Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 1

Bab 1 Pengenalan Kepada Fizik
1.1 Fizik
Fizik







Fizik merupakan ilmu untuk mencari penerangan rasional
(mengapa dan bagaimana) tentang sifat jirim, tenaga dan
fenomena alam semula jadi.

Antara bidang fizik ialah fizik nuklear, fizik keadaan pepejal,
biofizik, elektronik, astronomi, fizik plasma, elektrik dan lain-
lain.

Tujuan anda mempelajari fizik ialah untuk menjawab
persoalan-persoalan seperti:
1. Bagaimana sebuah kapal terbang boleh terangkat?
2. Bagaimana sebuah kapal kargo boleh terapung?
3. Bagaimana terbentuknya pelangi?
4. Bagaimana telefon bimbit berfungsi?
5. Bagaimana arus elektrik dihasilkan?
6. Mengapa sudu kelihatan bengkok di dalam segelas
air?
7. Mengapa basikal bergerak laju semasa menuruni
bukit?
8. Mengapa kipas masih terus berpusing selepas
dimatikan?


Kuantiti Fizik






Kuantiti fizik ialah kuantiti boleh diukur.

Contohnya, kuantiti laju, berat, panjang, suhu dan
sebagainya.

Kuantiti Fizik boleh dibahagikan kepada dua iaitu Kuantiti
Asas dan Kuantiti Terbitan.

Sistem unit SI digunakan dalam pengukuran kuantiti-kuantiti
fizik. Contohnya kuantiti jisim diukur menggunakan unit SI
kilogram dan masa diukur dalam unit saat.
Sistem Unit Antarabangsa atau Unit SI (SI dipendekkan dari
nama bahasa Perancis, Systme international d'units)
merupakan sejenis sistem metrik. Ia adalah sistem unit yang
digunakan oleh semua orang di dunia dalam sains dan
perdagangan.
Sistem SI diselenggarakan oleh 3 badan, iaitu Biro
Timbangan dan Ukuran Antarabangsa (BIPM), Persidangan
Am Timbangan dan Ukuran (CGPM) serta Jawatankuasa
Timbangan dan Ukuran Antarabangsa (CIPM).




Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 6
Penukaran Unit
Penukaran Unit Berimbuhan kepada Unit Tanpa Imbuhan
Contoh 1:

500 km = ........................... m

Penyelesaian:

500 km = 500

m

= ...........................

Contoh 2:

1000 mg = ...................................... g

Penyelesaian:

1000 mg = 1000 g

= ...........................

Latihan

(1) 1.25 mm = ...................

(2) 3.88 ns = ........................

(3) 6.22 Mg = .....................

(4) 0.00057 kK = .........................







(5) 9560 A = ....................

(6) 3.5 10
4
pm = .......................







(7) 0.0045 10
-3
Tg = ..........................

(8) 530 dm = ...........................







(9) 0.15 Gm = .............................

(10) 0.000585 cA = ..............................





Nilai
imbuhan
kilo
Nilai
imbuhan
mili
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 7
Penukaran Unit Tanpa Imbuhan kepada Unit Berimbuhan
Contoh 1:

1000 m = ........................... cm

Penyelesaian:

1000 m = 1000 cm

= ...........................

Contoh 2:

100 g = ...................................... kg

Penyelesaian:

100 g = 100 kg

= ...........................

Latihan

(1) 0.5 A = ................... A

(2) 3600 s = ........................ ms







(3) 1000 g = ..................... kg

(4) 237 K = ......................... TK







(5) 6.22 10
-6
A = .................... kA

(6) 3.142 s = ....................... ps







(7) 0.057 10
-3
g = .......................... Mg

(8) 500 K = ........................... dK







(9) 900 10
3
m = ............................. Gm

(10) 0.00415 A = .............................. cA






Nilai
imbuhan
centi
Nilai
imbuhan
kilo
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 17
Pembaris meter : Mengukur kuantiti panjang




(1) Julat bacaan bagi pembaris meter ialah : .........................

(2) Skala terkecil pembaris meter ialah : ........................

(3) Kepekaan pembaris meter ialah : ........................

(4) Kejituan pembaris meter ialah : ........................


Angkup Vernier : Mengukur panjang





(1) Angkur vernier digunakan untuk
mengukur diameter dalam, diameter
luar dan kedalaman bekas.
(2) Skala terkecil angkup vernier ialah :

...................
(3) Kepekaan angkup vernier ialah :

...................
(4) Kejituan angkup vernier ialah :

...................

Cara mengambil bacaan angkup vernier :














Bacaan skala utama : ......................

Bacaan skala vernier : ......................

Bacaan angkup vernier : ......................



Rahang dalam
(Mengukur
diameter dalam)
Rahang luar
(Mengukur
diameter luar)
Ekor
(Mengukur
kedalaman bekas)
Skala utama
Skala vernier
cm
Tanda 0
Garis skala vernier yang selari
dengan garis skala utama

Garis skala utama sebelum
tanda 0 pada skala vernier
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 18
Ralat sifar pada angkup vernier
Ralat sifar positif Ralat sifar negatif



Nilai ralat sifar = .......................



Nilai ralat sifar = .......................

Bacaan sebenar = Bacaan angkup vernier Bacaan ralat sifar

Latihan : Mengukur menggunakan angkup vernier
(1)

(2)
Bacaan skala utama : ......................
Bacaan skala vernier : ......................
Bacaan angkup vernier : ......................
Bacaan skala utama : ......................
Bacaan skala vernier : ......................
Bacaan angkup vernier : ......................
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 21
Tolok Skru Mikrometer : Mengukur kuantiti panjang








(1) Tolok skru mikrometer
digunakan untuk mengukur,
ketebalan objek kecil dan
diameter objek yang kecil.

(2) Ia mempunyai kepekaan dan
kejituan yang lebih baik
berbanding angkup vernier.

(3) Apabila diletak objek, rahang
ditutup dengan memutarkan
bidal. Apabila rahang hampir
rapat dengan objek, putarkan
racet sehingga bunyi 'tik' yang
pertama.

(4) Racet digunakan bagi
mengelakkan bidal diputar
secara berlebihan dan
memastikan tekanan yang
dikenakan terhadap objek tidak
terlalu tinggi.




Dengan merujuk gambar di atas, tentukan :

(a) Skala terkecil tolok skru mikrometer : ...................

(b) Kepekaan tolok skru mikrometer ialah : ...................

(c) Kejituan tolok skru mikrometer ialah : ...................


Cara mengambil bacaan tolok skru mikrometer:




Spindal
Skala
utama
Bidal
Skala
vernier
Racet
mm
Anvil

Bacaan skala utama : ......................
Bacaan skala vernier : ......................
Bacaan tolok skru mikrometer : ......................
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 29
Langkah 2: Menentukan skala bagi kedua-dua paksi graf.
Setiap paksi mesti ditanda dengan skala yang sesuai.
Skala yang terbaik seharusnya dapat memenuhi julat bacaan data, membantu
dalam memplot data, menghasilkan saiz graf yang besar dan seragram.
Gandaan 1, 2, 5 dan nombor genap dicadangkan untuk digunakan sebagai
skala di dalam graf. Gandaan seperti 3, 4 dan nombor ganjil tidak dibenarkan.

Contoh:






Langkah 3: Memplot dan melukis garisan penyesuaian terbaik.
Titik-titik diplot dengan berhati-hati.
Dalam suatu eksperimen, data yang diperolehi mungkin terdiri daripada
hubungan linear atau bukan linear. Untuk hubungan linear, graf yang dilukis
adalah dalam garis lurus. Oleh yang demikian, satu garis lurus penyesuaian
terbaik perlu dilukis.
Panduan semasa melukis garis lurus penyesuaian terbaik adalah seperti
berikut.
1. Garis yang dilukis mesti melalui kebanyakkan titik yang diplotkan.
2. Titik-titik yang tidak menyentuh garis graf perlu berhampiran dengan garis
graf yang dilukis.
3. Bilangan titik yang tidak menyentuh di sebelah atas garis adalah lebih
kurang sama atau sama dengan bilangan titik di sebelah bawah garis graf.

Contoh: Graf garis lurus






F

/N
x /cm
Graf F melawan x
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
10
20
30
40
F

/N
x /cm
Graf F melawan x
0.3 0.6 0.9 1.2 1.5
4
8
12
16
Skala nombor genap Skala nombor ganjil

x /cm





Graf F melawan x
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
10
20
30
40
F

/N
50
60

Graf V melawan I
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
1
2
3
4
I /A
V

/V
5
Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Tahun 2013
Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan 30
Contoh : Graf garis lengkung





Menganalisis dan mentafsir graf
Mengira kecerunan graf
(1) Kecerunan graf garis lurus
Langkah-langkah menentukan kecerunan graf bagi graf garis lurus:
Pilih dua titik yang koordinatnya mudah dibaca.
Pastikan jarak antara dua titik yang dipilih itu cukup besar
Menggunakan dua titik yang dipilih, bina satu segi tiga bersudut tegak
dengan saiz minimum 6 cm x 6 cm dan dilabelkan koordinat pada
kedua-dua titik.
Hitung kecerunan graf, m dengan formula umum berikut :
Kecerunan graf, m =
1 2
1 2
x x
y y

m/g





Graf T melawan m
10 20 30 40 50
1.0
2.0
3.0
4.0
T

/s
5.0
6.0
a/cm

Graf x melawan a
10 20 30 40 50
1.0
2.0
3.0
4.0
x

/cm
5.0
6.0
x /cm

Graf F melawan x
1 2 3 4 5 6 7
10
20
30
40
F

/N
50
Tentukan kecerunan graf, m.


Unit nilai kecerunan graf, m
=
x - paksi unit
y - paksi unit