1 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in

HETERONORMATF OLMAYAN
BR SOSYAL HZMET N
Kaos GL
Gazi Mustafa Kemal Bulvar, 29/12,
Demirtepe / Kzlay Ankara
Telefon: +90 312 230 0358
Faks: +90 312 230 6277
E-postal: bilgi@kaosgldernegi.org
URL: htp://www.kaosgl.org
2 Kaos GL
Heteronormatif Olmayan
KAOS GL
Bir Sosyal Hizmet in
3 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Kaos GL
Gazi Mustafa Kemal Bulvar, 29/12, Demirtepe / Kzlay Ankara
Telefon: +90 312 230 0358
Faks: +90 312 230 6277
E-posta: bilgi@kaosgldernegi.org
URL: htp://www.kaosgl.org
Bask ve Cilt:
Ayrnt Basmevi, Ostm, Ankara
0312 394 55 90
Yayna Hazrlayan: Kaos GL Sosyal Hizmet alma Grubu adna
Umut Gner
Friedrich-Ebert-Stfung Derneinin katklaryla yayna hazrlanmtr.
4 Kaos GL
Sosyal Hizmet alannda alanlar iin LGBT Kavramlar,
Cinsel ynelim ve ecinsellikle ilgili sorular ve yantlar
LGBTlere ynelik ayrmclk ideolojileri
Ecinsellikle ilgili yaygn yanllara kar bilimsel dorular
Sosyal Hizmet ve LGBTler
NDEKLER
5 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Sunu
Trkiyede LGBTler ve Sosyal Hizmet
Trkiyede Lezbiyen, gey, biseksel ve translar(LGBT) sorun
yaad alanlar olarak, aile, alma hayat, eitim, salk, barnma,
psikoloji-psikiyatri, medya, insan haklar, hukuk, askerlik saylabilir.
Trkiyede sosyal hizmet alanlar olarak tanmlanan alanlar neler:
aileyle sosyal hizmet, ocuk ve sosyal hizmet, yallk ve sosyal
hizmet, kadn ve sosyal hizmet, engellilik ve sosyal hizmet,
tbbi sosyal hizmet, kurum bakm/sosyal hizmet, psikolo-
jik- psikiyatrik sosyal hizmet bu konu/alma balklarn sosyal
hizmet asndan oaltmak mmkn, bu ksa rneklem bile sosyal
hizmetin alma alanlar ile LGBTlerin sorun alanlarnn birebir
rttn gstermek asndan yeterli olur. Sosyal hizmet uzman-
lar, ecinsel, biseksel ve translarla farkl alanlarda karlabilir.
Bu bror, LGBTlerle alan Sosyal Hizmet Uzmanlarna
Ynelik Pratik Uygulama Ynergesinden yararlanlarak, Hacette-
pe niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Sosyal Hizmet
Blm retim yeleri Sema Buz ve Sedat Yacolunun bu
alanda yaynladklar makalelerden faydalanlarak hazrland.
6 Kaos GL
Sosyal Hizmet ve LGBTler
Uluslararas Sosyal Hizmet Okullar Birlii (International Associa-
tion of School of Social Work (IASSW 2001) ve Uluslararas Sosyal
Hizmet Uzmanlar Fedarasyonu (International Fedaration of Social
Workers (IFSW 2001)) sosyal hizmeti insan haklar ve sosyal
adalet ilkelerini temel alan; sosyal deiimi destekleyen, insanlarn
iyilik durumunu gelitirmesi iin insan ilikilerinde sorun zmeyi,
glendirmeyi ve zgrletirmeyi amalayan ve bunun iin insan
davranlarn ve sosyal sistemlere ilikin teorilerden yararlanarak
insanlarn evreleri ile etkileim noktalarna mdahale eden bir
meslektir biiminde tanmlayarak meslein uluslararas tanm
zerinde anlamaya varmtr.

Sosyal hizmet eitimi ve sosyal hizmetlerin gndemine ge girmi
demografk gruplardan birisi de lezbiyen, gey, biseksel ve trans-
seksel (LGBT)lerdir. Elbette sosyal hizmetlere gereksinim duyan
LGBT bireylerle sosyal hizmetin bu kadar ge ilgilenmeye bala-
masnn eitli nedenler bulunmaktadr.Bilimsel almalar; en
genel anlamyla tm sosyal bilimlerin patriarkal kapitalist uygar-
ln cinsiyeti kalplarnn etkisi altnda bulunduunu, zelde ise
sosyal hizmet bilimsel ve mesleki eitiminin heteroseksist normlarla
yaplanm olmasn ve sosyal hizmet uzmanlarnn homofobik ve
transfobik tutumlara sahip olmasn LGBT bireylerin yaantlarnn
ve gereksinimlerinin sosyal hizmetin gndemine ge girmi ol-
masnn temel gerekeleri olarak ortaya koymaktadr.

Heteroseksel ilikilerin ve erkek ve kadn cinsiyet dikotomisinin

baskn ve hatta zorunlu olarak kabul edildii bir dnyada; cinsel
ynelimlerinden ve cinsiyet kimliklerinden dolay LGBTler siste-
matik bir ayrmcla maruz kalmakta, nefret sularnn bir sonucu
olarak yaama haklar bata olmak zere tm insan haklar ihlal
edilmektedir. Eitim, barnma, istihdam alanlarnda ciddi sorun-
larla kar karya gelen LGBTler, sosyalleme srecinde olumlu rol
modellerin azl, homofobik evrenin basks gibi olumsuz koul-
larda kimlik geliimlerini tamamlamak zorunda kalmakta ve bu da
7 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
rnein alma gibi kiinin geliimi iin temel tekil eden srelerin
LGBTler iin olduka zorlu ve sorunlarla yaantlanmasna neden
olmaktadr.

Sosyal adalet ve insan haklar temelinde bilgi ve hizmet modelleri

reten sosyal hizmetin, LGBT bireyler iin de hem bilgi hem de
hizmet modelleri retimine gereksinim bulunmaktadr. Cinsel
ynelim ya da cinsiyet kimlii eitsizliklerini azaltarak yok edecek ve
LGBT bireylerin dorudan yaadklar sorunlara mdahale edecek
bir sosyal hizmet yaklamyla bu konudaki almalarn hzlandrl-
masna ciddi lde ihtiya bulunmaktadr.
8 Kaos GL
Bu temel ihtiya erevesinde; LGBTlerle eitli alanlarda ve ku-
rum ve kurulularda alan sosyal hizmet uzmanlar iin bu pratik
uygulama ynergesinin faydal olaca dnlmektedir.

Ecinsel, biseksel ve translar, her birey veya iftin yaayabilecei

genel sorunlarn yan sra, ecinsel olmalarndan kaynakl ek
glklerle de karlaabilmektedirler. Ecinsellerin mali sorunlar,
i-ev dengesini kurmadaki skntlar, eler arasndaki iletiim prob-
lemleri gibi genel sorunlarnn yan sra alma ile ilgili sorunlar,
ecinsel aileler iin yasal danmanlk ihtiyac, ocuk vesayeti gibi
konularda da zel gereksinimleri bulunmaktadr.

Ecinseller reddedilme, yanl anlalma, bask ve knama ile
karlaabilirler. Bu durum barnma, istihdam, salk bakm, sosyal
hizmetlere ulamalarn engelleyen bir ayrmclk yaratmaktadr. Bu
alanlarda yaanan sorunlar LGBTleri sosyal hizmetin potansiyel
mracaats yapar.
Heteroseksizm, heteroseksellii bir zorunluluk olarak gren ve
biricik varolu biimi olarak dayatan bir tr rklktr. Kadnlara
ynelik ayrmclk olan seksizmin (cinsiyetilik), heteroseksel
olmayanlara ynelik halidir.
Heteroseksizm doal, normal, stn ve kabul edilir olan cinsel
ynelimin heteroseksellik olduunu ne sren; heteroseksel
olmayan her trl davran, kimlik veya ilikiyi damgalayan, red-
deden ve aalayan ideolojik sistem anlamna gelmektedir.
Bugne kadar toplumda yerlemi, kalplam olan kadn ve erkek
rollerine uymayan, bir anlamda genelden farkl olarak grlen
LGBTler bu anlay erevesinde fziksel, duygusal ve psikolojik
saldrlara maruz kalmaktadr. Bunun yannda LGBTler hem
varolularn gerekletirememekte hem de ayn zamanda toplum-
dan yaltlmaktadrlar. Bu yzden sosyal hizmet mdahalesi sadece,
mikro dzeyde LGBT mracaat ya da yakn/ailesiyle deil, ayn
zamanda mezzo ve makro dzeydeki faaliyetleri de kapsamaldr.
9 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
LGBTlerle alan Sosyal Hizmet Uzmannn Rol Ve Grevlerini
Tanmlar:
Sosyal hizmet uzman LGBTlerle alrken; bireyin yaad
sorunun zlmesi ynnde bireye ynelik danmanlk yapmadan
balayarak, LGBTlere ya da yaadklar sorunlara ilikin destek
gruplar oluturma ve ecinsellerle ilgili politikalar etkileme ve
deitirme ynnde savunuculuk yapmaya kadar oklu mdahaleyi
bir arada uygulama gereksinimi ortaya karabilir.
LGBTlere ynelik yrtlen sosyal hizmet almalarnda vurgu
yaplan iki temel nokta bulunmaktadr:
1. Uygulamacnn (sosyal hizmet uzmannn) LGBTlere ynelik
tutum ve becerilerinin karknda olmas ve kendi homofobisiyle
yzlemesi,
Sosyal hizmet uzmanlarnn cinsiyet rolleri, nyarglar, kabulleri,
ecinsellikle ilgili kendi duygu, dnce, tutum ve sosyal hizmet deer-
leriyle yzlemesi gerekmektedir.
Homofobik tutumlarn farkna varmadan ve bunu dzeltmeden
salkl bir yardm ilikisinin kurulmas mmkn deildir. Bunu
yapma ynnde LGBTlerle alacak sosyal hizmet uzmanlarnn
ncelikle ecinsel yaam hakknda bilgi edinme ve anlay gelitirme
ihtiyalar vardr.
2. Kurumlarn ecinsellere salad hizmetler ile ilgili dzenlemeler.
LGBTlere ynelik sosyal hizmet kurumlarnn verecekleri hizmetler
konusu ok nemlidir. Baz hizmetlerin var olan sosyal hizmet
kurumlar erevesinde verilmesi mmkn iken, bazlar iin ayr
hizmet dzenlemeleri yaplmas gerekmektedir. Aslnda buradaki temel
tartma, var olan sosyal hizmet kurumlar ileyiine ecinsellere ynelik
hizmetleri de yerletirme noktasndadr, ve LGBTler vurgusu yerine
LGBTler bizzat ana hizmet ak iinde olmaldrlar.
10 Kaos GL
Sosyal hizmetlerin LGBT duyarl kazanmas deil, heteronormatif
yapsn gzden geirerek yeniden yaplanmas gerekmektedir.
Sosyal hizmet uzmanlar, ecinsel bavurucunun gelmesini bekle-
mek, bavurucunun cinsel ynelimini atamak yerine, bavurusunun
heteroseksel olduunu varsaymaktan vazgeerek mikro, mezzo ve
makro dzeyde almalar yrtmelidir. Mikro dzeyde danann
glendirirken, mezzo ve makro dzeyde sorunu LGBTler zerin-
den deil, toplumun heteronormatif algs ve heteroseksizmi ze-
rinden tarifemelidir. Ve bunlar yaparken insan haklar temelinde,
savunuculuk misyonunu ile hareket etmelidir.
LGBTler, belirli bir demografk grup olarak ele alnarak politika
oluturulabilecek ve hizmetlerin rgtlenecei bir kesim deildir.
Sosyal Hizmet eitiminde sk sk altnn izildii gibi her mracaat
biricik ve tekdir, her LGBTnin sosyal hizmete ilikin talepleri yada
bavuru sebebi biricik olarak deerlendirilmelidir.
LGBTlerin temel gereksinimleri arasnda yasal, politik, sosyal, psi-
kolojik gereksinimler bulunmas, LGBTlerle alan sosyal hizmet
uzmanlarnn rollerini de bu paralelde belirlemektedir.
Mikro dzeyde dorudan bireylerle, mezzo dzeyde bireylerin bir-
incil evresel sistemleriyle, makro dzeyde ise tm toplumla ve yasa
yapclarla alan sosyal hizmet uzmanlarnn, LGBTlerin temel
gereksinim alanlarna ynelik olarak rol ve grevlerini belirlemeleri
kritik bir nem tamaktadr.
Homofobik / transfobik bask ve dlanmann sonucu olarak ortaya
kan yaltlmlk duygularyla ba edebilmelerini salamak iin so-
syal hizmet uzmanlarnn psikolojik danmanlk rol erevesinde
saaltc faaliyetlerde bulunmas nemlidir.
Ecinsel, biseksel ve translarn yaadklar bask ve yalnzlk
duygular, cinsiyet deiimi operasyonu srecinde olan translarn
ani duygu deiimleri ve buna bal depresif dnceler srecinde
11 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
de, hem psikolojik danman hem de eitimci rolleri erevesinde
almalar yrtlebilir.

Yaltlmln ve dlanmann sonucunda ortaya kan yalnzln

giderilmesi amacyla, LGBTler iin olumlu sosyal evrelerin
yaratlmas ve LGBT rgtleri ve LGBTlere olumlu yaklam
olan dier kurum ve kurululara, kltr sanat merkezlerine, cafe
bar gibi sosyalleme mekanlarna ynlendirilmesi konusunda
sosyal almaclar nemli bir role sahiptir. LGBTlerin olumlu
rol modellerle karlamas, arkada ve partner bulmalar amacyla
sosyal iliki dzenleme, olumlu sosyal ortamlar yaratma grevleri
erevesinde almalar retilmesi de temel gereksinimler arasn-
dadr.

12 Kaos GL
Mezzo dzeyde, LGBTlerin aileleriyle, birlikte yaadklar arkada
ya da partnerleriyle, okul ortamndaki eitici ve yneticilerle, i
ortamndaki meslektalar ve yneticilerle LGBTlere ynelik her-
hangi bir ayrmc pratiin nlenmesi ve LGBTlere ynelik olumsuz
bak asnn deitirilmesi sosyal hizmet uzmanlarnn LGBTlerin
evresel sistemleri iinde yaayacaklar sorunlarn berteraf edilmesini
salayabilir.

Makro sorunlara baktmzda ise, LGBTlerin hem politika al-

annda hem de yasal dzlemde karlatklar sorunlar iin savunuc-
uluk rolyle LGBT haklarnn tannmas ve yasal gvence altna
alnmas, toplumsal bilin ykseltme ve yasa yapclarla lobicilik
faaliyetlerini yrtlmesi, LGBTlerle alan sosyal hizmet uzman-
larnn makro grevleri arasnda yer almaktadr.

LGBTlerin hizmet aldklar eitli kurumlardaki homofobik /

transfobik alg ve tutumlarn deitirilmesi ve bu konuda LGBT
rgtleriyle sz konusu kurum ve kurulular arasnda balant ku-
rularak hizmet ii eitimler salanmas, sosyal hizmet uzmanlarnn
eitimci rol erevesinde gerekletirmesi gereken temel almalar
arasndadr.

Bireyin sorunlarnn eitli olduu yaklamyla, farkl mdahale

dzeylerinde farkl rol ve grevleri olan sosyal hizmet uzmanlarnn,
LGBTlerle alrken de belirtilen rol ve grevleri erevesinde
almalar yrtmesinin etkili olaca dnlmektedir.
LGBTlerle alacak sosyal hizmet uzmanlarnn dikkat etmesi
gereken ilkeler:
LGBTlerle alma bir kurum bnyesinde gerekletiriliy-
orsa, sosyal hizmet uzmannn kurumdaki dier alanlarn
da LGBTlere ynelik tutum ve davranlarndaki homo-
fobik ve transfobik dncelerinin deimesi iin almas
gerekmektedir
Heteroseksist bir kltr iinde yaayan LGBTlerin maruz
13 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
kald homofobi ve damgalanmann oluturduu gvensiz
ortama kar, sosyal hizmetin yarataca gven ortamnn
olmazsa olmazlarndan birisi de gizliliktir. alma boyun-
ca gveni ve gvenlii salamak sosyal hizmet uzmannn
temel amalarndan birisi olmaldr
LGBT kimlik geliiminin hangi aamada olduunun tespit
edilmesi nem tamaktadr.
LGBTlerin hayatnn herhangi bir aamasndaki yaam
krizlerini ve stres faktrlerini deerlendirebilmek iin birey-
lerin almann hangi aamasnda olduklarnn ve almann
hayatlarndaki etkilerinin anlalmas nemlidir.
LGBTlere kendi yklerini anlatabilecekleri, varsa dier
yelerle paylaabilecekleri ve geri bildirim alabilecekleri
yeterlilikte zaman vermek nemlidir.
yi Bir Uygulama in Rehber
Cinsel Haklar Bildirgesi sosyal hizmet iin iyi bir temel
oluturmaktadr.
Sosyal hizmet uzmannn uygulamalar cinsellii yeniden
ina edecek yapda olmaldr.
Heteroseksizm zelinde cinsellie ynelik ayrmcln
farknda olunmas byk nem tamaktadr. Sosyal hizmet
uzmannn kendi duygu, dnce ve tutumlar ile meslek-
talar ve dier hizmet yararlanclarnn duygu, dnce ve
tutumlarn bu anlamda deerlendirmesi nemlidir.
Dier insanlarla alrken cinsellikle ilgili konularda ak
ve hassas olabilmek iin, sosyal hizmet uzmannn kendi
cinsellii konusunda rahat olmasna ihtiyac vardr.
Mracaatlarn cinsel ynelimlerini gizli tutma isteklerine
duyarl olunmaldr.
Mracaatlarla cinsellikle ilgili konular konuurken snr-
lar dikkatlice koymak gerekmektedir.
Cinsellikle ilgili konularda alrken iyi iletiim becerileri
ok nemlidir.
14 Kaos GL
Sosyal hizmet uzmanlarnn cinsellikle ilgili bilgilerini srek-
li gncellemeleri gerekmektedir.
Gvenli ve ayn zamanda sorgulatc bir atmosfer yaratmak
nemlidir.
Yaknlama, alma iin olumlu rol model oluumu salan-
maldr.
Sosyal hizmet uzmanlarnn karlkllk ilkesini ve iliki
kurma becerilerini tevik etmesi gereklidir.
CNSEL YNELM VE ECNSELLK LE LGL
SORULAR VE YANITLAR
Cinsel ynelim nedir? Bir seim midir?
Terapiyle deitirilebilir mi? Ecinsel-
lik bir zihinsel hastalk mdr yoksa
duygusal bir problem mi? Ecinsellik
gndeme geldiinde hemen akla gelen
bu ve benzeri pek ok soruya yant
aryorsanz ite size Amerikan Psikoloji
Birlii ve Amerikan Psikiyatri Birliinin
hazrlad soru ve cevaplar
Cinsel Ynelim nedir?
Cinsel ynelim, cinsellii oluturan drt unsurdan biridir. Dier
nden belli bir cinsiyetteki (gender) bireye kar sregelen
duygusal, romantik ve cinsel ekimle ayrlr. Cinsellikle ilgili dier
unsur da biyolojik cinsiyet, toplumsal cinsiyet (gender) kim-
lii (erkek ya da kadn olmaya ilikin psikolojik duyum) ve sosyal
cinsiyet rol (eril ya da kadns davranlar belirleyen kltrel
normlara uyum). Tannm cinsel ynelime gre; kiinin kendi
cinsiyetinden birine ynelmesi ecinsellik, kiinin kar cinsiyetten
birine ynelmesi karcinsellik, kiinin her iki cinsiyete de ynelmesi
bisekselliktir.
15 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Ecinsel ynelimli bireyler kimi zaman gey (hem kadn hem
erkekler iin kullanlr) ya da lezbiyen (sadece kadnlar iin) olarak
adlandrlrlar.

Cinsel ynelim, duygular ve kendilik kavramn (self-concept)
ierdii iin cinsel davrantan farkldr. Bireyler davranlaryla
cinsel ynelimlerini ifade edebilecekleri gibi etmeyebilirler de.
Bireyin Cinsel Yneliminin nedenleri nelerdir?

Bilim insanlar tarafndan, bir bireyin cinsel yneliminin nasl
gelitii henz anlalmamtr. Farkl teoriler cinsel ynelimin
nedenleri iin farkl kaynaklar
nermitir; genetik ya da doutan
gelen hormonal etkenler ve erken
ocukluk dneminde yaanlanlar
gibi... (Buna karn birok bilim
insan, cinsel ynelimin erken
yalarda biyolojik, psikolojik ve
sosyal etkenlerin etkileimiyle
ekillendii dncesini paylar-
lar.)

Cinsel Ynelim bir seim midir?

Hayr. ou insan iin cinsel
ynelim ergenlik dneminde
(adolescence) hibir cinsel deney-
im olmadan ortaya kmaktadr.
Buna ek olarak, kimi bireyler cin-
sel ynelimlerini ecinsellikten kar cinsellie evirmek iin yllar
boyunca hibir baar elde edemeden uratklarn ifade ederler. Bu
nedenlerden dolay psikologlar, cinsel ynelimi istee bal olarak
deitirilebilen bilinli bir seim olabileceini dnmezler.
16 Kaos GL
Ecinsellik bir zihinsel hastalk mdr ya da duygusal bir problem
midir?
Hayr. Psikologlar, psikiyatrlar ve dier salk uzmanlar,
ecinselliin hastalk, zihinsel bozukluk ya da duygusal bir problem
olmadnda hemfkirdirler. Yaplan yansz aratrmalar ecinsel
ynelimle duygusal ya da sosyal problemler arasnda herhangi bir
ban olmadn gstermitir.

Gemite ecinsellik hakknda bilgi, terapi grmekte olan lezbiyen
ve geylerden elde edildii iin toplum ve zihinsel hastalk uzmanlar
ecinsellik ile ilgili taraf ve gerekd dnceleri savundular. Ne
zaman ki aratrmaclar terapi grmeyen lezbiyen ve geylerden gelen
bilgileri deerlendirdiler, ecinselliin zihinsel bir hastalk olduu
grnn yanl olduunu anladlar.

Amerikan Psikiyatri Birlii 1973 ylnda yeni aratrmalarn
nemini tm zihinsel ve ruhsal hastalklar ieren resmi el
kitabndan homoseksellik terimini kartarak onaylad. 1975
ylnda ise Amerikan Psikoloji Birlii bu deiiklii destekleyen bir
karar kartt. Kimi insanlar ecinsel ynelim ile zihinsel hastalklar
17 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
arasnda bir ba kurarak onlar hasta olarak damgalamaktadrlar.
Bu iki birlik ise, tm zihinsel ve ruhsal hastalk uzmanlarn, bunun
gerekd olduunu ifade etmeleri konusunda uyarmaktadr.
Ecinselliin bir zihinsel bozukluk olarak snfandrlmamasndan
bu yana, yaplan yeni aratrmalarn bulgularyla iki birlik
tarafndan bu dnce glendirilmitir.

Lezbiyen ve Geyler iyi ebeveyn olabilirler mi?

Evet. Ecinsel ve heteroseksel
ebeveynlerce yetitirilen ocuklarn
karlatrld almalar sonucun-
da iki guruptaki ocuklar arasnda
zeka, psikolojik uyum, sosyal uyum,
arkadalaryla iyi ilikiler kurma,
toplumsal cinsiyet rol kimliklerin
geliimi ya da cinsel ynelimin
geliimi bakmndan hibir fark
bulunmamtr.

Ecinsellikle ilgili bir dier stereotip
de ecinsel erkeklerin ocuklara cin-
sel taciz etme eilimlerinin hetero-
seksel erkeklerden daha fazla olduu dncesidir. Ecinsellerin,
heteroseksellerden daha ok, ocuklara cinsel tacizde bulunduklar
hakknda hibir kant yoktur.

Neden kimi lezbiyen ve geyler cinsel ynelimlerini bakalarna
aklyorlar?

nk bu ynlerini dierleriyle paylamak, zihinsel salklar iin
nemlidir. Lezbiyen ve geyler iin alma olarak tanmlanan kimlik
geliimi srecinin psikolojik uyumla (adjustment) sk bir balants
vardr. Gey ve lezbiyen kimlii ne kadar olumlu olursa, kiinin
zihinsel sal ve kendine gveni de o kadar iyi olacaktr.

18 Kaos GL
Kimi gey ve lezbiyenler iin alma (coming- out) sreci neden
zordur?

Yanl stereotipler ve nyarglar lezbiyen ve geyler iin alma
srecini duygusal problemlerin yaanabildii zorlu bir sre haline
getiriyor. Lezbiyen ve geyler, kendi cinslerinin ekiciliinin farkna
varmaya baladklarnda kendilerini farkl ve yalnz hissederler. Ayr-
ca aile, arkadalar, alma arkadalar ve dinsel kurumlar tarafndan
reddedilme olasl da korkutucudur.

Bunlara ek olarak, ecinseller ayrmcln ve iddetin de daima
hedef olmulardr. iddetin ve ayrmcln tehdidi de gey ve lezbi-
yenlerin geliiminin nnde nemli bir engeldir. 1989da yaplan
(ABD) bir ulusal aratrmada geylerin %5inin, lezbiyenlerin ise
%10unun gey ve lezbiyen olmalaryla ilikili olarak fziksel saldrya
ve tecavze urad, %47sinin ise yaamlar srecinde ayrmcla
maruz kaldklar saptand. (Dier aratrmalar da buna benzer yk-
sek oranda ayrmcl ve iddeti saptamlardr.)

Lezbiyen ve geylere karlatklar
nyarglar ve ayrmclkla
mcadelelerinde yardm etmek
iin ne yaplabilir?

Lezbiyen ve geylere kar olumlu
bir tavr benimseyenlerin ou bir ya da daha ok gey ve lezbiyen
tandklarn sylerler. Bu yzden, psikologlar bir grup olarak gey
ve lezbiyenlere kar olumsuz tavrn onlarla birebir yaanlanlardan
deil stereotiplerden ve nyarglardan kaynaklandn dnrler.

Bununla birlikte, dier aznlk gruplarnda olduu gibi ayrmcla
ve iddete kar korunma ok nemlidir. Baz eyaletler kiinin cinsel
ynelimini temel alan iddeti farkl olana kar duyulan nefretin
dourduu sular olarak grrler ve sekiz Amerikan eyaletinde
cinsel ayrmcla kar yasalar uygulanmaktadr.
19 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Terapi ile cinsel ynelim deitirilebilir mi?

Hayr. Her ne kadar ecinsel eilim zihinsel bir hastalk olmasa
ve lezbiyen ve geylerin heteroseksellie dntrme abasnda
herhangi bir bilimsel bulgu bulunmasa da, baz bireyler kendi cinsel
ynelimlerini ya da baka bireyler-
inkini (ocuklar iin terapi talepleri
olan aileler gibi) deitirmek isteye-
bilirler. Bu eit terapiyi stlenen
kimi terapistler dananlarnn
cinsel ynelimlerini (ecinsellikten
heterosekselliie) deitirdiklerini
rapor etmilerdir. Bu raporlarda
yaplan inceleme sonucunda phe
uyandran faktrler bulunmutur:
Bu iddialarn birou zihinsel salk
aratrmaclarndan deil, cinsel
ynelime ideolojik adan bakan
organizasyonlardan gelmitir. Ayrca
tedavi sreci ve sonularnn da belgelendirilmesi yetersizdir. Bunun
yannda danann tedavi sonras durumunun gzlem sresi de ok
ksadr.

1990 ylnda Amerikan Psikoloji Birlii dnm terapilerinin
sonu vermediine tam aksine yarardan ok zarar verdiini bilimsel
kantlarla bildirmitir. Bireyin cinsel eiliminin deitirilmesi,
cinsel davranlarnn deitirilmesinden ibaret deildir. nk,
bu tr bir terapi kiinin duygusal ve cinsel dnyasn, duygularn
deitirmeyi, kiinin kendilik kavramn ve sosyal kimliinin tekrar
yaplandrlmasn gerektirecektir. Baz zihinsel salk uzmanlarnn
cinsel ynelimi dntrme abasnda olmalarna karn; dierleri,
hastalk olmayan ve kiinin kimlii iin ok nemli olan bu kiisel
zellii deitirme abasnn etiini sorgulamaktadrlar.

Terapi talebinde bulunan her gey ve lezbiyen cinsel ynelimlerini
deitirmek istememektedir. Gey ve lezbiyenler almak ve n-
20 Kaos GL
yarglar, ayrmclk ve iddetle ba etmek iin psikolojik yardm
talebinde bulunuyorlar.
Szde Deiim Terapileri hakknda ne sylenebilir?
Szde deiim terapilerini stlenen baz terapistler mterilerinin
cinsel ynelimlerini homosekselden heteroseksele deitirebi-
leceklerini bildirmektedirler. Bu bildirilerin yakn incelemeleri yine
de gstermektedir ki birka faktr bu bildirilerin kuku ierdiini
ortaya karmaktadr. rnein, bu tr argmanlar savunan organi-
zasyonlar ecinsellii reddeden ideolojik bak asna sahiptirler.
Ayrca, bu tr argmanlarnkalitesizolduubelgelenmitir;
rnein, tedavi sonular zaman iinde takip edilmemi ve rapor-
landrlmamtr ki bu zihinsel mdahalelerin geerlilii iin bir
standart oluturmaktadr. Amerikan Psikiyatri Birlii, bu tr terapil-
erden ve bunun katlmclar zerine olas etkilerinden endielenme-
ktedir. Birliin temsilciler meclisi 1997 de bir nerge yaynlayarak
homofobi tedavilerine
kar olduunuve bireyin
nyargsz tedavisine ve
kendi iradesiyle tedavi
edilmesi gerekliliini
dorulamtr. Fakat
deiim terapileri ile cin-
sel ynelimini deitirm-
eye alan bireyler
tedavi sresince terapinin
profesyonelce,tarafsz ve
nyargsz bir ortamda
yaplacan beklemek-
tedir.
Birok ecinselin
baarl ve mutlu yayor
olmasna ramen, baz ecinsel ve biseksel bireyler aile yelerinin
veya dini gruplarn basklarna uradklar iin cinsel ynelimlerini
21 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
terapilerle deitirme aray iindedirler. Gerek udur ki, ecinsel-
lik bir hastalk deildir. Bu nedenle tedavi gerektirmemektedir ve
deiebilen bir ey de deildir. Bununla birlikte, psikolojik yardm
alan gey, lezbiyen ve biseksel bireylerin tmnn cinsel ynelim-
lerini deitirmek istedikleri sylenemez. Gey, lezbiyen ve biseksel
bireyler da alma srecinde, nyarglarla savamada ve hetero-
seksel bireylerin gnlk hayatta yaadklar sorunlar amak iin
profesyonel yardma bavurmaktadrlar.
Toplum iin ecinsellik hakknda daha ok eitim grmek neden
nemlidir?

nsanlarn cinsel ynelimler ve ecinsellik hakknda eitilmesi
ecinsellik kart nyarglarn azalmasn salayacaktr. Ecinsellik
hakknda doru bilgiler zellikle kendi cinsel kimlikleriyle atma
iinde bulunan gen insanlar iin nemlidir. Bu bilgilere ulamakla
kiinin cinsel yneliminin etkilenmesi gibi bir endie ya da korku
geersizdir.
22 Kaos GL
Sosyal Hizmet alannda alanlar in LGBT Kavramlar:
LGBT (Lezbiyen, Gey, Biseksel, Trans): Lezbiyen, gey, biseksel ve
trans (travesti ve transseksel); zaman zaman cinsel aznlklar diye
de anlan grup ve kimliklerin tmn kapsayan terimdir.
Cinsel Ynelim (Sexual Orientation): Kiinin cinsel drtlerinin
hangi cinse ynlendiini belirler. Belli bir cinsiyetteki bireye kar
sregelen duygusal, romantik ve cinsel ekim olarak tanmlanabilir.
Heteroseksellik, ecinsellik, biseksellik gibi.
Cinsel ynelim, cinsellii oluturan drt unsurdan biridir. Dier
nden belli bir cinsiyette-
ki bireye kar sregelen
duygusal, romantik ve cinsel
ekimle ayrlr. Cinsellikle ilgi-
li dier unsur da biyolojik
cinsiyet, toplumsal cinsiyet
(gender) kimlii (erkek ya da
kadn olmaya ilikin psikolo-
jik duyum) ve sosyal cinsi-
yet rol (eril ya da kadns
davranlar belirleyen kltrel
normlara uyum).
Tannm cinsel ynelime
gre; kiinin kendi cinsiyetin-
den birine ynelmesi ecinsellik, kiinin kar cinsiyetten birine
ynelmesi heteroseksellik, kiinin her iki cinsiyete de ynelmesi
bisekselliktir. Ecinsel ynelimli bireyler gey ya da lezbiyen
olarak da adlandrlrlar.
Cinsel ynelim, duygular ve kendilik kavramn (self-concept)
ierdii iin cinsel davrantan farkldr. Bireyler davranlaryla
cinsel ynelimlerini ifade edebilecekleri gibi etmeyebilirler de.
23 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Ecinsel: Kendi cinsinden olanlara duygusal ve cinsel ynelim
iinde bulunan kadn veya erkek. Ecinsel terimi, Homoseksel
(Homosexual) kelimesinin Trke karl olarak hem kadn ecin-
seller hem de erkek ecinseller iin kullanlmakla birlikte gnlk
hayatta daha ok erkek ecinselleri ifade ettiinden erkek ecinseller
iin gey, kadn ecinseller iin lezbiyen isimleri de kullanlr.
Ecinsellik: Homosexuality teriminin birebir evirisidir. Zamann-
da bir tp terimi olarak tanmlanmtr. Ayn cinsiyetten iki kii
arasndaki cinsel ya da duygusal ekim ve cinsel davranlar ifade
eden bir kavramdr. Toplum genelinde ve baz ruh sal pro-
fesyonellerindeki kannn aksine ecinsellik ile transeksalizm veya
transvestik davran birbirinin uzants, rnein transeksalizm
ecinselliin daha ar bir ekli deildir. Bunlar ayr dzlemlere ait
olgulardr.
Gey: Bu terim, 1970lerin banda Gey Kurtulu Hareketiyle (Gay
Liberation Movement) birlikte ortaya kmtr. Balangta hem
kadn hem erkek ecinselleri kapsayan bir kelime olmakla beraber,
gnmzde sadece erkek ecinseller kendileri iin kullanmaktadr-
lar. Terim sre iinde homoseksellikten politik bir kopua iaret
eder. Homoseksel kelimesi, tp tarafndan tanmlanm olduu
halde, hak temelli bir mcadele eksenini benimsemi olan Gey Kur-
tulu Hareketi ile gey kelimesi ayn cinsten insanlarn birbirlerine
kar duygusal veya cinsel ynelimleriyle yarattklar hayat tarzn
tanmlamak iin, ecinsel bireyler tarafndan ortaya konmutur.
Bu kelimenin, Trkeye, ngilizceden olduu gibi alnmas 80'lere
rastlar. 1999da Trkiyeli Ecinseller Bulumas sonrasnda gay
Trkeletirilerek gey olarak kullanlmaya balanmtr. Eyll
2006 tarihinden itibaren de TDK elektronik szlne gey, erkek
ecinsel olarak gemitir.
Lezbiyen: Duygusal, cinsel, erotik ynelimleri kendi cinsinden
bireylere ynelik olan kadnlar tanmlamak iin kullanlmaktadr.
Kelime ecinsel kadn air Sappho'nun M.. 6. yzylda yaad
24 Kaos GL
Lesbos (gnmzdeki adyla Midilli) Adasnn isminden tremitir.
Biseksel: Hem kendi cinsine hem de kar cinse duygusal, erotik
ve cinsel ynelim iinde olan kadn veya erkekleri tanmlamak iin
kullanlmaktadr.
Heteroseksel: Duygusal, cinsel ve
erotik olarak kar cinsten kiilere
ynelmi olan kadn ya da erkekleri
tanmlamak iin kullanlmaktadr.
Heteroseksellik: Bireylerin, cinsel,
duygusal ve erotik olarak kar cin-
sten kiilere ynelmi olma halidir.
Kendiliinden ve zorunlu olarak,
toplumda egemen varolutur. Bu
kendiliinden ve zorunluluk hali,
heteroseksel bireylerin kendilerini
heteroseksel olarak tanmlama-
larna bile gerek duyurmamaktadr. Bu durumdaki bireyler, kendini
ecinsel ya da heteroseksel olmayan diye tanmlayan bireylerin
ortaya kmasn kavrayamamakta, homofobik ve heteroseksist
olabilmektedir. Doal olarak bu durum, btn heteroseksellerin
heteroseksist olduu anlamna gelmemektedir.
Transgender: Cinsiyet gei srecini tamamlam ya da tamamlama-
m; ancak biyolojik cinsiyetine ve grnmne bir ekilde mda-
hale edenleri ifade etmek iin kullanlan bir terimdir. Travesti, halk
arasnda cinsiyet gei ameliyat olmam, yalnzca d grnm ve
davranlaryla kadn kimliine brnenleri; transseksel de giyim
ve davranlardan te cinsiyet gei ameliyat olanlar belirlemek iin
kullanlan kelimelerdir. Bununla birlikte Trkiyede fazla yaygn-
lk kazanmam olan transgender terimi ounlukla hem trans-
sekseller ve travestileri hem de interseks kiileri (cinsiyetleraras)
kapsamaktadr. Trkiyede LGBT rgtleri, transgender terimini
karlayacak ekilde trans adlandrmasn kullanmaktadr.
25 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Transseksel: Hem erkek hem de kadn iin geerlidir. Kiinin
davranlarndan ok i dnyasnda kendisini kar cinsten biri
gibi grmesi, hissetmesidir. Transseksel kiinin ruhsal eilimleri
iin belirleyici olan bir kelimedir, bu yzden transsekseller d
grnmlerinden belirlenemeyebilir. nk kendilerini, kar cin-
sten hissettiklerini d grnlerine her zaman yanstmayabilirler.
Transseksel hem erkek hem de kadn iin geerlidir. Kii erkek
olduu halde kadn olmay, kadn olduu halde erkek olmay
isteyebilir.
Travesti (Transvestite/Cross Dresser): D grnyle ve
davranlaryla kar cinse ait olma isteini ifade eder. Travesti
dendiinde sk bir ekilde kadn klndaki erkekler akla gelse de
travesti kelimesi aslnda hem erkek hem de kadn iin geerlidir.
Travestiler kar cinsin eyalarn kullanmaktan, kar cinsin giydii
kyafetleri giymekten, ait olmak istedii cinsin davrann sergile-
mekten zevk alan kimselerdir.
26 Kaos GL
CNSYET, TOLUMSAL CNSYET VE CNSYET KML
Cinsiyet (Sex): Biyolojik cinsiyeti ifade eder; kadn ve erkein sahip
olduu genetik, fzyolojik ve biyolojik zelliklerdir. Canl trlerinin
neredeyse tamamnn, zellikle reme organlar ve sistemleri ze-
rinden dii ve erkek olarak iki temel biimde farkllamas cinsiyet
olarak tanmlanr.
Cinsel Kimlik: Kiinin biyo-
lojik olarak cinsel zelliklerini
yanstr. Bunlar kromozomlar,
cinsel hormonlar, d ve i cin-
sel organlar, reme hcreleri-
nin gelitii dokular ve ikincil
cinsiyet zellikleridir. Kiinin
kendini hangi cinsiyetle
zdeletirdiini ifade etmek
iin de kullanlr. Ayrca, kimi
zaman cinsel kimlik kavram
cinsel ynelimi ifade etmek
iin de kullanlabiliyor.
Toplumsal Cinsiyet (Gender):
Toplumsal cinsiyet kadnn ve erkein rollerini, sorumluluklarn,
g ilikilerini ve toplumsal konumlarn belirleyen bir kavramdr.
Yaanlan zaman, corafya ve kltre gre deien, farkl cinsi-
yetlere sahip insanlardan beklenen sosyal rol, davran ve fziksel
grnn btnn ifade eder.
Toplumsal cinsiyet kiinin iinde yaad toplumda aileden bala-
yarak modellerin gzlenmesi yoluyla edinilir. Kadn ve erkekler bu
kavramn iindeki normlar sosyalleme sreci iinde renirler. Her
iki cinse ait bu tr zellikler; aile, arkadalar, sz sahibi kiiler, dini
ve kltrel retilerin yansra okul, iyeri ve basn-yayn organ-
larnn etkileri ile ekillenmektedir.
27 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
Cinsiyet Rol (Gender Role): Toplumsal cinsiyetin bir parasdr ve
kiinin kendisini bir olan ocuk/erkek veya kz ocuk/kadn konu-
munda gstermek iin yapt ve syledii eylerin tm olarak
tanmlanmaktadr.
Kadna ve erkee yklenen toplumsal cinsiyet rolleri ve sorumlu-
luklar insanlar arasnda bir eitsizlik ve ayrmcla sebep olmak-
tadr. Cinsiyet biyolojik varlmzn bir sonucu iken; toplumsal
cinsiyet doumdan nceki srele balayan ve lmle son bulan bir
kavramdr. Kadnlar ev gibi zel bir alanda snrl kalrken, erkekler
kendilerini darda gsterirler. Genel olarak yaamn her annda ve
alannda grlebilen bu tablolar toplumsal cinsiyet eitsizliini
oluturur. Toplumsal cinsiyet eitliini salamak iin ise; bireyler-
in cinsiyetleri nedeni ile frsatlar kullanmasnda, kaynaklarn ayrl-
mas ve kullanlmasnda, hizmetlere ulamada ayrmcla maruz
kalmayaca ve bireylerin kendilerine ayrmclk yaplmayaca bir
ortam oluturulmaldr.
Toplumsal cinsiyet vastas ile kadn ve erkekler arasndaki snr-
lar belirlenir ve bu iki cins arasndaki ilikiler toplum tarafndan
denetlenir. Toplumsal cinsiyet rolleri toplumun grmek istedii
28 Kaos GL
kadn-erkek kalplarna gre ekillenir. Erkeklere ve kadnlara kar
tutumlar toplumdan topluma deiir, kadn erkek rolleri toplumsal
yaktrma, yaptrmalardr.
Cinsiyet Kimlii (Gender Identity): Kiinin kendini hangi toplum-
sal cinsiyet kimlii zerinden tanmlad ve ya dier insanlar
tarafndan hangi toplumsal cinsiyet kimlii zerinden tanm-
landn ifade etmek iin kullanlr. Kltrmzn herhangi bir
cinsiyete ait olma durumunda bireyden bekledii nitelik veya
karakterdir. Bu, toplu-
mun cinsiyetlere atfettii
zelliklere gre kltrden
kltre deiebilir. rnein
kyafet, davran tarz
kiinin cinsiyet kimliini
oluturabilir.
Cinsiyet kimlii kiinin
vcuduyla ilgili bireysel his-
lerini ierecek ekilde (tbbi,
cerrahi ya da dier aralarla
bedensel olarak grnn ya da fonksiyonlarn zgr bir ekilde
deitirmeyi de kapsayabilen), doumdan itibaren kazand biyolo-
jik cinsiyetle uyumlu ya da uyumlu olmayabilen, cinsiyeti hakknda
derinden hissettii isel ve bireysel duygulara ve giyim, konuma ve
davran biimlerini de ierecek ekilde cinsiyetin dier biimlerde
davurumuna atfta bulunur.
Cinsiyet Gei Sreci: Cinsiyet geii veya inas, bireyin toplumsal
cinsiyetini biyolojik cinsiyeti ile uyumlu hale getirdii bir sretir.
Bu sre genellikle kiisel, sosyal ve medikal ynleri gerektirmek-
tedir. Tpta cinsiyet deitirme denilen, bu sreteki kiilerin ise
cinsiyet gei sreci ameliyat olarak isimlendirdikleri mdahale ile
bireyin cinsel organlarnn erkekten kadna veya kadndan erkee
dntrlmesi en nemli ameliyattr. Bu ameliyat gs blgesi ve
dier blgelerin deiimini kapsayabilir.
29 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
NTERSEKS
nterseksin bilimsel aklamas anormal reme ve cinsiyet organ-
laryla domu olandr nterseks bireyler birok insandan daha
farkl d cinsiyet organlarna, i reme organlarna ve/veya i salg
bezlerine sahiptirler. Tek tip interseks beden yoktur, toplum
tarafndan anormal farz edilmenin dnda ortak ok fazla bir
eyi olmayan ok eitli durumlar kapsar. nterseks kiilerin ortak
zellikleri biyolojileri deil tbbiletirilme deneyimleridir.

Baz interseks kiiler kendi kimliklerinin bir paras olarak in-
terseks kelimesini yeniden talep ederken ou kii bunu bir tbbi
durum veya kendine zg fziksel durum olarak grmektedir.
Interseks durumlar tp leminde cinsiyet geliim bozukluu olarak
da bilinir. ou interseks birey kendini sradan kadnlar ve erkekler
olarak tanmlar ve yaar. Gey, lezbiyen, biseksel veya heteroseksel
ynelimlidirler.

LGBTLERE YNELK AYRIMCILIK DEOLOJLER
Heteronormativite: Heterosekselliin normal ve tek cinsel ynelim
olarak grlmesi, toplumsal deerlerin, kurallarn ve yaam biim-
lerinin herkes heterosekselmi gibi kabul edilmesidir. nsanlarn
kadn ve erkek olarak ikiye ayrlmasn; cinsel ilikilerin/evliliklerin
sadece ve sadece kar cinsiyetlere sahip kiiler arasnda olabileceini
ve her cinsiyetin kendine has rolleri olduunu iddia eden inanlar,
dnceler, normlar btndr.
Transfobi: Biyolojik cinsiyetinden dolay kendisinden beklenen
seksel ve toplumsal rollere uymayarak cinsiyetini yeniden ina
etme srecindeki kiilere kar bir tr kayg ve korku ifadesidir. Ter-
im, travesti ve transseksellere ynelik nyarg ve nefret sonucunda
ortaya kan ayrmcl anlatr.
Geyfobi: Gey kiilerden korkma, holanmama veya nefret etme
sonucunda ortaya kan ayrmclktr.
30 Kaos GL
Lezfobi: Lezbiyen kiilerden korkma, holanmama veya nefret etme
sonucunda ortaya kan ayrmclktr.
Bifobi: Biseksel kiilerden korkma, holanmama veya nefret etme
sonucunda ortaya kan ayrmclktr.
Homofobi: Bu terim, ecinsellere ynelik nyarg ve nefreti anlatr.
Bir tr kayg ve korku ifadesidir. Lezbiyen, gey, biseksel veya trans
kiilerden korkma, holanmama veya nefret etme sonucunda ortaya
kan ayrmclktr.
Homofobi gnmzde cinsel ynelimi heteroseksel olmayan
kiilere kar ayrmcl ifade etmek iin kullanlan genel bir terim
olmakla birlikte geyfobi, lezfobi, bifobi ve transfobi gibi
farkl biimlerde de kendisini gsterebilmekte ve ifade edilmektedir.
Cinsel ynelim ve cinsel davranlarn XIX. yzyl sonundan bala-
yarak tp disiplini kapsamnda salk ve hastalk boyutlaryla deer-
lendirilmeye balanmas ok sayda yeni soruna neden olmutur.
O zamana dek gnah ve su kavramlar zerinden ayrmclk ve
dlanmaya maruz kalan ecinseller, bu kez tedavi uygulamalarnn
nesnesi haline getirilmi ve rselenmilerdir.
31 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
1970li yllardan sonra ecinselliin hastalk kategorisi olmaktan
karlmas nceki dnemlerde yaplan tedavi abalarnn olumsuz
etkilerinin daha nesnel deerlendirilebilmesini salamtr. Ecin-
selleri heteroseksel yapma olarak tanmlanabilecek onarm ve
dntrme tedavilerinin hem ecinseller hem de bu tedavileri
uygulamak zorunda kalan hekimlerde olumsuz etkilere neden
olduu bilinmektedir.
Ecinselliin hastalk olarak deerlendirilmesi, tpk izofreni ve
benzeri ar psikiyatrik hastalklara yakalanm bireylerin maruz
kaldklar stigmatizasyona onlarn da hedef olmasn ve toplumda
ayrmcla uramalarna yol amtr. Bu ayrmclk, bata homofo-
bi olmak zere deiik adlandrmalarla tanmlanmaya allmtr.
Ecinsellere ve ecinsellie kar olumsuz duygu, dnce, tutum ve
davranlar anlatmak amacyla temel olarak terim kullanlmak-
tadr; homofobi, homonegativizm ve heteroseksizm.
Homofobi kavramn ilk kez, Amerikal bir klinik psikolog olan
George Weinberg, 1972de yaynlad Toplum ve Salkl Homo-
seksel adl almasnda kullanmtr. George Weinberg, kavram,
heteroseksellerden farkl bir cinsel ynelimi olanlara dair akl d
bir korku olarak tanmlamaktadr.
LGBTlere ynelik olumsuz, korkulu veya nefret dolu tutum
ve davranlar ifade etmekte kullanlan homofobi yaygn ekil-
de kullanlan bir terim olmakla birlikte birka nedenden dolay
32 Kaos GL
eletirilmektedir. Her ne kadar heteroseksellerin LGBT kart
nyarglarn ifade etse de, bu tutumun klinik anlamda fobi ol-
mad ve bu kiilerin dier fobilerdeki gibi fobiyle ilikili fzyolojik
reaksiyonlar yaamadklar gsterilmitir. Ayrca terimin iindeki
fobi szc nedeniyle, bireysel ve klinik bir durum akla gelmekte
ve bu nedenle de ecinsellere kar olan nyarglarn kltrel ideolo-
jilerden kken alan sosyal bir fenomen oluuna vurgu yaplmamak-
tadr.
Heteroseksist ideolojinin bir rn olarak homofobi, heteroseksel
olmayan kiilerin kimliklerinin yok edilmesi veya gizli kalmasn
dayatmaktadr. Homofobi, bir gruba sahip olduklar kimlikleri
nedeniyle yneltilen her trl ayrmclk, olumsuz davran ve
tutumu ierir. Homofobi heteroseksel ve ecinsel kiilerde farkl
derecelerde bulunabilir. Homofobi toplumsal olarak beslenen
cinsiyeti politik bir tutumdur. Heteroseksel olmayan kimliklerin
gizlenmesi talebi cinsel bir pratiin gizlenmesiyle snrl deildir.
Kiilerin kendilerini sahte bir kimlikle heteroseksel olarak takdimi
beklenir. Bu kendini inkra dayanan, benlik duygusunu olumsuz
etkileyen deerler anlaynn hkim olduu toplumlarda yetien
ecinsel kiilerde erken yalardan, sklkla nergenlikten itibaren,
kendi cinsine yaknlk duyma korkusu tar ve homofobik anlay
iselletirebilir.
Ecinsellerin iinde yaadklar toplumlarda karlatklar
ayrmclk, nyarglar ve kalp yarglar zellikle ecinsellerin, cinsel
kimliklerini gizlemeden grnr olmay daha ok tercih etmeleriyle
neredeyse doru orantl olarak giderek artan homofobi, sadece
ecinsellerin deil, adil ve zgr bir yaam savunan herkesin sorunu
haline geliyor.
Heteroseksist Sosyal Hizmete Hayr!
Bizler homofobi ve transfobi kart Sosyal Hizmet Uzmanlar
olarak, cinsel haklar bildirgesini temel alarak sosyal hizmet politi-
ka ve hizmetlerinde homofobik ve transfobik ayrmclklar deifre
33 Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet in
edip, sosyal hizmet ve politikalarnn heteronormatif alglarn
deitirmek iin bir araya geldik.
Heteroseksizm Biricik Deildir! LGBT Varolular Biriciktir!
Heteroseksizm, heteroseksellii bir zorunluluk olarak gren ve
biricik varolu biimi olarak dayatan heteroseksizm bir tr rklk-
tr. Sosyal hizmet uygulamalarnda heteroseksizm, seksiszm, rklk,
faizm, yabanc dmanl, militarizmi deifre ederek LGBT
varolularn sosyal hizmet alannda maruz kald ayrmclklarla
kar LGBTlerle birlikte mcadele edeceiz.
Ecinsel, biseksel ve trans varoluu hasta, gnah, sulu olarak
gren, yaftalayan ve onarm terapileri ad altnda tedavi etmeye,
slah etmeye ynelik almalar yapan ruh sal alanndaki homo-
fobik ve transfobik uygulamalar deifre edeceiz.
Sosyal hizmet, insan haklar ve sosyal adalet ilkelerini temel
alan; sosyal deiimi destekleyen, insanlarn iyilik durumunu
gelitirmesi iin insan ilikilerinde sorun zmeyi, glendirmeyi
ve zgrletirmeyi amalayan ve bunun iin insan davranlarn ve
sosyal sistemlere ilikin teorilerden yararlanarak insanlarn evreleri
ile etkileim noktalarna mdahale eden bir meslektir.
Trkiyede LGBTlerin zgrlemesi iin mcadele eden Kaos GLin
LGBTlerin sorun yaad alanlar zerinden tanmlad mcadele
alanlar ayn zamanda biz sosyal hizmet uzmanlarnn alma
alanlarn oluturmaktadr. Bizler, aile, alma hayat, eitim, salk,
barnma, psikoloji-psikiyatri, medya, insan haklar, hukuk, askerlik
alanlarnda LGBTlerin yaadklar sorunlar grnr klmaya ve so-
syal hizmet alan zerinden dayanarak birlikte mcadele edeceiz.
Biz Kaos GL Sosyal Hizmet alma Grubu olarak, heteroseksist
ideolojiye kar gelitirdiimiz bu yaklam ayrmcla urayan,
haklar ihlal ve gasp edilen, kadnlar, engelliler, Krtler, Ermeniler
ve btn dini ve etnik grup ve topluluklarn savunucusu da ola-
camz duyururuz.
34 Kaos GL
HETERONORMATF OLMAYAN
BR SOSYAL HZMET N
Kaos GL
Gazi Mustafa Kemal Bulvar, 29/12,
Demirtepe / Kzlay Ankara
Telefon: +90 312 230 0358
Faks: +90 312 230 6277
E-postal: bilgi@kaosgldernegi.org
URL: htp://www.kaosgl.org