Sylejmani n kt pik kan dshtua plotsisht. Jam duke e lexuar n libr interesant q sht mir ta sigurosh nse ende nuk e ke. Rasim Selmanaj ka mbledh disa materiale nga autor t ndryshm sidomos pr Jusufin. Libri quhet "Heroi me kitar", e ka botuar Focusi m 2007. Shum t fala, Xhafer Durmishi -12. Letr nga Xhafer Durmishi, 10 nntor 2009 I nderuari Ramadan, Falemnderit pr shkrimet q m'i ke drguar me qllim q t m informosh (dhe jo t krkosh ndonj mendim apo qoft edhe nj vrejtje t vetme). Ksaj radhe, me sa duket, ma ke drgua kt shkrim me nnvizime pa e publikuar n internet, pr ndryshim nga pjesa e par. Ti i ke thn kto fjal, ti i din m mir kto pun. "Lvizja Nacionallirimtare e Kosovs dhe viseve t tjera shqiptare n Jugosllavi" m duket Organizat komplekse q ka pas persona me ide t ndryshme. Pos t tjerve Ti e ke hisen tnde n kt Organizat, un e kam timen dhe Jusufi e ka t veten. Individ t Organizatave tjera jan t knaqur me Organizatat e veta e me ideologjit e veta dhe kurr nuk kishin dasht pr jet me e ndrrua hisen e Organizats s vet me hisen Tnde t Organizats Tnde, apo emrat e lavdishm t Organizatave t veta me emrin e Organizats Tnde. N nj shkrim t mparshm, m duket se disa gjra i ke thn jo ashtu si duhet. Kam prshtypjen se ke dasht me thn se ne, disa m 1982 e kemi anashkalua OMLK. Po ta lexosh librin e Mehmet Hajrizit do ta kuptosh se ata jan njerz t zott, zot t historis s Organizats s vet, q i din punt e veta vet dhe nuk kan nevoj pr avokat. Megjithat Ti i ke dhn vetes t drejt t flassh pr disa gjra pa i marr parasysh disa fakte, dhe je bazuar n informatat e dors s katrt apo t pest. Pr kt

21

pun m ka ardhur keq, m ka pas shkua mendja me reagua por nuk e bra. Sidoqoft un t uroj shum sukses n punn tnde. Shum t fala, Xhafer Durmishi -13. Letr nga Ramadan Pllana, 10 nntor 2009 Shum i nderuari Xhafer, Un t falenderoj pr kt letr elektronike! Un nuk pretendoj t shkruaj krejt historikun e Organizats sone dhe pa gabime, po at q e di e at q e kam pas m afr. Nse e ke prcjell nj reagim ndaj meje t Avdullah Prapashtics ku flet pr bashkimin e dy organizatave ne Stamboll, ku ai thot se erdhi n Shtutgart, ku ishe ti, e "shptoi" Organizatn sepse ishte n kriz nga mungesa e Jusufit....Vetm Faredin Tafallari reagoi dhe ia mbylli gojn... Prsa i prket asaj q thua se mungonte OMLK, q e kam cekur un, pas vdekjes s Kadri Grvalles, at e zvendeson Xhafer Shatri m 15 maj n Zvicr, un nuk e di se ishte dikush n bisedime n Stamboll, pas vrasjes s Kadri Zeks... Un nuk kam qen jasht dhe nuk kam arsye morale pr t shkruar, qoft pr t mir, qoft pr kritik... Shkrimin q e bra pr Metushin e kam hulumtuar shum dhe ndiej mungesa sepse ashtu ishin marrdhniet n at koh e Sabriu na gnjente pr shum gjra...Ti mundesh t'm shkruash pr t gjitha gjerat q mendon se nuk jan reale. Sa pr vazhdimsin e LNKJSH-s jasht vendit un mburrem, kur ishte Jusufi e ti n udhheqsi, sa pr te tjerat nuk kam pse mburrem... Me grupin e Deanit, Komitetin Vendor, i kam pas marrdhniet n superlativ dhe kam shkruar disa her pr ta... Sa pr Sabriun, nse ti mendon se ka br ndonj mrekulli, m shkruaj, un nuk e di, po gjrat duhet shkruar ashtu si kan qen, me ant pozitive e negative... Un nuk kam asnj vrejtje pr librin tnd "Protesta e Aspirata" edhe pse mund t ket gjra q nuk m plqejn... Ti i ke dhn vets t drejt pa e konsultuar asnj antar t Lvizjes son, pse un t konsultohem kur nuk kemi prputhshmri n shum aspekte! Nse ti mendon se t kam anashkaluar gabon shum sepse un t respektoj shum dhe me sa t kam kuptuar ti vet nuk ke dashur q t shkruash polemika me ata q i shtrembrojn t vrtetat, si Sabriu, p.sh....E prsris se pr rrjedhat e organizats son n Gjermani, je ti kompetent, un kurrsesi, prandaj t takon ty q ta mbrosh t vrtetn kur dikush e shtrembron! I nderuari Xhafer, duke besuar se m ke kuptuar drejt e pa keqkuptim, prano prshndetjet e mia m t sinqerta, Ramadani -14. Letr nga Xhafer Durmishi, 11 nntor 2009 I nderuar Ramadan, T bashkangjitur e ke nj letr time. E njejta pr njoftim i drgohet Faridin Tafallarit. Shum t fala, Xhafer Durmishi Shum i nderuari Ramadan, 11 nntor 2009 Pjesn e dyt t shkrimit t Metushit ma kishe pas drgua dje, m 10 nntor 2009 n ora 09.00 para dite. Ditn kam qen i zn me disa pun dhe shkrimin e pash dhe ia hodha n sy shpejt e shpejt tek n mbrmje. Dhe pas leximit t shpejt t'i shkruajta ata rreshta. Fjalia ime "Falemnderit pr shkrimet q m'i ke drguar me qllim q t m informosh (dhe jo t krkosh ndonj mendim apo qoft edhe nj vrejtje t vetme).", e prdorur n letrn e djeshit nuk sht aspak kritik ndaj teje por vetm nj precizim e sqarim pak pr ty e m shum pr veten time. Nuk dihet se si sillen devret e dynjas. Pr
22

t evituar do keqkuptim, q nesr as ti e as ndokush tjetr t mos m thot se kt shkrim e kam pa n dorshkrim para se t botohet dhe nuk kam dasht me dhn asnj vrejtje ka do t thot se mund t jem pajtuar me do fjal. Vetm evitimin e do keqkuptimi n kt drejtim e ka pr qllim fjalia e cituar m lart dhe asgj tjetr. Mua nuk m plqen roli i censorit pr shkakun m t thjesht se edhe un dikur jam marr pak me shkrime dhe kurr nuk kam durua censurues dhe as q do t duroja n t ardhmen. Shkrimin e Abdullah Prapashtics e kam lexuar dhe ka shum pak tekste q m bjn me qesh e q m knaqin shpirtin m shum se shkrimet e budallallqet e Abdullah Prapashtics, dhe shpresoj q ai t vazhdoj me kontributin e tij teorik edhe m tutje. Zoti jetn ia shtoft e i dhasht shndet. sht mir q t ka ra ndrmend se ekziston Faridin Tafallari, si shok i Jusufit e njohs i mir i rrethanave t asaj kohe. Pr ekzistencn e Faridin Tafallarit e librit t tij "Terror Dhimbje Qndres" t kam tregua m 2006, ndrsa ti ishe i fokusuar m shum dhe i kishe pas ra n trag Nuhi Sylejmanit e pr Faridin Tafallarin nuk kishe ndie kurr deri sa t tregova un. Me fjal tjera n kt rast i ke shit dardhagjis dardha. Citat nga letra jote: "Prsa i prket asaj q thua se mungonte OMLK, q e kam cekur un, pas vdekjes s Kadri Grvalles, at e zvendeson Xhafer Shatri m 15 maj n Zvicer, un nuk e di se ishte dikush n bisedime n Stamboll, pas vrasjes s Kadri Zeks." Ktu e ke prdor emrin Kadri Grvalla. Kadri Grvalln nuk e njoh, por me sa e di ky person sht gjall. Ti prkundr nj shkrimit tim, dukesh tepr i painformuar n disa pika. Ty dikush ta ka fut n tru mendimin se un m 13 shkurt 1982, i paskna ln fmijt e Jusufit e t Bardhit nn kujdesin e Ibrahim Kelmendit e t ndonj t afrmi t tij, se nuk paskna pas un n kok mendim, gajle e mrzi tjetr dhe kam udhtuar n Stamboll me qllimin kryesor q ta di ku gjendet rezidenca e ish-inspektorit t UDB-s me komunistat e vet, q t studioj 'platformat, iniciativat e ftesat e tyre.' Kjo sht njra an e shtjes. Ana tjetr ka t bj me at se si me guxua un e Sabriu me zhvillua bisedime me komunistat e Abdullahut pa qen t pranishm komunistat e OMLK. Sa qesharak sht argumenti yt mund t duket nga vajtimet e Abdullah Prapashtics pse nuk ka mund me ra n kontakt direkt me komunistat e OMLK. Po t njejtn keqardhje e shpreh edhe Mehmet Hajrizi n librin e vet dhe i akuzon komunistat e Abdullahit pr mos dalje n takim. Pra Mehmeti, Hydajeti, Berat Luzha kan qen t lir t takohen me kend kan dasht dhe Jusufi nuk sht hatrua pr kt pun kurr. Kadri Zeka e ka br nj marrveshje tepr t vockl me Ibrahim Kelmendin dhe Jusufi e as un nuk jemi ndier t hatruar apo t anashkaluar. Nuk kam krkuar t konsultohesh me mua m par dhe as nuk krkoj tash. M ka ardhur keq se m 17 mars 2009 nuk i ke marr parasysh disa fakte historike, e t cilat i ke marr parasysh dje m 10 nntor 2009. E ke nnmua punn e t tjerve pr t vetmin shkak se Ti vet nuk ke qen pjesmarrs, jo pr fajin Tnd. Esht absurde me u konsultua un me Ty pr gjra q kan ndodh n Shtutgart, Stamboll, Biel-Bienne etj. kur Ti ke qen n burg. Un nuk e kam shkrua deri m sot asnj rresht t vetm pr ngjarje q nuk kam qen pjesmarrs apo q nuk i kam dgjuar direkt nga Jusufi e Bardhi. Por mos t harrojm se ngjarjet e vitit 1981 e 1982 kan qen ngjarje q jan zhvilluar n nj rreth qendror dhe kan shum interes edhe pr ata q nuk kan qen pjesmarrs, dhe ata q nuk kan qen pjesmarrs kan 100% t drejta t barabarta sikurse pjesmarrsit, t shkruajn pr to, t'i komentojn, vlersojn, mojn, interpretojn .... nnshkrimet e 17 shkurtit apo 15 majit 1982, krejt sipas nevojs dhe
23

suksesit t astit. N disa raste kto projekte, sidomos t fundit jan dukur shum t suksesshme fillimisht, por me kalimin e kohs shum veta q kan pshty n kto data e kan lpi at q e kan thn. Ke prmend gjithashtu Xhafer Shatrin si zavends t Kadri Zeks, e si prfaqsues t OMLK m 15 maj 1982. Duket se nuk e ke lexua historin e OMLK t shkruar nga Mehmet Hajrizi. Me aq sa kam mund me e marr vesh ata i kan disa gjra t vockla, t pasqaruara n mes veti, si p.sh. kur sht br bashkimi, ka sht vendosur n te, dhe sa vlejn nnshkrimet e 17 shkurtit 1982 apo t 15 majit 1982 pr secilin person ve e ve. Besoj se kjo sht shtje e tyre e brendshme dhe ata kt pun do ta zgjedhin vet pa ndrhyrjen Tnde apo timen. Kuptohet q un nuk flas n emrin Tnd prandaj po t them se ata shtjet e veta t brendshme do t'i zgjidhin t paktn pa ndrhyrjen time. Kjo sht edukata ime organizative q pos tjerash e kam msuar edhe prej Jusufit. Xhafer Shatri nuk ka krkuar q un t'i sqaroj shtjet e tij me shokt e vet t Kosovs e as t hyj n mes tyre. As un nuk e kam krkuar ndihmn e tij pr t'u mbrojtur prej disa pohimeve Tua pjesrisht t pasakta e nnvlersuese, apo t ndonj tjetri. Un nuk jam i hidhruar as prej teje as prej kujtdoqoft pr ndonjfar anashkalimi. do kush q shkruan, mendoj se vmendjen kryesore duhet t'ua kushtoj atyre shokve q natyra nuk ua ka dhn aftsit, mundsit apo mjetet pr t'u shprehur me shkrim apo pr t'a thn fjaln e vet prmes ndonj masmediumi. Ti n intervistn e gjat t marsit iu ke kushtua rndsi personave pr t cilt nuk ka fol kush m par dhe kjo m duket shum e mir prej teje. Ti ke shum t drejt kur thua se un nuk jam i interesuar pr debate e pr shkrime t ndryshme q botohen vazhdimisht. Puna e Jusufit dhe epoks s tij m intereson, mundohem me e prcjell dhe gzohem q prkundr shtrembrimeve vazhdimisht, her nj e her nj tjetr sht duke e hedhur nga nj cung t mir n oxhakun e Flaks s Janarit. Pasi e ke prmend Faridin Tafallarin, po kthehem pak tek ai si dhe tek intervista e Jote e marsit t ktij viti e botuar n albaniapress.com dhe pashtriku.org. Disa thnie tua: "Nga analizat dhe shoshitjet e mia q ia kam br ktij udhtimi n Stamboll, qysh nga qndrimi n Turqi, pastaj n burg, n mrgat dhe n biseda me shok kam konstatuar se shkuarja ime n Stamboll, ishte nj komplot i kurdisur i disa personave zyrtar, si n Kosov ashtu edhe n Shqipri, q ishin kundr ribashkimit t Kosovs me Shqiprin, n krye t t cilit, me gjas, qndronte diplomati i shtetit shqiptar Bujar Hoxha." "Aty, pas nj kohe, afrsisht rreth ors15, erdhn dy persona t cilt Tefiku m'i prezentoi si diplomat t shtetit shqiptar, me gjas Bujar Hoxha dhe nj tjetr me t cilt pata nj polemik t ashpr lidhur me ndryshimin e piks s par t Statutit ton, d.m.th. t hiqnim dor nga ribashkimi me Shqiprin." Faridin Tafallari, shok i ngusht i Jusufit ka fol me t bijn e Bujar Hoxhs (emrin t bijs s Bujarit nuk ia di) dhe ajo i ka thn se baba i saj Bujar Hoxha ka qen me shrbim si diplomat n Turqi nga qershori 1981 gjer n tetor 1982. Titulli i tij ka qen: "Ministr fuqiplot i Shqipris n Ankara". Ti nuk e ke takuar Bujar Hoxhn as me gjas e as pa gjas, dhe e ke munduar njeriun pa hak. sht mir q kt gabim ta ndreqsh vet para se me ta ndreq t tjert. Kam frik se sulmimi i nj personi q nuk e ke takue e dmton besueshmrin Tnde deri n njfar mase. Citat tjetr i Yti: "- LPRK-ja, m von LPK-ja, si vazhdimsi e Lvizjes gjithpopullore, n udhheqsin e vet, kishte antart m konsekuent t OMLK-s, LNKVSHJ-s, e t shum grupeve t tjera, q kishin vepruar pa u ndal kundr okupatorit serbo-sllav.
24

Mirpo, De facto: LNKVSHJ-ja, u shua si subjekt me vrasjen e Jusuf e Bardhosh Grvalls dhe t Kadri Zeks. Praktikisht, me vrasjen e Jusufit dhe Kadriut, t cilt ishin pioniert e bashkimit t mirfillt t t gjitha organizatave patriotike n Kosov dhe n viset tjera t ish RSFJ-s, do t zbehet edhe aktiviteti organizativ, q do t zgjat deri n lirimin e t dnuarve t ndrgjegjes kombtare, sidomos t atyre, q u gjykuan pr organizimin e demonstratave t vitit 1981. Kurse, De jure: Aktiviteti i LNKVSHJs u shua nj muaj pas atentatit makabr q u b n Shtutgart m 17 janar t vitit 1982. Pra, nj muaj, pas rnies heroike t dshmorve t lartprmendur, m 17 shkurt t vitit 1982.N Turqi, Sabri Novosella, n emr t LNKVSHJ-s, dhe Abdullah Prapashtica, n emr t PKMLSHJ-s, pa e prfillur OMLK-n, me t ciln, Jusufi e Kadriu, i kishin bashkuar aktivitetet nga viti '81, n prezencn paternaliste t diplomatit t shtetit shqiptar n Turqi, Bujar Hoxhs, - shpallin t formuar Lvizjen pr Republikn Socialiste Shqiptare n Jugosllavi (LRSSHJ). Zvicr, M 17 Mars, 2009" (Ktu n letrn origjinale sht nj fotografi e Zrit t Kosovs mars 1982 t ciln e hoqa n mnyr q t mos kesh pengesa me e qel kt shkrim-Xh. D.) Ky numr gazete me kt titull, "Zrit i Kosovs", n emr t cils Organizat ka dal? Kur ka dal ky numr i gazets me citatin e Jusufit? Kisha me qen shum i knaqun nse din me u prgjegj n kto pyetje, kush e qiti, apo mos piku nga qielli?! N mos askush tjetr Ibrahim Kelmendi mundet me t tregua. Krahasoje kt titull gazete me fjalt q ke thn m 17 mars 2009. Edhe njra edhe tjetra nuk munden me qen t vrteta. Historin apo hisen Tnde t historis nuk e njoh mir dhe me te ke t drejt t bsh far t duash. As historin e Sabriut nuk e njoh sa duhet, por un jam i knaqur q e njoh shum mir historin e Jusufit, dhe kjo, jo vetm q m mjafton por Ti nuk mundesh me e marr me mend se sa m tepron. Un nuk jam i interesuar t dukem e t debatoj pa m shty zori. M plqen jeta e heshtur, anonime dhe e qet n qytezn ku jetoj. Nuk i them askujt, as nuk kam br marrveshje as gojore e as me shkrim me askend q t mos u bj vrejtje apo sulmoj me cilin intensitet t don shkrimet q i ka shkrua dora ime. At princip q e aplikoj ndaj vetes e aplikoj edhe ndaj t tjerve. Shum t fala, Xhafer Durmishi -15. Letr nga Ramadan Pllana, 12 nntor 2009 Prshndetje Xhafer!", I nderuari Xhafer, E mora nj letrn t gjat nga ti e cila m befasoi pr shum gjra, e para se ti e prmend cenzurn, kundr t cils jam edhe un, sipas ksaj kuptohet se un t cenzuruakam ty... Gabim ose keqkuptim, si t duash merre! Un po mundohem q t'i ndrioj ngjarjet dhe personalitetet e Lvizjes son, aq sa mundem, ti mund t'm ndihmosh nse do, e di se mundesh, sidomos pr ngjarjet n Stamboll e n Shtutgart, un e ndiej vehtn t paaft n kto dy ngjarje, sa pr kureshtje i kam lexuar edhe shkrimet tua n lidhje me ket dhe t besoj , m shum se Sabriut e Abdullahut...Ti pse mundohesh t m cenzurosh, si Abdullah Prapashtica duke me thne se nuk i di gjrat! Si pik e par, sipas bindjes sime t mbrendshme, un nuk e marr vehtn si kompetent pr shkrimet q i bj, njerzore sht nse gaboj dikund dikund, po qllimin e kam q ta ndrioj historikun e Lvizjes son me aq sa mundem... Pr kt edhe kam prgzime e mirnjohje nga disa shok. Pika e dyt, un kam br nj lshim, nuk e kam kontrolluar, kur e kam shkruar Kadri Grvalla, q n realitet duhej t ishte Kadriu dhe vllezrit Grvalla. Pika e tret, un kam qen i interesuar q t'i njihja t gjith shokt e Jusuf Grvalls, kurse pr Nuhi Sylejmanin as q kam krkuar ta njoh, vetm kam pyetur pr te, sepse s paku deri m tani kam qen 15 her ne Shtutgart. Pika e katrt,
25

Pr Faredin Tafallarin kam respekt sepse sht i vetmi q e mbron Jusufin nga shtrembimet q ia bjn Sabriu e Abdullahu... Sa pr Bujar Hoxhn, un jam informuar se ai ka jetuar n Stamboll, edhe pa qen konsull i shtetit am, ti nuk mundesh t m bindsh se nuk ka qen ai...Pika e pest, ti e ke njohur Jusufin m pr s afrmi dhe ty t takon q ta mbrosh nga t tjert, nga Ibrahimi e Abdullahu, kur mundohen q ta bjn t vetin, un kam shkruar pr Jusufin disa her, do t'isha shum i knaqur dhe mirnjohs nse shkruan ende pr te, nuk mjafton vetm ta ruajsh kujtimin e mos t reagosh kur te tjeret e shtrembojn personalitetin e tij. Pika pest, un kur e kam prmend citatin e Jusufit n "Zrin e Kosovs" apo n "Lajmtarin e Liris" kam pas qllim q ta mohoj zrin e atyre q thon se Jusufi nuk e donte Shqiprin socialiste, sa pr ilustrimin e "Zrit t Kosovs" tani n "Albaniapress" nuk e kam zgjedhur un, redaktort e kan vn sipas dshirs s tyre. I nderuari Xhafer, nse nuk do t ballafaqohesh me shtrembimet e t tjerve q i bjn Lvizjes son, Sabriut, Abdullahut e t tjerve, sht puna jote, un nuk do t'i l q ta shtrembojn t vrtetn. Mua pse po m gjuhsh me pa t drejt, un n asnj rast nuk kam shkruar kundr teje!.... Gjith t mirat e pa trazime, Ramadani (Letra e fundit e R. Pllans - Kt fakt po e potencoj jo pr ta vajtue prfundimin e korrespondencs me te por pr demantimin e t pavrtets s tij, n mesin e shum t tjerave se un e paskna ndrpre i pari kontaktin). -16. Letr nga Xhafer Durmishi, 12 nntor 2009 Shum i nderuari Ramadan, 12 nntor 2009 T falenderoj pr letrn e fundit (t sotit t ors s par pas mesnate). M vjen mir q n letrn time t djeshit t'i kam thn disa mendime lidhur me disa qndrime tuajat q kan t bjn me intervistn Tnde t 17 marsit 2009 dhe sidomos me fundin e ksaj interviste. Aty nuk sht fjala pr munges informatash por pr qndrime ndaj ngjarjeve e fakteve q dihen prej t gjith t interesuarve. Si i sheh ti shum ngjarje, e ke thn n mnyrn tnde t shklqyeshme dhe pa asnj dilem n kt intervist, me gjuhn shkencore e intelektuale, me de facto e me de jure, e me ka krejt. Ti nuk mundesh t thnn me e br t pathn. Neve nuk na ka ra t veprojm s bashku e as t shkmbejm mendime para ktyre letrave t fundit. Ti prej ans time gjithmon ke qen, je dhe ke me mbet i lir t thuash far t duash pr Lvizjen Nacionallirimtare t Kosovs dhe viseve tjera shqiptare n Jugosllavi edhe pr periudhn 1978-1982, e sidomos, sidomos pr hisen Tnde. Ti thua se ndonj gabim mund t t jet prvjedhur pr shkak t mungess s informatave, dhe mendon se un mundem me t ndihmua n kt pik. Un nuk mundem, por ka sht edhe m kryesorja, ndihma ime sht krejtsisht e panevojshme, pasi shumica e fakteve gjenden t shkruara n libra pr mrekulli. N kt kuptim mund t them se Amerika sht zbuluar dhe ata q mendojn se e zbulojn vazhdimisht, nuk merren seriozisht. Librin "Fati i luleve", t Kadri Rexhs, t vitit 1993 duhet ta kesh. Librin "Terror, Dhimbje, Qndres" t Faridin Tafallarit t vitit 1997, pr t cilin t kam fol n fund t 2006-ts, mundesh me e sigurua pasi adresn elektronike t Faridinit e ke. Me kto fjal, diskutimin ton privat n kt shtje e konsideroj t mbyllur prej ans time. Un nuk kam ka t shtoj shum pos asaj q kam thn n shkrimet e mparshme. Un nuk jam i interesuar pr debate e as t lodhem shum se kush lufton

26

pr prvetsimin e Jusufit. Kjo vetm tregon pr madhshtin e jashtzakonshme e unike t Jusufit, dhe ky fakt sht ai q mua m knaq m s shumti. T uroj sukses n t gjitha punt tuaja. Shum t fala, Xhafer Durmishi -17. Letr nga Xhafer Durmishi, 29 nntor 2009 I nderuari Ramadan, Apostol Duka, n janar t ktij viti (2009) ka botuar nj biografi pr Kadri Zekn. Ky libr m erdhi nga Kosova vern e ktij viti. N te ka mjaft gjra interesante, por m s shumti prshtypje m kan ln rreshtat e mposhtm q po t'i drgoj: Apostol Duka: - Kur jan vrar Isufi, Kadriu e Bardhi edhe n Shqipri kishte ngjarje tragjike. Vriste veten Mehmet Shehu, pak m von arrestoheshin Fiqrete Shehu me t dy djemt e saj, pasi i madhi vrau gjithashtu veten, si dhe Kadri Hazbiu dhe Feorr Shehu. N at koh vrasja e heronjve t Kosovs lidhej pikrisht me kto ngjarje tragjike. Thuhet se madje ishin tradhtuar prej andej dhe se ai dorasi i famshm q prmend baca Taip ishte shqiptar nga Kosova. Keni juve ndonj koment pr kt? Shaip Zeka: -Un pr veti dhe na si familje Zeka nuk dim gja se ka pasun dor nga Shqipria. Ne dim vetm q i ka vra UDB-ja dhe kaq. f.27 Adem Dema pr lidhjen e tij me Jusufin Adem Dema: Un nuk kam qen kurr as enverist, as komunist. f.150 A. Duka: Por ajo q doja t thosha sht se vllezrit e Kadri Zeks flisnin me nj nderim t veant pr juve. Ata nuk e quanin veprimtarin tuaj ilegale as revolucionare, as marksiste-leniniste, por thjesht atdhetare. Dema: Un nuk kam qen as enverist ose komunist. 154 A. Duka:- I keni njohur n at koh Jusuf Grvalln dhe Kadri Zekn? A. Dema: Jusufin e kam njohur pas daljes nga burgu i par. Ai ka qen i lidhur me ne... Jusuf Grvalla ka mbetur i pazbuluar. Kan mbetur edhe grupe t pazbuluara, sepse ne bnim 'sht e mundur t ruanim konspiracionin. I till ka qen edhe ai i Jusufit. Jusufin e kam njohur, Bardhin e kam njohur, ndrsa Kadri Zekn jo. f.156 Apostol Duka: - Mbrm, Hydajet Hyseni dhe Berat Luzha u befasuan kur un iu thash se ekzekutort, ose dorasit, si quhen n Kosov dhe n veri t Shqipris, e Kadri Zeks dhe t vllezrve Grvalla kan qen shqiptar, djem t familjeve kosovare q banonin prej kohsh n Shqipri. Sigurisht ata kan qen n shrbim t UDB-s jugosllave, t paguar e t urdhruar prej saj. E keni ditur ju kt fakt? M. Hajrizi: Si prfundim, nuk do t m duket aspak befasuese nqoftse nj dit do t verifikohet se Kadri Zeka dhe Jusuf e Bardhosh Grvalla jan vrar nga dora e shqiptarve. f.183 Apostol Duka: -Kjo sht zbuluar tashm. Vetm se nuk sht br publike, por juve me pozitn dhe me njohjet zyrtare q kini n Shqipri, mund t krkoni dhe t merrni nj informacion m t hollsishm. Berat Luzha: -Me sa mbaj mend, sht fjala pr t njejtt persona q prmend edhe Ibrahim Kelmendi, me mbiemrat V..., G..., R... f. 184 H. Hyseni: -Patjetr q mund t vazhdojm. Vese pr punn e librit kmbngul q duhet t jemi shum t kujdesshm, sepse ai njher shkruhet. f. 189 A. Duka: Pak koh para se n Shtutgart t ish-Gjermanis Federale t vriteshin Kadri Zeka dhe vllezrit Grvalla, n Shqipri vrau veten n kushte edhe sot t
27

dyshimta e t pasqaruara Mehmet Shehu... Pak koh pas vrasjes s Kadri Zeks dhe vllezrve Grvalla, arrestohet Kadri Hazbiu... por edhe t tjer, t akuzuar, gjykuar e dnuar shum rnd koh m par si Beqir Balluku, Petrit Dume, Hito ako, Koo Theodhosi, Kio Ngjela e t tjer. ... n Shqipri qarkulloi fjala sikur informacionin pr Kadri Zekn dhe Jusuf e Bardhosh Grvalln, shrbimet e fshehta serbe e kishin marr pikrisht nga Shqipria. Sipas asaj fjale apo thashethemnaje, kjo ka ndodhur pas nj takimi t disa prej drejtuesve t OMLK n njrn prej ambasadave tona, ndoshta n Bullgari ose n Austri. Ata t ambasads pastaj kan raportuar pr takimin n ministrin e Brendshme dhe n at t Jashtme, fjala ka shkuar n vesht e Feorr Shehut e Nesti Nases dhe ktu sht mbyllur rrethi: Kta t fundit kan raportuar menjher tek padront e tyre n Beograd pr antart m kryesor t organizats, emrat, vendndodhjet, detyrat q kryenin, veprimtarin q zhvillonin etj. Ju e dini mir se OMLK sht goditur rnd tamam n kt koh, jo vetm me vrasjen e Shtutgartit, por edhe me arrestimet e shumta dhe dnimet e rnda t drejtuesve t saj. Shihni ju t dy (Hydajet Hyseni e Berat Luzha-shn. im) ndonj t vrtet a ndonj lidhje mes ktyre ngjarjeve t rnda, mund t ket ndodhur tamam kshtu si sht folur?" f. 201 T fala, Xhafer Durmishi -18. Letr nga Xhafer Durmishi, 7 dhjetor 2009 I nderuari Ramadan, pashtriku.org e ka botuar sot Ditarin e Jusufit (sht fjala pr 8 faqe A4). Besoj se n faqen e pashtrikut, ai i ka zvoglua q t mos i zen shum vend. Po ta drgoj dorshkrimin q sht i kualitetit m t lart. T fala, Xhaferi

5. Jusuf Grvalla - Bibliografi aktuale

N kt bibliografi jan prfshi punime jo vetm nga ato q kan t bjn direkt me Jusuf Grvalln, por edhe ato kur pr te flitet n mnyr indirekte. Nuk pretendoj se kjo bibliografi sht e plot. Ktu kam zgjedhur ato shkrime t cilat kam pasur rastin t'i lexoj. Bajram Sefaj; Shkurt Poezi! Prmbledhja e par e poezive t Jusuf Grvalls "Fluturojn e bien" n botim t NGB "Rilindja" nga Prishtina, u pranua ngroht te numri m i gjer i lexuesve ("Flaka e vllazrimit", Shkup, 21 shtator 1973, f.11) Me sa dihet ky shkrim i Bajram Sefajt sht komentimi i par i poezis s Jusufit. Megjithat ktu, jo pr fajin tim, kemi t bjm me munges sqarimesh, apo me nj anakronizm. N baz t t dhnave, prmbledhja me poezi "Fluturojn e bien" sht botuar n vitin 1975, ndrsa shkrimi i Bajram Sefajt mban datn 21 shtator 1973!? Sylejman Syla; Poezi shfryrjesh t sinqerta, (Fjala, nr. 4, 1976, Prishtin, f. 5) Ali Aliu; Dy poet q vijn, Gazeta "Flaka e vllazrimit", Shkup, - 6 qershor 1976, f. 17
28

Agim Morina dhe Shaip Beqiri; Intervist me Jusuf Grvalln, Pik n horizont q s'do t mbetet vetm pik, Bota e re , 1 prill 1977 Kadri Rexha; Ende ka njerz, "Flaka e vllazrimit, 26 qershor 1977 dhe Rilindja, 17 qershor 1978 Shaip Beqiri; Duke krkuar qeshjen e nj poezie, "Zri i rinis", Prishtin, 21 tetor 1978, f. 11-14 Halit Fetahu; Vokacione poetike t frymzuara nga qensia jon (Jusuf Grvalla, Kanjush e verdh, botoi "Rilindja", Prishtin, 1978) "Bota e re", Prishtin, 1978 Sabri Maxhuni-Novosella; Vlla i dhembjes krenare, (poezi kushtuar Jusuf Grvalls), Adapazar-Turqi 1982 Stuttgarter Zeitung; U VRAN TRE EMIGRANT JUGOSLLAV, 19 janar 1982 Stuttgarter Nachrichten; HEILBRONN: TRE REFUGJAT JUGOSLLAV U VRAN NATN E KALUAR, 19 janar 1982 Enver Hadri; Ja vdekje, Ja liri!, Zri i Kosovs, Bruksel, 20 janar 1982, Gjendet edhe n librin nga Halit Elshani: "eta e Brukselit", kapitulli 34, f.154 Prishtin 2007 Stuttgarter Nachrichten; SULM TERRORIST N HEILBRONN, 20 janar 1982 Bild Zeitung; DHUNA, 20 janar 1982 Gazeta e Shtutgartit; TERROR POLITIK, janar 1982 Horst Zimmermann; DORA E GJAT E BEOGRADIT SHTRIHET DERI N REPUBLIKN FEDERALE, Heilbronner Nachrichten, 21 janar 1982 Xhafer Durmishi; Emrat tuaj flamuj n beteja, fjalim i demonstrats s 23 janarit 1982 n Shtutgart, Zri i Kosovs, mars 1982, faqe 8 Der Spiegel; E tra dukej si pas nj ekzekutimi, 25 janar 1982 Sdwestdeutsche Zeitung; NJOHURI MBI VRASJEN E JUGOSLLAVVE, 30 janar 1982 Xhafer Durmishi; "Ju u bt pron e brezave", fjalim q u lexua me rastin e varrimit, m 5 shkurt 1982, i shkruar nga Xhafer Durmishi dhe lexuar nga Remzi Ademi. Prve ktij fjalimi jan lexuar edhe 4-5 fjalime tjera; nga Agron Sela, Fazli Memaj, aktivist gjerman e turq, por fjalimi "Ju u bt pron e brezave" sht i vetmi q sht botuar e ribotuar disa her, deri m sot. (Zri i Kosovs, mars 1982, faqe 7-8) Xhafer Durmishi; Nekrologji, shkurt 1982, Zri i Kosovs, mars 1982, faqe 2 Xhafer Durmishi; Kush e vrau Jusuf Grvalln?, shkurt 1982, trakt i shprndar n shkurt 1982 n emrin e puntorve t rrethit t Shtutgartit. (I ribotuar n librin e Faridin
29

Tafallarit, Terror Dhimbje www.pashtriku.org)

Qndres,

Tiran

1997,

faqe

362-363

dhe

Xhafer Durmishi; "Tre ran, me mijra u ngritn" (kryeartikull i Zrit t Kosovs, mars 1982) Jusuf Grvalla; Rrotull, roman, Shtpia Botuese Naim Frashri, Tiran, 1983 Xhafer Durmishi; Prher i freskt do t jet kujtimi pr ju dhe ata si ju (Kryeartikull, Zri i Kosovs, janar 1985, Suedi) N kt artikull pr her t para lidhet Oksigjeni i 17 janari 1468 me Flakn e 17 janarit 1982. Pr her t par bhet Lidhja e Lezhs me Untergruppenbachun. Ismail Kadare; Balad pr vdekjen e Jusuf Grvalls, Koha, 24 tetor 1990 Ndoc Papleka; Vrasja e poetit, Zri, 26 nntor 1990, Prishtin, Prend Buzhala; Mesazhet e Janarit, Janar 1991, ribotuar te "Iliria Post", 20 janar 2007, fq. 20 Riza Bicaj; Jusufin e kisha nxns dhe shok pune, Zri, 18 janar 1992 Teki Dervishi; Dy Jusuf Grvalla, Zri, Prishtin, 18 janar 1992, f.45 Mehmet Kraja; Midis idealit politik dhe vokacionit krijues, Fjala, qershor 1992, f. 11 Haqif Mulliqi; Porosi universale pr lirin, Procesi, dram e Jusuf Grvalls, botoi Zri i Kosovs, 1984, Bujku, Prishtin, e shtun 26 qershor 1992, f. 7 Jusuf Grvalla; Vepra letrare, Ora, Prishtin 1992 Sabri Hamiti; Drama "Procesi", Prishtin, Kallnor 1992, Nga shkrimi "Bised me Jusufin - fragment" i Sabri Hamitit n Rilindja, 19 janar 2002, f. 20-21 Berat Luzha; Si u krijua Lvizja Popullore pr Republikn e Kosovs, Zri, 18 janar 1992 Sabri Novosella; Si e formuam Lvizjen pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi, Zri, mars 1992 Xhafer Durmishi; Organizatat politike shqiptare n Evrop 1979-1985, maj 1992 Kadri Rexha; Fati i luleve, Rruga jetsore e shkrimtarit dhe atdhetarit Jusuf Grvalla, Buzuku, Shkup 1993 Ka disa libra t botuar ku figur qendrore sht Jusufi. Megjithat deri m sot, Kadri Rexha sht i vetmi q e ka shkruar nj libr t tr pr jetn e Jusufit. Ana e fort e ktij libri sht prshkrimi i veprs s Jusufit n Kosov. Sa i prket veprimtaris n mrgim, Faridin Tafallari ka dhn detaje t rndsishme n ndriimin e disa aspekteve t veprimtaris s Jusuf Grvalls.
30

Kadrush Radogoshi; Sfida e Heroit, (Pr librin e Kadri Rexhs "Fati i luleve"), Rilindja, 14 maj 1994, www.pashtriku.org 2008 Shaban Sinani; Nj ndrr e vrar, nj trmet i ndrprer, 1996, Heroi me Kitar, f. 6569 Sabri Hamiti; Misioni, Dram n katr koh, Rilindja, Prishtin 1997 Kjo dram sht nj nga punimet m t dobta, fyese e denigruese pr personin e Jusufit. Si vrehet nga kjo vepr Sabri Hamiti nuk ka lindur me dhuntin q t kap apo t ket rezonanc t njejt me spektrin e ndjenjave t Jusufit. Por kjo dram nuk bn fjal vetm pr Jusufin, sepse n te prshkruhen edhe disa momente jetsore t Suzans (gruas), Premtonit (djalit) dhe Doniks (bijs) s Jusufit. Kush don t dij pr nj pjes t ideve t Suzans, Premtonit e Doniks, vepr m t mir nuk mundet me gjet. Sknder Blakaj;Nj fjal pr Jusufin, Me rastin e 15 vjetorin e vdekjes s Jusuf Grvalls, 1997 Sabri Novosella; Intervist Haqif Mulliqit, Zri 1997 Shefqet Jashari-Strofci; Intervist me Shefqet Jasharin, antarin e Komitetit Qendror t Lvizjes Nacionalirimtare t Kosovs dhe viseve shqiptare nn Jugosllavi (LNKVSHJ), Drita, Trelleborg-Suedi, nr. 15, 1997 Faridin Tafallari; TerrorDhimbjeQndres, EURORILINDJA, Tiran 1997 Ky libr prbhet prej dy pjesve. Kujtimet e Faridin Tafallarit prej vendosjes s tij n Gjermani m 1973 deri n vitin 1995 dhe pjesn e dyt, dokumente e letrkmbime t tijat dhe t aktivistve tjer. Personazhi kryesor i kujtimeve t veta kuptohet vetvetiu se sht vet Faridin Tafallari. Pr Jusufin n mnyr direkte nuk shkruhet n shum faqe. Megjithat, ajo q shkruhet pr Jusufin sht shum interesante. Fakte m t mira pr veprimtarin e Jusufit n Gjermani deri m sot nuk ka sjell askush. Ajo ka vlen pr t'u prmend sht se ky libr mohet e vlersohet n superlativ pos tjersh, nga Xhafer Shatri dhe Hasan Mala. Dokumentet e botuara e t ruajtura i japin Faridin Tafallarit nj merit t veant pr kujdesin ndaj arkivimit dhe publikimit t historis s Jusufit, Lvizjes Nacionallirimtare t Kosovs dhe viseve t tjera shqiptare n Jugosllavi dhe disa organizatave tjera. Fardin Tafallari; Dhimbje Krenare, Lilo, 1998 Ky libr ka disa prsritje nga i lartprmenduri, por nuk i afrohet t parit. Ana e fort e ktij libri sht se pr her t par botohen dokumente (letra) t Jusufit dhe t tjerve q hedhin drit pr veprimtarin e viteve 1980-1982. Kadrush Sylejmani; Metush Krasniqi, Botues: Autori, Prishtin 1999 Libr i dobt dhe i ngarkuar me eklektizma. N te prmendet disa her Jusuf Grvalla dhe n asnj pik prkshkrimi i ngjarjve nuk i prgjigjet t vrtets. Vlen t theksohet se autorin Kadrush Sylejmani n punn pr librin e kan ndihmuar n radh t par djali i Metushit, Besniku dhe familjar t tjer. Prpjekja e Kadrush Sylejmanit sht e mir dhe e ndershme por ai nuk ka ditur t shkruaj histori dhe as nga afr nuk sht n nivelin e detyrs.
31

AVDI IBRAHIMI; KUSH E VRAU LAJMTARIN, Novel, VATRA - Prishtin 2000 Te kjo vepr sht me rndsi t prmendet se redaktor sht Rifat Kukaj, autori i Bareshs, (nga disa t cilsuar si "Himni i Kosovs") Prend Buzhala; Maska e alegoris (Jusuf Grvalla: "Rrotull", roman, n librin "Vepra letrare" t ktij autori, botoi "Ora", Prishtin, 1992), Botuar n "Rilindja", 19 janar 2000, Prishtin. Zejnullah Rrahmani; Jusufi, Dukagjini, Pej, 2000 Hans Joachim Lanksch; Vrasja e Poetit, Rilindja, 17 janar 2001 Bedri Islami; Mesazhet e rikthimit t madh, Epoka e re, f. 20-22 shkurt 2002 Emrush Xhemaili; 20 vjet veprimtari 1982-2002 Bedri Islami; Mos i ndani djemt, Epoka e re, 27 shkurt 2002 Pandeli Koi; Poezi q mori bekimin e nns, Pishtart e liris, nn prgatitjen e Begzat Baliut dhe ndihms ekonomike t Dardan Novosells, etj., botoi "Era" Prishtin, 2002 Ramazan Vozga; Z origjinal, me bot t gjer poetike, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut dhe ndihms ekonomike t Dardan Novosells, botoi "Era" Prishtin, 2002 Mehmet Hajrizi; Kadri Zeka e Jusuf Grvalla njerzit q krkuan nj z kmbues pr Kosovn, Koha Ditore, 2 mars 2002 Rasim Selmanaj; Vrasja e dyt e heronjve, Botuar te gazeta "24 Or", 26 shkurt 2002, Prishtin Begzat Baliu; Shtypi botror rreth vrasjes s Vllezrve Grvalla e Kadri Zeks, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut, Era Prishtin, 2002 Xhafer Shatri; Anatomia e nj atentati, Zri, Prishtin, 2002 Resul Bedo; Nderim Dshmorve Jusuf Grvalla, Kadri Zeka dhe Bardhosh Grvalla, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut dhe ndihms ekonomike t Dardan Novosells, botoi "Era" Prishtin, 2002 Lutfi Drvishi; Bardhosh Grvalla - Besniku i Kosovs, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut, botoi "Era" Prishtin, 2002 Lumira Berati; Romani "Rrotull" i Jusuf Grvalls, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut, botoi "Era" Prishtin, 2002 Myftar Memia; Publicistika politike e Jusuf Grvalls, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut, botoi "Era" Prishtin, 2002

32

Hydajet Hyseni; Therror n themelet e Bashkimit, Zri, Prishtin, 21 shkurt 2002 - 2 mars 2002. E ligjruar edhe si kumtes n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha") Pandi Bella; Jusuf Grvalla si adhurues i tingujve, Pishtart e liris nn prgatitjen e Begzat Baliut, botoi "Era" Prishtin, 2002 Pishtart e liris (Jusuf Grvalla, Kadri Zeka, Bardhosh Grvalla), Editor: Begzat Baliu, Botimin e mundsuan: Dardan S. Novosella, Hamzi Rahimi dhe Sibush Haziri Shtpia botuese Era, Prishtin 2002 Myrvete Dreshaj-Baliu; Jusuf Grvalla - jeta dhe vepra (tez e magjistraturs), 2002 (i botuar si libr n Prishtin m 2010) Shefqet Jashari-Strofci; PSE U VRAN DHE KUSH MUND T JEN T PRZIER N VRASJEN U JUSUF GRVALLS, BARDHOSH GRVALLS DHE T KARDI ZEKS, Bota Sot, 26 shkurt - 9 mars 2002 Hydajet Hyseni; Kadri Zeka (N 50 vjetorin e lindjes s Kadri Zeks- 2003), Rasim Selmanaj, Heroi me Kitar, f. 111-147 Halit Mehmetaj; Jusuf Grvalla - Ideatori dhe udhheqsi i lvizjes son t rezistencs kombtare, Me rastin e 20-vjetorit t rnies Nexhmije Hoxha; Jusuf Grvalla dhe familja e tij n kujtimet e Nexhmije Hoxhs, Sabri Novosella; Letr e hapur kryetarit t Kosovs, I. Rugova, Mustaf Xhemaili; Dorshkrimi nga dheu, 2003 Prishtin Parathnia e ktij libri prmban shkrimin "Jusuf Grvalla msuesi m i mir n rrugn time krijuese", ndrsa n faqe 56-57 gjendet nj recension i skanuar nga origjinali dhe i rishkruar, ku Jusufi jep mendimin pr prmbledhjen e poezive t Mustaf Xhemailit me titull "Sportelet e padukshme"(1978). Libri "Dorshkrimi nga dheu" prmban edhe poemn n 10 pjes me titull "Akademi solemne pr Jusuf Grvalln". Ethem eku; Mendimi politik i lvizjes ilegale n Kosov 1945-1981, Brezi'81, Prishtin 2003 Ethem eku; Shekulli i ilegales, Brezi'81, Prishtin 2004 Kadri Rexha; Jusufi ishte n ball t forcave t progresit historik, 2005 Eksklusive: N 60 vjetorin e lindjes s Jusuf Grvalls, intervist me Kadri Rexhn, bashkpuntorin dhe jetshkruesin e Jusufit, "Epoka e re" Prof. Dr. Agim Vinca; Kroi si topos poetik, * Nga libri Knga e hapur (antologji e komentuar), 2005 Dritro Agolli; Prmes poezis tek heroi, Parathnie nga libri i Jusuf Grvalls: Kngt e moshs, Prishtin 2006
33

Jusuf Grvalla; Kngt e moshs, Republika, 2006 N kt libr jipet poezi nga Jusufi n vitet e gjimnazit, t shnuara n nj fletore. Ajo ka sht interesante sht se botuesi i ktyre poezive, Sali Kabashi, nuk tregon se prej nga e n far rrethanash u gjet fletorja e Jusufit tek ai. Xhafer Durmishi; Protesta e Aspirata, Botues: Xhafer Durmishi, Prishtin 2006 Rasim Selmanaj; Pse bhet mimi Jusuf Grvalla?, Heroi me Kitar, f.11 (Artikulli sht fjal e lexuar n Manifestimin "...-Srish me Jusufin" q u mbajt n Dean m 17 janar 2007) Vendimi i Juris pr mimin "Jusuf Grvalla" 2007, Heroi me Kitar, f. 12-13 Curr Mazrekaj, Shkelzen Tahirsylaj; Deani, fest gjithkombtare n nderim t tre heronjve t janarit 1982, Heroi me kitar f.14-17 Myrvete Dreshaj-Baliu; Dimensioni kombtar dhe krijues i Jusuf Grvalls, Kumtes e paraqitur n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha") Agim Vinca; "Heroi me Kitar", J. G., 25 vjet pas, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha") Bedri Islami; Merrni nga un at q nuk sht ndarje; Kumtes e paraqitur n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Ethem eku; Lvizja Nacionallirimtare e Kosovs dhe viseve shqiptare n Jugosllavi, Heroi me Kitar, f. 88-96 Halil Matoshi; Atentati ndaj Jusuf Grvalls: Teoria e nj komploti dhe prgjasimi me J. F. Kenedin, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Faton Mehmetaj; Disa aspekte t lidhjeve t Komitetit t Rrethit t Deanit me Jusuf Grvalln n kuadr t LNKVSHJ-s, Heroi me Kitar, f. 158-165, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Fetnete Ramosaj; Ndikimi i personalitetit t Jusuf Grvalls n luftn e Ushtris lirimtare t Kosovs, Heroi me Kitar, f. 166-170, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Kadri Rexha; Jusuf Grvalla - emr q u b tradit e popullit, Heroi me Kitar, f. 174178

34

Ethem eku; Metush Krasniqi e Jusuf Grvalla, Heroi me Kitar, f. 179-185 Rushit Ramabaja; Liria n shpirtin e vjershs, Heroi me Kitar, f. 186-190, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Fehmi Ajvazi; Veprimi ilegal i brezit t Jusuf Grvalls, Heroi me Kitar, f. 191-198, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha" Dr. Emin Kabashi; Krijuesi dhe koht e tij, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar f. 242-247 Adem Gashi; Harkura e verbit poetik, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f. 264-265 Kadrush Radogoshi; Simbolika e mbijetess dhe e peizazhit sintetik, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f.278-282 Hasan Ukhaxhaj; Publicistika e Jusuf Grvalls n mrgim, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f. 299-303 Ethem eku; Jusuf Grvalla dhe shtypi ilegal i Kosovs, Heroi me Kitar, f. 308-316 Rafet Rudi; Jusuf Grvalla - n 25 vjetorin vrasjes s kantautorit, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f. 319-322 Prof. Dr. Isak Shema; Jusuf Grvalla - student i degs s gjuhs dhe letrsis shqipe t Universitetit t Prishtins, Kumtes e lexuar n sesionin shkencor pr Jusuf Grvalln n Manifestimin "...-Srish me Jusufin", t mbajtur n Dean m 17 janar 2007 nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f.333-335 Agron Y. Gashi; Fjala apo Kitara e Jusuf Grvalls, Rilindja, 19 janar 2001, Heroi me Kitar, f.367-372 Nazmi Selmanaj; Pr her t par; Katr rrfime ekskluzive pr Jusuf Grvalln Fokusiexpress, Adem Gashi; Riti i rnies, Kjo poezi e mori shprblimin e par n Orn e Madhe, me rastin e 25 vjetorit t vrasjes s Jusuf Grvalls, Kadri Zeks e Bardhosh Grvalls t mbajtur n Dean m 17 janar 2007, t organizuar nga klubi i krijuesve "Rrjedha", Heroi me Kitar, f.402
35

Shahbaze Vishaj; Amaneti yt, (Jusuf Grvalls), Heroi me Kitar, f.404 Zeqir Grvalla; Syt e dshmorve, poezi, www.albaniapress.com Lulet e Gjakut; Jusuf Grvalls, Heroi me Kitar, f.405-406 Muharrem Blakaj; Atentat brenda germs "L", roman, Prishtin 2007 Rasim Selmanaj; Heroi me Kitar, (Sesion i zgjeruar shkencor) Prmbledhje punimesh t ndryshme t periudhave t ndryshme pr Jusuf Grvalln, Focus, Prishtin 2007 Ibrahim Kelmendi; Atentatet, Focus, Prishtin 2007 Ramadan Pllana; Jusuf Grvalla me shok - yje t pashuara, www.pashtriku.org, 15 janar 2008 Kadri Rexha; RRUGA LETRARE E JUSUF GRVALLS, www.pashtriku.org, 16 janar 2008 Ibrahim Egriu; Kujtes nga takimi me heroin, Jusuf Grvalla Mehmet Hajrizi; Histori e nj organizate politike dhe demonstratat e vitit 1981, Botimet Toena, Tiran 2008, Hysen Gega; Asgj nuk harrohet, (intervist me B. Elshanin), (Faridin Tafallari, Terror Dhimbje Qndres, faqe 342-344) Sabri Maxhuni-Novosella; Bota Sot nga Sabri Beqiri (Rrfim n vetn e tret i Sabri Maxhunit-Novosells) n 42 vazhdime. Pjesa e fundit sht botuar m 17 shtator 2008. Titulli i fejtonit sht: T (PA) NJOHURAT E ORGANIZIMEVE POLITIKE N KOSOV. Apostol Duka; Vrasje n Shtutgart, Kadri Zeka: 1953-1982, Tiran, janar 2009 Ramadan Pllana; DSHMI T KOHS PR ORGANIZATN PATRIOTIKE LNKVSHJ, intervist dhn Fadil Shytit dhe Kristina Rasit, 17 mars 2009, e publikuar n vazhdime n www.albaniapress.com dhe e plot n www.pashtriku.org Faridin Tafallari; IBRAHIM KELMENDI KA NDIKIM N VRASJEN E JUSUF DHE BARDHOSH GRVALLS E KADRI ZEKS, www.albaniapress.com, 5 qershor 2009 N kt shkrim pr her t par jan botuar dy letra q Jusuf Grvalla ia shkruan Kadri Zeks (7 dhjetor 1981 e 15 janar 1982) dhe nj drguar Ibrahim Kelmendit (nntor 1981). Donika Grvalla-Schwarz; "Jusuf Grvalla ishte gazetar, shkrimtar, veprimtar politik, kngtar dhe publicist. Tek popullata shqiptare n Kosov dhe jasht saj ai sht i rrnjosur thell deri npr familje. Popullariteti i tij fillimisht bazohej n prezantimet e tij si kngtar n radio dhe televizion, si gazetar n Rilindje si dhe m pas edhe n
36

jehonn e veprimtaris s tij politike dhe patriotike n Kosov dhe Gjermani. Veprimtaria politike Shtypja e vazhdueshme e popullats n Kosov nga ana e regjimit komunist jugosllav, nga artisti dhe gazetari Jusuf Grvalla, bri edhe veprimtarin politik Jusuf Grvalla. Ai merr pjes n lvizjen ilegale, e cila ngjashm me vendet e tjera t Evrops Lindore q vuanin nga regjimet e tyre diktatoriale prpiqej t mbronte dhe t realizonte t drejtat e popullats ndaj shtypjes totalitare t regjimeve prkatse. Vrasja n Gjermani Krcnimet ndaj Jusuf Grvalls n Gjermani nuk u morn madje seriozisht as nga organet e Athershme gjermane: n moshn 36-vjeare ndaj Jusuf G, vllait t tij Bardhoshit dhe mikut Kadri Zeka u krye m 17 janar 1982 nj atentat n HeilbronnUntergruppenbach prapa shtpis s dy vllezrve Grvalla. Jusuf Grvalla, i cili ishte i vetmi q nuk vdiq n vendin e ngjarjes do t deklaroj m von se nuk pranon t hyj n operacion pa dhn nj deklarat. N kt deklarat ai akuzon shrbimin e fsheht jugosllav si autor t ktij atentati. Jusuf Grvalla vdes nga plagt e marra m 18 janar 1982 rreth ors 3 t mngjesit." Marr nga http://www.gervalla.org, 2009 Ismet Rashiti; Prjetsia e dshmorve, 15 janar 2010, www.pashtriku.org Ferit Ramadani; Jusuf Grvalla, zermashqiptare.net, janar 2010 Ferit Ramadani; Jusuf Grvalla - Prometheu i simboliks lirike, zemrashqiptare.net, janar 2010 Prof. Dr. Sabile Kemezi-Basha; Informimi i denj i shtjes kombtare n diaspor npr mes gazets Lajmtari i Liris (fejton n shtat vazhdime, www.zemrasshqiptare.net, janar 2010) Kasam Shaqirvela; Flaka e Yjeve, poezi, www.zemrashqiptare.net, 18 janar 2010 Ismet Rashiti; Rrfan lirie, (redaktor Xhafer Shatri, Saime Isufi), Kombi, Prishtin 2010 N kt libr, ajo q sht me rndsi n raport me Jusuf Grvalln, mbrohet teza se Ibrahim Kelmendi ka qen shoku m i afrt i Kadri Zeks dhe vllezrve Grvalla apo anasjelltas. Me mbrojtjen e ksaj teze duhet ta konsiderojm se sht identifikuar n mnyr t plot Xhafer Shatri si njri nga dy redaktort e librit. Me sa kam mund t vrej, redaktimi i ktij libri sht rasti i par ku Xhafer Shatri shprehet publikisht me stilografin e tij, pas botimit-lansimit t librit Atentatet t Ibrahim Kelmendit, m 5 shkurt 2007. Faridin Tafallari; Me tre yjet e pavdeksis, Tiran 2010 Donika Grvalla-Schwarz; 17 janar 1982, (http://gervallablog.com), 17 janar 2010 Pashtriku: SI U DENUAN SHABAN KLAIQI E ISLAM RAFUNA PR ZRIN E KOSOVS, www.pashtriku.org, janar 2010
37

Prof. Dr Sabile Kemezi-Basha; Propaganda e dezinformimi, metoda t organizuara shtetrore jugosllave ndaj shqiptarve, 29 mars 2010, (www.zemrashqiptare.net) Sabri Maxhuni Novosella; REZISTENCA KOSOVARE MES DY ZJARRESH (KUJTIME) Redaktor: Ekrem Kryeziu, www.sabrinovosellamaxhuni.com, 18 prill 2010 (sht fjala shkrimin Sabri Maxhuni-Novosella Bota Sot nga Sabri Beqiri (Rrfim n vetn e tret i Sabri Maxhunit-Novosells) n 42 vazhdime. Pjesa e fundit sht botuar m 17 shtator 2008. Titulli i fejtonit sht: T (PA) NJOHURAT E ORGANIZIMEVE POLITIKE N KOSOV. Tani Kujtimet e tij Sabri Novosella i tregon n vetn e par, n form libri, t redaktuara nga Ekrem Kryeziu.) N vitin 2010 kemi librin: Nuhi Sylejmani,Vrasja e trefisht Prgatitja dhe komentet nga Xhafer Durmishi (30 shtator 2010, www.albaniapress.com)

6. I Madhi Zot t ruajt nga Djalli i mallkuar dhe nga djajt-njeri (Letrkmbim me Shefqet Jasharin)
AKTGJYKIMI I GJYKATS S QARKUT N PRISHTIN P - nr. 137/80, dat 4 qershor 1980 N E M R T P O P U LL I T Gjykata e Qarkut n Prishtin, n Kolegjin e prbr nga gjyqtari Isak Nishevci. kryetar, gjyqtari Metush Sadiku dhe gjyqtart porot Azem Emini, Maksimoviq Dojqin dhe Qazim Goxhufi, antar, me pjesmarrjen e procesmbajtses Bedrije Kasumi puntore e ksaj gjykate, n shtjen penale t akuzuarve: A K T GJ Y K I M T akuzuart: Shefqet Jashari, i lindur m 15 maj 1944 n fshatin Strofc, KK Vushtrri, ku edhe jeton, ka kryer shkolln e lart pedagogjike. JAN FAJTOR Dhe at: I akuzuari Shefqet Jashari Sepse pr t kryer vepra penale kundr bazs s rregullimit shoqror socialist vetqeveriss, t siguris s RSFJ, e veanrisht t cenimit kundr revolucionar t rregullimit shtetror, t drejtuar n rrzimin e pushtetit t klass puntore e njerzve punues, shkatrrimin e bashkim-vllaznimit e t barazis s kombeve e kombsive si dhe t ndrrimit antikushtetutar t rregullimit shtetror federativ, gjat vitit 1977 n Prishtin, si nj ndr organizatort, n kontaktet e takimet e shpeshta me Sabri Novoselln dhe t akuzuarin Avdyl Lahu, me qllim t masovizimit t grupit ilegal armiqsor t Kosovs dhe viset tjera t RSFJ ku jetojn shqiptart, merren vesh pr formimin e organizats Lvizja Nacionallirimtare e Kosovs t ciln edhe e formojn n vitin 1978 dhe vendosin q t njejtn ta udhheq Komiteti Qendror e q njri prej antarve t tij t bhet i akuzuari Shefqet Jashari, njherit e aktualizojn shtjen e prfitimit t antarve t rinj, dhe t shkruarjes s afisheve e parullave me prmbajtje armiqsore, n tremujorshin e par t vitit 1979 n Prishtin, pas shum
38

kontakteve dhe bisedave t mparshme gjat viteve 1977 dhe 1978 q i pati me t akuzuarin Ramadan Pllann e udhzoi q grupin armiqsor ilegal Shkndija e Kuqe t cilin e kishte formuar gjat vitit 1978, ta pagzoi me emrin e ri Organizata e Lvizjes s Rinis nacionallirimtare Kosovare. ... Prandaj gjykata n baz t neneve t lartcituara si dhe neneve 5, 33, 38, 41 dhe 50 t LPJ si dhe nenit 351 t LPP i GJ Y K O N T akuzuarin Shefqet Jasharin me dnim me burg n kohzgjatje prej 8 (tet) vjetsh. -1. Letr nga Shefqet Jashari, 31 maj 2009 I nderuar Xhafer, Para nj jave ta drgova nj letr, ku n mes tjerash t krkova adresn pr ta drguar librin q ma ka kthyer Ramadan Pllana. Ndoshta kam gabuar adresn tnde dhe pr at nuk e ke marr letrn time. Pra drgoma adresn e baness tnde se do ta postoj menjher librin. Duke shpresuar se jeni mir me shndet, t prshndes vllazrisht. Shefqeti. -2. Letr nga Shefqet Jashari, 2 korrik 2009 I dashur Xhafer, Me vjen keq q me vones t madhe po t lajmrohem, q nga dita kur folm nprmjet telefonit. Un at dit t premtova se do ta drgoi librin e par q sht shkruar dika pr jetn dhe veprimtarin e Metush Krasniqit, por nuk pata mundsi ta drgoi pr dy arsye: E para se pa pritur mu dasht t shkoj n Prishtin dhe e dyta se pr disa or e krkova n bibliotekn time jo t sistemuar si duhet, dhe nuk e gjeta. Dje u ktheva ne Zvicr, dhe sot e hapa postn time elektronike. Sot do ta krkoj edhe nj her librin, e nse nuk e gjej me siguri ia kam dhn dikujt. Tash pr tash nuk po m kujtohet se a ia kam dhn dikujt apo jo. Prej nj qershorit e kam gzuar t drejtn e pensionit. Ju prshndes me selam-paqe. .... Shefqeti. -3. Letr nga Xhafer Durmishi, 2 korrik 2009 Mir dita Shefqet, Urime pensionimin e shpresoj se e gzon me pushime dhe ndonj pun q ke dashur t'i kushtosh rndsi m shum e pr shkak t kohs nuk ke mund. Do t ishte mir nse e gjen librin e Kadrush Sylejmanit pr Metushin. At libr e kam pas m par, e kam lexuar dhe kam nxjerr disa citate. Esht libr, pr mendimin tim, shum i dobt. Ktu nuk e ka fajin Kadrush Sylejmani. Qllimi i tij ka qen i mir por rezultati sht i dobt. shtja m duket edhe m delikate pasi me sa m kujtohet n financimin e tij ka kontribuar djali i Metushit. Do t prpiqem ta siguroj n Kosov nse nuk mundesh me e gjet, n mnyr q ta kem nj kopje apo fotokopje. N punn time, po q se e siguroj dua vet t'a bj vlersimin e ktij libri, si antar i organizats s Metushit, d.m.th. pr t mirn dhe pr hir t Metushit ai libr meriton nj kritik t ashpr. Romanin "Krenaria" t Ramadan Hazirit nuk kam mund t'a lexoj ende pasi kisha disa pun tjera paraprake dhe pr kt ast nuk mund t jap ndonj mendim timin se far rndsie historike mund t ket prve asaj letrare. Shum t fala, Xhafer Durmishi

39

-4. Letr nga Xhafer Durmishi, 16 dhjetor 2009 I dashur Shefqet, Uroi t jesh mir Ti dhe gjith familja. Hern e kaluar kemi fol pr librin e Kadrush Sylejmanit q e ka shkrua pr Metushin. Po t tregoj se n ndrkoh i kam siguruar ato citate e fjali q m interesojn nga ai libr dhe i kam. Nse e ke nj kopje t atij libri q kishe me dasht me ma dhan pr krejt, (pra mos me ta kthye) kishte me qen mir. Nse nuk ke kopje t veant, po e prsris prap, sa pr lexim n ndrkoh at libr e lexova dhe citatet q m nevojiten i kam marr.... Shum t fala, Xhafer Durmishi -5. Letr nga Shefqet Jashari, 31 janar 2010 I dashur Xhafer, m vjen mir q e paske marr librin, por u gzova q paske shkmbyer mendime me Ramadan Pllann. Edhe un para ca kohe i kam shkmbyer ca mendime me Ramadanin gojarisht. Ia kam br edhe nj vrejtje (nj mospajtim) pr qndrimin e tij n lidhje me Organizatn ton. Do ta drgoi mendimin tim dhe t Ramadanit. Sa i prket shkrimeve q m'i drgove pr Jusufin para dy javsh, m vjen keq q ende nuk kam mundur t'i hapi. Kushtrimi m ke thn se nuk e kam nj program q mund t m'i hap ato shkrime. Ai deri tash nuk pati koh (mirkuptim) t ma instaloi at program. Kisha pasur dshir t m njoftosh ka jeni duke punuar. A ke prgatitur ndonj shkrim pr ta botuar. Jam i bindur se kohn e shfrytzon n maksimum. Kryesorja sht q at q e din, e jam i bindur se shum din, ta vesh n letr. Duke t dshiruar suksese n pun t prshndes vllazrisht. Shefqeti. -6. Letr nga Shefqet Jashari, 2 shkurt 2010 I dashur Xhafer, sot heret e hapa posten time n internet. U gzova shum pr gjith at material q ma kishe drguar. Ju lumt! Kishe br nj pun t vlefshme duke e njohur opinionin e gjer me t dhna t rndsishme dhe shum t vlefshme q kan t bjn me veprimtarin e Jusufit t juajen dhe shokve tjer t Lvizjes. Edhe vrejtjet q ia keni br Ramadan Pllans prkitazi me shkrimet e tija jan t vlefshme. Ai duhet t jet shum mirnjohs sepse jan vrejtje vllazrore dhe pr mendimin tim jan vrejtje me vend. M vjen keq q tash pr tash po e la me ka, sepse tani sht afrua mesi i dits, koha kur vijn djemt pr t drekuar e un m duhet t shkoj deri n shitore pr t bler buk. Kjo dit, dy shkurti i vitit 2010, pr mua do t jet e paharrueshme, sepse disa or i kalova duke lexuar pr veprimtarin e ndritur t shokve t mi t lufts. T fala vllazrore nga Shefqeti -7. Letr nga Shefqet Jashari, 25 shkurt 2010 Shum i muari Xhafer, Me letrn e fundit m gzove pa mas. Sa i prket shndetit nuk guxojm t ankohemi as un dhe as ti. Flamat, streset-gajlet e ndryshme, hjekat gjat kohs s rinis, lan pasoja te donjri. Sukseset n pun jan tregues t vrtet t gjendjes shndetsore t secilit person. Po ta kam lakmin por pr Zotin jo zilin, pr punn q e ke br jo vetm kto dy vitet e fundit, por gjat tr jets tnde.... Vllazrisht Shefqeti

40

-8. Letr nga Xhafer Durmishi, 28 shkurt 2010 I dashur Shefqet, Intervistn Tnde q ia ke dhn Shefki Osekut n Drita e kam. Por nse ke ndonj detal tjetr q do t kishte rndsi do t prpiqesha ta marr parasysh. Puna ime q e kam mbledh, pr arsye se e kam njoft Jusufin personalisht, e ka si personazh kryesor Jusufin. Por un kam dshir q Jusufin ta rrethoj me shok t mir pasi qllimi djallzor i disave pr me ta rrnue historin sht degradimi i shokve t heroit kryesor, apo xhveshja e heroit prej shokve dhe vetm nse kryhet ky hap ather kan shansa me e degradue heroin kryesor t Lvizjes tnde e me kt edhe krejt historin tnde. Shum t fala..., Xhafer Durmishi -9. Letr nga Xhafer Durmishi, 9 mars 2010 I dashur Shefqet, Me punn time jam i knaqur tani pr tani pasi nj mas e madhe e tekstit po derdhet n letr. Intervistn tnde n Dritn e Shefki Osekut e kam prej gazets dhe jo n CD. ... Kur t shkosh n Kosov, kisha pas shum dshir nse ke koh, apo me ia dhn porosin ndonj t afrmi e me i sigurua aktakuzat e gjykimit t ktyre dy grupeve. Shum kisha pasur dshir t'i kem pr punn q e kam n dor. Grupi i Drenasit: I gjykuar m 17 gusht t vitit 1981: Bajram Gashi, 15 vjet, Alush Thai, 13 vjet, Ismet Sopi, 14 vjet, erkin Sopi, 8 vjet, Nuhi Sopi, 7 vjet, Halil Kuliqi, 11 vjet dhe Naim Bujupi 12 vjet. I gjykuar m 27 maj t vitit 1983, nga Gjykata e Qarkut n Mitrovic: Rexhep Mehmeti, me 8 vjet, Shefqet Dibrani, me 5 vjet, Mustafa Mulolli, me 4 vjet dhe erkin Peci me 3 vjet burg; Shum t fala, Xhaferi -10. Letr nga Shefqet Jashari, 10 mars 2010 I dashur Xhafer Para dy-tri ditsh u ktheva nga Gjermania ku isha n nj vizit te vllau, vajza ime dhe te nj kusheri. Kur u ktheva kompjuterin ma kishin prishur nipat duke luajtur. Sot e bleva nj laptop. Kishin mbrri shum letra e mesazhe. Ju falenderoj shum pr drgimin e shkrimit t Jusufit. Pa e lexuar nuk do t shkoj n shtrat pr t fjetur. Zotri Tafallari mi ka drguar dy librat e tij. T parin si dhurat. Edhe pse at libr e kam, dhurata e Tafallarit pr mua sht shum e vlefshme. Librin e dyt vetm e kam shfletuar, por nuk e kam lexuar, pasi menjher shkova pr vizit n Gjermani. Duke shpresuar se jeni mir me shndet ju prshndes vllazrisht. Shefqeti -11. Letr nga Xhafer Durmishi, 3 qershor 2010 Mir dita Shefqet, Sot Pashtriku e ka publikua kt shkrim: N 30 vjetorin e gjykimit t antarve t LNKVSHJ dhe t daljes n sken t udhheqsit t saj Jusuf Grvalla JUSUF GRVALLA: LUFTA JON SHT E DREJT Sulmi i UDBs dhe kundrsulmi i Jusuf Grvalls n shtypin e kohs -12. Letr nga Shefqet Jashari, 3 qershor 2010 I dashur Xhafer, sot e lexova materialin e drguar para disa ditsh. Jam pr vizit n Gjermani, dhe pr at shkak disa dit nuk e kam hapur postn time elektronike. Keni br shum mir q opinionit ua keni br t njohur komentin e Jusuf Grvalls
41

me rastin e dnimit t grupit t antarve t Lvizjes gjat gushtit t vitit 1980. Me nderime vllazrore Shefqeti -13. Letr nga Xhafer Durmishi, 30 shtator 2010 Mire dita Shefqet, Uroi t jesh mir me t gjitha. Aktgjykimin e Rexhep Mehmetit, Qerkin Pecit dhe shokve tjer e kam marr. sht jashtzakonisht i rndsishm pr punn time. Besoj se do ta trajtoj mir n rrethanat e asaj kohe kur jan zhvilluar ngjarjet. Megjithse interesi q kto fakte t jen n disponim t t gjithve sht i prbashkt, prap se prap kam dshir t'ia prcjellsh falenderimet e mia Rexhepit. Shkrimi i mposhtm sht botuar n www.zemrashqiptare.net, m 29 shtator 2010 "Bibliografi aktuale pr Jusuf Grvalln" Xhafer Durmishi -14. Letr nga Shefqet Jashari, 15 tetor 2010 Tu ngjat jeta Burr i Dheut, Xhafer m vjen keq q gjat vers nuk kam pasur mundsi t komunikoj me ty. Gjat pushimit t vers isha n Turqi mysafir n Brus dhe n Stamboll. Tash s voni isha pr nj jav n Kosov. Pardje u ktheva dhe tek sonte gjeta koh ta hapi postn time n Internet. E lexova shkrimin dhe letrn tnde. U gzova dhe t prgzoi q n bibliotekn tnde gjenden aq shum shkrime pr Jusuf Grvallen. M erdhi mir q Rexhepi Mehmeti ta paska drguar aktgjykimin. Do t'i telefonoj dhe do ta falenderoi. M vjen keq q aktgjykimin e Bajram Gashit me shok nuk arrijta ta siguroi. E porosita vllaun tim Shefkiun t intresohej pr ta gjetur dikend q e njeh Bajram Gashin apo njrin nga shokt e tij. Duke shpresuar se kjo ver ka qen e bereqetshme n punn tnde pr prfundimin e projektit madhor-ndriimin e puns patriotike t Jusufit me shok, t prshndes me nderime t sinqerta. -15. Letr nga Shefqet Jashari, 15 dhjetor 2010 I dashur Xhafer, e lexova shkrimin tnd ''Stilografat e Jusuf Grvalles'' S pari krkoj falje q m heret nuk kam pasur mundsi t komunikoj nprmjet posts elektronike. Ksaj vere isha dy her n Kosov. ... M vjen keq q nuk pata mundsi t ndihmoj pr ta gjetur dokumentacionin e dnimit t Grupit t Gllogofcit. Shkrimin tnd ''Stilografat e Jusuf Grvalles'' e lexova sot me vmendje dhe m plqeu shum. Keni br nj pun t mir duke i demaskuar me fakte vjedhsit e historis. N t njejtn koh keni br nj pun t shklqyer duke na i br t qarta raportet e Hysen Geges me Jusufin, Kelmendin, Sylejmanin e t tjer, raporte kto q kan rndsi t madhe pr t kuptuar t vrteten e hidhur se n vrasjen e Jusufit, Bardhit dhe Kadriut kan marr pjes edhe ''aktivist''e ''patriot'' t vetshpallur, e q ishin dor e zgjatur e UDB-s jugosllave. Duke ju prgzuar pr punn e madhe q po bni pr ta ndriuar punn dhe veprn shum t madhe t Jusuf Grvalls, ju prshndesim vllazrisht. Shefqeti -16. Letr nga Shefqet Jashari, 20 janar 2011 I dashur Xhafer, E lexova me vmendje dhe interesim t veant shkrimin tnd: ''Flaka e pashuar e Lvizjes n Intergruppenbach''

42

Ishte nj punim shum i rndsishm pr t'i rrzuar pr toke gnjeshtrat dhe shpifjet e vjedhsve (hajnave) t historis. T prgzoj pr kt pun t vlefshme dhe t muar pr Historin ton m t re. I Madhi Zot t ruajt nga djalli i mallkuar dhe nga djajt-njeri dhe t dhasht vullnet, forc dhe energji pr t'i luftuar manipuluesit e shumt, q po bjn prpjekje pr shtrembnimin e ngjarjeve t rndsishme t Historis ton kombtare, si dhe mohimin e personaliteteve q ndikuan fuqishm n ato ngjarje. Me nderime vllazrore Shefqeti. -17. Letr nga Shefqet Jashari, 19 shkurt 2011 I dashur Xhafer, dje e lexova shkrimin tnd ''Jusuf Grvalla dhe demonstratat e vitit 1981 n Evropn Perndimore''. Kelmendi dhe prkrahsit e tij me kt shkrim dhe shkrimet tuaja t mparshme u veshn nga ''pendlat e shqiponjes'' dhe mbetn ashtu si jan t veshur me pendlat e korbit dhe sorrs. I demaskove me fakte t shumta si falsifikator ordiner t ngjarjeve dhe Personaliteteve t shquara kombtare. T gjort, nuk jan t vetdijshm se nj dit do t prgjigjen pr t ligat q ia bn Kosovs dhe personaliteteve t shquara kombtare. ... Ty t prgzoj pr punn e muar dhe shum t rndsishme q po bn. Me nderime Shefqeti. -18. Letr nga Shefqet Jashari, 1 mars 2011 I dashur Xhafer, Shkrimin N kalan e Jusuf Grvalls e lexova sot. Edhe pse librin e I. Kelmendit nuk e kam lexuar, me shkrimet e juaja e kam t qart prmbajtjen e tij (prafrsisht), kurse qllimin e tij ma keni br plotsisht t qart. Shkrimet e juaja e demaskuan me themel falsifikatorin... dhe njrin ndr kallauzt e mjer, q i solln shum t liga shqiptarve, shqiptaris, Kosovs dhe Shqipris. Un e vlersoj shum lart punn tnde, me t ciln po i qitni n drit faktet dhe argumentet e shumta q kan t bjn me veprimtarin e Jusuf Grvalls dhe shokve t tij, dhe njhersh po i leni me gishta n goj falsifikatort e ngjarjeve t rndsishme t Historis ton m t re. T gjitha kto t dhna dhe fakte q po ua leni t gatshme plejads s mvonshme t historianve tan, me siguri do ti prdorin pr ta shkruar historin ton m t re n mnyr objektive dhe reale. ...Duke ju dshiruar shndet t mir dhe suksese n punn e mtutjeshme pr ndriimin e veprimtaris s Jusuf Grvalls dhe bashkpuntorve t tij t sinqert, Ju prshndes vllazrisht. Shefqet Jashari - Strofci -19. Letr nga Shefqet Jashari, 26 mars 2011 I dashur Xhafer, Dje u ktheva nga Prishtina q isha n nj vizit prej tri javsh, ndrsa sot e lexova komentin tnd n lidhje me Tezat rreth Frontit Popullor pr Republikn e Kosovs dhe autorve t saj. Ishte nj koment i shkurtr, shum i drejt dhe i qlluar. T prgzoj! Selam, Shefqeti -20. Letr nga Xhafer Durmishi, 22 dhjetor 2011 I dashur Shefqet, Librin e Selatinit pr Metushin e mora sot. T falenderoj shum. Kapitullit t katrt ia lshova nj sy shpejt e shpejt.

43

UROJ Q VITI I RI 2012 T JET VIT I T MIRAVE DHE SUKSESEVE PR TY DHE GJITH T AFRMIT TUAJ. Shum t fala, Xhaferi -21. Letr nga Shefqet Jashari, 10 shkurt 2012 I dashur Xhafer, do letr e jotja m gzon, n veanti kur m njofton se ke shkruar nj libr. T prgzoj nga zemra pr punn e madhe q keni br n kto vitet e fundit pr ta ndriuar punn dhe veprn kolosale t Kolosit ton Jusuf Grvalla. Me fakte dhe argumente po i hudh pr toke shpifjet e shpifarakve t shumt q sot po mundohen pr t falsifikuar ngjarje historike, duke falsifikuar fakte dhe argumente. Ju prshndes sinqerisht, Shefqeti -22. Letr nga Xhafer Durmishi, 12 shkurt 2012 I dashur Shefqet, Uroi t jesh mir me shndet me punn tnde q e ke prdore. Me kt rast deshta vetm sa pr informim me t tregua, se n mesin e muajit t kaluar m'u lajmrua Sabriu (Novosella) nga Kosova dhe m tha se shkrimet e mia i kan plqyer, dhe se n Kosov lexohen me vmendje. Para nj jave m'i drgoi dy libra. Njri prej tyre qe "Rezistenca kosovare mes dy zjarresh" t nnshkruara. Mua m vjen shum mir q Ju dy themeluesit e gjall t Lvizjes, pas 30 vitesh e moni punn time. Kjo m inspiron shum. Po t'i dergoj t bashkangjitura disa faqe nga libri i Sabriut. Shum t fala, Xhaferi -23. Letr nga Shefqet Jashari, 13 shkurt 2012 I dashur Xhafer, m vjen mir q Sabriu t'u ka paraqitur dhe njkohsisht e ka thne nj t vrtet, q hiqkurkushat mundohen ta mohojn. sht fakt i pa kontestueshm se ju keni qen bashkpuntori m i ngusht i Jusufit n Gjermani, pr sa koh q ju keni punuar me te. Po ashtu sht fakt se ju pas vrasjes s tij, nga UDBjugosllave dhe t ndihmuar nga shqipfols, bashkpuntor t Sigurimit Jugosllav, ju ishit ai q e muart Lvizjen pr ta drejuar n kushte dhe rrethana tejet t vshtira dhe t komplikuara. Edhe vazhdimi i daljes s Zrit t Kosovs nn mbikqyrjen dhe redaktimin tnd ishte nj sukses i jashtzakonshm. Por puna e juaj publicistike duke i publikuar disa libra me fakte t pa kontestueshme pr veprn dhe punn e madhe t Jusuf Grvalls dhe bashkpuntorve t tij mendoj un sht e barabart me gjith punn q e keni kryer me Jusuf e Bardhosh Grvallen dhe shokt e tij t ngusht, zotri Tafallarin etj.... M n fund ju falenderoj pr t dhnat q mi ke drguar dhe njkohsisht ju prshndes vllazrisht. Zoti t ndihmoft! -24. Letr nga Shefqet Jashari, 28 prill 2012 I dashur Xhafer, librin Pa taktizime e lexova po sa e mora n posten time elektronike. Edhe ky libr, si librat tjer t publikuar n faqet e internetit, sht nj vepr e muar dhe shum e vlefshme pr historiografin ton, pasi q me fakte dhe argumente po i ndrioni rrjedhat e ngjarjeve t historis ton m t re, vemas n diaspor. Rrjedha kto q ishin sa heroike dhe madhshtore, n saje t veprimtaris t pakursyer t veprimtarve t shquar, q punuan me mish e me shpirt pr realizimin e
44

synimeve tona madhore kombtare, po aq ishin edhe t shmtuara, n saje t veprimtaris s personave t shmtuar q u kyn n ato ngjarje dhe rrjedha historike, pr qllime t tyre personale, klanore dhe karrieriste, me ka e dmtuan aq rnd Lvizjen ton kombtare, duke e br t pa aft, pr t'i pri popullit kur i erdhi ''shteku'' pr t'i pre prangat e robris. Duke ju dshiruar shndet t plot dhe suksese t vazhdueshme n ndriimin e ngjarjeve historike q edhe vet keni marr pjes n ato ngjarje, ju prshndesim dhe ju prgzojm edhe pr kt sukses tndin dhe tonin me librin m t ri ''Pa taktizime''. Selame t sinqerta nga un dhe familja ime. Shefqeti -25. Letr nga Shefqet Jashari, 29 nntor 2012 I dashur Xhafer, t falenderoj shum pr drgimin e librit ''Fakte pr Lvizjen e Jusuf Grvalls'' . Kam filluar ta lexoj qysh pram dhe sot jam duke e vazhduar leximin. sht nj libr i muar pr t ardh deri te e vrteta se kush nga veprimtart e diaspors shqiptare punoj pa hile dhe me prkushtim n dobi t shtje madhore kombtare, dhe kush punoj me hile e n dm veprimtaris atdhetare q punohej n Atdhe dhe n diaspor. T prgzoj pr kt libr si t kam prgzuar edhe pr librat tjer. Me t vrtet po bni nj pun shum t muar. Shndet dhe pun t mbar edhe n fusha tjera t jets. Vllazrisht Shefqeti __________________________________________________________________ Libra nga Xhafer Durmishi Skenderi i Shtutgartit, pr Rilindasit e Shtutgartit 1. Protesta e Aspirata 2. Lvizja e Jusuf Grvalls 3. Zri i popullit dhe Zri i Jusuf Grvalls 4. T fala s'po na ojn asnjher 5. Nuk pyesin pr mimin e liris 6. Pa taktizime 7. N rrethin e Shtutgartit 8. Fakte pr Lvizjen e Jusuf Grvalls 9. Luga dhe Lugina 10. Filharmonia e Jusuf Grvalls 11. Shokt dhe Jusuf Grvalla 12. Fjalori i Lvizjes s Jusuf Grvalls 13. Operacioni Barbarossa 14. Pa trazime 15. Skena 16. Jusuf Grvalla dhe Liria 17. Emr q u b tradit 18. Shok rinie 19. Ora ime e ndalur 20. Testamenti 21. Ilustrime 22. Vepra e Jusuf Grvalls Jusuf Grvalla: "Kshtu e pata kuptua m n fund edhe zgjedhjen e Shpendit dhe timen n Komitetin Qendror." ____________________________________________________________________

XHAFER DURMISHI
45

QERSHOR 2013