WAWASAN UNTUK KESIHATAN

alaysia akan menjadi sebuah negara terdiri daripada individu,

keluarga dan masyarakat yang sihat melalui sistemkesihatan yang
adil dan saksama, cekap, mampu disedia dan diperolehi,

berteknologi sesuai, serasi pelanggan dan bersesuaian dengan persekitaran.

Sistem ini juga akan mengutamakan kualiti, inovasi, promosi kesihatan, hormat
kepada kemuliaan insan serta menggalakkan tanggungjawab individu dan
penyertaan masyarakat ke arah peningkatn mutu kehidupan.

MISI KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

MISI Kementerian Kesihatan ialah mewujudkan penglibatan dan penyertaan

untuk kesihatan bagi meransang dan memudahkan rakyat untuk:

Mencapai sepenuhnya kemampuan kesihatan mereka.

Menghargai kesihatan sebagai aset yang bernilai.

Mengambil langkah positif meningkatkan lagi dan mengekalkan

status kesihatan bagi menikmati kehidupan yang lebih bermutu.

NILAI KORPORAT KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

1. Perkhidmatan Penyayang
2. Kerja Berpasukan
3. Profesioalisme

FAIL MEJA
UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT
1.

DEFINASI
- Fail Meja bagi sesuatu jawatan yang mengandungi maklumat lengkap
untuk membolehkan penyandang jawatan itu menjalankan tugasnya.

2.

OBJEKTIF FAIL MEJA

- Memberi panduan yang tegas dan terperinci dalam menjalankan kerja.
- Menambah kefahaman tentang maklumat kerja dan objektif organisasi.
- Menerangkan hubungan kerja sendiri dengan kerja-kerja pegawai lain.

3.

OBJEKTIF JABATAN KESIHATAN NEGERI SARAWAK

4.

OBJEKTIF PEJABAT KESIHATAN BAHAGIAN SRI AMAN

Untuk meningkatkan taraf kesihatan fizikal, mental dan sosial individu,
keluarga dan masyarakat melalui promosi kesihatan, pencegahan,
rawatan dan pemulihan dengan melaksanakan program-program dan
aktiviti-aktiviti dengan tahap pencapaian yang optima.

5.

OBJEKTIF UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT

5.1 OBJEKTIF UMUM
Memutuskan semua tali jangkitan kejadian penyakit berjangkit
(Makanan, Minuman, Udara, Titisan, Sentuhan da lain) secara
menyeluruh dengan menjalankan penyiasatan dan pengesanan
punca

jangkitan

dan

mengambil

langkah

pengawalan

dari

merebaknya kejadian penyakit tersebut supaya tidak menimbulkan

masalah kesihatan ke atas masyarakat umum.
5.2 OBJEKTIF KHAS
-

To Provide Effective Surveilance And To Carry Out Timely

Intervention Measures.

Mengurangkan kejadian kes penyakit berjangkit ke suatu tahap

yang paling minima.

Mengurangkan kekerapan dn jangkamasa wabak kes penyakit

berjangkit.

Meningkatkan pengetahuan masyarakat mengenai kejadian

sesuatu penyakit berjangkit dan bagaimana cara-cara untuk
mencegahnya melalui program pendidikan kesihatan.

6.

SENARAI BORANG-BORANG YANG DIGUNAKAN

Antara borang-borang yang digunakan dalam Unit CDC ialah:Bil

1.
2.
3.

Jenis Borang
Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera
FWBD/CHO/BG/001
Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Tifoid
FWBD/TYP/BG/001
Borang penyiasatan Kes/Wabak Keracunan Makanan FWBD/KRM/BG/002

4.
5.
6.

(Daerah Unit Epid, Pejabat Pengarah, JKNS)

Borang penyiasatan Kes,kotek, Disenteri
Borang penyiasatan Kes,kotek, Hepatitis A
Borang Laporan Kes HIV/AIDS Dan Kematian

FWBD/DYS/BG/001
FWBD/HPA/BG/001
BORANG HIV /

AIDS - 79
7. Borang penyiasatan dan notifikasi HIV/ AIDS
HIV 101/94
8. Borang Permohonan Dan Keputusan Ujian Makmal
MSLF: 01/2004
9. Borang Analisis untuk Mikrobiologi (Swab)
H 198 (Rev.10/74)
10. Borang Analisis untuk Mikrobiologi (Urine/stool/csf dll) H 401
11. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera
FWBD/CHO/BG/001
12. Borang penyiasatan Kes,kotek, Pembawa Kolera
FWBD/CHO/BG/001

7.

SENARAI TUGAS-TUGASAN DALAM UNIT KAWALAN DAN PENCEGAHAN PENYAKITPENYAKIT BERJANGKIT

Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran yang menjalankan aktiviti
pencegahan dan kawalan penyakit-penyakit berjangkit adalah terlebih
dahulu dilantik sebagai Pegawai Diberi Kuasa dalam bahagian I
Seksyen 3 (1) Akta Pencegahan Dan Kawalan Penyakit-Penyakit
Berjangkit 1988.
Antara tugas-tugasnya adalah:1. Merekodkan semua kes-kes penyakit berjangkit untuk kajian dan
mengetahui kedudukannya tiap-tiap hari, minggu, bulan dan tahun.
2. Menyediakan laporan-laporan harian, mingguan, bulanan, suku
tahunan, setengah tahunan dan tahunan mengenai kes-kes penyakit
berjangkit mengikut seperti yang diarahkan mengikut masa ke
semasa.

3. Membuat penyiasatan segera semua kes-kes penyakit berjangkit

yang dilaporkan kepada Pegawai Kesihatan untuk mengesan punca
dan mengawal keadaan supaya tidak merebak.
4. Menyelenggarakan kerja-kerja 'Disinfection' dan 'Disinfestation'.
5. Menganalisa semua kes-kes yang disiasat dan mengesyurkan
pengawalan dan pencegahan yang sewajarnya kepada Pegawai
Kesihatan.
6. Memberi suntikan pelalian kepada kontek-kontek pesakit dengan
tujuan untuk mengawal jangkitan dari merebak.
7. Mengambil contoh-contoh darah, najis, muntah, kahak, makanan,
air dan sebagainya untuk pemeriksaan dan menentukan punca
jangkitan.
8. Mengendalikan

kerja-kerja

pengeluaran

Sijil

Kesihatan

Antarabangsa di bawah 'International Health Regulation' dengan

memberi suntikan pelalian dan sebagainya.
9. Bertugas sebagai ahli pasukan kesihatan dalam kerja berhubung
dengan wabak dan bencana alam. (spt banjir)
10. Menganalisa data-data yang dikumpul dan sediakan laporannya
untuk Pegawai Kesihatan.
11. Menyedia dan mengemaskinikan semua graf-graf, peta-peta
gerakan dan data-data penting mengenai penyakit berjangkit.
12. Mencari dan mengesan kontek pesakit, menjalankan kawalan
dan mencegah penyakit dari merebak.
13. Menjalankan kajian Epidemiologi di dalam Rancangan Kawalan
dan 'Surveillance' penyakit berjangkit.
14. Menjalankan kerja-kerja pengawasan apabila diperlukan untuk
mengawasi keluarga atau kontek bagi tujuan mengenai penyakit
berjangkit melalui ceramah, pameran, dailog dan sebagainya.

8.

SENARAI UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN-PERATURAN

8.1 Akta Pencegahan Dan Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988
8.2 Akta Makanan 1983
6

8.3 Peraturan-Peraturan Kawalan Hasil Tembakau 1993

8.4 Perintah Am
8.4.1 Bab B -

Elaun-Elaun

8.4.2 Bab C -

Cuti

8.4.3 Bab D -

Disiplin

9.

SENARAI TUGAS, KUASA DAN HUBUNGAN PEGAWAI DENGAN PEGAWAI YANG LAIN DI PEJABAT KESIHATAN

Tugas
Atasan

Pegawai
Yang

Tugas Dan Tanggungjawab

Kuasa Yang

Tugas Pegawai Lain Yang

Diberi

Ada Hubungan Serta Jenis

Ada

Hubungan

Hubungan

1. Pegawai Kesihatan 1. Menerima maklumat kes melalui Borang Health 1/ Akta

1.

Daerah

Borang (Peraturan 1) dan juga melalui telefon.

mengar

Pencegahan

2. Merekodkan kes.

Dan

ahkan

3. Menyiasatkan kes.

Penyakit-

PPKPK untuk

4. Menjalankan kerja-kerja Pencegahan dan Kawalan Penyakit

tindakan
selanjutnya

di Lapangan.

Kawalan

Berjangkit 1988

5. Menyiapakan

laporan

lengkap

berkenaan

Kesihatan Kanan
-mengarahkan
PPKP DCD untuk
membuat siasatan
serta langkah

Hospital

Notifikasi Kes.
2.

Jabatan

Kimia.

(Analisa Keracunan)
3.

Ahli Kaji Kuman

4.

Pembantu Makmal.

- Akta 342

-menjalankan Ujian-

penyiasatan kes.
2. Penolong Pegawai

Pengarah

ujian Bakteriologi ke

6. Menjalankan kerja-kerja pengawasan dan tindakan

atas

susulan.

semua

contoh

yang dihantar

7. Memberikan pendidikan kesihatan kepada pesakit,

kontek, dan masyarakat kawasan yang terlibat.
8. Mengawasi

kerja-kerja

Pesakit AIDS

kawalan dan

Pengurusan

Jenazah

5.

Pekerja Rendah Am
-menjalankan kerja
disefeksi semburan
lysol dan lain-lain.

pencegahan

10.

PROSES KERJA
PENYIASATAN KES PENYAKIT BERJANGKIT

BIL

PROSES KERJA

PEGAWAI YANG
MELULUSKAN/

SESI UNDANG-UNDANG
ATAU

PERATURAN

DIRUJUK

1.

Terima laporan (Borang[Peraturan 1]) Pegawai

Akta Kawalan Dan

dari Hospital, Pusat Kesihatan dan Perubatan

Pencegahan

Klinik Swasta.

Penyakit

Ahli Kajikuman

Berjangkit 1988
2.

Merekodkan kes penyakit berjangkit PPKPK

yang

dilaporkan

(buku

rekod

MS.Excel)
3.

Melaporkan
Epidemiologi

kepada
Pejabat

Unit
Pengarah

Kesihatan Negeri. (JKN)

4.

Menyiapkan

peralatan

dan

kelengkapan untuk kerja siasatan

dan

kawalan

serta

pencegahan

penyakit berjangkit.
5.

Temubual dengan pesakit/ kontek

untuk mendapatkan maklumat serta
data berkenaan penyakit berjangkit
yang diperlukan.

6.

Menjalankan kerja-kerja pencegahan

dan kawalan dengan menjalankan
kerja

disinfeksi

dan

pengambilan

contoh-contoh. (Najis/ rectal swab,

air, makanan dll)

10

7.

Memberikan

pendidikan

kesihatan

kepada pesakit dan kontek.

Menyiapkan

laporan
lengkap
Terima laporan
kes penyakit berjangkit
melalui telefon/ Borang Notis/ Borang
kes 1(Sek
penyakit
Health
10 APDPPB 1988)

berkenaan siasatan
berjangkit.

Merekod Kes

Laporan

dihantar

Epidemiologi

ke

Unit

Beritahu PPKPK, MOH dan kemudian

Pejabat
Pengarah
beritahu JKN jika penyakit tersebut

Kesihatan Negeri.

dikehendaki melapor melalui telefon.

Sediakan peralatan, ubat semburan, botol,

Kerja-kerja tindakanmedia,
susulan
(followpemandu
dan beberapa orang
up)

mengikut

berjangkit.

jenis

pembantu jika perlu.

penyakit

Pergi ke hospital untuk temubual pesakit

dan dapatkan data-data yang diperlukan
Bah IV Sek 18 (1) (a)

Pergi ke rumah pesakit

Sek 18 (1) (b)

Menjalankan kerja-kerja penyiasatan,

pengawalan dan pencegahan.

Menyiasat

Periksa keadaan alam

sekitar

11.

Pencegahan/Pengawalan

Basmi
kuman

Ambil Najis
R/Swab

Ambil
Sampel air/
Makanan

Klorin
Telaga

Buat sukatan
campuran

Isi borang
analisis

Guna bekas
steril

Kira isipadu
air telaga

Buat
semburan

Hantar ke
makmal

Hantar ke
makmal utk
analisis

Bubuh
dengan betul

CARTA ALIRAN KERJA

Pendidikan Kesihatan
Sek 11(3)(a)(b)(c)(4)

Follow Up
Menyediakan Laporan

11
Menghantar laporan ke Unit Epidemiologi
Pejabat Pengarah Kesihatan Negeri

12.

CARTA ALIRAN PENGAWASAN (SURVELLANCE) PENYAKIT BERJANGKIT

12

Penentuan ke atas beberapa kawasan:- kawasan yang ada rekod kes penyakit berjangkit.
- kawasan bersisiko tinggi (taraf kebersihan premis
makanan rendah.

Menyediakan check list dan memeriksa

peralatan untuk kerja2 persampelan bagi tujuan
pengawasan.

Menjalankan kerja2 persampelan makanan/air

mengikut garis panduan kesihatan
(menggunakan peralatan dan bekas2sterile)
Mengambil contoh najis/ rektal swab
pengendali2 makanan

Menghantar contoh makanan/ air ke makmal

untuk ujian mikrobiologi dengan segera serta
borang2 analisa berkaitan yang lengkap

Keputusan
Negatif

Positif

Tindakan susulan diambil

Pendidikan Kesihatan
Tindakan Undang2
Rawatan jika didapati Pengendali
Makanan positif

Tamat

Menghantar laporan ke Unit

Epidemiologi Pejabat Pengarah
Kesihatan Negeri

UNIT KAWALAN PENYAKIT BERJANGKIT

13

1.

Setiap kejadian kes penyakit berjangkit akan disiasat sebaik sahaja

kes dilaporkan untuk mengesan punca dan mengambil langkah-langkah

kawalan dan pencegahan supaya penyakit tersebut tidak merebak.
2.

Semua kontek pesakit penyakit berjangkit akan disiasat dan diambil

contoh najis atau spesimen yang lain mengikut jenis penyakit dalam masa
yang secepat mungkin dan dihantar ke makmal untuk dianalisa dalam masa
24 jam.
3.

Proses pengurusan dan pengkebumian jenazah AIDS hendaklah

dengan segera dalam tempoh 24 jam.

4.

Memastikan tiada perokok di kawaan yang dilarang dengan

menjalankan Penguatkuasaan Undang-Undang setiap masa.

5.

Pengeluaran Sijil Kesihatan Antarabangsa di bawah "International

Health Regulation " akan disiapkan dalam masa 20 minit termasuk proses
pendaftaran dan suntikan pelalian.
6.

Pengurusan buku kesihatan Tanung Haji kepada semua bakal Haji

akan disiapkan dalam masa 20 minit termasuk proses pendaftaran dan

suntikan pelalian.

NORMA KERJA - PENYIASATAN PENYAKIT BERJANGKIT

14

Bil

Jenis Kerja

1.
2.

Merekod kes
Beritahu PPKPK,

dan

Diambil
5 minit
10 minit

3.
4.
5.
6.
7.

Pengarah Kesihatan Negeri melalui telefon.

Sediakan peralatan mengikut check list
Temubual pesakit di hospital
Pergi ke rumah pesakit
Pemeriksaan keadaan sekeliling rumah pesakit
Temubual dengan konteks untuk mendapatkan maklumat

20 minit
60 minit
60 minit
30 minit
60 minit

8.
9.
10.

dan contoh-contoh yang diperlukan

Memberi pendidikan kesihatan
Hantar contoh ke makmal bakteriologi
Menyediakan laporan

60 minit
60 minit
30 minit

13.

Masa yang

Pegawai

Kesihatan

Daerah

Checklist Bagi Kerja Penyiasatan Dan Kawalan Penyakit Berjangkit

Bil
1.

Perkara
Borang-borang siasatan

2.

Clip Board

3.

Lysol

Ada

15

Tiada

4.

Media
- Selenite F.
- APW (Alkaline Pepton Water)
- Carrie Blair

5.

Sterile Pack

6.

Sterile Swab

7.

Botol Sterile

8.

Label

9.

Chloride of Lime

10.

Ice Box/ Snow Box

11.

Comparater

12.

Reagent (DPD No.1)

13.

Peralatan Persampelan

14.
15.
16.
17.

16

14.

Senarai Tugas, Kuasa Dan Hubungan Pegawai Dengan Pegawai Lain dalam Unit Kawalan Penyakit Berjangkit
Pengurusan Jenazah Pesakit HIV/ AIDS

Tugas

Pegawai

Atasan

Tugas Dan Tanggungjawab

Kuasa Yang Diberi

Yang Ada Hubungan

Tugas
Yang

Pegawai
Ada

Lain

Hubungan

Serta Jenis Hubungan

1. Pegawai Kesihatan
Daerah

Seksyen 16.

2. Merekod.
mengarahka

1. Menerima Laporan Kematian dan pengesahan.

n
PPKPK untuk tindakan
Selanjutnya
2. Penolong Pegawai
Kesihatan Persekitaran

3. Menyediakan

Peralatan

yang

mencukupi

mengikut Check List.

Akta Pencegahan
Dan Kawalan

4. Ke lokasi Kematian

Penyakit-Penyakit

- menyelia kerja-kerja memandikan jenazah

Berjangkit 1988

mengikut peraturan dan garis panduan.

5. Ke tabah Perkuburan

( Akta 342)

menyelia kerja-kerja Pengkebumian

Kanan

- mengarahkan PPKP

jenazah

CDC untuk membuat

panduan.

siasatan serta langkah

kawalan dan
pencegahan

17

mengikut

peraturan

dan

garis

Pemandu Kenderaan

PROSES KERJA
PENGURUSAN JENAZAH HIV/ AIDS

Bil

1.

Proses Kerja

Menerima dan mengesahkan

Laporan Kematian.

Pegawai Yang

Sesi Undang-

Meluluskan/

Undang atau

Dirujuk

Peraturan

Pegawai

Seksyen 16.

Kesihatan
Daerah (PKD)

2.

Merekod kematian dalam buku

Dan Pengawalan

kematian HIV/ AIDS

3.

Menyediakan Peralatan Mandi

Penolong

Penyakit

Pegawai

Berjangkit 1988

Kesihatan

Jenazah mengikut Garis Panduan

4.

Akta Pencegahan

Kanan (PPKPK)

Menyelia kerja-kerja Pemandian

Jenazah pesakit HIV/ AIDS
mengikut Garis Panduan

5.

Menyelia kerja-kerja Pengkebumian

jenazah HIV/ AIDS mengikut Garis
Panduan

Carta Aliran Pengurusan Jenazah HIV/ AIDS

18

Terima laporann kematian

pesakit HIV/ AIDS

Merekod Laporan
Kematian

Daftar dalam Buku

Daftar Kematian

Laporkan kepada
Pejabat Pengarah
Kesihatan Negeri

Sedia peralatan
untuk pengurusan
Mandi Jenazah
pesakit HIV/ AIDS

(Seperti dalam senarai check list)

Menyelia kerja2
Mandi Jenazah

(Ikut garis panduan)

Menyelia kerja2
Pengkebumian
Mayat

(Ikut garis panduan)

19

CHECKLIST UNTUK PENGURUSAN JENAZAH PESAKIT HIV/ AIDS

Bil
1.

Perkara
Sodium Hipoklorid (Klorox)

Ada

2.

Kapas

3.

Baldi

4.

Sarung Tangan

5.

Mask

6.

Apron

7.

Kasut Getah Panjang (Wellington Boot)

8.

Body Bag

9.

Serbuk Kelorin

10.

Gunting

Tiada

Terima Laporan Daripada

Makmal/ Institusi/ Daerah

Siasatan Kes

Pesakit Meninggal

Pesakit Dijumpai

Pesakit Tidak Diumpai

Norma Kerja - Pengurusan Jenazah HIV/ AIDS

Investigation Details
Sediakan Borang Siasatan
(I.D.)
HIV APPENDIX 5
Bil

Jenis Kerja

Masa yang

Klinikal
Finding
Pesakit
dapat
1.
Mengesahkan Kematian dan merekod
kestidak
Kematian
(MOH/M&HO/PAKAR)
dikesan

2.

dalam buku daftar kematian

Beritahu PPKPK, Pegawai

Kesihatan

Daerah

dan

Pengarah Kesihatan Negeri melalui telefon

Sessi Kaunseling
3.
Sediakan peralatan mengikut Check List
(SN/MA/MOH/PAKAR)

Diambil
Pesakit pindah ke
5 minit

Daerah/ Negeri lain

10 minit
Hantar laporan ke

4.
5.

Perjalanan ke lokasi kematian

Menyelia kerja-kerja memandikan jenazah mengikut garis

20 Daerah/
minit Negeri
60 minit
berkenaan
60 minit

6.

panduan
Perjalanan ke arah perkuburan dan menyelia kerja-kerja

120 minit

pengkebumian jenazah pesakit

Flow Chart

Laporan Kepada Pejabat

Penyiasatan
Kes HIV
(Western
Kesihatan
Negeri
(P.K.N)Blot +ve)

Catatan:
Tanggungjawab PPKP
Tanggungjawab Pegawai berkenaan
20

Laporan mesti dihantar dalam masa 7 hari dari tarikh notifikasi

tanpa mengambilkira "Clinical Finding

ELISA TEST

Positif

Ya

Penjara
Serenti
Pej. Kes
Daerah

Tidak

Siasatan

W/Blot

Positif

Tamat

Tidak

Ya

Pindah Masuk
Notifikasi HIV +VE

W/Blot
+VE

Pejabat Kesihatan
Daerah
Sudah
Siasat

Kes Tempatan

ELISA
+VE

Belum
Siasat

Siasat

Kes pindah keluar

W/Blot
+VE
(kes
AGENSI
baru)

Siasat

CARTA ALIR PENYALURAN MAKLUMAT ANTARA NEGERI/ DAERAH/

Pejabat Kesihatan
Daerah - Destinasi kes

Pengawasan

Siasat

21

Pejabat Kesihatan
Negeri Sarawak

W/Blot
-VE

Tamat

15.

NORMA KERJA

16.

22

23