1

ΑΛΥΡΑΡΖ ΠΣΝΙΖ

ΞΑΗΓΑΓΥΓΗΘΖΠ ΘΑΗ ΡΔΣΛΝΙΝΓΗΘΖΠ ΔΘΞΑΗΓΔ΢ΠΖΠ

(Α.Π.ΞΑΗ.Ρ.Δ.)

Ξαξάξηεκα Θεζζαινλίθεο

ΔΡΖΠΗΝ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑ ΞΑΗΓΑΓΥΓΗΘΖΠ ΘΑΡΑΟΡΗΠΖΠ

(Δ.Ξ.ΞΑΗ.Θ.)

Ζ Τ΢ΣΝΙΝΓΗΑ ΡΝ΢ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Ξηπρηαθή εξγαζία

ησλ Ππνπδαζηξηψλ:

Γνζεκεηδή Καξίαο

Ληθνπνχινπ Άλλαο

Κάζεκα: Γεληθή θαη Δμειηθηηθή Τπρνινγία

Δπφπηεο Θαζεγεηήο: Νηθνλφκνπ Αλδξέαο

Κάηνο 2010
 2

Πηνπο ζπληξφθνπο ηεο δσήο καο

Πε φιεο ηηο κεηέξεο πνπ ηνικνχλ λα ζειάζνπλ

 3

ΞΗΛΑΘΑΠ ΞΔΟΗΔΣΝΚΔΛΥΛ

ΞΟΝΙΝΓΝΠ ....................................................................................................................... 4

1. ΘΖΙΑΠΡΗΘΑ .................................................................................................................. 6

2. ΡΝ Γ΢ΛΑΗΘΔΗΝ ΠΡΖΘΝΠ (ΚΑΠΡΝΠ) ................................................................................ 6

3. ΒΗΝΙΝΓΗΑ ΡΝ΢ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ........................................................................................... 7

4. Ν ΚΖΣΑΛΗΠΚΝΠ ΔΘΟΝΖΠ ΡΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ .................................................................. 100

5. ΑΛΡΑΛΑΘΙΑΠΡΗΘΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ .................................................................................. 111

6. ΠΡΑΡΗΠΡΗΘΑ ΘΑΗ ΗΠΡΝΟΗΘΑ ΠΡΝΗΣΔΗΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ...................................................... 122

7. Π΢ΣΛΝΡΖΡΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ........................................................................................... 133

8. ΠΡΑΠΖ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ................................................................................................... 133

9. ΔΗΓΖ ΚΖΡΟΗΘΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ ...................................................................................... 145

9.1 Ξ΢ΑΟ ...................................................................................................................... 145

9.2 ΚΔΡΑΒΑΡΗΘΝ ΓΑΙΑ ................................................................................................. 155

9.3 ΥΟΗΚΝ ΓΑΙΑ ........................................................................................................... 155

10. ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ................................................................................ 166

11. ΚΔΗΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΘΑΗ ΑΛΡΔΛΓΔΗΜΔΗΠ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ..................................................... 19

12. ΓΗΑΦΝΟΔΠ ΚΖΡΟΗΘΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ ΠΔ ΠΣΔΠΖ ΚΔ ΡΝ ΡΟΝΞΝΞΝΗΖΚΔΛΝ ΑΓΔΙΑΓΗΛΝ ΓΑΙΑ

ΓΗΑ ΒΟΔΦΖ ................................................................................................................... 190

13. Ζ ΠΣΔΠΖ ΑΛΑΚΔΠΑ ΠΡΖ ΚΖΡΔΟΑ ΘΑΗ ΠΡΝ ΛΔΝΓΔΛΛΖΡΝ ......................................... 233

14.1 ΞΥΠ ΑΟΣΗΕΔΗ Ζ ΠΣΔΠΖ ΡΝ΢ ΘΖΙΑΠΚΝ΢ ................................................................... 29

14.2. ΝΗ Π΢ΓΘΗΛΖΠΔΗΠ ΚΔΡΑΓΗΓΝΛΡΑΗ .......................................................................... 311

14.3. Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΗΘΑ ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ................................................................... 312

14.4. Ζ ΓΔΦ΢ΟΑ ΓΗΑ ΡΖΛ ΑΛΔΜΑΟΡΖΠΗΑ ........................................................................ 355

15. ΡΑ Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΑ ΡΝ΢ ΚΥΟΝ΢ ............................................................................. 367

15.1. ΡΑ ΚΥΟΑ Π΢ΚΞΔΟΗΦΔΟΛΝΛΡΑΗ ΓΗΑΦΝΟΔΡΗΘΑ ΝΡΑΛ ΘΖΙΑΕΝ΢Λ ΠΡΝ ΠΡΖΘΝΠ ........ 39

16. ΡΑ Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΑ ΡΖΠ ΚΖΡΔΟΑΠ ΞΝ΢ ΘΖΙΑΕΔΗ ...................................................... 40

17. Ν ΟΝΙΝΠ ΡΝ΢ ΞΑΡΔΟΑ ............................................................................................ 422

ΔΞΗΙΝΓΝΠ .................................................................................................................... 444

 4

ΒΗΒΙΗΝΓΟΑΦΗΑ ............................................................................................................... 45

ΞΟΝΙΝΓΝΠ

Ν κεηξηθφο ζειαζκφο απνηειεί ην κνλαδηθφ θπζηνινγηθφ θαη

θπζηθφ ηξφπν ζίηηζεο ησλ βξεθψλ. Ρν κεηξηθφ γάια απνηειεί ηελ
ηδαληθή ηξνθή γηα ηα βξέθε κε επεξγεηηθέο πξνεθηάζεηο ζηελ
νηθνγέλεηα, ηελ θνηλσλία, ηελ νηθνλνκία θαη ηελ πγεία.

Πχκθσλα κε ηνλ Ξαγθφζκην Νξγαληζκφ ΢γείαο (Ξ.Ν.΢), ηε UNICEF

θαη άιινπο παγθφζκηνπο έγθπξνπο επηζηεκνληθνχο νξγαληζκνχο, ν
απνθιεηζηηθφο ζειαζκφο γηα ηνπο πξψηνπο έμη κήλεο,
αθνινπζνχκελνο απφ ζπλερηδφκελν κεηξηθφ ζειαζκφ γηα
ηνπιάρηζηνλ δχν ρξφληα, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνζζήθε
ζξεπηηθψλ ζηεξεψλ ηξνθψλ απνηεινχλ ην θιεηδί γηα ηε κειινληηθή
πγεία. Απνθιεηζηηθφο ζειαζκφο ζεκαίλεη φηη ην βξέθνο ηξέθεηαη
απνθιεηζηηθά θαη κφλν κε κεηξηθφ γάια, ρσξίο λα παίξλεη θακηά
άιιε ζηεξεή ή πγξή ηξνθή.

Ρα πιενλεθηήκαηα γηα ηελ πγεία ησλ παηδηψλ είλαη πνιιά θαη

αλαληηθαηάζηαηα. Ρν κεηξηθφ γάια απνηειεί ην κνλαδηθφ γάια πνπ
είλαη εηδηθά ζρεδηαζκέλν γηα ηνλ άλζξσπν, απνηειεί ηελ πην πιήξε
δηαηξνθή, είλαη εχπεπην θαη πινχζην ζε αληηζψκαηα θαη άιινπο
παξάγνληεο (φπσο δσληαλά θχηηαξα ηνπ αλνζνπνηεηηθνχ, νξκφλεο,
απμεηηθνχο παξάγνληεο, αληηκηθξνβηαθέο θαη αληηθιεγκνλψδεηο
νπζίεο) πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ζνβαξέο ινηκψμεηο (σηίηηδεο,
ινηκψμεηο αλαπλεπζηηθνχ, γαζηξεληεξίηηδεο, κεληγγίηηδεο θ.ιπ.). Ρα
παηδηά πνπ ζειάδνπλ έρνπλ επηπιένλ κηθξφηεξε πηζαλφηεηα
αλάπηπμεο αιιεξγηψλ, θαξθίλνπ, ζαθραξψδε δηαβήηε,
παρπζαξθίαο, θιεγκνλσδψλ λνζεκάησλ εληέξνπ, ηεξεδφλαο θαη
νξζνδνληηθψλ αλσκαιηψλ ζηελ παηδηθή θαη ελήιηθν δσή. Δπίζεο
αλαθέξεηαη πξνζηαηεπηηθή δξάζε γηα ην ζχλδξνκν αηθληδίνπ
βξεθηθνχ ζαλάηνπ.

Δπηπιένλ, ε κεηέξα κπνξεί λα ράζεη ηα θηιά ηεο εγθπκνζχλεο πην

εχθνια, θαζψο ην κέγεζνο ηεο κήηξαο ζπξξηθλψλεηαη γξεγνξφηεξα
θαη θαηαλαιψλεη επηπιένλ πεξίπνπ 600 ζεξκίδεο εκεξεζίσο, έρεη
κηθξφηεξε απψιεηα αίκαηνο θαη ηαρχηεξε αλάξξσζε απφ ηνλ
ηνθεηφ, κηθξφηεξν θίλδπλν αλάπηπμεο νζηενπφξσζεο, θαξθίλνπ
καζηνχ θαη σνζεθψλ.
 5

Ρν θφζηνο ησλ βξεθηθψλ γαιάησλ είλαη πνιχ κεγάιν θαη ην

κειινληηθφ νηθνλνκηθφ θφζηνο απφ ηηο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία αθφκε
κεγαιχηεξν. Δμάιινπ, ε θαηαλάισζε βξεθηθνχ γάιαθηνο δελ είλαη
άκνηξε θηλδχλσλ. Πηηο ΖΞΑ έρνπλ αλαθεξζεί ζεςαηκία θαη ζάλαηνη
απφ κνιπζκέλα γάιαηα, ελψ ζε άιιεο ρψξεο έρνπλ αληρλεπηεί θαηά
θαηξνχο ηνμηθέο νπζίεο θαη θαξθηλνγφλα ζε γάια πνπ πξννξηδφηαλ
γηα βξέθε, κε πξφζθαην ην παξάδεηγκα αλίρλεπζεο κειακίλεο ζε
βξεθηθφ γάια ζηελ Θίλα. Δπίζεο, ελίνηε αθαηάιιειεο παξηίδεο
ζπζθεπαζηψλ απνζχξνληαη, ελψ έρνπλ αλαθεξζεί εγθαχκαηα ή
αθπδάησζε απφ ιάζε θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ βξεθηθνχ
γάιαθηνο. Έρεη ππνινγηζηεί φηη θάζε ρξφλν πεζαίλνπλ 1.5
εθαηνκκχξηα βξέθε ζε φιν ηνλ θφζκν επεηδή δελ ζειάδνπλ.

Πεκαληηθφηεξα φκσο απφ ηα βηνινγηθά είλαη ηα ςπρνινγηθά θαη

ζπλαηζζεκαηηθά νθέιε ηνπ ζειαζκνχ. Ν κεηξηθφο ζειαζκφο είλαη
πνιχ κεγάιν πιενλέθηεκα γηα ηε ζσκαηνςπρηθή αλάπηπμε ηνπ
βξέθνπο. Ρν βξέθνο πνπ ζειάδεη είλαη ζε θαιχηεξε θαηάζηαζε
ςπρνινγηθά απφ εθείλν πνπ ηξέθεηαη ηερλεηά.

Έξεπλεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ππνζηεξίδνπλ φηη ν

ζειαζκφο εμππεξεηεί δχν ζθνπνχο. Απφ ηε κηα θαιχπηεη ηηο
δηαηξνθηθέο αλάγθεο ηνπ βξέθνπο θαη απφ ηελ άιιε ζπκβάιεη ζηελ
ηζρπξνπνίεζε ησλ δεζκψλ κε ηελ κεηέξα, αθνχ ην βξέθνο
καζαίλεη λα εκπηζηεχεηαη θαη λα βαζίδεηαη ζε έλα άιιν αλζξψπηλν
πιάζκα. Ρν κσξφ ληψζεη αζθάιεηα, δεζηαζηά, αγάπε θαη αγαιιίαζε
ζηελ αγθαιηά ηεο κεηέξαο ηνπ θαη γηα ην ιφγν απηφ παξφιν πνπ
απνκπδεί ην γάια ζηα πξψηα ιεπηά, ζπλερίδεη λα ζειάδεη γηα
αξθεηή ψξα κέρξη λα «θνξεζηεί» θαη ε αλάγθε ηνπ γηα αγθαιηά ή
κέρξη λα απνθνηκεζεί. Ν πξφσξνο απνγαιαθηηζκφο ελφο παηδηνχ
κπνξεί λα έρεη δπζκελείο επηπηψζεηο ζηνλ ςπρηζκφ ηνπ.
 6

1. ΘΖΙΑΠΡΗΘΑ

Ζ νλνκαζία ζειαζηηθά πξνέξρεηαη απφ ην ειιεληθφ ξήκα ζειάδσ

(βπδαίλσ) θαη' αληηζηνηρία ηεο αγγιηθήο ιέμεο mammal, πνπ
πξνέξρεηαη απφ ηε ιαηηληθή ιέμε mamma πνπ ζεκαίλεη καζηφο. Ζ
νλνκαζία απηή δφζεθε απφ ηνλ βνηαλνιφγν Ιηλλαίν γηα ηελ νκάδα
ησλ δψσλ πνπ ηξέθνπλ ηα λενγλά ηνπο κε γάια, ην νπνίν
παξάγνπλ απφ ηνπο εηδηθνχο αδέλεο πνπ νλνκάδνληαη καζηνί. Ζ
νκνηαμία ησλ ζειαζηηθψλ ζεσξείηαη ε πην εμειηγκέλε νκνηαμία ηνπ
δσηθνχ βαζηιείνπ γηαηί έρνπλ απμεκέλε λνεκνζχλε, έρνπλ
αλεπηπγκέλν λεπξηθφ ζχζηεκα, ν εγθέθαινο ηνπο έρεη κεγάιν
κέγεζνο θαη παξνπζηάδνπλ εμεηδίθεπζε ζε φια ηα φξγαλα ηνπο.
Πηελ νκνηαμία ησλ ζειαζηηθψλ αλήθεη θαη ν άλζξσπνο.

2. ΡΝ Γ΢ΛΑΗΘΔΗΝ ΠΡΖΘΝΠ (ΚΑΠΡΝΠ)

Ν καζηφο είλαη έλαο εμσθξηλήο αδέλαο πνπ απνηειείηαη απφ ην
παξέγρπκα θαη ην ζηξψκα θαη θαιχπηεηαη απφ ιεπηφ θαη ειαζηηθφ
δέξκα, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηε ζειή θαη ηε ζειαία άισ. Ρν
ζηξψκα είλαη ην πεξίβιεκα ηνπ αδέλα θαη απνηειείηαη απφ ιηπψδε
ηζηφ, ζπλδεηηθφ ηζηφ αηκνθφξα θαη ιεκθνθφξα αγγεία θαη λεχξα.

Ρν παξέγρπκα απνηειείηαη απφ ηηο θπςειίδεο, ηα ιφβηα, ηνπο

ινβνχο, θαη ηνπο γαιαθηνθφξνπο πφξνπο, νη νπνίνη ιίγν πξνηνχ
εθβάινπλ ζηα αλνίγκαηα ηεο ζειήο δηεπξχλνληαη θαη νλνκάδνληαη
γαιαθηνθφξεο ιήθπζνη. Νη γαιαθηνθφξεο ιήθπζνη βξίζθνληαη
αθηηλσηά πίζσ απφ ηε ζειαία άισ δει, ηε ζθνχξα πεξηνρή πνπ
πεξηβάιιεη ηε ζειή. Ήδε απφ ηελ πεξίνδν ηεο εγθπκνζχλεο, ε
ζειαία άισο γίλεηαη κεγαιχηεξε θαη ζθνπξφηεξε. Έηζη ην κσξφ
ηελ μερσξίδεη θαιχηεξα γηαηί απηή πξέπεη λα ζειάδεη θαη φρη ηα
ξνπθά απιψο ηε ζειή. Κφλν κε ηνλ ηξφπν απηφ πηέδνληαη νη
γαιαθηνθφξεο ιήθπζνη θαη αδεηάδεη ην γάια απφ ηα αλνίγκαηα ηεο
ζειήο.

Θάζε καζηφο, έρεη πεξίπνπ 15-25 ινβνχο πνπ κπνξνχλ λα

παξνκνηαζηνχλ ζε δέληξα. Ρα θχιια ηνπ δέληξνπ είλαη νη
θπςειίδεο πνπ παξάγεηαη ην γάια. Απφ εθεί ην γάια πξνσζείηαη
ζηνπο γαιαθηνθφξνπο πφξνπο-ηα θιαδηά ηνπ δέληξνπ-θαη
θαηεβαίλεη πξνο ηνπο γαιαθηνθφξνπο ιήθπζεο -ηνλ θνξκφ ηνπ
δέληξνπ-φπνπ ζπγθεληξψλεηαη σο ηνλ ζειαζκφ.
 7

Δηθφλα 1 Ν καζηφο πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο.

3. ΒΗΝΙΝΓΗΑ ΡΝ΢ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο ην ζψκα πξνεηνηκάδεηαη γηα ηελ

παξαγσγή ηνπ γάιαθηνο. Νη καζηνί ζηγά - ζηγά απμάλνληαη ζε
κέγεζνο θαη βάξνο (πεξίπνπ θαηά ην 1/3), επεηδή
πνιιαπιαζηάδνληαη ηα θχηηαξα παξαγσγήο ηνπ γάιαθηνο θαη
δηεπξχλνληαη νη πφξνη πνπ ζα νδεγήζνπλ ην γάια ζηε ζειή. Ζ
ζειή γίλεηαη κεγαιχηεξε θαη ε ζειαία άισο ζθνπξφηεξε θαη
κεγαιχηεξε. Ραπηφρξνλα , ν νξγαληζκφο ηεο κεηέξαο πνπ ζειάδεη
αξρίδεη λα απνζεθεχεη πξφζζεην ιίπνο ζε δηάθνξα άιια ζεκεία ηνπ
ζψκαηνο, έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε επηπιένλ ελέξγεηα πνπ
ρξεηάδεηαη γηα ηε γαινπρία. Κεηά ηνλ ηνθεηφ θαη ηελ έμνδν ηνπ
πιαθνχληα αξρίδεη ε παξαγσγή ηνπ γάιαθηνο. Ν κεραληζκφο
παξαγσγήο γάιαθηνο κπνξεί λα επεξεαζηεί απφ ην άγρνο, ην
θφβν, ηελ ππεξέληαζε θαη ηελ θνχξαζε αιιά κπνξεί αθφκε λα
ελεξγνπνηεζεί θαη κφλν κε ην άθνπζκα ηνπ κσξνχ, ην θνίηαγκα ή
θαη κε ηε ζθέςε απηνχ. ΋ζν πεξηζζφηεξν ην βξέθνο ζειάδεη ηφζν
πεξηζζφηεξν γάια ζα παξαρζεί. Ρν κέγεζνο ηνπ καζηνχ δελ έρεη
θακία ζρέζε κε ηελ ηθαλφηεηα παξαγσγήο γάιαθηνο.
 8

Νη νξκφλεο πνπ παίδνπλ βαζηθφ ξφιν ζην ζειαζκφ είλαη δχν: ε

πξνιαθηίλε θαη ε νμπηνθίλε. Ζ πξψηε ειέγρεη ηελ παξαγσγή ηνπ
γάιαθηνο θαη ε δεχηεξε ηελ απειεπζέξσζή ηνπ.

Ζ πξνγεζηεξφλε θαη ηα νηζηξνγφλα είλαη ππεχζπλα γηα ηελ

αλάπηπμε ησλ γαιαθηνθφξσλ πφξσλ θαη ησλ αδελνθπςειψλ θαηά
ηελ εθεβηθή ειηθία. Ζ πξνιαθηίλε δίλεη ην έλαπζκα γηα ηελ
παξαγσγή ηνπ γάιαθηνο, ελψ ε γαινπρία δηαηεξείηαη ράξε ζηε
ζπλεξγαζία φισλ ησλ παξαπάλσ νξκνλψλ. Θαηά ηε δηάξθεηα ηεο
εγθπκνζχλεο ηα νηζηξνγφλα θαη ε πξνγεζηεξφλε παξάγνληαη ζε
πςειά επίπεδα κε απνηέιεζκα ηελ ηδηαίηεξε θαηά ηελ πεξίνδν
απηή αλάπηπμε ησλ καζηψλ, ελψ παξάιιεια παξαηεξείηαη αξθεηά
ζπρλά, ήδε απφ ηνλ 5-6ν κήλα θαη κηα κηθξνχ βαζκνχ παξαγσγή
γάιαθηνο. Γηα λα μεθηλήζεη ε γαινπρία είλαη απαξαίηεηε ε
πξνιαθηίλε θαη γηα ην ιφγν απηφ απμάλεηαη πνιχ ε ζηάζκε ηεο
κεηά ηνλ ηνθεηφ. (Απνζηνιάθεο ,1995) Θάζε θνξά πνπ ε κεηέξα
ζειάδεη, απειεπζεξψλεηαη απφ ηνλ νξγαληζκφ ηεο απηή ε νξκφλε,
πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ δίλεη ην έλαπζκα ψζηε ην ζηήζνο λα παξάγεη
αξθεηφ γάια γηα ηνλ επφκελν ζειαζκφ. Έηζη, φζν πην ζπρλά ε
κεηέξα ζειάδεη, ηφζν πην πνιχ γάια παξάγεηαη ζην ζηήζνο.

Γηα ηελ εμψζεζε ηνπ γάιαθηνο απφ ηνπο καζηνχο θχξην ξφιν
παίδεη κηα άιιε νξκφλε, ε σθπηνθίλε πνπ εθθξίλεηαη θαηά ηε
δηάξθεηα ηνπ ζειαζκνχ. Ζ νξκφλε απηή νλνκάδεηαη θαη νξκφλε ηεο
αγάπεο, δηφηη εθθξίλεηαη θαη ζηα δχν θχια θαηά ηνλ νξγαζκφ θαη
παίδεη ξφιν ζηε ζπλαηζζεκαηηθή ζχλδεζε ηνπ δεπγαξηνχ. Ζ
σθπηνθίλε είλαη θαη ε βαζηθή νξκφλε ζηνλ ηνθεηφ, επηδξψληαο ζηε
κήηξα θαη θάλνληάο ηελ λα ζπζπάηαη θαηά ηηο σδίλεο. Θαηά ηελ
πεξίνδν ηεο γαινπρίαο παξάγεηαη, φηαλ ην κσξφ ζειάδεη ζην
ζηήζνο, αιιά αθφκα θαη ζην άθνπζκα ηνπ θιάκαηνο ηνπ κσξνχ.
Απηφ νλνκάδεηαη αληαλαθιαζηηθφ έθιπζεο ηεο σθπηνθίλεο.
(http://www.thilasmos.gr/ormones.htm)

Ζ σθπηνθίλε είλαη ε νξκφλε ηεο κεηξφηεηαο. Δληείλεη ηα

ζπλαηζζήκαηα αγάπεο θαη ζηνξγήο πξνο ην παηδί θαη βνεζά ηε
κεηέξα λα πξνζαξκνζηεί ζηελ λέα θαηάζηαζε θαη λα
αληηκεησπίζεη κε κεγαιχηεξε ππνκνλή ηηο δπζθνιίεο. Γειαδή ε
σθπηνθίλε σζεί ηε λέα κεηέξα λα αγαπήζεη ην κσξφ ηεο θαη λα
δεζεί καδί ηνπ. Δίλαη ν ηξφπνο πνπ έρεη ε θχζε εμαζθαιίζεη φηη ζα
αγαπήζνπλ θαη ζα θξνληίζνπλ ην λέν κσξφ απφ ηελ αξρή
 9

(Moorhead, 2004) Δθηφο απφ ηελ επίδξαζή ηεο ζην ζειαζκφ, ε

σθπηνθίλε βνεζά ηε κήηξα λα ζπζπάηαη θαη λα επηζηξέςεη ζηελ
αξρηθή ηεο ζέζε πξηλ ηελ εγθπκνζχλε. Ρν άγρνο, ν πφλνο θαη ε
θνχξαζε είλαη αλαζηαιηηθνί παξάγνληεο έθθξηζεο ηεο σθπηνθίλεο,
ελψ αληίζεηα ε μεθνχξαζε, ε εξεκία θαη ε απηνπεπνίζεζε
επεξεάδνπλ ζεηηθά ηελ έθθξηζή ηεο. Γη’ απηφ ζπρλά φηαλ ν
ζειαζκφο είλαη επψδπλνο, ην γάια δελ ξέεη. (Θσζηάινο, 1996)

Ππκπεξαζκαηηθά, ηελ εληνιή γηα λα μεθηλήζεη ε ιεηηνπξγία

παξαγσγήο γάιαθηνο, ηελ δίλεη ην ίδην ην κσξφ. Κε ηνλ ζειαζκφ,
δηεγείξεη ηηο λεπξηθέο απνιήμεηο ηεο ζειήο θαη ελεξγνπνηεί ηνλ
κεραληζκφ πνπ παξάγεη θαη ειεπζεξψλεη ην γάια.

Ρν γάια παξάγεηαη κε ηελ δξάζε δχν νξκνλψλ: ηεο πξνιαθηίλεο

θαη ηεο σθπηνθίλεο. Κε ηελ πξνιαθηίλε ην γάια παξάγεηαη ζηηο
θπςειίδεο θαη κε ηελ σθπηίλε ην γάια κε ειαθξέο ζπζπάζεηο ησλ
ηζηψλ γχξσ απφ ηηο θπςειίδεο πεξλά θαη απνζεθεχεηαη ζηηο
γαιαθηνθφξεο ιεθχζνπο. Απηφ ην ζηάδην, γίλεηαη αηζζεηφ απφ ηελ
κεηέξα κε κηθξά ηζηκπηκαηάθηα ζηνλ καζηφ.

Πηνλ ζειαζκφ, ηζρχεη ν λφκνο ηεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο. ΋ζν ην

κσξφ ζειάδεη πην ζπρλά ηφζν πεξηζζφηεξν γάια ζα έρεη ε κεηέξα
ψζπνπ λα επέιζεη κηα ηζνξξνπία δει. έλαο ζπγρξνληζκφο κεηαμχ
ηνπ κεραληζκνχ παξαγσγήο γάιαθηνο ηεο κεηέξαο θαη ηεο
πνζφηεηαο πνπ έρεη αλάγθε ην κσξφ.
 10

Δηθφλα 2 Ζ βηνινγία ηνπ ζειαζκνχ

4. Ν ΚΖΣΑΛΗΠΚΝΠ ΔΘΟΝΖΠ ΡΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ

Θαηά ηε δηαδηθαζία ηνπ ζειαζκνχ ζπκβαίλνπλ ηα εμήο: Νη

ζειαζηηθέο θηλήζεηο ελεξγνπνηνχλ ηηο λεπξηθέο απνιήμεηο ζηε ζειή.
Πηε ζπλέρεηα νη λεπξηθέο απνιήμεηο κεηαδίδνπλ ην εξέζηζκα γηα ηελ
παξαγσγή γάιαθηνο ζηνλ εγθέθαιν θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ
ππφθπζε. Ζ ππφθπζε αληαπνθξίλεηαη ζην εξέζηζκα
απειεπζεξψλνληαο ηηο νξκφλεο πξνιαθηίλε θαη σθπηνθίλε. Ζ
πξνιαθηίλε ελεξγνπνηεί ην καζηφ λα παξάγεη πεξηζζφηεξν γάια. Ζ
σθπηνθίλε πξνθαιεί ειαθξέο ζπζπάζεηο ησλ κηθξνζθνπηθψλ κπψλ
πνπ πεξηβάιινπλ ηηο γαιαθηνθφξεο νδνχο κέζα ζηνλ καζηφ. Νηλ
κηθξέο απηέο ζπζπάζεηο ζπκπηέδνπλ ηηο γαιαθηνθφξεο νδνχο κε
 11

απνηέιεζκα λα ην γάια λα ζπγθεληξψλεηαη ζε έλα ρψξν ζπιινγήο

πίζσ απφ ηελ ζειαία άισ.

5. ΑΛΡΑΛΑΘΙΑΠΡΗΘΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Ρν βξέθνο ζειάδεη επεηδή ε θχζε ην έρεη πξνηθίζεη κε ηα

θαηάιιεια αληαλαθιαζηηθά. Έηζη φηαλ αγγίμνπκε ην βξέθνο ζην
κάγνπιν ή θνληά ζηα ρείιε, ηφηε απηφ ελζηηθησδψο γπξίδεη ην
θεθάιη ηνπ πξνο ηελ πιεπξά ηνπ εξεζίζκαηνο θαη αλαδεηά ηε ζειή
κε ην ζηφκα ηνπ. Ρν αληαλαθιαζηηθφ απηφ νλνκάδεηαη
αληαλαθιαζηηθφ ηεο αλαδήηεζεο ηεο ζειήο. Πηε ζπλέρεηα φηαλ ην
βξέθνο ηνπνζεηεζεί ζην καζηφ ζα μεθηλήζεη ζειαζηηθέο θηλήζεηο.
Ξξφθεηηαη γηα ην αληαλαθιαζηηθφ ηεο απνκχδεζεο ή
αληαλαθιαζηηθφ ηνπ ζειαζκνχ ράξε ζην νπνίν ην κσξφ
ζειάδεη.(Ξαπαδάηνο, 1998)

Δηθφλα 3 Αληαλαθιαζηηθά αλαδήηεζεο ηεο ζειήο θαη απνκχδεζεο

΋ηαλ πγηή παηδηά ηνπνζεηνχληαη πάλσ ζηελ θνηιηά θαη ην ζηήζνο

ηεο κεηέξαο ηνπο ακέζσο κεηά ηνλ ηνθεηφ, παξνπζηάδνπλ
αμηνζεκείσηεο ηθαλφηεηεο. Βξίζθνληαη ζε εγξήγνξζε. Κπνξεί λα
κπνπζνπιήζνπλ θαη κε ηελ απαιή θξνληίδα ηεο κεηέξαο ηνπο λα
θζάζνπλ απφ ηελ θνηιηά ζην ζηήζνο ηεο. Δθεί αξρίδνπλ λα
αγγίδνπλ θαη λα καιάζζνπλ ην ζηήζνο. Ρν πξψην απαιφ άγγηγκα
ηνπ κεηξηθνχ ζηήζνπο απφ ην ρέξη ή ην θεθάιη ηνπ λενγλνχ
απειεπζεξψλεη ηελ σθπηνθίλε, κηα νξκφλε ηεο κεηέξαο πνπ
ηαπηφρξνλα, δηεπθνιχλεη ηε ξνή ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο θαη
εληζρχεη ηελ αγάπε ηεο γηα ην κσξφ. Κεηά, ην λενγλφ κπξίδεη,
 12

βάδεη ζην ζηφκα ηνπ θαη γιχθεη ηε κεηξηθή ζειή. Ρέινο, βξίζθεη
ηελ θαηαιιειφηεξε ζέζε θαη αξρίδεη λα θαηαπίλεη ην γάια. Απηή ε
ζεηξά ησλ πξάμεσλ είλαη ζεκαληηθή γηα ηελ επηβίσζή ηνπ.

6. ΠΡΑΡΗΠΡΗΘΑ ΘΑΗ ΗΠΡΝΟΗΘΑ ΠΡΝΗΣΔΗΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Πχκθσλα κε ην Θέληξν Έιεγρνπ Ινηκψμεσλ ησλ ΖΞΑ (U.S.

Centers for Disease Control) ην 70% ησλ λέσλ κεηέξσλ μεθηλνχλ
ηνλ ζειαζκφ, 36% ζειάδνπλ γηα ρξνληθφ δηάζηεκα 6 κελψλ θαη
κφιηο ην 17 % ζειάδνπλ γηα δηάζηεκα ελφο έηνπο. Πε ζρεηηθά
πξφζθαηε κειέηε πνπ πεξηιάκβαλε 2149 κεηέξεο δηαπηζηψζεθε
φηη κφλν ην 16,5 % είραλ ελεκέξσζε απφ ην γηαηξφ ηνπο ζρεηηθά
κε ην ζειαζκφ. Ζ κειέηε θαηαιήγεη φηη νη Γπλαηθνιφγνη κπνξνχλ
λα παίμνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν επεξεάδνληαο ηηο κεηέξεο θαηά ηε
δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο. Νθείινπλ λα ελεκεξψλνπλ ηηο
κέιινπζεο κακάδεο γηα ηα νθέιε ηνπ ζειαζκνχ θαη λα ηηο
παξνηξχλνπλ λα ζειάζνπλ. (Queenan JT, 2003)

Γηα ην έηνο 2010 ην ΢πνπξγείν ΢γείαο ησλ ΖΞΑ επειπηζηεί φηη ην

75% ησλ λενγλψλ ζα ζειάδνπλ θαηά ηηο πξψηεο κέξεο ηεο δσήο
ηνπο, ην 50% ησλ βξεθψλ ζα ζειάδνπλ γηα 6 κήλεο θαη ην 25%
γηα έλα ρξφλν.

Ζ Διιάδα είλαη κία ρψξα πνπ έρεη πνιχ πςειφ πνζνζηφ έλαξμεο
ζειαζκνχ ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο ηεο Γχζεο (Δπξψπε θαη
Βφξεηα Ακεξηθή), ζπγθεθξηκέλα πεξηζζφηεξν απφ ην 85% ησλ
κεηέξσλ μεθηλά λα ζειάδεη ζην καηεπηήξην. Δμαηηίαο φκσο ηεο
αλχπαξθηεο ζρεδφλ ππνζηήξημεο, πνιχ ζχληνκα ην πνζνζηφ απηφ
κεηψλεηαη δξακαηηθά γηα λα θζάζεη ην πεξίπνπ 4% ζηνπο 6 κήλεο
κεηά ηνλ ηνθεηφ.

Αληίζεηα ζηε Πνπεδία, φπνπ φια ηα λνζνθνκεία είλαη "θηιηθά ην

βξέθνο" (ραξαθηεξηζκφο ηεο Ξαγθφζκηαο Νξγάλσζεο ΢γείαο θαη
ηεο Unicef, πνπ παίξλεη έλα λνζειεπηηθφ ίδξπκα φηαλ πιεξνί
θάπνηεο πξνυπνζέζεηο), ζειάδνπλ ην 99,8% ησλ κεηέξσλ θαηά
ηελ έμνδφ ηνπο απφ ην καηεπηήξην θαη ην 50% εμαθνινπζεί λα
ζειάδεη 6 κήλεο κεηά.

Ηζηνξηθά ν ζειαζκφο πθίζηαηαη απφ ηφηε πνπ πθίζηαηαη θαη ν

άλζξσπνο. ΋κσο, απφ ηηο αξρέο ηνπ 17νπ αηψλα νη επηζηήκνλεο
μεθίλεζαλ ηελ έξεπλα γηα ηηο απαξαίηεηεο ηξνθέο γηα ηελ πγηή
 13

αλάπηπμε ησλ βξεθψλ. Ρν 1867 ν Justus von Liebig δεκηνπξγεί ην

πξψην εμαλζξσπνπνηεκέλν αγειαδηλφ γάια γηα βξέθε. Ξεξί ηα
κέζα ηνπ 20νπ αηψλα ηνπιάρηζηνλ ην 50% ησλ βξεθψλ μεθηλνχζαλ
δηαηξνθή κε ηερλεηφ γάια. Απφ ην 1970 παξαηεξείηαη κηα ηάζε
επηζηξνθήο ζε θπζηθέο κεζφδνπο θαη νη νινέλα θαη απμαλφκελεο
κειέηεο θαη αλαιχζεηο δείρλνπλ ζαθή ππέξνρε ηνπ κεηξηθνχ
γάιαθηνο. Γίλεηαη πιένλ ζπλείδεζε φηη ην κεηξηθφ γάια απνηειεί
ηελ ηδαληθή ηξνθή γηα ηα βξέθε. (http://www.breastfeeding-
mom.com/history-of-breastfeeding.htm)

7. Π΢ΣΛΝΡΖΡΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Γηα λα δεκηνπξγεζνχλ νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ην ζειαζκφ

είλαη ζθφπηκν λα ηνπνζεηείηαη ην κσξφ ζην ζηήζνο ην
ζπληνκφηεξν δπλαηφλ κεηά ηνλ ηνθεηφ. Δπίζεο, ν ζειαζκφο πξέπεη
λα είλαη απνθιεηζηηθφο. δειαδή ην κσξφ πξέπεη λα ιακβάλεη κφλν
κεηξηθφ γάια. Ν ζειαζκφο είλαη πνιχ ζπρλφο ηηο πξψηεο 40 εκέξεο
ηεο δσήο ηνπ βξέθνπο. Ρν κσξφ ζπλήζσο πεξλά πεξηζζφηεξεο απφ
18 ψξεο ην 24σξν ζειάδνληαο.

Πχκθσλα κε λεφηεξα δεδνκέλα, ην κσξφ πξέπεη λα ζειάδεη ζε

θάζε γεχκα απφ έλα ζηήζνο κφλν. Ζ δηάξθεηα ηνπ ζειαζκνχ
πνηθίιιεη απφ 10-25 ιεπηά. Ν ζειαζκφο είλαη ηθαλνπνηεηηθφο φηαλ ε
κεηέξα αθνχεη ην κσξφ λα θαηαπίλεη θαη θαίλεηαη ηθαλνπνηεκέλν
ζην ηέινο ηνπ ζειαζκνχ. ΋ηαλ έλα κσξφ ρνξηαίλεη έρεη 6-8
βξεγκέλεο πάλεο ην 24σξν.

8. ΠΡΑΠΖ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα βξίζθεηαη ην κσξφ ζηελ θαηάιιειε ζέζε

φηαλ ζειάδεη. Ππγθεθξηκέλα, ην κσξφ βξίζθεηαη ζηελ αγθαιηά ηεο
κεηέξαο κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ην ζψκα ηνπ λα είλαη νιφθιεξν
ζηξακκέλν πξνο ην ζψκα ηεο κεηέξαο. Ζ θνηιηά ηνπ κσξνχ πξέπεη
λα αθνπκπά ην ζηνκάρη ηεο κεηέξαο. Απηφο πνπ θνηηάδεη ηε κεηέξα
πξέπεη λα βιέπεη ηελ πιάηε ηνπ κσξνχ ηεο. Αξρηθά ε κεηέξα πηάλεη
ην ζηήζνο ηεο κε ην αληίζεην ρέξη (αξηζηεξφ ρέξη-δεμί ζηήζνο)
ρσξίο λα αθνπκπάεη ηα δάρηπιά ηεο ζηε ζειή ή ηε ζειαία άισ
(νιφθιεξν ην ζθνχξν ηκήκα δειαδή λα είλαη ειεχζεξν). Πηε
ζπλέρεηα ρατδεχεη ηα ρείιε ηνπ κσξνχ κε ηε ζειή. ΋ηαλ ην κσξφ
αλνίμεη δηάπιαηα ην ζηφκα ηνπ, ηφηε ηνπνζεηείηαη ζην ζηήζνο. Ρν
 14

κσξφ πξέπεη λα έρεη ζην ζηφκα ηνπ φρη κφλν ηε ζειή αιιά θαη
κεγάιν ηκήκα γχξσ απφ ηε ζειή.

Ν ζειαζκφο δελ πνλά. Αλ ε κεηέξα πνλάεη ηφηε θάηη έρεη γίλεη

ιάζνο θαη πξέπεη λα βγάιεη ην κσξφ απφ ην ζηήζνο θαη λα ην
ηνπνζεηήζεη ζσζηά. Ππγθεθξηκέλα, πξέπεη ην κσξφ λα έρεη ζην
ζηφκα φιε ηε ζειή, λα θαίλεηαη ηθαλνπνηεκέλν θαη λα αθνχγεηαη
λα θαηαπίλεη. Ζ ζέζε ηεο κεηέξαο θαηά ην ζειαζκφ πξέπεη λα είλαη
αλαπαπηηθή. Ίζσο λα ρξεηαζηνχλ ζθιεξά καμηιάξηα θάησ απφ ηα
ρέξηα, ζηνλ απρέλα θη επάλσ ζηα πφδηα, ψζηε ε κεηέξα λα κελ
ζεθψλεη ην βάξνο ηνπ κσξνχ, αιιά απιψο λα ην ζπγθξαηεί ζε
ζσζηή ζηάζε.

Δηθφλα 4 Θιαζηθή ζηάζε ζειαζκνχ

9. ΔΗΓΖ ΚΖΡΟΗΘΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ

9.1 Ξ΢ΑΟ
 15

Ρηο πξψηεο κέξεο κεηά ηνλ ηνθεηφ παξάγεηαη ην πχαξ ή

πξσηφγαια. Ρν πχαξ είλαη ην πξψην γάια πνπ παίξλεη ην
λενγέλλεην. Έρεη ρξψκα ιεκνλνθίηξηλν, ε πνζφηεηά ηνπ είλαη
κηθξή, αιιά ε αμία ηνπ κνλαδηθή δηφηη έρεη κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα
ζε ελεξγά αλνζνινγηθά θχηηαξα, αληηζψκαηα θαη πξνζηαηεπηηθέο
πξσηεΐλεο. Δίλαη, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε πξψηε αλνζνινγηθή
νπζία πνπ δέρεηαη ην βξέθνο θαη ε νπνία ην πξνζηαηεχεη απφ
ζεκαληηθφ αξηζκφ ινηκψμεσλ. Δπίζεο, ην πξσηφγαια πεξηέρεη
νπζίεο πνπ πξνθαινχλ ζπζπάζεηο ζηα έληεξα ηνπ βξέθνπο θαη ηα
βνεζνχλ λα ελεξγνπνηεζνχλ θαη ιεηηνπξγήζνπλ απνηειεζκαηηθά.
Έηζη κεηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο λα πξνζβιεζεί ην βξέθνο απφ
ίθηεξν. Δπηπιένλ, ην πξσηφγαια απνηξέπεη αιιεξγηνγφλνπο θαη
ινηπνχο κηθξννξγαληζκνχο λα πεξάζνπλ ζηνλ νξγαληζκφ ηνπ
βξέθνπο. Αθφκε, είλαη πινχζην ζε βηηακίλε Α, ε νπνία βνεζά ζηελ
πξνζηαζία ησλ καηηψλ θαη πεξηνξίδεη ηηο νθζαικνινγηθέο
κνιχλζεηο. Ρέινο, ην πχαξ παξάγεηαη ζε κηθξέο πνζφηεηεο
θαηάιιειεο γηα ην λενγέλλεην.

9.2 ΚΔΡΑΒΑΡΗΘΝ ΓΑΙΑ

Κεηά ηελ ηξίηε πεξίπνπ κέξα κεηά ηνλ ηνθεηφ ην πχαξ γίλεηαη
κεηαβαηηθφ γάια θαη κεηά ηελ έβδνκε κε δέθαηε κέξα γίλεηαη
ψξηκν γάια. Ρν ρξψκα ηνπ είλαη πξνο ην άζπξν, παξάγεηαη ζε
κεγαιχηεξε πνζφηεηα, δίλεη πεξηζζφηεξε ελέξγεηα, ελψ ε ζξεπηηθή
ηνπ ζχζηαζε κεηαβάιιεηαη, ψζηε λα θαιχπηεη αλά πάζα ζηηγκή ηηο
ζξεπηηθέο αλάγθεο ηνπ βξέθνπο γηα φζν δηάζηεκα ζα ζειάδεη.

9.3 ΥΟΗΚΝ ΓΑΙΑ

Ρν κεηαβαηηθφ γάια θαηαιήγεη ζην ψξηκν, ηνπ νπνίνπ ε ζχλζεζε

νινθιεξψλεηαη πιήξσο κέρξη ηνλ πξψην κήλα. Ζ ζξεπηηθή αμία
ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο είλαη πεξίπνπ 70 kcal /100 ml. Ζ πνζφηεηα
ηνπ γάιαθηνο πνπ παξάγεηαη πνηθίιιεη ζεκαληηθά απφ κηα γπλαίθα
ζε κηα άιιε. Θαηά κέζν φξν θπκαίλεηαη πεξίπνπ ζηα 850 ml ην
εηθνζηηεηξάσξν. (Ιψιεο, 1995). Έρεη ζεκαληηθέο δηαθνξέο, ηφζν
πνζνηηθέο, φζν θαη πνηνηηθέο, ζηε ζχζηαζε ζε ζρέζε κε ην
αγειαδηλφ γάια. Έρεη πνιχ κηθξφηεξν πνζνζηφ πξσηεΐλεο, σζηφζν
ζε πην αθνκνηψζηκε κνξθή θαη κε κεγαιχηεξε βηνινγηθή αμία.
Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε ηαπξίλε, έλα
ακηλνμχ πνπ ζεσξείηαη απαξαίηεην ζηα βξέθε θαη είλαη πνιχ
ζεκαληηθφ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θεληξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο
 16

(ΘΛΠ). Πην κεηξηθφ γάια ηα κέηαιια βξίζθνληαη ζε αλαινγία θαη

κνξθή πνπ επλνεί ηελ απνξξφθεζή ηνπο θαη εμαζθαιίδεη ηελ
θπζηνινγηθή αλάπηπμε ηνπ βξέθνπο. Ζ ζχζηαζε θαη ν φγθνο ηνπ
κεηξηθνχ γάιαθηνο αιιάδεη πξννδεπηηθά φζν δηαξθεί ε γαινπρία
θαη επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ηε ζξεπηηθή θαηάζηαζε ηεο
κεηέξαο θαη ηηο δηαηξνθηθέο ηεο ζπλήζεηεο, φζν θαη απφ ηελ
εκεξήζηα πξφζιεςε ζεξκίδσλ θαη ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ. Άιινη
παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζχλζεζε ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο
είλαη ε ειηθία θπνθνξίαο, ν ρξφλνο γαινπρίαο (δηαθνξεηηθή
ζχλζεζε ζε πξφσξα θαη ηειεηφκελα γελλεκέλα βξέθε), γελεηηθά
ραξαθηεξηζηηθά, αιιά θαη δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο δηαθνξεηηθψλ
πιεζπζκψλ. Γηαθνξέο ζηε δίαηηα ηεο κεηέξαο επηδξνχλ ζηνλ νιηθφ
φγθν θαη ηε ζπγθέληξσζε ηνπ γάιαηνο πνπ εθθξίλεηαη, φρη φκσο
θαη ζηελ πνηνηηθή ζχζηαζε. Έηζη φηαλ κία κεηέξα δηαηξέθεηαη
θησρά, ν φγθνο ηνπ εθθξηλφκελνπ γάιαηνο κεηψλεηαη, αιιά ηα
πνζνζηά ησλ πξσηετλψλ, ιηπψλ θαη πδαηαλζξάθσλ ζα
επεξεαζηνχλ ζρεηηθά ιίγν.
(http://www.gyn.gr/artman/publish/article_43.asp)

10. ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Ρα βξέθε έρνπλ κε αλεπηπγκέλν αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα. Ρν

αλζξψπηλν γάια έρεη αληηζψκαηα πνπ πξνζηαηεχνπλ ην κσξφ απφ
δηάθνξα ινηκψδε λνζήκαηα. Ρν κεηξηθφ γάια ηξνπνπνηείηαη κε ηελ
πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη γίλεηαη θαηάιιειν γηα λα θαιχςεη ηηο
εθάζηνηε αλάγθεο ηνπ παηδηνχ πνπ ζειάδεη. Κε ηελ πάξνδν ησλ
κελψλ θαη ηδηαίηεξα φηαλ πξνζηεζνχλ ζηε δηαηξνθή ζηεξεέο
ηξνθέο, ην κεηξηθφ γάια ειαηηψλεηαη ζε πνζφηεηα φκσο πεξηέρεη
αληηζψκαηα ζε κεγαιχηεξε ππθλφηεηα γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο
ηνπ βξέθνπο. Απηφ βέβαηα δε ζπλεπάγεηαη φηη έλα βξέθνο πνπ
ζειάδεη δε ζα αξξσζηήζεη πνηέ. Αθφκε φκσο θαη λα αξξσζηήζεη
ληψζεη πειψξηα αλαθνχθηζε ζην ζηήζνο ηεο κεηέξαο ηνπ. Δπίζεο,
είλαη δχζθνιν λα αθπδαησζεί αθφκε θαη αλ αξλείηαη λα ιάβεη
νπνηαδήπνηε άιιε ηξνθή, δηφηη ην κεηξηθφ γάια θαιχπηεη ηηο
αλάγθεο ηνπ ζε λεξφ.

(http://biophile.co.za/children/extended-breastfeeding). Δπίζεο,
αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπ, φηαλ έλα κσξφ ζειάδεη,
έρεη ζηαηηζηηθά ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο λα αξξσζηήζεη απφ
γαζηξεληεξηθέο ινηκψμεηο θαη δηάξξνηα.
 17

Αθφκε, ηα παηδηά πνπ ζειάδνπλ θηλδπλεχνπλ ιηγφηεξν απφ ηελ

εκθάληζε ηνπ «Ππλδξφκνπ ηνπ αηθληδίνπ ζαλάηνπ ησλ βξεθψλ»
(Vennemann, 2009) θαη απφ ηελ εκθάληζε βξνγρηθνχ άζζκαηνο
(Gdalevich, 2001) θαη άιισλ αιιεξγηψλ (Gdalevich, 2001). Γηα ην
ιφγν απηφ ν ζειαζκφο ζπληζηάηαη ηδηαίηεξα ζε βξέθε πνπ θάπνην
κέινο ηεο νηθνγέλεηαο παξνπζηάδεη ή παξνπζίαζε ζην παξειζφλ
αιιεξγία.

Δπίζεο, ν ζειαζκφο πξνζηαηεχεη απφ ηελ εκθάληζε παηδηθήο

παρπζαξθίαο, ζαθραξψδε δηαβήηε θαη ιεπραηκίαο (Ip S, 2007).

Δπεηδή ε ζειή ηεο κεηέξαο είλαη θαη ε απζεληηθή νξζνδνληηθή

ζειή, ηα κσξά πνπ ζειάδνπλ έρνπλ θαιχηεξε αλάπηπμε ησλ
ζηαγφλσλ θαη αλαπηχζζνπλ θαιχηεξα νδνληηθά ηφμα, κε
απνηέιεζκα λα παξνπζηάδνπλ ιηγφηεξν ζπρλά νξζνδνληηθά
πξνβιήκαηα. Δπίζεο ζηα παηδηά απηά εκθαλίδνπλ ιηγφηεξα
πξνβιήκαηα κε ηελ αλάπηπμε ηνπ ιφγνπ θαη ιφγσ ησλ ηδηαίηεξσλ
καζεηηθψλ θαη θαηαπνηηθψλ θηλήζεσλ θαηά ην ζειαζκφ
εκθαλίδνπλ ζπαληφηεξα ινηκψμεηο απφ ηα απηηά. (Sabirov, 2009).

Απηφ πνπ είλαη βαζηθφ γηα ην αλζξψπηλν κσξφ ηνλ πξψην ρξφλν
ηεο δσήο ηνπ, είλαη ε αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ ηνπ. Ζ πξσηεΐλε
ζην αλζξψπηλν γάια πεξηέρεη φια ηα απαξαίηεηα ακηλνμέα γηα ηελ
αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ θαη ηνπ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπ
κσξνχ. Έξεπλα πνπ δεκνζηεχηεθε ζην ηαηξηθφ πεξηνδηθφ Lancet
(Jacobson, 1992) δείρλεη φηη ηα πξφσξα κσξά πνπ πήξαλ ην γάια
ηεο κεηέξαο ηνπο είραλ ζεκαληηθά πςειφηεξν δείθηε λνεκνζχλεο
ζε ειηθία 7 - 8 ρξνλψλ, απφ ηα παηδηά πνπ πήξαλ ηππνπνηεκέλν
γάια. Γειαδή, ην κεηξηθφ γάια είλαη βηνινγηθά εμεηδηθεπκέλν γηα
λα πξνάγεη ηελ αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ.

Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην κεηξηθφ γάια είλαη ε κφλε ηξνθή πνπ

δελ είλαη πνηέ νχηε ππεξβνιηθά πινχζηα νχηε ππεξβνιηθά θησρή,
πνπ δελ πξέπεη λα πξνεηνηκάδεηαη, λα απνζηεηξψλεηαη θαη λα
δεζηαίλεηαη. Δίλαη πάληα πξνζηηφ ζην κσξφ θαη ηνπ επηηξέπεη λα
ξπζκίδεη κφλν ηνπ ην πφζν ζα θάεη. Δίλαη εχπεπην, ζηε ζσζηή
ζεξκνθξαζία θαη ειαρηζηνπνηεί ηνπο θνιηθνχο, ηε δπζθνηιηφηεηα
αθφκε θαη ηηο πηζαλφηεηεο ζπγθάκαηνο. Δπηπιένλ, ιφγσ κηαο
εηδηθήο νξκφλεο πνπ πεξηέρεη ιεηηνπξγεί ζαλ εξεκηζηηθφ φηαλ ην
παηδί θιαίεη ή είλαη λεπξηθφ.
(http://www.unicef.gr/news/2007/bf07.php)
 18

Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ε Ακεξηθαληθή Ξαηδηαηξηθή Αθαδεκία

(American Academy of Paediatrics) ζπληζηά απνθιεηζηηθφ ζειαζκφ
ηνπο 6 πξψηνπο κήλεο ηεο δσήο θαη ζπλέρηζε ηνπ ζειαζκνχ κε
πξνζζήθε θαη άιισλ ηξνθψλ ηνπιάρηζηνλ γηα δηάζηεκα ελφο
έηνπο. Δπηπιένλ, ππνζηεξίδεη φηη δελ ππάξρεη αλψηαην ειηθηαθφ
φξην ζην νπνίν πξέπεη λα ζηακαηήζεη ν ζειαζκφο. Πηελ
πξαγκαηηθφηεηα ηα δηαηξνθηθά, αλνζνινγηθά, γλσζηηθά θαη
ζπλαηζζεκαηηθά νθέιε ηνπ ζειαζκνχ ζπλερίδνπλ λα πθίζηαληαη
θαζ’ φιε ηε δηάξθεηά ηνπ.
΋κσο θαη ε ίδηα ε κεηέξα απνθνκίδεη νθέιε απφ ην ζειαζκφ. ΋ζν
πεξηζζφηεξν ζειάδεη ηφζν ειαηηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο
θαξθίλνπ ηνπ καζηνχ (Zeng, 2010), θαξθίλνπ ησλ σνζεθψλ θαη
θαξθίλνπ ηεο κήηξαο. Δπίζεο, ν ζειαζκφο πξνζηαηεχεη απφ ηελ
εκθάληζε νζηενπφξσζεο, πξνθπιάζζεη απφ λέα εγθπκνζχλε ζε
ζεκαληηθφ πνζνζηφ, ζπκβάιιεη ζηελ ηαρχηεξε επάλνδν ηεο
κήηξαο θαη ζηελ απνθπγή αηκνξξαγηψλ κεηά ηνλ ηνθεηφ.
Αθφκε ειαηηψλεηαη ν θίλδπλνο εκθάληζεο ζηεθαληαίαο λφζνπ θαη
κεηαβνιηθνχ ζπλδξφκνπ (Gunderson, 2010). Ν ζειαζκφο βνεζάεη
ηε κακά λα μαλαβξεί ηε θφξκα ηεο θαζψο ζπλεπάγεηαη κηα
αμηνζεκείσηε θαηαλάισζε ζεξκίδσλ.
Ρέινο, ζε φηη αθνξά ηελ ςπρηθή ζθαίξα ν ζειαζκφο δηεγείξεη ηελ
εκθάληζε ζηνξγηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία
αηζζήκαηνο εξεκίαο, ιφγσ ησλ απφ νξκνλψλ πνπ εθθξίλνληαη θαηά
ηε δηάξθεηα ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Γηα ηνλ ίδην ιφγν ειαηηψλνληαη
θαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο επηιφρεηαο θαηάζιηςεο .

Πχκθσλα κε ηελ Ξαηζνχξνπ Άλλα Ξαηδίαηξν θαη Πχκβνπιν

ζειαζκνχ, «Ν κεηξηθφο ζειαζκφο απνηειεί κηα εκπεηξία
θαηαπιεθηηθή γηα κεηέξεο θαη κσξά. Δίλαη ε ζπλέρεηα ηεο έλσζεο
ηεο κεηέξαο κε ην παηδί ηεο, κεηά ηε γέλλεζε ηνπ. Ρν βξέθνο
γαληδψλεηαη απφ ην ζηήζνο ηεο κεηέξαο, θνιιάεη εθεί ζαλ φιε ηνπ
ε χπαξμε λα εμαξηηέηαη απ' απηφ θαη ε λέα κακά ληψζεη φηη
πξνζθέξεη έλα θνκκάηη απφ ηνλ εαπηφ ηεο. Δίλαη κηα εκπεηξία
θαζεισηηθή. θαη έπεηηα έξρεηαη ε ζηηγκή πνπ δε ζέιεη λα ζειάδεη
φιε ηελ ψξα. Βξίζθεη άιια ελδηαθέξνληα, ην ζηήζνο γίλεηαη πηα
πξνζσξηλφ θαηαθχγην, θαη εθείλν πάεη γηα άιιεο πεξηπέηεηεο, κε
ηελ θαξδηά γεκάηε απφ ηε ζηγνπξηά πσο αγαπήζεθε ζην έπαθξν.»
(Ξαηζνχξνπ, 2007)
 19

11. ΚΔΗΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΘΑΗ ΑΛΡΔΛΓΔΗΜΔΗΠ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Νξηζκέλεο κεηέξεο κπνξεί λα ληψζνπλ φηη ν ζειαζκφο εκπνδίδεη ηηο

επαγγεικαηηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο θαη ηηο θαζεκεξηλέο ηνπο
δξαζηεξηφηεηεο. Απηφ κπνξεί λα ηζρχεη ηνπο πξψηνπο δχν κήλεο
φπνπ ην βξέθνο ζειάδεη πνιχ ζπρλά ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο
εκέξαο, φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Δπίζεο, νξηζκέλεο
κεηέξεο κπνξνχλ λα βηψζνπλ δπζθνιίεο , φπσο ε ηάζε ηεο ζειήο
θαη ε καζηίηηδα.

Ν ζειαζκφο δελ επηηξέπεηαη ζε κεηέξεο κε ππνπαξαζπξενεηδηζκφ,

γηαηί ζ’ απηέο ηηο γπλαίθεο δελ είλαη επαξθήο ε αληηθαηάζηαζε ησλ
πνζψλ ηνπ αζβεζηίνπ πνπ ράλνληαη κε ην γάια.

Απφιπηεο αληελδείμεηο γηα ηνλ ζειαζκφ απνηεινχλ ν θαξθίλνο ηνπ

καζηνχ, ην ζχλδξνκν ηεο επίθηεηεο αλνζνινγηθήο αλεπάξθεηαο
(AIDS), ε ελεξγφο πλεπκνληθή θπκαηίσζε ηεο κεηέξαο, ζνβαξή
καζηίηηδα, ε ιήςε απφ ηε κεηέξα ρεκεηνζεξαπεπηηθψλ γηα θαξθίλν
ή άιισλ θαξκάθσλ. Ρα πεξηζζφηεξα αληηβηνηηθά κεηαθέξνληαη ζην
γάια ηεο κεηέξαο θαη έρνπλ δπζκελή επίδξαζε ζην βξέθνο. Ρα
ςπρφηξνπα θαη ηα ππλσηηθά ζπρλά πξνθαινχλ ζηεξεηηθά
ζχλδξνκα κεηά ηε δηαθνπή ηνπο (ηδηαίηεξα ηα βαξβηηνπξηθά).

Ρν γάια κηαο κεηέξαο κε θπζηηθή ίλσζε είλαη πςειήο

πεξηεθηηθφηεηαο ζε λάηξην θαη βάδεη ην λενγλφ ζηνλ θίλδπλν
ππεξλαηξηαηκίαο.

Ρν αληηγφλν ηεο επαηίηηδαο Β έρεη βξεζεί ζην γάια, αιιά δελ είλαη
γλσζηφ εάλ κπνξεί λα γίλεη κεηάδνζε κε απηφ ηνλ ηξφπν.

Ν ζειαζκφο ζπρλά δελ είλαη δπλαηφο ζε άξξσζηα θαη πνιχ

πξφσξα λενγλά. Ππρλά ρνξεγείηαη ζ’ απηή ηελ πεξίπησζε κεηξηθφ
γάια πνπ έρεη πξνζπιιεγεί κε ηε βνήζεηα εηδηθήο ζπζθεπήο
(ζήιαζηξν) θαη εκπινπηηζηεί κε ζπκπιεξσκαηηθέο νπζίεο ή έηνηκα
ηξνπνπνηεκέλα γάιαηα ηνπ εκπνξίνπ εηδηθά γηα πξφσξα ή
ειηπνβαξή βξέθε.

12. ΓΗΑΦΝΟΔΠ ΚΖΡΟΗΘΝ΢ ΓΑΙΑΘΡΝΠ ΠΔ ΠΣΔΠΖ ΚΔ ΡΝ

ΡΟΝΞΝΞΝΗΖΚΔΛΝ ΑΓΔΙΑΓΗΛΝ ΓΑΙΑ ΓΗΑ ΒΟΔΦΖ
 20

Ρν κεηξηθφ γάια απνηειεί ηελ ηδαληθή ηξνθή γηα θάζε βξέθνο.

Δίλαη κηα δσληαλή νπζία πνπ πξνζθέξεη φια ηα ζηνηρεία πνπ
ρξεηάδεηαη ν νξγαληζκφο ηνπ κσξνχ. Ρν ηξνπνπνηεκέλν αγειαδηλφ
γάια γηα βξέθε πξννξίδεηαη σο ππνθαηάζηαην ηνπ κεηξηθνχ
γάιαθηνο φηαλ απηφ δελ είλαη δηαζέζηκν ή φηαλ ππάξρνπλ
αληελδείμεηο γηα ην ζειαζκφ. Ρν αγειαδηλφ γάια ππνιείπεηαη θαηά
πνιχ ηνπ κεηξηθνχ. ΋ζεο πξνζπάζεηεο θη αλ έρνπλ γίλεη γηα λα
νκνηάζεη κε ην κεηξηθφ έρνπλ απνηχρεη. ΢πάξρνπλ πάλσ απφ 100
ζπζηαηηθά ζην κεηξηθφ γάια πνπ δελ πεξηέρνληαη ζην αγειαδηλφ
γάια αθφκα θαη ζηνπο θαηλνχξηνπο ηχπνπο κε ελίζρπζε
DHA(ιηπαξψλ νμέσλ).

Ππγθεθξηκέλα, ην κεηξηθφ γάια πεξηέρεη αληηζψκαηα. Ρν

αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα ηνπ βξέθνπο είλαη αλψξηκν θαη αλίθαλν λα
αληηκεησπίζεη ηελ πιεζψξα κηθξνβίσλ πνπ ππάξρνπλ ζην
πεξηβάιινλ. Ρν κεηξηθφ γάια εληζρχεη απνηειεζκαηηθά ην
αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα ηνπ κσξνχ, ψζηε λα αληηκεησπίζεη ηπρφλ
ινηκνγφλνπο παξάγνληεο κε ηνπο νπνίνπο ζα έξζεη ζε επαθή.
Γειαδή, αλ ε κεηέξα εθηεζεί ζε θάπνηνλ ηφ ή βαθηήξην ν
νξγαληζκφο ηεο ακέζσο παξάγεη ηα θαηάιιεια αληηζψκαηα, ηα
νπνία δηνρεηεχεη θαη ζην κσξφ ηεο δηακέζνπ ηνπ κεηξηθνχ
γάιαθηνο. Δπηπιένλ, φζα αληηζψκαηα έρεη απνθηήζεη ε κεηέξα
θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηεο, πεξλνχλ θαη ζην παηδί ηεο κέζσ
ηνπ ζειαζκνχ. Αληίζεηα, ην αγειαδηλφ γάια δελ πεξηέρεη
αληηζψκαηα θαη νχηε απηά κπνξνχλ λα παξαρζνχλ ηερλεηά.

Πε φηη αθνξά ην λεξφ ην κεηξηθφ γάια πεξηέρεη αθξηβψο ην λεξφ

πνπ ρξεηάδεηαη γηα λα ηθαλνπνηήζεη ηελ δίςα ηνπ κσξνχ θαη κπνξεί
λα ξπζκίδεηαη αλάινγα κε ηηο εθάζηνηε αλάγθεο ηνπ, ελψ ε
πνζφηεηα ηνπ λεξνχ πνπ ππάξρεη ζην αγειαδηλφ γάια δελ κπνξεί
λα πξνζαξκνζηεί ζηηο αλάγθεο ηνπ θάζε κσξνχ.
(http://www.thenewparentsguide.com/breastfeeding-diff-breast-
cow-milk.htm)

Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζεκείν ζην νπνίν ππεξηεξεί ην κεηξηθφ γάια

είλαη ην είδνο θαη ε αλαινγία ησλ ιηπαξψλ πνπ πεξηέρεη. Ρν κεηξηθφ
γάια πεξηέρεη πεξηζζφηεξα αθφξεζηα θαη πνιπαθφξεζηα ιηπαξά
ζπγθξηηηθά κε ην αγειαδηλφ, κε απνηέιεζκα λα δηεπθνιχλεη ηελ
απνξξφθεζε ηνπ αζβεζηίνπ θαη ηνπ ιίπνπο. Δπίζεο, είλαη πινχζην
ζε σ3 ιηπαξά νμέα θαη ρνιεζηεξφιε, ε νπνία ζπκβάιιεη ζηελ
 21

αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ. Αθφκε, ην κεηξηθφ γάια πεξηέρεη ην

έλδπκν ιηπάζε πνπ είλαη απαξαίηεην γηα ηελ απνξξφθεζε ησλ
ιηπψλ. Δίλαη δειαδή πην εχπεπην. Απηφο είλαη έλαο απφ ηνπο
ιφγνπο πνπ ηα ζειάδνληα κσξά έρνπλ δηαθνξεηηθά θφπξαλα απφ
ηα κσξά πνπ ηξέθνληαη κε αγειαδηλφ γάια. Γεδνκέλνπ φηη ην
κσξφ δελ απεθθξίλεη θαζφινπ θάπνηα απφ απηά ηα ιηπαξά, ηα
θφπξαλά ηνπ έρνπλ έλα θίηξηλν ρξψκα ζαλ κνπζηάξδαο κε κηα
ειαθξψο γιπθηά κπξσδηά. Ζ αδπλακία λα παξαρζεί ηερλεηά ην
έλδπκν ιηπάζε θαη ε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ αγειαδηλνχ
γάιαθηνο ζε θνξεζκέλα ιηπαξά ην θαζηζηνχλ δχζπεπην. Γηα ην
ιφγν απηφ είλαη ζπρλά ηα πξνβιήκαηα δπζπεςίαο θαη
δπζθνηιηφηεηαο ζε βξέθε ηξέθνληαη κε αγειαδηλφ γάια.

Πε φηη αθνξά ηηο πξσηεΐλεο πνπ ρξεηάδεηαη ν νξγαληζκφο ηνπ

κσξνχ γηα λα αλαπηπρζεί θαη λα κεγαιψζεη, ζην κεηξηθφ γάια νη
πξσηεΐλεο βξίζθνληαη αθξηβψο ζηελ θαηάιιειε πνζφηεηα θαη ζηελ
πην εχθνια απνξξνθήζηκε κνξθή. Ζ πνζφηεηα ησλ πξσηετλψλ
πνπ πεξηέρνληαη ζην αγειαδηλφ γάια είλαη ηνπιάρηζηνλ δηπιάζηα ζε
ζρέζε κε ην κεηξηθφ. ΋κσο νη πξσηεΐλεο απηέο είλαη δηαθνξεηηθνχ
ηχπνπ θαη δελ απνξξνθψληαη πιήξσο απφ ην βξέθνο. Αμίδεη λα
ζεκεησζεί, φηη ην κεηξηθφ γάια πνπ πξννξίδεηαη γηα πξφσξα
λενγλά έρεη ηδηαίηεξα κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε πξσηεΐλεο, έλδπκα
θαη αληηζψκαηα, ψζηε λα εληζρπζεί θαηάιιεια ν εχζξαπζηνο
νξγαληζκφο ηνπ πξφσξνπ βξέθνπο.

Ρν κεηξηθφ γάια ζε ζρέζε κε ην αγειαδηλφ πεξηέρεη κεγαιχηεξε

πνζφηεηα ζε πδαηάλζξαθεο, νη νπνίνη απνηεινχλ κηα πνιχ
ζεκαληηθή πεγή ελέξγεηαο γηα ην βξέθνο. Ν θχξηνο πδαηάλζξαθαο
ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο είλαη ε ιαθηφδε, ηεο νπνίαο ε
πεξηεθηηθφηεηα είλαη πςειή θαη ζηαζεξή. Δίλαη εληππσζηαθφ ην
γεγνλφο, φηη αθφκε θαη ζηηο ππνζηηηδφκελεο κεηέξεο ε
πεξηεθηηθφηεηα ηεο ιαθηφδεο παξακέλεη ακεηάβιεηε. Ζ ιαθηφδε
βξίζθεηαη κφλν ζην γάια θαη ζε θακία άιιε δσηθή ή θπηηθή ηξνθή.
Ξξνζθέξεη ην 40% ηεο απαηηνχκελεο ελέξγεηαο ζην λενγέλλεην ,
απμάλεη ηελ απνξξφθεζε ηνπ αζβεζηίνπ θαη ηνπ καγλεζίνπ απφ ην
έληεξν, πξνάγεη ηελ αχμεζε ηνπ γαιαθηνβάθηιινπ θαη βνεζά ζηε
δεκηνπξγία επεξγεηηθήο εληεξηθήο ρισξίδαο.

Ρν κεηξηθφ γάια κπνξεί λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ηνπ κσξνχ ζε

βηηακίλεο θαη άιαηα κέρξη απηφ λα γίλεη πεξίπνπ 6 κελψλ, κε ηελ
 22

πξνυπφζεζε φηη ε κεηέξα αθνινπζεί κηα ηζνξξνπεκέλε δηαηξνθή.

Πε φηη αθνξά ην ζίδεξν, ην κεηξηθφ γάια πεξηέρεη κηθξφηεξε
πνζφηεηα ζηδήξνπ ζπγθξηηηθά κε ην αγειαδηλφ. ΋κσο ν ζίδεξνο
ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο είλαη πεξηζζφηεξν απνξξνθήζηκνο.

Ζ γεχζε είλαη έλα αθφκε ζεκείν ζην νπνίν ππεξέρεη ην κεηξηθφ

γάια. ΋ηαλ έλα βξέθνο ζειάδεη έρεη πεξηζζφηεξεο γεπζηηθέο
εκπεηξίεο. Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ην κεηξηθφ γάια αιιάδεη
ζηε γεχζε αλάινγα κε ηα ηξφθηκα πνπ θαηαλαιψλεη ε κεηέξα.
Έηζη ηα ζειάδνληα κσξά λα είλαη ζε ζέζε λα δερηνχλ πην εχθνια
ηηο πξψηεο ζηεξεέο ηξνθέο, φηαλ απηέο ζα εηζαρζνχλ ζηε
δηαηξνθή ηνπο (κεηά ην πξψην 6κελν) απφ ηα κσξά πνπ
ηξέθνληαη κε γάια αγειάδαο. Ρν αγειαδηλφ γάια είλαη πάληνηε ην
ίδην, ελψ ην κεηξηθφ πεξηέρεη θαη γεχζεηο απφ δηάθνξεο ηξνθέο.

Έλα άιιν ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο είλαη φηη

δελ ζηνηρίδεη ηίπνηα, γεγνλφο ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζηηο κέξεο καο,
φπνπ ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο είλαη δχζθνιε, ηδίσο
ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Δπηπιένλ, πξνυπνζέηεη ιηγφηεξε
απαζρφιεζε απφ ηε κεηέξα, γηαηί είλαη πάληα δηαζέζηκν δελ
ρξεηάδεηαη δηαδηθαζίεο απνζηείξσζεο νχηε θαη θακία άιιε
πξνεηνηκαζία. Ρν κεηξηθφ γάια είλαη ζηείξν κηθξνβίσλ θαη έρεη
πάληα ηελ θαηάιιειε ζεξκνθξαζία.

Δπίζεο, ζηε θπζηθή δηαηξνθή ην βξέθνο ζπκκεηέρεη ελεξγεηηθά

θαη θαζνξίδεη κφλν ηνπ ην πνζφ ηνπ γάιαηνο πνπ ρξεηάδεηαη , ρσξίο
λα μεπεξλά ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ πεπηηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο. Έηζη,
πξνιακβάλεηαη ε πξφθιεζε θαηλνκέλσλ ππεξζηηηζκνχ θαη
ηαπηφρξνλα πξνζηαηεχεηαη απφ ηνλ ππνζηηηζκφ, αξθεί λα γίλεη
έγθαηξε επέκβαζε φηαλ εκθαληζηνχλ ηα πξψηα θαηλφκελα
αλεπάξθεηαο ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο.

Ζ κεγαιχηεξε φκσο αμία ηνπ κεηξηθνχ γάιαθηνο είλαη φηη πεξηέρεη

ακπληηθνχο παξάγνληεο (δσληαλά θχηηαξα άκπλαο, αληηζψκαηα,
γαιαθηνβάθηιινη, αληηζηαθπινθνθθηθνί παξάγνληεο, αληηαιιεξγηθνί
παξάγνληεο) νη νπνίνη ζσξαθίδνπλ ηνλ επαίζζεην νξγαληζκφ ηνπ
λενγλνχ θαη ην πξνζηαηεχνπλ απφ δηάθνξεο κηθξνβηαθέο ή ηνγελείο
ινηκψμεηο, απφ αιιεξγίεο θαζψο θαη απφ εηδηθέο αζζέλεηεο.
(Θσζηάινο, 1996) Απηνί νη ακπληηθνί παξάγνληεο θαζψο θαη ηα
έλδπκα θαη νη νξκφλεο πνπ πεξηέρεη ην κεηξηθφ γάια είλαη αδχλαην
λα δεκηνπξγεζνχλ κε ηερλεηά κέζα θαη λα εκπινπηίζνπλ ην
 23

εμαλζξσπνπνηεκέλν αγειαδηλφ γάια πνπ πξννξίδεηαη γηα ηε

δηαηξνθή ησλ βξεθψλ. Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη ην
κεηξηθφ γάια είλαη ε ηδαληθή ηξνθή γηα ην βξέθνο θαη φηη είλαη
αλαληηθαηάζηαην.

13. Ζ ΠΣΔΠΖ ΑΛΑΚΔΠΑ ΠΡΖ ΚΖΡΔΟΑ ΘΑΗ ΠΡΝ

ΛΔΝΓΔΛΛΖΡΝ
Γελ ππάξρεη άλζξσπνο πνπ λα κελ έρεη γνεηεπηεί απφ ηε ζέα κηαο
κεηέξαο πνπ ζειάδεη ην παηδί ηεο. Νη δπν ηνπο απνηεινχλ κηα
ηέιεηα ςπρηθή θαη ζσκαηηθή ελφηεηα. Κνηάδνπλ κε εξαζηέο ρσξίο
λα έρνπλ ζρέζε κε ην ζεμ. Ν Σξηζηηαληζκφο δελ είλαη ε κφλε
ζξεζθεία πνπ ζεσξεί ηελ εηθφλα ηεο κεηέξαο θαη ηνπ κσξνχ σο
ζχκβνιν αιεζηλήο αγάπεο. Νη Αηγχπηηνη δσγξάθηδαλ πάληνηε ηε
ζπνπδαηφηεξε ζεά, ηελ Ίζηδα, λα ζειάδεη ηνλ κηθξφ ηεο Ώξν.
Ξνιιέο ζεέο – κεηέξεο ππήξραλ πξηλ απφ ηελ Ίζηδα ζηελ αλαηνιή.
Κεηά απφ απηή, έρνπκε ηηο Καληφλεο ηεο πεξαζκέλεο θαη ηεο
ζχγρξνλεο ηέρλεο. ΋ινη ζρεδφλ νη θαιιηηέρλεο, απφ ηνπο
αλψλπκνπο γιχπηεο ησλ Σεηηαίσλ σο ηνλ Κηραήι Άγγειν, ηνλ
Οελνπάξ θαη ηνλ Ξηθάζν, ρξεζηκνπνίεζαλ ηε κεηέξα πνπ ζειάδεη
ην κσξφ ηεο, γηα λα κεηαθέξνπλ ζηελ πέηξα, ζηνλ πειφ ή ζην
ρψκα ηε ζρέζε ηνπο, ηελ έλλνηα δειαδή ηεο χπαξμεο δπν
αλζξψπσλ θαη ηαπηφρξνλα ελφο.
Απηή ε απφιπηε έλσζε είλαη ζχληνκε. Κέζα ζε έλα ή δπν ρξφληα
ην κσξφ ζηακαηά λα ζειάδεη θαη ν θφζκνο ηνπ απιψλεηαη πέξα
απφ ηελ αγθαιηά ηεο κεηέξαο ηνπ. ΋κσο, αλάκεζα ζηε κεηέξα θαη
ζην κσξφ δεκηνπξγείηαη κηα ζρέζε πνπ ηε κνηξάδνληαη ηφζν
ηέιεηα, ψζηε αλαπφθεπθηα επεξεάδνληαη βαζηά θαη νη δπν.
Σσξίο απηή ηελ αιιειεπίδξαζε ν ζειαζκφο δελ ιεηηνπξγεί
ηθαλνπνηεηηθά. Δίλαη ην ίδην αλαγθαία φπσο θαη ην λα δίλεηο γάια. Ν
ζειαζκφο είλαη ηέρλε, κηα νηθηαθή ηέρλε ίζσο, αιιά θη απηή φπσο
θαη ην καγείξεκα ή ε πεξηπνίεζε ηνπ θήπνπ δίλεη ζηε γπλαίθα ηε
ραξά πνπ κφλν ε δεκηνπξγηθή δνπιεηά κπνξεί λα δψζεη. Ζ πνηήηξηα
Lindbergh, γξάθεη θάπνπ: ‹‹΋ηαλ δελ κπνξψ λα γξάςσ έλα
πνίεκα, ςήλσ κπηζθφηα θαη αηζζάλνκαη ην ίδην επραξηζηεκέλε››. Ν
ζειαζκφο δίλεη απηφ αθξηβψο ην είδνο ηεο ηθαλνπνίεζεο θαη ηεο
ραξάο. Γη′ απηφ νη γπλαίθεο πνπ έρνπλ απνιαχζεη απηή ηελ
θαηαπιεθηηθή εκπεηξία δελ θαηαιαβαίλνπλ θαζφινπ γηαηί άιιεο
αξλνχληαη λα ηε δήζνπλ. Δίλαη αξθεηά δχζθνιν λα εθθξαζηεί κε
ιφγηα απηφ πνπ ηνπο αξέζεη ζην ζειαζκφ. Ζ θαζεκηά ηνλ
 24

αηζζάλεηαη δηαθνξεηηθά. Γηα κηα κεηέξα κπνξεί λα είλαη κηα

επράξηζηε απαζρφιεζε ελψ γηα κηα άιιε δνπιεηά ξνπηίλαο, φπσο
ην ζεξβίξηζκα ελφο θιηηδαληνχ θαθέ. ΋ιεο φκσο νη γπλαίθεο πνπ
ζειάδνπλ ιππνχληαη ηηο άιιεο πνπ ηαΐδνπλ ηα κσξά ηνπο κε
κπηκπεξφ. Γπζηπρψο γη′ απηέο, δελ μέξνπλ ηη ράλνπλ. (Pryor, 1980)
Ζ αλάπηπμε ηνπ δεζκνχ αλάκεζα ζηε κεηέξα θαη ζην λενγέλλεην
είλαη απνηέιεζκα ηεο ζηελήο ζσκαηηθήο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο
επαθήο ηνπο, πνπ αξρίδεη απφ ηελ ψξα ηεο γέλλεζεο. Πηελ
πξαγκαηηθφηεηα πξφθεηηαη γηα ηε ζπλέρεηα ηεο ζρέζεο πνπ άξρηζε
λα αλαπηχζζεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο θαη ε νπνία
ήηαλ απνηέιεζκα ηεο ζπλεηδεηνπνίεζεο φηη κέζα ηεο ππάξρεη κηα
δσή. Νη ζσκαηηθέο θαη ρεκηθέο κεηαβνιέο πνπ ζπκβαίλνπλ θαηά ηε
δηάξθεηα ηεο ππελζπκίδνπλ ηελ παξνπζία ηνπ αλζξψπνπ πνπ
κεγαιψλεη κέζα ηεο. Κεηά ηε γέλλεζε απηφο ν δεζκφο δε
δηαθφπηεηαη απιψο επεηδή ην κσξφ δελ απνηειεί πηα έλα θνκκάηη
ηνπ ζψκαηνο ηεο. Ζ γέλλεζε ηνπ παηδηνχ ζηαζεξνπνηεί απηφ ην
δεζκφ θαη ηνλ θάλεη ‹‹πξαγκαηηθφ››. Ρψξα πιένλ κπνξεί λα δεη, λα
αγγίμεη θαη λα κηιήζεη ζε απηφ ην κηθξφ πιαζκαηάθη πνπ
πξνεγνπκέλσο γλψξηδε κφλν απφ ηε θνπζθσκέλε θνηιηά ηεο, ηηο
θηλήζεηο ηνπ θαη ηελ θαξδηά ηνπ πνπ ηελ άθνπγε κέζσ ησλ
κεραλεκάησλ ηνπ γηαηξνχ. Ν δεζκφο απηφο κεηαβάιιεη ηελ αγάπε
πνπ έδηλε ηε δσή ζηνλ άλζξσπν πνπ κεγάισλε κέζα ηεο ζε αγάπε
πνπ δίλεη θξνληίδα ζην κηθξφ άλζξσπν πνπ έρεη κπξνζηά ηεο.
΋ηαλ ήηαλ κέζα ηεο ηνπ έδηλε ην αίκα ηεο ελψ ηψξα ηνπ δίλεη ην
γάια, ηα κάηηα ηεο, ηα ρέξηα ηεο, ηε θσλή ηεο, φιν ηεο ην
‹‹είλαη››. Δθηφο απφ ηελ πεξίπησζε πνπ ε αλάπηπμε απηνχ ηνπ
δεζκνχ παξεκπνδηζηεί απφ ηελ χπαξμε ηαηξηθψλ πξνβιεκάησλ, ε
ζπλέρεηα απηήο ηεο ζρέζεο δελ πξέπεη λα δηαηαξαρζεί απφ
αζήκαληεο δπζθνιίεο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ή λα επεξεαζηεί απφ ηε
ιήςε θαξκάθσλ.
Ξψο ηα πξψηα ζηάδηα ηεο αλάπηπμεο απηνχ ηνπ δεζκνχ
επεξεάδνπλ ηε κεηέξα θαη ην κσξφ ηεο; Νη δηάθνξεο κειέηεο
πξνζπαζνχλ ζπλερψο λα απνδείμνπλ απηφ πνπ νη λέεο κεηέξεο
γλσξίδνπλ ελζηηθησδψο – φηη δειαδή πξέπεη απηφο ν δεζκφο λα
αξρίδεη ακέζσο κεηά ηε γέλλεζε. Ξνιιέο απφ απηέο ηηο έξεπλεο
πέξαζαλ ζηνλ πνιχ θφζκν κέζσ ηνπ βηβιίνπ ησλ γηαηξψλ Θιάνπο
(Klaus) θαη Θέλει (Kennell) ‹‹O δεζκφο κεηέξαο-κσξνχ››, ζην
νπνίν έγηλε ζχγθξηζε αλάκεζα ζε δχν νκάδεο: ζηε κία νκάδα νη
κεηέξεο ήξζαλ ζε επαθή κε ηα λενγέλλεηα ακέζσο κεηά ηνλ
 25

ηνθεηφ, ελψ ζηελ άιιε νκάδα ηα λενγέλλεηα απνκαθξχλζεθαλ

πξνζσξηλά απφ ηηο κεηέξεο ηνπο. Απνδείρζεθε φηη ν δεζκφο
κεηέξαο−παηδηνχ ήηαλ πεξηζζφηεξν επηηπρεκέλνο ζηελ πξψηε
νκάδα. Νη κεηέξεο απηέο αληηκεηψπηζαλ ιηγφηεξεο δπζθνιίεο ζην
ζειαζκφ, κίιαγαλ πεξηζζφηεξν ζηα κσξά ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο
πην πεξηγξαθηθφ ιφγν, μφδεπαλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ζηελ άκεζε
−πξφζσπν κε πξφζσπν θαη βιέκκα κε βιέκκα επαθή− θαη, ηέινο,
άγγηδαλ θαη θξφληηδαλ ηα κσξά ηνπο πεξηζζφηεξν.
Απηνί νη εξεπλεηέο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρεη κηα
επαίζζεηε ρξνληθή πεξίνδνο κεηά ηνλ ηνθεηφ πνπ δηαξθεί πεξίπνπ
κηα ψξα, θαηά ηελ νπνία ην κσξφ δέρεηαη πην έληνλα ηα
εξεζίζκαηα απφ ην άηνκν κε ην νπνίν έξρεηαη ζε επαθή. Νη
κεηέξεο πνπ παξέκεηλαλ κε ηα κσξά ηνπο απηφ ην δηάζηεκα είραλ
κεγαιχηεξε απηνπεπνίζεζε ζηα κεηξηθά ηνπο θαζήθνληα, ελψ νη
κεηέξεο πνπ απνρσξίζηεθαλ ηα λενγέλλεηα έλησζαλ κεγαιχηεξε
αλαζθάιεηα. Πηηο ίδηεο κειέηεο απνδείρζεθε φηη ζηηο πεξηπηψζεηο
πνπ ν παηέξαο ήηαλ παξψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηνθεηνχ θαη
αζρνιήζεθε κε ην λενγέλλεην ζε απηφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα
ζπλέρηζε λα αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν καδί ηνπ θαη λα είλαη πην θνληά
ζην παηδί ηνπ. (Klaus M, Kennel J, 2002)

Ρη ζπκβαίλεη κε ην λενγέλλεην πνπ γηα θάπνην ιφγν, φπσο πξφσξε

γέλλεζε ή θαηζαξηθή ηνκή, απνρσξίδεηαη πξνζσξηλά ηε κεηέξα
ηνπ; Ρη ζπκβαίλεη ζηελ πεξίπησζε πηνζεζίαο; Δπεξεάδεηαη
αλεπαλφξζσηα ν δεζκφο κεηέξαο-παηδηνχ κε ηελ απψιεηα πξψηκεο
επαθήο ή κπνξνχκε λα επαλνξζψζνπκε απηφ πνπ ην παηδί έραζε ;
Νη ηειεπηαίεο κειέηεο επαλεμεηάδνπλ ηελ άπνςε φηη ε απψιεηα ηεο
επαθήο κεηέξαο-παηδηνχ ηελ πξψηε ψξα κεηά ηνλ ηνθεηφ έρεη
καθξνπξφζεζκεο ζπλέπεηεο γηα ηε κεηέξα ή γηα ην κσξφ. Απηφ
απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ζεκείν: νη γνλείο πνπ, γηα νπνηνλδήπνηε
ιφγν, δελ είραλ ηε δπλαηφηεηα άκεζεο επαθήο κε ην λενγέλλεην
ακέζσο κεηά ηνλ ηνθεηφ, δελ πξέπεη λα ληψζνπλ έλνρνη νχηε λα
θνβνχληαη φηη ην κσξφ ζα έρεη καθξνπξφζεζκα πξνβιήκαηα ιφγσ
απηήο ηεο ζηέξεζεο. Ζ επαθή θαη ν δεζκφο ακέζσο κεηά ηε γέλλα
δελ είλαη ‹‹θφιια ηαρείαο δξάζεο›› πνπ ζθξαγίδεη ηε ζρέζε γνλέα-
παηδηνχ γηα πάληα. Δίλαη πνιιά ηα βήκαηα κέζα απφ ηε βξεθηθή θαη
ηελ παηδηθή ειηθία πνπ ρηίδνπλ ηε ζηελή ζρέζε γνλέα-παηδηνχ. Αλ
θαη δελ ππάξρεη επηζηεκνληθή βάζε ζηελ άπνςε φηη ε ζηέξεζε ηεο
 26

αξρηθήο επαθήο επεξεάδεη καθξνπξφζεζκα ην γνλέα ή ην παηδί,

πξνζσπηθά πηζηεχσ φηη ε ζηελή επαθή ζε απηή ηε βηνινγηθά
επαίζζεηε πεξίνδν απνηειεί κηα θαιή αξρή γηα ηε ζρέζε. ΋ηαλ ε
κεηέξα θαη ην κσξφ ηεο βξίζθνληαη πάιη καδί, ε δπλαηή ζρέζε
κεηέξαο-παηδηνχ κπνξεί λα αλαπιεξψζεη ηε ρακέλε επθαηξία ηεο
πξψηκεο επαθήο . Έρσ δεη γνλείο πνπ πηνζεηνχλ λενγλά ειηθίαο
κηαο εβδνκάδαο λα εθθξάδνπλ βαζηά ζπλαηζζήκαηα, αλάινγα κε
απηά πνπ εθθξάδνπλ νη βηνινγηθέο κεηέξεο πξνο ηα λενγέλλεηα
ηνπο ζηελ αίζνπζα ηνθεηνχ.
Ξως αναπηύζζεηαι αυηός ο δεζμός. ΢πφ ηδαληθέο ζπλζήθεο,
εθηφο αλ ππάξρεη θάπνην ηαηξηθφ πξφβιεκα ,ην λενγέλλεην πξέπεη
λα ηνπνζεηείηαη πάλσ ζηελ θνηιηά ηεο κεηέξαο ηνπ έηζη ψζηε ην
δέξκα ηνπ λα είλαη ζε επαθή κε ην δηθφ ηεο, κε ην θεθαιάθη ηνπ
πάλσ ζην ζηήζνο ηεο, ζθεπαζκέλν νιφθιεξν κε κηα δεζηή
πεηζέηα(απηφ πξέπεη λα γίλεηαη γηαηί ηα λενγέλλεηα θξπψλνπλ
πνιχ εχθνια). Φαληαζηείηε πφζν δεζηφ θαη θηιηθφ γηα ην κσξφ
είλαη απηφ ην λέν ηνπ ζπίηη. Ζ άκεζε επαθή ηνπ λενγέλλεηνπ κε
ηε κεηέξα ηνπ, κε ηελ θνηιηά ηνπ ζηελ θνηιηά ηεο θαη ην κάγνπιν
ηνπ ζην ζηήζνο ηεο, επηηξέπνπλ ηε θπζηνινγηθή κεηαθνξά
ζεξκφηεηαο απφ ηε κεηέξα ζην παηδί. Ζ πξψηε ψξα κεηά ηνλ
ηνθεηφ είλαη κηα πνιχ επαίζζεηε πεξίνδνο θαη γηα ηνπο δπν, ηφζν ε
κεηέξα φζν θαη ην λενγλφ είλαη πξνγξακκαηηζκέλνη λα έξζνπλ ζε
επαθή θαη λα γλσξίζνπλ ν έλαο ηνλ άιιν.
Κέζα ζε ιίγα ιεπηά απφ ηε γέλλεζε ηνπ, ην λενγλφ πεξλάεη ζε κηα
θαηάζηαζε ήξεκεο εγξήγνξζεο, ζηελ νπνία είλαη ζε ζέζε λα
παίξλεη εξεζίζκαηα απφ ην πεξηβάιινλ θαη λα αληαπνθξίλεηαη ζε
απηά. Ρν κσξφ θνηηά ηε κεηέξα ηνπ ζηα κάηηα θαη ζθίγγεηαη πάλσ
ζην ζηήζνο ηεο θαζψο κνηξάδνληαη θαη νη δχν κηα ακνηβαία αλάγθε:
ηελ αλάγθε ηνπ κσξνχ λα βξίζθεηαη ζηελ αγθαιηά ηεο κεηέξαο ηνπ
θαη ηελ αλάγθε ηεο κεηέξαο λα βξίζθεηαη θνληά ηνπ. Ξνιιέο
θνξέο, θαηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πξψηεο ζπλάληεζεο ην
λενγέλλεην είλαη ζρεδφλ αθίλεην, ζαλ λα είλαη γνεηεπκέλν απφ
απηά πνπ βιέπεη, αθνχεη θαη αηζζάλεηαη, πνπ δε ζέιεη λα
ζπαηαιήζεη ελέξγεηα κε ην λα θηλεζεί. Πε απηή ηε θάζε ηεο
αξρηθήο επαθήο ην κσξφ ζειάδεη αθνχγνληαο ηε θσλή ηεο
κεηέξαο θαη έρνληαο ηελ αίζζεζε ηνπ δεζηνχ ηεο δέξκαηνο θαη ηε
γεχζε ηνπ ζηήζνπο ηεο. Κέζα ζε ιίγα ιεπηά απφ ηε γέλλεζε ηνπ
αξρίδεη λα ληψζεη πνπ αλήθεη. Θαζψο ην κσξφ ζπλερίδεη λα ζειάδεη
ε κεηέξα ραιαξψλεη. Θαη νη δπν ληψζνπλ ππέξνρα. Κηα δπν ψξεο
 27

κεηά ηνλ ηνθεηφ ην λενγέλλεην βπζίδεηαη ζε έλαλ επηπρηζκέλν

χπλν.
Αλαινγηζηείηε γηα κηα ζηηγκή ηη καζαίλεη ην παηδί ζε απηή ηελ
πξψηε ζπλάληεζε: καζαίλεη κηα ζεκαληηθή αιήζεηα ζρεηηθά κε ηνλ
θαηλνχξην θφζκν, δειαδή φηη ε ππεξέληαζε αθνινπζείηαη απφ ηε
ραιάξσζε, παίξλνληαο έηζη ην ζεκαληηθφηεξν κάζεκα γηα ηελ
αλάπηπμε ηνπ: ην φηη κπνξεί λα εκπηζηεχεηαη ηνλ θφζκν γχξσ ηνπ.
Νη παξαθάησ νδεγίεο έρνπλ σο ζηφρν λα βνεζήζνπλ ηε κεηέξα λα
θάλεη κηα θαιή αξρή θαη λα δήζεη ηε δηαδηθαζία δεζίκαηνο κε ην
κσξφ ηεο σο κηα εκπεηξία κε αθφκε πεξηζζφηεξν λφεκα.
1. Έλαο θαιφο ηνθεηφο πξνδηαζέηεη ζεηηθά ηελ πξψηκε
αλάπηπμε ηνπ δεζκνχ κεηαμχ κεηέξαο θαη λενγέλλεηνπ, ελψ
ν δχζθνινο ηνθεηφο πνπ ζπλνδεχεηαη απφ έληνλν πφλν θαη
θφβν ζπρλά επεξεάδεη αξλεηηθά ηε κεηέξα ζηελ πξψηε ηεο
επαθή κε ην κσξφ. Ρξεηο είλαη νη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ
λα απαιχλνπλ ηελ εκπεηξία ηνπ ηνθεηνχ θαη, επνκέλσο, λα
δηεπθνιχλνπλ ην δέζηκν κεηέξαο-κσξνχ: ε ζσζηή
πξνεηνηκαζία ηεο κεηέξαο κε ηα εηδηθά καζήκαηα ηνθεηνχ,
ην εηδηθά εθπαηδεπκέλν άηνκν πνπ βξίζθεηαη κε ηε κεηέξα
θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηνθεηνχ (ζπλήζσο πξφθεηηαη γηα ηε
καία) θαη ην θαηάιιειν πεξηβάιινλ ηελ ψξα ηνπ ηνθεηνχ.
2. Νη πξνζσπηθέο ζηηγκέο πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε
ζεβαζκφ. Αλ ε κεηέξα θαη ην λενγέλλεην είλαη θαιά, ηα
άηνκα ζηελ αίζνπζα ηνθεηψλ πξέπεη λα αθήλνπλ γηα ιίγν
κφλνπο ηνπο γνλείο κε ην παηδί ηνπο. Απηή είλαη κηα
μερσξηζηή ζηηγκή γηα ηελ νηθνγέλεηα θαη δελ πξέπεη λα
δηαηαξάζζεηαη.
3. Ζ κεηέξα πξέπεη λα ζειάζεη ην κσξφ ακέζσο κεηά ηνλ
ηνθεηφ. Κεξηθά λενγέλλεηα αλαδεηνχλ έληνλα ην ζειαζκφ
ακέζσο κεηά ηε γέλλεζε ηνπο, ελψ άιια αξθνχληαη απιψο
ζην λα έρνπλ ζην ζηφκα ηνπο ηε ζειή. Νη δηάθνξεο κειέηεο
δείρλνπλ θαζαξά φηη ην λενγέλλεην πξέπεη λα ζειάδεη
ακέζσο κεηά ηε γέλλεζε ηνπ. (Sears W, 1999) Ν ζειαζκφο
δεκηνπξγεί ηζρπξφ δεζκφ κεηαμχ κεηέξαο θαη παηδηνχ,
παξφιν πνπ απηφ ην πιενλέθηεκα πνιιέο θνξέο
παξεμεγείηαη. Ξνιινί πηζηεχνπλ φηη απιά ν ζειαζκφο θάλεη
ηε κεηέξα λα αηζζάλεηαη πην θνληά ζην κσξφ ηεο, αιιά ζηελ
πξαγκαηηθφηεηα απηή είλαη κφλν ε αξρή. Νη ζειαζηηθέο
 28

θηλήζεηο ηνπ κσξνχ ζην ζηήζνο πξνθαινχλ ηελ έθθξηζε ησλ

νξκνλψλ ζην ζψκα ηεο κεηέξαο, νη νπνίεο παίδνπλ έλα πνιχ
ζεκαληηθφ ξφιν ζε απηφ ην ζπλαηζζεκαηηθφ δέζηκν. Απηέο νη
νξκφλεο είλαη ε σθπηνθίλε θαη ε πξνιαθηίλε. Ζ πξψηε
ξπζκίδεη ηε ξνή ηνπ γάιαθηνο θαη ζπλδέεηαη κε αηζζήκαηα
δεζηαζηάο θαη αγάπεο. Ζ σθπηνθίλε έρεη απνδεηρζεί φηη
δηεγείξεη ηε ζηνξγηθή ζπκπεξηθνξά. Ζ πξνιαθηίλε είλαη ε
νξκφλε πνπ είλαη ππεχζπλε γηα ηελ παξαγσγή ηνπ γάιαθηνο
θαη πξνθαιεί αηζζήκαηα εξεκίαο θαζψο επίζεο βνεζάεη ηε
κεηέξα λα ραιαξψζεη.
(http://www.homeopathy.gr/homeopathy/breastfeeding_ben
efits.html)
4. Ζ κεηέξα πξέπεη λα αγγίδεη ην κσξφ ηεο. ΋πσο ήδε
αλαθέξζεθε , ην κσξφ ακέζσο κεηά ηε γέλλεζε πξέπεη λα
ζθνππίδεηαη θαη λα ηνπνζεηείηαη γπκλφ πάλσ ζηε κεηέξα, κε
ην ζηήζνο ηνπ ζηελ θνηιηά ηεο θαη ηα ρέξηα ηεο γχξσ ηνπ,
ζθεπαζκέλν κε κηα θνπβέξηα. Ρν λενγέλλεην απνιακβάλεη
ηα εξεζίζκαηα πνπ παίξλεη απφ ηελ επαθή ηνπ δέξκαηνο ηνπ
κε ην δηθφ ηεο. Ξξέπεη λα ρατδεχεη απαιά ην κσξφ ηεο
αγγίδνληαο νιφθιεξν ην ζψκα ηνπ. Δίλαη ζπγθηλεηηθφ λα
βιέπεη θαλείο ηε λέα κεηέξα λα ρατδεχεη απαιά θαη ηξπθεξά
νιφθιεξν ην ζσκαηάθη ηνπ κσξνχ ηεο θαη ηνλ παηέξα λα
βάδεη ην ρέξη ηνπ πάλσ ζην θεθαιάθη ηνπ, ζαλ λα ζπκβνιίδεη
απηφ ηε δέζκεπζε πνπ αλαιακβάλεη λα πξνζηαηεχεη ηνλ
άλζξσπν πνπ έθεξε ζηε δσή. Δθηφο απηνχ, ην ράδη έρεη
ζεηηθά απνηειέζκαηα θαη απφ ηαηξηθή άπνςε. Ρν δέξκα
απνηειεί ην κεγαιχηεξεο έθηαζεο φξγαλν ηνπ ζψκαηνο θαη
είλαη πνιχ πινχζην ζε λεπξηθέο απνιήμεηο. Πηε δχζθνιε
θάζε ηεο κεηάβαζεο ηνπ εκβξχνπ απφ ηε κήηξα ζηνλ
εμσηεξηθφ θφζκν, πνπ νη αλαπλνέο ηνπ είλαη ζπρλά
άξξπζκεο, ην ράδη ηηο βνεζάεη λα γίλνπλ πην ξπζκηθέο. Άξα
ην ράδη ηεο κεηέξαο έρεη ζεξαπεπηηθή αμία.
5. Ζ κεηέξα λα θνηηάδεη πξνζεθηηθά ην κσξφ ηεο. Λα θέξλεη ην
πξνζσπάθη ηνπ κπξνζηά απφ ην δηθφ ηεο, έηζη ψζηε λα
ζπλαληηφληαη ηα βιέκκαηα ζην ίδην νξηδφληην επίπεδν. Ρν
κσξφ κπνξεί λα δηαθξίλεη θαιχηεξα απφ κηα απφζηαζε 30εθ.
πεξίπνπ. Ιφγσ ηνπ φηη βξίζθνληαη ζε θαηάζηαζε ήξεκεο
εγξήγνξζεο ακέζσο κεηά ηε γέλλεζε, πνιιά λενγλά
αλνίγνπλ ηα κάηηα ηνπο πεξηζζφηεξν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο
πξψηεο ψξαο απφ φηη κεξηθέο ψξεο κοηά, πνπ ζπλήζσο
 29

θνηκνχληαη. Ρν θνίηαγκα βαζηά κέζα ζηα κάηηα ηνπ κσξνχ

ηεο κπνξεί λα ‹‹ππξνδνηήζεη›› ππέξνρα ζπλαηζζήκαηα
κεηξφηεηαο. Ξξέπεη λα δεηεζεί απφ ηηο λνζνθφκεο λα κελ
ηνπ βάινπλ θνιιχξην, παξά κφλν κεηά ηελ ψξα ηεο πξψηεο
επαθήο, γηαηί κπνξεί λα ζνιψζεη ηελ φξαζε ηνπ αθξηβψο ηελ
ψξα πνπ ζρεκαηίδεη ηελ πξψηε ηνπ εληχπσζε γηα ηε κεηέξα.
6. Λα κηιάεη ζην κσξφ ηεο. Νη κεηέξεο , θπζηνινγηθά, κηινχλ
ζηα κσξά ηνπο κε θαζεζπραζηηθνχο ήρνπο πςειήο
ζπρλφηεηαο. Ρν κσξφ είλαη ήδε εμνηθεησκέλν κε ηε θσλή ηεο
κεηέξαο θαη ίζσο θηλείηαη ξπζκηθά, αληαπνθξηλφκελν ζηε
θσλή ηεο. (Sears W, 1999)

14.1 ΞΥΠ ΑΟΣΗΕΔΗ Ζ ΠΣΔΠΖ ΡΝ΢ ΘΖΙΑΠΚΝ΢

Ζ ζρέζε ηεο κεηέξαο πνπ ζειάδεη θαη ηνπ κσξνχ ηεο μεθηλάεη κε
θπζηθή αξκνλία. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ην γάια ηεο κεηέξαο αξρίδεη
λα ηξέρεη αβίαζηα θαη ην κσξφ αξρίδεη λα ζειάδεη θαλνληθά, ηφηε νη
δπν ηνπο δεκηνπξγνχλ κηα ελφηεηα αδηαρψξηζηε. Απηφ κπνξεί λα
ζπκβεί απφ ην πξψην θηφιαο ζήιαζκα, ιίγα κφιηο ιεπηά κεηά ηε
γέλλεζε ηνπ κσξνχ. Έπεηηα, ε ζρέζε ηνπο αλαπηχζζεηαη
απζφξκεηα φπσο ν θεξαπλνβφινο έξσηαο. Απηή απνηειεί ε
βηνινγηθά νκαιή θαηάζηαζε. Πηηο κέξεο καο φκσο, απηή ε πξψηε
επαθή ζπρλά αλαβάιιεηαη. Κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη
πνιιέο ζσκαηηθέο θαη ζπγθηλεζηαθέο δπζρέξεηεο ζηε κεηέξα θαη
ζην παηδί. Ν ζειαζκφο ινηπφλ αξρίδεη κε έλα θιεξη , πνπ πηζαλφλ
λα θξαηήζεη κέξεο ή αθφκα θαη εβδνκάδεο. Αλ νη πξνζσπηθφηεηεο
ζπγθξνπζηνχλ, ηφηε ην θιεξη ζα είλαη ζπειιψδεο. Κηα πξαγκαηηθά
λεπξσηηθή κεηέξα πνπ ζειάδεη ην κσξφ ηεο παξά ηε ζέιεζε ηεο,
δελ κπνξεί λα ηνπ δψζεη ηίπνηα απφ ηνλ εαπηφ ηεο. ΢πάξρνπλ
θπζηθά θαη ςπρξέο κεηέξεο, φπσο ππάξρνπλ θαη ςπρξέο ζχδπγνη.
Πε κηα ηέηνηα πεξίπησζε νη θπζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο κεηξφηεηαο
θαηαληνχλ πεγή δνθηκαζίαο θαη γηα ηα δπν κέξε. Ρφηε αλακθίβνια
ζα πξέπεη λα δνζεί ζην κσξφ κπηκπεξφ. Ππκβαίλεη κεξηθέο θνξέο,
έλα λενγέλλεην λα έρεη ππνθέξεη απφ κηα δχζθνιε γέλλεζε ή άιια
πξνβιήκαηα θαη λα κελ αληαπνθξίλεηαη ζην ζειαζκφ. Απηφ
δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ αξρή. Ππλήζσο φκσο, ε κεηέξα θαη
ην κσξφ έξρνληαη ζηγά-ζηγά ζε ζπλελλφεζε. Απνιακβάλνπλ καδί
ηηο εκπεηξίεο ηνπο φιν θαη πην πνιχ θαη ηειηθά ν πεηπρεκέλνο
ζειαζκφο γίλεηαη θαλφλαο . ( Pryor, 1980)
 30

Νη κεηέξεο πνπ ζειάδνπλ δελ κπνξνχλ λα ελδψζνπλ ζηνλ

πεηξαζκφ ηνπ λα δψζνπλ ζην κσξφ ην κπηκπεξφ θαη κεηά λα ην
αθήζνπλ κφλν. Κε απηφ ηνλ ηξφπν, ν ζειαζκφο πξνσζεί ηελ
άκεζε αληαπφθξηζε ηεο κεηέξαο κε επαηζζεζία πξνο ηηο αλάγθεο
ηνπ κσξνχ ηεο. Δπίζεο , φηαλ ην κσξφ ζειάδεη ζπρλά ζηε δηάξθεηα
ηεο εκέξαο, κηα κεηέξα ρξεηάδεηαη λα θαζίζεη θαη λα εξεκίζεη καδί
ηνπ ζε θάζε γεχκα. Ζ επηπιένλ απηή αλάπαπζε βνεζάεη ην ζψκα
ηεο λα αλαξξψζεη κεηά ηε γέλλα θαη ηηο πηέζεηο ηεο κεηξφηεηαο.
Δπηπιένλ, νη πεξηζζφηεξεο κεηέξεο αηζζάλνληαη πην θνληά ζην
κσξφ ηνπο φηαλ ην θξαηάλε ζπρλά αγθαιηά.
Πχκθσλα κε ηνλ Dr. Williams Sears, ζπγγξαθέα, παηδίαηξν θαη
παηέξα επηά παηδηψλ: ‹‹Νη κεηέξεο πνπ ζειάδνπλ αληαπνθξίλνληαη
ζηα κσξά ηνπο ελζηηθησδψο θα κε ιηγφηεξνπο ελδνηαζκνχο. Ρα
κελχκαηα πνπ δίλεη ην κσξφ φηαλ πεηλάεη ή φηαλ είλαη
ζηελνρσξεκέλν, πξνθαινχλ κηα βηνινγηθή αληίδξαζε ζην ζψκα
ηεο κεηέξαο(ην αληαλαθιαζηηθφ ηεο έθθξηζεο ηνπ γάιαθηνο)θαη ε
κεηέξα αηζζάλεηαη ηελ έληνλε επηζπκία λα ζεθψζεη ην κσξφ ηεο
θαη λα ην ζειάζεη… Απφ ηελ πειαηεία κνπ έρσ πξνζέμεη φηη νη
γπλαίθεο πνπ ζειάδνπλ δείρλνπλ κεγαιχηεξε επαηζζεζία ζηα κσξά
ηνπο θαη πηζηεχσ φηη απηφ είλαη ην απνηέιεζκα ησλ βηνινγηθψλ
αιιαγψλ πνπ γίλνληαη ζην ζψκα ηεο κεηέξαο ζε αληαπφθξηζε ησλ
κελπκάησλ πνπ ηεο δίλεη ην κσξφ ηεο››.
(http://www.homeopathy.gr/homeopathy/breastfeeding_benefits.h
tml)
Νη γηαηξνί, νη λνζνθφκεο θαη φζεο κεηέξεο δελ ζειάδνπλ, ζπρλά
θαίλεηαη λα πηνζεηνχλ φηη ε ζεκαληηθφηεξε αληακνηβή γηα ηε
κεηέξα πνπ ζειάδεη είλαη ε γλψζε πσο θάλεη φηη είλαη ζσζηφ γηα ην
παηδί ηεο. Απηφ ην ίδην δειαδή πνπ αηζζάλεηαη ν γηαηξφο φηαλ δίλεη
ζηνλ αζζελή κηα απφιπηα ζσζηή ζεξαπεπηηθή αγσγή. Ρν γεγνλφο
είλαη φηη ε κεηέξα είλαη βέβαηα πεξήθαλε πνπ ην παηδί ηεο
κεγαιψλεη ζσζηά, αιιά ε αληακνηβή ηεο είλαη θπξίσο ε ζσκαηηθή
ηθαλνπνίεζε θαη ε αληαπφθξηζε ηνπ κσξνχ ζ' απηφλ.
Δπεηδή κηα κεηέξα ζηελ επνρή καο ρξεηάδεηαη λ' αγσληζηεί γηα λα
πξνζαξκνζηεί ζηε ζπρλά άγλσζηε δνπιεηά ηεο κεηξφηεηαο θαη
ζηελ παξνπζία ηνπ κσξνχ, θαη λα κάζεη απηή ηε δνπιεηά ππφ
βηνινγηθά αιιφθνηεο ζπλζήθεο, θηάλνπκε ζην ζεκείν λα λνκίδνπκε
φηη κφλν ε κεηέξα θαηαβάιιεη φιε ηελ πξνζπάζεηα γηα ηελ
επηηπρία ηνπ ζειαζκνχ. Πηελ πξαγκαηηθφηεηα, ηελ ίδηα
 31

πξνζπάζεηα θαηαβάιιεη θαη ην κσξφ. Απηφ, πξέπεη λα κάζεη φηη

εθείλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ην γάια, θαη φηη ηεο κεηέξαο ηνπ ην
ζηήζνο είλαη ην κέξνο απ' φπνπ ζα ην πάξεη. Αλ είλαη δχζθνιν λα
πηάζεη ηε ζειή, ζα πξέπεη λα κάζεη πψο λα ην θάλεη. Αλ ην γάια
αξγεί λα θηάζεη ζην ζηφκα ηνπ, ζα πξέπεη λα απνθηήζεη
πεξηζζφηεξε ππνκνλή θαη θαξηεξηθφηεηα απ' φζε είρε φηαλ
γελλήζεθε. Θα πξέπεη λα πξνζαξκνζηεί ζηνλ ηξφπν πνπ ε κεηέξα
ηνπ ην θξαηά, ην ληχλεη ή ην ηπιίγεη, είηε απηφο ν ηξφπνο ηαηξηάδεη
ζηελ πξνηίκεζε ηνπ είηε φρη. Δλψ ινηπφλ δελ θάλεη θακηά ζρεδφλ
πξνζπάζεηα λα πάξεη γάια απφ ην κπηκπεξφ, γηα λα ζειάζεη πξέπεη
λα θνπξαζηεί. Θειαζκφο ινηπφλ ζεκαίλεη αγψλαο.

14.2. ΝΗ Π΢ΓΘΗΛΖΠΔΗΠ ΚΔΡΑΓΗΓΝΛΡΑΗ

Ζ γηαηξφο Sibylle Escalona ππνζηεξίδεη φηη νη ζπγθηλήζεηο
κεηαδίδνληαη. Αθφκα θη απηά ηα κηθξνχηζηθα κσξά κπνξεί λα
<<θνιιήζνπλ>> ζπγθηλήζεηο απφ ηε κεηέξα ηνπο. Κεξηθέο θνξέο
απηφ δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ αξρή ιεηηνπξγίαο ηνπ
ζειαζκνχ. Κηα κεηέξα κε ηελησκέλα λεχξα θάλεη ην παηδί ηεο
ηφζν λεπξηθφ, πνπ ν ζειαζκφο γίλεηαη πξνβιεκαηηθφο. Θαη ην
αληίζεην ζπκβαίλεη. ΋κσο απηή ε κεηαθνξά ζπλαηζζεκάησλ
κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη επλντθά γηα ηε κεηέξα θαη ην κσξφ.
(Schmitt, 1970) Ζ ηθαλνπνίεζε πνπ δείρλεη ν παηέξαο απφ ηε
ζχδπγν ηνπ κπνξεί λα ηελ εξεκήζεη αλππνιφγηζηα. Κηα έκπεηξε
μεθνχξαζηε κεηέξα είλαη ηθαλή λα εξεκήζεη έλα έμαιιν κσξφ κφλν
κε ην λα θαζίζεη δίπια ηνπ. Θαη φηαλ ην κσξφ αξρίζεη λα ζειάδεη
θαιά, ε θαλεξή απφιαπζε θαη ηθαλνπνίεζε ηνπ κεηαδίδνληαη ζηε
κεηέξα, πνπ κε ηε ζεηξά ηεο αξρίδεη λα απνιακβάλεη ην ζειαζκφ.
Κεξηθέο εθπαηδεπκέλεο λνζειεχηξηεο έρνπλ κηα αμηνζαχκαζηε
ηθαλφηεηα κεηάδνζεο ηεο δηθήο ηνπο ζπγθηλεζηαθήο θαηάζηαζεο
ζηνπο άιινπο, θαη ζπρλά έρνπλ ηεξάζηηα επηηπρία φηαλ βνεζνχλ
ηηο κεηέξεο θαη ηα κσξά λα απνιαχζνπλ ην ζειαζκφ. (Pryor,
1980)

14.3. Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΗΘΑ ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ

Ρα πιενλεθηήκαηα ηνπ ζειαζκνχ μεπεξλνχλ θαηά πνιχ ηα θαζαξά
ζσκαηηθά νθέιε. Ρν κσξφ πνπ ζειάδεη έρεη εμαηξεηηθά
ζπλαηζζεκαηηθά νθέιε. Ν ζειαζκφο είλαη γη' απηφ πεγή ζηνξγήο
θαη αζθάιεηαο. Ζ δεξκαηηθή επαθή ην δηεγείξεη θαη απμάλεη ην
δεζκφ κεηέξαο θαη κσξνχ. Ρα πεξηζζφηεξα κσξά πνπ ζειάδνπλ
θιαίλε θαη ιηγφηεξν, γηαηί βξίζθνληαη γηα πεξηζζφηεξε ψξα ζηελ
 32

αγθαιηά ηεο κεηέξαο ηνπο. Ν ζειαζκφο βνεζάεη ηε κεηέξα λα

εξκελεχεη θαη λα αληαπνθξίλεηαη πην άκεζα ζηα κελχκαηα πνπ ηεο
δίλεη ην κσξφ ηεο, πξάγκα πνπ θάλεη ην κσξφ λα νξγαλψζεη
θαιχηεξα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη λα κάζεη λα έρεη εκπηζηνζχλε
ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη ζηνπο άιινπο. Ξνιιέο κεηέξεο ζα
ζπκθσλήζνπλ φηη γη′ απηέο , ηα ζπλαηζζεκαηηθά πιενλεθηήκαηα
πνπ πξνζθέξεη ν ζειαζκφο είλαη θαη ηα πην ζεκαληηθά.
(http://www.homeopathy.gr/homeopathy/breastfeeding_benefits.h
tml)
Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε ιεηηνπξγία ηνπ ζειαζκνχ παίξλεη ηελ ηειηθή
ηεο κνξθή, είλαη πνιχ δχζθνιν λα δηαθνπεί. Ζ κεηέξα θαη ην κσξφ
ρξεηάδνληαη ν έλαο ηνλ άιινλ θαη ζσκαηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά. Ρν
κσξφ, βέβαηα, έρεη ηελ νξγαληθή αλάγθε γηα ην γάια, αιιά θαη ε
αλάγθε ηνπ γηα ζπγθίλεζε είλαη επίζεο κεγάιε. Κηα αλάγθε γηα
επαθή κε ηε κεηέξα ηνπ, γηα αγάπε θαη αζθάιεηα πνπ δέρεηαη κε
φιεο ηνπ ηηο αηζζήζεηο θαη ηδηαίηεξα κε ην ππεξεπαίζζεην ζηφκα
ηνπ φηαλ ζειάδεη. Ζ κεηέξα κε ηε ζεηξά ηεο έρεη ηελ αλάγθε ηνπ
κσξνχ ηεο. Απηφ ζα πάξεη ην γάια απφ ην ζηήζνο ηεο θαη ζα ηελ
αλαθνπθίζεη θαη ηθαλνπνηήζεη φπσο ην λεξφ ηνλ δηςαζκέλν. Ξέξα
απφ απηή ηελ αλαθνχθηζε, ε κεηέξα-φπσο θαη ην κσξφ-ίζσο λα
αηζζάλεηαη ηελ αλάγθε γηα κηα έκπξαθηε απφδεημε φηη ηελ
αγαπνχλ. Ζ ζπκπεξηθνξά αθφκα θαη ελφο ηνζνδά κσξνχ ζην
ζηήζνο ηεο είλαη κηα ζεηηθή απφδεημε. Ζ πιενλεμία ηνπ είλαη
θνιαθεπηηθή , ε ζεία απφιαπζε ηνπ είλαη κεηαδνηηθή.
Θαζψο κεγαιψλεη, ε αγάπε ηνπ γηα ηε κεηέξα ηνπ γίλεηαη
ζπλεηδεηή θαη έληνλε. Ρν κσξφ ησλ ηξηψλ κελψλ θνηηάδεη επίκνλα
ηε κεηέξα ηνπ ζηα κάηηα φηαλ ζειάδεη, θαη ηελ αγαπά κε φιε ηνπ
ηελ ςπρή. Πηνπο πέληε ή έμη κήλεο παίδεη κε ην ζηήζνο, πεξλάεη
ηελ ψξα ηνπ κε κηα θνξδέια ή έλα θνπκπί απφ ην θφξεκα ηεο
κεηέξαο ηνπ θαη ηε ρατδεχεη κε φιε ηνπ ηελ αγάπε. Σακνγειά κε
ηε γσλία ηνπ ζηφκαηνο ηνπ, ή βάδεη ην ρεξάθη ηνπ επάλσ ζηα ρείιε
ηεο γηα λα ην θηιήζεη, δείρλνληαο ηεο ζε θάζε ζειαζκφ πφζν ηελ
αγαπά. Δίλαη αιεζηλά κηα εθπιεθηηθή εκπεηξία. Ζ δσή δελ είλαη
ηφζν γεκάηε απφ αιεζηλή αγάπε γηα λα ην ζεσξήζεη θαλείο απηφ
θνηλνηνπία. Γε ζα πξέπεη λα καο εθπιήζζεη ην γεγνλφο φηη νη
κεηέξεο πνπ ζειάδνπλ έρνπλ, ζην ζχλνιν ηνπο, κεγαιχηεξεο
νηθνγέλεηεο ζε ζχγθξηζε κε απηέο πνπ δε ζειάδνπλ. Κε απηφ δε
ζέισ λα πσ φηη δελ αγαπηνχληαη νη κεηέξεο θαη ηα κσξά πνπ δε
ζειάδνπλ, θπζηθά θαη αγαπηνχληαη, φκσο νη γπλαίθεο πνπ
 33

κεγάισζαλ έλα ή δπν παηδηά κε μέλν γάια θαη χζηεξα αλαθάιπςαλ

φηη κπνξνχζαλ λα ζειάζνπλ ηα ππφινηπα, αηζζάλζεθαλ έληνλα ηε
δηαθνξά. Ζ ζσκαηηθή νηθεηφηεηα πνπ παξέρεη ν ζειαζκφο ζπάεη
ηνπο θξαγκνχο πνπ πάληνηε ππάξρνπλ κεηαμχ ησλ αηφκσλ κε
ηέηνην ηξφπν, πνπ ε ζπλεηδεηή κεηξηθή αγάπε δελ κπνξεί λα ην
θάλεη φζν κεγάιε θαη αλ είλαη. Ζ κεηέξα θαη ην κσξφ έκαζαλ λα
εξγάδνληαη καδί ζαλ κηα νκάδα ζηνπο ζειαζκνχο, θαη απηή ε
ζπλεξγαζία εθηείλεηαη ζε φιεο ηηο άιιεο επαθέο πνπ έρνπλ νη δπν
ηνπο.
Έηζη νη κεηέξεο ιέλε πσο έλα κσξφ πνπ ζειάδεη δεκηνπξγεί
ιηγφηεξα πξνβιήκαηα. Απηφ δελ ζεκαίλεη κφλν φηη ε κεηέξα
απαιιάζζεηαη απφ ην ελνριεηηθφ θιάκα ηνπ κσξνχ γηα ην
κπηκπεξφ, αιιά θαη φηη αηζζάλεηαη πεξηζζφηεξν θνηλσληθή θαη
επράξηζηε κε ην παηδί ηεο. Ρν παίξλεη καδί ηεο φπνπ θη αλ πεγαίλεη,
φρη κφλν γηαηί απηφ ρξεηάδεηαη ην γάια ηεο, αιιά επεηδή ε κεηέξα
δελ κπνξεί λα κείλεη καθξηά ηνπ αθφκα θαη γηα ιίγεο ψξεο. ΋ινη
ραίξνληαη ηε ζπληξνθηά ηνπ. Ρξηγπξλάεη παληνχ αιιά ζπάληα
εκπνδίδεη. Ζ κεηέξα θαη ην κσξφ εκθαλίδνληαη κέζα ζηελ
νηθνγέλεηα ζαλ έλα άηνκν − ην κσξφ, απιψο κηα πξνέθηαζε ηεο
κεηέξαο ηνπ. Θειάδεη φηαλ απηή δηαβάδεη ζηα άιια ηεο παηδηά, ή
παίξλεη έλα πνηφ καδί κε ηνλ άληξα ηεο, ή ειαθξνθνηκάηαη, ή
ζπδεηά ζην ηειέθσλν, ή παίξλεη ην δηθφ ηεο γεχκα. Θα κπνξνχζε
λα πεη θαλείο φηη ε ζσκαηηθή ηνπ επαθή κε ηε κεηέξα ηνπ ην θάλεη
λα δεηά ιηγφηεξε θνηλσληθή πξνζνρή. Δίλαη κέινο ηεο νηθνγέλεηαο
πνπ δεηά ειάρηζηα, πνπ δεκηνπξγεί ηε ιηγφηεξε θαζαξία θαη πνπ
ην αγαπνχλ θαη ην επηδνθηκάδνπλ φινη.
Ζ δχλακε ησλ δεζκψλ πνπ ελψλνπλ ηε κεηέξα θαη ην παηδί
θαίλεηαη πεξηζζφηεξν ζηηο πεξηπηψζεηο ρσξηζκνχ ηνπο. Πήκεξα
ζπλεζίδεηαη απφ ηνχο παηδίαηξνπο λα απνζπνχλ ηα κσξά απφ ην
ζηήζνο ηεο κεηέξαο ηνπο γηα πνιινχο, αζήκαληνπο ζπρλά, ιφγνπο.
Αλ θακηά θνξά δψζνπκε ζην κσξφ έλα κπηκπεξφ δελ ζα ηνπ θάλεη
θαθφ. Αλ φκσο απνγαιαθηίζνπκε απφηνκα ην κσξφ πνπ έρεη
ζειάζεη κεξηθέο εβδνκάδεο, ε δπζθνιία πξνζαξκνγήο ηνπ ζηελ
ηερλεηή δηαηξνθή ζα είλαη ίζσο κεγάιε. Θα δεκηνπξγεζνχλ
πξνβιήκαηα κε ην πεπηηθφ ζχζηεκα θαη πηζαλφλ λα απνθηήζεη
αιιεξγίεο. Δίλαη πηζαλφλ λα αξλεζεί εληειψο λα δερηεί ην
κπηκπεξφ. Έλαο επηζηήκνλαο, απζεληία ζηε δηαηξνθή ησλ βξεθψλ,
φηαλ αλαθέξεηαη ζ' απηά ηα ελνριεηηθά κσξά, η' απνθαιεί
‹‹θαθνζπλεζηζκέλα›› ζην κεηξηθφ γάια. Θπξηαξρεί επίζεο κεηαμχ
 34

ησλ γηαηξψλ ε αληίιεςε φηη πξέπεη κάιινλ λα δίλεηαη ζε θάζε

κσξφ ηνπιάρηζηνλ έλα κπηκπεξφ θαηά δηαζηήκαηα απφ ηε γέλλεζε
ηνπ, παξά λα δηαθηλδπλεχνπλ ηελ άξλεζε ηνπ ζηνλ απφηνκν
απνγαιαθηηζκφ ηνπ. Ξαξ’ φιεο ηηο δπζθνιίεο, πνιχ ιίγν
ελδηαθέξνληαη νη γηαηξνί λα κεηψζνπλ ηηο πηζαλφηεηεο ηνπ
απφηνκνπ απνγαιαθηηζκνχ.
Γελ είλαη κφλν ηα κσξά πνπ αξλνχληαη λα ζηακαηήζνπλ ην
ζειαζκφ. Ξνιχ ζπρλά νη γηαηξνί πξνζθξνχνπλ ζηε βίαηε
αληίδξαζε ησλ κεηέξσλ. Ζ κεηέξα πνπ αηζζαλφηαλ σο ηφηε ηφζν
επηπρηζκέλε επεηδή ζήιαδε, ζπλήζσο μεζπάεη ζε θιάκαηα. Θαη είλαη
βέβαην φηη ζα θιαίεη κεξηθέο αθφκα κέξεο. Θα ηεο πνπλ βέβαηα φηη
εμαθνινπζεί λα είλαη θαιή κεηέξα, φηη ην κσξφ ζα είλαη ην ίδην
επραξηζηεκέλν θαη κε ην κπηκπεξφ, φηη έρεη ήδε νινθιεξψζεη κηα
πνιχ θαιή δνπιεηά ζειάδνληαο ηφζν θαηξφ. Άδηθνο θφπνο φκσο.
Ξαξαδέρεηαη φηη ε ζιίςε ηεο είλαη αλφεηε αιιά δελ κπνξεί λα ηελ
απνθχγεη. Θαη δελ είλαη νπσζδήπνηε κφλν νη γπλαίθεο πνπ κε ην
παξακηθξφ αλαζηαηψλνληαη ή εθείλεο νη νπνίεο ηνπο αξέζεη λα
παίδνπλ πνιιέο ψξεο κε ηα παηδηά πνπ ζηελνρσξηνχληαη πνιχ.
Ππλήζσο είλαη νη πην ςχρξαηκεο.
Κεξηθνί γηαηξνί απνζαξξχλνπλ εληειψο ηηο γπλαίθεο πνπ ζέινπλ λα
ζειάζνπλ γηα λ' απνθχγνπλ απηήλ αθξηβψο ηελ απξφβιεπηε
ηξαπκαηηθή αληίδξαζε αλ ρξεηαζηεί λα ζηακαηήζνπλ ην ζειαζκφ.
Ζ κεηέξα πνπ αλαγθάδεηαη απφ θάπνηα αηηία λα ππνζηεί απηή ηε
δνθηκαζία, δελ αηζζάλεηαη έλνρε ή αλεπαξθήο φπσο ζπρλά
λνκίδεηαη. Αηζζάλεηαη ζπληξηβή. Λνκίδεη φηη ηεο παίξλνπλ ην παηδί
ηεο γηα λα ηεο επηζηξέςνπλ έλα άιιν πνπ δε ζα ηελ έρεη αλάγθε
πηα, θαη ζα ην ληψζεη ζαλ μέλν. Φπζηθά, ε γπλαίθα πνπ αξλείηαη ην
ξφιν ηεο ζπδχγνπ θαη ηεο κεηέξαο κπνξεί αβαζάληζηα λα ην θάλεη.
Ζ αιεζηλή κεηέξα είλαη εθείλε πνπ αηζζάλεηαη εγθαηαιεηκκέλε
φηαλ ε ιεηηνπξγία ηνπ ζειαζκνχ ζηακαηά. Γη' απηφ είλαη δχζθνιν
γηα ηνπο γηαηξνχο λα πνπλ πνηα γπλαίθα ζα αηζζαλζεί ζπληξηβή
απφ ην γεγνλφο θαη πνηα φρη. Πε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο ε πζηεξηθή
αληίδξαζε δελ πξνθαιείηαη απφ πζηεξηθέο γπλαίθεο αιιά απφ
θπζηνινγηθέο κεηέξεο πνπ αηζζάλνληαη κηα εληειψο θπζηνινγηθή
ζιίςε. Ζ πνιπκήραλε γπλαίθα ζα πξνζπαζήζεη λα δηαθσλήζεη κε
ην γηαηξφ ηεο. Ίζσο αιιάμεη θαη γηαηξφ. Θα ηνλ εθιηπαξήζεη λα ηεο
επηηξέςεη λα επαλαιάβεη ην ζειαζκφ κεηά απφ κηα πξνζσξηλή
δηαθνπή, ζα θάλεη δειαδή ην θαζεηί γηα λα αλαβάιιεη ή λα
απνθχγεη ηνλ απνγαιαθηηζκφ ηνπ παηδηνχ ηεο.
 35

Θ' αλαθέξσ έλα παξάδεηγκα κηαο κεηέξαο πνπ ην ζηήζνο ηεο

κνιχλζεθε φηαλ ζήιαδε. Ρεο είπαλ φηη έπξεπε λα ζηακαηήζεη ην
ζειαζκφ φρη επεηδή ην ζηήζνο ηεο ήηαλ κνιπζκέλν (παξφιν πνπ θη
απηφ ζεσξείηαη ζπρλά σο αηηία γηα κηα ηέηνηα ελέξγεηα), αιιά
επεηδή ε αληηβίσζε πνπ ηεο έδηλαλ ζα έθαλε θαθφ ζην κσξφ κέζα
απφ ην γάια (απηφ δελ είλαη αιήζεηα). Ρν απνηέιεζκα ήηαλ λα
αξλεζεί λα πάξεη νπνηνδήπνηε θάξκαθν θα λα ππνθέξεη πάξα
πνιχ φηαλ αξξψζηεζε απφ πλεπκνλία ελψ ζήιαδε ην δεχηεξν
κσξφ ηεο. Ζ απφθαζε ηεο ήηαλ βέβαηα παξάηνικε. Ξνιιέο ηέηνηεο
κεηέξεο έρνπλ ζειάζεη ηα παηδηά ηνπο κε απίζηεπην θνπξάγην θαη
αθνζίσζε, ελψ αληηκεηψπηδαλ ερζξηθέο θξηηηθέο, ζπκσκέλνπο
γηαηξνχο, πφλνπο θαη απνδνθηκαζίεο.
Ξνιιέο γηαγηάδεο πνπ είραλ αλαγθαζηεί, ρσξίο λα ππάξρεη
πξαγκαηηθή αλάγθε, λα ζηακαηήζνπλ ην ζειαζκφ, ρχλνπλ αθφκα
δάθξπα θαζψο ζπκνχληαη πσο είραλ αηζζαλζεί ηφηε.
Απηφ ην δπλαηφ αίζζεκα δελ πξνέξρεηαη απφ ελνρή ή λεχξσζε ή
απφ θφβν ηεο απνηπρίαο ζην ξφιν ηεο κεηέξαο. Γελ είλαη
αλππνρψξεηνο εγσηζκφο κπξνζηά ζηελ ηαηξηθή επηζηήκε. Δίλαη
αγάπε: απηή ε ζχληνκε αιιά έληνλε αγάπε πνπ αηζζάλνληαη ε
κεηέξα θαη ην παηδί πνπ ζειάδεη.

14.4. Ζ ΓΔΦ΢ΟΑ ΓΗΑ ΡΖΛ ΑΛΔΜΑΟΡΖΠΗΑ

Ξνηα είλαη ε επίδξαζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζειαζκνχ ζηελ
πξνζσπηθφηεηα θαη ζηελ επαηζζεζία ηνπ παηδηνχ; Ξνιινί
δηαθεθξηκέλνη επηζηήκνλεο (φπσο ν αλζξσπνιφγνο Ashley Montagu
θαη νη γηαηξνί M. Bowlby θαη M. Bevan-Brown) ππνζηεξίδνπλ φηη ν
πεηπρεκέλνο ζειαζκφο είλαη πνιχηηκνο θαη ίζσο βαζηθφο γηα ηε
ζπγθηλεζηαθή αλάπηπμε ηνπ βξέθνπο αιιά θαη ηεο κεηέξαο. Ν
γηαηξφο Montagu έρεη ηε γλψκε φηη ην αλζξψπηλν νλ γελληέηαη ζε
ελλέα κήλεο επεηδή ε γξήγνξε αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ δελ
κπνξεί λα πεξάζεη απφ ην θαλάιη ηεο γέλλεζεο αξγφηεξα απφ απηφ
ην ρξνληθφ δηάζηεκα. Απηή φκσο ε αλζξψπηλε χπαξμε δελ είλαη
‹‹ψξηκε›› παξά κφλν ελλέα κήλεο αξγφηεξα, φηαλ ζα έρεη δφληηα
θαη αξθεηή επθηλεζία. Ίζσο απηφ λα έρεη θάπνηα ζρέζε κε ην
γεγνλφο φηη κεξηθά κσξά ζηακαηνχλ λα ζειάδνπλ ή λα δέρνληαη ην
κπηκπεξφ κάιινλ απφηνκα ζηελ ειηθία ησλ ελλέα κελψλ πεξίπνπ.
Δλψ είλαη ζπλεζηζκέλν ν ζειαζκφο λα ζπλερίδεηαη θαη πνιχ θαηξφ
 36

κεηά, απηφ ην δηάζηεκα θαίλεηαη λα είλαη ην κηθξφηεξν γηα λα

ζηακαηήζεη θπζηνινγηθά. (Montagu A, 2006)

Ν απνρσξηζκφο ηεο κεηέξαο απφ ην παηδί ηεο αθξηβψο κεηά ηε

γέλλα δεκηνπξγεί ζσκαηηθφ θαη ζπγθηλεζηαθφ λεπξηθφ θινληζκφ θαη
ζηνπο δχν. Ζ γαινχρεζε θαηαθέξλεη λα κεηψζεη ηελ έληαζε απηνχ
ηνπ θινληζκνχ κεηαζέηνληαο ηνλ ζηαδηαθά πέξα απφ 18 κήλεο
ηνπιάρηζηνλ. Κφλν έηζη πξέπεη λα ρσξίδεηαη ην παηδί απφ ηελ
πνιχκελε δηαβίσζε ηνπ ζηε κήηξα. ΋ηαλ ε κεηέξα ηνπ πξνζθέξεη
ζπρλά θαη γηα αξθεηή ψξα ην ζηήζνο ηεο, ν θφζκνο ηνπ
απνηειείηαη θπξίσο απφ ηε δεζηαζηά ηεο, ηελ αγθαιηά ηεο, ηηο
θηλήζεηο ηεο, ηνπο παικνχο ηεο θαξδηάο ηεο. Απνθηά ζπλείδεζε
απηνχ ηνπ θαηλνχξηνπ γη' απηφ θφζκνπ κε ηηο ζεξκνθξαζίεο ηνπ,
ηελ πθή ηνπ, ηα θψηα, ηνπο ήρνπο ηνπ, απηνχ ηνπ θφζκνπ πνπ
κνηάδεη κε ‹‹ηεξάζηηα ζνξπβψδε θαη εθξεθηηθή ζχγρπζε››, απφ ηελ
αγθαιηά ηεο κεηέξαο ηνπ πνπ είλαη πξνο ην παξφλ ην ζπίηη ηνπ. Γη'
απηφ, ζηγά-ζηγά κάιινλ παξά απφηνκα, πξέπεη ε κεηέξα λα
απνρσξίδεηαη ηελ επέθηαζε ηνπ εαπηνχ ηεο πνπ είλαη ην παηδί ηεο.
Ζ ςπρνιφγνο Sylvia Brodie ζην βηβιίν ηεο ‹‹Κνξθέο κεηξφηεηαο››
πεξηγξάθεη ηνλ απνγαιαθηηζκφ ζηνπο ελλέα κήλεο ή θαη
πεξηζζφηεξν σο έλα είδνο δεχηεξεο γέλλεζεο. (Brodie,1956) Ρφηε
ε κεηέξα θαη ην παηδί ρσξίδνληαη πλεπκαηηθά φπσο ρσξίζηεθαλ
ζσκαηηθά θαηά ηε γέλλα. Φαίλεηαη ινγηθφ λα ππνζέζνπκε φηη ε
ζηαδηαθή αιιαγή πνπ πξνζθέξεηαη κε ην ζειαζκφ είλαη
πξαγκαηηθά επεξγεηηθή γηα ην βξέθνο. Ν γηαηξφο Herbert Batner
αλαθέξεη, ‹‹ν πην γξήγνξνο ηξφπνο λα θάλεηο ην παηδί ζνπ
αλεμάξηεην είλαη λα θξνληίδεηο ηηο αλάγθεο ηνπ φηαλ είλαη αθφκα
εμαξηεκέλν››. (Ginsburg & Duncan, 1967) Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη
ηα ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα γηα ηε θξνληίδα ηνπ κσξνχ κηκνχληαη
φιν θαη πην πνιχ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηελ επίδξαζε πνπ έρεη
ν ζειαζκφο ζηε κεηέξα θαη ζην παηδί.

15. ΡΑ Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΑ ΡΝ΢ ΚΥΟΝ΢

Ρα κσξά πνπ ζειάδνπλ είλαη ρσξίο ακθηβνιία πγηέζηεξα απφ ηα
κσξά πνπ ηξέθνληαη κε μέλν γάια. Δίλαη φκσο επηπρηζκέλα ;
Γίλνληαη πεξηζζφηεξν εππξνζάξκνζηα ; Νη γπλαίθεο πνπ
κεγαιψλνπλ ηα κσξά ηνπο κε μέλν γάια ηζρπξίδνληαη πσο φρη.
Απηέο πνπ ηα ζειάδνπλ ιέλε πσο λαη. Πηελ Ηαπσλία ε πξψηε
εξψηεζε ε νπνία γίλεηαη ζηα παηδηά πνπ πεγαίλνπλ γηα πξψηε
θνξά ζην ζρνιείν είλαη πφζν θαηξφ ζήιαζαλ. Ζ πξαθηηθή εκπεηξία
 37

έρεη θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ην παηδί πνπ δελ έρεη ζειάζεη
έρεη πεξηζζφηεξεο δπζθνιίεο ζηελ πξνζαξκνγή ηνπ ζην ζρνιείν.
Νη ζηαηηζηηθέο φκσο ζ' απηή ηε ρψξα, πξνζπαζψληαο λα βξνπλ
δηαθνξέο κεηαμχ ησλ παηδηψλ πνπ ζήιαζαλ θαη ησλ παηδηψλ πνπ
κεγάισζαλ κε μέλν γάια ζηε ζρνιηθή ειηθία, δελ θαηέιεμαλ ζε
νξηζηηθά ζπκπεξάζκαηα. Αθφκα θη εθείλεο νη έξεπλεο, πνπ έδεημαλ
φηη ππάξρνπλ κεξηθά πιενλεθηήκαηα ζηα παηδηά πνπ ζήιαζαλ,
κπνξνχλ λα ηα απνδψζνπλ ζην γεγνλφο φηη απηά ηα παηδηά ήηαλ
επηπρέζηεξα ζην φηη είραλ πην ζηνξγηθέο κεηέξεο πνπ ήηαλ θαη
πεξηζζφηεξν θαηάιιειεο λα ζειάζνπλ.
Έρνπκε ηελ εληχπσζε φηη ν ζειαζκφο έρεη ζρέζε κφλν κε ηα κηθξά
βξέθε. ΋κσο, ζηα πεξηζζφηεξα κέξε ηνπ θφζκνπ ηα παηδηά
ζειάδνπλ ηνπιάρηζηνλ έλα ρξφλν θαη ζπρλά δχν ή θαη
πεξηζζφηεξα. Θαη απηά ηα κεγάια παηδηά απνθνκίδνπλ έλα θαλεξφ
θαη ίζσο ζεκαληηθφ αίζζεκα αζθάιεηαο απφ ην γεγνλφο φηη
κπνξνχλ λα ζειάδνπλ. Απηφ ζπκβαίλεη θαη ζηα άιια φληα. Νη
επηζηήκνλεο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Cornell έρνπλ παξαηεξήζεη φηη
φηαλ έλαο άλζξσπνο κπαίλεη ζ' έλα ρσξάθη κε θαηζίθεο ή πξφβαηα,
φια ηα κηθξά ηνπο ηξέρνπλ θνβηζκέλα ζηηο κεηέξεο ηνπο θαη
ακέζσο αξρίδνπλ λα ζειάδνπλ. Δξεπλεηέο επίζεο έρνπλ
παξαηεξήζεη φηη ην ίδην πξάγκα ζπκβαίλεη φηαλ θάπνηνο μέλνο
κπαίλεη ζ' έλα αθξηθαληθφ ρσξηφ. Ρα παηδηά ησλ πέληε ή ησλ έμη
αθφκα ρξφλσλ ακέζσο ηξέρνπλ ζηηο κεηέξεο ηνπο γηα κηα
ξνπθεμηά γάια, ψζηε λα ληψζνπλ αζθάιεηα. Ζ έκπεηξε κεηέξα
γλσξίδεη θαιά φηη φηαλ έλα κσξφ ζηακαηά λα ζειάδεη, κπνξεί λα
κε ζέιεη πηα ην ζηήζνο γηα λα παίξλεη ηξνθή, αιιά ην ρξεηάδεηαη
αθφκα πάξα πνιχ φηαλ είλαη θνβηζκέλν ή φηαλ αηζζάλεηαη άζρεκα.
Ρν κεγαιχηεξν παηδί, πνπ δε ζειάδεη πηα, παίξλεη απηφ ην είδνο ηεο
παξεγνξηάο απφ ην κπηκπεξφ ηνπ. Ξφζν επαξθέο είλαη απηφ γηα λα
αληηθαηαζηήζεη ηελ αγθαιηά ηεο κεηέξαο , είλαη δχζθνιν λα ην
πνχκε. Ζ ςπραλαιπηηθή άπνςε ππνζηεξίδεη φηη ηα
επαλαιακβαλφκελα θαη αδηθαηνιφγεηα εκπφδηα ή νη δπζάξεζηεο
εκπεηξίεο ηεο βξεθνλεπηαθήο ειηθίαο πνπ ζπκβαίλνπλ απφ ηνλ
αλεπηηπρή ζειαζκφ, έρνπλ άζρεκεο ζπλέπεηεο γηα ηνλ ελήιηθν. Κηα
κεηέξα πνπ ζειάδεη παξά ηε ζέιεζε ηεο ζα θάλεη θαθφ ζηελ ςπρή
ηνπ παηδηνχ ηεο. Ρν ίδην βέβαηα ζπκβαίλεη θαη ζηα παηδηά πνπ
ηξέθνληαη κε κπηκπεξφ αλ απηφ ηνπο δίλεηαη κε ερζξηθή δηάζεζε.
Θα ήηαλ πξνηηκφηεξν λα δηδάμεη θαλείο ζηε κεηέξα ηελ ηέρλε ηνπ
ζειαζκνχ, παξά λα ηελ αθήζεη εληειψο αβνήζεηε λα
 38

ρξεζηκνπνηήζεη ηε δηθή ηεο, πνιιέο θνξέο αθαηάιιειε κέζνδν.

Δπεηδή ππάξρεη απηή ε ιαλζαζκέλε αληίιεςε γηα ην ζειαζκφ,
ζπλεζίδεηαη λα ιέγεηαη ζηηο κεηέξεο πνπ δε ζέινπλ λα ζειάζνπλ,
φηη ε ηερλεηή δηαηξνθή είλαη εμίζνπ θαιή αλ ζπλδπάδεηαη κε πνιιή
αγάπε θαη θξνληίδα θαη αλ ην κσξφ θξαηηέηαη ζηελ αγθαιηά ζαλ λα
έπηλε γάια απφ ην ζηήζνο. Ζ αιήζεηα είλαη φηη αγθαιηάδνληαο έλα
κσξφ ηελ ψξα πνπ πίλεη γάια απφ ην κπηκπεξφ είλαη ζαλ λα
ζπδεηάο κε θάπνηνλ πνπ δηαβάδεη εθεκεξίδα. Ίζσο ε πνιχ
ζηνξγηθή κεηέξα πνπ ραίξεηαη λα δίλεη ην κπηκπεξφ, κπνξεί λα
θνξντδέςεη ην κσξφ θξαηψληαο ην πνιχ θνληά ηεο θαη
ρακνγειψληαο ηνπ θαη ζπδεηψληαο καδί ηνπ, θαη έηζη νη ψξεο πνπ
ηνπ δίλεη ην γάια ηνπ είλαη επράξηζηεο θαη γηα ηνπο δπν.
Ξαξφια απηά, ε ζρέζε ηνπο είλαη πιαησληθή, γηα ηε κεηέξα
ηνπιάρηζηνλ, δε κεηέρεη ην ζψκα ηεο νχηε νη νξκφλεο ηεο νχηε ην
λεπξηθφ ηεο ζχζηεκα. Ζ αληίδξαζε ηεο δελ κπνξεί λα είλαη ε ίδηα.
Δπηπιένλ, θαη ε πην επζπλείδεηε κεηέξα δελ θξαηά ζηελ αγθαιηά
ηεο ην κσξφ γηα λα ην ηαΐζεη φηαλ απηφ είλαη αξθεηά κεγάιν, θαη
ζηέθεηαη κφλν ηνπ θαη πηάλεη ην κπηκπεξφ ηνπ. Θη απηή ε
εγθαηάιεηςε είλαη δχζθνιν λα πνχκε πνηα επίδξαζε έρεη ζην κσξφ.
Κπνξεί θαλείο λα παξαηεξήζεη φηη απηή ε κεηαθνξά ηεο πξνζνρήο
ηνπ κσξνχ απφ ηε κεηέξα ζην κπηκπεξφ θαη ε αλαπφθεπθηε
εγθαηάιεηςε ηνπ ζηελ ψξα ηνπ θαγεηνχ, είηε απηφ ζπκβεί ζε δχν
κήλεο είηε ζε πέληε, θάλεη ην κπηκπεξφ πνιχ ζπνπδαίν, γηαηί ην
ζεσξεί ζαλ αληηθείκελν αλαθνχθηζεο. Απηφ είλαη θαη ε βάζε ηνπ
ζαπκαζκνχ ησλ Ακεξηθαλψλ γηα ηα πιηθά πξάγκαηα ζε βάξνο ηνπ
πλεχκαηνο. Θαη ίζσο απηή ε αληηθαηάζηαζε ηεο αγάπεο απφ ηελ
ηξνθή ζηε δσή ηνπ παηδηνχ ζηελ Ακεξηθή εμεγεί ην ιφγν πνπ
είκαζηε παρχζαξθνη θαη θαινθαγάδεο.
Δίλαη πηζαλφλ επίζεο, φπσο κεξηθνί ςπρίαηξνη ππνζηεξίδνπλ, νη
ζπλήζεηεο ησλ ελειίθσλ, φπσο ην θάπληζκα ή ην πνηφ ή αθφκα θαη
ε πνιπινγία, λα κελ είλαη παξά ππνθαηάζηαηα ηνπ ζειαζκνχ πνπ
ηνλ ζηεξεζήθακε ζηε λεπηαθή καο ειηθία. Ξξάγκαηη, πνιινί
επηζηήκνλεο, πνπ αζρνινχληαη κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ,
αξρίδνπλ λα ζπκθσλνχλ φηη ην ππεξβνιηθά ςειφ επίπεδν
δηαλνεηηθψλ αζζελεηψλ ζ' απηή ηε ρψξα νθείιεηαη, ηνπιάρηζηνλ
θαηά έλα κέξνο, ζηελ απνγνήηεπζε ηελ πξνεξρφκελε απφ ηα
δηαδνρηθά εκπφδηα πνπ κπαίλνπλ ζηηο ζρέζεηο κεηέξαο θαη ηνπ
παηδηνχ: απφ ηηο ηππνπνηεκέλεο ρεηξνπξγηθέο κεζφδνπο θαηά ηε
γέλλα σο ηελ απνκφλσζε ησλ κσξψλ ζην καηεπηήξην, ηα απζηεξά
 39

ςπρξά ζπζηήκαηα γηα ηε θξνληίδα ηνπ παηδηνχ θαη ηε ζρεδφλ

παγθφζκηα απνπζία ηεο γαινχρεζεο. (Pryor,1980)

15.1. ΡΑ ΚΥΟΑ Π΢ΚΞΔΟΗΦΔΟΛΝΛΡΑΗ ΓΗΑΦΝΟΔΡΗΘΑ ΝΡΑΛ

ΘΖΙΑΕΝ΢Λ ΠΡΝ ΠΡΖΘΝΠ
Έλαο γηαηξφο πνπ έρεη κειεηήζεη ηελ ζπκπεξηθνξά εθαηνληάδσλ
κσξψλ φηαλ βάινπλ γηα πξψηε θνξά ην ζηήζνο ζην ζηφκα ηνπο,
έρεη κε θάπνηα αίζζεζε ρηνχκνξ ζθηαγξαθήζεη δηάθνξνπο ηχπνπο.
Ρα αλππφκνλα βάδνπλ κε αλππνκνλεζία ην ζηφκα ηνπο ζην ζηήζνο
θαη ξνπθνχλ ψζπνπ λα ηθαλνπνηεζνχλ πιήξσο. Ρν κφλν πξφβιεκα
είλαη φηη κπνξεί λα ππνθέξεη θάπσο ε ζειή αλ ηα αθήζνπλ λα ηε
βπδαίλνπλ. Ρα λεπξηθά κπνξεί λα είλαη ηφζν εθλεπξηζκέλα θαη λα
έρνπλ ηέηνηα αγσλία, ψζηε λα κελ θαηαθέξνπλ λα ζπγθξαηήζνπλ
ην ζηήζνο κε ην ζηφκα ηνπο θαη ηφηε, αληί λα μαλαδνθηκάζνπλ,
αξρίδνπλ λα θιαίλε. Ρφηε ζα πξέπεη ή λα ηα πάξνπλ ζηελ αγθαιηά
ηνπο θαη λα ηα παξεγνξήζνπλ γηα κεξηθά ιεπηά πξνηνχ εξεκήζνπλ
αξθεηά γηα λα μαλαξρίζνπλ. Κεηά απφ ιίγεο κέξεο φκσο αξρίδνπλ
λα ζπκπεξηθέξνληαη θπζηνινγηθά. Ν αλαβιεηηθφο ηχπνο δελ
ελδηαθέξεηαη λα ζειάζεη θαζφινπ ηηο πξψηεο κέξεο. Ξεξηκέλεη
ψζπνπ λα έξζεη ην γάια. Κε ηελ παξφηξπλζε ηνλ θάλνπλ αθφκα
πην αδηάθνξν. Κεηά απφ ιίγν θαηξφ θη απηφο ν ηχπνο ζπλεζίδεη. Νη
θαινθαγάδεο πξέπεη λα παίμνπλ γηα ιίγν κε ηε ζειή θαη λα
δνθηκάζνπλ κε ηα ρείιε ηνπο ην γάια πξνηνχ αξρίζνπλ λα
ζειάζνπλ. Αλ πξνζπαζήζνπλ λα ηα θάλνπλ λα βηαζηνχλ, ηφηε ζα
ζπκψζνπλ. Θη ηέινο είλαη εθείλα πνπ ζέινπλ λα ζειάδνπλ γηα ιίγν
κεηά λα ζηακαηάλε θαη λα μεθνπξάδνληαη θαη χζηεξα λα
μαλαξρίδνπλ. Γελ κπνξνχλ λα ηα βηάζνπλ. Ππλήζσο κε ηνλ δηθφ
ηνπο ηξφπν μέξνπλ λα ζειάδνπλ πνιχ θαιά, αιιά απιψο
ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξν ρξφλν. (Spock B, 1987)

16. ΡΑ Π΢ΛΑΗΠΘΖΚΑΡΑ ΡΖΠ ΚΖΡΔΟΑΠ ΞΝ΢ ΘΖΙΑΕΔΗ

Ζ ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη κε ην ζειαζκφ, ή κε ηελ έιιεηςε ηνπ,
έρεη βέβαηα βαζηά επίδξαζε ζηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ παηδηνχ.
Ξξνζθέξεη άξαγε ηίπνηα ε εκπεηξία ηνπ ζειαζκνχ ζηε κεηέξα;
Γπζηπρψο, ζ' απηή ηε ρψξα ειάρηζηεο κεηέξεο έρνπλ ηελ επθαηξία
λα ην δηαπηζηψζνπλ. Ρα ζσκαηηθά πιενλεθηήκαηα απφ ηε
γαινχρεζε θαη ζπγθηλήζεηο πνπ απνηεινχλ ηελ νπζία ηεο έρνπλ
ηφζν παξαλνεζεί, πεξηθξνλεζεί θαη παξακειεζεί απφ γηαηξνχο,
καηεπηήξηα , νηθνγέλεηεο, θίινπο θαη απφ ηηο ίδηεο ηηο κεηέξεο πνπ
ζειάδνπλ, ψζηε νη πην πνιιέο λεαξέο κεηέξεο πνπ πξνζπαζνχλ λα
 40

ζειάζνπλ ηα κσξά ηνπο πνηέ δελ θαηαθέξλνπλ λα ην θάλνπλ

ζσζηά. Ρα ζειάδνπλ γηα ιίγεο εβδνκάδεο, δίλνληαο ηνπο θαη μέλν
γάια θαη ζηεξεή ηξνθή, κε ζπλέπεηα ε εκπεηξία ηνπ ζειαζκνχ ,
έηζη πνπ θαηαληά, ηειεηψλεη πξηλ θαιά-θαιά αξρίζεη. Απηφ
πεξηνξίδεη ηελ έξεπλα θαηαλφεζεο ηνπ ζειαζκνχ θαη απφ ηνπο
επηζηήκνλεο θαη απφ ηηο κεηέξεο. Ρα ςπρηαηξηθά ζπγγξάκκαηα δελ
έρνπλ αζρνιεζεί πξνο ην παξφλ κε ηε καθξνρξφληα επίδξαζε ηνπ
ζειαζκνχ ζηε κεηέξα, αιιά ζρεδφλ απνθιεηζηηθά κε ηηο κε
ζπλεηδεηέο ελέξγεηεο ηεο φηαλ απηή αξρίδεη λα ζειάδεη. Ζ
εληχπσζε ινηπφλ ησλ κε εηδηθψλ πνπ δηαβάδνπλ απηή ηε
θηινινγία, είλαη φηη ην λα αξλείηαη θάπνηα κεηέξα λα ζειάζεη δελ
είλαη θπζηνινγηθή ζπκπεξηθνξά, ην λα πξνζπαζήζεη θαη λα
απνηχρεη δελ είλαη ζσζηφ θαη ην λα επηκέλεη ππεξβνιηθά λα πεηχρεη
είλαη θη απηφ χπνπην.
Νη κεηέξεο πνπ έρνπλ απνιαχζεη ηελ εκπεηξία ελφο ζσζηνχ
ζειαζκνχ, ζηνπ νπνίνπ ηε δηάξθεηα ε κεηέξα θαη ην παηδί είλαη έλα
επηπρηζκέλν δεπγάξη γηα πνιινχο κήλεο, γλσξίδνπλ πνιχ θαιά ηε
ζπγθηλεζηαθή σξηκφηεηα πνπ απέθηεζαλ απφ απηή ηελ εκπεηξία. Ν
γηαηξφο , πνπ θαηαιαβαίλεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζειαζκνχ θαη βιέπεη
βέβαηα πνιιέο επηπρηζκέλεο κεηέξεο λα ζειάδνπλ, δελ κπνξεί
παξά λα ζπκθσλήζεη καδί ηνπο. Ν πεηπρεκέλνο ζειαζκφο θαίλεηαη
λα έρεη καθξνρξφληα θαη πνιχηηκε επίδξαζε ζηε κεηέξα.
Ζ γαινχρεζε είλαη ην ηειεπηαίν ζηάδην ηεο βηνινγηθήο
ιεηηνπξγηθφηεηαο ηεο γπλαίθαο. Δίλαη ιάζνο λα πηζηεχνπκε, φπσο ν
Kinsey, φηη ε ζεμνπαιηθή επηθνηλσλία θαη νη πνηθηιίεο ηεο είλαη ε
κφλε ζπνπδαία ιεηηνπξγία ηεο γπλαηθείαο ζεμνπαιηθήο
ζπκπεξηθνξάο. Νη άληξεο πξάγκαηη έρνπλ κφλν κηα βηνινγηθή
ιεηηνπξγία ζρεηηθή κε ην ζεμ , ηε ζεμνπαιηθή επαθή. Νη γπλαίθεο
έρνπλ πέληε: επηθνηλσλία, θχθινο σνζεθψλ, εγθπκνζχλε, γέλλα
θαη ζειαζκφ. Ρν θαζέλα απφ απηά ηα γεγνλφηα έρεη ηζρπξή
επίδξαζε ζηε δσή ηνπο.
Γλσξίδνπκε πνιχ θαιά ηηο ζσκαηηθέο θαη ζπγθηλεζηαθέο αιιαγέο
πνπ ζπκβαίλνπλ φηαλ έλα θνξίηζη κπαίλεη ζηελ εθεβηθή ειηθία θαη
αξρίδεη ν θχθινο ησλ σνζεθψλ. Ζ ζπλαηζζεκαηηθή ζπνπδαηφηεηα
θαη νη ζπλέπεηεο ηεο ζεμνπαιηθήο επηθνηλσλίαο ζηελ σξίκαλζε είλαη
απφιπηα θαηαλνεηέο. Ζ εγθπκνζχλε είλαη έλα πεδίν ηδηαίηεξνπ
ελδηαθέξνληνο γηα ηνπο κειεηεηέο ησλ αλζξψπηλσλ ζπγθηλήζεσλ.
Πηηο κέξεο καο ν ζπγθηλεζηαθφο αληίθηππνο απφ κηα άζρεκε γέλλα
 41

θαη ε δηαλνεηηθή θαη ζσκαηηθή ηθαλνπνίεζε απφ κηα απφιπηα

θπζηνινγηθή έρνπλ αλαγλσξηζηεί ζε κεγάιν βαζκφ. Νξγαλψζεηο
πνπ ζθνπφ ηνπο έρνπλ ηελ ελεκέξσζε ησλ γπλαηθψλ ζρεηηθά κε ηα
πιενλεθηήκαηα ηεο θπζηνινγηθήο γέλλαο ππάξρνπλ ζε φιε ηε
ρψξα. Γεληθά φκσο, είκαζηε αλεκέξσηνη ζρεηηθά κε ηηο
ςπρνινγηθέο επηδξάζεηο ηεο εκπεηξίαο ελφο θπζηνινγηθνχ
ζειαζκνχ. ΋ηαλ κηα γπλαίθα ζειάδεη πξέπεη λα δίλεη νιφθιεξν ηνλ
εαπηφ ηεο ζην παηδί. Ξξέπεη λα ην αθήλεη λα ξπζκίδεη απηφ ηελ
πνξεία θα ηελ εμέιημε ηνπ ζειαζκνχ. Ξνιιέο κεηέξεο δελ κπνξνχλ
λα ην θάλνπλ απηφ απφ ηελ αξρή, εηδηθά φηαλ έρνπλ ζηα ρέξηα
ηνπο έλαλ θαηάινγν κε ηαηξηθέο εληνιέο. Έλα θπζηνινγηθφ φκσο
θνξίηζη ζηγά-ζηγά ‹‹ηεκπειηάδεη›› θαη γιηζηξάεη κέζα ζην γπλαηθείν
ηεο ξφιν. Μερλά λα θνηηάδεη ην ξνιφη, δε βηάδεηαη λα δηαθφςεη ην
κσξφ γηα δηθφ ηεο ινγαξηαζκφ, δε ζηελαρσξηέηαη γηα ην πφηε ή
γηαηί απηφ ζέιεη λα θάεη , ηνπ δίλεη ρσξίο λα θνπξάδεηαη ην γάια
ηεο θαη ηελ αγάπε ηεο φπνηε απηφ ηεο ην δεηάεη. Ρν αθήλεη λα
ραδεχεη, λα αξρίδεη, λα ζηακαηά, λα ζειάδεη φπσο απηφ ζέιεη, λα
δηαθφπηεη ην θαγεηφ ηνπ θαη, φηαλ απηή έρεη θαηξφ , λα ην
παξαηείλεη. Καζαίλεη λα ζπκκεηέρεη ζην ζειαζκφ ρσξίο λα είλαη
θπξίαξρνο θαη λ' απνθαζίδεη απηή γηα φια. Δλδηαθέξεηαη γηα ηελ
φιε δηαδηθαζία πάξα πνιχ, αιιά ηειείσο ακεζφδεπηα. Απηφ είλαη
ην θπζηνινγηθφ απνηέιεζκα ηνπ πεηπρεκέλνπ ζειαζκνχ,
αλεμάξηεηα απφ ην είδνο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηεο κεηέξαο. Ζ
γπλαίθα πνπ δελ κπνξεί λα αλαπηχμεη απηή ηελ εληειψο
απζφξκεηε πξνζέγγηζε κε ην πξψην ηεο παηδί, ζπλήζσο ηα
θαηαθέξλεη κε ην δεχηεξν. Απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ πνιιέο
κεηέξεο νη νπνίεο ζειάδνπλ έρνπλ πην πνιχ γάια κεηά ηε δεχηεξε
γέλλα. Αθφκα θαη νη πνιπάζρνιεο γπλαίθεο κπνξνχλ λα κάζνπλ
πψο λα ζειάδνπλ κε έλα θπζηθφ, άλεην ηξφπν αθνχ έξζνπλ ζε
επαθή κε άιιεο κεηέξεο πνπ έρνπλ επηηπρία ζ' απηφλ ηνλ ηνκέα.
Απηή ε ζπλεξγαζία είλαη ε νπζία ηνπ γπλαηθείνπ ξφινπ ζηηο
γπλαίθεο θαη ζε φια ηα άιια ζειαζηηθά. Πην δηθφ καο πνιηηηζκφ
είλαη κάιινλ άγλσζηε. Γηα πνιιέο Ακεξηθαλίδεο, ν παξαηεηλφκελνο
ζειαζκφο απνηειεί ηελ πξψηε εκπεηξία ηεο αιεζηλήο ζειπθφηεηαο,
ηνπ παζεηηθνχ γπλαηθείνπ ξφινπ πνπ είλαη θαηά θάπνηα έλλνηα
ηφζν δξαζηήξηνο, φζν θαη νπνηαδήπνηε αλδξηθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ
εκπεηξία ηεο πξαγκαηηθήο βηνινγηθήο ζειπθφηεηαο, κεηά απφ έλαλ
πεξίπνπ ρξφλν ζειαζκνχ, κπνξεί λα δηδάμεη κηα κεηέξα πψο λα
γίλεη πεξηζζφηεξν γπλαίθα. Ζ ζρέζε ηεο κε ηνλ άληξα ηεο κπνξεί λ'
 42

αιιάμεη πξνο ην θαιχηεξν, ε ζπκπεξηθνξά ηεο απέλαληη ζηα άιια

ηεο παηδηά ζα βειηησζεί: κε ην λα γίλεη πεξηζζφηεξν γπλαίθα,
γίλεηαη θαιχηεξε κεηέξα γηα φινπο.

17. Ν ΟΝΙΝΠ ΡΝ΢ ΞΑΡΔΟΑ

Ν άληξαο ζπλήζσο αηζζάλεηαη κεγάιε ηθαλνπνίεζε φηαλ βιέπεη ηε
ζχδπγν ηνπ λα ζειάδεη ην παηδί ηνπο. Ν γηαηξφο Hugh Smith, ν
δφθηνξαο Spock ηνπ 18νπ αηψλα ζην Ινλδίλν, έηζη πξνέηξεπε ηηο
γπλαίθεο λα ζειάδνπλ ηα κσξά ηνπο: ‹‹Έλα πξάγκα ζα κπνξνχζα
λα ζπζηήζσ ζηηο αγαπεκέλεο κνπ ζπκπαηξηψηηζζεο γηα λα γίλνπλ
αθφκα πην αμηαγάπεηεο ζηνπο άληξεο ηνπο: κηιψ κε ηα αηζζήκαηα
ελφο άληξα θαηά ηα άιια ηθαλνπνηεκέλνπ, φηαλ βιέπεη ηελ
αγαπεκέλε ηνπ γπλαίθα λα θξνληίδεη θαη λα θξαηά ζηελ αγθαιηά
ηεο ηνλ ηξπθεξφ θαξπφ ηνπ γάκνπ ηνπο. Απηφ πιεκκπξίδεη έλα
γελλαηφδσξν κπαιφ κε ρίιηα ιεπηά αηζζήκαηα››. (Smith H, 1994)

Γηα κηα κεηέξα, κηα απφ ηηο επηπρέζηεξεο αληακνηβέο ηνπ

ζειαζκνχ είλαη ε ιάκςε επηδνθηκαζίαο ζην πξφζσπν ηνπ άληξα
ηεο φηαλ απηφο βιέπεη ην κσξφ ζηελ αγθαιηά ηεο. Ζ ζέζε ηνπ
άληξα αιιάδεη θαηά θάπνην ηξφπν φηαλ απηφο γίλεηαη παηέξαο.
Γίλεηαη ηψξα ν αξρεγφο κηαο νηθνγέλεηαο ηξηψλ αλζξψπσλ κάιινλ
παξά ν ζχληξνθνο ή ην ηαίξη ηεο επνρήο ηνπ θιεξη. Πε θακηά άιιε
πεξίπησζε νη παηξηθέο ηνπ νδεγίεο θαη δχλακε ηνπ δελ είλαη
πεξηζζφηεξν πνιχηηκεο. Ζ ηθαλφηεηα ηεο κεηέξαο λα δψζεη ην
γάια ηεο ή ηελ αγάπε ηεο ζην παηδί ηεο βαζίδεηαη ζηελ αγάπε θαη
ζηελ αζθάιεηα πνπ ηεο δίλεη ν άληξαο ηεο. Απηφο είλαη ε βάζε ηεο
νηθνγέλεηαο. Κηα κεηέξα πνπ γηα πξψηε θνξά ζειάδεη, είλαη
νινθιεξσηηθά απαζρνιεκέλε κε ηελ θαηλνχξηα ηεο δνπιεηά θαη γη'
απηφ , πνηθηιφηξνπα εμαξηεκέλε. Σξεηάδεηαη λα ηελ πξνζέρνπλ θαη
λα ηε θξνληίδνπλ έηζη πνπ λα είλαη ειεχζεξε λα αηζζαλζεί ηε
κεηξφηεηα ρσξίο λα ηελ εκπνδίδνπλ άιια, άζρεηα κε απηή,
πξνβιήκαηα. Ν άληξαο ηεο, ηεο παξέρεη απηφ ην πξνπέηαζκα θαηά
ηνπ εμσηεξηθνχ θφζκνπ. Έλαο ζχδπγνο κπνξεί πην ζσζηά λα ιχζεη
ηα κηθξνπξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη θαηά ην ζειαζκφ.
Ξνιιέο κεηέξεο πνπ ζήιαζαλ είλαη βέβαηεο πσο ηα θαηάθεξαλ
θαιά απνθιεηζηηθά θαη κφλν επεηδή νη άληξεο ηνπο πνπ πίζηεπαλ
φηη απηέο έπξεπε θαη κπνξνχζαλ λα ην θάλνπλ αλεμάξηεηα απφ ηη
έιεγαλ νη γείηνλεο. Δμάιινπ αλ έλαο ζχδπγνο δελ ελζαξξχλεη ηε
γπλαίθα ηνπ λα ζειάζεη είλαη ζρεδφλ βέβαην φηη απηή ζα απνηχρεη.
 43

Ζ Muriel McClure, πνπ ην επάγγεικα ηεο είλαη λα ζπκβνπιεχεη ηηο

κεηέξεο γηα ην ζειαζκφ θαη πνπ εγγπάηαη ηελ επηηπρία ηνπ ζηηο
πειάηηζζεο ηεο, δελ δέρεηαη λα πξνζθέξεη ηηο ζπκβνπιέο ηεο αλ ν
ζχδπγνο απνδνθηκάδεη ην ζειαζκφ άζρεηα απφ ηνπο ιφγνπο πνπ
ηνπ ην επηβάιινπλ. Αθφκα θαη ε ζπδπγηθή αδηαθνξία είλαη έλα
εκπφδην. Πχκθσλα κε ηελ εκπεηξία ηεο, ε έιιεηςε ελζνπζηαζκνχ
απφ ηελ πιεπξά ηνπ ζπδχγνπ θξχβεη κηα απνδνθηκαζία πνπ είλαη
αξθεηή γηα λα επηβεβαηψζεη ην γεγνλφο φηη ε ζχδπγνο δελ ζα ηα
θαηαθέξεη λα ζειάζεη ζσζηά.(McClure M, 1957)
Πηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο δσήο ίζσο πεξηζζφηεξν απφ πνηέ άιινηε
ν ξφινο ηνπ παηέξα ζ' απηφ ην ζέκα είλαη δσηηθφο. Ρν θνξίηζη πνπ
παληξεχεηαη ζηελ Ακεξηθή είλαη εληειψο αλεκέξσην σο πξνο ηηο
ηθαλφηεηεο πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα ζειάζεη. Έλα κηθξφ θνξίηζη ζην
Κπάιη ή ζηε Βεξπηφ κεγαιψλεη απνθηψληαο κεγάιε εκπεηξία
επεηδή παξαηεξεί πνιιέο κεηέξεο θαη κσξά πνπ ζειάδνπλ ζρεδφλ
απφ ηφηε πνπ απηφ ην ίδην απνγαιαθηίδεηαη. Κεηά απφ ιίγν ζα δεη
έλα άιιν κσξφ ζην ζηήζνο ηεο κεηέξαο ηνπ.
Κηα Ακεξηθαλίδα πνπ γίλεηαη γηα πξψηε θνξά κεηέξα είλαη πηζαλφ
λα κελ έρεη δεη πνηέ πξηλ κσξφ λα ζειάδεη νχηε λα έρεη θξαηήζεη
θαλέλα ζηελ αγθαιηά ηεο ψζπνπ λα θξαηήζεη ην δηθφ ηεο. Πηελ
πεξίνδν ηεο δνθηκήο θαη ησλ ιαζψλ γηα ηε κάζεζε ηνπ ζειαζκνχ,
ρξεηάδεηαη πάξα πνιχ ηε βνήζεηα θαη ηελ ππνζηήξημε ηνπ άληξα
ηεο. Θαη επεηδή νη γηαηξνί, ηα καηεπηήξηα θαη νη ζπγγελείο ίζσο είλαη
ην ίδην αλεκέξσηνη κε απηή, ν παηέξαο πξέπεη λα αλαιάβεη ηελ
ππνρξέσζε λα ηελ πξνζηαηεχζεη απφ ηα γχξσ εκπφδηα
ππεξαζπίδνληαο ην δηθαίσκα ηεο λα γίλεη αιεζηλή κεηέξα θαη ην
αλαθαίξεην δηθαίσκα ηνπ παηδηνχ λα ηξαθεί κε ην γάια ηεο
κεηέξαο ηνπ. (Pryor K, 1980)
 44

ΔΞΗΙΝΓΝΠ
Πήκεξα, ν ζειαζκφο αλαγλσξίδεηαη σο ν ηδαληθφο ηξφπνο
δηαηξνθήο ελφο κσξνχ. Ρν αλζξψπηλν γάια ζπκβάιιεη ζηε
δηαηήξεζε ηεο πγείαο ηνπ θαη ζηε ζσκαηηθή θαη πλεπκαηηθή
αλάπηπμε ηνπ. Ν ζειαζκφο είλαη ν πην εχθνινο θη πην νηθνλνκηθφο
ηξφπνο − εμνηθνλνκεί ρξφλν θαη ελέξγεηα γηα ηελ πνιπάζρνιε
κεηέξα. Ξνιιέο κεηέξεο πνπ αξρίδνπλ λα ζειάδνπλ επεηδή ν
ζειαζκφο είλαη ην θαιχηεξν γηα ην κσξφ ηνπο, ζπλερίδνπλ επεηδή
ην απνιακβάλνπλ. Νπφηε φινη νη γηαηξνί ζα πξέπεη λα
ελζαξξχλνπλ ηηο κεηέξεο λα ζειάζνπλ. Δάλ κηα κεηέξα έρεη
ακθηβνιίεο γηα ην αλ ζα ζειάζεη ην κσξφ ηεο , ν θαιχηεξνο
ηξφπνο γηα λα απνθαζίζεη είλαη λα ην δνθηκάζεη !
 45

ΒΗΒΙΗΝΓΟΑΦΗΑ
1. Brodie, S (1956). Her Patterns of Mothering. Oxford:
International Universities Press

2. Gdalevich M, Mimouni D, Mimouni M. J. (2001). Breast-feeding

and the risk of bronchial asthma in childhood: a systematic review
with meta-analysis of prospective studies. Pediatr.
Aug;139(2):261-6.
3. Gdalevich M, Mimouni D, David M, Mimouni M. J. (2001).
Breast-feeding and the onset of atopic dermatitis in childhood: a
systematic review and meta-analysis of prospective studies. Am
Acad Dermatol. Oct;45(4):520-7.
4. Ginsburg J, Duncan SL. (1967). Peripheral blood flow in normal
pregnancy. Cardiovasc Res;1(2):132-137.

5. Gunderson EP, Jacobs DR Jr, Chiang V, Lewis CE, Feng J, Quesenberry

CP Jr, Sidney S. (2010). Duration of lactation and incidence of the
metabolic syndrome in women of reproductive age according to
gestational diabetes mellitus status: a 20-Year prospective study in
CARDIA (Coronary Artery Risk Development in Young Adults). Diabetes.
Feb;59(2):495-504.

6. Ip S, Chung M, Raman G, Chew P, Magula N, DeVine D, Trikalinos T.

(2007). Breastfeeding and maternal and infant health outcomes in
developed countries. Lau J.Evid Rep Technol Assess (Full Rep).
Apr;(153):1-186.

7. Jacobson SW, Jacobson JL. (1992) Breastfeeding and intelligence.

Lancet. Apr 11;339(8798):926.

8. Klaus M, Kennel J (2002). The double book: How a trained labor

companion can help you for a shorter, easier, and healthier birth.
Cambridge: Perseus Publising

9. McClure, MH. When she chooses breast feeding. Am J Nurs;

57(8):1002-5.

10. Montagu, A (2006). A brief Synopsis of his Contributions to

Healthy Human Nurturing
 46

11. Moorhead, J. (2004) Θειαζκφο. Γεξά κσξά γηα πάληα. Αζήλα:

Κίλσαο.

12. Pryor, K. (1980). Θειαζκφο, γηαηί πξέπεη θαη πψο λα ζειάδεηε ην κσξφ
ζαο. Κεηάθξαζε: Αλησλία Κπηζκπίθνπ – Γαβξήινπ. Αζήλα: Λέα Πχλνξα.

13. Queenan, JT (2003). Breastfeeding: It’s an important gift. Obstet

Gynecol;102:3-4

14. Sabirov A, Casey JR, Murphy TF, Pichichero ME. (2009). Breast-
feeding is associated with a reduced frequency of acute otitis media and
high serum antibody levels against NTHi and outer membrane protein
vaccine antigen candidate P6. Pediatr Res.Nov;66(5):565-70.
15. Schmitt, M.H. (1970). Superiority of breast-feeding; fact or
fancy? Am J Nurs;70:1488-93

16. Sears, W. (1999). Ζ αλακνλή θαη ε θξνληίδα ηνπ λενγέλλεηνπ.

Αζήλα: Ξαηάθε
17. Smith, H (1994). The cultural significance of breastfeeding and
infant care in Early Modern England and America
18. Spock, B. (1987). Ρν παηδί θαη ε θξνληίδα ηνπ. Κεηάθξαζε: Α
Ατδίλεο. Αζήλα: Θάθηνο .
19. Vennemann MM, Bajanowski T, Brinkmann B, Jorch G, Yücesan K,
Sauerland C, Mitchell EA; GeSID Study Group (2009). Does breastfeeding
reduce the risk of sudden infant death syndrome? Pediatrics.
Mar;123(3):e406-10.

20. Zeng Y, Xu MS, Tan SQ, Yin L. (2010). Analysis of the risk
factors of breast cancer. Journal of Southern Medical
University.Mar;30(3):622-3.

21. Απνζηνιάθεο, Κ. (1995). Πηνηρεία Φπζηνινγίαο ηνπ Αλζξψπνπ.

Θεζζαινλίθε: Αδειθνί Θπξηαθίδε.
22. Θσζηάινο, Σ. (1996). Λενγλνινγία. Αζήλα: Ιίηζαο.

23. Ιψιεο, Γ. (1995). Γπλαηθνινγία θαη Καηεπηηθή. Αζήλα: Ξαξηζηάλνπ

24. Ξαπαδάηνο, Θ. (1998). Δπίηνκε Ξαηδηαηξηθή. Αζήλα: Ιίηζαο.

 47

25. Ξαηζνχξνπ, Α. (2007). Θειαζκφο, κηα ππέξνρε ζρέζε. ΋ιεο νη

γπλαίθεο κπνξνχλ λα ζειάζνπλ. Αζήλα: Πχγρξνλνη νξίδνληεο.

26. http://biophile.co.za/children/extended-breastfeeding

27. http://www.breastfeeding-mom.com/history-of-breastfeeding.html

28. http://www.gyn.gr/artman/publish/article_43.asp

30. http: //www.homeopathy.gr/homeopathy/breastfeeding_benefits.html

31. http://www.thenewparentsguide.com/breastfeeding-diff-breast-cow-
milk.htm

32. http://www.thilasmos.gr/ormones.htm

33. http://www.unicef.gr/news/2007/bf07.php