EUSKAL ESAERA
ZAHARRAK Arrautza esku batekin zartaginera botatzen
A zer parea, karakola eta barea!
Abendua jai huts eta gau huts
Abenduko eguna, argitu orduko iluna.
Aberatsa tranpa hutsa, pobrea amets
hutsa.
Aberatsak, guztiak adiskide.
Abere gaiztoa da gorrotoa.
Adios: Frantzian Burdeos.
Adiskide honekin orduak labur
Afaldu nahi ez duenaren afaria beti prest.
Agur, bidea luze eta pausoa labur.
Agure onari ez ateak itxi.
Ahal dena, itsasoan den arrain hoberena.
Aho hertsirik ez da eulirik sartzen
Ahozabal luze logale edo gose.
Ahuntzaren umea, antxumea.
Aldi joana ez da itzultzen
Alferra beti lanez betea.
Alperra da ura joanda gero presa egitea
Alperrik egotea eta lan alperra egitea biak
berdin.
Amari egindako zorrak ez dira inoiz
ordaintzen.
Amen: zu hor eta ni hemen.
Anbotoko beleak Anbotora nahi.
Andres trikilun tres! Boltsa handia eta
dirurik ez.
Apaizak azken hitza bere.
Apaizaren lapikoa txikia baina gozoa
Apirilaren azkenean hostoa haritz gainean.
Ardi galdua atzeman daiteke aldi galdua
berriz ez
Ardien kulpak bildotsak pagatu.
Ardo gozoak lau begi eta oinik ez
Ardo gozoak, lau begi eta oinik ez.
Arian-arian xehetzen da burnia.
Arotzaren etxean otzara aulki.
ikasi aurretik ez dago ezkontzerik.
Arribe eta atallo urre gorriz bataio
Arrotzak eskua latz.
Asko balio du indarrak gehiago buru
azkarrak.
Askoren mina tontoen atsegina.
Astarrak umea egingo dik hi mugitzerako!
Asto joan eta mando etorri.
Astoa nolako, zamukak halako.
Astoak mandoari belarri luze
Ataunen eta Zegaman egunez ikusi eta
gauez eraman.
Atzerri, otserri.
Aurrera begiratzen ez duena atzean dag
Auzoan uso, etxean otso.
Auzoko behiak erroak luze.
Azaroa bero, negua gero.
Azaroa hotz negua motz, azaroa bero
negua gero.
Azaroa hotz, negua motz.
Azeria oiloen predikaria.
Azeriak buztana jaso ezin eta bai gabia.
Azienda ahulek arkakuso guztiak.
Azkar eta ondo usoak egiten du hegan
Bakoitzak bere astoari egiten dio arre
Bakoitzak bere opilari su.
Balantza duen aldera erortzen da arbola
Baleki gazteak, baleza zaharrak.
Baleuka eta balitz, elkarren ondoan dabiltz.
Balizko olak burdinarik ez.
Baneuka eta balitz elkarren ondoan dabiltz.
Baratxuria zazpi gaitzen kontrako janaria.
Bat eman eta bi hartu
Begi bat aski du saldunak eta ehun ez ditu
sobera erostunak
Bere etxe pobrea erregerena baino hobea
Beste lekutan ere zakurrak oinutsik ibiltzen
dira
Besteen faltak aurreko aldean geureak
bizkarrean
Besteren ama ona, norberea askoz hobea.
Betelu: deabru guztien ukuilu.
Bihotzaren giltza, mihia.
Bista ona eta elkar ezin ikusi
Bost xentimoko pupua eta hamar
xentimoko trapua
Bostak eta iluna txerria hiltzeko eguna
Burdina berotan jo behar da
Burua saldu eta txapela erosi.
Bururik ez eta txapela nahi.
Bururik nekatzen ez duenak, hankak nekatu
behar.
Dagoenean bon-bon, ez dagoenean egon.
Denbora badoa eta gu harekin.
Dezagun gutxi dezagun beti
Dirua morroirik onena eta nagusirik
txarrena
Diruak malkarrak zelaitzen
Donean dontxoa nire gizontxoa gaur ez
dago afaririk eta tori musutxoa
Edozein txoriri eder zaio bere habia.
Egarri dagoenari ur lohirik ez.
Egia da latz eta garratz.
Egia! Sudurraren ondoan begia.
Egia, askoren erregarria.
Egiak ez ditu bi bide.
Egon hadi lo eta jango dek mehe!
Eguerdiko euria egun guztiko euria.
Egur zaharra, su txarra.
Eguzki bera on ala gaiztoentzat.
Eguzkia eta euria Erromako zubia.
Eguzkia nora, zapiak hara.
Elur urte, gari urte.
Elur-melur ez nauk hire beldur, badiat
etxean arto eta egur.
Entzun eta isil baiezko borobil
Eroriz ikasten da oinez
Errementariaren etxean zotza burruntzi.
Errementariaren etxean, zotza burduntzi.
Errezil: nekez jaio eta errez hil.
Errezo luzea eta afari motza.
Eskola-mutilak sasirik sasi, asko jan, eta
gutxi ikasi.(Eskola umeak)
Eskuko behatzak ere ez zituen jainkoak
berdinak egin
Etxarri:lepoa bete txintxarri.
Etxeko sua etxeko hautsez estali behar da.
Euskara bihotzean baina erdara ezpainean
Ez da beharra bezalako morroirik.
Ez da horixe atzo goizekoa
Ez dauka horrexek mingainean herdoilik.
Ez gehiegi hitz egin nahi ez bada huts egin
Ezinak ez du legerik.
Ezkondu eta damutu.
Ezkondutako urtea eta txerria hildako urtea
onenak.
Ezkur urte, elur urte.
Gabiri: leku askotatik agiri.
Gaitza lapur isila
Gaitzarentzat ez da adinik
Gaizki esanak barkatu eta ondo esanak
ondo hartu
Gaur egin dezakezuena biharko ez utzi.
Gaur eguzkia okerreko bidetik irten da
Gaur hitza eman bihar haizeak eraman
Geroa alferraren leloa.
Gezurra esan nuen Getarian eta ni baino
lehenago zen atarian
Gezurrak buztana labur.
Gezurrak hanka motza du
Gezurtiak zer duen merezi? Egia esatean
ez sinetsi
Gizon buru zuri, oilanda zale.
Gizona gizon, katua mixon.
Gogoko tokian, aldaparik ez.
Goiz gorri, arrats euri
Goiz guztiak du bere arratsaldea.
Goizean oskorri, gauean iturri.
Goizeko laino gorri gaueko iturri
Gozoago beti auzoko ogia.
Guzien gogora egitea da gauza nekea.
Haitzean jaioak haitzera nahi
Haizea nora, zapiak hara.
Hala ez baldin bada, halatsu.
Han eta hemen txakurrak oinutsik.
Hara bi: zu bat eta bestea ni.
Haritz eroriari orok egur.
Haritz eroriari, orok egur.
Harriak ez du begirik
Hartzeko pronto emateko tonto.
Haurrak hazi, nekeak bizi.
Hegaztia airerako gizona lanerako.
Hemen hiru: txiki, pitxi eta piru.
Hil eta gero, salda bero.
Hobe da oinez eta segurura eta ez zaldiz
eta zulora
Hobe da txori bat eskuan ehun hegan
baino.
Hontzari, bere umeak eder.
Hor konpon Marianton!
Hori eta atariko haizea bat.
Hurrengo kukua ez du horrek entzungo.
Ibiltari gauean logale goizean.
Idiari adarretatik, pertsonari hitzetik.
Idiazabal: zeruko ateak zabal.
Ikasi du zaharrak, erakutsita beharrak.
Ilargi eta laino sorginentzat giro.
Inor ez da ikasia jaiotzen
Isilik dagoenak ez dio gezurrik
Itsuen herrian begibakarra alkate.
Jainkoa: bat eta bera nahikoa.
Jainkoa: gauza guztien gainekoa.
Jaioak, hiltzea zor.
Jakiteak ez du ogirik jaten.
Jan eta edan eta pakea eman.
Jaten duten santuekin ez dago fidatzerik.
Jesus, Maria eta Jose beti jan ea beti gose.
Joan hadi oiloak ferratzera!
Jokoa ez da errenta.
Kanpoan uso etxean otso
Kantari txarra beti kantetan dago.
Katurik ez dagoen etxean saguak dantzan.
Kukuak oker jo.
Kupel txarretik, ardo onik ez.
Lan azkarra, lan ahierra.
Lan lasterra, lan alferra.
Lanik errazena agintzea.
Lehen hala orain hola gero ez jakin nola.
Lehen hala, orain honela, gero ez jakin
nola.
Lehenengo andrea da emazte, bigarrena
senikide, hirugarrena gaitz eta kalte.
Lehengo lepotik orain ere burua.
Leku guztietan orak lau hanka.
Lurrak hazi eta lurrak jan.
Mando merkea, nagusiaren nekea.
Maria: Orion trumoia eta Markinan euria.
Marinelaren emaztea, goizean senardun,
arratsaldean alargun.
Min neukan lepoan lotu ninduten zangoan
Munduan hiru gauza galtzen dira alperrik:
pobrearen arrazoia, mendiko egur iharra
eta alperraren indarra.
Munduan nahi duenak luzaroan bizi oiloekin
ohera eta txoriekin jaiki
Nagia beti lantsu.
 Nagusi askoren astoa goseak hil
Nagusiaren begiak gizentzen zamalariak.
Nahi bada jan egin behar da lan.
Nahiago dut to bat hamabi emango diat
baino
Neke gaberik ez da bizitzerik.
Nerea nire eta zurea gure
Ni txapelgintzan hasiko banintz umeak
bururik gabe jaioko lirateke
Nire etxeko kea, auzoko sua baino hobea.
Nola soinu hala dantza
Nolako zura, halako ezpala.
Non da nire gogoa han da nire zangoa
Non gogoa han zangoa.
Nori berea da zuzenbidea.
Nori berea, Jaunaren legea, nori berea da
gizalegea.
Nork bere astoari egiten dio arre.
Ogi gogorrari hagin zorrotza.
Oiartzun: pareta zaharrak erantzun.
Oilarrak pixa egin baino lehen adiskidetuko
haiz
Oilo ibiltari azerien jana.
Oinezkorik nahi ez, zaldizkorik etorri ez.
Okila kantetan (kantatzen), euria atetan.
On egin deizuela janak eta kalterik ez
edanak.
Ongi eginez gero loa osasuna ongi doa.
Osasuna munduko ondasuna
Otsoa aipatu eta otsoa atean.
Otsoa artzain
Otsoak ez du bere haragirik jaten
Santa Luzi gaua moztu eta eguna hazi
Sardina bat lan, sardina bat jan.
Sasi hutsa ez da zutik egoten.
Segura: asko hil eta gutxi zerura.
Su gaberik ez da kerik.
Sua eta ura belaunetik behera
Txakurraren gau erdiko ametsak.
Txantxangorriak baino buru gehiago ez dik
horrek
Txapel batekin bi buru ezin estali
Txapela buruan, ibili munduan.
Txapelik handienak ez du buru hutsik
betetzen.
Tximinoa gorago eta uzkia ageriago.
Txoriak ere duen hainbat odol ematen du.
Ulertze onari, hitz gutxi.
Umeak! Isilik oiloak pixa egin arte
Umearen zentzuna, etxean entzuna.
Ura pasa eta gero, presa egin.
Urak bide eginen du.
Urruneko eltzea urrez, etxeratu orduko
lurrez.
Urrutiko intxaurrak hamalau, bertara joan
(gerturatu) eta lau.
Urrutiko mahatsak beti beteak.
Urtarril hotza, neguaren bihotza.
Urte askoan txapela kaskoan
Usoak joan, sareak heda.
Ustea ez da jakitea.
Usteak erdia hutsa eta beste erdia putza.
Usteak erdia ustel
Zahar hitz, zuhur hitz.
Zaharrari azkar joateko eta haurrari geldi
egoteko esatea berdin da.
Zakur zaunkalaria nekez hozkaria.
Zartagin zaharrak bertzari: hoa hortik, beltz
hori!
Zein haginetan den mina han da mihina.
Zelan baita oihala, halakoa mendela.
Zenbat buru hainbat aburu.
Zenbat buru, hainbat aburu.
Zenbat eta ipurdia gorago orduan eta burua
beherago.
Zer egingo diagu ba? Hil arte bizi
 Zer ikusi, hura ikasi.
Zereko zera zertan dela zereko zerarekin.
Zerri gosetiak, ezkurrak amets.
Zeurea egin artean mantso eta mantso;
zeurea eginez gero zantzo eta zantzo.
Zozoak beleari, ipurbeltz.
Zu ere inbidia partitu zen mahaian izango
zinen
Zure izenean eta nire gizenean.
Zuri guztiak ez dira irinak.
Zuri inork egitea nahi ez duzuna ez egin
inori.