Professional Documents
Culture Documents
Kantuz eman izan dut zonbeiten berriak, Ez dakit zer dan neure maitea
kantuz atseginekin erranez egiak; ene aspaldiko bizia
kantuz egin baititut usu afruntuiak, gurina sutan oi dan bezala
kantuz aitortzen ditut nere bekatuak, urtu zait gorputz guztia.
kantuz eginen ditut nik penitentziak.
Pájaros errantes
se han posado
en la ventana
en la frontera
entre la luz y la sombra
como pájaros errantes
la luz y la sombra
se han posado
en la ventana
05- XINAURRIA 06- IHESA ZILEGI BALITZ
No os dejéis engañar
con que la vida es poco.
Bebedla a grandes tragos
porque no os bastará
cuando hayáis de perderla.
No os dejéis consolar.
Vuestro tiempo no es mucho.
los podridos al hoyo
La vida es lo más grande:
perderla es perder todo.
Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai, El polvo de las estrellas se convirtió un dia
hauts hartatikan uste gabean noizpait giûaden gu ernai. en germen de vida.
Eta horrela bizitzen gera sortuz ta sortuz gure aukera Y de él surgimos nosotros en algun momento
atsedenik hartu gabe: lana egiûaz goaz aurrera Y asi vivimos, creando y recreando nuestro ambito
kate horretan denok batera gogorki loturik gaude. Sin descanso. Trabajando pervivimos
Y a esa dura cadena estamos todos atados
Gizonak ba du inguru latz bat menperatzeko premia,
burruka hortan bizi da eta hori du bere egia. El hombre tiene necesidad de dominar un medio hostil
Ekin ta ekin bilatzen ditu, saiatze hortan ezin gelditu, Vive esa lucha y de ella extrae su verdad
jakintza eta argia; bide ilunak nekez aurkitu Busca afanosamente la sabiduría y la luz
lege berriak noizpait erditu, hortan jokatuz bizia. Y en esa búsqueda no conoce el descanso
Se orienta por sendas oscuras
Gizonen lana jakintza dugu: ezagutuz aldatzea, Y va inventando nuevas leyes, jugandose en ello la
naturarekin bat izan eta harremanentan sartzea. vida
Eta indarrak ongi errotuz, gure sustraiak lurrari lotuz,
bertatikan irautea: ezaren gudaz baietza sortuz, El trabajo humano es conocimiento: conocer y
ukazioa legetzat hartuz beti aurrera joatea. transformar
Hermanarse con la naturaleza y llegar a desvelarla
Ez dadukanak ongi ahi daki euketzea zein den ona, Crear de la negacion lo positivo
bere premiak bete nahirik beti bizi da gizona. Y tomando la contradicción por ley continuar
Gu ere zerbait ba gera eta gauden tokitik hemendik avanzando
bertan
saia gaitezen ikusten: amets eroak bazterturikan,
sasi zikiûak behingoz erreta bide on bat aukeratzen.
El desposeido sabe bien cuan hermoso es poseer
Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak, Pues el hombre trata afanosamente de
burruka hortan iraungo duten zuhaitz-ardaska gazteak. satisfacer sus necesidades
Beren aukeren jabe eraikiz ta erortzean berriro jaikiz Tambien nosotros estamos en ello
ibiltzen joanen direnak : gertakizunen indar ta argiz Y de nuestra tierra debemos ver claro
gure ametsa arrazoi garbiz egiztatuko dutenak. Eliminando absurdos
Desbrozando el camino para avanzar hacia el objetivo
Eta ametsa bilakaturik egiaren antziduri
herri zahar batek bide berritik ekingo dio urduri; Del mismo tronco del que nacimos nosotros
guztian lana guztien esku jasoko dute sendo ta prestu, Naceran otras ramas jóvenes que continuaran la lucha
beren bizitzen edargai; diru zakarrak bihotzik eztu, Que se constituiran en dueños conscientes de su futuro
lotuko dute gogor ta hestu haz ez dadin gizonen gain. Por la fuerza y evidencia de los echos
Convertiran en fecunda y racional realidad
Lo que en nosotros es sueño y deseo
Bedeinkatua. Bendito.
Santifikatua. Santificado.
Hirugarren ordenako buruzagi ospetsua. Famoso jefe de la tercera orden.
Herriaren zaintzailea. Guardián del pueblo.
Birtute guzien irudi eta Zeruko Erreinuen espilua. Imagen de todas las virtudes
Zu, mantxarik gabea. y reflejo del Reino de los Cielos.
Espirituz bezain gorputzez lehorra. Tú, inmaculado.
Zuhurtasunez josia. Tan seco de espíritu como de cuerpo.
Hitz ederren eta fortuna dezentearen jabea. Repleto de astucia.
Zu, nunbaitetik etorria. Dueño de hermosas palabras y una decente fortuna.
Profeten ahotsa. Tú, venido de algún lugar.
Auzokoen kezka. Voz de los profetas.
Zu, 35 urte luzez emaztea Inquietud de los vecinos.
Igande arratsaldetan etxeko lehiotik begira eduki Tú, el que durante 35 largos años
zenduna. tuvo a su esposa las tardes de los Domingos
Emazte gaixoa. mirando por la ventana.
Emazte iluna. Pobre esposa.
Emazte bizarduna. Oscura esposa.
Emakume leial batek merezi ta desio bezain gartsuki, Barbuda esposa.
o doilorkeriaren haundia, Con la fuerza que merece y desea una mujer leal,
sekulan izorratua eta zure gorputzez gozatua izan ez ¡oh qué gran mezquindad!,
zena. la que nunca fue follada ni gozada por tu cuerpo.
Bere erraietako indar desesperatuen Que por virtud de las desesperadas
birtutez santutasunetik aterea. fuerzas de sus entrañas salió de la santidad.
Aitaren hustelkeriaren kulpaz seme tonto batzuen ama Que por culpa de la corrupción del padre
izandua. fue madre de unos hijos tontos.
Ixil-ixilik urte luzetan bizitua La que vivió muy callada durante largos años
eta arratsalde hotz eta euritsu batean y que una fría y lluviosa tarde
ia inor konturatu gabe sin que casi nadie se diera cuenta
hila eta hobiratua izan zena. murió y fue sepultada.
Zu, Maltako kaballeroa. Tú, caballero de Malta.
Prozesiotako zingurria. Hormiga de las procesiones.
Ohitura onen defentzailea. Defensor de las buenas costumbres.
Dantza zikinen etsai amorratua. Acérrimo enemigo de los bailes obscenos.
Neska-zaharren poz zimurra. Arrugada alegría de las solteronas.
Agure okerren segurantzia. Seguridad de los reotorcidos ancianos.
Ilunpetako zomorroa. Bichejo de la oscuridad.
Nagusi guztien zerbitzari parerik gabea. Incomparable siervo de todos los amos.
X. mendeko itzala. Renombre del siglo Xº.
12 etxeren jabea. Dueño de 12 casas.
Zimaurretako zizare koloregabea. Incoloro gusano del estiércol.
Santua. Santo.
Santua. Santo.
Guztiz santua. Totalmente santo.
Ahuzi konpontzaile trebea. Hábil dirimente de pleitos.
Zizeron berpiztua. Cicerón resucitado.
Grekoaren koadroetatik ateratako gizon magroa. Hombre magro salido de los cuadros de El Greco.
Sabiduriz eta zerrez beterik Que lleno de sabiduría y tal
munduko pekatuen aurrean oihu egiten duena. grita ante los pecados del mundo.
Lapur galanta. Menudo ladrón.
Astazakil paregabea. Gilipollas incomparable.
Zure heriotzako egunean kanposantuko El día de tu muerte los gusanos del cementerio
harrek bazkatuko dute zimaur gozoa. comerán un dulce estiércol.
NERE HITZA EZ DEZALA
HAIZEAK ERAMAN QUE MI PALABRA
Amén. NO SE LA LLEVE EL VIENTO.
Amén.
22- LILI BAT
lili bat
hartu
eta hostoz hosto
erantzi
eta harek zu ere
amets
eta harek zu ere
erantzi
eta hostoz hosto
hartu
lili bat.
Coge
una flor
y desnúdala
pétalo a pétalo
y ella también a ti
sueño
y ella también a ti
te desnuda
pétalo a pétalo
coge
una flor
(Ba al dute aurresentipenik eguzkiaz) ¿Son muchos, sois muchos los habitantes
del otro lado de la frontera?
Ba al dakite argia eta iluna hitzak bereizten? Esta gente que veo todos los días por la calle, ¿vive
allá?
(Trena hartu eta egunaren trasparentzian izkutatu
zen jendeak azken unerarte gorde al zuen geldi
zitekeeneko ilusioa?) 25- GURE OROITZAPENAK
Díme, ¿es feliz la gente allá al otro lado de la frontera? Como los maderos sueltos de las galeras
¿Encuentra su amor respuesta siquiera en un veinte o nuestros recuerdos
veintidós por ciento de los casos, (o como aquí no se deshacen
son mudos los teléfonos, corazones desiertos noche en el fondo del mar
tras noche Y tampoco buscan ningún puerto
corazones desiertos en la última habitación del Como los maderos sueltos de las galeras
laberinto?) nuestros recuerdos
se balancean sobre el agua
¿Hay en vuestro reino entre vuestros territorios A merced de las olas
algún lugar llamado indestructibles
Greenland o Groenlandia? ¿Son sombríos sus valles? y sin destino
¿Hay gasolineras de la compañía Shell?
26- AINTZINAKO BIHOTZ
Lizardi, Rimbaud etorri duk hitaz galdezka Maitatua sobera, nintzelarik haurra,
eta gu ere hire zain geundela Ez nakien nik zer zen amaren beharra;
esan zioagu Bortu batean orai naiz bakar bakarra,
ez hitzela aspaldi azaldu Amaz oroit orduko heldu zaut nigarra!
etxetik
eta belatzean eseri gaituk denok Hegalñoak azkartzen sendituz geroztik,
erlojuak janez Baitoazi xoriak ohantze gozotik;
baina mezularia bidali diagu Alosko torrea Halaber joan ninduzun amaren altzotik
eskilara luzetan Ahantzia bainute herrian engoitik!
beleak uxatzen
ote hintzen ikus zezan Aho batek eztiki diolarik : Ama!
gero kanpaiak entzun dizkiagu Hitz goxo bakar horrek mundu bat derama.
zakurrak zaunkaka Ama baino hoberik zer ditake asma
orduan sortu haiz bidetik Horren maitatzen beraz gaiten oro tema!
balantzaka
eta hirekin aurrez aurre jarri garenean
zerraldo erori haiz gure oinetan
eta gorpu gogor hintzen
udazkenaren tronoan
hertsi dizkiagu begiak
adiosik ez
eta goizaldean
muxika hezur batetan sarturik
o petit poete
pirotekniarik gabe lurperatu haugu
baratzan.
Maite ditut
maite
geure bazterrak
lanbroak
izkutztzen dizkidanean
zer izkutatzen duen
ez didanean ikusten uzten
orduan hasten bainaiz
izkutukoa...
nere barruan bizten diren
bazter miresgarriak
ikusten.
Batzu herriaz orroit, euskeraz ahantzi Unos se acuerdan del pueblo y olvidan el euskera.
bertzek euskera maite, herria gaitzetsi; Otros aman el euskera y rechazan el pueblo.
hizkuntza ta herria berex ez doatzi, La lengua y el pueblo no van separados.
berek nahi daukute konpreniarazi Ambos nos quieren hacer entender
bata bertzea gabe daizkela bizi. que no pueden vivir uno sin el otro.
35- HAIKA MUTIL "Levántate muchacho, ponte de pie
que buen pie hay mira con atención."
"Haika mutil, jeiki hadi - Si, jefe, eso es verdad,
argia den mira hadi." este muchachito cansado está.
- Bai, nausia, argia da,
gur oilarra kanpoan da. 36- HAIZEA DATOR IFARRALDETIK
"Haika mutil, jeiki hadi Haizea dator ifarraldetik, hego berotik ekaitza,
uria den mira hadi." ez da nabari lanbro artean zuhaitz hautsien amaitza.
- Bai, nausia, uria da, Eguneroko lagunak ditut beldurra eta zalantza,
gure orra bustia da. ardo txar honek eragiten dit noraezeko balantza.
"Haika mutil, jeiki hadi Itzal gaiztoak ixurtzen dira mendia hegaletan behera,
surik baden mira hadi." argi apalak badoaz laister bat-batean itzaltzera.
- Bai, nausia, sua bada, Ez dut utzi nahi izen zehatzik izengabetan galtzera,
gur gatoa beroa da. prestatzen gera etxe hustua arrotz guztiei saltzera.
"Haika mutil, jeiki hadi Etxea hustuz badoa ere noizpait bazuen biztunik,
hortxe zer den mira hadi." ez dut onartzen ordez datorren maizter aldrebes
- Bai, nausia, haizea da, hiztunik.
gur lehioa ideki da. Iñork ez baitu ausart hartu nahi berezko karga astunik,
gurdi okerra zuzen lezaken dotriñarikan ez dut nik.
"Haika mutil, jeiki hadi
kanpoan zer den mira hadi." Agur oihanak, agur itsaso atariko lizardia,
- Bai, nausia, edurra da, imajiñetan izkutatzen zait hurbileko izadia.
lurra xuriz estali da. Ur epeletan ixuriz doa odolezko izerdia,
irrintzi gorriz jauzika dator irabazleen zaldia.
"Haika mutil, jeiki hadi
urean zer den mira hadi." Sopla el viento del norte, el sur tormentoso,
- Bai, nausia, ardia da, no se distingue entre la niebla,
aspaldian itoa da. la ofrenda de los árboles desgajados.
Tengo por amigos cotidianos el miedo y la duda,
"Haika mutil, jeiki hadi este vino agrio me provoca incesante confusión.
zer oinon den mira hadi."
- Bai, nausia, egia da, Sombras amenazantes descienden por las laderas,
mutiltto hau unatu da. las humildes luces están a
punto de apagarse súbitamente.
"Levántate muchacho, ponte de pie No quisiera dejar perder en el
si hay luz mira con atención." anonimato tanto hombre concreto,
- Si, jefe, hay luz, nos disponemos a vender a cualquier
nuestro gallo está afuera. extraño la casa desmantelada.
Zazpi Atedun Tebas hura, nork eraiki zuen? ¿Quién construyó Tebas, la de las siete puertas?
Liburuetan Errege izenik baizik ez da ageri. En los libros se mencionan los nombres de los reyes.
Erregeek garraiatu ote zituzten harritzat haundiok? ¿Acaso los reyes acarrearon las piedras?
Eta hainbatetan porrokatua izan zen Babilonia, Y Babilonia, tantas veces destruida,
nork jaso zuen beste hainbestetan? Lima distirant hura ¿Quién la construyó otras tantas? ¿En que casas
eraiki zuten langilleak, ze etxetan bizi ote ziren? de Lima, la resplandeciente de oro, vivían los
Txinako Harresia bukatu zen iluntzean: albañiles?
nora jo zuten harginek? Erroma bikain hura ¿Adónde fueron sus constructores la noche que
garaitza arkuz beterik. Nork altxatu zituen? terminaron
Nortzuk menperatu zituzten Zesarrek? la Muralla China?
Hain ospetsua zen Bizanziok, jauregiz besterik Roma la magna está llena de arcos de triunfo.
ez ote zuen bertako jendearentzat? Alegiazko ¿Quién los construyó?
Atlantidan ¿A quienes vencieron los Césares? Bizancio, tan
berebat, loada,
itsasoak irentsi zuen gauean, biztanleak ito zorian ¿Acaso sólo tenía palacios para sus habitantes?
oihuka ari zitzaizkien beren esklaboei leguntza eske. Hasta en la legendaria Atlántida, la noche que fue
Alejandro gazteak India bereganatu zuen. devorada
Berak bakarrik ote? por el mar,
Zesarrek galoak menderatu. los que se ahogaban clamaban llamando a sus
Ez ote zuen berarekin sukaldari bat bederen? esclavos.
Felipe Espainiakoak negar egin zuen bere Armada El joven Alejandro conquistó la India.
urperatu zenean. Ez ote zuen beste inork negarrik ¿Él sólo?
egin? César venció a los galos;
Federiko Bigarrenak Zazpi Urteko Gerra irabazi. ¿no lo acompañaba siquiera un cocinero?
Nork bestek zuen irabazi? Felipe de España lloró cuando se hundió su flota,
Garaitza bat orrialde bakoitzean. ¿Nadie más lloraría?
Nortzuk atondu zituzten garaitza banketeak? Federico Segundo venció en la Guerra de Siete Años,
Hamar urtez behin gizon haundi bat. ¿Quién
Nork ordaintzen zituen haren gastuak? más venció?
Cada página una victoria
Zenbat historia, hainbat galdera. Historiak bezainbat ¿Quién guisó el banquete del triunfo?
galdera. Cada década un gran personaje.
Zenbat historia! Zenbat galdera! ¿Quién pagaba los gastos?
Tantos informes,
tantas preguntas.
01- KANTUZ 34- HERRIA ETA HIZKUNTZA
21- BEDEINKATUA
24- GALDERAK
27- LIZARDI
28- AMA
32- JUANETEAK