FALSAFAH DAN LOGIKA MELAYU

JXEA 1104

NAMA : NORHASHIMAH BINTI ISMAIL

NO MATRIK : JEA 080189

NAMA PENSYARAH : DR. AMRAN

SESI : 2008/2009

TAJUK : TOKOH FALSAFAH (IBNU RUSYD)

SEMESTER : 01

AKADEMI PENGAJIAN MELAYU

 IBNU RUSYD

Ibnu Rusyd atau nama sebenarnya Abu Walid Muhammad Ibnu Ahmad lahir

pada tahun 1126 merupakan ahli falsafah agung dalam bidang perubatan. Beliau

dilahirkan di Sepanyol dan meninggal dunia di Maghribi. Pengaruhnya bukan sahaja

berkembang dalam dunia Islam tetapi juga di Eropah. Oleh itu, beliau dikatakan

sebagai ahli falsafah paling agung pernah dilahirkan dalam sejarah Islam. Di barat

beliau dikenali sebagai Averroes dan bapa kepada fahaman sekularisme. Bapa dan

datuknya merupakan kadi di Cordova. Beliau telah dihantar untuk berguru dengan Ibnu

Zuhr. Beliau telah mempelajari ilmu fiqh dan perubatan. Ibnu Rusyd mempunyai

hubungan yang baik dengan kerajaan Islam Muwahidin dan membolehkannya dilantik

sebagai hakim di Sevilla pada tahun 1169. Beliau juga dilantik sebagai doktor istana

pada 1182 selepas persaraan Ibn Tufail .Beliau dibuang ke daerah Alaisana kerana

desakan dan tekanan pihak tertentu yang menganggapnya sebagai mulhid. Apabila beliau

pulang semula ke Cardova beliau tidak diterima dan disisihkan oleh masyarakat.

Kedudukan Ibnu Rusyd dipulihkan semula apabila khalifah Al-Mansor Al-Muwahhid

menyedari kesilapan yang dilakukannya. Buku Al Taysir yang diterjemahkan dalam

bahasa Latin mempuyai terjemahan dalam bahasa Inggeris iaitu Facilititation of

Treatment yang merupakan buku yang terkenal dalam bidang falsafah pernah dihasilkan

oleh beliau. Kedudukannya telah dipulihkan namun setelah beliau meninggal dunia dan

beliau telah meninggalkan ilmu dan tulisan seperti dalam bidang falsafah, ilmu kalam

,talak, fiqh, muzik, kaji bintang, tatabahasa dan nahu.

 Ibnu Rusyd banyak memberi sumbangan dalam dunia Islam dan Barat antaranya

dalam bidang falsafah . Beliau terkenal untuk terjemahan hasil kerja Aristotle yang

dilupai Barat. Selain itu, hasil kerjanya, Fals Al-Maqal(The Decisive Treatise)

menekankan kepentingan berfikir secara analitikal untuk menterjemah Quran yang

bertentangan dengan pandangan konservatif ulama. Islam yang meletakkan pentafsiran

Quran kepada sumber seperti hadith. Pembicaraan falsafah banyak tertumpu pada

persoalan berkaitan metafizik dan ketuhanan. Bukan itu sahaja dua orang ahli falsafah

Eropah iaitu Voltaire dan Rosseau terpengaruh oleh falsafah beliau dan telah

mencetuskan era Renaissance di Perancis. Pemikiran Ibnu Ruyd juga telah mencetuskan

Revolusi di dunia Eropah.

Dalam bidang perubatan pula, beliau telah menyumbangkan hasil karyanya iaitu

Kuliyyah Fit-Thib yang mengandungi 16 jilid dan telah diterjemahkan kedalam bahasa

Latin pada tahun 1255 oleh Bonacosa. Buku ini juga telah diterjemah kedalam bahasa

Inggeris dengan judul General Rules of Medicine. Kaedah perubatan dan idea dari Ibnu

Rusyd telah digunakan di Hospital Les Quaize-Vingt iaitu hospital pertama di Paris yang

didirikan oleh Raja Louis. Sumbangannya dalam bidang perubatan juga merangkumi

pembedahan dan fungsi organ didalam tubuh manusia. Beliau memberi penekanan

tentang kepentingan menjaga kesihatan. Beliau pernah menyatakan bahawa demam

campak hanya akan berlaku sekali sahaja oleh setiap orang.

 Selain itu,beliau juga telah memberi sumbangan dalam bidang kemasyarakatan

antaranya beliau cuba membuat pembahagian masyarakat kepada dua golongan iaitu

golongan elit yang terdiri daripada ahli falsafah dan masyarakat awam. Pembahagian

strata sosial ini merupakan asas pengenalan pembahagian masyarakat berdasarkan kelas

seperti yang dilakukan oleh ahli falsafah terkemudian iaitu Karl Max.

Ibnu Rusyd juga merupakan sarjana serba boleh. Karya-karya lain Ibnu Rusyd

ialah Pengantar Ilmu Falsafah, Tafsir Urjuza yang menceritakan perubatan dan tauhid,

Taslul dan buku mengenai ilmu kalam,Kaysful Adillah yang mengungkap persoalan

falsafah dan agama,Tahafatul Tahafut, ulasannya terhadap buku Imam Al-Ghazali yang

berjudul Tahafatul Falaisafah dan Muwafaqatil Hikmah Wal syari’a yang menyentuh

persamaan antara falsafah dan agama. Selain itu,Ibnu Rusyd juga telah menulis sebuah

buku muzik yang berjudul De Anima Aristotle(Comentary on The Aristotle’s De Anima).

Hasil karyanya ini membuktikan bahawa Ibnu Rusyd begitu terpengaruh dan tertarik

oleh ilmu logik yang dikemukakan oleh Aristotle. Beliau telah menghasilkan tiga

komentar penting terhadap karya-karya Aristotle antaranya Jami’ yang dianggap

sebagai ringkasan,Talkhis,danTafsir. Ulasan beliau yang terpanjang ialah hasil pemikiran

beliau yang bersifat analisis termasuk memahami konsep al-Quran.

 Kebanyakan tulisan beliau dalam bidang falsafah yang diterjemahkan ke bahasa

Hebrew dan Latin masih terpelihara dengan baik di gedung perpustakaan di Eropah.

Begitu juga beberapa karya beliau dalam bahasa Arab. Ini membuktikan penerimaan luas

oleh Barat berbanding Timur. 87 daripada beratus-ratus karya beliau masih wujud

dalam keadaan asal.

Dalam bidang keagamaan,Ibnu Rusyd sebenarnya telah menganjurkan jalan

terbaik untuk menjadi muslim yang progresif. Pada pandangan beliau seorang muslim

yang terhormat dan bijaksana ialah seorang yang mampu mewakili zamannya disaat ia

masih mampu bernafas di alam ini. Namun Ibnu Rush tetap menghargai pandangan dan

pendapat mazhab lain antaranya Syafie, Hambali,dan Hanafi. Setelah itu,barulah beliau

meletakkan hukuman. Pendiriannya ini dijelaskan dalam Bidayat al- mujtahid Wa

Nihayat al-Muqtashid. Menurut Abid al-Jabiry (1998), Ibnu Rush ingin mendidik

masyarakat bahawa yang penting dalam fikah ialah menyebarkan dimensi moral etika

disebalik hukum syariah dan pentingnya memahami proses ijtihad.

Ibnu Rusyd telah menulis kritikan terhadap karya-karya yang mengharamkan

filsafat dalam bukunya Tahafut al-Tahafut dan mengeluarkan fatwa pentingnya “berfikir

dan berfilsafat”. Menurutnya,kedudukan akal dan filsafat sejajar dengan syariat. Dalam

Fals al-Maqal, Ibnu Rush menghendaki agar filsafat dijadikan jambatan untuk menerima

kebenaran daripada pihak lain walaupun berbeza agama sekalipun.

 Sebelum meninggal dunia,beliau telah menghasilkan bukunya yang terkenal Al-

Taysir. Kematian beliau merupakan kehilangan yang cukup besar kepada kerajaan dan

umat Islam di Sepanyol. Beliau tidak meninggalkan sebarang harta benda melainkan

ilmu dan tulisan dalam pelbagai bidang. Beliau telah menemui ajalnya pada 1198. Ibnu

Rusyd merupakan tokoh ilmuan Islam yang agung dan tiada tolok bandingnya. Ini jelas

dilihat keterampilannya dalam pelbagai bidang. Malahan banyak perkara, pemikiran,

Ibnu Rusyd jauh lebih besar dan berpengaruh jika dibandingkan dengan ahli falsafah lain

yang hidup sebelum zamannya atau selepas kematiannya.

BIBLIOGRAFI

Ahmad Zainal Abidin. Riwayat Hidup Ibnu Rusyd (Averroes )Filosof Islam
terbesar di Barat.

Awang Sarian.2007.Falsafah dan Logika Melayu.Selangor:Synergate.Sdn Bhd.

Hamidah Husain.Ibnu Rusyd. Petaling Jaya,Selangor:Penerbit Prisma,1993.

Hanafi Ahmad.Antara Imam al-Ghazali dengan Imam Ibnu Rusyd Dalam Tiga Persoalan
Alam Metafisika.Jakarta:Pustaka al-Husna,1981.

Mohd Nasir . Falsafah dan Syariah :Hukum Mempelajari Ilmu Falsafah Menurut Ibnu
Rusyd berdasarkan Kitab Fals al-Maqal.Source:Issues Of Culture and
Thought:Malaysia –Jordan Perpectives /Compiled by,Indriaty Ismail,379-387
(Bangi Selangor:Department of Theology and Philosophy,Faculty of Islamic
Studies National University of Malaysia,2007).