verslag 2006

Goudstikker was
veelvuldig in het
nieuws. Maar
ook de schenking
van werken van
Lucebert en
het onderzoek
naar de Victory
Boogie Woogie
van Mondriaan
werden uitgebreid
besproken in
de Nederlandse
dagbladen.
 
missie
Als kennisinstituut voor het beheer
en behoud van roerend cultureel
erfgoed wil ICN een bewuste omgang
bevorderen met dit erfgoed, zodat het
nu en in de toekomst zijn belangrijke
maatschappelijke en historische
functie kan blijven vervullen.
ICN ontwikkelt in samenspraak met
de wetenschap en de hoeders van de
collectie Nederland kennis die het
beheer en behoud van de collectie
ondersteunt en verbetert en die de
betekenis ervan duidt en kenbaar
maakt, en zorgt voor de verspreiding
van deze kennis.
ICN beheert in opdracht van de
minister van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap een collectie roerend
cultureel erfgoed van de Staat der
Nederlanden en streeft naar een
zo groot mogelijke zichtbaarheid
daarvan. Als rijksdienst is ICN
betrokken bij de beleidsvoorberei-
ding en beleidsuitvoering van het
Directoraat Generaal Cultuur en
Media van het Ministerie van OCW.
Het jaar 2006 was voor ICN
bijzonder op verschillende fronten.
Zo vielen er besluiten over de
afronding van de reorganisatie,
koerswijzigingen en nieuwe speer-
punten, en het voornemen tot de
vestiging van ICN in één gebouw.
De ontwikkelingen binnenshuis liepen
parallel aan de vele externe activi-
teiten daarbuiten. We hebben de
jaarlijkse programma´s vastgesteld.
En we zijn met het oog op het delen
en ontwikkelen van kennis nieuwe
nationale en internationale samen-
werkingsverbanden aangegaan.
Een kleine greep uit onze inspan-
ningen: een actuele tentoonstel-
ling over restituties van geroofde
oorlogskunst, onderzoeken op het
gebied van risicomanagement en
op de kunstdisciplines installaties,
monumentale kunst en schilderkunst.
We organiseerden symposia over het
museale binnenklimaat en kunst in
welkom
de openbare ruimte. Er verschenen Een doorlopende discussie met onze
publicaties zoals de Leidraad voor partners moet een koersverande-
het Afstoten van Museale Objecten ring verstevigen die onze kennis
(LAMO) en Erfgoed dat beweegt! en kunde laten aansluiten bij de
over mobiel erfgoed. En daarnaast behoeften van het museale veld.
faciliteerden we natuurlijk kennis
via ons informatiecentrum en Onze activiteiten op dit gebied
deskundigheidsbevordering. verantwoorden wij thans met
het jaarverslag dat voor u ligt en
Onze bedrijvigheid is door de media waarmee wij u graag deelgenoot
goed opgepakt. De NOS besteedde maken van ons waardevolle werk.
aandacht aan het Rembrandtjaar.
De dagbladen volgden de verwik-
kelingen Goudstikker en daarmee
ook de tentoonstelling over resti-
tuties. Andere onderwerpen die
het publiek via de media bereikten
waren bijvoorbeeld het openbare
onderzoek naar de Victory Boogie
Woogie van Piet Mondriaan, het
project monumentale wandkunst Henriëtte van der Linden
en de nalatenschap van Lucebert. Directeur
De geluiden vanuit de buitenwereld
willen wij gebruiken om onze
koers nog helderder te maken.
 

In kennis
inhoud
Ontwikkelen > 6 Als kennisinstituut houdt ICN zich bezig met het
Internationale samenwerking > 6

In kennis Nationale samenwerking > 14 verwerven, delen en verspreiden van uiteenlopende

voorzien
Informeren > 16
Communiceren > 21
Public relations > 22
informatie aangaande collecties in al hun aspecten.
Daarbij fungeert ICN als coördinatiepunt,
voorzien
Het informatiecentrum > 25
Deskundigheidsbevordering > 26 ontmoetingsplek en laboratorium voor
professionals zoals conservatoren, restauratoren,
Beheren > 30
Collectie > 30 natuurwetenschappers en kunsthistorici.
geven Om Indemniteit > 34
Ook in 2006 zijn verschillende onderzoeken vervolgd
collecties
Restituties > 36

Presenteren > 37
of gestart, heeft ICN samengewerkt met diverse
Organogram > 42 instellingen in binnen- en buitenland en zijn projecten
De organisatie ICT > 43
Personeel > 44 van websites tot kennisnetwerken gerealiseerd.
Financiën > 45

publicaties Publicaties > 46

 in kennis voorzien
Ontwikkelen
Internationale samenwerking
Europees project Marie
Curie Programma EPISCON
Het Europese Marie Curie
Programma EPISCON leidt 16 natuur-
wetenschappelijke promovendi op
als conserveringswetenschap-
pers. Het kennisproject voorziet
in een behoefte om multidis-
ciplinaire samenwerking te
realiseren op het gebied van
de conservering van cultureel
erfgoed. Natuurwetenschappelijke
onderzoekers of conserverings-
wetenschappers komen vaak uit
een technische wereld en hebben
van huis uit weinig affiniteit met
het werk van collectiebeheerders,
kunsthistorici en restauratoren.
De promovendi volgen eerst een
intensieve cursus in conservering
aan de Universiteit Bologna-Ravenna
in Italië, de coördinerende instelling
van het programma. Vervolgens
voeren zij onderzoek uit aan tien
deelnemende instituten waaronder
ICN. Deelnemers Delphine Pouilley
en Patricio Chiriboga zullen bij ICN
onderzoek doen naar de veroudering
van zogenaamde face-mounted
photographs, respectievelijk de
invloed van trillingen op de toestand
van (gevoelige) schilderijen.
Zij worden begeleid door Bill Wei.
ICN onderzoekers Agnes Brokerhof
en Bart Ankersmit leverden een
belangrijke bijdrage aan het
programma op het gebied van risico­
analyse in musea en collecties.
www.episcon.scienze.unibo.it/episcon/
Risicomanagement:
samenwerking ICN, GCI,
CCI en ICCROM(*zie kader)
In samenwerking met Museum
Ons’ Lieve Heer op Solder heeft
ICN de afgelopen jaren ervaring
opgebouwd met het uitvoeren van
een volledige risicoanalyse in een
historisch huis met een collectie.
De methodiek wordt uitgeprobeerd
en verder ontwikkeld in verschillende
situaties zoals bij archieven, kunst-
installaties en historische huizen. Ze
wordt dan toegepast op verschillende
manieren; van intensieve betrokken-
heid tot begeleiding op afstand. De
cursus Collectie Risicomanagement
is in 2006 aangeboden aan collec-
tiebeheerders, museumconsulenten
en Erfgoedinspectie. Ook wordt
gewerkt aan het beschikbaar maken
van informatie en data die nodig zijn
om risico’s te kunnen kwalificeren
of kwantificeren bijvoorbeeld door
het project Visitor impact dat samen
met Museum Ons’ Lieve Heer op
Solder en de GCI is ontwikkeld.
Aangezien CMN, CCI en ICCROM in
Rome eveneens een eenvoudige en
gebruikersvriendelijke variant van de
methodiek willen ontwikkelen, is ICN
een officieel samenwerkingsverband
met deze instellingen aangegaan.
De samenwerking is vastgelegd voor
twee jaar in een Memorandum of
Understanding.
CCI coördineert het ontwikkelen
van een gebruikersvriendelijke
methodiek voor kleinere instellingen
om betrouwbare risicoanalyses te
kunnen uitvoeren. ICN stelt een
zogenaamde scenario pool samen:
een set risicoscenario’s als voorbeeld
en referentie voor toekomstige
gebruikers van de methodiek.
in kennis voorzien 
*GCI, Getty Conservation Institute
CCI, Canadian Conservation Institute
ICCROM, International Centre for
the Study of the Preservation and
ICCROM coördineert een inventari- Restoration of Cultural Property
satie van methodieken voor waarde- CMN, Canadian Museum of Nature
bepaling van roerend en onroerend
erfgoed wereldwijd. Waarden van
een collectie moeten goed worden
beschreven omdat de risico’s in
waardeverlies worden uitgedrukt.
ICCROM en CCI organiseerden samen
met ICN en CMN de internationale
cursus Reducing Risks to Collections
die in 2006 werd gehouden in Ottawa,
Canada. Deelnemers waren afkomstig
uit Noord en Zuid Amerika en Europa.
Naast het entameren van inhou- Deelnemers aan
delijke ontwikkelingen beogen de cursus Collectie
de drie instellingen met hun Risicomanagement.
samenwerking het creëren van
een wereldwijd netwerk van
gebruikers van de methodiek. Niet
het aanpakken van afzonderlijke
schadefactoren maar de paraplu
van collectie risico­management
is het devies om cultureel erfgoed
in de toekomst te behouden.
www.scenariopool.org
 in kennis voorzien
Case study Visitor impact
Een veel bediscussieerd onderwerp
is de mate waarin bezoekers
collecties en gebouwen kunnen
beschadigen. Besluitvorming over
de vraag of bepaalde evenementen
kunnen plaatsvinden in kwetsbare
interieurs gebeurt nu vaak intuïtief.
Kwantitatieve gegevens om het
effect van bezoekers te duiden zijn
nauwelijks beschikbaar. Het project
Visitor impact case study, richtte zich
dan ook op vragen als: In welke mate
hebben bezoekers invloed op conser-
vering en management van collecties
in historische huizen? Welke gevolgen
hebben materiële veranderingen
(slijtage) voor de beleving van het
museum door de bezoekers?
Twee onderzoeken zijn ingezet om
antwoorden op deze vragen te vinden.
Met een zogenaamde collection
assessment hebben onderzoekers
zich gericht op de actuele staat van
collecties en op de verschillende
aspecten zoals gebruik, restaura-
tieverleden en omgevingsfactoren.
Daarnaast was er aandacht voor het
ontwerpen van een klimaatmanage-
ment strategie waarin een optimale
balans zou worden gevonden tussen
bezoekerscomfort, behoudseisen en
toegang tot gebouw en collectie.
Onder de hoede van ICN werd gedu-
rende lange tijd het klimaat gemeten
in een aantal ruimtes. De onderzoeks-
resultaten tonen aan hoe het gebouw
functioneert en in hoeverre bezoe-
kers omgevingsfactoren beïnvloeden.
Beide onderzoeken resulteerden in
een voorbeeldstudie die als educatief
middel en referentie werd gepresen-
teerd met het oog op besluitvorming
over preventieve conservering in
musea gevestigd in historische
huizen en het managen van hun
bezoekersstromen. Zowel onder-
zoeken als case study hebben tot
doel het optimaliseren van de fysieke
materialen van het gebouw, van de
door de museumstaf vast te stellen
waardes en betekenis van de collectie
en van de toegang tot het museum.
De case study is ontworpen voor de
verschillende academische
opleidingsfasen op het gebied van
restauratie, architectuur en
museumstudies, en voor de program-
ma’s van Getty Conservation Institute
en Instituut Collectie Nederland.
http://casestudies.webexone.com
Overleg over de impact
van bezoekers in museum
Amstelkring Ons’ Lieve Heer
op Solder te Amsterdam
in kennis voorzien 
International Network for the Conservation
of Contemporary Art (INCCA)
In 2006 ontwikkelde het International Network for the Conservation of
Contemporary Art (INCCA) een aantal nieuwe instrumenten voor het
uitwisselen van kennis op het gebied van conservering en presentatie van
moderne en hedendaagse kunst. Via een online content management tool
kunnen leden van het netwerk nu gegevens toevoegen aan de Database for
Artists’ Archives. In dezelfde omgeving kan de database worden doorzocht
op conserveringsgegevens, installatie-instructies, kunstenaarsinterviews en
andere informatie die van belang is voor de conservering van hedendaagse
kunst. Ook is er een database van de leden en hun expertise op dit gebied.
Het ICN is coördinator van het internationale netwerk. Bovendien is
zij beheerder van de database en de website www.incca.org waar voor
iedereen waardevolle informatie op dit kennisgebied te vinden is. Op
dit moment zijn er 125 leden in Europa en Noord-Amerika. Ook is het
mogelijk dat studenten zich aansluiten wanneer een van de INCCA-leden
hun supervisor is. ICN heeft, in samenwerking met een internationale
commissie, procedures voor lidmaatschap vastgelegd. Deze verplichten
de leden onder meer om jaarlijks vijf tot tien bronnen via de INCCA
database te ontsluiten of op andere wijze aan het netwerk bij te dragen,
bijvoorbeeld door het aanleveren van artikelen voor de website.
www.incca.org
10 in kennis voorzien
Europees project
Inside Installations:
Preservation and
Presentation of
Installation Art
ICN is coördinator van het Europese
project Inside Installations:
Preservation and Presentation
of Installation Art. In dit drie jaar
durende project onderzoeken restau-
ratoren en conservatoren van
25 hedendaagse kunstmusea en
instellingen in totaal 33 installaties
Zij richten zich op onderwerpen
als conservering, tentoonstel-
lingsgeschiedenis, documentatie,
samenwerking met de kunstenaar
en het herinstalleren van de kunst-
werken. Tijdens de herfstmaanden
kregen museumbezoekers in het
Kröller-Müller Museum gelegenheid
het onderzoek van nabij te volgen:
een van de museumzalen werd omge-
bouwd tot restauratieatelier voor
installaties van Ger van Elk, Joseph
Kosuth en Franz West. Daarnaast
gaven films, foto’s en andere
documentatie inzicht in vragen en
problemen rond beheer en behoud
van installatiekunst.
Ook zijn er twee seminars
georganiseerd in 2006. In mei
organiseerden ICN en Stichting
Behoud Moderne Kunst samen met
Bonnefantenmuseum in Maastricht
een seminar over vraagstukken als
de identiteit van installatiekunst,
authenticiteit en reproduceerbare
media en de rol van het museum als
intermediair tussen kunstenaar en
publiek. In oktober vond een tweede
seminar plaats in Stedelijk Museum
voor Actuele Kunst in Gent, waarin
de samenwerking tussen kunstenaar
en museum centraal stond. De resul-
taten van het project en de lezingen
van de seminars zijn geplaatst op
een door ICN ontwikkelde website.
De website heeft een geavanceerd
content management systeem
waarmee participanten on line infor-
matie kunnen toevoegen en beheren.
www.inside-installations.org
in kennis voorzien 11
Inside Installations: verschoof de onderzoeksvraag.
promotieonderzoek Deze is nu gericht op hoe musea
Preserving and Presenting Installation omgaan met de problemen in het
Artworks. An ethnographic research spanningsveld tussen het bepalen
into the making of museum works en vastleggen van de identiteit van
is de werktitel van het promotie- het kunstwerk enerzijds en het
onderzoek van Vivian van Saaze. toelaten van veranderlijkheid of
Het promotieonderzoek is een variabiliteit anderzijds.
samenwerking tussen ICN en Van Saaze bestudeert de veran-
de Faculteit der Cultuur- en derde museale praktijken aan de
Maatschappijwetenschappen van hand van drie case studies met
de Universiteit Maastricht. Het gebruikmaking van etnografische
behandelt de problematiek van het methoden als interviews, veldon-
verzamelen, beheren en presenteren derzoek en documentatiestudie.
van multimedia installatiekunstwerken Een van de centrale thema’s is
in een museale context. Vooral de verschuiving in de rollen van
de vraag in hoeverre noties als betrokkenen zoals het publiek,
authenticiteit en uniciteit nog geldig conservatoren, restauratoren,
zijn als criteria voor conservering- en technici en kunstenaars. Het
restauratiebeslissingen bij dergelijke onderzoek is verbonden aan het
kunstwerken stond in het onderzoek Europese onderzoeksproject
centraal. Vanuit de constatering dat Inside Installations.
een en dezelfde installatie binnen
een museale context verschillende www.inside-installations.org
verschijningsvormen kan aannemen,
Inside Installations werd in
het Kröller-Müller museum
nader toegelicht aan het
publiek d.m.v. restauraties
van installaties, films en
andere documentatie.
12 in kennis voorzien
Eu-Artech: onderzoek
Victory Boogie Woogie
In 2006 is op initiatief van ICN een
onderzoek gestart naar de ontstaans-
geschiedenis van het schilderij
Victory Boogie Woogie van Piet
Mondriaan (1872-1944).
Het onderzoek wordt verricht door
een wetenschappelijk team van het
ICN, het Gemeentemuseum Den Haag
en een Italiaans wetenschappelijk
team dat verbonden is aan Molab, een
mobiel laboratorium uit het Europese
onderzoeksprogramma Eu-Artech.
Door onderzoek met contactloze,
non-destructieve infrarood- en
röntgentechnieken, wil men
meer te weten komen over de
schilderspraktijk en de ontwik-
keling van Mondriaan.
Mondriaan werkte twee jaar aan
het schilderij, vanaf 1942 tot aan
zijn dood in 1944. Hij begon met het
zetten van een aantal lijnen op het
doek om deze later steeds verder in
te vullen. Opvallend daarbij is dat
hij naast verf ook papier en tape
gebruikte om snel zijn compositie te
kunnen veranderen. In een aantal
gevallen is zichtbaar dat hij verf weg
heeft geschraapt. Meer informatie
over de verschillende stadia van
het werk zal meer inzicht geven in
Mondriaans’ werk- en denkproces.
In september 2006 vond voor de duur
van een week het vooronderzoek
plaats, waarbij deskundigen het werk
grondig bestudeerden met het blote
oog en een microscoop. Verschillende
waarnemingen waren het gevolg.
Zo blijkt het fragiele werk in goede
conditie te zijn. Waarschijnlijk nog
tijdens eerdere behandelingen
werden alle nog origineel ogende
tapes geconsolideerd. Bij dit onder-
zoeksgedeelte werd het werk virtueel
van zijn tapes ontdaan. Het is bekend
dat het schilderij ongeveer tien dagen
voor het overlijden van Mondriaan
helemaal in verf was uitgevoerd en
geen tapes meer had. Deze moeten
dus in de laatste tien dagen zijn
aangebracht. Door te kijken naar de
verflaag direct onder de tapes komt
een oudere versie te voorschijn die
eenvoudiger is qua compositie. Veel
verflagen lijken vrij gestructureerd
te zijn opgezet: zo bestaan de grote
rode en blauwe vlakken steeds uit
respectievelijk twee verflagen rood
en drie verflagen blauw. Bij de grote
gele vlakken lijken er twee verflagen
te zijn. Overblijvende vragen zijn
onder meer nog waarom Mondriaan
in kennis voorzien 13
Onderzoekers, conservatoren en restauratoren
van het ICN en het Gemeentemuseum Den Haag
bestuderen de Victory Boogie Woogie van Mondriaan.
donkerblauwe tape gebruikte en of Picture Group Portugal en Zwitserland bevonden
er meer informatie te achterhalen Expertmeetings zich onder de bezoekers.
is over eerdere composities. De ICN S+ groep is gewijd aan onder- De levendige bijeenkomsten vormden
Zowel het vooronderzoek in september zoek naar schilderijen. De groep en vormen een uitgelezen mogelijk-
2006 als het onderzoek met Molab, organiseerde sinds begin 2006 drie heid om door ICN verricht onderzoek
voorjaar 2007, vonden plaats op Picture Group Expertmeetings. Deze te profileren, informatie uit te
zaal en waren vanachter een glazen expertmeetings zijn driemaandelijkse wisselen en een netwerkplatform
wand te volgen door het publiek. internationale bijeenkomsten, waar te realiseren van onderzoekers en
restauratoren en onderzoekers uit (aankomende) restauratoren.
www.eu-artech.org dit vakgebied elkaar ontmoeten voor
inhoudelijke en informele discussies.
De deskundigen presenteren infor-
matie door middel van lezingen over
lopend onderzoek en restauraties.
De bijeenkomsten volgen de
Pigment Group Expertmeetings
op die, tot eind 2005, plaats-
vonden op het FOM Instituut of *FOM = Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie
AMOLF* in het kader van het AMOLF = FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica
De Mayerne programma.
Thema´s van de bijeenkomsten in
2006 waren ondermeer: experi-
menten en veranderend materiaalge-
bruik rond 1900, negentiende eeuwse
schilderkunst en moderne kleur-
stoffen en pigmenten. Begin 2007
werd een druk bezochte bijeenkomst
gehouden over het schoonmaken
van beschilderde oppervlakten.
Onderzoekspartners van Courtauld
Institute of Art, Tate Londen en
collega’s uit België, Duitsland,
14 in kennis voorzien
Betonreliëf en wandschil-
in kennis voorzien 15
dering. In 1966 door Hans

nationale samenwerking
Wiesman gemaakt in de
St. Petrus LTS te Haarlem.

Platform monumentale
wandkunst
Met de sloop van gebouwen uit de
wederopbouwperiode (1946-1965)
verdwijnt de monumentale wand-
kunst van deze architectuur in een
rap tempo. Wandschilderingen,
glasramen, mozaïeken, reliëfs
en andere toegepaste kunst-
werken zijn immers nagelvast
verbonden aan de gebouwen.
Monumentale kunst krijgt in
Nederland veel minder aandacht dan
de klassieke schilderkunst op doek
of paneel. Toch is Nederland rijk
aan wandschilderingen en andere
monumentale kunst uit verschillende
periodes. Zij bevinden zich in en
aan kerken, openbare gebouwen,
scholen, bedrijfspanden en woning-
complexen en zijn niet zelden van de
hand van bekende kunstenaars als
Karel Appel, Maurits Escher en Dolf
Henkes. De kunstwerken raakten
onder meer in vergetelheid omdat de
gebouwen van eigenaar wisselden.
Veel ervan werd verwaarloosd,
beschadigd, overgeschilderd of zelfs
vernietigd door renovatie of sloop.
Met name werken uit de laatste
bloeiperiode van de monumentale
wandschilderkunst, de periode van
na de Tweede Wereldoorlog, worden
bedreigd. Het project Monumentale
wandschilderkunst wil als onderdeel
van het ICN Programma schil-
derkunst, de aandacht vestigen
op het belang van monumentale
kunst uit deze periode door onder
meer aan te geven wat er nog aan
belangrijke kunstwerken bewaard
is gebleven en wat er is verloren.
Vanwege de samenhang tussen
monumentale kunst en architectuur
ligt een gezamenlijke aanpak met
de diensten voor monumentenzorg
voor de hand. Daarom werd op 25
oktober 2006 een professioneel
overleg georganiseerd. De bijeen-
komst resulteerde in een samen-
werking van Rijksdienst Archeologie
Cultuurlandschap en Monumenten
(RACM), Rijksgebouwendienst
(RGD), Rijksdienst Kunsthistorische
Documentatie (RKD), ICN en de
monumentendiensten van de drie
grote gemeentes. Specialisten van
deze instellingen zetten zich geza-
menlijk in voor het behoud van dit
cultureel erfgoed met als aandachts-
punten een landelijke inventarisatie
van monumentale kunstwerken, het
ontwikkelen van een waardestellend
kader, het bepalen van richtlijnen
voor selectie, behoud en beheer en
het afstoten. Met het gezamenlijk
opstellen van een communicatieplan
worden eigenaren, beheerders,
professionals en het grote publiek
betrokken bij dit project.
De website van het project zal een
belangrijk interactief instrument
vormen voor het vergaren én
verspreiden van relevante kennis.
Ook zullen via de website al uitge-
voerde lokale inventarisaties toegan-
kelijk worden gemaakt. Bij wijze van
proef brengt ICN van tien kunste-
naars het monumentale oeuvre in
kaart. Het zijn allen kunstenaars
waarvan werk in de ICN collectie
is opgenomen. De kunstenaars zijn
Wally Elenbaas, Dick Elffers, Jan
Groenestein, Lex Horn, Harry op de
Laak, Albert Muis, Louis van Roode,
Cuno van den Steene, Jeroen Voskuyl
en Nicolaas Wijnberg. De onder-
zoeksresultaten zullen op de website
worden gepubliceerd naast het
verslag van de ICN themadag 2007.
www.wederopbouwkunst.nl
Stof meten in musea
Het altijd aanwezige stof kan in
musea serieuze problemen opleveren.
Stof is hinderlijk voor de presentatie
van objecten en collecties naar
bezoekers toe. Bovendien kan stof op
lange termijn schade berokkenen aan
objecten door chemische reacties
en door de noodzaak om de objecten
dan vaker schoon te moeten maken.
Samen met de Haagse musea de
Gevangenpoort en Galerij Willem
V, en het Rijksmuseum voor
Volkenkunde in Leiden voert ICN
een meerjarig onderzoeksproject
uit over de accumulatie van stof
in musea. Doel van het project is
het ontwikkelen van een eenvou-
dige meetmethode om te bepalen
hoe snel stof zich verzamelt op
objecten of op bepaalde plekken.
Het verlies in glans van glas-
plaatjes door stof en de chemische
samenstelling van stof worden
hierbij gemeten. Met de verkregen
informatie kunnen de musea zelf
onder meer vaststellen waar het
stof vandaan komt en of bepaalde
maatregelen tegen stof werken.
16 in kennis voorzien
Informeren
ICN Themadag Kunst in
de openbare ruimte
Op donderdag 11 mei 2006 stond
de jaarlijkse themadag van ICN in
het teken van kunst in de openbare
ruimte. Het aantal buitenkunst
collecties in Nederland is groot.
Vrijwel alle gemeentes in Nederland
beheren grotere of kleinere verza-
melingen. Ook kastelen, landhuizen,
bedrijven en een aantal musea
bezitten nogal eens beelden die in
tuinen of andere buitenruimtes zijn
geplaatst. Hoewel de zorg voor deze
buitenkunst steeds meer professio-
naliseert, vormt het onderhoud ervan
vaak een sluitpost op de begrotingen.
In de praktijk gaat het onder-
houd gepaard met problemen.
Onvoldoende kennis van materialen
en reinigingsmethoden en gebrekkige
communicatie spelen hierbij een rol.
Professionalisering is noodzakelijk
door het bepalen van grenzen tussen
onderhoud en restauratie, de ontwik-
keling van normen en richtlijnen voor
onderhoud, en door het geven van
relevante opleidingen of cursussen.
in kennis voorzien 17
Tijdens de themadag trokken Studiebezoek en seminar De ontwikkelingen en het Nederlandse
verschillende sprekers de vergelijking Vlaamse Kunstcollectie beleid omtrent collectiemobiliteit
met de museale situatie. Beheerders In oktober bracht De Vlaamse stonden op het programma.
van buitencollecties kunnen profi- Kunstcollectie een studiebezoek Deskundigen bediscussieerden
teren van de ervaring met collec- aan ICN in het kader van kennis- zaken als aansprakelijkheids-
tiebeheer in de museale wereld. Zo uitwisseling over collectiemobiliteit. vraagstukken, transportrisico´s
bestaan er museale systemen voor De Vlaamse Kunstcollectie is een en verzekeringskosten die collec-
collectiebeheer die ook voor buiten- samenwerkingsverband tussen tiemobiliteit bemoeilijken. Om
collecties bruikbaar zijn. Groeningemuseum (Brugge), collectiemobiliteit te vergroten
Er werd gewezen op de voordelen van Koninklijk Museum voor Schone stelt ICN kennis en ervaring ter
(regionale) depots voor buitenbeelden Kunsten (Antwerpen) en Museum beschikking van Belgische partners.
en een mogelijke centrale herplaat- voor Schone Kunsten (Gent). De Nederland en België zijn ook
singdatabase voor monumentale afgevaardigden waren vooral geïn- vertegenwoordigd in verschillende
kunstwerken. Ook kunstenaars van teresseerd in instrumenten voor het Europese initiatieven op dit terrein.
kunstwerken in de openbare ruimte stimuleren van collectiemobiliteit.
moeten tijdig worden betrokken Op de afdelingen Advies en Collecties
bij onderhoud of verplaatsingen. werden zij voorgelicht over de
Zij kunnen zich beroepen op indemniteitsregeling, beleidskeuzes
auteursrecht. Goede afspraken en en visie van het Ministerie van
contacten met kunstenaars kunnen OCW, stijgende prijzen van vooral
onnodige conflicten voorkomen. kunstvoorwerpen, verzekeringen
en risicobeheer in musea.
In december vond het seminar
Het ICN Infoblad Kunst in de Kou Collectiemobiliteit in het Paleis
is op te vragen bij info@icn.nl der Academiën in Brussel plaats,
waar de afdeling Advies van ICN
was vertegenwoordigd. Europese
Onderzoek en reiniging van
De verwoeste stad (1953) in
Rotterdam, gemaakt door
Ossip Zadkine.
18 in kennis voorzien in kennis voorzien 19

Symposium Het museale binnenklimaat LAMO 2006, vernieuwde
Op 24 november 2006 werd ter gelegenheid van het afscheid van ICN Leidraad voor het Afstoten
adviseur Ton Jütte een symposium georganiseerd onder de noemer Het van Museale Objecten
museale binnenklimaat; verleden, heden en toekomst. Onder voorzit- Op 30 november werd de nieuwe
terschap van Kees van Twist, directeur Groninger Museum, spraken LAMO gepresenteerd in Rijksmuseum
vertegenwoordigers uit de erfgoedwereld en het universitaire veld over voor Volkenkunde in Leiden. Tijdens
dit thema. het gelegenheidssymposium werden
Het symposium had tot doel de positie te bepalen binnen het denken verschillende aspecten van het
over klimaatbeheersing en het verkennen van trends voor de toekomst. selecteren en afstoten belicht.
Aan de hand van voorbeelden werd inzichtelijk gemaakt hoe besluitvor- Sprekers waren Graddy Boven
ming totstandkomt en welke partijen daarbij een rol spelen. (Marinemuseum), Steven Engelsman
Tijdens deze dag werd duidelijk dat het denken over klimaat in (Rijksmuseum voor Volkenkunde),
beweging is en dat klimaatbeheersing om een interdisciplinaire Arjen Kok (afdeling Advies ICN) en
benadering vraagt. In plaats van het hanteren van strenge normen, Harry Leijten (ethische commissie).
bestaat er behoefte aan richtlijnen die per situatie geïnterpreteerd Frank Bergevoet (ICN) leidde
kunnen worden. Daarbij is naast aard en conditie van de collectie ook als moderator het debat. De
het type gebouw maatgevend. Sprekers waren Bart Ankersmit (afdeling vernieuwde opzet van de leidraad
Onderzoek ICN), Judikje Kiers (Museum Ons’ Lieve Heer op Solder), is gebaseerd op het proces van
Tessa Luger (afdeling Advies ICN), Veerle Meul (Erfgoedinspectie), selectie, herplaatsing en afstoting
Gerard Rooijackers (UvA), Henk Schellen (TU Eindhoven) en Hans vanaf de randvoorwaarden tot de
Vlaardingenbroek (restauratiearchitect). afhandeling waardoor zij beter
Onderwerpen waren de relativering van de eeuwigheidswaarde van aansluit bij de museale praktijk.
cultureel erfgoed, een terugblik op het Deltaplan uit de jaren negentig,
bouwkundige en technische vraagstukken, de beperkingen en mogelijk- Publicatie Erfgoed
heden van klimaatbeheersing in historische monumenten en museale dat beweegt
praktijksituaties, èn mogelijkheden voor de toekomst. Op 18 november werd de publicatie
Erfgoed dat beweegt! gepresenteerd
op een feestelijke bijeenkomst
Ter ere van het afscheid
bij Nationaal Smalspoormuseum
van Ton Jütte werd in Valkenburg (ZH). Het boek
een klimaatsymposium is de publieksversie van het
georganiseerd. Waardestellend Kader voor Mobiel
Erfgoed dat in 2005 in opdracht van
de staatssecretaris van Cultuur is
ontwikkeld door ICN, Rijksdienst
Archeologie, Cultuurlandschap en
Monumenten (RACM) en deskun-
digen uit het veld. De publicatie
geeft inzicht in de context waarin
het waardestellend kader functio-
neert. Uitgeverij PlanPlan voorzag
het boek rijkelijk van illustraties
om het onderwerp zowel inhou-
delijk als visueel voor een breed
publiek toegankelijk te maken.
Op 14 december verscheen de
tussenrapportage over de inven-
tarisatie van wet- en regelgeving
die het behoud van mobiel erfgoed
negatief beïnvloeden. Zo dwingen
actuele milieueisen beheerders
van mobiel erfgoed tot ingrepen
en aanpassingen die de authen-
ticiteit van objecten aantasten.
De stichting Mobiele Collectie
Nederland signaleerde dit in haar
knelpuntennota (2005). ICN maakte
in samenwerking met RACM een
eerste inventarisatie op hoofdlijnen.
Erfgoed dat beweegt!
Rijk geïllustreerde
uitgave over de mobiele
collectie Nederland.
Uitgeverij PlanPlan.
20 in kennis voorzien
De Collectiewijzer
In 2005 stelde ICN een plan van
aanpak op voor een doelmatige
Collectiewijzer, waarbij toekomstige
gebruikers (inter)actief bij het project
betrokken worden. De Collectiewijzer,
die toegang biedt tot gedigitaliseerde
erfgoedcollecties en informatie
over collectiebeheer, ontleent zijn
bestaansrecht immers volledig aan
de gebruikers. Het project wordt
mede door ICN ingezet om mogelijk-
heden van internet en multimedia te
verkennen en optimaal te gebruiken.
Zowel communicatie als ontwikkeling
van het project vinden grotendeels
plaats via internet. Iedere geïnteres-
seerde kan op de projectwebsite
nieuws en informatie vinden over het
project en deelnemen aan opiniepei-
ling of discussie. Ook het contact
met groepen en het beheer van het
projectarchief vindt plaats via de
site. Zo kunnen alle leden verslagen
van bijeenkomsten terugvinden op
een apart gedeelte van de website.
In 2006 zijn contacten gelegd om
een tiental nieuwe datasets en de
laatste bronnen uit het Geheugen
van Nederland aan de digitale
Collectiewijzer toe te voegen en
het is mogelijk gemaakt om via
de Collectiewijzer de ICN biblio-
theekcatalogus te raadplegen. Uit
gebruikersonderzoek is gebleken
dat bovenstaande informatie en de
voorlopige opzet in een behoefte
voorziet, naast andere bronnen zoals
de syllabi van het Landelijk Contact
van Museumconsulenten (LCM).
In 2007 zal verder worden gezocht
naar partners die inhoudelijke
stukken op de Collectiewijzer willen
presenteren. Internationaal is
samenwerking wenselijk met de
initiatiefnemers van de Engelse
website Collections Link.
Op 25 september hebben de Sectie
Informatievoorziening Musea
in Nederland (SIMIN) van de
Museumvereniging en ICN geza-
menlijk de themamiddag Besluiten
tot aansluiten georganiseerd.
Op de themamiddag benadrukte ICN
dat het streven naar samenwerking
essentieel is voor de ontwikkeling en
duurzaamheid van de Collectiewijzer.
Die samenwerking kan op allerlei
gebied plaatsvinden. Zo is ICN
partner in het MultimediaN e-culture
project, waarin via het leggen van
semantische relaties koppelingen-
gemaakt worden tussen objecten
uit erfgoedcollecties. Daardoor kan
bijvoorbeeld niet alleen worden
gezocht naar werken van Gauguin,
maar toont de resultatenlijst ook
werk van kunstenaars van dezelfde
stijl of periode. Het project won
begin november de eerste prijs
op de Amerikaanse Internationale
Semantic Web Challenge.
ICN heeft de intentie om het
beheer van de Collectiewijzer ook
ná 2008 te waarborgen. De exacte
vorm daarvan is mede afhankelijk
van de uiteindelijke vorm van de
Collectiewijzer en zal in 2007 nader
omschreven worden. Om draagvlak
te creëren is het project zowel
intern als extern gecommuniceerd
door middel van lunchlezingen,
artikelen in Museumvisie en
Museumberichten, in digitale
en gedrukte Nieuwsbrieven, de
Cultuurminnaar en Nrc Next.
www.collectiewijzer.nl
Nrc Next en Nrc Handelsblad
berichtten over de eerste
prijs voor het MultimediaN
e-culture project.
Communiceren
De afdeling Communicatie &
Informatie zorgt voor toenemende
interne en externe informatie-
voorziening en kennisuitwisseling.
In 2006 is bovendien deskundig-
heidsbevordering als nieuwe taak
opgepakt. Conform de ontwikkelde
visie zullen cursussen, trainingen en
debatten nauw aansluiten bij de door
ICN ontwikkelde kennis en zullen
meer ICN medewerkers als docenten
worden ingezet. Ook het werken
binnen programma’s is met veel elan
ondersteund. Het communicatie-
beleid is gericht op geïntegreerde
communicatie bij programma’s en
projecten, en op samenwerking
met derden. Een ander inhoudelijk
speerpunt is een verdere profilering
van de ICN activiteiten in de natio­
nale wetenschapsjournalistiek. Dit
heeft, naast aandacht op radio en
televisie, artikelen opgeleverd in
dagbladen als NRC Handelsblad,
Volkskrant en Telegraaf en in
vakbladen als Natuurwetenschap
& Techniek, Cr en EOS.
Uit het persoverzicht 2006 komt naar
voren dat ICN met uiteenlopende
onderwerpen media aandacht
heeft gekregen zoals: de restitutie
in kennis voorzien 21
van oorlogskunst, de schenking
van schilderijen en tekeningen uit
de nalatenschap van Lucebert, de
samenwerking met Shell en het Van
Gogh Museum, de lancering van de
herplaatsingsdatabase en het natuur-
wetenschappelijke onderzoek naar de
Victory Boogie Woogie in samenwer-
king met het Gemeentemuseum Den
Haag.
Een speciaal aandachtspunt van de
afdeling was de overdracht van de
Opleidingen naar de Universiteit van
Amsterdam.
De serviceverlening van het
Informatiecentrum kreeg de moge-
lijkheid van service op afstand, wat
met een virtueel aanbod is onder-
vangen. Zo is de bibliotheekcatalogus
on line te raadplegen, de uitleen van
boeken en dossiers is geautomati-
seerd en het eerste kennisdossier is
via het web toegankelijk gemaakt.
Het internetgebruik is ook toege-
nomen, mede door de ontwikkeling
van project ondersteunende websites
zoals: www.wederopbouwkunst.nl, www.
fingartprint.org, www.metal07.org en
www.moderneschilderijenschoonmaken.nl
22 in kennis voorzien in kennis voorzien 23

Public relations
De onder-
zoeksdag
werd goed
Nieuwe huisstijl Publieksgerichte activiteiten de atelierpraktijken van Vincent van bezocht.
Vanuit een opdracht van het Ministerie van OCW om een nieuw logo te ICN heeft als rijksdienst de taak om Gogh en tijdgenoten zoals dat wordt
ontwikkelen is besloten om de gehele ICN huisstijl te vernieuwen. Daartoe de samenleving bewust te maken verricht door ICN samen met het Van
is de missie van de organisatie vertaald naar de kernwaarden dynamisch, van het belang van het behoud Gogh Museum en Shell Nederland.
verantwoordelijk, zichtbaar en zorgzaam. Het door bureau Koeweiden van cultureel erfgoed. In 2006
Postma ontworpen logo is een associatieve, beeldende vertaling hiervan. zijn enkele bijzondere activiteiten
Met ontwerpbureau Total Identity werd een concept voor de huisstijl ontwik- georganiseerd om kennis en activi-
keld waarin helderheid, herkenbaarheid, openheid en de samenhang met teiten vanuit ICN beter op de kaart
de Nederlandse maatschappij duidelijk worden. De ontwerpen zijn gemaakt te zetten bij een breed publiek.
vanuit de houding ‘durf jezelf te laten zien’. Deze visie wordt toegepast in de Op 23 februari vond de eerste ICN
vormgeving van de communicatiemiddelen waarin actuele, maatschappelijk Onderzoeksdag plaats. Dit is een open
relevante thema’s open en toegankelijk worden gepresenteerd. Zes door dag bedoeld om pers en collega’s
beelden begeleide verhaallijnen zijn hiervoor ontwikkeld. In de verhalen uit het museale veld te informeren
worden problemen in een maatschappelijke context geplaatst om daarna over de ICN onderzoeksactiviteiten.
op de activiteiten van ICN in te gaan. Voorbeelden van verhaallijnen zijn: Deelnemers werden rondgeleid in de
laboratoria en maakten kennis met
• Good vibrations over trillingenonderzoek waarin de schade aan museale verschillende analysetechnieken,
objecten door de nabijheid van grote evenementen wordt onderzocht papier- en schilderijenonderzoek, In de
• De kunst van het beheren over de noodzaak van goed collectiebeheer kunsttechnologisch bronnenonder- Rembrandtweek
• Tekens aan de wand over door sloop bedreigde monumentale zoek en onderzoek naar moderne zonden de NOS
wandschilderingen materialen en hedendaagse kunst. en NPS dagelijks
• Visitor impact over risico-analyse ter voorkoming van schade aan collecties De live televisie-uitzendingen van programma’s
• Van waarde en daarom kwetsbaar over het beheer en behoud van beelden in NOS en NPS, vanaf het balkon uit vanaf het
de openbare ruimte van ICN aan het Museumplein, balkon van het
• Verdwaalde schoonheid over collectiemobiliteit en de Collectiewijzer Voorbeelden droegen bij aan de nadere bekend- ICN aan het
• Kunst verwaterd over Nederland als waterland en vochtproblemen in van de heid van ICN, evenals deelname Museumplein.
collecties nieuwe ICN aan de Wetenweek met een
huisstijl, lezingenprogramma gericht op
De nieuwe huisstijl zet in op een grotere variëteit aan communicatie ontworpen scholieren uit het voortgezet onder-
middelen om de zichtbaarheid te vergroten. Zo kwam de eerste digitale door Total wijs. Thema van de lezing was
ICN nieuwsbrief uit in september en zijn er meerdere nieuwe websites Identity. Van Goghs’s atelierpraktijk in context,
ontwikkeld. het wetenschappelijk onderzoek naar
24 in kennis voorzien
Symposium en lintje
Karin Groen
In de middag van 18 oktober werd
in het auditorium van het Van Gogh
Museum, een symposium gehouden
met als uiteindelijk doel een afscheid
ter ere van onderzoeker Karin
Groen. Zij was vanaf 1995 in dienst
bij ICN en van 1969 tot 1981 bij het
Centraal Laboratorium, een van
ICN’s voorlopers. Tijdens deze
periode verrichtte zij materiaal-
technisch onderzoek aan talloze
schilderijen en beeldhouwwerken
in binnen- en buitenland, meestal
ten behoeve van de restauratie
van deze kunstwerken. Het meest
bekend is haar onderzoek voor
het Rembrandt Research Project
waardoor er veel meer bekend is
geworden over Rembrandts’ schil-
dertechniek en materiaalgebruik.
Karin Groen leverde op internationaal
wetenschappelijk niveau een grote
bijdrage aan het kunsttechnologisch
onderzoek van schilderijen.
Naast haar wetenschappelijke
werk heeft zij zich ook ingezet voor
onderwijs aan restauratoren, zoals bij
Stichting Restauratie Atelier Limburg
(SRAL). Generaties kunsthistorici en
chemici zijn door haar met conserve-
in kennis voorzien 25
Het Informatiecentrum totaal aantal bezoekers en uitleningen 2005 en 2006
klanten klanten uitle- uitle-
ringsonderzoek vertrouwd geraakt. Ontwikkeling 2005 2006 ningen ningen
Tijdens het symposium werd Karin Het Informatiecentrum van ICN verandert van een traditionele bibliotheek 2005 2006
Groen door Anne van Grevestein naar een modern informatiecentrum. Binnen deze ontwikkeling zijn in 2006 1e kwartaal 930 788 394 323
(directeur SRAL), Ella Hendriks een aantal concrete stappen gezet. Zo is gewerkt aan een gebruikersvriende-
2e kwartaal 900 775 291 384
(hoofd Restauratie Van Gogh lijker on line publiekscatalogus, waarvan de presentatieschermen en zoek-
Museum) en Ernst van de Wetering mogelijkheden zijn verbeterd. Ook is een start gemaakt met het beschikbaar 3e kwartaal 850 624 203 236
(Rembrandt Research Project) gehul- stellen van digitale publicaties binnen de zogenaamde digitale bibliotheek. 4e kwartaal 780 743 321 322
digd. Na een feestelijke afsluiting Ter ondersteuning van de publicatie van de vernieuwde Leidraad voor het
van de dag werd zij tot officier in de Afstoten van Museale Objecten is door het Informatiecentrum het kennisdos- TOTAAL 3460 2930 1209 1265
Orde van Oranje Nassau benoemd. sier selectie en afstoting ontwikkeld dat achtergrondinformatie bevat. Vanaf
Het bijhorende lintje werd uitgereikt 2006 wordt op beperkte schaal uitgeleend aan derden om tegemoet te komen
door wethouder van Cultuur van aan de wens van (afstuderende) studenten van Reinwardt Academie en
Amsterdam, Caroline Gehrels. Universiteit Amsterdam en medewerkers van het Rijksmuseum Amsterdam.
Karin Groen is benoemd tot Officier
in de Orde van Oranje Nassau.
Wethouder Gehrels speldde haar
Aanwinsten
het bijbehorende lintje op.
Hoewel het Informatiecentrum druk bezig is met het beschikbaar stellen van
digitale publicaties, blijven boeken toch ook van groot belang. In 2006 zijn
een kleine vijfhonderd nieuwe titels aan de bibliotheekcatalogus toegevoegd.
Voor de bibliotheeklocatie Rijswijk gaat het voornamelijk om tentoonstel-
lingscatalogi en kunstenaarsmonografieën, in Amsterdam ligt de nadruk op het
onderwerp conservering en restauratie van kunstvoorwerpen. Abonnementen
op een groot aantal nationale en internationale vaktijdschriften zijn verlengd.
Bezoekers- en uitleningen
Studenten en medewerkers van het ICN vormen onze belangrijkste doel-
groepen. De opleiding tot restaurator is zodanig ingericht dat er om het
jaar een lichting afstudeert. In 2006 was dit niet het geval. Dit is enigszins Digitalisering
zichtbaar in de bezoekersaantallen (zie tabel). Het aantal uitleningen is licht van de catalogus
toegenomen ten opzichte van 2005. Dit laatste is deels verklaarbaar door de betekent dat de
toename in het gebruik van onze collectie door studenten die de UvA bachelor/ kaartenbakken niet
master-opleiding Conservering en restauratie volgen. meer nodig zijn.
26 in kennis voorzien
Deskundigheidsbevordering
Cursussen
Het jaar 2006 was een goed cursus-
jaar met een breed cursusaanbod.
In totaal werden 18 cursussen en
acht masterclasses georganiseerd
met de volgende onderverdeling
naar onderwerp en doelgroep:
• materiaalkennis en preventieve
conservering (drie nieuwe
onderwerpen)
• collectiebeheer en collectie­
management (nieuw onderwerp)
• internationale cursussen voor
conservatoren en restauratoren
(vijf nieuwe onderwerpen)
Veel belangstelling was er voor
Meubelen, Risicoanalyse en risicoma-
nagement in collecties, New methods
of cleaning painted surfaces en
Identification of paper. De voorlich-
tingsbijeenkomst over waardestel-
lend kader voor mobiel erfgoed en
fondsenwerving sloot aan op de ICN
Themadag 2004 over mobiel erfgoed.
De cursus Behoudsmedewerker
musea, archieven en bibliotheken
werd in 2006 voor de tweede keer
aangeboden: alle 14 deelnemers
ontvingen het gelijknamige
certificaat.
in kennis voorzien 27
Op verzoek ontwikkelde en organi-
seerde ICN in 2006 vijf in-compa- Aantallen deelnemers De internationale
nytrainingen. De aanvragers waren masterclass Removal
Vakopleiding Transport en Logistiek Materiaalkennis en preventieve conservering 82 of pressure sensitive
(VTL), bibliotheek Universiteit van tapes and tape
Amsterdam, bibliotheek Universiteit Collectiebeheer en collectiemanagement 137
stains o.l.v. Elissa
Utrecht, collectiebeheerders van Masterclasses 73 O’Loughlin en Linda
de ministeries en Paleis Soestdijk. Stiber Morenus.
Themadag 89 Beide docenten zijn
Deelnemersonderzoek senior conservator
Behoudsmedewerker musea,
Derdejaars communicatiestagiaire 14 resp. bij The Walters
archieven, bibliotheken
van de Hogeschool Leeuwarden, Art Gallery in
Dorathé Slagter, onderzocht Baltimore en The
hoe aantallen en diversiteit van Library of Congress
deelnemers aan ICN cursussen in Washington.
zich verhouden tot het potentieel
aan deelnemers en doelgroepen in
Nederland. Vervolgens is een voorstel
gemaakt om doelgroepen voor het
cursusaanbod meer gericht via
verschillende kanalen te benaderen
om hen aan te trekken als cursisten.
28 geven om collecties
Als objecten uit de ICN collectie
niet in bruikleen zijn gegeven,
worden ze in depots in Rijswijk
bewaard. Eén van de depots
is het grote objectendepot.
geven om collecties 29
geven om
De ICN collectieonderdelen variëren van jong
tot oud, van groot tot klein en worden vanuit
uiteenlopende regelingen of overdrachten
opgenomen. Met kennis en zorg worden de
collecties
voorwerpen beheerd, gepresenteerd of in
bruikleen gegeven bij passende instellingen door
heel Nederland. Naast de fysieke zorg ervan,
houdt ICN zich bezig met collectiegerichte zaken
als restituties, ontsluiten en het ontwikkelen
van randvoorwaarden die een optimale zorg
van de collectie waarborgen. Dit betekent in de
praktijk niet alleen het behouden maar ook het
desgewenst mobiliseren of zelfs afstoten van
collectieonderdelen. Ook in 2006 richtte ICN zich op
de zorg voor honderden objecten en vele projecten.
30 geven om collecties
Beheren
Collectie
Aanwinsten 2006
ICN aanvaardt schenkingen en
verworven voorwerpen in het
kader van de successieregeling.
Verschuldigd successierecht kan in
bepaalde gevallen worden kwijtge-
scholden, indien voorwerpen uit de
nalatenschap worden overgedragen
aan de Staat. Over de toepas-
sing van deze regeling door de
minister van Financiën adviseert de
Adviescommissie over aangeboden
cultuurbezit uit nalatenschappen.
Bij de beoordeling wordt het belang
van de aangeboden voorwerpen voor
de Collectie Nederland conform de
Deltaplancriteria getoetst. Bovendien
wordt vooraf nagegaan of er museale
belangstelling voor het voorwerp
is. Bij positief advies en opvolgend
besluit van het Ministerie van
Financiën wordt het voorwerp over-
gedragen aan de Staat, ingeschreven
in de rijkscollectie-inventaris en in
bruikleen gegeven. Een deel van
de volgende aanwinsten is in 2006
op basis van de successieregeling
aanvaard.
• schilderij, J.S. Mancadan,
herkomst kwijtschelding succes-
siebelasting, bestemming bruikleen
aan Fries Museum Leeuwarden
• 167 voorwerpen, nalatenschap
Boudewijn Büch, herkomst
kwijtschelding successiebelas-
ting, bestemming bruikleen aan
Teylers Museum Haarlem
• tekening, T. van Hoytema,
herkomst kwijtschelding succes-
siebelasting, bestemming bruikleen
aan Gemeentemuseum Den Haag
• vijf schilderijen, F. van Schoten,
A. J. Begeyn, A. J. T. Monticelli,
J. E. Hulsbergen en J. Polet,
herkomst eigendomsoverdracht
Centraal Museum Utrecht
• 200 schilderijen en 2.000 werken
op papier, Lucebert, herkomst
nalatenschap Lucebert
• vijf haardplaten, herkomst
eigendomsoverdracht
door het Zeeuws Maritiem
muZEEum Vlissingen
• 39 diverse meubelen, herkomst
inschrijving rijkseigendom,
bestemming bruikleen aan
Zeeuws Archief Middelburg
• 39 stoelen, herkomst
beheersoverdracht door
Ministerie van Defensie
• twee tapijten, herkomst
beheersoverdracht door
Ministerie van Financiën
• wieg, architect Cornelis van
der Wilk, herkomst schenking
Nalatenschap Lucebert
De verwerving van de collectie kunst-
werken van Lucebert via Stichting
Lucebert is uniek. Na overleg met de
stichting kwam de overeenkomst van
overdracht in maart 2006 formeel
tot stand. De 200 schilderijen en
ruim 2.000 werken op papier zijn
kwalitatief hoogwaardig en represen-
tatief voor Luceberts totale oeuvre.
Het gebaar van Luceberts weduwe
en het stichtingsbestuur getuigt van
een grote betrokkenheid en verant-
woordelijkheidszin. De collectie blijft
als unieke documentatie van een
bijzonder kunstenaarsschap en als
verzameling bijeen. Binnen de taken
en doelstellingen van ICN wordt het
werk beschikbaar gesteld aan musea
en andere instellingen. Delen van de
collectie kunnen worden geplaatst
binnen museale collecties als aanvul-
ling op daar reeds aanwezig werk
van Lucebert. Andere delen kunnen
als (tijdelijke) bruikleen worden
gepresenteerd op zowel museale als
representatieve niet-museale locaties
in binnen- en buitenland. Zo worden
het behoud van de collectie Lucebert
op langere termijn gegarandeerd
en de zichtbaarheid van het werk
bevorderd. Het beeldend werk van
geven om collecties 31
Lucebert behoudt, in overeenstem-
ming met de wensen en ideeën
van de kunstenaar, voor komende
generaties zijn actuele betekenis.
Lucebert hechtte groot belang aan
de publieke toegankelijkheid van
zijn werk. De aanvaarding van deze
collectie betekent een belangwek-
kende en kwalitatief hoogwaardige
aanvulling van de Collectie
Nederland in het algemeen en van
de rijkscollectie in het bijzonder.
Als waardering voor het gebaar en
als erkenning van het bijzondere
belang van deze schenking werd de
Museummedaille 2006 uitgereikt
aan de weduwe van de kunstenaar
en tevens voorzitter van Stichting
Lucebert, Tony Swaanswijk-Koek.
Werken van Lucebert
zijn geregistreerd en
gerestaureerd, zodat
ze voor bruikleen
geschikt zijn.
32 geven om collecties geven om collecties 33

Nalatenschap Collectie op Orde Programma Selectie De ontwikkeling van de database

Boudewijn Büch Voor het project Collectie op Orde Sinds 2005 is het Programma Selectie kwam voort uit de herziening van
Op 23 november 2002 overleed is in 2006 gewerkt aan het in kaart één van de speerpunten in het beleid de Leidraad voor het afstoten van
Boudewijn Büch onverwachts op brengen van het aantal ICN kunst- van ICN. Het programma richt zich museale objecten (LAMO).
53-jarige leeftijd. Naast schrijver, werken dat door bruikleennemers op het verkleinen van de ICN collectie
dichter, televisiepresentator, werd vermist. om de kwaliteit ervan te verhogen www.herplaatsingsdatabase.nl
wereldreiziger, eilandenbezoeker, Als gevolg van reorganisaties, samen- en om de collectie beter te kunnen
Jaggerfan, dodo-freak, Goethe- voegingen en opheffing van organi- beheren.
kenner en boekengek was hij ook saties waaraan kunstwerken waren Vanuit het proces van selecteren
een fervent collectioneur. Om in zijn uitgeleend, zijn objecten vermist en afstoten worden instrumenten
veelzijdigheid herinnerd te worden, geraakt. Vooral bij de 13 ministeries ontwikkeld die bruikbaar zijn voor
besloot de familie op aanraden bleek een groot aantal vermis- collega’s uit het museale veld. Doel is
van adviseurs een zorgvuldige singen voor te komen. In vrijwel het vereenvoudigen van selectie- en
en compacte dwarsdoorsnede te alle gevallen zijn de vermissingen afstotingsprocessen en het creëren Kunstwerken
maken uit zijn nalatenschap. De op de bruikleennemers verhaald. van draagvlak. geselecteerd
objecten moesten representatief Tevens zijn maatregelen genomen Door een team van conservatoren om te worden
zijn voor de belangstellingsge- om herhaling in de toekomst te zijn 2.000 kunstwerken beoordeeld afgestoten.
bieden van Büch en aansluiten bij voorkomen. Zo zijn contracten op de vraag of de kwaliteit van de
de belangstellings­gebieden van en voorwaarden voor bruiklenen objecten voldoende is om ze in de
het beoogde ontvangende Teylers aangescherpt, is het klantenbestand ICN collectie te handhaven.
Museum in Haarlem. Het museum verkleind en is voor de ministeries de
koos onder meer boeken, drie Andy speciale regeling Materieel Beheer Herplaatsingsdatabase
Warhol grafieken en een kleine Museale Voorwerpen ontworpen. De Op 29 mei werd de herplaatsings­
boekenkast intiem gevuld met regeling werd op 6 december 2006 in database van ICN gelanceerd. Op
boeken en verzamelaarobjecten. nummer 238 van de Staatscourant deze website kunnen geïnteres-
gepubliceerd. seerden zien welke objecten door
ICN worden afgestoten en aange-
Het kastje van Boudewijn boden voor herplaatsing in musea.
Büch staat nu in het Teylers
Ook musea onderling kunnen
Museum in Haarlem.
objecten uitwisselen en voor
herplaatsing aanbieden.
Foto: Martijn Zegel, Teylers Museum
34 geven om collecties geven om collecties 35

Indemniteit
De subsidieregeling indemniteit bruiklenen 2005 is erop gericht verzekerings-
kosten voor bijzondere tentoonstellingen te reduceren om er (mede) voor te
Tentoonstellingsposters.
zorgen dat dergelijke tentoonstellingen in Nederland georganiseerd kunnen
Links Ganymedes geschilderd
worden. De regeling bestaat sinds 1989. Vanaf 2005 is de regeling belegd bij
door Rembrandt, rechts
ICN. Dit betekent dat ICN sindsdien alle aanvragen voor indemniteitsgarantie
Amor door Garavaggio.
behandelt en namens de minister van OCW besluit of een indemniteitsverkla-
ring al dan niet wordt afgegeven.
Rembrandtjaar
De vierhonderdste geboortedag van Rembrandt van Rijn is in de museum-
wereld uitbundig gevierd. Het hele jaar door kon het publiek in Nederland
genieten van tentoonstellingen met Rembrandt in de hoofdrol. Om dit mogelijk
te maken is het plafond van de indemniteitsregeling in het Rembrandtjaar
verruimd van 230 naar 500 miljoen euro op enig moment, en konden alle
aanvragen worden gehonoreerd. Het resultaat was een recordaantal van
veertien tentoonstellingen waarvan acht in het teken stonden van
Rembrandt 400, inclusief de spectaculaire tentoonstelling Rembrandt en
Caravaggio en presentatie van Rembrandts’ Moeder, mythe en werkelijkheid.
In totaal is 828 miljoen euro aan indemniteitsgarantie verleend.
De Ter Borch is een sleutelstuk voor de Nederlandse geschiedenis en past
prachtig binnen de filosofie van het nieuwe Rijksmuseum. Het belang van de
bruiklenen was dan ook zeker niet de reden van afwijzing.
De indemniteitsregeling eist dat een aanvraag voor aanvang van een bruikleen
wordt ingediend en dat de bruikleenperiode niet langer is dan vijf jaar. Het
Rijksmuseum heeft de werken van Lundens en Ter Borch echter al sinds
respectievelijk 1959 en 2000 in bruikleen. ICN kon daarom niet anders dan de
aanvraag op formele gronden afwijzen.
Met medeweten van ICN is het museum tegen het indemniteitsbesluit in
bezwaar gegaan. Beide partijen waren van mening dat voor bestaande lang-
durige bruiklenen aan verzelfstandigde rijksmusea naar alternatieve mogelijk-
heden gezocht moest worden. In april 2006 volgde een hoorzitting
ICN versus het Rijksmuseum. Het bezwaarschrift werd ongegrond verklaard
en het besluit bleef gehandhaafd. Wel leidde de hoorzitting er toe dat de
Directie Cultureel Erfgoed (DCE) van het Ministerie van OCW, momenteel
naar alternatieve oplossingen zoekt. Gezien het uitgangspunt van de Staat om
risico’s niet te verzekeren, wordt ondermeer bekeken of aansprakelijkheid
voor langdurige bruiklenen aan verzelfstandigde rijksmusea in de toekomst
voor risico van de Staat kunnen komen.

Indemniteitsaanvraag Rijksmuseum
In december 2005 moest ICN de indemniteitsaanvraag van het Rijksmuseum in
Amsterdam voor twee schilderijen van de National Gallery in Londen afwijzen.
De aanvraag was in meer opzichten een primeur. Het was de eerste aanvraag
voor langdurige bruiklenen en het was de eerste en tot nu toe enige afgewezen
aanvraag. De aanvraag betrof de schilderijen Kopie van de Nachtwacht van
Fotografen aan het
Gerrit Lundens (vóór 1650) en Vrede van Münster van Gerard ter Borch
werk bij de inrichting
(1648). Beide werken zijn van uitzonderlijk belang voor het Rijksmuseum en
van de tentoonstelling
voor de Collectie Nederland in het algemeen.
Rembrandt - Caravaggio.
De Lundens is het enige werk dat Rembrandts Nachtwacht in zijn originele
verschijningsvorm weergeeft inclusief de delen die in 1715 bij de verhuizing
Foto: Rijksmuseum Amsterdam
van de Kloveniersdoelen naar het huidige Koninklijke Paleis zijn afgesneden.
36 geven om collecties
Restituties
Kunstwerken Goudstikker
ICN is belast met de uitvoering van
besluiten tot teruggave aan rechtheb-
benden van na de Tweede Wereld-
oorlog gerecupereerde kunstwerken.
Begin 2006 besloot de staatssecreta-
ris op basis van het advies van de
Restitutiecommissie om 202
schilderijen terug te geven aan
erfgenamen van kunsthandelaar
Jacques Goudstikker.
Gedurende het gehele jaar is gewerkt
aan de teruggave. Van alle werken
zijn conditieopnames opgesteld, digi-
tale afbeeldingen gemaakt en
informatiedossiers samengesteld.
Alle werken zijn bovendien behan-
deld in het restauratieatelier met het
oog op het consolideren van doeken,
panelen en lijsten en het reisvaardig
maken.
De werken zijn in depot onderge-
bracht en beschikbaar gehouden voor
de afgifte aan de rechthebbenden.
Naast de collectie Goudstikker zijn in
2006 nog acht voorwerpen gerestitu-
eerd aan rechthebbenden, waaronder
een Amsterdams stadsgezicht van
een anonieme kunstenaar en een
fraai pluimveestuk van M. d’ Honde-
coeter.
Presenteren
Tentoonstelling Geroofd
maar van wie?
Gezicht op In de periode van 30 november 2006
Delft (1665) tot en met 4 februari 2007 waren 32
door D. schilderijen en enkele objecten te
Vosmaer is zien in de Hollandsche Schouwburg
teruggegaan in Amsterdam in de tentoonstel-
naar de ling Geroofd, maar van wie?
Goudstikker De tentoonstelling bevatte een
erfgenamen. selectie uit de grote hoeveelheid
Zij hebben het zogenaamde geroofde kunstwerken,
vervolgens, die na de Tweede Wereldoorlog terug
met nog een naar Nederland kwam zonder dat
paar andere in veel gevallen duidelijk was wie
werken, aan de rechtmatige eigenaren waren.
Nedderland Aan de hand van de schilderijen en
teruggegeven. objecten is verteld over de intensieve
zoektochten van Bureau Herkomst
Gezocht om teruggave van deze
werken te realiseren aan de veelal
joodse particuliere eigenaren of hun
erfgenamen. Sommige zoektochten
hadden succes en resulteerden
in uiteindelijke teruggaven van
de kunstwerken. De rechtmatige
eigenaren van een deel van de
kunstwerken konden niet worden
opgespoord.
geven om collecties 37
Digitaliseren deelcollecties
Eind 2004 is begonnen met het
scannen van zo’n 13.000 kwalitatief
goede diabeelden van werken op
papier. Vervolgens is eind 2005
gestart met het fotograferen van
nog eens 14.600 werken op papier.
In 2006 is eveneens de sieraden- en
penningencollectie verwerkt en
zijn de legaten Benner, Schmidt
en Lucebert digitaal vastgelegd.
Met het afronden van deze acties is
inmiddels vrijwel de hele prentencol-
lectie, bestaande uit zo’n 28.000
werken, gedigitaliseerd. Daarnaast
zijn de gerestitueerde schilderijen uit
de collectie Goudstikker gefotogra-
feerd. Freelance fotografen hebben
ICN kunstwerken in een aantal
musea en op de kerndepartementen
gefotografeerd. Het samenwerkings-
project met Glasmuseum Leerdam
resulteerde in schitterende opnamen Ontwerptekeningen
van de glasobjecten en een eerste en glasobjecten
oplevering van gescande ontwerp- van Glasmuseum
tekeningen. De opnamen worden Leerdam zijn
van informatie voorzien en beschik- gescand, gefoto-
baar gemaakt voor publicatie. grafeerd en digitaal
beschikbaar gemaakt.
38 geven om collecties
Stadsmuseum IJsselstein
In 2006 rondde ICN de restauratie
af van 15 schilderijen voor het
Panorama Rivierenlandschap in de
vaste presentatie van Stadsmuseum
IJsselstein. Stadsmuseum IJsselstein
begon haar geschiedenis in 1931 als
oudheidkamer en groeide uit tot een
volwaardig museum met themage-
richte presentaties.
De presentatie toont het landschap
van Midden-Nederland gezien door
de ogen van schilders. Uit de collectie
van ICN zijn schilderijen te zien
van kunstenaars uit de zeventiende
eeuw als Jan van Goyen en Salomon
van Ruysdael en uit de negentiende
eeuw onder wie Hendrik Johannes
Weissenbruch en Paul Gabriël.
geven om collecties 39
Stoelen in bruikleen bij
Huis Trompenburg
Huis Trompenburg Koninklijke bibliotheek
Het historische buiten Huis Trompenburg in ’s-Graveland is in de afgelopen In de nieuwe Leeszaal van Nederland
jaren geheel gerestaureerd. Trompenburg werd gebouwd in 1677 als buiten van de Koninklijke Bibliotheek in
voor admiraal Cornelis Tromp, zoon van admiraal Maarten Tromp. In 2006 Den Haag is de indeling geaccen-
kreeg het rijksmonument (sinds 1938) een nieuwe bestemming. Vanwege tueerd met zitjes in verschillende
het binnenklimaat zal het slechts vijf maanden per jaar worden opengesteld historische en hedendaagse stijlen.
door het Rijksmuseum. Het rijk beschilderde interieur wordt dan toeganke- ICN gaf zeven sets van drie stoelen
lijk voor publiek. Voor de twee stijlkamers in het corps de logis leverde ICN en zes bijpassende tafeltjes in
42 stoelen, een canapé en drie wandtafeltjes uitgevoerd in Empire stijl. bruikleen. Vrijwel alle stoelen zijn
voorzien van nieuwe bekleding.
Bijzonder is dat het publiek ook
daadwerkelijk op het meubilair mag
zitten. ICN controleert de meubelen
eenmaal per jaar op hun conditie.
Overzicht van de tentoonstelling
Panorama Rivierenlandschap
in Stadsmuseum IJsselstein.
Meubilair in
de Koninklijke
Bibliotheek in
Den Haag.
40 geven om collecties
Teylers Museum
Teylers Museum had behoefte aan
hedendaagse kunstwerken voor twee
grote wanden van het museumcafé
in de Tuinzaal. In verband met de
klimaatomstandigheden en de
bestemming koos ICN voor de niet
zo kwetsbare en vrolijk gekleurde
wandschildering Geluk (1992) van Lily
van der Stokker. De internationaal
werkende kunstenaar bracht het
werk afgelopen zomer zelf aan met
assistentie van kunstenaar Jan van
Asbeck. De uitvoering duurde drie
dagen, waarbij Van der Stokker met
behulp van een diaprojectie het werk
op de muur aanbracht en Van Asbeck
zorgdroeg voor het schilderwerk.
De felle, fluorescerende kleuren zijn
op basis van acrylverf aangebracht.
Van der Stokkers werk kan worden
beschouwd als een eigenzinnige,
postmoderne variant van de klas-
sieke wandschilderkunst, waarbij
zij refereert aan de krachtige
wereld van cartoons en strips.
Geluk door Lilly van
der Stokker in het
museumcafé van
Teylers Museum.
geven om collecties 41
rijksgebouwen rijkscollectie en diverse projecten
Kunst en cultureel erfgoed uit de van kunstenaars Marijn Akkermans,
ICN collectie, museale collecties Sarah Blokland, Rutger Emmelkamp
en kunstenaarsateliers vormen het en Bas Prince.
uitgangspunt van de kunstinrich- De Rooksalon (vergaderzaal van
ting van de Tweede Kamer en het de Raad van State) is ook herin-
Ministerie van OCW in de Hoftoren. gericht. Als ode aan het verleden
ICN is sinds 2000 vaste kunstadviseur en eerbetoon aan de democratie,
van de Tweede Kamer en lid van de verkeren geschilderde portretten van
kunstcommissie van het Ministerie oud-voorzitters in gezelschap van
van OCW en als zodanig betrokken bronzen bustes van grondleggers van
bij de inrichting. Doel van de presen- Nederlandse politieke stromingen.
taties is het tonen van verschillende De portretten hingen tot voor kort
cultuurschatten uit Nederland. verspreid door het gebouw, maar
Bij de ingangen van het Ministerie worden nu bij elkaar gepresenteerd.
van OCW krijgen jonge en talentvolle Ze zijn aangevuld met portretten van
kunstenaars, driemaandelijks de illustere voorgangers uit de 19e eeuw
kans om werk te presenteren. Hier uit zowel privé als museale collecties.
verzorgen kunstopleidingen en post-
academische werkplaatsen wisselten-
toonstellingen van studenten.
De kamers van bewindslieden
zijn in 2006 ingericht met kunst
uit de collecties van de Stichting
Erik Andriesse, het Maria Austria
Instituut, van Guido Geelen en van
ICN.
Voor de twaalf Ontmoetingsplein
vitrines met jaarlijks wisselende
presentaties waren in 2006
bescheiden presentaties te zien uit
verschillende museale collecties,
42 de organisatie de organisatie 43

de organisatie ICT
De ICT unit van ICN houdt zich kleine foutmeldingen tot verzoeken
bezig met de informatievoorziening om laptops opnieuw in te richten.
waarbij systemen worden ontwik- De op de achtergrond onderhouden
keld en beheerd en met technische en aangeboden ICT voorzieningen,
ondersteuning bij het gebruik op werkplekken te gebruiken via
Directie van ICT middelen. In 2006 is een het netwerk, draaiden zonder grote
informatieplan opgesteld voor de storingen. Het ICN netwerk had
inrichting van de informatievoor- in 2006 een beschikbaarheid van
ziening in de komende drie jaar. 99,5%: tijdens de kantooruren kon
Informatiesystemen worden ontwik- het netwerk dit jaar ongeveer tien
keld volgens een samenhangende uur niet worden gebruikt.
visie, gebaseerd op kennismanage-
Bedrijfs­­- ment, vraagsturing en efficiënter
voering gegevensbeheer.
Het Collectie Informatie Systeem
(CIS) werd voorzien van een nieuwe
technologie om beter te anticiperen
op de dynamische omgeving van de
collectie informatie. Dit resulteerde
in de webapplicatie CIS-Online.
Advies Onderzoek Collecties Communicatie & Voor de afdeling Onderzoek werd
Informatie een proefsysteem ontwikkeld (LOIS)
waarmee alle onderzoekers in één
systeem resultaten van analyses
kunnen registreren op een gelijksoor-
tige manier.
Verder is er actieve betrokkenheid
Tijdelijke geweest bij de implementatie van
eenheid SAP, het nieuwe informatiesysteem
ICN Opleiding voor de financiële administratie.
De helpdesk behandelde ongeveer
1.400 vragen die uiteenliepen van
44 de organisatie de organisatie 45

Personeel Financiën
In december 2006 bedraagt het aantal arbeidsplaatsen binnen ICN 87.0 fte. ziekteVerzuim 2006 t.o.v. 2005 In 2006 bedroeg het financiële kader ICN werd ook in 2006 geconfron- gevonden. ICN was in 2005, om de
Deze arbeidsplaatsen worden door circa 113 mensen bezet. In 2006 zijn er 2005 2006 13,2 miljoen euro. Dit bedrag is teerd met de afhandeling van een continuïteit van de restauratorenop-
eveneens 20 stagiaires opgeleid en begeleid. opgebouwd uit het krediet OCW en aantal restitutieclaims, waaronder leiding te waarborgen, gestart met
Per 1 juni 2006 was de reorganisatie afgerond. Bijna alle vaste mede- 7.2 % 5.77 % de ontvangsten uit dienstverlening. Goudstikker, waarvan de totale de opleiding 2005-2009. Ter compen-
werkers konden hun functie behouden of binnen ICN een andere functie > kort 82.2% 85.1% Er waren geen overlopende middelen kosten € 421.000 bedroegen. Deze satie van de hiervoor gemaakte
krijgen. Slechts één medewerker is tot herplaatsingskandidaat benoemd. (1-7 dagen) (5.92% verzuim) (4.9% verzuim) vanuit 2005. Het jaar 2006 is afge- kosten zijn uit extra middelen kosten is aan het krediet van ICN
Met de afronding van de reorganisatie is competentiemanagement inge- sloten met een nulresultaat. gefinancierd. in 2006 een bedrag van € 330.000
> middel 14.6% 11.54%
voerd. Op basis van start- en functioneringsgesprekken is gewerkt aan een (8-42 dagen) (1.05% verzuim) (0.6% verzuim) toegevoegd.
nieuw opleidingsplan. Additionele geoormerkte middelen Verder zijn er door de Directie
> lang 3.2% 1.44% zijn in 2006 toegekend voor Cultureel Erfgoed (DCE) van het Per 1 mei 2006 is de financiële admi-
(42+ dagen) (0.23% verzuim) (0.19% verzuim)
7 personen zijn in dienst gekomen: € 937.000 en betrof de bijdragen van ministerie van OCW ten behoeve nistratie geconverteerd naar SAP.
Sabrina Akbar, Patricio Chiriboga, Sanna Danser, Ilonne de € 200.000 voor het Project van ‘apparaatskosten’ (of APK) Het implementatietraject heeft een
Groot, Habiba Jermouni, Delphine Pouilley, Rene Wokke Collectiewijzer en € 737.000 voor problematiek extra middelen voor belangrijk beslag gelegd op de ICN
het Programma Selectie. Voor beide het bedrag van € 93.000 toegevoegd. formatie. De secretariaten leggen
We hebben afscheid genomen van: programma’s is een kasschuif aange- Daartegenover staat dat ICN een volgens de nieuw ingevoerde proce-
Marjolein Gadella, Cindy Goessens, Karin Groen, Peter Hallebeek, vraagd voor 2007. Respectievelijk extra PIA taakstelling* opgelegd heeft dure de in- en verkoopverplichtingen
Ton Jütte, Nancy Knap, Maite Garcia Lechner, Sonja Leggewie, € 30.000 en € 300.000 van de gekregen van per saldo € 31.000, vast. De budgetverantwoordelijken
Eric Privee, Roberta Renz, Steph Scholten, Sjoerd Voss middelen worden in 2007 als geoor- naast de al bestaande PIA taakstelling zijn geautoriseerd voor de goedkeu-
merkte bedragen ingezet voor de van € 32.000 en de taakstelling voor ring van de aangevraagde financiële
10 tijdelijke medewerkers zijn via een uitzendbureau aangesteld: uitvoering van deze programma’s. het terugdringen van inhuur perso- verplichtingen. Ter compensatie van
Ronald Bakker, Sara Bletz, Hanna Klarenbeek, Esther neel van € 95.000. de in de organisatie gemaakte kosten
Nanlohy, Linn van Vliet, Jacqueline Weg, Frederieke Wernsen, In 2006 is een bedrag van in verband met de implementatie
Souwie de Wijn, Sonja Wijs, Mario van de Winkel € 2.935.000 toegevoegd aan de ICN heeft sinds 2003 te maken met van SAP, is een bedrag van € 30.000
begroting in verband met de compen- een taakstelling op het personele toegevoegd aan het budget van ICN.
10 medewerkers zijn overgegaan naar UvA: satieregeling vermiste kunstwerken. budget, opgelegd door het kabinet In 2006 heeft ICN ook de admini-
Lysia Bicaci, Maarten Broekema, Jolinda van Gompel, De activiteiten die samenhangen met Balkenende I en II. In 2006 bedroeg stratie rond de indemniteitsregeling
Frans Grijzenhout, Marga Hesseling, Jeroen Kluiver, Het ICN vormde een team tijdens de uitvoering van deze compensa- deze taakstelling € 775.000. De overgenomen van DCE.
Kate van Lookeren Campagne, Herman den Otter, de OCW sportdag. tieregeling worden voor het belang- taakstelling was direct gekoppeld
Ink de Pree, Bas van Velzen (deeltijd 50%) rijkste deel gerealiseerd in 2007 en aan de uitplaatsing van de afdeling
later. Om die reden zijn voor € 2,772 Opleidingen. De uitplaatsing richting
miljoen euro kasschuiven aange- de Universiteit van Amsterdam *PIA taakstelling betekent dat er door Professioneel
Inkopen en Aanbesteden (PIA) bezuinigd kan worden.
vraagd voor 2007, 2008 en 2009. heeft in 2006 daadwerkelijk plaats-
46 de organisatie
publicaties
Erfgoed dat beweegt! Waardering van de
Mobiele Collectie Nederland
[inl. Arjen Kok, Peter Nijhof].
- Amsterdam: PlanPlan, cop. 2006.
- 167 p. Een publicatie van het Instituut
Collectie Nederland en de Rijksdienst
voor Archeologie, Cultuurlandschap
en Monumenten, ondersteund door
CIME/Stabien en de Stichting Mobiele
Collectie Nederland
ISBN 9076092427
ISBN 9789076092423
Leidraad voor het afstoten van museale
objecten
[red. Frank Bergevoet, Arjen Kok,
Mariska de Wit]. - Amsterdam: Instituut
Collectie Nederland (ICN), 2006. - 65 p.
Uitg. in samenwerking met de
Nederlandse Museumvereniging en
de Vereniging van Rijksgesubsidieerde
Musea
Verslag van initiatieven 2005
Amsterdam: Instituut Collectie
Nederland, 2006. - 64 p. Met samenvat-
ting in het Engels o.d.t.: ‘Annual report
2005’
Heritage bulimia or de-accessioning as a
conservation cure / Frank Bergevoet
In: Natural History Collections Working
Group Newsletter - ICOM-CC, No 15
(March 2006). - p. 9-11
Verkennend analytisch onderzoek naar de
wasverven van De ploeg / Klaas jan van den
Berg, Eva Goetz
In: Ploeg jaarboek 2005 / [samenstelling
Doeke Sijens en Han Steenbruggen;
eindred. Josée Paauw]. - Groningen:
Stichting De Ploeg, Groninger Museum,
2006. - ISBN 90-5048-092-6. - p. 43-53
International perspective: a risk assessment
project in Amsterdam / Agnes Brokerhof
In: Muse: the voice of Canada’s museum
industry, Vol. XXIV, no. 5 (sept/oct
2006). - p. 23
Collection risk management: The Next
Frontier / Agnes Brokerhof
Lezing Canadian Museums Association
Cultural Property Protection
Conference, Ottawa, 16-17 January
2006.
The deterioration processes of organic
objects in museum, historic house and
archive environments / Agnes Brokerhof
Lecture presented at the EU MASTER
Final Workshop, UCL, London, 10/01/06
Licht en kleur bij Caravaggio en Rembrandt,
door de ogen van hun tijdgenoten / Margriet
van Eikema Hommes, Ernst van de Wetering
In: Rembrandt-Caravaggio / [red.]
Duncan Bull; [bijdragen] Taco Dibbits
... [et al.; vert. Jaap Engelsman ... et
al.]. - Zwolle: Waanders; Amsterdam:
Rijksmuseum, 2006. ISBN 9040091293.
- p. 164-179
Degradatie en bescherming van archeologi-
sche koperlegeringen / D.J. Huisman, Ineke
Joosten
In: Praktijkboek Instandhouding
Monumenten, Dl. II-11, overige onder-
werpen 17. - (Afl. 28, aug. 2006). - 12 p.
Man-made fibres from polypropylene to
works of art / Thea van oosten, Ineke
Joosten, Luc Megens
In: The future of the 20th century:
collecting, interpreting and conserving
modern materials / ed. by Cordelia
Rogerson and Paul Garside. - London:
Archetype, 2006. - Postprints
second annual conference of the
AHRC Research Centre for Textile
Conservation and Textile Studies, 26-28
July 2005, Winchester, UK. - ISBN:
1904982174. - p. 61-66
Micro Analysis on Hallstatt Textiles:
Colour and Condition / Ineke Joosten,
Maarten van Bommel, Regina Hofmann-de
Keijzer, Hans Reschreiter
Young chemists’ workshop on chemistry
for the conservation of cultural
heritage: present and future perspec-
tive, CERC3, Perugia, Italy - March
20th-22nd 2006. - 4 p.
Onderzoek naar aankoeksel in een 17e-
eeuwse pot / Ineke Joosten, Peter Hallebeek,
Suzan de Groot, Henk Kars
In: Archeologisch onderzoek op
het terrein van de voormalige
Berghuijskazerne te Middelburg / J.
Dijkstra, S. Ostkamp en G. Williams.
Amersfoort: ADC ArcheoProjecten,
2006. - (ADC ArcheoProjecten Rapport
595). - ISBN 90-5874-XX-XX.- p.229-231
Capturing the ephemeral and unfinished:
archiving and documentation as conservation
strategies of transient (as transfinite)
contemporary art / IJsbrand Hummelen,
Tatja Scholte
In: Technè : la science au service de
l’histoire de l’art et des civilisations, N°
24 ‘Penser autrement l’art contempo-
rain: analyses, conservation, re-instal-
lations’ (2006). p. 5-11
Conception, creation and re-creation :
embodied knowledge and the preservation of
contemporary art / IJsbrand Hummelen
In: Theory and practice in conserva-
tion: international seminar National
Laboratory for Civil Engineering, Lisbon,
May 4-5, 2006 / J. Delgado Rodrigues
& J.M. Mimoso, ed. - Lisbon: LNEC-
Laboratório Nacional de Engenharia
Civil, 2006. - [Proceedings Eu-ARTECH
Second Annual Meeting]. - ISBN 972-
492073-9 ISBN 978-972-492073-3. - p.
15-23
publicaties 47
Michael Sweerts on the block? The ICN and Installatiekunst en de toekomst: ICN leidt
/
the sale of items from museum collections onderzoek naar conservering van heden-
Arjen Kok daagse kunst / Tatja Scholte
In: CODART Courant, ISSN 1388-9559, In: De Cultuurminnaar, Jrg. 2, afl. 2
No. 12 (Summer 2006). - p. 16-17 (april 2006). - p. 7
Valuation model for paper conservation - Nieuwe grafische media: vers van de pers?
research: a new approach for setting - Non-toxic? Het is nog een lange weg
research priorities / Henk Porck, Frank - Graveren met roulettes: gereedschap van
Ligterink, Gerrit de Bruin, Steph Scholten de firma Serak / Ad Stijnman
In: Preservation management for In: kM 57 ‘Ontwikkelingen grafische
libraries, archives and museums / ed. media’ (voorjaar 2006). - p. 5-8, p. 9-10,
by G.E. Gorman and Sydney J. Shep. p. 12-15
- London: Facet Publishing, 2006. - ISBN
1-85604-574-9; ISBN 978-1-85604- A morphology of the tear: a first approach
574-2. - p. 83-96 towards a general terminology / Bas van
Velzen
Van vroege gotiek tot vroege neogotiek: In: PapierRestaurierung: Mitteilungen
Dominicanenkerk te
muurschilderingen in de der IADA; Vol. 7, No. 2 (2006). - p. 13-16
Maastricht / Rutger Morelissen
In: Cr: interdisciplinair tijdschrift voor
conservering en restauratie; Vol. 7, nr.
1 (voorjaar 2006). - p. 32-36
Risico-analyse: van risico tot maatregel /
Thea van Oosten
In: Verslag congres archiefcalamiteiten
17 en 18 maart 2005 Wijk bij Duurstede
/ Wijk bij Duurstede: [s.n.], 2006. - p.
31-45
Voor informatie over publicaties
Grootse restauratie door ICN /
kunt u contact opnemen met het
Marina Raymakers
Informatie­centrum: info@icn.nl of
In: De Cultuurminnaar, Jrg. 2, afl. 1
via www.icn.nl
(februari 2006). - p. 3
Directie
Bedrijfsondersteuning
Advies
Onderzoek
Communicatie & Informatie
Postbus 76709
1070 KA Amsterdam
Gabriël Metsustraat 8
1071 EA Amsterdam
T 020 305 45 45
F 020 305 46 00

Collecties
Postbus 1098
2280 CB Rijswijk
Visseringlaan 3
2288 ER Rijswijk
T 070 307 38 00
F 070 319 23 98

www.icn.nl

Colofon
Uitgave > Instituut Collectie Nederland, Juli 2007
Ontwerp > Floortje Kok, Instituut Collectie Nederland
Druk > Drukkerij Mart.Spruijt bv, Amsterdam
Fotografie > Instituut Collectie Nederland tenzij anders vermeld