12

coverstory
DEEL DEEL

tekst SJOUKJE VAN DE KOLK

13

DEEL DEEL

Delen geeft een groter geluksgevoel dan kopen

mailtjes naar de dichtstbijzijnde leden. Je wordt alleen in contact gebracht met de mensen die jou op dat moment willen helpen. In principe gaat het over spullen delen, maar telkens je iets leent van je buurman, is dat ook een ontmoeting tussen twee mensen en daaraan hebben we in een globaliserende wereld steeds meer behoefte. Door spullen te delen in je buurt kom je in contact met die directe omgeving. En als de crisis voorbij is? Dan blijft Peerby gewoon groeien. Ook als de crisis voorbij is, zal het gemakkelijker en sneller zijn om een boormachine te lenen dan om er een bij de Gamma te kopen. Onze visie is dat er ook in deze tijden groei mogelijk is als je de weg volgt die wij zijn ingeslagen. Met Peerby heb je in potentie toegang tot alle spullen die je nodig hebt in je buurt, binnen 30 minuten. De spullen zijn er al en Peerby brengt je in contact met de buur die jou op dat moment wil helpen. Op deze manier is er geen sociale of economische crisis. Het is een logistiek probleem dat Peerby voor je oplost. Daarnaast is de crisis niet de hoofdoorzaak van het delen. Er is ook behoefte om lokaal dingen te doen, en bovendien voelt het goed om anderen te helpen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat delen een groter geluksgevoel geeft dan kopen. Hoe maak je Peerby rendabel? We zijn een startup en kijken hoe dit een bedrijf zou kunnen worden. SanomaVentures heeft in ons genvesteerd en er komt weer een nieuwe investeringsronde aan. Eerder hebben we een aantal subsidies gekregen. We zijn nog aan het testen met het verdienmodel, bijvoorbeeld het experimenteren met verzekeringen. Maar allereerst moeten we heel hard blijven groeien. Het zou ook kunnen dat we in de toekomst met fabrikanten werken die producten inbrengen in een spullenpool in een buurt en ze later terugnemen. Veel bedrijven zijn genteresseerd in wat we doen, en aan het kijken hoe zij kunnen inspelen op deze nieuwe manier van denken. >

DEEL

Ieteke Schouten van leensite Peerby

EeRLIJK ZULLeN We ALLeS DeLeN?

DEEL

DEEL

DEEL

Delen is in, bezit is uit. Aldus het evangelie van de nieuwe economie. Maar verdwijnt onze hang naar gratis en goedkoop niet zodra de crisis over is, en we met zn allen weer gaan voor geld, status en dus bezit? Vijf evangelisten over de zegeningen van het delen.

Waarom gaat het goed met Peerby? Peerby had vijf jaar geleden nog niet kunnen bestaan. Een aantal trends heeft in de afgelopen jaren een vruchtbare bodem gecreerd voor al die bedrijfjes die nu in de deeleconomie bezig zijn. De crisis is er in n van. We hebben minder te besteden en spullen krijgen daardoor een andere waarde. Ten tweede raken de grondstoffen op, dus we kunnen niet blijven produceren en consumeren op de manier waarop we dat nu doen. Wij denken daarom dat we van een consumptiemaatschappij naar een circulaire economie gaan, waarin je spullen alleen gebruikt als je ze nodig hebt. Dan worden alle spullen in je buurt een pool waaruit iedereen gebruikt wat hij nodig heeft. Peerby wil de Spotify voor spullen worden. Wij zijn de manager van die pool en willen uiteindelijk ook de fabrikant erin betrekken, om te zorgen dat versleten spullen uiteindelijk weer terug gaan en worden hergebruikt. Is delen een hype? De deeleconomie is niets nieuws natuurlijk. Ik deel al lang spullen met mijn buren en dat doen de meeste mensen. We hebben nu alleen technologien die dit efficinter voor ons kunnen regelen. Websites en apps die ervoor zorgen dat je heel makkelijk in contact komt met mensen in je buurt. Peerby werkt vraaggestuurd, als je iets nodig hebt, dan vraag je dat aan de app en wij sturen honderd

DEEL

DEEL

DEEL

DEEL

14

coverstory
ven die inspelen op het nieuwe idee van ruilen en delen. Een voorbeeld is Lyft, voor drive sharing. Het is een app die ziet waar jij je bevindt en waarmee je een lift kunt aanvragen. Vervolgens zie je wie jou kan komen ophalen. Het zijn allemaal particulieren die hun eigen auto als taxi gebruiken. Die autos zijn voorzien van een grote roze snor voorop, dus je ziet heel goed dat het een Lyft-auto is. Na het ritje betaal je de chauffeur op basis van een suggested donation, die altijd lager is dan bij een taxi. Zowel de chauffeur als de klant wordt beoordeeld. Het is echt een community die boomt als een gek, iedere would be acteur in Los Angeles is daarnaast vaak ook nog Lyft-driver en verdient op die manier zijn inkomen. En wat je ook heel veel ziet is dat kantoren gedeeld worden, San Francisco is onbetaalbaar dus je werkt eigenlijk altijd in een collaborative working space. Daardoor wordt er ook heel veel kennis gedeeld. Zit er volgens jou toekomst in de deeleconomie? Ik denk en hoop dat het zo leuk is, dat mensen dit echt blijven doen. Dat ze merken dat het zoveel handiger is om de barbecue bij de buurman te lenen dan er n te kopen. Sinds ik met Buy Nothing New begon, ben ik steeds meer gaan geloven dat dit de toekomst is. Ik koop alleen nog maar tweedehands bijvoorbeeld. Dat geeft enorm veel voldoening. Daarnaast ben ik bezig om een nieuw bedrijf te starten, De Foundary. Ik zie om mij heen heel veel mensen die iets ondernemen in de deeleconomie. Die wil ik bij elkaar zetten op een goede locatie in Amsterdam, een grote ruimte voor 20 ondernemers die iets doen op het gebied van collaborative consumption of circulaire economie. Het wordt hun werkplek, zodat iedereen kan zien hoe de spullen gemaakt worden, en tegelijkertijd is het een winkel. Een voorbeeld van een bedrijf dat goed zou passen, is MudJeans. Je ziet dan hoe zon spijkerbroek gemaakt wordt. Vervolgens kun je hem huren en later weer terugbrengen zodat hij recycled kan worden. Op die manier wordt de waarde van spullen letterlijk zichtbaar.

15

Je kunt echt alles tweedehands kopen

Irene Rompa van Buy Nothing New, dat oproept om een maand lang niets nieuws te kopen
Waarom begon je anderhalf jaar geleden met Buy Nothing New? Ik ben ervan overtuigd dat we de economie moeten bouwen op kwaliteit in plaats van kwantiteit en het verkopen van zoveel mogelijk spullen. Veel mensen kopen regelmatig dingen die ze niet nodig hebben van geld dat ze niet hebben, om indruk te maken op anderen die ze niet aardig vinden. Een zin uit de lm Fight Club die erg waar is. Ik ben er stomverbaasd over hoe blas wij zijn geworden. We vinden het vanzelfsprekend dat ze ontzettend goedkoop zijn en in groten getale voorhanden, en we staan er helemaal niet bij stil hoe dat komt. Als psycholoog vind ik het heel boeiend om dat vak te combineren met duurzaamheid tot iets wat leuk is voor de wereld n voor mensen zelf. De oproep van Buy Nothing New om een maand lang niets nieuws te kopen, is dan ook bedoeld om mensen te laten ervaren hoe dat is, en hoe leuk het eigenlijk is om te ruilen of te delen. Waarom slaat het idee van delen aan? Ik denk dat de techniek het nu heel gemakkelijk maakt om dit soort dingen te doen. Ik het net een jaar in San Francisco gewerkt en gewoond. Daar zag je allerlei prachtige initiatie-

Veel mensen kopen regelmatig dingen die ze niet nodig hebben van geld dat ze niet hebben, om indruk te maken op anderen die ze niet aardig vinden

Wat is dat eigenlijk, die deeleconomie? Dat vind ik nog steeds lastig te zeggen. Het woord wordt nu ineens enorm gehypet. Delen is natuurlijk zo oud als de mensheid. Maar iedereen doet ineens alsof we de heilige graal van de nieuwe economie hebben ontdekt. Ik woon in een heel gewone buurt. Als ik in mijn straat ga vertellen dat als je iets hebt, anderen het ook kunnen gebruiken, denken ze dat ik gek geworden ben. Dat doen ze toch al lang? Het enige nieuwe is dat we een technologie hebben die toestaat dat we breder kunnen delen dan vroeger. Toen ging je aanbellen in je straat, nu kun je op Facebook aan duizenden mensen tegelijk je vraag stellen. Er zijn dus volgens mij twee stromen in de deeleconomie. De eerste is het feitelijke delen met elkaar, en dat is zo oud als de weg naar Rome. De andere speelt zich af in de tech-hoek: daar zitten de startups die technologien ontwikkelen waardoor delen op een bredere schaal mogelijk wordt. En daar zit een heel wereldje omheen, van investeerders zoeken, startup zijn. Een soort subcultuur. Dat speelt zich dus af in een heel andere sfeer dan mensen die elkaar gewoon aan het helpen zijn, wat ook het uitgangspunt was van Durf te vragen. En daar ben je niet blij mee? Wat ik er gevaarlijk aan vind, is dat delen zo een imago krijgt waardoor het voor de gewone burger onbereikbaar lijkt. Dat delen is iets voor de hoogopgeleide, jonge, blanke, internetfhige community. In principe doet iedereen die weleens iets bij de buurman leent mee aan de deeleconomie, maar hoeveel mensen zouden er gebruikmaken van die apps? Ik bekeek de site van het MWG-congres en mijn eerste reactie was: nu gaat het een hype worden. Die hele site is geschreven in marketingtaal. Je moet meer dan 500 euro betalen om bij het congres aanwezig te kunnen zijn, dus dat betekent dat daar een doelgroep gaat komen die zich dat kan permitteren. En dat zijn dus echt niet de mensen bij mij uit de wijk die al jaren delen. Nu komen er ook ineens woorden aan te pas als religie. En plots word ik de goeroe van de deeleconomie genoemd. Dan denk ik: sodemieter op, ik klooi maar wat aan. Ik heb niet eens een startup, er zit helemaal geen geld in Durf te vragen. Dus nu ontstaat er ineens een hype rond een fenomeen dat juist zn kracht gaat houden en krijgen als het gewoon blijft.

We willen echt anders gaan leven

Patty Golsteijn, zelfverklaard minimalist en online solopreneur
Hoe kijk jij aan tegen de deeleconomie? Wat mij betreft is de deeleconomie de opvolger van de consumptiemaatschappij. Eerder kochten we alles, nu delen we veel meer. Autos, maaltijden, onze appartementen. Waarom zou je kopen of huren bij een groot bedrijf als je iets ook bij je buurman kunt lenen of in een lokale winkel kopen? Ik denk dat we de verbinding zijn kwijtgeraakt. Iedereen zit op zn eigen eiland, in zn eigen huis, met zn eigen spullen en auto. En ondertussen heb je geen idee wie je buren zijn en wat er in jouw buurt gebeurt. Door internet konden we al veel makkelijker in contact komen met elkaar, puur voor het communiceren. En nu gaat dat nog een stap verder: we delen niet alleen onze kennis, maar ook fysieke spullen. En daardoor komen we weer veel dichter bij elkaar. Ben je daar zelf ook mee bezig? Absoluut. Toen ik verhuisde van Dordrecht naar Amsterdam kon ik mijn auto wegdoen, omdat ik wist dat ik die altijd kon huren of lenen van anderen. Datzelfde deed ik met kleinere dingen, zoals een mixer of een boor. Ik heb ook al mijn boeken weggedaan. Sommigen zijn bang om er afscheid van te nemen, maar ik weet dat als ik er eentje nodig heb, ik maar rond hoef te vragen op sociale media en binnen no-time weer een exemplaar in handen heb. Dat is me trouwens ook al een keer gelukt, en het boek heb ik daarna weer doorgegeven aan iemand anders die het nodig had. En ik sprak met mijn man af: als onze wasmachine stuk gaat, dan kopen we geen nieuwe, maar kijken we wat we kunnen doen met onze buren of een wasserette in de buurt. Ik vind het nog steeds opvallend dat elk huishouden in Nederland zn eigen wasmachine heeft. In mijn geval gebruikte ik die maar twee of drie keer per week. Zonde toch? Je woont nu in New York. Merk je dat het delen daar ook leeft? Het leeft hier ook, maar op een andere manier. Mensen betalen gemakkelijker voor van alles. Ik heb het idee dat we er in Nederland nog aan moeten wennen om te betalen voor diensten, en ook om eraan te verdienen. Iemand anders betalen om voor je schoon te maken, daar voelen we ons al wat ongemakkelijk bij, maar iemand laten koken is echt raar. Ik werd in elk geval regelmatig uitgelachen als ik zei dat ik vijf dagen per week mijn eten bestelde bij Marleen Kookt. Hier in de VS zijn er enorm veel bedrijven die het mogelijk maken om werk uit te besteden of spullen te delen. Voorbeelden? TaskRabbit, die kunnen iets voor je ophalen, schoonmaken, >

Iedereen doet net alsof delen de heilige graal van de nieuwe economie is
Nils Roemen, een van de oprichters van Durf te vragen.

Als het puur een hype wordt, is de deeleconomie dan niet snel over als de economie aantrekt? Dat gebeurt misschien wel als het delen nu te veel gehypet wordt, waardoor het niet tot volle wasdom kan komen. Als er maar genoeg mensen mee in aanraking komen, dan gaat het niet meer weg. Als je eenmaal ervaren hebt hoe handig het is om een auto te lenen in plaats van er een te huren, dan ga je voortaan voor het lenen. Ik heb de indruk dat nu allemaal partijen zich op de deeleconomie storten die doen alsof ze weten hoe het werkt. Volgens mij moeten we juist roepen: we weten nog niet hoe het werkt, dus we moeten alle kanten nog gaan proberen. Bedrijven als Peerby zijn goed bezig, vind ik, omdat ze voortdurend aan het leren en onderzoeken zijn. Als al die startups dat ook gaan doen, dan komt het wel goed.

interview
We kunnen ons ook afvragen of de consumptiemaatschappij niet een hype is geweest
deeleconomie en denken een simpele oplossing te bieden voor een gecompliceerd probleem. Zit er toekomst in delen als de economie weer aantrekt? Delen gaat niet meteen zozeer om geld, vind ik. Het kan net zo goed tijd of kennis zijn. En met name kennis is vele malen interessanter. Als je ziet hoeveel kennis er nu gedeeld wordt op blogs, op events die je via livestreams kan zien, Khan academy, et cetera, dan is de toekomst die erin zit alweer hedendaags geworden.

17

koken of zelfs je Ikea-meubels in elkaar zetten, Zirtual, doet bijvoorbeeld je administratie of boekt je vliegticket, CitiBike, zoiets als de ov-ets, en natuurlijk de bekendere: Airbnb, Uber, Etsy. Zakelijk gezien is er dus veel meer mogelijk dan we nu in Nederland doen. Maatschappelijk gezien kan New York weer wat leren van Nederland. In New York zijn ze van nature minder geneigd om onvoorwaardelijk te geven en delen. Dat vind ik in Nederland wel mooi, denk aan een Seats2Meet. Als ik hier uitleg dat je in Nederland gratis kunt co-werken in ruil voor het delen van je kennis, kijken ze me raar aan. Is het een hype die weer overgaat als de economie aantrekt? Ik kan niet in de toekomst kijken, maar we kunnen ons ook afvragen of de consumptiemaatschappij niet een hype is geweest. We moesten vooral meer kopen wegens overproductie. Ik denk zelf dat de deeleconomie geen hype is, maar dat we echt anders willen leven. Ik spreek veel mensen die van hun spullen af willen, omdat ze niet meer zoveel willen bezitten. Waarom zou je? Meer spullen betekent meer opslag, meer gedoe, meer zorgen, meer geld, meer kosten, meer schoonmaken, meer verzekeren, en meer werken om je koopgedrag en je huur of hypotheek te kunnen blijven nancieren. Ik ken zelf steeds meer mensen die in woongroepen leven. Het klinkt jaren zeventig, maar het is echt heel relaxt. Waarom moet iedereen een eigen keuken als je die maar een paar uur per week gebruikt? Waarom zou iedereen zelf koken als al je buren ook moeten eten en het veel goedkoper, makkelijk en leuker is als je dat met elkaar kunt doen?

Kennis delen is de toekomst

Nalden, medeoprichter van Present Plus en bedenker van WeTransfer

Wat is dat, die deeleconomie? Is dit niet alweer een oud buzz word? Ik ben opgegroeid met het adagium sharing = caring. Dat kwam destijds wellicht door het bloggen, maar vandaag de dag is communicatie al helemaal transparant. En door te delen waarmee je bezig bent, met wie je dat doet en waarom, en wat je wilt bereiken trek je automatisch gelijkgestemde mensen aan die je kunnen helpen. Hetzij als klant, of als collega of mentor. Daarnaast kun je ook denken aan initiatieven als Kickstarter. Dat zorgt ervoor dat er heel veel toffe producten en initiatieven gerealiseerd kunnen worden zonder heftige eigen investeringen vooraf. Ze kijken letterlijk of de markt hiervoor te porren is en zo ja, dan leggen ze geld in. Waarom is de deeleconomie ineens hip? Ik denk doordat er nu een grote generatie heerst die met internet is opgegroeid. En die club wordt alsmaar groter. Die mind-set zal de norm worden en meteen zichzelf updaten wanneer dat nodig is. Daarnaast heeft technologie ervoor gezorgd dat delen veel gemakkelijker gaat. Of het nu gaat om tekst, foto, video of grote bestanden. Als medeoprichter van WeTransfer zie ik dagelijks de grote voordelen van delen in de praktijk. We hebben een product in de markt gezet dat voldoet aan de simpele behoefte om grote bestanden te delen. Wij zijn onderdeel van de

Hoe groot is de deeleconomie?

Er zijn verschillende definities en cijfers in omloop. Een getal dat telkens weer opduikt, is dat van Rachel Botsman, auteur van het boek Whats mine is yours: zij schat de peer-to-peer rental market op zon 26 miljard dollar. Een van de succesvolste voorbeelden is Airbnb, dat in 2012 in 10 tot 15 miljoen overnachtingen bemiddelde. De waarde van het bedrijf wordt inmiddels geschat op 2,5 miljard dollar. Volgens Harmen van Sprang van het platform ShareNL zijn er nog geen cijfers over de Nederlandse deeleconomie. Succesvolle Nederlandse initiatieven als Peerby, Konnektid en Snappcar zitten over het algemeen nog in de startup-fase en maken geen winst. Uit het rapport Nederlanders en de deeleconomie (2013) van onderzoeksinstituut NCDO blijkt dat zon 90 procent van de Nederlanders spullen deelt, maar vooral via persoonlijk contact. Slechts 6 procent zegt gebruik te maken van websites (vooral Marktplaats) of apps. Jongeren doen dat vaker dan ouderen. Pieter van de Glind van ShareNL deed vorig jaar onderzoek onder ruim 1300 Amsterdammers naar hun bereidheid om te participeren in de deeleconomie. Gemiddeld wilde 43,8% deelnemen als gebruiker (dus iets lenen, huren of kopen van een ander) en 31,9% als aanbieder. Motieven om deeleconomieplatformen te gebruiken varieerden van een ander helpen, leuk om de buurt beter te leren kennen en fijn om gewaardeerd te worden, tot geld besparen of verdienen en het verminderen van de impact op het milieu.