contRa

legem #11
(μη) περιοδική έκδοση της
Ριζοσπαστικής Αριστερής Παρέμβασης Νομικού
Συσπείρωσης Αριστερών Φοιτητών Νομικής
σχήμα ΕΑΑΚ στη Νομική Αθήνας

θα βρεις
Το θειάφι μυρίζει ακόμα

Παλαιστίνη: η ιστορία
ενός λαού με «κλεμμένη»
ζωή

Βγαίνουμε στους
δρόμους για να μείνουμε
στα σπίτια μας

Και ζήσαν αυτοί καλά

...και μεις χειρότερα

«Πάρ’ το Λίζα και κάν’ το

κορνίζα»

Ρόδα τσάντα και...

κοπάνα τους φασίστες!

Outlawed art
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

~EDITORIAL~
Άραγε σε ποιά συγκυρία τοποθετούμαστε;

Τι συμβαίνει ακριβώς την ώρα που πληκτρολογούμε

το editorial του φετινού Contra Legem;

Είμαστε γεμάτοι προβληματισμούς για

τους οποίους δεν φιλοδοξούμε να δώσουμε
ολοκληρωμένες απαντήσεις. Δεν θα προτείνουμε
μαγικές λύσεις.

Το Contra Legem άλλωστε δεν γράφεται απλώς

για να διαβαστεί, αλλά για να ξαναγραφτεί μαζί με
όσους μοιραστούν τις ανησυχίες του.

Ποιές ανησυχίες; Αυτές που ξεκινούν έξω από τα

ακαδημαϊκά αμφιθέατρα. Εκείνες που δεν χωρούν
στα βιβλία των καθηγητών μας. Όλες αυτές τις
ανησυχίες, που με συλλογική προσπάθεια και
μεράκι αποτυπώνονται στις υπόλοιπες σελίδες.

Είμαστε η ΡΑΠαΝ-ΣΑΦΝ [Ριζοσπαστική Αριστερή

ποιοί είμαστε; Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών
Φοιτητών Νομικής], ένα ανεξάρτητο σχήμα που
παρεμβαίνει στο δίκτυο σχημάτων της Ενιαίας
Ανεξάρτητης Αριστερής Κίνησης [εαακ].

Το Contra Legem είναι μη περιοδική έκδοση του

σχήματος. Τα κείμενα γράφονται από μέλη του
σχήματος, αλλά και από ανένταχτο κόσμο της
σχολής και τα τεύχη τυπώνονται με χρήματα που
βγάζουμε από τα πάρτυ οικονομικής ενισχύσης
που κάνουμε, μακριά από λογικές χορηγών, στα
πλαίσια της οικονομικής μας αυτοτέλειας.
υλικό μας μπορείς να βρεις επίσης στο
rapansafn.wordpress.com
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

περιεχόμενα
4. Ο ιμπεριαλισμός δεν έχει τίποτα να χάσει παρά μόνο τις
αλυσίδες του

6. Το θειάφι μυρίζει ακόμα

9. Παλαιστίνη: η ιστορία ενός λαού με «κλεμμένη» ζωή

15. Και ζήσαν αυτοί καλά ...και μεις χειρότερα

18. «Ιδιωτικοποιήστε στο φινάλε και τη μάνα που σας

γέννησε!»

20. Βγαίνουμε στους δρόμους για να μείνουμε στα σπίτια

μας

22. Το Πανεπιστήμιο δεν βγαίνει δίχως φροντιστήριο

24. «Πάρ’ το Λίζα και κάν’ το κορνίζα!» για τις αλλαγές που
διαλύουν το πτυχίο μας

26. Το λόγο για το άσυλο τον έχουμε εμείς

28. Δεν είναι άλλοι, ζούμε σε παράνοια/ την παδεία μας θα

βρίσκουμε σπάνια

30. ...and justice for all?

34. Εσύ Ελένη και κάθε Ελένη...

36. Ρόδα, τσάντα και... κοπάνα τους φασίστες!

40. Από τότε που βγήκε η τηλεόραση χάθηκε το φιλότιμο

44. Outlawed art

48. Το οδοιπορικό της διπλοπενιάς

50. Δεν θέλουμε επιβίωση. Ψάχνουμε για ζωή!

Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Ο ιμπεριαλισμός
δεν έχει τίποτα να χάσει
παρά μόνο τις αλυσίδες του
Στο σύγχρονο δυτικό κόσμο, από την πτώση
του τείχους του Βερολίνου και μετά, ανέκυψε
το ερώτημα αν δημιουργείται ο κόσμος της
παγκοσμιοποίησης και του οικουμενισμού ή αν
εξακολουθούμε να μιλάμε για ιμπεριαλισμό. Ας
λάβουμε ως δεδομένο ότι η σημερινή κοινωνία
είναι μία άλλη, διαφορετική από αυτήν του
20ου αιώνα και έχουμε να κάνουμε με την
παγκόσμια επικυριαρχία της «δημοκρατίας»
και το μετασχηματισμό του τρόπου παραγωγής
και της συγκρότησης του κόσμου της εργασίας.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι η δομή της
κοινωνίας παραμένει στη βάση και στην ουσία
της η ίδια, καθώς εξακολουθούν να κυριαρχούν
οι καπιταλιστικές σχέσεις. Η υπόσχεση, λοιπόν,
του «νέου κόσμου» για παγκόσμια ειρήνη
και θεμελίωση της δημοκρατίας αποδείχθηκε
ψευδεπίγραφη, από τη στιγμή που οι ανισότητες
συνεχίζουν να υφίστανται και να οξύνονται. Ο
νεοφιλελευθερισμός φρόντισε να τις ντύσει με
το μανδύα της διεθνοποίησης των ανθρώπινων
και κοινωνικών δικαιωμάτων και του κράτους
δικαίου, ενώ στην ουσία έχουμε να κάνουμε
με την όξυνση της καταπίεσης των λαών και
τη συνέχιση των πολεμικών αναμετρήσεων σε
παγκόσμια κλίμακα.
Στο πλαίσιο αυτό η κυριαρχία των ΗΠΑ παγιώθηκε.
Ως η πιο ισχυρή ιμπεριαλιστική δύναμη με τους
«προληπτικούς» πολέμους επεδίωξαν τον έλεγχο
πολλών πλουτοπαραγωγικών πηγών ενέργειας
διεθνώς, όπως και την παρεμπόδιση της
αυτόνομης εθνικής ανάπτυξης σε μια σειρά χωρών.
Υπό αυτήν την έννοια, οι όροι παγκοσμιοποίηση
και οικουμενισμός είναι κενές νοήματος. Αυτό
που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι ο
καπιταλισμός παγκοσμιοποιείται και επιβάλλει
4
σε διεθνή κλίμακα τις παραγωγικές του σχέσεις,
καταστρέφοντας τις προϋπάρχουσες μορφές
παραγωγής και κοινωνίας. Η ολοκλήρωση
αυτής της διαδικασίας πραγματοποιείται με την
κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Αυτό το στάδιο του καπιταλισμού είναι ο
ιμπεριαλισμός που έχει ως βασική κατεύθυνση
τη ρύθμιση και τον έλεγχο της οικονομίας
παγκοσμίως, με σκοπό την ενίσχυση των πιο
ισχυρών μερίδων του κεφαλαίου.
Κάνοντας μια σύνοψη των κλασικών θεωριών
γύρω από τον ιμπεριαλισμό μπορούμε να
καταλήξουμε στα εξής. Τα ατομικά εθνικά
κεφάλαια εκφεύγουν των εθνικών συνόρων,
διεθνοποιώντας την παραγωγή και αναζητώντας
περιοχές όπου θα αυξηθεί η κερδοφορία τους,
με μοχλό τον ιμπεριαλισμό. Ο ανταγωνισμός των
εθνικών ατομικών κεφαλαίων μετουσιώνεται
πια σε γεωπολιτικό ανταγωνισμό ανάμεσα
στα ανεπτυγμένα κράτη, δημιουργώντας
σφαίρες επιρροής ανά τον κόσμο. Με βάση τη
θεωρία της διαλεκτικής σύνδεσης κράτους και
κεφαλαίου, ο Λένιν ανέπτυξε τη σκέψη γύρω
από την ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Η αλυσίδα αυτή
αποτελείται από επιμέρους κρίκους-κράτη. Κάθε
κράτος αποτελεί το πεδίο εντός του οποίου
αναπαράγεται η καπιταλιστική εξουσία. Εντός της
αλυσίδας διαμορφώνονται οι διάφορες εθνικές
στρατηγικές με στοιχεία αντιθετικά και άνισα ως
προς την ισχύ τους, μεταξύ των κρατών- κρίκων.
Η αναπαραγωγή της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας
είναι καπιταλιστική, δηλαδή η συγκρότηση της
κάθε αστικής στρατηγικής διεθνώς συντείνει
εν τέλει στην αναπαραγωγή του ίδιου του
καπιταλισμού, ως σχέση ταξικής εξουσίας.
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

Ωστόσο, παρά τις συνεχείς πολεμικές δραστηριότητες, ο ιμπεριαλισμός σήμερα

είναι παγιδευμένος σε μια διαρκή οικονομική κρίση και ο «μεγάλος ηγεμόνας» της
αλυσίδας (οι ΗΠΑ) έχει μετατραπεί στον «μεγάλο ασθενή», αφού δεν έχει καταφέρει
να ξεπεράσει την κρίση του παραγωγικού και τεχνολογικού μοντέλου που κυριάρχησε
τον προηγούμενο αιώνα προτείνοντας κάτι νέο. Ουσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά σε
μια συνθήκη ανακύκλωσης/ διόγκωσης του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους σε
παγκόσμια κλίμακα, αντί της εισαγωγής νέων μεθόδων παραγωγής και εκμετάλλευσης
της εργασίας. Ως αποτέλεσμα ήρθε μια αναιμική ανάκαμψη, το βάθεμα των ανισοτήτων
και η επενδυτική ροπή προς το χρηματικό κεφάλαιο που χρηματοδότησε νέες φούσκες.

Οι ΗΠΑ προσπαθώντας να υπερβούν την κρίση αυτή διεξάγουν σε βάρος των

πλουτοπαραγωγικών χωρών επιθέσεις, άλλοτε με την μορφή ανοιχτής ένοπλης
επέμβασης, άλλοτε παρεμβαίνοντας στην εσωτερική πολιτική και οικονομική λειτουργία
τους.

Αντώνης Σακελλαρίου

Πέγκυ Κουτσουβέλη

5
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Το θειάφι μυρίζει ακόμα
Το 2009, σε ομιλία του στον ΟΗΕ, ο Ούγκο Τσάβες
με την ιστορική φράση «το θειάφι μυρίζει ακόμα»
παραλλήλισε τον τότε πρόεδρο της Αμερικής
Τζωρτζ Μπους, ο οποίος είχε μιλήσει από το ίδιο
βήμα την προηγούμενη μέρα, με το διάβολο.
Δέκα χρόνια αργότερα, οι κάτοικοι της Βενεζου-
έλας μυρίζουν ακόμη το θειάφι της Αμερικανι-
κής πολιτικής, η οποία φέρει την κύρια ευθύνη
για την οικονομική και πολιτική κρίση στη χώρα.
Απέναντι στην κύρια αφήγηση των δυτικών ΜΜΕ
υπάρχει και η άλλη οπτική, η οποία μένει στην
αφάνεια.
Τα κράτη της Λατινικής Αμερικής, ιδιαίτερα από
το ’70, έβλεπαν τις δημοκρατικά εκλεγμένες
κυβερνήσεις τους να ανατρέπονται και στη
θέση τους να ανεβαίνουν στην εξουσία
φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις με τη στήριξη
του στρατού. Αυτές εφάρμοζαν ένα σκληρά
νεοφιλελεύθερο μοντέλο οικονομίας με
τραγικά αποτελέσματα, όπως ακραία λιτότητα,
ιδιωτικοποιήσεις και κατάργηση κράτους
προνοίας ( Χιλή, Αργεντινή, Βραζιλία). Ήδη,
από την εποχή της πετρελαϊκής κρίσης το 1973
φάνηκαν τα τρωτά σημεία του μοντέλου αυτού,
με τη Βενεζουέλα να βρίσκεται αντιμέτωπη με μία
κρίση χρέους και το ΔΝΤ να της επιβάλλει τρία
μνημόνια. Μερικά από τα μέτρα που περιλήφθηκαν
αφορούσαν τη συναλλαγματική πολιτική, το
εξωτερικό εμπόριο, το χρηματοπιστωτικό
σύστημα, τη φορολογική πολιτική, τις δημόσι-
ες υπηρεσίες, την κοινωνική πολιτική, καθώς
και τον έλεγχο των κοιτασμάτων πετρελαίου
από μεγάλες εταιρίες. Με αποκορύφωμα την
αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου κατά 30%,
το 1989, ο βενεζουελάνικος λαός βγήκε στους
δρόμους αντιστεκόμενος στην εξαθλίωση, για να
υποστεί τελικά τη βίαιη κρατική καταστολή της
κυβέρνησης Πέρεζ θρηνώντας 3.000 νεκρούς. Η
εξέγερση αυτή χαρακτηρίστηκε από ορισμένους
συγγραφείς ως «η πιο βάναυση γενοκτονία στην
ιστορία της Βενεζουέλας».
Ένας από τους πρωτεργάτες της εξέγερσης
αυτής ήταν ο νεαρός τότε λοχαγός Ούγκο
Τσάβες, ο οποίος μετά από δύο αποτυχημένες
απόπειρες πραξικοπήματος κατά του προέδρου
6
Πέρεζ και τη σύλληψη- φυλάκισή του (1992),
κερδίζει τελικά τις εκλογές το 1998 με το «Κί-
νημα για την Πέμπτη Δημοκρατία» με το οποίο
ξεκίνησε η περίοδος της «Μπολιβαριανής
Διαδικασίας». Η περίοδος Τσάβες ταυτίζεται
με την εφαρμογή του «Plan Bolivar 2000», το
οποίο περιελάμβανε σοσιαλιστικές πολιτικές με
πρωταγωνιστή το λαό, όπως η επισκευή δρόμων,
ανέγερση νοσοκομείων, παροχή φαρμακευτικής
περίθαλψης και εμβολιασμών. Άμεση ήταν και
η προκήρυξη δημοψηφίσματος για την ψήφιση
νέου Συντάγματος. Το νέο Σύνταγμα περιελάμβανε
μέτρα για την προστασία των αυτοχθόνων,
την προστασία του περιβάλλοντος και άνοιγε
τον δρόμο για μία πολιτική εθνικοποιήσεων.
Πράγματι, η πολιτική αυτή ξεκίνησε με την
κρατικοποίηση της εταιρίας πετρελαίου
«Petroleos de Venezuela», ενώ σταδιακά το
κράτος αποκτούσε τον έλεγχο του 51% των
περισσότερων ιδιωτικών εταιριών. Η πολιτική
αυτή αποκτούσε ολοένα και περισσότερο λαϊκά
ερείσματα, ενώ ταυτόχρονα είχε θορυβήσει τα
ιμπεριαλιστικά κέντρα που είχαν συμφέροντα
στην χώρα. Έτσι, στις 11 Απριλίου του 2002 οι
Ηνωμένες Πολιτείες παρακίνησαν πραξικόπημα
με στόχο την ανατροπή του πολιτεύματος και της
εφαρμοζόμενης πολιτικής. Το αποτέλεσμα ήταν
η μαζική υποστήριξη της κυβέρνησης, η οποία
εκδηλώθηκε με μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις
επιτυγχάνοντας την επάνοδο του Τσάβες στη
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

διακυβέρνηση. Την ίδια περίοδο σε όλο και
περισσότερα κράτη της Λατινικής Αμερικής
άνθισαν κινήματα με αντίστοιχες διεκδικήσεις.
Συνεπώς, η επιστροφή στις νεοφιλελεύθερες
ιδιωτικοποιήσεις και στη λιτότητα και η εφαρμογή
ενός άλλου παραγωγικού και κοινωνικού
υποδείγματος υπέρ του κεφαλαίου αναβλήθηκε.
καθώς το Κοινοβούλιο ελεγχόταν από την
αντιπολίτευση, με μια, βέβαια, αμφισβητούμενη
πλειοψηφία. Αμφισβητούμενη, διότι οι δύο
βουλευτές της αντιπολίτευσης, οι οποίοι της
δίνουν και την πλειοψηφία, κατηγορούνται για
χρηματισμό των ψηφοφόρων. Η απόφαση αυτή
του Μαδούρο τροφοδότησε, όπως ήταν επόμε-
νο, και πάλι τη ρητορική περί δικτατορίας, την
οποία συνέτριψαν οι προεδρικές εκλογές που
ακολούθησαν, στις οποίες ο Μαδούρο ανανέωσε
τη λαϊκή του εντολή με ένα συντριπτικό ποσοστό
υπέρ του. Η εγκυρότητα των εκλογών αυτών
αμφισβητήθηκε έντονα από τις αντιδραστικές
κυβερνήσεις της Δύσης, οι οποίες δυσαρεστή-
θηκαν με αυτό το αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή
το κέντρο Κάρτερ (παρατηρητήριο εγκυρότητας
εκλογικών αναμετρήσεων του πρώην αμερικανού
προέδρου Τζίμυ Κάρτερ) διαβεβαίωσε την
εγκυρότητα των εκλογών, ένα κέντρο που μάλλον
δεν ελεγχόταν από τις δυνάμεις του Μαδούρο!

Η ένταση κλιμακώθηκε την τελευταία περίοδο

καθώς στις 11 Ιανουαρίου του 2019 ο πρόεδρος
της Εθνοσυνέλευσης Χουάν Γκουαϊδό
αυτοανακηρύχθηκε Πρόεδρος της Βενεζουέλας
με την κατοπινή στήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Γιατί, λοιπόν, η δημοκρατία αυτοανακηρύσσεται,

ενώ η δικτατορία εκλέγεται; Μήπως τελικά η
δημοκρατία για τις ΗΠΑ έχει δύο μέτρα και
δύο σταθμά όταν διακυβεύεται ο έλεγχος των
πλουτοπαραγωγικών πηγών μίας χώρας;

Στις 5 Μαρτίου του 2013, ο ηγέτης της

Μπολιβαριανής Επανάστασης πεθαίνει από
καρκίνο διαδεχόμενος στην προεδρία του
Σοσιαλιστικού Κόμματος από τον Νικολάς
Μαδούρο. Ο θάνατος του Τσάβες συνέβη μέσα
σε μία κρίσιμη συγκυρία κατά την οποία οι τιμές
του πετρελαίου, το οποίο αποτελεί την κύρια
πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας, μειώθηκαν
παγκοσμίως οδηγώντας τη χώρα σε οικονομική
κρίση. Η κρίση αυτή εντάθηκε όταν το 2014
οι Ηνωμένες Πολιτείες, εκμεταλλευόμενες το
γεγονός αυτό, επέβαλαν ασφυκτικό εμπάργκο
στην χώρα, με τον Μαδούρο να είναι αδύναμος
να υπερβεί τις πολιτικές πιέσεις της εγχώριας
φιλοαμερικανικής αντιπολίτευσης. Αμέσως μετά,
με τον λαό της Βενεζουέλας να αντιμετωπίζει
βασικά βιοτικά προβλήματα, υιοθετήθηκε μία
ρητορική η οποία παρουσίαζε το καθεστώς
ως το βασικό υπεύθυνο και τον εκλεγμένο
πρόεδρο ως ένα δικτάτορα. Έτσι, οι κοινωνικές
κατακτήσεις της πολιτικής του «Τσαβισμού» στη
συγκεκριμένη συγκυρία φάνηκαν δευτερεύουσες
με τα υλικά προβλήματα της καθημερινότητας
να υποσκάπτουν την πολιτική πρακτική και τα
κοινωνικά κινήματα της προηγούμενης περιόδου.

Ο πρόεδρος Μαδούρο ανέθεσε νομοθετικές

εξουσίες στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας,
7
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

Ο Γκουαϊδό λειτουργώντας ως «μαριονέττα» των ΗΠΑ ανοίγει τον δρόμο σε μία επαναποικιοποίηση της
Βενεζουέλας, καθόλου τυχαία τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Οι ΗΠΑ ως παγκόσμια ιμπεριαλιστική
υπερδύναμη ασκούν οικονομική και πολιτική πίεση στη Βενεζουέλα, επεμβαίνοντας επί της ουσίας στα
εσωτερικά μιας τρίτης χώρας, καθώς το οικονομικό μοντέλο της δεν συμβαδίζει με τη στρατηγική τους
στην περιοχή. Η ελεύθερη αγορά και η διαδικασία διεθνοποίησης των κεφαλαίων δεν θα μπορούσε να
επιτρέψει στον παγκόσμιο ηγεμόνα να μην ελέγχει τον ορυκτό πλούτο μιας γειτονικής του χώρας. Δεν
είναι τυχαίο ότι οι χώρες στις οποίες αποφασίζουν να «διδάξουν» δημοκρατία οι ΗΠΑ διαθέτουν πάντοτε
μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου (Ιράκ, Ιράν, Συρία, Βενεζουέλα). Επίσης, πέραν της οικονομικοπολιτικής
κυριαρχίας και της απονομιμοποίησης ενός άλλου μοντέλου, που δεν εντάσσεται στο νεοφιλελεύθερο
υπόδειγμα, η στόχευση αφορά τον αριστερό ιδεολογικοπολιτικό χαρακτήρα του καθεστώτος.

Η «δημοκρατία» των ΗΠΑ περιλαμβάνει την πολιορκία νοσοκομείων, τα μπλακ άουτ σε κεντρικό
σταθμό παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία μοιάζει
αντιφατική με τα παραπάνω και το επιβεβλημένο εμπάργκο. Αποτελεί, όμως, την τέλεια αφορμή για
άνοιγμα των συνόρων και ενδεχομένως την εισαγωγή όπλων προς υποστήριξη της αντιπολίτευσης,
αφού αρμόδιος είναι ο άλλοτε σύμβουλος του Ρήγκαν, Έλιοτ Έιµπραµς, που με παρόμοια πρακτική
είχε εξοπλίσει τους Κόντρας και τα Τάγµατα Θανάτου στη Νικαράγουα και το Ελ Σαλβαδόρ τη δεκαετία
του 1980. Πριν λίγο καιρό, μάλιστα, οι ΗΠΑ είχαν παρακινήσει τον στρατό της Βενεζουέλας να «πάρει
την κατάσταση στα χέρια του» και, αφού αυτό απέτυχε, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο δικής τους
στρατιωτικής επέμβασης, αποδεικνύοντας ότι ο στόχος ανατροπής του καθεστώτος πρέπει να επιτευχθεί
με κάθε κόστος.

Όλοι πιστεύουν πως γνωρίζουν ποιό είναι το καλύτερο για το βενεζουελάνικο λαό, αλλά ποιός πραγματικά
τον ακούει; Την απάντησή του έδωσε ο ίδιος, επιλέγοντας να ρισκάρει μια σύγκρουση με ισχυρότερους
αντιπάλους και απαιτώντας την κοινωνική δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια που του αξίζει. Άλλωστε,
δημοκρατία σημαίνει το δικαίωμα κάθε λαού να αυτοδιατίθεται και να αναδεικνύει ο ίδιος τους ηγέτες
και τις κυβερνήσεις του.

Ελένη Κωστελέτου

Κωνσταντίνος Μπριάνης

Βίκυ Ρούπακα

8
CONTRA LEGEM
η ιστορία ενός λαού με «κλεμμένη» ζωή
Η καταπίεση του Παλαιστινιακού λαού δεν
αποτελεί μόνο μια σύγχρονη πραγματικότητα,
αλλά η απαρχή της εντοπίζεται αρκετά χρόνια
πίσω. Η ιστορία του έχει γραφτεί με αίμα ανά τα
χρόνια...
Ο λόγος; Αδιαμφισβήτητα, το γεγονός ότι η
Παλαιστίνη αποτελεί μια χώρα της Μέσης
Ανατολής με μεγάλο ορυκτό πλούτο (βλ.
πετρέλαια) την έβαλε από νωρίς στο στόχαστρο
των μεγάλων δυνάμεων για την εξυπηρέτηση
ιμπεριαλιστικών τους συμφερόντων. Αυτό, σε
συνδυασμό και με την κατευθυνόμενη όξυνση
της τεταμένης κατάστασης που επικρατούσε ήδη
στην περιοχή λόγω της συνύπαρξης διαφορετικών
πληθυσμών (φυλετικά και θρησκευτικά)
μετέτρεψε την περιοχή σε μία διαρκή εμπόλεμη
ζώνη. Κάπως έτσι εξελίσσεται μέχρι και σήμερα
ένα «παιχνίδι κυριαρχίας» με μοναδικό ηττημένο
τον παλαιστινιακό λαό.
Ας πιάσουμε το νήμα της ιστορίας από
μερικά χρόνια πίσω...
Μέχρι και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
και την οριστική κατάρρευση της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, ο πληθυσμός της Παλαιστίνης
είχε διαμορφωθεί σε δύο κύριες ομάδες: μια
μικρή μειοψηφία Εβραίων (περίπου 8%) και
μία πλειοψηφία Αράβων (Μουσουλμάνων και
Χριστιανών) που ζούσαν μαζί ειρηνικά. Αυτή η
μακρόχρονη συμβίωση των δύο λαών άρχισε
να διαταράσσεται το Νοέμβριο του 1917, όταν
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
υπογράφηκε η Συνθήκη του Μπάλφουρ με
πρωτοβουλία της Μεγάλης Βρετανίας και
περιεχόμενο την ίδρυση «εβραϊκής εθνικής
εστίας» στην Παλαιστίνη. Η σκοπιμότητά της ήταν
σαφής: με πρόσχημα την επίλυση του ζητήματος
της εγκατάστασης των εβραïκών πληθυσμών
στην περιοχή, η Μεγάλη Βρετανία στην ουσία
«χρησιμοποιεί» τον εβραïκό σιωνισμό-εθνικισμό
για να εισβάλει στην Παλαιστίνη και να αποκτήσει
τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης. Μετά το
τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1918) και
ενώ η Παλαιστίνη είχε πλέον τεθεί κάτω από
βρετανική κηδεμονία, οι σιωνιστές Εβραίοι
της Δυτικής Ευρώπης άρχισαν να μεθοδεύουν
τη μετανάστευση των Εβραίων από τις χώρες
που ήταν εγκατεστημένοι από αιώνες, στην
Παλαιστίνη. Η επιτυχία, όμως, του σιωνιστικού
σχεδίου κατά κύριο λόγο βασίστηκε σ΄ ένα σχέδιο
εθνοκάθαρσης. Οι σιωνιστικές πολιτοφυλακές
κατέστρεψαν 530 χωριά και ξερίζωσαν τα 2/3
του παλαιστινιακού πληθυσμού, δηλαδή 750.000
ανθρώπους.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα
απάνθρωπα εγκλήματα των Γερμανών σε βάρος
των Εβραίων στις χώρες που είχαν καταλάβει
τα χιτλερικά στρατεύματα, είχαν ως συνέπεια
την αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος
των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Αυτή η μαζική
μετανάστευση, που υποστηρίχτηκε ενεργά από
τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και τις ΗΠΑ,
δημιούργησε μεγάλα προβλήματα και προκάλεσε
9
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα σε Εβραίους με χαρακτηρίζουν ως τη μεγαλύτερη νίκη για το

τις οργανωμένες ένοπλες ομάδες και τους σχεδόν σιωνισμό και τον ιμπεριαλισμό, μεγαλύτερη
άοπλους Άραβες κατοίκους της Παλαιστίνης. και από αυτή του 1948. Με τον «Πόλεμο των 6
ημερών» το Ισραήλ ολοκλήρωσε την κατάκτηση
Το 1947 αποτέλεσε έτος σταθμό στην ιστορία
του παλαιστινιακού ζητήματος, έτος λήξης της
βρετανικής κυριαρχίας και ίδρυσης του κράτους
του Ισραήλ. Με πρόταση της Βρετανίας, η Γενική
Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε
την απόφαση διαμελισμού της ιστορικής
Παλαιστίνης σε δυο κράτη: ένα Ισραηλινό και
ένα Παλαιστινιακό. Η Ιερουσαλήμ, με τους αγίους
τόπους των Χριστιανών, των Μουσουλμάνων και
των Εβραίων μπήκε κάτω από διεθνές καθεστώς
υπό την διοίκηση του ΟΗΕ.
Η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ ήταν
περισσότερο έργο του δυτικού ιμπεριαλισμού
παρά του σιωνιστικού εθνικισμού, τον οποίο
προφανώς οι ιμπεριαλιστές εκμεταλλεύτηκαν
για άλλη μια φορά προκειμένου να αποκτήσουν
έναν «αφοσιωμένο» σύμμαχο σε μια περιοχή που
δεν ήταν κυρίαρχοι, η οποία όμως ήταν ιδιαίτερα
κρίσιμη γεωστρατηγικά και οικονομικά,
συγκεντρώνοντας στα εδάφη της το 60% των
αποθεμάτων πετρελαίου διεθνώς.
Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι και οι Άραβες απέρριψαν
την απόφαση αυτή, καθώς αποτελούσε για
αυτούς μια ιστορική αδικία, σφετερισμό και
υφαρπαγή της πατρίδας τους, στα εδάφη της
οποίας ζούσαν από την αρχαιότητα. Τότε, επτά
αραβικά κράτη επιτέθηκαν στο νεοσύστατο
ισραηλινό κράτος με σκοπό την εξαφάνισή του και
έτσι ξεσπά ο πρώτος Αραβοϊσραηλινός πόλεμος
το 1948. Ο πόλεμος αυτός λήγει με το Ισραήλ
στη θέση του νικητή, το οποίο έχει καταλάβει
μια σειρά από εδάφη Παλαιστινίων. Από αυτή
την πρώτη «κατάληψη» εδαφών,  φεύγουν περί
το ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, της Παλαιστίνης καταπατώντας τη Δυτική Όχθη
οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς την δυτική όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Προχώρησε δε στην
του Ιορδάνη, στην Γάζα, στην Συρία και τον εγκατάσταση ενόπλων δυνάμεων εποίκων
Λίβανο. Με βάση τη γραμμή εκεχειρίας αυτού στις περιοχές αυτές με σκοπό τη μελλοντική
δε του Πρώτου Αραβοϊσραηλινού πολέμου, προσάρτηση τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όχι
δημιουργήθηκε το 1948 η παράλια χερσαία λωρίδα μόνο να βρεθεί υπό κατοχή μεγάλος αριθμός
στο νοτιοανατολικό άκρο της Μεσογείου, μεταξύ Παλαιστινίων, αλλά και να επιβεβαιωθεί η
της Αιγύπτου και του Ισραήλ, που γνωρίζουμε εγκαθίδρυση ενός στρατιωτικά «υπερασπίσιμου»
ως η Λωρίδα της Γάζας. Οι ένοπλες εβραϊκές κράτους. Παράλληλα, επέτρεψε το όραμα για
οργανώσεις άρχισαν άγριες επιθέσεις εναντίων ολοκλήρωση της «οριστικής επιστροφής των
των Αράβων, με σκοπό να τους ξεριζώσουν από Εβραίων στη γη του Ισραήλ», όπως περιγράφεται
τα σπίτια τους και τα χωριά τους, τα θύματα στη σιωνιστική μυθολογία. Τότε ουσιαστικά
των οποίων ανήλθαν σε 2.848 νεκρούς και 5.063 διαμορφώθηκε και η συνθήκη κατοχής και η
τραυματίες. πολιτική διαχείρισης της Παλαιστίνης που φτάνει
μέχρι και στο σήμερα.
Θα ακολουθήσουν άλλοι δύο αραβοϊσραηλινοί
πόλεμοι το 1967 και το 1973. Ο πρώτος εκ των δύο Το γεγονός αυτό δημιούργησε την ιστορική
-γνωστός και ως ο «Πόλεμος των 6 ημερών»- αντίφαση του αυτοαποκαλούμενου «εβραϊκού
επέδρασε τόσο καταλυτικά, ώστε πολλοί τον δημοκρατικού κράτους» που συνοψίζεται
10
CONTRA LEGEM
ως εξής: αν παραχωρήσει δικαιώματα στους
Παλαιστίνιους παύει να είναι «εβραϊκό»,
ενώ αντίθετα αν τους κρατήσει σε συνθήκες
καταπίεσης παύει να είναι «δημοκρατικό». Το
εν λόγω «δίλημμα» έγινε ακόμα πιο οξύ με το
ξέσπασμα της πρώτης Ιντιφάντα το 1987, της
πρώτης μεγάλης εξέγερσης των Παλαιστινίων.
Η Ιντιφάντα ανάγκασε το Ισραήλ να έρθει σε
αδιέξοδο, καθώς κατ’ ουσία χρησιμοποίησε
το στρατό με αποτέλεσμα να ξεσπάσει γενική
κατακραυγή. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η λύση της
ολοκλήρωσης της εθνοκάθαρσης, όπως την
οραματίζονταν οι σιωνιστές ηγέτες, αντιμετώπιζε
μια σειρά από εμπόδια που την καθιστούσαν
αδύνατη. Μια εναλλακτική λύση, λοιπόν, ήταν
να διαμορφωθούν περιοχές «παλαιστινιακής
αυτοκυβέρνησης» μέσα στα κατεχόμενα από το
Ισραήλ εδάφη. Επρόκειτο στην ουσία για «γκέτο»,
με σκοπό να απομονωθεί ο παλαιστινιακός
πληθυσμός, ενώ το Ισραήλ θα διατηρούσε τον
απόλυτο έλεγχο (μετακίνησης, ηλεκτρισμού,
νερού, πόρων, καλλιεργήσιμων εδαφών κ.ο.κ.).
Για να υλοποιηθεί αυτή η λύση, όμως, χρειάζονταν
Παλαιστίνιους συνεργάτες. Κάπως έτσι, λοιπόν,
υπογράφηκε η «Συμφωνία του Όσλο» το 1993
από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της
Παλαιστίνης με επικεφαλής τον Γιάσερ Αραφάτ,
η οποία προέβη στον ιστορικό συμβιβασμό
και κάλεσε το Ισραήλ να αποχωρήσει από τα
νεοκατακτηθέντα εδάφη, ώστε να ιδρυθεί εκεί το
«ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος». Η συμφωνία
του Όσλο δεν ήταν παρά μια προσπάθεια να
απεγκλωβιστεί το Ισραήλ από το «δίλημμα» που
του δημιούργησε η κατάκτηση του 1967, γι’ αυτό
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
και χαρακτηρίστηκε ως η «τρίτη μεγάλη νίκη του
Ισραήλ». Μέσα από τη συνθήκη που δημιουργεί η
συμφωνία αυτή το Ισραήλ κερδίζει χρόνο∙ για να
συνεχίζει τον εποικισμό του, για να αναδομηθεί
(ελεγχόμενα) η παλαιστινιακή κοινωνία κατά
τρόπο που θα επιτρέψει την αντικατάσταση
της κύριας αντίθεσης με το σιωνισμό από
ενδοπαλαιστινιακές διαμάχες, που θα διασπάσουν
τη συνοχή του παλαιστινιακού λαού και άρα τη
δυναμική του, για να μετατραπεί η Οργάνωση
για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) σε
«συνεργάτη», ενώ παράλληλα συντρίβεται κάθε
αντίσταση, είτε κοινωνική είτε στρατιωτική.
Η συμφωνία του Όσλο, μολονότι παρέδωσε
κάποια εδάφη σε παλαιστινιακή διοίκηση,
άφησε  τα τέσσερα βασικά προβλήματα του
παλαιστινιακού ζητήματος (το εδαφικό, το ζήτημα
της Ιερουσαλήμ, το ζήτημα των υδάτων και το
ζήτημα των προσφύγων) άλυτα. Η μη διευθέτηση
των ζητημάτων αυτών, οδηγεί σε νέες συγκρούσεις
και στην δεύτερη μεγάλη εξέγερση, την Ιντιφάντα
του 2000, η οποία ωστόσο καταπνίχθηκε από
τον ισραηλινό στρατό. Ο αριθμός των νεκρών,
στρατιωτικών και πολιτών, ξεπέρασε τους 5.300
Παλαιστινίους. Οι επιθέσεις τύπου καμικάζι που
πραγματοποιούσαν Παλαιστίνιοι, που βρίσκονταν
σε απόγνωση, χρησιμοποιήθηκαν από το Ισραήλ
για να παρουσιάσουν τους Παλαιστίνιους μαχητές
ως τρομοκράτες, έτσι ώστε να δικαιολογηθεί η
επιθετική και αδίστακτη εκστρατεία τους. 
Τον Ιανουάριο του 2006 οι Παλαιστίνιοι, έπειτα
από πιέσεις των ΗΠΑ αλλά και της ΕΕ, προσήλθαν
στις κάλπες. Διέπραξαν, όμως, ένα «θανάσιμο
11
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

αμάρτημα». Δεν εξέλεξαν την κυβέρνηση που ανεξαρτησία τους και μια ζωή με αξιοπρέπεια.
«επιθυμούσε» η Δύση. Αντ’ αυτού εξέλεξαν την Η Παλαιστίνη σήμερα θα λέγαμε ότι βρίσκεται
παλαιστινιακή παραστρατιωτική οργάνωση σε κατάσταση πολιορκίας, καθώς υπάρχει
«Χαμάς». Η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση αποκλεισμός από βασικά είδη επιβίωσης, όπως
της «Χαμάς» χαρακτηρίστηκε από την τρόφιμα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά
Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες ως «τρομοκρατική» και οικοδομικά υλικά για να χτίσουν οι άνθρωποι
(η συγκεκριμένη υπόθεση μας φαίνεται αρκετά τα σπίτια τους. Ο μισός πληθυσμός δεν έχει
γνώριμη ύστερα από τα πρόσφατα παρόμοια πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό, τα 2/3 δεν έχουν
γεγονότα στη Βενεζουέλα!). Η τιμωρία που τους δίκτυο αποχέτευσης, περίπου 10.000 άνθρωποι
επιβλήθηκε ήταν παραδειγματική: μετά τις εκλογές δεν έχουν καμία πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας
του 2006 ξεκίνησε το οικονομικό εμπάργκο και εκπαίδευσης, ενώ περισσότερο από 1 εκ. είναι
της Παλαιστίνης. Το 87% του πληθυσμού ζούσε άμεσα εξαρτημένοι από τη διεθνή ανθρωπιστική
ήδη κάτω από το διεθνές όριο της φτώχειας. Η βοήθεια. Το βιοτικό επίπεδο του 1,5 εκατομμυρίου
κυβέρνηση της «Χαμάς» θα ανατραπεί τελικά με εκτοπισμένων στη Λωρίδα της Γάζας  είναι στα
πραξικόπημα (!) από τον παλαιστίνιο πρόεδρο όρια της εξαθλίωσης. Είναι σαφές ότι πέρα από
Μαχμούντ Αμπάς, με τις ευλογίες της Δύσης. τον κίνδυνο θανάτου από πυρά, κόσμος πεθαίνει
στο δρόμο καθημερινά από την πείνα και από
Έκτοτε υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ της
«Χαμάς»  και της πολιτικο-στρατιωτικής αρρώστιες.
οργάνωσης του Γιασέρ Αραφάτ «Φατάχ»,  με Το μεγαλύτερο κινηματικό ξέσπασμα των
αποτέλεσμα οι Παλαιστίνιοι να χωριστούν. Το τελευταίων χρόνων ενάντια στην εξαθλίωση ήρθε
2007 η «Φατάχ» ελέγχει πλέον την δυτική όχθη πριν ακριβώς ένα χρόνο, στις 30 Μάρτη 2018.
του Ιορδάνη και η «Χαμάς» τη Γάζα. Ένα χρόνο Μάλιστα, λόγω των διαστάσεων που έλαβαν οι
αργότερα, το Ισραήλ εξαπολύει αεροπορική
επιδρομή στη Λωρίδα της Γάζας, με στόχο τη
«Χαμάς». Τουλάχιστον 225 άτομα σκοτώνονται
και 700 τραυματίζονται. Το 2012 λαμβάνει χώρα
η μεγαλύτερη επιδρομή του Ισραήλ στην Γάζα
(μετά από αυτή του 2008) σε αντίποινα για τον
βομβαρδισμό εδαφών του από ρουκέτες της
«Χαμάς».
Στην πιο πρόσφατη ιστορία, το 2014, μετά
την απαγωγή και τη δολοφονία τριών νεαρών
ισραηλινών, οι Ισραηλινοί εξαπολύουν
στρατιωτική επιχείρηση με την κωδική ονομασία
«Ακλόνητος Βράχος» εναντίον της «Χαμάς» στη
Λωρίδα της Γάζας (1410 Παλαιστίνιοι νεκροί και
59 Ισραηλινοί).

Και ερχόμαστε στο σήμερα...

Η καταπίεση του παλαιστινιακού λαού δεν έχει
τέλος. Συμπύκνωση της διάθεσης των ισχυρών
απέναντι στο ζήτημα του παλαιστινιακού λαού
μπορεί να αποτελέσει η πρόσφατη δήλωση του
Τραμπ, με την οποία αναγνώρισε τα Ιεροσόλυμα
ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Ενδεικτικό δε είναι το
γεγονός ότι το 2018 χαρακτηριστικά σημειώθηκαν
310 θάνατοι παλαιστινίων πολιτών, οι οποίοι στη
μεγάλη πλειοψηφία τους ήταν άοπλοι, συμπε-
ριλαμβανομένων ακόμα και ανήλικων παιδιών. 
Μέχρι και σήμερα η κατάσταση στην περιοχή
έχει τα χαρακτηριστικά ενός «ακήρυχτου»
πολέμου, ενώ το σκηνικό διαμορφώνεται από το
αίμα των αμάχων, που αγωνίζονται καθημερινά
με κίνδυνο της ζωής τους και ζητούν την
12
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

αιματηρές συγκρούσεις, δικαίως χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «μια τρίτη Ιντιφάντα». Δεκάδες
χιλιάδες Παλαιστίνιοι, ανάμεσά τους και πολλές γυναίκες και μικρά παιδιά, είχαν συγκεντρωθεί από νωρίς
κατά μήκος του φράχτη ασφαλείας που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ, προκειμένου να
συμμετάσχουν στη Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής, το κίνημα διαμαρτυρίας που διεκδικεί «το δικαίωμα
στην επιστροφή» των παλαιστίνιων προσφύγων και των απογόνων τους και την άρση του αποκλεισμού.
Κάποιοι από τους διαδηλωτές πλησίασαν σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από τον φράχτη.
Οι ισραηλινοί στρατιώτες τους απώθησαν κάνοντας χρήση αληθινών σφαιρών και δακρυγόνων. Εκείνη
την ημέρα 15 Παλαιστίνοι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 1.400 τραυματίστηκαν. Η απροκάλυπτη
βία, ωστόσο, δεν πτόησε τον αγωνιζόμενο λαό, ο οποίος εξακολούθησε να συγκεντρώνεται κατά μήκος
του φράχτη και τις επόμενες εβδομάδες με ανάλογα αποτελέσματα.

Μέχρι και σήμερα φωτεινά παραδείγματα στη σκοτεινή κατά τα άλλα πραγματικότητα αποτελούν
τα μικρά κινηματικά ξεσπάσματα αλληλεγγύης και συμπαράστασης στον Παλαιστινιακό λαό που
εμφανίζονται ανά τον κόσμο, ακόμα και στη χώρα μας ένα προηγούμενο διάστημα, με αίτημα «Λευτεριά
στον παλαιστινιακό λαό», χωρίς να καταφέρουν, ωστόσο, να πάρουν την έκταση και τα χαρακτηριστικά
που απαιτούν οι συνθήκες. Το Παλαιστινιακό ζήτημα αποτελεί ακόμα μία πληγή της σύγχρονης ιστορίας
που γράφεται με το «μελάνι» των ιμπεριαλιστών. Από την Παλαιστίνη μέχρι τη Βενεζουέλα και κάθε
καταπιεζόμενο λαό «η ζωή σε αυτόν τον κόσμο ή θα είναι μια οπλισμένη σφεντόνα, ή δε θα είναι τίποτα»!

Μαίρη Ράδου

Αγγελική Σταμούλη

13
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

«Τη λέγαν Παλαιστίνη / Παλαιστίνη τη λένε ακόμα»

***
Σ’ αυτή τη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις
Ο ερχομός του Απρίλη
Η μυρωδιά του ψωμιού την αυγή
Αυτά που λένε οι γυναίκες για τους άντρες
Τα γραπτά του Αισχύλου
Η αρχή του έρωτα
Το χορτάρι πάνω σε μια πέτρα
Μητέρες που ζουν με το σκοπό της φλογέρας
Και ο φόβος των κατακτητών για τη μνήμη

Σε αυτή τη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις

Το τέλος του Σεπτέμβρη
Μια γυναίκα που ανθίζει μετά τα σαράντα
Η ώρα του ήλιου στη φυλακή
Σύννεφα που σχηματίζουν πελώριες μορφές
Τα συνθήματα του λαού για κείνους που φεύγουν γελαστοί
και ο φόβος στα μάτια των τυράννων

Σε αυτή τη γη υπάρχει κάτι που αξίζει να το ζήσεις

Σε αυτή τη γη, την κόρη της γης
τη μάνα όλων των ξεκινημάτων
τη μάνα όλων των τελειωμών
Τη λέγαν Παλαιστίνη
Παλαιστίνη τη λένε ακόμα
Αγαπημένη μου, μου δόθηκε
μου δόθηκε η ζωή γιατί σε αγαπώ

-Μαχμούντ Νταρουίς (1941-2008)

14
CONTRA LEGEM
Και ζήσαν αυτοί καλά
...και μεις χειρότερα
Δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της ελληνικής
κρίσης, οι βασικές ορίζουσες του «ελληνικού
προβλήματος» είναι ακόμα υπαρκτές. Στη
μνημονιακή περίοδο η ελληνική οικονομία
διατηρείται σχετικά στάσιμη, σε επίπεδα
σημαντικά χαμηλότερα από το 2008, με τρόπο που
εξυπηρετείται η διαμόρφωση του συγκεκριμένου
αναπτυξιακού προτύπου, που προέβλεπε το
μνημονιακό πρόγραμμα για την Ελλάδα: μία χώρα
που, ως κόμβος μεταξύ Ανατολής και Ευρώπης,
θα γίνει θαλάσσια πύλη εισόδου μέσω μεγάλων
λιμανιών, με αναβαθμισμένες μεταφορικές
υποδομές, με μία οικονομία με έμφαση στις
υπηρεσίες και τον τουρισμό, με χαμηλό εργατικό
κόστος και φιλικό περιβάλλον για «επενδύσεις».
Η ελληνική οικονομία έχει μπει το τελευταίο
διάστημα σε μια ήπια τροχιά ανάπτυξης (με
καταγραφή θετικού ρυθμού ανάπτυξης 2,1% το
2017, για πρώτη φορά μετά το 2008), ενώ έχει
υπάρξει σχετική βελτίωση της κερδοφορίας μίας
σημαντικής μερίδας ελληνικών επιχειρήσεων. Σε
αυτό το φόντο, το ψευδεπίγραφο αφήγημα της
κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για την έξοδο της χώρας
από τα μνημόνια, δεν σημαίνει το τέλος της
επιτήρησης. Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει
υπό την εποπτεία των δανειστών μέσα από
μια σειρά μηχανισμών∙ την αξιολόγηση για την
επιστροφή των κερδών από τα ομόλογα, που είχε
κρατήσει η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες, το
αυστηρό πλαίσιο του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου»
και όλο το πλαίσιο του Δημοσιονομικού
Συμφώνου.
Επιπλέον, η «έξοδος στις αγορές» θα απαιτεί
τη διαρκή «θετική γνώμη» των δανειστών. Η
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
επιτήρηση αυτή δεν θα αφορά από εδώ και πέρα
μόνο τη διαπραγμάτευση για τα μέτρα, αλλά και
την εξασφάλιση ότι δεν αναιρείται καμία πλευρά
του «μνημονιακού κεκτημένου». Σε όλα αυτά
προστίθεται και το ίδιο το γεγονός της δέσμευσης
για τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι το
2022, που συνεπάγεται ούτως ή άλλως μέτρα και
πολιτικές λιτότητας. Είναι, επίσης, προφανές ότι
το ζήτημα του ελληνικού χρέους δεν έχει λυθεί
με τις αποφάσεις του Eurogroup και το τέλος
του προγράμματος. Η μνημονιακή συνθήκη έχει
επιφέρει μία σοβαρή και δύσκολα αναστρέψιμη
αλλαγή του εργασιακού υποδείγματος, με
σημαντική αύξηση της κακοπληρωμένης,
επισφαλούς και ελαστικής εργασίας.
Ειδικότερα έχει διαμορφωθεί μία πρωτοφανής
κατάσταση για τους νέους. Η ανεργία των νέων
παραμένει η υψηλότερη μεταξύ των χωρών
της Ε.Ε. και προσεγγίζει το 45%. Ο κατώτατος
μισθός για τους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών
ανέρχεται στα 429,24 ευρώ καθαρά. Γενικεύονται
οι σχέσεις μερικής/ελαστικής απασχόλησης και
η εργασιακή ανασφάλεια, ενώ περισσότεροι από
200.000 νέοι έχουν μεταναστεύσει. Επιπλέον, η
εφαρμογή της αναδιάρθρωσης, τόσο πριν, όσο
και μετά την κρίση, ο κατακερματισμός των
εργασιακών διαδικασιών, η εντατικοποίηση της
εργασίας και ο εργοδοτικός δεσποτισμός έχουν
διαμορφώσει ένα δυσμενέστερο συσχετισμό
στους χώρους εργασίας, που επιτάθηκε από τη
διάλυση της εργασιακής νομοθεσίας και την
αποδιάρθρωση της συλλογικής κατοχύρωσης,
που επιβλήθηκε από τις μνημονιακές πολιτικές.
Όλα αυτά επηρεάζουν με πιο οξύ τρόπο τη νεολαία,
15
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
που σε μεγάλο βαθμό εργάζεται περιστασιακά,
σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με εκ
περιτροπής εργασία. Το τμήμα αυτό των νέων
εργαζόμενων, στη συντριπτική του πλειοψηφία,
υπό το διαρκή φόβο της απόλυσης ή της μη
ανανέωσης της ατομικής σύμβασης εργασίας
-όπου υπάρχει και αυτή- δέχεται να εργάζεται
χωρίς να κατοχυρώνεται μισθολογικά, με την
ανασφάλιστη εργασία να σταθεροποιείται, χωρίς
να πληρώνονται ένσημα. Αυτή η συνθήκη έχει ως
αποτέλεσμα οι περισσότεροι να αναγκάζονται
να δουλέψουν «μαύρα» με μπλοκάκι. Αυτοί οι
παράγοντες έχουν προφανώς και ιδεολογικές
επιπτώσεις∙ την ένταση της εξατομίκευσης και
της μοιρολατρίας και την αποστροφή από τη
συλλογική οργάνωση.
Αρκεί να σκεφτούμε ότι μέσα στα χρόνια των
μνημονίων είχαμε όχι μόνο σημαντική μείωση του
κατώτατου μισθού στα 586 ευρώ για τους άνω
των 25 και θεσμοθέτηση υποκατώτατου μισθού
στα 510 ευρώ για τους νέους κάτω των 25, αλλά
και κατάργηση ουσιαστικά του καθορισμού του
κατώτατου μισθού με βάση τη διαπραγμάτευση
των εργατικών και των εργοδοτικών ενώσεων.
Παρότι η τυπική δυνατότητα συλλογικών
διαπραγματεύσεων υπάρχει, οι αλλαγές στους
όρους μεσολάβησης, διαιτησίας και επέκτασης
των συλλογικών συμβάσεων οδήγησαν
αφενός στο να έχουμε πολύ μεγάλο μέρος των
εργαζομένων εκτός συλλογικών συμβάσεων,
16
αφετέρου τις όποιες συλλογικές συμβάσεις έχουν
συναφθεί να προβλέπουν σημαντικές μειώσεις
αποδοχών. Το επικοινωνιακό τέχνασμα της
κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με την παρουσίαση
της αύξησης του κατώτατου από τα 586 στα
633 ευρώ ως νίκη, μετά τα τόσα σκληρά μέτρα
του «αναγκαίου μνημονιακού κακού», αποτελεί
κομμάτι που συμπληρώνει το αφήγημα περί
εξόδου από τη λιτότητα και περί οικονομικής
ανάκαμψης για τον λαό. Ωστόσο, η αύξηση κατά
47 ευρώ του κατώτατου, τη στιγμή που μέχρι και
το 2012 ήταν στα 751 ευρώ, με τις οικονομικές
υποχρεώσεις (φορολογικές, ασφαλιστικές και
λογαριασμοί) να είναι δυσβάσταχτες, αποτελεί
ένα πυροτέχνημα, χωρίς να προδιαγράφει
ανάκαμψη των συμπιεσμένων στρωμάτων, του
εργαζόμενου λαού και της νεολαίας.
Εξάλλου, με τις νέες συνθήκες που επιφέρει η
μείωση του αφορολογήτου (το νέο αφορολόγητο
όριο να διαμορφώνεται στα 5.636 ευρώ), ο
μισθωτός με μηνιαίο εισόδημα άνω των 403 ευρώ
επιβαρύνεται φορολογικά και η νεολαία, που κατά
βάση αμείβεται με τέτοια ποσά, δυσκολεύεται
να ανταπεξέλθει και να ζήσει με αξιοπρέπεια.
Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 3.000.000
χαμηλοσυνταξιούχοι, χαμηλόμισθοι, αγρότες με
ελάχιστο εισόδημα, εργαζόμενοι εκ περιτροπής
απασχόλησης και φυσικά η «προνομιούχος»
γενιά των 400 ευρώ καλούνται για πρώτη φορά
να πληρώσουν φόρο εισοδήματος. Και όσο
CONTRA LEGEM
απίστευτο μπορεί να φάνταζε πριν μερικούς μήνες,
με την εφαρμογή αυτού του μέτρου, τελικά ναι, θα
πληρώσουν και οι άνεργοι!
Επιπλέον, οι αλλαγές στο συνδικαλιστικό νόμο
προβλέπουν ότι προκειμένου να υπάρξει απαρτία
για να αποφασιστεί απεργία θα πρέπει να συμμετέχει
το 51% των «οικονομικά τακτοποιημένων μελών»
ενός σωματείου. Αυτό δημιουργεί κολλήματα
στο πώς θα μπορούν άμεσα να κινητοποιούνται
οι εργαζόμενοι μπροστά σε αναδιαρθρωτικούς
κόμβους και να αντιδρούν. Όμως ακόμα και
όσες απεργίες καταφέρνουν να προκηρυχθούν,
η νομιμότητά τους θα εξετάζεται με fast-track
διαδικασίες από τα δικαστήρια. Παράλληλα
με το νέο νόμο θα δίνεται η δυνατότητα να
επανεξετάζεται ο κατάλογος των δικαιολογημένων
λόγων καταγγελίας της σύμβασης από την πλευρά
των εργοδοτών. Με λίγα λόγια επεκτείνεται η
δυνατότητα να ποινικοποιείται το δικαίωμα στην
απεργία ως μέσο αντίδρασης και πίεσης των
εργαζομένων, οι οποίοι καλούνται να δουλέψουν
για τρεις και εξήντα υπό τον φόβο των ομαδικών
απολύσεων. Παρά τις διαπιστώσεις για μείωση της
ανεργίας, τόσο οι μισθολογικές συνθήκες, όσο και
η κανονικοποίηση των ολιγόμηνων συμβάσεων,
δημιουργούν ένα πλέγμα ρευστών εργασιακών
σχέσεων και ένα τοπίο όπου οι εργαζόμενοι
ουσιαστικά «ανακυκλώνονται» σε διαφορετικές
θέσεις εργασίας, χωρίς εξασφαλισμένο παρόν και
μέλλον.
Υπό το «βάρος» της απόλυσης και της δυσκολίας
εύρεσης εργασίας, οι εργαζόμενοι πειθαρχούνται
και συμμορφώνονται σε άσχημες συνθήκες
εργασίας. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις οδηγίες
που μπορεί να έδινε η αλυσίδα σούπερ μάρκετ
«My Market», που τους υποχρέωνε να χαμογελούν
γιατί έχουν δουλειά, μέχρι τα εργατικά ατυχήματα
deliverάδων, που στοίχισαν δυστυχώς τη ζωή
αρκετών.
Στη δεκαετία της κρίσης, στο πολιτικό κομμάτι,
έγιναν σοβαροί μετασχηματισμοί στην ελληνική
κοινωνία. Κατέρρευσε το παγιωμένο για 3,5
δεκαετίες δικομματικό σύστημα, που λειτουργούσε
με όρους αυτοδύναμων σταθερών κυβερνήσεων
σε ένα κοινοβουλευτικό πλαίσιο με 5-6 κόμματα και
με πολιτικό κέντρο βάρους περισσότερο προς το
δημοκρατικό κέντρο και την αριστερά. Κατέρρευσε
το ένα κόμμα του κυρίαρχου δικομματισμού, το
ΠΑΣΟΚ, κόμμα που εν πολλοίς συμπύκνωσε με την
πορεία του το πλαίσιο της ηγεμονικής συναίνεσης
της Μεταπολίτευσης. Στην περίοδο της μεγάλης
πολιτικής ρευστότητας (2010-2015) νέα κόμματα
ιδρύθηκαν, αναδείχθηκαν, ενώ κάποια πρακτικά
εξαφανίστηκαν ή ενσωματώθηκαν σε άλλα. Μετά
τη μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και το
κοινωνικό και πολιτικό κλίμα που αυτή επέφερε,
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
δημιουργείται μία τάση συγκρότησης ενός νέου
μνημονιακού διπολισμού (ή και δικομματισμού)
μεταξύ μίας συντηρητικής κεντροδεξιάς της ΝΔ
(με σημαντική ακροδεξιά συνιστώσα εντός της)
και μίας νέας «κεντροαριστεράς» με πυρήνα
το ΣΥΡΙΖΑ. Αυτός ο διπολισμός εδραιώνεται και
επικοινωνιακά εκφράζεται προεκλογικά με το
ΣΥΡΙΖΑ να προτάσσει ένα προοδευτισμό στο
πεδίο της οικονομίας μέσω του αφηγήματος του
μεταμνημονιακού σκηνικού δυνατοτήτων για την
κοινωνία (με τον μανδύα της αριστεράς) απέναντι
στο συντηρητικό μνημονιακό μπλοκ της ΝΔ, που
επιδιώκει ως άλλος διαχειριστής να παγιώσει τις
νεοφιλελεύθερες επιταγές της Ε.Ε.
Το πολιτικό σκηνικό διαπερνάται ακόμα, όμως, από
μια σχετική ρευστότητα∙ δεν έχει σταθεροποιηθεί
μία νέα ηγεμονική κοινωνικοπολιτική συναίνεση
από τον ΣΥΡΙΖΑ και τις πολιτικές λιτότητας.
Εισερχόμαστε σε έναν εκλογικό κύκλο μέσα από
τον οποίο θα διαμορφωθεί μία νέα ισορροπία στο
πολιτικό σκηνικό σε αυτή τη μεταβατική περίοδο.
Το πολιτικό ερώτημα και διακύβευμα είναι αν οι
επερχόμενες εκλογές σταθεροποιήσουν σχετικά
το νέο μνημονιακό δικομματικό σύστημα σε μία
πεντακομματική βουλή, πιο δεξιά μετατοπισμένη
πλέον (καθώς και το κέντρο είναι πλέον πιο
«ακραίο» και θα ξαναεκπροσωπείται η φασιστική
ακροδεξιά της Χρυσής Αυγής). Δηλαδή, αν το τέλος
του «αντιμνημονιακού κινήματος» αποτυπωθεί
εκλογικά σε ένα κοινοβούλιο παρόμοιο με
την περίοδο προ κρίσης στη μορφή και πιο
συντηρητικά μετατοπισμένο στο περιεχόμενο,
εμπεδώνοντας σε πλατιά κοινωνικά στρώματα την
αίσθηση ότι αυτός ο κινηματικός και πολιτικός
κύκλος έκλεισε.
Επί μέρους, αλλά εξόχως σημαντική προφανώς, όψη
αυτού του διακυβεύματος είναι το αν θα υπάρχει
συγκροτημένος και κοινωνικά ορατός πολιτικός
χώρος της ριζοσπαστικής Αριστεράς που εξέφρασε
το αντιμνημονιακό κίνημα και θα μπορέσει να
βγάλει στο προσκήνιο την αντιΕΕ απάντηση
της, του άλλου δρόμου, μακριά από λογικές
αυτοπεριθωριοποίησης και κατακερματισμού.
Στο πλαίσιο της αναγκαιότητας για μια στιβαρή
αντίσταση του άνεργου και εργαζόμενου λαού και
της νεολαίας, η ριζοσπαστική Αριστερά οφείλει να
δώσει ενωτικά το στίγμα της και να συμπυκνώσει
αγώνες, να συγκροτήσει προοπτική για την επίτευξη
νικών σε εργασιακούς κλάδους και γειτονιές, να
χαράξει λογική συλλογικής διεκδίκησης και να
εκμεταλλευτεί ανοιχτά κοινωνικά ρήγματα, που
δεν συμβιβάζονται με την κανονικότητα που
θέλουν να μας επιβάλλουν!
Στέλιος Τζανάκης
17
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
«Ιδιωτικοποιήστε
στο φινάλε και τη μάνα που σας γέννησε! »
Έχουν περάσει μερικές δεκαετίες από τότε
που ο Πορτογάλος νομπελίστας συγγραφέας
Ζοζέ Σαραμάγκου έγραφε το γνωστό -ειρωνικό
και τρομερά εύστοχο- ποίημα του για τις
ιδιωτικοποιήσεις, ψέγοντας τη λεγόμενη
«ιδιωτικολαγνεία» κάποιων κυβερνώντων και
μη, που δεν διστάζουν να καταστήσουν ιδιωτική
τη διαχείριση ακόμα και βασικών αγαθών για
τον άνθρωπο. Το ποίημα αυτό θα μπορούσε να
θεωρηθεί οιωνός της έκτασης στην οποία έχει
φτάσει η εκχώρηση δημόσιας περιουσίας στην
Ελλάδα του σήμερα.
Καταρχάς, για να δώσουμε έναν γρήγορο ορισμό,
οι ιδιωτικοποιήσεις και οι αποκρατικοποιήσεις
αποτελούν τη μεταβίβαση της κυριότητας ή της
χρήσης μιας κρατικής επιχείρησης ή δημόσιας
περιουσίας σε χέρια ιδιωτών. Σύμφωνα με τους
υποστηρικτές τους, εξασφαλίζουν πρόσθετους
οικονομικούς πόρους στο κράτος, ενώ η ιδιωτική
διαχείριση υποτίθεται ότι προωθεί την καλύτερη
λειτουργία ή/και αξιοποίηση τους. Το τελευταίο
απορρέει και από ένα οικονομικά νεοφιλελεύθερο
στη βάση του σχήμα σκέψης, που επιθυμεί να
δαιμονοποιήσει σχεδόν το μεγαλύτερο ποσοστό
του δημοσίου τομέα και να παρουσιάσει την
κρατική διαχείριση ως de facto προβληματική.
Στην πραγματικότητα βάζει την ικανοποίηση των
ιδιωτικών συμφερόντων πολύ πιο πάνω από την
ικανοποίηση των αντίστοιχων λαϊκών.
18
Από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, οι ιδιωτικοποι-
ήσεις κρατικών υπηρεσιών αποτελούσαν βασική
κυβερνητική και ευρωπαϊκή κατεύθυνση στα
πλαίσια και της εφαρμογής των μνημονίων. Την
τελευταία τετραετία η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-
ΑΝΕΛ σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ έσπασε κάθε
ρεκόρ αποκρατικοποιήσεων. Η κυβέρνηση
θα λέγαμε ότι ρίχτηκε με αυταπάρνηση στην
υλοποίηση των δεσμεύσεων του τρίτου μνημονίου
και ξεπέρασε κατά πολύ τους προκατόχους της,
προχωρώντας συνολικά σε 72 ιδιωτικοποιήσεις,
ενώ μέχρι το 2015 είχαν ολοκληρωθεί μόλις 14.
Ανάμεσα σε αυτές τις 72 ιδιωτικοποιήσεις, που
έγιναν στο βωμό της αποπληρωμής του χρέους
και της ταχείας έλευσης της «ανάπτυξης», βρί-
σκονται μεγάλα λιμάνια της χώρας, όπως αυτό
του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, αεροδρόμια, η
ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ, διάφορα ακίνητα ανά
τη χώρα και η λίστα είναι ακόμα μακρά. Πρόκειται,
λοιπόν, για μια στρατηγική «ανάπτυξης» και
«εκσυγχρονισμού» που αφορά μόνο τους λίγους,
οι οποίοι αγοράζουν φθηνά το δημόσιο πλούτο
και κερδοφορούν.
Βρισκόμαστε σε μία περίοδο, όπου η κυβέρνηση
προωθεί το ψευδεπίγραφο αφήγημα της εξόδου
από τα μνημόνια ήδη από τον Αύγουστο. Ψευ-
δεπίγραφο ακριβώς γιατί πρόκειται για μία
τυπική έξοδο, καθώς πλείστες όσες νομοθετικές
ρυθμίσεις των μνημονίων θα συνεχίσουν
να ισχύουν και να υλοποιούνται κανονικά.
CONTRA LEGEM
Επομένως, η επιστροφή στο Δημόσιο των δομών
που παραχωρήθηκαν σε ιδιώτες δεν είναι κάτι
που διαφαίνεται στο εγγύς μέλλον. Άλλωστε
το λεγόμενο Υπερταμείο -επισήμως Ελληνική
Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας Α. Ε.- όπου
έχουν μεταφερθεί οι φορείς που κατέχουν και
διαχειρίζονται δημόσια περιουσία, θα δεσμεύσει
και θα υποθηκεύσει για 99 χρόνια πολύ μεγάλο
μέρος δημόσιας περιουσίας, μεταξύ των οποίων
ακόμα και δασικές εκτάσεις και αρχαιολογικοί
χώροι. Αυτό αποτελεί περίτρανη και συνάμα
θλιβερή απόδειξη ότι το όποιο τέλος των
μνημονίων δεν αποτελεί πάρα ένα επικοινωνιακό
σόου της κυβέρνησης για να δικαιολογήσει
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
τα αδικαιολόγητα, ότι δηλαδή υπέγραψε το
μεγαλύτερο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας
του λαού. Εμείς από πλευράς μας θα συνεχίζουμε
να υπερασπιζόμαστε τα κυριαρχικά συμφέροντα
του λαού στις δημόσιες παροχές και υπηρεσίες,
απέναντι στη συνεχιζόμενη ταπείνωση του και
στο ξεπούλημα όχι μόνο της περιουσίας, αλλά και
της αξιοπρέπειας του.
Σοφία Χανή
19
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
ΒΓΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΣΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ
Το 2015, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ψηφίζεται
ο ν. 4335/2015, ο οποίος διευκολύνει τη διαδι-
κασία των πλειστηριασμών και υφαρπαγής της
λαϊκής ιδιοκτησίας, αγγίζοντας ακόμη και την
πρώτη κατοικία, όπως απαιτεί η εφαρμογή των
μνημονιακών δεσμεύσεων για την αποπληρωμή
των κόκκινων δανείων στις τράπεζες, με στόχο
την εξυπηρέτηση του χρέους στους δανειστές
(Ε.Ε.-ΔΝΤ-ΕΚΤ) του ελληνικού κράτους.
Ένα μέτρο προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ότι
στις περιπτώσεις άσκησης ενδίκων μέσων κατά
της απορριπτικής απόφασης επί της ανακοπής
εκτέλεσης, η άσκησή τους δεν αναστέλλει την
πρόοδο της εκτέλεσης. Επομένως, γίνεται αδύ-
νατη η οποιαδήποτε προσπάθεια διακοπής της
διαδικασίας του πλειστηριασμού. Η εφαρμογή
του μνημονιακού αυτού μέτρου υπήρξε άμε-
ση, όσο άμεσα ήταν και τα αντανακλαστικά και
η αντίδραση του λαού. Ένα μεγάλο κομμάτι του
λαού άρχισε να ριζοσπαστικοποιείται και αποφά-
σισε να δράσει δυναμικά υπέρ της προστασίας
της λαϊκής περιουσίας, παρεμποδίζοντας την
μετατροπή των πολιτών σε αστέγους στο βωμό
της κερδοφορίας των τραπεζών. Οι Τετάρτες
στο Ειρηνοδικείο αποδείχθηκαν νικηφόρες,
καθώς το κίνημα ενάντια στους πλειστηριασμούς
όχι μόνο πήρε μαζικά χαρακτηριστικά, αλλά
έμπρακτα εμπόδιζε την εφαρμογή τους από τους
συμβολαιογράφους. Παρά την παρουσία των
δυνάμεων καταστολής και τη χρήση πολλές φορές
χημικών εντός του Ειρηνοδικείου, φοιτητές και
εργαζόμενοι, καθιστούσαν αδύνατη την είσοδο
των συμβολαιογράφων και των εκπροσώπων
των τραπεζών στη αίθουσα του Ειρηνοδικείου,
με αποτέλεσμα την καθυστέρηση και το πάγωμα
ενός μεγάλου αριθμού υποθέσεων.
Η συνθήκη αυτή έβαλε εμπόδιο στις δεσμεύσεις
της κυβέρνησης για την εφαρμογή του μνημονίου
και την ανάγκασε να μετατρέψει το ισχύον
μέχρι τότε πλαίσιο. «Με την εντολή του άρθρου
927 ΚΠολΔικ,  ο επισπεύδων την αναγκαστική
εκτέλεση δύναται να αιτηθεί τη διενέργεια του
πλειστηριασμού με τη χρήση ηλεκτρονικών
μέσων (ηλεκτρονικός πλειστηριασμός)
σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής
Δικονομίας». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι
όλοι οι πλειστηριασμοί διενεργούνται από
συμβολαιογράφους ηλεκτρονικά και επομένως
είναι φυσικά αδύνατη η παρεμπόδιση τους την
ώρα της εκπλειστηρίασης. Ακόμα και σε αυτή την
περίπτωση, η απάντηση του κινήματος εναντίον
των πλειστηριασμών ήταν και συνεχίζει να είναι
20
δυναμική, παρά την ακόμα ισχυρότερη παρουσία
των αστυνομικών δυνάμεων. Ο κόσμος που
άλλοτε συγκεντρωνόταν έξω από τα Ειρηνοδικεία,
άρχισε να συγκεντρώνεται κάθε Τετάρτη έξω από
τα συμβολαιογραφικά γραφεία, προσπαθώντας
και πάλι υπό πιο αντίξοες συνθήκες πια (δεκάδες
διμοιρίες ΜΑΤ), να υπερασπιστεί το δικαίωμα της
πρώτης κατοικίας.
Η καταστολή ήταν και είναι υπερβολικά βίαιη
(χημικά, δακρυγόνα, σωματική βία), ειδικά σε
σχέση με τα μέσα που διαθέτουν οι διαμαρτυ-
ρόμενοι. Αποτέλεσμα ήταν, την Τετάρτη 14/3/18
μέλη του κινήματος κατά των πλειστηριασμών
και συμφοιτητές μας, αφού χτυπήθηκαν άγρια
απ’ τα ΜΑΤ στην οδό Ακαδημίας, στη συνέχεια
προσήχθησαν στη ΓΑΔΑ, όπου η προσαγωγή
τους μετατράπηκε σε σύλληψη και τους
ασκήθηκαν ποινικές διώξεις. Η ολοκλήρωση
της ποινικοποίησης του δυναμικού αυτού
κινήματος ήρθε με την ψήφιση της τροπολογίας
σύμφωνα με την οποία με αυτεπάγγελτη
δίωξη θα απειλούνται όσοι παρεμποδίζουν
τη διενέργεια πλειστηριασμών. Το λεγόμενο
«ιδιώνυμο έγκλημα». Mάλιστα, θα τιμωρούνται
με ποινή φυλάκισης (τουλάχιστον 3 έως 6 μηνών)
όσοι εισέρχονται και παραμένουν σε χώρους
διεξαγωγής πλειστηριασμών «διακόπτοντας ή
διαταράσσοντας» την ομαλή διεξαγωγή τους.
Η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτελούσε αίτημα
των ίδιων των συμβολαιογράφων προς την
κυβέρνηση.
Το 2019, η Κυβέρνηση ΣΎΡΙΖΑ προχώρησε σε
συμφωνία με τους θεσμούς στα πλαίσια των
μνημονιακών υποχρεώσεων, όσον αφορά την
ρύθμιση των κόκκινων δανείων. Με βάση τα όσα
CONTRA LEGEM
προκύπτουν από τη συμφωνία, καταργείται η
προστασία που προσέφερε ο νόμος Κατσέλη και
αντικαθίσταται από ένα σύστημα εξωδικαστικού
μηχανισμού. Επί της ουσίας, αδρανοποιείται
ο ρόλος του καταρχήν ανεξάρτητου φυσικού
δικαστή και τη διευθέτηση των κόκκινων δανείων
αναλαμβάνουν, πλέον, οι τράπεζες θέτοντας
τους δικούς τους όρους. Το γεγονός αυτό, εάν
εφαρμοστεί με αυτό το τρόπο, θα αποτελέσει
κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 6 παρ.1 ΕΣΔΑ
(φυσικός δικαστής) και του άρθρου 20 παρ.1 Σ
(δικαστική προστασία). Προφανώς, οι όροι των
τραπεζών θα εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέ-
ροντα και μόνο εις βάρος των δανειοληπτών.
Αξιοσημείωτη αποτελεί η μείωση των κριτηρίων
ένταξης στην εν λόγω ρύθμιση: α) μείωση του
εισοδήματος από τις 13.906 ευρώ σε 12.000
ευρώ (ατομικό) και από 35.086 στις 30.000 ευρώ
(οικογενειακό) β) μείωση της αντικειμενικής αξίας
του ακινήτου στα 250.000 ευρώ γ) το υπόλοιπο
αξίας δανείου να μην υπερβαίνει τις 130.000
ευρώ.
Η «αριστερή» κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στη
μεταμνημονιακή περίοδο που διανύουμε πασχίζει
να μείνει πιστή σε μία από τις σημαντικότερες
απαιτήσεις της μνημονιακής πολιτικής, που δεν
είναι άλλη από τη σταθεροποίηση του τραπεζικού
συστήματος με την εξυγίανση του χαρτοφυλακίου
του (καταθέσεις, τίτλοι σε ομόλογα, μετοχές).
Μέσω των πλειστηριασμών αυτό που επί της
ουσίας γίνεται είναι μια μεταφορά της αξίας
των κόκκινων δανείων από τις ελληνικές
τράπεζες σε τεράστιους τραπεζικούς οίκους
και στα distress funds (επενδυτικά κεφάλαια
δυστυχίας!). Οι εταιρίες αυτές ειδικεύονται στην
αναζήτηση και την αγορά δανείων από ιδιώτες
και επιχειρήσεις που βρίσκονται υπό πίεση.
Οι ελληνικές τράπεζες επιθυμούν πάση θυσία
να εκχωρήσουν τα κόκκινα δάνεια και να τα
ξεφορτωθούν, πετυχαίνοντας έτσι την εξυγίανση
του χαρτοφυλακίου τους και αποτρέποντας
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
μια νέα ενδεχόμενη ανακεφαλαιοποίηση. Τα μη
εξυπηρετούμενα δάνεια, που χορηγήθηκαν πολύ
πριν την κρίση, εξακολουθούν να βρίσκονται σε
πολύ υψηλά επίπεδα και γι΄ αυτό η κυβέρνηση
και η τρόικα έχουν επιδείξει αποφασιστικότητα
στο να διαμορφώσουν εκείνο το θεσμικό
και οργανωτικό πλαίσιο, ώστε να επιτευχθεί
σημαντική επιτάχυνση των πλειστηριασμών και
άσκηση πίεσης στους δανειολήπτες.
Είναι φανερό ότι και με τις τελευταίες ρυθμίσεις
η λαϊκή κατοικία και το δικαίωμα στην αξιοπρεπή
διαβίωση υφίστανται τεράστιο πλήγμα. Σύμφωνα
με την Eurostat στην Ελλάδα, το 41% του ετήσιου
οικογενειακού εισοδήματος δαπανάται σε
στεγαστικές ανάγκες (δάνεια, ΕΝΦΙΑ, περαιτέρω
φόροι). Η μόνη πραγματική λύση για το ζήτημα
των κόκκινων δανείων είναι οι διαγραφές των
χρεών και η αδιαπραγμάτευτη κατοχύρωση
και προστασία της πρώτης κατοικίας μέσω του
παγώματος των πλειστηριασμών για τις λαϊκές
οικογένειες και τις μικροεπιχειρήσεις. Το κίνημα
ενάντια στους πλειστηριασμούς πρέπει να είναι
σε επαγρύπνηση και να συνεχίσει να επιδεικνύει
τη μαχητικότητα και την αποφασιστικότητα που
επέδειξε μέχρι τώρα. Η αριστερά, ο κόσμος της
εργασίας και της νεολαίας, όταν πρωτοφανώς
θίγονται τόσο υλικά ζητήματα, όπως το δικαίωμα
στην κατοικία, πρέπει να δίνει το παρόν ενωμένα
και να πετυχαίνει τις νίκες που απαιτούν οι καιροί.
ΚΑΝΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗ!
Χαρά Μαθέ
Μυρτώ Πανούσου
Βίκυ Ρούπακα
21
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
[ Το Πανεπιστήμιο δεν βγαίνει
δίχως Φροντιστήριο
Έναν ολόκληρο χρόνο δε σήκωσες κεφάλι από
τα βιβλία, κατάφερες να μπεις στη Νομική,
για να αντιληφθείς γρήγορα ότι η φοιτητική
καθημερινότητα δεν διαφέρει και τόσο. Το άγχος
των παρακολουθήσεων, των εργασιών, της
εύρεσης των σωστών πρακτικών, της αγοράς
κωδίκων χαρακτηρίζει την καθημερινότητα μας.
Ακόμα και πριν έρθει η περίοδος της εξεταστικής,
αναγκάζεσαι να προετοιμάζεσαι σκληρά για να
καταφέρεις να επιτύχεις.
Ο χώρος της σχόλης αποτελούσε για τον
φοιτητή ζωτικό χώρο κοινωνικοποίησης και
πολιτικοποίησης του. Ωστόσο αυτό τείνει να
διαφοροποιηθεί. Πλέον, φαίνεται πως πολλοί
φοιτητές αντιμετωπίζουν τη σχολή απλά ως ένα
χώρο παρακολούθησης μαθημάτων χωρίς κανένα
άλλο νόημα. Αυτό δεν είναι τυχαίο, αν αναλογιστεί
κανείς ότι με τις συνεχείς αναδιαρθρώσεις που
έχουν επιβληθεί τα τελευταία χρόνια και την
ένταση του ρυθμού σπουδών μας με παράλληλη
τη συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου, το
πανεπιστήμιο έχει καταλήξει να είναι ένα
22
]
αποστειρωμένο περιβάλλον, ως χώρο μόνο για
παρακολουθήσεις και εξετάσεις.
Καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της
πραγματικότητας αυτής παίζει καθηγητικό
μπλοκ. Συγκεκριμένα, οι καθηγητές αποτελούν
διαχρονικά τους κεντρικούς υλοποιητές των
εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, καθώς είναι
αυτοί που εφαρμόζουν τις εκάστοτε αλλαγές που
προτείνονται και ψηφίζονται από τις κυβερνήσεις
και το Υπουργείο Παιδείας. Αυτό το επιτυγχάνουν
με διπλό τρόπο. Από τη μία, με τα μέτρα που
επιβάλλουν (πχ. υποχρεωτικές εργασίες, μαζικά
κοψίματα) ενισχύουν την εντατικοποίηση
των ρυθμών σπουδών μας. Από την άλλη,
εκμεταλλευόμενοι τη θέση εξουσίας που έχουν
στα αμφιθέατρα και λειτουργώντας ως αυθεντίες,
προσπαθούν να διαμορφώσουν τη συνείδηση του
φοιτητή. Στόχος είναι η πειθάρχηση των φοιτητών
σε οποιαδήποτε αλλαγή –προς το χειρότερο-
στην καθημερινότητα και την επαγγελματική
τους προοπτική, η διαμόρφωση φοιτητών που
θα υπακούουν και δεν θα αντιδρούν.
Αναλυτικότερα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου
αυτό είναι εμφανές στο πως η προαιρετική
παρακολούθηση σε κάποια μαθήματα (βλ.
Συνθέσεις) μετατρέπεται κατ’ ουσίαν σε
υποχρεωτική, καθώς ο αυθαίρετος τρόπος
που εξετάζει ο καθηγητής υποχρεώνει τον
φοιτητή όχι μόνο να παρακολουθεί ανελλιπώς,
αλλά και να κρατάει σημειώσεις προκειμένου
να περάσει, αφού συχνά τα διανεμηθέντα
συγγράμματα δεν καλύπτουν ολόκληρη την ύλη
ή τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του διδάσκοντος.
Επιπλέον, οι φοιτητές αναγκάζονται σε
ολοένα και περισσότερα μαθήματα να κάνουν
«προαιρετική» εργασία, η οποία συνήθως δεν
συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση του
μαθήματος. Οι εργασίες αυτές καλλιεργούν ένα
κλίμα ανταγωνισμού μεταξύ των φοιτητών και
θέτουν περαιτέρω – άτυπες μεν- προϋποθέσεις
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

για να περάσεις το μάθημα. Ακόμα, οι καθηγητές

δεν διστάζουν να μολύνουν συνειδήσεις
εκφράζοντας ρατσιστικό και ομοφοβικό λόγο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στη σχολή μας, η
Παπαιωάννου, η οποία πολλάκις έχει τοποθετηθεί
απαξιωτικά εναντίον κοινωνικών μειονοτήτων,
βρίζοντας ομοφυλόφιλους, μετανάστες και άτομα
με ειδικές ανάγκες. Μάλιστα, όταν ο φοιτητικός
μας σύλλογος με απόφαση του διοικητικού του
συμβουλίου παρενέβη στο μάθημά της, αυτή όχι
μόνο δεν υπαναχώρησε από τις θέσεις τις, αλλά
τις υποστήριξε κιόλας, όντως ιδιαίτερα εριστική
και προσπαθώντας να στρέψει το αμφιθέατρο
ενάντια σε όσους διενεργούσαν την παρέμβαση.
Οπωσδήποτε κάποιος αντιλαμβάνεται το ρόλο
των καθηγητών μέσα στις σχολές πολύ πιο
έντονα κατά τη διάρκεια της εξεταστικής. Η
αδικαιολόγητα ογκώδης ύλη και η δυσκολία
των θεμάτων στοχεύουν ακριβώς στο να
εντατικοποιήσουν τον φοιτητή και να τον
υποχρεώσουν να παρακολουθεί και να διαβάζει
αδιάκοπα. Αναμφισβήτητα αυτό οδηγεί στην
έλλειψη χρόνου για ενασχόληση των φοιτητών
με ο,τιδήποτε άλλο και θέτει ανάχωμα στην
πολιτικοποίησή τους. Οι καθηγητές και οι
επιτηρητές προβαίνουν ακόμα και στη ρητή
απαγόρευση εξόδου των φοιτητών από την
αίθουσα εξέτασης για οποιοδήποτε λόγο, στην
απομάκρυνση σημειωμένων κωδίκων, αλλά και
προσωπικών αντικειμένων. Υπό το φόβο της
στοχοποίησης και του εκδικητικού «κοψίματος»,
οι φοιτητές δεν έχουν περιθώρια να αντιδράσουν
σε όλα αυτά. Έτσι, ενισχύεται ο ατομικός δρόμος,
αφού προκειμένου να περάσεις το μάθημα, είσαι
αναγκασμένος να δεχτείς οποιαδήποτε έκφανση
της καθηγητικής αυθαιρεσίας. Μόνο σε αυτήν
την εξεταστική, οι καθυστερήσεις άφιξης των
θεμάτων, η κατά το δοκούν μείωση της ώρας
εξέτασης, η έλλειψη ενδεικτικών απαντήσεων,
η απουσία μοριοδότησης των θεμάτων και η
έως και 2μηνη καθυστέρηση ανάρτησης των
αποτελεσμάτων επέδρασαν καταλυτικά ως προς
τη δημιουργία ενός κλίματος ανασφάλειας στο
φοιτητή για το μέλλον του, το οποίο καλείται να
προσπεράσει πιέζοντας ακόμα περισσότερο τον
ίδιο του τον εαυτό προκειμένου να αντεπεξέλθει.
σπουδάζουμε με πιο ανθρώπινους ρυθμούς. Να
έχουμε, δηλαδή, τη δυνατότητα να αναπτύσσουμε
περαιτέρω ασχολίες εκτός του ακαδημαϊκού μας
αντικειμένου. Ακριβώς γι αυτό το λόγο, μόνο
εμείς, μέσα από τις συλλογικές διεκδικήσεις και
τους αγώνες μας, μπορούμε να μπλοκάρουμε τη
χειροτέρευση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης.
Αυτό αποδεικνύεται, άλλωστε και από το γεγονός
ότι με μαζικές κινητοποιήσεις, που αποκτούν
ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά, ικανοποιούνται
τα αιτήματα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
είναι η κινητοποίηση που έγινε στην Κοσμητεία
για την επαναφορά του δικαιώματος δήλωσης
14 μαθημάτων στους φοιτητές του τετάρτου
έτους, που υπήρξε και φέτος νικηφόρα, αλλά και
η έγκαιρη δημοσίευση του προγράμματος των
εξαμήνων και της εξεταστικής, η οποία αποτελεί
κεκτημένο της περσινής μας κινητοποίησης,
θέτοντας τέλος σε ένα σοβαρό και χρόνιο ζήτημα
για τη σχολή μας. Έτσι, απέναντι σε λογικές που
μας θέλουν να υιοθετούμε αδιαμαρτύρητα ότι
μας πλήττει, εμείς συνειδητοποιούμε την αξία
του συλλογικού δρόμου, ο οποίος βήμα-βήμα
οδηγεί στην καλυτέρευση των όρων σπουδών
και στη διεκδίκηση μίας καλύτερης εργασιακής
προοπτικής.
Ματίνα Κοντοκώστα
Βίκη Οικονόμου

Επειδή τα προβλήματα της καθημερινότητας

πλήττουν με ενιαίο τρόπο όλους τους φοιτητές και
όλοι αναγκαζόμαστε να υιοθετήσουμε γρήγορους
και αγχωτικούς ρυθμούς σπουδών, ώστε κάποια
στιγμή να καταφέρουμε να αποφοιτήσουμε, είναι
στο χέρι μας να διεκδικήσουμε να ζούμε και να
23
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
«Πάρ’ το Λίζα και κάν’ το κορνίζα!»
για τις αλλαγές που διαλύουν το πτυχίο μας
Μπαίνοντας στην Νομική, ήδη από τα πρώτα
μαθήματα που παρακολουθούμε, οι καθηγητές
δεν παραλείπουν να αναφερθούν στο «pres-
tige» της Νομικής σχολής Αθηνών, στο ότι εμείς
αποτελούμε την αφρόκρεμα των θεωρητικών
επιστημών και ότι, όταν αποφοιτήσουμε, θα
είμαστε πλήρως νομικά καταρτισμένοι. Όλα αυτά,
όμως, τα διαψεύδει η πραγματικότητα...
Κατά την διάρκεια των σπουδών μας ερχόμαστε
αντιμέτωποι με μια σειρά δυσκολιών που
καθιστούν τον δρόμο για την απόκτηση του
πτυχίου δύσβατο. Ο μεγάλος όγκος μαθημάτων,
η ανάγκη παρακολούθησης των περισσότερων
από αυτά, τα μαζικά κοψίματα και οι
υποχρεωτικές εργασίες είναι μερικά σημαντικά
στοιχεία που συμβάλλουν στην ολοένα και
μεγαλύτερη εντατικοποίηση των σπουδών μας
και δεν αφήνουν χρόνο για ενασχόληση με άλλες
δραστηριότητες, πέραν του διαβάσματος.
Ωστόσο, ακόμα και όταν καταφέρουμε να
πάρουμε το πολυπόθητο πτυχίο, καλούμαστε να
αντιμετωπίσουμε άλλον έναν γολγοθά. Η ανάγκη
απόκτησης ενός μεταπτυχιακού αποτελεί πλέον
βασικό προσόν που πρέπει να προσθέσουμε
στο βιογραφικό μας, προκειμένου να βρούμε
μια θέση στην αγορά εργασίας. Καλούμαστε,
δηλαδή, να παρατείνουμε την διάρκεια των
σπουδών μας, μπαίνοντας σε ένα κύκλο συνεχούς
επανειδίκευσης, προκειμένου να είμαστε
«επαρκείς» για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Ταυτόχρονα αναγκαζόμαστε να πληρώνουμε
δίδακτρα για αυτά τα μεταπτυχιακά, μέτρο που
επιβλήθηκε από το 2016.
Φυσικά, ούτε το ίδιο το πτυχίο, αλλά ούτε και ένα
μεταπτυχιακό είναι αρκετά, ώστε να αποκτήσουμε
το δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος του
δικηγόρου.
Πρώτη προϋπόθεση για να φτάσουμε πιο
κοντά σε αυτό είναι το στάδιο της άσκησης,
όπου η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε είναι
ακόμα χειρότερη, καθώς κρατάει 18 μήνες με
άθλιες εργασιακές συνθήκες, αλλά και αστείους
μισθούς. Οι ασκούμενοι αποτελούν μια πλέον
εκμεταλλεύσιμη ομάδα εργαζομένων, καθώς
παρέχουν εργασία χωρίς να τους κατοχυρώνεται
κανένα εργασιακό-επαγγελματικό δικαίωμα. Πιο
συγκεκριμένα, οι ασκούμενοι δεν θεωρούνται καν
μισθωτοί, με αποτέλεσμα να μην εμπίπτουν στην
-ήδη πετσοκομμένη από τα μνημόνια- εργατική
νομοθεσία και τις μίνιμουμ κατοχυρώσεις αυτής,
24
όσον αφορά πχ στο κομμάτι του ωραρίου,
των δώρων, των αδειών, της ασφαλιστικής
κάλυψης, του ύψους του μισθού, ο οποίος, δεν
είναι καν σε συνάρτηση με τον κατοχυρωμένο
κατώτατο μισθό. Αποτέλεσμα όλων αυτών
είναι οι ασκούμενοι να δουλεύουν κατά μέσο
όρο 8-10 ώρες για 300 και 350 ευρώ και πολλές
φορές να καλύπτουν οι ίδιοι, αντί ο εργοδότης,
τις ασφαλιστικές τους εισφορές, ενώ υπάρχουν
και καταγεγραμμένες περιπτώσεις, κυρίως στην
επαρχία, όπου οι ασκούμενοι καλούνται να
παρέχουν αμισθί εργασία. Αυτό το καθεστώς
ήρθε μάλιστα να επικυρωθεί από τον πρόεδρο
του ΔΣΑ κ. Βερβεσό, ο οποίος δήλωσε πως δεν
έχει καμία πρόθεση να αναγνωρίσει την άσκηση
ως σχέση εξαρτημένης εργασίας, αλλά μόνο σαν
σχέση μαθητείας.
Αφού περάσουν και οι 18 μήνες άσκησης,
σειρά έχουν οι πανελλαδικές εξετάσεις
απόκτησης άδειας επαγγέλματος στους οικείους
δικηγορικούς συλλόγους. Τα προηγούμενα χρόνια,
η αλήθεια είναι πως οι εξετάσεις αυτές ήταν πολύ
πιο εύκολες και αποτελούσαν περισσότερο μια
τυπική διαδικασία. Ωστόσο αυτό έχει αλλάξει,
καθώς ο βαθμός δυσκολίας, αλλά και η ποσότητα
ύλης έχουν αυξηθεί. Αποτέλεσμα αυτών είναι πλέ-
ον ότι περίπου το 1/3 των εξεταζομένων κόβεται.
Και εδώ έρχονται να ενισχύσουν την παραπάνω
κατάσταση οι δηλώσεις του προέδρου του
ΔΣΑ κ. Βερβεσού: «Οι εξετάσεις έχουν γίνει
από την Πολιτεία και δεν έχουμε ευτυχώς το
φαινόμενο του 95% να περνάνε, αλλά περνάει
περίπου ένα 70% και ελπίζουμε συν τω χρόνω
να το περιορίσουμε, αφού στόχος είναι να
CONTRA LEGEM
προσεγγίσουμε τα «επιθυμητά» επίπεδα της
Γαλλίας, όπου κόβεται το 50% στις αντίστοιχες
εξετάσεις της άδειας άσκησης επαγγέλματος».
Και όλα αυτά σε ένα νομικό πλαίσιο που ισχύει
ότι αν κοπείς 3 φορές στις εξετάσεις, δεν μπορείς
να ξαναδώσεις και επομένως να αποκτήσεις την
άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, που πλέον έχουν
εγκαθιδρυθεί στην συνείδηση μας «ως αναγκαίο
κακό», πριν 4 μήνες, ο ΔΣΑ κλήθηκε να ψηφίσει
την εισήγηση των δικηγορικών συλλόγων Λαμίας,
Λάρισας και Θεσσαλονίκης, που εμπεριέχει
τα πιο σκληρά αναδιαρθρωτικά μέτρα του
επαγγέλματος. Συγκεκριμένα, η εισήγηση αυτή
περιλαμβάνει τη δημιουργία «Ινστιτούτου
Εκπαίδευσης Δικηγόρων» και την υποχρεωτική
παρακολούθηση 80 έως 200 ωρών σεμιναρίων.
Αν και ακόμα αυτές οι δύο προτάσεις παραμένουν
ασαφείς, ανοίγουν τον δρόμο από τη μία, για
ίδρυση Σχολής Δικηγόρων αντίστοιχης με τη
Σχολή Δικαστών και Δημόσιας Διοίκησης, και από
την άλλη, για σεμινάρια που θα υλοποιούνται
παράλληλα με την άσκηση και η παρακολούθησή
τους θα αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση
για τη συμμετοχή στις εξετάσεις. Ακόμα δεν
διευκρινίζεται αν αυτά θα είναι επί πληρωμή ή όχι
και αν θα υπάρχει πρόβλεψη να δίνει ο εργοδότης
άδεια, ώστε να τα παρακολουθήσεις.
Τι σημαίνει, όμως, αυτό στα αλήθεια για το πτυχίο
μας και την επαγγελματική μας προοπτική;
Όλο το προηγούμενο διάστημα είδαμε μία σειρά
αναδιαρθρωτικών μέτρων τόσο στη Φιλοσοφική
(απόσπαση παιδαγωγικής επάρκειας από το
πτυχίο- προσοντολόγιο), όσο και στο Πολυτεχνείο
(εισαγωγή κλάσεων στους μηχανικούς-ECTS).
Η Νομική μαζί με την Ιατρική σχολή ήταν οι
μόνες που έμεναν ανεπηρέαστες από το νόμο
Γαβρόγλου σε σχέση με τα επαγγελματικά
δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο πτυχίο. Οι
ιδιαίτερες αντιφάσεις του καθηγητικού σώματος
της Νομικής, όσο και του τρόπου συγκρότησης
των δικηγορικών συλλόγων δεν επέτρεπαν μία
ευθεία επίθεση στο πτυχίο μας. Αν και αποτελεί
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
πραγματικότητα ότι το πτυχίο δεν μας εξασφαλίζει
αυτόματα το δικαίωμα του δικηγορείν, οι
προαναφερθείσες αλλαγές αμβλύνουν τον χρόνο
από τη στιγμή απόκτησης του πτυχίου έως τη
στιγμή άσκησης του επαγγέλματος μέσα από την
εισαγωγή ενός επιπλέον δύσκολου φίλτρου. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα την έμμεση υποβάθμιση
του ίδιου του πτυχίου μας και τη διάσπαση των
δικαιωμάτων που αυτό μας εξασφαλίζει.
Με αυτό το τρόπο, θα προκύπτουν απόφοιτοι
πολλαπλών ταχυτήτων. Οι μεν θα επιβιώνουν
από όλα τα παραπάνω και ίσως καταφέρουν να
ασκήσουν το δικηγορικό επάγγελμα ανοίγοντας
ένα γραφείο. Οι δε, που αποτυγχάνουν να
ανταπεξέλθουν σε αυτή την κατάσταση,
θα αποκλείονται από το επάγγελμα και θα
προωθούνται σε μεγάλες δικηγορικές εταιρίες
ως νομικοί σε σχέση εξαρτημένης εργασίας
(paralegal), χωρίς να καταφέρουν ποτέ να
ανεξαρτητοποιηθούν. Άλλωστε, ο ίδιος ο τρόπος
με τον οποίο κατανέμεται αυτή τη στιγμή η
δικηγορική ύλη, η οποία κατά το μεγαλύτερο
μέρος της καταλήγει στις μεγάλες δικηγορικές
εταίριες, έρχεται να επισφραγίσει την κατεύθυνση
των αναδιαρθρώσεων που έχουν ανάγκη από
δυναμικό εύκολα εκμεταλλεύσιμο και ευέλικτο.
Πρόκειται, λοιπόν, για ευθεία και οξεία επίθεση
στο εργασιακό μέλλον που επιχειρεί να μας
βάλει σε μια κατάσταση διαρκούς μαθητείας,
όπου «όποιος αντέχει θα επιβιώσει» και όλοι οι
υπόλοιποι θα πετάγονται εκτός.
Για μας, το πτυχίο πρέπει να αποτελεί τη μόνη
προϋπόθεση για εργασία. Γι αυτό και ο ΦΣ
Νομικής μαζί με την Εναλλακτική Παρέμβαση
Δικηγόρων κατάφερε να διακόψει τη συνεδρίαση
του ΔΣ του ΔΣΑ στις 17/12. Ωστόσο, λαμβάνοντας
υπόψη το φόρτο εργασίας των ασκουμένων
και των δικηγόρων, η προάσπιση της ενιαίας
κατοχύρωσης των επαγγελματικών μας
δικαιωμάτων εξαρτάται από τους Φοιτητικούς
Συλλόγους και τη δυναμική τους αντίδραση.
Εμείς επιμένουμε στο να εξασφαλίζονται όλα τα
επαγγελματικά δικαιώματα εντός του πτυχίου,
στο να κατοχυρωθεί η άσκηση ως σχέση
εξαρτημένης εργασίας κι όχι ως σχέση μαθητείας,
να κατοχυρωθεί ο κατώτατος μισθός για τους
ασκούμενους, η τήρηση του ωραρίου και η κά-
λυψη των υπερωριών και των ασφαλιστικών
εισφορών.
Μόνο μέσα από τη συλλογική διεκδίκηση μπορούμε
να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας και να
διασφαλίσουμε ότι θα ζούμε, θα σπουδάζουμε
και θα εργαζόμαστε με ανθρώπινους όρους.
Μυρτώ Πανούσου
Αννέτα Σούλου
Χρήστος Σοφός
25
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Το λόγο για το άσυλο τον έχουμε εμείς
Το ζήτημα του ασύλου απασχολεί τελευταία πολύ
τα ΜΜΕ, τους καθηγητές, και κυρίως τις συ-
ντηρητικές και τις κατ’ επίφαση προοδευτικές
πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Και ποιός δεν έχει
ακούσει στις ειδήσεις των 8 για τον Ρουβίκωνα
στη Φιλοσοφική, για το εμπόριο ναρκωτικών και
το παρεμπόριο έξω από τις σχολές του κέντρου
και για την αύξηση της εγκληματικότητας μέσα σε
χώρους ασύλου; Ως τέτοιο παρουσιάζουν το άσυλο,
ως έναν παρωχημένο θεσμό που δυσχεραίνει την
ευρωπαϊκή όψη του Πανεπιστημίου και θέτει τους
φοιτητές σε κίνδυνο. Για εμάς, όμως, το άσυλο
σημαίνει κάτι άλλο...
Οι αγώνες των φοιτητών κατά τη χουντική περίοδο
κατάφεραν να νοηματοδοτήσουν το χώρο του
Πανεπιστημίου ως χώρο πολιτικοϊδεολογικής
ζύμωσης και εφαλτήριο αγώνων και κινημάτων.
Έτσι, κατοχυρώνεται η δυνατότητα του
συνδικαλισμού και το δικαίωμα στις συλλογικές
διαδικασίες, μέσω των οποίων οι φοιτητές
έχουν κυρίαρχο λόγο για την καθημερινότητα
τους και την εργασιακή τους προοπτική. Το
άσυλο έδινε ανέκαθεν τη δυνατότητα στους
φοιτητικούς συλλόγους να συσπειρώνονται και
να μάχονται ενάντια σε όλες τις αναδιαρθρωτικές
κατευθύνσεις του κράτους και των κυβερνήσεων
στην εκπαίδευση. Έτσι, νομιμοποιούταν το άσυλο
στις συνειδήσεις τόσο των φοιτητών, αλλά και
ολόκληρου του κοινωνικού ιστού, ως εγγυητήριος
θεσμός αντίστασης και αγώνα.
Αξίζει να δούμε πως, ακριβώς λόγω αυτής του
της ιδιότητας, το άσυλο πολεμήθηκε από όλες τις
κυβερνήσεις στη διάρκεια της μεταπολίτευσης
μέχρι και σήμερα. Μπορούμε να θυμηθούμε το
νόμο Αρσένη το 2000, το νόμο Γιαννάκου το 2006,
αλλά και τον πιο πρόσφατο νόμο Διαμαντοπούλου-
Αρβανιτόπουλου το 2011, που επιχείρησαν ευθεία
επίθεση και ουσιαστική καταστρατήγηση του
ασύλου. Όσο δριμεία ήταν τα νομοσχέδια των
εκάστοτε κυβερνήσεων, όμως, άλλο τόσο ήταν
και η απάντηση των φοιτητών. Τα μεγαλειώδη
φοιτητικά κινήματα που αναπτύχθηκαν εναντίον
των εν λόγω νόμων, με συνεχείς κινητοποιήσεις
και καταλήψεις κατάφεραν να ανατρέψουν
τα διαλυτικά για το Πανεπιστήμιο σχέδια του
κράτους. Ίσως γι’ αυτό στην πορεία έγινε κι αυτό
με τη σειρά του πιο «έξυπνο». Μετά την παταγώδη
αποτυχία του να αναμετρηθεί με το φοιτητικό
κίνημα, άρχισε να επιτίθεται στην Παιδεία
τμηματικά και εμμέσως, ώστε να μην είναι εύκολη
η συνολικοποίηση των αιτημάτων των φοιτητών.
Την ίδια τακτική ακολούθησε και με το άσυλο, όπως
επιβεβαιώνεται και από το πρόσφατο παράδειγμα
του νόμου Γαβρόγλου, που με μια κατ’ επίφαση
26
δημοκρατική διάταξη επαναθεσμοθετεί το άσυλο,
αλλά μόνο ως άσυλο ιδεών, απεκδύοντάς το απ΄
την πολιτική του διάσταση, αυτή του ασύλου των
κοινωνικοπολιτικών αγώνων, και ανοίγοντας το
δρόμο στην παρέμβαση των δυνάμεων καταστολής
εντός του, κάθε φορά που το Πρυτανικό Συμβούλιο
το κρίνει απαραίτητο.
Επιμέρους σχολές και άσυλο
Δεν είναι τυχαίο ότι ιδιαίτερα μετά το 2011 έγινε η
μεταφορά της «πιάτσας» από τα Προπύλαια στο
παρκάκι της Μασσαλίας. Η κίνηση αυτή από τη
μία δικαιολόγησε την ύπαρξη της αστυνομίας στην
ευρύτερη περιοχή έξω από τους χώρους του ασύλου
και από την άλλη έδωσε την αφορμή να ξεκινήσει
να αναπαράγεται το αφήγημα των Πανεπιστημίων
ως χώρων υπόθαλψης εγκληματιών.
Η χρησιμοποίηση των τοξικοεξαρτημένων ως
μοχλό επίθεσης στο άσυλο φάνηκε καθαρά και
στην πρόσφατη εκδήλωση που διοργάνωσε η
Κοσμητεία και ο Δήμος Αθηναίων στη σχολή μας
για την τοξικοεξάρτηση με αφορμή το παρκάκι
της Μασσαλίας, όπου μάλιστα ο δήμαρχος ανερυ-
θρίαστα παραδέχτηκε ότι δεν έχει και πρόβλημα
να καταργηθεί το άσυλο. Στη Νομική, λοιπόν,
αφορμή για την απονομιμοποίηση του ασύλου και
τη στοχοποίηση των αγώνων των φοιτητών είναι
η τοξικοεξάρτηση (χωρίς μάλιστα να γίνεται καν
λόγος για τους ναρκέμπορους). Στη Φιλοσοφική
από την άλλη, αφορμή είναι ο Ρουβίκωνας.
Συγκεκριμένα, η Κοσμητείας της Φιλοσοφικής
έκλεισε τη σχολή με την πρόφαση της εμφάνισης
του Ρουβίκωνα την ημέρα γενικής συνέλευσης ενός
φοιτητικού συλλόγου ο οποίος ήδη από πέρυσι έχει
μπει σε κινηματική τροχιά. Οι στρατηγικές αυτές
κινήσεις κράτους και καθηγητών έχουν ως φυσική
απόρροια την εγκαθίδρυση στις συνειδήσεις
των φοιτητών/-τριων του φόβου, καθιστώντας
πλέον την κατάργηση του ασύλου ένα «αναγκαίο
καλό» για την επαναφορά της ασφάλειας και της
προστασίας τους.
Παρά βέβαια τις αποτυχημένες ευθείες επιθέσεις
στο άσυλο μέσω νομοθετημάτων, παραβιάσεις
του συμβαίνουν συχνότατα. Ξέρουμε ότι η
17η Νοέμβρη, η 6η Δεκέμβρη ή η μέρα κάποιας
μαζικής διαδήλωσης θα βρει τη σχολή κλειστή.
Μία προκλητική ανακοίνωση της Κοσμητείας
ότι η σχολή κλείνει για «τεχνικά προβλήματα»
μας ενημερώνει για το λοκ-αουτ, κάθε φορά
που κάποιο κινηματικό γεγονός λαμβάνει χώρα
στον ευρύτερο χώρο του κέντρου. Μάλιστα αυτό
αποτελεί τόσο συχνό φαινόμενο, ώστε κάθε
φορά που γίνεται κάποια πορεία οι φοιτητές
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

αναρωτιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αν «αύριο η σχολή θα είναι κλειστή;». Υπ’ αυτή την
έννοια, λοιπόν, τα λοκ-αουτ στοχεύουν ξεκάθαρα στην απονέκρωση του χώρου του ασύλου, με την
αφαίρεση από τους φοιτητές του δικαιώματος να αποφασίζουν πότε οι σχολές τους θα είναι κλειστές
και πότε ανοιχτές. Ταυτόχρονα, επιχειρείται η δαιμονοποίηση του φοιτητικού κινήματος και η σύνδεση
οποιασδήποτε κινηματικής διεργασίας λαμβάνει στο κέντρο με την αναστολή των μαθημάτων και το
αυθαίρετο κλείσιμο της σχολής. Μη αυθαίρετο κλείσιμο σχολής, θα μπορούσε να προέλθει μόνο από μια
απόφαση Γενικής Συνέλευσης, επειδή ακριβώς θα είναι αιτιολογημένη, μαζική και θα προέρχεται από
εμάς τους ίδιους.

Με όπλο, λοιπόν, τις μαζικές Γενικές Συνελεύσεις και τις δυναμικές, συλλογικές κινητοποιήσεις ενάντια
σε όσους θέτουν στο στόχαστρο το παρόν και το μέλλον μας, οι σχολές συνιστούν ακόμη και σήμερα
χώρο υπεράσπισης των συμφερόντων των φοιτητών. Αυτό είναι, επομένως, το πολιτικό πρόσημο του
ασύλου και γι’ αυτό πολεμάται. Δεν είναι καθόλου τυχαία η ρητορική που αναπτύσσεται από μια σει-
ρά αντιδραστικών μηχανισμών (ΜΜΕ-κυβέρνηση-αντιπολίτευση-καθηγητές) σχετικά με την κατάργηση
του ασύλου, καθώς είναι αποδεδειγμένο ότι ένα μαζικό φοιτητικό κίνημα μπορεί να επικαθορίσει
τις πολιτικές εξελίξεις. Για τον ίδιο λόγο και η ΔΑΠ, η νεολαία της ΝΔ εντός των σχολών, πιστή στο
πολιτικό πρόγραμμα του Μητσοτάκη, αναπαράγει την αντίστοιχη ρητορεία, δημιουργώντας ένα κλίμα
τρομοϋστερίας και φόβου σε σχέση με το ζήτημα του ασύλου. Η κατάργηση του πάει χέρι-χέρι με
την απουσία πολιτικών πρακτικών και συλλογικών διεκδικήσεων, κάτι που -αν μη τι άλλο- εξυπηρετεί
η αντίδραση και ο συντηρητισμός, που προωθεί τον ατομικό δρόμο και τον κανιβαλισμό μεταξύ των
φοιτητών.

Το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελεί τον χώρο στον οποίο η ελεύθερη έκφραση όχι απλώς θα υφίσταται,
αλλά θα μπορεί να μετασχηματίζεται και σε πράξη. Είναι ένας χώρος πολιτικά ενεργός, όπου οι
φοιτητές συζητούν, προβληματίζονται, διαφωνούν, κοινωνικοποιούνται, πολιτικοποιούνται. Χώρος
που οι φοιτητές αντιστέκονται σε όλες τις προσπάθειες διάλυσης του παρόντος και του μέλλοντός
τους και διεκδικούν συλλογικά όσα τους ανήκουν. Χώρος στον οποίο προάγεται ο πολιτικός διάλογος
και ο πολιτισμός. Το άσυλο δεν ανήκει στους Πρυτάνεις και στους καθηγητές, στην κυβέρνηση, στην
αστυνομία, στους εμπόρους ναρκωτικών. Για εμάς, το άσυλο είναι οι φοιτητές και οι εργαζόμενοί του.
Εμείς, λοιπόν, συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε το θεσμό του ασύλου των κοινωνικοπολιτικών αγώνων
και εναντιωνόμαστε σε οποιονδήποτε προσπαθεί είτε να το υποβαθμίσει, είτε να το καταργήσει. Δεν
θέλουμε ένα Πανεπιστήμιο απονεκρωμένο και άδειο, αλλά ένα Πανεπιστήμιο γεμάτο φωνές, ζωή και
αγώνες.

Χαρά Κουκουλίδη

Βίκη Οικονόμου

27
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟΙ,
ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΠΑΡΑΝΟΙΑ
ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΣ
ΘΑ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ
ΣΠΑΝΙΑ
Αυτές τις μέρες μάλλον ξυπνήσαμε ξανά στις
ένδοξες εκείνες μέρες του 2006. Μη βιάζεστε
να χαρείτε, δεν βρεθήκαμε ως διά μαγείας
εκτός οικονομικής κρίσης, όπως τότε που
ζούσαμε όλοι μες στην άγνοιά μας, αφού
«λεφτά υπήρχαν», κοινωνικό κράτος υπήρχε,
το ΠΑΣΟΚ υπήρχε, ως εγγυητής της πολιτικής
και οικονομική σταθερότητας και το μόνο
που δεν υπήρχε ήταν η ιδέα για αυτό που μας
επεφύλασσε το τότε κοντινό μέλλον και το,
ζοφερό πλέον, παρόν. Όμως, σαν να μην πέρασε
μια μέρα, ξαναζούμε, σαν να πρωταγωνιστούμε
σε κακόγουστη φάρσα, τη συζήτηση γύρω από
την αναθεώρηση του άρθρου 16. Ε ναι λοιπόν! Η
Νέα Δημοκρατία κατάφερε το ακατόρθωτο και
έθεσε σε λειτουργία τη μηχανή του χρόνου!
Η δημόσια εκπαίδευση ήταν πάντα ένα «αγκάθι»
για το αστικό μπλοκ, καθότι ήταν ο τομέας
εκείνος που είχε αργήσει να εναρμονιστεί με τα
ευρωπαϊκά πρότυπα και τις νεοφιλελεύθερες
μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, δε, λόγω των
μεγάλων συσσωρεύσεων της αριστεράς
εντός των Πανεπιστημίων κατέρρεαν μέσω
των μεγαλειωδών φοιτητικών κινημάτων.
Ταυτόχρονα, αποτελούσε πεδίο δόξης λαμπρό
για τη μείωση των κρατικών δαπανών και για
την ιδεολογική πειθάρχηση της νεολαίας.
Το τελευταίο διάστημα, στο κέντρο της δημόσιας
σφαίρας έχει επανέλθει, από πλευράς ΝΔ, το
ζήτημα του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα
της εκπαίδευσης, πράγμα που κατοχυρώνεται
και στο άρθρο 16Σ, που συγκεκριμένα προβλέπει
τη δημόσια χρηματοδότηση των Aνώτατων
Eκπαιδευτικών Iδρυμάτων, ενώ απαγορεύει
τη σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες.
Δια στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη, λοιπόν, η
ΝΔ, μια δεκαετία και πλέον από την τελευταία
φορά που το επιχείρησε, θέτει και πάλι στο
στόχαστρο το εν λόγω άρθρο επιμένοντας αυτό
να συμπεριληφθεί στην επικείμενη αναθεώρηση
του Συντάγματος. Μπορεί προσωρινά η
πρόταση αυτή να απορρίφθηκε από τη Βουλή,
όμως ο κίνδυνος παραμένει αμείωτος, ειδικά αν
28
σκεφτούμε τις επερχόμενες εκλογές. Ας δούμε,
λοιπόν, στ’ αλήθεια τι θέλει να αλλάξει η ΝΔ
σχετικά με το άρθρο 16.
Ας αφήσουμε τα στοιχεία να μιλήσουν
από μόνα τους:
1. «Είναι καιρός τα παιδιά μας να πάψουν
να φεύγουν για σπουδές στο εξωτερικό. Να
έχουν περισσότερες δυνατότητες σπουδών
στην Ελλάδα και οι οικογένειές τους να μην
επιβαρύνονται με δυσβάστακτα έξοδα».
Ξεκινώντας απ’ τα απλά, ας εξηγήσει κάποιος
στον Κ. Μητσοτάκη ότι αφενός οι πολιτικές που
εξυπηρετεί βαθαίνουν την κρίση και οδηγούν
τη νεολαία στη μετανάστευση και αφετέρου
ότι η δημόσια δωρεάν εκπαίδευση από μόνη
της συνεπάγεται ακριβώς τη μη επιβάρυνση
με έξοδα και ότι όσοι επιλέγουν να προβούν
σε αυτά τα έξοδα, δεν αποτελούν τον μέσο
όρο. Επιπλέον, αξίζει να τονίσουμε εκείνοι που
φεύγουν για σπουδές δεν είναι ο κανόνας, αλλά
αυτοί που έχουν την οικονομική ευχέρεια και
κάνουν την αντίστοιχη επιλογή.
2. «Aν λειτουργήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια
θα βελτιωθούν και τα δημόσια πανεπιστήμια,
γιατί θα υπάρχει ανταγωνισμός»: Αυτός ο
«ανταγωνισμός» σημαίνει την εξίσωση των
πτυχίων των δημόσιων και των ιδιωτικών
πανεπιστημίων, που αποτελεί επίθεση στα
επαγγελματικά δικαιώματα των δημοσίων προς
τα κάτω, άρα και την επαγγελματική προοπτική
όσων δεν μπορούν να φοιτήσουν στα ιδιωτικά.
Επίσης, για να αντιληφθούμε το λογικό άλμα
αυτής της σκέψης, αρκεί να αναλογιστούμε
πόσο η ύπαρξη ιδιωτικών νοσοκομείων ή
σχολείων βελτίωσε τα δημόσια νοσοκομεία ή
σχολεία αντίστοιχα.
3. «Αν λειτουργήσουν και τα ιδιωτικά
πανεπιστήμια οι φοιτητές/-τριες ως σύνολο θα
κατανεμηθούν στα διάφορα ιδρύματα (δημόσια
και ιδιωτικά) και έτσι ο προϋπολογισμός των
δημοσίων ιδρυμάτων θα επαρκεί καλύτερα
CONTRA LEGEM
για τις ανάγκες των μειωμένων φοιτητών»: Tα
διάφορα Kέντρα Eλευθέρων Σπουδών και τα
Kολλέγια, που είναι ήδη έτοιμα και περιμένουν
την αναθεώρηση, προκειμένου οι τίτλοι
που παρέχουν να εξισωθούν με τα πτυχία
των ελληνικών δημόσιων Πανεπιστημίων,
επικαλούμενα τους κανόνες της «ελεύθερης
αγοράς» και της «απελευθερωμένης αγοράς
υπηρεσιών εκπαίδευσης», θα φτάσουν να
διεκδικούν μερίδιο της ήδη περιορισμένης
δημόσιας χρηματοδότησης. Αποτέλεσμα αυτού
δεν μπορεί παρά να είναι η περαιτέρω μείωση
της χρηματοδότησης των δημόσιων AEI και TEI.
Απλά μαθηματικά: με βάση το σχέδιο της ΝΔ τα
δημόσια πανεπιστήμια και οι φοιτητές/-τριες
αυτών είναι καταδικασμένοι/-ες σε ανεπαρκείς
υποδομές, κουτσουρεμένες φοιτητικές παροχές
και στην όλο και αυξανόμενη οικονομική
επιβάρυνση.
4. «Η ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι δωρεάν
και τώρα. Τόσα λεφτά δίνουμε σε ιδιαίτερα
και φροντιστήρια για να μπούμε στο
Πανεπιστήμιο». Για τη ΝΔ, λοιπόν, τίθεται το
ερώτημα: εφόσον μόνο φαινομενικά είναι
δωρεάν η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γιατί να
μην παρέχεται και η τριτοβάθμια επί πληρωμή;
Αντί να αντιμετωπίσουμε δηλαδή τα προβλήματα
της παραπαιδείας με μια γενναία μεταρρύθμιση
του τρόπου εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, όπως
και κάθε άλλου παράγοντα που υπονομεύει το
δωρεάν χαρακτήρα της παιδείας, ας αποδεχθούμε
και το παραπανεπιστήμιο.
5. «Μόνο στην Ελλάδα δεν λειτουργούν ιδιωτικά
πανεπιστήμια. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης
υπάρχουν»: Μπορεί στο εξωτερικό να υπάρχουν
και δημόσια και μη κρατικά και ιδιωτικά
πανεπιστήμια, μπορεί ακόμα να υπάρχουν και
δημόσια πανεπιστήμια επί πληρωμή. Το ζήτημα
δεν περιστρέφεται γύρω από ένα γενικά και
αφηρημένα δημόσιο πανεπιστήμιο. Η διεκδίκησή
μας τελειώνει μόνο στην αδιαμφισβήτητη
κατοχύρωση και του δωρεάν χαρακτήρα. Δεν είναι
δυνατόν τη στιγμή που βρισκόμαστε στη θέση
να διεκδικούμε υποτυπώδεις φοιτητικές παροχές
(σίτιση, στέγαση, συγγράμματα και κώδικες στη
Νομική Σχολή κλπ) χωρίς οικονομική επιβάρυνση,
ξαφνικά να τίθεται υπό αμφισβήτηση ο δωρεάν
Στιγμιότυπο από τις μεγαλειώδεις πορείες ενάντια στην αναθεώρηση του αρ. 16, 2006-2007
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
χαρακτήρας του πανεπιστημίου εν συνόλω!
Μπορεί να μην είμαστε κομματικά στελέχη, αλλά ως
άνθρωποι με αντίληψη της πραγματικότητας και
των συνθηκών που βιώνουμε, σε αντίθεση με τη ΝΔ
που υποτιμά ακόμα και τη στοιχειώδη νοημοσύνη,
πάει κόντρα σε κάθε λογική και ενδιαφέρεται
μόνο για το οικονομικό κέρδος και καθόλου για
το αγαθό της παιδείας, εμείς ενδιαφερόμαστε για
το παρόν και το μέλλον μας χωρίς υποβόσκοντα
συμφέροντα και καιροσκοπική διάθεση. Η
παντελής έλλειψη σοβαρότητας των ισχυρισμών
της ΝΔ οι οποίοι πάσχουν επιχειρηματολογίας
αποδεικνύεται από τη στιγμή που τόσο εύκολα
μπορούν αυτοί να αποδομηθούν.
Ο κ. Μητσοτάκης χαρακτηριστικά ανέφερε ότι 44
χρόνια το άρθρο 16 κρατάει την Ελλάδα πίσω (!).
Αν αυτό που κρατάει τη χώρα μας πίσω και τη
διαφοροποιεί σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κράτη
είναι η δωρεάν πρόσβαση όλων των πολιτών
στην Παιδεία και η θεώρησή της ως καθολικό
δικαίωμα και αγαθό και όχι ως εξαγοράσιμο
προϊόν και εμπόρευμα, τότε εμείς θα επιμείνουμε
να διαφοροποιούμαστε και να είμαστε
«οπισθοδρομικοί». Κρατήστε την «πρόοδό» σας
μακριά μας!
Εμείς θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε
το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του
Πανεπιστημίου μας, αναγνωρίζοντας τα όποια
προβλήματα υπάρχουν, παλεύοντας για την
επίλυσή τους, αντιστεκόμενοι σε κάθε λογική που
πραγματική στόχευση έχει τη μακροπρόθεσμη
κατάρρευση του δωρεάν χαρακτήρα του.
Ο αγώνας για τη δημόσια και δωρεάν παιδεία δεν
είναι αγώνας μόνο του παρόντος, αλλά αγώνας για
το μέλλον μας, που δεν θα αφήσουμε κανέναν να
θυσιάσει! Η παιδεία ανήκει σε όλους και όποιος
επιχειρήσει να επιτεθεί σε αυτό θα μας βρει και
πάλι απέναντί του!
Εύα Κανατάκη
Αγγελική Σταμούλη
Αθηνά Τσίτου
29
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
...and justice for all?
Στις 8 Νοεμβρίου 1923, ο Χίτλερ διαπράττει το
πρώτο του πραξικόπημα στο Burgerbraukeller,
μία από τις μεγαλύτερες μπυραρίες του Μονάχου.
Το «Πραξικόπημα της Μπυραρίας», όπως έμεινε
γνωστό, αποτυγχάνει παταγωδώς. Δύο μέρες
αργότερα, οι πραξικοπηματίες συλλαμβάνονται
και η υπόθεση περνάει στα χέρια της Γερμανικής
Δικαιοσύνης. Ο Χίτλερ μαζί με άλλους τρεις
συνωμότες καταδικάζονται σε φυλάκιση 5 ετών.
Το δικαστήριο, ωστόσο, αναγνώρισε πως οι
κατηγορούμενοι είχαν οδηγηθεί στις ενέργειές
τους «από πνεύμα καθαρά πατριωτικό και με
την πιο ευγενή και ανιδιοτελή βούληση» και πως
είχαν ειλικρινή πίστη και συνείδηση ότι «όφειλαν
να ενεργήσουν για τη σωτηρία της πατρίδας».
Το σκεπτικό αυτό της απόφασης ισοδυναμούσε,
από ηθική σκοπιά τουλάχιστον, με αθώωση και
έτσι εξελήφθη και από τη Γερμανική κοινωνία.
Παρά το καταδικαστικό αποτέλεσμα, η
δικαστική αυτή απόφαση αποτέλεσε για το
Χίτλερ και τους συνεργάτες του μια μεγάλη νίκη,
καθώς περιέβαλε με το κύρος της δικαστικής
κρίσης τη δικαιολόγηση των κινήτρων της
πραξικοπηματικής δράσης τους, συσχετίζοντάς
τη σκοπίμως με έννοιες εξ ορισμού ευγενείς,
όπως η ειλικρίνεια, η ανιδιοτέλεια και η πατρίδα,
αλλά και αναγνωρίζοντας την (ηθική) υποχρέ-
ωση που τους την υπαγόρευσε. Βρισκόμαστε,
λοιπόν, μπροστά στην πρώτη διαπίστωση:
αυτή της δύναμης των δικαστικών αρχών μέσω
των αποφάσεών τους να διαμορφώνουν την
κοινωνική πραγματικότητα, όχι απλά να κατα-
δικάζουν ή να αθωώνουν, αλλά πολύ περισσό-
τερο να πατρονάρουν την κοινή γνώμη, να προ-
καλούν την αντίδραση ή να την καταπνίγουν, να
κανονικοποιούν το κοινωνικά επικίνδυνο (όπως
σε αυτή την υπόθεση) ή άλλοτε να το κατασκευά-
ζουν, εξυπηρετώντας ποικίλα τόσα συμφέροντα,
κατά βάση πολιτικά, μέσω της αναντίρρητης
εξουσίας τους.
Ας προχωρήσουμε όμως λίγο παρακάτω
τη σκέψη μας...
Στο ρου της ιστορίας η ανθρωπότητα έχει
βρεθεί δυστυχώς αντιμέτωπη με σωρεία
ολοκληρωτικών, καταπιεστικών, φασιστικών
καθεστώτων, στα οποία η καταστρατήγηση
των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτέλεσαν και
αποτελούν τη θλιβερή κανονικότητα έχοντας
οδηγήσει σε βασανισμούς, φυλακίσεις, εξορίες,
ακόμα και δολοφονίες μέρους του πληθυσμού
τους. Τα καθεστώτα αυτά όσο χρησιμοποίησαν
30
τα κατασταλτικά όργανα του κράτους για να
υλοποιήσουν τους στόχους τους, τόσο χρησιμο-
ποίησαν και το νόμο και τη δικαστική εξουσία για να
τους προσδώσουν ένα προκάλλυμα νομιμότητας
και να δικαιολογήσουν τα εγκλήματά τους προς
την κοινωνία. Από την μακρινή Χιλή του Πινοσέτ
μέχρι την Δικτατορία των Συνταγματαρχών στην
Ελλάδα, η πρακτική αυτή έχει επιβεβαιωθεί
πολλάκις. Η δικαιοσύνη επί σειρά ετών μπόρεσε
να λειτουργήσει προσχηματικά, εκδίδοντας
αποφάσεις προκαθορισμένου περιεχομένου σε
βάρος του εκάστοτε εχθρού του καθεστώτος,
λειτουργώντας ως ένα ισχυρό όπλο επιβολής και
διατήρησης της τάξης, απέναντι στο λαό και την
κοινωνία.
Ναι, σε ακραίες σελίδες της ιστορίας, όπως θέλουμε
να χαρακτηρίζουμε τις ανωτέρω είναι επόμενο
ίσως ότι, αφού το πολίτευμα έχει εκτραπεί,
οι θεσμοί του υπολειτουργούν, η νομοθετική
εξουσία είτε έχει φιμωθεί-εξαφανιστεί, είτε
έχει υπονομευθεί, η αξίωση για ανεξαρτησία
και αμεροληψία της δικαιοσύνης είναι μάλλον
ουτοπική. Ας περάσουμε, λοιπόν, σε ένα υγιές,
δημοκρατικό, σύγχρονο κράτος, το οποίο
αναμένεται να λειτουργεί κατά τη συνταγματική
του επιταγή με ανεξάρτητες εξουσίες και με
εχέγγυα αμεροληψίας προς το συμφέρον του
κοινωνικού συνόλου. Ας πάρουμε την Ελλάδα του
2019. Είναι η δικαιοσύνη ανεξάρτητη;
Με μια γρήγορη σκέψη μπαίνουν τα πρώτα
δαιμόνια, τα οποία δεν επιτρέπουν να
απαντήσουμε παρά μόνο αρνητικά. Ας δούμε με-
ρικά παραδείγματα ευνοϊκότερης μεταχείρισης
που επιφυλάσσουν τα δικαστήρια σε επιφανή
πολιτικά πρόσωπα ή μεγαλοεπιχειρηματίες:
Η αθώωση στο δεύτερο βαθμό του Mr.
Xωριάτικο, Α. Γιαννακόπουλου και όλων των
συγκατηγορουμένων του από τις κατηγορίες
για trafficking, μαστροπεία, συμμετοχή σε
εγκληματική οργάνωση και ξέπλυμα μαύρου
χρήματος, παρά τις ανατριχιαστικές μηνυτήριες
καταθέσεις γυναικών κατά την πρωτοβάθμια
ακροαματική διαδικασία· η αθώωση όλων των
κατηγορουμένων στην υπόθεση του Βατοπεδίου·
η πρόσφατη καταδίκη του Ν. Γεωργιάδη, στε-
λέχους της ΝΔ, σε μόλις 23 μήνες ΜΕ αναστολή
για σεξουαλική επαφή επί πληρωμή με ανήλικα
αγόρια, θύματα trafficking στη Μολδαβία, όπου
βρισκόταν ως εκπρόσωπος του ΟΗΕ· η καταδίκη
σε τρία χρόνια, προφανώς με αναστολή, για την
υποψήφια βουλετή της ΧΑ Ε. Σκορδέλη για την
επίθεση και τον τραυματισμό 3 μεταναστών στον
CONTRA LEGEM
Άγιο Παντελεήμονα· η υπόθεση του Noor 1, ιδι-
οκτησίας Μαρινάκη, το οποίο μετέφερε μόλις 2
τόνους κοκαΐνης, η οποία πρωτόδικα οδήγησε
στην καταδίκη μόλις 5 εκ των 32 εμπλεκομένων,
με ποινές ισόβια μεν, με αναστολή δε, εν αναμονή
της δίκης επί της εφέσεως, η οποία αναβάλλεται
συστηματικά, οι μάρτυρες «εξαφανίζονται», οι
δικαστές δηλώνουν κώλυμα κ.ο.κ.· η πρόσφατη
υπόθεση της Novartis, άλλου ενός σκανδάλου
φαρμακοβιομηχανιών με υπόνοιες εμπλοκής του
Υπουργείου Υγείας, που αναμένεται να περάσει
στα ψιλά γράμματα. Τα συνήθη όπλα είναι
πολλά: πολυάριθμες αναβολές μέχρι το θέμα να
«ξεχαστεί» ή να μεσολαβήσει η ψήφιση κάποιας
ευνοϊκότερης -συχνά φωτογραφικής- διάταξης,
εξαφάνιση μαρτύρων ή αποδεικτικών στοιχείων,
παραγραφή αδικημάτων, μετατροπή εγκλημάτων
σε άλλα εγκλήματα που διώκονται κατ’ έγκληση,
ώστε να κριθεί απαράδεκτη η δίωξη, αθωώσεις
παρά τα καταδικαστικά στοιχεία ή, άλλοτε,
καταδικαστικές αποφάσεις με τα χαμηλότερα
δυνατά όρια ή –προφανώς- με αναστολή!
Από την άλλη, η δικαιοσύνη δεν θα διστάσει να
εξαντλήσει την αυστηρότητά της ή να αξιοποιήσει
τα μεγαλύτερα όρια των ποινών στους αδύναμους,
στους «ανώνυμους». Πρόσφατα, ξέσπασε
μεγάλος ντόρος με την υπόθεση της καθαρίστριας
από το Βόλο, η οποία καταδικάστηκε σε 10 χρόνια
κάθειρξη, χωρίς αναστολή προφανώς, για κατά-
χρηση δημοσίου χρήματος, καθώς πλαστογρά-
φησε το απολυτήριο του Δημοτικού προκειμένου
να προσληφθεί σε αυτή τη θέση. Πρόκειται για
μια ακραία, εξοργιστική υπόθεση, αλλά δεν είναι
αυτή καθεαυτή το ζήτημα εδώ. Είναι απλώς ένα
πρόσφατο παράδειγμα από τα πολλά αντίστοιχα
που αποδεικνύουν ότι ανά τα χρόνια πάντα θα
υπάρχουν οι ανώνυμοι που θα βιώνουν στις
πλάτες τους το βαρύ χέρι της δικαιοσύνης, ενώ
την ίδια στιγμή που θα υπάρχουν πάντα και οι
υποθέσεις «επωνύμων» και «σπουδαίων» που
η ίδια δικαιοσύνη θα τους χαϊδεύει απαλά στο
μάγουλο ή δεν θα τους αγγίζει. Πέλεκυς ή χάδι;
Έτσι, όμως, δεν είναι πια αυτονόητο το
συμπέρασμα ότι η δικαιοσύνη δεν είναι τυφλή,
αλλά ότι ετεροκαθορίζεται από πολιτικά και
οικονομικά συμφέροντα, ότι η δικαιοσύνη
είναι ταξική; Υπάρχουν ακόμα οι αυταπάτες
της ισονομίας και ισοτιμίας των πολιτών, που
θεωρητικά κατοχυρώνει το συνταγματικό μας
θεμέλιο;
Το πρόβλημα, όμως, ξεκινά και τελειώνει στο
πεδίο εφαρμογής του νόμου; Έχουμε ένα νόμο
ουδέτερο, ηθικά και ιδεολογικά, τον οποίο
στη συνέχεια παραμερίζει ο δικαστής ή μάλλον
έχουμε έναν νόμο που επιτρέπει τη δικαστική
αυτή αυθαιρεσία και την ευρύτατη αυτή άνιση
μεταχείριση κοινωνικών ομάδων και τάξεων;
Ακόμα παραπέρα, μήπως όπως καταλήξαμε ότι
οι δικαστές μέσω των δικαστικών αποφάσεων
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
διαμορφώνουν την κοινωνική συνείδηση, το ίδιο
μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνει και με τον
νόμο;
Υπάρχουν νομοθετήματα, στα οποία ο κοινός
νομοθέτης σκοπίμως χρησιμοποιεί αόριστες
νομικές έννοιες στην περιγραφή του εγκλήματος,
τα οποία αφήνουν ευρύτατα περιθώρια
ερμηνείας κατά την υπαγωγή των εκάστοτε
πραγματικών περιστατικών σ΄αυτές. Έτσι, όπως
προαναφέρθηκε, ο νόμος «Περί καταχραστών
Δημοσίου» αφήνει τα περιθώρια για την καταδίκη
της καθαρίστριας και παράλληλα για την αθώωση
των πραγματικών καταχραστών, εμπλεκομένων
σε σκάνδαλα, πολιτικών και επιχειρηματιών.
Την ίδια στιγμή, το άρθρο 187Α ΠΚ δίνει την
ευχέρεια να καταδικάζονται αναρχικοί με
μοναδικό στοιχείο ένα τμήμα DNA σε ένα καπέλο,
το οποίο προστέθηκε εκ των υστέρων στα
αποδεικτικά στοιχεία μιας ληστείας (υπόθεση
Τ. Θεοφίλου) ή «επιτρέπει» σε ένα μόνο μερικό
αποτύπωμα σε γεμιστήρα εκτός όπλου αγνώστου
προελεύσεως και στην ερωτική σχέση με έναν
αμετάκλητα αθώο, αλλά πρώην κατηγορούμενο
αναρχικό, να αποτελούν ικανά στοιχεία, ώστε
να καταδικαστεί μια διδακτορική φοιτήτρια σε
13 χρόνια κάθειρξη, χωρίς αναστολή, λόγω του
«κινδύνου» που αποτελούσε για την κοινωνία
(υπόθεση Ηριάννας Β.Λ.).
Το συγγενές δε άρθρο του 187Α, το οποίο βρίθει
σε νομικές αοριστίες και χρησιμοποιήθηκε στις
ανωτέρω υποθέσεις οδηγώντας σε αυτές τις
εξωφρενικές δίκες και καταδίκες, είναι το 187,
στο πεδίο εφαρμογής του οποίου εμπίπτει και
η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής. Και
εδώ τα πράγματα είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά.
Στα 4 χρόνια που διαρκεί πια η πολύκροτη δίκη
της Χ.Α., έχουν γίνει σαφείς προσπάθειες, δια της
νομοθετικής οδού, ξεπλύματος ή διευκόλυνσης
των φασιστών υποδίκων.
Ας δούμε χαρακτηριστικά πώς το σχέδιο του
νέου ΠΚ λειτουργεί κατά τον ανωτέρω τρόπο.
Με την προτεινόμενη τροποποίηση, το αδίκημα
της «Διεύθυνσης Εγκληματικής Οργάνωσης», το
οποίο με βάση τον ισχύοντα ΠΚ απειλείται με
ποινή κάθειρξης 10-20 χρόνια, υποβιβάζεται σε
απλή επιβαρυντική περίσταση του αδικήματος
της «Ένταξης σε εγκληματική οργάνωση», η
οποία απειλείται -και μετά την τροποποίηση- με
κάθειρξη 5-10 χρόνια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα
το ελάχιστο όριο της απειλούμενης ποινής των
10 ετών να μετατρέπεται πλέον σε μέγιστο.
Η εν λόγω τροποποίηση κάθε άλλο παρά
τυχαία δεν φαίνεται να είναι, καθώς επέρχεται
μεσούσης της δίκης της ΧΑ. Αποτελεί μάλλον ένα
ανέλπιστο δώρο για τα 20 άτομα (ολόκληρη την
κοινοβουλευτική ομάδα 2012-2015), τα οποία κα-
τηγορούνται για «Διεύθυνση εγκληματικής οργά-
νωσης» και εναντίον τους έχει συγκεντρωθεί συ-
31
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
ντριπτικό αποδεικτικό υλικό. Σε περίπτωση που η
διάταξη ψηφιστεί μέχρι να περατωθεί η δίκη, θα
υπερισχύσει της προηγούμενης βάσει της αρχής
της ευνοϊκότερης μεταχείρισης. Αυτό θα έχει
σαν ουσιαστικό αποτέλεσμα την εξίσωση των
κατηγορουμένων με απλά εκτελεστικά όργανα
και την ατιμωρησία του αρχηγού της ηγεσίας!
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται
τροποποίηση του ΠΚ187 προς όφελος των
υπόδικων για την εγκληματική οργάνωση
της Χ.Α. Ας ανατρέξουμε πίσω στον Αύγουστο
του 2014, όταν η ηγεσία της Χ.Α. βρισκόταν
έγκλειστη στον Κορυδαλλό, διωκόμενη για τα
αδικήματα που οδήγησαν στη σημερινή δίκη.
Η τότε Κυβέρνηση Σαμαρά, ανακοίνωσε ότι
προτίθετο να τροποποιήσει το άρθρο ΠΚ187,
έτσι ώστε στοιχείο της υπόστασης να αποτελεί
το οικονομικό κίνητρο των κατηγορούμενων.
Σε περίπτωση που η τροποποίηση αυτή είχε
περάσει, θα σήμαινε άμεση αποφυλάκιση και
απαλλαγή των κατηγορουμένων, καθώς δεν
τους είχε αποδοθεί οικονομικό κίνητρο. Όμως,
η κινητοποίηση του αντιφασιστικού κινήματος
ήταν τότε τέτοιου βεληνεκούς, που δεν επέτρεψε
τελικά να περάσει μια τέτοια τροποποίηση.
Παρόλα αυτά, στο νέο υπό διαβούλευση σχέδιο
επανέρχεται σε ένα βαθμό η «βοήθεια» αυτή.
Αφαιρείται από την ισχύουσα πρόβλεψη ότι η εκ
μέρους των μελών της εγκληματικής οργάνωσης
επιδίωξη οικονομικού ή άλλου υλικού οφέλους
συνιστά επιβαρυντική περίσταση. Ανοίγεται έτσι
ένα νέο πεδίο ερμηνείας της διάταξης προς την
κατεύθυνση ότι η νέα διατύπωση του αδικήματος
εμπεριέχει το οικονομικό κίνητρο, εξ ου και δεν
το προβλέπει χωριστά. Επομένως, επανέρχεται
ο κίνδυνος πλήρους αποποινικοποίησης των
32
κατηγοριών της ένταξης και της διεύθυνσης
σε εγκληματική οργάνωση στην προκειμένη
περίπτωση, καθώς δεν έχει αποδοθεί οικονομικό
κίνητρο.
Τα ανωτέρω ισχύουν και για την προσθήκη
της έννοιας «επιχειρησιακά δομημένη», της
«διαρκούς εγκληματικής δράσης» και την
αντικατάσταση της λέξης «ομάδα» από την –
στενότερη- λέξη «οργάνωση». Οι τροποποιήσεις
αυτές δεν είναι η μόνη χείρα βοηθείας προς
τους υποδίκους αυτούς. Σωρεία αδικημάτων
τα οποία τους έχουν δεόντως αποδοθεί είτε
υποβαθμίζονται (πχ ΠΚ135, ΠΚ175), είτε χάνουν
την αυτοτέλειά τους και αναμιγνύονται με άλλες
διατάξεις (πχ ρατσιστικό κίνητρο ΠΚ81Α), είτε
καταργούνται εντελώς (ΠΚ361Β).
Άλλοτε πάλι ο νομοθέτης δεν χρησιμοποιεί
ως μέσο τέτοιες αόριστες νομικές έννοιες
που καταλείπουν περιθώρια κατά το δοκούν
ερμηνείας και εφαρμογής, αλλά επιλέγει σαφώς
και απροκάλυπτα πλευρά, με μια ρητή και
ξεκάθαρη νομοθετική διάταξη και πρόβλεψη. Και
όταν συμβαίνει αυτό, η βαρύνουσα πλευρά θα
είναι πάντοτε αυτή του κεφαλαίου, των τραπεζών,
των επιχειρήσεων, θα είναι η συμμόρφωση
προς τις ευρωπαϊκές επιταγές σε βάρος της
βιωσιμότητας των ίδιων των πολιτών. Στην
μνημονιακή δε πραγματικότητα η κανονικότητα
αυτή απλά γίνεται πιο εξόφθαλμη, μέχρι το βαθμό
που επιτάσσουν οι αγορές. Χαρακτηριστικά
παραδείγματα αποτελούν η σταδιακή κατάργηση
των εργασιακών δικαιωμάτων και οι πρόσφατες
αλλαγές στην Πολιτική Δικονομία για την
απελευθέρωση των πλειστηριασμών προς το
όφελος των τραπεζών και της σταθερότητάς
τους.
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

Μπορεί να είναι δίκαιος ένας τέτοιος νόμος;

Η απάντηση είναι απλή: όχι δεν είναι δίκαιος, αλλά δεν χρειάζεται να είναι. Είναι νόμος. Ας απαλλαγούμε
απλώς από την αυταπάτη ότι το δίκαιο- ο νόμος και η δικαιοσύνη- τα δικαστήρια δεν έχουν παρά μια
αμυδρή σχέση με το δίκιο!

Η δική μας εξήγηση αυτού του φαινομενικού παραδόξου απαιτεί έναν επαναπροσδιορισμό της έννοιας
του δικαίου από τον κλασσικό ορισμό του. Το δίκαιο είναι όπλο στα χέρια της εκάστοτε κυρίαρχης τάξης.
Αυτό υπέδειξε ο Μαρξ μέσω της περίφημης φράσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου «το δίκαιό σας
είναι η θέληση της τάξης σας, που αναγορεύτηκε σε νομό, θέληση που το περιεχόμενο της καθορίζεται
από τις υλικές συνθήκες ύπαρξης της τάξης σας». Με τη σειρά της η θέση αυτή δεν μπορεί παρά να
είναι το συμπέρασμα μιας άλλης, πιο γενικής παραδοχής, από την οποία ξεκινά να ξεδιπλώνεται η σκέψη
του Μαρξ: οι κοινωνίες των ανθρώπων είναι χωρισμένες σε τάξεις με αντικρουόμενα συμφέροντα και
η ιστορία της ανθρωπότητας δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από την ιστορία της ίδιας αυτής της
ταξικής πάλης.

Σε αντίθεση με τη μέχρι τότε φιλοσοφική παράδοση, η οποία είτε αντιλαμβανόταν το δίκαιο με όρους
ενσάρκωσης μιας απόλυτης και ανώτερης Ιδέας, η τοποθέτηση του Μαρξ αναδεικνύει το πολιτικό-
ταξικό στοιχείο πίσω, ή –καλύτερα- μέσα στο δίκαιο, ανάγοντάς το στη βούληση μιας συγκεκριμένης
(κυρίαρχης) τάξης για τη διαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι, για μια συγκεκριμένη εν τέλει μορ-
φή οργάνωσης της ανθρώπινης ζωής, η αναπαραγωγή της οποίας εξασφαλίζει μακροπρόθεσμα τα
συμφέροντα αυτής της τάξης. Με αυτό τον τρόπο, ο Μαρξ ουσιαστικά αντιστρέφει επιστημονικά την
έως τότε υφιστάμενη αντίληψη, η οποία θέλει την πολιτική να δομείται βάσει του δικαίου (ιδεαλιστική
αντίληψη) και προτάσσει την πολιτική ως τη βάση πάνω στην οποία δημιουργείται έπειτα το δίκαιο
(υλιστική αντίληψη).

Ένα βήμα παρακάτω προχωρά τη θεώρηση αυτή ο πιο σύγχρονός μας, γάλλος θεωρητικός Λ. Αλτουσέρ,
ο οποίος εντάσσει το δίκαιο στο νομικό Ιδεολογικό Μηχανισμό του Κράτους.

Το δίκαιο, λοιπόν, δεν είναι «επιστήμη», δεν είναι ανεξάρτητο, ουδέτερο, δεν είναι φυσική απόρροια,
αλλά είναι κατασκεύασμα δυναμικό, που μεταβάλλεται ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτικές
συνθήκες, πάντα όμως χρησιμοποιείται για να θεσμοθετήσει την κυριαρχία των ισχυρών αυτού του
κόσμου, είτε με το να διαμορφώνει την κοινή γνώμη εμμέσως, είτε με το να καταστέλει τους αγώνες του
λαού, των εργαζομένων, των πληττόμενων μερών. Υπ΄ αυτή την έννοια οδηγούμαστε με ασφάλεια στο
συμπέρασμα ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη, δεν είναι αμερόληπτη, είναι ταξική.

Στη σχολή μας, λοιπόν, μπορεί να διδαχτούμε το δίκαιο, δεν θα διδαχτούμε όμως το δίκιο! Ακόμη και αν
κάποιοι από εμάς έχουμε αποφασίσει να αγωνιζόμαστε και να υπηρετούμε το δεύτερο...

Νεφέλη Σταμέλου

Αγγελική Σταμούλη

33
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Εσύ Ελένη και κάθε Ελένη...
«Τι φορούσατε, δεσποινίς;», «Μήπως
προκαλέσατε;», «Γιατί γυρνούσατε μόνη σας σπίτι
τόσο αργά;», «Μήπως είπατε ή κάνατε κάτι που
τον εκνεύρισε;». Αν και εσύ έχεις ανάλογες απορί-
ες όταν φτάνουν στ’ αυτιά σου περιπτώσεις ξυλο-
δαρμού, βιασμού ή δολοφονίας γυναικών, τότε το
παρακάτω άρθρο δεν είναι για σένα. Ή μάλλον...
είναι κυρίως στη βάση και την ουσία του για σένα.
Η κατ’ έγκληση δίωξη των εγκλημάτων έμφυλης
βίας αποβαίνει συχνά σε μια δεύτερη ψυχολογική
βία του θύματος, το οποίο αντιμετωπίζεται
τουλάχιστον με δυσπιστία. Η κοινωνία και η
δικαιοσύνη προτού διερευνήσουν τα πραγματικά
περιστατικά της εκάστοτε υπόθεσης, ασχολούνται
με την ηθική και την προσωπικότητα της κοπέλας,
καθώς επίσης με την ακρίβεια της μαρτυρίας της.
Οι παραπάνω ερωτήσεις είναι ενδεικτικές αυτών
που συχνά απευθύνονται σε μια γυναίκα-θύμα
έμφυλης και σεξιστικής βίας, η οποία, ωστόσο,
εξαναγκάζεται από την κοινωνία να απολογηθεί ως
θύτης. Για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, αξίζει
να ρίξουμε μια ματιά σε πρόσφατες υποθέσεις
γυναικών που βιάστηκαν, φυλακίστηκαν επειδή
αντιστάθηκαν, ξυλοκοπήθηκαν, δολοφονήθηκαν.
Ελένη Τοπαλούδη, 21 χρονών, Ρόδος
Μια κοπέλα 19 χρονών στη Ρόδο πέφτει θύμα
βιασμού. Το γεγονός για 2 χρόνια αποσιωπάται,
ενώ οι βιαστές εκβίαζαν το θύμα με «ροζ» βίντεο.
Στα 21 της όμως η Ελένη δολοφονείται, γιατί
αντιστάθηκε στον εκ νέου βιασμό της, γιατί τόλμησε
να πει «όχι». Η ζωή μιας γυναίκας αφαιρέθηκε από
δύο «άντρακλες», που η κοινωνία τους έμαθε ότι
έχουν κάθε δικαιοδοσία πάνω στο «αδύναμο»
34
θεωρητικά φύλο. Ακόμα και τότε, όμως, κομμάτια
της κοινωνίας έσπευσαν να αναγάγουν αυτή την
τραγωδία σε φταίξιμο της ίδιας, «ξεπλένοντας»
δύο βιαστές-δολοφόνους.
22 χρονών, Κόρινθος
Μια νεαρή κοπέλα από την Κόρινθο καταδικάζεται
σε 15 χρόνια φυλάκιση, επειδή μαχαίρωσε
αμυνόμενη τον 46χρονο επίδοξο βιαστή της. Η
ίδια που προσπάθησε να προστατεύσει τον εαυτό
της και τη 17χρονη φίλη της από τις απειλές και
τη σεξουαλική επίθεση του τύπου, βρέθηκε
καταδικασμένη για ανθρωποκτονία από πρόθεση,
χωρίς να της αναγνωριστεί από το Μεικτό Ορκωτό
Δικαστήριο του Ναυπλίου το ελαφρυντικό της
νόμιμης άμυνας.
32 χρονών, Σητεία
Η γυναίκα στραγγαλίστηκε από τον 36χρονο
εν διαστάσει σύζυγό της και μάλιστα μπροστά
στα μάτια των 18 και 6 μηνών παιδιών τους. Η
τραγωδία αυτή ήταν προϊόν καυγά, όπου το θύμα
της γυναικοκτονίας πλήρωσε την παθολογική
κτητικότητα και τα «νεύρα» του θύτη. Όχι δεν ήταν
έγκλημα πάθους. Ήταν το πιο σκληρό πρόσωπο της
καταπίεσης των γυναικών. Μάλιστα, η οικογένεια
του γυναικοκτόνου, σαν άλλοι δήμιοι, έσπευσαν να
κατηγορήσουν την νεκρή γυναίκα που όχι μόνο δεν
«κάθισε στα αυγά της» και χώρισε το «παλικάρι
τους», αλλά τώρα εξαιτίας της βρίσκεται στη φυ-
λακή.
Μετά από αυτά τα ενδεικτικά παραδείγματα
οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι νόμοι και η
CONTRA LEGEM
Δικαιοσύνη αφήνουν τη γυναίκα έρμαιο της βίας.
Επικρατεί η ανυπαρξία δημόσιων δομών κοινωνικής
προστασίας, όπου οι γυναίκες θα μπορούσαν να
απευθύνουν τις καταγγελίες τους ή να ζητήσουν
στήριξη, και η ανυπαρξία νομικής κάλυψης, αφού
οι γυναικοκτονίες δεν αναγνωρίζονται νομικά ως
εγκλήματα στοχοποίησης των γυναικών λόγω
της ταυτότητας φύλου τους. Δεν κατοχυρώνεται
νομικά η αυτοάμυνα, αν κάποια τολμήσει να
αντισταθεί στη σεξιστική βία, ούτε αναγνωρίζεται
ο βιασμός, αν δεν υπάρχουν εμφανή αποδεικτικά
στοιχεία άσκησης βίας, ενώ ακόμα κι αν
υπάρχουν, πάντα θα βρεθούν καλοθελητές να
«δικαιολογήσουν» τους θύτες, να ψάξουν αιτίες,
να παρουσιάσουν σαν «κανονική» μια βάναυση
πρακτική. Επιπλέον, οι γυναίκες δεν είναι οι μόνες
που οφείλουν να προστατεύονται, νομικά και όχι
μόνο, από τη σεξουαλική βία, καθώς η τελευταία
συνιστά πολύ συχνά όπλο στα χέρια ομοφοβικών
και τρανσφοβικών ατόμων.
Ο βιασμός αποτελεί έγκλημα που διώκεται κατ΄
έγκληση (336ΠΚ) και όχι αυτεπάγγελτα με το
σκεπτικό ότι για το θύμα η δημοσιότητα του
γεγονότος ότι έχει πέσει θύμα βιασμού ενδέχεται
να είναι πολύ σκληρή. Το σκεπτικό του νομοθέτη
στοχεύει στην προστασία του θύματος, όμως,
καταλήγει να προστατεύει τους θύτες. Σήμερα η
ελληνική κυβέρνηση και νομοθεσία καλείται να
προσαρμοστεί ως προς το έγκλημα του βιασμού
και της σεξουαλικής βίας στο εξής αυτονόητο
πρότυπο: Τον ορισμό του ως διάπραξη μη
συναινετικής πράξης σεξουαλικού χαρακτήρα
στο σώμα άλλου ατόμου χωρίς τη συναίνεσή
του. Ανάγεται, δηλαδή, η έλλειψη συγκατάθεσης
ως μοναδική προϋπόθεση για τα σεξουαλικά
εγκλήματα, χωρίς την παράμετρο της ύπαρξης
βίας, που ούτως ή άλλως τις περισσότερες φορές
αποδεικνύεται δύσκολα και με ψυχοφθόρο για το
θύμα τρόπο.
Ωστόσο η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο δεν κινείται
στην παραπάνω κατεύθυνση, αλλά αντίθετα
αυστηροποιεί τις προϋποθέσεις του βιασμού.
Συγκεκριμένα, η αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα,
όπως προτάθηκε στις 6 Μαρτίου 2019 συνιστά
ακόμα πιο αντιδημοκρατικό και αντιδραστικό
βήμα σε σχέση με το ήδη ισχύον νομικό πλαίσιο
ακριβώς, γιατί, όχι μόνο δεν καθιστά τη συναίνεση
όρο-κλειδί για τον ορισμό του βιασμού, αλλά
αντιθέτως περιορίζει τις περιπτώσεις βιασμών
μόνο σε όσες περιλαμβάνουν απειλή κατά της
ζωής και της σωματικής ακεραιότητας.
Τα ανωτέρω περιστατικά ήταν μόνο ένα μικρό
δείγμα απ΄ τον μακρύ κατάλογο υποθέσεων
γυναικών που ήρθαν αντιμέτωπες με το βίαιο
πρόσωπο της πατριαρχίας, θυμίζοντάς μας ότι δεν
πρόκειται για ένα ξεπερασμένο νοσηρό φαινόμενο,
αλλά αντίθετα αποτελεί την πραγματικότητα
καθεμιάς από μας. Σχεδόν καθημερινά μαθαίνουμε
για θύματα σεξισμού, βιασμού, γυναικοκτονιών
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
και επιθέσεων και δεν τολμούμε να φανταστούμε
πόσα ακόμη ανάλογα περιστατικά δεν μαθαίνουμε
ποτέ, αλλά μένουν πίσω από την κλειστή πόρτα
ενός σπιτιού ή στην αφάνεια ενός σκοτεινού
δρόμου. Έχει γίνει καθημερινή εικόνα η αντρίλα
που έχει το θράσος να αντιμετωπίζει το σώμα
μας ως σεξουαλικό αντικείμενο και κτήμα. Αν η
γυναίκα αποκλίνει από τις κοινωνικές νόρμες των
πολλαπλών της ρόλων, την περιμένει η απόρριψη
και η βία που μπορεί να καταλήξει έως και στον
τραγικό της θάνατο. Όλες αυτές οι καταπιέσεις δεν
υπάρχουν «φυσικά», αλλά είναι ακριβώς αποτέλε-
σμα της πατριαρχίας, του συστήματος που φτιάχνει
το δίπολο άντρας-γυναίκα και που ανακηρύσσει τις
γυναίκες υποδεέστερες –και πολλαπλά εκμεταλ-
λεύσιμες– επιβάλλοντάς μας παράλληλα διάφο-
ρους κοινωνικούς ρόλους, που μας αναγκάζει να
πρέπει να είμαστε «γενναίες» για να γυρίζουμε το
βράδυ σπίτι μας. Από μικρές μας έλεγαν να είμαστε
όμορφες σύμφωνα με τα κυρίαρχα πρότυπα,
περιποιημένες αλλά όχι πρόστυχες, σεμνές αλλά
και ποθητές, φιλόδοξες αλλά όχι επιθετικές, και
πάντα συναισθηματικές, μητρικές, έτοιμες να
αποδεχτούμε τον ρόλο της μελλοντικής συζύγου
και της πρόθυμης νοικοκυράς, ενώ από τα πρώτα
μας βήματα όλα γύρω μας φωνάζουν «έτσι κάνουν
οι άντρες» κι εμείς καλούμαστε να συμβιβαστούμε
μ΄ αυτό.
Βάσει όλων των παραπάνω γίνεται σαφές πως η
πατριαρχία είναι εδώ και μας καταπιέζει όλες.
Και είμαστε εμείς αυτές που πρέπει να σταθούμε
απέναντί της. Η μια δίπλα στην άλλη, η μία για
την άλλη! Το φεμινιστικό κίνημα παγκοσμίως
έχει καταφέρει να πετύχει νίκες για την ισότητα
της γυναίκας, είναι όμως φανερό πως είμαστε
ακόμα πιο πίσω από εκεί που θα θέλαμε και θέλει
ακόμα πολύ φως να ξημερώσει! Όμως εμείς δε
θα παραδεχτούμε την ήττα. Καμία καταπιεσμένη,
καμία λιγότερη! Πιάνοντας το νήμα των αγώνων
του φεμινιστικού κινήματος φιλοδοξούμε να
γίνουμε η σπίθα που θα ανάψει τη φλόγα της
αντίστασης απέναντι σε κάθε «μάγκα» που
επιδιώκει να ελέγξει τις ζωές μας, απέναντι σε
κάθε δικαστική και κυβερνητική απόφαση που
θυσιάζει τα δικαιώματά μας. Γνωρίζουμε καλά πως
αν σταματήσουμε εμείς, σταματά όλος ο κόσμος.
Είμαστε το μισό του κόσμου, όχι του ουρανού και
είμαστε εδώ για να μας δείτε.
Οι σεξιστές δεν είναι ράτσα ειδική,
είναι άντρες καθημερινοί!
Νίκη Κρίμπαλη
Πέγκυ Κουτσουβέλη
Μαίρη Ράδου
35
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Ροδα, τσαντα και...
κοπανα τους
φασιστες!
Ο Νίκος Πουλαντζάς προειδοποιούσε πως ο
φασιστικός κίνδυνος είναι πάντα παρών, ως
πολιτικό ενδεχόμενο σε συγκυρίες κατάρρευσης
του πολιτικού κέντρου (που γενικά συνδέονται
με την καπιταλιστική κρίση). Τέτοια είναι και η
σημερινή διεθνής συγκυρία, η οποία σε συνδυασμό
με την αδυναμία εύρεσης του νέου παραγωγικού
υποδείγματος, οδήγησε το κεφάλαιο και την
αστική τάξη να χρησιμοποιήσουν τον εθνικισμό
ως μοχλό για την ανάκαμψή τους, ως ενοποιητικό
στοιχείο ενός κατακερματισμένου κοινωνικού
συνόλου και των ανειρήνευτων διαφορών των
τάξεων. H ανάγκη για διατήρηση της κοινωνικής
συνοχής σε μια κοινωνία ανθρώπων, οι οποίοι
βρίσκονται σε σχέσεις εκμετάλλευσης μεταξύ
τους, της συνοχής, δηλαδή, μεταξύ κοινωνικών
ομάδων (τάξεων) με προδήλως διαφορετικά και
αντικρουόμενα συμφέροντα, κάνει απαραίτητη
την ύπαρξη ενός ενοποιητικού στοιχείου ικανού
να θέσει στην άκρη τις αντιθέσεις αυτές υπό την
σκέπη του. Ως τέτοιο λειτούργησε από την ίδρυση
του το ιδεολόγημα της εθνικής ενότητας. Το έθνος,
δηλαδή, αν και πρόκειται για ένα υπαρκτό ιστορικά
και πολιτιστικά φαινόμενο, χρησιμοποιήθηκε ως
επιχείρημα της αδιαιρετότητας ενός κατά τ’ άλλα
κατακερματισμένου και ετερογενούς κοινωνικού
μίγματος, όπως αποτελούσαν και συνεχίζουν
να αποτελούν οι κοινωνίες στα καπιταλιστικά
κράτη. Παράλληλα, η ολοένα εντεινόμενη
εξαθλίωση και φτωχοποίηση των κατώτερων
λαϊκών στρωμάτων έδωσε χώρο σε φασιστικά
μορφώματα να αναπτυχθούν στον κοινωνικό
36
σχηματισμό. O ακροδεξιός χώρος λυμαίνεται την
κατάσταση αυτή για να σπείρει το φασιστικό του
δηλητήριο, προσπαθώντας να βρει αντίκρισμα
στο λαϊκό παράγοντα.
Ουγγαρία, Βραζιλία, Φιλιππίνες. Τι κοινό μπορεί
να έχουν αυτές οι χώρες; Είναι μόνο λίγα
παραδείγματα χωρών με ακροδεξιές κυβερνήσεις.
Ολοένα και περισσότερο, παρατηρείται ανά
τον κόσμο το φαινόμενο να παίρνουν χώρο
εντός των κοινωνικών σχηματισμών ακροδεξιές
αντιλήψεις ή ακόμα και να αναδεικνύονται στις
εκλογές ακροδεξιοί ηγέτες. Η καπιταλιστική
οικονομική κρίση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη
με την ηθική και αξιακή κρίση που βιώνει
η σύγχρονη κοινωνία, καθώς η φτώχεια και
η οικονομική και η πνευματική εξαθλίωση
γιγαντώνονται, εντείνοντας την απογοήτευση
του λαού, ο οποίος αντιδρά επιρρίπτοντας
ευθύνες στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες
και στρεφόμενος προς ακραίες φωνές και
δυνάμεις, παραβλέποντας ότι το ίδιο το σύστημα
αποτελεί την πηγή των προβλημάτων του. Ο
ιμπεριαλισμός προκαλεί πολέμους και τεράστια
προσφυγικά ρεύματα, που σε συνδυασμό με
το ισχυρό εθνικιστικό πρόσημο της παιδείας
που παρέχεται από το κράτος, συμβάλλει στην
ρατσιστική αντιμετώπιση προσφύγων και
μεταναστών. Παράλληλα, και η ενίσχυση των
έμφυλων στερεοτύπων απαξιώνει τους αγώνες
των γυναικών και της LGBTQi+ κοινότητας για
CONTRA LEGEM
ισότητα. Οι ανωτέρω καταστάσεις εδραιώνουν
ένα καθεστώς ανελευθερίας και καταπίεσης
των μειονοτήτων. Φυσικά, τον εκφασισμό της
κοινωνίας σπεύδουν να εκμεταλλευτούν επίδοξοι
λαϊκιστές ηγέτες που ενισχύουν με τον λόγο
και τα έργα τους την ήδη υπάρχουσα τάση να
θεωρείται ως αποδιοπομπαίος τράγος ο πιο
«αδύναμος». Απόληξη των παραπάνω, είναι
η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων και των
ελευθεριών του ανθρώπου.
Fascism international
Τρανό παράδειγμα που επιβεβαιώνει τον
ισχυρισμό είναι δύο πρόσφατα περιστατικά στην
όχι και τόσο μακρινή αμερικανική ήπειρο. Αυτό
είναι η άνοδος Τραμπ στις ΗΠΑ και Μπολσονάρο
στην Βραζιλία. Ο μεν Τραμπ απαιτεί την ανύψωση
διαχωριστικού τείχους στα σύνορα με το Μεξικό,
έχει προβεί επανειλημμένα σε ισλαμοφοβικές
και ρατσιστικές δηλώσεις, νομιμοποιώντας
ακροδεξιές πρακτικές προερχόμενες, όχι μόνο
από απλούς πολίτες, αλλά και πολύ συχνότερα
από τον ίδιο τον κρατικό μηχανισμό (δικαστήρια
και αστυνομία). Ο Μπολσονάρο δε, εξελέγη
υποσχόμενος ότι θα πατάξει την υψηλή
εγκληματικότητα στην χώρα του με χουντικές
πρακτικές, κατεβάζοντας στρατό στους δρόμους
και επαναφέροντας την θανατική ποινή. Η
ρητορική του περιλαμβάνει μίσος απέναντι σε
γυναίκες, ομοφυλόφιλους και μαύρους. Το πιο
εξοργιστικό στοιχείο της ατζέντας του, όμως,
είναι η εξόντωση των ιθαγενών του Αμαζονίου,
προκειμένου οι εκτάσεις στις οποίες κατοικούσαν
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
να είναι ελεύθερες προς εκμετάλλευση από
ιδιωτικές εταιρίες. Ταυτόχρονα, στις Φιλιππίνες
ο φασίστας Ντουτέρτε με την πολιτική του
για την καταπολέμηση της διακίνησης και
χρήσης ναρκωτικών έχει νομιμοποιήσει την
αυτοδικία σε βάρος των τοξικοεξαρτημένων, με
αποτέλεσμα χιλιάδες θανάτους, ενώ ενθαρρύνει
τον βιασμό γυναικών από τους στρατιώτες του.
Σε νομοθετικό επίπεδο, επανέφερε την θανατική
ποινή και μείωσε την ποινική ευθύνη ανηλίκων
στα 9 έτη. Φυσικά, δεν προκαλεί έκπληξη το
γεγονός ότι οι ηγέτες αυτοί, όχι μόνο δεν είναι
περιθωριοποιημένοι από την διεθνή κοινότητα,
αλλά συνεργάζονται και αλληλοϋποστηρίζονται.
Στην γειτονιά μας, την Ευρώπη, τα πράγματα
δεν διαφέρουν πολύ, αφού άνοδος ακροδεξιών
κομμάτων και κυβερνήσεων έχει σημειωθεί σε
πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στην Αυστρία τα
υπουργεία που σχετίζονται με την άμυνα, την
εσωτερική και εξωτερική πολιτική ελέγχονται
από το ακροδεξιό «Κόμμα της Ελευθερίας», το
οποίο επανέφερε το 12ωρο εργασίας, φιμώνει
τα ΜΜΕ, απελαύνει ιμάμηδες και κλείνει τεμένη.
Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Όρμπαν
εφαρμόζει μια ξεκάθαρη φασιστική πολιτική,
κλείνοντας τα σύνορα και συλλαμβάνοντας τους
αιτούντες άσυλο. Επιβάλλει πρόστιμα στους
αστέγους, και αποκλείει αυτούς, αλλά και τους
Ρομά και τους πρόσφυγες από τα δημόσια
αγαθά. Στην Γαλλία έγιναν –και γίνονται ακόμα-
έντονες προσπάθειες καταστολής του κινήματος
των «κίτρινων γιλέκων» από τις αστυνομικές
δυνάμεις, με αποτέλεσμα χιλιάδες τραυματίες,
ακόμα και νεκρούς, ενώ πλέον συζητείται και η
37
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
ποινικοποίηση των διαδηλώσεων.
Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, ότι οι
προαναφερθέντες ηγέτες και η Ε.Ε. στηρίζουν
το πραξικόπημα του Γκουαϊδό στην Βενεζουέλα,
ο οποίος, χωρίς καμία νομιμοποίηση,
αυτοανακυρήχθηκε Πρόεδρος της χώρας.
Live your fascism in Greece
Και τώρα στα δικά μας. Ενδεικτικότατη
και γνωστότερη έκφραση του ακροδεξιού
φαινομένου στην Ελλάδα αποτελεί η άνοδος της
νεοναζιστικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής με
συμμετοχή της, μάλιστα, στο Κοινοβούλιο ως
τρίτο κόμμα από το 2012 και μετά, εποχή έντασης
της κρίσης και όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων.
Η θεσμική ανοχή αυτού του μορφώματος
φαίνεται στην εξόφθαλμα εσκεμμένη και
στοχευμένη κωλυσιεργία της δίκης και την
πρόταση για αλλαγή του άρθρου 187 και 187Α
του Ποινικού Κώδικα που ρίχνει στα ελαφρά
τους Ναζί εγκληματίες. Μετά από πολυάριθμες
επιθέσεις σε βάρος μεταναστών και αγωνιστών
του αντιφασιστικού κινήματος, την δολοφονία
του Παύλου Φύσσα, του Πετρίτ στην Κέρκυρα
και του Σαχζάτ Λουκμάν, τις επιθέσεις που έχουν
καταλήξει μέχρι και σε εμπρησμό σε ελεύθερους
κοινωνικούς χώρους, καθώς και πολλές ακόμα
φασιστικές και μισαλλόδοξες ενέργειες, το
νεοναζιστικό αυτό μόρφωμα εξακολουθεί να
έχει απήχηση σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Η
απήχηση αυτή ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο
στο πλαίσιο των συλλαλητηρίων για την
ονομασία της Β. Μακεδονίας, όπου η Χ.Α., καθώς
και άλλες φασιστικές και ακροδεξιές ομάδες
που έχουν αρχίσει να ξεπηδούν απειλητικά,
εκμεταλλεύτηκαν την έξαρση του εθνικιστικού
και πατριωτικού αισθήματος και τη μεγάλη
συμμετοχή, ώστε να κερδίσουν τη νομιμοποίηση
και αποδοχή τους από την κοινωνία. Με αφορμή
τα συλλαλητήρια, μάλιστα, οι φασίστες βγήκαν
από τις τρύπες τους και επιτέθηκαν με μολότοφ
στην κατάληψη Libertatia στην Θεσσαλονίκη
και στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο «ΕΜΠΡΟΣ»,
μια επίθεση που χάρη στην περιφρούρηση του
κόσμου που ήταν εκεί απετράπη.
Βέβαια, η φασιστική νοοτροπία και πρακτική δεν
συνιστά «μονοπώλιο» της ΧΑ, καθώς απαντάται
και σε πολλές ακόμα περιπτώσεις: σε κάποιον
«νομοταγή» κοσμηματοπώλη που θα λιντσάρει
μέχρι θανάτου κάποιον Ζακ, σε κάποιον ταξιτζή
που θα αρνηθεί να μεταφέρει με το αμάξι του μια
αιμόφυρτη ετοιμοθάνατη γυναίκα, για να μην του
λερώσει με το αίμα της τα καθίσματα, σε κάποιους
γονείς που αρνούνται να στείλουν τα παιδιά τους
στο σχολείο, ώστε να μην «μολυνθούν» από τα
προσφυγόπουλα-συμμαθητές τους. Γι’ αυτό
ακριβώς μιλάμε για εκφασισμό της κοινωνίας, για
38
φυγή απ’ το πραγματικό ερώτημα της πηγής της
καταπίεσης του λαού και για εκμετάλλευση αυτής
της συνθήκης απ’ τους εχθρούς της ελευθερίας.
Alerta, alerta antifascista!
Κάθε δράση, όμως, έχει και αντίδραση. Σε όλον
τον κόσμο, παρά τις προσπάθειες καταστολής
του, το αντιφασιστικό κίνημα υφίσταται με
δυναμικούς όρους. Στις ΗΠΑ η εκλογή Τραμπ
συνοδεύτηκε από μαζικές διαδηλώσεις και
προκαλεί μέχρι σήμερα κύματα αντιφασιστικών
ενεργειών. Για παράδειγμα, το κίνημα Black Lives
Matter γιγαντώνεται, αυξάνονται οι διαδηλώσεις
κατά του περίφημου τείχους, ενώ υπάρχουν και
ριζοσπαστικές φωνές κατά του πραξικοπήματος
και της παρέμβασης των ΗΠΑ στην Βενεζουέλα.
Αντίστοιχα και οι ίδιοι οι Βενεζουελάνοι βρίσκονται
στο δρόμο υποστηρίζοντας τον δημοκρατικά
εκλεγμένο Πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο και
την ανεξαρτησία τους. Λίγο πιο δίπλα, στην
Βραζιλία, χιλιάδες κόσμος εναντιώνεται στον
Μπολσονάρο με κυρίαρχο σύνθημα το «Ele
Não!» («Όχι αυτόν!»). Στην Τουρκία του Ερντογάν
και της παντός είδους καταπίεσης, φεμινιστές και
φεμινίστριες συμμετείχαν σε μαζικότατες πορείες
με αφορμή την απεργία των γυναικών την 8η
Μάρτη. Πορείες που καταπνίγηκαν με αστυνομική
βία και συλλήψεις. Και στην υπόλοιπη Ευρώπη
(Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία) ο αντιφασισμός, τόσο
ως ιδεολογία, όσο και ως πρακτική, αναπνέει και
αναπτύσσεται, κόντρα σε κάθε ακροδεξιά και
φασιστική φωνή, σε κάθε δύναμη καταπίεσης και
περιθωριοποίησης.
Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο κίνημα δίνει το
δικό του στίγμα. Το ακροδεξιό μόρφωμα, παρά
τη συγκάλυψη του κράτους, των κυρίαρχων
ΜΜΕ, των αστυνομικών και δικαστικών αρχών,
βρίσκει απέναντί του την αντίδραση του λαού, ο
οποίος με μαζικές κινητοποιήσεις και αγώνες το
αντιμάχεται διαρκώς. Ενδεικτικά, κάθε χρόνο, την
ημέρα μνήμης της δολοφονίας του αντιφασίστα
Παύλου Φύσσα, πραγματοποιούνται πανελλαδικά
δυναμικές διαδηλώσεις, ενώ από το 2013 έως και
σήμερα έχουν κλείσει τα γραφεία της Χ.Α. που
βρίσκονταν στην Νίκαια, τη Μυτιλήνη, τη Χαλκίδα,
το Πέραμα, το Ηράκλειο και αλλού. Αν και δεν έχει
μέχρι στιγμής ευοδωθεί, λαϊκό αίτημα, επίσης,
συνιστά η θέση του κοινοβουλευτικού κόμματος
της Χ.Α. εκτός νόμου και η καταδίκη των στελεχών
και των μελών του. Φυσικά, εξίσου έντονες είναι
και οι προσπάθειες καταστολής και φίμωσης
του κινήματος από τις συστημικές δυνάμεις, με
προπαγάνδα, βία, προσαγωγές και συλλήψεις
αγωνιστών, καθώς και πρόθεση ποινικοποίησής
του.
Έχουμε όμως κι εμείς όπλα! Την αλληλεγγύη, την
αντίσταση, τη συσπείρωση και την ενότητα. Δεν
ξεχνάμε τι είναι ο φασισμός, δεν συγχωρούμε
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

τα εγκλήματα που προκάλεσε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως

το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών μέχρι και τα σημερινά
εγκλήματα των νοσταλγών του Χίτλερ και συνεχίζουμε να πιστεύουμε
ότι η ανατροπή βρίσκεται προ των πυλών. Δεν πρόκειται ούτε να
κλάψουμε, ούτε να φοβηθούμε! Εμάς δεν μας πτοούν οι απειλές
τους. Σε κάθε προσπάθεια για αφύπνιση και για συνειδητοποίηση
της φασιστικής απειλής, σε κάθε μικρή και μεγάλη δράση από τους
χώρους συζήτησης μέχρι τον δρόμο, εμείς θα είμαστε παρόντες και
παρούσες. Το μικρόβιο του φασισμού βρίσκεται σε έξαρση και δεν
θα επιτρέψουμε να μολύνει άλλο την κοινωνία μας. Το παρόν και το
μέλλον βρίσκεται στα χέρια μας και δεν θα δεχτούμε να είναι ζοφερό.
Είναι αδιαμφισβήτητο χρέος και ευθύνη όλων μας, ανεξαιρέτως, να
μην αδρανήσουμε, να αντισταθούμε με κάθε τρόπο και να στείλουμε
τους φασίστες πίσω στο μέρος όπου ανήκουν, στις τρύπες τους! Η
συλλογική δράση είναι μονόδρομος!

Εύα Κανατάκη

Ελένη Μπέλκα

Χρήστος Σοφός

39
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

Από τότε
που βγήκε η
τηλεόραση
χάθηκε το
φιλότιμο
Με αφορμή τη γνωστή μεν, συγκαλυμμένη
δε από τα αστικά ΜΜΕ (Σκάι, Αnt1, Star κτλ)
πρόσφατη υπόθεση του Νίκου Γεωργιάδη ας
προβληματιστούμε γύρω από το ρόλο των μέσων
ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, η υπόθεση έχει ως
εξής: ο πρώην βουλευτής, νυν υπεύθυνος πολιτικού
σχεδιασμού της Νέας Δημοκρατίας και «δεξί
χέρι» του Κυριάκου Μητσοτάκη κατηγορήθηκε
και καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό για κατά
συρροή και κατ’ εξακολούθηση ασέλγεια σε
βάρος ανηλίκων, θυμάτων κυκλώματος εμπορίου
λευκής σαρκός, που δρούσε στη Μολδαβία με
πελάτες την αφρόκρεμα της παγκόσμιας πολιτικής
σκηνής. Ένας απ’ τους πρωταγωνιστές ήταν και
ο Νίκος Γεωργιάδης, ο οποίος κατονομάστηκε
απ’ τα αγόρια-θύματα του κυκλώματος και απ’
τους προαγωγούς τους και ο οποίος βρισκόταν
στη Μολδαβία ως απεσταλμένος του ΟΗΕ. Παρά
το εξωφρενικό ιστορικό της υπόθεσης, η ποινή
που του επιβλήθηκε ήταν δυσανάλογα μικρή.
Καταδικάστηκε σε μόλις 28 μήνες φυλάκιση με
αναστολή και σε χρηματική ποινή 20.000 ευρώ.
Ακόμα πιο εξωφρενικό, όμως, ήταν το γεγονός
ότι τα ΜΜΕ δεν αφιέρωσαν και πολύ χρόνο στην
υπόθεση, ενώ μπορούν να αφιερώνουν καθημερινό
σχεδόν χρόνο για την κάλυψη -ας πούμε- της
κρίσης στη «δικτατορία» του Μαδούρο, στην
άλλη άκρη της γης. Ο λόγος είναι εμφανής∙ δεν θα
ήθελαν αυτή η υπόθεση να πλήξει προεκλογικά το
αντιπολιτευόμενο κόμμα.

Αυτό είναι απλώς ένα απ’ τα αναρίθμητα

παραδείγματα που για άλλη μια φορά μας
υπενθύμισε ότι η είδηση όχι μόνο φιλτράρεται (στα
όρια της παραποίησης), αλλά και αποσιωπάται
πολλές φορές. Είναι πραγματικότητα ότι όλοι
οι μεγάλοι τηλεοπτικοί σταθμοί (αλλά και τα
υπόλοιπα επιφανή ΜΜΕ) βρίσκονται υπό τον
40
CONTRA LEGEM
έλεγχο και την κυριαρχία πολιτικών
συμφερόντων και προσωπικοτήτων
συγκεκριμένης ιδεολογικής και
κομματικής κατεύθυνσης, αλλά
και μεγαλομετόχων ομάδων
ποδοσφαίρου (Αλαφούζος, Σαββίδης).
Κι αυτό δεν είναι άνευ σημασίας για την
ποιότητα ενημέρωσης που παρέχεται
απ’ τα κυρίαρχα ΜΜΕ, αφού φυσική
απόρροια αυτής της συνθήκης είναι η
μεροληπτική και πολιτικά φορτισμένη
πληροφόρηση. Ας δούμε με μια μικρή
αναδρομή σε άλλα παραδείγματα
της πρόσφατης ένδοξης ιστορίας της
τηλεόρασης, πώς κυριαρχεί η έγκριτη
δημοσιογραφία.
Ας αναφερθούμε, λοιπόν, στη
δίκη της Χρυσής Αυγής, η οποία
ουδέποτε μεταδόθηκε από τα Μέσα.
Ας θυμηθούμε τί συνέβη, καθώς
τα καθεστωτικά ΜΜΕ επέλεξαν να
αφήσουν για άλλη μια φορά την κοινή
γνώμη στο σκοτάδι. Η δίκη ξεκίνησε
29 Απριλίου του 2015 και αφορά 69
κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων
συναντάμε το Γενικό Γραμματέα του
κόμματος, Μιχαλολιάκο, σύσσωμη
την κοινοβουλευτική ομάδα του 2012,
καθώς και άλλα στελέχη και μέλη
τοπικών οργανώσεων. Με τί σχετίζεται
η κατηγορία; Ένταξη σε εγκληματική
οργάνωση και ποικίλα τόσα
κακουργήματα, που συνεκδικάζονται,
εκ των οποίων είναι η απόπειρα
ανθρωποκτονίας των στελεχών του
ΚΚΕ και ΠΑΜΕ, αλλά και η δολοφονία
του Παύλου Φύσσα.
«Ας μίλαγε και τραγουδούσε λιγότερο,
για να ήταν τώρα ζωντανός», δηλαδή
ας σιωπούσε, ας μην έκρινε, ας
συμβιβαζόταν για να είναι ζωντανός. Η
πρώτη «αντίδραση» της λατρεμένης
ελληνικής τηλεόρασης για το γεγονός
της εν ψυχρώ δολοφονίας του
Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι από το
μαχαιροβγάλτη χρυσαυγίτη, Γιώργο
Ρουπακιά, ήταν να μεταδώσουν πως
ο KillahP «δολοφονήθηκε για τα
οπαδικά», για το ποδόσφαιρο. Όσο
έρχονταν στο φως τα πραγματικά
γεγονότα κατά την αποδεικτική
διαδικασία της δίκης μέσω των
τηλεφωνικών ντοκουμέντων και
των μαρτυρικών καταθέσεων και
αποδείχθηκε πως ο δολοφόνος
κάθε άλλο παρά «χαλαρές» σχέσεις
είχε με τη ΧΑ, αλλά ότι αντίθετα
επρόκειτο για μια σχεδιασμένη και
καλά οργανωμένη πολιτική, εν ψυχρώ
δολοφονία, υποκινούμενη από τη ΧΑ,
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
προσπάθησαν «να το μαζέψουν»,
αλλά τα πράγματα δεν έγιναν και
πολύ καλύτερα. Τα ΜΜΕ ακόμα και
τότε προσπάθησαν πάση θυσία
να συγκαλύψουν την εγκληματική
οργάνωση και τους δολοφόνους του
Φύσσα, περιβάλλοντας το περιστατικό
με το μανδύα της αστικής θεωρίας
των δύο άκρων. Θεωρίας που συχνά-
πυκνά επικαλούνται για να ταυτίσουν
στη συνείδηση της κοινωνίας, το λαϊκό
και νεολαιίστικο κίνημα που διεκδικεί
και παλεύει για ζωή με αξιοπρέπεια,
με τις εγκληματικές ενέργειες του
φασισμού, του μεγαλύτερου εχθρού
της ελευθερίας, υπεύθυνου για τα πιο
απάνθρωπα εγκλήματα της ιστορίας.
Και η ιστορία δεν σταματά εδώ,
με τα ΜΜΕ να επιλέγουν εκείνοι
για μας, το τί θα δούμε, το πώς θα
ενημερωθούμε, το πώς θα κρίνουμε.
Πηγαίνοντας λίγο πιο πίσω αξίζει να
θυμηθούμε τη χυδαιότητα με την
οποία χειρίστηκαν τη δολοφονία του
Αλέξη Γρηγορόπουλου, στα Εξάρχεια
το 2008 από σφαίρα αστυνομικού,
του Επαμεινώνδα Κορκονέα. Mόλις
μία μέρα μετά, το Mega έπαιξε το
μοναδικό βίντεο - ντοκουμέντο της
στιγμής της δολοφονίας, που είχε
τραβήξει η Λητώ Βαλλιάτζα από
το μπαλκόνι της. Δεν έπαιξε, όμως,
αυτό που η αυτόπτης μάρτυρας είχε
αναρτήσει στο διαδίκτυο αυτούσιο,
αλλά  το μόνταρε και πρόσθεσε
ήχους, ώστε να δημιουργείται η
ψεύτικη εντύπωση ότι της εν ψυχρώ
εκτέλεσης, είχαν προηγηθεί επεισόδια
μεταξύ αντιεξουσιαστών και ανδρών
της αστυνομίας. Μετά την αποκάλυψη
της προσπάθειας συγκάλυψης της
στυγερής δολοφονίας, ο τηλεοπτικός
σταθμός έριξε την ευθύνη στον
μοντέρ του, αποδίδοντας τα
ηχητικά εφέ στην «καλλιτεχνική του
έμπνευση». Στη συνέχεια φρόντισε
να ξεχαστεί η υπόθεση και πέρασαν
3 ολόκληρα χρόνια μέχρι να υπάρξει
μία δημόσια τοποθέτηση για το θέμα
από επίσημα χείλη, από τον τότε
διευθυντή Ειδήσεων και Ενημέρωσης
του Mega, Χρήστο Παναγιωτόπουλο, ο
οποίος παραδέχθηκε την αλλοίωση
του βίντεο: «Μεταδώσαμε αλλοιωμένο
το μοναδικό βίντεο-ντοκουμέντο
από τη στιγμή της δολοφονίας. Είχαν
περιληφθεί ήχοι διαδήλωσης και
σπασμένων βιτρινών πριν ακουστούν
οι δολοφονικοί πυροβολισμοί του
Κορκονέα. Έτσι, ευλόγως θα μπορούσε
κάποιος να πιστέψει ότι προηγήθηκαν
41
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

επεισόδια και, άρα, ο Κορκονέας βρέθηκε σε Αξίζει να πιάσουμε και τον τρόπο με τον
άμυνα!». Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η εικόνα της οποίο τα ΜΜΕ επιλέγουν να παρουσιάσουν
κοινής γνώμης, αλλά και όλη η βάση της χυδαίας τα πιο παραδοσιακά «πολιτικά» ζητήματα
κουβέντας και του σχολιασμού της δολοφονίας που απασχολούν τη δημόσια σφαίρα. Πολύ
από τα τηλεοπτικά παράθυρα και τις εφημερίδες ενδεικτική περίπτωση αποτελεί το γεγονός του
έγινε επί τη βάση ενός παραποιημένου βίντεο. Ο πώς παρουσίασαν το ζήτημα της ονοματοδοσίας
Γρηγορόπουλος ονομάστηκε «ταραξίας», που της Β. Μακεδονίας, το οποίο ήταν το «δέντρο»
«πήγαινε γυρεύοντας αφού ήταν αντιεξουσιαστής» στο «δάσος»-ζήτημα ένταξης μιας ακόμα χώρας
και «τι δουλειά είχε τέτοια ώρα στα Εξάρχεια τόσο στον ιμπεριαλιστικό μηχανισμό του ΝΑΤΟ και της
μικρό παιδί», η αναρχική ιδεολογία ταυτίστηκε για εμποκλής της Ελλάδας σ’ αυτή τη διαδικασία και
άλλη μια φορά με τον «κοινωνικό εχθρό» και ο εστιάζοντας στο ζήτημα του ονόματος ως τέτοιο,
Κορκονέας, ο δολοφόνος αστυνομικός, το όργανο αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη με
του κράτους συγκαλήφθηκε ως «αμυνόμενος». ανιστόριτη και αβάσιμη ρητορική. Στο ζήτημα των
Χρειάστηκαν χρόνια για να αποδειχθεί στην συλλαλητηρίων, δε, δεν νομίζουμε ότι χρειάζεται
πρωτοβάθμια δίκη ότι το βίντεο είχε παραποιηθεί να πούμε τίποτα άλλο πέρα από την αυτούσια
και τα γεγονότα ήταν πολύ διαφορετικά. Είχε μεταφορά μιας πολύ χαρακτηριστικής φράσης
προηγηθεί μια μόνο λεκτική διένεξη της παρέας των του «αγαπημένου» Μπάμπη Παπαδημητρίου:
παιδιών με το διερχόμενο περιπολικό, στο οποίο «Απαράδεκτοι οι αστυνομικοί που επιτίθενται
επέβαινε ο Κορκονέας και ο οποίος, αφού έκανε στους διαδηλωτές. Έλληνες εθνικιστές είναι,
ένα κύκλο με το περιπολικό, πάρκαρε, περπάτησε όχι αριστεροί ή αναρχικοί», ενώ προφανώς δεν
ήρεμος μέχρι το σημείο και δίχως άλλο σημάδεψε έβγαλαν ποτέ «μιλιά» για το γεγονός ότι τα εν λόγω
και δολοφόνησε τον άτυχο έφηβο. Η κοινή γνώμη συλλαλητήρια υποκινήθηκαν και οργανώθηκαν
είχε απροκάλυπτα και βίαια εξαπατηθεί! απ’ τα πιο ακροδεξιά κομμάτια της πολιτικής και
της κοινωνίας.
Η πάγια συγκάλυψη δολοφονιών ανθρώπων που
ανήκουν στο ευρύτερο κίνημα από τα «χέρια» του «Τι να κάνουμε τώρα που όλες οι κοινωνικές ομάδες
κράτους αποτελεί πάγια πρακτική των κυρίαρχων τάσσονται υπέρ του ναι;», είχε πει η Σία Κοσιώνη
ΜΜΕ, που λαμβάνει χαρακτηριστικά πολιτικής
κατεύθυνσης. Λίγο πιο πρόσφατος ο θάνατος του
ακτιβιστή για ζητήματα φύλου, Ζακ Κωστόπουλου.
Εγκλωβισμένος σε ένα κοσμηματοπωλείο στην
Ομόνοια, λίγο αργότερα βρέθηκε νεκρός. Ο
ιδιοκτήτης του καταστήματος δεν δίστασε να
τον χτυπήσει μέχρι τέλους με την ανοχή και την
αρωγή της αστυνομίας. Επόμενη σκηνή; Ο Ζακ
αναίσθητος. Τα μεγάλα κανάλια αντιμετώπισαν
και πάλι ένα τέτοιο γεγονός με στρεβλό τρόπο,
αναζητώντας αγωνιωδώς ελαφρυντικά για τον
δολοφόνο και ευθύνες για τον δολοφονημένο.
Προσπάθησαν να τον παρουσιάσουν ως επικίνδυνο
τοξικοεξαρτημένο σε κατάσταση αμόκ υπό την
επήρεια ναρκωτικών και ως επίδοξο ληστή του
κοσμηματοπωλείου. Οι τοξικολογικές εξετάσεις
και τα πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν∙
της ανυπαρξίας δακτυλικών αποτυπωμάτων
του Ζακ στα είδη αξίας του καταστήματος και
στην ταμειακή μηχανή, της τοποθέτηση του
μαχαιριού που υποτίθεται ότι έφερε ο Ζακ από
τους αστυνομικούς κ.α. κατέρριψαν το αφήγημα
των αστικών Μέσων, τα οποία όμως ήδη είχαν
εξαπολύσει το δηλητήριο τους για μέρες. Για τους
δημοσιογράφους των μεγάλων σταθμών, η ζωή
ενός ομοφυλόφιλου, οροθετικού ακτιβιστή δεν
έχει σημασία μπροστά στην αξία της περιουσίας
του κοσμηματοπώλη και στην τελική «τα ‘θελε και
τα ‘παθε» και γι’ αυτό οι δολοφόνοι είχαν κάθε
νομιμοποίηση να αυτοδικήσουν. Αποκορύφωμα
του εμετικού τρόπου μετάδοσης του θανάτου
του Ζακ, αποτέλεσε η δημοσκόπηση που
δημιουργήθηκε από την εκπομπή της Τατιάνας
Στεφανίδου που ζητούσε τη γνώμη του κόσμου για
το αν ήταν σωστό να λιντσαριστεί το θύμα ή όχι.
42
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

σε κεντρικό δελτίο ειδήσεων, λίγες μέρες πριν το

δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015, όπου πραγματικά
τα καθεστωτικά ΜΜΕ είχαν κάνει «γλέντι»
προπαγάνδας, αποκρύπτοντας τον τεράστιο
αναβρασμό του λαού, που αποδείχθηκε και στο
μεγαλειώδες και βροντερό του «όχι». Έκαναν
τόση υπερπροσπάθεια να σπείρουν τον τρόμο
που κατέληξαν σε –για να το θέσουμε επιεικώς–
ανακρίβειες και γελοιότητες. Παρουσίαζαν,
δε, τις χιλιάδες κόσμου που βρίσκονταν στο
δρόμο εκείνες τις μέρες ως τρομοκράτες και
προβοκάτορες και προσπαθούσαν μανιωδώς να
ανατρέψουν την τελική λαϊκή ετυμηγορία. Τη δε
μέρα που ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα, με το
«όχι» να ξεπερνάει το 62%, «κατάπιαν τη γλώσσα
τους».

Όλα αυτά αποδεικνύουν την «αντικειμενικότητα»

των ΜΜΕ, το ρόλο που διαδραματίζουν στην
διαμόρφωση συγκεκριμένης συνείδησης στην
κοινή γνώμη και τη φόρτιση των ειδήσεων
στην κατεύθυνση των εκάστοτε πολιτικών τους
συμφερόντων. Με κυρίαρχο σκοπό την ιδεολογική
απονομιμοποίηση οποιασδήποτε κινηματικής
και αντισυμβατικής φωνής, καλλιεργούν τον
κοινωνικό κανιβαλισμό και την απάθεια μπροστά
στα πραγματικά προβλήματα, προσπαθώντας να

περιθωριοποιήσουν κάθε προσπάθεια συλλογικής

αντίστασης στην επίθεση σε λαό και νεολαία.
Ας έχουμε επίγνωση της πραγματικότητας,
ότι δηλαδή αυτή δεν είναι ποτέ όπως την
παρουσιάζουν τα ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ είναι η τέταρτη
εξουσία, όχι όμως μια εξουσία ανεξάρτητη από
τις άλλες τρεις, όχι ανεξάρτητη από οικονομικούς
κύκλους, όχι ανεξάρτητη από πολιτικά
συμφέροντα και η συμβολή τους είναι πολύτιμη
για όλους τους παραπάνω, καθώς η χειραγώγηση
της παραπληροφόρησης, η διαστρέβλωση
και η αποσιώπηση είναι ίσως το ισχυρότερο
όπλο στο σύγχρονο κόσμο της καταιγιστικής
πληροφορίας. Η αντίσταση μας απέναντι σε αυτή
τη λογική και η επανανοηματοδότηση δικτύων
αντιπληροφόρησης, που θα αφυπνίζουν την
κοινή γνώμη μακριά από λογικές ανάθεσης και
παθητικότητας που επιβάλλουν τα ΜΜΕ, είναι
επιβεβλημένες!

Ιωάννα Κόντου

Πέγκυ Κουτσουβέλη

43
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Outlawed Art η τέχνη στην παρανομία
Βρισκόμαστε στη Babelplatz στο Βερολίνο
θαυμάζοντας τη Λυρική σκηνή του Βερολίνου
στα αριστερά μας και την βιβλιοθήκη της
νομικής σχολής του Humboldt Universität zu
Berlin στα δεξιά μας. Η επιγραφή μπροστά στα
πόδια μας γράφει: «Αυτοί που καίνε βιβλία στο
τέλος θα κάψουν ανθρώπους». Το απόφευγμα
προέρχεται από την τραγωδία Almansor του
Γερμανο-Εβραίου συγγραφέα Heinrich Heine.
Εάν βρισκόμασταν στο ίδιο μέρος στις 10 Μαΐου
1933 θα είχαμε ακούσει τον Goebbels να εκφωνεί
έναν πύρινο λόγο κατά της τέχνης και στην
συνέχεια θα παρακολουθούσαμε την καύση από
την γερμανική ένωση μαθητών 25.000 βιβλίων.
Ανάμεσα στους συγγραφείς των οποίων τα βιβλία
χάθηκαν στις καθαρτικές για τους Ναζί φλόγες
ήταν ο Einstein, o Frued, o Brecht, o Marx, o Hugo,
o Hemingway και, επειδή η ιστορία συχνά έχει
ειρωνική διάθεση, και ο Heinrich Heine. Στόχος
μας λοιπόν εδώ είναι μέσω ενός περιπάτου
στη σύγχρονη ιστορία να εξερευνήσουμε τα
μονοπάτια της -λεγόμενης- «απαγορευμένης
τέχνης».
44
Περνώντας στο σκοτάδι...
Ξεκινώντας από τα χρόνια του σκοταδισμού, την
επέλαση του ναζισμού, αξίζει να σημειωθεί πως
η λογοκρισία των ναζί δεν περιορίστηκε στα
βιβλία. Δριμύτατη υπήρξε η επίθεση κατά της
ζωγραφικής και της γλυπτικής. Στις 19 Ιουλίου
1937 άνοιξε τις πόρτες της στο Μόναχο μια
πρωτότυπη έκθεση τέχνης. Η έκθεση Entartete
Kunst (εκφυλισμένης τέχνης). Δίπλα σε έργα
των Klee, Kandinsky, Kirchner, Kokoshka και
πολλών άλλων υπήρχαν οι, συνηθισμένες για
τις εκθέσεις τέχνης, επεξηγήσεις. Ωστόσο,
αυτή τη φορά αντί να εξάρουν το έργο, το
καταβαραθρώνουν! Τα έργα ήταν τοποθετημένα
στο χώρο με τρόπο χαοτικό και τα σχόλια που
τα συνόδευαν ήταν επιεικώς απαξιωτικά και
προπαγανδιστικά, στοχεύοντας στο να στρέψουν
το κοινό αίσθημα ενάντια στη μοντέρνα τέχνη,
την οποία οι ναζί θεωρούσαν αντι-γερμανική και
εβραιο-μπολσεβίκικη. Υπεύθυνος για την επιλογή
των εκφυλισμένων έργων ήταν ο Adolf Ziegler,
αγαπημένος ζωγράφος του Χίτλερ. Τα έργα τα
οποία επέλεξε αφαιρέθηκαν από τα μουσεία
και τις γκαλερί της Γερμανίας. Μετά την έκθεση
κάποια καταστράφηκαν, ενώ άλλα πωλήθηκαν.
CONTRA LEGEM
«Entartete Kunst» χαρακτηρίστηκαν έργα που
δεν συμβάδιζαν με τη ναζιστική ρητορική ή
ήταν Εβραίων και κομμουνιστών καλλιτεχνών.
Ενδιαφέρον δε παρουσιάζει το γεγονός πως έντονη
απέχθεια εκφράστηκε έναντι των προοδευτικών
καλλιτεχνικών κινημάτων που έρχονταν σε ρήξη
με την παραδοσιακή τέχνη του συμβολισμού και
του φωβισμού, όπως ο ντανταϊσμός, ο κυβισμός
και ο σουρεαλισμός.
Και η μουσική, όμως, δεν έμεινε στο απυρόβλητο.
Ρεύματα ρηξικέλευθα για την πορεία της
μουσικής παγκοσμίως, όπως η τζαζ, ήταν
απαγορευμένα και αποτέλεσαν λόγο διώξεων
καλλιτεχνών, καθώς θεωρούταν «η μουσική των
μαύρων και των Εβραίων» και το φάσμα της
μουσικής περιορίστηκε στο παραδοσιακό και στο
τονικό. Όπως όλες οι τέχνες, έτσι και η μουσική,
στη ναζιστική Γερμανία, έπρεπε να εξυμνεί τη
φυλετική καθαρότητα, την «αρία φυλή», την
παντοδυναμία της εξουσίας του Χίτλερ και τον
μιλιταρισμό. Ίσως εν τέλει η απόρριψη του Χίτλερ
από τη σχολή καλών τεχνών της Βιέννης να μην
ήταν τυχαία.
Πολλοί καλλιτέχνες της ναζιστικής Γερμανίας
αναγκάστηκαν να διαφύγουν στο εξωτερικό. Η
Gestapo και τα SS εφάρμοζαν αποτελεσματικά
τη χιτλερική πολιτική κατά της αντιναζιστικής
(ουσιαστικής και φερόμενης) τέχνης. Λίγες ήταν,
λοιπόν, οι καλλιτεχνικές φωνές που κατέκριναν
ανοιχτά το καθεστώς. Μία από τις πιο ηχηρές, αλλά
και καλλιτεχνικώς πρωτότυπες, ήταν αυτή του
John Heartfield. Τα φωτομοντάζ του του χάρισαν
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
Ναζί καίνε «απαγορευμένα» βιβλία στο Βερολίνο, 1933
το νο5 στη λίστα των πλέον καταζητούμενων της
Gestapo. Στις 14 Απριλίου του 1933 άντρες των
SS κάνουν έφοδο στο σπίτι του. Ο Heartfield θα
διαφύγει πηδώντας από το παράθυρό του και
στην συνέχεια θα κρυφτεί για 7 ώρες σε έναν
σκουπιδοτενεκέ ανάμεσα στα απορρίμματα των
γειτόνων του. Θα διαφύγει από τη Γερμανία στην
Πράγα διασχίζοντας τα βουνά της Σουδητίας από
εκεί θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την τέχνη του
ως όπλο ενάντια στη «ναζιστική μπότα».
Και ενώ ο πόλεμος μαινόταν...
Περίμενε, όμως, πράγματι κανείς κάτι καλύτερο
από το χειρότερο και πιο απάνθρωπο και
ανελεύθερο καθεστώς στη παγκόσμια ιστορία;
Τα εγκλήματα των ναζί απέναντι στη τέχνη και
την ελευθερία της έκφρασης ωχριούν απέναντι
στα εγκλήματα τους κατά της ανθρωπότητας.
Μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως η καταστροφή
έργων τέχνης και η φίμωση καλλιτεχνών πολλά
υποσχόμενων είναι αποτρόπαιο έγκλημα, καθώς
στερεί από τις μελλοντικές γενιές την ευκαιρία
να απολαύσουν τα εν λόγω ή εν δυνάμει έργα. Δε
συγκρίνεται, όμως, με τις φρικαλεότητες των ναζί
στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μεγαλύτερη
ανησυχία πρέπει να προκαλεί η φίμωση της
τέχνης στα πλαίσια της δημοκρατίας.
Ίσως το σπουδαιότερο τέτοιο παράδειγμα
αποτελούν οι μακαρθιστικές ΗΠΑ. «Η χώρα των
ελεύθερων». Η μανία με την οποία η πολιτική
45
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
σκηνή των ΗΠΑ αντιμετώπισε τη «μεγάλη απειλή
του κομμουνισμού» στα χρόνια του Ψυχρού
Πολέμου μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν τη
μεταχειρίστηκαν όντως ως πρόφαση για να
σιγάσουν εσωτερικές ενοχλητικές φωνές ή αν
ήταν όντως παρανοϊκοί. Κατά τις δεκαετίες του
‘50 και του ‘60 η αμερικάνικη ηγεσία, και κυρίως
ο γερουσιαστής McCarthy και ο αρχηγός του
FBI Hoover στοχοποίησαν καλλιτέχνες (κυρίως
ανθρώπους του Χόλυγουντ), τους οποίους
υποψιάζονταν ως φορείς κομμουνιστικών ιδεών.
Δημιουργήθηκαν μαύρες λίστες με καλλιτέχνες
όπως ο Brecht (φαίνεται κανένα καθεστώς δεν
τον συμπαθούσε), ο Ginsberg, o Orson Welles,
o Arthur Miller και o Dalton Trumbo. Πολλοί
αναγκάστηκαν να γράφουν με ψευδώνυμα, ενώ
άλλων οι καριέρες καταστράφηκαν ολοκληρωτικά.
Κορυφαίο παράδειγμα της μακαρθιστικής μανίας
αποτελεί η καταδίκη σε ενός χρόνου φυλάκιση
των «Hollywood Τen», όταν αυτοί αρνήθηκαν
να συνεργαστούν με την υποεπιτροπή του
Κογκρέσου για τις αντιαμερικανικές ενέργειες
46
επικαλούμενοι την ελευθερία της έκφρασης (1st
amendment).
Και με την Ελλάδα τι γίνεται;
Βρισκόμαστε 4 μέρες πριν την επιβολή του
απάνθρωπου καθεστώτος την αμερικανοκίνητης
χούντας των Συνταγματαρχών. Παγκόσμια το
rock ‘n’ roll γίνεται τρόπος ζωής της νεολαίας
και οι Rolling Stones είναι στην Ελλάδα για μια
συναυλία που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Όταν ο
manager του συγκροτήματος ξεκίνησε να μοιράζει
κόκκινα τριαντάφυλλα στο συγκεντρωμένο,
στο γήπεδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας κοινό,
η συναυλία διεκόπη βίαια από την αστυνομία,
καθώς η κίνησή του θεωρήθηκε υποβόσκον
κομμουνιστικό μήνυμα. Η τέχνη στην Ελλάδα στα
πέτρινα χρόνια της επταετίας 1967-1974, αλλά και
λίγο πριν, βρισκόταν υπό σοβαρή λογοκρισία. Σε
μια εποχή που διεθνώς οι κοινωνικές-πολιτιστικές
CONTRA LEGEM
επαναστάσεις, όπως ο Μάης του ‘68 -ο παγκόσμιος
Μάης-, οι αγώνες του φεμινιστικού κινήματος, η
εξέγερση των μαύρων στην Αμερική, άλλαζαν τον
κοινωνικό χάρτη του κόσμου σε απελευθερωτική
κατεύθυνση, ο σκοταδισμός της χούντας στην
Ελλάδα απαγορεύει το Ρίτσο, το Βρεττάκο, το
Θεοδωράκη, τον Καζαντζάκη, το Μαρκόπουλο,
το Λοΐζο κοκ και αφαιρεί την ιθαγένεια από τη
Μελίνα Μερκούρη, το Νίκο Νικολαΐδη, το Ριχάρδο
Σωμερίτη, το Γεωργούλα Μπέικο, το Γ. Βουρνά,
τον Αν. Παπαδόπουλο. Ο καλλιτεχνικός και
συνολικά ο πνευματικός κόσμος υπέστη απηνείς
διώξεις στα χρόνια της δικτατορίας υπό το φόβο
της σποράς της αντίστασης εντός του κοινωνικού
σχηματισμού. Με τη μέθοδο της λογοκρισίας,
η χούντα επεμβαίνει στα γραφόμενα μεγάλων
ποιητών, στιχουργών, θεατρικών συγγραφέων
που ακόμα και υπό διωγμό, στις εξορίες της
Ελλάδας ή αυτοεξόριστοι στο εξωτερικό, έπαιξαν
καταλυτικό ρόλο στον αντιφασιστικό αγώνα και
στην πτώση της χούντας και ακόμα και σήμερα
το έργο τους αποτελεί σημείο αναφοράς για όλα
τα λαϊκά κοινωνικά και πολιτικά κινήματα. Σε
όλες τις στιγμές που οι πλατείες έχουν γεμίσει απ’
τον εξοργισμένο λαό και τη φλογισμένη νεολαία,
αντηχεί παντού το «Άξιον εστί», η επέτειος της
εξέγερσης του Πολυτεχνείου έχει σημαδευτεί από
την ερμηνεία του Ξυλούρη στο «Πότε θα κάνει
ξαστερία», ενώ όταν μιλάμε για χούντα σχεδόν
αμέσως θυμόμαστε και «Το μεγάλο μας τσίρκο»
της Καρέζη και του Καζάκου, έργο σταθμό στην
αντίσταση, στην καταπίεση. Η χούντα, λοιπόν,
στράφηκε εναντίον του πνεύματος, γιατί στην
ελευθερία του και στην αδυναμία οποιουδήποτε
να το ελέγξει, βρισκόταν ο βασικός της εχθρός, η
φλόγα της αμφισβήτησης και της αντίστασης. Η
τέχνη, όμως, κατάφερε και πάλι να βρει διέξοδο
και να επικοινωνήσει στο λαό και τη νεολαία το
μήνυμά της για ελευθερία και ζωή!
Θρησκεία και άλλα φαντασιακά...
Από ένα κείμενο για τη «διωγμένη» τέχνη δεν
θα μπορούσαν να λείπουν τα «βάσανά» της
από τη θρησκεία. Κύρια απαγορευμένη από τον
θρησκευτικό φονταμενταλισμό ήταν διαχρονικά η
τέχνη είτε με συνεχή τρόπο, σε θεοκρατικά κράτη,
είτε πιο σποραδικά, σε κατά τ’ άλλα ελεύθερες
και δημοκρατικές κοινωνίες από μικρές ομάδες
φανατισμένων «πιστών». Μπορούμε να το πιάσουμε
απ’ το πολύ μακρινό παρελθόν και την καύση της
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019
βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, τη λεηλασία του
Παρθενώνα και τη μετατροπή του στην «Παναγία
την Αθηνιώτισσα», μέχρι τη σημερινή Τουρκία
του Ερντογάν και της απαγόρευσης βιβλίων,
κινηματογραφικών και θεατρικών έργων, το Ισλάμ
των τζιχαντιστών, των τρομοκρατικών επιθέσεων
που άφησαν 17 νεκρούς και 22 τραυματίες στα
γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo
(απλώς ένα ενδεικτικό παράδειγμα), αλλά και την
Ελλάδα των χριστιανών που απαγορεύουν την
«Πάπισσα Ιωάννα», αφορίζουν τον Καζαντζάκη,
προπηλακίζουν ηθοποιούς, μαίνονται κατά του
«Jesus Christ Superstar», του γλυπτού «Phylax»
και πιέζουν για την απαγόρευση συναυλιών
των Rotting Christ. Εδώ μάλλον δεν έχει τόσο
νόημα να δούμε περιστατικά απαγόρευσης της
τέχνης απ’ τον θρησκευτικό φονταμεντάλισμο
ως γεγονοτολογία ανά τους αιώνες. Περισσότερο
νόημα έχουν τα συμπεράσματα στα οποία
μπορούμε να καταλήξουμε, που είναι ακριβώς ότι
ένα φανατισμένο υποκείμενο νιώθει ότι απειλείται
από οτιδήποτε έρχεται σε ρήξη με τα στενά όρια
της σκέψης του. Κι αυτό είναι μια «τέχνη» που
επιδέξια ασκούν οι θρησκείες στους πιστούς τους.
Το απόσταγμα των παραπάνω είναι ακριβώς
αυτό που με μια φράση αποτυπώνεται και
στον τίτλο του κειμένου. Η τέχνη ανέκαθεν, η
πρωτοπόρα τέχνη, η καινοτόμα και ρηξιακή,
απαιτούσε την απελευθέρωση απ’ τα «δεσμά»
της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας, την
κατακρήμνιση και απομυθοποίησή τους. Κι όσο πιο
σκληρά είναι τα «δεσμά» τόσο πιο «καταραμένοι»
και απαγορευμένοι είναι όσοι τα σπάνε. Ακριβώς
γιατί γεννούν σ’ αυτούς που φτιάχνουν τα «δεσμά»
για τους ανθρώπους, το φόβο της ρήξης και της
ανατροπής. Η τέχνη άλλωστε έχει μια μαγική
ικανότητα να αμφισβητεί, να προβληματίζει και
να αφυπνίζει. Από τα «παιδιά των λουλουδιών»
του Μάη, τα gospel και την jazz των Μαύρων
Πανθήρων στην Αμερική, μέχρι το Γκάτσο και
το Θεοδωράκη της ανελεύθερης Ελλάδας, καμία
κοινωνικοπολιτική επανάσταση και εξέγερση στον
κόσμο δεν θα ήταν η ίδια χωρίς την τέχνη που
γεννήθηκε από αυτή και τη σημάδεψε. Και ποιός
ξέρει; Ίσως στην τελική και να μην είχε γίνει.
Χρήστος Κουρούκλης
Πέγκυ Κουτσουβέλη
47
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Το οδοιπορικό
της διπλοπενιάς
Ας κάνουμε μια παραδοχή για τη σημερινή
μουσική που κατακλύζει τα περισσότερα κέντρα
διασκέδασης και τα μαγαζιά που συχνάζουμε.
Τα σημερινά «χιτάκια» έχουν εισχωρήσει
στην καθημερινότητά μας τόσο, που συχνά
πυκνά πιάνουμε τους εαυτούς μας να τα
σιγοτραγουδάμε ασυναίσθητα. Αναμφίβολα,
θα λέγαμε ότι αυτό είναι προϊόν μιας μαζικής
παραγωγής μουσικής σήμερα, που παίρνει τα
χαρακτηριστικά βιομηχανίας. Από το ραδιόφωνο
μέχρι τις διαφημίσεις στην τηλεόραση και τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης προωθούνται τραγούδια
συγκεκριμένου μοτίβου και συγκεκριμένοι
καλλιτέχνες, με βάση αν μη τι άλλο τις εμπορικές
συμφωνίες και τα οικονομικά συμφέροντα.
Η θεματολογία αυτών των προωθούμενων
κομματιών είναι επαναλαμβανόμενη, καθώς και
αποκομμένη από τις πραγματικές κοινωνικές
ανάγκες του κόσμου.
Υπάρχει, όμως, και μια λαϊκή μουσική κουλτούρα
που καταφέρνει να εκφράσει τους πόνους και τις
χαρές του λαού, το ρεμπέτικο.
Ας μεταφερθούμε σε μια εποχή που η μουσική
πράγματι αντανακλούσε τα κοινωνικά βιώματα
των ανθρώπων και ήταν μέσο αντίστασης
στην καταπίεση, την εποχή του ρεμπέτικου.
Οι ρίζες του ρεμπέτικου βρίσκονται στην Κων-
σταντινούπολη και τα παράλια της Μικράς Ασίας
και κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στην Ελλά-
δα την περίοδο 1900-1922. Ιδίως μετά τη μικρα-
σιατική καταστροφή και την επακόλουθη άφιξη
των Ελλήνων της Μικράς Ασίας (1922-1934) στα
μεγάλα αστικά κέντρα και λιμάνια, όπου συχνάζει
η εργατική τάξη της εποχής, οι πρόσφυγες
48
μεταφέρουν και εγκαθιδρύουν τη ρεμπέτικη
παράδοση στην Ελλάδα.
Το ρεμπέτικο τραγούδι κάνει τα πρώτα του
βήματα σε τεκέδες, καφενεία, υπόγειες ταβέρνες
και κουτούκια εκφράζοντας τον πόνο του
κοινωνικού αποκλεισμού των προσφύγων («Ο
πατέρας μου ο Μπάτης, ήρθε απ΄ τη Σμύρνη το ΄22,
κι έζησε πενήντα χρόνια, σ΄ ένα κατώι μυστικό» Μ’
αεροπλάνα και βαπόρια, 1972). Ένας άλλος βασι-
κός άξονας πάνω στον οποίο κινείται η μουσική
αυτή στιχουργικά είναι η φτώχεια. Οι ρεμπέτες
από την αρχή της ύπαρξής τους τραγούδησαν
για την ανέχειά τους και τη φτωχή καταγωγή
τους, από μία περισσότερο πολιτικοκοινωνική
σκοπιά, παρά ταξικά συνειδητοποιημένη βέβαια.
Όταν ο Κ. Ρούκουνας τραγουδάει «Οι φόροι και
τα κόμματα/φέραν αυτή την κρίση/που κάνα-
νε τον άνθρωπο/να μη μπορεί να ζήσει» (Η Κρί-
σις, 1934) εκφράζει τη γενικότερη δυσπιστία και
απογοήτευση προς τα πολιτικά κόμματα και την
αναγνώριση της συσσώρευσης του πλούτου
στους λίγους ως αιτία των κακών. Παρόλα αυτά,
«οι ρεμπέτες είναι μάγκες», δεν γκρινιάζουν
για τη δεινή οικονομική τους κατάσταση, αλλά
είναι περήφανοι για αυτήν, αφού εκεί οφείλουν
το φιλότιμο, το μπεσαλίκι και την καλή καρδιά
τους. Ο ίδιος ο Μ. Βαμβακάρης εμπαίζει τους
παραλήδες (δηλαδή τους πλούσιους) για τη μι-
ζέρια τους («Όσοι έχουνε πολλά λεφτά/να ξερα
τι τα κάνουν»), αφού η ευτυχία των ανθρώπων
δεν πηγάζει από τα λεφτά. Παράλληλα, μια άλλη
κυρίαρχη θεματική των ρεμπέτικων τραγουδιών
ήταν φυσικά ο έρωτας, με τραγούδια του
είδους να στρέφονται γύρω από την αγάπη, την
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

απόρριψη και το ανικανοποίητο («Ξύπνα, μικρό μου, κι άκουσε/κάποιο μινόρε της αυγής/για σένανε
είναι γραμμένο/από το κλάμα κάποιας ψυχής», 1936). Τέλος, δεν μπορούμε να ξεχνάμε τα λεγόμενα
«χασικλίδικα» ρεμπέτικα, που γνώρισαν άνθηση τις δεκαετίες του 1920 και 1930 και υμνούν τη χρήση
των ναρκωτικών. «Η προσευχή του μάγκα (ή αλλιώς Θεέ μου μεγαλοδύναμε)» λέγεται ότι ήταν το
τελευταίο τραγούδι πριν κλείσει ο τεκές, όπου οι μάγκες προσεύχονταν στο Θεό «να ρίξει λίγο τουμπεκί
στο ναργιλέ τους επάνω».
Σημαντική πηγή για το ρεμπέτικο είναι οι ηχογραφήσεις, οι οποίες ξεκίνησαν στις αρχές του 1930. Πιο
συγκεκριμένα, το 1932 ο Μάρκος Βαμβακάρης ηχογραφεί τον πρώτο δίσκο, ενώ ένα χρόνο αργότερα,
το 1933, ακολουθεί ο Γιώργος Μπάτης. Το 1934 δημιουργείται η πρώτη επίσημη ρεμπέτικη κομπανία με
την ονομασία «Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς» με τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Γιώργο Μπάτη, τον
Στράτο Παγιουμτζή και τον Ανέστο Δελιά.
Το 1936, η δικτατορία του Μεταξά σηματοδοτεί την έναρξη μίας περιόδου λογοκρισίας για το ρεμπέτικο
με κυριότερο χαρακτηριστικό την προσαρμογή των στίχων και την έλλειψη αναφοράς σε ναρκωτικά και
τεκέδες, ενώ με την απαγόρευση των συναθροίσεων, η ρεμπέτικη μουσική περιορίζεται και αδυνατεί
να βρει χώρο έκφρασης. Με τη κήρυξη του πολέμου το 1940, παρά το κλείσιμο των περισσότερων δι-
σκογραφικών εταιρειών και την επακόλουθη παύση των ηχογραφήσεων, γράφονται αρκετά ρεμπέτικα
τραγούδια για τον πόλεμο, ενώ πολλά που κυριάρχησαν και τραγουδήθηκαν, ήταν αυτά που εγκωμίαζαν
τους μόχθους και τις προσπάθειες των αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ) και ήταν συνήθως
πρόσφατες συνθέσεις ή τροποποιήσεις διεθνών αντάρτικων τραγουδιών. Άλλωστε, οι περισσότεροι
ρεμπέτες πήραν ενεργό μέρος στην αντίσταση, γεγονός που αντανακλάται στα βιωματικά τραγούδια
τους, τα οποία όπως είναι αναμενόμενο δεν έχουν χαραχθεί σε δίσκους, ούτε καν μετά τη λήξη του
πολέμου και την επανέναρξη των ηχογραφήσεων (1946).
Μετά την απελευθέρωση από τη γερμανική κατοχή, το ρεμπέτικο εμφανίζεται πάλι στο προσκήνιο.
Βγαίνει, πλέον, από το περιθώριο και αποκτά χαρακτηριστικά μαζικής αποδοχής. Ακολουθεί η λεγόμενη
περίοδος των αρχοντορεμπέτικων, με κύριους τραγουδοποιούς και ερμηνευτές τον Β. Τσιτσάνη και
Μ. Χιώτη, που αλλάζουν στροφή στο ύφος του ρεμπέτικου, αποβάλλοντας τους απρεπείς στίχους που
αναφέρονται στην «παρανομία». Πάντως, η κατοχή και ο Εμφύλιος σηματοδοτούν μία νέα εποχή για το
λαϊκό αυτό είδος μουσικής. Τότε πρωτοεμφανίζεται ο όρος «κοινωνία», που αναδεικνύεται σε κεντρικό
σημείο αναφοράς, και ανοίγει ο δρόμος για τη σύνδεσή του με την πολιτική κατάσταση και την εργατική
τάξη («Δυο δρόμοι τη χωρίζουνε την κοινωνία τούτη/και φέρνουν μαύρη συμφορά, η φτώχεια και τα
πλούτη/της κοινωνίας η διαφορά/φέρνει στον κόσμο μεγάλη συμφορά», απαγορευμένο του Β.Τσιτσάνη).
Βέβαια, αυτή η σύνδεση ποτέ δεν θα ολοκληρωθεί, καθώς η εμπορευματοποίηση του και η μαζικότερη
αποδοχή του αποτελούν τροχοπέδη.
Το ρεμπέτικο αποτελεί κειμήλιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και κρατάει ακόμα ζωντανή τη
συλλογική μνήμη. Οι στίχοι των ρεμπέτικων τραγουδιών έχουν διαχρονική αξία και μπορούν ακόμα και
σήμερα να βρουν εφαρμογή στα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Σήμερα, η
οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση του λαού, η ανάγκη μετανάστευσης της νεολαίας προς αναζήτηση
καλύτερης ζωής και η εναντίωση στην καταπίεση που βιώνουμε, μπορούν να εκφραστούν ακόμα μέσα
από σύγχρονους ερμηνευτές.

Χρήστος Γκίκας
Βίκη Οικονόμου
Αννέτα Σούλου

49
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Δεν θέλουμε
επιβίωση.
Ψάχνουμε για
ζωή!
Το ζήτημα της φοιτητικής αριστεράς, ή πιο ορθά
της αριστεράς εντός των Πανεπιστημίων, γεννά
δυνατότητες, αλλά και ευθύνες, όπως μπορεί να
έχουμε διαγνώσει τόσο από την εμπειρία των
μεγάλων φοιτητικών κινημάτων στη διάρκεια
της μεταπολίτευσης, όσο και από τις μικρές
υλικές νίκες εντός των Συλλόγων. Στην τωρινή
συγκυρία, σε συνθήκες αποδιάρθρωσης του
φοιτητικού συνδικαλισμού -που συντελείται με
την υποτίμηση των παραδοσιακών μορφών του
από τις καθεστωτικές παρατάξεις (ΔΑΠ, ΠΑΣΠ)-,
απομαζικοποίησης των Φοιτητικών Συλλόγων και
αποδυνάμωσης των συλλογικών διαδικασιών και
διεκδικήσεων, η κουβέντα γύρω από την πολιτική
στο Πανεπιστήμιο και το ρόλο που καλείται η
αριστερά να παίξει σε αυτή είναι κάτι παραπάνω
από αναγκαία. Και για να είναι η αριστερά
επαρκής στην επιτέλεση αυτού του έργου θα
πρέπει να απαλλαγεί από τυχόν παθογένειες,
όπως αυτοαναφορικότητες, συμπλέγματα και
περιχαρακώσεις.
Σε μία τέτοια διαδικασία αρμόζει μια συζήτηση σε
βάθος όσον αφορά το νέο πεδίο δυνατοτήτων και
αναγκαιοτήτων, που με τη σειρά τους ορίζουν και
ορίζονται στην σύγκληση των πολιτικών δυνάμεων
της ριζοσπαστικής αριστεράς. Μια συζήτηση
που στο δικό μας Σύλλογο έχει μετρήσει βήματα
με μια σειρά ανασυνθετικών διαδικασιών της
ριζοσπαστικής αριστεράς, που αξονίστηκαν γύρω
από τον κινηματικό συντονισμό μας, αλλά και από
πολιτικά ζητήματα που ταλανίζουν το Σύλλογο.
Φέρουμε μια αντίληψη για την αριστερά σύμφωνα
με την οποία η επιθυμητή σύγκλιση δεν θέλουμε
50
να αποτελεί αυτοσκοπό, ούτε να εντοπίζεται
απλά στο κινηματικό επίπεδο, αλλά να αφορά
το πολιτικό επίπεδο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με
κάποιο «εγκεφαλικό» σχέδιο, αλλά αντίθετα θα
συμβεί ακριβώς στο πεδίο του κινήματος. Φέτος
προσπαθήσαμε να ψηλαφήσουμε μια κινηματική
κατεύθυνση γύρω από την προάσπιση των
ανθρώπινων ρυθμών σπουδών και των βασικών
παροχών με μικρές υλικές νίκες (βλέπε όριο
δήλωσης μαθημάτων, ενδεικτική βαθμολογία,
πίεση για δωρεάν διανομή κωδίκων, κοκ) για τον
τρόπο που οι φοιτητές καλούνται να αντεπεξέλθουν
σε έναν fast-track σταθμό, όπως το Πανεπιστήμιο.
Ένα Πανεπιστήμιο όπου τα κόστη σπουδών
μετακυλίονται συνεχώς στις πλάτες των φοιτητών,
όπως αυτό έχει εξειδικευτεί στη Νομική με την
κανονικοποίηση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά
παράλληλα με την αναδιάρθρωση τους βάσει των
νέων αναγκών της αγοράς εργασίας.
Δώσαμε, όμως, και τη μεγάλη μάχη γύρω απ’ τα
επαγγελματικά δικαιώματα, ζήτημα με το οποίο
ήρθαμε για πρώτη φορά αντιμέτωποι στη Νομική.
Αναφερόμαστε στις εξαγγελίες του προέδρου του
ΔΣΑ για τις 80-200 ώρες υποχρεωτικών σεμιναρίων
ως προαπαιτούμενο για την απόκτηση του
επαγγελματικού δικαιώματος του δικηγορείν. Και
όλα αυτά προφανώς σε άμεση σύνδεση με τον ίδιο
το Φοιτητικό Σύλλογο και με τα μάτια στραμμένα
προς αυτόν.
Όσον αφορά στην εναντίωση στο νόμο Γαβρόγλου,
με τον οποίο επιδιώκεται η αναδιαμόρφωση
του χάρτη σπουδών και κατ’ επέκταση των
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

επαγγελματιών δικαιωμάτων που παρέχονται από
το πτυχίο, ήδη από πέρσι είδαμε να ξετυλίγονται
αγώνες στην Φιλοσοφική Αθήνας, απέναντι στην
απόσπαση της διδακτικής επάρκειας, και στο
ΤΕΙ, απέναντι στις συγχωνεύσεις και καταργήσεις
τμημάτων στο δρόμο για την συγκρότηση του
Παν. Δυτικής Αττικής. Η δική μας απάντηση σε όλα
αυτά δόθηκε με μαζικές Γενικές Συνελεύσεις και
καταλήψεις των ενωτικών αγωνιστικών πλαισίων
στους πληττόμενους Συλλόγους.
Ωστόσο, παράλληλα με ένα κοινό κινηματικό σχέδιο,
θέλουμε και την σύγκλιση των ρευμάτων εντός
της αριστεράς, ως αποτέλεσμα της διαλεκτικής
σχέσης πολιτικής και κινήματος. Στο φόντο αυτό
της ζύμωσης μεταξύ των δυνάμεων της φοιτητικής
αριστεράς και με κεκτημένο τους κοινούς μας
αγώνες ενάντια σε όλα όσα μας πλήττουν -που
καταλήγουν και σε κοινά εκλογικά κατεβάσματα
στις σχολές- υπάρχουν συνεχείς δυνατότητες στη
ριζοσπαστική αριστερά για πολιτική συνεργασία,
με σκοπό να βαθύνει η πολιτική συζήτηση και
όσμωση για την συγκρότηση ενός ηγεμονικού
αριστερού χώρου εντός των σχολών.
Το σχέδιο αυτό, ωστόσο, είναι καταδικασμένο να
αποτύχει εάν περιχαρακωθεί σε μια μικροπολιτική
κουβέντα, μακριά από τις ανάγκες που απαιτεί
η συγκυρία. Αναφερόμαστε εν ολίγοις σε
δυνάμεις, που ενώ αυτοπροσδιορίζονται ως
αριστερές, κινηματικές και ριζοσπαστικές, στην
ουσία είτε καταλήγουν στο συντηρητισμό και
στην ενσωμάτωση ανέξοδων πολιτικών λογικών
εντός στρατηγικών (ΚΚΕ), είτε στην προ πολλού
κατάρρευση στρατηγικών και ενσωμάτωση
κυρίαρχων πολιτικών κατευθύνσεων διαχείρισης
και ήττας (ΣΥΡΙΖΑ). Επιπλέον, το εν λόγω σχέδιο
αφορά και τη διαμόρφωση ενός πολιτικού ταξικού
συσχετισμού δύναμης στη συγκυρία, που δεν
επιτρέπει ούτε την εύκολη πολιτική αναπαραγωγή
των αγωνιστικών σχεδίων, ούτε την συχνή και
κινηματική έφοδο. Ένα προηγούμενο διάστημα οι
πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν σε μετατοπίσεις
γύρω από κομβικά ζητήματα της σύγχρονης
ταξικής πάλης για την Ελλάδα, όπως είναι αυτό
του ευρώ και της ΕΕ, δημιούργησαν ρήγματα και
όξυναν τα ρεύματα ευρωσκεπτικισμού. Αυτό μας
επιτρέπει και μας επιτάσσει να δημιουργήσουμε
μια βάση συζήτησης, να επικοινωνήσουμε πολιτικά
σε πλάτος και σε βάθος και να προσπαθήσει η
αριστερά να μετασχηματίσει ριζοσπαστικά όλα
εκείνα τα ρεύματα αμφισβήτησης.
στην απογοήτευση και την εξατομίκευση ακριβώς
λόγω και της ίδιας της ανυπαρξίας ενός συλλογικού
οράματος, μιας προοπτικής που θα δίνει νόημα
στον αγώνα για δουλειά και ζωή με αξιοπρέπεια.
Για εμάς, μια ριζοσπαστική αριστερά εντός του
Πανεπιστημίου πρέπει να έχει ως βασική ορίζουσα
της πολιτικής της πρακτικής το ίδιο το κοινωνικό
σώμα, τους φοιτητές, αλλά και τις κύριες αιχμές
σε κινηματικό και πολιτικό επίπεδο. Χρειάζεται
μια αριστερά ριζοσπαστική, αλλά και ανοιχτή στην
πολιτική της φυσιογνωμία, χωρίς να πνίγεται στην
εσωστρέφεια και τις ταυτοτικές λογικές. Χρειάζεται
προσανατολισμός των αιτημάτων και της δράσης
στα ζητήματα που αφορούν τους όρους σπουδών,
εργασίας και ζωής της νεολαίας και μπορούν να
τη συσπειρώσουν. Γύρω από τέτοια ζητήματα
θεωρούμε ότι πρέπει να συνδυάζεται μια
καθημερινή ριζοσπαστική πρακτική, αντίστασης
και διεκδίκησης, με τον αριστερό, αγωνιστικό
πολιτικό λόγο, αλλά και με μια διαρκή συνείδηση
ότι κανένα «υψηλό» πολιτικό προαπαιτούμενο
δεν τίθεται για την καταρχήν συμμετοχή κάποιου
ενεργά στις πολιτικές διαδικασίες και συζητήσεις.
Επιμένουμε σε μια αντισυνδιαχειριστική,
αντιαναδιαρθρωτική και ρηξιακή πολιτική
κατεύθυνση, η οποία δεν χρειάζεται απλώς μια
επικαιροποίηση τύπου «δεν τα βρίσκουμε με τους
καθηγητές και το κράτος και είμαστε με τον αγώνα
και το κίνημα». Χρειάζεται λίγο μεγαλύτερο βάθος
για να απαντήσουμε το πραγματικό ερώτημα της
περιόδου. Μια τοποθέτηση σ’ αυτή την κατεύθυνση
θα πρέπει να διδάσκεται και να ενσωματώνει και
την πείρα ενός προηγούμενου διαστήματος. Είναι
αυτό που έλεγε και ο Μάο Τσε Τουνγκ «Μάθε από
τις μάζες και μετά δίδαξέ τες».

Μέσα σε αυτό το τοπίο, στεκόμαστε και στην

ανάγκη παρέμβασης στο κοινωνικό υποκείμενο
της νεολαίας εντός και εκτός Πανεπιστημίου,
το οποίο δέχεται τη μεγαλύτερη επίθεση στον
τρόπο με τον οποίο δουλεύει, αμείβεται και ζει.
Αυτή τη νεολαία θέλουμε να θέσουμε σε κίνηση,
προβάλλοντας με επιθετικό τρόπο τα συμφέροντα
της γενιάς μας ενάντια στις ασκούμενες αντιλαϊκές,
μνημονιακές πολιτικές. Μια νεολαία που βυθίζεται
51
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να
ικανοποιηθούν οι ανάγκες και οι διεκδικήσεις της
νεολαίας, τόσο στο χώρο της εκπαίδευσης όσο
και στο χώρο της εργασίας, μέσα στο πλαίσιο που
ορίζουν οι πολιτικές των ως τώρα κυβερνήσεων
και της ΕΕ. Στη βάση αυτή, η φοιτητική αριστερά θα
πρέπει να αμφισβητεί το ευρωπαϊκό-μνημονιακό
ΤΙΝΑ (There Is No Alternative), να συνδέει τις
επιμέρους μάχες με αυτόν τον κεντρικό πολιτικό
αγώνα, να αντιτίθεται και να βρίσκεται απέναντι
όχι μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στην ΕΕ στις
μάχες για τα δικαιώματα και το μέλλον της νέας
γενιάς.
Σε αυτή τη συζήτηση αδιαμφισβήτητα αναγκαίο
εργαλείο για εμάς αποτελεί η ύπαρξη ενός
κυττάρου πολιτικοποίησης και συλλογικοποίησης
των αγωνιών της φοιτητιώσσας νεολαίας, ένα
μαζικό και συνάμα ανοιχτό γεωμετρικά πυρήνα
αμφισβήτησης και διεκδίκησης, όπως ένα
αριστερό ριζοσπαστικό σχήμα ανά κοινωνικό χώρο.
Πρόκειται για το βασικό όπλο μιας επανιδρυμένης
αριστεράς στο Πανεπιστήμιο, που θα καταστρέφει
οποιαδήποτε λογική ιμάντα μεταβίβασης
κομματικής γραμμής, και παράλληλα θα φέρνει με
τον πιο πλούσιο τρόπο την πολιτική στα χέρια των
πολλών, χωρίς διακρίσεις. Ένας τέτοιος χώρος, ένα
τέτοιο ριζοσπαστικό σχήμα ανά σχολή, θα μπορεί
να θέτει σε κίνηση πολύ μεγαλύτερες δυναμικές,
θα μπορεί να παντρεύει την αντισυστημική
52
αναζήτηση με τη μαζική πολιτική. Εν τέλει θα
είναι ένα εργαστήρι, όπου θα χωρά από τον πιο
πρωτοπόρο αγωνιστή/-τρια μέχρι τον φοιτητή/
-τρια που αγωνιά για τις διαδικασίες του συλλόγου
του, συνδυάζοντας την πολιτική ταυτότητα και
πρακτική που ορίζεται από το αναγκαίο.
Στο φόντο και των ίδιων των φοιτητικών εκλογών,
η σημασία ενός τέτοιου πλατιού, αριστερού,
ανατρεπτικού κατεβάσματος είναι μεγάλη, όπως
ακριβώς και η επιτυχία του σε πανελλαδικό επίπεδο.
Αυτή η σημασία δεν εντοπίζεται με όρους αριθμών,
αλλά υπό το πρίσμα της αλλαγής συσχετισμών
στο εσωτερικό των φοιτητικών συλλόγων, καθώς
και της καταγραφής ενός ρεύματος αντίστασης,
ριζοσπαστικής αμφισβήτησης και επανεμπλοκής
στην πολιτική στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου.
Ένα ρεύμα το οποίο θα σπάει τη σιωπή του ΤΙΝΑ,
θα έρχεται σε ρήξη με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-
ΑΝΕΛ και δεν θα ανέχεται καμία πολιτική που
θα διαλύει το παρόν και το μέλλον μας. Εν τέλει,
μια τέτοια κατεύθυνση θα αποδείξει ότι τον
δρόμο τον φτιάχνεις προχωρώντας, μακριά από
τον απομονωτισμό, την καθαρότητα και την
αυτοεπιβεβαίωση.
Πέγκυ Κουτσουβέλη
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

«Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ»

Η πλατεία ήταν γεμάτη, με το νόημα που `χει κάτι απ’ τις φωτιές.
Στις γωνίες και τους δρόμους
από συντρόφους οικοδόμους, φοιτητές
και συ έφεγγες στη μέση όλου του κόσμου, κι ήσουν φως μου,
κατακόκκινη νιφάδα σε γιορτή ,
σε γιορτή που δεν ξανάδα στη ζωή μου τη σκυφτή.

Η πλατεία ήτανε άδεια και τρελός απ’ τα σημάδια, σαν σκυλί,

με συνθήματα σκισμένα,
σ’ έναν έρωτα για σένα έχω χυθεί,
στ’ αμφιθέατρο σε ψάχνω, στους διαδρόμους και τους δρόμους,
και ζητώ πληροφορίες και υλικό,
να φωτίσω τις αιτίες που μ’ αφήνουνε μισό.

Η πλατεία είναι γεμάτη

κι απ’ το πρόσωπό σου κάτι έχει σωθεί
στον αγώνα του συντρόφου,
στην αγωνία αυτού του τόπου για ζωή,
στα παιδιά και τους εργάτες, στους πολίτες, στους οπλίτες,
στα πλακάτ και τη σκανδάλη που χτυπά,
η συγκέντρωση ανάβει κι όλα είναι συνειδητά.

-Διονύσης Σαββόπουλος

Στα αμφιθέατρα, στους δρόμους και στις πλατείες, με τους συντρόφους και το
λαό, με τη δική μας αγωνία για ζωή, να δίνουμε και εμείς τη δική μας μάχη, όπως
χρωστάμε στη νεότητα μας, στα όμορφα που πέρασαν, στα καλύτερα που θα
έρθουν...
Με την αριστερά της ανατροπής!

53
Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

Αντί Επιλόγου
…40 χρόνια πριν, το 1979 η νεολαία στάθηκε
αντιμέτωπη μπροστά στο μέλλον που
οραματίζονταν γι’ αυτήν και αποφάσισε να
νικήσει. Η απόσυρση του νόμου 815 σήμανε
πολλά περισσότερα από το σταμάτημα των τότε
κυβερνητικών επιλογών. Σήμανε την απαρχή
του φοιτητικού κινήματος της Μεταπολίτευσης,
που κόντρα στη συναίνεση και στην υποταγή,
έδινε και δίνει μηνύματα νικηφόρων αγώνων σε
ολόκληρη την κοινωνία. Σήμανε το γέννημα μιας
σειράς αγωνιστών, που αρνήθηκαν τη λογική
της στείρας κομματικής παράταξης και επέλεξαν
να αγωνίζονται μέσα από τα συσπειρωσιακά
μορφώματα, τα σχήματα. Μέσα από ανοιχτά
και ζωντανά μορφώματα που θα διαχέουν την
πολιτικοποίηση στους συλλόγους των φοιτητών
και θα αναιρούν το διαχωρισμό της πολιτικής από
το συνδικαλισμό, το διαχωρισμό των αγωνιστών
σε «καθοδηγητές» και υλοποιητές της πολιτικής
γραμμής.
28 χρόνια πριν, στους μεγάλους αγώνες της
νεολαίας το 1990-1991 που στιγματίστηκαν
από νίκες αλλά και από τον αγωνιστή-σύμβολο
Νίκο Τεμπονέρα, η δημιουργία των σχημάτων
της ΕΑΑΚ (Ενιαία Ανεξάρτητη Αριστερή
Κίνηση) συνέχισε να δείχνει έναν άλλο,
ελπιδοφόρο δρόμο στο φοιτητικό κίνημα, ένα
δρόμο αντίστασης στις κυβερνητικές επιλογές,
αντίστασης στην καταστολή του κράτους και του
παρακράτους, αντίστασης σε λογικές ήττας και
συναίνεσης που θα οδηγεί στα μεγάλα κινήματα
των φοιτητών.

54
CONTRA LEGEM ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

Versus: το έντυ
πο Πριν 40 χρόνια, λοιπόν, γεννιέται μια
- “πρόγονος”, τη
Συσπείρωσης Αρ
ιστερών
ς συσπείρωση στη Νομική που γρήγορα
Φοιτητών Νομι
κής ονομάζεται ΣΑΦΝ. Από τις πρώτες
Αριστερές Συσπειρώσεις Φοιτητών. Μετά
από κάποια χρόνια θα βρει το έτερο
-τότε- σχήμα, την ΡΑΠαΝ με το οποίο και
θα ενωθεί υπερβαίνοντας πολιτικές και
ιδεολογικές διαφωνίες, όντας μέσα πλέον
στο δίκτυο σχημάτων ΕΑΑΚ.
Μέσα στο κλίμα ενσωμάτωσης της
Μεταπολίτευσης, μέσα στο κλίμα
ηττοπάθειας της δεκαετίας του ‘90 και
μέχρι σήμερα, με λάθη και επιτυχίες, με
πίστη στο συλλογικό δρόμο, με πείσμα και
αυταπάρνηση κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα,
το σχήμα προσπαθούσε και προσπαθεί
ακόμα να βάλει φραγμούς σε ό,τι
υποθηκεύει το μέλλον μας, να διεκδικήσει
καλύτερους όρους φοίτησης και πολύ
παραπάνω να μετατρέψει το φοιτητικό
σώμα σε μια κοινωνική δύναμη η οποία εν
τέλει θα αποφασίζει, θα διεκδικεί και θα
νικά για τον εαυτό της.
Σε τελική ανάλυση, δεν αποτελεί τίποτα
παραπάνω από την αθροισμένη ανησυχία
και την συλλογικοποιημένη άρνηση και
αμφισβήτηση νέων ανθρώπων
που θέλουν μέσα από τον αγώνα τους

να δουν τα πράγματα
να πηγαίνουν
διαφορετικά.

ΡΑ Π α Ν 1979 - 2017

Σ Α Φ Ν
Ρ ι ζο σ π α σ τ ι κ ή Α ρ ι σ τ ε ρ ή Π α ρ έ μ β α σ η Ν ο μ ι κ ο ύ - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

σχήμα ΕΑΑΚ στη Νομική Αθήνας

55
56