WAWASAN UNTUK KESIHATAN

M
alaysia akan menjadi sebuah negara terdiri daripada individu,
keluarga dan masyarakat yang sihat melalui sistemkesihatan yang
adil dan saksama, cekap, mampu disedia dan diperolehi,
berteknologi sesuai, serasi pelanggan dan bersesuaian dengan persekitaran.
Sistem ini juga akan mengutamakan kualiti, inovasi, promosi kesihatan, hormat
kepada kemuliaan insan serta menggalakkan tanggungjawab individu dan
penyertaan masyarakat ke arah peningkatn mutu kehidupan.

MISI KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

MISI Kementerian Kesihatan ialah mewujudkan penglibatan dan penyertaan

untuk kesihatan bagi meransang dan memudahkan rakyat untuk:-
 Mencapai sepenuhnya kemampuan kesihatan mereka.
 Menghargai kesihatan sebagai aset yang bernilai.
 Mengambil langkah positif meningkatkan lagi dan mengekalkan
status kesihatan bagi menikmati kehidupan yang lebih bermutu.

NILAI KORPORAT KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

1. Perkhidmatan Penyayang
2. Kerja Berpasukan
3. Profesioalisme

1
 FAIL MEJA

UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT

1. DEFINASI
- Fail Meja bagi sesuatu jawatan yang mengandungi maklumat lengkap
untuk membolehkan penyandang jawatan itu menjalankan tugasnya.

2. OBJEKTIF FAIL MEJA

- Memberi panduan yang tegas dan terperinci dalam menjalankan kerja.
- Menambah kefahaman tentang maklumat kerja dan objektif organisasi.
- Menerangkan hubungan kerja sendiri dengan kerja-kerja pegawai lain.

3. OBJEKTIF JABATAN KESIHATAN NEGERI SARAWAK

4. OBJEKTIF PEJABAT KESIHATAN BAHAGIAN SRI AMAN

Untuk meningkatkan taraf kesihatan fizikal, mental dan sosial individu,
keluarga dan masyarakat melalui promosi kesihatan, pencegahan,
rawatan dan pemulihan dengan melaksanakan program-program dan
aktiviti-aktiviti dengan tahap pencapaian yang optima.

2
5. OBJEKTIF UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT
5.1 OBJEKTIF UMUM
Memutuskan semua tali jangkitan kejadian penyakit berjangkit
(Makanan, Minuman, Udara, Titisan, Sentuhan da lain) secara
menyeluruh dengan menjalankan penyiasatan dan pengesanan
punca jangkitan dan mengambil langkah pengawalan dari
merebaknya kejadian penyakit tersebut supaya tidak menimbulkan
masalah kesihatan ke atas masyarakat umum.

5.2 OBJEKTIF KHAS

- To Provide Effective Surveilance And To Carry Out Timely
Intervention Measures.
- Mengurangkan kejadian kes penyakit berjangkit ke suatu tahap
yang paling minima.
- Mengurangkan kekerapan dn jangkamasa wabak kes penyakit
berjangkit.
- Meningkatkan pengetahuan masyarakat mengenai kejadian
sesuatu penyakit berjangkit dan bagaimana cara-cara untuk
mencegahnya melalui program pendidikan kesihatan.

3
6. SENARAI BORANG-BORANG YANG DIGUNAKAN

Antara borang-borang yang digunakan dalam Unit CDC ialah:-

Bil Jenis Borang
1. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera FWBD/CHO/BG/001
2. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Tifoid FWBD/TYP/BG/001
3. Borang penyiasatan Kes/Wabak Keracunan Makanan FWBD/KRM/BG/002
(Daerah  Unit Epid, Pejabat Pengarah, JKNS)
4. Borang penyiasatan Kes,kotek, Disenteri FWBD/DYS/BG/001
5. Borang penyiasatan Kes,kotek, Hepatitis A FWBD/HPA/BG/001
6. Borang Laporan Kes HIV/AIDS Dan Kematian BORANG HIV /
AIDS - 79
7. Borang penyiasatan dan notifikasi HIV/ AIDS HIV 101/94
8. Borang Permohonan Dan Keputusan Ujian Makmal MSLF: 01/2004
9. Borang Analisis untuk Mikrobiologi (Swab) H 198 (Rev.10/74)
10. Borang Analisis untuk Mikrobiologi (Urine/stool/csf dll) H 401
11. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera FWBD/CHO/BG/001
12. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera FWBD/CHO/BG/001

4
7. SENARAI TUGAS-TUGASAN DALAM UNIT KAWALAN DAN PENCEGAHAN
PENYAKIT-PENYAKIT BERJANGKIT

Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran yang menjalankan aktiviti

pencegahan dan kawalan penyakit-penyakit berjangkit adalah terlebih
dahulu dilantik sebagai Pegawai Diberi Kuasa dalam bahagian I
Seksyen 3 (1) Akta Pencegahan Dan Kawalan Penyakit-Penyakit
Berjangkit 1988.

Antara tugas-tugasnya adalah:-

1. Merekodkan semua kes-kes penyakit berjangkit untuk kajian dan

mengetahui kedudukannya tiap-tiap hari, minggu, bulan dan tahun.
2. Menyediakan laporan-laporan harian, mingguan, bulanan, suku
tahunan, setengah tahunan dan tahunan mengenai kes-kes penyakit
berjangkit mengikut seperti yang diarahkan mengikut masa ke
semasa.

5
 3. Membuat penyiasatan segera semua kes-kes penyakit berjangkit
yang dilaporkan kepada Pegawai Kesihatan untuk mengesan punca
dan mengawal keadaan supaya tidak merebak.
4. Menyelenggarakan kerja-kerja 'Disinfection' dan 'Disinfestation'.
5. Menganalisa semua kes-kes yang disiasat dan mengesyurkan
pengawalan dan pencegahan yang sewajarnya kepada Pegawai
Kesihatan.
6. Memberi suntikan pelalian kepada kontek-kontek pesakit dengan
tujuan untuk mengawal jangkitan dari merebak.
7. Mengambil contoh-contoh darah, najis, muntah, kahak, makanan, air
dan sebagainya untuk pemeriksaan dan menentukan punca
jangkitan.
8. Mengendalikan kerja-kerja pengeluaran Sijil Kesihatan Antarabangsa
di bawah 'International Health Regulation' dengan memberi suntikan
pelalian dan sebagainya.
9. Bertugas sebagai ahli pasukan kesihatan dalam kerja berhubung
dengan wabak dan bencana alam. (spt banjir)
10. Menganalisa data-data yang dikumpul dan sediakan laporannya
untuk Pegawai Kesihatan.
11. Menyedia dan mengemaskinikan semua graf-graf, peta-peta gerakan
dan data-data penting mengenai penyakit berjangkit.
12. Mencari dan mengesan kontek pesakit, menjalankan kawalan dan
mencegah penyakit dari merebak.
13. Menjalankan kajian Epidemiologi di dalam Rancangan Kawalan dan
'Surveillance' penyakit berjangkit.
14. Menjalankan kerja-kerja pengawasan apabila diperlukan untuk
mengawasi keluarga atau kontek bagi tujuan mengenai penyakit
berjangkit melalui ceramah, pameran, dailog dan sebagainya.

8. SENARAI UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN-PERATURAN

8.1 Akta Pencegahan Dan Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988
8.2 Akta Makanan 1983

6
8.3 Peraturan-Peraturan Kawalan Hasil Tembakau 1993
8.4 Perintah Am
8.4.1 Bab B - Elaun-Elaun
8.4.2 Bab C - Cuti
8.4.3 Bab D - Disiplin

7
9. Senarai Tugas, Kuasa Dan Hubungan Pegawai Dengan Pegawai Yang Lain Di Pejabat Kesihatan

Tugas Pegawai Tugas Dan Tanggungjawab Kuasa Yang Tugas Pegawai Lain Yang
Atasan Yang Ada Diberi Ada Hubungan Serta Jenis
Hubungan Hubungan

1. Pegawai Kesihatan 1. Menerima maklumat kes melalui Borang Health 1/ Akta 1. Pengarah Hospital
Daerah Borang (Peraturan 1) dan juga melalui telefon. Pencegahan Notifikasi Kes.
- 2. Merekodkan kes. Dan Kawalan 2. Jabatan Kimia.
mengarahkan 3. Menyiasatkan kes. Penyakit- (Analisa Keracunan)
PPKPK untuk 4. Menjalankan kerja-kerja Pencegahan dan Kawalan Penyakit 3. Ahli Kaji Kuman
tindakan di Lapangan. Berjangkit 1988 4. Pembantu Makmal.
selanjutnya 5. Menyiapakan laporan lengkap berkenaan - Akta 342 -menjalankan Ujian-
penyiasatan kes. ujian Bakteriologi ke
2. Penolong Pegawai 6. Menjalankan kerja-kerja pengawasan dan tindakan atas semua contoh
Kesihatan Kanan susulan. yang dihantar
-mengarahkan 7. Memberikan pendidikan kesihatan kepada pesakit, 5. Pekerja Rendah Am
PPKP DCD untuk kontek, dan masyarakat kawasan yang terlibat. -menjalankan kerja
membuat siasatan 8. Mengawasi kerja-kerja Pengurusan Jenazah disefeksi semburan
serta langkah Pesakit AIDS lysol dan lain-lain.
kawalan dan

8
pencegahan

9
 10. PROSES KERJA
PENYIASATAN KES PENYAKIT BERJANGKIT

BIL PROSES KERJA PEGAWAI YANG SESI UNDANG-

MELULUSKAN/ UNDANG ATAU
DIRUJUK PERATURAN
1. Terima laporan (Borang[Peraturan 1]) Pegawai Akta Kawalan Dan
dari Hospital, Pusat Kesihatan dan Perubatan Pencegahan
Klinik Swasta. Ahli Kajikuman Penyakit
Berjangkit 1988
2. Merekodkan kes penyakit berjangkit PPKPK
yang dilaporkan (buku rekod -
MS.Excel)

3. Melaporkan kepada Unit

Epidemiologi Pejabat Pengarah
Kesihatan Negeri. (JKN)

4. Menyiapkan peralatan dan

kelengkapan untuk kerja siasatan
dan kawalan serta pencegahan
penyakit berjangkit.

5. Temubual dengan pesakit/ kontek

untuk mendapatkan maklumat serta
data berkenaan penyakit berjangkit
yang diperlukan.

6. Menjalankan kerja-kerja pencegahan

dan kawalan dengan menjalankan
kerja disinfeksi dan pengambilan
contoh-contoh. (Najis/ rectal swab,
air, makanan dll)

10
7. Memberikan pendidikan kesihatan
kepada pesakit dan kontek.

Menyiapkan laporan lengkap

Terima laporan kes penyakit berjangkit
melalui telefon/ Borang Notis/ Borang
berkenaan siasatan kes 1(Sek
Health penyakit
10 APDPPB 1988)

berjangkit.
Merekod Kes

Laporan dihantar ke Unit

Beritahu PPKPK, MOH dan kemudian
Epidemiologi Pejabat Pengarah
beritahu JKN jika penyakit tersebut
dikehendaki melapor melalui telefon.
Kesihatan Negeri.

Sediakan peralatan, ubat semburan, botol,

Kerja-kerja tindakanmedia,
susulan (follow-
pemandu dan beberapa orang
pembantu jika perlu.
up) mengikut jenis penyakit
berjangkit. Pergi ke hospital untuk temubual pesakit
dan dapatkan data-data yang diperlukan
Bah IV Sek 18 (1) (a)

Pergi ke rumah pesakit

Sek 18 (1) (b)

Menjalankan kerja-kerja penyiasatan,

pengawalan dan pencegahan.

Menyiasat Pencegahan/Pengawalan

Periksa keadaan alam Basmi Ambil Najis Ambil Klorin

sekitar kuman R/Swab Sampel air/ Telaga
Makanan

Buat sukatan Isi borang Guna bekas Kira isipadu

campuran analisis steril air telaga

Buat Hantar ke Hantar ke Bubuh

semburan makmal makmal utk dengan betul
analisis

Pendidikan Kesihatan
11. CARTA ALIRAN KERJA Sek 11(3)(a)(b)(c)(4)
Follow Up
Menyediakan Laporan

11
Menghantar laporan ke Unit Epidemiologi
Pejabat Pengarah Kesihatan Negeri
12. CARTA ALIRAN PENGAWASAN (SURVELLANCE) PENYAKIT BERJANGKIT

12
 Penentuan ke atas beberapa kawasan:-
- kawasan yang ada rekod kes penyakit berjangkit.
- kawasan bersisiko tinggi (taraf kebersihan premis
makanan rendah.

Menyediakan check list dan memeriksa

peralatan untuk kerja2 persampelan bagi tujuan
pengawasan.

Menjalankan kerja2 persampelan makanan/air

mengikut garis panduan kesihatan
(menggunakan peralatan dan bekas2sterile)
Mengambil contoh najis/ rektal swab
pengendali2 makanan

Menghantar contoh makanan/ air ke makmal

untuk ujian mikrobiologi dengan segera serta
borang2 analisa berkaitan yang lengkap

Keputusan

Negatif Positif

Tindakan susulan diambil

Pendidikan Kesihatan
Tamat Tindakan Undang2
Rawatan jika didapati Pengendali
Makanan positif

Menghantar laporan ke Unit

Epidemiologi Pejabat Pengarah
Kesihatan Negeri

UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT

13
1. Setiap kejadian kes penyakit berjangkit akan disiasat sebaik sahaja kes
dilaporkan untuk mengesan punca dan mengambil langkah-langkah
kawalan dan pencegahan supaya penyakit tersebut tidak merebak.
2. Semua kontek pesakit penyakit berjangkit akan disiasat dan diambil contoh
najis atau spesimen yang lain mengikut jenis penyakit dalam masa yang
secepat mungkin dan dihantar ke makmal untuk dianalisa dalam masa 24
jam.
3. Proses pengurusan dan pengkebumian jenazah AIDS hendaklah dengan
segera dalam tempoh 24 jam.
4. Memastikan tiada perokok di kawaan yang dilarang dengan menjalankan
Penguatkuasaan Undang-Undang setiap masa.
5. Pengeluaran Sijil Kesihatan Antarabangsa di bawah "International Health
Regulation " akan disiapkan dalam masa 20 minit termasuk proses
pendaftaran dan suntikan pelalian.
6. Pengurusan buku kesihatan Tanung Haji kepada semua bakal Haji akan
disiapkan dalam masa 20 minit termasuk proses pendaftaran dan suntikan
pelalian.

NORMA KERJA - PENYIASATAN PENYAKIT BERJANGKIT

14
BIL JENIS KERJA MASA YANG
DIAMBIL
1. Merekod kes 5 minit
2. Beritahu PPKPK, Pegawai Kesihatan Daerah dan 10 minit
Pengarah Kesihatan Negeri melalui telefon.
3. Sediakan peralatan mengikut check list 20 minit
4. Temubual pesakit di hospital 60 minit
5. Pergi ke rumah pesakit 60 minit
6. Pemeriksaan keadaan sekeliling rumah pesakit 30 minit
7. Temubual dengan konteks untuk mendapatkan maklumat 60 minit
dan contoh-contoh yang diperlukan
8. Memberi pendidikan kesihatan 60 minit
9. Hantar contoh ke makmal bakteriologi 60 minit
10. Menyediakan laporan 30 minit

13. CHECKLIST BAGI KERJA PENYIASATAN DAN KAWALAN PENYAKIT

BERJANGKIT

BIL PERKARA ADA TIADA

1. Borang-borang siasatan
2. Clip Board

15
3. Lysol
4. Media
- Selenite F.
- APW (Alkaline Pepton Water)
- Carrie Blair
5. Sterile Pack
6. Sterile Swab
7. Botol Sterile
8. Label
9. Chloride of Lime
10. Ice Box/ Snow Box
11. Comparater
12. Reagent (DPD No.1)
13. Peralatan Persampelan
14.
15.
16.
17.

16
14. Senarai Tugas, Kuasa Dan Hubungan Pegawai Dengan Pegawai Lain dalam Unit Kawalan Penyakit Berjangkit Pengurusan Jenazah Pesakit HIV/ AIDS

Tugas Pegawai Atasan Tugas Dan Tanggungjawab Kuasa Yang Diberi Tugas Pegawai Lain
Yang Ada Hubungan Yang Ada Hubungan
Serta Jenis Hubungan

1. Pegawai Kesihatan
Daerah
- 3. Menyediakan
mengarahkan
PPKPK untuk tindakan
Selanjutnya
2. Penolong Pegawai
Kesihatan Persekitaran
Kanan
- mengarahkan PPKP
CDC untuk membuat
siasatan serta langkah
kawalan dan
pencegahan
1. Menerima Laporan Kematian dan pengesahan. Seksyen 16. Pemandu Kenderaan
2. Merekod.
Peralatan yang mencukupi Akta Pencegahan
mengikut Check List. Dan Kawalan
4. Ke lokasi Kematian Penyakit-Penyakit
- menyelia kerja-kerja memandikan jenazah Berjangkit 1988
mengikut peraturan dan garis panduan.
5. Ke tabah Perkuburan ( Akta 342)
- menyelia kerja-kerja Pengkebumian jenazah
mengikut peraturan dan garis panduan.

17
 PROSES KERJA
PENGURUSAN JENAZAH HIV/ AIDS

BIL PROSES KERJA PEGAWAI YANG SESI UNDANG-

MELULUSKAN/ UNDANG ATAU
DIRUJUK PERATURAN

1. Menerima dan mengesahkan Pegawai Seksyen 16.

Laporan Kematian. Kesihatan
Daerah (PKD) Akta Pencegahan
2. Merekod kematian dalam buku Dan Pengawalan
kematian HIV/ AIDS Penolong Penyakit
Pegawai Berjangkit 1988
3. Menyediakan Peralatan Mandi Kesihatan
Jenazah mengikut Garis Panduan Kanan (PPKPK)

4. Menyelia kerja-kerja Pemandian

Jenazah pesakit HIV/ AIDS
mengikut Garis Panduan

5. Menyelia kerja-kerja Pengkebumian

jenazah HIV/ AIDS mengikut Garis
Panduan

CARTA ALIRAN PENGURUSAN JENAZAH HIV/ AIDS

18
Terima laporann kematian
pesakit HIV/ AIDS

Merekod Laporan
Kematian

Daftar dalam Buku

Daftar Kematian

Laporkan kepada
Pejabat Pengarah
Kesihatan Negeri

Sedia peralatan
untuk pengurusan (Seperti dalam senarai check list)
Mandi Jenazah
pesakit HIV/ AIDS

Menyelia kerja2 (Ikut garis panduan)

Mandi Jenazah

Menyelia kerja2 (Ikut garis panduan)

Pengkebumian
Mayat

19
 CHECKLIST UNTUK PENGURUSAN JENAZAH PESAKIT HIV/ AIDS

BIL PERKARA ADA TIADA

1. Sodium Hipoklorid (Klorox)
2. Kapas
3. Baldi
4. Sarung Tangan
Terima Laporan Daripada
5. Mask Makmal/ Institusi/ Daerah

6. Apron
7. Kasut Getah Panjang (Wellington Boot)
8. Body Bag Siasatan Kes
9. Serbuk Kelorin
10. Gunting

Pesakit Dijumpai Pesakit Meninggal Pesakit Tidak Diumpai

NORMA KERJA - PENGURUSAN JENAZAH HIV/ AIDS

Sediakan Borang Siasatan Investigation Details
HIV APPENDIX 5 (I.D.)

BIL JENIS KERJA MASA YANG

DIAMBIL
Klinikal
1. Finding Pesakit
Mengesahkan Kematian dan merekod kestidak dapat
Kematian Pesakit pindah ke
5 minit
(MOH/M&HO/PAKAR) dikesan Daerah/ Negeri lain
dalam buku daftar kematian
2. Beritahu PPKPK, Pegawai Kesihatan Daerah dan 10 minit
Pengarah Kesihatan Negeri melalui telefon
Sessi Kaunseling Hantar laporan ke
3. Sediakan peralatan mengikut Check List
(SN/MA/MOH/PAKAR) 20 Daerah/
minit Negeri
4. Perjalanan ke lokasi kematian 60 minit
berkenaan
5. Menyelia kerja-kerja memandikan jenazah mengikut garis 60 minit
panduan
6. Perjalanan ke arah perkuburan dan menyelia kerja-kerja 120 minit
pengkebumian jenazah pesakit

FLOW CHART
Laporan Kepada Pejabat
PENYIASATAN KES HIV
Kesihatan (WESTERN
Negeri (P.K.N) BLOT +VE)

Catatan:
Tanggungjawab PPKP
Tanggungjawab Pegawai berkenaan
20
Laporan mesti dihantar dalam masa 7 hari dari tarikh notifikasi
tanpa mengambilkira "Clinical Finding
 ELISA TEST

Positif

Ya Penjara
Tidak
Serenti
Pej. Kes
Siasatan Daerah

W/Blot

Positif Tamat
Tidak

Ya

Pindah Masuk
Notifikasi HIV +VE

W/Blot ELISA
Pejabat Kesihatan +VE +VE
Daerah

Sudah Belum Siasat

Siasat Siasat
Kes Tempatan Kes pindah keluar

Siasat W/Blot W/Blot

CARTA ALIR PENYALURAN MAKLUMAT ANTARA NEGERI/ DAERAH/ AGENSI(kes
+VE -VE
baru)
Pejabat Kesihatan Pengawasan
Daerah - Destinasi kes
Siasat
Tamat

21
Pejabat Kesihatan
Negeri Sarawak
15. NORMA KERJA
16.

22
23