-'(.

'•

^C'.;»';!! :::,

•'
.:'''iW&l^r}ii-'r'
;;,'':"'
-t''; ^;,''.
'
•r:',r, V .-/,/ '.'•^l-;''.

:
,:,: :s:!it;'s?^i'''':,.::.:;.;',; ,:;;;,;; '.;;,.:;';.,': :::;;'.;••:'-;•":; ;

' '!'''.
-i,"'i '

iiii'(:^^i'-^ll-;^i^

'":^'lili:|:^i:/t5^ ''•'. :.''.'' ]'''' "':":

' i'"^':.^..y';i'''.:'.'.].Vr .:..'. .li.'.'.. '^:
.^.:

','
:''''"/. :'':/';,,;;:;:•>:';;;!;;; ;'•;•
'T'''V; ;^'

.''''';'i'i!l(i •'«'»!:;:*': ',- ''^:: ;

'V';.'^
':'
'

.,',,'.
:-'::'«|^;^;k:;';;:^;-:''^V'':'';-^'''
':; ''',i:;':''^^:m:u.:'r:/;.i :::,[':.
,';':'''
'
. ;;,,,;
, ^
.
'^
,•!';;,:;

'y''
'>v
 Digitized by tiie Internet Arciiive
in 2011 witin funding from
University of Toronto

littp://www.arcliive.org/details/patrologiaecursu74mign
 PATROLOGI^
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMS, COMMODA, OECONOMIGA,

mmm ss. patrdm, doctorum scriptorumoue ecclesiasticorum.

SIVE LATINORUM, SIVE GB.ECORUM,

QUl AB jEVO APOSTOUCO AD TEMPORA Wi^OCENTU III (ANNO 1216) PRO LAT/MS
ET CONCIUI FLORENTINI [ANX. 1439) PRO GR.ECIS FLOIWERUST :

RECUSIO CIIROXOLOGICA
OMNIUM QUJE EXST[TERE MONUMENTORUM CATHOLIG.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESLE SiECULA,
JUXTA EDITrOMES ACCUBATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULI.IS CODICIBUS MANUSCBIPTIS COLLATAS, PEBQUAM DILIGEN-
TEB castigata; dissertationibus, commen^^a^iis.^variisque lectionibus continenteb illusteata; omnibus
OPEBIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TBIBUS NOVISSIMIS SyECUHS DEBENTUB ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA ;

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJU3 MOMENTI 3UBSEQUENTI-
BUS,D0NATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUMRITE DISPUSITIS, NECNON ET T1TULI3SINGULARUM PAGINA-
BUM MABGINEM SUPEBIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE HATEBIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-
TA ;OPEBIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUGTORITATE IN ORDINE
AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUCENTIS ET AUPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETIGIS, CHRON0LOGICI3, 3TAT1-
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANAL0GICI3, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNGTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITUR-
(ilCUM, CANONICUM, DISCIPLiNABE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA 3INE ULLA EXCEPTIONE; SED PB.BSERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTEBO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 0MIS30,
IN QUODLIBET THEMA SCRXPSEBIT, UNO INTUITU CONSPICIATUB ALTERO SCRIPTUR.'E
;

SACRiE, EX QUO LECTOBI COMPEBIBE SIT OBVIUM QUINAM PATBE3 ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBBOBUM S. SCRIPTUR.B VERSUS, A PRIUO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI 3INT:
EDITIO ACCURATISSIMA, C.ETEBISQUE 0MNIBU3 FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS,
CHART* QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUH VARISTAS,
TUM NUMEBUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI* DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETIl EXIGUITAS, PRvESERTIMQUE ISTA COLLECTtO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOWOA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIG SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES yETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA.
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI^ LATIN.^
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

AGGURANTE J.-P. MTGNE,

Bibiiothecse Cleri universte,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTL* ECCLESIASTIC.*: RAMOS EDITORE.

PATROLOGUE LATIN.E TOMUS LX.XIV

VIT^ PATRUM, SIVE HISTORIyE EREMITIC^ LIBRI DECEM,

TOMUS POSTERIOR

PARISIIS,
APUD GARNIER FR.\TRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGGESSORES.
IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU-MAINE, 127.

1879
THE INSTITUTE OF KEDlAn'AL STUDlEi
10 ELMSLEY FLACS
TORONTo e, CAilADA,

DEG -51531
 APPENDIX
AD MONUMENTA SEX PRIORUM EGCLESL^ S.ECULORUM

VITvE PATRUM
SIVE

lIISTORIiE EREMITICiE LIBRI DECEM

AUCTOP.IBUS SUIS ET INITOKI FRISTiNO RESTITUTI

AC NOTATIONIBUS ILLUSTRATI, OPERA ET STUDIO HeRIBEBTI RoSWEYDI, ULIIIAJECTINI

E SOCIETATE JESU THEOLOGI.

ACCEDIT

OnOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM, CUM MULTIPLICI INDICE,

ETIAM CONCIONATORIO,

EDITIO MEMORABILISSIMA QUjE ANTUERPIjE PRODIIT, ANNO DOMINI MDCXXVIII, EX OFFICINA PlANTINIANA,

NUNC AUTEM ACCURATIOR reviviscit,

NOVISSIME CORRIGENTE ET RECENSENTE

J.-P. MIGNE,
BiblictSiecie Cleri univursic,

SIVE

CURSUUM COMPLETORU.M IN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE.

TOMUS POSTERIOH.

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. IVUGNE SUCGESSGRES,
IN VIA DICTA : AVEIVUE-DU-MALVE, 189, OLIM CHAUSSEE-DU-MAL\E, 127.

1879
 ELENCHUS OPERUM
QU/E IN HOC TOMO LXXIV CONTINENTUK

Col.

Vitaruni Patiuiii libri IX et X 9

Appendix ad Vitas Patrum ^44
Addita •
321

Clishy. — Ex typis Pauli Dupont, 12, via dicla Bao-dAsnieres (1708, 11-78).
 YITM F
HISTOUIA EHEMITICA.
CONTINUATIO

m viTis

LIBER NONUS,
QUI DIGITUIl

PHII.0THElTi, sive THEOPHILl

AUCTORE THEODORETO, CYRI EPISCOPO,
INTERPRETE GENT lANO HERVETO.

PaSyELUyillM
Be Jioc Uhvo ailidimus qusedmn testimonia supra, in prolegomeno generali II. Prxter ea el

fisec nunc habe.

DE AUCTORE ET HOC IPSO LIBRO TESTIMONIA.

Joannes Damascenus, orat. 3, do Imafjinibus. ^. Synodus Vll generalis, quw est ii Nicxna, act. 4.

0EO5(O:/ITOU ETTISXOTTOIJ KupOU TOU SioU Su|JLEtOV TOU

£/t

i^TuXitou, ou \ «P/''j — 'J|jiEcovy)v Tov itavu xo ^JiiY^ Oaujjia

'

xvi; o'.xoujjLivTj?.Kat jiEO' E-Epa'<i>aai Yapouxo)^ £v'Pojji-(i

T-?i jj.EY'!aT^ TioXuOpuXXrjTov -YivEaOoi tov avopa,
w? £V
oj; Ev a-Ttaai To'i; tCov EpYUTr;p(ojv -TipoT^uXaioi; E-.V.ova; «TiaT'. ToT; Tiov epY*'''^'')?'^'-''' irpoiruXafoi; Etxova? auTij)
auTuj ppa)(^e!ac dvaaTrjaai, tpuXva/.riv Tiva aoiaiv y.al Bpa/^sia; avaaT^aat, tfuXaxvjV xiva iT(piaiv -/.0! (zatfaXsiav
(ia'iaXEiav evteuQev Trop'!^ovTa(; (( Ex Philotbco Theo-
: evteuQev uopf^ovTa^; :« Theodoreti episcopi Cyri de
doreti episcopi Cyri, in sancti Siraeonis in columna Vila Simeonis Stylitae, cujus initium est Siineon,
:

degentis Vitani; nam de Italia quid attinet loqui ? (jui valde magnum erat miraculum orbis. Et post
Aiuntenim virumhuno in maximaurbe Romana us- alia Aiunt enim hunc virum in roa.\ima Roma fa-
:

que adeo clarum ac celebrem extitisse, ut eliamiii mosissimum tuisse, et qui in omnibus egasterio-
omnibuj oflicinarum veslibulis homines parvas rum 1'oribus iconas ipsi breves erigerent, custu-
imagines ipsi erigerent, hinc videlicet pr«sidium diam qiiamdam sibi ex hoc et munimem acqui-
sibi ac securitatera quadam comparantes. rentes. »

Prolosjus Auctoris.
394 Optimorum virorum, et qui in virtute prsclare se exercuere,pulchrum quidem estvidere certami-
Quu2enim laudantur dum cernuntur, et digna videntur qu» possideantur,
na, et oculis haurire utilitatem.
et amplcctanda amoreque prosequenda existunt,et ad ea comparanda spectatores inducunt; alTeruntautem
nihilo secius non mediocrem quoque ulilitatem ejusmodi rerum recte et ex virtute gestarum narrationes,
quse ab iis Visum enim esse fideliorem audiludicuntali-
qui sciunt,eorum qui nesciunt auribusofferuntur.
qui; audilui tamen fit quoque lides, dum ex eorum qui diount veritate ea i|ua2 dicuntur judicat. Quomodo
enim lingua; et palatode diilcedine, et amarore, et aliis hujusmodi qualitatibus creditum est judicium, de-
queiis ferunt illam sententiam;itaorationum discernendarumraliocomraissaest auditui,qui scit secernero
a noxiis eas qu» aliquam afferunt ulilitatem. Alque si utilium quidem narrationum inlegra et incorrupta
maneret memoria, et non oblivionis veluti caligo quaedam aspersalabes efficeret ut ea evanesoeret, de iis
utique scribere esset supervacaneum, cum qua fainc percipitur utilitas,ad posteros admodum facile perve-

Patrol LXXIV. BQ. 1

. H 3 5'
 11 DE VITIS PATKUM LIBER IX. 12

nirct. Quoniam autem corporibus quideni teinpus alTert interitum, inducenssenectutem et mortem ; rebus
autemrecte et ex virtuto gfstis oblivionem, ut mihi quiriom videtur, inferens, et obscurans memoriam,
nemo nos jurereprehendei'it,(|uod pioruni virorum.Deique amnnlium vitai instituta aggrediamur scribere.
Quemadmodum cnini ii quorum lidei est credila corporum curatio, medicamenta comparant, cum niorbo
bellura gorentes et iis qui laboraril terentes auxiliuiii;itaquaiin his conscribendis poniturindustria.elfioitur
veluti quoddam medicamentum, quod oblivioni quidem insidialur, opem autem fert memori».
salulare
Quoraodoenim non absurdum ut poetie quidem cl scriptoresea conscribant qua3 in bello fortiter et pras-
esl
clare gesta sunt Tragici autem eas quffi recte celabantur calamitates, tragccdiis in publicum proferant, et
;

earum scriptis mandatam relinquant memoriam; aliqui autem alii in comocdiis et rebus ridiculis consumant
orationes; nos autem sinamus eos viros tradi oblivioni qui in corpore mortali et patibili ostenderunt impa-
tibililateni,et incorporeamsmiilatisunt naturam? Quasnam autempcenas non merito dederimus,si horuiii
qua; admirationedigna sunt certaminum nihili faciamus negligi memoriam?Si enim ipsieorumqui olim
fuore sanctorum'395 summam Kmulati philosophiam, non asre et litteris illorum insculpsere memoriam,
sed omnen corum virtutem exprimcnles, quasdam eorum animatas imagines etstaluas seipsos effecere ;

quaenam nobis merito daretur venia, si neo lilterisquidem eoruminsignem vitam honoraremus?idque cum
alhletaB et pancratiasta; qui docertant in Olympicis, honorentur slatuis,atque etiam in equorum curriculis
quivictoreg esse videntur aurigae idem prajmium accipiant. Nec hoc solum, sed eliam muliebres viros et
cffeminatos, et de quibus dubites sintne viri an mulieres, ii qui horum delectantur spectaculis inscribunt
tabulis,eorum memoriam longissimo tempore consorvare contendentes; licet memoria animis detrimentum
affcrat, non coinmodum.Sed tamen hi quidcm hoc amantes his illi vero illos illis, idque cum damnum affe-
raiit, picturis honorant. Et quoniam mortalem naturam mors deprasdalur, colores temperantes, et illorum

effigies tabulis imponentos, e.\cogitant rationem qua eorum memoria sit vita longe diulurnior.

Nosautemscribimusquidem vitam philosophia? magistrara,etqua3 imitataest vitasinstitutionemquaeagi-

tur incoilis. Describinius autem non liguras characteresvc corporum, neque ea expressa iis qui nesciunt

ostendimus, sod formasanimarum,qua; sub aspectum non cadunt adunibramus,etbellaquffi cerni non pos-
sunt,conllictusque qui non appai'ent oslendiiiius. Tali enini armatura eorum phalangis imperator et in pu-
gna princeps eosPaulusinduit Aocipiteonim, : inquit, arniaturam Dei, ut possitis resisterein die malo, et
omnibus confectis stare {Ephcs. vi). Etrursus: state ergo succincti lumbos vestros in veritate, et induli
loricam justitiae, et calceati pcdes in prajparatione Evangelii pacis, in omnibus assumentes clypeum fidci,
iii quo polcris omnia tela maligni ignita cxstinguere. Etgalcam salutaris accipile, et gladium Spiritus,
quod est vcrbum Dei {Ibid.).ll-AC cura hos induissel armatura.produxit ad certamina.Taiis enim est hostium
quoque natura, incorporea, minimc aspectabilis, obscure invadens, clanculum insidians, reponteque et
prastor exspectationem irruens. Hoo ipsum idem quoque docens imperator, dicebat Non est nobis col- :

luctatio adversuscarnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores,
tenebrarum hujus Steculi, adversus spiritalia nequitim in coelestibus (/i((/.). Sed tamen cum tales bostes
haberet horum sanctorura classis, imo vero unusiuisque eorum a tot et tantis circumsideretur hosti-
bus (neque enim cmnes simul invaserunt, sod modo quidcm hos, modo vero illos adoriebantur), lam
praeclaram retulere victoriam, ul fugerint quidem adversarii, hi vero iis fugatis ac proQigatis trophffiura
erexerint, cum nihil eis atferret impediraentum.

Eis aulem prsbuit victoriam non natura,eaeiiim est mortalis,et innumerabilibus plenaafTectionibus; sed
mens quM divinam attrahebat gratiam. Nam cum divinaj pulchritudinis essent ardentes aiiiatores, ct pro
ea quam amabant omnia lubenter et agere et pati statuissent, forti quidem et generoso animo tulerunt
affectionum perturbationumque impetus; diaboli autem telo procellas strenue repulerunt; et ut dicam
apostolice(I Cor. ix), cum corpus castigassent et in servitutem redegissent, iraj quidem ardorem sedave-

runt, cupiditatum autem rabicm quiescore coegerunt : jejunando autem et domi cubando sopitis animi
motibus, repressisque eorum exsultationibus, coegerunt corpus lccdus inire oum anima, el solverunt
bollum quod est eis a natura insitum. Pace autem sic inter ea inita, omnem adversarium catervam
expulere. Nam cum eis deessent cogitationes qua; interna proderent, et membrorum huraanorum auxi-
lio privati essent bellare non potorant. Telis cnim in nos diabolus nostris membris ulitur nam si :

noque inescantur culi, noque aiires demuleentur, nequc tactus suavi quodam sensu' titillatur, nequo
(

3 96 mens improba admittit consilia, frustra laborant qui parant insidias. Quomodo enim urbera in
alto ffidificatam, et validis propugnaculis munitam, et profundis undique circumdatam, nuUis hostis
cmperit, si ex iis qui sunt intus nemo prodat ct portas aliquas aperiat ita lieri non potest ut ;

dajmones qui bellum gerunt cxtrinsecus, superent animam circumdatam a divina gratia, nisi
cogitationis alicujus socordia, nostrorum sensuum aliquam fenestram aperuerit, et per eam inimicum
inlrinseeus admiserit. Ha>c cum quorum laudes a nobiscelebran-
a divina Scriptura aperte didicissent ii

tur, et Deum audiissent dicentem mors per fenestras, cum

per prophetam (Jerem. ix) : Ascendit
divinis legibus tanquam quibusdam repagulis et vectibussensus clausissent, menti claves eorum Iradide-
runt,etnequelabra linguam aperiebant, nisi mens impcrasset nec pupillas permittebatur ut 96 extra cilia
;
 1

l:i PROLOGUS AUCTORIS. 1

porrigeret;audilusautemnoxii3sonisaditumol)slrucns,sluUasetinulilesropellebatoi'aliones, illasquosolas
admittebatquibusmensdelectabatur. Sio odoraUim docuereea non desiderare quee suavem emittunt odo-
rem, ut qiiilius naturasitinsitumutmolliant el relaxent.Sic venlris expulere satietatem,eumqueca sumere
docuere,qus nonvoiuptatemaflerrent.s.d usuin implcrent,necarapliusquamquod satis esset ad prohiben-
dumnefamemorerentur.Sicsomni dulcemdissolvcrotyrannidem ;etcum cilia ab ejusservilute liberassent
ea pro servitutedominatum docuerunt,ut ejus usum adraitterent, non cum ipseinvaderet, scd cum ipsi ac-
cerserent, ad breve naturae auxilium. Cum ergo murorum et portarum custodias eam curam gessissent, et
interniscogitationibusconcordiamconciliassent, adversarios extrinsecus invadentesirridebant, quiviqui-
demintrare, propter divinfe gratiae prcesidium,puterant; nuUum auteminveniebant proditorem qui vellet
inimicos admittere. Et cum hostes ea essent natura quaj non cadit sub aspectum, corpus (|uod videtur et
subjicitur natur»necessatibus, vincere minime potuere. Ejus enim auriga ot musicus etgubornator optime
quidem tenens habenas, equis persuasit ut recte et ordine procederent numerose autein pulsans chorda
;

sonsuum, efficit ut sonum orani ox parte concinnum et consonum redderent scienter autem niovens cla-
:

vum, et fluctuura insultus, et ventorum fregit impetus.Hos ergo qui per innumerabiles quidem labores
vit» iter ingressi sunt, sudoribus autem et ainictionibus corpus edomuerunt, et risus quidem affectio-
nem ignoraverunt, in luctu autem et lacrymis omnem vitam consumpsenint ; et delicias quidemSybari-
ticas (l)jejunium aestimarunt, somnumautom suavissimum laboriosas vigilias; mollestragulum, durum
solum immensam autem et inrxplebilem voluptatera, in orationibus et cantandis psalmis conversatio-
;

nem; hos, inquam, qui omnegenus virtutis complexi sunt, quis nonjure fuerit admiratus, vel potiusquis
pro dignilate eorum laudes celebravcrit?Alque ego quidems&tis inteiligo nullani posse orationcm eorum
virtulem assequi, est tamen aggredicndum. Non eiiim recte habuerit, si quoniam veram philosophiam per-
fecleadainaruntjidoo neminores quidem laudes consequantur.Scribaraaulem laudem non unam communi-
ter omnibus divorsa onim dona cis data sunt divinilu-^. Hoc auteni docens dicebat beatus Paulus Alii
; :

enim per Spirilura dalur sermo sapientia:, alii auiem sormo cognitionis secundum eumdem Spiritum,
alii autcm fldes in eo.lera Spiritu, alii auten>. dona curationura in eodem Spirilu, alii autem operationes

virtutum,alii autera prophetia.alii generalinguarum,alii autem intepretatio linguarum (J Cor.xn). Horum

vero omnium ostendens fontem subjunxit Omnia autcm hccc operatur unus et ide.ii Spirilus, dividcns
:

separalim iinicuique sicut vult. Quoniam ergo divcrsa sunt dona consecuti, mcrilo uniuscujusque nar-
rationem 197 faciemus separatam non quoscunque ab eis gesta sunt persequentes, ad ea enim scri-
;

benda ne lota quidcm vilasuffocerit; sed cum pauca de uniuscujusque eorura vivendi rationo, ct ile iis num
fecit, narraverimus,et paucis totius vitiecharacteremet formara ostenderimus^adalium transibimus.Neque
vero omnium siinctorum, qui ubique insignes exstitere, vits historiam litteris mandare conabimur; ne-
que enim eos qui ubique clari fuere cognoscimus, neque fieri polest ut unus consoribat do omnibus. Eo-
ri:m orgo solura vitam describam, qui tanquain lumina fulsere in Oiiente, et fines orbis terrarura suis
complexi sunt radiis.Narrando aulem procedot oratio,non utens legibus encomiorum,sed pauca quEedam
vere referens.Rogo autemquiin hancreligiosaiiijinciderinthistoriamseuforraammonaaticffi exercitationis
(vocet enim quis hoc opus ut volucrit, nc iis qua; dieuntur minus crcdant, si quid audiant quod eorura
vires supercl), ncc se illorura virtulem metiantur, sed aperte sciant quod piorum animis Dcus desuper
metilur dona sanctissiini Spiritus, et majora largitur perfectioribus. Rxc autem a me dicta sunt ad eos
qui in rerum divinarum mysteriis non sunt admodum accurate initiati. Mystaa enim adytorura Spiritus
sciunt gloriam Spiritus, et quasnam per homines in hominibus faciat miraoula, attrahens incrudulos ad
Dei cognitionem. Qui autera non est crediturus iis qu.T a me dicenda sunl, clarum est eum no iis quidom
credere tanquam veris quas per Moysem, ct Jesuni,etEliani, et Elii=a;um facta siint,habere autemetiara pro
fabulismiracula quaifaclasuntasanctis apostolis;sinautem illaesse vera testatur,h8eo quoque credatessea
falso aliena quaj enim in illis operata est gratia, ea per illos quoque fecit ea quae fecit. Perennisenim
;

gratia,eteosquidignisunteligens,velutiperquosdarasalientes, perhoseffudit fluenta susb operationis.

Exiis autein quK sunt dicenda,ipse quidom vidi nonnulla quse autera non vidi, audivi ab illisqui vidc-
;

runt, virisvirtutis araantibus et qui dignisunt habiti ut eosviderent, et eorum doctrinafruerentur.Evan-

gelicaeautemdoctrinffiscriptorcs fide digni non solum sunt Matthfeus et Joannes,magni ct primi inEvange-
listis,qui Domini videre miracula.sed ctiam Lucas et Marcus: quosqui ab initio viderunt,etfuerunt Verbi
ministri, non solura quas passus est et quae fecit Dorainus, sed ea etiam quae perpetuo docuit, accurate edo-
cuerunt, Etenim cum non vidisset ipse beatus Lucas, in principio operis dicit se ea narrare, de quibus eer-
tior factus est. Nos autem etsi audiaraus eum non vidisse ea quic rarrat, scd hanc doctrinam accepisse ab
aliis, non minus ei et Marco credimus quam Matthffio et Joanni uterque enim est in narrando fide dignus,
;

ut qui dedicerit ab eis qui viderunt.Nositaquealiaquidem narrabimus ut quas anobis visasint aliaautem ;

ut qui crediderimus eis qui viderant narrantibus viris, qui illorum vitam sunt aemulali.Prolixiori aulem de
us usus suni oratione, dum volo persuadere me vera narraturum. Hinc autem deinceps narrare incipiam.
 PHILOTIIEUS, sive^ THEOPHILES.

CAPUT PRIMUM. sibi vendicabant, Dei autem cultus negligebatur a

plurirais : contemptui autem habebantur qui eorum
JACOBUS NISIBITA [^.
cbrietatis nolebant esse participes,quique, perfecta

Mojses ille divinus legislator, qui imum maris simu-

virtute prajditi, eaquae sunt discernebant, et

fundum aperuil, et inundationc aquarum aridam lacrorum quidem ridebant imbecillitatem, univer-
oi)ruilsolitudinem,elalia omnia fecitmiracula.scri- sorum aulem adorabant opificem.
psitresgestaseorumsanctorumquifuercantiquitus: lllo tempore venerat in Persidem.visurusplantas

vorae religioiiis,etei quara par erat curara adhibitu-

non ea usus sapientia quam acceperat ab ,'Egyptiis,
sod splendore gratiffi accepto a superis. Undenam rus.Cum is autera fonlem transmitteret.pueJla! (3)
eniraalioquiAbelisdidicisset virtutem,etEnochvir- qua>dam, qus pannos lavabant, et vestes pedibus
tulis3tudium,etNoe justitiam,etMelchisfcdech pium eraundabant,nenovumquidem,etquidecentem prae

sa.erdotium, Abrahaj vocationem, lidem,fortitudi- seseferebat gravitatem,sunt reverilajhabilum ;sed,

nem,elquajeimagnaeeratoura3hospitalilatem,vulgo exuto pudore,et perfrictafacieetimpudenlibusocu-
jactatura filiisacriflcium,etaliorum qua? ab eoprai- lis divinum hominem aspiciebant, nequecapita ope-
claregestasunt catalogura; et ut in summa dicam, rientes, nequevestesquassuccinxerantdemittenles.
divinorum virorum certamina, victorias, praeconia, g Hoc cum eegre tulisset homo Dei, et vellel Dei virtu-
nisiintelligentisdiviniqueSpirilusradiosaccepisset? lemin temporeostendere,utfactomiraculoliberaret
JOSHocmihi quoquein pra?sentia opusestauxilio, abimpietatejontem quideraestcxsecratus^elfiuen-
qui conoreorum vitam tcriberesanctorum, qui pa- lura confestim evanuil. Puellas quoque estexsecra-
rum ante nos et nostris temporibus claruere, et ve- tus,etimpudenlem earumjuventutemcastigavitca-
luti quasdam leges iis qui imitari volenl,velim pro nis ante tempus inductis, et sermonem factura est
ponere. Horum ergo sunt preces invocandae, et in- consecutum,mutatusqueestnigrorpilorum,Btsimi-
cipiendum est narrare. los evaserunt nuper plantatis arboribus, qua3 vere

Nisibusestcivitasin confinio regniRomanorum et circumtectae sunt foliis autumnalibus. Eae autem

Persarum.quaeolimquideraeratRoraanisvectigalis, cumsicsensisscnt supplicium (nam et fontisfluenta
et eorum parebat imperio. Es ea ortus magnusille efTugerantjCt sua invicemcapitaintuentes, videbant
Jacobus, solitariam vitara ct quietam est amplexus, repentinam illam mutalionem), cursu ad urbem con-
etaltissjmorummontiumoccupatis verticibus.ineis tenderunt, renuntiatur» illud quod accideral. Illi
vitaraegit.Vere quidemet ajstate et autumnoutens autem cura accurrissent,et magnumJacobumoffen-
silvis, et pro tecto habens ca^lum tempore autem : dissent, rogaverunt ut irara compesceret, et sup-
hiemis, antrumipsiim excipiebat, quod ei parvura pliciura remitterct. Ille autem non diu cunctatus,
praebebat tegumentum.Habebal autem alimentum,
'-'
Domino quidem preces obtu!it,fluentaautera rursus
non quod cum labore nascitur et seritur, sed quod scaterejussit. llla vero cmanarunt
moxrursuse suis

suasponte producitur: jam exsilvestribus colligens penetralibus, justi derivata nutibus. autem cum Illi

arboribus fructusqui sponte nascuntur, et exherbis hoc impetrassent,petebant ut filiarum quoque sua-
eas quajsuntesculentaa, et habentur instarolerura, rum crinibus color suus redderotur. Aiunt autem,
ex iis dabatcorpori ea qua^ satiserantad vivendum, eura quoque concessisse, requisiisse autem puellas
ignis usum recusans. Usus quoque lauBe erat ei su- quaj illam acceperant disciplinam, et quoniam non
pervacanasus ; asperrimi enim caprarum villl ejus venerunt, reliquisse supplicium, documenlum tem-
usum implebant, ex eis ipsi fiebat et tunica et sim- perantice,etargumenturamoderationis,etdivinaevir-
plexamiculuin.ltacorpusaflligens.spiritalealimen- tutis perpetuum et evidens monimentum. Tale est

tura assidue exhibebat corpori,etcogitationis facul- novi hujus Moysis miraculum, quod quidem non fa-

talem expurgansconteraplantem,et divini Spiritus ctum est virgae percussione,sed operationeni accepit

perspicuum efficiens speculum, revelata facie, ex signo crucis. Ego autera praeter miraculum valde
divini Apostoli sententia,gloriamDominispeculans, quoque miror mansuetudinem neque enim, ut ma-
;

in eamdem transformabalur iraaginem a gloria in gnus Elis»us,impudentesillas puellas ursis tradidit

gloriam, tanquam a spiritu Domini (ICor. iii).Hinc D immanibus sed quadam innoxia disciplina, et quae
;

qua; Dei erat in Deum fiducia augebatur
Dcopetens quaeoportebat petere, eastatini accipie-
bat.Porro autemhincquoquefuturaprajvidebatpro-
phetice, etvirtutem adfacienda miraculaa sanctis-
simiSpiritus accipiel)atgratia.Exhispaucanarrabo,
splendoris radium iis qui nesciunt
et apostolici e.jus
aperiam.Vigebatillotemporeinsimulacrahominum
insania, et inaniraaequidem statuaedivinumcultum
in dies.et a dedecoris parura habcbat, usus, pietatem simul do-
cuit et raoderationem. IK-cc autera dixi, non ut pro-
phetamsffiviti8eaccusem(absitutadeoinsaniam),sed
ut ostendam quod cum eamdem haberet virtutem,ea
erfccit qua? congruebant Christi magnitudini et novo
Testamento.
IscumaliquandovidissetjudicemPersam iniquam
tulissesententiam,quemdammaximumlapidem,qui
17 PHILOTHEUS, siVE THEOPHILES. 18

propesituserat.exseoratus.iussiteum conteri etiii- A. Sapliiram suffuratosmentitosquemortitradidit(.4(V.

iniquam arguere sententiara.La
spergi (4),et illius vJ.Etcnim hic quoque simililer, ejus qui veritatem
pide autem statim coraminuto in parlicnlaa icume- eratfuralus,et mendacioeratusus,abstulitanimam.
rabiles, conlerriti fuere qui aderant : horrore autem Sed illequidemcum furtum cognovisset(revelaverat
plenusjudex,revocavit quidem priorem,alteram au- enim gratia Spiritus) intulit supplieium; hic autem
tem justam 799 tulit sontentiam. Et hic quoque actus argumentum nesciens,obtulit quidem preees
suumDominumestimitatuSjquicumvelletostendcre stititautem vitoe cursum ei qui simulaverat.El divi-
sesnasponte ac lubentem subirepassionem,etfa(-ilc nus quidem Apostolus mortuosacalamitateminime
si voluissetpuniisset sceleratos,non eisintulit sup- eripuit salutaris enim prffidicationis initia metu
;

plicium,sedficum inanimam verbo arefaciens,suam opus habebant.Ilicautem cum esset refertus gratia
ostendit virtutem (.Va<//i. x.\i). Hanc ipse quoqne apostolica, etpuniit ad tempus. et poenam mox re-

imitans clementiam, non puniit injustum judicem, misit.Hoc enim opus habebat eo qui esset lucrifac-
sed ictu lapidis illum docuit justitiam. ru3 eos qui ofTenderant.

Gumhis rebus esset insignis,et omnibusamabilis, Sed enim et esseteundum ad alia,etsunt illa bre-
et in oreomniumversaretur,trahiturad munus exponenda. Postquam enim Arins,in unigeni-
pon- viter

tificatu9,et sus patri» praeflcitur.Cum illam autera 8 tumet sanctissimum Spiritum maledioti blasphe-
montanara vivendi mutasset rationem, et civilem mijequc pater et opifex, in eum qui ipsum fecerat
vitee consuetudinem non ex sui animi cepisset sen- linguam movens, implevit yEgyptura lumultu et
tentia,neque cibum mutavit, nec vestum sed loca perturbatione, Constantinus autem ((3) imperator
;

quidem erant mjtata.vitae autem institutio nullam maximus, gregis nostri Zorobabel (illius enim
accipiebat mutationem.Crescebant vero labores, et instar universam piorum captivitatem reduxit ab
erantlonge majores prioribus. Jejunioenim, el cu- exsilio, et divina templa humi disjecta in altum

bili humi strato, et sacco quo induebatur, accesse- erexit et excitavit) postquam ergo is omnes eccle-
;

rantetiam omnino curaeeorum qui indigebant;ut de siarum prssides illo terapore congregavit Nicaea,
viduiSjinquam.esset sollicitus,et provideret orpha- venit cum aliis magnus quoque Jacobus, pro veris
nis,et eos qui injuriam faciebantargueret,ct iis qui- decertaturus decretis, ut vir fortis et piinceps
busfiebat injuria justum afferret auxilium. Et quid totius phalangis. Romanorum enim imperio tunc
opus estomnia recensere apud eos qui norunt qus- parebat Nisibis. Postquam autem fuit dimissus
nam illis competant quihancsusceperecurationem? sacer ille conventus,et unusquisque in suam est
Insigniter autem ille tales amplectebatur labores.ut reversus, rediit hic quoque tanquam vir fortis vic-
qui ovium dominum insigniter etcuperet ettimeret. C toria potitus, exsultans propter tropha;a pietatis.

Quo autem virtutis opes colligebat majores, eo Cum autem aliquantum processisset temporis.im-
majore sanctissimi Spirilus fruebaturgratia;etcum perator quidemille magnusetadmirabilis excessite
aliquando eiin vicum quemdara aut oppidum itcr vita cumcoronispietatis; illius autemlilii fuerehK-
csset(neque enim locum satis teaco) ad eum acce- redesimperii orbis terra?. Tunc rex Persarum, cui
duntquidam pauperes,unum querapiam ex eis qui nomen erat Sapores, contemptis fSliis, ut quorum
cum eis versabantur.tanquain mortuum proponen- potentia non esset patri aequalis,bellum movit ad-
tes, et quae ad illum sepeliendum erant necessaria versusNisibim magniset equitum etpeditumcopiis.
supplices ab eo postulantes. Ille autem concessit Duxil autem elephantosquoquequamplurimos,etad
quidem rogantibus, Deo autem preces oblulit tan- urbem obsidendam diviso exercitu,eam circumsedit,
quam pro mortuo (.5),rogans ut ei remitteret quiB in ct machinas exstruxit.et turres ffidiflcavit.vallosque
vita peccaverat.et eum in chorum justorum digna- flgens, et quod inter eos iniercedit, ramis tanquam
retur admiltere. Heec autem cum dicerentur, ejus cratibus contextis, obstruens.jussitmilitibusut ag-
qui tuncmortemsimulabat evolavitanima,suppedi- gerem exstruerent, et turres contra turres excita-
tata suntautemcorpori tegumenta.Postquam autem rent.Deinde illic sagittarios collocans,et in eos qui
parum processis?ethomoadmirabilis,jubebant eum n 800 erant super muros telajuhens mittere, alios
quijacebat surgere ii quiacturacoraposuerant.Post- jussit inferius fodere murosque subruere.Postquam
quam autem viderunt eum non exaudire.et quod si- aiitem omnia illi erant irrita et inania,ut qu?e viri
mulabatur id verura evasisse, et in veram faciem divini dissolverentur precibus; postremocum fluvii
routatamessepersonam,ad magnura quideraadeunt pr»terfluentis,mullitudinehominum fretus,flu.xum
Jacobum,suppliciterautem obsecrantes,etad pedes prohibuisset,exstructisque muris,et adretinendum
ejus provoluti,et aclus quem teraere agendum sus- roniparatisimpedimenlislluviiplurimumcollegisset
ceperant,dicentescausam fuisse paupertatem, roga- iil totum simul immisit in mccnia,eo usustauquam
bant ut eis suum mitteret delictum,eteiqui jacebat aliqua vehementissima raachina.Ea vero aquae in-
ablatam restitueret animam.Doraini itaqueimitans sultum non lulerunt, sed impetu concussa in illa

clementiam, et preces exaudiit,etostendit miracu- partefunditus corruerunt.llli vero magnum clamo-

ium,ut qui vitam precibus ablatam, per preces ja- rem sustulerunt,utpote quod urbs jam esset captu
Hoc autem mihi quldem videtur
centi restituerit. facilis; habitantium enim civiummagnum murum

esse simile magni Petri miraculo, qui Ananiam et ignorabant distulere tamen irrumpere, cum vide-
:
19 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 20

non posse urbem adiri propter aquas.Cum ergo

reiit A bitabant, sui autem derensoris ac principis corpus
procul recessissent, utpote quod labor eis esset ces
- l'erebant,aegrequidemferentesetdolentesquodtrans-
aaturus, quiescebant ipsi,et equos curabant;qui au- migraronljCanentesaulem celebrantesque virtutem
tem urbem habitabant.ex animo conversi eranl ad Ibrtissimi victoris. Si ilie enim vixisset, ii minime
supplicaliones.magnumJacobumhabentesinterces- venissentin polestatem barbarorum. Ha;c cum de

sorem. Qui autem sptate adhuc vigebant, omnes viro divino recensuerim, ad aliam transibo narra-

quam maxima potcranl contentione rursus «difica- tionem, rogans ut consequar ejus benedictionem.
bant(7),nec pulchritudinis nec concinna; compagis CAPUT II

ulliini curam gorentes,sed omniateinereconiponen- JULIANUS SADAS (10).

tes, etlapides ellateres, et quidquid portabat quili- Julianus,quem cognomineSabam honorantes no-
bet:unaque nocte opus tantum processit,et in tan- minabant incolse, irpEiSiJxrjv autem, id est senem,
tara crevitalLitudinem,ut et satisessetadarcendum GrKca voce hoc nomen significat, in regione qua3
cursum equorum, et hominum ascensum absque olim quideraParthoruni,nunc autemnorainaturOs-
scalis. Tunc omnes ab homineDei petunt supplices,
roenoruiii,rixitad exercitationem inonasticam tugu-
ut et in muris se ostendat,ette!a exsecrationumja- rium.Ea autera patet ad Occidentera quidem usque
culetur in hostes. Is vero exoratus asoendii, et eo- B ad ripam fluvii,esl>utem ei nomen Euphrates ad :

rum plurima comtemplatus, a Deo supplex

millia Orientem autem solem, habet limitem Romani im-
petiit,ut in eos immittere nubem cyniphum et cu- perii. AssyriaeniiuexcipitPersas cum Persici regni
licum (8).Et is quidem dixit,,Deus vero immisit, ab sit fiais occidentalis, quam qui postea sunt secuti,
eo lanquam a Moyseexoratus.etviriquideni divinis nominarunt Adiabenem. In hac gente multfe quidem
telis vulnerabantur.equi autcm ac elephanti ruptis sunt urbes magnae et populosai regionisautem plu- ;

vinculis fugiebant, huc et illuc dispersi, ut qui non rimum quidem habitatur, plurimum autem est et
possent illos ferre aculeos.Cum itaque vldissetrex inhabitabile et desertum. Adexlrema hujussolitu-
impius, et machinas nuUi sibi fuisse usui,et aqure diniscum hic vir divinus pervenisset, el antrum
irruplionem fuisse inutilem (murus enim qui corrue- non manu factum.neque bene ac pulchre effossum
rat, rursus fuerat a?dificaliis) et omnem exercitum invenissct, sed 80S quod posset exiguum aliquod
et affligi laboribus, et maie se habere sub dio, et tegumeutum prajbereiisqui adipsum confugiebanl,
vexari a plaga immissa divinitus vidisset autem:
locum lubcntcr habitavit, auroet argento fulgenti-
divinum quoquehominemsupermurosambulantem bus regiis, id existimans esse magnificentius. In eo
et conjecisset ipsum imperatorem ei prasesseoperi autemdegebat.inhebdomada semelcibuai Copiens:
(sibi cnim visus erat et purpura indutus,et redimi- C cibus autem erat panis bordeaceus, isque furtura-
tus diademate),indignatusquidem estineos quieum ceus; obsonium aulem, sales potus autem suavis- ;

decepissent, et ut bellum moveret persuasissent, el simus,per se nafivumaquajfluentum idquenon sa- ;

dixissent non adesse imperatorem,etcum eosdam- tietate diraensum.sed usu demissi prius sibidefini-
nasset capitis, dimisit exercitum, et in suara tum.Erantautem ei deiiciae opiparumque et lautis-
regiam rediit quani citissimo. Ha3C in hoc quoque simura epuIum,Davidicorum hymnorum decanlatio,
Ezechia Deus fecit miracula, non illis minora, sed et assiduacum Deoconversatio.Et cum eis fruere-
etiam majora, ut mihi quidem videtur. Quod enini tur insatiabiliter,eorum nunquam voluit capere sa-
cum corruisset murus, urbs non captafuerit,quod- tietatem sed semper quidem implebatur, semper
;

nam potest esse eo raajus miraculum? Ego autem autem olamabatrOuam dulcia gutturi meo eloquia
praeter hoc illud quoque valde admiror, quod cum tualsupermel et favum ori meo (Psn/.cxviii). Rur-
uteretur exsecrutionibus, non petiit ut iiilgura et sus enim audivit beatum David dicentem Judicia :

fulinina e coelo mittcrentur, ut fecit magnusElias, Domini vera, justiflcata in idipsum, desiderabilia
quando ad ipsumuterque quinquagenariusvenisset super aurum et lapidem pretiosum multum,et dul-
cum suis quinquaginla. Audiverat enim Dominum ciora supermel etfavum {Psal.xviu). Rursus audi-
aperte dixisse Jacobo et Joanni qui boc ipsum co- ]) vit eum dioenteraiDelectare in Domino,et dabit tibi
nabantur facere Xescitis cujus spiritus sitis (Luc.
: petitiones cordis tui (Psa/, xxxvi). Et rursus, La;te-
ix).El ideo non petiit ut terra eis dehisceret, nec tur cor quajrentium Dominura {Psal. civ). Et L.-e- :

rogavit ut phalanx igne consumeretur sedutani- ; tifica meum,ut timeat nomen tuum.Et Gustate
cor :

illis sauciarctur
nialculis et cum Dei cognovisset
; etvidete quam benigus estDominus {Psal. xxxiii).
virtutem,tandemmutataedisceretpietateraetverun- Et: Sitivit anima mea ad Deum fortem vivum (Psal.
Dei cuItura.Tantam habuit hic homn divinus apud XLi). Et Adbfesit anima raea post te. El ejus qui
:

Deum liduciam, tantam a superis gratiara est con-
secutus.Cura in his perpetuo versaretur,et in rebus
divinisquotidie cresceret,cum maxiraagloria hanc
vitam deposuit (9), et ex his locis migravit.
autem prateriisset aliquantum tem.poris.et hoc op-
pidum, ab eo qui tunc imperabat, regno Persarum
essettraditum.exierunt quidem omnes qui in eo ha-
ha30 dixit,amorera in se transtulit. Hac enim de
causa magnus quoque David h;ec canens docui',ut
multossocioset in Deo amando rivales constitueret.
Cum Neque vero spe falsus est; sed et hunc virum divi-
num,etalios innumerabiles divino araore sauciavit.
Hic enira tanto araoris igne fuit incensus,utincbria-
retur dosiderio, et nihil videret ex terrenis :solura
 21 PHILOTHEDS, sive THEOPHILES. 22

autem dilectum et uoctu somniaret, et interdiu vi- \ Deinde operis facta commutatione, altcrum quidem
sione apprehenderet. Hancsuminam ejus philoso- surgentemcanere.alterumverohumiprocumbentcm
phiamcummultididicissi'nt,aliiquidem quipropius adorare,et id a mane usque ad crepusculura assidue
haliilabant, alii vcroqui remotius.Allataenim fama iaciebant. Anleoecasuni autem solis, inantro pau-
pcrcurrebatinomnesparles,accurrebant supplican- lulum quiescentes, hi quidem hino, illi vero illinc,
tes ut essent palaestr» participes.et ei tanquam excr- omnes vero undequaquo in antrum conveniebanl,
citatationis magistro et paedotribffi parentes, vive- et hyinnos vespertinos simul Domino ofTerebanl.
rent in posterum. Non solum enim aves venantur 802 8olebat autem ipse quoque senex ununi ali-
canentes, ct ad se eas evocantes, qus sunt ejusdem queui ex insignioribus assumere socium oflicii.

generis.et subjectis laqueis implicantes; sed etiam Sequcbatur autem eum fequentius vir (luidam
homines venantureos qui sunt ejusdem naturffi,alii genere quidem Persa,formaautem corporismagnus
quidemad exitium.alii vero ad salutero..Sic congre- et admirabilis.forma vero corporismagis admirabi-

gati quidem cito fuere decem, deinde duplo et triplo lem possidebat animam. Erat aulem ei nomeu Ja-
plures. Eos autem cum tot essent,accipiebat illud cobus(ll), qui etiam post illius morteui in omni
antrum;a seneenimdidicerant neglii^ere curara cor- quidem virtute resplenduit. 7uit autem insigniset
poris.-vescebanturautem ipsiquoque similiteratquo n illustris, non iis solis quK illic erant, sed etiam iis
paidotriba, hordeaceo pane sale condito. Aliquo au quae erant in Syria philusophiae gymnasiis seu mo-
tem post tempore, et alera sponte nascentia coUi- nasteriis, in quibus etiam vitam finiit, cum vixis-
gentes, deinde dolia implentes, et muriie quantum set, ut fertur, centum et quatuor annos. Is cura

satis eratmiscentes,idhabebant obsonium qui opus esset mugoo seni ad solitudinem viai coraes, sc-
habebanl curatione. His autem oleribus humida ha- quebatur eminus. Non sinebat enim magister eum
bitacula [sunt maxime infesla solent enim sua na-
; propius accedere, ne occasio disserendi ex eo su-
tura eis ingenerare situm et putrefactionem cum meretur; sermo autem abstraheret mentem a Dei
:

huic ergo obsonio id aocedisset (eratenim antrum contemplatione. Sequens autem, in via vidit dra-
undiquaque valde humidum),supplicarunt seni so- conem maximum; deinde eum contemplatus, non
dales, ut sibi parvam aliquam domunculam liceret est quidem ausus progredi cum sKpe autem eum
exstruere, quae suHiceret obsonii vasis aocipiendis. prc-B metu voluisset dcciiuare, rursus conQrmavit

nieautem primo quidem postulatum minime admit- animum. Deinde cum inclinatus accepisset iapi-
tebat tandem autem persuasus (a magno enim
: demet eum projecisset, vidit draconem in eodem
Paulo didiceratnon quffirerequwsua sunl[[ Cor.xni], statu maneatem non posse se omnino movere.Gum
seduliquid concedere et se accomuiodare huniil autem eum intelicxisset esse mortuum, existiraavit
bus), dedit quidem domunculffi brevem quamdain ^ esse opus senis mortem belluafj. Confecto autem
et exiguam mensuram.abiit autem procul ab antro, ilinere, et hymnorum corapleto officio, postquam
solitas oblaturus Deo supplicationes. Solitusenim veuit tempus quietis, et sedens senex, ei quoque
eratsaepequidemquinquaginta stadia,nonnuiuiuam jussit ut corpus quieti parumper traderet primura
auteiQ ctiam bis lotidera in desertum proficiscens, quidem sedcbat tacitus cum autem senexsermo- :

et se ab oiuni humana consuetudine separans, et ud
seipsum rediens, per se cum Deo congredi ac ^con-
versari, et divinam illam et inelfabilem speculari
pulehritudinem. Hoc otium cum sumpaissent, qui
ut ab illo cura eorum gereretur, digni erant habiti,
usui quidem justa symmetria respondentem, sed
majorem quam jussi fuerant, exstruxera domun-
culani. Decimo autem die, veluti quidem IMoyses
reversus a monte, et ab ea quaa verbis explicari ne-
nem quomdam leniter subridens aggressus est, ro-
gavit Jacobus ut ei aperirel id quod ignorabat.
Cum is autem permisissel rogare, Vidi, inquit, in
via maximum draconem jacentem, et primum qui-
dem timui, iilura vivere exislimans, poatquara au-
tem eum aspoxi uiortuuin, securus itersum in-
gressus. Dic mihi, iuquit, o pater, quis eum inter-
fecit '? Tu enim prajcedebas, nullus autem alius hac
prajteriit. Senexautem Gessa, inquit,de iis curios^
:

quit coiitemplatione, cuin vidisset majus faotum percontari, qu;R iis qui sciscitantur non possunt ul-
quam volebat a^dificium, Vereor, inquit, o viri.ne D lain afferre utilitatem. Verum nihilo scecius insta-
dura terrena dilatamus habitacula, minuamus cce- bat Jacobus adrairabilis, vcrum scire desiderans.
lestia:atqui haBC quidem sunt ad tempus, et quae Senex autem diu quidem tentans celare, non ferens
nobis parumper convenient, coslestia autem sunt autem amicum diutius angere Ego, inquit, tibi di-
:

aeterna, et quaa nullum jiossunt flnem capere. Et caiii, si id scire desideras prajcipio autcm, ut me
:

haec quidem dixit chorum docens ea quaa sunt per- vivo nullus alius hoc a te resciscat quod diccnduin
fectiora; toleravit tamen cum vocem audiisset apos- est; hac enim sunt celanda, qua; ad arrogantiam ot
tolicam Non quaero quod mihi est utile, sed quod
: faslum sfepe excitant; eed si ego hinc excessero, et
multis, ut serventur (I Cor. x). Illos quoque docuit, ab ejusmodi animi perturbationibusfueroliberatus,
Intus quidem communem Deo otferre hyr.nodiam, noa velo quominus dicas et narres vim diviuae gra-
posl auroram autem duos siiiiul exire in solitudi- ti;c. Scias ergo inquit magnus Julianus, quod nie
nem et iinum quidem flexis genibus otTerre eam
: iter ingredientem illa invasit bellua osque aperuit
qua! Domino debetur adorationera, alterurn veru mecupiensdevorare; ego autom Jesum appellans.et
stantem Davidicos psalmos canere quindeeim. digito trophaBun crucis ostcndens, omncra quideiii
23 DK VITIS PATRUM LIBER IX. 24

cxcussi timorera .-extemplo autem vidi humi ceoi- .\ formam vitae nionasticae,monasticam autem et civi-

dissse belluam; et communi laudato Servatorc, lem simul temperavit virtutem et illius quideni;

perrexi ulterius. Sic finita narratione, ad aulrum sumensexactam perfectionem, hujus aulem occono
est profectus. miam ac dispensationem, in unum coegil ea quse

Aliquando autem adolescens,nobili quidem loco erant inter se disjuncfa.

natus.sed moliiter educalus,majorem autem osten- Sedhujua virtutis et venatoret exercitatorfuit ille

denspromptitudinemetanimi alaoritatemquam vi- Asterius.qui magni illirs senis tanto semper teneba-
res ferre possent, supplex petiit a sene ut esset illi tur amore, ut saepe quidem bis in anno, saepe etiam

viiB comes eunti in solitudinem, non ejus quidem ter ad eum proficisceretur. Veniens autem solebat
quam umnes obibant quotidie, sed longissimae, et caricas afferre sodalibus, onerans triavel quatunr

qua soene erat ootoeldecem diebus peregrinandum.
Is autem erat ceieberrimusille Asterius. Cum au-
tem divinus senex prohiberet juvenem, et
aquaquecarentem diceret esse soiitudinem,instabat
adolescens obsecrans uthoc eidonum concederet.
jumenta. Duosaufem medimnos colligens (13), ut
qui seni toto anno sufficerent, id onus suis impone-
aridam bat humeris, se magistri jumentum et vocans et
prsstans. Portabat autem id onus, non decem vel
viginti stadiis, sed septero dierum iter conficiens.

Viotus autem precibus cessit senex, ille vero seque- t) Cum eum autem aliquando vidisset senex ferentem
batur, primo quidem alaoriter. Cum autem primus huraeris sarcinam caricarum igre ferens, dixit ha30
et secundus et tertius dies pra:teriisset, et a radiis non sibi esse exhibenda alimenta; non esse enim
solis exureretur (eratenim Kstas.vigente autem aes- justum ut ille quidem tantum subiret laborem, ipse
tateest utique flamma solis ardentior), siti perpe- vero delicate ejus fruerelur sudoribus. Cum is au-
tuo laborabat. Et primum quidem eum morbum tem jurasset se non esse onus a suis humeris depo-
aperire pudebat.memoria reputans ea quK sibi pr.e- sifurum, nisi assensus esselsenex, se allati cibi fu-

dictafuerant a magistro. Tandem autem victus et furum participem Faoiam, inquit senex, quod ju-
:

plane omnino deficiens, oravit senem ut sui misero- lietur, modo tu quamprimum deponas canistrum.

retur. Is autem cum qus ei praedixerat revocasset Nam in hoc quoque imitabatur primum apostolo-
ii\ memoriam, jussit eum reverti. Cum autem dice- rum, cui cum voluisset Dominus lavare ejus pedes,
ret adolescens nec se scireviam quce ducitad an- prius quidem negavit, aperte affirmans id non esse
trum, nec si sciret, ire posse, cum sint vires sifi Postquam autem audivit fore ut
f'uturuni(/oaw.xni).
consumpla3;misertushomo divinuscasusadolescen- abrumperetur aDomini communione nisi hoc con-
tis,et ignoscens imbecillitati corporis,genibus[flexis cederet, oravit ut praeter pedes, manus quoqueet ca-
oravit Dominum, et calidis lacrymis solum irriga- _ putlavaret.Itaetiamegregius Joannesjussus tingere
vit,et viam salulis petiitadolescenti.Quiautemfacit Servatorem, prius quidem et suam confessus est
vokintatem eorum qui ipsum timent, eteorumex- servitutem, etostenditDominum.Postea autem jus-
audit orationem, stillas lacrymarum quee pulverem sum est exsecutus, non se aspere gerens,sed parens
attigerant effeoit fontem aquarum, et sio fluento re •
Domino.Itaeliam hicquoque vir divinus gravabatur
pletum adolescentem jussit abire protinus.Fons au- quidem alio laborante ipse frui aliraento; sed post-
tem mansit usque in hodiernum diem Mosaicae di- quam vidit ardentissimam clientis animi alacrita-
vini senis orationi ferens testimonium. Quomodn tem, prsposuit suae voluntati illius ministerium.
enim ille olim, cum sterilem illam petram virga Forte autem aliquis exiis quiex aliorum reprehen-
peroussisset, efTeeit ut prodceret exundantes aquas sione raagnam capiunt volupfatera, et ea quae sunt
fluvialiles,ut satiaret multa illa hominum milliasiti honesta solura didicerunt irridere,dixerit hancnar-
confecta; ita hic cum arenam illara aridissimam ir- rafionera non essedignam qufe comraemoretur.Ego
rigasset lacrymis, fecit ut fontana emanarent fluen- aufem aliis hujus viri miraculis hoc quuque adjeci,
ta non ut multarum myriadum, sed ut unius ado-
;
non solum magnorum virorum volens ineum piefa-
lescenlis afferretsiti remedium. A divina enim gra- tem ostendere, sed etiam morura ejus suavitatem et
—
tia anima ilfuminatus,aperte
r ' —
prasviditfuluram
r- ado
lesccntis perfeolionem. Is enimmultis post terapo- "
n
moderationem declarare, existimans conduoibile.
Nam cum tanta esset et tali virtute, ne levissimo
ribus SOS a divina provocatus gratia, ut alios quo- quidem honore seipsum dignum esse censebat, sed
qucrauitosad eamdem exerceret gratiam, in locis cum repellebat ut qui ad se nequaquam pertinerct
quie sunt circa Gendarum [Al., Giarum] (est au- rursus autem eum susfinebat, ut qui cns qui facie-
tem is vicusmaximussub Antiochia) pal.Tstram fixit bantafficeret beneficio.
monasticam, et multos quidem ctiam alios ad se Aufugiens autem (nam ulquiomnibus evasissct
traxit athletas philosophim. manifestus, ad se trahebat per famam eorum quse
Traxit autem magnura quoque Aoacium (12), in- sunt bona et honesta amatores) venit in montem Si-
signera inquara illum et faraa clarum, 'qui fuit naeum oum paucis ex paulo familiaribus non oppi- :

quidera egregius in vita monastioa, emisit autem dura ingrediens, non vioum, sed iter perinviara ini-
splendidos virtutis radios, ut qui sit dignus habi- ens s.olituilinem. Ferebat autem humeris alimcntum
tus qui fieret pontifex, ot Hcrrhceam pascendam est qunque necessarium,panem inquam etsalem, lage-
sortitus. Cum quinquaginta autera et octo annisei nnmet cyathum ligneum, et spongiam fune alliga-
fuisset cura gregis credita, non reliquit quidem tam;ut si quando aquam invenissentprofundiorem.
25 PHILOTHEUS, siVE THEOPHILES. 26
exhaurirent quidem spongia, expressam autein in A veniontes,saero9 illic coetus celebrabant; nuno au-

cyatliumebiberent.Cun: itaqucitPrraultoruradicruni tem ripam fluminis faciebant oratorium, aliquando

montem opttitum perveniunt;elcum
confecissent,ad
suumDoniinumadorassent,illiolongumtcmpusper-
petuo transegerunt,loci solitudinem et animffi quie-
lem maximamexistimantes voluptatem. Cumautem
in illa petra sub qua latons Moyses, prophctarum
autem bellicura gymnasium, quod situm est ante
portam Septentrionalem. Non permittebant enim
qui bellum gerebant, in uno loco pios consistere.
Jactarant autem alumni mendacii; et rumorem in
illa civitate sparserant, quod magnus, hic inquam

princeps.dignus est habilus qui Deum videret sicut senex, eorum quK ipsi tenebanl religionis dogma-
videri poterat, ecclesiam exstruxisset, et divinam tum amplectereturcomraunionem. Hoc pios maxime
aram consecrasset,quEe etiam mansit usque in ho- angebat, ne fama rudioreset simpliciores decipiens,
dierniim diem.in suam reversus est paleestram. eos haereticorum implicaret laqueis.
Cum autem ejus, cui erat quidem idera quod ipsi Sed divini et beali viri, Flavianus et Diodorus, qui
nomen, sed irapii imperatoris minas intellexisset digni erant habiti ut essent sacri(ici,el prMcssent
(piosenimse funditusperditurumrainalus,protcctus piorum populo,etAphraates', cujus per se vitam vo-
erat in Persas, et qui eadera qu» si Deus concesserit, adjiciam, persuadent magno
ipse sentiebant, bis
abominandumilluraredituminhiantesexspectabant) g illi Acacio,cujus fecimus mentionem,ut viae accipe-
tuncDeoorationemmagnostudioetveheraentidesi- ret comitem suum quidem magistrum,sancti aulem
derio oflerens, et euradem ad deciraum usque diem senis discipulum, insignem illum Asterium, curre-
extendens,audivitvoceradicentera(l4),exsecrandum ret autem ad communera pietatis splendorem, et
illura et fetidum porcum de raedio esse sublatum. evangelica: doctrince sustentaculiim, et persuaderet
Sed neque accepto fme orationis, confestim finiit ut relinqueret quidem illam in solitudine versandi
orationera,sedmutavitpetitionerainhymnidecanta- rationem, veniret autem ut ferret auxilium tot mili-
tionem,gratiasagensServatorisuorum,clementique tibus quoe fraude interibant, el rore sui advontus
etpotentihostialienorum.Longissimoenim tempore flaramam exstingueret Arianara. Gucurrit divinus
fuit cleraens et lenis in impium; sed cum ejuslenitas Acacius, et sumpto, ut jussus erat, magno Aste-
et patientiasceleratum ad raajorem exercuisset ra- rio (16), accessit ad maximum luraen ecclesioe; et
biem,opDortune intulit supplicium.Cum autem im- cum eum salutasset, Dic mihi, inquit, o pater, qua-
plesset orationera,804 et ad suos esset conversus, nam de causa totum hunc laborem tam lubenter
planum fuit eum esse laeto et tranqnillo animo ;
toleras? Cum is autem respondisset Et corpore, et
:

animi enim alacritas vultum ostendebat hilarem. anima, vilaque, et omnibus qua; ad vitam perlinent.
Cura autem qui cum eo versabantur novum adrai- p est mihi Dei cultus pretiosor; conor autem, quoad
rati essent spectaculum (nam cum semper tristi as ejus a me fieri potest, illi a sorde nudum offerre
pectu videretur, tunc visus est subridere), et cum ministerium,etei perpetuo placere; Ostendam tibi,
causam rogassent lcetitia^.Prajsens tempus, inquit, inquit Acacius, rationem per quam ei plus quam
o fratres,est gaudii;cessavit enim impius,ut est vox nunc servies; idque dicam, non sola utens ratioci-
IsaisB {Isa. xxiv), et audacium inceptorum meritas natione, sed ut qui ab ejus doctrina didicerim. Cum
dedit pcenas; et qui tyrannidem exercuit in Deura enim Petrum aliquando rogasset an eum plus quam
qui fecit et servavit, ab ejus qui illius parebat im- alii amarel, et didicisset id quod sciebat vel ante
perio dextera jure est coesus. Ideo l<Btor cum vi- Petri vocem,Tu enim, inquit, nosti, Domine, quod
deam Ecclesias qua3 ab eo sunt oppugnatre exsul- arao te (ioare. xxi); oslendit ei quidnam agens eum
tantes, et cernam sceleratum ab iis quos colebal magis coleret. Si enira, inquit, araas me, pasce ovcs
dajmonibus nihil auxilii consecutum. Hujus ergo raeas.et pasceagnos meos.Hoc quoque tibi,o Pater,
impii caidis talem habuit praescientiam. est faciendum periculum enim est ne oves a lupis
;

Cum autem Valens (15), qui post illum accepit intereant; eas autem valde amat, qui a te valde
habenas Romani imperii,relicta veritateevangelico- amatur. Est autem proprium amantium illa facere,
rum dograatura,erroris Arii accepisset imposturam qua; cum liunt, eis qui amantur grata sunt. Et alio-
tunc exorla est majorprocella adversus Ecclesiam ^ qui non parvum est periculura, muitorumque et
;

cum gubernatores quidem undique expellerentur, magnorum illorura sudorum detrimentura, si pati
pr.-cdones autem quidam et hostesin eorum locura potueris negligere, tacitus praeterire, veritatem qui-
sufficerentur. Neautera lotara illam in pri-esentiare- deni graviter oppugnari, eos autera qui ei adhasrcnt
ccnseara tragoediam,alia nunc pr.iitermittara, unius captari ad eos autera venandos esse escam tui no-
;

autem solummodo faciara mentionem.quod apcrte minis appellationpm. Te enim habere socium. suaj
ostenditdiviniSpiritusgr;itiarainhocseneflorentem. impietatisglorianturetjactantpraesidesAriiabomi-
Ab Antiochenaquidem ecclesiaejectus erat raagnus nationis. Hoc cum primum audiisset senex,quietem
Meletius, quajaDeo universorum pascendaeicredita quidcmjubensvalereadtempus,nequecivitatisstre-
fuerat a divinis autem templis ejccli fuerant cum
: pitus, quod eis non esset assuetus, rcfugiens, accur-
popuIoquicratejusdemcumRissententi;o,quicunque rit Antiochiam.Cum autem duorura vel triura die-

inclerumc()optali,TrinitatisdivinamunamcoIebant rum iter confecisset in solitudine, noctu vcnit in

essentiara.Etnuucquideminaliquemspecuraraontis quoddampra;dium :qua3damautemdivesmuliercula
' De Aphraate, infra, c. 8.
27 DE VITIS PATRUM LIBKR IX.

oum sacrumilliimchorum audissetveniro,concurrit A fluxit totus populus civitalis: eratque bellicum gym-
ut perciperet eorum benetlictionem; et ad eorum nasium pleiium iis qui concurrebant. Pudore autem
pedes provoluta, rogabat ut sua domus esset eorum aflioiebantur caluranialores et mendacii artifices,

diversoriurn.Goncessit senex, idquecum plusquam l«to autom et tranquillo animo erant alumni veri-
quadraginta annis a tali fuisset spectaoulo separa- tatis. Ex hinc in domos suas trahebant lumen verita-

tus. Cum autem admirabilis iila mulier esset in sa- tis, ii qui opus habebant ut curarentur. Vir autem

oris illis ministrando occupata, puer septem

viris quidam oui fuerat maxiraus inandalus magistratus,
annos natus,cujus solius erat m.ater,qusc hospitali- ejusque fidei commissus erat clavus Orientis, ad
tatem Sarie est ffimulata.esset autem vesperum 805 eum misit rogans ut ad se veniret, et a morbo ur-
et tenebra;, cecidit in puteum. Cum autem ex eo, gente liberaret. Ille vero accessil nihil cunolalus, et
ut est consentaneum, exortus esset tumuitus, ma- oommuni Domino fusis preoibus verbo solvit a;gri-
terautem sensisset,jubetquidem omnesquiescere; tudinem, et jussit ut Deo ageret gratias.
puleo autem operculo imposito, instabat ministe- Cum haec et talia fecisset, statuit deinceps reverti
rio. Mensa autem viris divinis apposita, divinus se- tugurium.Cum per
ad suse exeroitationis monasticas
nes jussit vocari puerum raulioris, et accipere be- Cyrum Gyrrhum, vcl CyrrhumJ autem iter fa-
[AL,
nedietionem. Cum autem admirabilis mulier dice- p ceret (distat autem ha30 civitas duorum dierum iti-
ret eura male habere, perstitit jubere ut is ducere- nere ab Antiochia), divertit quidem in aedem prae-
tur. Postquam autem ei quod accidisset signiticavit olari martyris Diooysii qui illic autem vero Dci
:

mulier, mensam quidem relinquit senex, acourrens cultui et rectie religioni praeerant, convenientes
autem ad puteum, cum auferri quidem operculum, supplicarunt ut sibi opem ferrel exitium praevisum
afferri autcm lucem jussisset, videt puerum seden- exspectantilius. Dicebant enim Asterium qui in
tem super aqus superficiem, et aquam manu pue- sophistica (17) et falsa disserendi arte fuerat edu-
riliter pulsanteui, et qui reputatus Cuerat interitus, catus, et se in haereticorum ecclesiam injecerat, et
eum ludum putantem; et quosdam funes al-
cura episcopale munus erat assecutus, falsum acriter
ligassent et eos demisissent, puerum extraxerunt; defendere, et improbo uti artifloio adversus verita-
et statim accuirit puer ad pedes senis, diccns se tera; et vereraur, inquiebant, ne facundia veluti
eum ipsum ferentem, et ne mer-
vidisse in aquis quadam esca falsum contegens, et nexus syllogis-
geretur prohibentem. Hano hospitalitatis merce- morum tanquam quaedam retia extendens, capiat
dem recepit mulier a beato sene. raultos ex simplicioribus: ea enim de causa fuit

Et ut alia prffitermiltam quss facla sunt in itinere, ab adversariis accersitus. Senex autem : Estoto,
venerunt quidem Antiochiara; omnes autem undi- ^
inquit,bono animo, et Deo nobisoum supplicate,
que concurrebant, Uei hoininem videre cupientes, et orationom et corporis affliotionem precibus adjun-
morbi sui medioinam unusquisque acciperedeside- gentes. His Deum sic roganiibus, uno die ante diem
rans habitabat autem in speluncis qu£e erant in la-
: festum ac celebrem, quo verba erat facturus falsi
teremontis ubidivinumquoqueapostolumPaulum
; defensor et hostis veritatis, is divinitus immissam
et habitasse dicunt et latuisse. Sed statim ut scirent accepit plagam, et cum uno tantum die Kgrotasset,
omnes eum esse hominem, eum invadit febris vehe- excessit e vivis, illam, ut est probabile, vocem au-
Hientissima. Cum autem videret magnus Acacius, diens : Stulte, hac nocte repetunt a le animam
multitudinem eorum qui simul erant oongregati, tuam (Luc. xii) autem parasii retia et laqueos,
;
quas
et eam quas acciderat aegre ferret iEgritudinem iis tu implicaberis, et non alii. Haec Balaam quo-

(existimabat enim fore ut ii qui convenerant per- que acciderunt, qui ipse quoque adversus Dei po-
turbarentur, si viri morbum resoicerent, a oujus pulura accersitus, cum irapia quredam Balaac ad-
manu se inventuros sperabant medicinam) : Noli versus ipsum consuluisset, ejus dedit pa3nas,ut qui
angi animo, inquit senex; enim necessaria si est ab Israelitica dextera fuerit c£esus (iYum. xxvi) Igi-

sanitas, eam statim dabit Dominus. Statim ergo tur hio quoque cum in Dei populum quasdam oal-
post haec verba ad preces ccnversus, et ut Bolebal, lidas exoogitasset sententias, per Deum populi vita
et genua et frontem solo admovens, rogavit ut as- D fuit privatus. Hanc autem salutem Gyrus est ccn-
sequeretur sanitatem, si ex ea reditura sit aliqua soouta per hujus oralionem.
utilitas ad eos qui convenerant. Nondum flnierat llsc autem qua; narravi, raihi divinura oaput, ille

preces, et repente multus sudor profluens exstinxit magnus tradidit Acaoius, qui pulchre sciebat omnia
flammam febris. qua'. ab ipso facta fuerant. Cum ergoillinc esset pro-
Cum illic autem liberasset multos a morbis omnis fectus, et ad suos sodales reversua, et una cum eis
generis, profectus est ad oonvcntum piorum.Trans- non parvo tempore esset versalus, ad vitam senii et
eunteautera eo per portas regiaj, raendicus quidara molestiK expertem valde prompte et alacriter 806
qui clunibus utebalur pro pedibus, et per terram transiit, ut qui in raortali natura meditatus esset
trahebatur,cum manum extendisset,etejus pallium impatibililatem, exspeetaretautera corporis immor-
tetigisset, fide quidem morbum exegit exiliens au- talitatcra. Ego autom
hic de eo sistens orationem,
tem ostendit se feque currere atque ante morbum, transibo ad alium rogans sanolosqui in hano in-
:

idem faciens quod claudus qucm Petrus et Joannes fjrediuntur narrationem, per suam inleroessionem
suscitarunt (/Id. iii). IIoc cum factum esset, con- mihi supernam conciliare benevolentiam.
29 PHILOTHEUS, siVE THEOPHILES. 30
CAPUT III. A pulcherrimus, hoc parvo cibo alebat. Cum autein
MARCIANUS (18). prajteriiset aliquantum temporis,duos admisit con-
lllumautemtempore celebratumMarcianum,quo- tubernales, Eusebium '
qui sacri illius tugurii fuit
modo pro reidignitate aidmlrtihimuv (Theodor., lib. ha;res, et Ag.ipctum (19), qui has leges angclicas
IV Hist., cap. 26)'?Num videlicet eum simul conjun- transtulit Apameam. quidam vicus ma-
Est enim
gentes cum Elia, et Joanne, et similibus, qui circu- ximuset populosissimus, autem ei nomen Ni-
est
mibant in ovinis et caprinis pellibus, egentes, at- certe. In eo ergo construit duo maxima philoso-
flicli, vexali, quibus dignus non erat mur;dus {Heb. phia: gymnasia, quorum unum quidem est ab ejus
xi), errantes in solitudinibus, et montibus, et spe- nomine denominatum, altcrum vero ab admirabili
luncis, et foraminibus terr;e ? Simcone, qiii quiquinginta annorum spalio refulsit
Isenim olim patriam quidem habuitCyrum,cujus in haec philosophia. In his in hodiernura usque
prius quoque meminimus;poslha;c autem solitudi- diem degunt plus quam quadraginti viri, virtutis
nem :hac autem el illa relicta, nunc habet cffilum. athlctae, et amatorcs religionis verique Dei cultus,

Et illa quidem eum genuit, hfBc vero aluit, et victo- et quisuis cjehim coemunt laboribus. Hujus autem
rem effecit, coalum aulem accepit ut coronatum. reipublica; legislatores fuere Agapetus et Simones,
conlempta claritate generis. Ducebat enim genus a d qui leges accepere a magno Marciano.Ab his autem
patriciis et a splendore regio. In illis enim florebat plurima quas plantata sunt exercitatorum virtutis
corporis specie et magnitudine accepta ab opifice habitacula, quas quidem iisdem legibus reguntur et
naturae, et animo ingenii solertia ornato. In Deum institutis, dificile est enumerare. Caeterum horum
autem et ea quE ad eum perlinent, totum amorem omnium planlator fuit ille divinus; qui enim pul-
transtulit; et omnibusvalere jussis, solitudinis oc- cherrimum semen prffibuit, is jure vocari possit
cupat umbilicura, et parva cxstructa dorauncuhi, auclor bonorum qus; nascuntur.
qua; ne ejusquidemcorporis justa respondebatpro- Primumergo,utdixi,soIusvoluntarium illum tc-
portione cura eam (juodara alio parva septo circum- nebat carcerero deindecum hos duos admisisset,
;

sedisset, inolusus eratassidue,separatus
omni humana consuetudine, disserens autera cum
Domino universorura, etdulcera illam vocem exau-
diens. Divina enim versans eloquia, se divina voee
fruiputabat.Oransautem et supplicationesofferens,
quidem ab non habitabant illi eadem domo; neque enim ei
soli sufficiebat domuncula, ut qunj esset valde par-
va, et qu£e ipsi et stanti et recumbenti multum af-
ferret laboris.Neque enim stans,rectus stare poto-
rat, cum tectum caput et collum tangeret; neque

ipse loquebatur cum Domino;et cura seinper tantis recubans poterat pedes exteiidere, cum domus non
frueretur deliciis, euiii
__ , — j —
nunquamcapiebat j —
satietas
. „ haberet
.- longitudinem
__^ -_ cequalem
„_, _ ^
longitudini corpo-
„.j, ——
Audivit enini divinum Spiritum per magnum David ris. Cum ergo eis permisissetaliam exstruere, ju
paallentem Qui meditatur in lege Domini die ac
: sit in ea degere per se autem hymnos dicere et
:

nocte, erittanquamlignum quod plantatum est se- orare, et divina legere eloquia. Cum autem opor-
cusdecursus aquarum, quod fructum sum dabit in teret esse plures hujus utilitatis participes, alio
tempore suo; et folium ejus non defiuet (P5a/.i).Hos habitaoulo ejus jussu procul exslructo, jussit eos
fructusdesiderans,iucundissum hunc laborera am- qui vellent in illo degere. Eorum autem dux erat
plectebatur; et orationem quidem psalmodia psal- Eusebius, qui magni Marciani 807 transmittebat
modiam aulem excipiebat oratio, et utraque rursus doctrinam. Divinus autem ille Agapetus, ut opor-
divinorum eloquiorum lectio. Cibus autem ei erat hac arte athle-
luit institutus, et exercitatus, et in
solus panis, isque certa prcebebaturmensura.Ea au- tica optime cruditus, reversus est, ut dixi, et se-
tem erat mensura, ut nec puero quidem nuper minavit semina qua5 a divina illa anima accepe-
ablactatosatis esset.Aiunt enira panislibram in qua- rat. Evasit autem adeo clarus et illustris, ut pon-
tuor partes divisam,quatuordiebus fuisse distribu- tificali sededignus sit habitus, et ei mandala sit
tam, et unicuique diei attributam fuisse partem pastoralis curatio, et ejus fidei credita fuerit cura
unam. Statuerat enim vespere comedere quotidie, patri;e.Eusebius autem ille admirabilis.congregati
nunquam autem satiari; sed sempsr quidera esu- D gregis prajfectus, et curam magistri susceperat, et
rire,semper vero sitire; corpori autera ea exhibere solus dignus habebatur qui cum in tempore venti-
quae ad vivendura sulflciunt. Dicebat enim quod taret, et eum rogaret nunquid veliet. Cum autem
qui post multorum dierura inediam capit cibura, vellet noctu videre quid ageret, ausus est ad fenes-
in diebus quidem inedicB offlcia dorainica exsequi- tram (erat autem ea brevis admodum) accedere;ct
tur imbecillius.Quo autem die rursuscapit cibum, cum se inolinans respexisset,videtlumen, nonex lu-
plura, ut est consentaneum, exhibens, ventrera cerna neque quod esset manu factum, sed a Deo
onerat is autem gravatus tardiorera reddit ani-
: datum, et quod superna gratia praeceptoris sui ca-
mam ad vigilandum. Dicebat igitur essemelius ve- put circumfulgebat, et divinorum eloquiorum Scri-
sci quidem quotidie, nunquam autem exspectare pturie ostendebat intelligentiam ; ter.ebatenim li-

satietatem. Verum enim jejunium est perpelua brura,et divinajvoluntatis saorosanctuni inquirebat
indigentia. Hanc legem pcrpetuo ferebat vir illc thesaurum. Hoc cum esset contemplatus admirabi-
divinus, et cura corpus haberet maximum, et om- lisEusebius,ingentitimore horroreque est affectus,
nium sui temporis hominum esset et maximus et '
De Eusebio, infra, cap. 4.
 31 DE VITI8 PATRUM LIBER IX. 32
et Dei ministri diHusain odootus est gratiara.et Dei A pra: se tulerat, ffgre ferens homo Dei, utpote quod
in suos sorvos didicil bonevolentiam. praeter consuetudincm fuisset ejus adventus, jussit
Aliquando auteracum in vestibulo magnus oraret vera dicere.IUe autem timens et oontreraiscens,cum
Maroianus, draco quidam qui reptaverat supra pa- non posset cuTi latere qui plenus erat Dei gralia,

rietem versum ad Orientem, desuper emuro des- dixit et quis esset qui suplicabat, et eum morbi do-
pexit, simul et hians, et horribiliter intuons, et se autem suc-
cuit trago3diam,et ostenrlit lecylhum. Is

invasurum significans. Prdcul autem stans Euse- cesuitquidem ut estconsentaneum,quod nollet vir-
bius.etillud horrendum spectaculum pertimescens, tutem ostendere. Minatus tamen quod si haec rursus
et id magistrum ignorare suspicans, illi ostendit auderet, et ab illa privabitor consuetudine, et ei au-
olamans, et ut fugeret rogans. lllc autem cumeum feretur ministerium (erat autera maxima jactuia iis

reprehendisset, et timorem expellere jussisset (nam qui qurestum sciebant) remisil, jubons reddero ei

eum quoque esse exitiale vitium), digito quidem qui derterat. El Marcianus quidem hsc jubebat :

crucis prius expressit figuram, ore autem insuffla- daeraon autem qui aberat iterquatuor dierum, ejus
vit, et veteres ostendit iniraicitiaa. llle autem spi- qui exigebat vociferabatur virtutem.et Marcianus
ritu oris, tanquam ignealiquo, exsicoatus et veluti Berrhncffi funotus estofficiojudicis,quibusdam licto-
exseotus, instar exustsestipulffi in multas partes est j} ribus usus adversus da3monem,et illum sceleratum
dissolutus. Videergonum imitatus est Dominum ut expellens, et puellam mundam reddens ab illa vexa-
servus benevolusPDominus enim,oum aliquando fu- tione. Hocautem exacte scivit pater puellte; et enim
reret mare
cymbart discipulorum, eos autem vi-
in revertenti cum pauca stadia abesset ab urbe, 808
disset anxios et perturbatos, non prius maris seda- ocrurrit quidara servus adorainain agrum missus.
vil tempestatem quam,increpando disoipulos, coni- Is oum vidisset dominum rairaouli faoti attulit nun-
pesouit eorum incrcdulitalera [Matlh. viii). Ilinc tium, quatuor ante diebus dioens factum esse raira-
doctus hic vir admirabilis primum expulittimorem culum. Diebus ergo supputatis, et tempore recte
discipuli, deinde sic belluam affecit supplioio. Talis examinato, didicit illud fuisse in quo senexattulit
magni Maroiani fuit et sapientia, el rairaoulorum lecythum. Mihi autera venit in mentem cogilare
effectio, inDeura fiducia. Sed taraen oum tanta quid non fccisset ille vir magnus, si voluisset faoere
gratiadignus esset habitus, et magna posset facere miracula. Si enim etiam cum studeret celare quam
miracula.studebal tamen celare virtutem^prsdonis aoceperat virtutem tantum ostendit splendorem ;

virtutis suspectas habens machinas arrogantiae ; quod non miraculum fecisset si voluisset?Sic autem
enira vitium subterseminans, labore collectos fru- spiritalem quoque suam sapientiam non ostendebat
ctus conatur eripere. Et oum sibi datam vellet oe- „ omnibus.Itaque cum postremo postdiem festum sa-
lare gratiam,invitus ad facienda veniebat miracula, lutarispassionis, el dominics resurrectionis, per-
cum ejus recte factorum jubar resplendesceret, et misisset iis qui volebant ad se ingredi, illo certe
quae occultabatur virtutem aperiret. temporeomnes studebant eum videre.Atquead eum
Quinetiam aliquando contigit ut tale quid fieret aiiquando congregati primi veniebant pontifices,
Virquidam honcstelooo natus, et cui militares ma- Flavianus ille magnus, oujus fidei erat crcdita pas-
gistratus saspe fuerant mandati, ex Berrhoca Syriae cenda Antiochia ; et divinus Acacius, cujus prius
urbe proficiscens, cum ejus lilia diu debacoharetur, quoque meminimus, et Eusebius Chalcidensis epi-
et amalo dsmone vexata insaniret, venit in solitu- scopus, et Isidorus cui tunc erat commissa Cyrus
dinem, oum esset quidem magni Marciani familia- gubernanda, qui erant virtute insignes.Una autem
ris,sperarel autem propterpriorem oonsuetudinem cura illis eratetiam Theodotus,qui tenebat habenas
eum convenire et rogare spe autem falsus oum
:
Hierapolitanorumecolesiice.clarusmonasticaexerci-
nonliceretei Dei videre servura,rogal quemdam se- lationeetmansuetudine. Erant autem nonnulliquo-
iiem, cui illo tempore divini illius viri commissum queex magistratibus, inoensi ardore fidei. Omnilius
fuerat ministerium, ut parvum lecythum oleo ple- ergo cum silentio sedentibus, et sacram illam vo-
num acoiperet, et ad ostiura doraunculs poneret cemexspectantibus,ipse quoquediu tacenssedebat,
Sonexautem saipe quidem se id faoturuminfioiatus, " lingua quidem otiosus, auribus autem promptus.
sspe autem rursus rogatus, viotus est a precibus. Tuiic aliquis ex iis qui sedebant, qui erat ei faini-
Cura auteni slropitum magnussensisset Maroiaiuis. liaris propler ouram aniraae, et alioqui auotoritate
quisnam esset, et quonam opus habens ve-
rogavit etdignitate clarus, Oranes, inquit, o Pater, divini hi
autem veram quidem celabat causam, si-
niret. Is Patres, sitientes expectant suavissima tuae doctri-
mulubatautem se venisseut sciret nura juberet ali- n£efluenta;omnesergoprffisentesimperlias utilitate,
quid ;hoc dicens, dimissus est. Cum autera sub
et nec claudas rivos tuae beneficentiae. Ille autem cura
auroram rursus pater puella; rogasset ut sibi red- valdeingemuisset, Dcus inquit,nnivorsorum quoti-
deretur lecythus, ille timens quidem, ivit taraen die loquitur per creaturas, et per divinas Scripturas
cum quam maximo potuit silentio, et porrecta disserit et monet ea quse oportet, etinducit ea qus
manu, et acoepto lecytho cupiobat latore. Is autera suntutilia; terretque minis et adhortatur promis-
rursus rogavit, quidnam volens veniret. Post(|uam sis; et ex his nullara capimus utilitatem. Quemad-
autcm eamdem dixit causam quam etiam vespere modum ergo loquens profuerit Marcianus, qui tan-
 PHILOTHEDS, sive THEOPHILES. 34
33
commoduumnon A batvirtutis qnoque partium dill'crentiam,et quam-
tam ulilitatem amittitcum aliis,

Hinc 1'actum est ut multi quidem

capere nam cuinam cedere opporlet, et cuinam in tempore
vull ex eis ?

scrmones moverentur a Patribus, quos inserere dandasit victoria?PossumautemaIiudquoquenarra-

narrationi duxi supervacaneum. Cum aulem sur- re,quo ejuscognoscatur indivinis perfectio. Ad enm
rexissent et orassent, et ad conferendum sacerdotii enimexpatriavenit soror cumfilio^qui et vir eratet
ordinemvellenteimanusimponere.rursus eimanus urbisCyrifacileprinceps,eaqua3eiusuierantabunde
admovere sunt veriti et hic quidem illi, iile vero
; afTerens.Isautemsororemquidemviderenonestpas-
huic jubebat cum omnes autem id simul rccusas-
; sus,sororisautemadmisitfilium ;eratenimid tempus
sent, redierunt. Sed enim volo hisquoquealiam ad- definitumquoeumlicebatconvenire.Cumautemeum
dere narrationem, qua cognosci poterit divina ejus rogarent acciperet qu» allata fuerant. Per quot.in-
prudentia. quit,monasteria quEenam ex his eis
transiistis, et
ipsisimpertiistis?Gumisauteradixisset se nulli de-
Avitus (20)quidam, primus in soliludine.gratia
disse:Abite,inquit,cumiisquKattulistis.Nos,inquit,
monasticae exercitationis fixerat tugurium. Id autom
nullo horum egemus, necsi egoremus acciperemus;
magis quam hoc vergit ad Septentrionem, et ali-

quantumsitumad Orientem,spectat ventumAparc naturalisenimcognationis.nonautemdivinrcpietatis

tiiimquicst proximusSubsolano.IsmagnoMarciano B et servitii curam gerentes, hano exercelisin nosbe
eratettemporeellaboreantiquior,virautcmphiloso- neficentiam. Si enim non honoraretis solam generis
phus,et in vita dura et aspera educatus. Is cum de necessitudinem,noneaqu8eattulistis,nobissolisim-
pertiissetis. Heec dicens, filiumsororis dimisitcum
viri virtutequaeubique celebrabatur audiisset, ratus
tale speclaculum esse silentio et quiete utilius, ac- sorore,jubensutnihilaccipereturex iis qusattule-
currit sludens videre eum quem desiderabat. Cum rant. Ita erat extra naturam,et incoelestem raigra-
autem ejus adventum magnus sivisset Marcianus, rat vivendi rationem. Quodnam enim aliud atferri

ostio aperto ad se admisit. Admirabili autem

eum potestexemplum apertius, quo Deo esset dignus,
1

prseccpit Eusebio, ut et legumen coqueretet olus, convenienteripsiusDeovoci?Qui non relinquit enim,

si haberet. Postquam vero mutuum inter se collo- inquit,patrem et matrem, et fralres et sorores, et
quendi explessent desiderium, et alter alterius vir- uxoremet filios,non est me dignuij(.Ua»/i. x).Si au-
tutem didicissent; nonee simulperegeruntofficium; temqui nonrelinquit est indignus quirelinquit, et
;

venit autem Eusebius niensam ferens, et panem af- lamaccurataexactaqueuriturperfeotione,clarumest

ferens. Magnus autemMarcianus divino dixit Avito: eum luisse dignissimura. Ego prster heeo admiror
Adesdumomniummihiamicissime, ethujus mens» quoque ejus in divinis decretis summam perfeclio-
simus simul participes.IUe vero,Nescio,inquit,mc q nem.Ahborrebatenim Arii(52)insaniam, quee a po-
unquam cibum sumpsisse ante vesperam, sspe au- testateimperatoris accendebatur illo temporo. Abo-
tem duos et tres dies simul maneo jejunus.Magnus minabatur etiamamentiam Apollinaris. Fortilerau-
autem Maroianus,Mea ergo,inquit,causa hodiemu- tem etstrenuedecertabat adversuseos quicumSa-
tetur consuetudo (21) ; nam cum sin corpore imbe-
bellio sentiebant,tresque hypostases seu personas in
cillo, non possum exspectare vesperam. Postquam
unam cogebant. Valde quoque aversabatureos qui
autem hcec dicens, nonpersuasit admirabili Avito,
norainanaturEuchitaj, qui in habitu monastico labo-
ingemuisse dicituret dixisse At ego, inquit, animo
:

i-ant morbo Manichffiorum. Eratauteraideo fervens

angor etvalde crucior, quod tantum laborem cepe-
ejuszeluspro decrelisecolesiasticis, ut etiam adver-
ris utvirum aliquemlaboriosum videreset philoso-
sus virum admirandumetdivinumjustam pugnam
phum,spe autem falsus, cauponemvideris aliquem
susceperit.EratAbraamesquidam scnexin illasoli-
profuse et delicate viventem. Cum ex his autem mo-
tudine, vir canis quidem pilis, sed magis cnna pru-
lcstiaessetaBectus Avitus.et dixissetse raallevesci
dentia,omnivirtuteclarus,eluberessemper profun-
carnibus quam magnus Marcia-
hasc audire, dixit
dens lacrymascompunotionis. Isin principioa qua-
nus Nos quoque, o amice, eamdam quamtu vitam
:

daminductussimplicitate,primumPaschaperagere
persequimur, et araplectimur eadem vivendi ratio- r>
sustinuerat (23) ignorans quidem,ut est verisimile,
:

nem, prsferimus, jejunium magis

et quieti labores
quae deeo NicaeajaPatribusconstituta fuerant.anti-
expetimus quam cibum, eumque nocte adventante
quffi autemservire malensconsuetudini.Multiautem
capimus sed scimus charitalem essejejunio prs-
;

a!iilaborabant eo temporeeadem quoqueignoratio-

stantiorem. Charitatis enimopus alegedivina prae-
ne. Sed magnusMarcianus raultisquidem SKpe ver-
cipitur, jejunium autem est potestatisnostrae et ar-
bisusus,conatusestsenemAbraamen(itaenimeum
bitrii.Oportet autem existimare divinas leges esse
nostris longe prsestantiores. Haec cum interse invi- appellabant qui in ea habitabant regionejul cumEc-
cem disseruissent, et parum sumpsissent, et
cibi clesia consentiret traducere.Cum eum autem vidis-
Deum laudavissent, et tres dies simul versati es- set non parere, aperte destitit cum ipsocomrauni-
sent, rursus sunt separati, videntesse
invicem spi- care. Sedprocedente tempore, ille quoquevir divi-

ritu.Quisergonon admiretur,hujusviri sapientiam, nus abjecta macula, in lesto celebrando amplexus

a qua gubernatus, sciebat quidem tempus jejuoii, consensum Ecclesiw, vere psallens cecinit: Beati
BciebatautemSO» etiamfraterncB charitatls ; scie- immaculatiinviaquiambuIantinIegeDoraini(P«oL
35 DE VITIS
cxvui). Hoo autem affectum est a magtii Maroiaoi
doctrina.
iEdifioabanl oraloria
Ei multiquidem ubique
Cyroquidem,ejussororisfiliusAlypius;Zenobiauu-
tem quajdam in Chalcide, quaj et genere eratclara,
et insignis virtute,et inagnas habebat
divitias.Alii
quoque nonpauci hocfaoiebant, vicloria parla illu-
strem iliumathleiamrapore contendentes. Hoc cum
nosselhomoDei,rogatadmirabilemillumEus6bium,
omni terrore pleoum illi offerens jusjurandum, ut
corpus in illo loco deponeret, et nerao sepulcrum
digiiosceret praeterduosquismiul habitabant fami-
liariores,donecpr«teriissetmagnusannorumnume-
rus. Hoc autem jusjurandum iinplevilhomo iilead-
mirabilis. Postquameniminsignisillius victorisve-
nit fmis, et chorus angelorum saoramillamet divi-
nam animam ad coelestes transtulit mansiones,non
priusejussignificavit obitum, donec cumduobus cx
familiaribus faota fossa, et corpore deposito, com-
planavit terraj superficiem et quinquaginta annis
;
vel pluribus elapsis, cum inumerabiles conourissent
etoorpussorulatiessent.ignotummansitsepalorum.
prasdictls orato-
Postquam autemunumquodque ex
riis,unumquidemapostolorum,alterumveromarty-
ruma5cepitreliquias,securedeincep3illiustaborna-
culi et dootrinaj hajredes, cum duobus ante annis
arcam contruxis?entlapideam,inea posuerunt pre-
rcliquias.oum unus ostendissetsepul-
tiosi corporis
crum ; is enim solus supercrat ex illis tribus.
illiusauterafuissetvirtutisoemulatorEusebiusadmi-
rabilis, longo tempore corpus perpetuo alfligebat. q Quales quidem Deo obtulerit fructus descrlum
Nam cumcentumetvigintiferrilibras corporihabe- sterile, ncrapepulchroset maturos, et ei qui planta-
ret irapositas,sibiquoqueimposuit aliasdiviniAga- vit gratos, ct iis qui sapiunt hominibus charos et
petiquinquaginta.adjeoitautenjmagniquoqueMar-
ciani aiias ootoginta habebat ;iutem oratorium,la-
;
cumquemdam inquonuUaaquaremanserai.Tribus
autem annis perpetuis hoc modo vitam transegit.
Ad hscautemdicendasuradigressus.cumTCllem
ostendere, quot et quantarum rerumrecteetexvir-
tutegestarum auctor etprocuratorSflO fueritMar-
cianus. Hujus autem philosophise fructum quoque
percepit admirandusilleBasilius,quimuUis postea
temporibus,apudSeuleucobelura(estauteraurbsSy-
riae) monasticum exstruxit habitaculum, ct
clarus
quidem fuitinmuUisgeneribusvirtutura,insigniter
autem clarus in ea quiB Deo longe est gratissima q verticcm, eum
possessione charitatis, et in diviiioopere hospitali-
tatis. Quara multos autemhic quoqueDeoexibuerit
operarios, citra pudorem, ut apostolice dicara,ver-
bum tractantes veritatis, quisfacile enumeraverit?
Nam ut alios in praasentia pr:etermittam quisunt ; tinent autem e.* usque ad viamquaequitatur,qua3
quidemlaudedigni;nimisautemprolixamredderent
narrationem, hujus unius et solius meminero.Fuit
quidara qui ad eumventitabat,eumautem appella-
bant Sabinum,qui corpus consumpsit laboribusin-
numeralibus.Nequeetiim panis, nequeobsonii fuit
alioujus parliceps cibus autem erat ei farina aqua
: quentissimus vocabuloautem regionis eum vocant
madefacta. Gonsueveratautem is totum unius men-
sis miscere nutrimentum, ut situm contraheret,et
PATRUM LIBER IX. 36
A tetrumodorem emitteret.Volebatautem hoc genere
aliraenti hebetare suicorporis appetitiones, etefli-
in cere ut feloremutrimentiflacoescerotvoluptan.Cuin
:
autom per so sic degeret, siquis ex familiaribus nd
eum accederetjSimpliciter et citra discrimenvesco-
baturiisqua>apponebantur.Tantamautemdivinitus
gratiam acceperat, ut mulier qua;dam Antiochena,
cuique et genus et cipesingentes faciebant spiritus
;
ad eum acourrerit, et ei supplicarit utopemferret
filire quee vexabatur adsemonc: Insoinnis enim,in-
quiebat, vidiquemdamjubentemuthucaccurrerem,
etprecibusprsesidismonasteriisaluterafiliaeprocura-
rem. Dicebat ergo is qui responsadabat,non solere
praesidemloqui cnra mulieribus Cum autem. instaret
mulier, lacrymans et ejulans,etgraviter vociferans
B egressus quidem estprsfectus raonasterii dicebat
;
autem mulier nonesse ipsum;fuisse autem alium
sibi ostensum subrubicundura, qui pustulas quas-
dam habebat in genis. Ubi autem cognoverunt eum
qui iiucerebatur,erat autem is tertius monaslerii,non
primus,euin persuasum adduxerunt ad mulierem:
protinus autem illa quidera agnovit faciem,malus
autem dsmon vociferans reliquit puellam.H.-eopro-
clara fecerunt facinora magni Marciani discipulo-
rum ubique jjlantas plantavit plan-
discipuli, tales
tator optimus.Ego autem huio narrationi rursus
finem imponens, rogo et quKSO ut per horum om-
niuminteroessionem divinum consequar auxilium.
Gum CAPUT IV.
EUSEBIUS (24).
maximeexpetendos,ostcndimusiniis qua^ jam scri-
ptffisunt narrationibus. Ne quis autera existiinel
virtutem esse loco circumscriptam, et solam soli-
tudinem asse aptam ad tales ferendos redditus, age
transeamus deinceps oratione ad terram quffihabi-
tatur, et ostendamus ad parandam philosophiam
eam minirae esse impediracnto.
Esl nun aUus,qui Antiochiaj quidera situs estad
Orientem,Berrha3aeautemadOccidentem,omnes au-
temmontespropesitossuperat ,insummo auteraca-
curaine imilatur figurara cono£tdem,ab altitudinc
autem aooepit dominationem y.opucf/TiV enim.id est
;
solent appellare accoUe.Olim ejusin
summo verticeerat templum dajraonum, quodapud
vioinos in magno erat honore :subtusautem adMe-
ridiem patet campus, sinus prai se ferens figuram,
quiutrinquecoeroeturulnisnonadmodumaltis.Per-
utrinque e Meridie ad Septentrionem sectffi sunt,
semitas excipientes, In eo autem sunt construotae
vilJK etmagnae et parv^, continentes iis qui sunt
utrinquemontibus.Propteripsasautemexoelsimon-
tis oras, est quidam vicus maximus et populo fre-
;
Teledam (25) in superioriaptera partelaterismon-
:
tis estquidamsaltus non admodumacclivis,sed qui
 PUILOTHEUS siVE THEOPHILES. 38

modiceincliaatur.spectansadilliimcampuaietvrn- A es Dei qui te lccitarJens amator ; mullos quoque

tum austrum.In eo philosophiffi gymnasiumexstru- tecumaliosefficeamatores ; hoc enim estvaldegra-
xit quidam Ammianus, vir qui cum multis quideui tuincommuniDomino.ProptereaEzechielemquoque
aliis virtulibus esset clarus, tum summa modestia appellavitspeculatorem et peccatoribus jussit testi-
superabat alios. Hoc autem satis estargumenti. Ete- ficari [Ex.eck. iii), et Jonam jussit currere Ninivem,

nim cum ad doctrinam, non solumsuis sodalibus, et nolentem transmisit in vinculis (Joria; i).Cumhffic

sed vel bis totidem aliis posset sulTicere, SBepe ad diceret etsimilia,divinum virummansuefecit, etvo-

raagnumaccurrebatEusebium.rogans etsupplicans luntario illo effosso carcere, eduxit et abduxit, et

ul is csse vellet adjutor, padotriba et magister ejus

suorumsodaliumeicuramtradidit.Egoautemnescio
palffistrse quam lundaverat : aberat autem viginti utruinplusadmirer,hujusnemoderationem,anilliua
quinque stadiis, in quodam valde parvo habitaculo, obedientiam, et quod ab eo sit persuasus. Is enim
etquodnec fenestras quidem habebat,inclusus.Eum fugiebat principatum, et magis volebat esse ex iis

autem ad hanc virtutem deduxerat IMarcianus, ejus quiparebant,ut qui praefecturse formidaret pericu-
quidem patruus, fidelis autem Dei servus. Suflicit lum;et magnus Eusebius aversabatur quidem cum
pluribusconveisat!onem,cessittamen,etcaptusreti-
enim hoc dicere, cum etiam magnum Moysem hoo
cognomine honorarit Dominus. Hic Marcianus cum n buscharitatis, suscepit curam
gregis, et duxit cho-
rum,non multis verbis opus habens addocendum;
divinum gustasset amorem, noluit solus frui bonis,
831 sufficiebatenimvelsolusaspectus,utvellongetardis-
sed multos etiam fecit alios in ainore socios.

Venatusestautemetmagnum Eusebium,et ejus fra-

simum celerem efliceret ad cursum virtutis. Dicunt
auteraquividerunt, eumsemperhabuissegravemvul-
trem qui in vita vere quoque erat frater. Non existi-
tum, et qui poterat timorem afferre spectantibus.
mavit enim rationi esse consatdneum ut eos quidem
qui ad eum nihil attinebat venaretur ad virluteni, Cibum autem ipscquidemcapiebatterlioetquarto
fratresautem non itidem. Hos ergo ambos cum in quoque die, iis autem qui secum habitabant, jube-
parva iuclusisset domuncula, eos evangelioam viiaj bat vesci alternis diebus. Praecipiebat autem cum
docebat rationem. Sed fratrem quidem morbusinva- Deoassiduecolloqui("26),etnulhimtempusrelinquere
densillumcursum interrupit; morbummors aulem vacuum abhacoperatione,sed communiter quidem
est consecuta: nam cuni paucis diebus vixisset post- preefinita exsequi officia:partes aule.Ti diei quaein-

quam illincestegressus,vita; finemaccepit.fernian- tercedont, unumquemqueperse,velsub aliquaum-

sitautem magnusKusebius tototemporevitrepatrui.
neque cum illo loquens, neque lucem intuens, sed
pcrpetuo inclusus:etpostilliusmortem hancvitam ^
est amplexus,
TplexL doneo admirabiiis illeAmmianus ei
multisdelinito precibus persuasit.Dicenim mihi,ad
illum dicebat, o optime, cuinam placere existimans,
laboriosamhancsordidamqueetsqualidam vitames
persecutus ? Cura autem, ut par est, is utique dixis-
set Deo qui est virtutis legislator et magister
: ille
Quoniam ergo eura amas,inquit Ammianus,ego
modum ostendam per quem et amorem magis accen-
des, et ei quem amas servies. Nam quod oranis tua
cura et industria in teipsum convertatur,non effugiet,
ut sentio, crimen nimii in ipsum amoris. Lexenim
te
divinajubet proximumamareutteipsum [Rom.xm).
multos autera opum sumere participes, hoc est pro-
prium veri muneris cbaritatis. Hanc autem divinus
bra arboris, vel propter petram aliquam, vel ubi-
cunque quiesceret aliquis, vel stantem hurai jacen-
tem, rogare Dominum, et petere salutem. Itaautera
unamquamqueexpartibuscorporisedocuitvirtutem.
ut illa faceret quae sola permittit ratio. Ut autem
hoc reddam manifestum omnibus, mentionem fa-
eiam unius ejus narrationis.
Sedebatsuperquamdam petramipseet Anunianus
admirabilis, etdivinoruin evangeliorum histo-
tibi riamalterquidemlegebat,aUerveroeorumqua3erant
obscuriora explicabat sententiam. Cum autem qui-
dam agricola; in subjecto campo terram colerent,
ad hanc conteraplationem magnus tractus est Eu-
sebius. Cum autem divinus Amianus legisset
locum evangelicum, sciscitaretur autem interpreta-
tionem, jussit magnusEusebius ut repeteretlectio-
ncm.Cuni is autera dixisset lis qui arant forte de-
:

Paulus appellavit legis pleniludinem(Gnia/.v). Rur-
susquoque ciamat:Totalexetprophetteiuhocsermo-
neinsumraamrediguntur,nempe,Diligesproximum
tuum sicutteipsum.PorroautemDominusquoquein
sacrisEvangeliis Petro.quiconfessus esteum amare
plus aliis praecepit pascere oves
Eosautemqui hoc non feceruntreprehendens, cla-
mat perprohetam:0 pastores.non seipsos pastores
pascunt, non oves [Ez,ech. xxxiv)? Et ideo magnura
quoque Eliam qui hanc vitam persequebatur, jussit
versari in medio irapiorum et secundum Eliam, ; ferrea alligasset,et
tantoporecelebratum Joannem,qui amplectebantur
soliludinem transmisit ad ripas Jordanisillic bapti-
zare jubens et praedicare.Quoniam ergo tu quoque
lectatus, miuirao exaudisti, ut est verisiraile : suis
deinceps oculis legera tulit ut neque campum illum
unquam contemplaretur, neque ccelesti pulchritu-
dine et chori aslrorum aspectu fruerentur; sed an-
gustissiraautenssemita,cujusniensuraraaiuntfuis-
suas [Joan. xxi). seuniuspalmiterentoadoratorium,extraeam dein-
ceps egredi non est passus. Dicunt autera eura plus
quam quadraginta annis vixisse post hanc legem.
Ut auteoa cura animi sui sententia, ad hsc quoque
eum traheret aliqua necessitas, cum lumbos zona
gravissimum collare collo impo-
suisset,aliquo alio ferro conjunxit zonam collari qui
eratcolloimpositus,uthocmodoinclinatus, conare-
tur 818 assidue in terram despicere. Has ipse de se
39 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 40

exegit pacnas quod illos esset contemplatus agri-
colas. Hoc autem el multi quidem iilii me docucrunt
ex iis qui illum noverunt, res ejus optime scive-
runt;narravitautemsenex quoquemagnusAcacius,
cujusprius quoque meminimus in aliis narrationi-
bus; dixitautem se eum quoque aliquando interro-
A sunl siiper terram(Co;o«.iii).Tantum enim fructum
cccperat ex doctrina magni Eusebii, ut quadraginla
quinque annos egerit in illo monasterio, absque iru
autem et excandescentia toto hoc tempore vixerit.
Neque enim post susceptam preefecturam vidit eum
aliquis superatumab!:acanimiperturbatione,idque

gaste cum eum sic vidisset incurvatum, quamnam cum,ut est verisimile,essent innumerabiliaquae co-
capiens utiiitatem, neque ccclum patiatur aspicere, gerent.Centuin enim et quinquaginta viri pasceban-

neque campum illum subjectum contemplari,neque tur ab illius dextera:aliqui quidem summa et excel-

ex angusta illa viaegredi ; eum autem dixisse seha;c lenti virtute, et eam quae est in coelo vivendi ratio-
moliri adversus maligni dwmonis machinationes : nem imitantes alii vero qui pennas tunc primum
;

Nam ne,inquit,de magnis bellum gerat,conans au- producebant,et terram Iransilire et supervolaredo-
ferre temperantiam et justitiam, et iram armans, et cebantur. Et tamen cum tot essent qui divina doce-
cupiditatem accendens, et ut fastu efferaret super- bantur, et aliquid, ut est verisimile, delinquerent
bia intumescam efficiens, et quaecunque adversus (noque enim facile fieri potest ut qui modo ventitat
meam machinatur animam, conor hostem ad ha;c g rccte se gerat in omnibus), mansit immobilis vir

parva traducere in quibus etiam si viceril, non

:
magnumalfert detrimentum etsivictus fuerit.eva-
dit magis ridiculus, ut qui ne in parvis quidem pos-
sit evaderc superior. Quoniam ergo novi hoc bellum
minus periculosum,nonvaldeenim feriturquiinhis
damni aliquid accepit. Quod enim damnum est vcl
viderecampum,velinccelum oculos altollere,ad hoc
megenuspugnsetranstuli;in hocenim me nec ferire
Jlle divinus tanquam incorporeus, nulla eum occa-
;
sione ad iram excitante. Hoc enim non solum accepi
ex auditiono, sed etiam ex experientia. Nam cum
uliquandodesiderassemvidereillumgregem,accessi
habens etiam alios socios peregrinationis, qui eam-
demquamegovitamamplectebantur.Totoergotem-
porehebdomadffi apud illum virum divinum degen-
tos, vidimus ejus vultum nuUamaccipere mutatio-

potest nec perimere non sunt enim haec jacula !e-

: nc-m,nequenuncquidemhilaritatediffundinuncvero
thifera, ut qua3 illis ferreis careant aculeis. Heeo se tristitia contrahi. Ocuios quoque similiter, non ali-

audivisse dixit magnus Acacius, ejusque se admira- quando quidem truces ac torvos, nuncvero la;tos ;

tum esscsapientiam virtutemque bellicam et expe-
rienliam. Quamobrem hoc quoque narrabat eis qui
talia discere cupiebant, ut et admirabile et dignum
quod mandetur memorise.
p
Heecejus gloria cum inpartesomnesundiqueper-
va')eret,ad se attraxit omnes virtutis amatores.Ve-
nerunt autem divinissimi quoque [Lo^i^us addtl Ja-
sed in eodem semper honesti decorique tenore per-
manere. Hi autem sufflciunt ae arguendum animi
tranquillitatem. Sed versimile est existimaturum
quempiaTi eura talem esse visum, quod nullaeum
moveretcausa; quamobrem necessehabeoejusmodi
qnid narrare quod accidit, cura nos illic essemus.
Sederat apud nos vir ille divinus de philosophia
:

cobus Persa et Agrippa successores] Juliani senis, ogilans rationes, et quaerens id quod est summum
cujuspriuspersecutisurausnarrationem,quioptimi evangclicae vitae institutionis. Cum autem interces-
gregiserantpraefecti. Postquamenimvirilledivinus, sissent ejusmodi sermones, Publius quidam gecere
flne vitffi accepto migravit ad vitam supernam, ad quicJemRomanus,moribusautemipse quoqueadmi-
mngnum accurrerunt Eusebium, melius esse rati rnndus,etsacerdotiihonorepra;ditus,etilliuspra3fe-
recte regi quam regere et prffiesse. clura;secundas partes obtinens,813 ad nos venit
Jacobi autera, cujus prius quoque jam memini, adversus divinum Davidem vociferans.el commune
cum summatim ejus ostendi virtutem, nuncquoque damnumillam nominans lenitatem;et omnibusper-
evidens argumentum ostendam summa; ejus philo- nicicraafferre dicensrjusmansuctudinem; etamen-
sophiaa. Postquam ille divinus hinc excedens Euse- tiam,non modesliam, summamillamvocans philo-
biusjussit eum prsesse gregi, et recusans curatio- sophiam. lUe autem habens animam veluti adaman-
nem, non persuasit cupientibus eum haac curam tinani, accepiebat quidem rationes, non pungebatur
'^
susci pere, abiit ad alium gregem, malens pasci autemab iis qua; suanatura solent pungere; vultum
quam pascere ; et cum plurimo tempore supervi- itaque non mutavit, neque sermonem institutum di-
xisset, hanc vitam sic flniit. misit, sed cum leni voce et verbis serenitatem animae
Suscipititaqueillam praefecturam Agrippa.virqui significantibus, illum senem dimisit, rogans eun: ut

et multis aliis ornatus erat bonis, praecipue autem eorum qua; velletcuram gereret. Egoaulemcumhis
puritatc anima; :per quam et divinae pulchritudinis qui ad nos venerunt loquor, utvides,existimans ne-
visionem assidue apprehendens,et illius amoris igne ccssarium esse hoc ofQcium. Quomodo ostenderit
accensus.irrigabatgenas perpetuisiacrymis.Cum is quis melius animi lenitatem ? Eum enim cui illa cre-

autem longo tempore electum illum et divinum gre- dila erat prasfectum, talem accepisse contumeliam
gem recte pavisset, deinde e vita excessisset, Davi- ab co qui tenebat secundas parles, praesentibus
desilledivinuSjCujusaspectu mihi quoque frui ton- maxime hospitibus, etmaledictum audientibus, et
tigit, suscepit praefecturam : vir qui revera, ex divi- nullam ira; subiisse tempestatem etpertubationem,
ni Apostoli sententia, morlificaverat membra quae quamnon magnietexcelsianimi virtutemsuperatet
 41 PHILOTHEUS, siVE THE0PU1LE8. 42
fortitudinem PAcdivinusquidemApostolusconside- A prsesit, totum hunc laborem prompto et alacri
ferl
ransiiumanajnaturae imbeoillitatem,eam quamfert animo, se iisquiejusparentimperio praBbensexem-
legem natura metiens, Irasoimini, inquil, et nolil.e plar philosophiae. Talesvictoria insignes decertato-
peccare {Psal. iv); ssl nan occidat superiracundiam re8,divinusEusebius,horumcertaminumprfedolriba
vestram (Ephes iv). Nam cum ircP. quidem motus et exercitator, exhibuit Domino; et cum aliosquo-
nossetessenatur;e,non nostriarbilrii, noluit legeea que plurimos tales fecisset,eo3 transmisit doctores
decernere, quo^essent laboriosa,et forteetiamejus- ad aliaspaloBstras, quilotumillumsacrum montem
non possent sed motui nalura3 et ira;
raodi ut fieri ; divinis his pratis et suaveni emittentibus odorem
lempestatimensuramproBfinit diem; jubensralioni implevere NamcumadOricntemabinitio fuissetil-
ul eam compescat, el tanquam frcno reprimat, cl liusexercitationis monastic;e tugurium,licet videre
non concedatprogrediultra^terminos. Virautem hic ejusphilosophiaefetusadOccidentemetMeridiemjVe-
divinus ullra leges qua3lat;e suntdecertavit,etsepta lutiquasdamstellascircalunamchoros ducentes ;et
transiliit ; non usque ad vesperamirae utmoveretur alios quidem Graeca, alios vero ejus in qua habi-
concedens,sed necutmoveatur quidemomnino per- tant regionis voce, laudantes creatorem. Sed enim
mittens.Talem fructum accepit ise.x magniEusebii id aggredior quod fieri non potest, cupiens omnia
consuetudine. Vidi muitosquoquealiosinillotugu- persequi quaj a divina illa aniraa recte gesta fuere.
g
rio, qui hujus philosophias amatores fuere et aemu- Huic ergo narrationi flnis est imponendus,et ad
latores : alios quidem in flore corporis, alios vero aliam convertenda estoratio, etrursusest addenda
etiam in profunda senectute. Nam cum plus quam quae illinc capitur utilitas,cum horum magnorum
nonagintaannisvixissenthomines,laboriosam vitam virorum benedictionis rogaverimus ut simus par-
noluerunt relinquere, sed insignes fuere obeuntcs ticipes.
labores juventutis,noutu quidem et interdiu Deura CAPUT V.
laudantes, etsacrailla offlcia peragentes, postduos PUBLIUS (28).
autem dics vilibus illis cibis vescentes. §14 Eodem iempore fuit quidam Publius, et
Ut alios autem proetermittam qui non sunt qui- propter formam spectatu dignus.el anima prieditus
dem digoi qui sileantur, sed vel maxime laudentur qua; forma3 conveniebat, vel potius eam ostendens
et celebrentur ; sed ne sit proli.xior
sit quam par
corpors magis admirabilem.Is exsenatorioquidem
narratio, indivino i.sto locofuit ((uidam,eum
autem ordine duoens originem, natus autem ex civitate
abbatem nominant,quiex IsmaelitiJe quidem ra-
'
apud quam Xerxes ille, cujus ubique estfama tani
dice germinavit, non fuit autem ejectus a domo
celebris, inGraeciam belluiiigerens, etvolens exer-
Abraha,utisa quogenus duxerat ;sed paternee hae- citu fluvium Euphratem transmittere,navium con-
reditatisfuitcuinlsaac particeps, vel potius ipsum C gregata multiludine,
iisdem inter se conjunctis et
rapuitregnumcocloruni.Ismonastic» hujus exerci- hoc modo super fluvium ponte constructo, locum
tationis protinus attigit institutionem apud quem- Zougma, id est conjuncturam appellavit, et civita-
damqui tunchabitabat solitudinem,qui eos optim.e tem ex re denominavit. Ex ea ortus, et ex tali ge-
exercebat erat autem ei nomen Morosas (27).Post
:
nereprocreatus, alturalooumoccupat, qui dislabat
hfec autem ille quoque aliis prseesse desistens, ad ab urbe non plus quam triginta stadiis. Ineo cum
hunccumabbate[Abban,y^(Amman] venit gregem quarndam parvam extruxisset domunculam,omnia
necparvovixit tempore,sedcum praeclare decertas- quidemvendiditquajapatreacceperat domum,in- ;

set,etinsigni3evasisset,excessit ex hac vita.Hicau- quam,et pos3essiones,et greges,et vestes, vasaque

temillicquidemfuit continuostrigintaetooloannos; argentea et aenea, et si quid erat cum his aliud.Et
ita autem desiderabat laborare.ut qui modolaborare
cumex lege divinaoadivisissetiisquibusoporlebat,
cepisset nam in hodiernum usque diem pcdes nun-
;
et seab omni cura terrena liberasset,illam unam
quam calceis.Cnm est autem frigus, in umbra
texit
curam suscepit pro omnibus, nempe ut ei serviret
sedens, in »stu socem suscipit, et tanquamauram qui eum vocaverat ;earaque animoperpetuoveraa-
Zephyri, quae ex eo procedit flammam excipit. Toto bat, noctu diuqueconsideransetperscrutansquem-
autem hoc tempore aquam potare non passus est, admodum eam augeret. Ea de causaeilaborcrpsce
j)
non illacomedens qua;iisexhibenturquia ad non bi- bat quotidie, ampliorque et intensior evadebat in
bendum se exercent (solentenim ii uti eibis humi- dies, eratque dulcis et voluptate plenus, et procul
dioribus), sed cibis quibus alii. Verum
iis uteiis expellenssatietatem.Nemoenim eum unquam vidit
pauca comedens modicas ei vires afferunt,
et qua3 quiescentem vel minimapartc diei,sed psalmodiam
cxistimat usum aquae supervacaneum. Gravi autem
quidemoratio, orationemveropsaImodia,utrumque
ferrolumbos succintus, raro quidem sedet, noctu autemexcipiebatdivinorumeloquiorumlectio.Dein-
autem,et majori parte diei vel stans vel flectensge-
decurahospitumvenientium.deindefiebataliquidex
nua offertDomino officium precationis usuautera ;
operibus necessariis. In his vita; iter ingrediens, et
accubitus se omnino privavit,nemo enim in hodier-
iisquiiraitarivolebantexeraplar virtutispropositns,
numusquediemeumviditcubantem.Quinetiamcum veluti quaedam avis canora, multos sui generis in
est chori renuntiatuscoryphaeus, et ei contingit
ut haec retia coegitsalutaria.Ca;teruraab initio quidem
' Longus legit Abban, vel Amman, ut sit propriu m nomen.
Patrol. LXXIV
43 DE VITIS PATBUM LIBER IX. 44

nuUurn haberepassus est qui secum habitaret :9ed A ci"od haec talia mutare vehementer contendit : neo
parvasdomunculas t'oribusvicinasff;dificans,unum ii qui illius suocessere curationi, ut ex limitibus ab
quemquB ex iis qui conveniebanl jubebatpnrse de- eo positis aliquid everterent, in animum 815 in-
gere domunonlas sii'pe invisens et perscrulans,
:
duxere; idque cum non duo veltres, sedplures hanc
nunquid prKter usuni haboantrepositum.Aiunt au susceperint praefcoturam. Cum primum enim ille
tem eum quoque accedentem ad trutinam, panis certamen implesset, et ex hac vita excessisset, et
mensuramdiligenterperpendisse; etsiquandoinve- inillamomnimolestia vacuam commigrasset,Theo-
nissetplusquam esseldefinilum,aegretuliase,eleos tecuus quidem Grascne lingus,Apothonius vero Sy-
quihoofaciebantbelluonesappellasse.Jubebatenim rte, prasCecturam accepere, qui utrique illius virtu-

nequecomedentes,neque bibentes exspectare satie- tis fuerunt quajdam animalfcstatuaj et imagines.

tatem; sed tantum capere quantum satis esset ad Nequo enim iis qui simul conveniebant, neque iis

tuendam vitam corporis si quando autem vidisset

:
qui extrinsecus adveniebant concesserunt morlis
etiam farinam opertam furlure, eos qui hoc fecissent illius uUum habere sensum, ut qui illiusvitK ins-
impetebat maledictis, ut qui bybariticis frueren- tituti seipsos expressa oslenderenl simulacra. Sed
turtieliciis.Porro autem noctu quoqueex improviso divinus quidem Tlieotecnus cum non diu vixisset,
veniens ad ostium uniuscujusque, si aliquem qui- tradidit Theodotoprajfeoturam :Aphthonius autem
dem invenisset vigilantem elDeum laudantem, re- B gregis curam gerens, et jam laiis legibus regens,
cedebat taoilus si quem autem sensisset dormien-
;
permansit diutissime.Hic autera Theodotus ex Ar-
manu quidem pulsabat ostium, lingua autcm
tera, meniaoriundus,cumexercitatiouis monasticKillum
ineum qui jacebat invehebalur, el qui corpus plus primum quidem erat in numero
vidisset ordiuem,
quam opporteret curaret. eorum qui magno parebant gubernanti Theotecno:
postquam autem, utdixi, ille quidem exoessit, ipse
Hinc ejus laborem cum considerassent aliqui qui
vero accepit prasfecturam, eam tot bonis exornavit,
erantejusdem animietsentenlia?, ad eumretulerunl
utfamasuapriorespropemodumobscurarit.Sicenim
ut omnibus unumasdificaret habitacuium.Eosenim
quinuncsuntdispersiexactiusetaccuratiusdixerunt
eum divinuni alfecit desiderium, eumquetot et ta-
libus consauciavit jaculis, ut noctu et inlerdiu ef-
esse victuros, eumque foreliberum a magna parte
fumieret lacrymas compunctionis. Erat autem spi-
soUioitudinis.Probavitconsiliumvirsapientissimus,
ritali tanta plenus gratia, ut eo quidern precante,
et simul coegisset, et parvas illas di-
cum omnes
silerent quidem omnes qui aderant, solum autem
ruisset domunculas, iis autemquierantcongregati,
illasacraverbaaudirent,illamauditionem planedu-
unam ffidiflcasset, rogavitut simul viverent, et se
centesbonam prccationem. Quis enimfuisset adeo
invicera incitarent ethic quidem illius imitaretur
:

,. .,,
. , j. i,„;„ = .,oif>
hujuszelo Ij adamantinus, ululis verbis tam sincereet b^""»"<=
germane
mansuetudinem,illeveromansuetudinem >

prolatis,non demulceretur anima, illiusque duri-

teinperarel,et aliuscoinmunioansvigilia9,acciperct
tiem einolliretetinobedientiam, et ad Deo servien-
jejunii disoiplinam. Sic enim,inquit, a nobis invi-
dum traduceret ?Cura sio opes augeret quotidie, et
cem id quoddeestsumentes,perfectissimamelficie-
sacros ostenderel thesauros talibus bonis plenos,
musvirtutem.Quomodoenim inforisoivitatumalius
poslquam viginti quinque annis gregem pavisset,
quidem vendit panes, alius vero olera alius habet ;

adjeotus est ad patres suos,ul divina dicit Scriptu-

vestes venales, alius est opifex calceorum ; a seau-
rae(Gen. xv), in bona eductus senectute, traditis
teminvioera quo opushabentcomparantes,vitam
id
habenis Theotecno, qui erat quidem genere fratris
agunt jucundiorem qui dat enim vestem, pro ea
;
filius, frater autem moribus.
accipit oalceos qui autememit olus,venditpanem:
:

ita nos oportet invicem permutare virtutis partes

Jam vero divinus quoque Aphthomus, cum plus
pretiosissimas. Cum qui erant ejusdem linguas sic quam quadragenta annis choro priefuisset, sedem
exercerentur et decertarent et Graoa voce Ueum aocepit pontiUcalem
nec cilioiummutansmonasti- :

laudarent,hujusvila3institutieosquoquecepit amor cum,iieotunicamconlextam ex pellibus caprarum;

quilinguautebanlurilliusregionis ;et concurrentes iisdem quoque cibis vescebatur, quibus antequam
aliqui.supplicaruntutipsiquoque in eorumgregem D fieret antisles. Quin eliam quaravis hano accepisset
admitterentur, et essent ejus sacraadoctrinae parti- curationem,nihiloseciuscuraragerebatiiiiusgregis,
cipes. Conoessit autem quod postulahant, legisme- illicmultosdiesversans:etnunc quidem componens
mor dominioaequamsanctis tulit apostolis, dioens: eorumlitesqui interse depugnabant, nunc veroeis
Euntes docere oinnes gentes (iUa(/ft.xxviii). Et cum consulensqui erantaliquaaffectiinjuria aliquando :

juxlaillud h-ibitaculuma>diflcassetalterum,eosjus- aulem sodalibus divinamporrigensadmonitionem.

sitillicdegere,divinoquodam templo constructo,in Faciebat autem unumquodque horum, vel contu-

quod jussit et hos et illos convenire, incipiente die bernalium interim paiinos consuens, vel lentem
et desinente : ut vespertinos et raatutinos hymnos expurgans, vel frumentum abluens, vel aliquid

Deo simul offerrent,in duas quidem divisi partes,et traclans ex iis quce sunt hujusmodi.Gum sic autem
singuli sua voce utentes,ex suocessione autoracan- et pontificatum ornasset, et virtutem auxisset, ad

ticum emittentes. Permansit autem in hodiernum divinum portum pervenit cudi suis oneribus.
usque diem formaejus instituti, etneque tempus. Et quid opusest dioerede Theotecno,etquiillum
45 PHILOTHEUS,
secutusest Gregorio, quorum ille quidem a juven-
tute omne genus virtutis collegit, et cum niajorum
suorum cxcessit gloria; hicveroadliucinbodiernum
diem laborat in profunda senectute, perinde ac si
esset in enim vitis fructum
florenti aetate. Perstitit
perpetuo recusuns.et necacotoquidem veluvis pas-
sis vescens, non lacte neque recenti nec concrelo.
Sic enim vivere magnus constituit Publius: olei au-
temusumagnoscentes in tempore Pentecostes, rur-
susrecusantejusesseparticipes.Hfficdidicideraagno
Publio,qua3 partimquidemauditaaccepi,partimvero
ab ipsis ejus quos vidi discipulis, in quibus agnovi
prioceptorem, et per alhletas didici pa;dotribam.
Iniquum igitur esse arbitratus,ethorainis mundi,
tantam utilitatem mandare 8ilentio,iisqui ignora-
bant proposui narrationem, utet ipsiutilitatem hinc
accipiantprocurans,etmemori8ehincmihi qufestum
parans.Audivi enim Dominumdicentem Quicunque
meconlitebiturcoram hominibus, ergoquoque eura
confitebor coram Patre meo qui est in crelis {)lalth).
x); et plane scioquod sieorura memoriam
hominibus,futurum sit ut iiquoque mei meminerint
apud Deum universorum.
CAPUT VI.
SIMONES PRISCUS (26).
siVE THEOPHILBS. 46
A ducit ad castellum,Manete, inquit,statim vobisdabo
duces quiostendent viam quamdesider.iti3.Atqueii,
quidem tunc parebant et quiesccbant. Ipsis autem
sedentibu3,venere duo leones, non torve et ferociter
intuentes,sed veluti cuidam domino blandientes,et
servitutem significantes. Illis annuens,jussit ut ho-
spites ducerent.et ad viam a qua aberrarant reduce-
rent.Nemo auteme.iiistimetrabulosamessenarratio-
nem,cumcommunes veritatis hosleshabeatferentes
veritatitestimoniumjipsienimconsecutibeneficium,
hoc perpetuocecinerunt ; hocque mihi hic magnus
narravit Jacobus, dicens se atfuisse, cuni hocbeato
Maroni narrarent miraculum. Qui ergo non credit
Judieis deChristianorum miraculis ferentibus testi-
monium, quomodo non merito vocabilur Judseisin
n fidelior"? siquidem illi, etiamsi in non sint infesto
animo, vinountur tamen,et cedunt radiis veritatis:
: hiautem cum existimentur benevoli, et (idei socii
neinimicisquideracreduntvirtutem gratiKtestauti-
bus. Cum autem vir ille divinus talibus miraculis
feceroin evasisset insignis, et multos attraxisset ex vicinis
barbaris (illam autem habitant solitudinera qui de
Ismaele generis auctore gloriantur), quietis amans,
necessehabuitspeluncamrelinquere.Etcummultum
viae montemqui Amanusdi-
confecisset,pervenitad

Simeonem autemsemen si quis de industria'pr,'e-

cilur; idque quod olim eratrefertum insania multo-
termiseril {Thedor., Hist., c.
rumdeorumcultus, multis iisque omnis generisex-
lib iv 26), et illius
coluit miraculis, pietatemque aoveram religionem
philosophice memoriam mandaril oblivioni, injuria
etinvidiajmerito accusaripoterit, ut qui neque velit quaa nuno in eo exercetur plantavit.

laudare etqua? suntlaude digna, nec iis qui volunt Sed omniaquidem narrarevalde esset laboriosum.
juvarieaproponat qus sunt maximeespetenda.Ego p et fortasse id a me praestari minime posset. Cum
autein non ne accuser metuens, seJ laudibus eum itaque unius mentionemfecero, etveluti quamdam
prosequi cupiens, narrabo ejus vitae institutuin. formam characteremque apostolici etpropheticimi-
Is enim longissimo tempore perpetuo vitam am- raculi adjecero, relinquam deinceps cogitandum le-
plexus et solitariam, et in parva quadam spelunca ctoribus cujusnam gratiee virtutem acceperit.
vitam agens, nulla humanafruebatur anima, solus .i^ilstas erat, et messis, et ferebanturmanipuli la
enim vivere statuerat ; sed cum Deo universorum areas. Vir autem quidam, qui non erat suis ju-
loquebatur assidue, herbas autem esculentas sibi stus contentis [Fleg. justis conlentus] laboribus,
parabat cibum,ea in reejus haborconsumebatur.A sed aliena proximi quidem ali-
concupiscebat,
superisautem tam copiosadonatuserat gratia,utvel quot sustulerat manipulos, per haeo autem cona-
forlissimiset audacissimis imperaretbestiis. Idque batur suum augere cumuium sed statim in ejus
:

non solis piis, sed etiam incredulis Judaeis evasit furtum divina lata est sententia cecidit fulmen, ct
;

manifestum.Nam cuni propter aliquod eorum nego- exuslaest area. Miser autem ille ad Dei homincm
tium peregreproficisceretur ad aliquodSSGcastel- accessit, qui nonprocul avicofixerattabernaculum;
lum quod silum eratextraeam quas a nostri imperii quidem acciderat,narrabatcalamitatem,
et qu.-B sibi
hominibushabitaturregionem,ortusautemessetim- fuitumautemcelareconabatur.Postquamautemvera
ber vehemensetingruissettempeslas,a viaquidem " dicerejussus,est furtum confessus(coegitenimcasus
aberrarunt, ut qui anteriora videre non possent:er- vel seipsum accusare),jussit vir ille divinus ut cor-
rabant autem per solitudinem, ncc vicum, nec an- rigendo injuriam faceret utliberareturapcena. Nam
trum,necviatorem aliqueminveuientes.Cumautem situ,inquit,illos solverismanipulos^extingueluriile.
in medio continenle non secus undis jactarentur, ignisimmissus divinitus; licebat ergo videreilium
quam ii qui navigant in mediis auctibus,divini Si- quidem currentem, et spicas furto surreptas ei cui
meonisantrumvelutiqueradam portum,animudver- facta fuerat injuria ofTerentem^pyram auleii'.
absque
tere sordidumque et squalidum hoininem aspexere, aqua exstinclam, divini senis oratione et interces-
et quemdam exiguum ex pelle caprina contextum sione. Hoc non incolas solum implevit terrore,sed
pannum habentem super humeros.IUeauteni simul etiamtotamcivitatem,Antiochianiinquam(eratenim
ac vidit,eos salutavit (erat enim affabilisjet eos ro- in ejus ditione hoc prsdium) coegit illuc currere,et
gavit causamadventus. Postquam autem narrarunt unumquidempetereut liberareturarabiedaemonia-
quod evenerat,et rogaruntuteos doceret viani quaa ca alium verout quiesceret febris. alium aulem ut
47 DE VITIS PATRDM LIBER IX. 48

alicujus ex eis quffi eum cruciabant consequeretur A angore et metucecidiseentjsentiensis quijacebat ia

reraedium. Ille vero, iis qui inliabitabant, gratia; caverna, surrexit,ct ieoni annuit, ut transiret ad

fluenta abunde auppeditabat. aliam partem.Is autem statim paruit, ct venit,bo-

trum afferens dactylorum. Deinde rursus abiit cum
Sed rursugamansquietis,ad montemSinsBumvo-
sibi fuissetpermissum,et procul a viris decumbens
luit pervenire.Cura autem id scivissent multi viri op-
obdormiit.Cum ergo dactylos divisisset omnibus,et
timi,et qui eamdera persequebantur philosophiam,
eorum precibus et psalmodiae communioasset, et
simul accurrerunt cupientes esse socii ejus peregri-
post finem matutini officii salutasset, eos dimisit
nationis. Cum autem iter multorum dierum confe-
novitate spectaculi stupefactos.
cissent,postquam inSodomiticamvenerunt soliludi-
Si quis autem non habet fldem iis qu« dicta sunt,
uem, vident eminus viri manusquoe ex profundo in
altum expandebantur.El primum quidem exisliraa-
recordetur corvorum minis-
vitaj insignis Elia?, et

bant esse fraudem dasmonis/cum autem majore

animistudio'precatiessent, et eadem vidissent,pro-
feoti sunt ad illumlocum, el vident quidemparvam
fossara.qualem solent vulpcsfacere, cum quse sub-
terii,quimanequidempanem, vespere autem ei car-
nem perpetuo afferebant; universorum enim effectori
est facile ut suis provideatur,omnem viam invenire.
Sic Jonam in ventre ceti trium dierum et noctium

eantlustramachinantur;nullamautemillividebant B spatio conservavit, et enecit utleonesin lacu Da-

illic apparere. Nam cumsensissest pedumstrepitus
nielera obstupuerint.etutignis inanimusoperaretur

qui raanushabebat extensas, se inlra cavernamoc- tanquam ratione proeditus, et eos quidem qui erant

cultaveral. Diu autem moratus senex, valde rogavit, intus illuminaret, eos autem qui erant foris ureret.

utse illi ostenderet si humanamhabeat naturam,et
non sitimpostoraliquisdcBmon, qui se in has Ibrmas bandara Dei potentiam argumenla atfero.
verteret. Etenim nos quoque, inquit, persequentes
vitammonastica3exercitalionis,etquietem amantes,
erramus S17 per hanc solitudinera, inmonteSina
cupientes adorare Deum universorum, in quo cum
Moysi servo suu apparuisset, dedit legura tabulas;
non quod existimemus Deum esse loco circumscri-
ptum a^jdimus enira eum dicentem: Gcclum et ter-
;
ram ego impleo, inquit Dominus [Jeretn. xxiii) et
Sed enim rem facio supervacaneam, qui ad pro-
Postquam ergo pervenit in muntera quem deside-
rabat aiuntsenem illumadmirabilem, in illo loco in
quoMoyses dignus esthabitusqui Deum videretfvi-
dit autem ut videri poluit ab humananatura),genua
flexisse,etnon prius surrexisse quam vocem divmam
audiverit.quKillisignifibabatDominibenevolentiam
Quoniam autem tota vertente hebdomada ita perpe-
tuofuerat inclinatus. et neminiraum quidem cibi
;

quod contineat ferra3 ambitum, eleosqui in ea ha- sumpserat, jussit vox qua: ad eum factaest ut ea su-
bitaut tanquaralocustas:sed quoniamiiquiardenter p ineret qua;erantapposiia,etprompto et alacri animo
amant, non solura cos qui amantur desiderant,sed comederct. Cum autera manura extendisset, et tria
etiaiti illis looa grala sunt etjucunda, in quibus ii iiiala iuvenisset, et ea comedisset, ut jusserat qui

fuere praesentea, et in quibus versati sunt. Haec et dederat, et ei plena3 restitutaj sunt vires, et alacri,
similia cum dieeret senex, ex caverna se ostendit ut par erat animo eos qui oura eo versabantur salu-
homo qui inea delitesccbat. Eratautem aspectuqui- tavit. Laetus ergo et hilaris reversus esl, ut qui et
dera agrestis,coma squalida, faciecorrugata, exsic- vocera divinam exaudierat, et rursuscomederat ci-
catis et plane exsanguibus omnibus membriscorpo- bum a Deo datum.
ris.Eratautem sordidis quibusdampannis indutus, Reversus autem,duo philosophiae exstruxit gym-
exconsutis palmarum germinibus. Cumautera sa- nasia: unura quidem in vertioe monlis,de quo prius
lutasset,et pacis verbumdedissel,rogavitquinam es- diximus;alterum autem infra, proptcr ipsas oras la-
sent.et unde venirent,elquo abirent.Ille autem etad teris monlis.Cum in utroque autem athletas virtutis
rogatum respondit, et vicissim rogavit undenamve- congregasset, horura et illorum exercitator fuit et
nisset, et cur hano vitam delegisset. Idem, inquit, pEedotriba. Et adversarii docens insultus, et agono-
me quoque cceperat desiderium eo eundi quo vos thetae promittens benevolentiam,et bono animo,non
nunc itis: hujus autera vitae sooiura assumpseram autem degeneri et pusilloessejubens,et]in suos qui-
quemdam meura familiarem, et qui erat eiusdem dem moderatione,in hostem autem anirai magnitu-
anirai et sententia?,et oui erat idem qui mihi soopus dine uti pra!cipiens,hscdecens, sicvivens, haecrai-
et institutum.Adegeramus autem nosinvicemjure- raoulafaoiens,etsplendoremomnisgeneris,eraittens
jurando, ne morte quidem nostram sejungere con- laboriosae hujus vitee finem cepit.et migravit in eam
suetudinem. Accidit.ergo ut isquidem in peregrina- quaa et senii, 'et molestiae expers, reliota gloria
tionevitaBfineinhicacoiperet.E^oautem jurejurando qucB exstingui non potest,et memoria qus raanet in
astrictus, et fossara feci ul potui,et oorpus tradidi perpetuum. llujus benedictionem, cumis adbuc es-
sepultura; propter hoc vero moniraentura effosso
:
set superstes,beata,atque adeo ter beata,mater!mea
mihi altero sepuloro,vitoe finem hic exspecto, et Do- est consecuta, et sape mihi multa de eo narravit.
minoconsuetumofferoofficium.Vescorautemdacty- Ego autem nuno oro ut quam dare potest, ejus
lis, quos ad rae afferre ab eo qui ouramgerit jussus consequar intercessionem ; et soio rae consecutu-
estquidam frater. Uajc cura aic dicerentur,leo pro- rum : omnino enim dabit petitionem, imitans Do-
cul apparuit.Cum aulemiiquierant cum seneanimi mini benignitatem.
49 PHIL0THEU8, sive THEOPHILES. 50
CAPUT VII. A. ratomon, virtutis autem splendores in omnem par-
PALLADius (30). tem emisit. Quam clara autem fuerit ejus vita, tes-
Qui autem muUorum sermone celebratusestPal- tantur qua3 post ejusmortem fiunt miracula.Exejus-
ladius {Theodor., cap. 26), et tempore ei
lih. vi Hist. sepulcro in hodierniimusquedie.ia scaturiunt omnis
fuit 818 moribus similis, notusque et
ajquali:;, et generis morborum curationes.Hujus autem sunt lo-

familiaris.Ad se enim,ut aiunt,invicem ventitantes, cupletes testes,quieas abiinde illincper fidem hau-
exse invicem capiebant ulilitatem, se mutuo pro- riunl.Mihi autem quoque detur consequi auxilium,
vocantes,et ad zslum Dei incitantes.lnclusus autem qui eorum memoria linguam sanctificavi.
erat in quadam domuncula,quaBerat propinquavico CAPUTVIII.
maximoetpopulo longe fequentissimo:est autem oi APHRAATES (32).
nomen lemme [Long. Imme]. Ac de maxima qui- Quod una sit omnium hominum natura, et philo-
dem viri a cibo abstinentia seu jejunio et inedia, vi- sophari sit facile volentibus, sive sint Gra;ci, sive
giliaque, et oratione perpetua, dicere existimo esse barbari,ex multis quoque aliis scire est in proraptu :

supervacaneum.Inhisenimidem traxit jugum quod ad hoc autem aperte ostendendum sufficit vel solus
beatus Simeon. Miraculum autera quod in hodier- Aphraates {Thcodor., Ub.ivHist., cap. 2i). Is enim
num usque diem decantatur, ab illius autem voce t» in Persis,qui suntinjuslissimi,et natus et educatus,
et manu factum est, exislimavi si narrarem factu- et ortus es lalibus parentibus, et in eorum legibus
rum me operae pretium. institutus, adtantam pervenit virtutem ut eos qui
In proedicto vico fit celeberrimus convenlus, qui piam doctrinam ab ineunte
ex piis nati fuerant, et
undique attrahit raercatores.et majorem mullitudi- aetate acceperant, obscuraverit. Primum enim con-
nem quamqu® possit numerari. In eo quidam mer- tempto genere(erat autcm id clarum etillustre) ac-
cator,iis quaBaltuleratvendilis, et auro coacto,noclu curril adDominum adorandum,majores suos imita-
volebat recedere.Quidam autem homicida, qui au- tur magos,deinde sui generis hominum impielatcm
rum illic coUectum aspexerat, oestro quodam et fu- abominatus, sua^praetulitalienamregionem .Etcum
rorepercitus, somnum quidem a ciliisdepulit, ob- venisset Edessam (est autem civitas maximaetpo-
servabat autem quando vir ille essot profecturus. pulo fequentissima, et qu.c pietate insigniter exor-
Post galli autem cantuni,illequidemabibatsecurus: natur), cum
extra ejusambitus invenisset domun-
hic autem prieveniens,cum queradam locura aptum culam, seinea inclusisset, su» curam gerebat
et
insidiis occupasset, repente adortus.eum et percus- anima;, veluti quidam optimus agricola, vitiorum
sitetcaedem fecit.Exsecrandoautemfacinoriirapium spinas exscindens radicitus, et divinam expurgans
quoque aliud factum adjicit; nam cum aurum cepis segetem, et maturos EvanKelii fructus ofTerens Do-
„„., „ „„.j,,.., j,.„j„^ . „„..„ „ mino. Illinc venit Antiochiam,qua3 ab haeretica pro-
dii.Cum autem dies venissot, et fama pervasissct,ct eella graviter circumsidebatur, ubi cumantecivi-
tolus hominum conventus de eo quod factum erat tatem in quoddam philosophiaj gymnasium diver-
passim loqueretur, concurrerunt omnes, etefTracto tisset, Gra;c« linguse pauca verba didicisset,
et
ostio, CEedis facla3 poenam exigere volebant a divino ad divinos quidera sermoncs audiendos traxit
Palladio unus autem ex iis qui boc faciebant, erat
: plurimos ; ulens autem lingua barbarie commista,
is qui sua manu caedem fecerat. Cum ergo vir divi- fotus proferebat ingenii ot intelligentia;, ex gratia
nuscircurasidereturatanta multitudine, coelum in- divini Spiritus accipiens haec fluenta. Quis enim ex
tuens,etmente coelum superans,supplicavitDomino iis suara jactant eloquentiam, et supercilia
qui
utcalumnia; niendaciumrefelleret,etveritatem qna3 conlrahentcs elate loquunlur et magnifice, et pro-
latebat ostendcret. Cum sic orasset, et jacentis ma- ptcr syllogismorum laqueos juveniliter exsullant,
num prehendissef, Dic, inquit, o adolescens, quis incrudita illa ct barbara voce fuit unquara supe-
hanc tibi plagam intulerit : ostende quis hoo exse- rior? Ratiocinationibus 8S9 enini ratiocinationes,
crandum facinus admiserit, et libera innocentem ab et divinis eloquiis philosophorum vincebat ratio-
hacimproba calumnia.Sermnnemautem sermo qui- nes, cum magno Paulo clamans, etsi imperitus ser-
dem consecutus.Dexteraautem homo etiam se- D mone, non tamen scienlia (II Cor. xi). Hoc autem
est
dens, circumspiciebatquidem eosqui accedebant, modo perpeluo ex Apostoli sententia deprimebat
digito autem ostendebat homicidam (31). Clainor rationes, ct oinnem altiludinem quoe extollitur ad-
sublatus estab omnibus, et miraculum stupenti- versus Dei cognitionem, et captivabat omnem in-
bus, et caiumniam quae fuerat intentata deflenti- telligentiam ad Chrisli obedienliam (II Cor. x). Li-
bus. Cum autemillum sceleratum exuissent, ct cebal autera videre concurrentes cos qui gerebant
gladium invenerunl adhuo cruentum sanguine, ct magistratus, et qui erant relati in aliquos militia3
aurum illud quod ceedis causani dederat. Divinus numeros, eosque qui nianu sibi victum compara-
autcm Palladius cum prius fuisset admirabilis, bant; et ut serael dicam, et privatos et milites, el
hinc merito evasit longe admirabilior. Sufficiebat doctos, et litterarum rudes, et pauperes, et divites :

cnim miraculum ad viri ostendendam apud Deum et alios quidem silentio accipientes ea qua; otferc-
flduciam. banlur, alios vero rogantes et sciscitantes, et ora-
Exeodem autem ordine fuil etiani Abraamcs ad- tioni praebentes occasionem. Cum autem tantum
mirabilis, qui aedificavit quidem id quod vocatur Pa- laborem caperet, non passus est unquam ullum
51 DK VITIS PATRUM LIBER IX. 52

accipere qui secum hahitaret; quincliam malebat A. rcm tempestatcm soiitudo gubcrnatorum.Eos enim
suara ipsius operara quam officium el niinisteriura imperator, qui in solam veram religionem suam
quodsibioirerebatur ab uliis.Cumque ejus congres- exorcebat audaciam, coegit habitare in exsilio. Et
siones et colloouliones l]orentai) portain alrii, ipse cum tantaessetususiniquitate,impietatis eum non
eam aperiebal ingrcdientibus, et abeuntes deduce- capiebat satietas, seddispergeliat ac dissipabatcce-
bat ac dimitlebat. Nihil autem unquam omnino tum piorum omnium, inslar ferae immanis gregem
accepit ab aliquo, nonpanem, non obsonium, non contendens discerpere. Eade causa eos noa solum
vestem, sed unus solus ei nolus pauera suppedita- expulit ab orani ecclesia, sed etiani ex latere mon-
bat. Gumautcm usque aJ profundum processisset tis, et ex ripa fluvii, et es bellico gymnasio. Ilajc

scnium, post occasum solis vescebatur oleribus. enim loca perpotuo mutabant, ut in quos obiter s<s-
Aiunt autem Anthemium, qui poslea fuit et pra3- viret armatamanus. Et Scythaj quidem, et alii bar-

fectusetconsul,cumelectuslegatus profeotusestad bari, totam Thraciam aDanubio usque ad Proponli-

Persas, adeum attulisse tunicam apud Persas con- demsecure populabantur ille aulemeorumauditio-
:

textam, el dixisse . Cum scirem unicuique sua.n nera, ne arrectis quidem, ut dicitur, auribus, po-

dulcera esse patriam, elqui illicnascuntur friiotus terat aocipere;sod ineosquierant ejusdemgeneris.
essejucundissimos, hancespatriaadteattulituni- g armis
et ejus ditionis, pietateque ac religioneclari,

cam, rogoquc ut lu eamaccipias, ergo vero sim tuae utebatur. Divinus autem populo illorum malorum

benedictioms partioops. Is autem eara quidem pri- deflebat importunilatem, Davidicum iliud canens

mum jussitponiinsubsellio deindecum multi fuis-

;
canticura: S:.per flumina Babylonis illic sedimus;

sent inlerjectilsermones, dixitse angi animo,utpote et tlevimus, diira nos reoordaremur tui,Sion [Psal.

quod sit in duas partes divisa cogitatio illo au- ;

cxxxvi). Reliqua autem cantici eis non convenie-

tem rogante causam Semper, inquit, conslitui ha-

:
bant. Aphraates enim, et Fiavianus, et Diodorus,
bere unum solum qui mecum habitaret; mihique non perraiseruntut suspenderentur in salicibusin-
ipsi hanclegeraimposui,ut raihi omnino denegetur strumenta doctrinae nec (820 passi sunt dicere
; :

duorum simul habitalio. Cum ergo unus meouni Quoraodo oantabiraus canticum Domini in terra
jam sedecim annis habitasset, et essel mihi cordi, aViena. {Psul. csxxvi) T Sed et in montibus, et in

accessit quidam meus contribulis, volens mecum campis, et in urbo, et in suburbanis, et inKdibus,
liabitare, rogans ut hoc sibi liceat. Hoc mihi
et et in foris,canticum Domini assidue canebant. A
mentem duos enim simul habere non pa-
distrahii, Davide eniin didicerant, Domini est terra,et pleni-
tiar.Gontribulem enim amplcctor ut conlribulcm : tudo e.jus, orbis terrai, et omnes qui habitant in eo
priorem autem, utqui mihi cordi fueril, expellere, [Psat.xxm). Kursus autem audieranl eumdem Pro-
ct grave et iniquura existimo. llle vero : Merito, ^ phetara clamantem : Benedicita Domino, omn
neque enim fas est ut eum qui ti-
inquit, o Pater, opera ejus, inomniloco dominationisejus(PjaLcii).
biplurimotempore inserviit amandes,tanquamnon Audiverunt autem divinum quoque Paulum prajci-
aptum eum autem cujus morum nondum lccisti
;
pientem orare viros in omni loco, tollentes manus
periculum,proptersolain admittas patriam. Ad ha^c sanclas absque ira et disceptationibus(/ Tim. ii).
divinus Aphraates: Non accipiam ergo, inquit, o Porro autera ipse quoque Uominusloquens cum Sa-
vir admirande, hanc tunicam ; duas habere non maritanahocprcsdixit apertius : Amen enim,inquit,
patiar. Estenim mea quidem sententia jucundior, nunc est,quandone-
dicotibi mulier,venit hora, et
tua vero meliorea quae mihi tanto lempore inser- neque Jerosolymis, sed in omni
que in loco hoc,
vit. Cum callido ergo commcnto sic elussisset An- loco adorabunt Patrem (Jflan.\). H.xc cumdidicis-
Ihoraium, et ingenii solertiie cxhilniissct miracu- sent, et in domo, el in foro, et, ut apostolice di-
lum, pcrsuasit ut uemo dciuceps cum co agercl de cam, publice ct per domosperpeluo testifieabantur
illa tunica. Ego autem haec retuli, volens duo si- {Act. xx) et velutiquidam praestantissimi imperato-
;

mul ostendere etquod ab uno solo acceperit quod

; res, suos quidomarmabant, adversariosautemcon-
curando corpori satis erat, et quod tanta ejus fue- fodiebant.Atque magnum quidem Flavianum, et di-
rit sapicntia, ut elTccerit ul qui rogabat ut accipe- D vinum Theodoruin, qui tunc sub alio pascebant, et

ret, sentenliam tulerit euui non debere accipcrc.
Sed his et quae sunt hujusmodi relictis, narrabo
majora.
CumJulianusDeo infestusin barbarorum regione
poonasdedissetimpietatis.resquidem fuere parum-
per tranquilliores alumnis pietalis, cum Jovinianus
accepissetciavumRomaniimperii :postquamautem
hic quoque, cum parvo tempore regnassct, accepit
finem vittB, Valens autem accepitprinoipatura,pro-
soGunda cathedra digni eranthahiti, hffic facere quse
dixi, et admirandam quidem est, et laude dignum:
sed tamen hajc faciebant, cum essent electi cxerci-
tusimperalores,etsubjeotiIegibusimperatoriis.Sa-
pientissimus autem Aphraates sua sponte ad hceo
prosiluitcertaraina ;in quieteenimeducatus,etcum
ejus institutum esset per se vivere,et extra teli ja-
ctum sederet, vehe-
ut dieitur, cura vidisaet belli
mentiam, non illi placuit quod esset seourus, sed

ccllaeettempestatesrursus marenoalrumagilabant. quietom jubens valere ad tcmpus,piorum phalangis

gravisque fluctus excitabatur,elund« maxinuTcsca- fuilin pugnaprinceps, feriens quidem ct vitaet ser-
pham undiqueiinpetebanl. Kfliciebat iuitem graviG- monf. et miraculis,ipso autom nunquampercussus
53 PHILOTHEUS, siVE THE0PHILE3. 54
Quineliamcumimperatoromni expartestultuseum A Sparsa est autem fama pertotara civitatem, quales
aliquando vidissetexeunlemingymnasium bellicum infelix ille luerit pcenas contumeliffi quae affecit
(contigerat enim ut tunc illio congregarentur qui Aphraalein, oinnesque Deum Aphraatis perpetuis-
erant rite venerandae Trinitatis socii), ostendit au" celebrabantlaudibus. Hoc, etsi instarentadversarii,
tem quis eum ad ripam fluvii ambulanteiu spectanti obstitit quo minus homo 821 Dei mitteretur in
imperatori, rogavit eum quonam tenderet. Cum is exsilium. Imperator enira perterritus, eos quidem
autem dixisset se iredeprecatum proterrarumorbe qui haac suadebant aversabatur, virum autem re-
et pro imperio, rursus respondit imperatorEt qua- : verebatur.
nam de causa vitam profitens monasticam, secure Porroautem aliundequoqueejusvirtutem didicit.
per forum ingrederis (33), silentio et quieterelicta? Equus quidam bono genere natus, et portare appri-
Ille autem (solebat enim Domiaumimitans, parabo. me doctus, erat imperatori charissimus morbus :

lice ratiocinari) : Dic mihi, inquit, imperator, si es- quidamquieiaccideratraale habebat imperatorem,
sera virgo absconsa in tbalamo, vidissem autem
retinebatur autera humidorum excrementorum ex-
aliquem in domum
patns ignem injieientem, quid cretio;adeumcurandumaccersebanturquiin hacar-
mihiconsuluissesfacere.videntiUammamardentem te fuerantexercitati.Cumea autemessetetiam morbo
et domum quae comburitur, intusne sedere, et do-
p inferior, imperatorquidem molestiaafOriebatur; la-
mum qu£e crematur despicere? Sed sic ego quoque mentabatur autemiscuiequorumcurafueratcredita
fuissem consumpta ah incendio. Sin autera dicis opo- Cum esset autempiuset fidefirraus,in raeridievenit
tere properare, aquam ferre, et susquedeque cur- unacuraequoadmagniAphraatishabitaculumetcum
rere, flaramanque exstinguere ne me reprehendas, ;
morbum dixisset, etfidem suamsignificasset^oravit
imperator, si id ipsum faoio. Quod enim tu consu- ut solveret morbum suis precibus. Ille autem nihil
lueris virgini quae est in thalamo, hoc ego cogor fa- cunotatus, sed statim Deum precatus, jussit aquam
cere qui vilam sum professus monasticam. Quod si hauriri ex puteo ; etcum ei salutaris crucis signum
tu ine reprehendisqui quietern reliqucrim,teipsum imposuisset, jussit eam ad equum afferre is autem
:

roprehende qui hancflammam in domura divinam bibit plus quara consueverat.Deinde cura oleum di-
injeoeris; et noa me, qui conor exstinguere. Quod vinainvocationeimplessetbenedictioneequi ventrem
eninioporteatopemferredomui paterni-Equ.-ouritur, inungit, et manuscontrectalione slatim morbusest
ipsequoqueconliteboris.Quod autcra Deus sitmagis homo equo accepto, cucurrit
sublatus. Lstus ergo
verus et germanus Paterqiiam iiquisuntin terra, adstabulum.Vespereautem(solebatenimeotempore
est cuivis apertum, etiam qui rebus divinis non est veni^-e ad sfabuhira imperator) venit et interrogaviD
omnino initiatus. Nihil ergo absurdum facimus, o quomodoequussehaberet.Isautemcumetsanumes-
iiiiperator, neque cocpto nostro et instituto contra- G sesigniflcassct, et eqoum valentem, et exsultantem,
rium, si alumnos congregamus et
verae religionis hinnienteraque, etcollum superbeerigentemeduxis-
pascimus, et eisherbain divinam exhiberaus. Hisdi- set, rogavit eum causara sanitatis. Ubi autem diu
ctis, imperator quidem tacite assentiebatur, consi-
cunctatusfverebatureniinostenderemedicumsciens
derans justam defensionem. euraqui rogabat esse ci infensum), taudem verum
Unus autem ex iis qui nec viri censcntur nec mu- coactus est dicere, et docuit modum curationis. Ob-
lieres, scd posse unquam patres (ieri eisestadem- slupuit quidem imperator, etconfessuscst eum esse
ptum, et hac de causacensenturbenc velle impera- virum admirabilem, nec tamen a priorc destitit insa-
tnri, et ei loqui confidenter, is ex loco superiore nia, sed perrexit furere adversus Unigcnitum, donec

divinum virum convicio est insectatus, et mortera
minitatus sed non ita diu post po^nas luitsua; au-
;
daciae. Nam cum vcllet iraperator corpus lavare in
balneo, aceessitquidem misertanquamsoliumvisu-
rusan bene essettemperatum, menteautem captus,
a barbarico fuit igne consumptus, ne sepultura qui-
dem qua famuli vel mendici, dignalus. Divinus au-
tem Apraiites et in illa teiiipestate suam estendit
virtutem, et reddita trr.nquillifate fecit quoque con-
similiter. Porro autem alia quoque miracula fecit

insiluit in solium, quod aquam calidara minime tem- innumerabiliaquorum uniusvelduorum merainero.
peratam oontinehat : et cum nullus adesset iutus D Mulierquaidara generenobilis, simul oum viro in-
(solus enim ingressus fuerat, visurus an esset para- temperantetrahensjugummafrimonii, venitad bea-
tum) remansit coctus et resolutus. Cum autem tem- tumillum hominem,defIenspropriam calamitatem.
pus interira tereretur, mittit imperator alium qui Dicebatenim,marifumconcubin8ecaptumconsuetu-
eura vocaret : cumisautem neminera in illa domo dine, magiois quibusdam prffstigiis fuisse incanta-
iQvenisset, id renuntiat imperalori.Gum deiiideau- tum, habere ipsam legitimo inatrimoniocon-
ct odio
tein plures accurrissent, omnia perscrutantes solia, junclam.Hfficautera dicebatmulierstans proforibus
et ad illud tandera venissent, eum jacentem et vita enim solebat colloqui eum femina, nullam
atrii; sic
privatum aspiciunl.Excitatoautem tumultu,etom- enim unquam admisit intra fores. Tunc ergo raulie-
nibusdeflentibus, alii quidem aquainillam calidam ris misertus ejulantis, oratione incantationis abolet
exhauserunl, alii vero corpus miserrimum extule- operati.inem et cum olei guftura ab ipsa allatum
:

runt. Uinc faotiiin cstut inetus invaderet imperato- invocatione divinasanclilicasset,jussit uteoungere-
rem et omnes qui armabantur adversus pietalem. tur. 11030 prteccpta cutn implesset mulier, conjugis
55 DE VITIS PATRUM LIBEB IX. 56

amorem in se transtulit, et persuasit ut pro illegi- A sequi potuerit vel semina ab eo dejecla, vel collectos
timo legitimum cubilo eligeret. manipulos? Quis est adeo magna et exoelsa mente
Jam vero dicunt etiam quod cum lucuslaB aliquan- prroditus, ut possit perfecte intueri facullateset co-
do regionem rcpenle invasissent, et instar ignis om- pias collectas ex prKcIaramercatura? Scio rerumil-
nia consumerent, segetes,arbores, prata et nemora, lius gestarum vestrum pelagus, et ideo vereor acce-
venit ad euraquidam vir pius, rogans ut opem fer- dere ad narrandam historiam, ne obruatur oratio.
ret unum quidain agrum habenti, cx eo autem et se Quamobrem ambulabopropter littus, ct quasin con-
et uxorem et filios et familiam u.lenti, ct aquo ctiam tinentegestasunt,antemareadmiraboretenarrabo,
imperatoria exigeretur collatio. Is ergo rursus domi- profundum autem relinquam ei, qui, ut divina dicit
nicam imitans benigniiatem.jussitad se afferri con- Soriptura, scrutatur profunda, et occulta cognos-
gium aquiE. Postquam autera aquaa congium attulit cit (/ Cor. u ; Dan. ii).

is qui orabat, ei quidera manum imposuit ; Deum iSic ergo primo tempore certavit in Galatia ; illinc
autemestprecatuSjUtfluentum impleret divinavir- videndi gratia venit in PalcBstinam, utcum vidisset
tute,dcindcfinitaoralione,jussitut inpraediilimiti- loca quffi susceperunt salutares passiones, in his
busaqua aspergeretur. Qui eam attulerat, lecit ut jus- Deum qui servavit adoraret non utquilococircum-
;

susfuerat, idque fuitillis agrisprovallosacrosancto scribatur (scicbat enim ejus naturam non posse cir-
g
et inexpugnabili; nam usque ad illos fines reptantes cumscribi), sed ut pasceretoculosspectaculoeorum
ct circumvolantes locustae instar exercitus, rursus qua3desiderantur;necso!aanimrevisquacontempla-
retrocesserunt, benedictioncm impositam extimes- tur, absque visu, spiritalialimento perfidem fruere-
centes, etveluti quodam freno suffocata3, et ultra tur. lis enim qui amore aliquem prosequuntur est a
progredi prohibitse. natura insilum ut non ex solo ejus aspectu capiant
Et quid opus est dicere omnia qus facta sunt a voluptatem, sed et domum et vestes et calceoscon-
beata illa anima ? hasc enim satis sunt ad oslen- templenturcummagnalKtitia.Taliin sponsum amo-
dendum splendorem gratiae quae in eo habitabat. repraeditasponsaquffidcsiderabatinCanticocantico-
Eum ego vidi.etsanctffl illius dexterae percepi be- rum, claraabat, dicens: Sicut malum in lignis silv»,
nedictionem, cum essem quidem adhuc adolescens ita patruelis meus in medio flliorum. lu umbra ejus
matriautem meadjunxissem comitemad illum pro- desideravi et sedi,et fructus ejus dulcisin gutture
fectionis. Et cum pro moro quidem januam aperuis- meo (Canl.u). Nihil ergo absurdura et alienum fecit
set, illam et suo sermone dignatus est et benedictio- hic homo diviniis, qui in sponsum quidem eumdem
ne me autom inlromissumimpcrtiit opibus depre-
: arccpitamorem,iisdomautemverbisususestquibus
cationis. Ea nunc quoque fruar, ut qui crcdam eum sponsa Vulneratus sum ego, clamabat, ab amore
:

vivere, et una cum angolis choros ducere, et majori C (Caji/.iv).CumaiitemdesiderassetcontempIarisponsi

quam olim apud Deura uti fiducia. Eam enim tunc quamdamvelutiumbram,abiitvisuruslocaexquibus
metiebatur corpus mortale, ne ocoasio arrogantiae scaturierunt fontcs omnibus horainibus salutares.
evaderet, si fuisset major quam par esset fiducia.
Cum crgo quce desiderabat ei frui licuisset, profe-
Nunc autera deposito oncre animi perturbationum ctusquidemestAntiochiam : cum autom vidisset ci-
ut alhleta viotoria potitus, fiducia el libera loquen-
vitalis pietatem ac religionem, externam regionem
di facultutc ulitur apud agonothetam. Qua de cau- patriffisus prffitulit, cives existimansnon crontribu-
sa oro qnoquo ut ejus consequar intercessionem.
les cognatos,sedeosqui erantejusdemcum ipso sen-
CAPUT IX. tentiae, el in fide socii, et trahebant idemjupum pie-
I'ETRUS {3'lj. tatis ac religionis.Gum illicauteramorariplacuissel,
De Gallis quidem audimus qui sunt in Europa ad non extendit tabernacuIum,nonflxit tugurium, non
Occidentem (Thcodor., lib. iv Ilht,, cap. 26). Scimus excitavit doraunculam, sed totum tempus transegit
aulem 82? cos quoqiie qui sunt in Asia ab illis ori iii alieno sepulcro. In eoautera oratprojectum quod-

undi qui scdes fixerunt propter Pontum Euxinum. dam superius tabulalura, cui conjuncta; scala; eos
Ex iis germinavit beatus Petrus, atque adeo terque excipiebant qui volebant ascenderc. In eo permansit
quaterque beatus. Seplem autem annis, ut aiunt, D inclusus longissirao tempore, aqua quideni utens
postquam natus est, a parentibus educalusconsum- pane vesccDS, idque non quoti-
calida, solo auteni
psittotam rcliquam vitatn in philosophiae certarai- dic, seduno quidera manens jejunus, postridie au-
nihus. Diciturautera obiisse, cum vixissel nonagin- tem ea sumens.
ta et novem annos. Cura autora quidam insanicns, et furore percitus,
Kum ergo qui nonaginta et duos annos dccertavit et maligni dajmonis plenus operatione, ad eum ve-
et noclu diuqueseraper victorevasit quis pro digni- nisset, euni quidem mundavit, deprocatus, et ab illo
tate laudavit? Qiiaenam aiitem lingua sulfccerit ad diubolica furore liberavit. Cum vero nollet abire, sed
ejus narrundr.s rcs prffiolare et ex virtuto gcstas, in obsec-rasset ut pro illa curatione ei suum imperliret
pueritia ct adolescentia, in virili ct in in^-ravesccntc iniuisterium, cuin admisit utsecum habitaret. Eura
cxtremasenectute? Quis illum sudorem
iBtatc, et in ego etnovi, ot meraini miraculi, et vidi mercedem
mensus fucrit ?Qui8 luotas qun^in tanlo terapore fa- curalionis, et aiidivi serraonem quem de me habue-
cta3 sunt enumeraverit? Qu»nam autom oratio con- runt. Dicebat enim Danielus(erut enim hoc illi no-
57 PHILOTHEUS, 8IVE THEOPHILES. 58
men) me quoquepraeclari ministerii hujus futurum A. Petrireti fuit implicata(piscabaturenim hiolquoque
socium.Vir antem ille divinus non est assensusut similiteratqueisquiidemquodipsenomenhabebat),
hoc fieret, parantum meoruin inme amorem consi- pedesquetangens.et vociferans obsecravitutcuraret
derans;s«pe autem me genibus impositum uvaaluit oculura.Is autem dtcebat,se quidem esse hominem,
etpane. Nam cu.ti materfecissctpericulumspiritalis etcaradem haberequam ipsanaturam;seautem pec-
ejusgratiae.jussitmesemelinhebdomadadeferpere catorummagnamgestaresarcinam,etideo privatum
illiusbencilictionem.Ejus autem hubuitnotitiam hac essoea quse ad Deu ra habetur fiducia.Cura autem raa-
de causa : Morbus qui ei in alterura ex oculis incu- ter fleret et orarQt,et dicerelse non esse eumrelictu-
buerat,visus est medicinaesuperarescientiamjnihil ram,nisisanitatemassequcretur,dixitDeumesseho-
enira erat aut scriptum a veleribus,autinventuni ab rum curatorem,petitiones autcrasemperdareiisqui
iisqui fuere po3terius,quod non morbo fuerit adhi- credunt.Dabitergo,inquit,nuncquoque nonmihido-
bitum.Postquam autem omnia probavit,et ostendit nans gratiam, sed tuam fidem conteraplans.Si eam
nullam afferre utilitalem,venit quaedam ei familiaris crgo habessincerametveram, puramqueet ab omni
quae divinum virum ostendebat,et ab eo factum do- liberam dubitatione, jubens et medicos valereet
cebat miraculum. Dicebat enim uxorem ejus qui eo medicamenta,aDeodatumsumehocmedicamentum
tempore tenebat clavum Orientis administralionis n |)a;c cum dixisset,manura imposuit oculo,etsaluta-
(eratautemis Pergamenus) cum eain hunc morbum ris crucis signo faclo,morbum expulit.lllincdomum
incidisset,eumipaamcurassecumdepreeationeesset reversa,cum et medicaraenturaabluisset,et omnera
usus et crucis signaculo. Audivit mater, etad divi- extrinsecusinductum abjecisset ornatum.exlegibus
num statim accurrit hominem: habebat autem inau- a medico latis vitam instituebat: neque varia veste
res,catena3,ettorques,etaliaaureaqua3sibiindueral induta, neque aureis monilibus esornata,idquecum
et vcstem variam ex sericis 893 filis contextam : csset sctato adhucadmodum juvcnis; nata enim erat
nondum enim virtutemgustarat perfectiore[ii;flore- vigesimumtertium annum,necdummater facta fue-
bal autem tempore [Leg.,aLnn\s],et mundum mulie- rat; cum enim seplem alios annos vixisset,me pe-
brem gestabat utadolescentula. Cum divinumergo porit qui fui ejusprimusetsolus fetus.Tantum fru-
caput ha;c aspexisset.nimii ornatus amoris primum clum cepitexmagniPetridootrina,etduplicem acce-
morbum curavit, usus verbls taiibus: Dicmihi,in- pitcurationem;etcumcorporiqua3reret medicinam,
quit, filia (utar enira ejus voce, et non mutabo ver- bonamquoqueanira£esibiparavithal)itudinem.Talia
bum sanctaa illius linguee), si quis pictor in arte dicendoille operabatur,et tam potenseratprecando.
bene exercitatus, aliquam pinxisset imaginem, ut Cura eaautem aliquandoadduxissetobsonatorem
prsecipit iexartis,et eam proposuisset videre volen. ,t faraulum,qui a malo da;raone vexabatur,rogavit ut
tibus,veniret autem aliquis alius,arteni non sciens ei suumnon negaret auxilium.Cum precatus autem
perfecte et accurate,temereque ct inconsuIte,utsibi essetvir divinus, jussit da;moni ut diceret causam
videtur,vellet contra pingere; deinde illam artificio- curhaberetpotestatem inDeicreaturam.llle autem,
sam reprehendens picturam, superciliisquidem ct tanquainhomicidaaliquis velmurorum perfossorac
ciliis lineas adderet longiores,faciem autem efficeret lalro stans antejudiceni, et jussus dicoro quaj fccit,
albiorem,et genis rubrum adderet colorem;non tibi sio orania est persecutus, ut qui proBter consueludi-
videturprior ille pictor juresucoensurus.quodetars nem cogeretur vera dicere; et dixit Heliopoli ajgro-
ejus probro esset et contumelia affecta, et eorum tasse quidemservi dominum; dominaraautem con-
quibusopusnon eraladditamontum amanu indocta jugi, utpote a;grotanti, assedisse ancillis autem
;

accepisset? Ergo universorum quoque, inquit, opi- dorainaedomusin qua manebantnarrassevitam mo-
ficem, et nostrse naturte cffictorem et pictorem jure nachorumquiphilosophnbantur Antiochioe^et quan-
irasci credite, quod illam qu.-e verbis explicari non tasvires habeant adversusdasmones; ethas quidem,
polest,naturam et sapientiam accusetisinscitiaj.Non utpote puellas, ludo deleclatas,daeraoniacas et insa-
enim rubrum etalbum et nigrum colorem vobisin- nas egisse; illum ipsum autera famulum monastica
funderetis, si non existimaretis essevobis opus hac vesteex caprina pelle confecta indutum,illas mona-
additione. His aulem corpus egere arbitrantes,im- ^ stice adjurasse. Cura h.TC, inquit.fierent, ego stans
hecillitatis damnatiscreatorem.Scienduraestautem pro foribus, superhaque illa et gloriosa quae de mo-
eum habere potestat^msuK voluntati justa symme- nachis dicebantur non rerens,volui facerepericulura
tria respondentem. Orania enim, ut ait David,quffi de illa quam illos habere juveniliter jactabant po-
voluit Uominus fecit (P.sa/.cxiii,cxsxiv).Ejus autem testate. Ea de causa relictis anciilisin hunc me
quod est omnibus utilc futurura curam gerens, intrusi, volens scire queniadmodum expellerer a
non dat ea quae daninum ulferunt. Nolite ergo Dei monuchis. Nunc autera, inquit, didici, neo ulla alia
corrumpere imaginem, neque tentelis ea addere egeo experientia, mox autem te jubente exeo. Hoec
qua; sapienter non dedit, neque hanc aduiterinam dicens, aufugit, fuitque liberatus famulus.
excogitate pulchritudinem, qua; vel pudicis alTert Jam vero alium quoque rusticum cura matri
exilium, videntibus insidians.Ha;o audivit pra;stan- quidem mea; mater, mea vero matertera',adduxis-
tissima et omni ex parte optima femina, et statim set, rogabat adversariuui vitii ut ei opem ferret. Is

' Al., avia. Existirao in Graeeo esse |ji,TjTpo|j.r)-:ojp.

59 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 60
autem rursus rogavit, et undenam essel, et a quo- A tempore illius prajsentiae doiores omnino recedere.
nam accepisset potestatem in Dei creaturam.Ut au- Sed illam quidam, cum sio decertasset, laudibus
tcm 8?4 silens ille non dedit responsura, oravil viotoriam signiflcuntibus ex hac vita excedentem
Pelrus flcxis genibus, Dcumque eslprecatus, ut ox- est proseculus.
secrando illi da;moni suoruni famulorum ostenderet Rursus autem matrem meam,cura postquam me
potentiam. Deinde rursus surrexit; ille aulem rursus pcperisset, esset in ipsis mortis foribus.a matertera
resistens, tacebat:ethcec factasuntusque adhoram rogatus, veniens eripuit a mortis manibus.Jacebat
nonam. Postquam autem majore studio et magis enim, ut aiunt, medicis quidem dcsperantibus,fi:-
vehementem Domino obtulit orationera, surgens miliaribus autem dcp]orantibus,et flnem expectan-
dixit scelerato diemoni Non tibi imperat Petrus,
: tibus, clausis oculis.febre vehementi laborans,nul-
sed Petri Deus: responde ergo, ut qui ab illius co- lum ex notis agnoscens.Postquam autem venitqui
garis potentia. Reveritus est, etsi sit impudens, apostolico et sermone dignatus fuerat et gratia,et,
perniciosus dcemon, sancti lenitatem ac moderatio- Pax tibi, dixit, filia (hasc enim erat ejus salutatio),
nera; et magna usus voce, clamavit,quod in monte dicilur protinus et cilia erexisse,et eum fixis oculis
quidem Amanoversaretur.Cumeumauleravidissem aspexisse, et bcnodictionis fructuni renuntiasse.
inquit, in via, ex aliquo fonteaquam haurientemet g PostquanTululavit auteai chorus feminarum (animi
bibentem, contendi hoc mihi sumere habitaculum euiraangoret laetitia simul eraDtcommixta,et causa
Sed egredere, inquit homo Dei, co qui pro orbe erant illius vociferationis), prfecipit homo divinua
tcrrarum est crucifixus,hoc tibi imperante.Audivit ut cae omnes sint soci« ejus oratiouis.Sic enim dicc-
illc, et fugit,et afurore liberraaterteraj redditusest bateliamTabithamfuissesaIutemconsecutam,viduis
agricola. Cum alia autem hujusmodi innumerabilia quidem deflentibus, raagno autem Petro offerente
possira debeata illanarrare auiraa,plurimapraeter- Deo illorum Iacrymas(/lc<. ixj.Precatas sunt ut jus-
mittara,pertimescens vulgi imbeoillitatem; adseip- sit,et acccperunf ut praedixit.Nam cum finera acce-
sos eaim respicientes,fidem non habent divinorum pisset oratio, morbus quoque finem cepit:et sudor
virorum miraculis. Cura unum autem vel duo nar- rcpente fluxit ex foto corpore, ct ignis ille est ex-
ravero, transibo ad aliura athletara. slinofus,etsanitatissignaapparuerunt.^TaIianosfris

Eratquidam virlibidinosus.qui superioriluistem- quoque temporibus pcr suos servos benevolos Deus
poribus fuerat dux militia;. Puella autem qu.-fidam fecit miracula.

innupta, sed nubilis, qufflejussuberat doniinio,re- Ilujus quoque vestium superficies operata esf si-

liota matre ct suis.fugit in quoddam gyna^ceum,in militer atque divinissimi Pauli. Hoc aufera posui,
quo erat co3tus athletarura. Decertantenim feminai non ufens aliqua hyperboIe,sed consentientem ha-
C
quoque similiter atqueviri,etdescenduntin stadium hens dicfo veritatem. Nam cum propriam zonam
virtutis. Cum hujus fugam didicisset dux militife, divisisset in duas partes (erat autemlatael longa,
matrem ex crasso lino contexta) hujusquidem dimidio suos
flagris cecidit, et vinxit.nec eam prius emi-
sitevinculi9,quara religiosarura mulierum ostendit lumbos, altero vero meos oinxit. Hanc cura sispe

habitaculum. Sua itaque usus rabie, illinc rapuit quidern raihi agrotanfi raater iraposuisset,sKpc au-
puellam, et domum redusit; et speravit infelix
tem patri quoque, morbum exegit. Quinetiam ipsa
se suam expleturum libidinem. Scd qui magnis et quoque hoc medicamento saspe usa estadsani-
malis tentationihus de Sara uxore Aliraha; tenfavit fatem.Multiautemexnotisquoque cum hoo didicis-
Pharaonera, et pudicam mulierem conservavit in- sent, assidue ad ferendura ygrotis 825 auxilium
t ctam; et qui Sodomitas percussit cecitate.qui eos hanc zonara accipiebanf, et ubique illius gratia;

q li erant incorporei aggressi fuerant,tanquam ho- osleudebat operationera.Cuui quidam sic eam acce-

spites, insectari c(intuineliis,is cum hujusvivcndi pisset, privavit eos qui donaverant,in eos qui ipsura
virtutcra percusisset capcitate, effecit ut pr.neda cva- bencficioaffecerantseingratumostendens.Hocraodo
deret e raanibns: et ipsequideraingressusfueratin fuiraus illo dono nudati.Cum sic resplenduisset,et
radiis Antiochiara illustrasset, abductusfuit a cer-
thalamuro,illa aufera qua; intuscustodiebatur,raox n
exiitet evanuit exooulis,et ad maxime expetendum taminibus, exspectans coronam quffi est reposita vi-
ctoribus.
pervenit habitacuIum.Sic cum didicisset stolidus se
non esse eara superaturura qus Deum sponsum ele-
Ego autera,cujus,duro adhuc essetsuperstes,per-
gisset, coacfus esl quiescere, eara qu.-e capta fuerat, cepi benediotionem,ea ut nunc quoque fruar preca-
et divina potestate evaserat,non amplius rcquirens. fus, finera iraponam huic narrationi.

lirectempore procedente in gravera morbum incide- CAPUT X.

ral; morbus autem
erat canccr.cum mamilla autem TUEODOSIUS (35).
inflata doIorquoquecrescebat.Sed magnuravocabat Rosus est oppidum ei qui navigat
Cilicia3,adextra
Petrum, cum doloresset veheraentissimus; et dice- in pontura Cilicium.llujusad Oricntem et Meridicra
bat, sacra illa vocc in aures suas immissa, tolum estmons altus, spatiosus, et urabrosus,alit autem
illum sopiridolorem, etnullumexhinospnsura sen- ferasinnemoribus.Ineocumquemdam ad raarever-
tire molestias. Ea de causa eum accersen9,frequen- gentem lucum invenisset magnuset vulgocelebra-
tius accipiebal consoIationem.Dicebat enim toto illo tusTheodosius, quadam raodica exstructa domun-
61 PniLOTHEUS, SlVE THEOPHILES. 62

culaevangelicumvivendiinstitutumsolusaraplecte- A. utquinavigabant,etplusquammille9tadiisaberant,
batur.viroriundusquidem Antiochia,insignisaulem Deum Theodosii invocarent in periculis, et Theo-
claritale generis : sed tamen etdomo, etcogiiatione, dosiiappellationesedarenttempestatem.Eum auda-
et omnibus aliis relictis, preliosissimam, ut evange- cesquoqueetimmanes hostessunt revcriti.qui ma-
licedicam, emit margaritam (Matth. xiii). Ac de ejus ximam Orientis partem sunt depopulati. Quis enim
quidem a cibo abstinentia, et quomodo humi cuba- ex iisquiinnostrohabitabiliorbe terrarumhabitanl,
ret, el cilicio indueretur, supervacaneum est dicere non auditione accepit ea qus illo tempore facta sunt
iis quiejus vident dicipuloset sodales, et ia ciseam- ab iis qui olim quidem Solymi, nunc autem nomi-

dem cernunt vivendi formam. Ilaectamen ille insi- nantur Isauri ? Illi tamen qui nec oppido nec vico
gnitor persequebatur, ut qui seipsum certanlibus pepercerunt et quscunque capere potuerunt, diri-
exempiar proponeret. His autem adjiciebat ferreum puerunt et igni mandaverunt, sunt illam reveriti
onus coUoel lumbiset ambabus manibus. Porro au- philosophiam;etcumsolummodo panem petiissent,

tem gestabat quoque comam sordidam, et qure ad et ut pro seorarent significassent, illud illssum reli-

ipsos usquepedespertingebat,et ulteriusetiam pro- quere monasteriuin, idque nonsemel,sed etiambis

grediebatur, et ideo erat lumbis ejus alligata. fecere. Veriti tamen pra;sides ecolesiarum, ne pe-
„ cunic-e cupiditate illis barbaria a diabolo immissa,
utens assidue, D
.. . X u j. 1 -j
Deprecatione
^ autem et hvmnodia B n j /„„.,t
captivum abduceretur magnum illud liimen (erat
^ , , . i

cupiditatem, et iram, arrogantiara, et alias animi

enim verisimile fore ut magna vis pecunis ad eum
belluas sopiebat. Labores autem seraper augens l.i.
redimendumtransmittereturabomnibusquihabent
boribus,pcrsequebatureamquoque quaemanibusfit
in honore res divinas), ei persuadent 826 ut se
operationem inuncquidemsporteliasqu.^evocantur,
conferret Antiochiam. Jam enim captivos ceperant
el vimineas crates contexens nunc autem parva
;

duos prssides ecolesiarum ; eos quidem omni officii

prffidia in sallu effioiens (36), et semina dcjiciens, ot
genere sunt prosecuti cam autem quatuordeoim
;
illinc quantum victui satisesset colligens.Postquam permi-
millia aureorum pro utrisque accepissent :

autem procedentetemporeejus tama pervasitin om-

seruntutredirentquovellent. Potsquam autcm per-
nem partem, multi multis ex loois concurrebant,
venit Antiochiam, habitavit quidem in habitaculo
ejus et habitationis, etlaboris, et instituti esse socii
quod invenit situm prope auvium, omnes autem
cupientes quos quidera excipiens, ad
: eamdem vilam
traxit ad seipsum qui sciunttalia colligere.
deducebat. Et videre licebat alios quidem vela, alios
vero sagumex pellibus texentes ; alios vero cratcs Dum autem me traliit impetus orationis, pia;ter-
vimineas vel sportelias conneotentes, aliosvero ter-
misinarraremiraculumquodadivinoillivirofactum
esse in-
ram quoniam loous erat maritimus, ad r est, quod multisquidem fortasse videbitur
colentes. Et
transmittendum quoquequadamoonstructa navicu- credibile, st tamen remanet in hodiernum usque

la^qu.-Bpontoappellatur^eautebanturadeaqui-eerant diem,oratione testifloansetostendens qualem apud

inferenda, et exportansopera eorumquisimulhabi- Pcum gratiam et fiduciam est consecutus bio vir
tabant, et importans ea qus erant necessaria. Me- admirabilis.
morenim vocis apostolicK.quffidicit: Noctudiuque Prc-Doeps qusdam petraimminetmonasterio
quod
ipseKdificavit erat autera primo sicca, et omni hu-
operantes, ne essemus oneri alicui vestrum (// The!:s. :

iii). Et ManushaBmibiet iis qui erant mecum sup-

:
more vacua. In ea feoit aqufeductum, qui avertice
peditarunt [.4ct. xx). Et ipse laborabat, et hortaba- tanquamqui motumaqua-
fertur in rnonasteriura,
tursuoscontubernaleSjUtcumanimaslaboribuscor- rum haberet Plenus autem fiducia in
in potestate.

poris quoqiielaboresconjungerent.Estenim absur- Deum etflrmitercredens,utestverisimile, seDomi-

dumutiiquidem quialunturinvitas£eoulari,SR afdi- num habere benevolum, et fidem habens in quam
gentes etlaborantes alantfilinsetuxores, etpr.-pter- nullaoadebatdubitatio.ascenditinsupremampartem
ajaet tributaconferant otab eis exigantur vestigalia, ejus qui uunocstaqu.-eductus, priiisquam surrexis-
et Deoofferantprimitias,etmendicorum pro viribus sent sodales ad preces consuetas : el Dcum prcoatus,

medeantur inopiee :nosautemnon quaramusex la- fretuseo qui voluntatem timentium eum [fsat.
facit

boribus ea quaesuntnecessaria, idquecum cxLiv), virga cui innixuserat petram percussit.

Ea
vili qui-
dem modico cibo, vili autem veste utamur: sed
et vero rupta, aqua instar fluminis scaturiit :
et mona-
Spdeamusquidpmcompressismanibus,alienisautera steriumingrediens peraqu<Bduotum,et quantum ad
fruamnr laboribus. Haeo et talia dicens, hortabatur omnem usum sufficitabundesuppeditens, in mare
ad operandum, in temporequidemqusesuntubique propinquum influit ; et in hodiernum usque diem
praescripta divina peragens officia, id autem quod in- ostenditur operans Mosaioa magni Theodosii gra-
teroedebat temporis, impL^ndens operi. tia. Suffieitvelhocsolumadostendendamviri
hujus
Non levem
autemouramgerebathospitum, viris lenitateet mo- erga Deum fiduciam.
rummansuetudineornatis, etinproximumcharitale Cum autem Antioohia; vixisset parvo tempore,
pr«ditis ut, eis providerent committens ipse autem ; migravit ad choros angelorum. Per mediai i autom
visebatetinspiciebal omnia, persecrutansanexlatis urbem ferebatur sacrum corpus,tanquam aureis qui-
legibus unusquisque suo fungeretur ofdcio. Hinc busdam coronis, feretro illo deooratum, cum omnes
factuiuestiittaminsignisetcelebris esset ejns fama, ducesconcurrissent,etquimasnos5ua3ndeicreditos
63 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 64

gerebant mngistratus. De cubili autemerat magna A. admonitiones. Multos autem vel solo aspectu effecit
lisetdecertatiOjCum omnesauferrocontenderent,
id rerum divinarumamatores.Quisenim non essetmi-
et ex eo benedictionem et utilifatem percipere cu- randum in modum admiratus, cum videret eum
perent. Sicelatus, poniturin aede sanctorum mar- corpore afflictum, quiprolixamgcstabat comam,
ct
tyrum, cum Juliani victoriainsignisin pietalo athle- 827 et maxiraum ferri pondussuo sponte ferebat,
taj fuisset et contubernalis, et eodem tecto usus. et veste ex pilis contexta utebatur, ettantum capie-
Idem autera loculus eum excepit, qui illum quoque bat alimenti quanlum satis erat ad prohibendura
diviniim et be^.tum Aphraatem. ne fame moreretur?
Gregis autcm pra^fecturjm accepit Helladius ille Magnitudini autem et multitudini laborum aoce-
admirabilis, qui in illisquidem locis perpetuisfuit debat quae in eo florebat gratia, quaquidem omnes
sexagintaanniSjdeindeCilioura divinitus clectusest persuadebantur, ut eum admirarentur et honore
antistes, cum nequ3 priorem reliquisset philoso- afficerent. Multorum enim SKpe morbos exegit dif-
phiam, et illis laboribus pontificatus sudores quoti- ficiles, multisautem sterilibus raulieribus filios im-
die adderet. petravit. Et cum tantam a divino Spiritu accepisset
IIujus cura beatus quoque Romulus fuisset audi- potestatera, soipsura appcllabat egenum et raendi-
tor,dux maxirai gregis fuit creatus. T> cum. Quotquot itaque ad eum ventitabant, eos et
Permansit autem illius chorus in hodiernura us- aspectu ct sermone, toto vitae su® tempore iraple-
que diem, idem servans vilfe institutum. Est autem vit ufilitale.
prope m&nasterium vicus, qui Syriace appellatur Porro aufem cum hinc quoque excessisset, etin
Maratus. angelicum chorumessettranslatus, reliquit memo-
Ergo autem One imposito huic narrationi, rogo riam quoe non fuil sepultasiraul cum corpore, sed
ut ejus quoqueconsequar benediotionem. quaeviget, floret, el gerrainat, et quae exstinguinon

CAPUT XI. potest, sed semper permanet, et qua;sufficit ad eos

qui volunf adjuvandos. Cum hinc itaque benedic-
BOMANUS (37).
tionem mihiconeiliavero, aliorum quoque athleta-
Magnus ergo Theodosius ab Antiochia profeclus^ rum res geslas narrabo, ut potero.
cum in montibus Rosicisdecertasset, et Antiochiam CAPUT Xll.
reversus esset, sio vit£e linem accepit (Tlieodor., lib. ZENO (38).
IV Hist., cap. 26). Divinusautem Romanus, Rosi et Zf^noncmadmirabilem non rauUiquidem cognos-
natus, ct primum educalus, Antiochia^ ostendit cunt qui cognoscunt aufem,uon possunt admirari
;

prima virtulis cerlamina, extra ambitum quidem pro dignilafe (Tlieudor.Jib.iv /iii/., (,«;;. 20). Isenim
civitatis ad lafus montis fixo C cum maximas opes reliquissct in patria (ea autem
tabernaculo, in aliena
autem domuncula eaque parva vivens loto tempore erat Pontus) magni quidem,ut dicebat, Basilii hausil
Nunquam autem usque ad seneetutem neque igne fluenta, qui erat vicinus, et Cappadocum irrigabaf
usus est, neque lumine lucerna;. Cibus autem ei regionera irrigatione autem dignos fructus reddi- :

crat panis et sal potusautem fonfanum fluentura.

; dit. Cum priraum eniui imperator Valens fuissel de
Erat aufcm coma magno Theodosio sirailis vestis raedio sublatus, militare deposuit cingulum erat
; :

autem ferrum quoque similifer. autem ascriptus in numerura eorum qui litteras
Abundavit autera hic et morum simplicitate ac imperatoris ferebant celeriter. Cum autem a regia
mansuetudine etraoderatione, et ideo cmisitsplen- venisset in quoddam sepulcrura(multa autem sunt
doremdivina;gratifB.Supcrquera,inquif,rcspiciam, in monfe) quod est situmprope Antiochiam, solus
iiisisupermifem etquietum,et!trementemBermones illicdegebat expurgans animam, et ejus contem-
jncos (/sa/jr Lxvi) ? Jam vero rursus quoque dixit plandi facultatem semper cmundans, et divinam
suis discipulis: Discite ame,quoni3mraitissumet conteraplationem semper visione apprehendens, et
humilis corde, et invenietis requiem animabus ve- Dei ascensus incorde disponens,etpennas tanquam
stris (Matth. xi) Et rursus : Beati mifes, quoniara colurabse accipere desidcrans et in divinam requiem
ipsi ha^redifabunt terram {Matlli. v). Quinefiara evolare cupiens [Psal. lxxxiii Psul. liv). Ea de
;

Moysislegislatoriserathocvelmaximeinsigne. Erat causanon habuitlectum, nonlucernam, nonfocum,

enira, inquit, Moyscsmitissirausprieter oranes ho- non oHam, non guttum, non arculam, nonlibrura,
niines qui erant super terrara (Nuin. xii. Hoc de non aHquid aliud sed erat quidem pannis indu-
;

propheta Davide testatus quoque est sanctissiraus tus veteribus, erant quoque calcei ejusmodi ut in-
Spirifus Meraento enira, inquif, Domino David, ct
:
digerent vinculis, erat cnim divulsum ac discerp-
omnismansuetudinis ejus(/'jiy/. cxxxi). Didicimus tura solearura coriuiii. Ab uno autein cx familiari-
etiam de patriarcha Jacob, quod non ficfuserat do- bus necessarium accipiebat alimenluin. Id autem
mura habitans (Gen. xxv). Ilas virtufes cum instar eratunuspanis, qui duobussuppeditabaturdiebus;
apis collegisset ex divinis mel confecit
illis pratis, aquara aufem prooul bauriens, ferebal ipse. Gum
verae philosophia;. Profundebanturautem ejusquo- quis aufera euraaliquandovidissefonusportaufem,
que in cxternos (luentajucundissiraa ef iisquiad : rogabaf uf eum levaret labore. Illeaufem primura
ipsumveniebant, loni atdulcivoce utens, de amore quidem rcsistebal ; docens se njn possein animum
in fratres, de concordia et pace, multas offerebat inducere ut biberet aquam quai cssef pui tata ab
65 PUILOTHEUS, SIVE THEOPHILES. 06

alio. Postquara autem non persuasit, dedil urnas :

^. qui totam illam catervam expellebant, Deo mani-
ferebat enimdiias ambabus manibus: postquaraau- festesuam ostendente gratiam.
tera fuit inlra porlam atrii, cura aquam effudisset Qualem ergo vitara egerit hic vir divinus, et
et dispersisset, rursus oucurrit ad fontera, reipsa qualerasitdiviiiitusgratiamas3ecutus,addncendum
conDrraans quae dixerat. quoque his
haec sufficiunt. Sed enira necesse est hoc
adjicere. Valde eum angebat
male habebat, quod
et
Porroautem egoquoque, quando eumprimurade-
ejus raansissent facultates, et non ex lege evange-
siderans videre (39) ascendi in montera, aspexi eum
licaet venundat» essent ct distributa^ hujus autem :

tenentem urnas manibus. Deinde rogavi eura ubinam

causa fuit fratrum a;tas immatura. Quoniam enim
esset admirabilis Zenonis habitaculum. Is autem
erant communes et pecuniae et possessiones, ipse
dixit se nuUum nosse monachum qui sic appellare-
quidera nolebat divisionis causa redire in patriam :

tur. Ego autein cura eura ipsura esse conjecissera,

alii autem verebantur venderepartera suarum facul-
secutus sum, id conjiciens es ejus sermonis modes-
tatura, ne emptores moti avaritia, fratres circum-
tia. Postquam autem ingressus sum ostium vidito-
scribentes, illi inurerent ignominiani. Hsc apud se
rumexfenoconstructum,etquamdainaliarastoream
aniraoversans,diudistulit venditionem; postea au-
ita super lapides slratam, ut quisuperiilam sede
tem cum cuidam ex notis suis vendidisset omnia,
bant, ab ea minime lajderenter. Poslquam autem de 3 plurima quidem distribuit :interimautem malaquaj
philosophia multa verba fecimus ego enim interro- ;

acciditvaletudo, coegit eura consullare dereliquis.

gabam,ipse vero nobis explicabat ea qus qu;ereban-
Accersito itaque antistitecivitatis(isaulemerat ma-
tur et oportebal deinceps doraum reverli
: ego ;

gnus Alcxander, splendor veraj religionis, et exem-

eum precabar ut daret vialicum benedictionis : ille
plarvirtutis,exactaet accuralaimago philosophiffi):
autera repugnabat, dicens aequura esse ul nos preces
Adesdum, inquil,o divinum capul, harum tu pe-
irapleremus,etseipsumquidemprivatum, nosautem
cuniarum sis mihi optimus oeconomus, eas ex di-
milites, appellans tunc enim sacroslibros legebam
;

vino instituto distribuens, tanquam judici illi ratio-

Dei populo.Cum nosautem juventutem et aetatis im-
nera redditurus. Alias enira ego raanu meadispensa-
maturitatem adduceremus (tunc enim primum pau-
vi,etdistribui,ut niihi visus sum optirae; vellem au-
cam quamdam producebamus lanuginem) etjura-
terareliquaquoque dispensare similiter : sed quo-
remus nos non esserursus venturos, si cogeremur
niamjubeormigrareexhac vita,teegoearumconsti-
hoc facere, vix tandem quidem mullis flexus preci-
tuo dispensatorem,quiesetpontifex,etpontificatum
bus, Deo obtulit quidera intercessionera sed quod ;
itaquc tanquam Dei
legibus recte geris. Pecunias
id fecissct, multis verbis se excusavit, dicens se id
autem cum non plus quam
quajstori tradidit. Ipse
fecisseetamoriscausaet obedientice.appropinquan-
p annura vixisset (40) postea, tanquara quidara Olym-
tesenira audivimus precanlem. Quod autem in tam
picus victor recessit a septis, non ab hominibus so-
profunda philosophia,tan ta esset modestia ac mode-
lum gloriam assecutus, sed etiam ab angelis.
ratione vir senex(quadraginta enim annisperpetuis
Ego autem cum eum ut pro me ad Dominum in-
versatus eratinmonasticae.xercitationne),quis satis
tercedat, oravero, me ad aliam convertam narratio-
pro dignitate potuerit admirari ? quasnam autem
nem.
laudes rei raagnitudini pares potuerit afferre ? Cum
autem virtutis tales possiderct opes, tanquam qui GAPUT XIII.
JMACEDONIUS (41)
esset in extrema inopia, ad Dei ecclesiam die Dorai-
nico veniebatcumpopulo,divinosaudienssermones Macedonium autem,cognoraine lip'3ooi-{o-j, id est

et aures accommodans doctoribus; et postquam vescentera hordeo fis ei cognomen

enira cibus hoc
mensam participasset mysticam, revertebatur in imposuit), sciunt quidem omnes PhoeniceselSyriet
novum illud habitaculum, non habens clavem, non Gylices:sciunt autem horum quoque vicini et finiti-
claustrum, non828relinquenscuslodem:eratenim rai, qui partim quidem ipsi videre rairacula, partim

maleficis plane invium et sacrosanctum, ut quod autern ea famara celebranlem audivere.Neque vero
solam illam haberet stoream. Unum autem librum sciunt omnes omnia sed cum ; alii quidem hoc, alii

accipiens a familiaribus, eura totum legebat, eteo D vero illud didicerint, quodsciunt merito solura ad-
prius reddito, alium accipiebat. Sed licet nec claus- mirantur. Ego autem cura de hoc divino capite aliis
trahaberet, nec vectibus uterntur, custodiebatura sciara perfectius (multa enim ne moverunt ut ad
superna gratia; idque per ipsam experientiam aperle eura irera et frequens apud eum essem), narrabo
didiciraus. Quando enira Isauri per insidias noctu singula ut potuero. Llunc autem ordinem servavi,
ei
arcera cepere, deinde mane usque ad latug monlis et post mullos, ejus posui narrationem, non quod
faciebant incursiones, multos quidem viros, et mul- is aliis fuerit virtute secundus (erat enim vel sum-
tas mulieres quoe vitam exercebant raonasticara, mis et primis a^qualis), sed quod cum vixerit lon-
crudeliter confodere tunc ergo vir divinus, alio-
: gissimo tempore, post illos quorum memini, vitae
rum caedem uteorum ca-
intuens, effecit oratione finem accepit.
ligarent oculi, et per ostiura ingredientes, non vi- Hic ergo habebatpalasstrametstadium cacumina
debant aditum : utautemdicebat.testem appellans montium:non inunoloco positus, sednuno quidem
veritatera, apertc quoque tres vidit adolescentes, in hoc agens,niino veroinillum transiens. Hoc au-
67 DE VITIS PATRUM LIBER
tem faciebat, non loca aegre ferens, sed eorum qui
ail ipsuni cunveniebant, el undique coneurrebant,
efrugionsmultitudinem.Ouadragintaaiitemetquii,-
queannis perpotuis vixithocmcdo,non utonslaber-
nacuto, non tugurio ; sed stans in fossa prolunda;
undeetiamquidam eumvocabantGubbam.Idautem
nonien,si ex lingua Syriaca in Graicamtranferatur,
estlacum. Post id autem tem-
signiricat).aKxov,id
poris cum evasisset senex.cessit rogantibus.et fixit
tugurium. Posteaautem orantibus familiaribus, do-
munculis quoque non propriis, scd alienis est usus.
Viginti quinque autem annisperpeluo vitam egit in
tugurio eldomnnculis, utdeindecolligaturcertami-
num tempus septuaginta anni. Cibo autem usus est
non pane, necleguminibus, sed purgatohordeo, et
aqua sola madefacto. Hunc autem cibum raatermea
qua; eifuit familiaris, longissimo temporesuppedi-
tavit. Cum aliquando autem ad eam venisset aegro-
tantem, et didicisset eam utsume-
nolle persuaderi
ret cibum morbo convenientein (nam ipsa
quoque
jamexercit&tionemamplectebaturmonasticam)con-
suluitutcederetmedicis.etiiludnulrimentumexisti-
maret esse medicanientum non enim deliciarum,
:
sed necessitatis gratia 8*40 adhibetur. Nam ego
quoque, inquit, qui quadragintaannis, ut scis, hor-
deo solo sum usus.cum quredam mihipridie hujus
diei venisset infirmitas, jussi euin qui mecum
ha-
bitabat,parummihipanispeterectafrerre.Venitmihi
in mentem, quod si morerer, mortis redderem
ra-
tionem apud justum judicem.utquifugissem certa-
mina, etdelrcctassem labores scrvitutis. Nam cum
pauco ciboposset mors prohiberi, et in hac vitapos- C capere cupio, et contemplari desidero nec ab hac
sem sic manere, laborans et me affligens, et opes puichra cessabo venatione.Ha;c cum dux audiisset
quae exhis percipiunlur colligens, mori famequam gj ^j ^^^ ^^.^^ miratus esset, recessit.
vivere in philosophia duxi raagis expetendiira. Ti-
more ergo hinc repletus, cum vellem cogitationis
obtundere aculeos, et panem petere jussi, etalla-
tura comedi et tibi pra;cipio nc raihi amplius hor-
;
deum, sed panein prajbeas. Ex illa ergo lingua ab
omni mendacio alienaaudivimus quodquadraginta
annis comederit hordeum. Atque hsc qui suffi-
ciunt ad conjiciendum quam esset vir in exeroita-
tione raonastica strenuus, et quam laboriosus.
Integritatem autera et simplicitatcra morumper
aliadeclarabimus.Postquam enim niagnusfuitordi-
natus Flavianus, ut magnum Dei gregem pasceret,
viri aulem virtulom didicit (praidicabatur enim el
erat in ore omnium), eum quideraabducit a vertice
montis,tanquam in eum adse delata fuissetaccusa-
tio. Cum aulem mysticum esset
proposilura sacrifi-
cium, adducil adaltare, eteiiracooptatin numerum
sacerdotum. Postquarn nutem fuit sacrum finitum
officiura, ethocei significavit aliquis (quod enim fa-
ctuni fuerat ignorabatomnino) primum quidem in-
cessebatoranesmaledictisetconviciis;posteaaufem
acccpto baculo (solebat enim eo innitens ingredi
proptersenium) clipsumpersequebaturpontificera,
etalios quotquot aderant. Existimabia enim ordina-
tionem eum esse privaturam et cacumine inontis, et
IX. 68
^ ea quam desiderabatvicondi ratione. Sed tuncqui-
dem vix eum iraseentem sedaverunt quidam ex fa-
miliaribus. Postquamautem fuitfinitushcbdoraad.T!
circulus, ot rursus venit dies festi Doniinici, rursus
eum magnus accersit Flavianus.rogans utcum eis
esset particeps hujus celebritatis ; ille vero ad eo3
quivenerant: Non sufficiunt, inquit, vobis ea qu33
factasunt;fed merursusvultisefficerepresbyterum?
Gum autem dicerent fieri non posse ut bis eadem
ii
non cessit,nec vcnit, donec tempus
fleret ordinatio,
etejusfamiliarcseumiddocuerunt. Scioquidem fore
uthaecnarratiovideaturmultisnon adeoadmiranda:
eam autem posui, ut qui eam dignam quaa oomme-
moretur existimem, ut ex qua satis possit conjici et
ejus animi simplicitas et anims puritas. lis autem
qui sunt hujusmodi, Dominus regnum ccelorum est
" pollicitus : Amen enim, inquit dico vobis, nisi con-
versi fueritis ut puelli non intrabitis in regnum
isti,
coelorum (il/a//i.Quoniam ergo summatiraos-
xvin).
tendiinus ejus animaa formam ac characterem, age
ejus quoque ostendamus ex vrtute fiduciam.
Quidam dux militura qui delectabatur venatione,
ascenditinmontem venaturus. Eum autem seque-
bantur et canes et milites, et qua;cunque sunt apta
ad venationem. Postqu.ira autem procul vidit ho-
minem, et ab iis quicum eo erant audiit quisnam
esset, statim ex equo dissiliens, accessit, et allocu-
tus est, et rogavit quid faciens hic degeret ; is au-
tem contra vicissim interrogavit Tu autera quid :
hic venisti factarus?Gura dux auteni dixisset: Ve-
naturus. Et ei,'o.inquil meum venor Deum, et eum
:
Cum autem aliquando civitas a rnalo aHquo dse-
raoneincitata bacchareturjet in imperatoris fureret
statuas, venerant quidara ex ducibus praestanlissimi
quiadversuscivitateminternecionisferebantsenten-
tiam.Gum is autem e monte descendisset,arabos ac-
cedenles duces in foro retinuit. Illi vero cum quis-
namis essetdidicissent, et exequisdesiluerunt,ma-
nusque et genua prehenderunt, et ei salutem signi-
ficarunt. llleautemjussitutdicerentimperatoriquod
horao esset, eteamderahaberetnaturamquam iiqui
oum affccerantcontumelia;et cum natura iram me-
tirioporteat, ira sit usus immoderata, et pro suis
D imaginibus Dei iraagines occidat,et pro «restatua-
rum, corpora morti tradat ac nobis quidera eeneas
;
effingere et rursus formare, est in promptu et facile
tu autem,etsisis irapera(or,nonpotesoccisacorpora
ad vitara reducere. Etquid dico corpora? neque enim
pilura unum potps effingere. Hsec dixit voce usus Sy-
riaca,Illiautem.interpreteinlinguamGraecaralran3-
ferente audientes, et exhorruerunt, et ad imperato-
remtransmissurossignificarunf.Egoautemexistiino
oranes confessuros hiec verbaesse gralia; divini Spi-
ritus. Quomodo enira aliter hsec esset locutus, vir
quidera expers omnis eruditionis, in agris aulem
educatus, vitara autem agens incacuminibusmon-
09 PHILOTHEDS, sive THEOPHILKS. 70
tium,omneraautemomninocircurnferen8simplicita- \ illum quoque miserum eripuit ab accusatione, et
tem, SSOel qui neo divinis quidem vacaverat elo- obstitit quominus judex in eum ferret sententiam
quiis ? Cum
itaque ejus et spiritualem declaraverim capitis, non esse fas dicens ut propter ea quee per
sapientiam et qu:p justis convenit flduciam (justus ipsum sunt convicta, supplicium capitisdecernere-
enim confidit ut leo [P/-ow.xsviiil), transibo ad mi- tursed potius perpoenitentiam ei daretur salus. At-
racula. que haec quidem satis sunt ad ostendendam divinae
potentiae copiara quoe ei data fuerat, ego tamen alia
Uxor qusdam cujusdam locupletis nobilis incide-
quoque narrabo.
ratin raorbum iugluvipi;etaliiquidem eum morbum
Mulier quaedamnobililoconata.etlongeditissima
appellabant operalionem seu vexationem daemonis,
(ea autem vocabatnr Assyria) erat quidem emotse
aliiauteraeuraexistimabantimbecillitatemcorporis.
mentis, ex domeslicis autem agnoscebat neminem
Sive autem hoo, sive illud esset, erat hujusmodi.
ut cibumautemet potumsumeret,ferrenonpoterat.
Dicebant eam comedentem in die trigintu gallinas,
Plurimoautemteniporeassiduedfilirabat, et hoc alii
non posse appetitionem exstinguere satictate, sed
quidem dicebant esse vexationem et operationem
adhuc alias appetere. Cum sic ergo in ea consume-
4- .» daBmonis; medici autem'dicebant essemorbum cere-
rentur rfaoultates.eiusmisertiquiadeam
11 4 •
, . • 1 1
attuiebant, .
r^
,. . .,, u
divinum illum hominem ~ obsecrant.. Illeautem
•
111 1 . .,
venit bD bn. Cum omnis ergo,. arsesset consumpta, et exea
n , . . ,

nullum daretnr auxilium, e]us marilus (erat autem

,

quidem et precatus est etcum aquaedexteram im-

:

is Abrodianus) vir qui erat ex magistratibus, et

posuisset^etsalutareefformnssetsignaculum.etjus-
magna dignitate praeditus, ad divinum illud caput
sissetbibere,curavilmorbum,etadeoretuditimmo-
accurrens,narravitmorbura conjugis.etoravitut ea
deratamillamappetitionera,utdeinoepsparvaaliqua
assequeretur curationem. Cessit vir divinus, et do-
gallin» particula quotidieejus alendae usum imple-
raum quidem venit, et magno ac vehementi studio
ret. Hic quidem morbus hoc modo est curatus.
Deo olitulit orationem. Perlecta autem oratione cum
Cum autem quKdam puella thalamo adhuc conti- jussisset aquam aO'erri,et fecisset figuram sajutaris
nerelur, et repente coepisset vexariamalo daeraone, signaculi, jussit illam hibere. Cura autem prohibe-
acuurrit pater ail divinurn hominem,orans, et voci- rent medici, utpole quod aquae morbus
frigidse
ferans, et postulans ut curaretur lilia. Is autem pre- oresceret, expulsa tota illorum caterva, obtulit
catus, jussit ut dcemon statimabiret apuella. Isau- raulieri potionem. Illa autera simul ac bibit, ad se
tem dicebat se eam non suasponteesseiugressum, rediit, et a morbo oranino liberata divinum virum

sed magicis coactum praestigiis. Dicebat autem ejus agnovit, et ut dextram acciperet rogavit, oculisque
quoquenomenqui coegerat,etamorem esse causam eam imposuit, et ori admovit, et deinceps semper
incantationis.Sed cumhaecaudiissel, non tulit pater C fuit mentis compos.
iraj impetum, nec exspectavit ut curaretur puella Cura autem illud vitae genus amplecteretur in
;

sedoinnium m^igistratuumsummumadit,pra3sidem montibus, paslor quidam quaerens oves, errantes,

scilicetquipluribus pra3eratgentibus,accusathomi-
nem, et rem narrat. Is autem reus in judicium addu-
ctus, rem negabat, et acousationein nominabat ca-
lumniam.Hicautemnonalium citabat testem quam
ipsum diEmonem qui minister fuerat incantationis:
et orabat judicem ut curreret ad illum virumdivi-
num, et acciperel ejus testimonium.
diceret non esse fas nec justum ut in loco monasticae
exercitationis haberetur quaestio, dixit pater puelhe
se in judioium ducturum Macedonium et currens
venit ad illum locum ubi erat homo Dei (erat au-
tem nox profunda, et multa nix descenderat) et
vidit, ut ipse dixit, pyram circa ipsum accensam,
et quosdam duos candida veste indutos, igni pra;-
bentes materiam. Animi enim alacritatem afferens,
divino fruebatur auxilio.
Cumisautem Quin etiam doni erat prophetici parliceps. 831
Et cum ad eum aliquando vinisset quidam dux,
pietate et vera religione clarus(quis autem ignorat
; viitutem Lupiciani ? ), dixit se esse de quibusdam

persuasit et duxit, Sedensautem extra judicium ju- sollicitura, quiab urbe regia per mare ad ipaum
dex, non fuit judex,sed spectalor.Magnusenim Ma- ferebant necessaria. Dicebat praitoriisse quinqua-
cedonius fungebatur officio judicis, utens ea quae n ginta dies, ex quo portu solverant, de eis autem
intus habitabat potestate. Etcum juberet daemoni et nihil audiverant. Ille autem nihil cunctatus : Una,
utconsuetummitteret mendacium,cum tota aulem inquit,navis, amice, periit autem postridie
; altera
veritate reinararrettraga;diam,ille amaximaadac- portum occupabit Seleucix. Et hoc quidem audivit
lus necessitate, et virum ostendit qui ei niagicis divinam illam yocem locutam didicit autem ex- :

carminibus vim attulerat, et ancillamperquam illa perientia eorura quae dixerat veritatem.
potio puellae data fuerat. Cum autem alia quoque Ut autem alia prstermittam, ea narrabo quse ad
pararet dicere qua? feceral coactus ab aliis, unius nos ipsos pertinent. Gum mater mea una cura palre
quidem ajdea exureos, alterius vero jumentainte- meo habitasset Iredeciin annis, ea non fuerat faota
rimens, alium vero aliquo alio damno afliciens, jus- mater filiorum ; erat enim sterilis, ut quaj fructum
sit horao Dei eum silere, et statim procul recedere ferre a natura prohiberetur. Et ipsa quidem id non
apuellaet ab urbe. Ille autem tanquam Domini valde «gre ferebat ;
quac enim erat in rebus divinis
legi parens, fecit quod jussus erat, et proiinus ef- erudita, credebat hoo esse utile : magnam autem
lugit. Sic cura hanc vir divinus liberasset a furore, molestiamaccipiebatpater quod careretflliis, etcir-
71 DK VITIS PATEUM LIBBR IX. 72

cumquaque oursitans, rogabat Dei servoa ut a Deo A quibus usus laboribus divinam attraxerit gra-
rit, et

poliicebanlur se et tiam, hrec quoque ad docendum sufficiunt.

ei poteronl niios. Alii ergo
Accepit autem etiam in hoc mundo ejus obitus
Deum deprecaluros.et jubebant ut esset Dci voUm-
autem liomo divinus est aperle dignum honorem laboribus. Omnes cnim et cives et
tate contentus. Hic
prolessus se unum petiturum ab universi opifice, externi,otquibuscreditafueratmagnorummagislra-
etsepelitionem accepturum estpollicitus. Cum tres tuum dispensatio, ferentes illum sacrum lectum su-

itaqueanni prajteriissentet promissio fineranon ac- perhumeros,deportaruntina3demmartyrumvictoria

cepisset, rursus accessit patcr promissum exigens. insignium; et cum divinis viris Aphraate et Theodo-

aulem jussit ut ad
Ille se mittereiur conjux. Gum sio,sanctumilIudetDeogratumcorpusdeposuerunt:
autem venisset mater, dixit ille vir divinus, se et mansitautemgloriaejusmodiutiexstinguinonpossit.
petiturum, et eam filium acccpturara, et quod opor- Nos autem iraposito fine narrationi,eum qui percipi
tet euraqui dederat dedicari.Cum autem mater
ei
pote.st ex narationo bonum odorem percipimus.

solum rogaret ut animas salutem acciperet, et ut

liboraretur a gehenna : Pra;tor hnc, inquit, liberalis
CAPUT XIV.

et munificus L)eus tibi dabit filium. lis enim qui M.ESYMAS (42).

pure et sincere petunt, dupliceslargitur pctitiones. g ScimusquidemaliaquoquepIurimainurbeAntio-

Illincreversaestmaterafferenspromissibenedictio- chenarcsplenduisseplietutisotvera; religionislumi-
ncm. Kt quartoannoapromissioneconcipit.et gerit na magnum Severum,et Petrum jEgyptium, Euty-
uterum; et accedit ad divinum hominem, bonedic- chen, et Cyrillum, et Moysem, et Malchum ('jS), et
tionis ostendens manipulos. Quinto autem mense alios quoque plurimos eadem via esseSS^ingres-
aconceptionc, fuit periculum abortionis.IIIa autem sos. Sed si res ab omnibus in vita gestas conaremur
rursus misit ad novum suum Elisa;um (vetebat enim scribere, totum tempus nobis non suffecerit maxi- :

morbus ne ad ipsum veniret)etei revocavit inme- me cum etiam multis permultorum lectio afferatsa-
moriam quod nolebat fieri mater flliorum, et ojus tietatora. Ex iis orgo qui soripti sunt, de eorum quo-
promissa udduxit in medium. Ille autem cura pro- que qui sunt pra^termissi vitaconjecturaro facientes,
cul vldisset vcnientem, et agnovit, et causam signi- prosequantur laudibus et imitentur, et utilitatem
ficavit:noctu enimetmorburaet salutemeiostonde- percipiant.Ego autem transiho ad prata Cyri,et eo-
ratDominus. AcceptoergobacuIo,venit,eiinnitens; rura qui in eis fueruntfragrantium speciosorumque
et cum fuissetintra a;des,et pacis salutem dedisset florum, quam masime potero, ostendam pulchri-
ut consueverat. Bono, inquit, sis animo, nec timue- tudinem.
ris neque enim donum auferot is qui dedit, nisi _
:
Fuit quidam Ma;symas, in iis quse nos prsecesse-
tupactaconvontatransilieris.PoIIicita esautemteei runt temporibus, voce quidem Syrus, et ruri educa-
redditurumeumquidatusfuerit,eteiconsecraturum tus, et qui virtutis omne genus ostendit. Cum au-
ad divinum ministeriura.Sic autera,inquit mater, tem claruisset in ea quse esl perse vita, ei cujusdam
ego et opto et volo. Existimo enim vel imperfectissi- vici cura fuit credita. Sacrificans autem, et Doi
mum fojtum esso magis e.xpetendum, quam a Deo oves pascens, illa et dicebat et faciebat qus lex
alienam educationem. Cura itaque aquam ac-
filii
jussit divina. Aiunt autera eum neqne tunicam, ne-
cepisset et benedi.xisset Bibe ergo, inquit vir di-
:
queciIiciumsa;pemutasse,sodiisqua3 in eis fiebant
vinus, hanc aquam, et senties divinum auxilium. rupturis aliquot pannos consuendo, senectuti hoc
Bibit itaque ut jusserat, et abortionis elTugit peri- raodo remedium attulisse. Hospitum autem et pau-
culm. na;c sunt nostri Elisaji miracula. perum tam alacri animo curamgerebat,utpateface-
retportasomnibusqui aderant. Diciturenim habuis-
Ego ejus benedictionem et doctrinam ssepe perce- se duo dolia, unum quidem frumenti, alterum vero
pi. Me enim adhortans, sa;pe dicebat: Natus es, o olei ex his somper quidem suppeditabat omnibus
:

fili, cum multislaboribus; muItasnoctesDeum hoc egentibus; habebat autem oa semper plena bene-
solum perpetuo rogavi, ut tui parenlos hoc fieront dictione qua; dalaestviduae Sarephtana;,et immissa
quod te nato sunt nominati. Vide orgo ut vitam agas
" fuerat in haec dolia. Ipse enim Dominus omncs opes
dignam laboribus,utquia,antequam nascereris,pro- efiundit in omnes eos qui ipsum invocant, et sicut
missis fucris dedicatus. Quae sunt autem Deo dedi- illius hydriam et guttum jussit scaturire, praebens

cata, sunt omnibus veneranda, et quie vulgo mini- manipulos seminum hospitalitatis ita etiara huic ;

me sunt contrectanda. Convenit crgo ut lu quoque viro admirabili exhibuit suppeditationem, quie ex
malos animi motus non admittas illa autom sola et; oequo respondebat ejus unimi alacritati.
facias et cogites quK Deura placant virtutis legisla- Jam vero ad facienda quoque rairacula a Deo
torera.Hsc raihi pcrpetuo suadobat vir divinus; ego universorum magnam accepitgratiam. Faciam au-
autem et eoriim quae mihi dixit raemini, el donum tem raentionem unius aut duorum miraculorum ;

divinum sum edoctus. Cum autem non ostendam reliqua autem praetermittam, ut qui properem ve-
factis ea quae mihi suasit, rogo ut per illius preces nire ad alios.
divinum consequar auxilium,et quod est vita; reli- IMulier quajdam et genercet fideornata,filiuraqui
quura,agam exilliuspraeceptis.Qualis ergo illc fue- ceciderat in malam valetudinem (erat autem admo-
73 PHILOTHEUS, SIVE THEOPHILES.
dumtenera aetatemultis obtulit medicis.Arteautem A manura porrigens, accipiebat id quod afferebalur
superata, cum et medici desperassent, et puerum nutrimentumiSSSfossaautemnonitaefTossafuerat
este moriturura aperte dixissent,nonabjecitmulier ut omnino tenderet in directum,ne essetex adver-
spemmeliorem, sedillam imitataSunamitidem,mu- so eorum quivellent ipsum videre sed eratobliqua,
lis iinponit cameram. Cum in ea autem se et pue- et ita constructa, ut esset instar incurvoc lineaD.Ei
rum imposuisset, pervenit ad virum illum divi- autem afrerebaturcihus.lensaquamadeCactotscmel
num lamentans autem.et naturre ostendena aflec-
: autcm in hebdomada noctu egrediens, hauriebatex
tionem,rogavitulferret au.xilium.Isautem cuni pue- fonte propinquo quantum satis erat aquae. Et cum
rum manibus accepisset, et arc-e basi admovisset, aliquando quida~, pastor procul oves pascens inte-
jacebat pronus, animarum et coporum rogans me- tebris vidisset eum moveri, et eumconjecissetesse
dicum ; ct aocepta petilione reddidit valentem ma- lupum, ibat enim incurvus,utqiii multoesset ferro
tri Ego autem id audivi ab ea quae hoc vi-
filium. pravatus,movit fundam tanquam jaculaturuslapi-
dit miraculum, et pueri accepit salutem. dem.Cum autemejusmanuslongoteraporemaneret
Aiunt autem illius quoque vici dominum cum immobilis,etlapidemnon posset emittere donecvir
venisset (is autem erat Latoius,quiAntiocheni qui- ille divinus hausta aqua reversus est sensit igno-

dem senatus primas partes tenebat, impietatis au- ^ rantiam, et postauroram venit advirtutis gymna-
tem tenebatur caligine), et fructus acrius quam sium, et narrat quod acciderat, et petit veniam,et
oportebal exigeret ab agricolis, divinum illum ho- accipitdelectiremissionera;nonaudit3 voceloquen-
minem clementiam illi consuluisse, et de miseri- te, sed per manus motiones intellecta plncatione.

cordia apud eum verba fecisse mansisse autem : Quidam autem alius, usus quodam maligno in-
illum inexorabilem,experientiaautemcognovis3ese- stigandi studio, et .=cire desiderans quid toto tem-
cutum damum ex eo quod non paruerit.Cum enim pore ageret perpetuo, ausus est conscendrre pla-
eum abire oporteret, et currus esset paratus, et se- tanum, qure sita crat juxta fossam sed percepit ;

dens aurigffi jussisset ut mulasincitaret illce qui- illico fruotus suio audaciae. Media enim parte cor-
;

demtrahebanttotis viribus,urgentes et temonem as- porisusquead pedes exsiccatus,supplexerat,suuin

portare niolientes visae sunt autem rotffi ferro et
: peccatum accusans.I'le verp, secta platano, prius
plumbo alligat.-B. Cum autem agrestium quoquo significavit fuluram sanitatem.Ne enim alius quo-
niultitudo rotas movcns vectibus nihil proticeret, que cum similia fecisset, pocnas lueret similes, ar-
quidam ex amicis qui Latoio assidebat, ei causam borem jussit exscindi; arhorisautem seciionem se-
significat, dicens saccrdotem senem eum esse ex- cuta est etiam ablatio supplieii. Tanta quidem for-
secratum, et quod oportet eum placare et reddere titudine et tolerantia usus est bic vir divinus ab :

boncvolum. De curru itaque exsiliens, ei fuit sup- C agonotheta autem taiitam accepit gratiam.
plcx quem prius rcspuorat et ad ejus pedes pro-
; Cum autem se abhinc migrandum pararet, pra3-
volutus, et sordidos paniios ampleotens, rogabat dixit quod post quinquagintadies vilaj finem esset
ut iram coir,pesccret. Is autem cum preces acce- accepturus excepit autem omnes qvi vellenteum
;

pisset, et eas Domino obtulisset, solvit vincula ro- videre.Cum autem ecclesiac quoque venisset anti-
tarum qu;e sub visum non cadebant, et effecit u'- ftes, eumquidem urgebatut jugum acciperet pres-
sicut solebat veheretur vchiculum. bylerii Novi, dicons, o pater, et tuc^ philosophiae
:

Porro autem multa quoque alia hujusmodi nar- altitudinem,et quanla sit mea paupertas sed cum ;

rant dc divino illo capite. Potest autem ex liis
quoque intelligi, quod iis qui volunt philosophari.
nihil detriracnti alTerat mora quee trahitur in op-
pidis et vicis. Ostendit enim hic, et qui huic simi-
les Dei culturae curam gerunt, qujd etiam qui ver-
santur in medio horainum mullitudiue, pervenire
nihi sit cre iila pontificatus administratio, cx hac
non ex illa ordino manus imponens. Accipe ergo,
inquit,donumsacerdotii,meaquidem dextera mini-
strante, sanctissimi autem Spiritus gratia suppedi-
tantc. Ad ha;c fcrtur dixisse paucispost dicbus hinc
migraturus De his, inquit, minime decertabo si
:
;

possintad ipsura virtutum fastigiura. enira essom diutius victurus, omnino fugissem hoc
Cujus ego utinara ad aliquam saltem partem
D grave et terribileonussacerdotii, pertiraescens red-
exiguam sustollar, eorum adjutus prccibus dendamdeposilirationem. Quoniam autem nonila
diuabhinc rccedam.iis qucehicsunt relictis, jussis
CAPUT XV.
non invitus pareo. Statim ergo nullo duc^nte, hic
ACCEPSIMAS (44).
quidem fioctens genua, exspectabat gratiam ille :

Acepsiraas fuit eodem tempore, cujus fama lale
sparsaest per Orientem (T/iMrfor., /^/mv Hist., cap.
26).Iscumindoraunculaseipsura inclusisset,s9xa-
gintaannostransegit,nequcvidens, ncque loquens:
sedinseipsumconversus.etDcumvisioneapprehen-
dens, illincomnemaccipiebatconsolationem.convc-
nienter prophetiae quffidicit Delcetare in Doraino,
:
ct ora eura, et ipse dabit tibi petitiones
cordis tui
(PsoLxxxvi).Per cxiguam autem
Patbol. LXXIV.
vcro manum imponens, erat adminislcr Spiritus.
Cum autem, accepto sacerdotio, vixisset paucos
dies, vita vitam mutavit, seniique et cur» exper-
tem, pro hMC i[ua; multis curis est obnoxia, accepit.
Cum vellent autem omnes corpus rapere, et in
anirao haberenl unusquisque in vicum suuratrans-
ferre, quidameumsanctijusjurandumsignificasset,
sustulit conlentioncm. Dixit enini sanctum cum.ju-
quamdam fossara gejurando adegisse ut cum in hoc loco traderet se-
75 DE VITI3 PATBUM I.IDER IX. 76

pullurK. Ilfi ctiampost morlem,frugalitatisetsim- A. multiplicabitur (PioL xci) : et ctiam omnes,

alii

piioilatis cives cojlorum etneque

curam gorcbant ; cujus seoraum, si Deus velit, faciam mcntionem.
cum viveb.int, anininm unquara induxeruntut eis
in autem agricultur.T3 divinae curam gerons, et
Si

res ulla magnos spiritns faceret, el mortui non animas siinul curans et corpora, parvara passus
sunt amplexi honorem hominum sed totum amo- ; fpgritudinemjUt et naturffi imbecililatem et animi

rcm translulerunt in pponsum non socus ac pudi- ; discamus fortitudinem, ipse quidemexcessit e vita.
ca3 mulieres, qua3 a solis conjugibus student et Acre autem bellum inter vicinos exortum est de
amari etlaudari, laudes aliorum conlcmnenles. Ea corporc. Ex Imitimis autem quidam vicu3(46) po-
de causa sponsus eos ctiam si nolint, reddit claros pulo frequentissimus, eum toto simul coacto popu-
et insignes, el iiominum gloria ex rcdundanti qua- lo quidem fudit ac lugavit, maxi-
advenisset, alios
dam copia impertit. Cum enim quis divina pcr. me aulem expetendum illum rapuit thesaurum ;

sequens,pctit ccelestia, una cum illismulta quoque et maxima a!de]exstructa, ea quae ex eo percipitur
alia adjicit, multiplicalas largiens petiliones. Hoc utilitate fruuntur in hodiernum diem, publico ac
etiam dixitin fcrendislegibus :Petite regnum Dei, celebri fesloillum insignem victorem honoranlcs,
et justitiam, ct ca;lera omnia aljicientur vobis Nos autem ctiam absentes fruiraur benedictio-
{Liic. xii). Et rursus Qui reliquerit palrem et
: ma- g ne nobis enim pro monimento sufficit memoria.
trem, et fratrem et filios propter meum Evange- CAPUT xvir,
liura, etiam in hoc sasculo centuplum accipiet, et ABnAAMi;?.
in futurojerit haeres vit® aeternfc. Ilasc et dixit et
Necadmirabilis Abraamis,memoriam fasest priE-
fecit (Malfh. xix).
termittere, hoc pr.Ttextu,quod post vitam monas-
Nobis quoque adsitet sermone et opere eruditis,
ticam pontificia; sedi fuerit ornamento [Thcodor).
et eorurn precibus innixis, tanquamscopum, attin-
hh. IV lUsl.. ca)i.2&). Nam hoc quidem cortcnorai-
gc-ro pra;mium supernaB vocationis, qua: cst in
ncjure fuerit dignior qui commcmoretur, quod
Christo Jcsu Domino nostro.
institutum vits mulare coactus, vitam non mula-
CAPUT XVL verit ; sed cuni monastica; exercitationis transierit
MARO (45). afflictione, et simul monasticis laboribus et curis
Maronispost huncmemincro ;nam isquoque rti- pontificalibus circumsessus, vita; cursum perego-
vinurasanclorum chorumexornavit. Eam eniraqua; rit. Porro autem cst hic quoquc fructus Cyri regio-
sub dio fitvitam aniplcxus, occupavitquoddamca- nis.llic enira ct natns el cducatus,collegito pes vir-
cumen, quod in honore habebatur ab iis qui erant tutis monasticae. Qui enim simul cum eo versati
olim impii ot cum quod ineo erat templuin da;mo-
;
f; sunt, dicunt eum et vigilando et stando etjejunan-
num. Deo consecrasset, in eo versatus, parvo do ita corpus edomuisse, ut longissimo temporo

quodam in eo fixo tabernac ilo, quo taraen raroest permanserit imraobilis, minimo valens ingredi.
usus.Nonsolum autcm consuetisususestlaboribus, Divina autem providentia liberatus ab illaimbecil-
sed etiam alios excogitavit, accumulans opes philo- litate, voluitgravia pati pericula pro divina gratia.
sophia; agnoteta autem mensus est gratiam ejus
, Venit autem in Libanum, cum didicissct viciim
laboribus. Liberalis cnimet munificus Deus ei tam quemdam teneri magna impietatis caligine ; et pcr-

copiose dedit donum curationum, ut in omnesqui- sonamercaloris vultu celato monastico, cum iisqui
dem partes ejus gloria pervaserit, omnes autera simul versabantur fcrens canistros tanquam nuces
undique attraxorit, 834 et experientia docucrit empturus (hunc cnim fructum pra;cipue fercbat vi-
eam famam Videreenim erat et febrcs
esso veram. cus), cum rforaum conduxissct, etaliquantum pecu-

exstingui rore benedictionis, et horrorem cessare, nia; praerogasset possessoribus,quicvit quidemtrcs

et dsemones lugere, et varios omnisque gencris et quatuordies.Deindopaulatim divinum aggressns

morbosuno curari medicamento. Merdici enim uni- est officium, utens voce moderata. Postquam autem

cuique morbo exhibent conveniens mcdicameii- senserunt psalmodias, pr.Tco quidem clamai^it, et
lum, sanctorum autcm deprccatio est communo p. omnes convocavit. Erant autcm simul congregati et
oinnium morborum rcmedium. viri et pueri et muliorcs; et confractis extrinsecus
Non solum autem modobatur agritudinibus cor- foribus, desupcr cx tecto multum pulverem conge-
poris, sed etiam animis convenientem exhibcbat rcrites dejiciebant. Postquam autem eos vidcrunt
curationem hujus quidem avaritiam, illius vero
;
suffocari et obrui, et nec aliquid aliud velle facere

curans iracundiam ct uni quidem exhibens doc-

;
nec dicere, sed solumDeo preces offerre, seniorum j

trinam moderationis, altcri vero disciplinam justi- monitu destiterunt ab insanla. Deinde, aperis fori-
tiae, et illius quidem ciistigans interaperantiam, bus, cum eos evusissent ab aggere, jusserunt eos
^

illiusvoro excitans hebetudinem. Hac utens agri- statim abire.Sedeodem tcmpnreveneruutexactores,

cultura, etfccit multas plantas philosophiae et hor- ; qui eos vectigalia cogcbanl exsolvere, et alios qui-
tum qui nunc germinat in rcgione Cyri, ipse Deo dem cx iis vinciebant, alios vero pcr contumeliam
plantaxit.Hujus plantationis opus cst magnus Ja- afliciebant vorboribus : sed vir ille divinus, nullius

cobus, ad quem quispiam vocem illaratraxerit pro- cx iis qua; in ipsos facta crantrccordatus, Dorainura

pheticam; Tanquam cedn.is qua; ost in Libano imitans, qui cruci affixus, eorum qui hoc fecerant
77 PHILOTHEUS, sive TlinOPHILES. 78

cnramgerebatjOravitillosexactores utmoderateac A Etenim tantus Eliasprimum quidemex torrente

illo

clomenler exigcrent.Cum autem fidejussores requi- aquam cum ad viduam acccs-

hausil, deinde etiam

siissent.sua sponte suscepit fidejussionem.etpaucis sissctSarephtanam,8ibi primumjussit aquamatrer-

post diebus centum aureoasc daturumestpollioitu?. ri, deinde panem. Sed hic vir admirabilis.teto tem-

Qui autem gravia illa eis fecerant, valdo admirali pore pontificalus, nequc panom, neqne legumina-,
viri bcnignitatem, da quidem quaj ausi fucrant
iia ncque olcra quiL' igni appropinquassent, eomedit;
pctunt veniam rogantautem ut ipso fiat eorum pra;- neque aquam bibit, qu.-o ab iis qui in bis rebus sibi
ses; neque enim habebat vicus dominum, erant au- docti sunt vipi propter usum existimataestprima ex
tcra ipsi et agricok-o et domini. Centum autem au- elementis ; sed lactucas, intyba,et apia, et similia,
roos, cum venisset in civitatcm, {est autem ei no- cibum ducebatet potum. pistorum et coquorum ar-
men Emosa) ct notos aliquos invonisset, accopit tcs ostendens tempore autem au-
supervacaneas ;

mutuo. Deinde in vicum reversus, dic prwstituto tumni,fructusei illum usum iraplebant.IIasc autem
implet quod promiserat.Cum hoc ejus vidissent slu- sumcbat post officium vesperlinum.Cumcorpusau-
diura,vohementius id ab eo contcndunt.Cum is au- tem talibus consumeret laboribus, in aliorum cura
tem sc idfacturum c>set pollicitus,sise pollicoren- gerendacrat insatiabilis; advenientibusenim hospi-
tiira:dificaturosecclesiam,rogaruntutst:itim aggre- n tibus erat et totus paralus, egrcgius autem et sele-
dcrentnr; et deduxcrunt beatum virum,aptiora loca ctus panis cis offerebatur, et vinum odoriferum,
illi indicanlcs:et unus quidera huuc, alius verolo- piscesque et olera,etqua;cunquc sunt eis conjuncta.
cum illum laudabat. Cum autem 835 meliorcm Ouinetiamipsequoquemcridieassidebatconvivanli-
clcgisset.ct fundaraenta .jccisset,tcctum brevi tera- bus,eorum qua^apponebantur partesunicuiqueofTe-
porc imposuit.Curaque finera acccpissot oedificium, rons; et dans unicuique calices.etjubens bibere, et
jussit ut admittcrenl sacerdotcm. Cum autem di- eum qui erat ejusdem secum nomini» imitans.pa-
cerenlse nullura aliumelecturos,ot rogarent ulcum triarchara,inquam, qui minislrabatquiderahospiti-
habcrent et patrem et pastorem.sccipit gratiam sa- bus, sed non simul convivabatur.
cerdotii.Postquam autem cum eis vcrsatus est tres Interdiuautemversans in judiciiseorum quiinter
annos,eteos pulchre deduxit ad res divinas, cum se litigabant et decertabant,aliiaquidem persuade-
cirocisset ut unus cx cis qui simiil erant vice sui batutinter se invicem reconciliarentur,alios autem
pr.eficcretur, ad monasticum rodiit habitaoulum. cogebatqui lenietmansuctaedoclrinaenon parebant.
Et ne,si omnia illius narrem,prolixiori utur nar- Nullusautem injustus reccssit, sua audacia adver-
ralione,cum inhis respIcnduissct,ntCarrarunipon- sus justum victoria potitus.Ei enim qui injuria affi-
tircx.Eratautcmca quidem civilas circurascssa ab C ciebatur,justipartem serapcr addens, reddebat eum
cbrietato impietatis, ct seipsara dederat debaecha- inexpugnabilem, et eo qui volcbat injuriam facere
tioni da;monum; sod cum esset dignatahujus agri-
superiorcm.Similisque erat oplimo medico,qin seni-

cultura.etacccpissetignem hujus doctrin£e,perraan- per prohibet eos huraores qui redundant, et procu-

sitquidem libera a prioribus sentibus.nunc autem rat ut sit in*cr m'jterias reciualitas.

ubcrem profert segotem Spiritus, inaturarum fru- Hunc quoquo desideravil videre imperalor (est
gumDeooffcrens manipulos.Sed nonsinelaboro vir enim allata fama,quas facile omnia qua; bona sunt
divinus hanc excrcuit agriculturam, sod laboribus et qua; mala significat), et ad se acccrsivit, et ve-
utens innumerabilibus,ot eorum quicorporibus me- niens salutavit et excepit; ct agrcste illud cilicium
dcntur artera imitans,partim quidem dulcora adhi- sua purpura existiraavit praislantius.Jam vero regi.
bcns Qdhortationcm.parlim vero acribus utens mo- narum quoqiffe chorus ejus et manus prehcndit et
dicamentis, nonnunquam vero et urens et secans, genua virumque rogabant qui necaudire quidom
;

cflecithanc sanitatem. Doctrinaj autem etalii ejus poterat linguam Gra;cam. Adoo et rcgibus ct omni-
quoque lumina suffragabantur;illi3
diligenticB vita; bus homnibus res honorc et reverentia digna vide-
enim illuminati,et audiebant ea quie dioebantur,et tur philosophia.
ea qua3 fiebanl lubonter accipiebant. n Quin etiam ubi obierint ii qui ejus sunt amatores
Toto enim torapore quo fuit antistes, ei quidem etsoctatores,raajoromassequunturgloriani.El potest
fuit aqua quoque superfiua
panis suporvacaneus, (luidcm lioc sciri etiam ex multisaliis, scd vel ma-
supervacaneus usus ignis.
inutilis aulera lectus,et xirae quidera ex iisquEdivino huic viro acciderunt.
Noctu onim quadragintahymnos.quosinte:' se invi- Postquaraenim obiit, et hoc rescivit impcrator,vo-
cem loqucndo et respondendo dicLint.Implebat,ea- luitquidom eumdeponerein aliquasede sacra;cum
rum quM intcrccdunt precum duplicans numerum; aulom intollicjtissetpiiimessc et honostum ut gregi-
reliquum autcm nootis in scdo sedobat, concedcns bus redderctur corpus pastoris, ipse quidem ct id
palpebris ut aliquanlulum quiescercnt. Atquc quod doduxit pra;codens,et reginarurachorusconsequens
non insolo quidera panc vivil homo, dixitquidem oninesque et magistratus et qui abiis regebatur,po-
contemplator Uci Moyses {Deut.wvi); merainit au- pulus,mililcsqueet privati.Tanto studio eum acce-
tera hujus quoque vici Dominus.provocationem dia- pit ct civitas Antioohi,et qua; eam sunt consecutai,
boli recusans (il/(ii//i.iv).Quod autometiam sinoaqua donec porvcnit ad magnum illum fiuvium.Ad ripam
vivi possit, nuUo loco divinaiScripturfe didicimus. 836 autem Euphratis concurrebant quidem cives,
 79 DE VITIS PATRUM LIBER IX. SO
et con«urrebant eliam hospites,concurrebant eliam A. struebat auferrent, et intrarent ; et cum eis exhi
rustici; quin etiam fuiitimi festinabantad fruenduni buissetdoolrinamex,diviniseloquiis,jubebatrursus
benedictione.Lectum autcmmulLisequobanlurlicto- abountesportffi lutum imponere.Verum cumomnino
res, eos perculiendo tenentes qui oorpus veste nu- satiuse.\istimasset,etiamoum paucis vitarecongres-
dare conabantur,et cupiebant illinc pannos sumere. sionem,aditum omninoobstruxit,illi porta; maximo
Et lioebat audire alios quidem psallentes,alios vero admoto lapide. Per quaradam autem fossam collo-
lamentantcs. Alia enim deflens eura vocubal prasi- qucbatur quidem cum paucis ex familiaribus, sed
dera, alia vero altorem, alia aulem pastorem et ma- non videbatur.Sic enim providerat. Illinc autem il-
gistrum ; et alius quidem lacrymans nominabal pa- lud quoque e.^iiguum accipiebat nutrimentura. Rur-
trem,alius vero adjutorem et ouratorem; et cum tot sus autem cum oninibus colloqui denegasset,me so-
laudibus et lamentationibus sanclum illud el sa- lum dulci illa et Deo grata voce dignabatur,et abire
crum corpus sepulcro raandavere. volentem me saepe dctinebat,de rebusdisserens cob-
Ego autem admiratus quod cum vitae mutassetin- lestibus.Cum multi autem ad eum venirent,et postu-
stitutum.vitam non una commutaverit, neque dum larent bonnm benedictionis, et eum aegre ferret tu-
esset antistes, remissum ac solutum vita3 genus sit multum, nec senectutem considerans, nec urgen
amplexus,sedexceroitationis monastica! laboresad- ti tera reputans imbecillitatem, transilil fossam quse
auxerit,eum recensui in historia monaohorum: nec nec a robustis quidem et volentibus facile transiri
reoessi ab eo qui ei placuit ordine, benediotionem etcum ad quamdam propinquam venisset
poterat;
quoque ab eo desiderans. monachorum olassem, parva rursus foasa acta ad
CAPUT XVIII. muri angulum,cum consuelia decertabat laboribus.
EUSEBIUS (48). Hujus aufem gregis prasfectus, vir omni virtute

Priusdictissanctismagnumquoqueaddam Euse-
pleuuSjdixit eum cumcoraedissetquindecimcarcas,
transegisse septem hebdomadas sancti jejunii. Hoc
biura quinon longoquidemabhinctemporeestraor-
autem snbiit certamen.cum vixisset plus quam no-
tuus {Theodor., Ub. iv Hist.,cap. 26). Cura multis
naginta annos,irabecillitateautem quse narrari non
autemannisvixisset,temporiquideraaequaIemsusti-
potest esset affeolussed imbecillitatem superabat
:

nuit laborem, labori autem sequalem simul delegit

animi alacritas,et Dei amor omnia facilia reddebat
virtutem. Multiplex autera lucrum ex eo retulit;
etexpedita.Cum hictalibuscircumfluereisudoribus
magnitudine enim remunerationem agonotheta su-
pervenit ad raetam cursus, et agonothetam videns,
peraloertamina.Hicergocumprimoaliorum fidei sui
et coronam desiderans.
curara oredidisset, quo illi ducebant, ducebantur:
Ego autem rogo ut illam consequar intercessio-
erantenim ipsiquoqueviridivini virtutisque alhletae n
nem, quam huc usquepercepi dum osset adhuc'su-
et exeroitatores et cum aliquo tempore cum cis
;

porstes.Credo enim eum vivere et habere puriorem

esset versatus,et bene recleque philosophi» accepis-
set scientiam, vitam monasticam
ad Deum fiduciam.
est amplexus;ct
cum quoddam dorsum montisoccupasset (imminet CAPUT XIX.
autem eivicusmaximus,quem nominant Asioham), SALAMANUS (50).

fossa solumraodo facta.et lapidibus no luto quidem Mevirtutiinjuriamfacerearbitratus.siadrairabilis

conjunctis (49), sub dio reliquara transegit vilam Salamani vitam posteris non significaverOjSed obli-
seipsum afnigens.vesle quidem opertus pellicea;ci- vione obrutaraSSI' neglexero, suramatira afferam
cere autem et labis aqua madefaclis se nutriens. narrationem.Est quidam vicus acOccidentom fluvii
Quinetiam aliquando quoque vesoebatur caricis,sic Euphratis, ipsiripa; imminens, vocatur autem Ca-

utcunque conaas susteutare imbecillitatem corpo-
ris.Curaqueadsuramampervenisset senectutem.ut
etiam dentes plurimos amisisset,neque mutavit
bum. neque habitationem. Sed et cum hieme con-
gelaretur.et .listate ureretur, forti et forebat oonlra-
rias qualitates aeris, faoiem quidem habensoorru
autem omniamembra corporis.Tam
gataiii,arefacta
multisautemoorpusconsumpsitlaboribus.utnezona
quidem manerct supcT lumboi.sed caderet inferius;
nihil enimeratquod vetaret;narnet clunes et coxen-
dices consurapti erant, et zona; facilera desoensum
pra;behantad inferiora.Zonamitaque adsuittunic;e,
hac ratione ut staret exoogitans.
/Egre ferebat autem conversari cummultis. Nam
cumdivinam contemplationemvisione assidue ap-
preliendt;rel,mcnlei]i ab ea nolcbat abstrahere;sed-
tamen etsi essetaraore tam vehcmentipra'ditus,per-
mittebat uliquibus ex notis. ut id quod portam ob-
persana. Hic ex eo ortus,cura vitam amplecteretur
quietam,et in vico qui est ex adverso parvam inve-
ci- nisset domunculam,scipsum in ea inclusit,neo stio
relicto, nec fenestra. Semel autem in anno terram
r. focliens, accipiebat totius anni nulrimentum, cum
nullo unquam homine loquens.Idque facere perse-
veravit, non parvo ten;pore,sed longissimo. Porro
aulem pontifex civitatis cujuseratis vicus,cum viri
didii;issef virtutem, acoessit,volens ei dare donum
sacerdotii; et domuncub-e perfosa aliqua parte, cst
ingressus; etraanum imposuil, et peregit preoatio-
nem, quidem ei dixit,fit quae ad eum adve-
et soepe
nerat gratiarasignifioavit.Cum nullam autem vocem
audiisset.abiit jubens utfossa rursus ffidificarelur.
Aliquando autem rursus qui erant illius vici exquo
oum noctu fluvium trajecisscnt, ct
orat profectus,
domuni porfodissent,eum accipientes nec resisten-
tom ncc jubeutcm, in suum vicum exportarunt; et
 81 PlilLOTHEUS, siVE TIlKOrniLES. 82

cumtalemadOrienteinconstrii.xissenldomunculam \ gus enim haud longe aberat) et pio Jiilaii usus diu-
eum protinus incluserunt.Ille autem similiter quie- conorum manibus, mysticum, divinum, et salutare
tem agebatcumillo loquens.Paucis autem post die- obtuli saerificiuDi. IUeautemomni spiritaliimpleba-
bus, qui erant illius vic; qui est ex adverso, cum tur voluptate, et existimabat seipsura cffllum videre
noctu rursusaggressiessent,etdomumperfodissent, dicebatque se nunquam tanfjim cepisse laetitiam.
ad se abduxerunt,neque coDtradicentem,necutmH- Ego autem cum ab eo valde fuerim dilectus,pu-
neret urgentem, neque rursus prompto et alacri tavi me et ei injuriam esse facturum si non etiam
animo recedentem.Ita seipsumomninomundomor- mortuum laudaverira, et aliis, si non hano oplimam
tuum constituit, ct apostolicam illam vocem vero philosophiam eis proposuerim imitandam.Cum ita-
loquens,dicebat:Cum Christo sum crucifixus. Vivo que nunc oravero ut consequar auxilium, impo-
autem, jam non ego.vivit vero in me Chrigtus.Quod nam flnem narrationi.
autem nunc vivo in Christo,in fidevivo Filii Dei qui CAPUT XXI.
me dilexit, et pro me seipsum ded\i {Galat ii).Talis
JACOBl'S (52).
hicquoquefuit.SufficiuntenimhKcad ostendendum
Quoniam eorum qui jam sunt victores declarati,
totum ejus vit» institutum.
virtuliaathletarum,cortaminarecensuimus,summa-
Ego autemcumbenedictionemabeoquoqueper- g
^;^^ ^arrantes et quos =nmeditando susceperelabo-
cepero, ad alium transibo.
res, et quos in certaminibus perpessi sunt sudores,
CAPUTXX. 838 et longe clarissimas et maxime insignes vi-
MARIS (51). ctorias, age eorum quoque qui adhucsunt supersti-
Est Homeri quidum vicus qui a nobis vooaturNe- tes, et magnifice decertant, et contendunt pricres
tis.Cum apud eumparvam quamdam domunculam vincere sudoribus, vitae instituta conscribamus, et
divinusMaris, in eapermansit inclusus
ffidificasset posteris utilem relinquamus memoriam. Quomodo
triginta et seplem annis.Exmonteautem propesito enira eorura qui olira resplendueresanctorum vita;
ea suscipiebat multum humoris. Tempore autem institutum posteris maximam attulit utilitatera; ita
hiemis quajJam quoque guttae aquffi in eam emana- iis qui nos consequentur erunt exemplariaeorum
bant.Quantum autem hino damni oriatur corpori- narrationes.
iis quoque qui in
bus, sciunt et cives et rustici.nam Initium autem ducam a magno Jacobo ; is enim
agris habitant, manifesti sunt morbi qui ex eo na- et tempore et labore estprior aliis, et qui eum sunt
scuntur.Sed tamen ne hac quidera sacro illi capiti quajsunt prajter opi-
aeraulati,faciunt admirabilia et
persuaserunt ut ccutaret domunculam; sed fortiter nionem. Usuvenit aulera, nescio quoraodo, ut et
et constanter permansit donec cursura conlecerit. C eorum qui excesserunt, et eorum qui adbuc sunt
Quin etiam priorem quoque vitamtransegit cura superstites, hoc sit primum nomen.Etenim quando
virtutis laboribus ; unde et corpori et animacon- narr&vi eorum vita3 institutum.initiura sumpsia di-
servavif castitatem; idque ipse mihi aperte signifl- vino illo Jacobo qui Persicum illura oxercitum fudit
cavit,docens sibi mansissecorpus integrum etincor- suis precibus ; et cum corruissent urbis murorum
ruptum,et quale egressum fuerat ex materno utero, ambitus,neque permisit urbem capi,etcoegitfugere
idque cum mullos quidem dies festos martyrum ce- adversarios, cum in eos misisset exercitum musca-
lebrassct cum esset adolesccns, vocis autera boni- rum et culicum (53). Qui ergo illi simile nomen est
late demulsisset popuIura.Nara et plurimo tempore sortitus, et est ei similis moribus,sit primus in or-
perseveravit psallere, et fuit insigni pulchritudine dine athletarum qui adhuc sunt superstites, non
corporis. Sed tamen nec specios corporis,nec voois quoniam ejusdem est nominis particeps, sed quo-
claritas, nec qua; ei cum multis intercedebat con- niam est illius virtutera aemulalus, et fuit ipsealiis
gressio^animae pulchritudinialiquiddetrimentiattu- exemplar philosophiae. Nam cum simul cum inclyto
lit ; sed vivens similiter atque ii qui sunt inclusi, illo Marone esset versalus, et ejus divins fuisset
suae curara gerebat animae. Virtutem autem auxit doctrinffi particeps,obscuravit praeceptorem majori-
quoque laboribus quos sustinebat inclusus. j)
bus laboribus. Ille enim et murorum tegumenlum
Ego hujus saepe usus sum consuetudine jussit ;
habuit teraplum veteris erroris, etex pellibus con-
enim mihiapeririostium;quinetiamcomplectebatur textum fixit tabernaculum; et eo utens, imbris et
me venientem, et de philosophia, fusa prolixaque nivis effugiebat impetus;hic autem hia omnibus va-
utobatur oratione. lere jussis, et tabernaculo, et tugurio, et murorum
Porro autem hicquoque fuitsimplicitateinsignis, tegumento,pro tecto habet coelum,contrariosomnes
et varioa moresomnino abhorrebat.Inopiam autem aeris irapetus scstinens: nunc quidcm pluvia vehe-
magis dilexit quam summascopias.Nonaginta au- menti obrutus.nunc autemglacieet nivecongelatus,
tem annosnatus,utebaturvestibuscontextisexvillis aliquando autem radiis solis tostus et exuslus,et ad-
caprinis Panis autemet parumsalisnutrimentiejus versus orania so fortiter et constanter gerens, et
usura implebant.Cum autem longo tempore deside- tanquam in alieno certans (orpore, et conlendens
rasset videre offerri spiritale et mysticum sacrifi- vincere naturam corporis alacritate animi.Mortali
cium, rogavit utdivini doni illic fieret oblatio.Ego enim hoc etpatibili corporeindutus,vitara agit tan-
vero lubonter parui; et jussi sacra vasa afferri (-ad quam impatibilis; ct vitam incorpoream in oorpore
83 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 84

medilans, clamat oum beato Paulo: In carneambu- A ferre vim solis radiorum;et rogavi ut mibi aliquam
lantes,non secundum carnem militamus.ArmaGnim modicamapud scunibramexpanderet:qui postquam
nostra non siuil carnalia, scd potenlia Deo ad te- jussitjtribus fixis arundinibus,etiisduobusimpoEi-
struclionem munimentorum, dcslruenlescogilatio- tisciliciis.uiiiliram adinvenimus.Cumautemjubcret
nes et omuem altitudinem qua3 se cxtoilit adversus me ingredi, Turpe esi, inquam, o Pater, ut ego qui
Dei cognitionem, et captivantes omnem intellectum sum etjuvenis et valens viribus,hanc assequarcon-
ad Dei obedientiam (//Sed ha;c quidem
Cor. x). goIationem,tu autem qui etvehementi febre teneris,
certamina qua; sunt super naluram,in minoribusse etopus habestaliconsolatione,forissedeasaccipiens
excercendo iaboribus est mcditati)g. Nam cum in irapelum radiisolaris,S' visergo,'.nquam,me umbra
parva quadam domunculase prius inclusisset,etab frui, sis milii socius modici hujus labcrnaculi;nam
externis tumultibus animam liberassel,et recorda- tecum quidem volo manere, sed prohibet radius.
tioni Dei mentem affixisset.sic pcrfectam etabsolu- Cessit itaque his verbis auditis,et meum accepit re-
tam meditabatur virtutem. n.edium.Etquoniam umbrafruebamurcommuniter,
Cum autem se optime exerci!isset,et bonis labo- cocpi rursus alium sernioncm afferro, et dixi;Opus

ribusaniraamassuefecisset, majoraansus estaggre- est utaccumbam,cum coxendixnoncitra molestiam

di certamina; et cum ad hunc montem pervenisset, patiatur sessionera. Sed rursus rogabal quidem ut
g
qui triginla stadiis distat ab hac urbo,eura reddidit accumbercm ei aulem conlra respondi, non esse
:

illustrem et vcnerandum,qui erat olira obscurus et tolcrandum ut cgo dccumbcrem videns eum sedcn-
penitus infertilisinunc autom crcditur tantam acce" teni. Si vis ergo,inquam,me quoque frui hac quiele,

pisse benedictionem,ut terraqua^ est iraposita con- communiter accumbamus, o Paler; nou erubescam
sumaturomnibus.quiundique adveniunt,ad utilita- enira solus decumbens.Cum talibus verbis decepis-

tem eam exporlantibus. In eo vitara agens cernitur sem ejus tolerantiam,ei accubitusexhibuisolatium.

ob omnibus acccdentibus, non habens,ut dixi,spe- In solo au'em jacenti suaves adhibui sermones.tra-

luncam, non tabernaculum,non togurium.non fos- ducensad animijucundilateni.Manuautemimmissa

sam,non sepera quK eum circumdetac muniaf/sed inlra veslem, tcntabam ejus dorsum moderate ab-

videtur orans et quiescens.et stans et sedens,et sa- stergere, tunc vidi magnura ferri pondus, quod ct

nus et cum aliqua tenctur aegritudinc; adeo ut assi- lumbos alligabat et collum: jam vero alioe quoque
due prffisentibus deccrtet spectatoribus, et natura! catenas a circulo qui erat circa collum, duae quidem

expellat necessitates. Neque cnim aliis hominibus ante, dua; vero pone, ad inferiorem circulum obli-

qui sunt ingonue utcumquo cducati,externis pra- que pertiuentes.et litteriB X figuram elficienles anle
sentibus est facile excromenla egercre,|nedum viro et pone riucs circulos colligabant. Jain vero manus

in summa philosophis exercilato. Et hKC dico,non C quoque interius circa cubitos laliaquoquealiababe-
ut qui ab aliis didicerira,sed qui ipse viderim.Nam bant vincula. Cum ergo aspexissem onus ponderis
cumquatuordecimabhincannis in gravem morbura multorum talcntorum.obsecravi ut opemferret cor-
incidisset, atfecit quidem, ut par est, eum qui est porilaboranti,quod nonpoterat simul ferre et oncra
mortali corpore prffiditus. Erat autcm aistusvehe- voluntaria,ot involuntariamajgritudinem.Nunc qui-

mens,etnammaradioruraardebatvehementius,cum dem, inquam, o Pater, febris fungitur officio ferri;

sopiti quidem cssent vcnti.aer autem maneretira- cum eaautem cessaverit, tunc rursus corpori impo-
mobilis. Erat autem morbus inundatio flava; bilis nemus laborem que ex ferro capHur. Hoc quoque
qua; deorsum ferebatur, ct mordebat ac comprime- concessitmultis delinitus ejusmodi carminibus.Sed
bat intestinum, et cogebat cxtra egredi. Tunc ma- tunc quidem cum paucis segrotasset diebus, facile
gnara vidi tolerantiam. Nam cum ex multis con- convaluit.

gregati essenthomines.utgloriosum hoccorpussa- Posleaautemcuminmorbumincidissetgraviorem

lutarent, sedebat in duas partes distractus.Nam na- multi autera ut corpus raperent multis ex locis con-
tura quidem vim afferebat ut iret ad excernendum; venisset, audienles id cives,concurrcrunt omnes ct
pudor aulem cjus quK aderat multidinis, cogebat militeselprivati;illi quidem sumptisarmis mililari-
eum manere in eodem statu ct habilu. Ego autem D bus, hi ve"ro,armis utentes quibuslibet.Densaautem
hoc sciens, cum eis qui convcnerant partim mullis et exstructa acie pugnare coeperunt,tela emittentes,
cgi adhortationibus, partim etiara minis, abire ju- et funis lapides torquentes, non ut pcreuterent,scd
bens;postrcmo autem eosimplicavi vinculis sacer- solura ut terrerent; et sic expulsis accolis, victoriis
dolii, ct non sine maximo labore vespere tandeni insigni athletaleeloimposito,qui nihil sentiebal eo-
amandavi. Ille autem vir divinu3,ne cura ii quidem rum qu<B flebant (nara nec cum coma ejus a rusticis
abscessissent,victus est a natura; sed perstitil tole- velleretur senserat), venerunt in urbem. Cum in m-
rans, doncc accedeus nox profunda coegit omnes dem autem venissent propheticara,in monasterio ei
domum recedere. propinquo lecturadeposuerunt.Venilauteraquidam
Rursus autem die sequenti cum ad eum 839 vc- lterhoeain(ilIic enim tunc eram)ea qua; facta fuerant
nissem, ut vidi aistum evasisse veheraentiorera, ct significans, et nuntium mortisafferens.Cura itaque
qua laborabat febrcm igoc extrinsecusallatonutriri stalim cuourrissem,et totam noctem in itinere con-
et augeri, prcetexens dolorem capitis, dixi mc agro sumpsissem, post auroram offendi hominem,ueque
 85 rHlLOTHEUS, sivK THKOPHILKS.
loquenlcni, neque ullum ex iis qui aderant poten- A inseolabatur ut lioslem ; et ostcndeng sonon voreri.
tnm agnoscere. Postquam automcum sumalloculus interim ori lenlem admovit. Obsecrabat autem is

et nomine niagni Acacii ei dixi salutem, statim et qui incossebatur malediclis : dicebat se esse homi-
aperuit ooulos, et rogavit quomodo so haberet, et nom ; et quod prius quodam adactus jurejurando sc
quando venissem est percontalus. Cum autem ad ante vesperam ab urbe esse profecturum, venisset
h;ec respondissem, rursus clausit ooulos. hoo lemporc. Ille : Bono, iuquit, animo esto, et no
Cum vero tres dies praeteriissent,vespere rogavil extimescito ; sed cum precatus fueris, recedito : sis

ubinam esset ; cum autera rescivisset, tegre tulit, autom mihi oonviva, et mei cibi particcps. Simul au-
et rogavit ut st^tim rursus referretur in montem. tem haio diccns implevit dexteram, et lente eum im-
Cumautemvellem eum perpetuo observareet ei.in- perliit. Sic vana gloria; morbum cum aliis expulit
servire, jussi mox ferri lectum, et deferri in locum ex animo.
quem cupiebat. Tuno vidi quantopereab 'ambitione De tolerantia autem supervacaneum est dicere,
ctglori» cupiditate esset alienum caput mihi vene- cum visus ipse testetur. Trescnim soepedies et toti-
randum. Postridie enim ei obtuli jus ptisanae cum id dem noctesnivedelapsa itafuit obrutus, pronusja-
refrigerassem nihil enim omnino calidi sumere pa-
; cens, et Deum orans, ut ne parura quidem videretur
tiebatur, cum usum ignissibi interdixisset. Cumau- g ex pannis quibus fuorat indutus sajpe autem mar- ;

temnolletsumore: Nobis omnibus, inquam,oPater, ris et ligonibus vicini nivem impositam detrahen-
ei

hoc concede, communem enim salulera tuam duci- tes.eum jacentem evellunt et excitant. Ex iis labori-
raus sanitatem. Non solum enim ea utilitatis exem- bus collegit dona divina; gratiaj, quorum volunt ora-
plar propositura,sed orans fersauxiliura.etDeicon- nes esae participes. Illius enim benedictione multa)
cilias nobis benevolentiam. Quod si te hoc male ha- quidem exstinctiB sunt et exstinguuntur febros, et
bct quod non sis assuetus, hoc quoque, inquam, o multae mgritudines cessarunt et omnino abierunf,
Pater, constanter tolera enim hoc quoque, gc-
; est multi autem d;emones coacti sunt fugere ; et aqua
uus philosophioe. Quomodo enim cum esses sanus qua; ab illius doxtera benedicitur fit salutare phar-
cibum appotens, tolerantia vicisti appetitionem, ita macum.
eliam nunc minimeappetens in vescendoostende to- Quis nesoit puerum mortuum pcr ejus orationem
lerantiam. Hkc cum dicerera, aderat homo Dei Po- fuissecxoitatum? suburbanis enim civilatiserant
in
lychronius (.54), qui id quod dicebam defendens, dl- ejus parentcs, qui multos quidem niios genuerunt,
xit se id priraum velle sumere, idque ctim esset ma- omnesautem immaturosad sepulcrum transmise-
ne, cum saspe post interjectum septem dierura spa- runt.Quandoergohicultimusnatusfuitriliu3,cucur-
tium corpusaleret. Victus ergo oratione, unumjuris ritpateradhominemDei,rogansutislongamhaberet
poculura clausis demisit oculis, quod quidem sole- vitam, et pollicens se eum esse Deo dicaturum si vi-
mus facere cura. amaras bibimus potiones. verot. Cura itaque vi.\isset quatuor annis,vita(! finem
840 Quoniam autem pedesquoque, qui propter acoepit; pator autern aberat adveniens autem videt :

imbecillitatem ingressum amiserant, ei lavare per- eum repente efferri. Gum eum itaque e lecto rapuis-
suasimus/operajpretium existimohanc quoqueejus set : Oportet, inquit, me
implere promissum, et Dei
anim«aperire philosophiara ; prope enim aderat homini reddere vel mortuum. Detulitque ut prius
scyphus.VoIuit autem quidam ex iis qui ministra- dixit, et ante pedes sanctos illum posuit, dicens illa

bant eura canistro tegere, ut non videretur ab iis qui qua; suisquoquedixeratdomesticis. Homoaulem di-
ad ipsum veniebant. autem Cur, inquit, scy-
Ilie : vinus oum ante se posuisset puerura, tlexis genibus
phum tegis? Cum is autem dixisset Ne videatur ab : orabal pronus vitoe et mortis rogans Dominum. Ve-
iis qui veniunt ad contemplandum Absit, inquit, o : spereautera puer edidit vocem, et patrem vocavil,
fili, ne celes homines (5.)) ea qua; sunt aporta Deo Cum sio sensisset vir ille divinus quod suas preces
universorum illi enim soli volens vivere, nullam
; suscepissetDominus.et vitam puero suppeditasset,
humauK giorioe curam gero. Quid enim me juverit surrexit, et eo adorato qui facit voluntatera timen-
si hi quidem me magis^._ laborasseet majori
j.,.. exercita- tium eura, et audit eorum preces
, - {Psal. cxliv), finit
j- ^

tione usum esse sciverint, Deus vero minori? non orationem, Hoc etegovid
et fllium reddidit patri.
sunt enim hi datores mercedis pro laboribus, sed el patrem audivi narrantem, et multis aliis narra-
Deus est suppeditator. Quis ergo non valde adraire- vit miraculum apostolicum, cura sciret multis au-
tur etsermones, et mentem quae sermones genuit, dituria futurum id conducibile.
quae omni humana gloria adeo fuit superior ? Porroautemejusquoquesuraconsccutusauxilium
Talequideliam alias memini acoidisse. Erat ve- unius autem aut duorum faciam mentionem, exisli-
speret altum vesperet tempus comedendi: accepta mansingraticsse animiea silentio prfeterire, et non
ergo testa apposita madefacta! lentis cibum sumpsit doooregenerabenefioii.ExsecrandusMarcionmultas
id enim eratei aliraentum.Venit autem quidam a oi- spinas impietatis seminavit in regione urbis Cyri
vitate,cui erat commissa quredam militaris exactio. eas cum conarer evellere radicitus, omnem laborem
Is autem cum eura procul vidisset,lentera non depo- subibam, el omnibus machinis assidue utebar. Qui
suit,sed cibum demisit utconsueverat;etcumvisio- autemmeafruebanturcuItura,curameeonominede-
ne apprehendisset eum esse da;monem,eumverbis berent diligere, pro ea, ut prophetice dicam, detra'
87 DE VITI8 PATHUM LIBER IX.

hebant mihi; ego aulem orabam, et reddebant raala A. non ulla gloriae inductuscupiditate(fuitenim divina
probonis et odiumpro dileclione mea {Psal. cviii, animaab eo vitioremolissima), sed cum illum qui-
xxxiv);et magicis utentes pra3stigiis,et malignorum damususeacoegissetdicerequievolebatcelarc.Sup-
freliope dsmonum, conabantur bellum gererc quod ploxabeo coiUendobam ut oraret Deum universo-
sub visum non cadcret et noctu venit quidam dae-
; ruin,utredderet mihi segotera mundam azizaniis et
inon exitialis clamans,et lingua utens Syriaca Cur : a seininibus hoereticis eam omnino liberaret; me enim
tu bellum geriscumMarcione?curhancpuguam ad- valde angebat aboniinandi Marcionis error qui plu-
tersus eum susoipis ? Quanam is te unquam allecit rimum invalueral.Dixit itaque a me oratus Nec me,
:

molestia? desinebelligerari, desiste a malcvolentia, nec ullo alio tibi opus est ad Deum intercessore ;

aut discesexperientiaquantumbonumsitquies.Scias habes enim Joannem illum insignem, Verbi vocem

quod le jam pridem contodissem, nisi chorum mar- Domini praecursorem, has pro teprecesassidueoffe-
tyrum tecustodientemvidissemcumJacobo.Haicego rentom. Gum autem ego dicerem me et ejus credere
audivi,et dixi cuidam 841 ex familiaribus qui prope orationibus, et aliorum sanctorum apostolorum et
me dormiebat Audis, inquam, qu£e dicuntur ?Ille prophetarum, quorum ad nos nuper delatffi sunt ro-
:

vero :Omnia, inquit, audivi et cum vellem surgere.

; liquias Esto, inquit, bono animo habes Joannem
: ;

et respicere, et scirequisloqueretur, tuacausa quie-

g Baplistam. Sed neo sic eum passus sum silere, sed
vi, cum te pularom quiescere. Ambo ilaque surgen- multoraagisurgebaminterrogans,etsciredesiderans
lcsrespeximu3,nequeullumqui movereturvidimus, cur ejus potius meminisset. Uleautem: Vellem, in-
i;cc quiloqueretur uudiviraus. Illa verbaalii quoque quit, amplecti et deosculari ejus amabiles reliquias.
qui nobiscum liabitabantaudiverunt. Intellexitigitur Cum autem dixissem: Non alTerara eas, nisi poUici-
quod mariyrum quidem chorum dicebat Lecythum lus fueris te ea dicturumqua; videris.Atqueipse qui-
oleimartyrumquicumamultisinarLyribuscollectara dem est pollicitus, ego vero postridie attuli ea qua;
haberet benedictionera, pendebat a meo lccto : sub desiderabat; et cum omnes jussisset abscedere, ha3c
mco autem capite erat magui Jacobi vetus amictus, mihi soli narravit. Quando hos, inquit, civitalis pa-
qui quovis claustro adamantino fuit mihi validior, tronos, qui a Phoenicia venerant et Palffistina, cum
Quin etiam cum eorum maximum vicum essemin- Davidica exccpisti chorea, venit niihi in mentem co-
gressurus, deindemultaessentintermedia quae mihi gitare num hsessentilliusinsignis Joannis rehquiaa
prohibebautexilum,misiadmeumIsaiam,rogans ut et non alterius martyris qui esset ejusdem nominis.
divinum consequoror auxilium. Ille vero, Esto, in- Post unum diem ego stabam ad hymnos decan-
e.rgo
quit,bonoanimo;solutasuntomniaillaimpediir.enia taodos video autem quemdam candida veste indu-
;

instar tel» aranearum;idque noctumedocuitDomi- p
nus,nonin somnis adurabrans,sed reveraostendens.
Vidi enim, aiebat, cum incepissem hymnodiam, in
illa parte in qua iila locasita sunl,scrpentem quem-
dam ignisspeciem pra;seferentem, quiab Occidcnte
reptabal in Orientem et ferebatur per medium aerem.
Cum orationes autem tres peregissem, rursus vidi
inflexum,etorbicuIatam ostendentem figuraraetejus
caudam capiti conjunctam. Cum rursus aulemocto
orationes absolvissem, aspexi eum in duas partcs
dissectum etin fumura resolutum. ILec ipse quidem
nosautemvidimusexitumquiconsensit
sic prffividit,
ejus pr;cdictioni. Mane enim maliauctoris damonis
iraperio parenles, qui oliraquidcraerantsoctaQ Mar-
cionis, nunc autera sunt classis apostolica^, ab Occi
dente profecli, nudos nobis ensesostendebant; hora
autem diei tertia simul coacti, curam gerebant sua; D zans): Is est, inquit, quem tu conjccisti. Quin etiam
solumcustodicT!, sicut scrpensqui cauda capul suum
contexil: octava autem dispersi, dederunt dobis lo-
cum ingrediendi in vicum. Statim autem invenimus vehementiori 842 studio Deo offerrem orationem,
serpenlemfaclum ex airis maleria qui ab eis adora-
batur. Cum enim adversus opificem et universorum.
tura, et dicentem: Frater Jacobe, cur nobis adve-
nienlibus non venisti obviam? Cum ego autem roga-
rom quinam essent, respondit, dicens: Qui a Phoeni-
cia et Palcestina nuper venimus; et cum prompto et
alacri animo nos omnes excepissent, et pastor et
populus, et cives, et rustici, tu solus eorura honoris
non fuisti particeps : innuebatautemeamquKfuerat
dubitationem. Ad hajcergo dlcit sedixisse: Absenti-
bus et vobis et aliis et vos honoro, et adoro Deum
universorum.Rursusautemdiesequentieodemtem-
pore cum ille ipse apparuisset: Vides, inquit, frater
Jacobe,eumillic slantem,cujusquidenvestisest co-
lore nivi siraiiis, est autera prope illum positus ignis
clibaDus. Cum autem ego illuc oculos convertissem,
et illum esse Joannem Baptistam conjecissem (nam
et vestitu eratindutus,ct manum habebat ut bapli-
inquit, cum tu aliquandonoctuad primumvicura ad
sediliosos eos docturus abires, et ut ego majori ac
mandasses, tota nocte vigilavi rogans Dominum.
Deinde audivi vocem dicentem Ne timeas, o Jaco- :

creatorerabellumaperte susoepissent, exsecrandum

be; magnus enim Joannes Baptista tota nocte orat
serpentem,tanquam illius hostem,colere contende-
Deumuniversorum.Factaenimfuissetmagnacaedes,
bant. Talia ego beneficia a raihi vcneraudo capite
nisi illius intercessionibus fuisset exstincta diaboli
sum consecutus.
audacia. Ha3c cum mihi narrasset, praeoepit ut ego
Quoniamautemdivinarumrevelationum narratio- solus scirem, et ne alios assumerem conscios. Ego
nem ingressaest oratio, agc narrabo quae audivi ab aulem utilitatis gratia non solum mullis narravi,
illa lingua ab omni mendacioaliena. Narravit autem sed etiam mando scriptis.
89 PHILOTHEDS, sive THEOPHILES. 00

Jam vero ase quoqiie diccbat essevisum Joseph A aurigee et equorum hinnientium. Me autem contur-
patriarcham, capite et barba canura, et in eenio bavitreinovitas cogitabara enimquod necprinceps
;

forms emittenlem splendorem,et in virtutis fasti- tunc esset in civitnte, npc ea esset via vehiculorum,
gio seipsum sanctorum extremura nominantem. nec tempus aptum vehiculis. Haec auteni cuin apud
Nam cum ego, inquit, eum primum dicerem es iis me reputarem,audicbatur quidam strepitus appro-
qui sunt ejusdem cum ipso feretri participes, ipse pinquantis multitudinis, et clamabanl quidara prae-
seipsum nominabat ultimum. cedenteslictores, sibilante, et demedio turbara exi-

Mihi autem narravit etiam varius et multiplices gentes, et ei qui pra:erat viam parantes. Postquam
diemonum insultus, qui in ipsum facti sunt. Cum autem mihi visi sunt valde appropinqiiare, dixi,
primum enim, aiebat, hoc vitae genus sum ingres- aiebat Quisnam es, et unde venis 1 et quo opus ha-
:

sus, visus est mihi quidara nudus forma /Ethiops bens venisti hoc lempore ? Quousque ludificaris, o
ignem ex oculis emittens ; ego autem cumeumvi- infelix, et divinam contemnis patientiam? Hocego

derem, et timore sum affectus, et ad preces conver- quidem dicebam, conversus ad Orientem, et Deo
sus, nec in animum inducere potui utcibum surac- preces offerens. I!lo autem trusit quidera, sed non
rem, illo enim tempore mihi apparebat. Cum autem poluit dejicere, res'stebat enimdivina graliaetex-
septem et octo et decem dies transiissent, et jeju- r. templo omnia illa evanuerunt.
nus permanerem, tandem iraprobum illum insul Dicebat autem se etlam tempore perniciosoruin
tum contemnens, sedi et cibum sumpsi. Hle autem iilorum latronum, quandoexlsauriaprofecti, maxi-
ciim hanc meara non lulisset animi raagnitudinem, mam partem Orientisurontes, praedas egerunl, valde
minatus est se virga percussurum. Egoautera, in- extimuisse, non ne occideretur (neque enim teneba-
quit, dixi Si tibi quidem est permissum a Deo uni-
:
turtantoamorecorporis), sed ne rapereturin servi-
versorum, percute, et plapim lubenter acciplam, tutem et captivusfieret, impietatisqueetiniquitatis
ut qui ab illo feriar sed si non sit tibi permissum
;
videret spectaculum. Hunc metum cum sensisset
nonpcrcuties licet millies in3anias,His auditis tunc diabolus (sEpe enim audiverat, cum hoc notis suis
elfugit.
aperiret), iraitatur noctu ululatum mulierura. Ego
Sed me rursus clanculum perpetua afficiebat mo- autem, inquit, videbar audire quod venirenthostes^
lestia. Nam aquam qu<B mitii bis in hebdomada in- et quod vicis ignem injicerent. Statim ergo cum ca-
ferneaflerebatur.eiqui afferabatoccurrens,eimcam pillos in partes843discriminassera, etpartim qui-
formam imitans aocipiebat ; et illum jubens rece- deraadextris,partiraveroa sinislrisad pectuslrans-
dere, fluentura effundebat.Idquecuranossolumbis, amputaret
tulissem, parabam collum ut id ensis
sedetiam terfecisset,mesitis perpessionevalideop- plaga accepta, ab illo abominando
facilius, et brevi
pugnavit. Cum ergo valde angerer, rogavi eum ^
Uberarer spectaculo. Cum sic totam illara noctem
qui solebatadmeafferre curjam quindecim diebus Iransegissometassidueincursionemilloruraexspec-
ad me aquam non attulisset is di.tit se jam ter et
:
tarem.cum fuisset dies,et quidam venissent, rogavi
quater attulissc, et me accepisse. Et ubi inquam quidnam audiisent de Isauris. Illi autera dixerunt
ego, a te eam locum ostendit.
afferente accepi ? Ille
se nihil nosse diebus; etsic agnovi.inquit, dia-
illis
Etsi millies, inquam ego, me illuc accedentem vi-
bolicam quoqueillam fuisse visionom.
eris,ne vas dederis donec ad hunc locum veneris.
Sic cum hae quoque ejus apertaj et irritse fuissent Aliquando autemassimilatusvividoelvegetoado-
insidiae, aliasrursus estaggressus. Dixilenim noctu lescenli, speciedecoro, et flava coma ornato, ad mo
accedebat subridens simul el ludens. Ego autem in-
vociferansTe tam tetro implebo odure,
; et tibi tan-
quit,iraarmalus,ejiciebaiiiinsectiinsmaledictis.Illo
taminuram infamiam,utnemo te uila ex parte aspi-
ciat.Ego autera, inquit, ad haec respondi Agara autem permanebal, aspectu meretricio, risuque et
:

tibi gratias.Invitus enim tuum inimicum beneficio serraone ad voluptatem alliciens. Tunc ergo majore
afncies,ut qui efficias ut magis verser in Dei recor- ira percitus: Quomodo,inquam potes totamterrara

datione. Nam quo mihi plus est otii,eo magis occu obire, et omnibus tales parare insidias? Is autem

por ia perpetuocontemplandadivinapulchritudine D •^i'''^^^' '^ °°° """''

Gum itaque pauci dies praeteriissent, meridie
suctum pcragens officium. Video, inquit, duas mn-
liores de monte descendentes. Ego autera cum id
pr;eterconsuetudinem ecgrc lulissem, eteaslapidi-
buspetf re essemaggressus,memini minarura scele-
solum.sed da^raonum multitu-
dinem per totum terrarum orbem esse dispersam,
con-
qui hoc modosimul et ludunt, etserio agunl; ludo
enim, qui videtur, student,simul totam perderehu-
uianam naturam At tu, dicebam ego, abi, Christo
tibi id jubente.qui totam legionem per porcos tran-

ratidajmonig, et conjeci hanc esse eain quam dice- smisit in profundum. Audivit simul et fugit: nec

bat infamiam. Dixi ergo magna voce quod eliamsi Domini appellationis vira ferens, nec ejus famuli
meis insiderent humeris, non eas impetara lapidi- philosophiae ferre valens splecdorem.

bus, nec persequar, sed sola utar deprecatione. Ego Porro autem cum multa alia sciam quae possim
quidera hfec dixi, illoe vero evanuerunt, et serraone narrare, ea nolo scribere, ne imbecillioribus eorum
finem aocepit visio speclaculi. multitudo causa sit incredulitatis. Nara iis quidem
Post hffic rursus, inquit, noctu ego quidem ora- qui divinura cernunt hominem,nihiIejusmodi quod
bam : ferebatur autem vehiculi strepitus, et clamor dioitur videtu incredibile, cum ea quje videtur vir
fa
 01 UK VITIS PATRUM LIBKR IX. 92

tus confirmet ea qus3 ilicuntur. Sed quoniam trans- a phiaa narrationum convivio excipere possint eoa qui
mittcntur ad posteros scripta harum narrationum ignorant. Ille autem : Non alioujus, inquit, alterius
(sunt autcm multis aurcs magis incredulae quam sed mea causa veni in montem, ct cum scateam ad-
oculi) imbocillitate auditorum motiemur narra- modum raultis peocatorum ulceribus, plurima opus
tionem. habeo medicina et ea de causa oro clementem
;

Ei ergo tcdificaruntalii quoquemaximamBedemin Dominum, ut 844 raihi praebeat medioamenta

vico propinquo, qua3 non distat multis stadiis. Con- quiB mea curent vitia. Quomodo ergo non fuerit
struxi egoquoqueloculum in sde victoriainsignium valde reprebendendum el valde stultum, inter-
apostolorum. Sed cum hoc rescivisset vir divinus, rumpere quidom seriem orationis, interira autem
s.Bpe me rogavil ut monte corpus mandaretur
in illo loqui oum hominibus?Sienimhorainig,quiestejus-
sepulturiB. Ego autem SKpe dixi quod non oportc' dem oujus ego naturaj, essem famulus, eo autem
eum qui vitam pra;sentem non curarit, sepulcri cii- temporequoestminislrandumdomino.dimittens in
ram gerere. Ubi autem vidi hoc ei esse cordi, annui temporeafTerre cibum vel potum.confabularer cum
etsum assensus, et feci ut scinderetur arca et sur- aliquo exconservis, quot plagas jure acoiperem ? Si
sum ferretur. Cum autemviderem lapidemcorumpj autera cum etiam accessissem, ad prsesidem, et qua
a pruina, rogavi ut sineret arca; parvam fieri do- ab aliquo afticior narrans injuriara,sermonem qui-
P
munculam aulem jussit, et perfecto fedificio
; ubi dem medio interrumperem, apud aliquem autem
in
tectum imposuimus Nonpatiar, inquit, hoc vocari
: ex prassentibus aliqua alia verba facerem non tibi ;

sepulcrum Jacobi ; sed volo hanc fieri sdem marty- videtur judex id «gre esse laturus, et auxilium qui-
rumvictoriainsignium; meautom tanquamaliquem dem esse denegaturus, flagris autem prffiterea esse
inquilinumponi inallerosepulcro, utquidignussim c£Bsurus,eta tribunaliejecturus?Quommodoergoest
habitus ut apud eos habitarem. Nequp vero hoc so- honestum ut servusquidem in dominum, qui au-
lum dixil, sed etiara fecit et cum raultos quidem
; tem supplicat in judioem, ita ut oportet se gerat
prophetas, multos autem apostolos, maxime autem ego autem ad Ueum et sternum Dominum, et Ju-
plurimos martyres undique collegisset, eos posuit dieem justissimura,et omnium Regem accedens,ne
in una aroa,volens simul habitare cum populo san- sirailiter quidem atque ii acoedam sed inter oran- ;

clorum, et dcsiderans cum eis resurgere, et dignari dura me convertam ad conversos, et prolixo cum
Dci comtemplationc. Iloc autom sufficit ad faciendam eis utar sermone ? Haec et audivi, et ad eos qui a;gre
conjecturam quanta ejus esset modestia. Qui enim ferunt transmisi ct mihi videtur rectepulohrequc
;

opes collegerat, perinde aosiesset ;n extrema

tant.is dixisse. Nam est etiam
prajter ea quiB dicta sunt,
paupertate, desideravit habitare tanquam peregri- ,^ araantium propriura, oranesquidem aliosdespicere
nus apud divitos mercatores. Quales ergo venerandi ^ illi autem soli qucm amant et diligunt adhaerere,
quanta cortamina, et
raihl capitis sint labores, et eumque nootu somniare, et interdiu visioneap-
et
quantani gratiam acceperit divinitus, ot quam mul- prohendere. Ideo mihi videtur aegre ferre, ut qui
tis sit victoriis potitus, et quam multis coronis or- in ea quidem quam desiderat versetur contempla-
natus, hasc ad ostendendum sufliciunt. tione, prohibeatur autem impleri expetenda et di-
Quoniam autem asperos et difficiles ejus mores gnissima quo3 amelur pulchritudine.
reprehendunt aliqui,et ajgre feruntquod solitudine H:co ut narrantes, non ut encomii ritu laudantes
tantopere delectelur et quiete cum de eo pauca conscripsimus brevitatis raagnam curam gerentea
:

dixero, imponam flnem narralioni. Proponitur, ut ne prolixitate molestia lectores afflceremus. Quod
jam dixi, aspectandus ab omnibus; neque fossacir- si etiam fuerit huic superstes narrationi, innume-
cumdatus,neque tugurio aliquo aut tabernaoulo te- rabilia alia prKolara faoinora adjiciet prioribus;
ctus. Unusquisque autem ex iis qui veniunt,a nullo et illa quoque conscribent alii, nos enim hinc excc-
claustro prohibitus, statim accedens, eaquK vult lo- cederevillde cupimus. Pietatis autem certaminum
quitur. Aliis autem amatoribus hujus philosophias agonotheta et ei det flnem dignum suis certamini-
sunt et fossae et fores, et eis licet frui quiete ; et qui bus, prajstetque ut reliquus cursus priori consen-
est inclusus, aperit cum voluerit, et quantum vult D tiat, ut viotor perveniat ad melam, etnostraraim-
differt, etquantum vult impletur divina contempla- becillitatera sustentet ac suffulciatsuis orationibus,
tione. Hic autem horura nihil est. Quocirca eos fert ulconfirraati, multasquasalii in nosoonseouti sunt
ffigerrime qui in tempore orationis el exhibent mole- viotoriaseis eripiamus, etvictoresevitaexcedamus.
stiam ; et si curajussit quidem, statim recesserint,
rursus prosequitur orationem. Quod si perrexerint
CAPUT XXII.
exhibere molestiam, ct cura serael aut bis jusserit THALASSIUS ET LIMNiEUS (56)

non paruerint, tunc aegre ferens et increpans araan- Helimna (57) est apud nos quidam vicus, qui olim
dat.Bgoauteradeeoquoquealiquando sum cum illo quidem excepit semina impietatis Marcionis, nunc
locutus, et dixi aliquos moleste ferre quod expulsi autem evangolica fruitur agricultura. Ejus ad Meri-
fuerint, etnon fuerint participes ejus benedictionis, diem est quidam collis, neque valde asper, neque
et quod oporteret eos qui hao de causa veniunt, et admodum acclivis. In eo monasticum ffid Dcavit ha-
iter multorum dierum conficiunt, recedere non in- bitaculum Thalassius vir admirabili3,qui eBtmultis
digaante3,eed animi IsQtitia repletos, etqui philoso- quidem aliis quoque bonis ezornatus, sed morum
 93 PHILOTHEUS, siVE THEOPHILES. 94

siraplicitate mansuetudinequc ct moderatione om- A vit,et ei manum adraovit; os autem bestia in eam
nes homines sui teraporis superavit.Hocautem dico, convertit.Cumautemrursussinistra csset usus ut ei

non utqui soli credam anditui, sed qui ejusetiam succurreret,in eam quoque traxit iram bestia!. Post-

fccerim periculum. Ad virum enim SKpe accesi, et quam autem fuit ejus furorexsatiatus illi enimplus
cjus sum SKpc usui» suavi consuctudine. quam decemmorsus intulit),tuncquidcm recessitet
Abeoin hocloco fuitinitiatusqui nunoab omnibus suam cavernamrepctiit.Ille autemundique maximis
decantatur Limnaeus, et cum sdmodum juvenis ad cruciabatur doloribus. Sed neque lunc passus cst

illam pcrvenissetpalccstram,pulchre inhac summa

uti arte medicina; : sed vulneribus adhibuit sola
inslitucbatur philosophia. Et primum quidem cum fidei medicamenta,crucisque signnculum, et [ora-
linguam sciret esse l«bricam,adhuc adolescens hoc tionem, et Dei invocationem. Ideo autem, ut exis-
silentium (58),mansitque longissimo timo, Deus universorum permisit illara bestiam in
sibi constituit
illud sacrum corpus furcre, ut divinas illius anima;
tcmpore cum nemine quidquam loquens.Postquam
autem divni illius senis.doctringesatisfuitparticeps, omnibus apcrtam ostenderet tolerantiam.Nam ejus
et se ostendit expressamilliusvirlutis imaginem ac-
quoque quod generosi et fortis animiJob idem vi-
cessit ad magnum illum Maronem,cujus prius quo demus fuisso consilium. Sivit enim eum maximis

que memi nimus (.Si(/>ra, c. 16),Aocessit autemco- B j'^'!"'' ^,"""'^ generis agilari nuctibus,cum sapien
tiam gubernatoris vellet omnibus ostendere. Undc-
dem tempore quo divinus quoque Jacobus.Cum au
tem ex eo quoque magnam percepissct utilitatem,et nam enim alias cognovissemus vel illius fortitudi-
qufe sub dio agitur vitam esseta;mulatus,occupavit
nem, velhujus tolerantiam, nisi in eos quaevis tela
conjiciendi datus csset locus inimico pietatis.
aliud montis cacumcn quod imminet cuidamvico,
quem nominant Targallam (59). In eo dcgit usque Atqueadviri quidem tolerantiam docendam ha?c
in hodiernum diem non habens domunculam, non
sufnciunt,clementiamautemelbenignitalenialiunde
tabcrnaculum, non lugurium, scd solo continetur ostendemus.Nam cum multos visu privalos, ct qui
septo quod est a;dificatum ex lapidibus(60). Habet mendicare cogebantur congregasset,et utrinquead
Butem quoddam parvumostiumlutoassidueobstru- Orientem et Occidenlem eis habitacula ajdifioasset,
jussil in eis degere, et Deum laudare, alimen-
ctum quod advenientibus quidem aliis nunquam
:

aperit, mihi autemsoli accrdenti hoc permittit fa- tum eis necessarium praioipiens suppcditari nb
illis qui ad ipsum veniebant.Ipse autcm modius
ccre. Ea dc causa undequaque congrcgantur plu-
rimi cum meum adventum senserint, dcsiderantes inter eos inclusus,et hos et illos incital ad hyramo-
esse mei ingressus participes. Cum iis autem qui diam, et licet eos audire Dcum assidue laudantes.
aliquando ad ipsum veniunt, loquens per parvam (] ^anta est cjus perpetua benignitas in eos qui sunt
quamdam fenestrani,eo3 impcrtit benedictione,per ejusdem generis. Eorum autem quae sub dio sus-
eam plurimis sanitatem largiens. Servatoris enim cipiuntur certamiaum, ipsi et magno Jacobo est

nostri utens nomine, et morbos cessare facit, et idem terapus. Jam enim complerunt trigesimum
dffimones expellit, et apostolica imitatur miracula. octavum annum.
Non solum autem iis qui ad ipsum veniunt suppe- CAPUT XXIIL
ditat curationem,sed eam quoqne sEepenumero praa- JOANNES, MOYSES, ANTIOCHUS, ANTONIUS (61).
buit suo corpori. Eumenim jam pridem invaserat HocvitaBinstitutumaemulatusquoqucest Joannes,
morbus colicus. Quamautem acres qui ex eo
sint vir prffitcr cstera, clarus lenitate et mansuetudine.
oriuntur dolores^ct cruciatus,optime quidem sciunt Iscum rupem quamdam valde asperam, tempcstati-
qui illum sunt experti; sciunt autem ii quoque qui bjsque obnoxiam, et ad Septentrionem vergentem
ejusfuere spectatores. Provolvunlur enim similiter occupasset, in illa jam transegit viginti quinquean-
«tque ii qui rabieagitantur.845 huc etillucsover- nos, aeris contrarios excipiens impetus.Alia autem
tentes,etcrebro pedes extendentes et contrahentes; omnia, ne singula persequar, cibus et vestis et ferri
nonnunquamautem sedent et surguntet ambulant,
pondera,sunt iis qui prius dicti sunt similia. Est au-
aliquam quietis viam quaerentes; etideo assident n tem humanis omnibus adeo superior, ut nullo ex
balneis,s8epeex eo aliquamaccipientes consolatio- eis fruatur solatio. AlTeramautem hujus rei indi-
nem. Et quid opus est lont;iori uti oratione in iis cium evidcns. Nam cum propter torum ejus herba-
enumerandisquaesunl apertaei manifesta omnibus? ceum vir quidam bonus plantasset amygdalum, et
Cum hoc mcrbo colluctans, et tot tantisque cru- ea deinde procedente tempore arbor evasisset, adeo
ciatus doloribus, non mediiinae acccpit auxilium, ut ci umbram prasberet, et oculos pascerct, jussit
non lectum ingredi sustinuit, non a mcdicaraentis eamexscindi ulexeanullam acciperetrecreationem.
aul cibis esl recreatus, sed in tabula humi jacente lloc vitoe instutum amplexus quoque est Moyses,
sedens, oratione et crucis signaculo est curatus, et in alto quodam montis vertice, qui impedent vico
carmine divinae appellationis sopiit cruciatus. RomsB decertans.
Porroautemcumiisquoque noctu aliquando am- Et Antiochus vir senex, qui in monto maxime de-
bularet, calcavitdormientem viperam. Ea vero ap- serto parvum scptum exstruxit.
prehendensplantampedis.ineamdentesinfixit.Cum Et Antonius,qui in corpore senio confecto eeq ue
autem pedioonaretur opemferrc.ao quideminclina- decertat atque juvenes.
95 DE VJTIS PATRUM LIBKR IX. 96
Est aulera eis cadem vestis.el cibus, cL slalus.ct A te scio, ea qute de illo narrantur cum iis quae ab hoo
oralio,nocturniqueetdiurni labores;i'tneclongiludo fiunt oonferens. Est enim similiter divino incensus
teinporis, nec senectus,nec naturae imbecillitas eo- desiderio, et est terrenis omnibus superior, et cor-
rum superat tolerantiam, sed in eis floret ac viget pori alligatus mentem habet alatara, el qaa fertur
laborandi studium. Alios quoque plurimos athletas sublime, aeremque trajicit et Eetberem, et coelis flt

hnbet montibus etagris Deus virtutis agonolheta,

in subliraior, et perpetuo divinain visione apprehen-
quos non estenuraerare facile, nedum vitam unius- dit contemplationem, nec potest illinc unquam
cujusque scribero mentem detrabere quin eliam cum iis qui adve-
;

Cum ergo sufficientem exeis utilitatem ii3,quilu- niunt coUoquens, superna mente peragrat.
crari voluerint, adjecerlm, me convertam ad aliud Ejus autem per totam noctem vigiliam et statio-
gcnus narrationis,rogans ut sim eorum quoque be- nem hinc didici. Gum eum viderem simul et cum
nedictionis particep». senio conflictantem et cum imbecillitate.et nullam
CAPUT XXIV. omnium habentem curam corporis, saepius preca-
ZEBINAS ET POLYCHRONIUS (62). tus ei persuasi, ut duo assumeret, qui simul habi-
Zebinam proedicant usqueinhodiernum diem,qui larent, et aliquam consolationem ab eis acciperet.
ut illumviderent.dignisunthabiti.Aiuntautemeum n Quoniam autem petiit viros virtute claros, qui per
cum ad extremam pervenisset seneclutem, iisdem se in alio degebant monasterio, quoque viris illis

esse laboribus usum usque ad finem; nec,licet gra-
vissimo premerelur senio,ex certaminibus juven-
tutis aliquidimmutasse.Superabat autem,ut dixe-
runt,omnessuiteraporishominesassiduilateoratio-
nis. In eaenim diu noctuque versans, non solum
non saliebatur.sed etiam desiderium efficiebat ve-
admirandis persuasi, ut divini horainis curam om-
nibus prwponerent. li cura parvo tempore cum eo
habitassent, conatisuntfugerepernoctemillam non
ferentes stationem. Cura autem virum divinumob-
secrarem.ut imbecillitate corporis metiretur labo-
rem Non solum, inquit, eos non cogo stare me-
:

hementius. Quin etiara cum iis qui ad ipsum ve-
niebant paucis disserens, non poterat in animum
SJGinducereutcogitationem a coelis deduceret;s6d
slatim ab illisliberatus,ut neo tantillum
iisqu8esuntUeiuniversoruinseparatus,ofrerebatrur-
sus deprecationem. Postquara autem non permitte-
cumassidue, sed etiam saepe prfficipio ut decum-
bant. llli autera. Et quoraodo possemus, aiebant,
eo qui in laboribus consenuit stante,et imbecillita-
quidem ab tem corporis despiciente, decurabere, cum simus
sani et in mediaastate ? Sed venerandi quidera mi-
hi capilis nocturnos labores sic didiei. Hi aulem

batsenectus utcitramolestiamstare possetassidue, viri procedente tempore sibi tanlam paravere vir-
sustentaculum ei praebebat baculum ; cui innixus, tutem, ut cum hoc magno viro eamdem perseque-
Doniinum etlaudabat et orabat. Cum autem pra;- rentur philosophiam.
ter alia bona esset ornatus aitiorc in hospites, ju- Et Moyses quidera (hoc est enim ei noraen) per-
bobat multos ex iis qui ad ipsum veniebant, exs- mansit usque inhodiernum diem, tanquam patriet
peclarc vesperam. 111: autem tiraentes ne tota domino omneei servilium exhibens,elqu8e ex sacra
nocle illic starent, aliqua sua negotia praetexentes, illa anima coruscat virtutem acourate perfecteque

se ab illis subducebant laboribus. expriraens.

Hunc ilie quodque magnusadmiratusestMarum: Daraianusautera(hocenimeratnomen alteri)cum
eloranesadsevenientesadilluraire jubebat,et acci- pervenissetad quemdamvicura non procul situra.ei
pereejusbenedictionem, eum patremet raagistruin autem est nomen Niara, et praeter alias parvam
nominans, et totius virtutis exemplar vocans. Ro- quamdaminvenissetdoraunculam,inilladegil,idera,
gavit autem utineoderaquoquesepulcroponeretur vitae inslitutum persequens;adeo ul qui hunc etil-
sed non siverunt, qui corpusillud sacrum diripue- lum recte norunt,euraaspicientes,existiment sevi-
ruat (63), et in eumlocum quem diximus detulerunt dere beati Polychronii animara in alio corpore.Ea-
(04). Divinus autem Zobinas cum ante eura obiissel demeniraet simpliciaset mansuetudoet moderatio,
in vico ei propinquo is autem appellatur Cirtica, eadem lenitas sermonis,eadem in congressu suavitas
justa sibi facta accepit. In ejus sepulcro maximam " eadem animoB vigilantia, et Dei intelligentia, idem
redem aedificarunt; iis enim qui ciira fide accedunl, status etlabor et vigilia et cibusiet qu« est ex lege
variam ao multiplicem eflundit curationem. Habet divina. paupertas et nihil possidere.Nam praeter
aulem nunc quoque sub eodem tecto martyres, unam sportulara,qus lentem babetmadefectam,ni-
i|ui apud Persas quidera decertarunt, annuis au- hilest in habitaculo. Tantam accepit utilitatem ex
tcra et celebribus festis a nobis honorantur. consuetudine magni Polyclironii.
Hujus doclnnara magnus accepit Polychronius, Ego autem rclicto discipulo redibo ad magislrura,
quin etiam divinissimus Jacobus dicebat eum sibi a fonte enira rivi fluenta procedunt. Hic ergo cum
primum dedisse tunicam ex pilis contextam. Ego aliis vitiis ejectaquoque ex animagloriae cupiditate
autem qui illum nunquam vidi (ante meum enim et inanis gloriae conculcata tjrannide,studebat sera-
adventum vitae finem acceperal) in hoc egregio Po- per labores occullare.Et ferrum quidem ut geslaret
lychronio divini Zebinee video philosophiara non : non inducebat in animum,time:is ne ex eo aliquid
sic enim ceraexprimit figuras annulorum, ut hic il- damni hauriret,si arrogantiae inflammationera ani-
liuseffingitformamet oharacterem.Hocautemapor- ma ex eo accepisset.Cum autem quercus gravissi-
97 PHILOTHEUS, SIVE THE0PHILE9. 98
mumradicemad se deferri jussisset,ut qui adalium A rum seepe obtulerunt etqui etiam excessere relique-
scilicet usum ea opus haberet, eam et noctu impo- runt, sed nihil ab ullo unquam accepit, sed corum
nebat humeris,etea imposita 847 orabat et inter- ; qua3 oirerebantureosjussitessedispengatores. Pcrro
diu,cumesset ei otium. Cum autcm veniret aliquis, autemmagnusquoque Jacobuscilicium ab aliqucad
et pulsarct ostium, eani in loco aliquo abscondebat. se delatum ad ipsum misit ; sed id quoque remisit,
Hanc cum quidam, mihi indicavit; et cum
vidisset cum id esse videret densius et elegantius. Perpetuo
vellem scire quantum esset ejus pondus, vix eam enim ususestvilibus et miniini pretii vestibus. Adeo
potui tollere ambabus manibus. Is autem cura me autem existiraavit paupertatem esse quovis regno
aspexisset.jussit eam dimittere ego autemeum ro-
; magisexpetendam.utnecneeessariumquidemsem-
gabam ut mihi eam periBitterot accipere, utei eri- per haberetnutrimentum. Scio enim me srepe ve-
perem occasioneni laboris. Postquam autem eum nisse, etbenedictionempetiisse, neque aliquid aliud
vidi fegre ferre, ei cessi desiderio victoriae. invenisse quam duas caricas. Hujus mel, et
solas
Ex his laboribus efflorescit ei quoque data gratia iis qui vident esl valde expetendum, et
iis qui au-
multa (iunt miracula illiusorationibus.
divinitus, et diuntsuaveetmaximejucundiim. Nullumenimvidi
Etenimcura gravis illasiccitasqucB homines afflige- hon-inera,neex iis quidem qui sunt faceti et dica-
bat, ad preces incitaret, venit ad eum
mullitudo sa- „ ces, qui ulla unquam reprehensionis labe eum as-
cerdotuin. Erat autem una cum eis quidam quoque persent sed omnes eum et prKdicant et celebrant,
;

cui Antiochens regionis multi vici pascendi erant etad ipsum venientes minime volunt recedere.
credili. Is ex iis qui aderant rogabat seniores, ut ei CAPUT XXV.
persuaderintutraanum dexteram imponeretlecylho ASCLEPIUS,ET JACOBnS ESEMITV (65).
Cum ii autem dixissent, eum non esse id facturum, IIujusceordinisestadmirabilisquoqueAsclepius,
dum preces post heec fierent, etvenerandum mihi qui abeslquideradecem;stadiis,idemautem vitffiin-
caput orarct, ille poneslans porrexit duabus mani- stitutum est ffimulatus. Est enim ei idem et cibus,
bus lecythum. Is autem ita eoepit scatere, ut duo aut et vestis, et morum moderatio, in hospitesque et in
tresiisqui aderant manus^xtenderent, eteasplenas fratres charitas, lenitasque et mansuetudo, et cum
oleo acciperent. Sed licet et divinre gratire fundat ra- Deo conversatio, etsumraa paupertas, et maximm
dios, etrectisofficiispraeclarisqueetexvirtuterebus virtutis copia;, et opes philosophia;, et alia omnia
geslis sit plenus, et quotidie colligat opes philoso- quae de illo sacro capite recensuinius. Dicunt au-
phias, est tamen tanta modestia etmoderationepraa- tem, eura quoque cum esset in nuraero fratrum qui
ditus, utuniuscujusqueex iis quiadipsum veninnt monasticam et temperatam vitam
in vico habilant,

ambos pedes amplectatur, etfrontera terraeimponat
sive fuerit miles, sive opifex, sive rusticiis.
Narrabo autem aliquid quod pcssit docere ejus
simplicilatem et moderationem. Quidam virbonus,
cui hujus gentis obtigit prajfectura, cum Cyrum ve-
nissel, cupiebat raecum fruiaspectu horum magno-
fuisse amplexura necex raultorura congressu ullam
C contraxisse maculam. Cum ergo in utraque vita,
neinpe et civili et solitaria, se egregie gesserit du-
piicibus quoque coronis merito dignabilur.
Porro autem multi quoque alii sunt horum a;mu-
lati virtutem et plena est non nostra solura scd
:

ruraathIetarum.Cumaliosergoobiissemus,ad hunc etiam vicina; civitates et pagi, tali philosophia. Est

quoque accessimus cujus virtutem nunc narramus. autera unus ex his divinus quoqiie Jacobus, in qua-
Cumegoitaquedixissemessepra^fectum quimecum dam84S domuncula inclusus jusla vicum quidici-
aocessisset,etasquijustiqueamatorem,statimhomo tur Duzan. Qui cum sit etiara in ipso vitae termino
divinusutrasque nianus tendensetambospedespre- (est enim plusquam nonaginta annos natusl inclu-
hondens : Volo, inquit, ut mihi aliquara proraittas sus et solus, et pcr quamdam modicam fossam
petitionem. Cum is autem a;gre rerret, et ut surgeret instar curvae linea; factam, responsaquidem reddit
orarot, et se quod jusserit facturum polliceret(con- sed non videiur ;ctnequcigne utitur, nequelumine
jioiebat enim eum velle rogare proaliqua ex iisqui lucernffi.Mequidembis perfosso oslio jussit admitti,
ejus parebantditioni) : Quoniam ergo, inquit homo hoc me honore afficiens, et quam raihi bene velit
divinus,espoUicitus,etjurejurandoproraissumcon- D ostendens
(irmasti, acri et vohementi studio Deo prome offer Atque ii quide!:! qui adhuc superstites, scriptis
preces.Is aulem frontem pulsansobsecrabatuteum meis non indigent possunt enim, si velint, ipsi
;

absolveretajurejurando,ut qui non essetdignuspro eorum contemplari philoscphiara. Posteris autem

ipso precesolTerre Domino.Ejus orgo qui in tam alta
philosophiatantasitmodestia acmoderatione, qua;-
namoratio possitejuslauilespro dignitateconsequi?
Hujus in laboribus suscipiendis sludium ne varii
quidora ac multiplices morbiqui ineura incubuere,
retardarunt;sedcura a variis morbis obsidoatur,eo-
sdemlaboressustinel.Curamultisautcmsaspeverbis
apudoum egerimus, vixhanc a;dificavimus domun-
culamjOorporiplMnefrigefacto aliquantulumcaloris
procurantes.Ei multi quidom adhuc superstites au-
et qui hoc non videre spectaculum, hcEc .'^uoque ad
usum sulficiunt, ut qua;philosophia3 ostendant cha-
racterem. Hic ergo, et de his absoluta oratione, et
benedictionis postulata remuneratione, ad aliam
transibo narrationem.
CAPUT XXVI.
SIMEONES (66 j.
Simeonera illum insignem, magnura illud orbis
terrarum mir.iculura, sciunt quidein umnes qui pa-
rentimperioRomanorum ;noruntautemPersaequo-
 99 DE VITIS PATRUM LIBER IX. 100

qiic et Indi, et iELhiopes ;

quin ctiam ad Soythas A. dam monaohorura venit habitaculum. Duobus au-
usquenomadasfamapervadcns.ejusinlaboribussub tem annis cum illis versatus, et perfectioris virtutis
cundis diligentiam docuit ct philosophiam. Ei^o au- amore captus, vonit ad vicum illum Teledam, cujus
tem etiam cum omnes, ut semel dicam,homines tc- prius quoque meminimus, apud qiiom magni etdi-
sles habeam, vcroor narrare certamioa qum omnem vini viriAmmianus et Eusebius palo?stram focere
superantorationem,ineposterisvideaturfabulanuda monasticam. Sed non venit in hanc divinus Simeo-
ab omni veritate. Qua; enim fiunt, humana sunt na- ncs, sed in aliam quae ex hac germinavit Eusebo- :

tura superiora, soient autem homines natura me- nas enim ct Abiton (67) cum magni Eusebii doctri-
tirieaquajdicuntur. Siquidautem dioatur quod ejus nam batis porcepissent, hoc philosophice Kdificavo-
excedat fimites, falsavidetur oralio iis qui non sunt ro gymnasium. Com itaque toto vitffitompore fuis-
divinis initiatimysteriis.Quoniamautem piis elvera sentotanimisconcordeset moribus,ct, veluti unam
religionepraeditisterraetmareplenasunt,etquiinre- animam ostendissent in duobus corporibus, mul-
bus divinissunt eruditi,etsanclissimi Spiritus gra-toshabueruntquiejusdemvitaitenebanturamore.
tiam accopere, tantum abest ut non credant Cum ii autem ex hac vita gloriose cxcessissent,
iis qua;
diconda sunt, ut iis otiam magnam fidem sint lia- Holiodorus (68)admirandus suorum sodalium acce-
bil nri; prompto et alacri animo accedam ad nar- n pitprKfecturam :quioum vixissot sexagintaetquin-
rationem. Illinc autem incipiam unde etiam su- que annos, scxaginta et duos annos intus inclusus
perna dignatus est vocatione. transegit. Cum enim tres annos apud suos parentes
Est quidam vicus situs in confinio nostra; rcgio- fuisset 849 cducatus, hunc gregom est ingressus,
niselGilicum, eura autem Sesam nominant. Ex hoc cum nihil unquam
aspexisset eorum quae fiunt in
ortus primo a parentibus'docebatur oves pascere, ut mundo. Dicebat autcm se ne ipsam quidem nosse
in hoc conferri possit cum magnis viris, Jacob pa- formam porcorum, velgallorum, velaliorumhujus-
triarcha, Joseph temperante, et Moyse Jegislatorc, modi. Eum ego saepe vidi, et simplicitatem morum
et David rege et propheta, et Michsea prophota, ct sum admiratus, ct ejus animi puritatem sum mi-
viris divinis qui iilis fuere similes. Cum aliquando rum in modum amplexus.
nutom plurirnum ninxisset ', et coactae cssonl oves Cum ad hunc vonisset hic prfestanlissimus pietatis
intus mancrc, facta ci poteslate quicscendi, ad tcm- athleta, decem quidem annos perpeluos deccrtavit.
plum divinum venit cum parentifaus. Ilic autem Cum autem haberet octoginta ejusdcm certaminis
narrantemaudivi sanctam linguam. Dicebatergo se socios, omnes longo intervallo superavit. Et cum
vocem audivisse evangelicam, qua: eos quidem qui alii post duorumdierum spatium vescerentur, ipse

flent cllugont heatospronuntiat, miscros autem vo tolam hebdomadam permanebat jejunus, sef;re fe-
cat eos qui rident, et oos nominat felices qui sunt ^ rentibus prffisidibus, et cura co contendentibus, et
mundo corde prosditi, ct alia qua; sunt hisconnexa ordinis pcrtubationem eam rem vocsntibus, iis ta-
[Math. v). Heinde cx iis qui aderant interrogasse raen quK dicebantur non persuadentibus, neo ani-
quempiam quidnam fecerit aliquis uthorum unum- mi alacritatcra rcfrenare valentibus.
quodqueconsoquatur?eumautemillivitamretulisse Audiviauteraillumipsum narrsntem qui nuncrsl
solitariam, et summam illam ostondissc philoso- hujus gregis praefectus, quod cum aliquando funem
phiam. contoxtum ex palmis (est autera is aspcrrimus)
Cum ergo vcrbi divini hajc suscepissol semina, ot sumpsisset, et manibus astrinxissct.eo lumbos suc-
profundis animaisulcisea pulchre occuluisset, dice- cinxit, non apponens extrinsecus, sed ipsipelliap-
bat se ivisse in proximam a;dem sanctorum marty- plicans ; et tam arcte compressit, ut tota illa pars
rura , in ea aulem et gcnua et frontem in solo defi- cui fuerat impositus, circumcirca exulceraretur.
xisse, eteum rogassequi vultomneshomincssalvos Poslquam autem plus quam decem dies hoc modo
facere (/ Tlm. ii), ut oum dcducat ad viam perfe- transegisset.etulcusquodincrudescebatgutlassan-
ctam pietatis etvera? religionis. Cumautemhoc mo- guiniseraitteret,rogavitquidam quihocvideratquK-
dodiuossetraoratuSjdulcemquidemsomnumquem- namesset causa sanguinis. Cum is autem dicerot
dara sibi obrepsisse, tale autem vidissc somnium D nihil csse quod ei afferretmolesliam.ejus socius per
Mihi, inquit, videbarfoderefundaraenla; deindeau- vimetmanum immisit, et causam didicit, et eam
direaliqucmastanlora, quod me oporteatfossamfa- pra;fecto renuntiavit. Mox ergo increpans, et rogans
ccro profundiorem. Curaitaquo adjecissem ut jussit et rei crudolitatem reprehendons, vix illi solvit vin-

altitudinera, rursus tentabamquiescere;sedmequo- culura, sed ncc sic persuasit ut illi ulccri ullam ad-

que rursus jubebat fodere, et non cessare a labore. hiberet medicinam.Porroautem cumeum viderent
Ciiin aulem hoc mihi tcr et quater praecepisset fa- facere alia ejusmodi, jusserunt ut ab illa palaistra
cere, tandem dixit eamsufficcre altitodinem,et jus- recederet, ne iis qui erant corpore imbecilliori, ea
sit asdificare doinceps nullo labore, upote quod cum quae essent supra vires ccmulari conantibus, dainni
cessasset labor, futura quoque csset asuificatio citra causa fieret.
laborem. Huic prasdiclioni res ferunt testimonium. Egressus ergocum venisset ad montisloca magis
Ea enim qnee fiunt humanam naturam excedunt. quemdam sine aqua lacum non valde
solitaria, ct
Cumillincsurresisset, adpropinquorum quorum- profundum invenissct, in eum seipsum demisit, et
^ Male impressum ante, navigasset.
101 PHILOTHEUS, SIVE TUEOPHILES. 102

in eo Deo offerebat hymnodiarn. Poonitentia autcm A. vires, cogebatur jacerc scmimortuus. Postquam
ducti illius palaestrse prasfccti, duos quosdam emi- autem stetit in colurana, noninduccbat quidemin
serunt, permittcntes ut eum quaererent et duce- animum utdescenderet, sed alia ratione exoogilavit
rent. Gum itaquo ii montem circuissont, rogarunt utstaret.Naracum trabem quamdam cnlumna; alli--

quosdam qui illic pascebant pecora an vidissent gasset,etseipsum rursus funibus trubi adapt;isset,sio
aliquem tali colore prapdilum, et sic vcstilum. quadragintadiesporpetuostranscgit.PosthKcautem
Ubi autem lacura pastores ostenderunt, valde qui- cum major<;m deinceps a superis gratiam aecepis-
dem statimexclamaverunt, fune autem allato, eum set, ne hoc quidera opus habuitauxilio sed stetit :

cummagno labore extraserunt nonest enima;que ; quadraginta dies, cibum quidem non sumens, sed
facilis ascensus atque desoensus. alcritate animi et divina gratia connrmatus.

Cum itaque parvo

tempore apud illos esset mora- Cumhos ergo tres perpeluos,ut dixi annos in illa

lus,venitinvicuraTelanessum,subjectumcacumini transegisset domuncula, ab hcetantopere sormoni-

montis in quo nune degit. In eo cum parvam in- busjactatum etcelebratum venit cacuraen ; etcum
venissetdoraunculam,tre3annostransegit inclusus. septumcircumcircafieri mandasset, ferream autem
Cum autem contenderet virtutis augcre divilias, catenam viginti cubitorum coraparasset, ct pjus
desideravit similiter ac divini homines Moyscs et „ unumqiiidominitiumcuidam petrwmaxirafeappen-
Elias, jejunus permanere quadraginta diebus ; et disset, alterum autem dextero pedi adaptasset, ut
admirabili Basso conatur persuadere, quituncmul- nec quidem, abiretextra eoslimites, in eo
si vellet

tos obiit vicos, ct qui pra;esset iis qui erant in pa- degit, ccclum assidue visione apprehendens.et utoa

gis sacerdotibus, ut nihil quidem intus relinqunt, quEsunt supra coelos conteraplaretur sibi vira affe-
luto autem ostium obraat. Cum is autem rei refer- rens mentis enim volatum non impediebat ferri
;

rct difncultatera, et moneret ne violentam mortem vincuhim. Postquam autem Meletius (69) illo admi-
existimaretesse virtutem, estenim id crimen et ma- rabilis, cui tunc mandata crat cura episcopatus
xiraum et primum Altu, inquit, o Pater, ropone
: regionis Antiochenffl civitatis, vir cordatus, et pru-
mihi dccem pancs, et hydriam aqun?, et si videro denlia elarus,et ingenii solertia ornatus,supervaca-
corpus egere alimento, ero eorum particcps. Fac- neura dixit esse ferrum, cura sufficiatmens ad cor-
tum est ut jussit; et illa quidem fuerunt reposita, pori imponenda quidem, et
rationis vincula,cessit
ostium autem luto est obductum. Finitis autem ejus paruit suasioni. Cum fabrum ac-
autera a;ris

diebus, venit quidem ille adrairandus et homo Dei ccrsiri jussisset, prscepil solvi vinculum. Cum au-

Bassus : amoto autem luto, ostium ingressus, inve- tora tibiae quoque adaptata esset pellis, ne corpus

nitquiileni panum numerum ;invenit autemurnam la;dcretur a ferro, ct oporteret eam (fuerat enim
quoque aqua plenam, ipsura aulem jacentem, nec C consuta) disirumpi, dixerunt so vidisisc plus quam
spirantem, et necloqui nec moveri potentera. Spon- viginti maximos cimices, in eo tanquam in caver-
gia ergo petita, cum os ea humeclassct etcluisset, na delitescentes et hoc se dicebat vidisse admi-
;

ei ohtulit divinarum Sacramentorum symbola et : randus Meletius. Ego autcm hujus memini, hinc
sic pcr ha;c confirmatus, surrexit, et modicum ci- quoque ostendcns magnara viri tolerantiam nam ;

bi sumpsit, lactugas, et intybum, et his similia eum posset pellem manu comprimere, et omnes fa-
paulatim mandens, et ad ventriculum transmittens. cilc interimere, molestos morsus toleranter passus

Obstupefactus itaque magnus ille Bassus, venit est, in parvis so lubenter ad majora exeroens.

ail suumgregem,raagnum hocnarrans miraculum. Cum ergo pervolaret famain omnes regiones,con-
Habebat enim plus quam ducentos sodalescum nec currebant omnes, non solum vicini, scd qui etiam
eis jumentum habero nec molam permisisset, ne- multorumdicrum ilinereaberant aliiquidempara-;

que aurum ab aliquo oblatum accipcre, neque ali- lyticos affcrentes^alii veroa;grissanitatempetentes,
quem extra fores egredi, aut aliquid ex nesessariis autem ut patres
alii (ierentroj.;antes, etquodanatura
empturum, aut aliquem ex suis notisvisurum ;sed non acceperant, ab illo volebant accipere ; cumque
intus agere, et quod a divina gratia mittebatur ali- acciperent, et qUcC postulabant impctrarent, lasti
mentum acciperc. Ilanciegem in hcidicrnura usque D quidem redibant qua;autem erantoonsecutibenefi-
diem servant sodales, el quamvis creverit eorum cia proedicantes, longeplureseadem petituroserait-
numerus, mar.dataqua; eis data sunt non transi- tebant. Sic autem oranibus undiqueadvenientibus,
lierunt.Ego autcra ad magnumtransiboSimeonem. et per tolam viam instar fluminis affluentibus, vi-
Ab illo ergo tempore usque in bodiernum diem dere cst pelagus horainura in illo lococonstitulum,
(jam autem prieterieruntviginti et octo annijmanet qnod fluvios undequaque excipit. Non sohira enim
jejenusquadragintadies.Tempusautcm etassuefac- confluunt qui nostram habitant regionem, sed et
tio raultumdetraxit de labore, solebatenim prirais Is inaelitae et Persa;,etArraenii quisunteissubjecti,
dicbusstareet Deum laudare; deinde cum propter et Ibere3,et Homeritm, etqui illis sunt interiores.
inediam nonposset amplius eorpus pati stationem, Venerunt aulem multi quoque qui habitant extre-
deinceps sedere et divinum peragereofficium, pos- ma Occidentis, Hispani, inquani, et Britanni, et
tremis autem 850 diebusctiam accumbere. Nam Galli, qui quod [est intcrmcdium occupant. De
cum paulatim consumerentur et exstinguercntur Italia enim supervacaneum est dicere; aiuntenim
103 DE VITIS PATRUM LIBER IX. lOi

Roms, qusG esl longe maxima, eura fuisse adeo A itaetiamsummus Rexuniyersorum,veluti quasdam
omniumsermone celebratum,ut in officinorum om- figurasac characteres, hac nova et multiplicia vi-
nibus veslibuiis et portii;ibus ci parv.is posuerunt vendi instituta, pieteti veraique religioni adjiciens,
imaginps (79), hinc sibi praesidium et tutelam pa- uon solum fidoi alumnoruoi, sed eorum qui labo-
rantes. rant morboincredulitalis,ad laudandumlinguasex-
Cum ergo vcnirent inumerabilcs (conabantur citat. Etquod ita se habeat, non solum, verba tes-
autem omnes contrectare, et ex pellicis illis vesti- tantur, sed etiam res ipsa; claraant. Ismaelitarum
bi.isaliquamperciperebenodiclionem),primuni qui- cnim milliainumerabilia.quae impietatis serviebant
dem absurdum et aiienum existinians tam insi- caligini,illa in columiia illuminavit statio. Nam ve-
gnem sibihaberi honorem, deinde etiam rcm a;gre luti super candelabrum aliquod posita ha3c Incer-
ferens, ut nimis laboriosam, machinalus estillam nalucidissima,solisinstaremisit circuraquaque ra-
in columnastationem :primumqaidemjubens a;di- diosjotest, utdixi, videreIberosvenientes,etPersas,
licari sex cubitorum, deinde duodecim, postea au- etArmenios, etdivinum baptismura acoipientes.Is-
lom viginti duorum, nunc autem sox et triginta '. maelitK autera turmatim venientes, duccnti simul
Cupit enim in ccElum evolare, et ab hac lerrena li- et trecenti et nonnunquam etiam mille ; errorem
berari conversatione. quidem patrium negant cum clamore qua3 autem :

Ego autem nec absque divino consilio existimo illi coluerant simulacra,ante magnumillud lumen

hanc factam fuisse stationem. Quamobrem eos hor- conterentes, et Veneris Orgiis renuntianles (abalto
torquireprehendendistudiodelectantur,utlinguam enim repetilis temporibus acceperant cultum hujus
suam refrenent,et non temereeam ferripermitlant, dasmonis)divina percipiunt sacramenta ; leges acci-
sed potius considercntquod saspe taliamachinatus pientes adivina illa lingua, et patrios rilus valere
est Dominusuteis prodesset qui sunt socordiores. jubentes, asinorumque agrestium el camelorura
Etenim jussit Isaiamambulare nudum etnudispc- esum abnegantes. Eosque ego et vidi etaudivi et pa-

dil)Us(/.Tni. xx); Jeremiam lumbis cingulumcircun;!- triam impietatem abneganles,et doctrinae ovangcli-
ponere, et sic incredulis offerre prophetium {Jercm CK assentientef
xiii), et aliquando etiam lignea collaria el forrum Semel autem maximum adii periculura ipse ;

coUo imponcre [Jercm. xxvii); Quinetiam Oseequo- enim eis dixit ut ad me accederent, et sacerdota-
que uxorem accipere fornicariam, et rursus amare lem accipcreot benedictionera, dicens fore ut ma-
mulierem fornicariam et adalteram [Osee i) et gnum hincfructura percipcrent.Cumilli autera pau-
:

Ezechieli sUjjcr dexterum latus cubarequadraginta lo magis barbarice concurrissent, alii quidem anle
dies, et super sinislrum oentura et quinquaginta
uaginta
^ trahebant, alii vero pone,aliiautemexobliquo:
pone,alii qui
(EscfAiv), et rursummurum perfodere, et fugien- ^ autera aliisaberantlongius.ir: rruentes,etmanus pro-
temcxire,etsibidescriberecaptivitatem (£xec/t.xii); tendentcs,aliiquidembarbamvelIebanl,aliiveroves-
quinetiam ensem aliquando acuere.eteocaputrade- tesapprehendebant;et a vehemcntioriillorura adilu
re, et in quatuor partes capillos dividere, et alios fuissemsuffocatus.nisi ille olamorera edens,omnes
quidem huic, alios vero illi distribuere( £j(^c/t v),ne dispersissset. Talem,quie a dicacibusirridetur ho-
omniarecenseam. Unumquodqueautcmhoruinjus- minibus,colurana effudit utilitatem,et tanturaemi-
sit fieriRector univeraorum,eos qui sermonis non pa- sit radium Dei cognitionia in raentes barbarorum.
rebant, nec utprophetiasaudirentin animumindu-
Scio ctiam aliud ab eo fuisse factum ejusmodi
cebant,admirahilitatospectaculicolligenset ut divl-
Obsecrabat una tribus divinum horainem,ut depre-
na S5 1 responsaaudirent,cfficiens. Quis enim non
cationem quamdam et henedictioncmeraitterct sua2
obstupuit,cum vidoretdivinurahominemnudum in-
tribus praefecto alia autcm quffi aderat tribus con-
gredicntera (71)? Quisautem non desideravit scire
:

tradicebat,dicensnon oportereilli emitti benedictio-

causam curhoc fleret? Quis autem non est perconta-
nera, sedei qui pr»est suae tribui illum enim esse
tuscurfornicariamprophetasecumhabitarepatcrc- ;

injustissimum.huncveroalienum ab injustitia.Cum
lur.
auteminter eos magna fuissetcontentio,etbarbarica
Quomodo ergo universorum Deus jussit illorura [)

decertatio, tandem in se invicem irruerunt. Ego

unumquodquo fieri, curam gerenseorura qui ignave
et30Corditervivebant;itaetiumhoc novuin etad mi-
rabile procuravitspectaculum, reinovitateet
rabilitate omnes trahens ad speclandum.et
ut advenientibus credibilis exhiberetur adraonitio.
Novitas cnimspectaculi estpignussufficiens doctri-
na: : et qui venitad spectaculuni,cumre3divinasdo-
tusfueritrecedit.Et quemadraodumiiquibusobligit
ut essent regos horainura, post aliquam temporis
conversionem mutant imagines nummorum ali-
autem prolixausus oratione, suadebam utquiesce-
admi- rcnt utpote quod vir divinus sufficeret ad dandam
;
et huic et illi benedictionem. Sed hi quoque dice-
efficiens
bant non oportere illura hanc assequi, et illi ea
alterum privare conabantur. Cum eis autera de-
super essct minatus, eos canes vocassel, vix se-
davit contentionem. Ha»c autem dixi, valens os-
tendere quanta esseteorum animi fidcs. Non enim
sio inter se insaniissenf, nisi
divini viri benedic-
;

quando quidem leonurn exprimentes imagines, ali tionem credidissent maximara habere virtutem.
quando autemstellarum, etaliquando angelorum, Vide autera aliud quuque miraculum quod fuit
novochaactere tentantes aurum reddere pretiosius: valde celebratum. Quidara enim ingressus ( erat
' Cedrenus heec habet verbo tenus, anno 52 Theodosii.
105 PHILOTHEUS, siVE THEOPHILES. 106

autem his quoque Saracenorum unius tribua praefe- A tuni allaturam cum divina clementia mox sequatur
clus)supplexpetebatadivinocapiteut cuidam opem supplicium. Cum autem triginta diespraeteriissenl,
ferret, cui in via eranl paralysi soluta membra cor- innumerabilis quidem supra stetit multitudo, ut
poris. Dicebat autem euni morbum ei accidisse in etiam radlum dissecarent, et umbra offunderenl ;

Callinico (est autom in castillum maximum). Cum idque omnes plane et perfecte solum au-
vidimus :

is ilaque fuissetallatus in medium, effecit ut nega- tem dedit damnum besliarum pascuis, cibum au-
ret impietatem majorem. Ubi autem lubenter obe- tem liominum nuUa ex parte Isesit.
diit, et quod jussus fuerat implevit rogavit an cre- Jam vero mihi quoque qui ad aliquo oppugnabar,
deret Patri, et unigenito Filio, et sanclo Spiritui. significavit ante quindecim dies futurum bclli finem:

Cum is autem se confessus esset credere His, in- ; et prKdictionis (72) veritatein didici experieritia.
quit,credens appellationibus, surge. Postquam au- Quin etiam ei aliquando visae sunt duK virgae
tem surrexit, jussit ut tribus prKfectum suis ferret quse ferebantur quidem de terram autem
coelis, in
humeris usque ad ipsum tabernaculum (habuit au- Orientalem cadebant et Occidenialem. Hanc autem
tem corpus maximum), et ille quidem eo accepto, PersicfBetScythicBegenli.s in imperium Romanorum
statim Qui auteni aderant, ad Dei l.nudes lin-
abiit. insurrectionem signiflcavit vir divinus, et iis qui
guas moverunt. IIoc autem jussit, Dominum imi- g adcrant effatusest visionera ;multisque lacrymis et
tans, qui jussit paralytico ferre lectum {Malth. ix). precibus assiduis repressit plagas quarum intertta-
Dei imitationera nemo vocet tyrannidem.Est enim orbem
baiitur minae in terrae. (iens quidem certe
vox ejus Qui credit in me, opera qus ego facio
: Persarum jam armata, et parata ad Romanos inva-
ille quoque faciet, et majora bis faciet [Joan. xiv). dendos, eis divina adversanle voluniate.a coepto esl
Elenim hujus 85? promissi eventum vidimus. Nam retardata, et intrinsecus in malis propriis occupata.
cum umbra Domini unquam fecerit miraculum, Cum autem soiam plurima alia ejusmodi, ea
magni Petri umbra et mortera fregit, et inorbos praetermittam, orationis vitans prolixitatcm sufli- :

exegit, et fugavit dasmones. Sed Dominus et haec ciunt haec quidem certead ostendendam spiritalena
per suos servos fecit miracula etnuncquoque si-
; ejus raentis comtemplationeiu.
militer ejus utens appellatione, divinus Siraeones Ejus quoque fuitinagna fama apud regem Persa-
innumerabilia eflicit miracula. rum : ut enim narrarunt legatiqui ad ipsum vene-
Accidit enim ul aliud quoque fieret rairaculum, runt,diligenter sciscitabatur quaenam essetejus vi-
priore minime inferius. Ex iis enira qui in nomen ta, et quffinam miracula. Dicunt autem ejus quoque
salutare DominiChristicrediderant,qutedamIsmae- conjugem, oleum dignatum ejus bene-
et petiisse
ita non obscuro loco natus, Deo votura feceral, hoc tanquam donum maximum accepisse
dictione, et
divino viro teste. Pollicitus autem erat, futurum ut Quin etiam omnes regis asseclcB et a fama commo-
se deinceps perpetuoabstinerct ab esu cujusvis ani- ti, et multas in eura a magis adornatas accipientes
mati.Hoc promissum nescio quomodo quodam tem- calumnias, diligenter rogabant ; et cum intellexis-
poretransgressus,occisam avem aususestcomedere. sent, virum divinum nominabant. Cffitera vero tur-
Cum Deus autem per increpationcm eum ad conver- ba.et ad muliones accedenteset ad famuloset mi-
sionera voluissel deducere, etsuum famulum hono- lites, et pecuniam offerebant et rogabant ut essent

rare, qui fuerat testis promissi quod is fuerat trans- participes olei benedictionis.
gressus, mutata est in lapidis naturam caro avis, Israaelitarum autem regina cum esset sterilis, et
adeo ut nec si vellet quidem deincepseo vesci pos- cuperet filios, primum quidem misso aliquo exiis
set. Quomodo enim potuisset,cum lapiduisset quod qui valebant dignitate et auctoritate, obsecravit ul
ad cibum sumptum fuerat corpus ? Hoc admirando matcr fierct. Postquam autem assecuta est petitio-
in incredibili spectaculo obstupefactusbarbarug,ad nem, et peperit ut cupiit, aceepto rege qui natus
sanctum venit quam cclerrime, quod eral occultura fuerat, profecta est ad divinum senem etquoniam ;

peccatuminlucem proferens,et suam transgressio- non licebat mulieribus ad eum accedere, ad eum
nera omnibus enuntians.et delicti a Dco petens ve- misso infante, rogavit ut consequeretur ejus bene-
niam,etsanctiauxiliuminvocans,utomn(potentibus D diclionem: Tuus enim, inquit, est hic actus (73).
suis precibus ipsum. peccati vinculum exsolveret. Ego enim obtuli cum lacrymis semen orationis tu ;

Multi autem id videre miraculum, qui avi partem ex autem semen cfTccisti nanipulum, cum divinse
osse et lapide constantem viderunt in ejus peclore. gratiae imbrcm altraxisses per deprecationem.

Non solum autem fui spectator miraculorum,sed Sed quousque conor metiri alltudinem maris At-
etiam auditor eorum quffi praedicta sunt fulura. Et- lantici (74) ?Nam sicut eam non possunl homines
enim eam quae fuit siccitatem, ct magnom illius an- dimetiri, ita narrationem exsuperant quse ab illo
ni slerilitatem,et eam quaa consecutaest simul fa- fiunl quotidie. Ego autem ejus ante ha;c omnia ad-
memet pestem, duobus annis ante prtedixit, dicens miror tolerantiam noctu enim el interdiuita slat,
;

se praevidissc virgam qua; infligitur huminibus, et ut videatur ab omnibus. Ablatis enim foribus, et
flagella quas per eam intentantur. Porro autem alias non miuima parte ambitus dissoluta, proponilur
quoquesignificavilirruptioncmejusquibruchusseu omnibus speclacuiuin novum et admirabile nunc :

eruca dicitur, et eam non esse magnum detrimen- 853 quidem stans longotempore, nunc autem fre-
Patrol. LXXIV. 4
107 DB VIT19 PATRUM LIBER IX. 108

quenter se incurvans,et Deo oflerensadorationem. A modi,fiunt posthoram nonam. Totam enimnoctera

Jam vero multi quoque ex astantibus enumerant etdiem usque ad nonam orat perpetuo.Post nonam
has adorationes.Semelautemquidam exiis qui me- autem,primum quidem divinam doctrinamexhibet
cum erant, cum enumerasset mille et ducentas et prffisentibus;deinde,auditauniuscujusquepelitione,
quadraginta quatuor, deinde lapsus esset destitit cum aliquas feceri t curationes, componit lites eorum
numerare. Scmper autem se inclinans, prope digi- inter quos estcontroversia. Circaoccasumauteraso-
tospedumfrontem admovet.Nam cum ventersemel lis deinceps incipit convenireDominura.Sed quam-
in hebdomada alimentum accipiat, idque exiguum, omnia faciat, nec sanc-
vis in his versetur, ct ha:c
quantumestdivinorumsacramentorumparticipatio, tarum ecclesiarum curam abjicit et providentiam,
dorso concedit ut facile inflectatur. Aiunt autom ei aliquando quidem pugnanscum impietategentium,
ex statione in altero pede onatum esse ulcus chi- aliquandoautemfrangensJudaeorumaudaciam(77),
ronium, et iilinc assidue plurimam excerni saniera. aliquando quidem fundensacproQigansturmasha-
Sed nihil quod ei acoidit, reprimit philosopbiam ;
reticorum,etaliquando autem dehisscribensadim-
sed fert forti et generoso animo voluntaria, et in- peratorem,aliquandoautemprffisidesacmagistratus
voluntaria, alacritate animiethajc et illasuperans. ad divinum zelum oxcitans,aliquando autem ipsis

Hoc autem ulcus coactus quoque est aliquand g quoque ecclesiarum pastoribus majorem gregis

alicui ostendere (7.5). Dicam autom causam. Venit

curam gerere praecipiens.
Hfco autem sum persecutus, ex gutta conatus *
ab Arabena quidam vir bonus. elhonoratusGhristi
ninisterio. Is cum ad illud pervenisset cacumen :
ostendere pluviam (78), etiis qui ha;c scripta lege- i

Dic mihi, inquit, per ipsam verilatem, quae homi- rint, tanquam gustandam praebere mellis
indice i

num genus ad se convertit, esne homo, an natura dulcedinem. Quoj autem decantantur ac celebrantur ]

incorporea? Cum autem qui aderant aegre ferrent abomnibus.easuntiis longeplura.Sed non sum om- ,

interrogationcm, omnes quidem jussit taoere ad ;

nia scribere pollicitus, sed paucis ejus vitaj instituti ,

illum autem disit:Curhanc mihi proposuisti inter- ostendere forraam et characterem. Conscribent au- j

Gum autem dixisset Quoniam omnes tem, ut est consentaneum, alii quoquc his longe
rogationem ? :

te neque comedere, neo dormi- plura.

vulgo jactare audio,
re; utrumque autem est hominum proprium,nemo
Cum post haec autem diu vixisset (79), et multis
miraculis ct laboribus, ardoreque solis et hiberna'
enim qui hac sit natura prEeditus vixerit absque
alimento et somno. Ille autem jussil quidem sca- vehementibus ventorum insultibus, et hu-
glacie, et

las admoveri columna;, illum autem ascendere et :

mana; naturas imbecillitate, solus ex omnibus qui
primum quidemmanus aspicere.deinde intra pelli- p unquam fuerunt mansisset inexpugnabilis, post-
ceum illuni amictum manum mittere.ct vidcre non quam eum deinceps oportuit esse cum Christo, et i

solum pedes, sed etiam ulcus illud gravissimum. immensorum certaminum coronas accipere, quod
Cum autem homo vidisset, et admiratus esset ulce- homo qiiidem esset, raorte confirmuvit iis qui non
ris magnitudinera, et es eo didicisset quomodo su-
credebant: mansit autem etiam post mortem im-

nutrimentum, quidem descendit, ad me mobilis et in ca?lum quidem anima pervenerat,

mat illinc ;

autem veniens narravit omnia. corpus autem ne sic quidem cadere sustiuuit ; sed
85-1 rectum stetit in loco certaminum, tanquam
In festis autem publicis aliam quoque ostendit to-
invictus alhleta, nuUa parte membrorum volens
lerantiam. Nam post occasum solis, donec is rur-
terram tangere. Sie Christi athletis manet etiara
sus venerit ad horizontem occidenlalem, manibus
post mortem cum eis sim-il versans vicloria.
in coelum extensis stat tota nocte (76), neo a som-
Variorumcertem.orborumcurationes,etmiracula,
no delinitus, nec a labore superalus. In tantis au-
et divinarum virtus operationum,sicut quando erat
tera laboribus, tantaque rerum gestarum magnitu-
superstes,itanunc quoque fiunt,nonst)lum apud lo-
dine el miraculorum multiludine, et tantamorum
culos sanclarnm reliquuarum,sed etiam apud sum-
modestia ac raoderatione praeditus, ac si sit digni-
tate postremus omnium hominum. Praeter modes-
mx ejus virtutis et diulurna; decertationis moni-

tiam aulem et facilis ad eum patet aditus, et est

D mentum;magnam,inquam, illam et celebratam co-
j

lumnamhujusjustietlaudibuscelebrandiSimeonis
alTabilis et suavis et respondel unicuiqueeorum qui
;

Cujus sanctis intercessionibus cupio ut ego adju-

loquuntur, sive sit opifex, sive mendicus, rive rus- j

tus in his sanctis perseverem laboribus: Deumque :|

ticus. A munifico autem et liberali Domino accepit
precor qui est communis ornatus, et est splendof
etiamdonumdoctrinae: etbis quotidie faciens admo-
pietatis et veraj religionis, ut et mea vita corriga-
nitiones, irrigat aures eorum qui audiunt, pulchre
tur, et ad evangelicam vitaj formam dirigatur.
admodura loquens, etdivini spiritus exhibens dis-
ciplinam;et jubens in ccelum suspicereetevolare,et
CAPUT XXVII. J
aterradiscedere,etregnumquod exspectaturvisione
apprehendere, et gehennae minas timere, et tcrrena
BARADATUS (80).

contemnere, et futura exspectare. Licet autem eura Et communis hominumhostis invenit multas vias
quoque viderejudicantem, et rectas et justas feren- vitii,universam humanamnaturamstudenspenitus
tem sententias. Dffic autem et quae sunt hujusmo- perdere ; et pietatis veraequs religionis alumni mul-
109 PHILOTHEUS, SIVE THEOPHILES. 110

tas et diversas excogitavere scalasquibiisin ccelura A pere circa ipsum lalus montis. Sic enira quantum
ascenderetur. Alii quidem per classes decertantcs sibi damnum mens conciliatquae tumet et ardet in-

(sunl autem hi ccetus innumerabiles) iucorruplis solentia. HiEC est in summa ejus philosopbia.

fruuntur coronis, et desideratum ascensum conse. Cui concedatur ut crescendopossit melam cursus
quuntur.Alii autemvitamaraplectentes raonastioam attingere.Estenim communis piorum lfelitia,horuJii
etcum Deo soluraloqui raeditantes,et nuUamcon- qui victoria potiti sunt gloria.Mihi autem detur ut
solationem huraanam participantes,sic victores pu- eorum sufTultus precibus, non sim procul ab hoc
blice renuntiantur.Alii autemin tabernaoulis,el alii rnonte ; sed paulatira conscendara, et me eorum
in tuguriis degentes, Deum laudibus celeiirant Alii conteraplationis voluptate exploam.
vero amplectuntur vitamin antris etspeluncis.Multi CAPUT XXVIII.
autem, ex quibus aliquorum meminimus, non an- THALELfiUS (81).
trura. non labernaoulura.non spelunoam.non tugu- Neque Thalelaei silebo narrationem, est enim ple-
rium habere decreverunt,sed nudo aeri sua corpora num miraculospectaculum.Non solum aiitem alios
mandantes, contrarias qualites tolerant aliquando audivit narrantes,sed etiam ipse vidit admirabile et
quidera surarao gelu concreti,aliquando autem igno prosteropinionemspectaculum.Nam cum vigintista-
radiorum exusti Jam vero eorum quoque rursus est g ^^^^ ^^.^^^1 ^ Gabalis (ea est autem urbs parva etele-
sita diversa.Nam alii quidem stant assidue,alii ve- gans) tumulura quemdam occupasset, in quo erat
ro in sessionem et stationemdiem dividunt; et alii templura dedicatura 855 dajmonibus, el quod ab
quidemseptis quibusdam inolusi,fugiunt multorum iis qui jam erant antiquitus impii.multishonoraba-
congressionem alii vero nullo hnjusmodi utentes
;
tur sacrificiis,parvum quoddam fixit tugurium.Sce-
tegumento, propositi sunt omnibus qui eos volunt leratos autem illos et exscrcrandos perpetuo cole-
contemplari.Unumquodque autcm horura in pr»- bant,ut dicebant,raagnameorum crudelitatem cultu
sentia necesse babui persequicum admirabilis Ba- placare adnitentes. Multis enim perniciem affere-
radativellem vitara conscribere.Is enira excogitavit bant, etiis qui accedebant.et iis qui erant vicini ;

novas rationes exercendoj tolerantiee. nec solum horainibus,sed et asinis, et mulis,et bo-
Nam cura primuraquidem longotempore se in- bus, et ovibus; non oum besliis bellum gerentes,sed
clusisset in domuncula, sola divina fruebatur con- pcr eas quoque horainibus tendentes insidias.
templalione.Illincoura rupem occupasset iraminen- Tuncorgocumeumvidissentadvenisse,perterrere
tem,et parvara quamdam arcam,nec justa quidera quidem conabantur, sed non poterant,cum et eum
syrametria corpori congruentom,ex hgnis conslru- rauniret fides,etpro eo pugnaret gratia. Rabie ila-
xisaet.in ea vitam degebat,deorsura assidue incur- „ que et furore repleti in eas quae lunc illic plantatas
vari coactu
tus. Non habebat enim allitudinem ejus erantaarbores feceruntimpelura;in illo autera turau-
longitudini justa proportione convenientem, Non (0 mult;e erant flcus etolea! qua^florebant.Ex iis di-
erat autem ea compacta asseribus, sed erat aperta cunt plus quam quingenlas
repente fuisse evulsas;
similiter atque cancelli; et eratsimilis fenestris quaj audivique plures vicinos agrestes id narrantes, qui
latiores habent ingressus luminis. Quorcirca nec a olim quidem detinebantur caligine impietatis,per
pluviiE erat impelu libora, recerat tecta a flamma cjus autem doctrinam et rairacula acceperuntlucem
solis sed utraque non minus adraittebat quam alia
:
Dei cognitionis. Ouoniam autera cum hocfecissent
quae sunt sub divo; in hoc autem solo ea superabat, perniciosi et scelerati dsemones, non exterruerunt
quod accederet labor inclusionis. atheletam philosophicB,rursus ineura alias paravero
Cumautemlongumterapushocmodotransegisset, machinas. Noctu enim ulutantes,et lampades oslen-
postea egressus est, cedens precibus divini Theo- tantes, conabantur perlerrefacere, et ejus rationem
doti, cui obtigerat pontifioalis sedes Antiochena. perturbare. Ubi autem risit omnes eorum insultus,
Stat autem assiduemanus in coelum extendens, et eo postea reiicto elTugere.
universorum Deum laudans : totum corpus tunica Is autera cum duas rotas construxi3set,quas duo-
pellicea contegens: circa nasum autem solum et os, rura cubitorum habebant diametrum,asseribus non
modicum ingressum spiritui, ut respiret,
relinquit intersecompactis.sed disjunctiset scparatis,amba3
communera aerera excipiens, quoniam humana na- rotas conjunxit.Deindecura intus sedisset.et cuneis
tura non posset aliter vivere oranera autem eum
: disjunctas illas confixisset tabulas.sub dio
et clavis
laborem au3tinet,cum non sitcorpore valde robusto, rotamappenditjtribus aliisaltis lignisin terram de-
sed valetudinario et multis morbis obnoxio.Fervens fixis.etsuperioribuSi eorum initiis aliis ligniscom-
autem animi alacritas, el divino araore incensa missis, elin eorura raedio duplici illa rota alligata,
cogit ut laboret qui non potest laborare. etsublimeelata.Hujusautem spatiura quidem quod
Jam vero sapientia quoqueet intelligentia orna- estinterius,habetquidemcubitoruraduorum altitu-
tus, optirae et interrogat et respondet, etratiocina- dinem, cubiti vero latiludineni.In eo sedens vel po-
tur nonnunquam melius et potentius iis qui Aristo- tius suspensus.annis jam fuitdecem perpetuis.Cum
telicos legere labyrinthos. Cum sit autera in ipso autem corpus habeat maximum, neque sedens qui-
summo virtutia fa3tigio,non sinit ut arrogantia si- dem polest collum erigere, sed semper sedet incur-
mul efferatur spiritus, oed jubet eum deorsum re- vatus, genibus habens affixam faciem.
 111 DE VITIS PATRUM LIBKR IX. 112

Ad cum cutn venissem, inveni quidem eum ex A. estfeneslra,per quam necessarium 856 alimentum
Evangeliis colligentem utilitatem;eum auteminter- accipiunt ; et cum iis qu<B ad ipsas veniunt collo-
rogavi, cupiens sclre causam illius novi vitie insti- quui^tur mulieribus.Ad eam autem congressioneni
tuti. Ille autem Gra3ca lingua usus, erat enim Gilix delinituni esttempus Pentecosles, alio autem tem-
genere Ego, inquit, multis peocatis obnoxius, et
: pore vitam aniplectuntur quictam :sola autem Ma-
credenssuppliciisquorura min.TB sunt intentat(e,lioc rana loquitur cum advenientibus alteram ; aiitem
vitae genus excogitavi, hoc agens ut casligetur cor- nemo audivit unquam loquentem. Ferrum autera
pus poenis mediocribus, ut eripiar a magr.itudine gestant.el tantum onus ferunt.ut Cyra, cui corpus
earum quse espectantur. Sunt enim illae graviores obtigit imbecillius, ad torram usque incurvetur, et
non solum quantilate.sed etiam ipsa qualitate, sunt corpus minime possit erigere.Habeat autem vela
enim involuntariae. Quod autem ab invito fit, id est maxiuia,ut retro quideratrahantur,et pedes oninino
valdemolestum;quodautemestvoluntarium,etiamsi- contegant, anlerius autem usque ad ipsam zonara
sit laboriosum,minorem affert dolorem;sponte enim demittantur, vultum simul et collum, et pectus,et
suscipitur, sed non labor violentus. Si his ergo,in- nianus occultantia penitus.
quit.parvis molestiis minuero eaqus exspectantur, Eascgosaepe vidi,intrajanuamintromissus;jusse-
hinc magnum lucrum referam.His auditis, ejus in- g runt cnim niihi aperiri,sacerdolii dignitatem hono-
geniisolertiamvaldesumadmiratiis,quodnonsolum rantes.Vidi ergo illud ferri pondus quod nec a viro
jam factasepta transiliebat,sed etiam ex sealiaex- quidem forti el robusto ferri posset; et cum vehe-
cogitabat certamina; etquod nonsolum decertabat, menler rogassem,tuno quidem aufcrre potui: post-
sed eorum etiara causas sciebat,et alios dooebat. quam aulem recessimus, id rursus suis membris
Jam vero multa quoque miracula perejus preces impojuere, collo quidem collare, lumbis autem
lieri dixerunt accola?,non solum hominibus, sed zonam, manibusautem et pedibus ea qua; sunt eis
etiam camelis, et asinis, et multis curationem \.er attributa.noc modo autem vivunt, non quinque so-
eum adipiscentibus. Hincuniversailla gens quaeim- lum|vel decem solistransaoti3annis,sedquadraginta
pietate delinebatur, paternum quidem abnegaviter- duobus.Et cum tanto tempore decertaverint, tan-
rorem,divins autem lucis accepit splendorem. His quam quoe nuper certamina attigerint, delectantur
utens administris, et templum dsmonum diruit,el sudoribus.Visioneenim apprehendcntes sponsi pul-
maximam cedem excitavit victoria insiguibus marty- chritudinem, facile ferunt cursus laborem, et pro-
ribus,iis qui dii falso nominabantur, divos oppo- perant pervenire ad finem certaminis : videntes in
nens mortuos. illostaredileotu m,etostendentemcoronamvictoriae
Ilorum concedatur intercessionibus ut hio cum Ea de oausa el imbris.et nivis, et solis excipientes
eadem victoria certaniinum terminum ocoupet, et C impetum,non cruciatum nec dolorem sentiunt; sed
nos ab his et illo adjuti,simus vehemenles amatores ex iis quje videntur molesta, animi gaudium perci-
certaminum philosophias. piunt.Et divini Moysis aamulatffi jejunium, ter tanto
CAPUTXXIX. tempore inediamsustinuere ;quadraginta enim die-
MARANA ET CYMA (82). bus exigui cibi fuere participcs.Ter quoque divini-
Postquamoptimorumetprsstantissimorum viro- Danielis a cibo abstinenliam sunt a3mulat.e, tres
dierum hebdomadas conficientes, et cibura corpori
rum vitae consoripsi institutum,operaj pretium exi-
suppeditantes.
stimo mulierumquoquememinisse.quaenon minus,
si non etiam amplius, certaverunt. Eae enim sunt Cum autem aliquando desiderassenl salutarium
dignioresquael.iudentur,utquibusquidem obligent Christi passionumsanctaloca contemplari.venerunt

natura imbecil!ior,eamdem autem quam viri osten- .EIiam,oum in via nihil cibi sumpsissent.Sed post-
dant animi alaoritatem.et a prima parente accepio
quam in illam urbera venerunt,et adorationera im-
pleverunt, cibura sumpserunt,et reversa; sunt, rur-
dedecore genus liberavere. Maranae autem et Cyra;
memineroinpriPsentia^qu.Tjtolerantiaecertaminibus sus a jejunis confecto itinere : est autem iter non
pauoiorura quara viginti dierum.
omnes alias vicere.
His patria quidem est Berrhffia.palrite autem ge- Quin etiam cum victoria insignis Tlieclae cupiis-

nus insigne.educaiio autem generi conveniens.Sed, sent videre aedem quK cst in Isauria, ut dileclionis

his omnibuscontemptis,cumexiguum quemdamlo- in Deum Ilammam undequaqueaocenderent,sic pro-

cum ante urbem comprehendissent, et intra eum feot» sunt,et reversK sunt jejuns.Tantum eas divi-
ostium obstruxere.
fuissent, luto et lapidibus(83) nura araatoriura fecit divinoquodam furore debac-

Famulasautemqu.-B cjusdem vit.-e volebant essepar- chari : tanlam divinus amor earum in sponsura
ticipes,exstructo extra ambitum habitaculo, jusse- concitavit insaniam.

runt in illohabitare.Ipsaj autera per juamdam par- Atque esa quidem quae tali vita; instituto femi-
vam fenestram respiciunt ea quts :ib illis flunt, et ninura genus exornavere, ut quae aliisfuerint exem-
eas frequenter exoiiant ad orationem,et aooeadunt plana.coronabuntur aDoraino coronis victricibus.
ad divinum amorera; ips» vero cum neque domum Ego autem proposita qua3 hinc percipitur utilitate,

habeant,nec tugurium, sub dio sua sponte vitam cum decerpsero benedictionem, ad aliam transibo
agunt.Pro janua autem eis quaedam parva exstructa narrationem.
 113 PHILOTHEUS, sivE THEOPHILES. 114
CAPUT XXX. A buentes, hymnis vero linguam consecrantes. Sunt
DOMNINA (84). autem ejusmodi innurnerabilia sapientiae gymnasia
Divini Maronis, cujus prins raeminimiis,
non solurn in nostra regione, sed etiam pertotum '

vilam
aemuiataDomninaadrairabiiis.in horto malernsBdo- Orientem.Iisautera plenaestet Palceslina, et JEgyp-

mus parvum quoddam tugurinm. Ei aulem tu-

fixit
Europa. Ex quo enim
tus, et Asia, et Pontus, et tola

gurium efficit panici stipula. Continuisautem lacry- ChristusDominnshonoravit virginitatem, utqui na-
tus sitexvirginitate,pratavirginitatisnaturagermi-
mis non solum rigat genas, sed ctiam vestimentaex
navit,et hossuaveolentes,etquinonmarcesount,flo-
pilis talibus enim indumontis tegit corpus. Circa
:

gallorura autcm cantumad divinum templum,quod

resolTertCreatori : uon virtuteminmasculoetfemina
non est procnl, vadens cum aliis et ferainis et viris, discerneus,necinduasdiirerentiasdividensphiloso-

universorum Domino offert laudcs. Hoc aulem lacit

phiam ; est enim corporum, sed non ani-
differentia

non solum die incipienle, sed etiamdesinente quo-

morum. In Christo enim Jesu, ut ait divinus Apoa-
;

vis alio ioco locum Deo consecratum magis esse ve-

tolus, non est masculus et femina(Ga/or. iii). Una
autemmulieribusetvirisest fidessuppeditata. Unus
nerandum censens, et docens alios. Ea de causaet
ejus magnam curam gessit, matri persuadons et enimDominus,nnafidos,unumbaptisnia:unusDeus
g et Pateroranium,qui eslsuperonmia,et peromnia,
fralrihus ut lacultates suas in id consumercnl.
et in omnibus nobis (Ephes. iv]. Quin etiam unuin
Habet autem nutrimentum lentem aqua madefa-
ctam. Omneni autem hunc laborera sustinet, cura regnum coeloruin agonotheta proposuitvictoribus,

sit plane exsiccato corpore et semimortuo. Pellis

hoc commune praemium definiens certaminibus.

enim subtilissima, et qu» est instar membranse, est Suntergo, ut virorum etraulierum
dixi, multie et
ossibus tenuibus circumjecta, adipe et carne con- pietatis pala^slraj non apud nos solum, sed etiam in
sumpta alaboribus. Proponiturautem omnibuseam universa Syria, et PaJaastina, et Gilicia, et in ea quse
videre volentibus, et viris et mulieribus, neque vul- estmedia inter duos fluvios. In iEgypto autem di-
tum aspiciens.neque alii vultum spectanduin exhi- cunteliamplusquamquinquemilliavirorum habere
bens amictu quideni penitus contecta, ad
(85), sed monasteria,quioperanturGt interim Dominum lau-
genua autem usque incurvata, valde gracili autein dant hymnisque celebrant nec solum ex operibiis
;

voce et non satis expressa loquens, eteam quoque necessarium alimentum comparant, sed etiam adve-
semper cum lacrymis proferens. Sa;pe enim cum nientibus hospitibus et egentibus opem ferunt.
meam dexterarn suinpsisset, et oculis iniposuisset,
Scd orania narrare non solum ego,sed necomnes
eam dimisit adeo madefactam, ut ex ipsa manu
scriplores potuerint ct ut maximefieri posset, su- ;
distillarent lacryrase.
C pervacaneura id esse existiino, ct honoris cupidita-
Eam ergo, cujus sunt tants opes philosophic-e,
tem quce nihil habeal commodi. [isenim qui volunt
flentem, lamentantem, et ingemiscentem similitcr
aliquampercipereulilitatcm, sufficiunteaquc-ediota
atque eae quae sunt in extreraa paupertate, qusnam
sunt ad prcTbendum id quod desideratur.
pro dijinitate laudaverit oratio ? Vehemens enim
amor in Deum illas parillacrymas, ad divinam in- Ideocnim
et vitaediversorum fecimusraentionem,

flammans contemplationem. etpungens aculeis, et etmulieruinnHrrationesnarrationibusviroruniadje-

urgens ad eum qui est hinc futurus excessum cimus, ut et senes, et juvenes, etmulieres philoso-
Porro autem quamvisin his diu noctuque verse- phicG habeant exemplaria et unusquisque eam
; quc-c

tur,nealiorura quidem generum virtulis curam ab- sibi cordi est vitam expriraens, habeat su<e vit;e

jicit, sed pro viribus quidem curat optimos alhletas, quamdam regulam gnomoneni, qui est situs iu
et

quorum meminimus,Ptquos pra;termisimus. Curat narr.itione et quomodo piclores ad exemplar respi-

autem eos quoque qui ad ipsam veniunt; jubens cientes, et oculos iraitantu r, et nasum, et os, et ge-
85 7quidem babitare apud vici pastorem, ipsa vero nas, et aures, et frontem, et ipsos capitis et barbae
mittens omniaquc-e sunt necessaria. Mafrisenim et pilos, et ad hcec et sessionem et stationera qnin ;

fralrum facultates eisuntpropositcTBad sumptnm fa^ etiam ipsos oculorum intuitus, sive sint lati et ala
ciendum, qu;e peripsum accipiiint benedictioneni. D
" '^''^^' sive severi et truces ;
itaetiam oportet unum-
Quinetiam mihi quoqiie venienti ad illara partem quemque ex iis qui h;ec scripta leguut, volentein vi-

(est aulera nostrae regioni ad Austrum) mittit et pa- tamaliquamimitari, suamad illamquameligit com-
nem, et fructus, cl lentem madcfactam. ponere. Et quomodofabriasseresrubricadirigentes,
Scd quousque prolixa ufor oratione, sludens oni- eo usque id quod est superfluura auferunt, donec
nem cjus narrare virtuteni, cum oporteat aliorum appusita regula, viderintasserem esse «qualem; ita

quoque proforrevitam, qufc imitatKsiint et hanc et
illas, quarum prius meminimus. Miiltaj enira alis
partim quidem vitam amplex.-c sunl snlitariara.par-
tim autcmvivereamaruntcumpluribus,adeout du-
centK etquinquaginta,etplures,etpauciores simnl
vivant, uno cibo vescenles, super solas storoas ('.v
instituto dormientes, et manusqiiidem lanee attri-
eliam euni qui velit vitani aliquaiu imitari, oportet
eain sibi ipsi ponere pro regula, et vitii resecare su-
perflua, et virtutis replere ea qua3 desunl. Ea enim
de causa scriptiouis laborem suscepimus, utilitatis
occasionem proponentes volcntibus.
Rogo niilcm eo9 quisunt lecturi, ut oum ex alio-
rumlaboriliu8absquelaborevoluptatemeapiunt,la-
115 DB VITIS PATRUM LIBER IX. 116

bores suis compensent precibus. Eos quoque obse- ^ dena alienas divitias, sed ipseetiam habeara aliquam
cro quorum vitam consoripsi, ne me despiciant pro- laudis ocoasionem, et facto, et verbo,et cogitatione
cul degentem ab iilorum spiritali chorea ; sed tra- glorifioans Servatoreni universorum ; cum quo Pa-
hant infra jaoentem, et ad virlulis tollant altitudi- tri gloria, cum sancto Spiritu, nunc et semper et
nem, et suo choro conjungant ul non solum lau-
: in si'cula ssculorum. Amen.
ROSWEYDI NOTATIO.
858Adverteprirao,librumhunoduoshabuissein- Vi/am deposuit.] Non recte Laurentius de la
(9)
terpretes,AlhericumLongumSalentinum,etGentia- Jiarre,hoo loco asserit aTheodoreto huic Jaooho ar-
num Hervetum. Vidediotaprolegomenogenerali 14. c;im sepulcralem curatam. Nain hoc alteri Jacobo
Dedi hic Theodoreti Philolbeum ex Hervetiana in- anaohoreta; fecit, ut ipse testatur infrain Philolheo,
pretatione, quia ea in vulgusnotior.etimpressain- oap. 21, uti et Nicephorus, lih. xv, cap. 22, quod
ter Opera ejus, quam etiam Laurentius de la Barrc apud eum ex ratione temporum colligitur (lioet et
Historia? Christianae veterum Patrum, anno 1583 hunc posteriorem Jacobum etiam Nisibenum vocet),
Parisiss edila; inseruit, notis quibusdammargina- nam priorem Jacobum ait vixissetempore Constan-
libus illuatratam. tii, posteriorem tempore Leonis.
Adverte secundo, librum huno in Irespartes di- (10) Julianus Sabas.] Martyrologium Romanum,
vidi posse. Primo agit de patribus ante suam Kta- 14 Januarii « In syria sanoti Juliani Sabee scnio-
:

tem, a cap. i ad 21 secunda de iis qui sua »tale

;
B ris, qui, Valentis imp. tempore, fidem catholicam
vixerunt, acap. 21 ad 29 tertiode feminis iilustri-
; AnliochioB pene collapsam virtute miraculorum ere-
bus, a c. 29 ad finem, id est, duobusultiniis capp. xit. » Non invenio hujus memoriam in Graecorum
(1) Delicias Sybarilicas]. Inlra, oap. 5 ut qui Sy- :
Menologio de hoo Tbeodoretus, lib. iii, Hist., cap.
;

bariticis fruerentur deliciis : be his vlde Adagia.
(2) Jacohus Nisibita.] Deeo Martyrologium Roma-
num 15 Julii, et Menologium Craecorum, 31 Ocio-
bris. De eo quoque in IVIenajis, tum 13 Januarii,
tum 31 Octobris. Meminit eliam hujus Theodoretus,
lib. II Ecol. hist., cap 30, qui et ejusdem mentio-
ncm facit lib. i, cap 7, ubi ait concilio Nicasno in-
terfuisse, et mortuos excitasse. De quomiraculo et
rcliquis remittit ad suum huno Philotlicum. De hoc
ctiam Niccphorus lib.viii,cap. l'i,etlib.ix,cap. 28.
InterfuitetiamconoilioAntiocheno.uthabcturin Ac-
tis sancti Alexandri episcopi Contantinopolitani.
(S) Puellx.] Nicephorus, lib. xv, cap. 22, quod
huicJacoboNisibeno tribuendum erat, alterijuniori
tribuit: quem etiam Nisibenum vocat, dequoinfra
Theodoret., cap. 22. Fors Nicephorus duos Nisibe- C
nos posuit, qnia in Mena^is bis Jacobus Nisibenus
19, ei lib. IV, cap. 25 ; Nicephorus, lib. xi, capite 25.
llunc sanctusChrysostomus encomio celebrat hom.
21, in Epist. Pauli ad Ephesios.
(11) Jacobus Persa.] Monachus in Syria, qui vixit
civ annos, ut hic habetur, distinclus hic a Jacobo
Persa cognoniento interciso, qui martyr fuit, de quo
27 Novemb. in Menologio.
(12) Magnttm gHOjiif .•lVac2!(m.]BcrrhQea;episcopus,
ut hic habelur. Thcodoretus, lib. ix Hist., cap. 25,
strenuum virtutis atliletam nominat. Sozomenus,
lib. VII, cap. 25; Nicephorus, lib. xi, cap. 2a, et
lib. x;i, c.ip. -47.
(13) Duos medimnos coUigcns.] Medimnus, genus
rnensuras aridorum. Vide Onomasticon.
(14) Audivit vocem diccntem.] Mors Juliani aposta-
ta; significatur divinitus Didymo, ct Juliano Babffi;
Niiephorus lib. x, cap. 35. ,

occurrit. Scd idem utrobique est, ut clarura fiet

859 (15) Valens.] De hujus persecutione adver-
Mensea consulenti. Nisi et istojunior etiam Nisibe- sus Ecclesiam Thcodoretus. lib iv Hist., cap. 22,
nus fuerit. Sane ita habctur in Catal. illustr. per- et alii.
sonarum, ad quas Leo iiiip. pro concil. Chalcedo- (IG) Asterio.] InEditis erat /icario, male. Reposui
douensi scripsit. Vidc tomum II Concil. Astcrio, exsensu. Ita etiam Longus.
(4) Jus.iit eum conteri el dispcriji.] Quod in INIenffiis
Nicephorus,!. vui,
(17) Asterium.,qui in sophislica.]
nst, toOtov cruv=Tpn{;£, Raderus nostcr vcrtit, cljudi-
c. 53, meminit Asterii Sophistae.
cem clisit, refcrens toutov aii cr/.aciTjv, non ad XiOov.
(18) Marciamis.] Marlyrolog, Rom., 2Nov. : « Cyri
Sed cuin judox supervixerit, et sententiam mutave- in Syria sancti Marciani confcssoris. » Meuologium
rit, olarum exTheodoretoest,vertenduininMenaiis, Grajcum codem die: Sanoti Patrls noslri Marciani,
i<

cum lapidem conlrivit, scilicct sola exsecrationc, ut

ex urbe Cyro, qui egregie mo-
viri pielale insignis,
prascessit. Kat 0'.zotTTr|V Il£pt;r;v aotv.ijj 'j'''i9'V XP''!''^"
nasticam vitam exegit.» Mena;a, codem die, et 18
jjijvov Qiaaai/Evo;, \\ to Tivi (jiey'''^^ cutou itote y.t-
Jan. De hoc Thoodoretus, lib. iv Hist cap. 26; Ni-
ijjtivw ETtapaaaasvo;, toutov ffjvsTpnJ;; « Judicem :
cephorus, 1. xi, cap. 41.
Persam conspioatusiniquasederespntentias,impre- (19j Agapetus.] Ob merita, Apameorum ponlifcx ;
catione lapidem qui ibi forte jacebat contrivit. )> Theodoretus, lib. v [list., oap. 27.
(5) Deo nutem preccs oljtulit, tanquam pro morliio.] De hoc capiendus Suidas AS'.toi;,
(20) Avitus.] :

llano, opinor, Theodoretushistoriaminsinuat lib. i,
cap. 7 etNicephorus, lih. vni, cap. 14, de mortuo-
;
rum oxcitatione. Similem morluum se simulantis
stropham habet Sozomenus, lili. vii,
eoCassiodorus,lih.ix,c.48;Niocphoru3,lib.,xn,c.4G.
(6) Conslanlinus autcm.] VideEusr bium lihris qua-
tuor de Vita, ct orat. de laudibus Constantini. Nice-
phorus, lib, VIII. cap. 55, scribit ad monumentum
GJusdem var;ae''.ila mirar^uh. Eu;^apiu5auctcr Gcn-
tilis queritur ab eodem Constantino deorum deUi-
bra vcrsa fuisse in monastcria.
Theodoretus, lib. ii, cap.
(7) Rttrsus /vdifirabanl.]
30 ';
Nicepliorus, lib.ix, cap. 27 asserunt Jacobi prc-
cibus et adhortatione moenia rea;difioata.
(8) Nuhcm cyniplium elculirum.) In Mennns, 13 Ja-
nuar., esl j/.vnrwv •/.«! •/.wvomtov vj'.pY). Nicephorus,
lih. IX, cap, 23; Theodoretus, lib. ii Ilist., cap. 30,
ct hic inlra, v. 21, in alio Jacobo juniorc, ubi ha-
D ovofjia •X'jO(ov. "ASito? T'fjv a5XT|TiXT]v /a)v'jb'/;v ETir^^aTO
«Avitus, nomen proprium. Avitus primus tugurium
exercitationibusexercendis(utio eo vitain solitariam
cap.2G etex
;
degens exercerct) aptuincxstruxit. »Omninocx hoc
Theudoroti loco desumptum. In Suidavideturdces-
TrpiTjTO! anleT-/5v. Ita enim Theodoretus.
Jejunia
(21) Mea cansa liodie mtitetur consuetudo.]
quotidiana ex animi pietate susccpta quandoque
hospituni advcutu laudabiliter solvuutur. Cassiu-
nus, lib. v Instit., cap. 24, et oollat. ii, cap. 26.
(22) /lr(i, etc.] Dc haercsibus hujus temporis Epi-
phanius in Panario.
(2.3) Primum Pascha peragere sustinuerat.] De va-
rio olim Paseha et quadregesimam observandi ge-
ncrc Niccphorus, lih. \ii, cap. 33 ct 34.
(24) Euscbius.] De eo Tlicodoretus. lib. iv Ilist.,
cap. 20 Sozomcnus, lib. vi,oap. 3 ; Niocphorus.lib.
:

bet e.vercitum muscarum et culicum. XI, cap. 41. De hoc, opinor, Men«a, 23 Junuarii,
117 PHILOTHEUS, sivE THE0PHILE9. NOTATIO. 118

duobusversibus.Hujus mentioin M6naeis,2Novemb. A. de la Barre] Sozomenus, 1. vi, cap. 34, et Niccpho-

in Vita sancti Marciani.
(25) 7e/eda.jVicus hio etiam oocurrit infra.capite
26, in Simeone Slylit'!.
(26; Gain Deo assidiie colloqui.] Id est, orare.Nam
dum oramus,[)eumalloquimur,cumsacras Scriptu-
raslegimus,Deusnobiscumloquitur;Chrysostoinus,
1. De orando Deum.Vita Barlaam et Josaphat,c.20:
« Per orationem oum Deo colloquitaur.»
(27) Marosas.] De hoc Sozomenus, 1. vi, c- 34 et ; perstringunt.De eo et Theodoretu9,lib.iv Hist.,cap.
Nicephorus, libro xi, cap. 41, quein male Barreus
hic, ad cap. 16, cum Marone confundit.
(28) Publius.] Thodoretus, lib. iv Hist., cap. 26
Nicephorus, lib. xi, cap.41; et Menolog, Grnjcorum,
4 Aprilis: « Commemoratio Publii, et Platonis ab-
balis monasterii StudioB » Nescio an hic nosterPu-
blins sit.
(29) Simeones Priscus.] De hoc Mensa, 26 Janua-
rii, vertit Raderus noster, part. i Viridarii
qui-e
Sanctorum; Theodoretus, 1. iv Hist., cap. 26.
(30) Palladius.] Theodoretus, 1. iv Hist., c. 26
Nicophorus, lib. xi, cap. 41.
(31) Digito ostenUcbat liomicidam .] Sio fures mira-
culo comprehensi. Nicephorus, 1. viii, c. 42.
(32) Aphraates,] Theodoretus, lib. iv Histor., cap.
24; Nicephorus, lib. xi, cap. 25.
(33) Secureper forum ingrederis.] Licet monachis
claustro egredi urgente ecclesia3 incommodo. Vide
Nicephorum,!. xi,cap.25,de Julianoet Aphraate,qui
propter gregem Christi vitam monasticam reliquere
(34) Pctrus eremila.] Theodoretus, lib. iv Hist,,
cap. 26; Nicephorus, 1. xi, oap. 41.
(35) Theodosins eremita. Memoria hujus ost in Mc-
n;eis, 11 Jan., quo et alterius dios nalalis oocurrit,
qui Caenobiarcha dioitur, hic vero Antiochenus. Non
recte hic margini uscripserat Laurentius de laBarre
Nicephorum; ille enim de altero Tlieodosio Goeno-
biarcha agit qiii junior est, et obiit tempore Justi-
niani imp.
p poona puellariim
^
(36) Nunc autcm parva prxdia in sallu efficiens.]
Mencea,£ipi''^?^~'' (jf.zpa^; aoojpa^iv tri vaitri.Longus:
i.Interdum hortulos in rupe pararet.» Certum terraj
spatium estfin(;'n.Vide dicta ad Vitam saneti Anto-
nii, cap. 2, n. 10, et Onomasticon.
(37) Uomanus.] Theodoretus, 1. iv, cap. 26; etNi-
cephorus, 1. xi, cap. 41.
(38) Zcno.]Eio ipse est,cujus in Menmis memoria
10 Febr. De quo etiam Theodoretu*. I. iv Histor.,
cap. 26; et Nicephorus, 1. xi, cap. 41.
(39) Desiderans videre.] Vidit et Sozomenus lib.
VII, cap. 27, annotat Barrceus. Sed alius i!le Zeno
Majumanaj rector ecclesia;.
(40) Vi.risset.] Zenonem annos centum vixisse,
testis oculatus est Sozomenus, ait supra Barreus.
Sed labitur, alius iste, ut dixi, Zeno.
(41) Macedonim Crithopliagus.] Celebris hujus in
McnKis GrBBCorum meinoria, 24Januar,, qua; Lati-
nitatedonatahabesparleiViridarii Sanctorum apud _ ut discimus exMena;is. Cujus eliam mentioinMe-
nostrum Raderum, De eo Theodoretus, lib.v.Hist.. " nffiis, 23 Febr., ocoasione Joannis,qui ejus discipu-
cap. 19; Nicephorus, lib. xii, cap. 43; Damascenus, 1 us fuit.
rus, lib. XI, cap. 41,quibus Mrtmas dicitur.Sed di-
versus ille a Marone.Nam i)/afos«mhichabes capite
4, in Eusebio.
(46) E.V autem quidam vicus.] Theodore-
finitis
tus hic, cap. Rogavit autem ut ineodem quo-
2-4: »
que sepulcro ponoretur;sed nonsiveruntqui corpus
illud sacrum diripuerunt. »
(47) Abraatnes.] Menae, 14 Februarii pesta ejus
26; Nicephorus, lib. xi, cap. 41.
(48) Eusebius.] De hocMenaea, ISFebruarii.Theo-
;
doretus et Nicephorus looo jam citato. De la Barre
hic raargini ascribit, Sozomeeus, lib. vi, c. 33. Sed
ille de Eusefaio agit, qui apud Carras vixit, hic vero
de eo agitur apud Asicham.
(49) Lapidibus ne tuto qiiidem conjunctis.]\d est
xerolithis. Vide ad vilam Simeonis Stylita;, cap. 5,
num. 8.
jj
Hujus menlio in Mena;is exstat
(50) .S(!;n?«a«!(s.]
; 17 Febr.,ubi ortus dioitur ex vico /'ersnren,quod hic
est Capersana, uli et in oisdem Menaeis,23 jHn.,ubi
dioitur cum additamento T|auy^iajTou, Pacijici seu
Quicti, qua; Latine versa habes apud Raderum no-
strum parte i Viridarii Sanctorum. Alium existimo
Salamane^n, qui in Paliestina vixit, §©ftdequoSo-
znmenus. lib. vi, cap, 32, et Nicephorus, lib. xi,
cap. 39. Nec recte horum testimonium hic margini
ascriptum erat a Laurentio de lu Barre.
(51) Maris.] De hoc nihil invenio. Alius est iWnrcs
in Mena;is,27 Martii cum Barachesio et Jona marty-
ribus..Miusetiamepiscopus apudSozomenum ot Ni-
cephorum.
(52) Jacobus.] De hoo Menologium, 26 Nov.; dc
hoc quoque Mena^a, 26 Nov., satis fuse, qua? vortit
Raderus noster parte i Vlridarii Sanctorum.De hoc
etiam Nicephorus, libro xv,cap.22,qui hunc etiam
Nisibenum vocat. Vereor ne labitur, uti labiturin
invcrecundarum, quam ab hocin-
ilictam narrat, cura a seniore Nisibeno inflicta, ut
vidimus supra, cap. 1. Vooari possit Ihjpxtrius,ni
distioguatur a Nisibeno, et ab alio Jacobo eremita,
de quo infra, cap. 25; nam in textu dicitur sub dio
vi.xisse. De iioo quoque Evagrius, lib. ii, c. 9, ubi
Jacobum Syrium vocat, ct ad eum litteras misisso
Lconem imp.affirmat, quod anno 2 Leonis contigis-
se, Christi vero 458, habet Baronius in Annal.
(53) E.vercitum muscarum et culicum.] Supra,
cap. 1, in Jaoobo Nisibeno, nubem cyniphum el cu-
licum.
(54) Polijckronius.] Dc oo infra, cap. 24.
(.55) Ke cclcs homines.] Monachi hypocrilo^ mors
horrenda referlur a Nicephoro, lib xiv, cap. 52.
(56) Thalassius el Limnxus.] Horum memoria
estat in Menieis Grajcorum, 22 Febr., ubioompen-
dio eorum vita pcrcurritur.Totum hoc caput est po-
tissimum do Limno, pauois initio lineis exceptis,

adversus vitup. imag. (57 //c/wnma. ]Longus habetTz7^>in.

(42) Msesinias.] In solis Menaeis hujus mentionem (58) Silentium. A silcntio roligiose servato nolus
invenio, 23 Jan., ubi Ma'j7'.[Jia.; ^ipoi, Mau.^ivnasSy- Joannes, cognomento Silcnliarius, 13 Maii.
nw.quffi! e GrMCO vertit Raderus noster parte i Viri- (b'.))Targalam.]Longas,Targalam.Mend3si Yil-falci.
darii Sanctoriim. Sed 2.! cjusdcm mensis, TipyaXa.
(43) Malchum.] Uujus ctlam meminitTheodoretus, (UO) Lapidihu^.] In Mcno;is est c-npoV.Qoic;, quod
lib, IV Hist,, c. 26, de quo forte Menaia, 23 Nov. versum in Vita Simeonis Stylitae, cap. 5, lib. i de
(45) .ItY/jjeoids.] Menolog. Grajoor., 3 Nov.: « Nu- Vitis P,-itrum, sicco lapide. Et hio, c. 18, lupidibus
lalis sancti AcepsimM, qui sub Theodo;io Magno ticc lulo guidem maceralis. Vide ad Simeonem Sty-
cella se inelusit,in qua sexaginta ann'.s transegit, litam.
neminem videns aul alloquons, sed sibi ipsi et Deo (61) Joannes, Moiises, Antiochus, Antonius.]De his
vacans oumem recreationem sentiebat. Multis vero Mena;a Vrraec, 24 Febr.
editis miraculis in pace quievit » De eo et Menwa {&i) Zebinaset Polychronius, Moy.<ies, Damianus.]
endcm die fusius. Thcodoretus, 1. iv Hist cap.26; , Menrea Gra;., 23 Feb., de his quatunr.
Nicephorus, lib. xi, cap. 41. (63) Qui corpus illud sacrnm dirifuerml ] Supra,
(45) Maro.] De hoc in Menocis GraBcor., 1 i Feb., cap. 16: « Acro autem bellum inler vicinos ortum
qui pogt, cap, 24, dicitur ilfrtruHj. De eo etiam) ait est do corpore. »
il9 DE VITIS PATRUM LIBER X. 120

(64) Et in eum lonumquem diximus, delulerunt.] p^ cerent, scripsit Nicephorus lib. xv, cap. 23. De ho-
Supra, cap. i6:u Ex (Initimis autem quidam vicus rum monasterio in Mena;is, 15 sept.,in Joanne Ga-
populo frei|uentissimus cumtotosimul coactopo- lybila, et 29 Dec, in Actis Marcelli Aecemetarum
pulo advenissut, alios qi-id(^m luditac iugavil; m<i- archimandrita;, apud Metaphrasten,ct in Aetis Da-
xime aulen: expetendum ilhiin rapuil thesaurum." nielis Stylitae, 11 Dccerabris.
(65) Asclepius, el Jacobus eremila.) De tiis nihil (77) Frangens Judxorum ««((ocjam.JUcspicitBd id
invenio. quod habet Epiphanius, lib. Histor., capite 13,ex
i

Simeones Stylitcs.] Vide de hoc notata ad li-

(66)
brum I de Vitis sauctorum Patrum.
(67) F.usebonas el Abiton.] Dc his iion raemini alibi
lcgere.
(68) Heliodorns.] Sozomenus, lib vi, cap. 33 et
34, meminit Heliodori monachi In Syria.
(69) Melcttus.] Hervetus vertit, quasi ille tunc
episcopus Antiochenus fuerit: « Cui tunc mandata
erat cura episcopatusregionis Antiochenfficivitatis»
Longus vertit: Cum vero Meletius, qui tunc An-
«.
tiochenae regioni prasfectus erat.» Sane si hoc intel-
ligatur de famoso illo Meletio episoopo Aatiocheno,
annosumillum fuisseoportuit,quihaeccumSimeone
tractaritjUt supra, libro i, in Vita Simeonis St.ylitae,
obiter attigi.
{10)Pos7ieruntimii()ines.]lhn locus citatur in Sepli-
raa synodo, act. 4.
(71) Nudum iniiredientcm. ] DarrKus existimal
) heodoretum respiceread Simeonem Salum,de quo
Evagrius, lib. IV, cap. 33,qui quod f.unclioa: raerc-
trici panem detulisset.fornicalioniscalumniam siis-
tinuit.Sed labilur; nam Simeon Salus postTheodo-
retum vixit.Respicit vcro Theodoretus ad Isaiara,de
cujus nuditate ante egerat.
G2)l'r;rdirtionis.] Sic altor Simcones Stylita pra;-
dixit de Mauritio plurima; Evagrius, L v, c.21.
(73) 'luus enim est tiic actxis.] tta Euthymius ste-
riles fecundavit; Niccphonis, lib. xiv, cap. 52.
Connr nietiri aUiiwlinem maris Atlanlici.]?:^;
(74)
n Atlanlicum mare cotyla exsorbere. »
(75) Alicui ostendere.] Sic promptam Patrihus ex-
hitiuit obedienliam; Nicephorus, lib- xiv, cap. 51. r
(76) Stat tola nocte.] 'Axoijjtr^Tou!; fuisse monachos
ct insomncs, qui noctem orando et psallendo tradu-
quo Baronius,annc 432. Vide etiam Nicephorum,lib.
xiv, cap. 51.
(78) kx gutta pluviam.] Proverbium huic simile.
txungue lconem Sic, E.vgutla mare scdsum.
(79) Cum post lixc autem diu vi.vissct.] Hsc non
esse Theodoreti monet Barraius, sod ab alio aliquo
addita post mortom Simeonis, qui, cum scriberet
Theodoretus, adbuc vivebut.
(80) ISaradatus.] De hoc Menffia Graecorum, 22
Februarii, Evagrius, lib. ii, cap. 9. Nicephoro,lil'.
XV, cap. 22, dicitur Varadatus.
(81) Thalelxus.] De hoc Menffia,27 Febr.Moschus,
]3 cap. 59, meiuinit Thalctei Gilicis, de quo dubitari
possit an hic idem cum hoc sit, uterqueenira Cilix
et confessor.,putat Raderus..^ssensioneni sustineo.
Sed qui in Mea^is est lOMaii omnino diversus ett,
cum, ille dicatur vixisse temporibus Numeriani, et
martyrio sit alfectus.Alius quoque apud Moschuni,
cap. 91, Thalic!a;us, qui nauta fuit.
(82) Mnrona et Cyra.] Martyroloij. Rom., 3 Aug.:
«'Berrhccnein Syria sanctarum mulierum Maranae et
Cyrai.i. in Menads, 28 Feb.
De iisdem
(83) Lulo lapidibus.] Menffia Ti/jXtjj xal X[8o's.
et
Vidc 1 1, hic, in Vita Simeonis StiliL-e, cap. 5, ubi
contrario huic est iicro lapide, seu ^tjppXiOijj.
(84) Domnina J Menolog. Graecor., 1 Martii. Et
paulo (usius in Meiia;is, eodem die. Verlit ea Rade-
rus noster parte iViridarii Sanctorum.
(85) IScqnc alii vu/lum speclandum e.vhibens.]\\Ao
apud Moschum Eviralum Prati spiritualis, cap.78,
de virgine mortua graviter sepulcri violatorem in-
crepante.qnod eam vestibus nudasset^cujusviventis
extra domesticos nuUus faciem vidcrat.

DE VlTiS PATIIUM
LIBER DECIMUS,
SIVE

PBATUM SPIRITUALE,
AUCTOHR JOAN^E MOSCHO.
INTERPRETE AMBROSIO CAMALDULENSI,

ELOGIUM AUGTORIS'.

86IConscriptusesthicliber I>rali,seu Vit;csanclorum,acvirtu(cpr:i'ililorum DcoqueplaccntiuniPalruin_

qui in ipao conlinentur.reliquaique perulilesanimaenarrationes,acscitedictasacrorum,ju8lorum,Ghristi-
que anianlium Patrum el fratrum,a Joaniie sanclae memoriae presbylero,ct raonacho cognonifinto Moscho;
qui principioquid';m s.-ecu!o lonunliavil iii monuelerio sancli Patri.s uostris Thcodosii,abbatis ct archinian-

" Piuraclogia vidc proleg. generali 12.Hoc nunc

cx Grasco nccedit cx Codioibus Vaticanis et viri clarfa
simi Franc. Olivarii.
121 PROLOGUS. 122

driliBomnium qu« sunt Jorosolymis coGnobiorum sivemonasteriorum.Cumautem in deserto ad sanctum

Jorddnem non exiguo temporeversatusesset cum sanctisPatribusquiillicdegunt, eorumquevirtutes colle-
gisseteashuicOperiinseruit.Cumquehabitaret inNovoquoddiciturmonasterio,quoda sancloetmaguoPatrc
nostro Sabaejusque discipulisconstructumad hoc usque tempus permanet audiens qua tyrannidePeriae
Romaaos oppressissent,occasione csadis Mauritii imperatoris ejusque liberorum,a Novo monasterio sece-
dens perrexit adparles AnliochiaBmagnas atqiie inderursus, cum praevalere gentera viderel.Alexandriam
;

se contulit; et totaqu»circa illam est solitudine psragrata)fuerat enim jama principioimperiiTiberii mis-
sns in .Egyptum ad ininisterium obeundum) et usquo ad 0;isim,proximamque illi solitudinem perveniens,
postquam eosqui illicerant Patresinvisit.atque inderursus audivitsanctaloc-i tuisse occupata.et Romanos
metu correptos, Alexandria relicta.admagnamUomanorum urbem navigio appulit una cum charissimo di-
scipulo suo Sophronio. Dura autera essent in itinere.diversas insulas luslraruat.
Tali verodonalusaDorainogratia fuir vir beatus,ut siquidde vita rebusque gestis virtute insignium vi-
rorum audiisset vel vidiEset,id scriptis mandaret ;
quo faotum est ul et RomfB cum esset,idem consilium
sit e.xsecutus.

802 Cum autem suae ad Deum raigrationis tempus beatus vir prKvidisset.conscripsit hunc lil)rum,non
juxtaordinem eorum quoe audita vel spoctata a se fuerant,sedut pariaerant intcrse.tam qua;audita quam
quse spcctata fuerant, sibi invicera copulata scriptis mandavit.

Cum autem abhis terreslribus secessurus essct tumultibus, atquead tranquillam etquiclam vitam traiis-

iturus, advocatocharissimo suo discipulo.libruinhunc ei tradidit,quosanctoruin Patrum vitceacrcs gestas

Deoacceptacontinenlur eiquemandavit utreliquias suas ne Romaerclinqueret, sedarcaligneainclusas ad

;

raunteraSin:eum traasferre conareturquantum iu cositura csset,utcuin sanctis qui illicsunt Palribusde-

ponerentur.Quod si queraexoriri barbaricura tumultum accideret,quod id fleri prohiberetur, in monasterio
sancti Theodosii, in quo ab initio ssculo uuntium remiserat,ipsas deponi.

Hoc igitur implcre mandatum cura studeret,charissimus discipulus,assumpto secura Joanne cum suis
condiscipulis(erantquippeduodecim numero)magnum Joseph imitatusest,q..i cumfratribus suis Israelem
sumens, ex .Egypto transtulit ad patres suos.quemadmodum ipsi fuerat a genitore mandatnm.
Cum autem ille Ascalonera appulisset,et fieri non posse didicisset,ut ad sanctum mpntem Sina pervcni-
ret,propter lyrannicas incursioneseorum qui vocantur Agareni.assumptis beati Joannisreliquiis,in!tio oc-
tavae indiclionis Jerosolymam venit, et inveuto antistite magni monasterii sancti Patrisnostri Theodosii
Georgio presbytero.postquam illi cuncta renuntiavit qua sibi fuerant a sene praecepta,cum illis tratribus

raonasterii, qui tum. inventi in urbe fuerunt,Pt monachisqui cura ipso degebant.beatum Joannem devexe-
runt,; et sicut jus3erat,in SanctiTheodosii cajineterio deposuit, una cum sanctisPatribus qui iilicjacenti
reliquuraque vita2 suae tempus in eodem coenobio transegit.
Est autem locus coemeterii spelunca,inqua,cura a magis illususessetHerndes jnxtaEvangelii oraculum,
illiinde solventes,cumio patriam redirent.inanserunt.ln hac speluncasanctus Pater nosterTheodosiuscum
religioss vitae certamina confecisset, gratiadonatus estdiiera.onesejiciendi^neque tantumin hac temporana
brevique vita,3ec etiam post obitum illosejicit, ad huncusque diem,ad gloriam et laudemChrisli veri,Dei,
et Salvatoris nostri, cui gloria in sfficula ssculorum. Amen.

PROLOGUS.

Joannes Moschus Dilecto suo in Ghristo SophistaD.

Pratorum faciem verno maxime tempore esse jucundissimara.tili charissime, perspicuum oranibus est
quarascilicetomnigenum (lorumgrata varietasefficit,intuentium in seprovocansaspectura.ac pr<Btereuntes
detinens,ipb03que varie pascens;naraque arridet oculis^ac mulcet olfactum.Hujus vero prati pars rosaruni
rubore vernat,[)ars item albescens liliis,ab aspectu roseo intuentes ad se ficile advocat.AliaSCS item ex
parte violae rutilant,colorcque suo purpnram regis iniitantur. Prorsusque varius ac ditfcrens llorurainnume-
rabiliumBspectusatquofragrantiaundiquegratiampullulat.llujusmodi prajsensquoqueopus arbitrare,san'
cte ac lidelissime lilii Sophroni; quippereperieain covirtutes sanctorum virorum qui temporibus nostris
claruere,acjuxta psalmistassententiain.secus decursus aquarum plantati sunt {fsal. i)Qa\ cum omnes Deo
accepti maxiinegratique fuerint,aliiis tamen aliovirtutis genere magisdecoratur.atque exhacsuavi varie-
tate virtutiim grata venustas amrcnaque fac'es surgit. Ex his florea pulcbcrimns decerpens, coronam
tilii ex iramarcescibill ac pereni prato contcxui, tidnlissime nii,pamque libi ac per te omnibiis offero.

Quamobrem praesens quoqueopus Praturaappellare placuit,propter obiectationem,suaveolentiam et uti-

123 DE VITIS PRATUM LIBEB X. 124

itatem quam cx po legentes capiont.Virtusenim.vitos moruraque honestaseat,ad quam non sola divinarum
roriini medilatio fidespue recta ducit,verum et aliorum conversatio.vitaque virtutibus plenain scriptistra
dita.Quocirci hoc mihi negotium assumpsi confidens in Domino^fili charissime, idque vestrae charitati
persuasum essc cupiens.quia apis in morem.utilia qua;que ac vera proseoutus,sanotorum Patrum recte
facla pro animarum lucro descripsi

CAPUT PaiMUM. A CAPUT III.

Vita sancti senis Joannis, ct de spelunca Sapsas. Vita Cononis preshyleri monasterii Penthucula.
Eratsenexquidamhabitans in monasterio abbaiis Cum monasterium sancti Patris nostri Saba?
in
EustorgiijJoannes nomine,quera sanctus Elias ar- prufectifuissemusadabbatem Athanasium,narravit
chiepiscopusJerosolymorumvoluitprspositum mo" nobis senc'x,dicens: Cum essem in monasterioPen-
nasterii constituere.Ille vero non acquiescebat, di- thucula,presbyter quidam erat ad baptismiministe-
cens: In montem Sina orationis causa pergere volo. riura, Cono nomine, Alexundrinus genere, quem
Archiepiscopus autem cogebat eum,ut prius abbas pro vita} merito Patres jusserant ut baptizaret
postea pergeret quovellet.Cum vero senex
fieret,pt accedentes. Ipse igitur sancto ohrismate ungebat
non acquiesceret,dimisit eum spondentera,se,poEt- et baptizabal oos qui ad hoc veniebant. Quoties
quamreversusesset,snscepturumregiminis curam. ergomuliereminungcret,scandalizabatur,atqueidco
Et ita salutatoarchiopiscopoiterarripuit,ut adSina ex monaslerio abacedere volehat. 8641 Cum autem
montemproncisceretur,assumptosecumetdiscipulo ea cogitatione pulsabalur, assistebat ei sanclus
suo.Transvadatoque Jordane fluvio,cum vix ut;o Is- Joannes Baptista, dicens Tolora, el persevera,
:

pide processissent, ccepit senior rigore det;neri,iic ot ego to ab hoc bello liberabo.Quadam vero die ve-
post paululum invasit eum febris.Cum vero intan- g nit puella ex Perside.ut baptizaretur,quae ita specio-
tumexcresceret ardorfebris,utambularenonpossct, sa erat ac tantee pulchritudinis, ut nonposset pres-
invenorunt spelunoam parvulam, in quam ingressi byter nudam eam sancto oleo inungere (1). Cura sic
sunt ut requiescerent.Cum verofebrisitainvalesce- vero puellaillic mansissetduosdies,audiens hoc ar-
rot,ut se vix movere posset,in ipsa spelunca tres chiepiscopusPetrusobslupuitdo.?enevohementer,vo"
dies commorati sunt.Tunc senexin somnis aspexit luitquoad hocopus delegarediaconissam mulierem ;

quemdam astantem sibi, et dicentem Dic, senex,

: sed id non fecit,ne contra canones fecisse videretur.
quo iro vis? Respondit : In raontem Sina. Dicit oi : Cono vero presbyter, surapta melote sua, recessit,
Ne,qujeso,ne recedas hinc.Cum vero seni id per- dicens Jam non amplius in hoc loco manebo.Cum
:

suiidere nonposset,abscossit.I"obris vcro seniacrius ergoexiisset ad colles,ecce sanctus Joannes Bapti-

infesta eral.Rursusnocte sequenti idemseni astilit sla obvius illi factus cst, et traiiquilla voce affatus
eodem habitu.et ait iQuid senior,afnigi vis ? audi est ilkira, dicens.Revertere ad monasterium luum,
me,et nusquam hincprofisciscaris.Ait senex:Tu illi et hoc te bello lavabo.Abbas vcro Conon ait illi]cum
quisnam es? Respondet is qui apparuerat:Ego sum indignatione:Vere non revertar.Ecce enim jam lo-
Jnanes Baplista ;et idco libi jubeo ut nusquam re- tiespollicitus es mihiistud,ncc fecisti.Tunc sanctus
cedas, nam spelunca ista brevis mrijor est monte ft Joannos eum sedore fecit, amolisque vestimentis
Sina.Quippe in hanc s;epius Dominus noster Jesus, ejus,signaviteum ter signocrucissub umbilico, di-
cum nie visitaret,ingressus cst.Polliccre ergo mihi, xitque ei : Crede mihi.presbyter Conon volebam te
quod hic habitabis,et ego mox tibi sanitatem resti- pro hac pugna mercede donari ; sed quia non via,
tuo.Quod senex audiens,libenter spopondit so in ecce abstuli a te hoc bellum,mercede autem hujus
eadem speluncapermansurum.Etcontinuo sanusef- oporiscarebis.Reversus presbyter in ccenobium,ubi
fectus.perseveravit ibidem toto vitaj suae torapore. baptizareconsueverat, in crastinura uncta puellam
Speluncara vero illam focit ecclcsiara,congregavil- baptizavil,neque penitus animadvertit eam esse na-
quefratres.AppellaturauteralocusilleSapsas. Juxta tura mulierem.Implevitautemet alios annosduode-
illam ud Kievara situs esttorrons Ghoralh,ad quera cim in baptizandi ministerio tanta tranquillitatc
missus est Elias tempore siccitatis,ex adverso Jor- nullum ultra senliret carnis
anirai et corporis, ut
danis. raotum,neque mulierem natura videret.Alquo ita in
CAPUT II. pace consuraiiiatus est.
De Sene, qxii in propriu spelunra pascchat leones. CAPUT IV.
Fuit in eodem loco Sapsa,commorans in spelKO Visio abbalis Leontii.
senex ailiustantaevirtutis^utleonessecum ineadcm Narravit nobis abbas Leontius,cccnobii sancti Pa-
spelunca3uscipRret,a(quecibumcis insuo sinuprie- " tris nostri Theodosii antistes,dicen3: Postquam fu-
beret,adeo divina gratia plenus erat vir Dei. galisunlab infidelibuspersecutionempassimonachi
125 PRATUM SPIRITDALE. 126

propter novum monaslerium, quod dicitur Laura, A. ciam. Erat autem Parasceves dies : Dominica vero
illuc ego profectussum, mansique in eadera Laura. die raane requievit.
Quodam vero die Do minico descendi in ecclesiam ut CAPUT vm.
acciperemsacramysteria.lngressusquevidiAngelum Vila abbatis Myrogenis hydropici.
stantem adde.xtrum altariscornu, et magno pavore Senex quidam eralin eodem monasterio Turrium
correptus, reversus sum in cellujam meam. Et Myrogenes nomine, qui 865 ob nimiam austerita-
venit mihi vox de cceIo, dicens : Ex quo sanctifica- tem vitM hydropicus effectus fuerat. Dicebat autrm
tum est altare istud, ego jugiter illi astare jussus jugiter his senibus, qui ad eum conveniebant visi-
sum '. tandi gratia Orate pro me, Patres, ne interior horao
:

CAPUT V. hydropicus fiat.Ego euimat in hao infirmitate diu-

Relatio abbatis Polychronii de Iribus monachis.
Abbas Polyohronius ejusdem novoe Laurae pre? by-
ter narravit mihi, dicensCum sedercm aliquando
Mus durera, Deum oro.
De hoc abbateMyrogene cum audivisset Jerosoly-
mitanus archiepiscopus Eustochius, voluit ad cimi
:

mitterc quascunque erant necessaria,sed ille nuii-

in monasterio Turrium Jordanis, unum illic ex fra-
quam ab eo quidquam consensit accipere.Hoc au-
tribus animadverti sui ipsius negligentem, et nun
g tem solum illi signilicabat : Ora pro mc, Paler, ut
quam sancts diei dominic» canonem implentem ;
liberer ab a^terno cruciatu.
postmodicnm vero temporis eumdem aspexi cum
CaPUT IX.
oiimi studio et alacritate se exercentem. Tunc ego
De niira cujusdam sanclis Patris charitate.
dixi ei Nunc optime facis, curam tui gerens, frater_
:

In ipso monasterio Turrium, senex quidam orat

Qui ait mihi DominePaler, modo moriturus sum,
:

sanctae nuditatiseteleemosynaevaldestudiosusanui-
et post dies tres mortuus est.
tor.Quadaraergo die venit pauper ad ejuscelhi':»m
Rursus idcm abbas Polychronius narravit mihi,
eleemosynam petens sanex vero, cum non nisi
;
dicens Gum in eodem monasterio Turrium defunc-
:

unum panera haberet, proferens ipsum, dedit pau-

tus esset quispiam fratrum, dixit mihi dispcnsator:
pcri.Tunc dicit ei pauper: Nolo pancm, sed iudu-
Fac charitatem, et veni, ut fratris vasa in locuui Jis-
mentum. Volens autem senior curare illum, appre-
pensationisdeferamus. Cumergo ferrc coopisscmus,
hensa manu ejus, introduxit incellulamsuam. Pau-
aspicio dispcnsatorem flentem, cui dixi Quid :

per autera cum illic nihil omnino invenisset, nisi

quaeso, itaploras, abba ?Quia, inquit ille, hodie fra-
solum quod ille induebat, tanta senis virtute com-
Iris vasa fero,et post duos dies alii portabunt mea.
punctus, solvit sacculum suum,in medio celluloe
Tertiaque die requievit frater sicut prasdixerat,
ille, j-
....m spe n quMCunnuo ^habebat
^ -i
'^ , c.
evacuans, Qixit;Sume
,
„ . . ista,
cuui Dommus eum singulanter constituisset. L _._._.. _,.___ ., .,.,.; _.,.. ^
senior optime, et ego alibi quffiram qua; mihi sunt
CAPUT V[. Decessaria.
Ejusdem relalio. CAPUT X.
Idem enim abbas Polychronius presbyter hoc nar- Vita Barnahx anachoretx.
ravit, quod cum esset in monastorio abbatisCons- Anachoreta quidam erat in speluncis sancti Jorda
tantini antistitis monaslerii sanctaj Mariae Deigeni- nis,Barnabas noraine. Hic die quadam cumdesccn-
tricis, quasNova dicitur, audivit quemdam fratrum derel bibere aquam de Jordano, infixa esl podi ojus
in xenodochio Jerichuntino requievisse, quem cum ex urundine festuca, pormansitque stimuhim pedi
accepissent fratres, ut ferrenl ad monasterium Tur- infixum tenensjugiler,neque passus est uteum ;i:e-

rium, et scpelirent, ex quo iter agcre cum corpore dicus videret ; ilaque coraputruit pes ejus. Coacius
cceperunt, slella supra defuncticaput quasi comes vero est ascendere ad monasterium Turrium, sibi-
itineris apparere non destitit, donec ipsum sepul- que unara celiulam acoipere. Porro pes ejus in dies
luraa traderent. putrcscebal magis. Dioebat autcm his qui ad eum
CAPUTVIL vcniebant, quod quanto magis horao extorior p.ali-
Vita et mors cujusdavi senis, qui recusavit ahbus tur, tanto amplius inlerior viret.
fieriin monasterio Turrium. 1
Postquam. vero ascendit abbas Barnabas exspe-
Alius quidam senex sedebat in eodem monasterio lunca sua ad Turres, cum fr.isset ibi aliquantulum
Tiirrium. Patres igitur ejusdera monasterii ipsum, teraporis, anaehoretaquidam alius abiit adspeliin-
ut magnum ct virtutibus clarum, volueruntsibi con cam ipsiu.«, ingressusque vidit angelum Dei stan-
stituere abbatem. Sene t vero orabat, dicens : Igno- tem super altare quod fecerat senior atque sacra-
meflerepeccatamea
scite mihi, Patres,etperraittite verat. Aitque ad angelum anachoreta Quid hic :

Ego enim talis meriti non sum, utpossimanimarum agis ? Gui angelus ille:Exquo sanctificuta £u:]t
curam gerere negotiura istud magnorura etexcel-
: ista, a Deo ipso n:ihi credita sunt -.
lentium Patrum est, Antonii, Pachomii, sanctique CAPUT .XI.

Theodori. Cum vero fratres illi non acquiescoront, Vita ahbatis Agiodnli.
ipsumque diebus singulis orarent, videns se ab eis Abbas Petrus presbytcr raonasterii sancti pal.ia
nimium urgeri, dixit eis : Permittito mc tribus die- nostri Saboe,narravit nobis de abbate Agiodulo [!! i-

bus orire, et quidquid me Deus facere jusserit, fa- giodulo] dicens: Gum is esset antistcs d;ixmona;ie-
' Simile infra, c. 10. ' Similc supra, cap. 'i.
127 DE VITIS PATRUM LIBER X. 128

rii beati Gerasimi,coiiligitfratrem quemdamdeiliic A dios, manuseorumiiisublimesuspensa;|perstiterunt

residentibus raori. Quod cum senex ignoraret, pul- iraraobiles. Facta vero oralione, solvit eos senex, et
sarelque prajfectus canonis lignum, quod fratres dimisit. El abierunt ^ratias agentes Deo.
convenienles mortuum efferrent, ut viditsenox ca- CAPUT XVI.
daver in medlo jacere, constristatus est
ecolesia! Helatio abbatis Nicolai de seipso et sociis.
valde quod non illum salutassset priusquam migra- Senex quidam sedebat in monastcrio abbatis Petri
ret e seechIo. Prolectusque secus lectulum ubi jace- juxta sanctum Jordanem, Micnlaus nomine, qui no
bat, ail defuncto Surge, frater, et damihi osculum.
:
bi? narravit, dicens Cum
essem aliquando in Ray-
:

Qui protinus surgens, osculatus est scnem. Tum thu, missi sumus ministerium in The-
tres fralres in
dixit senex Dormi jam, (|uousque veniat Ghristus
:
baidem. Cum ergo per desertum iter faceremus,
Filius Dei, et resuscitet te. erravimus de via, ferebaraurque per eremi latam
Idem abbas Agiodulus cum Iransiret juxta Jor- vastitatem. Deficiente vero nobis aqua per aliquot
danis ripas, secum animo et cogitatione volvebat dies, siti arcere cmpimus. Curaque jam et siti et
quid actum fuisset de lapidibus injectis a Jesu a;stu dencientes, progredi ulterius non valeremus,
Nave pro his quos inde sustuleral. Cumque ista co- inventis per deserlum myricis, jactavimus nos sin-
gitaret, confestim hincdivisa! sunt aqu». Tuncvl- B guli subumbra arborura, exspectantesmoriprajsiti
dit illos duodecim lapides, prostatusque hurai Deo Prostratus vero inumbram ego faclus sum in ec-
gratias egit, ct recessil. stasijVidiquepiscinara.aquaplenamPtcircumfluen -
CAPUT XII. tcm, duos autem supra piscinin labium assistere,
Diclum tilibalis Olympii. vasque unura ligneura. Tiinc cccpi unum ex illis ro-
Frater interrogavit abbatem Olympium, presbyte- garc, dicens: Fac mecura charitatem, domine,etda
rum monasterii sancti Gerasimi, diceiis Dic milii : mihi pusillum aquaB,quoniam deficio.Ule vero nole-
verbum. Qui dixit ei Ne sedeas cum hajreticis, ct
: bat. Tunc dicit ad eum alter Da illi modicura. Qui :

contine linguam et venirem ac ubicuntiue sederis

; respondit ei, diccns : Non demus ei, valde enim de-
dlc assidue : Peregrinus sum. sidiosus esl, et negligens sui. Ataller : Ulique sane
CAPUT XIII. negli^ens est ac desidiosus, propter hospitalitatem
Vila abbalis Marci amchoreUc. taraen denius ei. Atque ita prsebuerunt mihi ethis
Dicebant deabbate Marcoanachorela, (jui mora- qui mecum erant. Mox autem ut bibimus, confor-
balurprope monasterium Penthucula perannos si> talisumus, el iter agenles tribus diebus aliis si-

xagintatres, quod hanc habuerit virtutem hebdo- ne potu, pervenimus ad loca liubilabilia.
madas integras jejunandi, ita ut putarent eum sinc G CAPUT XVII.
carne esse. Operabalur autem die ac nocte, et dis- Vita Macni senis.
tribuebat pauperibus omnia, neque ab aliquo (luid- Dicobant de quodam M.tcuo sene, qui in eodem
piam accipiebat. De hoo audientes lldeles viri, ve- mnnasterio abhalis Petri morabalur, quod quinqua-
nerunt,ut darentei agapeni,et ait ad eos : Non ac- ginla annos egisset in spelunca sua, neque viniim
cipio, quia manus meaj nulriunt me et eos qui jiro- bibens, neque panem coraedens, nisi tantum furfu-
pter Deum ad me veniunt. reum. Tertio aulem singulis hebdomadibus com-
CAPUT XIV. municabat.
De jralre qui a spiriiu lornicalinnis impiignabalur, et CAPUT XVIII.
lepvosus eljectus est. Vita allerius Senis monasterii Laurx. qui cum leoni-
Abbas Polycbroaius rursum nobis narravit quod bus dormiebat.
in coBnobio Penthucula fraterquidam erat sibi ipsi
Narravit nobis abbas Polychronius presbyter de
valde intentus et continens. Cum autem aliquando alio sene,qui sedebat in eadem Laura abbatis Pe-
impugnaretur a spirilu fornicationis, non valens tri,quod plerumque abiens, in ripa Jordanis com-
hanc pugnam sustinere, ogressos de monasterio, manebat, et ubi cubile leonis invenisset, illic dor-
profectus est Jerlcho, ut concupiscentia; 866 sun; miebat. Die vero quadam tulit duos leonis catu-
p
sjitisfaceret.Moxque ut meretricis cellara ingressus los intra pallium suum in ecclesiani, et dioebat
est,leprosus factus cbt tolus. Videns autem lepram, fratribus : Si mandata Doraini nostri Jesu Christi

continuo rediit ad raonaslerium, Dco gratias rofe- custodiremus, ista animalia profectonos timerent;
rens eldioens Deus hac me castigatione
: Idcirco sfd propter peocatum servi clfeoti, nos illos tlmere
percussit, utaniraa mca salvasit,ct luagnifice glo- compiobamur. Qua re maguilice fedilicati fratres,

rificabat Deum. ad mansiones suas reccsserunt.

GAPUT XV. CAPUT XIX.
Faclum mirabile abbalis Cononis. llelalio abbalis Elix deseipso.
Dieebant de abbate Couone antislite monasterii Narravit nobis abbasElias, dicens : Cura aliquando
Peuthucula, quoddie qiiadam cum iret Hetamarim morarer in purtibus sancti Jordanis in spebwo juxta
obvios habuit Ilcbr.ieos. Qui cura euni occiderevel- Eunuchcrum monasterium, ideo quodnon commu-
lcnt, districtis gladiis occurrerunt contra sencin. nicarem Macario archiepiscnpo Jeresolymitano, dio
Cumqueappropinquassent,vibrarenlqueineumgla- quadam circahoram sexlam, .Tstu vehementissimo
129 PRATUM SPIRITUALE. 130
coquente desuper (eratenim Augustusmentis) pul- A iHum, reversus unus ex eis anaclioretEe caput abs-
savit quidam ostium speluncse meaa egressus vero : cidit, nobis de longinqiio spcctantibus : jara enim
vidi mulierem, et dixi ad illam Quid tu hic faois? : conscenderamus montem. Cum
veroiacrymaremur.
Et respondens, dixit luihi Et ego, mi pater, e,j'is- : tristes propferanachorelao casum,repente cernimus

dera quo te instituti sura, et quasi uno lapide distat avem supernc venientem, raptum Sarracenura in
a te spelunca mea. Ostendebat autem et locum sublime tulisse, atque inde in terram illum dimi-
quasi ad.Vustrum.Et ait : Lustravi hanceremum,et sisse, ex eoque lapsu Sarracenum interiisse.

praj eslunimio siti fatigata sum;facergo charitatem, CAPUT XXII.

pater, et da mihi pusillum aquse. Itaque protuli Vila uUerius senis Cononis..
urceum, et dedi ei. QuEe cum sumens bibisset, di- Sene.x quidam erat in coenobio sancti Pstrisnos-
misi illam. Cuiq autem abiisset, coepit diabolus im- tri Theodosii, nomine Conon, Cilix genere, hanc
pugnaremeimmittenscogitationes sordidas in eam. vitoe normam per triginta annos custodiens semel .•

Superatus igitur neque ferens libidiuis ardorem, comedebat in hebdomada panem et aquam, et sine
sumpta virga mea, cellara egrossus sum in fervore iniermissione operans, nunquam de ecclesia egre-
aestus, cum lapides igoescerent, profectus^iue sum diebatur.
ad illam, utimplerem turpem concupiscentiam. g CAPUT XXIII.
Cum vero ferme unu stadio ab ejus adhuc spelaso Yita Theoduli monachi.
distarem, urente graviter «stu libidinis, repente Aliumvidimussenemin eodcm monasterio,Theo-
factus in ecstasi, vidi apertaoi terrara, et me hiatu dulum nomine, qui miles antea fuerat. Is dies
terrae absorptum.Aspicioqueillicadavera putridaja- omnes jejunans, nnnquam in latus dormiebat.
centia,et resoluta, etincredibili fetore plena,quem-
GaPUT XXIV.
damque reverendi habitus virum ea niihi demons-
Vila senis cujusclam habitanlis in cellis Guiiba.
Irantem, ac dicentem : Ecce istud mulieris est, is-
Erat senes quidam habitans in cellis Cuziba de
tud viri, istud pueri fruere jara ut vis, et quan-
;
quo narrabant nobis loci ejus seniores, quod dum
tum libet concupiscentia tua hujus tamen volup- :
in vico suo esset, hanc habebat consuetudinem, ut
tatis gralia vide quot labores amittere voluisti. Vi-
siquem vidisset in vico prae inopia non valentem
de propter quod peccatum vos ipsos privare 867
agrum suum seminare, noctu ibat, ignorante agri
vultis regno coelorum. Vae humanK miseri» prop- !

domino, semenque secum ferens, pauperis illius

ter unius horaevoluptatem tanti laboris mereede
serebat agrum.Cum autem venisset in eremum,et
frustramini. Ego autem praj nimio fetore in ter-
moraretur in cellis Cuziba,eadem miserationis fa-
ram corrui. Tunc accedens vir ille venerabilis, qui
C ciebat opera. Ibat enim per viam, quae ducit e Jor-
mihi apparuerat, erexit me. Et gratias agens Deo,
dane ad sanctam civitatera,ferens panes et aquam.
reversus snra in cellam meam.
Et si quando videret aliquein lacessantem. porta-
CAPUTXX. bat onusejus, etascendebat usque ad sanctum mon-
Conversio cujusdam militis ud mi>-aculum Dei in se tem 01ivoti,rursusque pereamdem cum csteris rc-
factum, cujus etiam vila comjiendiose descrihitur. dibat viam, ferens illorum onera usque Jericho. \'i-
Narravit nobis quidam Patrum, accepisse se aquo- dissessenem aliquando ferentem onus ingens, su-
dara milite, quod cum bellura in Africa gererent Ro- dantemque sub fasce,- aliquando portanlem in hu-
manicumMauritanis,victiquefugarenturabarbaris, merispuerulum,fa3peeliam duos.Nonnunquam se-
ac plurimi illorura passim c;ederenlur ipsum qoo- debat,viri sive mulieris disruptacalceamentaresar-
que unus es barbaris nactus hastam, ut illum feri- ciens : ferebalquippesecumquaecunquead hocerant
ret,vibrare,ccepit.Quod illecumcerneret,orareDeua' necessaria.Aliospotabat ea quara ferebat aqua.aliis
cojpit, ac dicere: Domine Deus, qui apparuisti an- praebebat panes;siquem veroinvenisset nuduui,pal-
cillae tuae Theclae, et eripuisti eam de iniquorum lium quod ferebat, dabat ei. Eratque dulce, videre
manibus, libera et me de hac neccessitate, et salva senem singulis diebus laborantem. Et si quando
es hac acerba morte,raos ibo in eremum, ct agam rv mortuum in via reperisset, expletis super eum
\itara Conversus autem neminem ex
solitariara.
psalmis consuetis et orationibus, sepeliebat eum.
barbaris vidit. Itaque continuo venit ad hanc Lau-
CAPUT XXV.
ram Cupatha, manseratque jam in spelunca, Dei se
De fratre monasterii Cux,iba, et sancLx obialionis ver-
protegente gratia, annos triginta quinque.
bis, nec non de abbate Joanne.

CAPUT XXI. Frater quidam erat in coenobio Cuziba, ut nobis

Mors anachoretce el ejus interjecloris. al)basGregoriusexScholaribus(3)retulit, quisanctae
Abbas Gerontius praepositus monasleni sancti oblatiouis verba rituraque didicerat. Die ergo qua-
Patris nostri Euthymii narravit mihi et Sophistae dam missus ut benedictionosrerret,curajamrediret
Sophronio, dicens Tres simul eraraus trans mare
: ad monasterium, verba sanctieoblationis ('i),quasi
Mortuum ; amliulantibusque nobis in montem ana- versusaliquoscaneret.disit.Easdemverobenedictio-
choretd quidam alius circa maris ripara dearabu- nes imposuerunl diaconi sancto altari. Quas cum
labat. Contigit autem Saracenos (2)transire per lo- abbas Joannes presbyter offerret, qui postea Caesa.
ca illa et occurrere ipsi ; cum ergo praeteriissent reae PalasstinEe episcopus fuit, non vidit, ut solilas
131 DE VITIS PATRUM LIBER X. 132

eral.sanctispiritusadventum.Contristatusquevalde ^ GAPUT XXVII.

etcogitans ne quid forte peccasset in mente, atque
idfoseSpiritus868sanctusavertisset,ingressusest
sacrariumplorans,oorruilqucinfaciem.suam.Appa-
ruit autem ei angelus Domini, dicens Quoniam fra-
terille qui oblationes altulit,verba, sanctae oblatio-
nis in via di.Kit, sanclificatK jamac perfectfe sunt.
Ex tunc igitur statuit seniorut nullus deinccps ad-
ditccret sanctas oblationis verba, nisi qui ordinalus
ad hoc neque passim ea quispiam dicerel,
esset,
quocunque tempore absque loco consecrato.
Yila presbyteri villx Mardanilos.
Decemferemillibus passuumaburbe CiliciK ^flgi-
na villaquaedam est, nomine Mardandos.in qua tem-
:
pltim est sancti Joannis Baptistae. In hac senex qui-
dam presbyter sedebat.summi apud Deum meriti,
magnarumque virtutum. Quadam vero die villa; ip-
siushabitatores accesscruntad episcopum accusan-
tcssencm,acdicentes;Tolleanobissenem hunc,nam
molestus nobis est. Dicit eis episcopus: Quid vobis
facit Dicunt ei Accedit missam celebrare dio Do-
'? :

CAPUT XXVI. minico, nunc hora tertia, nunc autemhoranona, ut

Vit-i fratris Theophanis, ejusque mirahilis visio, etjle sibi visum fuerit, ncque servat solemnem ac legiti-
communicatione cum hxrelicis. mumordinem sancta; oblationis.Hiscompertis,epi-
Sonex quidam sedebatin Laura Calamonis juxta scopus assumens senera seorsum, ait illi : Quid ita

Jor':ianem fluvium, Cyriacus nomine, raagni apud g facis senior? an ignoras sanctae Ecclesise statuta ?

Ueum meriti. Ad hunc profectus est ftater peregri- Aitsenex: Veraprofectoprosequeris, et recte dicis ;

nus ex regione Dora, Theophancs, nomine, ut in- verum quid agam, ignoro. Die enim Dominico post
terrcgaret senem d(i cogitationibus iornicationis. nocturnos hymnos, prope sanctura altare sedeo, et
Qucm senior hortari coepit atque urgere verbis de quousque videam Spiritum sanclum altare obum-
pudicitia et caslitate. Frater itaque magnifice cedi- brantem, sancta missarura solemnia non incipio ;

fic-aus, aitseni:Vere,mi Pater ego nisiin regione
meaNestorianis communicarem, tecum pemansis-
sem. Gum vero audisset senex Nestorii nomen. af-
flictus de perditione fratris, corripiebat eum, et
orabat ut recederet ab hac pessima et perniciosa
ha;resi, accederetque ad sanctam catholicam et
apostolicam Ecclesiam, dicens non esse aliam salu-
tisspem nisi recte sentiamus et credamus (ut revera
est) sanctam Mariam Dei gen tricem esse.Dixit autem
i eidem abbafi ipsura pannum involutum aqua ple-
frater ille seni: Profeclo, domine Pater, omnes haj- r num. Distabant autem ab invicem fere viginti mil-
rosos sicdicunt: Nisi nobiscum communices,salvus
c;se non poteris.Quid ergo faciam infelix, nescio
dejirccare igitiir Dominum ut reipsa me certum fa-
ciat,qua3nam sit vera fides. Senex autera
dio fratris verba suscepit.dixitque
luuca mecum, et omnino spem
cum autem advenisseSpiritum sanctumaspicio.tunc
egosacraofnciaconsummo.Hisauditis.episcopusad-
miratus virtutem senis, convocat habitatores villae
satisfaciensque illis, dimisit eos in pace.
Huic seni misit abbas Julianus Slylites saluta-
tionem, mittens ei pannum involutum, haben-
tem, inlus tres carbones ignis. Senex vero susci-
piens salutationem et carbones ardentcs, reinisit
libus passuum.
:
CAPUT XXVIII.
cum gau- Factum mirahile ahhalis Juliani Stylitx.
Sede in spe-
illi: Narrabat abbas Cyriacus, discipulus prKdicti ab-
in Deo habeto.quia batis Juliani Stylita;, dicens Venimus ego et pater
:

ravelabil tibi ipsius benignitas quae sit vera fides.
Dimissoque fratre in sptlunca
sonior prope mareMortuum,oransDeum profratre.
Girca aulera horam nanam diei sequentis aspexit
frater quemdam astantem sibi aspectu terribilem,
ac dicentem:Veni,et vide veritatem.Assumensque
locum tencbrosura ac fetidutn, ignes
eutn, duxit in
evaporantem atque in ipsisignibus vidit Nesto-
;
riutn,Eutychen,Apollinarem, Dioscorum, Severum,
sua, egressus est
meus et frater a regione nostra ad abbatem Julia-
num, audita ejus fama, Ego enim habebam passio-
nem insanabilem, quam nullus 8C9 hominum cu-
rare potuerat. Venientem igitur senex protinusnif
orationecuravit.Mansimusautem oranesapud eum,
ct abrenunliavimus saeculo, constiluitque senior
palrem raeum super frumentum. Quadani vero die
venit pater meus, et ait abbati Juliano: Frumon-
tutii non habemus. Senex autem de columna res-

Arium, Origenem, et alios quosdam. Dixitque illi D pondens ait : Vade,frater,et ipsura quod inveneris,
is qiii Locus iste prasparatus esl hx-
iipparuerat : collige hodie, et mole, et de craslino Deus nostri
relicis,etblasphemantibus,ethisquiillorumdogma- curam habebit. IUe vero in hoc verbo turbatus (scie-
la scquuntar. Si ego placet tibi locus, persiste in bat enim se nihil dimisisse) abiit ad cellam suara.
tiio dogmale;si autemsupplicium istudexperiri non Necessitate aulpm urgente misit ad eum senex,
vlsaccede, adsanctam. calholicametapostolicamEc- dicens : Accede huc. Ille cum vix venire acquievis-
clesiam.quarate senexdocet.Dicoenim tibi,quiasi set, dicil ei senior : Frater Conon, vade, et quod
omues virtutes horao operetur, nec recte credat, in cibum Iratrum. lUe prse iracundia
inveneris, fac in
hoc looo cruciabitur. Atque in hoc verbo venit fra- sumptis horrei clavibuli abiit, volens terrae pulve-
lor in semelipsum, et redeunti seni narravit omnia rem ferre. Cum autem amotis claustris ostia vellet
quio viderat accessitque ad communionem sanctse aperire,non poterat. Erat enim totum horreum
catholicae Ecclesia?. Remansit autem cum sene,im- frumento plenum. Quo ille viso perterritus, a sene
pletisque quatuorcum illo annis, dormivit in pace. veniam prostratus petiit.
133 PRATUM SPIRITUALE 134

CAPUT XXIX. A CAPUT XXXI.

Miraculum sanctissimas Eiicharislix. Conversio et Vita Marix merelricis.

Quasi triginta miiliaribus ab^gina civitate Cili- Duos senes abierunt ab yEgis inThrasum, venien-
ci^jStylilasduo erant separali ab invicem sox milli- tesquo in stabulum ut requiescerent (erat enira <c-
bus passuuni.Ex his alter sanctce catholicaj et apo- stus) per dispensationemDei invcnerunt in stabulo
stolicas Ecclesia;communicabat ; alter autem qui tres adolescentes habentes secum unam meretri-
etiam plus temporis in columna egerat, Severianw tricem. Senes ergo seorsum sederunt, unusque ex
impietatis erat, variisque modis htereticus Catholi- eis accipiens sanctumEvangelium legebat.Meretrix
cum criminabatur. Ille vero divinitus inspiratus, vero quce erat cum adoiescentibus, ut vidit legen-
petiit ab eo ut partem sibi mitteret Communionis gcntem senem, ad senem, se-
relictis ilic aocessit

suae. Qui gaudio elatus, quod quasi illum seduxis- ditquejuxtaillum.Senexautemillamrejicions,dixit:

set, prolinus misit nihil ha^sitans. Suscipiens ita- Multum, infelix,impudens es,quK verita non fuis-
que Catholicus missam sibi ab haeretico Severiani tiaccedere ad nos ao sedere. At illa Ne, quaeso, :

seotatore particulam, in ferventem ollam injecit, Pat6r,ne abomineris me, neque abjicias elsi enim
moxque
--- ^

ecclesiaj
Sumptam quoque
resoluta est.
sanctam communionem in eam
... catbolics
conjecil ;
omni peccato plena sum, non tamen
" nientera ad se meretrioem Dominus,
;

repulit
et Salvator
ve-

statimque fervens olla refrigerata est, et sancta omnium Christus Deus noster. Respondit ei senex:
communio permansit int-?gra,neque madefacta esl. Sed meretrix illa non permansitmeretris.Tum ipsa:
Quam et diligenter servavit, etostendit nobis cum Spero in Filium Dei vivi, quiaab hodierno die ne-
ad illum venissemus. queego permanebo in peccato hoc. Relinquens igi-
tur adolescentes, et sua omnia, secuta est senes
CAPUT XXX. illos. Miserunt 870 autem ilhim in raonasterium
Vita hidori monachi Melitinensis, alterumque mira- prope ^ga civitatem. Ilanc et ego jam anum vidi
culum circa sanctissimam Eucharisiium.
magna; prudentias feminam, et ista ex ejus ore di-
Dade Cypri emporium est, in eo monasterium est dici. Erat autem illi nomen Maria.
quod dicitur Philoxene ad id cum venissemus.in-
:

venimus ibi monachum genereMelitinensem,lsido- CAPUT XXXII.

rumnomine. Hunc vidimus sine ulla interraissione Conversio et vita Babijlw (5) ^mimi, nec non Come-
tit et Ticosx concubinurum ejus.
cum ejulatu flentem.Cum autem rogaretur ab om-
nibus ut aliquantulum quiesceret, et a fletu tem- Mimus quidem erat in Tharso Cilicioa, noraine
peraret, nulli penilus acquiescebat, dicens omni- Q Babylas : erant autem illi dua; concubina; ; nomen
bus : Nimium peccator sum ultra omnes qui ab uni Cometa, nomen alteri Nicosa. Vivebat autem
initio saeculi fuerunt. Cum autem illi diceremus : luxurioseagens omnia qu;eilli da^mon suggessisset.

Nullus certe sine peccato est, nisi unusDeus, res- Die vero quadam
ingressus ecclcsiam, audivit per
pondebat dicens : Veraciter, fratres, nullum inveni dispensationem Dei sanctum Evangelium legi. Erat
inter horaines similem mihi peccatorem, nullum- auteraistaIectio:PQ3nitentiam agite,appropinquavit
que majus deli-Jtum quam meum. Et utcognosca- enimregnum ccelorum (i)/«;//i,. iii). Compunctusque
tis me vera prosequi, auditepeccatum meum, utet co^pitcum lacryrais horrere, ac se miseruin dicere
vos oretis pro me. pro his qua? peccaverat. Confestim igitur egressus
Ego cum essem in saeculo,uxorem habui: eramus extraeccIesiam,vocavit duas amicas suas, dixitque
autem ambo Severiani dogmatis. Cum ergo die illis : Scitis quoraodo vobiscum luxuriose vixerim,
quadam venissem domum, non inveni uxorera utqueunquam alteram plus quam alteram dilexe-
meam audiviautem quod abiisset ad vioinam mu-
: rim itaque vestra sunt omnia qufficunque ego ac-
;

lierem ut iili communicaret (erat autem illa calho- quisivi, accipite insuper mea omnia et dividite inter
licae religionis et fidei) cucurrique protinus volens vos; ego enim ex nuno abrenuntio saeculo, et efll-
prohibere. Profectus autem domum, inveni illam _ autem ex uno ore responde
oior monachus. Illae
;„„ communicasse. n.,„_„ :t_i... U „• ,,, .. __•
Quare ;„^,r
.,„ 1; _• .
runt ei cum Iac."ymis .\d luxuriam et animarum
•

jam ^

indignatione
:
concitatus
. .
:

apprehendi guttur ejus, fecique illara evomere sa-
cram communionera. Sumptam deinde parliculam
sanctam huc illucque jactabam, donec in lutum ce-
cidit. Mox autem vidi coruscationem in eodem loco
sanctamassumpsisse coramunionem. Poslbiduum
vero aspicio virum quasi .Ethiopem semicinctiis
nostrarum interitum comraunicavimus tibi ; nunc
vero quando hoc Deo placitum opus facere vis, di-
mittis nos,et id solus facis ? profecto non ita erit,
sed etiam in bono communicabimustibi. Atqueita
mimus quidem inclusit se in una turrium civita-
tis illaa vero, venditis omnibus suis, erogatlsque
:

vestitura,dioentemque mihi Ego et tu simul in : pauperibus, accipientes et ipsae religiosum hubi-

unura supplicium condemnati sumus. Et ego ad tum, fecerunl sibi prope turrem cellulam, et sei-
eum Tu, inquam, qui es ? Respondit: Ego sum
: paas pariter incluserunt. Hunc et ego, vidi, et ab
qui jonditorem omnium Dominum Jesum Chris- eo valde aedificatus sum ; est enim vir valde humi-
tum in maxilla percussi passionis tempore. Atque lis et clemens, atque misericors. Scripsi autem et
hac de causa a fletu temperare non possum. hoc pro utilitate legenlium.
135 DE VITIS PATRUM LIBER X. 136

CAPUT XXXIII. A Ephra;ai Antiocheno patriarcha, quod valde zelans

Viia sancti episcopi Thecdoii. fuerit et fervens ciroa fidcm.Cum enim audisset de
Narravit nobis quidaraPalrumqiiodfueritin sau- Stylite illo qui erat in partibus Hierapolis.quod Se-

cla civitate episcopus quidam, nomine Theodotus, verianae esset haeresos, abiit ad illum, ut impieta-

tantaj benignitatis, ut cum in una solemnitate in- tem dissuaderel Cmpitergo divus Ephraemcor-
illi.

vitasset quosdam de cleriois suis ad convivium, ripere Stylitem, et orare, ut occederet ad sanctum
unusque ex eis venire noluisset, neque invitationi apostolicum thronum, et communicaret sanctae et
aoquievisset,tunc quidem patriarcha siluerit, alias apostolicae Ecclesiae. Respondens vero Stylites ait

vero ipse ad eum profectus sit, rogans ut veniret, Ego synodo prorsus non communico. Dicit ad eum
mnnsaeque comraunis particops fieret. sanctus Ephraem Et quomodo vis ut curem te, et
:

Dicebat autem rursus de ipsoepiscopo Theodoto, satisfaciam pro gratia Domini noftri Jesu Christi ?
quod ita fuerit mitis atque humilis, ut cum seracl sancta Ecclesia libera est ab orani sorde pravita-
iter ageret cum uno clerico, et ipscquidem lectica tis hcBreticae. Dicit ad eura Stylites : Accendamus
voheretur, clericus vero equo insiderct, dixerit ignem(7), dominepalriarcha,etingrediamur simul,
clerico suo patriarcha : Mutemus vehicula nostra, et quem flammanon laiserit, ille orthodoxus erit,
et tu quidem lectica vehere, ego autem eques ibo. p umque sequi debcnius. Hocautem dixit,ut lerre-
Cum vero clericusid facere recusaret omnino, di- ret patriarcham. Rcspondit sanctus Ephram Sty-

cens id dedecus fore patriarchK,si quidem clericus litaeOportebat quidern te, fili mi, tanquam patri
;

lectica portaretur, non quievit sanotus et humilis obtemperare, nihilque a nobis amplius quaerere.
Theodotus, donec ministropersuasit non esse rem Quoniam vero rem poslulasti excedmtem quidcm
istam injuriosam, coegitque illum ita facere. viresinfelicitatismeffi^confidotamenin miserationi-
busFiliiDei,quiatu8esalutiscausaethoofaciam.Tunc
CAPUT XXXIV.
ait divus Ephr;Bm aslantibus omnibus : Benedictus
Vila divi Akxandri palriarcluv Jerosolymitnni.
AliumhabuitcivitasipsaDeipatriarchamjAle.^an- Dominus ; afferte huc ligna.Cuni vero allata cssent
ligna, suceenditilla patriarchaante columnam, di-
drum nomine, adeo pium et miscricordem, ut cum
xitque Stylitae Descendc nunc, ut juxta decretum
:
illi quidnm ex notariissuis luratus essct aiirum, ct
Thebaidem /Egypll.in-
tuumingrediamurambo.Stupefactusillead patriar-
niotu perterritus fugicnsin
cidissetvagus et errans in latrones, ac duclus fuis-
chm constantiara descendere noluit. Tunc dixit ad
set ab eis captivus ad extremas .(Egypti partes hoc ;
eum patriarcha Nonne tu hoc fieri petiisti ? et quo-
:

comperto, divus Alexander redenr.eriteum vinclum

modo id nunc facere non vis ? Tunc exuens se qua
(1 indultuserat stola patriarcha,cura acoessissetprope
ac captivum ootoginta quinque numisraatibus.Ouo
ignern, oravit, dicens : Domine Jesu Christe, Deus
reverso ita pic misericorditerque usus est, ut qni-
noster, qui propter nos dignatus es de sancta do-
dam ex urbis habitatoribus dixerit aliquando nihil
mina nostra Dci genitrice seraperque virgine Maria
esse utilius quam in Alexandrum peocare.
incarnari et nasci, ostende nobis veritatem.Et com-
Alio quoque tempore unus ex diaconis ejus, co-
pleta oratione, jactavit solam suam in mediis
ram clericis omnibus injuriis affecit divum Ale-
xandrum. Qui max postratus humi veniam petit, ignibus. Cum autem igiiis quasi per tresboras du-
rasset, lignaque jam igne consumpta essent, tule-
dicens Jgnosce mibi, domine frater.
:

ruut inde stolam integram, ita utnulla ignis indi-

CAPUT XXXV. cia in ea deprehendi possent. Tunc Stylites videns
Vita Etix (6) Jerosolymnrum arr/iiepiscopi, el de
quod factum fuerat, certior de veritatefactus, ana-
Ftaviatw Antiocliia' patriarcha.
thematizavit Serveum, et cjus haeresim, accedens-
Dicebat abbasfolychronius de sanctoEliuJeroso-
que ad sanctam catholicam Ecolesiam, de manibua
lyniorum arohiepiscopo, quodsicut cura esset mo-
sancti Eptirffim communicavit,et glorificavitDeum.
nachus, vinum non bibebat,ita nec patriarcha qui-
dem factus bibit, sed eamdem servavit regulam. CAPUT XXXVII.
Dicebanl deeodcmarchicpiscopo.Elia, et de Fla- p Vila Episcopi, qui cathedra retictaienit in san-
viano Antiochiae archiepiscopo, quod ab Anas- ctam civitatcm, etmittatohabilu ministrabat archi-
teciis.
tasio imperatoreambo fuerint exsilio relegati prop-
ter sanctam Chalcedonensera synodura Elias qui- Quidam'patrumenarravit nobisdequodamepisco-
;

dem in Haila, Flavianus vero apud Petram. Die vo- po,quod relicto episcopatusuoprofectussitad sanc-
ro quadam significaverunt sibi arnbo patriarcha;, tam civifatem,ibiquesumplo operariihabitu, minis-
mutuo dicentes Anastasius hodie mortuus est
: traverit architectis. Eo vero tempore vir clemens
eamus igitur et nos, vlcum illo judiceraur. Et et misericordiaeoperibus deditus Ephremius comes
post duos dics ambo migraverunt ad Dominum. Orientis erat. ac per ipium Kdificia publioa repara-

CAPUT XXXVI. bantur ; civifas motu ccciderat. Die au-

enim tcrr;B
temquadara viditper visumEphremiusdormientem
Vita Ephrxm Antiocheui palnarchrc, et qtwmodo
Slyliten monachum a Sevenanx hxrcscos impiclate episcnpum, columnaque ignissupereumad co^lum
converterit. usque pertingentem.Hoc autemcumnon serael,nec
87 B Narravit nobis quidam Patrum de sancto bis,sed sa!piuscerneret,obstupuit£uphremiu8 (erat
 137 PRATUM PWR1TUALB.1 138
quippe visio ipsa terribilig et plena stuporis) cogita- ^. (iam monasterii abbatis Severiani missus fuissct
batque apudsemetipsumquidnam iioc esset, neque in ministeriuni inpartesEleutheropoleos, et diver-

agnosccbat quis esset illeraorcen^rius, vidons illum tisset ad rusticum quempiam Cdelem, habentem

coma neglecta, veste sordida, vili et abjecto habilu filiamunicam.defunctajammalreillius, maneretque

et nimia exercitationeet continentia, jugisquc labo- in domo ejus dies aliquot, is qui semper impugnal
ris fatigatione afflictum, et squalidum toto corpus hominesdiabolusiranrisitfratrisordidascogitationes
cultu.AccersitumautemoperariumejusmodiEphre- impugnabaturque de puella,etquffirebatopportuni-
mius, peroontabatur quisnam esset; ccepitque seor- tatem oppriracndi eam.Igifur qui illum oppugnabat
sum agere cura illo, quo vocaretur nomine, et cujus dffimon.opportunitatemquoqueiiliprocuravit.Patre
civitatis esset oriundus. Qui ait ad illum Ego unus ; enirapuellffiproficiscente AscalonemnecessariaButi-
pauperum istius civitalis sum; cumque non habeara lititis gratia.frater ille seiens neminem in domoesse
unde meipsurasustentarevaleam.operor ut possum nisi sesolum et puellam, accessitutillam vi oppri-
et Deus delaboribnsmeis pascitme.Motus er);o divi- meret.Illa vero ut vidit ipsum totum perturbatum
nitusEphremius,responditilli,etait:Crederaihi,non ad nefarium actum properare,di.\it ei Noli turbari :

tedimitlam,donec mihi omnia de te veraciter neque fcedum quid conlra rae moliaris; pater meus
prose-
cutus fueris.Oum vero ila conslringeretur, neque se n neque hodie neque cras veniet. Audi priraum quid
ulteriuspossct abscondere, dixitilli: Pollicere mihij dicam.Egoenim(novitDeus)promptoquidquidvolue-
quiaquandiufueroin vitahao,neminidicesqua;circa Cmpit autem illum ita alloqui
ris faciara. Quan- :

me sunt, et ego, suppresso tantum nomino, vcra tura temporis habes, frater, in monasterio ? Dicit ci
tibide me annuntkbo. Juravitque illi comes, nulli frater Docera ct soptem annos. Dicit ei iterum
:
:

dicturum qiisndiu esset in vita. Tunc ait illi

se ea Habes experimentum mulieris? Aitilli Non. Ergo :

Egoepiscopussum,et pcopterDeumdimisiepiscopa-
tummeum.etvenihucquasiadignotumlocura.Affli-
gens autem carnora raeam.et operans,exlaborc meo
modicum panis mihi acquiro;tu vero quantum potes
adjice ad eleemosynam. His enim diebus Deus pro-
movebit lead apostolicum thronumhujus
ut pascas populum suum, quem
tu, inquit puella, vis propter unam horam amittere
totannorum labores ? Quoties fudisti laorymas, ut
carnem tuara Christo Domino puram imraaculatam-
que servares ? et nunc totum laborem illum brevis-
sima3 voluptatisgratia tibi perire vis? Verumtaraen
civitatis, siut vis audiero te, peccesque mecum,habesne quo
acquisivit per pro- assumasetenutriasme^Dicitei frater Non. Tunc :

prium sanguinemChristusverusDeus nosler. Utigi- non ment'or, si humiliaveris me,

illa: In veritate

tur dixi, eleemosynis insisto,et pro recta fidejugiter multorum malorum causa eris. Dicit ei monachus:
staet decerta. Talibus§7 2 Quomodo? Puolla respondens: Primum quidem, in-
enira sacrificiismaxima
delectatur Deus. Ha ut praedixerat, ^ quit,quia perdis animam tuam; secundo
contigit. Di- quoniamet
vusque Ephremius, his auditis glorificavil Deum, anima mea abs te requiretur; hoc enim tibi jura-
dicens Quantos habet ocultos famulos, et soli si-
: mento protestor per eum qui dixit: Noli me menda-
bi cognitos Deus. cera facerc {Joan.i); quiasi humiliaveris me,
conti-
nuo raihi ipsilaqueo vitam extorquebo invenieris-
GAPUT XXXVIII.
Mors Anastasii imperaloris impii que horaicidii reus,atque in judicia ut homicida ju-
(8)
dicaberis.Igitur antequam tot malorum causas Qas
Narravit nobis vir quidnm fidelis de Anastasio
revetere in pace ad monasterium tuum, et ora pro
imperatore, quod cura ejecisset Euphemium etMa-
me.Rediens igitur in semetipsum frater,ac resipis-
cedonium patriarchas Constanlinopolilanse Ecclesiaj
cens, statirareversus est ad raonasterium suum,
ac proptersanotamChalcedonensem synodum illos
prostratusque abbati, et veniam postulans, oravit,
Gailan in Pontum exsilio relegasset, vidit in somnis
utultrajam de monasterio non egrederetur. Et
idem imperator virum quemdara insignera,vestitura
amiclu candido,contra se stare,Codicem scriptuin
cum in contritione cordis egisset tres menses, mi-
ferentem, ac legentem. Evolvens autem quinque fo-
gravit ad Dominum.
lia CodiciSjlegeasque imperatoris noraen,ait illi: Ec- CAPUT XL.
ce propter perfidiam tuara deleo quatuordecira, et Fita Cosmx eunuchi
ubbatis
digito suo illos delevit.Ac postduos dies facto fulgo- NarravitnobisabbasBasilius presbyterBicantio-
re magno atque tonitruo, pavore turbatus reddidit rura,dicens: Cum essem Theopoli apud patriarcham
spiritum ;n summa angustia, pro eo quod impius Gregorium, venit ab Jerosolymis abbas Cosmas eu-
fuit in sanctara Cbristi Dei nostri Ecclesiam, ejus- nuchus LaursPharan, vir singularis religionis et
que postores exilio damnavit. fldei rectorumque dogmatum valde tenax et zela-

tor, ao divinarum Scripturarum scientia non me-

CAPUT XXXIX.
Vita monachi monaslerii abbatis Severiani, et quo-
diocriter instructus. Cum ergo fuisset ibi senex dies
modo apuella rustica prwlenter retractus lncrit,ne paucos, defuncSus est; et jussit patriarcha pretio-
cum ea peccarel. sas illius reliquias in monasterio suo sepeliri, ubi
Cum vcnissem Antiochiam, audivi quemdara de et positus erat quidara episcopus.Die igitur quadam
presbyteris ecclesiae ista narrantem : Dicebat, in- profectus sum, ut salutarem sepulcrum senis. Erat
quit, patriarcha Anastasius, cum raonachus qui- autem supa sepulcrun: ejus jacens homo quidam
Patrol. LXXIV.
139 DE VITIS PATRUM LIBER X. 140

pauper, eleemosynatn potons ab ingredientibus in \ quod nocte sancta; Dominicae a vespere usque mane
templum. Cura ergoconspexisset me pauperterlio staret psallens et legens, et in cella sua, et in eccle-

prostratum, etseni orationem (acientem.dixit mibi: sia, neque omnino sedens; orto autem sole, cum
Abba, magnus profecto erat senex ille, quem sope- implessset canonem , sedebat legeris in sanclis

listis hic ante hos duos menses. Tunc ego ad illunr. Evangeliis usiiue ad collectam.
Unde hoc tu nosti? Qui respondit : Vere, domine GAPUT XLI.
abba, ege paralyticus l'ui annis duodecim, et per Vila abbatis Pauli Nazarbensis.
ipsum curavit me Deus. Et quoties in tribulatione Vidimus et alium senemin eademLaura,abbatem
sum, venit ad me consolationem afferens, mihique scilicetPaulum,virum sanotum ac Deo deditum.mi-
refrigeriura praestat. lissimura atque abstinentissimum. Neminem vero
87S Sed ct aliud audi de illo miraculum. Ex niemini me unquam vidisse tanta consolationis ac
qua die ipsum sepelistis usque ad diem hanc, audio lacrymaruragraliaornatum; stillabantenim exocu-
illura singulis noctibus clamantem, acdicentem ad lis ejusjugiterlacrymiE. Iraplevit ergo sanctus iste

episcopum: Noli me tangere, hajretioe ne appro- ; seniorin vita solitariaannos fere quinquaginta,con-
pinaues mihi,inimicesancta3 DeicatholicffiEcclesis. tentus sola panis eleemosyna, quara ecclesiadabat,
HsBC ego audiens ab eoquisanatus fuerat, perrexi, g nulliqueomninocoUoquens.Eratautem ex Nazarbo.
et omnia ex ordine patriarchaj retuli, orabaraque CAPUT XLII.
ipsumsanctissimumpatriarcham,utsumptum exeo Vita ahbatis Anaxanontis servi Dei.
looo senis corpus, in sepulcro alio reconderemus. Vidimus in eodem loco abbatem Anaxanonlem,
Tunc ait abbas Gregorius patriaroha Mihi, filii, :
virummiserioordemetcontinentissiraum, vitaraque
credite, nihil ab hasretioo la:ditur abbas Cosraas ;
solitariam in cellula sua agentera tanta districtione,
sed hoc totum factum est, ut senisvirtus, zelusque ulperquatuordiesunani tanttimoblationemmandu-
fidei nobis innotesceret, qualis scilicel fuerit, qua- minutorum viginli (9). Sfepe vero et tota heb-
caret
lisque etiam post carnis occubitum, utque epis-
sit domada eam solam comedebat. Circaextrem um vcro
copi nobis proderetur opinio, ne illum arbitrare- venerandus hicvirdoloremincurrit ventris
vit;e sua;
mur orthodoxum fuisse atque Catholicum. ct viscerum.Tulimusitaque illuminsanctam civita-
Dicebat item de eodem sene abbas Basilius, qui tem in doraum inQrmorura,qua;subpatriarchaserat
cum perrexissetad eum commorantem in LauraPha- cura. Die vero quadara cum prope illum essemus,
ran,aitillisenex:Venitmihicogitatioaliquando,quid misitadillumabbas Conon pri-epositus Lauraesancti
sit,quod ait Dominus discipulis suis : Qui habet ve- Patris nostri Sabns sudarium,unam habens benedi-
stiraentum,vendatilIud,etematgladium(L«r<(?xxii); Q ctionem, et numismata sex, ita illi significans :

ilIisquedicenlibus:Eccegladiiduo hic; responderit: Ignosce mihi, quia non permittitmeajgriludoascen-

salis est. Hoerebamque in verbo isto.neque quid sibi dere,et te salutare.Senex autem benedictionem qui-
velIet,intelligebam.Itaquesiccogilabundu9exivi de dem retinuit,nummos vero remisit, dicens: Si qui-
cellula mea, in ipso meridiani solis sstu.ut irem ad • dem voluerit Deus utinhacvita durem,Pater,habeo,
LauraraTurrium ad abbatem Theophilura,et inter- nummosdecem.Cum verocosexpendero significabo
rogareraeura.Cumqueperdesertapergerom, essem- vobis.et mittetis istos. Ut autera noveris,Pater,post
que prope Calamonem, aspicio draoonera miras ma- duosdies sceculum istudderelinquo.Quod et factum
gnitudinisderaontedescendereinCabimonem. Erat esl.DeluIimus autem eum in eamdem Lauram Pha-
automadco ingens.utcum semoveret, curvareturin ran,etibieura sepelivimus. Fuit autem bealus iste,
modum camera;, vestigiaque tcrrse altius irapressa etbeatiEustochii contubernalis; arabobusque relic-
relinqueret. Ego vero per vestigia illius illmsus in- tis,in ererao cousummatus est. Erat autera cx An-
gressussum.agnoviquequiadiabolusstudiurameum cyra Galatiae civitate.
impedire voluerit orationes autem senis .juverunt
;
CAPUT XLIII.
me. Perveniens igitur ad abbatem Theophilum, ex- Detestabilis mors impii ThaleLxi archiepisdojji Thessa-
posui illi ha-sitationem raeam. Qui dixit mihi: Duo lonicerisis

gladii duas vilas signiiicant, activam et contem- FuitquidamThessalonicfflarchiepisoopus, Thale-

plativam. Si quis ergo hns duas virtutes habeal, lajus noniine. Hic neque Deum tiraens, neque para-
hic perfectus erit. tam retributionem expavescens,conculeansqueChri-
Ad huncipsum ahbatemCosmam perrexi ego,dura stianuradogma 874 ac sacerdotalcra honoremet
esset in Laura Pharan; mansi enim in illa annos de- dignitatera spernens,inventus est pro pastore lupus.
cem.Cumque mibi loqueretur da salute animce, et AbnegansquippesanctaraetconsubstrtntialemTrini-
quoddara cx diotis sancti Alhanasii Alexandriae ar- tatem,Patrem,et Filiuniet Spiritum sanctum, idola

chiepiscopi allegaret, aitad raesenex : Cura invene- adorabat.Quem ii qui tunc Ecclesiis praerant
infelix

ris aliquid exopusculis sancti Athanasii, nec habue-
ris chartas ad scribendum,in vestiraentis tuisscribe
illud. Tanto talique studio flagrabat erga sanctos
Patres nostros, el doolores sanctus senior.
Dicebat autem et hoo abbas Cosmas de seipso.
comrauni decreto damnarunt, ac de sede sua detur-
barunt.Pauco posttemporenequamilleomni scelere
et impielate plenus voluit ad saoerdotalera dignita-
tem reraeare.Quia ergo.juxta sapientissimura Salo-
niouem, omnia obeJiunt auro [Eccle. x), revocatus
 141 PRATUM SPIRITUALE. 143
estinregionemsuam (erat aulemConstantinopoliin A. bet: perorationes enim tuas supra caput cpiscopi
qua habitant principes,qui juxta proplietam justifi- sto.
cantimpiumpropter munera,ct justum justi tollunt CAPUT XLV.
[fcfl(a'v.]).Sed omnipotens Deus sanctam Ecclesiam Vila Monachi inclusi in monfeOtivarum, et de adora
suam non despesit ;sed adversus apostolorum ca- lione(iO) imarjinis sanclissimx Dei genitricisMarise.
noneslatamproipsosententiamrursusutsibi mini- Dicebat abbas Theodorus.Elioles quodfueritqui-
mc acceptam damnavit. Cum enim quadam die ille dara inclusus in monte Olivarum certator maxi-
processurusessetcum suporboornatu,ut adimpera- mus: impugnabat autem ilium fornicalionis spi-
tores pergeret,sacerdotiumquedecretisillorumito- rilus. Die vero quadam cum instaret illi vehemen-
rumresumeret, pupugitillum venter, utpergcret ad ter, ccepit ejulare senex, et dicere daemoni : Quan-
nccessarianaturoB.Cumverosecretum locumingres- diu non dimittis me ?
recede jam ame, quime-
susessetexonerandi ventriscausa,mansissetque in- cum consenuisti.Apparuit autem ei dajmon visibi-
tns duasjam veltres horas, neque revcrteretur ad litor, dicens Jura mihi, quianemiai dices quod ti-
:

suosingressisuntquidam ex hisquiilliassistebant, bi diolurus sum, et te non amplius oppugnabo.

Ju-
utillumjamdebere progredi monerent, invenerunt- ravitque ille senex, dicens Per inhabitantem in :

queinfelicemillum capite deorsum,ubi egerebantur „ altissimis nulli dicam quee mihi dixeris. Tuno ait
stercorademerRum,pedibusque sursum erectis. Eri illi daemon Noli adorare hanc imaginem, et ultra
:

gentesautemillum,invenerunta;qualiimpiiArii,Dei te non impugnabo. Habebat autera hffic imago

ex-
hoslis,raorte exstinctumhorribilieta3terna.[Nara et pressam figuram dominas nostra; sanct.-B Dei geni-
illum, cum auxilio fretusprincipum se inEcclesiam tricis Maria3, ferenlem Dominum nostrum Jesum
Dei speraret tyranniceingressurum sanc!a9 Dei Ec- Christum. Ait inclusus daemoni Dimitte me ut :

clesiie mirabiliset magni consilii angelus, ejus visce-
raquffinefariumscelus parturiebant,in secessu dis-
sipavit;ethunoauxilioiteminnixumprincipum,cum
prioribus sepejora pairaturum speraret, Thessalo-
deliberem.In crastinum autem hoc significavitipsi
abbati Theodoro yEliotae lunc habitanti in Laura
Pharan, narravitque illi omnia. Senex autem ait
recluso Vere, domine abba, illusus es, quia juras-
:

nicensis Ecclesias rector angeluscum Magno mar- ti da^moni verumtamen beno fecisti hoc revelans.
;

tyreDemetriu, praeveniens,in eo loco in quo sedens, Expedit autem libi nullum in ulla urbe lupanar
etcommerciumhabenscuraimpurodaemone, adver- omittere, quod non ingrediaris, quam ut neges te
sussanctam Dei Ecclesiiim struebat insidias, ineo- adorare Deum, etDominum noslrum Jesum Chris-
dem inutilis servi pedes, quirecteincedere nolebat, tum cum matre sua. Confirmatum igitur et corro-
clavis suffixos pendentesreliquitin quibusindiciu
; boratum pluribus verbis reliquit ilhim in loco suo.
eminebantilliusjudicii,quuplectentuserat,elquaMi C Apparuilcrgo dsmon incluso rursus, dicens
Quid :

terribile sit in manusincidereDei viventis(//£;6. x). hoc est, pessime so.nex?875 Nonne tu jurasti
C.\PUT XLIV. mihi quia id nemini diceres ? Et quare dixisti ei qul
P^ita senis monac/ii prope civitatem Antinoum commo vcnit ad te Dico libi quia utperjurusin diejudi-
:

rantis, et de omtiorce pro morluis cuberis ? Rcspoinlit inclusus, dicens : Scio qui-
Senexquidam enarravit nobis cum Thebaidam dem, quia juravi, et pcjeravi ; tibi autem non
venissemus, quod senex unus morabatur extra civi- obediam. A te enim ut auctore et pravi consi-
talemAntinoum,magnK virtutis vir,qui in cellasua lii et perjurii pcenje inevitabiles exigentur.
egeratannos septuaginta.Erant autem illi discipuli
decem, ex quibus unus erat valde negligens sui.Se- CAPUT XLVI.
nex ergo smpius illum corripiebat, et hortabatur,
dicens : Frater, soUicitudinem gere pro anima tua;
Mirabilis visio ahhatis Ci/riaci Calamonis, Lawx el
de diwbus impii Nestorii libris.
habes enim mori ; et nisi te emendaveris, in suppli-
eium tendes. Frater autem ille semper seni inobe- Accessimus ad abbatem Cyriacum presjjyterum
dienserat.neceaqu.^Eabipsodicebantur^admittebat. LaurcBCalamonisjuxtasanctumJordanem.narravit-
Contigitautem post aliquantuluiii temporis,ut iste qne nobis dicens Die quadam vidi persomnum
:

[)
moreretur.Contristatur vero senior super illo valde mulierem honesta facie, purpura indutam, et cum
(sciebat enim quodin magna desidia ea viros duos, et ipsos venerando habitu, et aspec-
et negligentia
de sscuio exiisset), ccfipit orare, ac dicere: Domine tu prfficlaro. Arbitratusautemsum mulierem illam
Jesu Christe.verax Ueus noster,revela mihi quidsit esse Dominam nostram sanctam Dei genitricem
circafratrisanimam. Aspexitauteminexcessumen- eosquequicumillaerant duos viros, sanctum Joan-
tis efTeetus, fluvium ignis,ingentemque in ipso igne nem Theologum et sanctum Joannem Baptistam.
multitudinem, ac medium fratrem illum ad collum Egressusque de cellula orabam illos ut ingrede-
usque demersum. Tunc ait illi senior Nonne te rentur et in cella mea orarent, quK non consenslt.
;

propter hanc pccnam orabam, ut ourara animce tu« Pormansi ergo diutius orans et obsecrans, ac di-
ageres,fili ? Respondit frater, et cens Ne, quaso, avertatur humilis factus confusus
:
ait seni Gratias :

ago Deo, Pater, quo vei caput meum requiem ha- [Psal. Lxxxiii), et alia plurima hujusmodi. Illa igi-
turutmevidit instare precibus, eademque postu-
' Unicis inclusa suppleta sunt ex Graeco.
143 DK VITIS PATRUM LIBER X. 144

lationem iterare, severius mihi respondit, dicens:
Habes intra celiam tuam inimicum meum, et vis ut
ingrediar? Ethis dictis abscessit. Evigilans autem
ego affligi cccpi,etcogitabam,num aliquid in mente
peccatum contra illam admisissem, neque enim
erat aliquis in cella mea, nisi ego solus. Diutius igi-
tur meipsum quod in illam
discutiens, nihil inveni,
A. nostrasanota Dei genitrix cum aliis quoque mulie-
ribus,dicens:Quomodooumnostranonsis,hucaudes
ingredi ? et prohibebateam. Nequeenim (inquiebat)
nostra est. Eratenim dehfBresiSeveriacephali. Illa
vcro multum rogabat,utmereretur ingredi.Ad quam
sancta Deigenitri.xrespondensait: Crede mihi, mu-
lier, non ingredieris huc, nisi nobiscum communi-

peccasscm. Cum vero vidissem me

nimio mccrore caveris. Agnito autem quod quia esset hffirelica in-
absorberi, surgens accepi librum utlegerem, quo grediprohiberetur.quoquenisiaccederetadsanctam
perhu.jusmodi lectionem dolorem unacogitationes- catholicum et apostolicam 876 Ecclesiam Christi
que repellerem. Librum aulem ipsum acceperam Domini etDei nostri, intrarenon perniitteretur, con-
mutuo a beato Isychio presbytero Jerosolymitanaj tinuodiaconum accersivit, et veniente sancto cali-
Ecclesiae. Evolvcnsque librum inveoi duos impii ce sacrumcorpus sumpsit et pretiosum sanguinem
Nestoris libros in fine voluminis scriptos, mosque magni Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi. Atque
agnovi hunc esse sanctfe Dominas nostraiDei gene- itaabsqueullaprohibitione dignahabita estadorare
tricis semperque virginis Maris inimicum. Tunc _ saucturaetvenerabiiesepulcrumDominiJesuChristi.
surgensabii,librumqueilli quimihieum accommo CAPUT .XLIX.
daverat, reddidi, dicens illi : Acoipe librum tuum, Mirahilis visio ducis Palestinx, qua el ipse coaclus
neque enim ex eo tantum utilitatis cepi,
frater, fuitprajdictx lixrcsi ahrcnuntiare, et Christi Eccle-
six communicare.
quantum detrimenti. Cum vero ille detrimenti ipsius
Narravit autem nobis et hoc idem presbyter Ana-
causam scistaretur, omnem illi rei ordinem retuli.
stasius, dicens, dux Gevemer ali-
quod Palffistinae
Qui zelo Dei succensus protinus duos illos Nestorii
quando venerit adorare sanctam Christi Domini
libros ex volumine praecidit, eosque igni tradidit,
nostri resurrectionem. Et cum ccepisset ingredi in
dicens Non manebit in cella mea DominEe nostra3
:

sanctummonumentum,aspexitarietemcum impetu
sancta Dei genitricis semperque virginis Marise ini-
supersevenientem, cornibusque illumimpetentem,
mious.
illc vero pavore correptus, retro redibat.Gustosvero
CAPUT XLVII.
sanctae crucis Azarias, et qui assistebant lictorcs (1 1)
Miraculum sanctx Dei genitricis contra Gaianum mi-
mum qui cani in thealro hlasphcmabat. timore permoti dicunt ei : Quid est, quid habes, do-

Heliopolis Phocnices Libanensis civitas est.In hac mine .'cur non ingrederis ? Diciteis Ut quid intuli- :

Gaianus nomine, quiintheatro stis arietem istum ? Qui slupefacti inspexerunt san-
minus quidam erat,
sanctaraDeigenitricemblaspheman9,populospecta- C ctummonumentumnihilquevidentes,aiuntadillum:
culum blasphemiffl praebebat. Apparuit autem illi Ingredere, nihil tale intus est. Rursum ille ingrcdi
sancta Deigenitrix, dicens :Quid libi malifeci, quia ccepit, sed iterum aspexit arietem contra se venion-

coram tanta multitudine mihi detrahis, et blasphe- tem, et se introire prohibentem. Istum cum sa?pe
mas me ? Ille vero surgens, nonsolum non se cor- factum esset, illequecaeteris nihil videntibus, solus
rexit, verum etiam plus blasphemabat. Rursus ergo arietem cerneret, aitilli crucis custos Crede mihi, :

apparuit illi sancta Dei genitrix, corripiens eum, ao doraine.aliquid habes inaniraatua,quodteprohibet

dicens Noli, quseso, noli ita L-edere animam tuam.

:
adorare sanctum, ac venerabile, et viviflcum monu-
IUeverorursum deteriusillam blasphemabat. Unde menlum Salvatoris nostri itaque moneo utconfl-
;

ipsa tertio eidem apparens, eadem repetebat. Cum tearis Domino peccata tua. Clemens enim et mise-

autem se ille non corrigoret, sed plus quoque blas- rlcordissimus cum sit, et tui miscreri volens,hujus-
phemiis adjiceret, meridie dormienti sibi apparuit, moditibi miraculum ostendit. Illeautem cum lacry-
nihilque dicens, digito solo signavit ejus manus et misdixitei : Vcremultismagnisquesceleribusobno-
pedes. Evigilans autem, invenit setruncatum ma- xius sum. Et se ipsum in faciem prosternens, per

nibus et pedibus. Atque ita infolix ut truncus inuti- multas horas permansit flenset conCtens Domino.
lis jacens, confitcbatur omnibus cujus rei gratia, et Surrexit deinde, et rursus ingredi voluit, sed ito-
jj
quomodo hcc passus esset, utque propler blaspho- rum ab ariete perraissus non est.Tunc ait illi sanctae
mias suas clementer cruciatus fuisset. cpucis custos Vere aliud est, quod te ingredi vetat.
:

Dixitautemille Nurafortasseideo ,quianon sanctaj

:

GAPUT XLVllI.
catholicffi Ecclesiffi, sed Severo communico, in-
Mirandum iteni sanctx Dei genitricis quo Cosmiana
uxor Gcrmmti patricii coacta esl cx hxrcsiSoveria- troire prohibeor ? Tunc petiit acustode utsancta et
na ad vcram Christi fxdcmrcdire. vivifica Christi Dei nostri mysteriasibi afferrentur
Narravil nobis Anastasius presbyter, et ornamen- Et allato sancto calice, communicavit. Atque ita
torumsancU-e resurreclionis Dei Domini nostri Je-
et ingressus est, et adoravit, nil ultra irapedimenti pas-
suChristicustos,quiaadvenionsillucGosmiana,uxo- sus, nihilque ulterius cernens, quod se deterreret.
Germani patricii.voluit noctequadam sanctoeDomi- CAPUT L.
nicaesolaadoraresanctum Domini nostri JesuChris- Yisio et dictum abhalis Gcorgii inclusi.
ti vivificumquemonumentum.Etcumappropinqua- Scythopolis secunda csl Palaisiinae metropolis. In
rel janua3 sacrarii, apparuit illi visibiiiter Domina eaconvonimusabbatemAnastasiumnarravitqueno-
 145 PEATUM SPIRITUALE. 146

bis deabbateGeorgioincluso, dicens : Cum quadam A. \a.m [GrxceKoft^jli'/], parumqueremoratuscircama-

nocte surrexissem, ut pulsarem signum (ea quippo
cura mihi ut canonarchee (i2) injuncta fuerat ut ex-
citarcm fratres ad collectam) audivi plorantem se-
nem; profectusque ad illum, rogare cccpi, dicens
reMortuura, redierit iterum ad cellam suam. Cum
vero esset cEstus vehementissimus,ita ut senex pene
deficeret, extendensmanussuas incoelum adDeum,
: oravit dicens Domine, tu scis quia jam prs siti am-
:

Qoid habes, Pater, quia sic ploras ? Illo vero nihil bulare non possum. Statimque nubes circa illum fa-
milii respondit. Rursus cum rogarem illum, ut cau- cta est,neque recessit ab eo, quandiu reslitueretur
sam fletus mihi aperiret ingeraiscens ille,etexin- cellfB sucE. Dislabat autem a cella milliaribua fere
timo corde suspirans, ait Quomodo mihi a flctu
; duodecim.
temperem, cum Dominus noster Jesus Christus Idem abbas Stephanus et hoc nobis de eodem sene
reconciliari nobis nolit ?Ego enim,fili, videbar mihi narrabat, quod venerint sui die quadam ut illum vi-
assistere cuidam super excelso throno residenli ;
derent. Cum ergo venissent ad locum, quaerebant
niulta vero milliacirca ilium erant orantium illum, ipsius cellulam : (juam dum quibusdam ostendenti-
alque deprecantium dequadam re, qui illorum pre- bus didicissent, adeuntes pulsaverunt januam. Qui-
cibusflexusnonest.Poslhiecaccessitad illammulier bus cognitis, senex Deum oravit, ne ab ipsia videre-
quKdampurpurainduta, prociditque illi,et ait : Vel ti tur. Etaperiensjanuam, exiitdecellulasua,et ab eis
propter me placare. flli. Ille vero nihilominus penitus visus nonest abiensquein desertum redire
:

inexorabilismansit. Atque idcircoploroetejulo, ve- tandiu noluit, doneo illos recessisse cognovit.
rens quod futurum est. Haes mihi dixit abbas Geor-
CAPUT LIV.
gius, quinta illucescente feria coena! Domini ; se-
Vila monachorum Scyihiotarmn, el de sene Ammmio.
qucnti vero, id est parasceve, hora diei nona, re-
pentino magnoque terrae motu corruerunt urbes Venimus posteaTerenuthen ad abbatem Theodo-
maritimae Phcenices. rum Alexandrinum aitque nobis senex Filioli,
; :

Idem abbas Anastasius hoc itemnobisdesene eo- multumreveraperdideruntScythiotajmonachiju.xta

dem enarravit, quod post aliquantulum temporis, senum prajdictionem. Credite enim mihi, filii, quia

cum ad feuestram staret, ploraresenox ccoperit ; et

magna erat charitas apud Scythiotas, magna absti-
nentia, magnadiscretio. Vidi egoillicsenes,qui nisi
dixeritilli : Vaa nobis, frater, quianullam habemus
compunctionem, sed innegligentiavivimus,ettimeo quiy ad eos venissel, nunquam sumebant cibum :

cum iraDei comprehendat nos, et in januis simus, quos erat senex quidam, Ammonius nomine,
inter

ut judicemur. Et sequentidie ignisapparuil in cobIo.

juxta me manens cujus ego sciens consuetudinem,
;

per omne Sabbatum ad illum veniebam, ut propter

CAPUT LI.
C adventum meum sumeret cibura. Habebant hoc
Vita Juliimi senis monaslerii jEgyptiorum.
omnesgeneraliter,quodquacunquehoraaccederent
AnazarbusmetropolisestsecundaeCilicumprovin-
ad eos aliqui, permittebant illos oralionem facere,
ciae, ab hacfereduodocim milliaribus distat monas-
illisque orantibus, ipsi mensam apponebant, et con-
teriumquoddicitur .Egyptiorum.Narraverunt ergo
tinuo cibum sumebant.
nobisPatresejusdemlociquod illic anteannosquin-
quemorluusessetsenex, Julianus nomine,quicirci- CAPUT LV.
ter annosseptuagintainquodambrevi spelaeo mora- Visio cujusdam senis commorantis in Scythi, et de
tusesset,nihilomninosfficuliistiuspossidens,prffiter abbale Irenxo.
cilicium.et sagum, et vasculum ligneum, et librum. Abbas Irenaeus narravit nobis de sene quodam
Dicebant autem nobis et hoc de ipso, quod toto coramorante inScythi, quod diabolum viderit noctu
vits suae tempore non accendit lucern» lumen, sed sarculos, rastra, et cophinos praebentem fratribus;
per noctes caslitus illustrabat eum lux, ita ut clare dixitquediabolo senex Quaj ista sunt? Respondit
:

legere posset. diabolus: Distractionem fratribus prajparo, ut his

CAPUT LII. oecupati, fiant negligentiores ad orandum et glorifi-
Dictum abbatis Elige solitarii. candum Deum.
877 Venit frater quidam ad abbatem Eliam soli- Idem abbas Irenaeus narravit nobis diceasiterum
tarium in ccenobium antiqui patrisSaba3, etdixit ei Cum venissent barbari in Scythim, recessi inde, et
Dic raihi verbum, Pater. Senex vero dixit fratri veni in partes Gazaj, accepique mihi cellulam in
Diebus Patrum nostrorum tresistae virtutes in amo- monasterio. Abbas vero ipsa die dedit mihi librum
apud monachos erant nuditas rcrum
re ct studio : ad legendum, in quo senum gesta (13) scripta erant.
omnium, mansuetudo, et continentia nunc autcm ; Moxque utaperui librum, occurritoculis capitulum
avaritia, gula et audacia. Quod horum tibi placet istud, quod veneritquidamfraterad scnem, dixerit-
arripe. queilli:Oraprome, Pater;dixerit autem illi senex :

CAPUT LIII. Cum esses nobiscum, orabam pro te nunc autem ex ;

Yila senis Cijriaci ex monasterio sancti Sabx. quo in propria abiisti, non jam oro pro te. Ut ergo
Narravit nobis abbas Stephanus de quodam sene legi ego eapitulum istud, plicui librum, et dixi in me
moranto in monasterio sancti Patris nostri Saba:,no- ipso : Vae tibi, Irenaee, quia in propria venisti, nec
mine Cyriaco, quod die quadam descenderit Tuthe- jam orant pro te Patres. Mosque librum abbati re
147 DE VITI8 PATRUM LIBBR X, 148

stituens recessi, et veni in looa ista. Et ha3c mihi A provincia. Profectus vero frater invenit leonem ja-
causa fuit, filioli veniendi in hunc locura. centem. Cumque verba senis illi dixisset.continuo
recessit leo.
C.^XPUTLVI.
Yita Joannis disdpuli senis magni, qui morabalur
CAPUT LIX.
in vico Caparasima. Vita abbalis Thalelsei (15) Cilicis.

Ptolemais civitas est phoBnices, in hac vicus est Abbas Petrus presbyter ejusdem monaslerii,nar-
qui dicitur Caparasiraa[Cra'c« Uapatf/jijia]. In eo vico ravitnobisdeabbateThalelffioCilice.quodsexaginta
senexquidam eratmagnus.habebatquediscipulum, annos transegissetin vitamonasticanunquara flere

Joannem nomine, etipsum magnum, singularisque desistens, dicensque jugiter : Tempus hoc nobis ad
obedientiae. Quadamergodie misit senexdiscipulum poenitentiam induUum est, etvalde requiretura no-
suum in ministerium, dansei et raudicospanes pro bis si illud neglcxerimus.
victu suo. Profectus est autem discipulus, et com- CAPUT LX.
pleto minislerio rediit, relulitque panes. Videns au- Fnclum egregium sanctimonialis feminse, per quod
tem senior panes, aitei : Fili, quare non comodist' compunclus adolescens ejus amator, monachus ej]e-
ctus est.
panes quos dedi tibi ? Prostratus ille coram sene, di
xitei:Ignofcemihi,Pater,quianonbencdixistimihi, Quidam vir fidelis narravit nobis, cum iu Alexan-
B
cum mitteres me, neque jussisti utcibumsumerem, driaessemus,talequiddam Sanctimonialis, inquit, :

idcirco non sunipsi. Admiralusque senex discretio-

qusedam sedebat in domo suavilam solitariam du-
benedixit eum. cens salutique sus valde sollicita, jejuniis ac vigi-
nem fratris, ;

liisvacabatjugiter,raultasquefaciebateleemosynas.
Adhuncfratrempostdormitionemsenis,curajeju-
nasset quadraginta diebus, vox facta est divinitus,
Sed bonorum omnium semporinvidusdiabolus,tan-
tas in virgine virtutes nonferens, contraillam pul-
dicens:Superquenicunqucmorbumimposuerisma-
verem excitavit. Immisit enim adolescenti cuidam
nu?, curabitur. S78 Mane autem facto, per dispen-
sationemDei.eccehomoquidamcurauxoreveniebat, lurpem de illa diabolicaraque cupidinom. Manebst
cujus maraillam cancri morbus consuraebat. Roga-
autera extralimen ejus adolescens. Cum ergo virgo

bat ergo illum vir ejusutuxorerasuamcuraret.Qui

illa domo sua vellet egredi, atquead ecclesiara ora-
tionisgratiaoccurrere, ingerebat, seilliusoculisim-
cumpeccatoremsediceret,etindignuraadtaleatten-
probus etimpurusadolescens, necillamegredisine-
tandum opus, virille persislebatorans,ut annueret
Cum vero impo- bat, araatoiiaquaedam verba procacibus nutibusilli
sibi, uxorisque suk misereretur.
insusurrans adeo utjam pra; nimiaraolestiaadole-
suisset illi manum, mamillamque signasset,conti- ;

scentis cogereturvirgo domo sua nusquam progredi.

nuo sanata est. Et ex tunc plurima jam per illum
C Die igitur quadara misit ancillam suam virgoad il-
signa Deus operatusest,non lantum in vitasua,ve-
lum ut ei diceret Veni, vocattedomina mea. Abiit :

rum etiam post mortem.

ergo ad illam gaudens, et stuprum committerege-
CAPUT LVII.
stiens. Sanctimonialis vero sedebat in cubili suo in-
;

Mors Simeonis Slylilx, et de Juliuno abbaie elium

Stylite.
gresso igitur adolescenti ait : Scde. Cumque sedisset
Dic, oro te, frater, inquit illa, cur ita raihi molestus
Quadraginta fere railliaribus ab jEgis civitate Cili-
es, nec permittis me domo mea egredi '? Respondit
ciae Stylites erat nomine Siraeon ; hic fulgurc per-
adolescens: Vere, domina, te multum amo, et
cussus interiit. Abbas ergo Julianus Styliles presby-
quando teinspicio, totus in tui concupiscentiamin-
terprseterconsuetudinem suara insolito temporedi-
flamraor.Quceaitadillura :Quidnam inmepulchrum
xit discipulis suis Mitlite thymiama in thuribu-
:

vidisti, quia sic amas me? Ait adolescens : Oculos

lura (l-4).Qui dixerunt ei:Dic nobis causam,Pater
tuos enim seduxerunt me. Virgo vero ut audi-
: ipsi
orabautque ut diceret eis. Senex aulem dixit Quia :

vit quia oculi ejus illum seduxissent, sumptoradio

niodo fi-ater meus Simeon a tulgure dejectus interiit,
textorio mox oculos eruit. Hoc autem cum vidisset
et ecce transit anima ejus cum tripudio et exsulta-
adolescens, eruisse scilicet sibi viiginem oculos,
tione. Dislabant autem ab invicem milliaribus fere
D compunctus corde abiit in Scytliim, ibique sa^culo
viginti qualuor.
renuntians, effectus est probalissimus monachus.
CAPUT LVIII.
Item dc Jutiano. CAPUT LXI.

AbbasStephanusTrichinas, monasterii sancti Pa- Vita abbalis Leontii Cilicis.

tri nostriSabaeanti3tes,el hocde memorato abbale Dicebant quidam PatrumdeabbateLeontioCilice,

Juliano Stylita narravit, quod leo juxta eum locum quod inobsequio dominaenostraesancta^Deigenitri-
in quo morabalur apparuerit, plurimosque peregri- cis fuerit ferventissimus, ac per quadragintaannos

noset indigenas necare solitus fuerit. Die ergoqua- nunquam de illius templo recesserit. Erat autem
dam advocans diseipulum suum senex, Pancratiura semper miras gravitatis, et sibi jugiter intendens.
nomine, dixil ei Vade ferme duo millia passuura ad
: Dicebantet hoc de illo, quodsi vidissel paupereru
Austrum, invoniesque illicIeonemjacentera,cuidi- venicntem ad se, si quidem ille esset ckcus, per
ces : Humilis Julianus in noraine Jesu Christi filii raanum illi porrif,'ebat eleemosynam ; si autem vi-

Dei viviticantisomniatibiprascipitutrecedasab hac dens, ponebat ante illum, S1S aut in columnee
 149 PRATUM SPIBIUTALE. (150

basi, aut in A. dalizari non dcbuisti ; nam si mcrita et gloriam

scamno, aut in sanctuarii gradibns.
Atqaeinde illam toliebat pauperlnterrogatusautera fralris tui videre cupis, retro convertere, et vide.
a sene Quare, Pater, per manus non das eleemo-
: Conversusqne vidit fratrem suum cruciflxum cuni
synas ? respondit Ignosce mibi Pater neque enim
: ; Domino. Aitque ad eum is qui illi apparuerat Ecce' :

ego sum qui illam pra^beo, sed domina mea sancta in qua gloria frater tuus est. Glorifica ergo eum

Dei genitrix, quffl et me, et illos nutrit. qui glorificat eos qui se diligunt in veritate.

CAPUT LXII. CAPUT LXVI.

Vita abbalis Slephani monasterii JEliolarum preshij- Vila abbatis Theodosii solitani.
teri.
AbbasAntoniusprcBpositus monasteriijEIiotarum
Narravit nobis unus ex senibus de abbate Ste-
qui etiam illud asdificavit, narravit nobis de abbate
phano presbytoro monasterii .EIiotarum,quod cum
Theodosio, quod senex ipse hoec de seipso narra-
sederet in cella sua, immisitilli cogitationes dffimon
bat Priusquam ad vitam solilariam transisscm,
dicens Recede, nihil enim hic proficis. Senex au-
:
:

tem dicebat daemoni Non audio te scio enim qui

:
factus in exstasi uspexi virum quemdam cujusspe-
es : ferre non potes ut aliquis salvetur ; sed Chis-
cies claritatem solis vinceret. Hic tenens manum
tiis Filius Dei vivi ipse te conteret.
meam : Veni, ait, quia pugnare et luctari te conve-
nit ; et induxit me
theatrum infinita; raagnitudi-
in
CAPUT LXIII.
nis. Aspexi autem theatrum plenum viris ex una
De eodem.
parte candido amictu, ex alia vero nigro vestitis.
Dicebant de eodem abbate Stephano quod cum
Cumergoinjecissetmeintheatrumaspiciovirummi-
sederet in cella sua et legeret, venit iterum diabo-
Tc-e magnitudinis /Ethiopem, cujus caput turpissi-
lus visibiliter, dixitque ei : Recede, nihil cnim hic
mumpenetrabatnubes.Tuncaitadmejuvenisillequi
proficis. Tunc ille dffimoni : Si vis ut recedam, fac
mihi apparuerat: Cum hocluclari teoportct.Egoqui
ut id in quo ego sedeo ambulet. sedebataulem in
aspectuviri illius proceri territus eram, tremere ac
sella viminea. Quo audito, dc-emon confestim
pavere ccepi, orabamque.juvenemilkimsplendidum,
sellam illam per totam cellam ambulare fecit. Se-
me induxerat intheatrum, dicens Quis homi-
qui :

nex autem aspiciens versutiam di-emonis, ait illi :

num mortali conditione et infirmitate circumdatus,

Nempo quoninm ila velox et astutus es, non hinc
recedo. Factaque ab eo oratione, dcemon evanuit.
CAPUL LXIV.
De eodetn.
Tres venerunt ad abbatem Stephanum
senes
q omni alacritateetfiducia;moxenim ut tuiilumador.
presbyterum,Rt cum persevcrarent loquenlesdeuti-
litate aniraae, tacebat senior. Dicunt ei senes, illi
cum hoc luctari posset"? Non ipsum universum genus
bumanum.siin unumconfluat, huicresistereprajva-
autem ad mejuvenisille pra3clarus:Prorsus
let.Ait
cum illo te luctariopus est. Ingredere igilur cum
sust'ueris,egoadjutoradero,tibiquevictoria;coronam
reponam. Ut ergo ingressus ad certamen sum luo-
:

Nihil nobis respondes, Pater? utilitatis gratia ve- tarique invicem co^pimus, continuo praiclarus illo
nimus ad te. Tunc ait illis Ignoscite raihi, usque :
judex nostri ceraminis adfuit, raihique coronam
modo non animadvorli quid locuti sitis; verumta- dedit. Atqueplebsillaobscura, ^flthiopumque mul-
men quo habeo, hoc dico vobis. Ego die noctuque
!
titudo ingens ejulantcs evanuerunt; pars vero re-
nihil aliud aspicio, nisiDominum nostrum Jesum liqua candidatorum gratias illi et luudes refere-
Christum in ligno pendentem.Quod cura audissent, bant,qui me juverat,ac preeclaravictoriadonavorat.
multum aedificati recesserunt.
CAPUT LXVII.
CAPUT LXV.
De eodem.
De eodem.
Abbas Joannes, cognomentu IVIoIybas, narravit no- §80 Do hoc abbate Theodosio solitario narravit
bis de venerando sene isto beato Stephano presby- nobis abbas Cyriacus ejus discipulus, quod trigin-

tero, quod cum aliquando jecur illius gravilor in-

ta quinque annos egerit in solitudine, semper post
flrmaretur, ex qua inlirmitate sancta illa anima mi biduum comedens, et jugiter silentium servans,
gravit a corpore, coegerunt illum medici carnom D neque ad aliquem loquens; c»terum
si loqui vo

manducare.Erat autemilli frater sascularis quidam, luisset, signo potius quam

verbo utebalur. Hoc et
ego vidi. Mansi enim in eodem ^Eliotarum monas-
sed valde religiose et secundum Deum vivens. Fac-
terio annis decem.
tum est autem cum carnes comederet presbyter, su-
pervenit frater ejus saecularis,vidensque illum ves- CAPUT LXVIII.
centem carnibus, scandalizatus est et valde con- De eodem.
trisfatus, quod ex tanta abstinentia atque continen- De abbate Theodosio cum audisset Abramius an-
tia in extremo vitae sua; tempore ad coraedendum tistes sanctaeMarioa novae, quod non haberet pallium
carnes devolutus esset. Mox ergo in extasi factus, quo hieme uteretur, emit Quod postquam senior
illi.

viditquemdam dicentem sibi Quare sic de pres- : aocepit, quadam diecum obdormiret (dormiebat au>
bytero scandalizatus es, quia illum vesci carnibus tera in cella senex), ascenderunt latrones, et exue-
vidisti? Nescis quia necessitate compulsus, el pro- runt illum pallio, abeuntesque secum illud tule-
pter obedientiam id fecit? Nempe propterea scan- runt. Quo facto, nihil omnino locutus est senex.
151 DE VITIS PATRUM LIBER X. 152

CAPUT LXIX. A Dixit iterum Observem-js cogitationes, quod

YUa abhatis Palladii, et senis Tliessalonicetuis inclusi. medicamentum salutis esl.
nomine David. Idem abbas Palladius, rogatus anoblsut a^difica-

causa diceret nobis qua ratione qui-

tionis nostrje
Pcrreximus una ego ct dominus Sophronius So-
busque cogitationibus ad monasticum slatum acces-
phista,priusquams<TCulorenun(iaret,in Alexnndriam
sisset erat autem senex Thessalonicensis, et nar-
ad abbatem Palladium, virum sanclum, ct verum ;

servum Dei, qui monasterium suum habebat in The- ravit nobis, dicens : In regione mea senex quidam
lazomeno [GrcTjceAiOaffoixevovJ.Cumqueillumpariter cxtra muros civitatis quasi stadiis tribus inclusus

deprecaremur, ut verbum nobis adificationis inipen- erat ex Mesopotamia, nominc David; virtutibus val-

deret, coepit senex ita ad nos loqui Fiholi, tempus :

dfi ornatus,misericors et continens.Transegit autem
jam abbreviatum cst, certemus hic modicum, atque in cellula inclusus lere aniios octinginta [Alias se-

laboremus ut immortalibus bonis in a(?ternum pcr- ptuaginta]. Quoniam vero propter mctum barbaro-
fruaraur. Videte martyres, videte pugiles coelestes, rum nocte muri civitatis custodiebantur a niilitibus,

quomodoviriliteretfortitercunctasuperarunt. Quos hi qui illam muri partem observabant, quas senis

priEleritum quidem lempus agnovit, vivunl autem
semperin memorianostra, vixque satisillorum tole-
rantiamadmiraripossumus.Attcstanturaudicntium
singuli,stupentesad tantambeatorummarlyrumpa-
tientiam,quae vere naturam excedit humanam.Quo-
rumaliisquidemeflossisunt oculi.aliisexcisacrura,
illis amputatffi manus, istis abscissi
podes. Et
quidemignisrepenteconsumpsit,islosautemIentiu3
adurens.diucruviavit. Atquealiosnimirumprofun-
dummarisexeepit,aliosfluminaabsorbuerunt;alios
cellulam respiciebat, nocte quadam aspexerunt quia
ex fenestris ccIIuIe ignis fgrediebatur. Putaverunt
B
autcm mililes barbaros in cellam senis ingessisse
ignem. Mane autem facto, ingressi milites invene-
runt et senem illa?sum, et cellam omnino incom-
bustam et obslupuerunt. Rursus igitur sequenli
nocte eumdem aspicientes ignem, admirabantur.
illos
NonsolumauterasequcntinocteignisSSl incellase-
nisapparuitjVerumet multotempore,itautuniversae
civitati manifeslum factum fuerit,pluriraique nocte

itemferarumdentcs,veluti malefactores quosdam et in niuro saape vigilarint, inspiciendi ignis gratia.

sceleratos, vivosacceperunt
qucsuppliciispraimorluosin cibum aceperunt.Cajle-
rorumomniaco:;traillosbellatoresDeitormentorum
generaexcogitatadicerenonpossumus.quaisupgessit
; alios variis exquisilis- Visns autem ignis ille usque ad obilum senis. Hoo
ego miraculo non scmel et bis, sed saepius inspeclo,
dixi in rao ipso: Si in hoc sarculo tantam gloriam
servis suis largitur Deus, quantam putas eis reser-

humanigeneris ini micus dajmon, invidiamartyrum vavit in fuluro, quando et illorum facies fulgebunt

ipsorumetlivore tabescens.Oquamfoi-titersustinue- p ut sol?Istamihi,lili(di,causa exstitit arripiendimo-

runt! quanto fid ei ardore pugnaverunt,imbecillita- naslicum habitum,et hancconvcrsalionemeligendi.
temcorporisanimffivirtulesuperantes,etqusspera-
verunt projmia, praesentibus laboribus digniora et
ongeexcellentioracapientes.Qua;profoctoomniafir-
missamillorumiautramque partem fldem ostende-
bant. Hinc quidem, quia laborantes modicum,exi-
miis bonis in ffiternum perfruuntur.inde vero quia
horrenda corporibus illorum invecta supplicia, qu»
inimicus noster diabolus induxit, forlissime susli-
nuerunt. Si igitur tribulaliones tolereraus, et cum
Dei gratia vincamus, vere Dei amatores invenimur,
Deusque nobiscum est, pugnans ipse in nobis, et
vincens, laboresque nobis ao sudores dignationis
suaj gratia allevans. Scientes
operatione et expectatione tempus
scamus nos ipsos perquieten: ctsilentium. In hoc
enim indulto nobis tempore, nccesse est nos uti
bona et prKclara ope poenitentiffi, ut Dei templa
csse mereamur neque enim modicus et brevis
;
honor nobis in futuro sanculo rccompensabitur.
Dixit iterum : Memores semper
non habuit ubi caput reclinaret (Malth. vin). Ait rur-
sus ipse senior Quoniam, juxta Paulum aposto-
:
CAPUT LXX.
monaehi Addas Mesojiotirmeni inclusi.
Vita
Dicsbat et hoc nobis senex, quod post hunc abba-
tem David venit etalius monachus, nomine Addas,
et ipsedeMesopotamia.ctseipsuminclusit ad aliam
partem civitatis, in quadam magna platano, fecit-
que sibi fenestram, ex qua etiarci cum advenienti-
bus colloquebalur. Cum crgo venissent barbari, el
omnem provinciam pr.-cdati essent, contingil eos per
locum illum transire. Cumque unus ex eis cons-
pecto sene, gladium eiluxisset, ul illum occiderct,
sublatam in sublime manum ut feriret, demittere
igitur, filioli, quali nequivit, sed easuspensa immobilis perstitit. Quod
indiget, digno- cum cernerent barbari CEeleri, admirati rogabant
sencm ut socium eorum curaret. Senes igitur, fac-
ta oratione, curavit eum, et ita dimisit in pace.
CAPUT LX.XI.
Pulchrum dielum liomicidx ad monachum qui eum
sequebaiur dum duceretur ad decollundum.
illius simus, qui Narravit nobis iterum idem abbas Palladius, di-
cens, quod in Arsenoile, qua; civitas Thebaidis est,
tenlus fuerit quidam homicidii reus qui cum diu;

lum, tribulatio patientiam operatur (Hom. v), facia- cruciatus esset, tandem senlenliamdecollationis ac-
mus mentem nostram capacem regni ccelorum. Ait cepit. Cum ergoducereturextra civitatem sex miili-
iteriim : Filioli, non diligamus mundum, neque ea bus passuurn (illic enira etiara perpetrarat homici-
quse in mundo sunt (/ Joan. ii). dium) monachus quidam retro sequebatur utillum
decoUari conspiceret; qui autem ad decollandum du-
 PRATDM SPIRITUALE. i54
153
ravit, dicens Erat in Alexandria miles quidam,
cebatur,cumvidissetmonachurascqucntem,aiti!li; A :

Nunquid, abba, non habes cellulam, et opus ma- Joannes nomine, hunchabensordinem vitas. Dieljus
nuuni? Responditmonachus: Paroc mihi, frater; et singulis a mane usque in horam nonam sedebatin

cellam enim et opus habeo. Qulrespondensait illi"
Quare ergo non resides in cella et defles peccata
tua? Dicit ei monachus Verc, frater mi, valde
:
raeipsum negligo, compunctionemque anima mea
non habet, el idcirco venio ut aspiciam te, dum
monasterio solus juxta gradus sancti Petri, cilicio
indutus, et sportellas texens, taccns omnino, et
nulli quidquamloquensjsedebat autcm in oratorio
laborans manibus suis, atque hoc solum canebat
dulciter: Domine, ab occultis mei munda me {Psal.

morieris,utvel sic in compunctionem veniam.Tunc xviiiS utnon confundarorans.Huncversum cumdi-

ait illi reus: Valde, frater, per Dominum: sede in xissct, una ferme hora tacebat, et rursum eumdem

cella tua, et gratias age Salvatori Jesu Christo. Ex resumebatversum,ipsumqueseptiespertotamdiem

quo enim illehomo factus est, et pro nobis pecca- repetebat, nihil omnino aliud dicens. Hora autem
toribus mortuus est, homo jam non moritur oeterna nona exuebat cilicium, inducbatque militarem ha-
morte. bilum,idest, indumenta sua, alciue ita ad propria

CAPUT LXXII. signa properabat. Cum hoc et ego annos octo man-

B si,multumque sdificatus sum in silentio et insti

nelalioabbaus PaHadii de sene homicida, qui ado-
lescentem falsode eodem crimine accusabat. tuto suo.

Et hoc item narravit nobis ipse abbas Palladius, CAPUT LXXIV.

dicens: Senex quidara saeoularis qui horaicidium
ceiat,detentus esl a magistratu in .^lexandria. Qui
cum cruciaretur, dicebat etalium fuisse secum
dis illius socium. Is aHtem de quo seiiex dicebat,
adolescens erat viginti ferrae annorura. Multis ergo
suppliciis ambo affecti sunt. Etsenex quidem dice-
bat: Mecura fuisti, quando perpetravi homicidium.
Adolescens vero dencgabat, nihil seconscium esse
liomicidii, neque cum illo te fuisse asserens. Cura
ergo cruciati fuissent.sententiara ambo acceperunt
fe- Ejusdem Palladii vera.v dictum de hxresibus.
Corripiens nos aliquando senex, ipse ita nobis
ca;- dicebat: Credite mihi, filioli, nihil aliud schismata
cthajrcsesinlroduxit in sanctam Ecclesiam, nisi
quod non Deum et nos invicemvalde diligimus.
CAPUT LX.XV.
Miraculum Dominas ergauxorem elfiliam virifidelis
qui hospilio suscipere monachos consueverat.
Idem abbas Palladiuscumaliasad ipsura venisse-
mus, talo quiddam enarravit nobis Erat, inquit, ;

ut furcissuspenderentur. Abieruntergoquinto ejttra in Alexandria vir quidam fidelis, rcligiosus

valdeet
urbem milliario, illic enim hnjusmodi rcos punire misericors, et hospitio suscipiens monachos. Habe-
consueverant. Distabat autem ab eo loco fere uno Q j,j,j autem uxorem,et ipsamhumilem valde, etjeju-
stadioSaturni templura eversum. Cum igiturad lo-
nantem quotidie. Erat autem illis et filiola quasi
cum venissent et populus et milites, adolescentem annorum sex. Quadam vero die vir ille pius profe-
primo suspendere in ligno voluerunt adolescens ctus est Constantinopolira; crat enim negotiator.
;

autem prostratus in solo milites orabat, dicens :

Relictis ego domi uxore, et puella, et uno servo,
Per Dominum adOrientem rae
facite charitatem,et
abiil ut navigaret. Cum vero iret ad navera, ait ad
suspendite, utillumvideam quando suspensusero. Gui nos commendatos relinquis, domi-
illum uxor :

Dicunt ei milites: Quam ob causam ? Quibus ado- DominsB noslra; sancta; Uei
re? Respondit vir ejus:
lescons Vere, doraini mei, non habeo infelix ego quadam cuin sederet uxor ct ope-
genitrici. Die vero
:

plusquamseptem mensesexquo sanctum baptisma raretur,habensctpuellara secum,servusille ex sug-

suscepi,et Christianus factus sum.Cura hoc audis-
gestione diabolica voluit necare dominum et ejus fi-
seut militeslacrymatisunt superadolescente. Senex diripere quidquid habcrent, et fugere.
liam, et
autcm cum. hocaudissct, fremens graviter dixitmi-
Sumpto igitur ex coquina cultro, perrexit in tricli-
litibus: Per Serapira facite (IC), ut ego a^piciam uium ubi eranl arabae. Cum vero venisset ante ja-
contra caturnum. Cum vero audissent milites blas-
nuam, comprehensus estcscitate, ita ut nequo tri-
pheraiam senis, omisso adolescente, senem primo j^ djnium ingredi, neque adcoquinam reverti posset
suspenderunt. Cum vere illum in ligno suspende ferme horaperstitisset,frustraque
Cum autem una
conaretur ingredi, ccepit vocare dominam suam,
rent, ecce eques ab Auguslali celeriter missus, ait
militibus: Adolescentem nolite interficere, sed re-
dicens Veni hucusque. Illa admirans, quodinrae-
:

ducite illum. l''actum estautem ingens gaudium dio januMpersistens, adillamnoningrederetur,

sed
militibuset cunctisassistentibus.Et reducenteseum
clamaret, ait illi Tu magis huc veni, ignorans,
:

introduxerunt inpreetorium, absolvitqueillura Au- Puer autem coepit illam

quod ca;citate teneretiir.
gustalis. Adolescensvero prasterspem salvusfactus
adjurare, ut iret prope illum illa vero juravit.non
;

abiensmonachuselTectusest. Hocautem ad nostram no-

se iluram.Tuno ait illi: Mitie vel puellam. Qua;
et legentium ulilitatem scripsimus, ut sciamus potius veni. Videns
luit, sed ait: Si quid vis, ipso
quia novitDominus pios a tentatione liberare. nihil potuisset agere, seipsum
autcmservus, quod
CAPUT LXXIII. gladio percussit, et corruit.Dorainavero illius cum
Vila Joannis mililis Alexandrini. vidissetquid egerat, clamavit,continuoquevicini ac-
8§8 Hoc etiam nobisidemabbasPalladiusnar- currerunt.Ingressi suntautem et exofficio preetorii
155 DE VITIS PATRUM LIBER X. 156

nonnulli, puerumque reperientes adhuc vivum, A. ascendens navim, dixi mulieri Descende et tu in :

didicerunt ab ipso omnia, et glorifioaverunt Domi- scapham. Quas mox ut descendit, scapha se conti-
num qui ostenderatmiracula,et matrem salvaverat nuo quinquiesgyrans, in frofundum cum muliere
cum filia. submersa est.Navisautem post ha!c tanta velocitate
CAPUT LXXVI. cucurrit, ut tribus diebus ac dimidio navigatio-
Submcrsio Marix mulieris peccatiicis. nem peregerimus, quara diebus quindecim pera-
cturi eramus.
Et hoc item Palladius ipse narravit nobis: Audivi
inquit, nauclero quodam enarrante, tale aliquid, CAPUT. LXXVII.
quoddie quadamcumnavigaret, vectores habensvi- Rclatio Irium paupernm cxcorum, quomodo excxcati
om- fuissenl.
ros et mulieres, venissetque in altum,ca3teris
nibus bene navigantibus.aliis quidem Constantino- Ego etdominus meus Sophronius perreximusad
pnlim, aliis vcro Alexandriam, et aliis alio, vento philosophi Stephani domum, doctriuEe gratia : erat
illis flanteprosperOjipse solus navigare non poterat. autem meridianum tempus. Morabalur hic apud
Et mansinus, inquit, quasi dies quindecim, nihil a;dem sanctoe Dei genitrieis, quffi cognominaturDo-
ex eoloco ubieramus, moti. Versabamur igitur in rothes, quam aedificavit beatus pap.i Eulogius ad
magna moestitia et desperatione, nescientes quid- B Orienlera,juxta magnumTetrapylum (18).Gum ergo
nam istud sibi vellet. Ego vero, ut nauclerus cui pulsaremus philosophi ostium,puellarespiciens uit
cura navis incumbebat et omnium qufe in ipsa erant nobis Dormit ille, oportet exspectare pusillum.
:

ccopi rogare Deumpro hac re. Quadam vero dieve- Tunc aio domino meo Sophronio: Eamus ad Tetra-
nit ad me vox, dicens: Mitte foras Mariam, et bonc pylum, nianeamus.Estautem locus illeAle-
et illic
navigabis. Cajpi ergo cogitare quidnam hoc esset, xandrinis venerabilis; dicunt enira Jeremias prophe-
et quae esset Maria.Cum autem haesitarem de hoc, tae ossa ex ^ILgypto sumpta ab .\lexandro conditore
venit vox denovo, dicens : Dixi tibi : Mitte foras urbis illic fuissereposita.Gumergoillucvenissemus
Mariam, et salvi eritis. Tunc ego cogitans quid is- neminem invenimusnisi caecostres: eratenira me-
tud esset, exclamavi continuo, Maria. Nesciebam ridies.Perreximus ergo juxta illos coecos quiete ao
enim quae esset Maria. Illa vero jacens in loco suo 8ilenter,sedimusquehabenteslibrosnostros.Loque-
ulaudivit, respondit, dicens: Quid jubes, domine? bantur autem caeci ad invicem multa. Dixitque unus
Tunc Fac charitatera, veni hucusque.
aio ad illam : ad alium: Tu quomodo effectus escaecus Respon- .'

Exsurgens autem continuo venit. Cumergo venisset dit ille: Nauta eram cum essem adolescens, et cum
ad me, accepi eara seorsum, et dixi ei Vides, ab Africanavigaremus, inmarioculisrepentecaptus
:

Maria soror, quod peccata mea sunt, ut propter mc n sum, nec valens arabulare, albuginem in oculis ha-
"
vos omnes pereatis ? Illa vero altius ingemiscens, bui. Dixit autem hic alii caeco Tu vero quomoJo :

ait: Vere, domine minauclere, ego peccatrixsura. effectus es c»ous ? Respondit et ille dicens Vitri ad :

Et dixi illi: Quffi peccata habes, mulier?Et8S3 usus varios fundendi artifex fui, et ex igne amiai
illa Vas raihi, inquit,quia non est peccatura quod
: duos oculos meos, etcaecus eireotus sum.Aiunt au-
ego non egerim, et propter peccatamea vosomnes tera ambo hi qui interrogati fuerant ad tertium :

in periculo constituti estis.Tuncenarravitmihiniu- Dic et tu quomodo faclus es caecus ? Respondit

lier quae circa se erant, dicens Profecto, domine; Vere ego vobis dicam: Cumessem adolescens,labo-
nauclere, infelixegovirumhabui,ex quo duos fllios rem valde oderam, et recusabam, luxuriosusque
genui curaquead aetaterapervenissent,unus anno-
: factus sum.Cumqne non haberera neoessaria victui,
rum novem, alius quinque, mortuus est virmeus, furari jam coeperam.Die vero quadam oum raala
et remansi vidua. Miles autem quidam hahitabat multa perpetrassem, stabam in quodara loco, videns-
juxta mc, quem ego maritum accipere volui, misi- que mortuum etferri optime indutum, secutus sum
que ad ipsum quosdam. Ille autem non acquievit funus, ut viderem ubi poneretur. Venerunt autem
dicens Non accipio uxorem quK habeat ex altero
: retro sanctum Joannem, et ibi posuerunt illum in
viro „o- autem videns
...„ filios. Ego .._„... quodpropter
-j..„_r..j, filios nol monumenlo, ^^ officiis .„„„
...„„„„.„...„, peractisque
^ recesserunt. Ego
„p„
let me accipere uxorera,inducta amore ejus, occidi mox ut illosrecessissevidi,ingressusmonuraentum
duos filios raeos, indioavique illi dicens:Ecce modo exui ipsum, nihileirelinquens praeter unum lintea-
nullura habeo filium. Miles vero cura audisset quid men. Cum ergoprogredi inciperem de monumento,
egissem de filiis, ait Vivit Dorainus qui in cffilis
: multis onustus pannis, dicit mihiimprobamea co-
habitat, quia te non accipiara. Unde ego metuens, gitatio : Accipe et linteum, quia bonum est. Redii
ne hoc manifestum fieret,et morerer,fugi. Hoec ego aulem infelix ego, ut surapto etiara linteo, nudum
audiens ex ore mulieris, ne sic quidem illam in illum relinquerem.Tuncresedit coram memortuus,
raare projicere Tolui, sed differens dixi ad illam exlendensque super me manus suas, digitis suis
rursus.- Ecce ego asoendo in carabum (17), et si eruit oculos meos. Ego igitur miserabilis, dimissis
ambulaverit navis, scito quia peccata mea in navi oranibus, cum magnatribulatione el perioulo exivi
operantur. Vooaviqueoontinuo scaphariura, et dixi: de monumento. Ecce et ego dixi vobis quoraodo
Produc scaphara. Cumque ascendissem in illam, Cfficus factussum.Istacum audissemus, innuit mihi
nihilo magis vel navis vel ecapba mota est. Tunc dominusmeus Sophronius, etrecessimus. Et dixit
 158
157 PRATUM SPIBITUALE.
luni, ingressusque cccpi exspoliare illam. Et
cum
mihi: Vere,abba Joannes.hodie nihil ultrastudea- A
omnibus jam ipsam exuissem, quibus erat induta,
mus; satis enim aedificalisumus. llasc ergo scripsi-
mus,ut et vos pariler Eedificemi ji; vere enim nullus nec interula3 quidem ipsius parcens,sed eam quoque
illi auferens.nudamque ipsam,ut
nata fucrat.relin-
male faciens Deum latere potest. Et nos quidem
quens, etsepulcro egredi volebam.Tuuc illa resedit
hanc narrationem ab eo qui passus fuerat audivimus.
coram me, sinistramque manum suam exlendens,
GAPUTLXXVIII. me Nequis-
apprehendit dexteram meam, et ad ;

Stupenium miraciUum pue-llx morlux qux expolia- ,

sime hominum, itane dccuit te nudare me ? an tu
iorem delinuil, nec cum rehixare voluit, doncc is
promilteret se monachum futttrum. nontimes Dcum.nequemetuisdamnationcmultirasB
retributionis ? nonne vel saltera mortuoe misereri
Aliudautemhuicsimileabbas Joannes. monaste-
debuisti? Sed Christianus esistens, ita me nudam
riiGigantumPater, cumTbeopolim venisset.narra-
assistere Christo honestum fore judicasti ? neque
vit nobis, dicens: Ante modicum temporis venit ad
sexum muliebrem reveritus es ? nonne hic sexuste
me adolescens quidam.et ait mihi: Amore Dei sus-
peperit; nonne matrera quoque tuara hac in me in
•

cipe 884 me, volo enim pccnitere. Dicebat autem

juria violasti? Quam, infelicissimehominum^ratio-
hoc cum maltis lacrymis et singultibus.Ego autom
nem redditurus es Christo de scelere in me perpe-
cum illumcerneremvalde contritum,et cum magna B
trato ante ipsius Iribunal tremendum,quod vivents
moestitia, di.xi illi Dic mihi causam tantae compun-
me nullus extraneus unquam vidit faciem meam,ot
:

clionis,neque me celes quidquam; potens est enira

tu postmorlera et sepulluram dcnudasli rae.et nu-
Deus adjuvarc te. Et ait mihi: Vere, domine abba,
dum aspexisti corpus raeum? Va; humans miseriffi,
magnus peccator sum. Ad quem ego rursus:Crede est? Quo corde.ho-
ad quara infelicitatem devoluta
mihi, sicut multa et varia sunt vulnera,ita plurima
rao, quibus manibuspO) accedcns, sumissanctum
quoque sunt varia medicamenta. Sed lu si curari Christi?
et preliosum corpus Domini nostri Jesu
vis; dic mihi in veritate opera tua, ut ego congrua
Ego autera, ut ista conspexi et audivi, pavoreet
illisadmoveam epitimia (19.) Aliter enim curatur
formidinetotuscomprehensus.tremensacmetuens,
fornicator,aliter homicida; aliudqiie est avari reme-
vix aio ad illam: Dimitteme, et istud ultranon fu-
dium,aliamendacis medicina;alque alioiracundus,
ciara. Qua? ait Profecto non ila crit. Tu enira ut
:

alio fur, alio adultermedicaraincsanatur.Et ne tibi

voluisti, huc intrasti sed non ita ut volueris, hinc
pkirima vitiaenumerem, quemadmodum in corpo-
egredieris.Namsepulcrum istud commune erit am-
ralibus inflrmitatibus variis varia quoque reraedia
bobus. Neque putes te confestim moriturum, sed
adhiberi conspicimus, ita et animce vitiis.quEe plu-
cum hic plures dies cruciatus fueris, malam male
rinia sunt,raedicina quoque varic succurrit.Illeau-
orabam illam
C animam perditus reddes. Ego autem
tem altius ingemiscens,et pectus suum percutiens,
me,raultum illam per
cum lacrymis, ut dimitteret
lacrymis ac singultibus confundebatur, et prae ni-
omnipotentem Dominum adjurans,spondensque,et
mia perturbalione et moeslilia animo deficiebat,
juramento confirraans, me iniquum istud acnefa-
npque vocem liberam emittere valebat.Ego vero ut
rium opus ultranonfacturura Tandem poslmultas
illum animadverti ad desperalionera tristitiamque
preces et lacrymas, crebrosque meos singultus,re-
inlolerabilera lapsum, et neque quid passus essel
spondens illa dixit mihi: Si vis vivere et ab hac
neque quid egisset mali, neque calamitatem suam
necessitale liberari, promitte mihi,quia si te dimi-
enuntiare valentem, aio ad illum: Filii, audi me.et
sero non solura ab his nefariis et profanis actibus
aliquantulumvirafaccogitationi tua;,et nunlia mihi
tuisrecedes.sed statimperges,ets»culo renuntians
quid a enim Dominus noster
te factura sit; pntest
elficieris monachus, agesque poenitentiam pro his
pra;bere libi au.\ilium suum. Nam propter ineffa-
autem ju-
quoB male gessisti, serviens Christo.Ego
bilem clementiam suam, ei immensas raiserationes
ravi ei, dicens: Per Deum,qui suscupturus est ani-
omnia pro salute nostrapassusest.quiquecura pu-
mam,nonsolumqua3dixisti faciam,sed ab hodierna
blicanisconversatusest,etraeretrioem ad sevenien-
dienoningrediarin domum meam;sedhinc abiens.
lein non repulit, latroneraque suscepit, et amicus -
„ „ ^ „ „,•, „„„iu ori mo-
n inBraonasteriura proficiscar.Tunc ail puellaadme.
. . .
'
\ ,,, ,,, ix Luc.
'
,
,
vii; U . ', ,_,, _„,... :_,i..i„„ r.™ „a„„
.
peccatorum appellatus est [Muith. .

Indue me, sicut invenisti prius indutara.Cum vero

; . , _

Luc. xxiii Matth. xi), ipse, fili, te quoque pceni-

:

ilhira induissem, rursura se collocans, raortua

est.
tentem conversumque suis manibus suscipiet gau-
Hffio egocuraabadolescenteaudissem,refovenseura
dens. Non enim vult mortera peccatoris,sed utcon-
pcenitentiam et
ac erigens verbis, et provocans ad
vertatur, et vivat {Ezech. xviii, xxxiii).
continentiam.lotondi illum,induturaque raonastico
Tuno ille vim sibi faciens, et a singultibus et la-
habitu inclusi in spelunca in 885 raonte, magni-
crymis modicum temperans, aitmihi: Ego,domine
fice gratiasDeoagentem,cerlanteraquevirillitcrpro
mi abba plenus omni scclpre, et nec coelo dignus
anima sua.
nec terra, cum ante hoc biduum audissera, divitis
cjjusdamexprimariiscivitatishujusfiliam virginera CAPUT LXXIX.
esse defunolam,et cum raullis ao pretiosis vestibus Ma.vimumel slupendum miraculum sacrafissimx Eu-
charisiix sub Uiomjsio Scleucix episcopo.
sepultam inunoextracivitatem monumento,escon-
suetudine pessimiistiusop6ris,abiinoctu ad tumu- Cumvenissemus Seleuciam,convenimus abbatem
159 DE VITIS PATRDM LIBKR X. 160
Theodorum episcopumejusdGm civitalis.Illoautem A ']uo lacrymarum fudit, acmultisorationibus el ge-
narravit nobis, dicens: Sub sanctai memoriaB Dio- nunexionibusobtinuit.utDeusnobisaqui-eistiusso-
nysio hujus civitatis episcopo, praedecessore meo, latium et usum prajstare dignaretur.Ante enira ex
talo quidara oontigit. Vir quidam eral in hac civi- torrente Patres nostri aquam hauriebant; sed Deus,
tato ncgotiator valde religiosus et dives, sed hiBro- qui facit voluntalera timentium se (Pxfi/.cxuv),sua
ticus; erat enim deSeverisectatorihus.Habebatau- inlinitabonitate prKStitit nobis aquaj istius benedi-
tom servum fideiem quemdam,sanct8e et apostolicae clionem per orationes sanoti Patris nostri. Verum
Ecclesiae communicantem.Hio secundura provinciae ante hoc biennium quidam exfratribus pelierunta
consuetudinem, die sanoto Ca nae DominicK sum- Patrc monasterii, ut lavacrum eedificarent in luona-
ptam communioncm involvit in linteo mundissimo, sterio. Abbas autem graviler id quidem ferebat.ces-
et in armario reposuit. Contigit autem, ut post sit taaien, fratrum infirmitati condescendens.^-Edifi-
sanctum Pascha vir ille fidelis mitteretur Con- catum est igitur lavacrum in monasterio,semelque
stantinopolim.negotiicujusdara gratia,dimissa per tantumraodo lavalumestineo,oum slatim exsicca-
oblivionem sanota communione in armario dedit ; tus est talistanlusqueaDeonobis prajstitus fons.Et
autem ejus clavem doraino suo. Quadam vero die in veritatevobisdicimus, Christiani.raultumjejuna-
periens arraarium dominus,invenit linteolura,in- „ vimus,multum oravimus,multas genuflexiones egi
volutasque in eo sanctas particulas communionis. mus, ut aquam reciperemus, nihilque profecimus.
Contristatus est autem in hoc, et haesitabat, quid- Annusergo integer sine aqua fontis impletus est,
nam de illis faceret,nam es ipsis communioare no- erarausque in magna tribulatione. Statim vero ut
lebat, eo quod essent sanctee catholica^ Eoclesiffi, Pater noster bonus et mitis destruxit lavacrura,
ipse vero Severianaj hKresis.Et tunc quidem dimi- Deus aquam iterum reddidit nobis.
sit eas in armario, ut erant, cogitans quia redilurus CAPUT LXXXI.
esset servus. etsumpturus eas. Cura autem venis- De puleo aqua implcto,submissa imagine ejusdem ab-
set Coena Domini,neque servus ille fidelis rediisset, batis Theodosii.
voluit easdominusipsius comburere,ne rursuset in Narraverunt nobis Patres ipsi et istud, dicentes:
secundum annura servarentur.Apertoque armario, Mulier quffidam fidelis inpartibus Apameaehisdie-
viditoranessanotas particuiasculmos et spicas gcr- bus puteumfodit;cumque pluracxpendisset,ingen-
minasse. Unde ingenti timore ac Iremore compre- tes(|uelaborestolerasset,ete[Iossoputeo in magnam
hensus in novo admirandoque spectaeulo, sumens altitudinem, aquam non invenissset, in mcerore et
sanctas partioulas.et cumoranidomo suaclamans alfliotione multa erat , et propler laborem et
Kyrie cleison.cucurrit ad sanctam ecclcsiam, ad sa- propter impensas. Apparuit autem ei sic afflicta!
crosanctum et venerabilem Uionysium episcopum. ^ mulier qua^dam in 886 somnis, dicens: Mitte in
Hooautemmagnumetterribile,et omnem rationem, Soopulum, et adduoi tibi fac imaginem abbatis
omnemque mentem, etomnem cogitationem esce- Tbeodosii, et per ipsum tibi Deus aquam praestabit.
dens miraculum non unus, aut duo, aut tres, vel Mulier autem protinus duos homines misit ex suis,
pauci aliqui viderunt, sed omnis ecclesia, civesque aocepitque imaginem sancti. Quam cum in puteum
et rustioi, indigenie et hospites,quique continentem submisisset, statim aqua manavit, ita ut dimidium
ambulant,et qui mare navigant, viri et mulieres,se- putei impleretur.Tulerunt autem nobis ex eadem
nes et impuberes, juvenes et seniores, domini et aqua, et bibimus, et glorificavimus Deum.
servi, divites et pauperes, prinoipes et subditi, sa-
CAPUT LXXXH.
pientes et simplices, virgines el monachi viduaeao Vila Joannis senis monasierii Scopuli.
nupta3, qui in potestate sunt conslituti,et quiillo-
Joannem quemdam senem in eodem monasterio
rum reguntur imperio. Et illi quidem clamabant vidimus,de quo dicebant nobis ejusdemlociPatres:
Kyrie eleison, cKteri autem aliter Deura laudabant,
Vere, Ghristiani, raagnus esl senex,daemonibusque
omnesveropariler Deo gratias agebant pro ineffabi-
torribilis. Quicunque enim huc venerit vexatus ab
libus ejus mirabilibus. Plurimi igitur ex hoc mira-
immundo eum continuo
spiritu, curat senior.
culo credentes adjecli sunt sancta3 catholicae et apo- D
CAPUT LXXXIIL
stolicai Ecclesia;.
De eodem.
LXXX. Dicebat nobis et hoo de illo ipsius loci Patres,
De fonte conccsso a Deo fratribus monaslerii in Sco- quodad vigesimumquartum milliarium monasterii
pulo ad oralionem abbaiis corum Tlieodosii.
eraporiumest, quod Exile promontorium dicitur.In
Pervenimusad monasterium abbatis Theodosii in eo emporio nauclerus quidara, constructa navitri-
Scopulo. Est autem mons inler Seleuciam et Rosum ginta millium modiorum,voIens eam in mare dedu-
Cilioiffi.patresque lociilliusduxerunt nos supra mo- cere, duas hebdomadas cum operariisplurimis egit
nasterium, quanlum estjactus sagittae,et ostende- (habebat autem quotidie trecentos operarios), ncc
runt nobis fontem magnum valde ao speoiosum, potuit illam de loco suo raovere, aut in mare dedu-
dixeruntque nobis: Fons iste, fratres,naturalis non cere. Fuerat enim a pessimis hominibus incantata
est sed nobis divinitus indultus est; sanctus enim navis.Erat igitur in magaa tribulatione et angustia
paternoster Theodosius multum jejunavit,multum- dominus navis, et quld ageret, omnino ignorabat.
161 PRATUM SPIRITUALE. 162

Perdispensalionemautem Dei senex ad partes A. autemin suaperstiteruntsententia.dicentesabbati:

abiit
illas.Nauclerus aulem, conspecto sene, agnoscens- N on suppclil nobis qucd darepossimus. Tunc ablj.js
que sanctura virum, ait illi: Ora,doraine abba, pro contristatus ait illis Ite, et secundum quod vultis:

navi ista, per artesenim magioas in mare descen- facite.Non itaque, ut consuetum erat, dederunt bo-
dere nonpotest. Dicitei senior Vade, fac ut oibum
: nodictionem in die sancto Cocnffi et Paresceves.
suraam, et Deus juvabit te. Uoc autemdi.\il sene.x, Profectus postmodum qui praeerat horreis, aperuit
ut nauclerus abiret doniura. Cura vero ille abiisset, ostia, et reperit triticura totum gerrainasse; quiue
accessit senexsolus ad navem,et tertio se in terraia coacti postea sumus illud inmare projicere. Tunc
prosternens, et orans IJeura, tertio signivit navim §87 abbas noster dicere fratribus: Qui Pa-
cospit
signo sanctae crucis in nomine Domini nostri Jesu tris monita irrita facit, ista patitur; labores
nostri
Veniens deinde senex in domum naucleri,
Christi. nuncinobedienlismetite.Quingentos modiosdaturi
dixitilliVade ad navem tuam, et deduc illam in
: eramus, et Patri nostro Theodosio per obedienliam
mare. Nauclerus autem credens verbis senis, abiit placuissemus,fratresquenostros paupcres consolali
cum paucis,illisque trahentibus,mox in mare dedu- fuissemus; nuno veroquinquefere milliamodiorum
cta est UMvis. tritici perdidimus. Quid lucrati sumus, filii ? quan-

C.VPUT LXXXIV. tum nobis ipsis nocuimus? Duo profecto mala egi-
Vlta ctmors anachoretx ejusdem monaslerii serviDei. B mus.Unum, quia mandatumPatrisnostriprrctcrivi-
Ejusdem monasteni Patres narraveruntnobis, di- mus, alterum, quia spem in Deum non habuimus,
centes Anachoreta quidam in his montibus erat
:
sed in horreo nostro. Vel ex hoc disoamus, fratres,
magnus valde secundum Deum, pluriuios annos vi- quia Deus est qui disponit omnohuraanum genus,
tam solitariam ducens. Mortuus est autem in parva qucdque sanctus Theodosiusinvisibiliter pro nobis
quadam spelunca,nobisnescientibus;arbitrabamur suis curam sollicite gerit.
filiis

enim omnes, quod ad aliam eremum migrasset. No- CAPUT LX.XXVI.

cte vero quadam venit in soranis, et apparuit ei qui Do aUero ejusdem monasfcriianachorctaqul sCatim vl
nunc est, patri nostro, bono et optimo pastori, ab- communionem sacram sumpsit, consummatus est.
bati Juliano, dicens: Sume tecura aliquos, et veni, Abbas Egiarius narravit nobis,dicen3 Cum exis- :

tollens me de loco ubi jaceo, montequi vocatur

in sem ex JEg\s post solemnitatem, hiemsque acrior
Cervus. Sumpsit igitur quosdam ex nobis Pater inhorruisset,veni in monasterium Scopuli.Cumquo
noster, et ascendit in montera quem ille dixerat. illicessera,talealiquid contigit: Anachoretaquidam
Curaqueper plureshoras qua^sissemus, non inveni- in partibus illis erat solitarius, veniebatque sancto
mus anachoretae reliquias. Erat enim spelunc» in- die Dominico,et sumcbat veneranda mysteria. Se-
gressuspro tempore nivibus et lignis coopertus. C mel autem scandalizatus anachoreta, quinque fere
Cum ergo non invenissemus, dixit senior." Venite, hebdoraadas mansit,nunquamjuxtaconsueludinem
descendamus,filii.Cumque descenderc inoiperemus in monasterium vonicns: quapropter fratres mona-
ecce caprca venil, et stetit non longe a nobis ccepit- sterii contristabantur. Cum ergo in illo monasterio
que pedibus suis humum fodere. Quod cum Pater essom, venit Dorainico die. Quem cum vidissent fra-
noster aspiceret.dixit uobis: Credite mihi, filii, illio trcs monasteriijgavisi sunt, prostratique petebant
sepultus est servusDei. Fodientes igiturinvenimus voniam, et ille similiter prostratus veniam petiit, fe-
corpus ejus integrum; quod sublatum in monaste- ceruntquecharitatem.Anachoretaverocumaccepis-
rium cum honore sepelimus. setcorpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi
posuit seipsum in ecclesiaj medio, statiraque con-
CAPUT LXXXV.
Quomodo triticum ejusdem monaslerii germinuverit summatus est, oum prorsus antea non ajgrotasset.
propter cessationem consuctx eleemosijnx. CognoveruntergomonasteriiPatres,quiapraescisset
Narraverunt autem nobis rursuset lioc, diccntes. diem obitus sni anachoreta, et idcirco venisset, ut
Consuetudo fuit, ut in cojna Domini pauperes om- nihil habens adversus aliquem migraret ad Domi-

nes elpupilli regionishujus connuerenthuc,etacci- num.

perent medium tritici sextarium,lienedictiono3 tre- D CAPUT LXXXVIL
decim, et sextariura vinj, mediumque sextarium Inveniio corporis Joannis anachoretx nmcupali Ilu-
mellis pro quolibet. Ante hoc milis.
autem triennium.ma-
gna tritici sterilitas fuil, vendebaturque triticum in Venirausinquemdamvicumsexmilliaribu&aRoso
regione hac, sextarii duodecim uno numisraate. distantem,etduosenes sa;culareshospitionos susce-
Cum ergo venissent jejunii dies,dicunt abbati no- perunt in ecclesia fundi sui.Vicus autem ad radices
8tro quidam ex patribus:
Noli, domine Pater, secun- montiserat.In ecclesiaigituripsaostenderunt nobis
dum consuetudinera dare pauperibus triticum, ne marmoream tabul,ini,di^entes; Christiani, macfnus
desit monasterio triticumenimnon invenitiir. Ab-
; inhocmonumento,anachorelajacei.I)iximusautem
bas autem ccopit dicere fratribus:
Non iufringamus, eis: Iloc unde nostis?Kt dixerunt nobis Antean- :

benedictioncm Patris nostri Theodosii. Videte,

filii, nos septem aspiciebamus nos vici hujus habitatores
mandatum senis est,non expeditnobis illud trans- per noctera in vertice montis lucem quasi ignem;
gredi, vere ipse est quicuram nostri gerit. Fratres nosorgo putabamus quod ignem aliquis illic aocen-
153 DE V1TI3 PATRUM LIBER X. 164

dissot. Cumque per dies plurimos istud aspiceremus A ante illum ait : Ora pro me, Pater. Ipso vero nihil
ascendimus die quadam, et nulla ignis indicia vidi- respondenle,surgenspropeillumaccessit,atsaluta-
mus; neque ignen-. neque aliquid in silva igne ad-
, reteum et amplexaretur; sed tenens ipsum, invenit
ustum.Rursum sequenti nootevidimuscadeiiilumi- mortuuin. Itaque illo dimisso.exivit.Et cum paulu-
na.Tribus igiturcontinuis mensibusignem hunc vi- lum processisset, viditaliam speluncam; ingreasus-
dimus. Nocte vcro quadam assuraenles quosdam ex quc invenit senem. Qui ait ad illum Bene venisli, :

vico cum armia propter feras, ascendimus in mon- frater; ingressusnees aliam speluncam?Etrespon-
temadlucem qus apparuerat,mansimusqueubi lux dens ait illi : Utique, Pater. Rursum dixit ei: Num
erat usque ad dieiu sequcntem. Mnne vero facto, aliquidindeaccepistiPRespondit :Non. Et ille:Vere
aspicimusmodicamspeluncam ineo locoubi lumina l'ruter,quindecim anni jain elapsi sunt ex quo con-
videramus. Ingressi autem invenimus anacliorctam. summatus Itavero erat au si ante unamhoram
est.

defunctum. Erat autem indutus cilicio etpallio, te- obdormisset. Cumque fecisset senex orationem pro
nebatque in manibus argenteara crucem. Invenimus ipso, glorificans Deum recessi.
etiam chartam ita scripta: De/unc/us sum ego Joan- CAPUT XC.
nes llumilis Indictione quinta decima. Computatis Mors duorum anarhorelarum monlis Phlcriyii.
ergo annis, invenimus eum ante septem annos de- r>
Duoanachoreta^erantsupraRosum in monte, qui
functum esse; ita vero erat integer, ac si die eadem
diciturPhterigiuspropePiapen fluvium,etjuxla mo-
obiisset. Sublatum erpo in ecclesia cuni honore
nasterium abbatisTheodosii in Scopulo. Eratautem
sepelivimus.
es his altersenex, alterjunior, senisque discipulus.
CAPUT LXXXVIII. Cum verodefunctusessetsenex,facta oratione disci-
Vita abbalis Thomx
apocrisiarii (21) ccenobii Apa- pulus sepelivit eura
in monte. Postdies vero paucos
miensis et de miraculo corporis ejus post niurtem. descendens de raonte anachoretae discipulus, vcnit
Cum venissemus Theopolim, presbyter quidam juxtalocahabitabilia,invenilquehominemquemdam
ipsiusecclesia;narravitnobisdealjbateThonia,quod exercentera terram, et ait illi : Fac charitatera, fra-
apocrisiarius fuerit cccnobii quod esl in partibus ter, accipe fossorium et sarculum, et vcni mecum.
Apamiaj.Veiiit ergo senex Thcopolim pro utilitute Ruslicus vero continuo secutus est eum. Cumquo
monasterii, etcum hic remoraretur, defunctus est venisset in montem, ostendit anachoreta sa:culari

in Daphne lemplo sanctaj Eupheraiae. Clerici au-

in sepulcrum senis sui, et dixit ei: Fodehic.Cum au-
tem ipsius loci sepelierunt eum quasi pereyrinum temefTodissetsepulcrum.anachoretastelitadoratio-
inter peregrinorum scpulcra: sequenli vcro diehu- nem. Finita vero oratione, osculatus estsascularem
maveruntet mulierem,etimposuerunt illam Buper C diccns: Ora pro me,frater. Descendensque colloca-

eum.Erat autem hora secunda cira bovam vero

;
vit semetipsum suprasenemsuuui, etcontinuored-

sextam evomuit illam terra. Loci vero illius accolai diditspiritum.Ssecularisautemrursusopertosepul-

videntesquodfaclumfuerat, miratisunt.Deiuderur- cro, Deo gratias egit. Cuin autein descendisset de

sum vespere sepelierunt ipsara in eodem lumulo, et monte, quantum jactus est lapidis, ait iutra semet-
sequenti die invcnerunt corpus supra sepulcrum. insum Verc debui acciperebenedictionem sancto-
:

Accipientesergocorpusinalioraonumentoipsumpo- rum; reversusque, illorum sepulcrum inveuirenon

suerunt.Postpaucosautem dies, itcrum sepclierunt potuit.

aliam mulierem supra abbatem Thomam,non cogi- CAPUT XGI.

tantes loci ipsius clerici quia non permittit quem- Vita abbatis Gregorii anachorelx, et Thalelxi ejus
discipuli.
piam superse sepeliri.Etillamergo rursusevomuit
terra. Tunc agnoverunt, quia non permittit senex Dicebant quidam ex Patribus de abbate Gregorio
mulierem super se humari, abeuntesquenuntiave- anachoreta,quod trigintaquinqueannos cgissel nu-
runt patriarch;e Domnino. 888 Qui omnem simul dus deserta circumiens.
civitatem cumccrcis ascendcre fccit in Daphnein.et Dicebantitem deillo.quod cum essetin montibus
cumpsalmodia sanctiviri reliquiasiu urbem ftrre. monasterii abbatis Theodosii in Scopulo, habebat
J)
discipulum. Quo defuncto, cum non haberet senex
Deposuerunt uutem sancticorpus in ccemiterio, ubi
multa martyrum corpora condita sunt, feccrunt- instrumenta ut huinum loderet et sepeliret corpus
fratris, descendil demonteprope mare, invenilque
quo supra ipsum breve oratoriura.
applieanlem navem.Oravit autem nauclerum et nau-
CAPUT LXXXIX. tas, ut ascendereat secum in montera,et sepelirent
Invenlio corporis sancti anachoretx in monte Amano. fratrem. Illi autemproinptoanimo obedierunt seni,
Narravitnobisquidara Palrum.cum Theopolies- sumentesque instrumenta necessaria, ascenderunt
semus,quod ascenderit quadam die in montem Ama- cumeo,etfodienteshuraaveruntcorpusfratris. Unus
num cujusdara necessitanis causa, inveneritque spe- autem ex nautis,nomineThaielosus, compunctusin
luncam.Ingressus autem in illam,reperit aaachore- virtutesenis, orabat eum ut cum illo moraretur. Se-
tatn genibus flexis,manibusque in cffilum extensis. nex autem dixi ei Non potes ferre poinitentia! la-
:

cujus crines capitis usquein pavimentum extende- borem. Ait ille: Ita,sane tolerare possum.Mansitque
bantur. Cum autem putaret eum vivere, prostratus cum sene anno uno, nimium in sacra e.xercitatione
165 PRATUM SPIEITUALE.
laborana.Post peractum autera annum
prostravit se A. pus ejus ita jacens,sicut in somnis illum videram
frater Thalelseus seni, dicens: Ora pro me, Pater;
nam per orationestuasDeiisabstuIit a melaborem;
nequeeoim jam fatigof,neque rr.e aeris inclementia
affligit, non astu uror, non hieme rigesco, sed in
mulla requie sum. Senex vero benedixit eum, per-
aotisque cum sene duobus aliis annis cum dimidio,
frater Thalelwus prfescivit obitum suum.oravitque
senem, dicens Duc me, qusso, Jerosolymam, ut
:
adoremsanctamcrucem, et sanctam Ghristi Domini
et Dei mei resurrectionem; hisenim diebus Domi-
nus assumet me. Senex autem eo sumpto profectus
est in sanctamcivitatem.Itaquecumadorassentsa-
craetvenerabiliaIoca,descendissentque in sanctum
Jordanem, et ibi lavisssnt, post dies tres obdormi-
vit in Domino frater ThaIeIiou.s,j6peIivitque illum
sonex in monasterio Gopratha. Post aliquantulum
vero temporis requievit etabbasGregoriusanacho-
reta,sepelieruntque illum ejusdem monasterii Pa-
tres in ecclesia.
CAPUT xcir.
Vita fratris Gregorii Cappadocis, el inventio corporis
Petri solitarii sancti Jordanis.
8S9 Narravit nobis vcnerabilis Pater nosterab-
baa Gregorius archimandrita monasteriisanctiPa-
tris nostri Theodosii, quod positum est in eremo
sanctaeChristiDomininostricivitatis,mihi scilicetet
Sophronio sophista;, dicens: Habui hic fratrem no-
mine GregoriumCappadocera;habebatautemmini-
sterium suum in Phaselide. Die vero quadam cum
fralres facerentpanes,succendebat clibanum frater C '^''us fodite, ut duos capiat. Et cum illi foderent,
Gregorius. Sed cum succendisset iIlum,non invenit pusuit seipsum in psiathio.et requievit in pace.Se-
cum quo deberet extergcre furnum; fratres enim
ipsum pannum absconderant,ut tentarent euru.In-
gressus est ergo furnum, vestimentoque suo illum
detersil, nihil omnino ab igne lasus. Ego autem.
hoc audito, corripui fratres,quod itaipsum tentas-
sent.
Narravit nobis et hoc idem abbas Gregorius Pater
noster, de eodem Gregorio dicens: Die qua-
fratre
dam pascebat porcosinPhaselide; veneruntqueduo
porcum raperent.At ille sumensvirgam
leones, ut
suam, pesecutus est eos usque ad sanctum Jor-
danem.
Rursus idem pater noster narravit nobis,dicens:
Cum «dificareinciperemtemplum sanctiQuirici(22)
in PhaseIide,effodienstempli Cundamenta.apparuit
mihi in somnis monachus quidam magnae^ut vide-
batur,abstinenti»,indutus pslma, ferensque in hu-
meris parvulumcolobium de psiathio,dixitquemihi
voce mitissima: Dic, abba Gregori, nunquid post
tantos laborestantamqueabstinentiam debuisli rae
extra templum,quod aedificas.dimittere? Ego autem
senis vocem habitumque reveritus, aio ad illum
Non,domine; absit a me ut hoc faciam.Et ilie:Vere
hoc fecisti. Dixi autem ad illum Quisnara es tu,
: mine Patris, et Filii et Spirilus 890 sancti, bibo
domine? Ego, inquit, sum Petrus solitarius sancti
Jordanis. Itaque surgens mane,perrexi, et qussivi
fodienscirca tempIum.Gumquefoderera.inveni cor-
166
Constructoque oratorio, feci monumentum praecla-
rum in dextera tenipli parte, et illic eum deposui
CAPUT XCIII.
Vila abbatis Sisinii qui episcopatui renunliavit,cl ejus
discipuli.
Narravit nobis idem Pater noster Gregorius, di-
cens: Quadam die profectus sumaJ abbatem Sisi-
niuin anachoretam.Eralautom hicsenex,qui relicto
episoopatu suo propter Christum, venerat prope
castellum, quod appellatur Bethabara, et sancto
Jordane sex ferme milliaribus distal, ibique vitam
solitariam agebat.Cum crgo venissem ad senem,et
diu pulsarera,postmuItamhorara aperuitdiscipulus
ejus, et ait mihi: Vere,domine abba^infirmatus est
j} ^q^^^ ygqyg ^^ mortem.oravitque Deum.ne dehoc
saeculo migraret.donec audiret advenissetein hanc
regionem.Iveram enim Gonslantinopolim pro neces •
sitate ccon obii ad piissimum imperatorem Tiberium
Cumergoprofectusessetad senem,annuntiassetque
iIIimeumadventum,postprolixamhoramdescendit,
dicens mihi Ascende, Pater. Asccndentes autem
:
invenimussenemobdormisseinpace.Cognoviigitur
quia moxutdidicitmeessc,qui pulsavoram, migra-
vit ad Dominum.Et cum illum amplexaret,ait mihi
defunctus leni ao miti voce: Bene venit abbas meus:
rursumqueobdormivit.Nuntiavi igitur in locis illis,
utvenirentet sepelirentsenem.Cum ergo venissent,
etmonumentumfoderent,aitdiscipulussenisfodien-
tibus sepuIcrum:Facite charitatem,eta)iquantulum
pelivimusqueduos simul,senem scilioetet disoipu-
lum ejus.
CAPUT XCIV.
Vila abbatis Juliani episcopi Bostrensis.
IdemPaternosterGregoriusarchimandritenarra-
vit nobisdeabbatejuliano episcopo Bostrense.quod
oum recessisset de ccenobio.etfactusesset Bostren-
sis episcopus,quidamexhabitatoribusipsius civita-
tis odio nominisChristivoluerunteumvenenoocci-
dere.corrumpentesquepeouniisministrum ejus qui
ipsi porrigebat pocuIum,dederunt illi venenum.ut
cum porrigeret metropolitaj poculum, venenum in
calicern mitteret. Puer autem ila ut dictum fuerat
fecit, deditque calicem veneno infectum sancto Ju-
liano. Suscepit voro illum sanctus vir,ac divinitua
agnovit insidias. Susceptura ergo calicem ante se
posuit,nihil omnino dicens puero; mittensqueaccer-
sivitomnespriraateseivitatis.interquoserant etqui
insidias paraverant. Virautem beatissimus nolens
illi
eospublicare qui hoc fecerant.voce mitissimaomni-
bus dixit: Si arbitramini humilem Julianum veneno
: occidere,ecce coram vobispestiferum calicem bibo.
Signansque ter digito suocaIicem,et dicens:[n no-
hunc caliccm bibit illum coram omnibus totum,
:
atque illsesus perstitit.Quod illi cum vidissent,pro-
strati veniam petierunt.
 167 DE VITIS PATRUM LIBER X. 168

CAPUT XCV. A. lucratus es expeccato.frater mi?quantum indede-

Vita Pairicii senis tnonasterii in Scopido. trimentumcepisti? Eamusrursusincffinobium. Qui
Erat qiiidam senex in eodem ccenobio abbatis ait:Non jam possum in ereraumvenire.vade ame:
Theodosii sancli Patris nostri, genere quidcm Seba- ego enimin sa;culo maneo. Cumigitur multumro-
stensis, nomine autem Patricius, senex valde (dice- gareteum, nihilque proficeret, neque se ille sequi
bat enim soesse annorum centumet tredecim)mili3 jam ad eremum vellet, mansit el ipse cum illo in
etquietus.Narraverunt ergonobisde illo ipsius loci SKCulo: laborabantque ambo manibus suis, utvive-

Patres,quQd fuissetpraepositus monasterii Abazani, rent.

dimisissetque pra3positionicium,periculum et judi- Per idera tempns abbas Abramius, qui postmo-
ciummeluens(magnorumenimvirorumessediccbat dum factus est episcopus Ephesi, et nuper monaste-

pascere rationales oves) ac venisset illiic.ul sub ohe- rium construxit Constantinopoli dictura Abramita-
dientia vivcrct,hoc judicans animaj utilius esse. rum, bonusacmitispastor, aedificabatmonasterium
suum, quod dicitur Byzantiorum. Abeuntes autem
CAPUT XGVl.
duofratreslaborabantinopere,ministrantescaBraen-
De eodem, el de Juhano Arabe cseco.
tariis. Sumptam vero mercedem operis amborum
Dicebant autem nobis et hoc de ipso: Cum alius
fraterillequiinfornicationeralapsusfuerat.quot
itidie
bic fuisset senex, genere Arabs, Julianus nominc, B
pergens in civitatera consumebat in luxuria. Alius
captus oculis, ipse aliquando scandalizatus est in
IVlacariura archiepiscopum Jerosolyraitanura,nole-
vero quotidie jejunans et psallens, cum omni quiete
faciebat opus, nemini aliquid loquens. Videntes au-
batquecommunicare illi.Quadara ergodieabbas Ju-
tera illura artificesdiehussingulis neque comeden-
lianus signiPicavitabbati Simeoni,qui eratin monte
tera, neque aliquid loquentem, sod serapercogitanti
mirabili(distatautem aTheopolimons ipse millia-
similera, retulcrunt de illo ot de conversatione ejus
ribus novem) dicens: Caecus sum, et quo abeam
sancto abbati Abramio. Tuncraagnus revcra Abra-
nescio; neque vero habeo qui possit auxiliari raihi,
mius operarium in cellara suara, et inter-
accersivit
etcommunicareMacario detrecto.Indicaraihi.Pater
rogaviteum, dicens: Unde es, frater ? et quod est
quid agcre debeam defratre,qui fornicatus est, et
opus tuura ? Ille autem omnia illi perordinemcon-
de illo,quisecum eojuramentoeonstrinxit.Respon-
fossus est, etquia fratris sui gratia sustinerctorania
dit autem abbasSimeon abbati Juliano, dicens: Ne
recedas, ncque te ipsum a sancta Ecclesia separes;
ut Deus(inquiens) meam tribulationemvidenssalvet
fratrem meura. His auditis, Abramius dixit fralri
nequeenimillamalehabet.gratiaDomininostriJesu :

Et Dominus donavit tibi aniraara fratris tui. Cura

Chrisli Filii Dei. Sed et hoc scito, frater, quod si
ergodimisissoteumsanctus Ahramius,exiisselqucde
quis inhffiresiminciderit,incconobiovestro,habetis „
ccHuIa, ccce frator ille advenit clamans]: Mi fraler,
senemmagnum,nominePalricium.lIicautemsenex
assurae mein cremum, ut salvusfiara. Conlinuoau-
juxtasacrariuminl'raomnesmoratur,propcocciden-
lem assumpsiteum,etabierunt ad speluncara prope
talemecolesiaB murum;dicitquoet ipse proomnibus
sanctum Jordanem, et incluserunt 89B se. Post
sanctam orationem oblationis,et'ipsius oblatio san-
modicum vero temporis, cum magnifice secundum
cta existimatur.
Deum profccisset spiritu frater ille, qui in fornica-
CAPUT XCVII.
tionem inciderat, migravit ad Dominura. Mansit
Vila ct mors duorum fralrum monachorum, qui
autem superstes frater in eadem spolunca juxta
nunquam ab invicem scparari jjiraverunl.
juramentum,quousque et ipse moreretur.
Dicebat autem abbas Joannes anachoreta, cogno-
mento Rulilus, audisse se ab abbateStephanoMoa- GAPUT XCVIil.
cum ccenobio sancti De eodem Iralre superstile.
bita referente, quia esset in

abbalis Theodosii raagni monachorura principis,

Ad huno fralrem post mortem alteriusfratris ve-
nienssenex quidamexmonasterioGalamonis,ail illi:
erant illic duo fratres, qui sibi invicem juraverant
Dic mihi,frater,in tanto tompore soIitari,e vltae, spi-
quod nequeinvita, neque in morle ab invicera se-
ritalisqueexcercitii,quidlucratuses? Dixit ei frater:
pararentur. Cum ergo cunctos in crenobio .-Edifica
'^
, . .
, „ f j:„:, JJ
;„„t;„„« dixit n Vade, et post
f decimum diem voni ad mo,> et dicam
rent, unus ex eis impugnatus a lornicatione, " >

tibi. Senex autem abions, post deoiraum diem rediit

fratri suo:Dimitte rae, frater, quia impugnor a for-
invenitquo fratrem migrassc ad Christum, et testam,
nicatione, et ferre non praivalens, volo ad sasculum
jn qua sic scriptum eral: Ignosce, Pater, quia nun-
reverti.Fraterauterarogarecoepiteura,dicens: Noli,
qu.-eso, frater mi, noli porderelaborem luum. Tunc quam ,
dum opus Dei agerem, aut lioris constilutis

venimecum, psallerem, mentem meam diraisi in terram.

is dicitei : Aut dimilte meubire, aut tu
utvoluptalisatisfaciam.Fraterautemillecumnollet CAPUT XCIX.
oumdimittere,abiitcura illoin civitatera. Ingressus Vila Anlonii senis monaslerii in Scopulo.

igitur est in moretricis diversoriura is qui impugna- Narravcrunt nobis Patresejusdem mcnastcrii san-
baiur: frater autem ille foris stans, pulverem de cti Patris nostri Theodosii dicentes Antehos anaos :

terrasupercaputsuumjaciebat,etsemetipsumaini- defunctus est hic senex quidam, Antonius noraine.

gebat. Postquam vero ille completo fccdo opere e Is ic vila sua maxiraejejuniis operam dans, profe-

lupanari egressus est, dixit ad eum frater Quid : tous est in locum quiCutulasdicitur. Quadam ergo
169 PRATUM SPIRITUALE. 170

die cum esset ia eremo, ecce Saraceni (23) in par- A git- Tunc senior certior f;iclus est quod Deusremi-
tes illas venientes viderunt senem, unusque ex eis sisset illi poccatum, et veiiiens rursus in monaste-
educto gladio venit contra senem, volens necare il- riuni suura, vixil in magna continenlia, aidificans
lum. Sene.x autem ut vidit Saraccnum contra se vc- omnes vitajsuse exemflo usque ad diem obitussui.
nientem, intuens in cocluin, ait Domine Jesu Cbri- :
CAPUT CII.
ste, voiuntas tua Oat. Statimque aperta est terra, et rtelalio Sopkronii sopliislse dc eo quod sibi in via con-
absorbuit Saracenum illum, sene.xque salvatuse^t, ligenU.
et glorilicans Ueum in monasterium ingressus est. Gum interrofjatus
essetabbasSopbroniussophista
CAPUT C. fratermeus, assistebamus prope illum ego et abbas
Vila Pelri Ponlici monachi. Joannes scholasticus, et abbas Quiricus.et alii qui-
Rursus narravorunt nobis pra^dicti loci Patres, dam ex Patribus, dixilque nobis : Pergebam modo
quod illic fuerit quidam senex, Petrus nomine, ge- i° '^ia. et ante me
adolescentulaj ohorearr. agebant

nere Ponticus, multis pr.-cclarisque virtutibus or- tripudiabantque dicentes BeneveniatSophronius :

;

natus. DehocseneTheodorus,quifuitepiscopusRo- curonalus est Sophronius.

sensis, dicebat nobis, quod die quadam convenit CAPUT CIII.
illumadJordaneminmunasterioTurrium,illiccnim B ^''« «' virlutes abbatis Stratiijii.

ipse mor.ibatur, eique dixil Fuo charilatein, frater

: S92
Dicebant de abbate Stratigio, Patrc insignis
Theodore, veni mooum in montem Sina, quiaillucpro monaslerii sancti Patris nostri Thcodosii, monaste-
ficisci votumhabeo.Quicumnolletnonobedire.dixit rii ipsius Patres, quod tres islas virtutes posseue-
adeumEamus.CumverotransissentJordanemdixit lit supia aetatis nostra; monachos, jejunium, vigi-
ad Theodorum senior Veni, frater Theodore, ore-
: lias et juge opus.
mus ut usque ad montem Sina nullus nostrum co- CAPUT CIV.
medat. Ad quera ille Vere, Pater, ego hoc facere
: Vita abbalis Nonni presbijteri.
non posajm. Prostravit autem se senex.et oravit,et Narravit nobis in coenobio sancti Patris nuslri
usque adSiuanihilconiedit.Sumptisigiturillic san- Theodosii, abbasTheodosius, qui fuitepiscopusCa-
ctis mysteriis, tunc et cibura sumpsit. Similiter et a pituliariis, de abbate Nonno presbytero, quod nocte

Sina usque Alexandriam ad sanctum Menam
nerunt, nihil ouinino comedenle sene. Ibique denuo
communicans, post coramunionem cibum sumpsit.
Et a sanclo Mena usque in sanctam civitatem veue-
perve- quadam, aotequam pulsaret noclurnum signum,
dum jaceret ipse in lectulo suo, audivit queradam
leni vuce dicentom, Kyrie eleison.Curaquequinqua-
ginta vicibus hoc
ille itcrasset,voluit ipse scire quis

runt, cumnihiloraninugustassel seniorin via. Cura Q esset qui hoc dicebat. Et aspiciens, inquit, in eccle-
vero in sancta Christi Dei nostri resurrectione per- siam pcrcellulifi meai fenestram, vidi senem pro-
cepisset veneracda mysteria, lunoderauui accepitet cumbentera gonibus suis.et stellum lucidissimam su-
cibum. In hoc ergo toto tali tantoque itinure nisi porcaput ejus ostcndenlem niihi quiscsset senex.
tertio non coraedit sencx, seujel inSin.i monte, .so- autem quidam de senibus ipsius coenobii
Aliiis

mel in Alexandria, et seuiel in sancta civitate. narravit nobis de eodem abbale Nonno, dicens :

GAPUT CI. Noctequadampriusijuampulsaietsignum.egressus

Vita Pardi motiachi P.omani. de cellula mea,ibamad ecclesiam. Etaspicio senem
Narraverunl etiara nobis de alio sencPalres ejus- ante ecclesiam stanlem, et cxtensis in coelum mani-
dem monasterii, dicentes: Erat hic senex quidara lius orantem lucehant autem manus ejus quasi
:

qui ante modicum tompus defunctusest, Pardus no- lampades ignis. Quare metu perterritus recessi.
mine, genere Romanus. Hic dum esset junior, mu- CAPUT CV.
lio fuerat. Dio igitur quadam abiit Jericlio cura luu- Vita sancti scnis Chrislophori, gcncrc liumani.
lis.Etcumessetinxenodochio. inventusebtillicpuer Cum in Alexandria essemus, accessiraus ad abba-
parvulus, quem,agente diaboio,mulus calce percus- tem Theodorum, qui erat in sancta Sophia prope
sit eloccidit, ignorante hoc abbatePardo. Aillictus Q Phorum. Et narravil nobis senex, dicens: Ego in
vero super hoc multum abbas Pardus, abiit in Ar- pffinobio sanoti patris nostri Theodosii, quod estin
nonem, et etfectus est anachoreta, lugens seinper, eremo sanctis Christi Dei nostri civitatls, saeculo re-
dicens : E|io feci homicidium, et ut lioniicida inju- nuntiavi invenique illic senem magnumvalde, no-
;

diciodaranatussuraEratautemillicpropetorrentera miae Chrislophorum, Ronianura genere. Dicigitur

leo. Diebusque singulis ibat abbas Pardus ad cubile quadam prostratusanteillura.dixi : Fac charitatem,
leonis, stimulans etprovocansleonem, utexsurgeret pater, et dicmihi qiiid in juventute tua operabaris.
et devoraret eum
leo autem nihil omnino illum la;-
; Cumque multum a me rogatus fuisset senex,agnito
debat. Vidensautem senex, quianihll proficcret, ait quod propter utilitatem anime illum rugassem, enar-
in seipso Dorraiam in via, per quara leo pergit ad
: Quando sa3culo reiiuntiavi, fili,
ravit raihi, dicens :

fluvium: nam cum Iransibit ut eat ad bibendum,de- magnumhabuifervorem, sumiijamquedesideriiala-

vorabit me. Cum ergo jiceret, ecce leo post paulu- crilatem ad monasticam vitam ; ac diebus quidem
lum venit, et quasi ratione prajditus esset, cuin om- exercebarin regulari psalmodia,noctibusveroperge-
ni quiete transilivit senem, neque omnino illum teti- bamin speluncam.inqua etsanctusTheodosius, et

Patrol. LXXIV. 6
 171 DB VITIS PATRUM LIBER X 172

ctiPatresreliqui orareconsu6verant;desoendensque A CAPUT CVI.

in speluncara, centies flectebam genua, et procide- Relatio abbatis Theodori de monaclio Syro Severiano
bam Deo per gradus singulos sunt autem nurae- ; Narravil iterum nobis idem abbas Theodorus, di-
ro decemetocto.Gumque peroranesgradus descen- cens : Xenodochium est hic prope Pharum, inter
dissem, permanebam illic, donec pulsaret signum. sanctam Sophiam et sanctum Kaustum ; qui autem
Tunc ibam ad synaxim cumPatribus. Cumautem iili praeerat, die quadam oravit me ut irem in xeno-
opus istud undecim annis absque interraissione fe- dochium,et ibi morarer paucis diebus. Abicns igitur
cissem, cum jejuniis multis, et continentia, et nudi- inveni illic monachum qiiemdam hospitio suscep-
tate rerum oranium, et obedientia, etlabore corpo- tum,Syrium genere,nihilhabentera prajter eilicium,
rali, veni nocte quadam secundum consuetudinem, et palliura, et panes paucos. Stabal autem in uno
ut in speluncara descenderem. Cumque iraplessem angulo, semper dienoctuque psallens, etneminilo-
inclinationescorporispersingulosj.'radus,venturus- quens. Veniente vero die sancia Dominica, abii ad
queesserainspeluncaepavimentum, factus in exsta- illura, dicens : Veni.frater, ad sanctam Sophiam, ut
si, video totura speluncae paviraentum candelis ple- communices sanctis venerandisque mysteriis. Qui
num, ex quibus aliiB quidem accensa; erant, aliae ait:Non venio.Ad quem ego : Cur,oro te ? Aitmihi:
non. Aspicioautemet duos viroschlamyde indutos, Severianus sum, et noncommunico Ecclesi^
g q^j[^
candidoque habitu amictos, easdem candelas prae- Audiensego,quia non coraraunicaret sanctseetapos-
parantes. Ego autem dixi illis utquid posuistis hic :
tolicaeEcclesiae.simulque vidensilliusoptimamcon-
candelas istas, neo permittitis nos descendere, et versationera, vilamque virtutibus plenam, abii lu-
orare '? Qui respondentes dixerunt mihi Patrum :
gens in cellulam meara, et clausa janua, prostravi
candelae aunt. Dixi autem ad eos rursum Cur aliaj :
nieipsura in faciem coram Doraino pcr dies Ires, et
ex illis ardent, aliae non ? Responderunt :Qui volunt orabara illura cum lacrymis multis, dicens : Domi-
candelas suas accenderunt,et qui nolunt,non accen- nator Christe Deus noster, qui propter ineffabilem
derunt. Aio adillositerum : Facite charitatem ;can- tuam immensaraque eleraentiam inclinasti ccelos, et
dela mea ardet, an autem dixerunt:
non ardct? Illi
descendisti propter saluteai nostrara, qui incarna-
Ora, et accendiraus illara. Tunc dico illis Adhuc :
tus es ex sancta Doraina nostra Dei genitrice sem-
oro. Et quid usque raodo faciebam ? Atque in hoc perque virgine Maria, revela mihi qui sint qui be-
verboadmeipsumrever3U5sum,conversusqueultra ne et rectecredunt nosne qui sancts Ecclesis jun-
;

jam nerainem vidi. Tunc dixi in meipso Christo- :

gimur, an qui Severo consentiunt. Die vero tertia
phore,majorilaboreopus est.Etmanefacto, recessi venit raihi vox invisibiliter, dicens Vade, Theo- :

de monasterio, et profectus sum ad rnontem Sina,

^ (jore, inspice fideni ipsius. In crastinum igitur pro-
nihil ferens mecuni, nisi quo induebar tantum. fectus, sedi ante illum, exspectans videre aliquid.
Cumque illic egissera annos quinquaginta, venit juxta quod mihi vox dixerat etcum mansisem se- :

mihi vox, dicens Ghristophore, redi in ccenobium

:
dens quasi una hora, et inluerer in ipsurn stanlem
tuuin ubi etiam bene cerlasti, ut illic consurarae- et voce Syra psallentem, vidi teste Deo, filii, colum-
ris cum Patribus tuis. Et modico tcinpore postea- bam super caput ejus stantem fuliginosam, veluti
quam mihi ista dixerat, sancta illius anima in ex coquina venientem, squalidam acfetidam. Tunc
pace requievit. agnovi eam, quaa mihi apparuer&t, caliginosam fe-
Rursum enarravit nobis idem Theodorus de eo- tidamque colurabara, ipsius esse fidem. Haec au-
dem abbate Christophoro. Dicebat, inquit, senex :
tem nobis narravit in veritate cum multis lacrymis
Die quadam ascendi in sanctam civitatem, ut ado- et singultibus sancta ipsius anima.
rarem sanctara crucera. Et cum adorassera, et jam
GAPUT CVII.
exirem, aspicio fratrem queradam in limine atrii
Vita abbalis Gerasimi.
pretiosoB crucis, neque intrantem, neque exeun-
tem. Aspicio item et duos corvos impudenter ante Uno fere milliario distat a Jordane monasterium
faciem volantes, et alissuis oculos ejusimpor-
illius quod abbatisGerasimi dicitur. In hoc monasterium
tune impetentes, nec illum intrare permittentes. D advenientibus nobis narraverunt qui illic moraban-
Intellexi vero eos dasmones esse, et dixi illi : Dic, tur senes de abbato Gerasimo, quod die quadara
frater, cur stas in Qui ait
medio janu£e,nec intras ? ainbulans super Jordanis ripam, obviumhabuitleo-
mihi Ignosce migi, Pater rai, cogitationes habeo ex
:
nemvalderugientera,suspensopede,cuiinfixuserat
quibusuna mihi dicit Ingrcdere, et adorare pre-
: ex calamoaculeus, adeo utexhocpes ipseintumuis-
liosam crucera. Alia dicit Non, sed vade, et fac
:
set.etsanieplcnuseffectusesset. Cura igiturvidisset
responsum (2'i). et alia vice adorabis. Egoautemut leosenem,ostendetiatillivulneratum exinfixoaculeo
audivi, lenui raanum ipsius, et introduxi S93 in pedem.fiens quodararaodo et obsecrans ut illi cu-
tomplum : et continuo fugerunt corvi. Cumque fe- ram adhiberet. Cura ergo vidisset eum senex tali ne-
cissem illum adorare sanctam cruoera, et sanctam cessitateconstrictumsedensapprehenditejus pedem
Christi Domini resurrectionem, dimisi eura in pace aperiensque vulnus eduxit aculeum infixum.cum
Ha;c autera, inquit Theodorus, mihi senex enarra- magnaputrediniscopiadiligeuterquedepurgatovui-
vit, quia vidit me multum iii ministeriis distentum, nere,etpannoalligato,diraisiteum.Leoautenicumse
et orationis negligentem. curatum vidisset, noluit senem deserere sed ulcharus
1?3 PRATUM SPIRITUALE. 17 4

discipulus, magiatrum se-

quocunque pergeret, A g''u utebatur, et lamenta adjiciebat, ostendens ex
quebatur, ita tantam fera;
ut admiraretur senex voce, facie, et oculis moerorem,quem habebat noa
gratitudinem.lgitur ex tunc senex mutriebat eum, videns senem. abbas Sabbatius Veni
Tunc ait illi :

mittens ante illum panonn et infusa leguinina. mecum, ex quo non credis nobis, et ostendam tibi
ipsum monasterium asinum ubi positusestsenex noster. Sumensque eum, duxit
Habebat autera
unura, ad ferendam aquam pro necessitate fratrum ubi illum sepelierant. Distabat autem ab ecclesia qua-
sipassibus quinque. Et stans abbas Sabbatius supra
de Jordane. Consuetudineiu autem fecerat senex, ut
curam pascendi asini leo haberet.itaqueabienscum sepulcrum abbaiis Gerasimi, dixit leoni Ecce hic :

illo juxta Jordanis ripas, paseentem observabat.

Quadam autemdiedum pasceretur asinus, leoseab
illolongiusculeavertit; cum eccecamelariusex Ara-
biav6nieus,inventumasinumaccepitetsecumduxit.
seaex noster sepultus est. Et inclinavit genua sua
abbas Sabbatius supra sepulcrum senis. Gum ergo
id leo audisset, et vidisset prostratum supertumu-
lura abbatem Sabbatium, et llentera, tunc et ipse

Leovero.amissoasino, rediit in monasterium tristis prostravit se, percutiens in terram caput suum

Vdlde, et dsjecla faoie ac cervice, ad abbatem suura. vehenienter,et rugiens; atque ita continuo defunc-

Abbas igitur Gerasimus pulavit quod asinum come- tus est super sepulcrum senis.

Ubi est asiuus lUe vero quasi Uoc autem totum fartum esl,non quia animam ra
disset leo, et ait illi : ? r
homo stabat tacens, et deorsum aspiciens. Dicit ei tionalem habuisse leo putandus sit,sed quud Deua
senex : Comedisti eum; benedictus Dominus.Quid- volueritglorificantessegloriricare,nonsoluminvita

quid faciebat asinus, amodo facies tu. Ex tunc igi- hacsedeliam post mortem, et moostrare nobisqua-
tur leo, jubente sene, portabat canthelium (25) ca- lem primo homini habuerint subjectionem bestiaj,
pientem amphoras quatuor, ferebatque aquam in priusquam iuobediens esset mandato,et antequam
monasterium. excideret e paradiso deliciarum.

Die vero quadara venit miles quidam ad senem be- CAPUT GVIir.

nedictionis gratia. Qui cum videret leonera bajulan- Vita presbyteri virginis, tjtisque uxoris ilidem vir-
yinis.
tem aquam,didicissetque causam, misertus estejus,
proferensque tria numismata dedit senibus,uteme- Gum in Samum insulam vftnissemus,vidimu3 in

rent asinuni ad ipsius aquaj ministerium, et libera- ccenobio,quod Charixeni appellatur, abbalem Isido-
rent ea necessitate leonem. Brevi autem transacto rum ipsius monasterii praapositum, virum eximiae
tempore, postquam liberatus a labore fuerat, came- virtutis, et magn» ad omnes charitatis.simplicita-

larius ille, qui 89-1 asinum abstulerat, veniebat fc- teque et humilitate maxime ornatum quem etiam :

rens triticum, ul ut venundaret illud in sancta civi- n post aliquautuluin temporis episcopum in eadem re-
tate, habensetasinumsecum. EtcumtransissetJor- gioneconstilutumscimus.Hicenarravitnobisdicens:
danemacoidit utoocurreret leoni quo viso, dimisit; Est in octavo liujus civitatis milliario vious ha-
camelos et fugit. Leoautem, cognito asino, oucurrit bens etiam ecclesiam : in hac presbyter quirlam fuit

ad eum, et ore, ut solebat, ejus oapistrum mordens, valde mirabilis,quemparentesinvitumetrenitcntem

traxit eum cum tribus oamelis, et gaudens simul et uxorem aociperecompulerunt.Vorum iile non solum
rugiens, quod perditum asellum reperisset,venitad voluptatis illecebracaptus non est,quamvisjuvenis
senem. Senex vero, qui prius putabat quod asinum existeret,et legitimae conjunctus uxori,sedet ipsam
leo comedisset,tuncverodidicit quia insidiaspassus induxit caste secum ac pudice vivero.Didicerunt igi-
Imposuit autem nomen leoni Jordanem.
fuisset leo. tur ambo psalterium, amboque simul in ecclesia
Egit itaque leo in monasterio cum fratribus plus psallebant, servantes se ipsos virgines usque in fi-

quam quinque annos, nunquam recedens a sene. nem.Hiciiaquepresbyterdiequadamfdlsacalumnia

Cum autem migrasset adDominum abbas Gerasi- apud episcopum accusatus est. Quem episcopus
mus,etaPatribussepultusftsset,perdispensationem ignorans institutum ejus, accersivit ex vico, et
Dei leo tunc in monasterio inventus nou est. Post misit in carcerera.in quem solehant peccantes cle-
modicumvero venit Ieoinmonasterium,etquffirebat rici includi et custodiri.
senem suum. Abbas autem Sabbatius Cilix, qui et Cum igitur esset in carcere, adveniente sancto die
discipulus fuerat abbatis Gerasimi,viso illo, dixil ei: Dominico, apparuit ei juvenis formosus valde,dixit-

Jordane, senex noster dimisit nos orphanos. etmi- que ei:Surge, presbyter, vade in ecclesiam tuam, ut
gravit ad Dominum ; sed accipe, et coiiiede. Leo au- sanctam oblationem offeras. Ait illi presbyter:Non
tem oomedere nolebat, sed jugiter huc atqueillucse possum,quia inclusus suni. Dixit ei is qui apparuit:
vertensciroumspioiebat,quffirensvidereseneni8uum Ego tibi aperio carcerem;veni,sequereme.Aperien3-
ac rugilu magno ipsius absentiam se ferrenon posse quejanuam, ante illum exiit :Cum vero egressi es-
significans. Abbas autem Sabbatius,et senes reliqui sent,ambulavit ille usquedum millepassibusdista-
fricantes ejus oervicem, dicebant ei : Migravit senex retavicopresbyteri.Factaautem die.qui custodiebat
ad Dominum,et dimisitnos.Sedistadicentesnonpo- carcerera ingressus est,requirens eum ubi clausus
teranl tamen illius voces et ejulatus mitigare, sed fuerat. Et non inveniens, perrexit ad episcopum di-
quanto amplius ipsum verbis fovere ac solarise exi- cens : Effugit presbyter, mehabente clavem.Putans
stimabanl,tanto ipse magis ejulabat, majoriqueru- igitur episcopusquiaeffugisset,misit unumdeservis
175 DE VITIS PATRUM LIBER X. 176

episcopatus diiiens : Vade,et vide si presbyterin vico A. vobis scientiair. suam ad illuminandas aniraas ve-
suo est, nihilque illi interim diiias. Profectus ergo stras.

puer illuni invenit in ecclesia sanctam oblalionem Dixit iterum : Si salvari, fllii, cupitis, fugite ho-
ofTerentera. Reversusque di.xit episcopo, illic esse mines. Hodie enim nos non desistimus omnium te-

presbylerum.ac eum se reperisse offerentem sacrifi- rere liinina,omnemque civitatera ac regionem cir-

cium.Episoopusautem magis nc magis contra illum cuire, sinubi possimus avariti.-B vel inanis gloriae

indignatus, juravit quod 895 in crastinum cum nobis ipsis stipendia acquirere, et aniinas nostras

cum summa ignorainia reduceret. implere vanitate.

Sequenti autera nocte apparuit presbytero is qui Dixit ilerum senex l<'ugiamus jam, fiiii, quo-
:

priino apparuerat, dicens : Veni, ut eamus ubi to niam appropinquat tempus.

Dixit iterum V«e, vse, quantum flebimus, quan-
episcopus incluserat in civitate. Assumensque illum :

adduxit rursum, et reposuit in carcere, ignorante

tumque pcenitebimus pro eu quod modo poenitere
noiumus.
custode carceris. Mane vero diei soquentis didicite
carcerario episcopus quia in custodia presbyter se
Dixit iteruin Neque cum laudamur, nos ipsos
:

continemus sub humilitate;neque rursus cum vilu-

ignorante inventus esset. Mittensepiscopus sciscita-
peran,ur,toleramus. Aliud quippe nobisinanem glo-
batur a presbytero quomodo de carcere exisset, et g
riam suggerit.aliudraoestitiam nobis raiseris facit
quomodo rursus absquecarcerarii notitiaingre^sus
ubi vero tristitia et inanis gloria est,nihil boni re-
esset. Qui respondit Juvenis quidam specijsusval-
:

peritur.
de et optime vestitus, episcopatusvestri,ut dicebat,
Dixit iterum : Paties noslri, ut magni atque mira-
minister, aperuit mihi ostiura,et priecedebatme us-
biles,pascebant mullo=!; ego autem humilis unam
que ad unum milliare prope vicura nocte Dominicee,
ovem regere non valeo, sed semper ferarum mor-
ideraque rursus sequenti nocte veniens reduxit me.
sibus paleo.
Episcopus igitur accersivit omnes servos episcopa-
Ait rursus :Daemonum opus hoc est, ut cum ani-
tus, sed nullum ex ipsis recognovit presbyler.Tunc
mam in peceatum dejecerint, tunc nos in despera-
inlellexit episcopus quod angelus Dei fuerat qui
tionem prajcipitent, ut perlecte nos perdant. Sem-
hoc egisset, ne virtus presbyteri prorsus occulta-
perenim dajmonesdicuntanimff: Quando niorietur,
rotur.sed ut omues discerent,et glorificarent Deum,
etperibit nomen ejus? Si igitur sobria fuerit ani-
qui glorilicantes se glorificat. Et de ipso vulde sdi-
raa, et ipsa ad eos econtra clamabit, et dicet : Non
licatus, dimisit illum a se in pace, multa contra
moriar, sed vivam, et narrabo opera Domini {Psal.
eos clamans qui illum injuste accusaverant.
cxvir). Quoniara igitur magnara habent impiiden-
GAPUT CIX. <

tiain dajmones, et ipsi rursus clamant, dicentes ;

Vita ahbiUis Gcorijii, qiii nunquam /nrbahaliir.

Transmigra in raontem, velut passer [Psal. x). Id-
DeabbateGeorgio.l^atre monasterii abbatisTheo- circo et nos ad illos dicere debemus : Nam et ipse
dosii, narravil nobisabbas Theodosius ejus discipu-
Dous raeus, et Salvator meus, adjutor meus, non
lus boiius ac mitis et humilis, qui fuit episcopus emigrabo (Pj«/. lxi).
Capitoliadis, quod duodecim annos observasset ne
Dixit iterum senex : Esto janitor cordis tui,
eura,si vel semel turbaretur, et nunquam turbatum Noster an adversa-
intret peregrinus, dicens : es,
vidit, idque in hoc terapore, quando omnis desidia, riorum ?
et negligentia, et mollities,et inobedientia regnat. CAPUT CXI.
Quis autem, aiebat, ita frenavit oculura, sicut Pater Factum cujusdam viri calvi el sacco indiUi.
noster sanctus Georgius? Quis ita posuit januam Ergo et sodalis meiis Sophronius, cura in Alexan-
auribus, sicul beatus ille? Quis ita continuit lin- dria essemus, die quadara perreximus ad Theodosii
guara, sicut Pator noster ? Quisnam solaris radius ecclesiam, obviumque habuiraus in vico virum
ita illustravit terram, sicul Pater noster nostrura quemdam calvura, indutum saccousquead genua.
omnium corda radiavit?
Vibebatur autera quasi faluus et araens. Dixit igi-
CAPUT CX. tur inihi abbas Sophronius Da mihi nunimos, et :

Dida egregia saucli cujusdam senis .f^ijyptii. 896 Dedi ergo illi
videbis virtutera venientis.
Assumpsi dominum meum Sophronium, et per- quinque nummos: quiacceptos dedit illi qui vide-
reximus in monasterium quod ab Alexandria decera batur ut araens. Accepit aulera eos ille, nihil ora-
et octo passuum raillibusdistal,ad senem quemdara nino loijuens. Nos autem clara illum seculi sumus
rangns virtutis, /Egyptium genere, dixique scni :
e vestigio. Ille vero cura flexisset a via, extendit in
Dic nobis verbum, Pator, quomodo debemus simul ccElum manum suam dexterara habentorc nummos,
habilare, quiadominus Sophista voluntatem .s;cculo et post ha3o prostravit se corara Deo, positisque in
renuntiandi habet. Ait senex Bene faois, fili, re-: tcrra nummis abiit.

nuntians saeculo, salvansque aniinam tuara.Sedete CAPUT CXII.

igiturincella, ubi vultis, sobrie et viliganter, quie- Vita ttmnrs Leonis monaclii genere Cappadocis.
tem ac silentium servantes, ct sine iutermissione Temporibus impcrii Tiberii fldelissimi Ca>saris,
orantes et spem habeo in Deura,Ulii, quod mittet
;
ascendiraus in Gasim, vidimusque illic magnumin
177 PRATUM SPIRITUAI-K. 178

divinis rebus monachum, genere qiiiiiem Cappado- A dicentes Dic nobis verbum. Senex autem ait
: :

cem, nomine autcm Leoncm. De hoc multi niulta Araale nuditatem rerum omnium, et continentiam.
digna admiratione narrabant nobis. Nos autem ad Credite dicenti mihi, cum adolescens morarer in
illius ptrtingcntes familiare colloquium, magnum- ScUhi, quidam senuni splene indoluit, et modi-
qae experimentum cnpiciites sancti hujus viri, mu- cum aceti qu<Esitum ast in quatuor ejus loci mona-
gnifice sdificati sumi.s, et maxime in humilitate steriis, et invenlum non est. Tanta erat apud eos
ejus, et silentio, et nuditate, rerum omniurn, et paupertas, et nuditas, et continentia. Erant autem
charitate, quam ad omnes habuit. Uicebat ergo ibi Patrcs quasi ter mille et quingenti.
semper venerabilis hic senex Gredite mihi, lilii,
:
CAPUT CXIV.
quia regnare habeo. Nos autem dicebamus ei Cre- :
Vila abbatis Dunietis /Egyptii.
de nobis, abba Leo, quia nullus ex Cappadocia un-
Narravit autcm nobis sanctus senex de abbate
quam regnavit; importunam ergo habes is*aui co-
Daniele jEgyptio, dicens : Ascendit senex ipse die
gilationem. Ille vero rursus dicebat: Veraciter,filii,
quadam in Therenuten, ut opus manuum suaruum
regaare habeo. Xemo autem poterat eum ab hac
venderet. Adolescens autem quidam precabatur se-
cogitatione removere.
nem. dicens : Per Deum, senior, veni in domum
Cum universam pro-
igitur venissent Mazices, ei t>
oralionem snperuxorcm meam,quia
meam, et fac
vinciamillamdi!vastassenlacdiripuis,=ent, venerunt
sterilis est. Senex autem compulsus a juvene abiit
etin Oasini,et monachos quidem plures ncciderunt,
cum illo in domum
suam, fecitqueorationemsuper
piurimosque captivos duxerunt. Inter quos accene-
uxorem Dco mulier in utero conce-
ejus, et volente
runt etabbatem Joannem (erat autemhiclectqr ma-
pit.Viri ergo quidam non timentes Deurn cocperunt
gnfe Constantinopolitanse Ecclesiae) et abbatem Eu-
seni detrahere, et dicere: Vere juvenis iste infecun-
stathium Romanum,etabbateinTheodorumCilicem.
dus est,sed mulier a sene prsegnans facta est.Venit
erant autcm tres isti infirmanles. Cuai ergo vincti
igitur ha;c fama ad senis aures, et scripsit senex
fuissent, aii abbas Joannes barbaris Ducite me in :

marilomulieris,dicens:Cuni pepereriluxortua,nun-
civitaten3,etfaciamut episcopus detpronobisnumi-
tia mihi,Cum ergo peperisset uxor illiussenisigni-
smata vinginti quatuor. Accepit ergo illum unus
ficavit juvenis, Per Deum et orationes tuas,
dicens :

ex barbaiis, etduxitprope civitalem, ingressusqiie

Pater, genuit uxor mea. Tnnc abbas Daniel S97
est abbas Joannes ad episcopum.Inventus estautem
ingressus ait juveni Fac prandium, et voca cogna-
:

inurbeetabbasl.eo,etaliiquidamPatrumatqiieideo
tcset amicos luos. Cum ieilur pranderent.sumens
tenti non luerant. Ingressus igitur abbas Joannes
senex puerulum in rr.anibus coram omnibus dixit
coepitorareepiscopum ntbarbaro numismata daret;
Q^
infantulo Quis est paler tuus, infans Ait autem
:
.''

episcopus autem non plura quam octo nuniismata

infans Hic, ostendens digito nianus suajjuvencm.
:

habere inventus est. Voluerunt ergo dare harbaro

Erat autera infantulus dierum vigiti quinque.
octo numismata, et noluit accipere, dicens Aut vi- :

ginti quatuor numismata praebete mihi,aut mona- CAPUT CXV.

chura date. Coacti igiiur sunt,qui erant in civitate Admoniliones nbbutis Joannis Citicis.

rursus abbatem Joannem barbaru dare flentein et Dicebat abbas Joannes Cilix prspositus Rajthu
ejulantem. Adduxit autem illum insua tabernacula fratribus : Filii, sicuti fugimus mundura, fugiamus
barbarus. Post tres ergo dies, sumptis octo numis- concupisccnlias carnis (i Joan. ii).

matibus, abbas Leo in eremum exiit,ubi erant bar- Dixit iterura : Imitemur Patres nostros, qui cum
bari, oravitque illos, dicens : Accipite me cum octn tanta austeritate vilaB et silentio sederunt in loco
numistabus,et tres istos dimittite, qui inflrmi sunti isto.
neque pergere per eremum possunt nam interficie- ;
Dixit iterum : No sordidemus locum istum, lilii,

tis eos, et detrimentiim patiemini ego vero sanus

:
quem patres nostria dccmonibus emundaveiunt.
sum, et serviam vobis. Tunc Ait rursus Locus iste monachorum, non nego-
barbari accpperunt :

abbatem Leonem,et ooto numismata, et dimiserunt tiatorum est.

illos Ires. Abiit ergo abbas Leo usquead quemdam Inveni hic senes, qui septunginia
£) Dixit iterum :

locum, et cum prae debilitate pergere ultra non annoa hoc eodem in loco egerant; herbis solum et
posset, barbari decollaverunt eum. Implevitqae p^lmarum Iructibus viventes.
abbas Leo Scripturam dicentem Majori-m bac di- :
Dixit iterum senex Septuaginta ct sex annos ha- :

lectionem nenio habet quam ut ponat qiiis animam beo in hoc loco, muita mala et horenda perpessus
suam pro amicis suis [Joan. xv). Tunc nos quoque a dsemonibus.
cognovimus quidnam essel quod dixerat, Quia re- CAPUTCXVI.
gcare habeo. Veraciter enim regnavit, qui posuit numisma.
De fratre cui falsc objiciebatur sublraxi.^se
aaimam suam pro amicis suis.
Narravit nobis abbas Andreas Messenius.dum es-
CAI-UT CXIII. semusin Raylhu,dicens:Cumessem adolescens,re-
Admonilio abbatis Joannis dc Pelra. cessimus ego et abbas meus de Raythu, et venimus
Ad abbatem Joannem de Petra perrexi, sumpto in Pala!stinam;raansimus autem apud scneraquom-
mecum et sodali Sophronio, rogaviiiiusque ilium dam. Senex ergo qui suscepit nns, habebat unum
179 DE VITIS PATRUM LIBER X. 180

numisraa, quod ubi possuisset per errorem oblitus, ^ diaconus ordinatus fuisset, vocavit ministrum su-
Buspicatus est quod junior ego furatus illud essem. um, dicens : Affer huc forfices. Cumque attulisset,

Dicebal er^jo senex Patribus loci ipsius, quia frator ait illi : Benedictus Dominus ; tonde illum, osten-
Andreasnumisma accepit. Quodcum audissel abbas dens eum digilo, erant enim ibi multi circa colum-
meus, vocavit me, et ait mihi: Dic Andrea, tu numi- nam, AJmiratus autem ille in verbo senis, simul-
sma senis accepisti ? Ad quem ego : Ignosce, abba, quetimoremagnocomprehensussuscepittonsuram,
ego nihil aocepi. Habebam autem pallium, quod nihil omnino loquens ; intellexit enim quia Deus re-

abiens vendidi numismate, et accipiens numisma velasset seni de se. Gum minister ergo898 toton-
profectus sum ad senem, et prostratus illi veniam disset illum, ait ei magnus Simeon Fac orationem. :

petii,etdixi: Ignosce mihi, abba,quia Satanas dcce- diiiconi. Et cum orasset, ait illo iterum : Perge in
pit me, numisma luum.Eratautem illic et
et accepi Rayihu.unde etiam existi. Dicente autem illo se ve-
ssecularis quidam. Ait ad me senex Vade, fili, nihil : recundari, Patrumque aspectus ferre non posse :

perdidi.Itcruraigiturprostratusveniampetebamdi- rursus ait illi abbas Simeon Cr«'de mihi, fili, quia :

cens: Per r)orainuin.abba,accipe numisma,eccehoc vereri omnino non debes hilari enim facie et grato
;

est: et fac mihi orationem,qnoniam Satanas immi- animo le suscipient Patres, gaudiumque illis fiet, et
sit mihi ut furarer illud, et affligerem vos. Dixit exsultatio in conversione tua.Et hoc autem scito, fili,
iterumsenex: Fili, non perdidi quidquam. Cum ve- quiaUpus signum in te facturus est ut agnoscasquo-
ro illi .-.on acquiescerem, tuno ait mihi sajcukris niam ignovil tibi illius immensa et ineffabilis boni-
Vere.dominefrater, hesternodiecumhuc venis-
ille: tas peccatum istud. Venientem igiturin Haythu su-
sem, inveni senem ploranteraet prostratu:n,peten- pinis manibus exceperunt patres, miseruntque ip-
temqueveniam in magna affllctione animi, dixique sum in sanctum saerarium. Quadam igitur die Do-
illi Fac cbaritatem; quid est quod habes? Et dixit
:
minica cum ferret sanctum et vivificum sangui-
mihi senex Quia Iratrem iojusta calumniaexagita-
:
nem magni Uei et Salvatoris nostri Jesu Christi,
vi,dicensquod numismafuratuseEset,etecceinveni continuoexiit oeulusejus unus atqueex hoc signo ;

illud. Tunc senex a?dificatus estin me,quod cum non cognoverunt Patres quia ignovisset illi Deus pec
accepissem numisma, detulerim illud ad eum di- catumistud, juxtaverbum magni Simeonis.
cens Accipe numisma, ego enim illud cepi.
:
CAPUTCXI.X.
CAPUT GXVII. De dxmoiie qui in habitu monachi profeclus cst ad
cellam cujusdam senis in Baythu.
De fralre dasmoiiiaco ab abbate Andrca sanato.
Dicebat nobis abbas Eusebius presbyter ejusdem
Fraterquidamdaeraoniumhabensaccessitadabba-
monasterii Raythu,cjm ad illum venissemus, quod
lem
icui oiiijcuiicuj StvHtem, in admirabilem montom, p ,
Simeonem .j.j...ucui, • n
C dffinion in uhabitu monachi protectus rfuit adj cellani
'
•• i i .• i

, ,

rogansut pro seorarel,et effugaretabeodKmonem.

senis et cum pulsassetjanuam, aptruit senex, etdi-
Dixitei abbas Simeon Ubi moraris? Qui ait:In :

xit illi Ora. Daemon autem ait Et nunc et semper, : :

Raythu. Ad quem senex Miror, inquit, Irater, cur :

et in sKCuIa sfficulorum. Amen. Senex autem rur-

tanto te labore fatigaveris, tanturnque itineris per-
sus dixit: Ora. Et dw^raon similiter ait Nunc, et :

egeris, ut venirea ad mepeccatorera hominem, cum

semper, el in saecula sa;cuIorum. Araen. Tunc se-
talesac tantos Patrcshabeasinmonasteriotuo.Vade
nex, Ora, et dic Gloria Patri, et Filio, et Spiritui :

igitur adabbatem Andreani, etrogaillumuloretpro

sancto, etiam nunc, et semper, et in sacula sa^cu-
te, et statim curabit te. Venit igitur frater in Raythu;
lorum. Amen. Hoc autem cum dixisset senex, dse-
etsioutsibi mandaverat beatusSimeon,prostravitse
mon quasi vim passus igne, evanuit.
illi, rogans et dicens Ora pro me, Patcr. Dixit ei
:

abbas Andreas Accepit gratiam hujus curationis

:
CAPOT CXX.
Cumque fecisset orationem, conli- De Irihus Mcnachis morluis invenlis a piscaioribus
abbas Simeon.
Phuronitis.
nuo mundatus est frater, et gratias reddidit Deo.
Narraverunt nobis Pharonila; piscatores, dicentes:
CAPUT CXVIII. Die quadara ivimus in Buchrin trans niare Rubrum,
Vita Menx diaconi monachi in P.uylhu. D et cum plurimos pisces cepissemus, rcversi sumus,

Narravit nobis abbas Sergius in Raythu de fratre et venimus prope Pereleum. Volentesque transfre-

quo.J(iin illic diacono, Mena nomine, et ait Cum : tare in Haythu, prohibiti sumusa ventiscontrariis,
exissetaliquandoMenasadministerium.reversusest sumus per dies nona-
ac maris tempestate delenti

ad s.TscuUim quid aulcm illi cuntigerit, nescimus,

:
ginta. Venientes quoddam maximum de-
autem in

nisi qnia reliquit nionnsticum habitum et f.fcularis, srrlum, invcnimus subter unum saxum tres ana-
effectus est. Posl mullum vero tcmporis profectus chnictas dc!'iincfus, indutos colubiis de sibino(26),
est Theopolim, et cum rediret Scleuciam, vidit rno- melotesque illorum juxta eos erant posilffi. Accepi-
nusterium sancti uhbatis Simeonis Sfylitac de longp, musitaquoillos,et duxirausad uavem, continuoque
et ailinfrase Ascendam,et videbo magnum Simeo-
:
aestuans mare tranquillum factum est, et venticon-

ncm unqunmenimeum viderat.Euntera vero etjam

;
trarii in opportunos conversi sunt.Et Iransfretavi-

calumnse appropinquantera ut vidit abbas Simeon, mus secuudis venlis, et venlmus in Raythu Patres :

divinitus agnoscens quod esset monaehus, et quia autem sepelierunt eos cum antiquis eenibus.
 181 PRATUM SPIBITUALE. 182

CAPUT CXXI. A nere; volo enim ecclesiam Babylonis, quK in ^Egy-

Vita el tnors nhbatis Gregorii Bijxanlini, et alterius pto est, illi credere. Tacuitque senox, et diraisso
('•regorii Pliaronitx ejiis discipuli. me, abiit a me quantum est jactus lapidis.Et cum
Narraverunt nobis ipsius ioci Patres de abbate duas horas in oratione complesset, venit ad me, et
Gregorio Byzantino, etdiscipulo ejusabbate Grego- osculans faciem meam, ait mihi Fili charissime,
:

rio quadam marisRubri

Pharonite, quod in insula bene venisti huc adduxit, ut com-
; Deus enim te
manserint. Illa vero insula aquam non habebat, sed mendes terrae corpus meum. Dixi autem ei: Quot
es continenti afferebant aquam sibi in usus suos. annos in hoc loco habes, abba? Dixit ad me Qua- :

Habebantenimr,iteni,cumquae.\ibant,etafferebant dragintaet quinque annos impleo. Etapparuitmihi

aquam.Quadam autemdie dimiseruntratemin ma-
re,ligantes iilam ad saxura quoddam. Nocte vero
facta estundavehemens, ruptoquefune periit ratis.
Manserunt autem Patres illinonhabentes,undesibi
aquam deferrent. Postocto itaque menses venerunt
monachi de Raythu,el invenerunt ambos mortuos.
Invenerunt autem et in dorso testudinis ita scri-
ptum Abbas Gregoriiis Pharonilesviginli et oclo
: die-
bus aquam non bibens, defunctus est ego autem :
triginta septem transegi,ex quononbibi. Invenimiis
vero ambosintegros, sumentesque illos,sepelivimus
in Raythu.
CAPUT CXXII.
faciesejus tanquam
ignis. Etait mihi: Paxtibi, fili,
illa
et ora pro me. Et hcec dicens collocavit seipsum,et
requievit. Ego autem, effossa hurao, sepelivi eum,
et post duos dies recessi gloriflcans Deum.
CAPUT CXXIV.
Ejusdem relaiio.
" Narravit autem nobis et hoc senex, dicens: Ante
dies annosvigintiduosascendiinPorphyritem volensillic
morari:accepiautem et discipulum meum Joannem
mecum.Cumcrgo illucvenissemus, invenimus duos
anachoretas, mansimusqueprope illos.Erat autem
alter quidem ex his G.ilata, nomine Paulus alter ;

De duobus monachis, qui nudi ingrcssi sunt ecclesiam vero Melitinus, nomine Theodorus, ex monasterio
ul communicarent, vec visi sunt ub aliquo nisi ab fuerat abbatis Euthymii.Ferebant autem cololiiaex
abbate Siepkano. pellibus bubalorum. Mansi autem illic ferme duos
Venimus adabbatem Stephanum Cappadocem in
annos, distabamusque abinvicem quasiduobussta-
Sina monte, narravitque nobis, dicons: Gum esseni diis.Die autem quadamcum sederet .Foannes disci-
ego in Raythu ante hos annos, quintaferia Coens? pulus meus, percussit eum serpens, statimque de-
Domini,eram inecclesia. Cumque consummaretur functus sanguinem ex omnibus partibus fun-
est,
sanctaoblatio,Patresqueomnes assisterent, ecce vi-
dens.In multa igiturangustiaexistens, abii adana-
deo duos auosdam anachoretas ecclesiam ingredi. choretas: qui statim ut viderunt me lurbatum et
erant autem nudi, nullusque Patrum alius aniniad-
f, ainictum, antequam aliquid diceremadeos, dicuat
vertitquod nudi essent. nisi ego solus. Cura igitur mihi : Quid est, abba Zosime? mortuus est frater?
communicassent Dominicocorporieisanguini, exie- Dico illis : Ita sane, mortuus est. Venientes igitur
runt de ecclesia, etabibaat; egoautem una cum illis
mecum, videniesque ipsum in terra jacentem, di-
exivi. Cum ergo egressi essemus, prostravi me illis
cunt mihi : Nnli contristari,abba Zosime adest
; di-
dicens: Facite charitatem, accipite vobisoum. me vinum adjutorium. Vooantesque fratrom dixerunt
Cognoveruntautem quiavideramillosnudos,etdixe- opus habet.
Frater Joannes, surge, quia senex te
runt mihi: Bene sedes, quiesce. Rursus ego roga-
Continuoque surrexil fraterde terra. Queorentes au-
bam illos ut acciperent me secum. Tunc dixerunt tem bestiam, et invenientes, lenuerunt eam, et in
mihi: Non potes nobiscum esse, sede, bona e.nim
conspectu nostro illara in duas partes disruperunt.
tihi sedes est. Facientes autem mihi orationem, vi-
Tunc dicunt mihi AbbaZosime, vado in Sina Deus
: :

dentemesuper aquasRubri899maris pedibus in- enim tibicommittere vult ecclesiam Babylonis.Con-

gressi sunt, et trans mare abierunt.
tinuoitaque recessimusnos. Curaquevenissemusin
CAPUT CXXIII.
Sina, post paucos dies abbas misilme et duosalios
Vita abbatis Zosimi Cilicis. in ministerium in Alexandriam; tenensquenos papa
PerreximusadabbatemZosimumCiliceminmonle ]-. Alexandrinus beatissimus Apollinaris, omnes tres
Sina,ubi morabatur; renucratenimepiscopatumse- feoit episcopos, unum quidera Heliopoleos, alium
nex, et redierat in cellulam, suam. Erat autem vir
Leontopoleos, me vero in Babylonem misit.
magnffi abstinentia;,narravitquonobis, dicens: Cum
essem junior, exivi de Sina, et abii in Ammoniacem
CAPUT CXXV,
ut illic morarer, invenique ibi scnem vestitum colo •
Factum pulchrum abhatis Sergii anachoretse.
bio de sibino.Senex autera ut vidit me, priusquam Narraverunt nobis quidam patruni in Sina deab-
illum. salutarem, ait raihi: Quid huc advenisti, Zo- bate Sergio nnachoreta, quodcum morareturin Sina,
sime? vade, non enim potes hic sedere. Existimans constituebatillum dispensatorsuper burdones (27).
autem quia cognovisset me, prostravi meanteillum Cum ergo die quadam, properaret, ccce leojacebat
dicens: Fac charitatem, Paler, unde me nosti? Se- in via porro burdonarii, burdonesque, viso leonc,
:

nex autem dixit mihi: Anteduos dies apparuit mihi timore correpti, recesserunt. Tunc abbas Sergius
quidam, dicens: Ecce veni ct ad tc monachus qui- sumens de pera unam eulogiam, profcctus est ad
dam, nomine Zosimus non permitlas eum hic ma-
; leonem, dixitque ei Aocipe eulogium Patrum et re-
:
183 DB VITIS PATRUM LIBER X. 184

cede de via, ut transeamus. Sumptaque leo eulogia A contempserim. Scripsit autem et hoc ad eum Ut :

recessit. sciat beatitudo vestra, postsex mensesChristo Do-

CAPUT cxxvr. mino ac Deo nostro simul ocoursuri sumus, et illic
Egregia rpspotisio alilnitis Orenli montis Sina adoraho vos. Egressi itaqus prcsbyteri dederunt pa-
Dlcebant nobis ejusdRm loci sancti Putresde ab- triarehie litteras; dixerunt autem et hoo ci,quoniam
bate Orento, quod die quadam Dnminica in^ressus sonex multos annos habebat, ex quo non venerat in
est senex in eocleslam verso sago suo, ila ut foris PaliESlinain. O»tondebant item et litteras episcopi
villosus esset. Stante igitur eo in choro, venerunt Phari simul contestantes quod ferme septuaginta
quidam de dispensatoribiis loci, et dixerunt seni : annos haberet senex, ex quo de sancto monteSina
Cur ita, Pater, ingrcssus es conversosago tuoinec- non exicrat.Sanotus vcro ac mitissinius Pelrus affe-
clesiam ad derisionem nostram coram peregrinis ? rebat testes eos qui tunc adfuerant episcopos et cle-
Respondit ei senex. Vos evertistis Sina, c.t nemo ricos, dicentes : Vcre nos senera vidiraus, et omnes
vobis dixit aliquid, et ego quia converti sagum osculo sancto illum salutavimus. Postquam igitur
meum, dicitis mihi Qu.ire convertia sagum tuum?
: irapleti sunt sexraenses, requieverunt in pacesencx
Ite, corrigite quae evertistis, et ego corrigam quae el patriuroha, juxta soilicet ipsius senis prophe-
everti.
|j
tiam.
CAPUT CXXVII. Narravit nohis eadein abbatissa Damiana el hoc
Vilaabbatis Georgii savc/imontisSina.et anm riijus- dioens: Die sancto Parasceves, antequara include-
dam ex Gulatia Plirygix- rer, abii ad sanctum Cosmam etDamianum,et illio
Narravit nobisabbatissaDamianasolilaria, raater totam noctem peregi. Venit itaque sero anus quae-
abhatisAthenogenisOOOepiscopi Petrpnsis.dicens: dain ex Galatia Phrygi;p, ct dabat amnibus qui in
Eratquidam abbas iii sanclo monte Sina, noniine templo eiunt duo minuta^die igilur quadamneptia
Georgius, magnE virtulis et abstinenlije vir. Iluic mea, et tidelissimi imperatoris Mauritii, veniens in
abbati Georgio magiii Sabbatidie sedenti in cellula sanctam civitatem orationis gratia, egitibi annum
sua venit dosiderium faciendisacruuidiem resurre- intcgrum. Assumpsi ergo eam, et adduxi ad sancios
ctionis in sancta civitato. et sumere veneranda my- Cosmam ctDamianum. Cura igitur in oratorio essc-
steria in sancta Christi Dei nostii ResurrectioDe(28). mus, aio cognatii; me;e Vide, lilia, quia venitanus
:

Per totani ergo diemseiiior liujusniodi cogitatione quaedam rlans duo minuta (eaenim niihl SEepius de-
sollicitabatnr et orabut. Ciira it.iquesero factum es- autem indignans
derat), sume iila,nesuperbias. lila
set, vcnit discipuhis ejus diceusei: Jube, Pater, ut Tune dixi ei
dicebat: Mandutuiii habeo accipere?
earaus adsynaxim. Senexautem respondit ei: Vndc, Etiam,accipe ;mulier enim sancta est et magnDC vir-
et lempore sanctae communionis veni ad me, el per- C tutis lota enim hebduniada jcjunat, el quidquid :

gam.Mansititaquesenenexincellula.Cumantem ;id- in hebdomada laboruns lucratur, erog;it his qui in

venisset tcmpus sanctajcommunionis in sancta l!e- templo inveniuntur. Est autera vidua quasi anno-
surrectione, invcntus est senex propc archiepisco- rum octoginta.Sume igilur duo minuta, et da illatu
bum beatum Petnim, qui praebuit illi cum prcsby- quoque alteri: tantum ne respuasanusistiua sacri-
terissanctamcommunionera. Vidensigitureum pa- liciura. Ista nobis loquentibus, ecce anous veniens
triarcha, dixitMenae syncello seu assessori suo (29); duo minuta erogabat ; veniensque dedit raihi cum
Quando venit abbas montis Sina ? Respondil ille :
oiiiiii silentio; dedit autera et uepti meai, dicens :

Per orationes veslras, domine, non vidi illum nisi Accipe comede. Cum ergo abiisset, agnovi-
ista, et
nuncsoluminodo.Tuncait patriarcha; Dicilli utnon mus quod Deus illi revelasset quod dixeram, ei, ut
cnim ut mecum sumatcihum.Illevero
recedat; volo acciperet clalteri pauperi daret. Misit igitur unum
profecliis id dixit seni. Qiii ait : Voluntas Dei fiat. expuerissuis,et deduobus rainutis emit lupinos,et
Cum ergo senex dimisisset synaxes, adorato sancto comedit. Asscverabat autem coram Deo dicens.cos
monumento, invenlus est in cellula sua. lit ecce di- tanquam mel dulces fuisse, ita ut miraretur et glo-
scipulus ipsius pulsavit, et dixit : Pater, veni, ut riticuret Deum, qui dat graliam servis suis.
communices.Senexvero profeolus in ecclcsiam cum n
discipulo suo, iterum sumpsit veneranda mysteria. CAPUT CXXVIII.
Petrus autem arohiepisoopns contrislatus, quodilli Vita Adrlphii episropi Arahessi, et de heato Joanne
Chijsoslomo.
inobedions fuisset, post soleranitatcm misitad epi-
scopuni Phari ahbatom Photinuni.f tad palres Siiia, Pcrreximus ad ahhatem Athanasium inmonaste-
ut abbatem ad se niittercnt. Cuni ergo venissct ijui rium sancti t'atris nostri Sab.T, narravitque nobis,
attuleratl-lter-.is,dedispetqueillas,misitetscnex trcs dic."ns:Audivi refcrenteabbatcAthenogeneepiscopo
presbyterns,abbatem Stephanum Cappado-
scilicet Petra;, tilio ahbatissae Damianae, tale aliquid :

cen:, magnum illuin viruin, cujus ct supni memini- Fr.Urera babuit aviamea Joanna, nomine Adel-
mus {Cap. lii); et abhalem Zosimum, cujus etiiim phiiim, cpiscnpum Arabcssi, siirorcmqnoqne abba-
supcrius mentionem fecimus (Cd;;. 12:i), et abhnleiii tissani monasterii mulioruiu. Qu:ul;im vcrodicahiit
Dulcitinm Rnmanum, ad patriarcham, purgavitquc rpi.=copus ad monastcriuin visitandii-snrorisgratiu'
se ipsuin scnior s-cribens ac dicens Ahsit ame, ml
: Et rum intraretalrium monasteriijvidit 901 unam
domine sunctissime, ut sanctum angeliim vestrum de sororibus a daemone oorreptam, etin pavimento
 185 PR,\TUM SPIRITUALE. 186
projectam. Convocans igitur epiacopus sororem A. quam unu3 sino altero proficiscentes. QuaHam ergo
suam, ait illi : Placetne tibi ut soror ista pertube- die venit, ncsciente socio suo, alter ad ilium ; cum-
tur a doemone, et dehonestetur ? An ignoras quia que plures horas pulsaret januam, noluit illi senes
judicium portasomniurasororum,ut abbatissa"?0ua3 Re-
aperire, ita utillctaedio dcvictus revcrtcretur.
di.xit oi Et ego quid possum facere adversus dcemo-
: Tertentiautem occurrit amicu£ejus,pergens et ipse
nem ? Episcopus autem rursum dixit ei Et quid : ad Stylitem, rursun que reduxit eum secum, ut am-
hic tot annis
Factaquo orationp, epi.'=co-
facis? bo simul ingredcrentur ad senem. Cum ergo pul-
pus mundavit a daemone sororem illam. sarent janunm, mandavit senex ut qui posterior
Rursus idem abbns Athanasius narravit nnbis de vencrat, ingrederetur solus. Ingressusque poste-
eodem episcopo Adelphio, dicens, sese venerabilem rior cccpit rogare seiicm, ut ct alius ;iutroiret. Scnex
Joannam sororem ipsius ita referentem audisse : autem dixit ei se non posse illum suscipere.Perse-
Cum sanctissimus episcopus Constantinopolitanus veranti vero et per multam horam deprecanti aitse-
Jnannes (^hrysostomusin Cususum in exsilium mis- nex;Deusillumaversatur, lili,et ego illum suscipere
susest, in domo nostra mansit. Ex hocigitur ingen- non poPsum.Cumqueadpropriarediissent,postduos
tem confidentiamet charitatemhabuirausad Deura. diesilledefunctusest.
Dicebat ergo frater meus Adelphius Cum in exsilio : t> CAPUT CXXX.
mortuusesset beatissimusJoannes,dolorem pertuli Admonilionesahhatis Alhanasii, et mirahilis ejus visio.
incredibilem, quod t.ilis ac tantus vir, orbisque ma- Dicebat idcm abbas Alhanasius Patres nostri :

gistcr,la'tificaQs Ecclesiam Dei a throno suo exsul continenliam, et paupertatem, ac nuditatem, re-
delunctus est, Deprecabar orgo,inquit, Deum cum rum omnium usqne ad mortem servaverunt nos ;

multis lacrymis, ut ostendere mihi dignaretur, in autem ventres nostros et crumenas dilatavimus.
quo statu esset, et an cum patriarchis adnumeratus Dixit iterum senex Sub Patribus nostris in stu-
:

esset. Cum
ergo diutius orassem, in exstasi effectus dio eral, distractiones animi vitare noslria vero ;

sum, aspexique virum nimis speciosum, qui lencns tempcribus olla obtinnil, etopns manuum.
manumdextrram ineam,adduxitmeinlocum quem- Narravit nobis et istud abbaa Alhanasius de se,
dam illustreraetgloriosissimum,ostendebatquemihi Venit, inquiens, raihi aliquando cogitatio, dicens :

Ego vero circumspiciebam, videre

ecclesiae doctores.
Quid putas erit certantibus et non cerlantibus ? Kt
(lua;rensquemcupiebam,magnumJoannemdi!ectis- cura factus essem in extasi, venit ad me quidam di-
simum meum. Gumergo ostendisset mihi ouincs, ct cens mihi : Sequere me; adduxitque nie in quem-
uniusciijusque proprium nomen cxpressisset, rur-
daralocum plenum lumiuis et glorios, statuique me
sus tcnens me per manum,eduxit mc foraa.Ego au-
unam januam.cujus species enarrari non po-
juxta
^
tem sequebarillum tristis,quod non vidissem cum test:audiebamusautem interiusquasi raultitudineni
p:itribus et EcclesiiB raagistris beatum Joannem.
innumerabilemlaudanliura Deum.Cumqucpulsare-
Cum itaque egrederer, is qui pra-eratjanufe, appre- mus, audivit quispiam intus, et 902 dixit Quid :

hendens medixit mihi:Quid habes? Cur tristis es? voltis? Ait ductor meus Ingredi volumus. Respon- :

nemo unquarahucingressus,lristisexivit.Tuncdixi dit ille Non huc ingredietur quispiam in negli- :

illi: Hfec mlhi causa moeroris est, quod amantissi-

gcntia degens sed si intrare vultis, abite, certate, ;

mum mei Joannem episcopum Constantinopolita- nihil ajstimanlea vanitates sasculi.

num unacum c.-eterisdoctoribus non vidi. Rursum
CAPUTCXXXI.
dixit niihi : Joannem dicis poenitenlim ducem ? Aio Vila ahbatis Zarhxi sanctx Sion.
ego : illum sane. Rpspondens autera dixit mihi: Narravit nobis Procopius scholasticus Porphyre-
Ipsum homo in carnc vivens videre non potest, iN
onitea de abbate Zachaso, dicens :Duo filii mei in
lic enim assistit, ubi thronus est Domini.
Cassarea degebant ; facta est autem in C;usarea ma-
CAPUT CXXIX gnamortalitas.egoqueaffligebarpropterfiliosmeos,
Vita cujusdam Styliix. nemorerentur, ignorabam quid agerem.Dicebam
et
Abbas idera Athanasius narravit nohis, audisse se
{)
autem in me Si mittam et accipiam eos inde,
ipso :

narrantera abbatem Athenogenem episcopum Petra;, iram Dei fugere possibile non est sed si dimittam ;

quodinprovinciasuafueritStylitcsquiilam,adqupm eos illic, morientur, ct non videbo illos. Nesciens

omnesqui veniebant, inferius stantes lof|uebantur, itaque quid agere dsberem, dixi Vadara ad abba- :

eoquod non haheretscalam. Si quando igitur dixis- tem Zachaeura, ct quod dixerit mibi hoc faciam.
set il!i frater: Volo tibi dicere cogitationem ; dice- Perrexi igitur in sanctam Sion (iUic enim seraper
bat etipse illi Veni ad gradus columnae
leni voce: morabatur)et noninveni eum.Veni autem in atrium
;

ibatque ipse ad aliara columnae partem et ila lo- ;

sanclae MariaeDei geniticis, et inveni illum stran-
quehantur mutuo, Stylifa quidcra superius stante, tera in augulo atrii, dixique illi de filiis raeis. Cum
fratrc autera mferius. C.5eterorura vero qui assiste- ergo me audisset, ad Orientem conversus est et in-
bant, nullus ea quie dicebantur audire poterat. tendit in coelum quasi, per horas duas.nihil omnino
Dicebat et hoc abbaa Athenogenes de eodera 8ty- loquens. Tuno vero conversus ad me, dixit mih i ;

lita, quod duo saiculares se mutuo valde

diligenles, Confido, ac noli affligi filii tui non morientur in
;

pergebant ad eum multis annis ambo simul, et nun- hac pesle, sed et post duas dies cessabit de Cassa-
187 DE VITIS PATRUM LIBKR X. 188
rea mortalitas. QuoJ et faclum est juxta verbum \ dianum stipendium novem minuta. Veniebat ergo
senis, Et ista quidem Procopius scholasticus, ut prope me in monasterium .^liotarum, comedebat-
dixi, enarravit nobis. que decem solum lupinos, et die tota laborabat.
CAPUT CXXXII. Cum itaque fecisset de mercede sua minufa numi-
Decodcm. smatum trium, ait njihi Accipc pretium, et librura
:

Abbas autem Cyprianus, cognomento Cuculas, et vade ad dominum suum et si quidera vult mi- :

cujus monasterium estextra portam Capsarea;, nar- nuta.da iUi; sin autem non vult, redde illi librura.
ravit nobis, cum ad illum venissemus, dicens : Cum Ego igitur veniens nuntiavi hac abbati Petro qui :

vaslaret urbem istam ssva illa et horrenda morta- neque pretium, neque librum accipere voIebat.Pcr-
tas, inclusi meipsum in cella mea, deprecans cle- suasi tamen ei ut pecuniam acciperet, neque
mentiam Domini, ut nostri misereretiir claverterel repudiaret anachcretae laliorem, quam tandem ac-
imminentem iram venitque mihi vox dicens Ab-
; :
cepit. Et pergens ego dedi librum anachoretae; qui
bas Zacha?us accepit hanc gratiam. gaudens remeavit in eremum.
CXXXIIi. CAPUT CAPUT CXXXV.
Dc sando Monacho,qui Saracenum venalorem per De quinque virginilnis qux e.vire voluerunt e monasle-
duos c/ies immobilem reddidit. I rio, el a dxmortio corrcptx sunt.

Narravit Saracenus gentilis, ex his qui in Clisraate 903 Accessimus ad Eunuchorum monasterium
morabantur, hoec nobis dicens Cum abiissem ad : juxtasanctum Jordanom ego et frater meus Sophro-
montem abbatis Antonii, utvenarer, pergens aspi- nius. Narravitque nobisabbas Nicclaus ipsius mo-
cio monachum in monte sedentem, tenentemqueli- nasterii presbyter, dicens: In regione niea (erat au-
brum, etlegentera, Ascendi igitiir ad eum volens tera ex Lycia) monasterium virginum est ferme qua-
illum cffdere, fortassis autem eliam necare. Cum- draginta. lo hoc ergo monasterio quinque virgines
que venissem prope illum, extendit contra me ma- sibi invicem condixerunt ut noctu de n;onasterio
num suam dexteram, dicens Sta egique illic duos : ; fugerent, et acciperent viros. Nocte vero quadam
dies, et duas noctesnullo modo moveri pri-cvalens cum dormirent sanclimoniales omnes, illis consul-
ex eo loco, ubi eram. Tunc dixi illi Per Deum, : tantibusut vestimenta sua acciperent et fugerent,
quem colis, dimitte me. Ille aulera dixit mihi Vade : continuo quinque omnes a diemonio correptfe sunt.
in pace. Et ila recedere potui de loeo, in quo eram. Quo facto, non amplius exierunt e monasterio, sed
CAPUT CXXXIV. confessEe peccata sua, gratia? egerunt Deo, dicentes:

Vita Theodori anachoretx. Gratiasagimusmagnorum indullori munerum Deo,

Anachoreta quidam erat in partibus sancti Jorda- Q 1"' flagellum hoc nobis induxit, ut animae noslra;
nis, nomine Theodorus. Hic venitad cellam meam "°" perirent.
dicens: Fac charitatem, abba Joannes, et quaere CAPUT CXXXVI.
mihi librum, qui contineat totum Testamentum no- De chariiate abbalisSisiniierga mulierem Saracenam.
vum. Quffirens igitur inveni, quia abbas Petrus, qui Narravit autem nobis et abbas Joannes ejusdera
postea fuit Chalcedonis episcopus, talem habe- raonasterii presbyter, dicens : Audivi ab abbate Si-
ret. Abii itaque.et dixi ei ; et ostendit illum mihi in sinio anachoreta referente ac dicente : Die quadam
merabranis valde pulchrum Quan- (30). Eldixi ei :
enim in spelunca mea prope sanctum Jordanem,et
tum valet? qui respondit: Tria numismata. Diiil cum psallerera Tertiara, ecceSaracenaqua^damin-
iterum mihi Tu illum emere vis, an alius ? Et aio
: gressa in speluncam meam, posuit se ccrara me nu-
illi Crede mihi, Pater, anachoreta ipsum vult. Tunc
: dana semetipsam ego vero lurbatus non sum, sed
:

ait mihi abbas Petrus : Si anachoreta ipsuni vult, impleta psalmodia mea cum omni quieie et timore
gratis illum accipe.Sume autem et tria ista numi- Dei, dixi ad illam Syriace : Sede, ut loquar tibi, et

smata, et si quidem placet illi jiber, teneat illum tunc faciam quod vis. Quffi ut resedit, dixi illi

sinautemilli non placet, eccehabes tria numismata, Christiana es, an gentilis?Qua; ait: Christiana. Dixi
eme illi juxta votum suum.Sumensergo librum,de- ad illam ilerum ; Et nescis quia qui fornicantur,in
tuli anachoretae qui sunipto libro abiil in eremum.
:
D supplicium eunt?Quae ait Scioplane.Tuncdixi illi:
:

Cum autem duos fere menses egisset, rediens ana- Cur ergo fornicari vis ? Respondit Quia esurio. Et :

choreta venit in cellara raeam, dicens : Scito, abba aio ad eam : Noli fornicari, sed veni quoiidie, etut
Joannes.quia cogitatio meame affligit, eo quod <;ra- Deus disposuerit, dabo cibum tuum.Ex illaergo
tibi

tis habeo librum. Aio autem ad illum: Noli pro hoc die veniebat ad me et si quid Deus
diebus singulis,
affligl ; abbas Petrusdives est et bonus, gaudetque mittebat mihi, prebeham illi cibum, quousque re-
in hoc. Ait mihi rursus anachoreta Vere non re- :
cessi de illis locis.

quiesco, nisi pretitim do. Dico habes pre- illi : El CAPUT CXXXVII.
tium, ut des ? Dicit mihi Non sed da mihi sac- : ; Relatio ahbatis Joannis de abbate Caltinico.
cum, utmeinduam, erat enim nudus. Dedi ergo illi Dixit iterum idem abbas Joannes : Cum essem ju-
saccumetpalIiolum,etabiit,operariusquefactusest nor, cupiebam pergere ad magnos et nominatisai-
in ej lacu, quem fecit patriarcha Jerosolymorum mos Patres, ut ab eis benedicerer et asdificarer. Au-
Joannes in Slgma [Gr., Sina], accipiebatquequoti- diens igitur de abbate Callinico magno illo, qui in
 189 PRATUM SPIRITUALE. 190
moQasterioabbatisSabae inclusus erat, oraviquem- A Gregorii.Tunc ait ad me senex Fili, ego quis sit :

dam ex familiaribus illius, ut me ad illum duceret. abbas Gregorius, nescio hoc tantum scio, quia ;

Abii itaque ad illum. Assidens vero is qui rae adJu- palriarcham excepi in speluncam meam. Nom et
xerat frater fid fenestram senis, per multam horam p:illium sanctum illum fcrentem vidi, et Evange-
loquebatur cum eo ; ego vero in meipso cogitabam, lium. Quod ita factum est : post sex enim annos
quia nunquam viderat me senior, ne forte non ipsum abbatem Gregorium, ita ordinante Deo, pa-
grate susciperet me. Gum vero frater ille rccederet, triurchani Thcopolitanum factum vidimus, sicut
permisit me ingredi, et salutare senem, et benedici praedixerat senex.
ab 60, dioens ad eum Ora et pro isto servo tuo
: CAPUT CXL.
Pater, quia inter primos huo venit. Senex autem Vita (jusdem Gregorii palriarchx Theopolilani.
dixit : Agnosco illum, flli. Nam anle viginti dies Dicebant quidam senura de hoc patriarchaTheo-
descendi ad sanctum Jordanem, et occurrit mihi in politanoGregorio,quodhisiiiaximevirtutibusfuisset
via, dicens Ora pro me, Et ego interrogavi eum
: : insignis, eleemosynis scilicet, injuriarum obli-
Quod esl nomen tuum ? Aitque mihi Joannes.Ex- : vione,et lacrymis.Habebat autem et
compassionem
tunc igitur agnosco eum. Hoc audiens ego cognovi, maximam ad eos qui peccabant. Quarum omniiim
quia quando cogitavi accederead illum.revelavit illi n rerum nos saepe experimenta cepimus.
Deus et nomen meum, et quis essem. CAPUT CXLl.
CAPUT GXXXVIII. Prudens responsin abbatis Olympii.
De ahbale Sergio anarhoreta, el de monacho genlili.
Frater quidam venit ad abbatem Olympium in
qui haplizatus est.
monasterium abbatis Gerasimi prope Jordanem;et
Narravit autem nobis et hoc idem senex, dicens :

dixit ei Abba, quomodo sedes in spelunca ista

Cum esset abbas Sergius anachoreta in Roban.post"
:

propter aestus magnitudinera.et cyniphes? Respon-

quam recesserat de Sina, misit huc in monasterium
dit ei senex Fili,ista idoirco tolern.ut futuriscru-
monaohura quemdam juvenem, ut baptizaretur.In- :

ciatibus liberer ideo cyniphes patior, ut immor-

;
terrogantibusautemnobiscausam cur nuncbaptiza-
talem elfugiam vermem similiter et sstum huno ;
retur,aitnubis minister ipsius abbatis Sergii Abbas :

perfcro, sempiterni ignis supplicia motuons; haec

Sergiusquando adnos venit,VDlensin eremomanere
enimsunttemporalia;illaverotinem nullumhabent.
nobiscum,hunc mihi instituendum tradidit:egoau-
tem illum plurimum adraonui,ne se huic instituto CAPUT CXLII.
Alia prudens responsio abbatis Alexandri.
inconsiderale ac sine probatione addireret Cum au-
temillumejusqueconstantiam pervidissem,sumens Frater alius perrexit ad abbatem Alexandrum,

eum abii ad senem.Senex autem mox ut vidit illum, C ipsius monasterii abbatis Gerasimi antistitem,etait
antequara quidquam illi loquerer,ait mihi seorsum: illi Abba, volo ex eo loco, ubi habito, discedere :
;

Quid vult frater iste ? Dixi autem ei Orat manere valde enimacedia et taedio animi laboro. Uespondit
:

ei abbas Alexander Istud, fili, signum est quia nec

nobiscum.Tunc dixit mihi: Crede, frater,iste bapti- :

zatus non est, sed adduc illum in monasterium Eu-
nuchorum, el fac illum baplizari in sancto Jordane.
Ego aute:n ad verba senia stupens, interrogavi fra-
trem quis esset, et unde esset. Ille autem ex Occi-
dente so esse parentesque habere gentiles, ac
ait,
nescireutrum baptizatus esset, an non. Tunc itaque
regnum ccclorum.nec aeternum cruciatum inmente
habes.Nam si ista solllcita intentione cogitares,nul-
lam in cella tua acediam sentires.
CAPUT CXLIII.
Vita David latronum principis, postea monachi
eljecti.

catechizantes eum, fecimus in Jordane baptizari, Cum

venissemus in Thebaidem, convenimus so-
permansitque in monasterio, Deo gratias agens. phistam Philamonem in urbe Antinoo. Narravitque
CAPUT CXXXIX. nobis utilitatis nostrae gratia de latronequodam,no-
Prasdiclio ahbatis Sergii de Gregorio iprsepositomona- mineDavid, quiapud Hermopolim plurimos exspo-
sierii Pharan. liabat, plurea etiam interficiebat, et innumera per-
De hoc abbate Serg:o anachoreta narravit nobis petrabat mala, ita ut nullus ei in his crudelitatis
[)
abbas Sergius Armeniusejus disciputus.quod pluri- operibus conferri posset,eratque faraosissimusinter
mam sibi molestus fuerit nbbas Gregorius, qui erat oranes. Die vero quadam cum exerceret latrocinia
prspositus 904 raonasterii Pharan, utillum duce- cum sociis plus quam triginta, rediens in semet-
ret ad senem. Die ergo quadam adduxit illum ad ipsum, corapunctusque in his qua= perpetraverat
ipsiira. Erat autem senex tunc circa regionem raaris sceleribus.reiiolissociisabiitadmonastcrium.Gum-
Mortui. Cum vidisseteum senex,libentissime
igitur que pulsaret monasterii januam, exiit ostiarius, et
salutavit, allataque a([ua lavit pedes ejus, ac per dixit ei : Quid via .' Princeps autem latronum ait :

tolam diem collocutus cumeode Kilificatione ani- Monachus fieri volo. Ingressus vero ostiarius nun-
ma;, die alia dimisit eum. Postquam vero abcessit tiavit ahbati de illo. Kgressus ad illum al'bas,
abbas Gregorius, dixi, inquit, ego seni Scis, Pater, ; et videns quia jam senex csset, dixit ei Non :

quiascandalizatussum, quod cum plurimos episco- potes hic maHere ; mullurn enim laborem tolerant
pos, presbyteros, et alios duxerim ad te, nullius fratres, abstinenliaque magna est, et tu cura aliter
unquam iilorum pedes lavasti nisi tantum abbalia assuetus sisjdistrictionem monasteriiferrenonpree-
191 DE VITIS PATRUM LIBER X. 192

vales. Ille autem orabat, dicens : Utique faciam om- A iHustrintur operibus. Ubi vero Deus est, quis in-
nia.tanlumiiiodo suspioe mo.Pnrro abbas in senten- sidiari valct, aut nocore poterit?
tia sua pcrsistebat, dioens Non potes ferre. Tnno : Dixil iterum : Ilominuravirtus non in naturacon-
ait latronum princeps Ut scias, ego sum David
illi : sistit,ha'cenimvariabilise.st,sed in proposito piela-
princcps latronurn, et idcirco veni huc, ut deflcam tis, et in Curemus itaque animam
Dei adjutorio.
peccata mea. Si autem me suscipere nolueris, sub nostram, queraadmodum et corpus facimus.
filii,

jurejurando tibi protestor pcr eum qui in coolohabi- Rursusait senex CoUigamus aniraae curationes,
:

tat, quia rursus ad priorem statum reraeabo, et as- boc est pictatem, justitiam, humilitatem.subjectio-
sumptis mecum sociis mcis, vos omnes interficiam, nem. Maxirr.us enim animarum medicus Christus
tolumque monasteriutn evcrtam. His audilis. abbas Deus noster prope est, vultque curare nos. Non
suscepit eum intra monasterium,tondensque illum ergo negligamus, neque aspernemur.
tradidit ei religiosum habitum.Coepit igitur in spiri- Ait rursum : Ducet nos Dominus sobrios ac fruga-
tali militia pugnare, etabstinentiaeac
veteranus tiro les esse, nos autem miseri per delicias defluimus
obedientia;,hurailitatif que studiiscunctos quierant in voluptates.
in monasterio transcendere (erant autem fcre sep- Dixit iterura senct : Commendemus nos ipsos
tuaginta monachi),cunclos Kdilicans.omnibusque g Deo, quemadmodum ait Paulus (Rom. vi), quasi
existensforira virtutis, et sanctitatisexemplum.Die ex morluis viventes, neque praiteritis inlendentes,
vero quadam sedente illo in sua cellula, missus cst obliviscaniur anteriora ; sed seoundum destinatio-
ad euin angelus Dei, dicens : David, David, remisit nem persequamur ad braviura supernae vocalionis
Deus peccata tua, et eris ex nunc signa faciens.
lilii {Philip. iii).

Qui respondens dixit Gre^lere non possura quod

: luterrogatus hic senex a fratre quodam,quid cau-
omnia peccata mea illa plura quam arena maris al- sa; esset cur assidue judicaret fratres, respondit :

que graviura,tam brevi tempore mihi remiserit Deus. Quia necdum le ipsum cognovisti.Namqui seipsum
Cui angehis ait : Si sacerdoti Zacharife (31) non cre- novit, fratrura vitia non aspicit.
denti mihi,cum illi filium pollicerer, non peperci, CAPUT CXLV.
scil ejus vinxi linguam.docensillum nondebercesse Vifa beati Gcnnadii patriarchas ConstatUinopolilatii,
905 intredulum his qua3 a me dicebantur,nec tibi et de ejus leclore Chai isio.
quidcm parciturus sum idcirco eris amodo non lo-
:
Accessimus in coenobium quod dicitur Salama,
qucns. David aulemprostratuGhumiait:Gura essem nono ab Alexandria milliario dlslans,invenimusi)ue
in sfficulo, nefaria sceler» faciens, et humanum san-
illic duos presbyteros senes,quidixeruntnobis,Con-
guinera fundens, loquebar ;
rnodo quando servire giantinopolitans Ecclesia; se esse presbyteros.nar- ,

Deovolo,laudesqueilliofrerre,tunclinguamraeam,
neloquar, ligas ? Respondit illi angelus Gum im-
plebis psalraodiae canonem, loqueris, praetei' cano-
nem vero penitus lacebis. Quod et factum est, plu-
riniaque per illum Deusmiraculanstendit.Psallebat
igitur psalmos, nulluin vero verbura aliura
loqui poterat. Qui vero nobis isla narravit, se illum
vidisse asserebat, et Deum
rabantque nobis de beatoGennadio Constantinopo- .|
:
litano patriarcha, quod fuerit mitissimus, et mun-
dus corpore, raultunique continens.
Dicebant ethoc nobis de ipso, quod cum molesta-
relur aplurimis de quodamclericonimisdelinquen-
omnino
Gharisio nomine, accersivit eum patriarcha, ip-
te,
sumque emendare conatus est.Gum vero nihil incre-
glorificasse.
pando proficeret, permisit illum paterna el eccle-

GAPUT GXLIV. siastioa censura flagellari.Postquam vero didicitin

nulloraeliorem fieri, nequeperverba, nequo per fla-
Admoniliones unius ex senibus qui erani in Cellis.
gella(vacabatenimhomicidiiset magicisprasstigiis),
DicebatquidamesenibusfratribusquierantinCer misso quodam apocrisiario suo jussit ut diceret
lis :Non appetamus /Egypliis servire voluptatibus, sancto martyriEleutherio(erat enim lector in ipsius
qua; Pharaoni pernicioso tyrannoobnoxios faciunt. oratorioCharisius):Milestuus,saocteDeiEleutheri,
Utinam quantum studii circa mala
Dixit iterum : r> multumpeccatorest autemenda illum, autexcide.
;

habent homines, tantum haberent circa bona ;

Venitigiturapocrisiarius in oratorium,stansquean-
et ingens ad spectacula studium, et ad vanas lur- tealtare, ac intendens ad sepulcrum martyris, ex-
pesque solemnitates, nec non avaritiam, et ina- tendensque manum suam ait martyri Patriarcha :

nciii gloriam atque injuslitiam, transferrent ad Gennadius significal vobis, sancte Christi martyr
alfcctum pietatis.Nunquam profecto ignorassemus Eleutheri, per me peccatorem, quia miles tuus mul-
quantum a Deohonorati sumus, et contradaemones tum peceat. Aut emenda illum, aul pr*cide eum-In
possumus. crastinumveromortuus inventusestscelerumopifex
Dixit iterum senex:Deomajus nihil est, sedneque Gbarisius, et omncs obstupefacti glorificaverunt
par, neque quod non rauxime inferiussit. Quid ergo Deum.
illis lortiusacbeatius, quiDeurahabeiit adjutorem? CAPUT CXLVI.
Dixititerum UbiqueqoidemDeusesl, piisautem
: Visio Eulpyii putriarclix Atexbndrini.
et in spirituali exercitio sudantibus propinquat;non Cum essemus in eodem coenobio, narravil nobis
his qui professione sola honestantur, sed bis qui abbas Menas, ccenobii ipsius Pater,de sancto papa
193 PRATUM SPIRITUALE. 194

Alexandrino Eulogio.dicens Nocte quadam cum aibi :

A. CAPUT CXLVIII.
tnatutinam l;iudem celebraret inepiscopalus orato- Visio Tkeodori episcopi Darnx de ecdem beatissimo
rio.viditpropeseassistere Julianumarchidiaconum. Lcone,
Quemutviditturbatusest, cur fuissetaususingredi, Theodorus sanctissimus episcopus Darnoe civita-
nibil illi nuntians, tacuit tamen. Et cum implesset tis,quEeinLibvaest, narravitnobis,dicens:Cum es-
psalmum, prostravit se humi. Fecithoc 906 ipsunr. sem cubiculariussanctipapa; Eulogiijvidiin somnis
et is qui in specie Juliani archidiaconi apparuerat. virumreverendihabitus.statur.i procerum.dicentem
Deind6Cumor.itioneraclasurre.\issetp.ilriarcha,ille mihi Nuntia meura p;ipa5 Eulogio adventum. Ad
:

nihilorainusin pavimeiitojacebat. Conversusautera quem Quis es.domine, qui jubes ul nuntiem ?

ego :

pontifex dicit illi : Quamdiu non surgis? Ait : Nisi Respondens ille dixit mihi Ego sum Leo Romanus :

mihi ipse raanum porrigaseterigasme, surgerenon pontifex. Ingressus igitur ego nuntiavi,dicens San- :

possum. Tunc extendit manum suam Eulogius, ac ctissimusetbeatissimuspapa LeoRomans sedis an-
tenens erexit illura, cccpitque iterum psallere. Post tistes convenire vos vult. Cum hoc audisset papa

paululum autem conversus, ncminem vidif. rumigi- Eulogius, exsurgens concitus cucurril in occursum
turimplessetmatutinaslaudes,vocavitcubicularium ejus. Salutantesque seinvicem, oratione facta, rese-
suum,dixitqueilli: Curnon annuntiasti mihi archi- p dcrunt. Tuncverodivinuseteximius Leodixitsancto
f •;
diaconi ingressum
t:„t j:i_
:.,»..».. :i.
non nuntiatusintravil
.

; sedita ad . .^ m.-l :_ .£?._:. t-.._ _j ori__.- i.t

Eulogio Scis quare huc venerim ad vos ? Respondit
:
:

me hacnocle?at illene^iue vidisse sealiquem neque ille : Non. Ait ipsi : Veni ut vobis gratias agerem,
ingressum esse asseveravit. Non credidit patriarcha, mea respondistis,
quia rite et magnirice pio epistola
sedait:Vocamihihuchucostiarium.Guivenientiait: quam scripseram ad fratrem meum Flavianum Con-
NonneingressusesthucJulianusarchidiaconus?Ille stantinopolitanum patriarcham, sensum quidem et
vero cum juramentoaffirmabatillum nequeingres- sententiammeamaperientes.hcereticorumautemora
sum neque egressum esse. Tacuilquidem tuncpa- obstruentes. Scito autem, fraler, quia non mihi tan-
triarcha; irane autem facto, ascenditarchidiaconus tum vesiruin divinum laborem studiumque contu-
Julianus, ut adoraret, dixitque illi pontifex Quare listis,sed etiamsupremoculinini apostolorum Petro,
:

nonservasti ordinem, archidiacone Juliane, sedabs- etipsi pra; omnibus qua^a nobispraedicaturveritati,
que nuntio ascendisti ad me nocte ista? Qui ait quae est Chrislus Deus noster. Ista non semel tan-
Per orationes domini mei, neque huc ascendi, neque tum, sed bis terque conspiciens, trina apparitione
de domo descendi, nisi hora ista tantum. Intollexit firmatusenarravisancto papaj Eulogio. Quicumau-
tunc raagnus Eulogius Julianuiri se vidisse marty- disset,lacrymalusest,extendensqueincoelummanu3
rem, hortaniem se ad eroctionem templisui, quod
, suas, Deo ^ gratias relulit dlcens: Gratias tibi „^„
. , ,
ago, , —
ex teraporefermeresolutum et antiquatum, ruinam ^ dorainator Christe Deus noster, quiacura indignu
sui minabatur;magnaquecura alacritateamantissi- sim, veritatis tua3 praeconem me facere dignatus es,
mus martyris porrexit inanus, ejusque erexit tem- et perorationes servorum tuorura Petri ac Leonis,
plura, a fundamentisipsuminstaurans etomnigeno parvam etmodicam alacrilatem nostrain, tanquam
ornatu illustrans, ut sacro martyri conveniebat. duo vidua3 minuta, suinmaet ineffabili benignitate
tua suscipere dignatus es.
CAPUT CXLVII.
Mirabilis emendalio epiUolx beali Leonis Romani pon- CAPUT CXLl.X.
lificis ad Flavitinum scriidx. Slupenda relatio Amos palriarchx Jerosolymitanide
Narravit nobisethoo abbasMenas ejusdem coeno- sunct issitno Leone portljfice Romano.

bii Pater, audisse se eunidem abbalem Eulogium Cum descendisset abbas Ammos Jerosolymam, et
Alexandrinura patriarcham dicentem : Cum pro- patriarcha ordinatus esset, 907 venerunt omnes
fectus essem Constantinopolim.fruitus sum contu- raonasteriorum eremi abbates, utadorarenteum, in-
berniodomni Gregorii Romani arohidiaconi, summi ter quosadfui et egocum abbate meo. Cojpitque pa-
et singularisviri ; narravitque mihi de sanctissimo ac triarcha dicere patribus : Orate pro me, Patres
beatissimo
" "" .— .-^™, Roraano rpontifice, dicens ha-
Leone(32) |,
magnumenim
.—o onuset intolerabile mihi < -—
injunctum
beri scriptum in ecclesia Roniana, quod cum scri- est,sacerdotiiquedignitasme terretimmodice. Petri
psisset epistolam ad sanclum Flavianum Constanti- enim et Pauli et siniiliuin est regere rationales ani-
nopolitanura episcopum contraimpiosEutychen ao inas ego autem infelix pecoator sum. Plus autem
:

Nestorium, posuerit eara super tuinulum principis quamcffitera timeoordinalionuin sarcinam; namin-
apostolorum Petri, et orationibus ac vigiliis et jeju- veni scriptum quia beatissimus et aequalis angelis
niis vacans, oraverit ipsura summum apostoiura, di- papa Leo, qui Romanorura Ecclesis praefuit, per
ccns : Si quid ut homo vel ininus caute posui, vel quadraginladiesperseveravit adsepuloruraapostoli
etiam omisi, tu, cuiadomino Deo Salv.itore nostro Petri.vigiliis etorationibus insistens, petensque ab
Jesu Christo et sedes hiec et eclesia coinmissa est, apostolo ut proseapud Deumintercedoret, utdimit-
emenda. Postquadraginta vero diesapparuit ei apo- lerentursibipeccatasua.linpletisquediebusquadra-
stolus oranti, ot dixit ei : Legi, et emand.Hvi. Su- ginta, apparuit ei apostolus Petrus, dicens Oravi :

mensque epistolam de sepulcro beati Petri, aperuit pro te, et dimissa sunttibi oraniapeccata tua, priB-
eam et invenit apostolica manu emendatam. terquam impositionis manum: hoo enim solum
 195 DE VITI8 PATRUM LIBER X. 196

abs te requiretiir, sive bene, sive fortassisaliter id \ consideratoquDJudicio,el magnalonganimilate pro-

egeris. cedere.

CAPUT CL. CAPUT CLL

Vita el sancUtas episcopi eivilatis Rumelli.
Narravit nobis abhas Theodoretus Romanius, di-
cens: Estprocula Rouianaurbebreveoppidum.quod
Rumellum dicitur : in eo
Relatio abbatis Joannis Persx de bea/issimo Cregorio
liomanx urbis episcopo.
Perreximus ad abbatem Joannem Persam, narra-
vitquenobisdemagno Gregorio beatissimoRomanffl
oppidulo episcopus erat urbis episcopo, dicens Cum ivissem Roraam, ut
:

magnK virtutis et merili. Die ergo quadam habitato- adorarem ad sopulcrura sanctorum apostolorum Pe-
res oppidi ingressi sunt ad beatissimum Romanum trietPauli, staremquedie quadam in medio sivitatis,
antistitem Agapetum, accusantes ep;scopum suum, audio papam Gregoriumperlocum illum transitu-
ac dicentes : Quia manducal.
in sanotificato vase rum cogitavi itaque adorare illum. Cum autem
;

Pontifex autem solo audituperculsus, mittit duosex prope me essei papa, videretque me progredi ut
clericis, ut vinctum episcopum, et pedibus iter agen- Deo teste, Iratres), primus
adorarem illura (loquor
tem Romam perducerent venientem vero continuo ; ipse proslravit se humi coram me, neque ante sur-
misitincarcerem.Cum ergo tresdiesincarcere egis- n rexit, quam iiie primo surrexisse cerneret. Et cum
set episoopus, venit Oominicus dies. Et cum papa multahumilitatesalutansme,manusuatria numis-
quiesceret, illucescente Dominico die vidi in somnis muta tradidil, jubens mihi dare quscunque erant
queradam astantem sibi, ac dicentem Hac die l)o- necessaria. Glorificavi itaque 90S Deum, quod tan-
:

rainica neque tu otferas salutarem hostiam, neque tam illi contulerat humilitatem, et misericordiam,
alius quispiam episcoporum qui sunt in urbeista, et charitatem ad onines.
nisi solus episcopus quem habes carc^re inclusum
CAPUT CLIL ;

illum enim hodie oflbrre volo. Expergefactus autem Vita et dicla Marcelli Scythiotx, abbatis monasterii
papa, etde visionequam videratha?sitans,dicebatin Monidion.
seipso Talem contraillum accusationemsuscepi,et
:
Accessimus ad abbatem Marcellum Scythiotamin
ipse habet otferre ? Venit igitur ei secundo vox in
monasteriura Monidion, volensque senior prodesse
visione, dicens : Dixi tibi ut episcopus qui est in car- nobis, narravit, dicens : Quando eram in provincia
cere solus ofTerat. Ambigenti adhuc tertio apparuil mea (eralautemexApamia),3urigaquidam illicerat,
illi eaJem repetens. Expergefactus autem ponlife.v,
nomine Pbilerenius.Quadamergodiecurasuperalus
misit in carcerera, et accersito ad se episcopo, per- luisset, surrexerunt qui exparteejuserant, claman-
contabatur eum, dicens Quod est opus tuum ?
: j
; p^ijg^^.^j^g pq^q^^^j inj,iyHj^tg nQ„agpj '^ jt
T7i_: .,:u:i ..l:.,,i i:» .,:_:. n,- <J
Episcopus autem :il: t
iUi nihil aliud respondit, nisi Pec
postmodum
:
Cum itaque venissem in Scythim, si
catorsum Gum veroepiscopopersuaderenon posset quando me pulsaret cogitatio mea, ut recederem in
ut aliud dicerct, tuuc ait ad eum papa Hodie : tu
civitatem, aut villam, continuo dicebaiu in raeipso
offerre debes. Cum ergo sancto altari assisteret.et
MarcoUe, Phileremus coronam in civitate non acci-
papapropeillum astaret, diaconis altare circumdan- pit. El Chrisli gralia ista cogitatio fecit ut de Scythi
tibus,ca5pit sancta missarum solemnia episcopus. Et non egrederer pcr annos triginta quinque, donec
cumcomplessetorationemoblationis,antequam con- venientes barbari apprehendcrunt me, el vendide-
cluderet ipsam, coepit secundo, ac deinceps tertio,
runt Pentapoli, Seylhimque desolaverunt.
et quarto dicere ipsam sancloe oblatioijis orationem.
Idem abbas MarecUus quasi de alio sene morante
Cunctis veroeammorammolesteterentibus, dicit ei in Scythi (ipse autem erat) narravit dicens quod
pontifex Quid boc est, quod jam quarto banc ora-
:
noetequadara surrexeritutpsaimosexraorecanerct.
tioncm dixisti, nec eam concludis ?Tunc respondit Cumque psallere roepisset, audivit vocem buccinffl
episcopus: Ignoscemihi, Patersancte; quia non vidi quasi bellicuraclangcntis, turbalusquesenexcogita-
juxta consuetudinem sancti Spiritus descensum, bat, dicens : Unde hoc
in loco voxbuccinae perstre-
idcirco non terminavi orationem. Sed, sanctemi do pit ? militeshicnon sunt, bellum hinc abest. Etcura
mine, diaconum illum prope rae assistentem, qui D ^^^^ ^^^^^^ volveret, da;mon prope illum veniens
flabellum (33) tenet, ab altari remove ego enim illi ;
dixit ei Utique bellum est. Si ergo oppugnari
:

dicere non audeo. Tunc jussu divi Agapeti recessit ac repugnare non vis, vade, dormi, et non oppu-
diaconus, et continuo vidit episcopuset papasancti gnaberis.
Spiritusadventum. Sed et velum, quod altari super- Dixit iterum senex : Credite mihi, filioli, nihil ila
impositum erat, ultro sublalumest, texitquepapam perturbat, et concilat, et irritat, et vulnerat, et
etepiscopum et diaconosomnes qui sanctoaltarias- perdit, atque contrislat, et contra nos commovet
tabant, quasi per tres horas. da;raones,ipsumqueperditionisauctorem Satanam,
Tuncvenerandus Agapetus,agnitasanolitateepis- sicut perpetua psalmorum meditatio. Nam omni.s
copiexperspectomiraculo, quamque falsamcalum- quidemdivinaScripturautilisnobisestconlristatque
niam perpessus esset cognoscens, quod illum ita non raediocriterd;emones, non tamen itasicut psal-
nonjamampliusper
vexaverattristisc£fectus,statuit terium. Sicut enimin plebesiunaparslaudetimpe-
subreplionem quidpiam agere, sed cura maturo ratorem, alia pars ob id non contristatur, neque
197 PRATUM SPIRITUALE. 198

movetur contra laudantes cum vero ad injurias et ; A. Dixil iterum senex : Fugiamus matrem omnium
contumelias non laudantium conversi fuerint,tunc malorum avaritiam (/ Tim. vi).

adversus eos escitantur ita et daemones non ita ; CAPUT CLlir.

commoventurnequecontristanturin aliisScripturis, Responsio Monachi monasterii Raylhu ad jralrem
quemadmodum in psalmis.Namcum psalmos medi- ScVcularem.
tamur, partim quidem nobis ipsis Ueuni laudando 909 Duofratres saeculareserant Constantinopoli,
oramus, partim vero maledictisinsequimurdKmo- multum religiosi,multunique jejunantes.Unusigi-
nes.Utcumdicimus Miserere mei,Deus,secundum : tur cx his veniens in Raythu, sa^culo abrenuntiavit,
magnam misericordiam tuara, et secundum multitu- et factus est inonachus.Post aliquantulum verotom-
dinemmiserationumluarumdeleiniquitatem meani poris venit et sscularis frater ejus in ftaythu, ut vi-
(fsal. h]. Et iterum Ne projicias me a facie tua,et spi-
: deret Iratrem suum monachum. Cura ergo morare-
ritum sanctum tuumne auferasame (Ibid.). Et Ne : tur apud eum, vidit sascularis fratrem suum mona-
projicias me in tempore senectutis, cum defecerit chum nona hora, scandalizatusque
se reficientem
virtusmea, ne derelinquas me(Psfl/. lxx), nobis ipsis dixit illi Frater cuin esses s;ecularis, nunquara
:

oramus. Tunc vero persequimurdaemones,cum di- anie solis occasum sumebas cibum.Tunc ait illi mo-
cimus [Psnl. lxvii) Exsurgat Deus, et dissipentur
: r> nachus Profecto, frater, quando eram in saeculo,
:

inimici ejus,et fugiant quioderunt eum a facie ejus. aures mese nutriebant me ; vanaenira hominum glo-
Ktrursus Vidi impium superexaitatum et elevatum
: riaet laus non mediocriterniereficiebant.jejuniique
sicut cedros Libani ; et Iransivi, et ccce non erat laborem leviorem reddebant.
qusesivi eum,etnon est iiivenlus locus ejus {Psal. CAPUT CLIV.
xxxvi). Et illud Gladius eorum intretin corda ipso-
:
Vita Theodori sxcularis, hominis Dei.
rum (Ibid.). Et iterum Lacum aperuit, et effodit :
Dicebal abbas Jordanes solitarius : Tres simul
eum, et incidit in foveam quam fecit. Convertatur
abbatem Nicolaum in tor-
anachoretffi perrexlmus ad
dolor ejus in caput ejus, et in verticem ipsius ini-
rontem Betasimum(inter sanctum enim Elpidiuraet
quitas ejus descendet {Psal. vii).
raonasteriumquoddiciturPeregrinorum inspelunca
Dixit iterum senex : Credite mihi, fllii, dicenti. morabatur)invenimusquecumillosaecularemquem-
Quemadmodum magna laus et magna gloria et re- dam.Loquentibusautem nobisdeanimsesalute,dixit
gnum est abrenuatianti saculo, et monasticum arri- abbasNicohussjeculari Dicnobisettualiquid.Res-
:

pienti institutum, quia pretiosiora sunt inteilec- pondit sfficularis, et ait Quid vobis prodesse pos-
:

tualia quam sensibilia; ita raagna confusio etigno-

sum? Utinaravel mihi ipsi prodesse valerem.Dixit
minia est monacho qui relinquit monasticum habi-
p eisenex: Prorsus aliquid dicturuses.Tuncaitsacu-
tura, etiarasi efficiatur iniperator. laris: Habeo viginti duosannos, exquo praeterquam
Dixit iterum : Homo sirailitudo Dei fuit ab ini- Sabbato Dominico die nunquam me sol comeden-
et
tio, factus est autcm similitudo bestis postquam teni Erat autem mercenarius in villa divitis
vidit.
a Deo excidit {Gen. i). hominis, iniqui et avari,cum quo mansi annis quin-
Rursus ait Etiam natura excitat concupiscen-
:
decim,die noctuque operans, neque mercedem mihi
tias, fratres, sed jugis et inlcnta abstinentia has reddere volebat, sed per annos singulos affligebat
etiam exstinguit. non mediocriter. Itaque dixi in moipso Theodore, :

Dixit iterum senex : Agnosce oxperimento bonam si toleraveris hunc virum, pro mercede, quam tibi
vitam, neque jam ut invalidus timeas. debet,coelorum regnura tibi praeparabit. Servavi au-
Ait rursus : Noli mirari, si horao cum sis,angelu3 temetcorpus meum mundumauiuliereusqueinho-
fieri possis.Proposita enim tibi est par angelisglo- diernum diem.Haeo nos cum audivissemus,magni-
ria,eamque agonotheta noster certantibusspondet. fice a;dificati sumus.
Dixit iterum senex NihilitaDeo monaehosfami-
:
CAPUT GLV.
liares efficit, ut pulchra et honestaet Deo gratis-
Relalio abbatis Jordanis de tribus Saracenis quise
sima castitas, qu.E sicut sanotus et divinus Spiri- invicem interfecerunt.
tus attestatur per beatura Paulum, honcstatem et D Dicebal elhoc nobis de abbateNicolaoabbas Jor-
perseverantiam jugiter vacandi Domino sine dis- danes Narrabat, inquit,senex,quiairaperante fide-
:

tractione praestat Cor. vii).

(/ lissimoimperatore Maurilio.quando Namanes Sara-
Dixititerum Filii,dimittamus nuptias procrea-
:
cenorum nationis dux prffidam egit, cum circuirem
tioneraque liberorum his qui terrcna respiciunt, et
ego prope Arnonem et Aidonem, aspicio Saracenos
praesentia desiderant, nec futura meditantur,atque
tres, habenteasecum unum adolescentem valdefor-
adsternorumbonorumacquisitionemnonattendunt mosura,annorum fermeviginti.viactumatquecapti-
et a temporalibus et momentaneis eripi nequcunt.
vura. Ut ergo vidit me adolescens, flere ca?pit, et
Dixit iterum Festinemusa carnali vita migrare, si-
:
orare, ut ab eis illuin acciperera. Ego autera Sarace-
cuticarnalis Israel ab ^gyptia servitute (£.rorf.xiv). nos rogare eum.Unus autem il-
cocpi, ut dimitLer.jnt
Ait rursus Pr.-eclara et dulcia Dei muuera ha-
:
lorum Graeco serraone respondit, et ait Non dimit- :

bemus proposita, fratres, pro sa^culari molesta vo- timus eura. Et ego rursum illis dixi : Accipite me,et
luptate. hunc dimittite, quia fatigationem non sustinet.Ait
 199 DE VITIS PATRXJM LIBER X. 200

mihi et ipse rursus : Nod dimittimus cum. Dixi eia X ''''i sexto ferme lapide ab eis distans, circa maris
tertio : Vei pretium pro illo non acoipitis? Date mihi labium : proinde habent anachoreta; et illic mini-
illum, et quidquid pelieritis, ego afferam vobis. struLn. Quacunque ergo hora volunt ad hortum pro
Respondit: Non pnssuraus tibi dare illum.sacerdoti oleribus miUe:e,sternunlasiiiura,etdicuntei Vade :

enim nostro promisimus,quia si quid pulchrum ce- in liorlum ad ministrura, et alfer nobis olera. Qui
perimus, olferemus illud ei, utipsum in sacrilicium mox ad hortulanum solus vadit, stansque ante ja-
offerat. Sed vade jam nam si moram feceris, caput
: nuam,capitepulsat. Statim igitur egressushortula-
tuum in terram projiciam.Tuncprostratusegohumi nus ipsum oleribus onerat,onustumque dimittit.Vi-
dixi : Siilvalor noster Ghriste Deus, salvum fac ser- dcroque est asinum quotidie solum ascendentcm,et
vum tuum. Et continuo tres Saraceni dcEinonio re- descendentem,etministrantem senibus tantum,alii
pletievaginatisgladiisseinvicemconciderunt.Assu- vero Dulli obsequentcra.
mensque ego adolescentem in speluncam meam, CAPUT CLIX.
refovi illum.et jam ncluit recederea me sed re- ;
Vita abbatis So//hronii solitarii, el admonitioncs
nuntians s£Eculo,cum septem annos in habitu mo- Mense ducis aenobii Severiani.
nastico implesset,requievit. Erat autem genereTy- Diceb:it abbas Menag antistes cccGobii abbalis Se-
rius. g VL'riani de abbate Sophronio solitario, quod circa
GAPUT GLVI. raare Mortuura moratus sit nudus per annos ferme
Responsio eupisdam Sertis ad duos philosopbos. septuaginta, herbas in cibuni sumens.
Duo philosophi venerant aliquando ad senem, et Et hoc rursus de illo dicebat, audisse se narran-
orabant eum ut eis verbum asdificationis diceret.Se- t(-m senem, etdicentera : Oravi Dominum ne dsemo-
nexvero tacebat.Rursura philosophi dixerunt:iNihil nesspelunca; meEe propinquarent. Aspioiebam vero
respondesnobis, Pater? Tunc senex dixiteis Quod :
da-mones venientes, slantosque a longe tribus fere
sludiosi quidera sitiseloquentiaejScio quodautera ; neque ulterius appropinquare valentes.
sl.idiis,

non veri sitis pbilosophi, affirmo. Quandiu enim lo- Ldem abbas Menas dicebat coenobii fratribus :

qui diacitis, quasi loqui nesciatis ? Sit ergo philoso- Fugiamus, filii, saecularium colloquia solent enira ;

phis vestra; opusseu^per medltari mortem,silentio- nocere junioribus monaohis.

que et quieti vos assuefacite. Dicebat iterum senex Omnis retas poenilenliam :

CAPUT CLVII. agere dehet, juvenes simul ac senes, ut aBterna vita

lielatio duorum manachorum monaslerii Suhevorum fruicum gloriaetlaudemereamur: juvenesquidem,
Syrorum de cane, qui fralri viam oslcndit. quia inflore aetatis, cum fervet ooncupiscentia, cer-

PerreximusegoetsophistaSophroniusinmonaste- vicem suam subjugnm pudioitiae miserunt senes ;

um
Calamcnis juxta sanclum Jordaneiii, ad ab-
batem Alexandruiii, invenimusqne apud eura duos
monacbosmonasteriiSubcvorumSyrorura.Narrave-
runt aulcm nohis, dicentes Ante hos decem ^dies
venit quidam peregrinorura susccptor eleeraosynas
erogans, et veniens in Subiba Besorum, dediteulo-
giain.Rogavitigiturabbatemraona9terii,dicens: Fac
charitatera,et mitte in proximum monasterium Sy-
rorum, ut accipiant910 et ipsivenienleseulogiam,
etnuntient monasterio Gharembeutveniant et ipsi.
Tnnc abbas misit fratrem ad abbatera Subevoruin
Syrorum. Profccti.s itaque frater, dixit ei Yeni us-
vero, quia inolitain sibi ex multis temporibus raalo-
rnm antioipationem transferread meliora potuerunt.
CAPUT CLX.
:
Quomodo dxmon apparucrit cuidam seni in forma
pucri nigcrrimi.
N:irr.ivit nobis abbas Paulu3,antistes ooenobii ab-
batis Theognostis,quia dixerit senex quidam :Cum
die quadara sederem in cellula mea, operarerque
manibusmeis(texeban-. aulemcanistrum,etpsalmos
repelebam), ecce per fenestram ingressus est quasi
puer .Ethiops, et stans corara me, saltare coepit,
: psallentique mihi dixit Senex, nonne bene salto ?
:

que iiJ mcmaslerium Besoruin, nuntia vero et mo- Kho autem nihil respondi. Rursus ait mihi :Non tibi
naslerio Charembe, ut veniant et ipsi. Respondit se- autem respondenti
pl.icct haec sallatio mea ? Nihil

nex Frater, ignosce, quia nullum habeo quem mit

: male senex, magnum ali-
mihi ait : Ecce pulas te,

tam, sed fao perfeclam charitatom, et pergnns ipse, D quid agere. Dico tibi, quia et in sexagesimo quinto,
nuntiaeis.Aitautem frater Nunquam illucperrexi, : et in sexagesimo sexlo et in sexagesirao septimo
neo viam scio. Tunc ait senex catulo suo Vadecum psalmo errasti. Tuncsurgens tgo coram Deo ado-
:

fratre isto usquead monasterium Charombe,ut nun- ravi prosternens me, et ille evanuit.
liet eis quod vult. Abiit ergo canis cum fratre, do-
CAPUT GLXI.
nec statuit illum juxta monasterii januam. Oslende-
Vita abbalis Isaac Tliebxi, el quomodo etiam ei
ruiit autem nobis el canem ipsum, qui ista narra- vpparuil dxnton in figura adolescenlis.
verunt habebant enim illum secum.
;
Lycos Thebaidis civitas esl ab hac inons quidam :

GAPUT CLVIII. sexmillibuspassuumdistat^habitantqueineo mona-

De usino qui monaaierio nuncupato Marpcs inserviebat. chi alii quidem in speluncis, aliiautcmincellis.Pro-

Mons mare Mortuura, qui Mardes vooa-

est circa fecli ergo nos illuc, convenimus abbalem Isaac,
tur, excelsus valde. In eo monte anaohoretie com- ThebKum genere; narravitqucnobissenior, dicens :

morantur:estautem illis et hortus ad ralicem mon- Anle annos quinquaginta duos cum operarer oouo-
 201 PRATUM 8PIR1TUALE. 202
pionem(34,)in laborando erravi.affligebarque, quia A bet leo ? mihi: Male. Et dixi ad eutn. Quare ?
Et ait

errorem nec reperire nec emendare valebam. To- Respondit Prajterita die venit huc, ut dareqn illi
:

tum ergo diem consumpsi, me frustra concidens, et manducare, videns vero ejus mentum sanguinein-
quid agerem ignorabam. Et cum fere desperareni, fectum, dixi illi Quid est ? Inobedicns fuisli mihi,
:

ecce per fenestram ingressus adolescens ait mihi : et carnes manducasti. Benedictus Dominus, non
Errasti : sed da mihi opus ut illud corrigam. Aio au- jam tribuo tibi ut comedas cibum Patrum carnium
tem ad ilJum : Vade hinc,absit hoc a me. Respondit devoralor ;
recede. Ule vero discedere nolebat.Tuno
mihi et ipse : Certe damnum tibi est, si male opus accepto funiculo, triplicans illum, tres illi plagas
facias. Tunc dixi ei : Noli de hoc ipse curam gerore. cuni eo dedi, et retessit.
Ait ad me denuo : Misereor tui, quia laborem tuum CAPUT CLXIV.
perdis. Et respondi Maie huc venisti, et tu, et
illi ; Responsio abbalis Vidoris solitariiad monachumpu-
qui te adduxerunt. Dixit autem mihi Vere tu me :
sillanimern.

huc adduxisti, et meus es. Aio ad illum ego Cur Frater venit ad abbatem Victorem solitarium in
:

hoc? Respondit ille mihi Quia tres dies Dominicos monasterium Elusae, el dixit ei Quid faciam,Pater,
:
:

egisti communicans, et inimicus es vinioi tui. Dixi

quia dominatur mihi passio pusillanimitalis? Res-
pondit senex Morbus animas est. Sicut enim capti
autem illi Menliris. Tunc ipse mihi Non raentior;
:
:

B [an non a^gri ?] oculis quando magis patiuntur, plus

:

nam propter lenticulum iratuses illi. Et ego sum,

sibi videntur lumen intueri, qui vero sanos babet
qui prKsum iras et memorlae injuriarum. Es amodo
meus.911 lllis egoauditis, moxegressus cellulamj oculos, modicum ita et pusillanimes et modica ;

abii ad fratrem, et prostratus ab illo veniam petii,

tentationecito perturbantur,et magnam illam esse

reconciliatiquesumus. Reversusautem inveni illum

exislimanl ;
qui vero anima sani sunt, magis in
tentationibus gaudent.
destruxisp,e et copionem, et stoream in qua pro-
stralus eram,quod charitati nostrae invideret.
CAPUT CLXV.
Vita latronis nuncuputi Cyriaci.
CAPUT CLXII.
Narravil quidam vir fidelis de latrone quodam,
liesponsio ubbatis Theodori Peniapolini super solii-
tione abstinentix vini.
Cyriaco nomine, qui latrocinia exercebat oirca
Quinto dccimo ab Alexendria milliario monaste- Emaus, quaj est Nicopolis, qui adeo truculenlus et
rium quodvocatur Calamon, inter Ootavum de-
est,
immanis fuil, ut lupus vocaretur. Uic secum habuit
cimum Maphora. In hoo vidimus abbatem Theo-
et alios lalrocinii socios, non solum Christianos, ve-

dorum Pentapolitanum (erat autem nobiscum So- rum et JudaBos et Samaritamos. Quadam ergo die
phista Sophronius) et interrogavimus eum Bonum . prnfecti suntquidam ex agro Nicopoleos in sanctam
:

est, Pater, quoties vel ipsi ad aliquem pergimus, vel C civitatemmagnahebdomada, ut per baptismuraillu-
si quis venit ad nos, vini abstinentiam solvere? Re- minarent lilins suos. Quod cum fecissent, el rever-
spondit nobis se^ior, et ait: Non. Aio autem ad terenturinagrum suum,utcelebrarentsanctum Re-
eum : Et quomodo antiqui Patres solvebant? Re- surrectionis diem, occurrerunt illis latrones, prin-
spondit senex : Antiqui Patres,ut raagni et potentes, cipe suo absente : et viri quidem fuga evaserunt;
et solvere poterant, et iterum ligare mulieres autem, projectis nuper baptizatis filiis,
; nostra vero
generatio, tenuerunt Hebrffii et Sauiaritani, et habuerunt eas.
filii, solvere ac ligare non suffioit: nam
si solvamus ritum abstinentiiE nostr*, non amplius Fugientibus igitur viris obvius fuit latronum prin-
vita3 nostrae religiosae austeritalem retinemus. ceps, et ait illis: Cur fugitis? Illi autem dixerunt,
CAPUT CLXIII.
quid sibi contigisset. Sumens ergo illos venit ad so-
cios suos, inveniensque infantes in huraum projec-
Vila abbatis Pauli Helladici.
Dicebat abbas Alexander, monasterii Calamoois, tos, cum sciscilatus esset quinam hoc fecissent,sce-
leris decollavit auctores, reddensqupviristilios{uam
quod est prope Jordanem, Paler: Die quadam cum
uxores, quia inquinatae fuerant, recipere passi non
esaem apud abbatem Paulum Helladicum in spelaeo
sunti salvavit eos latronum princeps, et reduxit us-
ipsius, ecce quidam veniens pulsavit, egressusque
senior aperuit ei, et proferens panem et cicerinfu-
D que ad agrura suura.Post modicum vero temporis
sum, posuit ante ilium, tentus est latronum princeps, egiti|ue in caroere de-
et manducabat. Ego autem
putabam quia peregrinus cem annos, nullusque prinoipum illum occidit, ad
esset, et aspiciens per fe-
nestram, vidi quia leo erat. Dixi itaque seni
postreraum vero etiam absolutus est. Dicebat ergo
: Cur,
sernper quia propter inlantes illos amarara effugi
:
Pater, praebes manducare, dic mihi causam ?
illi

Quiait mihi: Quia illum monui ut nemincm la?deret, mortem.Aspiciebantenimillosfrequenterinsommis

dicentes raihi Noli limere, nos pro te satisfacimus,
neque hominem, neque jumentum, dicens: Veni :

quotidie, et dabo tibi ciiium tuum. Et ecce jam sep-

Locuti autem postea cum illo suraus ego et abbas
timushic mensis est, ex quobis quotidie advenit, et Joannes presbyter monasterli Eunuchorum, et haec

do illi manducare. eamdem nobis ipse narravit, glorificans Deura.

Rursum post paucos dies perrexi ad eum, volens, CAPUT CLXVI.

ab illo emere vas vinarium, id quippe erat senis Vlla latronis monachi effecli el postea in sxculari
liabilu derollaii.
opus, et dixi ei Quid est, Pater quomodo
: ? se ha- 919 Dicebat abbas Sabbatius: Cum sederem in
Paibol. LXXIV.
203 DB VITIS PATRUM LIBER X 204

monasterio abbalis Firraini, venit latro quidam ad A CAPUT CLXVIII.

Dida abbaiis Alexandri senis.
abbatem Zoziraum Cilicem, et rogabat senem
di-

Deum te precor, quia Dicebat abbas Alexander senex fratribus Patres

cens : Fac charitatem, per :

mullishomicidiisobnoxiussum.Facmemonachum, noslri deserta et tribulationes persequebatur, nos

jam tandera desistam a sceleribus meis. Senex autem requiem sequiraur.
oivitates et
ut
monachum, et sanctiim Dixit iterum senex Sub Patribus nostris virtutes
vero exhortans illum, fecit :

vero temporis dixit modicum istae vigebant, nuditas et humilitas in nobis autem
eihabitum dedit.Post ;

mihi, non potes hic ha- avarilia et superbia regnat.

ad illum senior Crede fili, :

bitare nam si audierit pnnceps, tenebit te

;
siiiiili- ;
Ait rursus: Patres nostri nunquam facies suasla-
adversariitiiinecabunt te.Sed audi rae, vabant nos autem lavacra publica balneaque fre-
terautem et ;

ducam te in cccnobium abbatis Dorolhei prope

quentamus.
et
Gazam etMajunam. Illucigilur ivit. Ubi cum mora- Dixit iterum senex Ileu mihi, fllii.quia conver-
:

salionem vere angelicam destruximus. Ait aulera ad

tus essB annis novem, didicissetque psalterium,
et

cunctammona8ticamobservatioDeii),rediitrursusin illum abbas Vincentius discipulus ejus Infirmi pro- :

Firmini monasterium, ad senem.et ait illi Fac rai' :

fecto sumus, Pater. Dicit, ei senex : Quid dicis.Vin-
sericordiam mecum, Pater, et da mihi vestimenta . cenli, quiainflrmi sumus? Crede mihi, fili, Olym
mea sajcularia, et recipe monastica. Senior autem pici corpore et robusti sumus, sed aniraanostra im-
tristis effectus ait illi : Cur,fili?Qui respondcnsait: becilla est.

Ecce novem (ut nosli, Pater) annos egi in ccenobio, Dixit iterum : Multum comedere et bibere et be-

et quantum potui jejunavi, ot continenter

vixi, et ne vestiri possumus ; abstinere autera et humiliari
cum omni quiete, et timore Dei fui in subjectione, et non valemus.
scio quia illius infinita bonitas mulla pcccata mea Rursus dixit: Vfe tibi, Alexander,viE tibi quanta ;

remisit mihi ; verumtamen aspicio sKpius pucrulum erit confusio tua quando creteri coronabuntur.

astantem.etdicentem mihi: Curmeoccidisti V llunc GAPUT CLXIX.

autem aspicio in somnis, et in ecclesia, et cura ad Vita setiis cujusdam capti oculis in monasterio abbatis
communionem pergo, et in refectorio haec eadem Sisci.

nihil dicentem ; et vel uua hora non sinit me quie- Eratsenex quidam in Scythi captus oculis in mo-
scere. Ideo itaque, Pater, abire volo, ut pro piicrulo nasterio abbatis Sisci. Distabat autem cella ipsius a
moriar. Frustra enim, etsine ulla causa occidi pue- puteo fere mille passibus, et nunquara passus est ut
rulum ipsura. Sumptis ergo vestimenlis aquam, sed facto fune, unura ipsius
suis, exiit. sibi alius afferret

Et cum sic indutus pergeret Diospolim, tentus est caput ad puteum ligavit, et alterum in cella sua. Ja-

el sequenti die decollatus. C cebat autem funis in terra. Quando ergo pergebat
haurire sibi aquara, supra funem arabulabat. Hoc
C.APUT CLXVII. autem faciebat senex, ut inveniret puteura. Cura au-
Vita el mors abbalis Pasmenis solitarii. tem arenapropter ventum operuisset funera, tene-
batipsummanu.et excutiebat, et rursusillumOlS
Dicebat abbas Agathonicus, antistes ccenobii cas-
in terra ponebat, et super eum ambulabal. Frater
telli sancli Patris noslriSaba;: Descendidie quadara
autem quidam rogabat senem, ut se permitteret illi
in Ruba,ut pergerem ad abbatem Poemenem solita-
afferreaquam.Cui rcspondit senex: Fili viginti jam
riura. Cum ergo reperissem eum, nt dixissem illi co-
elduoannisuntexquoraihisemperitahausiaquam,
gitationesmeas,8erodimisitmeinunamspelunoam;
et laborem raeum tu modo auferre vis?
eratautemhieras;fuitqu6nocteillafrigusmaximum,
ac niraiavi algoris obrigi. Veniens ergo ad me ma-
CAPUT CLXX.
Fita cujusdam sanctse mulicris in eremo defunctx.
ne senior, ait mihi Quid est, fili ? Aio ad illura :
:

Ignosce mihi.Pater, duram pertuli noctera ex
gore. Dixitautera raihi:Ego, fili, frigus nullum sen-
si. Miratus sum valde hoc audiens, eral, quippe
nu-
dus. Et disi ad eura Fac charitatcra, quomodo
lantam frigoris asperitatera non sensisti? Dixil au-
tem mihi Venitleo,et obdormivit juxta meet ipse
: sancto monte, et jam reverteremur, contigit nos
rae calefecit. Veruratanien dico tibi,frater,quoniam
a feris devorandus sum. Aio ad illum Cur.-quseso?
Et dixit mihi In provincia nostra cura essem (erant
:
autcm anibo Galata;) pastor
terapsi transeuntern
mestus Cura enim illum salvare possem, non
est.
fri- Distabalab Jerosolymis fere viginti passuum mil-
libus monasterium quoddam, quod Sampsonis dici-
lur. Ex hoc monasterio duo Patres abierunl ad mon-
: D tem Sinaorationisgratia,reversiqueinmonasterlum
narraverunt nobis dicentes Cura adoravissemus: m
eremi devia errando sequi, ferebamurque sicut in
: pelago per mediam solitudinem dies plurimos. Die
veroquadaraaspioimusdelonginquospBluncarabre-
oviura erara, et coii- vem,ad quara tendentes.cunijam speluncae propin-
peregrinura, et a canibus co- quaremus, cernimus exiguum fontera, et circa fon-
tem herbas raodicas, etvestigiahominis dicebamus- ;

feci ; eum, et a canibus discerptus est,

sed diraisi que apud nos ipsos Vere hoc in loco servus Dei est.
:

scioque quia et ego ita mori debeo. Quod et factum Ingressi igitur neminem vidimus; solummdo autem
esf post tres enim annos a bestiis, ut dixorat, et
;
cujusdam vagientis vocem audiebamus. Cum ergo
ipse discerptus est. diu quaesissemus, invenimus veluti preesepium,et in
 205 PRATUM SPiaiTUALE. 206
co jacentem quemdara, appropinquantesque servo A cunquevellet.dieaoctuqueprocederet.quamvishanc
Dei, rogabamusutloquereturnobis. Cum vero nihil 1'bertatem et laboris magnitndoretiindebat, et raro
responderet nobis, tunc acccdenles tenuimus eum, processu ^sscularium famiiiaritatem excludebat.
et corpus quidem ipsi^s adhuceratcalidum^anima Unusquisqne igiturmercedem propriamaccipiet, et
autem ad Dominum migraveral. Tunc vero agnovi- secundum labores proprios, et juxta resurrectionis
mus,quia in ingressunostro intraspelunoam requie- mensuras,et intellectualis spiritalisque munditiae
verat. Fodimus ergo in ipsa spelunca, unusque ex et minisfrationis, et timoris Dei, ac charitatis, et
uobis pallium quo eratindutus, accepit, ut in ipso compunctionis, et jugis psalmodi«, et orationis,
et
seniscorpusinvolveret.Sumentesautemilluddeloco intentissima: fidei, et occultai hominibus
latentis-
in quo jacebat, cura ipsum ex more curaremus in- que virtutis.
venimus esse mulierem, et glorificavimus Deum. GAPUT CLXXII.
Completoque super illud olficio, sepelivimus. Cosmx scholaslici.
Vita firxdidi

CAPUT CLXXI. De isto domno Cosma scholastico, multiquidem

VitadmriM mirabiliumvirorum Theodori phiiosophi multa.etalia, et914 plurimi plurima nobis
alii,

el Zoili lecloris. retulerunt. Qu*

vero nos vidimus.et quaediligenter
^issecuti suraus, ea tanlum pro legentiura
ErantinAle.xandriaduovirimirabiles, magnKque B utilitate
virtutis, abbas scilicet Theodorus philosophus et
conscribimus.Eratenimviristehumilis.misericors,
abstinens,virgo, quictus,sine ira,sociali3,peregrino-
Zoiluslector. Fuit autem nobis cum utroque summa
familiaritas,cumalteroquidera disciplinajet studio-
rum susceptor, araator pauperura. Plurimum itaqua
rum cum nobisutilitatisconlulitviriste mirabilis,non solum
gratia ; altero vero, quod communis nobis
exaspectu, sed eliam exdoctrina sua, etquod
esset patria et educatio. Atque abbas quidem Theo- mag-
dorusnihilpossidebat,nisipenulam etpaucoslibros:
nam haberetlibrorumcopiamsuperomnesquierant
inAlexandria.eosqueprompteac libenlervoleniibus
dorraiebat autem in scabello, ac in quamcunqueec-
clesiamingredii.'balur.Ad ultimumveroetiainsa^culo
accommodaret. Erat autem et nihil possidens in
;

renuntiavitinccenobioSalcime,ibiquevitamglorioso
fine conclusit. Lectorautem Zoilus et ipse cequalem
prsferebatpaupertatem.Nihilenimipsequoquepos-
sidebat praeter vetustam penulam et paucos libros
;
tota namque domoejns nihil vidisses aliud quam
libros, et scabella,et lectulum, et mensam.
Licebat
veroomnibusingredit,etinterrogarequKad utilita-
tem pertinerent, etlegere. Diebusautem singulis in-

exercebatautemse in scribendolibros.Etipse autcm trabam ad eura ipse, et teste veritate, nunquara

ad
illum ingressus sura, quin ipsura aut
consummatus in Domino, sepultusestinmonasterio legentera, aut
abbalis Palladii. ,
scribentem coutra Judcieos invenirem. Magno enim
Deduolus fervebatzelo convertendi gentem illamadveritatem.
Theodoro, scilicet philosopho et
istis,
Ideo et saspe misit me ad HebrEos quosdam,
Zoilo leclore, pergentes quidam Patrum ad duranum ut per
litteras illis colloquerer. Non enim
Co3mamsholasticum,interrogaverunteum,dicentes facile domo
Quiseorum magis in spirituali exercilio laboravit ? egrediebatur ipse.

Quiait ad illos; Similiaquidem fuerunt utriusqueet Ad huncdoninumCosmam scholasticum die qua-

alimenta,et stramenta, etindumenta, rerumqueom-
dam profectus sum cumque mihi magna ad illum
esset Hducia, iuterrogavi eum, dicens Fac
nium superfluarum humi-
abstinentia, et nuditas,et cliarita-
:

lilas,etfrugalitas: sed abbasTheodorusphilosophus

tem, dio mihi quantum teraporis habes in hoc
insti-
tuto. Tacenti vero, et nihil respondenti, rursum .iixi
discalceatus in magnaimbecillitateoculorum vetus
omnenovumqueTestainentumdidicit.H.ibuittumen
illi: Perdominum dic mihi. Cum autem se ille pau-
consolationem fratrum,contuborniuraetvisitationes lulurasubsilentiocontinuisset.aitmihi : Trigintaet
amicorura, avocationemque multam, cum doceret, tresannoshabeo.Quodegoaudiens,glorificaviDeum.
Alias iterum accessi ad illum, et interrogavieum
et cum operaretur. Zoili vera lectoris nou solum
dicens: Fac perfectam charitatem, sciens
hospitalitas laudanda, verura etiam solitudo ejuset quia pro-
immensa fatigatio,orisquecustodia, dignacommen- pterutilitatemanimKinterrogo te.Die mihi.quKso,
datione est.Ille enim sine amicorum familiarumque ^ '" ^^"'° terapore instituti tui.quietis et continentiae,
conlubernio atque commercio, ab omni SKCulariura quidadeptuses? lllevero ingemiscens, et ex intimo
rerum actione feriatus, nulli seipsum refrigerio et
cordesuspirans,aitmihi:Ouidpotestsa;cularishomo
oblectationi permisit, neminimum quidem ab ullo
virtutis adipisci, et maxime residens in domo sua ?

ministerium admittens ipse enim coquebat, ipse Ego autem rursus illum rcgabam, dicens Per Ho- :
;

lavabat, nulla lectionum capiens solatia, paratus minumdicmihi,utipsequoqueproficiam.Tuncvero

uiultum coactus a me, dixit: Ignosce mihi tria
semperaliisobsefjui,nullamquehabenscurama!stus ;

ista consecutus sum, non jurare, non menliri,

autfrigorisautcorporeeeinCrmitatismundussemper non
a risu, et tristitia,et effusione^et
ridere.
angore exislens,qui
CAPUT CLXXIII.
indumenti asperitatem, etiam a multitudine
praeter
Faclum mirum Iheodvri anachoretse. qui oraiione sua
pediculorum indesinenter consumebatur.Habuit ta-
in mari dulcem aquam efiecit.
menetiste plusquam priorexprocessibus non me- Anachoreta quidam erat in partibus Jordanis, no-
diocrerefrigerium, habens facultatem liberam quo-
mineTheodorus, eunuchus.Uicnecessitatequadam
 207 DE VITIS PATRUM LIBER X. 208

compulsus estConstantinopolim pergere, ingressus A Alexandria, narravit nobis, dicens : Cum essem ju-
que est navem. Cum veronavis diutius detineretur venis.indisciplinatusvaldeet inquietusfui. Die ergo
in pelago, defecit aqua, erantque nautas etvectores quadampersecutionempassipronostrainquietudine
in magna anxietate et desperatione. Surgens autem fugimus in Palasstinam ego et novem alii; inter quos
anaciioreta, et expandens in ccelum manus suas ad unus quidam erat industrius, alius autem Hebraaus.
Deum, qui salvat dc morte ^nimas nostras, faota Gum ergo venissemusin ereraum infirmatusest He-
mare signo crucis, et ait nautis;
oratione, signavit braeus usque ad mortem, et Deo teste, in magno
Benediotus Dominus, haurite quantum aquae opus moerore constituti eramus, nescientes quid illi face-
habetis. Impleveruntque orania vasa sua de mari remus. Verumtamen nt est consuetudo socialis cha-
aqua dulci; et omnes glorificaverunt Deum. ritatis, non illum deseruimus, sed unusquisque no-

GAPUT CLXXIV. strum proviribus ferebat eum, volentes vel in civi-

Faclum naucleri viri religiosi.quipluviama Domino tatera, vel in emporium illum ducere, ne moreretur
impelravii. in eremo. Cum vero adoleseens ex inedia et vehe-
Abbas Gregorius anachoreta narravit nobis, di- luentissima fcbre, immoderatoquelaboroetsiti prae
cens:Gum ex Byzantio descenderem, ingressus sum solis aestu totusjam fere resolutusesset, atquedefi-
navlm: intravit autem et scriba quidam cum uxore g ceret, propinquans dd exitum, neque portari posset,
sua.profecturusadsanctamcivitatemorationiscauss. decrevimua cum multis lacryrais illum dimittere in
Erat autem nauclerus religiosus valde, multumque eremo et abscedere, metuentes ne nos ipsi quoque
jejunans.Cumergonavigaremus,scribaeservifrustra siti deficeremus. Cumigiturillura in arena plorantes
consumebant aquam.Postquam vero inmedium pe- posuissemus, videretque nos abire velle, ccepit nos
lagus venimus, defecil nobis aqua, eramusque in adjurare, dicens: PerDeum qui fecit coelum et ter-
raagna tristitia. Et erat miserabile spectaculum,vi- ram, per Deuin qui inclioavit cceIos, et descendit
dere mulieres,et pueros, et infantes siti aresoenfes, prosahitehumanigeneris,perDeum qui judicaturus
et veluti raortuos jaoentes.Cumergodiestres in hac est vivos et mortuos, nolite pati ut Hebrasus moriar,
necessilatefecissemus,scribaipsetribulationem non sed tanquamChristianifacitemecumraisericordiam,
suBtinens,educto gladio,et nautas et nauclerum vo- et baptizate me, ut Christianus de hac vita exeam.et
lebat occidere. Dicebat enim Hisunt nosti» perdi-
:
ad Doniinum pergam. Nos vero dicebamus ei: Vere
tionisauctores,quianonsumpseruntaquaraadsulfl- fcater, nonlicet nobis hoc facere, saeculares enim
oientiam. Ego autem orabam scribam dicens: Noli sumus; hoc autem episcoporum et presbyterorum
hocfacere.sed magisdeprecemurDominumnostrum opus est; sed neque aijuahic est. Hle vero persiste-
Jesum verum Deum, qui facit magna et mirabilia. bat sirailiter adjurans nos, et plura etiara cum la-
quorum non est numerus. Ecce enira et nauclerus, C crytuis adjiciens, ac dicens: Nolite, Chrlstiani, me
ut vides, terlium hunc agit diem, jejunioetorationi privare hoc divinitus indulto munere. Cura ergo in
vacans. Cumqueacquievissetscriba, quartadiecirca magna ha;sitationeessemus,industriusilledivinitus
sextam horam surgens nauclerus, clamavit voce inspiratus ait nobis: Erigite illum, et exuite. Ere-
magna.dicens: Gloria tibi, Christe Deus nostcr, ita ximus itaque cum magno labore illum, erectumque
ut omnes miraremur in voce ipsius. Dixitque nautis tencntes esuimus. Industrius nutem ille implens
Submittite membranas (35). Et cum explicuissent ambas manus suas arena (36), tertio etfudit super
eas, ecce nubes supra navem veniens, tantum pluit caput ejus, dicens ita: Baptizatur Theodorus in no-
aquae, donec impleverunt vasa ad necessitatem raine Patris, et Spiritus sancti. Nobisvero
Kilii, et
nostram. Erat autem miraculum grande et terribile, persingulanominasancta?et consubtantialiset ado-
quod velificante nave, nubes illa consequerelur nos, randaj Trinitatis respondentibus Amen fDorainus
et extra navem non plueret.
Deus testis est, fratres), ita continuo sanavit et cor-
CAPUT CLXXV. roboravit eum Chrislus Dens noster, ut nullum jam
Relalio delenone imperalore viro cleemosynario. remaneret indicium, vel
in eo pristinae infirmitatis

Narravitnobis quidam Patrum de Zenoneimpera- qualiscunque passionis; sed sanus et valens cum
tore, dicensquod raulierem quamdam infiliaipsius D omni alicritale et florido aspcclu, quod reliquura
injuriose tradavit. lla;c autem vacabat in templo erat itineris, per eremum ambuluvit seraper nos
Dominae nostrce sanctae Dei genilricis, orans earo prfficedens, itaut admirantes talem et tam subitam

915 etdeprecans, et cum latrymisdicens: Vindica mutationem, omnes laudaverimus et glorificaveri-

mede Zenone imperatore. Cum ergomullis diebus mus inefi"abilera,majestatemet benignitatemChristi
hoc faceret, apparuit ei sancta Deigenitrix, dicens: Deinostri.Venientes autem Ascalonem, adduximus
Crede raihi, mulier, ullioaem tuam saepe facere vo- eum ad beatum ac sanctura Dionysium ejus urbis
lui,sed manus ejus prohibet me. Erat enim valde episcopum, narrantesquaefratri in via contigissent.
misericors, et eleemosynas faciens. Quibus auditis, sanctus admirandusque Dionysius
GAPUT CLXXVI. stupensad tam novum inauditumque miraculum,
Pulchra relat.io abbatis Andrex de decein virisperegri- convocato clero exposuit ei totum negotium, ut de-
nanlibus, inler quos fnit et adolescens Uehrxus. cernerent, utrum effusio illa arenae reputanda esset
Abbas Andreas Octavi decimi, cum essemus in fratri in baptisraum, an non. Etalii quidem dioebant
 209 PRATUM 8PIRITUALH. 210
debere reputari baplismun propter inauditam
illi in A dem, et ubicunque eum esse contigisset, indiscrete
miraculi inagailudinem alii vero dicebant, Non. ;
communieabat. Quadam igitur die apparuit et an-
Theolof,'usquippeGregoriusomuiabaptismatadinu- gelus Dei, dicens: Dic,senex,si mortuus fueri8,quo--
merat (Gregor. Naiianx,. orat. 39, quae est, In suncia modovis sepeliamuste?utiEgyptii monachi faciunt,
Lumina) Baptizubat, inquiens, Moyses, sod in aqua,
: an ut Jerosolymitas ? Senex autem respondit ei :

et antea in nube, et in mari. I-iaptizavit el Joannes Nescio. Tunc ait angelus Cogita, el delibera post
:
;

non jam quideni Judaice; non enim in aqua solumi tres autem hebdomadas veniam,et dices mihi. Per-
sed etin poenitenlia. Baptizat autem et Jesus, sed in gens ego senex ad alium, narravit ei quae sibi dixe-
Spiritu saDcto. (stud perfectio est. Scio et quartura rat angelus.Quod cum audisset senex, stupefactus
baptismum per martyrium et sanguinem. Scio et exauditu,diutiusque intendensin eum,ac divinitus
quintun),laorymarum scilicet. Hcee ille. Quo igitur inspiratus dixit ei:Ubi sumis sancta mysteria?Re-
horum, illi inquiebant, iste baptizatus est, ut ctiam spondens Ubicunque invenio. Tunc ait illi
ille ait:

ipsius baptisma roboremus, maxime cum Dominus senex : Non contingat ul extra sanctam
tibi ultra

ad Nicodemum dicat Nisi quis natus fueril denuo

: catholicam et apoatolicam Ecclesiam communices,
Bx aqua elSpiritu,non intrabit in regnumDci [Joan. ubi nominantur sanctaa quatuor synodi, Nicasna,
iii)? His alii contradicebant sic Quid ergo ? Quia n : trecentorum decem et oclo Patrum Constantino- ;

scriptum de apostolis non est, quod baptizati sint, polilana, centum et quinginta Ephesina prima, ;

idcirco non intrant in regnum Dei ? Alii rursus ducentorum Chalcedonensis sexcentorum et tri-
;

econtra inferebant, dicentes : Ita sane, illi baptizati ginta. Cum autem venerit angelus, dic ei :Sicut Je-
3unt,sicut etClemens Stromateus meminitinquinto rosoiyraitae sepeliri volo. Post tres igitur hebdoma-
Hypotyposeonfnj^apostolicumenimillud dictum cx das venit angelus, et dixit seni Quid est senex? :

ponens,qu(i dicitur, Gratiasago Deo,quianeminem> cogitasti ? Dixitautcm Sicut Jerosolymi-

illi scnex :

vestrum baptizavi (/ Cor. i) :Ghristus,inquit, dicitur ta; Bene, bene. Et continuo

volo. Dicit ei angelus :

Petrum solum baptizasse,Pctrus Andream Jacobum reddidit spiritum. Hoo aulem totum lactum esl, ne
et Joannem, illi autem reliquos. Ha?c igitur et alia labores suos perderet, etcum hsereticis condemna-
plurima cum dicta essent,visum est beato Dionysio retur.
miiterefralrpm illumad sanctum Jordanem illicquc CAPUT CLXXIX.
baplizari; industrium autem illum ordinavit diaco- YitaianctimoniaiisfeminWtquxeralexsanctacivilale.
num. Percximus ad abbatem Joannem anachoretam,
CAPUT GLXXn. qui appellatus est Rutulus, narravitque nobis, di-
Mala mors monachi jEgtjlii, qui habitare voliiit in „ cens Audivi abbatem Joannem Moabitam narran-
:

cella Eviigrii hserelici. «J

tem, ac dicentem Sanclimonialis quredam erat in
:

916 Dicebat abbas JoannesGilix commorantibus sancta civitate, religiosa valde, et secundum Deum
nobisin Nono Alexandric-e Venit ad nos ^gyptius :
proficiens. Inviditergo diabolu;? virgini,immisitque
monachus, narravitque nobis, dicens Ad monasie- .•
juveni cuidam impurun; et diabolicum in eam amo-
riuni Gellularum frater ex longinqua regione perve- rem. Virgo autem illa mirabilis cum diaboli sensis-
nit volens ibi habitare, prostratuque presbytero setinsidias,perditionemadolescentismiserata.sum-
orabat, ut in Evagrii cella moraretur. Presbyter au- pto cilicio uno paucisque inlusis cibariis venitad
terndicebat non posseeum illic habitaro, rccedens- eremum, adolescenti ex recessu suoquielem a ten-
qup presbyler, ait fratri : Fili, daemon acerrimus tatione ac salutem parans, el sibi ipsi ex soliludine
illic habitat ;
qui enini seduxit Evagrium, et a vcra securitatem et augmenta meritorum. Post multum
fideremovil, immisitque illi sceleratadogmata, ille vero tcmporis per dispensationem Dei,neipsius ex-
non permittit aliquem ibimorari.Frater autem per- cellens conversatio maneret incognita, vidit eam
sistebat, dicens Profecto si hic maneo, in illa mora-
:
anachoreta quidam insolitudine Jordanis,etaitilli :

turus sum. Tunc presbyter coactus dixit ei : Judicio Quid, mater,in hac solitudine lacis? Illa vero latere
luo vade, et eam accipe. Sedit igitur fratcr in ccl anachoretam cupiens, ait illi Ignosce mihi, quia er- :

lu launa hebdomada; venienteque Dominico die, D ravi devia;sed perDominum,Pater, facch aritatem,
perrexit ad sanctam ecclesiam videns autem illum :
et osteiide illam mihi. Ille vcro divinitus de illa ad-
presbyter consoiatus est enim pro illo sollicitus
;
monitus, Crede mihi, niatcr, non tu errasti
ait ei :

erat. Vcnienteautem alio die Dominico, non venitad

de via, neque viam requiris. Ifaque sciens quia men-
ecclesiam. Cumque illum non videret presbyter,
dacium de diabolo est(Joaw.viii), dic mihi veritatem
misit duos fratres, ut viderent cur non venisi-etad
causas propler quam huc venisti. Tunc ait illi virgo:
ecclesiam. Qui venientes ad cellulam, invenerunt
Ignoscemihi,abba: adolescensquidam scandalizatus
fratrem injecto fune seipsuni suffocasse.
est in me, et propterea veni in hanc eremura, me-
CAPUT CLXXVIII. liusexistimanshicniori.quamoffcndiculumcuiquam
Vita senis rirnobii Srlioiarium, viri simplicis. (leri.juxtaApostoli vocem (// Cor. vi). Dicitilli ite-
Narravit nobis alibas Gregorius presbytercu^nobii rnm senior: quanlum temporis hic habes ?Qum
l-.t

Scholarium, quod ibi senex magnus magna^qucabs- ait illi Habeo gratia Christi annos decem et scp-
:

tinenti.T moratus sit : crat autem simplex ciira li- tcm. Uursum ait ad illara iinachorcta Et undc nu- :

(a) Clem.Alexand.,l.v Hypotyp, non exstat.Vide Niceph.I, ii,c,3,exEvodio; Baron. t. I.an.Christi 31.
211 DE VITia PATRUM LIBER X. 212
triris?Illaverociliciura et infusa(37) proferens, di- A sueverunt,spinosasfruticesplantantes.Tantam vero
xit anachoretce: Eoce cilicium istud,c|uod vides, me- semita illa proe sentibus anguetiam habebat, ut vix
cum decivilate exiit et ista pauca infusa. Talsmque unumaliquem vacuum et expeditum pedibus ince-
dispensationem in me hurailem ostendit Deus ut dentera suaoiperet, et ne llhim quldem slne impedl-
tanto tempore istls iiutrlar, neque Imminuta sint. mento llLieretransire permitteret. Cum ergo sibiin-
Et hocautemscito, Pater, quiasicmeSH ipslus be- viceiii apprtipinquassent senex et leo, neque senex
decem et septem
benignitas protexlt, uL per islos retro redilt, utleoni transitum llberum daret, neque
annos nuUus homo me vlderlt, nisi tu solus hodie ;
propter nimias^scmitce angostias leo reverti poterat,
ego autem aspiciebam omnes. Et haec audiens ana- neque utrumquo simul transire omnino posslbile
choreta, magnifice glorlflcavit Deum. erat. Vidensigitur leo Del servum procederevulen-

CAPUT GLXXX. tem, et nequai|uam relro redire sustinentem, erexit

sein posterlores pedes,erectusque slans ad laevam
Vita Joannis (3S) anachoretx, qui in speiunca viUx
Sochus morabalur. senis, pondere ac viribus corporis repulsa maceria,

Narravit nobls sanclissimus Dionysius presbyter modicam senilatitudinempra8stitit,itersineimpedi-

sanctffi ecclesioe Ascalonitaruni,et sacrorum, vaso- mentojusto viro prffibens atque ita transivitsenior
;

rum custos, de abbate Joanne anachoreta, dicens: p dorsa leonis perfricans. Post cujus transitum sxsur-
Quasi vere magnus in generationeista fult atque ad gens de sepi leo peregit et ipse iter suum.
commendatioiiemsummorum llliusapudDeumineri- Ad hunc abbatem Joannem pergens frater qui-

torum,hocdeipsomlraculumnarrabat:Inspelunca, dam cura nihil in speluncaillius invenisset,ait seni

inquit morabatursenex in partibusvillsi quae dicitur Quomodo hic moraris, pater, non habens quae sunt
Sochus,viginti fere milliaribus ab Jerusaleni.llabe- necessaria? respondlt senex, et ait : Spelunca ista,

bat autem senex In spelunoa imagincm immaculatce fili, spiritualls mercatura est ; dat, et accipit.

Domln?e nostra? Del genitricis, seraperque virginis CAPUTCLXXXII.

Marifc, in ulnis ferentem Jesum Christum Dominum Yila abbalis Alexandri Cilicis, qui yropc morlem a
et Balvatorcin nostruin. Ouoliesiglturabire volebat daemone arrcplus cst.
adlocumaliquem,velpervastanisolltudlnem,slve Je Prope sanctam Bethleem monasterium est sancti
rosclyiiiam ad adorandam banctiim cnicein etvene- Sergil,quod duobus circiter milliaribus distat,etco-
raliilla loca,vel In Sinai montem oratlonisgratia, sive gnominaturXeropotaiiius:in hoc antistes fuit valde
ad martyres dlslantes ab Jerosolymis multls proli- religlosus abbas Eugenius, qui postmodum episco-
xisque intervallis (erat enim senex martyrum reve- pus llermopolis factus est in /Egypto, quaj est In fi-
rentias mirabiliterdeditus, et nunc quidem pergebat nibus sitaThebaidis. Hlo,cum ad eum venissemus,
Ephesum adsanctum Joanneni,nunc autem Euchai- narravit nobisdeabbate AlexandroCilice, quod cum
tam ad sanctum Theodnrum, nunc vero ad sanclain inter speluncas sancti Jordanis senuisset accepit
Theclaniin Seleuclam Isauria^, niincadsanctum Ser- illum in monasterlo suo. Qui clrca flnem vito! suae

glum inSaraphas, Pt modo ad istum, modoadillum lectulo decuhuitquasi inensestres. Ante decem vero
sanctum), reflclcbatcandelam,et accendebat,ut sibi dies quam migraret ad Doniinum,adajmone arrep-
consuetudo eratatquead oralionem stans.etDeo ut tus est. Et coeplt senex ad dcemonem dicere Ad :

siiiim iler dirl;:cret8uppllcans, dlcebnl ad Di)nilnam, vesperam venistl, niiser, hoc magnum non est quo- ;

inteiidensin Imagliiem ipslus;SanctaDoniinanostra niani in lectulo devinctus suiii et moverl non pos-
Deigenltrlx,quialongumiteriturussura diebusmul- sum oslendlsti, miserrime, imbccillitatem luam.
;

ti8perflclendumcandela;tu8etucuramhabe,earaque Nam si polens et valens esses, ante hos quinquagin-

ne exstinguaturjuxla propnsitum meum serva;ego ta,velsexagintaannos918debuerasappropinquare
eiilm adjutorio tuo comitanto iter arripio. Hisque mihi, ego enim per conforlantem me Cbristum os-
ad imagineni dictis, egrediebatur, peractoque pro- teudlssein tibi inlirmltatera tuam, ac dejeclssem
posiloitinere, revertebalur, allquando postmensem, rugitum tuum, atque contrivissem rlgidam illam
srepeetiam post duosvel tres menses,nonnunquam tuam inflexamque cervicem. Nuncautem non mea
post quinque vel sex^etita reperiebat integram can- H cst Imbecillitas, sed infirmitas est quse premit me.
delaraetardentem,slcut eam,cum iterarriperet, di- Gralias lamen agoDeo, ad queni proficiscens,osten-
raiserat,et unquamhanc a seipsa extlngul vidit ne- dam iiijuriara quara abs te pasius sum, quia post
que de soiniio surgens, ncquea peregrinatione re- tot annoruin labores et faligationem, circa exitum
diens, neque ex cremo in speluncam pergens. sicatrociier iu ve invasisti.Ista et alla pluriraahoris

CAPUT CLXXXI. singulls dlcens, decima die cum omni quiete Do-

De eodcm. mino Cbristo spiritum in pace reddidit.

Dicebat nnbis el hoc de ipso idem vencrabllls Hio- CAPUT CLXXXIII.
nysiuspresbyter, quod dicquadani ambulab.itsenex Mirahtle factum scnis .Eyijplii, nominc David.
infinibusvillifiSochus, ubierat speluncaipsius,am- Dlcebat abbas Theodorus Cillx : Cum adhuc mo-
bulansqueleonem vldlt Ingentem e regiune venieii- rarerin Scythi, erat illlc scnex yEgyplius, nomlne
tom Pergebat autem in via valde angusta inter duas David, qul die quudam ad mctendum prolcctus est.
sepesposita, quibusagricolasrura sua muniro con- Habent enim consuetudinem Scythiotee, ut abeant
 213 PRATUM SPIRITUALE. 214
ad villas, et metant. Ascenditergo senex in villam, A seni: Jubequidquidvis,elfaoiam;putanshomoquod
etsub mercede operabatur. Conduxit aulem illum senior sibi aliquid injungere vellet. Tunc dixitab-
agricola quidam.Cum itaquemeteretsenex,diequa- bas Joannes : Cum tibi opportunum est, nec habes
damcircahoramseptimamBestus magnusfactusest. quid facias, veni huc, el triginta genuflexiones pro
et abiitsenexinquoddam tuguriura.ct sedit.Veniens me facito, et dabo tibi unum argenteum. Cui cum
aulem agricoia, et videns sedentem senem, dicitei ille libenter consensisset, quoties illi vacabat ab
cum iracundia Cur non raetis, senex ? nescis quia
: opere, pergebat ad senem, et completo orationum
mercedem tibi reddo. Dixit ei: Ita sane; sed quia numero dabat ei senex juxta constitutum, argen-
ajstusmagnus est,et grana tritici de spicis decidunt, teum nummum, dabatque illi comedere et bibere,
idcirco paululum exspecto,donectranseat ffistus.ne- tribuens insuper paximatia pro tota domo sua.Cum
que damnum patiaris.Dicit ad eum agricola: Surge, igitur implesset viginti quatuor argenteos, id est,
labora,et ardeant omnia.Cui responditsenex Etvis .•
aureum nummum, accepit ab eo senex, et dimisit
ut ardeant? Dixit ille cum iracundia: Ita plane.Tunc illum, dans etiam benedictiones.
ei
surrexit senior,et ecce continuo ardere ccepitager. Idem abbas Joannes eunuchus narravit nobis,di-
Currens autem apricola venit ad alios senes,quiin cens: Ascendimus in Thebaidem ad ccenobiumab-
alia parte agri operabantur, et orabat eos ut veni- g batisApoIIo,vidimusqneibijunioremfratremhaben-
rentetdeprecarentur scnem ut oraret etigneraexs- tem etiam carnalem 919 patrem, et ipsum mona-
tingueret. Venientesautem senes postraverunt se chum. Staluil ergojuvenis nunquam bibere aquam,
humi; illeautem dixiteis: Dixit ipseut arderet.Exo- neque vinum, neque potionem aliam toto vitaj suae
ratus tamen ab eis abiit; et stans medius interea tempore. Edebat igitur olera quocdam comestibilia,
quae arserant, et ea qutE non arserant, oravit, et quaeipsum exsiti recreare poterant: habebat,autem
continuo exstinclus est ignis, et salvata est pars elministeriuracoquendipanes.Cum verotres annos
reliqua ruris. hocabstLnentiajmodocucurrissetjinciditingravissi-
CAPUT
CLX.XXIV. mama^gritudinem.exqua eliam defunctusest.Cura-
Vitd abbatis Joannis Eunuchi, nec non juvenis Mona-
que febreureretur, et ex immensa siti fatigarelur,
chi, qui nunqtiam bibere sLalucrat, atque allcrius
senis valde orationibus dcditi.
hortabaturabomnibusutvel modicam potionemde-
Eramus in Nono Alexandriffi.cum accessimus ad gustaret;neque prorsus hocfacere frater ille passus
est. Abbas igitur accersito medico, ut languenti, si
monasterium abbalisJoanniseunuchiulilitatis gra-
tia.Invenimusautem ipsum senem quiegeratin habi- quaratione posset, subveniret, precabatur.Qui cum
venisset et videret fratrem in tali necessltate, rogare
tu monastico annos octoginta,ita misericordem.ut
aliumneminem iUi similem videriraus;non solum P eum ccepit, ut modicum alicujus potionisacciperet
enim ad homines,verum etad bruta animalia mise Sed cum ille non acquiesceret, dixit abbati Afferte :

ricors erat.Quid ergo faciebat senex? Nullum opus

mihi huc vas magnum. Quo allato, mittens in illud
aliud habebat,nisi hoc:Surgens demane ibat ad ca-
tepentis aquM amphoras quatuor, fecit illum intus

nes omnes qui erant in monasterio, et cibum pra;- immitti usquc ad femora per unam horara. Affirma-

bebat illis.Similiteretparvis formiculis farinara ap- bat autem nobis abbas Joannes (illic enim aderal)

ponebat,triticumquemajoribus formicis.Madefacie- quod cum illum ex aqua eduxissent, metiens me-

bat et paximatia,et ea super tecta projiciebat,ut vo- dicus aquam, invenit eam ex magoa parte immi-

Incres comcdercnt.Ita degens jugiter,nibil cum mo- nutam. Ecce quamvim sibi intulerunt continentca
reretur in suo monasterio dimisit,non portam,non monachi, soipsos propter Deum his necessifalibus
fenestram, non spetlum {39),non candelam,non ta- subdentes, ut sempiternis fruerentur bonis.
bulara,et no singulis immorans prolixior sini, non Idem rursus nobis enarravit, dicens Ingressus :

dimisit omnino terrenum aliquid.Nunquam vei una sura in eodem ccenobio cellulam senis cujusdam,

hora tenuit vel librum, vel pecuniam, vel indu- vidique quia ubi stare ad orationem solebat, tabula

mentum, sed omnia egenis dabat, omnem curam erat supposita. Ubi autem genuafigebat et manus,

suam ad futura tansferens. concavum erat plusquam digitorum quatuor ex :

Narrabant autem et hoc de ipso, misericordiam ^ ffcquentia quippe et usu continu;e orationis cava-
ejusetcompassionis affectumcommendarevolentes. '^'^''at tabulam.
Diequadam veniladad eum agricolaquidam, petens CAPUT CLXXXV.
ut aureum numiuum illi mutuo daret.Cum veroille Vita mulieris fjdetis, qux mira sapientia virum suum
nonhaberet(nccenim unquam aurum tenebatsenex) gcnlilem ad fidem convcrtit.
mi3itcontinuo,efmutuavit-amonasterionumisma,et Gum in Samo icsulaessemus, narrabat nobis ve-
dedit homiri qui id a sepetierat,poIlicenti post unum nerabilispauperuni cultrix MariamaterdomniPauli
measem hoc se illi redditurum.Cum veroprffiteris- candidati, dicens Cum essem in civitate Nisibe,
:

sent anni duo, et agricola illud non reddcret,acoer- erat ibi Christiana mulier, virum habens gentilem.
sivit illum abbas Joanuos. et ait illi: l>a mihi nu- Erantautempauperes,habebantlamenquinquaginta
misma,l'rater.Qui dixit, novit Deus quia non habeo. quod numisuialis genus est. Die
miiiarisia (iO),
Tunc ait illi senex: Agnosce,frater,quia inveni tibi vero quadam ait vir u.xori suob: Demus hasc numi-
modum per quera possis mihiillud reddere.Quiait smata feneratori, ut aliquod solatium ex eis capia-
215 DE VITIS PATRDM LIBBR X. 216

mus ; eaenim consuminus, et deficiunt.

sigillatiin A. quidquid vis. Ad quem ipse Accipe, inquit, quin- :

Respondens autem bona u.\or, ait viro Si pla-

illa ; que nuraismata. Putans aulern vonditor quia illu-
cet ea tenerari, veni, demus illa sub fenore Deo deret sibi, dicitei ; Et tantura vis pro illo persol-
Christianorum. Dicit ei vir ejus ; Et ubi est Deus vere?Existimans trapezita,quodita ille per ironiam
Christianorum.utderausei ? Ait illa Egotibiipsum : loqueretur, ait ipsiAccipite decem pro eo numis-
:

ostendam si enim huic dederisea,non solum non

; mata. Venditor iterum se irrideri arbitrans, tacuit.
illa perdes, sed et usuras tibi persolvet, et capitale Dicit illitrapezita;Viginti numisraala accipe. Illeau-
duplum reddet. Qui ait illi Eamus, ostcnde mihi : tem tacebalnihilrespondens;Cum vero adtriginta,
illum,etdeinu3 ei. Illa vero assumens virum suum, qjadraginla,et quinquaginta nuinismataemptoras-
duxit in sanctam ecclesiam habet autem ecalesia : cenderet,etsedaturumeajuraraentoaflirraaret, coe-
illa quinque magnas januas. Cum ergo induxisset pitillearapliuslapidemsestimare.Paulatimveroem-
illum in ecclesife porticum, ostendit ei pauperes, ptor ascendens usquead trecenta numismata perve-
dicens : Istis si praebueris, Deus Chrislianorum ipsa nitjdcditqueilla vendenti.lpse igitur,dalolapide,ac-
Bccipit ;istienim omnes sui sunt.Qui moxcum gau- ceptaquepecunia, venit ad uxorera suam gaudens.
dio numismata ccEpit erogare pauperibus reversi- ; Quae cum videret illum exsultantem, dixit :Quanto
que sunt in domum suam. „ illura vendidisti?Putabat automquodillum quinque
Gum vero post menses tres necessitate sumptuum veldecem minutis vendidisset. Tunc ille trecenta
angustarentur, ait vir iixori sua; : Soror, nihil ut numismata proferens, dedit illa uxori suae dicens,
video, daturusestnobis Deus Christianorum cx de- tanto seilluravendidisse. Illaverosummam divina;
bito illo, et nunc angustiamus inopia. Respor^dit bonitatis clementiam admirans, dixit ei :EcceDeus
mulier, et ail illi : Profecto dabit : vade ubi illa de- Christianorumqualisest,quara bonus,quamgratus,
disti ; et exhibebitea tibi cum omni alacritate. Quo quam dives! Vidcsquianonsolumquinquagintanu-
audito, ille sanctam ecclesiam vc-
currens iibiit in ;
mismata tibi reddidit, quae tu illi mutuasli, sed
niensquo in loco ubi erogaverat numisuiata paupe- paucisdiobusipsatibisextuplicatarcstituit?Agnosce
ribus, et circuiens totam ecclesiam, neminein vidit igitur quia non est l)eusalius,nequein terra,neque

qui sibidebitum redderet, ni»i solospauperesdenuo in cojlo, nisi ipse solus.Illo vero miraculo admoni-
sedentes. Cumergo cogitaretin seipso, cui diceret tus, cum expprimento didicisset et ipse veritatem,

aliquid, vel a quo cxigeret, aspexit ante pedes suos effectus est repenteChristianus,etgloriricavitDeum

in marmore jacerenuinisraa unum exillis,quae pau- etSalvatorem nostrum Christum cum Palre et Spi-
peribus ipse erogarat, inclinansque se, accipiens ritu sancto, plurimas referens gratias prudentissi-
illud.abiit in domumsuam,et aitconjugi suee: Ecce ma; uxori suae, per quam vera Dei notitia ipsi in
profectussum in ecclesiam, et crede mihi, mulier, '-'
veritate concessa est.
quia Deura Christianorum non vidi, ut dixisti, nul- CAPUT CLXXXVI.
lusque raihi aliquid dedit, nisi quod hoo nuraisraa Vila Mofchi mcrcatoris Tyrii.
ibi positura vidi, ubi ego prius erogaverara. Tunc 1'erreximusin coenobiumspeluncKalibatis Sabae,
ait ad eum inulier illa rnirabilis: Ipseest, qui tibi adabbatemEustachium ipsius cccnobii praepositum,
hoc invisibiliter illeenim invisibili pote-
praesliti! ;
narravitque nobis,dicens : EratTyri merrator qui-
stale manussuaj disponithunc niundum. Sed vade, dam, nomineNoschus is nobis,cum Tyrum venis-
;

domine mi, eme nobis aliquid, ut coraedamus ho- semus, hoc retulit, dicens ; Cum essenisuper com-
die, rursusque ipse providebit nobis. Aliiit ille, et mercia, firofundo vespere abii lavatura, et in via re-
eniit sibi panem, ct vinum, et piscem, et veniens
peri raulieremstantem in tenebris. Ad quamegoubi
donium dedil uxori. Qiia; accipiens piscem, ca-pit p3rrexi,consensit sequi postme. Prae diabolico ita-
ipsumpurgare,c.xenterunsqueillum,invenitin visce- quegaudionon lavi,sodad Cfflnam properavi, mul-
ribus ejus lapidem vade mirabilem,ita ut mirarelur turaqueorabamillam.utcomederet; sedilla gestare
mulier illius pulchritudinem ; non tamen sciebat quidquam passanonest.Tandemsurreximus;etcum
quid esset.Servatura autem ostendit revertonti viro, adcubandumvenissemus,velleinqueillamamplexa-
dice;,s Ecce huno lapidera in piscc reperi. Videns
; D ri,voce magna cum lacryrais clamavil, dicens : Va;
autem et ipse, miratus est quidem ipsius pulchri inihi miserffi ! Tremefactus itaque interrogabam
tudinera, ignorabat tamen quid esset. causam fletuura. Illa vero aniplius ejulans ail: Vir
Cumautem comedisset,ait uxori;DamihiIapidem, meusnegotiatorest,etnaufragium fecit.perdiditque
utvadam,etvendara illum,si quid lortassis pretii de et sua et alia, el propterea in carcere inclusus
illoacciperecontingal.Nequeenira,utdi.xi,noveratet est, nec habeo quid faciam, ut vel panem illimini-
ipse, quid esset, ut pote
simplex et rudis. Tulit ita- strcm,atque ideuprajnimiapauperlatecorpusmeum
que lapidem, et abiit ad trapezitam, cujus 920 exponcre proposui, ut illi panem inveniam, omnia
erat proprium talia emcre cl vendere, invenitque enim dcperierunt. Et dixit illi Quanlum est dehi- :

illum jam olausis omnibus cgredientera (ad vespc- tum?Qua3 ait Quinque auri libr.i'. Proferens au-
:

rumeniiii.jam dicserat) etait illi Vis craerchunc : tem aurum dedit illi,dicen3 Ecce Dei nutu non te- :

lapidem?IIIe vero considerans lapidcm, dixit ei, tigi Is du aurum, et redime virum tuum,et orate
;

Quid via uttibi pro eo solvam ? Ait autem ille Da : p ro nie.

217 PRATUM SPIRITUALE. 218

Deindepostaliciuantulumtemporiscalumniacon- A sortia fiigiat. Qui injurias oblivisci vult, maledicta

tra me conQala estapud imperatorein, quod com- detestetur. Qui sine distractione esse appetit, solita-

mercii cuncta dissipassem.Mittensautem imperator
diripuil omnem
subslantiam meam,nudun)que per-
tractum Constantinopolim in carcerem misit. Ubi
cumpiurimumtemporisogissemsolounovestimcnto
prffiter camisiam indutus, die quadam audio quod
imperator me veliet ocoidere; itaque
rans plorabara. Flentera autem et
oppressit, vidique in somnis quasi mulierem illam,
quK aliquando virum habuerat in carcere, dicentem
mihi: Qiiid est quod habes, domine Mosche? Quare
hic inclusus es?Meautem respondente: Galumniam
perpessus sura, et puto quiaoccidet me imperator.
Ait mihi Vis ut loquar pro te imperatori, et di-
:
mittet te? Ad quam ego: Nunquid ille oognoscit te?
Ait: uiique novit.E.xpergefactus
quid hoc esset. Astitit autera mihi secundo et tertio
eadera repetens, el dicens Noli timere, ego te
:
absolvam cras.
Diluculo autem, imperatore jubente, adduxerunt
me in palatium. Cumque ingressus essem,
rius maneat. Qui continere vultlinguam, obstruat
aures ne multa audial.Qui Dei timorem haberesem-
per rupit, corporalem odorit requiem, diligatque
afflictionem et angustiam.
CAPUT CLXXXVm.
de vita despe- duorum fralrum irapezitarum Syrorum.
Vita
ejulantem sopor Abbas Theodorus antiqui monaslerii praepositus,
narravilnobis,dicens:ErantConstantinopoli fratres
duo trapezitaeSyri; di.xitque major ex illis minori
fratri:Veni,descendamusinSyriam,etpossideamu3
patornam domum nostram. Di.\it illi junior: Gur
ambodimitlimusbic.ministeriumnostrum?Descende
ipse, et ego hic manebo; vel ego descendam, et tu
jjj^ remane. Convenit ergo inter eos, ut descenderet
^
autem ambigebara junior. Cura itaque descendisset, post breve tempus
isqui Constantinopoli remanserat, vidit in somnis
senem quemdam speciosum et magnae reverentiae,
dicentem sibi: Scis quia fornicatus est frater tuus in
uxorem cauponis ? Qui exsurgens a somno,contri-
ille ut stari cccpit, et intra semetipsum dicere: Ego illi

aspe.xit me indutum tunica, dixit

putri et scissa causafui istiuslapsus,cur enimdimisi illumsolum?
mihi: Ecce nunctui misertus sum; vade, et emen- Aspexit autem eumdem secundodicentemsibi:Scis
darede reliquo. Aspiciebam autem mulierem illam quia frater tuus corruitin uxorem cauponis? Quo
ad dexteram imperatoris astantem, et dicentera viso,rursum contristatusest. Tertioconspicileura-
mihi: Confide, et noli timere. Jussitque rex mihi demdicentem sibi: Nescis quia frater tuus perdidit
universa restitui, addensque mihi bona plurima, liberam mulieremetin uxoremcauponis etfususest?
restituit me in priorem statum,faciens me praaterea Scripsit igitur ad illum ex Constantinopoli, ut statim
locum tenentem. dimissisomnibusveniretByzantium.Quiacceptisfra-
Ipsa igitur nocte apparuit mihi rursus eadem mu- trislitteris,statimdimisitomnia,venitqueadfratrem
lier, et ait mihi: Scis, quae sim ego? illa sum cum ^ suum. Ille vero mox ut viditeum, duxit in majorem
quafecisti misericordiam, et propter Deum non te- ecclesiam,et ccepit rao^stus culpare illum,ac dicere:
tigisti corpus meum. Ecce et ego liberavitea peri- Bene fecisti,frater,quia cauponis uxorom adultera-
culo. Vides clementiara Dei, quomodo per me, cui sti? Quod ille cum audisset.jurare per Deum omni-
fecisti 921 misericordiam, apparuittibi misericors potentem quod neque adulteraverat, neque
coepit,
quasi dicens: Hoc propter me fecisti, et ego niagni- mulicrein ullam.noverat preeterlegitimam uxorem.
ficavi misericordiam meam super te. Cum b.-ccmajorfrateraudisset,aitilli:NunquidaIiud
CAPUT CLX.XXVII. quidpiam peccati gravioris abs te gestum est? Ille

Doclrina nhhatis Joawiis Cyzici pro acijuii-cndis autem asseverabat, dieens: Vere nihil mihi conscius
virtulilms. sum iniquitatis admisisse, nisi quod monacbos in

Cum asanotaGethsemaneascenderemusinsanctum villa nostra reperi Sevoriani dogmatis, ignoransquo

montem Oliveli, monasterium ofTendimus abbatis an roalum esset,communicavi eis. Aliud quodlibet
Abramii. Uujusmonasterii patereratabbas Joannes ignoro rae fecisse. Intellexit tunc major natu frater
ex Cyzico; inlerrogavimus autem eum die quadam hoc esse quod illi dictum fuerat,f'ornicatum scilicet
dicentes: Quomodo virtutem possidetquispiam? Re eum fuisse, quiasanctaeatholicaetapostolicaeccle-
spondit senior,et ait : Qui virtutem possidere volue- sia omissa, in hseresim Severi acephali, qui revera
rit, nisi prius oderit virtuti ex diametro contrariam eaupo est, corruens confusus erat, ac nobilitatem
malitiam, eara acquirere ac possidere non potest. rectas fidei contarainarat.
Si igiturhabere vis luctum, semper odio habeas CAPUT CLXXXIX.
risum.Sihumilitatem habere desideras, superbiara
Vita mulieris quse ftdem servavit viro suo negotiatori
5eraperexsecrare.Sicontinensessecupis,ingluviera ct ambo a Deo adjuli suul.
odi. Si pudicus, detestare luxuriam. Si nudus, ma- Venimus Ascaloneminxenodochium Patrum.nar-
leriam fuge. Qui vult esse misericors, avaritiam ca- ravitque nobis abbas Eusebius presbyler, quod ne-
veat. Qui ereraum habitare desiderat, civilalis fre- gotiator quidain navigans perdidisset omnia et sua
quentiain odio habeat. Qui cupit invenirequietem, et aliena, evasissetque ipse naufragium. Qui oum
flduciam oderit. Qui peregrimus esse vult, apparen- venisset huc, a creditoribus comprehensusetincar-
tiara(il)seu cupiditatera ostendendi se odio haheiit. cerem missusost,iiirrptaquesuntomniaquiecunque
Qui iracundiam conlinere desiderat, multorum con- domi habebat, et conjugisetiara ipsius vestimenta.
219 DB VITI8 PATRDM LIBER X. 220

Illa igiturex multa anxietate, et tristitia, et inopia A. Ecce quoniam servaverunt isti mandatum Domini
non polerat virum vcl pane nutrire. Sedente igitur nostri Jesu Christi, magnificavit et ipse in eis mi-
illadiequadam in carcere et gemente, intravit vir sericordiam suam.
quidam magnus vinctis dare eleemosynam. Yidens CAPUT CXC.
vero mulierem liberam sedentem cum viro suo, vul- Miracuhm de ligno dovato abbali Brochie yEgyplio.
neratus est in amore ipsius, erat enim spiciosissima Nurravit nobis Atbanasius Antiochenus de abbate
mandavitque illi per carcerarium ut ad se veniret. Brocha .lEgyplio, dicens : Cum venisset vir ille ex
Ula videns quod agapen acceptura esset, libenter yEgypto in Seleuciam, quae prope Antiochiam est,
accessit. Qui sumens illam 6eorsum,ail ei: Quid est inveuitextracivitatemlocumdesertumqueerebatque
quod habes, et cujus rei gratia hic es.'Quae illi cun- construeresibi in eo parvam cellulam. Quam cum
cta enarravit. Ait autem ipse : Si persolvero debi- exslruxisset, neque unde illam operiret, in-
liaberet
tum, dormies mecum noote ista? Illa autem vere gressus urbem die quadam invenit Anatolium, qui
pulcherrima et pudicissima 99? dixit ei: Audivi, cognominatus est Curvus, Seleucias et Antiochia;
domine,dicenlem Apo>tolum,quiamulier non habet unumexprimariissedentemextradomussuaslimen,
potestatera proprn corporis, sed vir {11 Cor. vii). dixitque ei: Fac,domine,charitatem,et da mihi ligna
Permitte ergo, domine, ut interrogem virum meum, g modica, ul tegam cellulam meara.Ille vero maxime
et quidquid ille jusscrit faciam. Veniensqueomnia indignans, ait il!i: Ecce lignum, tolle et discede;
nuntiavit viro suo. Ille, ut prudentissimus, et uxori ostendens illi trabera raaxiraam, quam habebat ja-
suse maximo devinclus alTectu, raptus non est spe et centem ante doraum suam, de qua facta esset arbor
desideric;evadendicarcerisinjurias;sed ingemiscens navis onerariae quinquaginta millium. Aitilli abbas
cura lacrymis ait uxori Perge, perge soror, abre-
:
Brochas Benedic.et tollam illud. Dicit ei rursus
:

nuntiahomini; spero enim in Dominum nostrum Anatolius stumachans,Benediclus Dominus. Appre-

Jcsum Cliristum,quianon derelinquet nos usquein
flnem. Exsurgens aiitem illadimisit a se hominem,
diccns: Dixi viro meo, et non vult.
Per id autcm temporis latro quidam injectus fue-
ral in ipsum carcerem priusquam negotiator vinci-
retur: hic omnia inspiciebal, et audiebat viri ac
raulicris verba, ingemuitque apud seraetipsum, di-
cens: Ecce in quo isti casu existunt, neque taraen
Iibertatemsuamprodiderunt,utpecuniasaccipercnt
hendit ille trabem, solusque levavit de terra, et im-
posuit humeris suis, abiitque cum illa ad cellulam
suam. Stupore autem percussus Anatolius in co
quod factum fueral insigni praeclaroque miraculo,
largitus est ei lignum illud, ex quo non solum cel-
lulam suam, ut pelierat, operuit, sed et alia plurima
ministeria^exercuit.
CAPUT CXCI.
Vila compendiosasancli JoannisChrysostomipatriar-
^"

p
etdimitterentur, sed pudicitiam pluris quam pecu
-
cfise Conslunlinopolilani.
niara existimaverunt; vitaeque istius commoda, ut Dicebant de sancto Joanne Constantinopolitano
illiuspulchritudinem non violarent contempserunt. archiepicopo, qui justc et dignissime pro puritate
At ego quid faciam niiscr, qui nunquam cogitavi doctrinie, et splendore venustissimi eloquii Chryso-
quod Deusesset,etidcircohoraicidiorumauclor fui? stomus (42)cognominatus est; quod ex quod saluta-
Vocansautemillosad seper fenestram ejuscellulaj rem baplismum accepisset nunquam omninojura-
ubi vinctus detinebatur, dixit eis: Ego latro sum et verit, neque aliquemjurarecompulerit,neque men-
cnedium patrator, quamobrem quacunque hora titus sil, uequealicui uni]uam maledixerit, ncque
pr.Tses venerit, ad morlem ut homieida ducendus scurrilia locutus sit, ncque jocos admiserit.
sum.Considerans vero pudicum consilium vestrum CaPUT CXCII.
compunclus sum: itaque pergite, et in loco illo civi- Relatio de quodam monacho monasterii divi Gregorii
tatis fodite, et accipite quas inveneritis pecunias (42) papx quomodo post morlem ab e.vcommunica-
;

cumquepersolveritisdebitum, plurimaetiam eulo- tione jueril abaolutus.

gia remanebit vobis, orate pro me, utet ego inve- Narravit nobis sanctusquidam presbyter',Petrus
niam misericordiam. nomine, veniens ex Romana urbe, de beatissimo
Post paucos autem diesingressus civitatera pra;?es D Gregorio ejusdera civitatis Antistite, quod cum esset
latronem educi jussit et decollari. Sequenti autem summus pontifex, monasterium virorum maximura
diedixit mulier viro: Si jubes.mi doraine,vadam ad ffidificaverit, mandatumque dederit, 9?3 ut nullus

locum quem denotavillatro, si forteverasintquae ille monachorum propriura aliquid haberet, ne unum
prosecutus est. Qui ait: ut tibi videlur facito. Illa quidemobolum.Fraterergo monasterii habebat sae-
verosumpto brevi sarculo, vespere adlocum abiit, cularem fratrem, a quo petiitdicens: Tunicam non
et fodiens, ollam invenit diligentissinie opertam» habeo, ideo fac in mecharitatem,et eme illammihi.
sumensqueillam profectaest.Prudentiverousacon- Dixit illi saecularis frater; Ecce triahffic numismata,
silio, paulatim creditoribus reddebat debita, ut ex accipe,et eme tibi ut placet. Sumens ergo monachus
hoc ab aliis pecuniam muluari putaretur. Implevit tria nuraismata,hahuitilla apud se. Quod cum alius

autemomneradebili solutionem,virumquedecarce- raonachus vidisset, ahiit et nuntiavit abbati. Quo

ris custodia eduxit.Diccbat aulemqui ista narravit: audito, abbas renuntiavit, et ipse sanctissimo papas

' Joannes Diaconus Vita; sancti Gregorii lib. ii, cap. 45.
 221 PRATUM SPIRITUALE. 222
Gregorio. Beatus veroGregorius hoc audiens, jussit \ dispensator Qui ail Spero.domine, in FiliumDei
: :

eum,ut qui nionasterii regulas praetergressus esset, quiaquodcumquemihijusseris,neminidicam,neque

acomraunioneseparari.Postmodicum verotemporis discet unquam id aliquis ex mequod mihiservo tuo
raoritur frater ille ita separatus, nesciente papa Gre- aperueris. Tunc ait ad illum episcopus Apollinaris :

gorio. Post duos autem vel tres dies abiit abbas, et Vade, conscribe cliirographum debiti quinquaginta
nuntiavitilli, diceas : Frater ille defunctus est. Quo librarum auri, quffiasanotissimaistaecclesiaMaca-
ille audito non aiediocriter contristatus esl quod rio illius miseri adolesoentis patridebebantur,et ap-
antequam absolvereture.xcomniunicationisvinculo, pone testes et stipulationem et rata, et alTer illud
migra3setasa3culo:scribensqueoralione.m in fcrma mihi. Dispensator continuo, quod sibi fucrat apon-
epistolae, dedit uni ex archidiaoonis, jubens illi ut tifice injunctura.cum orani celerilate peregit, attu-
iret et supra sepulcrum fratris illam legeret. Per litque chirographum, etdeditilli. Cum itaque pater
ipsasvero litteraaabsolvebat abexcommunicationis adolescentis antedecemannosdefunotusesset,char-
nexibus mortuum. Abiens igitur archidiuconus,'si- taque chirographi nova videretur, ait illi pontifex :

cut illi imperatum, super sepulcrum fratris

fuerat Vade domnedispensator, chirographum istud velin
brevemillam chartulam legit. Eademquenoctevidit tritico vel in hordeo absconde, et post paucos dies

Bbbasdefunctumfratrem,etait illi Nonne raortuus u alTcr illud ad me quod iUe cumfecisset, praefinito
: :

es, frater? Qui ait Ita sine. Rursus interrogavit

: diechirographum retulit quasi subvetustum, dedit-
eumabbas:Et ubifuisti usque hodie? Dixiteifrater: quepontifici.Tuncaitille Perge modo, domrae dis- :

Veraciter, domine,in cari;erefui usqueheri hesterno ; pensator,etdicito adolescenti : Quid mihidaturuses,

autem die absohitus sum. Notum vero factum est
omnibus quia qua hora archidiaconus absolutionis
verba super fratrem legerat, fuerat ab excommuni-
catione absolutus.liberataque est dejudicio et
natione anima ipsius.
silibidedero chirographummagnaspecunisequae de-
betur tibi ? Et cave, ne plus quam tria numismata ab
illoaccipias,etpraebeilIichirographum.Respondens
dam- autemdispensator: Vere, midomine, si jusseris,ni-
hilaccipiam. Dixit ei ille Volo omnino ut tria nu-
:

mismataaccipias. Perrexitautera illoadjuvenemsi-

CAPUT GXGIII.
eut ipsi jussum fuerat, et dixit ei : Dabis mihi tria
Fuclnm mirahilis charitalis sancli ahbatis Apollinaris
palriarclix Alexandrini erga juvenem divilem ad numismata, si ostendero tibi 924 aliquid magna^
inopiam redaclum. utilitatis tuae ? IUevero pollicitus est illi quidquid
Narraverunt nobis de sancto abbate Apollinari vellet se daturum. Fingens autem dispensator, ail
Alexandrinopatriarcha.quodvaldefueritmisericors, illi : Antequinque vel sex dies evolvens instrumenta
et compassionis visceribus affluens, cujus rei indi
ecclesiastica, reperi chirographumistud,etraeraini.

ciumidairerebant.Erat,aiebant,Alexandriffijuvenis ^ quiaMacariuspatertuus mihiraultumconfidens,ip

quidam,quiprimarii civitatisdignitateque acdivitis
clarissiraiiiliusfuerat.Parentibusitaqueilliusdefun-
ctis,qui infinita illi bona taiii in auroquamin na-
valibuscoramerciis dereliquerant, nonsatis feliciter
et prospere ea gubernans, perdidit omnia,atque ad
extreraam inopiam deductus est, cum neque guhe
nei|ue Iuxuri;e vaeaveril, quaisolentdivitum exh.iu-
rire patriraonia, sedincasusvariosatque naufragia
summihidiebusaliquotperraisit. Defunctoqueipso,
contigitilludapud iiiousquehodiemanercjoblivione
enim subreplum mihi est, neounquam venilin iiien-
tem utillud redderem libi. Ait illi adolescens :Nosti
an locuples sit persona illaqaa; debet?Dixit eidis-
pensator :itasane IocupIes,etgrata est, potesqueab
illo debitum sine labore recipere. Di.xit ei junior:
Novit Dous quia modo nihil habeo sed .si recepero, ;

incidcrit. Itaqueexopulonlissimo pauperrimuseffe- quod meum cst, quidquid petiisti, dabo tibi, ullra
ctus est, juxia illud Psalmistae tria etiam numismata. Tunc dedit ei dispensator
Ascendunt usque :

in coelos, etdescendunt usque ad abyssos {Psal. instrumentum quinquaginta librarum.

cvi). Namque adolescens quanto fueratpecuniissu-
Susoeptoitaquechirographo.perrexitadsanctissi-
blimior, lanto per inopiam inferior factus est. rnura pontificera^prostratusque ante illura deditei
HocaudiensbeatusApoIinaris, vidensquein quan- chirographura. Cum ergo accepissetilleinstrumen-
tumraiseria;etpaupertatisadolesoensdelapsuses8et D turaip3um,aclegisset,coepitseipsum turbatioremos
cumparentesejusfuissentlocupletissiini, miseratus tendere, dixitque ei Et ubi fuisli usque modo ? Pa-
:

illius rasura, exiguum charitaiisimpendere vu-

ipsi tertuusantedeceraannosdefunctus est. 1'erge, nolo
luit subministrando alimenta, sed erusbescebat. Et tibi nunc respondere. Qui dixit illi Veraciter, m.i :

quoties videbat illum, in secrelo conscicntia; suEe
anfjebatur, cernens vestem sordidam, el luridam fa-
ciem, quaj aunl extremae paupertatis indicia. Cum
igitur hujusmodi curis angeretur pontifex, die qua-
damdivinitusinspiratus,consiliumprofeclorairabi-
le invenit, ipsiusc]ue sanctitati
Accersivit itaque Nomicura (44) seu dispensato-
rem sanctissim» ecclesiae, seorsumque illum allo-
quens, dixitei Potesmihiservaresecretum, domne
:
maxinieconvenicns.
domine, non ego illud habui, sed dispensator illud
halicbal, et nesciebam. Sed Deusipsius miserealur,
quia uiodo ipsura mihi reddidit,dicensseillud inter
chai-tas siias domi invcnissc. Pontifcxveroillum in-
terira rcmisit, dicens : Deliberabo mecum, servato
apiidmechirographo.Postunam igiturhebdomadam
rcdiitadepiscopumjunior, iterumque deprecabatur
eum. IUe autem quasi nihil ei dare vellet, dicebat
Quaretantumdi8tuIistiproferrechirographum?Dixit
223 DE VITia PATRDM LIBER X. 224
illi adolesoens : Mi dotnine, Deus quia non ha-
scit \ Quicum venissetCyrenem,reperit illicphilosophum
beo unde familiam meam nutriam itaque, si Deus
; quemdam.Evagrium nomine, qui sodalis suus in stu-
inspiratvobis,misereminimei.Tuncdixitillisanctus diisliberalibusfuerat,amicurasibicharissimum,sed
ApoUinaris, fingens se illius precibus cedere : Sum- religione gentilera, etculturae idolorum925 maxi-
mara quidem integram ego tibi restituam hoc autem ; me deditum, eum
episcopus Synesius ab idololatria
obsecro, mi domine frater, ne a aancta hac ecclesia transferre ad culturamChristi satagebat, curamque
usuras exigas. Tunc procidens illi adolescens ait ingentem ejus rei sibi assumpserat pro charitate
Quidquid voluerit et jusserit mihi dominus meus, quam ergaipsum aprincipiohabuerat. IUeveromi-
hocfaciara;etsiexprincipalisumma placet rainuere nimeidpatiebatur, nequeilliusdoctrinam admittere
aliquid, minue.Dixit illicpiscopus: Nonid quidem ;
volebat episcopus tamen prapnimioad illumamore
:

satis est, si nobis usuras dimittis. Tunc proferens ne sic quidem tajdio victusdesistebat diebusillum
quinquaginta aur: libras, dedit ei, et dimisit eum, singulis hortari, etinstruere, acinducereutChristo
orans eum pro usurae reraissione. Hoc opus summi crederef, ipsiusque sacramenta susciperet. Cumque
Apollinaris,istasanclaillius arsatquemisericordia. illiquotidieistamonitadarepersisteret, dixitadeura
ItaveroDeusjuveni cooperatus est per sanctam ejus semel philosophus : Vere, mi domine episcope, cum
benedictionem, ut ex tantainopia emergeret, atque caeteris qu» mihi displicent in Christianis hoc est,
iDprioremsuumstatura ordinemqueremearet, plus- quodconsummationemsaeculiistiusfuturaradicunt,
que etiam quam parentes sui opum ac pecuniarum etposlconsuramationem omnes quiabinitio soeculi
copia excelleret, ao praeterea magna lucra anima? fuerunt homines, in istocorporeresurrecturos.car-
consequeretur. nemquehancincorruptibilemrecepturos, etimmor-
CAPUT CXCIV. talem,atqueitain perpetuum victuros.sicqueeorum
Admonilio senis quimorabaturin Siythi, facta cuidam qua; in corporegesserunt prsemiapercepturos eum :

monacho ne ingreiteretitr ialtcjmas. eliani quimisereturpauperis, fenerari Deo,et quidi-

Senex quidam morabatur in Scythi : hicdiequa- spergit inpauperes et inopes,in calosibi ihesauros

dam venit Alexandriam, ut opus manuum suarum reponere,etcentuplicataqu»crogaveritinregenera-

venderet, viditque ibi juniorem monachum in}?res- tione cum ajternavilaaChristo essereddenda. Quae

sum esse cauponam. Qua ex re senex vehementer omnia cum dicuntur, deceptio, et irrisio, el fabula
affliclus, raanebat loris expectans, donec egredienti raihi videntur : episoopus autem Synesius assevera-
juveni colloqueretur. Quod et fartum est. Moxenim bat omnia Christianorum vera esse, nihilque omni-
ut egressus est juvenis, tenuit illum seniorperma- nohaberefalsum velveritaticontrarium, idque mul-
nus et seorsura illum ducens, dixit ei An nescis, tis docu mentis asserebat,et persuadere illi nitebatur.
:

domine quiahabitum angelicum fers ? igno-

frater, '-' Post raultura vero temporis, cura illura induxisset
ras, quia juvenis es ? Non nostiquia multi sunt ini- Christianura fieri, baptizavit ipsum et filios ejus,

micinostrilaquei.-Ncsoisquiaelperoculos,etperau- cunctosque domesticos illius. Caeterura non multo

resetperfigurasvariasethabitus, monachiincivita- postca quam baptizatus fuerat, deditepiscopoauri
tibus la!duntur?Tuautemin cauponas intrepide in- tria contenaria in usum pauperum, dicens : Accipe
grederis,etquffinonvisaudis,etqua;suntnoxiavides, aurum istud, et distribue illud pauperibus, et fac
inhonestisqueetvirisetmulieribusconjungeris. Noli inihirautionera manutua,quodChristusmihiipsum
itaque,fili,mi,noli,obsecro,sicagere, sedfugeinere- reddetin futuroswculo.Qui susceptoauro, promple
mum, ubi cura Dei ad jutorio salvari potes. Respondit illi, ut petebat, cautionem fecit.
ei junior : Perge senior, Deus non quffirit nisi cor Vixititaquepostbaptismuraannosaliquotphiloso-
mundura. Tunc expandens in ccclumanibasmanus phus, actandem infirmatusest ad mortem.Cura vero
suas senex ait : Gloria tibi, Deus ecce enim ego
; morti proximusesset,dixilfiliisguis Quandocura- :

habeo annos quinquaginla quinque, et

in Scythi bitisfunus meum,chartamistaminmeismanibuspo-
mundum cor non habeo hic autem in tabernis con-
; nite, et me cum illa sepelite. Mortuo autera illo, fece-

yersans cordis munditiam possidet. Et ad fratrem runt filii sicut eis ipse prsceperat, sepelieruntque
conversus dixit Deus et te servet, et menon con-
: eumcum chirographo. Tertia veropost sepulturara
fundat a spe mea. die apparuit episeopo Synesio nocte quiescenti, di-

CAPUT CXCV. cens : Veni ad sepulcrura,ubijaceo,etaccipechiro-

Vita Evagrii philosophi a Synesio Cyrencs episcopo graphumtuum accepienira debitum, satisfactura-
;

ad Christi fidem conversi. que mihi atque ut certior ejus rei flas, propria
est,

Gum Alexnndrioo essemus, Leontius Apamiensis, mea subscripsi manu. Igaorabat autem episcopus
virreliiriosusacfidelissimus,venitexPentapoli ;mul. quod chirographum illud consepelissent ei.

tis enimjam annisCyrene raoratustuerat. Venit au- Mane autera facto, accersitisfiliisejusdixil :Num
tem diebus Eulogii sancti Alexandrini patriarcha;, ali:|uid cum patre vestro in raonumento posuisti ?

ejusderaCyrenensisurbisfuturusepiscopus.Cumque Illi pulantesquodeosdepecuniis inferrogaret,dixe-

infarailiaricolloquioesseraus,narravitn<)bis,dicens: runlei :Nihil,domine, prffiterpannosconsuetos.Quid
temporibus Theophili beatissimi patriarchae
l''uit igitur? Nunquid vcl charlara aliquam consepelistis
AlexandriniCyroneepisoopusSynesiuspbilosophus. ei 7 Tunc reoordati illi (ignorabant enim quod de
225 PRATUM SPIRITUALE. 226
chirographodiceret) dixcrunl ei : Itasane, domine; A mysleriis. Quoniam vero quibusdam in locis alta
chartam enim quamdam moriens dedit nobis,et ait; voce consuevorunt prcsbyteri sancti sacrificii ora-
Quando sepelietis me, chartam istam mihi in mani- tiones pronuntiare, pueri ut propius astantes saa-
bus date, nuilo penitus sciente. Tunc dixit illis pius eas audiendo didioerant.
episcopua somnium quod nocte iila viderat, su- Gum igitur omnia secundum ecdesiaslicam con-
menaque illos cum clericis ac primariis civitatis ac- suetudinem fecissent, priusquam panes frangerent
ceaait ad philosophi tumulum. Quo aperto invene- , ac communicarent, ignis coDlitus delapsus, qusepro-
runtjaccntem philosophura, chirographumque ma- posita erant consumpsit omnia, sa.tumque totum
nuepiscopiconscriplumsuisnianibustenentem. Ac- com.bussit,itautnihilomninoneque saxi, neque eo-
cipientes autem chirographum ex illius manibus, rum quae fuerant suporposita relinqueretur. Hoc re-
aperuerunt, inveneruntque in eo noviter manu phi- pente factum cum pueri vidissent, in terram omnes
losophi subsoriptum ita « Ego Evagrius philoso-
: prffi timore oorruerunt, ac diutius semivivi perman-
phus libi, sanotissimo domino Synesio episcopo sa- serunt, neque erumpere vocem, neque de terra sur-
lutem. Accepi debitum in his litteris manu tua cons- gere valentes. Dum vero non redirent domum hora
criptum, satisfactumque mihi est , et nullum contra qua consuverant reverti, aed pavidi in pavimento
te habeojus propter aurumquod dedi tibi, et per te g jacerent, exierunt e villa parentes eorum, ut vide-
Christo Deo et Salvatori nostro. » Qui vero convene- rent cujus rei gratia consueto legitimo tempore non
rant, hoc videntes obstupuerunt, etper multaa ho- revertissent. Egressi autem pueros omnes humi ja-
rasclamaverunt, Ivyrie eleison, glorilloantes Deum centes invenerunt, nequeagnoscentes aliquos, ne-
qui facit mirabilia, talemque ac tantam promissio- queloqui se alloquentibusvalentes.Parentes itaque
iium suuarum evidentiam dat servis suis. semivivos eos aspicientea, unusquisque fllium suum
Asserebat autem et hoc idem dominus Leontius, assumentes, domum retulerunt, videntesque pue-
cautionem illam manu pnilosophi subscriptam ser- roa inhujusmodi excessu diutius durantes, mira-
vari uaque hodie, atque in sacrario sanctie Cyre- bautur nimium; causam stuporis corum omnino
nensis ecclesis cuatodiri et quicunque sacrarii
; ignorantes, necdiscernerevalentes, saepiusqueillos
custos ingrederetur, hancillicum caeteris vasia aa- per totum diem interrogantes, responsum nullum
cria assignari custodiendam cum omni diligentia, accipere ab eis potuerunt, et qua; illis aociderant
atque eum deinceps successori suo intregram illam scire omnino nequiverunt, donec dies illa et nox
inviolatamque reconsignare. tota pra;teriit. Tunc enira ot pueri paulatim in se
ipsoa reversi, cuncta ipsis retulerunt quae gestafue-
GAPUT GXCVI. rant, et qua; illis contigerant. Aasumentes vero pa-
Miraculum, quod pueris Apamiensibus conligit, qui (]
rentea suos et omnes loci ipaius habitatores,egres3i
joco verha santx consecralionis protuleriiiit.
sunt, et locum eis ostenderunt, in quo mirabiliter
Narravit nobisGregoriua Africanae provinciae pra;- ista contigerant, vestigia quaedam elapai igDiaindi-
fectua, fidelis vir, et monachorum ac pauperum cantes.
amalor, bonisque omnibus semper congaudens :
Audientes vero quae factafuerant, et ipsis indiciia
In provincia, inquil, mea (erat autem Apamiensia rerum admoniti, in civitatem cuourrerunt, cuncta-
secunds.Syrorum provinciae, ex oppido quoddioitur que episcopo civitati? nunliaverunt qui perculsus :

Thorax) agereitab urbequasiquadragintamilliari- magnitudine et novitate miraculi, cum omni clero

bua distans, qui Gonagus dicitur in hoo, sive ia
ejus finibus pueri pascebant pecora, et ut aolet pue-
ris contingere, puerili consuetudine
runt ludere.Cumque lu.Jerent,dixeruat ad invicem
Venitecelebremusmissam, etofferamus sacrificium
et communicemus, sicuti semper in sancta ecclesia
presbyter facit. Quod cum plaouisset omnibus.
constiluunt ex eis unum in ordinc presbyteri, duos-
que alios pueroa in ministrorum officio, veniunt-
que ad saxum quoddam (erant enim in planitie)
ac supra saxum in morem altaris opponunt panem,
et vastesteumcumvino :assistuntque, unusquidem
corara altari,qui fungebatur officio presbyteri,
dius, duo vero alii hinc atque hinc veluti miniatri.
Et ille quidem sanctae oblationis verba dicebat,
;
festinus accurrit, vidensque pueros, et rursus abeis
qucB evenerantaudiens, et ccelestis ignis vestigia in-
926 volue-
tuens, pueros quidem omnes continuo inmonaste-
:
rium immisit, locum vero monasterium fecit latis-
simum, supra locum autem ignis ecelesiam cons-
truxit, et sanctum erexit altare.
DicebatautemipsedoranusGregoriusfidelissimus
q ^i,^ ^^^^ ge -^^^^^^ puerorum aspexisse, ejuaque
monajterii ubi miraculura acciderat, monachum
ipsum cognovisse. Et istud quidem magnum revera
ac divinumstupendumque miraoulum Gregoriusve-
nerabilia nobis ajtate nostra contigiasc enarravil.
me- CAPUT GXCVII.
Relatio liujfmi de sancto Athanasio et aliis pueris
illi sodaiilnis.

vero fasciolis quae ferebantur, pro flabellis utentes, Ruflinusautem quiecclesiasticamconscripsit hia-
auram faciebant. Qui vero presbyteri fungebatur toriam, simile quiddam priori ajtate gestum a pue-
offlcio, ideo sanctae oblationia verba sciebat, quia ris ludentibus narrat. Aitenim, cum pueriliacons-

consuetudo fuit in ecolesia, ut pueriin missis ante criberet Athanasii sanctissimi, magni propugnato-
sacrarium asaisterent, primique post clericos com- ris ac praecoais veritatis magna3que .Alexandrinae ci-
municarent sanctis Gbristi Dei nostri venerandisque vitatis episcopi, etorbis totius doctoris inclyti, quo-
 227 DE VITIS PATRUM LIBER X. 228

modo scilicet ipsius promolio ad episcopatum ex \ nihil me prseterire persuadeat, multitudo vero ges-
prasscientia divina iiiitium surapsisset. torum plurima tacere corapellat. Fluctuat itaque
Consequens autem mihi videtur esse pauca de ambigua mens, neque plane dignoscere valet quid
viri antiquitate repetere, et qualis a puero fuerit v;- conscribere, quid omittere debeal. Atque ideo pau-

toe,qualisveinstituti, meiiiinissc,queniadmo(lumab corum meminimus, qua ad rem pertinent reliqua ;

his qui cum illo familiarissime viscruut, aocepi- vero fama enarrabit, qua; profecto minora quam se

mus {ftuff'., 1 I Hist. c. 14). Eo igitur tempore quo habeal veritas enuntiabit, veritati quippe nihilad-
Alexander sanctissimus Alexandrinaa Ecclesia3 post dere poterit.
CAPUT CXGVIII.
Achillam preeerat, juxta prteJictionem sancti Petri
martyris, qui impium Arium dara-
Rcsponsio sancti Atlianasii cpiscopi Alexandrini num
archiepiscopi et
quis siiie ftde bapliuiripossi.
navit ; cum die quadam ex eminentiore loco mare
InterrogatusestaliquandoprffidictussanctusAtha-
intueretur, aspexit pucros in littore ludentes, ut
nasius postquam Alexandriee episcopus constitutus
consuetudo pueris episcopumque imitantes, ac
est,
fuit,anpossetquispiarasinefidebaptizarisecundum
ecclesiasticos ritus omnes. Cum ergo pueros illos
ritumetpra;dicationemChristianorum:autsicredere
diutiusinlueretur, inajoraquKdametsacratiora illos
sesimulans, aliquibus aliis occasionibus baptizutus
aireredi
"o. mysteria videt. Turbatus itaque conlinuo, n r -j j
u fuiss8t,quid
i n i- j •
j t
•'
.
.^ deillosentiendum, autquomodo susci
clericos advocans eis ostendit, quae ipse conspexe-
piat illura Deus. Et respondit, dicens Audivi ali- :

rat, praecepitque ut irenl et pueros omnes apprehen-

quando a senioribus nostris quod beato Petro epis-
derent, 923 atque ad se adducerent. Venientes igi-
copo et raartyri, cum facta esset mortalitas, et pleri-
tur puerosinterrogat quis eis ludus fuerit, quidve,
queadbaptismamortistimoreconfugerentapparue-
etquoinodo gesserint. lllivero, utpote pueri, perter-
ritAngelushumanaspecie,dicens:Quandiuhucmit-
ab initio quidera negare coiperunt, postea vero
riti,
titis marsupia ista, signata quidem, inanis autera
tolam seriem exposuerunt, confessique sunt se
prorsus et vacua, et nihil intus habentia ? Erunt ita-
quosdambaptizasse oatechunr.enos per Athanasium
que, quantum ex angeli voce conjicere licet, signura
quem sibi pueriepiscopum feccrant. Tunc igiturdi-
habentes baptismi, quoniam el beneficium aliquod
ligenter inquirons ab iis, et quinam baptizati fuis-
existiinarunt se consequi, si baptisma susoiperent,
sent, ct quid, et quomodo interrogati, quidve res-
atque idcirco baptizati (46) sunt.
pondissent; cum ab eo qui interrogaverat, cuncta
CAPUT CXCIV.
didicisset, comperto quod omnia juxla ritum reli- Retatio de sene ijuodam simplice, qui cum sacramen-
gionis nostrae peregissent, rein in commune cum lum oj]errct, angelos videhat.
clericis agitans, definivit ut dicitur, eos qui baptis- Narravit quidara Patrum, quod senex quidam
mo consecrati fuerant, cum oinniacirca se solera- ^ mundusetsanctus existens, cum otferret sacramen-
niterperactafuissent per interrogitiones et respon- tum, videbat angelossibi dextralaevaqueassistentes.
siones, secundo quidem non oporterebaptizari,sed Porro hic ab^baereticis consecrationis rituin perce-
impleri ea qus solent a sacerdotibus fieri. Porro perat, et veluti siraplex et rudis divinorum dograa-
Alhanasium, et cieteros, quos ille ut sacerdotes et tum, quando offerebat, in siraplicitate et innocen-
diaconos habuerat in rainisterio, convocatis eorura tia dicebat quce non decebant secundura rectam fl-

parentibus, sub Deo tesle ecclesiae tradidit, ut illic dem, ignorans quod falleretur.
nutrirentur. Perdivinaraigiturdispensationemperrexitadeum
Modico itaquelransacto tempore, cum et a nota- diaconusquidam peritissimusdivinorumdogmatum
rio perfecte, et a gramraalico sufficienter (45) Atha- Contigit aulem sanctum senem, prssentc illo sacri-
nasius jam instructus esset, continuo quasi fidele ficiura oflerre. Dixit auteni ei diaconus : Verba, quae
depositura Dei, sacerdoti a parentibus, traditur, et in olTerendo dixisli, reclae fidei non sunt, sed hoire-
veluti Samucl quideni in templo nutritur. Quoties ticorum et prava; opinionis hominum. Senexautem
vero Alexander in senectute ad episcopos proficis- confidens, quoniam vidcbat angelosdura offerebat,
ceretur,istesequebatureum,ferenssacerdotiiamic- non intendit his quae dicebanlur a diacono, sed con-
tum, qui Hebraice appellabatur Ephod. D tempsit. Diaconusautem persistobat, dicens: Falle-
Tanta vero et tampra?claracontrahaereticos Atha- ris, abba ; non enira adraittit fides catholica ista
nasii in sancta Ecclesia fuere certamina, utilludde quae dicis, ner|ue mater Ecclesia. Cum autem vide-
eo scriptum esse videatur, quod dictum est : Ego ret diaconi constantiam in se arguendo senex, at-
ostendam ei,quanta pronominemeoillumoporteat que in oblatione salutari sanctos angleos, ut consue-
pali. Nain in ejus persecutionem totus conspiravit verat, intueretur, ait eis Diaconus iste mihi haeo
:

orbis, commoli sunt reges terrjeet gentes, et regna et ista dicit quoraodo se 928 habet veritas? Di-
:

exeroitusque contra illum convenerunt. Porro ipse cunt ei angeli Ausculta ei, nam vera loquitur, et
:

divinuinilludeloquium opereimplebat, quodicitur: recte ista prosequitur. Dixit autera eis senex : Quare
8i consistantad versum me castra, non timebit cor- vos non dixistis mihi ? Dixerunt autem il!i angeli
meum si exsurgat adversum me praelium, in hoc
; Dous ita disposuit, ut omnes ab hominibus corri-
ego sperabo [Psal. xxvi). Vere enim lanta illius ac gantur. Et ab eo tempore correctus est gratias
talia feruntur opera, ut magnitudo quidem rerum agens Deo et fratri.
229 PRATUM SPIRITUALE. 230

CAPUT C:. A Erat aulem alius quidamdivesvalde; etprimarius

Quomodo juvenis aurifex a viro pairicio sil in filium habens uxorem fidelem Christo,et timentem Domi-
adoptutus. num.habebat autem et filiam unicam.Dixit ergo illa
NarravitnobisquidemsanctorumPatrum.quodju- viro suo: Ilancsolam habemus filiam.tantaquebona
venis quidamingeniosusseadaurificcm pro discen- nobis largilus Deus; cujus ergo rei indiget? Si
esl
da arte contulerit, quam dum solerter addisceret, quaesierimusdareillam alicuipriraario, eldiviti, qui
unus ex patriciis injunxit ei,'ut crucem auream la- non sit eam semper. QuiEra-
bonis moribus, affliget
pidibus pretiosisornalara racerent,quod illameccle- mus virum humilem, et timentem Dorainum qui
illi

siae offerret. Etquoniam valde ingeniosus erat ado- secundum Deura illam diligat etfoveal. Quidixit illi:
lesoens, injunxit illi magister ejus id opus. Ccepit Recte dixisti. Perge ergo in ecclesiani, et orainten-
ergo adolesoens cogitare intra se dicere : Si iste tissime, atque illic primus ingressus
reside, et qui
tantas ofTert peounias Christo, cur non et ego mer- fuerit, hic illi a Doraino missus sponsus. Fecit
cedem meam in islam crucem conferam, ut eam mi- igitur ut jusserat virejus; cumque orasset, et sede-
hi, tanquam duo minuta viduK, computet Christus? ret, ingressus sumegopriraus.Mittensergo illa ser-
Cogitansigitur quantum mercedisesset acoepturus, vura suura, continuo aocersivit me, coopitque inter-
mutualurid, etinurucemmittit.Veniensitaquepa- rogare, dicens Unde es ? Ego autera dixi illi Ex
: :

Iricius r»/\nHQt»Qf
tnioinc' ponderat ii on ii
crucem, priusquam
oriii/»nrY-i
rr» in q laninPC
inilla lapides
i-vr'! «i 1 1
'-' i .;_ -i
hao civitatesumtalis
. i . .. i i* 1
•

filius.
i~.
Dixit
-11
aulem
-1 • ^n-
mihi: Illius
includerentur.invenitqueplushabereponderisquara illius sum filius.Tunc ait
eleemoaynarii? Et dixi: Ita
constituerat.Goepititaqueminitansurgereadolescen- mihi: Uabes uxorem? Et dixi: Non. Narravique illi
tera, quasi fraudemfecisset,aurumqueadulierasset. quce mihi di.xerat pater meus, et quae ego responde-
Tuncait illi adolescens : Novit ille qui solus cor- ram ipsi. Illa vero glorificans Dominum, ait: Eoce
dium scrutaturarcana, quia nihil lale feoi.Sed cum bonus curatortuus misittibiuxorera, etpecunias,ut
videreratetantumpecuniaruraChristo Dorainoobtu- utarisutrisquecum timore Dei.Deditquemihi filiam
lisse, cogitavi immiltere meroedem meam, utetego
suam et pecunias. Ego autera oro ut patris mei
me suscipiat Christus
partem habeam tecum,utque viam usque in finem teneam.
quemadmodumduo minutaviduasilliusaccepit.Stu-
CAPUT CCII.
pefactus ille dixit juveni: Itane, fili, oogitasti? Ait
VitaAlnbse sxcularis hominis fitii, servi Dei.
ille: Ita sane. Patricius vero dixitilli: Quoniam ita
cogitastijtotarque voluntatera tuam obtulisti Cbristo 9?9 Narravit aliquis Patrum, quod saecularis

volens habere partem raecum, ecce exhodifrna die

quidam habuerit filium pium,religiosura, virginem,

Huscipio te mihi in lllium.haeredemque constituo.Et el ab ipsis annis puerilibus continentiae rerum om-

assumpsit eum secum,atqueha;redemsuum n'uma3suetum,adeout vinumjam non biberet.Ha-

fecit.
C
CAPUT CCI. bebal autem in volis sedere in solitudine: pater vero
Viia viri Constanlinopolilaninohilimmi.cui paler mo- ejus volebat illum sreculi obligare negotiis, neque
riens Dominum Jesum Christum reiiquit curatorem polerat; nara hoc ille minime paliebatur. Erant et
NarravitquidamPatrum.dicens: Ascendi aliquan- illialiifratrees.ipse autera raajornatuomnibus.Cum
doConslantinopolim oujusdam necessitatis gratia; auterailliusinstitiitioa patris voluntate esset remo-
oumque in ecolesia sederem, ingressu.s est quidam tissima,objurgabatillumassiduepater, exprobrans
8secularis,raaxiraeillustrisatquefidelissimus.Iscum illiipsam continentiara, etdioens: Cur sirailis non
aspexissetrae, aocedenssalutavitcum omni charita- es fratribus tuis, nec te ipsum negotiis exponis?
tis offioio. Et post salutationein sedit juxta me, et Ille vero sustinebat tiioens. Omnes vero diligebant
coepit interrogare de his qua3 pertinent ad animae eura pro illius religione et modestia.
salutem.Curaque ego illi dicerem quod his qui rite Cum vero pater ejus raoriturus esset, quidam ex
terrena disponunt, ccelestia quoque donantur: Bene genere ipsius, et alii Abibae (hoc enira erat filio
no-
inquit, pater, dixisti.Nam vere beatus est,qui spem men)amantissimi.putantesquodiIlumodisset pater
suara in Deum ponit, et se ipsura totum commitlit ejus propter assiduasilliusobjurgationes^convene-
Deo. Etdicebat: Ego filius fui cujusdam saecularis runt,dicentes: Ne forle privel hoereditate servum Dei
gloria clarissirai.Erataulemipsepatermeuseleemo- pater.pro deprecemur. Erat enim dives valde.
illo

synis maxime deditus, et plurima pauperibus distri- Pergunt itaque ad eum,et dicunt Convenimus ali- :

buebat. Die ergo quadam vooavitme,eto3tendit mi- quid abs te precaturi. Quibus ille ait: Quid vuitis a
hi omnespecunias, dicens: Fili,quid tibigratiusest, me petere? Pro domno Abiba oramus, ne illura ne-
utdimittarn tibi pecunias islas,an Christura curalo- gligas. Tum pater: Pro illo rogatis me? Dicunt ei:
remtuum? Ego, cum placerent mihi quae faoiebat, Utique.Quiait: Vooate illiim huc.Putaverunt autem
respondi me Christum malle. Istaenim omnia prae- quod justa consuetudinem objurgare eum vellet.
tereunt, et hodie sunt, et cras non erunt? Christus Cumqueingressusfuisset,aitilli pater: Appropinqua
autemmanetina3ternum. Quod ille cum audisset, mihi.Et cum appropinquasset ei, tenuit pedes ejus
omniajam libereet iarga manu pauporibus erogabat plorans, et dicens : Ignosce mihi, fili mi, et ora
moriens pauca admodum mihi relinqueret.Ego
ita ut Deum, ne raihi iraputet quoniam afflixi te. Tu cnim
autemjampaupereffectu3,humilisprocedebam,spem qu«rebas Christum,et ego ssculariter movebar.Vo-
meaoi habens in Christum, cui me ille reliquerat. cat autem et alios, et ait illis Hic dominus ve- :
231 DE VITIS PATRUM LIBER X. 232

ster et palerest; quidquid dixerit,faeite,et quodvos A timens Dominum,etcurabateum.Cumveromodicuiii

. .... .... _.
habere volucrit,inipsiuspolestateerit.Admiratique
*j !_..i: :^„^t „ J..1., „;i A^^^^i :* :l i: j:„u ^l .._
coBpissetadoloribusdcseri,ccepitillidiabolusima)it- ;. :

sunt omnes. Statim vero ut niortuus esl pater ipso- tere turpes cogitationes in eam, volebatque tan}i;ere

rum, distribuit fratribus partes. Ipse vero sumens ipsius manum. Quae dixit ei: Non ita, Pater; Chri-

partemsuam.dediteam pauperibus,nihilsibiomni- stum time, recole tristitiam et pcenilentiae dolorera

njreservans. Fccit autemsibi parvam cellulani, ut quem in cella tua passurus es, raemento gemituum
.solitarius degcret; moxque cuir. consummasset cel-
et lacrymarum quas effusurus es. Haec ille et alia si-

lam, infirmatus est, atque ad finem pervenit. milia cum ab ea audisset, fugit ab ipso pugna dia-
Aderat autem illi frater ejus, cui dixit Vade,
:
boli, jamqueerubescens inde fugerevolebat,nonva-
frater,facdomui tuaeconsolationeni. Aderat quippe lensjpraj pudore in ipsius laciem intendere.llla rur-
celebrilas sanctorum apostolorum. Dixit ei frater sus eum in visceribus Christimiserans.dicebatipsi:
ejus: Quomodo dimittam te, et abibo?Aitilli: Vade, Noli discedere, Pater, opus adhuc habes fomentis.

et cum venerit hora mea, ego te vocabo. Gum ergo Non erat pura; animae tuaj illa cogitatio, sed perditi

venisset hora, surrexit ad fenestram, et pulsavit. corruplorisquediabolisuggestio.Atqueitasinescan-

Intendit aulem in eum frater ejus.Etilleipsi annuit, dalo curatum illum a se cum viatico dimisit.

dicens: Veni. Statira vero ut venil frater ejus, tra- g CAPUT CCV.
didit spiritum Domino. Omnesque mirati sunt, et De alia muliere ]irudenle ,qux sc impelentemmonachum
gloriflcaverunt Dcum, dicentes : Eximia charitate, sapienli consilio rcjecit
qua dilexit Christum, dignum invenitfinem. Narravitnobis quidamquodaliquismanensincce-
CAPUT CCIil. nobiomissus eat pro responsis coBnobii. Erat autera
qnidam religiosus saecularis in vico morans, apud
Relalio de quodam Lapidario, qui prudenti consilio
vitam in mari servavU. quem ille dlvertebat quoties veniret in vicum. Ila-
behat vero ille filiam nuper viduam relictam, qus
Narravit quidam Patrum, quod aliquando lapida-
vixeratcumviro suounum autduosannos.Cumergo
dariusquidam.halienslapidespretiosissimos.etgen:-
frater ille ingrederetur et egrederetur ad eos, ira-
mas.etmargaritas, navem conscenditcumtiliissuis,
piignari de illa coepit. Qua3, ul erat prudens, idco-
peregreirecupiensetnegotiari.Contigitautemilliim
gnovit, et observabat se ut non veniret in conspe-
exdispositioncDei puerum quemdam quieratin navi
in navi ministrabat, et ipse
ctum cjus. Quadam vero die intravit pater ejus
diligere, qui illi quoque
proximam civitatem cujusdam necessitatis causa,
etiam ab eo reliciebatur, comedens ex hisqusille
eam in domo solam. dimittens
comedebat. Die vero quadam audivit nautas puer
Veniens autem frater ille secundum consuetudi-
subniurmurantesinlerse.etstatuentesilluminmare Q
nem, solam eam reperit, et dixit ei: Ubi est pater
projicere pretiosorum lapidum causa. Venit autem
consue- tuus?Cui illa: Ingressus est civitatem. Coepit ergo
puer ille mcerens ad virum praidicium, ut ex
turbari ab impugnatione, volens insurgere in eam.
tudine sua ipsi ministraret.Quiait illi: Curhodieita
Quae cum omni prudentia dixit ad illum/ Noli tur-
mcestus es, fili? llle vero dissimulabat dolorem, et
bari; pater meus usque sero non revertetur hic
tacebat. Rursum dicens:
interrogavit Dic mihi
eum, :

ambo suraus;scio autemquod vosmonachi sineora-

veraciter,quidhabe8?Tunc ille erumpens in netum
tione nihil facilis, surge itaque et ora Deum, et
ait illi Sic et sic consilium fecerunt nauta; de te.
:

quidquid miserit in cor, hoc faciamus. llle vero Don

Dixit autem ei: Nosli hoc diligenter? Ait: Utique,
acquicscebatjSedperturbabaturmagis.Quod illaubi
sic de te apud se ipsos statuerunt. Tunc advocans
animadvertit, ait illi: Nunquid cognovisti unquam
lilios suos dixit eis:Quodcunquedixerovobis, impi-
mulierem? Dicit ei : Non, sed scire volo quidnam
gre et abque ulladisceptationeperficite. Tuncexpli-
sit. Quffi ait illi: Idcirco turbaris, quia ignoras fcto-
cane sindonem ccepit eis dicere: Afferte capsulas.
rem infelicium mulierum. Et volens illi passioncm
Quas cum tulissent, aperienseascoepiteducerelapi-
imminuere, dixit Nunc ego sum in racnstruis, et
des.Et cum omnia explicuisset, et in omnium con-
:

nemo luihi appropinquare potest, neque odorari prae

spectum posuisset, sic dicere coepit: HaBC vita esl?
" ''etore. Uis iUe aliisque plurimis abca auditis.com
propter ista periclitor? et cum mari pugno? et post
mecum ex it.to s«culo punctus et in seipsum rediens, lacrymatus est.
modicum morior? nihilque
mare Potquara vero vidit illum puella ad seipsumredi-
fero? Dixit autem flliis suis: Projicite iu ista
Ecce si te audissem,et obtemperassem
isse, dixit ei:
omnia. Mox itaque ut looutus est, tulerunt ea, et in
tibi, jamtiue peccatum pprpetravissemus, qua dein-
mare projecerunt, Porro nautae obstupuerunt, con-
ceps facie, quibus oculis aspicere potuissespatrem
silium suum dissipatum esse cognoscentes.
meum, vel reverti ad monaslerium tuura, et audire
CAPUT CCIV. psallentiumsanctorumchorum? Dcprecor itaque ut
Quomodo mulier religiosa ei timens Deum,monachum sobriusac vigilans sis, necvelisjam propter brevera
it lurpi desiderio rompescuerit. voluptatem perdere tot labores quot pertulisti,
Dicebat sliquis Patrum: Fraler quidam a scrpente acternisque privari bonis. AudiensautemhEcipsius
morsus est, ingressusque estcivitatemutcuraretur. verba fraterillequipassus fuerat tentationem, qui-
Su3cepitauteiiillumreligiosaqua3dammulier930el que ista rctulit, gratias agens Deo, qui illum per
 233 PRATUM SPIRITUALE. 234
mulieris prudentiam et puducitiam ne funditus A sliana, et nemo vult pro me loqui. Qui ait: Nun-
periret eripuerat, reversus est ad munastcrium, et quid revera istud cupis ? Respondit illa Utique do- :

peccati sui poenitentiam egit. mine, et deprecor te ut hoc mihi impetres. Qui ait :

CAPUTCCVI. Noli tristari,ego adducara aliquos, qui teaccipient.

Qua arle inuUer (47) qiuvdmi illustris mansuciudi- Adduxit ergo alios duos et ipsos sanctos angelos,
nem edocla sit. duxeruntque illam inecclesiam: rursumqueseipsoa
NarravitquidamexPatribus,quodraulierillustris transformantes in personas quasdam iliustres, et
et ex senatorio genere, venerit adorare sancta loca. notas ex ordine Augustalis, vocant ciericos, presby-
Cumque descendisset Caisaream, placuit sibi illio terum scilicet et diaconura, qui in hocipsumcon-
requiescere, rogavitqueepiscopuui, dicens :Damihi stiluti erant. eis clericiDicunt
Vestra charitas pro :

unam virginem, ut informet me etdoceat timorem ea pollicetur ? Illi autem responderent Etiam, nos :

Dei. Eligens autem episcopus virginem humilem, pro illa pollicemur. Sumentes ergo illam baptiza-
tradidit ei.Post aliquantulum vero temporis occur- verunt, et albis nuper baptizatorum vestibus indu-
rensilliepiscopus, ait :Quomodosegeritvirgoquam ta rursus ab eis subvecta est. Quam cum deposuis-

assignavi tibi ? Bona quideni est, sed non

Quae ait :
sent, evanuerunt.
vaide prodest animas mea; perraitlit enim rae vo- n
:
Vicini ergo cum illani ita albis indutam viderent
lunlates meas facere, cura sit bumilis. Sumens au- postquam recesserunt illi, dicunt ii Quis te bapti- :

tem episcopus unam duriorem dedit ei, quae illam zavit? Nuntiavit autem eisrem totam, dicens Ve- :

objurgabat, appellans eam fatuam divitem, et his nerunt quidam et tulerunt me in ecclesiam, locuti-
similia illi exprobraus. Post lempus aliquod rur- que sunt clericis, etbaptizaverunt me. Et dixorunt
sum illam rogavit episcopusQuomodo se habet :
ad eam illi ? Cum vero non posset dicere
: Qui sunt
Revera ipsa prodest anim;e
altera virgo? Quse dixit :
qui essent, abeuntesnuntiaverunte[_iscopo, Dixit
illi

mea;, Atqueitaraagnaraacquisivitmansuetudinem. autem episcopus his quiad baptizandum constituti

erant Vos illam baptizastis? Et confessi sunt se
CAPUT CGVil.
:

illambaptizasseexoratosabilloetilloAugustalibus.
Vila puellx Alexandrinx, qux a sanciis angelis de
sacro fonle fuit levata. Porroaccersitisexpra3toriohisquoBclerioidixerant,
NarravitnobisabbasTheonas et Theodnrus, quod dixit episcopus : Num ipsi pro ista fide jussistis?
Alexandriae sub Paulo patriarcha puellaqusdamre-
Quidixerunt Nequenovimus.neque consciisuraus
:

nobis hoc fecisse. Tunc vero jarii cognovit episco-

licta fuerat pupilla a parentibus magna facultate lo-
pus Dei hoc opus esse. Couvocansque illam dixit ei
cupletibus : autem adhuc sine baptismo. Die
erat
vero quadam ingressa pomariura quod sibi relique- „ ^'° ™'_h'> fi''"' q"''^ gessisti boni ? Qum ait Mere- :

trix existensetpaupercula, quid boni operari potui

rant parentes ejus (sunt enim in medio civitati» po- ?
Dixit illi episcopus Nihil ne omnino operata es ?
maria), vidit quemdara parantem sibi laqueum ut :

se praefocaret. Gucurrit igitur, et dixit ei Quid fa- dixit ei Non, nisi quod videns quemdam qui a cre-
:
:

cis, homo ?Dixit autem ei Dimitte me, mulier quo- ditoribus premebatur, se sulfocare volentem, data
:

illi omni substantia mea liberavi eum.

niara in multa tribulatione sum. Quk ait illi: Dic
mihi causam, et forlassis 931 juvare te potero. Di-
xit illi Gravi tere alieno premor, et valde suflocor a
:
creditoribus, elegique potius vitam semel finire,
Et his dictis
continuo obdormivit in Doraino, liberata a delictis
tam voluntariis quam involuntariis. Tunc episco-
pusgIorificansDominura,dixit Justuses, Domine, :

quam ita misere vivere. Quae dixit illi : Quaeso te,

et rectum judiciura tuum (^Psal. cxviii).
accipe omnia quas habeo, et redde, tantum ne per- CAPUT CCVIII.
das teipsura. Suraens vero ille reddidit omnia. Pulchra responsio senis, facta fratri qui a tristitia
Puella ergo angustari ccepit, non habens qui sibi impugnabatur.
curam gereret. Itaque destituta parentum solatio, Frater, qui a tristitiairapugnabalur, interrogavit
fornicari instituit, inde sibi victum quaerere. senem, dicens Quid faciam, quia cogitationes meae
:

Dicebant ergo viri qui noverant illam, quo in sta- insurgunt adversum rae, dicentes Inutiliter et im- :

tu erant parentes ejus ; Quis novit ista, nisi solus portunerenuntiasti, salvari non potes. Dixit ad eum
Deus? quomodo scilicel permittatur anima labi pro- senior Scis, frater, quiaetsi non possumusterrara
:

ptercausam aliquam ipsi solo cognitara et ad tem- repromissionis ingredi, espedit nobis ut cadamua
pus derelinqui. in deserto, quam ut revertamur in yEgyptum ?
Post aliquantulum temporis infirraata est puella,
CAPUT CCIX.
et in se reversa compuncla est, oravitque vicinos,
Pulchra admonitio cujusdam sancli viri super verbis
dicens: Propter Dorainuro facite misericordiamcum oralionis Dominicx : Etne nos inducas in tenta-
anirna mea, et loquimini papas, ut rae faciat Ghri- tionem.
stianam.Omnesautem aspernabantureara, dicentes Dixit quidam sanclorum Cum oramus ad Domi- :

Quis hanc suscipiat, auKmeretrix est? affligebatur nura, dicentes Ne nos inducas in tentationem
:

autem veheraenter. Cum veroin his esset angusliis {Mallh.. vi) non utnon tentemuror.^mus(hoc enim
;

astitit illi angelusin specie hominis,cum quomise- possibile non est), sed ne a tenlatione absorbeamur,
ricordiam fecerat. Cui iila dixit: Cupio fieri Chri- si aiiquid agamus quod displiceat Christo
hoc enim ;

Patrol. LXXIV.
8
235 DE VITIS PATRUM LIBER X. 236

est non intrare in lentationem. Sanoli enim marty- \ Posl paucos autem dies deprehensura est a qui-
res tentali per supplicia, nec superali, non inlra- busdam fralria furtum, missusque est in carcereni,

runt in tentationem, sicuti neque qui pugnat cum sene nihil penitus sciente. Gomperto autem quod
bestia, quousque non devoratur ab ea : cum vero in carcerem frater ille conjeclus esset, ignorans

devoratus fuerit, tunc introivit in tentationem. Ita causam senior, venit, ad monasterium nostrura, ad

et in omni passione lit neque intramus in tenta- ;

quod ac cedere sKpe consueverat^dixitque mihi:Fac
tionem, nisi a passione superemur. charitatem, et da mihi aliqua esculenta. Et aio ad
illum Num aliquem habes hospitem ? Dixit autem
CAPUT CC.X.
mihi Habeo sane. Accepit autem ea senior, ut
;

Quomodo sanclus episcoiius allercanlcm ..ecum altcnim

iret ad fratrem in carcerera, et consolaretur ac re-
humilitate superav.rit.
ficeret eum. Ut autem ingressus est carcerem, pro-

Quidam ex Patribus narravit de duobus vicinis cidit fruter ille ad pedes ejus, dicens: Propter te
quod aiiquando inler eos siniultas qufe-
episoopis, hic detineor, abba; ego enim sum qui tua omnia
dam exorta sit. Erat autem ex his alter quideni di- furatus fui ; sed ecce liber tuus apud illum est, et
ves et astutus,alter vero humilis valde quasrebat- pallium tuum, et cfetera illo et illo in loco sunt.
;

alium la;dere. Quod cum ipse com-

que astutus ille
P Dixit ei senior Certus esto, flli, idque firmiter :

perissot, ait clero suo Chrisli gratia vincere pos-

: tene, (]uia non idcirco ad te veni, nequeenini scie-
surnus. Dixeruntque illi Quis, domine, adversus bam penitus quod propter me hic esses imo com-
: ;

istum praevalere possit? Et aiiillis: Exspectatepau- perto quod hic detinereris inclusus, indolui, in-
lisper, et videbitis 939 misericordiaiu Dei.Obser- gressusque sum consolandi tui causa: nam ecce
vavit igitur diem, qua ille martyrum festivilatem quae attuli pro refectione tua faciam autem ora- :

celebraret, assumensque clerum suum ait iilis Se- nia ut te de carcere liberem. Profectusque rogavit
:

quimini me, et quidquid me facere videritis, el vos pro eo quosdam de principibus quibus cum nota ;

facite, prorsusque viotores erimus. Dicebant ergo essct viri virtus, mittenlcs edu.xerunt fratrem illum
:

Quidputas facturusest? Venit ifjitur ad episcopum, de custodia.

et pertranseunteLitania, populoque totius civitatis CAPUT ccxir.
congregato,procidit ad pedes ejus cum toto clero De duobus senibus, qui mira patieiitia erga latrones
suo dicens Ignosce nobis, domine, servi tui su-
:
usi sunt.
mus. Stupefactus ille, atque compunctus in tanta
Dicebat quidam senum Accessit ad nos senex :

episcopi humilitate, Ueo cor illius immutante, pe-

magna; virtutis legenlibusi^ue nobis patrum Vitas ;

des illius tenuit, diccns Tu meus et dominus et :

p atque sententias (delectabatur enim senex ille ea

Pater es. Faetaque est inter eos ex illa die magna
potissimuin lectione, ita ut esset illi semper in ore
charitas atque concordia. Dicebat autem clero suo
el in corde unde et ex ea maximum virtutis fru- ;

humilis ille Nunquid non per Christi gratiam vi-

:

ctum acquisivit), ad eum senera legendo ventum

cimus ?etvosergo cura habetisinimicum, ita facite,
est, ad quem ingrcssi latroncs dixerunt: Omnia,
et victores eritis.
quae habes in cella tua, toUere venimus [Apud Pe-
Dixit iterum senex Majorem habet gloriam hu-
:
tag., libell. xvi, n. 13). Ipso verodicente ; Quoecun-
milis quam rex ille enim solum in faciemlauda-
;

que videntur vobis, rdii, tollite, tulerunt omnia, et

tur; hic autem semper et ubique laudalur, elbea-
abierunt. Et oum solum marsupium quod pende-
tus preedicatur.
bat reliquissent, senex, illo accepto, post eos se-
CAPUT CCXI. quebatur clamans ac dicens : Accipitc, filii, a me

De seiie rnagnx virlulis,qhi fratrem sua ilti sujjura- quod toUere obliti estisdc crflla nostra. Quamobrem
tum a carcere tiberavil. admirantes illi senis tolerantiam, omnia suis locis

Narravit nobis abbas quidam, dicens Erat propc :

in cellulam revcrsi restituerunt, dicentes ad invi-

coenobium nostrum senex quidam lenissimi animi, cem Vere hio homo Dei est.
:

niaxima^que virtutis. Ilibebat autem in vicinocellae Gum igitur hoc legeremus, ait ad me senex Hoo :

sua; fratrem,|qui perinstigationemdiequadam dum ^ exemplum mihi multura profuit, abba. Ad quem
abesset senex, ingressus est cellam ejus, librosque ego Quomodo, Pater ? Etait mihi Cum aliquando
: :

illius etvasa diripuit. Cum ergo rediisset senex,et morarer prope looa Jnrdanis, lei,'i ho3, et mirabar
aperto ostio, vidisset vasa omnemque supellectilem hunc senem, et dicebam Domine Deus, qui me ad:

sublalam esse, perrexit ad fratrera, ut nuntiaret ei hunc habitum vocare dignatus es, fac me dignum
quid sibi oontigisset, invenitque vasa adhuc in me- hujus vestigia sequi. Etcum arderem summo affa-
dio posita nonduni enim frater ea reposuerat. No-
;
ctu imitandieum,post biduum supervenerunt latro-
lens autem senior confundere vel arguere fratrem, nes, et pulsantibus illis janiiam, agnovi quia latro-
simulatanecessitate,continuo adnecessaria naturae nes essent, dixique in ineipso Deo gratias tempus : ;

egressus est, ibique permansit permullam horam, est ut ostendara fructum desiderii mei. Aperiens
donec Irater ille vasa de medio tolleret, utque re- autem januam, hilaritersuscepi eos, et accendi lu-
poneret. Veniens autem postmodum senex, de alia cernam, et oropi eis omnia ostendere dicens adeos:
re illura alloqui ci:epit,nequeipsum omnino arguit. Nolito turbari confido in Domino, qnia nihil celabo
;
237 PRATUM SPIRITUALK. 238

V03. Aiunt autem mihi Habes auriira? 933 Et

: A salutem maledeflDivimus.Nam si Herodes pcEniten-
dixi eis Etiam, habeo tria numismata, posuique
: tiam egisset,nequejusjurandum quod stulte emise-
illa eoram eis qui accipientes eaabierunt in pace.
;
rat, servjssel, nunquam profecto raaximum illud

His ego auditis, jocans dixi seni Nunquid isti ad : scelus admisisset, ut pr;ecusorem Christi decolla-
te reversi sunt, quemadmodum illi ad senem?qui ret. Quod quidem ipsius Basilii sententia confirraa-
statim dixit mihi : Non ; avertat hoc Ueus ; neque tur, quam de Evangelio sumpsit, quando voluit 1)0-

enim voluissem ego ut reverterentur. minuslavarepedesbeatiapostoliPetri,cum illeprimo

pertinaciter obsistens,postea sententiam mutavit.
CAPUT CCXIII.
Cur siijiia el piodigia divinicus in sancla Kcdesia fiant. CAPUT CCXVII.
Dicebatsenex quidam Signaelprodigiadivinitus
:
Oplimum senis consilium, ne monashus mulieri ap-
propinquei.
usque hodie in Ecclesia fiunt propter eas qua pul-
iularunt, et quotidie pullulant, impias bajreses, et Dixit senior quidam : Filioli, sal ex aqua est, et

niaxime propter acephali Severi,et caeterorum per- si appropinquaverit aqus, continuo solvitur, etde-
niciosa schisniata, admunimen ac firmitateminlir- ficit et monachus similiter ex muliere est; ita-
:

marum animarum, atque ad illorurnipsorum, si ita que si appropinquat mulieri, solvitur ct ipse, at-
voluerint, conversionem. Propterea igituret asan- B que in id desinit, ut jam monachus non sit.
ctis Patribus, et a bealissimis martyribus ab ini- CAPUT CC.XVIII.
tio fldei usque hodie liunt mirabilia in sancta ca- Quomodo abbas Sergius injuriantem agricolam pa-
tholica et apostolica Ecclesia. tientia confuderil.

Narravit nobis abhas Sergius,antistes monasterii

CAPUT CGXIV.
Miraculum fontis baptismalis in Cwancnsium ciintate.
abbatis Constantini, dicens : Cum aliquando iter

ageremus cum quodam sancto sene, erravimus de

Soruba vicus quidara est ad radices montis, in
quo sita est Cocanensium civilas. In eo baptiste-
rium est; quod in sanctis Epiphaniis sudat, qui
sudor per tres horas continuis incrementis auge-
tur, et postbaptisma peractum decrescere incipit,
et tribus aliis horis sensim deficit.
CAPUT CCXV.
Jliud 7niraculum bapiislerii
via, et neque scientibusnobis neque volentibus, in-
ter sata inventi sumus, et aliqua de satis volentes
nolentesquecalcavimus.Quod cumvidisset agricola
(erat enim illic operans) cffipit contra nos injuriosa
multa proferre cum iracundia,dicens:Vos monachi
estis? vos timetis Deum? si timorem Dei ante ocu-
los habuissetis, hoc profecto non fecissetis. Tunc ait
castelli Cedebratis. nobis sanclus senior Per Dominum nuUus ei re-
:

Est et in castello Cedebrplis, quod sub monle q spondeat.Conversusque ad illum,disit;Recte Iocu-

yEnoandron civilalis situni est, baptisterium,quod tus es, fili mi nam si timorem Dei haberemus, non
;

in paschali sanctae resurrectionis festivitate,cumsit ita fecisseraus.IUe rursus furens,contumeIiisimpe-

lapis unus, ex se ipso conlinuo impletur. Du.Mtque tebat nos. Rursuraque dixit senior ad illum Vera :

aquailla uS'jue ad Pentecosten, moxque trarsacta prosequeris,fili; nam si veri monachi esseraus,islud
Pentecoste evanescit. Utraque vero ista rairacula in non egessimus, sed per Dominum indulge nobis
provincia Lyci.Te fiunt. Si quis autem hfec ita esse quoniara peccavimus. Stupefactus ergo iUe ad tan-
non credit, usque ad Lyciam, non grande iter est, tam senis humilitatem,accessit propius.prostravit-
pergat, ut rei veritas fideni illi faciat. que se ad pedes senis, dicens : Peccavi, 934 in-

CAPUT CCXVI. dulge mihi, et per Dominum assumite me vobis-

Prudens consilium de non leinere definiendo, deque cum. Dicebatque beatus Sergius, quia secutus sit
non servando quse temcre defintla fuerint. illoa rusticus, et acceperit habitum.
Curn essem semel in aancta civitate, venit ad me GAPUT CCXIX.
vir quidam fidelis, el dixit mihi : Quia quffidam in- Quomodo frater quidam humiiilate diacono de se
dignatio oburt:^ cstinterraeet fratreni raeuni,et ille conquerenii conciliatus sit.

non vult reconciliari iiiihi; alloquere illum, et ad u Narravit nobis senior quiilara de se, dicens Cum :

reconciliationem exhorlare. Quod ego libentissime aliquando morarer ad breve tempus in monusterio
suscipiens, conveni fratrem illius, locutusque cum abbatia Gerasimi, babebam quemdam mihi ma-
illo sum ea qua;ad charitatem el concordiam perti- xime dilectum fratrera in contubernio. Die vero
nere videbantur. Visusque est inlerim obteraperare quadam sedentibus nobis, et de utilitate animaj lo-
mihi, postmodum verodixitad rae : Reconciliari ne- quentibus, mentiouem feci ego de sermone quo-
queo, quia juravi percrucem, ullra illi non reconci- dara abbatis Puemenis. Qui ait ad ms : Ego expe-
liari. Quo audito, subridens aio ad iilum :Juramen- rimenlo didici verborum istorum vlm et tranquil-
tum tuura talem habet vira, ac si dixisses Per pre- : litatem, ac vehementem efficaciara illorum. Ilabui
tiosam crucem tuam, Christe, non observabo man- enim semel diaconum quemdam monasterii mihi
data tua, sed injmici tui diaboli voluntatein faciam. charissimum, atque amantissimum mei. Huic, ne-
Non solum enim non debemus ea servare, quae a scio unde venit suspicio de me cujusdam rei sibi
nobispessimedefinitafuerint,sedeliam maximepcB- inferentis moerorem, ccepitque constritari, et me
nitentiam agere et affligi in his quaj contra nostram non ut solebat intueri. Videns autem ego illum
239 DE VITIS PKATUM LIBER X. 240

tristem, causam ab eo tristilia; percontari ccepi. ^ Ubi sunt quae fecisti heri, vel nudiusterlius,vel ante
Qui dixit Quia rem istam lecisti. Ego oum
mihi : decem diesV recole ea si potes. Kt hoc itaque fe-
nihil mihi omnino ipsius rei conscius essem,coBpi cisti, sicut et illa, latet te similiter ut illa. Sic
illi satisfacere, nullam ipsius rei me
ac discere itaque animo affectus, quasi revera id fecissem,
habcre conscientiam. Et ait mihi Ignosce, Ira- : sed inter caetera oblitus essem ccapi gratias re-
ter, mihi satisfactum non est. Profectus itaque ab ferre Deo et diacono, ((uoniam per ipsum Domi-
illo in cellulam meam coepi examinare cor meurn, nus dignurn me fecisset recognoscere peccatum
an tale aliquid a me fuisset aJmissum, neijue in- meum, et pcenitentiam de ipso agere. Surgens igilur
veniebam. Gum ergo ille teneret sanctum calicem perrexi ad diaconum ut pcenitentiam agerem, et illi

in manibus, fratribusque distribueret, accessi ad referrem gratias. Ut ergo pulsavi ipsius januam,
cum juravi pcr ipsum calicem, niliil me omnino continuo aperiens, primus se mihi, prostravit, di-
tale gessissc. Neo siquidem illi satislactum est. cens Ignosce mihi, nam a dcemonio mihi sugge-
:

Rursus vero in me ipsum rediens, verbaque ista stum est,rem illam falso de te suspica-
ut
sanctorum Patrum memoria repetens, eisque cre- enim Deus me certum reddidit in-
rer. In verilate

dens, verti paulisper cogitationem rneam, et dixi nocentiae tuae neque omnino permisit ut illi sa-
in me ipso Diaconus isle intentissime diligitme,
: tisfacerem, dicens mihi Non est necesse. Ego :

ct charitate motus hoc dixit mihi, quod erat in igitur maxime ajdificalus, glorificavi Patrem, et
corde suo de me, ut sobrius ac vigiians sim, et Filium, et Spiritum.sanctum incommutabilem at-
de caetero custodiam me ipsum, et istud ultra non que inaividuarn Trinitatem, cui est honr, et impe-
faciam sei tu, infelix anima, dum dicis, Non feci
: rium, et maguiOcentia, et gloria in saeoula sa!cu-

hanc rem, innujnera}_mala gessisti, el latent te. lorum. Amen.

ROSWEYDI NOTATIO,
(1) Nudam eam sando oleo inuiigere,] Obtinuit
olim tam viros quam feminas nudas corpuribus
baptizare, itaque inungere. Vide Onomasticon.
(2) Saracenos.] De monachis a Saraconis interfe-
clis Martyrologium Romanum 10 Februarii In Pa-
commemoratio sanctorum monachoruni, et
laestina
aliorum martyrum, qui a Sarracenis sub duce Ala-
mundaro ob fidem Christi sKvissime caisi sunt. »
Ubi Baronius notat lisdem c«si sunt hi Sarraceno-
rumincursionibus,quarum mentio habeturin rebus
ad ignem provocatio. Exempla aiiquot congessit in
dissertat. de Fide h«retiois seivanda oap. 12.
(8) .inaslasii.] Baronius, tomo VI, anno Cbristi
495, Gelasii papaj 4, Anastasii imp. 5, Theodorici
:
i' regis 3, agit de Euphemio in exsilum misso ab Anas-
tasio; anno vero Christi 5H, Symmachi papae 13,
Anastasiiimp. 21, Theodorici regis 19, de Macedo-
nio in exsilium ab eodem Anastasio pulso.
Qute hic habes dc quatmrdccim deletis, intellige
de annis. Zonaras, tomo 111, in Anastasio Ka! augn :

geslis sancti Joannis Silentiarii, quas refert Meta- ., fjvap lOetv ki^^t.ia\ 6 pafft),E'ji; tzelvoi;, avopa xiva (poSe-

phrastes die 13 Maii, ilemque in Vita sancli Sabee ^ pov, 'iOjjiov xaTiyovta, /.aD.SYOvxa r.^a^ aijTdv 'loou oia
ubbatis apud eumdem dio 5 Decembris, ac inAclis ;r,v y.azoTciaflav oou, ara).E'cp(u tt^; t''-'^i? 'ou ett) xsaaa-

etiara sanoti Euthymii abbatis, qus idem recitdt p3cTxaioEy.a « Denuo aliud vidisse somnium memo-
:

die 20 Januaiii. Cunsenliunt iisdcm quci3 habentur ralur rex, virum torribileni, qui libnim manu ges-
in Prato spirituali, c.ip. 21 et 99. Una eademque tarct et diceret Ecce ob perversitateni fidei tuae,
:

persecutio Sarracenorum sanctos 9S5 monachos annos xiv vilai duiB deleo. » Vide IJaronium, tomo
diversisque diebus occidit, ut non mireris si infe- VI, anno Christi 518, Uormisdns papa; 5, Anaslasii
rius de monachis caesis a Sarracenis saepe agatur. imppratoris 28, Theodorici regis 26.
Hactenus Baronius. (9) Minutorum viginti.] Existimo in Graeco fuisse
(3) Ex scliolaribus] In Craico est, aTto Sy^oXapitov. nam deest hic nobis ille textus.
).;TTTtov vel tfoXetov,

Hervetus veteral scliolaslicus. Ex militis ordine
scholares sunt. Vide Onomasticon.
(4) Verba sanctie ohlatioiiis.]]nfrci, cap. 19G, habes
item verba oblationis a puero prolata,et panem una
cum saxo, quod pro altari erat, ignc crelesti con-
suaiptum ; quod reverentia! oausa factum credo,
ne videlicet tam sanctum mysterium puerilibus
ludicris expuneretur.
(5) BabyUe.] Ut hic ecclesiam ingrediens, audita
fortuita Evangelii sententia ad nieliorem frugem
convertitur, idem plurimus aliis coniigit. Vide di-
cta ad Vitam sancti Antonii cap. 2 n. 9.
(6) Elix.] De Elia in exsiliuni misso exstat men-
tioin Vita sancti Saboe, auclore Cyrillo, 5 Decemb.
Vide liaronium, tome VI, anno Christi 513, Sym-
machi papae, 15 Anastasii imp. 23, et Theodorici
regis 21.
Quod vero hic habetur, postituos dies, nionetBa-
ronius tomo codem, anno Christi 518, Hormisda
papae 5, Anastasii imp. 28, Theodorici regis 26,
duos, inquiens, nimirum dies a scriptis litteris, non
autem abobilu Anastasii numerandos. Certe in Vita
sanctiSabfcaCyrillo monacho conscripta, 5 Ueccm-
bris, Klias ipse ex visione et revelalione narrat se
decimodleAnastasiumeahoramortuuinsecuturum.
(7) Accendamus ignem.] Frequens ea in causa fidei
Inira, cap. 134 Accipiebatque quotidianum sti-
: «
pendium novem ininuta. Vide Onomasiicon.
(10) Et dcadoralioiie.] Septima synodus generalis,
quce est secunda Nicffina, actione 4 et 5 exemplum
hoc ex hoc libro Graece citat.
{il) Lictores qui a.'isitebant.] Graece tppaYY'^'"*'-
Intclligit lictores ducis. Hervetus veterat, el cxieri
qui ascistcbant. Vide Onomastico.
(12) mcanonarche .] Hoc Herveto deerat. Appo-
u situm ex Grusco, in quo xavtjvapyo;, id est, qui ca-
noni psalmorum cantandoruiu praeest. Yide Ono-
masticon.
(13) Senum gcsta.] In Graece est j3iSX(ov rEpovxi-
x6v. Ita liber ille appellabatur. Ex Gerontico ms.
quaedain vertit Raderus noster parleiii Viridariisui.
Sic Vcrha Seniorum dicebantur qu;e Patres illi scite
proferebant. Vide prolegonieno gcnerali 1.
(14) Millile thymiama in Ihuribulum.] Jam olim
inhonorem sanctorum thymiama incendi solitum.
Vide Onomasticon.
(15) Thalelei.] Raderus noster, Viridarii parte i,
putathunc oumdem cumThalela^^o martvre teinpore
Numeriani, do quo Menaa, 20 Maii. Sod vereor ut
ratio teniporisaliud suadeat: siquidem Moschus au-
divit ox Petro, qu;E de hoc hic habentur; at Petrus
centenis annis a Numeriani imperio distat. Aliter
241 PRATUM SPtRITUALE. NOTATIO. 242

opinandi occasio forte fuit, quod hic riicantur Cilix ; A ((Accepit Zacharias supplicium tacitiirnitatis, me-
et alter in Mi^nfeis dicatur Azarbi in Cilicia abditus. rito infidelilatisquia non credidit, tacuit sic enim
: :

Sed ibidern dicitur pruteotus a Libano quare Li- ;

recte dictum ost spalrao cxv Credidi, propter quod
:

banites ePt. tocutvs sum; quia Zacharias non credebat, merito

Verisimilius hunc enmdpm G?se cum Thalel.To non loquebatnr. » .Ambrosius. lib. n in Lucam:
Theodoreti, cap. 28 Pliilotliei, quia uterquc Cilix, ((Incredulitas ZachaDifi affatum eripuerat et uudi-
et idem de pojnitentia dictuin habent. Tbeodoretus tum. »
eum vidit, et lUoschus audivit narrari ex Pelro. Sic Baronius, tomo vi, anno Christi 449.
(32) Leone.]
tenspora convenire poterunt. Leonispapa; l(),Theodosii 42, Valentiniam25,impp.,
(16) Per Scrapim jacile ] Ita locus hic nunc resti- ad hanc de Leonis encyclica (qu£e intcr epistolas
tutus es Grajoo. Ante nullo sensu erat, Serapim Leonis est 10) visioneni notat Sed praestat, inquit,
:

facite. audire potius sententiam Petri, quam visionemPe-

(17) Carabum.] Ex sequenlibus intelligitur quid tri, dicentis Firmioren quavis visione habemus ier-
:

carabiis sit. Diciiur enim Produc scaphinn. Vide

: monem profihtticum {II Pel.i), cto. Etenim majorem
Onomasticon. sibi ea epistola fidem vindicat ex divinis Soripturis,
(18) Tetrapytum.] Porticus vel templum quatuor traditionibusquo sancta? Eeclesiae, et communi san-
coluninarum ordinibusconstans.InGrcecoonnttitur. ctorum Patrum coiisensu, quamex recensita modo
ad Orientcm ju.vta Tetrajnjtum ; ejus loco est, xr|V visione. Haotenus Baronius.
qux cogm^minatiatur
Eitovo,ua5o(Ji5vr|V Tr,; iojpoOi'/;; :
Qui ad sequentis oapitis visionem de sanclo Eulo-
DorflthccT,de beata? Virginis .Tde. Telrapijli Alexan- n gio defensore epistolae sancti Leonis ista quoque ail-
drini meminit Sophronius archiepiscopus Jeroso- dit: At certioris fidei certiorisque quoque testimonii
lyraitanus, agens dc nr.iraculis Joanniset Cyri mar- apud me est de cpistola sancti Leonis publicacon-
tjTum •.£'!ail(ii^rj\Jv Ei;'AXE^avop£'.av,xai£vx(ujjL£-p^4' cilii cecumeniei Cbalcedonensis assertio et praedica-
ti-pxT.jlw vv^atrj; Ingredere itaquc
xc(OEJor,Tov : u
tio, quam qua^libet privata; hujusmodi visiones. Ita
Alexandrinm, et in magno Tetrapylo jejunus
dor- Baronius. Vide apud eurndem plura de hao Leonis
mi. » Qua? citantur in septima synodo, aot. 4. encyclica elogia.
(19) Epititnia.] Retinui Grffioam vocem eTriTt.ut», Ad sequens caput 149, de Leone ita r.otat Baro-
id est, multas. Ecolesiastici quidam scriptores La- nius anno 461, Hilarii pap« 1, LeonisS, ctSeveri 1,
tini hoc usurpant vocaliuhim. Vlde Onoraasticon. impp.Sed quid est Omnia libi sunl dimissa peccala,
:

manibusl Mambus olim viri, feminffi

(20) Quilius prxtermanuum irnposiiionem?N\im peccata ex parte
linteoleo Eucharistiam excipiebant et sumebant. dimitti possunt? Minime gentium, si ad culpam re-
Vide Onomasticon. fcras. Caeterum quoad poenam dicidebent dimissa
Apocrisiarii.] Infra, cap. 115, misso quodam
(21) fuisse sancto Leoni peccata. Quod enim lacile sit
apocrisiario suo. Est fere upocrisiarius, GrEecis in his peccare etiam prudentem episcopum, jure
aTtozptaiapioc, iegatus ecclesise negotia traclans. sanotus Apostolus monet ita Timotheum: Nemini
Vide Onomasticon. cito manus imposueris. neque communicaveris peccatis
(22) Teniplumsancti Quirici.] Videndum an non hic atienis (/ Tim. v). Illis ergo remanebant sanctus Leo
ipie,quisanclminQuiri(icus\n Romano Martyrologio dilectorum po?nis obligatus, quae illi perpetrassent,
dicitur, 29 Siptcmbris « In Palestinasancli Quiriaoi p qui •ib eo indigne promoti
:
fuissent ad ordines.Tunc
anachoretffi,»cujus VitamaMetaphraste descriplam namque dicuntur pr.TSuIes communioare peccatis
apud Laurentium Surium eo mense habes. alienis, dum indignis conferunt honores et ministe-
(23) Sarraceni.] Vide hic dicta supra, ail cap. 21, ria. Hino sibi timens Propheta rex, ait Ab alienis :

de Sarracenorum incursionibus, et marlyribus sub
iis passis.
(24) Responsum.] Quid hic respon.nim sit, jure
hffireas. Suspicor in GrcTco fuisse itpoTOcovaptov,
quod interpres prima et obvia notione responsum
vertit. Videndum tamen num hic vertendum sit,
sportam, vel simile quid. Suggerebal videlicet mo-
nacho cogitatio, ut non .idoraret crucem, sed in
cellam rediret, et sportas texeret. Vide dicta sup,,
ad lib. V, libel. x, n. 18.
Quod si communi notione intelligi-
resjionsum hic
tur, cape fratrem hunc missum pro respjnsis cceno-
bii. Sio infra, cap- 205 « aliquis manens in cceno-
:
parce servo tuo (Psal. xviii). Quod si haec fiunt in
viridi, quid fiet in arido (/-!(C. xxiii) ? Leone quis
sanctior atque prudentior, ut tantum periculum li-
ber transiliat ?
(33) Flabellmn.] Graece pntlStov. Ejus in sacro
faciendo usus quod diaconus gestat. Vide Onoma-
sticon.
(34) Covflpionem.] Servavit interpres Graecam in-
flexionem, quod nunc xtuvoj-irETov, nunc xtovdJTtEtijv
dioitur, ronopeum Latinis usitatuin, pro textili ten-
torio culicibus arocndis eomparato.
(35) Membranas.] Ut hic membranas ad aquam

pluviam exeipiendiim explioant, sic alii nautae vel-

bio missus est pro responsis cffinobii. »
iera et pelles exponunt, tum ad pluviam tum ad ro-
(25) Canthelium.] Sunt canlhelia, xavO/SXia, onera
asinis imponi solila,
rem eolii^endum.
p.
(36) Arena.] Nec arena littoralis, nec quocunque
(26) Sihino.] Idem mox occurrit cap. 123 : 930 modo madefacta potest esse materia baptismi si- ;
« vestitum colobio de sibino. » Qnid sibinum sit non-
dum mihi quidcm maleria baptismi aqua esse debet, qua quis
lectum.
ablui popsit. VidoSchoIasticosin iiipartemdiviTho-
(27) hurdones.] Vide dicta aii Vitam Simeonis
mae, et in primis Pranciscum nostrum Suarez, t. III.
StylitK, cap. 20, n. 24. Consule et Onomasticon.
in III partem, ad q. 06, art. 4. disp. 20. sect •)

(28) In sancta Christi Ucinostri resurrectione.] Hoc

looo fie M;-rt'f(('o est templum Christi resurrectioni (37) Jnjusa.] Quae hffic infusa sint, difficile divi-
dioatum. Vide Onomasticon. nare. Namvarii cibi infundi possunt et macerari.
Servavi Grajcum
(29) Syncello seu asscssori suo.] Hic ante (( paucisque infusis cibariis. » Aliquoties
:

vocabulum syncellus, qui apud Graecos est proximus in Theodoreto supra habens (( lentem aqua madefa •

a patriarcha. Vide Onomasticon. clam. » Hic infra. cap. 184. (( Infundcbat et paxi-
(30) In membranis vatde pulchrum.] Grffice est ev :
malia seu madefaciebat. »
«o|ji,aTi -noXli xaXoj. Vide Onomasticon. (38) Joannis.] Citatur haec historia in septima
(31) Z(ic/iar?,K.]Zachariam non perfecte credidisse synoito generali, quae est ii Nica;na, act. 5, ubi pro
an^elo, Lucas, cap.i testatur.Non dubitavit Zacha- Snrnphas habetur Araphas.
rias de Dei potentia, qui novcrat Isaacum de sterili Reposni hoc ex graeco textu iTzk-
(39) .Speltnm.]
Sara et Abraharao genitum, sed de voluntate !iei. tXov, quod interpres omiserat, vifletur fenestra in-
Quare in supplicium dubitalionis cessitilli tacitur- telligi ex speculari lapide. Vide Onomatioon.
nitas. Augustinus !ib, i. Homiliarum, homil. 44 ; (40) Miliarisia.] Retinui Graecam vocem fjitXta-
243 APPKNDIX AD VITAS PATRUM. 244

piata.quod certi nummi «enus.Interpres numismaia ^ ubi quod hic est, tunicam non hubeo, vertit ille,
verterat. Vide Onomasticon. cnsulam non haheo. Eodem modo idem,lib. iv, c. 63:
(41) Apparcnliam.] Graece est, tfavT|Tiav, id est, « Etjussit mihi dari casulam, et necessitates meas

cupiditas se ostentandi. omnes » Ubi noster interprcs Amhr. Camaldulen-

'42) Clinjsostomutt.] Henrious Savilius, notis suis sis hic, eap. 181 Jubens mihi dari quaecunque
; (c

ad tomum VlII C.hrysoslomi Graece a se edili, exi-
stimat non indignum observatu teraporibus inter
quintam synodum, annu 553, et sexlam, anno 080
celebratam (quibus Georglum Vita3 Chrysostomi
soriptorem vixisse probabile csse ait) Clirysostnmi
cognonem ignotum fuisse. Sed refellit eum Joan.
Moschus seu Sophronius hic, qui lempore Georgii
istius vixere,el hujus cognomiMis Chrysostomi me-
minere.
Habetur hajc narratio in Vita san-
(43) Gregorii.]
cti Gregorii, lib. ii, cap. 45 per Joannem Diaconum
scripta,qui eam citat ex libro,qui a Gneois Ae'.|j.wv
dicitur, a Latinis voro intellieitur Campas vel l'ra-
erant necessaria, » decurtate. Omisit enim illud de
casula seu tunica.
(44) Nomicum seu dispcnsalorem.] Varia Nomici.
No|jiiy.o^, ut hic in Gra3co textu,est significalio. Hic
dispensatorem signincat. Vide Onomasticon.
(45) A nntarin perjecle cl a grammatico sujficien-
lcr.] Notarius hic est qui prEeesl pueris ad i^riraa
elementa et lilteras fonnandas. Vide Onomasticon.
(46) Idcirco sunt baptiiali.] Baronius, tomo III,
anno Christi 310, § 13. Significat nimirum ejusmodi
sacranientum consecutos, non auteni quod aiunt,
rem sacramenli, ipsam gratiam atiluentera peccata.
(47) Mulicr Joannes Cassianus, collat. xvui,
]

tum. Qui hic ipao liber est, quem pra; manibus ha- cap. 14, simile exeniplum religiosw feminae, qua;
bemus.Gitat ille ex interpretatione pra^ccptoris sui. n palientia; aciuirendas intenta erat, narrat.

)IX
AS PATilU
LECTORI.
938 Ne quid
antiquitatis sludiosius desideret quod Vitas Patrum spectat, visum hic subjungere He-
raclidis Paradisum ex veteri interpretatione, qui eamdem cum Palladio tractat. Qui olim Parasiis cu-
rante Jacobo Fabro Stapulensi anno 1503 fx olficina Bellovisiana prodiil. Quemdeinde Lipomanus Palla-
dii noraine tomo suo III de Vitis Sanctorum inseruit, anno 1554, Venetiis edilo, paucis additis et im-

mutatis, de quibus moneo. Addo et Palladium uti olim in typographice infantia ex veteri qnoque inter-
pretatione prodiit. Haud dubium et Palladius hic vetus, et Paradisus Heraclidis, et Palladius Herveti^
cum idera omnino tractent, pro eodem auctore haberi possunt. Placuit tamen et hffic in fine subnectere,
ut diversa interpretatio lucem subinde tenebris inferat; dum fere fil, ut alter altero texlum nanciscatur
et sinceriorom et iiheriorem. Vide qus de triplici hac versione et editionediximus prolegomeno gencrali
14. Addidi
et Senlentias yEgyptiorum Palrum a Marlino Dunaionsi episcopo e GrfBCO in Latinum transla-
tas, quas ex Toletana bibliolheca ad me misit Chrislophorus a Gastro, societatis nostrae theologus, et
Salmantica; sacrarum litterarum professor. Easdem inveni in Ms. Codice sancti Floriani post Vitas Pa-
trum a Paschasio e Gracia in L^tium traductas. Certe Paschasius eidcm Martino suum de Patrum Vitia
librum, qui supra est ordine snptimus, inscribit et dedicat.

HEEA€i:.IDIS [EmiTm
PARADISUS,
INGERTO SED VETERI INTERPRETE.

HERACLIDES ALEXANDRINUS AD LAUSUM PRINGIPEM '.

939 In hoc libro, quem

de Vita sanctorum Palrum scripluri sumus,descripta est nobilis continentia, '

mirabilisque ronversationis transactio co3nobilarum pariter atqueanachoretarum.qui ineremo ad oemula-

' Ita inscribitur in prima Editione Fabri ; in secunda Lipomani, Idem ad eumdem, videlicet, Palladius
ad LauBum. In tertia Uerueti, est loco prooemii sine ullu nomine.
245 PROCEMIUM AD LAUSUM. 246

tionpm imitationenique coelestium vivere cupientes, superni regni iter aggressi sunt feminarum quo- :

que provpclarum atque honestarum, ac spiritualium niatrum commemoratio, quse virili profectoque sen-
'

su afl exemplum amorpmque divinum, eorum qui desiderant continentiaj ae pudicitiiB redimiri coronis,
cuminsigni abstinentiatiniere certamina. Idcircoprtrpipientenobisvirn moribussuavissimo.sensuque doc-
tissimo,animoquoque pacifico,et cordepiissimo.menteetiamamatore Dei,atque in necessitatibus indigen-
tium,socio,etceisitudinedignitatum profaonitateconscientias,plurimiseloquentibusprffiferendo,atqueinom-
nibus virlute divini Spiritus praemunito, quinimo (quod oporleret veraciter dicere)adspeculationem potio-
rem,sedulitatis exeniplo segnes animos incitante, abstinenliam sanctorum sptritualiumque Patrum (qui
cerlamine carnis crueifixere mollitiem, quorum ipsum quoquebe-
in Doi placito victitantes, insuperabili
ne transactas virtutes prasdicare non desinit)studemus describere. Est aulem hujus desiderii spiritualis
exactor virorum optimus Lausus, qui post Del tutelam, custos piissimi prohatur ordinatus imperii.
Ego igitur et lingua imperitus, et spiritualis scienliae tenuiter degustator, nec non etiam sanctorum
Patrum spiriluali catalugo nimis indignus, magniludinem pra'cepit ullra mensuram meam esse perspi-
ciens.reluctari lentabam hujusmodi jussioni, quss et sapienliK litleratae, et divinie doclrinae indiget in-
tellectu. Sed cum rursus vererer, primum quidem nobile studium injungentis, deinde utilitatem legen-
lium pertractarem, poslremo metuens inobedientife grave periculuni, tanli praecepli cumulum supernae
dispensationi commisi, altentiusque sanctorum Patrum intercessicne meas vires comrauniens, ad cer-
taminis stadium sum progressus, virorum fortium, neo non etiam feminarum, quos aut ipse vultu pro-
prio videre promerui, aut a sanclis palribus qui eoriim novere virtutes, me audisse commemini,gloriosa
signa scripturus atque cerlamina.
Nam et plurimas civilales ac villas, omnesquepene speluncas (in qua monachi hahi-
ut tecla eremi
tant) diligenti quos oculis meis inspexi, et
cura, Dei pietale pedestri labore circumiens, ct virorum
mulierum propter spem quai nohis in Christo reposila est,sexum femineum animi virlute vincentium, in
quantum mea suppcditat parvitali, nomina pariterel genus, et patriam, locumque habitalionis prssenti
libello com[iIexus, libi amalori Christi, famuloquo Dei, atque inclylo pii imperii ornamento, Lause,
transmisi, simul commemoraiis utriusque sexus in quibusdam ad sumraum quidem peracla cerlamina,
sed propler matrera supnrbia; (qu<B vocatur Cenodoxia) ad extremum baralhrum, infernique profundum
'niserabiliterdeduclorum, acquisitas ex longis temporibus ac laboribus abstinentice paimas, repenti-
no elationis ao tumoris momento prse.-narcidas, gratia vero Salvatoris noslri, provisioneque sanctorum
Palrum, ac rniseratione spiritualiuni viscerum, et orationibus venerabilium seniorum. delaqueis diaboli
ereptos, ad recuperationem vitas nobilioris reversos. Vale.

PROCEMIUM AD LAUSUM.

940 Multi quidem multos variosque libros diversis temporibus huic saeculo reliquerunt, quorum alii

suporna inspiratione el gratia divinilus data,aedificarunt ac munierunt eos qui fideli proposito instiluta
atque vestigiaSalvaloris6equunlur;alii verosolishominibusplacerccupientes,oorruploatquevitialo mentis
ingenio, velutiquadam rerura [Ais., aerum]confus'onGvesani,solati sunt eos cui cupiditategIoria;laborant.
Nonnulliautemfurorenescioquoetinstinctu d;pmonis (qui rebusbonisinimicusest) rabida elationecaecati,
in perniciemlevitatishumans', etindivinfe atquPcatholicajEcclejiaemaculam, stolidorum animos occupa-
vere mortalium, ad evertendam morum laudahilium disciplinam. Mihi quoque homini humillimo placuit
(dum ma£;nitudinis luae, ps=e doetrinae, erubui nonobe JirepraBCftpti?,quibusad me-
quem scioaraatorem
liora animi provocantur) trigesimum quidera. ac tertium agenliannum, quasi in numero fralrum vitaque
rnonachorum, vigesimumautem episcopalus,quinquagesimum veroettertiumaelalisuniversffi, tibideside-
ranti Palrum nostrorum gesta cognoscere, non virorum lanlum,sed rliam feminarura,quosipse vierim,
quosque aliis rererentibus noverim, cum quibus etiam deserla .^gypti peragraverim, Lybia?, Thebaidis,
Syenae, in quibus et ii quos Tabennensiotas dicunl morantur, circa fines quoque Mesopotamiae, SyrioR,
PalEstinoe,elsub Occidentalibusplagis RomsalqueCampanis, et incmteris circa ipsa loca describere, et
(ut superiuscumprehendi)enarrareaprincipioomnium Vilas exsupradietisregionibus hoc Iibello,uthone-
stum el animae profuturum commemoralorium gerens(id esl parenne medicamentum verilatis) omnem
quidem oblivionisexirralionabilidesideriorespua9somnum,omnemquecuplicis dolummentisafide rerum
necessarium secludas, cum universapigritudine raorumbonorum,et deformi aniraa? defectione,et utira-
cundia; quoque motum, conturbalionera atqiie trisliliam, et irralionabilem metum per isla declinans,et
avocalionem saeculi vanam, amore perpeluo circa proposilum piaereligioniseffulgeas,duxbeata;vila; tibiet
qui tecum sunt, et qui sub le agunt, et piissimorum futurusimperatorum. Talibus enimfactis semperac
meritis, Ghrisli amoreflagrantesDeo properant copulari. For singulos tamen dies etredditumanimaB,qui
247 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 248
proculdubio debetur, exspecta, secundumquod scriptum est iGoarctoresduobus, desiderium habens dis-
solvi et esse cum Christo muitomelius(P/iz7/;<p. i), Et iterura Prajpara adperfeclionem opera tua, et esto
:

in agro operator (Prov. xxiv). Nam qui memor semper est morlis qu;je omnimodis sine cunctatione et ne-
cessario ventura est, nunquam gravia ac magna peccabit, juxta quod est in omnibus operibus tuis :

memorare novissima tua, et in perpetuum non pecoabis (Eec/i. vii).,Suprac8etera vero omnia, nequequae
commendata sensibustuis fuerint salubri relatione, contemnas nec respuas elocutionum huniililateni,
;

rusticitatemque verborum. Non enira hoo opus divinre doctrinae est, ut quis facunde loquatur sed ut om- ;

nium sensus intellectu veritatis instituat, secundum quod dictuin est Aperi os tuum verbo Dei [Prov.
:

xxxi). Et iterum Ne perdideris narrationem senura nam ot ipsi a suis patribus didicerunt {Eccii.viu),
:
;

Ego itaque, homo Dei et stupende amore discendi,qui opto vel ex parte quod divinitusjubetur iniitari,
plurimos sanctos viros vidisse me memini, nec tamen id veluti per transitum et perlunctorie faciens, sed
per trigintaet peralios totidera pergensdie9,pedibus (quod anteDeumdicam) ileromne confecli,univer-
sum pene Romanum solum ambulando cognosccns, etitineris molestiaslibenter amplecteas, ut hoininis
sancti et amatoris Dei conspectibus fruerer quod proculdubio aliternonhaberem. Nani siille qui absque
:

aliqua comparatione melior meest, quiquelonge prsecedit acvincit totum inundumrerum peritia et tula
conscientiKfide Paulusapostolus, de Tarso usque adpatriara Judsorum ambulando perrexit, utPetrumet
Jacobum et Joannemvideret el hocipse quasi cumquadam jactantiareferens, proprios divulgat labores,
;

dumillosquiotio atquesegnitia torpescere videntur, accendit, dicens: Ascendi Jcrosolymam viderel'etrum

[Galal. ii) )non enim illi sulficiebat sola faniavirtutis, nisietiam vultum quoqueac figuram ipsiusviricu-
perel intueri), quanto magis hoc ego decem millium debitor talentorum facere debui? non ut illis sanc-
lisprodcssem aliquid, scd ut mihi peccatori per omnia providerem. Nam et ii qui scripserunt vitas pa-
trum ante nostrorura, sancti Abrahae, Isaac, Jacob, et qui ipsos sequuntur, Moysi, yEliae, Joannis atque
reliquorum, non ut ipsis adjecturi gloriae aliquid retulerunt, sed ut legentibus profuturi.
Quapropter ha;c sciens.fidelissime multumque venerabilis serveChristiLause,per temetipsum suadendo
meliustibi consulens,etiam nostramloquacitatemad custodiendum intepropositurapiajvoluntatis amplec-
tere;qua3quideravariis visibiliuminvisibiliumque vitiorumveluti fluctibusverberatur, quam nisi frequenti
orationeetdiligentianimaiadDeumvocationesedarenoiipossumus.Multienimfratrumetlahoribusabstinen-
tiae,etboniscircapauperesfactis941exuberantes,aliicastavidnitategaudentes,aliivirginitatesubliraes,di-
vinarumetiamlectionisetscriptionibuslitterarura plurimura gloriantes, arectipropositi itinere deviarunt
indifferenter quasi sub specie cujusdam religionis, curiositatis araore languentes, ex qua raultiplex animi
sollicitudogeneratur postqua aliorurn quoque negotiorum cura succedit, unde calumniosi etiamnomen
;

incurritur,quo norainea bonoruni actuura administratione prohibenlur: qua quidera nec qui solisproprie
tantum anima; negotiis vacant, fruuntur ut matre.lnsiste igitur viriliter, quaeso, non augens opes (quas
tamen magis semperimminuis^suflicienter dividenseasomnibusquos egere cognoscis, qu»proliciunttibi
ad ministeria et fomenta virtutum neve te iiupetus quidam irrationabilianticipationeprseveniat, utdum
;

hominibus placerefeslinas.honestipropositi voluntalem sacramenti vioculis liges: quod perpessosnovimus

plure3,qui vana3 gloriaecontentionein cibis vel potibus abslinendis,in servitutera quodammodo redegerunt
jurisjurandi necessitate liberam illam, quamin ipsis Ueus fecerat voluntatera.Quiquesacramentispropriis
obligati, dum promissaimplere non possunt, ct deformitcramore vivendi acvoluptateretinentur.cxneces-
sitate (cui sua subjacent culpa) perjurii crimen incurrunt.Si igitur sola ratione his rebus alistineas,et sola
iterum ratione easdem cum velis sumas, nunquarn profocto peccahis Deus enim qui ratioest,ca quaemo-
;

ventur nobisarcaniscoramendat auxiliis,illa quidera damnans qua; K-Bduntjamplectens veroatquesusci-

in

piens illaqua^prosunt ;nam justo(inquit) positalexnonest (/rm. i). Recliusestautem vinumcum ratione
potare, quam cum arrogantia et fastuaquam. Et si videtur, adverte, eosquidem qui ratii)nabiliter vinum
biberunt,essesanctos viros,qui autcm sine ratione aquara,vitiosos esse bomines acprofanos.Neque obhoc
unquam ipsum speciem quain Ueus fecit, autvituperandam autlaudandamputes sed illosaut beatos se- ;

cundum propositum suum arbilreris, aut miseros, qui bone vel iiialc ipsis rebua utuntur. Bibit aliquando
Joseph apud /Egyptios vinuin, nec tamen sapientiam suara laesit, eo quod propositura mentis sua; ante
muQivit: Pythagoras autem, el Diogenes, et Plato (inler quosMauichsi quoque,omnisqueeorumquisibi
sapientes videbantur caterva) in tantam vanae gloriae ciipiditatem progressi, inciderunt damnationem,ut
ipsum quoque factorem omniuin ignorarent Deum,et idola qusipsi fecerantadorarent.Ususestaposlolus
Petrus vino cum reliquo discipulorum choro unde ct ipse Salvator eorunidem magisterajudaeisvidetur
;

esse reprehensus, dicentibus :Curdipcipuli tui nonjejuiiantsicut Joannis [Matth. xi)?Qui rursusinsulta-
bant, et ipsis discipulis dicebant : Magister vester cum publicanis manducat et bibit (j/arc. ii, Lucse.\).
Quod autem nunquam proptLi- panem et aquam solam reprehensi fuissent, nisi proptervinum velcarnes,
potest fieri manifestum iisquiirrationabilitereosquidem quibibuntvina,desp:ciunt ;eosautemquiaquam
solent haurire, mirantur. Salvator ergo dicebat: Venit Joannes in via justitic-Cjneque cdens nequebibens
(carnem sine dubio dixit et vinurii ; nam sine aliis specibus profecto nec viveret), etdicunt : Damonium
habet. Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicunt : Ecce homo vorax, et polator vini, amicus
249 AD LAUSUM PRjEPOSITUM. 250

publicanorum et pe^icatorum (Matlh. xi) co quod cum ipsis manducaret et biberet. Quid nos ergo laciemus?
,

Neque qui vituperant, neque cos qui laudantsequamur,sed aut rationo jejunium cum Joannc tenea-
illos

mus,ctiamsi dasraonem habere dicamur: aut cum JesuChristo sapientervina bibamus,quando hoc requirit
necessitascorporalis, etiam si nos aliqui obcibum carniset vini potum (ut illum Juda^i) aliquando reure-
hendant. Neque uti ergo istis, neque ab his abstinere justa veritatem rei aliquid esse arbitreris; sed solam
fidemquoediiectioneetoperibusextenditurplurimumvalere cognoscas.Igiturcujusactibussemperinhterere
cerniturfides, propter ipsam inculpabilis erit, sive manducaverit memorataseubiberil.Omne enim quod
non est es fide, peccatum est {Rom. xvi). Sed quoniam unusquisque delinquens, id quod agit, ex fide so
agere dicit, etiam aliquid stulta persuasiono etcorrupta atquevitiosaconscicnliafacil,ilahoo Salvator
cum
noster distinxit, utdiceret: Ex fructibus eorum cognoscetis cos (Mullh. vii). Nam quod eorum qui rationa-
biliter vivunt, atque sapienter secundum Apostolum, iste sit fructus, hoc est charitas, gaudium, pax, lon-
ganimitas,mansuetudo,bonita3,rides,conunentia, atquesimplicitas.profecto raanifestum est: Paulusenim
dicebat: Fructus autem spiritus est, hoc et hoc (Galat. v). Quod vero is qui hujusmodi fructus habere
festinal, non intempestive neque sine consideratione, aut carnem edat, aut vinum bibat, et quod neque
cum eo habitet cujus conscienliain magis norit nialignam, Paulus iterum ipse dicebat: Quin unusquisque
qui se ad agonem omnibus se abtinct (i Cor.ix); scilicet ut corporevideaturincolumisabslineatse
parat, ab
ab iis cum autem infirmitate aliqua autdolore vexalur,aul tristitia, velquibusdam
quae faciunt crassiores;
tentationibus mordetur, utatur quidem cibis aut potibus tanquam medicamentis, quae pobsint curare sul-
licitos, abigat autem a se ea quibus anima vulneratur, lioc est iracundiam,invidiam, amorem vans glo-

ria; et recta voluntatis defectionem, susurrationes quoque et irrationabiles suspiciones,agens Domino gra-

tias sempiternas.
Suflicienti igitur super hoo disputatione decursa, aliam rursus adjungo docilitati tua; monitionem; 9-i?
ut omnivirtute mentis diffugias conspectum eorum atque colloquium, quorum contrarium est bonae vitse
propositum,qui penitua prodesse non possunt, et quibus cura est varia cutem corporis expolire, etiam si
rectaj cultores fidei memorentur; scd vita (ut ita dixerim) perversae sectae hominea, qui animas sub specie
sanctitatis evertunt, eliam si rugarum, numerum quodammodo trahcre
canitie, et colore, et ostentatione
videantur annorum- Quiaet nuilaeorum Issione maculeris morum probilate munitus, vel levitercerto
si

aut resolveris ut securior, aut erigeris ut melior, el vituperabis tales atque ridebis; quod non siiie noxa lui
te fecisse cognosces.Sanctorum autem virorum ac feminarum veluti lumen splendentis fenestrae, sectare
conspectus, utperillorum venerandacolloquia tanquam minutis Codicem litteris scriptum possis diligcnter
inspicere,actusquoque etcordisarcanaex ipsacomparalionecognoscore,etsivediligentiamseu negligentiaii
tuamcurio3iusapprobare.Naraetipsehominumreligiosorumcolor(quopraedicabilesmoresut florevelantur)
etamictusvestis,etinconfusa mensanimi, afasqueullosuspercilio sermonis inflati, el verecunda ipsarum
quoque reverentia syllabarum, etgrata digestio sensuum atque verborum sufficienter animare te poterunt
etiam si anxietatis alicujus tsedio fatigeris. Amictus enim viri, et niotus pedum, et dentium risus, ea quae
in ipso videntur esse significant, sicut sanctarum Scripturarum proverbialis sermo lestatur {Eccle. x).
Incipiens igitur promissas narrationis cxordium, nuilos libi neque in civitatibus, neque in vicis, neque

in solitudinibus esse incognitos,relatione mea sum passus. Neque enim locus quasritur solus, in quo ta-
les habitaverint viri, sed rectee etiara vits propositum et praedicabiles mores.

EPISTOLA' PALLADIL EPISCOPl CAPPADOCIvE,

AD LAUSUM PR^POSITUM.

Laudo magnopere consilium tuum (merito enira a laudatioae ordienda mihi est epistola) quod plerisque
omnibus res futiles sibique prorsus inutiles consectantibus, ipse ea doceri studeas, quae ad animae
salutem perlineant. Siquidem unus est lantummodo, cui doctrina opus non est ipse universitatis
rerum parens et procreator Dous, quippe qui omnium antiquissimus originis sueb neminem habet auc-
torem praeter seipsura.
Eo excepto reliqua omnia ut quae et facta et crcata sunt, doctrina informari possunt. Nam et primi illi
coBlestium ordines magistram habent supremam ipsam Trinitatem; secundi vero a prirais docentur, et
tertii a secundis, et caeteri dienceps similiter; qui namque cognitione et virtute caeteris antecellunt, ii

qui se sunt inferiores erudiunt.

Proinde ignoranti« morbo, quc-e superbiae est mater, laborare censcndi sunt ii qui existimant doctoribus
sibi opus non esse; ii autem sunt qui docentibus cum charitate fidem non adhibent; etenim volentes ea in re

' Haec epistola deest primae editioni Heraclidis. Deestetiara Ms. Moretiano. Dedit eam Lipomanus
ex libro cardinalis Bessarionis, vertente Fr. Torres. In Palladio Herveti habetur Heraclidis nomine ex
versione Herveti.
251 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 252
per aerem daemones imilantur.quando quoquecadem peste corrupti.aeoelestibussuis sedibus fugitivi
illi

Nequeenim doctriaa suntdictiones aut syllaboe.sed

ptEecipites olim do coelo primi in exilium deliipsi sint.
reote facla animi bene infonnati, animusque ipse omni a-gritudine vacuus, prorsusque intrcpidus ac pr;B-
scns, cuique nulla iracundia doniinetur, et qui qus Hentit libere omnibus in rebus eloqui non dubitet;
undo nimirum sermo igneae flammae instar erumpit.
Etenim.nisi hoc ita esset, neqnaquam discipulis suis dixisset magnus ille Magister: Discite a me quia
mitis sum et humilis corde {Matlh. xi), cura non corrupla oratione auditores ille suas erudiret, sed talis
essetipse.ut neminem moribussuis (ifTenderet,pra;ler eosdunlaxat quibussuaple sponte doctrina ipsauna
cum doctoribus esset invisa. Debet enim anima, qua? se in vitai Christianfe currieulo exercet, aut adhibita
lide aliundo discere qua nescit, aut quai scit aperle ipsa alios docere;alioqui qui horum alterutrum facere
neglexerit, insanoshabendus sit: quippe cum initium defectionis sit doctrinae
is raeritc inter satietas ac
disciplinae fastidium,quam pii hominis animus assidue usque solitus pst esurire, Forlis esto, et vale; et,
quod magnum est, donet tibi Deus cognitionem Christi.

HEIUCLIDIS PARADISUS.

CAPUT PRIMUM. A mens, qui rationalis factus a Deo, deberem in

Vila hidori presbyleri Alexandrini ; Dorothei niona- paradisi vuluptate versari, et cibo satiari divino,
cbi Tkebani, Polamiaenx marlyris, Didymi cseci, proter eam quam Christus nobis tribuit polesta-
et Alf.vandrx mulieris.
tem.
Cum primum Alexandrinam attigi civitatem {Pal- IJic ipse qufm dico nolus Romano senatui, femi-
_

secundo senioris imperatoris Theodo-

Ind., c. 1), in
siiconsulatu,qui propler eam quam inChristumcre-
didit fidera cum angelisnunc moratur; admirabilem
virum etornatum per omnia moribus ac peritum,
Isidorum presbyteruni in memorata civitate cognovi,
qui in Alexandrina Eoclesia erat susceptor atque
nisque priraatibus, tunccum primum una cum epi-
scopo Athanasio, postea autem cum Demetrio epi-
scopopergeret Romam, et divitiis atqueabundantia
rerumsineinvidiasstimuloexuberaretnontestamen-
lumin supremissuisfecit.nonsaltem unumsolidura
non partem aliquam substantiae sororibus
dereliquit,

provisor pauperum fratrum, quem in principio ju- easdem commen-

suis vir;,'inibus dedit, sed Christo

ventutis suaj egregiaspersolitudinempalmasabsti- dans. Qui vos fecit, inquit, vestram quoque vitam
nentiiB promeruisse memorabant (cujus etcellulam ordinabitutraeam. Eratautera cum sororibusipsius
vidi in monte,cui Niiriasnomenest),sencmseptua- septuaginta aliarum virginum numerus.
gesimo ajtatis su» anno; qui aliisquindecim annis B Is itaque cum venissera ad eura inprincipio ju-
vivendo 943 completis, obiit in pace. IUe igitur us- venlutis, et peterem ut instrueret me ad mores
que ad ultimum finem non linteo usus est, nisi eo vitamque monachorum in ipso primi adhuc ardore
quo velaret caput; non balnea attigit, non ex carni- ffivi locatum (cui non tantumnecessariaessetdoctrina

bus cibum sumpsit; non mens» usquead satietatem verborum,quanlumjugisiaboretfatigatiocorporalis

interfuit. Qui quideni tam lauli corpusculi fuitper
gratiam spiritualis alimoniK, ut omnes qui vitam
ipsius nesciebant,epulationibus illud ac voluptatibus
impularent. Ue quo viro, si virtutes ipsius anima;
exponere singulatim velim, tempusme profectnde-
quemadraodumdomitorcquorumbonus,productum
me de civitalis internis usquead quiatumlapidein,
adea quievocantur solitudinum loca, Dorotheo cui-
dam Thebanomonacho {Pallad., c.2), sexagesimum
in spelunca ugentiannum commendavit ettradidit

ficiet. Qui tanta? bonitatis atque humanitatis erat, jubens mihi ut tribus apud eumannis morarer, ad
tamque pacilicus, ut etiam ipsi qui perlinacissirai contundendaatque frangenda illicitaraenta vitiorum
ejusdem videbantur inimici, erubescerent umbram (noverat enim ipsius senis durissimam atque labo-
quoque ipsius, proptertamvenerabilemvitam.Tan- riosissimam vitam)praecepitqueutrursum adipsuni
tam dutem sanctarurr. Scripturarum ac divini do- rcdirem, ob spirilualis scientia; notitiam atque do-
gmatis fertur babuisse notitiam, ut et inler ipsa „ ctrinam. Ego vero cum illicimplere tres, ut prajce-
fratrum convivia obstupesccrot subilo, ac mente perat, annos non potuissem valida infirmitate cor-
rautata, et sensibus spiritualiter occupatis transmi- reptus, ante finitas inducias triennii temporis ab
grasse alio videretur; ul qui interrogatus postea ipso sublatus sum.
causam ipsius stuporis,ha3C diceret, ad alia quKdam Erat enim vitae ipsius cum immensa ariditateac
se cogitationo translatum, et cujusdam theoriae nii- siccilate certamen. Per oranem naraque diera inar-
raculo raptuin fuisse.Novi etiam ego, raemoralum dore maximo, etin solitudine circa littoramarisla-
virum, dum sumerel cibuni, saspius lacrymasse. pides colligebat, singulisqueannis cellam struendo
Cumque admirarer forte cur Qeret,hoc ex ore ejus perliciens, iis qui fabricare non poterant, otferebat.
audivi ; Erubesco, inquit, irratiouabilem cibura su- Cumautem ei quadamdie ame dictum fuisset: Quid
253 HERACLIDIS PARADISU8. 254

facis, Pater, in tanta senecta interficiens corpuscu- A. inaraitis posuit conditioneii : Aut vade,inqnit, et

lura tum saevis ardoribus? Respondit, hoc dicens: domini tui obtempera voluntati, aut scias te in fer-
Occidit me, occido illud. Edobat verounciann panls, ventem hanc picem esse mittendam. Cui puellare--
unumque fasciculum oleris vilissimi, bibens aquae spondit, dicens : Numquam sit alter moiiitor talis,
modicam quantitaiem, nunquam tan.en eum, Deo qui addici jubeat libidini castitatem. Ob quod ille

teste, extendisse proprios pedes vidi, nunquam in nimio furore perculsus, prffcepit spoliatara eam in
matta,nunquam in lectulo quievisse,sed per univer- vas quod fervebat, 9 J4 imraitti. Hsc autera vox il-
sara noctem sedens intexebat funem quemdam ex iius fuit Per caput, inquit, imperatoris tui quod tu
:

arbore dactylorum,cujiispretio vesci solebat.Putans vereris, obtestor, ut si apud te statutum est his me
autera ego, quod ante me solum haec faceret quae tormentis neeare, non simul totam,sed paulatim me
videbam,sorupulosius etiam ab aliis ejusdiscipulis, in ferventem mitti jubeas picem, ut possis videre
quiseparalim manobant,quaerendocognovi,quia sic quantam mihi dederitignotus tibi patienliara Chris-
a prima aetate vivebat, nunquam tamen sponte,nisi tus. Qus pcr unius horae spatium, paulatira in
exmaximanecessitate, dorraivit,autoperefatigatus, ahenum candens demissa, detecit, ubi pix primum
aut dum ciboutitur,si forte usque adeo enra somnus ebulliens ad ipsius colla pervenit.
oppressit, ut paululum ei oculi clauderentur fre- „ Plures autem viri digni habitaculo beatorum.
;

quenter enimedendo,nimia vi somnicapitenutabat, feminae quoque obierunt tunc in Alexandrinae ec-

panisque ex ipsis labiis oris cadebat qui aliquando clesiae civitate, in quibus Didymus erat ', oculo-
;

cumame quodammodo cogeretur, ut vel moraento rum quidein lumine destitutus, divinarnm tamen
temporissupramattamjaceret,contristatusistadice- Scripturarum peritiapollens : iiuera ego intra decera
bat Si angelis persuadere potueris ut quiescant,
: annos diversis teraporibus quater vidisse rae me-
persuadebis et ei qui Deo placere festinat. mini, quippe post octoginta et quinque annos vitK
Hic una dierum ad puteum suum me circa nonani terminum fecit (Pallad., c. 4). Hic igitur quem lo-
horam transmisit,utimpleremcadumterapore refe- quor captua est oculis, ut ipse retulit mihi, cum
ctionis instante. .iccidit autem ut cum venissem, et quartum ageret Eetatis suae nnnum
qui neque ma- :

aspidem casu in imo putei visam perhorruissem,vas neque prima unquam

gistris traditus litterarum,
vacuum reportarem,caiisaraquetiraorisexponerem, elementa cognoscens, habebatinsitum bonura sem-
dicens Abba,mortuisumus; aspidemeniminputeo
: per incolume, naturalem magistrura conscientiam
quo me miseras vidi.Subridensilletantumraododiu suam. Quem tanta gratia scientiee spiritualis orna-
me intuens aspexit, caputque concutiens dixit : Si bat, ut in eo evidentissime quod scriptum adim-
placuerit diabolo per omnes seputeos
serpentem vel pleretur, Dominus cacos sapientes facit(/>sa?.cxLv)
veltestitudinemfaeerereliquumquegenusvenenosa- C Testamentum quidem Vetus ac Novuni adverbum
rum bestiarum,et in aquas fontium desilire,poteris- interpretatus est sectas autem omnes tam subti-
;

ne tu esse sine potu ? moxque egressus per semet- liter firmiterque exposita super ipsas rationedisse-
ipsum jejunus aquam traxit de puteo, ac prior ipse ruit, ut omnium sci-^ntiam veterum peritiamque
signatarr: degustans ait Uhi crux adest, ibi nihil
: Iransiret. Qui cum me cogeret quondara ut oratio-
Satanae valet malignitas. nera in cellaipsius facerem,nec taraen ejus acquies-
Sanctus iste Isidorus, qui benedictum quondam cerem jussioni, hoc referendo dicebat : Ad istud,
viiiit Antonium, dignara remmemoria litterarumre- inquit, hospitiura ter henedictus Antoniut, dum
tulit raihi, quaraabipsose dicebat audisse (/'«//«(/., me visitare dignatur, ingressus est ; et rogatus a
c. 3). Potami<ena quaedam nomine puella admodum rae ut in hoc loco flecteret genua et precem funde-
pulchra, ancilla cujusdam erat tempore Maximiani ret, statim fecit, ao secundo noluit se rog-iri, ipsis
persecutoris,quam multis frequenter ac variis pro- me robus docens sanctorura voluntatibus obedire.
missionibus dominus suustentans.stuprarenon po- Quaraohrem si vestigia ipsius, inquit, sectaris ac
tuit, ita ut ad postremura amore atque insania prae- vitam quemadmodum monachus, et pro acquiren-
ceps, tradcreteamilliqui lunc Alexandriae prsfectu- dis virtutibus peregrinus, nolo eontendas.
raragerebat,scilicetutChristianamacmaledicentem D Hocquoque idem retulit mihi :Cura,inquit,grandi
de perseculionis savitia imperatoribus.pecuniara ei quadamsollicitudineaclristiliafatigarerpropterJu-
sub hao paotione proraittens, ul si cjus a:quiesceret lianiimperatorisinfelicis3imaravitara,itautquadam
voluntati, sine ullo eam supplicio reservaret ac red- die usque ad vcspertinas profundK noctis horas non
deret : si vero in contradicendi proposito permane- attiEgerem panera,anxielate confectus; forte accidit
ret, petiit ut tormentis deficeret, ne si vixisset, ut somno residens occuparer, etin quadam transmi-
libidinis domini sui contemptrixvideretur.Quoecum grationeanimse revelationem talem vidcrem Qua- :

exhibita ante tribunal fuissel, ejusque judex variis tuorequitescumalhisequisperdiversadiscurrenles,

cruciatibus atque torraentiscuperet expugnaredevo- clamantesque Dioite Didyrao,Hodie hora septima
:

tam voluntatera. et inter diversa supplicia vas quo- Julianus mortuus est.Surge igitur et cibum sume,et
que a;ris immensum ao ferventi pice replctum acer- ad Alhanasii episcopi domum miite,ut ipsequoque
rima fiamraa succenderet, duplicem ei prc-efectus cognoscat hoc.Natavit itaque,sicut ipse dicebat, et
' Origenista hic fuit.
255 APPENDIX AD VITAS PATRDM. 256
mensem.ct septimanam, et diem, et horam, et sic A in matros, in fratres, in patres cogit fieri parricidas.
omnia sicut auflierut approbavit. Qui etiamsi pra?lenderequiliusdamariquand& videa-
Retulitetiam mihi et rte puelia quadam,cuinomen lur noocssiludinem parentela?, non ideo illiKl utpro-
erat Alcxandra {Pallcid.. c. 5), quae relicta ei, in sit iisdem facit, sed ut animabus eorum injustitia;
quaerat civitate, consederat intra quodJam sepul- crimcn accumulet, divinae non ignarus sententiae,
crum,per foramen exiguum necessaria alimenta su- quae injustos ab haeredilate regni coelostis excludit
neque mulieres unquam vi-
scipiens, et ner|ue viros (/ Cor. vi). Potest s.ine quis spirituali scientia divi-
densperannosdecem. Dccimovero anno dormitione noque amore commotus^necpropri.^e anima^salutem
nitimamigratura seipsamcomposuit; quod illa.quae conteir nerc, et suis parentibus, si forsitan egere vi-
deferebateijuxtaconsuetudinem cibum.retulitnobis deantur, vitae alimoniam pie largiri; sedsipenitus
dicens, nullum se tunc accepisse responsum quo ;
animam suam conculcat ct despicit, sola propinqui-
audito, iMitum ostium clausumqiie patefecimus, et tatis sollicitudineoocupatus,sententiamdivinaelegis
in.i;ressi defunctffi cnrpus invenimus. De ipsa autem incurrit, aniraara, ut dixi, suam deputans vanitati.
elbeatissima Melania mulipr Rnmana, de qua paulo Sacer aiitem conscriptor Psalniorum eanit deiis
ille
post referam, ista dicebat Vultum quidem ipsius
: qui aniiiiffi suae ciiram metu maximogerunt,dicens:
puella; se videre nonpotuisse, stantem autemad fo- g Quis ascendet in montem Domini ? 945 hoc est di-
ramen sepulcri petiisseulei diceretcausamobquam cere, satisraro. Aut quis stabit in loco sancto ejus?
se in illosepulchroconcluserat.Quffipermemoralum Inncioens manibus,et munilo cnrde,qui non accepit
foramon locuta Cujusdam animus, incjuit, in me
: in vano animam suam {Psal. xxiii). Illi nai' quc in
loesuseratquondam.et neviderereum velcontrislarrt vano animara suara accipiunt, qui putanl eamuna
vel perdere, malui me ipsara in sepulcro dum vivo cum corporedissiparialque dissolvi, virtutumscili-
recludere,quam nocere animw ad similitudinemDei cet spiritualium contemptores.
factae. Qua dicente rursus : Quemadmoduin igitur Istam ipsara solo nomine virginera volenssanctus
pati poles, o anoilla Christi, utneminomprorsnsvi- ille Isidorus [Lctje Maoarius, e.x Palladio] piesbyter
deas, sed in solitudine tali contra acediam vel cogi-
detractione sanguinis (ut dici in proverbiis solet)
tationcshabeas tam juge certamen? Hocilla respon- lacere a cupiditatis onere utcunque leviorem, tali
dit A : principio, inquiens, diei nonam usque ad erga eam usus ingenio est. Praserat autem, ut prius
horam oralioni vaco,ex lino opus per horas singulas dixi, celiulis fratrum pauperum atque debiliura,
faciens, reliquo autem lemporis spatio cogitalione idemque in primis juventutis suae annis in lapidibus
discurro per sanctos prophetas, apostolos, alque margaritis probandis videbalur peritus. Accessit
et
martyres, et patriarohas ; ca?teris vero horis cibum igilur ad eam, dicens Lapides ad me necessarii at-
p :

panis capio, appropinquante vespera cura maxima smaragdi et hyacinthi subitovenerunt;

que pretiosi
quiete Dominum raeum glorificans, finemque vitas et sive quis invenerit eos, sive furatus sit, scire
meae cum spe bona patienter exspectans. non possum statuere autera ipsorura pretiumne-
;

Sod ne illos quidomtacitos praeteribo.quorumvita quP0,quia cujuslibetsummaraquantitatisexcedunt,

omnis in contemptu quodam propriajsalulis ruit,ut onines enim simul quingentis solidis distrahuntur.
ex hoc etiam benemeritospra3dic6mus,etlegentibus
Si ergo eos tibi plaouerit comparare,poteris unum
cauteljB studio consulamus. ex ipsis quingentis vcndere solidis, et reliquos ne-
CAPUT II. ptis ture monilibus deputare. Snspensa igituromni-
De qiiadam virgine el de Nitriensibii^ monachis, Am- modis illa quae dicebatur virgo in affectu puelK-e,
mone, 0>\ Pamho, Ammonio, Bcnjamin. decipitur hujusmodi ornatu,etcomplexailIiuspedes
Virgo quajdam solo nomine Alexandriae fuit(P((i orat et petit, ne quis memoratos lapides alter acci-

lad., cap. 6), quae quantum ad speciera pertinebat, peret. Gui ille sanctus, dum avide hortatur, haeo
hurailis videbatur; quantura autem ad propositum dixit : hffic quae diximus
Veni in domum meam,et
ipsius,anim;oinnatioriseratvariisopibussatisdives, videas. Ad quod
non acquiescens, sed magis ila

amatrix potius atri quamChristi; nusquam proce- quingeutos solidos in sinum illius fundens, ait :

deresolens, non peregrino, non vlrgini, non vimpa- ^ Quemadmodum vis, ipse eosdem lapides tolle, ego
tienti, non monacho, non eoclesiae, non pauperi vcl enini nolo eura videre qui vendit. Acceptos ille igi-
exiguam stipem priTbens. Hsec sanctorum Patrum lurquingentossolidos,pauperibusdebilibusquemox
froquenlibus monitis,nunquara a setara inutileani- dividit.Postaliquantiim verntemporisspatium,quia
ma; pondus abjecerat. Habebat autem et nonnullos raagna cpinio ipsius apud omnes Alexandriae erat
parentes, interquos filiam sororis suas adoptaverat (quippe qui et misericors esset, et in cultura Dei
sibi.qua sola diebus ac noctibus fruebatur, omisso jam usque ad centesiini
prsDclarus et senior, qui
atque conterapto amore cojlestium. Nonnunquam quoqueanni curricula pervenisset, quod ego etiam
enim et hascspecies,quam diabolus iiuraittit,erroris qui cum illo diu fuerara, satis agnoveram),erubes-
est, ut sub affectus colore, qui deberi videtur affini- scebat eura virgo meraorata super ipsis solidis ad-
bus.avaritiacupiditasque nutriatur.Quod autem nul- monere.
lamdsmoncupiditatis etgeneris curam gorat, hinc Ad postremum cum illum forte in ecclesia repe-
profoctomonslralum est; ipse enim estquihomines risset, alloquilur : Quid, inquit, jubes, precor, de
257 HERACLIDIS PARADISUS. 258
lapidibus illis, pro quibus quingentos solidos dedi- \ qui undecunqueconvictiin peccatovapularemeruis-
mus?Cui ille rcspondit Ex quo, inquit, mihi au- : sent, memoratas amplectentes arbores, el certas
rum dedisti, ex eo illud pro pretio ipsorum l;ipidum terga accipientes plagas dimittebantur. Est etiam
dedi, et si venire desideras, ac videre cosden in circa ipsara ecclesiam cella,suscipiens peregrinos ac
hospitio raeo (illic enim jaceat), veni et vide si pos- pauperes fratres in qua cum acceperint advenam
;

sunt tibi placere ; sin minus, aurum referes quod quemlibet, pertantum illic tempus alunt, donec ipse
dedisti. Quo illa libenter audilo, ad presbyteri do- propria volunlate discedat, biennio ac triennio, si
niuin pergit, in cujus superioribus feminae debilos voluerit quis,illic raanere non prohibenlcs. Unius

liabebantur; in inferioribus autem viri. Obi autem autem septiraanas ex quo venisset,ei otium dabant,
cum ea intra primas forcs ingressus, diciteidem : reliquos vero diesquodcunque opus eumdem facere
Quid vis priraum videre, hyacinthos an smaragdos? cogebant; deputabantque eum aut pistrinis, aut
At illa : Quod jusseris. Ducit itaque eam ad superio- autem honestior aliquis
hortulis, aut coquinis. Si
res domus partes, ostenditque ei conscissis fominas minusque aptus hujusmodi operibus videretur, le-
membris, et vultibus totis varia morbositate lacera- gendum ei Codicera dabant,oranesque usque in ho-
tis,dicens ad eam: Isti sunt Hyiacinthi.Inde descen- ram sextamaconspectuipsiusetconfubulatione pro-
den?,ostenditeisimilesin inferioribus viros, et ait: hibebant.Inhocmonte et placentarii habenturetme-
Isti sunt sraaragiii si placent tibi, ipsos considera: " dici. Utuntur quoquevino
: nara illic etiam vinaven ;

sinminus.auruinreoipe quoddedisti. Itaquergressa duntur.Omnes auteraisti manibusconliciunt lintea-

est domum, nimio ruboreconfusa, et plurimura tri- men, ex, ex cujus oporis eraolumento nulli eorum
stis, quia videret se illa voluisse facere quae Deo quidquam deiicit ad vitam. Estautem maxim:e vo-
placere non possent. Moxque aegritudinera incurrit, luptatis, circavespertinas horas ex unaquaque
ut rediit; nonenim hoc secundum Dei fecerat vu- mansione monachorum varias audire voces, psal-
luntatem, sod ingeniosa viri sanctissimi necessitate mos Ghristo canentiura. Quo tempore si quis assis-
compulsa. Paulo post autera raasiraas presbytero tat et diligenter advertat, putabit se subito subla-
gratias egit, propler quod puella, cujus nimiam cu- tura, et in Ad ipsam vero
paradiso constitutum.
ram gerebat, nupta quidem, sed sine filiorum edu- eccles'am solo Sabbato et Dominico die convenire
catione defuncta est. consueveiunt.
Sunt autera in ipsa octo presbyteri, inter quos
Cum igitur per trienniura in monasteriis (quK
quandiu primuspresbyter vivit,nullus praeter ipsum
circa Alexandriara sita sunt) commoratus fuissem
aller aut sacra offert Deo,aut traotat (2), aut judi-
{Pailad., optimos illio viros abstinentiae
c. 7), et
cat, 946 sed silent sempei', solo consessus honore
virtutibus adornatos usquead duomillia hominum,
C contenti. lllevero raajor Arsisius, et aliimulti cum
sanctissimosquevidissem,inde descendens,ad mon-
ipso senes sanctissirai.quos et ipse tunc vidi,ejus-
tem cui Nitriae nomen est veni. In medio autem
dem temporis cujus et beatus Antonius erant ;
qui
istius montis et Alexandrinae civitatis.inierjacet la-
nobisetiara sanctura Ammonem Nitriotem se nosse
cus qui Mariae vocabulo nominatur, per septuaginta
dicebat ; illum, cujusanimam dum ab angelis ferre-
milhum spatia diffusus. Quera oum uno ac medio
tur ad coelum, vidit Antonius. Hic ergo referebat
transfretassem die, ad meridianam parlem prtefati
quodetPachomiumTahennesiotem aliquando vidis-
montis accessi. Cui monti penitus deserta adjacent
set, virum propheticagratia clarura, et in monaste-
loca, quau /Ethiopiam usque tenduntur, et usque ad
rio triamillia monachorum regentem ;decujus vir-
Mazicura ad mauritanum solum.In quo monte dege-
tulibus post paululum loquar.
bant quinque raillia (ut arbitror; virorum, qui di-
Ipsum autem Ammonem in hunc morera vixisse
versum propositi sui instilutum tenen(es,prout vel-
dicebat: Gum esset,inquit,puer aparentibus dere-
lent posseatque vivebant, ita ut alii quidem liceret
iictus, et ad viginti duorum pervenisset numeruni
manere si cuperet, alius cum uno tantum fratre si
annorum.invitus ab avunculo suo matrimonii vin-
vellet, alius cum multitudine, si hoc desiderasset,
culis illigatus est {Pallad., c. 8). Qui cum resislere
habitaret. Quo in monte lam raemoratis quam illis,
j) non posset ei quae a parente ingerebatur necessitati,
qui ad ultimas se solitudines coutulere sexcentis
et in nuptiis jussus eslcoronari, et in thalamo se-
viris, septem pistrinis alimenta praebentur. IIujus
dere corapulsus est, etomnia patienter sullerre so-
igitur montis per totum annura usus hospitio,pluri-
lerania nuptiarum coactus est.Potsquam autemuni-
mumque a beatis Patribus instructus et doctus, ab
versi a ihalamo recesserunt novis nuptis in lectulo
Arsisio majore, et Putubasto, Agione, Serapione et
collocatis, sanctusAmmon surgit e lectulo, ostium
Chronio,multisqueseniorum spiritualiumrelationi-
claudit, vocatque residens benediclam illam,et vere
bus super iis quiante ipsos fuerant, incitatus.usque
unanimem conjugem suam, dicens Veni, inquit, :
ad alia soliludinis loca interioris accessi.
domina, ut tibi causam ipsamhujus conjunctionis
In ipso autemNitriae monte unara ecclesiam maxi- cxponam. Nuptiae noslrae huc usque sunt tantum,
mam vidi, in qua sunt tres arbores dactylorum, ex nihilque in se amplius habent bene ergo facieraus,
;

quibus singulis singula flagra dependent quorura : sidereliquoquisque nostrum separatim quiescat,ut
unoiiquipeccantmonachi verberantur, aliolalrones Christo placerepossimus.si intactavirginitate viva-
(si inciderint forte) ca;duntur : tertiodelicta eorura mus. Prolatum autem de sinu parvum libellum ne-
259 APPKN01X AD VITAS PATRUM. 260

scienti Scripturas sanctas puellse ex persona Apo- ^ fluvium navi ego cum metu transivi. Est enim illio

stoli ac Salvatoris legebat, cui lectioui alia secun- derivatio quaedam msgni illius fluminis Nili.
dum sensnm suumlongc plura conjungens.expone- monachus
In hoo etiam qui Nitrias dioitur monte,
baleiilemcastilalisvirginilatisqueconversationem, erat quidara, Hor fuil nonora (Pcillad., c. 9),
cui

ut illa post satislaotionem in ictu grutia divinitatis cujus virtutem multorum quidem fratrura testimo-
impleta diceret Mihi quoque porsuasum scias, do-
: nia prcEdioabant ^
, spccialiter taraen anoilla Dei
mine.castam viiam libenterampiecli.Quid ergoju- Melunia, qua; ante me ad loca ipsius montis acces-
bere amplius velis exspecto, Gui ille, Hoc, inquit. serat; namego superstitera supradictum virum vi-
jubeoetrogo,utunusquisquenostrumseparatimab dere non potui. IIa;c ergo de conversationis ejus
hoc die maneat. Ad quod illa non acquievit, dicens : virtutibus refercbat, quod neo mentitus unquam
In eadem quidem cella, sed in kctulis separatisma- fuerit, neo juraverit, nec maledixerit cuiquam, nec
nere debemus. Cumque hoc utrisquo placuisset, de- sine necessitate aliqua sit locutus.

cem et octoannos vixerunt, ita ut illa quidem tolis Hujus montis habitator et beatus Pambo fuit.

diebus esset in cella, ille aulem insisteret operi in Quera el Dioscorus episcopus, et Ammonius, et Eu-
hortulo quem colebat, etbalsamum ea quaperitus sebius, et Euthymius fratres, et Origenes, et Dra-
erat arte conficeret. Quod tamen balsamum multo p. contius viri admirabiles et nopos (3), habuerant
labore ad imaginem vinearumet plantatur, et coli- magistrum, Qui Pambo et cura niultis ac variis vir-
tur, et putatur. Vesperlinis autem horis regressus tutum pra;rogativis, palmisque prsecelleret, inter
domum orationibus factis, et cum eadem cibo sum- ipsas etiam hoc habuisse prcecipuum memoratur,
pto, ac rursus nociurnis precibus exmorc celebra- quodintantum auri argentique contemptor fuit, ut
tis, ad opus solitum primo mane pergebat. praeccptum Domini videretur implesse. Referebat
Interea dum eorum esset hceo vita, exclusa ab ergo mihi venerabilis ipsa Melania, quia profecta
utroquepenitusomnicorporalisillecebrapassionis', deurbcRoraa,Mexandriamprimum fuisselingressa.

oratione sancti id quod aliquando cupiebant, obli- Cumque multa deipsius viri virtutibus Isidoro pres-

nere coeperunt. Aitenim eidem ad postremum beata bytero et Xenodocho referente cognovisset, et eo-
illa Domine, inquit, mi, habeo quod dicam in quo
: ; dem duoe ad eum in solitudinem pervenisset, obtu-
si me audieris, probubilur mihi quod nre secundura lisse se illi trecenlas argenti libras, ac precatanfi
Deum diligis. Hortatur iUe ut quod ei plaeerctedi- fuisse ut aliquid ex ejus rebus aooiperet. Qui cum
ceret. At illa : Justum mihi hoc, inquit, videtur, scderet, inquit, et vimen intexeret, sola me voce
cum ipse sis soxus virilis,et justitia; totus inservias benedixit ot ait : Det tibi meroedem Deus. Deinde
cumque ego quoque propositi tui aemuler viam, ut dicit osconomo suo : Suscipe cautc, et divide per
diversis ad multorum a^dificationem msnsionibus C omnes qui sunt tamin Lybia, quara in insulis fra-
separomur. Inconveniens enim atque incongruum trcs: hajc enim monasteria plus videnturegerequam

pulo propter me lantam in occulto tc habcre virtu- Ci^etera hoc quoque ei prajcipiens, ne quid ex ea
;

tem, nec ulti esse cognitum quod in hac caslitate pecunia iisqui in ^Egypto degunt daret, propterca

atque pudioitia Domini amore simul vivimus et ma- quod regionesillas alimentis soiret aniplius abun-
nemus. Cui ille gratias agens, Deumque glorificans, dare. Cura autera memorata femina, sicut retulit
ita respondit: Bene tibi mi domina soror;
placuit, mihi, staret, et benedictionem pro munere dato ex-
habe Igitur hanc ipsam ccllam, ego autem aliam spootaret aut laudem nihilque ab eo audiret, ulte-

mihi facere tentabo. Egressusque ab ea, mox inte- rius ail ad illum : Scito, domine, treoentas esse in

riora loca Nitriae penetravit (nec dum enim tuuo hao argentaria libras. Qui iterura neo sursura qui-
monasteriorum illic fuerat multitudo) fecitque sibi dem prorsusaspiciens, ita respondit Gui exhibuisti :

duarumvoluminacellularum,atqueita insolitudine ha3c, filia, non opus habet a te mensuram cogno-

viginti aliis annis ao duobus transaolis, defunctus
est imo magissomno quievit, cum sexagintaduos
;
iBlatis suae annos hnisset. Per singulos tamen annos
secundo semper videbat bcatam illam conjugem
scere,nam qui montes lance pensavit {lsai:i- xl, 12),
multo 947 amplius novit quanlum sit hujus pon-
dus argonli. Kt si quidem mihi istud offerres, com-
j)
petenter hoc diceres cum autem non mihi, sed illi
;

suam. Deo, quem non sprevisse, irao amplius honorasse

DchocilludmiraculumsanotusAthanasiusAlexan-
driniis episcopus relnlit, in co opere quo vitam de-
scripsitAritonii,quod cum aliquandounacum Theo-
doro discipulosuo Lycum noraine fluvium cupiens
transfretare, erubesceretsibi vestimentumdetrahe-
duos illos nummos agnovimus (Marc xii, 42), tace,
quiesce.
Sio autem Dominum ordinasse dicebat, ut post
paululum tempus, posteaquara ad ipsum venerat
raontem, Dei servus ille requiesceret qui non agri- ;

re,nenudumunquamsuum corpusaspiceret,subito tudine,non febrealiquafatigatusest.sed sportellam

sine navi in alteratn Uuminis partem angelo vehenle consuendo septuagesima; Ktalis suae anno quievit in
translatus est. Iste igitur Amraon ila vixit atque pace. Ante horara vero qua do saiculo exiens spiri-
obiit, ut ipsius aniraain sanctus videret Antonius, tum suum Deo commeudarat, vocavit me, el in po-
cum ab angelisfcrretur ad ccolum. Memoratum vero strema consuraraatione sui operis confidenter ait

'
Gaute lege contra impassibilitatis assertores - Hic Uor fuit Origenista.
 261 HEBACLIDIS PARADISUS. 262

Accipe hancsportellam de manibus meis, quia non X quod cupitis, jubcnte legc divina nullum aurae prae-
habeo aliud quod relinquani tibi, ut memorsis mei. cisa oportere fieri sacerdotem. Et ita demum relicto
Cujus corpore involulo in linteo, et sepulturas tra- eo ad propria reverterunt. Cum vero renieassent
dito, ex desertis locis absccssi usque ad finem pro- et ille respondit
episcopo ista dixissent, A Judaeis :
•

prium, haereditatcm sancti illius habens mecum. lex ista servaturego autem si dederitis mihi ali-
;

Ilic ipse Pambo in fine vitse suk, ipsaque hora quem etiam naribus truncum,sed moribus probuin
qua exiturus erat e ssculo, assislentibus ei Paulo non eum dubitabo episcopum facere. Hoc audito
presbytero et ccconomo, et Ammonio, sanctitate perguntad ipsum instintissime, eum rursus rogan-
tamatis viris, et casteris fratribus, hoc dixisse mo- tes quo non ajquiescente, vim quo inferre tenta-
;

moratur : Ex quo veni in istum soliludinis locum, bant. Quibus juratus ille respondit: Si me cogere
ethabitavi incellula quam meis manibus exstruxi, volueritis ulterius, etiam linguam meam (quia pro-
paneingratisabaliquo me manducasse non mcmini, pler ipsam mihi molesti estis) abscindam. Tuno
nec vcibum usque in prassentem horam locutussuni demum sic eum, cam super hoo nihil proficercnt,
de quo poenitentiam agere debui&sem ita tamen ad : reliquerunt.
Dominum meum pergo, tanquam necdum divinse Cujus Ammonii fertur tale miraoulum. Cum quae-
servitutiscultum attigerim. Asserebantautem nobis
g dam delectatio earnalis sine ulla corpusculum ejus
refcrentes, et testimoniis confirmantes suis Paulus intermissione vcxaret, candenli ferro propria mem-
et Aiiimonius servi Christi, quianunquam cuniali- bra laniabat, utex omni parte plenus essel semper
quid interrogutus fuisset vel de spirilualibus vel de ulceribus. Ksca vero ejusfuit hujusmodi. Ajuven-
responsum sciscitantibus
saecularibus scriptis, cito tutesuausque ad obitumcrudis est usus cibi8,inter
dedit:sed semper necdum. se quod responderet in- duai ctium prieter panem.Vetus autem Novumque
venissedicebat. Saepeautem et cum mensium spatia Testaraentum memoriter retinens, etiam libros elo-
fluxissent, nec sic quidem responsum quferentibus queiitissimorum virorum Didymi, Pierii, atque Ste-
dabat, adhucse nonasscrenspervenissead noliliam phani [Pa/(ac/.,AthanasiietBasilii]usqueadsexcen-
veritatis.Taradiligenlesautemcautasquesecundum ta millia versuum legendo transivit. Hac autem de
Deum sententiasproferebat, ut^easomnes tanquam eo testiflcantur etiam Patres sanctissimi in erenio
ab ipso Deo prolatas susciperent. Hanc enim Anto- commancntes. IIujus etiam prophetica virtus mul-
nium quoque illum magnum in suis sermonibus tis innotuit. Inler fratres vero qui secreta eremi di-
perhibent habuisse virtutem. ligebant, nullus illo in oflicio consolationis supe-
Factum etiam hujusmodi ipsius Pambo inter alia rior. De hoc sententiain beatus Evagrius spiritua-
quod cum Pior monjchus
fertur (Pallad., cap. 11),
Hs ^-^^ et virtutediscretionisprKcipuus, proferebat,
venisset ad eum proprium panem ferens, etobhoc ^ ^-^^^^^
nuUum se vidisse hominem qui sic super
supera-
ab reprehensus fuisset, interrogntus ut diceret
illo
verit corporeas passiones. [CauLe lege.)
cur hoc fecisset, respondit dicens: Ne hospes ab
hospite gravaretur quem ille tantum tacendo re-
(Hic idem sanclissiraus cum a Ruffino (-4) tempo-
;

ris illius praefecto prstorii multiplici supplicatione

prehensum diraisit continuo. Posl aliquantum vero
rogatus fuisset, ut magno illo Ammonio Gonstanti-
temporis ad Pior, Pambo memoratus acce.dens,
nopolim ob necessarias eremi actiones adveniente,
perfusum aqua panem, ut ab his edebatur, exhi-
ipse quoque dignaretur venire, vehementer id pre-
buit. Qui interrogatus cur hoc fecisset, respondit:
cantibussanctisdiversarumprovinciarumepisoopis,
Idcirco aquara addidi, ne tibi onerosus existerem.
aiiisque quampluribus eremitis (qui ad dedicatio-
Praefatus autem Ammonius discipulus ipsius '

{Pallad., cap. 12), aliique tres fratres, et sorores

nem basilicae, quam ipse condiderat, convenerant),
duae, summo Dei cultu et amore flagrantes, cum ad memoratum Huflinum propriis manibus suscepit
sacro lonte mundatum, Quem sua; conversationia
deserta pervenissent loca, separatas sibimet man-
siones fecerunt, ita ut grandi a semetipsis spatio
merito plurimum veneratus est, saucto Ammonio
cupiens in oranibus obedire qui paulo post dor-
:
separarentur. Hunc ergo Ammonium, quia supra
mivit in Doraino, sepultusque est in basilica, quae
modurnlectioniScriptnrarum vacabat, civitas qua;- D
appellatur Ruffiiiiana in cujus sepulcro curari fe-
dam episcopum sihilieripostulavit: cujuscivescum ;

^
hoc a benedicto Timotheo quodam petissent, et ille runturcuncti diversis febribus laborantes.]
Adducite eum ad me, etfaciam utvultis;
dixissot : In montc Nitriae. de quo supra diximus (Pallad.
cum magna multitudine ad eum, quo tacilius abs- cap. 13): quidam vir fuit mirabilis, nomineBenja-
trahereiur, ingrossi sunt, captumque se ille perspi- min, per octoginta annos in abstinentiaevirtutibus
ciens, rogare coepit eos, et per sacramentafirmare, summam donorum spiritualiura gratiam consccutus
acquiescere se omnino non posse ut vel exiret de qui sive manus cuiquam imposuisset, sive olei be-
solitudine quara tenebat. Gumque videret non con- nedictionem dedisset, ab omni languoris molestia
cedi sibi ut faceret quod petebat, ferro aurem sini- solvebatur. Hic ergo qui talibus divinae gratiae mu-
1
stram radicitus (cunctis videntibus)spcuit; haecdi- neribus praemincbat, ante octo menses dormitionis
cens Vel nuno probabitur vobis impleri non posse
:
suffl aquoso languore pervasus, in tantum mise-
' Ric Aramonius fuit Orisenista. * n»c inclusa desunt Palladio.
263 APPENDIX AD VITA8 PATBUM. 264

randa pinguedine suae carnis intumuit, ut nostris A mortuo.diviserunt interse substantiara ejusquaein
teniporibus seoundus Job puiaretur. mobilibus tantum erat : in auro quidem quinque
Assuraens ilaque nos Diosoorus episcopus, qui millia solidos, in mancipiis vero vestibus quid
tunc presbyter Nitria; fuit, me et beatum Evacrium quid invenire poluerunt. Isti igilur uno aniraocon-
hoc modo est allocutus : Venite, et videtet>48 no- munique consilio inter se tractare cffiperunt, dicen-

vum Job, in tanto tumore corporis atque insanab'li tes invicem sibi : Quam,
frater, eligimus viam vila)

passione singularem patientiam possidentem. Eun- si mercationem quapater noster vixit arripimus,
in

tes igitur vidimus hominem tanto corporis tumore etiam ipsi labores nostros aliis relinquemus, noa-
distentum, ut minorem nianus ejus digitum, utra- que fortasse eunles in pericula, prajcipites vel ma-
rumquemanuum nostrarumconjunctidigiti minime rini (utassolet)tluclus, vel latronum telaconsument.
complecti valerent. Cumque non possemus dura Sequaraur igitur, frater, solitudinem magis vilam-
passionisejus diu respicere, oeulos nostrosabco de- que monachorum, ut et paternam hereditatem lu-
fleximus. Tunc ille beatus Benjamin ait nobis : cremur, et animas nostras nulla rerum malarum
Orate fllii, ut homo meus interior isto languore sit contagione perdamus. Quod propositum cum utris-
liber hoc namque corpus nec sua me sanitate su-
• que placuisset, in electione solilaricE vitae diversum
blimemreddidit,necdoloredejectum.Peroctoitaque g singuli tenuerunt iter.
menses illos facta est ei sella latissima, in qua in- Divisisigiturquaspariterreliquerantrebus unum
cessanter sederet, jam non valens in iectulo re- quidem habuerunt uterquepropositum ul placerent
quiescere propter reliquas corporis necessitates. Deo, sed non in unainslitutione vivendo ambo pla-
Qui tamen in hujusmod; sui corporis passione cuerunl. Alterenimexipsisomnibussuis rebus 'per
constitutus, alios Dei gratia sanare consuevenit oninia monasteriA, et ecclesias, et carceres divisis
quolibet languore vexatos. artem sibi reporit quamdam, ex qua quotidiani ci-
Necessarium igitur existimavi referre hujus san- bum panis acquirens, et quam elegerat vits etora-
ctissimi passionem, ut non admiremur quoties vi- tioni vacabat ; alter autem nulli ex substantia pro-

ris justissimis qu«dam corporales necessitates con- pria quidquain dedit, sed monasterium sibi fecit,

tingunt. Defuncto autera viro fnrtissimo, posles ja- ubi paucissecum fratribus collocatis, omnes adve-
nuarum (nec enim aliter tanti tumoris corpus ejici nas, omnes senes, omnes pauperes, omnes susci-
potuisset) sublati sunt. piebat infirmos, et per Dominici ac Sabbati dierii

GAPUT III.
mensas indigentibus exhibebat,
ternas et quaternas

Fita abbatis Appollcnii corjnomenlo Exncgoiialoribus,

hisque universam suam substanliam modis quoad
el djwnnH alionim fi-atnnn conversonm. p vixit expendit. Quo utroqnp dei'uncto, boati ambo,
Apolloniusquidamnomine(Pa//(i(/. ,(«/->. 14), unus diversisopinionibus probabilisvilneconsuramatione
ex negoliatoribus renuntians ssculo, montemque celebrantur. Et iste quidem aliis, ille vero aliis
Nitriae habitans, cum jacn nequeartem discereprs- semper placebat.
vaieret senio praepeditus ;etatis, neque abstinenliam Ex quorum laudibus orta inler fratres conten-
spirilualiScriptura mandatam exercere, hujusmodi tione, quod uterque viderelur fuisse perfectus, ad
continentiamsibiinstituissecognoscitur.Expropriis sanctum Pambo, utab eoverura cognoscerent. per-
pecuniis atque laboribus,oranem remodiorum spe- gunt. Quem cum judicem elegisse sedicerent, pete-
ciem atque cellaria in Alexandria comparans civi- rentque ut quis e duobus fecisset melius edoceret,
tate. cunctis fratribus languentibus necessaria e\- utrumqueilleapud Deura perfectum esse respondit.
liibebat. Videres autem eum a principio diei nonam Nara alter quidemex ipsis Abrahae,altcr Eliae mori-
usque horam universa tam virorurn quara feuiina- busvivit.Cumquenonsedatointrasecertaminedice-
rum monasteria peragrantem, et per singulasgro- rent, deprecantes, quemadraodum parespossuntvi-
tosostiavisitantem,portantemquesecumuvampas- deri, et non magis prspcedat illequi evangelica prae-

sam, maloKranata, ova, siligines, quae maxime ne- ceptacomplevil, quicunetavendidit,pauperibusdo-

cessaria videntur infirmis. Ad talem vitam, cui so- navit, quique per omneshoras, omnes dies omnes-
lumaptus erat, suam hicfamulusChrisliinslituerat D que noctes, Dominicara crucem portans, perpetua
senectaiu ;
qui tamen ante obitum suum cum ah- Salvatorem oratione coraitatur ?Curaque alii diversa
quem sui sirailem reperisset, ei omncm ministerii cx parto contenderent dicerenlque, Quia iste, quem
hujus supelleclilem tradidit, comprccatusque est nosampliusprasdicamuSjtantumcircaegentessuum
eum, ut hujusmodi curam fratribus exhiberet. Cum oslendit affectum, ut aggeribus publicis assideret,
enira quinque millia raonachorum in supradiclo tribulantesundecunque colligeret, et non suaetan-
monte consislant, necessaria vel maxime talissol- tumraodo consuleret anima;, sed multas atque raul-
licitudo est et Cdnsolatio, sine qua in desertis illis toruracurandoinfirmitates,ac necessariaprffibendo
non vivilur locis. salvaret. Ita beatus Parabo adutrosque respondit:
Alii etiam duo quidara fralres fuerunt ', quorura Idem iterum vobis loquor, pares ambo sunt apud
pater omendis vel mutandis mercibus studens, us- Dominum, et utrisque me satisfacturum puto. Hic
que ad llisnaniara scmper negotiandopergebat. Quo enim si tam perfectus raonachus non fuisset, dignus
'
Palladius, c. 15, 10, vocat P(vesium et Isaiam, atque ila hic Ms, etiara habet
265 HERACLIDIS PARADISUS. 266

profecto non essot uteum bonitati illiuscompara- A serat, quando raro adhuc aliquise ad seoreta soli-
rem; ille vero reficiens egenos atque peregrinos, tudinum conferebant.
aliquod cx ipsa coramunione solatium sentiebat. Uoc auteraabillismagnumcontinentiaebonum de
Nam et silaboresipsiusesso magni oneris videban- memoralo agnoscebam viro.quod tantajincellasua
lur.atlamen habebatetrequiemaliquamcumlabore. palientiffi fuit,ut in propositosuonunquamomnino

Exspcctate autem,ait, ut super hoe (Deorevelante) titubaverit,ex quo primumirrisusatquetentatus vi-

cognoscam quod cum veneritis ad rae, deinceps
;
debatur a da;mone,qui omnes et illuditetfallit.cu-
audietis. Post paucos itaque diescum eum rursus jusfraudeexpriore,acediam perpessus,colladicitur
rogarent, beatus illo ita respondit, dicens: Anto recessisse,aliamque vicinam vico cuidam fabricare
Deum vobisloquor,ulrosquain paradisosimul starc cojpisse. At ubi perfecit alteram mansionem, et
conspexi. in ea coepit habitare, post tres vel quatuor raenses

CAPUT IV. per noctem ad eum dsemonaccessitinspeciom mi-

lilis, imaginemque carnificis figuratus, qui pannis
Vita Macariimonachi homicidx.
obsitus,sordere deformiter, sonumqueflagrisfacere
.luvcnis quidam, qui Macariusdicebatur {Pallal.,
videbatur. Ad quem beatus Nathanael haec dixit:
cap. 17), annorum decemetocto.dum cumaequKvis
Q Quisnara,inquit,tu es,qui talia in hospitio meo fa-
suis pecora pascens juxta lacum (cui Mariae nomen
cere conaris? IUe respondit Ego sum qui te : ex
est) ludit.homicidium fccit invitus; nuliiquo quid-
priore cella fugavi,quique nunc veni,utexhac quo-
quam dicens^addeserta perrexil,in tantumhu^nano
quemensionete pellara.Quo audito,ille ubi illusum
atque divioo territua matu, ul araens factus por
se vidit a daimone, reversus eststatim ad habilacu-
949solitu-
tricnniura videretur,dura sine tecto in
lum prius, ac triginta et septem annos in eadem
dine permaneret. Est enim terra ipsa sempersine
mansione complevit,ne ipsum quidem limenegre-
pUiviis.Norunt hoc qnod loquor cuncti,qui et Scii-
diens,contendendoeumda;mone quemsuperare cu-
pturarum lectione, elexperientiareruraperitisunt.
piebat.Qui quidem tantiseum machinationibus ira-
Ipse beatissimus, qucm dico, in deserto sibi cellu-
pugnandovexabatjUt quocunque niodo cellam suam
lara fecit. In qua quinque alios annos £ela-
viginti
cogerctur exire, quantas singulatira referre non
tis divinam gratiam meruit, ut
suse vivens, talem
possura.
exfultans solilaria vita, illuderet dcetrionos atque
Inter quEe immundus illespiritushooquoque ag-
despiceret.
gredilur, ut eum a propositi sui lege dcflecterijt.
Hicmihi, apud quem multura temporisfeci,intcr-
Captalo namque adventu quorumdam scptemsan-
rogantiquaaaaimusipsiusdefactohomicidiieogita
C '=l°™™ episcoporura,qui adrequirendum eum sive
tiones haberet? usque adeosetristem nonessedice-
providentia Dei, seu daemonis tentatione venerunt,
bat, ut ex ipso homicidio quodignarus admiserat,
cum episcopos ipsos orationem factam egredien-
Deo gratias actitaret. Inde enim aiebat ocoasionera
tcs, no uno quidem passu proscqueretur.dicunt ad
sibi salutis allatara: dicebat autcra, Seripturarum
eumdi:!coni episcoporunr.Superbara rem admodum
testiraonia proferens.quodnunquammagnusillefa-
faois,abba,quod nondeducissanotosepiscopos.Qui-
raulusDeiMoysesdivinitatismeruissetintuit'jm,ne-
bus hoc ille responsum dedit:Egoetdom;nos meos
que tantum assecutusdonumDeifuisset ulmysteria
episcopos veneror, et omnem clernm debita hono-
coelestiaac sancta conscriberetjnisiPharaonisregis
rificentiaprosequor,cunctorumquehominummecx-
raetu propter homicidium quod in yEgypto admise-
rat, ad Sina montis daserta fugisset (Exod. n).
tremum esse non dubito; sed et hiset universo s;b-
culo mortuus sura: occultum autem propositum et
Hsec autem egodico,nonul ad homicidium quem-
mei cordis arcanum Deus novit.propter quod san-
quam videar incitare, sed utostendatn magis,quod
ctos non prosequor viros.Deceptus igiturdaemonao
ex raalis rebus i:iterdiim,si ineas iocidamusinviii,
occulta Deiprovidentia ad virtuiis i;loriam perveni-
lapsus dc spe praesentisingenii.aliara contraipsura
ante novem menses obitus ejusartem machinatur.
mus; alia enim genora virtutiun necessitali ascri-
bimus, alia voluntati. j) Fit subito parvulus puer veUili annorum decem,
minans asinum, panes in cista ferentem: qui cum
CAPUT V.
ad cellam ipaius multasatisnocte venisset,asinum
Vila beali abbatis Nathanaelis. interram ruisse simulavit.et claraantem parvulum
Fuit alterquidara de antiquis viris nobilissimus Abba, inquit, Natbanael, miserere mei, et
finxit.
agonista, nomine Nathanael [Pallad.,cap. 18),quem manum mihi porrige. Audita ille ista quasi pueri
ego suporslitem quidemviderenonpolui;quieverat parvuli voce, intrao3tium,cujusparlemrecUiserat,
enim ante quindecim annos adventus mei: ab illis stat dicens ei : Quis es tu ? vel quid a raecupis
tamen qui una cum iiisoper multum tnmpus vixe- fieri? Puer sum, inquit, monachi,eidera pa-
illius
rantrnonachisvirlutem ipsius viridiligontiusrequi- ncs porto,quia ipse fratertuusagapen facturus est.
sivi.Oitend jrunt aulem mihi etcellam ipsius,in qua Crastino autem illucesccnte Sabbati die,necessaria
manere consuever;it,in qua taraen postipsum nullus est ha;coblatio spiritualis.Quacso igiturnedespicias
habitavit, eoquod viciniamipsiuslocihominesinco- jacentem,ac ferarum morsibus tradas; raulta; enim
lebant. Tunc enirn celiamsuamillebealusconslru- belUia,' illa esse per deserta noscuntur.

Patrol. LXXIV. 9
 267 APPENDIX AD VITAS PATllUM. 268

Stabat sanclus Nathanael velul seaeus, et vehe- A. tus vexat; sic namque vidi,etscio quod siacquieve-
menterineertiscogitationibusstupens,sensuquelur- ris inihi, consummaberis in boc quem adeplus es
bato secum ista versabal:Necessc eslmeaut misc-
loco, et gloiiaberis,et flagellum non appropinqua-
ricordiam.quod est maximunti in prajceptisdivinis, bil tabernaculo tuo (Psal. xc); sin vcro me audire
non facere, aut a proposito deviare.Ad postremum nolueris, Giezi tibi finis adveniet, cujus et morbo
autemralionabiliconrirmatusingenio,satisesseme- laboras (/F Rcg. v).

lius judicavit, si et diabolus erubesceret,et tantum Evenit igilur ut post obitum beati viri,tam salu-
ei ac tot annorum meritum non periret. Oratione bria ejus dicta contemneret post quindecim vcl vi-
igituradDeumfacta,responditei,quiqua9iparvulus ginli annos : unde eum ita totum ille exsecrabilis
loquebatur: Audi, inlans, credo in ipso cui servio, raorbus invasit (eo quod in pauperes fratres, more
qui dominatur omni spiritui, quia si necessarium crimen admiserat),ut non possetincolu-
Juda;,furti
habes alicujus auxilium,ipse praestabit,nectibi aut mis vel una pars ejus corporis inveniri, ne in tali
feras aut quempiam alium nooere patietur.Si autem quidemspatioquou unus alicujusdigitusoccuparet.
qusdam res ista tentatio est, jam nunc Dominus Est ergo et hoc ex iis quae sanctus Macarius longe
meus aspiciat, et suam faciens voluntatem,non mo ante prsedixerat.
ex ea laedi concedat ulterius. Tunc clauso ostio,se g De cibo autem ejusetpotureferresuperfJuumpu-
recepit.Confususauteradajmon et victus,resolutus to,pra;serlimcumetiamanegligenlioribusmonachis
est ia turbinem venti,et in sues agrestes [i»/i.,ona- videarnus ista servari, ne aut deliciosis aut saecula-
gros], discursibus acstrepitulascivientes.Hcecbeati ribus pares esso dicantur,maxime in illis locis.ubi
Nathanael vita fuit perpelua, hic flnis,ha;c palma. vix necessaria ipsis alimenta sufflciunt, et ubi sunt

CAPUT VI. tantorum quaj imitari student exempla sanctoruin.

Vita duorum mngmrum Macariorum, unius jEgyptii, De aliis igitur meritis ipsius loquar.Sine intormis-
alterius Alexandrini , necnon el Marci monachi. sionesemperinquadamessetranslationeanimas pu- '

labatur imo magis plurimum vitassuaetempuscum

Ula autem qus de prffidicabilibus ac beatis refe-
runtur viris duobus Macariis (Pa//ad.,c.l9, 20), ut
iDnumeraatqueinndelibusinoradibiliadubitorefer-
mendaois nomen in-
re vel scribere,ne forte etiam
curram.Quod autem apud Deum pereantomnes qui
loquuntur mendacium,sententiasancti Spiritus de-
claravit [Psal. v). Me itaque. lidelissime virorum cupiditatis pervenire,eo quod illa pudicitiae dedita,
Deo agere,et coBleslibus amplius quamterrenis ne-
gotiisinteresse; in quoetdivina queedam niiracula
fuisse memorantur.
Nam ^Egyptius quidam cuni amore vesanoaliena;
uxoris arderet,nec possctad eirectuni tamscelestaB
I

Lause, Domini non raentiente, tu quoque r virginilatis suae conjugemnimisamaret,maleficum

gratia
950 sanctorum triumphisincredulusnon existas. precatus est,ut aut se amari ab ea faceret,autquo-
Ex his duobus Macariis unus quidem genere cunque illammodoamaritopropriorepudiari.Male-
yEgyptius.alter vero junioris tempus «tatisvincens ficusautem multismuneribusiliectus,solitopropriae
virtutibus, Alexandrinus negotiator erat [Ms.nddil: artis ingeniojfecitillamequam videri,non feminam.
quipomavellegumina,nucesquevendebat].Priusta- Quam ubi talemvirejus,domum regressus,aspexit,
men de illo ^Egyptioloquar qui vixitnonaginta om- tam monstruosa novitate turbatus (quod jacerein
nes simul unnos:ex quibussexagintaindescrtisin:- lectulo suo equam videret), ingemisccbat ac flebat,

plevit locis,ad qua; juvenis fueral ingressus trigesi- eo quod ipsum alloquens animal nullum loquentis
mo aetatis sua; anno; tantoque abslinentia; mona- poterataudire responsum. llogabat igiturpresbyte-
chilis intra decem annos vixit certamine, ut jam rosipsiusvici,duxitqueeos domum,etquidilla pate-
tunc discretionis sapientia praemunitus,senis puer quidem causam tantae cala-
retur ostendit.Etne tunc
nomen acciperel, eoquod velocius ad matura con- tamen jam per triduum,neo
mitatis agnoscit.Quae
scendit certamina. Ubi enim primum cssequadra- ut equa feno,neo pane uthomines utebatur,utrius-
genarius ca3pit,et contra spiritus aerios,ct in cura- que esca3 alimoniis destituta. Ad postremum ut
lionibus hominum,et denuntiationibus futurorum _ magnilicaretur gloria Dei, et utsancti illiusMacarii
divinam gratiam meruit.postremo etiani sacerdotis virtus innotesceret cunctis a8tantibus,subito in cor
(utdignuserat)noraenaccepit.Discipuloshicsecum mariti ejus ascendit, ut cum ea loca deserta pene-
habebat duos,in desertis interioribusqu» Soylhim traret. Illigatam igitur eam ita ut jumenta viuciri
vocantur: quorum unus minister ipsius erat,nec ab solent.ad desertadeduxil;cumquejam sancti Maca-
ejus latere recedebat.propter eosquicausaouratio- rii cellula; appropinquaret,juxta quam monachista-
nisfrequentareconsueverant;alterautemseparatim bant,objurgare coeperunt niemoratum virum ejus,
in propria cella manebat. Post aliquantum autem cur cum equa monasterium venire voluisset. Ad
temporis dum prffividentibusfuturaoculisintuetur, quos ait ille : Veni huc ut possim misericordiam
aitJoanninomineministrosuo(quipostmodumetiam sancti orationibus promereri.lllisque interroganti-
ad presbyteratum, loco ejusdem sancti Macarii me- bus quid mali haberet: Uxor, inquit, mea est hwc,

ruit pervenire): Audi, inquit,me,oJoannnes frator, sed in equam videtur esse conversa : habet autem
et suadenti mihi id quud tibi proderit acquiesce. hodio tertiamdiemexquonullumpenituscilium su-
Tentarisenim,et tecupiditatisatque avarili» spiri- mit. Quod cum supradictifratres oranti sanctoMa-
269 HERACLIDIS PARADISUS. 27o
cario(cuijam 6t hooipsura Deus notum fecerat) re- A gratiam Dei curatum,et ad pristinam sanitatem re-
tulisseut.ct pro eadein instanter oraret,liaeo frulri- ductum,propria3 reddidit matri. Hoc quoque mira-
bus dixit : Vos, inquit, equi estis, qui eorura lia- culum persanctum famulumsuum Deus fecit,quem
betis oculos;illa enim mulier est, neo transfigurata virum egu in corpore videre non potui ; ante annum
in aliam naturam videtur,nisi eorum oculis quiprse- enira quam ad illas solitudines introirem,ille tantus
stigii vanitate falluntur. Confestimque benedictam decertator quievit in Domino.
capiti ipsius nudas infundens aquam (oratione com-
Illum autera Macarium qui Alexandriae presbyter
pleta) subito videri eam omnibus feminam fecit,
fuit, vidiir. his locis quaj CelliE nominantur, in qui-
jussitque earu relici, et gratias agentem Deo cuni bus Gellis ego per annos novem mansi ; in quibus
conjugesuo remeare praecepit,hfficdicens:Nuni|uam triennii tempus cum eo vixi,et illa quidem miracula
oranino acommunione sanctorum mysleriorum se-
sub oculis meis fecit, alia vero ex ore ipsius didici
paretur,nunquamque ab ecclesiae oratione discedat. cEtera autem aliorum relatione cognovi.
Hoc enim idcirco perpessa est,quia per septimanas Habebat itaque hoc in proposito vitffi suae, ut si
quinque mysteria divina non attigit. quidmagnum a quibuscunquesanctis inabstinentia
Aliud iterum ipsiusfactum proloquar.Periongum fieri didicisset, hoc ferventer impleret. Cognitoigi-
temporisspatium,ouniculumqueradamsubobscuro g t^r a quibusdamquodTebennensiotcenihilcocti cibi
terrffi profundo acellasua du,\it,per dimidii spatium per quadragesimam totam edere dicerentur staluit
stadii usque ad soli alterius summitatem ubi spe- intra semetipsum, utperseptem annos nihil quod
:

luncam sibi proprio sudoreperfecit,ut quoties ferre coctum fuissetigne,gustaret,sed crudo lantum oleie
non potsrat molestiam Irequenlantium.relictacella contentusesset;ita utsi forte unquam legurainisali-
suaperoccultum iter se ad speluncae latebras con- quid reperisset,neque inde gustaret. Hoc ergo cum
ferret, itaque a nullo unquam se voluiaset videri. ampliusquam volebat imitandofecisset,de reliquo,
Referebatergo nobis quidam destudiosis ipsiusali- lanquam nihil essetgrave, contempsit.
quando discipulis,quod quotiesdemansiunculasua De alio iterurn qui unarn tantum panis libram co-
ire ad spelimcam solobat,viginti et quatuor cundo mederet, audivit iac eximius monachorum .cupiens-
orationes, et totidem redeundo faciebat. que eum imitari, confractum atque in partes reda-
Ue hoc ipso fama vulgayil,quod et mortuum sus- ctum modicas buccellatum (5) in lagenas misit, et
citarit, dum quemdam
hasreticum vult docere, qui statuittantumexeoedere,quanturapossetmanu3ip-
resurrectionem corporum negabat futuram. Quae sius una proterre; etita raihi Iffitusipse postea refe-
fama in desertis illis locis, siout est vera, per- rebat,hoc dicens:PlurBS quidem particulas buccel-
mansit. |ati intra lagenam comprehendebam, totum tamen
Ad hunc aliquandolilium juvenem daemonelabo-
G quidquidintrinsecustenerepotuissem,forasproferrc
ranlem, Limentans mater exhibuit, eumque duo in non poleraui propter angustias oris exigui.Publica-
singulis lateribusvinctum tenebant viri.Cujus d;e- nus etenim meus, ut omnino non ederem non sine-
monis hancoperam esse dicebant Posteaquam ia- ; bat. Per triennium ergo sub ac observatione visit,
felicemhuminem, trium modiorum panes edere, el quatiiorantquinque tantumunoias panisassumens-
unius amphorai lagenam [iVi., vel cilicensis lagenae et tantumdem. bibens aquae, unumque expendens
aquam]biberecoegisset,ructando universa quse de- sextarium olei, quod per totum illi annura suffi-
voraverat,inaerem quemdam furaumqueconvertere ciebat.
consueverat,atque omniavel comestavel potata
ita Aliam rursus propositi ipsius agnosce viriutem.
quasi quodam ignis ardore solebat absumere. Est Hic virorum fortissimus somnum aliquando vincere
autem et legio daemonum,quaB flamuiea nominatur quod per viginti dies
statuit; et hoc ipse dicebat,
Sicuteniminterhomines,ita et inter illos multa esj, necsemelquidera subtectumaliquod fuissetingres-
distintia, non naturalis substantii-e^SSl sed diver- sus, ut sic vinceret somnum, diurni quidem aestus

StB ao dissons voluntatis.Iste igiturjuvcnis,cum ej ardoribusflagrans,nocturno autem frigoretremens,

tamenormescibos mater propria pararenon posset, et (luemadmodum ipse referebat, ipse velocius ad
edebat frequenter egestionem sui corporis ac bibe- D tectum rediisset, somnumque cepisset, usque adeo
bat.Ob quod flens mater infelix de intolerabili ca- 8ibiari.isse jamcerebrumintelligebat, ut sinesensu
lamitate filii sui,sanctum illum, ul raiserabilem ju- liropemodum putarctur.Vici ergo,inquit, quantum
venem curaret,orabat.Cumque continuasapud eum adme pertinet somnura;naturaevero,quem esigebat
preces plurimasque orante super illum
fudisset, usum debitum, cessi.
Deumque precante viro sanctis?imo,post unum ve' Hicquodam die dum in cella sua matutinus sede-
alterum diem ccepit tanti mali medicma procedere ret, culiceui sensit a quo vulneratus in pede, do-
:

Ait autem matri ipsius:Quantum vis ut oomedat fi^ lensqueeura manu

suaperemit,quiet moriens,plu-
lius tuus? At illa, Decem inquit, panes. Quam ex rimura cruoris elfudit. Reprehendensigitur factura
hoc sanctus ille reprehendens Quid, inquit, locuta
: suum, ineoquod injuriarapropriamvindicassel,ita
es? Septem itaque diebus jejunans et orans pro eo, condemnare se voluit, ut in pratis eorumlocorum
Ires eum libras panis jussit accipere, ita tamen u^ quibus Soythiae nomen est.qui in solitudinibus ex-
opus propriis faceret manibus.Quem hocraodo per iremisjacent, nudus per sex raenses sederet, ubi-
271 APPENDIX AD VITAS PATRUM.
culices,crabronibu3 simiies.nprorum quoqueperfo- A sum a?neum cadumreperisse dicebat ciroa puteum
rant cutem.Ergo illio exuloeratus est totus, quibua- cum catena fcrrea longa jam temporis vetustate
da n tuberibus per omnitiejus membraturgentibus, consumptum.malaetiamgranataintrinsccusvacua,
ut unus crederelurexillisesse,qui elephanliosi vo- ac niniio solis ardoro siccata. Sic itac|ue inde disco-

cantur. Post sex aulem mensesregressus ad cellam dens.perviginti totos ad cftllulam suam revertitur

suam, sola (quodipseesset Macarius) ejusvocepa- diea.Cui cum aqua quam portaverat oum panibua
tofactum est. deesse ccepisset, grandi molestia penurioe labora-
ct
ret, ac pene deficere, apparuit ei quaedam (ut ipse
idem desideravit aliquando (sicutsolebat re-
llic
Mambrcs referebat)puella,puro linteo cooperta.ferens ampul
ferre) hortum, in quo cssent Jannes et
lam aqua;uno a se stadio separata.Quara
stillantis,
malefici sepulti,videre,qui subPharaoneplurimum
per trinuuni ambulans supradictum vas sibi osten-
potuissememorantur.Quilongointeinporeetgrandi
dentem videbat, et velut stantem vicinius,ac sein-
potentia sua? artis quadratis lapidibus supradictum
vitantem,ita ut putaret quidem assequieam posse,
opus exstruxerant,in quo superposita fuoral memo-
ncc tamen valeret. Igitur spe bibendi, laborera se
riaprredictorura, ubi elaurura reconderant, ct va-
triumdierum paiienter sustinuisse dicebat. Multi-
riisarbusculis looum repleverant puteum quoque
;

videretur bumore idem n tu:lo autem bubalorumgrandis apparuit (sunt au-

fecerant,eo quod sine aliquo
li-m illic plurimi hujusmodi greges)inter quos una
loousesse. Hkc antera omniaidcirco fooisse dioun-
dobubalis cum pullosuo aslitit subito, ut et ipse
tur,quod sepost obiLum in eodcm looo tanquara in
rcferebal, cui lac ex uberefluebat in terram.Subjeci
paradiso crederent esso mansuros. Ignorans itaque
mo ergo,inquit,et labia ferinisuberibus inos meura
famulus Ciirisli Macarius qusnam ad memoratum
expressurusapposui,quousque ad satietatem refco-
locum deduoeretvia,8estimatione quadam animi so-
tus sum idque sibi sulfecisse dioebat,usque dura
;

las cceli stellas(quod in mari nautis solet fieri)dura

ad cellam perveniret .Quem ipsa etiam bestia sub-
per deserta ambulat,sequebalur. Fascem vero cala-
secuta, ubera eidem sua prfebebat, nequeproprium
morum portaverat secum, ul per millenos passua fetum sancti illius contemplatione suscipiens.
singulos figeret, quo facilius posset agnoscens sua
signa remeare.Per novem igitur dies itinere confe-
Alio ruisus terapore dum ad requiem monacho-
appropinquavit locis cui ferocissimus
cto,praefatis :
rum puteum facit,inter virgulta vel frutices aspidis
dente percussus et,cujus raorsum necesse estcon-
daemon.qui semperadversumChristi athletas dimi-
tinuoraors sequatur.Correptamigitur eam,e.t utra-
care consuevit, collectosomnes ex propriislocisea-
que manu ab ore distentam, scidit mediam, dicens
lamos a mille passibus prfeJictfe memoria? quie-
Bcenti, subito ad caput posuit.CumquesanctusMa-
ei Cum le non miserit Deus meus, cur ausa es
:

q
huc venire?
carius surrexisset a somno, agnovit oos quoa alibi
reliquerat calamos. Credo autem quod et hoc per-
Habebat autem diversasin desertisloois cellulas,
examinationem memorati viri con- in quhusvirtutumoperabatur insignia unaminin-
mittenteDeoad :

ne spem aliquam haberet in calamis, sed

tigerit,
teriore solitudiiie, cui nomen ea Soythi; aliam in
Lybia.ubiCellae vocantur[Ms.,aliam in Libya,aliam
magis in Deigratia, quiin columna nubis per qua-
in Cellis];aliam in munte Mitria?,ex quibus qua;dam
draginta annos itor populo Israel in dcserto monstra-
Dicebatautem.de supradioto hortosepluaginta sine fenestris ernnt.ubi per totam quadragesimam
vit.
sedere in lenebris hic beatissimus dicebatur. Alia
dcemones adadventumipsiusprosiluisseclamantes,
etcirca oculos ejus ac vullura corvorum more vo-
cella anguslior erat, in qua pedes suos extendere
lantes, dicentesquc: Quid vis,Macari?quid vis ten- non valeret. Alia latior. ad quam venientes ad se

tator monachePquid ad loca nostra venisti,in qui-

suscipere consueverat. Tantas autem hic homiaum
busmanerenoopoteris?numquidetnosaliquosrao- da?moniislaborantiumourabatcatervas,ut nuraerus
nachorumtentavimus?Habesereraurapropriamcum esse non posset, nobis etiam illic degentibus.

tui similibus;unde nostros qiioque propinquos ex- Ue Thessalonica ad eum nobilis ac dives virgo
pellere festinas, nihil nobis tecum conimune est. perduota est, qua; jam por mullos annos paralysi

Quid nostras regiones ingneileris ? si habilator es laborabat.QucB oum ei fuisset oblata,atquo antecel-
eremi, tua tibi solitudo sufliciat; nobis huno locum lam beati viri projecta,motus in eara misericordia,
suitradideruntincoloreconditores.Quihanoposses- perviginli dies propriis manibus oleo sanclo perun-

sionem quoeris irrumpere,inquam nullus unquam gons,ac Domino pro ea preoes fundens,incDlumein
horainura,postquam nol)isatratribu3nostris nostra suce reddidit civitali. Qua3 posloa plurima ad soli-

hicmanu sepultis est tradita,vivens ingrossus est ? tudines, cum fuisae prupriis pedibus regressa,
Cumque adhuc daemones plurima replicarent,atque transmisit.
lugerent.beatissimus ille respondit Ingrediar
: 952 Hic idem cum audisset grandem vita? conversatio.
tantum ut videam, continuoque discedam. Et ds- nem Tabennensiotas habere,veste matata ad simili-
mones;Hoc, inquiunt, nobis pertuam conscienliam tuiinem alicujus operarii,sumpto habitu sasculari.
sponde fideliter.Christi voro servus ait simplicitcr : inlra quindecim dies per deserta iter faciens,The-
Hoo faciara. Continuoque dujmones ab ejus oculis baidcm usque pervenit.Cumquo pervenisset ad mo-
rccesserunt.Ingressum se igitur,atque 'ilic suppon- nasterium memoralorum hominum,primum quidem
 273 HERACLIDIS PAKADISUS. 274

quem archimaudritam vocitant, requisivit, Pacho- A Quodam riirsus temporehocrelulit nobis,dicens:

mium quemdam nomine, probabilem peromniavi- Quodcunque genus vitae,et quoscunqucMnores absti-
rum, habcntem spiritualcm gratiatn propheticc, cui nentiffi spiritiialis desideravi, imitatus sum, atque
tamen de Macario nihil fuerat rcvblatum. Ad quem perfeci. Iterum inquit Aliquando aniraum meuoa
:

cum venisset, hrec dixit: Quajso ut me in monasle- quiEdam novae cogitationis cupidilas occupavit, ut
rio tuosuscipas; monachusenim esse deaidero.Ait vellem quinquediebus co:jtinuis5J53 sensum cordis
illimagnu3i!lePachomius:Senilibusannisgravaris, mei inseparabilera a Deo facere. Statuensque intra
et monachus essejam non potes, neque inter caete- mentem meara, ot clausis ita ostiis cella.' atque ve-
ros fralresqui hocab adolescenlia didicerunt,vivere stibuli, ut nullus hominum responsum a me posset
vales, 00 quod consuetudinem eorum laboremque accipere, cospi instare a principio septimana;, di-
non pateris cumqueabstinentistentationesnon fe-
;
cens sensui meo : Vide ne velis a coelo ad terram
rens, Isesoanimo egressus ab his fueris, maledicere descendere. Habes illic angelos atque archangelos,
eis incipiesquos nonpotueris iraitandosectari. Ni)- altissimasque virtutes, cherubim ac seraphim, pri-
luit itaque nec primo eum nec secundo die, nec per muraque omnium creatorem Deumiillic conversare,
totam suscipere septimanam. Dumque jugiter por- sperneilla quKcunque infra coelestia videntur habi-

sisteret inrogando jejunus, ad postremum, Suscipe n tacula, nec carnales cogitationes incurras. Atque in
me, inquit, abba, et si me in jejunio, vel in opere hoc.inquit, duobus diebus ac duabusnoctibus per-
inferiorem ipsis deprehenderis, statim de tuo mona- severans, usque adeo daemonem provoeasse ac ati-
sterio pelle.Quo audito,ille persuasit fratribur tit in mulasse me sensi, ut ille in flammam ignis subito
monasterio reciperetur. Eat autem illic unius nume- conversus, omnia quce habere intra videbar incen-
rus mansionis, habens etiam usque in prassentem deret:ipsamque etiam mattam (0) superquam atare
diem ad millequadringentosviros. Cum igitur fuis- consueveram, ut totum jam me arsurum esse cre-
sotingressus in eam sanctus Macarius, et post breve derem. Ac postromum lanto limore percussus, ab
tempus supervenissent quadrag^esimae dies, videret- hujusmodi proposito tertia abscessi die,cum vide-
que diversos vario more viventes, alium vespertinis rem tam jugiterindividuumDeo animum mehabere
horis solventem jejunium, alium vero postbiduum, non posse. Descendi ergo iterum ad cogitationes sae-
alios etiam postdiesquinque gustantes, alium stan- culares, ne aliquod mihi ex perpetuo divinitalisin-

tera totis noctibus, et per diem sedentem, laboran- tuitu genus arrogantia; nasceretur.

temque :illedearboribus daclylorumcorticestenens Ad hunc ipsura Macarium cum aliquando venis-

infusos ac copiosos, in uno angulostabat usque ad
quadragesim» finera etprincipium Paschffi, non pa-
Q quemdam, cujus totum caput adeo exesum etcon-
nem, non aquam gustans, non flectens genua,non in
terra jacens, sed tanlum modicacauliculorura folia
cruda Dominicodie sumens, ut manducarealiis vi-
deretur. Si quando autem ad corporalera necessita-
tera fuissetegressus,confestim remeabat, acstaiiat,
non os aperiens, non alicui quidquam loquens, sed
cum summa taciturnitate consistens, etin corde suo
sem, reperi ante foros cellae ipsius presbyterum
suraptum erat illa valetudine, qua3 carcinus (7) no-
minatur,utosetiam verticis videretur iquique illuc
ut curaretur advenerat, nec taraen usque in illum
diem a sancto Macario susceptus fuerat aut ab eo
visus. Ego itaquotunc ipsum rogans petivi ut ejus
misereretur, et saltem responsura ei daret. Ad quod
mihi illesanctus hoc dixit Nonest dignus istecu- :

tantum jugiterorans, atquc id solum operisquod in r.iri hano enira poenara ex prscepto Divinitatis ac-
;

manibus tenebat efficiens.Quemcum esse tam dura3
atque inimitabilis vit« monachi omnesconsideras-
sent, quasi quadam adversum pricipem suum sedi-
tione commoti Unde, inquiunt, nobis istum ad-
:
duxisli, qui ita vivit quasi in carne non sit humana,
ad condernnationera omniura nostrum? Audi igitur,
et auttoUe eura a nobis,aut scito omnes nos exhoc
monasterio hodie recessuros. Illeautem tali
Bationc atque virtuteejusaudita, deprecatus est Do-
minum, ut quis esset eidem revelaret. Quo
I
cepit. Si autem vis curari eum, persuade illi prius
uta sanctorum sacrificiorumimmolatione discedat,
Cumque ego dicerem :Cur, obsccro, id fieri jubes ?
Quia f&rnicationis,inquil,immunditiapollutu8 mini-
steria Dominiviolare consueverat,obquod talis sup-
plicii atrocitate cruciatur; sed sicut dixi, si nun-
quam velut sacerdos sacrificia contigerit divine,
conver- D accipere (Deo juvante)poterit medicinam. Cum ergo
illi qui hac valetudine laborabat ista dixissem, ut
statira cumsaoramentomecum paciscereturnonse ulterius

j
facto.arreptumeura manuad oratoriumsuum duxit, ad ofUcium sacerdotis accedere, tunc demum asan-
ubierat altare divinum, osculatusqueeum dicitilli : cto illo vocatus est; qui eum hisallocutusest verbis:
Veni, optime senex, tu illeMacarius es,et mihi te Credis, inquit, Deum esse, cui nihil occultum est?
celaretentabas ; ex multisannistevidero cupicbam, Rcspondit ille : Credo. Non potuisti, inquit, virtu-
audiensde temagna miracula:gratias tibi ago, quia tem Divinitatis ejus evadere ? Respondit ille : Non
colaphos infantibus nostris dedisti,ne magnum ali- potui, doraine mi. Tuno magnus
Macarius, Si ille
quid in conversalione
vila; suae facere se putarent, agnoscis, inquit, peccatum, et vis evadere istam
Revertere igiturnuncad loca unde veneras suffi- ; quam propter illud tibi Dominus intulit pcenam,
cienterenim nos omnes etora pro nobis,
aedificasti, emendare Je eliquo.Quo
i audito, ille proprium con-
His vcrbis rogalus ab omnibus, inde discessil. fessus eit cri.nen, ct dcca;tero6c nunquam pecca-
275 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 276

turum esso promisit, neque funiiturum sacerdotis A saiicta de angelus dabat, solam tamen ma-
altari
olTicio sed inler laicos jam futurum; et tunc demum num danlis videbam.
illi manum sanctus imposuit, atque in paucis die- Erat autem Marcus iste summi ingenii,qui dum
buscapillorumquoquerecuperalionecuratuSjDeum- juvenisesset, Novum ao Vetus Testanientum memo-
que glorificans, sancto etiam viro"gpatias referens, riter retinebat, admodum placidus et quietus, el
videntibus nobis ad propria remeavit. castitatis proposito singularis (/'al(., c. 21). Uno
Post haec adducitur ad eum iu mei praesenlia puer igitur die dum ego aliud quod agerem non haberem,
quidam,qui saevissimi dfenionis spiritu laborabat. in ultima ejus senectute ad eum usque perrexi, et
Cumqueunam super caput ejus posuisset manum,et juxta otium ipsius sedens quasi tiro novusque mo-
ad cor ipsius aliam, tandiu deprecatus est Deum> nachua, supra homines eum esse existimans, sicut
quandiu suspendi in aere eum faceret, qui puer in ct erat,audiroquid loqueretur, vel quid agerel desi-
morem utris totus inflatus. supra quam cestimare deravi. Fuitautem solus intrinsecus,centum circiter
quis posset intumuit,et subito aquara ex omni parte annos agens, qui et dentos quoque longa niniium
membrorum cum clamore maximo vocis efTudit. ytate perdiderat. Contra se ergo ipsum, et contra
Itaque paulatim omni illo tumore residente, ad pri- daemonem litigabat, dieens: Quid ampliusdecrepite
Btinam sui corporis sanitateni.Quem sanctus
rediit -n senex quaeris ? ecce oleum vinumque gustasti. Quid
sancto porunctum oleo,et benedicta perfusum aqua ultra cupis in extremis aetatis tua;, devorator ac
proprio reddidit patri, pra^cepitque ut per quadra- ventris cultor? hujusmodi verbis in se injuriosus
ginta dies neo carnes eum edere, nec vinum po- existens. Tum et dteuioni istadicebat: Ne adhuc ti-

tare permittoret, et sio eum perfeete reddidit sani- bi debeo aliquid quod furari praevaleas, 954 nihil
tati. aliud invenis? Jam recede a me, hominum inimi-

Hunoeumdem sanctumMacariumquodam tempo" ce.Atque hoc sibi quasi insultando dicebat Veni, :

re oogitationesvanK glorisstimulando vexabant.vo- pessime senex, quandiu tecum morabor?

lentes eum decella ipsaubi degebat abstrahere, et Referebat autem nohis Paphnutius quidam disci-
suadentes ei, atque demonstrantes quamdam veluti pulus hujus beati viri, quod aliquando bellua quoe-
operis boni speciem, ut cjus causa pergeret Romam, dam(8)exhibuitsanctoMarco catulum suumcaecum,
sanatarus videlicet eos quiillio nequissirais dsemo- vestibulumque ostii ejus capitepercussit.et ingres-
niisvexabantur. Summa enim gratia divinffi virtutis sa ad eum sedentera. foris in atrio,projecit ante pe-
hic beatissimuscontra immundos spiritus utebatur. des ipsius catulum suum '. Quem illfi lenens et ex-
Cum ergo talibus incitamentis, quibus cxpulsare spuens in oculos ejus, oravit continuoque lueem
:

euni daemon volebat, per multum terapus reluctare quam amiserat vidit, secumque tuncipsum proprio
tur, fortiterque se videret urgeri, projecit se subito G lacte nutritum mater abduxit. Sequenti autem die
suprae cellulae sua? liraen,ita ut extra cellulam suos eadem bestia sancto acbeatissimo viro pelleraovis
relinqueret pedes, ac diceret : Ducite me, o daemo- exhibuit, quam memoralus servus Christi sancto
nes, si potestis, et trahite ; ego enim pedibus meis Athanasioepiscopodereliquit;quaraquesanctaMela-
non ibo quo vultis. Si ergo hoc me n:odo port:ire nia postea a beatissimo viro Athanasio accepisse sc
poteslis.en proficiscar.sacramentis quoque adjectio- dixit. Et quid mirum si ille qui mansuescere fecit

ne confirmans,quod usque ad vesperam de eo non Danieli leones, etiam huic belluaB talem sapientiam
consurgeret loco. Unde si me, inquit.non moveritis, dedit ?

sciatis vos ulterius a me non
jacens immobilis,tandem profunda vespera propin-
quantesurrexit. Sed nocte qu«subsecuta est,rursus
ei daemones molesti esse coeperunt. Ille vero sporta
duos modios reoipientes arenis repleta, impositaque
humeris suis, in desertis locis spatiabatur. Huic
Theosebius quidam,genere Antiochenus,ocourrens,
cui etCosmetor cognomen erat,dicit ei: Abba,quid
tantum onus portas? in me potius quod devehis
Iransfer, et noli tuos humeros fatigare. Ille autem
dicebat: Vexo vexantom me otio enim fruens,iter ;
aliquod agere rae compellit. Cum autem ita onus-
tus ambulasset diutius, et oonfecisset illo pondere
suum corpuaculum, regressus in cellam est.
Hic ipse sanctus aliud miraculum retulit nobis
(erat namque presbyter). Notavi mihi, inquiens,eo
terapore quo sancta raysteria fratribus dabam.qiiod
audiendos. Diu itaque Dioebatur praeterea debeato Maroo, quod ex quo
lavacri gratiam spiritualem promeruit,nunquam ex-
spuisset in terram, sexagesimum posl baplismum
agens annum, et quadragesimum ante baptismum.
Erat autem figura eorporis hujus athletfe Christi
(oportet enim me de hoc quoque tibi signiOcare, fa-
mule Dei Lause, eo quod parvitas mea conversata
jj
cum eodiutiuseumdem cognoverit diligenter) statu-
ra brevis,non multa barbafaciem vesliebat,sed circa
labia tantura erat, parumque circaraentum aliquid
videbatur. Ex nimia enim abstinentia, et pene jugi
inodia, eliam vullus ipsius nudus prffiter caeterorura
horainum consuetudinem videbatur. Ad hunc ego
cumadmodum tristis aliquandoveoissem,dicerem-
queei:AbbaMacari,quidjubesfaciara,quoniamvariaB
cogitationesanimum meumcnnturbant,dicentesmi-
hi: Pruficiscerehinc,quianihilageretecernis; ille re-

Marco monacho nunquam dedissem, sed semperei spondit:Dic, inquit, ipsis cogitationihus tuis:Pro-
pter Christum parietes cellae istius custodio. Haeo

' Palladius, c. 20, hfflc de Macario narrat.

 277
tibi, amator et famule Dei doctissime, pauca de
multisexfactis sancti Mecariivel dictis signilicavi.
CAPUT VII.
Vila Moysei /Elhiopis, .£gyftii, monachi.
Moyseus quidam genere /Ethiops
colore corporis niger, servus alicujus curialis
erat : qucm mores dominus
ob detestandas ejus
suus a se abjecerat. Dicebatur enim ct palam la-
trocinari, et homicidia perpetrare. Necesse est au-
tem ut raalignitatem quoque ipsius dicam, quo ma-
gispossim poeaitenti» ejus monstrare virtutem.
Referebantigitur quidam quodmagister quorum-
dam latrocinantium exslitisset, cujuset hoc inter la-
trociniaejusfactum memorabatur: pasloremquem-
dam, qui in regione quadam una cum canibus suis
morabatur, nocte ei ad scelestum eunti negolium
impedimentofuisse quitantumirascebatur,uteum
;
vellet occidere. Observat ergo illum locum in quo
suas oves illeclaudebat.Cumque eidem nuntiatum
fuisset quod trans fluviumNilicum grege suoessel,
atqueintantumfluviusilleorevisset,utsuperalveum
suum mille passus
leneret,gladiumsuummordicu3
tenens, et vestesupercaputimposita,totumfluvium
natando transmisit, quousqueadoviumcubile per-
venit. Cumque eum natantem respiciens, mersus in
arenapastorlateret;tuncillearietesquatuorelectos,
atquejugulatos,etluncconnexostenens, ita rursus
natando remeavit. Reperlo autem parvo et occullo
loco, in quo nudatis pelle ovibus,carnibusquequffi
videbantur esse optima3devoratis,etreliquisvendi-
tis, ao vini commutatioue distraotis,
Italicos (10) ipsius vini solus exhausit, et sic ad ea ^
in quibus collegas suos reliqueratloca, per millia
quinquaginta revolavit. Iste igitur talis qualera lo-
quor, vis aliquando compunctus, ex alicujus ne-
cessitatispericulo ad monasterium se contulit fra-
trum.sucEquepcBnitentiae vitam sicvehementer arri-
puit,utetiamClemonem malorum consortem suorum
(li), qui a prima cum eo astate pecoaverat, ad co-
gnoscendam virtulem Christi eminus
Hoc quoque illius quondam faotum
tronesqnatuornumero,quiincellamipsiusirapetura
fecerant, quis essetqui ubidegeret, nesoientes
ille
inquirebant. Quos ille correptos pariter et ligatos,
velutisacoum ajiquem palearum impositos dorso
suo.adfratresubisimulomnesraorabanturexhibuit,
hocdicens:Quianullinocerejampossum, quiddeis-
tisjubetis.^^Tuncergo etiamii quosille detulerat, ad
pQ3Qitentiam venire cosperuut, oonfideniesDeo sua
delicta, maxime oura amarent ipsum Moyseum,qui
inter omnes dudum latrones, ut eorum prinoeps
nominabatur. GlorificantesqueDominum^ipsi quo-
que uonversi sunt propterhujus conversationem,et
faoti sunl monachi probatissirai. Rationem autem
hanc suis sensibus coligebant, dicentes Quod si iste
qui tara potens erat tanquam invictus inter latro-
nes, sio Deum agnovil et timuil, quare nosanima-
rum nostrarura salutem dilatione remoramur?
' Palladio Herveti hoo deest.
HERACLIDIS PARADISUS. 278
A Hnnoipsum Beatum Moyseum(oportetenim eum
tali jam vocabulo nuncupare) daemones quondam
urgerecoeperunt,utadcon6uetudinemimpuritatiset
fornicationisantiquserfcverteretur.Qui tot ac tantis
{Pall., c. 22), ffiodis, ut referebat ipse, tentatus esl, ut peneeum
(9) a proposito vitae salutaris averterent.Venit iste igi-
tur ad sanctum illum et beatum virum [Isidorum,
qui in locis quibus Scythi nomen est morabatur,
referens ei quibus impugnarorur modis. At ille res-
pondit Nolo, inquiens esse te tristem. Adhuc enim
:
principia haec tua sunt, et idcirco hujusmodi cogi-
tationes tibivehementer insurgunt, antiquam con-
suetudinem requirentes. Nam ut a macello canis,
quo vcsci assuetus est, non recedit, quod rursus si
clausum fuerit,neque ullus in eo steterit, a quo ali-
quid canis speret, abscedit ila et tu si perstitens
g ;
inpropositoabstinentistua3,membratua qua3 sunt
super terram mortiQcans, gastrimargiae excludens
introitum (quaefornicationis est incentivum[Co/OM.
iii]), fatigatus dKmon ac victus, cui fomenta cibo-
rum non porrigis, ulterius tibi molestus esse ces-
sabit. Quibus auditis, regressus ad propria servus
Ghristi Moyseus, instanter ac fortiter sui curam ge-
rebat, ante omnia abslinens a cibo, nihilque aliud
duodecim sicci uncias panis, maxi-
ac.cipiens nisi
motamenoperi incumbens.etquinquagintadiurnas
faciens oratiunes.Cumque his modis suum consui:
psisset corpusculum, nec sio quidem omnia circ,
ipsum vana cessabant.
igitur ad quemdam sanctorum alterum
Rursum
decemetocto 055
probatissimum pergit, dicitque ei Quid fa-
_ :
ciam, quod ita mihi prislina oonsuetudine semper
in soranis obscuratur animus, sensusque turbatur,
et a voluptatibus carnis experta memoria non rece-
dif? Ille respondit Idcircn adhuc hocpateri3,quia :
neo mentem tuam ab hujusmodi cogitalionibus se-
parasti.Si igiturpaulisper te volueris vigiliis occu-
pare,et orationibus puris perseveranter insistere,
facile poteris ex hac molestia liberari. Qui etiam
collocaret hujus hortatu suscepto consilio,tanquam ab homi-
'.
refertur. La- ne qui hoo experientia didicisset, tid propriam re-
vertitur cellam, statuitque per universam noctem
nec genua solo flectere, nec ooulis, somnum
dare.Atque itaper sexibidem annos noctibus cunc-
tis stans in medio cellulae suas, patentibus semper
oculis,oraro consueverat, et tamen nec sio quidem
D mo quo laborabat malo potuil liberari.
Aliud iterumgenusduriorisvitae.utvel sicdaemo-
nem superaret, arripuit: vespertinisnamque horis
egrediebatur.et monachorumsenumlonga observa-
tione vivenlium,per totas nootes habitacula ciroui-
bat. Quorum lagenas,quashydriasvocant,saepetol-
lebal; et aqua implebat, inipletasque nullo sciente
referebat. Ex longinquisenim locisinterdura a duo-
:
bus,frequenterautemaquinquemi!libusaquam sibi
referebant.lnsidiaturitaqueeidffimonquadamnocte
venienti,nouferens ulteriustanti athletie certamina,
dumque aquam pronus tollit e puteo,renes ipsius de-
super graviquodam fuste percussit, ac semivivum
279 APPENDIX AD VITA8 PATRUM. 280

reliquit, neque quid, uequo a quo fuisset passus A i" monasterio habens, quam jejunare cognovi,at-
sentientem. Postero die oum venisset illuc quidam que ita septimanas jugiter totas, post quinque
monaclnis ad liauriendara aquam, memoratumque semper dics gustando transigere, quolidie lacere
Moyseuni aspexisset jacentem et lioo majori illi septingentas numero orationes. Quocognito sedes-
Isidoro Scythcnsi presbylero retulisset, egrcssus perasse dicebat, eo quod oum ipse esset vir,et sani
ipse oum quibusdam^praediotum ad naonasteriisui corporis, plus quam trecentas orare non posset.
ecclesiam fecit proiinus Ubi per totum
c.^iiiberi. Gui aanctus Macarius ad ista respondit, diccns :

annum tali mgritudiae laboravit, ut vix tandem ad Ego sexagesimum annum agcns,centenas orationes
pristinumroliurcorpusejusrevocari potuissHt.Tunc per dies singulcs facio, et tuntuni operis cxerceo,
illi sanctus Isidorus ha;cdixit :Cessa,Moysce in tan- quantum surHcere mihi possit ad vitarn cerlura :

tum dsmones tam pertinaciter con-

provocare, et mihi otiam lempus excipio,quosalutalionera atquo
tra eos velle contenderc. Est enim et moduscertus sermonem fratribus reddo, nec me super hoc ut ne-
in ipsovitiB monachorum proposito inLraquemnos gligentem incusant atijue reprehendunt cogitatio-
oportet nostras exercere virtutos.Cui hoc ille res- ncs meaj.Si autem tu qui Irecentas orutiones facis,

pondit Tandiu cgo ab hac intentione mei anirai

: insuperaconscientia tuateredarguidicis, manifes-
non rccedam, quandiu somnia ac vanas cogitalio- p
naa o ma \t\r\nnm In nn-
Tn
nes a me videam scparati. Ait (i,'fTr»tnm
DnrtnT>nfi Ait ergotum illlilli
mine Jesu Christi recesserunt.jam a te turpia som-
nia idcoque ad sanctorum mysteriorum commu-
; Vila
nionem cunlidentcr accede. Scias autem quod id-
circo dcemon ad tempus csse te fortior visus est,nc
te jactare posse.a quod tanlam tentationem facilc
superasses, ut ex hoc magis saluti tuaj res ipsa
prodosset. Hajoaudiens, rursus ad propriam rever-
sus estcellam, diligentcr custodiens deinceps sub
quiete mensuram. Pustca vero, hoc est post duos
inenses,a sancto I&idoro interrogatus utrum illi mo-
l«8tu9 memoratus spirltus hoo dixit
exstitisset,
Nihll se hujusmodi ex ea hora, qua famulus Dei
pro ipso oravit, ulteriusfuisse perpessum. Tantam
autem hic ipso adversum dasmones gi^atiam Dei
proineruit, ut amplius nos a muscis,
daemonibus terrerctur.
Hanc Moysei iElhiopis vilam fuisse
qui et ipseinier magnos illos numeratusest viros.
Obiit autemseptuagesimo etquinto ffitatis su<Banno
apud Scylhin, ubi presbytcr quoque factus,septua-
ginta discipulos moriens rcliquit.
GAPUT VIII.
Pauli monachi ex monle Pherme.
Vila
Mons vastissimamScythnn-
est in<'Egypto, qui ad
sisregionissolitadinem tcnditur,cui nomenestPber-
me {Pallad.,cap. 23). In hoc monte pene quingeuti
resideatabstinentissimimonaclii; in quibus estqui-
tum est quod aut has sinc aliqua rep rehensione
nnnfipiae iint n,inH nlnroc nnlic
no- *
: non fiioias,uut quodplures fo i^pt"^ o
nolis facerecum possis.
CAPUT IX.
Chronii preibijteri et Eulogii sclwlaslici.
Ghronius mihi Nitria; presbyter aliquando rofere-
but:Gura essem,inquiens, adhuojuvenis, et faliga-
tus spiritu acedia;,;quodaramodo mente languerem,
de archimandritee mei monasterio fugi, etusque ad
Antonii mouiemerrandoperveni(/'a//(id.,cn/).25).Se-
debat auten', ille in ultiaio solitudinis,inter loca qute
Babylonis et Hcrculis habenl nomen, unde ilur ad
Rubrum maie,prope triginla millibus ac (luvio sepa-
rata.Cum ergo verissemad monasterium ejus,quod
propinquum flumini erat,ubidiscipuli ipsius in eo
qui Pispir appellaturlbco,MacariusetAmatussede-
bant,quiquc supradiclum virum defunctum sepelie-
quam G runt.perquinque ibidem exspectavi dies, ut Anto-
ille a
nium sanctum viderem.Dicebaturautem ad monas-
cognovimus, terium ipsum venire sffipissime, aliqnaudo post de-
cem, aliquando etiam post viginti, interdum posl
quinquedio:i,proutillio eumexhibuisselDeusraultis
qui conllueLat ad idem monastcrium profutururn.
Pluros igitur tunc diversis laborantcs neccssita-
tibus convenerunt fratres, inter quos et Eulogius
quidainmonachusAlexandrinuserat(Pa//ad.,cap.26),
cum alio qui elephantioso morbo cruciabatur, quos
illuc 45Q propter hujusmodi causam venisae me-
moraliant.
HicEulogius scholasticus(12)erat sfficularibus lit-

dam, qui Paulus vocatur, egregius monachus, qui teris eruditus, qui immortalitatis desiderio captus,

hujusmodiraoribusvixit:Non ex quacunque rene- huic mundo renuntiavcratdistractisque rebus omni-

gotiatus estunquam, non aliquod opusfecit,non ab D bus alque dispersis.parum aliquidpecuniarum reli-
ullo aliquiil pr«tcr id quo vesccretur accepit; nihil quoratsibi,quibus^quia operari per se non poterat)
autem aliud faciebat, nisi quod inccssaater ora- uteretur.Curaigitureum qusdam animi defectio fa-
bat : statutas sane atque manifestas, ho': est tre- tigaret,et nec cummultis in monasterio degere.ne-
centa numero orationes habebat, ita ut totidem que solitariam vitam posset ferrepatienter, repcrit
coUeotos intra suum simum gestarot lapillos, ex quemdam publice in platea jacentein,ita valetudine
quibus singulos, ubi fecisset singulas orationes.de illa (quam superiiis dixi)repletura,ut sine manibus
sinu proprio jactare consueveral. et pedibus videreturtcui linguatantummodo immu-
cum ad sanotum Macarium illum,
Hic ipse cui quamagisposset abin-
nis atantiscruciatibus erat,

eratcognomen Urbani vivendi ipsius causa ali- tuentibus malorum suorum remedium promereri.
quando venisset, dixit ad eum AbbaMacari, vaUle : Cumque eum assistens vidissetEulosius.oratione fa-
tristisEum (Pallad., cap. 2'i).Quem cuui referrcillo cta ad Deum.et quadam cumDomino pactionecele-
tristiliaa suae causam cogeret, ita respondit :In vico brula,hisallocutusestverbis l)omine,inquit, Deue.
:

aliquo,virgoquiBdam esseperbibetur,triginlaannes intuonomincsuscipio iBtumtiimiiiiraani valetudine

 281 HERACLIDIS PARADISU8. 282
prcepeditum,etrepauso(13) eumusquein diemmor- A. adhiic vivit et supcrestmagnusille(8icenim vocaba-
tiS; ut prupter istum possira et ipse sulvari. Adsis lur) Antonius, ascendo ad eum; a;grumque naviim-
ergo mihi, Christe, atqn? patienliam tali ministerio po.-iitumin monasterium ipsiusdefer, expectans ibi.
largiaris. Moxque ad jacenlem illum ait: Vis.inrjuit, donec speluncasuaegressusadveniat. Quem cum vi-
fratcr,suscipio teindomummeam,etquacunque po- dcris, referes ei ista quae patoris,atque ab eo consi-
lero ralione sustento?Cumque hoc ille iibenter am- lium postulabis.Quidquid autemtibisuperhocdixe-
plccti, si dignaretur,sc dicerel: Vadam ergo, inquit, rit, faoies, et ejus raonitionibus acquiesces,sciens a
et asinuraquo vebaris adducam.Gui vehementerex- Deo juberi tibi quidquid illo priccepcrit. Mox igilur
sultans consensit aegrotus; quodque mox fccit Eulo- sermonibusfratruralibentorinstructussupradictum
gius, et memoratum ad hospitium suum sine ulla a;grum blandis.precibus superans,littorali navicula3
dilatione transvesit. imposuit, suslulitque de civiuite per noetem, et ad
Per quindecim igitur annos jugi curatione et per- discipulorumsancti Antoniihabitaculuraduxit.Eve-
petuaei sollioitudine serviebat,per quod omne tem- nit autera utalterodiehorisvespertinis.supervsniret

pus, et ille cuitanlum deferebatur obsequium cum illucsanctus Antonias, referente mihi Chronio quod
grutiaruiTiactioneetpatientiagrandicunctatolerabat chlamyde ex pellibus factaindutus advenerit. Sole-
Et Eulogii manibus et bat autem veniens ad monasterium (ratrum, vocare
medicamentis, cibisque et g
balneis,prout corapetebatvaletudini,curabatur.Poct ex ipsis MaCarium,eumque his verbis interrogare
quindeciraveroannosinstinctudeeaionissupradictus Venorunt aliqui huc fralros? Et ille venisse dicebat.

8Bgrotu9immemortotlaborumEulogii,tantorumque l)e i-Egypto, inquit, sunt, an de

Jerosolyma? hoc au-
meritorum, coepit ab eo velle discedere, multisque temsignumabhisjusseratdari,utquotiesaliquinun
eum injuriis atque opprobriis incropare, diccns: Fu- saiisdignicolloquio ipsius advenirent, venisse/Egy-
quipropriam doraun. uevorasti,furatusque es
gitive, ptiidicerentur. Quoties autera sanctiquidara et spi-
alicnam subslantiam, in meoccasionera salutis tuaj ritualesviderenlur viri venisse, deJerosolymanun-
reperisse te credis "?
Eulogius autem rogabat eura, tiarentur.Tunc ergo veniens juxla consuetudincni
et satisfaciens animo ejus dicebat: Noli, mi domino suam, cuin interrogasset utrum Jerosolymita; illic
dicpotiusquid tecontristaverira,
noli talialoqui.sed fratres, an ^Egytii essent.respondit Maoarius dicens,
8teniendo.Elephantiosusai.'i'm cum furore dicebat: ex utroque illic quosdam genere se vidisse. Cum au-
Yade,noloistas adulationestuas.Projice me,inquit, tem didicisset .5?gyptiosvenisse,dixissetqueilli san-

in publicum, refrigeratione luanonegeo. Kulogius ctus Antonius: Fac illis lenticulara (15), et sumam
autem, Obsecro te,inquit, placare, aut quid tecon- cibum una oum eis; oratione completa, jubebantur
tristaverim,venerandesenex,edicito.l!]lephantiosus „ abscedere. At cum Jerosolymitas venisse didicisset,
autem asperior, in furore diceb-^t ad eum: Jara non per totam cum ipsis noctcm sedens ea illis qua; sa-
fero fraudulentas irrisiones Luas, aduhitionesetsub- luti eorum prolicerent loquebatur. Momorata igitur

sannationes tuas non tolero,necmihi h.ec arida par- eum nocle sedisse relerebat^etunumquemqueadse
caquevitajucunda est;volocarnibus saturari. Cum- de iis qui convenerant evocasse.
que exhibitsB ei aviro patientissimoEulogiocarnes Gumque a nullo quis illic Eulogius vocaretur au-
fuissent,coepit iterum proclamare: Non potes,inquit, disset,ipse in tenebris propria voce suo illum norai-
mea3 satisfacere voIuntati.nLC tecurasolitariushabi- ne tervocavit. Cui curasupradictusscholasticusnon
tarc prfflvaleo. Populum videre, ad publicumire de- responderet,putansquodalteraliquisEulogiusvoca-
sidero. Dicit ciEulogius: Egotibi adduco multitudi- retur, dicit eirursus: Te voco,Eulogi, qui de Alex-
nem fratrum. Rarsus ferocior,'ac pene blasphemus andrina civitate venisti. Dicit Eulogius: Quid,quEE-
segrotus: Wm, inquit,misero mihi, tuam faciem nolo sOjjubes? Et Antonius: Quid, inquit, huc venisti.''
videre, et adducismihi similcs tui, solius panis de- ResponditEulogius,dicens:Quitibinoraenmeumre-
voratoresTconcutiensquesouietipsura inquietavoce veiaredignutusest,ipse jam et adventus raeicausam
proclamabat, dicens: Nolo, nolo; ad publicum ire procul dubio revelavit. Tum ille: Quid,inquit,vene-
desidero. Oviolential ineura locum me projice.un- risscio.sedanteorancshosfratres.utomnesaudiant,
de me
sustulisti.Tantaerso eratejusinsania, adeo- ^ --<-- i
Jussus
refer.
-:. .^.-._..- ^i_..-_,.
igitur a magno Antonio servus Christi
-•

que sensus ipsius in ferino.?quodamraodoclamores Eulogius,retulitanteomnes:Istumelephantiosum in

converterat dsmon, ut et suspendisset forte laqueo platea publica reperi projeclum,cujuscuram nullus
se, si manus per quas hoc facere posset habuisset. hominumgerebat, et promisi Deo ut servirem «gri-
AdvicinositaquemonachospergitEulogiusdirens tudini ejus, quo possem etego per illum, et®33 per
eis: Quidfaciam,quod elephanliosusisteraepenitus me ille salvari.Exquod autem paritersumus,quintus
desperare jara fecit? Dicunt ei Quam ob causam?
: et deoimus annus est.sicut et vcstrassanctitaticredo
Respondit eis:Quia dura sunt quuBmihi conaturini- oraniarevclata. Quiaigiturpostpluriniosanno3,cum
pendere et quid agam ignoro: projiciam eum? sed
; a me nihilmali pertulerit.variismeprocellisac tem-
aliterDeo dextras dedi, et satis vereor (14).Non pro- pestatibus vexat, ob quod et ego ipsum a me proji-
jiciam eum? sed iterum tot ac tanta mala dierum ac cere cogitavi.Propterea ad sanctitatem tuam veni, ut
noclium ferre non possum. Quid de ipso igitur a me quidexhocfaciamdigneris metuisedocereconsiliis,
liat ignoro.Ad qucm illi his verbis loquuutur: Dum etorationibu3adjuvare;pessimisenimmotibuatotus
283 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 284

fatigor et crucior. Gui hoc tunc Antonius severa at' A. temanima;ad infernamittuntur;quodpatiunturqui-
que iraounda voce respondit: Tuillum ateprojicis, cunquecarnaliobedierintvoluntali,etquicunqueira-
Eulogi'?sed illenon projicit eumqui asefactum esse cundi;imretinentes,redderemalisparia tentaverint.
cognoscit. Projiois eum? meliorem teinveniet,et eli- Referebant autem nobis tam Chronius, quam aan-
get LteusquicoUigatdestitutum.Cumquepertenitus ctus Hierax, atque alii plures vicini fratrum, ista
ad ha!C Eulogius verba lacuisset,relicto sanctus An- qua; dicam.
tonius Eulogio, rursus ccepit a;grotum propriis ser- CAPUT X.
monibus verberare, et hsc ad eum cum clamoro Vila Pauli Siniplicis, beali Anlonii discipuli.
maximo loqui: Elephantiose, coeno ac luto horride,
Paulus nom\ne. {Pallad.,cap. 28) rusticus quidara
nec terra digne necccelo, non desinisininjurianiDei omnesoptimus ac satis
et agricultura;'vacans, ultra
vociferari. Nescis quiaqui ministral tibi Christus est?
simplex, pulcherrimoj quidem vultu, sed moribus
qiiemadmodumaususescontraChristumtalialoqui?
malaB conjunctus uxori. Cum eam per pluriraum
nam propterChristumscisteservitiotalietobsequiis temporis occulta fraudo peccantem, quadam die ex
subjugavit.Quem et ipsum mordaci sermonelacera. agrorevertens turpiter invenisset, subiloque cum
tum reliquil. Conversisque verbis ad fratres alios, ad
aliojacentem virodeprehendisset(undetamen divi-
unumquemqueita,utrutiosinguloruuiexhibebatlo-
B naordinatiomemoratum Pauluraad meliorera vit»
cutus,rursiisadEulof,'iumetffigrotumredit,dicitque
tramitem provocabat),verecundealiquantulura risit
eis Ne quis vestrum, o filii, quoquam se vertat,
:

tali loquens ad utrosquesermone; Bene, inquit, be-

neuter ab altero separetur, sed ad cellam vestram in
ne: undecertum sciatisad mehocnihil penitusper-
qua per tantum tempus vixistisrediteoumpace.om-
tinere, et per Jesum. qui hsc respicit juro, quod ego
nem tristitiam ponentes; jara nunc enim ad vos Do- hanculteriusnonhabebo.Va(leigitur,eritluacum fi-
minus meus mittet. Nam tentatio ista idcirco ac-
liis suis; ego enim,inquit,ibo,et de reliquo me raona-
cidit vobis, quiaadfinem vitas ambo venislis, et jam
chum profiteor. EtposthcBC nulli quidquamdieens,
uterqueveatrummerebiturcoronari.Nihilergoaliter
ascenditocto proximas mansiones, et ad sanctura
fecerilis, ne forte vos angelus veniensin eoin quo
Antonium pergit. Quicum fores ejus ab eo percute-
dixi locoinvenirenonpossil,vestrisquecoronisfrau-
rentur,egre3SU8 est, et quid cuperet sciscilanli, ait
demini. Qui cum ad cellam suam velociterredcundo illi: Monachus fieri volo. Respondit Antonius, di-
redintegrata pace venissent, inta quadra;;intadies
cens: Cum sis admodum senex, sexaginta annos
Eulogius prior obiit, et post aliud triduum supradi-
agens,monachushicfieri non potes, sed magis vade
otus defecit a;grotus, animo vehementer incolumis.
ad vicum tuum,et operi culloris incumbe,ut et vivere
Chronius autem cum plurimum temporisin The- r operariorum vita, et gratias agere Deo possis ; im-
admonasteria Alexandrina des-
baicis fecisset locis, parem te enim raiseriis ao labori solitudinum scias.
cendit: evenitque ut ad illum occurreret diem qui Rursum ad haecsenex ille respondit, hoc diccns:
uniusquidemquadragesimus,alteriusautemtertius Quidquid me docueris,id faciara. Et rursum Anto-
celebratus tunca fratribusdicebatur.Cumigiturhoc nius, Dixilibi, quia mullum senes es, nec vales
Chroniusdidicissset, obstupuit.-sumptoqueEvange- implere quod qua;ris: discedere, et si monachus esse
lio sancto, atque in medio fratrum posito, cum sa- desideras.ad leviora monasteriamagis perge, adeos
cramento perordinem cunctaexposuit,dicens:
ipsis fratres qui possunt inflrmitatem tui corporis tolera-
Horum omnium quoscoramemoravi, interpres fui re patienter; ego enira hicsolussedeo, postquinque
ipse sermonura, eo quod Graece loqui sanctus Anto- dies, et hoc cum summa cibum sumens.
inopia,
nius nesciebat ;ego autem utraraque noveram lin- His ergo et talibus verbis excludere Paulum vole-
guam, atqueinter ipsos loquebar, illisquidem Gra3- bal.Cui cumille non acquiesceret, intraostium ccl-
00, isti autem yEgyptio ore respondens. lul.-B serecludit Antoniuspropteripsum per triduun»

Hoc quoqueChroniusipse nobisreferebat (?«//«(/. juge, nec indeprogressus est, etiam cum neccssitas
cap. 27),quod ei sanclus Antonius, in illa ipsano- corporalis urgeret. Neque tamen ille de foribus tan-
cte qua beatum dimisit Eulogium, dixisset quia per diue.\clusus,abcessil.Quartoigiturdie sanctusAn-
totum annum Deum deprecatus fuisset, ut ostende- " loniuscum necessitatenatura;compeileretur,egres-
rentur eidem per revelationem loca peccatorum sus est,iterumdicens ri: Vade, inquit, hinc senex,
atquejustorum.Etsevidissedicebatprocerumquem.- quid molestus es raihi? habitare non potes mecum,
dam usquead nubesgigantem tetri coloris,extentas Ad quem Paulus hoe dixit: Aliud fieri non potest,
manusad coelum habente, atque infrapedes ipsius nisi uthic vivam, inquit,etmoriar. Circumspiciens

lacum ad speciemmaris fusum. Ubi tanquam aves in- igitur huc atque illuc sanctus Antonius, vidensque
quit,animasvoluntes vidit Antonius; etilla? quidem quod nihil secum ad vitffialimenta porlaret,non pa-
qusecunquo supra manus ipsius caputque volabant, nera, non aquam, non aliud quidquara, et quod
conservabantur;quaecunqueautemmanibusipsiusre quartotamen diein coutinuojejunio permaneret,ti-
percusssaefuissentmergebanturinlacum.Vocemau- mensque ne ignaruslongi jejunii nimia defectione
temtuncsibi talem venisse referebat:Hasomnesani- moreretur, etaliquam sibiexhocrelinqueretmacu-
masquas volantes vides,sciasanimas esse justorum lam,tandem suscepiteum.Tali autem conversatione
qua3 in paradisi habitatione requiescunt; illaj au- vitaj per omnesdegere dies coepit Antonius,qualem
 HERACLIDIS PARADISUS. 286
285

958 se non sciebat espertum.nec cum adhuc juvc- A ''um esse confido.Sequentiigitur die dixit :
Ecce in
nisvideretur.Infusos itaque corticesdatyclorumob- nomine Domini jam factuses monachus. Tum igi-

lur sanctus Antonius posteaquam in omnibus

•

dioens Accipe, el intexe funes sicut me- sibi

tulit ei, :

ipsum facerevides. Quod cum arripuisset senex, et ab eo crediditsatisfaclum.postcerlos mcnses.quia

quindecim numero, quas orgyias (16)vocant,nonam perfectamjam esse animam comprobasset.eo quod
usque horam cum maximo labore fecisset, ait illi : habitaret in eo vera et tola simplicitas,gratia eum
Male,lnquit,intexuisti; solve quodfactum est,etrur- juvante divina, unam ei cellulam fecit a tertio vel
sus intexe. Et hoc seni homini, et per quatuor dies quarto lapide,dixitque ei :Ecce quia jam monachus
jejuno tam grave pondus imponens, ut cum ille tan- effectus es,solusmane,ut possis etiam dfemones ex-
to labori imparem tandem An-
se videret., asancto periri. Intra unum igitur annum illic commanens
tonio,necessitate compulsus abscederet, vitam-
lali Paulus, divinam gratiam mpruit contra aegritudi-
que deseroret moncchorura. Qui econtra fortior ad nes hominum et conlra dosmonum potestatem.
opus surgens, detexuit funes eosdem, et rursus in- Unaigiturdierum cum ad sancturaAntonium qui-
texuit, maxime cum dif(icilior iterari operis esset dam fuissetexhibitus,quem scelestus dirissimedse-
labor.eoquodtortum semelrestem retorquere prius mon urgebat, tencns intercaeteros impuros spiritus
et revocare ad formam priorem, et sic iterum in- t> principatum, qui etcontra ipsum sacrilega coelum
texere aliler cogerelur. verba jaciebat viso eo sanctus Antonius,hociis qui
;

eum perduxerant, dixit :Non est istud opusmeum;

Vidensigitur Antonius quod ejus ista pra;ceplaet necdum enim divinam gratiam contra principem
licenter senexet patienter audisset.neque sgre itera- diabolicK legionis accepi: est hoc quod quscritur
admo-
tura susoepissellaborem,aut inaliquo saltcm SimplicisPauli.TuncipseigiturbenediclusAntonius
mentum tristemvultum secjm murmurandomons- ad memoraturaPaulum cum eisqui advenerant per-
trasset.compuncta mens ejus est, et occidentejam git;dicitque ei AbbaPaulc.pellehuncdcemonem ab
:

sole, sic affatursenem :Dic, senex,vis edimus par- hominis anima, ut incolumis ad propria re-
istius
tempanis ?Paulus ait:Ut placet tibi, abba.Talis au- vertatur, et Dominum
benedicat. Respondit ad hoc
tem rursus et ista responsio flexit Antonium, quod Paulus :Tu enim quid ? DicitAntonius:Mihi non va-
ad nomen cibi non protinu'' accurrit, sed quodom- cat, aliud opus exerceo.Relictoque eosanctus Anto-

nia inipsius quijubebat posuit potestate. Poneer- nius rursus ad propriam revertitur cellam. Tunc
gomensam,inquitAntonius,etpanesaffer.Quod cum igiturassurgenssenex,etorationem intentissime fa-
obedienter fecisset, posuit eidera sanctus Antonius ciens.haacadeum locutusest qui diemonelaburabat:
eos quos iEgyptii paximates vocant, habentes senas AbbasAutonius dixit ut de homine isto recedas, et
uncias, et suam quidem partera perfudit aqua, sic- C gloriricetDomiuum.Dffiraon autera ininjuriam divi-
ci eniin ipsi paximates erant ; anteillum autem tres nitatis proclamando multadicebat :Non exeo.detes-
posuit portiones. Et psalmum sanctus Antonius tabilis senex.Arrepta ergo pclle, qua humerossuos
quem consueverat dicens.orationes quadraginta fe- tegebat, verberabat eum, repetens ac dicens Exi, :

cit,ut etsicPaulum probaret:qui rursus cum eo pa- quia hoc abbas Antonius dixit. Injuriosa autem et
tienter aclibenter oravit.Eligebat enim,ut arbitror, in sanctum Antonium dfemon protulit verba, vehe-
cum scorpionibus esse potias quara cum adultera mentioresque Paulo contumelias irrogabat, hoc
victitare. Post vero duodecim orationes, profunda clamitans Detestandi senes, quod oblivio nostra :

vixtandem ad manducandumnoctesederunt.Sum- praeteriit;insatiabiles,qui propriis contenti non es-

pto igilur unopaximate, sanclus.^ntonius non con- tis; quid nobiscum vobis communeest? quid in
tigit alium. Senex vero tardius cemedens, cum ad- nos exercetis vestram tyrannidem Ad postre-
huc haberet exuno paximate aliquantulam partem, mum sio ad eum locutus est Paulus Egredieris :

exspectatus abAntonioest, dum totum quod edebat ab isto, aut vado, et hoc a me audiet Christus.Per
absumeret. Cuirursushoc dixitAntoniua :Manduca Jesum, inqnit, si exire nolueris, jam nuno ibo et
senex etalterum paximatem.Respondit ad hoc Pau- hoc Christo loquar, et vaj tibi erit. Iterum autem
lus:IVIanducabo et hunc alterum, si idem facere te D dKmon ferocior contra Divinitatem vociferari
videro; te non edente, non edam.Ad hoc dicit An- cospit, et dioere: Non egredior. Iratus itaquetunc
tonius Mihi hoo satis est monachus enim sum.
:
; Paulus contra dc-emonem reluctantem, egredi-
ResponditadhocPaulus Mihiquoque sufficit ;nam
: tur cellam suam in ipsis mediis flammis diei ta- :

etego monachus esse desidero. Post quse surrexit ies autem sunt sestus .(Egyptiorura, ut Babylonis
Antonius, et dictis duodecim psalrais, totidemque fornacis ardoribus praeesse credantur. In ipso igi-
orationibus factis,paulisperin principio noctisquie- lur scopulo montis velut columna ccelestis stetit, ,

vit. Rursusque consurgensa medio noctis usquein Paulusimmobilis, et his in oratioce sualoculus est
lucem psallendoetorando vigilavit.Similiter autera verbis Tu vides, Jesu Christe, qui sub Pontio Pi-
:

et Paulus fecit. Vidensergo sanctus Antonius tam lato cruciflxus es, quod non ante ego ex hac rupe
paratum ad omnia senem, ait illi Ecce, frater, si descendam, non cibum ante sumam, non potum,
:

hujusmodi quotidie agerevitam potes,mecum ma- sic profecto moriturus,quam ex hoch homineimmun
nebis.Cui Paulus hocdixit Si forte aliquidamplius
: dum spiritum pellas, liberumque eum a tuli moite
jabeas ignoro namisla qua3 vidi facile me impletu-
; digneris^eificere. Quo ista dicente, antequam ipsa
287 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 288

haeoverba sui oris complesset,maxirna deemon voce A tarem dsmonis virlute superari. Malui tamen eo
proclamaus, isla liicebal Vade, vaue; exeo, vim pa-
: tempore irrationabili quadammorle deficere.quam
tior : ecco discedo ab homine, nec accedo ullerius. tali corporis morbo oum tarn obsccena deformitate
Simplicitas me Pauli urget ac prosequitur, ctquo succumbere ; moxqueprogressus ac peragrans soli-
eaiu nescio. Moxque immundus spiriius egressus tudinestotas.speluncnnara ferae[Pii//arf.,hyKna?]aIi-
ex Itomine, atque in immanem draconera cuhito- cujusinveni, inquam me projeci por ieranudum, i

rum septuaginta conversus, in Rubrum maro pro- ut,quod sinedubiofore credebam.abpgredienlibus

tinus devolutus ost, ut iinpliTetur quod diclumest ex ea bestiis devorarer. Cum autem vespertinas
perSpiritum sanclum, Demonstratam fidem justvis usque ad horas sio jacendo pervenissem (juxla id
refert (Prov. \ii).Etrur3us inalioloco.Supraquem quod scriplum est, « Sol cognovit ocoasum suum ;

requiescitspiritusmeus, ninisuperhumilonietquie- posuisti tenebias, et facta est nox, in ipsapertran-

tum, et trementem verba moa(/iai,* lxvi)? Solent sibunt omnes bestias silvK. Catuli leonum rugien-
eaim miserrimi ac vilissimi dffimonum a uiasnis tes, ut rapiant et qua^ranta Deo esoam sibi [Psal.
\iris solo fidei robore, 959 inagni aatem d^;mo- ciii]) ;»exeunles beatiae femina cum raasculo,odore
nes a simplieibus vel humilibus fugari. ad meducente venerunt,a capite usque ad ipsos pe-
Haec suntrairacula simplicis atque humilis Pau- n dea lingua raeblandientelabentes^etdummeabillis
li,aliaque complura his et majora [Supjile fecit] qui arbitrordevorar.dum,sic meintacium atque incolu-
ab bominibus Simplex est nominatus. mem reliquerunt,jacensque illic per totam noctem,
CAPUT XI. nihil ornnino perpessus sura.
Vilaabbatis Pachomii [Al., Pachonii.] Cogitans igitur etcredens quodmihiprorsus Do-
Pachomius quidam nomine ', septuagesirnum minus pepercisset, mox revertor ad cellam. Paucis
Eetatis suaB annum agens. in ea quffi Scylhin dici- autemdicbus dojmon quievit,ol rursus iterum mihi
tur regione degebat. Contigil itaque, dum grandis multo vehementius quam solebat incubuit,utpene
cupiditas aotus venerei me coepissel urgere, gra- me oogeret oreblasphemo peccare. Transfiguratus
viterque ac moleste plus ferrem,adversus sordidas est enirain quaradam /Ethiopissam puellara,quara
cogitationes et contra insomnia nocturna confli- ergo meraineram me in juvenili <Btate vidisse raes-
gens,qiiodmeabhis ubieramsolitudinibusvisipsius siuratempore cnlainos colligentera :quEe cum subi-
compellebat exire.Vicinis quidem meis nihil do pesti- tosederesupragenuamea ccepisset,usqueadeoom-
lentiaettaIiai'dorcdicebam,necEvagrioquidem ma- nia niea membra commovit, ut cum ea me pene
gistromeotalealiquidoonlitebar ; occulte tamen ad sceluscommisisse putarem.Iratusigiturac sceviens,
interioraaovastioradesertiperrexi,ubi perquindecim peroussi eam dextera mea,statimque (ut visum est)
diesineoquiScytliindiciturloco,venerabilesmuUos, ^ evanuil.Etsiinihidici^nlicredis,per bienniumtotum
qui ibidem consenuerant Palres vidi inter quos et fetorem ejus (qua illam percusseram) manus feire
;

cum supradicto Pachomiopotui habere colloquium. non poterara.

Etquia reperi euiii inter Cieteros monacbos prope Maxiraa igitur animi anxietate ac desperatione
palmam tenere, fidenter ad eum detuli anirai mei perterritus, ad intima atque vastissima errabundus
anxietatem. Quia ita locutus est mihi : dcserta perrexi. Ubi oum aspidem modicum repe-
Non sit tibi, inquit, nova res ista, quam patcris; rissem, manu tentam genitalibus membris iratus
namquodnonex negligentiamentisatquedesidia in admovi, ut mortem mihi vel morsus ejus inferrct:
idquo turbaris ineurreris,sulficienter tibi testimo- caput etiam serpenlis perfricandOjConterens in ve-
nium prKbet etlocorum natura, et inopiaomnium rendis, quasi exhismihi tentationis causaprocedc-
rerum, et ipsarum,quod nemini dubiura est,absen- ret. Et ne sic quidem me anguis momordit,divina,
tiafeminarum sed niagis tentatione ista laboras
;
sicut credo, me gratia providente, et hoc tunccum
propter studiura ac desiderium castitatis. Triplex raihi talis, in sensu vox descendisset.audivi :Vade,
enim ex fornicationis incursu nascitur pugna et : inquit, Pachomi,insif to agonituo.Ob hoo enim per-
aliquando quidem caro nostra,si in nobis fueritni- misi to daemonisvirtutesuperari, ne inciperesquasi
mis sana, lascivit ; &«pe autem ex cogitationibus ]) forlior superbire ; sed ut agnoscens infirmitatem
vanis morbus iste procedit; interdum daemon contra tuam, nec ex conversatione vitae tuae aliquam fidu-
nos, dum nobis invidet, prKliatur. Ego eniin fre- ciaio gerens, ad auxilia semper divina confugeres.
quenter ista pertractans,ita semper inveni.Nam,ut Postquam igitur mihi satisfaclura est, ad propria
ipsevides, adinodum senex per quadraginta annos secreta rerneavi, de caeterocum fiducia sedens,ne-
maximamquesalutis propri»
in istacellula degena, que ulla certaminis angore vel sollicitudine jam la-
gerens curam, etiam usque ad prtesens tempus hu- borans, sed reliquos aevi dies pacatis sensibus vi-
jusmodi tentationesoIlicitor.Cumsacramentoautem ven3. autem meus inimicus, cum se ita a me
Ille

istudsanotusipsedicebat Per duodecim annos post

: contemptum essd viderct, neque ultra moleslus
qninquagesimum.nonnocte, non dieunquani hic a mihi esse posset, confusus abscessit.
rae morbus abscessit, usque adeo ul privatum His itaque verbis contra insidiantium dsmonum
mejaniDeiauxilio 8U3picarer,obquodmeritome pu- pugnas sanclus Pachomiusme confirmans fortio-

* Pall., c. £9 dicitu: Paclion.

289 HEEACLIDIS PARADISUS. 290

remque faciens, ad certamen adversum spiritum A. lus, de hoo esprobrat vitio, dicen'?: Et vo3 innal'
fornicationis, divina gratia tolerandum, sufficien- estis (i Cot: iv).
ter me exLiorlatum remisit ad cellam. Hio ipae Valens postquam pervenitad eremum,
in qua per plurimos annos vixit nobiscum, diffici-'
CAPUT xn.
lis^^uevitffi assecuiusest studium, ad tantum super-
Vita Slephani monachi.
biae cacumen ascendit, ut diabolicisirrisionibus ac
Sieptianus quidam oriundus es Libya {Pall.,c. 30) fallaciis vinceretur. Nam paulalim eum in docendi
in parte eorum locorum quibus Marmaricae et Ma- elatione deceptum, ad hr,r dajmon adduxerat, ut ita
reotidis nomen est, per se.xaginta annos sedcns, us- se nescio quid esse magnum putaret, tanquam
que adeo perfectus factusestmonachus, tantumque quotidieanyelovum visioneministerioquefrueretur.
habuit discernendarerum ambiguitale judicium,
in Referebant igitur pjus notissimi, quod uno quo-
ut ejusmodi divinam gratiam mereretur hoc est, dam die, dum in tenebris opus facerot, acus illaqua
:

ut quicunque ad ipsum, ex quacunque re tristis ali- gportellam consuebat, excidisset e manibus,eteura

quandovenisset,postvisionemejusatquesermonem eam non potest (quia in obscuro non cernerel) in-
laetus abscedcret. Notus autem hic et sancto viro venire, lampade niinistorio daemonisei accensa, sic
Antonio fuit, pervenit autem eliam usque ad nostri n acum quam perdiderat invenisset, rursus ex ipsa
teraporis dies quem ego quidcm videre non potui,
:
inflatione refectus, in tantum superbia3 tumorem
eo quod separabant nos longa inlervalla terrarum. elatus est,ut sacrorum quoque mysteriorum Chris-
Sanctus autem Ammonius et Evagrius, et qui ti contemneret communionem.

cum ipsis erant,mihi aliquandoreferebant, dicentes

Evenit autem ut quidam illucperegrini venirent,
quod reperissent eum quodam tempore tali sgritu-
variaqueleguminum irenera.nucum atquepomorum
dine laborantem, ul in Ipsis naturffi verendis quo-
ad ecclesiam (ratribus exhiberent : qua3 cum susce-
dam ulcere (nuod quidam (17. phagedffinam appel-
pisset sanctus Macarius presbyter noster,misisset-
lant) cruciaretur. Qui dure a quodam medico cura- quesiogulis quantum manus capere posset unius,
retur, invenimus, inquiunt, eura opus quidera ma- inter quos etiam cum Valenti partem cum cmteris
nibus facientera suis, et torquentem de palmis fu- destinasset, Valens eum qui transmissa detulerat,
nes, ac nobiscum sermocinantem ; ca?teras 960 injuriis plagisqueconfecit ; hoc ei direns : Vade, et
vero corporis partes raedico ferroque pra;bentem, dic Macario, quod non sum illo deterior, ut bene-
qui adeo per graliam patienti» alienus erat asen-
me transmittat. Cumque hunc ejuser-
dicliones ad
su corporis, ut alterius crederet membra concidi.
rorcmMacariussanctus audisset,atque ad eum alio
Abscisis itaquc verendis pdiuuub cuucub,
ub partibus cunctis, niuii
nihil
die causa consiliique venisset, diceretque
.'=olatii ei
penitus sentiebat. In tantum sepaiata mensipsius^ Seductus es Irater Valens, quiesce de ca.-tero, a
eratarobushumanis,et coelestibussclis cogitationi- Dominum deprecare, hoc ei persuadere non potuit.
bu3 occupata. Nobis autem tam tristitia repletis Et cum penitus ab eo non audiretur, tristis de ejus
quara ipsius languoris horrore confusis, cof^itanti- ruina faclus, abscessit.
busquequodhujusmodi illiusviri vita talem incidis-
Certus igilur cccpit esse .iam dajmon, quod ita ut
selin morbumutsiceum necesse essel secari; hoc
ipse voluit, fallaciis ejus ac dolis cederet Valens ;
ille beatus Dei servus Stephanus sentiens, sic dice-
nioxque deejus perditione securus,istamachinalur.
bat : Filii, videte ne animi vestri ex valetudinis (18)
In effigiem Salvatoris transfiguratus, nccte ad eum
hujus contemplatione Itedantur. Nihil enim eorum
venit cum choro quodam mille (ut finxeralj angelo-
quas facit Deus ex aliqua malignitate descendit, sed
rum, lampades acoensas tenenlium, et oum flammea
omnia ad bonum finem, et votivum exituin spec-
rola, in cua Salvatorem scdere simulaveral, praeee-
tant. Fortassis autem et ipsa pars corporis talibus
riente uno ex ipsis, eique ista dicente Placuit :

dedi suppliciis merebatur, meliusque illi erat hic

Christo couversatio tua ac fiducia probabilis vita3,et
recipere vicem, quam ad aeterna tormonta post hoc
venitad te, desiderans te videre ; egredere igitur e
saeculum rescrvari.
cella tua, nihilque aliud tacias, nisi ut venientem
H.i'C itaque sucrum contemplatio sermonum, ad f)
eminus cernens, inclinans te, adorare festines, sic
patientiae studium nos aedificatus oonfirmatosqije
deinceps ad proprium habitaculum roversurus.
dimisit. Idcirco vero haec retuli, ne quisdam forle
Egressus igitur e cella sua, credcnsque se cernero
mirelur, si videmus sanctorum aliquem hujus-
divina ministerii coelestis officia, cunotaquelampa-
modi ffigritudine laborantem, aut deinceps videii-
dum fulgore rutilantia, et ipsum Antichristum non
mus.
ultra unius spatium stadii constitutum, procidit
CAPUT XIII. pronus in terram, et eum quem Deum crederet
De Valenle. adoravit.
Valens noraine iterum fuit quidam, Palestinus In tantum igitur laesa mens ejus est, ut cum se-
quidera genere, sed mente Corinthius, ideo sensu quenti die ecclesiara fuisset ingressus, collectis in
inflatus {Pallad., cap. 31). In Corinthiorum enim unum fralribus diceret : Ego jam communionenon
anirais seinper tumor quidam et inflalio mentis ap- pgeo ; Christum enim ipsum vidi hodie. Tunc de-
p?..et ; sicut ad eos scribens beatus .A.postolusPau- mum venerabiles Patres ferre^s eum vinoulis illiga-
291 APPBNDIX AD VITAS PATRUM. 292

tum,per universum annum propriis orationibus ou- A. dinatione divina.ciavum clavo, ut dici solet,excus-
raverunt. Hicc autcm fuit Ibrraa medicina. Scccula- sit; inciditenim propria voluntate ineoscumquibus

ris eum vitse conversationi dederunt, ut ex eo quod istiusmodimore vivebaL; unde tamen invituspostea
nihil haljeret commune cum sanctis, indatioanimi remedium salutis invenit. Intererat onim et circi
ipsius turaorque cossarel, ut solet dici, contrarias spectaculis ot theatri,ct in tabernis diebua ac nocti-
res conlrariis debere curari remediis. busmorubatur. Cumquein hisvoracilaliatquccbrie-
Valde autem et hoc necessarium credo, legenti- tati se penitus dedisset, in feminei quoquedesiderii
busque arbilror profuturum, quod talium quoque inciditcocnum.Kldumpeccaremeditatur^cummima
vitashominumpaginislibellihujusinseruimus,sicut quadam cccpit loqui,proprium eivulnus insinuans.
et inter sanclas paradisi arbores lignum illud, per Postula enira qua?dam, quam carbunculum vocant,
quod bonum nialumquc cognoscitur, insitum sci- nata cst in oi ipsis verendis.ac lanla por sex men-
mus{Gen. ii); ut si quando in vila aliquid suagrande scs ffigritudine laborabat, ut naturalia ipsius pu-
quis fecerit, non ex eo tanquam propriae virtutis trefaota radicitus caderent.
ostentatione se jactet. Frequenter enim et ipsa Postea vero cum sanitatem, excepta illa parte
magnarum palma virtutum causa nobis cujusdam membrorum quara perdiderat, recepisset, ad divi-
et occasio lit ruina;, nisi ad gloriam propositi recto g nam sapienliam rcdiit, sanclis Patribus quae ei
itinere venire properemus. Soriptum ost enim : accidcrant cuncta confessus ;
pocnitentiam tamen
Vidi justum in sua perire justitia, et hoc utique factis implere non potuii, quia post paucos dies
vanitas est (Eccl. vii). debito fine quievit.
CAPUT
XIV. GAPUT .\V.

De Herone [Apud Lipom., Nerone]. De Piolemaeo.

IIeronquidamnomino(Pfl//., c. 32) fuit vicinitate Alius iterum.Ptolernffius nomine(/'H//ad.,cap.33),
proximus raihi, Alexandrinus genere, urbanus et co more vivebat.ut difficile possit referri.quia in-

iuvenis, mentis argutoe, purae et probabilis vitas.el cnarrabilisvidetur.Habitavit auteminter initiaultra

ipse post multoslabores, nimiosque sudores,vitaui- illa (juae Soythin saepe diximus loca, in ca parte
que ad summum plenam virtutibus, animajnescio quam Clima vocant, in quo tumen loco nullusmo-
quo tumore sic corrult, ut supra sanotosac venera- nachorum valebat habitare,eo quod octavo decimo
biles Patres esse se crederet, tamque injuriose lapide puteus remotus esse viderefur.
contra sancturnEvagriura [Pa//ad.,Macarium]verba Ille igitur cilicences (19) illuc plureslagenas per-

iactaret, ut dioeret ei Maximo errore falluntur qui

; tulit secum,quas Decembri et Januariomense,spon-

dootrin» tuEe eredunt : non enim oportet alio prc-e- „ gia ex petris colligens rorera (multum enira lunc in

ler Christum uti magistro. ipsis regionibus cadit roris) implebat.

Idque ei per
Abutebatur auiem et testimonio sanctoad propo- quindeoim illic habitanti annos.sufHciebat ad po-
situm stultitiaj propriK roborandum dicobatque ; tum, qui penitus separatus a doclrina spirituali,
quod Salvator ipse dixissel Nullumin terrisvoce-
: colloquioque sanctorum virorum, quorum ei ser-
tis magistrum (/W«U/i. xxv). Quid el ipse in tantam mo prodesse poterat, et a Irequenti mysteriorum
cordis obtusi incidit cacitatem, ut eum quoquc communione, subito quasi alienus effectus,
Christi

postea esset necesse catenis ferroque vinciri, eo intantum a reclo itinere deviavit ut diceret nul-
(luod jam nec ad sancta mysteria vellet accedere. lam esse providentiam rerum, sed omnia suis
Ut autem se rei veritas habet, immensas virtutis ac quodammodo molibus ferri.

vitae fuit atque subtilis, ita ut mulli quicum 961 Persuaviligiturei vit8ehoslishuman£e,inejusani-
ipso vixerunt, referrent, post tres menses eum ci- raarn prorsus ingrediens, atque dicens His ita se :

bura frequenfer accipere, sola sancforura mysterio- habentibus, quid Irustra consumeris, Ptolemase,
rum communione contentum, herbisque silvestri- aut (jua mercedis retributione laboras,cum nuUasit
bus, quas invenire potuisset.
si remuneratio meritorum ?quod si esset etiam retri-
Ego quoque euni videor expertus eo tempore,quo butio,qucemerccsprotantislaboribus tibisufliceret?
simulciim beatoAlbanu[Pa//arf., Albino] pergerem " quale vero judicium scriplurae minaatur, ubi sine
Scythin,dislabat autem ipsa Scythisanobis quadra- providentiacunctalabuntur?Hisdiaboliciscogitatio-
gosimo lapide. Inquibus bis raanducaviinus, et ter nibus miscrrimus Ptolemajus infractus,fertur insa-
aquam bibimus;ille voro nihil penitus cibi sumens, niensetanaturalidiscedens prudentia etiam usque
sed pede iter faciens, quindocira primum reddidit ad prKsons tempus in .Egypto eum ejusraodi erro-
psalmos. Tunc et illum, qui est maximus, dix'.t ; re veriiari, voracitati tantum ebrietatique deditus,
postmodum illam quie est ad Hebraeos EpistoIam,et ut nullum prorsus cum aliquo bonum soleat ha-
Isaiara,partRmque.IeremiaB,ctLucamEvangelistam, bero sermonem, sed velut ;eneus (20) revertens de
Salomonis Proverbiaita memoriter ambulanslcgit, publico, miserandum lacrymisque plenum specta-
assequi non possemus nimia culum oculis Chrislianorum expositus irrisio vero
ut eum gradientem ;

velocitate properanlera. Hic igitur ad postremum atque deceplio cunctis qui gratiam nostra; conver-
maligni d^monis fraude quasi quodam exagitatus sationis ignorant.
incendio, in cellam quideni suam non rediit. In hancautemPtolcmaeusestdilapsusinsaniamex
Profectus autem Alesandriae civitatem,veluli or- irrationaiiquadampraesumptione,dumputut,iIlusus
293 HERACLl . JIS PABADISUS. 294

ab auctore facinorum, quod omnes sanctos Patres A pertinebant, hortulos quoque et instrumenta di-

soientiaa virtule pr»cellat, per quara suus hostis versoe supellectilis necessaria, et reliqua quce hu-
elTectus, hanc foveam perditionis incurrit, nun- mani usus ratio deposcit.

quam cum talibus viris qui gubernaculis sapien- Istffi ex dissimilis vitas genere intra unius habita--
tiee spiritualis usi sunt, loqui dignatus. Unrte ne- culiclaustracollecta;,frequentibussinevicemjurgiis
glectus ac negligens, ad mortis profunda dilapsus inquietabant unde interdum necessitas exigebat ut
:

est, sicut arbor foliorum exuberans, repenteunius inter eassimultatum talium causas ipse cognosce-
niomenti tempore nuda aridaque monstratur, sc- ret.pacemque repararet.Collegerat enim illuc usque
eundum quod scriptum est : Qui non habent gu- ad trecentarum numerum ferainarura, neo sine me-
bernacula, cadunt sicut folia (Prov. xi). diatore ipso, conversatio earum poterat ordinari-
Quod cum jara per biennium faceret, et adhuc pene
CAPUT XVI.
ipse juvenis videretur(triginta enim vel quadragin-
De virgine Jerosolymitam.
ta annos habebat), tentatusost subilo corporali desi-
Noveram virginem quamdam de Jerosolyma {Pal-
deriovoluptatis. Relicto itaque monasterio dum per
lajj., cap. 34), cilicio vestitam, et per sex annos
solitudines totas biduo jugi jejunuserraret, hujus-
semper inclusam, nihilque ejus quod voluptatem modi prooemfudit ad Dominum :Domine,inquit,aut
aliquam posset exhibere gustantem quam ad " occide me, ne videam illas tristitia luborantes, aut
;

poslremum divino auxilio destitutam, tam im-
mensa; superbiffi morbus invasit, ut lalem ruinam
qualem dicimus, sustineret.
Aperuit enim subito fenestram cellula^ suae, sus-
cepitque eum qui consueverat ei vitos necessaria
ministrare, cura eo concumbens. Hoc aulem ma-
a me tentationem hujus cupiditatis exclude, ulea-
rum curam ita ut oporlet aut convenit geram.
Vespertinis itaque horis subito eum in desiderio
somnus oppressit, et tres numero angelos ad se ve-
nisse conspexit, utipse referebat. Tenuerunt igitur
eum, dicentes Cur e^ressus es demonasterio femi- :

lum inde descendit, quod non secundum spiri-

narum? Quibuscum ille
transmigrationis suae cau-
luale propositum, nsc propter dilectionem Dei ad
sam referret, etlimuissese diceret, ne aut sibi aut
monachicam venerat vitam ; sed humans vanita-
noceret hoc illi ad istarespondent :Siigiturab
illis ;

tis illecebra, quse es inanis glorife cupiditate gene-

hujusniodi tentationepernos fuerisliberatus, vadis,
ratur, et per infirmam atque instabilem animivo-
et rursus ipsarura suscipis curam? Ad quod cum li-
luulalem. Dum enim cogitationes suas omnes alie-
benterille acquievisset, jusjurandum ab eohujus-
naj vitae raaledicis reprehensionibus occuparet,
raodi, sicut ipse referebat, exigere cceperunt : Jura,
discedente ab ca angelo sanctitatis, nullum om- eum qui habet curam mei,
inquientes,his verbis,Per
nino custodem propria; reliquerat castitatis. Q
C illarum curam liabiturum esse mejuro. Cumergo
Idciroo autem utramque vitam religiosissimo-
in ha3C illis verba jurasset,tunc unus ex ipsis manus
rum hominum, et eorum qui per neglectum post
illius tenuit, el alter pedes, tertius autem arrepta
labores immodicos, et temporum spatia de sum-
novacula illum ercasculare visus est ; non quod pro
rao fastigio ceciderunt describimus, ut unusquis-
vero hoc faceret, sed quod facere videretur. Nam in
que ex sua conversatione insidias inimici conside-
quodam stupore animi eo tempore se esse credebat,
rans, occultos ejus laqueos possit evadere. Sed
atque hac senlieliat se ratione curatum. Tunc igi-
cum sint magnorum virorum feminarumque quam-
tur angeli interrogant eum, an aliquid sibi factuni
pluriini, qui abrenunliationis sua; principia virtute
suum Vchemen-
profuissesensisset. IUe respondit,
peregerunt, dcindc ab hoste cunctorum huminum quoddammihiesse su-
ter, inquiens,intelligo, onus
ideoexpluribus,quorumetiam vitajsocius
suntelisi;
blatu0j et satis credo omni quam formidabam rae
;
paucos enumero, quia neque illos ad fortia
exstiti,
molestia liberatura. Dicunt ei Ergo nunc vade ad :

jam revocare ultcrius, nec mihi prodesse praiva-

monasterium tuum.
leo, magnos Christi athletas lauduns, nec imitans.
Qui post quinque regressus dies,ingressusque lu-
GAPUT xvn. gentium monasterium feminarum, in eodera exinde
Vila abbalis Elix et Dorothei. D loco mansit in cella ex obliquo habitaculi illius posi-
Eliasquidamnomine,monachusoplimusmagnam ta, in qua cum magis ipsis proximus videretur, fre-

habuit consideratione sexus infirmi devotarum Deo quentibus eas quantum in ipso erat, emendationibus
virginum curam [Pallad., cap. 35). Suntenim tales corrigebat. Vixit autem alios quadraginta annos,
quorumdam anim<E,quarum praepositum ultimi linis sanctis Patribus asseverans quod nunquam ultra in

testimonio comprobatur. Qui amore virtutis accen- cor ipsius cogitatio lalis asceuderit. Hanc ergo bea-
sus, etfeminei sexus miseratione, inea962 quae lus ille Elias Dei gratiam raeruit, ut sic propria
Atravis [Pa//u(Z. ,Athribe]civitate dicilur.expecuniis cura muliebre monasterium gubernaret.
qu8e ipsi suppeditabant, monasterium immane con- Huio succedit Dorotheus vir beatissimus, qui in
struxil. Ad quemlocum pluriinas (qus vagari el cr- raoribus iaudabilis vita; consenuit, non quidem in
rare consueverant) feminas congregavit, omnium- monasterio ipso ita conversari praevalens ut prior, in
quc, prout necessitas postulasset, curam gercbat superiore taraense condidit cella,ubi unam fecit fe-

quibus cuncta praestiterat quas ad vitEe solatium nestram ex quu contemplari feminas in monasterio
295 APPESDIX AD VITAS PATRTIM. 296

suo posset. Quatn fo.nestram et claudere et aperire A CAPUT XIX.

consueverat, cui et jugitor assiriebat, ad unaiiimita- Vita nbbalis Pnchomii.
tem paceinque sorores erudiens.ltaque in superiore Tabcnnensis nomine, inThebaidc provincia dici-
illamonasterii parte consenuit.cum neque mulieres
tur locus, in quo Pachomius quiiiam fuit (Pallad.,
ad ipsum ascendere, neque ipse descendsre posset cap. 38), vir justus in tantum, ut per divinam gra-
ad eas, quia ncc scalffi illic urquara positi-e erant, tiam 96S nossct futura, et angelica etiara visione
per quas liiijusmodi cuiquam paleret accessus. Heec
frueretur. Hic ad perfectum iuisericors et humanus
est beati Dorothei in abstinentia^ virlule perfectio,
fuit, et inieslimabili fratresamoredilexit. Ad quem
et finia hujusmodi.
in spelunca sedentem angelus Domini venit, dicens
CAPUT XVIfl. ei Per omnia quaa ad propositum tuum pertinent,
:

Vita Piamonis virginis. sciastoesse perfectum unde jam in spnluncasuper-

;

Piamon nomine virgo quffid.im fuit qua; omnes fluo sedes, veni igitur, ot relicto ht'C loco, collige
oetatis su» annos cum matre sua vixit, jugiter fa- omnes monachos juniores, et cum ipsis habila, et
cicns opus lini, et post alterum semper diem circa eosjuxtaregulam vitffi, quamame disces, institue.
vesporam cibura sumens {PallacL, cap. 37). Haec a Tabulas aulein illi Knea.s dedit,in quibusscriplum
Deo nieruit accipere scientiam futurorum.Nam curn B nrat: Permittes unicuique ut tantum quantum po-
apud jEgyptura quondam in ascensu fluminis Nili scit et clbi sumat et pDtus,et juxta manducantium

contra vici unius excidium vicus alter veniret (cum et bibentium vires paribus quoque operibus eos sub-

grandienim certaminepartiuntur irrigationis vices, jugabis,et neque queniquiim jpjunare, neque man-
usque adeo ut ct ad vulnera sua mortesque desccn- ducare prohibebis ta tamen,ut fortioribus et magis: i

dant). Cum igitur fortior popuius ad inferioris vioi edenlibussomperopusgraviusinjungas;infirmiau-

homines, in qiio erat ista, venisset, numeroqne su;e temetveremonachi ad operandum leviusurgeanlur.
multitudinisfidens.ettam militaribusquamruslicis Diversasautemintraatrium domuscellulas facies,et
armis instruotus,ad eversionem supradictas posses- ternos per singulas manere prscipies. In uno tamen
sionis accederet, astitit oi angelus adventura inimi- loco cibus omnium fiat. Somnum vero capiant non
corum nuntians.quem nullus illio poterat siispicari. jacenles, sed super instructas et paululum reclines
Tuncvirgo memorata vici presbyteros convocavit, cathedras, et velatas palliis suis sedentes quiescant.
hoc dicens Exite et ocourrite iis qui de vico illo ad
: Ulanturautem noclibusIineisvestibus(quas levito-
internecionem vestram venire festinant,ac neunaet nas vocant) cincti,et singuli quique eorum pellibus
ipsi cum cellulis vestris ca^de pereatis, deprecamini caprinis bene confectis tegantur. Quas pelles, nec
eos, ut ab .-'.pparatu certaminis hujus recedant. p tuncquoque cum voluerint cibum cupere velsom-
Cumque presbyipriadmodumadhKcdictatimuis- num deponaiit. Quando autem ad communionera
sent, proni ad pedcs cadunt, rogantes eam, atque Sabbati vel Doininici dieiingrediuntur.unusquisque
dicentes Quia nos non audemus eis occurrere
: .suum ciiigulum solvat, pellemque deponat, et cum
;

scimusenimet ebrietates eorum, et audaciam non cucuIIotantumingrediatur.CucuIIosautemipsossne

ferendam. Sed adde hoc quoquc, inquiunt, miseri- villo parvulos fieri,ut inf.mtibus ordinavit in quibus ;

cordiae tuK.supra omnem bunc qui treraitvicum, et elquaedam signa de purpura fecit intexi. Jussit vi-
super istam quoque domunculam luam, et magis gintiquatuoresseordinesfratrum, juxtavigintiqua-
ipsa progrednre atque occurre venientibus, locura- tuor numerum litterarum; et unicuique ordini su-
que istum redde pacatum. At illa hoc quidem se perposuit litteram Greecam ab AIpha,et Beta,Gam-
facluram negavit ascendit tamen protinus supe-
; ma, Delta, et cajteris usque Omega.
riora domus proprise, ct tota illic nocte in continua Dum igitur interrognret sanctus Pachnmius, et
oratione permansit, ne genua quidom flectens, at- in lanta multiludine singulorum requireret vifara
que has Domino preces elludit Domine finquit)
: dicebat secundo illi qui erat in suo ordine prior,
Dau3,qui oranem judicas terram, cui nihilunquam quemadmodum se habet Alpha, vel quomodo ha-
placet injustum, aseendat ad te oratio mea, et ad- fv bet Beta? Et iterum: Saliita Zetha vel Lapda:
veniat virtus tua, quaj in e.xcidium nostrum ruen- unumquemquo autein ex proprio signo et vocabu-
tes in eo ipso, in quo illis occurrerit loco, veluti lo litter.-c requirebat. Et simplicioribus quidem
clavnrum afRxione ('onfraos contineat. perfectisque monachis, inquit angelus, lota; litte-

Hoc ergo sermone, et hac oratione completa, ho- rae nomien, durioribus autem ac difficiliuribus Xi
stes eorura in tertio jam viei lapide conslituli, circa litteriBnomen impones. Itaque unicuique ordini
primam horam diei ita in memorato hiBserunt loco, tales vocabulorum impriraes notas, ut mores per
ut prorsus raoveri inde non possent. Hoc autem et eas signifioentur aniraorum. Soli tamen spiritales
ipsis revelatione pateractuni est, quod molitiones noverant viri, qualem supposita clementa vitam
eorum orationes memnrat» virginis impedissent. sui ordinis indicare videanlur.
Mox itaquo quibusdam de vicum ipsius
suis ad Scriptum autcm hoc in tabulis ipsis erat : Si quis,

missis, postulant pacem, ista mandantes Gratias : inquit,deaIiomonasteriuperegriuusadvenerit,aIiam

Deo agile, qui vos orationibus Piamcnis virginis regulam sequens, nec n-anducct cum illis iste, nec
ab exoidio vestra; possessionis avertil. potet, nequn in mansionem eorum introducatur,
297 HERACLIDIS PARADISUS. 298

nisi forte in itinore cisilem fufrit ndjunctus. Qui- \ pr;i;loeiitRs,[cl qui suos etiam pascebant. Quod cum

cunque vero idcirco ad cos fuerit ingressus, ut cum ego repretiendendum putHrem, boc quoqueextradi-
ipsis permaneat, non illum nisi triennii tempus im- tione majorum se suscepisse dicebant, quia idcirco
Sed
pleveril, in loca monasterii secretiora recipies. in monasteriis esse oporteretsues,neet cribratarum
cum prius pertriennium totum laboriosius opus du- excreraenta frugum perirent, et purgatorum folia
riusque perfecerit, tunc receptum intrinsecus eum olerum etca?tera quoedamnum (si projicerentur) in-
jam esse permittes. ferrent.Occidi igitursues ipsos jubebant, et carnes
Edentes cucullis capita sua velent, ne alter man- quidem ipsas emenlibus vendi, ungulas tamen ac
ducantem alterum fratrem aspiciat. Nec Inqui cui- iiiinimas partes eorum, in ffigrorum acsenum epu-
quam dum editliceat, nec aspicere ad ullam alteram las deputari,^eo quod in regione illa grandis esse
partem, nisi ad solum catinum, et ad solam cui su- inopia rerum et frequentia hominum videretur.
perponitur mensam. Hoc etiam ordinavit et jussit, Bleramyos autem vicinos suis (inibus habent.]'
ul oraliones duodecim numero per totum diem fa- Antelucanis ipiturhoris surgentes,(iui perdierum
cerent, et rursus duodecim alias, quaiido ad ve- vices reliquis serviebant, alii coquebant cibos, alii

spertinum lumen venirent in nocturnis quoquo vi-

: mensas parabant. Quas circa tertiam diei horam
giliis totidem preces efTunderent; tres autem solas r» ponere soliti, perfecto omni opere suo superpone
ad horam nonam Quando vero universamu
diei. bant eisdem panes, et herbulas quasdam suo more
litudo conveniebat ad inanduoandum, unicuiquc conditas, quas lapsanas (21) vocant. Olivas 964
ordini in singulis oralionilius statuit psalmum quoque,et caseum praeter carnes, conimunita etiam
praecinere. divcrsi generis olera. Quibus in hunc ordinatis mo-
TuncsanctusPachomiusquasicontradicereange- dum, alii sexta diei hora ingredientes, suraebant
lo voluit,hoc dicens: Paucs sunt istii! orationes.Cui cibum, alii seplima, alii octava, alii nona, alii de-
respondit hoc angelus : Uas orationes (leri idcirro cimn, alii undecima, alii profundajam nocte vesci
pr;ecepi, ut et minores sine aliqua implere tristitia consueverant quidam autem post biduum etiam
;

impositam sihi vivendi regulam possint. Qui voro capiebant cibuin. Ex propria tamen littera poterat
flrinioribus consummatioribusque sensibus vivunt, hora uniuscujusque cognosci. Similiter etiani ipsis
non est illis necesse aliena lege constringi ipsi ; erant et opera divisa ; alii enim agriculturaa inser-
enim semetipsos intra cellas universamque vitam viebant, alter hortum colebat, ille officinae fabrica^

visioni ct cultui Dei penitus dederunt. His ergo, vacabant, ille pistoris, alter carpentarii, alter vero
inquit, ista prajcepi, qui nec invenire possunt vel fullonisartfi clarebat, alter pellium,alter coriorura
implere quaa prosint, ut cum servili quadam nn confectione sudabat, alius Codicum lectione vel
cessitate compulsi, ostenderint dignam in se sub ^ conscriptione gaudebat, alter sportellas grandes
prop.jsito disciplinam, tunc demum ad fiduciam intexerc solitus erat, alter minores ; oranes tamen
valeant divinsB notitiae pervenire. His itaque dispo- simul raemoriter spirituales libros tenebant.
sitis, impletoque ministerio, angelus discessit a GAPUT XX.
santo Pachomio. Vila Tahennensiotarum feminarum, et Virgine, de
Plurima igitur sunt monasteria in quibus usque qua dicluni fueral falsum teslimonium.
ad septem milia sunt virorum, qus hujusmodi ins- Estautemapudistosreminarumquadringentarum
tituta custodiunt Sed maximum id habetur et pri- numeromonasteriuin,iisdera raoribus, atrjueeadem
mum, in quo Pachomius ipse degebat, ex quo vi- ordinatione vivenlium, excepto velaniento pellium
dentur et ca^tera monasteria processisse, quas ad solo (Pallad., cap. 3), Et raulieres quidem trans
mille quadringentos fratros habere noscuntur. fluvium habitant, infra fluvium autem viri. Cum-
Interquos etiam est quidam faraulus Dei, Aphtho- que defunctauna virginum fuerit, vestitam eamut
niusnomine, admodum mihi amiciliaruni jure con- assolet deferunt alias, et supra ripara fluvii ponunt
junctus.qui secunduininiUo monasterio oblinet lo- sorores. Quam inde cum olearum ramusculis pal-
cum {Pallad.,cap. 39.) Qiiem devita ipsiuset conver- musculisque navicula transfretantes viri, et psal-
sationesecuri, AlexandriainsEepetransmittunt,utiI- D mos canentcs, ad suas transforunt partes, et in
liceaquidem quajin monasterio fecerint, vendat;ea proprio cum reliquis deputato condunt sepulcro.
aulem quM scit necessaria, emat sernper ac referat. Nullus tamen, excepto preshytero ac diacono, tran-
Suntet aliamonasteriaducenlenos fratreset trecen- sitad raonasterium feminarum et hoc per Domi- ;

tenos habentia, in ea quam Panos civitate vocant: nicum diem tanlum.

quam ego quadragintos habentem viros ingressus Inhocipso mulierum habitaculo,res accidit talis.
inveni. Inter quos sarcinatores quindecim reperi, Quidam saroinator vestium SEecularis transgressus
fabros ferrarios septem,carpentarios quatuor, came- fluvium,opusabipsisaliquodperignorantiaraposlu-
larios duodecim, fuI!onesquindecimnuniero,singu- ISihal (Palla.:!., co/j. -40}. Cumqiie unade ferainisju-
los in arte propria laborantcs. Et cx iis qua> quoti- venisprooessisset (tuleenim videbatur hoc facere,
diano victui superesse poteraiit, etiam monasteriis propter solitudines ipsiusac desertaregionis)subito
feniinarum:carceribusquevioinisnecessariaqiiffique eura non sponte conspexit, deditqueillitalerespon-
» Uncinis inclusa desunt Palladio Herveti Latino. Sunt. in Graeco.

PATROt. LXXIV. 10
299 APPENDIX AD VITAS PATRUM 300

sum Nos ad emendandas

:
resnostras, artiflces no- A Porphyrite qui diciturloco, affatusque est eumhis
stros habemus. Alia de feminis cum eos in iiao vi- verbis Cur prande, inquit, aliquid esse te credis
:

sione quam retuii notasset, post tempus aliquantu- in tuo proposito, et in hujusmodi degens loco?Via
lum ortointereasjurgio, ex diabolica suspicione et videre mulirrem te sanctiorem ? Vadead Tabennen-

proprii cordismalignitatc.iracundiwfiue fervoreme- siotarum monasterium feminarum.ct unam ex ipsia

roorats virginiin conspcclu aliarum sororumccGpil illic invenies, in capite habenlem conscissum pan-

calumniarl.eiquenonnuils ex ipsis,non tamencum num, ipsamque te cognosce esse meliorem nam- ;

grandi malitia consentiebant. Illa igitur admodum dum cootra tantas sola diebus ac noctibus pugnet,
tristisetfecta.cumtam manifestamcalumniam ferro cor ipsius a Deo nunquam rccessit tu autem uno in ;

non posset (sciebat enim se.neintrosensusquidem loco residens, neque quoquam aliquando progre-
suos tale aiiquid cogitas3e),occulte se praecipitavit diens, per omnes animo et cogitalione urbes vaga-
in fluvium, atque hoc fine defecit.Quod ubi quae ca- ris. Statim ad supradictum monasterium venit, et
lumniata ei fuerat audivit,non ferens tanti sceleris magistros fratrum rogavit ut transveheretur ad ha-
atrocitatem, el ipsatunclaqueoinnexadefecit. Ali« bitaculum feminarum. Quem mox illi ut vita glo-
autem sorores hujusniodi factum, ingresso ad eas riosum virum, et jam proveotioris aetatis, cum fidu-
presbytero, retulerunt. Tunc ille pra;cepit nulllus T> cia grandi fluvium transire feceruut.

quidem nomine ex iis qua3 se tali niorte necaverunt Ingressus autem, post orationcm omnes sorores
debere oblationem Deo fieri. Qua;cunque aulem vi- dosideravitinspicere,inter quassolam illam propter
derentur ex illius dictiinsuGurralionediscordes,vc- quam venerat,non videbat.Aitergoad postremum :

luti quaj conscitB peccati essent,quia tali calumniffi Omnes mihi adducite, deesse enim videtur aliqua.
credldissent,jussit eas per septem annos sanctorum Dicunt ad eum Omnes hic sumus. Quibus respon-
:

mysteriorum communiune privari. dit Una deest, quam mihi angelus demonstravit,
:

Dicunt ei Unam stultam [Pallad., Salem] habemus

:

CAPUT XXI. intrinsecus in coquina. Sic enim eam quae daemone

VitasanctcB Yirginis, quseinier illas slultitiam simu- vexatur appellant. Ait ille : Exhibete raihi quoque
laverat.
ipsam, ut eam videam. Quo audito, memoratam vo-

Fuit aliain hoc monasterio(Pn//arf., cap. 41), qua3 care cceperunt quE cum
;
nollet audire, sentiens

stultam se esse propter Christum, ac di-emonem se credo aliquid, aut fortassis hoc divina jam revela-
finxit habere, ut virtutem sui propositi possetim- tione cognosoens, dicunt ei : Sanctus Piterius te

plere. Quae cum se adir.odum humiliaret atquede- viiere desiderat. Erat enim fama; ao nominis
usque adeo omnibus aliis horrori 6rat,ut no p grandis. 965 Cumque ad eum fuisset exhibita,vi-
jiceret,
cibum quidera cum ea caperent. Talem ergo gra- dissetque panno frontem illius involutam, projeeit
tanter elegeral vilam, et a coquina nunquam rece- se ad pedesejus, dicens : Benedic me, Amma. Pro-
dens.totius illic ministerii tanquam ancilla cunctis cidens autera et ipsa ad pedes ejus, dixit: Tu me
obcdiens,implebat officium, eratque secundum vul- benedic, domine.
gare proverbium, universse spongia domus. Imple- Omnes igitur sorores obstupuerunt, simul dicen-
tum a se, rebus probans, quod in sancto Evangelio tes : Noli, abba, talem injuriam sustinere, fatua est
scriptum legimus : Si quis inter vos vult esse ma- enim ista quara cernis. Tunc sanctus Piterius hoc

jor, sil omnium servus etomnlumminisier(.Un///i, ipsisomnibus ait Vos estis fatuae nam haec vestra
: ;

ii Marc. x).Et beatus Apostolus : Si quis, inquit, rl mea,cum sit melior, est Amma(hoc enira noraine
;

exvobis putat esse sapientem in hoc mundo, fiat vocant illi spirituales matres) et precor Deum, ut
stullus,ut efficiatur sapiens (/ Cor. iii). dignus ipsa in die judicii raerear inveniri Quo audi-
Haec igitur involutum pannis habebat caput, et to,omnes simul ad pedes sancti Piterii prociderunt,

ita omnibus serviebat autem virgines ton-

; caetera; singula varia peccata propria confitentes, quibus
sae cucuUis cooperiuntur. Nulla hanc potuit de qua- illam sanclissimam contristarunt.Et alia quidem di-
dringentis videre raanducantem nunquam per : cebat : Ego eam delubi : alia, Ego habitum ejusde-
omne ffivum suum sedit ad mensam, a nulla vel D jectura derisi ; alia.Ego eam., quod esset lacita inju-
modicam partem panis aceepit sed micas tantum ; riisaffligebam ; aliaabluenssordes catinisupeream
detergens illa menaarum et abluens ollas, his scilis se fudisse dicebat ; alia colaphis eam a se verbera-
alimoniis contenta vivebat : nunquamcalceamentia tam ssepememorabat ;alianares ipsiussinapi iinple-
est usa, nulli unquam fecit injuriaiii : nulla ipsius tas aseesse deflebat cetera; quoque diversfe refe- :

raurmur audivit, nulla autem parum, aut satis un- rebant se ei injurias irrogasse.Proquibusomnibus
quam locuta est, et certe cum ab omnibus caBdere- sanctus uaa cura reraemorata sanctissima vir-
ille

tur,cum omnium viverel odio, cum maledicta gine, fusisDeo precibus, regressus est.
omnium sustineret. Post pauc^s autem dies, nan ferens illa tanlam sui
De hac sanctissima beato Piterio I (cui hoc voca- gloriam,tantoque se nolens sororum honorc curau-
bulum probatissimo viro,semperqueinter dc-
eratj lari.gravarique se credens satisfaclionibus singula-
serta viveiiti, astitit angelus quondam sedenti in rum, egressa de monaslerio illo, quo ierit, in quem
' Pallad., cap. 42, dicitur Pitirum.
 301 HERACLIDIS PARADISUS. 302
divertcrit lociim, vel quo finc defecerit ad nuHius A ramsecurdam.utsupradictumviderem virum.Inve-
poluit liactenus notitiam pervenire. ni igitur eum assidentem fenestrfe, ex qua ad se in-

GAPUT XXII. gredientibus solcbatloqui.Post priraam itaquesalu-

Vila afihatis Joannis, qui in Lycohaljitavit,et Pwme- tationem hoc mihi perinterpretem dixit: Unde es,
nix lirginis. vel cur advenisli?iiam egode sociisEvagrii unumte

Fiiit quidam Joannes in oppido cui Lycus vocabu-

esseconjicio. Respondi me esse peregrinum, et de

lum est (Pa/tad., cojt/. 43), quiquidem

carpentarii
Galatia; partibus venire, et unum me ex Evagrii
fratribus esse confessus sum.
artem, dum adhuc tamen
esset puer,didicit,fratrem
tinctorem tiabuit: quique postmoduin oum jam vi- Intereadum loquimur, ingressus estsubito pro-
ginti et quinque esset annorum,huic saeculo renun- vincicfi ipsius prseses.Alypius nomine; ad quem, re-
liavit.Et per quinque annos in diversis monasieriis licto quem raecu.n habebat sermone, se contulit.
degens,ad postremum solus sesein Lycum conlulit Secessi igitur ab iisdem paululum, et loco
cedens
montem: in cujus cacumine triura sibi voluminuin emiuussteti.Prolixasauteraeorumfabulationesgra-
[Pnllad., tholorum] cellulas fecit (22).Ingressusquc viterac molestefei-ens, inlra meipsurabonum illum
illuc, ita se inclusit, ut aditum quoque ipsum per senera reprehendebam, eo quod, meo sermone con-
quem inlroiit, obstruxerit. Erat igitur unum volu- B tempto, illum potius honorasset.Ideoque cum mihi
men ad corporales deputatum necessitates, aliud ingratum fuisset, sprelo eodem,recedereGogilaljam.
in quo opus facerc et cibum suraere consueverat, Vocavit ilaque ad setuncilleTheodorum nominein-
tertium in quo orabal. terpretera suura, dicens Vade ad fratrem illum, et
:

Hic igiturcum trigintajam annos complesset in- dicei: Noli esse pusillanimis;.jam nuncenim dimit-
clusus, per solara semper fenestram necessaria tam praesidem, et tecum loquar. Cognovi igitur ex
victui suo ab admiuislrante suscipiens,raeruit talem hoo esse horainem spiritualem, et omniapraevidere
gratiaraDei,uthaberet scientiam futurorum Nam et et idcirco eo magiscoepi remorari.
sanctfe memoriffiTheodosioimperatori frequenter et
Egresso vero mox inde praeside, me vocavit, his
varia ex iis quasessent eventura praedixit. Priraum
me alloquens verbis. Cur,inquit,animam tuam raea
quidemdeMaximo lyranno quodet superaturuseum
reprehensionelffisisti?quamin meinvenerasculpam
esset, et Galliarura ex partibus reversurus; postea
ut ea in luis sensibus cogitares,quae nec in meco-
autera et ile Eugenio tyranno, eidem qua3 subsecuta
gnosco, nec tuos scio morea decere? An ignoras illud
sunt, antc praedixit; quod eum quidem superaturus
quod scriptum est, quod non incoluraes ac fortes,
esset,sed ipseibidemvitam finiturus.niiumquesuura
sed quodmalesani medicosemper indigeant (,Ua«/i.
sucoessorera iraperii relicturus. De quo apud oiiines (; ix;Marc. x; Lucde^ v)? Nam tu me cum velis, et rur-
grandis semper fama convaluit. Propter quod f{
sus egoinvenire tepossum, et si ex rae forsitan nul-
Theodosiusimperator, prophetali eum venerari ho-
lura, ex aliis tamen fratribus aliquod Patribusque
nore consueverat, asserens illum magns esse virtu-
poteris habero solalium Iste vero totus es saeculari-
tis. Cum igitur nos, hoc est ego et beatus Evagrius,
bus robus diabolica! deditus potostati, vix brevis
et Ammonius.et AlbinuscircaNitriae solitudines de-
horae spatio potuit respirare. Et nunctentans,sicut
geremus,cupiebamusdiligenteragnoscereraemoratj
quidamservusausteromdominum suum fugiens,ve
virivirtutem. Ait ego nobis tunc sanctus Evagrius:
nittitsalutarehio inveniretnuxilium.Inconsulta igi-
Libenter audirem ab eo, qui mentem atque sermo-
tur atque importuna res fieret,si illum relinqurrera,
nem bene novit probare, qualis sil iste vir quem lo-
et tecum morarer, qui jugiter salutis tuae commodis
quim.ur. Si enim eum nonpriusaiioroferentecogno-
vicaro consuesti. Quem
ego raagnopere precatus
vero, necessejam erit ut ad montem ejus ascendam.
sum ut pro mc dignaretur orare: hoc enira mihi spi-
Quod cum au Jissem ego, neque cuiquam quidquam
ritualem illum virum esse certissime persuasit.
tale dixissem: uno die tantum moratus, alio clausi
celluldrn meam,et meatqueipsam commendansDeo 966 Tunc ille sua in sinistra
jara Itetior dextera
Thebaidemusqueperrexi.Diebusdecemetoctooraai j. mo mei parte percussit, hoc dicens
leniter vultus
itinerc confecto, partiraambulando pedibus,partim Mullce tribulHtiones manent, passus es multa ut
perfluvium navigando. Agebatur autem hoc eo tem- exires de solitudine, et interim hoc formidans ali-
pore, quo fluvius solebat ascendere, quando multi quantulum facere distulisti. Pias autem tibi,et quasi
sgrotare consueverant.quod sura et ipse perpessus. rationabiles causas aETerens da3mon,ventilare teten-
Cura ergo illuc venissera, clausura septum [D/i-., tat. .Vdmonuit enim et circa patris desiderium, et
mDrabrum] illud inveni, quod anle ingressum cubi- ijueraadraodum frater tuus sororque converti, atque
culorum ipsius erat; postca enira ipsura locura in solitudine agere vitam suam deberent.Ecce nuno
exstruxerant fratres. Talis autemcratKdiflcii ipsius tibi hoc ego renuntio,utrosquesalvatos essecogno-
magnitudo, ut fere cenlum caperet viros. Clausum sce. Renuntiaverunt enira ambo saicularibus rebus.
autem semper ipsura habentes locum, solo Sabbati Et pater,inquit,tuusalios septem victurusestannos;
et Dominico die operire consueverant. Cognita ergo insisteigiturac vive indesertis ut cojpisti locis, neve
causaobquaraclaudereturquieviexspectansSabbati parentura causa tuorura ad patriam redire festincs;
diem: qui cum advenisset, ingressus sum circa ho- scriptum est enim:Nemo mittenssuperaratrumma-
303 APPENDIX AD VlTAS PATRUM. 304

num suam, et retro aspiciens aplus est regno cceIo- A venit, ut cerneret sibi incognitam civitatera. Dum
rum {Lucx ix). ergo iter conficeret ju.xta oppidum cui Nicius no-
Vehementerigituratquemordaciterexhujusmodi men est, applicuerunt naves ejus ad resolvendum
longas navigationis laborem.lngressi igitur pueri ad
verbls instructus ac doctus,gratias egi Deo, maxime
posteaquam occasiones qua; me solitudinem relin-
terram, quadam prolervitaleducti contraloci illius

querecompellebant,,iuxtavotuniraeumirapletasesse rusticos,quorumsuperbiamaudaciai"nquenu]lu3fert
jurgia excitare ccepoi-unt. Ex quibu? multitudo me-
cognovi. Rursumque mihi hoc cumrisu placido et
Ego autem morata eunucho quidem uni digitum abscidit, ac
jocis dixit: Vis, inquil, episcopus fieri?
esse respondi. Interrogabat, Ubi? dixi ergo:
rapuit, et alium trucidavit, sanctumautem Diony-
me jam
Incoquinis,mensis,tabernis, olTicinisque Qguloruiu sium quem vulgusesse episcopum nesciebat.prope
mersit in fluviuin, ipsam vero injuriisterroribusque
heecenim cuncla, inquam, diligenter inspicio, et si
confecit, reliquis omnibus pueris vulneratis.
fueritacidum vinum, a prandio meo illudescludo,
quod autem fuerit bonum,bibo.Similiter inspicio et CAPUTXXIII
ollascoquorum,et si deesse sales videro.aut aliquod Vila beali Possidonii monachi Ttiebsei.

condimenti genus, addo, meliusque conditos cibos De Possidonio Thebfflo viro probatissimo atque
comedo. Hic meus, voracitas enira
est episcopatus
^ paiientissimoinenarrabiliaquffidametmultamemo-
-- -
mea talem meepiscopum At mihihocillesan-
fecit. - --
iantur(Pai/., c. 77). Tam autem mansuetumvirum,
ctus subridens: Remove, inquit, jocos; nam episco- tara vere monachum, tamque nihil habentem in se
pusesfulurus,plurimumquetribulationum habitu- malitiae, nullum egoalterum vidi; nam apud Betb-
rus es ac laborura.Si igitur ista vis fugere, noli relin- leem cum eo perannum intcgrum vixi ec temporc,
quere soliludineB noslras, nuUusenim te in desertis cuni sederet inillaregione,quam Poemeniondicunt,
degcntem locis episcopum faciet. Descendensautem et multo plures in eo soio me vidissevirtutes; inter
lunc ego a memorato viro,regressus sum ad deserta quas hoc mihi quondam et ipse referebat, dicens :

inquibusesseconsueveram.vPnerandisillisPatribus Uno anno cum ia eo loco.qui Porphyrites vocatur,

ha3C ipsa quae illic cognoveram de spirituali divino-
que referens homine,qui post duosmensesad eum-
dem beatissimum navigando venerunt. Kgo autem
miserrimus dictorum ejusimmemor fui.
Posttriennii igiturtempus,valetudinem ex infir-
habitareni,nullumhominum dumillic degerera vidi,
serraonera uullius audivi, non attigi panem,sed de
paucis tantum dactylis vixi et herbis agrestibus, si
quas invenire potuissem.Interea aliquando cum pe-
nitus aliraenta, quibus sustentari poteram, defecis-

mitate stomachi ac splenis incurri. Et ex supradicto sum de spelunea mea, ut usque ad

sent, egressus

loco a fratribus Alexandriam usque transmissus, easpartesqusabhominibusinhabitanturaccederem

atque illic hydropom medicans.Ab Alexandria quo-
^ ctper totam ambulans Jiem, vixhabitaculum meum
queprofectus suadentibus medicis.petoPalEstinam dupbus millibusabessecognovi.Circumspiciensigi-
causa commodarum quse esse ibidem putabantur tur velut equitem quemdam videre rae credidi, ha-
aurarum; tcnuiorrs enim aeris magis ajgritudo mei bentem militis speciem,el cassidem capite suo ges-
corporis roquirebat. De Pal;cstina autem ad provin- tantom, cui in tiarce modum crista surgebat. Quem
ciaraBithyniamveni. Inquanescioquomodo, utrum cum mililem vere pularcra,adspeluncam redTe pro-
Btudio hominum, an voluntate divina (hoc Deus no- peravi.Inveniauteraillicreversuscontinuocistellam

vit) episcopus ultra meritum meum

factus sum. In quse uvasetfiousrecenterlectashabebat: quamsta-
'

quo tempestat's illius qua= sub sancto Joanne com- tim rapiii, et sic speluncam Iffitus intravi. Per duos
mota est, interfui malis, et per deccm menses iu autem menscs cibus ipse maximo mihi solatio fuit.
obscurissima cellula occultutus, coepi illius sancti Miraculum vero sanctissimus Possidonius circa
dicta reminisci, cum ea illic qus prsdixerat, susti- Bethleem fecisse memoralur hujusmodi: QuiEdam

nerem.Hsec autom forte mihi tunoillemagnus athle- mulier praegnans a spiritu iiDmundo fatigabatur,et
ta Ghristi dicebat,cupiens me ad sustinendam soli- tempore partus sui cum niaxima difficultateparie-
tudinum vitam.hujusmodi praenuntiationibus pro- bat eam enira spiritus ille cruciabat. Cum igitur
;

vocare. Nam quadraginta octo annos in eadem cel- D niulier infelixsic ve.xaretur adsmone.maritusejus-
lula sua se habitare dicebat, nullius se unquam fe- dem ad sanotum Possidonium decucurrit, rogans
minae vullum vidisse confirmans,nesororisquidera, cum ut dignaretur venire,atque orare pro ea.Ingres-
neque semetipsum edenlem aut bibentem ab alte- sisque nobis ad orationem simul, cura ille stans coc-

ro visum. pisset orare bis in terra tantummodo fixis genibus,

Ad hunc videndum etancilla Christi Pcemeniave- impurum illum spirilum mox fugavit.Assurgens au-
c. 47). Cui ille non visa; quaBdam per tem de solo, dicit boc 967 nobis Orate rogo; jam
nerat [Pall., :

alium secreta mandavit, admonuitque eam ne de nuncenim,dumspiritusilleexpellitur,signumquod-

Thebaidis regione proficisctns, divertere Alexan- dammonstrabitur nobis.Et ut satisfleret nobis, post

driam vellet; quod si eura nollet audire.in tentatio- ha;oipsiussanctidicta,afundamentisparietemvcsti-

nera eam quamdam necesse esset incidcre. Sed cum buli damon abscedcns cruit totumatquedejeoit.Per
illaseu pernegligentiara,sive per oblivionemsuam, tolum autem septeunium ipsa muliercula semper
non ita ut jusserat sanctusill6,fecisset, Alexandriam muta perraanserat. Postea vero quam a sancto illo
 305 HERACLIDIS PARADISUS. 306

qui eam a daamone liberavit visitata est, mox et A adductus aniraarum, quas magno errore implicitas
peperit, et loqui promeruit. videbam, cura essem liber monachus, ex iEgypto
Hujus viri etiam prcBiiuntiationem (quam pro- genus ducens, propterea meipsum vendere volui,
phetiam vocant aliquando cognovi {Pall., c. 82); utvos liberi a magnis peccatis esse possetis. Quia
postea et Simonem admirubilem virum quem in- igitur ad plenum per humilitatem meam hoc
terim ego notassc ac nosse me raemini. fecit Deus, gaudeo ; idoircoaureum quod pro me
HicmihibeaLissimusatqueabstinentissimus Pos- dedistis, accipite, ut alios quoque quibus subvenire
sidonius etiam ista referebat, quod aquadragesimo possim, reperiam. Qui cum illum frequenter atque
aevi sui anno,usum panis in viclu proprio non habe- quod
instanter rogarent, vera assertione dicentes,
ret,nequeu8queadmediumdieispaliuiniracundiam tanquam suarum dominura animarum, patrem ha-
adversusuilumtenuisset. Hs:csunt miracula atque biturun essent eum,si una cum ipsis manere digna-
signa fortissimiinChristoPossidoniiquasdivinagru- retur ac vivere, nequetamen ullo modo persuadere
tia operatus, in his vitam famatani fmire promeruit. hoc ei possent, lunc dicunt ad eum : Dabis ergo ipse
CAPUT XXIV. aurum arrhas illud pauperibus, quod nos veluti
yita Sirapionis qiiasdam pro nostra salute dedisse cognovimus. Et
monaclii, Cleomoni.i ct cujusdam
Virginis. n ait illis Date hoc vos, quia vestrum est ego enim : ;

Alius quidam Serapion nomine fuit (PaU.,c. 83). alienas pecunias non dono pauperibus. Dicunt ergo
qui Sidonius cognomen, acceperat, quianullaalia ei Sallem hoc te magnopere deprecamur, ut vel
:

vestenisi sola sindone utebatur.Quemnihilunquam post anni circulum nos requiras Athenis.
habuisse vel possedisse satisnotum omnibus fuit, Hic itaque sanctissimus famulus Christi frequen-
propter quod et apathes.id est impassibilis,vocaba- ter pcregrinando ad Ilelladam pervenit, ac per tri-

quianullumpatiebatur desideriumpossidendi.
tur, duum moratus Athenis, a nullo panom quo vesce-
Peritissiraus autem erat scientia litterarum, Scrip- retur accepit. Nara neque pecuniam habebat, non
turasque omnes tenaciter memoriterque recolebat. pellem, non peram non quidquam aliud secum
Qui ex niraia abstinentia omnium rerum, et ex jugi praetersindonem, qua fuerat amictus, ferebat. Cum
divinorum meditatione librorum.cellulaj unius qui- jam ergousquead quartam diemnihil penilus eden-
ete non poterat esse contentus, sed per diversas do venisset.esurire vehementer ccepit.Nihilenira eo
mens semper ipsius trahebatur. Toto igitur mundi jejunio pejus quod, extorquetur invito, ex cujus ne-
fine discurrens, ad talis glorias virtulem ascendit, cessitate procedit saepe perfidia. Stetit ergo supra
Hujus enira habitus (id est voluntatis') mens ejus queradam colliculum civitatis, ubi primates ejus-
erat unde et voluntatem affeotionumque diflferen-
; dem oppidi concilium habere consueverant, et illic
tias, non substantiarum vocamus. manus etiam suas percutiendo clamabat vim se
Hoc autem de eo patres sancti aliquando refere- maximam sermonibus dicens Athenien-
pati, his :

bant, quod per monachum aliquem conlusoremsu- autem omnes si-

ses viri,succurrite. Goncurrentes
um(23), in oppido quodam viginti solidorum pretio miil quoscunque palliis,quosounque cernimusbir-
paganis semet ipsum dislraxerit mimis; et quos si- ris esse vestitos, interrogant eura quid haberet,
gnatos pro se acceperat solidos, apud so ipse serva- unde Tunc ille re-
venisset, vel quid diceretse pati.
verit. Tandiu ergo, cum priedictisqui eum emerant spondit Ab ^Egyptiorura quidem genere descendo,
:

mimis,in tali servilute permansit, quandiu et Chri- conversatione monachus. Ex quo tamon de patria
stianos eos faceret,et a ludis theatralihussepararet. mea quae erat mihi vera, discessi, in trium fenera-
Nullo autem alio ad victum suum.excepto panc et torum manusincurri ex quibus duos quiden, quo-
:

aqua,uti solebat, neque unquamScripluras sanctas cunque modo debitumsolvens.potui declinareet sic
legere cessabat. Interea lonsi temporis spatio prior eaquffiabipsis objiciebantur effugere; lertius au-
mimffi maritus animo stimulante compunclus esl, tem adhuc ille me retinet, nec habeo unde et satis-
tunc et ipsa ejus conjunx, ad postremum etiam do- facere possim. Cumque illi requirerent abipsofe-
mus tota. Dicebatur autem, quod antequam aliquis neratores quibus se debitorem esse disceret, scisci-
ejus cognosceret vitam, pedes i|uoque ipsis lavaret, D tabantur ab eo qui illi essent, vel ubi degerent, vel
utdominis: postea vero quam spirituale lavacrum quis ille qui ei molestus esset quem si ostenderet, ;

uterque suscepit, uterque a iheatrali actu recessit, adjiituros so in omnibus eum pollicentur. Tunc il-

conversique sunt ad castam pariterac piam vitam. le : A principio, inquit, juventutis mea3,hi tres raihi
Vehementer autem memoratum ac dulciter dilige- semper raolesti fuerunt, cupiditas pecuniae, deside-
bant virum, hoc dicentes ei Veni, frater, jam te
: rium voluptatum, et voracitas ventris ex quibus :

libertate donamus, eo quod ipse nos prior de tur- rebus duas, hoc est pecuniee ac voluptatum cupidi-
pi servitio liberasti. Ad quos magnusille Scrapion tatem cvasisse jam videor, neque mihi ulterius sunt
rcspondit Nunc vobis cgo jam necessarius non
: molestiE ; lertiam vero (quain dixi voracitatem) fer-
sum, opus in vobis suum Daus per me implevii, re non possum. Nara cum quarto die jam ex ne-
et utriusque vestrura anima salvata esl. Unde se- cessitate jejunem, nrget me illa sicut severissimus
cretum meumvobis atquehoc quod hactenus cela- fenerator, exigens debitum solitum semper ac fla-
veram pando. Ego,
inquit, miseratione vestrarum gitans, et nisi reddidero, mortem minatur. Tunc
' Hoc deest in Ms. Moret.
307 APPENDIX AD VITAS PATRUM 308

quidam philosophorum putantes eum composita
quaedam et liela narrare, unum solidum ofTcrunt
ei quo ille sumpto, el cuidain qui panes vendebat,
dato, unoquc lantum ab eo pane suscepio, nioxab
eadem profectus est civitate, neque tamen unquam
postea ad ipsam reversus est. Cogiiito ©6S autem
eo philosophi illi, omnique rei veritale perspeola,
niagnum nescio quem virum csso firmantes red-
A simo. mifaculisque famigerato factus estnotus, cu-
jus lectulus post ipsius mortem solebat curare lan-
guentes. Viso huoigitur ab eodem, et aedificatuset
doetus est ad perfeclum. Ule enim vir eruditus at-
que inslructus scientiaet bonis moribus erat.
A quo forte cum quaereret quis aller monachus
vcrquffinam virgo devola in urbe memorata degcre
diceretur (Pallad., cap.80), cognovit esse illic virgi-

dito unius pretio panis, solidura ab eo quem illo nem quamdam quas seab omnibus separala clausis-

susceperat, receperunt. set intra cellulam suam atque illic quiescens, nul-

Cnm ergo venisset beatissimus ille circa Laccdas-

lum hominum unquam videret.Quaerrit moxipsius
monis loca, unum illic de prioribus civitatis.bonum
domura quam cum invenisset, acccdit ad vetulam
:

omnesque dedomoipsius
in caeteris rebus viruni,
quamdara, quae in ministerio memoratae virginis
erat, boc ei d!cens:Vade, et nuntia virgini, quia
Manichaeos esse cognovit. In hac rursus domo juxta
exemplum superius vendidit se et intra duos annos necessario eam videre desidero. Illa vero reddidit
responsuradicens quodexmulti.sannis neminera vi-
tam ipsum doraus dominum ab exsecrabili secta, fl
disset. Dicit ei : Vade, nunliaei; Deus enim me ad
quara conjugem ejustotamque ramiliamabstractos,
Ecclesiffi tradidit. Quem illi jara non quasi famu-
coUoquium ipsius misil. Illa vero ne sic quidem vo-
lum diligebant, sed quasi fratrem attendeljant po-
luitnuntiare.Cum ilaqueillic duos vel tres dies ob-
tius aut patrem, verum benedicentes neum. tum demura ab ea susceptus fuisset,ail
servasset,et
eidem :Quid hic sedes? Illa respondit Non sedeo. :

Postpaululum lompus,cura ab eisdiscessissethic sed ambulo. Dicii ille Quoambulas? Illa, ad Domi- :

spiritualisadamas Serapion,cuffi multis aliiset ipse num,inquit. Aitille Vivis, an mortuaes? lllares- :

ingressus estnavem.reddito pretio prius quod acce- pondit Credo in Deo meo, esse me mortuam skcu-
:

perat adominis, quasi Romam navigaturus. Nautas lo nam carne qui vivunt, ad Dominum ire non
;

vero suspicantes quod sumptus haberet, et quod possunt.Ait ille : Si igitur boc ipsum persuadere vis
quasdam secum auri specics attulissct, susceperunt mihi, fac ipsa quod facio. Illa respondit : Si possibi-
6um,nihil ab eo penitus requirentes,necambigentes lia tantum jusseris,faciam.Tuno ille respondit Pos- :

quod unusaliquisex ipsis resejusdera quoque ut ca;- sibiliacunctasunthomini huicsoeculomortuo, prae-

terorum,in partenavisconstituisset.Dum igiturna- ter solam irapietalem. Deinde ait Egredere et pro- :

vigarenl,etjamabess6 quingentisi.b Alcxandriasta- cede.Et illa respondit Vigcssimum et quintum an- :

diis viderentur, coeperunt oiunes qui oum ipso in- Q num ago, ex quo nunquam ex hoc loco egredior :

gressi fuerant, circa solis occasura sumere cibum, quam ob causam ergo vis hodie procedam? Ait ille :

quod et nautae ipsi jam fecerant. Curaque eum primo Vah,nonne tu dixisti quod saeculo mortua sis? unde
die non viderent edentem, causam esse aliquam de
manifestum est quod et saeculum tibi. Quod si ve-
navigationis molestiacrediderunt. Alcum nec tertio
rum est, est morluus nihil sentit; unum crgo est,
quoque nec quarto de cibum capcret, epulantes ips'
sive non procedas, sive procedas ergo progrede- ;

jam quinto die in suraraa illum quiete porseveraii-

re. Haec audiens virgo, processit.
tem sic alloquuntur:Cur, inquiunt,homo, hic solus
Poslquara autem prccessit e cellula sua, et ad
ipse non coraedis? respondit, non habere se dicens.
quaradam basilicam vcnit, rursusille sanctissimus
Quo audito vicissim se nautae interrogare cceperunt eam loquitur ergo vis suadere mihi cer-
illic ad : Si
quisnam res ejus ac sumptus suscepisset in navi. Et nec jam cum hominibus
tissime, quod mortua sis,
cum nulli ab eo datum aliquid reperissent,ol)jurga- placens vivas,rac et ipsa quod facio, et vere te raor-
bantcum, ista dicentes Quemadraodura ascendi- Quid amplius
tuara Sfficulo scio. Et virgo
:
: vis fa-
sti sine sumptibus navium ? unde nierccdes dalu-
ciam ? Exue te, inquit, vestibus tuis, et omnes res
rus es nobisPuode ipsevicturus es ? Ait illeviro-
quibus ulcris, ita ut ego, super humerum luum
rum patientissimus: Ad me nihil pertinet; eduoite pe^ mediam civitatem, et eo
^^^^^^ ^^ ^-^ t^jpgl
^
rae atque projicite ad illumubi meinvenistislooum.
dem more me nudum nec aliqua verecundia per-
NautB indignantes diccbant ira! eliara : si cen- turbatum sequere precedentem'. Ad hoc illa res-
tum solidos daros, nunquara hoc libenter facere"
pondit Sed multorum animas, quae me tam defor-
:

mus, cum sit navigi tanta prosperitas; quapropler miter ambulare viderint, laedo, et aut insanam
propositum coeptae navigationis implemus. Ita igi-
cuncti esse credent, aut d.Tnionem pati dicent. Ait
tur mansit in navi securus, ut ei usque Romam ille : Et quid hoc ad te, si aut da;mouiosa credaris,
nautse omnes aliraenta prsberent.
aut voceris insana ? Tu enim apud iUos qui hKO
Ubi ergo attigit Romam athleta Christi fortissimus Ioquuntur,ut dicis mortua es. Mortuo autem nun-
{Pallad.,cap.8i). coepit requirere curiosiusquisnam quam curte est siquis ei vcl detraxcrit, vel irrise-
illicmagnus esse aliquis monachus diceretur, vel rit; nihil enim horum potest sentire Tunc dixit ei
quae virgo Dei prasdicaretur a cunctis. Cum inte- virgo : Obsecro te quidquid aliud vis in meo pro-
rea Domnioni cuidam fortissimo atque abstinentis- posito, jube, et faciam. Ad hanc enim usque vilae

' Mirandum hoc, non imitandura.

309 HERACUDIS PARADISUS. 310

mensuram nondum perveni : oro autem perveniie A tiam erubescons suam,atque anteoculos dedecoris
quandoque. Tunc ille famulus Christi dixit : Vide exsecrandi magnitudinem ponen3,et orr.nium hae-
ergo, soror, ne magnum jam aliquid esse te credas, reticorum ex alienis malis gaudium atque lastitiam,
et tanquain cunctis hominibus sanctiorem, et te intentissime deprecabatur Deum.ut conatus tantos
mortuam rebus ssecularibus glorieris.Didicisti enim ipse qui solus poterat impediret.Gumque praedicta
quod adhuc hominibus places.Nam longe
vivis, et ei mulier insisteret, neque posset ille prior a volu-
plus temortuus ego sum,qui per memetipsumomni- ptale rabieiipsiusseparari, eoquod multis irretitus

busoperemonstro verumessequoddico, faciens hoc jam esset ac variis ejus ofllciis, ipsaque insistente
quod ipsa non potes facere; nec pati me aliquid, neo paratumessetpericulum.postpaululumtempussus-
in aliquo deformari puto. Tunc igitur eam talibus cepta a Deo oratione quam fecerat, antequam ejua,
vcrbis in studio humilitatia edoctam, et de quadam quo flagrare cooperat, mali experiretur incendium,
superbiae vel tumoris arce depositam,reliquit absce- visio qutedam ei ostenditur angelorum,habenlium
dens. militumspeciem.quaead praefecturae officium perti-
Multapraetereasunt magnaadrairandaquequae neret.A quibus ad exitium suum missis teneri se su-
fe-

cit, exquibus non sentire se quod in mundo osset bito videbat.ferroque per totum corpus ligatum in
probavit;sexagesimo autem anno finivit hancvitam, p carcerem tradi, nec ab aliquo tamen causam ob
et in desertis ipsis sepultus est locis. quam lalibus poenis succumberet, audiebat.
CAPUT XXV. Ipseautemcon3cientiaracogitanssuam,cumintel-
Vita Evagrii diaconi monachi. ligeret a3 videret quod propter illa qus norat, ista
De Evagrio diaeono (Pallad., cap. 86) qui nbique pateretur, putaretquequodadpraefeotumomniama-
memoratur viro ', qui apostolorum moribus vixit, ritus mulieris detulisset,duu)que sub tali metuante
non 969 est justum tacere,sed oportet nos ipsius fores judicis intremiscit,qui quasi aliam inmanibus
facta monumentis tradere litterarura,sine dubio le- habens causam,et de simili crimine occupatos variis
gentibus cunctis,et gloriam bonitatis Salvatoris no- quosdam tormentis conficere videbatur. Dum ergo
striagnoscentibusprofutura.Dignumigiturexistimo fortiter timet,usquc ultramodumanhelaresesentit,
uta principio vitsejusincipiam,diligenterexponens subito angelusillequitalieum visione tremefecerat,
qucmadniodumad propositum talepervenerit,quam in cujusdam amici ipsius convertitur formam.acsic
congruo stupendaj ac prfedicabilis vit» finedefecerit cum quem cum quadraginta reis aliisvinctumvide-
in ipsis solitudinibusconstitutus.quinquagesimum bat, alloquitur:Quid, inquiens,domine diacone, sic
aetatis et quartum annum agens. De quo Scriptura teneris? llle respondit Quantum ad rcm quidem
:

sancta,quod dixit,probavit:In parvo tempore multos veram speclHt,ignoro; suspicor tamen quod quidam
implevitannos; vereenimplacitaeratDomino anima exprffifecturapofficiomeincusaverit,matrimonio me
ejus [Sap. iv). suo credens insidiari; et vereor ne forte corruptus
Hic ergo genere Ponticus fuit, ex oppido quod pecuniis ipsius judex supplicio me mortis addicat.
Hiberorum nominatur, filius presbyteri, multarum Tunc ille : Si consilium, inquil, amici tui accipis,
ecolesiarum curam gerentis,quos Periodeutas (24) nonexpedit tibi diutius in hac civitate versari. Ad
vocant. Primum factus est lector a sancto Basilio haecdixitEvagrius SimeDeusexhisliberaveritma-
:

Ecclesiae Ca^sariensis episcopo, circa fines montis !is, et ulterius in Constantinopolitana urbe me vide-

Argci.Post mortem autem sancti Basiiii,videns eum ris, scias tales ine modo poenas merito sustinere, et
spiritualibus aptissiinum rebusbenedictusatqueve- majoribus his debere torqueri.Tunc ille ait Si haec :

nerandus Gregorius Nazianzenae [Nyssenae fulladio vera sunt^affero tilii Evangelium, in quo si juraveris
Herveli] episcopus civitatis, ille qui insifrnis provi- mihi quod ex hac civitate discedas.et animae tuae de
dentia.doctrinaque praeclarus,nulla se humani ge- cffitero curam geras, faciam te de necessitatis hujus

neris passione laesum proiTavit,diaconum supradi- periculo liberari.

ctum Evagrium fecit. Unde cum sanctus Gregorius Exbibito itaque Evangelio, atque in eodem sacra-
ad maxiinum conventum episcoporum vocatus Con- menlo ipsi dato, quod prfeter unam diem quo recel-

stantinopolim usque venisset,sancto eum Nectario £) lulas suas deferret ad navera,nonessetGonstantino-

episcopo tradidit ac reliquit, grandi Soripturarum polimoraturus,ccepitviderequodjusjurandumquod
peritia hffireticorum omniurn naenias destruentem. eidem prsbuerat profuisset, et quod quasi a qus-
Cum igitur vehementer impugnans perversarum stione illa judiciorum, quod in praesenti nocte mc-
vanitatem erroremque sectarum, in urbe memorata tuerat, fuisset penitus absolutus. Consurgens ergo
iloreret,ac maximo omnium honore frueretur, prior de sorano.secum cogitabat, hoc dicens:Quamvis in
quidem,ut ipse referebat postmodum nobis, laqueis somnis juraverim,tamen jurasse me memini. Mox
desiderii mulieris implioitus,ex his tamen ipse con- igitur ingressus cum recellulis suis navim,Jeroso-
tinuoliberatus, amari abeadem mulierenuam ama- lymam navigavit.
veratcoepit.Quas quidem oujusdam illustriset unius Quo cum esset advectus,atque illic a sancta Mela-
de magnatibus viri conjunx erat. Evagrius 'Igitur nia Romana femina fuisset €xceptus,iterum cor
illa

Deum ante omnia metuens,tum autem et conscien- ipsius,ut Pharaonis aliquando,daemon obduravit.Et

* Evagrius Origenista fuit.

311 APPENDIX AD VITA8 PATKUM. 312

quoniam adhuc in ipsisardoribus juvenilisaevierat, \ runt in specie clericorum, de fide cum eo tractare
quffidam rursusetiilic alia tentatio sensuscjusinva' cupientes, quibus unus Arianum, aller Eu-
ex
sit, nullique quidquam tale significans, ccEpit illic nomianum, terlius Apollinarium se csse dicebat.
iterum vestcs sibi mutare,et dissercndo cum multis Quos omnes sapienter ac breviter disserendo supe-
gloria3 vanroillicitamcntaseclari.Sed illo qiiiscmper ravit.

perditiones noslras impedit Deus.memoratum gra- Idem iterum quadam die cum ecclesia claves
vissirao febrium ignc corripuit. Ex quo eum longa perissent, invocato Christi nomine signavit illam
a;griiudinedomuit,et persex mensium spatiacorpus ostii parlem unde erat clavis, ct aperuit, manu
ejus attrivit, carnesque consumpsit, unde habere pulsans fores.
proprii mali fomenta consueverat. Hic ipse lam vehemenler expertus est dasmones,
Cum plurimorum ars exquisita medicorum
igilur atque ab his toties vcrbcratus esl, ut numerus esse

omnia quidem facerc tentaret, neque ullum tamen non possit.

curationis genus quod ad salutem ci proficeret inve- Ubi quidem discipulorum suorum omniaquffiipsi
niretjhffic sancta Melania ad ipsum locuta est Mul- post decem et oclo annos cssent futura, singulatim
:

tum, inquit, mihi displicel hujus lua? agritudinis res ipsas prophetando pra;dixit.

Jongitudo dic ergo mihi, qua; sunt tui cordis ar- g Dicebat autem Ex quo, inquit, ad solitudinos
:
;

cana? inrirraitas enim isla sine voluntate ac judicio veni,non lactuoae,non silvcstris oleris cibum sum-
Dei non est.Tunc ille omnem feminae sanctae con- psi;non viride attigi.non uvas, non poma, non car-
fessus est causam Cui hoc illu respondit Promitte, nes, non balneas vidi. Ad postremum sexto decimo
:

inquit,mihi ante conspectum Dei, quod ad proposi- talis vitse sua3 anno, in qua nihil quod coctum csset

tum raonachorum habitantiumsolitudinemreverta- edeluit, cum nccesse essetcorpori ejus propter slo-

rii,etego quamvis ipsa peccatis videar involuta,ta- machiinfirmitatemutcoctumsumeretcibum,panem

men precabor. Dominura,uttibi vivenditribuatcom- quidemattigitnunquam,oleratantum,etposcam(27),
meatum.Cumquc hoc sc facluruu; fuisset pollicitus, et lenticulam por solum biennium gustans; ila
exivit a s£Bculo,ut tantum in eoclesia per sanctam
intra paucos dies recopit sanitatem. Et de lectulo
surgens, mox coopit de profectione quam spoponde- Epiphaniam communicaret.
rat cogitare. Tunc benedictcE ipsius Melaniffi studio,
Circa ipsuin igitur vita; suoe finem referre con-
vestemulataindedescendit.etad..EgyptiacumNitriffi sueverat, quod tertium agit annum ex quo se car-

proficiscitur montem in quo degens cura biennii nali desiderio intellia:eret esset liberatum,et hoc post
;

tempus implesset,tertioanno ad interioressollitudi- talem ipsius vitam,post sudores tantos, post tanlos
nespergit. Ubi quatuordecim annos in iislocis quas labores, post illas tam juges orationes. Nuntiata

Cellas nominanl,vixit, unam quotidie panis librara ^ est huic patris sui mors quondam, atque hoo ei qu
edens,unumque sextarium absuraens olei in m.ensi- nuntiaverat dixil : Quid,inquit,blaspheraas,o homo?

bus tribus, ille 970 qui intercopias magnas atque immortalem ego patrem meum novi.

delicias cum maxima semper voluptale vivebat.Fa- CAPUT XXVI.

ciebat autemquotidiecentumorationem,hoctantum Vila Pioris monachi.
persingulosannosscribens, quodexmercede operis Pior quidam ^Egyptius juvenis (Pallad., cap. 87),
sui posset eiad emendatiorisvitaealimentasufficere. cum huic mundo renuntiasset egressus e paterna
Subliliter enini illa scribebat manu,quam Oxyrin- domo,tanti animi circa religionera fuit, ut statuerat
cham (25) vocant Grasci. ante conspectum Dei ue ullum jam suorura unquara
Intra quindecim ergo annos ad perreclum mente videret.Post quadraginta igilur annos, soror ipsius
purgatus divinara gratiam meruit, ila ut haberet ct senio admodum gravis cum fratrem suum vivere
notitiam et sapientiam spirilualem,ut et bonoruni coraperisset, amentium modo coepit ardere, doneo
ac malorum spirituum dilferentias nossel.Scripsit ad eonspectum ipsius voniret.Cumquead vastissima
iste libros, quos his vocabulis nominavit, unum illa deserta non posset accedere, ab episcopo loci il-
Epea, alterum Nonavon, tertium Antiphyron (26), us petit ut ad sanctos scriberet Patres qui in soli-
artesque monstravit quibus possent dffimonessub- D tudinibus ex more degcbant, ut videndum sorori
jugari. transmitterent fratrem. Qui vi maxiraa Patrum ve-
Fortiter huic semper spiritus fornicationis incu- nire compulsus, cum alio quadam itineris sbi socio
buit; nam sicut nobis et ipse referebat, per totam ad sororis propria; domum venit,ubi se venisse si-
noctem hiemis tempore nudus stabat in puteo, ut gnificavit,hoc dicens:Pior, inquit, frater tuus venit,
gelu quoque carnes ejus conslringerentur. ct pro foribus assistit.Datoque januaj sono, putans
Aliquando iterum blasphemia; spiritus eumccepit quod anus ipsa in occursum fratris exiret,clausisad
urgere, et ad sacrilega eumdem contra Deum verba eam oculis proclamavit:nominc suo illam vocans.et
compellere, ob quod quadragintajugiterdiessine te- dicens:Ego sum Pior frater tuus, ego sum, inquam;
cto fuit,ut ipse dicebat,in tanlum ut per corpus ip- quantuni volueris aspectu meo fruere.Cumque illi
sius totum quffidam papulai illi.quas seepe in cor- satisfocisse propriis sensibus credidisset,projecitse
poribus vidimus, ebirent. in orationem,et cum penitus ei ut surgeret soror
Huic quodam die tres simul daemones astite- ejus persuadere non posset,benedicens gloriam Dei

I
 313 HERACLIDIS PABADISUS. 314

ingressa est ad habitaculum suum : ille vero ora- A tudo. Semper igitur vitam quietam agens , atque
tione in limine domus faota, ad solitudinum secre- omnes videndum eumdem veniebant, per
qui ad
ta remeavit. annos plurimos docens, ad postremum decella sua
Hoc autem ipsius miraculum fertur, quod cum in talis rei necessitate processit.

eo ubi degebat loco fecisset sibi puteum, etaquam Cum lanies admodum gravis in Edissena civitate
amarissimam reperisset, ibideni usque ad fi-
illic s«viret , pereuntem multitudinem
miseratus ille

nem ultimum vixit, contentus inventfe amaritudi- Quare

rusticam, accessit ad divites, hoc eis dicens :

nibus aquae, ut patientiam cunctis proprise virtutis nullavos, inquit, humanaj naturs sic ante oculos
ostpnderet. Multi tamen postea monachi, postillius vestros dellcientis misericordia movet, sed putre-
raortem degere in cella ipsius perlinaci voluntate condemnationem veslrarumser
facta intrinsecus ad
cupientes, ne uno quidem anno illic habitare po- vatisaniraarum?Tunciili :Nonhabemus, inquiunt,
tuerunt. Habet enim ipse locus et timorem maxi- quibus pecuniam egentibus dividendam ad compa-
mum semper, et solatium nullum. rationem ciborum credere debeamus. Omnesenim
CAPUT XXVII. negotiari pro suis commodis volunt. Atilleista di-
f^ila Moyxis Libijci. Hahebat au-
oentibus : Talis, inquit, vobis videor/
Moyses quidam de Libya oriundus fuit, vir man- n tem magnam apud homines ipse vir famam. Qui
suetudinis summae et dilectionis immensae, qui tunc ei non falsa dicentes, ista respondont Scimus :

ccolesti gratia eegros curare promeruit [Pallad. te, inquiunt, hominem Dei esse. At ille Credite :

ciip. 88). ergo mihi pecunias vestras etiam nunc propter ;

HId retulit mihi, quod cum adhucjuvenis in mo- vos ego ordino me ipsum, suscepturus ministe-
nasterio suo esset, ac put^^nra maximae capacitatis rium peregrinorum atque miserorum.
efloderet, viginti inlatum habentem pedes, et cen- Accepta igiturpecuniainterclusitcertisparietibus
tum in profundum,
et in ianto spatio nullum aqua porticus civilatis, et trecentos in ipsis leululos po-
signum videret, prassertim cum etiam infra ipsum suit, in quibus fame pereuntes reficiebat; morientes
nulla indicia, in quibus esse aliquid humoris puta- quidem sepeliens, eos autem quibus adhuc spes
batur, apparerent, dum centum pcne alios effodis- uliqua vita3 erat, in ipsis eorum laboribus curans :

sent pedes, ac nec tunc quidem humorem aliquem omnibusque pereuntibus fame qui illuc undecun-
invenirepotuissent trisles, inquit, adraodiim facti,
; que confluxerant, quotidianum ministerium suum
a tam inutilioperecogitabamus abscedere. Ecceau- ad necessariam soUicitudinem praebens,ex iis quaa
tem subito sanctus Pior de ultimis solitudinum lo- ad eum singuli quique divites deferebant.
cis in maximo ardore Eestus, hora sextadiei admo- C Impleto autcm memorato anno, postquam copia;
dum ex pelle velatus astilit nobis, et his postremo frngum grandes fuerunt, singulis quibusquead do-
locutus est verbis : micilia propria regressis, cum quibus vel circa quos
Quid homines parvae fidei, angustiamini, et de- faceret non haberet, confestim ad suam revertitur
sperare voluistis '?
Ab hesternce enim diei spatio cellulam, in qua obiit post spatium mensis unius,
usque nunc tristitia absorbemini. Descendens ergo Hujusmodi autem oocasionem circafinem illius, ad
in prorundum, per eas quii- illi fecerant sealas, ora- exemplumStephani.pietasdivinaprcBstiterat. Multa
tioneillic cumoranibusfacta,ter ferroquod in manu vero reliquit, quae ipse conscripsit, ex quibus plura
ceperat, solum putei percussit, hoc dicens Deua : magna laude celebrantur.
sacrorum patriarcharum, te, inquit, precamur ac Necessarium autem valde et hoc puto, utmulie-
pctimus, nesiiie causa impensi sint tanti fratrum ribus quoque,sicut praefati suraus,virilcs raores ha-
labores, sed praesta ipsis usum ejus quam deside- bentibus atquc honestos, ad memoriara sempiter-
rant aquc-e. Continuo ebur.^entes de visceribus soli nam libelli nostri paginam praebeamus, quibus Deus
latices perfuderunt precantes. Cumque rursus noster non inferiora sexu virili certamina donavit
oras3et,CQepit ad propria velle remeare, qui cum ad et prsmia, ut demeret aliis negligentibus omnem
sumendum cibum ab illis retineretur, hoo illis lo- T^ excusationis occasionera. QucE quia sexus inferioris
cutus est: Propter quod 971 sum, inquit, raissus, videntur, non posse se dicunt ad commendandam
hoc faotum est nam ut ciijum caperem, nemo me
; virtutis gloriam pervenire '.

misit.
CAPUT XXVIIL CAPUT XXIX.
Vila Ephrxm dL. -oni Edisseni. De Paula, FAistochio, Veneria, Theodora, Usia. Adolia,
De Ephrajra diacono EdiBsenae ecclesiae (Pn//arf. Bassianilta, Pholina, Sabiniana, Asolla, Avila
cap. 101),raulta te audisse non dubito,dignus enim Multas igitur feminas vidi, plurimasque tam vi-
fuitqui esset in ore sanctorum.Quicum ita utopor- duas quam virginesnovi, inter quas Paulam Roma-
tebal, iter vis spiritualis iuiplesset, neque unquam nam fli'5), matrem Toxotii (281, feminara
{Pallad.,c.
a rectotramitedeviasset,meruitpergratiamDei na- ad genus quod estsecundum spiritum,dexter-
vitac
turalium habere notitiam rcrum : cui benedictio di- rimo ingeDio (cui quidem, quominus ei se daret,
:

vina successit, atque quae exinde nascitur beati-

illa impedimento fuit Hieronymus quidam genere Dal-
2 Lipomanus hic interserebat Testamentum sancti Ephraem, quod nec in Heraclide nec in Palladio
est habes id inter opera EphrsBm.
:
315
mata, qui mulierem optima indole ad genus vilae
perfeotum.cum in eo multns, ne dicam otnnes, lon-
gissimo post se intervallo videretur posse relinqiie-
APPENDIX AD VITA8 PATRUM 316
Alium quoquc vidi apud Jerosolymam, Adolium
A
nomine, ducentem ex Tarso oppido genus {Pal.,
c. 104), qui cumvenisset illnc, a nullo pene detri-

re,ipse invidia motus adsuumpeculiarevivendi ins- t:im ingressus est viam quique nnn lalequale nos
;

titutum pertraxit nomineEustochiumin

'. Ejus filia plurirai, 93S iter tenuit. sed novum sibi quoddam
Bottileem vitamadhuc monachalem exercet (P(i//ad et ultrahomines propositum conversationis invenit
cap. i26),quam quidemego nunquam allocutussum; in tantura,ut dcemonesqnoquecontremiscerent aus-
cieterum lertur insigni esse pudicitita, et rcgere teritatem ejus, ao fugerent ab ingenti ejus absti-
societatem virginum quinquaginla, nentia, continuationeque inagnarum vigiliarum ;

Novi etiam Veneriam nomine quamdam {Pal., ut prope id quod dicunt phantasma, hoc est non
c. 127), comilis Vallacini relictam, quae divisit be- res vera, sed imago esse aliqua putaretur.
ne atque dispersit onus cameli, seque vulneribus, Per Ou;'.dragesimam quidem quinto quoque die
qucB solent fieri es nimio opum pondere, liberavit. edebat reliquo vero anni tempore, post biduum
;

TheoJoram quoque tribiini alicujus conjugem semper cibum capere consueverat. Hoc autera in eo
quondam {Pal. c. 128), adeo nihil de propriis sibi magnum, quod a vesperlinis horis usque ad tempus
bonis reliquisseeognovi, utante morlem suam alio- matutinorum, quo rursus ceeteri tralres aJ orato-
rum ei ruisericordia stipem ad alimenta praeberet. " rium colliguntur, ille in monte Oliveti stans in eo
Defecerat autem in monasterio qiiod Escyca voca- loco unde Salvator assumptus est, psallendo et
bulo nominatur (Pal. Hesycha), proximo mari, fe- orando pernoctare consueverat, ot sivo sub nimbis,
minajusta! (Usia, Pal.) semper (29) ao per omni pro- sive sub pluviis seu pruiiiis; immobili.s permane-
babilis vitse (Pal.,c. 129), cujus sororem etiam Ado- bat. Qui posteaquam hoo modo solitum tempus im-
liamnoveram {Pal., c. 130). Qu« etsi non potuit ger- plesset, signo mallei, quo fratres caeteros excitabati
manae meritis comparari, dignam tamen pro modo peroutieno foresomnium cellularura, ad propria ora-
virtutis propriee famam habuisse fcrtur et vitam. toria dcducebal, Inquibns cum unoquoque eorum
Bassianillam quoque nominn feniinam. vidi (Pa/., unum vel allerura in antiphonas psalraum oauens,
c. 131), magistri quondam militum Candidiani re- totideraque cura singulis preces tundens, sic ante
lictam, prompla raenteet moribus sanotis usque ad lucem adhuc revertebalur ad cellulam suam. Queni
prEsens quoque terapus, vehementer institutione fratres (vere enim sub Deo loquar) spoliatum ves-
monachicae vila; ac labore sudantcm. tibussuisaquamsaepiusstillantibus,aliisinduebant,
Est et alia Photina noraine (P«/., c. 132), pres- donec ill;e sicoarentur. Sic ergo paulisper somno
byteri Theoctisti filia virgo, quae valde honeata ha- refectus usque ad horara tertiara, iterum psalmos
betur el sancta. venire ad alterius diei vesperam nitebatur.
C canens,
quoque Sabinianam nomine,diaconis-
(Antiochiaa Haec Adolii Tarseiisis virtusfuit, qui Jerosolymae,
sam honestissimam vidi qu<B cum ipso colloqui: consummatis patientiaj moribus,vixit,et ultimo ibi-
putabatur Deo, quaeque amita beati Joannis epis- dem fine defecit.
copi fuit ^.) GAPUTXXXI.
Romanaaetiam Asellamnominebonam valdeChris Vila Innocenlii presbyleri.
ti virgineni novi in manasterio senuisse {{Pal., c. De bealissimo Innocentio {Pallad., cap. 103), qui
133),fominam raitem atque mansuetam, multorum- in ea qua; est ad Olivam ecolesia presbyter fuit, a
que curam illic gerentem. Ubi viros etiam oum con- mullis quidem et raagnis viris audisti, nihilominus
jugibus suis vidi, monachorum eo tempore vitaset tamen etiam a nobis, qui cum eo annis tribus vixi-
instituta dicentes. mus, pauca cognosces. Nam quidquid aliorum oou
Avitam aliquam Deo dignam cura Aproniano quo- los latuit, nobis non potuit occultari.
dam ipsius viro, et (iliam eorum Eunomia vidi {Pal. Hic ergo simplioissimus omnium fuit ;
qui cum
c. 134),adeo plaoentes Deo, ultransferri ad cceles- subimperatore Constantio,inprinoipiisejus imperii
tem vitara ante conspectum ipsius mererentur. Et inmagnorumvirorumordinemilitasset, quiquecum
ipsi enim jam ultimo fine naturae nunc io Christo usquc ad illud tempus cum proria uxore vixisset,
quiesount, qui peccatorum quidem oninium nexi- D habuis.setque filiiim nomine Paulura domesticum
busabsoluti sunt. Divinarum autem reruni peritiam militantem ;adpostremui"n renuntiavitswcularibus
atque notitiam semper habuerunt. rebus.Maledixit autem proprio fliio Pater, eoquod
CAPUT XXX. presbyterialicujusfiliaraoorrupisset deprecatusque
Vita beatorum Juliani et Adolii monachorum. est Dominnm, dicens : Da illi, Domine, spiiitum ta-
De Juliano quodam in Edissenee provinciae parti- lem, ut nullum unquamad peccandumincarne sua
bus sito viro (qui vere monachus dicebatur audivi tempus inveniat. Rectius fore credens,si oum atro-
(Pal., c. 102), quod usque adeo omnes uorporis sui citate daemonis, quam cum corporeae voluptatis im-
carnes adnihilumredegisset, utpelleminsesolamet purilate certaret. Quod quidera ita ut dixit, fac-
ossa monstraret,ob quod ipse mercedem a Deo,cura- tum est ; nam et usque in praesentem diem Paulus
tionum gratiam in ultimo vitae suae flne promeruit. ipse ferreis catenis vinctus, in eo qui est Oliveti

' Uncinis inclusa desunt Heraclidi Fabri. ^ Uncinis inclusa desunt Palladio.
317 HKRACL1DI8 P.VRAD18US. 318

montc consistit, et ab immundo spiritu pro crimi- J^ llic co tempore, quo Julianus infelixtenebatimpe-
nis sui correptione cruciatur. riura, saecularilius renuntiavit rebus, magnaqueei-
Hic ipse Innocentius qnam miserieors fuerit, si dem, interrogatus ab eo, cum auctorilate respondit..
veracile rreTerre voiuero dclirasse nie in quibusdam Quem tunc ille (calvitie eidem prius facta) jussit
forsitan,proejussimplicitatequisjudioabit.Namfre- puetisverberari.Quisupplicium plagarumpatientis-
quentereumsurripuissesuisfratribuscibos.etegen- sime ferens, maximas ei gratias egit, sicut postea
tibus dedisse cognovi. In immensum enim modura nobis et ipse referebat. Iluio tamen inter principia
simplex erat,nequequidquammalicoripsius nurat. cum fornicationeacventrisvoractategravissimafuit
UniJe divinam quoque hic gratiam contra daemones pugiia ;
quos ille animi et corporis morbos ita supe-
meruit. ravit, velut si quis immensum incendium validissi-
Ad quem cumaliquaadovidentibus nobif, juvenis misaquisexstinguat.lnquadamenimsecellulaclau-
quidam fuisset exhibitus,quem spiritus immundus sum,ferro semper oneravlt, non panem factumex
implcverat, et omnibus totum solverat membris; in tritico edere voluit, nullum coctum ignibus cibum

tanlum, utego videnseumeminustalem.nequeam- sumpsit.Ac tum dcmum in decem et octo annis,me-

bigens non posso ciirari, malrem ejus qui videbatur moratis passionibus domitis, dignum tali vicloria
exhibilus,aliosquequieuradeduxerantpropellijube- ., hymnum Deo cecinit, dicens Exaltabo Domine,
: te,

rem. Evenit autem inter haec ut superveniret senex, quoniam suscepisti me,necdelectasti inimicosmeoa
ac stantem et cum laraentatione deflentem propter super me [PsaL xxix). Cui ^oquens semper et varius
tam inenarrabilem filii morbura niatrem videret. cum spiritibus impuris perquadraginta anno», pa-
Viclus ergo continuo vir illo vencrabilis lacrymis tientissime intra unius monasterii claustra degenti,
ejus.ex affectu sancli cordis ingomuit,juvenemque connictus fuit.

apprehendit manu, el intra oratorium suum, quod 97S Hoc quoque nobis solebat idem referre,
ipse construxerat, cl in quo reliquias sancti Joan- quoci perquadraginta ac duos annos ex nuUopomo-
nis BaptistcB collocaverat, duxit, atquc illic oratio- rum genere gustasset.Cum autem melus illum mor-
nem pro eo faciens a tertia nonam usque horam tis aliquando vexaret, per sex annos clausisse se
diei, incolumem eum ipsn die reddidit, purgatum 'ntraraeraoriam mortuorum, ul da'monera,quemex
daemoiie, atque constrictuia omnibus membris ;
formidine sepulturae terribilem sentiebat.in sepul-
qu<B usque adeo fuerant dissoluta, ut quoties infe- cris habitando superaret.Libenter hunc sanctus Ba-
lix puer voluisset exspuere, in tergum sputa jac- silius tpiscopus habuit in memoria,districlos in eo
taret. Ita eum distorscrat d<emon. mores semper ac siraplices, intentionomque ad
AniculaqucBdamadiitmemoratum virum.quaerens Deum dirigens qui usque ad prtcsentes dies non :

ovem quam sc perdidisse d' flebat.I)icebat ergo ei C dcsinitlifarospropriamanuscribere,etiamcumocto-

;

Ostende mihi ipsum, in quo perdidisli,locum.Quem ginta annos agat.

mulier cum ad illa quibus Lazarion nomen est Dicebat hoc etiam ipse beatissimus, quod exquo
deduxisset loca, stetit illic,et instanter oravit. Ju- accepisset lavacrum regenerationis, atque mysterii
venes autem qui furati ovem fuerant, jam etiam gratiam spiritualis, usque in prtesentem diem,sine
occiderant eam. Dum precpm fundit, nullo
igitiir causa se alteriuspaneusumfuissenesciret; sedquod
penitus confilente, carnibus autem ipsius pecoris Dx laboribus propriis, sicuti persuadere ante Deum
intravineam quae adjacebat abstrusis, subitosupra nobis solebat, ducontos quinquaginla solidos ele-
ipsas volitans corvus stetit, partemque inde aufe- phantioso laborantibus morbo dedisset, memora-
rens carnis, rursus abscessit. Quo viso, ille vene- tamquepecuniamnonexoujusquam alteriusvel levi
rabilis senex furtura quod celabatur invenit. i\'Iox damno,sedexmanuumsuarum operihuspr«stilisse.
autem juves proprium reatum, ad
ipsi confltentr^ Qui pcdester iter omne conficiens, Romam usque
pedes ejus prociderurit. A quibus
postea pretium pervenit.atque in ecclesia sancti Petri Paulique ora-
quod justura videbalur exactum est, et mulieri red- tionibus (actis, rursus ad Alexandriam pedesterre-
dilum. meavit; ubi iterum precem fudit inbasilicamartyris
Evangelists Marci. Jerosolymae etiam secundo fuit,
CAPUT XXXII. D
pro honore sanctorum locorum,propriisquesemper
Vita Philoromi presbyleri. sumptibus ac pedibus martyres sanctosin omnibus
sufflcienter honoravit. Quiethocad nostram aediQ-
Philoromum nomine pre; bylerum quemdara i"
cationem sa;pe dicebat, non se meminisse quod un-
Galatiae regione counovi (Pullad., c. 113), cum
quo multo etiam tempore fui. Quem virum patien-
quam sensibus suis a Deo fuerit scparatus.
Ha:c sunt beatissimi Philororai certamina,quibu3
tissimae fuisse virtutis, ac perfectura per omnia
monachum comprobavi,qui invictus apparuit,et haec sanctorum Patrum immar-
ex ancilla quidem ma-
cescibilis ei gloriae corona donata.
tamen patre fuerat procreatus.Tantae
tre,abin^'enuo
autem conversationiset libertatis qu;B F.d Christum CAPUT XXXIII.
pertinet fuit, ut etiam illi qui nobilitate generisin- Vita Melanix senioris.
superabiles videbantur, erubescerent ac stuperont Sancta illa et multum beata Melania {Pallad.,cap.

mores ejus atque virtutes. 117), de Hispano vel urbico genere descendens,filia
319 APPKNDIX AD ViTA8 PATRUM. 320

quidem Marcellini cujusdam exconsulis fuit, uxor f^

Eral etiam cum ea Rufflnusquidam nomine,oivis
autem cujusdam honorabilis viri, cujus nomen Italus ex Aquileiensi oppido,vir nobilium,et in pro-
meminisse non possuin. Quas vigesimo ac secundo posito singulari satis fortium morum qui et ad ;

anno ad viduitatem redacta, divinitatis

a;tatis suae
amore, BQterno sponso meruit copulari,usque in fi-
nem vitre suaj diligens eum.Qu* nulli secreta ani"
mi prodens (prohiljebatur enim inter principia
sui
Valentis imperii), proouratoro ante lilio suo consti-
tuto, ea quae habnre in mobilibus videbatur cura
certis pueris ac puellis in n-ivem misit, itaque festi-
nans Alexandriam navigavit. Ex qua (posteaquam
illio omnia vendidit, et in pecunias totum atque in
aurum redegit) Nitrite attigit montem; atque ibidem
venerabiles patres vidit Pambo beatiesimum,Arsl-
sium famulura Christi, Serapionemque majorem-
Scythenseni Paphnutium, et Isidorum confessorem
atque episcopum illius oivitati s qu£e vocaturHermo"
polis, et sanetum Dioscorum. Apud quos indesertig
iocis sex tantum mensibus commorala, onines qui
illic erant sanctos viros poragravit ac vidit.
presbyteralum postea meruit pervenire. Quo nullus
mansuetior, fortior, et placidior, tanquam omnia
sciens, in sexu virili potuit inveniri. Isti igitur in vi-
ginti et septem annisomnesapud Jerosolymamsan-
ctosati]ueperegrinosepiscopos,monaohos,virgines-
que(hocenimvoverant Deo suscipere propriis sum-
ptibusao fovere oonsueverant, omncsque ad se ve-
nientes meliores tantarumactalium rerum conlem-
platione feoerunt.IIIos etiam quadringintos numero
monachos qui propter Paulinum ab Ecolesia se-
sc
parabant,sanclae rursus Ecolesiae reddiderunt, om-
nesque etiam pra;ter hos perverss sectee homines,
etcontraSpiritura sanctum sacrilego ore certantes,
B ad Eoolesiam nostram, vera suadendo, ac jugiter
cunotos docendo revocaverunt, honorantesquidem
ac SMpe paseenles ejusdem looi olericos. Et ha;c
pariter facientes, vitam suam pio studio finierant,

Post autem cum Alexandria; prBefectus Au-

hffic nulli quidem ex se vel levera dantes scandali sus-
gustalis Isidoruni,et Pithimum, Adelphium, Paph- picionera, totum vero orbem terrarum spirituali

nutium,Pambo,inter quos etiam elqueii.dam senem aedifioatione plenissimum relinquenles.

Ammonium,unam habentem auriculam, et duode- CAPUT .XXXIV.
cim episcopos presbyterosque, et alios quosdami Vita Chronii pre'byteri.
usque ad centum duodecim numero, circa Palaesti" Chronius quidam noraine^/^a/Zad., cap. 89),oriun-
nam et DiocKsaream damnasset exsilio istos haec ; dus ex vioo cui Phoeniois vooabulura est, quique de-
beatissima omnes secuta est, et ex propriis faculta- sertis est proximns looi3,quindocimrailliapassuum,
tibus eis ministerium suumpra?buit.Cumqueab illis dextro pede(30) numerans, a proprio vico usquc ad
quiin meraoratorum oustodiaerant prohibereturhaec oertumdesertorum emensusestlinem. Ubifaotaora-
facere (sicut mihi el ipsi saepe referebant, nam
tione, puteum effodit sibi, in quo optimae aquae re-
et
ego sanctum Pithimum,et Isidorum,et Paphnutium C perit venam, septem tanturaraodo (quasorgyias vo-
vidi), benedicta tunc illa sumpla veste puerili,circa "anl) ad putei ima descendens circa quem et collu- ;

vespertinas horas omnia eis vilcC necessaria defere-
bat.
Quooognito.Palaestina; provinciae consularis,cre-
dens quod sinus suos posset fumo quodam atque
terrore ex pecunia ejus impiere, jussit eam (ignota
lamsibiparvulam (ecit. 974 Ex quo die in eadem
mansione seconstiluit, suramis Deumprecibusora-
vit, ne ad ea quae ab hominibus habitantur loca ul-
terius accederet. Post pauoos autem annos meruit
presbyter fieri habuitque secum collectos ex diver-
:

enim ipsis erat) corripi atque in carcerem tradi. Ex
quo looo tuno ei per internuntios quosdam sancta
illa mandavil Ego, inquit, illius lllia, et illiuscon-
:
jux fui, ancilla vcro nunc Christi sum ne ergo me
sis fratribus usque ad ducentos numero viros.
Magnara vero hano ipsius diount fuissevirtutom,
quod persexagintaannos altari serviensDei, ac fun-
gens officio sacerdotii, nunquam de solitudinibus
;

ob vilitatera praesentis habitus contemnendam puta- egressusest, nec nisi proprio opere ac sudure quas-
veris, quia faoile extollere, sl velim, ipsa me pos- situm attigit panem.
sum : nec terrere igitur me in aliquo vales.neque
CAPUT .XXXV.
quidquam mihi dc meis rebus auferre. Atque ideo
Vita Jacob monachi, et Paphmitii Cephala, el de
ne hffio fortassis ignorans
periculum aliquod aut {) quilnisdam sabito mortuis, el lapsis aliis.
crimen incurras, idoirco ista tibi mandavi. Quasi Jacob etiara nomine aliquis {Palladius., cap. 90)
quae dieeret interdum enim necesse esl adversus
:
qui Clodus nomen acceperat, ex vicinis eidem con-
imprudentes hsc agi, et veluti accipitre vel cane junclus esl locis, unaque ambobus vita perfecla in
contra eos arrogantia uti, qune oongruo tempore su- monasterio erat. Utrosque autem benediclus Anto-
perbosoomprehensuraimmittatur.Talibus ergover- nius norat.
bis mox ipse lerritus judex,excusavit eidem factum Quodam igitur die, oura sanctus quoque Paphnu-
suum, et ila eam ut meruerat honoravit. Et jussit ut tius,quem Cephalam cognominabant (Pa//(jrf., cap.
ad illos viros, quoties vellet, accederet.
91), una oum ipsis degeret, vir magnam Dei dono
autem revocatis ab exsilio memoratis viris,
Haec scientiam Scripturarum habene, qui lara vetusTe-
monasterium apud Jerosolymam sibi fecit, in quo stamentumomnequam Novura interpretari solebat,
viginti et septem annorum tempus implevit.quin- cum tamen ipsenihildeScripturissanctisaliquando
quaginta seoum sorores virgines habens. legisset. Adeo autem erat mitis et placidus, ut pro-
1

I
321
pheticamquoquepossetmansuetudinevitcesuperarc
virtutem.De quo talerelertur prsconium,quod per
octoginta atinos niinquam habuerit duassiniullu-
nicas.
Hosigitur cum ego etsancti diaconesEvagriuset
Albinus vidissemus.simul quaerebamus ex ipsis,sci-
re cupientesquaenani esselcausaqua! nonnullosfra-
trum errare faceret, interdum etpoccatum aliquod
incurrere,aut penitus a recti itineris proposito de-
viare.
Acciderat enim illis ipsis diebus, ut
nomine monachus {Ptillad , rap. 92),
cathedra suarepente moreretur, defunctumque in
eaipsumatque in inanibus opus quod faciebat te-
nentem, subito alii fratres viderent.
Evenerat etiam ut unnsex fratribus.dura puteum
conaturelTodere,terrena3molis aggereobnitus inter-
iret {1'alUid., cap. 93).
Utquealter quoque de Scvthensibus locis veniens,
in ipso itinere,cum sitimnon posset ferre,
ret. (PalL, c. 94.)
Inter quos eo ipso tempore et Stephanus
relictomonasterio fratrura, libidinis causa ad sbb-
cularein descenderat vitam {Pallnd., cap. 95). Et de
Eucarpio et de Herone Alexandrino, et
Valonte, et de Ptolemaso .Egyptio,qui in Scythensi-
busdegebat locis,qua;cunqueipsis adversa provene-
rant,referebantur. Propter quaBomaia sanctos illos
precabamur viros, ut nobis causas earum expone-
rent rerum,qua! homines tam probabilis vita: in de-
sertisdegentos locis,aut mente mutari,aut ad liirpia
aclibidinosatransferri,autquibuscumquealiismo- C etexingenio
dis decipi vel perire corapellerent.
GAPUT X.XXVI.
De respomionibus ad inlerrogotu prxccdcnlia.
Illiveronobis hujusmodidedere responsum (Prt/-
lad ,cap 95), pariterque cum illis etiam ipsePaph-
nutius,in quo maxiraa omniumrerum scienlia crat,
qnod omnia qujecunque ii hoc seculo Ount,du|ilici-
tcr dividuntur, in voluntatem et in permissionem
Dei.Qurecunqueigiturexanimi virtute procedunt,et
a.l Dei gloriam fiunt, ex Dei voluntate proveniunt:
qua; autem periculosa sentimus atque damnosa,in
quibus aut perversilatcmaliquam deprehendimus,
aut ruinam.haec rursus permissione Dei fiunt. Per-
missio autem ipsa ex ratione descendit, id est, cx
peccatoaliquo,vel inlldelitate surrepente paulatim.
Non potest enim fleri ut is cujus sapienlia probatur
et vita, in peccatum alicujus turpiludinis rujt, aul
dajmonum dolis in laqueos prKcipitetur erroris.
Quicunque igitur corrupto mentis proposito,qui-
cunque temeraria voluntate a tramitevirtutisexor-
bitant.illi faciie peccare consueverunt. Deseruntur
enim divinitatis auxilio, ne possint intelligere pro-
futura ut cum se a i>eo inlellexerint derelictos.ca-
;
sumque perverss mulationis agnoverint, incipiant
velpropositumsuum vel factumemendare.Interdum
autem actusipse noster in crimen est,quandononex
recto proposito, nec ex eo quo convenitmore a no-
HERACLIDIS PARADISU8. 322
A bis aliquid perpetratur. Qnod novimus froquenter
accidere.Utsi is qui turpiter vivit, flagitioso animi
proposito circa juvenem puellam misericorsessevi-
deatur, propteriinem quidera ipsius rei turpera,sed
per actum rationabilem,(iuo quasipuella; et desola-
taedefensionem se praebere demonstret. Evenit rur-
sus ut ex proposito quispiam reoio misericordiam
quidem EEgroto impendat aut seni, et ex divite se
pauperem faciat, parca tamen manu,et cum majro-
requodam mentis invitae.utrectumquidcmvideatur
Chceremon esse propositum, actus autem ipse indignus suo
residens in proposito judicetur.Oportotenim misericordem cum
leetitia el cum largitalo misereri
PrfBterea meraorati viri prffirogativas quasdamin
sensibus plurirauraessedicebant.Quorumdamenim
ad virtutem et acutas animas, preedicabant
faciles
habere optimos mores in proposito institutisque
monachorura.Sed quando aliquid non fit propter
idipsum quod novimus bonum, neque factum,
deQcc- neque ingenium mentis huraana?, neque illae ipsas
suntmentibusplurimorum,
prairogativae quaBinri,xa8
quidam imputantur datori bonorum omnium Deo,sed magis
totura ascribilur voluntatis propriKpotestati.Tunc
cum necessario relicti a Ueo fuerint,incidunt in tur-
Palsstino pitudinem aliquam, in qiia erubescenda multa vel
patiuntur, vel faciunt per eum ipsum qui in his
turpis vitffi actu lapsus cecidit. Cumquo paulatim
sobrielate mentisadmoniti,ab eo animi tumoredis-
cedunt, quam putabant rnagnam aliquam, esse vir-
tutem, donatoro cognito damnare coguntur.
Quoniam vero ille qui arrogantia eloquenliaa su»,
vel acumine mentis innatus est, non
anteomnia originem atque fomenta ipsorum
ascribit
bonorumDeo.qusexipsiustanlumfontedescendunt,
sed sui hoc esse existimat studiisuaequenaturK,re-
movet tuno ab ipso providentia3 sua3 angelum Deus.
A quo cum lucrit destitutus ille qui ex alienis sibi
donis placens cosperat superbire,a da:mone inimico
suo expugnaturac vincitur,etinaliquod turpitudinis
crimen incurrit. Ex quo irrationabilium anima-
]iumvelcanum inore, usque ad diabolicam il-
lam persuasionem,quae superbia est,insaniendo de-
scendit.Illo enim semel castaacprobabilis vita' teste
sublato.quodcunque 975 hitalesvel qualecunque
jam dixerint.nec credi ab aliquo,nec suscipi potest.
Namquicunquesanctidisserenteseosaudireconsue-
D verant, incipiunt ipsos fugere,exsecrantes flagitiosi
animi raorisquedoctrinam,velutfontem qui sangui-
sugisplenus est,licetquisquam sitiens,tamen vitare
cogatur,ut sermodivinarum Scripturarum probetur
hoc diceus Peccatori autem dixit Deus Quare tu
: :
enarras justitias meas, et assumis testamentum
nieum per os tuuui {Psal. xlix) ?
Et vere sirailes esse peccantium mentes pollutis
fontibusputes.Namvoracilatiatqueebrietatistuden-
locisoomparantur;pecunia3 cupidi vel
tes, cffiuosis
rapaces, quos impleveruut rana; illi vero qui
iis ;
suntinvidi velsuperbi,habentes insealiquaratamen
scienliaeperitiaequenotitiam,paresiis fontibus judi-
323 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 324
cantur,quiserppntes interlaticessuosnutriunt.Qui- ,\ latuni, notus admodurn eras sedquialii te homi-
;

bus semperquidem sermo facundus ut utilis hunior nes nesciebant qui me propter divitias ^quas acce-
exuberat, sedanuilotamen possunl libenterhauriri, peras) a te existimabant eoli ; idcirco hujusmodi
proptersuorumamaritudinemmorum.Undesanctus tentationem ad tc venire permisi idcircoomnesopes
David ha;c tria sibidan a Deo dona postulabat,bo- tuas abstuli.utostenderemcunctissapientiamtuam
nitatem, et disciplinam, et scientiam {Psal. cxviii). quK etiam in illo statu posset gratias actitare.
Sinebonitateenim et disciplina scientianimis inuti- Alio iterum modo relinquere homines videtur
lisest.Et si quidem iste qui talis ost sc emendare Deus, quando eos a superbiae malo avertere cupit,
festinet,relicta eacausa,obquam deseruit eumDeus quod in sancto novimus Paulo: nam et Paulus
(superbiam loquor) volucritque mensuram sui co- tunc a Deo putabatur reliclus, cum tot ac tantis
gnoscere,utjam de reliquo,neque contra alios se ut opprimebatur undique colapbis, tamque diversis
melior aut major extollat, sed Doo semper gratias quas Scriptura sanota nuraerat tribulationibus la-
agal,rursusad eumprofeclo remeabitscientiabono- tigahatur(Datus est mihi, inquit, velut angelus Sa-
rum actuum testimonio gloriosa.Num facundia spi- tanae, qui me colaphizet, ut non extollar [II Cor.
ritualisnisicum honeslis moribusvitfficastisquecon xi]), ne forte si cum iis quee per divinara gratiam
cordet, illiserit sin;ilis spicis, quae ventorum cor- ,, miranda faciebat, aliquam habuisset quietem aut
ruptione vitialae speciem tantummodo spicarum abundantiam rcrura.cumillo tanto honore,quantus
gerunt, non tamen habent ea qure possupt homi- illi ab hominibus defcrebatur, diabolus eum pal-
nem juvare vel pascere. palum pluribus bonis atque resolutum, superbia
Omnisit;ilurlapsushominis,quivel linguievelsen- quadam novi tumoris extollerel.

sus vitio procreatur,quique ex uniuscujusqueacti- Relictus est a Dco quondam paralyticus et ille

bu3,vel exomni corporis ncstri parte descendit usque propter propria delicta, cui dixit Jesus:Eci;e factus

ad superbicB magniludinem, es eo semper accidere es sanus, noli amplius peccare, ne quid tibi dete-

solet,quia Dei favore nudamur.Qui tamen hoc ideo rius contingat (Jonn. v).

facit, ut parcat raagisiis horainibusquos relinquit. Judasquoi]uereliotuscst,qui verbo Dei prfeposuit

Nam si cum Jamnabili illa(quamin se habent)mo- argentum, ob quod laqueo se suspendit et periit
(,4i,'^i).Relictu8 est, Esau,et peccati crimen incur-
rura perversitale.ingeniisquoqueeorura eloquentiffi
fomenta suppeditnssent, quasi testimonio quodam rit; intestinorum enim maluit sordes quam bene-
suoanimarel eos l>ominus;sinedubitatione perfecti dicliones paternas {Gen. xxvii). Qu;e orania cogitans

daemones fierent. cura intelligerenlse vita; sordibus Spiritu sanctoplenusbeatissimusPaulus.dicebatde

inquinatos ad sublimia conscendere talibus quideseruntur a Deo:Et sicut non probave-

C runt Deurain notitia habere, tradidit illos Deusin
.

Haec quoque nobis memoralidieebantsanctissimi

reprobumsensum,ut faciant ea quse nonconveniunt
alqueoplirai viri:Quando aliquera videritis pessimiB
(Rom. i). De aliis autem quibusdam qu; putant divi-
quidem vitse, eloquentite tamen magnaj, d.-emonis
nam babere notitiam, sed qui corrupla; et superbas
illius raeminissedebetis,quem cura Ghristoloquen-
essent mcntis.sic dixit: Quoniam cum cognovissonl
tem legimus inScripluris sanctis (Malth.w). Recor-
Doura, non sicut Deum glorificaverunt.aut gratias
dari etiam vos oportet et illius loci in quo novimus
egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis, et
scriptuin Serpens aulem sapientissimus ferarum
:

obscuratum est insipiens cor eorum.Dicentes enim

omniura in terris erat (G(?«.ii),cui illa supientia ma-
se esse sapientes, stulti facti sunt, elalionis atque
gia obfuit,quia nullura in se habuit alterius virtutis
tumoris dffimonio copulati.Unde sequitur : Propter
auxilium.Oportet eniin bonum ac prudentera virum
quod tradidit illos Deusin passiones ignominiiv.ut
sapere quidera illa quee eiDeus dederit,loquiautem
contumeliisafficiantcorporasuain semetipsis.Idcir-
illa quae sapit,et illa facere quajloquitur. Niim si non
co huc intelligere nos oportet, non posse fieri ul
occurrateloquentiasveritas cum virtutibus vita;,ino-
quis peccati grandis alicujus crimen incurrat, nisi
ribusque honestis.panisprofecto sinesalibus fuluus
ante eura divina providentia pro malis moribus
esse videbitur, qui manducari juxta Job dicto non
[) derelinquat.
poterit(Jo6. vi), aut mortis causa iis qui eum coine-
CAPUT XXXVII.
derint erit.Si enim panis sine salibus edi potest,
Vila ahbaiis Elpidii el colleciarum ejus Ennesii, Eus-
poterit esse el aliquis bonus t^ustus in sermonibus tathii. el Sisinnii Elpidii discipuli.
vanis, et qui non bonoruni actuuin testiraoniorobo- Elpidiusquidam fuil de Cappadociagenusducens
rentur. [Pallad., c. 106), qui postea et ad presbyteralus ho-
Diversis autem modis faraulos interdum suos de- norem raeruit pervenire.Erat autera de monasterio
serit Deus.Aliquandoonira huncpropter alicujusoc- Timothei (lappadocis cujusdam choropiscopi (31),
cultara virtutem,ut creteris revelari possit ac prodi, viri admodum raagni. Qui Elpidius in una dc me-
veluti in sanctoillo athlcta Job,cui Deus secretasua moratis speluncis hiibitaculum sibi fecit.
manifestans, ista dicebat [Job. xl) : Noli mecum re- Tantum autem abstinenlia; studium in se ipso
cusare judicium, neque ob aliam causam putaveris 9T6 monstravit, utvinceret cunctos.Per viginti
me tibi hsec dedisse responsa,nisiutjustus oninibus enim et quinque quos vixit annos,solo Dominici ac
demonstreris.Mihi quidem,cui nihil potestesse ce- Sabbatidiesumebat ci Jum,etpernoctestotas stando
325 HERACLIDIS PARADISUS. 326
etorando psallebat.Quem sicuti apes regcn suum, A satis nihil eum penitus possidere,ad eorum oppro-
itainnumera multitudofratrum seciita, fecit quam brium atque suppliciumqui, cum sintdivites,nihil
damvideri in speluncis ipsis ac solitudinibus civi- unquam egentibus largiuntur.
tatem.Eratautemmaxim,-EVoluptatis,stupcndamvi- CAPUT XXXVIII.
tsQ varietatem et conversationis coruiii eognoscere. Vita Gaitdani servi Dei.
Ihinc ipsum Eipidium veraespei gloriagratulantom, Novi egoPalcBslina; quemdam Gaddanumnomine
etpropterChristumtribulationumporicjlasustinen- senem (Pallad.,c. 110), qui sine teclo semper circa
tera,cum quadam psalleret nocte vobiscum, scorpio loca Jordanis iluminis vixil.Gontra quem aliqui Ju-
viilneravit, quo ille calcato, nec stando quidem in doeorum invidis furore pra>cipites,dura ille in regio-
quo fuerat mutavit spatium. Ita eum,quem ipsius nibus Mortui maris degit, armatigladio aliquando
scorpionis iclus intulerat, contempsit dolorem. vcnerunt,et cumunusexipsiseumderaferirevoluis-
Qnodam autemdiecumunusexfratrilius exiguam set,tale miraculum Deusfecit.utdcxtera ejus quam
partera sarmenti e\ arida vite teneret, accipiens erexcrat percussurus aresceret,gladiusque ex illius
illam a fratre,dura insummitatemontissederet,ve- digitis, a quo tenebatur, excideret.
lut plantans eam infodit solo,etcerte cum tempua GAPUT XXXIX.
plantationis omnino non esset, quod ita in immen- „ Viia Etiie monachi.
sum crevit modum,ettara magnaexindevitiseffecta Elias quidam nomine monachus iPatlad.,c. 111),
est,ut se ad superiora diffundens, totius ecclesiaa in illis ipsislocisinlra speluncam solitus vivere,vir
tecta cooperiret. castigatorumadperfectamregulammorum,hospita-
Erat etiam cum hoc athleta Christi Ennesius vir lis et charitate plenissimus, cum quadam diequo-
magnus et honostus,ac frater ejus P"ustathius,qui- rumdam nd eum fratrum multitudo venisset (nam
bus una vila cotinenti8e,atque eadem consummatio publicus illic transitus erat),subito ei defuit panis.
fuit in Christo {Patlad., cap. m, 108). Qui propria nobis fideliter relatione narravit quod
Usque adeo autem memoratus Elpidius nullis ani- curaadmorlumtristisessecoepisset,ingressusquees-
mi vel corporis passionibus subjacebat, propriis set speluncam suam,lres illic panes magnos atque
membris vario abstinentiK labore consumptis,utso- recentes subito reperisset.Ex quibus viginti simul
lis instar ossium ejus junctura luceret. fratres usque ad satietalem refecti sunt.Unum au-
Aquibusdamaulem studiosis ejus discipulis.talis tem ex ipsis panem superesse, eumque postea per
perviginlietquinqueannosnun-
fertur reIalio,quod viginti et quinque dies victui suo suffecisse memo-
quamseadOccidenteraconverterit(etsane speluncEe rabat.
ostio mons in altumeditusimminebat),etquodpost GAPUT XL.
sextamquoquehoram a medio mundi vertice in par- C Vita Sabx servi Dei.
tesocciduasdeclinantera nunquamvidoritsolem.ne- Sabas quidam nomine ', Jcrichuntinus genere,
que ab Occidente surgentes conspexerit stellas.Qui ssecularis vir et uxorem habens, in tantum oranes

ex quo memoralam speluncam ingressus est,nun- n.onachos diligebat, ut per deserta omnium cellas
quam de ejus nr-onte descendit,donec corpusejusse- noctibus circuircl, ante singulas quasque poneret
pultum est. niansiones modios singulos dactylorum,tantum et
HujusElpidiiSisinniusnomine discipulusquidam olerum quantum putaret posse sufficere, eo quod
fuil in Cappadocia natus.ex servili quidem origine usum panis neEoiunt ii monachi qui in Jordanis re-
genus ducens,sed habens in Deo flduciaelibertatem gionibus vivunt.In quem leo quadam dieimpetum
{Paikid.,cap.iO. ).Debemua enira hmillimum etiam feoit,quemque intra unura lapidem consecutus cor-
genus quorumdam conscribere,ut major gloria in- ripuit atque dejccit, et asinum tanturaraodo ejus
genuitatis appareret qure donatur a Christo, per avertit ac rapuit.

quamad verara atqueccelestera nohilitaiem liberta-

CAPUT XLI.
Vila Abriimii monaclii.
temque revocatur. Is itaque cum apud raaglslrum
Abramius quidam noniine fuit (Pattad., c. 105),
suum per sex vel septem annos fuisset, ad poslre-
iEgyptius genere, qui satis duram atque asperam
mum intra sepulcrum seclauserat quoddam,in quo j)
vitara in desertis locis habuit.Qui cum aliquo teai-
trienniilempusstanssemperorabat ubi nonnocle, :

non die aut deambulavit, aut sedit,aut jacuit.Qui-

pore ex una quadam praesuraptione mente captus

que gratiam quoque contra diemones nieruit sijiri-

fuisset,ad ecclesiara venit,cl jurgari cum presbyte-
ris cccpit, haec dicens: Presbyter a Christo factus
tualera.Nunc autera regressus adpatriampresbyter
factus est.coUegitque in unum fralrespariter acso- sum ista nocte,et suscepit me divina sacra facien-
tem.Quem pcstea Patres sancti a solitudinibus se-
rores. Qui adeo sine ullo vitio mentis ct eorporis
paratum, traditumque sa3culari raagis atque com-
vixit,ut nullam generis esse distantiam inter mares
muni conversalioni hominum,reduxerunt ad pristi-
ac feminas comprobaret.ut Scriptune sancia; illud
impleretur: In Ghristo enira Jesu nequc masculus
nam animi sospitatem, curatumque atque omnisu-
perbia liheratum, por quam illum daemon illuserat
ncqufi femina sumus (Gh/(U.iii). Est autera et pere-
adagnitionemhumililatispropriaeinfirmitatisquere'
grinisoranibus hospitaIis,et certe cum sit cognitum
vocaverunt.
' Palladio, cap. -112, dicitur Sabbalius.
 327 APPKNDIX AD VITAS PATRDM. 328'

CAPUT XLII. A coat. Et hos igitur oranes SKCuIaribus laqueis libe-;

De Melania scniore, junime, Piniano, AUiina,Silvia, ratos, ad solitudinum vitam fecit venire. Filiura'
Jovinio. quoque admodum juvenera consilio docuit ul vole-
(De sancla iila aclmirabili Melania siimmatim bat,etad Sxiliam usiue perduxit; omnibusque re-
qiiidem aliqua superius indicavi (Pallad., c. 118), bus suis distractis, atque aiiro de proediorum an-;
niliiiominus tamen el aliqua quae desunl in his ser- numeratione collecto, Jerosolymam rursus trans-
monibus comprehendam i.)Quantum opumilladis- vexit.Ubiomnibussuis opibus expropria voluntatej
perserit,amore maximo Dei, veUili llamma ignis divisis,intra qiiadraginta dies,optima ao mansuetis-
accensa,meam tantum non est referre.sed illorum sima feminarum bealo fino requievit, relicto apud '

quoque qui in Persidis regionibus 97? vivunt.Cu- Jerosolymara raonaiteriOjSulficientibusque ei sum- ]

jus memorabilia in bonis facta omnes coeli quatuor ptibus deputatis. ]

plagae norunt alque senserunt. Pcr triginta enim Ubi vero oranes isti abscesserunt e Roraa, tem-
atque septem annos suscipiens ac pascens semper postasqua^damacprocellabarbaricaoppressitipsani
mis'"ro3advenaS'iue,propriissumptibusalimentaac urbem repente.et usque arieo omnia ejus invasit ac ]

necessaria omnia ministravit ecclesiis,monasterii?, rapuit, ut ne aes quidem quod in publico stare con-
carccribus, atque peregrinis. Cui parentes quoque g sueverat,reliquerit;itacunctahostilisimpeluspr;eriffi
ejus.ac filii procuratorcs ipsius,exfacultatibus pro everlitacperdidit,utillaRomaqueein milleetducen-
priismulta projbebant.Qua^ in tanlura atqueita ju- tisannis auctasemperfuerat,acsemperornata,una i

giter in suscipienrioomnesacfovendopormansit.ut subitoquaedam ruinaac solitudomaxiraa videretur. |

neuniusquidemin solo palmi spatiiim voluerit pos- Tunc igitur ei illi qui saluberriinae doctrinae obtem- ;

sidere.Ut nunquam sic unici desiderio filii et amore peraverant, lajtabantur, quod intolerandis malis, i

caperetur, quatenus aliquando a dilectione Chrisli quorum raaterestseraperobsidio,subtracti fuissent.

possetavelli.Gujusorationibus magis atque perpe- Etilliquidem qui obedirenoluerunt,stupueruntvir- i

tuis,et ipse ille juveniseruditionelaudabili,raoribus tiitem et gloriam Dei,qui tali permutatione rerum
bonis,etsa;cubiribusquoquehonoribuscrevit,porve- credere persuasitincredulis; quiaomnibus aliis sub i

nitqueadnobiliummatrimoniuranupliarum,exquo captivitalisjugum raissis,meraorataesola;evaserunt i

et filios suscepit duos. atqueservat» sunt domus,r|Ute studio sanctcE Mela- i

Post multum vero teraporis cum audisset cuidam nia3lanquam sacrificium illud (quod holoeaustoma ;

nupsisse neptem. suam Melaniam viro, renuntiare vocant)a Deo fuerant reservata;,caeteris in urbe qui j

autem post nuptias sa^culo huic velle cognovisset, eorum advorsabantur saluti sera peniteniia infruc- '

metuens ne qui malse vitse homines ac malce sectae tuosaque conclusis. i

perversaeque doctrina3 eidem jungerentur,ob boc t.

Evenit autemutposteasimulad.^^gyptumeXiElia
ipsumcum jam admodum senex, hoc est sexaginta j

proficisceremur.sanctaraSilviara' deducentes virgi- !

esset annorum,de Cajsariensium civitate ad urbeui

nem Dei, Ruffini autem expraefecti sororera.
Romam intra dierura viginti spatium navigavit,at- 1

que illic propter quos venerat visis,benediolum il- Erat etiam nobiscum Jovinius' tunc diaconus, j

lum quidem neptissuaj maritum,Pinianumnomine, nunc vero civitatis Ascalonensiumepiscopus,virad- !

honestumacnobilemvirum, paganum tamen, ins- raodum sanctus.et amator etlector studiosissimus i

tantissime docuiL,etChrislianum protinus feoil,cui litterarum.Cum ergoin itinere nosajstus vehemen- i

persuaderespirilualiter potuit,utetiam a concubitu tissimusoccupasset,etPelusiumoppidum fuisscmus j

propri» se conjugis abstineret. ingressijSanctus Jovinius ae.stu nimio fatigatus.coe- |

Confirmatos ergo simul, hoc est Melaniam ne- perat manus ac peries proprios frigidissimcE aquae '

ptem suam, Pinianum ejus niaritum,Albinam

et refovere infusiono. Quo iia ut desideraverat facto !

quoquecum nurura suam hoc est uxorem filii

ipsis super pellitam se atque in solo stratam projecerat ':•

sui per omuiadocuit. Itaque istiomnibus suasit,ut plumam.Ad quem sanctaillaSilviavelutifilium ve- l

rebusquascunquehal)ebantinurbedistractis,:id ca- rum sapiens mater accessit,et mollitiem ipsiusde

stum atque tranquillum vita; portum venirent.Gon- J) liciasque reprchendens, ista riicebat: Quemarinio-

tra omnes aulem alios Romani nominis viros atque dum aususesthancc-etatemagens^in quaadhuc s.in-

matronas,veluti contra feras aliquas quotidiedimi- guis tuus vivit, sic curare ac fovere corpus tuum ?
cabat.Prohibebant enim illi eara ab oranibus Cc-ete- non intelligis quae ex hoc nasci soleant anims lae-
ris,verentes ne etalios ad tale propositum doctrinas siones ? Crcrie igitur mihi (;onfirienter loquenti,

suaj seiraone converleret.lilaautera ipsisista dice- quod sexagesimum ipsa revi annura agens,excepta
bat:Scriptumestantequadringintosnumero annos: suraraitate digitorum meorum,non ora,non peries,

Quia hora jam venit extrema iljnan. ii).Quid ergo non partem aliquam membrorum aqua lavi,et hoc
tam libenter moraraini in vanitate istius vitffi? ti- cum variis semperaegritudinibus laborarem, ct ab

mere debetisneAnliohristi tempus ariveniat: neque ipsis quoque cogcrer medicis utilavacro,nunquam

vobis divitiis vestris ac parentum bonis frui jam li- tamen voluiantiquumcorporis mei morem palpare,

* Uncinis inclusa desant lleraclidi seu Palladio - Palladip, c. 142, dicitur Siivania.
Lipomani. 3 Palladio, c. 113, di'''tur Jubinus.
 329 HERACLIDIS PARADI8U8. 330

non in lecto quievi, non in leotica reoumbens iter A. tlaBC ipsa ab omni animalium carne semper absti-
feci. nuit., piscem autem et olera cum oleo festis ac san-
Hc-ccipsaeloquentissimafnitjmagnumquearaorem ctis diebus sumere solens per rcliquum aevi sui
;

ita legendo noctes in dies ver-

habuil litterarum, ut tempus posca et sicco pane contenta vivebat.
teretjOmnes antiquorum interpretum libros notissi- Cujus deinceps imita est vestigia Gelasia nomine
mos habens. Inter quos tricies centena millia ver- castissiraa mulier,quae sensibus piis ad jugumvir-
suum legendo trunsierat : Gregorii,Pieriiquoque,'et ginitatis accessit {Pallad., ca/i. 146]. Tribuni autem

Stephani, Basiliique aliorum studiosissiraorum

el rujusdara lilia fuit. Hujus etoptimcE feminas memo-
virorum vicies centena millia. Quae tamen non quasi rabilis viitus refertur, quod nunquam iracundiam
perfunctorie transcurrebat,sed unumquemque sep- ipsius viderit solis occasus, sive contra servum,
ties auctorem revolvens. Unde mendacii scientia sive contra ancillam, sivo contra quemque alium
nominura atque sectarum penitus liberata, coeles- fuisset irala.Fugiebatenim hssc bealissima memo-
tibus pennis per gratiam litterarum ad aeternam riam malitia;, sciens quod iter ejus ad aeternam
spem Salvatoris, gallina spiritualis effecta, potuit mortem perduceret.
evolare,immortalb9 ab eo vicissitudines receptura. CAPUT XLV.
CAPUT XLIII. B Vita Salomonis anachoretx.
Vita Olympiadis vidux. In Antinoo Thebaidis provinciae civitate quatuor
HujusvestigiasubsecutaOl^^mpias nomine,castis- annis jugiter fui,per quod omne tempusmonasteria
simis moribus femina ac amore flagrantibus
Dei universa cognovi {Pallad., cap. 96). Habitant
illic

{Pallad., cap. 144), proposito ejus exhibuit parem autem miile et ducenti viri probatissimi in memo-
vitam, in oranibus divinarum sequensScripturarum suarum se manuum su-
ratai territorio civitatis,

consilium. Quae Seleucii quidem ex comitis secun- dore pascenles. Ex quibus multi (quos anachorelas
dum carnem filia fuit; neptisveroAblavii pr«fecti, voeant) ad rupium et solitudinum se speluncas
nurus autera paucis tantura diebus Nebridii, qui contulerunt.
prffifectus Constantinopolitanae urbis fuit, sed uxor Inter quos Salomon nomine, monachuscastissi-
omnino nullius dicunt enim ea virginem esse de-
; mus atque mitissimus fuit, qui gratia divinitatis
functam, Verbi 97 S veritatis magis conjugio glo- acceperat patientiam singularem ;
quique se quin-
riantem. Quge omnes facultates suas in pauperes quagesiraura in spelunca sua annum habere dice-
non parvum fuit
fratres dispersit alque divisit. Gui bat, manibus semper suis victui suo sufficientissi-
semper pro veritatis assertione certamen. Multas me subministrans. Scripturas autem sanctas om-
etiam alias feminas docuit, multos ut oportebat p nes didicisse videbatur.
presbyteros atque episcopos honoravit. Ad confes- CAPUT XLVI.
Borura quoque palmara, pro veritate quam coluit, Vita abbalis Dorothei el Dioclis.
meruit pervenire. Cujus nomen ac vitam in Cons- Dorotheus quidam presbyter in spelunca alia
tantinopolitana urbe degentes, ipsis, ut dixi, stu- degens immensae bonitatis fuit {Pallad., cap. 97),
dent confessoribus comparare. Nam talis in hoc et irreprehensibilem ipse vitam peregit. Qui eo
raundo finis quoque ipsius fuit. Omnibus ad pos- quod raeruerat sacerdotis officium, omnibus illic
Iremura periculis se propter nomen Dei opposuit. sancta mysteria fratribus ministrabat.
CAPUT XLIV. Huic quondam junior illa Melania majorisMela-
Vila Candidas vidux, et Gelasise. niffineptis, de qua in sequentibus dicam {Infra,
Quam rursussecutaestsimilismoribus vitaj beata c. 49), quingentos nuraero transmiserat solidos,
mulier, nomine Candida (Pallad., cap. 14.5), Tra- rogans ut fratribus illic degentibns eo ipse divi-
jani magistri militum filia,raagna Christiani nomi- deret. Ex quibus ipse tres tanturaraodo tulit, re-
nis et cultrix egregia castitatis, conversatione lau- liquos Diocli cuidam solitario monachojussit dari,
dabilis, ecclesias sanctas atque episcopos colens. viro omnmm rerum scientia prcedito, quem longe
Quae filiam quidem propriam,doctrinae sua. virgini ille s:ipientioreai se esse dicebat, qui posset sine
tatis ordine copulatara praemisit ad Chrisluni, ut aliqua lcEsione anira» cuncta dividere, cum sciret
maxiraum donum laterum suorum atque virtutum. amplius ac rationabilius quanlum cuique distri-
Postmodum vero consummato castitatis ac sancti- buere debuisset, dicens sibi illos tressolidos posse
tatis officio, bonis omnibus rebusque suis compe- sufflcere.
tenti distributione dispersis, et ipsa suam filiam Hic ipseDioclesgrammaticusquidemprimumfuit
subsecuta est. {Paliad., cap.98), philosophia; autem se postea de-
Hanc ego laborantem noctibus ac propriis m.inibus derat;se(iteraporeprocedente,cumvigesimumocta-
raolentem seraperad infrinecndas vires corporissui vum annum ageret aetatis, gratia eidera divina per-
noveram atque hoc referenlem saepius audiebam,
; suasit, ut saecularibus doctrinis renuntiaret.ad in-
quia cum jejunium ei solum sufficere non posset, stitutioncm vero Christi scientiamque cceleslis phi-
etiani laboriosas sibi vigilias addidisset,quie adver- losophia; se conterret, et ipse eo tempore trigesi-
sum incorporeas potestatesunacumjejuniodimica- mura et quintum annum in speluncis habens, nobis
rcnt,q!jo superliiom raentistumoremquedeponeret. istadiccbat:Scusushumanuscum a cogitatione re-
l'AThUL LXXIV. U
331 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 332

cesserit Dei, aut daemoni efficitur similis, aut mu- A supra humeros meos poneret, stupendaque illic

tisanimalibus comparatur. eral in Christo immensa; fidncia castitatis.

Cujus dicti rationem cum ab eocuperemus acci- In hoc ipso virgo quaedam Taor nomine (Pallari.,

pere, ista dioebat Quia si quis a Deo recesserit,

: cap. 138), discipula illius, Lriginta annos in mo-
necesseest utautin desiderium aliquod.aut in ali- nasterio habens, ncn tunica, non mavorto (33),non
quam iracundiam ruat.Desideriumquidem illudin- calceamentis unquam novis uti voluit, hocdicens :

sensatorum animalium^iracundiam vero da;monum Nihil tale desidero, ne propter hoc et foras progredi
esse dicebat. Me autem contradicente,quemadmo- cogar. Aliae quidem omnes Dominico tantum die,
dum posset fieri, ut cum Deo jugiter maneat sen- causa divinae communionis procedere ad ecclesiam
sus humanus hoctuno ille dicebat In quacun-
; : solebant; sancta vero iila extremis indutapannis,in
que cogitatione, vel in quolibet actu anima homi- monasterio sola residebal, opus jugiter suum fa-
nis illius fuerit qui secunduni Deum vivit, si pia ciens. Tam elegantis autem formae erat, ut oastis-
est,eidomque placere festinat, cum Deo eum esse simum quemque et constantissimum virum vultus
manifestum est. ipsius ac pulcbritudo posset illicere, nisi ita mo-
CAPUT XLVII. ribus esset ornata, ut in semetipsa haberet inaes-

Vita abhalis Capitonis. •n timabilem quemdam custodem castitatis. Qui et

oculos cujusquam turpiter cupientis, ad immen-
Hic juvenis erat Capito quidam noraine (Pn//nY/.,
sum pudorem compellerct ac timorem.
cap. 9), qui priore vitae suse tempore latro fuerat;
Alia quoque in vicino commanebat {Pallad.,cap,
quiquecum inspeluncasuaquinquaginta implesset
139), cujus ego faciem quidem videre non potui
annos, nec usque ad quartum lapidem Antinoensis
;

unquam enim ex quo huic mundo renuntiavit, de

oppidi nnquam voluit accedere, ncc usque ;id flu-
in quo sexaginta annos
monasterio fertur egressa,
vium Nilum qui erat proximus dicebatque quod
;

una cum matre sua habitans implesse memoratur.

necdum se conversationi atque ^ermoni hominum
Cui ad postremum cum recessura esset e sa^culo,
pluriraorum posset ingerere,eo quod adhuc fortiter
in visione adstitit Colothus vocabulo martyr, qui
repugnaret communis inimicus.
in eisdem colebatur locis (34),hocei dicens Hodie
Cum isto vidimus etalium quemdam ex
:

illis soli-
ad Dominum tuum perges, ubi et sanctos videbis
tariis viris(Pa//arf., ra/). 100), sque et ipsum intra
omnes ; veni igitur in basilicam martyrii, ut illic
spelunc» suee secreta viventem, qui vaniB gloriaa
prandeas mecura. Quo audito, prima statim luce
stimulissubimagiue somniorumillususatquedece-
surrexit, ao solito more vestita, in sportella sua
ptus, simili et ipse modo solebat eos quos induce-
panem, et olivas, et olera comminuta sustulit se-
bat illudere, et pastor quodammodo insipiens vi-
^ cum. Et tunc priraum post tot annorum curricula
debatur esse ventorum, atque porsccutor umbra-
procedens, ad martyrium sancti venil. Ubi oratio-
rum {Eccli. xxxiv, 2), incorruptam quidem habens nibus rite perfectis, opperiri ccepit tale lempus
corpoream castitatem sine dubio et
: propter
diei, quo omncs penitus a memorato recederent
ipsamsencctara,etpropterpIurimura quod habebat
loco. Quod cum
factum videret, ccepit sedereet
ita
in desertis locis tempus, et propter ipsam forsi-
invocare sanclura martyrem, dicens Sancte Co- :

tan inanis gloria; vanitatom, qu.-n corejus ac sen-

lothe, benedic escam meam, atque interventibus
sus perversarum (ut solet) rerum cogitatione viti-
tuis mecum prolicisci dignare.Sumpto igiturcibo,
averat divineeque conversationis fecerat alienum.
ct facta rursus oralione, circa solis occasum ad
CAPUT XLVIII.
monaslerium suum rediit : ubi matri suae. Cle-
Vita Amatx (32 et Taor, et alterius virginis. mentis, qui Stroraateus dicebatur, libellum dedit,
Suntveroin eadem Antinoensium civitate duode- in Amos prophetae dicta conscriptura, hoc ei di-

cim monasteria virginum feminarum 939perfecta cens : Istum episcopo qui exul stat, dabis, dices-
conversationeviventium {Pallad., c.i31); inquibus que ei ut pro me orare dignetur, proficiscor enim
Amatam quamdam nomine,ancillam Chrisli senem ad Dominum meum. Et in ipsa nocte defecit, et
vidi octoginta jara in monasterio suo annos
halien- D neque aut dolorem ullura capitis, aut calorem cor-
tera, sicuti vicinaj ipsius et ipsa rcferebant.
Cura poris sensit, sed ipsa se ut erat sepelienda compo-
qua sexaginta numero mulieres habitantes, atquein suit, spiritum suum manibus Dei coinmendans.
abstinentiaj purilate perejusdoctrinam viventes.in- CAPUT .\LIX.
tantum eadem omnes diligebant.ut ne clavemqui- Vita Melanix junioris Piniani ejus mariii, el AU)inx
dem vestibulo monasterii ad similitudinem cfetera- matris.

rura necesse esset infigi. Sola enira illic oranescas VX quoniam in superioribusrelaturum de juniore
imraensa dilectio anus ipsius doctrinaque retine- Melania me spopondi, necessariura nunc debitum
bat, ad iocorruptionis gloriam corpora earum reddam [Paltad., c. 119; supra, c. 46). .Nec enim
mentesque coaservans. justum est veluti praetereundo, transire tam lau-
Haecipsaquamdixisenexusqueadeo purae mentis dabilem ipsius in corpore juvenlutem, tantamque
et corporis erat a cogitalione el passione peccati, ut ejus sine aliqua memoria litterarum praeterire vir-

cum ad ipsam ingressus fuissem, atque sedissem, tutem, quae senibus ac sludiosissimis circa Deum
juxta rae indifferenter sederet, manus etiam suas feminis merito nunc praefertur.
333 HERACLIDIS PARADISUS. 334

Hanc igitur parentes quidem ipsius vi maxima A. autem ipsius vitahujusmodi erat. Post
Propositi
nuljerecoegerunt, primocuiiiamRomaninominis\i- diem semper cibum capere consueverat
alteruiu ;

ro.Quastaraen sempercumjujibusaviaesuajdoctrinis nam inter ipsa principia quinto quoque gustabat

stimularetur, eo usque spiritualiterin civitate pro- die , idque observans faciebat et diurnas cum an- '

cessit, ut non diu in nuptiali propositopermaneret. cillulis suis ministerii sui vices, quas tanquam in
Nam cum suscepisset filiosduos,etutriquedefuncti monasterio ut sorores habebal.
fuissent, venit ad tantum pro Cliristi nomine odium Erat autem cum ipsa ct raater ejus Albina {Pal-
nuptiarum, ut hoc Piniano marito suo Severi expra^- tacL, c. 120), parem vitam habens, similiterque pro-

focti niio diceret : Si diligiscastitatem, etmon&chus prias separatim opes et ipsa dispergens. Habitant
vis esse mecum, te vitce meas dominum confitebor ;
vero in possessionibus suis semper, et interdum
si aulem grave hoc videtur ut juveni, accipe
tibi intra Siciliam,nonnunquam intra Campaniam de-
quasf-unquehabeo faoultates,et liberum mihi meum gunt cum eunuchis quindecim, etsexaginta virgini-
corpus relinque, ut dc cfetero secundum volunta- bus, et cum aliis ingenuis vel ancillis.
tem Dei vivens, possim implere quod cupio. Et uti Parem quoqueet Pinianus conjuxipsius cum tri-
secuta ejus virtutem,'aviaeh8eredem m« esse, cujus ginta monachis agit vitam {PaU(i.d., c. 121) : qui aut
etnomen habeo, recognoscam. Nam si voluisset Deus p lectioni sanctarum Scripturarum vacat, aul horto-
nque
ut hic .'•('cculo fruereraur, nunquam mihi utrum rum amrenilatibus delectatur, aul conspectibus at-
quem peperi, immatura morte rapuisset. que serraonibus fruitur honestisimorum virorum ;

Gum diu itaque altercantium contentio jugum nec nobis quidem (et certe cum piurimisimul esse-

nuptiale vexassct, ad postremura Deus miseratus est mus qui Romam propterbeatum episcopum Joan-
juvenem, inspirans etiam ipsius anirafe, utsaecula- nom perrexeramus) exigua praestiterunt sed dum ;

riaacterrenadesideriaconteraneret ;utinipsisquo- et in illis partibus degeremus, officiosissimo nos

quesanctavoxpossetimpleriperApostolum, dicens: susceperunt hospitio largissimisque sumptibus

,

Uude scis, mulier, simaritum salvum facies lUnde cum exinde proficisceremur, honoraverunt.
sois, vir,si mulieremsalvam facies(/Co;'. vii)?Nupta GAPUT L.
cum tredeoim esset annorum, sep-
igitur viro est Vita Pammachii , Macarii, Constantii.
tem vero annos cum eo vixit,vigesirao renuntiavit. Horum parens (35) Pammachius nomine {Pallad.,

Et primum quidem quidquid vestium sericarum cap. 122), vir proconsularis, similiter soecuiaribus

inmavortibus habuit, sanctis altaribusdedit.quod pompis renuntiavit, multuraque laudabilibus mo-

etbenedictam Olympiadem fecisse cognovimus. Re- ribus vixit. Qui omnes proprias facultates, partim
liquas vero quas habebat sericas vestes, per varia dum in saeculo esset ipse dispersit, partim fratri-
p
ecclesiarum distribuitornamenta. Argentum atque lius atque pauperibus nioriens migransque ad Do-

aurum suum per Paulum quemdam Dalmatam ci- minum reliquit.

vera, monachum atque presbyterum,navigiomaris Hcc idem et alter. Macarius nomine, ex vicariis
Orlentem usque transraisit. Et ita divisitcuncta, ut focit {Pallad., c. cxxiii).

Mgypto atque Thebaidi delegaret decem millia ;

Et Gonstantius quidani, qui consiliarius praefec-
Antiochenae civitati atque illis quse circa ipsam vi- torum in italiK fuit regionibus {Pallad., c. 124) ;

denturesseregionibus,decemmillia; provinciaequo- nohiles valde et scholastici viri ac plurimo Dei amo-

que Palasstinai quindeuim millia solidorum ecole- ;
ro sublimes ;
quos adhuc credo superesse, egregia
siis quae per siugulas insulas sunt, una cum iis qui monachorum institutione viventes.

erant exsilii damnati relegatione, decein millia; CAPUT LI.

illis autem atque nionasteriis, etxenodo-
ecclesiis, Viia nryinis Alexandrinx, quae per sex annos ma-
chiis quas sunt sub occi'ientali piag.i, cunclisque gntim Athanasium occultavit.
egentibus per semetipsara omniaqua;sciret, iisdem Virginem quamdam in Alexandria noveram civi-

necessaria ministraret. tate, quam ego sepluaginta annos agentem vidisse

Haec autem et universaet alialonge plura quam me memini {Pallad., cap. 136). Gui testimonium
diximus, utDeus novit,ex maiiibusAlarici lidepro- " clerici illic omnes ferebant, quod tuno cum adhuc
pria tanquam ex ore leonis eripuit (// Tim. iv, xvn). iuvenis vidcretur, viginti fortassis annorum, pul-
Servos vero promiscui sexus quicunque manumitti chritudinis magna!, conspectus omnium vitarecon-
volebant, usquead octo miliia liberos fecit. Namque suevisset, ne qua propter miraculum vultus ejus ex
reliquosquiservirefratri ipsius maluerunt, conces- suspicionc quoruradara macula notaretur. Quo in
sit eidera, ternis per singulos solidis 980distribu- tempore accidit ut Ariani subGonstantioimperatore
tis. Possesiones oranesquascunque habuit inAqui- per pr»positura ejus Eusebium beato Athanasio
tania, Gallia, Tarracone, Hispaniis Galliisque dis- Alexandrino episcopo facerent factionem, et exse-
traxit.Eos vero tantummodo agros quos intra Sici- crandas ei criminum calumnias excitarent.
liam, Campaniam et Africam possidebat, sibimet Tunc igilur ille venerabilis, corruptum judicium
reservavit ; ex quibus monasteria deinceps aleretac pollutumque declinans, non amico se, nonclerico,
foveret. Hec hujus feminfe sapientia in distribuen- non parenti, non cuiquam alii credidit atque cora-
do onere divitiarum fuit. misit; sed cum subito quidam praefecturae appari-
335 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 336

tores ipsum investigantes, domum ejus intrassent, A plum nomen Hippolyti ejus (quem apostoli norant)
tunicailletantumsuabirroquevestitus.medionoctis babebat in tilulo, relationem historiae inveni hujus
fugiens, ad hanc virginem venit. Ad quam tam ino- modi {Patlad., c. 148).

pinat;crei novitateperterritam, hissanctus episco- Nobilis.simaquaedamet pulcherrima,inquit, 981

Ab Arianis, inquit, pluri- puella, proposito virginitatis ac vita, inCorinthio-
pus locutus est verbis :

mum qusror, et calumniosis criminibus incusor; rum civitate degebat. Quam eo tenipore, cum apud
ne igitur et ego irrationabili nola deformer, et prop- judicem paganum i]Uftmdam tunc persccutiovesana
ter me qui ad meara pcenam inique parati sunt in flagraret, veluti dios ipsorum, sacrilegisque impe-

peccatum ruant, fugiendummagiscredidi.Deusau- ratoribusconviciantem, nonnulli criminibus impe-

tem mihi hac nocte revelare dignatus est, dicens tebant. Insidiabantur autera pulchritudini ejus ;

Apud nullum ita ut apud illam scias te posse sal- Tolebantque ex ea lucrum ii qui hujusmodi mer-

vari. At illa cum gaudio l;ctitiae spiritualis erecta, cium negotialores esse consueverant.
projectisque cogitationibus vanis, coipit totis sen- Judex voro insanus amore femineo,votivam a ca-

sibus esse cum Deo, sancluraque illum virum per lumniatoribus occasionem, veluti quadam alicujus
sex aanos intra cellae suae secreta celavit, quoad aure quadrupedis mox accepit. Sed posteaquam
,

raemoratus Gonstanlius vixit. Ipsa illiabluens pe- machinaraentis atque artihus variis non potuitei-
des, ipsi per se omnia et qusecunque necessaria dem persuadere qu&dvoluit, novocontra eam furo-
erant praeparans ao ministrans, libros quoque quos re dosaeviens, non aut pcenaj eara alicui destinavit

ille qusrebat, mutuo suraens, atque illi praebens le-

aut morti, sed, quod orat gravius alque crudelius,

gendos. Nullus lamen hominum in Alexandria ci- in lupanari eamdem proslitui prKcepit, lenonique

vitate,per se.tennium totum,ubinam sanctus Atha- ipsarum turpiludinum, ut ternos ad eum per sin-

nasius degere potuit invcnire. gulos dies ex concubitu ipsius solidos exhiberet in-

Ubi morsautem primum Constantii nuntiataest, junxit. Quam pecuniam cum a se leno sine dubio
et hoc ad aures ipsius venit, nocte rursus, ut fece- omnium eara qui vellent
intelligeret flagilandam, in

rat prius, indutus bene propriis vestibus, in eccle-

dedit potestatera.

sia subito stupentibus cunctis et admirantibus in-

Quod ubi pra;da3 talis accipitres verum esse di-

venitur. Quom omnes

tunc veluti ex morluis sus- dicerunt, ibant atque observabant perditionis ofQ-

citatum so videre credebant. Amicis autemintimis cinam.Datoqueinfelicissimae spei pretio, loqueban-

suis satisfaciebat, hocdicens Proptorearae advos-

:
tur cum ea optabilium sibi principia voluptatum.

tras non contuli latebras, ut tuto jurare possetis, lUa vero precibus immensis singulos rogans, vul-
ubinam dr.gerem vos nescire dicentes. Et propte- nus quoddam in interioribus corporis sui se habere
rea quia necesse erat ubique me quajri, in cella ve- C dicebat : cujus si venientes ad eam fetorera senti-

me celari nulla poterat rent,necessario sempereffugerent, ipsius contagio-

ro illius virginis latui, ubi
esse suspicio. eo quod etpulchra et juvenis videre- nis horrore.Ob quod universos miserabiliter preca-
tur. Duplicitor hoc meo consilio gaudens, quod et batur ut paucos eidem concedcrent dies, habituri
me lucrifacerem, et salutem ipsius profui enim et postmodura ipsius prout cuporent, el sine pecuniis
;

ipsi, et famaj vel gloriae meai. potestatem.

Inlerea dum et istis sic loquilur, et orationes ad
CAPUT LII.
Dominum perpetuas ac maximas facit (Pallad., c.
Vilx Julianse virginis.
149), illis ipsis diebus vidons castitalem sanctaevir-
Quaedam iterum virgo,nomineJuliana, in Ceesa-
ginis Deus, custos salulis humanas.juvonem quem-
riensi Cappadociai civitate scholasticissimaesse ac dam agentem in rebus tam vultu quam mori-
(36)
fidelissima dicebatur {"allad., cap. 147). Quae Ori-
busbonum, itamentecoramovit, ut illedivinoamore
genem multa conscripsit, paganorum so-
illura qui
succensus, pro ea cuperet inlerire. Sub specie ergo
ditiones metucndo fugientem, per biennum totum
turpitudinis perpetranda;, hora profunda noctis ad
suscepit atque celavit, propriis ei sumptibus neces- Icnonem Inpannris ipsius venit, quinque solidos of-
saria cuncta sufficiens, ac ministcrio suoeumdem ferensei.petensque utmanere ipsicumeaderanocte
D
recreans. Qna? ego in vctustissimo quodam Codice illaconcederet. Ingressus itaque ad secretioremdo-
scripta versibus legi,in hocnolatuin eratOrigenis
mus parlem,sic affatusestvirginem :Surge,salva te
ipsius manu hunc inquit, libellum inveni npud
; ,
ac libera. Spoliavitquesevestibussuis (hoc estcan:i-
virginem quamdam nomine Julianam in Cresarea sia, chlamyde et aliis virilibus cunclis) alqueinduit
civitato, dum apud ipsam laterem, quas illum ab
puellara, dicens ei ; Summa parte chlamydis vela
ipso Symmacho inferprete Judmorum se accepisse
f apul tuum, et volata receJe. Quae cum se signasset
referebat.
in nomine Domini, ita ut jussit egressa est. Quara
Non sine causa autem virtutos quoque harum sic Doininus intactam incorruptamque servavit-
posui feminarum, ul sciamus quod multis profice-
Postero autem die, cognito omnibus hoc facto,
re modis possumus si velimus.
agens in rehus ille judici traditus, ac bestiarura fe-
CAPUT LIII. ritate discerptus est, ut eliara in hac parte confu-
De JuveiiJ ijui maluit inori quam Ckristi vinjincm sus erubesceret dceraon, videretque eum tam pio
ituprari. sua salute, quam proptcr beats illius nomen du-
In alio quoque vetustoadmodumGodice, qui scri- plici martyrio coronatum.
 337 HERACLIDIS PARADISUS. 338

CAPUT LIV. A peregrinosac debiles atque episcopos transeuntes

Vila Excomitis el Bosphorix covjugis, servorum Dei. dividere atque erogare consuevit. Neque a tali un-
In AncyraGalatia3 provincis civitate,clarissimum quam opere destitit, tam per se hoc hilariter et
quemdam nomineExcomitem [/'«//«'<. ,Severianum] occulte, quam per eos (quos fidelissimos novit)
una cum Bosphoria conjuge ipsius vidi [Pallad., servulos faciens. In nocturnis tamen orationibua
c. H4), quoruraque conversatio tantum spe bnna ab ecclesia nunquara recedens, in omnibus absti-
fruitur, utfiliorum quoque suorum lucraprEBsentia nentias studiurn spe vitae reservans et exsequens.
futurarum opuin prKmeditatione ac provisionecon- CAPUT LVI.
temnant. Nam possessionum omnium reditus pau- Vila Miscricordis monaihi.
peribus et egentibus lar^iuntur, quatuor habentes In bac eademsimiliter civitate monachum inveni-
Clios, acfilias duas. Quibusneunamquidem unciam musquemdam ',quiad talepropositum postmilitiam
(esceptisiisquijamnupserant) tradiderunt,dicentes parvi temporis veniens, presbyter quidem fierifcum
quodpostmortemparentum futuranecessarioessent saepiuscogeretur)seraperrecusavit vigesiraotamen
;

omniaflliorum.Ipsianteraagrorumsuorumcolligunt anno inmonasteriodegit,hujusmodiconsuetudinem

fructus, et per eeclesias, et monasteria, et xenodo- habens. A sancto quidem virocivitatis ejusdera epi-
chia, cunctosque egentes civitatum vicoruraque di- scopo non recedit.98'JTant3B autem humilitatisest
stribuunt. actanta^misericordis, utetiarainnoctibus totlsloca
Hoe etiam de ipsis egregium et admirandumsci- canctacircumeat.manumdandopetentibus.Ipsenon
mus. Namcuraadeoilli famequodam tempore labo- clausis carcere,non .sgritudine fatigatis, non paupe-
rarent, uthoraines ne alTectibus quidem parcerent ribus,nondivitibusunquamsuuminquodeberetaut
suis (37),proprio illi beneficio largitatis,h8ereticorum posset,negavitauxiliura;sedomnibusconsuluitsem-
gregem ad catholics fidei rectam viara et gloriam peracprofuit.quosdamquidem durosatquecrudeles
veram transire fecerunt, plurima in possessionibus ad misericordiam provocando, al'os vero (si hoc
suis frumenta condentes.omniaqueeapauperibuset debere fieri intelligeret)protegendo,nonnu!lospaci-
famera patientibusdividentes.Ipsaautemspeciesha- ficaconcordatione placando,ca3leris quoque ad cor-
bitusatquevestitusmemoratorumtam honestavide- poralesnecessitates,qu-Ecunquepastuseorum atque
turetparca, uthumiles quidam atquedespectietiam vestitus ratio exigit, etiara ministrando. Est aulera
eorum
ex propriis vestibus existimentur; cibus vero illic,quodesseiD majoribussempercivitatibussolet:
salisparvusactenuis,vitaque omnis ipsorumadmo- inporticunamqueecclesiffi multitudo pauperum ja-
dum casta ac Deo probata est. cetatquelanguentium, ex quibus alii quidem conju-
In possessionibus maxime suis degunt, fugientes gafi, alii vero sine conjugibus esse noscuntur.
conversationem et illecebrascivitatum,timentesqtie ^ Contigit unadieruni hiemis tempore,horisnoctur-
neex ipsarum rerum atque sermonura communica- nis,urgeri quamdam mulierempartusangustiis;hsc
tione, parlicipatacum ipsisquadam labe vitioruni,a veropra^nimiadifficultate stiraulata doloribusatque
propositi sui tramite deviare oogantur. ululante.memoratusvirbeatissimusderelictaoratio-
CAPUT LV. ne, quam positus tunc in ecclesia solemniter celebra-
f^ita Magnx. bat,egrediens,vidensquequodmiserandaBmulieri in
In hac eadem Galatia; civitate, multae quidpm et bujusmodi'dolore nullus assisteret, nimia pietate
alia3virgines,usquead duum millium vel eo amplius commotus{horroreilloquiparturientiumferainarura
numerum, abslinentia grandi, honestis valdeatque consuetudinem sequitur, paulisper seposito) ipse
ornatis moribus vivunt (PaWnrf., c. 135). ministerium obstetricisassumpsit,ne misericordiae
Inter quas Magna quaedara vocabulo videtur ex- genus amitteret.
cellere merito sanclitatis, femina multum probata; Cujusvirivestisqua induitur,abjecta nimisetvilis
quam utrum virgineman viduam vocem,nescioma- est,esca vero castigata vehementer et parca. Qui
terenim illam raaxiraavi coegitutnuberet. llla vero tantohumanilatisretineturaffectu ut prt-e desiderio
sempervariismodis aegrolamsesimulans.conjugem hujusoperisnullumhabeatstudium lertionis.Namsi
suum fefellit, ac distulit, ut pura atque intacta(ut quiseiexfratribusdonaveritCodicem.continuohuno
dicitur) permaneret. vendereconsuevit. Aquodum quidam causamquare
Qua!postbreveadraoduratempus,defunctomarito id faceret, postulasset, itarespondit : Unde probabo
cunctarumfacultatumdominasimuleffecta,tolamse magistro raeo,quod ejus artemdiligenterdidicerini,
penitus ad Deum contulit, sub propositoacvita mo- nisidistractisipsius Codicibus,artis necessariamihi
nachorum, honestara proprise domus curam gerens. providere festinem ?
Cujus quoties hoc ratio vel necessitatis postulasset nic ergo sanctissimus hujusmodi hodieque exse-
causacastusaputlomnesetsermoetconspectuserat. qucnsactionem,immarcescibilemsuimemoriamno-
Ut eam propter immensa; meritura sanctitatis,epi- minis cunctis illis regionibus derelinquit.ipse nimi-
scopi quoque revereri atque erubescere sempersole- rum gaudiorum cojlestium pro his quae impendit
rent. egenlibus, ffiterna retributione securus.
Omnia haeo propriarum superflua facultalum in Tunc etiam ancillaDeiquaedara virgocumaliisvir-
. ' Palladio, cap. ilo, dioitur Eleenion.
339 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 340

ginibus duabu8Cohabitans,abstinentiamquenovem A. sco, jube ipsam milii in matrimoninm dari ;

quia
veldecem annis custodiens, a quodam cantore solli- neque illa jam virgo, neque ego cloricus esse pos-
citataatquecorruptaest(Prtl/arf.,c. 140). Quasslatim sum. Episcopus cam dedit potestati ejus, putans
concipiens,partuexpllcitoin tantum prorupitodium quod illam juvenis ipse diligeret, quodque non
corruptoris, ut nimia compunclione pcccali, ultra posset ullo modo ab eadem separari.
mensuramquoque resumens pmnitenliai continen- Acceptam igitur juvenis.et tam ab episcopo quam
tiam, fame semetipsam vellet ocoidere, lacrymosis apatre traditam sibi commendavit monasteriofemi-
precibus jugiter Dominum interpellans, et dicens :
narum rquarum abbatissam deprecatusestuthabe-
Tu Deus magne, qui peccata omnium nostrorum, retilliceam,donecparRret, sustendandam.Ipsevero,
totiusque mundi immoderatam malitiam portare ea derelictain raonasterio memorato,in angustacel-
consuesti, qui non vis mortem peccantium, nec lulaseconcIudens,arripiensque abstinentiam nimis
perditione delinquentium delectaris (£.iec/i. xxxiu), Christum corde contrito,cum lacry-
dilficilem, adiil
sed universiB creaturae tuas probaris esse miseri- mis atque gemilibus dicens Tu Domine, cui nota
:

cors, quia tua voluntas est cuncta salvari me quo' ; sunt omnia, actus quoque meos agnoscis nec est ;

que perditam in hoc ostende, si saluti restitues, ut quisquam locus, qui omnipotentiaB tuae oculissitoc-
quod ex mei peccati perditi one crealum est (solitis g cultus, qui universa nosti antequam fiant. Tu solus
tuis miraculis super me miseram demonstratis)ex profundaprospiciscogitationum,quarum sincerissi-
hac celerius lucetollatur, ne forte minus audita, mus atque acutissimus judex esse consuevisli. Tu
aut laqueo aul praecipitio perire compellar. Cujus auxiliatorinjust:ipatientium,tucaIumniam subeun-
preces exauditas eventus ostendit; statim namque tiumconsolator; cuinihilplacetiniquum.apudquem
quod peperit morte subtractum est. mensurajustitiaeinaceessibilisemperluceperspicua
Exilloigitur die captivalori quidem suo non est esl, et omne opus hominum coram te est. Tuae est

visa ulterius, attamen summispu;nitentioecontinen- igituraequitatis incommutabilisque judicii, causam

tiaeque se tradidit angustiis. Ita ut divinitatem sibi quoque meam divina manifestare sententia.
propitiamcupiensreddere,elephantiosis mulieribus ItaquecumjuvenisinfatigabiliterDominumpreca-
per annos triginta serviret. Cujus preces humiles retur,jejuniisquevigilanteracdiligenterincumberet
Dominus non fefellit revelavit namque
laisericors ; intra breve tempus, puella cum proprios 983 im-
cuidam sancto presbytero, dicens IUa virgo plus :
plesset dies, advenerat ei hora pariendi, simulque
mihi in poenilentia quam in virginitate suaplacuit. instabatjustumDeijudioiura;namcumeamurgerent
Haec autem nunc ego dico, ul nemo contemnendos vehementer gemitus ac dolores, atque jam ipsa in-
eos credat, qui vere pcenitentiam egerint. ri ferna calumniatrix miseranda conspiceret, neque
CAPUT LVII. expediresepartusipsiuspossetangustiistantumque
Vita Euscathii ledoris. cruciatumaprinio usqueadseptimum diem mulier
apud Caesaream Pa- sustineret, intolerabili dolore compulsa, cura jam
Presbyteri cujusdam filia erat
cum sine dubio se videretessemorituram, nequeulterius
laestinae qrovinciaecivitatem qua; in virjjinitatis

essepropositovideretur,praecepsruit(P«//ad.,r.l41).
aut manducare, aut bibere, aut somnum oculi ejus
capere.poluissent,hocmaximaproclamandovocedi-
Cui a quo inducta atque corrupta fuerat, per-
ille,
cebat V« miserae mihi, quae ad hoc periculura du-
suasit ul factum proprium in alium raentiendo
:

pliciterperveni; primum quod virginitatemperdidi,

transferret, et utlectori cuidam civitatis calumnio-
imponeret. Curaque jam gravidavide- deinde quod falsumlectori illicrimenimposui.Quod
Bum crimen
statimdeferturadpatremipsius.Paterautemveritus
retur, patre ut proderet tanti scelerisauctorem co-
ne quasi calumniatorem eum reprehenderent alii,
gente, a memorato lectore viliatam esse se dixit.
velut incredulus quievit et tacuit. Per aliud igitur
Presbyter, ut putabat, veritate comperta, suggessit
episcopus in conventum omnium cleri-
biduum,imminenteeidivinojudicio,nequemorieba'
episcopo ;

tur neque pariebat puella.

corum lectorem fecit accersiri.
Agitabatur quaestio interrogante episcopo, lector
:
Et quoniam clamoresipsiusatquegemitusdiutlus
jj
nihil se fecisse tale poterat confiteri. Nam quomodo circumstantessororesferro non potuerunt.episcopo
confessio sequeretur ubi non pr»cesserat crimen? q uod audierant celeriter retulerunt.confessam in do-
Episcopus lectori suo vehementer iratus, quasi qui Iorehooetiamdudumessediccntes,quodcalumniata
impudenter negaret, ei ista dicebat Inlelix et miser :
memorato lectori fuisset, et idcirco parere non va-
atque impuritate sordium plene, non confiteris ? Re- leret. Tunc ad eum diaconos episcopus mittit, man-
spondit hoc lector Egoquidem quod erat in con-
:
datque ei : Ora, inquit, ut calumniatrix tua pariat.
sciontiameadixi,nihilmecumhachaberecommune, Quibus nullum dedit responsum ille.neque aperuit
neque peccatum me aliquod quanlum ad memoratam ostium propriffi raansionis, in qua jugiter, ex quo
virginem spectat, agnoscere sed si vis audire quod
;
fueratingressusjejuniisvigiliisqueDominum prcca-
non est, ego hoc crimen admisi. Quem isla dicentem batur. Pergitigitur pater ipsius ad episcopum; rur-
gradu lectoris deposuit episcopus statim. sus oraliones in ecclesia maxim» fiunt; et nec sic
Atilletunc memoratum adiil sacerdotem,et cum quidem illa aliquod remedium sentiebat.

rogarethocdicens:Quoniam quime peccassecogno- Tunc igitur episcopus ipse ad lectorem venit

341 HERACUDia PARAD1SU3. 342

pulsat ostium, et ingressus, hoc dicit : Surge, fra- A vade, inquit, cl ab illo frumentura atque oleum
ter Euslathi, et solve quod ligasti. Ipsoque raomen- tibi datur. Cumque ad eum ille ipse venisset. isad
to, cum lectoruna cum episcopo genua sua flexis- quem fuerat ipse transmissus ait eiden :Tu illa
set, mulier enisa Tanturaque jugis innocentia3
est. nescio quis ? Et ille se esse respondit. Ad quem di-
oratio valuit, ut et calumnia periret, et calumnia- xithoc ille Jussit aliquisut libi triginta frumcnti
:

trix era«n,daretur in pccnis, et ut possemus agnos- modios, et decem olei sextarios darem. Dehoc er-
cere quemadraodum insistere orationibus debere- go maxime gloriabor qui talis fuit; quemnovi fre-
mus, quarum tantam scimus esse virtutem. quonter, cuni videretaliquos necessitategravissima
ac penuria laborare, multuni flevisse, et dedisse
CAPUT LVIir. iisdem prseter corpus suum quKCunque habere pos-
set. Novi etiam pro aliquo monacho, qui in peccati
Vita fralris socii Hsraclidis.
ruinam, tantura in precibus suis fudisse lacryma-
Pauca nunc de quodam, qni mecum
fratre loquar rura, ut eura ad poenitentiam raagnam orando ac
a principio juventutis usque in hodiernum diem vi- flendo revocaret. Hic idem mihi aliquando jura-
xit, atque ita nunc ponam finem meo libello [Pal- vit, hoc dicens: Deprecatus sum Dominum, ne

lad., cap. <51). n unquara aliquid maxime a peccatore vel divite, es

Hunc egopluriraum teraporisadraodumnoveram iis quffi necessaria victui vel usui meo viderentur
nullo desiderio mentis aut corporis victum, vel ad acciperem.
jejunandumnoluisseplacerehominibus,veladeden- Mihi tamen hoc quod merui tantorum
sufficit
dum carnisillecebrasuperatum.Vicisse autem eum rceminisse sanctorum, quod tradidi eos memo-
et

tam divitiarum quara van» gloriffi ex parte

existirao ria; litterarum ; neque enim sine instiuctu Dei ad
majore cupiditatem, atque id sibi solum sufficere hoo tuus scnsus accensus est, ut velles a rae tibi
credentem, quod haberet in raanibus. Nullo ornatu isla conscribi et ut istorum oranium vitas compre-
vestium delectabatur. Pro conleraptu etiam suo, hendi prcsciperes hoc libello.

semper gratias agere consueverat,et pro veris arai- Tu vero, felicissime Ghristi fami^le Lause, liben-
cis etiam periculum subire cupiebat. Expertus est ter haec recole, masimam in hia imaginem resur-
etiam millies et (orte amplius dffimonurn potestates, rectionis agnoscens. Beatas sanctorum vitas viro-
usque adeo ut quadam die pacisci cum eo diabolus rum, et intolerandos labores, et admirandam pa-
hoc dicens Promitte mihi vel semel
vellet, : te pec- tientiam le^e, promotisque sensibus sequere, et
caturum.et feminam tibi quaecunque de hoc mundo spe- rerum bonarum ccelestiuraque nutri, sciens
desideraveris, exhibebo.
, paucos forequi sequentureos qui hosproecesserunt
Alio quodam terapore per quatuordecim noctes ^ dies. Pro me autera orare dignare, talemque te mi-
oonfligenscuraeodcemon (siculiipsemihireferebat], hi atque omnibus proebe, qualem esse te novi a con-
cum pedibus eum nocte de cella sua traherel, hu- sulatu Titiani usque in prffisentem diem, et qualem
mana ei voce dicebat: Noli adorare Christum, et poslea tt!pra;sulem cubiouli piffi sedisinveni. Nam-
nunquam ad te ullerius accedam. Cui hoc dabat que opes, dignitas, et potestas in nullo minorem ,

ille responsura Propterea,lnquiens, raagis etadoro

: te erga amorem Dei timoremque fecerunt. Tolus
eum, et jugiter adorabo, et in immensura modum ille jam Ghristi es illius, cui aliquando daemon ;

admirabor gloriam ipsius ac stupebo, quia hoo ipso hoc dixit: Orania tibi ista dabo, si me pronus vo-
(juod facio angeris multum atque cruciaris. lueris adorare [Matth. iv). [Sedhunc Dominuscon-
Gentum et sex civitate^ ipse cognovit,longo etiam fudit, curadixit: Vade retro. Quem tu quoque imi-
tempore in plurimis moratus est. Favoreet miseri- tans, repudiatis fluxis divitiis et umbratili vilae hu-
cordia Ghristi. ferainara expertusest nullam,neque jus gloria, coelestem illam immortalem vitam et ,

inter somnia,nisi in certaminis visione atque contli- aeternum regnum, et perpetuo manentem gloriam,
ctus. Scio et eura ter accepisse ab angelis cibum : etbona illa adamasti,qua3 neque oculus vidit neque
unoautem die in vastissimissolitudinum locis,cum auris audivit, neque in cor hominis ascenderunt
ne micamquidem panis haberet, Irescalidosinpelle U {Isa. lxiv, / Cor. 2); quorum utinam hsredes nos
sua reperit paximates alio quoque tempore vinum
; faciat una cum omnibus sanctis suis patriarchis et
acpanespariterinvenit.Quodamdieeumalicuidixis- prophetis, apostolisque ao marlyribus, et iis quo-

se reminiscor, quod angelo loquente hffic audierit, rum hoc libro memoriara celebravimus, gratia
in
Didici et quod alimenta vitte necessaria non haberes ipsius Salvatoris nostri Jesu Ghristi. 'J"

' Inclusa desunt Editioni Fabri.

^ In Edit. Fabri sequebatur hic peroratio. Est eadera cum prooemio supra.
 PALLADII LAUSIAGA
INCERTO, SED VETERI INTERPRETE.

Prologus.

0§4MuUaquidemetvariadiversi3temporibusa diversis conscripta habeatur do liis qui iilecebrassBeculi

derelinquentes, ad Christum, Cecere confugiuni, quorum bonum animi desiderium et religiosEe mentis afTec
tum supernae gratiffi inspiratio, quasi adjectum flammffi oleum nutriebat, in ffidificationem ecrum qui iide
integravoluntarii permanent in doctrina Salvatoris nostri Christi. Consideranti autem quam gratum sitDeo
sacrificium, lucrum animarum, visum est et mihi humili reverentia pro possibilitate mea fraternse saluti
consulere, et illustrium non tantummodo virorum, sed etiara feminarum mores et vitam ostendere, pro-
palare virtutes, et miracula declarare, eorum scilicet quoavidi, et de quibus audivi, cum quibus etcon-
versatus sum tam in --Egypti solitudine, quam etiam i;: Libya et Thebaida. et Sene {Vetus Edilio Sirene.
Aii Cyrene?) simul, et qui dicuntur Tabenneosiotae deinde in Mesopolamia, Palaestina, et Syria, et eo-
;

rum qui in ocoiduis partibus, Roma; et Campaniffi morantur. Desidcrio siquidem humilitatis et obedientiie
auditor effectus monasticas institutionis, trigesimum et tertium agens astatis annum in congregatione
fratrum, nihilominus et in solitaria vita diversatus sum, ubi plurim.-i didici imitanda, pariter et vitanda,
quse in hoc libro, qua potero brevitate, contexara; ut in compendio salutifere commoniti, indeficientem
animaj capiamus medicinam oninem videlicet obliviscamur desidiam, mentisque somnolentia et carnaie
;

desiderium; omnemque dissensionem animi, commotionem iracundise, tristitiam et irrationabilem timo-

rem per haec repellamus ; vanam gloriamet ambitionem sseculi despiciamus, ut in fide veritatis et in desi-
derio Beternitatis proficiamus. Audientes igitur fortia sanctorum gesta, acingamur et nos ; augescat in
nobis spe vincendi charitas incalescat, et certi simus quia Cbristus bellatores suos adjuvabit, vio-
fides,
tores coronabit.

GAPUT PRIMUM. A dicentem: Quia erubesco accipiens corporalem es-

cam siout irrationalia animalia, cum utique homo
Isidori el Doroihei conversatio, et passio cujusdutn rationalis a Deo creatus sim, et quideberem para-
virginis.
disi deliciis frui.
Gumprimumad Alexandriam perrexissem civita- Hic notus cum esset Romano senatui, omnibus
tem, reperivirum mirabilem, undique ornatum matronis magnificorura et illustriura virorum, cum
moribus, conversatione, et scientia, Isidorum pres- Athanasio episcopo causa Cdei fuit Roraanae, deinde
byterum, et xenodochio constilutum Alexandrins eliara cum Demetrio episcopo et abundans divitiis
;

eccJesia; [Heracl. cap. I).Qui quidem primae juventu- inrationexenodochiielsurficientiamhabens nullum

tisillecebras dicebatur in solitudine macerasse, cu- teslamentumscripsitmoriens;sednequeunumnum~
jus etiam nos cellam vidimus in monte Nitriae. In •
mum reliquit in solatium sororibus suis, iii virgini-
veni autem eum annorum septuaginta senem, qui talis proposilo constitutis ; sed commeiidavit eas
post quindecim alios annos defunctus est in pace. Christo Domino, dicens: Qui creavit vos, gubernet
Hic usque ad exitum vitae suae non linteo usus est, vitam vestram, sicut et meam. Erat autem cum ger-
non balneo.Cujus corpus gratia Deiitareferlum[.'l/., manis ejus congregalio virginum septuaginta.
refectum] erat, ut putarent omnes ignorantes con- n Huc venienti juveni mihi et deprecanti eumutin
versationemejus, quiaindeliciisdegerct. Hujus vir- stitueret me, confirmaretque in monachorum vitam
tutes animi si volueroexponere,deficietme tempus ferventem juvenili a;tate, verbo quidem me non est
narrantem. Hic inter cffiteras virtutes nimis miseri- consolatus scd magis laborem 985 induxit corpo-
cors ac benignus erat,ut etiam inimici ejus etinfi- ralem. Eduxit euim me loras de civitate ad ea quas
delesgentilesrevererentureum.Tanlamautemscien- dicuntur secretiora loca, milliario quinto, tradens
tiamhabuitScripturarumdivinaruminslructione li- me Dorolheo cuidam abstinentissimo viro Thebso,
brorum,ut inter ipsa etiam oonvivia fratrum mente sexagesimumagentiannumin spelunna.et jussit me
excederet spiritualibus visionibus. Cunique depre- implere apud ipsum tres annos, ad edomationem
caretur referte quis esset exeessus mentis ejus, di- corporis passionum sciebat enira senem grandi di-
;

cebat cum lacrymis : Quia mento raptus sum in vi- strictione viventem. Iterum mihi reverti ad sepr«
sione quadam spirituali. Ego vero cognovi hunc fre- cepit spiritualis instructionis causa. Non valens au-
quenter lacrymantem super mensam, cum cibum lem annos implere, infirmitate detenlus
tres , ita

oaperet ; et causam interrogantes, audivimus eum ante triennium reversus sum abeo.
345 PALLADII LAUSIACA. 346

Erat enira ejus vita dura et ardua.Peromnes qui- A. luntati domini tiii.autcerte noverisquiainhanccal-
dem dies in ecstu et soliludine secus mare colligebat, dariam te jubeo mitti. Illa auteni respondit, dicens :

lapides, eosqueaediflcansetcellulaslaciens tradebat Non fiantaliquando talesjudices,quijubeant subdi

non valentibussibiaediflcare.persingulosannossin- luxurias. Freniens ergojussiteamexspoliatammitti
gulas explicans.oellulas. Ego autem deprec-ins eum, incaldariam ferventem pice. Illa autem emisit vo-
dixi ei: Quid faois,Pater,in tali senectute interfi- cem,dicens: Per caput tui iraperatoris te conjuro,
ciens corpus tuum? Respondens autem.dixit mihi quem colis, si statuisti sic torquere me,jube m.e
Occidit me, occido illud. Sumebat autemin cibum paulatim deponi in caldariam, ut videas quantara
panis uncias sex, et minutis olerum condimentis rnihi patientiam donavit Chrislus,quem tu ignoras.

fasciculum. Bibebat autem ex aqua parum quid. Et deposita paulatim in praeparatum ferventem ca-
Nescio vero extendisase eum pedes; nescio requies- cabum, eadem bora relriguit pix cum circa collum
centem eum super maltulam neque super lectum, ejus pervenit.Quamplurimi autem videntes lale mi-
sed per omnes noctes sedens et operans, ple- raoulum,conflrniati suntinfide Doniini nostri Jesu
ctebat ex palmarum foliis sportas, in rationem cibi Christi in Alexandrinaecclesia, qui digni fuerunt
sui. Arbitrans autem ego,ne forsitan propter me so- terrae mansueforum, sicut dicit Dominus in Evan-
lum hoc faceret, satis egi, et abaliisdiscipulis ejus D gelio : Beati mansueti, quoniam ipsi possidebunt
acrutando qui permanserunt singulariter cognovi, terram [Matlh. v).

quoniam ajuventutesempertalem habuit conversa- CAPUT II.

tionem,nunquam dormieus ex causa nisi operando
De Pasco. et quomodo tentamenla carnis evicerit.
aut certe manducans claudebat oculos per dormita-
tionem,ita utfrequenter p^nis caderet de ore ejus Pasco quidam nomine^eratseptuagesimumagens
prae nimia dormitione in tempore refectionis. Com- annum .-EtatisinScytbia. Igiturdumgravitermospi-
pellente autem me eum aliqiiando parumper super ritusfornicationistentaretsuperconcupiscentiamu-
mattam reclinari, contristatus dicebat: Si suaseris liebriexagitantibusraecogitationibus,peneegressus
angelos dormire, suados et ferventem spiritum. sumdeeremocompellentemeniniiapassione.Elvici-
Verum aliquando cum essem apud euin circa ho- nis quidemmihimonachisnonindicavicausam ; la-

ram nomam,mittens me implere vas aqute ad usus

tenterautemperrexi in solitudinem,et circuivisanc-
refectionis nostrae.evenit me abeunte aspidem deor- tos Patres usque dies quindecim, eos qui in Scythia
sum videre in puteo,et vas non impletuin aqua abji- senuissenl. In quibus reperi Pascum, quem omnes
ciens dixi ei: Quoniam mortui sumus, Pater; aspi- qui in illa ererao erant Patres,venerabantur.Itaque
dem enim vidi in puteo. Qui subridens, solum diu praesumpsi ego, et cum lacrymis deprecans eum,
intendit, et movens caput i;Jcebat: Si placet diabolo ^ confessus sum ei passionem,qufeme nimis et inces
per singulos puteos serpentes immittere,sive aliani santer non desinebat impugnare. Et ipse ait mihi
aliquam bestiam.nos nunquam habemus bibere? Et Non conlurbet tehaec causa; nec enim pateris haec
egrediens, persemetipsum hausit; jejunusque pri- a negligentia; altestatur quippe tibi et locus, et dif-
mus ipse bibens, ail ; Ubi oruxGhristi superduci- ficultas rerum,et quia non est in locis illis ulla visi-
tur,non prsvalebit malitia diaboli. tatio fominarura,sed magis invidia diaboli,qui sem-
Beatus autemlsidorus referebat nobis, quia cum per insidiaturet deciperefestinat aniraashominum.
vidisset beatum Antonium hominem Dei,scripturae Ecce.utvides mejam senemhominem,quadragesi-
dignam mihi causam,audiens ab ipso, quo-
retulit mum annum habeo in hac cella.et auxiliante gratia
modo temporeMaxiniiani persecutoris,pulcherrima Christi, sollioitus de salute animae meae ; tamen
puella fuil ancilla cujusdam', quara multis invitans usquo nunc tenlationem sustineo. Nam cum sacra-
promissionibus dominuse/!S,decipere eam non po- mentodicebatmihi:Quiasuperduodecimannospost
tuit. Novissime autem exardescens in iracundiam, quinquagosimum annum, non nocte mihi, non die
tradidit eam tunc constituto praifecto Alexandriaj peperoit; in tantum,utputarpm quiaforte dereliquit
interficiendam quasi Christianam,blasphemantem me Deus, et ideo instanter sine eessatione hujus
et tem.pora etimperatorem.In ipsis vero perseculio- D passionis molestiam paterer.Elegi ergo magis mori
nibussubmittenseiquosduincum pecuniis.dixit: Si irralionabiliter.quamtalempaticorporispassionem.
consenseris voluntali meae, a poenis te custodiam; Egressus ergo,circuibam peneomnemsolitudinem,
si autem permanes in duritia tua,rogabo judicem ut et inveni leanae speluncara, et posui mejacereibi
torqueat te usque ad mortLui,ut non viva derideas per tntum diem nudum,ut ingredientes ferae come-
voluntatem meara. Adducla autem ad tribunal judi- derent me.Cum ergo facta esset vespera, secundum
cis,diversa poenarum tormentafortilercontemnebat quod scriptum est, Posuit tenebras,et facta est nox,
conscientiabona munila.Inquibus tormentis etcal- in ipsapertransibunt omnesbestias silvarum [Pud.
dariammagnam plenam ferventepicejussitsuccendi ciii); egredientes bestiae masculus et femina odorati
judex. Fervente ergo pice et nimis exardescente, sunt me a capite usque ad pedes, et lingentes me
proponebat ei judex, dicens: Vade, aut subdere vo- totum, recesserunt ame. Ego autem putabam quod

' Heraclidi, cap. 1, virgo h!RC Amiuv Potamenia,

' Heraclidi, cap. H, dicitur Pachomius Palladio, oap. 29, Pachon.
;
347 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 348<

devorarent me. Jacui ergo ibi per totam noctem, A. Alexandria.qusederelictacivitaleinsepulcroquodam

sed non accesserunt ad me.
Oogitavi crgo quia pepercitmihi Deus,et reversus
086 sum in cellam meam. Postpaucos autem
ilerum eadera tentalio insurrexitvaiidius.itaut pene
adblasphemiampervenirom.Conversusenimdffijnon
in yEthiopissam puellam,quamvideraminjuventule
mea spicas colligentem, sedit super genua mea, et
vehementerme commovit. Unde cum nimio furore
dedi ei pugiios et alapas in maxillas, et statim non
comparuit phantasmaillud;perbienniumenim ma-
nus meae unde pereussiquasifaciem ejus,fetorem et
brumum (t)sufrerre non poteram.Desperabam
desalute aniniffi meaa, etprae tristitia nimia defectio
animi alfligebat me, nimio mnerore labescebam.
et
Audivi autem vocem factam in sensu meo, et dicen-
tem Vade, Pasce, certare ; propterea enim haec
:
" Dei factam. Me aulem dicente ei Quomodo nunfl
recludenssemetipsam,perforamenquoddamrecepit
panem, qui nec essarius erat victui,usque ad annos
dies duodecim;duodecimoautemanno,quasidormientero
se composuisse. Et cum abisset qui consuetudinem
babebat ministrare ei,et non acoepisset responsum,
nuntiavit nobis. Destruentesautem ostiumetingre-
dientes,invenimuseamdefunctam.Dicebat etde ipsa
beata Melania,de qua posteadicturi sumus, quia ad
faciem quidem non vidi eam; ad foramen tamen
stans.interrogavi eam ut diceret mihi causam quare
secedens decivitate,ingressa fuissetsepulcrum? IUa
ergo autem per foramen locuta est mihi, dicens: Quia
fuit quidam mente in me,et ut non accusa-
gravatus
rem eum,elegi magis vivammeipsam insepulcrohoc
includere,quam scandalizare animam ad imaginem
:

permisi te pati, ut non altum sapias, nec extollaris perseveras,non videns quemquam,sed alQigeris tam
quasi in virtutibus tuis{Rom. xi); sed recognoscas gravimaxime inertia?dixit mlhi: (juiaa mane us-
inOrmitatem tuam,et non confidas in conversatione que ad horara nonamoroper singulas horas, nens
tua, sed subditusel humilis sis inadjutorio Dei con- lirium; reliquas autem horas jejuna perourrens, et
fidens.Ita certus effectus de auxiliante misericordia hora conpetenli comedens cibum meum requiesco,
Domini Salvatoris, paoificos habui reliquos dies. etvideo insomnispatriarchas,prophetaset apostolos
CAPUT III. cum raartyrihus.Perseveroautem,finem exspeclan-
De Didymu, et beatis virqinihus Alexandriaac Melania do, cum spe in Deum suavissime.
In sanctisPatribusDidymus' fuit sacrorum expo- GAPUT IV.
sitorlibrorum,qulmuUoslibrosexdivinisScripturis DeAmmonio,fratribus ejus ac Iribus sororibusreligiosis,
exposuit {lleracL, cap. absque oculis fuit
1). Hic Beatus Ammonius habuit duos fratres germanos
cujuset notitiamhabui. Hicseptuanintaquinquean- suos,qui cum eo pariter in sancto proposito conver-
norum defunctus est. Iste ckcus cum esset, ut ipse sabantur(H(,'/-ar/t(te,cnp.2).Nan: senioreorum frater
mihi narravit, quatuor annorum in infantia visum Dioscorus in episcopatum electus est. Habent autem
amiserat,nec litteras noverat,neque apud magistros C tres sorores in virginitate Domino servientes, non -

fuit. Habuitautem naturalem magistrum robustissi
mum propriam conscientiam;qui tantagratia orna- abtinentia conversantes.Septem enim sunt,quatuor
batur scientia3, ut Vetus et Novum Testamentum
interpretaretur ad verbum. Liberale autem sludium
ita exsecutus est subtiliter,etminutissimeexponen3
sermonem, ut omnes superaret antiquos scientia.
Compellebat autem me, utin celia ejus facerem ora-
tionem.Et non acquiescente me, dicebat mihi, refe-
rens: Quia in cellulani istam tertio ingressus est
beatus Antonius, visitans me; et deprecatus a me,
minus a fratribus suis in omni spirituali studio et
viri et tres sorores eorum, omnes virgines ex utero
matris suas. Aiunt enim, seniorem sororum eorura
tantam scientiamScripturarumhaberedivinarum,ut
admirarenturfratresejus.Naravesperenimislectioni
'nsistens, post lectionem autem paululum somni ca-
piens, ipsa lectionis verba per soranum meditatur.
Habebat autemetalias tresperegrinas famulasChri'
slisecum similiter et fratres earum habent tres
;

ut orationem faceret, stalim inclinavit genuain hoc viros eruditos nimis eteloquentissimos; qui et ipsi
domicilio, etnon compulit me repetere sermonem, conversationem eorumimitantes.prtBclariin Christo
erudiens mead obedientiam.Narravit autem mihi et habentur. Omnes ergo nimis in Christi amore fer-
hoc:Quiacumessemsollicitus propter vitam Juliani ventes perrexerunt in eremum,et sororibus suis se-
imperatoris miserabilis, et nimis tristarer, quadam ,, questratim fecerunt monasteriolibabitaculum,etsi
die usque ad alteram vesperam non gustavi panera bi ipsisseparatirafecerunt,ut interse et ipsas inter- 1

propter soUicitudinem. Et evenit, et in cathedra se- vallum habeant non parvi loci.Statueruntautemsibi I

dente me, appressus somno video in excessu equos utnequefratresearumalias mulieres ad salutandum
albos discurrentos, cum sessoribus dicentibus: Di- susoipiant, neque illae alios viros. ;

cite Didymo quia hodie hora diei septima mortuus Quoniam verosupramodumeruditusinomnipartej
est Julianus.
Surge ergo, comede,et mitte,et nuntia erat Ammonius,tam insoientiaScriplurarum, quam
hoc Athanasio episcopo, ut et ille noverit. Etanno- etiam sermonis, dum in quadam civitate episcopus i

horam, et mensem, et seplimanam, et

tavi statim defunctus esset, amatores Ammonii suggesserunt
diem; inventumque est ita, quemadmodum op- episcopo Alexandriae,petentes ut Ammonium eis or-v
presso somno videbatur. dinarelepiscopum.Dicebatautemeisarchiepiscopuaj
Retulitautemetmihide ancilla cujusdam,nemine Adducitemihieumutordineturepiscopus.Illiautemi
' Didymus Origenista fuil.
 349 PALLADII LAUSIACA. 350

festinantes perrexerunt eum. Gum A.

oum adjutorio ad auriculam abscidi, nam ipse linguam abscidisti
autem vidissut se praeventum, deprecabatur eos, et quae multos populos docere potuit.
cumsacramentoaftirmabatnonsuscipereseordinem Dicebat sanclus abbas Dioscorus presbyter,qui in
episcopatus,neque deeremocgressurum.Illisautem eremo Scythiaj habitabat Quia non oporlet mona-
:

non concedentibus, sod violenter instantibus, prae- chum desidi'ria gulas ventrisque facere. Nam in quo
sentibus eis, accepit furficem, et aurem suam sini- dilTert a SKCularibus.si expleat delectationes suas?
stram ab imo abscidit, dicens eis Vel nunc certi : Denique Irequenter videmus homines saeculares pro
estote quia impossibile est me lieri episcopum,quia causa segritudinis a deliciis et delectationibus abs-
les prohibet debilem in aliquo membro fieri sacerdo- tinere utsanitatem corporis adipiscantur quanto ;

tem. Tunc relinquentes eum, recesserunt. 987 magis diligenter sludere debet monachus pro sa-
Abeuntes autem dixerunt episcopo.Et ait eisepisco- hite et incolumitate animae sua?, ut possit ad illas
pus Ista lex apud Judeos observabatur mihi au-
: ; veras et ajternas paradisi delicias, et ad ccelestis

tern etiam eum quinasum abscisum habet si ad- regni gloriam pervenire.
duxeritis, ita tamen ornatum moribus ut dignus
ordinabo eum. Abeuntes ergo ite-
sit sacer.lotio,
CAPUT V.

rum rogabant eum. Ipse autem juravit, dicens : n De Uor, Pambo el Melaniu liomnna.

Quia si me coegeritis, etiam linguam meam abs- [n iioc monte Nitriae vir abstinentissimus Hor ^

cido. Ita ergo relinquentes eum recesserunt. noniine fuit [HeracL, cup. 2), cujus multas attesta-
Hujus Ammonii fertur miraculum ;
quia quando batur virtutes omnis fraternitas monachorum; ego
desiderium carnis surgebat, et incitabat ad libidi- vero non inveni eum viventem. Etiam et hoc dice-
nem membra ejus, nunquam popercit carni suoe ; bant narrantes de eo, quia neque mcntilus est
sed ferrum ignitura appo;iebat membris suis, ut aliquando, neque juravit, neque maledixit, neque
semper vulneratus esset et ita desideriiim pas-
; sine necessitate locutuse;t.
sionis oompescebat magnitudo doloris. Sicquidem In monte hoc fuit et beatus Pambo, prteceptor
abslinentia ejus fuit a juventute usque -ad mor- Dioscori qui postea episcopus ordinatus est, et Am-
tem. Nihil quod per ignem transit, comedit, abs- monius,et Joannes.fratres Dracontii, viri mirabilis.
que pane duntaxat. Ilic autem Pauibo habebat in sanctitateetvirtutibus

Quodam vero tempore in oremo aedificanti ei cel-
lam supervenit quidam frater, et dixit ei Cur in
tali ardore aestus affligis temetipsum, abba? Res-
pondensque beatus Ammonius, ait Crede mihi.
frater, quia, donante Dei gratia, Scripturas sanc-
tas meraoriae commendavi. Nam et Vetus et No-
vum Testamentum ab ineunte aetate ad olenum
didici, necnon etiam et sanctorum antiquorum
Patrum orthodoxorum sacerdotum Domini sexcen-
tas myriadas expositionuiu in lege divina cons-
criptas perlegi (sicut teslabantur ei de hoc etpene
famam magnam, et iti erat contemptor aurielar-
: genti, ut vera deposcit ratio. Denique retulit mihi
beata Melania, quia in primis cum advenissct de
: Roma in Alexandriam.et audisset deejus virtutibus
'-i
Isidorum referentem, qui etiam et perduxit eam in
solitudinem ad visitantum sanctos Patres. Dicebat
ergo sancta Melania: Quiaobtuli ei argenti aerarium
trecentarum librarum, deprecans eum, ut de rebus
meis acciperetad erogandum pauperibus. Ipse vero
sedebat et texebat de foliis palmarum sportellas.
Benedixitautem Dorainus Deus retri-
rae, dicens :

omnes in eremo Putres), et si uno die satiatus buat tibi mercedem.Et dixit dispensatori suo Theo-
fuero pane, et minime in opere me exercuero, doro Suscipe et dispensa hsc in omni Libya, et in
:

extollitur sensus meu3,etvelut irrationabilium ani- insulis fratribus, haec enim monasteria magis indi-
malium efflcitur. gent. Prscepitque ei nulli in yEgypto dare, eo quod
Quodam tempore adveniens beatus Evagrius ad abundantior esset provincia. Ego autem stabam ex-
sanctum Ammonium visilationis spiritualisgratia,
'
spectans quasi hunorari et glorificari super quod
dum multa de sanciis Scripturis inler sesonferrent, obtuleram. Et nihil audiens ab eo, dixi Ut scias, :

et Istarentur uterque spiritualiter inDomino,post- doraine,quantum est.quoniam trecenta pondo sunt.

modum dixit Evagrius ad Ammonium, quasiexpro- D Ipse vero nec respiciens me, respondit dicens Cui :

brando ei quia aurem sibi inciderat : Non times, obstulisti hi-cc, filia, pensare opus non habet. Qui
inquit, grave peccatura, quia ut non susciperes sa- enim pensat montes et omnem molem terrae [Isaix
cerdotium.aurem tibiabscidisti? Respondensautem xl), multo amplius novit quantitatem hujus ar-
Ammonius, dixit ei Deprecor te, ut exores pro me
: genti. Si enim mihi hoc dedisses, bene mihi dice-
ad Dominum, ut de aliis peccatis meis indulgentiam res quantum est si autem Deo obtulisti, ille qui
;

accipere merear;nam de hoc admisso non valde lur- viduae minuta non despexit pauperis {Marci xii),
batur animus meus. Verumtamen te magis oportet nec tuara oblationem tradet oblivioni.
timere et sollicitudinem gi^rere, qui eruditus esse- Ita prgo gubernavit ac dispensavit Dominus, ut
cundumsEeculisapienliam,ettantam scientiamdivi- quando ingressa sum in montem, post paucos dies
narum Scripturarum habes, quam Dei gralia tibi defunctus est homo Dei, noninfirmatus, sed spor-
contulit,unde posses multos populos erudire,etele- tellam consuendo defunctus est sine febribus,anno-
gistimagisineremisolitudinedegere. Et egoquidem rum septuaginta. Vocavit autem me novi8sime,cum
' EtEvagrius et Ammoniue Origenista fuit. ' Hio Hor iuit Origenista.
351 APPENDIX AD VITA8 PATRUM. 3m
transpungeret sportellas et compleret, et dixit mi- A suavitate oleiconditoscibos, etper occasionem sua-
hi Suscipe istam sporteilam de manibus meis, ut
: compellar descendere ad civitatem sett
vis conditurae
memnrsismei; aliud quod tibi
relinquam non ad vicosemereoleum.et reverti aderemum, iterum-j
habeo. Quem ipsa sepelivit, sindone corpus invol- que descendcre et reverli ad cellulam meam, et per;
vens et ita ipsa egressaest de eremo. Sportellam
: hancoccasionem(utdixi)descendendi etascendendij
vppo usque ad mortcm pro benedictione sibi rc- incipiat vagari sensusmeuset mensmea,etperdara
servavit. utilitatem secretioris vitK.Uiabolus enim multifor-
Iste beatus Pambo in ipsa hora sui exitus, as- mis est, et diversa retia texit ut capiat mentes ho-
tantibus Macario presbytero et Ammonio, viris no- minum. Igitur nos hiEC audientes, admirati sumus
minatissimis in conversatione saocLi, etiam prs- prudentiam et conversationem sancti senioris.
sentibus et aliis fr>itribus, hoc dixisse perhibetur Item referebatnobisabbasidemBenjamin ^, quia|
Quia ex eo quo veni in hunc montem soiitudinis, perrexissent adquemdam senem, quilenuit eosadl
et eedificavi mihi cellam, et mansi in ea, delabore refectionem,elparavitillislentioul8e cibumcoclum.i
manuum mearum vixi, et non recordor aliquandu Misit autem in condiiuram oleum quod deseniinej
me panem gratis inanducasse nec pcenitet me de ; rapbanorum in locis illJsfieri solet Nos autem dixi-1
verbo quod looutus sura usque in hanc horam, et g mus ei Pater, magis de bono oleo mitte,ut possl
:

ita vado quasi nuno incipiens Deum colore. mus comedere. IUe autem hoo audiens, et signo
GAPUT VI. crucis se signans, dixit nobis : Et est aliud oleum 1

De sancti Benjamin hydropico palientissimo. prseter ipsum ? ego hoc nunquaai audivi. Eratenim \

In hoc roonte Nitris Benjamin quidam est [Hera- eremo enutritus et

ipse senior ex infantia sua in ,

clid., cap. 2, sanctus vir, qui vixit usque ad octo- semper permansit apud sanctos seniores, et neque ]

ginta anno« abstinentissimus, et studium gerens in civilates neque vicos aliquando egressus est. I

circa virtutes animi. Consecutus est autem a Domi-

no graliam sanitatum; et si cui manus imponebat, CAPUT VII. j

De sanclo Apollonio, qui quinque miUibus monacho-

aut oleum benedictum dabat, omnis ab eo infirmi- !

rum ministravif.
tas repellebatur. 988 Hic itaque qui tanta gratiae
,

dignus habitus cst, ante octo menses mortis suae Apollonius quidam nomine (HeracL, cap. 3), ex
j

hydropicus factus est, et in tantum corpus ejus negotiatore fuil , renuntiansque Seeculi actibus ,
!

tumuit, ut alterum Job putares. et conversus ad servitiura Christi , habitavit in

Assumens ergo nos beatus Macarius, qui tunc monte

neque arlem discere potuit, nequo,
Nitriae,

erat presbyter in monte Nitrias, me et Theodorum

vacare in scribendis libris pr« senectute. Vivens,

acMacariolum,dixitnobis:Venite,etvidetenovum ^ autem ia supradioto monte viginti quinque annis,.

Job,in tanto tumore corporis et passioneinsanabili,
hoc habuit studium ut ex propriis pecuniis etj ,

immensam gratiarum aotionem Deosemperredden- suis laboribus omnia cellariacompararetde Alexan- 1

dria, et in omni fralernitate ministrabat infirman-

tera. Abeuntes ergo vidimus eum in tanto tumore
corporis, ut non posset digitus manus alteridigito
tibus erat videns eos a prima luce usque ad
:

conjungi. Intuentes autem hanc passionem crude-

horam nonam, per singula ostia ingrediens mo-
'

nasteriola, ne quis forte jaceret. Portabat autem

lissimam, oculos avertebamus. Tuno dicit nobis
beatus Benjamin Orate, filioli, ut non interior
:
uvam passara, mala granata, et similia quae in-|
firmis necessaria sunt. Hanc exercuit conversatio-l
horao meus hydropicus fiat, iste autera nec bene
patiens profuit, nec male patiens nocuit. Per octo nem in senectute sua. Qui moriens similem sibi'
ergo raenses sella ei ponebatur latior, in qua in-
dcreliquit apothecarium, rogans eum hancexerce-i
cessabiliter sedebat propter reliquas corporis re administrationem quinque enim millium mona-;
ne- ;

cessitates nec enim jacere poterat. In hac lamen chorum habitantium in monte necessaria erattalisl
;

passione positus alios sanabat. Necessarie autem

ministratio ;
propterea quod eremus essetloous ille.i

enarravimus passionem hanc, ut non conturbe- GAPUT VIII. I

mur, si quando aliqua gravissima sgritudo viris ^ " Dei

De sancto Naihanael, et lentamentis ejus a dxmoue.
justis evenerit. Defuncto autem eo, limen de ostio Fuit alius quidam deantiquis monachis, nominei
tulerunt et postes, ut posset corpus ejus efferri. Nathanael {lleruclid., cap. 5). Ilunc ego non inveni :,
Tantus erat turaor corporis. transierat enira de corpore ante adventum meum,
Referebat abbas Benjamin ' Quia quodam tem- : ante annos quindecim eos autem qui conversati;
;

pore ego et presbyter de Cellia applicuimus ad sunt cura eo, inveni. Interrogavi autera eos virlu-'
quemdara ssniorem, habitantera in eremo Scythi. tem viri. Ostenderunt autem et mihi cellam ejusi
et obtuliraus eiraodicum olei. llle autem dixit no- in qua habitaverat, sed tuno nullus habitabat in ea;
bis Ecce illudmodicum vasculum, quodanto trien-
:
propterea quod propior esset cuidam vico cohabi-,
nium dedisti mihi, sic plenum manet usque hodie- tantibus sfficularibus. Ille enim eam tunc constru-'
Nos autem haec audientes, diximus : Et quapropter, xit, quando rariores erant servi Dei, qui dicuntur,
Pater, vel in diebus festis iion gustasti de ipso oleo? anachoretae, id est, qui recedunt in aecretiora ere-;
Et respondens, dixit nobis : Ideo percipere nolui ex mi loca.
eo, ne forte consuetudo mihi fiat, et requiram de Referebant autem hffio deeo, prsoipue quiatan-i
' Deest Heraclidi. Pelag., libell. iv, n. 12. ' Deest Heraclidi.
353
tatn habebat patientise virtutem in cella, ut
veretura proposito suo. In quibus illusus
ab eo qui omnes iiludere feslinat et dccipit dcEmono,
taedioquodamoppressus,egressusest deprimacella,
el aliam construxit sibi prope quemdam vicum.
Potsquam autem perfecit eam, babitavit in ea. Post
tres vero menses affuildajmon quadam
ream (2) tenens sicut carnifex, indumentum habens
quasi militis consutum, et faoiebat strepilus detau-
rea illa. Ad quem ait beatus Nathanael Quis es tu,
quialiapraesumissuper hospitiolum meum?Respon-
dens automdaeraon, dixit ei: Ego sumqui de
cella te expuli, et veni ut et de hac
Cognoscens aulem quia illusus esset,revcrtitur sta-
tim ad priorem cellam et complens inca triginta et
;
septemannos,nontransivit limen oslii cellulae,
tendens contra dajmonem.
Qui tantaadinveniens,ostendebat ei ut eum com-
pelleret egredi,quantu referre satislongum est. In
quibushoc. Qbservanssoptera episcoporum sancto-
rum virorum visitationem, sivo ex Dei promissione
factam,siveex tentatione maligni,paulo minus fecit
eum excedere a proposito suo.Episcopi aulem post-
quam orassent egredientes,non deduxiteos nec pas-
sum pedis. Dicuntei ministri, id estdiaconi :Super-
bam rem fecisti, ut non deduceres episcopos. Ipse
autemdixit Ego et dominisepiscopis, omniquo
eis : dicit illi qui ministrabat ei, vocabulo Joannes, qui
88B.;,ulo mortuussum;habeo enimoccultum proposi-
tum mentis meae, et scit Deus cor meum, qua de
causa non deduxi eos.
Expavens autem daemon de circunventione hjc, p
subornavit se anle novem menses morlis ejus, et
efflcitur quasi infans novera annorum, minans
asinum portantem panes incophinis. Et®§9 pro-
pinquans vespera profunda ad ejus cellam flnxit
; ex passione languesces.
cadere asinum. El clamans quasi infans Abba,in-
quit,Nathanael, miserere mei, et da mihi manum
tuam. Qui audiens vocem quasi infantis, aperuit
ostium, etstans ab intus, etdixit ei
quid vis ut faciam ? Dicit ei : Illius
lus et panes fero, propter quod convivium Iratris
ipsiusest,etcrastinoSabbatoillucescentenecessaria
est ista oblatio.Deprecor ne despicias me, ne forte
a bestiis etlewnis comedar.lMultK enim suntinillis
locis.Stansautemet stupens beatusNathanael,com-
motis vi3ceribusconlurbatus,cogitabat intra se, di-
cens: Quia aut de mandato habeo cadere, aut de
proposito.Post haec autem cogitaviL Melius est me : studio dicebatur eum sine interraissione excedcre
non transgredi quamtantorum annorura propositum
perdere, in confusionem Satans. Et cura orasset,
dicitloquenti adsequasi infanti: Audi,infans,crede
in Deum, cui servio.quia s;necessarium sitibiad-
jutorium,transmittet tibi Ueus,et neque leaBua no-
cebit te,neque aliquis.Si autem tentatio, confestim
revelabil Deus.Et claudens ostium introivit.Gonfu-
sus autem dsmon
quia superatus est, in turbineni
resolutus est,quasi onagri exsilientes,et fugientes,
etsonoserailLciilcj;. Istctriumphus beali Nathanael
fuit, et haec conversatio, et hic flnis.
PALLADII LAUSIACA, 354
non mo- A CAPUT IX.
in primis De vita etmirificisgesiis sandissimorum vivorum Ma-
carii jEgyjHii el Macarii Alexandrini.
De magnis et praecipuis, et sanctis ac bealissimis
viris multa et incredibilia pigetme dicere vol scri-
bere, ne forte mendacii opinionem feram. Quia au-
nocte, tau-
tem perdit Ueus omnes qui loquuntur mendacium,
pronuntiavit Spiritus sanctus mihi (Psal. v) ; ergo
non mentienti, famuleDei fidelissime, non discre-
:
das.
Duo naraque Macarii erant [Ueraclid., cap.&], unus
illaalia
quidem iEgyptius genere, alius vcro grutaria (3)
le effugarem.
vendens. Primumergoreferamde/Egyptio, qui vixit
annos nonaginta itaque in solitudine lecit annos
;
sexaginta, triginta annorura ingrediens juvenis,et
con-
B tantamconsecutu8estdiscretionem,utdicerenteum
neapoteponta [.in vEapoY^povca?) (4),id est,juvenem
senem,propterquodetceleriusprofeoit.Quadraginta
enimannorunrifactus, contraspiritusda;monum ac-
cepitgratiamsenilatum.et rosponsisdivinis dignus
fuit.lliccommorabantur duo discipuli in solitudine
interiori.quajvocaturScythi.E.^cquibusunusquidem
eratministerejusjuxtaeum,proplervenieutescurari
abinflrmitatibusellanguoribussuis;aliusautemse-
cessitseparatimincellulam.Temporeautemaliquan-
totransacto,pr[evidons spiritu inspectooculo cordis,
postmodum factus est preshytcr in luco ipsius Ma-
carii : Audi me,fraLer Joannes,et acquiesce monitis
meis:tentat te spiritus cupiditatis,ita
enimvidi ; et
scio quia mihi ncqmiescis, confirmaberis in loco
si
hoc, et flagellum hon appropinquabil tabernaculo
tuo (Psal. xc) si autem mihi inobediens fueris,
;
exemplum Giezi veniet super te {IV Reg. v), cujus
: Evenilergoeum non obedire.et post dormitionem
sanctiMacarii,poslquindecim annos ita elephantio-
sus factusest,fraudansquBe erant pauperum,ut non
: Quis es tu,et inveniretur in corpore ejus liber locus,in quo quis
sum pueru- digitum figeret. Et hasc est prophetia sancti Maca-
rii.
De esca autera ejus et potu superfluum est enar-
rare.quando necapud negligentiores inveniturquis
abundantius cibos percipereautexquisitiusin locis
proindigentiaeorumquKminimeinveniun-
illis.tam
tur,quametiam ol propterimitationem babitantium
ibidem mullorum monachorum.De alio aulem ejus
mente, et magis ampliori tempore Deo adhsrere
sensusejus,quaministius mundi habitatione IIujus
ferunti.r multa rairacula, qua3 fecit Deus pereum ;
nammultos vexatosa daemonibusetdiversassgritu-
dines sustinentes curavit Dominus precibus ejus.
Vir enim quidam.Ejiyptius concupivit ingenuam
mulierum raaritatara; et non valens eam caperelo-
cutus est maleflco.dicens: Facito eam ut amet me,
et ita age ut projiciat eam vir ejus.Accipiens ergo
maleflcus.sufficienter ususest malencio,etfecit eam
equam videri.Vidensautem vir ejus veniens deforis.
355 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 35&
mirabatur qiiia in lecto ejus equa .jaceret,et coepit A nebatin solitudine.Dicebant,enimaliquandovenissei
plangere el ejulare;nam loquebatur anima]i,et re- ad eum hsreticum quemdam Hieracitam,quodge-i
sponsum non d.ibat Itaque deprecatus est presbyte- nus ha^reseos invenitur apud jEgyplum -. Ilio curaij
ro3 possessionis,et adducens, ostendit eis.qui non per multam loquendi artem plurimos fratrum,qui,.
inveneruntcausam.Usquead tres dies,neijue fenum habitabant in eremo, conturbaret, ausus est etiarai
accipiebat,quomodoequa;neque panem,sicuthomo: coram ipso fidei suee asserere pravilatem.Cui oura'

utroque privabatur cibo.Ad ultimum,ut ^lorificare- senior resisteretetcontradiceret,ille verbasimpliciai

turDeus,el appareretvirtus sancti Macarii,ascendit argumentis callidis eludebat.Sed cum videret san-;
in cor viri, ut dcduceret eam in solitudinem. Et clum fidem fratruni periclitari: Quidopusest.inquiti
vinxit eam quasi equam, et du.xit in solitudinem. nosverbiscontenderead subversionemaudientium?;
Cum appropinquaret ergo.stabant fratrcs juxta cel- cxeamu? ad sepulcra fratrum qui nos praecesseruntl
lam Macarii.litigantes et dicentes Quid adduxisti: in Domino, et cui nostrum concesseritDominus re-l
hucequam istam'?Dicit eis Ut misericordiam con-
: suscitare mortuum de sepulcro, sciant omnes quiaj
sequatur. DicunteiiOuid enim habel? Qui respondit: illius fidcs probatur a Deo.Sermo hic placuit omni-j
Uxor mea erat,et in equam conversa est ethodie ; bus qui adorant fralribus.et processerunt ad sepul-j
habet tertium diem,non gustans quidquani.Qui re- cra.Hortatur Macarius Hieracitam,ut evocaret mor-]
P
tuleruntsanctoMacariointus oranti.Proptereaenim tuum ic noraine Domini. Al ille : Tu, inquit, quii
revelaveral ei Dims. Respondit ergo fratribus, et proposuisti.priorevoca.Et Macarius prosternens se
dicit eis Equi vos eslis,qui equurum oculoa habe-
: in oralionc ante Dorainum,ubi sufficienter oravit,
autom mulier non cst transfigurata.sed so-
lis;illa elcvatis sursutn oculis suis: Tu,inquit,Domine,quis
lum inoculis eorumqui seducuntur videturequa.Et ex duobus nobis rectain fidem teneat ostcnde, ele-.
benedicens oleum.a vertice perunxit eam nudam,et vato hoc mortuo.Haec cum dixissct,fralriscu,jusdamj
superoravit,et statim feciteam mulierem videri ab nomen,(|ui nuperfuerat defunctus,evocavit.Cui illa;

otnnibus. Dans autem ei cibum, fecit eam mandu- cum de tumulo respondisset,accedentes fratres con-;
care,et dimisit cum proprioviro, gratias referentem tinuo qus supraposita erant auferunt, et eductum'
Deo.Et praicepit ei,dicens:Nunquam cessos a com- eumdesepulcro, resolutis fasoiolis quibus constri-j
munione.Haec autem tibi evenerunt,quia perquin- ctus erat.exhibucrunt
'
viventera. Hieracita vcro ubii
I

que septimanas non appropinquasti divinis. ha;c vidit,obstupefactus in fugamconvertitur.Quem

Alia quoque puella ad eum deducta est ', cujus fratrcs omnes insequentss,extre terrainos terrssil-,
'

obscena corporis ita ex omni parte coniputruer.mt, lius turbaverunt.

utconsumptis carnibus.interiora quoque et secre- Huicoblatusestaliquandodffimonem patiensjuve-i
tioranaturae nudarentur,ac vermium inde cbulliret '-'
nis a propria matre tota conscissa duobus funibusj
innumeraraultitudo.itaut non accederet quisquam colligatus, et hanc habebatimmissionem d8emonis:j
ad eam prae fetoris horrore. Hjec eum allata a pa- postquam manducasset trium modiorura panes,eti
rentibns,et projecta fuissetante fores ejus,miserans bibisset lagenara de aqua,eructans in aera solvebat;
virginis cruciatus : /Equo ani.no csto, inquit, filia, esoas. Ita enim consumebantur quae devorasset vei'
hac tibi ad salutera Uoniinus,non ad interitum de- bibisset quasi ab igne.Estenmi turma quee dicituPi
dit.Undeprovidendum est magisutsanitastua nul- ignila. Diversa suntquippe dajmonum genera,sicut.
lum tibl periculum inferat.Et cum stetisset in ora- et hominum, non substantise, sed voluntates. Hio.
tionibus per septem continuos dies,et 09O oleum ergojuveiiis,non sufflciente sibi esca,propriambi-.
benedicens in nomine Domini,perungeret membra bebat urinam. Plangente ergo matre et dcprecantei
ejus,ita eam sanam reddidi(,ut et reparata natura; sanctum Macarinm, accipiens eum, imprecatus ac,
qualitas,et perfccta muliebris in ea speciesappare- supplicans Deum.post unam etsecundamdiem atte-
ret, essetque ei de ca;lero inter horaines conversa- nuavit passionem.Dixit ergo matri ejus : Quantum'
tio absque pristinae innrmitatis obstacuJo. comedat?Quaerespondit:Decem pondopanis.,
vis ut
Aliud iterumrefertur cjusgestum continentiae in Corripuit ergo oam,quia multum dixit.Superoran3_
longo temporo.Subterra fecit transitum aceilasua D vcro eiusque adseptom dies,statuitei in tria pondo,'
usque ad dimidiumstadium,etspelunca .1 constituit ut posset operari, atque ita ourans eum, reddidit^
ad ultimum:et etsiquandoei pluresmolestabantur, matri. Multa etiam et alia ferebantur de eo,qurEni-j
occulte de cella sua egrediens ibat ad speluncam, misprolixasunt adadscribendum; sed exhispaucis.
etnemo eum inveniebat.Referebat ergo nobis qui- etiam caetera opera ejus noscuntur. Hunc ego noii''
dam de strenuis discipulis cjus.quia eundo usque vidi annoquippe ingressionismea; in soliludinemj
,•

ad spelunoara, viginti quatuor orationes Dominicas quievit. 1

faciebat,et revertendo viginti quatuor. Quodam tempore cum adbeatum Macarium qui-j
Dehoc egressa est opinio quia mortuum suscita- dam venisset desiderans in proposito m.onachorum,;
verit, et suaserit haereticum converti, non oreden- servire Christo^, et doprecaretursanctum senera utj

tem resurrectionem corporum fieri; etlamamobti- inslrueret eum ac doceret, et exfonte doctrinoe sa-<

' Deest hoc Heraclidi. Ruff., supra, lib. ii, c. 28.

' Deest hsec narratio Heraclidi.Est verbotenus in ' Deest Heraclidi.
357 PALLADII LAUSIACA. 358

graliamabun-
lutaris,qufB in eo per Spiritussanoti
juvante Do-
daliat, confirmaret, et qualiler posset
liiino,insidiasatqueimpugiiationesmaligiii evade-
^. 8timuit;ut nobis patientiae sua5,lenitatis,et humili-
tatisprsberetexemplum.Namsivoluissetpotenliam
suso majestatis ostendere,etinjurias vinilicare,om-

re,prEBraonerBt; respondens beatus Macarius,dixit: nem subito mundum in chaos deduceret,et iiecge-
Si vere desideras ex toto corde renuntiare huio sib- nushom'num,necipsesaltem appareret mundussed
culo, filiole, et adhaerere Domino Salvatori, sicut in raoraento omnia interirent- Verurataraen noluil

dicit Proplieta in psalmo: Adhaesit anima raea post haeo lacere inenarrabilis Christi Domini pietas boni-

te, me autem suscepit dextera tua {Psul. lxii). Pa- tatis.qui non ad punieudum,sed ad salvandum ve-

rata enim est dextera Doraini contugientes ad se nerat mundum.Ideo enim patienteroraniasustinuit,
suscipere; oportet te renuntiare huic mundo,etom- ut nobis^exemplapatientiaeethumilitatisostenderet.
Desactusejusabjicere,sicutdicitApostolus,soribens Unde sequentibus se discipulis dixit
el Discito a :

ad Colossenses: Mortui enim estis huic mundo, et me, quia mitis sura et humiliscorde, el invenietis

vita vestra abscondita est cumChristoin Deo,Cura re<iuiem aniraabus vestris {Malth. \i).Sed et oranes
enira Christus apparuerit vitanostra.tunc etvosap- a saeculo sancti tam prophets quara apostoli,oppro-
parebitis cum ipso in gloria (Co/oM,iu).ncec audiens briis et injuriis,ac diversis alflioti torraentis,semper

junior, dixit: Crede,raihi, beatissime Pater,quiaet y. immobilem virtutem patientiae et humilitatis tenuo
mentemmeamalienavi ab hoc mundoetabomnibus runt,et nequaquam humanis laudibus sunt decepti.
qu» in eo sunt, ut jam tanquam mortuus degam in Respuentesnamque inanisgloriae prssentis vitte va-
hujus temporis vita.Cognovienim qunniam terapo- nos rumores, illam solam cocleslem aeternamque
raliaettransitoriaatquecorruplihiiiasuntomniaqua gloriara concupiscuntquiChristopiiiceredesiderant,
in hoc mundo videntur esse bona. Tuno dicitei se- quae ex Deo est,et permanetin a3ternum:cujus cla-
nior: Audi me, fili,et vade ad sepulcra mortuprum, ritatis splendoremnulla humanalinguapotestexpo-
etquamplurimisinjuriis,raultisconviciis,acmaledi- nere.HcBc ergo exeraplapatientiaeethurailitatiscon-
otis etiam et lapidibus eos detestare, ut provocati siderdiis, liliole, si quando irrogat» tibi luerint
irritentur adversus le. His auditis,juniorstatim per- injurii-e.fortissiraevirtutom paticntiffi ct humilitatis
rexitad monumentamortuoruin.fiu queseoundum custodi, imitans Prophetam, qui dixit:Ego autem
praeceptum beati senioris multlseos,utputabal,in- tanquam surdus non audiebam,et sioutmutusnon
juriisalTecisset,reversusad sanctum Macarium,dixit aperiens os suum; et factus sum sicut homo non
ei qnod fecerat.Interrogavitqueeum senior, si nihil audiens,et non habens in ore suo redargutiones^Ps.
ei respondissent illimortui? F.t respondens, dixit: xxxvii).Quod certo ad commonendum sensura no-
Nihil penitus dixerunt,domine.Iterum autem prE- strum quotidic in synaxi psallitur. Cave etiam, ne
cepit ei,dicens: Perge crastino die,et mullispraeco- ^ vanaglorialaudeqiie hominum delecteris,et perdas
niis collauda et glorifica eos. Abiit iterum fralernd omniaquaclaborandoin bonis operibus acquisieris,
sepulcraraortuorum, etoojpit laudare, honorificis- rructusquejejuuiictabstinentiae tuae,vigiliarumque
quesermonibusglorifieareeos,dicens: Vosmagnics- orntionum mercedemincEternavitannn consequaris
tiselsaicLi, etsirailesapostolicisviris,etjus[itiama- a Domino, quia ipsje dixit in Evangelio de eis qui
gnainvohisest.Etaliasquamplurimaslaudeacumad laudes hominum quasrunt: Amen dico vobis, quia
eos dixisset, reversus ad cellam, dixitseniori:Ecco receperunt raerceilem suam {Matlh.\i].El aliamulta
secundum praeceptum tuuni,dominB Pater, laudavi sunt, quae de cavendavana j;loria sanotaeScripturae
etglorifioaviillosmortuos,etnihil mihi penitusdixe- ndmonere non cessant.Cavc ergo, o fili.et neque ad
runt.Tunc dixit eisanctus Macarius:Considera, fili, irrogatas injurias exardeseat in iracundia animus
quoniamsicutinjuriisetoonlumolisexprobrastiillos tuus.Etsi incitatum fuerit cortuuraipse tamen di-
mortuos, et nihil tibi locuii sunt; ita ergo et tu si stricte in timore Domini refrena ab iraoundia ani-
vis salvus esse etin sanctopropositoplacereSalva- mum tuum.utpossis virtuterahumilitatis acpatien-
tori nostro.imitare ipsum Dominum Salvatoremque ticBcustodire.Ettuncveraciteroslendisquod promi-
nostrum, sicut dioit beatus Joannes apostolus et sisti,dicen?quiatanquaminortuusdegasinhncmun-
evangelista: Qui dicit se in Christo manere, debet D do.sinihil lurbulentumrespondens eis,qui tibi inju-
queraadmodum ille ambulavit et ipsc ambulare rias irrogant;sicut nec illi de monumentis raortui,
{IJoan. ii). Unde et in Evangclio quidem legimus, in quosraultasinjuriasetconviciadixistijet nihil tibi
quoniara ipsi perfidissirai nostras fidei aemuli Judiei penitus responderunt. Ideoque oportet ut fortiter
multasinjuriaSjinstigiintehumanigenerishostedia- custodiaraiis virtuteni huniilitatis ac patienti?e,qua-
bolo,in Dominum nostrum Jesum Christum Salva- tenus possimus ad cojlestia pra;mia ct ad c-Eternc-o

torem dixerunt, 991 Samaritanum esse,et dfemo- vilc-egloriam pervenire.sicut dicit in Apocalypsi Do-
nium habentem,etin Beelzebub principe daemonio- minus:Tene quod habes,ne aliuscaccipiat coronam
rum ejicientem daemonia; nani et seductorem cum tuam {.ipoc. iii).
ausi sunt dicere: et hcBC omnia patienter ipse pius Sanotus abbas Macarius commonebat saepo disci-
Dominus noster Jesus Christus cceli,terric,et maris, pulos suos, et docebat eos, dicens Memenlote' :

oranium quoque eorum quae in eis sunt creator,su- semper quia ante conspectura Uomini omnipotenlis
'
Deest Heraclidi.
 359 APPHNDIX AD VITA8 PATRTJM. 36«

conversammi, quiprospicitomniumhominumcogi-
i, ^ . .
A gaudensquidem apprehen-
cut referebat ipse, quia
cordascrutatur.Quod otiam debam amplius de fragmento panis, sed non per-i
tationes.el singulorum
et Apostolus docct, mittebar eximere,pro eo quod angustius esset fora-,
et sancts Soriplurs testantur,
sermo Dei et enicax, et men lagena?; usque enim ad tres annos hanc habuitl
et dicit : Vivus est enim
abslinenliam,(|uatuorautquinqueunciascomedens,i
acutior omni gladio ancipiti.et pertingens us.iuead
aniui£Baivi3ionemacspiritus,conipagumquoqueet tantumdem etaquam bibens.9©2 Nam unumsex-i
intentionum tarium olei totura annum expendebat.
medullarum.discrelor cogilationum et j

est ulla creatura invisibilis

in con- lierum alia ejus observatio talis fuit Decrevit;
cordis; etnon :

aperta sunt ocu- superare somnum, et,sicut referebat,non intravitl

spectu ejus; omnia autem nuda
et

ejus [Hehr. iv). Idcoque si nos, fratres, pulsave- sub teclum usquc ad viginti dies,ut vinceret som-^
lis

ritdelectatio carnis.et concupiscentia

fornicationis, num.Itanimio quidem sestu urebatur per diem,per-';
fHslinemusreppellereetabjiceredecordenostrosor- noctem autem constringebatur frigore,et (ut dice-i
invocantes bat)nisi velociusingressus subtectamfuissem,som-!
didissimam et pcssimam cogitationem,

intertissirae adjuloriura
Domini nostri Jesu Chnsll numque cepissem,ita mihi exsiccatum fuisset cere-j

orationihus acjejuniis, ut virtute potentice suaj brum, ut pene excessum paterer mentis. Quanto!
in
et conterat Satanam sub g ergo me, inquit, vici, tanto ad natura; necessarium'
erioiat nos et protegat,
pedibus noslris.Oportet ergo ut eliam nosmetipsos requirentis somnum cessi

poenitendo et a peccatis
abstinendo corripiamus, Istealiquandotentatus estpassionefornicationis, |

dicamusque ad animam nostrara: Quoniam delecta- et condemnavit semelipsura paludem Scythien-i

in
ad mo- solitudine,sedere nudum mensibus
quidem corporis, quas te male oblectat,
'

tio
sem.quae est in
anmis
dicum tempusesl;namtormentaetcrucmtus seXjUbi suntculices sicutnebulae(5);quiTque etiara i

perpetuas per- agrestium procorum perforantpellem.tta ergo per-

etcorporis in ignesterno gehennasin :

anmiara
manent pcenas. lllud etiam admonentes fnratus est totus, et strumas fecit,ut putarent ali-

nostram,dicamus: Si erubescis homines

similes tui qui, quia elephantiosus esset factus. Veniens ergo|
peccatores,ncvideant te peccantem,quare
non ma- post sex menses in cellam suam, de voce cognitus'
timere debes majestatera De; orani- est quia ipse erat Macarius.
gis revereri et

potentis, qui omnium secreta cordium considerat, Desideravit aliquando ipse in hortum sepulturte '

Omnia nuda et aperta sunt Janna? et Mambre ingredi, sicut nobis retulit.Ipse'
sicut et Apostolus ait :

iv). Talibus ergo

cogitationibus autem hortus sepulturiB factus est a raagis,qui po-
oculis ejus [Uehr.
Doraini
si increpamus nosmetipsos.continuo timor tentes erant quondara apud Pharaonem.De quadris ,

castitatis con-
venit in corde nostro,et in amorera n ergo lapidibus construxerunt opus, et sibimetipsis ;

flrmatur anima nostra,etiam et ad

omnia preecepta sepulcrumfecerunt,et multum aurura recondentes, :

gratia
Domini facienda incitamur, adjuvante nos
'

plantaverunt etiam arbores; hiimectusestenim lo-

Christi,qui servientibus sibi in puteum Quia ergo viam
Doraini nostri Jesu cus, in quo et fecerunt.
|

coelestia et ieterna ignorabat, arbitrium quoddam sequebatur slella-

sanctitate et castilale proraisit
'

donare in illa gloria fuluri sKCuli vita,cum angelis rura,sicut in maris pelago navigantes obscrvare so-
sanctis in perpetui luminis splendore
semper gau- lent. Ita in solitudinem ingrediebatur,accipiensli- i

dere. gaturara calamorum per unumquodque milliarium

CAPUT X. indiciigratiamfigebat,ut semitara adinveniret unde
Nacarii, videlicet Alexan- reverteretur. Perarabulans ergo diebus novem,per-
Vitn e! conversatio alterius
'

drini preshyteri, et Marci monachi. venit ad locum.Dseraon autem qui semper dimica- !

AliumauleraMacariumcontemplatussumAlexan toribus Christi resistere solet, colligens omnes ca- .

drinum presbytcrura {Heraclid.. cap.6), in loco qui lamos, quos pro indicio sibi posucrat a milliario |

dicitur Cellia, in quibus Cellis habitavit

ego annis dum ipse requiesceret, ad ca-
horti illius sepulcri, i

novem.in quibus et tribus annis post me supervixit. put ipsius posuit.Surgens igitur reperit calamos.Et j

vidi apud eum.quffidam autem

audivi, hoc factum est, Deo permittente, ad ejus probatio-
Et qua;dam
ab Erat autem observatio
aliis didici.
" nem,ut non in calamis speraret,sed in columna nu-
quaidam et
quid audivit alicubi,modis orani bis qiis prajcedebat fllios Israel quadraginta annis
ejus ha;c,quia si ;

bus hoc apprehendere festinabat. Audiens ergo a in solitudine. Dicebat autem quia castra dsemonum !

quodara quia Tabennensiotae monachi peromncm obviassent ei cgredientium de illo horto, claman- i

quadragesimam absque igne cibura sumunt.statuit tium,inquil,quasi corvi contra faciem meara,etdi-
seplemannisquodperignemtransitnonmanducare centiura: Quid vis,Macari'?quid vis.raonache? quid
j

nisi olera cruda, et si quando

inveniebatur, legu- venisti inlocum nostrum? Non potes manere hic. i

men infusum, nihil aliud gustans. Complensautem Dixi ergo eis ego: Quia oportetme ingredi et vi-

hoc, pro nihilo duxit hujusraodi usum. dere. Ingrediente autem eo in hortura occurrit ei '.

Audivit iterum de alio quodara,quia librara panis Satanas cum gladio evaginato coraminans ei.Contra i

comederet; franf;ens sibi bucellatim, el condens in quem sanctus Macarius hoc dcdit responsura Tu :

lagenam misit decrevitque tantum comedere.

:
venis ad me cum gladio, ego autem occurro tibiin [

quaiitum posset manus afferre per os lagenae.Et si- noraine Uomiui sabaoth Dei Israel.Ingrediensergo ;

i
361 PALLADII LAUSIACA.
invenitsitulam ccreara dependentein,etcatenainfer- A. virgo quaedam ds Thessalonica veniens, quae mul-
ream superputeumjam de multis temporibus resolu- tis annis in paralysi laborabat. Hanc itaque usque
tam.et fructus malorum granatorum,nihil intusha- ad viginti dies oleo sancto perungens, et orationi-
bentiura, propterea quod aruissent a nimio solis ar- bus pro ea insistens, sanam remisil ad propriam
dore;abominationesetiamidolorum quamplurimas civitatem. Qua; poslquara pervenit ad donium suara,
aureas.lLaergorevertens, venitpostdiesviginti.Dcfi- multas oblationes direxit per diversa sancta mo-
cienteergoeiaqua quamportabatel pane, inmultam nasleria.
angustiam devenit. Et cura jam deficeret, apparuitei Hic itaque Macarius audiens, quia magnamcon-
puella, stans ( sicut rcferebal ) muudissimo linteo versationem
rcgulam disciphina; Tabennensiotae
et
araicta, et habens hydriam stillantem aqua:, quam monachi haberent, mutato habitu, accipiensque in-
dicebat longe a se quasi stadiura unuiM. Et usque dumenta rustioi, pcr dies quindecim asccndit in
dies tres anibuLins, etvidens eaui cum hydria stan- Thebaidam per solitudinem. Etingressus monuste-
tera,appropinquarenonvalebat,sicutsomnians;spe rium Tabennensiotarum quasrebat abbatera ut ejus
autem videndi cxspectando confortabatur. Postca praesentaretur aspectibus, virum sanctum, Pacho-
apparuit ei multiludo bubularum, ex quibus una mium nomine, probatissimum, faniulum Cbristi,
quoe habebat vitulum stetit sunt enim multa; in il g graliam prophetiae habentem.cui occullatusestnutu
;

lis locis, et, sicul ipse dicebat, decurrebal ei de Dei advenvusMacarii. Repraesentatus ergo, dixitei
uberibus lac. Et factaestvox desuper.dicens Ma- Ueprecor te, domine sancte Pater, suscipo me in
:

cari, accode ad bubulam, et suge. Supposuit ergo se monasterium tuum, ut elflciar monachus. Dixit ei
ei, et lactatus resurapsit vires. Vcnitquebubulailla Pachomius Jam senectute 99S provectus, absti-
:

usque ad cellam ejus laclans eum, et vitulum suum
non suscipiens.
Reversus ergo ad fratres cum indicasset de op-
portunitate loci, multorum infiammati sunt animi,
ut pergerent illuc cum eo '. Sed ubi sancti Patres
senserunt animos juvenum concitatis ad pergen-
nentiam non valessustincre, fratrcs enim continen-
tissimi sunt, et non ferens eorum, laborem, scanda-
lum passus, et regredieris det^-ahendo eis. Et non
suscepit eum, nec prima nec secunda die, usque ad
dies septem. Cum ergo perseveraret etiam jcjunus
permanens, post h;ic dixit ei Suscipe me, abba, :

dum, represserunt eos salubri consilio, dicentes: etsi nonjejunaverosicut ct alii fratres.operatusque
Locus iste si vere, ut dicitur, a Janne ct Mambre non fuero sicut et illi, tunc jube me jactari foras.
conslitutus est, non aliud deeocredendum cst,nisi Ilaec audiens abbas, jussit fratribus ut susciperent

quod diaboliopereaddeceptionem nostram forsitan eum.Est autem congregatio per singula mona steria
—
praparatus sit. Si enim deliciosus est et abundans.
^ j. quadringenti
mille ^j , j^„ viri.Multorum ^enim monasterio-
quam re quiem sperabimus in futuro saiculo, si ^ ruiu beatus Pachomius Pater erat, et multa millia
..„.,..„.„,.„

hic deliciis fruimur? Hsc atque aliadicentes, juve- monachorum congregatio erat, etiam et usque nunc
num animos represserunt. Licet enim diversorum sunt Christi gratia largiente. Ingressus cst ergo in
pomorumamoenusessel loous,etabundansomnibu3 monaslerium. Transacto autem pauco tempore, su-
necessariis, sed non posse dicebat adduci illuc plu- pervenit quadragesima, et vidit singulos quosque
res fratres, ne forte venientes per eremum a d»- addenlcs jejuniis abstinentiae. Quidamenim rorum
monibus decipcrentur. Multos cnim aiebat esse da;- post duos dies reficiebant, alii autem post quiiique
mones, quorum fremitus et calliditates ferre mul- diescapiebantcibum, alii veropertotamnoctemvigi-
titudo fratrum insueta non posset. lantesorationibusinsistebant,perdiemautemopera
Quodara terapore idem sar.ctus Macarius puteura manuumexercebant. Hiovero sanctus Macariussla-
fodiebat, et in proxirao fruteli silvs ab aspidc per- bat in angulo, tam diebus quara noctibus non dis-
cussus est [Ucraclid., cap. 6). Qui mortiferum ani- cedens quoquara, usquequo dies quadraginta com-
mal a faucibus apprehendens, manibus utrisque plerenlur. Advenit et Paschn:neque lunc panem
scindens, dixit ei Non permittente Deo, quare
: gustavit, neque aliud quoque pulmentum, nisi fo-
usurpasti venire? lia tantum do caulibus, et ha:'C semel in septimana

Habebatautem diversas cellulas, unara in monte D die Dorainica sumebat. Nec discedebat de angulo,
Nitria;,aliam in solitudineinteriori Scylhi, et aliara jllo, ubi elegerat stare, nisi tantum corporalis ne-

in loco qui dicitur CcUia et qua;dam absque fo-

: cessitatiscausa,et statim festinanter roverlebatur,et
nestris sunt, in quibusdicebatur scdere inquadra- claudebat ostiura super se,et nihil penitus loqueba-
gesima alia angusta erat in qua jacens extendere
;
tur.sedinsilcntiotantum labia ejus raovebantur. Et
pedes non poterat alia autem latior erat, in qua
; nonccssabatcontinue etsine cessationein corde suo
suscipiebat vcnientes ad se. Hic vero, sonantegratia eloquia Domini divinamque Scripturie coraraemora-
Ghristi,taritam raultitudinem vexatorum a daimoni- tionerameditari,etopera manuum incessanter exer-
bus curavit, ut omnes mirarentur, et glorificarent cere niulto amplius quam alii fratres. H«c fatres vi-
virtutera Salvatoris nostri Jesu Christi.qui per eum dentes,peneomnesscandalizatisunt;murmurante3-
operabatur magnifica. quedixeruntpraepositomonasterii: Unde nobishunc
Cum autem nos ibidem esseraus, oblata est ei adduxisti, tanquamsinecarnedegenlem adcondem-
' Deest Heraclidi.

Patrol. LXXIV. 12
363 APPBNDIX AD VITAS PATRUM. 3641

nationemnostram?Projiceeum,cognosce,quiavaIde X subito claraans attenuatus est,ao redditus mensura

scandalizantur fratres ineo. Haec audiens prKposi- suce.Tradiditergoeumpatrisuosanum,ungens eum
tus monasterii, admirans tam districtam conversa- oleo sancto, prfficepitque ut per quadniginta dies,
tionem ejus, oravit Dominum, dicens Manifesta : neque carnem ederet, neque vinum sumeret, et ita
mihi peccatori servo tuo, Domine, quid agere de- sanus redditus est.
beam. Et revelatura est ei, quod ipse esset Maca- Referebat autem nobis idem sanctus vir Maca-
rius. Eduxit aulem eutn foras in oratorium, ubi al- rius,admonensutcaveamus,inquit, multiformes in-
tare positum erat et amplectensosculatus est eum, sidiasdajmonunc.quiaquodam temporenimis ei mo-
et dixit ei Vere vir beatus es, sancte Macari, et la-
:
lcstse fueruntoogitationesvanasglorias.scilicetutqua-
Olim enim exmulto temporedesideraba-
tuisti nos. licunquemodoejicerent eum de cella ejus, et de se-
mus videre sanctitatem tuam et gratias agimus; creta eremiccnversatione,suggerentesei, ut aedifica-
Domino nostro Jesu Christo, quia in spiritualibus lionis gratia ad remedium et sanitates hominum Ro-
bonis.maximeque in virtutibusabstinentia: erudisti mam pergeretprosaluteanimarum multarum;inerat
nos et paFvulos nostros non alta sapere in conversa- cnim ei Domini contra immundos spiritus.Et
gratia
tioac sua. Revertere ergo ad locum tuum, non enim cum hujusmodi cogitationes,
diutius insisterent ei
parum asdificasti no8, beatissimePater, et orainde- _ et nec oranli ei cessarent, jactavit se pronus in ter-
sinenter pro nobis. ram, pedes suos a foris limen ostii cel-
et eslendit

Quodam tempore visitationis atque aedificationis lulajsuaa clamansetdioens :Trahite, daemones, tra-
gralia perrexi ego ad eum, et inveni ante ostium hite, ego enim pedibus meis non vado sed si pote- ;

atrii ejus jaoontem quemdam presbyterum toto cor- stis, me hinc abducite ego quippe testDr Deura
:

poreulceribusplenum,capitisautbmejusetiamipsa quod hie jaceo ad vesperam. Sic ergo jacuit usquo

ossa computruerunt, qui ideo advenerat, ut oratio- ad vespeiam. Postmodum surrexit ad consuetum
nibus ejussanitatemreciperet.SedsaHctusMaoarius opus Domini.
non suscipiebat eum ego aulem prostravi me in
: Referebat autem nobis de quodam fratre Marco,
terram ad pedes ejus, et depreoabar ut susciperet monaoho nimisabstinentissimo; sanctusenim Maca-
eum. Respondensque vir beatus, dixit mihi Indi- : rius presbytererat. Dicebatautem Quia notavi mihi
:

gnus cst ut sanitatem recipiat, sed magis increpa tempora, quando traditur sacrosanota communio.
eum, ct suade ei, ut non audeat accedere ad sacro- Ego nunquam dedi communioncm Marco monacho,
sanctum altare Dominl, ct offerre sacrificium Do- scdangelusdabateidealtari;solumautemarticulum
mino, quia fornicando offert propter hoccastigatur.
;
manuum dantis videbam. Marcus autem juvenis
Suadeergo eiut resipiscatet condignamagat pceni- erat, et Novum Vetusque 994 Testamentum sacr<e
tentiam, ut misericordiam a Domino mereatur acci- ^ Scriptura3 memoriterobservaverat.Mansuetus ultra
pere. Itaque ego egressus ad illum infirmum, dixi inodum, castus superomnes. Cum autem esset in
ei omnia. Et illelerribiliter conturbatus, intremuit, iiltima senectute sanetusMacarius,perrexi ad eum,
juravitque qui in exitumvitas suai non usurparetad et inveni ostium cellulre ejus clausum.Stansautem
altare Domini accedere. Post hKc prtBcepit ut ingre- ad ostium, auscultabam quid diceret, vel cum quo
deretur, suscepitque eum, et dixit ei Credis quia loqueretur; audieb:im enim eum loquentem.Putavi
:

Deus estquemnihil latet ? Respondit Etiam, do- autem quod aliquis cum ipso esset cum quo loque»
:

mino. Dixit ei Nunquid potuisti illudere au latere

: rctur. Ipse enim cum eentesimum ageret annum si-
Deum ? Respondit: Non. Ait ergo Si ergo cognoscis : quidem jara et dentes amiserat. Igitur cum esset
tanti criminis pcccatum tuura, et Dei castigationem solus, sibi ipsi litigabat, et quasi corpori suodice-
intelligis, pro quaoausa tanti mali plagain corpore bat Quid vis o lu qui male senuisti ? ecce jam et
:

tuo est, ideoquepercussus es ;cessaa malis tuis,et oleum accepisti et vinum de coBtero quid vis jam, :

corrige de caetero,et conlitcre semper cum lacrymis decrepite senum ?semetip3um increpans etiam utet
poenitentiae, et intimo cordis dolore in conspectu diabolus confunderetur.
Domini peccalum tuum, ut in die judicii possis ali- Referpbatnobis virsummaesanctitatis Paphnutius
quam misericordiam ac pietatem Domini invenire.
D discipulusejus,quoniamquadamdielea;naaccipien3
Deditergosacramentumse nunquam peccare.neque catulum suum CKCum, obtulit sancto Macario, et
ad sacrosanctum altare accedere, nec oblationem capile pulsans atrii ejus ostium aperuit, et ing^-essa
conseorare sed sicut laici sortem habere. Itaque
;
sedente sancto viro projocit eatulum ad pedes. Ipse
post htec imposuit ei raanura, et oravit pro eo ad autem accipiens eum, exspuit in ooulos ejus,et ora-
Dominum, et in paucis diebus sanus factus est,ca- vit, slatim aperti sunt oculi ejus, etaspexit. Et la-
pillique capilisejus creverunt, etabiit sanus. ctavit eum leaena, levavitque eura, et abiit. Altera
Ipsis diebus oblatus est ei juvenis qui vexabatur diepellera ovinamgrandem attulit eilesna. Sanclus
ab immundo spiritu.etimposuitmanumsupercaput vero pellem videns, dicebat leasnaB : Unde tibihoc,
ejus, et aliaro super pectus, et tandiu super eum nisi quia coniedisti cujusdam ovem, forsitan et
oravit,usquequoinaera suspendit eumille imraun- pauperis? Quod ergo de injustilia est non accipio
dusspiritus:inflatusautem totusintumuitpuersicut a te. Illa vero inclinans caput suum in pavimento,
uter, itautex omnibus membris aquam funderet, et deprecabatureum, etad pedes sancti deposuit pel-
365 PALLADII LAUSIACA. 366
iHm. Ipse vero dicebatei : Dixi libi quia non acci- ^ GAPUT XII.
piamillam,nisimihipromiscris utnunquam araodo De Marciano famulo Ckristi.
contristespaupereSjdevorandoquadrupediaeorum. SedeldefamuloCbristiMarcianosimileexemplum
Illa vero quasi consentiens nutu capitis sui, quasi referemus -.Soror cjus cum fiiio suoabiil adeumin
promittebat : tunc suscepit pollem ab ea. Et quid monasteriiim,ut post miilta tempora visitaret eum.
mirabile est, fratres, si Dominus creator onmium. Ipse autem sororem suam accipere non acquicvit,
qui leones Danieli prophetae mansuefecit,ipse etiam nec videre:fllium autem ejus suscepit.Qui intente
et Macario leaenam fecit esse mansuetani ? deprecabautureumetpetebantutsusciperettunicara
Dicebat autem quia exquo l)aptizatus esl,non csl et pallium quce dctulissent ei.Sed ncluit penitus su-
locutus otiosum sermonem : so.xagesimum habebat scipere,dicens:Abinfantiameausqnein hanchorara
annum,ex quo autem statura
erat baptizaius. Erat Dominusmeus megubernavit,etiam usque in Gnem
brevis,super labium tantummodo pilos habens etin exitus mei ipse mihi prtebebitomniaquas necessaria
summitate menti. E.^ nimia enim abstinentia pili sunl;nonenimexpedith«cincarnalibusparenlibu3,
barbs ejus rari nati sunt.Huic aliquando confessus expectare aut susciperelUe autem prostravit se ad
sum Quid faciam, abba, quia cogitationes acediie
: pedes ejus.dicens :Non tanquara parenti, sed tan-
tribnlant rae, dicentes Quia nihil agis, egredere
:
p quam servo Dei et monacho haec offerimus.Respon
de hac solitudine? Ipse autem dixit mihi Dic eis, : deus autera beatus abbas Marcianus, dixit Per :

Quia propter Christum hic sedeo, et parietes istos quot monasteria venistis de itinere ad nos ? Qui re-
custodio.Ua3c pauca exmultisejus mirificis indica- spondenSjdixitei Plurimamonasteriatransivimus,
:

vi gestis. Et quare,inquit,non dedistis ex his vestimentis eis,

CAPUT XI.
tanquam monachis? Ipse vero respon-
servis Dei et
dens,dixit QuianulH aliquid dedimus.Ait ergo ad
:

De beato Joanne abbale.

eum beatus Marcianus Ecce manifestum est, quia
:

Dicebant sancti Patres de sancto Joanne.qui co- non servo Dei et monacho.sed tanquam parenti et
gnominabalur Golob ', quiii cum de messis opere propinquo vestro haec ad me detulislis.Noluit ergo
revertereturvaldefatigatus,reprcesentabatsesanctis suscipere.Orationem aufe;!! pro eis inlentissime fa-
senioribus,factaque cum eis oratione,statim perge- ciens,pro saluteanimarum eorum Dominura depre-
bat ad oellam suam,etper multa temporainsilentio catus est,et diraisit cos.Prsecepilque eis ut ulterius
vacabat oralionibus et lectionibus ac meditationi nunqunm venirent ad eum.
Scripturarumsanctarum,etoperamanuum quotidie CAPUT XIII.
exercen3,nullum ad se permittebat venire.Dicebat De Virgine qiiadam solo nomine.
enim Quoniamper occasionem inmessis cperedi- ^
: Non autem prajtermitlam narrare etiam etdehis
spergitur,et pervagrtionem paliturjmenlis intentio. quicontemptibiliterconversantur.adlaudemscilicet
etideodiversiscogilationibus obligatur.Addebatau- eorum qui vitara emendant,et ad admonitionem le-
lem magis abstinentiara,dicens: Quia propter
sibi gentium.Virgoqua;damfuitinAlexandria{//e/-ac/2d.,
kboremmessis indiebus illis quotidiepaneminsa- quidem indumenli humilis,propo-
cflp.2),schemate
luriiate edebam.Nunc autem quoniam incellamea autem mentis elata, dives in pecuniis uimis,
sito

quiesco,oportetme abstinentiam etvigilias addere, nunquam autem procedens,et nequeperegrino,aut

ut compensetur et reparetur quod in illis diebus virginibus, seu ecclesiae vel pau[,eribus nummum
intermissum est. aliquando porrexit.HKC multisraonitis Patrura non
Quidam ex fratribus interrogaverunt hunc ipsum abjecitsilvamdivitiarum.Eratauteraeiet genusnon
beatum Joannerade causa abstinentiae.Et respondit rainiraum,in quibus adoptavil sibi filiam germanae
eis.dicens Quia Daniel propheta dixit Panem in
: : sua3,cui nocte et die
promittcbatsubslantiamsuam.
cuncupiscentia non coraedi [Dan. x).Diccbat etiam A ccelestienimdesideriomentemalienataragerebat.
monendo fratres.GonsideratP,dilectissimi,quoniam Species enim et ia hoc errore diaboliest,subocca-
tamen propter
nihil fortius est in besliis leone, et sione amoris proprii generationis inavaritia labo-
ventrera suum cadit in laqueum, et illa feralis et D rare. Quia995autem illi non pertinet propter ge-
magna fortitudo ejus humiliatur.Tali etiam cxemplo nus, qui fratricidia et patricidia docet.manifestum
ipse bealusJoannesinstruebatfratres,dicens:Si vo- ost. Sed videatur parentum sollicitudinem inge-

luerilimperatoraliquamadversariorumobtinereci- rere, non rectffi mentis motu hoc facit, sed ut ani-
vitatem,prius cscam eorum et potura interdicil, et mam injuste facientis in avaritia3 laqueo obliget,
ita necessitate contriti humiliantur,ct imperioejus sciens sententiam quia injusti et avari regnumDei
subjiciuntur.Similiterquoquepassiones acvitiacor- non hsereditabunt (/ Cor.vi).Potesl autera quisquis
poris nostri,sifamejejuniorum aclaboremacercnlur prudenter et rationabiliter, nec suara contemnere
vigiliarum, tunc etiara adversariorum nostrorura, an!raam,et parentibus suis maxime si dehabent ,6)

videlicet daemonum, virtus humiliatur quara per et egentiores sunt,consolationcm praestare.Quaado

corporis nostri fortitudinem contra nos impie so- autem quis animam suam despioit conferendo suae
lent exercere. proi;eniei,suhjacet legi, quiain vano de animasua
' Deest Heraclidi. 2 Dcest Heraclidi. Theodoretus, Philoth., cap. 3.
367 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 368

cositat. Cantat autem sanctus psaljpista David de A CAPUT XIV.

eis qui pro anima sua solliciti sunt in liraore:Quis Vila el convenatio Moysi quondam latronis.

ascendet iu montem Domini, id est, quia difficilc, Quidam Moyses nomine {Heraclid., cap. 7), M-
aut quisstabit in loco sanctoejus ? Innocens mani- thiops genere,servus cujusdam fuit curialis.queni
bus et munco corde, qui non accepit in vano ani- propter muitam perversitatem et furtaet latrocinia
mam suam {Psal. xxni).Isti autem in vano eam ao-
projecit dominus ejus. Dicebatur enim quia usque
eipiunt, putantea eam cum corpore dissolvi, dum
ad homicidia pervenisset. Compellor enim dicere
virtutes negligunt.
mala ejus, ut ostendam virtulem patientia; ejus.
Hanc ergo virginem, ut ita dicam,volens flesam Dicebatur ergo quia dux latronum erat, sicut ex
domare ad revelationem avaritise sanctissimus Ma- ipsis operibus ejus ostendilur in furtiset latrociniis.

carius presbyter el proepositus pauperum leproso- Denique cuidam pastori malitiam retinens, subito
rum,composuit et invenit artem hujusraodi fuerat ; voluitin nocte irruereet interficereeum:perquisivit
enimajuventutesua cambiarius,quod dicuntgem- autcmlocaubicaulashaboret oviuQi ; indicatumque
mas distraliere; qui abiit et dixit ei : Lapides pro- est ei, quia trans Nilum esset, irrigato flumine, et

tiosi smaragdi et hyacinthi incurrerunt mitii,et sive tenero in latum milliario.Ille mordicus tenensgla-
inventi sint, sive furtivi dicere non possum pre- ;
B dium in ore,tunicam imposuit super caput suura,et
liosi autem sunt aimis,ita ut non possint
astimari transnatavit fluvium. Dura ergo ille nataret, itastu-

quam prsclari babeantur. Vendit autem qui habet duit pastorille se occultare etlatere.Nam ille utpote

eos quingentis solidis. Si placet tibi eos toUere. et latro quatuor arietes occidit, et ligans eos,trahens-
uao lapide potes acoipere quingentos solidos : alios que per flumen iterura renatavit.Et egressus de flu-
auteni in ornaniento neptis tua» pra^parabis, Virgo mine excoriavit eos, et comedens optima quajque
autem intentissime audicns delectala est,etcadens carniura, reliqua in vina distraxit, bibitque decem |

quis
ad pedes ejus, dixit Per sanctilatem tuam ne
:
et octo calices.Statimque quinquaginta milliaria iti- ]

"

alius eos comparet. Invitavit ergo eam presbyter, nere sub die fecit, et pervenit ad locum ubi erant

dicens Veni nsque ad cellam

:
mcam, et vide eos. socii ejus. Iste ergo talis ac tantus in tantis malis ;

Quae non acquievit, sod adorans cum, dedit quin- conversatus est.

gentos solidos,dicens Quomodo vis tolle eos, ego

'

: Quodam terapore a quodamviro religioso audiens

enim causam non habeo. Ipse autem accipiens cro-
verbum Dei ', et in die judicii futuram examinatio- \

gavit pauperibus.Tempore autem transacto,eo quod nem inter justos et peccatores, inter criminosos el j

magna; opinionis ao reverentiaB erat vir in tota sanctos, ac etiam inter amaras gehenns et ignis ;

Alexandria amator Dei, etmultum misericors(per- C seterni pcenas,et cruciatus sine fine in tenebris ex- |

venerat enim usque ad centum annorum ejus se- torioribus,qua! prasparata sunt iniquiset peccatori-
necta; cum quo etiara et nos commorati sumus), bus item audieus .eternam gloriam,et sternos ho- ;

reverebalur eum commonere supradicta virgo. nores, et requiem in regno coelorum inter angeloai
sanctos quas prajparavit Deus sanctis et justis, ser-
Ad ultimum invenienseum in ecclesia,dixit: Ro-
j

'

vientibussibi compunctuscurdc cocpitamarissime ;

go domine, quid jubesproptcr lapidcs illos pro

te,
flere cum gemitu et ejulatu.Ingressusque monaste-
quibus dedimus,quingentos solidos? Qui respondit, rium, dedit so in pa;nitentiam,et cruciabat semet-;
dicens ei Ex tunc quo dedisti milii aurum,tradidi
:
ipsum in multis Iacrymis,indulgentiam et veniam
illud in pretium gemmarum, et si vis venire et vi-
peccatorum suorum de pielate et misericordia a
dere in hospitio ubi sunt.veni et vide ; ibi enim ja- Domino postulando.et ita permansit in mooasterio.
cent.Et si tibi placuerint,bene sin vero,tolIe quod
j

Quodam tempore in celluiam ejus latrones ingressi

luum est, et vade. Qus promptissime perrexit ad
<

sunt,ignorantes quis essct (Heraclid.,cap. 7).Erantl

cellam ejus.Erat autem hospitiumpaup3rum,inquo
autem quatuor; quos ligavit simul sicut zabernam
leprosijaccbant.Ininrcrioributquidemhabebatmu- ]

Adducens ergo (7) imposuit eos sibi in dorsum, et de-

de paleis, et
lieres, in superioribus vero viros.
i

eam inducit eam in januam, et dicit ei Quos vis : D tulit eos ad ecclesium fratrura, diccns Quia jam :

hyacinthos aut smaragdos? Dicit ei mihi non expedit nocere aliquem, quod jubotis de .

videre prius, :

istis disponite.Tuno illi latrones cognoverunt quod

Quos ipso vis, domine. Et ait Ecce isti sunt hya-
!

ipseesset Moyses quifueratsccleratissimusinterla-

cinthi.lterum autem ipsedeposuiteam in infcriora,
Ecce smaragdi si trone3,et compuncti suntcorde,glorificantesDeum, ,

et ostendens ei raulieres,dixit : :

quinon repellitpeccatores, sed suscipitpoenitentes,

tibi placent, bene si autem,recipe quod tuum est.
;

utsalvenlur in ajterna salute. Et baec dioentes, ut-

Itaque verecundiam passa,egressa est.Et abiens ex
dixl,compunctisuntcorde, et dederunt se in pceni-,
multa tristitia, quia non secundum Deum fecerat
tentiam, abrenuntiantes omnibus malis actibus et
rem, infirmataest. Post hKcetiamgratiasegit pres-
i

autem de qua sollicita crat,postnu- concupiscentiis, carnalibusque desideriis. !

bytero. Puella
plias sine filiis, defuncta est. HuicMoysiinstiteruntda;mones,secundumconsue«|

1 Deest Heraclidi.
 369 PALLADU LAU8IACA. 370

tudinetn ejusantiquam luxuriam fornicationis inge- \ exponere deb6raus,quomodoconversationem suam,

renlcs ei. Qui tam valde tentatus cst, sicutipsere- auxiliante gralia Ghristi. dignani Deo exhibuit. De-
ferebat, ut pauiominus de proposilo excideret suo. functus est autem cum esset in solitudine annorum
Itaquo ex hoc validius abslinebat, et vigilias am- quinquagintaquatuor. Hicergo lector ordinatusest
plius addebat sibi, ct opera maniium propensius a sanclo Basilio episcopo.Vidensqueirreprehensibi-
exercebat, tabefaciens corpus suum. Denique propo- lera ejus conversationem bealissimus et admodum
suit sibi se non dormire jacentem in mattula, sed claius in doctrina Chrisii Gregorius Nazianzenus
per totam noctem stando in celia orabat, et psalmo- episcopus, provexit eum ad diaconatus oflicium. Ex
diam explebat. Nam parietibus 99® se reclinans, inde in magna synodo Constantinnpolitana conjun-
parum quid soinni capiebat. Iterum posuit sibi ob- ctus est b:ato Nectario, ejusdem civitatisepiscopo.
scrvantiamnliara. Egrediebaturnoctibus,etibat por Cumessetorgo instruclissimus indivinisScripturis,
cellds seniorum, et tollebat hyJrias eorum, in qui- contraomnes ha;reses florebat, in magna civitate,
bus illi sibi hauriebant, et portabat illis aquam : in etiam eloquio potentissimo,utexhoonimisabomni
longinquo enim habebant aquara, et quidara duo civitate cum honorc et dilectione haberetur. Unde
milliaria, alli liutem eliam et quinque miliia. Qua- fascinalio nugacitatis diabolica!,que insectatur ob-
damvero nootenon sufferens dfemon ferventemejus scurarebona. immisit incordeejus cogitationesde-
jj
fldei conversationem, inclinato eo in puteum dum siderii carnalis concupiscenfiae muliebris.
Denique,
hauriret aquam, peroussit eum in renes deretro,et sicutpostmodura Bobisipsereferebat,adamavitcum
reliquit eum ; denique de nimio doloreobmutuit,et mulier, qua; erat magnifiei cujusdam de primatibus
remansit velut mortuus. Alia die veniens quidam palatii viri uxor. Evagrius autem timens Deum, et
haurire aquam, invenit eum jacentem.et nunfiavit verens propriam conscientiam, ac prae oculis ponens
beato Isidoro presbytero Scythii, qui misit; et ieva- magnitudinemconfuiionis,maximequeingaudentes
verunt eura, etdctuleruntadecclesiam,etpropeper Dominum, deprecans Salvatorem
heereticos, orabat
annum ita infirmatus est, ut vix resumeret vires Chrislum,utimpedireturtara rabiuamulieriscontra
suas. Dixit autem ei Isidorus prosbyter: Quiosce, Nam ipse quidem volebatreoedere.sed
se instuntia.
Moyses, pnesumere, sed magis cum
et noli indiscrete nonvalebat,colligationibusobsequiorumejusdeten-
discrelione tam abstinentiam quam vigiliaset opera tus. Postquam autem mullisprccibusexoravif Domi-
inanuumexerce.RespondeDsautemMoysesait Non :
num ut liberareteumapeccatomaxirao,quod opere
quiescam, beatissime Pater, usquequo quiescant, pene perpetrabatur, affuit ei angelica visitatio in
adjuvante me gratia Domini.immundissimfficogita- scliemate praefecliani (8),etrapienseum perduxit ad
tiones et somnia, qu» immittunt nequissimidt-emo-
pr;etorium prffifecti, misiteum in custodiam carce-
nes, sicut scriptum est Persequar inimicos meos, t ris,ferreisquecatcniseerviceraetraanuseju3Coniga'
:

coraprehendam illos,et non convertar, nec quiescam vit: Sed proquacausa hocpaferetur, non dicebat ei.
donec deficiant {Psal. xviO. Videns autem beatissi- Ipse autem in conscientiasuanoveraf quadecausa
muslsidorus fixarainDominofideiojusconstantiam, hajcsustineret.Arbitrabaturenimquodvirilliusma-
surrexif et expandit nianus ad orationem, dixit que tron;einterpellassetaccusanseura.Dumauteravehe-
ci : In nomine Domini nostri Jesu Christi, donante menterangeretur,audiebat enim strepitum et voces
gratia ejus, ex hodierna die jam quievcrunt som- aliorumqui diversis suppliciis torquebanfur apnd
nia quae inquietare te solebant. Igitur glorificans judicem procriminalibuscausis, efideopermanebat
et gratias agens Salvatori Doraino, reversus est valde territus, et contremisoens. Gura autem trans-
ad cellulam suam. Post aliquod auteni teraporis figurasset se angelus qui visionem concinnaverat,
interrogavit eum Isidorus presbyter de molestia quasiin figuram ejusamici qui valdediligebat.eum
cogitalionum carnaliuin. Et ille respondens dixit dixit ei cura tenereturin vinculisinterquadraginfa
Protcgente me Christo Domino, et orationibus
reorum personas: Quidhicteneris,dominediacone?
tuis, nihil tale patior. Huic ergo Deus donavit gra-
Rospondit Evagrius, dicens: In verifate tibi dico,
tiam, ad effugandos ex obsessis corporibus dtiemo- non noviquapropterhicteneor:suspicioaufem mihi
nes, ita ut muscas non magis timearaus quam D est,quia vir ille magnificus ex prajfcctis interpella-
le daemones. Hodc conversatio Moysi zEthiopis, qui vit contra me judicem, irrationabili zelo percussus,
ctiara ipse erat inler magnos adnunieratus Patres. ef timeoneforfepecuniisjudexcorruptus, tormentis
Defunctus esl autem annorura septuaginta quin- me subjiciat. Respondens, dixit ei Siaudis meani- :

que. Reliquitvero discipulos, monachosseptuaginta. cum tuum, non expedit tibi civifate hac conversari.
CAPUT XV. Respondens aufem Evagrius, dixit ei : Si Deus libe-
Vita Evagrii. raverit mede angustia; etcircumventione hac, etvi-
Beati Evagrii ' vere Deo digni diaconi, el erudi- deris me in Consfantinopoli,scito quia juste sustineo
tissimi in ilivina scientia viri {HcracL, cap. 2.5), non pojnas.Ait ei: AfferEvangelium,et jura mihi inEvan-
cst justum silere vifam, sed oportet hanc scriptura; gelio, quia recedes dc civitate hac, et sollicitus eris
mandare ad ufilitatem lcgentium, et gloriam Salva- desalutcaniniaB tua^,efliberabo te dehacnecessifate.
toris nostri Jesu Christi. Quam etiam paulo latius Detulitergo Evangelium, et juravif, dicens : Quia
' Evagrius Origenista fuit.
371 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 372,

una solum die ut vestimenta meapossim in navim \ intravitsubtectum,itautcorpusejiis9icutirrationa-

mitterre. remoror. El sacramento dato, rediitde ex- lis animalis rhinocerolis ducerel (U). i

cessu quem perpessusin nocte fuerat. Etexsurgens Huic quodam temporedaemones tres in die super- 1

cogilavitapud se, quialicetinexcessu fuitsacramen- venerunt, de verbo fideiconquirentes. Etunus qui-

j

tum, sed tamen juravi. Et mittensomnia quas habe- dem dicebat se Arianum csse, alius Eunomianum,
bat in navim, venit Jerosolymam. Suscepit autem alter vero Apollinaristam. Et istos perdivinaj
Sa-
eum beataMelania.quondam senalrix Romana.cujiis pientioegratiam,dum de teslimoniissanctarum Scri- '

filii et nepotes sunt primi in senatu, nuno aulamfa- pturarum concludoret, illi subito conturbali,et ma- '.

mula Christi vera. gnum strepilum facientes,phantasraa schematis eo- |

Iterumautemdiabolusiuduravitcorejustanquam rum dissolutum est,et nusquam comparuerunt.Fre- 1

juvenis. Coepit eliam ibi mutare vestes ejus, el in quenter autem a dffimonibus flageliatus est; sed [

eloquio sermonis exaltabalur in gloria vana. Deus divina gratia enm adjuvante, superabat maligni- ;

autemqui propter suam magnammisericordiamim- tatem eorum.

peditoccasiones perditionis nostrae, permisit ut ni- Sextodecimo vero anno conversationis ejus, in j

mietas febriunitabefaceret corpusejus,etinfirmitate quibus nihil coctum in cibo accipiebat necessitate

|

longa laceraretur per sex menses. 11 corporis, propter infirmitatem stomachi cortum ci-

Adhibentes enim medici diversa medicamina,

ei bum accipere corapulsus est. Panem quidem jara|

nihil proficicbant. Tuno dixitei sanctaMelania: Non non conligit. Olera vero etptisanas, ac leguraen us- i

mihi placet, fili, tam longainfirraita; tua dic ergo :

queadduosannos acoipiens,itadefunctu3 est, com- ,

'

mihi qua; sunt in corde tuo, non enim est absque municans sacrosancta mysteriain ecclesia, in die
permissu Dei haec infirmitas tua. 897 Et statim Epiphaniae Domini.
'

confessus esl oinnia qtuToin animo ejus erant.Aitei Relercbantautemnobisquicircaeum erant,et ob-
famula Dei Proraitle nunc coram Deo quia tencas
:
servabant eum,quiaante unumdiem mortis suaedi- ,

promissionem solitariae vitae quam Domino spopon- xit quia jam tertius annus est, ex quo non moles-
:
i

disti, et licet peccatrix deprecor Dominura ut dctur tor a carnali concupiscentia certe post tantam et : ,

tibitempusvitffi, quatenusadiinplero possis quaspro talem vitam, et aridam abstinentiam, et labores, ac :

salute aniniKluKstaluisli. Ipse vero acquievitsalu- dolores, et orationes sine inlermissione. Huic in i

taribusmonitisejus,etin paucisdiebussanuslactus, monasterio degenti nuntiata est mors patris sui

deprecatus est ut famula Dei pro se oraret. qui riixit nuntianti sibi Gessa blasphemare, meus
: 1

petiit et
Ipsa enim vestimenta monachilis propositi indueral.
enim pater immortaiis est. I

Egressusautem, profectus nstin montem Nitria; qui „ GAPUT XVI. !

est in jEgypto, in quo habitavit duos annos. Tertio De Cronii preshyteri vila, et de Eulagii longani-\
autem annoingressus est solitudinpm,et ibi conver- mitate \

satus est quatuordecim annis in his qua3 dicuntur Cronius presbyter ecclesiae Nitriae [Heraclid .,'i

Cellia.Gomedebat autem libram panis in die, et in cap. 9), retulit mihi dicens : Quia dum juvenis es- :

tres menses Italicum olei (9)'; nam nihilcoctum su- sera in monaslerio nimiara patiebar acediam. Unde ;

mobat in cibum, nec aliquid de pomis gustabat, vir fugiens ccepi vagus per ercmura ambulare, et per-
certe ex multa opulentia elabundantia deliciarum veni usque ad montem ubi sanctus Antonius dege- ',

veniens. Faciebat autem in die orationes ccntum, bat, id est, inter, medium Babylonias et Heraclias j

exoeptisvigiliisnocturnis. Soribebat vero utdeopere in vastissima solitudine, quae ducit ad mare Ru-
manuumsuarumsumeretcibum;pu!cbre enimKcri- brum. Veniens ergo in monasterium secus flumen,
bebatlibralem manura (10). Intrapaucos ergoannos quod diciturPisper(l2), ubi ejus sedebant discipuli i

luraen scientia;, et veritatis, et divinae scienti.r, et Amatus el JMacarius, qui et sepelierunt eum, exs-
discretionisspirituumgratiam a DominoChristoper- pectavi dies quinque,utviderem sanctura Antonium :

cipare meruit. Quantosautemlibros et cxpositiones Dicebantenimeuraventururaad illud raonasterium, ]

de divinis Scripturia, conscripsit, raanisfestum est aliquando

„...^ quidem
^ j,_„. deeem dies, aliquando au-
post , ,

omnibus, et maxime his qui prnsr-lara ejus opuscula ^ lem post viginti dics.quemadmodum eiDnminusre
admirantes, ad fidem Domini Salvatoris relictoer- velassetproutilitate advenienlium in monasterium.
rore conversisunt. Nara et adinstruclionem sancta; Quumpkiriraiergoeramuscongregati fratres.diver"
monachorumconvcrsationis multa exdivinis Scrip- sas habentes necessitales,in quibus et Eulogius qui'
apta testimonia contra vilia et im-
turis, et nirais dara Alexandrinus,et alius leprosus, qui simul ade-
pugnationes immundorura dajmonum, contincns rant pro tali causa (Pas(;/i.,r. I9,num. 3). Hic Eulo- !

ejus valde admirabilis et salutcris doctrina est. giusscholaslicus erat,eteruditusvir;quiamoredivi- ,

Huncaliquandogravitor impugnabatfornicationis nocorapunctus,abrenuntiavitturbisurbium,omnem '

dsemon, sicut ipse referebatnobis, etper totam noc- que substantiam suam distraxit eterogavitpaupe- '

tem tempore hiemis nudus stetit sub aere, ita ut ribus,sicutscriptumest:Dispersit,deditpauperibus, i

congelarent omnes carnes ejus. justitiaejusmanet in Sceculnm sa^culifPia/.cxi^^ctin

.Mio iterum tempore impugnahat euni spiritus EvangeliodicenteDomino Beatimisericordes, quia
: :

blaspbcmia3, et per quaiiraginta dies ao noctes non ipsi misericordiara consequentur [Mallh. v). Itaque 1
373 PALLADII LAU8IACA. 374

paucos denariosinususproprios reservavit,cogitans A Interrogavit autem secundumconsuetudinem : Fra-

apudsemetipsum:Quiaoperaripropriismanibusnon trcs vEgyptii suntan Jerosolymita ? Respondit Ma-
valeo, necin monasterii congregationem ingredi pos- carius el dixit Quia misti sunt.Quandoautemdice-
:

suni. Invenitergoquemdaminplateajacentemlepro- bat Quia ^Egyptii sunt, jubebat beatus Antonius ut

:

sum.qui necmanusliab('batnecpedes,cujustantum- pulinentum lenticul» apponerent eis cibum, et

modolinguavigebat.Slansautem Elogiuspropecum quando refecissenl,faciebateisorationnem,etdimit-
oravit Iiominum, et posuit quasi puctum cum Do- Quando autem dicebat Quia Jersolymi-
tebat eos. :

mino, dicens Domino,in nomine tuo levabo hunc

: tae sunt, sedebat per totam,noctem, disputans cum
leprosum in domum meam, et ministrabo ei,et re- eis de verbis Dei quaead salutem anima; pertinent.
pausabo eum usque ad mortem.ut propterhunc et In illa ergo vespera sedcbat, et vocabat omnes fra-
ego inveniam misericordiam tuam. Dona ergomihi, tres. Qui cum advenissent,subitovocavit Eulogium
Christe Domine,patientiam ad hujus obsequium.Et tertio, cum nullus indicasset ei nomen ejus. Eulo-
accedens ad leprosum, di.xit ei: Si vis, Pater, susci- gius autem non respondebat ei : arbitrabatur enim
pioteindomum meam, et repausabo te. At ille quod alium Eulogiura ex monasterio vocaret. Tunc
respondens dixit Si di^neris facere, gratias ago.
: dici ei: Tibi dico, Eulogi, qui ab Alexandria venisti.
Adduxit ergo asinum, et levavit eura, et duxit in- ResponditEulogius et dixit:Quid jubes,domine?In-
domun suam, et adhibebat ei curam diligenter. " eum Antonius Quid huc venisti? .\itEu-
terrogavit :

annos quindecim gubernabatur,et accipie-

Ita per logius : Et quis revelavit tibi nomen meum, causam-
batcuramdemanibusEulogii,et condignenutrieba- que manifestavit Scio propter
? Dixit ei Antonius :

tur. Post quindeuim autem annos insidiatus est ei quid venisti, sed coram omnibus edicito,utet ipsi
diabolus,et clamarecojpit contraEulogium,multis- audiant. Eulogius dixit Ilunc leprosum invBni ja-
:

queinjuriisetdetractiiinibusafficere virum.Dioebat centem in platea, et levavi eum, et promisi Deo ut

enimei:Multamalacommisisti,fugitive forsitando- eum repausarem quatenus et ego salvus efficiar, et

mini tui alienas pecunias furatus es, et per me vis

;
ipse permeumobsequiurarepausationem habeat. Et
a peccatis tuis liberari. Et clamabat Jacta me in :
quiaposttotannosrecederevultame,etnimisexacer-
plateam ubi ante jacebain, carnes desidero mandu- bat me, dum festinat recedere,et cogitavi projlcere

care. Hoc cum audisset Eulogius, obtulit ei carnes eum, ideo ad sanclitatem tuam veni, ut mihi des
in cibum. Iterum ille clamabat Non acquiesco,sed,
:
consilium quid agere debeam,et ores pro me nimis :

ut dixi, jacta me in plateam,populos volo videre, enim sollicitus sum, ettribulor proistacausa. Tunc
jacta me ubimeinvenisti.Forsitan simanus habuis- austero vultu respiciens eum Antonius, dixit: Tu
set, exsufTucarc se potuit, in tantum eum daemon projicis eum ? sed qui fecit eum,non projiciteum.
exagitabat. C Jactas suscitabit Deus meliorem te, et
eum tu?sed
998Ideoque valdesollicitus Eulogius, perrexit consolabitur euin.Etsilens Eulogius pavefactusest.

ad monasteria virorum Dei, ct dixit eis Item beatus Antonius cocpit asperioribus verbisin-
Quid fa- :

ciam, domini mei Patres, quia in desperationem me cropare leprosum illum, et clamans dicebat ei:Le-
prose inveterate dierum, malorum indignc cceli et
inducit leprosus iste? Projicere eum tiraeo,quia Deo
terrae, non quisces blasphemare Deum? Ignoras
dextras dedi, et promisiusque ad mortem tenere el
repausare eum. Si quia Christusest qui ministrattibi?Quomodoaudes
ergo non projecero eum, sed per
violentiamtenerevoluero.pessiraosdiesetamarissi- adversus Christum talia proloqui ? Nunquid non
masnoctesfacietmihi.Ad hasc illi dixerumt ei: Dum propter Christum semetipsum servum se exhibuit

adhuc in corpoie est raagnus ac beatissmus famu- Eulogius ad tuum ministerium? Increpans ergoet
lus Dei Pater Antonius, ascende in navim pariter hunc reliquit.

cura illo leproso, et vade in monasierium ubi mona- Post haeccoram omnibus dixit eis qus expedie-
chi ejus sunt, et exspecla ibi usquequodum egredi- bant salutianimffi eorum,admonensEulogiumelIe-
tur de spelunca et veniat &d rnosnaterium, et quid- prosum, ut non separarentur ab alterutro Sed in :

quid dixerit tibi, hoc observa, et acquiesce ejus ?en- cellam vestram,inquit,pergite; incontinenterenim
tentias.Deusenim tibi peripsum dicet.Misit ergo le- D vos visital Deus el tentatio haec evenit quia uter-
;

prosum illum in navim, ipsequepariter ascendit.Et que circa finem estis.et coronae vobis pra;parantur,
navigantes venerumtad monasteriumdiscipulorum ne veniens angelus non inveniat vos in eodem loci
beati Antonii. Evenit autem in alia die, ut veniret proposito.etperdatistanti temporis mercedem boni
pater Antonius, jam vespera peracla,sicut re.i^erebat operis. His au(iitis,cum festinatione reversi sunt ad
Cronius.Quando automadveniebat in monasterium, propriam cellam. Et post quadraginta dies defunc-
hanc habebat consuetudinem: vocabat M:icariura,et tus esl Eulogius, et post tresdies similiter requie-
interrogabat eum, dicens:Frater Macari, venerunt vit leprosus. Post aliquot vero dies CroniusdeThe-
aliqui fratreshuc ? Respondebat:Etiam, venerunt. baidadescendit in monasterium Alexandrias,etinve-
Iterum interrogabat .Egyptii sunt an Jerosolymita??
: nit quosdam fratres diem tertium leprosi celebrare,
dederat enim eis signum, dicens Quando vi.lcrilis
: quofdam autem quadragesimura Eulogii. Agnovit
inquietiores, diciteQuia /Egyptii sunt ;quandoau-
: ergo Cronius et obstupuit ; et accipiens Evangelium
tem religiosiores, dicite Quia Jerosolyma; sunt.
: proposuit Iraternitati, et juravit referens eis, quo-
375 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 376;

modo omnia quis evenerunt Elogio et leproso, praj- A ergo nos consolatus est,etconfirmansin fiJeacpa-
dixit beatus Antonius. tientia, ajdificavit nos. Heec autem narravimus, ut
Eliam hoc referebat nobis Cronius (Pnsc/(.,c. 19 non conturbemur quando sanclos aliquoa videmus
nmn. 4; Vita Antonn, c. 33) Quiain nocte illa dum
: gravishiimis corporis infirmilatibus laborare.
verbo Dei prolixius nos doceret sanctusPatcr Anto- GAPUT xvin.
nius, el hoc intulit, dicens Quia annum integrum
:
Vita et zelus pyo castitate sancli Innoccntii.
oravi ut revelare mihi dignarelur per gratiam suam Beatus Innocentius presbyter in monte Olivcti
Dominus locum justorum et poccatorum. El vidi ex- fuit( HcracL, cap. 31). Multa autem audivi ab his

celsum quemdam giganlem usquead nubcs pertin- qui conversati sunt cum co tribusannis. Iste sim-
genlem, manus exlenlas hab&nlem, et subler eum piex supra modum erat, nam et in palatioclarusin
stugnum velut mare, et ignis flammabat, fervebat- railitia fuit.Verumtamen in inilio imperii Constan-
que velut caldaria,et videbam animas velut in specie i\n\[Ucrucl., Constantii] abrenuntiavit Sfficulo cum
avium volanles, et quantKCunque quidem super- uxoresua.Hlc habebatfilium nomine Paulum dome-
volabant manus ojus et caput, salvabanlur, et us- sticum militantem, qui instinctu diaboli peccavit
quead ccelum perveniebant quanla3 autem usque ;
cum filia presbyteri. Quod cum audisset paterejus
ad manus ejus pervenissent, non valentes superius g innocentius,oravit Dominum.dicens Domine Deus :

volare, percutiebat eas manibus suis, et allidebat, amator castitatis, da ei talem corrcptionis spiritum
cadebantque in stagnum fervens. Audivi quoquevo- ut jam non inveniattempus peccandi in carne sua:
cemdieentemmihihasesseanimaspeccatoruin;nam meliusexistimansulmagisdcBmoniovexareturquam
illas quaegigantemillum supervolant.ipsasesseani- luxuria. Quod et factura est. Nam usque nunc in
masjustorum, quas pondus peccati non gravat, et monte Oliveti ferro vinctus lenetur, quia vexatur ab
ideo possunt ad altiora consccndere, quee in paradiso imraundo spiritu crudeliter.
Dei salvaiitur ; alia) autem sunt peccatorum, quas Iste Innocentius, qualis et quantum fuit miseri-
ideo inint'crnumdemerguntur,quianon egeruntpco- voluero qu« verasuntde eo dicere, fortasse
cOfs, si
nitentiam dum in corpore erant, ut indulgentiam mendaciiopinioneroincurro.Namfrequenterfuraba-
peccalorum vel criminum suorum aChristi Domini tur deexpensisfratrum, etdabat indigenlibus.Cum
pielate mererentur acoiperc, nunc autem traduntur
autem csset simplicissimus,accepit a Doraino Chri-
ad infernorum tenebras,ubi est fletus et stridorden- quos aliquando
sto gratiam contra dajraones.lnter
tium pra; nimietale posnarum eeternarura. adductus est ei juvenis, videntibus nohis, a spiritu
CAPUT XVII. immundo comprehensus,simuletparaIysilaborans.
f^ila et suffercnlia bcali Slcpliuni
Q Quem ego intuens, volui matrem ejus repellere,qua3
Stephanus quidam Libycus genere, ex latere adduxerat eura ; desperabam enim posse sanari
Marmaritis et HJareota; scdcbal usque sexaginla an- eum. Cum autem vidisset eam senior stantem et

nos (Heracl. cap. 12). llic summM continentia; fuit; flentem super inenarrabilli casu fllii sui,cum esset
nara et discretionis gratiam ct consolationis accepit benignissimus, misericordia motus flevil. Et acci-
a Domino, ita ui oinnes tribulati,pro qualibet causa piens juvenem, ingressus esl oratoriura suuiii,quod
tristitia?affectivenissent,lKtidiscederentpervorbum sibi ipse rodificaverat, in quo reliquia; eranl beati

consolalionis ejus.Notus autcm crat et bealo Anlo- Joannis Baptistffi, et oravit super eum ab hora tertia
nio. Pervenit veroetium ad tempora nostra, qucra usque ad horam nonam, et donante gratia Christi,

cgoquidomnonvidi propterloginquilatcra locoruni. sanum reddidit juvenera matri sua?,elparalysis ejiis

Qui autom cum sancto An.monio et Eulogio[//c- et dcEmon virtute Salvatoris nostri effugata sunt.
racL, Evagrid] erant videntes cum, retulerunt no- Talis autem erat ejus paralysis, ut quando spuere
bis, quia invenimus SS9 euin, inquiunt, infirmila- voluisset puer, superdorsum suura spueret,ita erat
lem hujusraodi habontem in ipsislocisin testiculis, extortus.
et in summitate naturce viilnus habcntem, quod di- CAPUT XIX.
cilur cancerseu carcinus. Hic ergo cum incideretur Eustathii lcctoris sufjerenliu.

in vulnere illo,a raedicolamon raanibussuisopcra- D Presh3'tori cujusdam filia in Caesarea Pah-estinffi

batur et plectebat palmas, et loquebalur nobis.Re- cecidit in'cliciter de virginitalisproposito (//craci.,
liquo autem corpore ita erat iminobilis quasisialius c. 57), et ab eo qni eam corruperat praeraonita est
inciderotur. ut lectorem incriminarelur.Cum autem concopisset,
Abiicissis crgo membris.quasi si pilus ei abscide •
ct utero tumente apparuisset crimen, ccepit pater
retur,ilanon sentiebat. Validissimamenim habebat ejus requirere et discutere eam. Illa autem statim
pergraliam DeisuQ^erentiam.Nnbisauleracontrista- aecusavit lectorem. Haec audiens pater ejus presby-
tis et flentibusdixit : Filioli, in nullo ls?damini rie ter, retulit episcopo; ppiscopus vero congrcgravit
causa quod pcrmitit Dcus fieri ma-
ista. Nihil enira prcsbytoros, et jussit ,vocari loctorera.

lum cst sed voluntale benigna perfcrendura est;

; Interrogatus ab episcopo lector.non confitebatur,
foi tasse enim ct obnoxia erant membraistatormen- Quod enim non fecerat,quomodo dicere?Indignatus
tis, satisque melius cst hic persolvere pcenas quam ergo episcopus,cum terrore dicebat ei Non confi- :

post exitum vitse hujus, in aeternoignecruciari.Ita teris, infelix et immunditiis plene?Respondcns le-
37T PALLADII LAU.^IACA. 378

stor dixi Ego quidem quod erat verum dixi, quia

: X noslra, sicut dioit Apostolus : Nescitis quia corpora
non habeo causam immunis enim sum.Si autem
;
vestra tomplum, Dei sunt? Si quis ergo violaverit
jubes quod non est audiri,ecce dico.Quia fcci. Iloc templura Doi,disperdet illum Dominus (I Cor. iii).
cum dixisset, statim deposuit eum episcopus do 2. Quidam fraler veniens ad aljbatem fastorem,

gradu lectoris. dixit ei quod grandem tcntationem pateretur.Dixit

Ille autem depreontus est episcopurn,et dixitei : ei senior : Perge de loco quantum tres dies et noctes
Quia ergo pecoavi,jube eam mihi dari uxorem. Ne- ambularo potes, et fac annum inlegrum, jejunans
que enim ergo ero ex hoc clcricup,neque illa virgo. usque ad noctem. Ciii frater respondit Et si mor- :

Et tradita est in potcslatem lectoris. tuus fueio antequam annus transeat, quid de me
Accipiens ergo eara ab episcopo et a patre ejus, fiet ? Dixit ei abbas Pastor Confido in Deo.quia si :

commendavit eamin monasterium mulicrum,et de- cum tali proposito, val qualicunque pocnitentia in-
precatus est diaconissam,quL-B erat prsposita soro- ventus fucris, salvus eris.

ribus monastcrii, ut usquequo generaret sulferret 3. Gum vcnisset abbas Pastor in partibus jEgypti
eam.Itaque in pauco lempore iiupleti sunt dies par- habitare, evenit quemdam cohabitare illi ex fratri-
tus, et affuit hora judicii habentem inulierem.Et sciebat senior,et nun-
gemitus, dolores,anxie-
: bus,
tates.ac infernales tormentorum dolores ; et partus „ quaraarguebateum.Evenitautcm eamnocte parere
non egrediebatur. Transiit prima dies,secunda, et et cognovit senior; et vocans fratrem suura junm-

tertia, et septima dies, mulier pra nimis doloribus rem,dicit illi Accipe tecum unum vasculum chin- :

inferno appropinquabat.Non comedit,nec bibit,nec dii vini (13), et da vicino hodie enim opus est illi. ;

dormivit,sed exclamabat,dicens Heu mihi infeli- El nesciebant fratres causam ejus. lUe veio fccit
:

cissim;o,periclitor quara maximCjquia incriminala sicut praecepit ei senior./Edifioatusqueest frater ille

sum lectorem. Abeuntes autem,dixerunt patri ejus : alque compunctus.Posl paucos enira dics ipse di-
Pater vero timens ne reprehenderetur,quasi qui ca- misil raulierem, et ivit ad seniorem, et poenituit.
lumniatus lectorem fuisset, tacuit alios duosdies. 4. Frater interrogavit abbatem Paslorem.dicens :

Puella autem in lormentis posita, nec pariebat, Damnuiii patioranimae meae,quodsum cum abbate
neo moriebatur, intantum ul, clamorem ejus non meo, quia niores ejus non sustineo ; quid ergoju-
ferentes r.untiarent cpiscopo, dicentes : Testatur bes ? maneo adhuc apud eum Et sciebat abbas Pa- .''

cum sacramento infelix illa,clamans diebus ac no- stor,quia laederetur anima ejus per ahbatem suum,
ctibus, quia criminata est lectorem. Tunc misit et admirabatur quare interrogaret eum. si cum eo
episccpus ad eum diaconum,et raandavit ei,dicens manere deberet. Dixit ei Si vis, eslo. Et vadens,
: :

Ora ut liberetur quas te criminata est. Ipse autem mansit apud eum. Venititerum, dicens abbati Pa^
nec respondit ei, nec ostium aperuit. Ex qua die C gtori Gravo animam meam.Et non dixit ei abbas
:

autem ingressus clauserat se, deprecabatur Chrisli Pastor: Discede ab eo. Venit et terlio, dicena :

Domini misericordiam.Pergit iterum pater ejus ad Crede mihi, jam non ero cum eo. Et dixit ei senior:
episcopum, et fit oratio in ecclesia.et neo siclibe- Ecce modo salvus es,vade,et non sis ultra cum eo.
rata est. Dixit autern senior eidera : Homo qui timct pati da-
Surgens aufem episcopus,ivit ad lectorem,et pul- mnura anirace suoe,non opus habet interrogare ;
de
sans ostium, ingreditur ad eum,et dicit ei : Eusta- occultis vero cogitationibus debet quis interrogare,
thi, surge, solve quod ligasti. Et cura inclinasset et seniorum est probare.De manifestis autem pec-
genua lector cum episcopo,statim enixa est mulier. catis non est opus requirere,sed statim abscidere.
PrKvaluit autem deprecatio et instantia orationis Interrogavit autem eum fraler, dicens : Quomodo
adderaonstrandam calumniam,etarguendam crirai- debeo esse in ccenobio ? Respondit illi senior : Qui
natricem, ut ex hoc discamus quantum praevalet sedet in ccenobio, oportet eum oinnes tanquam
instantia or^tionum de periculis liberare,et cogno- unum exislimare,et omnes ffiiiualiterjustificare, et
scamus apud Deum earum potenliam. neminera condemnare nisi se,etconservareossuum
CAPUT XX. ct oculos,et tunc requiescet sine sollicitudine.Dixit
Solebatbeatus abbas Pastor exponere fratii-
1. '
ei abbas Isaac,quando vidit illummittentem parum

busdeScripturis prophetarum,ubidicitur:Quia nisi aquffi superpedes suos Quomodo quidam usi sunt :

Nabuzardan prineepscocorura Nabuchodonosor re- discretione,maccrantes corpussuum? Responditilli

gis venisset in Jerusalera,utique non fuisset incen- abbas Pastor Nos non suraus docti corporum esse
:

sum templum Domini.Hancautem parabolameshoc interfectorej, sed passionum.

exemplo ita exponebat spiritualiter,dicens Quia el : S.Interrogavit fraler eumdem abbatem Pastorem,
nos cum pulsaverit spiritus gastrimargi.Te, id est, dicens : Si cecidero in raodicam culpam, mordct me
gulae concupiscentia, in aliquas delectationes ac sa- cogitatus mens, dicens Cur delinquis? Respondit
:

turitatem ventris,si qui obaudientesatque explentes illi abbas Pastor: In quacunque hora deliquerit
voluptates ac desideria guh-e, tunc incenditjr igne horao,et di.xerit, Peccavi, statim remissum cst illi.

libidinis 1000 templum Domini, id est, corpora Frequenter dixi quia nuUius miseretur, nisi corde

' Deest Heraolidi. Sequentia habentur fere supra in al is libris inter Verba Seniorum ; RufF. 1. iii
n. 52 ; Pelag, libelL iv, n. 29.
379 APPKNDIX AD VITAS PATRUM.
contrito. Interrogavit eum iterum frater, dicens ; \ 8. Abbati Ammona prophetavit abbas Antonius.-
Conturbantme cogita'tiones meae.etnon permittunt dicens : Habes prnficere in timore Dei. Et eduxiti
me curambabere delictorura meorum, sed cogunt eum de cella ad lapidem, et dixit ei injuria hunci
:

measpicere exccssus fralrismei.Respondit ei abbas lapidem,c«de eum. Et ita lecit. Et dixit abbas An-<
Pastor de abbate Theodoro, quia sedebat in cella tonius : Ita et tu debes perficere mensuram hanc.j
sua plangens semetipsum, el discipulusejusinalte- Etcum factus esset episcopus,obtulcrunt ei virgi-.
racellasedebat.Venitautem<iiscipulussenisadeum, nem in uleru habentem, et diciint ei ; Homo iste;
et inveniteura flentera,et dicit illi Pater.Qnid plo- malum hoc operatus est,da ei disciplinam. Qui si--
ras? Respondit illi senior '
Peccata niea. Dicit illi gnans uterum ejus.jussit illi dari sex pares sindo-.i
discipulus ; Non habes peccata, Pater. Responditei nes, dicens : Ne forte cum veniat ejus partus, mo-
senior : Certe,fili, si permissum fuerit flere peccata riatur aut ista,aut certe infans, ut inveniat velse-.
mPa, non viderem aliorum ; nec tamen sufficeret pulturam.Dicunt iliiaccusalores Quid boc feeisli ?\ :

mihi flere peccata niea,etiam si alii tres vel quafuor Da ei disciplinam. Respondit episcopus Videtis,i :

plangerent mecum.Quiscmelipsum, videt hotiioest; mortcm est,etquid ergohabeofa-; fratres,quia prope

judlcare autem alios,solius Dei est. Derelinquimus cere ? Sufficil dolorquem habet,et confusio;dimisit
splendidam et directam viam, hoc est, ut plangat
g que eam.lOOB etnonest ausus eam condemnare. i

seipsiim homo, et sit contentus peccatis suis et

S.Dixit quidam senex ad alterum senem haben-i
:

spinosam ambulamusviam et tenebrosam,ut proxi-

tem charitatcm,etsuscipientem tam monachosmul-
mi lanlum vidcamus delicta et non nostra. Mona-
tos quam et saeculares Lucerna multis lucet, ros-l :

chus malorum retribui,or,et derisor, et iracundus,

trum tamen proprium incendit (Pasch., c. \. n.2),)
monachus non est.
10. Quidara senex dixit :Si audieris de aliquo fraJ
6. Senem frater interrogavit, dicens Quare la- :

treverl)um malum, vel quod agat iniqua.responde,

borantium Patrum quorumdam facies florent,a!io-
Nunquid ego judex ejus sum ? ipse hodie,
rum minus ? Etdixit :Quicunque laborant,et depre- dicens ;

egn cras.Opera quidem ejus infirma tibi notasunt,'

cantur veniam peccatorum,antequam veniatad cos
et perscrufaris ea ;
quare fortia ejus opera et utilia
gratia qufesnstinet laborem eorum,isti non viren-
nescis Ego jam mortuus sum
? in peccatis meisj
te3sunt,sed laborantes. In quibusautem appropia-
suffioiunt mihi peccata mea. '

vit qui ante laboraverunt, per aufferentiam Jesu

florent.Corde
liwi \ji, 1...J.JI .jkj enim
iiiiiixi laBtante
lu./tnui.f.' floret facies. Mens
iiijtou lULjion. itxciio clara
Uliilci
11, Iteriira disit quidara
'
senex ad fralrem : Noa I

et munda est lucida sicut sol.Cura enim non fuerint oportet, fili, mon.ichum requirere quid agal illevel!

nebulc-B, splendet clare et lucide ; et cura nebula ille,aut quemadmodum abstrahalur ille ab orationd
operuerunteum,tenebrescit. Et aniraa, donec pas- ^ '° detractionem et verbositates, quae nihil prode-j
sioneseam obtinent,obscuratur; cum autem munda runt.Unde nihil raeliusquam tacere et Deumrogare,'
'

fuerit pergratiam Dei, ita flet sicut scriptum est ut unde alius cadit, tu continearis
:

Rlagna gloria ejus in salulari tuo(PM/. xx). senem, dicens Abba,co-;

12. Frater interrogavit :

7. Ad beatum Apollonem cum germanus suus gitatio mea Quia benesum.i

insurgit mihi, dicens :

intempestanocte venisset ,petens ut de monasferio Respoadit ei senior: Qui non vidct peccata sua,;
suo paulisperegressus ad elevandum bovem,qui in nunquamin bonis erit.Utautem aliorum videamus,^
p.iludis cffluo cecidissot, ei praeberet auxiliura.flebi- nostra negligimus; ideo nunquam in bonis versa-j
liter querebatur.quia solus non posset eruere.eum mur. Videntera propria peccata,decem milliacogi-
Cui abbas Apollo instanter obsecranti ait Curju- : tationum non posssuntsuaderequia inbonis est;sciti
niorem fratrem nostrum,queni priTteriens vicinio- enim quid videt. Opus ergo est laborare multum.;
ri^m quam me habuisti, non rogasti ? Gumque ille Negligentia enira et desidia exCcTcant nos in extre-:
mortem olim sepulti fratris oblitura ex nimiaabsti- mo vitce. i

nentia,sollicitudinisacsolitudinis,jugilatevelut im- 13. Interrogavit quidam fraterbeatum Antonium,:

pMtcm mentisexistimans respimdisset: Quemadmo- dicens: Quid est detractio, et quid est alium judica-:
dum poteram eum de sepulcro,quianteannosquin- U re? llle respondit : Detractio in omnibusdicitur ora-'
df^cim obiit,vocare ? abbas Apollo respondit ei, di- nis sermo malus, quem non audet quis prnesente-
cons : Ignoras me quoque ante annos viginti huic fratre suo dicere : judicare autera,qui dixerit de ali-:

mundo fuissedefunctum? nullaquejam possedehu- quo;Quia fratcr ille ncgotiator est, et avarus, et
jus cellulae sepulcro^qure ad prcTesenti vitc-c pertinent CiTetera. Hoc estproximum judicare. Judicasti hu-j

statum, ubiijue conforre solatia, quem intantum jusmodi actus, hoc pejus est quam detraclio. !

Christusabintentioneabrenuntiationis mundiabre- 1'i.Quidam frater interrogavit senem ',diccns : Si;

ptum, vel modicum ad extrahendum bovem tuum con,tristavero fratrum meum, quomodo deprecabori
nonpatitur relaxari,ut ne brevissimumquidemrao- eum ? Respondit ille : De profundo cordis tui cum)
mcnti inducias sequenli se discipulo pro patrisin- dolore reconciliare ei ; et videns Deum propositum,
dulserit sepultura ? tuum, satisfaciet illi. Et respondit : L,-esus sura ai

' Pasch. , c. 10, n. nomine £/i'cr/ Pelag. , libell. xvi, n. 10; Pasch. , c. 7, n. K, nomir.e Swoi;
Ruff. , lib. iii, n. 77.
\
381 ^GYPTIORUM PATRUM SENTENTIiE. 382

frntro meo, et volo meipsum vindicare. Senior au- A ei frater : Non. Dicit ei senior Revelavit mihi
tem rogabat eum dicens ; Fili, relinque Deo vindi- Dous, quia ruens subruisti diabolum, et vicisti.

ctam, et raeliusest. At ille, Non desistam, inquit, Tunc frater retulit omnia illi quao sibi advenisseiit.
nisi fortilcr memetipsum vindicavero.Gui ait senior: Sonior autem di.xit illi : Certe Irater, discretio tua
Quatenus hoo in animo tuo constituisti, vel
serael conlrivit virtutem inimici.
oreraus. Etexsurgcnssenior,hisverbiscoBpitorare : 17. Dixit abbas Macarius : Si aliquem corripueria
Deus, jamnon opus haberaus tuojudicio, nequeno- commotus adiracundiam,propriampassionemadim-
bisjam necessarius cs, utcuram habebas denobis, ples.Nec enim ut alium salves, teipsum perdere de-
quia nos ipsi, sicut frater iste dicit, Pt volumus et bes. Eruo proximum luum a peocatis sine imprope-
possumus nos vindicare. Quod cum ille fraler au- rio, inquatum picEvales, quiaadse Deus conver-

dissct, ante pedes senis effusus, veniam postula- tentes non projicit. Sermoautern malitiae nondemo-
bat proraittens se cum illo cui irascebatur nun- rctur in corde tuo contra eum, ut possis dicere:
quam deinceps certatiirum. Uimitte nobis debita nostra, siout et nos dimitti-
IS.Aquodamfralresenioraliquisinterrogatusesl: nius debitoribns nostris. Qu£e proecspta nobis fa-
Quid Rrspondit:Si peccaverit in le
est humilitas? cicnda sunt cum fratribus nostris. Dei autem est
frater tuus, remitteilli antequamtibi reconcilietur, n dimittere, et confirmare petitionem nostram.
et in omni vituperalione ne vituperes hominem, 18. Referebant quidam fratres de abbate Nytera

nisi teraetipsum, dicens: Propter peccata mea hasc (Pdag., Uhell. x, n. 36, nomine Nalyra), q'ji fuit
mihi evenerunt. Quoniam si commeraoraverimus discipulusabbatis Silvani qui quando in oelia sua :

qu.Te ab horainibus inferuntur nobis, aufcrimus vir- in monte Sinadegebat,moderate abstinebat pro ne-

tutera raemoriK Dei.Si autem commemoraverimus cessitate corporis. Quandoautera episcopus ordina-
raala quae a dffiraonibus inferuntur nobis, eriraus tus pst in Faran, nimis constrinxit se ipsum in du-
insaucii. Suspiravit autera,et dixit omnes virtutes riore abstinentia, et in vigiliis propensius, atquein
:

ingressaj sunt in cellam hanc unam, et ex ipsis la- crationibus intentius agebat. Hcec autem vidensdi-
boribus constat homo. Et interrogaverunt eum scipulusejus, dixit ei Quid est, domine, hoc?quia
: :

Qn.ne hKC est virtus? Respondit, ul homo vituperet quando in eremo conversabamur, non tantum in ab-
semetipsum. stinentialaborabas? Respondit ei beatua vir,dioens:
16. Frater quidam abiit haurire aquam de flu- Considera, frater, quoniam ibi eremus eral, et se-

mine : mulierem lavantora vestimenta,

et inveniens creta vita,et paupertas :nunc autem egressi de ere-
peccavit oum ea. Hauriens autem aquam, ibat ad rao cum saeoularibus conversamur bominibus, et
collulam. Insilucrunt autem in eum di-craones per multa? ao varii: nobis ocoasiones occurrunl;et ideo
cogitationes, et constritabant eiim, dicentes De : timeo,nc in fine vitae meae in aliqua ocoasione Deum
caetero ubi vadis ? non est tibi ulterius salus. Ut oflendamus. Si enim sanctus apostolus Paulus,qui
quid etiam saeoulum perdis? Intelligens autemfra- virtulcs anirai possidebat, ut usque ad lertium cce-
quia volunt eum omnino perdere erigens
ter ille lum adhuc in corpore positus ascenderet, tamen
se viriliter per confidentiam, dioit cogitationibus dicehat : Maoero oorpus meum, et servituti subji-

suis : Unde ingressae estis in rae cogitationes ma- cio, ne forte aliis pra;dicans, ipse reprobus inve-
la?, et constristatis me, volentes me omnino per- niar (/ Cor. ix) ;
quid nos humiles et pecatores
dere? Non peccavi, et iterum dico, Non peccavi. oportet facere ?

Et ingressus in cellulam suam, continebatse sicut 19. Sedente aliquando abbatc Sisoi in cella erat

hcri et nudius tertius. Revelavit autera Deus uni frater prope illuiu, etsubito suspiravit, et non co-
vioino ejus seniori,quia frauter ille rueiis, et in ip- gnovit, eo quod esset frater in proximo illi; erat
so casu subruisset diabolum, et vioisset. Venifns enim in excessu mentis. Et mittens sibi poeniten-

autem ad illum senior, dicit illi : Quomodo habesi tiam,dixit: Ignosce raihi,frater,quianondum factus
fraterPIpse respondit Bene, abba. Dicitei senior:
: sum monachus ; suspiravi enim coram te.

Et non es passus tristitiam his diebus? Respondit

^GYPTIdHUiM PilTIIUl
SENTENTItE
AUGTORE GR/EGO INGERTO,
MARTINO (')
DUMIEN -I EPISG OPO INTERPRETE '.

1009 1 Abbas Joannes dicebat ad discipulos D fortes facti sunt in opere Dei, dum augustiarent
SU03 : Patres manduoantes panem tantum et salera, seipsos constringaraus ergo nos in ipso pane et ;

' Quaedam ex his etiam supra occurrunt in aliis libris.

383 APPBNDIX AD VITAS PATRUM. 384:

salo. Oportet enim servientes Dco in ipsis coarcta- A vivo ego, dicit dominus, ipsi salvi erunt (Ezcch. xiv).

ri,qnia ipse Dominus dixit ArctM : et angusta est Noeenim est in persona voluntarire efjestatis, Job in]

via quffi duoil ad vitani {ilalth. vii). person Iribulationis et patientiK, Daniel
pcrsona in
'

2. Inlerrogavit frater eumdem senem, dicens :

disoretionis. Si ergo Irium islorum sanctorura viro-l
Jcjunia ct vigiliae quas agimus quid faciiint? rte- rura actus in aliquo homine fuerint, Dominus in eo ;

spondil : animam humilem fieri. Scrip-

Ipsa faciunt est habitans cum ipso, suscipicns euro, et repel-
tura est enim Vidc humililatern meam, et labo-
:
lcns ab co omnem tentalionem et omnem tribulatio-

rom meum, ot dimilte oninia peccata mea {Psnl. nem supeivenientem ab inimico.
'

Referebant Patres sancti {Pelag., Hbcl.

'

xxiv). Si enim lahoratin liis anima, misoretur et 9. xvii, n.

condolet illi Deus. 20) : Tres fratres fueruntad conduclionem agri me- :

3. Abbas Poemcnius dixit postquam conduxerunt et cceperunt mele-

: Cum cogilatione forni- tendi, et
j

cationis et delractionibus proximi, cum his duobus re, unus ex hisinOrmatus discessilin cellam suam ;

alii crgo duo fratres dixerunt ad invicem Frator:

in corde tuo nc loquaris, neque acquiescas omnino
:

inquinamento ipsorum in anima. Quod si volueris noster infirmatur, adhortemur nos ipsosmodicum, ,

ot speremus per orationes illius,quia et locum ip-

hsecin corde tuo meditari, sine mora noxietatem eo-
rum senlies, quia insligalio perditionis est; sed per g sius raetemus. Postquam ergo messuerunt, et acce- ,

orationem et bona opera ad nihilum deilucas mali- porunt mercedem conductelae (2) su.^e cnrtam tritici \

gnum, et magis repelle illa et habebis requiem. mensuram, tunc vocavcrunt ct illum fralrem, di- !

4. Prater requisivit senem dicens : Quid faciam, centes : Veni, leva mercedem conductelaj tua;. Illei
autcm dixit Qualem mercedcm habeo, cum non
Pater, contra cogilationes passionum? Respondil
:
;

potuissem motere ? illi vero responderunt Propter

OraDominum utvidcantoculi anima; tuaiauxilium, :

orationem tuam nos compievimus et tuum opus et

quod a Deo esl,quicircumdathominemetconservat.
no9trum,et ideo accipe mercedem tuam. Ille autem
5. Quidam fratervadensin mercatum intcrrogavit
i

nohiit ab eis aliquid accipere multis autem illum

abbatem Pcemenium, dicens Quomodo vendam
: 1

compellentibus, non acquiescente, abierunt

et illo
opera mea? Dixit ei senex Ne vclis aliquid super :
|

ad quemdam sencm dijudicari (3) dixit autem fra-

;
'

(juod valet vendere, sed niagis sigravares, estoami-

tcrqui infirmatus fuer:itPerreximus, doraine mi
:

cum
:

cusei qui tibi violcntcr plus tollit, et requie

abba, nos trcs metereconductum agrura infirma- ;
'

vende. Ego enim aliquando vadens in mercalum;

tus autera ego post unum diem discessi in cellam
nunquam mci plus juvari, et
volui de pretio operis ]

meara, et modo corapcllunt merce- me isti tollere

fratrem meum gravari, hanc habcns spem, quialu- |

r\ dem pro opere quod non laboravi. Respondentes au-

crum fralris mei opus fructificationis est.
;

tem duo fratres dixerunt Audi, domine noster :

6. Venit quidam frater ad abbatcm Agathonem

j

Pater; si fuissemus toti tres cum labore grandi for-l

(Pelng. libell. iv, n. 8) dicens : Pater, permitte me
tasse oompleturi fuissemus opus nostrum nuno ;

habitare tecum suscipiensqueillum vidit nitrum in

;
per orationes fratris nostri Deus nos adjuvavit, et
manu cjus.et dicitei :Undehabes nitrum? respon-
perfeciraus totum agrum, et non vult tolleremerce-
dit frater Inveni illud in via dum vcnirem. Dixit
:
;

dem suam. Haec audiens senex miratus est nimis, et

illi senex : Tu illud posueras ? respondit : Non. Et
convocatis fratribus suisdixit : Venite, fratreset au- ',

diciei senex : Si crgo tu non posucras, quomodo

dile hodie justitifPJudicium.Exposuit 'BOOSutrius-
veniens habitare mecum hoc tulisti quod non po-
que parlis singula verba, et omnes mirati sunt in '

sueras, dum pnc oculisDeum

mandata ejus ha" et
utrisque; uno quidem non consentiente accipere
bemus, dicenlem Non conscupisces, non facies :

aliquidjillis vero compellentibusvinlenter suscipere :

fui-tum (Dcut. v)? An ignoras quia qui furatur rem

fralrem mercedera suam. Tunc astantibus omnibus
alienam, da^moo cfncitur? Moxaulcm remisit eum,
,

ordinavit fratrem accipere mercedem suam, et di-:

dicens Reportaillud in locum unde tulisti, et ha-
:

spensare eam sicut vellet. Ille vcro abiit tristis et I

bita mecuui.
j^ plorans.
abbatem Sisoium
;

7. Interrogavit fratcr {Pelag.,

10. Dixit senex Si habitas
: cum proximo, esto si-
36, nomine Pasloris Pasc, 36, ii. 4)
1

libell. X, n. ;

cutoolumna lapidea,quae si injurieturnonirascitur,

dicens : Dimissa est mihi hajredilas a parcntibus
si glorificelur non exlullitur {PasfAfls., c. 43, n. 2).
quid de illa faciam ? Respondit senex Quid
:

raeis, :

libi dicani, frater? Si dixero libi : Da illam in ec- 11. Dixit abbas Sisoius : Cum fuissem aliquando ^

clesiam clericis, epulanlur ex ipsa. Si dixero Fia :

cum fratre in mercalo vendere sportellas, videns j

consanguineis tuis, nullam mercedem habebis. Si quia iracundia appropinquabat mihi, dimittcns ]

ergo rae vis audire, da illam egentibus, et sine sol- nostra vascula fugi {Paschas., c. 37, n. 1). 1

licitudino. eris. 12. Dixil abbas Juannes : Ascendens aliquando

8. AbbasMoyses d\x[l{Pelag., libel.i,n. ii. nomine viam eremi Scythiffi, ettexens plectam, audivi ca- :

Pasloris) : Privalio rerum materialium, id est, volun- inelariumloquenlerasermoncsvanos;etneforteira-

taria paupertas, et tribulatio cum palientia, etdis- sccrcr, dimisi plectam meam, et fugi {Paschas., c.
cretio, inslrumcnta sunt monachi. Scriptum cst 37, n. 2; Pelag. l. iv, n. 20).

cnim:8ifuerint tres viri isti, Noo, Job, et Daniel; 13. Idem senex, in sectura raessis dura esset, au- !
385 iEGYPTlORUM PATRUM SENTENTI^. 3S0

divit fralrem proximo suo cura ira dicentora ;Et tu X 20. Venerunt aliquando haeretici ad abbatem Pce-
loqueris? et dimiltens agrura fugit. menionem et ca^perunt detrahere de archiepiscopo
abbatem Pcemenionem.di-
14. Interrugavit frater Alexandria?; senexautemtacebat. Vocans autcm di-

cens: Quid estquod Doniinus rlixil Majorem tiao :

scipulum suurr;,dixit illi: Pone mensam,et fac iilos

charitatem nemo babet,quam ut quis auimara suam manducare, et sio dimitte ilios cum pace.
pro amico suo ponat iJoan. xv)?quomodo hoc fiet? 21. Interrogavit frater abbatem Pcemenionem di-
Respondit seuex: Si quis audit verbura malum a cens:Quomodo oportet sederein cella? Piespondit :

proximo suo,et dum possit ipse similiailli reddere, Sedereincellaestmanifesteoperari manibus,et me-
pugnat tamen in cordesuo.portans laborem tristitia;, ditari verbum Dei,C't quiescore.et solitarie panem

et vira sibi facit,ne respondensillimalumcontristet tantum cdere. Absconsus veroprofcctus est seden-
illum, iste talis animam suam ponit pro araico sno tomsuasrephensionessemper arctare.Et ubicunque
{Ruff., lib. III, n. 201 ; Pelag., iibell. xvu, n. 10; vadit,orationum canonicas horas implere.et secre-
Pasch., c. 37, n 3). tiusnon negligere, sed meditare,- postremo conver
Item abbas Macarius dixit: Si reminiseimur
lli. sationem bonam retinere, a malo vero recedere.
malorum quK ab hoininibus patimur,perdiraus vir- 22. Interrogavit frater senem {Pelag., libell. iii,

tutem memoriae Dei; si autem recolamus malorum R n. 22; Paschas., c, 2) , n. 4|, dicens: Cor meum du-
quae a daemonibus patirnur, sine perturbatione eri- rum est,et non timet Df-uiii; quid faciam ut possim
mus {Pelag. , tibell. x n. .34; Puschas., c. 37, timere Deum? Respondit: Ego sic arbitror,quia ho-

n. 4). mo arguens se ipsum seinper in corde suo,pervenit

IG.Idem dixit: Culpa est monachi,si laesus a fra- ad timorem Dei. Dixit frater;Quid est arguere seip-
treautinjurialus,primus illi purgato corde inchari- sum? Respondit Eenex:Utin omnicausaarguat ani-
tatenon occurrat.Nam Sunamitis non meruissetsu- mamsuam.dicenseiquodoportet astareante Deura,
scipere ElisMum in domo sua, nisi quia cum nuUo et iterumdicere;Quid voloego cum hoininealiquam
aliquam habuil causam.Sunamitls erat in persona habere malitiam? Arbitror ergo quod si in istis per-
anima;, et Elisccus inpersona Spiritussanoti figura- raaneat, veniet in animam ejus timor Dei.
tus,nisi puraanimanon meretur suscipere Spiritum 12. Abbas Macarius dixit {Pasch., c 33, n. 2) : Si
Dei.Ideo irainveterataexcoecat oculos cordis,et ani- facta est monacho despectio quasi laus,et paupertas
ms.m[exc\aditahoTaiiionc{Joan.,libell.i,n.l;Paschas., sicut diviti£e,et esuries sicut epulae,nunquam mori-
c. 37, n. 4). tur.Impossibile enim est bcne credontem et pie co-
17.InterrogaveruntfratresabbatemPcemenionem lentem Dcum,caderein passionem immundam et in
pro quodam fratre jejunante sex diebus perfecte in C errorem daemonum.
septimana, iracundiose autem nimis,propter quod 24. Dixit senex: Surgente vel ambulante vel se-
hoo pateretur ? respondit senex Qui addiscit sex : dente vel aliud quodlibet faciente, si est Deus prae
diebusjejunare, etnonvincereiracundiam, oporte- oculis tuis,in nullo poterit te inimicus exterrere.Si
bat illum in parvo labore magis studium adhibere. ergo cogitatio haecmanetiQ homine,virtusDei adh;e-
18..\bbasPu3meniushabebatproximumsuummo- ret illi.

nachumsecumincella,quihabebatcausam cumalio 25. Dixit quidam frater Petro abbati {Pelag., li-

fraire foris monasterium suum sedente, et dixit ei bell. XI.H.26); Cum

cellasum,in pace est anima
ia
abbas PQBmenius: Proxime mi frater nolo te haberc niea; cum aulem egredior foris, siaudiero aliquos
aliquam actionem cum aliquo,qui foris monasterio sermones loquente fratre conlurbor. Piespondit se-
nostro est.llle autern non audivit eum.Surgens au- nex;Clavistuaaperitostium alienum.Dixit illi frater:
tem abbas Poeinenius,venit ad alterum senem ma- Qu;d hoc verbum? Respondit senex.' Quia inter-
est
gnum,etdisitei:Proximusfratermeushabetcausam rogatio tua aperit ostium sermonis illius,ut audias
cum aliquo foris monastcrio nostro,et non requie- qiice nou vis.Dixit frater:Quidergofaciemus super-

sciraus. Dixil ei senex: Pcemeni^sttu adhuc vivis? veniente fratre,quid loquemur ad illum? Respondit
sed vado in cella tua,et poue in corde tuoquiaha- n senex: Omnium doctriaa luctus est.Ubi non est lu.
beas annum quod in sepulcro sis ctus, non potest observari.
19. Sedentc aliquando abbate Poimenio in cella, 26. Requisivit frater abbalem Sisoium {Paschas.,
litigaverunt fratres ad alterutrum nimis,et nihil lo- cap. 39, n. 1); Postquantum terapus debet homo a
cutusestomninoillis senes Ingrediensautemabbas se absc-idere passiones? Respondit senex: In
qua-
Paphnutius,invenit eos rixantes, etdixit ci: Qaaro cunque hora venerit passio, abscide illam, quia
dimisisti fratres,et non es illis locutus nelitigarentur fragilis estaniina ; ante armetur, quam inquine-
Dixit illi Poemenius:Fratres sunt,iterum paciflcan- tur.
tur. Dixit ei Paphnutius; Quid est hoc ? vides quia 27.Quidamfrater requisivitabbatera Agathonem,
rixantes usque ad sanguinem pene venerunt, et tu dicens:Non disceduntamepassiones.Respondit se-
dicisquiaiterum pacificantur? Dixit ei Pcemenius: nex: Vasa ipsorum intra to sunt;da illis arrhas re-
Sic pone, frater,in corde tuo quia non sura hie.Sic tributionis ipsorum, et fugieut a te.
ergo erat quietus et tacens cumcharitatibus abbas 28 Quidam fratervenit ad aliquem anachoretara,
Poemenius. et cum ille in charitate suscepisset illum,discedens
 387 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 388

1004 dixit illi: Indulge mihi, abba, quia de con- A nomine Moysis). Sed cum
dicit {Joan., libell. iv,?i. 7,

suetudine tua niovi autom respondit.dicens:

te.llle ipse cognosoit pcccatum suum.et confitetur quiapec-
Mea consuetudo csl, fi-ater, ut venieatem reficiam cavit, indulgetilli dominus.

cum pace, redeunte:ii dimittam cum charitate. 38. Roquisivit frater senem: Si fuerit persecutio

29. Requisivit frater scnem, dicens Quomodo : pro causa fidoi,ubi est fugienduin? Respondit: Ubi
Deuscum promittitbonaanimtepersanctasScriptu- audieris orthodoxos esse fideles, illic vade.
ras,et non vult anima manere, sed inclinatur
in illis 30. Rcquisivit frater abbatem Poemenera, dicens;
ad transitoria et immunJa? Rcspondit senex: Quia Quid faciam,quiaconturbantme cogitationes seden-
necdum gustavit dulcedinem ccelestium, ut ex toto tem in cella (hufj., l. iii, n. iSO; Pelag., lihell. ix,
cordeexquirat Dcum; ideoadimmundacitiusrever- n. 8; Pascli., c. 39, n. 2)? Respondit: Neminem de-
titur. spicias.nuUum dijudices,de nullo malum loquaris,
30. Requisivit frater sencm, dicens Quomodo : ct Deus dabit tibi requiem, et staluet sessionem
animadelectalurinpassiones?Respondit:Animade- tuam sine conturbatione;custodi enim sermonem.et
lectaturin passiones.sed spiritusDeiestquicontinet qui seipsum intendit, el discrotio directiones sunl
illiim. Plangcre ergo debemus, et attendere qus in anima;.Si quis ergo projiciatseipsum in conspectu
nobis immunda sunt,rogantes Deum.qui potens est g Dei,et non seipsum exallans mensuret cum magnis.
in omnibus.ut amputet anobismalignasemina.Ma- et suam voluntatem non staluat,sed sedens in cella
ria ergo dum inclinans se in monumentum flevit, suaordinem suumservet,non c&nturbatur,quia ha;c
mox apparuit illi; sic cst et in anima, si lacrymas sunt aninaffi instrumenta.Ex oninibustamen his loto
diligat. hicc virtute custodi,ut non statuas propriam volun-
31. Interrog.tvit frater senem, dicens: Dic mihi, tatem, et haliebis requiem.
abba,verbum salutis.Respondit: Vade, roga Deum 40. Interrogavit frater senem, dicens Quid fa- :

ut donet tibi luctum habere et humilitatem, et at- ciam, quia molestant rae cogitationes?Respondit ;

lende semper ad peccala tua. Vade et loquere eis:Dicite mihi,quid quKro ego,aut
32. Dicebant de abbatc Pcemenio, quod cum in quamcausam habeo vobiscum?et habebis requiem.
ecclesia in congregationem egressurus cral de cella Esto despectus, et voluntatem tuam jacta post te;

sua,sedebat prius quasi bora una,discernensin se- nullam habeassollicitudinem,et fugient a te cogita-
'

ipso cogitationes suas, et sic ingrediebatur. tiones.

33. Frater requisivit sencm, dicens: Quid faciam 41. Interrogavit frater scnem, dicens: Quare ali-

pro peccatis meis Rcspondit ? Qui vult liberari a

:
quoties dum psallo,festino ad finem celerius perve-

ppccatis, planctu liberatur ab eis. et qui vult in se p nire? Respondit: Quomodo ergo apparebit homo
BBdificare virtutes.plancta «diflcet. Ipsa enimScri qui amat Deum,nisi cum aliquasubmissio da;monis

plura planctusest.NaraetPatresnostri hocdiscipu- est,ettunccompellirausno3ipsosviolenter charitate

lis suis dixerunt: Plangite. Altera enim via non est
et tiraore Dei retenti.
ad vilam nisi ipsa. 42. Idem dixit:SuccensaB olla; non appropinquant
34. Requisivit frater senem (Pc/ai/. ,///)<;(/. ni,«. 13 musca;,tepidae vcro superinsidunt.Ilaet munachum
nomine Prt,vroris),dicens:Quid faciam,Pater?Respon- succensumdiviniSpiritusignefugiunt dosmones.te-
dit:Abraham quando ingressusestterram repromis- pidumveroilludunt(fiu^.,/.iii,r!.104;Pascft.,c.3,n.3).

sionis.sepulcrum prius acquisivitsibi.etpropterse- Iicm dixit: Si te persequuntur adversarii, primo

pulcrumhajreditavitterram.Dixitillifrater: Quidest fuge,secundo fuge,tertio esto rhomphaeacontra ip-
sepulcrum? Respondit:Locusestplanctus et luctus. sos, et exicns super eos, concide illos.

Abbas Moyses dixit [Rxif^., L m, n. 202)

35. : 43 Quidam frater venit ad abbatem Pcemenem inl

Si non concordant actus et oratio.in vanum laborat diebus quadragesimae {Pelag., libell. 13, n. 5), et:

homo;cum enim orat quis pro se ipso,ut indulgean- dum consuluissetillumprocogitationibussuis,dixit

tur illi poccata, observet nc faciat iterum. Quando seni:Dubitabam in his diebus venire huc;dicebaini
enim voluntatera peccandi quis dimiserit,et ambu- r.
enim Ne forte in diebus Quadragesimaj inclususl
:

lat permauens in timore Dei,istum mox cum gaudio esses.Respondit senex: Non didicimus nos ligneuraj
suscipiet Dominus {Joan., libell. iv, n. 4}. claudere cstiura, sed magis ostium linguaj. ]

36. Requisivit frator senem {Rii/f., L ni, n. 203), 44.Venerunt aliquando fratrcs de Scythi ad Joan-'
dicens:Quid faciel homo in omni tentationeveniente nem monachum in silenlio sedentem etoperantem;!
superseetomni cogitatiune immissa ab inimico?Re- cumque salutassent eum,convcrsus in alteram par-;
spondit: Plangere debet in conspectu bonitatis Dei, tcm cccpit operari. Dicunt illi Joannes,qui3
fralres:

ut succurrens auxilietur illi.Scriptum estenim:Do- tibi dedit schema monachi, et quare non docuit te;
minus mihi adjutor est,et ego vindicabo superini- suscipere fratres, et dicere illis: Orate,vel, Sedete?;
micos meos {Psal. cxvii). Dicit eis Joannes:Non vacat hoino peccator.Ad haeoi
37. Interrogavil fraler senera: Ecce homo csdit dicit abbas Theodorus: Verum dicos:Hoino,qui est;

servum suum pro culpa quam fecit,quid dicct tunc in supplicatione et pccnitentia. Deus non requiret.

servusdomino? Respondit: Sinonest servus malus, mandatum. <

dicet domino, Peccavi, niiserere mei,et aliud nihil 45.Fratcr requisivit abbatcm PcEmenera.diccns :
389 ^GYPTIORUM PATRTIM SENTENTI^. i390

Pater, dooe me quid faciam. Responrlit: Soriptum ^ sis confidens in merito juslitiaj tuao, non cogilea
est Qiioniam iniquitatem meara ego pronuntiabo,
: de rebus transitoriis, et esto tenens linguam et
et cogitabo pro peccato meo {P.ml. l). vcntroiD {Pelag., libell. i, n. 2).
•i6. llequisivit frater senom [Pasch., c. 41, n. l), 55.Rcquisivit frater senem. dioens: Putas bonum
dicens : P.Uer, quid faciam? ResponditVade, et : habere tustimationem bonam in conspectu homi-
est
ama tibi ipsi vim facere; evagina gladium tuum,et num? Respondit iEstimationes istae virtutem non
:

exi in bellum. Dicit ei fraler: non me permittunt co- habent. Ne ergo velis ffistimationem habere apud
gitationes. Respondit senex Scriptum est: invoca : frafrem tuum, sed magis fuge.
me in die tribiilationis tuic, et eripiam te, et glcrifi- 5G.Interrogavit frater scnem, dicens Quid est :

cabis me [Psal. xlix). lavoca ergo Deum, et cri- humilitas? Respondil: Si quis bcnefacit facienti sibi
piet te. malura.humilitas perfecta est. Dicit frater: Quad si
47. Erant uliquando abbas Theodorus et abbas non potest quis ad hanc mensuram venire ut hoc
Or mittenteslutumin tectum cellx {Palag.,libell.ui. faeial? Respondit ; Fugiat, et quiesoat.
n. 19), et dixerunt unus ad alterum: Modo si visitat 57.Frater requisivit senem, dicens: Quid est pro-
nos Deus,quid sumus facturi Tunc ad alterufrum fcotus monachi.' Respondit sonex:Huniilitas.Quan-
"?

ambo plangentes dimiserunt opus imperfectum, et D tura enim quis inhumililate inolinatur.tantumpro-
unusquisque in celiam suam recesserunt. fioit in excelso.

48. Abbas Silvanus dum seJeret in cella factus in 58. Requisivit frater senem, dicens: Quomodo
exstasi pendebat in faciesua, et postmultas horas anima suscipere potest humilitatem? Respondit: Si
surgens plangebat (fiu// , /• m, n. 205; Pelaij., li- sua semper scrutetur mala {Pasch., c. 13, n. 10 ;
bell. III, n. 25). Astans aute:ii discipulus ejusdixit :
Ru/f., l. III. n. 171).
Quidhabes,Pater?llleautemtacens plangebat. Dum 59. dixit cum gemilu {Pasch.,
Abbas Poemenius
autemmolestusilliessetdiscipulus a005 utdiceret c. Omnes virtutesingressa? sunt in cellam
22, n. 2) :

ei cur plangeret; vioienter compulsus dixit: Egn in meara prt-eter unam virtutem, et ex ojus labore stat
judicium raptus sum, fili; et vidi multosscheraatis homo. Intorrogaverunt eura fratres, qucB esse ista
monachilis euntes in suppliciis, et multos laicorum virtus talis? Respondit senex : ul semper seipsum
euntes in regnum. reprehendat homo.
AbbasMoyses venit ad puteum haurire aquara,
40. Quidam frater roguvil senem, dioens Veni
60. :

et vidit fratrem Zaohariam orantem,et Spirituni Dei in cellammeam, si mereor ut lavempcdes tuos.Ille
supereum requiescentem {Pelag., libell. xv, n. 17). autem noluit. Iterum seoundo et tertio dixit illi, et
50. .j-.„ nunquam
_,. Dicebatur de ubbate Joanne quia , —
non ivit. Novissiire abiit in cellara senis, et mittens
...-,_
permittebatccgitationemotiosaraascendereincorde ^ pcEnitentiam anteipsum (4), rogavit eum ut veniret
—
suo.nequeloquebatur deoausis saBoulihujus(Pe/a(7., in cellam ejus.Et surgens venit cuin eo, et dixit ad

/. XI, «. 13).Tentaveruntergo eum fralres, dicentes : seuera: Quare toties ante rogatus ncn venisti? Re-
Gratias agimus Deo.Pater; pluil enim niuns,et pal- spondit senex: Gum verbis solum diccb;is, non sa-
ms arbores irrigata; producunt germina, ex quibus tisfecisti cordi meo ut venirem ; cura vero mona-
inveniant fratres folia quae operentur. Dioit illi se- chileopus humilitalis vidi in te, et ego tunc gau-
nex: Sio est, fratres, et Spiritus Dei oum desoende- dens veni ad te.
rit in cordasanctorum, adaperiuntur, et producent 61. Dixil senex: Quod non didicit homo, et ipse
fructus in timore Dei. non observavit, quomodo docere proximum potest?
51. Interrogavit frater senem, diccns: Quid cst esto ergo semper humilis addiscendum.
quod dixit Dominus: in carcere erara, et venistis ad 02. Dixit senex: Virtus monaohi est, in omni lem-
me {Malth. xxv)? Respondit: Lioet hoc in proxirais pore seipsura arguere.
sibi Dominus iraputet faotum,taraen quia oaroer est 63. Dixit senex : Non potest homo videre cogita-
sedere in cella, si quis sedens in oella memoriam tiones suas foris, sed cum intus insurgunt, ct si
semperhabeat Dei, illi reote dicendum est : In oar- quis est bellator, expellil illas.
cere erara, et venistis ad me. D 04. Dixit senex : Opus monachi est, videre cogi-
32. Requisivit frater senem,dicens: Quid faciam, tationes suas a longe.
quia cogitationes rae conturbant? Respondit abbos 65. Dixit sedex : Causa qus non prajvidetur, non
Besarion : Tu quiesce, et non te mensures oum raa- permitlit nos in raeliora profioere.
gnis, sed esto tacens in corde tuo. 60. Dixit senex : Non mensures teipsum, sed
53. Intsrrogavit frater abbatem Antonium,dicens: a.lhsre bene oonversanti,
Quid est pro nihilo seipsum homo aestimare? Res- 67. Dixit senex: Omnem cauaam quam non absci-
pondit: Similem se jumentis irrationabilibus sesti- dit a se homo, ilerum in ipsa implicatur.
rnare, proeo quod nihil dijudicant sicut soriptum 68. Dixit senex: Omnis labor qui supervenit ho-
est Ego aulem velut jumentum faotus sum apud
: mini, victoria est illi.

te, et ego semper tecum {Psal. lxxii). 69. Dixitsonex: Abominatio est ante Deum om-
54. Requisivit abbas Pambo abbatem Antonium, nis carnalis delectatio.
dicens Quid facio sedensin oella?Respondit; Non
: 70. Di.xit senex: Si venerit tibi cogitatio pro car-
391 APPENDIX AD VITAS PATRUM. 392

nali neoessitate, ettangit te somel ot bis et tertio. A 90. Dixit senex: Beatus qui sustinet laborem cum
non audias. gratiarum aclione.
71. Dixit senex: Si nor. dixerit homo in corde 91. Dixit sencx: Non est forlior virtus quam nul-
suo: Quia Dous ct ego solus in isto mundo sumus, lum speruere.
non habet requiem Wehnj. libetl. xi, n. 5, nomine 92. Dixit senex : In omnibus sibi unumquemque
Allois). vim facore, hsc est via Dei, et opus monachi. ;

72. Uixit senex: Peregrinitio est tacere, 93. Dixit senox: Qui sibi vic facit propter Deum,
73. Dixit senex: Imminons quis humanam noti- sirailis esl homini confessori.
tiamet ventrem habetrequiem {Pasch.,c. 32, n. 'i). 94 Dicit senox: Ilomo habens mortem pra; ocu-

monachum cor lorle ha- lis omni hora, vincit pusillanimitatem.

74. Dixitseoex: Oportet
95. Dixit senex : Eslo liber in loquendo, non
bere ad singula, et saivabitur.
servus.
75. Dixit senex: Si videris vel audieris aliqua,non
quianutrimenta suntpugna>. 96. Dixit senex ;Impo3sibiIeestsine custodiaoris
renunties fralri,
proficere hominem vel in una virtute; prima enim
70. Dixit sencx: Voluntas propria, et requies, et
virtus custodia oris est.
consuetudo istorum dejicit hominem.
r> 97. Dixit senex: Ego trcs res timeo, id esi, cum
77. Dixit senex: Charitas, et taciturnitas, et oc-
anima egressuraestdecorpore, et cum in praesentia
culta meditatio operantur puritatem.
Dei venturus sum,etcum sententiacontra mc data
78. Dixit senex : Qua3cunque super mensuram fuerit {Pclng., libell. iii, n. 4, nomine Elix).
sunt, daeraonum sunt. 98. Dixit senex: In quocunque loco sedens non
79. Dixit senex: Quid opus est ffidificare alienam respicias ad illos qui habont consolalionem suam
doraum et propriam subverlere? sed ad egenum non habentem panem aut requiem.
SO.Dixit senex Unicuique inter medium Dei ct
: 99. Dixit senex: Si habes passionem, et rolicta
hominis propria voluntas murus esl areus ct petra illa pro alia re oras Dominura, non exaudieris; sed
anteposita. Si ergo superavorit homo volunlutom primura pote pro impugnatione tua, et cum pulsans
suam, potest vorisssiuic dicere: Etin Deo meo trans- ingrossus fueris, tunc pro aliis aliqua pelitione
grediar murura {Psal. xvii). roga.
81. Dixit senex: Nos derelinquentes rectam et 100. Dixit senex: Tria sunt ista capitula, tiraor
luminosam vi:im, perspinosara el lenebrosam gra- Dei, et oralio assidua, et bene fasore proxirao suo.
dimur: id csl, derelinqucntes plangore nos ipsos 101. Dixit senex: Sicut flatus egrediens de nari-
etnostra peccuta, in negligentias proximorum sem- r, bus sine quo non vivitur, ita horao timorem Deict
per aspicimus. humiiitalem semper dcbet habere in se {Pclag.,li-
bcll. XV, ". 32, nomine Pastoris; Pasch.. c. 27. n. 2).
82. Dixit senex.- Non est monachus qui de alio

detrahit;non est monachus qui rcddit malura pro Quid opus est incipcre artifl-
102. Dixit senex:

malo; non est monachus iracundus non est mona- ;

cium, non discat perficero illud? nihil est ergo
si

chus cupidus, superbus,avarus,aut elatus,aul ver- quod incipituret non perficitur.

bosus ; sed qui vore monachus est, humilis et quie- 103. Dixit sonex: Homo si cordi tuo Don satisfa-

tus, et charitate plonus,h:ibens timorem Dei sem- cit, ne credasilli conscientiam cordi tui.
per in corde suo. ^04. Dixit senex: Gonstitue tecum nuUi unqtiam

83. Dixitsenex: Vide ne contemnas fralrem tibi homini male facerc, sed purura haberecor ad om-
astantem; nescis enim utrura in te sit Spiritus Dei nem hominom.
an in illo. 105. Interrogavit frater senem, dicens : Si yidero

84. Dixit senex: Ilumilitas et castilas et timor interfratresaliquamneirligentiam,jubesutarguam?

Dei superiora sunt omnibus virtutibus. respondil: Si sunt seniores vel coaetanei tui, humi-
liter adraono sine increpatione, ut hoc ipso hurai-
fOOS 85. Dixit senex: /Equalis ost causa mo-
lis inveniaris.
nacho, si contra eura qui vi nocuit, causare velit p,

106. Frater requisivit sencm.dicens: Fratres alii

QC si contra diabolum.
mecum cohabitant, et volunt ipsi ut ego illis praj-
80. Dixit senex: A minore actione usque ad ma-
cipiara quomodo jubes ut faciam? Respondit: Fao
jorem quara agil homo totura in fastu ejus ponitur,
tu quod prKcipis, ut non tantum illis prfficepta,
sive ia cogitationibus, sive in operibus.
sod et formulam praebeas {Pasch., c. 43, n. 1, no-
87. Dixit senex: Humilitas non est sumptus, sed
mine Serapionis).
in omni sumptuali est condimentum.
107. Dicebant pro abbate Macario majore, quia
88. Dixitsenex: Humiliare seipsum.et despeclum sicut Deus protegit totum mumdum,ct portat pec-
se apud ipsura habere, pro muro est monacho. cata hominum, ita et ille quasi quidam Deus terre'^
89. Dixit senex: Qui vult a'dificare domum.multa nus fuit in fratribus, operiens delicta illorura, et
necessaria procurat, ut possit perficere; ita et mo- ca quK videbat vel audiebat, quasi non videns et
nachum multam curam habere oportet ut possit non audiens.
opera Dei perficere. lOS.Interrogavitabbas Moyses abbatem Silvanuml
 393 NOTATIO. 394

{Pasch., c. 43, n. 2), dicens: Potest horao per sin-
gulos dies approhendere iniliuin ? respondit Si est
operarius, potest per singulos dies suinere initiunn;
oportet enim apprehendere unumquemque parum
aliquid ex omnibus virtulibus. Singulisergo diebus
A nen habeas inimicitiara in corde tuo, neque odium
: c(>ntra inimicantem tibi sine causa, neque irascaria
inimioitiw ejus, neque despiuias eura in necessitate
et tribulationeejus, necreddasmalumpro inalo,sed
esto pacificuscum omnibus ha^c est enim pax Dei.
;

surgensmane, sumeinitium unum in omnem virtu- Non te malum facienti, neque congaudeasei
credas
tem, etin omne mandatum Dei. In magna patientia qui lacitpro.ximo malum.Non detrabas alicui, quia
et longanimitate, cum timore et charitate Dei, cum Deus cognoscit omnia,et videt unumquemijue. Non
humilitaleaniinaBetcorporis,inmultasustentatione, credas detrahcnti, neque congaudeas ad malum elo-
in tribulationo et commoralione cellffi.in oratiune quium ejus. Non oderis aliquem propter peccatum
et deprecalione, cum gemitu, cum puritate cordis, ejus.quia scriptum est Nolite judicare, et non ju-
:

et ooulorum, et custodia linguae et sermonum, in dioabimini {MaUk.Mi) neque despiciaspeccantem,

;

abrenuntiationererummaterialiumetdesideriorum sed ora pro illo, utdet illi Dominus conversionem

carnis, in certamine, crucis, id est, cruoiatione el in patientia et misereatur illius; potens enim est Do-
paupertate spiritus, in continentiaspirituali. etago- minus. Et si audieris pro aliquo quiaagit iniqua,
ne pugnae, in pojnitentia et luclu, in simplicitate p rcspondedicens: Nunquidegojudexsum?homosum
anima3eltaciturnitate,injejunioetvigiliisnocturnis peccator, mortuus sub peccatis raeis, et lugens raea
in operatione manuum secundum quod docetPaulus propria mala mortuus enim causam non habet cu-
:

apostolus, dicens : 0|ierantes manibus nostris, in rare pro aliquo.Ifecomnia ergo qui cogitat et pro-
fame et sili, in frigore et nudilate, in laboribus et curat, 1!007 operarius est universie justitice sub
tribulationibus, in necessitatlbus et angustiis et per- gratia etvirtute Domini nostri.
secutionibus, infoveis etspeluncis etcavernis ter- ^09. HyB sunt sententiae septom, quas loculus est
Tc-B {II Cor. \i). non auJitor
Eslo factor verbi, et abbasMoyses ad abbatem Pcemenionem.quas si quis
tiintum operanstalenturn in duplo, habens vestem
; in coenobio, autin solitudine, aut in ipso s»oulo po-
nuptialem, firraatus super firman petram, et non situs cuctodierit, potcrit salvari.
super arenam {Jacohi. i). Eleemosyna et fidos non
\. In primis, sicut scriptum est, debet homo di-
te derelinquant, cogitans omnem diem raortis esse
ligere Deum ex tota anima et ex tota intelligentia
vicinam,etquasijaiii claususin monumento,nihilde
sua {Joannes libell. iv inilio, per aliquot numeros).
hoc cures [Ruff., l, n\,n. 206). Inedia esoa-
Si"eculo
2. Debethomo diligere proximum sicul seipsum.
rum, et humilitas, et luctus non recedant a te, et
3. Debet homo mortiticare seipsum ab omni malo.
timor Dci permaneat in te omni hora. Scriptum est
enim: Proptertimorem tuum, Domine,in uteroacce- G 5. Non debet hoiuo dijudioare fratrem suum in

pimus, et doluimus, peperimus spiritum salutis

et aliqua causa.
(/;)snf. xxvi). Ilaec ergo et si qua aliavirtus est, in his
5. Non debethomo malum facere alteri.

perspice, ne teipsum mensures cum mngnis, sed 6.Debethomopriusquamexeatdecorpore,munda-

crede te inferiorem esse omni creaturie, id est, de- reseipsumabomui inquinamentocarnisetspiritus.
teriorem a quovis homine, quamlibet peccatore. 7. Debet homo semper cor contritum et humi-
Habeto discretionem,discernens temfttipsum,et non liatum habere. Quod ille potest implere, qui sem-
dijudices prosimum, neque inspioias alienadeliota, per sua peccata et non prosimi considerat, opitu-
sed tua plange peccata, et de nuUius hominis acti- lante gratia Domini nostri Jesu Christi, qui cum Deo
sis. Esto mansueti spiritus, et non ira-
bus sollicitus Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per omniasaB-
Gundi.Nihilincordetuocontraaliquem cogitesmali, cula saeculorum. Amen.

IN APPENDICEM AD VITAS PATRUM

ROSWEYDI NOTATIO.

IN HERACLIDIS PARADISUM. D' Herveto est, /ia6«i smnonem. Gra;ce, ouy ofxiXeT.

Prima editio addit, quondani Pa-

Heraclidis.]
(I) Hinc saepe in scriptis Palrum Traclalus et Tractato-
Quod unde promplum sit, ignoro.
lcestinx episcopi. re-'. Vide Onomasticou.

Certedeesthoc Manuscripto meo, quem ix abbatia
Amandina, a vetusta quidem manu, sed valde muti-
lum,nactussum. Ms. Moretianus, Vezelianus et In-
sulensis, Pajf/m.vum sive Pjtindium diaconumV\hT\
hujus auctorem faciunt. Eadein prima Editio, in fine
libri Beraclidem Bilhynix episcopum facil. Meminit
hujus Petrus a Nalalibus in Catalogo sanctorum
lib. XI, cap. 87, et qua; ibi de eo texit, ex hoc libro
desumpta sunt quare nonexscribo.
; ne pro ioEVfoiJ, fratris: legerit interpres Heraclidis
(2) Aul tractat.] Proprie vertit interpres, quod in
(3) F.t )iepos.] Quid nepos hic faciat, non video,
an Ncpas nomen proprium ? sed nulla ejus vestigia,
vel in Palladio veteri, vel in Palladio Herveti.Nam
Palladius vetus, cip 5 habet fratres Dracontii, viri
miratnlis. Palladius Herveti: El Joannis jitii fratris
Draronlii, viri admirahitis Graioe est in Venelo Ms.
K«t '(oavvo'j Tou iizXtiou Apaxovxioy avopo? gautjiaTcoij:
El Joannis fratris Dracontii viri mirabitis. Ut verear
aoEAifnooiJ,riepo/i«.Aliassuspicari quis possifAosXtp lou

Patrol. LXXIV. i3
395 INJAPPENDICEM AD VITAS PATRUM.
egendum.Certe et infra,c.33occurrit Adei/j/imiin- A. tione. Apud Grscum Palladium est, avanauto, quod
ter monachoscumAmmonio, Pamboneet aliis. Haeo
in prima Bditione palpans in tenebris scripseram vel
divinurara nunc hac secunda Editione cum textus
;
Grieous Paliadii perlectior prodierit, tolum hunc lo-
cum ita oorrige:E( Origenes Dracontii viri admirabilis
nepos. la Grajco Parisiensi est: 'ilpi-iho^x; tou aSeA-
(iioou Apaxovxlou xiophi; e.vooCou xai Qauixy.azo\>.
(4) Hic idem sanctissimus cum a [iaffmo.]
Baro-
nius, tomo iv, anno Ghristi 394, Siricii papae 10.
Theodosii imp.lG, agens de synodoConstantinopo-
litano,inencainiis,ilaait: Quamobrcm illud existi-
mohujusmodi episcoporura conventum nonconvo-
catum esse vel ecclesiasticorum dograatum causa,
vel disciplina; ecclesiasticffi terminandas atudio sed
ad boc, ut novam basilicam apostolorum Petri et
Pauli nomine erectam alluffino prsfectoprffilorio,
penes quem summa eratin toto Orientali imperio
uuctoritas, iidem dedicareut; buncque ipsum esse
conventum episcoporura, cujus Palladius (intelligit jj
Baronuis hunc nostrum Heraclidem, ut monui Pro-
legomeno generali 4, § 3) res suorum temporura
scribens merainit, cum de Evagrio Pontico agit.qua
una cum Ammonioet aliis ex ^gypto vocatus a
HulTino ea de causa Constantinopoliravenit. « Uic
idem inquit, ia«ci;s5miMS cuma Huffino (Paltad., in
Lausiac. cap. 2), etc, subdens de Ammonio ibidem
defuncto,et in eadem basilica Rulliniana dicta se-
pulto. Certequidem ad dedicatiouem basilicarum
vocari solitos e remotisimis quoque regionibus epi-
scopos, quae dicta sunt superius de AntiocheuK ac
Jcrosolymitana; ccclesiarum encffiniis docent.
Meminit ejusdem a Ruliino erectas basilicoc Sozo-
raenus lib. viu cap. 17. ajdilicataraque fuisse ait
trans mare prope Chalcedonem, in looo dicto Ad
Quercus; ubiab eodem Rullino suraptuosa villa cx-
structacrat, erectoique regiaiaides, ipsaque basilica
in honoremprKcipuorum apostoloruraPetri etPauli
dedicata, dicta quoque nomino cummuniori, Ai<o-
stolftum in qua postea a Teophilo episcopo Alexan-
;
drino collecta synodus fuitadversus Joannera Chry-
sostonura, ut suo loco dicetur. Hactenus Baronius.
(5) Ducetlatum.] Ita legendum exMs., cum antea
esset bucellatim. Vido Onomasticon,
1©©8 (G)Mattam.] Ita vertit interpres,quod apud
Palladium in Grajco est i];!xOo;- Vide Onomaslicon.
(7) Carcinus.] Retinuit intcrpres Gra3cam vocem
/.ap-/.!vG;, qui Latinis i.Yi^iCdr.
JS) Detua quxdam.] Palladius hic habet hyirtiam,
An igitur hio belua pro l>clbaesi.iA esl hyxnu'/ Cerle
b et Msajpeinter secoranieant. Sic infra,c. 11. ubi in
nostro/(;r;B,inPanadio/ii/«'ia;.Capitolinus,in Gordia-
no.iii liotbi, iJ est hijence^decem. Quanquam ct belua
quoque pro hysena scribitur. Gloss. Gaiva i^coov be-
Zua. Certe betua apud auotores nunc pro elephanto,
nunc pro hyaina, nuno pro ooto capitur. Pro hyxna
quoque videtur capi, hic, supra, cap. 5, in Natha-
naele :« mullK enim belu» illa essa per deserta
noscuntur. " Ubi Hervetus ex suoGraco textu vcr-
tit :Sunl enim hijxnx in his tocis.
(9) Curiatis.] Hervetus, cap 22, Palladii « Ser-
vuscujusdam qui regebat rempublicam» otxk»)t; ;
UTc?ipyEv •7ro),ix£uo|iivou Ttvo<. Vide Onomasticon.
(i(yj Ualicos.] Ms. Noretianus et Insulensis, _Ci/(i-
f/tos.lu Falladio GrKce est cap. 22, Satxtv irttbv cbt;
TxaXixtbvSixaxaioxxto. x Gumsaltem Italicorum cir-
citer octodecira ebibisset.»
(H) Clemonem malorum consorlem smrum.] In
GroBCO Palladio Parisiensi, ffu|jfitatxxf)v auxou cotlu-
sorem suum. In Palatino eratffujjtTiptbzxT|c;. Utrobique
autem in Gr;fico erat 3a!rjLova pro KX-/j|jiova. Sed cx
Heraclide Palladius emendandus.De eadcm historia
Sozomenus lib. vi, cap. 29.
(I2)S(7?(i?a<!ct(s.]Apud Palladium Graecum,cap.26
o-/oXatjxty,6; U7i?ip/sv iy. xtuv iYxuxXttov TtatSsu|iattov,
disciplinarum liberatiutn sc/iotasticus Vide Onomas-
tioon.
(13). Hepauso.]li est, reficio,non obvia significa-
396
signilicat reficere. Hoc interpres Lalino repausandi
verbo expressit.
(14) Satis vereor.] Id est, valde vereor, Ita saepe
capitur in sacris litteris, etaliis auctoribus.
(15) Lenliculam.] Apud Palladium cap. 26. Graece
est cpaxov ientem, quam existimo fuisse pultem es
lente, ut alias in libris occurrit.
(16) Orijyas.] Hervetus, in Palladio, c. 28, i5p-
Yuiai;, vertit utnas.
(17) Fagedwnam.] GriEcis tsaYiSatva. Latinis Plia-
gedxna, triplici significatu. Vel enim ulcera in ge-
nere signiflcat, quoe semper majora et deteriora,
fiunt; vel certam speciem ulceri tumidi, profundi.
vicinas panes excedentis ; velniraiamcibiappelen-
;
tiam. Vide Joannis Gorraei Definitiones medicas.
(18) Valeludinis.] Id est, invaletudinis. Sic supra,
cap. G Gaput consumptum erat illa valetudine,
: (I
qua; carcinus nominatur. »
(19) Ciliccnsis.] An amphora;, vel lagenae ex Cili-
cia '? Vide Oaosmasticon.
(20) /Eneus.] Fabri editio Eneus. Lipomani,
y£neus, tanquamsi ad proprium aliquod nomen al-
luderetur. Sed Graecum verbum retinuit interpres,
eneus Sih EV£6;veI iws^?, quod significat, perf«(>um,
mutum. Videdictasupra, libro i,ad vitam Abrahae.'
cap. 5, nolat, 10, et Onomasticon.
(21) Lapsanas.] Id est, olera agrestia. Vide Ona-
masticon.
(23) Trium sibi voluminum csllulas fecit.] Id esl,
trium thotorum, seu tres tliolos, xpui; OoXou;, ul
est apud Palladium, cap. 43. Vide Onomasticon,
(23) Cotlusorem suum.] In Palladio capite 83.
Griece est, t7u|jLTiat/.xAjV(xay.r|xr'v. Hervetus vertit e.ver-
citatorem tyincumfio/ijt^eref.lntelligeeumsubornasse
queradam monachura, quieum mimis distraheret.
(24) Periodeutas.] E.^iplicat ipse, presbyteri wulta-
rum ecclesiarum curani jerew/is. Deest hoc Palladio.
-,
^ Vide Onomaslicon.
(25) Osyrincham.] Palladius Herveti, capite 86,
liabet celerem manum An igitur. Hervelus in Gra;cc
invenit ofiiv /sTpa, pro quo lleraclidis interpres le-
gerit litterarum transpositionem, oCuptY/a? Graecus
Pallad i toxtus VenetusMs. habet d^upoYXo^ X"^?'^''^'
xrjpa. Paris. 6;upuY/ov. Vide Onomasticon.
(20) Ununi Epeta, allerum Nonaxon, teriium Anti-
jihiron.] Hic vero h.^ereo, nec video qui rae expO'
diam. Palladias Herveti, capite 86, ha;c tantumha
bet Composuit tres sacros libros monachorum
II
:
qui dicuntur 'AvxtppT|Xtxa, hoc est, Contradictoria. i
Invenio in Ms. Veneto Suvxaxxtov oijv xpia ptoXit
:
't£pojJtova/tvta,a xtprjxt/.a XEYo.uteva.
Subjungam hic auotores, qui agunt de opcribui
Evagrii, si forte ex iis verum exsculpere possimus
In primis hxa de Evagrii scriptis narrat Socratcs
lib IV, c. 23, secundum Graecos, vel 18, justa Lati-
nos Totjxtu /.at pt6Xia a-^-J.^/ tjTtouoaTa tiuYY^YP''''^''''''
:
U tov x6 |aIv, Mova/6;, 'J] -Kzpl itpa/.xf/.r)^ ETitYiY,^""^'^'''
x6 Si, rvtoTxtx6i;, t] x6v xaxa^ttoOivxa vvtoTEtu?. Kstca-
:
Xata OE auxou TTEvxv^xovxa.To 8E,'Avx!ppT,xtx6(; (iTt6 xco^
O£!tov rpatftbv 7Tp6c xou? TTEtpti^ovxa; oa!ijcova?, ev 6xx(«
otripTj|jtivov |jiipEjt,xaxax6v aptOfjiovxtbv ovxib XoYi<r|Jctbv'
xa; EtaxrjataTCpOYvtoJXtxaTtpoSX/JiJtaxa.^Ext [jir,vxai c7Xt'
/r;pa8tjo,'EV 7ip6?xuu; ivxotvoStoi;, EvouvoStat? [jiova-
'i]
5(o"u;.xai 'ev Ttpoi; xr|V [,S(t(f/. TcapOEVEiav] TcapOivov.°Axtv(j
oTr(o?E7-tOau;j.aaxi,o'.EVXuY/avovxE;E'.'aovxat.<(Itemque
libriabilloaceurateconscripti :quorum unus,Mona-
chussivedevivendi ratione, quaeinagendocernitur-
alter Gnosticus, sive 3cientiapra!dilus,dicendussit;
in quo sunt capita quiiiquaginta alter Antirrheti- ;
cus, id est, adversus dceinones tentantesconftitatio,
ex sacris litteris collecta, inque octo partes divisa,
numero octo cogitationum mentis nostrae apte res-
pondentia. Sexcenta praeterea problematade rerum
pra;sensionefuturarum.Hisacceduntduocarminun:
libri nnus, ad monachos qui in otEnobiiset con-
:
ventibus ^tatem degunt,alter ad virginem.Quiqui'
397
dem quain esimii sint, facile intelligent hi quisunt
eos perlecturi. » Quk totideni verbis habes apud
Suidam in Mav.i,o'.o;, ct Nicephorum, lib. xi,
Gennadiusvcro,de illustribusEcclesiaiScriploribus,
cap. 11, ha}c prodit : tram abiisse ad desertum, et ibi puteum eirodisse.
Evagrius monachus, supradicti Macarii i^gypti)
faniiliaris discipulus, divina atquc humana liliera-
tura insigriis,cujus etiara liber,qui attitulatur A^zij;
Patrum, velut conliaentissimi et cruditissimi viri
mentionem facit, scripsit raultamonachis necessa-
ria. Ex quibus ista sunt
Adversum viii principalium viliorum suggcstiones.
quasautprimusadvertit,autinterprimosdidicit,viii
ex sanclarum Scripturam leslimoniis opposuil libros ;
ad sirailitudinem vidolicet Domini,qui teniatori suo
semper Scripturarum testimoniis obviavit, ita ut
unaquajque species vel diaboli, vel vitiata natura)
suggestionum, contra se haberet testimonia. Quod
lamen opuscadem siraplicitatequa in GriBco inveni,
jussus in Latinura transtuli.
1009 Goraposuil et anachoretis simpliciter vi-
ventibus librum cenlum sentenliarum per capitula di-
gestum.eteruditisacstudiosis^yujH^urtjui/aiCTiifHi/n.
ru»i. Ego Latinumprirausfeci.Nani superiorem olim
translatum, quia vitiatum pcr terapus et confusum
vidi, partiin reinterprctando, partim emendando,
auctoris veritati restitui.
Composuit et coDnobitis et synoditisJdociriHnm ap-
tam vilx communis.
Et ad virgines Deosacraias libcllum competentem
religioni ct sexui.
EdiditetpaMca5ii;)(fen//t)/as valde obscuras; el(ut
ipseinhis aitjsolis raonachorum cordibus cogaosoi-
bilcs, quas similiter ego Latinis edidi.
Vixitlonga 8elate,signis etprodigiispollens.IIac-
tenus Gennadius.
Ex his Evagrii Operibus tria nunc hcBC dubia vel
explicanda vel corrigenda.
An quia dicitur scripsisseaTr^-^pi, quod Ghristo-
phorsonus apud Socratem carminum tibros,Langus
apud Nicephorum versuum libros vertunt,pro £pe/a
legendum cslEpea, a Gvxcoit.ex PSane Ms.Moretia-
nus /i/jeadiserte habet.Quanquam alii aTiT^ripi ver-
lun\, Elementaria, ut Palthenius in prajmissis ad no-
miliassanctiMacarii.Nisiquissuspiceturc/jcaortum
ex Grffico lEPA, quae pars est verbis 'Upoiiovay^r/.i.
Equidein librarii s;cpe p Gr.TCum cepere pro P. Lati-
no, et Gra;ca Grffice scripta velut Latiiiis lilteris
scripta exscribebant. Siiiiilcm conjecturam sugge-
ram mox ad Palladii Lausiacam, c. 9 notation. 4
Jamreliquorum duorum vocabulorum facilior est
ratio.Pro Nona.ron enim videtur legendum Mona-
chon : nam eo nomine librum ab Evagrio scriptum
testantur auctores.
Pro Anlip/iyron legero Anlirrheticon. Ita etiam in
Gra:co Veneto pro atipr,Tixa restituendum 'Avxippri-
tixa.
(27) Poscam.] Palladius Herveti, p<isa;?am, ubi in
Graico est n.-cai.ty^. Lesicon Gra-colalinum vetus
'0; jy.poiTov, posca. Infra, capite 42 « Per reliquum
:
«vi sui tempus posca et sicco pane contenta vive-
bat. Ita ibi restituo pro vulsjato pcslea. Nam Pal-
>i
ladius Herveti cap.l4o,in eadem re hahel o.viicraton.
Gra;ce est o^axpa^a, quod proprie posfa. M. More-
tianus et Insulcnsis pro posca habebant a^iia.
(28) Inter quamPaulam Homanam,malrem
IloraclidesMs. « Intcr quas et Paulam nomine.ur-
: affine vocabulura.
bicaraquaradam,Toxotiimatrem,mulierem pruden-
tem elspiritualem vidisse me memini.cujus filiaEu-
stochium nomine apudBethleem usque ad praesens
tempusin monasteriosuodegit;quoniamipsequidem
nescio, audlvi tamen a pluribus ipsam esse castissi-
mam.habentemquinquagintavirginessecum. «Hie-
raclides Fabri eodem modo, nisi quod pro
habet Eustochii.
(29) Justai semper. ] Palladius,cap. 129, Vsia pro-
NOTATIO. 398
A prium noinen habet. Peraclides videturjustam Theo-
dorae epitbeton faeere.
c. 4-. (30) De.ilro pede.] Quid dexlro pede numerari?
Credo, inlelligitur Chronium a cella sua versus dex-
Id est, iocus ubi puteus ellbssus est, dicebat a Pba;-
nicc vioo, undc oriundus erat Chronus, quindecim
millibus passuum,rfe.c/ro tJede numeraiorum,\A est,
(31) Cliorepiscopi.] Ante erat, coepiscopus, sed
Palladius, cap. 106 )(upE-iiia-/.OT:ov Labet. Vide Ono-
masticon.
(32) Amata}.] Existimo hic errorem esse in llera-
clidis iiitorprete ; nam Palladio,cap.l37,dicitur/lm-
ma Talida. Jam vides unde Amata profIuxerit.,4;n-
ma in his libris aliquoties occurrit pro nomine ap-
peilativo, non proprio.
g
(33) Mavorte.] Mox, cap. 49, quidquid veslium se-
ricarum inmavorlibus habuit.Scvihilur auucmavorle,
nunc maforle, Graecis [Aatfopiov.
(34) Colothus vo^abuh) martijr, qui eisdem colebatur
locts J Hinc Palladius Herveti explicandus. Ubi vul-
gatusmarginum notator inargini ascripserat;/l/ar/i/r
hic dicilur,qui prxst marlyrio ; sed imposuit illi non
plana Herveti versio.
(35)Pare?!s.] Cave hic parenlem pro patre accipiaa.
Sajpe svo inferiore parens pro cognato et affini acci-
pitur.Sicsupra,cap.2: « Habebatautem etnonnullos
parentes,inter quos filiam seroris suffi adoptaverat
flibi. » Etsequenti cap.51 « Non amico se,non cle-
;
rico,non parcnti, non cuiquam alii se credidit atque
coramisit. » Palladii velusinterpres,capitel2:«Non
tanquara parenti, sed tanquam servo Dei, et mona-
cho ha;c olTerimus. «Loquitur sororMarciano fratri.
Vide Onoraasticon.
(3Q)Agentem in rehus.] Palladio dicitur.Mng-w/ria-
C nus. Ncc ibi pro nomine proprio .iccipias. Dixi
alias _de hoc Magistrianinomine ad Martyrologium
Adonis, 2Julii. Vide etiam supra ad Pelagium, li-
bello VI, num. 24, Vide Onoraasticon.
(37) iVe ajfcctibus quidem parcerenl suis.] Videtur
insinuare tanlam iarnem fuisse.ut honiines ne qui-
dem aflcclibussuis,\A est,liberis parcerent.Paliadius
Grscus habet,oap.H4, Aipioij Y£vo(j.ivo'j [xt-^iXm xai
y.a-a mzl.i^f/^-iwi ywj.touvxoi; iiavTojv avOpa)iicov.«Cum
essetmaguafames,etqua3 omnium horainum perva-
debat viscera. n Vide Onomasticon.
IN PALLADII LAUSIACAM.
(l)Brwm!im.] Intelligit/c/orcm.Inde brumosum,M\
dum.Videdictasupra,ad librumin,num. 39,notat,9.
(2) r«uream. jiMale hoc cepitllerveluspro />«//« tau-
n7!a,quasi carnifex taurina pelle induatur.Vult Pal-
ladius carnilicem laurca seu flagello instructum.
(3) Grutaria.] Heraclides.cap. 6, simpliciter vocat
negoliationem.
D (4) Neapoteponta.] Divinabam proxime ad litteras
:
has accedens.vsapoyipovta^vel vEOYspovia.Nempe P,
id est p Gra;cum,prirais Editoribus visum fuitesse
P, id est p Latinum. Apud Palladium.capite 19,dici-
tur TiaioapiOYipojv.
(5) Nebutss.' Ileraclides, cap. 6. crahrones. Credo
Palladiivetercm interpretem incidissein corruptum
Codicem,et pro o-xvtspEc; legisse vecpo? vel v£(5s)vt,v.«u-
To.votii.^i bem, nubilum, nebulam,\e[ simile aliquod^Greecum
(6) Dcliabent.] Rarius verbum, nec facile obvium,
HeracIidisinlerpres,eap-2hocefrei-t:s)7ors!7a7i('gcre
videantur. Hervetus, in cap. 6Pal!adii si quid eis:
dcfuerit. Hieronyraus. epist. 22,ad Eustochium, De
custodiavirgin.,!(/n(;mo9M!(i/)os/;(/(;/,n(.'»jiorf(;/iai'(;af.
1010i,7). Zahernam.] Hcraclidis inlerpres.cap. 7
To.votii sarcum habet.ItaelHervetusPalladinovusinterpres,
c. 22. Gra3i!e in Palladio Veneto est (;a6epvov,in aliis
(jaxy.ov. Vide Onomasticon.
399 ONOMASTICON EERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 4001

(8)
Prjp^gdtoni.lItacorrexiexconjeotura.Mss.fle-
stitutus.cum anleessel, prxfaciani.mUprxfectiani
poaterioribus saeculis, pro apparitoribus prsefeoti
prffitorio. Et rcs ipsa hic ite capiendnm docel.
(9) lialicum o/c!.]Sic
cap.8 Ileraclidis;" deoem et
octo Italicos ipsius vini solus exhausit. » Vide Ono-
maticon.
(10) Liliralem manum-] Heraclides, cap. 25, Oxy-
rincliixm. Palladius Herveti, cap. i&,celerem munum.
Intelligit Evagrium fuisse antiquarium, vel xaxuY-
Vide Onoraasticon.
poicfov vel AT.lXi^pitfov.
A ut \ega.m\is duresceret. pro, duceret.llBL et sensua e^
construclio constabit. Notum durissimam rhinoce-i
rotis pellem esse. Vide Onomasticon.
KpoTojv Etiam Grascis pro ulcere capitur apudPol-;
lucem,Iib. v, cap. 15. .An igitur ex diurna nooturna-'
quesubdiostatione totum exculceratum est?Ita ao-i
cepit hic xpoTojvat; Heraclidis interpres,qui papulai
vertit.
(12) Pisper.] Fluminis hujus nomen deest Her-
veti versioni. Ab hujus vicinitate ipse mons An-
lonii ita etiam vocabatur.Ruffinus,Iib.iiHist.,oap.8:

(11) Minocerolis duceret.) Palladius Herveti,cap. « Poenem et Joseph in Pispiri,qui appeilatur mons
86, ante habebat « adeo ut corpus ejus,non sccus
: Antonii. »

ac corpus ferarum animantium, scatorot niuscis. ><

(13) C/(»i(i/! tim(.]Chindium vinum nondum mihi
Correxi nMna,ricinis 4x'(i/(7w<.Horaclides,cap. 25:« ut alibi leclum.Nolum vinum C/i;'i(m. Sed noncxistimu
per corpus ipsius totum quffidara papuLr illi.quas de vino Chio, quasi ejus usus apud erc-
iiitolligi

saepe in corporibus vidimus, exirent. » Ubi Gra^ce
*i)aTST'iawjJ.ac(u-cciJvt:<OairspT(ova).oyujv^(o(.jvxpoT(j)vc<?
KpoTiov Grascis nunc rzcHfUi, id est vermis
i/.6pa(jai.
canibus infestus.nuno frutex est.nunc oleffi morbus,
nunocartilaginea pulmonis bronchoa.
Sed quis his sensus, quK constructio? ut corpus
ejus slcut irrationalisanimalis rhinocerolis duceret ? si
r hinocerotis iungatur cum ((njwm/ii-.deest sensui ali-
quid, et nescio an rngas ducerel, vel simili aliquo
modosuppIendumsit.Quidvastumanimab7u'»(i('r?W5
hio faciat, si quidem alios interpreles inspiciamus)
non video.fi/cndw pro Graeco vocabulo xprjTtuv facit.
: niitas .Egyptios fuerit. l'otiu3 lego Cliydxum. No-
tum vinum Clnjdxum inter vina faclitia e Chyda:is
palmu!is.Plinius,lib.xiv, cap.16.Vide Onomaslieon.
£}
IN ^GYPTIORUM PATRUM SENTENTIA8.
(1) Marlino.] Fuit hic ablias Dumicnsis. el Braca-
rensis episcopus. Vide proiegom. 25.
(2) Conductelx.] Ita Ms. Toletanus. In Ms. Sancti
Floriani ea{,Conduclilem.\n^enoT\5mcu\o variaevo-
ces formatffi ea inflectione. Conductela pro conduc-
tione rarius occurrit.
(3) Dijudicari.] Ita Ms. Toletanus sed in Ms.Flo, :

An ergo legendumr;cn!OS(/ufcr(;<, id e.s,i,ricinis ver- riani est flirimari.

mibus vel inseotis scateret?an rynorrhaislas duceret, (4) Etmitlcns pa'nitenliamanteipsum.] Intersereba

qund xpoTojv seu ricinus etiam Grffcis dioatur /:j'/op- lur in Ms. Toletano glossema, id est, jaclans se ac
paiiTr,? a canum infestatione ? Atque ita ricinus vel pedes pju.?,quae vera est explicatio ejus quod Graecii
cijnorrkaistes degenerasset in rhinocerotis. est paXXeiv |ji.£Tavoiav. Vide dicta supra, ad Vitarr
Unam hanc conjecturam adduc annectere placet, sancti Basilii cap. 11. n. 54, et Onomasticon.

ONOMASTICON
RERUia ET TERRORUM DIFFICILIORUlVf
QD/E IN HIS l'AI KUM VITIS OCCURUUNT.

1011 Memineris,leclor,muIta in notationibus explicata.quorum hic nulla fit rememoratio.Rarioranun(

tantum qu.33dam attingo.qu» supra obiterperstriola,nunopluribus firmanturtestimoniis.Quanquanet non'
nulla hic annolata invenies.quorum nulla in notationibuj facla mentio.Neo omnia tamen,quae de singulii
collegi, nunc insimul do. Sufficiant haeo nunc ad lucem quarumdara rerum et verborum obscuriorum.

Absida. Vita Macarii Romani, cap. 8 Et ecce C derant. » Concilium Carlhaginense iii, can. 52
: (( :

anle nos maximam invenimus absidam,in circuitu « Gujuscunqueauterapa;nitentispublicum et vulga-

scriptam. » Ita constanter Mss. tissimumcrimenest,quod universaEccIesia noverit,

Dubitatum olim an ahsis,9Ji vero absida diceretur. ante absidera manus ei imponatur. » Quod etiam ci-
Paulinus Severo epistola duodecima « In qua ajque
: talur Capilularium lib. v, lit. 53, et in Decreto,
absidem factam indicavit. Sed de hoc absidam aut causa 16, q. Aimoinus, lib. iv, capite 252, Absii
absidem raagis decere debuerim,tu videris ego ne- ;
ecclcsix.
soire me fateor,quia huc verbi genus nec legisse re- Ahsidom habet Augustinus epist.203,ad Maximi-
miniscor. » Quem looum respioit Isidorus, lib. xv numepiscopuraDonatistarura:«Transithonorhuju3
Originum,cap.8 » Sed utrum absidara an absidem
: sa;culi,transit arabitio. In fuluro Christi judicio nec
diceredebeamus,hocverbigenusambiguumquidam absida3 gradatae.nec cathedrs velatae.nec sanctimo-
dootorum existimant. Utrumque auctoribus usur- nialiuraoccursantiuraatquecantantiumgregesadhi-
patum. » bebuntur ad defensionem." Evodius,Iib.i,cap. 3,de
Occurrit absis apud sanctum Auguslinum, epist. miraculisbeatiStephani «Cuminloco absideesuper
:

225, ad Albinam » Dicebam ego quibus poteram,

: r\ cathedram velatara essent reliquiae coastituts. »

qui ad nos in absidem bonoratiorea et graviores ascen* Et lib. ii,c. 1 : « Ipsaque etiam per se gradus absidas
401 ONOMASTICON RERUM ET VERBOKUM DIFFICILIORUM. 402

consceadens, universis eminus conspicienda asta- A vonerabilis est. Absidem solo etparietibus marrao-
bat. Isidorus, lib. xv Origin., capiteS « Absida
i> ratam camera musivo illusa clarificat.
:

Graeoo sermone, Latine interpretaturlucida,eoquod
luminorecepto perarcum resplendeat, » Qufe exscri-
bens Walifridus Stribo de rebus Ecciesiast. cap.
6: Absida Graece, Latinelucida dicitur, quialumen
acceptum per arcura intromittit. » Gregorius Turo-
nensii, De Gloria martyrum lib. i, cap. 63 « In pa-
Ex dictis quadruplex nhsidx usus eruitur, ut tum
curvaturam rotse, tum arcum cni aliqua
significet
fit tum locum editiorem ubi sedet epis-
inscriptio,
copus, tum caraeram in qua reliqui» Sanctorura
conduntur. Quae fere Glossarium Camberonense
; manuscriptum exprimit «Absida dicitur exedra,
:

riete, qui a parte eral oratorii, absidara collegit. » id est, sacratorium ;vel loculus, id est feretrura, »
Ita Ms. vulgo, in absida coUegit. Idem: libro De Glo- Idem « Ahsida GrKCC interprelatur lucida, eo
:

ria confessorum, cap. 96 Ante vitream absidcim,

: a quod lumineaccepto per arcumresplendeat.» Quod
qua sancta(.\Ibini)concluduntur membra,sedebat.» verbolenus ex Isidoro supra cilato acceptum vides.
Ita Ms. Idem, libro de Vitis Patrum, in Gregorio Idem : Absida, sphaera seu hemisphaerium. »

Lingoniensi episcopo, cujus reliquias Tetricus epi- Abspes. Vit Onuphrii, cap. 10 : « Abspes eram
scopustransferrevolebat:« Anteallarebasilicoe fun- multoties vitfe. » Quod Graeois aTtiXtii^wv.
damentajacit.erectaqueabsidamirooporeconstruit, n AciES, Leontius, in Vita sancti Joannis Eleemo-
et transvolvit. » ItaMs. Hincmarus, Rhemensis epi- synarii, cap. 21 « quae collecta erant a Mauris in :

scopus, de gestis habitis pro divortio Thietberg;e, acie ipsorura, Dubium videri possit an io GriEco
respeetans ad concilium « Et sacri canones jubent
:
fuerit tfiXaY;, quod nunc aciera seu multitudinem
ut pcBnitentes tempore quo pffinitentiam petunt, exercilus.nunctrutinam significat. Certebicstaterfe
imposituram manuum et ciliciumsuper capitaasa- fitmentio, in qua dicuntur actus ejus appensi. Hinc
cerdote, sicut ubique vulgatum est, ante absidam aginari et acinari a scapo trutinae. Festus « Agina :

capiant. Quod unusquique publice pceuilens ab est, qua inseritur scapus quo fo-
trutinae, id est, in
episcopo suo, de cujus paroohia est, debet susci- raraine trutina se vertit. Unde aginatores dicuntur
pere." Annales Francorum, pag. 29 : In absidaeccle- qui parvo lucro raovenlur. <> Glossariura Cambero-
siifP.Glossa: veteres : Absida,sedes eiiiscoporum Ibi se- nense Ms : « Aginator, negotiator ; dictus ab agina.
dem episcopi fuissc declarat loous .\ugu3lini supra, Agina quoscapustru-
eniradicitur illud foraraen in
epist. 225, ubi praecedit : « an nostra subsellia, re- quotrutina se vertit. Indeagi-
tina? inseritur, et in
licta turba, redieram.. » nator dicitur, qui parvo lucro movetur. » Idem :

Absidas has loco eminentiore fuisse ideoque gra- « Aginare,explicare, agitare, fugare,dictum abagi-
datas, declarant loca Augustini et Evodii supra ad na, quod est scapus trutinae, quae ideo sic vocatur
ducta, Leo Marsicanus, lib. i, caq. 19 : « In basi- ^ quod ea mensura ponderis agatur. » Glossae Isidori
licae absida media, ad quam per octo gradus as- Agginantes explicanles. Et quia et c mutcas sibi gr

cenditur, altare constituit. » operas prsstant, hinc in Glossis Isidori Acinari, :

Superse deo plura aggerere. loca.Haec autem ag- trirapi, in parvo morari. Ita etiam habet Glossa-
gessi, ut ex iis ahsidx usus aliquo modo innotes- rium Camheronense Ms.
ceret. Onuphrius Panvinius, in explicatione vocum AliasignilicationeinGlossario: Aginatnzoa.it''jtxa.u
quarumdam ecclesiaaticarum ahsidx nomineintel- Aginare, tnrpaTeosw. Existimoenim ititelligi Agcntes

ligit quam Itali ecclesiarum tribunam vocant « :

in rebus,<\m parsmilitiae eranl, Jos. Scaliger, adFe-
Forte quia olira vocabatur tribunal, >v vel certe Iri- stum, legit Tpa/,T£'j£xai et TpaxTEjEiv, id est, nego-
bunal in absido erat. Gregorius Turonensis, lib. ii
tiari Forte quispiam divinabit legendum (STpa-c{fJti
Miracul, cap. 2 : « Der.ique oratione facta, erigo et (jTpaYYE'J£Tai Nara a aTpa-f^, gutta, fit <yzpa'c;t'jia,
oculorura aciem ad tribunal, conspicioque in eo guttaivne.vprimo, et raetaphorice, premo et quasiper
versiculos hoc modo conscriptos : angustum foramen exire cogo.

AcuTi. Pelagius, libello xv, n. 48 « Siout im-

Heroas Christi geminos hae ccontinet anla, :

...
Julianum capile, corpore Ferreolum,» possibile est navira fabricari sine acutis. » An in

Quod Hesychius ail-fSa?, circulum

praeter rotffi
" (Jrscoab otu<;aliquod nomen deducfura fuerit,quod
etiam nafjidpa? explicat to xu/).a
dura ait, 'AiJ/Joec;, interpretioccHsionem dederit vertendi acutos, equi-
xu)v Tpoya)v,alirEpi!pipEiai, 1] -/.ap.dpai, intelligit id de dem nescio. Existirao taraen hic peracutos, intelligi
clavos vcl gomphos^iiuori utrumqufi
quo hacteuus egiraus. Sic camera Gregorio Turo- i-)>o'j<: -ii
-^iiiLaouc:,

navium compaclione refertur a Polluco, lib. c.

nensi, lib. i De gloria raartyrum, cap": 47: « Dura
i,
in
xix cap 34 « Clavati
9, § 2. Isidorus,
missarum so- lib. Orif;.,
in honore 1012 ipsorura martyrum, :

camera tabulam qnasi culceati, eo quod minutis clavis, id est, acutis

lemnia celebrarentur, cecidisse e
unam. » Severo Paulinus, epist. 12 « Basilica igi- : solesEcaligis vinciantur.»Sicforteabacuti8gomphis

tur illa, qua? ad Dominsedium nostrura communera astrum, instruraentum rusticura, dictum Graecis
patronum in nomine Domini Christi jam dedicata ofrva Hesychuis : 'O^fva, ipfalelov ti ftwp-fi.xm ai-
Srjpoij? Yop-tpou; tyov eXx.ojj.evov u-ito potov. « Oxina,
celebratur, quatuor ejus basilicis addita, reliquiis
apostolorum et martyrum intra absidem trichera instrumentumrusticura, ferreis gomphis constans:
sub altaria sacratis, non solo beati Felicis honore quod a bobus Irahitur. Aliud infra bisacuti.
403 ONOMASTICON RERUM ET VBRBORUM DIFFICILIOBUM. 404i

Advivere '. Probum verbiim,saepe infii//iiiCi'H'C''U A Clausa diu reserans credentibus Kthera saeclis.j

in Vila Malchi, num. 3. ut Fortunatus, lib. ix, carm. 1

mutalum.Hicronymus, :

dumadvive.el mater.ldem, libroicontraJovinianum, Aera temperie favcant tibi tempora pace. ,

cap. 28 :<( Licet certior hajrcditas sit, dum advivis, Aldemus de octo principalibus vitiis : j

bcneabutisubstantiatua, quam tuolabore qusesita AJduci merear, Chrislo regnante per sthra -j

in incertos usus relinqueru. «Tertullianus, deAni- Ita Ms. xlhra pro Kthera, ubi Canisius xlhram sub-
ma, cap. 57 « Et hi vel maxime, qni in ipsis tunc
:
stituit. Idem, de Laude virginitalis, in prasfatione :

fuerunt cum adviverent. « Gregorius Turonensis, 102 3^ Iheracelsa tonant dumfalur Rector Olympl
lib. IX Dum advivit possidcat Jurisconsultis quoque
Idem, de Laude virginitatis, cap. 37, in sanctaj
nota vox, 1. 20, § Tostamenlo, d. De liber. leg.;
Thecla :

1. 30, d, De adinv leg.; 30, § Testamcnto, d. Do

Quamvis verborum rorarent imbre parentes,
testam, milit.; leg. Visigoth., lib iv, tit. 2, 1. i3 :
Sicut nimbosia stillabant fetliera guttis. •

« Medietatem vero, dum advixerit, patersibi vindi- Idcm, ibidem, cap. 23, in sancta Babyla
cet, filiis post obitum relinquendam. » In iisdem- /Etbera glaiica petit devineta morte triumphans.
lib, V, tit. 2, 1. 4 « Ita illa quae usu boo ad possi-
:
Affectus, id est, parentes, liberi et nepotes, qui-
dendum percepit,omnia dnm advi.xent,sme cujusli-
g ^^^ ^^^^^^^ ^^ ^^^^^^ naturaduce debemus. He-
bet inquieludine suis incuncanter utatur expensis. « Nara cum adeo illi fame quodam
raclides, o. 54 :

qucm,lib.xiii,tit. 3.1.13: «Jurare debebunt,quiaquK!

temporelaborarent,uthominesneaffectibusquideni
eoruni professio continet, sinceroet non maculato » Apuleius, de Philosophia: « Net
parcerent suis.
corde profiteantur, sedonccadvixerintconservare.» angeturcharissimisorbatusatTectibus.oMarcusim'
/Egyptus olim varie divisa, seu provincias, seu
perator: « Quod interim a te publicari nolo, ne au
difficeses spcotes. Vide Philippi Berterii Pithancn
ad ipsum Papirium, aut ad ejus affcctus perveniat.i
Diatribam i, cap. iv. Saepe apud auctores occurrit
Capitolinus Maximino :« Timentes igitur militeS'
JEgxjptus inferior et superior. Socrates,lib. iv,c. 18,
quorum affectus in Albano erant. » Idera Gordianis
iEgytum superiorem opponit Alesandria;. Agens « Affectus suos unice dilexit, filiumetnepotemultr;
enim de duobus Macariis ait 'Qv 6 ^iv ex tt,? a-jio :
morem, filiam et neptcm religiose. » Idem, in anto
A.l-rj^Kzvi T,v 6 Se l/. TT^s' Alec,oL'iopiu>'i t:6Xcwz " Quo- :

nino Philosopho:« Antoninus quidem non est sati

rum alter ex superiore /Egyto, alter ex urbe Aie.xan-
motus defectioneCassii, necin ejusafl^ectus sajviit.i
dria oriundus. « Fere Thebais et iEgyptus interse
Vulcatius Gallicanus, in AvidioCassio «Nectamci :

distinguuntur.Hieronymus, inVitaPauli primi ere- Antoninusgraviterestiratusrebellionecognitan,nei

railffi : « Multas apud/Egyptum et Thebaidem tem- «Paulinus senio
C in ejus liberos aul afTectus saeviit.
ppstas sa:va populataest.o yEgyptus absolute posita» m
ad militem « Ideo nec affectum, nec patriam,
:

vel totam regionem ^Egypti significat, vel etiam The-

honores, nec divitias Deoprffiferredebemus. » Pav
baidam comprehendit, vel partem cjus circa Alexan- linus juiiior, in Eucharistico :

drlam, quam vocant iEgyptum inferiorem; utiThe- jamdudum

cunctis affectibus expers, i
....
baida vocant superiorem /Egyptum. PtolemaBus, de Prima socrii.ac matre dcbinc et conjuge functa.
Dolta etfluviis circa Della in inferiore ^gypto :
Ag,\pe. Pelagius, libello xiii, n. 15 : ut accipercn
TTEpi TO'j-0'J!; touc •kotxho^j; X'"?^
KaXE^itat 0£ -/oivo)!; tj
agapem. Clare hic agape usurpaturpro eleemosyni
>tino : « Vocatur autem communi vocabuto regio,
seu parte aliqua, quae ex charitateegenti datur. Ss
quee circa hos est fluvios, inferior. » Et de superiore pius hacc vox in his libris occurrit. Pelagius, libel
parte.seu Thebaide Ta ct exi [jiEt;r,(j.6p'.wT£pa twv Semino agrum meum, et facio exips
:
X, num. 46 : «
'EittavoiJiJwv Y.alil-ai 0r,6aii;, xat avto to~oi : : « Que agapem. » Idcra, libello xv, num.31 : « Pra;bente
autemadhucausiralioraneptanomissunt,vocantur eiqunenocossariaerant, ut faceretpro eisagapem
Thebaidis,etloca supcriora. » Regionos et dioaceses Palladius,cap.lS « Etfero panes, quoniamestaga
:

jEgyptietTheliaidi collegi possuntexsubscriptione pe tui noti fratis; et cras illucescente Sabbato opii
concilii Nicffini, et aliorura. est oblationibus. « Heraclides, cap. v « Quiaips
:

i^THER neutro genere. Vita Oniiphrii, cap. IG : D agapem facturus est. » Sic Cassinus, co!
frater tuus
j?itheraangeliciscantibusresonantia.»Gomplures latione xxiv capite 12 « Agapen alienae operation
:

auctores sequioreffivo ita rether usurparunt. Enno-

exspectat. » Agapen vocatopem largitionis alienre,!
dius, lib. II, epist. 13 r>Jon sic pernix asthcr acta
rei, quam quis proprio labore comparavi
: «
opponit
nervis arundo proscindit. Idem, lib. vi, epist. 38
»
TertuUianus, ad martyres, cap. 2 « Imo et qu :

« Facilius credo cursus fluminum in diversa revoca- jusla sunt, caro non amittit per curam ecclesia! <

rcliclis fluentorum alimnniis selher vacuum

ri, et ajapcn fratrum. « Paulus Dinconus, de Gestis Lar
pisces expetero. »Idem, in Apologetico, de Synodo :
gobardorum, lib. i, cap. 26 :

« Videbant Ktber tantum. directis a se jaculis verbc- Signal adesse dapes agapes, sed lividus obstat.
rari. » Marius Victor Massilicnsis, lib. i:
Capilur fere pro solemmi coovivio intemplisv
Sed qnid esl qiioii munrlus erat, quod sidera et ortus,
JEi heraqiie el vitrem pelagus.
memoriismartyrum exhibcri olimsolito.Videconc
Beda, in Vita Cutperti, cap. 9 :
lium Gangrense, can. U; Laodiceum, can 27 et2!

'
Vide supra, col. 208, quid in hoc verbam Rosweydus nosque simul notaverimus. (Edit.)
405 0N0MA8TIC0N RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 406

Agens m REBOS. Heraclides, cap. 53: « Juvenem A Latinogrc-Dcum , Antiqnarius , dpxaioYP^?^'^ v.aXXt
quemdam agentom in rebus, etc, commovit. nQuo '(piooQ. Apud Cassiodorum, lib. ii Histor. Tripart.
loco Palladius, cap. 118, Griece, iJiaYtaTpiavoc; habel. cap. 16: « Quinquaginta membranaceos Codiccs,
Erat ePalatinis Ambrosius, epia. 13, lib. n,
officiis. bene confectos et ad usum habiles, ab artificibus-'
ad Marcellinam sororem « Palatina omnia oflicia : antiquariis, et perfectc artemscicntibus scribi prK-
fioc est, memoriales, agentes in rebus, apparitores cipias. »
diversorum comitum. » Tamen et in prcvinciis spe- Aphroditos. In Vila sancti Ililarionis, num. 30, in-
cies annonarias curabant, et prffierant etiam evec- telligitur de Aphrodite, qua Stephano dicitur juxta
tioni publicre. Dicunlur et Magidriani. Vide infra. Athribin, qufe AphroditopolisStrabonilib.xvin. Dc
Almiridenses. Vita Epicteti et Astionis, cap. 6 : eaintelligihunclocumcolligiturexitinerellilarionis
« fnScytharum fines ingressi sunt, atqueinAlmiri- et cx monte Sancti Antonii, ad quem properabat.
densium civitaiem devenerunt. » Ex his colligitur Apocuisiarius. Moschi cap. 88, habes Thomam
Almiridensium civitatem in Scythia esse. Sed apud apocrisiariim cccnobii et cap. 88,alium quemdam
;

quemauctorem hujus ExistimoAI-

urhis memoria ? apocrisiarium Gennadii patriarchre Constantinopo-
miridensium, seu Halmiridensiura civitatem dictam litani unde colligitur apocrisiarios curasse negotia
:

a lacu, qui Halmyris Plinio lib. iv, cap. 12, dicitur g ecclesiarum et cmnobiorum. GIossk IsidoriApo- :

in hoc tractu « Excodemalveoetsuper Istropolim

: clirysiarius, minister Romanx ecclesix. Glossarium
lacus gigniturLxiiim. p.ambitu.Halmyrinvooant.» Ms. Gamberonense: Apocrisiarius. secretarius. Papias
Lacum hunc Danubius facit, quem Pinetus in suo vocabulista : Apochrijsiaritis,thesaurarius, vcl legatus
Plinio vulgo vocari ait Luc de Notre-Dume de Danubi. Justinianus, novella 6 : Aii xwv -A r.yj.-(ii'-j.-y. i:pa.z-

id est, lacus divx Virginis Danubianx. Forte Salmo- TOVTWV Twv a'(ita\iiM't E-/.xXTj7ia)V, ou? «•KO/.pi!Jiap'.oo;

rudis Antonini. Nicephorus, lib. xii, cap. 29, post xaXooatv : vocantur, qui sanctissima-
« Apocrisiarii

quam dixitEunomium jussuTheodosii Ilalmyridem rum ecclesiarum negotiacurant.. » Occurrit passim

deportatum, addit « Est autem Halmyris Mysire in
: apud scriptores posterioris aetatis. Estvidelicet npo-
Europa locus, ad Istrum situs. » Haud dubie hino crisiarius b e-it! twv oi':Toxpt|jtaT(uv, a responsis. Quod
Halmyridensium civitas dicta, itaque scribenda. apud Georgium patriarcham Alexandrinum in Yita

Ex descriptione Plinii, juxta Peucen collocanda sancti Chrysostomi est oTtoxptatapto?, Godefridus
esf, qu8B est inMysiainferiore. Mysia auteminferior •E014 Tilmannus vertit, secretarius. De munere
etiamScythiaBnominevenit, undein Mysiainferiore hoc vide Hincmarum epist. 3, cap. 13.
sunt Tomi, locus exilii Ovidii, quos in Scythia po- Aqua ASPERC.i. Vita Hilarionis, num. 20 « Scy- :

nit ipse Ovidius. In Notitia imperii mulla loca My phumfictilemaquajussitimpleri^etc. equos asper- ;

sise inferioris invenies ad Scythicam prsefecturam ^ sit. » Vide ihi. Sosipater Charisius, Inst. Gram. 1. 1,

pertinere. capite Deftcientium, ait » Ad coquas an ad aquas vo- :

Amma. Pelagius, libello xviii, n. 19 « Vos, in- cari dici debeat, quissitum est. Qui ad aquas dicunt
:

quit, estis fatuae nam haec ei vestra et mea est Am-

; enarrant quod ex luco Camcenarura aqua religiosa
ma. Hoc enim in eavocant illi feminas spirituales.» afferri soleat, puri ficundi causa, Sed melius ad squas

Palladius, cap. 42 Aux'/j -cap xat ufjttov xat e|j.o'j ajjist-

: quod olim greges equorura in Circum inducebantur ;

vtov ouaa 'k.p.}xi^ Eortv, outio fap zoXDuat to^ TiviVfja- ibique per populum cursu aequabantur. » Philippus
Tixa; [j.T|Tspai;. « Hac enim et vobis et me melior Rubenius, Electorum lib. ii, cap. 18, praefert legi ad
existens Ammaest. Sic enim vocant matres spirita- aquas, atque ita interpretatur quodestapud Ulpia-
les. » Sic apud eumdem Palladium, cap, 37, Amma num. De his qui notantur infamia, 1. iv : « neque
Piamun cap. 137, Amma Talida, cap, 138,
; Amma agilatores, nec qui aquam equis spargunt, » videli-

laor. Non abeunt ab hac Ammae significatione quaj cet.nonde vulgari aliqua sparsione aut ad recrean-
Hesychiushabet : 'A[x'^a., fjir,TT)p,Tpo!f6<;.Amma,ma- dos equos, uti Alciatus, vi Parerg., capite 3, sed de
ter,nutrix. 'A[ji[xa?, xpotpoic 'ApT£|xt8o(;, xai ?) [j.-?iTiip, solemniquadametcumreligione,imosuperslitione,
xat ^ 'PJa, oxt yJ
Ari(ji>^Tr]p. h Ammas, nutrix Artemi- conjuncta. Nam fuisse mos videtur,ut quoniam Cir-
dis, et mater, et Rhea, et Demeter, » seu Ceres. D censes sacri ludi erant, hcnorique deorum dicati,
Quod igitur abbas eratinter monachos, hoc Amma equi certaturi prius lustrarentur, et aqua e certo lo-
inter virgines sacratas. co petita spargerentur. Idem esistimat Hilarioncm
Antiquabius. Vetus Lausiaca Palladii, cap. 15 : huno ritum in mente habuisse, etprofanam, hano
« PulchreenimscribebatIihralemmanum.>>Lexi- aquam alia aqua damnasse. Sicforte putalegendum
con Grcecolatinum xaXXfcpatfo;, lihrarius, id esianti in lapide voteri inter officia Circensium, Sparsor pro
quarius erat. Nam antiquarii erant qui bibliothecffl sparlor, nisi, inquit, hoc a sparto sit, et ad circi
Codices componcbant, vel vetustate oblittcratos re- metarumquo dcalbationis munusperlineat.Nam in
parabant, ut docent impp. Constitut.,1. ii, inprinc. Glossis ita scriptum Sparium, Xeuxata ev GeaTooK;.

Cod. Theod. de Stud. lib. urb. Rom., lib. siv Cod

; AncnisTERiDM. Vita sancti Antonii, cap. 53 : » Et
Theod. Augustinus, de Verbis Domini, serm. 4'( ;
cumjudices, qui ad interius archisterium propter
« Quemadmodum qui videt litteras in Codiceoptime asporitatemitineris,etc.,irenonpoterant. » Glossa-
Bcripto,etnoanovitlegere,laudatquidemantiquarii TwmSle^wechuMs.yArcisterium^monasterium.Glos-
manum,admiransapicumpuiohritudinein»Lexicon sarium Gamberonense Ms., Archisterium, monaste-
407 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. m
nuwi." Archisterium,principalisstatio;stei'ionenim A. quamAtticusmedimus,'tribuschffinicibus Atticis.»]
statio dicitur, archos princeps, » Idem a Sterion : Sed omnino varia menaura fuitartaba. Nam Eu-i
Grsce, Latine statio. » Ibideni « Slerium, solitarii : poleraus, apud Eusebiura, lib. ix, cap. 5 Praspar.
habitatio. » Equidein Antonii archislerium interiu^ in Evang., explicans epistolam Salomonis ait '0 8e; :

monte erat praBcipua et principalis ejus habitatio. xopo? EaTl apTo(6iov 'sf « Corus vero est artabaruni! :

Gapitur tamen pro quovis raonasterio. Vitasanctaa sex. » Consule Villalpandum nostrum, Apparatus/
Walburgis, lib.iii. « Et adjacens arcisterio cmraete- in Ezechielem parto II, lib. iii, cap. II.
rium. Ibidem>) : « Hu jus dancti atrium arcisterii nie- Arur«. Evagrius interpres Vitae sancti Antonii,i
ruicontemplrtri. PaulusLangus, in Chronico Citi-
» cap. 2 : « Aruri-e autera erant ei trecentae uberes et
zensi (lomo I Gerraanorum Scriptorura a Pistorio valde optimae. » Retinuit interprcs vocem Grscain
editorum) anno 1509 » In carmine quodam. quod
: apo'jpai,pro quo vulgosubstituiumpaJmas. Occurrit
in praiconium prasfati Bursfeldensis archisterii odi- eadem vox hac eadern Vita, cap, 15 « Et statim in- ;

deram.nldem, pag. 886 :« SubTrithemiimililabam telligit parvis aruris, et parietibus, vel modica aurii

obedientia in archisterio divi Jacobi prope Uerbipo- portione contempta, nec gloriari se debere, quasi
lim. » Hinc arcldslcriale. Vita sancti Wiilibaldi : magnadim.seriti' Ubi pro parviiaruris InGrsecoest,;
« Verum et arcisteriali jam jugo constrictus, nun- &\r(ai apjpa? quod Hffischelius vertit campos exiJ
P ;

quam sine abbatis sui licentiapergere judicaret di- guos. et Coloniensis editio habet parvis Ikesauris.l
gnum. » Propria jEgypto terrae divisio in auras. Strabo, lib..j

Arsinoe. Vilae Antonii cap. 14 : Quid sane et in

« xvii, deyEi^ypti divisione : 'H Bi j(u)paTT)v [jiev Kpu)Tir)Vl

ArsenoitaruM oppido gestura sit, non transibo silen- SiaipEaiv Ei? vofjioiis '^'^X.^, oixa [Jiev -q 0r)6ai<;, Sixa o^tJ
tio. Cuin duplex sit Arsinoe et Arsinoites Nonius
i> £v TU) AiXTa, E^ xai Siy.a S' :?) [jiETatu* oj? OETiv£?,xoaoij-
in^gypto.hicintelligitur de Arsinoesou Crocodilo- Toi TJaav o'. 0'j[x7tavTEi; vopiot,6aai ai ev Tii> XaSuptvflui'
rum oppidoadNilum,ut patethic exadjunctis, cum aijXai- auTaiS' JXaTTO'ji;T(Ji)vTpidixovTa. na'Xiv8'ol vojjioli

ad Arsinoen Nilum crocodilisinfeslum transit Anto- aSEa? sayov ei; -Yap TOTTapyio? ol TtAETaToi oivj-i
Toijiai;

nius. Alia Arsinoe est ad Charandram sinum. pT)VTO,xai au-ai 8'e'c aXXa? T0[Jiac,EXa2(iaTat o'at apou-]
Artada. VitfeJoannis Eleemo3ynarii,cap.3:<(Om- pai [jiEpioE; « Regio initio in pa3fecturas divisa fuit,;
:

niainunaCampana vende
statera, modio et artabe, quas Nomos vocant Thebaica quidem in decem ;
:j

re et emere contestabalur. » Palladius, c. 76:« Ac- quae vero in Delta, in totidem intermedia autem in' ;

ceperuiit unusque fruinenti annuaa duodecim arta- sedecim, ct (ut quidam volunt) tot erant hujusraodl
bas, qui sunt veluti quadraginta, qui apudnosdi- prfflfeoturae, quot aulas labyrinthus habebat, quaej
cunturmodii. » Interpres Arislophanis, in Acharn., circitertriginta erant. Rursum ha3 praBfecturaedivi-
de artaba: HEpaixov tii nai AtYuTttiov to ovo[j^a : Ar- ^ siones liberas habent : majoreenimeparte intopar-;
taba Persicum el yEgyptium nomen nomen est. » chias divisaefuerunttoparchiae rursusinportiones :

De jEgypliorum artaba Fannius : alias.quarum minimae arura; erant. » Non recte in-i
Est etiam terris, quas advena Nilus ioundat, terpres hic arva verterat. Hor^ipollo, lib. i, cap. 5 :|

Artaba, cui superat modii pars tertia posl tres. "Exo; t6 E7ttaTa[ji.Evov YpatpovTE?,TiTapTov ipotjpa; Yp^"'
Namque decem modiis explelntur artnba Irlplcx. tpouaiv' Eaxt 81 [jisTpov ''1 otpoupa, •nvjy^tuv IxaTtiv
Y'?i? ji

Hieronyraus, in cap. v Isaia; : « Pro iriginla nwdiis «Instantcm annuin significantes, quarlam aura; par-j
quos nos pro coro posuimus ,
qui Ilebraice diciiur tem pingunt. Est autem ti'poupa terrae mensura, cen-i
homer , LXX verterunt ap-iSas £?, quae meusura tum complcctens cubitos. » Herodotus, Eutepe, seu;
/Egyptiaca est, et facit modios viginti. » Plane qua • lib.li: ripEaSEaot fjVTa 8e Efapaipr)[jtEva[jiouvotat At-zu-;

drat ;estimatio artab;B apud Hicroiiyiuum, cum ea, •KTiojV TltipE^ TOJV tEpEtOV OtpOUpat E;aipETOt StoOExa Exa-J

quoe esi apud Palladiuinjam citatum. Idera, in cap. aT(;j oiteXeei;' -J) Se oipoupa 'HOIS ExotT^v Ttij^Etiv EaxiJ

XI Danielis ; « Ita ut (Ptulema;us Philadelphusj de AlYUItTitOV TtdivT'/)" 6 OE A'tYUTtTtO< 7tT,)f_Ui; TUY)(^0(VEI TaO?:

jUgypto per singulos annos quatuordecim niilliaet Eoov Tijj 2a(Jiit)j. « Hissolis(qui dicuntur Galisiries seU;
octoginta talenta argcnti aeceperit, et frumenti ar- pugnatores) jEgyptiorura praeter sacerdotes hoc exij

tabas (quas mensura tres modios et tertiam modii D mium honorishabebatur ntsir.gulisduodecimaruraBJ
partom habot) quinquics ct dccies centeiia millia.» esspntexemptfeetimraunes.Estautemaruracentura;
lgnotusGraJCUslibrodepondcr.ttmensuris.\i-pTCTia cubitorum/Egyptiorum quoquoversas.yEgyptiusve-
apTaSrj [lExpov £j(^E jjtoSiou? e'' 6 ol jjloSio; 6 Al*^u7tTio<; rocnbitus Sainin par est.» Suidas: 'Apoupaia [jtdvTti;,j

xai6'lTaXix6c E)(^ei5(^oivixai;T)'. «Agyptia artabaoapit lol xihy vtoSpiiv xot: ontptixToov.^KaTiSEdpii; SuaxIvT)xo;,|

modios quinque ; modius voi'o /^Jgyptius ct Ilalicus y^xuipd, xaXoufxEVT) (jidvxii;, ^? Ttvsi; itpoas^^ovxEc xaT?^

contiriet chojnicas octo. » Papias : » Artaba, gcnus xtvi^aEai |JtavxEuovxat."OTt f, apoupa itooai; 'ijti v',« Ilu-
mensuraiSyriac8e,i|ua; tres modiusfacitettrientem. sticana de segnibus et ignavis. Estautem lo''
v.ites,

De Persarum etMedoruni artaba liesychius: 'Ap- custaadmodumtardaraotu,viridis,qua3vocaturman-'

TaOT; jiExpovMr)Oix6vaiTou'ATTiy.6?|x£Oi[jivoi; :«Artaba tip,idest, vates ; cujus motus quidam observantesi
mensuralrumentiapud Medos, Alticusmedimuus « vaticinantur.Arura pedes habet quinquaginta. » Dbij
Herodotus Clio, seu lib. i: 'il 8e apTa&r>, jji^Tpov laTi jEmilius Porius sensum non percepit.cumextreina'
'llEpaiz^v '^iopEiov |JlE8f|JlVO'j'ATTl/.oi3lTAEToV5^o!vi^lTplai verlit ; Rus pedes habere dicitur, » Et ingenue pro--
'ATTixiii(7i.EstautemartabamensuraPersicacapacior fessusest, n.l. LegeratilleEx^tvcum legendumesseti
409 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 4)0

eXE' V. Ita habet Ms. noster Antuerpiensis. Nempe A
aruraestdimidium plethri,pletbrumautem continet
pedes centum quaquavcrsum, ul idera SuiJasait.
Arura Scriptoribus Latinis etiam usurpata, non
pro certa terr» portione, sed gBneratim pro terra
seu agro. Velius Longus, de Orthographia « Filix,
quam ita credo dictam, quod s:l minus felix arune.,
Hinc amrxa. id est agrestis, rurestris. Mnrcellus
Empiricus, lib. de Medicamentis, pag. 63 «Lacer-
tas pisinnas, quae iu segetibus moiantur,quas Grre-
ci aruraeas vocant.» Unde proverbium, MivTi; apoj-
pa(a, ut in Suida jam citato.
AspiTARE. Vita Joannis Eleemosynarii, cap. 51.
« Uno hinc et altero hinc aspitantibus.
ubi Editi, assislantibus. Glosss Isidori: Aspita, rui-
na. Ita etGlossarium Ms.Camberonense.VideDdum
tamen nura pro ruina legenduni sit veruina. Cerle
spilum dicitur veru. Glossarium Camberon.: Assium,
veru; iil estspiium.
AssuEsco, id est, assuefacio.
VitK Malchi Dispositumque per tabulatamilitem,
«
:
posset prcsbyter nudam eamsanctooleo inangere.»
Sed disputatio inter doclos orta, an baptizacdi
omninonudifuerint.aatantumsuperiorivesteexuti.
Josephus Vicecomes.in Ecclesiasticis suis Obser-'
vationibus de antiquis baptismi ritibus,lib.ii,cap.37,
: et lib. IV,. cap. 10, 11, 12, •13, conatur astruere
plane nudo, nullo vestis vel tegumenli genere ami-
ctos olim catechumenos inungi solere et baptizari.
: Sunt qui contradicant (Joannes Viringus noster
in tractatuMs. ea dere) censeantque Kcclesiam ni-
misquam semper honesti tenacem fuisse; nec simile
vero esse eamdem tam evicenti sacrilegiorum peri-
culo sacramentum hoc esponi voluisse.
» Ita Mss., Ego vero, porpensis utriusque partis momenlis,
existimarim,si quis recti libram judicii tenere volet,
g gj nudos et non nudos olim catechumenos inunctos
et baptismo tinctos fuisse asseret.
Nudos quidem, quantum ad mysterium pertinct,
quovitanobisanteaclaemendandaetinmeliuscora-
Hieron., in prologo
mutanda denotabatur.Nam nudi censehantur, qui-
bus superior vestis, qua in publicum procedere so-

pendenti gradu, el labente vestigio lirmiter stare ponitur, quia

liti erant, detrahebatur. Integre illa
assuescunt.i) Ita Mss., quod vulgo mutarumt in ad'
hominis superesse potest.
nihil veteris
suefaciunl. Dionysius Exiguus, Vita Pachomii, ca-
Non nudos,quia vel interulam vel praecinctorium
pite23:«Sed paulatim assuescit ea, levioribus Bliquodlinteurabaplizandiadhonestalemservabant,
exercens ante ponderibus. " Ita Mss. et vetus edi- quareservatanonomninonudierant,scdqua?inudi:
tio, ubi Goloniensis substituit,n«u«facrt.Priscianus, nudiquedicipoterant,quodquiitainpublicoappare-
lib. VIII, cap. de Verbis communibus : uAssuesco,
nudus prodire censeretur. Sic Saul,IReg. six,
ret,
absolutum est,invenitur tamen pro assuefacio. Luca-
nuduscecinissediciturtotadieacnoctecuraprophe-
nus.in v:i<Addequodassuescissatis,»proassuefacis.
tis, deposito scilicetamictu regio, necenim prophe-
Bab.e. Vide Vav.e. Reg. vi.nudus ante ar-
(] tae nudi erant. Sic David, II

Baia. Occurrit vox haec in Gr>-eco Palladio, uti in cam saltasse dicitur, et tamen eo tempore indutus
Glossario suo Graecobarbaro citat Joannes Meursius, erat Ephod lineo, nt ibidem habetur. Joannia xxi,
sed non recte eam percepit. Quod enim Palliidii, Petrus nudus dicitur, quod breviori veste piscationi
C.'6l,est, BaiaoX'!^^ norpaTouTrpEao^jceoou a'Tr,aifiEvo:;, aptae indutus csset quare ne ita nudus Christo se
;

TOK Gentianus Her-

^(iotc ^wvai; e!p-ca <iaTo,recte ita sisterct, lunicase sucrin.rit, ir.i-ifyjzr^, id est, vesle

vetus vertit « Cum paucos palmffiramospetisseta

: quae alteri injicitur.Nec desunt graves auctores(in-
presbytero, efficiebat cingulaanimalibus. » Et sub- ter eos Gaspar. Sanctius noster) qui ita quoque
ditur miraculum per unum eringulis editum. Fie- Isaiam nudum et discalceatum{Isai« xx)intelligunt.
bant autera ea ex palraae ramis seu foliis,qua; paVa Ad hanc loquendi scribendique consuetudinem facit
dicla.Hesychius in Loxico : Bai?, piSoo? tpoiv.y.o; Ka! Seneca, Hb. v de Beneficiis cap. 13 « Qu-edam :

paioov : « Bais ramus palrace, et baiorura. » Hierony- etiarasivera con sintpropter similitudinem codem
mus, libro II contra Jovinianum, cap. 9 px Ghaere- vocabulo comprehensa sunt.Sicillitteratum non ex
mone antiquorum .Egypti sacerdo-
Sfoico, de Vita toto rudem, eed ad litteras altiores non perdu-
tum citat foliis palmarum.quas baias
: »Gubile eis de ctum;sic qui male vestitum et pannosum vidit,nu-
vocant, contextum erat. » Idem, in cap. viii Eze- j) dura se vidisse dicit
chielis, Pxplicans illud, Et ecce applicunt ramum ad Basterna. Vita Eugeniae, cap. 3 « vobis itaque :

nares suas,\nqint : « Haud dubiumquin palmarum, duobus juxta hasternam ambulantibus. » Kst vehi-
quas Graeco serraone Ta piVa vocant, ut per hoc eos culigenusmolliusstratum,raatronisusitatum.Am-
idolaadoraresignificet » Non recte Mcursius supra mianiis, lib. xiv : « Opertis capitibus et basternis per

existimavitjloco illo
cunquedonum generaliteritadictura.Quem Meursii
lapsum video etiam notatum Gretsero nostro.lib.ii
de Benedictionibus, cap. 4).
Palladii per piia intelligi
quod- latera civitatis cuncta discurrunt. » Ilieronymus.in
cap. Lxvi Isaise: «Ubi posuere LXXcumumbracnlis
(quK nos dormiloria interpretari possumus vel ba-
consona transtulerunt tpopsTa.quse
sternas), a.\\lyoc.ii

Baptismcs NUDORUM.Solebant olim nudos tam nos varii generisinterpretamurvehicula.»Ennodius,

viros quam ferainas oloo catechumenorum inungere edigram. 129, inscriptionem habet: « In basterna
et baptizare. Patrum spirituale Joannis Moschi,cap. uxoris Bassi Violae. » Glossariura Nomicum : \va-'.-

3 : « Venit puella ex Perside, ut baptizaretur : quae xiov piiTr^pva, xpioaTov ; « Lecticula, basterna,

ita speciosa erat ac tantae pulchritudinis, ut non grabatum. » Glossarium Camberonense manuscri-
411 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICIUORUM. 4131

ptum : i< Basternao sunt qundam

ferocissimae gcntes A. quaedamanimaliamaremvicibusalternisinfeminam]
non procul a Macedonia. "SOB® BastcrniB etiam vcrterent,et scxumper annos singulos commutarent,^
dicuntur quajdam matronarumin itinere vehicula, ut lepores et byfenas ,quas belluas vocant.» Postre~
qua;dcsupercooperta,etmollioribusstramentiscom' mum hoc, quas belluns vocanl, interpretamentij
posit.i, a duobus equis Irahuntur. >> Papias:«Baster- vicem addidit Rr.ffinusCIomentls interprcs. Glossee:{
cavehiculumestitineris, mollibus straracntiscom- Taiva, XJho-i, bellua. \

posita, quasi vesterna. » Glossae Isidori:" Basterna Aliasbclluadcelephantiscapitur,utapudCurtium;|

tecta manualis. » Intelligitur, opinor, lectica tecta, lib. vii. ; Ammianum, lib. x.^v;Arnobium,libro vii.j

quae manu fertur. Nisi quis legal, mannualis, quod Item pro cetiset pistricibus, apud SuetoniumNero-j
a mannisrapletur. Ovidius,lib.ii Amorum,elcg.n: ne, c. 12; et in Glossario Bellua xtjtoi;. Item xt)--
:

Parvaque quamprimun rapientibusesseda mannis, Tti;, pislri.r, de bellua item, bellua marina, •/.f^xoz. J

Ipsa pei' admissas concute lora jubas. Be.ma. seu BiiMA. Vita sancti Basilii, cap. H. ln,\

Per parva csseda videntur intclligi quas postcriori sanctum tribunal, Graece, eI; to Syiov pTJiAa. Quod,!
sfficulo dicebantur/)a$/m!a;;qua; quia amannis tra- certum in templisantiquorumjuxtaaltarelocum si-l
hebantur, forte ideodicta BiirAmannuale vehiadum. Quod ut melius intelligatur,ita de veterum|
gnificat.
Glossarium quoque Camberoncnse 'Ms.cssediim in- r» Gr.-ECorumecclesiaOenebrardus velpotius Glaudiusj
terpretafur baslcrua. Hieronymus, epist. 20, ad Sanctesius, in Liturg., ut cilat Gretserus ncster to-i
Pamraachium de obitu Paulinffi: « Ibi fervcntesbu- mo II de Cruce.in notis ad relalionemTtepiT-iiCaTau-;
ricos mannos, comatulos pueros. xNem^e ferventes poTipoiT/.uvvjiTEcoi;, dfl adorationc Crncis.
manni, rapicntes basternam,etraptim currentes.In Ecclesia Gr.-ccorum in quinque partes dividitur :j

iisdcm cei Bortavea leclamanualis,pro quo in Glos- Prima pars diciluraYtov <^fiix!i,sanctumtabernacu-'.
sarioCamberonensi manuscripto,Bo7'tema,ies;a?na- lti\n, quod gradibus in eamscandatur ubi duosunti :

an exBa^i^eDmutrumquesitdeprava-
nualis, ncscio altaria, majus in medio, quod dicitur 6'JsiaaT/;pioV'
tum. Gerda noster, cap. 141 Advorsar. sacror., n. sacra mensa sancta sanclorum,lccusDei requies,propili-i
407, legil ;Porlaneatesla,manualis,quodma.ni\ por- alorium,magnisacrificiiolfieina,Christimonumentum,\
Mihi potius<cc/a dicitur basterna,quod undi-
tetur. elejus glorise tabernaculum. Minus altare,in quo sa-i
quc clauderetur claudebantur cnim plerumque
; cerdos sacra praeparat,dicituritpo0Ec;i(; quasi/)ropoji-;
spoculari lapide. Unde Juvcnalis, sat 4: </(i,quodpanisconsecrandusin eo primum ponalur.,
Qua3 vehitur clauso latis specularibus antro. Secunda pars templi dicitur UpaTtTov, c/ioru», /o-
Ubi Glossse veteres : leclicam clausam dicil. Enno- eus clero et canloribus depulatus, ubi tabulatum duoj
dius supra habcns oslia, et vela ulrique ostio oppansa.
'

Qiiam vaga constantem relinent haec tecla decorum, ^ Tertia pars on).^ui'i ,pulpitum,uh\ recitantur Evan-,
Mittitur a domina quidquid habent pretii.
Nam rutilat fulvum Violae de Uice metallum, gelia et Epistolae, et verba fiuntad populnm. Unde:
Possessor radiosspargit ubique suos. tiiX'h oTtiaGiH-6covo(;,orai!opane am/»on«m«eM sugges-\

Nempe perlapidem specularemtralucehatdecoret tuni. \

ornatus quod clauste essentlecticaB.cawns

Viola;. Et Quarta pars vao;, lcmplum navis Ecclesix, ubij
basternarum vocat Hicronymus epist. 22, ad Eusto- populus orat, in qua viri a mulieribus sejuncti sunti
chium, De custodia virgin. « Prxcedit caveas ba-
'

: per tabulata.
sternarum ordo scmivirorum. » Unde Isaia; lxvi, Quinta esl baptisterium,prope -ripovaov prope ve-.
cxtaSia vertere LXX,id est,«umbracula,quae nos dor- stibulum templi, ubi hrerent posnitentes. Hactcnusl
mitoria interpretari possumus vel basternas, » in- Claudius Sanctesius. Vide et infra dicendain verboj
quit ibi Hieronymus. Templum Grj^.cordm, ex Gentiano Herveto. '

Bastorno! originationem hanc afTert Isidorus, Benedictio. Quanti hac olira aestimata fueritha-i

libro XX Orig., cap. 12 : « Rasterna vehiculum itine- bes in Vita sancti Antonii cap. 39, qui episcoporumi
ris,quasi via;sterna:mollibus stramentisest posila, et presbyterorum benedictionessuhmissocapiteex-j

a duohus animalibus deportatur.» Unde videtursua cipiebat Vita Mariae ^gyptiac8e,'cap.9 : « Ille (Zosi-i

hausissePapias,etsiapudeum!'esic;vjapro!;!«i;cj'»a. D mas) aulem in terra sostratus, poscebat benedictio-j

Ex dictis auctorum locis apparetnunc scrvorum nem spcundum morem accipere. Prostravit auterai
manibus, nunc ab animalibus gestalam bastcrnam. se et ipsa, et utrique jacebant in terra,unus ex aliol
Nam quod Meursius in Glossario GKCobarbaro apud benedictionem poscens. » SicapudGrcgoriumNys-j
Isidorum animalia interpretatur servos,non persua- senum, oratione deVitasanctae Macrinae « Cum fe-j :

det. cissemus et precandi et bonedicendi finem, atquej

Alia basternffi significatio apud Gra^cos juriscon- ill.T, inclinato prius capite henedictioni,honeste di-j

sultos, quibus protransennis et pro tectis accipitur. sccdentcs abiissent. » Beda, lib. iii Hist. Eccl., cap.j

Vide Cujacium, lib. tciii Observat., c. 30. 26 : » Accurrebant, et flexa cervice vcl manu signa-
BfiLLUyE. Quod
Antonnii interpres, cap. 25,
Vita; ri, vel ore illius (monachi vel clerici) se benedici'

habet belluas,\hi Grsecus textus habet uaiva?. Bellua gaudebant. » Vita sancti Fulgentii, 1 januarii, ha-!
subinde pro hya?na capitur. Vide dicta [supra, col. bet concursum populi, quis ab exsilio revertentii
39.5, nol. 8) ad cap. G Heradiclidis [qui seripsilBKh- prinins salularet agnoscendus, quis benedieenti caput^
lua). Clemens Recognitionum lib. viii, c. 7 :« Alia supponeret. Palladius, in Vila ChrysoBtomi : « Eij
 413 ONOMASTICON EERUM ET VKRBORUM DIFHCILIOUUM. 414

capnl vestrum inclinatc,ut Joanni,per omnia. » Ita ^ Inquoiliudimpriniisaniniaclverten(lum,non sim-

viduascliaconissas,utfuturiepiscopi,benedictionem pliciter dici birrum,sed laccrnum ft»7-Mm; licet Sul-
capita inolinato accipiant, monet Ghrysostomus. picius Sttverus, dialog. I,cap.l4,birrum a lacerna,
Parvuliquoquesaccrdotibusetviris sanctis,ut be- utroquetamcn exisfentehabituclericali,distinguat,-
nedictionempnrcipiant,oirerrisoliti.ThcodoretU3hic cum invchitur in voluptuososcloricos.dicens^KlL-cc
caplte2,in Juliano Saba,cap.8,in Aphraate.oapiteO, charisviduisac familiaribus mandat tributavirgini-
in petro eremita Galata. Vita Epiphanii episcopi : bus; illum ut birrum rigentcm,ha;c fluentera texat
«Omnis aetatis et sexus turba confluebat, olTerens lacornam.nAl primumquod attinet aJ lacernam,si
parvulos. » Auctor Opcris imperfccti, in Matth. ethnicos consulas, rcperies eam breve fuissc indu-
xix:i< Prsesens locus instruit onines parentes, ut mentum ad arcendampluviam,ulexhisqua3 Cicero.
filios suos indesinentor sacerdotibus offerant.)>Eu- Philip. it, ac Plinius, lib. xviii, capilo 2,5 tradunt,
doxia quoque imperatrix jam natum in purpura evidenter apparet.Porro ad humcros brachiaquclo-
Theodosium junioremPatribusnbtulit.uthabeturin gendafuissecompositumejusmodiveslimentigenus
Vita sanctiPorphyrii,26 Kebr.lffiB? Cum Columba- dooet Festus Pompeius, in verbo Lacerna; dum de
nus, in Vulciacovillahospitioexciperetur, "infantcs lacerna agens,ait eam minoremfuisse capitio;capi-

mater ad benedicendum viro Deiobtulit.»Vitaejus, n lium vero ait Varro, do f^ing. Lat. I. iv, fuissemu-
r.. ,T „1 r. ,, D ,. , :,_,•, „.,„,1 „„„!,, o
ticbre peclorix indumcnlum,\\.dL dictuni,quod pcctus
, 1 ^ , , _ • . . , ,

21 Noverab.Columba quoque abbas Domnallo rcgio

infanti benedixit. Vita; cjus per Adamannura lib.i. capiat,et comprehendat brachi;i; quce enim sineeis
Quin et infantesadhuc in utero existentes bcnodi- inccdebant, pectore ct brachiis eranl apertis.Sup'.T
ctioni sanctorum virorum fuere oblati.Ita Eudoxia tunicam vero superduci lacernam.Gellius, lib.xin,
imperatrix infantcm,quem utero gestabat, Patrum cap. 20 testatur,cum ait:«Cura me pra2sente disci-
benedictioni obtulit,in VilaPorphyrii jam citata.Sic pulos quosdam suossenatores vidissoldieferiatotu-
StephanusJunioretiamnum cxistcus in utero, benc- nicis etlacernis indutos.ct gallicis oalceatos:Equi-
dictioni Germani patriarchae Constantinopolitani dem,inquit,maluis3em vos togatosesse:pigilumcst
oblatus a matre est. cinctos saltem esse et penulalos.
Qua in re cavendus cst errorCajetani,qui censuit QuodverohabontActa/accrniim hirrumvoxbirrum
simiii bcnedictione,in voto parcntum,salvari posso ad colorem perlinet; nam notatFcstus in verbo Dir-
infantem, etiam non baptizatum,in utero.Ita enim rum, apud antiquos rufum colorem dictumessebir-
partem divi Thomce, qu. 68,adart.ll:
ille ait in iit rum. Ao proinde lacernam rufl fuissc coloris.Sive
«In articuloundecimo occurrit scribendumet con- dicere velimus lacernum birrim,hoo est sericum ;

sequenter dicendum,sub correctione tamen,parvu- §yipou?enimveteresdixereserica,utZonarasetTheo-

los in maternis uterispericlitantes,possesalvari,si- C dorus interpretantes duodecimum canonem Gan
cut superius (art.2)diximusde infanlibus quinon grensis concilii tradunt.Vide Cujacium.in l.ivCod.
possunt baptizari.Posse autem salvari ilico per sa- De vest. holoser., lib. xi; sive magisplaceat lacer-
cramentum baptismi non inre,sedinvotoparentum num birrum significare birrum ipsum in modumla-
susceptum.cum aliqua benedictione prolis,seu ob- cerna: compositum. (Porro iirnis et ftirrum mascu-
latione ipsius adDeumcuminvocationeTrinitatis.» lino ot neutro generedictum reperitur.) Utcunque
Quem refutatum vidc apud Alphonsum de Castro, sit,constatquidcm teslimoniosanctiAugustini etiam
adversus hasreses, libro iit.verbo Daptismus, hier.Q. clericos in Africa uti consuevisselineaatquebirro,
Plura de variis benedictionibus vide in indice re- sed opiscopos birro pretiosiore.Nam eo sermone,quo
rum,et copiose apudGretserum,libroeade rc edito. clericorum suorum disciplinam componit, h»c ait
BEROEA.Vita; Malchi num. 3 '. Syriae est civitas, serm. dc divers.50: « Nemo dot birrum,vel lineam
circa quam eremus Ghalcidos. Duplex Beroea apud tunicam, seualiquidnisiincommunc ; dc communi
Stephanum de urbibus,una in Macedonia.alterain accipiara mihi ipsi.»Et paulo post : « Offeratur mihi
Syria, qus h.nec nostra.quam et Beroen dictamait. verbigratiabirrumpretiosum,fortedeoetepiscopum,
de Macedonica Plinus. lib. iv,cap.lO; dc Syria; Be- quamvis non deceat Augustinum,»id est,homincm
roeaidem, lib.v,cap. 26: « Infra Palmyra; solitudi- p pauperem,de pauperibusnatum.Utunturex institu-
ncsStclendenaregioest,dicta;que jam Hierapolisac tionesancti Augustini regulares tunica linea,atque
Beroua, et Chalcis. cum volunl, diebus prcesertim solemnibus,in Itnlia
BiRRus. Vita Pelagiffi, cap.l2:(ilndnit se tunicam etiam birro,quem in llispania semper gcstanl.Eam-
tricinarn et birrum sanctiNonni episcopi.» Ileracli- demquoqueconsuetudincraviij;uisseinEclesiaOrien
des, cap. 51, de Athanasio episcopo « Tunica ille : tali,ut episcopi super tunicam birro induerentur,ex
tantum sua,birroquevestitus.»Undeconstatbirrum iis qune scribit Palladius inLausiac.,cap.51,desan-
fuissevestemopiscopalem,quod etiam clarumexAc- cto Athanasio episcopoAlexandrino possumusintel-
tis sancti Cypriani:i< Exuit se lacernum birrum, ligerc d ura a.\i,cumlunica hirroque veslitum seccss isse.
quem indutus erat,»Baronius,tomo [I,annoGhristi Mcminit et Gregorius Turonensis de sanctoBritio,
271, Dionysii papae l,Valeriani et Gallieni irapp.7, qui ardentesprunasin birro suoposuit,ad declaran-
heec de birro ad eum locura notat: dam sui animi innocentiam.
' Vide quid de hoc nomine Rosweydus nosque notaverimus supra, eol. 208. Edit.
415 ONOMASTICON RERUM ET VERBORDM DIFFICILIORUM. 416'

Caelerum propter e.jus indumenti brevitatem.Ve- A nuscriptum:«Birru8 planeta,pallium villatum,nian-

nantius Forlunatus nominal birrum ipsura pallio- tellum fimbriatum.i) Hoc habitu in Belgio utunturj
lum.cum agit de sancto Germano Parisiorum epis- canonici regulare?,qui velsoluscum lineatunicaeoa !

copo visitante Clotharium re};em-,atque de ipso re- ex divi Augusti instituto ease declarat, cum ille
ge ait: allambit saiicli viri palliolum. suos ciericos linea et birro ornarit,ut costat ex ejus,
Quod vero sanctura Gangrense conc.,cap.l2,n)o- Sermone 50 de diversis. '

nachos Eustachianos incedentes palliatos, atque BisACUTUs. Vide dicta ad Vitam Antonii cap. 25,
j

damnantesbjrrisutentes,anathematissententiaper- et Frontonii cap.l. Vita Antonii:«Ut sarculum sibii

culerit,non placet quodper birrum alii interpretati bisacutum cum frumento deferret.nlta distinguen-i
sunt vestem pretiosam sinipliciter.sod potius quod dum eum locum in notationihus monui.Sic in Vita,
illiamictipalliofui longitudineetlatitudinedilfluen- Frontonii, cap. l:» Deferentesque ad eremum se-'

tc,eos damnarent,qui birronempe breviori uteren- cum parva olerum semina, et bi.sacutosparvosque:
tur indumento quod vile vel pretiosum (exsententia
: sarculos.» Glossarium Gamber. M. « Bisacuta, fer-|
Augustini superius recitatalad libitum cujusque csse ramentum quoddam utrinque ineidens.» i

potuisse, certissimum est; protiosiores vero fuisse Bruchium. Vita Hilarionis, nuin.33:« Divertitadj
birros Atrebatenses et Canusinos.Flavius Vopiscus g quosdam fratres notos sibi in Bruchio,haU'l procull
in Carino testatur.Cumitaque eadem ActaCypriani ab Alexandria. » Et post pauca: « De Bruchio pepl
passionis habeant ipsum lacernum ftMTMmcompli- inviam solitudinem intravit Oasim. » Eusebius, inl
cuisse, et ad genua posnisse.illud fuisse perhreve, Chronico, anno 1 Claudii ante Aurelianum .!
,

ac parvi negotli operam egisse demonstrant nam ; (cAlexandriffiBruchiumquodpermultos annosfueratj

non sic tunica eum fe^isse, sed diaconis dedisse obsessum, tandem destruitur.n Ammianus,lib.xx :i

tradunt. «Alexandria,etc,amisitregionum maximam partem

E.K hisitaque jam exploratum habcri videturcpi- qua; Bruchion appellatur, diuturnum pr.Testantiumi
scoporum fuisse antiquum habitum,ut post vestem hominum domicIlium.»Epiphanius,libro Deponde-
superinduerentlineam,etdesupeream solutamtuni- ribus et mensuris locum Bibliotheca a Philadelpho
cam acdeniquehumeros tantumtegensetbrachia la structa insignem fuisse indicat. Erat enim ibi Mu-
cernumbirrum:quogenereindumentihodievidemus sium.Spartianus in Hadriano:«Apud Alexandriam in
uti S.R.E.cardinales, atque episcopos illos, qui ex Musio multas quaestiones professoribus proposuit.»'
regularibus adeam dignilateniprovectisunl.Roma- Quod Scaliger ad Eusebium.supra, ait Bpou/ETov
numvero pontificembirro absquetunicasuper line- ante oav.wTiv dictum, sine auctore asserit. Ipsa
am sed serico atque rufo, interdum vero albo, pro ™ Alexandria ita dicta est, teste Stephano.
temporis ratione.Porro ex dignitatis ordine birrum Originationem ejus venalur Casaubonus, ad Ha-
pretiosius fuisse,exAugustini sententia dictum est. drianum Spartiani^quasi olim dictum fueritOupo^j-
Hactenus Baronius. )(E"ov,quam vocein integram servat Eusebius,Histo-
tOIS In Palladio nostro bis terve birrumocrur- riarum lib. vii, cap.32,ubi Christophorsonus inter-
rit, uti, cap. 83: pallium geslabanl el hyrrum. Ubi pres, quia corrupte legerat xou Tiupou XP^''°"^ ouii?)
Graeoe est,Tp'.6tovotp6pot za; pop^io^iopoi.HervetusLa- veterat,ru»i ibi magna essel frumenti inopia.ln Vita
iine ex\.u\erait,quipallium gestab^vl et pileum.^nEdi- ApolloniiGrammaticiAlexandrinidiciturllpouxETov.
tione Lugdunensi legcbatur, xai xippotp^Jpoi. Et in Notum litteras p et it invicem permutari.Atque ita

notis suis Meursius ex conjectura corrigitraippoipo- Bruchium fuerit AlexaDdrinisquodPrytaneum Athe-

fortassR,ait Fronto noster,quia scholiastes Ari-
po'.: niensibus, videlicet -irupou TapiiETov; frumentirecon-
stophanis exponit uxippov to puTtwSE? twv T^jpfjv; et ditorium.
apud Eupolidem, paol^Ei oxtpp"6v y)|ji!piE!j|jtsvif),ut hic Brumosum. Varie hoo scriptum,nunc brumosum.
dicuntur (i-/.tppo'f6poi.,qin sordidis vestibus nmicti;seA nunc bromosxim, nunc bramosum. Ruffinus, lib.iii,
emendationem e Regio Ms.erutsm P'jppo!fopoi,con- n. 39 « Et cum feteret brumosa aqua odore, nor
:

firmat Heraclidis interpres « Concurrentos omnes

: permittebat ut aliara aquam mutarent. » Palladii
simulquoscunquepalliis,quoscunquecernimusbir- " Lausiaca, in appendice, ex veteri interprete : Pe
rhisessevestitos;»deindequoddixeritconvenissepri- biennium eniramanusmea^.undepercussiquasi fa-
matesilliusoppidi postremo, quod quosdamphilo-
;
ciemPJus,fetoremetbrumumsufferrenonpoteram.>:
sophorumdicatunumeisolidtim dedisse, acproinde Glossm Isidori: Brumosus, annosus, resinosus. Item:
non omnes viles homincs ibi et abjectos fuisse constet. [irumalia, rcsinosa pluvia. Ifem: Bromosa immunda.
Item, cap. 136, de sancto Athanasio : acccpto suo Turnebus, lib. xxviii Adversar., cap. 5, citat cj
stichario seu tunica. el 6irro,Hervetus verterat, ac- Onomastico perantiquo Petri D8nielis:f>rar«04'fl,m
cepto suo sticliarioel cereo. Graece est, XaSwv eauToi) munda !X(\A\iur.quod verbum Grxcx lingux est. Ze^
'

t6 uTiyapiov xal to ptpptov. Hervetus xrjpov fortasse no, Veronensis episcopus, in Exodum, serm. 8
legerat. «Quis non iB.telligit, fratres.illud Pascha non essc;
Aliadebirro addi possent,sedh£ecnuncsufnciant. sed bramosum latrcnis cruenti convivium? Idem;
Quod ad birrum canonicorura regularium attinet, serm. in Psal. xlix: « Si diis corporalibus convenii
hoc,opinor,intelligitGlossariumCamberoneasema- sacrificium corporale,utique et spiritaleDeisacrifi-
417 ONOMASTICON BERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 418

cium est necessai-iurn: spiritale, quod non ex saccu- A nensi Giossario etiann est, Bula, historia, puto cor-
lo, sed ex corde prol'ertur,quod non briimosis pecu- rigendum. Buda, slorea. Donatus, in ). n jEneid.,ad

dibus, sed suavissimis moribus comparatur. » versum, obscurus in ulva, notal : Ulvam plerique
'

BuccELL*TUM. Panis biscoctus, seu qopo? iozo^, eam dicunt esse. quam vulgo budam appellant.» Sic
S!CfU5 pariw, qui cremitis et militibus in usu crat, in Papia ; Ilwla, storia. l''orte hoc postremum Bnta
quiadiutius durat. Heraclides, cap. G « Confrac- :
ortum ex Buta historioo, cujus meminit Arnobius
tum atque in partes redactum modicas buocellatum lib.v « Siout suis scribit in Causalibus Butas. »
:

inlagenasmisit. »Aramianii.s,l.xvii : « Frumentum, Forte Teutonibus l&tO id est, lectus, a buda, quod
ex eo quod erat in sedibus consuniendum, ad usus oiim storeis incubarent.
diuturnitatemexcoctum.buccellatuinutvulgoappel- BuLLAetnuLLARE. VitaiBasiiii cap. 10: » Et plumbo
lant,humeris imposuit libentium mililum. » L. vi bullavitchartamillam. »VitaeJoannisEleeraosynarii
Codicis Ttieodosiani, De erog. milit. annon.: " Ex- Non potes scribere, et bullare, et
cap. 51; « afTerre
pedilionis terapore buccellatum ac panem, vinum mihi?» Etpost:« Dateiproprium pictacium bulla-
quoque atque acetuni, sed et laridura, carnemvcr- tum. GlossariuniGamberonensems.: «Bullaj, cera?
»

veciDamctiam mililesnostros itasolerepercipere. sigillatse.» Idem « Bullare, sigillare. » Sic et poste-

:

Sparlianus,inPescennioNigro: «Idem pistoressequi B rioribus Gra;cis pouAXoc et PouXXejeiv. Vide Glossa-

expeditionemprohibuit,buccellatojubcns milites et rium Grsecobarbarura Meursii.
omnescontentosesse.» Vulcatius, in AvidioCassio :
Camelauchium. Vita Mariae neptis Abrabae, cap5:
« Etpra;terlardumacbuccellatumatqueacetum,mi- «Camelauchium quoquelonguracapitisuo, ut facies
litem in expeditione portare prohibuit. » Constanti- ejus velaretur, iraposuit. » Auferens Et cap. 9 : «
nus, TttplOEiJtituv BoJxeXXocxo
: xpixeXXoeioeijiIiojijiiov quoque camelauchiura a capitesuo. «Verbura hoc
xaXeTiai:«Buccellusorbiculutumrrustrum vocatur.» sajpein Manuscriptis et primisEditionibusdeprava-
Mauritius, in Taclicis: Xpr) ev •f)(XEpqcTtoXE(Jiou,EvxaT; tum, in quibus ferre calemanchus, vel calaniancus.
o£XXoi5E7ri<fEpEa9ai Exaaxov axpaxitoxTjVuSujpxaiBouxE- Unde in Glossis Isidori : « Galeros, calamancos. •

Xaxa: « Die belli debet quisque miles aquam et buc- Lege,came/auc7iwi. SirailiterapudBedam, de Taber-
cellatura in sellissecum ferre. » nac, libro iii, cap. 8: « Super caput autem gestat
Ab hoc pane expeditionali seu buccellalo clegan •
pileumin inodum parvuli calamaci, sivc cassidis,
ter panera, quem benedictionis locotransmiltebant, quod extenditur aupra summitatem capitis.n Lege,
vocarunt Paulinuset Therasiaad Romanianum epi- camelauchii.Frequenterposteriori ajvo consonantes
stola 36, apud Augustinura : « Nevacuura fraternaj vel inter se commutabantvel poslponebant. Sic fere
huraanitatis officium videretur, de buccellato Chri- Q semper in Manuscriptis corcodriUus, pro crocodilus.
stians expeditionis, in cujus procinclus quotidie ad SedxajjieXau^iov, velxajjiaXauxiuv rectum esse suadet
frugalitatis annonam militamus, panes quinque tibi originatio apud Etymologicum: Kauaia E^prixai jjiev

pariter, et filio nostro Licentio misimus. » xafAEXauxiov, Ttapa xoeXauvEivxoxaujjia. «Causiadici-

BucoLiA. VitaAntonii, cap. 24, ubi Latine est pas- tur camelaucium, quod arceat calorem.» In Glossa-
toralia, Graece est jBouxoXia. Hieronymus, in Vita ria Caberonensi manuscripto est « Camelaucus,
:

sancti Hilarionis, cap. 36, servavitGrascum vocabu- vestimentura papee; » et Calamaucus, piieus similis
lura; « ad ea loca qufe vocantur Bucolia, » Heliodo- tiarae.jOccurritaliquotiesapudSuidamxarieXau^iov,
rus: BouxoXiaa'j(jnta(;xExX'/]xai Tcpo? Alfutxiojv oxoTto; velxajjtjjiEXauxiov.InHesychioverboTiipahabesetiam
«Bucolia apud ^gyptios dictus est totus locus, » xa[jtEXau5(^tov, uti et apud scholiasten Aristophanis
quod praecessit. Locus hic erat
videlicet, ad lacum, ad Acharnenses.
apud Alexandriam juxtamaresubrupibus.Vitasan- Camisia. Palladius, cap, ^-49 : « Cum eam suis ve-
cliMarci postAbdiam, anonymo auctore «Marcus : stibusinduisset,tunica,camisia,etchlamyde,etom-
iterum Alexandriam venit, et reperit fratres raulti- nibusvirilibus. » Graece ibi xajjLtaioii;. Glossae Basili-
plicatos in gratia et fide Domini, ecclesiamque cons- corum; Kajjtiatov, 6 eitt xafjtaxtov jftTmv.Isidorus, lib.

tructam ab eis in loco qui vocatur Buculus, id est „ xix Orig., cap. 22; Camisias vocamus, quod in his
T>.-t.-i_: 1 1.- u :u
Bubulci, juxta mare sub rupibus,»
u:
Hinc
D.....,/.'...'Dj
Bucotici — :..:j_„i:
dorraimus in camis,id i i: i'_ tj-_.
est,in stratis nostris,» Id est
. .

milites Gapitolino, in Marco Aiitonino : « PerjEgyp- indusiura vel lintea sindon. Idem, ibidem, c. 21 :

tum Bucolici milites gravia multa fecissent. » « Poderisesttunicasacerdotislinea, corpori astricta

BuDA, Pelagius, libello x, uum. 76. « Videns au- usque ad pedes descendens. Haec vulgo caraisia vo-
tera 10B9 jEgyptius vestitum moUihus rebus, et catur. —
Ad Palladii locum de milite proprie facit
budam de papyro, et pellem stratam sub ipso. » Hieronymus epist, 128: « Solent militantes habere
Glossae Isidori; Cutia hisloria. Num legendum, slo- lineas.quas camisias vocant, sic aptas membris et

real Sic ex veteri Spn)«a, addito seu praefixo lii fe- astrictas corporibus, ut expeditisint vel ad cursura

oere Hispania. Glossarium Camberonense ms. : vel ad prffilia.dirigerejacula, tenereclypeura,ensem

« Buda, stromentura leoti de biblo, id est, papyro.» librare, et qucecunque necessitas traxerit. » Itera

In Glossis fsidorietiam invenio Buda,ornamen-

: " Beda, De tabernaculo : « Quia solent milites habere
ta regaliavelcamelorum. » Item, « Bulla, stramcn- lineas,quas camisias vocant. » Eademvoxsaepiusoc-
ta regalia. » Quod vero in manuscripto Cambero- currit tam pro camisia vulgari, quaraprolinea exi-
419 ONOMASTICON RERDM ET VERfcORUM DIFFICILIORUM. 420

persecutione Wandalica. A li^[>-r.Tioi;, slaler. Glosso3 Arabicolalina; Campana,^

Tnic ornata. Victor, De
,

Atquo de pallis altaris, proh nefas cami- 1

slatcra. Unde y.aiXTTocv(^Etv,pondtvareapudNicetaminij
lik : 1 : '>

faciobant.»Beda ia Martyrolo- Alexio Angelo, lib.iii, elMyrepsum,lib. de Malagm.,)

sias sibi et femoralia
Ariani de ipsis palliis altaris ca- c. 21 et KjiiJiTtavicTixov quod libripendi publico sol-j
gio « Ita ut impii
;
:

..Bonifaciuspapa vebatur, apud Phranzem, Chronici lib. iii, cap. 24..i

misias sibi et femoralia facercnt.
Anglic.,apiidBedam,cap. 10: « Prste- Item Tiapav'.a|Ji7:avicr|a.a apud Ni--;
injusta ponderalio,
lib.iiHistor.
rcabenedictionemprotectorisvestribentiPetriapos- cetam, libro ii, in .Andronico. Vide Meursium, supra:
camisiam CANcELLAnius. Vita JoannisEleemosynarii, cap.
tolorum principis, vobis direximus, id cst
3]
« Mittens ceconomos reliquos qui-!
cum ornalurain auro unam » Vita Otthonis episcopi et cancellarios,et
bus erat dispositio civitatis credita. » Et cap. 23 ;i
«Camisias aurifrigioin oraoapitii.et suturahume-
curari iis fecit. » «Convocat percancellarium suum monachum.Hinc-!
rali atque brachiali
apparet nonpalatinostautum,quod nimisquam no-,
Campana, tinlinnabulum armentorum
gregibus
tum, sed et ecclesiasticos fuisse cancellarios.Hinc-
appendisolilum. VitaFrontonii,cap.8 :«Sedcam.
potuit perslrepens sonus marus, epist. 3,c. 16: « Apocrisiarius aulem, quemj
pance sonitum audire non
» Cujus rei varii auctores raeminere.
nostrates capellanum vel palatii custodem appel-!
hymnorum.
lant, omnemclerumpalatii sub cura etdispositione-
J3
Phffidrus, lib. ii

sua regebat. Cui sociabatur summus cancellarius,i

Claruinqiie collo jactans Unlinnabulum.
qui a secretis olim appellabatur. »
Felicis |

Paulinus, Natali 6 sancli

:

Candidatus. Vita; Hilarionis,num. 22 : « Candida-!

... ut pra-sepia vidit
pulsus tus Constantii imperatorls. »Certum militiEe genuS'
Nuda boum, et nullos dare tinliuuabula ;

Excussa ul cervice boum crepilare solebant, condidati, scutarii fere protectoresque principum.i
ferire.
MoUibus aut leatis cava linguis a;ra Ammianus, lib. xxv : « Cum Julianus intcr belli di-j
Endeleichus Rhetor, De mortibus boum :
scrimina versarctur, clamabant hinc inde candidati!
Plaustris subdideram fortia
corpora quosdisjeceratterror, utfugientummolemtanquara!
Lecturuui, sludio f]uo polui, boum, ruinammalecompositi culminisdeclinaret. » Victor;
Queis meulis geiuinre cousona linuulo
Concentu crepilacula. Tunnunensis, in Chronico « Cui nepos 1020 Ju-'; :

greges tintinna- stinianus vocabulo fuit, candidati militia functus. »,

Sidonius, lib. II, epibt. 2: « Inler
bulatos per depasta buceta reboantes. » Duplex horum schola, seniorum jiiniorum. Vide,
lib. de sancto MeJardo Fastos Sioulos ct Cedrenum.
:
Fortunatus, ii, ;

Canthelium. Joannes Moschus, Prati spiritualiaj

TinliuDum rapit aller inops, mafiis improbus
ille,

Qui jumentorum colla teuere solet. p cap. 107 « Portabat canlhelium capientem ampho-! :

ras quatuor, ferebatque aquam in monasterium. »i

Gothorum lib. vii, tit. 2, il Antiq. « Si quis
Legis :

GriBceestjXavOr^Xia.Eratgenusclitellarumadaquaai;
Untinnabulum involaverit de jumcnlo vel bove.
»

5 Qui tinlinnum ferendam^quodutrinqucasinigestant.NamxavOviXia.

Legis Burgundionnm tit. 4, g « :

» Idem Legis Boia- clitella: sunt.

caballi vel bovis furto abstulerit.
j

8, tit. H, § 1.
Cauabl^s. Joannis Moschi Patrum spirituale, cap,'
riorum cap.
Curpocoribustintinnabula fuerint apposita, varia 70 Ecce ego ascendo in carabura. » IsiJorus,;
: «

cstopinio.quibusdamcensentibusidfaclumadferas Origin.!ib. xviii, cap. 1 « Carabus parva scapha,i :

ox vimine facla, quas contexta erudo corio, genua

noxiasarcendas aliis,ad deprehendendum quibus
;

locisnemorumpascant;aliis,utpingucscantfacilius navigii prsbet. » Papias vocabulista : n CarabusJ

e.\islimont pecora harmonia oblectari aliis, naviculadiscurrcnsin Pado,idest, inter. Est autem
quod ;

colligi id factum ex vimine et corio. » Glossarium Camberonense.

ornatus gratia. Ex hac Vita videtur
deserto ab hospitibus ca- CANONAUcnos,idest, pra:;fectusCanonisqui!ignum)
ut eminus audirenlur in
ut ct hospites iis pulsare solebat, utconvocaret fratres ad (•.ollectam.l
meli, qui necessaria deferebant,
Vide llieronymum Magium, libello Joannes Moschus, lib. x Vitarum Patrum. cap. 50:
strat'a aptarent.
« Cum quadam noctesurrexissem, utpulsarem si-
De tintinabulis, cap
Durantum, ^ gnum(ea quippe cura mihiut canonarchaeinjuncta'
Vide quoque Joannem Stephanum
cap. 22, de campanis seu fuerat, ut excitarem fratres ad coUectam). GrEEce
lib. I De rilibus ccdesi»,
cst ^"OTt ev vjxxi tjy^?0'1v, e<p' <L xpouaai x6 ^uXov
tintinnabulis sacris a;;entem.
p.'.^

Eleemosynaru (TJfirjVYi? Kav6vapj(^o(;).Idem,cap. Kaixpouaavto?

Campana statera. Vita Joannis
1 1 ;

cap. 3 : « In una campana statcra. » A Campania re- Kavovap';(ou zb ^i\o'i,io' iIiTtavTa? tou^ ooeXtfou? auvaj^

gione Italiaj ita dictara vuUIsidorus,lib. xvi Orig., Ori^a'. K Cum pulsaret proefectus canonis lignum,

Exquo videtur sua hausisse Papias vocabu- quo fratrcs onines convenirent.
cap. 24.
lista:<'Campanaponderatio.Ha?ctamenduaslances CAP.ACALLA.Vestisgenus.PaUadius,cap.ll7 ; For-
unciis. Uni- tismulierindutaservili caracalla. » GrrecCjTtatoapiou
non habet, sed estnigrasignata librisol
autem ponderi certus eot modus propriis na zapaxiXtov. Eucherius, De vest.
« Ephod vestis :
cuique
minibusdesignatus.DictaquiapriusinCampaniare- sacerdotalis, qua; superindumcntum vel humerale
Isidoro. Hinc appellatur. Est autem velutincaracalIa;modum sed
„ UbiproriiyralogeDiryaex
taest
aDudposlcriores scriptores Campana et
Kajiuavoi; sinecucullo. » Glossarium Grfficolatinum :KapaxaX-
usurpata. GlossaD Grascolatina?, Xiov, Caracalla. Spartianus, in Caracalla imp. :
aljsoluto pro slatera
421 ONOMASTICON RERUM ET VERBORDM DIFFICILIORUM. 422
« Jpsc Caracalli nomen accepil a vestiraento, quod A beronense raanuscriptum «Renonessunt velamina :

populo (lederat,deuiisso usquc ad talos." Xiphilinus, humerorum,intorisvilIishispida, quosvulgo reptos

inCaracalla :«Propfiumgenus vostimenti iniiodum vocant, eo quod longiludo villorum quasi reptat.
'

penula; (|jiav8u7)c) excogitavit.» Beda, De gestia An- Occurrit et apud Bonifacium epist. 77 « Misimus :

glorum libro i, cap.7 :« Mox se sanctus Albanus pro vobis parva xenia,id est.reptem ruptilem unam. »
hospite (qui clericuserat)ac magistro suo,ipsius ha- Chameuni^,
id est, humicubatioaes, Grffioe;(^a;ji.at
bitu,id est,caracalla,qua vestiebalur,indutus,mili- euviatseu xajasv(at. Ea voxLatinis auctoribus siEpe
tibusexhibuit.))M3.:«Carabusestquadamnavicella." usurpala.Vila Abraha;, cap. 18 «Chameuniis quo- :

Caric.e. nieronymus, in Vita sancti Pauli primi queetcontritionecorporisnunquarnoraninolassatus

eremitw, num. 6 : Quinque caricis per singulos est. )) Vita Mariaj neptis AbraliE, cap. 9 : « Ubi vi-
dies sustenlabatur. ))Item, in Vilasanoti Hilarionis, gilia?,ubi chamounia3 ? » Papias : i Gameunia3,storia3
num. 5: » Herbarum ergo succo, et paucis caricis, lecti. Item, « Cameunioe, vigiliae in hierae. » Non
))

post triduum vel quatriduum deficientem aniraam percepitvim verbi Hieronymus, in cap. xli Ezechie-
sustentabat. « Interpretantur caricas esse ficus sic- lit : «Puto perspicuum essc lectori semper angustio-
cas.Certeesficuumgenerecaricasessedocet Plinius, ra esse quae deorsumsuntinjejuniis,-/a[jta'.£'jv!a'?,
libro XIII, cap. 5 « Syria praeterhancpeculiares ha-
:
g et victus continentia. » Idera,in cap. iii Amos El :

bet arbores. In nucum genere pistacia nota.Prodesse percutiet doraura hiemalera,eos haereticos quilabo-
adversus serpentium tradunlur morsus, et potu et rant continentia,et jejuniis,xerophagiis, chaumeu-
cibo. In ficorum autem,caricas,et minor ejus gene- niis; e quibus Tatianus est et Manichaiua? »
ris, qua2 cottana vocant. )>
Cii.DREUM. Vita sancti Antonii,c.54 : « Ad primam
Cartica. Pelagius, lib. v, libello x, n. 76 : « Vi- mansionem Alexandriae,qufe appellatur Chasreum.»
dens autom /Egyptius vestitnm mollibus rebus, ot Locus fors ab jEgypti civitate ita dictus, nisi hxc
budam de papyro,et pellem stralam sub ipso,et mo- inansio ipsa sit civitas. Stephanus, De urbibus:
dicum capitale de cartica sub caput ejus.» An carlica Xaipiou, -oXn kVpr.ilrri, /,ax' 'iK\tv\i.-i xoij t:oX'.?' -ci
est linum? Nam quod in Vita Onuphrii apud mo Ms. EOviy.ovXaipsa)xr]s loi; NixEa)TT)c;.Hujus idera meminit
est : Operulur ctim fratribus charsicariam,de eadem in 'Apyatou vndoi;. Procopio, lib. viDe aidificiis Ju-
se hic, lib. vi, apud Joannem, liliollo iii,n.2, est slin.Xepai.oi;, ^Egypti locus,quod Ortclius esse putat
el opusmeum erat lini texlura. Sane linum cervicali Cherchu Antonino, circa Canotium.
convenit. Quaro in Vita Onuphrii vel carlicariam le- CnALCiDos EnEMus.Hieronyrai habitatio.Vita; Mal-
gendum, vel apud Joannera charsica. In excerptis chi,?;u»i.3 « Perveni tandemad ereraum Chalcidos,
:

Glossarii Graicolatini, col. 308, Carlicula, oeTttvov. qUcH inter Immas et Berrhaiara magisad Austruni sita
(]

CAUcus.Poculi genusessecoliigiturexvariislocis. est. M Est in Syria. Ilieronymus, epist. 45, ad Chro-

VitaAbrahae,cap.3 :« Caucumquoquepermodicum, matium, Jovinum etEusebiura : « Nam postquam,
in quoedore seu bibere solitus erat,habebat.)>Glos- Evagrio transraittente,in ea ad me eremi parte de-
sarium Cambcronense Ms. « Caucum,vus ligneum : lat«sunt,qua3inter Syrosac Saracenos vastumlimi-
ad bibendum. Spartianus, iu Pescennio « Tanla3
)> : tom duoit. » Idera, epist. 51, ad Ruffinum «Syria :

fuit severitati3,ut cura milites quosdam in cauco ar- mihi velut fidissimus naufrago portus ocourrit.»
genteo expeditionis tempore bibere vidisset,jusserit Idem, prajfatione in Abdiam: « Quando ego et He-
omae argentum submoveri de usu expeditionali.ad- liodorus charissimus pariter habitare solitudinem
ditoeOjUtligneisvasisuterentur. ))TrubelliusPollio, Syriaj Chalcidis nitebamur.
in Claudio.ex epislola Valeriani : « Item in caucos, 1©9B CiiiNOBOsciUM. VitM Pachomii cap. 5, 40,
et scyphos, et zemas pondo undeciin. )) Marcellus 53. Roctius scribas Latine Cheiioboscium,qaod forte
Empiricus,de medicamentis, cap.25 « Vermis ter- : ibi anseres pa3cerentur:quanquam nec inde nomen
renus etroditur,et in ligneo cauco ponitur.» Hiero- suum trasisso existimat Stephanus, De urbibus :

nymus,libro ii in Jovinianum,deDiogene: «Quodam Xr,voSoay.ta, iroXis AiY^J^tTou. 'AXstxvopOi; jv T:pcox(jj Ai

tempore habens ad polandura caucum ligneum.vidit _ Yu'^'tian(Ji)v. 'Avxf/.pj ok Toij Ato-oXixou XT;vo6oaxtov,
pucrum manu concava bibore, clplisisse lertur ad jj.r)oiv iic, i:-r;V itpoTVjYoptav efitpEpouaa- vojjia;
f^^P
terram,dioens Nesciebara quod natura haberet po-
: yr^^Zi^i oux av tor) tti; ouaa;. « Chenoboscia, civitas

culum. Apud Ennodiutn, epigrammate25,inscri-

)) iEgypti. Alexander in libro primo jEgyptiaoorum.
ptio est : De cauco cujusdam kahente Pasiphaen ct Este regione Diopolitis nomi.nullara norainationis
Tauruin. Eadem inscriptio epigramra. 29.Plerisque ejus causam secum ferens. Nec enim umquam ibi
locis non recte caveam \elcavum vcl gluucus liacte- ansercs pascis quis vidit.
nus impressum est. Papias, Caucus vasis genus, ex CiioREPiscopus. Heraclides, cap. 37: « Erat au-
incorruptis ut apparet exemplaribus olim citat. Oc- tem dc monasterio Timolhei Cappadocis ciijusdam
currit etiam epistola40,interBonilacianas « Reve- : chorepiscopi. » In Palladio, cap. 106. Glossarium
rentiKvestraedirexitdevotioraeacaucumargenteum Camberonense Ms.: « Chorepiscopi dicuntur episco-
intus deauralum, et duo repta. » Quid rcplum sit, porum vicarii,quipropterpaupcrura sollicitudinem
dubitat ibi Serarius noster et Gretserws, lib. u do in villis et vicis constituti gubernant commissas ec-
Benedict.,cap.28.Aliquid3UggeritGlossarium Cam- clesiaSjhabentes licentiam cositntuereusque ad sub-
423 ONOMA.STICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 424

diaconos.?» De rnunere eorum vide Baron!iini,tomo A appendernntincoUummeumcaccabatas ollas,etan-

111, anno Chrisli 357.

sas vasorum. a Paulinus, epistola 12 : « Cum aedifi-

CHYD.EUM viNDM. In iPalladli Lausiaca, ex veteri cia, quK immaculata adhuc operis tui gratia splen-

interpretatione, in appendice, cap. 20,n. 3: «Acci- dentobscurata nsniis insipienli» meae,et (ut digno
pe tecum unum val'!ulum Chydaii vini. o Ita ibile- meisversibusverboutar)caccabata,ridentibusmul-
gendum existimo pro Chindii, ul in notiitione mo- tis vel nauseantibus confusus aspicies. » Ad quem

nni. Plinius, libro xiii, capite quarto, de

palmis plura de hac voce diximus.

agcns et earura dactylis « Nam quos ex his honori : Clinicus. Vita Fabiolae, capite 5et PaulaB, capite
deorum dicaraus, Chyda>os appellavit Judsa.gens 4.Capitur hic^pro a?gro,qui lecto decumbit, nec se
contumelianuminum insignis. » Idem lib. xw,cap. movere potest. P]inius,lib. xxv, cap. 5 « Medetur :

16, agens de vinis

factitns « Primumque e palmis,
quoParlhietIndiutuntur,PtOrienstotus,raaturarura
quas vocant chydeeas modio in aquas congiistribus
inacerato,expressoque.
E.xod.
lucom dabit locus
: itamorbis comitialibus, ut diximus, vertigini, me-
lancholicis, storaa hicis, spasticis, clinjcis. » Sio
paralyticum Joanis vCyprianus «//nzcum vocatepist.
» ChydsBi significationi fors 76: « Ego enim, qui clinicum de Evangelio novi. »
7 Filii Israel creve- Erant et clinici mcdici qui lectulis Kgrorura assi-
i, :

g debant, quo alludit Marlialis, epigr. 31, ubi'

runl etouasigerminaHlesinuUiplicatisunt.kpudLXX
lib. i,

'It:p5ir,X nu^iIO')'»'', xat ETC).rj6'jv0r,<jav Radcrum nostrum de hoc medicorum genere vide,
est: Oi 8e u\o!
Arias Montanus vertil Al filii Clinici quoque tempore Cypriani dicebantur, qui
xal vuSaToi ey^^o'''^^- :

stint, et abundanles
mutlipiicati morti proximi in leclo baptibsbantur. Cyprianus,
Israet creverunt et

Romana Editio habet et efjusi fncti epistola 76: « Porro autem qiiod quidam eossalui-
fuerunl. Ubi :

tari aqua et fide legiiima Christi gratiam consecu-

tUudine magna diffusi sunt. XuSaTov sa;pe siguificat to?, non Christianos,sed clinicos vocant. »
vulgare,et ex ccpia vile. Quare admonet Theodore- CoLOBiUiM. Vita Pachomii, cap.<4 : « Lebiton au-

tus q. non esse hoc loco accipiendum quasi per

1
tem linea vestiserat,instar colobii. » Ruffinus, hic,
''-----
libro ii,c 3
^-m
Quibus usus
-^ -
,.-_ j_.- __!_,_•_•_
est indui colobiis, quasi
contumeliamdictum,queraadmodumnonnulliacce- : <i

perint ; sod tanlura numerosam multitudine signi- saccis lineis. « Glossarium Camberonense manu-
ficare.Ita enim creverunt, inquit, ut per universam scriptura: « Colobium, vesti.s cucullaj similis, nisj

qiiod cucullo caret. « Papias Vocabulista « Colo-

illam terram diffunderentur.AquilaefiripTiorav.Sym- :

machus ifT^pij/av, erepserunt. Eustathius, in Home- bium genus dictum, quia longum est,etsine
vestis

X-JOa^oi.iraXai eXiYovxo ol Tti.-Kliqfiua^ivoi, vov 8e manicis. IIoc antiqui ulebantur. Sed quia nuditas
rum :

o'i ouoauiEvoi « Chydcei olim dicti multiplicati,nunc „ braohiorumculpabatur,ususcolobiorum indalmati

pretii. » cas est mutatus. » Existimo Colobium dictum a
autem nuUius
CiLicENSis AMPH0RA.Palladius,cap.i9, 20 : « Post- xoXoSoc, quodmutilumesset videlicet manicis.Nice-
amphor» unius Cilicensis aquam bibisset. " tas, Thesauri orthodoxi lib. i, cap. 59, agens d«
quara
ma-
MEtaTOTTlvEivaiitpopEaKiXtxiffiov u8axo<;.Suspior Scribis Juda?orum : « Dalmatica, quae nunc colobis
prajcedit: Trium mo- dicuntur,pupuraque prstexuntur, induit,phjlacte-
si mam amphoram fuisse.nam
«

ria sua ostentabat,breves nimirum chartulas, qui-

diorum panem poslquam comedisset, et ampho-
raj » etc.,ut sit proportio aliqua inter tres modios businscripta lcxerat,quasilli pretiosis fasciisorna-
amphoram unarn Cilicensem. Idem, cap. 33: tas,auroquedistinctas,tanquaraJuda3orummagistri,
el
ergo multavasafictiliaportassset, »Gr;BCus dcferebant. » Etiam colobiis monachorum signum
> Cum
&dd\t,Cilicensia. Batrtaaa!; oov ezeTvo^ xeptxnia y,iXr/.(- erat intertextura e purpura. Vide Dorotheum, Do-
\. Habes etiam colohium purpuratum apud
aia.Heraclides,cap.6: « unius amphorffl lagenam ctrina

bibcre coegisset. » Ubi quidam Ms.,

Cilicencis la- Anastasium, in Eutychiano.
CoNTERNATio. Vita sanctcB Paul8e,num 11
genx agudm.Apud Athenaenm^lib. iii^CiVicn panes,
• Se- ' :

sunt panes magni, quorum etiam meminit Eusta- gor vitulam conternantem, » id est trimam, Isaiae
xx Orig.,cap. 6, XV. Papias « Conternans,vitnla tertium agens an-
tius ad Homerum. Isidorus, lib. :

meminitSiVutevasis.oLagenaetsitulaGrscanomina num. Vocabularium Gerardi de Scheuren Con-

1) :

Latina. llli enim TERNANS, die in synen derden iaer is. Vide hanc le
aunt, inflexa ex parte ut fierent
Xaxvo?,noslagenam illi sicile, nos situlam dici-
;
ctionem accurate explicalam apud nostrum GabriC'

mus. » Papias Vocabulista « Sicula vas aptum ad
vinum vel aquam,aGra!CO tractura,id estsicia. » Et
ne vitium hic in orthographiasuspiceris,legendum-
ques!(u/a,inaliopostliiterarumordinesitularaponit.
: lem Alvarezin Isaiam.Rariusvocabulum eosignifi'
catu.Diuibi lectum foris/crnan/ffm.Utraquelectio es
in Glossario Ms. Camberonensi, ' Conternare ve
conlrenare est tremere.Undeet segor vitula conter

ClNERENlE ET CACCABATE. PelagiuS, Mbell. XV, n. nans a Propheta dicitur yitula,c[\im parva conter
: ;

Bene tibi fecerunt cinerente et caccabate. » nans, quia per tremorem terrae saepe subruta. Con
29 : «
stcrnans, rppellens,vel cadens. Consternatio dicitu'
Describit seipsum luridum el nigrum.Ibidem.num.
subita concitatio et aliquometu,asterDUtandodicta
25 de Macario fornicationis falso accusato « Et :

XXII^ col. 887 init., ubi lapsu lypographico scriptum est : Consternanlem. Edit
'
Vide Patrol. 1.
/i25 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICIUORUM. 426
Unde et alii prtedictam Segor non conternuntem sed A Siniul cum Petro Alexandrinoe civitatis episcopo,
conslernanlem dicunt, quasi ad hostiiem adventum perpetuas coronas et immortalia praemia sunt
repentino timoreturbundam.» Aliud est Conlernatio adcpti. Martyrologium Romanum, 1 Januarii
» : .

Hygino, De limit, constit videlicet ternorum com- « Ibidem via Appia corons sanctorum inilitum tri-

paratio ; " Quod si iilia permiasum iuerit ut inter ginta niartyrum sub Diocletiano imp. Et passim
convenientes conternenttir, conternati sortiri debe- apud ecclesiasticos scriptores.
bunl, qui trcs primam centuria3 sortem accipcre de- CoRONA REDiMiRi.Erat solemne olim tam sponsum
bcant. Conternationum factarum singula sortibus quam sponsam corona redimiri, Palladius, c. 8, de
nomina inscribemus.» Ammone spouso
-.Visum est ei et corona redimiri,
;

GoNTiNENTiA iN MATniiMONio. Frcquens ea meliore et sedere in thalamo, > eoo^ev xa! (Txe-favoOaflai.Ter-

a3V0. Bt quidem perpetua? contimenti:e exempla ha- tullianus, De corona militis, cap. 13 :«Coronantet
bes hic in indice, Ammonis cum uxore, Anastasii nuptia; sponsos ; et ideo non nubimus ethniois,
10%2 Magnae
et Theognia;, Eucharistii et iMariac, ne no3 ad idololatriam ducant,a qiia apud illos nu-
cum maritOjOlympias cum Nebridio, cujusdatnano- ptiseincipiunt. » Ita quidem observatum fuitin pri-
nymi qui postea presbyter creatus est, cum uxore. mitiva Ecclesia, cum periculum esset idololalriae,
Quibus adde, Pelagii, post Laodicensis episcopi, n qucd coronae alicui Deo profano sacree sunt. Postea,
cum uxore, apud Theodoret., I. iv Hist Ecoles., c setnoto periculo,etiam mos hic apud Christianos in-
12; Juliani et Basilissa3 apud Metaphrastem,9 J;ui. valuit, ut hic vides. Claudianus, de nuptiis Honorii:
Zachariae calcearii cum Maria uxore, ut habes in Tu festas Hynien£6e faces, tu Gratia flores
Elij^e, tu gemlnasConcordia necte coroDas.
Grsecorum Novembris Caacilia; cum
Menffiis, 17 ;

Idein exhortans Stiliconem ad nupiias ait :

Valeriano nobili Romano, 22 Novembris apud Su-
Solitas galea fulgere comas
rium duorum Amantium apud Gregorium Turo-
; Stilico Qiolli necle corona.
ndnsem, De Glor. Confess., cap. 33 Cononis Isau- ; Vide plura apud Caroluin Paschalium, Decoronis.
rici cum Maria conjuge in Men«is, 6 Martii Edu- ;
Crux e collo gest.vta. Leontius, in Vita sancti
ardi Angliaa regis cura conjuge Editha; Henrici imp. Joannis Eleemosynarii, de Zicharia ejus discipulo,
Augusti cum Gunegunde uxorc, ut habetSurius, 3 c. 1 ; « Abstulit a se quam ferebat crucem argen-
Martli ; Elzearii comitis Ariani, et Dalphiffin, 27 team, et dat ei. » Crucem e collo gestavit Procopius
Septemb.,apud Suriumcip.32; Edelfrida; cum duo- seu NeaniasmartyrtemporeDiocletiani,ut testatur
bus regibus Angli», apud Bedam, lib. iv Hist. An- Nicephorus, lib. vii,oap. 15, et concilium Nicsnura
glic.,cap.23;Boleslai Pudici Poloni.e regis cumCu- Act. 4, etMetaphrastes apud Surium, 8 Julii.lta et
negunde. Aliorumaliquot similiaexempla videapud Oresdes miles Christianus.ut habetur in ^tta sancti
Canisium nostrum,lib. ii De Maria virgine, cap. 11. L Eustratii martyris et aociorum ISDecembris, apud
Temporariffi continentia; castimoniam post sus- emdem Surium. Vide plura exempla apud Gretze-
ceptos liberos coluere Antigonus et Euphraxia, Pro- rum nostrum, de Cruce, lib. cap, 78. et i. lib. ii,
tocomes cum uxore annis xxx Pinianus cum Mela- ; cap 27. Item lib. ii, c. 34, de Eucolpio episcopo-
niajuniore,quse in indiceVilarum Patrum vide,qui- rum, qui crucibulam ruream e collo gestant.
bus addi possunt Andronici et Drusianae, apud Ab- CuBA. Vita Pauli primi eremita;, num. 61 in nota-
diam, libro v, in Aclis sancti Joannis evangelistre ; tione videetcuArtjnet^uftrtTO dici posse (supra. col.
Andronici et Athanasiaa oonjugumanaohoretarum, U2) Sic apud Theodoretum Philothei,lib.ix,cap.l3.
ut habent Menaea, 9 Octobris, cum Martyrologio, MacedoniusGu6Aadictus,quodstaretin fossa pro-
Romano, et Metaphrastes, 27 Februarii. lunda.aldautem nomen,inquit, siexlingua Syriaca
Vide etiam aliquot continentioe in matrimonio inGraJcam tansferatur, signifioat Xaxxov,id est,la-
exempla apud Joannem Nyder,Formicarii lib. i,cap, cum.»
5, et ibi scholiastem Georgium Colvenerium. Aliud Ciiba vel Ciimba Festo:
«Cubam Sabini vo-
Hisannumerandirion videnturMacariusRomanus cant eamquam
militareslecticam unde videtur de-
cum sua sponsa in Vitis Patrum, sanctus Alexius rivatum esse cubiculum. » In Glossis Isidori est.
cum puella regii sanguinis, apud Surium, 17 Julii, [) 6'!OT!/)a, cuncus, ripa. Glossarium Camberonense
Pharaildis cum Guidono viro nobilissimo, quod manuscriptum « Cuba, extrema pars navis, dicta
:

consensus mutuus defuerit. eo quod incubet aquis.Cumbavero dicitur lectica a

CoPADiUM. Pelagius, num. 63
lib. v, libello iv, : cubando. » In iisdera, Gumba cuneus.
« Et accipiens archiepiscopus unumcopadium, de- Invenitur et Cubella apud postremissimos scrip-
dit juxta se recumbenti. » Papias « Copadium par-
; tores, pro lintre, in quo pasta formari splet. Nide
ticula carnis, quod
copium dicunl. »Graeoi ru? in Formicario.
CoRONA iMARTYRUM. Frcquens coro7iaelcoronuri de CuRARE, id est, evTacpiaCTEiv, curare funus, lavare,
martyrio. Vita Antonii, cap. 23 : « Episcopo Petro ungere,condirearomatibus,etcaBteraprae3tare,quce
jam ob martyrii gloriam coronato. » Vita Malchi, in requiruntur ante sepulturam. Palladius, cap. 10 :

prologo : " Per quos Christi ecclesia nata sit et « Quem dum ego curassem, et lintcis sancti corpus
adulta, persetion'bus creverit, inartyriis coronata involvissem, et deposuissem. » "Ov evxatsiaaaaa
sit. » Vita Paul», cap. 27 Mater tua longo mar-
: « £•,-0-), -/.xi oQova;; t6 cr(7ji.ia toO aYi'o'j EXi^aaa, xa! ano-
tyrio coronata est. » Vila Pachomii, in prologo flE|j.lvri Hervetus verterat Qurm cumcgo
:
; sepelissem,
Patrol. LXXIV. 14
 4^7 ONOMAaXICON RERUM ET VEBBORUM DIFFICILIORUM. 428

et linleis, etc. Nempe ivxatpidi^Eiv cwnjre /««uscre- A. occultissimas justitiae sinceritati distriiiuit. Ali-

didit idem esse quod Atqui nonOaitxEiv, sepelire. quando autem iidem nefundi spiritus etiam, qu;«:

poterat sepeliri corpus antequam involveretur. Re- ipsi facluri sunt, velut divinando prsdicunt. Qua-
ctus ordo ciimre, laviireet ungere corpus, linleis in- propter bono Christiano sive mathemalici, sivc

volvere, et deijonere, seu sepclire. Proprium verljum quilibet impie divinantium, maxiine dicenles vera
huicreirunebricuroreLatiniSjUtiGrajoisevxaipii^eiv. cavendi sunl, ne consorlio dasmonTorura aniniam
Quod Gen. i. 2, est Proscepitque (Joseph) senns deceptam pacto quodem societalis irretiant. »
suis medieis, ut (iromcUibus eondirent patrem ;
LXX Idem, tomo III, lib. xii De Genesi ad litt., c. 17 :

habent : Kai TtpQaixaqEv 'Itoaritf xr/i':; iiaKjiv auxou xot? « Caiterum alicubi longe jam facta quod nunliant,

svxstiiasxaiii; £vxatj;iaaai,xov TToixepaouxcO. Elprxcepit quee posl aliquol dies vera esse firraentur, non est
Joseph servis suis funeraloribus Iwierare putrem mirandum. Possunt cnim boc ellicere, non soluiii
suum ; ibi olim erat .se;)u/(o«'6us. Augustinus.in Lo- aorimonia cernendi etiamcorporali incomparabili-
cul. : Sepulloribus : " Non invenit lingua Lotina, ter prseslanliore quam uoslra est, sed etiam ipso-
quemadmodumappellaretEvxatpiaaxaci.NQnenimipsi oorporum longe utiquesubtiliorum mira velo- runi
sepeliuiit, id est,terra; mandanl corporamortuorum citale. Coniperimus etiam ia domo constitutum pa-

quod non est Grsce Evxa^ptaTav sed sOatJjav.illi ergo P lieniem spirilum immundura, dicere solere, quanda
evxatpiatjxai id agunt, quod exhibetur corporibus hu- ad cum venire ctEpisset ex duodecim niillibus,
mandia, vel condiendo, vel siccando.vel involvendo, presbyler, et per oninia loca itineris ubi esset, cl

etalligando;inquoiiperemaximo;Egypliorum,cura quam propiniiuaret, ei quando ingrederetur, cl

praecellit. Quod ergo dicil, etiam sepelierunt, oura- fundum, el doinum, et cubioulum, donec in cons-
verunt intelligere debemus. » pectu ejus aslaret. Qus omnia etsi non oculis pa-
Idem tractatu priore De resurreolione niortuo- tiens illo cernebal lameu nisi aliquo niodo ccrne-
;

rum, c. 12 « jEgyplii diligenter ourant cadavera

: ret, uon tam veraciler enunliarcl. Eral autera isle
mortuorum.» Pius episcopus Romanus (ut creditur) febriens, el tamiuam in phrenesi isla dioebat. »

ad Justum episaopum Viennensea3,epistola2:«Curd Idem, tomo Ili, lib. De uivin. daimonum, cap. 4

autem sanctornm iVlartyruni corpora, sicut membra et 5, prsclare ea de re inquirit.

Dei, quemadmodum curaverunt apostoli Stcpha- Idem, lib. II De civ. Dei, cap. 24, de servo Lucii
num. Suetonius, Nerone, cap. 49 » Iniperavit
I) : Puntiiperdaiinonem valioinantis « Adjecit arsurum :

aquam simul 10^3 et ligna conlcrri curando mpx esse Capitoliuni. Hoc cum dixisset, continuo egres-
cadaveri. « Spartianus, in Hadriano : « Cura^se sus e castrls, poslera die concitatior reversus est,et
delicatos, eosdemque sepelisse. » Nisi ille capieqr Ciipitolium arsisse clamavil. Arseral autem revera
dus sit de cura depilaloria catamitorum, legiiturque ^ Capilolium. Quud iiuidemdajinoniel prsvidtre faoile
sxpe lisse. Eginhartus, in Vita Caroli Magni fuil, et celerrime nunliare. » Sio lib. vui, oap. 2',^, :

« Corpus more solemni lotum ot curalun:. » docet uude Hermes Trismegistus soire potueritsu-
CuRiALis. Heraclides, cap. 7 « Moyseus servua perslitiones /Egyptiacas auferendas. El 1. ix. c. 22,
:

alicujus curialis eral. » In Palladio, cap. 22, est, dislinguit inter scientiam da;monum et angeloruin,

XiXT)? ij7t?ip'/^Ev TrolixEuo(jiEvou xivoi;. Vetus Palladii quod angeli « cerlius temporalia etmntabilia ista

Lausiaca, cap. 14 Moyses servus cujusilam fuit

: «
curialis. » Innocenlius L epist. 2, ad Viotricium Ro-
thoraag. episcupum, cap. 11 « Frequenter quidam
ex fratrlbus nostris.curiales yel quibuslibel publicis
functionibus occupatus,clericosfacere contcndunt.»
Suut curiales qui curiis ascripti erant, Glossa3 Cu-
na/?'s,pou)v£uxr|;, pou)>Euxi-/.'j;.
CYPHONiSMUS.Suutiiuic;/;)//onism!imvelintdesoribi
noverunl, quia eorum prinripales causas in Verbo
Dei coaspioiunt, per quod factus estmundus: qui-
: bus causis qusdam probantur, quaedam reproban-
tur, cunola ordinanlur. Dsemones autem non aeler-
nas temporum causas, et quodammodo cardinalea
: in Dei sapientia conlemplantur, sed quorumdain
signorum nobisoccuUorura majoriexperienlia mul--
to plura quam homines futura prospiciunt, dispo-i

a sanoto Hieronymo in Vita sancti Pauli primi ere- sitiones quoque suas aliquando preenunlianl. Deni-ji
inits, num. 2 « Martyrem jnssit melle perungi, et D
: que saspe isti, nunquam illi omnino falluntur.»
subardentissimo sole,religatisposttergumn!anibus D.EMONUM EXSUFFLATio. Nihil frcquenlius in san-|
resupinari, scilioet ut muscarum aculeis cederet. » otorum gestis dxmonum exsufflutiones, insuflhUione,,
Vide Gallonium, De tormentis, cap. 1. inspututione.
D.EMONUM PR.EniCTio. Reote de ea ratiocinitin- De exsulflatione habes in Vila Pachomii, oapite!
sanctus Antnuius, ut habctur Vilae ejus cap. 17. Au- deoimo septimo n Qui signo crucis frontem suanaj
:

gustinus vero, tomo III, lib. ii de Gen. ad litteram, muniens exsufflavit in enm, moxque lugatus esl, »
c. 17, ita ea de re disserit: <• Quibus quwdaravera, Elcapite 48 :« Et exsulflans in eum dixit. » Irensus,;
deteraporalibus rebus nossepermittiiur,p;iilim quia libro primo, capite nono : « Jam vero, quaedani exj
subtilioris sensus acumiue, parlim quia corporibus (idelissimis mulieribua, quae habent tiinorem Dei et|

subtilioribus vigent, parlim experientia callidiore, non sunl seduoibiles, quas similiterul reliiiuasaffe-i
propter tamraagnamlongitudinem vita3,partim san- ctavitseducere, jubens eas prophetare, exsufflanles!
ctis angelis,quod ipsi ab oranipolenle Dco discunl, et analheinalizan tes eum separaverunt se ab ejusmo-
etiam jussuejussibi revelantibus,qui nicritahumana di insano.»Quod hio esl e.t'si(///a"/es, GraieeapudEpi-j
429 0N0MA8TIC0N RERUM ET VBRBOHUM DIFFICILIORUM. 430

phanium,h8t!resi34, est xaxaoujrioajai.Tertullianus, A Codinurn , De otfic. aulce Constatinopolitans.

De idololatria,cap. 11 : « Quo oreChristianusthura- DEinnERF;. Rarius verbum, nec facile obvium. Ha-
rius si per templa transibit, quo ore fumantes aras bes inappendice, in Palladii Lausiaca, ex veteri in-
despuet, quibus ipse prospexit?» Se-
et exsuffiabit, terpretationo, cap. 13 : « Maxime si debabent et
verus Sulpicius, libro III De virtutibus sancti Mar- egentiores sunt. » PraeterHieronymum ibi citatum,
tini « Vidit
: post tergum ipsius d;Buionem|mira5 usurpat et .Ethieus, de Oceani Occidentalis flumini-
magniludinis assidentem, quem eminus (ut verbo, bus,in Tiberi : « Insula vero, quam facit intra urbis
quia ita necesse est parum Latino utamur) exsuf- portum etOstiam civitatem, tantae viriditatls amoB-
flans, Avitianus se exsufflari existiraans: Quid me, nitatisque est, ut neque a-stivis mensibus, neque
inquit, sancte, sic aspicis ? Tum Martinus Non : hiemalibus pastuls admirabiles herbas debabeat.»
te, inquit, sed eum,quicervici tuae teter incubuit. > Deho.nestamentum. Vita Antonii, cap. 30 Tali : i<

Sic do3moniorum exsufflatio inter ceremonias bap- dehonestamentocorporisplurimumgloriabHtur.iiEx

tisrai apud Dionysium Areopagitam, Hierarchia; Gellio sumptum,ut videbis.Etsi rarius verbum, au-
Eccles. cap. 2, et passim apud alios ecclesiasticos ctoribus tamen aliquot usurpatum. Salu3tius,lib. i

scriptores quo respicit divus Augustinus, tract.

:
Historiar.: «Fusidiushonoriim omnium dehonesta-
i I in Joannem agens adversusDonatistas rebaptiza-
g mentum. » Tacitus aliquoties usurpat. Occurrit et
lores, qui serael rite baptizatum exsuftlabant, at- apud Justinum. Seneca, de Conslanlia Sapientis,
que Gbristum potius quam dcemonem exsuffla-
ita cap. 19 : « Contumelias et verba probrosa, et ignorai-
bant Adversus exsufflatores Christi, adversus
: « nias, <!t caetera dehonestamenta velut clamorem ho-
blaspheraatores baptiami. » Item « Quando vi- stium
:
ferat. » Gellius, lib. ii, cap. 27 : « Quo ille
dent Ohristum a quo liberati sunt, exsufflari in dehonestamentocorporis maximedeloctabntur.»Ar-
Christianis ? Quem locum non recte percepit Desi- nobius, lib. ii : « Ad vitiorum dehonestamenta tra-
derius Heraldus, Notis ad Minutium Felicera. duci. » Trebellius Pollio, in Claudio : Gallus Anti-
De insufflatione Prudentius, in Agone Romani, pater ancillariorum et histrionum dehonestamen-
bym. 14, vers. 919 :
tura. " Araraianus, lib. xxvi : « Ad hoc i^itur de-

logressus ille, ut ho3 paratus perspicit,

iionestamenlum bonorum omnium ludibriose su-
Insufflat. ipsos ceu viderel d<Eruones. blatus. i> Glossoe : Delionestamentum a.\'7-/^j'i-r\.

Diclum et inhoneslamenluni. Apulcius, Apologia:

Palladius, in Vita sancti Joannis Chrysostomi :

«Ne quid maculie aut inhonestaraenti in rae admit-

« Dsmonescredenlium una insufflatione ligantur. »
tam.» Isidorus,libro ii Originum, cap.21,ex C.Grac-
Exsufflatiohfficdffiraonum et insuf!latiosa;pefiebat
cho cilat : « Pueritia tuaadolescentice tuaeinhone-
cum disputatione. Vitae Antonii cap. 20:« At ego C
stamentum fuit; adolescentia senectuiis dedeco-
sputaculum raaxiraumin os ejus iiigeminans,totum
raraentum seneclus reipublicffi flagilium. »
me in eura Christi nomine armatus ingessi. » Undc ;

despuere et exsulfiare subinde eonjunguntur. Ter-

Sic honestamentum Ennodio, lib. ii, epist. 1 :

tullianus, De idololatria, cap.lO: « Quo ore Christia-

« Nec magistro opus sit ei quem fecerunt actuum
suorura emendationes et honestamenla conspicu-
nusthurariussi pertemplatransibit,quo orefuman-
tes aras despuet,et exsufflabit, quibus ipse prospe-
um. » Apuleio, Apologia: » Itemque mullos philoso-
xit. " Idem, lib. ii ad uxorera cap. 5 : « Lalebisne
phos ab ore honestissimos memorias prodi, qui gra-
tucum iectulum, cura corpusculum tuum signas,
tiara corporis morum honestamentis ornaverunt. »

cum aliquid immundum flatu exspuis ? » DiPTYCHu.M. Vita Pelagia3,capite 7 : «Staliiu trans-

Subindedespueresolitarie ponitur. TertuUianus, misit diptychura tabularura per eosdem pueros. »

De spectac.,cap.l3 « Nec minus leraplaquam mo- :

Grscum verbura difitychum o!-Tij^ov,Latinis tamen
numenta despuimus. » Minutius Octavio Deos :
usurpatum, sed seepe apud eos depravatum. Etymo-
10*J4 despuiint. » Prudentius, libro i contra Sym- logicum A'-Tu^a, ovojia ouSixcpov, Teyove 6e ix xou
:

machum :
ot-itTJc, apaEvizou' xoijxo EX tou Tixuaaio x6 a^aXi^o),

Quis in urbe I, t.-''j\m, HT'j;,y.a'. jJiETixoO 0'JO,6i'i:TU;,oi-;;x-j-/^Oi;xXiv-xai

Quis Jovis infectam sanie non despuat aram ? xa' jjiExaY^'^*' ^'t E'j()Etav zaixo ouoexedovjTO O'!— xu-^^ov.

Unde non mirum Vitaesanctee Antoniicap.20variam A!TtX'j^aTtoir]oovxe;, oiixXioaavxEi; XTJv zv!aav vuv oe Xe-

lectionem esse, utibi monui, cum Evagrius vertit YEi xT,v E-;r!irXouv : «Diptycha.nomen neutrum. Fit a
sputaculum ingcminavi. Ubiin Gra:co est svj^^jTfjira. masculino 8!7txu5 quod fit a verbo Tix'jaaoj,pIico. Fu-
Defensoii. Vita Joannis Eleeraosynaiii, capite5: turo TCT'j^oj, unde itTu; plica, etcum 8'Joduo oiitTu^,
« Et volentes adire eum, tiniore cancellariorum et oiitTuyo!; fleclitur, et traducitur ad rectum casum.
ecclesiae defensorum atque ei astantium prohiberen- Et ueutrum diptychum. Diptycha facientes, id est
tur. 1) Et cap. 23 : « Ceciderunt eum ecclesia defen- duplieanles arvinam, nunc autem dicit ETtt-itXouv,
sores. D Concilii Chalcedonensis can. 2, qui Gra;ce oiuentum. Alludit hic etymologicum ad versus
dicitur exSi/.o; Latine est defensor ; et can. 2, 23, Homeri, de quibus post,
habes exoixou; ff-/oXaTTi)'.ojc, defensores scholasticos, Diptychura igitur hic capitur pro libello duarum
id esl advocatos. Ut hi erant defensores ecclc- plicarura, seu foliorum,seu paginarum, quasi dicas
siae, ita alii erant defensores in palatio. Vide duplices. Unde Ovidio, lib. i Araorum, eleg. 12 :
431 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIKFICILIORUM. 43S

Ergo ego vos rebus duplioes pro Domine senei, ^ Tum virides pardos, et cfetera colligit Austi'i '

Auspicii niimerus non erat ipse boni. 1015 Prodigia, immanesque sinjul Latouia dentes!
Qdi secti ferro ia labulas, auroquc micautes,
Quas Joannes Wouweriu3,ad lib i Sidonii,epist.5.
j
Iiiscripli rutilum cailato consule nomeu '

Per proceres et vulgus eunt. Stupor omnibus Indii

non rite relertad combinas seu dipiomat!) impp.
Plurimus. ereplis eleplias inglorius errat
Sic Marliali, 1. vii, epigr. 52, triplices, seu
Dentibus.
Tp[TtTu/a a tribus foliis :
Cur diptycha seu pugillares tabula; in editionf
Bis senos triplice.'!, dentiscalpia seplem munerum dono missa fucrint equidcm ncscio. Lu-
Et eodem libro, epigr. 71 : dovicus Garrion lib. ii Emendat,, cap. 6, supra^
Nec vnni triplices, brevesque mappffi. existimat ea a quiestoribus candidatis offerri soli

Idem, lib. xiv, epigr. :

ta. quod iis ipsis essent in usu frcquenti. Sed e

douu putdbis, consules aliique diptycha obtulerunt.

Tuuc triplices noslros uou vilia
Cum sc veuturaiu scribet amica tibi. Videnturdiplycha amantium fuisse tabellaj.Undi
Sic apud cumdem Marlialem, iib. xiv, ep. 4, qiiin- vetus commentutor, ad illud Juvenalis, satyr. 9 :

itevTaTtiy/^x habe.s . . . Et blandae assidu.t, densEequfE tabellae

tuplices, seu :

Sollicitent. '

CiEde juveuforum dooiini calet area felix,

ascribit blnndis le epistolis et diplyclda sollicitet
Quiutuplici ccra cuni datur altus houor.
:
•

Glossarium Camberonense ms. : « Diptica;, dicun

Duplexautcm diptychorum usus, prolanuset
luit
turtabellae, quibus corruptores puellis suis inscri
sacer. Prolani mentio apud veteres, qui ea munGris
bunt aniorem. » Papias vocabularista « Diptica! ta
locosa3pemittebant,maxime in oditioue muncrum.
:

bcll.T3, quibus corruptores ainorem suiim inscribun

Symmachus,in Auctarioepistolarum, epist.7, quam
puellis. » Apud Ovidium quoque lib. ii Amorum
fratribus scribit ReligiosumatquevotivumestjUt
: «

eleg. io, habes tabellas arcanas ad hanc rcm.

a Queestoribus candidatis dona solemnia polissimis
Quod Carrion putat diptycha universum fuissi
atque amicissirais offerantur.ln eonumerojurecen-
semini.Offero igiturvobis eburneum diptycbum, et
plerumque c/(!»'"ea,falli eum existimo.Nec enim si
milevoro, dijjUycha epislolica, qua3 vulgo epistole
canistellum argenteum librarum duarum lilii mei
loco sibi mutuomiltebant,quibusque arcanasuade
nomine.qui quajslorium muaus cxhibuit.»Idem,lib.
clarabant, fuisse eburnea sed potius lignea, cer;
< Filius noster Symma-
;
11, epist. 81 ad Flavianum , :

obducta.UndeOvidiuasupraaraicassuserfup/ifW, sei
chus peracto munere candidati, offert tibi dona
diptycha, quibus noctem negaverat, exsecrans ait,
qu»storia,et ca^teras necessitates nostras pari ho-
Quid preccr iratus? nisi vos cariosa seneclus I

nore participat.Quaeso igitur ut ejus nominedipthy- Rodat, el immuudo cera sit i>lba situ.
cha apophoreta suscipere dignemini. « Idem,lib.
et Unde eolligitur lignea fuisse. Et eodeni lib. i
fj
ad Salluslium » Ad te diptychura can-
v, epist. 56, :
eleg. 11, qus priorcm praecedit de labcllis suii

didati, etapophoreticum librarum argenti duarum amatoriis, ait :

per hominem tuum misimus, approbare cupicntes Subscribani. Veneri Gdas sibi N'aso tabellas '

animo non dofuisse. Idein,lib. xi, Dedicat. At nuper ville fuisti acer.
editioni nostraj le
epist. 109 : « Non asperuabere, ut exislirao.diplyehi Alia erant sacra diplyclia, quorum usua erat ii

et apophoretici oblationem. « Ecclesia catholica, a communi in privalara notio

Erant diptycha qua; muneris loco mittebantur,

nem deflexa.

eburnea quo epithelon elsi non SHmper addi- Erant igitur haec sacra diptyca duplices tabulae
fere :

tur,tamen subintelligendum videtur. Sic cape di- quarum una parteinscribebanturnomina episcopo
pthychum absolute positum apud Symmachum, rum pie defunctoruin, altera viro vivorum.
lib. II, opist 81. Nam subdit,quasi explicans : " Co;- Et quidem quod mortuos spectal, earuin tabula

teros quoque amicos eburneis pugillaribus et ca- rum,quae ispai Kzuyai ibi vocantur, menlio est apu(
ni^tellis argenteis honoravi. » Donysium Areopagitam, Eccles. Hierarch., cap. 3

Gum eadcm principi mittebantur, inaurari soli- ubi agitur dc mysterio syoaxeos,sive comraunionis

ta.Symmachus, lib. ii, epist. 81 « Prsterea do- :

Aat ajTiaffajjiivtov dXXY|Xouc aTtivTcuv, i] [xuaTtXT) iS>]

mino et principi nostro ad referendam largitati U '.£p(bvTrTu-/cov avapivjmemxcXeixat.Qiiae itavertitPS'

ejus sedulam magis quam parem gratiam, auro rionius : « Gum omnes se inter se salutaverunt,my

circumdatum diptychum misi. » stica sanctorum recitatio fit. » AmbrosiusGamaldu'

Prohibilumpost ne minor consulari magistratus lensis : « Et cum se mutuu omnes salutaverint,my
diptycha ex ebore et sportulas aurcas daret. L. 1, stica sanctorum recitatio fil. » Uterque omisitveP'
De expeos. Uidor., C. Theod.,ita constitutunt impp. tere vocem TiT'j/u)v. Reclius igitur Joannes Scotus
Valentianus, Theodosius, et Aicadius Augg. « II- : vetusDionysii interpres « Et omnibus salutantibui :

lud etiam constitutione solidamus, ut, exceptis inter se inviecm, mystica sacrorum voluminuir

consulibus ordinariis, nulli prorsus alteri auream pra;dicatio perficitur. » Item Joannes Saracenus
sportulam,diptycha exebore dandifacultas sit,cum « Et osculalis se invicem universis mystica sancta'
publica celebrantur oflicia. Sit sportulis nummus rum tabularum prffidicatio perficitur. » Recte iti

argenleus, alia niateria diptychis. » Unde Claudia- modo

vcrteriint, per vohmina eilabulas intelligan
nus, lib. iii de laudo Stiliconi.'^ eonsulis, ab co diplycha.
sparsas in populum eboreas labellas canit : Rursus eodeni capile, in Thcoria :
'0 ol GstoTaioi
433 ONOMASTICON RKRUM ET VERBOFUM DIFFICILIORUM.
a5T:aa[xo? lEpoup-fEiTi'., xai twv aY'.OY,'a'.jii

tvjzzr/.r^ xai uTtepxdaji^.o? ivapprjTi?. 1'erionius : « Ui- (Alexander Antiochenus episcopus) primus magni
vina autem salutatio,sive osculum, adtiibetur, saii- Joannisnom.enecclesiasticisdiptychisinseruit')Quod
ctoruraque animorum,qui scripti sunt,mystica cce- etiam habes in Historia Tripart., lib. x. cap. 25, et
lestisque prKciicatio. » Ambrosius Camaldulensis : apud Georgium Ale.\andrinum,in VitaChrysostonri,
.< Porro sacratissima consalutatio idcirco celebratur, capite 71. Isidorus.Trimethensis episcopus.in Vita
sanctorumque descripta nnmina mystice et modo Joannis Chrysostomi : T6 ovo|jia 'I(oavvo'j toT; kpoT;
supramundano priodicanlur.oClarius vetercs intcr- iY^aO'jiTOYpa'-['ai oiixT'j/ot?:nNomen Joannissacris in-
« Divinissima autem saluta-
prctes.Joannes Sootus :
scribe diptychis.>)Innocentius papa ad Arcadiumet
tiosancteagitur,ethagiographorumvoluminummy- Eudoxiam, apud Georgium Alexandrinum patriar-
sticaet supermundana recitatio. » Joaniies Sarace- cham,de Vita Chrysostomi nposTatai o£ Ae.XiJaoixt :

nus:i( Divinissimum autem osculum sancte agitur, •/.a'. t6 6'vofjLa 'Iioavvou xoT? UpoT? EYYpatfiivai on:ziy^o\<;;

et hagiographarum tabularum mystica et super- «Jubete autemJoannis nomen sacrisinscribi dipty-

mundana enuntiatio. » ad quintam
chis. » Epistola Justiniani imperatoris

Iterum in ejusdem capitis theoria,qua hujus rei synodum generalem, quseslConstantinolitana ii :

contemplatioetexplicatiocontinetur:"Twv 8£ Upwv g «Sicut et eos qui injuste condemnati sunt, revoca-

iTT'j/tov [iiTa TrjV eipvivrjv avapprjTi?, avaxr)p'jTTEi to'j<
verunt post mortem, et in saoris diptychis 1026
6T'!to; piono-/.6Tac,y.a! 7:p6;ivapixoii^uin;T£X£(co'j'.va|jii-
bcripserunt.Qiiud factum est el in Joanne (Chryso-

TaaTax(o(;a!pizo[j.ivo'j?.Qua;itavertitPerionius: .<San- stomo) et in Flaviano religiosa; memoricE episcopis

ctorura autem animorum,qua3 post pacem adbibe- Constantinopolitanis. » Citatur can. SaHe,2i, q. I.

tur, praedicatio eoa qui pie sancleque vixerunt, at- In Sacramentali Gregorii Magni habes orationem Su-
conspntanece perfectionem per- per diptycha:Memenlo eiiam, Domine, famulorum
que ad vitae virtuti

vcnerunt, laudibus afficit. » Rursus hic Perionius tuorum, qui nos pri-ecesserunt et dorraierunt ia

i|;'jy(ov legit proTCT'j/^(bv. AmbrosiusCamaldulensis :

somno pacis.>Etin Liturgia sancti Marci^^oSi^ixovo?
xi T(ov « Uiaconuslegit dipty-
« Enimvero sanctorum post pacem illam nominum ci'.-KZ'jj_y, /.:/.o'. |ji.r([jiiv(ov :

praedicatio eos praeconio altollit qui pie sancteque cha defunotorum.» Ad hanc consuetudinem defun-
vixerunt,utque ad finem usque virtuti.s vitam con- ctorum nominain missa recitandi alluditCyprianua
nusquam ab ea deflectendo, tenuerunt. " epistola 10, ad Clerum et presbyteros, qui temere
stanter,
Clarius Joannes Scotus : « Sacrarum autem tabula- pacom lapsis dederant « Offertur noraen eorum.B:

rum post pacem recitatio priEdioat sancte firmatos, Et epistola 66, ad presbyteros, diacones, et plebem
et ad strenuaj vitffi consummationem immutabiliter Furnitanam:((Neque enim apud altare Dei meretur
advenientes.» Item JoannesSaracenus:«Sanctarum
'-'
nominari in saoerdotum prece, quiali altari sacer-
autem tabularuin post pacem pra^dicatio pra;dicat |. doles et rainistros voluit avocare. »

los qui sancte vixerunt, et ad virtutura vitffi perfe- Uti rite defunctorum episcopprum nominasacris
ctionem intransmutabiliter pervenerunt. »
diptychis inscribantur,ita haereticorum etschisma-
Ut hic habuimus Upa -TtTij/a, quae Maximus el Pa- ticorum ox iisdera tollebantur. Justinianus impera-
chymeresscholiastaeDionysiiof-TiT^jyainterpretantur tor,inConfessione rectse fidei «dverrus tria capitula,
itn onrx'jy(ov diserta raentio in epistola .•Egyptiorum seu in edioto de fide catholica, quod habetur post
episcoporum ad Anatolium Constantinopolitanum quintam synodum: 'AijleXei xc x.a! itav t6 TtXr]p(o[ja
episcopum contraTimothfmminvasorem sedisAlex- Trj? iv MoijiO'jS(jT!a EzzXrjata?, ev 9) XiYExai ETTia/.o-iroi;

andrincTS, quKhabeturparteiiiconciliiChalcedonen- ^i-lt'iT)'jQai.,oii-zai(;^Kai3<^-i]H'rx!,, oi' ajTtEp^EXXvjaixexa'

sis ex Roinana editione « Etiam in venerabili di-
: 'Io'JOa{ot5 xai SoOO[x(Tat;TtapaT(ov otYttov TTaTipdjv aavrj-

ptycho (in quo piae memorias transitura ad coelos ha- piO|jt/56r(, otiT/^Xetiljav i^ £/.e(vou twv Uptov T-J)? ixxXvjata.;

bentium episcoporum vocabula continentur, qu,'e otTtT'J"/"jv Tr,v TO'jxo'j •7tpoar,Yoptav : «Itaque etomnis
tempore sanotorum mysticorumseoundum sanclas plenitudo Mopsiiestcn;c ecclesia;, in quaepiscopus
regulas releguntur) posuit suum nomenetDioscori, p. dicitur fuisse, cura iuvenisset quod paganis et ju

qui sub daranatione anathematis a Deo et universali daeisetSodomitatisasanctisPatribusconnumeratus

concilio esse decietus est; etdelevit exinde sanot;e est, deleverunt ipsi es illo temporee saoris Eccle-

memoria; et secundum Deum viventis Proterii no- siae diplyohis cjus nomen.» Justinianus imperator,

men, regulariter archiepiscopi constituti.» Iteni in epi.stobi ad quintam synodum.quc-e habetur ibi,act.

sexta synodo,act.l3:Toj;Toto'jTO'j;; iv 1x^(1? ttj [^•/r]jjiri 1, de Theodoro Mopsuesteno « Propter istas (bla- :

xpeT; avopa?, TO^JTiaxt 6toij.av, 'I(oavvr)V,'/.atK(ovaxavTt- sphemias) superioribus temporibus deletum est et
vov a'jvEi3opiEv ev zt\ auT'JXfjXt [AETvat •/.at ev ToT?'.epiT; nomen ejus e saoris diptychis Eoclesiae, cujus fuit
8titTij'/ot< (iva-.pipEafjat X(ov a-^u<i-azo)v iAY.Xqij.Cyy.uHos episcopus. » Divalis sacra Constantini Pogonati ad

sanctee moraoiiae tros viios, id est, Thoniam, Joan- domnum p;ipam Agathonemjqut-c prffimittitur sextas
nem.et Constantinum prffividinius in identitatc ma- synodo generali, quae est Constantinopolitana iii :

nere,atqueinsaorisdiptyohissanctarumecclesiarum lloXXrjv Y^p evaxaatv ^[JtTv ercoptaav xe (lYttoTaTO? y.al

recitari.»Theodoretus, Ecclesiasticae historice libro jjta^xapt(oiaxo<;x(ov evxaoGaitaTpiap)(r,i;, xat Ma-/tdotoi; 6

V, Cap. 35 : O^jtoi; ttjv T(oavvoo xotj Ttavu Ttpoa^/)Yop(av (XYttoxaxoi; Ttaxptapj^^ri^Seou-noXEto^i/.SaXeTv BtxaXtavov
435 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 436

•cov [xaxotptiiTaxov Jx tiov onrxuxwVjCpaTxovTe? 'Oviiptov A. Uti vivenliura episcoporum nomina saoria dipty-
EVTOT^ 6tUTOJ(^0t« OtiTTjVTl|Jl-r)V 'AlTOaToXixOU 6p(5vOU TTji; chis inserebantur,itaex iisdem tollebanturquando-
Ttpe(j6uT£:ai; 'Pw.aT)? : « Mullam enim nobis instan- que viventium nomina. Proclus,archifip. Constanti-
tiam fecerunt tam hic sanctissimus ac beatissimus nopolitanus, ad domnum Antiochenum episcopum,
patriarcha, quam Macarius sa'ictissimus patriar- projcausa Athanasii Perrhi-eepiscopi^cujus viventis
chaTheopoleos,ut ejiceretur Vitalianusbeatissimus nomen e sacris diptychis erasum erat, habetur in
de diptychis.asserenles Honorium memorari in di- concilio Chalcedonensijact.li^Kai Ttov Upiov oiXTtov
ptychis, propter honorem apostolicee sedis antiqua; TiEpisXETv t6 ovojjia TouE-iTt(ixoTroiJvTo<;.Ubi vetus inter- '

nostraj Romae.» Ecclesiastica Kistoria Theodori Le- pres vertit : et episcopi nomen de sncHs diptychis ab- i

ctoris ConstantinopolitHni,apud Damascenum, ora- stnlinse .Vigilius pap.i in damnatione Theodori :

tioneSDe imaginiljus : EU toooutov ^ip kArj\\j^i x7,i; <i Etiara Alexandrince Ecclesia; sacerdotem fratrem
T6X(iit]C, toTTe xai TaTdivlxsTYEYOvoTtovfjiazapitovTtOLiaE- nostrumZoilum,cujus nomen usqueadmetnoratum ;

v(i)v 6v6|j.oTa,Ttbv kptov 8raTu}(^tov litvETXe, y.ai Totq aijTtov diemcommunicatum vobisfuerat,diptychisexinaen-^
stxova? xaOeTXs, xaTaxauaa? xupavvixSx;. Quffi Fran- tes, Appollinarem quemdam perversorem atqileEc- i

ciscus Zinus Veronensis ita vertit : « Eo vero pro- clesiae ipsius adulterum vobis sociastis. » I

vectus est audacia, utbealorum quiillicfuerantepi- g Nominaiviventium,qu8B sacris diptychisinscribe-

scoporum nomina,saeerdotum geminorum sustule- bantur, prant fereepiscoporura et patriarcharum,ut
rit, tyrannieeque combusserit.
» Qui non recte paasim patet.Quare nescioan referendussitad hasc '

percppit XipCi^ quod vertil sacerdotum

8iiitu-/iov, diptycha quae altari imponebantur, liber vivorum, |

geminorum, cum verlendum s\t e sacris diplychis, ut seu sacra delta,quorum meminitDionysiusAreopa-
rccLemonuit JaoobusBillius notisadeam oralionem quibus nomina illu-
gita Bcclesiasticce Hierar. c 2, |

Sic quod ex eadem historia cilatur apud Damasce- minatorumetsusceptoruminscribebantur,quseZo)v-l

num : 'AvaSspiaTiaai Tai; Tti)v £iii!j-/.6ti(ov Eixova?, y.ou Ttov ri{r^io~f%,vivorum diptycha,Yoca.ta. esset existimat
Ttov leptov oiTiTu^tov aTtaXETi|/at « Episcoporum ima- Pachymeres:T6TE tt,v /ETpa tti xEtpaXfi ETriT!or]!ri,xa£

gines anathemate damhare,et esacrisdiptybhis de- xeXEUEt TOT; uit' otuTovitpeaSuTepoii^xai 8tax6voi?eV 8eX-i
lere,»ibi rursus Zinus verterat saccrdotes geminos : Toii;i£paT? a-Koypii^^i^xsfixt Ta 6v6[jtaTa tou te TtpojeXOov-:
(ie/ere.Innocentins papa,epist.ad Arcadium impera- To;xaiTou livaSoyou* tauTa oe, oijj.ai, eiat Ta Ttov ^iov-
torem,apud Georgium Alexr.ndrinura de VitaChry- Ttov otTtTu/a « Tunc manum capiti imponit, et| :

sostomi,ut Arsacii etiammortui memoria eradatur: preshyteria ac diaconisipsi subdilis, jubet insacrifl;
Ou Ttvoi; ou8e t6 SvofJta l-^^pi3.if/iiui [F.EYYpatpJdQto] toT? deltis nomina scribere, tam ejus qui ad baptismurri 1

lEpoTirSiTtTuyoi; :«Cujusnenomehquid6minscribisa- „ venit, quam susceptoris. Haec autem, opinor, sunt

cris diptychiscenseo.»Anastasius,in Agathone^nAb vivorum diptycha. » 'i

stuleruntdediptychisEcclesiarum nomina patriar- Vivorum et rrortuorum simul mentionem faciti

charum,vel de picturis ecclesiiB liguras eoru m »Victor Chrysoatomus in Liturgia:'08taxovo; Ou(J.ia YupwOev
Tunnunensis,inChronico :u NominaProteriietSala- TTjv aYtas) TpiiitE^av, xai xi SEitTu^^a, Ttbv Texexot[jfi)pi£-!
fatiatii deecclesiasticisdiplychistollit.etDioscoriet vtov xai JJtovTtov, tbi; poiX£Tat,![jivT)(jiovfJEt :«Diaconus,
ililuri^quiProteriuminterfecit.scribit. Atque hacte- incensat in 10?7 circuitu sacram mensam et di-i
nusderaortuorumnominibusquaBdiptychisinscripta ptycha; defunctorum autera et vivorura, uti vult,'

Vivorum, qui diptychis inscribi solent, meminit memoriam facit. » '

Joanncs diaconus, in vila sancti Magtii Gregorii lib. Permansit hujus rei, tam vivos quam mortuos inl
iv,capite23: «Orientales prcecinue retinent hacte- missa commondandi,consuetudo in canone raissaa,:
nussedes, utinsuis diptychis nullius pontificis no- cumprimo vivcntiura,indedefunctorum mentionem!
men describant,quousque synodicam ipsius susci- facimus per duplex Memcnlo. Vide Alcuinum, De|
piant;et tandiu riefunclum pontificem inter viventes div. Offic, cap. De celebratione miss», et Florurii'

numer(ml,quandiu successor.illiussuaslitteras stu- Magistrura, qui de hoc diptychorura usu eadeoll

duerit dcstinare.»L'.onciliumGhalcedonense,act.lI habent.
:
^ |

'EoE|aTE yap auTov, zai EXotvtuvT,<7EV auTt^j) 6 [jiaxapto; Ex dictis colligitur.nonideo diptycha dicta,quo(ij
npoxXo;, xai eitofr^as auvo8txi (pi.nixai^, xai e'(q Ta geminiessentlibri,unusviventium,aller,mortuorumi
oiTtTuj^a auTov eTafev : c* Suscepit enim eura, etcom- ut existimavit IVIeursiusin suoGlossario Gr;eoobar^i
munioavit eibeala; meraoriae Proclus, etfecitsyno- baro, cum unus idemque liber utrorumque nomina
dicaslitteras, et in diptychis eum posuit. » El ple- continere potuerit ; et solus liber viventium, item:
r.tque priora exempla.quihus post mortem quorum- solus mortuorum, etiam diptychumsint dicta.Dicta;
dam nomina e diptychisexpuncladocetur, satisos- igitur diptycha, quod liber illeduobus foliis seu la-j
tendunt, dum viverent, diplychis inscripta fuisse. bulisconstaret,utsupradixi.UndeetapudGeorgiumi
Gregoras, lib. v:'Ev TaT< UpaT? 6fjtvtjj8(ai(; tov Ua-itav Alexandrinum, cap. 1\, supra citato pro StTtTuyoti;!
Et(:Ta8i'itTU)^a |jLvr)(lovEuEcr6ai 6fJtoUTbT(;ETepot;TETTap<Jt alia lectio habet StOupoi;, quod liber hic duarum;
TtaTpiap)^_ai(; : « In sacris hymnodiis mentidnetrl fa- quasijanuarumseu valvarume8set,seu,utAusoniu^
ciunt papae, cumoratiosuperdiptychareoitatur,una loquitur, hipatens puijillar. Qnomodo id Evagrioj!

cum aliisquatuor patriarchia. » lib. VI, Eccl. Hist., cap. 2O.(i|A<i(0upovOuvtx6v, capioj
437 ONOMASTICON RBRUM ET VERBORUM DIFFICILlORUM. 438

dtiamiihithyTOseu diplijchoopercHuhico 1'acto ;nisi A riluuiii, quam saco.- legis gnaros observantesque
malis de velo cum aliis capere. facerel Meminisset apud magnum Dionysium,
I

Tdle ex ebore diptichum vidisse ine memini in quemraeritoveteremPatreniasseritetaestimat,esse;

ecclesia sancti Lamberti Leodii, cui aliquot sancto- ^/.i-Ksi. 05, 61:1/.«! [j.v-/;|i.ci(i'jvoi(; UpoT? avax!6£v6o(i, ct]?

rum el quorumdam episcoporum nominainscripta Oiias |j.vT|(jir,? 0'jx dvO,3a)7t'.x(I)? ev tyI tow |jivT|(jiovr/ou

sunt. Videtur ex profanoconsulari diptyoho,qualia !f«vxa!ii'a STjXoufJiEvrj?, iXX' luc; av x'.? <pa!'), flsoTtpeTrioc;,

ineditionerauneruraamicis[mitterc consulessolent, /.aTa TTjV £v Oeoj Ttov T£TEXej|Ji.ivojv Oeo£'.6(«v xiijf.av y.a'.

utsupraattigi, in ecclesiasticumdiptyohumtransla- ctfiETaaTatov Y^^waiv. "E-^viu •^i.p, etfT, Ta Aif.oL, Tou?

tum. Sane nomen baviniani seu Sabiniani consulis ovta? a\izo~j- xai, T''(Jiio? evavTiov Kupiou 6 OavaTO^; t(uv

insoriplum habet,qui consul fuit anno Dnmini 505, odttov autou. Tou OaviXTOu Ttuv oaitov dvc'. x^t; ev otio-

continetque varias figuras, quaeprofanam militiam TTjTi TeXeitoaEw; «Sed animadverte eosin
elpT, jjievou.

speclant, cura liiic etiam inscriptione : coji. iomest. sacris etiam memoriis inesse, non quod more ho-
equit. Efligiem diptycfai hujus hicsubjecissem,si ad minum divina memoria in ea parte memorias
me correcta inscriptio transmissa fuisset. Alias forte quae visa recipit,inesse declaretur, sed ut ali-

correctura exprimere dabitur. Et diptycha ecclesia- quis dicat pro Dei dignitate.pretiosam immutabi-
rum fere eborea fuisse, colligerequoque estexFor- r. lemque in Deo eorum qui divinam speciem perfecte
tunato, lib. x. carm, 10: praetulerunt, scientiam signilicat. iVoiii7erM'm,inquit

Nomina vestra legai patriarchis atque proplietis, Scriptura divina, qui sunt ejux (U Tim. 11). Et : Pre-
Cui hodie in teujplo diptychus eJit ebiir. tiosa in conspeclu Dotnini mors scinctorum ejus [fsal.

Sane diplychaolimexpra!stantira(iteriafuisse,itaut cxv). Morte sanotorum dicta, properfectioneinsan-

capsis includerentur, oolligiturex Ekkehardo Junio- ctitate. » Meminisset ab Ecclesiastico dictnm, cap.
re, ccenobita sancti Galli, de Casibus nionasterii xLiv : Laudemus viros gloriosos et patres noitros in

sancti Galli in Alemannia, cap. 5: «Capellacitatalit generationesua. Qui ibiet sequentibuscapitibus ca-
oratoriura, in quod invehuntur cruces.et diptychiis talogum viroruin justorum texit. Non huc potius
capsae, nec non etpeneomnis, praeter iibros reposi- quam ad Saliaria carmina respexit vetus Ecclesia ?
torios, ecclesiie thesaurus. " Qus habes Alemanni- Quin, ut notat Brouwerus noster ad Fortunatum,
carum rerum tomo [, parle i. Ubi Goldaslus scho- in Diptychis librorum vitae quamdam ideam adum-
liastesper diptychainlelligitlibrosanniversarios, in brassemajoresvidentur. Uteniminhorumalbonon-
quibuseoruianominaperscripla,quiprosusaliquid uulli inscripti, qui non pereiini, sed brevi justitiae
animEeremediomonachisetclericis legassent, custo- laude commendati alii qui oerto et immutabili ;

diaj quorum capsae istse parataj. Dubitoan diptycha Numinis decreto in sortem sanctorum cooptati ita ;

illa communia mortualia apud monachos itaornari C diplychis eorumquoquenomina irrepsisse memini-

sintsolita, utinter thesauros numeraripossint. Po- mus, quorum ad tempus simulata virtus id non
tius per diptycha eo loco intellexerini diptychasanc- meruerat aliorum vero firmius insedisse, quorum
;

torum, vel librum Evangeliorum, vel similes, quo- constans exstitit, et illibata fideiet mosum integri-
rum coopertoriuin diptyeliuin, seu extreuiie tabulse tas. Ususitaque iinisque diptychorum fuitin sacris,
egregie ornari solent. auro, argento, figuris, et in tummemoria8sanctorumretinendce,tumpaciseccle-
processione circumgestari. siastic«etcommunionissanciendae:cumdignosccelo
Originem hujus rei, nomina,videlicet sanctorum ac sempiterna memoria viros reciperent, indignos
martyrlim, imperatorum, pontilicumsummorum.et vero respuerentetexcuterent.HactenusBrouwerus.
atioruinUde ac meritis excellentium virorum sacris De diplychissacriscommentariolum olimscripsit
diptychis inserendi, et inter hymnodias recitandi, Joannes BaptistaCardona, episcopusDertosanus,ro-
isaacus CasaubonusAnimadversionibusad Athenaei gatu Gabrielis cardinalis Paleotti, quem cum aliis

librura vi, cap. 14, acceptam refert gentilitali Ro-
manae, qui eorum nomina, quosexiiiiio honore vel-
lentdecorare, Saliari carminecanendadecernebant.
Ita Gernianico, inquit, mortuo hic honos inter alios D cap 43, qui litleras Iiinocentii papje et Arcadii imp.,
tributus, auctore Tacito, libro 11. EtM. quoque An-
toninus Philosophus, mortuo filio Vero, jussit ut
Domen ejusSaliari carmini insereretur,testeSpar-
tiano. Jain olim id Romae institutura, ut ex iis cons-
tat, qu» de Maraurio Veturio et Lucia Volumnia
scribunt Varro,Ovidius, Festus, Plutarchus, ctalii.
Vetus quoque, Inquil, Ecclesia Christiana hunc,
iit videtur, morera ad pium usum traduxit. Qua
ejus comraentariolis impressitPhilippus Mey Tarra-
cone, anno 1587. De iisdem etiam quaedam habet
Joannes Stephaniis Durantus, de Ritibus ecclesias.
quas supra habes, nonrite contrario modocitat. De
iisdem etiam agit frater Angelus Rocca Camers, ad
librum sacramentorum divi Gregorii.
Hnbuinius hactenus diptycha pro sacris tabulis
morlualibus, quaa duplices, seu duorum foliorum,
erant. Eo respectu Augustinus tomo VI, libro xv,
contra Faustum Manichsum, cap. 4, tabulas Moysis
lapideas vocat diptychium n Namin illodiptychio :

de re, addit, dicemus multa alibi, si vitam Deus lapideo, jam tu non corde lapideo, intelligis quid
produxerit, scitu digna, nec protrita. duro illi populo confjruebat. » Item epist. sancti
Quam vellemCasaubono mentemmelioremfuisse, Petri, ex 10^8 qua quaedam citarat " Lege sane :

ne ab ethnicis sacra nostra arcesseret, quama vete- etiam illud diptychium, ne timeas, plane sponsi tui
risTestamentiecclesiajnePatresenlhnicorummagis est. » Item: « Ethocdiptychio repellis adulterum. »
439 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 440-:

Item : » Noli ergo reformidare diptyrliiiini, quo libi A epistolam 108, qurc estpraefatio in librnm Paralipo-;
scripta olim, quae nunc agnosceres, mittebantur. » menon, et 109, quajest prosfatio in Esdram et Nehe-i
Item: « Hoc ergo diptychium ille praemisit, qui tibi miam. nInvectivarum,Domnionemvn-j
Ruffinus,lib.
haec duo praecepta veniens commendavit. » Item : cat bealx memorix senem.
i< pudicum diptychium, in quo velere figura iile Dromades vel Dromedes. Vita Hilarionis, num.!
dilector etdilectus luus pr»nuntiavit tibi canticum 30; quilocatisdromadibuscamelis." VitaMalchi,!
«

novum, in deoarchordo psalterio. » Item « Odipty- ; num » Vidimusque camelos quos ob nimiam'
10:
chium coajugale, quod non sinecausa oditadulte- velocitatemdromedariosvocant. » GlossariumGam-|
ra. » Ita etiam usurpat Isidorus, lib. De vocatione beronense manuscriptum :« Dromedus, etdromaa,^
Gentium, c. 14 " Et non quidem foris in lapideis
: etdromedarius, idem. Animal est minus oanielo,sedi
diptychis, sed intrinsecus in tabulis cordis. » velocius atquerurrentius. Undeet dromones vocan-
tur longae quKdam naves velooe. » Idem « Dro-i :
Hoc modo a Prudentio librum suum, qui titulos
medarii etiam dicuntur dromadum ductores. » Dei
historiarum Veteris et Novi Testamenti continet,
velocitate camelorum Aristoteles, libro, xi Histor,-
Diptychon quidam inscriptum volunt. Quod ad Pru-
animalium, c. 50 : OJouat 84 OSttov tuv Nnjaiiov'
dentiuin cum bono Deo aliquando e.xaminabimus.
r> "itTtiov TtoXu, iiv flifoat, ototTO |jieyeQo? tou opsY|jtaTO<; :,

Aliud est diptychuiii apud Homerum, Iliad a et 6, « Currunt oameli celerius quam equi Nis.Toi, prop-(
videlicet duplex menbrana seu tunica omenti, ut in- ter laxiorem sui grailus glomerationem. » ,

sinuat supracitulumEtymologicum. Quo etiaraSui- EcuLEUs. Hieronymus, in Vita sanoti Pauli primi'
dam existimo respicere ; Antxu^^^ia, 660 TtEpiSoXata eremitffi, num 3 « Inteseculeoslaminasque victo-:
:

e^ovta, tb; TO [j.£v uTtEaTptuaOai, t6 8e eTspov rem. » De eculeo varii varia sensere et scripsere.j
uTtooEoXfiaBat. Quffi Cujacius Observat. lib. iv, cap. Nuncquidemhuic traotationi supersedebo, cum obi-j
27,CarrioQ,supra, et Dionysius Gothofredus, adlib. ter tantumhio ejus mentiofiat, auotoresaliquot, quii
I, Cod. De surama Trin. et (id. cathol., tit. 1, 1. 7. deeotractarunt,assignassecontentus.Videimprirais:
§ 5, de diptychis tabellis intelligunt et citant. Sed Baronium notationibus ad Martyrologium Roma-
textus apud Suidam depravatus est et mutilus. Et num,22Januarii,AntoniumGalIonium,libro De san-|
intelligenda verba iila de duabus otnenti tunicis. clorummartyrum Cruciatibus,capite3,et Hicronymi'
Locus integrior exstat apud Hesychium AtTtTu/a- : Magii libellura posthumum singularem De eculeo.)
Suo ETttSoXa? ej^ovTa,^i otTt).oijv,t!oaT£T(0 |j.£v GitoiTpiutrOat Eneus. Rarum Latinis usurpatum vocHbuIura, nec'
« Diptyeha, sicdicta,
T6vEit{TtXouv,T(uoeeTit6ESX-^a8ai meminilegerepraeterquam inVitis Patrum,In quibua
:

quod duas commissurashabeant, seu duplexoperi- tamendepravatum ev^Vmaeneus vel EneMsproprium;

mentum, sicut parsunaomentosubsternatur. altera ^ nomen. Vita Abrahae,, cap. 5 « Et nimio stuporej :

eidemsuperjioiatur.» Deduabus omentitunicisvide peroulsi quasieneiquidameffectisunt. »HcracIides,|

Joannem Gorraeum, in definitionibus Medicis, verbo Paradisi oap. 15 « Sed velut eneusrevertcns de pu^
:

'ElttTtXoOV SeU ETtdtAOUV. blico. » Hesychius 'Evveo?, exitXT)XTo<;. « Enneus, ob-l

:

stufactus. » Idem : 'Eveoi;, voo^^eXti;, (jtETS(opoc,y.w!f6<;^

Aliud quoquft diptychum ostrei, id est, duplex
Patoi^^iJtcopo^^^ocouTEiixouEt^ouTEXaXeT: «Eneus,lardus,j
ostrei testa,qua se inoludit. Ambrosius, lib. v,
siispensusanimo,surdus,modious,stultus,qui neque]
Hexaemeri,cap.8,agensdecancroinsidianteostreo:
audti.neque loquitur.» Idem : 'EvEot,a(p(i)vot.« Euciij
<tExplorat si quando ostreum remotis in locis ab
muit,» Suidas : 'Evv£6;,a(p(ovOs,K(op6?,E^£TTr;y.(j);,v())-i
omnivenlocoutrasolisradiosdiptychum illudsuum
o6c, •^M-^ikrii, |j.ETe(opoi; : » Enneus, sine vooe, surdus'
aperiat, et reseret claustra testarum. »
mentecommotus, edentulus, tardus, animosuspen-S
DoMMO. Palladius, cap. 84, ait Serapionem Sindo- sus. » I

nitem Romse »incidissein quemdam Domnionem. > Ennaton. Pelagius, libello xi, ii.2,- «Dixitabbasi
Forte hic ipse est, cujus memoria in Martyrologio Theodorus de ennato. » Joannes Moschus,oiip.l84:i
Romano, 28 Decemb. Romae sancti Domnionis
« «Eramusin Nono Alexandriae.» "OvTe?f)|ji6t<; ev^AXe^-J
presbyteri, «cujus etiam meminit divus Hieronymus D avSpetq; ev Ttj) 'Evvixt^j). Gorrige hinc eumdem,oapitei
epistola 154, ad Desiderium « Quod siexemplaria: 145Hpo£6aXo[jiEvevT(;jevvaT([)'AXe^avopeia<;,E'(;T6 xotvo-1
Iibueritmutuari,velasanct6 Marcella qus manet in Stov ^iaXafjia." Accessimus in coenobium, quod diri-i
Aventino, vel a Lot temporis noslri Domnione, viro tur Salama, nono ab urbe milliario dislans. » Im-'
sanctissimoaccipere poteris. » Eum etiam utvirum pressura est ev t6 vaiio. Vide, infra. Nonu;m.
sanctissimum celebrat divus Paulinus, epist. 45, ad Ependvtes. Vita Antonii, cap. 23: « Lavit epen-i
Alypium. » Eusebii historiam reperi apud parentem dyten suum. » Vita Hilarionis num. 4 « Et pelli-i :

nostrum vere sanctissiraum Doranionem. » et post ccum habens ependyten, n Gr.-eci eit£v8u|jta veleitev-i
« Si ipsam membranam sancti Domnionis acceperis, ouTT|S, omne genus extimarum vestius dicitur. Apud
transcriptam nobisremittere dignaberis, » Adeum- ascetioos scriptores ependyies propria vestis mona-
dera scribit Hieronymus epistoIam51,quae apologeti- ehorum. Plerique existimant esse scapulare. Noni
concontinetcontraRufnnum,quijactabateummatri- recte Marius Victorinus, ad Vitam Hilarionis, existi-i
nr.onio detraxisse, ubi Hieronymus Domnionempa- raat eitevouTTjv esse intimam vestem, quae Latinel
trem charissimum vocat. Scripsit eidera et Rogatiano dicitur interula vel subucula imo exterior vestiS' ;
 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM D!Fl'ICIt,lORUM. 442

esl, vel scapularc, vel palliura, vel simile quid. A De eremo juxta Thccue.ila Hieronymus, proccroio
Epibat.e. Vita Epicteti et .Vstionis, cap. 21 : inAmosad Pammachium : « Fuit de oppido The-
« Cumque egressi de navi epibatae fuissent. » Apud cue,quod sex miljibus ad Meridianam plagam abest
Clementem Romanum, epistola ad Jacobum episco- a sancta Bethlehem, quae mundigenuit Salvatorem:'
pura Jerosolymitanum.ante libros Recognitionuni, et ultra nullus est viculus, ne agrestes quidem casa;
ita sanctus Pctrus loquitur: « Similis est omnis Ec- et furnorum similes, quas Afri appellant mapalia.

clesiae status navi magn.Te,qu;fiperundosumpelagus
diversis e locis et regionibus viros portat, ad
potfintis regni urbem properare cupientes.
navis liujus Dorainus ipse omnipotens Deus
nalor vero, Jesus Christus.Tum demum proret» of-
fioium episcopus impleat, presbyteri nautarum,dia-
coni dispensatorum teneant locura
nautologis conleranlur, epibatis autem totius frater-
nitatis multitudo sit similis. »
Epibatae,£it'.QCcc'.a,dicti aTTo-ciOeiriSa^lvs^.v^afonSiJC/i-
Tanta est ererai vastitas, qua; usqiie ad mare Ru-
unam brum, Persarumque et /Ethiopum atque Indorum
Sit ergo terminos dilatatur. Et quia humi arido atque are-
;
gulier- 11030 nihilomninofruguingignitur,cunctasuntplena
pastoribus, ut sterilitatem terra; compensent peco-
rum multiludine. »
;
qui catechizant, De eremo Oasis, vido Baronium, notationibus ad
Martyrologium Romanum, i2 Junii.
EsoPHORiUM. Vita Joannis Eleemosynarii, capite
g 2! : « Exspoliavit se esophorium suum. b Vox est

ilcndo. Siint milites classiarii,seu bellatoresiu rena- a recentioi'ibus Grajcis composita, eTojtpopiov seu
vali. Uirtius, libro iv De beilo .\lexandrino " Capta : i':-:M'i'Jp:m ,(jUod interius gestatiir,interula.G\oss<inum

est una hostiura quadriremis, depressa est altera, Camberonense Ms. Esephorium,vesti3 interior, id
«

alteraque perturbala ; deinde omnes epibatls nu- Marciano interula appellatur. »

est, camisia, quae a
datae. >i Idem,lib. v De bello Africo : « IbiqueGaetulis EucHARiSTiAM MA.NU su.MERE. Ita ollm solemne fuil,
remigibus epibatisque complet. » Hic capitur pro i!on saeerdotibustantum,sedetiam laicis.Palladius,
ipsis aautis vel vectoribus, id est, av-:' tojv o)(^oupi£- cap. 144, de Sylvania « Ecce ago annum ffitatis
:

vwv, ut subinde etiam apud Gra;cos accipitur. sexagesiraum prsler extrema manuum mearum
;

EpiTiMiOM.Pratumspirituale Joannis Moschi,cap. (ethocpropter communionem) non pes meusaquam

78 :« Ut ego congrua illi admoveam epilimia seu totigit, etc. Tertullianus, De Baptismo, adversus

multas. » KaY'"'^ ^'''^'^''''? ip\>-ot^O'/za i:porsi-^ij> xx l-izl- Ouinlillam, cap. 20 « Benedicti, quos gratia
; Dei
[jLia.In usuEpitimium Ecclosiaslicis scriptoribuspro exspectat, cum de illo sanctissimo lavacro novi na-
rnulla eccIesiastica.Mena;a, 15 Octobris, in martyrio primas manus apud raatrera cum
lalis ascenditis, et
monachi anonymi Ka-atppov/jo-a? zai xou ETtixi|jt'!o'j,
: fralribus aperitis, petite de patre, petite deDomino,
S7riT'.jji.r,Q-i(; 0'.axT|V TTjc; uTiaxoTi? a6£-T^(jiv. « Et pcenara
p pcculia, gralias, distributiones charismatum. »
epitin-.iisibiobcontumaciarairrogatamcontempsit.)) Cyrillus Jerosolymitanus, Catech. mystag. 5 :

Concilium viii oecumenicum, quod Raderus noster « Accedensad Eucharistiam non expansis raanuum

vulgavit, haec hnbel act. 2, de epitimiis « Pr;escri- : volis accede,neque disjunctis digitis sed sinislram :

pla epitimiorum pccna cunctis lapsis audientibus veluti sedem quamdam subjicias dextrffi, quae tan-
1039 legatur, etc. Qui carnibus vescuntur, poena tura Regem susceptura est ; et concava manu su-
esto neo carnibus, casHO, ovo vescantur. Qui alias scipe corpus Christi, dicens : Amen. » Formabanlur
a carnibus abstinent,abstineant ab ovo,caseo,pisce, autem manus in formam crucis.Sexta synodus,can.
feriaquarta et se.^cta^oleraque et leguminacomedant 102 : 1 Eucharistiam accepturus, manus in crucis
cum modicooleo et vino. Ingenuaprocumbant quo- lormam ligurans, sic acce^iat. »

tidie quinquaiiies, et illud (Domine, ignosce mihi) Ita quidem viri cava nudaque raanu excipiebant
inclamen t centies,recitenlque Psalmos vi, xxxvii, l. » Eucharistiam feniinte vero non nisi linteamine. :

Joannes Diaconus, lib. ii Vitae sancti Gregorii, cap. Maximus conlra Monothelitas « Mulieres nitida ex- :

45 « In hoc itaque non mediocriter tristatus est,

: hibeantlinteamina.iibicorpusChristiaccipiantpura
quia, anlpquam exiret de hac vila, non solvit eum niente et munda conscientia. » Auguslinus, serm.
ab excommunicationis epitono. » 252, de Tcmpore « Omnes viri quando communi- :

Eraciestes. Ubi in Vita Hilarionis est, num. 4 " care dcsiderant,lavantmanussuas,et omnes mulie-
;

« Et pelliceum habens ependyten, » addil Editio res nitida exhibent linteamina, ubi corpus Chrisli
Joannis Andrea;, et erascielen. Non capio. Petrus uccipiant. » Concilium Antisiodorense, can. 36 :

noster Lansseliuslegebat(;;'/rtC(?i/t'H,quasi lanam acn Non liceat inulieri nuda manu Eucbaristiam su-
fO)wu<a?n. Alteri alicui fors aliud ocourret. Mihi nunc mere. » Hinc linteum seu sindon hffic d rninicalc d\-
salis,donec rectius aliquid occurrat,de bac lectionis cta. Idera concilium, can. 42 « Unaqua;que mulier :

varietate monuisse. quando communicat dominicalem suum habeat. »

EnEMi. Varia erenius occurrit in Vitis Patrum. Linteum hoc quo Eucharistiam sumebant videtur
Eremum in qua Paulus primus ereinitaversatusest, (jio'j^'//.iov dictum. Pratum spirituale, cap. 79 Kai :

investigaviex eremo seu habitatione sancti Antonii i [iaAwv XTjV sv (^o'j^'.y,'!o) ariSsxo ev t(u toftij asfjtaoluj,
Antonii vero habilationem ex peregrinatione Hilario- « Accipiens eam in lintea mundissimo, in proprio

nis. Vide Tabulam (ieographicam. armario reposuit. » Nescio an [jio'ji;'!xiov dictum sit
De eremo Chalcidis, in qua versatus est sanctus a [ioiJ<ja, quod apparetin Euchologiocapipro linteo.
Hieronymus et Malchus, vide in Chalcis. Typicum Sabs, cap. 41 'AT;oYUjJLvo'jt7'.v auTT,v ixavTe-
:
 443 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 4445
XibijZai TipwTov [jiEV aaipouatv auTT|v ota [Aouarj^xaQa- A Aiias notum exenium aliisscriptoribus, sed nescio
pioxa-T|(;. Nudaat omnino eam (sacratn mensam)et aneodem significatu.LegesLangobardorum.libroii,
primo quidetn purgant musa (aeu linteo) tnundia- tit. 1, I. 6 : «I Si aliquis cx amicis accepto exenlo
sima. n Ibidem Kojji(^ei 6 axeuocpuXa^ \xo6uat; xe xai
:
ipsi niulieri aliquid dederit. » Testamentum sancti
Sia/.apta xa zotvo)? leyo^tva ziaxot, Xk-^e-zai XExavj), Remigii :
« Et incol» loci illius multiplicibus exeniia
xat OTroiTroYYl^iTai ayca TpaTte^a. Prasparat vaso-
fj <<
gravatiobnixedeprecantesquodregidebebant.eccle-
rum custos musas(seu lintea) et discaria vulgo di- siaemea;solvendum,mepetere compulerunt.»ltaMs.
cta testa, quae dicilur pelvis ; et detergitur sacra loco vulgati, xeniis. Baldericus, Historiae Jerosoly-
mcnsa. » Qu<b non recte cepit Meursius in Glossario mitan<B lib. iii : « Condito corpore quibus potuerunt
Grsecobarbaro, existiraans jjtouaav esse tesseUamv(t- 1030 aromatibus, imperialibosexeniisillud prose-
rie piotiiratam. Si forte [jtoufra et [jtoutjtviov etiam Exenium, servilium. Pa-
cuti sunt. "GlosSrB veteres :

fuerint variegata, non magnopere pugnavero. Gon- piasVocabularista Exenimn, donum., servitiiim.Glos- :

stat onim non solum oameras et fornioes, sed etiam sarium Camberonense Ms. Exenium,honor,munus. :

alia fuisse ex musivo et variegata. An .xenium proprie donum, munus, noto signifi-
Hio usus ad aliquot saecula duravit tam in Occi- catu,et f.w>«i(m,servitium,quod subdilussuperiori
dentuli quam Orientali Eoclesia, uti liquetex Prato
jj debetV Idem forte quod soniaca dioitur Anselnio ca-
spirituali, cap. 70, ubi linteum quo Eucharistiam do- nonico Leodiensi in Gestis Pontif. Lcodiens, et
mum deferebant, Graece (jtouatxiov vocatur. Auctor Trajectens., cap. 40 : « Prscepit ne soniacam epi-
autem ejus tempore Zenonis, Anastasii, et Ju-
vixit scopis Leodiensibus debitam, ab eodem loco ubi
slini impp., quo tempore, Hormisda pontifice, cele- ipsius sancti corpus quiescit.acciperepraesumeret.»
brata fuit synodus Cajsaraugustana, in (|ua ea con- Ubi doctissimus scholiastes Joannes Chappeavillus
suetudoantiquaturhisverbis:«Eucharistiaegratiam soniacum haerens 'mieT^r&idiiuTobsoinumepi^copisde-
siquis probalur acceptam non consumpsisse in Ec- biium. Existimo intelligi serviiium episcopo dehitus,
clesia, anathoma sit in perpetuum. » seu,cerCamannuampensionem,qu!eGall\s Hssogne di-
EvECTio. Vitffi Antonii, cap. 17 « Secreto ab im- :
citur.Vide Fraucisci Rageau Indicem Jurium rega-
peraloreevectioneropetiit.»Signifioalcursuspublici lium.
exhibitionem.SeverusSulpicius, libroiiSacr;Bhisto- Fauni. Hieronymus, in Vita sancti Pauli primi
ria; « Hilarius, dataevectioniscopia, adesse compel-
:
eremitae, num. 8 : « Quos vario delusa errore genti-
litur.iiPaulinus.libroivDemiraculis sancti Martini: litas Kaunos, Satyrosque et Incubos vocans, colit. »

DeFaunis multa coUecta vide apud Lilium Grego-

Dicile quiil veslri velox evectio Regis
Efficiat tardante Deo. rium Giraldum,syntagmate 15Historice deorum, et
C apud Natalem Comitom, Mythologiae lib.v, cap. 9.
Symmachus, libro 1, epist. 15 « : Accepi evectiones Vide et Conimbricenses noslros, in libro 11 Physico-
quatuor,immane quanlum commodasin excursuset rura, cap. 9, q. 5, art. 3, ubi qucerunt an lieri possit
recursus meorum. » Idem.l. vii, epist. 48 « Favore : ut ex humanaetbelluina specie homines nascantur.
tuo factum est ut evectionum adminicula sumere- Viile et Delrium, Magit-e tom. I, lib. 11, q. 27, sect. 2.
mus. n Eodem libro,epist.95 : « Si igitur et hoc in- Fbigoretici. Vide 'IVpi.
signe detuleris, quodannonarum eteveetionum cu- Flabellum, piictStov. Usus ejus in sacris, quod
mulet adjectio. " Eodem libro, epist. 105 « De im- : diaconi gestabant. Pratum spirituale Joannis Mo-
petralis evectionibusin adminiculum praetoriaefun- schi, cap. 150 : « Diaconum illum prope me assi-
ctionis. » Idem, libro ix, epist. 20 : « Curam tuam stentem, qui flabellum tenet, ab altari remove. »
provoco, ut illis et velocitas transeundi, et evectio- Graeoe:T6v Siaxovov xov zaTJ^ovTaTO piitiSiov.Simeon
num pr;estetur adjectio. » Saspius vox haec occurrit Thessalonicensis,Dedivino templo, ubi agitdePro-
jurisconsultorum. Vide lexicon Juridicum
in libris cessione ante missam «Ideoetw[jiocp6ptovcum cruce :

Barnaba3 Brissonii. quo doceturJesuin et signum eiusdecoelo

preecedit;
EuLOGiA. Vita Frontonii, cap. 9 : « Velut eulo- ostensum iri. Quod mox sequuntur diaconi, qui an-
gias revocans Domino rerum. » Et mox :« easdem-
[)
gelorum ordinem referunt id quod etflabella quse :

queeulogias indigentibusdistribuit. » Vocanturhie dicuntur, et a sancto Oionysio alae vocantur signifi-

eulogiaecibariabenedictionisgratiatransmissa.Post cant. » Sanctus Germanus, in Theoria rerum Eccle-

rni.-sas alicui eas dare vel transmittere, eratsignum siasticarum : « Flabellavero typum referunt cheru-
communionis et charitatis.Gregorius Turonensis.li- bim. » Hildebertus, Cenoraanensi8,episcopus,epist.
brovHist. Franc.,c. 14 « Post missas autem petiit : 7 : « Flabellum misi tibi congruura scilicet propul-
uteieulogias dare debereraus. » Sed fecit accurata sandis muscis instruraentum. Estetiara quodin mu-
Gretseri nostri diligentia, ut nihil hic praeterea de nusculnnostrointerpretari te oporteat.Attendeergo
Eulogiis addam. Ejus lib. De benedict. consule. quibus muscis immolantesDominosacerdotes gra-
ExENiuM. Vita Antonii, cap. 27 « Antonius las- : vios infestentur, quibus frequenterimpedianlursa-
tantibus de adventu suo cunctis, quasi xenia de lutariaaltaris oiTicia.Mille suntoccursantium phan-
monteportans, spiritualiaimpartituralimenia.il Ubi tasmata cogitationum, mille diaboli suggestiones, -

Mss. plerique et veteres Editiones habent exenia. An niillo mortalium tentationes animorum. » Subdil :

e praefi.xum xeiiio ? « Dum igilur destinato tibi flabello descendentes

 4*5 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 446

supersacrifioia muscasabegeris^asaorificantisnien- A daveraservataconsuetudo, ubi commode fieri pote-

ta supervenienlium incursus ientationum, catholi- rat. Alias quavisobviarecadavera fuereinvolutaSic

tae fidei venlilahroexlurbari oportebit.» Hipronyraus ineremo, Pauliprimieremita;corpuspallio.Vitaejus

quoque muscaria inatronarum huc trahit, et spiri- c. 10:«Pallium, quodtibi Athanaslus tipiscopusde-

taliter explicat epistola 20, ad Marcellam " riuod : dil, ad obvolvendum corpusculum raeum defer. »
autem et matronis offertis muscaria parva, Jparvis Macrinae quoque corpori pallium superjectum, ne
animalibus eventilandis, elegAUS signiflcatio est, ascititius ornatus splendidior quorumdam oculos
debere luxuriam cito restinguere, quia musoa; offenderet. Gregorius Nyssenus, in Vita sanctae
moriturae oleum suavititis extcrminant. » Macrinae.
Aduuibratura hoc in Ecclesia cx faoto Abrah;im. Cum psalmis et hyinnis deducta olim cadavera et
Mem Hildebertus : « Taliuni portenta muscarura condita,frequentissiraein his Vitis Patrum occurrit.
patiarcba Abrahara propulsanda praasignavit, cum DehocChristianorum rituvide Gretserum nostrum,
asacrificiis aves abegit incurssLntes. )> Erant hsec de Funerfe Christiano, cap. 5. Cur autem hymni et
flabella seu muscaria vel ex tenuilms membranis,vel psalini in funeribus decantati sint, hanc rationem
e.t pciinii pavonis a.ul ex linteo, ut habetur apud redditGhrysostoraus,homilia4inEpist.ad Hebra;os •

Clementem, I. viiiConstit. Apostol., cap. 12. R TiSEOtujxvoi ou](^iTOv 0s6v 8o^a!^ofXEV y.a'. Euyapi^Tou- ;

FuNus. Aliquot funebres ritusin Vitls his notatos (JIEV,6tI XotUOV EITEtpaVtOtJE TOV (XTtEXOoVTa, 6'tI T(OV TtO-

habes (|uosdam uberius explicabo.

; V(ov (i-itiJXXa^EVj Sti t^? SetXia^ExSaXijjv E)(^Etitap'eauTt^
Linteo obvolvebantur nobilium et martyrura oor- ou Sti TOUTO !i|jtvoi ou Sta touto i}/aX[i(j)?''at TauTa ; ;

pora apud jEgyptios. Vita Antonii, cap. 57 « Mos TtavTa )(^aip(5vTtov suTtv « Quid etiam hymni ? Nonne
: :

iEgyptiis est, nobiliutr., et pra^cipue beatortim mar- ut Deum gloriflcemus, eique gratias agamus, quod
tyrumcorporalinteainineobvolvere. "Sicde Christi jam coronavitdisoedentem,quodalaboribus libera-
corpore, Joannis .xi Ligaveruut illud linteis,cum
: vit, quod a timore liberatum apud se habet ? Nonne

aromatibus. Acta Abibi martyris, apud Metaphras- propter boc hymni ?Nonne propter hoc psalmodia?
tem, 15 Novembris « Pretioso linteo eum circura-
: Omnia 103B ista gaudentium sunt. » Plura hic
dederunt, et unguentis unxerunt. » Prudentius, addi pnssenl; sed eam rem ,jara exsecutusest Jacobus
hymno 10 Gathemer. GretserusnostersingularilibroDefunereChristiano,
Candore nitentia claro Gabbara. Vide do iis dicta Vitam sancti Anto-
Prffiteudei^e liatea mos est.
nii,c. 57, ubi eaAthanasius describit, et Augustinus
Eusebius, lib. vn, capite 17,de Asteriiin Marinum noraen prodidit. Vocabulum paucis notura.Plinius,
martyrem pietate : HeptaTEiXa^TE eu [jiaXaTrXoutrtw?, r iib. vii, cap. Itl : « Prooerissiraura horainera aetas
. zT[ irpocTTiXouCTTi xottiTi -TTapaStotoin : « Quod cum ma- nostra divo Claudio principe, Gabbaran nomine.
gnifioo et sumptuoso linteo involvisset, decenti se- ex Arabia advectura, novem pedum, ettodidem un-
pulcro condidit. » Idem, eodem lib., cap. 10 et 18, ciarum vidit. « Quai exscribit Solinus, oap. 5 Cave :

lintea illa vbcat Tzsoitszoli^. Hieronyraus, epist. 49, Gabbaram existimes proprium viri noraen. Orania
de muliere septies icta : « Clerici, quibus id officii mortuurumcadaveraoonditaita vocabantur. Glossa;
erat,cadave.- cruentura linteo obvolvunt. Et qui- n Isidori « Galbares, raortuorum condita corpora. »
:

dem vetustissimus mos fuit cadavera linteo invol- Lege, Gabbares vel Gahbara Eadem « Gabarus, in- :

vendi. Homerus, Illiad. ^l" de Patrocli funere : sulsus, barbarus, unde Gabares mortuorura. » Pa-

'Ev Xe^EEaat os Oevxs; Ixvtjj Xix! xiX'j<J/av. pias B Gabbari, inclusi barbari. Unde Gabbares
:

'E« itoSa? EX XE;'.faXTi;, •/,aO'JTCip6E os tpipsi XE^jxij). mortuorum corpora condita. » Ubi lege, insulsi,

In lectum autem imponentes linteo subtili texerunl barbari. Sic in Glossario Caraberonensi Ms. « Ga-
Ad pedes a capite ; desuper autem alba veste. bator sive Kabitor, dicitur homo jocosus. » Teulo-
Auratis eliam vestibus obvolvebantur quorumdam nibus gabberen, riderc, jocari.
corpora. Vita Pauli primi eremitae,cap. 14 : « Cur et Galil.ei. Ita olim Christiani dicti percontemptum.
mortuos vestros auratis obvolvitis vestibus ?j'iQuem (Et aGalilaeis fu-
Vitae Epicteti et .Astionis, oap. 7 :

vanums.^Eculi raoremetsiHieronymus ibi reprehen- ratus es. Plangitmater Astioni3.Luoianus,inPhi-

»

dat, ornatus tamen splendidior non repudiatus fuit lopatr.,de sanotoPauloagens;'Hv'xa35 |jtot raXtXaToi;
infuneresanctorum. Gregorius Nyssenus, de Macri- EVETU";(EV, [iva(faXavT(a^, ETttpptvoc, e? TpiTov ojpavov
na sorore « Nunc quidem invidiosum non erit, si
: (XEpoSaTrjaa; : <( Quando autem me Galiheus ille con-
defunctae splendidiorem ajjecerimus ornatum, et venit recalvaster,nasoaquilino,qui in tertium usque
puram illara imraaculatamque carnem clarioribus aerem ingressus est. » Dequo loco vide
cojlura per
vestimenlisinduerimus.» Eusebius, supra:'AaT'jptoc Baronium, tomo I, anno Christi 68. Julianus Miso-
dvT|p,Tojv iitt 'Ptoijtr,? !;'jYi/XT,Tty.u)v,Tov tu(j.O'j 67ro0;t?, pogone:'EjA(aT, vo'. XpiaTov ETtoOouv, oi r.up Eu.SaX[>vTEi;

ETt! XajJtTrpai; te xai itoXuTEXotJ? iaaT^zo; apa,TO ny.if^vo^, ToT; Ta^pot? Ttov raXtXaitov ; « An vero Emiseni Chri-
EittcpjpETai « Asterius vir esenatorum Komanorum
: stum amabant, qui Galilajorum sepulcra incende-
numero cadaver (Marini martyris) tollit, splendida runt?» Idem ibidera post :Nuvi8su(jitov£zo(jTo^ Itz'.-
et pretiosa obtegit veste, atquehumeris impositum TpsTTEt [AEv ttJ yuvaixt TtavTa EtOEpEtv evJoQev EtC TOU?
inde deportnt. » TaXtXalou? : «Nuncverouusquisque vestrum tnan-
HaBcobvolvendilinteo,vel,ornatu splendidioreca- dat uxori utoraniaQalilEeis largiatur. » Idem, epist.
447 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICIUORUM. 4*

33, ad Aeliumepiscopum hcBresiarcham :Aon:o'i?|j.ev ^ Galceorum gonus esse colligitur ex Cioerone, I'hi
aitoeai xoT? oTttiiaoOv utxo tou |jia<tapiTO'j KwvatavTiou lippica 2 « Quod quasrebas quomodo
: redissem
iziauyaivj[J.k'ioi.i evezcV x^i; tojv raXiXaiwv aTiovoia; priraum luce, non tenebris deinde cura calceis e ;

avTjxa TTiv (pu-c^lv : « Caeteris omnibus, qui a Gons- toga, nullis nec gallicis noc lacerna. » Et mox, d
tantio vita defuncto, ejecti patria fuerant propter Antonio : « Cum gallicis et lacerna cucurristi. » Iti

amentiamGalilKorum, exsitium condonavi.» Idem, utrobiiiue Mss. pro caligis. Gellius, lih. xiii,cap.20
epistola 7, ad Artabium :'Ey(o, vrj touc Oeou;, oute narrat Titum Gastritium reprehendisse discipulo:
XTEivtaflai Tou? raXtXaioui;, ouTETUTtTEaOatirapaTO S'.y.-x- senatores Iticernis imluloxet gallicis,calcefUos.G\os
lov, ouTE aXXo Ti naayf-V y.axov pou).o|jiat : i< Ego sarium Camberonense ms. « Gallicula, calcea :

per deos, neque interfici Galilseos, neque c;cdi pr;e- menta pastorum. » Idem apud Papiam.
ter jus et aequum, neque molestiae quidquam per- In SuidaY^XXt^ pro chlamyde accipitur.'AXXixa
peti volo. » Theodoretus, lib. iii Hist. Eccl., cap. 7: yXaiJtuoa -/.aTa ©EuaaXouc' ol tottoTat YaXXtxa xauTr,
KaiitpioTov |Ji£va-7tTjY0p£ua£ Ttov raXiXatiov to u.jitaToa? tpaot.Certe in Vita Malchi pallium et gallicsL conjun
(ouTto yap Tou -wxT.po? -fiixibv Tou? OuaTttiTo; [sic] guntur.
ojvdiAa^Ev) Ttoirj-txiov xat prjToptxtuv xat cpiXoiKjcfcov Gello, seu GiLLO. Ruffinus, lib. iii, num. 14
li.i.xala-^-jfJiiEii XoYwv ne Ga- n « Gello cum aqua, quem ad potum sibi praepara
: « Ac primum vetuit,
lilsi (sic enimfidei Servatoris noslri consecratos verat, vertebat se, » Mox eodera numero dicitu
nuncupabat) poeticam, rhetoricam. aut philoso- gellunculus. Pro quo in Pelagio, num. 24, es
phiaradiscerenl. » Chrysostomus, homilia de sanc- suri.^culu. Cassianus, Institut. lib. iv, cap. 16 : «S
to Hieromartyre Babjia, agens de furoee Juliani : quis gillonem fictiiem, quem baucalem nuncupant
Ex |JtE(iT)C avapitaaaaOat tt)i; oixoujjievt); xo Ttov FaX casu aliquo fregerit. » Cap. 20 : « Si giUonem aqus
iXoiwv E0vo; ETtTjYYiXXsTo: « Ex orbe terrarum exter- impleverint. » Glossae Isidori, Gellonem, baucalem
minaturum seGalilaeorum nationem pollicebatur.» Glossarium Latinograecum : Gillo, pauxiXtov. Iteni

Atque adeo Christianorum noraen Juliano exo- TtoooxctXov, «7ual(!. (/fHo.Glossarium Camberonensc
gum erat, ut edicto sanxerit, ne quis Christianos, ms. : " Gillo, vas fictile, id est, baucalis. » Papias;

sed GaliJKos appellaret. Chrysustomus, oratione Gelonis haucalis, vas. Hinc Legum Visigoth. lib. ii

contra Gentes : TaXtXatou? avTt XptaTiovujv auTrj? te tit. 4, I. 4. Gillonariorum prxposili. Hispani nunt
EV toT; 0iaTdY|Jt.aat xaXoov, xat tou^ ap^^ovTa^ touto congUonem, Itali boccalem vocant. Inter Catalecti
jtpoxpETOov TtotoTv : « Giililaeos pro Christianis nos in veterum poetarum, lib. ii, est carmcn do mensiun
edictis suis tum ipse appellans, tum principes ut pictura, ubi
idem factitarent, exhortans. » Grcgorius Nazianze- p Augustum penitus torret Phaetbonthius ardor,
Ij Qiiem recreal fessum gillo, facella, melo.
nus, oralione 3 contra Julianum roXiXatou? j
: tivTi

Xpioxtavtuv 6vo|Jiao-a(; te zot xaXEToQai vojjtoOexTiaai; :

Genuflexio. Sffipius hicritus in oratione occurrii

« Galilaeos pro Christianis noniinans, atque ut ita i[i his Patrum Vitis. Trianunc attingam, ejusanti
vocareraur, publica le.ge decernens. » quitatera, quando genu flectere vetitum, et quara
Gallica. Vita IVIalchi, cap. de Ismaelitis aliqui genuflexionem frequentarint.
4, :

« Pallia et lalascalliculas trahentes.» Ubi manusc. Omniiio vetustus Ecclesia; mos, genua flectere ic
Audomarensis habet paHicns. Nescio an proraiscue oratione. Omne genu Domino flectendum monenl
galliga pro caliga accipiendum. Tertullianus car- Scripturae, psal. xxi, Isaiae xlv, Rora. xiv, Philipp

mine ad senatorem qui ex Ghristiano fuetus est II, Ephes. iii. Christus quoque in terram procidens
idololatra .Egyptius, ex consule sacordos Isidis, orasse legitur ; Lucas xxui ; Eusebius, libv: 103*3
videtur distinguere Hist. Eccl., cap. 5, refert mililes ttj Ttpo; tou»
:

Nunc fcliani dicis, quod te non fecerit aelas, itoXE|jt!ou(; Ttapoxa^Et ^ovou Oivxai; ETtt ttjV '(r^i, xot:
Sed sua relligio calviim, caligaijue reinola, To otxEtov fj[Jt'iv Ttov Eu/^tov eOo? Eitt Toi; Ttp6;x6v 6e6'
Gallica sit pedibua uiolli redimita iiapyro.
\xEatai; xpaTtsaflat : « In ipsa acie contra hostesins
Ita distinguendus bic locus. Nam Pamclius, qui
tructa, genibus humi positis, ut nobiscumoramui
Gallica conjiingit cum cnliga, etvult in Gallica hic
in more est, se ad preces Deo adhihendas totos con-
£)
a abiativum corripi, frustra fuit. Hoc vult, senato-
xlv
vertisse. » Hieronymus, in Isaia; cap. : « Mori,
rem hunc, relicto Romano habitu (quales caligx, genu Quo(
est enira ecclesiastici Christo flocterc.
unde mililia caligaia TertullianolibroDeidololotria Juda;!, mentis superbiam demonstrante, omnint
capite 10}, ad /Egyptium hnbitura sacerdotis Isiaci
non faciunt. »
transiisse, id est, ad gallicam ex molli papyro po-
Eleclendo genua magis impetramus. Apud Justi^
dibus circuradatam quare jnZ/jV^im puto soccum
;
num, q. 115, ad OrthodoxosTo xXfvEtv x6 yovu evxol
esse, quia mollis. Certe Gallis Cybeles Isiacis luleos
TtpoatuyaT!; xoij kaxioTa; sv^EaOot [aaXXov Seoj xou; eu,
calc.eos tribuit Apuleius Milesia 8 : Pcdcs, hitcis in-
yo[xivou; TtopiaxTjai xat itXeTov EtpsXxEt T-fjv OEtav au|ji.:

duti calcns. Catulliis, luieos soccos \n nuptiits llyrae-

naOEtov : « Genuum inclinatio in precationibus
naeo tribuit qiiia lutous seu croceus amoris est co-
raagis precatores Deo commendat, quam si stan
lor :
tes oront ; magisque ea res divinam permove
Lajtus hiio
coraraiserationera. Tertullianus, ad Scapulam:
Hnnc veni, niveo gerens
Luleum peJe soccum cap. 4 : " Quando non geniculationibus et jeju-

Gallicas dici Gallis galoches existimat Bayfius nationibus nostris etiam siccitates sunt depul
449 ONOMASTICON RERUM BT VERl,ORUM DIFFICILIORUM. 450

sae? » Idem, adversus Marcionem, lib. m, c. iS :

A. nefasciucinias, velde u-eniculis adorarc; cuJemim-
< Jam vero Moyses quid ulique lunc tantum cum Jc- munitate a die Pascliae in Pentecosten usquegaude-
sus adversus Amalecii prfflliabatur, expansismani- mus. » Hilarius, Prologo in Psalmorum e.xplanatio-
liusorabat residens, quando in rebu3 tam attonitis, nem : « Ethicc quidem sabbata sabbatorum ea ab'
magis utique genibus positis, et inanibus caedenti- apostolis religione celebrata sunt, ut his quinqua-
bus pectus, et faciehurui volutante, orationem com- gesima3 diebusnuUus neque in terrara strato corpo-
niendare debuisset?iiAmbrosius lib.viHexaem.,cap. re adoraret,nequo jcjunio festivitatem spiritualis
9:«Flexibilegenu,quoprae caeterisDoraini miligatur hujusbeatitudinis impediret.Quod id ipsum e\trin-
offensa, ira muloetur, gratia provocatur. Hoc enim secus etiam in diebus Uiiminicis est constitutum,
Patrissumni erga Fiiium donum est, ut in nomine qui ultra sabbati nunierum per pleniludinem evan-
Jesu omne genu curvetur. » Augustinus, libro Do gclicae predicationis accedunt. » Uieronymus.proce-
cura pro raortuis agenda. cap, 5 Paulam etEustochium inEpistolam adEphe-
: « Nam et orantcs raio ad

demembrissui corporisfaciuntquodsupplicantibus sios « Permansit autem Ephesi usque ad Pentecos- :

congruit, cum genua figunt, cum e.xtendunt manus, ten tempuslstitis atque victoriffi, quo non flecti- ;

vel etiam prosternuntur solo,et si quid aliud visibi- mus genua, nec curvamur in terram, sed cumDo-
literfaciunt; quamvis coruin invisibilis voluntas ct p mino resurgentes ad coelorum alta sustollimur
i';_<._i:_i-»,,_-i__-i--ii__- !_ ,1-
cordis intenlio
Oi-i^™ ^:.,!^™^.,-]
Idem, dialogo
Deo nota sit, nec ille indigeat his in- ^.,r. i ..^:Pr.„:^^^^
adversus ^..^ ,'...t
Luciferianos, cap. 4 « Die :

diciis ut humanus ei pandatur animus sed his ma- ;

Dominico, et per omnem Pentecosten, nec de geni-
gisseipsum excitat homo ad orandum gemendum- culisadorare,et jejunium solveremultaque alia quc-e

que humilius atque ferventius. Et nescio quo mo- non sunt, ralionabilis sibi observatio vindi-
scripta
do, cura hi corporis raotus fieri nisi raotu anirai cavit. Ambrosius, serm. Gl, de Pentecoste, qui est
11

prapcedente non possint, iisdem rursus exterius etiam apud Maximum Taurinensem « Scire debet :

visibiliter factis ille interior invisibilis, qui cos fe-
citaugetur; ac per hoc cordis affectus, qui, utfie-
rent ista prsecessit, quiafacta sunt, crescit: » Hie-
ronyrausin cap. iii ad Ephes. « Haec autem spiri-
taliterexponentes, non statim juxta litteram oran-
di consuetudinein tollimus, quaDeum genu posito
suppliciter adorainus, et fixo in
magis quod ab eo poscimus impetramus. Legimus
sanctitas vestra hanc sanctara Pentecostes diem
qua ratione curemus, vel cur istorum quinquaginta
dierum numero sit nobis jugis in continuata festi-
: vitas; ita ut hoo omnitempore neque ad observan-
dumindicamusjejunia, neque ad exorandnm Deuin
genua succidamus; sed sicul Dominica solemus
terram poplite, facere erecti et feriati resurreciionera, Domini ce-
lebramus. » Augustinus, epistola 119, capile 15 :

enim et Paulum in littore sic orasse, et geni « Quinquaginta dies celebrantur post Doraini re-

culationes in oratione prsceptas. » Tlieophilus epi- C surectionem. jara in ligura non laboris, sed quic-
scopus Alexandrinus, epistola Paschali 2, contra tis et IstiticB; propter hoc et jejunia relaxantur, et
Origenem : « Genu flecteresollicita; et humillima; stantes oramus, quod est signura resurrectionis :

mentis indicium esl. » unde eliam inomnibusdiebusDorainicis idad altare

Sed cum genu Qectendus simul animus, interiora observatur. » Et C.-I7 « Ut autem stantes in illis :

videlicet genua; parum alias prodest genullexio bk- (Pentecostes) diebus, et oranibus Dominicis ore-
terior. Hieronymus, in cap. iii ad Ephesios « Sed : mus, utrum ubique servetur ignoro ; tamen quod
sicut illud asdificat simplioes, sicut verara genicula- in eo sequatur Ecclesia, dixi, ut potui, et arbitror
tioneniesse docemus inanirao, quiamulti corporale esse manitestura. »

flectentes genu animae nequaquam poplitera curva- Causa hujusce communicationis assignaturapud
verunt ; et contra, alii erecto
corpore de- Deum Justinum,quafstioneetresponsionesupracitata:'HEv
precantes, magis se animo eurvaverunt. Quem vi- xaT.; e; i^^fjijocii^ -^ijjiiov YOVJzXiaria aup.ooX6v iuTi Tvi; iv
de ibidem disserentem, quomodo peccatorcs ge- •ta'i? a[Jiapx''x!? TtxojffEOj:; Tjfiwv. T6 oi hi zt\ K'jpiaxTi |jir|

nua flectant peccato. y.Xivaiv Y^Jvu^dJiJLSoXov EOT'. Tv;? avaTxajito^^ot^-i^^xfiToo

Et quidem hic ritus toto annitempore in oratione Xpioxou ^aptTijXtbv XE a(jtapTr|(Jtaxa)V, xa! xou 6Tt' a'jxtov

servabatur, exceptisDominicis ettempore interPa- D x£0avax(O|j.ivoj Oavaxou T|XsuOspo!)er||jLEv, etc.,svi5(HEv-

schaetPentecosten. Vide hic, libro iv, cap. 19, ex xTjXoaxn) 0'J xXivofJiEv yovu, EitEtOTi tao8uvafi.ET x^ ^,o-ip<f

lib. II Instit. Cassiani, cap. 11. CoasiliumNica?num, xr,; Kuotax-rj;, xaxi ttjv pT|OETaav ixEpt a-jTn^ atxfav.
Can.20: ETtEtOrjXlVE^EtdtVSV x-^ KuptDixriYovuxXtvovxE? « Genuum per sex dies inclinatio, symbolura etnota
xat Ev xaTc xt;? Uevxtjxotc'^:; ^|jtEpat?- uitEp xoij Ttavxa ev estlapsus per peccata nostri. Quod vero die Domi-
TtajT) 'Tcapoixtqc ojjiottoi; (puXctxxeaOai, Eaxioxai; l'8o^s nico genua non inflectimus, signum est etdesigna-
z^ ifl.cf auvtSSoj xa? e^jya? doooioovat xti[) 6£(jj : tio resurrectionis, per quam gratia Christi, et a
«Quoniam sunt quidamqui dicDominico genuafle- morte liberati sum-
peccatis, et a morlificata in eis
ctunt.et in diebus Pentecostes;ut omnia similiterin mus. In Pentecostc gcnua non inflectlmus, quo-
omni parfficia serventur, visum est sanct» synodo, niam pari est cum die Dorainico potestate, juxta
stantes Deo oraliones persolvero. » Quod ipsum re- eam quae de illa est dicta causam. »
petitur inconcilioCarthaginensi vi,can.20. Et habe- Etprofundiushic adhuc mysteriuminvestigatBa-
turcan.Quoniam, Deconsecr., dist. 3. Tertullianus, silius, 1033 libro De Spiritu sancto, cap. 27 :

Decoronamilit., cap. 3 ; « Die Dominico jejunium Wjn-i/.xio-i ouv xi.; ev auTfi Ttpoajuyi; 'Eaxtbxa; aito-
 451 ONOMASTICON RERUM ET VKBBOBUM DIFFICILIORUM. 452

irXT)pouVTo6(;laui:^<; xpo(p([Ji.oui;:?)'ExxXeiT!aTcai8ouei,'iva A. doxos : 'ExTiov 'A^nooToXixuv ^e XP^'"-"^' ^ TotauTrj

tf) awnjii UTtofjiviitrEt xi)? otTEXeuTi^Tou i^toiji; twv Ttpoi; auvrifleta eXaSs ttjv (ip}(T|V, xaOdj? tpr^atv 6 |jiaxiiptO(; Ei-

T-fjv [AETacrTaaiv Jxe!vv)V epoSiiov (Jif| afieXiufjiev. Kaiicaia pr,vato« 6 fjKxpTUs xai eitiaxoTto; Aouyoouvou, ev t^) Tiepi

8er| IUvTrjXoaTri,Tr)5 ev T(o a'u)Vi Ttsoff5oxou|ji.£vrj;; avaa- Tou Ila7)(^aXdYto : « A temporibus autem apostolo-
TajEoj; eaTiv U7io[jiv7]|jtoc f,
Y*p (J-!^ e/.etvr, xa! TrpwTr) rum consuetudo talis accepit initium, proul et be-
fjiji.ipa kTiTiixii; ^7tTa-i:Xxiiaa(JcTaa, Tat? ertTa t^.; Upai; alus Ireneus, martyr et episcopus Lugdunensis,
Il£VTr)xoffTfj(; E6oofji.aoa<;i aTtoTeXeu'lixitptiTf|?
y^P °'?/0' in Iibro;de Paschate. <>

jjievr) Ei?TTivop5(^rjv xaTaXTJyet.Si' ojjtotajvxcov ev xiJi) fjtecjip Quod vero Paulus, Act. xx, legitur positas genibus
EqeAiTTOfAivr) TtevTTjXOVTaxt;- cto xat atiiva lAtfjteTTat Trj orasse tempore inter Paschaet Penlecosten, Baro-
ofjtotoTYjTt, olaTtep Iv xuxXtxri xtvrjoei,aTid tuiv auTwv a p- nius, tomo I,anno Christi58,exstimat nondum tunc
^^Ofjtivj) arjfietwv, xat eii; tsi auTa xaTaXr^Yousa. 'Ev ;^t6 invaluisseeamdegenicufis non adorandieotempore
opBiov tT-^f)fia Trj; Ttpoaeuj^rii; itpoTtfJtav ol OE(T|jtoi Tfji; consuetudinem, sed paulo post. Lorinua noster in
'ExxXr)<j!a(;:?)fi.«i; e^eitalSeujav, ixxTJ^; evapYou?UTtO|j.v/,- eum locum nil obtare existimat dictum eo etiam
(jeto?,oloveifJtETOtxi^ovTe(; r^fjLtovTov vouv aTtoTiov itapiiv- tetnpore ritum jam receptum fuisse, verumtamen
Ttov eTtt xi fJtsXXovta. Kat xa8' exa(TTr|V o'e YovuxXtijIav in publicis solemnibusque precipibus, qualea nois;

xai otavctaTaotv Epycf) oetxvu|iEj,OTtoiaTfis tifjtapTta;Ei(; D videntur fuisse qucB fusK in littore Tyri.
Y^vxaxippur, fjtey xot otaTf)(;tBtXavOp(oTtia?TouxT!TavTO? Quam sancti quidam genuflexionem frequenta-i
^fjtac,e!(;oupov6v(ivexXv)er)fjtev.(iNecessarium igiturin rint, conslar vel ex tabulis excavatis, vel ex genu-»
hoc die Ecclesia suos alumnos docet stanter absol- bus induratis. De tabula ex geniculatione excavata,;
vere preces suas, ul assidua commonitione vitae il- habes apud Joannem Moschum, prati spirituali^;
liusnunquam desiturcC, non negligamus ad eamde- capite 185. De sancti Jacobi genubus induratiai
migrationcmparareviaticum.Quin et tolum tempus Hieronymus, De viris illust., cap. 2 « Flexis gcri :

usqueadPentecostem,admonitio estresurrectiouis, nibus pro populo deprecabatur, in tanlum, ut ca-T,

quam in illo saiculo exspectamus; fnam unus ille et melorum duritiem traxisse ejus genua crederenTJ
primus dies septiesmultiplicatus,3eptemsa(-ra?Pen- tur. » Idem, epist. 15, ad Marcellam, De laudibu*
tecostes hebdomadas absolvil. A primo euim inci- Aselho " Gujus oculis durities de genibus camijTj
:

piens in principium desinit,per similes qui inmedio lorum in i!lo sancto corpusculo pra; orandi freri
interceduntdiesquinquagiesevolutus.Undeetieter- quentia obcalluisse perspecta est. » \

nitatem similitudine refert, dum velut in motu cir- GuuTAMA. Palladii Lausiaca, es veteri interprete,|j
culari iisdem orsus signis in eadem desinit. In quo cap.9, de Macario Alexandrino: «Alius vero grutari%j
corporis erecto habitu precari potius nos Ecclesias vendens. » Heraclides, cap. 6, sirapliciter : « nego-.|
ritus docuerunt, nimirum per evidenteni coramoni- ^ tiator erat. » Ubi tamenMss.addunt n qui pomavetj :

tionem quasi transterentes mentem nostram a prse- legumina, nucesque vendebat. » Palladius ex inter-il
sentibus ad futura. Insuper et quoties genua flecli- prelatione Herveti, « qui vendebat bellaria. » Grscei
mus,etrursus eregimur,ipso factoostendimus quod est, xpaYviiJtotTa. Forte alius textus habuerit, Ypt^ijtt*
ob peccatum in terram delapsi sumus, et per huma- vel Ypu-a.unde vetusintcrpretes Palladii.9r«Y((rai fe-i
nitatem ejus qui creavit nos, in ccelum revocati su- ceril.Facithucquod habent Glossee Graecobarbarse ^
mus. QucB eadem repetita habes apud Anastasium
>' 'AvaYrjaTi?,fia5a,ar|fitrjOtot,Ypo'jTiz,7tavv;ioa.Item : 'loiai

Nic«num,Qua!st. in sacrara Scripturain, q. 91. Ger- ar,[i.r|0!ai;,Y) YpouTa;;. Lesicon Latinograecum : Cruslc^
manus patriarcha Gonstantinop., in Tbeoria rerum Ypuxa. In Lexico Graecolatino habes, rp^f)- ^'^''"''^•li

Ecolesiasticarum : T6 |jtf| xXivetv y^^vt TJi avajtaaifjttj* Quo facit, quod habet Hesychius in rpu[xva!qc, quj;
f)fJiepaTf)?(iY!a?Kupiaxf)(;arjfi.a!vetT^vTfj?xaTa'itTioTe(o; Xe7tTa axeutiota ait Ypu^^i^v dicta, apud quem ct rp^JrJ
?)ij.(ov (Jvopfltoatv yevofJiEvrjV ota Tfi? TptrjfiEpouTOuXpttj- Tat, axeur). Item, TpuTeueTai, Ttapaaxeuii^ETat. j

Tou (ivaaT(ioe(0(;. to 6"e fiEX?' 'C'i'; nevTr,xoaTf)? fif| HEBDOiviON. Vide Septimum. j

xXivetv Y<5vu, eaTi Tai; ejtTa f)[jiEpa? jjtexa t6 iiYtov Hebromadarii. Vide Septimanarii. i

Ilaa^a eTtTajtXoufjtEvat; xpaxeTv xfi 8taxtvr(ai|jti)>' t6 HEMiPHoRiUM.Palladius,cap.ll9,deMelaniajunio^

ejtToa-;!? ejiTa, TeaaapaxovTaevvia, xai fj Kuptaxf] Ttev- D re, exinterpretatione Herveti: (tOmniasuasericasui^
Trjxovxa. u Geuu Don flectere sancto die Dominico perhumeralia tegumentadedilaltaribus. »In Grffica
ressurrectionis, signillcat lapsuum nostrorum ere- est: riavTa auT-^? xa ar^ptxa fjfj.Kfdpta xaX'j[JtfiaTa T0T15;

ctionem factam per triduanam Christi ressureotio- Ou7!aaTrjpIot(; EOtop-fiaaTo. " Omnia sua serica hemi-;
nem. Non fiectere genu ad Pentecosten usque, est phoriaamicula altaribus dedit 11 Epiphanius conlra,
scptem dies poslsanctum Pascha in septem multi- Ariomanitas, de Ario : 'HfJtttpdptov tiei xa! xoXooitov*
plioatos contineri die Pentecostes. Nam .septies sep- EvotouaxdfjtEvo?, yXuxu(; ^v t^ 7tpoar)Yop!(f. « Ariushe^
tem quadraginla novem, et Dominico addito quin- miphoreum et colobium indutus,in colloquiis blan-^
quaginta. » Vide etUfficiiecolesiatici soriptores, Isi- dus erat.u llesychio -fnjtttpaptov, •() (jttau t[j.aTiou, Apmi-^
dorum, lib. i Offic, cap. 33; Rhabanum, lib. ii De pharium,dimidiumvesti.<!,seu,dinudiatavesiis. Vide-.,
institut. cleric, cap. 44 et alios
item Turrecrema' ; turHervetusinPalladio legisseto[^o(pdpta,vertens.s«T
tam, in locum Decreti supra citatum. perhumeralia.Sed curahemiphorium fuerit tantum dir
Origo hujus rei seu mutationis ad apoatolica re- midiata vestis, forte tantumcaput etpalulum ultra^

fertur tempora apud Justinum, q. 115, ad Ortho- humerostexit.Et eo sensu etiamtofxoipdptovdici possetj
453 ONOMASTICON RERUM ET VBRBORUM DIFFICILIORUM. 454
HeiMitrit^us. VilaBHilarionisnum.l4 : »Hemitri- ^ piebant calices cum reverentiaet taciturnitate,nec
tseopariterarreptiomnes araedicisdesperati sunt.» dicebant, siuut mos est, Ignoscc.
Est semirtertiana febris. Vox Graeca 'II|in:pi-aTo4 liMMyT:. Vita Malchi, num. 3 : « Perveni tanileui
iisurpala Litinis Martialis lib. ii epig. 40 ; ad eremum Chalcidos quae, inter Immas et Bercjuam
Uii ToQgiliu3 mule dicitur iiemitrit«BO. magis ad Austrum sita est. » Syria; est civitas, cir-
Idera, lib. iv, epigr. 81 ; caquameremus Chalcidos. ChroniconEusebii, an-
Declamaa aeger, declamas heuiitritajus. no 2 Aureliani « Zenobia apud immas, haud ionge
:

Idem, lib. XII, epigr. 92 : ab Anliucbia vincilur. » Jornandes, L)e regnorum

Cui gravii el fervens liemitritaBus erat. successione, in Aureliano «Contra quam(uxoiem :

Ceisus, lib. III, cap. 3. Idem, cap. 8 : « At ubi id ge- Udenathi) expeditionem suscipiens Aurclianus,
nusterlianoeest.quod hciuitrit;cuui mediciiippellant apud luimas vicum Antiuchia; supcravit. »
magna cura opus est, ne id Callat. » Latini niedioi Incarduum. Palraae medulla. Joannes, libello i,
vocem hanc Grajcam retinuere.velquod Latine nwi num. 6 « Est vero in palma unum incarduum et
;

possfttcorauiodeelTerri,vel quodGrfficomalebantuti. ipsum candidura. « Credo ex Grajco EYxipoiov. Dios-

Q. Serenus Sammouicus, ubi superstitiosum 803-3 corrides, lib. i.cap. 15U,agens depalma elate^KaiTo
simul oontra eam lebrim remedium suggerit : £.-)y.6ipoioy osToO rpip.vou Xsunov, vcaiauxo •npoatt.axov, |3i-
Mortiferum magis cst, quod Graicis HemitritiEnm 6p(j)aKo(j.£vov,)taIa(f/ei];6(ji£vov,ixoi£TT[po; oax y.ai 6 pap-
Viil>;alur verbis lioc; hoc nostra dicere lingua
Non potuere puto, nec voluere parenles,
ulli,
aoao?. « Caeterum albaquoque caudicis (palmse) me-
iQscrihil chaitffi, quod dicitur Abracadabra. dulla tum recens comesta.tum decocta ad eadem fa-
HippocENTAURUS.llieronymus,in Vita sancti Pauii cit,adqua;etiam barassus.j- Ubi Dioscorides medul-
primi eremitae.nuin. 7 k Conspicit hominem equo
:
lam trunci seu caudicis vocat e-;y.ipo'.o'i,corcutum.\i-
mistum.cuiopininpoetarum Hippocentaurovocabu- de ibi Janura Anlonium Saracenum, etDalecham-
lum indidit. » Non congeram hio auctorum de Hip- pium ad lib. siii, c. 4, Plinii, ubi de cercbro seu
pocentauria loca. Remittam ad auctores qui de iig quod tamen ab £Yxap5((o di-
iYXEcpaXijjpalmce agit ;

copiose agunl. Vide iu primis e veleribus Phlegon- stinctum esse docet Janus Saracenus. Sio 1'ertur
tem in Mirabilibus. E recentioribus Hieronymum avaxapoiov arbor Indica nomen sortita, a fructu avi-
Magium, Miscellaneoruui lib.i, capite 20, el Franci- cul« corculo non dissimili. Vide Gorraium.
scum Sabinum, Floridor, libro ii, cap. 6; Covarru- Incentium. Vita sancti Antonii cap. 15 « Lubricae :

viam, Var. resolut. lib. iv, cap. 2. carnis incentiva. » Sspe ea voce utitur divus Hiero-
Jergsolymitana PEREGRiNATio.Grebra hujusjara ab nymus. Sic epist. 4, ad Rusticum « Et adolescen- :

antiquis teraporibusperegrinationis mentio inVitis imo pubertatis incentiva calcantem.

tiae, » Item
Patrum. Hieronyraus, epist. 17, ad Marceliam C : « Dum incentiva adulescentia} calcas. » Ibider
« Longum est nunc ab ascensu Domini usque ad « Incentivavitiorura, ardoremquenaturae ferre non
praesentera diem per singulas Eetates currere, qui poteram. » Idem, epist.2, ad Nepotianum, incenliva
episcoporurn, qui raartyrum, qui eloquentium in viliorum. In IsaioeLviii : « Corporis me superavit ar-
doctrina ecclesiastica virorum venerunt Jerosoly- dor, adolescentiae incentiva vicerunt. k In Ezech.
mam, putantes se minus religionis, minus habere XVI Hac bysso accinguntur renes,qiioties pinguia
:

Bcientiai, nec summam, ut dicitur, manum acce- libidinis incentiva tenuanda sunt nihilque in eis
pisse virlutura, nisi in illis Ohristucc adorassent orassi humoris relinquitur. » Ibidem mox « Quae :

locis, de quibus primum Evangelium de patibulo vitiorum incenliva suppeditant. Rursum « Levem :

coruscaverat. » Idem prasfat. in lib. ivCommentar. punctum sensuum, et incentiva vitiorunr.. » Itera :

in Jerem « Multis et de toto orbe huc confluen- « Sasculi hujus Idem, in cap. xxxiii
incentiva. »

tium tuibis, et sanclorum fratrum, monasteriique Ezech. : Non omnia cogitationum incentiva su-
<(

curisoccupatus, commentarios in Jeremiam per in- scipiat. » Matlh. iv Suppeditare incentiva vitio-
:

tervalla dictabam, ut quod deesset otio, superes- rum. » Item in ejusdem cap. xv « Incentivum :

set iudustriaj. » Commentario ad Galat. vi « Persin- diaboli. » In :

iGNOscE.SuYy/ipi^Tov.Bremitarummosloquendiusi- D gulos commotionis oculos, et incentiva vitiorum. »

tatissimus, qui ssi.iissime in his Vitisoccurrit. No- Eodem sensu eadem vox et aliis usurpata. Ambro-
tavit id Sozomenus. lib. viii, cap. 17 Tapa^^^OsvTEi; sius. Ilb, VI Hexaemer., cap. 4, Odiorum inccntiva.
:

84 fjLovaj(^oi, xai xoijxo-^pTJvai ixo(£l;v vo[jiaavx£<;,iToXA(ji)v Kidem, Psal. cxviii, etserm. 15. Incentiva deliclo-
ETiiax(jTttov Ttpo)caOv)|JL£vajv, xouTO ov) xo auvTjflE; auxoT? runi. Cassianus, collat. ii, cap. 13, Inceniivorum
Xeysiv jcav ixSixtovxai SuYX^opl^o^i E<poaav. «Monachi stimuli. Idem collat. vii, c. 1 Naluralibus incentivis
perturbati,alque hoc planetierioportererati.multis inquietari; et cup. 2 Ecce incentiva carnis tuae :

episcopis praesidentibus, illud soilicet, quod ipsis abscisa sunt. Quse duo loca posteriora habes su-
dicere solemne est : Etiamsi injuriam fecerimus, pra, lib. iv De vitis Patrura, capite 50. Prudentius,
Ignosce, inquiunt*. » Quod tiA\i\s purdonne moi. Vi- Apotheosi, Incenlimim peccaminis. Sidonius, libro
•detur mos hic in aulicismum abisse, cum sibi invi- VI, epist. 1Nec percarnalium vitiorum incentiva
:

cempropinarent,vel etiamcalicem ex alteriusmanu flammati ad altare Domini ignem diutius accende-

accipcrcnt. Pelagius, libello xv, niim.20 « Quando : mus alienum. »
abbas Theodorus cum fratribus manducabat, acoi- Nonnunquam in aliampartem capitur. Arnobius,
Consule uotam pagiuae 55 tomi prajcedeutis subjectam. Kdit.
455 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICiLIORUM. 45e

lib. VI : « Incenlivo exlollitis laudis. « Cyprianus, A. nostris illustrari mendaciis,qui propriia virtutibus
De laude martyrii, mercedes incenlium. decorantur. Hactenus Baronius.
Inciioiiis. Joannes Subdiaconus, lib. vi VitarHm Annotator quidam (nescio an Fronto nosler) ir

Patrum libello i, num. 12 DuoJratres erant ei : c< editione Parisiensi Gra;coIatina Joannis Moschi, it£

vicini, unus peregrinus,et unusinchoris. » a Gra?co romhanc temperari posse censebat. Verum, inquit,

EYX'"P'i^- ^^™ 7.'"P^ 6st regio, unde eYxtopT|i;, qui in monemus quoque ejusmodi revelationes interduir
regione sua semper manet, ot opponilur peregrino. (leri non ad ostendandam majorem in oinnibus ali-

Divus Ambrosius, lib. v He.^^aemeronjCap.l^^frer/jo- ciiJLis sancti gloriam,sed ad iiidicandam excellenten;

rium vocal : quoque avium eenera enchoria,
« Alia quamdani etpeculiarenicujuspiam beati pra?rogati-
quae manent semper; alia adventitia, qu»
in locis vam, qua atiis pr;eeminuit cujusmodi : luit zelus

obeunt regiones alias, et peracla hieme revertun- justitioB, qui in pectore Chrysostomi adeo exarsit
tur. » Sic ETnyojpiov vocabulum Graeci vocant, quod ut merito propterea in visione divina dictus sit assi.
familiare estalicujus regionis seu loci. DivusHiero- stere throno Dei. Hujus generis visioilla fuit sanct
nymus, epist. 140 « Pro eo quod nos transtulimus,
: Petri Dominico oblata, cura visis diversorum ordi-
domibus e/;Mr«c«,quiainGrffiooscripluin aTto pap£w/ num religiosis in coelo, nuUum ex suis alumnii
eXEcpavTtv(ov,quidam Lalinorum ob verbiambiguita-
P aspexit quos tamen sacra Deipara eximio et sin :

tem,a.(/r((i'(6i(.s-, ioterpretati suntjcum pip-Kverbum
sit epichorium Pala?sliniB, etusque hodie,domus ex
omni parteconcUis«,etinmi)dum wdilicalae turrium
ac mojnium publicorum,papEt(;appellentur. »
Incubi. Hieronymus.inVita sanctiPauliprimiere-
mitte.num. 8 « Quos vario delusaerrore gentilitas
: tium? Et est verisimile Chrysostomum domum epi.
Faunos Saiyrosqueet tncubosvocans colit. » De In-
cubis copiose disserit Martinus noster Delrio, com-
mentario in Senecae Herc. fur., parte iii, et in Ma-
gicis suis, lib. ii, quKst. 15.
JoANNES Ohrysostomos. Pratum spirituale Joannis
Moschi, cap. 128, quamdam revelationem seu visio-
nem de gloria Joannis Chrysostomi supra omnes
pulari favore sub pallio suo occultans, eidom post
moduro ostendil. Deinde facile in epistolam Chry
sostomi nomeu Treii, pro Adelphio potuit irre
pere, vel fuit binomius Treius Adelphius. Deniqm
verbum man^iV curnecessarioreferendum ad hospi
scopi invisisse. Hasc pro assertione libri alioquit
prKStantis auctorilatis. Ita Annotator ille.
Quod si mihi liceat inter tantos viros judiciun:
interponere, censerem ego nihil hic de Joannis,
Chrysostomi gloria indicatum divinitus, sed potius
de Joannis Baptistae praerogativa responsum datum
Guin enim divina providentia vel nunquam vel rarc

Ecclesia; doctoros refert, adquam hffic scvere Baro- soleat curiosulis vel contentiosis de sanctorum in.

nius, tomo anno Ghristi 407, Innocentii 1035

v, ter se praerogaliva praecise respondere; sed potius
papa3 6, Arcadii et Honorii impp. 13, ita notat Sunt C : vel generali responso, nullius dignitatera de qui-
autem haec parum fide tuta, utpote quse in primis bus controvertitur praeferendo ; vel alio quovii
ejusdem JoannisGhrysostomi testimonio mendacii modo iis satisfacere; videtur hic deJoanneChryso-
SiT^adiniMT (Cln-yaost ^epist .
. 126), dumab eo ponitur stomo de quo instituebatur quaestio fuisse dissi-
Treius episcopus Arabissi, et non Adelphius. mulatum; etJoannisBaptistaj (is enim proprio pix-
Sed et cum tradat auctor in domo Adelphi hospi- nitenti* dux) gradum et gloriam obiter introduc-
tatum esse Joannem,cum Gucusum in exilium mis- tam. Nam cum postulatio Adelphii clara fuerit
sus esset,plane erroris argnitur; nam licet id ipsum non tamen fuit responsio vel ostensio!
clara
de hospitio Cucusi dicant Leo et Metaphrastes, ta- Nam ductor primus non satisfecit voto ejus
men Chrysostomus (Epis/ola 13) disertis ver-
ipse Petierat sibi ostendi Joannem Chrysostomum'
bis narrat a Dioscoro se susceptum hospitio, et non ille ostendit alios doctores quare tristis rece'
;

ab aliis; iicet id complures expetierint.Cum autem dit non viso suo Joanne, cujus gloriam videri
hffic compingat ea narratione mendacia, quae fides amabat. Ostiarius vero cum eum trislem videret
in reliqius ? intellectaque causaanimadvertenscuriositalem hi(
Sane quidem et illa invidiosa nimis asscrtio est, intercedere, declinavit a Joanne Chrysoslcmo ad Jo
omnes qui unquara fuer'int in Ecclesia doctores, in £) annem Basptistam. 'lujavvfiV t6v T-f,? ^ETavoiac; xi
inferiore ponere gradu, et super omnes Chrysosto- ^£1«;« Joannemdicispcenitentia; ducemPRespondet
mumcollocarc,cumpr«sertimexiis compluresmar- que interrupte in Groeco, non inlerloquenle iu'

tyres fuerint coronati, ut inter alios Hippolytus et terrogatore : "AvSptoiro^ExsTvov sv lapxt ou Suvatat a-j-

Methodius; ut taceam de reliquis absquesanguine Tov IoeTv exeT YapTiEpttjTaTaioirou 6 GptJvo? SEffuoTf/io^;
vitafunotis sanctis, nempe Basllio, duobus Grego- « Ipsum homo in carne vivens vivere non polesl il ;

riis,ThaumaturgoatqueTheologo,itemqueomnibus licenim assislit, ubi thronus est Domini. » Quod in

sine invidia priBfercndo Magno Anaslasio. sanctumJoannemBaptistamquadrat,quointernatos
Sed et quae illa absque ratione distinctio, ut om- mulieruro majornonsurrexit,Veritateipsaattestan-
nes doctores fuerinl oculis eavidentis perspicui, so- te. Ch ristus etiam discipulos de prajrogativa in repnc

lus autem Joannes ob excellentem gloriam invisi- coelorum quffirentes compescuit, et dubiosreliquit,

bilis? perinde ac si solus inler doctores ipse Chry- Quare optime Thomas a Kempis, libro iii De imi-

sostomus fuerit perfectam gloriam consecutus. Sed tatione Christi, cap. 58, nionet : « Noli inquirere
facessant jam istheec: non enim indigent sancti nec disputare de meritis sanctorum, quis alio sil
457 ONOMASTICON BERUM ET VERnORUM DIFFICILIORDM. 458
8anctior,aiit quis majop fuerit in regno ccelorum. A. prajter oleura consuevcrant edere. » Saepe in his
Talia sanctis displicent. libris oleraagrestia, quae Aa|ava'. in Graeco texlu,
lBEN,\RCHA,princeps pacis,qui paoi provinciarum occurrunt. Plinius, lib. xx, cap. II « Inter sil- : .

incurabit, pacatGr.Palladius, cap. 116 : «Transiens vestres brassicas et lapsana est pedalis altitudinis,
quidain Irenarctia a-novit senein.» Justinianus, in hirsutis foliis, napi simillimis, nisi candidior esset
Ciidioe, lib. X, tit. 75 : « Irenarchffi, qui ad provin- flore. » Meminit ejnsJem Plinius, lib. xix, cap. 8,
oiaruni tutelamquielis ac pacis persingulaterritoria ubiinilites exprobrant iraperatori,se;a;j«a«a vixisse
laciunt stare concordiara, a decurionibus judicio apnd Dyrrhachium.
praesidumprovinoiarumidoneinorainentur.»Michael Lebiton, Lebeton, Lebiton4Rium, Levitio. Quod
Syngellus,inenoornio Dionysii AreopagitKCIiristuin in Vita Onuphrii est, oap. 16, « Deinde tunioam
Irenarohamvjcat:'Oovc(b?ap)^iTro![j.r)vxai£ipr,vii3xr)? per dimidium soidi, » Graece est XeSiTovaptov, quod
XpitTTo; irapa iravTtov 6|Jiocppdvco? oo^a^otTO. « Vcre Metaphrasta? interpres in Onuphrio retinuit lebito-
princeps pastronum et irenarchaChristus abomni- nnritim, ut et saepealii interpretes. Vita Pachomii,
bus conoorditer habcatur. » 0. 14 : « Ut nunquam lebitone alio uterentnr. » Db
JuRARE PEE CApuT iMPERATORis. Palladins, oap. 3 : uxplicatio additur:iiLebiton autem linea vesliserat
« Percaputimperatoris,quemtu times.BT-fivxEoaXTjv instar oolobii, qua monachi utuntur hodieque per
Potamicena,gM«m
Tovi j3aaiA£a).;<Too. ov a-jtpoofl.Addidit Thebaidara et ^gyptum.
» Et c. 22 « Induantur :

tu times, quia gentilibus solemne fuit,jurare per noctibus lebitoues lineos.»Ubi in Graeco apud Palla-
imperatoris oaput.VineLipsiura, in Tacitum, lib. i diura,o.38est,evtaT<; vu^t XEosxuivai; Xtvo-j^l^toiTpLEvot.
Annal.Alias illicitum jurare per genios irapp. Ter- Joannes, libello iii, n. 10 : « Frater autem ille post
tull., Apologet. c. 32 « Sed et juramus, sicut non
: hajcprojecitlevitionem. » Paschasius, cap. 12, n. 8:
per genios Caesarum,ita per salutem eorum.» Vide « Vestitusergo lebetone suo, » quae propriamona-
ibi Cerdam nostrum bene comraentantem. chorum vestis. Glossae veteres : « Lpvitonarium,
LACTORONES.Ruffinus, lib. III, uura200:«Et unus colobariura lineum sine manicis. » Suidas : .VeS?)-

quidem deferebat nuoes, alius laotorones. « Gum Ttovaptov, yj.iiri [Jtova)^f/.o? ex Tpi^^tiv ff'jVTE0Et(jiEVOC.

notationes in huno locum scriberem.nondura mihi « Vestis monaohica e.^ pilis coraposita.»
eavoxlectaerat, postoa occurrit. Plinius, lib. xxiv, Lenticula. Vide Zippul.e.
cap. 18:«Herba lanaria, ovibus jejunis data, lao- Lethe. Vita Joannis Eleemosynarii, cap. 25:
tisabundantiam facit.yEque nota lactoris vulgoest, «Et descendens in Persidam, retrusus est in car-
plena lactis,quod degustatum voraitiones concitat. cerem,iiui appellatur Lethe, hoo est oblivio. » Fuit
Eamdemhancaliquiessedicunt;aliisirailerailliquara videlicetposlremis temporibusapud Persas carcer,
militarem vocant.quoniam vuluus ferro factum,nul- C cui Lethe numen impositum,in quem nullus nisi ca-
Jum non inlradiesquinquesanat,exeleoimposita.» pitali supplicio destinatus conjiciebatur.Procopius,
libro i De belloPersico ita scribit:Ol oe XTeTvat avSpa
Lamin.*;. Hieronyraus, in Vita eancti Pauli primi
patTiXElou a't[jiaTOi; ouS' 6Xoji; EYVtoaav, aXX' Evtppoup(ti)
eremitae,num. 3 : « Inter eculeos laminasque victo-
xaBsTp^at^oTiEp tvJi; Av56r,<; xaXeTv vEVO(jf!xaatv.'Hv* Yap
rem.»Hae fusiorem tractatum exigunt. Interea con-
TtcEVTauga E[j.6XTjOEt< Tij-/^r) ,oux ETt vt)|jto; atpitrt |jLvr;|j.T]V
sule Gallonii librum, De tormentis. cap. 6.
Tt? evTauOa ejj.SXtjOeU tuXTli °^^ ^'^' vofJtOi; u^iai jjtvT)[iT)v
Lapides QUAnuATi. Palladius, c. 19 et 20, de se- auTou sTvaf dXXa OavaTo? Tijj tivojjtaxoTt, f, ?T)|jii'a eittJ'
pulohro Jannis et Mambris : « Construxerunt illud
Oio S-fj xai TTjv eTCiovufxtav TauTTjv upo? llEpatov eXayev.
opus ex lapidibus quadrati3.«'Ex TEToaiiEotov Xiotov
'Atia^ OETtov 'ApjjtEvtiov laTopia tpTjat vojjIovtou d(j!ptTto
EXTiaav t6 epyov exeTvo. Ilervetus verterat : ex la-
.\i50'f|? tppoupttij uapaXuaOai [F. uapaXuaat] Ti)vouva(Jtv
pidihus quatuor pedumloiigitiidnie;q\ias\csaelT:tzpx-
autem sangui ne regio virum
IlEpaatcTpo-it^ TO'tuoe:« Ili
Ttootjjv, aut quasi essenl quadrnpedes lapides.Hera-
nonnecandumomninojudicabant,se()carcerimanci-
clides : « Quadratis lapidibus supradiotura opus pandum,quemLethen vocari voluerunt.Quidamenim
construxerunt.nEt alter vetus interpres :« De qua- casu fortuito in hunc injectus fuit, nec ejus apud
dris ergo lapidibus construxemnt opus.» Sic Isaiae
rj illos raeraoriam superesse lex sivit;sed prc-edicto ca-
IX, iO;Quadris lapidibus adificabimus. Et Thren. iii,
bimitasipsafuitmors,unde etdenominationeni hano
'^'.Conctusil vias meas tiipidibus quadris. II Paralip.
apud Persas acoepit. Semel autem Armeniorum
xxxiv, 2 'EStoxav dYopiaat Xtfioti; TeTpaitE^oi^. T)e-
:
historia dicit perlegem careeris Lethes dissolutam
derunt ad emendum lapides quadratos.J^on utKirohe- esse Persarum potestatem hoc modo.»Pau!us Dia-
rus explicat in indice Graeoo, lapides quatuor pe-
conus,Histor.lib.xvii « In Perside autem est rar-
:

dum possunt enim lapides quadrati etquatuoret

;
cerqui dicitur Lethe, et rexPersarum multos adi-
quatuordecira et quadragintapedum esse Hebraice versis gentibus in hoc conclusit, una cum captivis
est2J?nD '^iialapides excisionis vel excisos. Fronto. civitatis Darae. «

1 036 LAPSANUM.Vita Pachomii, cap. 8 : « Lapsa- LiGATURA AURi. Vita Joannis Eleemosynarii, cap.
nas enim, id est, agrestia olera, el herbas alias 7;«IJat raihi ligaturam auricentum numismatum.»
Evidenler eiribendum erat Tiv.cumacceiiltigravi.lo- supfrfsse sinit;sed morlem aut mulctnm mitmtur nomeii
taque phrasis hoe moilo interpretantta S/ qui eiiim in cju.t proferenli : unrfe, etc.Qiiam absurba sitintprprelatio
fiunc cnrcerein coniectus fuerii,nuliam eftis memoriam lex a Kosweydo aniniitsa, uemo non vitJet, Edit.

Patrol. LXXIV. 13
459 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 46C

Vix dubito in Graeco fuisse dTTo8£ci[j.b? cerle ita in ; A Christi 259 ex Ms. eruta « Et relicta sunt corpors
:

Metaphraste est. Curopalates, De offic. auls GP., eodera loco,juxtainsuiam Lycaoniam.»Ubi margin:
quales hae ligaturoe fuerint, explicat, ubi agit de ascribit Baronius;Lyoaonia dicta insula inter duos

missilibus seu epicombiisin populum mitti solilis, pontes sita;sic appellata,quod ibi Jovis quoqueLy-
'EoTi Sd TOioiJTO'/. T[Ji.r;jj.axa ix icavitov kotttovtei;, xal caoiiis templum esset.

ev IxaaxtiJ xjj.yi[xaTi vo|j.ia|iaTa )(puaa [aev tpia, ap^upa Magistkianus. Palladius, cap. 149:<iQuidam adO'
ol Too-au-ua, xai xpla l^ oSoXSiv TOpiSviaavxei; j5mT>uaiv lescens Magistrianus specie forraosus,mentepius.>

Ei?x6 ii>,r;0o?.'P!ii:TOuat 8; toiojto? aT:o8b(JOU^dpiO|^6\' Ulitur etiam eo vooabulo in Martyrologio suo Ado
yiXidowv Saov av Trpoaxd^oi 6 paaiXiu? :<( Id hujusmo- 2 Julii: « Natalis sanctcrum Processi et Martinian^
diesl:Segmenta ex panno tiunt, et in segmento qui cum essent Miigistriani Melloprincipes.»Ubi it£

unoquoque numismata aurea quidem tria,argentca oliin annotavi.Sunt autemMagistriani seu Magiste
vero totidem^ et tria obolaria colligantes projiciunt riani ex officio militia; palaiiniE, quietAgcntes ir

inmultitr.dinem.Projiciuntquefasoiculosseuligatu- rebus. Glcssa; Latinograjcae : Agens in rebus, Ma^

ras hujusmodi pro eo numero chiliadum,queiiiim- YtaTpiavt5?..QuoseosdemcumCastrensii8seuCastrei
perator praeccperil. sianis faciunt Glossm Basilicorum, in quibus Ma

LiMiTEM [Vallars, lineam] mittere. Vita3 Hilario- n Yiaxptavo;, 6 Kaaxptvato?. Codex Justin., L. •12, di'

nis, num., 25 Non prius abire passi sunt, quam

:
verso titulo Agentes inrebus a Gastrensianisdislin'
futura; ecclesiae limitem mitteret. )>Ita vetustissimi guit. Castrensianitamen etiamMagistro officiorurc
Manuscripti,atque ea veravidetur lectio.Aliahabet suberant uthabet titulus 26. Ali!
(uti Magistriani),

lineam mitlere. Desurapta utraque phrasis a finium sunt Magisteriani apud Suidam, qui et xavaTp(aio'
regendorumscriptoribus.HygiuusDelimitibuacon- dioti, a xavaxptijj, canistro, qui magistratus est Ec-

stituendis:«Et quidam ne proximarum coloniarum clesiasticiis. Vide Meursiura, in Glossario Graeco-

limitibus ordinatos limites mitterent.» Ovidius,l.in barbaro.1037 In GlossisBasilicorum (jaYtaxptavo;

Amorum, eleg. 7 :
dicitur quoque |j.av6dT(Dp.Magistriani occurrunt in
Actis sancti Abercii episcopiHierapolitani,22 OctO'
Nec valido quisquam terram scindebat aratro.
Siguabal nuUo limite fossor hiituum. bris,ap'jd Metaphras!em,ubi Antoniusimp. « Vale- :

Lex Tiberii Casaris : Juxta perennem rationem riumetBassianumMagisterianos divinorumnostro-

unam lineam mittunt. rum officiorum misimus. » Et apud Evagrium,l.iii,
LoGOTHETA.Vita Joannis Eleeraosynarii, c. 10 : capite 16:0ij reapd tou? MaYtaxptavou? dTteaxdXriaav

« Apprehendit consilium logothetaj et ceoonomi. » MalchusinByzanticis : 'ASefjdvToii; Se xauTa iruO(3[J£-

Rcelesiasticum hic est oflicium quod describit Codi- voc, TcpoTtEiJfTxei Ttov l^TCTxiuv TU)v paatXixiov Ttva, o'ti<; Ma-
nus, De offic. aulffi Constantinop. et magnae eccle- Y"ixptavou(; xaXouat.
"-'

si3e:'0 XoyoO;xt)?,£i? x6 In-p^f^ja.':/^^ jV.o.'. tlc, Td;; ov)jj.o- MAGNinctJS.Vita SimeonisStylitae,cap. 2 : « Ibat

aiaxd? xat a.^jmzt.y.k:, uTroOEaEti; XoYOYpatfciiv: «Logo- in monasterium sancti Timothei magnifici viri.»In-
quidem rationibusad
theta scribendisrationibus,et telligitur hic per magnificum qui magna signa facit,

populum principemque sacerdotum pertinentibus OauijiaToupYOt^jfJisYaXo^noiiJc.

prffiscribendis. » Simul ceconomi ecelesiastici olfi- Malchus Vita Malchi, c. 1 « Senex nominc :

ciumobiisse.discimusexVitaJoannisElcemosynarii. Malchus,quem nos Latine Regem possumus dicere.u

LoTio MANUUM.Antonio in manusaqua fuitaffusa. Eunapius, in Porphyrio : MdX)(o<; 8£xaTdT'f|V Suocov

In prEefatione Vitffi ejus «Qui ad pr<Ebendam ct

: ixoXtv (an (fwvr,v ?) oLIopcfupiOi; EXaXEfxoxditptoxa.Touxc

aquam non paupulum temporis cum eo fecit. » Sic 8£ 8uvaxai paatXea XEYEtv:Porphyriusjuxta Syrorum
Eliseoquoque super raanus ejus aquaeffusa,IVReg. vocem prius Malchuf dictus est,()uod regempossu-

III, H. In Martyrologio Romano, 24 Junii.de Galli- musdicere.» Ilinc Naarmalclia, id esl reyius flu-

cano inter cfetera hospitaliiatis officia: « Videbant vius. In Ammiano, lib. xxiv : « Alia pars fluminiE

aquam manibus alfundentem.»Varia variasobcau- Naarmalcha nomine,quod Fluviusregum interpre-

sas fuit aqud veteres manuum lotio. Lavabantante tatur Clesiphonta pra;termeat.»Eodem libro : Ven-
mensam,lavabantpostraensam,lavabanloraturi,la- D tum esthinc ad fossile flumen Naarmalcbanomino,
vabantsacrificaturi.CredoAntoniumlavisseanleora- quod Amnis regum iuterpretatur.»Simili composi-
tionem.IdenimChristianissolemneerat.Tortullianus tioneapud eumdem, eodem libro, Braxamalctia ha-
Apologetioic.39:«Postaquararaanualemetlumina,ut bes « Venlum est ad locum Braxaa^alcha. » Iiem
:

quisque de Scripturis sanctis, vel de proprioin. Maiozamalclia, eodem libro :« Cum Maiozamal-
genio potest, provocatur in medium Deo canere. » oham venissct, urbem magnam et validis cireumda-
VideJuliumNigroniumnostruraadRegulasnostras, tam maenibus. |

hac de re fuse disserentem. MANCiPiuM.Vita Joannis Eleemosynarii.capite 21.'

LicAONiA iNSULA. Vita Eugenim, c. 28 « Haeo in ; "Et animalportans siliginesamancipio,causapran"
insula Lycaonia gesta sunl coram omnibus.qui se- dii ippius.»Est hic Mancipium ipsuiu pislrinum.So-

quebantur agonem Eogeniai.»lnsula3 hujus mentio crates, lib. v Histor. Bccles., cap 18, de panum

etiamoccurritin ActissanctorummartyrumEusebii praefectis,9M2, inquit, [jtdYafns? ttI 'Ptojxalujv 'Y^toaa^i

et sociorum.quorum natalis celebralur 2 Decembr.

xaXouvxai, mancipes Romanorum sermone dicun-
Habes ea apud Baronium, tomo II Annalium, anno tur. Paulus Diaconus, Historiarum lib. xiii, im»
 461 0N0MA8T1C0N HERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 462
perante Theodoslo « : Erat ab initio in urbe Roma los gercns, a nianuum impositione
.
et unctione. »
j
doraus . i^^^^ii
ingenli «^«r-^u., j:„ - r.,u_;„„i« ;_
magnitudine fabricala, in
;_
qua panis
" r\ ^ , , _,.. ... _ „
OptatusMilevitanus, lib. i : « In Donatum sunthae
fiebat. Horum raancipes, tempore procedente.pistri- sententia; latcB quod confessus sil se rebaptizasse,
:

na publica latrocinia esse fecerunt, etc. Hoc aenos- etepiscopis lapsismanusimposuisse^quodabEccle-

cens iraperator, et mancipes suppliciis occidit, et sia alienura est. » Quod intelligendum, non quod
ipsum pistrinum destruere funditus praecepit. » Eo episcopos manuum imposilione reconciliaverit Ec-
sensu Mancipes accipiuntur in I. i, c. De frunient. clesiae (qua; et ipsa solemnis cgjremonia erat), sed
urb. Gonstantinop ; lib. xii, ut etl. ii et 1. ulte., eo- episcopossemelpermanuumimpositionemritecrea-
dem tit. in Cod. Theod. ; et iu 1. unic, c. De 'pisto- tos, rursus simili caeremonia eos creaverit.
rib., lib. ii. In qua tamen mancipis vulgo, vitiose,
Maphorium, sive Maforte, sive Mavorte. Palla-
pro mancipibus legi vult Brissonius, in Lexico Juris.
dius, c. 138 »Ea vestem novam, autjjiaijjopiov, aut
:

Suidas^^ApxoTtcoXEloVjTo [Jl.aYXntEToV,FV(Jiol SpTOlYlVOV-

calceumnoluitaccipere.uQuodHaraclidis interpres
xai : « Pistrinum seu mancipium, in quo pancs
c. 48, vertit :« Non tunioa, non mavorte, non
cal-
conficiunt. »
ceamentis unquam novis uti voliiit. » Item Hera-
Mansio. Vita Antonii, cap. 54 :« Ad primam man-
clides,cap.49:«Quidquid vestium sericai-um in ma-
sionem Alexandrife, quaeappellatur Choereum.» Est vortibus habuit. » Ubi Hervetus in Palladio, cap.
GrcBce IJ1.0VT), mansio, certus et status in itinere inter-
g
ll9:«omniaserica sua superhumeralia tegumenta »
quiescendilocu3,qua!dictaeetiamaAXaYa!,cr'jaxr;[iaTa,
Qui videtur in Graeco suo textu invenisse w;jio(fopia;
adeummodumquohodiecursorumstabuiadigerun-
n Craeco textu Veneto est, -fitJiKpopta. Vide supra,in
tur.
HEMiPHoniciM.'H(^i!p6piovinterpretatusum mavortem
De Mansione ita Fronto noster, in Editione Pari-
quod ita Ileraclidis interpretem vertisse aspiciara.
siensi Palladii; Movt), habitationem et domiliciiim so-
Unde quoque coUigimns mavortem fuisse breve el
natmonac/torttw;ideoscripseratHervetusapud Palla-
quasi diraidium, unde f,[At(p6piov dicitur.
dium, cap. 28 « pertransitocto monasteria.»Sfid ut
:

intelligaturquantumiteremensus fueritPaulus,ve-
De eo ila Baronius, tomo VIII, anno Christi 593.
Ea voce diversigeneris indumentum prodiversarum
iisimiliusestPalladiumdesignasse?nrt?!.swn('5,qu,Teot
ipsa|jiova: diGebantur.UndeHeraclides;«Ascendiloc-
personarum conditione reperimus signilicari.Atque
in primis Gassianus, lib. Instit., cap. 7, de habitu
toproximasmansiones.»In VitaAntonii:iiAdprimam i

mansionem Alexandriae, quaeappellaturChffireum.»

monachi declarat fuisse super humeros apponi soli •

Sed distinguuntur a mutationibus mansiones,ut tumhabitum monachi,ubi ait: .iPost hceo angusto [lal-
lio tam amictus humilitatm, quam vililatem
recteadmonetdoctissimus Pythoeus in prwfatione in prctii

ItinerariumJerosolymit.Sunlenim mutationesvere- C compendiumque sectantes,colla pariter et humeros

tegunt quod mafortes (sive mavortes) tam nostro
dorum vel animalium ad iter, quse vehiculis et ani- :

malibusinstructcereperiuntur,3ednoncEeterisrebu3
quam ipsorum nunoupatur eloquio.»
ad usum vitee humauae peregrinantibus necessariis, Cffiterum etsiejusdem nominis, haud idem erat
ut man3iones,ideoquedistinguunturinlibrisCodJcis hoc indumentum, dequo in hao synodali epistola
Theodosianiv,xi,lit. l.c.9.Itaqueut videre estin Iti- synodi Pictaviensis, apud Gregorium Turonensem,
nerarioAntoninietltinerario Burdigalensiab eodem libro X, capite 16 : « De palla quod reputarent,pro-
Pythseo edito, mansiones a miitationibus distinclK tulitmonacham 1038 nobilem, qu;c ei mafortem
sunt;namaBurdigalaArelateusquemutatione3Sunt holosericum, quem de parentibus detulit, muneris
XXX, mansiones xi,et a Sardica Constantinopolim causa concesserit, et inde partem abscidis et.unde
mutaliones xix mansiones xv. quodvellet etfaceret;de reliquo vero quantum op-
Sunt et qui pro itinere unius diei sive diaeta una portunum fuit,ad ornatum altaris pallam condigne
mansionem ponant, ut cum ait Plinius,lib xii.c 14, condideril; et de illa scissura, qua; palla? superfuit,
mansionibus octo distare thuriferam regionem a purpuram nepti suae in tunica posuerit. » Etenim
monteexcelso,inquopagusestSabceorumAtramitai minime erat vile, quod holosericum esset neque ;

Arbiteria mansio,de qua in Vita Hilarionis,capite D b^eve, ex quo et facta est altaris palla, et insuper
21:«Vix ab invitoimpetravit,utsuumquoquemonas- ornata sponsa. Unde magis illius generis putamus
teriuminiEansionumordineponeret.»Apudquosdaii fuisse matortem, de quo sanctus Hieronyraus ad
enim manebatHilarion.quosdam tantum in transitu Eustachium scribit epist. 22, cum hac ait de luxu
visitabat.Ibidemante:<iEtdigereretin schedulaapud nimio stultarum virginum » Et per humeros hya- :

quos manere, quos in transitu visitare deberet.» cinthina laena mavorte volitans. » Quibus intelligas,
Manuum iMPOsiTio.Vita Abrahffi,cap.5:«Perim|]o- non breve fuisse pallioium et angustum,sed la.xam
manus presbyter ordinatus.»Jam ad apos-
siiionem vestein,qua; praBlatitudineespandereturad ventum
lolorum temporibus episcoporum elpresbyterorum uti etiam in statuis sculptum videmus. Commune
ordinatio raanuum impositione seu-/£ipo9£!ji'a facta. tamen fuit utrique sexui, quod ad tegendum collum
Divus Paulus, 1 Timoth. iv et v; Gregorius Nazian- ethumerosveluti palliuraoompositumerat,ob idque
zenus, orat. 20, in laudem Basilii, de patre suo re- communi a3que nomine mafortes dicerctur.Hactenus
deunle ab electione episcopi Caesariensis ETtavE- :
Baranius.
wiv euaBevTi!;, avco pXi-o,v,pc.)ffO^U l^- xr\<; ^fiifh^, xai Mdfortis meminit etiam Cassianus, lib. vi Instlt.,
^r^i xp'"!^?- «Redit firmus ac valens, sublimes ocu- cap, 15 : « Prffiter colobium, mafortem, caligas,
 463 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 464

melotemac psialhium. » Isidorus, lib. xix Origin. A. Est autem malta teges ex juncis contexta.Gregorius
capite 25:« Stola,matronaIeoperimentum, quod co- Turonensis, lib. De vita patrum, cap. 11 «Nullum :

operto capite et scapula a dextro latere in laevum habens stratum feni paleaeque molimen,nisi lantum
humerum mittitur. Eadera et ricinium Latino no- illud quod intexlis junci virgulis fieri solet, quas
mine appeliatur quod vulgo mavorteni dicunt.
,
vulgo mattas voeant. » Isidori Glossffi:«Psiathium.
Quod expressum ex Servio, in i iEn.«Ricinius dici- matta. Glossarium uetus:«'iia6o?, teges, matta.»
»

tur abeoquodpost tergum rejicitur,quodvulgo ma- Vetus Juvenalis interpres, in satyr. 6 « Teges, ut :

vorte dicitur. » Nonius :«Ricinium, quod nunc ma- matta, supellex cubilis obscceni.» Regula sancti Be-
fortium dicitur.»Suidas: Kpv',5s[jivo-,i, zEtpxXooiajjiiov, nedioti, cap. 55:«Stramenta autem lectorum suffi-
f, (jtatpopiov: « Cred9mnon, capitis vinculum, sive ciant matta et sagum. » Vide infra, Plumacium.
maphorium. » Phavorinus Macpopiov xE^aXrii; Tiep!-
: Petrus Venerabilis,lib.iii,epist. 20: « Sed et si pa-

6X»i[j.a: «Maphorium, capitis inlegumentum.»Glos- lustria prope suntloca, mattas antiquum opus ma-
sae Arabicolatinas « Mhfnrium, fascialis, ii) est,an-
: nachorumcompone,super quasaut semperaut saepe
gustura palliumquo utunturmonachi,collum pariter dormias. » Idera ILb. iv, epist. 50 : « Ipse ei in malta
atque humeros tegens. » Ubi Mour.sius,in Glossario monachica, quae sedi illi contigua erat, assedit. »
Gra?cobarbaro, legit faciatis, hoc est, inquit, (paxid- T. Medimnus. Theodoretus, lib ix, Devilis Patrum,
Xiov, nec plura explicat. An Glossatorille maforium cap. 2 « Duos autem medimnos colligens. » Dice-
:

vocal (ascialem, quo respiciat ad resticulas, teu re- batur et medimnus et medimnum. Estque vox tami
dimicula et rebrachiatoria,de quibus Gassianus.libro Latinis auctoribus quam Graecis usurpata Hesy-i
1 Instilut., capite 6, quibus sequenti capite niafor- chius : MeoijjLvaTov, pi.iTpov [jieSiou : o MedimnceumJ
tes subjungit ? Georgius AlexandrinuSjin VitaChry- mensura modii.»Mc8t[jivov, [jiETpov {i|jioiov,i-j ^otvixojv)

SOStomi,cap. 55 "Etm os tov -ca (jiacpopia i)pTtiyr,am:

: Tcaoapaxovxa oy.-cio : « Medimnum, mensura similisi
t Suntet inter eas, e quarum capitibus rapto detrac- sivechcenicum quadraginta octo.» Idem. apud Pol-^
ta sunt flammea. « Passio beati Pauli nomineLiui lucem, 1. IV, c. 23, et Suidam, qui etiam addit:'
edita « Plautilla, commoda mihi pannum, quo ca-
: MEOtJJtVO?, fi£TpOV ItJTt ^r;p6v, 010? TTUptOV, fj V.piQih^'\

put tegis. » Mox «Et ligans sibi de Plautillae ma-

: [jteStfJtvov ouv [AoSicov ;', to? eTvai [.lETpov ^eaTUJV 06', •J)'toi!

phorle oculos. »Apud Bedam, in MartjTologio, 20 XtTpujv Medimnus mensura est aridorura, ut'
pT|'. «

Septemb.:«Qui etiam jussit Faustam nudam.etsine fruroenti, hordei. Medimnus igitur est modiorura
maforte flagellalam,incarceratam Citput terebrari.» sex, sextariorum duorum et septuaginta, sive libra-;
Isidorus, supra, mavortis etymon investigare cona- rum centum et oclo. » Cornelius Nepos, in Vitaj
tur: « Vocatum autem dicunt mavortem quasi mar- Poraponii Attici : « Auxit hoc officium alia quoque-^
tem. Signum enim maritalis dignitatis et potestatis G liberalitate nam ; universos frumento donavit,itaut
in eo est. Gaput enim mulieris vir est;inde et super singulis sex modii tritici darentur, qui modus men-
caput mulieris est. » Qus fere Papias in Vocabula- surae mediranus Athenis appellatur. » Fannius:
rio suo exscribit. Hiijus diniidium fert urna, ut et ipsameditnni 1

Amphora, terque capil modium sextarius islum ;

Mabtyrium. Templum Martyrum. Palladius,cap. Sexdecies haurit,quot solTiturin digitos pes. 1

67 « Quem etiara nos in martyrio precati, vidimus

:

Cicero, lib. Verrem « Sed fritici septem

iii in :
'.

eumiisquicumipsofueruntmartyrioalflecti.iildem,
millia medimnum ex Nymphonis orationibus erlicfa
suum, martyrium, quod
i

cap. 103:«lngressus est in

pa3ua. » Ibid. « In jugere Beontini agri mediranum
ipse ffidificaverat, in quositae sunt reliquia; Joanuis
,

fere tritici serifur. » Ausonius, in GryphoTernarii:

Idem, cap. 113:«Pedestri itinere veait
1

Baptista;. »
Hinc Bromii quddrantal, et hinc Sicana medimna.
Romam usque, ad orandum in martyrio sanctorum Hoc tribus, hoc gemiuis explicat usus agendi.
,

Petri et Pauli. » Idem, cap. 139 » Veni ergo, et :

nobiscum martyrio. Ubique MEMDRAN.E PULCHR*. Pratum spririfuale, capite

prande in » in Grffico |

134 « Testamentum Novum ostendit mihi^in mem-

[j.apTuptov,id est,lemplum martyrum,seu oratorium
:
j

branis valde pulcbris.» Crwce est Kal ESst^iv [jioi ev

dedicatum in honorem martyrum. Sic in concilio
!

Chaicedonensi crebra est mentio marty rii sanctae Eu-

" «fwptt' ™>-" y.aXoj.Nempe Grscis merabranae dicun
tur atop.aTa, unde ato^jtaTta membranulae quibus
phemis, idesttempli in ejus honorem memoriam-
que consecrati. Habemus in 1. ult., De sepulcris utimur ad scriptionera,et aoo[jLa integer liber. Cicero ,

violatis. God. Theod,; martyrium appellandum esse

ad Atticura: « Hoo totum aw^jia curabouti hiibeas.» 1

locum illum in quo martyr sepultiis est.Walafridus Glossae : aio[jtaTiov, membrana Longinus,Hept liijjoui;,
;

de Iliade Hesychius 'iXtac^Toij

'IXiaoot; (j(0[JiaTiov.
Strabo, De rebus Ecclesiasticis, oapite 6 dMartyria
: :
|
:

'0[j.r;pou ato[jLaTtov « Uias llomeris menbrana.»

vocabantur « ecclesiee, quae in honorem aliquorum :

marlyrum flebant.»nieronymus,in Chronico:«Con- 1039 Mendacium officiosum. Varia olim hac de ;

re fuit opinlo, plurimis etiam viris doctis existi-

'.

stantinopoli Apostolorum martyrium dedicatur. »

mantibus mendacium officiosum esse licitum. Ita 1

Martyriura quoque signate dictum, lemplum Re- Origenes in commenfario Epistolae ad Ga-
ceiisuit •j

surrectionis Jerosolymis. Vide Resurrrgtio. latas, et in sexto Stromafum libro, cujus libri me- |

Matta. Heraclides, cap. 6 « Jamque efam mat- : minit llieronymus, epistola 65, ad Pammachiumet ;

tam, super quam stare consueveram, incenderet. » Oceanum, et Apologia adversus Ruffinum, eap. 4, j
 465 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 466
ubi verbaOrigenis ex sexto Stromateon, et Platonis A lui menoraenaedicuntur. »Cassianus,lib,iv Instit.'
ex libro lertio de Repud.citat,quomodo mendacium c, 22: « Pisciculi minuti saliti, quos illi nicenominia
iiiterdumsitutile (qui llieronymi locus non occurrit vocant, summa voluptas cst. » Ita plerique veteres
nostro Joanni de Salas Iractatu de legibus, disput. libri, licetCiaccon ibi legat |j.aivioia ex Aristotele,
23,secl.9,oumnegatOrigenemscripsisselibrosStro- qui Plinio mienuliB, Gazaihaleculie. Existimo ma^nas,
matum). Insinuare eliam hanc sententiam videri mxnomenas., et [xaivo(ji4viaejusdem generis piscicu-
possitHieronymus, in cap.iiadGalatas, et epist. 89, ios esss. Martialis, libro xi, epigr. 32 :

agens deconcertatione Petri et Pauliquamexsimu- Fuisse gerres, aut inutiles maenas

latione factam vuil. Quam siinulationem de manda- Odor impudicus urcei fatebatur.

cio officii)30 intelligereHieronymum existimavit Au- Idem lib. xi, epigr. 32:
gustinus, epist. 86 et 87 apud Hieronymum. Sed Ba- Et caudam cybii, brevesque maenas
ronius, tomo I, anno Christi 51 , existimat Augusti-
Cicero, libro De flnibus « his licet dicere, ae a-
ii :

num non rite percepisse mentem sancli Ilieronymi; cipenserem ma^nae non antepouere. » Plinius, libro
Chrysostomus, Homilia 32et 53, in Genes.; Maxi-
'X, capite 26: « Mutantcoloremcandidae hieme ms-
musTyrius, serm. 3; Gassian.,collat. xvii, oap. 10,
na;, et Liunt aestate nigriores. »Meminitearumetiam
15 et seqq. et 37 et 39. Ex re-
llb. v Inslil,, capit.
g ^^^^^ capite8-12, Persius, Satyra 3 :

centioribusineafuitsententiaMartinus de Magistris
MEenaque quod prima nondum defecerit orca.
doctorSorbonicus, tractatu De fortitudine, quEst. v,
Arnobius, lib.iii: « Neptunuspistricum dominus at-
De martyrio, quem refutat Cajetanus, in 2-2, q. 124,
artic.5, ad Dubium 3. Marulus quoque, lib. iv,
que raffinarum. » Oppiano, lib, i dicitur iJiaivi?.
imo pene Diciturautem onroxri? (jiavfa?, quod Dians (quae et
cap.4, mend.ioium officiosum admitlit,
Hecate, quas iiaviai; causal olim sacer esset. Vide
omnibus videri ait Augustinus lib, iii, quaest.in Le-
AthencBum, lib. vii, et Eustalhium Iliad. a. De mee-
vit., cap. 68
nis etiam Dioscorides, lib. ii, cap, 31, et Alexander
Omne autem mendacium, etiam otDciosum, iili- Trallianus, libro viii.

citum esse docet divius Thomas, 2-3, q. 10, art.3, Mensium t.\bula. Quia hic aliquolies mentio fit
et Augustinus lib. De mendacio, et lib. Contra men- mensium ^gypliorum quivariant aRomanismen-
dacium, et epist. 86 et 97, apud llieronymum jam silius, dabo hio e,\ Beda eorum inter se comparatio-
citatis et in Decreti parte ii, eausa 22, q. 2, capite
; nem. Beda igitur, tomo II, libro De temporum ra-
14, Ne quis arbilreiur, allegatur ex Augustino, in tione, cap. ix yEgyptii, qui primi propter ocio-
:

psal. v,quodpro temporali vitaalicujus nullusmen- rem discursum, ne videlicet error calculandi
lunae
tiri debeat. QuorespicitAlexanderin, in librovDe- ejus velooitate gigneretur, ad solis cursum, cujus
C
cretalium Gregorii I.K, tit. 19, De usuris,cap. 4 Super motus tardior faoiliiis poterat comprehendi, suos
co, ubi cum dicit per Scripturam sacrara prohiberi, menses putare coeperunt, sumpto ab autumni tem-
proallerius vitamentiri, videturintelligerescriptum pore primordio, tricenis hos produntur includere
istud Augustini.Eodem lamen loco Decreti,cap. 21, diebus. Quorum primus mensis.
ex Hieronymo, ad Galat.ii, utilisdicitursimulatio, 1. Tholh IV Kal. Septembrium (29)
et in tempore admittenda. o Phaofi IV Kal. Oclobr. (28)

Adverte, mireabauctoribusconfundi et citari Ori- 3. Athir V Kal. Novembr. (28)

genem pro hac enim Hieronymus,

sententia. Quia 4. Choeac V Kal. Decembr. (27)

epist. 65 ad Pammachium etOceanum, citat Stro- 5. Tijbi VI Kal. Januar. (27)

mateon llbrum vi Origenis,ubi agit de mendacio,et 6. Mechir VII Kal. Februar. (26)

idera repetit Apologia contra Ruffinum, cap. 4,

7. Phumenoih V Kal. Martiarum (25)

epist. vero 89, ad Augustinum, citat Stromateon li- 8. PharnnUlii VI Kal. Aprilium (27)

brum x, quae epistolam Pauli ad Galatas explanat. 9. Pachon VI Kal. Maiarum (26),

Puto haec ita coniliari posse, utdicamusdecimo li-

10. Pauni vn Kal. Juniarura (26)

bro Stromateon haberi verba illa Origenis quae Ilie- D H. Fpiphi VII Kal. Juliarum (25)

ronymus citat ex lib. vi Slromateon. Sed exiBtimo 12. Mesori VIII Kal. Augustarum (25)

Hieronymura vocare sextura Stromateon, quia de- die surait exordium. Quera x Kalendariun Septem-
cimum illum Stromateon librum, quiversatur in ex- brium die terminantes,residuos quinquedies Eicava-
planationeEpistolaead Galatas,adjungitquinque vo- YO|ji£va(; vel intercalares sive additos vocant. Quibus

luminibus quae proprie scripsit Origenes in Episto- etiam quarto anno diem sextum, qui ex quadranti-
lamadGalatas;atqueitadeoimusilleadjunctusquin- bus confici solet, adnectunt. Unde fit uteorum anni
queillis est sextus explanationum in Epistolam ad primi a bissexto iii Kalendar. Septerabr., caeterivero
Galatas.VerbaejusepislolKSOsunt; «Scripsit Orige- IV Kal. earumdemdiesortianturinitium: ipsi autem

nesinEpistolamPauliad Galatasquinquepropriavo- bissextiles anni, iv, caeteri v Kalend.memoratarum

lumina;etdecimumStromatumsuorumlibrum,com- die terminentur. » Hactenus Beda, Ubi notat Joan-
matico super explanationeejussermone complevit.» nesNoviomagusscholiastes,singulosmensium/Egy"
ptiorum conslare xxx diebus, postremum vero xxxv,
Menomen.b. Libro i in Vita sancti Joannis Elee- et quartoquoque anno xxxvi. Subjungo tabulam
mosynarii, c. 19 : « Mille restes siccatorum piscium juxta Beds mentionem digestam.
467 ONOMASTICON RERtJM ET VERBORUM DIFFICILIORDM.
o
CD o
o
o c c -CJ
> w 2
O <
CD o oq
c
cr D 2 w
cr Ct) c c 0:
3 3 Cu
B
«i
m tn c' z cn
cr c
CD c
CD c tr

cn ^ Ul ^ »fr- ^ *> J^ 00 1 K^ -o ^ 1 .. 1
^ O 1 t.^ 1 o 1 .-! OT 1 ^ ol -^i ol -
o (O o K, Ol 1 to 1 lO 1 o 1 (O 1 00 1 ,o 1 00 1 lO 1 -O 1 ^D 1 ^ 1 to 1 o 1 (0 t 00 1 to 1 ^ 10 i

^ w M co o co o '
co 5 co o co o 0. 00 c. oolcol ^l o^l oi wl ool co
^
1 1 1 1 1 1 1 1

>—
^ ^
1

00 h;.-^ OCi J^ -J ^ -J 1 1
'-^ 1 i-
1

1 o .:..-
,

1
,

C' 1 1 O 1

1 t' lol *-l Ool >t-lol >fc-IOl4^

o
, ,
^ , , , 1 , ,
, ,_fc 1^1
O
O O
, 1 1 1
1 1 1 1

Ol CC Ol 1 00 -Jl co v\ 1 fO 1 Ol 1 1-^ 1 Ol H.-. 0' 1 ' 01 C' 01 Oi 1 -^ 1 Oi 1 1 Oi

^
1 , 1 1 1 1

'— »—
o o o o o o o
,

o o ^ —
1

^ O
, ,
1

to 1 \
1

1 co 1 1 (O 1 1 to 1
)

1 >-
r

1 Oi 1 1 1 O 1 O-. 1 (O 1 Ci 1 I C5
h^ -—
M ^ o ^ w ^ ^ ^ ^ ^
,
1

-^ O' i^ 1 »J
1

1 -J 1 co 1 1 fo ! 1 (o 1 1 •— l 1 cc 1 1 ro 1 -J
.^ .— e^ ^_ ^^ ^^ 1^—1 1^—1 l^-^l l^—
I.O co (O CC' ^ co ^ 1 X Ol
1

00
, 1

cc. 1 .1.-
1

oc CO 00 col col fol coi ji-l ool col

1

a
^
1 1 1 1 1 i

o ^ ,_k
o H-. —
o o o o ^
,

co VD co
*—
(>2 (O Oj Ol 1 o 1

1 OT 1 o l *> 1 1 ;^ \ o 1 o; i o i o^ i 1 \ o
J^ o 3 co 5 co o r^ 1 5 5 1 5 1 5 1 5 oi O 1 1 1 ot i o 1 ^ 1 o 1 o 1 o ' ot i o
^ ^ ^ — 151::
31 12 s; := rf.--
7:;
a Ci 1
:: 1 :3 1
1 S 1
:i 1 ^ 1
:: 1 ::3 1
:: 1 S i
:=

5 ^ — 1-
s c ?3 O' lO 5 1 a 1 ;3 1 5? 1 Tc 1 r5i r:. 1 ^l roi ol (ol ^'1 rol ^l (O
(O
^ co ^ s o [3 o co o 1 z. 5 1 « 1 5 1 s 1 Sl ^ ; ^l col ^jI coI oI coI cci cc
5 »;..^ s E --) ^ -J 4^ li •z g ;r;
g l^ si :;:: 1 ol ^\ ocl *^l ol ^l ol *-
--. H— ^ ^ h—
^
o o
1 ,

O
1

ol o'! ol oil >— loil o! o^

, ,

•in Oi QC' cn o:. UT fO Jl 5; Ol O'

—
1 1 1

^ ^ ^ ^
1 1

(O to
o o o o K^
o o lO
o (O —
o (O •— to lO
U — (O •— (O ^ (O
— l,0 «-^
o o o O O o
,

1 , '
1
t 1 1 1 1 1 1 1 j 1

1 co lO lO 1 -* Ci i i

—
1 1 i i i 1 1 1

I.O fO — >— (O r... ,—

^
,

-t
[

1
I

co
1

1 ^l co -J to 1 ^ 1 (O ^ — -J -J /O1 -J 1 1 1 lO^' 1 1 1

(0 .— (C '

!><:' ^ (V —
,
lO H^ (C , ,

1
'^ , ,_ 1
lO' 1
— (o — (0 — ^ lo ^ (o j
-" 1
1 1
'

i 1 1 t

GC 00 OT 1 co 00 cr_ CO 00 CO 00 (O 00 CO 00 i OC:
—
1 1 i 1 1 1 1 1

„
i 1

^ ^ ^ ^ —
—
O (O ^
ro (O (O (O 'O ,
lO tO 1— (O (O (O 1-^
O 0(
'

•co 'O O 1

1 (O o 1

1 (O' O' '- Oi o< o 1 0.-

1

1 O 1

1 i.- 01
1

1 o O 1

i
1

i
1

i
1

1
1

1 rf>
1

(O S to 1
(O
O 1

l
(0
co o i
cc
co
fO
o ^ o o o o 0' 1 o 1 o^ i o 1 fc- 1 o 1 c~- 1 o 1 o^ o i

(O '? fO *o (V (O (O (O to to ''^ (O <o to to

'-^ 1

tt' ht^ h^ co -J 1
-.)
1
-^ O 1

1 V* i C5i i-*i 0'l ^i -Ji --^i oi —

'•^ i-o (O K) (O (O (O 10 (0 (O to to (O (0
'.5
o 1
Qi 1 O' fO o lO co to co lO ^)
1

1 to ^j 1 n; 1 c- 1 ro i OD i (o ! ^ to i

(-4) /o lO (O (O lO ic to to (O to (o (o (o to (o (o (0
"^ i'^ 1
1

^-
o:j
O' w o o o; 00 1 co iX
1

1 W 1

i -J
1

1 CO
i

1 O 1

1 CO
1

1 00
;

1 CO'
(O (O (0 tc co (0 co (o o;
'S *^ -^ O' t- o J.-- O 1 J> !
'_ i ^ \ Gc 1 0.- 1 o 1 ^ 1 o ! ^
lO lO to '- (- lO (O (O co lO CO tO (O lO CO (O
1

ci^ o 1

1 c;i o> 1
1

O'
1

1 O 1

1
Oi
1

1
1

1
1

i o 1

1 Oi
OJ lO co JO (O (O 00 co
o o o o o o
1:11)11
o o
1 1

C: 1 1
1 1 i i ! 1 1 1

1
o: (O 1 o^ to co to 1
1
O' 1 1 1 1 i 1 I i

1 1
cc 1 1

Oi 00 1 1 i 1 1 1

H o > t? t-J
g M n •^ •n 13 ^
t '
cr cr >D p pj cr cr (D
p tn c p p
-"
"3 o o a cr
fU tr cr o s
-"' 5 CD
s « p c J1
3' -^ c^ ^ a. s ? s cr
t/)

S S2 H
Ol c*>
?
3
<>> i' t 3 g
s C4
e 3 P3
<>>
s £
e«'
Cn'
1' c-. 3
tr,

? ^ ^ rt
-3 i ^ -5
t*1
(0
15
To
'JO

o To
o t 1? 'to
1 H
CD
O '^
GO > lO
Ot t;>
^ ,*^
Cj
c (O c:
o 05 c ff! D
9 c "10 c
D-
(X
U3 a
03
OT p
*~i

cn c- 3 -^' ^' T '^'

2 tr c-
w >3
c

lO '^ - (O (O (O (O (O (0 tO (O
1
1

1
1
j
( 1

>-^ 1
1

^ 1
o 1

1
1

c;i
1

1
I
Ol
1

1
1
.

K^lbl— l-jl—icnl—
1 fO
i^ 1 1 l 1 1 1

'o O (O
o to co (O 10 (C
, ' \ 1
1 1
1
1

1
i.!: 1
o 1

1 10 1 o 1

1 lO
1

1 o 1

1
1

o 1

1 )0
1

1
-1
1

1 (0 -J OD (O,
O tO 1 lO \ 1 1 1 -4
. , 1
oo
1 1

1
1
(O 1

1
CO
o 1

1 co 1
co
1
co 1 ^) 1 00
1

1
-) 1
CO 1
00 1
to (O to
coloolwlolcol-olco
1 1 1 1 1
1 lO
oc
1 s 1 1
co 1 1
OJ
h--
1

1
1
1
iO
co
1

1
1
(O
oc,
1

1 »t>
1

1
fO
o 1

1 tt-l ol .^1 ol .t-" ocl J^

"
\

lO (O
rr, 1
1
1 1 1

1 Ot
1

1 o 1

1 01
1

1 o 1

1
O' 1 o 1
O' 1 O' 1 Oi 1 — 1 1 1 Oi 1 o
1

1 1
1 1

1
1

1
1
1

1
1
1

1
o )

1
CO
o
CO
o 1

1
1

1
CO
o 1

1
Ci
1

1
co
^ I

1
111)11)
1

1
1

1
1

i
1

! f
1 1

1
cl
469 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORDM. 470

E04I Gomparemus jam loca ulroruraque men- A rium.» Non recte. Recte Fronto noster « Faciunt :

siiiin, (luas in Vitis Patrum occurrunt, et videamua inclinationes tres ad sanctum aUare.»In Gra;corum
an recta Bedae inter utrosque menses sit conipara- Euchologio diaconus, multis locis, -i'^ UpsT xpii^
tio, [j.£xavoca? paXA8!:«Pa3nitentis in modum tertio ante
Vita Pachomii c. 3; « Reddidit animam quarto ipsum Vide Baronium,t.VIII,an.Chri-
se incurvat.»
decimo die mensis Pachon secundum /Egyptios,qui sti 656 et Billium, schol.32 inorationem 1 Joannis

est juxtaRomanos ad septimum diem Iduum Maia- Damasceni De imaginibus.

rum. » Incipit Pachon vi Kalond. Maii, id est, 26 MiLURxsiuM.Joannis Moschi Pratrum spirituale,
Aprilis. Unde numerando,ad 9 Maii, erunt xivdies cap.t85:«llabebant tamen quinquaginta miliarisia,
juste. quod militare nuraismaligenusest.»Epiphanius,De
Vita Pachomii, c.29:« Undecimo mensis Tybi,id ponderibus et raensuris: T6 os apYupov, touto saxiv
est,oolavoId.Januariarum,quaedamapud .Egyptuin S ol 'PcojjLocTo'. |jnXiapiaiovxaXou3iv 0£p|ji.7iVS'j£Tat crxpa

celebratur ex more festivitas. » Ti(oxf/.6v od|jLai> Argenteus a Romanis miliarisium

Vita Mariae -Egyptiac», c. 25:« Transeunlo raen- dicitur,quod donativum interpretari possis. » Sui-
se Parraothi secundum yEgyptios,qui est secundura das: MiXiapviatov, vo[j.i(j|jLaxo? or/.axov.wMiliaresium,
Romanos Aprilis die nona, id est, v Id. Aprilis. » g numismatis decima pars.» De hoc numismatis ge-
Erit hic dies 14Parmothi seu Pharmuthi mensis nere videaccurateinquirentemDionysium nostrum
/Egyptii juxta superiorem tabulam. Petavium ad Epiphanii librum jam dictum.
VitaOnuphrii.auctore Paphnutio,inVitisPatrum, MiNO. Joannes, libelloii, num. 10: « Mittit per-

cap. 16: « Sanctus igitur mense

Onuphrius obiit sequens minat me hinc» Haraclides,cap. 5 Fit
et :

Junio, die undecimo, id est, tertio Idus ejusdem subilo parvuluspuervelutiannorum decem,minans
mensis.» Quae non quadrant cum numero apud Me- asinum panes in cista ferentern.^.Anianusjuriscon-
taphrastem: «Erat autem dies sextus quidem deci- sultus:« Actus, quo pecora minare consuevimus.
mus mensis Pauen (seu Pauni),nonus autera Junii Gregorius, Dialogorum lib. i, cap. 2 « Tollite ut :

mensis apud Romanos.» Quod si recte Beda men- habeatis, qualiter hoc jumentum minare valeatis.»
ses jEgyptios cum Romanis comparat, dies deci- Paulus Diaconus: « Agere modo significat ante se
mussextus mensis Pauen erit decimus Junii. pellere, id est, minare. » Idem: « Agasones, equos

Metanoeam mittere. Quod Grfficis est ^aXXeivseu agentes,id est, minantes.» Apuleius,lib.iii Melam.:
Ttoielv [jiexdcvoiav, fere vertunt metanscam seu pceni- « Nos duos asincs minantes baculis exigunt.» Inde

tenfiam mitlere vel facere. Vitee Basilii, c. 11 ; « Et comminare apud eumdem,lib. vii Melam.,et promi-
faciens metanceam, respondens ei, dixit. » Vitae n narc lib. ix.
Joannis Eleemosynarii,cap.f4: «Mittentibus igitur MiNUTUM. Joannes Moschus, lib. x Vitarum Pa-
ambobus nietancEam.» Quod rectius exprimilur ibi- trum, cap. 42:« Ut per quatuor dies unam tanlum
dem, cap. 35: « Et mirtens genuflexiones. » Vide oblationcm manducaret minulorum viginti.iiDesti-
dicta ad utrumque locum. Sic cape illud apud Joan- tuit hicnos Graecus textus.Forte in Graeco fuit Xe--

nem, hic, libello ni, n. 2: «Qui poenitentiam agen- xiov vel tpoXeoiv. Infra, cap. 134 : « Accipiebatque
tes dixerunt,» id est, genuflectentes etcaput incli- quotidianum stipendium novem minuta. Ubi in
nantes Macario.Septima synodus generalis,quae est Vide infra, in Pholes, et
Grffico testu irevxe tsdXEc;.

Nicaena ii,act.4,exscriptoMaximiconfessori:Kai i-\ Petavium nostrum,ad Epiphanium,in Diatriba De

xoOxot; (ivEjxiTJav TTavxs; [ji=xa ^apa; •/,ac oay.pu(ov,y,ac XeTtxoTi; et minutis.
J6aXov(xeTavocav,xaceu)(^riY£Yove.Vulgataversio:«Post MoNTicELLUs. Vita Onuphrii, 11 : « Juxta sum-
ha3Csu."gentesoranescutrgaudioetIacrymissurrexe- mitatem ipsius monticelli. » Vox rarior, usurpata
runt,pcenitentiamqueegerunt,factaqueprecatione.i) tamen agrariis soriptoribus. Innocentius,inter au-
AnastasiusBibIiothecarius:Etinhissurrexeruntom- ctores finiiim regendorum:« Et super fontem ter-
nes cum gaudio et lacrymis,et miserunt metanoeain, minum in monticello constitutum.» Idem : « Inter
et oratio factaest.»Ubi scholionin CodiceMs.Joan- vallem et vallera monticellus descendit,et delatere
nis Tilii Meldensis episcopi tale appingitur: Mela- hujus monticelli alveus.» Idem « Arca in monti- :

noeapoenitcntiainterpretatur.Hoctamen inloco pro cello constituta.» Latinus:« Etiam monticelli sunt

genuflexione ponitur.Unde cum dioit, miserunt pic- in finibus constituti.» Vitalis et Arcadius intereos-
nilenliam, nihil aliud intelligilur,nisi posuerunt in dem:« Tres monticellos transit.et in tertium mon-
terrn genua. Quia enim pcenitentium est maxime ticellum arcam circa lavacrumsignificat.»Idem Vi-
flectere genua, sspe Graeci genuflexionem, meta- talis:«Nam et monticellos de terminis circumdedi-
rtseamidest,painitentiam vocant. Ita ex Codice Tilii mus.» Faustus et Valerius: « Monticellos plantavi-
citat Fronto noster Duoaeus notis in Concil. Nicse- mus do terra, quos botontinos appellavimus. » Sic
num II, post tomura Conciliorum Editionis Bi-
III apud Innocentium est campicellus,coUicellus,/lunii-
nianae. Liturgia Chrysostomi '0 oe Upeii^; nuv xco
: cellus.
Scaxovcp Ttocoujc cj.exavocac Tp£'ti; ei; t6 aycov 6uTca- MURO sEPTi (Pro). Hieronymus in Vita Malchi.
<Txr5pcov. Erasmus autem cum
interpres: «Sacerdos cap, 9:« Pudicitiae tantum conscientia pro muro
diacono faciunt aseensiones tresin sanctum sacra- septi.i) Proverbiali specie id dictum,expressumquc
471 0N0MA8TIC0N RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 472

exSallustiiCatiIinario:«Audaoiapromurohabctur.» A TtuYac, xai a)>Xa TioXXa vEavix.toTtpa (JaoiJiaTOnoiwv,

Ciciiro VIII Verrin:i:'<Ad omnes meos impetus quasi «Exin verberabatetverberabanturforuiacirca nates
murua quidam boni nomen imperatoris opponitur.» inullaque alia juveuiliora more mirifico ao praesti-
Hieronymus, in Isaise cap. xsxviii:c< Indignationem gioso designabat.»
ita preoibus quasi quodammuro intercludere.Idetn NEAPOLis.Vita Joannis Eleemosynarii,intiluIodi-
in Ezech. cap. xin:<'Dum conversi ad Deum hoc citur Leonthis Neapoleos Cypri msulx episcopus ; ila
quasi muro et pariete firraissimo cingerentur.» etiam vocatur a Melaphraste, i Junii in Vita Si-
Muscus. Vila Pelagiae, cap. 2: « Totuni implevit meonis Sali. Item in synodo i NictEna,quffi estgc-
aerem ex odore musci. » Vita Marcellae, cap. 3: neralis vi, et a Damasceno.oratione ei 3 Deima- I

«Fragrare musco murfl. » Inde muscaia apud Ruf- ginibus.QuEB hsec Neapolis? Baroniiis itemque Pos-
finum, lib. iii,num. 39:((Quoniam proptertbymia- sevinus censuereConstatitiamseu Salaminam Cypi i

iDrita et muscata. » Hieronynius, in Jeremiam esse, ut ad texluoi dixi. Se.l id stare non potest.
c. xxiii: Contemplemur hffireticos, quomodo semel Diversam urbem esse Neapolim Cypri a Constanti.i
desperantes salutem, et gulaj se tradant et deliciis: Gypri, liquet ex eadem synodo. Nam post recitati
vescantur carnibus,frequentes adeant balnea3,mu- verba Leontii pro im&gimbus exgtiinto sermonepro
sco fragrent,unguentis variisdelibuti,qua5rant oor- g ChrislianorumApolologtaconlraJud!eos,a(:deiinugini
porum pulchritudinem.)! Idem,lib. ii adversus Jo- iu.vM?!dorum,subditConstantinusConstanti8eCypri
vinianum, cap. 7:« Gdoris autem suavitas, et di- episcopus: Outo? 6 ava-cvwaOE'.? TraTT;p evjjiici twvjio-
versa tliymiamata, et amomum,et oyphi,cenanthe, XstDV Trj? K'JTtpou UpoTipETTio; 3ie7tp£d/£.« H lc qui lectus
1043 muscus, ei peregrini muris pellicula, quod est Pater in uua urbium Cypri decore sacratissimc
dissolutis et amatoribus conveniat, nemo nisi dis- claruit.ii Ortelius, in Thesauro Geographico scribil

solutus negat.» Quo loco Volaterranus muscum pro Lusignanum existimare hancaGraeoisdicitemJse/a'
parvo mure, coloris fiavi, qui odoratissimus est, Neuve, et a Latinis Ncmosia vel Lemonne appellari.
et in sylvis versatur, accipit. NiLi ASCENSus. Palladius, cap. 37 : « Accidit ali-

De musci origine varia upinio. Moscum enim, quando in /Egypto, cum Nilusascendcret,ut vicus

seu muscum, quod odoramenti genus est,saniem e vicum invaderet.Pugnant enim pro aquarum divi-

vomica capreee collectam putat Aetius; aliievomi- sione, adeo ut sequantur csdes et sauciationes. <

ca unicornis volunt; ita Simeon Zethi. Marlinus a Quo .«ipectare credo illud Palladii, cap. 52, quoc
Baumgarten, in Peregrinalione sua dicit animal duo pagi pro agris decertaverint, unep apoupiov oitt'
quoddam esse, nisi esset grandiusculum,catto per- |jia';(o(jL£vai. Et mox gentiles cum Chiistianis utcj

flimile, quod dum virga; ictu ad iram concitatur, Q °?'-'^'' ^tu^^^v, pro suisfinibus. Id enim forle accidit
odoriferumquiddamedilquodauriponderevenditur quod Nilus inundanssoletagros confundere,ellimi
Juxta huj us animalis umbilicum nasoitur apostema, tes abolere.Multi tunc sgrotabant.Idem,c.43: «Na'

quod extractum, gratissimi esl odoris,et inter pri- vigando in flumine; eratenim tempus ascensus,ii
mas hominum delicias habetur.Id Itali Zrte/i(i,Ger- quo multi ffigrotant, quod mihi quoque accidit. j

mani Bisam dicunt. Kaipoj avaSaaEtoi;, lempus ascensus. Idem, cap. 22

Myoparo. Vita Hilarionis, nura. 11 « Cumque :

«Cum fiuvius eo tempore inundaret,etadmillepa3
piratae duobus haudparvis myoparonibus occurris- sus pateret Iatitudine'»KaTa tov y.aip6v E.xeivov Rkrwx

sent.» Paulinus, epistola ad Maoarium: « Procura- |j.upa)VToc Tou TtoTa(jtou,xai xpaToiJvxoi; etii ev (j7)|j.5'io

tTo TtAaTEt.
tor Ghristiani virifratrisnostri Posthumianiesse di-
citur,qui eam navem in Brutiorum littore,quo pos- Huc quoquc facere opinor quod habet Palladius
sessio senatoris alluitur,avarior mari.et sine myo- cap. 52 de pompa celebratacum statua lignea pr

parone piralicam in terra agens oooupavit, et ca-

aqua fluviatili.uPompam autem duoebant.eam pe
ptam vacuefeoit.» Ila legendus is locus, ubivulgo,
vicos circumferentes nefarii sacerdoto8,qui baccha

et sene meo parone, pro sine myoparone. bantur cum multitudine, veluti pro aqua fluviatil

Nates verberare. Vita Marcellae num.9: «Fictus

celebrantes mysteria.» Nam suspicor hic intellis
ascensum Nili. Quare, in Ruffino, !ib. ii, c. 7, pr
ariolus stultorum verberet nates, et obtorto fustc
aquii pluvialilms, corrigendum erit fluvialihus.Nat
dentes mordentium quatiat.» Idem,libro ii contra
hic in Palladio GraBce est: uirlp Toij uoTafjiiolou iJSo
Jovinianum, cap. 19:« In ciroulis platearum quoti-
dia fiotus ariohis natcs verberat,
To?, pro fluviatili aqua. Et notum carmen illud d
et oborto fusle
^Egypto:
dentes mordenlium quatit. » Idem, Apol. 1 adv.
Ruffin., cap. 4:« Quotidie in plateis flotue ariolus Arida nec pluvio supplicat herba Jovi.
stultorum nates verberat, et obtorto scipione den- Nix.E sicc*. Pelagius,lib. v De Vitis Patrum, li

tes mordontium quatit. » Ila omnibushis locis le- bello IV, nnm.65:« Et attulit quidam frater nixa
gendumexMss. quos aliquot consolui. Ita quoque siccas, et fecit pultes.» Nixfe has Isidoro lib. xvii
legit Henrious Gravius.Vulgatus textus hahelnares, capite 7, sunt coquimella, r\viod detortum ex Grieci
quod Erasmus el Reatinus conantur interpretari. Coquimella, inquit, quam Latini ol
xoxKu|jiri)vov. «
Sed pro lectione, quam asserui, clare Lucianus de colorem prunum
vocant,alli amullitudineenixifru
morte Pcregrini; ElTa naiiov xai Kai(5|ji£vo; vap6»)xc tU ctus nixara appellant.Cujns generis Damascona mi
 473 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 474

lior, a Damasco oppido, unde priu8 asportata Bst, X ptii "i? oiaipiiei? zi^ xotxa iiffil^x x^; AlYJitxou
dicta: cujus solum pomura stomacho mederi pro- lj.ipri divisionesmagnarum 1043 parlium appella-
balur; nam noxia perhibentur. Ha;c solaar-
cffitera bant vo|jioj;. No(j.o;. vero dividebantur in TOTCapyi-
bor gumrai glutinosum et corapacticum distillat, a?, et hae in alias tofjiai; seu sectiones, quarum
quo et medici elscriptores uluiitur.» Vide Plinium, minim;c erant apoupat. Ituque hoc in loco septem
lib. xiii, cap. 11, de sarcocolla, qui hahet pictores, nomia accipienda videntur pro septem aruris con-
pro scriptores. Idem, lib. xxii,capite 25 : « Cura ro- junctis. Quemadmod'jm Thebais et Delta divide-
saceo vero et fico, sicca, myxisque decocti furlu- bantiir in decem nomos, et intermedia solituJo
res (tritici) tonsillis faucibusqui gargarizalione pro- dividebatur in triginta iiomos ; ita existimo Scy-
sunt. » Vide ut Dioscoridem, iib. i, cap 175. Gloa- thim divisam fuisse in diversos nomos ;
quorum
sarium Camberonense Ms. : « Nixa est genus arbo- unus, de quo hic sermo. divisus fuerit in septem
ris, a similitudine enixi dicta fructus, » quod ex nomia, id est arcras seu agros; qui vel pascuales,
Isidoro adumbratum. Ad queni notat Grialus scho- inquibusfenum demetebatur;vel arabiles,dequibu3
iiastes: In margine Codicis Romani sancti Petri, hic agitur. Fortasse non dixit hcptanomia, sed sep-
hcec addita reperisse se, sed eadem manu aiebat tcm nomina (ct si eadem sit utriusque significatio)
Chacon « Hano arborera Romani vocant prunura. g ut distingueret ab Heptanomos seu Hcptanomia,in
:

Hispani nixum, Wandali, et Gothi, et Suevi, et qua Oasitae ereniiUe dcgebant, ex opposito solitu-
Gallffici cajruieam. » Retinent hodie vestigia hujus dinis Scythis inter utrosque enim inlerjacet Mce- ;

vocis Lusitani et Gallaeci, qui pruna omnia ameiias ris seu M^vris stagnum. Ita ille.

sive ameivas dicunt. Et apud Aurelianum, lib. iv NoNA HORA. Ea synaxis expleri solita. Vita Ma-
Tard., cap. 8 « Pro decoctione noxarum et gly-
: carii Romani, capite 3: « Hora nona quadam die
cyrrhizs; nixarum ego leg rem. Quod autem mijxa syn .xi expleta. » Ea etiam jejunium resignari soli-
pro nixa legendum quidam contendunt, es Paulo tum. Vita Antonii, capito 37 « Hora circiter nona :

iEgineta libro vii, M'j?a, oivopou xopito^; e(jxi jji.i-/.poT- cum ante cibum oraro coepisset. » Prudentius.
tpr^i fjtev xtov xoxxufjiTiXiov, ouvaijiji 8= itapaTtXrJato;, hymno 10 -nzpl 2xE<f.av.
conllrmat quod de Gallaecis diximus ; nam m in lo-
cum, n, aut etiam contra, in multis vocibus suc- Quosdam de populo videt sacerdos
Libnudumsibi pocuUim ferentes,
cessisse passim videmus. » Hactenus Grialus in jHJunamus, ait, recuso i_pOtum.
Isidorum.M//.cah«c etiain my.wirmdicta.Cassianus, Nondum nona diem resiguat hora.
Nunquam conviolabo jus dicatum,
collat. viii, cap. 1 : « Post haac superintulit canis- Nec mors ipsa meum sacrum resolvet.
trum habens cicer frictum, quod illi trogalia ~
vocant, ex quibus quina lantum sumpsimus gra:.a, Ruffimus, lib. iii, 4. n: « Cumque hora nona adve-
myxaria bina, Ciiricas sin-;alas. » In veteri Lexico nissel, secundum consuetudinem coiiiplebat omnes
notatur, Myxa et myxaria, apud recentiores Gr<B- orationes suas, etpsalmodiam secundum regulam
cos raedicos, esse minora pruuis Damascenis nu- et ponebat panem ut comeileret. » Idem, lib. iii,
cleo intus triangulari. num. 55, in Silvano « Hora aulem nona circum- :

No.Micus. Moschus, Prato spirituali, cap. 193 ; spiciebat frater ille viam, si forte vocaret eum se-
« Accersivit itaque Noroicum seu dispensatorem nex ad oomedendum. » Idi m est apud Pelagium,
sanctissimas eclesiae. » 'llYaYsxov No|jlizov xf,; iy oj- libello X, num. 69 Joannes, libelloiil, n. 2
: Et : <c

Taxv;; sxy.Xrjfflai;. Varia Nomici interpretatio apud circa horam nonam signifioavitpercutiens, et venit
Curopalatara in octava Pentade olliciorum; ubi ille minor, et fecit modicam oocturam pulmenti. »
post primicerium ieclorum ponitur '0 Nojjiixo?, Augustinus, Regula 2, de tempore edendi « Ope- :

quem Joannes Gitrius videlur vocare vo(ji|jio8oxr,v, rentur autem mane usque ad sextam, et a sesla
quasi nummidalorem. Sanu hoc loco videtur per usque ad nonam reddent Codices et postquam ;

Nouixov dispeasator vel qui curam rationum et refecerint sive in horto, sive ubicumque fuerint,
chartarum habel, intelligi. Vide Gretserum nos- opususqueadhoram lucernarii. »
faciant
trum, ad caput 1 Codini Curopalataj De olfic. ^ Quidam jejunia ad vesperara extendebant. Ruffi-
Constanlinop nus, lib. II, cap. 31 «Cibum quoque in vesperam
:

NoMiNA. Joannes, libello, ii, num. 8 « Ascendi- : ei sumere prscepit. » Quod etiam apud Palladium,
mus metere cum eo septem noiaina. » Conslanter cap. 28. Item Rulfinus, lib. ii, cap. 1 : « Hic ergo
hic Ms. libri pleriquc in no'>iina consentiunt. Sus- cum post orationes cibura solito requisissetad ve-
picari quis postis an septem nomina prodierint ex speram. » Quae etiamhabes apud Palladium, cap.
Graeco sixxavotita, quae certa -Egypti portio, quasi 46. Ruffinus, lib. iii, num. 23 : « Rursus ingressi,
messum iverint in Heptanomia. Sed cum texlus cellulam, vespertinas orationes complentes, ado-
Graecus desit, merasuspicio est. Petrus Lansselius ranteseum,dixerunt ; SiprKcip^s, domiiie, ibimus,
noster varie doctus ccnsebat le^-endum septem no- ut eum qui remansit caulem coquentes gustemus,
mia, quia existimo, inquit, solitudinem Scythim quia jam hora est utcibum sumamus. » Pelagius,
divisam fuisse in varias portiones, quas appel- libell. XVI, num. 18: « Illi autem fratri afferebat
labant vdjjiia a verbo vsjjiio, id est, divido. Unde tantummodo modicum panem ad seram. »
Proclus, in Tima2um, docet vopiov dici a7:o xoij Sed jejunium in vesperam differre, non omnibus
VEvetivjdaat XT|V y?iv a dividenUo terram; etiEgy- Patribus probatum, magissuadebant horanona ci-
475 0N0MA8TIC0N RBRUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 'ili

bum suraere. Cassianus, collat. ii, cap. 6, loqiiente A sanotus vocatur ct nonnus sic agit, ego quis aul
abbate Moyse: « Reoens escas perceptio tam in ve- quotus sura ut non agara ? » Additio 1 ad Capitu-
spertinis, quam in nocturnis orationihus tenuem laria Ludovici imp., tit 54: «Ut qui praeponunlui
leveraque sensum non sinit inveniri : ideocomrno- nonni vocentur. » QuasMpsissima verba sunt synod
dum satiset utile hora nonarelectionis tempua in- Aquisgran., anno 817 celebrat», quae adunibrat;
dultum est ; in quo refioiens monachusnon solum videntur ex regula Benedioti, cap. 63:« Priores
ia nooturnis vigiliis levis ac vacuus, verum etiara juniores suos fratres nominent ;
juniores autett
in ipsis vespertinis solemnilatibus digesto jam cibo priores suos Nonnos vocent, quod intelligitur pa^
invenitur aptissiraus. » terna reverentia. »
NoNNA. Vita Hilarionis, in prologo « Decus ac : Illud quoque constat, Nonna etiara noraen pro-
dignitasvirginum nonna Asella. » Vita Joannis Elee- prium Moschopulus, Ilspi (jj^^eoibv pag. 93
fuisse,
mosynarii, cap. 10 « Obseoro te, nonna. » Et
: Novva, z'jpiov.

cap. 46 : Nonna Pslagia. Vita MariaR ^gyptiacM, NoNUM. Pelagius, libello vii, num. 7 : « Diceban
cap. 17 : « Aooipehso, nonna. » Pelagius, libel.vn, de abbate Theodoro, et abbate Luoio de Nono Ale
num. 10: « Nonnaigta,veninobiscura ad balneum.» xandricB. » Mira hic erat lectionum varietas, aliis

Frequenter hasc vox pro religiosa matre seu domina g de Novo, aliis de Nonno, aliis de loco legentibus
occurrit. Hieronymus, epist. 22, ad Eustochium, Obxia cuipiara coojectura sit, de Nomo Alexandrise,
De virginitate servanda » Quia raaritorura Pxperto^
: quod ^gyptus,teste Plino, lib. v, cap. 9, divisa si
dorainatum, viduitatis prasferunt lihertatem, cast.-B in noraos seu praefecturas, inter quos nomus Ale-
vocaDlur et nonnae. » Idem,
Asellam: epist. 99, ad xandriae, ut vel uterque, vel Luoius certe de nomc
« Nonnae vocarentur et sancts.
Ubi pro nonn;e ir- » 1044 Alexandriae fuerit; seu hoc nictura sit, ad
repserat dominx. Bonifacius, archipiseopus Mo- patriam eorum demonstrandam, sive ob oonversa;
gunt. epist. 19: « Sireus inventus fuerit, ut cum tionis locura, sive ad distinctionem aliorum quj
velata et consecrata Domino' nonna concubuisset. » eodera censebantur nomine. ,

Ibidem habes aduUeria el monaslena nonnarum. Alicui fors in mentem veniat No, Ezech. xxx ef
Synodi quoque a Bonifacio congregatae, quas habes Nahum iii, quod divus Ilieronymus et ChaldaeuE
Capitularium lib. v, tit. 2, 3, nonnarum meminere. Alexandriam ^gypti interpretantur.
In quarum prima : « Similiter et nonnae velatae ea-
Sed verissimam omnino lectionem existimo, di
dem pcenitentia contineantur. In altera Simi-
Nono Alexandrtx, \A eii, A^ iwno Aloxandriie cli-
» : »

liter et monachi et nonnai. » Visio Flotilda?, pagina mate seu legione, siquidera Alexandriam in regio
206: « Vidit se esse in quodara amceno loco, ve- r nes seu o'imata divisam(ut et olira Roma)innuunl
luraque nigrura se supercaput habere, de quo cum Ammianus, lib. xxii, ubi Bruchion, qua3 apud Ale-
requisisset,audivit quod fieri nonnadeberet.» Glos- xandriara, yocs.iregionum max\mam partem; etEpi-
sarium Camberonense Ms. Sanclimonialis, nunna, phanius, lib. De ponderibus et mensuris, pag. 536,
monacha, monialis. ppcjj^^sTov vocat y.llixy. x-?ii; 'A).e£'Jvopo'j TtoXsio?, Qua
Nonnx videntur et nonnanx dictan. Coliigitur ex lectio verissima omnino est. Nara qui his Theodo-
Capitulariura lib. 1, til. 17, ubi insoriptio est : Cle- rus dicitur de iVoiO, apud euradera Pelagium, li-

ricisetNonnanis. Et subditurcanon concilii Laodi- bello XI, Qum. 2, dioitur Theodorus de Ennato
ceni, quod non oporteal mtilieres ad altare ingredi. quod est idem quod de Nono. Sio libello xii, num,
Traditionura Fuldensium lib. ii, n. 38, pag. 509 : 9, dicitur Lncius in Ennalo, id est, Nano, videlicel
f Reliquais quas Einhildis abbatissa donavit, et climate Alexandrias. Sic in Men«is Graecis, 9 Oc-
tradidit illis nonnanis. » tobris, in Vita Andronici et Athanasiae anachoreta-
Item nonnanes. Capitularium lib. v, tit. 78 «Ut : rura habes 6aTU)xaio£Kax&v, octavum decimum, vel
condignum professioni eorum custodiara habeant suburbanum, vel ca3nobiura apud
cliraa, vel Ale-
canonici, vel raonachi atque nonnanes. »Et lib. vii, xandriam. Vide Ennatum et Septimum.
tit.316: Similiter et nonnanes velatK eadem pQ3-
(I
Obulus. Palladius, cap. 10 : « Qui ne duos qui-
nitentiateneantur. Unde Gallis nonnius. Earavo- " dem obolos despexit. » Palladius
« hic duos oholos,
cem fruslra ad Germanicam originationem deducit o'Jo o6oXo'ji;, appellat, quae Marci xii, 42, vooan-
Vitus Araerbachius notis suis ad Capitularia seu tur Xe-Kta 8uo, o xoSpivTY)?, duo minuta, quod esi

Constitutiones Caroli Magni. quadrans. Atqui oboli quarla pars est quadrans.
Hieronymus, epist. 47 ad matrera et filiam in Sed hicsumilur obolus pro minimo genere mone-
Gallia commorantes adulationi titulura «or!«;'ascri- ta?. Apud LXX, Exodi i, 30, ogoAo? appellatui
bit: «Queeinadulationem tui sanclum nonnumque nummus quivigesimam partera didraohmi valebat,
coram te vocat. » Arnobius similiterin Psaim. cxl: sive sicli, E"xo(jt o6oXoi olSpa^jjiov. Vulgata Lat.
« Adulantes nobis invicem,in praesenti positi, san- Siclus vinginti oholos hahct. Fronto.
otos vocamus et nonnos absentes vero ita mor- ; Orbis terrarum. 'II utt' o'jpavov Palladius, cap.l'J
demus atque percutimus, ut recte canibus com- et 20 :« Dicebatur majori tempore cum Deo versari,
paremur. > Idem in Psal. cv, ea voce utitur « Ter- : qua hujusorbisseumundirebusocoupari..»'EXJY^'^°
reu® mentes interficiuntur hoc ordine : Si ille qui (JiaXXov tijj^nXEtovijj^pdvqjTrpoaSiaTptSeiv ©etj),'?) xoT^ 611
477 ONOMASTICON RERUM KT VBRBORUM DIFFICILIORDM. 478

oupavov itpiYl^=""''> Hervetus verterat : « Uicebatur » Etiam sacerdotum manus osculabanlur. Habes
majori tempore vel cum Deo vel in rebus versari hic de Hilarione. Hieronymus, epist. 99, ad Asel-
coelestibus. » Fronto in Grseco lii^gii, f^ toT; xr,; uit lam, cum Roraa; versaretur, et jam ante sacerdos
oupavov.Vocari enim ait res mundanas et saeculares Antiochia; creatus esset : « Osculabantur mihi ma-
Tct TipdYjxaTa TTJc uTc' oupavov. Unile Heraclidis inter- nus quidam, et ore vipereo detrahebant. »

pres : Et coelestibus amplius qiiam terrenis nego-

» OscuLARi ocuLOs. Vita Pauli primi eremitas,

tiis interesse. » Tt|V un oupavov Scriptura terrarum num. <2: « Osculalis [Vallars. ,
exosculatis] ejua
orbem appellat. Theopbilus ad Autolycum, lib. i, oculis manibusque. » Vit;i Melania; junioris Ms.,
Y.i': lo; a.(si9(xkt~.i ItlQs'. Ttr.Yi; Tvi; ut:' oupavov.. «Et cum cap. 4 de Serena imperatrice et Melania : « Et ite-
conrirmatos ponebat fontes e.jus, quaB sub ccelo. » rum amplectans constringebat, et osculabatur eam
Vulgata: elcardinei orbislerrx. Sic apud Theophi- et oculos ejus. » Ennodius, lib. yii, epist. 14, ad
lum, infra Ecf(iTiJETT|v xnz' lupavov,
: « illuminat or- Archotamiam : « Ut cum domno meo presbytero,
bem sub cceIo universum. » ulrique osculantes manus et oculos tuos. » Credo ut
Orbus. Oculis carens, quod Grajcis a.n' 5(.i|jiaTuv, ita ostenderent quod se oculos contra charos habe-
quasiaftseu exoculis. Palladius,cap. 4: « Didymus, rent. Sic sanctorum manus, reliquias.oculis appli-
qui fuit orbus. » 6 otTto ofjijjiaTwv (•evoijievoc. 'Aito Ojji cabant. Vita Simeonis Stylitae, cap. 17 : « Manus
vertere possis Abocellus. Utitur oa voce Pe-
|jLaT(uv
B gjyg posui super oculos ineos,dicens : Benedic,ob
trus Blesensis, eruditus scriptor, serm. 18: » Noli secro, mi domine. » Et cap. 8, de verme qui ex
sequi retributiones,ne faciant te senem abocellum.» corporeejus ceciderat « Currens apprehendit eum :

Et serm. 43 : « Excute manum luam ab omni mu- in fide, et posuit super oculossuos. »
nere, ne parcas pauperi, ne munera exoculent teet Etiam olim apud gentes oculos osculabanlur..Ar-
faciant senem abocellum. » Dictum ea forma 'Ato rianus, Dissertationum lib. n, cap. 20 'H^iwTai :

4|ji|jLaTU)v, quasi Exoculus, uti dicitur aito uitaTtov, 8Y)[ji(xo)f iai; itavTei; ol aTtavTtovTEi; auvi/jOovTai, a/Ao;
;

exconsul, et similia. Toui; ocp9aX[Jiou; xaTatpiXET, kXkoti x6vTpaXT|Xov, ol Soij-

OscuLO ExciPERE ADVE.NTANTES. VitaB Onuphrii, Xoi Ti? x^^P"': '•

" Tribunalum adeptus est ?ecce obvii

cap. 8: « Osculummihi pacis tribuit. » Vita Pauli omnes gratulantur, alius oculos osculatur,alius col-
prirai eremitae, capite 8 « Et post sanctum oscu-
Homerus, Odyss. xvi lum, servi manus. »

lum. Ammianus.libro xxii,De Juliano imp.: »0s-

»
Kuaas OE |jiiv xEtpaXv^v te xa! c('[Jicpio (paEa xaXi :

culo susceptum rectorem provincia noraineCelsum, El capiti pulchrisque oculis junge oscula binis.
jam inde a studiis cognitum Atticis, ascitumque in OxYCRATUM. Palladius, Historia^ Lausiacae capite
consessum vehiculi Tarsum secum induxit. « Idem,
145 « Omni autem alio tempore contenta erat oxy- :

libroxxix:^«Susceplusque^cum osculo (MaurusaQ

crato et pane arido. » Quod Heraclidis interpres,ea
Theodosio duce) quoniam id republicae conducebat, « Per reliquum aevi sui tempus posca pite 42, vertit :

bonse spei jam plenus, sufficientia praebuit alimen- » Vide infra Posca.
et sico pane contenta vivebat.
ta.i Idera,!ibro xxn « Exosculatum suscepturaque
O.xYRYNCHUs CHARACTER. Palladius,cap.86,de Eva-
:

(Maximum philosophum) reverenter secum induxit

grio celebri diacono « Scribens annuatim pretium
:

(Julianus imp.). » Sic olim in ecclesia Christiani os-

solum eorumquae comedebat ;eleganter enim scri-
culo sancto se excipiebant. Vide Baronium, tomo I est: Eu-fuiic yip
bebat celerem characterem.» Graice
Annalium. Tov i^upuYXO'' yapay.TTJpa. Heraclides, ca-
EYpatpEv
OscuLARi MANUS. Vita Hilarionis, num. 14 «San- :
servavit Groecum 1045
pite 25, de eodem agens,
cti deosculati suntmanus.» Solemneautem fuit epi-
vocabulum.«Similiter etia n illam scribebat manum.
scoporum maxime manus exosculari. Ambrosius,De
quam Oxyryncham vocanl Graeci. « Vetus Palladii
dignit. sacerdot., capite 2 « Quippe cum videas re-
interpres libralem vertit cap. 15 « Pulcbre enim
:
:

gum coUa et principum submitti genibus fsacerdo- manum. »Non existimo perOxy-
scribebat libralem
tum, et exosculata eorum dextera, secredant com- manum celere m,ul\erUt
ryncham mamtm intelligi
muniri. > [vo, part. v, cap. 378, hoc ex epistola po-
Hervetus, cui non tanta tribuitur elegantia, scd
Gregori VII, ad Herimannum Meten. episc, citat. seu roiundum
D tiusinsinuari characterem Romanum
Gregorius Turon., Histor. lib. ii, cap. 1 « Nec Deus
cursivum.Certe acuto rostro si vim
:

vel Italicum seu

nosdiutiussinitmanus tuasindignas osculando pol- Italicus.
vocis Oxyrynchi spectes, est character
lui. » Vita Fulgentii Ruspensis, capite 4 : « Ad ha;c contendat appellari posse,
Quem si celerem quis
ille juvenis magis ac magis inflammatus^repellentis cursivi nomen obtinet,
quod cursim scribatur.unde
manum suppliciter osculatus, » etc. Fausti scilicet
non magnopere pugnavero.
episcopi. Sidonius, libro vii, epist. 2, ad papam ^' '^^"'
Duplices olim scriptores, Tax'JYP=»?°-> 1"'
GraBcum,vocat ejus sacrosanctos digitos « Quae sa-
Philoni, De creat. Princ, qui vel notis
:

-fpitfoi dicti
crosanctis reserabuntur digitis. » Idem, libro viii,
vel litterissingulisper compendia eU Tax°^'
celeri-
epist. 11, ad Lupum :

ler, verba excipiebant et notabant unde nolarii ;

Perge ad limina mox epii.-oporum dicti.De quibus vide Lipsii 1 centuriam epistolarum

Sancli et Gallicini maou oeculata.

ad Belgas,epist.27,adLeonardum nostrura Lessium,
Erat hio episcopus Burdegalensis. Alii erant>taX)viof?afoi,qui eU xaXXo;,ai
elegontiam.
479 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 4f

itaceleriterexceptaredigebant.Dequibus vidosupra, A ut, Symmacho pap8e,et domino papas ; aive cum (

in Antiquarius. Utrorumque meminit Philostralus illo apud alios agit, ut lib. iii, epist. 10 ; vi, epis

Apolionio,!ib.i ; 'EJiXxuvsTfic 'Avxio/^Eiac jji.exi SuoTv 33, et passim.Pari postEnnodium discrimineineji

OspaTioiVjO (ji£v ec Taj^o? vpatpcov, 6 oe i? xaXXo;. ; Kje- vocis usurpatione usus est Gassiodorus, qui cui
cit ex Antioctiia cum duobus servis, quorum alter Bonifacium, Agapetum, et Joannem Romanae sed
notarius.alter anliquarius. » Eusebius.Historiae Ec- pontificespapasnominet, Eustorgium etDatiumMi
clesiasticse lib. vi, oap. 21, de Origene : Ta^uYP^^f^' diolanensis,etalios aliarumcivitatum praesules,nc
0£ fOLp auxij) TiXeiou; )) ETrxa xov apiSjxov Tcapviffav i^i aliterquam episcopos vocat. Neque omnes tamc
UTtaYopsuovxi^^povoicxExaYliivoii; aXXrjXou;a|j.£toovTEi;. hocitem exemplumseculi sunt, quin permultidis'e
PioXiOYpifoixe ou^^ YlTXOui: a'|jia xal y.opai; iTzl xaXXi- sarum gentium, prssertim extra Italiam scriptore
YpatpeTv •»)ax7)|.i£vai?. « Plures quam septem notarii papjenomenreliquisitemepiscopistribuerint,usqt
statistemporibusvicessuasalternanlesdictantiade- ad tempora Gregori VII, qui in synodo Romar
rant : nec pauoiores librarii ac pueilae ad eleganter primus, ut a Baronio cardinale observatum es
scribendum exercitati.» Idem habes apudSuidam. edixit, ut papae nomen unius sitin orbe Ghristan
Hieronymus, De Scriptoribus ecclesiasticis, c. 51, Parens. Heraclides, cap. 50: « Horum paren
in Uippolyto u Ambrosius cohortatus estOrigenem
:

g Pammachius nomine, vir proconsularis, » id e

in scripturas commentarios scribere, piaebens ei frater vel cognalus. Capitolinus, in Antonio Phili
septem et eo amplius notarios eorumque expensas, sopho « Omnibus parentibus suis tantam reverei
:

et librariorum parem numerum. »

tiani quantam privatus exhibuit. » Idem, in Max
Cum igitur Evagrius noster pretio scripserit, ut mino juniore Cum. grammatico daretur, quasda
:

libros divenderet, videtur zaXXiYpatpo? fuisse. Hino parens sua libros llomericos omnes purpureos di
librarii eliam bibliopolae dicti. Interpres Horatii,in dit. » Lampridius Alexandro Severo « Amicos : i

Arte, ex Suetonio Tranquillo : « Scriplor, librarius, parentes Alexandersi malos reperit,... aut punivit.
bifdiopola. » Hieron., Apolog. 2 adv. RuIT. : « Nisi forte parenti
Mirum, pueros etiam compendiarias illas notas mililari vulgarique sermone, cognatos et affines n(
didicisse, unde Athanasius puer notarioet Gramma- minat. Passim ea notione occurrit apud scriptori
>-

tico traditus dicitur apud Moschum Pratispiritualis posterioris svi, et aliquolies hic in Vitis Patrum.
c. 197, quod etiam clarum ex Prudentii hymno 9
Patricius. Vita Joannis Eleemosynari, cap. 11
TOp! (TXEcpavtov, in Cassiano. «IntuensNicelapatricius hujus viri virtutibus ple
PANis, Palladius, cap 2. : « Adeo utsape paiiis n^agnanimilatem. » De dignilate et officio patricii
quoque exejus ore excideret.» GraBce hic est '\iwi).o:;, r ruin, quantum hic requiritur, ita doctissimus Nici
quod />-Ui7um|significat; ideo verterat Hervetus ut laus Aleniannus, libro De Lateranensibus Parietini
;

saspe frustrum ex ejus ore excideret :« Sed posterio- Erant olim in republica Romana patricii, qui cu:
ris sevi auctores Graeci (|;u)(jlov peculiariter panem reliquo senatu sequo jure viverent. Constantini vei
appellarunt,et iI^wij-t.v sive i{/a)[ji ut in Glossario quo- Mogni lege, si quaZoz'mo fides {Zozim.,lih. iiHist.
que Meursius admonet. Heraclides « Panisque ex : proximi majestati Caesaris facti sunt, ac senatoribi
ipsius labiis oris cadebal. » Itemque aiter interpres: prsefectisquepraetorio,gradusententiaquein senal
« Ita utfrequenterpaniscaderetdeoreejus.» Sicin- dicenda praelati.Qu» hujus ordinis excellentia i

fra,c. 5 :« cibumpanis capio,» eoSiio [jiouxov •^jwjiov. Justiniani usque dominationem (si Procopio crec

Fronto. mus] ac diu post integra perduravit. A Justinia

Papa. Vita Malchi num. 2 : « Ad papae Evagrii, ferme tempore (nisi fortasse prius, quod quide
neoessarii mei, possessionem devolutus est. » Ita modo non succurrit) dignitati addita est praefectu
Hieronymi tempore etiam episcopi olim vocati. De provinciarum. Qui eo tenipore carerent munere pr*
quo vide Franciscum Bernardinum Ferrarium, lib. vinciae, ac in urbe et senatu praesentes adesser
m Deeccles. epist. genere, cap 1 :Savaronem, ad. praesentales patricii,ut est apud Ca8siodorum,voc
Sidonii lib.i, epist. 6. Postea, Gregorii hujus no- bantur {Cassiod.. Var,lib.\m, epist.]. Qui praefecti
minis Septimi tempore, collecta Romae synodo, con- D ramgerebaiit.prosuarumquiqueprovinciarummo
stitutum,ut papae nomen uni Romano pontifici tri- ao lege nuncupari consueverant,proconsulesAfric;
bueretur. Vide Baronium, notatione ad diem lOJa- Italiae exarchi, Sicilia strategi, praetores Orienti
nuarii In Martyrologio. etc.

De haceadem regita notat JacobusSirmondus no- Paximates seu Paximatia seu PAXAMiDiA.Ruffinu
ster, ad lib. iv, epist. 1, Ennodii Paps nomen uni : lib. I, num. 4 « Vidit de sportella,
: ubi panes,'
Romano pontifici, tanquam proprium et peculiare, est, paximatia reposita erant, surexisse fumu'

primus ut videtur, asseruit Ennodius. Nam cum magnum. » Pelagius,libello iv, n. 25 » Rapui unu; :

episcopos omnes papas caeteri fere, qui ejus svo panem paxiuiatem, et manducavi eum occulte.
proximi fuerunt appellare soleant, ut Sidonius. Quod hic, lib, iv,c.47,in excerptis ex Cassiani coi
Faustus,Ruricius ipse pf-rpetuodiscrimine antistites lat. n, cap. H est « Unam paximatem quoiidiei
:

reliquarum ecclesiarum episccpos vocat. Papara so- sinu meo latenter absconderem. » Pelagius, libel
lum Romanae sedis pontificem sive cum illiscribit, X, n. 65: « Ego biduo jejuno, et duos paximati
481 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 482

inanduco. » Im-
Palladius, Hist. Lausiacae c. 28 : » A Talis, inquit, raiiduspareisPlauto.Frustra, inquam,
[jnnit mensae quatuor paxamidia sex unciarum* •>
est Goldastus, cura vera leotio aW, ftirfureum, uli ha-
Uuffinus, lib. m, num 31 « Tantum unum paxima- : bet priraa Editio. Nec singulare aliquid in Macno
tium lO-lC et quinque olivas in cibo capiebat. » abstinentiaeexemplumnotaretur,sipa,i5mrtrfi7ivesce-
Joannes,libello iii,num.2 » Apposuit vero et men- : retur:plerorumque monachorum in ^Egyptois cibus
sam, innuenle ei illo majore, et posuit super eam fuit.Sed furlnreo pane\-csc\,boc inMacno eximium.
tres paximates.» In regula cronobiali Patrum, c. 10, Hubidum quoque panera apud Plaulura, Casina,act.
quemlibrumpoenitentiarumcolumbaniriuidamesse 2, scen. 5.Festus interpretatur pfirwm coclum, quod
putant « Si quis frater inobediens fuerit, duos dies
: non quadrat in paximatia, licet Isidorus, lib. xx
unopaximate et aqua.Si quisdicit Nonfaciaiu.tres : Orig., cap. 2 recoctum interpreletur. Plautus, in Me-
dies uno paximatio et aqua. Si quisveniaro non pc- naeohmis, act. 5, scen.5, ridioule usurpat/;a?!«w pu-
tit aut dicit excusationem, duos dies uno paximatio niceum ct purpureum.
et aqua. » Suidiis : \lmpoc; apxci?, 6 Tiapa 'Pojfiaiou;; Paximates hi panes, dicti etiam pane'; sicci. Ruffi-
lE'(i[i.s.vo<; ira^aixai; : « Biscoctus panis, qui apud Ro- nus, lib. II, cap. 7, in Vita Apollonii : « Erant autem
manos dicitur paxamas. » Idem Ua5a|j.a« 6 oiifjpos
: eis pauci tantummddoet sicci panes. Palladius,cap.
apxo;, Effxi 81 ii Xi^t? "Pw|J.aix>;. » Paxamas, panis bis- „ 52. qui eura Apollonera vocat : « Erant autem ali-
coctus; est autem vox Roniana. » Per Romanos hic quot sicoi panes, et quiedam olera reposita.
Lipsius, De militia Romana, lib. v, dial. 11, intelli- Iiufnnus,llb.iii,n.1'.) :« Nihil in eavidit,ni3i paucos

gilGraeculos illosRomanosinimperioByzantino,qui panes siccos in sporla pendentes. » Pelagius, iibell.

sic dixere. x,n.97: «Etapposuit eis panem siccum,et aquam,
Nicolaus Rigaltius,inGlossario suo Tactico mixo- et sal, dicens Ecce propter vos festivitatera habe-
:

barbaro,non improbabiliter existimat aPaxamo cu- mus hodie, et misit parum aceti in salibus i.ofis. »

pediario ita dictum, de quo Suidas lla^apio; 'i'ipa>\iE : Joonnes, libell. iii,n. 2 : « Dediteissecurim,et spor-
O^j/apTUTizi xofci uzoiyilwr Hcwxixa ev piSXfoi? 6' : tam plenani panibu,- siceis, et sal » Ita quidam libri
(( Paxamus scripsit dc arte culinaria.ordine alphabe- ibi sicci.'; addunt. He^ychius : Atiiupot apxot,olex oeu-

tico ; et Bioticorum libros duos. « xEpou (5Tixa>;jtJvoi : Dipyri panes, secundo cocli.

Paximatiorura et alii varii meminere auctores. Nempe siccitas ex recoctione, unde supra 8tTrupo<

Leo imp.,inTacticis, cap. 10, g 13 'AXXixai oaTCavr,v : apxos dictus; iiuas sitcitas et recoctio ad diuturnita-
tem faciebant; quo respicitur in Vita sancti Antonii
(s/eiv) i) Tca^auLaSiou, i] akXou xivo? efooui; iXacfpou
£'.xo(xiv]xaixpiaxovxaX(xpa?(iCommeatuspaxamadii c. 11 « Panes mensium sex, ut 1'hebaBis mos est,
: :

aut pisti, aut alterius cujusquam expeditae rei ha- „ secum recondens; namcrebroperannum incorrupti
beas viginti aut triginta libras. » Idem, cap. 12, durare solent. » Vide supra Buccellatum.
§ 123 : Xori ouv xat ev xrj f)|jt-pif xou TtoXip.ou exauxov Et quia panes hi sicci erant(puto etiam duriores)
ffxpaxitixnjv ev xat? aeXXai? auxwv ETCi(f epeaOat uoiop e'(; xi comesturi eos aqua maccrabant et madefaciebant,
XtY(5fJtEva ;fAaaxta,xai Txa^t|j.a8tv Ev xcf) SEXXoTtouYYif", quod in his Vitis sffipius dicitur infunderepaties.Vsil-
xai otXeipou (ji(av i^ 8uo ) txpa; : « Ipso belli die unus- ladius, cap.28 : «Et itnponit mensae quatuorpaxami-
quisque miles gestet ad sellam suam secum aquam dia sexunciarum ptsibi quidera unum madefecit,
;

in pblasciis, el paxamadium in scUnpungio, et fari- erant enim sicci,illi autem tres. » Ruffinus, lib. ii,

n;E unam atque alterani libram. » Idem, cap. 13, num. 4 « Et cuin advenisset horasexta, infundehat
:

§2: "E,iaaxo? axpaxt(.6xr|i; ev xcp xtveTv iipo!; Ttapaxa^tv panem in aqua, dicens « Dumhicpanis infunditur, :

tj^n ev X(i[) ffEXXoTCOUYYttC auxou pttav r) xat 8uo Xtxpa; oportet me etiam horam nonam exspectare. » Ibi-
apxou, r] aXEupou, r] TCtuxou ei|/r|XoiJ, i) ixa^a|jii8a;, 'r^ dem « Cumque advenissel hora sexta, infundebat
:

xpEa; : Quisque miles, quando ad dimicatlonem panem in aquam. » Quod in Pelagio, Hbello iv, num.
belli procedit, hiibeat in sellopungio suo unam aut 58,dicitur: «Infuditpaneni,etsedit ut manducaret.»
duas libras panis, aut farinie, aut pisti cocti, aut Item Ruffinus, lib. iii, num. 19 : « Et misit aquam et
paxamadii, aut carnis. « Isidori Glossee: (( Paxima- sal, et misit buccellas(paxirnatii videlicot,vel ipsum
tium, panis subcineritius. » Luitprandus, in Lega- D puximatium),ei comederunt pariter. » Quod in Pela-
tion. : mensulae assident nudae, pasimalium
« Soii gio, libello XV, num. 66, est : (( El infudit ei panes,
sibi apponentes.» Gulumbanus.de Regul. monach., el misit ei oleum et sal. »
cap. 5 Olera, lef;umina, farinis aquis mistae cum
: ((
Peccator. Vita Pauli prinii eremitce, num. 18 :

parvo pane paximate, ne venter oneretur, et mens « Obsecro,quicunquehaeclegis,utHieronymi pecca-

suffocetur. » toris memineris. » Anastasius Biblioihecarius, in
Frustra est Goldastus, qui in lege Alemannorum, praefatione Vit.ne sancti Joannis Eleemosynarii:« Su-
lit. panem, modia duo, corrigit, paximadia
22, § 1, scipe ergo sanclum a peccatore interpretatum.»Ita
duo. Nimia haec crisis, etiam legibus vim inferens. Sivpe viri aancti exhumilitatelitteris suissupcrscri-
Rursus frustra est, dum pa.vimadia vult diota panos bere et subscribere soliti.Lisiardus, episcopus Sues-
piirpureos, quod ab ignc rubeant. Joannes Moschus, sionensis, in Vita sancti Arnulphi, cap. 50, Augusti
Prati spirit. cap. 7, de Macno sene « Neque vinum : 15, dicit Arnulphus de se : (( Hujus peccatoris Ar-
bibens, neque panein ci.medens, uisi purpureum.» nulphi corpus terrte reddalur. » Desiderius Cadur-
 483 ONOMASTICON EERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 48^

cenaB oivitatis episcopusepist.adGrimoaldumpalatii A. fungi Gretserus noster ad Codinum suggerit, an sil

rectorera : « Doniino illustri Grimoaldo Majori do- idem qui Typioo Sabae e^uitviaffXTjc;, Excitator dici-

mus Desideriua peccator.»Idemad Medoaldum Tre- tur, cu.jus erat in vigiliis et aYpuiiviai; circuire el

veric.i'. urbis episcopum : « Domino semper suo Me- somnolentos excitare. Non videtur. Clare Heraclidis
doaldopap£eDesideriuspeccator,)>EtadCodulphum: interpres rem explical.

« Domino illustri Codulpho Desideiius peccator.

" Pholes. Moschus, Prato spirituali, cap. 134 « Ac- :

Videplura exemplaapud Franciscum Bernardinum cipiebatque quotidianum stipendium novem mi-

Ferrarium,De ecclesiaslicarum epistolarum genere, nuta.i) Graece est, eXa^jiSavEv JijjiEpouatovtpijXeK; Ttivxt.

lib. III, cap, 1. Epiphanius, de ponderibuset mensuris : 4>6Xy)(;8xai

Pedibi,'S adolvi. Palladius, cap. 15 : Nobis tuos xaXavTtjV xaXeTxai, oiitXojv 8i eaxiv utio 8uo apYupio\

pedes attingentibus. » Aberrarat hic ab aucloris auYXE!(.i£vov ol ^'"'ovxai OT) 8j)vapio.Kai cpdXv) SuoAetxxo!

menteinterpres Hervetus, ita vertens « Quomodo : xaxa x^v 6'/;vaptij[jiov, aXX' ou xaxi xov iipYupi5[Jidv,

fieri potest ut ex tuis pedibus hi sint aequales ?

» « Follis sive talentum parvum ex duobus argenteia
Non animadvertit, illud twv tcoowv ttou aitx<5[iEeo<, pe- constat, hoc est denariis 208. Item follis si ad dena-

des tuos atlingimus, speciem pra se ferre obsecra- rios, non ad argenleos redigatur, duo minuta conti-

tioois vel obtestationis. Veteres enim cum supplices n net.))Suidas:"I>dXXn; tpdXXea);,6d6oXd(;-TtXr|9uvxixu)c,

accedebanl, genibus ac pedibus advolvebantur. Ho- Toui; tpdXXeii;. « Phollis obolus, pluraliter pholles. »

merus, i Iliad. xa^i Xa6e yovuojv. Xenophon, vii de

: Marcellinus Gomes, in Ghronico : « Nummis, quos
Cyri institutione : Kupou xaxetpiXouv xal X^"p°"^
''""'
Romani teruntianos.Graeoi follerales vocant, Anasta-
itd5a?.Dionyaius Halicarnas., lib. vi De Legatis La- sius suo nomine figuratis placabilem plebi commu-
tinorum : Kat xojv -covaxtov ii7rxd|j,Evoi itaaT); xt); y^P' tationem distraxit. »

0U!Jia« xai xac WexT)pta; Ttapa xbli? Ttoat xoij Iloaxou^xiou Phhangelit,*. Moschus, cap. 49, qui assistebant
xiBevxe!;. « Totique senatui ad genua procidebant, lidores. Greece est, xai xoT; Ttapiaxtoat <fpa.-^ftklTai<:.
1047 positis ad Posthumii pedes supplicum in- Nempe lictores ita dicli, quod tppaYY^XXia, id est
signibus. » Tertullianus, De poenitentia cap. 9 :
/?n^r//a,gestarent.NotumtfpaYY^Xiov,cap.iiEvange-
« PresbyterisadvolvijCharisDei adgeniculari.» Dio- lii sancti Joannis: Kai itotrjaa; tppaYY^Xtov h a^^oivttov:

nysius,epist.adDemophilum : Su (ii x6v -itpoa-iteadv- Et faciens flagetlum e.v funiculis. Inde tf.paYY£X(T»);„
xa tepeT naptlov txiteXaxxtaai; : « Tu vero eum qui se ad lictor. Georgius Alexandrinus, in Vita Chrysostomi :

sacerdotis genua abjecisset, calce detrusisti. » 'AveXOijjv iv X(j) eittaxoTtettjj xeAeuct tiatpaXtaS^vai xie
Feonto. 6upa; auxou xat xrjpr,9T|Vat xauxa; iTt6 xtiiv uTtT)peTU)vi

Pedulis. Vita Christiani monachi, prolegomeno xa' tppaYYtXtxiov Trji; exxXT|a(a;.

22, § 5 : « Inveni unum pedulem, et in eo magnam PiTTACiUM.Vita Joannis Eleemosynarii, cap. 10 :i

massam denariorum. » Gregorius Turonensis, in « Proferensdehonoranda manu sua ille sanctuspit-'

VitisPatrum,inNicetioLugdunensiepiscopo:«Nam- tacium. » Et cap. 51 : « Neque ullo modo inveniaturj

que ubi deciso cucullo, aptalis pedulibus (ita Ms. aquolibet pittacium hoc aliquando. » Quod eodemj
pro pedulis) pedes operuit, extemplo arreptus a ds- capite aliquoties repetitur. Alii scribunt pi/ctoftum.;

mone ruit in pavimentum. « Guigo, quintus prior Zacharias papa Bonilacio epist. 142, inter Bonifa-j
primae Garthusiae, in Vita Hugonis Carthusiani,Gra- cianas : « Continebant enim capitula in pyctacio ab;
tianopolitaniepiscopi,narrat quomodo Hugo Odol- eis porrecto. » Ubi Serarius noster Recle vero tami :

ricum Diensem episcopum, habitu Carlhusiano in- ituxxaxiov quam ittTTaxtov gcribitur, estque proprisi
duens, « id etiam mandare curavit, ut de caligis pe- panni frustulum, et per similitudinem, indiculum
dules abscinderet,quatenus praiter pedes totus ja- aliquod membranaceum.aut chartaceum.Sed illud a.

ceret veslitus. Dolebat enim nonnullos in religioso complicando ducitur, boc vero etiamnum apud His-i
habitu, ad sanotitatisinjuriam, libiisdormirenuda- panosetAquitanos, exiguacuminflexione usitatumj]
tis. » Interpres Juvenalis, sat. \ « Pedules novos jiedaco et pedcis, apud Gallos unepidce.
:
\

in braccis. Quos pedornes dicunt. » Glosss Isidori Hadrianus Junius.in Nomenclatura existimat;)iNj
« Pedana, pedulis novus,qui caligs assuitur.nGlos- D tacium detortum forte aLpeltucio, qno
corii praeseg-

sa? Benedicti neSouXia, itootov xaXu|jiij.aTa. Tivet; ap-

:
mina exiliora denolant Dores.
Tapia^ip[jL/|Vtuaav.»Pedulia,pedumintegumenta,qui- Moschopulus, IlEpt ajtow^j : IleTTuxia iopia Xeitxi

dam artaria interpretatur. » itspiTixvjfJiaTa Tiov 8ep[jiaTta)v,(itp' ou ^(ieTcitiTxixta Xe-s

Periodeutes. Circitor, lustrator, visitator. Hera- Y0[Jtev : « Pettycia Dorice dicuntur lenuia coriorun^

clides, cap.25 :« Evagrius filius presbyteri multa- praesegmina, unde nos pittacia dicimus. ;

rum ecclesiarum curam gerentis, quos Periodentas Casaubonus, ad Alexandrum Severum Lampridii^
vocant. » Clare hic Periodeutaj officium exprimilur, vult Tttxxaxiov dictum ixito x^i; itiTxrn. Sunt enim in-

quod nomen in Codino non comparef. Apud Gen- quit, pice vel maltha illitae breves tabellae, in quibusj

nadium,in Enclyclio hicordo statuitur « Episcopus, : elogiascribebantur,et id genus alia,quae paucisver-

ohorepiscopus, periodeutes, presbyler, diaconus. d bis possunt comprehendi.

Vide Meursium, in Glossario Graecobarbaro. Viden- Abiit postea piltacium seu pr.tlycium\npelia,qviQ\

tur nunc quoe vocamus decanosrurales, &im\\i officio posterius aevum utitur, Henricus Rebdorffensis, ii^
 485 ON0MA8TIC0N RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORDM. 486
Annalibus, anno 1361:« Item clavus cum aliquali A posoam.etlenticulampepsolurabienniumgustans.»
petia ligni sanclsB crucis. Item petia brachii sanclae Uhi Ilervotus noviiius Palladii interprespro pfwcawi
Annm. Item petia chonlrc,
quaChristus fuit ad co- posuit plisaiuun. Etiam vetus Palladii interpres pti-
luinnam ligatus. » Utitur et
Thcodoricus de Appcl- sanas habet. In Graeco est «Jfjxpairov. Post, apud
dia prtefatione ante Vitam sancll Dominici, 5 Aug. Ileraclidem, c. 42 « Per reliquum aevi sui tempus
:

Plumatium. Pelagius, libello vii, n. 10: » Ut tra- posca ct sicco pane contenta vivebat. » Ubi Herve-
xit unum corpus subcaputsuum tanquam plunia- lus in Palladio suo pro posca retinuit oxijcrato ex
tium de scirpo. » Glossa; Graecolatinae nXouijia/.ibv, Graeco. Certe velus Lexicon Graecolatinum habet
•7tXoj[ji.[jiiov, plumacium. Anastasius in Sergio « In 'Otoy.paTov. posca. Plinius
:
quoque, Ilb. xxvii, cap. 4.
quointerius plumatiuro e.xholosericosuperposltum, vertit :« Radixdecoquiturin poscadolori dentium. »
quod stauracis dicitur, invenit. » Godfridua Viter- quod Discoridi lib. ii capite 129, de ononide, seu
biensis Ghron. parte ix : anonide est : ' k^vYr,%ii.rs!j. l\ i^ pi^a tv a^uzpata), xal
Ultimus Assyriae rex nooiine Sardanapala 8iaxAu^o|j.iv»), itovov ooovkov irpauvet. Idem Plinius,
Fecerat ex pluma pUmiatia clausus in aula. lib. posc» ineminit; « Sativi raphani in
XX, cap. 4

Papias : « Plumaclum, pulvinar a pluma dicitur. »

poscadecocti,contraserpentiummorsusiliinunlur.»
Glossarium Gamberonense Ms. « Pulvinar, capitale 1'?^, lib. xxii, capite25 » Ad jocinerisdolores eam :
r (farinam
plumatum. » hordei) cum posca concoqui opus est, aut

PoE.MENiuM. Pallaiius, cap. 77 : « Vixi cum eo

cum vino. » Et nomen hoc aliquolies eodem capite
anno uno in Bethleem, quando sedit ultra Poerae- repetit. Idem, libro xxx, cap. 7: « Torraina sanat
nium. » l.'yiL!l,rj<jy.'fipb(ii>-:o\>xtiiiT:\ Exo?'£viv Br,oXEl[ji, palumbus ferus, expjsca decoctus. »Suetonius Vi-

^TijjvfxasxaOc^e-coliTExEivaTtbv Hoijjleviou.
Meursiushic
lellio, c:ipile xii: «Cum Puteolis poscara venden-
notat: Intelligit monasteriumahbatisPoemenis, cu- tem deprehendisset. » Spartianus, in Hadriano :

jus meminit Joannes Moschus Limonarii cap. 167. «Cibis etiam castrensibus in propatulo libeater
Ita ille. Ut video, etiam viris alias diligentissiniis
utens, hoc est, larilo, caseo, ct posca, exemplo Sci-

error latiis obrepit. Poemen Palladii aliquot sajculis pionis.Emiliani,etiMetelIi, et auctoris sui Trajani. »

distat a Pcemene Moschi. Hic Moschi solitarius fuit Cornelius Celsus, bbro iii « Dari potest intrita, vel :

ex aqua calida, vel ex posca. • Alexander Trallia-

alter ille Palladii, Hbbag. Et quidem de neutro hic
agitur, sed Pcemenium nus, libro xi IlapEj^E 81 aiix^ upo i^ijLEpai; EUTieTrxtjj
hic esl locus apud fietlheem a :

ovxi, -f, ili; potjaxov, ei? tpouaxav o Pridie bene ex-

pastoribus itadictus,ubi apparuerunteisangeli,qui yj :

non procul a Bethleera distal^al, ut hio apparet, et coctum impone rosato vel poscae. b

testatur Hieronymus epislola 27, ad Eustochium :

Confundunt plerique grammatici et Lexicographi
« Haud procul inde Bethleem, descenditad turrera recentiores posc.am, cura lora vel zylho, quos redar-
Ader, id est, gregis juxta quam Jacob pavit greges
;
guit BrodKus, libroiv, Miscellan., cap. ii. In eadera
suos (Gen. xxxvii), et pastores nocte vigilantes au- opinione fuit etiam auctor Glossarii Gamberonensis
diremeruerunt:GloriainexcelsisDeo»(Z,U(?«ii),etc. manusoripti, dum ait : « Pusca, vinum secundum.
Distal haecturrismillcpassibusaBethleem, ubi tem- Vinum autem secundum, seu secundarium, nihil
plum ereclura estab Heleria, utitestaturNicephorus aliud est quam lora. Quid vinum secundum sit ex-
lib. VIII, cap.30. Epiphanius Monachus, in Itinera- plicat idem Glossarium : « Acini dicunturprojectaj
rio Jerosolyraitano : Ad Orientera Bethleem est uvarum reliquis, et ideo corripit penuItimara.Quo-
conditummonasteriiim,quoddicilurOvile,ubivisus niam non de nomine, sed de verbo derivatur hoc
est angelus pastoribus, dixitque ipsis Cessate a :
noraen : hic acinus, hujus aclni. Acinura vero neu-
gregibus custodiendis. Clamate celebrantes. » Vix traliter qua lavantur uvaj post expressum
dicitur,
dubito, quin in Graecofuerit IIoijjieviov, id est, ovite. vinum acinumdictum, quasi aquidura, vocaturque
:

PoLLUTio NOCTDRNA. Palladius, cap.22, delO-tS vinum secucdum, et est potus servorum.
Moyse, qui latro fuerat, turpibus sonniis vexato, Quid posca seu ooucrxa sit, explicat Phasmon Gy-
qui ob eam causaiu sacramentis abstinebat, cum nosophii cap. 7: <i>ou(7xa 8e e<jTiv 6^o<, xaiuStopOEp-
eum Isidorus presbyter ab iis liberasset, ait ei : |ji6v, xai wa 8uo :« Est phusca seu posca, acetum et
« Bono deinceps et fidenti anirao communica sacra- aqua calida, et ova duo. » Ita quidem ille poscam
mentis. » Unde apparet olim ex religioso animo ple- aptat pro remedio canis, qui incaluit. Alias posca
rosque communioneabstinuisse cumturpia somnia simpliciter est potio ex aquae acetique mixtura tem-
et pollulio nocturna iis de nocle obtigissent. Vide perata, qua^ militibus in usu, saepe solius aceti no-
Cassianum accuratein nocturnam illusioneminr|ui- mine exprimitur. Plautus, Rudente : « Sed hic rex
rentem, coUat. xxii, capite 4, 5,6. Dubius etiam in cum aceto pransurus est et sale. » Spartianus, in
hao re haesit Augustinus Anglorum apostolus, qui Pescennio ; Jussit vinum in expeditione neminem
Gregorium papam ideo censuluit apud Gratianum, bibere, sed aceto universos esse contentos. » Vul-
dist. 6, cap. Teslamentum. Inter Scholastioos con- calius,in Avidio : « Praeter laridum.etbuccellatum,
sule principem Scholasticorum divum Thomara et acetum. »
Aquinatem, iii parte, 80, art. 7. Aliud opinor (pouTxa Moschopulo : •tuaxr], i^ xoivtoi;
PoscA. Heraolides, capite 25: « Olera tantum et tpouuxa : Physca,vulgariter phtisca. An intelligit quod
487 ONOMASTICON BKRUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 488<i

Hesychio,<j)UTxr),xoiXia,xaiT:6irax'.)£VT:£pov : «physca, A nomen esse, ah hasta derivatum, quasi qui hastam..

venlriculus el crassius intestinum, vel quotl Coro- seu conlum regium ferret sec imposuit illi libra- ;

xIcttti ? riorum sequioris mos, qui pleraquo aspirabant.;

cevi
nse preliosae, tpoOa/.a, vesica,
PosTLiMiNiOM. Vita Malchi, num. 4 Ego enim : Epislola Justiniani imp. ad Placidium « Cum por-j :

longo postliminio hajreditarius possessor. » Vox ea tubus, aquis, aquarumve decursibus, silvis, proas-j

Hieronymo sffipius usurpata. Mem, epist. 12, ad tiis » Germanus, in Sancitis : Kav -itpoacrTeiov 1);

Gaudenlium « Et post necesamicoruni, luclumque

:
[XOVaTTJ^OtOV. \

perpetuum, inlanti senex, longo postliminio scribo- 10J9 Protocomites. np(OTOxto|jL!Tr|c;, primus seuj
rem.» Idem, praifat. comment. in Jonam: « Iijitur princeps pagi. Palladius, Lausiacae historiae cap. 64,
tantoposttempore,quasiquodampostliminioaJona in Paphnutio Kal TtaXiv (ptovvj tk; Y^fove itpoi; auTovi
:

interpretandi initium sumens. » Idem, in prologo Beta XEYOuaa-^EpixajTtiiT^^TtXTiatov xii)[jLT;(;TtpioTOX(o;ji.-j

Josue " Et omissum jam diu opus quasi quodam

: krt. Quae ita vertit Hervetus: « Et rursus vox divinal
postliniinio repetere. » Occurrit frequenter apud Ju- ad eum facta est: Es similisvicini pagi protocoraiti.»;
risconsultos : Vide Lexicon Brissonii. Cic, pro Cor-
ii, cap. 16, nptoToxtop.kTjv ver- Rocte Ruffinus, liti.

nelio Balbo : Quid si civi Romano licet esse Gadi-

kWas, prolocomes, 7tp(OToxo(jiT,i;,' iit primarium vici.

tanum, sive exsilio, sive poslliminio, sive rejec- _ primus, seu princeps comitum, quaedignitas erat co-
tione hujuscivitatis. Prudentius, inHatnartigenia: mitiva in palatio, exercitu, provinciis. Vide Juris-

redeuntcm suecipil alto consultorum Lexica.

Tqqc postULuiuio ]

Cana fideB gremio. Psiathus, Psiathu;s vel Psiathium. Saspius occur-'

iv, cap. 22: Si quis ab inferis re-

rit in Vitis Patrum. Vita Pachomii, capite 43 : Ac ne'
Lactantius, lib.

diens postliminio vitam recepisset.

otiosus essem, psiallios elegi cum fralrihus texere »!

Cap. 47 « Venit ad fratres, qui psiathos operaban-'

Pii.EFECTiANi. Vetus Palladii Lausiaca; cap. 15,
:

tur. » Cap.52 « Semperautem psiathios operaban-j

de Evagrio : « Adluit ei angelica visitatio in sche- :

praefectiani. » Palladius Herveti, cap. 25 .• tur. » Vita Abraham eremitae, capite 3 « Nec nonj :
mate
visio angeiica praa se ferens speciera
et unum psiathium, in quo cubitare solebat. » Et,
« Adstitit ei
pra?fecti. » Gro3ceesl,'E7rEaTy)auT^)aYY£XixT)
eap. 14 : Psiathiurasuum.supRrquod subsistebat,
«
militum
aTpaTiwTou Toij ETtap}(ou. Novella ctBpit vehemens flamraa comburere. » Vita Joannis!
oitTaa(a ev a/ji^iJiaTi

17: 'Ev Ta^Ei Tojv EvSofoTotTwv ETtoip^wv avatpspo-

Eleemosynarii cap. 20 : Quanti sunt modo qul
124
magnificentissimi etgloriosis- psiathum habentes subtus dimidium, et supra di-l
fjiEvoi. " Apparitores
midium, non possunt extendere pedes suos. » Vita!
simi prsefecti praetorio. » Concil. Chalced., act. 1.
hic a EuphrosyniB, eap. 15: «In eadem cella demoratua
Pr;F.fectus, ETTopxoi;. Diversus pi-asside.

ETrapyov non rhe pyxsidem C est, in eodem psiathio dormiens in quo Euphrosy-^
Saepe tamen interpretes
na. » Vita Mariae neptis Abrah<B, cap. 8 « Quin-i
vertunl. Palladius, cap. 5. Eain traderet prKfecto ..
:

quagintaannos conversationis tuie, superpsiathiumj

Alpxandrino; » in Grsco. eirapxw Hervetus pra-.s/tlJ
cubitaveras. »
verlerat, et sic ferme semper, Alexandris autem et
i

iEgypto, non praeses, sed praefeclus praesidebat. Sae-

Frequens hsc vox ia supellectile antiquoruramo-i
pius quoque in his libris occurrit aK Enipxou, rx-
nachorum. Psiasthium Graecis teges sive atorea ex'
prxfectus.Quod hic et alibi non rile versum. Vide juncoaut papyro confecta. Ea pro lecto etstragulo'
Frontonem nostrum, ad Chrysoslomum. utehantur monachi jEgyptii. Glossarium Tcjw, ;

Pp.i:i'Ositussacricubiculi. PallHdius,deLauso,in M'ta9tov. Vide Cassian., lib. iv Inslit., capite 13, et:
prtefatione Lausiacae historia; : « Ad Lausum praepo- collat. 1, capite 23. Hrsychius ^Fideta Tot ev toT; Sixa
:

prKposilus fuerit declar^t ipse in oTTjptoi; ETtt T(o vxaflEoptov e7ttaTopvu|jieva : <t Psiathia,
situm. » Cujus rei

epilogo libri, ubi eum vocat itpantiatTovTOUEuaE§£o- quiEinjudiciorum lococalhedrisinsternuntur. Idem

WiaGoi;, •/a(jLEuv/),xc/.t t6 tpuTov,!^ Du TXixETai i]j(a6oi;
TaTou xoiTwvo?, prtTpositum sacri cubicuU. Occurrit
-f)

officium hoc in novelllis 22, 3, 4 6 tojv paaiAtxwv :

« Psialhus, lectus humi slratus, et frutex, exquo
xoiTwvuvTtpoEaTu^.Et apud Zosimum. NotitiaOrien- plectitur psialhus. » Vide eumdem in Kawai, et
KtivaOpa.
Sub dispositione viri ilkistris pra;positi sacri
I

n ])
tis :

cubiculi domus divina per Ciipp&dociain. » Ptisana. Palladiu?, Lausiaeaex veteri interpreta-.

Proastion. npoajTsiov, suburbanum seu prour- tione, cap. 15: « Propter infirmitatera slomachi co-'

biiim. Vita Basilii, cap. 2 : « Invenit (eum) in pro- ctuni cibum accipere compulsus est. Panem quidem;
astio cura Ruffmus, lib. iii, n. 19:
philosophis. i jam non contigit olera vero et ptisanas, ac legu-,
;

(IPrope proastium qui vocatur inSeptimo. • Quod men usque ad duos annos accipicns, ita defunctus-
in eadem re apud Pelagium, libelloxv, n. 66 sub- est. » Quo loco Heraclidis interpres, c. 15: « Cura

urbanum dicitur. Paulus Diaconus, de gest. Langob necesseesset corpori ejus propterstomachi iofirmi-;
lib. VI, c. 58: Rex Luitprandus in Olonna nihilo tatem, ut coctum sumeret cibum, panem quidemj
minus suo proaslio, miioopore in honorem sancti attigitnunquam,oleratanturaet poscam,et lenticu-'
Anastasii marlyrisChristodomiciliumstatuit. »Quo lam per solum biennium gustans. » Palladius, ex in'
loco hallucinatus est Bonav. Vulcanius, qui quia terpretatione Herveti,cap. 86 : « Cum caro,propter-

prohastio in libro suo invenit, existimavi dignitatis imbecillitatem corporis et stomachi, opus haberet uti
489 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DlFFICILlORUM. 490

aliquid suineret quod pcr ij,'nem transiisset, panein A pugnalara urbem geslis : pav.'.'j'.tilnit'Yx\i.bir,\,pannii

quidem tetigit, nequaquam autem sumpsit (;oacta involuti. Et apud eumdom, lib. iii De Isaaci Angeli

olera,sed vel ptisanara, vel legumina duos annos. » imperio, pax£vo'JTr,; exponitur a Glossatore paia-^o-
Qui locussi cuminterpretationepriorumconferatur, fwi, rasam jerens, dequa vide in Schema.
legendumvidetur,opanemquidemtetigitnequaquam Raphanel.eum. Pelagius, lib. v De Vitis Patrura,
surapsilautcm coota olera, vel pitsanara, vel legu- libello IV, n. 59 Vasculum, in quo erat raphane-
: <(

mina duos annos. » Omnino nugatur hic Goldastus laeum. » Editiones vulgata; cum addito letiuni : ra-

scribens ad regulam santi Columbani, legensque phanelum, id est lini oleum. Parisiensis Eilitio,
pisanas prop/(sa»((w:<( Pisana,inquit,pulmenlarium omisso verbo raphanelsetm susbtituit, o/«um dese-
> Garere poteramus hac crisi
ex ipsis confectum. mine lini expressum. Raphanelaeum quid sit, de-
contraconsensu momniuminterpretumquiiuGrKCO agens de raphano
scribil Plinius lib. xix, cap. 5, :

velimiuivrjv invenere, et in Latino textu retinuere, /Egypto mire celebratur, propter olei fertilitat<;m,
\el pev poscam idem voluere exprimere. quod et semine ejus faciunt. Hoc maxirae cupiunt
Ptochium. Vita Euphosyna;, cnp.l « Ecce pto- :
serere, si liceat ;
quoniara et quaestus plusquam
chi.i, hierocomia, xenodochia, monasteria. » Plerae-
ex frumento, et minus tributi est, nuUumque co-
r, piosius oleum. »
que EiJitiones,pro plochia, habent lo;;(!/u(,nuilo sen-
REGiA,absolul6positum portam primariam signi-
su.Ptochiorum frequens apudveleresmentio.Canon
ficat. Vita Mari.c .Egyptiac.-e, cap. 5 (( Regia autem
10 concilli Chaloedoneusis,a;cumenici v "H xot twv
:
:

U7t' aurTjV [jtapTup itov •}) itxwfziin'! i\ ^evoSo^^^iiov : « \ el

monasterii nunquam aperiebatur. Sic apud Enno-
dium,epigrammate 17,inscriptio est:((Super regiam
oorum quae sub ea sunt martyriorum, vel plochio-
triclinii in domo, » quae Heliconem montem cum
rum, vel xenodochioruum, et can 8 : 0'. xXripixo'
aquis suis praeferebat. GregoriusTuronensis, libro
Tiov nT(05(S'!ojv, xal |j.ova-Tr|p!(ov y.a'. (jLapT'jp'!tov :Cle-
IV, cap. 13:«Dum deambalabant perecclesiam ad
riciptochiorum, raonasteriorum et martyriorum. »
regias aedis sacrre, quas tunc reserata; fuorant, ap-
Vox Graeca etiam Latinis usitata. Teslamenlum san-
propinquant. » Anastasius Bibliothecarius in Hono-
ctiRemigii «Sicutdisposuero in ptochiis,c(Enobiis,
:

rio : Investivit regias in ingressu ecclesiae majoris

martyriis, diaconiis, xenodochiis, omnibusque ma-
quaa appellantur medianae,exargento. » Item in Co-
triculis sub tua ditione degenlibus. Capilularia.lib.
none 1050 (jui missi fuerant de exrercitu ad cu-
:

VII, tit. 2 : '( Gleriei qui prsficiuntur in ptochiis,

stodiendas regias basilicce, clausas observabant. »
vel qui ordinantur in monasteriis, vel basilicis
Regula. Regulam ab Angelo accepit Pachomius.
martyrum, quae desumpta sunt ex can. 8 concilii
Quam regulam Tabennenses Vitas ejus, cap. 12: ((

Chalcedonensis jam citato. Plura de ptochiis et

^ hodieque custodiunt.» Quare labitur JoannesMeur-
ptochotrophiis in Juris Lexicis.
sius in Glossario suo Graeoobarbaro, dum verbo
Racana seu Raciiana. Vita Joannis Eleemosynarii, Movayo; existimat sanctum Benedictura regulam
cap. 20 « Cum storeis et rachanis.» Unde rachancl-
:
monachis priraura praecripsisse.Vel ipse Benedictus
Ise, cap. 20:« Venundabantur eniin quatuor ra- regulae suae cap. 73 priorem sancti Basilii regulara
chanellae numismate uno. d Ennodius, lib. ix, epi-
agnoscit o Collationes Patrum,et instuta, et vita :

slola 17, ad Apodemiam L.ienam et racanas,cuju3 : ((

vos volueritis coloris, rubei, aut fusci, mihi sub ce-
leritate dirigite. » Jacobus Sirmondus noster ibi no-
tat:Racancequodgenus vestimenti fuerit,nonliquet;
ad calceamcnta referendae videntur, ut et rag» et
tzangas. L. iii Cod. Theod. De habitu quo uti opor-
teat intra urbem « Intra urbem Romam nemo vel
:
ragis veltzancis utatur.» Itaille.Dubito an hie7-agx
ad )'ocanas spectent. Potius existimem rac(?»a detor-
eorum,sed et regula sanctiPatrisnostri Basilii, quid
aliud sunt, nisi bene vivenlium et obedientium mo-
nachorum instrumenta virtutum. » Et j.im ante Pa-
chorr.ius ab angelo regulam acceperat. Quare quod
Hildegardis dicit de Ben(>dicto primo regularum au-
ctore, intellige de Italia, quam ipse priinus sua
Regula maxime illustravit.
Rescella. Pelagius, lib.v De Vitis Patrura, libello
X, n. 18 DeJit ei aurum, ct nummos, et rescellas, : ((

lum a Gri-eco iiy.-q, quod vile vestimentum, ul etiam D et omne quod in responso suo habebat. » Kt n. 76 :

hic,de racana intelligitur.Nam jungiturapud Enno- « Vestes meae in.'EStemabilipretio dignae erant,etpro
nodium cura laena, qu« abjecta vestis. Corrupto his utor has viles resccilas. » Videnlur rescellaj hic
Ennodio usus est Claudius Salmasius, dum ad Vo- capi pro vili vestimento. Sic apud eumdem Pela-
pisci Firmum Tyrannum citat lanx racanas Hesy- giura,libelloxiii,n.i:((Vestivitserescellassuas,quas
chius : 'PazY), (iTToaxopaxtff[jiaTa, xal ixTtoTiraajjtaTa, prius habuerat. n Glossarium Gamberonense Ms.
l|jiaTia : a Praesegmina, divulsiones, vestes. ) Idem :
(( Recella, diminuitur a recula, recla aulem a re. »
'Pixxo^, SiEppioY'^; IptaTiov laecrnum vescimenturn.
:
CharisiusSosipater, lib.i Grammaticae,a res deducit
'PayiT), aTopa'/^t(XjjtaTa xai a7:o(TTCaa|j(aTa ruplur/B el
:
reciilam,vitSispes specula. Ita et Priscianus, super
divulsiones. Hinc igitur nunc racana nunc rachana duodecim versus Mn., Mneid. « Post- illud lib. iii
scribunt. qiiam res Asiae. Ibidem, in Glossario Camberon. :

Apud Nicetam Choniatem, De rebus gestis lib. ii Rescella;,genus indumenti;id ejt,p':lle?, »Apuleius.
Alexii Angeli, pax=vo'jTr,<, cui Glossa Ms. ascribit lib, IV Metam. Quid pauportinas pannosasque re-
:

\>.<j-ia-fjii. Sic apud eumdem,libro de rebus post ex- sculas miserrimi""' annus donas vicinis divilibus. •

Patrol. LXXIV. 16
 /i91 O ASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 492

Ergo primum am rescula,\n(}e reacelln. Lieeat hio A i^evov. Plinius, lib. xi.cap. 34: « Est animal infixo
conjecturammeam proponerc de loco apud Apule- semper sanguini capite vivens, in bubus frequcns,
ium,Iib.iiiMelamorph., deposito « Specta denique : in canibus aliquando, in ovibus et capris hoc so-
quamparvisquamquefutilibustantaresprocuretur. lum. » Suidas vocat xuveioa; ipQETpai;, pediculos ca-
Ilercules anethi modicum cuni foliis lauri immis- num. Aristot., lib. v Historiae Anitnaiium, cap. 31 :

sum,rorel'ontanodalur lavacrum,et poculufn.»Ber- Ti Se Ttp'j6aTa xai arieq xptJTOjvai; lyouat, toT? 8e xu-

oaldusait ollm fuisse Ilerctdix, et ipse reformat Her- atv o\ xaXb^jiJLEvot •^bJMtcii y.bvoj5|ja'iaTai « Oves et :

ctdes, ul sit asseveratio per Herculem.,quale estillud capfK redivins habent, canibus proprium rioinus,
meherculcsniediusfudius. Lipsius, lib. ti ep. qq.. ep. qui ab eodem animali nomen cynorrhaistae acce-
23,aitdofralvisRemagnuminterpretem(Beroaldum). pit. » Columella, lib. si, c. 2, rediviorum; Plinius,
Vetus lectio Hcrculis. Legit ipse « Tanta res pro- : lib. XXII, 0. 18, ricinonim canum meminit. 'ExSpa-
curetur horbulis.Anethi,» etc.Ita ille. Scioequldem aot ad verbum esset, ebuUire faceret , effunderet, ut
muitum herbarum usum fnisse in re magica, unde II Machab. i, 12 : Autoi; Yap i^iSpa^e toui; TtapaTa;-'

apud eumdem, Apol. 1, radiculx, herlnr, auvculi. Et a(jiEvou; Iv T?i a-^ic^ jtoXei. Ipse vero cbullire fecit eos,

lib. n Metam., surculis el lapilliset idgenus frivolis qui pugniweruvt in sancla civilate. ;

inhalalis. E quibus videri quoque possit legendum > RosARiuM. Usus orationes annumnrandi Deo pep
surcuiis pro herculis. Malim tamen legere fefculis caloulos,habes hio exemplum apud Palladium,c.23,i
;

1° Quia soliti olim scribere hreculis ul llrenus, llludo- de Paulo in raonte Pheane hahitante « Hic habebat) :

vicusin Ms. vetustissimo.undetranspositione fecere treoentas preces oxpressas et prEBstitutas, totiden^

/ierculis.2«Rcculx sequentiaomniacomprehendunt, habens in sinu calculos, el in unaquaqua oraticnej
anethum, laurum, rorem lontaiium; non ita herbuLr, jaoiens unuin cslculum, « i|/»)(()ov. Idem de eo narrat
qua? in nuUum islorum quadrant, si anethim de Sozomenus, lib. vi, capj 29, et ex eo Cassiodofus,]
semine capias. 3» Reculx hic quod libro ii apud lib. viii,oap. 1.Etiam divam Claram sanctissimana
r.umdem frivola. 4° Beculas usurpat iJem auctor feminam precariis calculis usam, ut
Deo orationesi
lib. IV Metaraorph. jam citoto. snas aunumeraret, produnt ojus Acta. Nec supers-H
Dicebatur, et Gapitularium. !ib. vii, tit.
/?eieu/(i. titiosus est hic calculorum usus, non magis quam
192: Qui reiculam ecolesia; petunt a regibus et
B duodeoim lapides, quos Josue jussit milites suos-
horrendffi cupidatis irapulsu egentium substantiam siceo pede transeuntes secum ex alveo Jordanis inj
rapiunt. » Ghronioon sancti Galli. De gestisCaroli castra deferre, nempe ut commonitorii essent \>t-.
Magni : « Quod reicul» sancti Galli,non e.\ regalibus nificii a Deo Opt. Max. pra3Stiti.
donarii3,sed ex privatorum traditiur.culiscollecta;. Sabulum. Vita Pauli primi efemitse, num. 14 :
An HEicuL.E hffi Ecclesiatum sunt illa ipsa, qua; *-•
« Sabulum capiti superjaciebat. Vita Hilarionis,!
Gfascis dicebantur iiTu^iy.a? Basalmon. ad Can. num. 40 « Qui cum tria crucis signa pinxissetinj
:

Apost. 59 : '0 e7t((TZ07to; otfsO.Ei (jietol tt|V avafy-aixv aabulo. » Glossarium CamberonenseMs. « Sabu-j :

auTOu SaTtavTjv, xat tt,v T^q ezy.Xjjaiai; xat Twv y.lripi- lum, genus terra^ lcvissimum. » Plin., lib. xviii,!
xiov auvriO/) o'xovo|j.tav, Ta TTEpiTTEUovTa ex tojv Etao- c. 18 « Quippe sabulum subest, granumque limo!
:

8iijv Tvj; ly.xXTjaiai; Staotoovat Tipos Ttiv/iTa;;" Ttxwyty.a tantum continetur. Uierouymus, in cap. xlviii Ez-i
fap xaXoijvTat : Episcopus post necessarios sibi ech.,Ad lumulos sabuli orientalis. I

sumptus, et ecclesiBa ac cleficorum consuetam di- Sabulum aulem capili superjacere solemne erat^
spensationeffi, superfluaex ecclssiasticis reditibus apud plurimas gentes in luctu, maxime funebiiij
debet distribuere pauperibus. Nam itTtu/ty.a, id De -Egyptiis, testis hasc Vita. I

est, pauperum bona vocantur. » Et in eumdem ca- De Romanis Virgilius, lib. x /Eneid., de Lalino|
nonem Zonaras : Ta twv ex-/.X»)aitJov TtpaY|aaTa r) rege ob conjugis et urbis fata :
\

Tpatprj TtTto-^ixi ovo|xa^£i, xat 8eT TauTa StaStOoaSat it scissa vesle Lalinus .4

Conjugis attOLiitus fatis, urbisque ruiua, 1

ToTi; Kiii>-/oX<; :« Scriptura nominat ecclesiaruin bo-

J05i Canitiemlmmundo perfusam pulvere turpaus.^
na TtTto}^txa, quai itTio^^^oT?, id est mendicis et inopi-
Ex libro x de Mezentio propter Lausum filium abi
bus distribui oportet. » D
Mnea. occisum :

Restes Piscium. Vila Joannis Eleemosynarii,cap.

Agnovit longe gemitum prsesaga mali mens : i

19 : Mille restes siccatorura piscium, qui meno- Caaitiem immundo deformat pulvere j

monaj dicuntur. » Sic Martialis, lib. xii, ep. 33 :

Idem in Ciri :
]

Calvseque restes aUioi.(ue, cepisque. Clade exterrita tristi

ubi restibus calvitiem tribuit, et veteres ut Iritas Intonsos multo deturbat pulvere crines.
oslcndat, e quibus allia et cep» pendere solita, Catullus in Argonautiois : .r

RiciNus. Palladius, oap.86 «Adeo ut corpusejus :

Canitieiu terra atque infuso pulvere foedane.
j

non secus ac oorpus ferarum animantium ricinis Silius Italicus, iib. xu De Campanis ;
•

scateret. » Hervetua veterat, scateret muscis. Greeoo nunc foedantes in pulvere crinem
Canentem.
est : toi; xat To atopta xpOTojvai; Ixopaaat. Dixi de hoc
Ovidius, lib. viii Metamofph., fab. 4 : ;

satisfuse ad veteremPalladii Lausiacam.NuncquK- '

OEneus
dam addo ex PYontone nostro : KpoTtov hic rectius Pulvere canitiem genitor, vultusque geniles
'

sumitur pro ricino, ul sit to ev -/.uai y.ai pouai "C'v6- Foedat humifusus.
493 ONOMASTICON RERUM ET VKRBORUM DlFFJCILIORUM. 494

De GriBoia teslis Homerus, iliai.S, ulji Achilles \ senum et apuud Kormannum.De mi-
Galvinistam,
audita ir.orte Patrocli raculis mortuorum, partc iii. Vide et Gretserum,
De funpre Christiaiio, lib. 1, cap. 4.
s),wv xiJviv atGaXoEToav
XsjaTO xa/. /.stsaX^?. Sanctuarium. Vita Euphrasia^, cap. i « Multas- :

Aiiibabus autem maDibus capiens pulvereui caliiiuin que oblationes in ecclesiis et sanotuariis oirerebat »
Fudit super caput. Et cap.5 « Quae etiam illic vacans in sanctuariis.»
:

Nescio an hic sanctuaria vocet sEjjtvETa.id e3t,mona-

Idem Iliad. 12, de Priarao.qui pulvere asporsiis filii
steria. Alias sanctuariuui certus in teinplo locus.
Ileotoris mortem deflet.
Vide Secretarium.
Do Jt;daeorum more in hao eadem ro notum ni~
Aggenus, commetit. in Frontinum, De liinitibus
mis ex sacris litteris.
agrorum « Profanum aulem,qnod dum sanctum
:

SA1TE8. Palladius, cap. 22 : « Cum saites ootodo-

Usuhominum factum.hoc estextra
fuisset,posteain
oim ebibissot.» Grsce CTa(T7)VTtiwv ojc 'iTaXiy.wv os-
:
fanum, txtra sanctuarium, profanuni dictum est.»
xaoxTw. Epiphanius, De ponder. et mensur.;'ATi6p-
Dicta etiara sanctuaria vela qua;dam sacra seu
pufjia 81 Ttapa |Ji!ivoic Qr^^niioK iJiETpET-cai. "HfJtiau y^P
branda'a. De quihus ita Baronius, nolationibus ad
•coij lafxou EtTtlv^ 8s aXvjOivo; aatxr]; Ieotojv eitiv k6'.
Martyroiogium Romanum ad diem 1.5 januarii,
« Aporrhyma apud solosThebanos mensuratur,!)!- B
postquam recitavit verba sancti Germani el col-
midium enim saitae rst, verns autem S3ites,8exta
l'.'garum legatorum apostolicorum ad Hormisdam
riorum viginti duorum est. »
papam « Unde si bcatitudini vestrse videtur.san- :

Sanctorum corpora iNC0RRUPTA.Vita3 Hilarionis.

ctuaria beatorum apostolorum Petri ef Pauli,secun-
num. 46 « Et toto corpore, quasi adhuo viverot
:

dum moreni.ei elargiri pra^cipite et si lieripotest ;

integro. » Joannes Moschus, Prati spiritualis cap.

ad secundam oataractam ipsa sanotuaria deponere
121, de dunbus monacliis prie siti mortuis « Inveni- :

vestrum est deliberare.» E.icslant ad eosdcm legatos

mus vero ambos integros,sumentesque illos, sepe-
Horinisd;B papae, de cadem ro soriptae liltp.ras, alice
livimus in Itaythu. »
itidem ad JustinianUm,signifioanlisse lantum san-
Multorum sanctorum corpora Deus hacintegritate
ctiiaria niittere.Persanctuarium autom velum inlel-
honoravit:SanctiUrsini,primi episcopiBituricensis,
ligere dcbemus,quod sanotusGregoriu.?,in epistola
apud Gregoriura Turouansem, De gloria Confesso-
ad Constantiam reg., lib. iii, opist. 30 hrandxum
rum,c.80; sancti Eligii,apud Surium,! Decembris,
appellat,ex quo sanguis elfluxit,cum asancto Leono
auctoreAudoenoRothomagensiepisGopo .•sancti Si-
papa (utait) forcipihusincideretur.Alibiautem idem
gebertiregisFranoorum,auotoreSif<eberto monacho
appellati'«tame((,quod admovori solitum eratsanctis
Gemblacensi, apud Sur., 1 Febr., tomo vii sancti n ;

martyrum corporibus, utlib. iv, epi.st. 44, et syno-

Wenceslai ducisBohemi£e,per JoannemDubravium,
do Ilomano, et libro xii, decret. 4. Brandaeumitera
Olomucensem episoopum,2S Seplemlir., apudSu-
appellatvelum illud Joannes Diaconus.inVitasancti
rium, tomo vii sanoli Stanislai,opisoopi et marty-
;
Gregorii libro ii.capite 42,cum ingens ea de remi-
ris,apud Surium 11 Aprilis ;sanctiHuberti,episcopi
raculum narrat. Hactenus Baronius.
LeodieDsis, apud eumdem, 3 Novembris; sancli
Erant et regum et prinoipum sanctuaria,secreta
Othmari, abbatis Sangallensis, auotor Walalrido
videlicet et arcana tabularia. Plinius, libro xxni,
abbate Augiensi,Surium,16 Novembr.; sancti Ed-
cap.8 : «In sanctuariis Mithridatismaximi regis de-
mundi episcopi Canluariensis,apud Surium,16 No •

victiCn.Pompeius invenit in peculiaricommentario

vembris sancti RaynaIdi,archiepiscopi Ravennatis
;
ipsius manu compositionem antidoti.» Siculus Flac-
auctore Uieronyrao Rubeo, 18 Augusti, apud Su-
cus, in libro De oonditionibus agrorura « Quod si
rium,tomo vii ; sancti Sosii diaconi,auctore Joanne :

quis contradioat,sanctuariumC8esarisrespici solct:

diacono, 5 Jan., apud eumdem, eodem tomo, 23
omniumenimagroriimetdivisorumetassignatoruQj
Septembris sancti llonorati, episcopi Arelatensis,
;

formas,sed et divisionem,et commontarius et prin-

auctore HiIarioepiso.Arelatensi,apudeumdem.tomo
cipatus in sanctuariohabet.Qualescunque enim for-
eodem, 15 Jan. ; sanoti Judoci, auotore Florentio
abbate,apud eumdem,tomo eodem,13 Decembris
D ma; fuerint,si ambigaturdeearum fide,ad sanctua-
;

rium prinoipis revertendum erit. »

sancti Hermanni.seu Josephi,canonicI Steinfelden-
Sabtagines ig.n'it,«. Hieronymus in Vita sancti
sis, apud eumdem, tomo eodem, 7 Aprilia liancti ;

Pauli primi eremita?,num.3 « Qui ignitas sartagi- :

Theodori Studitae, auctore Michaele Studita,ll No-

nesantesuperasset.wHujus supplicii mentio II Ma-
vembris sanctse Edibergee virginis, apud Bedam,
;

chab. vii,quod ita exprimit Prudentius,hymno 14:

1. m
Hist. Anglican», cap. 8, Julii 7, in tomo VII
Surii ; sanctae Ludmillee martyris, in Vita sancti Videbat ipsos apparatus funerum
Wenceslai, eupra. Praisens suorum, uec movebatur pareus,
LoEtata, qnoties aut olivo stridula
Plura non congero.Similia exempla sa;pissime in Sarlago frixiiiu torruisset puberem.
Sanctorum Vitis occurrunt. Vide qua;dam apud
Joannem Baptistam Signiumin ejus Reliquiario.c. l'lura dehis vide apud Anlo;iiura GaIloniura,lib.De

21, et Grelserum nostrum, in Apologia 2 et 3 pro sanotorum marlyrum cruciatibus, cap. 7.

Vita sancti Ignatii nostri,lib. iv,cap. 1, contraMi- Satyri. Hieronymus in Vita sancti Pauli primi
495 ONOMASTICON RKRUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. /i98'

cremitae,num.8 « Quos variodelusa errore gentili-

:
A ante xa(jiiXa'j-^tov. Igitur ita inslituimur novitius :;

tas 103%
Faunos, Satyrosque, et Fncubos^vocans 1. '0 Upet)? a'j-ov aTauposiSuK; : « Sacerdos novi-;
colit.» De Satyrisconsulc Lilium Gre^'orium Giral- tium in crucis forraara tondet. > '.

dum HistorisQ deorum synlagmate 15, ot Martinuni 2. 'Evoki auTov yiTiova, xai /.a(Ji'.Xa'jy_iov : « In-I
Delrium noslrum, partc iii commentarii in Senecse duit eura tunica et camelauchio. »

OEdipum Natalem Comitem,libro v Mytholog.,ca-

; Ex quibus palet, paaa tunicam fuisse. Rudem eti
pite 8, et Gonimbricenses nostros,in lib.ii Physic, asperam, non mollem, indicat Nicetas in Manuelei
cap. 9, quKst. 5, art. 2. Comneno,libro vii To (jiovaoiy.ov ayri\xa.-{\-z'.az,v.t3X ol|
:

ScalpRjE. Hieronyiiius,VilaPauli priuii erfraila?, Ttepi auTov 6'0£vEupdvT£?-'.voi; (jiova^^^oupaaa TrEpiO'JOU(7i

j

num.5 Krant prnUerea perexesura montern non

: « (J.EV a'jTov,"/,a'. a7r£xO'joujiTa (jiaXoxa xai ap)f(xaa|j.'p'. a:
pauca habitacula.in quibus scalprnp^etiam incudes « iVIonachicum schema expetiit,el qui ei astabant.i
et mailei,quibus pccuniaolim signala^visebantur.» nescio unde invenientes cujusdam monaehi rasam,i
Ita ea eum induerunt,et exuerunt eum vestibus molli-j
vetustissinii Ms.pro s(;a6r,'C.Papias Vocabulista:
<c Scalpere, fricarc, terebrare buset imperialibus.»ItaquidemcitatJoannesMeur-;
; Scalprus dictus,quod
pituris et fnraminibus sit aptus,qnasi scalphorus;
' sius in Glossario Greecorbarbaro, pro quo vulgata.J
cujus di:iiinutivum .=calpellus facit.Sr(7//)rn,ferrum
P Editio habet Ka! t-JJ; T:v£U[j.aTiX(OT£pai; (ii[ji(piaTECij!;, :

quoeorium aptatur,quofubricanturformaesutorum. Ej^ou(JT](; t6 (ititap(i(Jxeuov TpiStovIou (j.EAavOi;. ol Ttspi TOV |

5c(!//)e//M.s,ferrum quo corium aptatur.quo fabrican- PaaiXsa oOevouv EuTiop-iIaavTEi; « Et spiritualem ve-i :

tur formae sutorum, et quo chartas corrigunt. » stem nigro panno omnisornatus expertem ministrij
Joannes a Januain Cathoiico "Scalprum a sc.ilpo, nescioubi nacti.»Sicquffi eodemlibrosuntETO^r^^jiaTa
:

pis, dicitur hoc soalprum, pri, et hic scal|irus, id scilicet (Jiovaytxa, Glossat veteres Mss. apponunti
est, ferrum,cu:;i quo coriura nptatur vel radiliir,vel j3ac7a. Et ejusdem IVlanuelis lib.iv,ubi [jiiXav a[j(cpiov,i

cultellus,vel capulus scriptorum.Itein scalprum vel glossa apponit jjacxa.Et apudeumdem Nicetam,Iib. j

scalprua diciturquoddam ferreum instruracntum, II, De imperio Isaaci Angeli,ubi in textu est,[jtEXav;
quod alio nominc dicitur celtes. Unde hoc scalpel- a[j((f tov, glossa ms.ascribit pacxa.Sic apud eumdein.
lum,li et hic scalpellus,li,diminutivum seoundum
; lib. III, de ejusdem Isaaci imperio,paxEvo'jTrj?,quod
Hugutionein.Unde Jereraii-E xx.\vi Scidit itlud scal- : glossa ins. explicat per pacracsopwv. ;

Vocabularium Gerardi deScheuren

pello scrihx.n : De camelauchio supra satis diximus. i

« Scalpriim, pri, et Scalprus, pri. Een yser dacrmen Rasae indumentum raystice significabat sanctifi-|
leder inede schaucl : oft eenscherp mesken derschzy- cationis stolara.Colligituresorationequae est iu Eu-
uer : oft cen ijsercn beylel. » chologio: EvouTovauTOv aYtaa[Jtou aToX-f|V, aojtppoauvT)".,

ScAPUL\RE.Vil,-e Antonii capite23 : « Lavitepen- TCEpl^ojaov TTjv oacpuv a'jTou, iraa'/-;? auTov EYxpaTE'!^:;''

dytensuum,» ide^^t seapulare Itaplerique editi; sed Indue ipsum sanctilicationis

(ivcioet^ov oYcJvtaT-iiv : « i

scapulare interpretaraentum prioris e margine in stolam, teraperantia ciroumcinge lumbos ejus,

lextuni irrepsit. Scapulare proprie ettojjjiii;. omnis ipsum continentia? ostende pugiiera.» ;

ScnEMA. Vita Euphrosynae, cap. 7 : « Induitquo 'AitoXouOio Tou (jitxpou a)^'/5(jiaT0? fjTot tou [jtavoijov. ]

eatunicam schematis. » Vita Euphrasicc, sive Eu- Ordo instituendi monactinm parvi sctiemalis, :

phraxicB, cap. 8 : « Si nos diligis^esto nobiscum in seu mandyi. 1

nostro schemate. » Anastasius Persa Jan.22,in Me- 1. Ti0T|aiv 6 Upeu? eTiotvoj outou to ayr)[iaToX(jYov i

naeis : ICai ^i^io^i.-.^iric hi ir^ [AOvTi xou «yiou SaSoa xo « Sacerdos ponit super eum schematologium. » I

kpov Tu)v )xo^a.yJM'i isyi7f\>.i Xa[xoavs'..<i Existensin rao 2. Deinde accepto in manu psalidio seu forcipe,;
nasterio sancti .Sabcc sacrum raonachorum habitum xoups'jei a^jTov 6 UpE"u; aTaupoEioojc; : « Tondet eumi
sumit.'>Sn?pissimeoccurrilapudscriploresasceticos. sacerdos in formam crucis. » \

Sed quiaduplex fuit schemH monachicum,unum, Qusi crinium reseutio irrationalium cupiditatuiii i

quod dioebatur -co (.«.'.Kpov (i)^ii(jia, sive -o\> piavojou, rejectionem significat.quod insinuaturin oratione,-
parvum schema,sive schema mandyi ; alterura quod quae initio praemittitur "Iva t^ acpaipeasi twv (ivat- :

dicebatur io >J-iy3,, sive to a-^^eX\.y.rri, magiiwn sive D aflr^Ttov xp\yJiiY, auvaTtoSotXrjTOt xoi TOc; aKo^ouc IvOu-i
angeticumschcma ; ju\:d hic ex Euchologio qu.-rdam (ArJaEii; TE xai TTpoao^etc; « Ut ademptione sensU; :

utriusque genoris attexere, oraissis precibus, ritus carentiura cnpillorura, etiam abjiciat irrationalca
tantum atlingendo,pra!misso anle ordine insliluen- cogitationes et opera. » i

di novitium. 3. '0 (iSeXcpo? •fijjttiv 6 Setva Iv8uet«i }(tx(ova tiYoX-.

'AxoXouOia Ei? dip/.apiov paaocoopouvxa. Xi(iaEto? : <i Frater noster N.induitur tunica exsul-|
Ordo instituendi novitium rasam fcrentem. lationis. » |

Quod in Indice capitum itaconcipitur paulo plenius 4. riEpt^tovvuTat Tf,v 6a(p'jv atjTOu 0'jva(jitv oXT|Oeia?,;
'A"/.oXo'jOta ('ivoij.iv») EccjTo (popEjaiTiva paaov iJi^jvov/at ei(; VEXptoaiv aiofjiaTOi;, xat livoxotvtatv 7tvE'j[JtaTo; :i

xa[j.iXa'j)(tov : II Ordo,qui seivatur in ferente tantura (( Frater nosler lumbos cingitur virtute veritatis ini
rasam et camelauchium.»Nonrecteapud Meursium mortincKtionemcorporis,etrenovationem spiritus.»'
in Lexico GrBecobarbaro in paaa ponitu negatio \i.i\ ^.KoX^j^KTETai iteptxetpaXa'!ov EXitiSo TtoTTipta?:«Fra-,

'
Sic, An logendum jiirtuiis vel scripturis ! Kdit.
 i'J7 ONOMASTICON RERUM KT VERHORUM DIFFICILIORUM. 498

ler nostor operituf galea ceu spc salutis. » A lum cnnscrvet, qiicm in virtutc tiiu iuduit
6. .'VaiASavEixoiraXiov Tov appaSiova Tou ^i.z'^i\o<j xai iiabitum :

ayytliKou oj^^vjfjiaTOC, ei? ci-coXtiv atpOapciai; xai5E|ivo- Prcj lunica quidcra justitiam amictus,
t(;to; : « Frater noster sumit pallium arrhabonem Et pro zona niortificatiuncm corporis el tempe-'
magni et angelici haljilus ia stolam incorruptionis rantiam in seipso circumlorens,
et sanctimoniae. » Et pro scapulari, cruce el f5de adornatus ;

7. 'ViroO'jcTai Ta (xavoaXia e'.? tToijjiatTiav tou EuaY- Et pro pallio, stola incorruptionis munitus;
fsXIou x-i)? eipYivY)? : « Fraternostersubinduitur cal- Galceamentis vero, ut procedat in viam pacis et
ceamentis pra^parationem Evangilii pacis. »
in salutis. »
Deiiide concludunt "EXaSs tov appaSwva toO :
Sequuntur,post,eademquce in ordine parvische-
[xi-jilou y.a\ a-cY^Xr/.ou !7~/^/| jxaTo; : « Frater noster inutis de cruce, cereo, amplexatione.
sumpsit arrhabonem magni et angelici habitus. »
nictus videtur angelicus habitus, quod eo induti
8. Aiooxai Tij) dTxoxapJvTt xrjpoc; xai to aYiov EuaY- memoresesse deberent, viverese debere angelicam
yiXiov, xai BTaupoc, xai YivETai 6 a<jiia(j|A05 : „ Datur ^.-^^.^^ Euchol., p. 102: Zr, yip itE-iroiOoJ.; auvEpY''?tTiv.
detoQso cereus, et sanctum Evangelium, ot crux i-iytlr^r^-^Tzoli-ila^^a^z-^^iinziaipy^oixru, tfiXi-^Qpoir.s
et fit amplexatio. »
p „ 1^,3, enim obediens cooperationi.angelicam viven
'AxoXuuOta Tou
di rationem hancaceedo, amator hominum.» Ruf-
[jiEYaXou a-^-/)[ji.aTO;.

Ordo maijni eL ungelici habilus.

(inus, lib. II. cap. H
de Ilor: « Hic multorum erat
monasteriorura Pater, qui habitu ipsohonoris vide-
i. '0 UpEU? zoupEUEi auTO/ (juaupoEiSioi; elc; to bvopLa batur angoiici.» De eodem Palladius, cap. 9: « Ha-
Tou IlaTpo;, 1053 etc, Sacerdos tondet euin in bens raonasteria millefratrum,habitu angelico prffi-
formam crucis, in noraine Patris, » etc. ditus. » RufOnuo, lib. u, cap. 4, de Beno: i Per
2. '0 iitkao^ ^iiJLwv 6 SiTva evouSTat )(^txu)va otxaio- orania quasi angelici ordinis vir. »
<juvr,i; xa! aYaXXiaaEio; xou [lEYaXou xat ixyyeXixou a/vj- Apud Dionysium quoque Areopagitain, cap. 6,
(jtaxo;, etc: Frater nsster N.induitur tunica justi- parl. II, Eccl. hierar., ubi agitur de mysterio mo-
tia3 et ex.sullationis magni et angelicihabitus. » nasticfficonsummationis, mentiolonsuraicumsigno
3. Aa[.iSavEtT6TtaXiovTou [jtEYaXouxataYYcXixoiJa'^?]- crueis elTrinitatis invocatione, mutationis ve8tis,ct
[jtaTO?, £t? (JtoXtjV atfOapaia^ xat jE[xvotv)TO;, elc. : « Su- amplexationis.seusalutationis :?(;) aTaupoEioEt tutkij
mit palliummagni et angelici habitus in stolamin- fftppaYtaaiJtEvbc auxov 6 UpEtjc, airoXEipEt, TfjV Tpiotjfjv
corruptionis, el santitimoni». T-(ji; OEta.; (Jtaxapt(3Tr)T0i; ETCtSoriaa; u-itfjdTaatv, xat Tf|V
4. 'EvOuETai t6 xouxouXtov T^^tJxaxta;;, eii; iTEptxE'.j;a- n ETOv)Ta iTacjav (i7ia[ji(f)iE(jai;, exipav a(jitptEVvuat, xat [jtExa

oiav eXTcioo; (jtuTriptou: Induitur cucullam simpli- t(ov a.aXiov t>;ptov avoptbv, otoi ixapetjtv, (iajcaTa[jtEvo?
citatis in galeam spei salularis. » auxov xoivojvov (ZitoxeXeT xojv OsapXtxiiv (jtuaxrjpitov :

5. .\a(Jt6avEtT6v livaXaSov £VcjV(jjjtaTi Tou IIaxp6(;, xat « Consignans eum signo crucis sacerdos, tondet,
TotJ rtou, xat xoij txYii^u IIvEijjjtaTO?, tivaXajjtSavwv tov trinas divinie beatiludinis personas inclamans;exu-
fftauoov auTOu liui t(ov ('ojxtov, xat lixoXouOiov zih OEiTuoxfi tumque vcste omni, aliam inquit, et cura sanctis
XptaTijJ: « Accipit scapulare in noniine Patris et Filii aliis qui astant viris ipsum salutans, divinorum
et Spiritus sancti,assumens crucem suara in hume- mysteriorum participom efficit. » Et mysterii expli-
ros, seqiiens Uominum Christum. » cationem subjungit:
6. llepi^tiivvuTat ttjv otrtpuv aijTou ouvajjttv aXv^OEtai;: 'H OE Tou aTaupoetSoiJ? Tujtou atspaYii;, wt; '^'Sv) jtap'
« Fralris nostri lumlii cinguntur virtute veritatis. » /|ij.tov EiprjTxt, 8r;XoTTf|V Ttaatov 6(jtou tiov aapxtxtov ipk'
7. TitoouETat TaaavoaXia Ei^ ETot^xaaiav to5 EuaY- At vero crucis sanctaj signacu
^eojv (ivEVEpYr,atav :

YeXiou Tfj,- Eipr;v7,q : « Siibinduitur calceamentis in lum, nt jam dictum est, mortificationem omnium
praeparationem Evangelii pacis. » simul carnalium cupiditatum signat. »
Concludit "EXaSeTo : [jiEYaXov xa! iiYY'^ix6v a/fj (j.a :
'II OE T(ov Tpt"/_(6v (iTfjxapati;, ejjttsaivEt Tfjv xaOaotiv
« Sumpsit magnum et angelicum habitum. »
xat (ia5(^r)[jtaxtaTov ^(j)f|V, oux EiitTtXaaTot; a~/rj[j.aat t6
Quce quasi repetens recapitulatur, et expiicans xoTavouv ouaEtol^ littOETtX(o^xaXX(07ti^ouaav, tiXX' aij-
exprimit rursus in oratione :
Tf|V i(j)' EauTV); o5'z ovOptoJttxoT? xaXXeaiv, aXX' evtaiot^
"Iva Ev (iYtaa(jt(o noXtTEuati^jtevo^ otajttXov otaTripv^a/). xai [jtovoyoTi; ei? to OeoEtOEaTOTov (ivaYO[jtev>)v : « Porro
6'jtep T^ 8uv(i|jiEt oou EveSuaaTO a/-^[jta"
tonsura crinium vitam mundissimam indicat, et
T(^J (Jiev ^tTtovi Tf)V StxaioauvrjV a[jiTte)(ij[):evo^.
nulla figura fucatara, et qua; nullis fictis coloribus
Tfi 8f| ^ovi) TfjV VExptoaiv TOtJ ato(jtaTO(;, xai TfjV ato- iuiluctis unimi deformitatem exornet sed ipsa in ;

tppoaijvrjv ev EauTU) itEpttpiptov. seipsa nun bunianis venustatibus, sed singularibus

Tt^ OE (ivaXaoti), T(]) aTaupto ttI xat jtiaTEi xaTaxoa- et unicis, ad Dei exactissiraam similitudinem pro-
[iO'j[jLevo(;. peret. »
TtJ) 8e icepiooXait)), oToXf.vtitfOapaiai^Otopaxt^ofiEvos. '11 OeTf)i;itpoTepa; caOfiTO? aitoSoXf,, xot t-^c cxepa.;
Totc; 8e aovftaXiot;, "va eittSfi TrJ 63({) x^? etprjvr),, Xf)']jn;, TfjV ait6 [^Eor|(; tEpa; ^(o-fjs EJti Tf.v TEXE(0TEpav [jte-
xaiT'^? a(ox'r)piac. TXTottv e,ii(fatvef zaOaitEp EJt! Tf); tEpac; OsoYEVEaia; f)

« Ut in sanclilicalione vitam instituens, immacula- Tfi? eaOf|TO^ a[i£ttl/t? e^rJXou TfjV (iTtoxaOatpo[i(Evr)i;^(o-^ c
499 ONOMASTICON REBUM ET VERbORUM DIFFICILIORUM. 500i

e!? OEwpYjTixTiV xalfpcoTiaTixTjV £$r.vavaY<o"CT|M :« Prioris A " Hio Eiilogius fuit disciplinarum liberalium scho-!
autem vestis positio,alteriusque assumptio, migra- iasticus.» PalladiiLausiacaexveteri interpretatione,!
tionem illam a media vita (sacra licet) ad perfectio- in appendice, cap. 16 : « Hic Eulogius scholasticusi
rem significat: sicut in divina regeneratione, pro- erat el eruditus vir. « Hieronymus Catalogo Illustr.;'

motionem indicabat a purguta vita ad conlemplan- Eccl. scriplor., cap. 99, de Serapione Thmueos
tem ilhiminantemque habitum, illa vestis canden- episcopo : « Serapion obelegantiam ingenii, cogno-
tis imiinitatio. » mon scholaslicimeruil. "Marlyrologium Romanum,
Ei OE xa! vijv 6 Up£.'j<; XE. xai iiavces ciaot Ttaper.uiv 5 Februarii:i< In cujus(Dorothefe)conl'essioneTheo-
Upo;, Tov TETeXEij|ji.£/ov aaita^ovTat, Tf|V lEpav TU)v 6eoe'.- philus quidam scholasticus ad Christi (idem convcr-
otov £vv(iTjaov xoivcoviav, aYaiCYlTizib? ev EucppoauvT) Qiicf sus. » Idem apud Bedam ct Usuardum.
a'jv-;)3o|jLEvojv aXXfiAo'.; : « Quod si modo quoque taui Eiiiauiem sr/tolaslicus posteriori snculoadvocalus.
sacerdos quam circumslantes reliqui viri sancli unde in Actis Dorotheae Theophilus nunc scholasli-
sic dicatura consalutant, sacram intellige Dei prae- cus, nunc adyofa/!(s dicitur. Vita sancti Sebastiani,

ferentiura speciera societatem, qua sibi invicem 1. II : ci Dum a beato Tiburtio viroscholasticissimo,
cum Istitia ot oharitate eratulantur. » et nobili et sancto. »Qui ante advocatus dicitur:
Vestem eam, qua indiiitur monachus, nigram B " Etqui futurus erum advocatus ad agendas causas
fuisse notat Pachymeres, et signilicationem ejus ita inortalium, » Sardic. conc, can. 13: « Si scholasti-

explicat: M6va)(^txTiTa$t;, oTt ixo^oijjhi xai evoEt8(i)<;,xat cus de foro episcopusfueritpostulatus.»Gr;ecusin-

ou or/(Jbi;,T] Tpi)^u)?,T] itoXXayoJ? TtoXtTEuETat.TouTo yap terpres a^oXaaTixos ofiro tt,? aYOpa;. Et L. ii Cod.

SviAol ok To a|jt'f tEvvjfiEvov [j:eXav. Ta jjtsv ystp otXXa twv Th., DeConcuss. advocat. « Praster solemnes etca-
/^p(jj[j.aTt'jv Eic ETEpa fiETaTteaouvTat pijottoc;, xai TtavTa nonicas pcnsitationes multo a provincialibus Afrii
elc t6 (JtsXav, t6 Se ptEXav oux eaTi jjtETaSXT, 97;vot E't? eTe- indignissimopostulanturab oflicialibusetscholasti'
pov T^totoTE : « Monachica ordinatio, ut soli- cis. Nec latet mansuetudinera nosLram, s.i pissimt
xP<»'P-°'
tarie et unice, non dupliciter vel tripiic.iter, vel scholastioos ultra modumacceptishonorariis in de-

multipliciter conversetur.Hoc enim signiticat nigra fensionti causarum omnium et annonas et sumptus
quainduitur vestis. Alii enim colores facile in accipere consuesse. »
alios transeunt et mutantur, et omnes quidem in Sie canone 97, in Codice canonum Africanorum
nigrum mutari possunt: ni^er vero color nullo un- "iiaTEOoO?)va'. ioEiav Tou /.aTaaTf|aai e/.o[kou? a"/^oXaatt'

quam raodo in alium transmutari potest. » xou^: (c Ut dent facultatem defensores constituend
Ha!c nunc de duplici monachorum schemate scholaslicos. » Ubi intelliguntur advacaii.NsLm sub-

sulfioiant. p ditur: 0'iTtvE? auTO touto to XEiToupYT,|xa tou ExotxE

ScHOLARius. Pratum spirituale Joannis Moschi, Tti Tzpa-^ [laxoi EiTtTv]oEU[jto exouai : « Qui in actu sun'
cap. 25: « Ut nobis abbasGregorius ex Scholaribus velraunere defeiisioniscausarum. Quare nonrect( «

retulit.» Graece est, ex SxoXapttov, quod non recte

Molanus, ad Usuardi Martyrologium,6 Pebr.,6xisti.
Hervetus scholasticus verterat. Nam scholastici causis raavitinActis Dorotheae Theophilum dictum scho'
dicendis erant, scholares vero palatin» militias ad lasticum per contemptum. Nara eo terapore scho
tutelara principis.Gregorius igitur hicexscholaribus lasticus a^que atque advocatus in bonara partera ii

seu e.xscholaris, id est elim scholaris, nunc vero usu erat.

abbas. Suidas : S^oXaptot, TptaxtXtoi -TtEVTaxoatot etii Olim scholaslicusdictus declamator,quicunques
cpuXaxTi Tou niXXavTOi; Tjaav TETa"C|Jiivot,ixpiaTiSy)V E^rct- in causis lictisexercebat. Plinius, lib. ii, epist. 3

Xe^O^VTE^ E^ 'ApfiEvttov, oti; auvTot^Eti; (ivexoBev TtXEtOU? « Annum sexagesimum excessil,et adhuc scholasti

t] tdT; otXXot? aitoat t6 OTjfjttjatov exopiji'^'- " Scholarii cus tantum est, quo genere hominum nihil aut sim
ter 1054 mille quingenti ad custodiara Pallantis plicius, aut sincerius, aut melius. Nos enim, qui i;

erantconstituti, ex opliraatibus Armeniorum de- foro vsrisque litibus teriraur, multum raalitia:

lecti, qtiibusantiquitus respublica majorastipendia quamvis noliraus, addisciraus. » Sic cape Hierony
quam cfeleris onr.aibus suppeditabat. » Idem: VTtcp- _ mum,epist. 26, ad Pammachium.deobitu Paulinae
• ..
aotO|Ji.o?,
_?"
ouTO? 6
1 r._.(i..l. _.~...
(ipt9|j.6; Ttov
.. ..i
.'

axoXapttov xaXoupiEvujv
1 .."^ ^ « Meminissete
Xflnryiiniooo tii TMifrv
-,
erroris mntiit
puto ot.,.nr»Ia quando nmni
mutui, niiQnrln oma
TptaxtXttov 'TtEVTaxoattov ovT(ov,eTEpou? otaytXIou? evte- AthcnsEumscholastlcorum vocibus resonabat. » D.
OEtxEv 'louaTivtavoc, o'j? outco; ExaXEatv. « Supernume quo suo studio ipse agit in Epist.adGalat., eap. il'

rarius, ut cum numerus scholiariorum essel homi- « Aliquoties cum adolescentulus Romw ccntrover
numter milleet quingentorum,Justinianus aliosbis sias declamarem, et ad vera certamina fictis in li

mille ei adjecit, quos ita vocavit. » Severus Sulpi- tibus exercerer. »

cius, ]• I, c.l, De Vita sancti Martini : « Ipse arma- Dictus otiam scholasticus vireloquens. eruditus
tam militiam in adole.icenlia, secutus, inter scho- etsi nec causas fictas ageret.ut dcclamator, nec ve
lares alassub rege Gonstantio, deinde subjuliano ras ut advocatus ; talis dicitur Prudenlius. Wa^
Cssare militavit. » fridus Strubo, De rebus Eccl., c.25 « Quales com' :

ScHOLASTicus, Paschasius, hic, lib. vii, cap. 19, posuerunl Ambrosius, Hilarius, el Beda Anglorun
num. 3: « Hic Eulogius solu lasticus erat, s;BcuIari- pater, et Prudentius scholasticus Hispaniarum.
bus litteriscriiditns. » Palladius, hic,lib. viii, c. 26 : SigebertuSiin Chronico, annoGhtisli 1018 ; « Franci
501 ONOMASTiCON RERUM ET VERFORUM DIFFICILIORUM. 502

scholaslicus Leodiensium et scientia litleraruin et que quibusdam loco ad prassidentium

A altissiiuo

inorum probitate claret. » Ita etiam vocatur ab ecolesia3 bonorem collocatis, et subsellis praeterea
/E^idi.i Aure.R valiis religioso libro De gestis Pontil'. und:que ordine dispensatis,decore rximicque e.xor-
Leodiens.,oap.l. Sic Dionysius Exiguus,abbas Ro- nato, altariquedeniquo lanquam sancta sanctorum
manus, iiiterpres Vit» Pacliomii, in Mss. dicitur in medio sanotuarii 105» sito ista rursum, ut :

scholasticus. Sic credo Scrapion, supra, apud llie- a plebe ct raultiludine eo non posset accedi, can-
ronymum, catalogo illustr. eccl. script., cap. 99, cellis ex ligno fabricatis circumdedit. » Haec ille.
scholasticus dictus; sic forteetiam Eulogius,de quo Ante igitur altaris cancellos aspidem respicien-

supra. tesapparetcongregatuin fuisse ooncilium,totumque

Secretum, sive Secretarium Vita Joanni.s Elee- occupasse looum qui interjacet inlcr oancellos et
mosynarii, cap. 2 :« Dicit coram omnibus ad eos upsidem, ubi erat thronus episcopalis, quidem
qui eranl in honorabilisecreto.i)Intelligitur,opinor, inamplioribusbasilicishaudmediocrislalitudiniset
locus ecclesiaa qui dicitur secretarium, de quo ita longitudinis existebat, et quidem capax cujusvis
Baronius, tomo VI, anno Ghristi -'i51. numerosi consessus episcoporum. Intelligis puto

Quod in synodo Chalcedonensi habetur eam habi- el ex his quam prooul absit ut veritatis scopum
attigerintqnidesecrotariisalitersuntopinati:Iuisse
tam ante cancellos sacri altarii, Liberatus Diaconus, p
in Breviculo,capite42,eum locum voa9X serretarium quidem ea intra apsidera.Paulinus in epistola 12,
ubiait: « .'^dveniens Marcianus imperator ad se- ad Severum haud obscure significat; in iisdemque
cretarium cum judicibus et sacro senatu.allocutio- disponi sacra vasa ad rainisterium,et saorosGodices
nis verbi fecit in concilio, etc. causa e » Cujus rei
adlectionemostendit.AdhiCceliamspectatqiiodsan-
locorautuatusipsenomen,singulassessionesibidem ctus Gregorius papa,lib.ii,epist..')'i,jure expostulat

habitas secretaria nominavit.Moris
in basilicarum secretariisconciliaepiscoporum ce-
lebrarentur. Habes de his inter alia plura exeinpla
ecclesise African», ubiconcilia Carlliaginensia
socretariis celebrata reperies,nec
Martino, et aliarum ecclosiarum.
namque fuit ut adversus Joannem Havennatem episcopum," quod
tempore jejunii gestaretpallium per plaleas etvias,
quando nec licet eo uli in secretario,loco nimirum
in consueto,ubi in suo throno in apside collocatose-
non RoiMana3 sub dere soleret episcopus, et cum eo presbyteri, dia-
ooni nequaquani. Nam h;eo habct canon decimus

Sod quisnara locus a«<(?pa»«/te,quem Libcralus quintus ooncilii Arelatensis ir.iiln seoretario dia-

nominat secretarium'! Non aliurn quidom putamus conos inter presbyteros sedere non liceat. "Hacte-
quam eum qui ab Evagrio, lib. ir, cap. 3, descri- lenus Baronius.
Binius quoque, ad tora. I Concil., pag. 294, haic
beDtoipsuin sanclae liupheraiae templura itadelinea-
notat: Loca apud apsidem posita,qua3 hic
ecclesiae
tur:«Ad cujus latus versus Aquilonumest alterum
et a Paulino, epist. 12, secretaria nominantur,
redificiura (quod vocat tertiara templi partem.eam-
queintiraain) quodspectat ad soli3ortum,ipsumque eadem aClem., lib, n Con.st., cap. 62,pastophoria,
id est.ulexplicatHier.in Ezech.xui,duothalaniiseu
ad formam columnis valde arliliciose
tesludinis,
interioracubiculaappellantur.Ubidicitin omnibus
fabricatis.» Et paulo post:» Intra testudinem ad
Orientem est sacrarium decore constructum,in quo ecclesiis duo pastophoria extrui consuevisse.eaque

saoctissimsB martyris reliquiie iu capsa bene longa hinc inde apud apsidem posita fuisse.asserit prK-
repositaj,» etc. Nominat Evagrius sacrarium, quod diclo loco Paulinus. Quorum quis esset usus, duo

Liberatussanctuarium;ulriusque'namquevociseam- hcecdislichaabeodera desuperinscripta declarant.A

dem signifioationera esse, docet canon 21 concilii dextra apsidis:
Ilic locus est veneranda penus, qua contiituret qua
Luodicen. primae editionis verbis istis:« Non opor- Promitur alraa sacripompa miuisterii.
totsubdiaconoslicentiam habere in seoretarium seu
A sinistra ejusdem :

sacrarium,quod Graeci diaconium appellant,ingredi quem saocta tenet meditandi in lege yoluntas,
Si
ct contingere vasa Dorainica.>'Et alio ejosdem oon- llic poterit residens sacris intenflere libris.
oanone STprima; editionis:<'Quod non oporteat
cilii ., Hactenus Biuius.
presbyteros ante processionem episcopi introiresa- Erat socretarium intra velum, ct dictum etiam
crarium,et sedere.» Graece etiam invenilur nuuou- reperitur diaconicnm. Nazianzenus, orat. 20, quoe
patum 'iepaxiTov,r4uod estsacrarittm,sive jjvi[Jio(,quod esl in laudem Busilii Magni,de Valente Basilium in
pra3 CEteris ecclesise locis eraineat. sacrario conveniente:£iv e'.'cx(.o xo^j iTapaire-aatiaxo;

Sed quomodo.dioi polest anle cancellos fuisse se- sauxov e-7toiv',<jaxo : o cum intra velum extitisset. »

cretarium, sive sacrarium? Meminisse debes (quod Ubi Nicetas •nrapa-ixajjjia interpretatur ciaxovixov.
et in antiquis basiliois cernitur)inter ccclesiaj gre- Diaoonicura auteni significare saorarium, patet ex
mium et apsidem,ubi sedesepiscopi locari solebat, canone 21 concilii Laodicensis; ubi in Graeoo est

esse sanotuarium collocatum, quod quidem altare Siaxovixov, interpres vetus habet secrelarium. Ca-
erat primarium in medio situm, uiidique circum- none .5(5 concili Laodiccni,ubi in Grffico vetatur ne
circa cancellis septum.Describitur ejus formagra- presbyleri ante iiigre^sum episcopi sedcanl h xo)

phice sane ab Kusebio, lih. .x, cap. 'i. verbis istis : py;(j.axi,vetus inlerpres habet in sacrario. CodexCa.-
II Sanotuario hoc modo absoluto ot perfocto,collis- nonum African. Gr.ecolat., in Hippon.conoilio an
503 ONOMASTICON RERUM ET VKRBORUM DIFFIClLIORUM. 504

393. 'Ev'lTC7r(ovi'PeY''v ^k '^'^ s/izp/i-cov tt,; Exy.).T,a!xs A. apud S>5ptimium.»quod aliquoties ibioccurrit.Lege,
Tcay.r,(;:«HipponeRegio,insecretiiriobasilic8e pacis. » .S'';)<mum.lbidemfuittemplumsanctiJoannisBapti-
Concilium Cartliaginense nomine tertium, ordine stffi, unde subjungitur:« Denuntiatio vero tyranni
temporis inter ea quffi post Nicaenum cxstant, vere iu templo sancti Joannis Baptista; e£Feciaest.»Quod
secundum: « in secretario basilicse restitutae. » ct mox hic habes. Varice urbis et suburbiorum re-
Vide dist. 23, Non oporiet ; et in concil. Agath., giones erant, maxime Gonstantinopoli, et Alexan-
cap. 166. driae,quf6 certo numero distinguebantur.Sic in Me-
Aliquandoaccipitursccretarium pro ipsasessione niBis Graeeorum,23 Aprilis,martyrium,seu templum
etconventu.Unde inter epistolas Bonifacii arcbiep. sancti Georgii Tropaeophori esse dicitur ev tiJj Seu-

Moguntini 135, venluro nccreiai-io ; ilem pr;clei-ito zi^i.i>, in secundo.\v\ iisdem 18 Seplemb.celebraturfe-

secretario.Ex ipso videlicet looo, conventus nomen stum martyrum Charalampys, Pataleonis, et so-
accepit. ciorura,ev Ttj) |jiaJTupui) auTuJv Tto ovti ev ^10 0£UTSpt|j:

Apud Augustinum, conc. 2, psa.\. xxxw^secretaria ia ecclesia, qux est in secundo. Godex Gan. African.

menlis habes. Grfecolat.,ln Conc. Carthag., anno 404: 'Ev Kapyi)-

Sovi Ei; TYjV exxXv)5iav tt)? pocriXix'^<; ffExouvSou Car-
Semina viututom. Vita sancti Antonii cap. 15 :
:

« Hujus operis bomini inserta naturaest.»Sic ple-

_ thagine in basilica regionis secundcV.\tem in Goncil.
Carthag.,anno 407: 'Ev Kap/TjOovi e''i; ttjv IxxXyjoiav
rique Patres virtutum semina homini innata esse
Qufe quomodo possint in-
Toij OEUTEpoT -/.). ifjiaTo;: Carthagine in basilica regio-
et insita scribunt. dici
nis secuuc/ie.Bozom., 1. vii,c.24: AEyETai Se tote tijc
situ, vide Bellarminum, tom. IV in Gontrov. ge-
Ka)V(iTavTivou7:dXEOi;Ex8r)|Jiu)V itpoaTtj)' ESo(3[Jit[j |Ji.r,X(sio
ner. De reparatione gratiae, controv. 1 princ, lib.
YEvo(XEVoi;,T:poaEu^aaBaiTri)e£tf) iv Trj IvGaOE ExzXrjaia,
v, cap. 12, arg. 7.
r]v ett! TipLri 'Iioavvou ToiJ BaTiTiaTOu E8Ei[JiaTo:«Fertur
Septimanarii. Vita Euphrasia^, seu Euphraxiae,
autem quod cum egressus Constantinopoli ad septi-
cap. 22:«Nisi collegero ligna,et septimanam meam
complevero, non ascendam. > Sic in regula sancti
mum milliare pervenisset,1056Deo preces nuncu-
parit in ecclesia illa quam in honorem JoannisBap-
Benedicti:« Egredi de septimana,» quod est septi-
tistiE construxerat. » Ita vertit Christophorsonus,
manam coinplere,et septimanarii munus deponere.
qui pro depravato illo vocabulo legit ixr^Auo, uti et
Benedictus, reg, 35:(iEgressuriis deseptimana.sab-
Curterius; Scaliger, liOJ.to. Ego existimo fuisse xX(-
bato munditias faciat.wltera: a Egredientes autem
ij.aTt, vel xX., ubbreviate.Nec enim existimo cccle-
de septimana, dicant bunc versum: Benedictus es,
siam,illam sancli Joannis Baptistae distareseptimo
Domine.» Hildegardis, in explicat. Regul.:«Egres-
milliari a Gonstantinopoli, sed esse in septimocli-
sura de septimana, sabbato munditiusfacit, scopis
C inale.seu regione urbis vel suburbioruin. Vide Pe-
sordes et pulverem,ubi necesse fuerit,extergendo.»
Chron. Accidit autem juxta
trum Gillium,Topogruphia3Gonstantinopolitana'lib
Kegino, lib. ii: « ut,
IV, cap. 4. Vel certe septiinum inilliarium capien-
quod inosest, ad coqninte officium hebdomadarius
deputaretur.»Gassianus, lib.iv Institutionuin. c.l9:
dum non de millibus pussuum,sed de palatio,quod
in septimo erat,et seplimum quoquedicebatur.Vide
"Singulis hebdomadibus fratres baec officia sibi red-
denda succedunt.» Item: « llas autem septimanas
Jacobum Gujacium, lib. xx Observat., cap.'J. Forte
plura fuere milliaria seu columnfe insigniores Con-
unusquisque su9cipiens,usque ad Cocnam Dominici
stantinopoli, et hoc ordine septimum erat.
diei ministraturus observat.»De his septimanariis
seu hebdomadariisagitidemCassianus,Iibro eodem, Severianit.e. Vita Joannis Eleemosynarii, capite
capite 20-22, el nionet hanc per singulas septimanas 39:» Et cum Severianitis, ac ca;teris circa rcgio-
culina; inserviendi consuetudinera viguisse in mo- nem existentibus immundis h;ereticis. » Intelligit,

nasteriis Palaistinse ct Mesopotami;n; aliam fuisse opinor,Acephalos ha?reticos,qui pauloantetemporii

consuetudinem in monasteriis ^Egypti, ubi cerlus Joannis Eleemosynarii orti anno Christi 513, auc-
quispiamtoto vitsesufetemporeculins deputabalur, tore Severo Antiocheno episcopo De quo Evagrius,
quousque vires suppeterent. Hasc tamen qua; de Hist. Eccl. lib. iii, cap. 33 et 34. Vixit Severus hic

Euphruxia habemus,sua'lent etium alteram consue- Q temporibus Anastasii iiiip. et llorraisdae Pont. Ni-
tudinem in quibusdam ^Egypti monasteriis serva- ceph., lib. XVI, cap. 31, ct lib. xviii, c. 2, 7, 9, 2^.
tam. Sic in Vita Pachomii cnp. 47:« Transiens au- Vix diircrunl ab Eutychianis. Vide Niceph., lib.
tem frater.qui constitutus eratad obsequium ejus viii, c. 45, et Joannem Maxentium, contra Ace-
qui septimanam faciebat. » Et Ilieronymus pnEfa- phalos.Idem anonnullisdicunturMtfno/j/(i/A)7a?,quod
tioneini-egulam sanctiPachomii:llabcntpersingula unamnaturam in ChristodefondercntcumEutyche,
iiionasteria Patres,et dispensatores.et hebdomadu- quorum meminil divus Gregorius, libro x,epist.55;
rio3,acministros.»Etiam apud sanctumBenedictum ct lib. II, epist. 36, dicit Acephalos a Vigilio papa

reg. 38, occurrit septimanarius leclor. fuisse daranatos.

Septimum. Ruffinus, lib. iii, num. 19: « Habita- Alii sunt Severiani a SeveroEncratitarum assecla,
bat autem parva cellu furis oivilalem, prope pro- qui orti circu annum 170, de quibus Eusebius libro
aslium, qui vocatur in Septimo."Paulus diaconus, IV, cap. 26, et Epiphanius,hKres.45 ct Augustinusi
Historiarum lib. xvii : « Gunctis convenientibus haeresi 24.
 505 ONOMASTICON RERUM ET VERBOBUM DIFFICILIORUM. 506

SiBiNus. Moschus, in Prato spirituali, (:ajjitel-'3. \ donita :> Se venrlidit histrionibus viginti solidis. »

« Invciiique ibi senem vestitura collobio de sibino>. Et hic et passim Palladio Gra-co est •i''i\v.i\i'x, quod
Grasce, •tovouvxot anzo ai5(vou y.oXXoSiov. Habetur et HervetussempeDmmmimvertit sed Fronto noster ;

cap. 120, hic ante, sed ibi Graecus textus deest. mavult solidum. Solent enim plerumque scriptores ,

Sibinum quod huc faciat, etiamnum quaoro. Noti Graeci vo[jtt(r|jta-ca vocare aureos, quos interprea Vul-
Siouvot, genus teli. Justinianus, Novell.85:Kai xoyi; gatoe Latinas «o/;rfos vertit, ut 1 Paral. xxix, 7 : /.at

TE xaXo'j[ii/o'j? aiSjvou?, J)Tot |jttat6(Xta. Et apud Fe- ypuaoij;, (jtupiou;, elsoHdos

decem millia. Heraclides,
stum:»Sibinam appellant Illyrici telum venabuli si- cap. 24, de hoc Serapiono, « quod viginti solido-
niile.» Ennlus » Illyrici restant sicis, sibinisqne
: rum pretio paganis semetipsuni distraxerit mi-
fodentes.» mis. » Nummos autera Latini scriptores seslerlios

SiGNUM PERCUTERE. Pelagius, Hbello xvii, numero appellant, vel argenteos, vel ffireos : at vtSjjitcjjjia

20. Sio apud Joannem, libell.iii,num. 2, percutieiin. inimmum aureum signitlcat. Horat., epist. I, lib. ii:

I)e consecratione, dist. 2, cap. 50, ex concilio Ca- numisma Philippoa

Retlulit acceptos regale

bilonensi : « Solent plures qui se jejunare putanl, Aureum vero elsolidum idem valereintelligimusex
inquadragesima,mox utsignum audierintadhoram variis legibus Digestorum et Codicis,ctex eo quod

nonam, comedere. » Gregorius Turonensis, in Vitis u Socrates, lib. 34, iv, 54 liYOo/ixovTa xpuaivooc; di-
'"
Patrum a se conscriptis, in Gregorio Lingonensi cat et "Epiphanius iiiterprea, Tripartits lib. viii. ; >

episcopo : « Commotoque signo sanctus Dei, sicut c. 13, et lib. XII, cap, 2, octoginta solidos vertat,
reliqui,novusad officium Dominicumconsurgebat." Lib. iiGodicia, 1. 1 : « Solidos veterum principum
Idem, in Nicetio episcopo Lugdunensi : « Quod veneratione formatos. »

presbyter audiens gavisus.jussit signum ad vigilias SoROR, id est uxor continenter inraatrimonio vi-
commoveri. » Idem, lib. ii Hist. Franc.,c.23, Si- vcns ita et frater dicitur de marito continente.
;

g)iu7nadmatutinas.Einh&rdus, De translalione SS. Pallad., c. 8, de Ammone conjugera alloquente :

Marcellini et Petri, lib. iii, cap. 15 : « Tiirricula, < Adesdura, domina et soror, » osupo Sr, y.jpta xal
qii£E signa basilicsB continebat, ab eis conspici po- oosXcpj^. Vita Malchi, c. lO: « Diiigens eam utsoro-
tuisset. » Capitularia, lib. iv, tit. 168 : « Ut sacer- rem, non tamen ei me credens ul sorori.»Vita Ba-
dotes signa tangant horis canonicis. » In Ordine silii de Anastasio el Theognia « Dicit nomiiiatim :

Dnnstani Dorobernensis Archiep. « Benedietio ad uxori sua;, usu autem sorori. » Paulinus, epist.26,
signum ecclesice, id est, tintinnum. » Leo Marsica- ad Victricium:" Clericos pascit subjugatorum Deo
nus, libro 42:«Signum quo fatrum obitus
iii, cap. conjuguui arcanagermanitas,quiBOrationibussedu-
significari solet, insonuit. » VideAlcuinum, De di- p Iis,lastuminoperibus suis Christumadvisitationem
vinis Offlciis, cap. Quid signijicent veslimenta; Ama- jam non maritalis tori,sed fraterni cubilis invitat.»
lariurn Fortunatum, lib. i, De ecclesiast. off., ca- Sidonius, lib.v, epist. 10, de Papianilla sua « Li- :

pile 1 Walafr. Strabonem, De reb.EccL, cap. 5.

; cetsis uxor bona, soror quoiiue oplima cs. » Gre-
A >.igno Gallis veteribus seins et inde tocsin. gorius, lib. IV Dialog., cap.ll : « Pre.sbyter qui-
Quoe signa olirn Jignea erant. Libermiraculorura ilam prcsbyteram suam
sororem diligons, sed ut
Anastasii martyris, qui recitatur in vii synodo, quasi hostem cavens,ad se propius accedere nonsi-
act. 4 Lignaque sacra pulsantes invicem obvi;im
: « nebat.»
facti sunt. » Vide Baronium, tom. I, anno Ghristi
ScETLUM.Tetinuivocem GraBcam,quodrarumesset
.58, de duplici signo, quo olira fideles ad ecclesiain
vocabulum, et incertK signilicationis. Joannes Mo-
convocabantur, agentem. Lignea fere monasterio- schus, Prato spirituali, cap. 184: « Ita degens ju-
rum erant.
giter,nihilcuinmorerelursuoinmonasteriodiraisit,
SiNGULARis FKRUs. Vita
Pachomii, capite 15, ex non i)orlam,non fenestram,non spetium,non cande-
l'salmo Lxxvii Exterminavit eam aper de silva,
: « lain, non tabulam, » Graece Ou 0'Jpav, o'j 0'jpt3a :

elsingularis ferus depastusest eam.»SinguIaris hic 'BW5S o'J a7i£xXov,o'j zavovjXav, ou Ttt/axa.Alubrosius
substantiveaccipiturutGra;ce|iovt6c.Suidas:Movi6;
^ Camaldulcnsis inlcrpres omiserat aitixXov.Suspicor
ctYpto? ua[jte(xovoj[jtivoc [/^or(e vsvijjtr, [j.4v0(; w/ ve[jtoixf- intelligiaitsxXov, specu/uni,id est vitream fenestram
vo?j;«Monius silveater porcuspascens. » Hesychius: ex speculari lapide nam per 0'jpt3aintelligi potest
;

'1"; aYpioc 6 (jiti tok aXXoti; auvaYEXa^o(jievo^ .•«Porcus fencstra tignea. Vox ha;c et alibi occurrit : ut non
svlvester cuni aliis noncongregatus. »Sic in fabiilis videatur essc depravata. Dorotheus, doctrina 3 :

.^sopi, [jiovto.; aYpto;. Cyrillas, in expositione Ose;e 'AXX' iijaTt£pX-J;(^vo;otiaTciTXov,o'jTco;ap5^sTat oitxvjstv

prophette (jtovtov dicit signiticare ovov.utannotatHe- ri|j.tv a(jtaupoTEpov :« Sed quasi lumen perspcciilum
sycbius ; forte ille, qui ovaypo;, id est, asinus .iit- translucens,ita nobis incipit quaecunque obscuriora
vester.
et tenebrosiora ostendere.» Ms. libri hic habent
SippuL.B. Vide, infra Zippul.e. Nescio an huc aTiiTAtov, ex quo Editores facere nunc aiiixXtuv.
faciat quod est in Glossis Latinograecis : Sapputo, Basilioa : "UaTtsp Ta EiAfiX/^^jtaTaTwv apYuptwv azsuwv,
Xan6a. An Sappula, vel Sipputa ytiiai hocsita sapa y.ai Ti a-TCETXa tou otxou. « Sicul emtjleraata argen-
id pst, vino defruto. teorum vasorum, etspecula domus.» Doctissiraus
Solidus. Palladius, cap. 83, de Serapione Sin- Leunclavius puta legendum aTrsxAa. Forsan illo sk-
 507 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 508

culo italocutisnnt.Non temere a veteri scripturare- A «Primum in crimenvocatur,quodtribulum linearum

cedendum est. P&cllus, De diemonibus :'l2; eiti tojv tunicarum .Egyptiis iniposuerat. » In Testamentc
lvo7tTp(uv xai T(uv aTt£xXii)v opav estiv «Sicut pprspe- sancti GregoriiNazianz.:Ao6?jvai pooXojAai UTivapiov
cula videre est. itaXXiaS'; cDari volo tunicaiD unam, pallia duo.n
a',

Stabulum. Vila neptis Abrabse, cap. iii : «Atque Monetidem Fronto malea Junio versum inCuropa-
in stabulo se quodam,mutato pristino habitu, collo- lata, De offic. aulas Constantinop. : to ajvrjOt? auTcu
cavit. » Et c. 6, Divertil in slabulum. Est hic stabu- (jTixapiov, C(5?js«eium saum manipuhm . vertendum
lum diversorium.Ita stabulum frequenter lam apro- crat, consuelam suam tunicam. j

fanis quam sacris auctoribus usurpatur.Plinius lib. Striniari. Pelagius, l\heUox\i,n. H,7iestrinienlur.
VI, epist. 19: Urbem Italiamque non pro patria, Synonyma Ciceronis Ms., in Lexico Cusano : » Sal-
sed pro hospitio aut stabulo. .> Spartian., Severo : tabunt,histriabunt,striniabuniur.»GlossariumGra!-
' Dormienli etiam in stabulo serpens caput cinxit.» colatinum : ^i^iif-iiCo^gcrrio^gestio Suidas : STpTJvoi;,
Item apudjurisconsultos, ut 1. i, fin., d. Furti ad- £'.<; TTjV TtaAaiiv touto xeixai. ToccjTprjvoc; aou aveSrj ev
vers. naut., et i. iv, d. In quibus caus. pign., et 1. ToTi; a)(j( piou, » TouTEaTi... « xa! aTpT,viu), dTaxTa). »
cxcviu, d. I)e verbor. Signiflc.,undestabulumTheo- « Strenus. Hoc vocabura invenitur in Veteri Te-
philus vertit TiavSoj^eTov in ji penultimo Inslitut.,De g stamento: Tua immoclcsliaascenditinauresmeas,hoc
obligat. ex quasi delict. Cyprianus,epistola 67:»Aut est... et strcnio, immodesle vivo. « Loouui Suidas
siin viastabulumaliquod ubsideri.et teneri a latro- imperrectum ita supplet Portus : TouTsaTiv, "H aou
nibuscoBperit^utquisquisingressus fuerit,insidian- oTa^ia,T| uit£pr]ifavia,-f) a.y.oko.i[a.Tua dissolulio,super-
tiumillic infestationecapiatur;nonn6 commeantes, bia, intemperanlia.hocus Veteris Testamenti, quem
hac opinione comperta.stabula alia in itinere appo- citat Suidas, est iv Reg. xix, 28.Eadem vox occur-
tunt tutiora, nbi sint (ida hospitia, et receptacula rit in Novo Testamento, Apocalypsis xviii,3:Ka; o'i

commeantibus tuta '?» Tertullianiis, Apo'og.,capite ijiTcopoi T'^; vTji; Ex TTj? 8uv(X(jie(oi; tou aTpTjVOuc auTrjs
42; Itaque non sine foro, non sine macello, non e7tXouTT,aav. Etmercatores terrx de virtiite deliciarum
sine balneis,tabernis,oiricinis,stabulis, nundinisve- ejus diviles facli sunt. lbidem,7:Kai eaTpriviaae,ei inj

stris.cffiterisquecommerciis cohabitamus in hoc sx- deliciis fuit. Ibidem,9;0'i jxeT' auTTJc; TtopveuaavTe^xal
culo.» Hinc stahularius, qui diversorio pra;est. Vitoe az^r\^i.i'7oi.'iT:£.(;,rum illa tornicantes ct luxuriantes.Ya.-
neptis Abrahae, capite 6:»Subridens ait ad stabu- rinus: STpr.vi^v, (ZTa^cTeTv. Kal aTprjviiovTes, it^jpii to
larium.» Seneca, De benef., capite 13: « Nemo
lib i CTTepeTv xal (jTtoait^v Tac; T|v(a;,iiiT6 [jieTa(fOpai;Ta)v aXo-,

sestabularii aut cauponishospitem judicat.oTeriul- ^tiiv ^(icov.» Striniare per metaphoram dicitur ab»
lianus, Apolog. cap. 39 »Saliis ccEnaturis creditor
: „ animalibus rationeoarentibus,quod freno careant.)*
.,„;* , ;.,„ TT j._: _.ii.. 'j .... ,
erit necessarius.Heroulanarum decimarum .
1

et pollu- SupER PACEM ESSE. Vita Joaonis Eleemosynarii,^

ctorum sumptus stabularii suppedilabuml.oUbi ta- cap. ii:« Mittens enim mox dispensatores, et eunaj
nienulialeotiohabet,to/)u/a7v'(j>u7)puJaiu)if.Apuleius, qui dioebatur Super paoem. «Nescio an bocloooin-i
Milesin 2 : « Sumo sarcinulam et preiio mansionis telligendus sit diaconus, qui pronuntiabat clpTjvixi^
stabulario persoluto capessimus viam.» quae exstant in Euohologio Grsecorum. Sic apud Cu-i
Sticharion. Quod nunc Greece azi)-/i.p'.oi, nunc ropalatam, De oflic. Conslantin.: Tou 'Ap5(^toiax(5vou(
aTor/ctpiov, nunc aTi)(^!ipiov scribitur, quce postrema Ti EipTjVtxi, ti)i; tQoi, eiTttivTOi;.«Arohidiacono precesi
verior videtur leclio. Palladius, Lausiaca, cap. 136: pro pace, ut moris est, recitante.» Nain fere archirj
«Accepto suo stichario et cereo. » Ubi pro cereo le- diaooni erant ceconomi seu dispensatoresEcclesiae,;
gendum Inrro monuiin notationibus. Grffice, apud quorumhicmentio. Metaphastesin Vitabujus sancti
Metaphrasten in Vita Athanasii est t6 c-ciy_ipioi tantum habet,«iis accersilis qui res Ecclesiaj dispen-ti
y.at To fitppiv. Et lleraclidis interpres, cap. 51, habet: sabant.» MeTaxaXeaa|jtevOi; tou? Ti t'^? exxXr,atas'/txo-;

« Tunioa ille tantum sua birroque vestitus. » Litur- vopiouvTOs.Nou e^istimo hiointelligi Irenarcham.se^
gia Chrysostomi, y.ai XafJiocevei aTiytiptov, et accipil pacatorem, qui pacem etquietem inprovinciis eturnj
tunicam. Glossarium, aTij^apiov, tunica, intelligitur bibus ourabat, de quo supra diximus in IbenarchaJ
albd seu linea lunica.Nam quod Alhanasius, Apolo- D Nisi forle prfeter saecularem Irenarcham et alius Ec-;
gia 2, habet :KatitAaTT0VTat Trp^oTrjv xaTTjYop(av itept clesiasticus fuerit. j

OTtyapiojv XtvcTjv to^ejjtoijKovcivaTot^AlfUTtTtot^eTttSaX- SuRiscuLA. 1'elagius, libello iv, n. 67:« Lavabatj

XovTOs. Ubi Petrus Nannius vertit « Tale crinien : surisculam, et implebat eam aqua. » Idem, libello!
deordinariislintei3ementiuntur,quasiegocanonem VIII, num 4:((Propter oauma tulerunt surisculam,et.
istiusmodi tributi ^Egyptiis inducerem;non perce- dederunt ei ut biberct.»Idem,libello vii,n. 33:«Una,i
pit vim vocis aTi-;(aptou hoc loco interpres. Rectissi- autem die implens sihi surisoulam aqua;. » ldem,(
me Fronto noster.nolis ad l.iturgiam Chrysostomi libello xvi,num.3;»,SurisouIa tua, abba, veneno est.i

vertendum mouct: «Et crimen enienliuntur de tu-
nicis lineis, » etc. Sic enim reslituendam cam inter-
pretationem constatex Sozoraeno,qui referens eam-
dem hisloriam, sic ait lib.ii,cap.21:Up(.6TT|V
Ypatpr.v loc }(_tTO)v((ov Xivtbv (fitjpov eTttTi()ei<;
]4ena.» Idem, libcllo xvrii, n.7:«Puerulus sletit an-
teeum habcnspanemetsurisculamaqu<e.))Quidsiteb|
undesuriscula dicatur,non plane expcdio.ExcerptaJ
UTtopiEvei exvet.Gloss.Gra;colat.,ubide vasisfictilibus : Pullo-,
AtYUTtT(ot;; ?-(wni,ar,ptaxoi;[/l?i/fg.auptaxo;?]VulcaniuslegiljUtt//(«-'
509 ONOMASTICON RERUM ET VKRBORDM DIFFICILIORUM. 510

?'tu)?jair)pt'(Txo?.Sed quiseo significatuj/i^iiay.o? iisur- A. edens strepitum.» McIiusHeraclidis interpres : So-

pavit"? Inveiiioin Hesychio: Suptijy.o?,dYY'i^^J^ '^' itXe- numqueflagris facere videbatur.» Hesychius, [Jiapa-
xTov, ei; 8 juxa E|jiSaXXouai, xivs? 8s upiaxov^Le^. uo- fvq: ttI Taupti:!:. Item |jiapaYva, |xaaTi^,pa63o;,Taupe'a,
fSJjxbvJSyriacus (seu) suriscus vasevimine vel alia Athanas., epist. Ad solit. vitam agentes, deArianis
materia plexura, in quo ficus reponi soliti, quod Eutychum subdiaconura AlexandrisB infestantibus,
quidam upuxov vocant.» Apud euudem Uesychium : p. 658:Ka'.iTonlaavT5? eli;TivojTaTaups!8ai? !aa6avaT(|j
'Vpiafoa, jTCupioiov, <jTcupl;.[dem cijo; copfjio?: « Hyri- xaxay.oTrfjvat^oQuem primum
scuticis usque ad mor-
sida, sportula, sporta. Hyrissus, sporta. » Sed haec tem curarunt verberari.o Quia vero taure;e ex corio
plesa et viminea ai^uam continerenonpossunt. Vo- bubulo liebant, somnianiibus praesertirn servis se
lunl aulemaupi)(^o<; vel auplaxo?, dictam quasi auxiov oarnibus bubulis vesci, flagra iis imminere con-
apiyos. Quare curn Hesychio uSpiaxv) sit uopEia, vi- jectat sou somniat potius Artemidorus,Iibro i, cap.
dendum an hinc sunscula sudrisculd proveniat 5ud- 72: i.ouXoi(; Se paaavouc (a7)(jiaivEi) oia Tov '(jjiav-a, y.a!

jecto Gerte u in su saipe vertitur, ut u?, sus, et mul- TT|V xaupEiav: dServis ve-o tormentum (designat)
tatalia : nisi suriscula sit aaupto, idestt/'a/io,quad propter lorum et flagrum taurinum. » Euseb., in
ea aquam extrahebant e xx
puteis. Sic Isaiae Ghron., olymp. 55: (( Tarquinius Superbus exco-
oaxpaxov, in quo aiiovaupef uSwp, ostracim, quo aqua Tj gitavit vincula, taureas, fustes, latoraias, caroeres,
hauritur. Vide notas in LXX Interpretes, ad cap.iv, exsilia, metalla, compedes, catenas » Quk desump-
Oseae ex editione Romana. ta videntur ab Ilioronymo ex Eutropii historia. Ter-

SiNCELLUS,seu Syngellus. Pratum spirituale, cap. tnllianus, ad rnarlyres, cap. 5: (( Alii inter vena-
132 : II Videns igitur eum patiarcha dixit MenEe torum taureas scapulis palientissimis inambulave-
synceilo seu assessori suo. » Viin usumque vocis runt. » Vita Pontii martyris, I-iMaii: « Statim e-

non satis exprimebat assessor

Graicae auY/.;XXou duo venalores oum taureis
gressi sunt et nervicis
;

quare Gra;cum vocabulum in textu Latino poaui. secundum consuetudinem. » Juvenal., sat. 6:
Erat vero syncellus in Grsca Ecclesia proximus a Allior hic quare ciuciunus? Taiirea punit
patriarcha.De quo plura Gretserus noster, ad Codi- Contiuuo ilexi r.rimeo facinusque capilli.
nure, lib. ni, cap. 14, Comment., et IMeursius, in Glossee veteres : « Taurea3, plagae, iiervi. » Glossa-
Glossario Grajcobarbaro. Ubi tamen hallucinatur, rium Camberonense Ms.:«Taure8e, quoddam genus
cum inNollieriiBalbuliMarlyrologio congeUum capit tormenti. » Glossarium Claromarescanura Ms. :

oro syncjeUo. Imo Congellus viri sancti Hiberni no- « Taures, plagee, nervi genitalis tauri.»
men proprium est,discipuli sanctae Columba3,cujus Et quia ex taurino corio varia fiebant, ideo nunc
festum occurrit Junii.Ipsa vero Congellus prajcep-
p scutum, nuna galeam, nunc quoque ea vox
'J
alia
tor B05S fuit sancti Columbani.VitcB ejus cap. 3 :
signat.
Monasterium cujus vocabulumeslBenohor petiit,in Templum. In atiquot Patrum Vitis mentio fit qua-
quo prajsul virtutum ubertate eluebat bealus Gon- rumdam partium templorum ut sacrarii,tribunalis.
gellus, egregius inler suos monachorum Pater. »
Vide dicta supra, Bema, seu Bhma. Ne quid ad ea
Tabennesus. Palladius, cap. 38 Tabennensis
: « loca intelligenda desideretur, consule quae de Grffi-
est locus sic appellatus in Thebaide. » Ubi notat corum lemplisnotavitGenlianusHervetus,ad Litur-
Frontonoster:lnedilioneLu{,'dunobatava legebatur, gias, qui teniplum Gr.vcorum in tres partes dividit.
xaSsvvr^aii; inzi xotios, et corrigebat ex conjectura
Supra, in BEMA,inquinquepartes divisam habes ex
Meursius, TaSsvvfj xii; eaxt i6iioi; quod TaSevvr) aliorum sententia. Sed res in idemrecidit. Vide et
diceretur insula Ms. et NicephorusGr»-
; at ref,'ius Meursium, in Glossario Graecobarbaro, in llp'j6£a:c,
cus imperatoris Ferdinandi II constanter retinent qui terapla GrBPCorum etiara in tres partes dividit.
Tao£vv/iaio? ut sit a xaSsvvv) TaSsvvrJaioi;, ut tructus Ten.^ttes. Vita Hilarionis, num. 4 : (( Et pelliceum
Htiodani dicitur'PooavTjaio;,et AouYOouvrjaio? Lugdu- habens ependytem,»quo loco Joannes Andreas epi-
ntnsis ager.ln Vita Pachomii,Dion)sius, interpres :
stolarum divi Hieronyrai vctus editor, post ependy-
« Accidit ut ad looa Tabennensiuin navigio perveni- tem addit, et craciestem cujus loco tres Mss. apud
ret.» Heraclides etiam hoo loco verlit : (( Taben- Adonem in Martyrologio, 21 Octobris, habent et
nensis nomine inThebaideprovinciadiciturlocus.» /««uWem.Neulreura in textumrecepi.veritusneinter-
Taricha. Vitae Antonii, 35:« Asserebant
cap. pretaraenla sinlvocis ependytes.Sed ipsa interpreta-
cuncti, piscium falsorem tarichorum in navi
et mentavoce priraariasunt obsouriora.Suprade era-
positorura hunc esse putorem.» Ea vera leotio, non nuno videaraus quid tenaltes.ln pri-
ciesle inquisivi,
caricarum vel rar!xa;'itm,uthacl,enu9editum.Erant rais videtur non essedistincturaaliquid ab ependyte
zip'.ya salsamenta, undexapi^omoXai, salsamentarii sed potius e.jus interpretationem. An legendura et

et x:iip://j~L:>liXoi salmenlariorum offtcina.'.\\'ie scho- naclern, ut te irrepserit exixn&ependyten ? Na-/.o;et

liasten ad Aristophanis Equites. vi/.TaHesychio, peilis pili. Sunt qui lenattem divi-
TAUREA.Id est, soutica.flagellum. Palladius, Lau- nentorlum ex GrffiCoxT|V viixrjv, quasi tenacem. Ita
siac» cap. 8 « Adfuit dajmon quadani
: nocte tau- Lansselius noster. Scd cumHieronymusLatiuescri-
reara tenens sicul carnifex,» ubi Hervclus,novitius pserit, neo ex Grasco verterit, alia quaerenda ratio.
Palladii interpres, cap. 18, vertit : « Taurina pellc Suspicor<£?ioi/ew pro renattem in plerosquelibros
 511 ONOMASTICON RERDM ET VERBORUM DlFFlCiLIORUM. 5iai

irrepsisse. Henallis autem clepriivatum etdelortum A iiistrumentis(acerrissciliceLveltliuribiilis)per iilauii

a renoiie. Suspicionis mes fundus est Ms. Sancti totam dispositis, aerem ipsum odoris suavitate per-.i

Fioriani vetustissimus, in quo hic locus ita conce- fuderis,quantumsioranes,quihodieperillam ipsara j

ptus: i< Et pelliceura habens ependyten (renatum viaraincedunt,raartyris certaminainterse nsrrantes'

hoc est pallium).»E.\plioat videlicet/;e//(Y'eMm cpen- domum redeaiit, linguus ipsas singuli pro thymiate-
dijlem per pallium renaliim seu renovatum a renoni- rio seu vaporis instrumento exercentes. » Ubi pul-
bus, qui ipsi quoque pellicei. chra subdit de ordinata et composita processione.
Thebaida. Ita saepe nominandi casu occurrit in his Vita Audoeni episcopi, apud Surium, 24 Augusti :i

libris pro Tliehais. Ilieronymus.in Vita Pauliprirai ic Cum crucibus et lampadibus, atquethymiamate-
eremitffi num,2:" Multas apud /Egyplum et Thebai- riis,elc., corpus humeris gestantcs, » etc.

dair. ecclesias tempe.stas s;eva populata est.'.Eo l'or- TuMULUiM coMPONERE. Vita; Pauli, num. 6 : « Tu-
ma dicitur Persida pro fersis, iii Vita sancti Se- mulum ex more composuit.»Dixi ibi ex llieronymo, I

bastiani ; Ptnlemaida pro Piolemais, Marciano Ca- clericorum id mnnusfuissesed non quoruravis, sed '

pellae, I. vi, cap. De tertio sinu. Siceidem Chalcida eorum, qui copiatx seu laboratores dicti fuere, latej

pro Chalcis, sic supra habuimus absida pro absis. capiendo nomen clerici.CertePatres quidaraco/«'a/ns;
Porro duplex erat Thebaida una dicebatur !'«/«- g inter clericos recensent.Apudlgnatium.epist.ad An-
;

rior, altera supcrior. llieron., in Vita santi Pauli tiochenos: 'Aa7ti^o[ji.ai iTioo^.azo-jou^.avaYvioj^ca^^iliaX-

primi eremitae, c. 4: « Quo taiia gerebantur apud Ta;,TtoXa)po'JC,xo!>? y.oTZ'.iji^x:xi,iTtopy.i!sz%i,b^xo\oyr^tai '.

inferiorem Thebaidara.» Vita Pachomii c. 27: ccSaluto subdiaconos,leotores,cantores,ostiarios, la-

« Qui cum solemniler superioriri Thebaidae circuire boratores, exorcistas, confessores.»Epiphanius in-]

ecclesias. » ilne Panarii.: Aotirov 8e xa'. xojTiaxa^.oi xa au)|ji.aTa ite-!

Tholus. Vita Joannis Eleemosynarii, cap. 26: piariXXovxEstijJv /.oc|j.(o|JiLvcov,y.a'. G'J?wpoc:<i Deinde la-

iilllicenim eis fecerat quasi tholos quosdam proli- boratores,qui corporaeorumqui obdormieruntobvol-j
xos. » Palladius, cap. 8 : « Et sibi fecit duos cella- vuntacoperiunt,et ostiarii. « God.Theodos.libro xvi,{

rum tholos. » Et capite 43:»Et in caoumine montis tit. 2, I. 15: .' Clerici vero,vel hi quos copiatas re-i

factis sibi tribus tholis, ingressus, seipsum inaiditi- cens usus instituit nuncupari, ita a sorJidis mu-|
cavit.Atque eratquidemunus Iholus ad usus carnis, neribus debent iaimunesatqueacollationeprmstari,
unus autem ubi operabatur, alius vero ubi orabat.» si exiguis adraodum mercimoniis tenuera sibi vic- ]

Intelligit hic pertholosiiitegrum a3dificiuin,non par- tura vestitumque conquirent. » Quomodo copiat/e\

tem aliquam.Etyraologioura magnum: Qoloc; itepi- inter clericos numerati, vide Bellarmin., lomo II,

<p2p'£? o'y.o8o;jiJi(ji.a a7:6 toO irepiOeTv. SdXoi; xoitoi; xii; ev p controv. 2 gcner., lib. i, de Cler., cap. li.
Toic ap/£iO'.(; x).riOe!c, oia Tov xpoTtov ttji; xaTi(cr/.E'jTi;. Existimo tumulos olim ex more CQmpositos,id est, 1

7i-i'iipXiQoti.OT^:; Aci.i6potfr,'^^^X~ Ttepfiep») olxoSojjtrjT/jv, exuggeratos, unde Heliodoro. jElhiopic. lib. i : Ka! j

o\}-/\ 5uX!v»]V, lo; TaoiXAa olxooo(j.<j[jiaTi. Ahjixoii. 8j)Xu- /o'jv oXiYov £T;i'iopi|aa!;, « et tuinulura aliquantu-
y.(o;«-?l 6oXo;»:Tholos domus est,rolunda, dicHa a.Ti6 luin accumulasset, » ut in oculos incurreront, et
Tou 7:epi6iTv,a circumcurrendo.Item locus quidam in mortales mortalitatis raonerent.Unde ut monumenta 1

tabulariis seu archivis dioebatur,a labricae ratione. 11 monendo dicta. HincSidonius,ne quis temere vio-
j

Lateribus enim constructus videbutur, et fasligium laretApollinaris sepulcrura,quod olim exaggeratum i

habebat rotundura, erat autem ex structura, non e nunc temporis longinquitate subsiderat.monet via-
ligno, ut coetera oediPicia. Dicitur ferainine hiec tho- lorera,lib. III, epist. 12, ne « tellurem tereres inag-|
lus. » Vide et Phavorimum, in Lexico. gcratara. » Quam utile sit monumenta inspicere, '

THYMi.AMA.Ritus thyiniaraa incendendi in honorem viile Chrysost. homil. Defide et loge.

sanctorumjamolimin usu. Pratumspirituale Joan- Typub TEKTUNus. Ruffinus, libro ii, capite 1 :

nisMoschi c. 57 : "Mittitethymianiain Ihuribulum.» « Tertiano typo gravissime vexabatur. u Ubi pro |

Grffice ^piXXsTe e'jij.!a|j(a.DivusGhrysostoiiius,homil. l[lpo frustra pi/re/o substituit Melchior Goldastus, ^

41, de sancta Pelagia virg. et marl. Antiochena.qui r. tomo I, parle ii, Rerum Aleraiinnicaruiii, notis in
exeo suosadraonet,ut duin domum quasi proces-
ritu Hepidannum, de Vita sancta; Wiborada;,libro i, ca
sione facta aPelagieetuinuloredeunt,sermonesinter pite27, ubi eliam tcmere supponitpi/rf/i(;o pro /")/-

se de martyrisvirginisque gestisconserant,atque ita (jnretico. Et Ifipus et jrigus de fehri dicitur.

viam velut thyraiamate suffiaiit : 0'j[jiia|ji.aT(ov De typo vide dicta ad textum citatura liulfinl.
1059 £jJCITAjj(TIO;j-EVT-?]vX£(Otp<>pOV01jSEYapOUT(0;(j:[JlVfl Glossurium Camberonense Ms. « Typhi dicuntur :

(sotViTTai. f|6ooi;, t\ oiaitaa^^c a'jT^cOu|JitaT'/jpiaTi(; TiOe!? frigidffl febres.Sunt autora aceessionum et recessio-

T'^i; Eutooia? (ivaypioaEK; Tov aipa, to; cr£(jtvr) (pavETTat num rcvolutiones statutis temporura intervallis. »

vuv £1 'TCavTTi }] [F. leg. itavTEs o'i] T'/j[jtEpov auT'r,v 60£'J- Sed /i/;u legendura. Nam alia est febris Itjphodes
ovTEi; to!ji; aOXouc tf,; [jiipTupoc Ttpoi; lauTo!); orr^yoo- Tu(f(o8-;)i;, qucB est symptoinatica ex ardentium ge-
(jtEVOt, j3ao!^otEv o"/.'i$t, OupttatTipiov t-?)v EauTou -cXtoT- nere, nalae jecinoris crysipelate, aut renum ; sic

Tav 'ExaTo? itoKov Multo thuris vapore sou thyiiiia-

:« quae ab erysipelate pulraones infestante oritur.xpu-
mnteviain impleamus.Non eniin tamhonestaviailla (jttoorjs vocatur.
apparuerit, si thymiateriis seu vaporis atque odoris Idera Goldastus, in Vita Eugenia;, c. 12, ex suo
513 ONOMASTICON RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM. 514

Manuscripto citat : « Qiiia quartano lypo gravis- jY

undecima, in qua lucernaris hora signatur. »

sime, et jam per annum et eo amplius vexalux- Theodorus Balsaraon. in can. 91 synodi vi : Kal
lur. Ubi rursus reponit ptirelo. Sed nostri libri
>> -/.a-aXr^YStv |jieX?' '^'i''
<xu(JLTtXr)p(03-(0< xou Xu-^vt/.ou
eo loco habebant absolute quarlana, supple fcbri. tJtoi tou saTCEptvou xfi? xupiay.'^?. « El desinere ad
Vita sancti Winebaudi abbatis, in Promptuariosa- complementum divini officii. » Fronto.
crarum Anliquitatum Tricassin;c dioccesis : aQuem ViCARiA. Palladius, cap. 123 : « Macarius ex vi-
tcrtiaaa typus incomraodis gravisaimis perurge- caria. » Intellige Macarium gessisse vicariam prae-
bat. » Ubinequidquam NicolausGumuzat scholia- focluram. Gr.-ecis aito ptzapta;;, e.rvirarius ,
qui vi-
stes exismavit typus supervacaneum essc, et in cariam, praefecturarn gessit. Severus Sulpicius,
textum irrepsisse. Gregorius Turonensis, De gloria dial. 3, c. 1 : « JE\iTe tamen obtinui ut Eucherium
Confess., c. '2A A quartano typo quatiebalur.
: « »
ex vicariis et Celsum admitteret consularem. •
Et cap. 82 : •< Quartant typi vexaretur ardoribus.
»
Idcm cap. 18 : « Lycontius ex vicariis vir fide-
Idem in Vita Galli, in Vitis Patrum a se conscri- lis. 1) Btxapta occurit apud Justinianum, Novell. 8.
ptis : i< Gum Julianus, a quartano typo correptus, Sic apud Chrysostomum, epist. 14 : Ot aTto pty.a-
graviter cruciaretur. » Et mox : " Viilontinianus a ptojy, 01 dtito •fjYSjJtovwv, autptoTai, ol am xpioouvojv :

typo quartano corripitur. »

T> Ex vieariis, cx praesidibus, sophistae, IO60 exlri-
De frigove et frigorelicis testis est idem Grego- buni. » Qu?B non rite Anglicani scholiastae perce-
rius, Dc gloria Conress., capite 2-4 : « Nam quanli pere, cum ipsi vicarios, ihices, tribunos interpre-
frigora passi, tiuauti a pustulis malis veneno in- tentur, cura potius e.vvicarios, exprsesides, extribu-
crassante prffimortui ? » ubi frii/ora sunt frigiibc nos vertisse oportuit. Vide Frontoneni nostrum,
oidem Gregorio, De gloria
febres. Inde Irigorelici notis ad eam epistolam, Deceptus fuit Abrahamus
Martyrum, lib. i cap. 75 « Nani si qui nunc (ri- : Ortelius. qui Vicariam apud Pallad, locum quem-
goretici in cjus honore missas devote celcbrent, dam esse existimavit.
ejusquG pro requie Deo offerant oblationem sta- ViTTA. Palladius, cap. I « Hic sanctus (isido- :

tira corapressis tremoribus, restinclis febribus, rus usque ad horam obitus nihil lineum gestavit
sanitati prislinie reslaurantur. » Et lib. De gloria
extra vittam. » Ou^uo; 6 4'YtO!; |ji£j^ptif|; teXEuT-/^? ou/.
Comfessorura, cap. 59 Nara energumeni, frigo- : «
oOovTjv ltf(5pr|aEv extoi; tpaxioXiou (faxioXiov. Venetus
retici, caelerique inlirmi plerumque ad ejus tumu- diserte tfay.toXiov exhibet, quo modo etiam legisse
lum exorantes, accepta incolumitate recedunt. » videtur in suo Codice Hervetus, dum villam vertit.
El cap. G4 n Ad cujus tumulum sa^pius frigore- suo
:
Nco aliter olira interpres lleraclidis in textu
tici, cffiterique intirmi sanantur. » Et cap. 101 :
reperit cum, capite Paradisi, vertit « Non lin-
p 1 :

« Nam et incommoda
frigorcticorum febres, etalia teo usus est, nisi eo quo velaret caput. » Suids
ejus meritis restinguuntur.» Idem in Vita Monogun- cpaxtoXtov est capitis tegumentum : <l>a>:£AXo?, xo
dis, in Vitis Patrum a se conscriptis « Frigoreti- :
TTJs xEtpaXfjc (fopT)[jia, xat tpaxtoXtov XsY^Tai. « Pha-
cus quoque accedens ad hoc monumentum, ut cellus capitis gestamen est, quod et phaciolura
pallam tegentem attigit, restincta conlagionis fc- dicitur. » Pratum spirituale, cap. 19G Ot o; toTi; :

bre convaluit. » Et in Vita sancti Martii apud (paxioX(oii; eppfTtii^ov » Illi vero faciolis pro llabel-
eyradem « Frigoreticorum vibrantia membra. »
:
lis utentes. » Photius, Cod. 3, ex Nonnosi llisto-
Item in Vita Niceti, episcopiLugdunensis,ibidem. ria : Tok <;av8aXta, tprjat, vuvt \t'(i\i.im, apotiXa;
Quod in Falladio Grosco est c. 12 (nam Latino de- IXeyov o\ •itaXatot, xai to tpaxttJAtov, tpaatoXr,v. « Vult
est) : 03 xo jjivr)|ji.a Xi-^txai ^tpoiiteuti.^/ navTac •cou<;
quiE nunc diountur sandalia olim dictas arbylas :

6'.Yia!JopL£voij^. « Fertur hujus monumentum sanare et quod nunc dicitur tpaxtoXtov, olim diclura oa-
omnes frigorelicos ;
» Heraclidis interpres vertit, ao')X-<-,v. » Non vero ut in indice Photiuno est, « po-
« diversis febribus laborantes. »
duo vocabula veteres pro sandaliisxb pXyoi; frigus strema haec
veliemensi sonat. Apud Medicos iTrtSoXT|pi'-couc, fri- usurpasse. » Regius et Palatiiius Codex Palladii
goricis accessio et apud Dioscoridem, piYI tepio-
\
habent, sxto? tpaxtaXiou. Quare Fronto et Meursius
Sty.i rigores fehrium circuilu redeuntes, et ptYouvrei;, D
malunt vertere, exccplo faciali, ut Gr;ei;a hsc vox
qui aUjenl. posteriori aevo e Lalina formata sit, facialis, de
Wavje. Occurit aliquoties in Vita Joannis Elee- qua in Glossis Latinograecis : « Da fiicialem. » oo;
mosynarii. Hesychius ; BaSat 8au(jiaattx-f) (ptDvyj :
itpoa(OTt!otov. Ita In colloquio scholastico, S^jTtpav
« Babx, vox admirantis. » Lexicon Graecolatinum T.po76i\ii.nw, •noSsxjjiaYtov, Xt|-xuOov : « Strigilem, fa-
Cyrilli : BaSat, Babae. cialem. pedulom, ampullam. » In regula sancti
Vespeutinum lumen. Palladius, cap. 38 « Et : Caesarii « Acupicta nunquam nisi in mappulis
:

cum ad vespertinum lumen venirent. » GiiBce : et facitergiis, in quibus abbatissa jusserit, fiant. »
ev xtj) \<jyiyiy.w, in lucernario. Heraclides, cap. (9 : In Glossario Arabicolatino,facitergium et manuter-
« quando vespertinum lumen veniront. »
ad gium a tergendo faciem vel manus, vocalam. »
In Vita Pachomii, cap. 22, duodecim diurncB, Facialem igitur appellal linteum, quo facies su-
duodecim vespertinae, et nocturnae duodecira. dore raanans tergebatur, qualia erant quae oraria
Cassianusjlibro iii Instit., cap. 3 : « Ad extremum dioebantur et mappulae.
515 0N0MA9TIC0N RERUM ET VERBORUM DIFFICILIORUM 516^

VoLUMiNA, idestcameraG vei fornices. HeracliJes, V Ms. « Zaberna dicitur ubi vestes reponuntur, arca]
cap. 2 de AmmoDe « Fecitque sibi duarumvo-
: vel armarioiurn. » Vita sancti Udalrici : n Interim I

lumina cellarum. Palladius, cap. 8 « Et sibi : fe- etiam quKsivit zabernas et calceamenta. »

cit duos cellarum tholos, " OtxoSojJieT la^jrij) ?ijo Z.ETA. Quod Vitae Basilii, cap. 5, esl ad insigne':

6(!Xou? xsXXiuv.Hinc transotvere, id est fornicem habitaculum, Graece est, Ive Ttc<ni(Ji({) Statrifi, quod al-';

facere. Gregorius TuroneQsis, lib. viii. « Erat au- ter Vitae Basilii interpres in zxtam deflexit. Et-

tem ibi crypta ab antiquis transvoluto eleganliqiie dixtn et zxta dicebatur. Suetonius, Cluudio, cap..'

opero expoaita. Idem libro de Vilis Patrum c. 7, 10 : " In diaetani, Hermieum, re--
cui nomen est

in Gregorio Lingonensi « Ante altare fundamenla : cesserat.Sspe et dixta et *(B(aoccurrunt apud au--
jacit, erectaque absida miro opere construit, et ctores.VideLexica Juris.Gloasarium Camberonense
transvolvit. » Videtur tractum a serpentibus, qui Ms. « Zaetas, domus quie subtus pedea haben'!
proprie promovendo sevolumina faciunt. Claudia- aquas. » Ibidera : « Zaetae hiemales, domus, quas;
nus, panegyri in quartum consulatum Honorii : calefacit suhductus ignis zffitae aestivales punt,| :

Caeruleus lali prostratua Appolline Python

quas infrigidat aqua snbducta. » Eadem fere apudl
Implicuit fractis moritura volumina siivis. Papiam. I

Zema. Vita Joannis Eleemosynarii, cap. 20 ;i

Sidonius ApoIIinaris : B
n Quanti vellent tingere panem suum in zcmate, i

Figeret iunumeris uumerosa volumina telis.

quod projiciunt coqui mei. » Hino £oi^E|j.a ebuUi-
Vide, supra, Tholus. tio in sumnja olla fervente. Sanclus Hieronymus,:

Xeniom. Vide Exenium. lib. III, inOseam « Pro spuma Septuaginta, The-:
:

Zabbrna videtur capi pro armario, rcpositorio, odotio ifpuYavov, id est cremium translulit, aridaaj
sacco. Palladii Lausiaca, ex veteri interprete, cap. scilicot herbas, quae camino et incendio prtepa-^
14 : « Quos (latrones) ligavit simul, sicut zaber- riintur. Symmnchus posuit Eit(^s|jia, volens osten-|
nam de Paleis. » Interpretes Heraclidis, cap. 7 ha- dere ferventis oliee superiores aquas, et in spu-j
bet saccum palearum. lla et Hervetus, recens Pal- mam bullasque surgentcs, quas Grsci itojji.tfoX'JYac.i

ladii interpres. Excerpta mea Ms. Veneta hic ba- vocant. I '

bent ?a6Epvov, alii oaxxov. Sed zaberna etiam aliis ZippuljE, seu Sippul«. Pidagius, libello iv, n.;

auctoribus usurpata. Abdias, lib. iv Hist. Apost., 59 : « Fecit de farinula leniiculam et zippulas. n.j

in Jacobo Joannis fratre « Cullectis libri magi- : Ruffinus lib. iii n. 51, in eadem re habet placen-
cis, zabernas plenas ad apostolum attulit cervici- tas. Rursus apud Pelagiura, libello vui, n. 15 ;i
bus et suis et discipulorum impositas. » Item : Da modicas zippulas, quia de labore sunt. »1
cis
« Appende zabernis lapides el plumbum, et mitte '
Ita eo loco habent Mss. et veteres Editionea. Ali-i

in mare. » Ita ibi Ms. Vulgo uibijras et

exhibent, qui supposuerant pultes pro Mppulas. Gum nunc>i
zabyris legitur, unde Joannes Meursius Lexico aippula, nunc sipputa scribatur, videndum an sitj
Grscobarbaro faciebat -Mbaiias, quod zahariuni, a verbo supare, vel sipere, vel sipere. Vide Festunw
oaSapETov, sit repositorium zabarum seu lorica- et Paulum, apud quos habes farinutam et pultes.
rum. Quod igitur vulgata hic lectio habebat pulteSp
Sed proba lectio apud Abdiam est zaberna. Pa- erat haec sippularum, quae vera ct antiqua fuit lec-:
pias Vocabularista : « Zaberna, arca vel armario- tio, interpretameiitum. Palladiua, cap. 74 : « Py-i

tum. » Item : >< Zaberna, ubi vestes reponuntur, tirion commedebat parvam pultem ex farina»'

vel quidlibet aliud. » Glossarium Camberoncuse <i Gr8Bce,?(oiJiov (iXEupoj. Puto sippulas has esse.
i
 ADDENDA
AD QUOSDAM PRIORUM

LXXIY PATROLOGI.E
i

TOMOUUM,
1

IN OUIBUS !

.]

AUCTOKES VI PRIORUM StEGULORUM EGCLESIyE :

GONTINENTUR. i
521 NOTITIA IN CONSTANTINUM IMPKRATORBM. 522

ADDENDA
AD OUOSDIil LXXIV PlllOliOJl 'lOllOlillll PATItOLOGI;!
IN QUIBUS AUGTOIIES VE PHIOKUM SyECULORUM ECGLESI^ GONTINENTUK.

AB TOMUM Vlll

NOTITIA HISTORIGA IN CONSTANTINUM.

(Fabrioii Biblioth. Graeca, l. VI.)

I. Flavius Valerius Aurelius GlaurliusGonstanti- A aliis servatae,quae a dootissimo Caveo in Hist.litte-

nusjcognoinine Magnus,Flavii(o)Valerii Constantii raria scriptorum ecclesiasticorumdiligenter recen-

Chlori F., natus Naisi Dacia: oppido a. C. 274, die
27 Febr. Parenti in imperio succnssit a. C. 306
25 Jui. U.xorem habuit Minervinam Crispi matrem,
eaquedeluncta, llerculii(ili.im,FlaviamMaximianani
Faustam, ex qua Conslantinum, Constantium
Constantera, Constantiamque et Helonam genuit.
Idem post viaum in crelo crucis insigne
sacra ample.xus et victoria de Maxcntio polifus cst
sentur. Ejus obscrvatis pauca hasc si placet addes:
Epislolx ad Aihananum fragmentum pro Ario reci-
piendo ((?) habet eliam Socrates, lib. i, cap. 27, et
Sozomenus,ii,22 Ediclum prius pro pare Christia-
ct nis concedenda, quod Grsece Eusebius refert x, 5,
Hist., servavit Latine Lactantius lib. de Mortibus
Christiana persecutorum, c.48. Epistola aa Ecrlesias de Synodo
iSicyiiia legitur etiam apud Theodoritum, lib.i Hisl.

a.G..312 Hinc Maximino a persequendi.i Christianis Eccles., cap. iO. Epistola ad Ariumet Arianos quam
desistere coacto,et victo etiam Licinio, nihil ab eo produoit Gelasius in Actis concilii Nicaeni iii,l,sup-
intermissum quod ad Ecclesiam Christi ornandam posititia videtur Gasaubono,in Gasaubonianis,pag.
amplificandamque etstudialitterarum fovenda{(i)fa- 143.Prodiit hoc rescriptum etiam separatim Paris,
cere posset. Unde a Gra^cis laocicodxoXoc vel 6 ev 1595, in-8-. Ab Epislola ad synodum Tyriam, ouam
paff'.Xiucn {c)'kTz67xo\oi; dicitur etsolemniter colitur
p habent Eusebius,iv,42,de Vita Constantini.etTheo-
ejus raemoria die 21 Maii, Non ineleganter etiam a doritus, lib.i Hist., cap. 29, diversaest quee exstat
Theodoriloin llistoria religiosa, p. 768, appellatur apud Soeratem, lib. i,c 34, Sozomenum, ii, 28, nec
Christianorum Zorobabel, qui fideles e captivitate minusin Tripartita, apud Nicephor.,viii,.50.
ni,7,et
liberavitet templaeis restituit. Deniquemultispace Oralio ad sanctorum cetum ad calcem librorum
et bello praeclare gestis, morti vioinus, ab Eusebio Eusebii de Constantini Vitalegitur Graece e Latino
Nicomediensi, non procul Nicomedi in Achyrone versa,non ab Eusebio,sed abalio interprete,ut ipse,
villa,baptismuiU {U) suscepit,et paucis diebus post lib. IV, cap. 32, de Vita Constantini, diserte innuit.

diemobiit sacro Pentecostes festo,22Maii a.G. 337, Similiter a nescio qno e Latino Grace versa est
Feliciano et Titianocoss.,cumregna3setxxx annos. brevis Oratio ad syvodum tlicxnam de Pace, quam
menses ix,dies xxvi,vexissetqueannos Lxiii,menses idemEusebius, iii,12, exhibel.Prolixiorem quae oc-
II, et dies .xxv. currit apud Gelasium,ii,7,legitetiara Theodoritus,
II.Exstant ejus epistola; complures ab Eusebio et ut ex ejus lib. i, cap. 7, llistorice coUigitur.

(a) Ita vocatur in nummis, ut apud Tristanum,
t. ill.p. 395, quanquam alii,ut ,\urolius Victor, Ju-
liumConstantiumappellant.Constar.tiniM.nummos
illustrarunt,pra3ter alios,qui numisraata imperato-
rum edidere, Cangius, in fami)lisByz.,atque Alex-
ander Wilthelmius, S. J., in Actis sanctor., t. V
M.iii, p. 22 seq.
(6) Aurel.Victor.in Epitome,cap. 41, de Constan-
tino Commodissimus rebus multis fuil calumnias
: :
sedare legibus severissimis,iiutrire artes honas,pra;-
cipue siudia litterarum; legere ipse,srriherc,meditari,
auiire legationes et querimonias provinciarum. Confer
Eusebii Orat. de laudibus Constantini, pag. 361,
ubi dft Scholis ab eo constitulis.
(c)Vide Vales.,ad Euseb. iv, 60, de Vita Constan-
tini, et Mich. Le Quien., ad Uamascenuin, tom. I,
pair. 630.
(.')Baptismum alterum,quera a Silvestro ppiscopo
Rotiiano suscepisse lepra ubsituin Constantinura
acriter adversus Tentzelium t6v jJiaxapCtriv disputat
clarissimus Schelstratus, fabulis ascribunt non
niodo Protestantes,ut,prteterlaudatumTentzelium,
parle II diss.sclectar., Abraham Scultctus, in diss.
ti antibaroniana de bapiismo Constantini Romano,
Neostadii l()07,in-4-,sed plerique eliani in Romana
Ecclesia eruditi viri,ut Benedictini, ad Ambrosium
t.ll,pan. 1209; Tillemontius, t. IV Hist.imperator.,
pag. G34, Papebrochiue, in Actis sanctor., tom. V.,
Maii 21, pag. 14 seq., el Couradus Janningus, in
Apologia pro Papebrochio, quaa praemittitur Actis
sanotorum, t. I, Junii.pag. 16spq.
(e) Neque tamen Arii haeresin ideo probavit Con-
stantinus,de qua nondum et satis liquebat,sed spe-
ravit seita dissidiorum semen in herba suppressu-
rum. Conferejus epislolam Irenicamad Alexandrum
etArium.apud Eusebium, ii, 64 seq.. de Vita Con-
stanlini,cl"-ad ilhim B.Halthas. Bebelii exercitntio-
neni Historico Ihiolog., .\rgeiitorat. 1003, ot Nio.
Vedeliura, de Priidentia veteris Ecclesia;, pag.
202, 267.

Patbol. LXXIV. 17
523 ADDHNDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 524'

Edicta quamplurima Constantini illustrant Jac. A. oap.2,§8.Theedorus autem Balsamon Graeoe veraam.
Godofrei.lus,ad Codicein Theodosianum^l^^ranciscus exhibet in scholiisad Photii Noraocanonem,tit.viii,|
Balduinus JCtr.s.in suoConstantino, Basil. 1.55G, et in Bibl. canonica Justelli, t. II, pag. 929 .?eq. Illaj

Argenl.l6i2, in-8., et qui ad tempora qu.Tlibet siia Balsamonis vorsio unacum altera Matthasi Blastariai
revocant Annaiium scriptores, ac prseoipue Tiile- edita etmra est a Marquardo Frehoro a. lC10,in-4.,'
montius, tomo IV Hisloria? imperalorum GKterum additisanimadversionibus.Longeproli.xiorest quam
edictum quod sub Gonstantini nomine vulgavitNi- vertit e Grasco Latine et Julio II pontifici inscripsit

colaus Cusanus.lib.iii Concordiae catholica3,cap.35, BartholomcEus Picernus, de Monte arduo.Haec praj-

Honorio ac Theodosio vindicat, et integrius edidit
Sirraondus, ad Sidonium, pag. 245.
III. Confessio Constantini ad Silvestrum episco-
pum Romffi,quse Latine exstat ad calcem Recogni-
tionura,aliorumque scriptorum Clementi Rom.sup-
positornm, Golon. 1569, in-lol, pag. 471, perinde
ut Acta Silvestri, spuria est.
Donalio quae eidem Sdvestro a Constantino facta
fertur,Romanae eli.un Ecclesi» doctissimorumviro
rum (o) judioio ac consensu itidemet coramentitia.
missam habet quam niodo memoravi fictitiam Gon-
stantini confessiouem, atque post Editionem Golon.
1515 saepius luoem vidit.ot D. Joaoh. Hildebrandi
dissertationi de Donatione Constantini imp. pr»-
misKa, Helmst. 1661, et 1703, atque Balthasaris
Gualteri Diatribae elencticae de imp. Gonstantini
baptiamo,donatione ctlegatione ad oonoiliumNiciE-
t. num, len ,1618, iii-12, pag. 67 soq. inserta legitur.
Atque Augustinum Sleuohum arguil Joan.Bodinus
lib.i de Rep., cap. 9, pag. 221, Graeco sermone do-

Primus ejus uieminit iEnoas Parisiensis, qui circa nationem Constantini scripsisse, ut fucum faceret:

a.C. 854 scripsit, libro adversus decem objeoliones Sed fraus inquit, facile ex ipsius oratione et antiqui-
Grscorum, t. VII Spicilegii Dachoriani, pag. 111. talis cognilione confulalur. Alia Graeca vorsio (Con-
IndeHinomarusRhemensis,PetrusDamiani,Leo'X, stantini Harmenopuli,'ut notal Nesselins, parto ii,

Ado, aliique. Editiones ejus admodum diversae fe- Gatalogi mss., pag. 27) exstat in Bibl. Ga^sarea, ct
runtur:unaquamhabentActaspuriaSilvestri,quacn- Lambecio, lib. v, pag. 244, memoratur ; sed quoatl
que Anselnius l>ucensis Collectioni suae canonum, sensum eadem est cum illa Balsamonis^cujus idem
lib. IV, cap. 32, Dousdedit, lib. iv, c. 2, Ivo Carno- pag. 237, mentioneiii facit. Hanc ipsam e Codicc
tensis, parte v Decreti, cap.49,et Gratianus,partei regis Christianissimi Grffice et Latino exhibet Juliui
Decreti,dist. 96, c. 14, Latine inseruit, licet in anti- Cassar Bulengerus,lib.ii delmperio Komano,oap.6
quioribus Graliani Codicibus legi negat Antoninus p.318,et quoniam brevis est, hoo etiara locoexstari
archiepiscopus Florentinus, parte i Hist., tit. 8, non erit, puto, lectori ingratum, iDJucundumve.

GONSTANTINI EDIGTUM.
Edictum, ac effatum divinum magui Constantini C 0e57tl(J|Jl.a TOU fJtEY*^"^ KtjuVffTaVTtVOU, TZipl XO^ •Kilt'.

de pontifioe Romano.Omuibus provinoiarum recto- 'Pa)[jir)<;. ©ecriti^ofjiev (fr) Ttadi toTc; uoTpairaic, xai ti
ribus, senatui R. imperii, Romanum pontiflcem, <JUY/.Xj5Tt<jTf|(;T)jjirov BauiXEtai^^TovTwfjiTjCEiTfaxoTtovy.oi
suocessoremsanctorumapostolorum, etdomini mei 3taSoj(^ov Ttov a-yttov aTtooToXtov, xat xupfoj [Jiou HsTpoj
Pctri,majorem quam imperator habere potestatem TtXetova T?ji; BaatXetai; eyeiv efoujlav xaTa rajrav ti^

per universum orbem adversus omne3[deesty.a.l]el oi-/.oup.evir)VKaTaTiavTij)vn:oXXi})TtXEOv}JT6vBautXEaTi(jii

plusquam imperatorem coli et honorari, capulque <j9at y.a\ ae6ej6ai xstBaXvSvTeeTvatTiiovTea-tTapiov apyaitii
esse quatuor antiquaruui sedium,et ab eojudicari Opovtuv, xpiveagal T£ Tcpoi; auTou, xat tj/rjtpi^etrBat Tari
et decerni qu;e orthodoxo: fidei conveniunt, dici- opOoOti^io au]jiSatvovTa ittaTei. Atopoufjte0a Yotp tio TtaTf

mus.Donamus enim Palri meo beato Silvestro, f-t |jtou Tt"o [jtaxapitjj StXSeaTpt;) xat toI? auToiJ StoSd^^oti; T'

(fi)Primusprolixaetdisertaoratsonenjusfalsitatein ris Aug. Steucho, lib. de Donatione (.lonst.inlini

ostendit Laurentius Valla, quaj et separatira excu.sa
est plus simplici vioe,et oum Ulrici Hutteni prief.in
Ortuini Cratii Fasoiculo rerum expetendarum ac
fugiendarum,apud Londinensesreouso,etinSimoni.-^
Schardii Syntagniate tractatuum de imperiali juris-
dictione legilur. /Eneas Sylvii aliorumquo pluriura
testimonia Vallae suffragantia produxit Flacius in
Lugd. 1545, Jac. Gretsero, de Munilicentia princii
pum in sedera apostolicam, Ingolstad. 1610, in-4j
pag. 36 seq., ot Apologia pro Bellarmino, cap. 21
el Nicolao Schaten, in Garolo Magno Ro:i:ano ca'
tholico, lib. II, cap. 0. Ex Protostantibus de falsi'
Q tatrt donationis hujus videndi Joan. Henelius, i«
Otio Uratislaviensi, cap. 22 Gisb. Voetius, t. l :

Gatalogo testium veritatis.et Rob. Cocus in Censura Disspp. select., pag.869 seq. Jac Usseriu8,de Ec. ;

vett.scriptorum, quibus adde Baronium, ad a. C. clesiarum successione et stalu, pag. 60 Joaa ;

324, n. 118 seq., et 1191, n. '62 seq.; Isaaciuin Ha-
bertura ad Ecclesias Grfecffi 'Ap);^tepoTiz6v, pag. 24;
Joan. Moriniim, in Ilistoria (jailice odita liberataj
per Constantinum Ecclesiffi, dcqne origino ac pro-
gressu potestatis sKCularis Rornani pontificis,c.8;-
Petrum de Marca, iii, 12, deConcordia sac. et im-
perii, et vi, 6, § 6. Antonium Pagi, ad a. 324, n. 16;
Tillemontiura, t. IV Hist. iraperator, pag. 226;
Petrum Joseplium Cantelium,Hist. urbium.metro-
poL, parte ii, diss. 2, cap. 2, n. 7, et praBcipue Na-
talem Alex,, sec. iv, diss. 25. Quos facile opposue-
Rainoldus, Colloquio cum Hardto, pag. 227 seq.i
Franciscus Hottomannus,in bruto lulmine Sixli V
pag. 128, 151 seq., ct novissime rev. U. Joan. Ani
dreas Schniidius, in Historia Sceculi iv, fabnlisvai
riorum in rebus Constantini M. maculcta, Helmst
1712, eto. Ediclum seu ficlwn, seudepravatum, adeo
que indignum quo Silvesiri ponlificis historia aiKjea-
lur, inqiiit Papebrochius, propylKO ad Acta sanc-
tor., t. II April., pag. i.
Ms. Vindobonense addit,auv. Decernimus uno
(i)
cum onmibus satrapis et senatu imperii nostri.
525 CARMEN DAMASO ASCEIPTUM. 526
suocessoribus ejus nostrum palatium, diadema ca- ^. ',;jix£pc>v TtoiXaTiov,T6£-t-:Yi?v'.e(faXr;i; o'.ior)|j.a£xX(0(<)v
gemmis intextum, epoiiii-
pitis lapillis pretiosis et t'.[j.'(uv y.y). (aapYapdjv a'j-(V.£(;xcvov, t6 xuxXoOv t6v xpi-
dem collum cingit, chlamydem purpuream,
quaj xi^°'' tufJi-o^opiov.Tv; Troptfjpaiv -^Xaujoa, tov y.ox/.iov
coccineam tunicam, et omnia regia veslimenta, X'-'^'»'''°'>
"''•"' '''^'''''^''^''^ ^«^'^''i^i ^'»?'j;ji-3'*a, txxwv Sau'.-
ephippia quibus equi regii insternUntur, sceptra, Xi/.wv "TtTttov afKj^iijiaTa, Ta o/.riirTpa, xa; xa XoiitaTri?
et rcliqua imperii ornamenta et gloriam on nem PaaiXeiai; vcoc7;j./;naTa, zai Tf,v oofav a-ajavTfj:; ^|ixu)v
meoepotestalis.Eos autem qui in clerura Romanum l^o'jata?"Tou? SlT(oy.Ar|p(jjT^(;aYt(cTaTr);'P(iur(;/.aTst-
allecti sunt, ornari jubemus iisdem quibus senatus Xsvjjiivou?, xoafjtETjOat xoXeu
euojXEV 7tapa7i/,Tjji(o; tt^ suy-
noster veslimentiSj^^allegoitapaTcXiJia^ot^lequovehi, xXY^T(|j:f,(i()jv Ev8u(j.ajiv,'(7:7toi; E7coy_oijjji£vo'j;,oOova;nE-
albis vestibus tegi. Ila et calceos eorum lleri ex pixEi(j.EV0'j; Xsuxai;. 'Q? OE xat t4 6-oov5|jiaTa to-jtojv
pannisalbis.eteura quilectus sit clericus a neinine (SSovtdjv Eivai 7TE7ioiv-,;jiiva XEu/.t}jv,xat '6; av alpo^iTO xXr;-
impediri posse, quominus sit sonator. Quando vero ptx6?,EXT?,C f|[J.(OV (TVYxXrJTOUYevEaOaiTOUTOVITpOiTtVOC
coronam auream Pater meus sanctus Sjlvester qua [j.ri3a(itu? EfpYEtrQat. "OTt ^s ;j^tjv Tr;v ex vpuatou oTetpa-
est humilitate etmoderatione respuit, hiec orna- vt,v cppovTlfjtaTo? [jtETpt()TT,Tt 6 TraTrJp fjtou 6 a'Yioi; SiX-
menta quffi sanctam resurrectionem et superillus- SeaTpo!; iTapatTeTTat, xauTa Tot t6v uirEpXaijtiToov Yojpov
trera locum signifioant [lego xa: tv^v aYiav] sancto aT,[jtatvovTa tt,v aY'av avaaTaatv, t?1
aY^? xE^aXf, aijxou
ejus caplti imposuimus. Nos stratoris oflicium lOtati;
x-?^''' E-itEOT|xa[jiEv. 'il|jiET; aTpaTtopo; d(f(p(xiov
obeunte, et frena ejus equl tenentes ex aula palalii uTteJedvTE!;, xat Ta j(^aXivaTou'(-!firou auTouxaTiyovTE?,
exivimus, reverentia et metu domini mei sancti Trji; auXvi^Tiov tepiovauTou e^iefXEv ova/.T(5p(ov,o'.oo't xal
Petri. Maxime autem utile et amicum Deo esse (pd6((j tou xup(ou [jiob tou oyiou auvE7dij.evot IIetsou'
duxirnus cedere urbe Roma, et omnibus Occidentis T(ov )^pT|a([j.(ov oe xo^jttorj xat 6EO(p(Xtov vEvo[ji(xa[jt;v,
locis ac urbibus sanotissimo papap,et robur impefii exaTT,val [J.evTr;i;7tdXE(oi; 'Ptifjv];, xai T(ov ouTixtov aTtav-
transferre ad Ortum, et capere Byzantium urbem Ttov jrtopiov Te xai TtdXe^ov t(u aYt(oT!XT(jj TfXTtTra, t6 8e
oplimo sub sole situ, et eo sedem imperii ponere ;
-r,i; BaatXe(ac xpaTO? irpoe^TiiTrj^hoa? [lepr) (jiETeveYxeTv

iniquum existimantesutimperator in eo loco sum- xat TT,v ev XaXA(aT((j T(0V Ixf' -fiXt^jj tou Bu^ovto; trdXiv
mam potestatem habeat, ubi Cbristianffi fldei cce- xaTaXaoetVjXat ev auT^ topuaaaQatTa Baa(Xeta, aotxov
litus principium nobis fuit. Cum ha?c manu propria oiTjOivTe; e^oua(av r/^etv tov citt yt,; BaatXsa, evOa xat
scripserimus, domini mei Petri iiapo-
et reliquiis "?"/7i '^T,!; Ttov XpiaTtavwv OpT,axe(ac; ex Ttiov oupavijov
suerimus, jusjurandura damus, non modo nosser- UTtfip^EV -fKxTv. TauTO TaT; 'oiat; 5(^Epai fpiil^m-cif, xat
vaturos quae sanxiraus, verum et nostros sucoes- Xt^U VE/.p(0 TOU XUp(0U [JtOU ETCtOE|J.eVOl IlETpOU, ItlOTEti;
sores, utsancte ac religiose servent, obstringiraus, Evdpxou; 7totou[j.E0o, 0'j (XT,v 6X(o; -TtopaSrivat, oXXa xai
idque, jurati patri nostro papse, et successoribus C toT; ^^[jtETEpov OE;a;j.£voii; xpiTo; ouXaTTetv avtapa-
ejus, pollicemur. O.ootuaTO TtapEYYutoijLEQa Ttpo; t6v TtaxEpa ^[jituv itaTtav,

xat Tou; auTOu ota8d'^ou;.

((t) Emendationes hx sunt interpretis Bulengeri.

GONSTANTINI IMPERATORIS EPISTOLIUM

AU UNIVKKSl OKBIS CHRISTIANOS.

[Fide hoc Epistolium et quod de eo diclum est ad epistolam ficiiliam Hieromjmi ad Euslochium, Patroloqix
tom. XX.X, col. 226.)

G. MARII VICTORINI DE MACHAB.EIS POE.MA.

Hoc poema dedimus inter opera S. Hilarii, Arehileiisis cpiscopi, toin. L Pairot., uhi videsis.

A. 1/3'
t Kl
I
CARMEN DAMASO PAPvE ASGRIPTUM
Hoc carmen non reperitur in Bibliothecis anle nostram editis. Datum esl primum Itici a diligentitsimis
bibtiograiphis Mitlcr ct .inbenas {a) cum quibusdam phxeivul.ionibus nd noslrum tom. Xlll. Id cruerunt e
Manuscripto Si.ingerinanensis biblinthecx ubi liitebat. In initiali folio leyitur, miinn reccnti srriplum: Horum
versuum auctor creditur sanetus Damasus pont. maxiraus, minime lamea genuitaiem opusculi asserere
prxvalemus.
(a) Revue de Bibliographie, aout 1845.
 527 AUUENDA AD QUOSDAM PBiECEDENTKS TOMOS. 528

INCIPIT CARMEN A Et maculam ventris puUain de corde fugassent.

Post haec baptisini sacralis tingitur undis i

Nec nieminisse nioror praeconia clara Chrysnnti, Quatinus exuvias spoliaret mente vetustas •-

Quem merito mundiis famosa laude frcquentat. Et nova de liquido sumatur gurgite lodix. |

Hunc igitur genitor florentem tenipore (a) proto, Sum virgo veterum sprevit documeiita librorum ;

Trsdiditin vestemrlietorum(5!e)subsortemagistris, Et sequilur Christi quadratis dogmala biblis.

Ut puer indolis {sic) liljrorum disceret urtcs Quis poterit vulgi tantas numerare catervas i

Quas mundana colit stolido sapieiilia sensu. Quantas exemplis egcrent credere Ghristo ?
Qui fuit, ul ferlur, donatus mente sagaci, Traditur idcirco poenis torquendus acerbis
Ardens ingenio prudens, ac peclore pubes.
et Septuaginta viris {sic) quera denso milite servant,
Post hac industris cum sacra volumina lcctor Ilerculis in fano ni forsan tura litaret.
^

Auribus hausisset coclesli grammule scripta,
Protinus antiquK contemnens dogniata secta;,
Falso vetustarum calcavit frivola legum,
Et dicto citius nactus rudimcnta fidei
Flagitium sceleris baptismi deluit unda.
Mox publice Chrislum paganis praidicat ultro
Dira superbarum spernens tormenta minarum.
Tura genitor sobolem, natura^ jura rcsolvens,
Truserat in tennbras conclusi carceris atras
Magnopore metueiis fisci decreta nefandi
Tunc miles cccpit dirus vexare negantem
Athletam Domini fretuni virlute superna,
Udis et crudis nervorum nexibus angens
Torrlda flammantis laturuui caumata solis.
B Sed puncto citius laxantur lora lacertis
Omnipotente Deo restes solvente ncfandos
Ecce sudes iterum cipporum vincula cludunt
Cruraque cum rigidis nectebant turgida lignis,
Extemplo cippum findit Regnator olympi
Quamvis hunc stolidi cecata iiiente ligareul. \

Insuper tremulus formidat acerbum.

et capital Lolia tunc lictor crudelis spargere jussit j

Sed cum mens juvenis forret tormenta libenter, Sacros humectans artus fcotore putenti : 1

Mox aliam genitor concinnans machina (sjf) scenam Qui liquor, at dicunt, atrum fantasma fugabal '

Lubrica mundanis admovit gaudia pompis, Dum vernam Domini sperat nicromantia fretum ;

Serica purpureis prsbens velaraina peplis Sed putor ambrosiam flagrabat nectare suavi.
Qua; moritafacit festo viscere bombix, Exin tortores bucula de globo rebyrsa {sic)
j

Induit egrcgium pretiosa et veste nitente. Mandaut ut crudo stringantur lergore membra
Tunc jussu patris convia larga puellae Marthyris ardentem passuri lumine solem. i

Deliciasque ferunt epulis lususque culiiiiE Torrida sed Titan compressit fulmina fervena '

Vestibus ornatae variis et fronte venusta, C Ut nulla insontis ferunt incendia membra; I

Talibus ut pompis miles mollesceret audax Tumque reciproca concludunt ergastula sanctumj
Ferreaquis (i)crebro caedunt((;)prceoordiavirum(i/). Arta cateuaruin constringunt vincla laeertos, '

Sed tamen arraatus Christi testudine tyro Necnon ot cullum nectunt cum crure gemello. ,

Oscula virgineis despexit lubrica labris, Ecce repente pius nodatos arbiter artus 1

Nec penetrare sinit stuprorum spicula pectus; Eripit et chalibis inox stricta ligamina rumpit.
j

Sed procul excussit jaculatas fraude sagittas. Porro cura sanctura nDdoso vimine miles i

Non secus ut cecinit sponsali carmine vates Cederet infaustus rubro qui sanguine gaudet, ;

Dulcia sed Christi leniscunt labru labellis, Sed rairuin dictu s?eptrorum flagra beatus
Mellea tunc roscis nii^rcscunl labra labellis. Ictibus argutis raartyr non sensit acerba.
Venit ad extreinura virgo certamen adulta, Quin immo ut plumce mollescunt viraina (sic) sanctc^
Daria vestalis formosa fronte rubescens, Geu viridis lentescit lcne papyrus in arane, i

Aurea cum glaucis quam comit lunula gemmis. Claudius insignis compunctus credidit ultro ;

Nititurhscjuvenemmuneris («icjconstringere nexu Sepluagintu viros converlena dograato claro i

Quatinus ad thalami flectat connubia inentem. Fecit baptismi purgari tiurgite mersos ;
'

Ila;c falerata fuit facundis freta loquelis, Quapropter rubro perfusos sanguinis ostro j
f.

Denique stupuerunt (orte magistri

diserti Miles Ada elhereum faustus perduxit olimpum !

Virginis ingenium biblorum fainine lultum : Qiios simul obstruxit felix spelunca sepultos i

Nempe tenax scripti luerat veloxque legendi. Lucida perpetuee \'isuros praemia vita;. \

Sed secus evenil lbrtun;e oasus opacae. His convexa poli raerilo lustrantibus alto 1

Dum pius obposuit fatis contraria fata, Daria cura duro patitur tormenta Chrysanto. |

Daria qui! dudum servabat numina Vestw, Impiger ast ille strictus molimine lerri
Credidit Altithrono cceU qui sceptra gubernat Truditur in tenebras laturus carceris alrus ]

Facundis virgo verbis conversa Chrysanti. Luaida quo putidis fluserunt stercora criptis ;

Tunc simulata thori fingunt consortia fata, Nectare sed fcetor cedit ceu luce latebrae. j

Moribus et caslis vivunt concorditer ambo, Traditur interea et sceleralis Daria scortis ]

Ut spurcum pcnitus vitarent peotore nsvum Prostibulum mechffi penetrans sine crimine sevo. ;

(a) l'our 7ipco-(o, quc le poetc a latinise. Mil. et ((; Lisc'Z ccduiit. Mill. et Aul'.
AuB. {(i) Pour virorum : mais ilyaune laule de quan-;
{b) Pour queis c'est-ci-dire quibus. Mill. et Aub. tite. MiLL. et AuB.
 520 DISSERTATrO DR DAMASO ET I.ATJRENTIO. 530

Sed leo de claiistria rugibiinrlus iiiittiir arclis
Virgineos artus servare piiell.13.
Si quisquam cuperct sacrum temerare pudoreni
Gestibus obscenis contractans corpus honestum
Arcam ceu quondam probrosus contigit Oza,
Prolinus oppeteret oonfusua fronle petulcus
Rictibus et rabidi conrosus dente leonis
Ultricem poenam sentiret morte ferina.
A Tiinc flemum Augusli qui hnmiB regnaregebat
Decreto rubras suMipserunt morte coronas,
Et simul in cripta pausant Sabuione sepulti
Quos siraul in vita vcxavit poena cruenta.
Cradimus ut fausli glomeratos jure catervis
De gremio tumuli cum tellus sponte dehiscet
Et genus humanum tumbis eroerserit atris
Suscitet ad requiem mundum dum laxat habenis.

DISSERTATIO HISTORIGA DE DAMASO ET LAURENTIO,

VF.t,

DAMASUS ET LAURENTIUS
HISPANIS ASSERTl ET VINDIGATI,
Atictore Fr. Perezio Bayero ;)m6?/<ero Valentino. Romx 1736.

EPISTOLA EEDICATORIA.
llluslrissimo alqiie ormitissimo viro D. D. Jnanni FranciscoGaonne Portocarrerio,etc.,romiti Vallis-Paradisi,
militix CaUitravensis cquiti, Ferdinandi VI Hispauiarum regis calkotici, in Indiarum senatu consiliario,
summoque regii census adminislro, elc, elc. Franciscus Percuus Bayerius, felicitalem.
Quod tibi quidquid hoo est laboris nostri nuncupatum optaverim,comes illustrissime.non tamofficium
quam excusatio videri potest.Cunienim eorumqufe a cleinentissimo rege verequeHispanis nostraj parente
Ferdinando VI procuranda niihi in itinere Italicu pra?scrJpta sunt.atque adeo totius negotii otiique nostri
ratio suo demum tempore tibi reddenda sit, erunt fortasse qui.ubi me ad ha3c studia divertisse viderintab
animo sibi male conscio, judicis occupandas ijratia!, potius quam ab oflicioso cliente,Ma!cenatis optimi de-
merendi studio, munus istuil profectum putent.Et quidem cum vanahorumjudicia atque importunitatcm
non scmel initio pr<Bvidissera,parum abfuit quin,abjectoscribendiGonsilio,publicam ego nostratium cau-
sam ob privata; reprehensionis timorem dcsererein. Veriim quidni poHus,tricis apinisque his spreti3,ab
optimo, patriique decoris amantissimo principe, te pra^sertim patrono,paucorum mihi mensium inducias
pollicerer, non ut eas ignavo in olio traducerem,sed ut voterem avitamque Hispaniae ncstrae gloriam.quam
ab llalis quibusdam magni noininis scriptoribus ereplum iri noverara, eidera,si fieri posset,restituerem'?
Aut quo pacto si inclinatffi ac prope jacenti Hispanorum causa; cum eam erigi a me utcunque possespera-
rem, suppetias ferre neglexissem.non ego patriam prodidisse dioendus essem?Jam vero eo loco ao discri-
mine Hispanorum sententiara, quas tot rctro sa;culis Damnsum et Lnurentium populares ipsorum fecerat,
versari, tute ipse fatebere, comes iilustrissime.cum videris ab anno 1741, quo nova opinio utrumqueRo-
manis civibus ascribens in vulgus primum eniissa fuit, tot viros eximios, editis cerlatim libris veteri illi
profligand<e conjurare,non jam quasi de redubiaaut probabili in utrarnque parteindisputantes,sedcausam
pro Romanis dictam, remque omnino demonstratam osse asserentos.Niim vero meliora deincepsHispani
sperare debeamus, nostrum non providere raodo. scd ne conjicere quidem esl.Licet enim non iis tantum
quibusopusciilumistud examinandumpublicedemandatum fuit.sedquibusipsepridemlegendumprivatim
tradideram.suramis profecto viris,rationes ct conjecturas nostras pro Damnso et Laurentio HispaniaB asse-
rendis non vulgariter probari videam,ineoquidem utmagis illorum humanitas mihi perspecta est,itaplus
vercor ne quid ab ipsis voluntati potius quam judicio tr:huatur.Verum cum eosdem tamen integerrimos
atqiie incorruptissimos noverim.quo proindecitra insignem injuriam nemo contra quam senserintjudi-
cium protiilisso suspicari audeat,non obscura mihi spes affulget fieri tandem posse ut ea prffisidio fulta>
raliones nostrK tandiu sustineant adversariorum impetum.dum Hispanire scriptorum cohors,quam nobis
auxilio futuram speramus,iequiorc Inco pugnam capesscre deqiie summa rerum acie cum hoste decertare
valeat. Sane uti unusego,si cum tot viris strenuissimis congredi ad me rociperem,Plautino illo palffistrionc
confidontior habendus essem; ita si aliorum qui ab Hispanis starevidentur,validissimo agmine stipatus,
ccrtamen (letrectarem,et illis injurius,et merilo morlalium omnium aiidirem ignavissimus.Sed etilludme
iitscriberemcompulit,comes illustrissime,quod cum non ita pridemsuperstitumin Urbetlispanici nominis
monuraentorum Colloctionem absolvissem.in qua ccc circiter illustrium gentis nostrae virorum imagines,
elogia.et gentilitia stemmata lotidem grandioribus chartis,qiiantum fieri potuit.accurate atque elegantis-
sime expressa conspiciuntur, eo videlicet consilio ut e regione sepulcralis cujiisque tituli patriagenusque
dignitas eorum, tum res ab iisdem prKclare gesti-e summalim indicentur, vel Damasum Laurenliumque,
quibus primus omnium in ea Collectione locus a nobis attribiitus fuerat, Hispanos esse ostenderc, vel,
quod turpissiim foret, eosdem gradu dejectos planeque exautoratos dimiltere necesse erat. Jam vero
cum mihi ad manus essent rationes quibus adversariorum arftumentis non improbabiliter occurri posse
sperarem,quam ego non apiid liispanos modo,sed et apiidexteros quosque contraherem ignominislabem,
si segne atque inhonestum otium pulcherrimo labori pr;etulisssem!

Haec autemeo a rae consilio,atquo illorum occasione dicta sunt.comes illustrissime,si quiforsan nostrum
qnidquid hoc est muneris practexendw potius excusationis, qiiam oficii causa nomini tuo consecratum
putant;de teenimcum propria atqueavita bonignitas.tum perpetuum illiid, quod res patrias propensissime
tueris atque ornas.studium longe aliler ut sentiam faciunt.Licct enim mihi ut te pr.<6sentem praesens allo-
quererad banc diem datum non fuerit.non sum nescius tamenqiiam paramanterlitterasearumqueciiltores
amplectaris,quamque animoinfixura sedeat liberales arte? ac disciplinas apud nostrates ainplificandi con-
silium.Atque hanc quidem inter egregias tuas laudes prscipnam.non modo in hac urbium principe Roma,
sed ubivis gentium celebrari cum mihi gratissimum est, tum veroilud longe gratius fuit, ac jucundius,
531 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 532;

quod vivam miDimeque lallacem illarura imaginem intueri atqueadmiraricoram aliquandolicuerit.Gum',

enim antehocbiennium Venetiisagerem.etincelebridivi Miirci Bibliotheca nescioquid nugarummeditarer,
Ibrtereodemdeliitumillustrissimum marchionemAnnaveliumdignamteprolemclarissiraajquedoiuusspem'
alteram.quem optiiuo sane consilio utin vasto orbia volumine mores horainum atque urbes nosceret epa-.
ternosinumaturpdimiseras.eadem lausta lux.qua te ad summainrcgiioensus administraniunera a pruden- i

tissimo rege nostro voealum fuisse ibidem rHUia vulgaverat,mihi salutandumoblulit^a quo cum ita beni-
gne liberaliterque exceptus fuissem,ut qi.andiu unaVenetiis fuimus suavissima ejusdem consuetudine et,
alloquio Iruerer.licuitin ornatissimo adolescente virilem e vestigio prudentiam cum insigni morum facili- I

tale conjunctam demirari; tum vero ubi ad reculas quasdam eruditas a me in ilinere Italioo collectas,
j

ejusdemque itineris prulixasephemeridas penitusevolvendasanimumadjecit,incredibilem ipsiushumaui- :

tatem,et singulare erga litteras studium expertus sum;prorsus ul tot dotibus egregium Juvenera supra
aetatem oumulatum intuenti,non modo paterna virtus animique, sed,si per jurisconsultoa licet,ipsa mihi'
viventis patris hffireditas ante oculos obversari videretur.
Haec autem cum ita sint, comes illustrissime,non magnopere mihi verendum essearbitror,an non exile;
munua istud.quod sub tuis auspiciis lucem qu;crit,placido vultu excepturus sis. Quod si conatus hosce,:
quos ab aliud agente patrius amor expressit, tibi, viro scilicet probatissimo, atque Hispanici splendoris;
amantissimo, probari cognovero,satis hoo uno praBclare rneoum aotum esse intelligam.Sed qui si,qua es-
apud Augnstum noslrum auctoritate et gratia, MajesUUem rWm.s adduxeris ut in has meditationes nostras,!
nihil earum tenuitatem moratus,oculos demittere non gravetur? Quod cum,serio quidem.ne optare mihi;
datum sit, illud superest ut,conoeptis pro tua incolumitate votis,iausta tibi et prospera omniaasummo:
bonorum largitore comprecer. Rom», ipso Laurentii martyris pervlgilio 1756.

EPIGRAMMA
E'; 1/,^ ptbXov Tiep! dYioij Aa[j.o(!jO'j xa! Aaupevtiou, -c^ 'laitaviif a7tov£|xr)6£vx Ttaoi «iJpaYxtaxou IIspE^tou,:
•itoXuiJiaSEaxaTou ovopoi;, YEYpa|ji|j.svTjV.

A. A. r* A.ii--iOJa-i'Arja'j.

Priscos Hesperias reddit Franciscus honorea, Tai; f.ixa? TtaXiv 'Etnttpdj 'Ppafy.imo^ eSiuxE,
Ultra ne possit dicere Roma suos. Mrjxixi av 'PtO(j.rj oitJTtip Ea? xaxe^iji'
Mille revicta modis compellitur ista fateri, '11 o£ e TtoXXa y' EXeYX^Set;' eiSuTa auvoiSe, 1

Hispanis geminum se rapuisse jubar ;

'laitavwv 'A-^lui oxxi atpETXE Suo)"
Gestit at illa palam duplici redimita corona, Tuj 8e axap uxEoavo) Ksivt) [jiev e-/oui7a v.iyjxp^za.i,
Tanta3 cura prolis cernitur esse parens. IJoxvia t'o? Mrjxrjp xou xoxEto? |xaxopo?*
Sl Damasus moriens, moriens Laurentius ossa Ei -(iip xot Aaupevxto?, -J) Aajjiaaii? xe Xlitovxo '

Romanis liquit marmore clausa sacro, 'Po)|j.a!oi(; xa (jteXrj itavxoxe dtSia,

Invidet illa nihil; satis ex hoc nomine clara; Mr, 9O0VEEI Ty^vtj xoT; (jiev ^dp "iSrjpatv ditdpxEt i

Patria si divum sola sit Heaperia. E'. iJto'v 'Eaitsp(r) riaxpt; z-^ 'Ay!ojv
Uaec veint Uispanis, veniet sed gloria major, Taijx' dpa<'uv, ijtEXXovxaSe fiei^ova-(o?itept Mouaiuv
Prinoipe sio Musas amplificante domi. Ttu BaatXrjt pteXEt iipoi; (JteY» xXeTo<;etov.

DIVIS PATRllS LAURENTIO ET DAMASO VOTUM AUGTORIS.

O lux Gcoiduis, plagisque Eois, B Quid tuui? Noslrane ad h«c silebit, aut immota
Biaa sed faoe prsnitens Iberis, Hispania nil reponet? Et vos
Clarum par, Damase alme, tuque Laurens, Laurens ac Damase, Occidentis ora,
Quos consensio longa saeculorum, Quos bis (o) haotenus Hesperos vocabat,
Nedum barbarie vigente, sed post Demissis manibus migrare tandem
Illalam Latio Atticam loquelam Pormittet?Faciant quibus pudoris
Hispanis, veterum vetante nullo, Sensus, nec pietatis ulla cura est,
Asoripsit patriaeque, civibusque, Immites animae. Tuis benigne,
Quod vos sub senium fugaiis a3vi, Tcllus Hespera, mansuetiores
Ereptos laribus domesticis, atque Instillas animos, quam ut aut silentes
Exutos pntria novos Quirites Hano sorlem patianlur, aut inulti.
Trojanum genus, urbe gestiente, Hino nobis patrius, tuique, Laurens,
Janus, rootra, forum, Palres, senatus, Et corapar, Damasi, ardor aoriores
Summus denique Pontifex salutent, Adjungit stiraulos, ut imparati
Nil cst quod doleamus, aut querelis Discrimen subearaus, atque magna
Urbi orbis dominae subinvidentes Conemur tenues. Erunt, opinor,
Uispanis fora rauca personemus; Dum nos stringimus arma velitari
Novit scilioet illa quantus inde, Pugnae, quos aoie paratiores
Binum si sibi quasrat unionera, Deoertare juvet. Fidem hic, Iberi,
Aocedet proprio decor monili; C Vestram, vestram itidem, beate Laurens,
Hincque, ut lit, dubiis utrinque rebus, Et nostri, Damase, auctor laboris,
Caeco turbine controversiarum, Imploramus opem, benigni adeste,
Laurentem Damasuiuque civitates Nostramque Hesperiam, sinu quae utrumque
Dum plures repetunt, suosque utrumque Materno lovet, excipitque alumnum,
Jactant, jure sibi |jeculiari Vel si Horaa dehinc beatiori.s
Asoribit, vetus alterum priusque Vos dignetur honore civilalis
Communis patria; ninil morata. Nunquam linquite, patriosve finea.

(u) Quod Hispani, et quod sidera sint.

533 DISSERTATIO DE DAMAPO ET LAURENTIO. 534

DISSEKTATIONIS PARS PmOR.

DE DAMASI PATftlA.

CAPUT PRIMUM. A nescio quam destudiis nostris mentionem, nedum

Scriplionis occnxio. hodicrnce conlroversiip.
SliUux perhumaniter exoeptus fui sa;piusque ad familiare
Fundiwienta Uispanornin ul Damasum sibi lan- coUoquiuin invitatus,sed, qucenon omnium postre-
quam popularem ascribant.
ma amoris signifieatioest, nec indonatus discessi.
Cum, novis invicein sibi succedentibus ncgotiis, Multa.cum noctem interdum vario sermone trahere-
diutius quam initio statueram manendum mihi in mus.grand.TVUsrogitabat senexdestudiorum deque
Urbefuissct.alque ex tain uberc utriusque antiqui- itineris nostri ratione; jacerentnean in pretio essent
tatis latifundio vacuum redire in patriam inglorium apudHispanos litteraj; plurimum de nostrium intre-
essetet tantum non verecundum,bomini praesertim nii3minime,uti aiebat.vulgaribussubinde disserens
quem ab ejusraodi studiis non abhorrere, iis saltem neiiinemque.eorum quos olim Rom« noverat, quo -

inagnopere delectari aiebaiit, in animum continuo rumvelegeratscripta,decanipra;sertim Alonensis(o)

induxi agollum mihi subsecivis operis excolendum marchiimis Mnndexarensis (/)), immo neque super-
secernere, queis tamen Hispania: nostras domesticis stitum sine laude prfeleriens, ut vehementissimum
prsecipue in rebus fructus constaret aliquis. Id qui- summi viri erga litteras litteratosque studium. tum

bus modis assequerer meditanti,succurrebat non ita memonam in ea state retinentissimam demirarer.
pridem a Francisco EmmanueleMenaMatritensi bi- j. Hkc auteni ut paulo latius quam pro institulo perse-
bliopola novam cl. Nioolai Antonii Bilbliothecse Hi- querer tam chari mihi capitis desiderium fecit, tum
spanicwEditionem adornariplurimisauclorumatque eorum quseipsiusmortemconsecutasunt recordatio
operum ineditorum accessiunibus locupletissimam peracerba. Pauci etenim ab ea effluxerant dies, cum
quieque ut oranium votis responderet, invitatorias primoutaffectumopus tantisper intermitterem,mox
ab eoJem ad doctos per Hispaniam viros litteras ut ejusdem perficiendi spem plane omnem depone-
missas fuisse.rogatum ut tantaj rei perficiendajsym- rein, tristissimum nnntium accepi. Vulneris causas
bolam quisque pro virili conferret suam.Eavero ubi refricare molestissimum esset, nisi sub exiiuio ao
primum animum pervasit cogitatio, nihil ultrade vere izoluixixxz.aTa.zt^ S. R. E. cardinali Dominico
exsequendo,consiHodeIiberandumcensui.Sperab6im Passioneo, qui ut in amplissimobibliothecarii apo-
etenim quod litterarii thesauri nunquam penitus stolici munere Quirino succederet unus omnium
exhauriantur, vel post Uistratas ab oculatissimo ac summi ac prudentissimi pontificis Benedicti XlVju-
diligentissimoauctoreUrbisbibUothecasuberrimam- diciocomprobatus idoneusque habitus esl, non ob-
que messem lactam.non poonitendum nobissuper- scura nobis spes affulgeret fore tandem ut inter-
fore spicilegium. Neque vero me fefellit eventus. missum opus ipsius auspiciis absolvatur.
Factaetenim mihi principem omnium Vaticanam ad- Nova exinde mclienti mihi sacrasqueUrbis sdes
eundi copia, Manuscriptorum indicese.volvere dili- G neinterea domesticusotiarer,pomeridianishorisin-
gentissime coepi, et qutecunque in eis vel auctoris visenti, obviam ubivis fiebantsepulcraliaillustrium
nomincvel operis argumentopatriam quoquo modo Hisponioi nominis virorum epigrammata, qui dum
bibliothecamditare posse arbitrabar, in deletitias in urbe publica aulprivata negotia persequuntur,
schedas cursim pro tempore.nulloque adhibito dele- morleintercepti carnisexuviasDivorum Tutelarium
ctu,ref'erebam,domimox per otium cumeditis a Ni- aris in diem immutationis sua3 concrediderant. Ho-
colao Antonio conferenda.Absolveram trimestrifere rum ago dum describendis elogiis adumbrandisque
spatio Palatinam,Urbinatensem,et eam qii.-eolim ad utcunque gentilitiis stemmatis, qui meus est mos,
Ghristinam Suecorum reginam pertinuit,ternam sci- non indiligenter incumbo, sensim enchiridium in
licet accessionem Vaticanee bihliotheca! nobilissi- molera justi voluminis assurgit, vix tertia sacrarum
mam;neque dies abiit quo Manuscriptorum cum Urbis aeuium parle perlustrata.
Editis collatio uon me redderetnovo auctore autope- Hoc mihi primumincausa fuitcur Hispanorumin
re invento locupletiorem.Ventum erat ad ipsam pri- TJrbe monumenta paulo quam anlea diligentius in-
mariam bibliolhecam, quo tempore Angeli Mari;e quirerem,ao de iis qua; usque superessent cmnibus
cardinalisQuirini S. R. E. bibliothecarii, bonisde- unum colligendis serio mecum cogitarem.Spera-
in
flenda omnibus, nulli tamen quam mihi flebiHor, D bam etenim fore ut Hispanicarecentium sfficulorum
intercessit mors.Conveneram.Brixiae in transitu meo llistoria nonihil inde caperet adjumenti, si illu-

virum pietate insignem, demerendisque litterisna- strium nustrK gentis vivorum series ob eruditorum
tum, aquo, ob injectam a cl. Balthasare Oltrochio, oculosunico luslrandaobtutu proponeretur.Idporro
Mediolanensi Ambrosiana; bibliotheccs praefecto ut uberiori cum fructu fieret, animum praiterea ad-

(a) Is est cl. Emm.Martinus cujus nomen edilai]ue per prodiere. Nolse in Hislor. Hispan. cl. P. Joannis
ingcnii ac doolrina; monumenta illustriora sunt ^farianx S.J .,m\. \\.pm Opus clironologicum, lol..
quam ut alicubi latere possint. edenle illustriss. Valenlinas urbis litteratorum cce-
(6) Gasparis scilicet Ibannczii de Set;obia, cujus tu. Ann. 1744 et 1746.
post raulta quae ipso superstite lucem viderant,nu-
535 ADDENDA AD QUOSDAM PR-CCEDENTES T0M03. 536

jeci, ut quos peitate doctrinaque prscslantcs fuisso, A. oblcslari,neB prius orandi fmem facere quam ficleni
publicisque muneribusegregiefunotos,tuin maximo in id meamobstrinxissera. Eam ergo nunc primum
quorurnmemoriamcineribuscontumulalamnossem reo auspice, atque utinara fausto eventu liberare
de eorum patria, studiis, ac prjecipuis gestis pauca incipimus.
sepulcrali elogio 9ubnecterem,fontesque unde ple- Priraus igitur omnium qui sanctum Damasum
nior ipsorum notitia hauriri posset indicarem. pontificemlonsa sasculorum consensionepro Hispa-
quam no habitum Romanis attribuit, quique recentium
Hko fuerat universa proposili nostri ratio,
dumpropiusurgereincipimus,aquadenuonobishs- veterumque soriptorum fidem ac vetuslissimorum
sit. Eum etenim summumanliatitem Damasum'doc-
Codicum auctoritatem solis iisque non admodum
firmis conjecturis posthabendas censuit, Tillemon-
Irina! ac dignitatis laude, arohetypis proeteiea mo-
tius fuit (a). Is, quod sciret Damasum Romae a pue-
numentis ipsius nomine inscriptis, et usque Romae
dignum pra; omnes
rosacrae militice tirociniura posuisse,perque
superstitibus ante alios illustriorem,
caeteris arbitramur qui Hispanorum agmen in opere gradusalectoratusummam tandemeoclesiasticarum
nostro duceret, nonnullorum recentium auoloritas
rerum adeptum; patrem insuper ejus Antoniura
veterum fidem lubricis conjecturis primo exceptorem, moxlectorem, levitam et sacer-
intercessit, qui
•^°^'^'" fuisse,idque in basilica sancto I.aurentio sa
po3thabentes,Daraasura,secusatquehactenuscredi- B
annumerandum cra,quKolira nd Theatrum Pompeii dicla, nunc rn
tum fuerat, Roraanis civibus cen-
ipsumque etiam, si superis placet, Lauren- Damaso a conditoris seu verius instauratoris norai-
suere,
ne vulgo audit, ceu vetus nos docet ipsius Damasi
tium levitam et martyrem invictissiraura.
epigramma (fc); putavit non minus parentem quam
Conqueri primum egotemporum nostrorura ini-
Romae pueritiam transegisse,quandoquidem
tiliura
quitalem, quod lantum Iribunitiae hypercriticorum
uterque lectoris inibi gradum obtinuit qui pueris ex
potestati juris permiserit; tum taedium ac propositi
ffivi nequeproximura vero
disciplina demandabatur;
satietasconsecuta est incredibilis, ut nisi jam eo
credidit quod Damasi parens Roraara ex Hispania
processissem unde pudor lexque operis pedem re-
cura uxore et liberis concessisset: saltem quo id
ferre prohibebant, ne hilum quidem de penitus
pacto fieri potuerit expedilum non habuit.
abjiciendo dubitassem. Satis enim arae iraparatus
Conoinit Tillemontio cl. Antonius Maria Merenda
adhas difficultates superandas,nullo prfeterealibro-
nuperrime,ut audio, ad canonicatum ejusdem basi-
rum qui ad manus essent prtesidio, neque ut opor-
lica; sanctiLaurentii in Damaso promotus,qui elapso
tebat otiosus, qui concitatos ab aliis turaultus aut
proxime anno 1754 novam opusculorum ejusdem
sedareipss possem, aut novos concitare subinde
sanoti pontificis collectionem adornavit, nobisque
vellem ?
C (quibus prior illa Tillemontii opinio parum quidem
Unum illud supererat, si quo astu adversariorum probata viris doctis jam diu exolvisse videbatur)
impetus declinando, eoruraque utcunque telaretun- hujus scripti oocasio fuit.HicigiturTillemonlii con-
dendo viam raihi quodammodo ad rem nostrara jecturis novas de suo adjicit; sed conjecturas tan-
aperirem, donec instructior doraesticorum aliquis tura, queis ex jurisconsultorum placito (c) inre non
ajquiorelocopuguamcapesseretdequesuraraarerum dubia rainime locus est. Exaggerat ilaque longissi-
acie cum hoste decertaret. Hinc mihi disserendi
mi ex Hispaniaitinerisdifficultatem,infantiura pene
materies hujusque operis argumentum enatum fuit
liberorum vixqucei ferendo parium impedimenta;
quod dum in Hispanorum gratiamvernaciilosermo- tum quod Damasiparens novus prorsus ignotusnue
ne paulo latius persequi studeo, libellus iste, quod Romaestatim ab adventu nomea Ecclesiaj dedisset,
ne cogitaram quidem, e manibus elabitur raeis. notarii primum, moxlectoris titulo in sancti Lau-
Is cum interea amicorum nonnullis quorum plu- honestatus fuisset; quod
rentii basilica e vestigio
rimumapud me valetauctoritaslegendustraderolur utrumque non satis consonum, irao alienum putat
neque adeo visus e3setinformis,obnixe a meoratutn ab illorum temporum disciplina. (d) .Secun/lumeam
veniunt, ut Latio quanlooius donatum publici juris elenim (inquit) priiiio liaptiuiri, deindeex inlervaUo
facerera. Abnuereipseprimuraangustiasquetempo- [) prohari debiiit, dignusne esset qui sacrx mililix ascri-
ris apud eos causari, verum id per speciem; re ipsa berettir. Postremo novennium, sallem septennvim pro
contentiosum argumenti i;enus et plane polemicum minorum graduum of/ieiis exercendis etrecipiendnrum

refugiebam, in quo nec lil)ere ingenium exercetur, inlersliliis insumere minimum oporthit,ul,probaiionc
et ubi aliiirum errata dcprehonderis, aut jus pro- acccdenle ad altiorcs Ecclesix gradus cvclii pos-^iet. Et
priumpauloenixius tueare lEalevolentiapartiumque paucis interjectis pergit: An itaque in in fei ioribus

studio factum putant. Contra illi fidera suam, com- ordinilius positi pnler et filius uno eodemque tempore
munem amioitiara, gloriani deniqueHispani norai- atquc eadem in Ec.clesia ? Hoc alii judicent.
nis, cui reliqua a me omnia posthaberi noverant, Neque hisraelioraGregoriusJacobusTerribilinus

(a) Tillemont, Mimoires pour servir a CHislcire, Ilac pater exceptor, lector, levita sacerdos
tom. VIII, pag. 386, et 773, in not. Edit. Ye- Creverat
net. 1732. Leg. Continus 137, § 2, £f. de V. 0.
(c)
(b) Damasus, epigraram. 35, ap, Merend., pag. Ant. MariaMerenda, opusfi. et gest.
(rf) sancti
241 Damasi, cap. 1, num. 1.
5-i7 DIS9ERTATI0 DK DAMASO ET LAURENTIO. 538

R(irn;intiR afTert, (a) domestico vir et nostratium, .\ uxore et liberis cxllispaniacommigrare [Kitiiit dilfi-
apud quos olim commoratus fuerat,elogio clarus. cultatera,iinllo prseterea velerum aul riTentiorum
ItaqueRomanam.sicuti priorc3duo,Damasnmfacit; tesiimoniofultam vldercnt,illam non tanti acTille-
et quasi crambem non satis esset recoxisse, tertio montius fecere neque eo fiducia; delapsi sunt, ut
;

nobis Tillemontii ariolationes obtrudit.Id unum,ne dubiani conjecturam fldem certas scriptorum et
omninoveniretasymbolus,aseanimadversumluisse Codicum auctoritati oommittendam judicarent.
ait.ex veteribus scriptoribus qui de Damasoagnnt, Exoidit, fateor,imprudenti mihi fiducix verbum,
a Martio Milesio Sarazanio {b) et P.Coustantio lau- qiiod tamen in malam partem ab adversariisaccipi
datis,neunum quidemessequieum Hisp/inum dixe- aut ipsis uUatenus injuriusesse penitus nollera;ve-
rit ante catalogam Romanorum pontificum, quem rum si mcnte aprffljudiciis vacua reminspiciamus,

sub Fellce IV (ad annum scilicet Ghristi ,530) con- quo pacto eam apud litteratos notam effugerc pos-
scriptum putant;aut Anasfasium Bibliothecarium,a sinl prorsus non vidco,cum quod multo pridem in-

quo Felicianus ille catalogus descriplus creditur. signiores critici,iis ipsis conjecturis ducli,proferre
Neutrura autem ex his scriptoribus magnfe auctori- potui8sent,veterum tamen reverentia quominus id
tatis esse affirmat, neque Hispanos.qui de Damaso facerent prohibiti sunt hoc illi nullo recenseruto
:

scripsere, quod ad patriam ipsius attinet,
aliquamquseipsisfaveatrationem afferre; dissentire
praeterea de loco in quo sanctissimus pontifex nafa-
les hauserit.Hactenus Terribilinus, qui taraen post
ereptum Hispaniae nostra; Damasuni, id est, post
adactum in ima Hispanorum viscera capulo tenus
ensom, inani eosdem solatio demulcere stuifef,
gentp.m subinde vocins inclytam.
Jam vero ut meum ipsede Tillemontii conjecfuris
judicium aperiam.utieas alicujus momentiac pon-
deris esse minime infioias ivero,neque satis hacte-
nus expeditam quaestioncm esse de tempore quo
Damasi parens Romam cum uxore et liberis (an
potius abgqueillis ? longene saltempostDamasura?)
commigraverit,eas nihilominus non tanti a criticis
faciendasarbitror,ut veterum scriptorura Codicum-
quefideipraeferri aut opponiullo pacto valeant; imo
non alio aestimandas loco,quam quo in forensibus
auriti,quorum ipsEe in historia vicem subeunt.pra!
ooulatis testibus.
Essetsaltem fulcrumauctoritatisquamlibet mini-
mum cui inniti possent: roburillis atque ^^es
triplexaccederet,neque iniquissimo ut nunc praelio,
parumque victoribus decoro^conflifjeremus
sinistro Tillemonlii ejusque seclatorumoscine nulli
non modovcterum.sed nequerecentium scriptorum
vel postrestitutam criticen hactenus in mentcm venit
Feliciani pontificum catalogi,autAnaEtasii(quoloco
Damasum uterque disertissime llispanumfaoit) fi-
dem elevare,pra;ternnumTerribilinum,quigralisid
aflirmarc,atque,utaiunt,sinelegeloquinonerubuit.
solidam g Codice, nulla rationeaut nova praeterea conjeclura
fulti asserere nihil dubitant.idque sibi palmariura
ducunt.
Saitem Merends, dum vulgari receptissim*quc
de patria sancti Laurentii martyris opinioni obsi-
stere pergit (quanquara et ipsura ea in re nonnihil
humani passurafuisse putaraus),condonandura;ne-
que gratis id fecisse dicendus est,qui non uno super
dctecto vetusto Codice, multiplici prteterea ratioci-
nio eoque in speciem satis firmo senlontiara suara
constabilit ; verum sine nova proposilione aut as-
suraptione,novas casque diversissimas ab hactenus
deducfis conclusiones elicere velle,id vero exquisi-
t^^e, irao extremas sublilitatis esl.
quam mentem meara aperiam de Ro-
Prius igitur
mano Damasi itinere, deque ejus ratione
patris
edisseram, quo scilicet pacto inoffensa historiaj
fide,servatisqne ad unguera ecclesiasticis legibus,
imu enim,>erosimillime, uti ego arbitror, Roniam
ox Hispania venire potuerit, veterum testimonia,
queissentenlirtHispanorumDaraasumsibi tanquam
profecto populareni asoribentium innititur,exponere oppor-
tunura duxi. Eara vero Hispanicaj llistorias parfem
; verum domestici scriptores, dura privatis qnisque studiis
quaiM publijiE rei inservire raavult, civemque suura
ii\ estconlerraneitm Daraasum facere nittitur,negle-
tamatquouniusAnastasii bibliothecariifideiconcre-
ditam reliquere.proinde quasi aut tanti viri aucto-
ritas in luto illamextra hypercriticorum ictus collo-
caret,aut P.vlhagorico etiamnura sfeculo viveremus.
Cautior tamen in eo fuit cl.Nicolaus Antonius (c),

Latuisse unquam pntuit,ccdo,Paronium, Panvi- D vi qna^i rem quo tandera perventura csset erainus
ninra, Oiacconium, Fleurium, Pagiura, casterosque agnovisset,viara disputationi nostrae aliquanto aliius
insigniores criticos qui de Daniaso nostrocgere,ne- prwraunivif. Itaquepostfalsiconvictoscenturiatores
dum ipsum Roma; a puero mcriiisse in lectoratu et Magdeburgenses, qiii a Plutina Romanum alioubi
reliquis Kcclesice gradibus.sed etpatrem ejusAnlo- lactumDainasura teinereatqucirapiidcnterasscrue-
niumlocloris,'interaliosquipueris attribui solebant rant (d), perglt sanclissimum pontificem llispaniie
ordines.in basilica Laurentiana munusobtinuisse? nostrffivindicare; earaque in rem vetera ipsius Acta
Minimc, inquam, gontium ; verum quod suborfam producit ex nis. Codice chartophylacii basilicae
hinc de tcrapore quo Diiraasi parcns Roniam cum sancti Petri, allata a Martio Milesio Sarazanio ini-
(a) Abb. Terribilinu, in appendice opusc. sancti [d) Platina Damasum nostrum diserte Ilispanura
Daraas., pag. 1. lacit, his ejiisdeni vitam verbls exorsus : Damaso
(fc) Mart.Milesius Sarazanius.opusc.beati Daraasi di nazinne Spngnuoln, e figliuolo d'Anlonio. Edit.
Roma;, ann. 16o.S. Venet. 1730, pag. 66.
{«) Nic. Ant., Bibl. Hisp. vet. lib., ii, cap. 6.
539 ADDENDA AD QUOSDAM PR.ECKDENTES TOMOS. 540

tio Eiiitionis operum ejusdem (u),in quibus Dania- A Dam;i?us et Laurentius unageniii pairia dicuntiir,
sus sancti Laurentii levitoe et martyris primum cur de iis quae pauloante in iisdem Aofis leguntur,
cvmpatriotn, mox Jli.ipnnus disertissime dicitur. queisque Damasus disertissime Hispanus dioitur,
Postremo autem omnium loco cum emersisset du- altum interea sileat? Rem narrabo ordine.
bium,essentne scilicet miracula queedam Damaso, Exposuerat Actorum scriptor praecipua Damasi
an potius Laurentio martyri attribuenda, scriptor gesta, horumque occasione menfionem Laurentii
Actorum, neque in miraculis eos disjungendos as- injecerat,horumqueoccasionementionemLaurentii
serit, quos una geitiit pal!-ia atque una ilidem pro- injecerat,cum subinde Damasi compalriotam appel-
movit Ecclesia. lans (/').Mox sub Actorum finem recentiore Ibrtassis
Viderat hoc ex parte Merenda, qui, ad verlia manu,stylo saltem nonnihilvariante.denuo videtur
a nobis postremo loco relata sermonem intendens, ipsorum Auctorexordiri,subdens: Fuit aulembeatus
ait (b) : Non diffiteorlegi in Vita sancli Damanex ms. Damasus natione Hispanus (g). Postremo denique
Codiee Vaticanx hasilicnea Saraxanio edita,nt sanctum omnium locoLaurenlium Oamasumque )«!« genilos
Martyrem Laureniium, sic Damasum ipsum ge.nte ait pntria (/O.Triahscprofectodiversaque commata
Hispanum fuisse, quos ideo una genitos ait patria, cum sintjternum tandum Merenda videfur animad-
una promotos Eccteta, etc.Tenfare quidem primum n vertisse saltem unum illud sibiobjicit^binispriori-
;

ut putOjMerenda voluit num comma ««(ij/entiospa- bus,qu8e certe majorissunt roboris.oranino insalu-
Iria ad nriginig potius quam ad nativitatis looum tatis.Atqui non una tantum genitri patria diountur
transferre quoquo modo posset ; ubi vero parumid in ArtisDamasus et Laurenlius,sed prior ille diser-
ex sententia procedere animadver'it, cespitans nec tissime Hispanus appellafur. An vero si utruraque
satis sibi fidens, de Laurentii patria rem hactenus expedite Romanum Merenda dixerit, Actorum ea
inexploratam esse ait, dubitarique vehemenler posse rationeverbis quoquomodo satisfactum putet? Hseo
an ipse eliam Lnurentius f{om.r ortussit ; nam in ve- nos tamen,quod denuo sub examen revooandasunt
teri Sarranientario quod cl.Josepli Blancliinus edidit, cum de Laurentii patria sermo erit, missa interea
affjue auctorem liabere censuit sanclum I^eonem Ma- laoimus, veterumque pro nostra sententiatestimo-
gnum, Bomanus nascendo civis aperte dicilur. nia legentibus exhibemus.
Hactenus dubia tantum pro certis quae illi objeci- Primura autem oranium catalogum summorum
mus Merenda profert,puto puia sub operis sui ini- pontificum subFelioelV conscriptum,annum circi-
tium cum hoec scripsit (c), nondum legerat poste- ter Christi 530, cujus auctorem, licet anonyraum,
riores ejusdem Blanchini annotationes in libellum chartophylacio famen apostolico pra;positum fuisse,
Oralionum antiquissimi ritus Gothico-Hispani, de saltemeodem usum ad texendam Romanorum pon-
quo nobis inferius sermo recurret neque hujus ^ ; rerumque ab ipsis gestarum seriera.exque
tiflcura
auctoris de sancti Laurentii patria sententiam ex- ea penu sincera et minime corrupta monumenta
ploratam habebat [d). Verum opere jam fervento mutuatum,inferius ostenderaus.lsautem catalogus
rursum de Laurentii patria, non suo loco scilicet secundumeditionem PatrumHensohenii etPapebro-
[e),sermonem instituens,levitam fbrtissimum Ro- chii, prolegomenis tomi I Aprilis insertam,de Da-
maniscivibusomnino adnumerandum esseait.sub- maso loquens Damasus, habet, natione Hispanus,
:

latamque de ea re dubitationem omnem ex quo ex patre Antonio, sedil annos xvn,menses ii. diesxi.
Blanchinus Veronense Sacramentarium evulgavit. Quoniam vero, ut nuper diximus, non raagni fa-
Nempe Merend» responsio hucredit denique Lau- : ciendam hujus Codicis auctoritatem Terribilinua
rentium non minus patria Romanum esse qiiatn oensuit, cam propterea multiplici alia ratione, ve-
Daraasus, eoquesensuabActorum scriptoreutrum- terumque scriptorum testimonio fulciendam atque
qne conjungi,atque inter se compa^j^otos appellari. adjuvandam mox curabimus.
Verum hmo ut ut allatae a Merenda auctoritatis Secuudolocoexhibemusvetustissimumpontificuaij
vim eludere interea posse videantur,iis famen qus catalogum qui olim ad comitis Pafatini Rhenani
proximein Actisprascesserantminimeaccommodari bibliothecam pertinuit,efabeainprincipemomniura i

valent. Neque safis mirari possum, cum extrema D Vaticanam migravit (ceu nobis ejusdera quondamj
Actorum verba sibi Merenda objecerit, in quibus prajfectus, quique illum prior evuigaverat, Sohel-

Romffi, 1638, a pag. 40.

(a) levitae. Vid. ibi Merend., pag 146.
Cap. 1, num. 1.
(b) (/) Quodam namque tempore ciim dirutarum eccle-
(f) Cap. 1, num. 1. siarum restaurationi bealus Damasus opernm daret,
((/) Vulgavit eum iibellum ex vefere ampliss.Ve- liortum qnemdam . ab imperatore Vatcnlinumo
. .

ronensis Kcclesiae capiluli Codice cl. JosephBlan-
chinus, congreg, Oratorii Roniani presbyter, in
prolegoraenis operum liturgicor.ven. oard.Josephi
Maria? Thoraasii, Roma;, 1741, quem et copiosisan-
notationibus auxit; in quarum altera 100, scilicet,
pag. 29i, late lie sancti Laurontii patria disserit,
Bomanumeumsinecontroversiafaciens,causaraque
pro Romanis dictain pronunfiaus.
(c) S 3, de Uamasi operibus, qua3 nihil meo qui-
demjudiciocommuiiehabentcura patriasanctissimi
Juniore sibi dari poposcU, in quo oompatriofie sui
beati Laurentii martyris ecofesiam fabricaret (Acia
Damnsi e.v Cod. ms. archivii canonicor. S. Pelri, up,
Snrax.anium, pag. 47).
(g) In eisiiem Actis, ap. Sarazan., pag. 60.
(h) IIxc atitcm miracula alii beato Laurentio mar-
iyri,alit bealo DamusoUeputanl confessori ; nostamen
in miracults non dlvidimus qijos uiva genuit fatbia,
una hromovil Ecclesia.(ln eisdem Aclis,ap. Saramn.
pacj.'(>l).
541 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURBNTIO. 542

btratius (n) testatum reliquit) inscribiturque hoo
tituloEpiscoporum Homanx urbis nomina. In eo
auleml-odice, qui,quo haec scribimus anno Domini
1755, nongentos circiter triginta annos ordine nu-
merat, utisuo loco demonstrabimus, baeodeDamaso
A regina;, monasterii Cassinensis, sanctiMsrci Veneta
Laurentiana, etaliis per Ilaliamceleberriinis hodie
dum supersunt ejus e.xemplaria mavelis cvolvere,
consonam plane de Damaso senlentiam reperias
ipsisqiie his verbis conceptam Dama^us na'iotie :

habentur : Dawasus nalionc Spanus, e.x palro Anlo- Hispanus, ex palre Anlonio.
nio. sedit annosxvii, menses iii, dies xi. Possem equidem alia de eodem arguraento scrip-
Tertio a nobis loco exponendus est vetustissimus torum testimpniaaddueere,sedolio parcendum gra-
aliud Codex inscriptus : Vilx llomanorum punliftcum taque potius novitate morandum lectorem puto.
a beato Pelro apostolo ad sanctum Pauium I per- Unura id tamen quod Damasi pridem Vitam a quo-
duclse, quein ex amplissimi Veronensis ecclesiae dam Benedicto presbjtero conscriptaui, et a Sara-
capituli chartopbylacio primus omnium evulgavit zanio (i) operi suo praelixam, ex velere ras. Codice
Joseph Blanchinus Francisci ex fratre nepos (quem abbatis ConstantiniCajptani, legenti mihisuccurre-
idciroo Junioreni in processu operis appellabimus) bat, tacitus prceterire nequeo. Conversus adDama-
et quarti Anastasii lomi prolegomenis inseruit {b). sura pius ille scriptor, sub finem fijus Vitai, sancti
IsautemdeDamasopenitus consonaprioribus Godi- t. pontilicis opem implorat universo primum fideli

cibus habet. Dumasus, inquit, nutione Hspanus, ex populo, iis praeoipue qui devote atqne ex animo
patre Antonio, sedit annos xvin, menses iii, dies xi. ipsius natale celebraverint. Verbahajc sunt: Sancle
Quanta vero hujus Codis auctoritas docet nos
sit ilaiiue Damase, succurre ac miserere omni populo, si

Junior ipse Blanchinus, dignus profecto censor, quisdevote, ac deshlerio, ac lotocordis aflectucelebrat
qui non semel &\imprxitanlissimum appellat; quique tnum natale. Pergit subinde Damasi patrocinium
ipsum celeberrimo Veronensi Sacramentario, inte- populo Romano in huno raodum exposcens Sancte :

gr»soilicetchiliadisCodici,committerenihildubita- Damase, sis intcrcessor illius, adjutor etdffensor po-

vit imo vero cum Sacramentarium illud secundas,
; puli Romani, ubi pontificatus honorem habere me-
utaiunt.inprolegomenisducat, princeps omnium ei rtiisti.

de quo loquimur Codici locus ibidem attributus est yEstiinet, quaeso, prudens lector, quamnonsiluis-
Superest nobisexponendum Anastasii Bibliothe- set Damasi Vitte scriptor ejus patriam, si vere ea
carii teslimonium e libro Gestorum pontitioalium, Roma esset, quando ob supremae ibidem obtentae
qui aliis Gesta Bomanorum ponlijicum, seu liber dignitatis meinoriani Damasum fidentius oral, ne
pontificalis, inscribitur; de cujus tamen auctore apud quos pontificatus honorem
scilicet eos deserat
noniiihilpraenotareoportet. PrimusomniumMarcus habere meruit.Aut curnon communem illepatriam
Velserus triumvir Augustanus qui post Petrum ^ siDamasiisRomEe natusfuisset,obDixiusobtcstalus
,

Crabbeum hoc opus evulgaverat, Anastasio raona- opem ejus non jara gratuitam, sed quasi ex debito,
cho, qui vulgo Bibliothecarius audit, integrum attri Romanis, civibus nempesuis, reddendam poposcis-
buit, nullo tamen oblato sponsore idonso (c). Velseri set? Gur non demum scriptor ille Damasi palriam
sententiam primo Panvinius (d), mox el cardinalis opportuneatque in rem suam apposite, ut poterat,
Bellarminus (e), aliique amplexati sunt Baronius deprecationi inseruisset, his sanctum pontificem
;

(f) tamen, libro ad trutinam exactissime revocato, verbis compellans Suncte Damaic sis defcnsor : ,

comperitAnastasium nullo modo auctorem dioipos- populi Romani, ubi et nalus fuisti et pondlicalus
se, sed tantum collectorem pontiticalium gestorum honorem habere meruisti :'

usque ad Adrianum II, donec tandem Schelstratius De antiquitatehujusCodicisnihil ipse in promptu

[g], Holstenius et alii, inviolis argumentis docuero habeo, nec Sarazanius eam nobis indicavit. Quod
unam Nioolai I Vitam Anastasio tanquam certo auc- autein Auctorumscriptor, propriumnomenet digni-
posse, reliquorum autera pontificum
tori altribui tatem, seu gradum, professus, gentem familiamve
non unius alicujus scriptoris aut iftalis opus esti- itidem suam non prodiderit, ea vero non vulgaris
mandas esse. mihi antiquitatis conjectura est, quam siuiplex le-
In ejus autem Pontificalis libri priraa partc, quai J) nuisque orationis stylus mirifice confirmat. Siquid
sub initium viii ssculi conscripta ab eruditis cre- autem in his rebus divinare liceat, locum illum:
dilur (h), Vitasque Romanorura pontificum continet Sucurre ac miserere, etc : si (juis devote ac desiderio

usque ad Gonstantinuni, seu VatioanosCodices, seu celcbrat tuumnatate, exPrudentio mutuatumsuspi-

vetestissimaquaeinbibliothecisChrislinasSuecorum cor, qui de Vincentio levita et martyre non mul-

(a) Tom. Antiquit. ecclesiasticae, in append. ad

I tiura, ibid.
npusChronologicum, num. 22, pag 611. Edit. Rom. Ad ann. 867, num. 139.
1692. —
Senior Blanchin., tom. II Anastasii, a p. 14.
(g)
{f)
de Antiquis Rom. pont. catalog.,
Dissert.
(6) A pag. 1 et deinceps.
cap. 7, num. 2, et ibi Holbtenius.
(c) M. Velserus, in prtefat. ad lib. Pontif. Mof;un-
ti;o editum ann. 1602, ap. Schelstratium, dissertat. (h) Vid. Senior Blaiichinus, in proafat. I tom.
de antiq. Roman. pont. catalogis, cap. 7, n. I. Anast.. num. 6, 7.

(d) In not. ad Platinam, in Nicol. I, apud Schel- In Editione Romana oper.

(i) sancti Damasi,
stratium, ibid. ann. ^638. a pag. 63.
(e) Lib. rto Scriptorib., in Damaso, ap. Scheelstra-
543 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTRS TOMOS. 544

tnm atisimilia pridem panxerat (u). En ejiis verba; ^ conscripliis primum fuprit, Feliciaiiiix ;
quia vero
Miserere nostranmi precuuj, solido quam prior ille Liberianus sesquisoiciilo re-
Placatus ut Christus suis centior esl, secmidus vulgc cota/ogHi appellatur, ab
Inclinet aurem prosperam
Noxas nec oaiues imputet. anonymo itidcm, utprior ille, scriptore confectus.
.Si rite solemnem diem Postremo omnium tractu nobis exhibet Anastasii
Veneramur ore et pectore,
liber Acta resque gestas pontificum recentiorum, a
Sisub tuorum fjaudio
Vestigiorum sternimur. Felice scilicetIVadNicolaumI,cu,jus vitam.praeeun-
tibus Holstenio,Scheelstratio,et Seniore Blanchino,
CAPUT II.
genuinum tanfum Anastasiifetum essepridemdiee-
Felicinni pontiftcum cataloiji, atijue Anastasii aucto-
ritas, non Catlwlicis moito, sed ipsis etiam hetero-
bamus. Vitas vero ponlificum qui inter FelicRtu et
do.vis rata. Nicolaum ternis et eo amplius sfficulis sedem tenue-
Res hic nobis est cum Terribilino, qui catalogo runt, non unius scriptoris neque aetatis opus esse,
Romanorum pontificum sub Pelice IV (quem vulgo una ipsorum styii varietasjampridera abHoIstenio
Secundum appellari diximus eoque e nobis deinceps (/") animadversa satis ar;,'ueret, ctsi alia dessent om-

nominedesignabilur)Ioquens,dequelibro gestorum nia. Itaquesingulas,summum binasternasveabuno

pontificalium
_ ab Anastasio collecto,
__ non magni
_
^^
fa , auctore conscriptas fuisse, diversisque temporibus
ciendamutriuiquescriploris auctoritatemaffirmare " secundumsacuIorumscriemlibroPontificaliassutas
nihil dubitat.Merendaautem, an etipseinhacparte merito censent ecclesiasticarum rerum scriptores.
Terriliilino adhsreat, minirae ego aflirmare ausim; Nec Prioris ergo illius Liberiani traotu?, neque
inejuscertesententiam propendere ex eo mihivide- Posterioris hujus terti» Anastasiani operis partis
tur.quod tamAnastasiiquam secundi calalogiauto- fldem auctoritatemque tueri nobis esl animus, neu-
ritatem, qu« utraque opinioni suae ex adverso stat, trubi elenim nostra, quod aiunt, rcs agitur verum ;

perinde neglexerit,quasinihilei abhacparle timen- cum in secunda, itemque in Fclieiano Pontificum

dum foret. Priraum autera omnium operffl pretium
fucrit indicarequeisdemumpartibus Anastasiiliber
Pontificalis constet, earumque auctores,tum ma-
xime e quibus hi fontibus hauserint pontificum vi-
tas rerumque abipsis gestarum seriem attexuerint.
catalogo Damasum diserte Hispanum pronuntiari
diclum sit s.-cpius; eorumque auctoritalem verba-
que pro nostra senlenlia prKallegaverimus, utriu-
sque idcirco scriptoris fidem adversus Terribilinum
et si qui suntalii ejusdem impugnatores, sustinen-

Universum igitur Anastasii opus in tres potissi- dam in nos reoipimus.

mum tractus uberioris dootrinae gralia dividi potest Neque in eo magnopere nobis allaborandum, ex
PrimusseriemexhibetRomanorura pontificumasan quo utramque hanc spartam ornavere Holstenius,
cto Petro ad Liberium,qui,quodadnomina,patria8 C Scheelstralius, Seniorque Blanchinus, sumrai pro-
atque annos pontificatus eorura spectat, ex vetere fecto viri.quorum propterea testiraonia ordine siste-

omniumqueantiquissimo Romanorum prresulumca mus. Incubuerat prior Holstenius in eara curam ut,
talogo omnino desumptus est. Hicautem catalogus, coUatis veteribuslibri Pontificalis Codicibus, veram

quod omnium priraus eum /Egidius Bucheriusevul- germananique aucloris litteram erueret, qnod et
gaverit (6), aliis DucJierianus. aliis Catalogus suh magna ex parte prffistitit. Mox Scheelstratius, se-

Liberio, aut primus absolute audit. De ejns auctore cundo pontificum catalogo atque Anastasii libroad
non est satis hactenus exploralum. Nonnulli, quan- trutinamexaclissimerevocatis,rivulisqueadfonti'jm

tusisest, Damiiso attribuunt (c), pars Anferumquo- capita continenti studio reductis, hoc de Feliciann

quepapam eidemconficiendoallaborassevnlunl ((/),• calalofjo, ejusque auctore judicium protulit Ac de :

verosimi- noniinc auctoris (Scheelstratii (g) verba sunt) nihil

ex his tamen qu.-e Scheelstratiusairert (c)

lius arbitror anonyraam ejus auctorem fuisse qui milii coinpertum esl, cum catalofjus scriplus sit sx-
sub Liberio vixerit, id est, cura primum inclinare culoiy, quo ncmo e veteribus Acta Uomnnorum pontifi-

ccepit saaculum iv a Christi nativitate.

cum coUegisse memoratur. Quantum. tamcn e.x Actis

Secundus Pontificalis Anastasii libri tractus se- ip.ns colligi videlur, auctor Homx floruit ct archivo

riem Romanorura pracsulum exhibet a Liberio ad p nposlolico rorsan pr.TposHus fuit.

Quod enim auct
Felicem IV. Ea vero totidcm fere verbis descripta Tiomx scripserit, indical mngnn rcrum Vrhis et ngri
estex alio ponlificum catalogo,qui, quod sub Felice fiOmani notilia quam liabuit.Omnia cxmeteria ctiam

IV priore scilicet saeculi vi triaeonteteride exeunle,

quam longissime ab Urhe dissita, omnia sepulcra mar-

stroph. M5 (/') In comm. Can. pasch. Victorii, Autuerp. 1634,

(fi) In hymn. sancti Vincent. Mart.

Similia item apud Latinos lcgag. Tercnt., Hecyra, pag. 209.

(c) Panvin. in comm. libri ii Fasfor Sarazan. in
prolog. :
;

not. adepigramm. Damasi ix,ap. Mprend.,pag. 249.

Si Dunquam avare statui pretium arli meoB..
(d) Henschenius, tom. I April., in prolegom. an-
Sinite impelrare nie.
Imo te catalogos Rom.
pont.
Item in Ilcaufontimor., prolog.,et alibi. et
(e) Cissert. do antiq. Rom. poni. cafalog., cnp. 2.
apud Graccos, Homer., 'l>,'.ao A, Xo' num. 10.
.... e"noTi Toi '^apievt' eTt". vnjov l'peij/2
{f)
Scheelstrat., Dissert. de catalog. Rom.
Apud
"H ei 8i^ TiOTE xoi xaxa iriova p.V)pi l r^a, pont., cap. 7, num. 7.
Tiueiav Aavao!
(g) Dissert. de antiq. Rom. pont. catalog., cap.
Et alibi s.-epius. 5, num. 12.
545 DISSEKTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 546

lyium eliam in cryptiselcavernis posita,omnes ecclc- A ^iul eniblematice expressi conlinenlur ; prorsus ut
siaselreyioncs Urbis, omnesreliquias et lilulos,omnes quicunquelandem ille fuerit secundi catalogi scri-
vias viarumque dislantias, castcra dcmum omnia per- ptor, exiisquaeipsiusajvosupereranl archetypis mo-
specla habuil. Quod autem archivo apostolico forsan numentis non interruptam pontificalium gestorum
prxfcclus fueril dcduci vidilurex h is q ux habet de Leone seriem attexere faciii negolio potuerit; iino nisi
Magno : « Hic fecit epislola% niullas exponens fidem oculos ab ubivis Komae prostantibus tabulis con-
catholicam reclam,qu;e hodiearchivo Ecclesix I{oman,v sulto avertere vellet, nelatum quiJem unguem ali-
tenciilur ; «et ex Actis llormisdie cujus libellus codem cubi a veritate deviare. Atijue hactenus do secundi
a^chivo reconditus lenelur. Quomodo enim auclor lio- pontificum catalogi aiicloritate.
manum arcliivuiii citasset,ni illud vidisscl eique forsan Quod ad Anastasium attinet, raissis qure Guilliel-
prxpositus luisscl '>
Illa sane qux de singulorum rausBibliothecarius,Thritheroius,Platina,Baronius,
ponlificum dccrelis, dc eorum fieslis, de episcoporum aliiquo auctores,inejus comraendationemscripsere,
presbylerorum diaconorum ordinutionibus ubiquc
el de quibus videndus Senior Blanchinus (c), Scheel-
affirmal, clare indicaiit auclorem omnia e.v regcstis stratium itidera judicio prffidem sistimus [d], qui
archivi desumpsisse. primosatis superque ostcndit auctorera liliri Ponti-
NequehiscontentusBlanchinus Senior(n)improlio Anastasio attributi, ut Vitas gestaque Homa-
ficalis

sane labore qua?situm ullerius pergit : quee tunc, norum pra^sulum a Petro apostolo ad Zachariam
curu is de quo loquiraur Felicianus catalogus con- soriberet (quos interDamasus noster recensetur)
scriptus primum fuit, superstiles in Urbe essenl secundum pontificum catalogum,de cujus auctori-
pontilicum Romanorum tabul;e;qun3 rerum ab iisriem tate nuper egiraus, ad raanum habuisse, eoque ad
gestaruin anaj;lypha, veterumque de eodem argu- seriemillnrumattexondam omninousum,utproinde
mento scriptorum conimenlaria, ex quibus Vitarum eadem in hac parte Anastasio, ac Feliciano pontifl-
ponlilicalium series a Petro ad Felicem IV, non cum catalogo, fides necessario adhibenda sit.
interru()tohistori5efilio,perduci posset; rursumqua; Mox autera cum idem auctor suum de posteriore
in priscis ecclesiis et cojmeteriis, lapideis tabulis, libri Pontificalis parte, Vitas scilicet Zacbariae ad
quas a figura platonins (h) appellabant, incisa tuni Nicolaum I continenle,judicium protulisset.ipsiua-
forcnl antiqui?simorum pontificum Acta quaj in ;
que fldem summopere commendasset, utpute quaea
ipsorum sepuicris epigrammata,queis patrias,utfit, synchronis scriptoribjs ex antiquis Ecclesia; monu-
prajcipuaque eorum gesta, sanctiones item atque menlis atque apostolicis chartophylaciis desumpta
fuerit, pergit de priore ejusdem Pontilicalis libri
ordinationes ecclesiasticas expressas fuisse verosi-
millimumest;quaitandem superessentecclesiastictB tractuin quoDamasusnosterestsententiamsubinde
retroactorumseeculorumhistorii-emonumcntaeaquc C suam promcre, inquiens Licel aulem prior pars :

autographa, atque adeo in aperto posita, u t vel parnm (l'ontificalis scilicet libri) non conscripta sit ab au-
attento scriptori nullibi non essent obviam futura. ctoribussynchroniSfEX ANTiQnsTAiiEN IIoman.e EcclE-
Quanta vero priscis illis temporibusharumrerum SI.E MONUMENTIS PARITER CONCINNATA FUIT, adcO Ut
segos fuerit, facile conjiciet quicunque paulo atten- pro discernendis Romanoe Ecclesix ritibus, pro ejus-
tius considerare velit qua; nunc, post duodecim soi- dein discipliaa ct dogmalibus cognoscendh luc liber
licet saeculorum lapsum, supijrsunt adhuc nobis ec- mcrito allegari possil,cum e.v eo horuin omnium notitia
clesiasticae anfiquitatis vestigia. Argumento item a eruatur. Sic enim de ritibus sacrifnii qui jam indc a
sacris profanis ducto agnoscere etiam debemus pri- primii temporibus cceperunt ; si de ordinationibus epi-
pontificibus,adsustinendam atque aniplifican-
scis scoporum et inferinris cleri, eorumque muniis ; si de
dam sumnii sacerdotii dignitatem, non minus curcB rcliquiis martyrum, de invocatione sanclorum, de
fuisse sacra Christianorum, Ecclesia; ordinationes, psatmiselorationibus ab Eectcsia recilari sotitis; si de
acla,functionessupromirnuneris proprias, aliaque vuria pontificis electionc ; si de se.vcentis aliis discipli-

ejusgenerismonumeiitachartistabulisveconcredila na' el dogmatum ecclesiasiicorum capilibus agamus,

KomanorumpraBsulum fastisadnotarequamethnicis reperiemus profectoin hoclibro Pontificaliunde cunctis
ejus avi sacerdotibus utnuminum suorura cultum, rv satisfiat,elquibusmodisEcclesia;regiinenoclopriorum
item ut propriani dignitatem adversus teinporum saculorum s/iatio constilit lacilc conjicicinus ; ita ut
injuriam tuerenlur. Horumautera maxiiQamperpe i'i.v sciain (concludit) an in tola aniiquitatc opus aliud
tuo fuisse ea in re diligenliam, innumera apud Gru- reperialur ex quo iam mulla ac ex libro 1'oniificali
terum, Iteinesium, Muratorium, el alios veterum addisci possinl.
inscriptionum collectores, epigrammata ad hanc Necminore in pretio aSeniore Blanchinohabitum
diem exstantia,satis ostendunt,in quibus (larainum fuisse Pontilicalem librum, luculentissiraum ejus-
Dialium,fratrum Arvalium,lsidis,Serapidis,Mithrae, dem in prffifatione tom. I .\nastasii [e) testimonium
atquealiorum prisc8esuperstitionissacerdotum,rau- ostendit; a quo pra?terea observatum scimus super-
nera, deorumque cultus ac ritus praacipui graphice stiteshactenusRoinseet in suburbanisPontificalium

(a) Pra^fal. tom. I Ahastasii, a num. 17. sule Henr. Slephiin., in ea voce.
(b)ld est,alatitudinc ; -XaiJs eteniiii latuin signi- (c) Prolcg. Tom. Anastns. Biblinlh., post Prietal.
1

flcat. Hispani diceremus Valdosas. Alias 1'tatoiiix (d) Uiss. de ant. Roni. pont. catal cap.9, a. n. I. ,

Cassiodi)ro(lib.iii episl.9) columuw diounlur. Con- (e) A num. scilicet 31.

547 ADDENDA AD QU08DAM PBiECKDENTBS TOMOS 548

ordinationiim, (iedicationiim basilioarum, aliarum- A oclavi iniUuin is auctor vixil), non injuria a Solieel-
que id genus ecclesiaslioarum functionum tabulas, stratio reprelicnditur, quod libri Pontificalis aucto-
quas ipse oum Anastasio diligcnlissiine contulit,roi- ram stalus primitivx Ecclcsix prorsm ignarum dixe- \

rifioe liujus doctrinae oongruere, id quod in aliis n'«, ignarus profecto ipse quademum aatate floruerit
etiam quorum oomprobationes non hiabentur incor- libri Pontificalis Quandoquidem aulem{per-'.
auctor :

ruptamAnastasiifiiJem confirmat,multoitpm plures git Scheelstratius) sxculo jam septimo (sphalmaest

quam nuncecolosiasticceantiquitatisreliquiasiiujus typographicuin pro sexto) tibri Ponlificalis auctorem .

auotoris a?vo in Urbe superfuisse, ut proinde ex iis scripsisse Pewsonius fatelur, meliusdetiomana Eccle- i

tantum,etsi aliadefuissent omnia, priorumEcolesiee sia, ejusque disciplina, ritibus et fide, instructumeum
]

sajculoruni iiistorica series ulcunque continuari, fuisse quam novissiniis tetnporibus natos, agnoscere]
saltem suppleri atque adjuvari plurimum possel quoque debuisscl. I

iisqueomnino monumentisusum fuisselibriPontifi- Scio fuisse etiam ex catholicis scripturibus qui i

calis auclorem. lihri Poiitilicalis atque Anastasii auctoritati non ,

Nollem ol. JoanniCiampinioqui pauloanteSoheel- parumdetractumvolu6re.BinosapudCiampinium(t)

stratium («) E.camen libri PontificnUs ex profcFso videre licet, quos ef;o tamen honoris causa taoeo '

soripserat, Romae typis editum anno 1688, injurius p soiens lubensque. Ex his alter Pantificum Vitas ab : ,

esse, ejusquehac deresentenliam tacitus pra3lerire. Anastasio dejormatasetallucinaiionibusplenas : alter ',

Expenderatisveterum Codicum collationes ab Hol- vero eumdem uuciortm fe.dissima adulatione erga '-.

steniofactas,moraentisquerationumomnibusrienuo Nicolaum l pontificem usum fuisse afflrmiit. Verum !

Bub trutinnm revocatis, in hiec verba censuram de utrumque iniquiore erga Anastasium animo fuisse, '

libro Pontificali suam profert (/)) Verumtanem ticet

: facile conjiciet quiounque a Ciampinio ibidera pro |

a pluribus exaratum Codiccm Homanornm poniificum Anustasio allata liber a partium studio considerare j

existimernus, nihilominus ut atitograplw genuiniHiiic velit. Ipse voro uti non negavero plurima in Ana-
{

scripturis excerplo maximam ac summam fidem eidem stasio deprehendi, vel ab eo, qUcB humana conditio I

habendam esse ccnsemus, prxcipue cuni propter anti- estjinitio parum animadversa,
exemploruui tre-
vei

quitatemeximisevenerationissiljconslantemquehisio- britate ab antiquariis deformata, tanti tamen ut

riam contineat, quam tot sxculorum consensu Eccle- praifati auctores contendunt facienda minime arbi-|

sia recepit, utpolc qu;e litteris consignata fueril a tror. Neque si Anastasius in Nicolai 1, quem nedum ]

scriptoribus qui vel pontipcibus, quorum gesia scri- comniuni supremaj dignitatis, sod proprio clientelae ,

psere, cowvi, vel paulo juniores fuerunt. llsc Ciam- jureacdebito revereri debuit, laudesaliquanto libe-j
pinius rius excurrit(quod scriptoribus solemne est in nun-
Neo defuereex ipsis heterodoxis oordatiores qiii oupatoriis praeserlim epistolis), foedum eidem, pro
Pontificaleralibrura non vulgarielogiocomniendave- pterea palpum obtrusisse censendus est. Sed de hia ,

suo loco diceraus. Inlereavero nihil mnra-

rint, ut nos alias. '.

murPearsonium((;),Molinieuni (d), llospinianum(e), Intereavero, ut e diverticulo in viam rodeamus, |

Dodwellum (f) et si qui sunt alii hujus ordinis nuspiam ipse adducipoteroutcredamTerribilinum,;
viri, quorum jecora difflciii in ritus ecclesiaslicos etsiabejus partibus Merenda steterit, prioribus illis '

bile tumentia virus acerbitatis suae in Anastasium quus modoconfutabamus heterodoxis, aut posterio- ,

librique Pontiflcalis auctorem evomunt, suspeclum ribushiscatholicis soriptoribusconsenlire^caulioros'

eumscriplorem, etreruni statusqueprimilivx Ecclesix tamen vellem ecclesidsticoa prffisertim viros, quos-i
prorsus ignarum, quiquee.v velustis quidem scripturis proinde nedum scopulos,sed etallidendi diserimen
j

apocryphis librum suum consarcinaverit vocitantcs,
atrocibusque utrumque conviciis prosciiulentes.
Hos omnes, prseter Ciampinium (g), Scheelstra-
tiusiisipsisquae modo retulimus argumentis exagi-
tat; Pearsonio vero ^Korf libri Ponlificalis
devitassetutissimum fuisset. Non enim hic nobis de
lana, quod aiunt, oaprina sermo est, neu qua?rimus
qnot hiemes Laertis errarit puer, atiave poetarum
fabulis decora. Sumraa ferme universce pontificum
auctorem historiasindubioest dequeeasimulstatuetquicun-
;

incertum sxcuiivi scripto?-em dixisset, non illepidum D quetandemsecundicatalogiatqueAnastasiiauotori-

praeterea subcinit epiphonema (h). Cum etenim in tatidetractumvelit. Agiturenim inutroque hoo libro
designandaauctorisejus librieetatenonnihilhumani de gestis Komanorum pontificum deque eorumdem
passus Pearsonius fuisset (nun enim sctto, ut ipse Actis, ordinationibus, decretis de sumrai sa- ;

aiebat, sxculo, sed exeunto septimo, et fortassis sub cerdotii auctoritate, de sacris reliquiis et pre.
(a) Blanchinus Senior (In pr^falione, Tom. I Ana- ap. Scheelstratium,Diss. de catalogis, cap. 8, n. 4.
stasii) innuit Scheelstratium quatriennio post Joan. (d) Ap. Ciampin., in Exara. lib. Pont., ubi pro-
Ciampinium, anno nempe i692,upus suura Antiqui- xime.
j

tatisecclesiasticffi edidisse ; quod et verum est si ad (c) t)e Orig. Templor. lib. ii, cap. 14, § 7, ap.
j

Romanam ejusoperis Editionem multiplioi disserta- Ciampin., ubi prox.

j
tione atque appendicibus auctam referamus idem ;
(f) Uissertat.de paupit. martyrum.apud Ruinart., f

tamcn opus Antiquilatis ecclesiasticae mullu licet praef. ad Acta mart. sincera, pag. 07.
contractius Antuerpiae excusum pridem fuerat anno (g) Seol. 12, pag. 108. !'

nempe 1678, furnia, ut vocant, quarta. (h) Diss. deant. Rom. pont. catal., oap.9,n. 9, in ij

(b) Exam. lib. Pontifical. secl. H, pag. 107. fin. ti

(c) Dissert. i, de serie Rom. pontif., cap. 12, n. 8, (i) Exam. lib. Ponl., seot. 12, pag. 108. |i
5-49 DISSBRTATIO DE DAMASO HT LAURENTIO. 550

cibus, de sanctoruiTi invocatione, de sacrorum ri- A. atquesquabiliorsecundi pontificum catalogi atque

tuurn prajsertimliturgicorunnantiqaitateetorigine, Anastasii fides haberetur,nec quidquam in utroque
quamutramquetantopcroiniVingere snlagunt iiova- scripture delioatulos niulicbrique malacla labo-
torcs, deque universa ecelesiasticarumrcrums>uni- rantes stomaohos fastidire cerneres.
ma;prorsus ut in his duobus lotam fcrme discipli- Fontes igitur e quibus uianuscriptorum Codicuiu
n.-e Ecclesia3 legem pendere, pra;cipuum saltem in pra3scrtini historicorum vita frequcntissimu ad nos
eis Homanorum prioris .uvi prassuluni his(oria3 car- emanarunthi praecipuea criticis indicantur.Hetero-
dinera verti non immerito dixeris. doxorumpravita8,qui,utCatholicisdogmati.icalum-
Ni'C humani tantuin consilii aut industriie opus niosedetraherent,non raro veterutu scripta corrupc-
exislimandum est,quod utrumqueillud ecclesiastica; runt aj odmmacularunt.lnterdum ipsorum catholi-
antiquilatis monumentum in communi fere aliorum corum, quos, dum privat;e quisque opinioni aut
naufragio superstes Sponsae sua; servaveritChi istus, commodis plus justo inservire satagit,ambilio ple-
his potissimum procellosia temporibua e tenebris rumque mala falsos fleri subegit. Nimia item pla-
eruenduni quodque vel h;ereticorum nonnullis,
;
nequeindiirerenscredulorumsimplicitas;hienim ex
queis in hac parte cor protecto sapuit,eam menteni fidsa aul male assuta historice lacinia popuiorura
intliderit ut firmam rataniquehaberent libriPontifi- n Hdem augendamarbitrali,anilibussceperabellis na-
'

calis auctoritatem. David eteniiu Blondellus,adver- tivum historicaj veritatis splendorem obscurarunt.
sus FranciscumTurrianuni scribens(a),Pontificalis Marginales praeterea glossiB, quas antiquariorum
libri auciorenr^ scripiorem vocat forte non malum ;
oscitantiu aut imperitia in texturn admisit, com-
quajquiaemphasin important.sequentibusHlondelli pendia scriplurarum non satis ab iisdem intellecta,
verbis deGlaranlur(6):£oeHzw libro vetcres Ecclesix leoiionura varietas, siglarum denique notarunque
l\omanai labulai continentur, niliilque eo scripto in- uumerialum frcqucnsususinrepraesertimohroDolo-
corruplius.^ec multumab his ahludit Salmasius^et gica,quaruin dum vel miniina non suo loco ponitur
ipse hfiterodoxus, qui, Scheelstratio teste (c) lihri inextricabiles errores inducit. Exemplis rem illus-
Ponliftciilis auclorem quasi solis raiio scripsisse ViVi- tiiorem fore arbitror.
cubi tradit. Atque ha;cdesecundo catalogo et Pon- LuciferianorumaliorumqueLiberii obtrectatorum
tijioal! Anastasii libro gcneratim dicta sunto. perversitasgenuina hujus pontilicis Aota corrupisse
vulgo creditur, nonnullaque.ut ipsius famaj calum-
CAPUT III.
niose detraberenl,eorumdem loca interpolasse.Ejus
Feliciani 1'onliftcum catalogi alqne Anaslasii texlus, flagitii non obscura supersunt nobis hodiedum apud
quo loco Damasam uterque llispanum facit,omnino Anastasium vestigia a primis illis temporibus de-
incorruptus.
*-"
ducla;Vitaetenim Liberii proul in vulgatis Anastasii
Haclenua secundi Ponliticum catalogi atque Ana- Codicibuscircumfertur,parumsibiconsonam!;escio
stasiiauotoritatem generalim ratam fore atque esse quam prEesefert styli varietatem, ut non unius ali-
doouimus verum cum non idcirco uterque ille
; cujus opus esse e vestigio dignoscatur.Nec Damasus
scriptor omni penitus na;vo careat (idetenim unius noster in hacparte feliciorf'uit,cujushistoria;genui-
divinse Scripturce privilegium est ac pr;erogativa nisqueActisplurimum oifecisse depravatrices Ursi-
peculiaris), aingulatim propterea eorumdem Godi- cini, seu,si mavis,Ursiui,competitori3 ejusque sec-
cum fidem atque integritatem examinandam duxi- tatorum manus, vehemens eruditorum suspicio est,
mus;quo sciiicet loco Damasum uterque scriptor ut suo loco dicemus. Haec ad primam ab haereticis
disertissime Hispanum facil;id etenim centrum est causain.
et scopus universee disputationis nostrse. GontentioAlexandrinsetAntioohenaecumRomana
Magnus oliin scriptorum censoratque aestimator Ecclesia de primatu,quod utraque
illa non minus ac
Horatius fas esse aiebat {h), in longo prffisertim Romana se diceret apostolicam, causam pra-buisse
opere,ut somnus quandoque obreperet; utque id vulgo creditur ut quajdam exapoorypbaepistolano-
catalogi seeundi scriptori alque etiam Anastasio, mine Glementis papae, ab Jacobum fratrem Domini
nequeadmodumraro,contigisse fateamur.neminem D appellatum directa Vitaa hujus pontificis altexe-
propterea fore puto qui utrique illi,quorum cstero- rentur, cumprimis vero Glemeutis designatio ad
quin adeo est conducibilisindustria, vulgaremeam apostolici munerisdignitatemeodem prorsusmodua
salteui indulgentiam rebusaliisdesperatis denegan- beatoPetro apostolo facta,quo Petrus ipseregendam
dam censeal. Verum si eorum taraen doclrinamad a Ghrislo Domino susceperat Ecclesiam, quam et
cribrura hodiBdum exactissime revocare liceret, es- apudAiiastasiumlegiraus.PutaliantetenimRomanaj
setquc quisolida ejusdcm grana sciret internoscere, prae aliis Ecclesiis dignitatis assertores peculiarem
atque ab infelici lulio, forsan et a superseminatis hanc Clementis a beato Petro designationem argu-
zizaniis secernere (glossas intelligo,antiquariurum mento Ibrespecialia (|uoque Romans cathedrae ante
sphalmata,9iglas,litterarum compendia.numorales alias excellentia;,primatusque Ecclesiae universalis;
notas,aique id genus reliqua), constantior fortassis quasivero defuissent vcl tum indubia alia monu-

(a) Apud Scheeistrat., Diss. de ant. Rom. pont. (c) Ibid., ap. eumdem.
catuiog., cap. 9, num. 9. {dj In Arte, 360.
(I>) ll)id., ap. eumdem.
551 AUDKNDA AD QUOSDAM PUJiCKiJENTES TOMOS. 552

menta.queis ibidem primaria Romanae sedis digni- \ abierimus. Anastasius Damaso pontificalus annos
las suslineri ac demonstrari plane posset.En sliara xvni, menses ii,dies X, altribuit; catalogus autem
depravandi Godices causara eamque a Catholicis secundusannostantumxvii,mensestamen,iii,sedera
profectam. tenuisse atfirraal.Diversitas exantiquariioscitantia
Quid autem de Anastasii coio in Vita Pii papa;I, iiata creditur,qui cura arithraeticamnotam i,ex an-
ubi Hermo9quidamejuspontilicatustemporo,librum norum areola detraxisset,eam mox pontificatusDa-
composuisse dioitur, in qao manilalum conliiielur inasi raenses enuinerans iisdem importunissime
quod ci prxcepil angelus Doiinni,cuin ud euin vcnirel restituit, quasi ad menses potius quara ad annos
in /labitu jmstoris, el prxcepil ei ut sanclum Pasiliu pertinerel.
die Dominico celebraretur (o) ? Hffic e.K apocripho Desigliscompendiisquelitterarurauberior,opinor
ConstitulionuraCiementislibroadsupplendamanti- crroruraseges est,quara uteamallatisexempliscon-
quissimi Liberiani pontificum catalogi lacunam.aut firmare oporteat. Neque ambigo nonnulla ab Ana-
exAclis quibusdnm sanctasPudentianaj virginisca- stasio,forlassis etiara a secundi catalogi soriptore,

talogi descriptorem temere mutuatum fuisse suspi-
catur Senicr Blanchinus (/'). Erunt forlasse qui
propter Asiaticornm cura Romanis episcopisde Pa-
schate dissidium,quod mox sub Victore papa
duitintegram pcriodum hujus pontificis tempore
abjectamcredunt,ut sacri scilicet Paschatis in die
Dominicareliogiosumcultumneduraexapostolorum
traditione.sed ex divinaquoqueinstitutionederivari
ostenderent.Utrovisautera modose res habeat,illud
certede augeloinhubilu pastoris apparente,alteram
inunoiiuoque genere pra3termissa;verum ca tumen
delictasuntquibusignovisse velira.Eteniraubiplura
p nitent in opere,paucisquas autinjuria fudit raaculis
recru- aut humanaparura cavitnatura,nonprotinus oflcn-
dunturquibus est equu8,et pater,et res; imo e con-
trario niitius cura auctore agendum, sublevandam-
qiie ejus industriam aequissimo jure censent,9icubi
eam laborare contingat.
Ego veronedum inhac parteAnastasio et secundi
catalogi scriptori induli.'endura,sed ulterius ex ipsis

esse eonstat earum,quas modo dicebamus,lacinia- qui in utroqueconspiciunlurnreviseorumfidem ini-

rum,a simpliciore aliquo per speciem pietatis le- rifice commendandam censeo.Cura etenira de Ana-
mere historiie assutara, tertiam videlicet eamque stasio prsedixerirauscollectorem eum,non auctorem
non infrequentem depravationis Codicura causam. fuisse Pontificalis libri (quo efiam jure ac noraine
QuartenobisexemplumsuppodidatAnastasii com- secundi catalogi criptormeo quidemjudicio censen-
ma in Vita Damasi. Fu.it aulem Damasus (inquit) dus est),raaluit alter qus in Liberiano catalogo re-
lemporis Juliani (c) quae quanquara eodem Blan- pererat, utcuuque dubia aut parum sibi comperta,

chino teste (rf),ex depravatis Liberii Aclis descon- relinquere ; alter vero qua; in prioribus illis Libe-
derenonnuUi suspicentur, propius tamen verocre- '-'
riano et Feliciano, atque in recentiorum Pontificura
diderim,abimperito rei chronologicajglossatoreoras Vitis ab ipsariim auctoribusscriptapridemviderat,
primura Codicis apposita indeque, utfit, in textum qualiscunque tandem eorura fides esset, relinere,
irrepsisse ab antiquario scilicet introducta. Ejus pontiflcaliura gestorum universara suara quodam-
mihi rei fidem pene facit indubiam, quod si verba modo facere, ejusque veritatem tuendam in se re-
illa stirpitus e textu avulseris.nedum sensus perse- cipere.
verat integer,sed et narrationis series non jam Jaraveroutquo ho3C deraumpertineantvideamus,
ut pridemvideatur interrupta.Quidquid autem illud roganduspriraum'rerribilinusest,numquid Ursicini
fuerit,falsissimam eo comraate enuntiationem con- ejusquesectatorum intcresset Hispanura potiusDa-
tineri manifestum est,cum J ulianus vivo Liberio ad niasum fuisse quam Romanura vel aliubi natum,ut
V acilicet Kal. Julias anno 363, jam diem suura eum propterea secus ac res hahebat, pro llispano
obiisset, id est, solido triennin anteDamasi pontifi- obtruderent secundumque pontiflcum catalogura
catura,cujus initium a Kalendis demura Octobribus atque Anastasium de vora Damasi patria loquentes
anni 366,Graliana et tiaglaipho coss., auspicandum flagitioie corrumperent aut interpolarent;an si Hi-

ipse Blanchinus evidenter ilcmonstravit (e). spanum DamasumostcndissetUrsicinus probrosum

Quod adchronologiam attinet,idestin designan- £) einomenautinclementius dictumobjecisset,quo9ci-
da ratione temporis quo unusquisque pontificum licet sibi favorem, Damaso vero cleri et populi Roman
sedemoblinuit.mirumquanturadissideanttuminter conflaret invidiam.Nondum eo aut spei aut timoris
se,tum etiam ab Anastasio, Codiceset catalogi ante- tandem patris coiiiraunio, potentum clientela3,stu-

riores;idque plurimum ex arithmeticis notis
postereaut alias nonsuolococollocalis,aliquaveea-
rumimportune adjecta vel omissu,quae in hoc argu-
mento minutisesine}.;liganturmagnasin expedienda
teraporum ratione difficuUates afferunt. Non longe
pra;- dia denique partium processerant, ut proinde nihii
ex hac parte Damaso obstiturura esset quorainus
tanto muneri par judicatus comraunibus suffragiis
Roraanus pontifex salutaretur.
Necea tempestateautuspiamomninoalias ab Hi-

(a) Vide Anaslns., in Pio, tom. T, pag. 14, ex qiio (r) Anastasius, in Damaso.
hiBC ac lillBrau) (iesi-rifila sunt. ((/) Tora. III. Anastasii, in Daraaso, pag. 33,
(b) Tom. IIAnust., in Pio !; pag. 117. Itera pag. (t) In Prolcgora. II Tomi Anastas, pag. 68, col.
22.
553 DISSERTATIO DE DAMASO ET LADRENTIO. 554

paniaeEcolesiisprimariaeomniumRomansecathedr» A soilicet stylum in Anastasium et secundi catalogi

dejure aut praerogativa litera intentatara leginius, scriptorem acueret. Debuit id saltem ab ipso impe-
cuiproHlspanis decidenda conferre quidquampos- trareamice conjurantis Merandae in Tillemontium
set fueritneapod ipsos an alibi natus Daraasus, ut animadversio. Egerat Merenda (rf) d^ quodara Arse-
neque ex hoccapitesuspicionilocussitvitiatosprop- nio quem Damasus Arcadio puero jam declarato
terea veteres secundi catalogi atque Anastasii Codi- Augustoprajceptoremmiserat.IsArseniusaBaronio,
ces. PrKterea nihil e margine in horura scriptorum qui prioridinMetaphraste legerat, Romanx Ecctesiae
textum irrcpsisso, nuUarave hoc loco lubricce fidei diaconus appellatur.Obsistere pro ingenioTillemon-
narratiunculam eidem subintroductaro, aut temere tius, nec diaconum Arsenium agnoscere, nisi aiius
assutam fuisse,Iiquido constat ex eoquod tribusom- isqueidoneusMetaphrasta3sponsoraccedat;[\lerenda
nino verhis, Damasus natione Hispanus,negoU\imua'i- tamen intercedenshisTilleraontiumverbisconpellat
versum tran3igatur,omnesqueita'praecIusi sint adi- Verum cui bono scriptor ilte (Metaphrastes) hanc in
tu3,ut nec iota unum ad rera nostram conficiendam Arsenio dignitalem jingere potuisset ? Cur non potius
redundare aut deesse nemo non videat. hoc scripseril ilte,anliquiore aliquo minimeque dubio
Ulterius. Non hic nobis de notis arithmeticis aut lestimonio frelus ? Inj u rius profecto sim secundi cata-
de re chronologica sermo est nec de siglis aut lit-
;
^ logiscriptorisatqueAnastasiosiutrumqueauteorum
terarum compendiis,ut ex errorum in hisrebusfre- allerum Metaphraslaj contulero. Nolum de Graeca
quentia conjicere pronum fuerilerratu.ra quoque ab fidequaeparoemiae locum feoit. Interea ergo Terribi-
auctore secundi catalogi atque Anastasio fuissedum linusvideritquo pactopopularem sententlaesuaj Me-
de Damasi patria Ioquerentur,aut ab antiquariisin rendam effagiat, si iste ab eo quaesitum pergat : Cui
velustis eorum Codicibus describendis. Neque de- bono secundi catalogi aactor atque Anaslasius Damasi
mum (quod rairaculi loco habendum) intantaexem- palriam sibi pro arbitrio confinxerint.
plarium secundi catalogi atque Anastasii in Biblio- CAPUT IV.
GaIliam,Germaniam,et IJelgium
thecis per Italiam, Fundamenta adoersariorum infirma. Romanum pa-
universum copia, qu» stupendo labore contulere rentum Damasi ex Hispania iter e.vpedilum atque in
Ilolstenius (a), et post eum Senior Blanchinus proclivi positum.
(6),

priesertim cum in aliis horum scriptorumlocis infi- Quae de suo nobis Terribilinus objicit, si quid ego
nita pene sit lectionum varietas, vel unum hactenus video, magni non sunt. Idcirco levissimeattingenda
repertum legiraus, quod de Damasi patria loquens et lantum non pr<Etereunda puto. Summa huc redit
non mirifice casteris omnibus consenliat. deaique: Nemincm velerum quide Dumaso egere His-
Hajc autem cura ita sint, satis mirari nequeo cur panum eum dixisse anle secundum pontificum catalo-
seoundicatalogiatqueAnaslasiifidemtantomoIimi- ^ gum sub Felice IV, aut Anastasium; utriusque huju.
neTerribilinusin dubium revocare nitatur; saltem scriptoris auctoritatem non magni faciendam ; recen-
soirevellemquotandern astu Danaenistamtotundi- tiores Hispanos nullo ut Damasum popularem suum
queexcubiis oiroumseptamdeludiac vitiaripotuisse astniant solido fundametito nili ; dissentire prxterea
arbitretur,ut propterea Damasi patriam utriusque de toco, mullumque inler se digladiari; Hispanum
illius soriptoris auctoritati ac testimonio non satis itaqueDamasum non esse.
tulooredi aut commilti posse affirmet. Verumfuerit Primum autem omnium ex parte falsum esse ca-
(quodgratuitoTerribllinodamus).fuerit,inquum,aIi' talogusille pontifioum e Palatino-Vaticano Codice,
quisinhacpartecontra.\nastasium et secundi cala- quem secundolocopro nobis adduximussub titulo :

logi scriploremsuspicioniloous;an idcircoVeronen- Episcoporum Romanse urbis nomina, manifestissime

sispontificumcatalogiquera JuniorBlanchinusevul- demonstrat; auctoretenim ejus, cuiitidemDamasus
gavit(c),anCodicis Palatino-Vaticani, Anastasio, ut Hispanus audit,totis quadraginta annis anteAoasta-
videbimus, antiquioris, quera utruraque pro nobis siumvixit. Supputemusrationesprobe.Quotempore
allegavimuSjSublesta quoque fides atqueauctoritas primusomnium catalogum de quo agimus evulgavit
futura, aut Damasi patria duplioi alio eo ;ue idoneo Sclieelslratius, ad annum scilicet 1691 (non enim
teste accedents nonsats adhuc explorata habenda? D multo id serius facere potuit, cum sub initium se-
Nequo, ediverso, cum de gloriallispanorum quae- quentisanni fato functus fuisse dicatur[c]), is Codex
ritur,satis multasuccurruntnobis exempla queis ab ipso altestante(/'),annos numerabat 865. Ex quo fit
exteris nationibus, seu falsa rerum ab Hispanispra;- anno demum quo hajc scribimus Christi 1755 cetatis
clare gestarum pr.TRdicatione, sive illustrium pietate fore Codicem annorum dccccxxix. Jam vero si hanc
doctrina aut militari laude virorum attributione,gra- summam ab eo qui nunc volvitur anno 1755 subdu-
tis eam auctam soiaraus. Hoc unum si Terribilinus camus, reliqui fient anni dcccxxvi, totidemque a
animadvertisset,cautiorem eum debuisset facere,ne Ghri&tinativitateeffluxerant,cumprimumcatalogus

(a) Apud Blanchinum, in praefat, I torai Anastasii. loco Scheelstratii opera recensentur, e regione no-
(ft) II tom. Anast.j in prolegoraenis, a pag. 85. minis auctoris invenitur haec nota Obiit 6 Apritis :

(c) In prolegoraenis IV tomi Anastasii, pa^'. 1. 1692.

(d) Opusc. et gest. sancti Damas cap. 22, n. 2 , (/)T. I Antiquit. ecclesiastic, in append.ap opus
pag. 123. chronologicum, num 22, pag. 611.
(e) In indice ms. bibliothecaj Casanatensis, quo

Patrol. LXXIV. d8
 555 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 556;

de quoagimus exaratus fuit. Atqui Anastasius post A cturis conferre,nedum postponere audeat,iniquum j

sublatum e vivis Nicolaura I, cujus subinde vitam profectoipsum rerum ffistimatorem fore necesse sit. |

geslaque scripsisse pridem dicebamus, id est.post Verum inquit lamen Terribilinus. Nemo veterum {

annum 8G7, Pontifioalis libri coUectionem adornavit, soriptorum ante secundum catalogumDamasumHi-
utproinde catalogiauctorem lotos quadragintaan- spanumdixitjtanquamadrematlinuissetquidquam, <

nos Anastasio antiquiorem fuisse necesse sit. Nemo eorum Damasi vitam ex professo attexuit. '

Quod ad secundum pontilicum catalogum spectat Hieronymus certe totusestinejus seriptisrecensen- '

id unum Terribilino assentiar,nuUum nobis aucto- dis.Optatus,Rufinus,l\Jarcellinus,Symmachusetalii '.

rem superesse qui anle eum catalogum Damasum de ipsius potissimum geslis tructavere,idqueoooa- i

Hispanum dixerit, saltera a mehactenus ignorari ;

sione Liberii pontificatus in quascena primas post \

verum si earecolimus qus de Actis Romae supersti- eum contraArianos Damasumnostrum partesegisse i

tibus sub initium s.-oculivi,quo tempore calalogum norunt omnes. Scimus pra!terea veteres scriptores '

illum exaratum fuisse constat,deque scriptisetge- priTcsertim ecolesiastioos,quod ad sanctorum patrias i

Btispontificumaliisqueccclesiasticisraonumentisid attinet, verborum parcissimos fuisse,qua de reinfe- !

temporis ubivis prostantibus alibi dicta sunt, non riusnobisserrao reourret. Quare nihil horum neque ;

minusverumputosecundipontificumcatalogiaucto- •n institutae ab ipsis disputationis inlererat Golchua i

rem, nonnisialiquoeoquearohctypo,quod sibi prfe- fuisset an Assyrius Damasus,Thebis potius an Argis '

luceret, documento de Damasi patria locutuin fuisse, innutritus.Sedcedo;numveterumsoriptorun;aliquis j

quanquam illud exserto nunc digito indioare non Damasum propterea Romanum dixit?Nunc,inquiet 1

facile sit. Saltem non id, amabo, aequius, non praj- non erat his loous. Atqui, reponara ego, neque ut
stabilius fuerit, quam suspicari secundi catalogi ipsum Uispanis attribuerent; utproinde veterumin 1

auctorem Damasipatriameproprio sibi cerebro non hac parte silentium «iJKpiSoXov plane sit,neque in nos
secus ac Jupiter Minervam confinxisse? niagis quam in adversarios urgeri possit.
Verum, utalia desint, annonunasecundi catalogi Neo Terribilinum (quod ejus pace dixerim)satisa ,

antiquitas abundeeisufficerecensendaestutpropria partibusliberum a3slimo,qui de nostratium scrtpto-

|

constet fide ; nec postxii tandem saeculorum lapsum rum argumentis pro Damasi patria sententiam ferre j

alieno ipsi ad suamtuendam auotoritatem sponsore possit. Ad Eequiores provoco. Sed fuerint ea sane, ]

opus sil? Autournon secundi catalogi teslimoniura qiioniam ita Terribilino visum fuil, paulo quam res :

de Damasi patriaasynohrono auctore profectum ajs- postulatinfirmiora;anproptereaubisesquimillenarii !

timabimus? Ejuscertescriptor.si non viventemipse facti qufDstioest, ut probatiodeficiat, jus illico defe-

Damasum, perplures tamen agnoscere cunique iis cissecenseridebet? Meliorapio se Terribilinus affe- I

versari facillime potuit, qui,dum in vivisageretsan- ^ ret, scilicet.Sed Hispanosscriptores, praeter insilum i

ctus pontifex, eura saepius intueri, saepius alloqui, gentidomestioarumrerum neglectumprivatispotius i

publiceque et privatim colere valuerunt atque ex inhao re studiisquampublicaereiinserviissepridem

;
|

his quaj ad Damasi patriam gestaque spectantfami- diximus. Itaque dum singuli popularem suum pres- i

liari,ut fit,sermone mutuari. Rursumhic nobis sup- sius ea voce usurpata Damasum faciunt,de summa i

putatione est opus. ADamasi mortequae in annura rei id est de eodem Hispaniae generatim asserendo,'
incidit Ghrisli 384 ad Felicis IV pontificatun:,, quo quod extra controversiam id positum putarent, non
terapore secundus catalogus soriptus fuit, cxLii,non ut oportebat solliciti universi fuere.
amplius effluxerunt anni si vero hujus pontificis
; Privata autem ipsorum conoertalio de urbein qua !

exitus (qui ad annura demum salutis 530, Octobri natales hauserit Damasus, quod postremum in nos
mensc, a chronologis refertur) omnino spectandus Terribilinus urget, dum alii Matritum,alii Vimara- ;

sit, centum summum quadraginta et sex anniinter- num aut Igeditaniam, aliidemum Tarraoonem eam 1

cessere. Jamvero interstitiumistud binffiesque non fuisse putant(addereinsuperTerribilinus possetOc- i

hominumlongajvissimorumaetatesfacileimplerepo- ciduas Gades(6) Saguntumque fide inclytam (c) ad

tueruntjUtpriori tempus ad pubertatem usqueattri- duodcoimum aValentia nostra lapidem, Monvwdro
j

buamus, quo Damasum srepius videre, qu«que de D nunc indigenis appellatam); privala,inquam,llispa-;|
ipso in ore omniuin ferebanturab aliis accipere, et norum hao de re concerlatio neo publics unquam <
fideli,qualispuerorura est,memoriaretinere poste- ipsorum causae officere, neque ullo modo Terribili-
;

riorivero nondum adliuc octogenario ut catalogum num juvare potest. An ergo, quod de Uomeri patria i

de quo agimus conscribere potuerit (a). H?ec meo scplem olim celebratissima? urbes tanta animorum !

quidem judicio usqueadeoin proclivipositasunt, ut contentione dispulaverint.eritpropterea qui Graecis j

si quis eacumTillemontii aut adversariorum conje- eura abjudicandum^autGrasciajuniversiedeeo argu- '.

(a) Plato, Sinionides, Stesiohorus aliique plures ajtate lucens omnibus qui in domo sunt? !

'
(apud Tullium, de Seneot.) octogenariis majores
egregiaopera edidere.nequeeosinsludiissuisoljmu-
tesceresenectus fecit.Sedquidad veteraethnicorum
exeraplaconfugimus, cum hodie sanctissimusdomi-
[b) Vid. Joseph Maria Suarczius Gallus episcopus
olim Vasionensis, ap. Niool. Anlonium, lib. ii Bi-
blioth. Hispanaj veteris, cap. 6.
(c) Beruardinus S. R. E.cardinalis Garvaialius.in

nus noster benedictus PP.XIV in omnium luccver- oratione ad Alexandrum PP. VI, babita 23 Novem-
setur; imo ipse sit lux supra Ecclesiat candclabrum bris anni l'i92. Unde ot Gaspar Scholanus,in Ilislo-
posita, nedum supremaj in terrisMajestatis fulgore, ria Valentina, apud eumdem Niool. Antonium, loco
et luculentissimorum scriptorum radiis, vel in ea prosime citato.
557 DI8SERTATI0 DE DAMASO ET LADRENTIO. 558

EDcnto litem intentandam censeat? Alque ba2c ad A lemtiorisjamleclorfmssevidelur.Anitaque (concludit)

Terriliilini objecta. in inferioribus ordinibus positi pateret filius uno fere
Fortiores profecto sunt in speciem saltem lille- eodemque tempore, atque eadem inecclesia? Hoc ulii
montii (o) conjecturae quas in nos Merendu rege- judicent. Hactenus Merenda.
rit(fc).Gum etenim nedura Damasus,sed et parens Quia vero multa argumento insunt, eaque mox
ejus Antonius lectoris in Urbe munus exercuisset,po- singulatiniseduloqueexpendidebentjoperaepretium
steriorqueisleinbasilicasanctoLaurentiosaera.quae mefacturum puto, si in limine ob lectorum ocuIob
nuno in Damtisoappellatur, peromnes ecclesiasticos ponam ecclesiasticamejusaitatisdisciplinam.idest,
gradus ad sacerdotium pervenisset,ceu ipsenosDa- quaj tunc vigebatcum Damasi parens Antonius Ro-
masus docuit,lectoratus aulem ex eorum temporum mam venisse existimandus est qua scilicet a:tate
:

disciplinapuericommilteretur, elicitindeTillemon- lectores ecclesiastici ad id munus assumerentur ;

tiusnon secus Damasi patrem atque ipse Damasus quantum in rcinoribus ordinibus constitutis; ut ad
Romae pueritiam transegisse. Jam vero, pergit, vix altioresgradus proveherentur, temporisopus esset
credibile.saltemparum verosimilefitDamasipatrem pro singulorum exercitio ; statimne a baptismo, an
primo in Hispaniam concessisse, duotaquo ibidem ex intervallo, qui Ecclesia; sese devoverant clericali
uxore ac susceptis in ea regione liberis Romatn de- militia3 in aliquo ordine ascriberentur; ac demum,
nuo cum his impedimentis regressum fuisse.eccle- fueritne praestitutum prcbationi promovendorum
siasticosciiicetordiniinexceptoratusofficiopiotinus spatium.His etenim vim argumenti omnem diluen-
ascribendum,lectoratusque,levitatus et presbyterii dara, tum etiam qu» nobis reponere est animua
honoribus brevi intervallo temporis honestandum. dilucidiora fore arbitror.
Ne.]uehiccQnslatMerenda,sedexpensatemporum Primo autem omnium loco statuendum est sub
ratione,itinerum difficultate.ecclesiastica illiusKvi initium salutis sneculi iv,salteni post pacem Eccle-
disciplina^subductisdenique rationibusaliis impedi- siae a Gonstantino redditam (quo demum tempore
tissimaomniacKcisqueviarumanfractibusplenaesse Damasi parens Antonius Romam omnino venire
pronuntiat. Agcbal ilaquc Damasus (vcrba ipsius (c) debuit, ut mox dicemus) lectoratus ecclesiaslici
B\iai)cumiectorismunusexerccbat annum saUemdeci- gradum pueris frequentissime committi,ut ex con-
mum tertium... ac Homam cum patre et matre venisse ciliis II (d) et iii (e) Romanis sub Silvestro, ad

dchuit quadriennis aut quinquennis infans.Fac igttur annum 324 et sequentem habitis.colligere fas est.
ea illum xlate tanto itineri ferendo idoneum,an vero Quanquam etenim prioris auctoritati ncn oranino
Antonius pater, novus prorsus igjiotusque homo nomen astipulentur critici (f), ratam eam tamen, quod ad
Ecclesix dedisse poiuii stutim ac liomam nostrum propositum attinet, receptamque Ecelesiaj
venit, lector-
que ejus basilicae crealus esi> eorum C usu doctrinam traditamfuisse,tumalioruratestimo-
Id erat profeclo ab
lemporum discipiina alienum; nam primo baplixari. monia, tum allatc-e a Thomassino (g) rationes satis
ae deinde aliquo temporis intervallo probari debuit an superque ostendunt.
dignus esset qui clero ascriberetur.Postremo in mino- Alte hanc doctrinam imbibere Tillemontius et
rum ordinum exercendis ojficiii, aul novennium, aut Merenda, queis propterea de aetate qua Daraasi pa-
septenniur/isalteminsumeredebuit;quoelapsotempore, rens clero primum ascribi potuil nihil omnino scru-
si quis se idoneum probaveral,ad alliores gradus evehi puli subortura fuisse, vel inde inferre licet, quod
poterat. Huic autem novennio aut septennio (pergit) lectoris munus obiisse constanter
uterqu8euma/)Me?'0
quod An tonius in minoribusordin ibus exercendis trans asserat tamen num sic habeat expedie-
(/t). Id nos
egisse debuit, si alios annos quinque aut sex addas, mus modo. Nunc quo argumento probare Merenda
quos fHium natuni esse oporluit ante Uomanum iter, pergatexeeclesiaslicaejusa3vi disciplinalectoratum
ac prius quam pater clero ascriberetur,Jam accedes ad pueris attribui solitum, obiler inspiciendum est.
Xtatem illam in qua Damasns posilus erat cum .\cla Ptteros,\nqu\i (i), ad gradum lectoris assumi solitos,

sanctorum martyrum (Petri scilicet et Marcellini) ttimex Siricii et Innocenlii epistolis tum ex variis a
audiit, etmemorise mandata descripsit. At vero tunc Thomassino et Bonarotio allatis exemplis constat.

(a) On prelend que sainl DamaseEspagnol, fds

elait D (d) Goncil. Riman.ii, sub Silvestro,act. 2 cap. II,
d'un nomme Antotne,quoi(pi'on nepuisse guere douler t. I Labb., p. 1586.
qu'il ne soit ne fi liome, et que son pere paraisse
y (e) Ganc. Rom. iii, sub eoden- Silvest., sub rubr.
avoir doneurd des ses j)rcmii*res annies; car Baronius De prxjiciendis in ordinibus.
rapporle une inscription oii il est dit que son pire avnit (f) Pagius, ad ann. 324, n. 17, 18; ap. Labb., I
eli icrivain, lecteuf,rfiafre et prctre dans Vegtisc de tom., col. 1576.
saint Lntirent d Rome (Tillemont, Mchnoires potir ser-
(g) De vet. et nov. Disciplin., p. i, lib. ii, cap.
vir d riiisloire eccldsiastiqtte, tom. VHl, Ed. Venetx, 35, num. 2, 5 et 7.
pag. .386.) II y a mcme peu ttapparence que le pcre (/»)Tilleinont., loco superius allegalo, el in not.,
de saint Dainase fiit venu d'Espayneii Rome,et cncore pag.773 Lc pcre de Damas avait servi ii Rome dans
:

avec ses enfanls,^ comme cette llistoire (de sanct^e Ire-
nes Actis loquitur quK Bollandiani Patres aflcrunt
die 21 Februarii) le semble dire : ptiisqttil avail scrvi
d Rome dans la jonclion d'icrivain et de lecteur.ce qui
semble marquer qicii y avait demeuri dis son enfance
(Idem. ibid., in notis, pag. 773).
(/!)Merenda.subiniti«mopusculor.sanctiUamasi.
(c) Sub init, opusculor. sancti Damasi, n. 1.
la fonciion d'ec.rivain et de LECTEun, ce qui semble
marquer qtCil y avait demeure des son enfance {Me-
renda, cap. I, n. 1, 'ibl). « Pater enira Damasi in
sancti Laurenlii basilica exceptor, tum lector fuit,
qui suiit primi puerorum gradus. A teneris igilur
annis Damasipaterineabasilicatirociniumposuisse
videtur. »
(t) Loco proxime allegato.
 559 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECBDENTES TOMOS. 560'

Atqui Siricii et Innocenlii epistol» solido minimum A inferius dicemus) evidentissime deduoitur (h); ibi
qua quaesitum oportuit, nempe
saeculo eetatem de enimcumprovectioresbaptizari, actemporedemum
cum puer erat Damasi parens, recentiores sunt' procedente, si dignos sese exhibuerint, ad episcopa-
Exigamus rem ad caloulum. Damasus ad anniim lum pervenire posse dicantur : oonsequens fit ut
Ctiristi 304 natusdicilur; quare patris ejus pueritia prajvios quoque inferiores gradus,atque adeolecto-
in qua lectoratus gradum obtinuisse adversarii vo- ratum obtinere omnino potuissent.
lunt, ab anno 285, aut non multo post, integro In specie autem, quod aiunt, de lectoratu pressior
scilicet ante Siricium saeculo incipere omnino de- est atque apertissimus in rem nostram concilii
buit. Quid autem de Innocentio dicemus, quem Sardicensis locus (i) verum cuin integro post tem-
;

ineunte demum saeculo v ad pontificatum evectum pore de quibus inquirimus vicennio.ad annumscili-
fuisse constat? Nec magis huc speolant Thomas- cet 347 habitum fuisse constet, ejus propterea te-
sini (a) et Bonarotii {b) exempla multo quam vel slimonium consulto prffitermittimuspotiorique jure
Siricius atque Innocentius recentiora, ac proinde decrelalium Siricii (/), Innocentii (k) et Zosimi (()
tempori quo puer erat Daniasi parens non facile epistolarum,quibushaeceademdelectoratudoctrina
accommodanda. Sed e diverticulo in viam {c). disertissime traditur. Unum lamen prEtereundum
Ante Silvestri tempora fueritne in aliquo ex n non putamus, quod de Celerino et Aurelio Christi
conciliis aut canonibus ecclesiasticis certa aetas confessoribus loquens Cypriannus innuit (jn),Eocle-
praestituta.qua lectoribus id munus committi debe- siam scilicet Alricanam eos ad lectoratus gradum
ret.exploratum non Utcunque tamen id fuerit,
est. assumere solitam, qui jam confessorum gloriam
illud constat, provectiores eum quoque gradum adepti fuerant, id est, qui martyrii tirocinium posue-
obtinere potuisse.idque jain ab ipsls Ecolesiae pri- rant; hos autem integrae potius quam inlirm* «tatis
mordiis. Certe in his quos apostolorum canones fuisse verosiraillimum est.Imo cum, praeter lectora-
vocant, qui es vita gentili ad Ecclesiam accesserint tus eo tempore intcr minores ordines excellen-
et baptizati fuerint non prohibentur in clerum ad- tiam (n), multa lectoribus incumberent quae aetatem
mitti \d], ceu in eorum canonum 79 disertis verbis integramvirilemqueconstantiam desiderabant(ultra
legitur.Scio siquidem nonnullorum auctoritalem((;), lectionem etenim Scripturarum, qua; propria erat
imo ct Gelasii paps de"retum (/') inlercedere, quo- rauneriseorum lunctio,sacrorumCodicuracustodia
minus tuto his canonibus assentiamur; verum is frequentissirae ipsis comraitlebatur, ut ex variia
quem adduximu3,quod jam pridem ab Origene con- Actorum martyrum locis (o) oolIigilur),vix credibile
tra Celsum (g) allegatus fuerit, minime falsitatis vitio est III saltem exeunte, atque ineunte iv salutls sae-
laborare censendusest. Id ipsumexsecundoconcilii culo, quo rabies perseoutorum in sacros Codice3
Nicaeni canone (quod concilium eodeiu ipsis tempoie ^ crudelissime desaiviit,puero3 ad lectoratus gradum
celebratum fuit quo Daraasi parens Romaui venisse assumptos fuisse.
(o) Affert quidemThomassinusexempladuodecim lect. Labbxanx, col. 62).
puerorum qui cum lectores esseut Carthagine Chri- (/i) « Quoniam raultavel necessitate, vel urgenti-
stum in persecutiune Vandalica conlessi sunt. Item bus alioqui hominibus praeter oannnem ecolesiasti-
Epiphanii Ticinensis,Joannis Cabilunensis,Chryso- cumt'aci-ASUnt,ul homines quicx viia gentiti adfidem
stonii, Eulhymii et aliorum qua; longe recentiora nuper accesserunt, et e.viyuo tempore catechumeni, id
sunt.De Felice autem Nolano, quem pi-imis in unnis est, iniliali, juere, stutiiu ad lavacrum spiluale de-
leclorem Deo serviissc Paulinus ait, nec quis is Felix ducant, et simul ac baplizati fuerint ad episcopalum
inter alioscognomincs fuerit,neque a;tas qua floruit vct preshytL'ratum )irovclta>,t, recte habere visum est,
satis esplorata est, de quo videndus Huinartius til dcinceps niliit tale fiat. » Conc. Nicxn., can. 2,
{AcL mart. Edll. Veron., pag, 21G). Potiiit quoque Colt. Labb. tom. 11, cot. 49).
primos annos Paulinus non ad Felicis pueriliam (i) « Osius episcopus dixit... ut si quis ex foro,
sed ad juvenilem integruimiue aetatem relulisse : sive dives,sive scholasticus, episcopus fieri dignus
nam comma a piiero insli/uit servire Dco piKcedentis habeatur, non prius constituatur quam lectoris, et
periodi pai's est. Vid. Paulinum.ap. eumd.Ruinart. diaconi.et presbyteri niinisterium peregerit (Conc. '>

{Pag. 218). Sardiccns., can. 10, Colt. Labb. toni. 11, col. 300).
(i) Messii Romuli lecloris pueri,quod unum a Bo- (./) Ad Himerium Tarraconens., n. 10.

narotio afTertur exemplum,recentius essc.cum sly- D (/0 Ad Eglicera Nucer., n. 4, 5.

lus epigrammatis, tum forte udjectum e regione
ejusdom Chiisti monogramma satis indicat.Viden-
dus tamen nic auctor (Observat.ad frugm. vitr. Flo-
rent., Edil. 1716; pag. 115).
{c) Vide intra primani notarum huic disserta-
tioni sub addcndurum noinine adnexarum. Edit.
(d) « Eum qui ex vita gentili accesserit (aii Eccle-
siam, scilicet) et bnptizatus fuerit, vel ex improba
vivendi ratione,non est aequum prolinus episcopum
fieri « (Canon Aposlol. 79, tom. I Coll. Lab., Edit.
Venet 1728 pag. 42).
(e) App. em. card. Aguirrium (Tom. l Concilior.,
dissert. 3. excursu 2, 3, -4).
(f) Ueapocryphis Scripturis (In concilio
ad an. 494).
(/) Ad llesychium Salonitan., n. 3.
(m) Lib. II, epist. 5; lib. iii. epist. 22, apud Tho-
raassin. (Parle i, tib. ii, c.30,n.6 seq.) Vide etiam
n. 12.
(;)) De Lectoratus iuter minores ordines prKStan-
tia, vid. Thomassin. (P. i, //6. ii, cap. 39, num. 11,
In aolis sancti Felicis episcopi Africani legi-
(o)
lur: Aprum
vero presbyterum ad se jussit perduci, et
Gyrumet Vitalcm tectores, quibus Magnilianus curator
di.ml : Libros Deificos habetis? Aper dixit : Hahemus
{Ap. Ruinart., Act. mart. sinc, Edit. Vtron. 1731,
pug. 313). Item in Actis Saturnini Dativi et aliorum,
Romano, Anulinus tyrannus juniorera Saturninum lectorem
ila interrogat Dic an aliquas Scripturas habeas
:

{(/) Urigenes contra Celsum, lib. ap. Sever.

iii, (Ruinart.,pag. 338)1 Acia. proconsularis persecu-
Binnium (In not.ad canonemlQ apostolor.,tom.l,Coi- tionis Afrieanae sub Munatio Felice Felix curalor :
561 DISSERTATIO 02 DAMASO ET LAURENTIO. 562

Hac Ggo de causa cum ex sanctorum Codicum A bium sit eorum testimonium, pro his tantum qui a
custodia tot pericula lectoribusimminere auiraad- pueris ecclesiasticffi militiae nomen dedere tcmpo-
verterem, ut merito is ordo quidam quasi martyrii rum interstilia constituisse credenda sunt ; loni^ior

procinctus haberetur («), praetcrea cum hinc doc- etenira in utroque annorum tractus decernitur
trinam de lectoribus pueris nullo veteri jure aut quam ut eum aetate provectiores pr«stolari pos-
explorato exeuiplo niti (Glerimus namqueet Aure- eint.

liushuc non pertinent /;]),saBpissime autemoppu- Merenda, ut vidimus, novennium, saltem sep-
gnari(c) observassem, inde vero auctoritates et tennium, coiislitutis in minoribus, atquo adeo Da-
exempla pro puerorum lectoratu ab auctoribusquos masi parenti, omnino exspectandum fuisse ait, ut
supra retulimus allegata ad Theodosii, Arcadii,Ho- ex eorum temporum disciplina ad altiores gradus
norii et posteriora tempora, quibusEcclesia optata provehi posset (/).Verum id nec refellere,nequeta-
pace et otio fruebatur, referenda esse deprehendis- men procerto affirmarepossumus.donec idoneano-
sem,ex horum,inquara,omnium inter se collatione, bis afferantur testimonia. Recentiores certe Siri-

prajcipue Tero ex iramutata sub Gonslantino Magno oii, Innocentii ac Zosimi, epistoloe, ad quas nos
rerum non temereelioi posse arbitrabar,tunc
facie, Merenda in hujus doctrinae confirmationem manu-
primum pacem Ecclesiae redditam pueris ad ^» ducit, nihil,ul modo dicebamus, commune habent
post
,• D .i:,_:_i:_. j„ ,..,;l
,

lectoralum aditum pal.uisse, novaeque hujus ordi- cum eorura 1temporura ditciplina
, •

dc quibus quaj-
nationis semina a Silvestro in conciliis Romanis situm oportuit.
jacta (rf), Siricii («) postea et Innocentii(/') epistolis Verum nec si septennium pro minorum ordinum
exculta, et latissime in Ecclesia propagata fuisse. interstitiis parentis Damasi setate ab Ecclesia prae-

Gura enim nullus sub Constnntino persecutionis stitutum iuisseMerendffigrati8Concesserimus,impe-

metus ingrueret, non ea jam in lectoribus quas dilior nobis via subinde fuerit,ut suo loco dicemus.
pridera constantia desiderabalur et alias puerilis ; Interea vero supicari fas est plurimura in hac re
aetas in iis qui Ecclesiae ascribendi erant tutanda; jurisepiscopis permissum fuisse.ut justis decausis
ipsorum innocenliaealque addiscendis ecclesiasticis inexspectato septennii l3psu,quemcunque Ecclesiae
ritibusopporlnnioromninoexistimatafuit.Hancego ministeriisopportunum fore providerent,ad altiores
tamen de lcclorum aetate doctrinam spu potius con- gradusevehere possent. Ea vero temporis indulgen-
jecturara, {g) quod vix sciam an ab alio tradita aut maxime iis qui a;tale ncnnihil provoctiores
tia ul
animadversa pridem fuerit,disciplinasecclesiastica; sacrKmilitia; nomen dedissent tribueretur,asquitas

peritioribus examinandam propono {h). quodammodo et naturalis ratio suadere videbatur ;

Quod ad minorum ordinura etenim nonaequeacpueris integrum eratlongius

interstitiaspectat,id iis

est,temporaquibusconstituti inminoribus proipso- C ad gradus reliquos interslitium praestolari (m

rum exercitio majores gradus opperiri deberent, Exemplahujusgenerisordinationum in numerato
neque eapro his qui natu grandiores Ecclesicc ascri- habeinus plura,in Gallo scilicet et Juliano e regia
bebantur certo definitacomperimus.Sane ooncilium Gonstantini Magni stirpe orlis,in Ncctario Gonstan-
Sardicense (si ejus nobis testimonio uti per Meren- tinopolitano,Ambrosio,Epiphanio Ticinensi, Marti-
dam licet) (i) pro unor/uoque gradunon minimilem- no Turoaensi, Gaudentio Hrixiensi et aliis sed ea ;

poris lotigitudinem statuitneque tamen definit ; nonnihilo tamen quani veUenius recentiora sunt.
quanta demumeafiitiirasit.Romanumii(j) elj i(k), Illudcrcdibilo fuerit,jusconcedendicx causasepten-
sub Silveslro, qua; modo laudavimns, ut indu- nii dcquoagimusveniam in his qui grandaevi acces-

reip Marcuclio el Silvano dixit : Quare unam tan-

. Epist. ad Himeriura Tarraconensem.
(e)
lummodo Coiiicem deilislis ? Proferte Scripturas quas Epist. ad Felicem Nucer.
(/)
habelis. ytiraculius etCatulinus di.rerunt Plus non :
(g) Vide infrasecundam notarum huic dissertatio-
habemus quia snbdiacones sumus, sed leclorcs habent nisub addendorum nomino adnexarum. Edit.
Codices (Baron., ad ann. 303, Edit. Luccn. 1738, (h) Suboluit fortassis haeo doctrinacl.Lud.Mura-
pag. 3U). Item ActaconoiliiCirthensis sub Secundo torio qui,in notis ad illud Paulini Nolani de sancto
Tigisitano Felix Pmilo episcopo di.xit: Projer Scri-
: Felicc martyre: Primis lector servivil in annis (Noi.
vturaslcgis. Pautns episcopus di.vit Scriptnras lecto- : n 238, Er/it. Veron. 1736, col. 933) sic habet Olim et :

.... I..L. L j *-•

i n....!.....r. n , . AJ « .. ..*,..,; .,..* .•„ ,-M «„.-../.,/.•,.00 o -* /.

res habeiit (fui/usCin., Contra Crescon. Donali.^am, Cyprinni ,rvo, ut videre est in ill!usepislolis33,3i,el
.

lib. iii cup. Et alibi ap. alios.

2'.!). nonnullisaliis.salis prorectxnetntis hominihusmeritis
(a) Vid.de hac re Thomassin. (P. i lib. ii. cap. ct doclrinn insignibus lecloris munusdeinandabalur...
30, sub inil.). At poslmodum ad illud ndmissi sunt impube: cs et in-
(b) Aurelius et Gelprinus.ob virilem in tormcntis tantuli.
constantiam, lectoratum praamium confessionis (t)Can. 10, ap. Labb., tom. II, col. 666.
suae juvenes retulerunt. Actione2cap. 11, ap. Labb., tom I, col. 1585.
(;')

(c) Gyrus et Vitalis, in Actis sancti Pelicis; Sa- (A) Rubr. Ue prxjiciendis in ordinib., ap. Labb.,
turninus,Junior ob Piitrera cognominem appellatus tora. II, col. 417.
in Actis sanctorumSaturnini et Dativi: PoUio cleni- |/) in minorum Ordinum exercendis
Poslremo
que sanctorum Pullion., etc. .\pud tiiii-
in Actis officiis aiit NOVEN.viUM aut SEPTENNiUMsaltem insu-
nard., pag. 359), et alii lectores, pueri non erant, meredebtiit, qno elapso tempore si quis scidoneum
ut ex eorum rcsponsia etrx Actis proconsularibua probaverat, ad altiores gradus evehi potor.-it (Me-
Africana; perseculioriig coUigitur. renda, suh init. Opuscilor. S. Damasi, n. 1).
((/)Secunda scilicet (,-lc/. 2,cap. 11) et tertio, sub (m) Vid.Thoniassin. (Vet ct nov. Disc. part. i,
Rubric. De prseficiendis in ordin. lib. 11, cap. 36 n. 5 et 6).
563 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 564

inserant, saltemhoctemporisintorstitium mitigan- A nutem, inquit, in simjidU gradihus ohservanda sunt

di, episcopis a primis EcclesiaB sajculis
jam tum tenipora. Si ah injantia Ecclesiasticis nLinisteriis no-

competiissc. Sane in eo quem pridem lau.lavimus men dcdcrit, inter tectores usque ad vigesimmn sctatis

apostolorum canone 79, post stabililam generalcm annum continuata observatione perduret; si major et

regulam, ne quis scilicet ex vita genlili, aulcx ini- grandxvus accesserit, ita tamen ut post baptismum
proba vivetidi ratione ad cleruni acccdcns prolinns STATIM SE DIVIN.E MILlTIJi DESIDEUET MANCIPAHI, SiVB
episcopus fial, subditur continuo exceptio nisiforle inter lcctoros sive inter exorcistas quinquennio tenea-

hoc divina gralia fiat, qua nonnihil juris ea in re tur... Hac autem lege servata, ut neque bigamus, ne-
episcopis attributum fuisse suspicari fas est. Id que vidux maritus ad hos gradus possil admitti.
tamen alii judicent. Hic primum observo Siricium Zosimumque circa
Vidiraus hactenus ctiam provectiores clero
ffilatc eo3 quia pucrisEcclesiaese devoverunt nihilpenitus
ascribi,alque adeo lecloris gradum obtincrepotuis- de intervallo quod a baptismo adclericatum inter-
se. (De his intelligi volumus qui non antea militas- cedere Merenda voluit, atquchis ponlificibusattri-
sent, administrassentve,quiquenon curiales, pceni- buit,meminisse;ubi vero ad eos perguntqui adulla
tentes, digami, neque alias per canones impediti jam aetate clero ascribi desiderant, Siricium diser-
fuissent.) Superest utinquiramusanhistatim abap- n tissimisverbisco quohaptnanturlempore,slalimlecto-
tismo,an potiusex intervalloquasiprohationis sut-c rum aut exorcistarum tuimero sociandos decernere,
sacrae mililiffi in aliquo gradu ascriberentur.Merenda Zosimum vero quinquenniointer lectores seu exor-
(a)post injectamdifficultatem.ut Damasiparens no- cistas retinendum, qui grandsvus ad clerum acce-
vusprorsus igaotusque horao nomen Ecclesiaj de- dens stalim a bapiismo sacrss se militix desideret
disset statimacKomam venit,notariusquee vestigio jnaHCjpari; ut proinde ex verbis Zosimi integrum
et lector basilicae sancti Laurentii creatus fuisset, sit iis qui grandaevi sacrae militia; addicuntur,

ejus difficultatis causas exponens, alienum id es- modo velint, statim a baptismo lectoratus aut
esse ail ab eorum lemporum disoiplina:Af.';in /«imo exorcistatus gradibus initiari ie). Quaesanesi quis
bapli%ari,ac deinde aliguo temporis intervallo prohari cum Merenda doctrina contulerit, nedum aliena
debuil dignusne esset qui clero asciberetur. aut parum cohaerentia, sed planissime contraria
HocutnobispersuadeattertioadSiricii,lDnocenlii, deprehendet.
ac Zozimi epistolas provocat (b). Verum non hic Unum ei reliquum estadlnnocentiumconfugium,
jam cum eodeparachronismo.sed de enuntiationis qui in epislolaadFelicem Nucerianum,sub lituloPe
veritate agendum, cum apertissimeSiriciusetZosi- his qui ds laicis possunt clerici fieri, haec scribit (/):
mus iis ipsis quaeaMerendaallegantur locis,forsan Laici vero qui liabentes uxores bapiizati sunt, ac
etiam et Innocentius,in alia prorsusomniaabierint. ^ sic seinstittwrunt,utopinio eorum in nullo vaciltet,ut
Sistimus Siricii verhsi {c):Quicunque itaquese Eccle- aut clencisjuncti sint,aut monasteriis, ex quo bapti-
sise vovitobsequiis a sua infantiaantepuberlatis annus ZATi suNT hxserinl.... non proliihentur hajusmodi ad,

baptizari et lectorum dehet ministerio sociari. Deinde clericutus sortemassumi.Ex his etenim illud confici
capitesequenti pergit:(?uj vero jam xtate grandxvus videtur.ita demum laicos qui uxores habuerint,aut
metioris propositiconversatione provocalus ex laicoad habent, fas esse in clerum admitti, si postlapsum
sacram militianipervenirelestinat, desideriisui fru- temporis ex quo baptizati fuereprobos sese conti-
ctum non aliter otinebit, nisi eo quo baptizatur nentesque exhibuerint.
tempore statim lectoru.m aut exorcistarum nu.mero Verum cum prseallegat» a nobis Siriciiet Zosimi
sociETUR ; si tanien eum unam habuisse vel habere decretales disertissime etiam de laicis aciu, utaiunt,
(quod verbum notare oportet),e/ hanc virginem ac- uxores habentibus loquantur (consulto utriusque
cepisse, constet ttxorem. Hffic in praefata epistola Si- pontificis verba e regione collocavimus) (g^-.eosqne
ricius. Siricius statim a baptismo clero ascribendos esse
Zosirnus vero in ea quamad Hesychium Salonita- jubeat ;Zozimus vero, sivelinl,id in eorum arbitrio
num scripsit,non multum ab his abludens (rf): toc et potestate relinquat (/() ;
praeterea cum digamos
(a) Sub init. opusculor. sancti Damasi. nnm. 1. I
(/) Cap. 4, tom. III, CoII. Labh., col. 21.
{b) Laudat hoc loco Merenda,atqueafFert probu- {g) Eo quo baptizaturtem-
Siricius, loco citato:»
jus doctriniB confirmatione Siriciiepistolam ad Ui- pore statim lectorum aut exorcistarum numeroso-
merium, nura,l'i; Innocentii ad Felicem Nucerian., cietur, si tamen eum itnam habnisset vel hahcre, et
cap. 5, etZosimi ad Hesychium Salonit., cap. 5. hanc virgincm acoepisse.constet uxorem.»Zosimu9
(c) Kpist. ad Himer. Tarraconen., sub titulis De :
quoque:«Postbaptismum statim se divinae militiae
aimiltendis adcterumet de hisqui grandaeviad sacram desideret mancipari .. hac tamen lege servata, ut
militiam convertuntur cap. 9, 10 Numerus enim 14
, nequc bigamus,nequep(enitens,neque vidux marittis»
hujus epi.^tolae qui a Merenda citatur, in Editione ad hos gradus possit admitti. Ubi notandura, non
conciliorum Labbeana Veneta 1728, qua usi sumus repelli maritum ejus quas virgo ducta fuit.
de pcenitentibus est, non de promovendis. (A) Eam Siricii tempore Ecclesiae usu receptam
((i) Num 3, tom. III, col. 400.Numerus enira 5 a
.
doctrinam fuisse oslendit Thomassinus,p. i. lib. ii,
Merendalaudatusibi nuDus est;sed intertio desinit. cap. 67, n. 11, ubi et rationem reddit cur statim a
(e) An et sine officio aut ordine Ecclesiae ascribi baptismo initiarideberent.qui jam maturi adEccle-
quispossetprioribusquinquessculis.vide Thomas- siam accedebant, scilicet ne interimirrepere in ani-
sin.(Part. i, lib. ii, cap. 34, anum.2),qui omnino mum posscnt ludihria sxcularium pomparum et cxle-
id Ceri posse negat. Videatur tamen hic auctor, stem hapiismi innocenliam atiqua lurpitudinis niacula
part. I, lib. n, cap. 67, num. 2. contaminare.
565 DISSEBTATIO DE DAMASO ET LAUBENTIO. 566

'antum,aut ab aliis relictarum,itidemque non virgi- A bia eat.Primo autem omnium loco statuamus Lau-
num maritos, altaris ministerio per ecclesiasticas rentium levitam etmartyrem inviotissimum (eujus
lctjes prohibitos esse sciamus, minime vcro qui vir- de patria secunda hujus operis parte ex asse in-
in
gines duxorunt; hosque,manente etiam sacranienti stituetur serrao) sub Valeriano imperalore, Tusco
vinculo, sequestro tainen (uti canones aiunl) cubi- et Basso coss., Christi soilicet anno 258, passum
culo, ad clerum illico admilti posse, ceu ex innu- fuisse (i), licet Acta et Martyrologia passim De-
meris ejus aevi conciliorum decretis (n) apertissime cii persecutionem preeferunt, quod nonnullis (c)

liquet;Innocentii idcirco verba,queis
consilium tantum continere de praestantiori
titur,
bono,minime vero interstitii a baptismo necessita-
tem inducere credenda sunt; atque hoc pacto hujus
pontificis doctrinam cum Siricio et Zosimo conci-
liandam. Pergaraus rem illustriorera reddere.
Consuluerat Innocentium Felix super quibusdam
adeoexploratis, utinepistolaeliminedicat pontifex:
Stupuisse,prudentem virum de his voluisse consulere,
Merenda inni- placere video. Utravis tamen harum opinio verior
fuerit, quod nostra nihil interea refert, illud certis-
simum est.si minus Damasi nostri parentes.ipsius
ab utraque stirpe avos Laurentium optime cogno-
soere per aetatem potuisse,cumque eo versari, imo
et familiariter uli, si patriae forsan communio, aut
oasus ipsos alicubi conjunxisset.
Vellem equidem liceretmihi perBlanchinum, Me-
n rendam,Victorium,Acamum, et si qui sunt alii qui

qtise omnibus sunt certa ralione cotnperta ; neque ei LaurentiumpatriaRomanumfuisseasserantjSanctis-

quasi ignoranli,sed qu'isi in aliis occupato aut ohlito
respondere. Inter alia de laicis absolute quEesierat
Possentne in clerum admicti. Deinde de his eliam qui
uxores habentes haptixati sunt. Proditse
superciliosum, austerique ingenii virum,neque ad-
modum proclivem ut laicos, proosertim uxoratos in
clerum reciperet.Cui pontifex ad primum quaesitum
respondit Non de omnibus laicis constitulum esse ne
: extrema qusquc conslantiam, martyrum denique
clero ascribi possint, subdens non sine stomacho
simumlevitamHispanitenostrce tantisper ascribere,
: dum qualequanlumquetuncnostratium ergaipsum
studium, qualisque tepido adhuc inclyti martyris
iliico Felix oruore populorum pietas fuerit, ex patriae quoque
communione conjicio. Verum ubi hanc veniam «gre
ab ipsis impetrandara esse animadverto, insitam
Hispanicae genti religionem, obfirmatam adversus
: confessorum Christi jam tum in ea regione co-
et

Neque etenim clerici nasci, et non fieri possunl. Ad piam, hujus interea conjecturfe praedes sisto. Sane
secundum autem Eos quoque qui uxores habentes
: levitae sanclissiini memoriam nusquam locorum in-

baptizati juerint in clerum recipi posse, prxsertim corruptius neo luoulentius quara in Hispania nostra
(haec enim pontificis mens est) si ex quo baplimti conservatam fuisse,superstes adhuc elegantissimus
sunt,ita se instituerunt,ut in nullo vacillet eorum opi- Prudentii hymnus,neque longe ab illis tem.poribus
nio; quasi diceret, non prohibendos, vel maxime si scriptus,evincit; cui proinde tantura auctoritatis at
tales sint. Hac autem consilium potius continere tributum fuit,ut in frequenti sincerorum Laurentii
quam necessitatem inducere palam est. Vel dici Actorum naufragio,unu3 hodie nobis eorum locum
simpliciter potest Feliois consultatiouem particula- vicemque (d) expleat.
rem fuisse de quibusdaui uxoratis,qui aliquo post- In ea igitur Laurentii nominis per Hispaniam ce-
quara baptizati fueranttempore tunc primum ad Ec- lebritate, paradoxum non fuerilDamasi nostri pa-
clesiam animum adjecerunt.ut proinde resoriptum rentes pio in sanctissimum levitam studio ductos,
illud, rainime vero constitutura, sive lex generalis forsan etiam voti religione obstrictos, aut alia de
credenda sit. Utrovis autera modo res habeat, illud causa, quam divinare facile non est, impuberem
constat,nec si Siricii,Innocentii, ac Zosimi tempora (fingamus duodecennem) filium, ad pielatis officia
cura aatateparentisDamasi congruerent,opuseifore, suopte ingenio paratissimum ejus cultui dedicasse,ut
aut uspiam fuisse, ul ex intervallo a baptismo di- Romffi ad sacra scilicet ipsius lipsana ministerio al-
gnusneesset probaretur, quod tamen Merendoj falsa, taris inserviens.oleroque mancipandus ecclesiasti-
ut arbitror, persuasione visum fuit. Sed de his plus cum stadium inchoaret conficeretque. Nullus jam
satis. tum sub Constantino persecutionum metus;Ecclesia
Nunc ab Ecclesis disciplini-e ad historica.imo ad D triennio^ante pacem adepta novam faciem induerat;
conjecturas, sive ei? za •jreiOavi, Iranseundum no- tuta denique erant tranquillaquEe omnia. Porro

(a) Vid. cl. nostratem Ferd. Mendozium (De

Confir. concil. Eliberit., oanon. 33, et prsecipuc (li) Theodoric. Ruinart. {Acta martyr. sincera, a
vetustum concilii Nicaeni Vaticanum CoHicem, ap. pag. 162, Edit Veron. 1731), ex quo Blanohinus Ju-
Allonsum Pisanum {Libro iii, de Ar.lis ejus Concilii) nior {Annjt. 105 in libellum Orationum anliquiss.
ab eodem Mendozio relatum (Ibid. col. 123-4, litt. Hilus Gotliici, pag. 283) ha;c habet Quandoquidem
;

D. ibi : Statueranl igitur (concilii Nicsni Patres)
de eo quod non oporlet clericos ^acri ordinis, sive epi-
scopos.sive liypodiaconos,sive aliquem ex sacro cata-
/030, DORMinE CUM UXORIBUS QUAS ADHUC
RiNT, etc.
(/') Ap.Bolland.(a(i diem 10 Augusl. g 4, num.
36J
et Blanchin, Seniorem [In Fita Sixti II, tom. II,
pag. 225).
(e) Ap. Baron. [In not. Martijrolog., ad diem 10
Acla,qualia vutyo circutnfenintur, vitiata sunl, Lau-
rentii passionis notitiam aliunde repetere visum est.
Ex muUis nutcm sanctorum Patrum et vet. .'^criptorum
LAICI DUXE- opusculis qux de ejus beatissimi martyris laudibus et
passione scripta sunt,hymnum2 lihri itsp; SxicsivtoN/
seu de Coronis, Aurelii Prudentii,selegimus,quod ibi
tota rerumgcstarum series clare et iilucide conlinenter
exponalur.
567 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 568

Hispania parebat Romanis.eoque proconsules, im- A cuivis conjicere. Eaverout ipsi vel de integro Ro-
peratores, legiones, railitarisque in dies praesidia mani,invisendi filii gralia, cogitarent, sive illis tale
mittebantur,indequere(lucta,neperotiumtorpesce- jam olim propositum fuisset,ejusdem maturandi ao
retrailes, Roraam deniqueconfectisstipendiisremi- perficiendi causa subesse potuil; prorsus ut Roma-
grabant. Erant qui honoribus defuncti ad propria num parentum sororisque Damasi ex Ilispania iter,
redirent, praeter eos quos divitiarum amor in opu- quiintum ex hujus a;tate,temporum ratione aliisque
lentissimamregioncmimpuierat;utproindeiD taula demumconjecturisassequipotuimus.circiterannum
ultro citroque commantium Irequentia credibile sit Christi 325 adultiore, et minimum vicenne Damaso,
inveniendum fore ex amicis,forte etiam ex necessa- referendum omnino sit.
riis, cuiDamasi parentes tuto atque honeste puerum Fueritne aulera Damasi parenlibus jam tum in
Romam asportandum et in Laurentiana basilicacol- Urbemanendi eoquefortunassuas transferendi con-
looandum concrederent. silium, an filii tantum ad tempus invisendi suoque
Id raihi tanto verosimilius videtur, quanto non deraum loco ad prnpria redeundi, non facile divi-
longe ab iis temporibus, ipsaque fortassis Damasi naro est. Illud propius vero crediderim, initio nihil
8etate,illustrium perHispaniam virorum liberoscla- tale cogitantes, nec nisi de filio, qui paternus est
rissimoChristimartyrivotivummunusofrerrisolitos r» amor, postbabuisse omnia; ex quo
sollicitos, alia
r.„.-j__i:: „„J.1„.,J„. .;„.,,. ^ „..i
autem .._i; i._ r> r_____ ;„::„
fuisse,ipse nos Prudentii, quem modo laudavimus, voti jara compotes, Damasi famam exiraiis
.. _• ; ;

hymnusabunde docet. Postquam etenim poelasacer ejusdem dotibus superari, periculo fdcto, didicere;
Laurentiipassionemelegantlssimedescripsit,indica- maxirae vero ubi prajstitutum redituitempusirami-
turusqnantumexeaglorias Christianis,ethnicis vero iiere occepit, tunc primura filii, a quo agre divclli

dedecoris accessisset,deserta prorsus inquitdeorum patiebantur, desiderium itineri quam longissime

templa;tum flamines,veslale?,augures et quidquid prolatando.mox manendi in Urbe proposito causam
in urbe superstiliosissimum erat,sanctorum exinde aut saltem occasioncra pra;buisse.
martyrum, ipsiusque Laurentii, limina invisere Seu igitur consilium istud jam animo conjugesin
atque exosculari minime dedignatos; nec parentes Uispania praecepisscnt, sive id demum ab ipsis filii

sanguinis sui pareiores fuisse, quo minus liberos
sanctissimi martyris obsequio dcdicarent consecra-
rentque. Sistimus Prudentii locum
Videmus ilhistres donios
Sexu ex ntroque nobiles
Offerre volis nignora
Charissimorum liberum.
Ex vcrbo autem iiiWmwi, quod alias hymnum de
et
quoloquimurinHispaniacompositumfuisseconstet,
quidni tractum istum ab auctore ad Damasum(quem
cxtorsissct pietas,illud quoque verosomile est, jacta
serael de in Urbe manendo alea, novum exinde An-
(a) : tonio de ineundaclericali railitiapropositumsuccre-
visse,eoque uxori patefacto initoque inier utrumque
servandajcastitatisproposito (id etenim ex Ecclesiae
Lalinae pra;scripto necessarium omuino fuit [d], hac
^ sibi Antoniura ratione aditum ad Ecclesiara praepa-
rasse.Damasum prffiterea in eam rem.ceu omnium
quas usquara iUi accidere possent gratissiraara,stu-
dinse allaborasse donec parentum vota perficeret;

recenti Patrum raemoria Laurcntio a puero dicatum ejusque tandem opera effectum ut Antonio (qui pe-
fuisse forte novcrat) reiatura suspicemur? rinde ac Damasus in Ilispania baptizari potuit) lec-

Constitutus ilaque in Laurenliana basilica Dama- toratus mox gradu decorando exceploris interea
sus,id quod factu facillimum fuit, ibique statim a officium committeretur.
baptismo ob viarura discrimina in patria, ut
(nisi Id ne cui difficile aut parum probabile videatur,
baptizatuspridem fuisset)Iectorumcolle-
potuit(/)), Daraasi primum auctoritas atque existimatio, tum
gio ascriptus, egre^ium illud pietalis doctrinseque Antonii patris industria et probitas,Ecclesiae deni-
specimen vesticeps praebere potuit, quo jam tum, que temporibus status utilitasque consideranda
iis

testeE;-'inhardo(c),in raagnum rerura culraen assur- sunt. DeDamaso explorata res est; cum etenim is
gerevidebatur. Ibietiam sanctorum martyrura Petri ad annum Christi 32.5 (quo demum tempore gesta
et Marcellini Acta posteris transmittenda ex ore li.TPC fuissc putaraus), in ipso juventae flore, pietatis

Dorothei persecutoris excipere, ao demum CKlera D doetrincequelaudesupraajtatcmcuraulatusomnium

quffi MerendEB parum probabilia visa sunt exsequiac in se ora atque sludia convertisset, credibile est
praestare commodissime. ffiqua proque patre postulanti clerum populuraque
Tempore autem procedente, cura senilis in dies Hnmanum minime obstituros, imobellum omne in

emineret epheboprudentia,ejusque sanctitatis ac

in ejus spem gratia; libentissime militaluros fuisse.

doctrina' fama lcnge lateque vagarelur, qnam non Antonio praeterea vix tum, utputamus, quinqua-
tarda in Hispaniam nostram,ad anxios scilicet hian- gcnario mnlta quoque in'uisse credenda sunt;quae
lesquede filio parentes perraanatura esset.facilecst industiium fidumque ministrum, ejusque operara

(n) Hymno 2 de beato Laur., stroph. 131. nuni. 1).

{b} Concil. Eliberitan., can. 38, Peregre naiigan- Cnno. Eliberitan. {Can. 33) rt pro ejus conci-
('/)

les, etc, et aliis. lii confirmatione cl.nostras Ferd.Mendozius {Tom.

Act. sanctorum Pelri pt Marcellini die 2 Junii
[c) 1 Cotlccl. concilior. Lahb Venel., col. -(231), Tho-
{tom. I, ejusd. mcn.»s, ap. HoUanL, pag. 170, 173; massin. (P. i, lii. xi, c. 61).
apud ilerendam, Opusc. Geit. S. Dam., cap. i,
56 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 570

EcclesiaeutilissimatprorsprsRnuntiarent.Nequeenim A ponerot cum alioqui fBciHimum ipsi fuisset, salva

rusticanum eum, seu de plebe aliquem existimare poeseos lege sic eiordiri :

fas est; aut non insigniter pium probumque.cui tam Hac iFCTOR pater, exceptor, levita, sacerdos.

altc insederit filium ab llesperia ultima
ligionis causa raittendi pludium. Raro btTC tangunt
vulgares animas. Prudentius quoque illustres domos
Laurentio iiberos suos voti causa dedicare solitas
fuisseromraemorat.Verum si fortes fortibus crean-
Romam re- Jam vcro processus iste ab exceptoratu ad lecto-
ratum, nonitafrequens.miriccconfirmat Antonium
non a pucro.scd provectiorem ad clerumaccessisse.
lietenim qui, reddilaEcclesia;pace, apueris divinffi
ascribebantur,statimabaptismoinlectorum
militiiE

tur, neque imbelles progenerant aquilam columbEB, collegium antepubortatis annosrelati, luno demum
ut olim canebat profanus (n) vates,non ultimamAn- exceptoris officium assequobantur, si gnavos sese

loniipalris commendationem fuisse puto, quod ipsi atque industrios ad id muneris exhibuissent. Illus-
talis tantusque.qualis ea jam Ktate Damasus erat,ii- tre in hanc remEpiphaniiTicinensis exemplum sup-
lius obtigissct. Ecclesiadenique quanquam eo tem- pcdilat nobisEnnodius {c),qui postquam eum coele-
pore tranquilla pace alque olio frueretur, nondum sti militiai tirocinium sub Crispino sortitum fuisse
lamen recenllnm sub Maximianoet Licinio vulne- ait, lectorisqueofficio functum, perg\t : Notarum in
rum cicatrices obduxerat; prorsus ut talium, qualis n scribendo compendia, cl (rguras varias verborum mul
Antonius erat, virorum prssidiis contra belli, si tiludincm comprehendentes brevi asseculus, in Exce-
quando ingrueret, procollam, propere munire esse ptorum numero dedicatus enituil. Neque hoc in Epi-
atque mature providere consultissimum ipsi fuerit. phanio singulare existimandum, sed morem Eccle-
Constituto jam vero in exeptoratu Damasi paren- siffiusu receptum fuisse notarii sive exceptores sae-
tc,lector subinde fieri.quodque reliquum erat eccle- pissime e lectorum collegio assumerentur, ceu nos
siastici stadii conficere, non perinde difficile ?esti- multiplici exemplo Menardus(d) docet.
mandum. Una etenim viri probitas industriaque in Neque vero idcirco negamus exceptoratus offi-

exceptoratus nuinere speclata, ut alia defuissent cium a sajculo iv pueris frequentissimecoramissum

omnia, gradum ei ad lectoratum cffiterosque ordi- fuisse,ut,praeter Epiphanii,quemmodoIaudavimus,
nes, idque inexspectato temporum interstitic, fa- locum, Ausonius apertissime docet (c) inquiens :

cere commodissime potuit. Ncqiie nos tamcn, si PtTER nolarum prjepetum

Sollers minlster advola
pr«assertam ecolesiasticarum legum sevcritatem ;

ad amussim in eo observatam, integrumque in Unum tamen hoc asserimus, in his qui a pueris

minoribus constituto septennium exspectandum ecclesiasticaj militia; ascribebantur, nullatenus ab

Merenda contenderit, magno propterea nisu repu- exceptoris officio ad lectoratum progressionem fie-

gnabimus. Etenira vel sic Antonius, vixdum sexa- C ri atque adeo quemcunque Ecclesiffi ministeriode-
;

genarius, integra scilicet eetate, provehi ad pres- dicatum ab exceptoratu incoepisse constiterit, eum
byteratum facile potuit. profeclo Ktate grandiorem abdicata sKCulari pom-

Hactenus verosimilium seriematteximus, in qua pa ad Ecolesiam transiisse. Sane vero, qui a puero
tanien, si quid ego video nihil est quod liberum a EcclesitB ascriptus prirao exccptoris, mox lecloris

partium studio lectorem morari possit.Neque vero- gradum (ut Damasi parens Antonius) obtinuerit,
similia tantum dixerim, queis historiae verilas ex neminem prorsus in eoclesiastica historia inve-
partesaltem roburadjungere, imo etiam iis causam niendum fore puto.
dedisse credenda est. Rem igitur paulo altius repe- Atque hac ego ratione Eomanum Damasi, paren-
tere plaoet. Damasi patrem ab exccptoratu ad le- tumque et sororis Irenes, ex llispania iter inoffensa
ctoratus ordinem processisse, ipsi nobiscum Me- Ilistoriajfide, servatis ad unguem ecclesiasticislegi-

renda ac Tillemontius agnovere idque apertissi- ;

mo ipsius Damasi testimonio in epigrammate De
templo sancti Laurentii, ubi de Antonio patre lo-
quens, ejusque gradus enumerans, ait {b}
bus, imo enim verosimillirae confiteripotuisse arbi-
trabar.Saltem nullum raihi hactenus scopulum ani-
raadvertere licuit, cui devitando raagnopereallabo-
randum sit. Nam quod a nobis Merenda inquirit,
:

numscilicctininferioribusordinibus positipater et
Haec pater exceptor, lector, levita, sacerdos D
filius uno fere codemque tempore, attjue eadem in
Greveral, etc.
ecc/«ia inservireautministrarepotuerinl, tanti non
Neque etenim ut metro inserviret Damasus lecloris est. Licet enim exceptoratum patris cum filii lecto-
gradura exceptoratui postposuisse credendus est, ratu terapore et loco conjungamus, nihil prohibet.
sed potius ut rem quo gesta est ordine nobis ex- Exceptoratus enim officium est (/), non gradus seu
(o) Horat. {Odar. lib. iv, 4, slroph. 8). Merenda qui (/« annot.nd Carm Damasi xxv,pag.2ii)
[b] Ap. MiTond., pag. 2'il. inqiiit : Vides ctiam ex lecloris ordine ad officium
(c) Ennodius {In Hta Ediphanii Ticinencis, F.dil. c.vccptoris gradum stalui.
raris. 1611, pag. 360). (e) Epigramm. 137.
(rf) In not. ad Sacramentarium Gregorian. {Not. (/) Erant quidem iis temporibiis sacrorum custo-
300 ibi : Notarii linr loco sunt Scribx episcopi qui ut des,interpretes,defensores, laborantcs,qui mortuo-
plurimum assumebantur e.v Lectorum collegio. Sub- rum corpora curabant, a?conomi, et alii Ecclesiae
ditque exempla e Photii Bibliotheca {ISum. 256) e officiales sine ordinatione aliqua. De quovidendus
politia Bancli Metrophanii et aliis. Nec dissentit Thoraassinus [V. i, lib. ii, cap. 34, n. 2, 5).
571 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 572
ecclesiasticus ordo; neque attributura Eccle=iae A. Ilispania ilinere doctrinam penitus concidere. Cum
mutus, sed regioni potius aut Urbis tractui quara enim exulroque consequens fiat Irenem anno de-
vulgo parochiam decimus(a); ut proinde las fuerit mum 358 aul sequenti, in lucem editam fuisse,
Damasi lectoratum cum pxceptoratu Antonii com- quo pacto ad annum 325, Romara venire, aut
ponere, quin propterea in ecclesiasticas ordinatio- anno 378 nondum vicennis e vivis excedere potuit,
nes impingatur. cum eo tempore tantum non sexagenaria futura
Si vero de patre et fiiio simul in eadem basilica, esset? De hoc tamen nos alias.
in lectoratu.exerapli gratia. autin a!io ex rainoribus
Interea veronon minus adversarios torquet Acto-
Merenda pergat, la-
ordinibusconstitutis, ioquirere
rum cumepitaphii sententiade aetate Irenes conci-
tebimur remnon esse usqueadGoespeditam.Verum
liatio. Sienim utriusque testiraonium verum esse
cum Damasi patrem non a puero sacra; militifB as-
volunt, quo tempore nasci Irene potuit, id est, anno
criptum fuisse prsdixerimus, Romanusis, siveHi-
358, ejus ac Damasi parentes, sin minus e vivis su-
spanus fuerit, in eumdem ac nos scopulura allidat
blati.quod verosimilius arbitror, saltem idjamseta-
Merenda necesse est. Quoraodo enim pater longo
f uissent qua liberis operam dare prolemque sus-
tis
postfilium intervallo Ecclesi» ascriptus, multo ta-
cipereminime possent. Sed esto. An non eis obsti-
men ante ipsum presbyter ordinatus, si utrumque n
turum esset castitatis propositum, quod ex usu La-
eidem basilicae addictum volumus (i) non filio pau- ,

lina3 Ecclesiae necessariuin fuit ul pater clero asori-

lalim propior fierel, moxque in eodem alque ille
beretur ? At quomodo Damasus germanam sororem
gradu miniatraret?An magis patrem etfilium in ea-
totisquinquaginta quatuor annis, quod tamen ex
dem ecclesia, unoque prorsus tempore levitasluisse
ulroque conficitur, prtecessisset? Consulto adjeci
dicemus.' Utrumque difficile; sed quo tandempacto
alterutrum a Merenda (vel si gratis ei Damasum Ro-
germanam, quSiVia a Damaso Irene vocatur (c), ne
quis eos consanguincos tantum, ut canonistas loqu'
manum fuisse concesserimus) aut a nobis, si ilispa-
amant, x\on 'dem uierinos fratres, solutumque hac
num eum volumus, vitari servataque ecclesiasticae
diciplinae severitate is obex amoveri possit, plane
ratione dirficultatis nodum putet. Demura, si Da-
masi parens aliam,priore uxore defuncta, subindu-
non video. Superest igitur ut qualemqualem eccle-
xisset, quo pacto digamusl/') ad clerum accedere
siasticarum legum eain re coniventiam, quam loci
aut presbyter unquam ordinari potuisset ?
temporisque rationes atque Ecclesiae utilitas exige-
ret, nobiscum confugiat. Optime haec eadem perspecta Merenda, et anta
Neque Acta beataB Irenes germaniE Damasi sororis eum Tilleraontius habuere; cumque alterutram ex
a BollandianisPatribus allale(c), ex quorum, modo illisenuntiationibus necessariofalsamesseagnovis-
sincera sint,coIIatione cum ejusdem epitaphioa Da- G sent,adversus Actapronuntiarunt;prior ille quidem
raaso composito nemincm negalurum essc Merenda levissimam illorumfidemin ulramque partem esse af-
profert (d) [iomauis ilidcm virginibus annumerandam firmans (<;); posterior vero quanta ea suntinter ani-
Irenem ^oce,magnum nobis negotium exhibeut. Non lia commenta referens (h). Horum nos interea si
equideminficior, si hinclrenesexilumad annum 12 plaeitum sequi volumus, expedita responsio cst;
pontilicatusDamasi,id est,Christi378 proutin Actis verum cum in Actis, si prasjudicatam ipsorum eura
habetur, referamus, inde vero, excpitaphio scilioet epitaphio dissensionem deraas nihil non jara et sibi
vixdum eam vicennera denatam fuisse elicimus,no- conslans, et cum aliis quaj historica fide nituntur
stram de Irenes patria, deneque Romano ipsiusex optimae cohaerens reperiatur (z), praeterea cura ea

Merenda [Annol. in cpigramm. Hac Pater,

[a) (/) NoIIem de digaraia infideliura,autdebinis suc-
etc, 35, pug. 24)) Quanquam igitur (ait) Damasi
: cessivenuptiisaDamasipatreanteetpostbaptisniura
noslri paler asc.riptus fuerit sancti Laui-culti titulo, contractis, hunc locura ab aliqisibus accipi. Quan-
riihil obstat quominus nolarius et exceptor esse po- quam etenim ipsis, ut puto, Damasi terapore quaes-
tucrit pro septima regione ecclesiastica cui basilica tio de hocargumento emersisset; fuissentque qui-
illa accensebaltir. bus nuptiarum in infidelitate multiplicitas nullam
(6) Antonium in basilicasancti Laurentii ad thea- irregiilaritatem inducere videretur, in qua senten-
in«» /"ompeu' ministrasse Damasi lestimoniooons- D tia Ilieronymus fuit (Epist. ad Oceanum), Siricius
tat; de Damaso non item, cum plurcs essent in Urbe tamen eara litem diremit, idem de nuptiis omnibus
jam a primis Sccculis Laurentio ffidesinscriptajOm- statuens. (Epist. ad llimer. Tarrac, cap. 10, 11) et
nium celeberrima alque antiquissima in /li7;'o Ve- clarius post eum Innocentius I (Epist. ad Victricium
rano fuit, quo loco saer« ipsius exuvioe ad haiic liothomag., cap. 6, ap. Labbeum lom.III,Colt, conc,
diera asservantur, alleraque est ex vii sacris Urbis Edit. Venet., col. 9).
ecclesiis vulgo San lorcnzo luori dclle Mura. Qiiid
:
(g)Mercnda (De Damasi carmin., § 11 num. 1,
autem si dioamus ob l.aurentii reliquias huic eccle- pag. 144). Sed Actorum illorum (Irenes, scilicet),
siae ascriptum Damasum fuisse? ut verum jalear, levissima prorsus ulratn in parlem
(c) Ad diem 21 Februar. (Tom. III, pag. 245, £d. velis auctorilas est.
Ven.) Tiilemont. (Tom. VIII pag. 773 in Not.), Ainsi
(/()
(d) § 2, de Damasi carrainib., pag. 144. At siqux cetle piece (Aela Irenes intelligit) peul encore Hre
Aclis illis{trenes scilicet) liles haberi potesl, nemo mise enlre celles qui rendent la foi des Espagols fort
negaverit, guin Irene Romanis virginibiis accensenda suspecte en matiere dliisloire.
sit. (OExageratquidemTillemontiusActorumstylibar-
(e) Te Gerbana sorob, nostri nunc lestis amoris bariem.Non tamen sunt adeo ut putat informia; nec
{Damas., in epitaphio Irenes.) si essentjipsorum propterea fides infirir a redderetur

i
573 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 574

claris. nostras Thomas de Herrera Augustinianus, A in virginitatis proposito permanens, atque in dies
cui iu re facti fidem derogare nolas esset, ox perve- proficiensinducalur, cumDainasuH ronuntiatus fuit

tusto Hispaniensi Martyrologio eruisse testetur (ii), pontifex, quaratione credidisse potuit illorumscri-
alia prius omnia experiri oporluit, quam Actoruin ptoream nondum vicennem, anno pontificatus Da-
vcrilasinunivorsum traducerelur.Atqueegoquidera masi 12 diemobiisse,nisisimuIcrederetanteannum-
ipsorum oausara, saltem qualia Tamayus noster octavura virginitatis votum emisisse, eaque ffitate
evulgavit (/'), nulio paoto tuendam in me recipio ;
nuncupatura ipsia fratreDamasolibellum de eodem
irao ex hujus auctoris, caeteroquin doctissimi, ingc- argumenlo? Denique versus epigramraatis alter, in
nio, atqueex argumenti iniportunitate, vehementer quo Dainasus rfo/Mis^e insororis ohiia, fatelur, con-
suspicor Damasi patriam genusque sub Actorum sortia yerdere vilx, satis indical ea demum aetate
initium interpolataesse. Dehoc tamenaliijudicent. Irenen obiisse qua, prasdefunctis utriusqueparenti-
Illud mihiextracontroversiara videlurpositura, si bug, unum Damaso repositura erat in ipsius conver-
semel admittimus Irenes epitaphium non ab alio satione solatium, id quod utroque in senium incli-
quamab Actorum scriptoresub ipsorum finem addi- nante contigisse verosimilius est.Nos taraen, epi-
tum tuisse, longe eum diverso ac vulgo crcditur grammate (rf) prout in calce Actorum exhibetur
sensu vcrsum quintum, quo Irenes aetas indicatur, „ descripto, integrum de ea re lectoribus arbitrium
Merendajquidem ac Tillemontio ex re-
intellexisse. permittiraus, ad propria redeuntes.
cepto, uti arbitror, designando3 statis in epitaphiis Unum (quod nescio an a Merenda animadversum
more, nihil scrupuli subortum fuisse videtur (c), sit)Romano patris DaraasiexIIispania ilineri, utque
quin tractus his denas hiemes nedim comjileveral, ut novus homo in clerum e vestigio cooptaretur, nrgo-
in co quem diximus versu legitur, ad annum quo tium nobisqualequalefacerepotest, canonsciIicet24
vivere Irene desiit referendus sit; quod et ipsum Eliberitani concilii, quo prfficipitur (e) eos qui pere-
raihi cum primo eum versum legerem accidissenon (jre minime cognita
baidizati fueriiit, eo quod eorura
difliteor; verum ubi sententiam satis per se ambi- sit vita,od clerum non esse promovendos in alienis
guam, et, si in eo sensu accipiatur, non uno in loco provinciis. Idem non multo post a Silveslro papain
Aotis quae modo prfecesserant e regione contrariam conoilio Uomano cautum fuisse Gralianus refert(/);
deprehendo, facile persuadi:ri passus sum Actorum atqueitidemaGarthaginensiiv,canone24 repetitum
scriplorem eam periodum non ad aBtatis annum quo novimus (g). Imo ob frequentes Manich.Torum frau-
Irenosdecessitsodquopervirginitatis votumChristo des, auctorlibri Pontificalisab Anastasio I constitu-
se dicavit retulisse; quasi significarenobisvoluisset tum fuisse SL\t(h), nlnutla ratiuiie traiumariiius liomo
Daraasus Irenen in ipso juventce flore virginem Deo in clerum admitteretur, nisi quinque episcoporum chi-
consecratam fuisse. C rographa designaret.
Sanecum is locusantiquariorum vitio corruptus, Verumcum harum omnium constitutionum sco-
et sententia iraplexissima sit, cur potius de Irenes pusisesset.necujusvitaconversatioquenon fuissent
raorte quam deemissoperipsaravoto accipi debeat, explorala;, secundumPauIiefTatum, cleroascribere-
prorsus non video cura e contrario raulta nosindu-
; tur, potuit commode Damasi pater, autcommenda-
cantuteurainposteriore sensu abActorumscriptore titiis episcoporura litteris,aut lide dignorum testi-
usurpatum putemus. Quo tnim ille pacto, si ad im- moniis anteactje vita; honestatem comprobare; aul
maturam Irenes mortem respexit, epitaphium quo derauminexceptoratu constitutusid fidei^probitatis
Actorum veritas apertissime oppugnaretur, illico industriffique speciraen pr«bere,quod ipsiabsolutis-
post Acta subdidisset ? Praeterea cum in Actis Irene sima; probationis instaresset.Damasiad ha;c pietas,

(a) Ap. PP. Boliand., ad diem 21 Februar. (Tom. Si Damasi mentem divinare liceat, existimarem
III, pag. 214, de S. Irene). binis quibusque versibus singulas in hoc epigrara-
(h) Apud eosd. BoIIand., ibid. mateperiodos absolvi, ut sensus prioris periodi sit
(c) Loco proxime allegato. llic requiescit Irene Damasisoror. Secunda; vero,binis

((() Ap. PP. BoUand. (21 Febr., tom. III, p. 245) :

qui sequuntur versibus Voverat hxc sae Chrislo
:

virijo perpetun, pudore sanctuin ejus propositum com-

IIoc tuQiulo sacrata Deo nunc membra quiescunt.
Hio soror est Uamasi nouien si qua;ris, Irene.
;
D probante. Tertia;, quinto et sexto versibus compre-
Voverat hEec sese Christo cum vita maneret, hensK Vix dum vicennis cral, ct egrcQiis moribus
:

Virginis ut meritum sanctiis pudor ipse probarel.
BlS DENAS niCMES NECDUU COMPLEVERAT .ETAS.
Egregios morcs vitaj priEcesserat setas,
Propositum meutis, pietas veneranda puellce
Maiiuiflcos fructua dederat melioribus aunis.
Te [Forsan : Ilcec] germana soror, nostri nunc testis
[amoris.
Cum fugeretmundunidederat mihi piunus honestuui.
QuEU [Sarazan., Quam] sibi cum raperet melior tunc
[regia coeli.
Non TiMCi [Sarazan., timuit] mortem coelos
Sed FATEOR CONSOIITIA 1'EBDERE VIT.E
DOLlll
Nunc veniente Deo uostri reiuiniscere virgo
Et [Sarazan., Ul] lua pei' Dominum praestet mihi la-
[cuia lumen.
xtalem superahat. Quartoe porro, septimo etoctavo :
Propositum et pietas virgims magnificos ediderunt
fruclus in juvenili ejiisdem xtote; sic enim verbailla,
H!ei(o?7'iuin«Hisinterpretandacenseo.Id autemmiri-
ficeconfirmat,lrenen non vicennem obiisso, sed ea
oetate virginitalis votum emisisse. Cffitera non usque
adeo implexa sunt.
(c) Ap. Labb., tora. I, Coll. concil., col. 995.
(f)Cap Nullus, 98 dist., ap. cl. Ferd. Mendozium
quod libera {(le Conjirm. concil. Eliberit., can. 24).
[adiret.
:
(g) Ap.eumd. Ferd. Mendozium (de Confirm. con-
cil. Elibcr., cap. 50).
(h) In Anastasio I, el hujus pontificis epistola ad
omnes Germania; ct Burgund. episcopos, cap. 2.
575 ADDENDA AD QUOSDAM PRJECKDHNTES TOMOS 576

quamaparentibus haustamomnes meritocrederent A. nos deniqueproutaliodistractis oblata priraumfuit,

maenum subinde rei perficiendaemomenlumafTerre iitcunque examinatam tamen, lequis lectoribus re-

potuit. Nec demum aut Hispanis invidiosum tunc praescntamus.Nequeeteniminexpeditoitinereotium

nropter Manichsos trayismarinorum nomen uspiam nobis ad eam ulterioribus curis discutiendara sup-

inditum leginius.dut fuisse pcr eatempora quod ab petiit, neo libri ad manus fuerunt noclurnis prasser-
Hispania; parlibus limeri possel, cum nondum eam tim horis, quiljus longiores cum IVIusis congrcssus
Arianainfestasset pravitas,nequePriscillianusCino- carum amatores discupiunt. Quicunqueergonosali-
sticorum errores disseminavisset,utremcxpendenti cubi deceptos certapro inoertis,incongrua pro vero-
manifestum fiet. similibus captassedeprehenderit.deque iisbonafide
Vixscio an huic conjecturarum scriei, quam ut admonitos velit, raaximo illeatqueimraortali bene-
verosimilemattexuimusquidpiaminsilquodineccle- ficio sibi devinctos reddet.
siasticas legesautin historicamfidemimpingat.Eam

APPENDIX
DE DAMASI MONUMENTIS ROMi: StlPERSTITlBUS.

Non fuit animus initio de hoc argumento agere, B demumatlritupenitusabolendasabinteritu vindicet

quippe quod minime exigebat proposili nostri ra- easque nostrjtibus domi per otium, unoque ictu
tio eamque
; obcausam exstantes Lodiein Urbe Da- contemplandas exhibeat,congruum arbitratisumus
masiinscriptionesad collectionem superslilum Ro- archet.vpa Damasi poemata lucubrationi nostraein-
mffiHispanici nominis monumcntorum.quaeatfecta serta, nunquam inlermorituris chartis posteritat
etpropediemabsolvendamanibusnostristeriturreji- consecrare.
ciendasduximus.Verum cum ea Collectio, quae tri- Ex quadrngenis igitur quas Sarazanius collegerat
bus majoris,utvocant,forma'voluminibusconstabit Damasi epigrammatis, quibusetMerenda nonnuila
non eo consilio a nobis adornata sit ut in vulgus ex Grutero et Palatino Codice adjunxit, quaterna
emittatur ; sed potius ut in regia Matritensi biblio- tantum hodie nobis, cum alterius fragmento super
theca reposita superstites Hispanorum in Urbe reli- sunt. Ea nos quantum fieri potuit accurate ex «r-
quias, tol hactenus adversis conQictatas, ipsoque chetypis descripsimus. En iUa.

i. /n Batiliea Saricti Sebastiani ad Catccumboi, Vi3 Appia, 11 ab Vrhe milliari. Marm. lat trei pedf$
cum iextnnie; tong. lepiem pedea cum temi^se.

EVTYCHIVS MAUTYR CRVDELU IVSSA

• • • • TYUANM
CAKMFICVMQl^ViAS-PARiTER-TVKGMILLENOgND!
VlNeilE-QVODPOTVlT^MONSTRA/iT^GLORIA-CHRlST!
CAUeuiS INLVVIEM SEQVITVR NOU-POENA •PER ARTV3
• • • •

TESTARVMFRAGlENTAPARAl^^NESOMNVSADiRET
BISSENI •
TRANSIERE DIES ALIMENTA NEGANTVR
• • •

MITTITVR • IN •
SARATHWM SANgVS LAUT •OMNIA SAJSSlS
• •

VVLNERA^ QUE-SNTVLERaT- MORTIS RETVENDA POIESTAS • •

NOCTE SOPOHIFERA TVRBANT •-INSOMNIA yENTEM

• • •

OSTENIMT LATLBRA INSONTIS QUE ^EMBRA TE^ERET

• • • • •

OHERIT VR IIS VElTvS SLITVR FOVET OMNIA PRESTAT

• • • • •

expressit^damasvs-^eritvm-ve^erare^sepvlSrvm
% Inccclesia Sanetce Agneiis vulgo Saii'^ Agnesc fuori delle Mura Via. Nomeniana, 11 ab Vfbe tcfpiaet
Marm. laium ires pedes cum qumcunce, long. vero decem pedes cum semisse.
'
F-4J/AREFERT SANCTOS DVDVM RETVLISSEPARENTES
il«NElSGVMLVGVBRESCANTVSTVBACONCREPVISSET
WVTRICISGREMIVM SVBITO LIQVISSE PVELLAH
SPONTETRVCISCALCASSEMlNASRABIEMQ«'rTYRANNl
VRERECVMFLAMMIS VOLYISSET NOBILECORPVS
VIRIB»!' INMENSVM PARVIS SVPERASSE TIMOREM
NVDAQVEPROFVSVMCRINEMPERMEMBRADEDISSE
"NEDOMIN! TEMPLVM FACIES PERITVRA VIDFRET
OVENERANDAMllliSANCTUMDECUSALMAPVDoRIS
VT DAM ASl PREG1B+ FAVEAS PRECOR I.NCLYTAMARTYR
•
LiiicraB snppleias italico cliaractere disiiniimus. Edit.
 5T» V DlSSEflTATIO DE DAMASO KT LAUnEffTIO. . f7«
2.. Ad CryplaB BasHicce Vuticanrr e regioue Arie D. M3iite.Pra'gnaniium. Marm. long. undectni pe4c^
ei iezlanlem, lat. trei }iedes cum irienie.

CIKGEBANT LATICES MONTEM TEKEROQVE MEATV

COUPORA MVLTORVMCINERESATQVE CSSAIllGABANT
KONTVLITKOC DAMASVSCOMMVRi LEGESEPVLTOS
POSTREQVIEMTRISTESITERVMfERSOLVEREPOENAS
PROTINVSADGRESSUSMAGNVMSVPERARELABOREM
AGGERIS INMENSI HEIECIT CULMINA MONTIS
INTIMASOLLICITESCRVTATVSVJSCERATERRAE
SICCAVITTOTVMQVIDQVIDMADEFECF.RATHVMOR
INVENIT FONTEM PRAEOET QVI DONA SALVTIS
HAEC CVRAVlTMIiKCVRlVS LEVITA F1DELS3
i. Ih efcl'$ia SS. Quatuor Coronalornm Fragmntuni poslcriori parte recenter snpplelum. Iit muro.

EXTREMOTVMVLVSLATV/rsrc AGGERE J/OJVT/S

HVNCDAMASVSMONSTRATSE/JV/lTQV/i/EMB/JAP/yKVi/
TEPROTVMRETINETRIEL/O/JT/B/ REGlA CAEU
SANGVINE PVRPVREO &EQVERIS IIIAamE PROB.\TVS
GERMANI FRATRES mMlS INCENTIBVS AMBO.
H;C VICTOR MERVIT PkLMAM PRIOR ILl^ECOROHAU

C. Iii patimenlo ecclesics SS. Martini et Silveitri lituto Equilii, S. Marlino a Monti, drca meiiuin,
Marm. long. septem pedes el sextanlem, ial, vero duo pedes cum (etianie.

QV5D LOQVAR AVTS5LEAM PROfHBET DOLOR IPSE FATERI

HIC TVMVLVS LACRIMAS RETINET COGHOSCE PARENTV
PROIECTAE FVERAT PRIMO QUAE IVNCTA MARITO
PVLCHRA DECOKE SVO SOLO CONTENTA PVDORE
HEV DILEGTA SATIS MISLRAE GENETRiClS AMORE
ACCIPEQViDMVLTISTHALAMIPOSTFOEDERAPRIMA
EREPTA EX OGVLIS FLOR! GENITORIS ABIIT
AETHERIA3I CVPIEN8 CAELI CONSCENDEKE LVCEM
HAEC DAMASVS PRESTAT CVKCTiS SOLACIA FLETVS
VIXITVANN.XVIlMiXlDSESlXXVlDEPlUMKAI/iIANl-FLlUEROBAVDElETifL^.SATVHNlNlCONSSv
Nihil est,.ne in erratis quidem, de quo lector ad- A nianu, cum in autographo deessent, supplela
dubitet.Mireturnobiscumpotius,cumMerenda(iQter fuisse (c).

alia quffi minutioribus scatent sphalmatis Agnetis Hlud hoc loco dubitare quis possit, cum constet
e^jigramma secundo a nobis lcco relatum, semel VigiliurapapamsesquisoeculoamorleDamasi diruta
atque iterumcum archetypo contulisse alqiie emenda- in UrbeaGothismarlyrum sepulcra renovasse, quod
tumdedisse aflirmet^a), plurima etiamnum in ipso nosvetusipsius Vigiliiepigrammadocet{d),fuerintne
aliorum curis emendanda reliquisse;neque ejus go- quas arJduximus es prioribus illis arehetypis a Da-
neris quae facile in typographum rejici possint. Bina maso e.xstriictis,an ex posterioribus aVigilioinstau-
nobis loca.ne gratis id asseruisse videamur, sistere ratis? Sed cum quina illa eodem omnino tempore,
placuitcumapographo nostroconferenda{ft).Verum forsan et ejusdem artificis manu, marmori incisa
hocnon tanti est. De eo opportunius lectorem ad- videantur, id quod nedum lilterarum ductus, sed
monendutn putamus.trium priorum ejus epigram- earum lemnisci atque ornatus inter se similimi, ea-
matis versuum initia,nec non posteriorem partem dtmque prorsus scriptionis indoles satisostendunt,
carminis de sanctis Proto et Hyacintho, recenli praeterea, cura in eo epigrammate, quod poslremo

(o) Merenda, de Damasi Carminib., § 2, n. 13, [c) Cl. Joan. Marangonius a quo Agnetis epi-
pag. 143. Carmen, inquit, de sancla Agnete cum ar- p gramma,anno 1728 primo detectum fuisse dicitur,
clielyvo collalum. atque emendaium dedi. Item in paulo aliter versuum initia restituit. Habet enim in
notis', pag 237, de cod. epigrammate Tum slatim : primo Fama prefert, qviod nec orthographice, ne-
:

lcgitur {in Vaticano Codice) carmen sancli Damasi iis que metri ratio patitur; in secundo vero Agnes pro
ferme verhis quibus adhoc exHat lapidi incisum in Aonen, ut est in archetypo. Coetera exactus {Vide
eadem basilica ubi illud ilerum contuti. 6. Victorini Acta ub eodem illustrata, in Appendice
(6) Versu 7 Merenda : de Autographo inscriptionis S Damasi, Romas 1740,
.

Nudaque perfuaos criuea et mcDibra. pa?- 138).

Epigramma vero habet, ut vidimus ('^) AfTertur a Merenda § 2 de Damasi carminib.,
:

'•^'^-
Nudaque profusum criuem per membra. P^S-
Item versu ultimo Merenda :
^^ ss. mm. vit4li, martiali et alexandiio.
Faveas precor inclyta Pe"tura Oeta? pouisssent castra sub urbem,
j Tirgo
&" ^''J'
_ . . Moverunt sanctis bella neianaa prius.
tum in epigrammate legatur ,

; inclyla marlyr. Totaque sacrilego verterunt corde sepulcra,

 579 ADDBNDA AD QUOSDAM PR^CEDKNTES TOMOS. 580

omnium loco retulimus, atas diesque depositionis A Blanchinus initiales litteras sub epi;;rammatis ini-
Projectte.oonsulatus itcra Merobaudis et Saturnini tiumoccurrentes hoc modo interpretatusest: Titulus
(quisecundumMercndiEsupputationem(a)inannum in Cliristi nomine, etc. Posteriores vero ejusdem si-
Damasi 17) minulissime desi-
ineidit pontilicatus glas : Nona regionc dedicatum Scptembri inense,
gnentur, crediderim ejus potius quara Vigilii tem- Sunctus Paulus, Sanctus Petrus. Merenda tamen,
pore marmori incisum fuisse ; atque adeo ipsum qui et ipse inscriptionem affert (e) alia via incedens,

caeteraque a nobis adduota, ex antiquioribus a Da- ita explicat :novatam,refectam, diratum sancto mar-
maso conscriptis,alque erectis monuraenlis arclie- ttjri,quss mihi inlerpretatio planior atque opportu-
typa nobis supercsse.Neque enimcredibileestmen- nior videtur. Id tamen alii judicent.
sium dierumque, quibus Projecta vixit, rainutias quod paulo ante Merenda nos admonet
Ca,'terum
Vigilii temporein numerato habendas, ut ejus epi- venia scilicet non carere Damasum, licet aliquando
taphiotamaocurateadaolarentur.PrffitereaVigilium inmetricaslegespeccare\]de&iuT (/), nollem equidem
martyrum tantum sepulcra renovasse ex adducto ita a lectoribus accipi, quasi raenda, queis passim

ipsius epigrammate liquet; cui ccetui nescio an Daraasi epigrammata scatpnt,inauctoremreferenda

Projecta illa, cui elogium insoribitur, adnumeranda sint. Deformaverat ea pridem librariorum imperitia

sit. Soriplionis denique genus, si quid ego video, V atque exeraplorura crebritas; dein typographorura
Damasi aetatem non respuit.De his tamen Lectorum incuria tot ipsis plagas intulit, ul in aliquibuslocis
arbitrium esto. vixDamasimentemconjecturaassequiliceat, inaliis
Dlanchinus Sonior ex colleotis olim a Fulvio Ur- vero ne divinare quidem facile sit : tanta est ipsoruni
siuo veloribus inscriptiouibus, aliam nobis exhibet obscuritas. Nec mirandum si Damasus fovendai po-
Damasi nomen prcelerentem, in qua basilicae sancti tius,vel dura versus pangeret,fldeliura pietati,quain

LaurentiiinDamasoconsecralionera,abeodea)sancto syllabarum rationi intentior, metricas alicubi leges

pontifice peractara contineri,idque antiquissimum parura curaverit; id enim in comrauni saeculi quo
fortassis hujus ecclesiaslici ritus genuinum docu- floruit labo soientem neglexisse, magis quam cas
mentum esie arfirraat. Eam primum Alcxandri minutias ignorasse crerfibile est. Sane Prudentius,
S. R. E. cardinalis Farnesii liberalitate ab interitu Daraasi fere ajYXP°"'<'?i cui nemo eximii poolas lau-
vindicam, deinde serenissimi Francisci Parmaa et dem hactenus invidit, nihil moratur metro, ut ipse
Placentiae ducis jussu ad ann. -1718 cum aliis in ait, renucnte Saturnini nomen supplicio vcrsui in-
cjusdem palatio ad Campura Florae illustriori loco sere subdens [g) :

repositam.Blanchinussffipius vidisse testatur.Nobis Carminis legea amor aureorum

tan-ien,quibu8 jam pridem animo insederat cam ex Nomiuum parvi facit

autographo reprffisentare, vel post multiplicera in-

'

l.iouithoc interdum nedum sequioris a;vi,sed et

timae domus excussionem nostra etaraicorum dili- priscisillis,quo3 .«iaaiaure^ poelaspassim appella-
gentiam peractam(t), lustratasque singulatim Ful- mus,quanquamineonon laudandi, multoque minus
vianae descriptionura veterumCollectiimisreli(iuias, imitandi sint.Neo soio an saepius eadem oberraverit
quae ibidem in scriniis asservantur (c), non iicuit chorda Damasus. In his certe quo sarchetypos ex eo
esse tam beatis. Exiguitate sua tectam pularaus, versus altulimus.si secundum ex Agnetis epigrara-
crusta enim, ut Blanchinus asserit, marraorea semi- mate derapseris,(quem tamen initio mutilum et re-
palmaris est.Eam ergo,quando ultra non datur, sis- center suppletum diximus) nihil.jara fore putoquod
timus qualem is auctor secundo loco protulit (d). vel Soioppius jure rcprehendat. Pra2terea Damasum
eleyunsinver.sibuspungendisingeniumhahuisse.liiero-
T. J.EGO aARJASr
i. N.
nymi, qui optime ipsum noverat, testimonio (/i) sci-
VS VRB ROME EPS AN mus ; in Actis vero politiore in ulraque lingua sden-

C GOMV COSECRAVI liu (2),id eal, Attica ct Itomana facundia prffiditus.non

secus atque ab Horatio Mascenas (;) dicitur ; ut vero-
N.R.^S.M.&. PA.S.PE
Martyribus quondam rite sacrata piis. [il) Primoquidem hunc lapidem Blanchinus edi-
I
Quos monslrauto Deo Damasus sibi papa probatos derat in prcefatione tomi I Anastasii Bibliolheearii,
Arrixo monuit caismime jiire coli.
nura.35; postea vero nonnihil immutatum reoudit
Sed periit lilulus coufracto marmore sanctua
Nec larueu his iterum posse latere fuit. tom.ejusdem operis Ill.sect 54,in Damaso, pa<;.34,
Diruta Vigilius nam post h.-Ec pnpa gemiscens Ex quo looo superius exemplum mutuati sumus.
Hostibus expulsis omne novavit opus. {«) fi 3 de Damasi operib., pag. 145.
(/1 Sub finem ji 2 de Damasi
(a) Cap. 22, pag. 119. oarrainib., pag.144.

(p) Egregie nos ea in re juvit cl. civis atque amici (g) In bymno de SS. xvii IVIM. Ca;sarauguslanis,
nostri D. Joacliimi Ibannezii, Carolo llispaniar. in- stroph. 41.
fanti et utriusque Sicili;c regi inRomuna legationea [h) De Viris illustrib. Damasus, inquit, elegans
:

secretis diligentia; cuJHS opera effectum ut nobis in versibus componewUs imjenium luibuit.
araplissimarum a^dium abdita reoessusque intimi (i) Acta Damasi e\ ms. God. archiv. canonicor.

paterent. sancti Petri, a Mart. Sarazanio evulgata, pag. 42 :

(ejExhibuiteasnobisperhumaniter Josephus Vasi Porro Liberius dum in c.vsilium dnceretur Damasum

Fornesianns supellectilis cuslos,Gu(irUa Rcbbam\o- elei;ant;s in utraque lingua scienti.e... in Urbe
cant, qui p^eterisclnovx Urbis admiranda, x majoris viruriuni dercliquit.
formae voluminibus comprehensa propediem evul- (;) Horat.,lib.iii, cd.8, ad Mjecenatem, stroph. 2.

gaturus est. Docte sermcnes utriusque linguae.

581 DISSERTATIO DE DAMA.SO ET LAURENTIO. 582

simile fuerit saDctissimum pontificem amoDniores, A. rationis metricae, forsan et Latini sermonis,ignarus
sacras tamen, Musas non vulgariter excoluisse. ex harum vocum via et vila, quod ad soripturam
Seil hoec paulo generaliora videbuntur.Illud meo attinet, affinitate, eamdem in anliquiori exemplo
quidem judicio conficit mendade quibus agimusin per errorem repetitam fuisse auspicatus, alteram
librarios ao typothetas rejicienda esse.quod cura in sustulit, et versum restituisse putans misere de-

epigrammate de sanctis Proto et Hyacinthoquarto forraavit.Sistereplaouit intogrumepigramma quale

loco a nobis adduclo.prior pars,(iuam archetypani nos id legi debere existimamus :

diximus,nihilprorsu3 reprehensione dignumconti- Spes, viA, vita, salus, ratio, sapientia, lumen,
Jude.i;, porta, gigas, rex, gemiiia,propheta,sacerdos,
neat;inposteriore quae recenssuppletaest,necplura
Messias, saliaotli, rabbi, sponsus, uiedialor,
quamsenahemistichiacomplet,bisin metricasleges Virga, columna, manus, petra, filius, E.MMANUELque,
impingitur, ut primum et quartum ejusveraumad Vinea, pastor, ovis, pax, radix, vitis, oliva,
Fons, paries, aguus, yilulus, leo, propiliator,
digitos atque aurem expendenti manifestura fiet(a). Vcrbnm, bomo, recte, lapis,domus, omnia,CHnisTD3
Quod si reliquorum Damasi epigrammatum auto- Iesi'3.

grapha, ut dicamus,vel incorrupta nobisexem-

ita
Ne quis aulem nobisde caetero Damasianae phra-
pla superessent, constantior fortassis atque requa- seos in epigrammatis tenuitatem,elumbeque dicon-
bilior sanoti ponlifiois poetice liaberetur. genus (non enim dissimuiamus) objioiat,de
g di stylo
Hacpotissimumdecausadum non haec scriberem sanotorura Patrum, quem ecclesiaslicum vocant,
semelanimumpupugitcogitatioDamasiversusundi- postremo omnium loco praemonendus est,quanlum
que conquisitos in unum colligendi,et si fieri posset prisci illi Atticae et Romanae lingufe dictatores de
pristino nitori atque integritati restituendi verum ;
extollendo sermone solliciti erant,tanttim ecclesias-
arduus aggressislabor nec tractabile pondus visum ticos patres, ut candida styli simplicitate vulgari
fuit, praesertim sine pra3sidio veterum Godicum e sese captui accommodarent, in eo deprimendo la-
quorum oollationo germana auctoris littera omnino borasse non enim eloquenticelaudem,sed fidelium
;

eruenda est. Interea tamen, ne nihil egisse videar, utilitatem aucupabantur (/"). Sane id Hieronymoin
specimen conatus nostri sistere placuit in epigram- Vita Pauli eremitaj propter simpliciores accidisse,
mate De cognomentis Christi Servatoris, quod a loouples ipsesibiin epistolaad PauluraConcordien-
Sarazanio undeoimo (i), a Merenda sexte loco [c) sem testis est (g). Nec mirum si Damasus,qui eo-
ponitur.In eo etenim cum primus versus claudicet, dem ao llieronymus saeculo lioruit,
praecipuum id
syltabamipsideesseprioT ille scriptor existimavit(rf); inepigrammatishabuerit,uteorurasententia rudem
mihi vero pyrrhichio integro decurtatus.atque hoo illioo populum et vel parum attentum occuparet.
paoto restiluendus videtur,si post primam ejus vo- Certe quiounque carmen Christo Servatori inscrip-
p
sequentem vita, ieriiim hmcvia
cera spes, et ante tura Damasi genuinura fetum agnoverit (in quibus
eidem inseramus ut non jam Spe',vita,salus,ctc.,
; :
IVIerenda nomen profiLetur suum (/i), eum profeoto
sicut pridem, sed : Spes, via, vila, satus, etc, legi eximii poetce laudom Damaso minime invisurum
verosimillime debeal.Ita enim fiet ut aliudChristo esse arbitror.
congruentissimuranomen,imo abipsosibi inditum, Atque hactenus de Damaso, deque superstitibus
cujusque nulla in epigrammate mentio pridem fue- ipsius in Urbe monumentis.Nunc autem Merendae
rat,attribuamus,versusquejam ad metri leges atque responsio ad illum ex ejusdemActis locum in quo
aurem numerossissime lluat. AUusitin eo, utiego sanctus pontifex beatissimi Laurentii compatriota
arbitror, Damasus ad illud Joannis de Christo (c) :
dioitur, ita soilioet hano (ut olim dicebamus [i\) vo-
Ego sum via, et veritas, etvita; descriptor autem cem interpretati,quasi Actorum scriptor utrumque
(o) Sic habent :
brevem qu» prascesserat syilabam produoit Eolog.
latuit stth aggeie montis VI, 53 :

sequerts Hyaciathe probatus

Quorum priori vix scio an medios poetarum ma- Ille latus niveum molli fuU«s Hyacintho.
nus opitulari valeant.Posterior utounque sustineri Neque enim ob cssuram, ut vulgus grammatico-
potest ; non quidem vulgariillo grammatirorum ad rum pulat, syllaba liis a poeta producta fuit. Sed
E7:xr|(xi[itpiv suam confugio.quodhuo non pertinet; D haec puerifia^^sunt.
sed ex Grmcorum usu qui brevera syllabam in fine Sarazan.,
(ft) pag. 83,
.. .
dictionisconsonaterminatamfrequentissiraeprodu- •

Merenda, pag. 224.

cunt, ubi sequens vocalis aspero notatur spiritu.
Apud j^iolasnamqueisspiritus^cujusvicem sustinet
Latinorum //,consona3 naturam induit ob snni aspe-
ritatem,aqua non multum Ba?tioi nostri abhorrent,
eam lilteram densius aspirantes. Potuit igitur Da-
masus, si hemistichium de quo agimus ad ipsum
perlinet,ob sequentem aspiralionem vocis Htjacin-
(/t!(spostremaniins(V/uec!i syllabumalioquin brevem
produoere. Exempla ejus rei apud llomerura fre-
quentissima sunt, ut Odyss. xui, 34.3
Xw^iiJLEVoi;, a\ u'[ov (pfXov E^aXaXtuax.;.
5'x'.
Item saapius GJijjiEvo? 'EXevtjv, etc.
:
(c)
(rf) Annot. in Datnasi carm. xi, pag. 168.
(e) Joan. xiv, 6.
(/) Qui multa, eaque aurea, de stylo sanotorum
Patrum, qnem erclesiasticum vooant, nosse cupiat,
legat clogio nostro majorem Dufresniura Duoan-
gium [Prxfat. iu Gtossar. med. et infimx Latinita-
tis, a num. 58-60).
(g) Hieronym. (Epist. ad Pnul. Concord., suh.
jin.) : MUtimus, inquit, inlerim tc tibi, id estPauio
:
scni Pautum seniorem, m quo propter simpliciores
quostjuc mutlum iii dejiciciido sermvne taboravimus.
(/() § 2 de Damasi carminib., pag^ 136.

Imo et Virgilius ob eamdem vocem Hyacinthus, (0 Cap, 1, pag. a.

583 ADDENDA AD QDOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 584

eo verbo Romanura intelloxerit prodideritque,alio A rentio sollicitiorea effecti, acriore nisu ac studio

nos advocant, nemi-euideasserendoacvindicando

novara ultro nobis, eamque dilficillimam provin-

Hispanis noslris invictissimo levita el marlyre Lau- ciam decernamus.

DISSERTATIONIS PARS POSTERIOR.

DE PATllIA LAURENTII.

CAPUT PRIMUM. pientia,prisoailla veterum fraudibusque opportuna

Exordium. Hesternus et hodienius controversias simplicitas aliquando tandem optabilior sit.

status.
Verum commendabilem inquis temporum no-
gula
Eo tandera ingeniosa temporura nostrorum strorum solertiam,bonestamquedoctrina3atque in-
processit,tantumque lautitiiB et epularis disciplina gonii opum avaritiam. Neque id abnuentibus nobis,
attulerefastidii,ut latuuraeis denique atque
palatis
r . sitameneistudiomodum statuas; naravitiaproxime
obsoletum sapiat quidquid non saliarem ia modum
_

B virtutera sunt. An ergo quod utrobique aut manus

dixisse
condierit Apicius. Non satis est peloridas impigre, aut animus splendideexerceantur, mala-
nisi
aut ostrea, nisi Lucrina adjicias ; nec lupo, rum idcirco rerum audaciam, fortitudinera, aliena
atque inter pontes jactatus fuerit, suus
Tiberinus largiri liberalitatera dixeris? Diversa haec sunt.
hodie constabit honos, quod olim Romanis vitium Neque ambigo longe raaxiraam, quara olim fuerit,
exprobrabat Horatius (a). Referl item, prostentne his lemporibusesse doctrinaeet librorura raessera ;

ubivis, an peregrina atque e longinquo adveeta yef,y,j, ^1^-, g^ [„ horrea litteraria, id est in biblio
fucrint; summo hxc. planeque regio potius
quam lhecas,purganda conjicitur,nedum avonas steriles,
vulgari sumptu voluplatisirritaraenta coraparave-
sed et infelix lodium tritico succrevisse comperi-
autom ea non illico internoverit,rusti-
ris. Si quia mus,dum scriptorum plerosque propria extollendi
canum ac de plebe storaacbum vocant. Interea la- studium, laudisque amor immalurus saepissime
men his praisidiis confirmalara valetudinem sen- transversos agit.
sim in pejus proque diuturno ac vivido
ruere;
Haic nos tamen adversus sseculi nostri hypercri-
aetatis robore, maciem in dies novamque febrium
ticos,oorumqueintemperantiam prEelibare oportuit,
cohortera terris incubaro cerniraus.
quois proinde, si quid dubia luce lippientibusque
Nec suraptus laborisve parcior sapientum coetus ^ quasi perviderint,
oculis subriraari contigerit, id,
est ut litterarias sibi Japes apparet,eas
vero maxi-
proexplurato vendilantes,decaptum novitatis illicio
me queis »ger jacensque vulgarium scriptorum
vulgusad se trahere.sapienturaquefamara aucupari
copia gustus erigitur alque exoitatur. Nihil
ffivi
student. Ex serie eorum quae inferius disputanda
nostri critiois intentatum.Ubivisdoctorum scrinia,
sunt palam fore speramus,non hoec a nobis irapor-
bibliothecas, votera sacrarura ajdiura chartophyla-
tune, aut ut aerera verberemus, sed omnino e re
cia atque iraa qua;que adytapenilissime introspici,
disputationis nostrae dicta esse ; neminem tamen
raaria torrasque improbo laboreet sumplu
ciroum-
laedere aut sugillare est aninius (b). Nunc, qucd
lustrari.aliudquealio ferri ac misceriomnia videas.
instat, antiquum ac recentem controversiee nostrae
Nonblattas,n(intineas,aliosveidgenusdedignaraur
statum aperiamus.
hostes,quibuscum Andabata.- novi confligamus;nec
se adver- Manlius olim Calvinista.nescio quis.Laurentium.
latebris jara abditissimisve angulis tutum
si quod in levitam et martyrem invictitsimum patria Roraa-
sus ajvi nostri sagacitatom fore confnlit,
eis, exesum lieot ac serailacerura, etiaranura latet nura voluit ; in quem Grotserus, ipsis heterodoxo-

venerandaj Antiquitatis monumentum. Interea vero rum Hospiniani.Fabricii et aliorum ejusdem sectse

Godicum accessione rera litterariara popularium,testimoniisManliana;theseosfalsitatem

tot veterura
modo laboris Htque impensa-
D edocturus invehitur (c) ejus tamen argumenta non
non mirifice,noc pro
;

studium forsan refri- salis valida propositae rei conficiendre visa sunt Bol-
rum auctam, pietatis aute;n
landianis Patribus,a quibus id acceptura rotuliraus.
guisse scimus, prorsus ut subvereri quis possit,an
Verura cum iidem Patres rationum momenta
non prK nimia hypercriticorum stalis nostree sa- [d).

(n) Lib. II, satyr. 2, 31 seqq. et communi sententiadiscederet, sed vetere eaque
Quanquam hiipercriticorum nomen (qua voce in speciem apertissima auctoritate nixum fuisse,
(/))

consulto hactenususi sumus) satis doceat rainirae agnosciraus licet ea, ut putainus, alio quam ad
;

hKceo anobis consilio dictaesse,ut in adversarios,
doetrina scilicet atqueeruditione pr;cstantps viros,
ullo pacto referantur, de eo nihilominus lecloros
Laurentii patriam referenda sit. De quo inferius
erit disserendi locus.
((') Jac. Gretserus S. J. de Festis Christianor.,
, .

lib. II, cap. 9, fol. 348; ap. Bolland., iO August.,

rursum apertiusque monitos voluraus.idque palara
obtestaraur iino cl. Blanchinum,qui ut moxdice-
;
§ 10, de Patria sancti Laurentii, n. 101.
((/) P. Joan. Pinius, loco proxime allegato.
mus, novam doLaurenlii patria opinionem primus
evulgavit,non lovi aliquo fundamento ut ab antiqua
1
 585 DISSERTATIO DB DAMA80 ET LADBENTIO. 586
queia Manlius nitebatur ul L:iurcQtiutn Romanis \ nasge.ndo civis, sacer minixter, el dicalum nomini
ascriberet, a cl. Fraacisco CurnllioCorJubensi ;il!bi iuo mun-u.s o/, pro:iriu>ii.
expensa (a), non multo post cxaotissime aJ truli- Hoec ubi primum Bianchinus a lirnine ,=alutavif,
nam revocassent, paruai eis digna visasunt, ne ut verborum specie decipi facile passus, Laurentium
proponerentur quideui. Ail Urbem Romanam (iri- patriaRomannm e vestigio crcdidit, veteremqueet
quiunt [b] quod attinet, quuiiin eanalates hauscrit roceptissiraam, qua; Hispanis favet, sententiam ab
Laurentius, adeo omni probabililatis specie viiieliir cruditorum animis eradendam censuit, Quo minus
destilui opinio quai asseril, ut ne vel proponi qui- autem rem eatenus inexpertam sapientum scenae
dem, nedum refutari merealur. tunc committeret,graviores alia; in quas ullro sese
Non pluris fecere biograptiiaj sanctorum dictato- conjecerat curse in causa fuere. Vix enim edito Sa-
resargumenta quibus Romani Laurentii natales iii- cramentario, Leoniani nomen prorsus inaudilum,
nituntur idque salutis anno 1433, quo demum
; titulusque Codici prastixus, quo a sancto Leone
sanctissimi martyris Vitaiu Actaque digerere cl, coNFECTus dieebatur, rei liturgicae ac bibliothecse
Joanni Pinio contigit. Sed quae res humauas pro lu- ecclesiasticte peritioribus innotuit, cum Blanchinus
bidine magis quam exvero celebrat aut obscurat violatae critices reus ab ipsis dictus, imo injuriarum
sors, ut poetae loquuntur,eaprofecto in hac quoque p postuialus fuit, quasi falsoSacramentariumsanctis-
dispu
;lisputatione ludum insolentem lu lere visa est. \'\s. simo potifici
potirn attribuerit. Totus igitur in eo ut sese
enim bienniura effluxerat, cum ex det.ecto Veronae purgaret, post varium multiplexque Sacramentarii
circa ea tempora Sacramentario luissarum Codice, examen,crebrasqueultro citroqueconsultationesad
in quo eruditerum nonnulli,summiquidemviri,non sapientes per Italiam viros (quorum responsa non
tamen,ut arbitror, satis explorato Codicuni liturgi- ambigue capiti suo impendebant [c]) alte imbibi-
corum ingenio, neque Ecclesiaein ipsorum ordina- tam de Romana Laurentii patria sententiam turbi-
tione proposito, Laurentii patriam diserti.-sime con- dis adhuc rebus promere non satis opportunum
lineri arbitrati sunt, tanta rerum commutatio con- duxit.
sceutaest, ut si quis jam alibi quamin Urbe natum Verum processu temporis partium studia sen-
ul.i

contendatmarlyrem invictissimum.ditficilis plane- sim, ut deferbuisse animadvertit virevulgandie

fit,

que desperatae causai patrocinium suscepisse cen- opinioni quam animo prceceperat intentissimus,im-
sendus sil. Exponam rem quo gesta est ordine. punequejam a nonnullis cum Codicem Leonianum
Inclinante salutis anno 1735, cl. Joseph Blanchi- dici,imo etiam eo nomine a liturgicis appellari (ut
nus,congregationis Oratorii Romani presbyter, Ve- ipsum scilicel a Gelasiano et Gregorianodistingue-
ronensis olim canonicus, dum absolvendffi vaticanae ^
rent) tunc demuin novae illi, quam ex Sacramen-
;

Anastasii Bibliothecarii Editioni (quara praestantis-
simam sane illustrissimus Franciscus ejus patruus,
quo tempore morle interceptus fuit,
querat) novisque accessionibus locupletanda3 totus
incumbit. Quarti ejus operis tomi prologomenis
(fag. 12-57) inseruit repertum ab ipso non rnulto
pridem inBibliothecaamplissimicapituliVeronensis
Ecclesije, Sacraineularium, id est, missarum Godi-
cem vetustissimum, cui, si libere philosophari volu-
mus, paulo quam oportebat properanlius Leoniono
noraen fecit, hoc eum titulo simpliciter inscribens
{Ibid,): Codex Sacramentoram vetus P,omaruf Eccle-
six X SANCTO Leone P,\pa I confectus. In eo igitur
Codice ubi sub initiiim Augusti mensis multiplex in
natali sancti Laurentii Marlyris missa recensetur,
ea quae ordine duodecima est hanc contestationem,
seu praefationem habet [Pag. 38, co/. t); Quamvis
enim sanclorum tuorum propagante te, Domine, tolo
orbeclara silgloria, debenti tamen ^olomnitate L.iu-
RENTii peculiarius prx cxteris, Roma te/afar Gujus
' tario hauserat, de patria sanctissimi" martyris opi-
nioni in vulgusemittenda^tempus adessearbitratus
infectam reli- fuit. Itaque cum anno 1741 venerabilisS. R. E. car-
dinalis Josephi Mariaj
Thomasii liturgicorum ope-
rum Collectionem adornasset,inter ejusdem prole-
gomena (Pag. 1-136) veterem edidit Codicem ora-
tionumantiquissimi ritus Gothico-Hispani ex Vero-
nensisilidem Ecclesiie bibliothecanonmultopridem
abipsoerutura,notisque illustratum, quemqueolira
ad Tarraconensem, cognominis in citeriore Hispa-
nia provinciffl, Ecclesiam pertinuisse (d) contendit.
IneoautemCodice deorationibus agensquae olim
in sancti Laiirentii missa alque officio, natali scili-
cet ejusdem die cani aut recitari consueverant, qui-
bus inler Blanchini annotationes ea respondet quae
D ordine 106 numeratur (e), fuse de invictissimi mar-
tyris sermonem instituit, tantaque eum animi
contentione ac fiducia Romanis asserit, quantam
jurein sapienteviro demirere. Itaque indictaab Hi-
spaniscausa, prorsusqueinsalutatis quae proeorum

(a) In opere cui titulus Certamen tiistoricum pro

: stoiici, dum ha?c scribimus, magister,qui omnes vel
patria sancii Laurentii, Corduhx 1673. edilislucubrationibus,vel inprivatisad Blanchinum
(b) P. Pinius, 10 August. 11. de loco Hispaniae
j! litteris, consentiente tamen sutfragio,Sacramenta-
in quo l.aurentius fuerit, num. 110. rium sancto Leoni abjudlicaDduin censuere,ceu nos
(c) Gonsulti de hac re fuere clarissimi viri Cajeta- docet comes Acamus [lu dissertat, apolog. dc anti-
nus Maria Meratus, cler. reg. Thealinus, sac. rit. quilate el auctore Sacramentarii Leoniani, parte ii,
consultor ;Eusebius, Amort. can. reg sancti Salva- ^ r2 seqq.).
toris; Polinganus Lud. Antonius Muratorius, et.
-, (U) Annotatione 22, pag. 157, in ftne et sequenli,
R. P. Joseph Auguslinus Orsins, sacra palatii apo- (e) Pag. 292, in prolegom.

Patbol LXXIV. 19
587 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 588

sententia vulgo adduci solent argumentis.quasi ni- A. obtrudit;earaque, ex Sacramentarii de quo agimus
hil ipsi ex hoc capitetimcndum esset, in aleaspleno verbis ibidem ab ipso allatis Romam fuisse,remque
opere securus ineedit per ignes suppositos doloso omnino incontroversam pronuntiat. Eam ego disser-
cineri. Primum autem oranium ex ipso Gothico- tationem cura legerem,ubi appetentejam ipsiusflne
Hispanico a se edito orationum codice, niox ex ve- altura in ea de Laurentii patriasileri comperio,ne-

tere Vaticano alio in quo Laurentius civis Romanus quibam enimvero satis mirari rem si sic abiret, cum
dicitur, praeterea ex hymno Prudentii quem de Lau- irruens ex insperato Acaraus (quid enim suprcma
rentii passione ac triumpho elegantissimum panxit, Ecclesiaa auctorita? cum patria Laurentii commune
ac demum ex iliis Veronensis Sacramentarii verbis, habet postremis dissertationis verbis, Veronensis
?)

quEB nuper descripsimus, universum disputationis Sacramentarii contestationem, novamque de Lau-

negotium confectum arbitratus, in hcec verba sen- rentii patria sententiam, lectori nibil jam tale me-
tentiam pronuntiat (a) Si nihil aliud de cimlate san-
.• luenti regerit. ^gre soilicet, uti ego exislimo, fere-
cli Laurentii dicerem, dicta causa esset. Quomodo bat Acamus, si indictus abiret in ea dissertatione
enim tanti pontificis (sanctum Leonem Magnum in- Laurentius, oblatamsibinovfe theseos propagandae
telligit, qua de re nos inferius disseremus) testimo- occasionem nequicquam e manibus olabi cum au- ;

nium infirmari potesl ? D imprudenti scriptionis filum praecissum

tera forsan
fuisset,maluithomolepidusutcunqueassutamoperi
Falsa porro triumphi iraagine delinitus Blanchi-
suo laciniam adnectere, quam eam damnoso sane
nus, advocata senatus populique Romani, irao enim
silentiodissimulare.
sacri coUegii apostolici Patrum concione, quernam
Nec magis, utarbitror, ad Merendfe rem attine-
sibi more majorum decerni postulat, quod iniquis
bat,dum de Damasi opusculis gestisque sermonem
historicorum praejudiciis exsulantem Romanum ci-
instituit (/"), Laurentii patriam operi suo inserere,
vemillustrissimum,unusomniumlongo sa;culorum
nisi per occasionem veterum sanotipontificisActo-
postliminio patri» vindicaverit restitueritque {b).
rum (g) in quibuseadem ac Laurensiuspatriagenitus
Temperare scilicel sibi nequit, modestus prudens-
dicitur eo tamen loco, qui proprius erat de hoc
;

que caeteroquin vir, quin prae supereffluente gau- argumento disserendi, nihil pronuntiareausus (/i),
dio more torrentis exundet, cohibitamque ac com-
dnbitari tantum posse affirmat, an ipse eliam Lau-
pressam diu animolaBtitiam eo quoque nobisargu- renlius Romx ortus faerit ; oum in processu operis
mento prodat. sub epigraphe de Damasi fabricis,qu8e sanediversa
Tutajam sub hac «gide nonnulla alia conjectu tractatio est, Laurentii patriam aliquanto fusius

ralis generisargumenta, quibushactenusnehiscere „ persequalur,causaraque

pro Komanis dictam,atque

quidem datura fuerat, capere ingentes animos, ef- aperto sancti Leonis Magni testimonio demonstra-

ferre sese, atque ei sententia3 quae Hispanis favet tam asserere nihil dubitet(t); quinetiam conjectu-
palam occentarc audet. Nec scriptorura Blanchino ram. de suo adjic!t,ex qua, si Deo placet, evidenter

duce demissiores sunt animi,aut fortuna dissimilis consequitur (;) Laurentium non secus ac Scipio aut
ComesJacobusAcamusquem,utalibiostenderaus(f). LaeliuR inter Romanos cives recensendum. Ejus

vehementissima suspicio est, non sineBlanchiniaf- dvao|ji.ou-ia(; causam, quia nos alibi de Damaso lo-
flatu dissertationera scripsisse de antiquitate et au- quenles indicavimus (k), hoc loco missam facere
ctore Sacraraentarii Veronensis (d), in ipso ejusdem placuit.

absolvendfe articulo sub epigraphe Dc suprema Ec- : Clarissimus praeterea Roraanuseques Franciscus
cleiix Romanx auclorilate aliisque adeamspectanti- Victorius (quod mihi absoluta hac lucubratione ex
ius (e),Laurentiipatriamimportunissimelegentibu3 fortuito cum ipso apud Blanchinum colloquio nosse

(a) Pag. 293, sub initiura. ad essa.

Ego numquamne reponam : Me, me, adsnm?
(Ii) (f) Prodiit
Merendae opus Romae 1754 inscriptum
Et quomani S.P. Q. R.decreto civis Romanus sum., Sancti Damasi papie opuscula et gesta. Fol.
Laurenlium Romanum fuisse dico, vindtco, rcpelo (g) Ea sunt pra? ex ms. Codice basilicaR sancti
atque confirma ad ejusdem populi Romani glorium j, Petri M. Mil esius Sarazanius evulgavit, de quibus
laudemque sempilernam. Et paulo inferius Ex. Iwc ^ SKpins pr
: alibi
igitur linipidissimo /ti?!fc (Saeraraentarium intelii^-it (h) Dubitari enim vchementer potest, an xpse etiam

Veronense) puriores aquas huuriam, perjiciamque Laurenlius Ronuv ortus sit (Mercnd., Opuscul. el
profecto, tU Laurentium,non segrepandum (sic), cum Gest. B. Damasi, cap. 1, pag. 2).
silRomanuscivis,a tmmcro civium sed conlra lotitts ; (i) Ilunc lorlissimum martyrem (laubentium) Ro-

Urlns et sacri apostolici coHegii acclamatione repeien manis civibus, secus alque hactenus credttiim fuerat,
dum esse fateantur omnes (Blanchin., Annot. HM',, adniimenrndtim demonstravil .los. Blancliiis vir clar.,
Pag. 292). aoerto Leonis Magni lestimonio (Mcrenda, Opusc. ct
(c) Dissertat. de Auctore Sacramentarii Veronen- Gesta Damasi, § 1, de Damasi operibus, pag. 146,
sis quam prslo maturam suo temporeedendara cu- col. I).
rabimus. (;) k.r qtio (conjecturam intelligit ex Prudentii
(c) Prodiit ea UomK
1748, Italico sermone, sub hymno elicitam) illud cvidenter consequilur,Lauren-
hoc titulo Dell' Xntichila, autore e pregi del Sagra-
: tium a claris illis Romanat' Urbis liliis (Cosso, Ca-
mentario Veronesse publicato dal M. R P. Giuseppe raillo et CMsarc) minime disjundum (Merend., loco
Biancliini. pro.vime allcgaio).
(e) Part. iii, sub hac cpigrapho: § Xll. Suprema (k) Priore scilicet liujus operis parte, rap. i,
autorita delta Chiesa Romana, ed altre cise spetlanli
<
589 DIS8BETATI0 DH DAMASO ET LAURENTIO. 590

contigit) cum per ea tempora Dissertationem philo- \ quoque Sixtum,mediaque iuGroecia natum fuisse ;

logicamedidisset (a),in quanonnuUa sacrro anliqui- namdecensuraquacomniunisrcceptissimajquesen-

tatismonumentaati Laurentium nostrumspectantia tentiae patronos taxat,silentio potius utriusque no-
nonvulgariter illustrantur,deposthumasanctissimi strum existimationi consulere, quam illatam, ut
martvris in terrisgloria.deque sacris redibus ipsius pulamuSjtot doctissimis viris injuriam ulcisci pla-
nomini in Urbe inscriptis disserendi occasionem cuit.Unum id tamen de llispani.T! laudibusin bym-
nactus,neque temporalem ejusdem patriam silentio nis Prudentii nescio quo pacto Victorio exciderit,
prastereundam duxit.Quasi vero non sufficeret eam cum vixuUallispanorumapudPrudentium mentio
onimnoRomtima.ssereTC,idiiueprocertohabenilum{b) nulla certe, ne minima quidem Hispaniae laus in
pronuntiare.taxat subinde contrariae receptissimE- toto ntpl aTsoivujv libro reperiatur (e). De his ta-
que sententiaj patronos, atque adeo Hispanos,quod men plus satis.
non jure Laurentium popularem suumdixerint.Q;'a3 Pressior sane atque, uthistoricum decet,cautior
enim, inquit, [e) amabo, ratio suadeat,exlernum ho- inhoc argumento incedit reverendissimus P. Jose-
minem natione Hispanum, ut NonNULLi perperam phus Augustinus Orsius,sac.pal. apost., dum heec
ExisTiMANT, eumdemque juvenem, statim ac in Urbem Ecribimus,magister,quem cum Hispanorum senten-
adveneril, umim e pluribus electum [uisse^qui puiili- ti.nc refragari primura ioaudiisem, baesi nonnihilet
jaJ!r/is.Simo(Sixtumintelligit) mi»islraret,qmque
" collegi meme,ratioass quibus illa innititur,maxime
fici

Romanx Ecctesise diaconus designaretur ac renunlia- vero coDJecturas nostras, denuo sub examen revo-
retur? An hominiplane novo id muneris commitlere- cans,deque viri eximii gravitate ac doctrina multa
tur '! An qui neminem in Urbe cognoacerel, curalor cum animo meo volvens.Alque is quidemin novam

liauperum et thesauri Ecctesix custos consiitueretur? quc-BRomanis favet sententiam propendere videtur,
Pergit porro Victorius iisdem ipsis argumentis imo aperte Laurentium Romanu.m civem dioit,eam-
quae pridem Bianchinus adduxerat,novam deLau- que in rem Veronensis Sacramentarii quam modo
rentii patria opinionem tutari ;
quibus et ipse ex retulimuscontestationem affert {f) verumcumejus ;

Hispaniae nostra; laudibus, quas in aliis Prudentu
hyranis passim contineri aftirmat («/), altoque de
Hispania silentio ineo qui Laurentio martyri inscri-
bitur,validam prcetereaconjecturam addi posseexi-
stimat.Quoniam vero mnlta et varia haec
contestationis verba,quanquam illico Laurentiipa-
triam prreseferre videantur, non penitus animum
tranquillent,multiplicisque interprelationis capacia
quo inferius ex asse instituetur sermo),non
sint (de
8unt,meo- exploratum hahemusquo sensu cl. auctorci-
satis

que judicio ieviora quam ut in
beant, placuit ea breviter in transcursii refellere,
atque amice Victorium rogare unde noverit, Lau-
renlium statim ac in Urbem advenit, Romans Ec-
clesis diaconum a Sixto effectum, novumque ac
planeignotumhominempauperumcuratorematque
eoelesiastici thesauri custodem reauntiatum? Aut
cur non Sixtus sibi pridem et in pontificatu co-
gnitum, multiplioique experimento comprohatu:n
ad id munerum potius elegisset? £.);/(,'/•« liw aulem,
(luod Victorius subdit, meminisse debuit exterum
(a) Prodiit ea Romse anno 1751,
learinos.
ordinem redigi de- vem Romanum Laurentium dixerit.Si aulemin ab-
solutissimioperisHispanisquenostris gratissimi (g)
^ decursu novae sese opininnis assertorem prodat,
non tam turpe nobis vel vinci atanto viroquam cum
eo pro patria contendisse decorum fuerit.
Atque hunc quidem controversiae de Laurentii
patria statum esse,eoqueloco ac discrimine senten-
tiam quae Hispanis favet vcrsari comperimus ad an-
num 175.5, quo ha;c scribiraus. An autem nuperi
scriptores alii,novK opinioni Laurentium Romanis
adjudicanti subscribant, incertum habemus.Nobis
ap. fratres Pa- non adjecto ultim^, sive extrem/E epitheto, et ex
orationis sententia liquet. Ait enim :

(h)Dc eodem (Laurentio) hoc pro certo hal)endum, Gfillos fovet (Cyprianus), iaibuit Britanos.
nntale sotum liomam ipsum hahuisse (Victorius,dis- Praesidet Hesperi.e, Cbristum serit oltimis Ibebis.
sertat. Philolog., pag. 91). Si autem postreraishisverbis Hispani.e laudes con-
(c) Paulo inferius, cad. pag. tineri Victorius velit, eadem opera Prudentium in
(rf) Nihil qnippe Prudentiusde Hispanica origine hymnis GalliasquoqueetBritanniamlaudassedixe-
Laurentii,Hispanus ipse memoriae prodidit; cum de j)
rit.Denique inhymnodesanctisFructuoso, Augurio
uliis qui ab ea regione traverunt ortum... diserte et Eulogio, HisPANORUM Prudentius meminit his
meminerit, Hispaniarumque laudes in pluribus ejus verbis.
liymnis de sanctorum gestit contineantur... (Yictorius HispANOS Deus aspicit benignus.
loco proxime allegato.) Hanc tamen laudem generaliorem puto,quam ut de
(r) Est quidemin hymnode sanctis Hemeterio et ea Victorius senserit. In Hymnis reliquis altum de
Chelidonio terr.t; Ibkr.k mentio sed br-ec ad Cala- ; MispAMA et IIispANis silentinm.
gurrimlBERoamneirrigunm^qu.-esacrashorummar- (/) Cl. M. Orsius Ilist. Eccl., tom. III, lib. viii,
lyrum exuvias servat, non ad Hisp.^nhm referenda § 111, pag. -4'iO, Romanaj edit. 1750, forma octa-
sunt, ut ex iis quas sequuntur liquet : va : Attribuisce (inquit) con ispecial modo Prudentio
la intiera conversione di F,oma atlc preghiere.d, ime-
Pollet hoc per orbem teriia lBEn.\ stemiviate.
felix
rili,e al glorioso Mnrtijriodi queslo suo illustreCitla-
Hic Locus dignus tenendis ossibus visus Deo.
(<!?!o(Laursntium intelligit.etVeronensis Sacramen-
Et paulo inferius : tarii contestationem laudat) dicui ella nonmenome-

Marlyrum cum membra nostro consccravit orr.Do. ritnmoitc si gloria che Gerusatemme di Sthcphano.
qiioe nuuc colonos qdgs Ibebbs alluit.
Sospitanl («) Auditur et apud nos R.P. M. Orsius llispane
loquens ejus cnim iUstoria Ecclesiastica in Hispa-
:

Meminit quoqueHESPERi.E Prudentius.in hyiuno de num sermonem conversa magna ex parte lucem jam
sancto Cypriano, sed ea voce Italiam dcsignari ox vidit Matritensibus typis elegantissimis.
591 ADDENDA AD QUOSDAM PRjECEQENTES TOMOS. 592

cerle pra;ter adductas neminem hactenus
cuit.quorum proinde ac Blanchini rationes conjec-
turasque suoloco ac tempore singulatim expende-
mus.Intereaveroubiabaltero corum ccmsam-pro fio-
videre li- A raonia ex veteribus Breviariis ToletaneB, Aptensis,
Cordubensis.aliarumqueperHispaniaoDEcclesiarum
desumpta, queis disertissime Laurentius Ilispanus
dicitur nec non innumera quee addiici anobis pos-
:

manis diclam, ab allero demonstratam atque incon- senl Historicorum placita ;nisienim millenariam eis
trotie«am;-eHi,abaliis tandem alia impuneaffirmari antiquitatem tribuas,parvi acriticisnostrisfacienda
animadvertimus.non semel in mentem venitnum, esse probe novimus. Nequetamen idcirco recentis,
non seous atque in bellicis rebus Deri videmus,et in sedluculentissimiRomaniscriptoris(queraquealias
hisquoquelitterariiargumenticontroversiis milita- Hispanos minime deperiisse constat) testimonium
resastus deprimendisinimicorum aniraiscomparati silentio praHerirepossumus,Maphceiscilicet Barbe-
procedant;eoque HispanosoTpaxrjY^iJiatiBlanchinus rini,qui raox sub Urbani Vlll nomine cutholicce Ec-
experiri bellique aleam tentare voluerit ? Saltem clesia3 sumraa cum polestate praetuit. Is autem in
exemplum tanli viri,si incerta pro certis eum cap- hyranis quos sacrEe lyrse fidicen Pindarico ritu pan-
xit alicubi Hispaniam nostram eleganti hac proso-
tasse constiterit, admonilos nos faciet, ut maxirae
quisque in rem propendet, ita fraudi opportunio- popoeia alloquitur (6) :

rem fore neminemque usque adeo providum esse, p

;
Te concinam Ladremii
quin improvidus sit,ubi volentem adgrediare.Nunc Sacro parentem lumine fulgidam.
autem ad argumenta quae Hispanorum opinioni fa-
Et mox (c) :
vent deveniamus.
Quid iras aggeras, rex barbare ?
CAPUT II.
Impavidus contemnere novit
Velera Hispanorum argumenta conjirmanliir.Merenda HispANUs jpvRNis regum fera jussa.
obiter refelUtur.
Haec tamen in speciem tantum, et ne novus iste
Non ea sum confidentia ut rem tanta animorum lucubrationi nostrae decedat splendor : illud serio in
contentione disputatara,redintegrata prajsertim ab adversarios urgere velim, quod olim protuli testi-
adversariispugnanovoruraaccessionedelectuum,id moniura ex Damasi Actis, in quibus sanctissimus
est, recens erutorura Codicum, unus ego omnium pontifex Laurentii compatriota dicitur,idque in Ac-
sistere, partesve ac jura Hispanorum in tuto collo- torum corpore qua3 pars ejus operis antiquissima
care posse sperem.Novi.donec tara clara nobis ob- est. Sistimus ipsorum verba (rf) Cum dindarum :

tingant ea de re monumenta,quam solis esse radii ecclesiarum inslauralioni bealusDamasus operam da-
cum sudum est solent,utvetusolim aiebat coraicus ret, hortum quemdam infra urbis mcenia positum ab

litem usquefore subjudice.Veneror itaque sanctis- '-'

Imperatore Yalentiniano Juniore (suspicari fas est
Bimum martyrem ut proprio tuendo ac proraovendo Juniore positum ; ut enim prior ille Catholicis,
cultui nostris ea temporibus detegi benignus iraper- ita posterior iste Arianae haeresi impensissime j

tiat, Hispanos,quo ipse hactenus

neve suos, id est, favit (e) sibi dari poposcit, in quo compatrioTjE
|

jure ac nomine censerit voluit, iramerentes,deque siji BEATi Laurentii martyris ecclestam jabricaret.
|

eodem amittendo sollicitosdeserat nequeamplius ; Sub Qnem autem Actorum (/) cum de rairaculisin i

'

Hispaniae nostrae tantus fetus ab e.xteris nationibus basilica sancti Laurentii ad Theatrura Pompeii in
invideatur. quaDamasi exuvias requiescunt,divina ope patralis :

Unum .si assequar,nempe ut his,quaB raoxaddu- dubium emersisset, essentne scilicet Daraaso, an
'

cenda sunt ratiociniis et responsionibus ad Blan- Laurentio attribuenda, subdit eorum auctor Nos :
\

chini atque adversariorucn objecta,sapientum aniiios autem in miraculis non dividimus quos una patria .

in Hispanorum sententiam propensiores efficiara, GENUiT, atque una ecclesia promovil.

quamviscalculura intereadecretoriumnonadjiciant Haec autem tanto nunc quam pridem.cum de Da-
satisaraplam raihimercadem obtigisserearpro sus- maso agebamus, probabilius dicta, atque in rem |

cepti laboris modulo.Sic enim flet ut neque illa ma- nostram praesentiora censeri debenl,quanto si vera '

jorisprsaliis opinionibus probabilitatisgradu exci- £) sunt,quae de sancti ponlificis patria in primahujus j

dat,inquo,inspectismonumenlisomnibusad annum operis parte tradidimus,Laurentium quoqueHispa-j

1733 detectis, eam locavere Bollandiani Patres(a); nis adnumerandum esse, cx loco a conjugatis pla-
vetusque Hispanorumde Laurenlii patria possessio num fiet. Neutrum ergo vel utrumque Hispanum"
sapientium edioto, veterum Codicum fide,longaque fore necosse est, ut et hic nobis Persianum illud :

saiculorum consensione roborata, novis Blanohini Vel duo vel Herno.liceat identidem usurpare.Desin- .

ejusque sectatorum conalibus minime videaturin- ceritate pnrro atque anliquitate Actorum vix nobis
terrupta. dubitandilocumreliquit Baronius:E.rs<n?!/(inquit[3]) -

Missa itaque,brevitati con8uIentes,facimustesti- ACTA DaMASI 1N ECCLESIA OLIM RECITARI SOLITA APUD

(d) "Videndl ad diem 10 Augusti, § 10, nuni. 106, vis catechumenus occisus fuerit-non desperandum
11, num. 3 et alibi. censeant, inter quos Ambrosius.
(i) In od. de sancto Laurenl., antistroph. 1. (/) Sarazanius, Act. Damas., pag. 62.
(r) Epod. 1. (fy) Baron., ad ann. 384, n. 19, et ap. Bolland.lO

d) Ap. Marl. Milesium Sarazaniuin, pag. 47. Aug.,§10,n. 102.

e) Sunt tamen quideaeternaipsius8alute,quam-
593 DISSERTATIO DE DAMASO BT LAURENTIO. 594

Nos iN DDOBUS coDiciBus PERVETUSTis, nempc quinlo A Utrumvisaiitem fuerit,illudBaronii testimoniocon-

etdecimo lomo Vitarum sanctorum. Exhihel eadem
CODEX VATICANDS. ET ALIUS SANCT^ MaRI« MAJ0RI9
QUEM viDiMUS in quibus ad tinem hxc leguniur. Re-
; fuisse.
censet eoloooDamasi miracula quae Petrus sedis
apostolicas diaconus, in sermone quera de sancto
pontifice habuit ineodem /i/u/o (Laurentii basilicam
intelligit) contigisse commemoral.
Causam vero cur de auctoremiraculorum dubium
emersisset, eaque nonnulli Laurentio polius
Damaso attribui vellent, ipse Baronius indicat,quce
non parum Actorum antiquitati favet. Supererant
adhuc (inquit [a])aliqui addicti Ursicino, qui Damaso
stat,Damasi Acta, quibusejus sermonis cento sub
finem consutus fuit, longe eo sermone antiquiora
IVIerenda, ut nos alibi deDamasoloquentes dice-
bamus, nedum difficultatem effugisse, sed novo at-
que expedito responsionis genere in novas nos an-
gustias conclusisse putat. Itaque post aliainutiliter
Laurentium, non minus quam Damasus,
tenlata,
quam Romanis civibus omnino adnumerandum esse, ex
Veronensis Sacramentarii auctoritate, affirmat;
eoque respectu ab actorura Damasi scriptore com-
PATRioTAS atque a Petro Diacono in eorum appen-
;

licet defunclo lanlam gloriam {vaiTACuloTnm scilicet) dice UNA GENiTos patria verissime dici potuisse.
invidentes, dicerent, non meiitis Damasi,sedinterces- Haec tamen, nisi vehementer ego fallor, eludendae
sione beati Laurenlii ea pairarimiracula. Jam vero n potiusdifficultati,idest,scindendoquamdissolvendo
dubium seu controversia de auctore miraculorum, nodo longe opportuniora sunt. Id ut paulo fiat dilu-
quam non longe a Damasi morte conligerit; inde cidius, secernendus nobis est a Laurentio Damasus
licetconjicerequod eo tempore nondum adhuc Ursi- deque hujus singulatim patria denuo instituendus
cini ejusque sectatorum factio deferbuisset; prorsus est sermo, tantisper tamen dum quid deeaPetrus
ut Petro Diacono, seu quisquis demum ejus partis Diaconus atque Actorum scriptor senserint qua- ;

Actorum scriptor fuerit, integrumesselexvetustissi- lisve horum aetate vulgaris receptaque de hoc ar-
mis iisque incorruptis quae sibi praelucerent monu- gumento populorum opinio fuerit, ob lectorum
mentis res adDamasum pertinentes mutuari. oculos ponimus.
Ex ipsis etiam fontibusderivari credendaest prior PrimumautemomniumrogandusanobisMerenda
illa actorum pars, in qua Damasum Laurentii com- est, num Petri diaconi (quiounque tandem ille fue-
patriotam appellari supra dicebamus. Sanesinihil rit), autscriptorisActorumdequibus agimus aetate,
aliud pro ejusdem antiquitateafTerriposset.unaDa- iJ est, a sseculo vi ad xii dubium jam tum aliquod
masi Vitaa Benedicto presbyteroconscripta,quame emersisset de Damasi patria.aut ulli uspiam morta-
Sarazanio sub initium primajhujus operis partis al- lium inmenlem venissetDamasum Romanis adscri-
legavimus (6), abunde eam declarat. Ipsa enim,seu bere, deque ea relitem Hispanis intentare? Minime,
styli simplicitatem, seunominisgradusque auctoris inquam ego, gentium. Neque enim rudibusillis ac
non item familis professionem, sivedemum Exigui simplicioribus saeculis tantum sibi hypercritici quan-
(quosecognomine ex usu priscorum temporum ap- tum hoc nostro juris arrogaverant, ut ob solascon-
pellari voluit) notionem spectes, satis per se anti- jecturas (quantum illje cumque ad veritatem acce-

qua nihilominus horum de quibus agimus Damasi derent) veterum Codicum auctoritatem deseri re-
Actorum compendium,etquasibreviarium est quod ceptasque et infixas populorum animis opiniones
utraque inter se conferenti manilestum e vestigio evelli aut ullo pacto labefactari paterentur. Quid
fiet. Ne cui autem vox compatriota forte scrupulum autem de ecclesiasticis libris, quos veluti sacrae
injiciat,quasi recentior fuerit.eam jam a Nicolai Kc) anliiiuitatis thesauros, veterisque, et incorruptae
imoetaGregorii Magnitemporibus usurpatara fuisse pontificum atqueEcclesiaeHistorisfidissimoscusto-
admonemus. des, non secus ac sacros utriusque fcederis Codices
Ad Petrum aulem Diaconum sermonis de beato ejus asvi gentes reveritas fuisse scimus? An putat
Damaso scriptorem quodattinel.BoIIandiani Patres Merenda, si quia eo tempore receptis ecclesiasticis
enumeratis aliquot cognominibus, qui assculo vi, Codicibus contraire,eorumque fidematqueauctori-
ad XII floruere ((/), cum nullum ex eis invenissent tatem elevare ausus fuisset (quod tamen utrumque
qui de Damaso egerit, hi-erent plane in assignando D noslra hac aBtate Terribilino licuit), impune id ei
uter eorum sancti pontificis sermonemdequoloqui- per sanctiones canonicas ferendum ?
mur scripserit. Baronius tamen, Joseph Maria Porro,quo pacto Petrusille sed is apostolicae diaco-
Suarezius, et alii (e) Petro cuidam Diaoono Cassi- nus,autDamasi Actorumscriptor(quos ex dignitate
nensi adjudicandum putant, qui Sceculo ix claruit, acsuscepto soribendi munere inrebus ecclesiasticis
auotorquo habetur Vit» sancti .\thanasii episcopi non vulgariter versatos credere debemus), cum
Neapolitani; deque co prior ille Annalium eccle- utcrque de Damaso ex professo ageret, Feliciani
siasticorum scriptor agit ad annum 850, 861, 872, pontificum catalogi de patria sanctissimi pontiflcis

Baron., ad ann. 384, n, 19.

(rt) Africx prasfecl.): Sed si delicioso cupitis pabulo sa-
Cap. 1, pag. 12, 13.
(6) ginari, heali Augustini patbiot.b vestri opuscula le-
(c) Nicolaus I {In episl. ad Egilonem archiep. g;7fc' ; qui locus cl. Du-Cangii diligentiam effugit.
Senonensem tom. I\ Collect
, concilior. Labbasi.
. (rf) Ad diem 10 Aug., § 10, n. 104.

Edit. Venet., coll. 1025): Porro cum ad te luosque [e) Ap. Nic. Antonium (Biblioth. Hisp, Vet., lib. ii
COMPATRIOTAS et consaccrdotes litteras destinaveri- cap. 6, in Damaso, num. 180).
mus. Gregorius {Lib. viii, epist. 37, ad Innocentium
595 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 596

apertissimum pro Hispanis teslimonium ignorare A tas, atque UNAGENiTOSPATRiAdicerentasserereutve,

possent, cum exhis quae hodiedum supersuntejus quin efTusisadstantis populilectorumque cachinnis
catalogi exemplaribus nusquam tunc non obvium exciperentur ? Aut cur si Damasum uterque ille

eum Codloem fuisse verosimillimum sit? An otiam scriptorRomanum credidit,non omnium auteorum
Pontificalis libri ab ineunte sa;culo viii exarati, an potius qui in concione aderant Romanorum, quam
Codicis Palatino-Vatioani, quem ad annum
826 con- uuius Laurentii compatriotam diceret?
scriptum fuisse diximus an demum Anastasii syn-
:

Hascnonsatis Merendamconsiderasseputo.prius-
chroni Petro diacono, ut conjicimus, auctoris testi-
quam ad Aotorum verba retponderet. Ciins appel-
monia,queisDamasusdisertissimeHispanusdicitur,
iatio pro qua, cum patri» communionem designa-
utrumque hunc scriptorem omnino latuisse volu-
mus: coNcivEs compatriotas infima Latinitas repo-
mus?(Mitto, si qua de eodem argumento veterum
suit, utiiis quiextra patriamversanturusitatissima
scripta tunc temporisexstantia adnostrani aetatem
est pietatis in communem parentem tessera, ita in
non pervenerunt, aut usquein bibliotbecis latent.)
patria degentibus, si quiseacivessuosalloquivellet
Aut si 6 contrario ea omniaperspecta habuere,quo
insolens esset ac plane jocularis. Fingamus apud
pacto Damasum nedum privata ipsi opinione Ro
„ „ „j „ (
manum credere, sed palam e suggestu irequcnti R „
,
»1 I- „ Suelonium aut alium ex Romanis scriptoribus de
,• , , ,
,. .
, „,.,. ,. ,., Caesare loauentem legi, Brutum exempli
.
'^ causahor-
popuu concione, atqueeduiseliara libris propagare; " ' '

tos quos Csesar in Transtiberina regione posside-

seu, quod eodem redit, secundumpontificum cata-
bat (b) ab eo peliisse, ut in eis Cassio compatriot*
logum, atque Anastasium, veteresque alios Godices
suo villam inaedificaret (queisomnino metisDamasi
contrarium asserentes proscribere ac difTamare ausi
aVaIentinianopostuIatumconchiditur);nonneami-
fuissent ? Prreterea si nulli, quem noverimus, anti-
mo lisec aut histrione potiusquam ab historico pro-
quiori aut synchrono scriptori in mentem uspiam
fecta putaremus, cum res mediainUrbeatqueinter
venit Damasum Romanum facere, quo pacto compa-
Romanos ageretur.'' Cur igitur magis scriptur Ac-
TRI0T.E verbum, nec non comma una genitos patria
torum aut Petrus ille Diaconus, cum uterque Ro-
eo respectu ab his auctoribus scripta aut prolata
manus esset, Damasumijue itidem Romanumputa-
fuissecredibileest, quasi uterque sanctum pontifl-
ret, eum in Urbis centro et frequenti concione
cem ea enuntiatione Romanum, asque ac Lauren-
tium intellexerit
Romanum compatriotam ineptissime
Laurentii
?
diceret ? Haec quincunque conciliarestudeat nihilo
Ulterius, acta de quibus agimus Romae scripta
plus agat quam si se Romae prasens extra Romam
fuere, Romanosque in eis ailoqui plane videturip-
quasrat. Nostamene diverticulo in viain redeamus.
sorum anctor, ut ex simplioi locorum. Urbis in qui-
bus nonnulla aDamasogesta memorantur designa- '
Sanctus Ado Viennensis archiepiscopus qui sk-
tione, quam alias nemo nisi Romanus aut in Urbe culo IX Martyrologiumejusnomine evulgatum con-
versalus intellexissel, manifestum est. Consulto ali- Ecripsit; deLaurentiomartyreloquens, induciteum
qua actorum loca e regione adjunximus (a). Baro- a tyranno quis qualisve esset rogatum atque in
niusquoque, ut alibi diximus, ea in Ecclesia olim heec verba respondentem (c) Quantum ad genus
:

recitari solita fuisse asserii, qaod ego de Romana hispanus sum, eruditus, ac nutritits rom^, et a cuna-
interpretor, alias particularem ille Ecclesiam desi- bulis Christianus. Htec autem si semel ab adversariis
gnasset. Praeterea Petrus ille apostolicae scdis dia- fidemimpetraverint,negotiumuniversumtransigere
conus Romanus profecto, saltem Urbis incola fuit, palam est.ConsuIto limilationem addidi, qui sciam
ut ex ipaius gradu ao dignitate liquet ; locus ex quo Blanchinum [d) Laurantiana Adonis Acta, cum his
sermonem de Damaso habuit LaurenlianaB Basilicas quae vulgocircumferuntur, Surii scilicet (e), sancti
quare Roma-
suggestus, centrum videlicet Urbis : Maximini Trevirensis (/), et Vaticani Godicis (g),
namoraniumque ordinum concionemfuissenecesse nec non oum bis quffi Donato Servitano falso attri-
est quo ergo pacto Pelrus ille Diacouus atque
: buta sunt anonnemine (/i), velutinfirma acnuUius
Actorum scriptor, Romani cum essent et Romanos fidei ad agnatos, ut aiunt, eigentiles ablegare;ve-
alloquerentur, si itidem Laurentium et Damasum D rum, quod ejus pace dixerim, aliter sues, ulitcr

Romanosoredidissent,eosmediainUrbe coMPATRio- olent catuli.

(a) Et halntavil (Liberius) cxtra, milliario terlio (c) Sanctus Ado in ejus Martyrol., ad diem 10
in ccemeterio quod dicilur hoella. i'ia Salaria (Acla Aug.
Damasi, ap, Saruzam., pag. 42). (d) Annot. 105 in Orationar. Gothic. inter Prole- :

Eral (lutem non longe a avnielerio Noellse camete-

gomena oper. liturgic. ven.card. Thomasii pag. 283 '

rium Oslrianum {Ibid., pag. 45).

El dic tcrlio venicns Damasus ad ecclesiam sancti (e) Habenlur apud ipsum (T07n. iv, ad diem 10
Pelri expiavit locum illum qui est ad dextram in- Aug.).
troeuulibus basilicam sancti Petri (Ibid., p. 46). Laudatur ejus apographum a PP. Bolland.
(/)
Quibjis occurrens Damasus vencrandas reliquias
(10 Aug., §12, n, 119). ;

(sanctorum Julianiet Caesarii)ad;Ki/a/!J(m usquede- '

ducens injra imperiale cubiculum venerabililer recon- (g)Integra habentur in Prolegom. Blanchini ad
didil (Ibid., pag. 50).
op. liturgic. ven. carda Thomasii (Annot. 105. i

pag. 293)
(6) TransTiberim longecubatispropeCaesaris hortos.
{Horat., serm. lib. i, sat. 9, 18). {h) Fr. Bonav. Ausina seu qui sub eo nomine
 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 598
597

Scio equidem acta Laureiilii in quorum exordio A /Equiores sane erga Adonem fuere Bollandiani
prfemittunturres gest» sanctorura AbdonetSennen Patres, quanquam eosRuinartiijudicium laterenon
abductorum, obitus Decii el Vaieriani, at- poterat. Itaque cum Surii, Apographi Trevirensis,
e Perside
quealia parum cum liistorica veritate coha;rentia, et alia qu83 vulgo rircumferri solent Laurentii Acta,
meritoacriticis ad fabulasamandari, utnosjampri- ut apocryphaautdepravata rejecissentproscripsis-
demBaroniusdocuit(a}Eodemdepravationis aut in- sentque,Adoninihilomiuussuum constarehonorem
terpolationisvitiolaborare agnoscimusActa in qui- nequeadgregariosActorumscriptores ablegandum
busDeciiimperatorisinPersa3expeditiolegitur;oam jure merito censuere. Sistiraus eorum verba (t): In-
enimquodnecrationitemporum,nequealiisqua3cer- AdoAcla S. Laurenlii, seueorum, simavis,com-
seruit

tahistoriffifidenitunturcongruere aut accomraodari pendium e lojigiori, uti suspicamur, narralione, quas

valeEt.suspectametplancimaginariamdeprehendit sibi prxluxerit exiracla ;
in rjuibus ea referunlur quas

ac demonatravil summus cardinalis Norisius

(/))
adsanctumLaurenllumpropiiisperlinentySineparergis
quemSeniorPagius(e)DominiBusGeorgius((i),aliique illis qnx in exemplari apud Surium, nec non in Apo-
recentiores critici secuti fuere. Nec majori in pre- grapho Trevirensi imperiteiminixlasunl.
tio ea Laurentii Acta habenda sunt, qua; sanctorum PrffltereanihilinAdonedeGestissanctorumAbdon
Sixti etHippolyti s;ib communi titulo passionem g et Sennen, neo de Deciiin Persas expeditione, aut

continent, a Blanchino itidem ex Veteri Vaticano ix improvisa ipsius ac Valeriani mortelegimus, quem
(ut ipse asserit) saeculi Codice ante paucos annos triplicem esse falsitatis Laurentii Actorum characte-
evulgata(e}, ut suam deRomanaLaurentii civitate rem nuper dicebamus ut proinde nullus ex hoc ca-
;

scntentiam confirmaret in his enim nedum fictitia

; pite suspicioni locus sit vitium in eis esse.Narrationis

illa Decii in Persas expeditio, sed, quasi hoc ad in- porro reliquae argumentum binis aliis Codicibus a
firmandameorumfidemnonsufficeret,gestainsuper BoUandianis Patribus allatis [j), ipsique etiamPru-

sanctorum Abdon et Sennen, morsque Decii et Va- hymno mirifice congruere palam est; ut mi-
dentii
lerianiimpp.legitur quem triplicem falsitatis Lau- randum non fueritsi inter aliaqua; Adoni adseriem
rentiiActorum characterem esse diximus, ut vel Actorum de quibus agimus attexendam usui fuerunt,
hinc argumenti, quod ex eoCodicein nos Blanchi- noster qusque Prudentius praeluxisset.
nus urget vim atque efflcaciam perpendamus (f). Unum nobis non nihil scripuliinjicere potest,quod
subDecioLaurentium passum disertissime affirmet
Iloec fere communis Laurentii Actorum contagio Ado, cum alioquin indubium sitanno demum cclviii
facillirae serpere, et quoddeeodem arguraento ger- sub Valeriano imperatore, Tusco et Basso coss., Cor-
manumsupereratinficere, vulgariquetandem devi- p nelio Saeculare Urbis praefecto, martyrii coronam
tiatissanctissimi martyrisActisprsjudiciolocumfa- adeptum,cumsolidumsexenniumeffluxi3setaDecii
cerepotuit: utnullusexindefideieorum tutosecom- morte verum venia carere non debet is scriptor qui
;

mittere, aut in re dubia ipsorum pro selestimoniura
adducere audeat. Eadem fortassis de causa,et quod
nondesitetiamquodhsreasin .^donis opere, claris-
siraus Theodoricus RuinartiusLaurentii passionem
a Prudentio nostro elegantissime descriptam, spar-
saquehincillincveteruraPatrum testiraoniavulgatis
sanctis8irairaartyris,ipsisqueetiamAdonianis Actis
praetulit, quae praeclaro operi suo insereret
mune subinde Laurentii Actorum naufragium pro-
pridera id in Eusebii Chronico legisse potuit (h),
unde error iste latissime in posteros eraanavit, ut
nos Baronius docet (/).Nec tantum locus isEusebii,
priusquamadchronologiae regulas exigeretur scrip-
toribus passimerrandioccasiofuit;sedetpostquam
Pontii diaconi, Cypriani et aliorum testimoniis, at-
que ex temporura ratione corapertura fuit, Decium
; com- multo pridem obiisse, et Laurentium sub Valeriano
passum varia deinceps ab auctoribus excogitata
:

nunlians (3). Verum, si vel pauxillum nobis a tanlo sunt,quibusEusebiisententiam;tuerentur,tantaerat

viro dissidere liceat, non eodem Adonem cum c£b- hujusscriptorisauctoritas.ItaquealiiValerianoqui-
lerisLaurentiiActorumscriptoribuscensu aestimari dem Urbis praefeoto, Decio tamen iraperatore, Lau-
oportuit [h]. rentium passum alii Gallienumfilium, qui cum pa-
;

latet in opusculo; De vita et Passione sancti Lau,- (g) Acta Martyrum sincera, a pag. 180.
rentii Salmanlicx, 1636. Videndus cl. Augustinus (/c)Notaiidum,RuinartiumeatanturaActainopus
Salesius civis meus in epist. ad eruditiss. Grego- suum admisisse, quffioranipenitusdubio carere in-
rium Mayansium, sub finem operis Censura de las tellexit. Sicenim ait in Praefalione. pag. xn « Si :

Hisiorias /ahulosas.Va\enl\ee, 1742. autera aliquis nonnuUa Acta ex his qu» a m.e forle
(n) In not. ad Marlyrol. (10 Augusti.). rejecta sunt sincera judicaverit, non refragabor,
{l>) Diss. III, ne Epochis Syro-Macedonum [Cap, modo id arguraentis cerlis probare queat. Alias
20, col. 363, ad 36 >, fom. II, nov Edit. Veroncn.). unusquique in suo sensu abundet. »
(c) Ap. Bolland. (10 .Ug.,>i, 12, num. 124.). (() Ad diemx .Aua;.,§xn, n. 121.
(d) In not. Martyrol. Adonis (D/elO Autj). (;) Signata sunt P. Ms. 10 et P. Ms. 21, et relala
(e) Annot. 136 in Orationar. Goth., in Proleg. op. a Bollandianis, loco proxime allegato, num. 119-
Ton. card. Thomasii, pag. 293. [k) « Decius, cum Philippum patrem et filium in-

(J) Antonius Maria

Lupi S. J., in egregio opere terfecisset ob odium eorum, in Christianos persecu-
quodEpitaphiumScverxMartiins\nscr\hHuT[pag.7), tionera movet,quaLaurentius diaconusRoma;mar-
alia recenset S. Laurentii Acta. quibus ob intrusam tyrium dixit. » Euseb., Chronicor. lib. posteriore,
historiam de quadam Tryphonia Decii Caesaris eon- in Decio.
cubina minime fides a criticis accommodatur. (/) In not. ad MartyroL x Aug., litl. B.
599 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 600

tre Csesar imperavit, Decii praenomen habuisse A exemplaquibuseapersecutioutriusqueimperatoris

contra veterum scriptorum numismatumque(n) et nominepromiscue,designaturOptatitestimonium(e)
inscriptionum fidera commenti sunt, cum tamen assercntis sub uno leonis typo utramque aDaniele

locus Eusebii ex his quae Baroniiis ibidcm afferl,
corruptus aut interpolatus esse {b} videatur.
In tanta igitur tamque coramuni
ostensam,etapertaHieronymi (/) auotoritas evincit.
Sunt qui id ea de causa factum existiment quod
DeciusValerianum sibiimperiicollegamasciverit(g).
erroris lue nihii
quod nemini veterum probari Baronius ait imo e ;

plane niirandum Ado, saeculi ix scriplor (cujus

si
contrario scimus eum primum ab exercitu Bhetico
ffitatejacebant prorsus chronologica studia), vulgari
iraperatorem salutatum. Rei ergo veritas ex eodem
aliorum prajjudicio duolus, inexplorata temporum
Baronio petcnda,est,cujus proptereaverbadabimus
ratione Laurentium subDecio passum fuisse affir-
quam fieri poterit contractius (/() Cum Decius, in-
maverit; atque eo minus, quod ipsi gesta et pas-
quit, ainplissim(M polestatem Valeriano ex senatus-
siones martyruin exvero referre, potius quam tem-
consuUo trHmUsel,ut scribit Trebellius Polho,nec lan-
porum rationes ad chronologiam exihere proposi- tum censuram more majorum, sed auciam conden-
tum fuissol.Quin etiam non semel suspicatus sum, darum sponte legum imperio, hinc factumul quxad,-
Prudenlium quoque noslrum vulgaris prcejudicii
versus Christianos promulgata sunt, non secus atque
turbine abreplum in eam sententiaminclinasse, ut B
edicta CcVlcra, Decii ac Valeriani nominibus inscribe-
crederet sub Valeriano, non C«sare sed Urbis prae-
rentur eoquc communi lilulo indictam initio perse-
;

fecto passum fuisse Laurentium cujus mihi rei

;
cutionem ad Valeriani tempora perseverasse ; prm-
crebra in ejusdem hymno praefecti mentio(f)conjec-
serlim[cum huic nihil opus fuisset novas in Chris-
turam facit.lioeteum fortassis ob metrumnunquam
tianos lcges scribere, siquidem priores illas a Decio
nominaverit. Id ego lamen in medium relinquo.
promulgatx adhuc vigebant [i).
Sicui tamenpropositum fueritAdonistestimonium Ex eo autem clarissimus Annaliuro parens des-
quo loco Laurentium sub Decio passum affirmat, cendere putatDeciiet Valeriani persecutionem saepe
tueri, et cum aliis AuctoribusconciIiare,dicerequi- communi, interdum alterius tantum imperatorum
dem possumus xo suh Decio ab nomine,promiscuatamenappellari Decii pra;sertim
Adone pro in per- ;

secidione Decii positum fuisse, quieamforsanprimusindixit,quanquamjampridem

namet sub Valeriano
perseculiodequaagimusDecii nomenretinuit;eoque e vivis ereptus fuisset; subditque huic rei conflr-

sensu verissimesub Deciopassum Laurentium dici manda; exemplum luculentissimum in persecutione

ab Adone potuisse.Quanquam etenim Augustinus, Diocleliani et Maximiani, quam vel post sublatos
Severus Sulpicius; Orosius et alii (cl), Decii et Vale- „ auctoreseorum nomen sub Galerio Armentario, qui
riani persecu tiones sejungantjprioremqueillaTi sep- eam saevissimeexercuit, retinuisse,ex variis marty-
timam,hancverooctavamperpetuoappellenl, quam rum Actis, et apertissimo Eusebii lestimonio (;')
sententiam receptiorem esse non negaverim non convincitur. Ex hac aulem Decii et Valeriani nomi-
:

desunt tamen ex veteribus Patribus qui utramqne nura communione, uthocin transcursu moneam,
unam, bicipitem tamen hydram fuisse contendant, non levjs mihi suspicio incidit,es vpra fortassis Va-
prffiter varia ex Martyrologiis et Actis Martyrum leriani in Saporem Persarum regem expeditione,

(a) GallienipraenominaPubliusLucinius.In nuni- peracta est sub duabus bestiis ex illis quatuor quas I

mis etiam Gra^cis Egnatius etValerianus interdum Daniel de mari ascendentes aspexit. Ilaec erat per- I

jegitur. Videndi rei numismaticee scriptores, ap. secutio sub Decio et Valeriano. Optat. Milev. lib.
Patarol. in Gallieno. III.
j

Saneverba ilta :i7Mn (pursecutione) Laurentius

(b) In Vita Pauli Eremilee sub initium:«SubDecio
(/) i

Romse mart)jrium dixit, inPelavianoetBongarsiano etValerianopersecutoribus,quo tempore Cornelius i

Eusebii Codicibus non habentur. De quo videndus Roras etCyprianus Carlhaf^ine lelici cruore dam- j

Jos.Scaliger Animadvers, inChronicon Euseb..Edit. nati sunt », etc. Idem lib. cie Soript. Eccl. in Me-
Amstelod. 1658, pag. 235, col. Imo cum eadem
j

thodio « Sub Decio et Valeriano Ghalcide Grfficiae

:
[

feread verbum legantur apud eumdemEuseb. (Lib. martyrio coronatus est. »

VI Hist. Eccl., cap. 30, nisi quod pro Laurentii sub- n (f/)
ZonarasapudBaron. in not. Martyrol., Iilt.,B. i

stitutum ealFabiani nomen,suspicari possumus ex Baronius, ibid.

(h)
j

Historia in Ghronicum eam periodura translatam (i) Vid. Senior Blanchin. qui tom. II Anastasii
'

fuisse.Sistimus Eusebiilocura ex historia AiaSsxs- : in Sixto sect. xxv, pag. 225, in not. bistoricis mul-
tai Aekio? '
8? orjTou itpoi; 'i>iXfKTim ej^Qou? £v£)ca,8uoY- tiplicera aliam conjeoturam affert, ut suadeat De- i

Hm xaxa xwv 'Ex.xXv)at(iiv z^Eipti ev wt^aotavou e:ii cit et Valeriani persecutionem non injuria pro ea-
'PlOtJH)? [JiapTUpt((J TeXetdjOEVTO^jKopvJ^XtO^ TT|V£Tn(TXO- dem a veterihus habitam.
TtTiv 8ia8£)(ETai. Similia item.imo eadem fere utrobi- {]) Lib. VIII Hist. Eccl., cap. 2. Caepit ea perse- ;

que sunt qu» sequuntur de Alexandro Hierosoly- culio anno imperii Diocletiani xix, Christi cccii aut i

morum episcopo. sequenti, nara auctores de eo variant cumque con- ;

',

Versat famempecuniae tinenti decennio Ecclesiam afflixisset, utidem Eu- i

Praefectus Urbis regia;. (Stroph. xu.) sebius lestatur (eod. lib., cap. 10), binis tantum 1

Lsetus tumeacit gauiiio prioribus annis Diocletianus ejusque collega Ma-

Prsefectus (Stroph. xixiii.)
ximianus Herculius eara exercuere octo autem : !

Praefectus horrescit stupens. (.Stroph.

XLVi el alibi passim.) sequenlibus Galerius Maxiraianus Armentarius ; j

cujus etiam tempore persecutio priorum imperato- ;

(d) Apud Baron, in not.MartyroL, litt. B. rum nomen retinuit, Diocletiani eiMaximini llercu»
(e) « Quod bellum(inquit)persecutiodicitur quae lii constanter in Actis et Martyrologiis appellata. 1
601 DISSERTATIO DE DAMA80 ET LAURENTIO. 602

qua pridem diximus Deoii, coin-

fictitiam illam de A ««'« jnni inde a syculo nono sanclum proHixpanoha-
mutato tantum aucloris nomine natam fuisse.Sed liilum inveniamus in Adonis Martyrologio hac die,ubi
hcBC parum conperta sunt. sic marti/r lofjuens inducilur: qvantvm ad genvs hi-
Illud mitii.ul ad rera redeam.extra controversiam SPANVS SVM, ERVDITVS AC NVTRITVS ROMvE. Et mOX IH
videtur positum, longe majorem imo aliam fidem notis ad AdonisMartyrologlum (c)postverba,QUAN-
inesse Adonianis Actis, quam iis quae ex Surio, TVM AD GENVS. etc: Ex his polissimum (in()uiunt)
Apographo Trevirensi, Vaticano Codice a Blan-
et vocibus sanclum Laurentium Hispanis dedimus. Alibi
chinocvulgato retulimus;imocitraAdonis injuriam, autera de Petro illo diacono, quem de Damasoser-
minime ipsius Acta cum reliquis qua3 vulgo circum- moneinhabuissediximus,loquentes,aiunt (djiQuan-
feruntur conferri posse,aut indifferenter ad vitiata quam vcro e.vploratum nobis non sit,an aliquis ex me-
relegari, Baronius quoque dum ab Actis quorum moratis Petris diaconibusActaillasancHDamasi, qux
exordio sanctorum Abdon et Sennen gesta praerait- supra allegabat Baronius, eonscripsil, quia tamen
tuntur, cavere nos jubet, subdit continuo (a] : Hoc eminentissimus illeaffirmabat eain duobus Codicibus
idrirco dixcrimus ut sciat prudens lector illa a ger- perveluslis exstare, \deonon pDenitcndum accedit
manis sancti Laurentii Aclis separare. Frustra autem robur sententiae Hispanorum sanctum Liurentium
id monuisset summus ille vir,si aut nuUa tunc non „ sibi lanquam popularera ascribentium
vitiataexstitissent Laurentii Acta,aut omnium aeque CAPUT III.

fidemetauctoritatemsublestamatqueinfirmamcre- Noci pro Hispanorum sententia conatus.

didisset.Quidni autem prFe aliis Adonis Acta since- Hactenus pro Hispanis allala, si MerendKConfu-
riora putaverit, atque ad ea sermonem intenderit, talionem demas, priores edixere Bollandiani Patres.
cum nullum in ipsis ex triplici illo quem nuper di- Nequeipseubiillustrands Laurentiipatriaenihilnon
cebamus falsitatis characlere reperisset, et alias jam a suramis viris magno utrinquemolimine ten-
simplicior magisque constans sit narrationis eo- tatum, omnia tamen conclamata esse comperio:!a-
rum series? borem hunc nostrum susceptis antehac de eodem
Quse (|uanquam ita sint, nolumus tantam Adonis argumento aliis prcpstabiliorem fore sperarc debui.
Actis auctoritatem tribui cui tuto assentiri possu- Verum praeter insitam homini in abditiora quffique
mus; nec eorum testimonium cum iis sanctorum penetrandi cupiditatem, illud vohementer animum
martyrum Actiseonferri, qu»abocultatis testibus, meum slimulabat,quod in extremo nostratiura sori-
autsynchronis auctoribus conscriptafuisse conslat. ptorum de Laurentii patria neglectu, adversarios
Xon desperaraus tamen saniores criticos ob unam nihil non expertos fuisseanimadverterem,quo novd!
Adonis auctoritatem, etsi alia deessent,nonnihil in n opinioni
' '-r pondus atque
1 auctoritatem adderent.Num
j

sententiamquaeHispanis favetpropensioresfuluros; ^ verojacta, quod aiunt,alea qualequale opera; pre

reliquos vero, quorum ea demum magna voluptas tium fecerim, lectorum erit arbitriura atque existi-
est nova in vulgus emittere, cohibendos,ne scilicet matio.
Adonem de Laurentii patria disserentem (cuieain Primoautemomniumloco scire debemus sub ini-
re nemohactenuslitemante Blanchinum intentave- tium sfeculi vii, saltem ab anno Dcxxxiii,quo Tole-
rat.longissimaqueetferesesquimillenariaauctorum tanum concilium iv sub Sisenando Wisigothorum
cnnsensio mirifice astipula! ur) non satis ex fide quae rege habitum fuisse constat (c),ritum celebrationis
historicura decet locutum fuisse affirraare deinceps missarura,atqueadeomissalemseusacramentarium
audeant. Codicem quo Eeclesiae Hispaniae utebantur,si unum
Optimeid perspectumhabuereBoUandianiPatres, autalterurapeculiarefestumritumve excipias,eum-
quos, praeter constantem Hispanorum traditionem, dem omnino fuisse atque is quem Gallia; Golhice
unura Adonistestiraoniuminreceptissimara de Lau- seu Narbonensis Ecclesiffi, necnon ejus Aquitaniae
rentii patria sententiam procliviores reddidit Per tractusquiHispanistuno regibus parebat,ad sacram
:

nos (inquiunt [b] tametsi in promptu non habeamus liturgiam adhibebant; prout ex ejusdem concilii au-
qux vetlemus antiquissima testimonia qidbus Hispa- ctoritale (/) peritiores liturgici (g), a quibus nec
norum traditioni ac possessioni pairocinemurper 7ios, D Blanchinus dissentit (/»), agnovere.
inquam, non slabit quominus pia Hispanorum natio Et iUud sciendum nobis est,missalem Gothorum
sanctum Lahrentiiwi pro suo kabeat taiiquam suum Codicem proprie dictum, id est, quo perea tempora
invocet, ac constali reUgione cotere pergat prseiertim Hispaniarum Ecclesiae utebantur non minus quam

(a) In not. ad Martyrol., litt. A. cum alibi, tum maxime can. 13 ibi: Sed pari modo
(b) Ad diem x Aug., § x, n. 106 sub finem. Hispania Gatliaque (Narbonensis scilicet quae Sise-
(c) Ead. die, sub tit.: Acta alia, litt. Q. Ed. Ven. nando parebat) celebret.
pag. 520, (g) Card. Bona. Rer Liturgicar lib. i, cap. 12,
(rf) Ad diemx Aug., g x, 104. n. 6; card. Thomasius, in Prsf. tom.VI de Missali
(e) Duspicari possumus,eam sacrw liturgiae inler Golhico-Gallicano apud Murator. Liturg. Romana
Hispanos etGallo-Gothos communionemjarainde a Vetus, tora. II, pag.513,Mabillonius in Prcef.Sacra-
iiiconcilioToIetano sub Reraredoad annum dlxxxix mentarii Gallicani, n. 4.
habito descendere,ut in ejusdem canone2 innui vi- (h) Annot. xvi in Orationarium antiquiss. Ritua
detur. Gotn. pag. CLiv.
(/) CoDC. Toletan. iv sub Sisenando ann. dc.\xxiii
603 ADDENDA AD QUOSDAM PR,^CEDENTES TOMOS. 60^ .

Gothico Narbonensis etGothioo Aquilanicus, longe A partes; non tameneajdemerant ubique coUectiones,
diversos fuisse ab iis missarum Codicibus qui tuno lectionesctcontestationes...iVon(iac/i((?j?H>um(pcrgit
apud Rornanos obtinebant; neque id tantum quoad si provincia Narboncnsis,qux Golhorum imperlo tunc
calendaria et seriem festorum, quorum alia alibi parebal,non in omnibus consenseril cumaliis Galli-
celebrari minime mirandum foret;sed etiamquoad canisprovinciis.
libri syntaxin atque oeoononiam attinet,prout cuivis Jam vero duplici hujus inter utrumque Missale ,

MissaleGothico-Gallicanum Thomasii,cum Gelasia- diversitatis originem,quia mirifice proposito nostro

no ab eodem ven. cardinali evulgato, necnon cum favet, libenteradducam.Et quidem orationum dissi-
triplici Gregoriano, Pamelii, RoccIik, et Menardi militudini,diversitasimperiicausara dedissepotuit;
Godice conferenti manifestum e vestigio fiet (o). ea enim obstabat ut Narbonensis provinciae Patres
Tcrtio sciendum est Missalo Guthico-Gallicanum (quos alias Toletumad conciliaconvenisse scimus)
seu Narbonense.cumreliquarumGalliaruraBelgicae, cum ca3teris Galliarum episcopis in unam nationalem
Missali, quod ad utriusque
Celticce, et Francicce synodum
festa vero unicuique dicBcesi pe-
coirent ;

structuram, missaeque celebrandie ritus parteaque manifestum est; eorum enim singulae
culiaria fuisse
speetat, uniformem fuisse: dissimilem tamen quod provinciee sanctorum solemnitates (prster Christi,
ad collectiones,calendariaet Contestationesattinet; n beatissimae Virginis, et Apostolorum quae omnium
maxime vero quoad festorum seriem,qu8ealiaatque Ecclesiarum communeserant) in earum calendariis
alia in unoquoque tractu celebrabantur.Priorhujus exhibebantcelebrabantque:quoruminsignis reiper
theseos pars erain.Bonam (b) etThomasium {c),ne(! eosdcm in iis Ecclesiis gestae, susceptique episco-
nonMabillonium((/),Blanchinumqueipsum(fi)aucto- patus, praedicationisve aut passionis memoria ex-
res habet: posterioremautemMissaliumintersecol- staret; pra3sertim vero quorum sacraeexuviaeinipsis
latiodemonatrabit;singulaenimMissaliacelebriores requiescerent Actave martyrii eorum haberentur.
in ea regione aut provincia ad quam perlinent so- quidem,ni^i res expedita esset,multiplici
Id nos
lemnitates exhibent; atque ex iis, ubi titulusCodi- esveteribus Ecclesiarum liturgiis prolato exemplo
cibus deost,liturgici conjiciunt cujus olim Ecclesia; demonstrarefacilepossemus.Deexuviisautematque
Missale fuerit. Aclis martyrum Gl. Ruinartiura ex abundanti (j)
Nec quem moveat card. Thomasii auctoritas di- praedem sistimus, imo Blanchinum nobis ex parte
cenlis (/): Ipsummet missx tenorem fuisse pcr Gal- consentientera habemus(A'). Hic enira Auctor de sa-
lias iive Narbonensem et Aquitanicam quae olim Wi- crisbeatissimiprotomartyris Stephani exuviis,qua3
sigothis parneinmt, sive Celticam el Betgicam, ubi insignis nostras Paulus Grosiussubsaeculivinitium
Franci sui retjni ex Africa in Hispaniam detulit (/), loquens
exordia in Gatiiis sumpserunl : ca hanc : ,

cnimdeMissalis structura,deque misssepartibus ac C causam subesse putat, curex eotempore sanctissi-

precum in ea dicendarum serie; non autem de Gol- mi protomartyrisofficium inHispaniafieret ;addere
lectionum.aut Gontestationum,multoque minus de insuper potuisset,ut solemniori ritu Stephani natalc
Festorumet calendarii similitudineatque uniformi- apud Hispanos, prae aliis insignium domesticorum
tate interpretandaestjidque exipsiusven.cardinalis martyrum festis celebraretur. Sed de his fortassis
mente; is enim paulo inferius (g) de Francorum alias.
Missali loquens (quod ad Pictaviensem Ecclesiam Nuno autem,utscopopropioresfiaraus,videndum
perlinuisse Morinus [h) voluit) haec habet : lllud nobis est,num ineunte sajculo vii,aut non longe ab
taiitum subjungo, hoc Francorum Missali plane de- iis temporibus fuissent alicubi apud Hispanos reli-
monslravi veterem Gallix rilum in missa,dissimilem quiae sanctissimi levitae Laurentii?BollandianiPatres ,

Uomano; consimilem vero, si precum se-

in inultis a qui de eo arguracnto ex professo egere,enumeratis
RiEM ATTENDAMUs (notanda hasc verba sunt), Gotttco urbibus per Germaniam, Belgium, Galliam atque
GalUcanoque Missalibus hic edilis. Consonat Mabil- Orientem qus sacra h£ec pignora possidebant (m),
lonius (i) qui Boviense Sacramentarium provinci» altuin do Hispania nostra silent; cui proinde usqua
maxiraae Sequanorum, ideo non in omnibus cum ad Philippi 11 registempora,exstructumqueabipso
Missali Gothico-Gallicano convenire ait: Qutaetsiin D ao dicatum sanctissirao levitae insigne Scorialense
Ecclesiis Galliarum ante Caroli Magni principatum coenobium, non licuit esse tam beatai.Dehisautem ,

fuerit uniformis celebrandx missas ritus esedemque seeculis prae Laurentii mortem oonseouta sunt Pru-
(a) Exstant Gelasian. et Gregorian. in Dissert. ((/) Loco proxime allegato.
Cl. Muralorii de Liture. Romana veteri Venet.edita (/() Apud card. Thomasium ibidem.
1748. (() Pra?f. in Sacrara. Gallioan. Boviense,n.7apud ,

(b) Apudcard. Thomasium in prref. Misa. Goth. Murator., tora. Diss de vet. liturg., pag.771.
II, '

Francor. etGallican., tom II. Diss. de Liturg. Ro- (/) Prffifat. in Acta martyr. sincera, n. 18.
mano veteri a Murator. ed., pag. 514. (A) Annot. sii in Orationar.antiquiss. ritus Goth.
(c) Gard. ThomHsius in ea praefatione. suli fin., pag. cxLix. _
•'

((/) Praefat.Sacrarnentarii GallicaniBoviensis,n.2. (/) An sacraa beatissimi protomartyris exuviae ali- ;

Dis3. Murator,, tom II, pag. 770. quando in Bracarensem Ecclesiam quo missae fuerant ;

(e) Annot. xvi in Orationar. antiquiss.ritus Goth., pervenerint, subdubitare videtur Cl.nostras Nic.An-
pag. CLiv. tonius, lib. III Bibl. Hisp. veteris, cap. 2,n.43,pag.
(f) In ead. praefatione, § de Missali Francor. sub 187.
finem. (m) A,d diem s Aug., § iii st vii, n. 65.
605 DISSERTATIO DK DAMASO KT LAUEBNTIO. 606

dentiumlocupletemtesteinaddiicimus,quipostquam A ritatis specie destituta sunt);altum item a pucro et

inclytimartyris passionom elegantissimedescripae- educatum Romae.atque ibidem levitae gradum et ar-

ratjSepulcri laudem pie Romanis invidet, quodque chidiaconi dignitatemadeptum; passum deniqueac
sacra ipsius ossa praesentes venerari possent. En tumulatum in Urbe: prorsus ut si patriam excipias,
verba Prudentii [a) : nequeHispaniipsi difflteamurcaeteroRomanum fore
ter, quaterque, et septies Laurentium (c).
Beatus Urbis incola,
Nihilominus tamen in eo quem nuper dicebamus
Qui te (Laurenti), se tuorum cominus
Seiiem celebrat ossium. Gothico-Gallicano missarum Oodice, quera Hispa-
Et paucis interjectis : niensem.saltem Hispano affinem nonimmerilo ap-
Sed qui caremus his bouis, peliare possumus (d), cum nec Vincentii levita; ac
Nec sanguinis vestigia
Videre corara possumus,
roartyris celeljerrimi ; nec Felicis, qui Gerunda; ad
Coelum intuemur eminus. clivum PyrencEiirontisipsasqueadeoGallioe-Gothicac
Ad Acta Laurentii quod attinet, dubitant merito fauces martyr occubuit nec Gucusatis, qui non
;

iidem Patres [h), num prim.-eva et gcnuina ssculo longe a Barcinone; neque Fructuosi,Augurii etEu-
quinto Roma3 autalicubiexstiterint: utvel hinccon- logii, qui Tarracone passi fuere neque demuin ;

jicere jam possimus ea non usque adeo maturein n aUeriusexillu3trioribusHisp9nismartyribus(praeter

ultimam Hesperiam devenisse. Soimus pra;terea unamEulaliam Emeritensem), officium Missave,ac
Laurentium,si unquam ex Hispania nostra pedeui ne mentio quidemin eorumdem natalitiishaboatur;
extulisse adversarii nobis concedunt, nunquameo- in eo,inquam,Missali Laurentius noster,nedum in

dem regressum fuisse(nam quae non nemo deipsius proprio Natali peculiari missacelebratur,quod non
et Sixli papae itineribus fabulatur,omni prorsusve- usque adeo mirandum forct sed in festis quoque ;

(a) Stroph. 133, vers. 529. triduani jejunii D.Isidorus{lib.ide ecclesiast.Orfic,

{b) Ab diem x Ang xi, n. 125.
, ji cap. 41) sed hoc ab Hispanis post Ascensionem,
:

[c) Vide infra tertiam notarum huicdissertationi
sub Addendorum nom\nQ adnexarum, Edit.
Scio eruditiss. P. Alex.Lesleo (Pra5fat. Missal.
(fi)
Mozarab., § xvi, num, 293) non probari, Missale
Gothicum de quo agimus ad aliquain ex Gothico-
Gallicanis Ecclesiis,sed potius ad Galliam Franco-
imo post Pentecosten observatum fuisse, locuples
testis est Walafr.Strabo (De Reb Eccl., can. 28). —
Non jugis autera ac per totos quadraginta dies Qua-
dragesima; observatio, viguissetnc in ea Ecclesia ad
quam Codex de quo loquimur pertinuit, incertum
plane est imo arbitror non plus in ipsa, quam 36
;

rum imperio subditampertinuisse;idque extridua- diebus esurialibusid jejunium,sicut et in Hispania-

narum rogationum ante Ascensionem usu;atque ex rum Ecclesiis,constitisse;aliasin eoCodicejejunium
non jugi.ac per totos quadraginta dies, Quadrage- a feria iv ante primain Dominicam Quadragesimae,
simali observatione, qua? duo apud Hispanos non f<
^
quK ob eam causam
sacramentario Gregoriano in
obtinuisse asserit cum
aliunde nolum sit eosdem
; (Murator.,tom. II, ap. Liturg. Rom., cal. 300), etab
ritus ecclesiasticos in Hispania atque Narbonensi Amalario (De Offic eccl., cap. 7), Alcuino (sub
Gallia a concilii iv Toletani temporibus usurpatos epig. :ln cap. jejun.) ey aliis passim CapiU jejunii
fuisse.Longetamen probabiliornobis videtur cardd inscrildtur,incipere omnino debuisset;nec sex hcb-
Bonce ac Thomasii,nec non Mabillonii, Lebrunii, domadis Quadragesimale tempus concluderetur,
Blanchini Annot. vi pag. cxu, et liturgicorum opi- Quod aulem in eo Codice«de -40 diebus jejunii ju-
nio.qui omnes eum Codicemsine controversia Nar- giler a Christo Do.raino expletis, et eodcm numero
bonensiGalliaeinscriptumatqueattrlbutum voluere, dierurn a fidelibus,mm?t/n(m!taraen,ob ipsorum in-
idque non tantum ex prtefixo recentiore Missalis lirmitatem, observato » legitur, neminem movere
Gothici titulo, ut Lesleus aiserit, sed ex variis pre- debet neque enim necesseest, ut quadragenarium
;

cationibus ex Missali Gothicoin eum Codicera trans- illum dierum numerum ad totidem esuriales dies;
latis; atque ex Gallicanarum synodorum cum ipso quibus vespertina refectio sumebatur, referamus ;
consensionc, quam ex Agathensis sub Alarico Go- sed de integro jejunii, id est, Quadrngesimali tem-
tborum rege ad annum dvi celebrali-e, canonelSet pore (licet hoc 42 diebus constaret), ob numeri
30,Thomasius elicit;nec non ex aliis argumentiset rotunditatemaccipi commode potest, quod in con-
conjecturis quae apud ipsos videri possunt. Sane cilii Toletani viii,Canone 9 et alibi in Sacramen-
vero, praster Laurentii nosLii, Sixtique et Hippolyti tariis passim factum videmus. Minalalim autem ii
natalitiain eode quo agimus Codice expressa, quo- dics observari dicuntur, forsan quia non id juge,ut
rum nullum in Luxoviensi, FVancorum, Boviensi y. olim Christi jejunium,sed Dominicis diebusquater
neque in Gallicano Vetere, ad Gallias Celticam, " aut quinquies solutumatqueinterruptumfuit,quod
Belgicara, et Franoioam pertinentibus reperitur et Isidorus (De eccl.Oir.,lib. I., cap. 36) innuit, in-
:

unum mihi Eulali» Emeritensis festum in eodem quiens Subtractis enim a Quadragesima Dominicis
:

Gothico Missali celebratuii,,cum in Gallo-Francicis diebus.quibus jejunia resolvantur his 36 diebus quasi ,

Codicibus (licet aliasEulaliam,claram quoqueapud pro tolius anni decimis ad ecclesiam concurrimus,
Gallos fuisse,Vonantii Fortunati et Gregorii Turo- etc. —
Necdemum tanta erat inter Hispania' et Gal-
nensis testimonio sciamus) altum de ea sileatur liae-Gothicae Kcclesias, vel post concilium Toleta-
:

indubiam penefidem facii,id ex Missali Gothorum num IV rituum communio, ut non adhncin aliquo
proprioadGallia3NarbonensisEcolesiasemanasse. disoreparent ; id quod ex xvii concilii Toletani sub
De triduanis autem rogationibus.quod Lesleus obji- Egicane dcxciv habiti canonibus2et 3,item ex Egi-
cit, potuit vetus ille Galliarum, infixusque populo- caiiis Hortatoriaadejusdem conciliiPatres,colligere
rum animis mos,vel post concilium Toletanumiv a est imo inter ipsas Hispanis Ecclesias, nec longe
;

Gallico-GothioisEcclesiis retineri.Quid sieas,quan- post IV concilii Toletani tempora in Missreatque Of-

quam in Gallia institutas primum fuerint, alicubi ficii ecclesiastici ritibus nonnihil diversitas fuisse,
etiam apud Hispanosobtinuissesuspicemur^Rhaba- ex XI ilidem Toletani concilii sub Wambane ad an-
nuscerte (Lib. ii de Instit. cleric, cap. 40) tridua- num DCLxxv, canone 3 alque ex aliis conoiliorum
num ante Ascensionem jjjunium apud Ecclesias Hispaniae decretis aperte deducitur.
Occideniis in more fuisse afflmat. Meminit quoque
607 ADDENDA AD QU09DAM PR^CKDKNTES TOMOS. 608

S. Sixti papae qui Iriduo eum in agone pra3cessit,et A homines ad co^lestia regna transire permisit: quo-

S. Hippolyti qui alteropost Laurentium Iriduoniar-

niam hi qui se tua; testes offerunt vcritatis, inimi-
cum,dum occiduntur,occidunt. Ex quibus est san-
tyriura consummavil, tam luculenlum fit elogium
clus ac venerabilis Sixtls marlyr, cu.jus hodie
sanctissimilevitae,quasinoD utriusqueilliusmarlyris solemnitas celebratur qui dura apostolicaB sedis
;

magis quam Laurentii, imo quasi propriura hujus
natale utrobique celebraretur ; cum
ea missa quce Laurentii propria est,nec verbum de
Si.xto, neque ulia de Hippolyto mentio vicissim re-
periatur. Sistimus intCHramLaurentii missam;Sixti
autem atqus Hippolyti,ne molestiam lectoribus ex-
hibeamus, missarum tantum immolationes.
MISSA IN NATALE SANCTI LAURENTII iMARTYRIS
Deus fidelium tuorum salvator roctor,omnipo-
tens sempiterne Deus.adesto votis solomnitatis ho-
diern8e,et Ecclesia; gaudiis de gloriosa martyris tui
passione beati Lavrenti (stc) conceptis, benignus
aspira:augeatur omnium fides tantae virlutis ortu
et rorda laetantium supplicio martyrum igniantur:
utapud misericordiam tuam illius juvemur merito,
cujus exsultamus exemplo. Per Dominum nostrum.
CoUeclio sequitur.
Deus mundi creator et rector, qui
LEMT.E tui Lavrenti {sic) martyrio consecrasti
exaudi propitius supplices tuos, et concede ut om-
nesquimartyrii ejusmeritaveneramur,intercessio-
nibus ejus abeeternisgehenna; incendiisliberemur.
Per Dominum.
Collectio posi nomina.
Concede nobis, Domine, gratiam luam
Laiirenti martyris celebritate multiplicem
tanti agone certaminis discat populus Christianus
et firmam solidare patientiam,et pia essultare vic-
toria.
Colleciio ad pucem.
Sancti Laurenti no3,Doinine,quaBSumus,precatio
accepisset insignia, et se primum esse cor.spiceret
e contrario in sacerdotum, occasionera salutaris passionis exci-
piens, non lantum saecularesexuit sordes contagii,
venim etiam exemjilum juil cxteris. Nam mox suus
quoqueministerex'miusvenerahilisLaurenliusvictorix
palmam imitatus, accepit ornamentum quod debuit
pxna subire, ut qloriam mererelur setemam conse-
que~e (sic). Per Christum.
(a). IN NATALl SANCTI HIPPOLYTI MARTYRIS.
et Immolatio missx (c).
Vere dignum el .justum est, omnipotens aeterne
Deus.qui beatumHippoLYTUMtyrannicisadhucobse-
quiis occupatum subilo feoisti Lxvp.knt\ (sic)socium.
, g Qui spirilijaliardoresuccensus,dumunigenitumFi-
lium tuum Dominum nostrum coram postestatibus
veraciter confitetur,pconis subjicitur, vinculis inli-
gatur, cardis [Forto, carduis] configitur, equorum
terocitate disjungitur;^; adepta palma mariyrii,vita
hunc diem in pcrpetua cum lucralore ei magistro Lautiento coro-
; natur. PerChristum Dominum nostrum.
Ex hoc autem tam peculiariLaurentii nostri elo-
gio in sanctorum Sixti etHippolyti natalitiis,quivis
e vestigio conjicietlonge majoremsanctissimi illius
levit», quara horum martyrum rationem in Missali
in beati
Gothico-Gallinaco,atque adeo apud Toletani con-
: ut de
Patres habitam fuisse. Verura ut paulo id fiat
cilii
dilucidius,opportunumduxiGolhico-GallieanumCo-
dicemcura iis Sacraraentaris conferre,quae ad usum
Romanae Ecolesiffi a summis pontiflcibus Gelasioet
C Gregorio Magno ordinata fuisse constat nec non ;

justa tueatur: et quod nostra conscientia non prs-

sumit,ejus nobis qui tibi placuitorationa donetur.
cum eo missarum Codice,quem Leoniani titulo in-
Per Dominum nostrum filiumtuum. signem nuperrime Blanchinus evulgavit.
Immolatio missae. In triplici ergo hoc Romano Codice, cum si pa-

Verp.'dignumetjustumest,omnipotenssempiterne triara demas nullanonexparteRomaQusfuturuses-

Deus, tibi in tanti martyris LAURENTilaudis hostias set Laurentius;neque ullius magis quara Romano-
immolare:quihostiamviventemhodieinipsiusLEViT.E rura interesset peculiarielogio martyremsanctissi-
TUi BEATi Laurenti martyris minislerio per florem
muni celebrare, de cujus solemnitate (ut esl in
casli corporis accepisti. Cujusvocem per hymnidi-
cum modulaminifForte^modulaliJPsalmiaudivimus Blanchiniano Codice) peculiarius prx cxteris Roma
canentis atque dicentis Probasti cor meum Deus
: Ixtabatur : praeterquam in missis quae sancti Lau-
et visitasti noctem (sic), id est, in tenebris seeculi :
rentii propriaj sunt in ejus natalitio,nullam hacle-
igne me examinastietnon est inventa in meiniqui-
nus inSixtiaut Hippolyti, nequo in aliorum marty-
tas.Ogloriosa certaminisvirtus inconcussa con-
1

stantia confilentislStridunt membra viventia super rum festis mentionem, ac ne verbulum quidem de
graticulam imposa et prunis ssvientibus, anhe-
:
sanctissimo levita reperire mihi licuit prorsus ut;

lantes[For<e,anhelantia] incensum suum in modum quod exGothico-GallicanoCodice Laurentii elogium

thymiamatis divinis naribus exhibent odorem.Dicit jj retulimus Galliae-Gothicae, atque adeo Hispaniae, ut
enim martyr ipse cum Paulo Christihoiius odorsu-
:

jnHS. Nonenim cogitabat quomodo in terra positusa
passionis periculo liberaretur sed quomodo inler
;
martyres in coelis coronaretur.Per Christum Domi-
num nostrum. Per quem.
IN NATALI SANCTI SIXTI PAP.E ET MARTYRIS.
Immolatio missx. (6).
Vere dignumetjustura est;«quum
tibiassiduas laudes canere, Domine sancte, Pater
omnipotena, sterne Deus. Per ChristumDominum
nostrum. Qui per adventum suum credentes in se
putamus,nostrae peculiare.nec sine causa ab utra-
que hac provincia factum existimandum sit.
Est quideminBlanchiniano Codice (nequid stu-
diose dissimulare videar) tacita quiedam Lanrentii
mentio in i et ii contestatione missarum sancti Sisti,
in quibus legitur (rf) ; eum doctrinx sux fUios ad
et salutareesi, eamdem martyriigloriam promerendam incitare,clc.:
Sixto nedum hoc divinitus datum fuisse,ut proprium
passionistriumphumacquireret;sed etiam ut subjeclis

Missale Goth. Gallicao. ab Em.Tbomasio pri-

(a) (c) AdudMurator., Liturg. Komana vet.,tom. II,

mura editum, et a 01. Muratorio dissertationi de col. 628.

liturgia Romana vetereinserium tum. II, col. 627. (d) Tomo IV Anastasii,pag. xxxvi, col.1, in na-
(b) Apud Murator. Diss. de Liturg. Rom., col. tali sancti Sixti.
626.
609 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 010

sibi ministris proficeret, gloriosamqiie magistri pal- A Martyrologium (/<) scribentis : " in libris Lilurgids
mam, non ivferiorem discipuli vidoriam conscculam VL'luslissimis uhiiiue gentium apud Occidentalesmis-
Qnibus quanquam Laurentium nostrum non
/ttisse. sarum solemnia in natali beali Laurentii praeno-
obscure designari constet nusquam tamen extra : tari»:nisi adhibito temperamento eCallicanis mis-
propriam sanctissimi martyris raissam expressum sarum Codicibus,quos paulo anteretulimus,fulcia-
ejusdem nomen aut elogium,ut in Missali Gothico- tur,infirmam et plane falsam io universum fore.
Gallicano reperitur ; licet septenae de sancto Si-^cto Scioequidem non dissimilia apud Maximum Tauri-
missiB, tricen«veio oollectas atque orationes in eo nensemlegi (i), acUicel Iriumphum beali Laurentii,
:

Codice habeantur.Mittoterin eodem Sacramentario tolum ubique mundum consona devotione celebrare;
repetitum Laurentii nomen, sine elogio tamen, in sed ea non paulo generaliora sunt, ac de majori
missis defunctorum pro anima cujusdam episcopi(a), Ecclesiarum parle, pro quo in sobolis diceremus
casu enim idfactum fuisse ipsinobiscum adversarii de generibus singulorum, largius interprelari de-
atque inter eos Acamus(6) agnovere. bent.
Nunc autem a Romanis ad Belgicae, Geltics et Ex silentioautemGallicanorum Codicumdelevita
Francicae Galliarum MissalesCodicestransitu facto, nostro.ut hoc moneamus obiter simul etiamexeo ;

nullam prorsus in iis Laurentii nostri mentionem tj quod in Orationario Tarraconensis Ecclesise a Blan-
fiericoraperiemus ;
proinde casi nec si uspiara chino primumevulgatonullaprorsusdesanotoSixto
gentium levita sanctissiraus vixerit,EcclesiaB autin- mentioreperiatur;acdemum,quod nuliampraeterea
colasharum regionum inaudiissent. Idvero num de causam subesse videam cur in Hispania nostra, nia-
omnibusejusGalliarura tractusCodicibusin univer- xime autem in eo Missali de quo loquimur,sancto-
sum affirmari possit,nonsatis exploratum habeo;in rum Sixti et Hippolyti natalitia peculiari officio

iis certe quos mihi hactenus videre licuit nullum celebrarentur nou semel in mentem venit propter
:

omninode sancto Laurentio, nec de SixtoautHip- Laurentium,cujus prior illemagister,posterior iste

polyto verbum legitur.Sunt autem, 1. Lectionarium discipulus,uterque vero passionis quodammodoso-
Luxoviense Merovingico charactere exaratum, a cius fuerat,locum eisfaclum in Gothioo-Gallicano
Mabillonio (c) in ejusdemLiturgiaGallicanaeditum, Codice;ne scilicet quorurn unum certamen videri
quod olim adprovinciam Maximam Sequanorum,id poterat et saepisslrae in eisdem Actis legebatur (;),

esl Vesontionensempertinuisseidemauotoraffirmat in unius EcclesiaeLiturgiacultusejungerentur.Sane

2.Sacramentarium sancti Columbani, quod cx Bo- vero,quibus in Codicibus aut oalendariis Laurentii
biensi bibliotheca in Liturgiam Gallicanam idera natale sileri contigerit, in iis sanctorum Sixti et
Mabillonius retulit ((/),et ad earadem Vesontionen- Hippolyti solemnitates frustra quaeras.
sem proviQciaraspectare voluit. 3. Missale Franco- Nunc autem, ut quo haec demum pertineant vi-
rurn dictum, aven.card.Thomasio primum editura, omnino aBlanchino vellem:i. Cura.si
dearaus,scire
et a Muratorio in Dissertatione deLiturgia Romana Rom» Laurentium adjudicet, non magis jam ad
recusum quod ad Pictaviensem Ecclesiara olim
(e), Hispanos quam ad Gallos sanctissimuslevitaperti-
pertinuisse exMorino Thomasiusinejusdem prrefa- nere debeat:cur,altum de eo silentibus Galliarum
tione censet. Missale demum Gallicanum velus (/") Sacramenlariis, Uispanienses interea Codices tara
ejusdem ven.cardinalis,ad Ecclesias Altisiodorensis perculiare Laurentii, non modo in ipsius, sed et in
usum adornatum(uti ex sancti Germani hujus urbis Sixli atqub Hyppolyti natalitiis elogium contineant?
episcopi,qu£B unicaest de sancti ia eo Codice mcn- 2.Cum, una exceptapatria,nihil jam Laurentius,s(u
tio, quibus omnibus nec
coDJicere possumus) ; in gradum, dignitatem resque ab ipso gestas, sive
verbum de sancto Laurentio reperire mihi con- passionis aut exuviarum locura spectes, commune
tigit. cum Hispanis habiturussit:curinGothico-Gallicano
Ex his autem,nisi vehementerego fallor,liquidam Codicenationalium festorum parcissirao.in quo nec
fit Blanchini thesim affirmantis ('(/) : Murlyrologia Vincenlio levitae, nec Felici Gerundensi, nec Fruc-
omnia et calendaria letustissima... nec.non et Sacra- tuoso, aut aliis Hispanis niarlyribus illustrissimis
mentaria, gloriosissiniam in tuta Ecclesia Laurcnlii D locus vel minimus attributus est, tam insignis ac
passionem unanimiler recolere,non seous atqueani- luculenta,neque uno tantum inlocoLaurentiinostri
nem aliam Cl.Dominici Goorgii in notis ad Adonis raentio habeatur ? 3. Verum fuerit, quod gratis

((() Sacram: Veronense, tora. IV, Anastasii inter {d) Habetur is Codex apud Murator. de Liturg.
Prolegom.,pag.i, col. 2, n. 4 et 6. (Vide intra quar- Romana vet., tom. II, a col. 775.
tam notarum huic disserlationi subAddendorumno- (e)Tom. II, a col. 662.
mine adnexarum). Edit. (/") Editum a Muratorio, tom.II.Diss. de Liturg.

Rom., a col. 697.

(i) Putat Acamus(Diss. de antiq. Sacramentarii
(g) Annot. cv in Oration. antiquiss. rit. Goth.,
Veronen., part.;,§ xii),Missas in quibus h» collec-
pag. ccLXxxii.
tiones habentur, in (jie depositionis Sixti PP. III
(/() Ad diem x Aug.
Edit. Rom., pag. 392.
pro ejus requie celebratas;raentionem autem Lau-
[i) de sancto Laurentio sub finera.
Homil. 11
rentii ideo in ipsis factara, quia is pontifex altero
(;j Habenlur
in eisdera Actis SS. Sixti, Laurontii
post Laurenlium die.xi scilicet Augusti ann.ccccxL
atque Hippolyti passiones cum alibi, tum in Cod.
vivere desierit.
Vaticano, cuju? verbapostremo notdsloco Blanchi-
(c) Liturg. Gallican. lib. ii, pag. 106 ad 173. nus objicit. De quo inferius sermo recurret.
611 ADDENDA AD QU09DAM PR/ECBDENTES TOMOS. 612

Blanchino damus ; fuerit, inquam prseter palria; p^ Sisti atque Hippolyti natalitiis elogio locum facere
commuDionera causa arcanaaliqua,our in Gotliico- potuisse. Sed de his plus satis.

Gallicano de quo agimus Godice Laurentii raentio Illud hoc loco jure lector deslderare et plane

Ccrel:an ea tanti ponderis esstitisse credenda est, mirari possit, in tanta liturgicorum Codicum copia,
ut propterea natale Laurentii exlra Hispaniam ut nullum a nobis hactenus adduotum,qui proprie ad
pulat Blanchinus editi,educati atque alti, cujusque HispnniaruraEcclesias pertineat; cura alias priscua
nulla ibidem exstabatreliquiarum pars,potius in eo ille nostratum Gothoram Isidorianus ritus,Mozara-
Codice acsolemnius haberetur,quam vel in eodem bicus vulgodictus, tanto semperapud liturgicos in
Eulali» Emeritensis («) martyris celebratissimee, honore usque sit.Ac mihi quidem (quan-
fuerit, et

patria, incolatu, passione atque esuviarura loco, quamMissaliMozarabico abincomparabilicardinali

nuila deniquenonexparte Hispanse;velipsius etiara
Laurenlii in Codicibus Gelasiano,Gregoriano atque
aliisad Rcclesice Romanfe usum adornatis?
HoBC Blanchino longiuscule petita videbuntur ;et
fortassis,qua est sagacitateacdoctrinavir,latentem
aliquHm hujus singularitalis causam in numerato
habeat,qu;e mihi taraen,ut verum fatear, hactenus
nulla succurrit.Neautemad Laurentiii cultum ubi-
que terrarura late propagatum confugiiit, quasi ex
eo peculiaris sanctissimi leviteE in Gallice-Gothicae
Eoclesiis oultus descendatjde silentio Ecclesiarura
per Gallias Belgicam, Celticam, et Francicam, hic
Ximenioedito non parum ab aliquibus detractum
noveram, quasi ipsius collector ex antiquis Missa-
libus quFTCunquo libuit in eum Codicem Iranstulis-
set),h«rebatnihilominus animo ejus Missalisexem-
plum, quod in excellentissimaB Corsinaj domus, et
in Vallicellana bibliotheca asservari inaudieram,
diligonter evolTere;si quid inde nostris hisce con-
Commodum autem per
jeoturis lucis affulgeret.
ea tempora Gl. Alexander Lesleus S. J. Moza-
rabicum ipsum Ximenii Codicem prEefatione ac
notis actum edidit (c), in quibus nou vulgaris
neque hausta de ^^triviis eruditio cum summa ;

rursum monendus est. Meminerit prseterea Augus- decertare videntur.

'

rei liturgicae peritia In eo

tinum.non secusac dcLaurentio Maximus, olim de autem Missali, quod nostra propius attinef, Lau- ;

insigni levita ac martyre Vincentio dixisse (/)) : rentii festum propria et peculiari Missa, nedum
Nullam ejus lempore rcyionem, nullam, provinciam natali ipsius die iv Id. Augusti, sed et in ejusdera
quousque homanumimperium vel Christianum nomen Septembris, solemnissimoque
diei octava, xvi Kal.
exlendilurnon cclebrare Vincentiinalale;quod tamen sex capparum ritu celebrari animadverti cum Sixti ;

iniisquos rctulimus GalliarumCodicibus.imoetiam atque Hippolyti festa suis unumquodque natalitiis

in Missali Gothico-Gallicano, frustra Blanchinus tantum fiant,nihi!que proprium habeant,sed omnia
Postremo:communem Laurentii cultum
quaesierit. ex communi plurimorum martyrum desumantur, ,

per orbem terrarum,utut ejusdem natali interalio- C ritusque prae illo Laurentiilongeinferior sit (d) ut ;

rum raartyrum solemnitates in Gothico-Gallicano vel hinc jam oonjicere liceat, quam potior sanotis-
Codice recensendo causamdedisset: non tamen in- simi levitae, prae Sixti atque Hippolyti natalitiis,
signi ac peculiari illi in proprio, et in sanctorum ratio apud Hispanos habita fuerit {e).

(a) Perpetuo Eulaliam cujus in Missfili Gothico-
Gallicano natale celebratur Emeritensom diximus,
quamvisCl.Lesleus Baroinonensera eam fuisse sus-
picetur.Gum enim h«c non prooul a Gallia,illavero
in remotissimallispanireparte.passa tuerit,credibilc
existimaf hicauotorprre Emerilensi Eulaliacolebrio-
remolimapud Galios Barcinonensem fuisse quin
Pag. 357 ad 361. Festum Laurentii peculiari
[d)
missa in ejus natali oolitur.Pag. X3, col 2. In oalen-
dariorilusi&E capparum indioatur.Pag. 365 habetur
Laurentii Octava, in qua omnia sicnt in die dioi
jubenlur. Item in Kalendario, Octavae Laureutii
mentio est;e diverso vero de Sixto, pag. 356, col.
; 3, haec omnino leguntur Si.vli papx : Felicissimi :

et Miss.T de quaagimusimrao!ationem,in qu&rirgo ct Agapili. Omniadicantur plurimorum martyrum.

sponte prxsidi <)fr/«(odicitur,huic magis quam Eme-
ritensi convenire. Verura et hano quoque olaram
olim in Galliis exslitisse,Venantii Fortunati etGre-
goriiTuronensis auctoritas ab Em.Thoraasio allata
(Prsf. Missal. Gothio.) satis docet. Neo conjecluram
ox ejus Missae imniolatione ductam, l>esleum juvare
posse arbitror, cumutriusque Eulaliae Aota magna
Eademqiie iisdem ipsisverbis in festo sancti Hip-
polyti repetuntur pag. 301, col. 1.
[e] Non me latet, Cl. Losleum (in Notis, pag. 585,
coi.2)ex frequenli, uti arbitror, Sixli mentione, quae
in Mozarabioa Laurentii missa lil, existimare, eam
r. Missam non Laurentii propriam, sed Sixtoquoque
communem esse qui mos hos marlvres, imo et
;

ex parte confusa esse verosimillimum sit. Ac mihi Hippolytum conjungendi,apudGrcTCOsoliraobtinuit

quidem.ex loco in eo Godioe Missae de qua agimus ut patet ex Menologio Basilii.Verum nescio quo id
altributo, confici plane videtur Emeritensom eam pacto a Cl.viro sustineri possit, cum Sixto proprius i

Eulaliam fuisse,oujus festumrv Id Decembris cele- dies, non secus atquellippoiyfo.in eo Missali attri-
bratur;nam post Missam S. Andre« apostoli prid. buliis sit, ut nuper dicebanijs. PraRterea si quis ad ,

Kal. Deoemliris, et ante eam qu;B de S. Pauli con- cam missam animum tantispor advertat, licot fre-
versione est, vni Kal. Februarii, EuIali^R natale quens in ea Sixti,in secunda scilicet oratione, in
ibidem agitur cum alias sub medium Februarii
; orafione postnomina, \n Intatione, et Benediclione
mensisinquodBarcinonensis Eulalixfestum incur- mentio fiat:deprehendetnihilominusad Laurentium
rit collocari omnino debuissct.(Vidc infraquintara potius, imo unice ad ipsum perlicere. Primo enim
notarura huicdissertationi sub Adclendorum uomine O/yif/iDre seu lntroilus(ut raore nostro loquamur),
abnexarura. Edit.) qui esiiGloriam et magnum decorem, e\.c.,dcsum\lur\
(6)Serm.276,qui deS.VincentioLevitatertius est, in ea Missa ex oonirauni unius raartyris, pag. -421, ]

nura. -4, Edit. PP. Maurin. Paris tora. V.col .1113.

. qui siWiisessedebereliDiibo sanctis mcis^ex communi- '

(«^Prodiil opus RcHnaeann. 17.5.5, Octobri mense, plurimorum marlyrum pag. 426.SHCundo bin.-e loc-
sub hoc titulo Missale mixlum secundum rcgulam
; tiones,aliacx Ecclpsiat-lico Qui aurum diligit, olc,
:

B. Isidori diclum MoMirabes. alia vero ex Apostolo : Qui parce scminat, etc, nec.
613 DIS8ERTATI0 DE DAMARO ET LAURENTIO. 614
Et illudnobisin votiseratveteresHturgicosCodi- A. Qua voce, quanlis laudibus
ces,siquosin Bibliotheca Vaticana ad Hispani.-c aut Celebrabo MonTis ohdinem?
Qiio rASsiORE.y carmiue
Galliffl Narbonensis Ecolesias pertinentes invenis- Digue retexeus concinam ?
sem, diligenter evolvere utquc ex eis quae in rena
;
Et rursum (c).
nostramconferrepossearbitrarer in medium addu- Sic, sancte Laorenti, tuam
cere. Gur autem id non praestiterimus,alibi a nobis Nos PAssioNEM quaerimus.
indicatum. Unum quod supererat exsecuti sumus, Si quid proinde in eo poeraate deprehenditur, ex
nempe utquos in amplissimasanctffiacprimatis To- quo Laurentii patriw nonnihil lucis affundi, aut ea
letana3 EcclesicB bibliotheca Mozarabicos sacrie li- demura sagaciori indagine subodorariqueat mini- :

turgiae Codice3,a SiBoulo,utputamus.nono scriptos me id data ab auctore opera dictum existimandum

asservari noveramus quosquedura Catholici atque
;
sed quasi nihil tale cogitanti verbum paulo fortas-
invictissimi Ferdinandi VI Hispaniarum regisjussu sis quam voluit significantius exciderit.
Toleti degeremus, pluries nobis in manus sumere BoUandiani Patres, hymno accuratissime exa-
licuit : perillustri viro utriusquejurisprudentiffi at- minato, si quam inde illustrandce Laurentii patrias
queantiquitatisperitissimo D.Joanni Antonio de las scintillam elicere possent.ubi nequicquam eis rem
Infanlas ejusdem sanct» Ecclesiae doctorali, ut cecidisse animadverlunt, ca^teros adraonuere,qui-
vocant, canonico, litteris precibusque nostris in cunque id deineeps experiri vellent operae preliura
hujus laboris gratiam evolvendos enixe commenda- minime facturos (d). Aliis e contrario tam flexilis
remus.Si quid autem eo pra;sidio conatus nostros, in utramque partera ejus hymni auctoritas visa est,
quod minime desperamus, adjuvari contigerit,ubi ut eruditus sane doctor, civis meus atqueolim in
ab humanissimo patriiquedecorisamantissimo viro academia Valentina saerarura linguarum cathedrae
responsuraimpetraverimusidevestigiolucubrationi competitor (e), es illis verbis [f) :

iiostree inseri,aut extra ordinem adjioi curabimus(o). Ceu prsesto semper adsies,
Tuosque allumnos urbicos
CAPUT IV.
Laclante complexus sinu
Prudfiniius vulgari sentenlix astipulatur. Mnltiplex Paternn atuore nutrias.
pro Hispanis e.v Laurenliano ejusdem lujmno Et sequentibus :

conjectura.
Hos inter, o Christi decus,
UacteuusdeLaurentio Hispanis nostra; asseren- Audi poetiim rusticum :

do,quantum ingeniopotuimus,enixisuraus.Nunc ut probare nitatur,cum Cssaraugustanus Prudenlius

levitara sanctissimum ex mente Prudentii,quem ab sit (quod verum fortassis fuerit) minime ab eo :

ipsis stare adversarii contenduTit,Roma2 natum non Laurentium patria segregandum quandoquidem ,

fuisse ostendamus intentatum fortassis alemque r alumnos suos urbicos (id est, Cxsarauguslanos, ut
:

plenum opus aggredimur. Initio autcm prKnotare
oportet, longe aliam menlem propositumquc sacri
poematis auctori fuisse,quam ut sanctissimi
illius
levitspatriam in ipso exprimeret.Nec ea tractatio
aut hymni, qui Passio Laurentii simpliciter inscri-
bitur.aut libri titulo Trspt Sts'iivojv,id est,i/e
martyrum congruens aut opportuna
scilicet, satis
censenda esset. Si cui tamen adhuc ea de re scru-
pulusha;reat,Prudentium ipsum sistiraus,qui men-
tem suara atqae hymni scopumhis verbis apertis-
sime prodit (6).
non Evangelium Nolite thesauriiare vobis, etc,
:
mirifice Laurentio congruunt.Demum reliquee ora-
tiones et preces in e.idera missa Laurentii proprice
sunt, nihilque cum Sixto coramune habent. Sunt
autem ha; Oratio prima Domine Jesu,Bl''^- Laurta:
: :
B6'n(us'i'»-,etc.Sacrilicium Ego /)om!«w.s-,etc.Missa:
;
Ad misericordix opera,e[,Ci.M paoem ; Deus qui hea-
tissimi Leiiite,etc.Post Sanctus Osanna in e.csehis,
etc. Posl pridie Memores, etc. Ad orationem
:
dominicam Deus qui in vnri holocausli, etc. Et
:
post communionem : Domine Jesu Christe, elc.
Menlio atitem in oa missa Sixli.ob quanidaramar-
tyrii cum Laurentiocommunionora
et llippolytiduplexluculenluraqiiein ejusdem Inla-
tione elogiura habetur, quin proplerea Laurentii
missara Hippolyto coniraunem dicere possiraus;
neque id Leslcus voluit.
[a) Perincommodum huic lucubrationi accidit,
licetaliascommunibnsIIisp;inorum votisraagnopere
expetitum fuisset,ut quo tempore littera: nostra3 in
ipse intelligit) atqua inter eos Prudentium paterno
amore complecti postulatur.
In lantaergopraejudicatarum(opinionum variota-
te,cum videremBlanchinum etMerendam,inquisito
adamussim hymno, flutas et plane caducas inde
Coronis, desuraptas conjecturas in co^lum attollere, et pro
geometricis deraonstrationibus venditare : nolui
enim vero permissam veniam raihi
his scriptoribus
adimi ; aut, si pauca acquirere possem, invideri,
Eoigitur poeraate particulatimdecurso,auctorisque
soopo diligentissime observato, facile in hancsen-
inregiaMatritensicuriafungens:quoetiamtempore,
autnon multopost,cumeminentissimus ac reveren-
dissiraus princeps Ludovicus S. R. E.cardinalis de
Corduba.ex decano Toletanoad sacruni piirpurato-
D rum collegium, summiimque ejusdera Tolelanse
Ecclesia3 regiraen maximo Hispaniaj totius plausu
evocatus fuisset ; unus ille omnium JLstissimi ac
:
prudentissimi Ilispaniaruraregisjudicio coraproba-
tus est, qui in decanalu Toletano,quod Hispanico-
rum omnium honestissimum sacerdotiumest.emi-
nentissimo cardinali archiepiscopo succederet.
'b) In hymno de S. Laurentio stroph.ix, vers.SS.
fieri poluit:nam 'c) Stroph. cxxxviii, vers. .5-48.
(rf) Ad diem x Aug., § iv in ipso initio.
[e) [s est doctor .Augustinus Salesius presbyter
Valentinae urbis historicus, editis operibus clarus
(quorura catalogum habes ap. VincXimenium Vi-
rum Cl. Biblioto. Valentinie, tom. II, ad ann.l7i7,
pag. 304) in litt. ad eruditiss. Mayansium nostrum
19 Julii 17/»1, in App. operis Consura de las his-
:

Hispaniam delatse sunt.Toleto vir eximius abesset torias fabulosas.

amplissimovicariatusgeneralisecclesiasticimunere Stroph. cxLiii, vers. 569.
(f)
* Suspicalur Areyahis, legendum tu pro ceu ; notatqae adsies pro adsis a Terentio fuisse usurpatum. EniT,
615 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTBS TOMOS. 616

tentiam descendi, ut crcdam Prudeiilium ne cogi- luvita dibtribiieral,paulo antclocutus fuisset : non
tasso quidem I.aurentium patria Romanuni fuisFC. dubiLavit suns, relate ad Laurentium,benigniori vo-
Idque ex conjecturis sequentibus. cabulo appellare.sic enim(e)praBfectum alloquitur:
1 Inducit in eo bymno aurentium poeta noster,1
Ouemvis tuorum divitum,
postquam tyranni jussa spreverat,dolore cordis in- Qui veste et ore praenitent
Mayis probabo debilem,
trinsecus tactum,Christunique enixe deprecantem, Quam qui meorum est paupekdm.
ut ethnicam cx urbe superstitionem stirpitusevel-
lat, his verbis (o) :
Cur igitur non iteni suos Laurentius Romanos dice-
Hbec ludibundus dixerat. ret,qui pridem pauperes suos appellare non erubuit?
Coelum deinde suspicit, S.Invidet Romanis pius ille soriptor,quod sacras
Et congemiscens obsecrat
Misertus urbem Uomulam. beatissimi martyris exuvias prssentibus liceret in-

Cur vero non potius diceret :

tueri, ejusque sepulcri limina exosculari ; id quod
Misertus urbem patriam, ipsi ca;torisque llispanis, binis, ut ait, Alpibus ab
usur|)atascilicet postrema vnce i-Ki^n-zHii quo etiam :
Urbe rcmo//s, ob locorum intervalla minime conces-
sensu terram alicubi patriam Virgilius {b), cinercs sum erat (/) :

palrion Horatius (c), et alii ex veteribus dixere? Li- ter (inquit), quaterque, et septies
cuit sane Prudentio per mctri et latinitatis legesid
B Beatus ubbis incola,
Qui te (Laurenti) ac tuorum cominus
facere et alias pain'« adjectum,meo quidem judi-
;
Sedem celebrat ossium
cio, pressius significantiusque, et verbis congemis- Nos Vasco Hiberos dividit
BiNis remotos Alpibds (j)
ceus, et misertus, quae proxime praecesserant, ex- Trans Cottianorum juga,
primendajque sanctissimi martyris erga Urbem Trans et Pyrenas niuguidos.
piotati longe congruentius fuisset.
Ubi uotantum,non iis quidem qui Romfe nati fuis-
2. Pergit subinde levita sanctissimus,atque inter
sent a Prudentio invideri, quod communem cum
flammas Romanis Christianam religionem adpre-
Laurentio patriam sortitiessent; sed qui,ut maxime
catur, inquiens (rf) :

peregrini,in Urbe tamen non longe a sacris sanctis-

Da, Christe, nomanis luis
Sit Cbrisliaua ut civitas. simi levitaj lipsanis habitabant,incolas scilicet,non
Et hic quidem non npportune Romanns Christo
satis cives. Prioribus enim propter,ui idem ca.x\\i, licebal

attribuisse poeta videri potest nondum enim Lau- :

advolvi,flelibusque scpulcrum beatissimi martijris irri-

rentii tempore, cujus ea oralio est, Chrisli jugo gare,quod iis qui extra Urbem degebant minime
coilum Roma subdiderat. Cur igitur.si in Urbena- concessum erat.

tus fuisset Laurentius, non veriua poeta diceret :

4.Poscit subinde a levita sanctissimo poeta noster,
Da, Christe, Romanis meis, loetus ut intersit Quirini populo.id est,benigne cum
preesertim cum nec metri ratione,neque l.atiiie ser-
Romanis agat, alumnos eos Laurentii vocans his

monisgenioprohiberetur?Sanecum de iispauperi- verbis (li) :

bus, inter quos Ecclesise thesauros sanctissimus Ceu prsests semper adsies.

(a) Stroph. ciii, vers. 409. Syrorum litterffi ; Gr«corum vero,a/jo/ta, quo sensu
(6) te, amice, nequivi CodrusilleapudMartialem(Lib.v,epigr.27)Penmu/a-
Gonspicere, et patria decedens ponere terra. torimi alpha, id est, mendicorum primus dicilur.
(Mneid. vi, vers. 508.) Glossa3 : oprj u'|)r,Xa, id est, sublimes montes.
Alpes
(c) Minxerit in patrios cineres, elc. Isiilorus (Etym.iv, 8). Gallorum [m\u'\i) lingua,Al-
{In Arl. vers. 471.)
pes montcs alli vocaniur. Vid.Voss. in /l//)us.Deinde
(d) Stroph. civ, vers. 433.
Groscis moiilis notio generalisest,quasi conspicuum
(e) Stroph. lix, vers. 233.
spectabiled\xeT\s,a.uilocumeditissimum,equocircum-
(/) Stroph. cxxxiii seq.
jaccns regio longissime speclari potcst. 'Opo<; enim,
Ig) Notandum pHlpium nomine Pyreneeo montes,
mons,ab opaw^id esi,video forsan descendit.quam-
qui Galliam ab Hispania disterniinant,a poeta no-
vis dispar sit utriusquevocisspiritus.'10(i autem seu
slro appellari,ne quis Julias aut Peninas Cottiasque
E 8t| (quo etiam modo Graecis montes olim vocatos
Alpcs ipsum intellexisse hoc loco putet ;nequeenim
fuiste, duplex, uterque altissimus,in Troade,alque
Julii-B Gottiaeque Alpes,()(wa; a Prudentio dici pote- rv
in insula Creta ejusdem nominis mons,argumento
rant eum non bis, semel tantum Italos ab His-
est) ab £'.ow,id est,i7rfco,omnino derivatur undeet
:
;
panisdividant.Suntnamqueperpetuamontiumjuga eISt)?. spectabilis, et e'Ma seu 'iiia, spectes Enu\i qui
quorum faucesvaria nomina proregionum varietate ab oiO£(o, id est, lumeo, montes dictos velint:sunt
sortiuntur. Verum non iujuria altissimos quosque
enim terrcT tumores.ViTiu^que autem Graecffi montis
monles /1/pw appellaveris.Licet enim sint qui J/;)es
notionis,non obscura reperiuntur vestigia in vetere
ab albxis seu alpus:alpus vero ab aX!p6?,quod estXe.u-x.fx; ,
HispaniaenostrasChorographia: binietenim apmlnos
ut Uesychius vult,seu a//)U4-, a nivium scilicet candore
edilissimi montes^Oro.^iperfa et/du/^erfa priscis vocati
dictas putent verosimilior lamen originatio est,si
;
fuere quarum vocum pars prior oro5 et id«,Graeca
:

dicamus,eam vocem ab Ilebraico potius ^ha eleph, procul dubio cst,et monlem,\d esl,conspicunm,spec-
quod mille simpliciter, interdum bovem significat, tabile significat ;
posteriorem vero /lei/w, Bochartus
descendere.Ex eoenim fit t^lSx alupli,i<i esl,ductor alioubi argentarium interpretatus (uii. Orospedaa\i-
teni hodie la sierra de Seguj-a ; Idubeiln vero montes
miigister;eiiT&ns\atequ\(iqu\dmaximum,prxcipuum.
d'Oga a nostralibus vernaculoidiomateappellanlur,
sinnmum, Rui primarium est. Hinc IXitfai Gra»cis,qui
ex P. Marianc-B placito videndus laiuen eruditiss.
;

et Latinis elephas, atque elc}ihanlus,a. magnitudine

nostra? Jnannes Gimesius Sepulveda qui cum Ver-
dictus; item HebrffiisrjSN eleph,bos,q\io(i Europaeo- dinando Pintiano de horum montium situ egregie
rum animalium maximum hoc sit.Prseterea aleph, disputavit, lib. iii, episi. 48 ad J. Quigtwnium
eliph, olaph priores snnt Hebraeorum, Arabum et {h) Stroph. cxLin, vers. 569.
617 D188ERTATI0 DK DAMASO ET LAURBNTIO. 618
Tuosque alumnos urbicos A ubere educati. quos proprie xo!)? TjvxpotpJjjio-j; dixe.
Lactaote complexus sinu
Paterno amore niitrias. ris; minime vero cives pressius, aut populares in-
telligi videntur ; nec sensu plane dissimili Pru-
Potuit item in hoc tractu prudentius, imo debuit,
dentius carnifices lictoresque alumnos carceris ali-
si Roma3 Laurentius natua luisset, ex usu Latini
cubi appellat, inquiens [b)
sermonis nedum alum^ios, sed plane Laurentiictcw
:

Sed V03, AUTMNI CABCEHTS,

Romanos appellare; prssertim cum eam vocem car-
Par semper invictiim mihi,
minis leges non respuant. Quidni autera diceret : Cohibete p.iulum dexteras
Respiret ut lassus vigor.
Tuosque cives urbicos?
Quasi diceret, quos carcer alit. Imo in hoc eodem
Et quidem si ad primoevam vocis originem.qua cives
Laurenliano hymno, pauperes eleganti sane meta-
a coeundo dictos sciraus, aut ad jus Romana3 civita-
phora alumni luminis appellantur, quam ego ad lit-
tis,aut denique ad perpetuum Laurentii in Urbe
teraminterpretor, lucem (Jepascenfes;per allegoriara
incolatum respicere Prudentius voluisset, poterat
tamen eosPrudentiumintelIexissearbitror,qui,quod
sane Laurentium ex vero civem Romanum appella-
bene operentur, lucem amant; nisi forsan Christi,
re. Verum cum hoc verbo frequentissime patriaj
qui lumenindeficiens est,alumnos ea vocedesignare
communionem designari nosset, consulto ab eo ab-
B voluerit. Hisc nos tamen, quod aliquandoquam par
stinuit Hispanus scriptor,ne scilicet ambiguam sen-
eratotiosius persecuti simus,eximius nostras, cui-
tentiam redderet; aut,
si illud in posteriore sensu
que plurimum Hispania debet, vElius Antonius Ne-
ab aliquo usurparetur, Laurentinm Ilispanis suis
brissensis in causa fuit. Is enim ad hunc Prudentii
abjudicaret, eaque de causa Romanos sanctissimi
locum, alumnos, cjuw^c^interpretatur: quem recen-
jevitffi alumnos quarn cives appellare maluil.
tior alius ejusdem poet.-s illustrator {d), dum pro ea
Heec tamen conjecturaliasunt;iIIudcertum,vocem
voce reponit lopulares, seculus fuisse videtur; am-
alnmnus,sea ejus etymon aut analogiam,sive usum
bo taraen nisi largissime et plane a/.jpoj? utrum-
potius Latini sermonis spectes, proprie significare
que id verbiim usurpari velint, egregie deceptos
qui corporali alimento ab alio sustenlatur.etreferri
fuisse arbitror. Sed redeamus ad propria.
ad nutritius; per similitudinem autem, ad animum
5. Pergit porro poeta noster, et post Laurenlii
transferri, quo sensu disciplinx ac pietatis uLmnnos
passionera crucisque victoriam per ipsum adeptam,
apud veteres legimus: minime tamen pro cive aut
sanctissimi gloriam quasi extra se raptus
levitfe
pop«/a;-i'hactenus, quod sciam, usurpatam,iraonec
conteraplatur, inquiens (e) :
salvaipsius proprietateusurpari unquam potuisse.
Nihilominus tamen vim hujus vocis apud Pruden- Sic, sanctc Laureuli, tuam
Nos passionem qucerimus;
tium ex media; Latinitatis auctoribus, maxime vero ^ Esl aula nam dupl:x tibi
exeeclesiasticis ejusdem setatis Patribus eruere de- Hic corporis, meutis polo

bemus. Et quidem Leo Magnus, qui non longe post Illicinenarrabili

Allectus Urbi municeps,
Prudentium floruit, de sanctis apostolis loquens,ait jElernse in arce curiie
(oj 5t autem Petrus apostolus hanc pictatis suae curam
:
Gestas coronam civicam.
populoDei sicut credendum est,ubique proten(lil:quan- Videor videre illustribus
Gemnis coruscautem virum,
to magis alcmnis suis (Romanis) opem stiam dignatur
Quem Roma crelestis sibi
impendere; apud quos in sacrj dormitionisthoro, ea- Legit perennem consulem.
dem qua prxsedit carne requiesr.it ? Non equidem ambigode i;<BlestiLaurentiiwtun?«'jt)(jtM
Viderint hic,quaBso,adversarii quo sensu a sancto Prudentium hic loqui; forsanque ad illud Pauli (/),
Leone, qui itidem Roma natus erat, Romani cives, conversationostrain C(xlisesl,pTO quovetus interpres
Petri apostolivocentur alumni.Mihi quidem eavoce, minime repugnante Gra3co exemplari {g) munieipa-
disciplinx nc doclrinx filii,aui ipsius clientelas traditi: tus (/() noster vertit, respexisse; verum istud, opi-
fnrsan et Vrbis incolsE, communis scilicet matris nor, poetse in eo tractu propositum fuit, levitam

(a) Serm. ii in nat. SS. apostolor. t^ versatio, qupr; sane vox congruentissima est nec mu-
(6) In hymno de S. Vincentio raartyre, stroph.
" ntcipnfuwexcludit. Is enim ejus loci sensus est Sic :

xxxv, vers. 137. vivimus quasi in cmlo versanles eoque tendunt actio- :

[c) In not. ad Prudent. hoc loco. Apud Nic. Hein- nes nostrx, ubi juslorum retributio demum erit ; cu-
siumin edit. Prudentii Coloniensi 1750, pag. 227. jus et nos participes fore speramus Jus iVnf/!;^ civita- .

(d) P. Chamillart in Comm. Prud. hoc loco Cum : tis, id M/,munioipatiim, in ccclis habemus.Wuc etiam
semper prassto adsis liomanis : cum tuos populares respexisse ErasmusvidetHr,itahunclocuminterpre-
materno sinu /oveas, et palerno amore prosequaris : tatus utmuniripes cmlorum nosgerinun. Qus; sane
:

hos inter, o Christi martyr, audi poelam non bonum.
[c) Sroph. G.^wxxviii, vers. 549.
(f) Philipp. iii, 19, al. 20.
ig) 'H^ujv -cip zo TToXiTEUjjia £v oupa^ioli iitip^^si
(ttAtTfK-c') Valet siquidem lo iToXiTEU[j.a tantumdem
&<iWegimen,s\vo atlmimstratio reip.a.nt civitatis,a TtoXt-
xeuio, seu ToAiT£uo(jia'., quod cst reijo, administro,
remp. guberno, etc. Quam ob causam summus ille
noslrasBededictusAnasMontanusreddidit^flrfmmi.s-
tra^io no«ir a.Vulgatustamen interpres prKtulit con-
Patrol. LXXIV.
interpretatio, veterealiade qua inferiusloquemur,
mirifice fulcitur: nec aon ex usu GrcEcs phraseos
KoXiTsufja-ro.; |i£T£)(^3tv apud Plutarcb. qns juris civi-
tatis participem, id est, municipem esse, congruentis-
sirae redditur. V. Henr. Steph. in Hri\kt\>^a.
(/() Sed tu peregrinus cs mundi hujus. civis supernx
llierusalem. ^(Mter(inquit Paulus Philipp.in)»n!(n('-
cipatus in cwlis. Terlullian., de Corona Milit., cap.
3 apud Cl. Dominic. Georgium, in Testiironiis de
Adone.
20
C19 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 620 >

sanctissimum terrestris jampridemRomae munici- A britas posterioris autem martyris exuviee ipsis,

pem, post gloriosissimum ipsius certamen et pal- ut puto (c), Prudentii temporibus e Siscia, qui i

mam, intor coslestis Roms municipesallectum, pe- Croati» pagus est(rf), Roraam translatae,conjiciendi ;

rennique beatas iilius Urbis consulalu decoratum occasionnem prasbent. Cum ergo unum illud poe- \

fuisse quasidiceret, Laurenlii passionera ipsum e

:
ma, quod Laurentii passionem continet, prae aliis ,

temporali ad aHernum municipatum transtulisse. quotquot in eo libro sunt, Prudentius in Uispania

Hoc nos ne omnino divinantes dixisse videamur, scriptum luculentissime testetur, ut loca non ita
considerandaprimum est proprietas vocis allectus, pridem ex eo odducta declarant cur non et hino :
'

quaeexalioadaliumordinem transitumimportat, ut cliciamus, Laurcntium, non secus atque alii mar-

et inGrteco sermoneTipoTxatEtXeYiJiEvoi; ipsi correspon- tyres quonim passiones is auctor in patria cecinit, |

dens ; tum vero maxime apodosis prioris stroplies : Hispania in media natura fuisse? i

Ha3c sane si ab adversariis ex Prudentii hymno,

Est aula nam duplex tibi (o Laurenli!)
Hic corporis, inentis polo. aut aliunde pro eorum opinionc elicita nobis obji-
cerentur, uti singula (quod ingenue fateor) non
Quibus,nisi vehementer ego fallor, duplex Laurenlii raagni facerem, ita in eumdem scopum quasi ex
nostripatria,geminumqueipsius»)H(7?JCj7M/e;i«aper- condicto directa non prorsus despicienda ducerem
tissimecontinetur.Suntenim fere adlitteramaPru- B ^^ iversa; rarissime enira hexachorden citharam
dentio ex Cicerone miituata, qui de M. Porcio Cato- ad harmoniae leges fortuilo attemperari contingit.
ne Tusculi nato loquens (a) Ego mehercule (inquit)
:
Nos tamen, qualiacunque tandem ea sint, a-quis
et illi et omnibus municipibusduas esse censeopatrias, lectoribus dijudicanda, cumque
adversariorum
unam natur.T, alleram civiiatis. Quam sententiam si conjocturis ex eodem hyrano desumptis conferenda
cum Prudentiiverbis Alleclus Urbimuniceps,eicum
:
proponimus; niinime desperantes tamen,exiis so-
illis -.est aula nam duplextibi, conferre volumus, lum quae hactenus adducta sunt partius de caetero
mirifice iisdem congruentem, imo eademesse com- Ilispanis objiciendum, quod a Prudentio suo in hac
periemus.NoudixitautemPrudentius(iu;)/fa:pa<n'a, controversia deserantur.
quia posteriorem vooem, ea prajsertim sede, metri CAPUT V.
ratio respuebat, pro qua aulam substituit. Hsc au- Argumenla advenariorum ordine examinantur, in
tem si vera esse volumus, ut certe verosimilia sunt, primis vero IHanckinianum ex Orationario Codice
habemus Laurentium ex raente Prudentii munici- aniiquissimi rilus Gothici desumptum.

pem, atque adeo palria Homanum non fuisse. Primum omnium in nos Blanchinus urget libel-
His conjecturam aliam ex argumento libri KtpX lum orationum antiquissimi ritus Gothici ex Vero-
StEtpivwv desumptam.licet extra ordinem.adjunge- q nensis Ecclesias chartophylacio ab ipso erutum, et
replacuit. Gum enim prfECipuam ejuslibripartem nter Prolegomena liturgicorum operum ven. car

Hispani martyres (vel si Laurentium de quo lis est dinalis Josephi Maria Thomasii Roraanae editio-

interea seponamns), Hemelerius et Chelidonius, onis ann. 1741 relatum (e). Is autem libellus,
Vincentius levita, octodecim Ca;saraugustani,Eula- quem ad Tarraconensem, cognominis in Cite-
Ha Emeritensis, Fructuosus Tarraconensis, imo et riore Hispania provincia;, Ecclesiam olim perti-
Cyprianus (quem licet Afrura, amore tamen el ore nuisse contendit, resceptissima; de Laurentii pa-
Hispanum Prudentius(/')vocat)sibi vindicent:iiquet tria sententiiB mirifice contraire ab ipso dicitur. !

passim ex ipsorum hymnis eos ab auctorein palria Sistimus Blanchini verba(/) : « At ipse libellus vu 1-
conscriptos fuisse ; e contrario vero, quae reliqua in gari (Hispanorum) opinioni mirabiliter adversatur.
eolibrcsunt martyrum non Hispanorum poemata. Nam sancti Laurenlii festum diem, magnum atque
Prudentiusipseextrapatriam,inioetperoccasionem solemnem caeterisque post apostolicos gloriosio-
composita fuisse testatur; Petri quidem et PauH rem, tribus tantum orationibus et complctoria ad
apostolorum Rom.-e, item Hippolyti Cassiani vero ; matitunum concelebrat : quamvis idem libellus of-
Foro-Cornelii,cum casu ejus passionis historiamab ficiaaliorum sanctorum qui vere Hispani sunt nu-
ffidituo inaudivisset. De Agnetis autem et Quirini, merosis orationibus exornet, ut videre licet in Indi-

qui duo supersunt, hymnis, incerta res est; Roms " ce generali, qui eidem libello Ecclesiae Tarraconen-
amen conscriptos fuisse prioris inUrbe festi celo. sis (3), fuit surnmo studio curaque a nobis prae-

(a) Lib. II de Legib. sub init. chinus confici ac demonstrari putat (Annot. xxii,
(b) In hymno de S. Cypriano, vers. 111. pag. 167 seq.) ad Tarraconensem Ecclesiam perti-
nuisse, subobscura sunt; et alias in Orationibus
Est proprius patriK martyr.
de S. Vincenti martyre patria, ut putamus, Cassa-
Sed amore et ore uosler.
raugustano (Pafr. 60, in fin. et 61), est de quo
(c) Vid. Baron. in Not. ad Martvrol. die ivJunii, vehomenter dubitari possit, num is olim Co-
lit. B. dex ad Cassaraugustanam Ecclesiam pertinue-
(d) His temporibus .Sjjscf/indigenis appellatus ad rit: nam in ea qus incipit Omnipotens Pafer, etc,:

Colapis et Savi confluPnles. BAUnRANO. legitur :Prxsta, Domine, placatus ut interventu

(c) Pag. 1 ad 136. seUuto hisdem (sic) nunc, de quibus ipse (Vincen-
(/) Annot. cvi, pag.
292. iiiis) electus est niembris, adhiheat fragilitati
(9)Quanquam 'l'arraconensis, an alterius ex His- potcnliam , humililali gloriam etc. Ttem paulo ,

paniaeEcclesiis, libplliis is ftierit, noftra nihil refe- inferius ia Orationo qu.o inoipit Omnipotens Deus :

rat monendum tai:,i4i lectorera duxiiuus reni non

;
fjui mariyrcm etc. (Pag. 61), mentio videtur
,

esse usque adeo exploratam.SanelocaquibusBlaa- fieri celebris illius stolaa Vincentii cruore aspersae,
621 DISSERTATIO DB DAMASO ET LAURENTIO. 622
fixus. Hoc vel unum maxitni est ponderis argu- A propriaa orationes enumerat; quibus quatuor alite
nientum. itidem cum benedictione adjungi debent, quas ipsi
Id nobistamen ad.justara trutinam expendere por cum sanctisMachabaeis commuues sunt, prorsus ut
Blancbinum liceat. Laurentii festum, in eo quem omnium conjunctim numerus undevicenariussit((i).
dicimus orationumGodice,tribustantumorationibus Nihilominus tamen Cucufas Barcinonensis martyr,
coDstat, adjectis taraen completoriis et benedictio- qui ncdum Felicis civis itinerisque socius fuit, sed
nibus ad vesperum et matutinum quarum : priores yormanus pjusdem fratcr vulgo creditus ; quemque
Hlanchinus casu, ut putamus, omisit (o). Scptcm libellos ipse famosummavtijrem (e), Prudentius Wa-
omnino, non amplius collectiones sunt. E diverso rum (/),BollandianiPatres ex vctustis IMartyrologiis
voro fasta sanctorum Vinccntii levita3,Valentinimar- ceteberrimum vocan! ((7),unica tantum,quod mirere,
tyris, Leocadi.-B Toletana;,EulaHsEmeritensis, Fruc- completoria et benedictione in eo libellocolitur(/().
tuosi, et aliorum, qui vere (ut Blanchinus ait) His- Adde clarara jara tura et mercimoniis celebrem,»f-
pani sunt, viccnas, interdum plures id eo Codice queadeociviumfrequentissimam Barcinonem fuis-
orationes habent. Hactenus secundo vento, pleni.s- se;Tarraconiprceterea,cujusEcclesia3libellusaBlan-
que, utaint, velisBlanchinus ;videat,qu8eso,tamen. chino ascribitur, collimitanea: cum contra.Gerun-
nc ipsimedio incursu haBrendum sit.Is ipse de quo g dam Prudentii testimonio parvam [i), triumque mi-
loquimur libellus(t) in festo san ctorura Aciscliel nimum dierumitinere aTarracone dissitam fuisse
socioruai,quatuortantumcol!ectionessiveoratione3 sciamus,utpotior hujus martyris quara Felicis, sal-
exhihet, quas dominico potius Adventui, in quod tem fequalis utriusque cultus esse debuisset. Diver-
lenipus ipsorum natalo incurrit, quam martyrum sitatis causam indicabimus fortasse alias interea ;

solemnitati merito ascripseris. Praeterea in festo vero ex insquali orationum in eo Codice numero,
sanciorumJustietPastorisunicamtantumorationem priorem illum Felicem Hispanum fuisse, non item
pro/«ta»i cum benedictionc libellus affert ternas ; Cucufalem,quod utrumque ex ejus ratiocinio conse-
vero, suramum quaternas alias communes, exmissa quens fit, Blanchinus eliciat.
sanctorum Infantiiim,idest Innocentium.desumen- Quid autem, si in Orationum libello Laurentius
das prfeeipit (c) ;
prorsus lit ne conjuncta; quidem omnino prKtermissus fuissef?GonfectamBlanchinus
septenarium numerum impieant. Nec ideo tamen universam rem, actumque plane de Hispanorum
rainus priores illos martyres Cordubensibus,poste- sententiapronuntiasset.Atquieoderaargumento (ut
autem hos Germanos fratres Complutensibus
riores vel hinc ejus infirmitatem eliciam'js)ronficere quo-
adnumerandos Blanehinus ipsenobiscum agnoscet. que nuncpoterit. nec Eulaliara Barcinonensem (/).
Sed levia ha?c sunt. nec Vincentiumetsocios Abulenses,nec Servandum
Felix Gerundensis martyr iueo quem dicebaraus et Germanum Gaditanos,neque Hemetrium tandem
orationum libello, prseter benedictionem terdecim et Chslidonium Calagurritanos martyresceleberri-

sumraoque honoreapudCffisaraugustanos hahitaede utramque Eulaliam ab aliquibusoonfusam.atqueex

qua Prudentius, Eiigonis Tolet.inus Junior, et alii. duabus unara factam existimant quod et in Hippo-
;

Verba haec sunt: Tribue Domine, ul inlercessione se- lytis. Cyprianis, aiiisque coguominibus raartyribus
dula malo scissa indumenta
reformel [Vinccnlius) contigisse scimus. Nec Ruin-irtius ab hacsententia
hafitismai.is, quempro te dimicaniem marlyrii cruore alienus videtur (Act- Mart. sinc Edit. Veron.,pag.
,

rcspersa stola induisti decoris.Vos tamen nihil dc 396),quanquamipsenihil definiat.Et quidem pra3ter
hoc statuimus. IVIissalisac Breviarii Mozarabici, nec non Eulogii,
(a) Pag. 130 seq. atquc aliorum veterum auctoritates, qua; vulgo pro
(/)) Pag. 5seq. I31anchin. in indice Officior. Ora- Barcinonensi Eululia afferuntur antiquissiraum
:

tionarii. pag. 122, et Annol. n, pag 137 scq. lialendarium Toletanum a Francisco de Pisa olim
(c) Pag. 139, et apud Blanchm. in Indire.pag. evulgatum, et a P. Joanne Pinio in LilurgiamHispa-
(29. nicam relatum, quod ipse (Gap. 9, § 6, n. 455) s<b-
((/) Pag. 127 geqq. culo quinto aut ineunte sexto, CL. vero Cennius(ap.
(e) Pap;. 127. Blanchinum Orationar. Goth., pag, 134) extrema
In Hyran. de SS. Martyrib. Gassaraugustanis,
(/') s.-ccnli septimi a:tateexaratumputat, niirifice poste-
stroph. IX. D riorem sententiam confirmat legitur enim in eo
; :

(g) Ad diem xxv Julii, § i, n. 1. // Idus Februarii sanctse Eidalise vii-g. mar. Barci-
(h) Pag. 127. noiui. Acta prajterea Leocadiae Toletauc-e martyris,
(i) In Hymn. de SS. CKsaraugustanis, stroph. cx e.jusdem urbis FranciscanorumPatrum cfflnobio
VI I!. nuper erutj, et a Cl. Henri Florezio in Hispani»
|/)ForsanBlanchinonon probabiturduplicem olim sacrs lora. VI,pag.315 relata disertissimam utrius-
apud Hispanos Eulaliam,sed unam tantum,earaque qucEul(-,li,-B mentionem l'aciunt.Qua3 nos.quanquam
Emeritensera luisse.Sane annotatioaibusOratio-
In aliasamplissiraa3noslrsBarcinonensiEcclesiffi,cujus
narii Gothici (ix, pag. 146) non obscure in eam in sinusacriEulaliae cineres religiosissimecoluntur,
scntentiam incUnare videtur,idque ex ipsiusOratio- ac nobilissiraaa Hispaniarum urbi.quc-e suo tios gre-
narii de BarcinonensiEulalia silentio.cuiPrudentius miobcnigneexcepit,nullononofficiigeneredevincti,
astipulatur.dum inciylaBa-cinonensi virasrine pr»- inagistamenexanimi sentcntia, quaraquod ulrique
terita, priorem illaml^meritensom exiraio poeinate autearumalterigratificarivclimus proiulisse, per-
celebratjfestumquoejusdcm dicm..':(nj!i;ari,'pnalicubi sancle dejeramus. Videndus insupcr Cl. Lesleus
(Hymn. de T. Ilippoiyto) prodit. Longe tamen re- (Annot. in Missal Mozarab., pag. .56G)\qui pro du-
ceptior et pnibabilio rest eorum opinio, qni ob cora- plici EulaHastrenuedimicat,ejus tamen opus abso-
munionem nominis atque Actorum a!flnitatem, luta bac dissertatioue primum in lueem prodiit.
623 ADDENDA AD QU08DAM PRjECEDENTES TOMOS. 624
nos, quorum palmas peculiari hymno Prudentius A doctrinfficonfirmationem adducere, ex quo eadem
cecinit (a), Hispanis ascribendos esse, quandoqui- opera intelligemus, cur nonnulli martyres in pro-
dem in eo de quo agimusOrationumCodice nullam priis etiam Ecclesiis interdum omitterentur. Sed
horum martyrum mentionem fieri, festaque !ipso- quid adtamvetera cxempla rcccurrimus (inquit Rui-
rum natalitia omnino prietermitti videmus (b) nartiusdemartyrumsilentioin Vett. Kalendariis [j)
Nequeid ejustantum Orationum libellipeculiare loquens),cum id ipsum in hodiernis Kalendariis quivis
existimandumesl,sed veterumfereomnium liturgi- observare facilequeat : in quibus non sohmexterarum
corum Codicum, et Martyrologiorum comraune, ut sed etiam vicinionim et comprovincialiumEcclesiarum
nonnulli interdum mnrtyres alioqui non tacendi si- martyres et patroni,td plurimum non cetebranturjmo
lentio proetereantur. Exemplis res fiet illustrior. quandoque unius Ecclesise martijrcs aut episcopiin
MissaleGothico-GallicanumTliomasii(in quo nedum ulicna Ecclesia coluntur, qui nullum habent in pro-
peculiare Laurentii festum, sed duplexinsuper san- pria cultum. Quod ideo factum puto (suddit) quod eo
ctissimi martyris, in sanctiSisti atqaeHippolyti na- rum rcliquix sacrx alio Iranslatx fuerint, aut certe
tilitiis, elogiaum contineri pridemdisinius)nec ver- quod eorum Acta non habereniur.
bum de Felice et Cuoufate, necdeFructuoso acso- Firraatmirifice hancdoctrinamCl. Muratorius cui
ciis, nec deVincentio levita aliisque Hispanis mar- -p cum novum visum fuisset, sanctK Eugenia; virginis
tyribus illustrissimis, aut aliquam commemoratio- et martyris festum, cujus passio Rorafe ipso natali
nem habet, ut alibi quoque a nobis indicatum. Si Dominico die in veteribus Martyrologis Hierony-
quis autem ex ejus Codicis silentio prajclarum il- miano, Usuardi, et aliis celebrabatur, in Gallicano-
lud purpuratorum agmen Hispanis nostra^ abjudi- Boviensi Sacramentario, quem ad Vesontionensem
care vellet, quantum ille, vel Blanchino judice, a provinciara pertinuisse diximus, atque adeo apud
veritatis Iramite deviaretl Gallo Francos, in ejusdem Dominici natalispervigilio
Missale pr£etereoIsidorianum,vulgoMozarabicum recenseri hanc ejus rei causam fuisse suspicatur,
:

dictum (c),non meminit Zoili seu Zoelli Corduben- guod in aliquam ex Gallicanis Ecclesiis hujus sanctx
sis, ut eum Prudentiiis vocat (rf); neque Cucufatis martyris reliquix perduclse fuerint [k).

Barcinonensis, necEncratidisCncsarugustanm imo ; Inde etiam argumento a majori ad minus, ut in

neque ipsorum octodecim ejusdemurbismartyrum, scholis loquunlur, fleri potuisse arbitror,ut inferior
quorum laudes peculiarii hymnocclebravitPruden- alioubi ritus esset martyris civis, cujus tamen nec
tius Kalendarium demumEcclesiaeCarthaginen-
[e). Acta, neque reliquiajhaberenturin patriaprsillius
sisAfros,imoejusdemurbismartyresinterdumsilet. cujus Acta vel reliquia? in aliqua Ecclesia autdice-
Non Rutiiium exhibet, qui, teste Tertulliano, post cesi exstarent,licet is alibi patriam sortitusfuisset.
evitatossaepiuspersecutores,landemcomprehensus C In numerato habemus exemptum Stephani, cujus
igne martyrium consummavit (/"). Non mavilum, quamquam peregrini festum, ob delalas tamen in
qui, ex eodem Tertulliano ad Scapulatti, apud Adru Hispaniam reliquias, ut pridemdicebamus, longiori
metum {loulbam seu Mahammetam Ferrarius 13), orationum serie in eo libello celebratur, quam vel
Ilammamctbam Baudrandus vooat, non longe aCar- Acisclus, velJustus et Pastor, domestici procul du-
Ihagine) sub Severo ad beslias damnatus est {h). bio niartyres imo quam Hispalenses Justa et Rufl- ;

Non demum Bassum,Fortunioneni,aliosqueCartha- na, quarum natale quindccim non amplius in eo

ginenses martyres in Cypriani epistolis laudatos,ut libello collectiones habet ((), cum vicenae et amplius
Cl.' Ruinartius (!) testatur. Quid igitur? An ex ibidem Stephani festo attribuantur [m).
utriusque hujus Codicis silentio, nec priores illos Cum ergo, sicuti ex Bollandianis Patribus ipoque
Hispanos, neque posteriores hos martyres Afros etiara Prudentii testiraonio pridem ostendimus,
fuisse affirmabimus ? proxirais aLaurentiimorte,imoetiam posterioribus
Juvabil,opinor,Cl.-.uctoris testimonium in hujus sa;culis, nullas Hispania nostra nacta fuisset sanctis-

(a) In honorem SS. MU. Calagwrilanor, Ilemeter-prehensus et pr.-csidi oblatus, tormcntis dissipatus
et C/ie/i(/.Primusest omnium credo pro fugce castigatione dehin ignibus datus,
inEdit.Wetizii.Hanov :

!6fl2. D passionem, quam viiarat,misericordiae Dei retulit.»

(b) Vide sextam notarum Imic. dissertationi sub Tertullianus, lib. do Foga in persecut., cap 5.
Addendorum nomine adnexarum. Edit. ((/) In Adrumelum. El ibideni
Baudrandus.
(c) Legeram id pridera in Ruinurtio, cujus fere (h) « Tibi quoque [Scapulnm provincim Africx
verba hasc sunt(Pr8ef. ad Acta raart. sinc., num 18; prxsidem Tertullianus alloquitur) optamus admoni-
postea vero ejusMissalisexemplnm nactus,exEditis tionem solam fuisse quod cum Adrumeticum Mavi-
scilicet a Cl. Lesleo,rempericulo factocomprobavi, lum ad boslias damnasses, et statim hmc vexatio
licetin ejus Missalis Kalendario raense Julio (Pag. subsecuta est, et nunc ex eadem causa interpellatio
90) legatur viii Kat. Augnsti Chrislophori, etc.Cu-
: sanguinis, » Tertul., lib. ad Scapulam, cap. 3, n. 3.
cuFATi ct comitum cjus marttjrum; in corpore enim (/) In prcef. in Act. mart.
sinc, num. 18.
ejus Missalisne mininaquidemCucufatismentiolit, (?) Ibidem, paulo
tamen inferius.
ut videre est in missa sancti Christophori xxv Julii. (/;) Dis.= de Liturg. Romana Vet., tom. II, col.
.

(«) In Hymno de SS. MM, C«sarauf,usfanis. 7C6 in prffif, Sacramentarii Gallicani Boviensis a
(c) Septimus ii est in Editione Weitzii. Mabillonio primum editi.
(f)i<Rutilius,sanclissimusmartyr,cum totiesfugis- (l) Oratiunar., pag. 125 ad 127.
setpersecutioneaidelocoinlocum,etjunipericulum, (m) Idem a pag. 39 ad 43.
et putabat, numinis redemisset... ex inopinato ap-
625 DISSEaXATlO DE DAMASO ET LAURENTIO. 626

sitnimartyris reliquias, nuUaque praeterea in ea A. ilHus ia Orationum nunaero inasqualitatis, de qua

regione exstarent passionis ejusdemAeta, fieri hac pridem egimus, causam fuisse arbitrabar. Vurum,
de causa commodissimc potuit ut festum L;iurcntii inquis, ita fiat libellumOrationum dequoagimus
in ea Ecclesia, ad quam libellus de quo agimus post translatum demum in GalliasCucufatiscorpus .

pertinebat, minori orationum numero celebaretur,
quam alicujus ex Hispanis aut exteris martyribus,
quorum sacra pignora in ipsa Eoclesia vel alibi in
Hispania colerentur. Atque,uti ex majori orationum
numero quas Stephanus in eo libello habet, non
conscriptum fuisse: atque adeo nec plusquam mille-
narium esse ut Blanuhimus voluit [f) neque ad sx-
culum septimum pertinere, Maitricamque Hispani<e
cladcm prxivissc, ut Cl.CayetanusCennius affirraa-
vit (g) sed exeunte minimum ootavo saeculo exara-

bene quivis eliceret sanctissimum protomartyrem tum fuisse. Quid vero, inquam, tum postea ? Maxi-
Hispania adjudicandum, ila neque ex minoriLau- mam quidem utrique huic scriptori auctoritatem
rentium ipsis adimendum fore. inessc scio; eamque in diesamplificari vehementer
Ex eadem quoque doclrina insignem illam inter cupio; verum, si libere philosophari liceat,prae ea,
Feiicem Gerundensem etCucufatemBarcinonensem prasquo conjecturis quas dijudioandae atati ejus
quod ad Orationum numerum spectat, inaequalita- Codicis affcruntur, unam Feliccm et Cucufatem
tem descendere arbitror. Prioris etenim martyris g Orationum in ipso dispariiitalem longe validiorem
exuvi» ab ejus morte ad nostra haec terapora Ge- puto: atque ex ea Codicis astatem inter alia dime-
rundae, qua in urbe passusfuit, perpetuo perman- tiendam fore; aut praesentiorem aliam tanta inse-
sere. Prudentius (a) : qualitatis causam hi scriptores adducant.

Parva Felicis decua exhibebit Fugaxprffiterea et lubricum estjudicium de ajtate

Artubus sacris locuples Gerunda. Codicum, in quo postquam se misere deceptos at-
DeCucufatisautem reliquiis,quanquam easPruden- que deprehensos agnovere cautiores palaeographi,
tii aetate Baroinone, aut non procul (apud Octavia- fallacia omnia atqueinsidiarum plena essepronun-
num scilicet castrum,quo looocelobre sancti Cucu- tiarunt, nihilque prorsus ubi tuto pedem flgereva-
fatis monasterium, hodie Sani Colgat, del Vallis leat, in eo argumento reperiri. Neque demum ex-
indigenis appellatum,a Carolo Magno, sive. ut alii cusso, quam veliat accuratissime, characteris ejus
volunt, a Ludovico Pio extructum postca fuit)exsti- libelli specimine a lilanchino exhibito (>i) causam
tisse nuUus dubitem id quod Mozarabicus etiam
; aut conjecturam aliquam inveniendam fore exis-
ipsius martyris hymnus, nequioquam reclamante timo cur magis ille ad septimum quam octavum
Tillemontio (fc)expresse confirmat(c): extra contro- sa3culum perlineat;pr£esertim cum prioris illius sae«
versiam tamenesta Sfficulooctavo inGalliam trans- culi paucissimi exstentCodices non guadr(i/o,ut vo-
latas fuisse. atque anno salutis 777 in saltuVosagico cant, autad ^uarfra/umscriptionis genus accedente
apud Fultrado-Cellam requievisse; ut ex sancti charactere scripti : cursivam autem, qua libellus
Fultradi testamendo,quod Mabillonius ((i)evulgavit, constat, scribendi rationem ternis demum quK
manifestum fit.Necdissentit Ado,quanquam Cucu- consecuta sunt saeculis frequentari coeptam, atque
fatis corpus recta Lutetiam translatum fuisseasse- in maxinio usu fuisse sciamus.
rat, quod aeque verum non est: Octavo[mqmi [e) Ac mihi quidem, ut libere, judicinm de hac re
miliario a Barcinone perductus Cucufas.ferroque ani- meumexponam,si quando in afflnis characteris Co-
madversusmartyrumconsummaiiii,cujuscorpusaChri- dicemincidissem,exeuntis planeoctavi saeculi, for-
tianiscumreverenliasepelitur;\inAe'posimai\imiTB.n- san etincuntis nonigeniusillico in oeulos incurisset
lalura non longe a Parisiorum civitale in ecctcsia BB. Quod si Codicis antiquitatem non ex scriptura(quae
MM. Dionysii, Rustici et Eleulherii tumulalum e.H. potest essc recentior),sedexphrasiatriueargumento
Jam vero flxa apud Gerundenses atque immota ejusdem elici debereBIanchinus acGennius conten-
reliquiarum sancti Felicis sede, potuit facillime derint,hactenu3 ipsisassentiar reperiri in eo Codice
priscuslhujus martyriuscultusconstantipopulorum remotissimam antiquitatem sapiant,quale inter
quffi

devotione retineri/Cucufatis autem paulatira de- alia illudest, quod de omnimoda simulacrorum su-
maxime vcro ex quo sacrum ey^adom
crescere, h perstiHone devicta, in Mera. ex OraLlionibua de SS.
corpusinGalliamtransIatumfuit;quamegoinsignis Fructuoso, Augurio, etEulogio (i) legitur : verum
(a) In ITymn. de SS. MM. CKsaraugustanis, (/) Tom. I Coll. Oper. V ,card.Thomasii in praef.
(b) Contendit quidem Tillemontius (apud PP. ad lectorem.
BoUand. xxv Jul., § 11, n. 15) de Cucufatis tumulo, (g) Tom. I de Antiq. Eccl. Hispan., pag.28, apud
sine corpore tamen id est itEp". to\) •/.=vo-atp!ou in eo Blanchin., in Annot. Orationarii, pa». 133.
hymno agi:quod tamon cx strophis ii iii, iv, ma- (/t)Tom. I Liturg. Oper. V. card. thomasii inter
xime vero x, in quu Cuculas Brocin onensis dicitur prolcgom., pag. 131.
civis (ob SHcras scilicet ejns reliquias ibidem as- (i) Inter Orationes de SS. Fructuoso et sociis,
servatas), manifesle falsuic esse oonviucitur. pag. oG: Fac nos te semper in verilate diligere, teque
(c) Exhibenlhymnum BsIIandiani PP. xxv Jul., ctiam fidelitcr nrfo;'a«,ut,omnimoda simulacrorum
§i,n.7. superstitione divicta, /(/arjVa libi martyrum iuorum
(d) In Act. SS. ordinis Benedicti saec. iii,
. imitanles sequamur vestigia. Quae ad ea tempora
part. II, pag, 341, apud BoHand. xxv JuL, quibus adhuc supererant in Hispania ethnicismi
g 3, n.
^f•
vestigia referenda puto.
(,) Martyrol. ad diem xxv Jul.
627 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDBNTES TOMOS. 628

neque ex hia satis validum eetatis Codicum argu- A devorandum est ta^dium, non in me, quasi ultro
mentum deducitur, cum et in recentibiis iibris li- inania consectalus fuerim, sed in eum a quo ut
turgicis antiquoe plcrumqueOrationes retineantur; scriberem adactus sum culpam rejiciat.
et alias Cennius,licet ea ipsa Or.ilio in Breviario
Quatuor itaque thesibus Blanchini argumentum
Mozarabioo, teste Blanchino (a) reperiatur, id Bre-
constat, quKordiue a nobis examinandae sunl. 1.
viarium ad saeculum x pertinere censuit (/))Ampul-
Prudentium silere Laurentii patriam. 2. Minime
laris praeterea Godicisin plerisque locis stylusCa-
illam silentio prffitereundam, si Laurentius in His-
rolina minimum tempora, atque estremam prsese-
pania nalus fuisset. 3. Non moris fuisse Prudentio
fert barbariem (c), qualem Hispaniaa nostrae, ex
in hymnis quos de sanctis nationalibus cecinit in-
Alvari Cordubensis qui non longe ab eo saeculo flo-
diolam eorum patriam relinquere. 4. Neque tamen,
ruit testim.onio (d), Maurica vastatio intulit; imo,
modo quis animum advertat, omnino Prudentium
si Deo placet, ipsius etiam Mauricae Hispaniae
dissimulare in Urbe nataleshausisse levitam sanc-
vastationis non obscura in eo Codice vestigia ob-
tissimum, quandoquidem Romam ad cobIos eve-
servare possumus (c) Sed intermissam disputatio-
hit, Romam parentem dicit.
nem resumamus.
CAPUT VI. n Priroam itaque thesin quod attinet, non diffiteor
Expenduntur alia ex Laurentiano Prudentii lujmno Prudentio in eodequo loquimurhymno, ne verbum
conlra Ilispanorum sententiam dedtwla. quidem excidisse ex quo natum fuisse in Hispania
Secundum Blanchini argumentumadversusrece- Laurentium vel eminus conjicere aul suspicari pos-
ptam de Laurentii patria sententiam nostratis Pru- simus; verum nec si BIanchinus,pau]o quam hac-
dentii silentio concluditur. Magnifecerat, ut nuper tenus attentius, auctoris tum in eo hymuo, tum in
vidimus, prior ille scriptor conjecturam suam ex universo TOpi Sxscpaviov libro scopum considerare
Tarraconensi Orationum libello desumptam; sub- velit, inficiari nobiscum poterit, nihil ad Prudentii
dit autem continuo {[) : Lui lamen accedit argu- in utroque propositum spectassetractatum deLau-
mentum alterum ex Prudentiomutuatum. Hicnempe rentii patria. ne per occasionem quidem, cum nulla .

silet natule solum mayni Laurentii. At siin Hispania in eo poemate Hispaniae nostrtc nientio fiat; e con-
natus esset levita sanctissimus, Hispanus poeia non trario vero cum Romam in ipso recta Prudenlius
sileret. Id ipsi in more non juit kymnis quos de alloquatur, totusquesitin ejusdem religione,triura-
sanclis nationalibus cecinit. Subsistere hic, seseque phis, imperio, saorisque martyrum, praecipue vero
tantillum colligere Blanchinus videtur, deinde Laurentii nostri, recensendis exuviis:videritquKSO
vero quasi subiratus pergit : Ferum, quid aio 1 non lector aequus, quam importune, si Romaj natus
silet. Romam ad Roman parentem dicit. ^ fuisset levita inclytus, ejus patriam Prudentius
coelos evehit.

Obscura sunt quidem ejus tesiimonia, sed jam a no-
his ctariora fient. Hactenus Blanchimus.
Ego vero nollcm do hoc argumenlo tectoriim,
judicium antevertere, aut maledictis cum Blanchino
decertare. Quia tamen prolixe mihi cum eo, deque
rehus nihili agendumest,siquidforsanpaulodurius
poemati suo per oocasionem inserere potuisset,no-
vumque inde laudandffiUrhis argumentum capore,
saltem quam fuisset in lubrico, ut imprudenti aut
aliacogitantiverbum excidisset.exquoRomsenatum
Laurentium odorari sagaciores possent. Hia autem
si conjecturas addimus ex eodeni hymno pridem a I

autinclementiusanobis dictum lector deprehende- nobisductas,utLaurentiumRomanis abjudicaremus I

rit, responsum id, quasso, non dictum existimet; consequens fiet Prudentii de Hispania silentium
tum vero ejus qu« in his legendis necessario fa- ipsius proposito opportunum,atqueI]ispanis inno-
cienda est boni otii jactursBj aut si quod prEterea cuum; de Roma vero, si in ea Laurentius natus
j

(«) E regione ejus orationis in margine, pag. 56, munitione externa beila su-
fidei Christianas et \

legitur Dr. Mo%. fol. 352, col. i.

: perantes el intima, a;ternam mereamur pertrahi ad, <

[b) Tom. I Antiq. Ecol. Hispan., pag. 28 seq., coronam. Paulo inferius de eodem Stephano-
»

n. 8 \Q, apud Blanchin. Orutionur., pag. 133 seq. pag. 41 : Ut cujus virtute multitudo dcvicta est in-
B

(c) Inter alia Orationem S. Hippalyti selegimus j, jidelium ejus sutfragio firmetur spes aucta creden-
quffi habelur in Orationario. pag. I31.«Lux angelo- " tium. »Quffi saneambiguasunt.IteminterOrationes
rum hominum, splendor dierum et temporum,
et de S. Vincentio martyre, pag. 60 « Domine Deus :

candor animarum et corporum, Christe I3omine
Deus, ob reverentiam tui martyris Hippolyti flam-
micoraae claritudinis niunusobleitumjiuoifluo sanc-
ti Spiritus respergens inlapsu. tuis effice nntibus
placitum, nobis redde prodiflcum ul et visibili
fulgorenigroris noctivagi fuivacoerceat,et invisibili
munere maledulcium scabra peccaminum errata
consumat,
yd)\n iudiculoluminosoapud Florezium nostrum,
tom. XI Disp. Sscra>, pag. 274. » Legem (inquil)
suam ncsciunt (Hispani) et linguam propriam non
advertnnt Latini ita ut in omni Christi collegio vix
_;
inveniatur unus in milleno hominum numero, qui
salutatorias fratri possit rationabiliterdirigere lit-
leras. » serviluti libertatem, » etc. Sunt ibrtassis alia.
(e) InOrat. de Stephano, pag. 41, sub init.«
qui salutem regibus donas et martyrem tuuraVin-
cenlium de malignoruui gladio liberas... /iiera nos
demanu fjliorum alienorum, ut insidiantibus inimicis
vita nostra non patcal; ncc illorum procacitas sxm
: (le ruinx nostrw casibus hitarescat. sed gladio verbi
dui accincli ei hic advcrsa superemus intrepidi, » eic.
Item do eod. ibid. : Deus qui beatissimum marty-
rem luumVincentium, ;:)/«/)( lux murum xreum prx-
stitisti, ut bellanlcs contra se mirahiliter nominisiui
virtute devincerct. »Denique eadem paginasub fln,
et init. soquentis, « Omnipotens Deus, qui beatis-
simo Vincentio pra^stitisti, ut per te fieret... de
mihte dux, de servo amicus... prasta placatus, ut
nterventu .sedulo... adhibeat lailiiisi disciplinam :
ut (/) Annot. cvi, pag. 292.
 629 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 630

ruisse.quodammodo importunum. sallem Romanis A Primus oranium sanctisHemeterio et Chelidonio

minime proficuum fore. -Kx usu scholarum dicere- raartyribus inscribitur, quos in fronte Calagurrita-
inus, Prudentium quod ad Hispaniam attinet nega- nos Prudentius vocat (A), bisque in hymno tcrram
tive; quod ad Urljem vero spcctat exclu.uve Lau- Hiberam (c), colonosquc quos Hiberus alluit (d), id
rentii nostri patriam pr.ttermisisse. est, Calagurim et Calagurritanos\iiuda.t.; mulloque ex-
SecundaBlanchini Iheais esU miiiime a Prudenlio pressius in hymno dc sanctis martyribus Gssa-
Laurentii palriam, si in Hispanianalus /uisset leviia raugustanis,ubi de iisdem Hemeterio etChelidonio
sanctissimus, silentio prxlereundam cujus tamen ; loquens, ait (e)

ratio quia in sequenti ab eodem redditur,utriusque Nostra gestabit Calagurris ambOB

falsitatem eadem opera inferius ostendemus.Interea Quo3 veneramus.
tamen, ne plus illum seire quam scire oportoat Putavit autem, ut CDnjicio, Blanchinus his locis
temere asseramus, rogandus Blanchinus est: nura utriusque illius raartyris patriam a Prudentio desi-
jEgeriam,autSibyllina folia dehac re consuluerit? gnari, cura tamen isto, nihiltalecogitans,adpassio-
Verum siipsi,quod Prudentiimorem de non tacendo maxime ad
sepulcri locum respesisset; id
nis, et
nnsset, asserere licuit non prsetereundam ab eo
quodeprscedenti disticho, multoqueclariusex pro-
Laurentii patriam; cum e contrario mox oslenden- n prio sanctorum marlyrum hymno liquet, sub cujus
dumsitminirce hoc ei in morefuisse utsanctorum initium de Calagurri loquens Prudentius ait (/)
patriaseloqueretur:cur non affirmare nobis vicissim Hic locus dignua tenendia ossibus visua Deo.
liceat Laurentii, non secus ac caeterorum martyrum Sub finem vero [g) :

patriam debuisse iu eo hymno a Prudentio, nisi pa- Martyrum cum membra nostro conseeravit oppido.
rum sibi constare vellet, pra^termitti ? Nec'Prudentium, qui non longissime ab horum mar-
In tertia Blanchinus asserit: non eum Prwlenlii tyrum saeculo vixit, latere unquam poterat, eos
morem fuisse in hymnis quos de sanctis nalionalibus Legione (quae urbs non paucorum dierum inter-
cecinit, ut eorum patrias silerct. Itane vero,inquam? vallo a Calagurri sejuncta est) Marcello, ut vulgo
Alqui Hispanus erat Vincentius, levita et martyr creditur, Centuriono progenitos fuisse.
celeberrimus, eadem ac Prudentius Cssaraugusla Secundus ejus libri hymnus passionera sancti Vin-
urbe, ut creditur.natus: apud Hispanos itidem altus, centii levitae continet in eo autem alte ipsius pa- ;

educatus, passus nuUadenique non ex parte Hispa-

; triam sileri modo dicebamus. Tertius de Laurentio
nus. Nihilominus tamen in hymno quem de ejus est, ex quo Romam sanctissimi martyris patriam
passione Prudcntius elegantissimum panxit, nec fuisse, id est,aquame pumicehaurireBlanchinuset
raulto quam Laurentii breviorem (a), altum de in Merenda voluere; nose diverso nihil in eo contineri
victissimi martyris patria sileri comperio; ut nec "-
quo Hispania nostra designetur, aut unde conjici
verbura nequeparticula ipsi insit, ex quibusea elici possitineanatumfuisse Laurentium,nonitapridem
aut odorari possit. Conferath.-Bc qusso, Blanchinus professi sumus. Quartus sancti Hippollyti. quintus
cura iis quEe in sccunda thesi scripserat, scilicet,si sancti Cypriani, se.xtus sanctorum apostolorum Pe-
in Hispania natus luisset Laurentius, minime ip- Pauli passiones continent,quos quia de Hispa-
tri et
sius patriam a Prudentio in eo hymno praetereun- nis martyribus non agunt consulto mittiraus.
dam. 'eptimum ejus libri hyranum, Laudes sanctorum
Verum id forsan in hymno Vincentii Blanchino decem et octo martyrum Csesaraugustanorum [h) in-
singulare videbitur, atque adeo insufficiens ut re- scriptum, quanlus ille est, a se stare Blanchinus
ceptum alioqui Prudentiiin caeteris hymnis morem quid ego video,rairifice in eo
existiraavit; verura,si
edicendi sanctorum patrias, ullatenus oppugnare verborum specie deceptus fuit. Rem quam potero
valeat neque ipse abnuerem, si res sic haberet.Sed
;
brevissime exponam. Extollitin eo hymno Pruden-
quidsinuUiusexHispanismartyribus.quorumhyra- tius Caisaraugustam suam, quod sacro octodecim
ni habentur in libro irspt Ststfiavwv patriam usquam martyrum,quoruraservatcineres,praesidioraunitis-
Prudentius elocutusfuerit; ac ne unura quidera es sima adversus vicissitudines habeatur;quodque in
ipsis velgeneratim Hispanum dixerit?Paradoxura D extremae ultionis die multo plures quem urbes alice
hoc sane Blanchine videbitur; id nos taraen proprio sanctorum exuvias Cbristo mariyrum regi votivum
periculo tuendura, atque ostendendum suscipimus; munusoblaturasit.Pergitsubindeconcurrentia loca
quod velunus ejus libri titulus de Coronis,sen Pas- quibus sacri reliquiarumthesauri recondunturenu-
5ioni6us martyrum non obscure indicat. Universa merans, et ait: Corduba Aciselum ac Zoellum sea
igitur hymnorum cjus libri series, prout eam Joan- Zoilum offerel: Tarraco Fructuosura et socios, Ge-
nes Weitzius exbibet, ordine nobis percurrenda est. runda Felicem, Barcino Gucufatem, Calagurris He-

(rt) Is est ordine secundus in Editione Weilzii. d) Stroph. x.xxix vers. 117.
Constat autem l'i4 strophis, hymnus vero Lauren- \e) Hymn. vn SS. MM. Casaraug., stroph. viii,
tii, qui in ea Editione tertius numeratur strophas vers. 21.
omnino 146 continef. (/) Stroph. II, vers. 5.
(h) Hymn. i in honorem SS. MM. Hemeterii et Stroph. XXXIX, vers. 116.
(g)
Chelidonii Calagurritanorum. {h) Hymn. vii in laudem decem et octo martyr.
[c) Stroph. II," vers. 4 Ca;saraugustanor. Weitzius. pag. 103.
631 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS.
meteriumet Chelidonium, Narbo Sergium Paiilum,
Emerila Eulaliam, Complutum denique Justum et
Pastorem.D (Taceo urbes ejus bymni reliquas quod ad
Hispaniamnonpertineant.)«Ha2o(sut,dit)civitassin-
gula, hoec bina ternave offeret martyrum corpora.
Erit forsan qua3 quinissanclorum hostiisseterni Ju-
dicisiram placare studeat; Lu vero hoc nomineante
aliasCjesaraugustaillustrior,solaQuodeviginti raar-
tyrum esuvias, quot scilicet vix Carlhago, vix ipsa
mundi parens Roma prsslare possit, exhibebis, la--
taque in occursum Ghristi prosilies. »
hyrani summam.
Ha3o ubi Blanchinus elonginquo, uti ego arbitror,
hymno Hispanica-
salutavit, ratus expressis in eo
rumurbium nominibus temporales martyrum quibus
adjiciuntur patrias contineri: nihil veritus fuit asse-
rere non esse in more Pruclentio, marlyrum vere
:
Hispanorum putrias in Jujmnis/juos cle ipsis panxil,
?3r>r<m>e.Longetamenaliam hujus auctoris
silentio
mentem fuisse, oum alibi perpetuo, tum etiam in eo
hymno de quo agimus; neque ad martyrum patrias
sedadpassionum loca, maxime veroin quibussacri
eorumdem cineres habebantur, respexisse: ipsum
poematisargumentumquodpridemexposuimusevi-
denter declarat; non enim vacua vernaoulorum mar-
tyrum nomina, sed sacra eorumdem ossa civitates
qnasque Christo oblaturas Prudentius ait(a); nec
Csisaraugustam laudat, quod octodecim martyrum
patriasitdequo inferius nobis sermo recurret; sed
quod ibidemsacraeorumcorporatumulata fuerint.
En aliquot ejus hymni loca, initio quidem {b)
Bis novem noster populus sub uno
Martyrum servat cineres sepulcro.
Snb finem vero (c) :
Octo tunc sanctoa recolet decemque.
Angelus coram Patre Filioque.
Unius urbis regimen tenentes
Jure sepulcri.
Atque alibi passim.
Hisjam nutareBlanchinum video; sed pergamua
rem allatisexemplisillustriorera reddere. Felixineo
hymno, ut vidimus,GerundffiaPrudentioascribitur,
CuculasBarcinoni. neutram tamen istarum urbium
utriusqueilliusmartyris,autalteriuseorumpa(riam
fuisse notissimum est; sed eos in Africffi urbe Scilli-
tana {Mezillam nunc indigenis vernaculo sermone
(a) Stroph. iv, vers. 15 seq.
(fc) Stroph. I, vers. \, 2.
(c) Stroph. xLiii, vers. 173 seq.
(rf) Fuerit fortassis ha!c
urbs, quae celeberrimis
ohm Sperato ct?ociis,qui Scyttilanimartyres appel-
lantur, nomen fecit. Verurn ubi adhibitis
Cellario
{^ot. Orb, Aut.), Baudrando et Perrario
{in Lexic),
Nicolao Antonio {Censura Ihsloriar. lib. vi, cap.
2,
num. 42),atque aliisapudipsos, hodiernumejus ur-
bis nomen elicere cupio, incertior
multo effectus
suni quam fueram dudum: lanta est inler
hos au-
ctores dissensio atque opinionum
varietas. Cl. Les-
leus (i« Not. Missal. Mmar., pag.
603) probabile
existimat 5c)//;nm Proconsularis provincice
oppidum
luisse, aliis Scitlita dictum, episcopali
sede insigne,
quod etNicolao ^ntonio placere video (loco
proxime
al/erjr,to);sed oum ex Actis S.Cucufatis
a Boilandia-
nis PP. allatis (x.xv Jut. post
§5) constetCucufatem
cum Fehce e patria, Cossarccim urbcm maritimam
632
A dictam, exsituac nominisaffinitateconjicio [d]),na-
tos fuisse constat. Galagurris itidem Hemeterii et
Chelidonii exuvias Christo oblatura receiisetur ;
quos tamen Legione progenitos fuisse ex communi
et receptissima sententia nomitapridemdicebamus
Narboni Martio Paulus,Sergius pra3nominatus,in eo
poemate allribuitur, quod sacra ejus martyris ossa
ibidem ad hanc usque diem requiescant; ipse tamem
in Urbe natus,domique etin provinciis eximiis mu-
neribus, et proconsulatu functus creditur; certe pa-
En ejus triaNarbonensis non fuit.
Nec scimus an Zoilus atque Acisclus nativitatis
jure ad Cordubam speotent, qui tamen ob martyrii
acsepulcrilocum ei urbia Prudentio ascribuntur(e).
Imo ipsos decem et octo martyres, quorum proprius
est hymnusde quoagimus, non alio quam sepulcri
B
jure Gfesaraugustaa a Prudentio attributos arbitror;
ipse certe neminem eorum, dum viverent, Caesarau-
gustffi incolam fuisse perhibet, inquiens (/)
Martyrum nulli remanente vita
Coutigit terris iiabitare nostris.
Si vero eosdem Caesaraugustae natos fuisse gratuito
Blanchinus asserat, habemus arietinum oraculum,
EequeenimipsorumaccBeterorummartyrumpatriam
Prudentius silet.
Haec autem cum ita aint, liquidum jam fiet Pru-
dentium in hymno de quo agimus minimead tem-
porales martyrum patrias respexisse, sed ad looa
solum quibus tunc sacrae ipsorum exuviae cole-
in
bantur. Verum.inquit tamenBlanchinus, in hymno
:
mentio quoqueEuialis est,cujuscineres ovansEme-
' ritaChristoallaturadicitur:GomplutumitidemJusti
et Pastoris; Tarraco Fructuosi et sociorum: quos
tamen iis ipsisquibus attribuuntururbibus natales
hausisse novimus;ut proinde non perpetuo marty-
rum patrias Prudentius in eo hymno siluisse dicen-
dus sit. Quid vero tum postea? Casu hi martyres in
ipsa,quaepridemeos mundo pepererat, urbe ad pal-
mam vocati, ibidemque a Christianis tumulo com-
posili fuere.Quare Prudentius passionis et reliquia-
rum in eo hymno sedes enumerans, non potuitab
iisdemhorum martyrum patrias sejungere; neccum
unus esset eorum sepulcri et nativitalis locus, prio-
re inquo passi fuerant designato, posteriorem in-
dictum praeterire. Nusquam tamen is auctor patrias
(quK nanc Alqer vulgoesse existimatur) studiorum
causa commigrasse: suspicatus fui 5q/WmC«sareaj
quam Carthagini(adquam utpote celebriorem alias
sanctissimos martyres studiorum causa mittendos
fuisse verosimile est) propiorem fuisse; atque adeo
non ad provinciam Proconsularem, sed ad Maurita-
niamCazsariensemeamurbem pertinuisse.Prasterea
cum inrecentibus chartisgeographicisnonlonge ab
hodierno Atger oppidum Me%itla reperissem,ex qua
voce si prioremconsonam,qus procul dubioservilis
est, cum sua vocali amoveas. superest Zitta: nomi-
nisaffinitateinductus sum utconjicerem eam anli-
quam Scyllin Felicis et Cucufatis patriam fuisse.
(e) Zoilum atque Acisclum Corduba; olim incolas
fuisseconstansestauctorumlraditioexantiquis Bre-
viariis, Legendariis,atque Actis deducta, dequacl,
Florpzius noster(rom. X.,pag. 289 e<307). Depatria
nihilcerlihabemuSjnequeisauctorquidquamprodidit
Stroph. xsis.
If)
633 DISSERTATIO DE DAMA80 ET LATJEENTIO. 634

eorum martyrum data opera recensuit, ao ne de ip- A Ubi notandum, comma :cujus ab uhere progenit""
sis cogitavil quidem,utex liyrcni argumentoliquet. est, periodo appositum, ejusque plane iTc.iJvatJ/iv

Rem satisper se, ut opinor, illustrem alter ipsius esse; quod proinde, si vel intetirum dempseris,sen-
poematis traotus demonslrabit, in quo Prudentius, tentiK auctorisque in ea strophc proposito nihil de-
licetalias Vincentium levitam Cajsaraugustaenalura ceilet,non secus ac si parenthesin ex oratione de-
atque educatum crediderit (id quod mihi ex vigesi- trahas. Esl autem hio sensus Emeritam civissucB
:

ma sexta et sequenti strophe (a) perspicuura fit) Eulaliae amore tu6ri,sacrisqueipsius ossibusornari,

nibilominus tamen, quod extra patriam, Valenliae quem bis Prudentius inculcat sub ejus demhymni
sciiicet nostra3 in Edetanis, passus ac tumulo com- finem.inquiens (f) :

positus fuisset, nonaudetipsum iis martyribus,quos Nunc locus Emerita est tumulo.

pleno jure Cajsaraugustanos appellat, inserere;sed Et paulo inferius (g)

parum moralus temporalein sanctissimi levitae pa- Hic ubi marmore perspicuo
Relliquiascineresque sacros
triam, ad eos rejicit, qui in hymno auctarii loco et Servat humus veneranda sinu,
extraordinera Caisaugustanis adjiciuntur. prorsusut ad sepuleris locum, non ad Eulaliaepa-
Itaque post recensita sanctorum octodecum mar- triam respexisse Prudentius videatur.
tyrum nomina, secundam, ut ita dicimus, classem p Superest nobis examinandus hymnus ejus libri
inslituit, eorum scilicet qui non a?quo ut priores illi
decimus, quo Fructuosi et sociorum Tarraconen-
jure CaesaraugustiE ascribi possunt.In bis Encraten
siumpassio continetur;quatuorenim reliqui ad Ili-
proprise, ut ipse Prudentius ait, mo7ii superstilem
spanos non attinent, vel de sanctis non agunt.In eo
enumerat ; binos itidem Ghristi confessores Gaium
aulem hymno quanquam multadehorummartyrum
et Crementium, quos gustnto levi/er marlyrii sapore
cruciatibus et raira coDstantia, de sacris ipsorum
conlra latronum fremilum ivfractos stetisse tradit ;a.c
cineribusdeque miraculis etsepultura;locodilucide
demum Vincentium;licet enimextrapatriam is pas-
habeantur: nihil tamen quod ad eorum palriam re-
sus ac sepultusfuisset, sacri tamen ejusdem cruoris
ferri possit hactenus reperire potui neque in eo ;

portio Geesaraugustae asservabatur [b), quem non laudaturTarraco nisi occasione martyrii sacrarum-
minori in pretio apud Cnasaraugustanos habitum
que Fructuosi exuviarum,quas Prudentii ielateTa-
fuisse ait, quamsireliquassacrati corporis exuvias
raconensesasservabant.Exquibusconficiplaneexis-
possiderent. En Prudentii vorba(c):
timo,nulliusexHispanismartyribus quorum hymni
Noune, Vincenli, peregri necaadus
Martyr bis terris tenui notasti habentur in librOTtspiSxEcpivoiv, patridma Pruden-
Sanguins rore speciem (dj futuri tio ex professodesignari;tertiamque illam Blanchi-
Morte proijinqua ?
ni thcsin infirmissimam, nullaque non ex parte
Hoc colunt cives, velut ipsa niembra :.-C
Cespes includat suub, et paterno falsam esse.
Servet amplectens tumulo beati Quartam postremo confutandam aggredimur, in
Martyris ossa.
qua idemauctor Prudentium in eo de quo agimus
rem nostram redeamus,
Pari etiam ratione, ut ad
hymno ejus
hymno Laurentiipatriam non silere asserit;satisqu3
in nono sanctaj Eulaliae Emeritensi
libri
inscripto (consulto octavum misimus qui sanctae
innuereRomameam fuis3e,modo animum advertere
Hispani velint, quandoquidem urbem ad coelos eve-
Agnelis passionem continet),quod virgo et martyr
hit, eamque parentem dicit. Verumet ineanonnihil
inclytain patria Emerita passa.atque ibidera sepulta
humanipassumBlancfainumfuisseostendemustiiodo
esset, qua3 urbsPrudentii aitate sacras adhuc Eula-
nunc, quod instat,scire ab eovehementer cuperem,
liffi exuvias retinebat:ea occasione ibidem inlucem
undedatumsenseritinillisquasPrudentliusconges-
edita dicitur ; obiter tamen,et fortassis ut strophes
sitUrbislaudesLaurontiipatriara contineri? Diversa
hiatus impleretur. En ejus hymni verba (e):
Germine nobilis Eulalia,
quidem meo judicio beec sunt, imo et longissime pe-
Mortis ac indole uobilior, tita. Laudat quidem Prudentius Romam,ut pridem
Emeritam sacra virgo suam, dicebamus, a religione, triumphis,imperio, sacris-
Cujus ad ubere progenita est,
Ossibus ornat, amore colit. que martyrum exuviis quid autem id, quffiso,cura
:

D
(a) Consonal Prudentio Eugenius Junior episc. ma Eugenii Toletani de linteolo diserte loqui vide
Toletanusin EpigramiH.de rjasilica Gaesarausustana tur; ait enim :

S. Vincentii martyris, sub cujus medium legitur: Hicjacetillecruorquemdasprocorporepignus

Nare fluente tuus, hic jacet ille cruor.
Passiosacratuumprovexitad ajtheranomeu.
(c) Stroph. xxn seq., vers. 89.
Conservet poptilvm passio sacra tuiim.
quanquam Codi-
(rf)Puto restituendum,5/)<?czmCT,
Indicaverat pridem nobis bunc locum ex Sirmondo ces omnes speciem habeant;ut videre est in varian-
cl. civis et amicLS noster Dominicus Lopezius Bar- tibus Prudentii apud Weitzium. Id enim nec sen-
rera, Hispanicie in Urbe legationis ehartophylacio sus respuit, et ratio grammaticcs exigere videtur ;
prcefectus, dum meditatio;ies bas in Adversariis sequitur namque: Hoc colunt, id est, specimen. Sa,-
nostris legeret. Habetur taraen et apud Lesleum nc sub finera ejusdem hymni de Encrate loquens
in not. Miss. Mozarab. pag. 5.51, col. 1. ait
(b) Fueritne tunica, an stola beatissimi levitae, Viva post peenae specimen puella.
seu potius linteolum, id est sudarium ejusdem (e) Hymnus!x,in honorem beatae Eulalia martyris
cruore respersum, lis estinterauctores, dequavide (/jstroph. XXXVIII, vers. 186.
Lesleum, Annot. Miss. Mozar. pag. 561. Epigram- (g) Stroph. xxxix, vers.^91,i94 seq.
 635 ADDENDA AD QDOSDAM PR^CEDENTES T0M08.
Laurentii nostri patria communc habeat? Aut cur X plus centies hymnum legerira, ne verbum quideml
tol alioqui nominibus laudandam Urbemnonlauda- de eo argumento reperire eontigit. ]

ret Prudcntius, prrosertim cum ipsam ex Hesperia Atque hactenus ad Blanohini objecta. Sed non-i
ultima quasi prfflsentem alloqueretur ? dum nos hinc abire sinit alterMerends sorupulu8,i
Verura,inquit Blanohinus,non tantum laudat,sed queni tamen ipse validissimnm argumentum esse;
eam insuper parentem vooat. Cujus tamen, inquam arbitratur.Curn cnim Prudentius unum illud Roma-I
ego, parenlem ? Laurenliine ? Minime id vero,sed :
domitum terra-
nae gloria; deluisse scribat, ut post I

quod eodem fanorum. Aitne autem serio

recidit, rum orbem,spurcum quoque Jovem vinceret (i), j

Bianchinus, aut data nos opera ludifioare vult?En NoQ lurbulentis viribus I

ejus hymni s.ynopsin. Alloquil ur primum in eo Ro- Cossi, (^amilH, aut Caesaris, 1

mam Setl martyris LaureDtii i

Prudentius noster.quara/aJfO^uw olim pa)'e«-
Non JQcruento prselio :
|

tem, Christo tamen derf//om vocat;nihilque ipse jam

confici inde outat prajfatus auctor,atque evidenter,
'•

deessegloriaegratulatur.quandoquidemnedumraor-
tale genus hominum,sed quod unum supererat,im- consequi, Laurentium a claris illis duoibus,quos in i

mortales etiam deos, ipsumque summum Jovem ea strophe nominat Prudentius.quosquein Urbe na-j
tos fuisse constat, minime disjungendum.
(cthnicamphrasinemphaseoscausffiChristianae praa- g ;

tulimus)Laurentio duoe vicerit prostraveritque.Per- Atqui nihil opus erat Merendae tam misere oonfi-i
git porro Sixti de morte Laurentii vatioinium, levitaB cere atque excruciare sese in expriraendo Prudentiil
sanctissimi dignilatem, praesidis avaritiam, reliqua hymno cum nullibi non obvium sit Leonis in eam- ; \

deraumqusilliuspassionempr,T3oesseruntexponens, dem sententiam de Laurenlio dictum ;nempe,9«am|

donec semustutalo, ut Prudentius ait {a),corpore]o- clarificata fuit Ilierosnlyma Stephnno, tam illuslrem\

quens e catasta raartyr inducitur^Christumque in- fuluram Romam Laurentio[c); quod tamen vix scio .

ter flammas orans, ut qui Romano imperio gentes an abaliquo recentiorumaut veterura pro astniendai
universas parere jusserat,easdem pulsis inde super- RomanaLaurentiipatriahactenus usurpatumfueril. i

stitionum monstris inunamfidera coire faciat. Quidni autem ? Scilicet quia noverant non eo loco j

Liceat nunc mihi (quando tantum aliasboni otii

de patria Laurentii a Lenne agi neque in natalibus :

inutiliter contrivimus),liceat, inquam.Laurentii de- utriusque martyris, sed in oertamineac triumphis, \

precationem qualis in hymno habetur,oum ea qua;n eorumque gloria parallelisraum inter eas urbes i

levita sanotissimus Chrislo martyrum regi int flam- stare;quo item intuilu bella priscorum duoumcum ]

marura turbines cbtulit, paulisper conferre quam :

Laurenlii nostri victoriis Prudentius confert;tanto- '

dicamus archetypaj „ que has prs illis illustripres oensendas prsdicat,

'

scilicet primaBvae illius, et ut ita

^ quanto superi cum Jove
orationis slylus, pra; posterioris hujus exempli,Cffi- iso ^ummo.mortalibus an- ]

teroquin elegantissimi, sublimior, efflcacior ao pe- tecellunt.Hos triumphos soilicet,has martyrumlau- i

netrabiiior esset! Quam prfB Laurenliano Prudentii reasveteresEcclesiaePatrescelebrabant,ni«ilinterea ]

eloquium infans, sermo rudis, indiserta facundia !

morati temporales illorum patrias, quippe quasad j

Quos sanctissimus levita gemitus, qua; inter flam- virtutem nihil profuisse noranl;seu prffiterPruden- j

massuspiria,quosdemum,natantibus jam in morte tium,looupletissimi testes8untTertullianus,Cypria- I

oculis, supernee praehauriends luci conjectus ccclo nus, Hieronyraus, Augustinus, Anibrosius, et alii I

non infigeret I Succumberent plane Attioa et Roma- quorum loCQ describere non vacat.
na faoundia, vel si adumbrando inviotissimi marty- Hinc jam Merendae scrupulum facile eximendum :

ris ignito vere eloquio collalis utrinque viribus con- fore arbitror. Nonetenim LaurentiinatalescumCos- '

jurarent. Nos tamen ad propria redearaus. si, Camilli, aut Caesarisnatalibus sed triumphicnm ;

Pergit subinde poetanoster enarrans quantumex triumphisa Prudentio in hymno dequo agimusoon- J

Laurentiitriurr.phoChristianisfidei acroboris,ethni- feruntur ; huncque omnino poeta5 scopum fuisse

]

cis autem ignominiaa ao dudecoris aocesseril, ho- nobiscum agnoscet.quisquis menteapraejudiciisva-

ruminquiens delubra sensim deseri, ecclesias vero oua verba et periodi sententiam considerare velit.
magis in diesfrequentari.Invidet pie Romanisquod
l* Si tamen cornparationera ad patrias quoque exten-
sacris Laurentii exuviis potiantur, easque praesen-
dere Merenda velit,adigendum eum putamus exip-
so Prudentii hymno,ut vel Petrum et Paulum patria
tes venerari possint, id quod
locorum inter-
ipsi tot
vallis ab Urbe dijuncto minirae concessum sit.Ad- Romanos, aut e contrariio Neronem Galilffiura aut
dit prffiterea tantara inesse Laurentii meritis effica-
Tarsensem fuisse asserat. Videamus quo jure.
ciam, utnuUus ab ejus sepulcro tristis aut vaouus Indicit Prudentius in eohymno levitam nostrum

discedat ; demum inter ejusdem oultui addictos

qui Jovem acerrime insectatus, his ipsi verbis exsi-

benigne exaudiri compreoatur.En Laurentiani Pru- lium ab Urbe serapiternum imperat(rf)

dentii hymni summam
acseriem universam,in quo Discede, adulter Jnppiter,
nonnihil forsan ad Blanchini propositum speotans Stupro sororis oblite
l
Relinque Rooian liberam,
invenient oculatiores alii mihi certe quanquam
; Plebemque jam Cbristi fuge,

(a) Stroph. lxxxii, vers. 348. c) Serm. de Natali S. Laurentii.

(ft) Stroph. IV, 13 seqq. d) Stroph. Lxxvii, vers. 469 seq.
637 DI8SERTATI0 DE DAMASO ET LAURENTIO. 638

Te Paulus hinc extermiaat,

Te sangiiis exturbat Petri;
A novi Missalis, edili anno 1739, his verbis. Describit
Blanchinus Missalis verba,quaeab ejusdem editori-
Tibi id quoil ipse arnjaveras
Factum Neroais oflicit, bus magis quam a Parisiensi Ecclesia profecta vl-

Scnsus posterioris strophes est l^Di&cede, impure

: dentur; quodque caputest.minirae e.x.iis conficitur
Jupilcr: non modo enim perpelm osorcs alque liosles priores illos,aut posteriorem hanc, Sacramentarium
lui Petrus et Paulus; sed et ipse qiii le olim eximie de quo agimus sancto Leoni attribuisse, sed tan-
coluit Nero, cuique immane consilium necis illorum tum {b) preces plurimas eximiam pielatemspirantes,
impirasli,pdlunt te procul, atquc ejiciunt Urbe^jam- sancli pontificis, cui tanquam certissimo auctobi
que omnibus uaum est exsilii tui iroposilum.i&m vero TRiBUUNTDR sttjlum referentcs. Summam ejus loci
si ex concursu Laurentii cum priscis illis Gosso,Ca- sistimus ; longum cnim esset interum eum de-
millo et Cffisare,illustranclse scilicet Iriumphis Urbi, scribere.
lieeat Merendse elicere, non secus ac duces illos, Ex Iwciyitur limpidissime fonte subdit Blanchinus
Laurentium patria Romanum fuissercumecontra- puriores aquas hauriam, porficiamque profecto Lau-
rio, pellendo quoque ab Urbe Jovi cum beatis apo- RENTIUM NON SEGREGANDUM, SIT RoMANUS CIVIS,

stolis conjuret Nero, licebit nobis itidem aul illos A NUMERO civium; sed contratotius Urbis et sacri
patria Romanos.aut hunc Galila;um,siveTarsensem APOSTOLICI collegiiacclamatione repetendum esse,
B
facere. Sed ludicra haec sunt. FATEiNTUR OMNEs. En (pecgit) prsefationcm recilo

CAPUT VIL missge xii in najali sancti Laurentn quse liabetur in

prxcipuum Blanchiiii argumenlum ex

Solvilur Sacramentario Leoniano pagina XXXVIll : Vere di-

Veronensi Sacramenlario desumplum. gnum.Quamvisenimsanctorumtuorumpropagante

Hactenus ferentarios tantum hastatosque suosin te Domine toto orbe clara sit gloria,DE deati tamen

aciem Blanchinus eduxit, ratus, uti ego arbitror, SOLEMNITATE LaURENTII PECULIARIUS PB/E ceteris
velitari praelio negotium univcrsum transigendum, ROJIA L.ETATURjCUJUS nascendo civis,sacer minister,
nequeopus ei fore ut collatis signisconfligeret.Nunc et dicatum nomini tuo munus est PBOPRiuM.Si nihil
postquam paulo acriore nisu pugnaro redintegrari atiud (concludit)de civivilate Laurentii dicerem,dicta
animadvertit.triarios cataphraot05que,bello scilicet causa esset: quomodo enim pontificis testimonium
vividam virtutem ciet,quain confertissimo agmine iNFiRMARi P0TEST?En summam Blanchiniani roboris.
nobis objiciat; neo tamen, ut varii sunt bellorum Prius autem quam dextras conseramus, juvaret
exitu9,subsidiariam interniitit cohortem,qus labo- quidem de auctoreSacramentarii Veronensis,cujus
opportune succurrat.Magno itaque nobis
ranti militi testimonium tam acriter in nos Blanchinus urget,
opus est nisu, si quidem tantus sustinendus est paucapraemittere.quibusauctoritatis ejusdem pon-
irapelus. C dus ad justara trutinam exigereleclorespossent.Ac
Promiserat se nobis in eo quod praecessit argumen- mihi quidom cum primum lucubrationem istam
toBlanchinus illustraturum Prudentii testimonia adumbrarein, tanta de eo argumento in mentem
de Laurentii patria,quae subobscuraesse non diffi- veniebant,ut post habitos de Damaso et Laurentio
tetur.Pergit subinde urbes enumerans quse de Ho- tractalus ternumalium de Veronensis Sacrameniarii
meripatriacontendunt;etnondissimiledeLaurentio auctore es professo instituerem, quem etiam ad
certamen esse innuit,dum unusquisque martyrem optatum finem perdunere autem (sum-
licuit.In eo
invictissimum sibi expetit, prosuovindicat.Hic au- mam indicare hic placet,nam is suo tempore sepa-
tera nonnihil commotus:£90 (a) ,\aqa[t,nunquamne ratim edendusest,in eo,inquam,nedum Sacramen-
reponam'? Me, me, adsum; et quoniam senatus popu- tariihistoriam et vicissitudines,quas sane ingentes
lique Romani decreto civis fiomanus 5u»n,LAURENTiUM praeclarum casteroquin opus ab ipsa pene infantia
ROMANUM FUISSE VINDICO REPETO ATQUE CONFIR- subiit, late persecutus sum; sed, quod praefiscine
MO, ad ejusdem populi Romani rjloriam laiidemque dixerim, ostendi ac plane demonstravi sanctum
sempiternam.Nec solis conjecturis indulgeo,sed etiam Leonem ejus Sacramentarii auctorem non fuisse,
lestem locupletissimum affero Sacramentarium videli- neque auciorem compilatorem simul (quod novus
et

cet Leonianum. D Blanchini manipularis ut ipsi laboranti succurreret

floc autem [pegil) a me publici juris factum to- oiuTspoTiptoxov lepide (c) commentus est) ; irao nec
mo IV Atiastasii Bibliothecarii,unioersa litleratorum Sacramentarium unquam vidisse, cum longe post
respublica mirataest, eique celeriter, ut antecelleret Leonis ffitatem isprimum Codex archetypus emer-
omnibus antiguitatis yloria cuntigic. Nam Parisiensis sisset. Nolumus tamen inexplorata re (idem his
Ecclesia,quxde auctorisingenio poteratjudicare,]Psmi nostris dictis lectores aocommodent; sed tantisper
MAGNO Leoni FiRMissiME ADJUDicAviT in prxfationc ad Leoniani titulum,quem Sacramentarium prKse-

(a) Blanchin., annot. cvi in Orationar.antiquiss. Leonis, cui tanquam cerlissimo auctori attribuunlur,
ritus Gothici, pag. 292. slylum doclrinam referentes.VTiefiit.noYi Missalis
el
\b) Ex illo igilur spectabili monumentO(SaiCTSiraen- Parisiis editi ann. 1739, apud Blanchin. annot. cvi
tario scilicet Veronensi)mM(!i(i/i suHiMs(inquiuntejus Orationar. Goth., pag. 292.
Missalis Editores, non autem Ecclesia Parisiensis, (i;) Comcs Acamus, Dissert. dell'anlichita,autore,
quod et Acamus faletur pag. 124, 265 et aUbi) i^rc- e prcgi dil Sagramentario Veronese, part. ii, § ii,
ces plurimas, eximiam spirantes pietatem Magnique pag. 58, 165, 227, et alibi passim.
639 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTBS TOMOS. 640
fertjhsereant.raemores nervos atque artus esse sa- A Simpliciipapa3mentione,quamineoSacranienntario
pientiiB non temere credere (a). reperit,conflcere videtur,cum Siraplicius aliquanto
Ego vero Blancliino nimis interea metioulosus quam Leo recentior fuerit; non hujus, sed Simpli-
videar, nihil morabor, si per nostrales Hispanos cii temporeconscriptum eumCodicem fuisse,neque
licetjSacramentarium quam lale iliud patct S.Leo- Leoni attribui posse. Huic autem argumento,quod
ni gratis ascribere. Ncc vereor praeterea, subsitne quam sit efficax nemo non videt; Acamus expedite
iu eo,qui nobis objicitur tractus, vitium aliquot ex respondet,vel adjectam Codici post mortemSimpIi-
his quaevulgo in veteres Codices exlonga possesso- cii ejusdem commemorationem, ut fit in libris qui

rum successione.varioqueipsorumingenioadrepere usui Ecclesiarum deputati sunt;a«t anliquarii occi-

solent:num quid scilicet in eo abrasum aut interli- tantia pro Silvestri,!;^ uoi scribere dehu€ral,^mvi.icii
tum sit: glossave aliqua, quam postillam vulgus nomen in eo Codice reposilum (d).
appellatjlextui subinduota,sive quid demum aliud Nec abnuit cl. Muratorius, qui alicubi de eadem
quod quovispactosublestam reddat.
lectionis fidem hac Simplicii mentione loquens ait (e) Jam supra :

Siquidhorum eotractuaBlanchinodeprehensum
in vidirmis preces Deooblatas fuisseinSacramentariohoc
fuisset, arbiiror ipsum, qua probitate est, vel bi pro anima Simplicii e<p\scop\. ViUalum eum locuma
Codex essejam omnino desiisset,iDgenue atque ex g librario susiiican fas cst. Et mox : Conjicere possu-
fide quse religiosum virum addecet non dissimula- mus tres Orationes inlionorem sancti?>\iMY,STK\ posi-
turum. tas Juisse in Codice... Librarium vero, dum istam i

De Codicis antiquitate,quod superest,quanquam colleclionem scriberet,incauteexunapersaltumtrans- '

non omnem penitus scrupulum nobis adimat spe- iisse in alteram. Si utrique ergo huic scriptori, et
j

cimen characteris ejusdem aBlanchino inter Anas- maxirae Acamo,ubi Sacramentarii verba parum ex .

tisii Prolegomena editum (6), commode taraen ad ejuset Blanchini sententia procedunt,impuneasse- :

ssoulum octavum,aut sequentis saeculi initium re- rere licet vitiatum aut corruptum locum quo de ;

ferriposseexistimo.Juvarettamenpergamenaechar- agitur, qua parte scilicet ipsos pungit cur non : !

tae qualitatem,tersa an subacta; maxime vero figu- item nobis eadem venia concedenda,ut in Contesta- :

ram, quadra scilicet an oblonga sil, nobis itidem tione, qufe nobis objicitur, verba nascendo civis, si ]

lilanchinus indicaret;his enim prffisidiis in redubia, eisdem Laurentii patriam contineri volumus,adjun- I

qualis plerumquea?tas Godicum est,opinio antiqui- cta, aut superinducta, sive alias interpolata ease i

tatis ipsorum confirmatur, irao validasinterdum suspicemur? Occupet extremum scabies. ;

ex ipsis conjecturas elicere peritiores palsographi CoDJecturaeprffitereaqUceaugendcehuicsuspicioni J

nos planissimeeonducunt,nedum lectorem aequum

'

solent. I

Unumhoc non injuria suspicer,num scilicet tra- '

atque immerentem, sed Fabium ipsum delassarej

ctus de quo loquimur antiquarii oscitantia corru- valeant: tam varia est et multiplexearum copia.Naj
ptus; preesertim vero num bina illa \erbanascendo cui autem occupandis legentium animis splendide |

hoc magis quam vere dictum videatur, praecipuas

'

civis exantiquiorisCodicisglossain textum irrepse-

rint, aut alias interpolata fuerint. Prffiivit quidem adducere operae pretium fuerit, Diximus pridem ^

nobisinnondissimilisuspicioneAcamus,quanquam Ecolesia; Patres et scriplores,quod attinet ad tempo- j

tanti ipsius interesset Cudicem de quoagimusinte- rales martyrura patrias verborum parcissimos fuisse I

grum atque incorruptum servare. Cum enim is cumecontrarioindescribendisipsorumpassionibus

alicubi ab altero ex Blanchiniadversariis adigeretur, designandisque locis in quibus eoe peractse sunt,dili-
ut communem utriusque de ejus Codicis auctore gentissimi fuissent; verum id tamen paulo genera--!
sententiam retractaret,idque exipsius Codicis ver- lius. Illud nunc addimus,nequein Actis martyrum,,
bis, locum qui sibi objiciebatur,antiquarii oscitan- quipropriusquodaramodolocusvidebatur,cumaliag
tia corruptum aut vitiatum esse pronuntiare nihil universaqui-eeorura passionesspectantminutissime
veritus fuit. Rem exponam ordine, de3criptasint,nisi admodum raro,martyrumpatria3
Cum,evulgato priraum Veronensi Sacramentario, enarrari Quid MartyroIogia,in quibus fere perpetuo ;

non tam Codicera (ut falso sibi Bianchinuspersua- D passionis locus, rarissime natalis recensetur;quod
'

deri voIuit),quam inditum ei Leoniani nomen,eate- et ipsum in iis quas veteres Patres de martyribus ad
nus inauditum, demirata fuisset liturgicorum res- populum conciones,seu horailias habebant; imoiai
publioa:praecipuicultoresejusstudii,3ummiquidem ipsis sanctorum Vitis observare lioet? [

viri, tituli novitate exciti, communibus suCfragiis Mitto Prudentium,dequo satis superque dictum;;
Blanchinum praejudicatfe attributionisreura dixere, mitto veteres alios, praster unum Hieronymum.qui'
suis quisque argumentis Sacramentarium s^mcto intractatu de Viris illustribus cum eorum qui ab'
Leoni Magno abjudioantes.In his cI.Meratus {c) ex apostolicis temporibus ad aetatem suam doctrinaei
1

(«) Epicharmi verbum apud Cic. de Petitione {d\ Acam. part. ii, pag. 126: Ovvero potrebbe ris-\
consulatus, num. 10. pondersi che per ncgligcma cli chi copio il Sagramen-\

[b) Tom. IV Anastasii.

pag. 21. tario in vcce di S. Silvestro,!»! sia slato soslituilo il>
(c)In observat. et addit. ad Thesaur. sacr.rituum nome di S. Simplicio. Fadem habet pag. seq. i

Bart. Gavanti, tom. I, part. i, pag. 8 Apud Acam., {e) Diss. de Liturg. Romana Vet., tom. I, cap.Si
Diss. de Sacramentario Veron., part, ii, pag. 126. col. 26. I
641 DISSERTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO, 642

laude floruerunt soripta vitasque breviter attexuis- A. mentariis locus (idemdec»teri3librisliturgicis,ma-

set.si Justinum ac Phileam demas,quorum expresse xime vero de his qui ad Ecclesiai Romanae usum
designat patrias, et Cypridnum, quem generaliter adornatifuerejudiciumesto) temporalem marlyrum
Afrum dicit nuUius praetereaexiis qui martyresoc- patriam genusve conlinere deprehendatur,quod ta-
cubuere natale solum prodidit.Ejus rei causam.ne monrarissimecontinget, eumtanquamparumspiri-
quis gralis id a veteribus factum arbitrotur,nrijun- tuiEcclesiiB cohaerentem, jure pro suspecto haben-
gimus : quia nempe Acta, Homiliae,Martyrologia,et dum.
Vita2sanctorum,non illustrandisurbibusautdemul- JamhincBlanchinononnihilscrupuIiinjiciendum
cendisauribus,sed informandisad pietatemfidelium fore existimo,si verbis iWis nascemlo cicis Laurentii
animis scribebantur cui sludio nihil martyrum
; patriam cuntineri contendat, qualis demum eis fides
genus et proavi, valde autem multum egregia ip- adhibenda sit.Levia tamen h«o sunt,nisi consiliura
sorum gcsta passionosque conducibiles orant. silendiniartyrumpatriasinliturgicislibris,perpetuo
Eodem sane consilio, nec sine divino numineab quoque Ecclesiae usu confirmatum viderit. Legat,
Bcclesiajamindeapriscis s»culis constitutum fuit, quESo, Gelasianum, Gregorianum triplex,Boviense,
ut Kx Aclis martyrum. perbrevis passionis eorum et si qua? sunt alia veteris ritus Sao^araontaria (con-
memoriaad sacraeliturgislibrospermanaret;inque „ sullo Leonianum mitto de quo lis est.quodque suo
j.— .„;._:_
propriis eorumdem missis, martijrum tormmtasuc
, , 4
demum looosingillaiimexaminandum veniet): legat
eincte recensereniur, utHilduimus ait (a) ;id quodex item Missales,Legendarios,Oralionarios caeterosque
vetustissimis etiam liturgiis confirmat luoulenter Codices liturgioos a Pamelio, Mabillonio, cardinali
Ruinartius inquiens (6) : Cxterum prKoipuce marty- Thom.asio,etMuratorioevulgatos: relegat postremo
rum actiones inter ipsas etiam missx preces insere- Orationarium antiquissimi ritus Gothioi,quem ipse
bantur,ut ex cmliquissimis litturgiis,Gallicana,Moza- nolis illustratum edidit ; si autem in iis,quara late
rabica et ipsa etiam Gregoriana prohari potest. Ibi patent, aut eorum aliquo verbum
offenderit quo
enirn missce conlestationes,quas vutgonunc prxfaiio- martyrum contentorum patria vel eminus
in ipsis

nes appellamus, nihil aliud sunt quam raartyrum de
quibus missa celebratur pra!clare gestorum exposi-
tio. Juvat quoquein hano rem Gregorii Turonensis
locum adducere [c) :Factum cst iSnc^mi] indie solem-
nitatis B. Martini, nobis missas dicenlibus, habiturum spondeo.
designetur,tuno me bona fide.seolusaque omni cap-
tione Veronensis Sacramentarii contestationem,de
qua agimus, atque adeo verba illa nascendo rivis,
provero,germanoatqueinoorruptosancliLeonisfetu
cum rite

sacrosancta solemnia celebrando contestationem de Ne tamen in publica commoda peccare videar,

santi domini virtutibus enarraremus, subilo illa virogravioribusdistricto tantumtasdii devorandum
puela paraljlica vociferare cirpit, eto. ^ objecero persanctes Blanchino affirmare possum, :

Ex quibus liquidum fieri puto,secundum id quod imo etiam conceplis, si opus sit, verbis dejerare,
in Actis, Homiliis,atque Historiis martyrura a vete- me Sacramentaria quaj vulgo circumferri solent se-
ribus EcolesiEe Patribus perpetuo observatum vidi- dulo evolvisse,Gelasium soilicet cardinalis Tho-
mus,scilicet ut parumabeorum auctoribustempo- masii triplex Gregorianum Jacobi Pamelii,Angeli
:

rales martyrum patriae curarentur : sic et in Sacra- Rocchce,etHugonisMenardi:GallicanumMabillonii

mentariispropriisque mart.vrum raissis,rairiticain- quodBobiensefrequenteraudit:iteraalliudGrimoldo
ter Patres et sacram liturgiam consensione,(7io;-Mm inscriptum,necnonAnonymi,Alcuinoattributum,et
tormsnta, prxcipuaque gesla, ut Gregorius et Hil- a Pamelio vulgatum:MissalespraBtereaCodices Go-
duinusedixere,non veromartyrum patrias enarrari; thico-Gallicanum,Francorum,Gallicanum veterem,
tantoque hic rainus quam in Actis, Martyrologiis seu Altisiodorensem: Legendarium vetustissimum
atque Homiiiis, quanto horum omniura scriptori- Luxoviense: Prsefatiomarios Ambrosianum et Gela-
bus latior patebat diclandi atque eloquendi cam- sianum:OrdincsRomanosveteresHittorpii,Martenii
pus, quam liturgiae conditoribus ; oura in hac per- et Muralorii;ac demum Orationarium antiquissimi
baevis et succincta solum paisionis martyrum corn- ritus Gothico-Hispanici aBIanchinointer cardinalis
memoratio fieri posset. D Thomasii Operum prolegomena editum, notisque
vero oum constet vetera Ecclesioe Saoramen-
Jam illustratum:neque tamen hactenuslocum ineisali
Gelasianum, Gregorianum, ipsumque de quo
tariii quera quo sanctorura patris contineantur, imo ex
agiraus Leonianum,nihil aliud essequara missales quo neoonjecturaquidera easassequi autsubrimari
Codices quos ad sacram liturgiam priores illi exqui- liceal, reperisse, praeter
apocrypha illa Missalis Go-
busnominamutuatisuntpontincesadhibuere,atque thico Gallicani verba, quibus Cleraentis papje et
RomancB Ecclesiae utendosproposuere consequens :
martyrispatria,genusqueetitineradescribuntur(rf).
oranino fierividetur,quicnnquetandem inhisSacra- Qua de re nos alias.
(a) In Epist. ad Ludovicura Piura, Areopagiticis absoluta demura haclucubrationeeditura fuisse pri-
pra^fixa apud Th. Ruinart. PraBf. in Act. Mart.,§ 1, dem diximus),in misssis sanctoruraVincentiimar-
num. 5. tyris. Fructuosi, ot Eulalia! Baroinonensis mentio
(I)) Mart. paulo inferius.
Praef. in Aot. quffidam eoruin patria;;prioris illius quidera gene-
(c) Gregorius Turon. dc Mlrao. S. Martini,lib ii ralis tantura, cx qua levilam sanclissimum.Hispa-
cap. 14, Edit. Paris. 1699, col. 1046. num fuisse (martyrem tamen, an civem?) nihil ara-
(d) Estquidem in Missali Mozarabico Leslei (quod plius elici potesl; Fructuosi vero et sociorura pres-
643 ADDENDA AD QUOSDAM PRjECEDBNTKS TOMOS. 644

Neo vetera qute pridom diximus Sacramcntaria
praesertiraadEoclesiaeRoman.-Busumadornalausque
adeo ab hodiernis dissimuli structura sunt,ut si ab
bis Lectioncs cl Bvangolia per anni circulum demas
(qu(e olim in legendariis etevangeliariis Godicibus
A tantamissarum et orationum quibus abundat silva.
unicumnobisexemplumpraeterLaurentionamillam
Contestationem occurrit in missa sanctiClementis
papa3 et martyris, cujus verba sistere necessariutn
duximus [b]:

seorsim babebantur),non multiplexin utrisqueana- Feredignwn.SaiictiClementismmiiirislninalalitia

logia deprehendatur; saltem eumdem olim, atque cclebranles,qui cognationemreliguil et patriam;et post
nuncest,perpetuumqueEcclesia3incondemdis litur- odorem nominis tui lerras mariaque transmiltens;ab
gicis libris spiritum fuisse, scilicet utmartyrum et ncgansque semetivsnm,ut le per aposlolorum luorum
sanctornm exempiis f^delium pietas foveretur,ani- vesligia seqtieretur. Cui lu, Domine, secundum pro-

rnique ad martyrium,si occasio id ferret,velad hu- missionem Filii tui, fam in prmsenti quum in fuluro

man» vita; molcstias patienter tolerandas alacriores sseculo centuplimimeris prxmia repensasti:nam bea-
non difritebitur Blanchinus;vix tamen scio
fierent, tissimi Petri mox tradito disciplinis, parer.tes quos in
an in hodierno Missali de patria martyrum alicubi, genitali solo perdiderat.mc.r/ernft rcgione restiluis.

iie peroccasionem quideni agatiir;mihi saltera nul Deindemagistrisui vicarium pcr ordinem subrogando,
luiu deen,autaffiniargumentoexerr)plum inpromp- „ Romanffi urbis, cujus propter te despexerat digni-
tu succurrit. tatem, tenere conslituis principatiim.
Nunc autem (quod olim polliciti fuimu8,resque Haic autem bina omnino exempla cum sint(quod
ipsa'quodammodo postulare videtur) inspiciendura innonminiraaemolisoperenisiconsultissiniefactum
est num Leonianum Sacramentarium,prffiter Conte- sciremus miraculi loco habendum) priorem illam
stationemdesanctoLaurentioquamnobisBlanchinus quidem sancti Laurentii contestationem sua se fide
objicit,quid aliud habeatcircatemporalesmartyrura (qua? quara kibrica sit uoviraus) tueri oportet;non
patrias. In toto eo Codice (quam longissime patet, enira alium e tot liturgiois Codicibus consentientem
ut eam prajcipue ob causam reverendissimus sacri habet;posterior autera istasancti Cleraentis, mille-
palatiiaposlolicimagisterOr3iu3(a)nonLeonianuni, nariKantiquitatislestem pro se adducit,Mis3alesc;-
sedomnino Gelasianura esse conlendit), atque in licetGothico-GallicanumcardinalisThomasii,inquo

sior,cum in eorum missae admonitione,seu praepa- Ill Thes.Anecd.,col. 1664) , deinde

Martium, tom.
ratoria allocutione (Pap. 310, col. 1) legatur Om-
: vero ut crescente in dies Ementensis Eulalias cele-
nipotentis Dei inej^abHcm majeslatemrogando laude- britate.Barcinonensis inlerea cultus refrigesceret,
mus, qui nobis sanctorum Takraconensium Fru- nomenque ipsumetpatriasanctissimae virginispau-
liuosi. Augurii el Eulogii.per beatissimani passiouem p latim ex Hispanorum animis effluerent.Iiunc crgo
magna Ecclesi,V prassidia donavit etpatrix. Pau\o au- cultumHispanicsB Iilurgi.T conditore8,ut apud suos
tem inferius-.E/ cum illa eis in dclectatione sit regio excitarent, deque Barcinonensi Eulalia dubitatio-
qiue susccpit (oaelura videlicet) ista non sit in obli-
; nem omnera ab Hi^ipanis amoverent, sublataocca- '

vione qux genuit.\erum, cum constet hos martyres
Tarracone,qua in urbe passi sunt,ad coelestem pa-
triam evolasse,non hwc de temporali per nativita-
tem, sed de aeterna per martyrium gencratione ac-
cipienda sunt; sequitnrenim continuo: llabeal illa
sione dc cffitero utramque Eulaliam confundondi,
missae Barcinonensis Eulali.-e, de qua sola dubium
esse in aliis liturgiis morem, teraporalis palriffi
tituhiin pr.vfixore.— Nec alias mirandum foret,vel
si gratis id factum fuisse diceremus, quod in pri-

(cceleslis scilicet patria) in collegiosuo qiws corona- vatae Ecclesia; Missali nonihil pjusdera conditorilius
vit: liabcal isla (Terraco) in palrocinio quos trans- praeter receptuiiiin aliisliturgiis usuin alicubi oxci-
«it.sz7.Quod postremum verbum.sicuti et priora illa, disset; prajsortira circa inartyrura doraesticorum.id
pcr heatis.^iimam passiouem,f,ef\u]o notanda sunt;n(m estcoramunem pairiatn cujusamplificandaistudium
onim dicit quos peperit, nec per nalivitat.em,seii quos neminem non urget. —
Addesis mentionem in eo
transmisit ,9.i\.T\i sciiicet,?i(;r beatissimam passionem Missali patriff! Vincentii, Fructuosi etEuIaliae ipso
— Luculentissimumomniumdesanct.-e Eulali.xBar- slatim Missarum limine, id in admonitione pra3-
cinonensis patria teslimoniura habeturin ejusdem paratoria,(ieri,non autem in Orationibus.aut Con-
Missa (Pag. 308. col. 2); legitur enim: Feslum bca- testationibus,seu in Missae,ut ita dicanius.corpore.
tx virginis FulnlicV susripitnus inrolenilwn,in qno ca- Constat aulem eam admonitionem proprie ad Mis-
(Jemmnr/i/)- Barcinonensinm civis et incola,genitale sam non pertinuisse;nihil enim erat nisi saccrdotis
solumquod merltorura titulispra^tulit /(0«or«c/!Vim U allocutio nd populum.indicata solemnitate ad quara .

quibus teraporalera plane

illustravit sepulcri,elc., convenerant, ut cidem pie ac devote interessent ;
inclyta^raartyrispatriara designari agnoscimus; ye- llebiitquo anle indietum a diaoono silentium, post
rum id in Barcinonensi Eiilalia singulare,ne(^ sine quod deinura missi incipicbat a salutationcsacerdo-
causa factum fuisse existimandura cura enim ex
; tis ad populum.AL tpstimonium e Veronensi Sacra-
|

communionenominisActorumqueintereamelEme nientario a Blanclnno adductum, quo teraporalem :

rilenscm Eulaliam aflinitale.utranqueolim confu- Laurentii patria contineri is auctor existimat, e

sara.atque ex duplici unarn.earaque Emeritenseni. media ipsius mis .e Contestatione desumptum cst; j

fictam fuisss sciamus; id quod nedum Prudcntii in qua tormenlapfssinnemque sanctissimi levit.-c ex
hymnus, sed celeberrimus apud veteres, si unum Gregorii et Hilduini auctoritate, atque ex mente 1

excipias Bedam,Eulaliee Emeritensis cullus salis os- Eoolesiae.potius quam ipsiuspatriam eoarrariopor-
tendit:cum e contrario Kalendaria et Martyrolo.na tuit. _ ,

passimBarcinonensemEuIaliam sileant:hincf;ictum (a) Reverendissimus P. S. P. A. magister Orsius.j

primouthujusEuIali.-egestaEmeritensiattribiieren-
tur,quod Prudentio .iccidisse e\islimo;vicis3in]que
Barcinonensis Eulalia alicubi Decerabri mense pro
Emeritensi coleretur (Kalendar. Gorbeiense apud
in epistola ms ad cl. Josephum Blanchinum dej
auctore Sacramcntarii Veronensis, cujus raeminit
Acaraus, part. ii. S l.J, pag. '.32 seq.
(b) Tom. IV Anastas., Prolegom.,pag. lii.
j
 DI9SERTATI0 DE DAMA80 ET LADRENTIO. 646

totidetn verbis atque in Leoniano Saoramentario, fi, trabem, exempli CB.ussLOneri ferendo pacem,virgt!iem
sanctissimi martyrispatria, cognatio dignitasquein viro maturam, et similia quae ex germana Latinitate
propria; missae contestatione habentur. Uter ab utro sunt vcl si simplicitergerundium ponitur,exvetere
;

Codox mutuatus hunc tractum luerit,nec hujus loci, id aliqua atque obsoleta jurisconsultorura formula

neque faciledivinare esl; preesertim cumad manum descendere putandum est.

iiCodices non sint et alias Missale illud Gothico-
; Iie3ilSilesiUtemi>hra.seosnascenc/ocivem,ingeniiitm
Gallicanura nonminorisforteantiquitatisessequam aut tale aliquid esse, nullum mihi hactenus,nec apud
Veronense Sacramentarium, ex his qufe cardd. medii a3vi scriptores exemplum reperire licuit, ex
Bona (fl) et Thomasius (b) prodidere merito sus- quo illam elicere possimus. Cl.
Ducangius unicum
picari possimus. profert e Langobardorum legibus in quibus habe-
Uludtamen interea liquet, Contestationemdepa- tur(;jEl iliequipulsat, et wadiam suscepit, proximio-
tria etcognationeClementis anilibus fabulisplenara RES SACRAMENTALKS QUI NASCENDO SUNT dcbcat nomi-
esse; utpotequaBexconficto Petri apostoli Itinerario nare ifln/im.QuasquanquamLatinescriptavideantur
(quod libri Recognilionum inscribitur) a Gelasio (<;) itamc Deus amet, non magis ego intelligo quam
papa in concilio Romano i inter apocrypha re- Pcenulum Plauti nec nisi ad septimum, fortassis
;

lato, lere ad litteram desumpta sit; eamqueetiam „ etiamnisiadootavumsajculumreferripossearbitror,

obcausamareliquisliturgicislibrismcritoproscrip Sed quid exemplis opus est ? Verba ipsa nascendo
tam quod nec Blanchinus inficiabitur. Elicial
fuisse, civis esse ,^\ngue, nescioquid atque9greste,imobar-

hinc quseso lector squus, cum non minus Laurentii barum sonantia,ex infimifi Latinilatis fa;cibus hausta
Contestatio,quam modo adducta Clementis.patriam e vestigio sese produnt, iis qui Latii nonpenitus ho-
sanclissimi levils prsseferre videatur, nullumque spites fuerint.
prKtereae tot liturgicis Codicibus in auxiliura suum Qua3 cum ita sint, si quia etiaranura phrasin
advocarequeat,quantademumeifidesadhibendasit. de qualoquimurcum stylo sancti Leoniscongruere,
Vidimus ex uno iraporlunitatis argumenti capite aut ex ipsius ore prodiisse contendat nae illum elo-:

(sipatriam Laurentii in ejus missaj Contestatione, quentissimo pontifici injurium fore necesseest. Scio
quoenobisobjioitur.contineriBlancbinusvelitjquan- equidem, et in ejus stylo reperisse quod carperent
tum ea Contestatio de falsitatis, aut interpolationis morosiores aevi nostri grammaticos, queiscor,sum-
vitio suspecta sit.Nunc si ad phrasim nascendo civis niique ipsi digitorum articuli Tullianum sapiunt ;

esse aniroum tantisper advertere volumus, eam pro- nec dissimulabo nonnullain ejus Operibus inveniri
fecto nec Latini sermonis genio, neque aetati aut quKnonsatisnervosediciavideri possint; tinnulum
stylo Leonis Magni, cui tamen Blanchiaus omnino praetereadictionis .cenuSjOimisquefortassis anxiam
attributam vultullatenusconveniredeprehendemus. G jn periodis zih-^ Itroy.wXwv seu parimembrium consec
Piimum quod spectat, nemo, opinor, lectorum erit tationem; verum ut certa ea sint, quod nos non de-
(^uinesciSil^a.TumLalmedici nascendoquemcii-em,in- finimus, ad sententiam orationisque structuram,
genum, aullibertinum esse. Veierea, imomediae quos potius quam ad verborum proprietatem spectant
vocant Latinitat's auctores,dicerent natura, seu si : in quibus alioqui serendis, si unum aut alterum
paulodepressiusloquivellent:«a(!(rfl/tfer;quosensu najvulum excipias, egregie caulum sanctissimum
CarthaginiensesCicerona(«rn?)ie/irfflC(;s(rf)victoriam doctorem fuisse scimus.
7iatura superbam {c) vocs.t; Horatius, carmen nalura Verumegotamennecphraseos noifcnrfo civis stri-
laudabile ({), Romanos natura sublimes (g) atque dorem,nequeargumentiimportunitatemintereamo.
alii auctores passim. Scio equidem solvendo ftdcju- ralus, alia via bina illa verba (si ad Leonis ictatera
kenio, satis dando esse Latinissime a veteribus ju- ea cum Blanchino referri volumus) incerta, jncon-
risconsultis dioi ; imo agnoscendo proxiwiorem. hx- cinna, aut male cum aliis coluerentia ostendere in
redem fieri, lestamentum rnmpi, quod et apud Cioe- animo habeo;imo ipsorum oecasione integram Lau-
ronem legimus (/t); et Virgiliusalicubifortunam fe- rentiana3 de qua agimus missa!Contestationem(quae
rcndo superandam (i) dixit. Diversa tamen hiBcsunt; de caetero sanctum Leonem fortassis auctorem ha-
in his enim phrasibus, voces idoneus velparsubin- J) bet[/£]) vltiatam,atqueelibris liturgicis proscriptam
tellectae effioiunt ut eadem sit locutio ac si dicamus fuisse. Id ut plenius innotescat sciendum est, post-

(a) Rer. Liturg., lib. i, cap. 12, n. 6. (;) N, in Nascendo esse, e Leg. Langobard.,
Litt.
(h) Tom. il, col. 513, Diss. Cl. Muratorii de Li- lib'. 21, §9.
II. tit.

turg. Romana vetere. (A) Habetur cadem, aut affinis sententia apud
Conc. Rom. i sub Gelasio ad ann. 494, in de-
(c) sanctum Leonem sermone 1 de Natali apostolor.,
creto de apocryphis scripturis, ibi Item : Itinera- : his verbis Vcrum hodierna fcslivitas (Petri scilicet
:

rium nomine ?elri apostcli, quod appeilalur sancti et Pauli) prseler illum rcvcrcnliam quam loto terra-
Clementis, libri octo (aliis novem, aut decem) apocry- rum orbe promeruH, speciali et propria noslra» urbis
phum. exsultatione veneranda est ; ut ubi praecipuorum
(d) De Leg. Agrar. aposlolorum glorificatus est exitus,ibi in die marty-
(e) Pro M. INlarcell. ix. rii eurum sit laetitisprincipatus.Muratorius quoque

(/) In Arte poet., vers. 'i08. (Dissert. de Vet. Liturg., cap. 8, col. 18) eam con-
(g) Epist. lib. II, 1. vers 165. testationeni usque ad verba nasccndo civis, Leonia-
(ft) In I deUrat, 241. nam phrasin sapere innuit.
(i) Mncid. v, 710.
 647 ADDENDA AD QUOSDAM PB^CBDHNTBS TOMOS. 648

quam.sedato persecutionumturbinc,redditaruitEc- A incerta et sensus integritatem non habentia, cura-

clesi£eperGonstantinumpax,sparsafideIiumanimis, vilGregoriusrationabiliaqusequecoadunare,et, sec\u~
diuqueocclusapietatisseminailliooerurapere.atque sis iis quae vel nimia vel inconcinna videbantur,

in dies crescere ccepisse, Deo scilicet incrementum composuit lihrum qui dicitur Sacramcnlorum, sicul ex
dante. llinc novE sensim in Ecclesia preces, nova3 tilulo ejus manifestissime dcclaralur.

divinam opem implorandi formulK, nova denique Cum ilaque omnino extradubium sit, Gelasium et
orationum liturgicarum seges exorta est, cui, ut fit, Gregorium eos maxime liturgicosCodices ordinasse
nonnihil etiam infelicis lolii succrevit. Quanquam atqueinmeliorem formam reduxisse, quibus Eccle-
enim easpreces a viris doctis in eam rem adhibitis sia Roraana utebatur nsc potuisse alios nisi qui
;

frequentissimeordinarentur^nonnullffitamenpieta- priorum pontiricum temporibus conscripti fuissent,

tispotiusquaradootrinajstudiososauctoreshabuere; quod utrumque Veronensi Sacramentario ex Blan-
atque hinc factum ut plurima aut superflua, aut chini {?), Muratorii {;'), el aliorum (fr) sententii mi-
incerta.parumque cum aliis cohffircntia cum aucto- rifice congruit. Praeterea cum, sicut ex Walafrido

rum,tum etiam antiquariorum vitio in Codices li- didicimus, iucerta, inconcinna, maleque cum aliis

turgicos irreperent. cohxrentia Gelasius et Gregorius ex antiquioribus

n RomanK Ecclesiae Sacramentariis sustulissent ne- ;

lluicmalo, quod tempore procedente alte in li-

que amplius jam in Gelasiano cardinalis Tbomasii,
turgiae interiora descenderat, jam inde a saeculo
aut in triplici Gregoriano Pamelii, Rocchas, et Me-
quarto,aut ineunte quinto per ecclesiasticas leges
nardi Godice verba illa nascendo civis, imo nec
medcri coeptum fuit. Itaque concilii Milevitani Pa-
Laurentianae misss;, de qua agiinus, Contestatio re-
tres : ne jorte quid contra fidem per ignoranliam,
periantur consequens omnio fieri videtur, non-
:

aut minus studium compon^rcfur, ut ipsi loquuntur,

nihil in ea Contestatione {vel si ipsam ad Leonis
legem edixere ne scilicet preces, aut orationes ali-
:
tempora cum Blanchino referamus) incertum, in-
qux, sive Proffationes, sive commendationes, sive ma-
concinnum, aul male cum aliis quae Historica fide
nuum impositiones in ecclesia dicerentur, nisi quse a
nituntur cohmrens a Gelasio et Gregorio deprehen-
prudentiorilms tractatse, vel in synodo comprobatx
sumfuisse,obquod illam eliturgicislibrisproscribe-
fuerint (a), quod et ipsum in codice canonum Eccle-
rent. Quid autem id, quaeso, nisi verba illa nascen-
siae Africanae atque in aliquo ex Carthaginensi-
[b),
do civis ; cum quod reliquum Contestationis est
bus conciliis, teste Walafrido Strabone (c),cautum
nihil incongruum contineat, Magnique prsBterea
pridem Gelasium quoque papam saeculo
fuerat.
Leonis stylum ac doctrinam sapiat, ut pridem dice-
quinto exeunte idem studium incubuisse, Sacra-
in
bamus ?
nientarium ejus nomine inscriptum testatur; id quod (]
Jam vero si nostras has nugas Blanchinus esse
idem Strabo atque Anastasius conflrmant ille enim ;
demum omnia spectare
aliquid putaveril, eo ha;c
Gelasium lam a se quam ab aliis compositas prcccs
existimabit, ut verbis illis nascendo civis, seu spu-
ordinasse (rf), hic vero scriptor : Sacramentorum
riis ac textui subinductis, nullam prorsus vim aut
prsefaliones cauto sermone[c] (id est cum delectu et
fiderrinesseasseramus,hancqueresponsionisnostrae
adversus obtrectatorum ictus,quo sensu eam
critice
summam forre ; imo, qua est providentia ac sagaci-
vocem alicubi [[] Horatius usurpavit) composuisse etiam responsione urgentissime ad-
tate vir, ex ipsa
perhibet.
versus nos eliciturum euni saltem, qui verha nas-
:

De sancto Gregorio Magno, qui non minus sedulo CENDo civis Codici adjun.rit; locumque de quo agimus
quamGelasius aut priores illiPatres in eamdem curam vitiavitaut inlerpolavit, jam de Laurentii patria duhi-
incubuit.locupletem habemus testem Joannem Dia- tasse ;
quodque huic proxiraum est jam inde a
;

conum in ipsius Vita : Sed el Gelasianum (inquit sseculo octavo, aut ineunte nono, quo Veronense S«-

[g]) Codicem de missarum

solcmniis,'multa sublra- cramentarium exaralum dicitur, de Laurentii patria
hens,pauca converlens, nonmdla adjiciens pro expo- in utramque parlem disputatum fuisse.

nendis evangeiicis lectionibus, in unius libri volumine Satisne autem sint quae adduximus, ut eorum
coarctavit : quid autem ex liturgicis libris Gregorius D verborum fides in universum traducatur, lectorum
subtraxerit.indicat Walafriduslococitato, inijuiens erit arbitrium atque existiinatio nobis longe alia ;

(h): Et quia tam incerlis auctoribus multa videhantur mens est, quam ut hac via Blanchini conatibus oo-

(a)Gan. 12, tom. III GoII. concilior. Labb., Edit. (d) Loco proxime allegato.
Venetae col. 383. Incertum tamen est an is canon ad (c) In Vita Gelasii.
i, an ad i Milevitanum. concilium referri debeat (/) Art., vers 266 :

binaenim hsoin unum,librariorum,autcollectorura Tutus et infra

incuria, conjunola sunt. Vide Labb. ibid. et in conc. Spem veniae cautus.
Milev. I, ejusdem tom. III, col 83. [g) In Vita Greg. Magni, lib. il, cap. 17.
(6) Apud Labb., tom. III Coll. oonc, col. 1336, (h) Lib. de Reb. ecclesiasticis, cap. 22, pag. 346,
aub init. col. 2.
(c) Lib. de Reb. ecclesiasticis, cap. 22. Edit. Ro- (?) In prsfixo eid. ti'nlo, tom. IV Anast., p. 12.
manae ann. 1591, pag. 346, col. 2. Idcoque crcdimus (;') Diss. de Liturg. Rom. vetere tom. I, cap. 3,
(ait) conciliis Carthaginensi el Milevilano slatulum, col. ^8 et 23.
ut prcces et oraliones... nisi probatx fuerint in Conci- (A) Euseb. Araort apiid Acamum P. n, 14, pag. ji

lio, non dicerentur. 149, et Acamus ipse P. i, § 13, pag. 41.

649 DI9SERTATI0 DE DAMASO ET LAURENTIO. 650

curramus. Sed finge unam Hispanis in ea respon- A Ghristi millesimura usquara in usu fuisse.quod vel
sionespem coilocatam essp. Nec tunc debere credi- ipsura specimen characterisSacramentarii Leoniani
mus quod reponi posset si enim data opera Codex
: a Blanchino editum docere eos poterit qui has mi-
illeab Antiquario corruptus fuissRt utique is de : nutias negligendam ducunt.
Laurentii patria dubitasso credendus esset coque ; Ilinc autom analogiim inter voccs cvivs et civis,
consilio verba nascendo civis textui subinduxisse, si octavi ScTQCuli scripturara attendamus,paulo jam
utlitem quajjam tum crat dirimeret.Verum quidni dilucidiorera fore arbitror.Secundum eam enirn in
incuria id potius ant oscitantia antiquarii, ut olira Codice ex quo Leonianum Sacramentarium descri-
in Simplicii mentione oontigit, factum putamus? ptum fuit ita omnino eas voces CUIUS CIUIS, aut
Quidni, latini sermonis ignoratione, qua? quo tem- non multo dissimiliter soribi oportuit, quod et mul-
pore scriptus Codex dicitur, insignis et prope stu- tipl.ci exemplo ex ejus aitatis Codicibns probare

penda erat? Potuit facillinie descriptor, dura ora- possemus,nisi res manifesta esset.Jam vero lihra-
tionis sensum assequi non valet, priore inexpleta rius Latini,ut supponimus, serraonis ignarus, cum
periodo incaute in aliara transire,atque ex duabus in alteram earum incidisset, ralus utrumque et
unam, bybridara tamen sententiara conficere,quod cvivs et civis ibidem legi posse,dubius tamen utra
in Simplicii mentione nccidisse Munitorius suspica- -n lectio prffistabilior esaet, ex simplici geminam vo-
tus fuit. Potuit verbum, comma, colum, aut aliud cera fecit. aliamque in textu, aliam ad orara Codicis
quidpiam,quod in autographo esset, omittere.quo e regione collocavit; eo videlieet consilio iit quara
ad.jecto longe alia contestatiunis sententia futura lector sententicE.quam ipse non assequebatur,con-
esset. gruentiorem judicaret eam altera rejectaprajferret.
Potuere item bina illa verba nascendo civis, aut Hoc autem semel admisso, facillime marginalis,vox
saltem prius illud nascendo a glossatore.qui non id in textum irrepere potuit,et conjungi cvivs civis;ac

ad temporalem Laurentii patriam retulisset,margini domura verbum nasgbndo ad tollendara posterioris

antiquioris Codicis adjici, indeque ab antiquario voois ambiguitatem superaddi.
bona flde in textum admitti ut germana Contesfa-
; Atque hac ego ratione planissime fieri potuisseexi-
lionis,de qua -igimus.littera hcec esset pecidiarius : stimOjUt verba illa naxcerulo civis, qas tot nobis tur-
Roma Ixlatur, cujus sacer minister, aut, cujus civis, bas concitarunt, genuino sancti Leonis textui,sine
sacer minisler, etc. Quidni autem ita faotum suspi- alioujus nagitio,ex solaantiquariorumimperitiaaut
cemur, cum si utrumque idverbum, vel prius illud osoilantia adreperent;qund innurneris prselerea vi-
nascendu funditus e textu avulseris.nedum periodus tiatorum Codicum exemplis confirmarc in promptu
senlentiaque perseveratintegra(quod non minimum verborum compendium facere.
essot,nisi prcBStaret
est glossematis hisce internoscendis adminiculura); *-
Sane vero vitiatam an integram BUmohinus eam
sed geminus ille barbarismi, atque importunitatis Contestationem velit, nostra non multura refert,
argumenti soopulus devitatur? cum pr.ijdixcrimus alia nos via ipsius oonatibu?
Potuit demum,ne lectores obtundamus^affinitas obstituros; refert autem sancti Leonis plurimura ut
vocum cvivs et civis (si spreto sono quem prolatc-e ab ip.=o barbarismi labem eluamus, multo autem
edunt earum tantum pioturam attendamus) verbis plus ne prudentissimus pontifex imporluna.atque
de quibus agiraus in ea Contestatione looura faoere. a spiritu EcclesiK alienissima,liturgicis libris inse-
HcBC autera affinitas ut clarior fiat.sciendura est ini- ruisse dicatur.
tio litteram V, seu consona sive vocalis esset, e Quorsum famen isfa, Blanohinus inquiet, si qui-
duabus lineis superne patulis,inferne vero connexis dem nihil inde praesidii responsioni nostrcB afferri
atqueinpunctumquodbasi linea; incumbit desinen- vnlumus? Scilicet ut ex praemissa doctrina binas
tibus, hic figura V a Romanis perpetuo depingi ;
theses,imoveroliturgicautputarausdogmataelicore
neque illis lunalam,aut areuatam illam una tanlum nobis per ipsum lioeat, c quorum allero Contestatio-
infloxa linea oonstantem,cujus ima curvatura basi nis dequa agimus interpretatio omninopctendaesl.
innititur hao forma U.cognitam usquam fuisse (a): Sunt autem hcT3c :

sed eam ex Gothico charactere descendere (6), qua n Primum.

etiam posterior cTetas adjecto a sinistra fuloro in Alienura perpetuo a proposito Ecclesiae fuisse, ut
huno rnodum U in medio dictionis usa est (c). Con- temporales sanctorum patrias liturgicis libris inse-
statpraetereaexveteribusnummisatqueinscriptioni- reret;ao proinde si quid uspiam ejus argumenti in
bns inoognitumliomanis fuisse punotura,quoexho- veteribus Sacramentariis, maxime vero ad Eccle-
sicC Roraana; usum adornati9,reperiatur : lanquam
dierno usu litterara I in minori praesortim scribendi
parum cum spiritu Ecolesia! cnhc-erens, falsitatis aut
genere insigniri videmus neque id ante annum; veheraenfissimcTi suspicionis vitio laborare.

(fl) Forsan singularis erit vetus Tiburtina inscri- UICTORI

ptio ap.lII,equit.Paulum Golumnam,in qua litfera HERCVLI
Uconsona ad arcuatiB illiusGnthiCce figuram accedit SACRV.M
apposilo quoque in sinisfra parte ohtusiori fulcro. Mahillnnius de Re Diplomat. i, (1, 4, pag.
(/))
Eain quod reccns eruta atque, ut putamus, medita il', apud Hoinerc. Fundam. styli, part. i, cap. 1,6,
sit ex archetypa a nobis descriptara repr.Tesen- not. 1. Cellar. in Orfhograph. Liif. de vocali V.
tamus :
(c) Heinecc. Fundara. styli, part. i, c. 1, 6, not.3.

Patrol. LXXIV.
 651 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 652

Secundum. A civisRomanus appellatur. Iterum sePaulustribuno

Sicubi in veteribus Ecclesiae, praBsertim Romana?, respondens simpliciter Romanum vocat; ipsoque
Saoramentariis.aliisve libris liturgicis Josus aliquis denuo intcrpellante, seque privilcgiario quoddam
aut verbum occurrat, quod ad sanctorum piitrias, juro Romanum civem asserente, subjungit illico
et ad aliud quidvis signilicandum, ambiguum aut
Paulus, se non faclum, sed natum csse Romanum
aequivocum sit ea ex Ecclesia; mente minime ad
:

temporales sanctorum patrias referenda. civem.Eiec autem primo quidem aspectu tam diserte
His igitur praemissis, ut aliquanto propiores re- Pauli patriam prasseferre videntur,ut nisi aiibi (d)

sponsioni fiamus, inquirendum est an locus quem ipse se Tarsi Cilicinj natum («),ejusque urbisavav-
exVeronensiSacramentarionobisBlancbinusobjicit, Tippv^Tioi; rcunicipem dixisset, non ambigc quin,
quanquamillicoLaurentiipatriamprffiseferrevidea- ipso etiam Blanchino judice, Paulus ceque in urbe
tur, aliam interpretationem commode recipore pos- natus, ac Scipio, aut Laelius haberetur.
sit; ouidve in illis verbis cvivs nascendo civis Id ut paulo fiat dilucidius haec nobis hypothesis
(quando ea, ut mos Blanchino geratur, sancto Leoni adornanda est. Finge sacrum Actorum Codicem
attribuenda interea sunt) sibi voluerit sanctissi- periisse.aut hactenus irrepertum delitescere; neque
mus pontifex?Rem puto veterum potius exemplis, aliud praeterea ex veteribus monumentisadnostram
atque ecclesiasticorum Patrum testimoniis, quam g wtatem pervenisse,unde Pauli patriam certo digno-
argumentorum ratiociniis dilucidiorem fore scere possemus; deque, ea non secus atque Hispa-
Cum Hierosolymis Romani milites Paulum e Ju- nisnunc de Laurentii patria, litem qua; etiam num
dffiorum manibus eripuissent,edixissetqueeistribu- foretsubjudiceTarsensibusintentatamBlanohinum
nus ut ad castra delatura verberibus csderent, prseterea, dum strenue Romanorum partes agit,
quo Judaioi tumultus causam proderet jamjam : eximiaj vetustatis, atque auctoritatis Codicem, in

verberandus Apostolus adstantem sibi centurionem nescio quo veteri chartophylacio reperisse cui Bibli-
his verbis interpellat Si hominem Romanum el
: cus ille cento, quem modo ex Actis apostolicis
indemnalum licel 25)?
vohis flagellare [Acl. xxii, retulimus, incidenter assutus luerit, cum longe
Inique atque injuste secum agi queritur Paulus, diversum esset ejus Codicis argumentum.
quod scilicet pcena contra commune jus gentium Videres Blancbinum exsultare, triumphare, cau-
condemnationem praecederet; quodque Romanus sam pro Romanis dictam e vestigio asserere, sibi-
civiscontra leges Porciam (a) et Semproniam (/') que in frequenti Patrum concione, quod Paulum
vorberibus ca;di juberelur. civem illustrissiraum Urbi reatituisset, quernam
His centurio auditis rem tribuno aperit,inquiens: moremajorum poscere. Conlravero miserum illum

Quid acturus es? Hic enim homo cicis Romanus est quiTarsensiumpartesageret,nequidquaminclamare
(Act. XXII, 36). Commotus ad hsec tribunus, non- Sapientura fidera, locumque illum Aotorum non de
nihilquejam de Paulo sollicitus, ipsum adit, id Pauli patria, sed de jure Romanae civitatis, seu
quod res habebat ex ore pjusdem excepturus et : municipali,quoTarsus ex Dionis,Plinii atque ipsius
D^i; mihi (inquit) tu Romanus es [Act. xxii, 27
.;( Pauli testimonio (f) fruebatur, intelligendum esse
seq.) ? At ille dixit : FAiam. Pergit tribunus : Ego obtestari :urgeret enira ex adverso Blanchinas,nec

multa summa (Romanam) conseculus

civilitatem hanc tantum eo loco Paulum Romanuin civem (id enim
sum. Et Paulus. Ego autem, et natus sum (civis Ro- non tanti esse), sed disertissime jm/umpronuntiari:
manus scilice!).SiperLatinisermonisgeniumlicuis- jam vero natum nisi de patria proprie non dici, nam
set, aut sfficulo demum octavo liber Actorura scri- reliquse ejus vocisusurpationes translatitiseacme-

ptus,Latiove donalus fuisset, credibile est auctorem taphorics sunt frustra autem ubi propria suppetit
:

interpretemve pro Ego autem el nalus (civis) sum,

:
ad impropriam significationem confugiendum. Ad
ex ejus aevi Lalinitato redditurum : Ego aulem ct ha;cmillenariamCodicisantiquitatem,auctoritatem-
nascendocivissum;prxseTlimc-amGTaiCustexluse,Sim que ad cnclum efferret : bina ternave hinc illinc ne-

versionera non respuat (c). Tunc autem nedum gativa,aut conjecturalis generisargumentacorrade-

eamdem in Actis atque in Leoniano Sacramcntario ret, queis pra?cipuum illud in aoiem stipatum proce-
sententiam, sed lotidem ipsisque omnino verbis D derct;eoque demum fucatoaofallaciverborum appa-
utrobique expressam haberemus. ratuTarsensium causi-e patronum nehiscerequidem
Interea vero tractus Auotorem sedulo nobis
ille sineret.Jam vero,quicunqueincautiorBlanchinianis
ut jacet considerandus est.Et primo quidem Paulus dictis aurem accommodaret, quantum ille, delecta
in eo se Romanum hominem dicit mox a centurione ;
demum re, ludibrium prudentioribus deheret!

(o)Sedpe?-d('OS!mmorfa/M(inquilSallustiusinCati- ((/) Sub initium ejusdem capitis xxii, y 3et cap.

lin.) cjuamobrem in scnlcntiam^ non addidisti {Deci Si- XXII, f 39.
lane), ulprius in eos (Lentulum aliosque conjuratos (e) Scio Paulum a Ilicronymo Gischalis, quod

intelligit) ve.rberibus animadverteretur? An quia lex JudffiM oppidum est in tribu Benjamin, natum
PonciA vetat? dioi : quo a Jud.Tis capto cum parentibus Tarsum
(b) Duas tulic leges (C.Sempronius Gracchus) alte- Gilici.x; commigravit. Vid. S. Doct. in libro de Vir.
ram ut si quis iii magistratu civem Romanum sine illustrib.
judicio necassel, in eitin populi judicio animadvcrle- (/) Actor, XXI 39 Ego (inquit Paulus) homo sum
:

retur. Plutarch. in Gracoh. quidem Judxus a Tarso Citicix non ignota; civitatis
(c) 'Eyio Ts xa! ^Efbfji]ij.ai. AC.or. xxil, 28. .municeps, elc.
 653 DI8SERTATI0 DE DAMASO ET LAURENTIO. 654
HrecautemcDpertinent ut meminerit BlanchinuB A Romanumfacimua.QueentintemporeLaurentiusin
quara non temere centonibus hisoe consutitiis, ut hicem edi potuit, tam pervulgataeratRomanacivi-
moxiine a se ipsis purpurci ac pretiosi sint, ubi in tas (TtoXtTEiav iutelligo), ut potius non esse civem
aliorum labores diversi praesertim argumenticom- ignominicB ac dedecori quam esse laudi duceretur.
migrant, fides adhibenda sit. Quid vero si flexi- Paucisreraexpediam.Teraporibusreipublicaj, etil-
lis prseterea planeqne ambigue sit iposorum sen- lico posteamaCEesareoccupiitamoiviumjussummo
tentia (qualis certe Veronensis Sacramentarii in honore apud Romanoshabitura,necnisiparcissime
loco de quo agimus Contestatio est), multiplicisque curaexterisgentibusoommunioatura fuisse scimus
interpretationis capax? Eal nunc ergo cum Codice (e):AugusturaquoqueHoraana;civitatistamtenacem
suo Blanchinus, extollat quam potest ejus antiqui- legimus, ut atfirmaret jacHius se passurum fisco de-
tatem, fidem caeterasqus dotesnunquam, opinor, : trahi, quam civiiatis Romanx honorem evulgari (f).
ntgratis eum purum Leonianum esse concesseri- Nec Galbam (3) eosque qui ad Trajanum imperium
mus, cum Actorum Apostolorum volumine compa- tenucreraulto indulgentiores fuisse constat. Traja-
randum esse exisUmabit; nequealias apertius est nusveroetpost eumHadrianus,Antonius Pius etalii
Sacramentarii pro Laurentii patria testimoniura, crcbriscivitatisRomanaeconcessionibussensimejus
quam pro Pauli locus Actorum quem nuper ex- jurispretiumimrainuere, donec edita ab Antonino
B
pendimus. Caracallaper speoiemlargitionisavarissima Iege(/i),

Jam vero si volumus Blanchino respondere, quo ut inorbe Romano qui essent,omnes cives efficerentur
sensu Paulus in Actis, eodem ei in Veronensi (i): summum illud oivium Romanorum jus pes-
Saorameatario Laurentium civem Homaniim dici, sumdatum ao pro nihilohabitum fuit. Jam verocum
nihil ab Hispanis urbibus qu« de Homero nostro ea lex ab anno 211 ad 218 quo tempore Caracalla
certant, quominus id libere asseraraus, nobis obsti- imperavit, promulgata fuerit; Laurentium autem,
turum puto.Oscae enim,seu potiusCorduba?, autVa- juvenili aetate florenlem anno 2o8, Tusoo et Basso
lentiiB nostrai in Edetanis Laurentiuranatum dixe- ooss., passum soiamus ;Iiquidumlieri videtur post
rimus (quam nos disputationem missara facimus editamdemumCaraoallc-e constitutionematqueevul-
quod vel tractatam nitesoere posse desperemus, gatumRoman3eoivitatisjus,sanctissimumIevitamin
non minus eura Romanura civem tueri possumus, lucem prodiisse, quo scilicet teraporenihil jam erat
quam vel Paulum, quod Tarsi natales hauserit ;
curdeLaurentii civitate peculiarius Roma lasteretur.
nam ternajquas raemoraviinusurbes( cnnsulto Cc-e- SiineaConstestatione non aliadesignaretur peou-
saraugustara non adjicimus) Romanorum oolonia) liaris Ic-Rtiti;e ratio, agnoscerem ego quidem hujus

aut municipia erant (n) Scimus praitereaCt)n^u/)(i»)i argumenti vim, verum inipsa sacrum quoque Lau-
per ea tempora gloria et potentia celebrem {b) Os- rentii ministerium, ejusque passio (ita enim poste-
cam jam e Sertorii aetate magnam urbem, sludio- riora verba dicaium nomini tuo munus esiproprium
rumqiie in Uispania parentem {c),Valentiam denique intelligenda puto) continentur,exquibus geminum
a Cii. Pompeio delctam (d)mox restitutam,elcoloniam prffiterea Romaduoeret l.-etiticB peculiaris argumen-
a Ca'sn« /bcfam, cujus et nomen ob eani causam tum. Audiaraus Leonem de sanctis apostolis dicen-
sortita fuisse dicitur. Ternas insuper cudendai tem : ibi (Roraae soilicet) oportcre utsi Ixtilias prin-
monetae praerogativa decoratas, utperplures eorum cipaius, ubiipsorum glorificaius exitus fuit(j) Maxi-
nummi declarant a Vaillantio et aliis evulgati. mum item Taurinensem, qui de sanctissimo levita
Verum insurgerettuno Blanchinus, necsatisesse nostro \oquens: Hinc esi (inquil) '/uoti insuperabilem
causa^ subesse diceret, ut peculiarius pras cxteris in Laurentii fidem Ixtior Roma miratnr Augustinum
Laurcnlii solemnitatcHoma Ixtaretur, si non speoia- demum veteresque Eoolesioe Patres, qui ex trium-
lius atque Paulus fuit sanctissimum levitam civem
Municip. pag. 55, in jiugusto) Nam ex pareniibus :

(a) De Con/uiavidePliniumlib. iii.quieam urbem sibi gentibus nobilissimam(foTami3 auctorvertit ?jo-

inter Bsticae oolonias numerat. Apud Gl. Antonium bilissimos) Oscam, amplam urbem contra.vil, iisque
Augustinum Dial. viii. Vaillantium Num. Iniper., doctorcs prxfecii lilterarum Gnecarumet Latinarum
in Col., tom.
I, pag. 53, in Augusfo. Osoara, Ci- — Ego sio redrjerem Congregansatttem (coram) gen-
:

vinm Itomanorum appellat alioubi Plinius apud An- ii.wn nohilissimos in Oscam, urbem magnam, prie/e-
tonium Augustinum Dial. vii, quaravocem, Munici- citeis doctores Grxcarum et fSominarum disciplina-
pium interpretatur clarissimus vir. In nummis pas- rum; ut EuYEVEaxa-coui; non ad urbera,sedad Hispa-
sim V. V. oscA, id est, interdum
urbi: vitri.v : vrb. panos ephebos, quos in eam contraxit Sertorius,
viCT. Vid. Vaillant in Augti^t. ,lonil Col. et
Munio. rcferri debeat,
pag. 55. —
Valentia demum a Plinio inter Hispa- Ul) Vid. Sallust.
III Historiar. et Vaillanlium in
nia; Citerioris colonias numeratur, lib. in. cap. 3. Julio, Nura. in Col. et Municip.
tom. 1

Vid. Ant. Au^ust. Oial. vi, et Vaillant in Julio. (e) Vid. Sueton. in JuUo, qui tamen secundo ip-
(/)) Strabo, lib. iii UX=Tjtov 3' f] Kdpojox E'j;7)xat
: sius consulitu Gaditanos et alias Hispanis urbes
Map-/.iXXo'j xxi^iia xai So;7)x-/ioijvaij.:t. Id est Pluri- civitato donavit,ut auctor estDio Gnss.,lib li et xliii ,

mum autem Corduba, Marcelli opus, etgloria, el vir- (/) Suetonii verba sunt in Augusto.
iute crcvit. (7) GivitatcraRomanamrarodedit. Suct. in (Ja/Zia'
(f) Plutarch. in Vila Scrlorii Toj; Y-ip fj-cs-
: (/1) Oocasionom ejus Iea;is edendne, lege apud
vtiTaTou; aTxo -iojv sQvoJV TJvaYay'""' ^'? "Oj/.av TtoXtv Heineocium, ex quo h.Tcno3mutualifuimus,Antiq.
^i.zfiXri^ 8toa!J'/.aXo'j? ETCiTffJija^^EXXrivixwv xExat 'Pw- Rorn. Jurisp. illustr. in appond. libri i, § xix.
|.iat/iov;x7.0r||xi-t.jv.Quomlocum Summus Vaillantus (/) Ea in Orbeil, II'. /)-; slnln
est lex :
'lioininuni.
licpt alioqui Graicc scientissimug, nescio an satis (i) SBrin.
natal. SS. apostolor.
1 rie
aocurate, in huno raodum transtulit (Tom. I Col. et (k) Homil.ltde S. Lanrertio.
655 ADDENDA AD QDOSDAM PR^CEDENTKS TOMOS. 656

phalimartyrum exitu praecipuum spiritualium gau- dem urbe passum {i) neo Romae incolara fuisse
gciamus: supereat ul iejweliomancecivitaiishy mni
diorum argumenlum, laudisque materiam desum-
tractus intelligendus sii.eoque Julianusintuituc/iiis
psere.
Verumsirempauloaccuratiusexaminarevolumus ab Isidoro dicatur, quod in urbe civilatis jure do-
nota, quali Syri;n Antiocbia erat
vel postCaracallae tem[i(ira non minimum
adhuc (;), natales hausi-

superesse honoris in ipsa civitate Romana depre- set. Jam vero cum Juiianus sub Diocietiano et

hendemus cum enim constet pro his tantum latam

;
Maximiano , id est , exeunte minimum tertio i

Christi saeculo, passus fuerit consequens fieri vi-

a Caracalla legem fuisse quiingenui nati, non r^ui
:
,]

possumu? utique detur, eo adhiic tempore (aut saltem quo hymnus

libertinae conditionis essent (o) : ;

civitatis jus Lanrentio in contestatione attributum,

ab Isidoro conscriptus fuit) civis Bomani nomen |

'

ad \ps\us ingcnnilatemiA est, nobiiitalem referre^de

usu vulgari in pretio habitum fuisse. Atque haeo
qua intcr alia Roma in cjusdem solemnitate laetare- de prima verborum NASCENDO civis interpretatione. ;

tur. Etquidem quicunqueapudCiceronem («)etre-

Superest alia, quam ego, si bina illa verba pro
genuinis Leonianis admitti volumus, sanctorum Pa-
cenliores qui de eo argumento egere (c) Romano- i

rumciviumjuraatqueimmunitatesconsiderarevelit rum sententiis, ipsiusque Ecclesi» spiritui con- !

eiorofecto minime absurdum videbitursi cjuiiishic gruentiorem puto. Notissima est Latina significatio j

anobis pro ingenuilate usurpetur. Sanc cum longe " vocis nascor quam tamen sicut ejus sermonis di
:

inferioresset //a//co;'i(»i quam civium conditio,sci- ctatores Cicero, Sallutius, Livius, caeterique pro in
j

mustamenprius illudjusproimmunitate a tributis Iticem ediaut prodire, perpetuo usurpavere : ita e <

passim usurpari (d) quam quia patricii equitesque

;
contrario Patres ecclesiastici jam inde a s»culo ;

(quos nobiles vocamus), exclusis plebeiis, in His-

quarto, in Actis martyrumeorumque homiliis, prae-
pania nostra obtinent, hidalgos. id est Italici ver- cipue vero in sacra Liturgia pro eo quod Latine so-

naculo sermnne (c) etiam num apud nos appellan- nat mori constanteraccepere, atque in eo sensu in-
'

tur ; et hidalguia, quam Latine ItalicHatem di- trepretatisunt.Cum enim qoo diemartyres agonem
ceremus, nobilitas. consummabant,ccelo,id est aeterna; patrirenascicre-
VerumetLaurentiinostritemporibuscivisROMANi derentur ex flde ac pietale potius quamexLatini
: :

nomen, quidquid tandem ea voce contineretur.ma- sermonis usu propriamhujus verbisignificationem \

gno honore ac pretio habitum fuisse neque id ;

in eam quae non diversa modo, sed planissime con-|

ecclesiasticos Patres ignorasse : Mozirabici hymni traria est, transtulere. Hinc natatiiia, et natalcs

de sancto Juliano Antiochenomartyre, quem Ba- martyrumdies, quos profani scriptores emortuales]
roniuslsidorotribuit(/'),locusplenissimeconvincit: Latine dicerent ; cujus usurpationis et in hodiernis

in eo enim sic legitur : C quoque missarum Codicibus non obcura nobis ve-i
stigia supersunt.
Hic Julianus sorte ciari germinis,
Civis Tiigatae urbis, imbutns omni Exemplisinhujusdoctrinaeconfirmationemobru- 1

Disciplina arlium, elc. endum plane Lectorera putamus, adeomulta suc-'

Hic enim aperte Julianus honoris causac/i)/« Romn- currunt in veteribus tum laiinae, tum Graecae Ec-;
vix enim scio an /(ifiri^to epitheton alii clesiffi Patribus ('r) Nec tantnm fiflsr? cum apposito;
iius dicitur ;

quam Romae congruat cum autem hunc marty- ccelo, sed simpliciier nasei dicebantur, idque se-
(g) ;

rem Antiochia? in lucem editum fuisse credibile sit, quioribus etiam saeculis, quoscunque pro Christo,
idquod Ambrosianum BreviariumsanctiCaroli Dor- aut in ipsius osculo mon contingeret ;
qua de re

romei jussu editum aperte docet {h) et alias in ea- ;

elegans Nicolai papae I testimonium (a) e regione'

Novell. Justinian.Lxxviii,cap.5,apudHeinecc. In not. ad Marlyrol. ix Jan., litt. A. Afferturj

(f)
(a)
autem is Hymnus a Blanchino io Annot. xx Ora>>!
in append. lib. i Antiq. Jurispr. illustr., § xx.
tionarii Antiquiss. rit. Goth., pag. 161.
(6) In orat. contra Verr., v, 54, et alibi in eod.
\

(c)Car. Sigonius de antiq. jure civium Romanor. {g) Soio equidem etTarraconem nostramAnt. Au-i
Card. Norisius de Epoch. Syro Maced., iv, pag,4i8, gustino Togatam diciam ita enim duplicem T. T.,! :

apud Heinecc. App. Antiq. Rom., lib i, pag. 428, Q quam nonnulli ejusdem nummi prceferunt,interpre-j
et alii. tari posse ait vit summus, quasi legendum sil To-',
{d) Vide tit. fT. de Censibvs. Rob. Steph. in The- gata Tarraco (Dial. vii subinit.) ; sed neque ipsej
saur. L. L., verbo Jiis Jtalicum. huic interpretationi asquiescere videtur,et pro To'\
(c)Dehoc etymopra'tersigniflcationis affinitatem gato, Tyrrhenicam fortassis legi debere eodem locoi
quae magna sane inter eas voces est, insignisetiam asserit. Isidorus cerle in eo hyinno minime ad'
earumdem, quod ad structuram spectat,analogia, Tarraconem respicere potuit, quasi ejusdem civisi
securiores nos reddit. Sic enim el Galgo, qua voce Julianus fuisset, quam is urbem ne vidit quidem.j
leporarium canem Hispani significanius, a Latino (/i)^Brev. Ambros. juss. S. car. Borrom. ed. etJ
Gallicus (scilicet anos) (iescendit sicut et fLbaiiquid :
ann. 1625 recognitum sub die xxi Jun., lect. iii ad]
algo quae idem omnino valont item a cabaliico, id ; Matut., apud PP. Bolland. ix Januar., § vnum.21.'
est, eguito ( quod verbum non semcl in legihus
(i) Martyrol. Roman. parv. ix Januarii.
'

Langobardorum, imo Wisigolhorum, atque

et in
in usaticis liarcinonensibus occurrit) fi Hispanicum
Vid. Vaillantium, tom.
{}) I Num. Imp. in Colonj
et Municip. in Claud. '.

ejusdem significationis cabalgo quod ex usu po- ,

tius quam
ex origine eaoalgo frequenter scribimus. Sancti Pelycacpi y^veOX^ov T,|jipav quem Latinej
(/.)

Suboluerat hKC pridem originatio Cl. nostrati nalitium diem ad lilteram diceremus, Rulfinaa!
Joinni Genesio Sepulveda; in Epist. ad Hispaniar. vertit diem passionis apud Ducangium verbo NaA
principem lib ni, epist. 34. talis, I
657 DIS8ERTATI0 DE DAMASO 3T LAUEENTIO. 658

sistimus. Quod autem adjunctum ca;(o,non modo A. Eo plane sensu ab auctoribus ecclesiasticis mar-
apud veteres Patrcs, sediQhodiernis etiam Marty- tyres, neglecto nataliipsorum solo, iis urbibus at-
rologiis, imo el in oflicio et missis sanctorum verbo tributos sciraus, in quibus extrema pro Giiristo
nasci interdum apponi videamua id antitheseos : perpessi fuere.Prudentius certe non aliojure Heme-
causafactum, ct ut temporalis martyrum nativitas terium et Chelidonium Calagurri, Paulum Narboni
dilucidius cum ceterno ipsorum natali committa- Martio, Felicem Gerunds, Cucufatem Barcinoni,
tur .Sic Nicomedienses martyres : eo die in calis aliosque aliisurbibusmartyres adscribit.Sicut enim
(martyrologii verba sunt [6]) nasci meruisse dicun- natalismartyrum dies,quamundosciliceteditifuere,
tur, quo Christus in terris. Et Paula Romana in prM trinmphali eorum die ab ecclesiasticis Palribus
ejus Officio(c): i7)i ccclonala memoratur, ubiChris- negligebatur unaque haec piis (idelium roetibuset
lusmundo nasci dignatus fuil. votis anniveraario cullu celebris erat: ita temporali
Usque eo autem apud auctores ecolesiasticos vo- ipsorum pntria prcetormiasa,eam tantum qua ctelo

cum natale et natalitium usurpatio in sensu de quo per pa.ss\onemnati fuerant verdiin martyrum patriam
agimus invaluit; ut si quis jam natale proprium,ui veteres illi Patrea agnoacebant.
Venusinus dixit (rf), aut natales ut in Constantini In apecie autem de Cucufate loquenslsidorianus
nummo legitur (e), exprimere vellet: opus omnino g hymnus a Blanchino relatus {h),hunc martyrem
haberet genuinum, aut tale quid adjicere; ne forte, aperte civem barcino?«ensem vocat. Dixerat modo
contra animi sententiam, demorte potius quamde ipsius auctor (i) martyrisSanctissimi cruoremBar-
nativital elocntus fuisse crederetur. Exstat in eam cinone sedem fixisse, eoque ex Africa domicilium
rem luculentum inGelasii Sacramentario teslimo- laresque transtulisse,his verbis:
nium,cujus proinde missamsistimusinscriptam(/'). Hinc cruor hujua Cuoufatis almi
Factus est nostrse regionis heres
IN NATALE GENUINUM pergit autem (j):
Secreta. Jam fave martyr precibus clientum,
Instrue et civem, populum tuere, etc.
Adesto, Domine,suppIicationibus nostris.et hanc
oblationera fannili tui lllius (g),qu<im tibi offert ob id est.imbue prasceplis fideiBarcinonenses civestuos
diem natalis sui (jenuinum, quo die eumde maternis (quos infima Latinitas dixisset concives) nam et :

visceribus in huncmundumnascijussisli, placidusac

eodemscnsu Prudentius noster de Vincentii levitaa
benignus assume. Per Dominum, etc. Et in posl-
cummunione: Qui famulum tuum ad hancdiemna- stola,sive orario cruore sanctissimi martyris illito,
genuini. exemplo anno perducere dignatus
talis sui quod ejus temporibus Cisaraugustffi asservabatur,
es, etc. loquens, ait (k):
Hoc colunt cives velut ipsa membra
Quas cum ita sint, et alias ex praestitutaa nobis C Caespes ambiret suns, et paterno
regula,ubiinlibris liturgicis quale Sacramentarium Servel amplectens tumulo beati
Leonianum est, in voce aut sententia,qua3 ad mar- Marlyris ossa

tyrumpatriasatquealiudquidvissignificandumam- quasi diceret: Eo,Vincenti, pignore CEsaraugustani

biftuse sunt,dubium occurrit,priorem de martyrum cives tui, non minus gaudent triumphantque, ac si

patria interpretationem ex niente atque spirituEc- sacras tui corporis exuvias ex asse possiderent; auo-
clesia; refugere debeamus: quidni, quando verba que te gremio Cssaraugnsta mater exstinctum, et
NASCENDO civis, uulla licet non ex parte suspecta, majorum sepulcro componendum escepisset.

pro puris Leonianis agnoscerecogimurinvitissimi, Clarius tamen aliud, reique de qua agimusconfi-
ad Laurentii potius morte, qua ceelo nascendo, ciins ciendiB praesentissimum,Damasi testimonium addu"
/ir)mn»Mieffectus fuit,quam ad temporalem sanctis- cimus, ex epigramraate quo olim Romae in basilica
simi levitffi patriam referamus? sancti Sebastiani ad Gatacumbas, ubi sanctorum

(a)"Nec novura cuiquam videri debet si na^MS di- ac designamus,ejustamen proprium nomcn retice-
citur qui exhacvitamigraverit Quomodoenim usi- mus; proquoinbodiernisMissalibus aliisqueeccle-
tatomorediciturnoscz, quandoquis exutero mater- siasticorum Officiorura libris est N. Itali d'il tale,
no procedens in hanc lucem exit: sic quoque jure n Gneci to^j OETvo;,seu Oiivaxo;, id 6si,cu)usdam; His-
natus appellaripotest,quilibet ab hiijusvitce lenebris pani aulem fidano diciraus forle cx Hebraico ,113
ad lumcn pertingens viventium. » Nicolaus PP. I, in palah, seu .sSd pala\ quod inter alia occu/(um f\dt si-
gniflcat; unde et i^lSs peloni ocrultus, innomina-
respons. ad consulta Bulgaror., apud Labbaeum, :

CoU. CoDC, Edit. Venet., tom. IX, col. 1537. tusabiconditus. Ruth iv,l: iJlSs ns-nnu .vehahpoh
(fc) Die XXV Decerabris. peloni id esl: sede, seu mane hic Peloni, pro quo
(c) Die XXVI Januar.,qui dies Paulae proprius est Grscus textus habet: xioiijov woe xrJuis Sede hic, :

in Offic. SS. Hispan. ah^condite. Hebraei quoque in contractum suorum

(rf) Lib. IV. od. II ad Pyllid., vers. 18. formulis sic cxordiuntiir i:V3 "12 lilSs 'jS :
:

(e) Legitur in ejus aversa parte: plures natales ani Peloni har Peloni. Id est: Ego iV. jilius N. His-
KELiciTER, quem e Nummaria retjis Catliolici gaza, panice lo Fnlano, hijo de Fulano et si femina
: ;

cui prsest.eximie illustravit CI.Hispaniensis mihi- sit xni^Sa pelanitha, Hispanice totidem fere verbis,

queinprimis observandus AlexanderXaveriusPa- Fulanita.

nelS. I. presbyter,edito ineamremante paucos hos (h\ Ann. cu in Orationar. anliq. rit.Goth,, p ag.
annos commentario.quem nunc ad manum nonha- 276.
bemus. H) Stroph. IV, vers. 13 seq.
(/) Murator. Liturg. Rom. Vet., tom II, col. 724. (;') Stroph. s. vers. 37 seq.
[g) Itlius. Id est, incerti quem mente concipimus [k) Stroph. sxi, vers 93.
 659 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 6601

apostolorum corpora quieverunt, legehatur, ut Ba- A. Nec ambigo quin si prisca excutianturmartyrum'
ronius (a), Sarazanius (/<) et Merentia (qui aperluni Acta, quosque deeorum passionibus tractatus ha-
illud alque antiquissimum pra;terea appellat [rjscri- buere veleres Ecclesiae cum Grajca; tum Latins scri-
ptum reliquere.In eo autera epigrammale Petruset ptores: non uniim praeterea locum inveniendum
Paulus disertissime a Damaso cives Romani vocan- fore,quo raartjres ejuspotissimuni urbis oppidive,
tiir. Integrum illud sistimus, ut eadera opera qua ulii palmam adepti suut,civibus annumerentur(i);
occasione compositum fuerit lector iutelligat (rf) ; imo ubi longo tempore commorali domum in pace
hlg habitasse privs sanctos cognoscere debes quieverunt, ut de Paula Romana suo loco dicemus.
nomina qvisqve petri pariter pavliqve reqviris. Verum allatis hactenus exemplis lectoribus salisfa-
dlsclpvlos oriens misit quod sponte fatemvr. ctum iri putamus, utexistiment scilicet, verba illa
Sanglinis ob meritum christvmqve peb astra se- nascendo civis de adepta potiue a Laurentio nostro
[qvvti per raarlyi ii palmam, quam pertemporalem nativi-

Aetherios petiere sinvs etregna piorvm. talem Uoinana civitate, congruentissirae atque ex
RoMA SVOS potivs mervit dependere CIVES veterum Patrum, imo et ipsius Ecclesiae usu inler-
Haec damasvs vestras {e) referat nova sidera pretari posse.

[lavdes. B tamen adhuc ubi forsan Blanchinus ha^rebit.

Est

Hsec autem usque adeo perspicua sunt,nihil ut jam
ampliusscrupuIisubessepossit,obunamcertaminis
gloriam ac triumphi palmam, quam apostolorum
principes Roma2 simul adepti s\ini,Romanos eos ci-
ves a Damaso appellatos.
Sienim verba nascendo civis ad Laurentii mortem
referri volumus, cuitandem bono comma,: dicatum
nomini tuo mwms est propriiim, quo sciliceteadem,
aut affmissima sententia continetur,ab auctore con-
testationis frustra repetitum dicimus? Sed xou jjie-

Licetenim de Paulo quem Tarsi natum eimuni- p!a|jtou seu distributionis rationem liaberi oportet.
cipemfuisse exIibroActorum prffidiximus,suspicari Si enim priori interpretationi adha;rentes verbana-
etiam num quis posset ad juspotius civitatis.quam scendo civis de civium jure interpretari volumus,ni-

admarlyriilocum respexisse in eoepigrammaleDa- hil prohibet quominus sequentia: dicatum nomini

masum: in Pelrotamen, quem Belhsaidi-c, exiguo ad Laurentii pasjionem re-
tuo niunus est proprium

scilicet Galilaeaj feramus si vero, ut in secunda interpretatione,

pago nihilque cum jure illo civium ;

commune verba illa de martyrii loco intelligimus,tunc conse-

habente, modicis item parentibus natum
constatjSi passionis locum demas,vixscioansuper- quens proximecomma,quo Deo dicatum munus Lau-
sitaliud cujus intuitu Daniasus cum Romanumcivem rentius dicitur, ad divinum cultum cui in Levitico

appellare potueruit. Fuit igitur utriusque spostoli gradu specialiter addictus erat, aut ad virginilatis
C
conditio,seu genus sive patriam attendainus,dispar: votum.vel alio referemus, ne scilicet bis eamdem
quare nec locus iis unus,neque eadem obtigitsup- sentenliam ibidera inculcari asseramus.
plicii sors(/);verum par eorum fortitudo ac trium- Postremam autem hanc secundi commatisinter-
pb us, quem insignissimum Romae peperere, sum- pretalionem, ne quis eam gratis a nobis confictam
mum illud Quiritium jus utriquc acquisivit.ut ex eo arbitretur,ipsos Blanchinuni etMuratorium pridem
ambo asque Roiiiani cives effecti atquehabili amplexatos fuisse,ex eo mihi videtur,quoduterque
fuib-
sent.Atqueeo fortassisrespexit Anibrosius in hym- cum in Sacramenlarii [eoniani textu legeretur:Sa-
no cujus inilium est Apostolorum fiassio, quo
:
cer mmisler et dicatum nomini tuo munus est pro-
loco de sanctis Petro et Paulo loquens ait prium, conjunctivam particulam rejicientes,proque
(g):
c;onjunxit tequales viros et dtcatum, dedicalum restituentes (;'), ex bina quae
Cruor triumphalis necis. pridem fuerat,simplicem,bimembrem tamen enun-
Beda (h): tiationem fecere, in cujus posteriori parte, nihil

Conjunxit hora transitus nisi prioris explicatio contineatur, quasi dicerent:

CcEli petentes januam. Sacer minisier,dedicalum scilicet nornini luo muniis
Paulinus item,et alii quorum loca longumessetde- est p>'oprium.
scribere. D Sed nequehic nobis consistereperBlanchinum et

(a) Ad ann. 384 int. carm. Damasi, et apud Sa-
razan in not. pag. 188.
(i>) In not. ad Damasi carmina Epigram. XXX
ex Beda, Anastasio, Adone, ct Rreviaro Rom. vet.
{c) De Damasi Carminib., num.
3, pag. 137,
col. 1.
{d) Affertur a Sarazanio inter carm.Damasi,pag.
61, et aMerenda, pag. 220.
[e) Puto restitueiidum; referal.
(/) Fleuri, Hist. Eccl. i sfficuli ad ann. 06.
ig) Ap. Blanchin. Annot. xcix Orationar. pag-
270.
(h) Apud card. Thomasium in Hymnario.
(!)Consonat Missale IMozarabicura a Lesleo edi-
tum, in cujus IVIissa de S. Vincentio martyre (Pag.
incolam Iteti^calurus et advenam, sequale tuitionis
auxiiium reddat pro cineribusmundo civibus pro se-
PULCRo,id est,VALENTiNis,n9m ea in urbe tumulalus
fuit sanctissimus levita. —
Praeterea in missa de
SS. Servando et Germano (Pag. 395, col. 1: Deus
qui martijrum iuorum corpore (sic) unius glorix re-
muneratione indivise {s\c) divisis rcgionibus locas: et
Servitndum Gaditano silui donas: et Germanum eme-
RiTENsiuM CIV1BU8 accommodus. De sancti Germani
corpore Emeritam translato loquitur, qua de revi-
dendus ipse Lesleus in notis, pag. 507, col.i.Sunt
fortaesis alia.
(i) Blanchin., tom. IV Anastas., pag. 38.
Pro et
dicntum, lege dedicatum. Mui-atorius in ipso textu
edidit; Sacer minister, dedicatum nomini tuo, etc. i

292, col. 2) legitur: Tuoque (Vincenti) interventu et Tom I Liturg. Rom. vct., col. 398.
 661 DISSERTATIO DS DAMASO ET LAURENTIO. 662

Merendamlicet, sed alta ratione Hispanorum opi- A Galvinistam demas.nullus.DeniqueAdonistestimo*

nioni contraire student. Si enim, inquiunt, Vero- nium vetustorumcodicumfide, multipliciqueconje-
nensem Codicem inquoLaurentii contestatiorepe- clura e.\ alque Ecclesiae Patribus
lihris liturgicis,

riturssculojam octavo scriptum fuisse ab Hispanis aii.juvatur; Veronensis Codlcis auctoritas singularis
conceditur, etsi nos intereagratis eis dederimusid est, nam Vaticani Godicis locus, quem Blanchinus
Sacramentarium a sancto Leone compositum non unicum inejus confirmationem aflert, nihil conclu-
fuisse, haberaus saltem pro nobis antiquius testimo- dicemus. Mitto infirmam Veronensis
dit, ut inferius

nium pras iis quibus Hispani auctores innituntur, Codicis fidem in eo tractu qui Clementis papaa et
atque adeo longe validius argumentum. Et quidem martyris patriam exhibet; ut si in Laurentii Miss®
si, omissaiatereadlsputatione deantiquitateSacra- Contestatione, de eodem argumento agi Blanchinus
mentarii Veronensis (a), vera esse volumus quae contendat, eam quoque Conteslationem sublestam
ciroa astatem Codicis a Blanchino eruti sub hujus fore credibile sit.
capitis initium a nobis dicta sunt: adigimur pro- Imo,si rempaulodiligentius examinare volumus.
agnoscamusintegrominimum sfeculoanti-
fecto ut non satisexploratumerit,nostrisnean potiusadver-
quiorem eura Codiceni esse, quam Ado ex cujus sariorum fundaraentis antiquitatis prajrogativa de-
Martyrolegio pressius pro nostra sententia testimo- g beatur; cum enim sicut pridem dicebamus, Baro-
nium mutuati sumus. nius binos, eosque pervelustos Codices in Ecclesia olim
Verum cum, etiamsi ssculo octavo Blanchinianum recitari solilos se vidisse affirmet, inquibus Dama-
Codicem scriptum fuisse asseramus, ejus testimo- sus Laurentii compalriota legebatur ; et alias san-

nium de Laurentii civitate aut patria, quinque mi- ctus ille pontifex ab auctore catalogi Roraanorum
nimum saeculis re de quaperhibelur recentius fore prffisulum sub Felice, id est, ineunte saeculo vi scripti,

necesse sit, non video quid majorilla unius saeculi disertissime Hispanus appelletur: quidni binosillos
prae Adone antiquitas, ut cxtsra sinl paria, fidem Codices, veleorum alterum, saeculo viii antiquio-
ejus Codicis, reidequa agimusconfirmandne juvare rera fuisse suspicemur; aut in una Damasi patria,
possit non magis ac si qui.«, exempli gratia, pro
; quam Felicianus pontificum catalogus exhibet,non
astruendo facto quod in annum inciditChristi 1200, etiam Laurentii patriam contineri existimemus :

siBculi xvii quod proxime elapsum fuit, quam xviii praesertim cum eum Damasi compatriotam fuisse,
in quovivimus, testimonium praestabiliusexistima- adversarii {d) nobisoum agnoscant ? Sed de his for-
ret. Jara vero Blanchinianum Codicem, imo etiam tassis ad nauseam.
LaurentiancB missse Contestationem, qualisex ipso CAPUT VIII.
nobis objicitur, saeculo viii antiquiores non esse: „ E.vlremi adversariorum conatus comprimuntur.
prioris illius characteris specimen a Blanchino exhi- Nollem, quod ex Tullii sententia (e) facere iner-
bitum, et posteriorishujusphrasisconjiciendi occa- tes poetfe solent, estremo in actu negligentior vi-
sionem prabent. deri; verum non magni momenti, jamque alibi ex
Consulto adjeci : Quid vero
ut cxtara sint paria. parte confutatasunt qua; nobis hoc loco Blanchinus
si potior prae antiquiorri recentiorCodex, authujus objicit; et alias mos lectoribus gerendus est, quo-
prffi illius testimonium apertius atqueinoorruptius rum hactenus patientia fortassisabusisumus.Ergo
Etquidem Adonem clarura sasculi ix aucto-
fuerit? quamin prioribus argumentis eluendis, re scilicet
rem,multipliciquetestimoniocommendatum {b) sci- ita exigente,proIixe egimus in eo quod unum su-
;

mus, cum quisquis iile fuerit Veronensis Codicis, perest tam verborum parci futuri sumus.
licet antiquioris, scriptor.seu potius consarcinator, nobispostremoloco Blanchinus Va-
Oljjicit igitur
obvias quascunque liturgicas preces sine delectu,atque ticanum Codicem saeculo ut ipse asserit, nono esa-
ordine {c) in unum Codicem coegerit. Prsterea Ve- ratum, Actaque sanctorum Sixti, f.aurentii et Hip-
ronensis codicis locus non modo ad patriam, civita- polyti interalia continentem, imiuibus levita noster
tem, passionem, et incolalum Laurenlii significan- apertissirae AiciiuT Romanuscivis. Inducitur in Actis
dum ambiguus, sed de vitio aut interpolatione su Sixtus, imminente ipsius passione, Laurentiumvo-
spectissimus utvidimus: Adonisincorruptus ac " cans, eique Ecclesiae facultates pauperibus erogan-
est,
pressior,deque sanctissimi levitae patria omnino in- das committens, his verbis (/) Cumque hxc, et his :

terpretandus. Rursum
Adonis sententiam nemo
: similia suo sancto sermone disseruissct (Sixtus), vo-
non veterum, nec recentium ab ejusdem a;vo scri- cavit Laurentium, arcliidiaconum suum, civeji eoma-
ptorumsecutusfuit;VeronensisGodici3, siManlium t<vm, dignum Deo, et Deo {sic) virum, et habilu et

{a) De hoc argumento pridem egere CC. VV. Me- (/') Vid. Gl. Dominicus Georgii in Prsf. nov. edit
ratus, Amortius,Muratorius,Geunius,Orsius et alii. Adonis, Romas 1745, n. 10.
quorum sententiaeorecideie videtur, ul saeculojam (c) Murator.. Diss. de Liturg. Rom, vet., eap. 3,
quintoSacramentariumconfectumfuisseexistiment; col. 21 et 29.
sunt tamen fortassisinipsoplurasequenlibus saecu- (d) Merend., Opuso. et gest. Damasi sub. init.,
lis adjectaquK alibi a nobis indicantur,
prater pag. 2.
communelitursicorumCodicumingeniumnovis ad- (e) De Senectute, num. 2.
ditionibus patens, ut in cateris ejusdem argumenti (/') Blanchinus, Annot. cvi in Oratirnar., paj'.
libris passim factum videmus. 283.
663 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTKS T0M03. 664

sanctitate cpnspicuum, tradiditgue ei universas facul- A. Actis me legissememini,quorumproptereaauctori,

tales Ecctesix, etc. De anliquitate porro Codicis, modo de verilate caveat, Toeua-cYJ^^^^vabAlhenien-
non est quod addubilemus (subdit Blanchinus [a]) ; sibusdecernendum putu. EstquidemindupliciMaz-
prostat enim liber in omHium Urbis principe biblio- zarinensi, et Thuanensi Codice Crxcus de Athe- :

theca, num. 612. nis (/j); posteriorem tamen vocem sublestam, imo
et subdititiam censenl eruditi,quod nec Blanchinus
Jamvero liaec tanlo praj iis qu» capite prascedenti
inficiahitur.
espendimus probabilius dicta videbuntur, quanto
nihil prohibet quod in verbis illis civeni Romannm
Nollem tamen hfflc a me in eum finem prasjacta
censeri,utresponsionisnecessitatemefrugiam.Quare
Laurentii palria continealur cum enim ea verba
;

sisinceragenuinaqueAotorum, queenobis Blanchi-

non o.x libro aliquoliturgico, sed exActismartyrum
nus objicit, verba esse volumus, ea de jure civitalis,
descendsnt, quihus ipsoruni patrias inscri nihil ve-
ma\i:neverode Romano Laurenlii
vel de iiigenuitate,
tabal potuit
: Porum de quibus agimus scriptor
incolittu comniode interpretaripossumus.Cumenim
Laurentii natale solum, aliundi: sibicognilum, per
Romae Laurenlius a puero altus atque educatus,
occasioncm narrationi suae altexere, quin aliquam
insigniqueecclesiasticograduauctusfuisset;ibidera
ex 80 reprehensioaem incurroret.
,.,^. Ti que sine animo ad propria redeundi domicilium
Verum quanli hsc Acta facienda smt, al.hi .,am a
.

« ^^.^^^^ ^^^^^^^ ^^^^ ^^^^^ ^^ j,_ ^^^^ ^^^^^ ^^,.

.

nobis indicatum Blanchinus ipse maxime dejjra-

{b).
Wum, juris palriam (/) nancisci potuit, eoque sensu
iia/a esse non inficialur (c) nos autem addimus,
;
civis 7!.;Hian«s appellari; prsesertimcum eo tempore
ternosquospra3diximusfalsitatisoharacteres,nenipe
vetusillud municipum atque ifjcotornm discrimen (j)
historiara sanotornm Abdon etSennen, qui a !»eeio
jainpene exolevisset. Sane non alio quam incolatus
ex Perside abducti in Aclis memorantur, fictitiam
jure Paula Romana, quia sciticet e.xiil de terra sua,
ejusdem imperatoris in Orientem expeditionem, perpeluumqud Detlilelieini domicilium (ixil, civis Sal-
ridiculamdemumplanequeinsanamDeciietValeria-
VAT0Ris,id est Bethlehemitis a Hieronymo {k) ej]e-
ni eodem temporis momento repente exstinctorum
cta, dicitur.
fabulam, quorumdisjunctimsinguli maximamcon-
De palria ut Aclorum verha intelligamus oflicil
flaturierant Actis raendacii suspioionem,conjunctim
Adonis aucloritas, quara alibi pro nobis allegavimus
in ea. quasi in sentinam confluxisse. Mittimussan-
Cum enim in hujus Martyrologio Laurentius diser-
ctorum Sixti, Laurentii et Hippolyti passiones sub nisi Actorum verba, quee
tissime Hispanus dicatur :

Decio,qua3restot pcperitmolcstias AdonianisActis;

longequamAdonisgeneraliorasunt,aliodivertimus,
aliaque scopulis atque ambagibus plena, prajter mendacem
alterum ex his scriptoribus necessario
inconstantem styli varietatem: qua3 omnia Actorum Q efnciemus.Ja,rveroegregiaTecclesiasticusinterpre8
fidei elevandffi undique videtur conjurare.
laudem referret, si ubi non plane contraria, sed
Praeterea, quis non ubi in Actis inter ecclesiasti- diversa tantum occurrunt veterum testimoma, pra-
cum Laurenlii gradum, ejusdem elogiura, civis sertim ubi non de jure, sed de facto ejusque veritate
Romani nomen importunissime collocatum videt ut nuiic, controversia est mallet ea inter se colli-
:

quis,inquam,nonillicosurculuminsititium,ffigreque dere, falsumque alterurum ex auctoribus dicere,

caudicicoalescentem deprehendit?Bed cur, quasso, quam parce alterius verba detorquendo amice
Romanum tantumcuiem.ambiguasanephrasimulti- utriusque sententiam conciliare!
plioisque sensus capaci, Laurentium dixil Actorum Quod si Auctorum de quibus agiinus locuin ad
con8aroinator;neque ejus loco scv\ps\t Romxnalum, Laurentii patriam omnino referridebereBlanchinus
palriaRomanum, aut tale quidpiam, quod litem velit : atque adeo non diversa tantum, sed pugnan-
universam vcrbo dirimeret? Atqui non majore im- tia et plane contraria esse contendat utriusque ejus
pendio id facere potuistet, quam quo paulo antc scriptoris testimonia : non Adosingulare cumacto-
Sixtum Mhenis natum {d) atque eruditura dixerat. rum scriptore certamen detrectabit ; cum nec si

Quo tamenid jure?Superum fidemlGrfficuraSixtum hunc SKCulo jam IX vixisse Blanchino dederimus,
exAnastasioatquealiispassim,imoex vetustissimis D antiquiorAdone futurussit; aliasanonymuraeum
et

pontificum catalogis a Scheelstraatio (e), etSeniore planequeioTjXov, multiplicisquefalsitatis reum esse

Blanchino (/)
primum evulgati.s noveramus (quan- sciainus : cum e contrario nihii in Adone sil, quod
qum non desitqui Romanum(ff) eumvelit); Athenis historifefidei adversctur, saltemquodaliquaratione
tamen Atlici? Sixtum natum,nusquam aliasnisiin sustineri non possit, ut alibi a nobis ostensum est.

(a)Loco proxime allegato. Codice, quem Junior Blanchinus Prolegomenis,

(ft) Supra, cap.2, pag. 78. tom. IV Anastasii inseruit, pag. 4, col. 1.
(c) Annot. cvi pag. 293. (ft) Apud Seniorcm Blanchin., tom. II Anastusii,

(d) Sub initium Actorumapud Blanchin., Annot. pag. 26, inter Variantes Fabretti.
cvi, pag. 293. ()) « Itaque (inquit Ciccro ii de Legib. 2) cum ortu
{e) Tom. Antiq, ecclesiast., inappend.ad Opus
I, Tusculanus esset (Catp), civitate Romanus, habuit
Ctuonologicum, num. 22, pag. 611. alteram/ocipatriam, alteram jurjs, Romamscilicet.»
(/') Tom. 1 Anastasii, pag. 24. Item. tom. II, p. 14 (;) Vid. Tit. ff. Ad Municipal. tt ibi Heineco.
et cjusd. tom. pag. 222 in Si.xto. Elera. Juris sec. ordin. Pandectar.
{k.) In Epitaphio Paulee ad Eustochium sub fin.
(g) Catalogus Rom. pont. es
Veronensis Ecclesiee
 665 DISSBETATIO DB DAMA80 ET LAUBENTIO. 666
Sed ego,si Blanchinusinsislal,, non solum parem, A dam ease apertissimeconvincit; prorsusutActorum
sed longe majorem atqiie Adonis auctoritas est, locus longe Adonis generalior sit. Jam
quam ille

ACiorura de quibus agimus scriptori gratis conces- vnro cx oplima? interprntationis canone in conflictu :

Siro; verba tanium utriusqueccnferriinlersecupio.
Acta Laurentium civem Roinajinm dicunt Ado quoiid
genus Hispanum eum asserit, erudilum lamen el nu-
tritum Romx ; quorum quanquam prius colon ad
originem forsan referri possit, contrahitur tamen a
postericri, el de patria omnino periodum intelligen-
duplicis, Scriplurx sacrx, aut vcterum Palrum tesli-
: numii, quorum alleruin, cuin allero puynare videalur,
generalius minus generali, non e ccntrario accomo-
danV/<?ie<,quod Jurisconsultivulgariaxiomateggnert
per spcciem derognri (a), d'\cun[. Nunc autcm jam
Operi finem imponamus.

(rt) Leg. in toto 80, Cf. de R. I.

COINGLUSIO.

Adducta pro vulgari,receptissimaquedeLaurentii B tisque, et glorife retinentissima decessurum esse

palria sententia sufncerc arbilror, ut Blanchini
atque adversariorum argumentis tantisper occurri
abUispanispossit,dum industrioreorumaliquisnon
perfunctoric, ut nos, hanc sihi ornandam spartam
deposcat,quod,utiniiiomonuimus,propositum nobis
fuit. Erit ct in iis fortassis, quo vetus illa eorumdera
opinio altributum ipsi non a domesticis modo.sed
et ab e.xteris quibusque scriptoribus majoris prae
aliisprobibilitatisgraduradignitatemquefaciletueri
traditioque ipsorum a majoribus accepta. antiquis
monumentis confirmata, continentique et perpetuo
existimabit;cumsiecontrariolevitam sanctissiraum
Urbi Blanchinus ascribat, non magis idcirco rem
Romanam aucturussit,quamsiaqH<E situlampelago
infuderit. Habet prsterea Roma multo plus quam
Hispanianostraquodsibivindicetin Laurentio.quem
gremio puerum excepit, pro suo educavit, ecclesias-
ticisque honoribus viventem auxit; mortuum vero
honorincnntissimotumulocomposuit, sacrosque ip-
sius cineres eximie ad hanc usque diem coluit Gau-
deatigilur,exsultet,actriumphet alumno acmartyre
suo Roma non enim orbis domina;, communique
;

filoa(Jhfficusquetemporadeducta,novasvirescapere religionis parenti veras minimeque fucatas laudes

possit; imo etiam, quo pri.= -am illam,nedumque ab Hispanianostraiavidet,autinvidebitusquam;neque
hominum memoria remotissimam (quam immenio- Urbemvicissim obsequentissimte omniumfilioeLau-
riahm vulgus appellat), sed fere sesqnimillenariam n rentil natalesinvisurampertimescit;priEsertim cum
HispanorumdeLaurentii apud ipsos natali posses- iliatotmartyresnedumChristo, sed et mundo pepe-
sionem, qua demum eosdem excidisse adversarii rerit, ut eo etiam nomine beata, seterna, princepsque
jactitanl, relinendx quod vocant interdicto, quod urbium appellari meruerit.
scilicet nec vi,nec clam,nec precario,aller ab allero, Tot ergo dapes cum habeat Romaquibus instru-
Laureniium hactenus possederimus, aut possideamus, ctissimas confluentibus ex toto orbe convivis epulas
perlitterariumprffitoremadjuvandamatqueac/um-us sino aliorum dispendio prasparare potest : parcat
eam vim fieri vetandum Hispani speremus. quKso Blanchinus oviculffi, quam hactenus pro sua
Sin vero pra;ter animi sententiam, certe contra inter fllios enutrivit Hispania uostra, quamque de
voturaconatibushiscenoslr'spublicamHispanorum ipsius pane coraedentem, de calice bibentem, atque
causam miniine juvaricontigerit (eadem de priori inmatrissinudormientemaluit,nisiiratumindigna-
de Damasoegimusopusculodictacensentor):
in (|uo tioneDominum,autprophetam audirevelit,pronun-
nostram potius tenuitatem incusandam volumus, tiantem Vivit Dominus quoniam filius mortis est vir
:

quam quod utrique, aut alteri es his opinionibus qui fecit hoc (II Reg. xn, 5).
apud viros doctos vel mini.iium probabilitas dece- Quando autem in extrema disputationis parte ve-
dat.Noscerte suscepli laboris nunquam poenitebit, _ niam ab Hispanis Blanchinus petit quod pro tanto
quem nec aliis districli majorera adhibere,neque,si (quantus Laurentiusest) war<i/re re/;eiun(:/o verilalis
primum omnium erga Deam offlcium dempseris, amore etcharilate non ficla pugnaverit [a) : superest
honestius quam benc merendo de patria collocare ut si illatam ab ipso Hlspanis, ut putamus,injuriara
unquara potuimus. uUuri,just8eatqueurbanaedefensionismodumexces-
Interea vero si vel insip'entibus cum Apostolo serimus, aut paulo quam expediret acrioresleclori-
debitoresse Blanchinus velit, sustineat me, quajso, bus sumus, benigne nobis per hos indulgeri
visi

amicecommonentem.neexHispanise nostraejactura speremus summo autem viro, amico item nostro,

;

novasUrbi laudes asserere .!eincepsstudeat,alioque deque Hispanis alias optime meritoBlanchino acci-
potiuscommendabiles labores,acvigiliassuastrans- namus Horatianum illud {b) :

ferat; si enim Laurentii natalesllispanis eripuerit,

Scimus, et hanc veniam petimusque damusque vicis-
plurimum sibi honoris gens avitas religioni8,pieta-
[sim.

(o) Annotat. cvi Orationar., pag. 294 in fin. {b) In Art. Pcet.
667 ADDENDA AD QUOSDAM PB^CKDKNTES TOMOS. 668

ADDENDA ET EXPLICANDA.
Postquam bona hujus operis pars e typographo-
I- -1,
A Posteriorem autem quod attinet, in qua idem vircl.
rum manibus diinissa fuerat, cum in aliquol illu-
'
.
Actorumscriptorem ad iliud Co)'p!<s/tum?7!7a(tJno-
:

striuiiiscriptorum locaincidissem,quibusdoctrinam strx (Philipp. iii,2i) allusisseexistimat, defaecatissi-

superius traditam confirmari aut explicari posse mum ipsius ingeniura demirari, magis quam ejus in
existimo, placuit eadem hic breviter indicare.desi- hac parte sententiam amplecti subit nam cur non ;

gnato itidem e.jus pagina; numero cui singula loca
respondent.ut facile lector utraque inter se conferre
possit.
Et primo qnidem {Col. .5.59,!«. not. Hlt. c), cum
agerem de aetate ad lectoratus graJurn prioribus
Ecclesia3 saiculis requisita, Messii cujusdam loctoris
pueri exemplum a Bouarotio allatum [Observ. ad
fragm. vilr. cot. 626) cum ep rudiore epijjrammatis
potiiis Actorum scriptor ad alia Scripturfe loca re-
spexissetjin quibus parvulijubemurerfioi,si regnum
coelorum ingredi volumus? Sane, quanquam vox
xairstvo^poffuvrj proprie animi demissionem, seu hu-
ni//ito/emsonet,hictamennisieam permetaphoram,
aut acyrologiam,aliodetorquemus,incongruam,imo
sbsurdam.ejus commatis sententiam elGciamusne-
cesseest.Quidenim,qusso, sibi vult Virquippeeral :

stylo, /u»it'/mmexadjoctoeregione ejusdem vulgari Theodulus receniem laiiuginemingenis kahens; cxte-

Christimonosrammate.Constantini imperatorisajvo rum adhuc puer ,quoii atlinet adincorrupli corporishu-
recentius existimavi non quod me omnino fugeret,
; militatcm,seu animi abjectiotiem'! Autquo jure meniis
vel ante id monogrammaapud Chri-
Constantinum abjectio corpori tribuitur? Uac ego de causa crederem
stianoSjfortassisetapud ethnicos ipsosinusufuisse, To T:aTr3ivo!ppo(j'jvr,?, eo de quo quaerimus loco, pro
sed quod eo tempore non ita frequenter, imo raro a inlcgritatc, aut virginali modeslia, id est, verecundia,
Chrislianis usurparetur, quod et exemplorum pau- J}
quo sensu Cicero (i de Divinat.) posteriorem hanc
citas declarat (Viil. eruditiss. Mamachium, Orig. el vocem intellexit, non absurde usurpari posse ; ut
antiq. Clirislian. tom. Ilt, pay. 54 seqq.), cum skcuIo hsec sit ejus periodi sententia : Theodulus, florente
IV, et deinoeps, nusquam noii obviura fuisset.non in juventa, te^vidus versabalur quidem in astatis lubrico;
sepulcris modo, sedetin lucernis, annulis, hastis, sed adhuc puer erat, quod ad incorrupti corporis inle-
clypeis.aliisquepassimChrisllanorum monumentis. grilalem ,seuvirginalem vulhismodesliam pudoremque
Qua de re cum dootissimo viro et singulan araico speclat. Illud monendum denique, to av^p tam in
nostro,quotemporeid folium typographorum operis Theodulo quam in Agathopo nullam continere em-
urgobatur, nonnihil h.orere scrupuli aniraadvertis- phasin, sed utrobique ex vulgari idiotismo redun-
sem, placuit pro lum eliam. quod in pauoisquae jam dare.SedhKcpauloforsan quam oportuissetlongius
tum excussa fuerantexemplaribus legitur,in iisqus protracta.
edenda supererant lum forle reponere, deque eo Tertio (Col, 605 seq., in not. c), quo loco Missala
lectores hic admonere, ne nos inconstantiai aut levi- Gothico-Gallicanura a ven. card Thomasioprimum
tatis arguant. editum non ad eam Galliarura partem quae Kranco-
Secundo, conjecluro3 nostrae, qua de eodem argu- rura regibus parebat, utvult cl. Lesleus, sed ad ali-
mento agentes (Col !J62) non nisi post pacem Eeclesis quani ex NarbonensisGallicBGothorum imperio sub-
a Constantinoredditam pueris ad lectoratus gradum dita;Ecclesiispertinuissedicebamus,estquodin ejus
aditum patuisse suspicabamur, refragari videtur rei confirmationem adduci ulterius possit.Atque ille
admirandae doctrina; et eruditionis vir Alexius Syra quidem auctor,ut vidimus.ex triduanarum Rogatio-
machusMazochiusNeapolitan»Ecclesiae canonicus, n num anle Ascensionem usu, quem in Eiclesia, ad
quiin animadversionibusad ActaGrasca sanctoruni quam Missale Gothico-Gallicanum pertinuit, non
Theoduli et Agiithopi a Bollandianis Patribus, sub autem in Hispani* Ecclesiis obtinuisse noverat, at-
finem tomi I Aprilis allata, loquens de Theodulo que ex ecclesiasticorum rituum communione inter
martyre, quera sub Maximiauo passum constat Hispaniae et Gallife Narbonensis Ecclesias in Tole-
(Comm. ad vel. marmoreum Kalendar. Eccl. Neapot., tana syaodo IV prffiscripta, atque observari jussa,
pag. 1.53, col. 2) eumdem vix pubertatem ingressum conficere sibi videlur, neque in Gallia Narbonensi
lectorera fuisseasserit, suhAens: Idquod animadver- triduanas Rogaliones usu receptas fuisse atque ;

tisse proderit, ne qiiis putet,eo lempore majorem quam
7iunc xialemad lecloralum fuisse necessariam.V evum
ea tamen in re clarissiino viro assentiri noqueo lo-
cus enim Actorum cui innititur, meo quidem judi-
cio,non conficitTheoduluminipso statiinpubertalis
limine, cum eo jam tempore lector esset, sed juve-
nem, autsummura adolescentem ad martyrium ra-
ptum; nam licet in Actisideetatis fuisse dicatur, cui
non ita pridem lanugo circa genas cffioruerat hoc
tamen antilheseos ca"usa factum arbitror,ut illa sci-
licet florensque Theodulijuventi cum senili
pi aelate et canitie vividius committeretur ; paucis
enim interjectis in Actislegitur : Kod toiouto; jjiev 6
05OOOu),O^,6 OSTOJTOV [F. TO'JT(JJ, Id CSt, /iJHCl
'AYafloTCO'j;,c(v?,pirpsoo'jTV)c,r[3rj xr[-KoXiXT:-r,^y.t<fOLlr,y
evTi|ji.oi;- 'A|j.'f.oT£poi Ellalisqui-
y.aO«poi, etc.Id est : (De reb. Eccl.,cap. 28) esisdem Rogationes in omtii-
dern Iheodulus (erat), Agathopus aute.m cum hoc (ad
martyrium) conspirans,vir jam sencv capilis canitie
venerahilis. Ambo puri, etc. Jam vero ba^o Theoduli
adeo Missale, de quo agimus,ad eam Galliaepartem
non pertinuisse.Nos contra,vetustum illum populo-
; rumque Gallioe animis infixum Rogationum tridua-
narum usum.vel postconcilii iv Tolelani tempora,id
est,postcooptatosHispanicosritus, potuisseaGallo-
NarbonensibusEccleslisretinerijibidem dicebamus,
cujus rci maxima hffic documenta insunt. Primo
enimGregoriiTuronensisapudAmalariumFortuna-
; tum [Lib. I de. eccl. Off., cap. 37) tpstimonio scimus,
triduanas Rogationesa sancto Mamerto Viennensi
Agatho- sub sajculivfmera contra terrae motus et luporum
p. rabiem institutas.ejusdem Gregoriiaevo,idest,paulo
ante concilii iv Toletani tempora, apud omnes Eccle-
CTU |A1TV;C0V sius [Galliarum scilicet, ut Amalarius eodem loco
interpretatur)obtinuisse. WalafridusquoqueStrabo
bus Galliarum, imo etiam Germaniae Ecclesiis suo
tempore, id est, sub medium ix saeculiconsuetas
lieri asserit. Leonem prteterea qui eodem ix sae-
III,

cum Agathopo oomparatio, cum stet optirae, quam- culoineunte, et exeunte viii, pontificatum tenuit,
vis priorem illum juvenera dicaraus, satis indicat easdem Rogationes in urbera Ecclesiamque Roma-
non itapresse /n'M(y!''n.s vcrbum in Theodulo acci- nam invexisse, docet nos Annstasius in ejus Vita.
piendura, quasi vix dum ille, quo tempore marty- Taceo Rhabanum Maurum, cujus nos pridera de ea
rium lector subiit, pubertatem ingressus fuisset. re testiraonium adduximus taceo vulgarem Albi-
;

Sensus est NondumTheodulus lanuginem omnino

:
nura, seu Alcuinum,qui [Lih. de div. Off., rubr.de
deposuerat, idest,juvenilem fervorem despumave- dieb.Rogallonum) carumdeni consueludinem apudOal-
rat. Qu89 de priore ejus periodi parle dicta sunto. los ad sua usque tempora pro diiersis calamiCalibus
 669 DISSEBTATIO DE DAMASO ET LAURENTIO. 670
d^uoii.ssimfmo/jaffirmat.Exquibustestimoniisillud A loco Communc martynim agatur, et reliquae ejus
mihi omnino vidotur conlici, non muilo ab universa mensis orationes, paucissimis exceptis, communes
Gallia triduanas ante Ascensionem Rogationes usu sint,iuquibus propriamartyrum nominareticentur,
receptas, sedalibi quoque propagalas fuisse ad pu- ut iVIuralorius observavit [De Liturg. liom. vct.,
blicas scilicet calamitatesdepellendas,et placandam tom. I, col. 293), credibile est ibidem Laurentii no-
divini Numinisiracundiam.Jam verocum nonlonge men in ejus Sacramentarii textuin irrepsisse, pro
post conciliiiv Toletani teinpora, imo eodem ipso lltius, seu hodierno iV potuit quoque a compila-
;

ssculovii exeunte, Narbonensis Gallia tot calanii- torccodicisintegraLaurentiioratioepropriismissis

tatibus vexarelur,iit Flavii EgicanisGothorumregis
testimonio(//t)/'ia/()r. (irf Patres x\ii concil. Tolelun.,
ap. Lahb., tom. VIII, col. 83) et cxternx cjcntis in-
cursu, el plagm ingtiinalis intei itu deserta et plane
desolata dicatur,eamque ob causam concilii Patres
rex horletur, ne quid gravius in HebrKOS ejus re-
gionis incolas statu.mt, qtiis credat eas Ilogatione=,
quajolimin Gallia Gothicaobtinuerant,quasquenni-
timaViennensisurbsbinis retrosaeoulispraesentissi-
mum adversus malapublicaremediiim expertafue-
rat,in tantorerum discrimine ab iisdemGallo-Nar-
bonensibusintcrmissasfuisse?Qurede triduanis Ro-
gationibus dicta sunto.
Circa non jugem autera ac per totos xl csuriales
diegQuadragesimae observationem,quam in Ecclesia
quse Missali Gothico utebaturviguisseidem clarissi-
divulsa hoc loco reponi, quod et alibi ipsius osci-
tautia factumscimus;imointeripsa Laurentii mis-
sas.non seinel ejusdem pervigilium festo postposi-
tum fuit {Vid. Sacram. Leon., tom. IV .Anasl., pag.
37, col. 2, num. 9-12). Utut sit,eaLaurentii mentio,
cum sine elogio fiat, nihil proposito nostro officere
potest.
Quinto (Co/. 611, in not. a),quo loco adversus cl.
Lesleum dicebamusEulaliam, cujus inMissali Go-
thico-Gallicanomenlio fit, non Barcinonensem, sed
Emeritensem,fuisse, confusaque utriusque Eulalia;
g Acta.subit ipsius Leslei testimonium adducere,qu
cum in iMissali Mozarabico {Pag. 31) de Emeritensi
quoque Eulalia dictura observasset: Kadrt ad tribu-
nal cruenti prsesidis, nec quxsita, subdit {In not.
pag. 482) Uxc non ad Emcritensem, sed an Eula-
:

mus auctor affi^mat.satis superque a nobis eodem liam Uarcinonensem perlinent. Praeterea idem cl.
loco [Col. 606, in not.) dictam existimo, ut lectores aaclor {liniol. pag. 481) apud omnes Occidentatis
iatelliganlnon amplius in ea Ecclesia quam xxxvi Eulaliam Emeritensem celeberrimam
Ecclesiie Gentes
diebusesurialibus.quinquiesob lotidemoccurrentes mirandum fueritquod apud
fuisse testatur; ut nihil
DominicasinterrupliSjQuailragesimalejejuniuracon Gallo-Gothos, imo et apud remoliores gentesejus
stitisse, quod et ipsiira in HispiniEC Eoclesiis obser-natale peculiari missa celebraretur.
vatum scimus.Sunt tamon alia perraulta qute a no- Sexto {Col. 622, not. b.) inter sanctos quorum
bisinejusdoctrina; confirmationemadduci possent, nonmeminitOrationariusBlanchiniCodex,licetvere
nisifaciendumessetverborumcompendium.Verum, Hispani sinl,recenseri eliam debent Faustus,Janua-
cum idemcl. auctor statuat qui codem Missali Go- riusetMartialis,Curdubense3martyres,quorum na-
thico uterentur, cum xl omnino diebus, minutatim tale in Missali Mozarabico celebratur iv Kal.Octobris,
tamen interruptis, jejunarent, eos non Quadragesi- et habetur propria eorumdem missain Edit.Leslei,
mam,sed Quinquagcsimam, el fortasse Sexagesimam pag.SSV. Prudentius quoque fortassis eosdem raar-
ttut Septuagesimam observasse, ntque ob eam causam tyres intellexit, cum, enumeratis Acisclo et Zoello
illud Missale non in Gallit Golkica, sed in Gallia q Cordubensibus {Hijmn. de xviii Mart. Cesaraug.)
Francorum imperio subdila usilatum fuisse asserat fit Ires insuper eidem urbi coronas adjicit, inquiens ;

es utroque in Gallia Francorum iraperio subdita, Corduba Acisclum dabit et Zoellum.

non Quadragesimam,sed Quinquagesimara, et for-
tasse Sexagesimara,aut etiam Septuagesiraam omni-
no observatam fuisse; quK conclusio nescio quo
pactoacl. viro sustineri possit, cum in Sacramen-
tarioGallicano Bobiensi saueti Columbani, atque in
Lectionario Luxoviensi a Mabillonio editis [Tom. I
Mus. Ital., et inLilurg. Gallicana) quod utrumque
ad Vesontionensem provinciam, id est, ad Gallo-
Francos pertinuisse pridem dicebamus,nulla Quin-
quagesimoe,nec Sexagesimae aut Septuagesimffi,sed
uniusQuadragesimae mentiofiat^ejusque observatio
sex tantumhebdomadisconcludatur;iraocumabipsis
Tresque coronas.
Illud tandem,quod suo nobis loco exciderat(nem-
pefCo/. 535), quo locode antiquitate vitae Damasi
a Benedioto presbytero scriptae sermonem habui-
mus) addendura visum fuit.quod apud Mabilloniura
{Tom. I Mus. Ital., pag. 129) me legisse memini,
scilicet inOratorio sanoliSebastiani de Urbe,vulgo
San Basliancllo, ad clivum Palatini montis, supra
arcum TitiAugusti, in antiquioris Ecclesiee apside
ponearam ejusdem maximam veterom picturam re-
periri, in cujus infima parte Mabillonii svo lege-
batur :

Gallo-Francis Patribus in priraaet Quarta Aurelia-

nensibussynodis.QuinquagesiraaeetSexagesimcBob-
aervatione rejecta,unam lanturaQuadragesimamab
omnibus ejus Galli;E tractusEcclesiis.-equalitercele-
brari praecipiatur.Sistimus utriusque concil"
oilii verba;
prioris quidem,can. 24 {.i. p.Labb'.,1om.V, col. 547);
Idasacerdotibus omnibus decretuin est,ut aiite Paschae
solemnitatem non Quinquagesima,scd Quadragcsima,
/ened/wr ; posterioris vero,can.2 {Ap.eumd., tom. V,
col. 1364) :Hoc etiam decernimus observandum, ut
Quadragesimaab omnibus Ecclesiis xqualiterleneatur;
neque Quinquagesimam,aul Sexagesimnm ante Pascha
quilibet sacerdos prxsumat indicere. Consulto mitti-
mus Missale Francorum, f Gallioanum vetus, sive
t seu ejusdem genium, sive Christi et sanctorum Sc-
Altissiodorense ad Gallo-Francos pertinentia, nam
in hnc paucissimce, in priori autem nuUa omnino
occurrit missa de iemporc.
Qnarto {Cot. 609,////. a),dixi ter in Sacramentario
Leoniano Laurentii mentionera fieri,extra raissam
inejusdem natali,quod et verum est sed addere
; de hoc sagaciores alii judicabunt.
insuper debuissem,intermi3sasdeApriIimense,sub
numeTO 20 {Tom. IV Anast., pag. 14 col, 1) men-
tioneni quoque Laurentii reperiti ; verum cum
EGO BENEDICTVS PRB. ET MONACHVS
PINGERE FECI.
HuncautemBenedicturaeumdera esse cum eoqui
r. vitam Damasi de qua agimusseripsit.suspicaturvir
^ eruditissimus {Ibid., pag. 130). Nos autem, quibus
alte insederat studium ejus Benedicti a>tatem, si
fieriposset,inquirendi,picturam quidem diligentis-
simclustravimus, ejusauteminsoriptionis fugientes
ductus vixdeprehendere potuimus.Verumsi is idem
Benedictus,eujus nomen ibidem legebatur, vita;Da-
ma3iScriptorfuerit,nonambigeremeumdemadviii,
fortassis etiam ad viis.Tculumreferre;pictura,enim,
basliani, incerti martyris, Laurentii et Stephani
eidem astantium, maxime vero quorumdam regia,
ut videtur,dignitatefulgentium,quas exhibet, ima-
gines eorumque ornatuan atque habitum spectes,
non minorera antiquitatera pr£Esel'errevidetur. Sed
Sunt fortassis alia inquibus uberiorera lucem le-
ctor desideret, verum ea minutiora sunt quam ut
eo in iiadem diutius immorari oporteat.
671 ADDENDA AD QUOSDAM PB^CEDENTES T0M08. 672

AD TOHIUIVI XX.
CARMINA SULPICIO SEVEUO ATTRIBUTA.
Uonoratisiimis domiimUiUer el Aubenasdum olim,in recensione Revue bibliographique inscripia,tom.utn
Patrologise nostrx vigesimum adbenevolam Kf]uissimiexaministruiinamperpendere7it,inversif<panegyricosde
S.Martino contigit incidere,quos,anlea ineditos,non absurbe Sulpicio Severo Iribui posse opinali sunt,primique
ex memhranaceo codice bihliolliecx regi3?({'ondsS.-Vic\.OT)num.iS0, folia il3 continenie in lucem protutere.ln
illo auiem codice exslani i" Vita S. Mariini Turonensis, auctore Sulpicio Sevtro ; 2" ejusdem epist^jlse tres :
:

unam Eusebio, alieram Aurelio, tertium Bassulx: 3° dialogi tres in S. Marlinum; A" demum supra memorati
versus,qui folio 53 verso occurrunt, hic auleni a nobis in supplemenli vicem exscribuntur.Similem tomi trede-
citni lacunam versibus S. Damasi inedilis jam superius explevimus, doclissimorum Miller et Aubenas supra
laudalorum lionoratissimis admonilionibus graiam simul etjacilem aulem prxbenles. Edit.

In foribus primx Cellx. \, Esto humilissensu sed sectare vocantem ;

Venimus en istuc, hic nec nuno personat eheu ! Martinus reserat quas venerere fores.
Venimus en istuc, et crucis arma silent. HsEC tuta est turris trepidisobjecta superbis
Vere bellator Domini dormite pius heu
''
! Elata excludens, mitia corJa tegens.
Bellator doraiit desidcrandus homo. Celsior illa tamen quae cceli vexit ad arcem

Intremus tamon et fletu precibusque precemur Martinum astrigeris ambitiosa viis.

Sanctorum Dominum Martinique Deum, Inde vocat populos qui praevius ad bona Christi
Sternamusque loco quem sanctus flendo rigabat Sidereum ingressus sanctificavit iter.
•>Auxilium nobis spiritus ejus erit. liem alius.
Bellator dormit, tu nos sed protege Ghriste, Intraturi aulam venerantes lumina Christi
Qui non dormitas protege Israhelem.
•= Pellite mundanas toto de peclore curas.
Iteni in Cella alia. Et desideriis animum vacuate profanis.
Hic inhabilavit Domini vestigio lambcns, Votorum compos remeat qui justa precatur.
Hic inhabitavit vircrucis arma gerens; Quisquis templa Dei petiturus mente serena
Hic inhabitavit sanctus purusquesacerdos, Ingrederis veniam culpis deposoere serena
Hic inhabitavit corpore, corde probus ; j> lugrederis veniam culpis deposoere seris.
Hic inhabitavit scutum cui sancta (ides et Non animo debes non vacillare flde.
Umbo crucis verbum splendibus atque micans. Quae petis impetras,si puro peotore poscas ;

Hic inhabitiivit felix heremita sub antro, Fide, ut ipse ait, sic quoque salvus eris,

Hic iuhabitavitquem paradisus habet.
Ilem in Cella interiore.
Sancte Deus,miserere loci quera semper amasti,
Dilige, multiplica, protege, semper ama,
Completo quoniam pastorem tempore nostrum
Ad bona
loca migrasti lucida, sancta,
Nos quoque alarum sancte tuarum
vallatu
Protege, conserva, dilige, semper ama.
Supplicitcr petimus, dones tribuasque benignus,
Ut nosmet sancti ac simul
Ilem in inlroitu a parte occideniis super ostium. Hi-
storia picta viduse.
Discat evangelico Ghristum sermone fateri
Quisque venit summo vota offerre Deo.
Quamvis corde tremens,3applex genu cernuus ore
;
Si cessent oper.ne neuipe fides vacua est.
Lege sub hac pariter locuples pauperque tenentur;
Cui sensus desit mente probavit opus,
Nec quemquam excusattenuisatquearcta facultas.
ille juvent. Affectu constat gloria non prelio ;

liem illic super locum lecli ejus. Quitribuit quaacumquepotestd isplurimaconfert

Qualia o istic bellanlis tela frequenter Parva licet dederit maxima quaeque cupit

Vidimus absentem cum fuit esse virum " Inter opum cumulos scimus et dona potentum
Carbones atros cineres horrenlia quaeque Praelatam vidus pauperis esse fidem
Pulveris et nebulas squalida cunctanimis. Mercantem nummis coelorum regna duobus.
Cilitium subtercapiti lapis et cinis allus Sublimem vexit justus in astra pater,
Exesis membris hic videbare torus ;
Non qu« multa dedit sed quae sibi nulla reliquit,
Sellula namquB fuit requies in nocte silenti Laudari meruit judicis ore Dei.
Pro scarano aul cathedera haeo quoquesella die. Itcm versus supcr osiium a parte Ligeris.
DiscipulisprfficipipnteDominoinmarinavigantibus
lacipiunt basilicx. Tilulus primus in lurrc a parte
ventisflantibus, fluctibus excitatis,Dorainus super
orientis.
mare pedibusambulatet sancto Petromergenlima-
Ingrediens templum rofer ad sublimia vultum, num porrigit etipsum de periculo liberat. Sanctis-
Excelsos aditua suspicit alta fides ;
simaChristi Eoclesia qu» est materomniumEocle-

a Ms. Sangerm. jam dormit in ipso, melius. Lege protegis, ex ms. Sangerm.
i>
Ms. Sangerm., auxilio. <• Al., opus est.
673 CARMINA SULPICIO SEVERO ATTBIBUTA 674
siarum quatn fundaverunt apostoli, in qua desoen- A Item in uhside.
dit Spiritiis sanctus super aposlolos in specio ignis
Martini corpus dotis vonerabile terris
linguarum.in ea positus est ttironus Jacobi apostoli
et columna in qna verberatus e?t Ghristus. In quo post vitai tempora vivit bor.or.
Texerat in prinium plebeio machina cultu
Quiscjue solo acclivis mersisti in pulvero vultum,
Qua; confessori non erat aequa suo.
Humidaque illisa (sic) prei^sisti himina terra",
Nec desistebatcives onerare pudore
Altollens oculos trepido miracuia visu ;

Gloria magna viri, gloria parva loci.

Concipe eximio causam committe patrono.
et
Antistes sed qui numeratur sextus ab ipso
Nulla potest tantas complecti pagina vires ;
Longam perpetuus sustulit invidiam,
Qaanquam his titulis caementaetsaxa notentur,
Internum removens modici penetrale sacelli,
Terrenum non claudit opus quod regia coeli
Amplaque tecta levans exteriore domo,
Suscipitet retulis inscribunl sidera gemmis.
Creveruntque simul valido tribuente patrono.
Martini si quaeris opom, trans astra resurgens
In spatiis cEdis conditor immeritis
Tange polum scrutatus in selhere coBtuin.
Illic conjunctum Domino perquire patronum
Qus Salomoniaco potis est confligerc tcmpio
Sectantem aterni scmper vestigia regis.
Sfcptima quiE mundo fabrica mira fuit.

Si dubitas, ingesta oculis miracula cerne, g Nam gem.mis, auro, argcnto si spenduit illud,
Istud transgreditur cuncta metalla lide.
Quis famuli meritum verus salvator honorat
Livorabi mordax, absolvanturque priores.
Accedis reliquis inter tot millia testis,
Nihil novetaut adiiat garrula posteritas
Dum narranda vides sollers et visa retexis,
Guraque venil Christus populos qui suscitet omnes
In sanctis quicquid signavil pagina libris;
Perpetuo durent culmina perpetui.
Instaurante Deo cernis quo munere gaudent
Caecus, claudus, inops, furiosus, anxius, Eger, llem incipit depositio sancti Martini.
Debilis, oppressus, captivus, mcEstus, egenus.
III id. novembris pausavit in pace Domini, no-
Omnis apostolicis gaudet curatio signis.
cte media.
Qui flens affuerit laetus redit, omnia cedunt
Nubila, quod meritum turbat medicina serenat Item incipil in rncworia securi Remigii.
Expete presidium, non frustra hcec limina pulsas; Quinque beatorum retinet domus ista ooronas,
In cunctum pergit pietas tam prodiga mundum. Quorum si titulos legas et nomina nosces
Ilem super locum absidis in altare. In ccclis quse scripta manent semperque raanebunt.
Quara metuendus est locus iste vere templum Hic ovat ex utero sanctus Baptista Johannes.
Dei et porta coeli. C Hic Felix Victorque, piis Gervasius almus,
llem circa tumulum ab uno latere. Protasiusque sacer sunt hic per SKCula tesles,
Hic conditus est sancts memoriae Martinus epi- Qui veram docuere lldem cruce, sanguine, morte.
scopus cujus anima in raanu Dei est, sed hic to- Juncti quinque simul digiti de corporti Ohristi
tus est praesens manifestus omni gratia virtutum. Efaiciunt celsam manno certamine palmam
Ilem in alio latere. Perpetuis dignisque Deo quam floribus ornant.
Certamen bonum certavit, cursum consumma-
Tiiulus libri vitx sancti Martini episcopi.
vit, fidem servavit, de ca?tero reposita est illi co-
ronajustitiae quam reddet illi Dominus in illa die Si tibi sancta fides si Christo dedita mens est
justus judes. Pontiflcis sacri meritorum mole perennis,
Item desuper. Hic studiose potes Martini discere, lector.
Confessor meritis martyr cruce apostolus actu Ortum, militium, natales, gesta, parentes,
Martinus ccelo preminet hic tumulo. Doctrinam, mores, preconia, bella,triumphos,
Sio memor et miserae purgans peccamina vitae Supplicia (a), patriam, discrimina, dieta, labores,
Occultet meritis crimina nostra suis. Praeraia, virtutes, aevum, praeconia sacra.

(a) Forsan supplicium.

 675 ADDENDA AD QUOSDAM PR/ECEDENTES TOMOS. 676

vfe,' i^A«

IDATII EPISGOPI GHRONIGON

CORRECTIONIBUS, SCBOLIIS ET DISSETATIONIBUS ILLUSTRATUM
A JOANNE MATTHEO GARZON,
HISPANO, SOCIETATIS JESU THEOLOGO, CANDIEN3IS ACADEMI* OLIM CANCELLARIO.

Ex codice autographo bihl. recjise Bruxellemis edidit P. F. X. be Ram, S. Theol. et SS. Can. dod.,
collegii hist. reg. Belgii Socius.

(Numeri qui crassiori iypo iu textu repraesentati sunt respondent paginis hio resensitSB editlonis.)

illonttum ctiitarb.

In prffivia dissertatione satis superque pertractantur quaj ad Idatii vitam et scripta attinent(a). Pauca
tamen dp ipsius Chronioo, quod Garzonius OMinium optime illustravit, hoc loco pr;emonenda sunt.
Ghronicon islud, inter praeoipua historiffi suae monumenta ab llispanis habilum decurrit ab anno xrsB
Christiana; 379 ad annura ejusdem »rffi 469(6). Complectitur itaque, a Theodosio ad Leonem, annos lere no-
naginta. Ab ipso auctore in du.is pnrtes itadivisum fuit, ut priorem quidera ab aliis sumptam ingenue
fateretur; posteriorem vero ab anno -427 ad linem, a se immediato teste conscriptam arfirmaret (c). Chri-
stianus Fredericus Roesler ait (d) scriptores quos Idatius in uriori Chronici parte secutus esse videri
possit Sulpioium fuisse atque Orosiura, communes eoruro temporum et seriplorum fontes, Hispanis
etiam pro.xirae notos. Inde autera a Valentiniani anno 3, id est eeras Ghristianae anno 427, idatius ipse
fons esse incipit, e quo multi post prala sua satis profccto arida irrigarunt. In his nemo magis quam
Isidorus, tum Hispalensis. tum Pacencis.
Ut occulalura veraoemque interoptimos sseculi quinti scriptores merito numerandum esse Idatium, tes-
tatur. Papirius Massonus(e).Eratenim eo constitulus loco,ex quo multa accuratiuspoteratet circumspicere
et judicare. Episcopalu non tantuni multis annis perfunctus est,sed etiara ad legaiioneset officiapublicaad
hibitius (/').Rebus ipsis imraisus.qua; propriadidicit experentia.litteris commendavit.In scribendo plerura-
que utilur stylo breviori, eoque barbaro acdiflicili neque hoc obstare potest quo minus suramo in pretio
;

haboatur Idatii Ghronicon, Eniravero non solura ab hoc fonte hausta sunt, inquit Sirmondus {{/), qu» de
Gothorum, Suevorura, alioruraque genlium rebus in Uispania Galliaque, per ea terapora geslis, apud
Isidorum et alios scriptores non aliis ferracquam ipsius Ghronici verbis oontexta leguntur;sed alia pra>-
terea tura ad sacrara lum'ad civilem historiam plurima liic docentur, qii;e ut caeteris omnibus intacta
qui exstant, ipsi eliara nos, nisi ab Idatio prodila essent, ignorare cogeremur.
Nullus fortassc raeliorura Chronicorum aul celebriorum superest, cujus tam rari sunt Codices mss.
In ipsa etiam Hispania vix obvios esse, ct cx eorum collalione nihil tere ad texius eraendationem desu-
mi posse testatur Floresius {fi). Llt autem Idatius extra Hispaniam saepius describeretur, vix tulisse vi-
detur insignis ilk auctoritas qua Prosperi Chronicon valuit.
Plures tamentum fraftmentorum tum inlegri Idatiani Chronici exstant Editiones/z)
Excerpta quffdara ex hoc Chronico a quodara collectore Gallo, Caroli Magni a;quali, primus publici ju-
ris fecit Henricus Canisius{j). Compendiura illud in priraa sua Eusebiani Chronici Editione retinuit Jo-
sephus Scaliger {k) legitur quoque in Andreie Schotti Hispania: illustrat;e tomo quarto, a Francico ejus
;

fratre edito (/).

Post tres illas male breviati Chronici publiicationes, prodiit tandem integrum Chronicon Ludovici
sancti Laurentii Cordubensis cura, RomK anno 1614, cx Codice, ut ait ille Parisiensi desuraptum. Mox
nova prodiit Edilio Parisiis ex ofl"icina Sebastiani Cramoisy, anno i6i9, in-8°, opera erruditissimi viri
Jacobi Sirmondi, qui euradem ms. Codicem, unde Roraanus profecit Edilor, non quidein Parisiensem,
sed vere Metensem. scilicol Metis scriptum, euraquem nntiquum arclietypun se habuissc fatetur. Ilujus
ms. Codicis merainit Labbeus(»«); alterum ad manus habuit anle annos septingentos exaratum Papi-
rius Massonus(")-

(a) Vid. pag. 9 et seqq. (g) In Pr3>fat. ad Idatii Chronicon.

(/') SigeberlusGemblacensis, ad annum
490, ait : (/t) Espafia sngradu, tom. IV, p. 521.
Idatius Chrontcahucusqiic perdiixit. Voasius recte
(?) Roesler, op. cit., p. 92, et Babr. fl/e chrislli-
observat errasse Sigebertura, quod in aliiiuem in- clieii Dichler und Geschichtschreiber Roms. Carls-
cidisset Codicem. ubi Idatiano textui aliqunt anni ruhe, 1858, in-8'>.
ab alio adjecti fuisscnt. Cfr. Nicohii Antonii Hispa- (;) Lcctionum anti^i. tora. 11, Ingolstad., 1602.
lensis Bibliotheca Hispami vetus. Madriti, 1788 in- Cfr. ejus op. Edit. Amstelod., 1725, tom. II, part.
fol., tora. I, p. 2.59. i^ p. 165.
(c) Cfr. Idatii pr;Efat., p. 50. k) Thesaurus tempormn Geneva;, 1609, in-fol.
(d) Chronica mcdii xvi.arguu-ienlo generaliora,au- (/) Hispania illustrata, seu rcrum urbiumque
llis-
ctoritate cclebriora, usu communiora, posl Eusehium panix, Lusitanice, Mlhio-ix et Indiie Scriptores va-
atque llierouymum res s:rc. iv, x el vi cxponcnlia. rii Francol., 1603-1608, 4 vol. in-fol.
Tubing.B, 1798, in-8», p. 90. (m) Hibl. librorum mss., p. 2.
(e) llisl.calamil. Gallise, p. 97. in) Hisl. calamitat. Gallix, p. 98.
(/•) Cfr., infra,p. 16 et 74.
677 AD IDATH EPISCOPI CHRONICON PROLEGOMENA. 678

Romanam Editionem,eodemautsequentiannoquoprodiit,repetiit,Prudentius SandovaliusBeneciictinus,

Pampilonensis episcopus. Sirmondiana vero Editio sKpius novis tjpis reddita est, in primis ab ipsoSir-
mondo (a), deinde ab Andrea Duchesnio (6), Alexandro Moro (c), ad Editoribus Bihliothecaas Patrum[d)6t
Concilioi-um Hispaniae [e). a Bouquetio (/), a Floresio [g), a Roncallio {h) et a Roeslero (t).
Librariorum incuria evenit utpluribus in locis Idatiana chronologia vitiata 1'uerit. Pr;eterea exuno exera-
plari et nis. Codice omnes lluxerunt Editiones;itaque ex Godicum mss. comparatione Idatii textus plane
emendari nondum potuil [j).
Inillustrando Idatio neraodiligentior fuir Floresio, quiHispanicoidiomate prolegomena et notasconscri-
psit(/v). Pagiusin C'ci7icaijVinin('i s?Bpe et multum ususestldatio, atqueeliam PetaviHsinOoc(;'i'»a/m/;or«ni.
Horum prior Chronici locis quam plurimis interpretatione emendatione et notis succurrit. Sed Pagius,
quemadmodum alii ohronici Editores.saepissime iap3usest,ita utMatlhaeus Aimerichus jure observaverit
Garzonium in pluribus Pagium emendasse et sexaginta eoque amplius Pagii errores circa Hispanorum
prffisertim res adnotasse in annis nonagintaLhronici Idatiani [l).
Nostrum illum Garzonium Aimerichius pr;ccipuis oetatis su;b chronologis adnumerat, hocque de eo et de
operequod typis excudimus.testimonium tulit: C/iconico?i,inquit (m) a Sinnomh inventum, rorrertionilms,
noljs el dissertaiioaibns illuslravit ^odalis olim et amicus meus Joan. Uaitlixus Garzon Ilisp.. clironologus
dorHssimus. Hocopus postliumum, quod jussucl. J. Santam/erii reg bibliothercarii, nuper dcfuncli, in regia
.

bibliotheca asservatur Madriti,tijpis editum jam csset cum nostra llistoria nalurali e/ OEconomica CataloniM.
me curante ulrixisque edilionis correctionem, ni Fortuna, ludum insolcntem Iwlerepertinax, repcntino e.vcitato
turbinCjlOtum neyotium disiurbas%cl. Eoonim lemporequo novailia Idatiani Chronici Editiotypis excudenda
erat(n), in Hispania sociotas Jesu suppressa fuit, ejusque alumni inique multati sunt exsilio.
GarzoniiCodicemms. Joannes Santander testamento suo legavitCarolo delaSernaSantander,bibliotheca3
publicaB Bruxelleniss custodi. Cum viri illius clarissimi hibliotheca venalis proposita esset Bruxellisanno
1816, Carolus Van Hulttiom,die 19 mensis Martii,sibi comparavit illum Garzonii Codicem,qui nunc exstat
in regia bibllotheca Bruxellensi, sub n° 17971 Godd. mss.
Ex hoc Codice autographo descripsi quod nunc in lucem prodit Idatii Chronicon ilUistratum.Quantum
laborem, quatumque studium in adornando hoc opere Garzonins adhibuerit, inlelligent omnesqui novis-
«iinam hanc Idatii Editionem cum prioribus comparare voluerint.
Lovanii, die 16 meniis Maii 1845.
P. F. X. DE Ram.

(a) Anno 1629. Cfr. Sirmondi op. Venetiis, i729,A A (/i) Idacio illustrado con notas, correcciones, y dislri-

tom. II, p.238. bucion mas cvacte que cn las Ediciones anleriorcs.
(/)) Hist. Franciae script. 1636. Anadidos dos Chronicones ineditos Fasios Idacianos,
:

(c) Scaligeri, Thesaurus temp. ,nov. EditioAmste-
lod., 1658, in-fol., 17.
(d) Bibl. Patr. rnax. Lugduni,1677, tom. Vll, pag.
1251, et Gallandii Bibl. Paorum, tom. X, p. 323.
(e) Collectio ma.v.Conril. Ilispanix, tom. II, p. 168.
{() Piccueil des hisloricns des Gaules eide la Francc,
tom. I, p, 612.
(ff) Espanasagrada, tom. IV, p. 239-415.
(/() Vclusl Lett. Script. Chronic, ad mss. Codices
emendata. Patavii, 1787, in 4", part. 2.
(!) Op. cit., d. 84 et 131.
(j) Clr. Roncallius ex praefat. op. cit., p. 24.
y tablas dc olympiadr.s, consulados,y aiios de /a fun-
dacion de lioma, reducidcs u los de Christo. Todo con
nuevas observaciones. Op. cit., tom. IV.
(/) Specimen veleris liomanx iittcralurx deperditx
vel adliuc laientis. Ferraria;, 1781, in-4°, part. i,
p. 14.
(wi;Op. cit., p. 173.
(n)Ut typis excuderetur, die SOSeptembris 1763,
facultatem concesserat Petrus Navarro, societatis
Jesu prwpositusprovincialis inprovincia Aragoniae,
Eamdem 1'acullalem consores regii dederanl.

LEGTORI.

1 I. Eoce tibi, mi lector, Idatii episcopi Aquilla-
viensisChronicon recenscusum, perpetuisfere scho-
liis et notis brevioribus ad calcem cujusque pagiuK,
fusioribus vero ad finem operis adjunctis, nonnul-
lisque interdum correctiouibus illustratura.
Post novissimas, inquies, Bouquetii atque Florii
Editiones ? Ita enim vero, nec sine causa opinor at-
que aliquo oper® pretio.Nam doclissimus Bouque-
tius Don Idatii Chronicon, sed indicem quemdara
sivecommentariumrerum Idatiitempore^gestarum
B tius rhedaeum, quasi utroque pede claudum, sci-
pione vero quasi altero tantum pede claudicantem
Florius donavit, quo quidem ejus ipsi eegritudinem
immedicabilem esse denuntiarumt.
II. At mihi Chronicon istud contextumque illius
diligenler scrutanti longe aliter visum est. Nam in
eo non ita chronologia perturbata est, ut si modo
oculos ad illius verba adjicere, animumqueadtotius
scripti seriem advertere velimus, non inveniamus
auctorcm recla fere semper via incedere neque illis
;

nobis offert, siquidem chronologicas omnes notas,
quibus Idatius opus suum in annales digessit, ab eo
rescidit,novasque alias pro opinione fuu obtrusit.
Eruditissimus autem Florius characteressanechro-
nologicos, quos libriediti prffilerunt, universos ser-
vavit; sed taraen annos .^brahamiticos et Olympia-
dicos a locisquibusinsiti erant avulsit, et imperato-
riis ab anctore consignatis suo SMpe adjunxit, ut
eum, qui a vera chronologia aberrare existimavit,
in viani rcduceret. Utrique tamen, quod ipsorum
C )'/ustiinadannum36ThcodosiiatquePlacidiValcnt.)
ductuchronologicasantiiiuarumEditionum salebras
supcrare poterunt, inultum Idatii lcctoresdebcbunt;
at Idatius ipsenon ita.quia dumilli sospitalem ma-
num admovere prae se ferunt, si Hcetdiccre,Bouque-
auxiliis, tanquam non sit, suisambulare gres-
potis
sibus,indigere,quinimo quandocumquelibrariorum
imperitia sive osoitantia factum est, utab i-equabili,
cui iusistit, cursu abducatur; ipsi por sese leclori
suo ostondit illatam sibi vim esse, atque eum quo-
dammododeprecatur.utabinjuriaimpactoqueSsibi
vitio vindicatum se ire velil. Quod ut uno atqueal-
tero exemplo palam fiat. sume, lector, Ghronicon a
Sirmondo editum atqueibi inter paragraphum.-ls/d-
et paragraphum Sccundo regni anno principis Mar-
c(«n/,numeroschronologicosmutatos reperies.Quid
igitur'? Idatiusne Ktate prope sexagenarius,dignitate
episcopus et hucuaane tam accuratus 8criptor,red-
679 ADDENDA AD QUOSDAM PRyECEDBNTES TOMOS.
ditus nunc est adeo indiligens, ut Theodosii atque A. multi,quibus a librariisldatius devenustatus est.Ut
Placidiae mortemunumpostannumquamquoreipaa
evealL commemoret ? Sed esto. Nescierit Idatius
Theodosium atque Placidiam obiisse anno aeras vul-
ga'is 'ijO, qui fuit ipsius Theodosii Va!entiniani26,
ascribiturque in Editione Sirraodiana eidem § /1s(m-
rius,an iguorarepotuit liellum Attilianuin atroxque
illud pryelium, quoincanipisCatalaunicisanQoejus-
dera Valentiniaai 37, ieraecommunis,451,piiguatum
fuisse, quod ounctarum gentium linguis et iilleris
pervulgatum est At si Idatius § Valenlinimi irnpe-
'/
ratofjs )(m<er annum ipsius 28 adnexuit, praalium
ilhid ia annum communis serte 452 conjeoissedicen-
dus est. Verumlamen conjecturis neutiquam ege-
mus,quandoquidem5/rt Ga»i-)?cm,quiin Edilione Sir-
mandiana suhjicitur anno 28 Valentiniani, diem
quartum aprilis incidisse ait Idatius in feriam ler-
tiam.Atquihoc contigil annbaeras Dionysian.-fi450,im-
perii Valentiani 26, qui cyclosolis H. litt.Domin. A
insignitus fuit. Idatiusigitur § lllum/n GaWa;cin 4et B audacia invexit.Cumque nullumMs.suppetat,aliqua
quinque prMcedentes suli) eo anno 26 consignavit,
pessimequecum eoactumest alibrariis, qui annos
duos 27 et 28 Valentiniani oidem § pr.epusuere,
quos eidem postposuerat manifeste Idatius. S^d
plura de his in notis.
III. P.iulo post Idatius,ad § homanorum Xi,///,hano atque alio Gnronico Severo ascripto, quae Florius in
notamlapposuit,quaannum 1 Avili designarevoluit.
Attamen eamdemnotain nonut soliusprimi
librarii
Avili ut novi eliam Olympiadici atque
aniii, sed
Abrahamiticisignum accepere.Quasi Idatiusipsead
annum 17 Theodosii Magni noa prajmonuisset pro-
pterhancquinti anniiraperiiadiectionemturbandam
nonesse, nequepr.-Everlondam01) mpiaduir. seriem
quandocunque unoeodemqneannooivili seu Juliano
et primus imperium adeuntis et ullimusdecedentis
al eo principis desii,'iiaretur. Id quod de Abrahami-
etiam annis intelligendum est. Mentem hanc
ticis
suam de illius notae signiticatione declarat evidenlis- logicis quaestio orta est, argumenta cuncta prolu-
sime Idatius eodem loco, dum nullam ibi inannos C lerim, quae mihi visa sunt aliquid lucis genuinae le-
Marciani mutationem inducit,sedeumdemillura re-
tinet,quem antcaconsignaverat S Qiiartorcgnianno.
Item dum statim \)oslscTih\i:Gaisericus...priusquain
AvitusAuguslusfierel. Romam ingredilur,sic,.,(\n\h\is
verbisclarissimesignificatsenarralionem continua-
reilliusmet anni quo occisus est Valenlinianus,re-
nuntiatique Maximus et Avitu3,quorum successio-
nes ut uno tenore redderet, irruptionem Gaiserici in
Urbem quae intermortem Maximi et Aviti reiiuiitia-
tionera facta est.post hancrcnuntiationem tradit,id
ipsumexpresseS admonens :admonituruspariterad
annum praecedentem irruptionem illara perlinere,
seque eam extra locum et tempus narrare.si adillo
§ I, Rojnanorum XLIII, novum anum civilem, sci-
auspicaretur.
licet 4.56,
IV. Sed simile alibrariis Chronioo illatum vitium
longe manifestius deprehenditur Tlieodoricus ad-
ji
versis. Induxerat paulo antea Idatius Theodoricum
post Rechiarii raortem, qui occisus fertur mense de-
cembri.Emeritfficivitatisdepraedationemmolientem,
intereaquc novus cumadvenissetannus, eum consi-
gnavit § Avilus tertio anno atque Aviti et Marciani
;
obitu Leonisque ac Majoriani ad imperii fastigium
ascensucursim coramemoratis,resumpsititerum. ac-
torum Theodorici narrationem. quam sequitur a §
illo Theodoricus adversis, eique notam hanc 1 appo-
nit,initium principatus Leonisatque Majoriani deno-
tantem. Librarii autem nimis quam oscitanter ha;c
legentes, novumqueapeririannuraexistiraantes,nu-
merum annorum civiliura ibi adaugent, el Theodo-
ricum sexdecim fere menses Emeritae cunctari fa-
ciunt, cum vi^ quatuor in ea urbe permansisse Ida-
tianae narrationis ordo perspicue deraonstrat.
V. Hi naevi sunt atque eliara alii, sed sane non
680 '
miraculo propius sitscriptorem hunc tam sui simi-
lem in unico Ms. (nanique hucusi|uenullum aliud in-
ventuinest)conservaripotuipsp. Ergopauculas istas
labesoumdetergerepossentviriclarissimi.quiOChro-
nico isti illustrando operam navarunt, nesoio cur
suam potius chronologiam huc invehere quam Ida-
tianam restituere voluerunt. Sed conirahdem Ms.,
inquient, quis hoc audeat ? Imo vero, quis non au-
deat, si de auctoris sententia certo constet Majorne '?
adhibeada fides estlibrariurum calamisquam ipso-
rum auctorura verbis'? Queenam,rogo,religio est,ut
libratio parcas, opcni nogare scriptori dignissimo,
qui eam implorat, et quasi admota manu inflictum
sibi vulnus indicat, ut ei iiiederi velis'?Ego autem
contrariura faceredecrevi;atqueinhacEditioneloca
superius adducta ac alianonnullacorrigam,germa-
namque Idatii lectionera restituam,eam,expungens,
quam librariorum sive incnria, sive imperitia.sive
ex conjeotura et historica veritate emendabo, quae
paucissimaerunt plura ex ipso hujus Ghronici con-
;
textu, cffltera vero aul ex Fastis ipsius ldatii,autex
Isidoro, aut exexcerptis qus tomo IV llispanixilln-
siratse excusa sunt, aut denique ex Ghronico Parvo
lucein protulit toino IV Hispanix sacrm.
VI. Dum autem sigula persequor, qnibus has
emendationes fieri possequam probatissimas existi-
mavi,nimiusalicui justoquediffusiorfortassevidear.
Sed advertat hio, quaeso, animadversiones illas, in
quibns do notis numerorum.et quo quaeque loco ac
;
auctore inscripta sit,agitur,ad summam rei pertine-
re Quotiescunque enim id subJdubio raaneat atque
sub lite,Idatii opus comraentarius aliquis historicus
diei poterit, Chronicon dici non poterit. Istiid igitur
causafuitqnaniobrem ego, dum denumerischrono-
ctioni reslituendae allatura. Nec roe pertssum est
hanc in romterapuset nperam liberaliter irapsndere.
Has autera atque alias ad historiara et ad Hispani.se
laudeim spectantes ongiores annotatiores ad caclem
Chronci araandavi ne ?-i ipsius Chronici contextui,
;
ubi nccurrunl,sulijicprem,nimis illum discerperem, i
et lecloribus qui Idatium festina volent leciione per-
currere interjeotionibus hujusmodi moras obten-
derem.
VII. Ut autcm de antiquis Editionibus nihil lectori
]
depereal, si quid in istadetractum estaut inversum,
id omnc ne una quidem lilterula minus in scholiis
exhiheo.simulque quid, quove loco, vel addilum vel
expunclum vel immutatum est, indico. Ue epochis
quibus Chronicon Matius insignivit dicam infra,
cum de illius scripti scquenti disertatione agam.
Christianamautema ramaliis,quas!pseadbibet,ego
adjunxi,quia haec cumin usu communi omniumsit,
j^
"
etmihi et leotori comraodiorac expeditiorfutura est;
compendii etiam causa.dum hac epocha utor.atque
etiam dum aliorums-^riptorum looa aIlego,Arabicas
notas (sic vulgo appellari solent) saspe usurpo;nam
velocius scribo 4.50, quam xxvi Theodosii et Valen-
tiniani iii 8 annorum ; velocius item 389 quam '
CCCLXXXIX.
!
VIII, Demura si hio aliqua invenis qua? occupata
'•
prius fuerint a Bouquetio, scitorae nunquam eum
vidisse, neque in nidulo, in quo nunc habito,videre i
licet. Quffi auteti de eo supra praelocutus sum.exR.
P.Florio didici.Sedneque scio an quidquam omis-
8urus sim, eliam si antequam ha^c in lucem profe-
ram, opus illius nactus fuero. Ego enim ha;c ex pu-
blica silva coUegi, nihilque Bouquetio debent,
381 AD IDATII EPISCOPI CHRONICON PBOLEGOMENA. 682

D1SSERT\TI0 PR^.VIA
DE VITA ATQUE SGIUPTIS IDATII.

9 § I. Idalii palria. A. aversa IJispania; ora Sucro fuit et Qumea et oppi-

l.ldatius,ut ipse de se iesiaXnr, provinciae Gallx- dum, teste Plinio (L. iii, c. 3), oppidum
qui etiam
•,ise iii Lemica civilalc natus est. ,\n Lernica vel Li- et flumen Aerninium in vioinaLusitania memorat
miea ab Idatio scriptum fuerit,divinare non possu- (L. IV c. 19).

mus.Inter Durium et Minium Gallaecia; lluvios, flu-

§11. Orlus Idatii, peregrinalio in Palestinam, atque
men aliud est, quod Plinio {L. iv, c. 20) et Mel»
inili in Hispaniam reditus.
L. m, c. 1), Limia, Ptolomaeo {Tab. ii liaropx) Li.
nn(S,Straboni [L. iii) demum Limaa dicitnr, tertia 3.Quo anno natus fuerit Idatius otiam inincerto
/ocali /inon secunda/ecunctis soribenlibus.AdhfEc est;sed si datur conjectationibus locus, in annum
nter decem civilales, quas recenset incriptio, quM ciroiier393 natalem cjus inoidisse non imprudenter
hodiedum ad Aquasflavias (vuigo Cliaves) iri ponte sialuam.Opinatus quidem est vir impensedoctus et
id Tamagara fluvium visitur, quamque Gruterus de Idatio optime meritus cum circa annum390na-
p. 245, n. 2) et alii e.^hibent, septimo loco Limici tum fuisse, oonfectaque in Paliestinam peregrina-
lumerantur. Teinpus quo ea inscriptio posita est, tione anno 400 ad suos rediisse.Sedquodattinetad
psa per se prodit. En illius principium : regressum IdatiiexOriente.humanitusvirtantusde-
Imp. Caes. Vesp. Aug. Po^. t. ceptus cst,uti Acta sancli Porphyrii episcopi Ga-
Max. Trib, Pot. FImp.YTP. P. Cos. IX zensis apud Surium et Bollandum die26 Februarii
Imp. Vesp. Caes. Aug. Fil. Pon. Trib. certo nos dooent. Namque ibi, cap. 8, legimus
poT. VIII imp. xir cos. vir Joannem Cassareae Palaestinae episcopum anno401,
Eadem profecto verba quae leotoribus suis ofTert die post Pascha 15, ex itinere Constantinopolitano
'anvinius [L. ii in Fast.,an.U.c.S32),n\s\ quod apud Majumam appulsum,indo tertio post dieCassarffiam
!um oonsulatus Titi vn inscriptus RO est;hicautem abiisse, sanum utique ac vegetura, ut qui media
'i.IstitamenlectioniconsentiuntFa3tiIdatiani,atque hieme raari se ac nuvigationi satis diflicili commi-
3r33ci et liber Cuspiani, qui, ipso Panvinio teste, serit.Curaque eo anno Pascha celebratum fuisseta
nsequenti annoUrbis833consulatum Titi vii praj- GraBcis die 14 Aprilis, Joannos die 2 Maii ejusdem
'ert. anni inter vivoserat. Atqui dura Idatius Pal«sti-
2. Verum id modo Ilaec autem
nostra non refert. nam lustrabat, Joanne vita funoto, Cssariensem
jmnia eo solum flue commemoravi,
palam tieret ut Ecclesiam Eulogius regebat.LegesisIdatium ipsum
.rerisimilius esse ante Idatii saltem lempora LznHcus ad annum 12 Uonorii, Ghristi 406, itemque ad an-
ibjectivum a Limia tertiavooali.non autem secunda num ejusdem Honorii 13, aera: communis 407, ubi
LemjViii,efferri solitum fuisse.Quin etiaui hoilierna infantulum se et pupillum hunc eumdem Eulogiurn
le Humen illud Lima, et tractus ipsi vicinus Limia '-'
Caesareae12 jam tum episcopum vidisse testatur.
ippellatur.Quare quod nuncLem^at in Idatio lega •
Neque, si dicamideo Idatium ad huno annum 07
;ur, ex librariorum forsanerrorc natum est.Quid si Joannis IIerosolymitani,Eulugii Caesariensisetalio-
)xinde etiam derivatus est ut Idatium Lanie-
ille rum meminisse, quia eodem ipso anno faclum est
jensemepiscopum plurimi soriptores fecerint.Porro ut eos viderit in PaliBstina, quemquam me erroris
iiLimica in Idatio legeretur,Sigebertus Limicensem accusatum ire metuo.
llura episcopum dixisset,non vero Lemicensem,Alii 4.Existimavit praeterea idem cl.vir Idatium, dum
lutemsoriptoresFocMmtimHorJtminPtolomECoetLi- anno Theodosii et Placidi Valentiniani ll,vulgar!s
micos^a lapideAquiflaviensi invenientes,autcumSi- ffirffi 435 ait Quo tempore sancti Joannes, Hieromj-
:

jebertoepiscopura Limicensem appellarent,aut sal- mus ei alii,quos sapra diximus, obierint...referenlem

LemnihilcommentiessentdeepiscopatuLamecensi, sermo non edidit, de his loquiquos aono 4061auda-
quemldatio tribuunt pari ao SigebertufLemicensem verat ; cumque inter eos commemoratus fuisset et
errore;sed qui plurimum insedit animis,penitiusque Epiphanius Salaminae in Cypro episcopus tempus
inhKsit non sine aliqua veritatis specie. Nain epis- quo hic obierit ignorasse Idatiuin oredidit, quia in
copatus Lamacensis etiamnum perseverat in ora Hispaniam ex Syriaca peregrinatione se recepisset
Gallcccis veteri vicina prope Durium flumen.At Le- D ante diem 12 Maii,anno 401,quoab aliquibusobiisse
inica nullibi,neque apud antiquos geographos, ne- dicitur Epiphanius.At imprimis multo probabilius
que in ecclesiaruui monumentis apparet. Caiterum est Idatium ad annum 435de iis loquiquorum anno
ufbem Lemicam natumse ait Ida-
vel Limioiim,ubi 407 raeminerat, inter quos non est Epiphaniuj.
tius,in eo locofuisse ubi nunc vicusestvulgoPutvitt' Deinde fieri non potuil ut Eulogium in Ecclesia Cae-
de Lima diotus^opinio fuilD. Nicolai Antonii. Sano sariensi episcopura videret, utque a Palestina ipse
Itinerarium Antonini xix m. BracaraTydem versus ante Epiphanii raortem,si is obiit anno 401, rcces-
Liniiam statuit, fluviuin, non oppidum, si Zurita? serit,nisi si Joannes Eulugii decessor statiru ;i Cnns-
credimus. Sed nihil prohibelquominus et urbemet tantinopolitano itinere vivere desierit,statim Eulo-
fluvium Limiara inibi fuisse dicamus, siouti 11 in gius in Joannis locum allootus fuerit, Idatius jam

Patrol. LXXIV. 22
683 ADDENDA AD QUOSDAM PRyECEDENTES TOMOS. 684

tum in Palaeslinam navigaverit, atque ab ea pro- A, 7. Anno deinde 3 Theodosii junioris et Valenti-
vincia,nulla interposita moia,recesserit.Quae omnia niani,ffirffi vulgaris 427,creatus cst episcopus Aqui-
uno non inlegro mense fieri ncmo sine tabulis,sine flaviensisQuodcumprimusanimadverteritPhilppus
teslibus, sibi pcrsuadeat. Labbeus,insignis soc.Jesu scriptor,dumFastos Ida-
5. Verum licet Epiphanius diem oLieritextremum tianos intogros publicaretjnovissim.e multisconfir-
anno 402 aut 403, de quo disputant Baronius (,-/n. mat doctissimusFlorius.Urbem episcopatu dignam
402, n. 25), Pagius {An. 402, n. 7), Papebrochius probat inscriptio apud Gruterum ((P. 23. n. 10), in

(/n Vita, n. 42) etValesius {Not. ad. Socral. l. vi, qua colonioe titulo honestatur.Sigeberius, ut supra
c. 14),nonideoconsequensl3erit Idatium illius ob- innui,Lemicensem,plures Lamecensem episcopum
itum ignorasse.quia, antequam eveniret.abOriente fecerunt,omniumpessimePaschasiu?QuesnellusLu-
in Hispaniam reversus fuerit. Fierienim potuit ut, censera. Qui errorcB insuper accumulans, Idatium
etiamsi in Syria etpraesertiminPala;stina celeberri- metropolitamlSfuisseafflrmatiidqueldatiumipsum
mnm fuisset Epiphanii nomen, dum viveret, nihil significare ait,dumin prolongoadChronicon scribit
Idatius,quandiu illic fuit, de illius morte audierit, se summi prxsnlerncrealumoflicii. AiLucmAugusli
quiavidelicet tertio vel quartoab Epiphanii excessu metropolis honore non nisi multos post annos de-
anno, id est 406 aul407,in Palastinam advenerit, g coratusest.Sed neque summumprssulatusofficium
''""'"'
quando cuncti de Epiphanio sermonessopiti erant. '
'

metropolitastantum,verum quemlibet etiamepisco-

Cumquejuxta opinionemnostramdecimumtertium pum designat; si quidem de potestate ordinis, ut
setatis annum numeraret tunc Idatius verum se theologi et juris ecclesiasliciinterpretes loquuntur,
infantulumacpupillumappellarepotuit.Hieronymus serraosit. Antiquusscriptor((i)desanctisCastrense,
profeoto seepe se adolescentem, alicubi etiam pene Romo,PriscoetTammaro,episcopis Afric8e,non me-
puerum in eremum secessisse ait, et tamen juve- tropolitanis, summi sacerdotii honore praedilos
nem vel etiam viru m tunc fuisse apud omnes constat. fuisse ait et sanctus Gaudentius Brixiensis de se
;

Cornelius etiam Nepos (/n vUa Allici, cap. 8) ado- loquens sermone in dio su» ordinationis et de suo
lescentem appellatM. Brutum postilludtempusquo episcopatu : Suscepi ,\nquit, summi sacerdotii munus
abipsocum sociis occisusfueratC^sar in senatu,et Si vero de potestate jurisdictionis loquamur, neo
ipsum Atticum adolescentem vooat cap.2, cum jam raetropolitani quidem summo sacerdotii officio
annum 23 ageret.Itaque hujusmodi verba nos s£epe gaudent.cum habent supra se patriarchas aut pri-
fallenl,si ad praescriptas vulgometas infanlioe,pueri- matps et summura pontificem. Hasc necessario ad-
tia! et adolescentia?, reducantur. Quandoveroflnem notanda fuerunt,quia res nobisestcum implacabili
Chronico imposuil Idatius,non imnieritoextremum Ecclesitc supremique ejus capitis hoste.
S.Vixit in episcopatu Idatius,ut minimum annos
'

sevitiecurriculumperagerescripsitinprologo;nam-
que erat tunc fereoctogenarius.ut infravidebimus.
§ III. Deo se devovet, episcopus fit ;
morlem.
Regressus ex Syria ante annum 412, quoobiit
6.
Theophilus Alexandrinus (namcum illinc discessit,
vivum reliquit Theophilum, uti ca ostendunt quK
anno II PlacidiValentiniani),Deo sa devovet
Bcribit
clericum,14 monachumautreligiosum.quamantea
vitam professus,anno aerae vulgaris,417 aut41S. Id
nihilque aliud significant verbaiilaquffiin Chronico
Parvo (sic illud appellare visum est Editori Flurio),
postConstantiinuptias etPlacidiaB^ante^Wallifflmor.
tem leguntur, scilicet : Idaliiad Dominum
peccatoris.Y^quiAew Salvianus (L. ivdeGubcn,. Dei)
illius temporis scriptor, eadem phrasi:
nobilium converti ad Deum ca'peril.Q\.aUm<\u&,qu\d
intelligat conversionis nomine declarans,inquit Si
quismelior esse lenlaverit; rursumqueiSi honoratior
quispiamreligioniseapplicuerit. SimiliterdcPaulino
Ausonius {Epist. 25) ;
Vertisli, Pauline, tuos, dulcissime, mores.
Atque etiamldatiusipse,infra,adannum30 Hono-
rii Paulinus nobilis.^^imus et dudum
elnquentissimus
conversione ad Deum nohilior factus. De eadem re
qui plura velit, legat cumdem Paulinum {Epist. 39
ai tnilit.) atque Sidonium (L. iv. Epist. 24).
42;nam Chronicon suum usque ad annum 469 per-
duxit. Imo in eo nonnulla legimus quffi ab Idatio
reliqua usque ad
scribi non potuerunt anteannum 472, ut infra osten-
dam {Num. 34).Attamcn necesse est eum ante an-
num 474 estremum diem ohiisse, si sub Leone Au-
guslo decessit, uti narrat sanctuslsidorus {De yir.
ilL, c. 9),cui satius estcredere quam Sigeberto.qui
adannumusque 490 vixisseeumafflrmat.Leoautfim
raense Januarioan.474vitam flnivit.Quareldatiusan-
nosfereoctogintavitamproduxisseambigivixpotcst.
Ab eo vero lempore quo episcopus factus est,
9.
16 maximis laboribns ingentibusque ferumnis in
Christianae patientiae gymnasio exeroitus est. Nam
conversio
atrocia continuo bella, et quae bellis annexa,incen-
^ ^ia,rapina>, captivitales,caedes,miseram Gallfficiam
Sz juij, ait,
tamen injiiria? erant.corporuni atque
attriverunt.HcC
bonorum. Angores aninii multo acrius sanctum
ediscopum cruciabant, cum videret gregem suum
huc atque illuc distrahi,dispergi,lupisque irruenti-
bus, hoc est hffireticis Priscillianistiset Arianis,s£e-
vissinie dilacerari.Interea tamen priiicipibus etpo-
pulis charus erat atque venerabilis, ita ut legatione
pro suis Galla3cisad Aetium su3cepta,Lic precibus
ejusvictus,Suevorum regemHermericum ad ineun-
dam cum Gallaecis pacem paulopost induxerit Ida-
tius vero,nomen suum reticcns.pacem hanc inter-
ventu episcopali obtentam esse atfirmat.At istaplu-

(a) Vitasancti Castrensis, cap. 1, apud Boilandum, 11 Febr.

685 AD IDATII EPISCOPI CHRONICON PBOLBGOMBNA. 686
raque alialeotorex ipso Chronico melius inlelliget. ^ hao nova- epochw arljeotione mutiret? PriEterea sio
Silep.lio tamen prEeterire non possum verba sancti istud Chronioon continuandum suscepit Idatius, ut
Leonis Magni, qua3 Idatium noslrum maximi' com- in unum volumen.qnasi unicum csset opus et unius
raentlant. Agens eniin vigilantissimus ponlifex de solius .scriptoris labor tres ejus partes compegerit,
generali concilio ex omnibus Hispaniae provinciis et ilacompactuin promulgaverit Ita Labbeus testa-
oogendo. ut Prisoillianistarum furori ooourreretur, tur, quiinillo Ms.collegii soc. Jesu Parisiensis
Eu-
hasc inler alia ad Turibium Asturicensem scribit : sebii Chronicon cum auctariis Hieionymi et Idatii
Si aulem alii/uid, quod ubsit, obstileril qiiominus fios- uno continenter volumino reperiri arfirraat. Verum
sit celebrari aenerale concilium, Gnllxciie sultem in potissimaest Idatiiipsiu.saucloiitas.tnmin prologo,
unum convenianl sacerdotes ; quibus congrcgalis fra- ubi haec scribit Quia ad nostri lemporis cursum, ut
:

Ires nostri Idalius et Ceponius imminebunt, conjun- superior leclio docet,descriptio defluxit annorum;nam
cla cum eis instantia lua, quos citius vel provinciali yeTbsiisiasuperior lectio Chronicon Eusebii et Hiero-
convcntu remedium tantis vuliieribus afferatur {Epist. nymi significavit Idatius prajpositum in eodem vo-
milii 93, fin.). Hsc sanctus Leo, qui Idatium et Cc- lumine: tum etiain in Ghronioo ad annum 13 Ho-
ponium nominatim appellasse videtur ex Turibii norii, ubi haeo leguntur Post suprascriptos sane :

commendatione; nam et Turibius ipse ad eosdein n Arianos, qui Hierosohjmis ante Joannem episcopi fue-
de secta " '"'
Priscillianistarum
' ' "" '
'"
litterasdedit,
' ' quasapud" rin^etc. Inquire, lector, ab initio auctarii Idatii,
Moralem reperies (L. xi, c. 26). ubinam ille de his episcopis Arianis mentionem 19
17 § IV. Idatii scripla. fecerit.NuIlibiinvenies.-inveniesauteminudjectioni-
10. Duo Idatio scripta tribunntur,Chronicon sci- bus Hieronymi, anno Ulympiadis 283. Quis igitur
(

licet et Fasti consulares. Et Ghronicon quidem om- non videt Idatium non ita loqui potuisse, nisi cum
nium temporum ac eruditorum consensu at do ; Hieronymiano Chronico librum suum quasi appen»
Faslis antiqui scriptores omnino tacent; posterio- dicem quamdam in unicum volume.. conjunxisset ?
res vero alii dubitant, alii etiam incunctanter ne- Si autem conjunxit, credibilene est nova; epoohas

gant.Sed genuinum Idatii opus esse hos Fastos in- charactere, et quidem lectore non pr-emonito, hoc
viotis, ni fallor, argumentis, mox § llevincain. suum autarium a reliquo corpore discriminasse ?

Chonicon Parvum paucis abhino annis publica do- 12.Sed Hispanam seram, inquies, semel atque
natum luoe, oento est ab imperita manu ex inte- iterum non in ora tantum libri,sed intra ipsa Idatii
gro Ghronico exseotus et male consntns. Liber verba reperimus. ProDe id scio; verum nec sio qui-
contraPrisciIlianum,quema nostro Idatio scriptum dem mihi certo persuadeam duplioem illam Mram
refort Trithemius, alterius Idatii seu potius Itarii Chronioo in.^ertam^alteram anno 15 Honorii,aIleram
est, qui, teste diviso Isidoro (BeVir.ill. c. 15), G anno Leonis6,esse ab Idatii manu. Utraque primum
pluribus annis antiquior fuit hoc nostro Idatio epi- libri ffirae ab unolibrarioascrilji.etesinde transcribi

scopo Aquiflaviensi. ab alio potuit in operis Idatiani contextum.Porro in

Post haec soripta venit in manus meas eruditi viri FastisMss.,sub coss.Augusto iietPauIo(IegeTulIo.)
Francisci Girvesii dehistoria Priscillianistarumdis- ha!C,eruditissimo Labboo teste,habentur ; His coss.,
sertatio, ubi 'yParl. i, n. 33) existimare se osteiidit xra prima.Cwsus lunxinvenius. Anonymus autem
Idatium nostrum diversum non esse ab eo cujus in Cuspinianeus consulatu L. Antonii et Isaurici, in
Biblioth. PP. (Tom. V) opus exstatadversus Varima- quem forte primus ffirae Hispana; annus incidit, pro
dum Ansanum.Sed cum Idatiusnosterad extremum seraprima legit lanu prima. [Isec autem vaiietas
usque senium annumque 471 aut472a GallKoia non argumento est quantum sibi permiserint librarii,
recesserit, uti constatex Chronico, obieritque uno dumanliquamonumentaexscribebant,quandoaIter
autaltero anno post, colliyitur inde Idatium neu- xra prima scripsit, alter luna prima. Atque prior
tiquani scribere ea potuisse quas initio operis il- illeldatium describens, sBram primam anno ante
lius contra Varimadum leguntur : Duduni in Nea- Ghristuin 33tribuit,quod non fecerit Idatius. Itaque
poli urbae Campanise constilutus, etc. quo evenit in Fastis, ut naevo illo seraprima a libra-
18 V. De epochis Chronico inscriptis, et primum D i'io dcturparentur, sic etiam contigisse Chronico
§
de lera Hispnna. cxistirao duobus in locis qui nobisobjiciuntur. De-
ii. Ut a Chronico incipiamus, utilitalem ejus a nique distributio a;rarum, quam in Chronico, sed in
magnis viris Sirmondo et Florio eommendatam non Fastis prfficipue animadvertimus, quia nimis exa-
estcuregoexaggerem.Dechronologicis autem notis, cta, mihi suspeota valde est, ut infra dioam.
quibus hocopussuuminsignivitIdatius,libereatque 20 Ego equidem non modo non invite, verum
13.
ingenue dicam nusquam epucham cEr» Hispanise ab libentissime manus darem his qui IdatiumHispancB
eoinChrocico usurpatam fuisse. Quid enim? Conti- ffii-a? characterismoChronicon distinsisse suum opi-
nuandum abEusebioet
susoipit Chronicon Idalius nantur.prajsertimquiasatiscerto constat hancepo-
Hieronymo, qui illud Olympiadum atque Abrahami cham in aliquousu publioofuisse circa annum Leo-
principumque annis consignaverant. Ergonenovam nis fi.communisffira; 462,ubi;Chronicon .neram 500 ex-
ipseexterisquegentibusignotamadjecissetepooham hibet. Quippeapud diligentissimum et eximii can-
quin de ea quidquam praefatus lectores suos admo- doris virum Ambrosiuin Moralem(L. xi, c. 31) hanc
neret? Nullumne verbuiu toto usquam Ghronico de inscriptionem nuUi nonprobatam legimus :
 687 ADDBNDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 6R8

Alexandria clarissima femina vixit A tem adnectit Diocletiani. Verene an falso, quod
ANNOS PLUS MINUS XXV RECCSSIT IN
, disputatPagius (In Critic.,an. 310, n. 3), nihil nunc
PACE DECiMO Kal. Jan. eraDIII ;
refert, adnectit. Eam autem mortera evenisse nar-
PROBUS FILIUS YIXIT ANNOS DUOS MEN. I. rat Idatius in Fastis iii Non. Dec. Narraturus
Verumlamen argumenla supra exposita et sancti deinde Eusebius nuncupationem trium Ca3sarum
Isidori ac Joannis Biclarensis exemplum, qui lianc Crispi, Licinii ct Constantini, qua; eodem Idatio
aarre Hispanas epocham in Chronicis suis peran- teslo facta est die Kal. Martii proxime insequcn-
nos principum digestis nunquam (nisi semel for- tis, annum ejusdem Constantini Magni 8 pra3scri-

tasse in fine Isidorus) usurpant, dissentire ab eis psit. Atque Decembrem inter et Martium duos tan-

me vitis cogunt. Maximo de aris per singulos an- tum numeraraus menses Januarium etFebruarium,
nss osrffi Chronici adjeclis; nara de duabus aliis Puto Eusebium prinoipium illius anni 8 Conslan-
supra memoratis infraque Chonici eontoxtum re- tini Februario non illigasse. Hso pluribus confir-

jectis, non est cur tam constanter relrageraur ab mari possent; sed ea satis fore Petaviocredam qui
ipso Idatio illis in locis inscriptos fuisse. de Eusebio probabile tantum ac verosimile esse
De xra Abrahami.
§ VI. scribit {Raiion. part. ii, /. i, c. 10) annos ab autu-

14. Reliqui charact"res,nimirum anni Abraharai. g mno cura Syris inchoare.

imperatorumatque 01ympiadum,ab Idatio profecto 16. Cum eruditissimo tamen Pagio non ita paucis
sunt. Et annos quidem Abrahami, Hieronymum agendum quia et frequentius et asseve-
est mihi,

Idatiumque Latinis scribentcs a Januarioauspioari rantius,noquedesolo Euscbio,verum de Hieronymo

argumento esl,2H quod ab initio Chronici annorum ctiam atqueldatioidipsum in Criticaaffirmat,exque
illorura notaj oontinuo secus ao Olympiadum latori hac sua opinione methodum praescribit cerlnm, ut
ascriplajsunt annorura principura, quos a capite ad ait, ct fucilem ad Euxebianornm, Hieronymianorim

calcem cum annis Julianis fluere, vix in dubium ct Idatianorum annorum itieundam ralionem; elnon

verli potest. Sed tamen quisquis de hoo arabigat, lanlum al agnoscendos errores Eusebii, Hieronymi et
legat hoc Chronicon in ipsius fcre vestibulo, nimi- Idatii, sed ct eorum omnium qui eosdem perperam

rum ad annum 4 et 5 Theodosii Magni; inveniet citant {Dissert. deperiod. Grsecoroman., ?i.79). Igitur

anno 4 pacem Romanos inter et Golhos Idatium hacipsc opinione imbutus,oum ldatium,quemquia
consignasse, quam in Fastis Idatius ipsc per.feo- non viderat enim. 23 Baronius atque adeo Annali-
tam fuisse ait quinto Non. Octob., assentiturque bus suis non inseruerat,magna ex parte in sua Cri-
ei Pagius (Jn Crilic, an. 481, n. 2). Ab hac aulem tioa desoribendum sibi esse censuit, saepe corrigat.

die ad xvii vel (ut demus id Pagio, ne de nihilo p suggillet ac sinistre interpretetur, properque a me
disputemus) ad xvi ante Kal. inscquentis Kehruarii, frequenter redarguendus sit, altius hanc de anno-
cui inaugurationem Arcadii oonsignat, iii iisdem rum Idatianorum cxordio disputationem repetere
Fastis transiens, annum 5 pra:figit. Unde a ne- atque perspicuis argumentis definire nunc statui,
mine negandum puto Idalium annos Abrahamiti- ne cui postea videar ex lubidine potius viro doo-
cos et imperatorios a Januario auspicalum fuisse. tissirao conlradicendi quam ex olficioso Idatium

Ad annum prffiterea 4 Majorani ct Lconis idem defendendi studio illi frequenter refragari.
observare licct. Idatium a Februario ad
Nara ibi 17.1giturcum in Chronico, quale illud habemus
Novembrem, deoera continuos menses, sub unius ab Hieronymo, annos Abrahami e regione annorum
ejusdemque anni nota, deourrit. Si autcm ab Oc- principuranequelatumungueinsuperiusautinferius
tobri initium annorum sumoret, uti assidue incul- consignatos videamus, quis sibi aPagio persuadcri
cat Pagius, cura ad § Idatius quisupra pervenit, aut patiaturLatinura Eusebium (ne de Grfeoo autogra-
etiam antea, novum annum designasset. Sed id fihodisputemus),Hieronyraura ac Idatiura,Abraha-
SMpius rccurret in notis. mi annos ab Octobri, principum vero a Januario,ut
Nunc autem de Hieronymo dioamus, qui an-
15. demonstratum est,auspicari, pra;seHimcura annos
no 20 Constantii, Constantini Magni filii, hmc scri- Olympiadicos ,
quibus principiura aliud dedcrunt
bil Julianus frater Galti Mediolani Cxsar appella-
:
D quam imperstoris, alio etiam loco vel anterius vel
tur viii Idus Novemb., subsignatoque mox anno 21 posterius designasse perspicuum sit? Pcerterea ita
ejusdera Gonstanlii ait : lieliquix uposloti Timot/iei Idatius a multiplicandis in epochis quas usurpat
ConstantinopoUm invectx sunt. Alqui Idatiusin Fas- annorum iniliis abhorret, ut si quando principes
tis oontigisse id testatur die Kal. Junii. Neque est impcrium adeunt post Januarium postque prano-
qui evectionem hanc longius protrahat, nisi Theo- latum in Chronico currentem annum, eut novam
dorus Lector(L. ii Collectan.), qui tamcn in diem aditi imperii notara non adhibeat, vel, si eara
24 22
ejusdem mensis Junii illa refert. Hierony- adliibet, cura priraum se dat occasio, suppri-
mus ergo, a Noverabri in proxiraum Junium pro- mal ;
quippe,reccurrente proxirao Januario, etiam-
cedens, novura annum inchoavit. Quo igitur luensc si prinoipatus cxpletus non sit annus primus, se-
nisi Januario? Certe aulumnum non exspeotavit. oundum designat. Cujus utriusque exempla habcs
Verum et Eusebium in Latino Ghronioo annorum in Placido Valentiniano, in Avito, Majorano et

principum cxordiuin a Januario capere clarissime Lcone. Prudens sane consiliura quo cautum esse
constat. Siquidem Gon^^l.mtini Magni anno 7 mor- voluil ne Chronologia;, qua: res est satis per se im-
 689 AD IDATII FPISCOPI CHRONICON PROLEGOMUNA. 690

plexa, novae offunderentur tenebrfe, quibus lector A. Pagius^verisimile esse annos Eusebianos ab autura-
prffpedilus in errorcm laberelur, Non longe abibo, no exordiiim sumere; atlamen, quia major Euse-
iieque a via cui instero debeo recedam, dum osten- bianorum pars cum Julianis sequentibus concurrit,
do interprelationein 94 huno de annis Eusebianis suadet ul in usu annus Abrahami, exempli gratia,'

Hieronymianis et Idatianis, al) Octobrissive autum-
no incipientibus (proeterquam quod falsa est), sex-
centorum errorum causam non solum tironibus sed
etiam chronologis non indoctis futuram esse.
18. Porro idom doctissimus Pagius, dum de hac
2015, cum 44 Juliano conferatur,quocum pernovem
menses concurrit, non vero cum 43, cum quo pra;-
dicto anno Abrahami 2015 trium tantum mensium
communitas est. Et haic quidem Petavius consullis-
sime nam quaenam, 26 rogo, chronologia; cunfu-
:

redisputat, non sinealiquaerrorisaocontradictionis annum Christi primum

sio et pcrturbatio est, si aut

specie locutus est. Nam testimonio Eusebii adiiuoto cum Abrahamitico2015 adio sexta Januarii conjun-
scribentis {Dissert. de period. Grxco-rom(m.,n. 78) .•
gens, eumdem sejungas ab anno Juliano 44, qui sex
Colligunlur omnes anni Abrahami usque adNativila- prius diebus inchoatus fuit? aut Christum natum
lem Christi anniim xv, incluso scilicet in his anno asserens consulatu Augusti xm, natum esse neges
primo Christi, subjungit Cerlum cstanno Juliano 43
: eodem illo anno Juliano 44, atque eos etiam carpas
Eusebium primum Incarnaiionis annum incoepisse.El g qui hocalflrmant?Annon consulatus isteatque an-
ne quis ita possit ha;c interpretari, quasi sensus sit nus 44 Julianus eadem die initium habuere? Sed
Eusebium Christi ortum illi anno Abrahami alligasse miseretme humani-e imbecillitatis, dum video eum-
qui abautumno anni 43Juliani exordium sumpsit demniet Pagium idipsum quod in Petavio hic re-
continuo addit Eusebium Incarnalionis priticipium
: prehendit alibi probare {Prolog.ad disserl. Hijp.,n,
ab anno Juliano 43 repetere. Principium Incarnatio- 15J, Petavianaque regula utendum esse docere.
nis (sumpta Incarnatione pro Nativitato, proutnunc Agens enim de anno 2 imperii C. Caligulae, haec
loquimur, diem Christi nati primum, aut aliquem soribit Aller imperii Caligulte annos Christi potius
:

illi proximum esse nemo non fatebitur, sicutnemo 38 quam 39 esl, cum 38 Chrisli annus correspon/Jeal
item est qui nesciret annosJulianos a Kal. Januarii novcm ejusdem secundi imperii anni mensibus, 39
initiumcapere. Cum igitur Eusebius, GrDecos imita- vero triljus tanlum iisque inconipleiis.
Natalem Chrisli dieisextse Januarii
tus, alligaverit 20. Auget deinde tenebras Pagius, inquiens : hi
anni ejusdera Abrahami 2015, potuitne Pagius, sino sera Dionysiana primus Cliristiannus inchoalur Kal-
errorisaccontradictionisspecic,scriberelncarnatio- Junuarii anni Juliani 46. Namque annus Julianus 43
nia initium ab anno Juliano 43 Eusebium arcesse- annis tribus a 46 dislat ; et qui NalalemChristi anno
re ? Nara dies illa 6 Januarii, cui Eusebius Nalalem Juliano 44 ascrihil, illum Ires anlcrius annos staluere
Christi asrripsit, 6 pariter erat dies anni 44 Juliani eenselur, quam qui eum consignal anno 46 {Dissert.
siquidem iste inchoatus cst die prima ejusdemmet de period. Grxcoroman., n. 79). Cum ergo dixerit
Januarii. Igitur quemadmodum etiam si Eusebius Pagius Eusebium alligasse Natalem Christi anno
annum cui adnectit Incarnationem ab Octobri anni Juliano 43, Dionysium vero anno 46, nemo ipsum
43Juliani auspicatus fuisset,non proptereadici pos- audiet, quin sibi persuadeat Natalem Christi Euse-
set 25 Christi Natalem alicui ex tribus piioribus bianum annis tiibus Dionysianum anteire. Sane
ejusdem anni mensibus Octobri, Novembri aut De- doclissimo viro haec Pagii verba imposuerunt, ut
cembri, neque consulatu Lentuli et Messallini ascri- crederet quod modo inquiebam, quodque ipse ita
psisse, quia et consulatus iste et tres illi menses exposuit: Eusebio anexo al afioprimero deChristo
finiti jam erant die sexta insequentis Januarii, ita al ano 43 Juliano, y Dionysio ol 46, S? como dize
neque affingi Eusebio potest eum annn 43 Juliano Pagi en la disscrt. del pcriodo Gra;corom., num 78
NatalemChristi alligasse, quandoquidem annus hic y 79. En luerza de esto elquede los aiios de Abra-
non minus ac tres illi menses consulatus Lenlul' han quiera sacar los de Christo, segun nos oslros
etMessallinieadem illa diesexta penitus effluxerat. los contamos, se ha de diferenciar en tres unida-
ly. Ego sane non video cur Pagius, quiinappa des, etc. » Deceptus est vir cl. Pagium legens, et ex
ratu ad Annales, n. 146, cui insoriptus est annus " eo hausit Natalem Christi Eusebianum tribusannis
Julianus 43, disertis verbis {giielur Eusebiutnexisti- Dionysiunum prcevertere. Neque his stetit error.
masse Chrislum nalum die se.Ua Jannuarii sequtntis Factum exinde est ut haec labes in novam Chronici
anni, quem ibidem, n. 153, ipse 43ex Julianis facit; Editionem ab ipso ornatam derivaretur. Neque
non, inquam, video, cur in Critica {Ad an. 14, n. 6) enim aniraadvertitvirdoctissimusHieronymumnon
Petavium corrigat.quod in eumdem annum 44 Julia- potuisse finem Chronico suo imponere Abrahami
num EusebiumChrisliNatalemretulisse scribat.An anno 2395, imposuisse vers anno 2394. Vide infra,
quia Kusebius annos quibus Chronicon suum insi- n.20 etseqq. Quin eliara, quod valde rairandumest,
gnivit, ab autumno, ut existimat Pagius, inchoavit, Pagius, qui in hunc errorem Klorium induxit, eum
annos Julianos, quos nunquam usurpat, a suis fini- ipse non contraxit; nam Idatii Chronicon ab anno
bus avellere potuit, efficereque, ne 45 annus Kal. Abraharai 2393 cxordiri exislimare se ostendit, cum
ejusdem mensis Januarii.cujussextae diei Natalem anno postejus initiura sexto annum 2400ascribat.
Christi annexuit, inchoatus fuerit? Observaverat 21. At Pagius, inquies, eodem illo ioco contrarium
Petavius [Ration. parl. ii, /. i, c lOi jirius quain e.xpresse doeuit niuii conceptis vorbis odixit :
691 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDBNTES T0M08. 692

Constat Eusebium annos Incarnationis Irennio anle
asrani Dionysianam inchoare. Autiioe quidem.Verun:.
annorum Eusebianorum et Juliano-
diversitate illa
rum distentus ita scriptionein suam obscurat, ut
A secus ac Olympiadicos a Januario initium Hucere
apud Eusebiura et Idatium dixerim. Nam prseter-
quam quod id evincunt exeinpla superius adducla,
annusabautumno iniens,qualem vultPagius, Syris,

ipse pugnantia loqui videatur, ellector.cujus modo ut diclum est, tantum in usu crat, illisque solis no-
memini, neque indoctus, ncque indiligens, quique tus, at annus Olympiadicus ab asstate incipiens, et
a Pagio de initio annorum Idatianorum dissentit, in Eeslatem annoconsequentidesinens,cunctis gen-
quos non ab Octobri, sed a Januario fluere opina- tibus, qua late patebat Romanum imperium, erat
tur, in errorem propter ipsum lapsus sit. Itaque notissimus; atque ab omnibus una eademque ra-
uthogscopulos evitarct Hit'ronymus(nam verissime tione putahatur. Quapropter aequaleerrandi pcricu-
idem Pagius alibi scripsit [Ibid.] : Pcriodorum mul- lum lectoribus crearetur, si annus Olympiadicus in

liplicalio memorise animoque onerosa est), licet in ChroniconinsertusessetcumannoJulianoparilicursu

Chronico Eusebii annos Abrahamiticos ab autum-
no deductos invenerit quod 28 in praesentiarum
(
niriil attinet quKrere), eos atque etiam imperatorios
cum Julianiset civilibusannis Romanorum,quibus
Chronicon illud Latinum faciebat, quibusque igno-
rata erat Syrorum annos putandi ratio, a Januario
inchoavit, ne triplici periodo altera Abrahami, al-
tera Olyrapiadis, tertia deniqueprincipum, quarum
unaquKquedlversoacaliomenseannossuosauspica-
retur, lectorum animosobrueret. Porro quantumsi-
bi Ilieronyraus indulserit in vertendo Eusebii Chro-
fluens quam si inductus esset annus Abrahamiti-
cus cum Syrorum civili anno decurrens. Sed b»c
certacunctis esse debent. Silentio taraen eapraete-
rire nolui propter Pagiuni et Florium, quorum ille
annos Olympiadicos ab Octebri,hica Januario nu-
merundos esse in nostro Chronico docent, cum eos
a mense Julio Idatius certissime auspicatus sit.
30 § VIII. Quoto Alirahami anno Idatius Chronicon
inchoai>erit ?
24.Nuncautemquonian] qushucusquedictasunt
de initio anni Olympiadici, deque illius tam apud

nico disertis ipse verbis :n preefatione professus est
dum ait se esse et interpretis et scriptoris ex parte
officio usum. Idatim autem Hieronymum imitatum
fuisse tam mihi certum est, utChronicon Graecum,
qualeab Eusebio prodiit, ne quidem legisse putem.
Grfficos quam apud Latinos usurpatione, notasunt
apud omnes, solius Censorini testimonium addu-
cam, non^ut rem indubiam conDrmem, sed ut ex eo
ad annum primum elultimum auctarii Idatiani in-
quirendum transeamus. Igitur Censorinus Hic an- :

§ "VII. De annis Olympiadicis. nus, ait, cujus velut index et titulus guidam cst Ulpii
22. De his aliter ac de Abrahamiticis et impera- ei Pon tiani consulatus,ab Olympiade primamillesimus
toriisstatuendumest, incunctanterque asserendum est et 14 exdiebus tantum wstatis,quihus agon Olym-

Eusebium Hieronymum rt Idaliura sestivo tempori C picus cetebralur. A Roma autcm condita 991 et qui-
,

Olympiaduminitium alligas6e,idque ipsarumOlym-
piadum positu atquo consignatione testatum reli-
quisse.Quaproptcr in novissima Idatii Editione non
recte factum est,dum anni Olyrapiadici cum Abra-
haraiticis et iraperatoriis ex aquo conferuntur;qua-
si illi non secus ac i&ti a Januario nuraerandi sint.
dem a Palilihus, unde Urbis anni numerantur. Eorum
vero annorum quibus Julianis nomen est, 283 sed ex
die Kal. Januarii. Haec Censorinus. Ex quibus ii-
quide constat annorum Olympiadicorum initium
allegandum fuisse ab Hieronymo et Id;itio diebus
ffistatis, ne novam atque insolentcm eos numerandi

Non ita profecto connecteudi fuerunt in Chronico rationeminChroniconinferrent. Atqueesinde etiam

harum epooharum anni, sed sexto prfflterpropter demonstrari posse existimo Hieronymum manum a
rocnse ab initio et fine aliorum incipere et desinere Chronico sustulisse anno Abrahami 2394, Olympia-
debuerant Olympiadici. Id nos docet clarissime dis 289anno tertio,merise hujus sextolabenteChris
Idalius, dum in Edilione Sirmondiana, quaeexpres- ti vero, juxta Eusebium, 380 proptereaque Ida- ;

sa est unico Ms. quod superest, Olyrapiadem 200 tiuni,qui sequenti anno calamura applicavit eidem
non eregioneanni 2Theodosii, sed inferius medio Chronico continuando, consignare in vestibuloope-
utique spatio iater 2et 3 ad § Alcxandrix 29 ius- ris sui debuisseannum Abrahami 2395, Olympiadis

cripsit. Quod rcliquo deinceps Chronico toties re- D praedicta;annumitem 3, Christi, si hac epocha juxta
tinet, quoties librariorum incuria depravatus non Eusebii opinionem usus fuisset, annum 381.
est. In quo Eusebium et Hieronymum secutus est, 31 25. Ifaque annum quem tot characteribus
quiin hocipsi prajviverunt. NamEusebiusinler7 et8 desigoat Ceusoriuus eumdem esse cum anno 238 aras
liiocletiani et inter 1 et 2 Constantini, annos «quali vulgaris autumant hoc tempore plerique omnes. Ab
ab utriusque intervallo, Olympiades 268 et 272 con- eo autem anno usque ad finem Chronici Hierony-
signavit. Hieronymus etiam inter annos ejusdem miani cxl anni numerantur siquidem illud finivit;

Constantini 25 et 26 atque II et 12 Valentis Olym- consulatu Valentis vi etValentiniaui juniorisii, qui

piades288et289insoripsit. Plurimasunthujusuiodi annum aerae Dionysians 362 aperuit. Atqui hocan- .

exemplatoto sparsaChronico.Venetiisanno 1483 et no numerasse necesseest Hieronymum ccclxxx, id

Basileffi anno 1529 impressoSedistatantum placuit est duosamplius annos quam Dionysius, quotquot
adducere qua: nullum relinquunt vitilitigationibus ab initio a;ra Christi Eusebiana Dionysianam
locum. antovertil. Quisquis ergo antiquis Hieronymianis
23. Necmirari debetlectorsi annos Abrahamiticos Cbronici exemplaribus credidit, in quibus annua
693 AD IDATII EPISCOPI CHRONICON PROLEGOMENA. 694

quodesinitHieronvmus 381 Christi designatus eat, A Chronicon, consignavisset annuin Abrahami 2395,
faisus est veheraenter.Narnqueexepochis.quarum cum Pagius pcriodi Grfficoromanae annum 5871
anni eodem dierum numero constant, neque plurcs eidem anno Valentis i inscribat, par hujusmodi
1

una quam alia, nequc pauciores in eodem spatio periodi numerus pariepochajAbrahamitica; respon-
temporis numerare potest. Quare si abanno primo det, et impar impari, ut per se liquet. Rcstat ergo
Bera; communisusquead consulatum Valentisvi hajc ut Hieronymus anno.^brahami 2394,non vero2395,
oera ccclxxviii annos numerat, eosdem non autem Chronico suo finem fecerit.Id f)uod el cognovisse et
plures Eusebianam putare necesse est. Quod si in approbasse condemnet Pagium, supra, n. 20, ob-
Chronico Hieronymi invenis annos ccclxxxi, scito servatum ost.
id sine subdilitiauniusanni intercalationeneri non IS.Sed jam ex ipsoEusbeiiChronico rem demon-
potuisse. Rursus si Hieronymus anno 15 Tiberii et stremus. !gitur Eusebius inChronicoannum Abra-
30 Ghristi ad 14 Valentis hujusque interitum cccli hami 2020 adnectit anno Augusti 47, qui fuit aerae
annos fluxisse affirmat ( In prsefal. ad Chron. Kdit vulgaris iv. Ergo necesse est ut exinde decimus
liasit., 1529), autin hac summa 15 Tiberii et 30 quisque annorum Abrahamiticorum in4postdeci-
Christi annumincludit, aut librariorum neglignntia mum queraque ejusdem aerae vulgaris incidat. Ita
corruptus etiam estilleloous.Idatius profecto annos r. annus Abrahami 20.30 incidet in Dionysianum 14 ;
.. i'.. j - i _..x «I -.rr>»rtr»?._T\. n
.*
il :j*
I ^
Abrabrami 2400 in Dioiiysianum24; Abrahami de-
I I I I I 1. 1

tantuin cccl numerat, ut statim demoostrabo

I

et;

argumentum extotcharacteribus certisque positio- nique 2400 in annum aBrae communis3S4. Et sane
nibus modo deductum, summam iilam ccclxxxi Idatius ab eodem hoc anno Abr.ihami 2i00 qui ex
annorum a Natali Chrisli Eusebiano ad exitum decennalibus primus ipsi occurrit, ad 24G0 decen-
Valentis sextumque illius consulatum, manifestaj nia cuncla pra?dicto ordine distribuit. Neque hic
falsitatis 3% convincit, atque adeo et postremam ordo inChronico turbatus est, nisi postquain reli-

hanc annorum cccli a 15 Tiberii et 30 Christi ad quK omnos numerorum notje extrema libri parte
ejusdem Valentis mortem, nisi si annus Tiberii 15 corruptaj sunt. Hunc ordinem praefert Editio Sir-
et Christi 30 hanc eamdem summam ingrediatur. mondiana, qui nullo modo praivertendus crat, tra-
26. Ubi semel demonstratum cst Hieronymum ducti3,ut modo factum cst.annorumAbrahamitico-
Chronico finem fecisse anno Natalis Christi Euse- rum decadibusin 3 pcst decimum quemque aera;
biani 380, non est cur eruditissimus Florius illud Dionysianaj annum. Nam etPagius34 ipse hunc
absolvisse iuficieturannoAbrahami 2394.Chaeferum ordinom unice IaudatinChronico,primamque illani
ad hoc ipsum comprobandum novum prffibet nobis decademanno 6TheodosiiMagni,quiFIorio est ffirte
argumentum Censorinus, dura consulatum Ulpii et coramunis 484, allig.ivit.Jam ergo si anno Diony-
Pontianiincidisse aitin annum ex Julianis283.Nam C siano 384 respondet annusAbrahami 2400,Donysia-
si cx his subducas annos xliii, qui ante Natalem no379, quo IdatiuB Cbronicon exorsus est, aliua
Christi Eusebianum decurrerant, habebis ccxl; his respondere non potest nisi Abrahami annus 2395.
adde cxl, quos cx Fastis elicies a consulatu illo ad 29. Quapropter nerainem deinde fallat regula
consulatumValentis vi,summamconficies annorum quam prffiscribit Pagius (D/ss^rt. de period. Grxco-
cccLxxx.Quibustandemsiannos Abrahami adjicias roman., n. 79) ad annos tera; Donysiana; ex Abra-
iiM. XIV quos ante Natalem ChristiEusebius nurae- hamiticis eruendos.Nimirum sit subducendos esse
raverat, conflcientanni iim.cccxciv. Hocigitur anno ex Abrahamiticis annos im. xvi, quique post hanc
Abrahami Hieronymus Chronicon absolvit, atque subductionem reliqui fient,exhihebunt annura Dio-
insequenti 2395Idatioilludcontinanduradereliquit. nysianura. At quoto mense illum exhibebunt?Octo-
27. Ut autem Florius crederet, Hieronymum ad bri, scilicet, atque adeo post novem illius menses
annum usque Abrahami 2395Chronicon perduxisse, jam elapsos.ExempIi gratia.ex annoAbrahami2018
fefellerunt dictura virum tum librl editi,qui in fine detrahe 2017,restat l.llaque elicitur annus primus
auctarii Hieronymiani huncnuraerumexhibent,tum Dionysianus, sed non tuncincipiens, sed decimum
Pagiu3,cujus verbis prepter magnam viri auctori- monsem tum decurrens.Et hoec quidem juxla Pagii
talem sine discussione subscripsit.Cc-cterum Pagius n opinionem, qui annos Idatianos abOctobri auspica-
de annis Abrahami ita disertis verbis pronuntiat tur.Cceterumqui eos aJanuarioinsequentinumeret,
Epoclta ab ortu Abrahse, quam Eusebius ,llieromjmus utnumerat quidem Florius, ex ea regula annum 1

et Idatius in Chronicis adliibenl, auspicctlur annope- Dionysianumelioiens,planissimedicipietur.Nainque

riodi Grxcoromanx 3477,«/ quidein a primo die Octo- Abrahami 2018;ab Octobri inchoatus non nisi decimo
bris {Dissert. de period. Grxcoroman., n. 78). Igitur mense annum primum Dionysianum assequitur,
si, spretis anni illius 33 mensibus Octobri, No- quippe hic Pagii, sensusest;annus idem Abrahami-
vembri atque Decembri, priinumAbrahamiannum ticus,aJanuariosequentiincipiens, annum euradem
anno insequenti, id est periodiGraecoromana3 347S Dionysianum nulla sui parteassequetur. Quarequi
iIIigassetPagius{utilIigandumessemonuitPetavius, annos Eusebianos, Hieronymianos, Idatianos,a Ja-
illigatque re ipsa Florius),nunquam periodiGraeco- nuario auspicetur, ex eorum Abraharaiticis, ut eli-
romanae par annorum numerusepochaeAbrahami- ciatDionysianos,detrahere debetnM.xvi,non autem
ticae numero, neque impar impari responderct. At iiM.xvii;sicut ut eliciat annum primumCbristiEuse-
si Hicronymus ad annum 14 Valentis, quo finiit bianum, subtrahere debet iim. xiv,non vero iim xv.
695 ADDENDA AD QUOSDAM PR>ECEDENTES TOMOS. 696

Si IX, De anno Olympiadico quo Idalius e.w)-sus A vulgaris 238 adnectilOlympiadis annutn 1000 et 14
esi Oironicon. adiebus ffistatisejasdomanniDionysiani ineuntem,
30,Nunc quod de anno 01ympiadii;o, quo desiil post annos dein cxl, quot a238ad 378, ubi desiuil
Hieronymus el unde Idatius exorsus esl, asserui, ChroniconHieronymianum, fluxerunt annos tantum
paucis eomprobabo.Porro,quod ad Idatiura atlinet, MCLiv numeraturus erat. 37 Atqui in Hieronymo et
nam post sesquianniim ab in
ipse per se loquitur; •
Idatioeadem illa astate completus est annus 1154
coepto Ciironico Olympiadem 290 praifi.xit, uti ex ab Oiympiade prima et inchoatus 1155. Uno ergo
Editione Sirmondiana constat. Itaque de Idatio am- annoHieronymus et Idatius incomputationeOlym-
bi^'i non potest a septimo circiter mense anni 3 piadum Censorinum antevertunt. Ita quidem est.
Olympiadis 380 auctarium suum auspicatum fuisse, Nam Eusebius,quem Hieronymus et Idalius secuti
Hinc consequens est Hieronymum sexto ejusdem suntjOlympiadisinitiumuno anno altius quamCen-
anniOlympiadicl menseChroniconsuum altsolvisse, sorinus et reliqui vulgo scriptores desumpsit; exor-
Quod etiamipseapertetestatur cumab Olympiade 1 dium enim illius non cum anno Abrahami 1241, ut
ad consulatumValentisvifluxisseaffirmat (a)annos ait Petavius ( lialion. part.
ii, 1. 1, c 10), sed utex

Oiympiadicos mclv, non quidem intcgros hujus ;

ipso apparet Chronico, cum anno 1240 cunjunxit,
enimpostremianni sextantummenseselapsi erant, g qui cum anno confertur periodi Julians 3937. Cen-
cum clausulam Chronico posuit. Sed hoc satisfuit omnes sequenti anno illi-
sorinus vero aliique fere
ut ab Olympiade prima usque ad annura ilium Va- gant Olympiadis initiuni.Sed de hoc interOlympia-
lentis, Chronici ultimum, Mnt,v annos numeraret. dasEusebianas et communes discriminejam antea
Tolidem namque deduces ex integris Olympiadibus Pagius etFlorius egerunt.IlludetiamPetaviooccur-
ccLxxxviii, (juater multiplieatis et tribus insuper rit et prius in mentem venerat; at rem noluit mo-
annis Olymp. 289. Ex hoc autem testimonio Iliero- rosius examinare,neque in tricis diutius immorari,
nymi,sed praecipue ex Idatio,satis certo coUigimus ut ibidem ait. Tandem silentio praetereundum non
post utriusque tempora adhiesisse Chronico Hiero- est eum qui Hieronymum absolvisse Chronicon exi-
nymi labem illam, qua nunu, imo vero a tempore stimet anno Abrahami 2395, non recte in ejusdem
Marcellini Comitis (si verum est quodhic narratin Chronici fine annum Olympiadis 1155 putaturum,
prufatione Ghronici sui), sordet, prfeferendi in fine abannoAbra-
sed numerare debere 1156,quotq uot
annos mundi Abrahami 2395et Olympia-
5.579, sive bami 1240,cuiEusebiusadnectitinitiumOlympiadis,
dis 1150, qualibet ex his epochis uno aucta anno.ad ejusdemAbrabami annum2395 numerantur. In-
36 Quod etiam mendum irrepsit in Socratem,qui deque Olympiades Eusebianae non unatantum, sed
necem Valentisconsignat anno01ympiadis289.Sed p duobus annis Olympiades vulgares antevertent.
quidquid de occasione ac tempore pore qquo hoc vitium Quippe consulatu Valentis sexto,in quo finit Chro-
Chronicon Hieronymianura occupavit, a nemine ta- nicon Hieronymi, Olympiadis vulgaris numeraba-
men negandum esse puto, aut Idatium illud non tur annus 1154. Hoc autera ratiocinio valide robo-
offendisse, aul, si otrendit, correxisse, ut ex dictis rantur qua; hucusque dicta sunt de anno quo fini-
abunde liquere existimo. vit llieronymus et exorsus est Idatius Chronicon.
31. Quod ut iterum clarius demonstrarero, non 38 § X. Quoto Abrahami atque Olympiadis anno
pigebit argumentumhic repeteredeductumex com- finem Chronicon jeceril Idatius.
paratioaeannorumOlyrapiadicorumcumAbrahami- 33.Hisloriam complexus estldatius annorumxci.
ticis. Igilur cumEusebiusOlyrapiadi initiumfecerit Unde raanum a Chronico sustulit anno Abraha-

anno Abrahami 1340, cul primumOlympiadis sup- mi 2485; Olympiadis 313 anno 2,Christi secundum
posuit, necesse esl utannum 1155 Olympiadicum, Eusebiurn anno 471,secunduraDionysium 469,Leo-
quit fuit annus tertius Olympiadis 289,anno Abra- nis Augustis anno 13, Anthemii3. Caeterum obser-

hami2344, annum vero quartum ejusdem Olym- vare diligenter oportet ab anno Leonis 8 omnia
piadis (qui primus occurrit in Idatio)Abrahami anno perturbata esse in Chronioo, seu potius indiscreta;
f..^y.^ supposuerit.Neque
2395 -.-"ft 1"~
-^ unquam inEusebii chrono-
1 T..
quia
^
el hic annus 8 Leonis a sua sede amotus est,
logia fieri potest utparannorum Olympiadicorum " et reliqui omnes usquead 13, in quodesinit Chro-
numerusa numeroAbrahamiticorum pari,aut impar nicon, jam-inde ab Isidori aetate,ut ex ipso coUigi-

ab impari initium capiat. Quod cum non animad- tur {De Vir. ill., f.lO).omissi fuerunt; unde nescias
vertit recens Idatii illustralor, annum 4 Olympia- quid huic, quid illlanno respondeat. Simile quid
dis 289,iqui ab exordioOlympiadum Eusebianarum evenilin fastis: namque ibi, adnotato Olybrii con-
annus est 1156, anno .\brahami 2396 illigat.Ilaque sulatu, tres consequentes scilicet annorum 465,466
in aditu Chronici Idatiani ita annorum notae ordi- el 467,pra;termissi sunt.Et post consulatumAnthe-
nandae sunt, ut § Tlieodosius natione appondiiur an- mii Augusti, quem ille demore sumpsit anno 468,

nus 1 TheodosiiAbrahami 3395, et %lnter Uoma-

et consulatusetiam insequentis anui 469 omissus est.
nos Olyrapiadis 28'J annus 4, uti his qui annorum Nimirum quatuorhis anniscuranuUus exOccidenle
rationes inirevelint evidenlissime constabit. consulassuraptusfuisset,IdatiusinexlremaGallaecia
32. Verum enimvero si Censorius anno a;ra; constitutus, ao bellis quaquaversuui strepentibus,

(a) Ita iii mullis Manuscriptis reperiri tPsUitur Ponta:us.

697 AD IDATII EPISCOPI CHRONICON PROLEGOMENA. 698

quinam in Oriente consules renuntiati fuissenl, pc- A An, sicut de consulatibus supra aicbam, Idatius
nitiis ignoravit. Imo et de consuiiitu Olybrii nihil Sevcro Auguslo mortuo, dubiusque an Leo etiani
cumnisialiquotpostannos audivissevidetur.Siqui- tum in Orii-nle viveret,illas omiserit,posteaque vel
dem Fastis ascrijitus est liis verbis : Diio Olybrio. ipse Idatius vel alius annos Anthemii adjeccrit.quis'
Ex quo colligitur consulatum bunc adnotatum ibi divinet? Interim tanien major nobis libertas relicta
non fuisse antc annum 472, cum antea Olybrius re- esseviJetur ordinandi notas chronologicas in pos-
nuntiatus 39 non fuerit Augustus, ut dominus dici tremo Chronici quinquennio, utpote quas non certo
posset. Ob eam epocbce principis omissionem errores constat ab Idatio esse. Verum hac pgo libertate non
aliqui in Isidorum etalios derivati sunt, nobisqueet utar, nisi in annis 8, 9, 10 et II Leonis digerendis,
annis Leonis 9, 10 et II locum in Chronico quas- intactis penitus his notis qua?. annos Anthemii refe-

rendi, et annum 8 in suam sedem revocandi, labor runt.

relictus est. At cum in Fastis consulatus Anthemii, 41 § XI. l)e Fastis, et quod sint Idatii opiis.

qui nomen dedit anno aerae DionysianBe 468, et in 35. Alterum Idatii opus, ut ego opinor, Fasti sunt
Chronico tertius ctiam ejusdem Anlhemii principa- consulares, qui in manuscripto Codice Parisiensi
tus annus, qui in annum incidit 469, adnotati sint, Chronico adjuncti sunt. Eos dum ederct ingentis
profecto ex eo, maximequo c.\ Olympiade 312, ses- g doctrina; vir Sirmondus, itaprajfalus est Hos Fa- :

quianno aote finem Chronici etiamnum consignata, slos Idalianos nominaviinus, non tam quod in eodem

historiam in eo contineri deducitur annorum xci, Codice Idatii Clironico subjiciantur ; quam quod...

ab anno scilicet379 ad 469; nam utrumqueChroni- reliqua infra dabo. Verum quod hi Fasti Ghronico
con amplectitur. Idatii adjecti sint, nuUum auctorisnomen praeferen-
34. Atque haec quidem ita slatuenda sunt, quan- tes, non tam leve quam Sirmondo visura est, sed
docunque notae numerales ultra hunc annum non potius grave mihi videtnr argumentum idcirco ita
excurrunt. Atlamen cum in fine Chronioi Asparis factum.quia integrumilludvolumen,qualeinCodice
exauctoratiofiliiqueejuscaedesmemorenlur,qu<ean- illoetiam nunc e.xslare dicitur, ex Idatii ofDcina
no47I evenerunt, non temere scriptum est ab erudi- prodiit.proptereaque auctoris nomen illissubditum
tissimo Labbeo [Prxf. iiiFast. Idat., t. I nov. Bibl.) nonfuisse.quiapraenxum jam fuerat initioChronici,
Chronicon istud ab anno aers Christianas 379 ad an- quod praecedit.
num ejusdem aerae 471 decurrere. Verum ea deAs- 36. Porro Fastos hos jam indc ab auctore suo in
pare et filio vix dubium est, quin post absolutum eum Codicem, cujus exemplar Parisiis asservatur,
Chronicon ab Idatio aut ab alio margini ascripta collatos fuisse,ea profeoto declarant quae ibi haben-
fuerint, posleaque librarii operis contextui intule- _ tur consulatu Veri iii et Quadrati, scilicet : lii Chro-
rint. Quod vero ad Isidorum attinet, dum ait : Ida- nico passoslegis... (ca^tera truncavit librarius). Nam
tius ab aiino primo Theodosi: .iugusti usque in annum auctoris laudati Chronioi nomen aFastorum scriptore
imperii Leonis 8 subjunclam sequitur historiam (Obi necessario designandum fuerat, nisi si idemChroni-
supra),certum nobis esse debet ultra Leonis 8 an- con Fastis praBpositum,et in eo auctoris sui nomen
num nullum alium, neque ipsius Leonis neque An- expressum erat. Sed prorsus insoriptum ibi erat
themii,designatum invenisse eum in Chronico.Nam Eusebii nomen ejusque Chronicon, in quo, ad an-
postquameascripserat de Matio, ex ipsius Chronico num M. Aurel. Antonini 7, qui illi consulatui re-
40 verba describens [Hist. Goth.), inquit : Anrio spondet, haec leguntur Persecutione orta in Asia,
:

imperii Leonis 8, Euricus pari quo frater scelere succe- PolijcarpusctPioniusfecere^narlyrium.lnhwaclocum

dit in regno. Ista autem leguntur nunc in Chronico auctorem Fastorum oculos intendisse nuUum mihi
ad annum 1 Anthemii, qui Leonis erat 11. Hsc vero dubium est. Atqui hunc morem observat Idatius.ut
alia, qu» ex eodem Idatio exscribit {Hist. Suev.) : Eusebium appellet tacito ipsius nomine. Nam in
Olysipona quoque ab eo (a rcge Suevorum) occupatur, prologo ad Ghronicon,sub illisverbis :4? hi prsce-
cive suo, qui illi prxerat, tradente Lusidio, consignata deiiti opere, et in ipso etiam Cbronico, sub his : Pcst
nunc sunt prope finem Chronici ad annum SAnthe prxdicios Arianos, Eusebianum Cbronicon abHiero-
mii. Ex his autem omnibus duo profecto deduci " nymo auctum designal. Hinc non temere et Fastos
possevidentur: 1° Isidorum cuncta quaein Chronico etChronicon ejusdem auctoris opus esse existimo,
Hunc habentur usque ad l.a3C saltem verba Olysi- et ab eodem in unum volumen cura Chronicis
:

ponaquoque, eic, qu« ad annum Anthemii 3, Leo- Eusebii atque Hieronymi cuncta simul conjecta
communis 469 pertinent, vidisse; 2o in
nis 13, aerae fuisse.
exemplari quo Isidorus usus est Leonis 8 tanlum 37. Verum, inquies, in iisdem Fastis martyrium
annum,Anthemii vero omnino nulluniconsignatum Polycarpiet Pionis consignatum supra legimus con-
fuisse; alioquih si Chronicon ad annum usque 3 An- sulatu, ut ibi dicitur, Antonini v et Aurelii Casaris.
themii deductum, et Euricum anno ipsius primo Ita sane sed ea una labes est ex multis quae hos
;

regnantem legeret, neutiquam scripsisset Idatium Fastosinquinavere.PorromsgnusBaronius.iQ notis

usque ad 8 solummodo annum historiam secutum ad Martyrologium 26 Januarii, hcec de Polycarpo
fuisse.etEuricunr. eodem octavo anno regnum inva- scribit Passus est, ut scribit Eusebius, anno 7
:

sisse. Sedan librariusinesemplari quod habuit Isi- il/. Aurel. Antoniniet Lucii Veri,coss. Lucio Aurelio

dorus illorum annorum notas oblitussit ascribere? terlium et Quadrato. QusiTe ma.HY[iaui istud primum
699 ADDENLlA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 700

optime, utpote ab Idatio ipso sub his coss. consi- ^ eum uti consuevisse atque locutionibus vulgotritis
r^...
gnatum est. Deinde caeculiens aliquis librarius sex
•
Atqueha!o esse causa potuit cur hos
•
,
....
,_ Fastos sanctus
,

annos illud anticipavit. Inde postremo contigit ut Isidorus non viderit, quia videlicet Chronicon in pu-

alius quispiam ad consulutum Veri et Quadrali his
descriptis /n Chrnnico,his coss.ypas.ws lcgis... Poly-
:
carpi et Pionis noniina omiserit, quas sexto antea
blicam lucem emittens Idalius, Fastos domi inter
schedas conlinuit. Postmodum vero, vel amicornm
importunitate, vel eo vita functo, quod in eodem

consulalu ex viliato exemplari descripserat. Sicut volumine cum Chronico conjunctiessent,fieripotuit

Polycarpi et Pionis, sic etiam mors Uiceronis in iis- ut evulgarenlur quin hujusmodi exemplar, quod
;

dem Fastis bis adnotata est errore pari, sed dispari utrumque opus ampleotebatur, tam late distra-
vitio ; nam primo loco recte, secundo perperam heretur quam Chronicon.
consignata est. Hi auteni nsevi in antiquis manu- Majorautem rerum copia quam a Constantino
39.

scriplisfrequenlessunt.quosexpertusnonmirabitu'' ad Arcadium nobis hi Fasti exhibent, cum nuda

lector. Hic monitum volo Pionis nomen additum ferme consulura nomina reliquo in opere designent;
fuisseabHieronymo,namin Gra^co EusebiiChronico dum longe abestutdiversum ab Idatio auctorem de-
non invenitur, multosque postquam Polycarpus an- notet.ut e contrario efficacissime ex eo comprobari

nos passus est sub Decio {Vid. Bolland., 1 hebr.). n existimetn nonnisildatiumhujusmodiopusscribere

Itaque Idatius ex Chronico Hieronymi Latino, Grsco potuisse.Quis enim praeter Idatiura hos Fastos scri-
inconsulto, hasc in Fastis transoripsit. beret, et de rebus ante annum 400 gestis tam multa
43 Sed multo efficacius argumentum de au-
38. narraret,praetermissishisquaequinlosaeculo,hocest
ctore horum Fastorum nobis praebet eorumfinis.fini qu» suo tempore acta sunt? At Idatium ita sibi ipsi
Ghronici, ut supra monui, n. 33, longe simillimus. privatoque usui scribere recte conjicit, quia ab Ar-
Nam ubi ad quinque postreraos annos venturn cst, cadio et Honorioadannum3G0,in quo finiuntFasti,
utrobiquepati,imoeademgestorumoxtraHispaniaffi qua; sibi digna visa sunl ut posteritati mandarentur,
ignoraniia laborasse auctorem deprehenditur. Fasti in Chronico tradiderat. Cffiterum de rebus ante
oarent consulibus, qui in ipsis annos distinguant; Magnum Theodosium nihil, a Theodosio ad filios

Chronicon Leonis chronologia spoliatum est. Simile perpauca in eo narraverat. Fortasse etiara pro[iter
quid inipso ferevestibuloutriusqueoperisobservare chronologire studium,quae certior ex serie consulum
quivis poterit; utrobique enim inauguratio Honorii. eruitur, Fastos conscripsit, ideoque ipsi in hoc
qui in Occidente impcravit, silentio pra;termittitur opere consulatuum sui temporis potior quara hia-
adannum393. Incredibile autem est hujusmodi sive toria; cura fuit.

ignorantiam siveoblivionemaccidisseduobusdiver- 45 40.

SedvideamusjaraquaenaminFastisimpro-
sisquescriptoribusiisdemqufclatinis,quorumneuter bent, qui stylum causantes eos Idatio abrogant. Ista
oblitus fuit ad annum 383 Arcadii, qui in Oriente nimirum ad fossaium, Romania, levalus esl impera-
:

semperfuit,adannum383inauguralionemadnotarc. tor. Addunt praeterea auctorem Fastorum parum

Ad hc-ec si quis error reperitur in Chronico, non qui- fuisseaccuratum in eclipsibusnotandis^Idatiumvero

dem librarii sed auctoris, eumdem in Fastis offendi- in Chronico diligentissimum. Verumtamen ut aFos-
mus. quibus conquassata est Palae-
Ita terreeraotus salo incipiam, dum auctor Fastorum consulatu Va-
stina anno 419, tam in Chronico quam in Fastis lentis sexto ita scribit : Profeclus est Valens Augu-
contigissedicunturepiscopoHierosolymorumJoanne stus e.v urhc ad Fossalum, quid doctis viris displicet?
qui secundo aut tertio anno prius decesserat. Lege verbumne hoc Fosmlum, an constructio ? Sed con-
notam 30. Quis igitur post hsc neget Fastorum et structio qui potest, cuin sit, ut ita dicam, Latinissi-
Chronici eumdem esse auctorem, nempe Idatium? ma? Ergo vox Fossatum? Atqui Plinii historici aevo
Sed pergo.Sirmondus,uthosFaslos Idatio adjudica- .juris erat Latii, ut indicant variaj lectiones Codicum
ret, hac, utipse fatetur, ratione motus est Quod : Ms. ipsi operi ascriptae (a). Si tamen testimonium
rerum et vcrborum in ulrotjue opere (i n Fastis ipsis et istud non placetquiaincertum,aliaIdatioantiquiora
in Chronico) affinilas ct cognalio epocharumque ac exhibet Gothofredus commeot. in leg. 1 de Limita-
temporum par observatio, tolius denique scriplionis D neis Cod. Theod., qua in lege vox Fossatum reperi-
color idem ac genius, eumdem ulriusque nuctorem tur; lataque illa est anno 409, sexagesimo scilicet
nomen milhim
fuissc satis oslendunt, tamctsi aucloris antequam Idatius Chronicon finiret.
prxjerat inscriptio.Wmc Sirmondus in prffifatione ad 41. Deinde Romaniai nomen vulgo usitatum erat
Chronicon et Fastos. At styli .ilfinitatem, et quod Orosii tcmpore. Quod testalur ipse dum ait(L. vii
idem sit utriusque soripti color et genius negant c. 43) : Essctque, ul vulgariter loquar, Gothia, quod
nonnulli,quipuriuset44aceuratiusscriptum fuisse /Jomftnia/uisse/.Possidiusetiam, qui Idatioaliquanto
Chronicon quaniFastos affirmant.Sed iraprimisnon fuit antiquior, earadem vocem usurpat {In Vit. S.
est cur quispiani Idatii Latinitatem nimis extollat, Aug.,c. 30). Denium licetin nullo auctore qui ante
quae satis statem suara prodii. Prfeterea Fastos for- Idatium scripserit ea locutio reperiatur Levatus est
sitan privato usui sibi concinnavit. Quando vero (saneegononIegi),altaraen Anonymus Cuspinianeus
qui3privulimsibiscribit,nemo est quinesoiatverbis frequenter illautitur. Detempore autera quoisscri-

('/; Ad oram, cap. £i iib. xviii, in Ediuone Lugdun. 1561.

 702
701 IDATll EPISCOPI CHRONICON.
primum his verbis expressit Solis fada
bebal auotor.magnffidiligentia-atque eru.litionisvir ^ Honorii :

Panviniu9 statuit (L. iii Fast,) : Inccrtus kic auctoi defectio m Idns Novemb., feria secunda, cum consu-
latu ArcaJii etllonorii v. qui ineum annum
incidit,-
procul dubio per hxc lempora vixil, nimirum 46
oirca anuuin a;rae vulgaris -455. Atqui lunc vivebat trantcribere coepisspt in F;isto ; pcrcursis primis
quindecim ut minimum annos ulterius verbis-.Sofc factapefectio iii /(iu.';;YM'«m6.,c;ilamum
Idatius, et
praetermissis duobus TeViqms Fei-ia secuiida.
vitam produxit. Quare non est cur iilum loquenti stitit, :

modum indignum Idatii n3vo et calamo rcputemus. Quod ab eo r.on alia de causa factum exi8timo,nisi

Quid quod qui hos Fastos Matii esse negant,quia, quia cum in Fastis talia praeterir'^. decrevisset,pro-
ut aiunt.scriptionis hujus stylus ac genius recentio- positi immemor, eclipsim illam ex Chronico cocpit

ris sequiorisque eises5evidelur,in alium scopolum exscribore,propositique,antequam finivisset cuncta

irapiagunt,quod nullara causara invenire neque red- describere, recordatus, duo posteriora verba

dere possint cur illorum auctor nullius ultra Idatii omisit.

aetatem consulatus meminprit.nihilque fcre de rehus 43, Ut nnem tandem faciam, de ara; Uispana;
quinti Sieculi tradiderit. Nonnc si cum Marcellino notis per omnesFaslos digestisidem esto judiciura
comite, aut cum Cassiodoro, aut cum Mario Aven- acde pauculi> Chonico adjectis. Imo debisminus
ticensi vixisset, ex ipsis, vel unde ipsi plura alia dubito Fastis ingestas fuisse post Idatii aevum.Tum
consulum paria,multaquederebus gestisinsequen- qnia ab aera 10 reliquaj 47 continuo et corrupte
tium annorum excerpere potuisset? fluunt, quod in antiquis Mss. non solet; tum quia
42. Quod ad eclipses altinet, cum Idatius hos primasra intra Fastorum corpusrepertacumcoete-
Fastos Chronico subjecisset,in qun eas satis accu- ris non cobffret coheE?rerctautem,si ab Idatiocun-
;

rate descripserat, Fastis rursus insere supervaca- ct<E adnotatae in libro fuissent quod si cunctffi ab
;

neum duxit. Prorectumdefectum solis,quem anno 8 Idalio non sunt, nequc ulln.

IDATII EPISGOPI GHRONIGON.

PRiEFATIO.
48 Idatius, scrvus Domini Nostri Jesu Christi, universis fidelibus in Domino Nostro Jesu Christo et

in veritate salutem.
Probalissimorum in omnibus virorum studia, quos praecipue in fide catholicaet conversatione perfeota
testis verilatis divini cultus commendantur honoreme-
docet asserlio, ut ornantur decore dictorum,itaet
ritorum, ut mirnm in omni opcre obtineant firmilatem.Verum Idatius provincia; Gallaeoiae nalus in Lemica
(o) civitate, mage divino munere quam proprio merito, summi prffisul creatus otficii (i), ut extremus
plagas itaextremua et vitce, perexiguuiu infurmatus studio saeculari,mu!to minusdocilis sanctae lectionis
volumine salutari, sanctorum et eruditissimorum Patrum in praecedenti opere suo (c),pro capacitatepro-
prii sensus aut verbi seculus exemplar (d). Quorumprimus Eusebius, Cc-esariensia episcopus,qui 49 ec-
closiasticas sui nnuieri libris scripsithistorias, ab initio Nini Assyriiset sancti Abrabs patriarchae Hebraeis,
et reliquoruincontemporales his annos regum invicesimumConstantini Augusti,quoia"iperabat,annum,
Grsci sermonis chronographiae concludit historia. Post hunc successor syngraphaeus perfectus universis
lactorum dictorumque monumentis Hieronymus preshyter, idem Eusebius cognomento, de Graeco in
I atinum scripturae hujus inlerpres,a vicesimo anno supradicli imperatoris in 14 Valentis Augusti annum

subditam lexit bistoriam qui (e) esto in sanctis quibus deguit Hierosolymorum locis, a memorata Va-
:

Jentis anno tempus qno in pra^senti vita duravit, forte quam plurima de his qu» sunt insecuta subje-
in
icrit, quia haud unquam,dum valuit,a diverso styli opere cessavit;quem quodam lempore propriaepere-
grinalionis in supradictis regionibus adhuc infantulus vidisse me [f) certus sum. Qui postaliquot annos
beato, ut eraf, mansit in corpore, si tunc proprio operi quod subdidit (jlaliqua subjunxerit apud eos ad
quos scriptorum ejus omne opus vel summ,a pervenit,certaet plena cognitio est.Sed quoniam in cujusdam
studii sui scriptura (ft) dixisseenm constat Debacchantibus jam in Romano solo Barba? is, omnia haberi
:

permisia atque (^on/iwa, opinamur ex hujus indiciosermonis in boc per se annorum volumine subdito (?) de
successione temporum 50 ab ipso nihil adjectum. Tamen quia ad nostri temporis cursum ut superior

(a) De nomine et situ hujus urbis egi supra in sed correctione ista aut simili alia indigere locnm
dissert praeviri, n. 2. istum nemo non videt.
(6) Episcopatum intelligit.de quo in eadcm dis- (/1 VideChronicon, ad annum 407.
sert., n. 7, et dissert. de iPriscill. ((/) .\uctarium,quod Hieronymus subjecit Eusebii
(c) Chronicon scilicet Eusebii ab Hieronymo au- Chronico.
ctura, quod in eodem voluniine suo cum appendice (/() Ilec ex fine prsfat. Ilieronymi in Ghronicon
conjunxerat Idatius. desumpta videnlur, quanquam alibi similia in Hie-
(d) Protracta nimiura est et suspensa oratio,neque ronymo lefrissp r^e putn.
unquam inlra coiiipleiur. Chronicon Eusebio llieronymianum,quodad 14
(j)
(e) In aliia Editionibus legitur esto ut,oaiisso qui usque Valentis annum historiam continet,quodque
703 ADDENUA AD QUOSDAM PEA5CEDKNTES TOMOS. 704

annorum, cum membrana hiujiis histori» curam contigisset expertis

lectio docet, descriptio defluxil
mentem monuit imperiti, ut de cognilis (etsi in omnibus impari gressu) vel vestigiis se substerneret
prsecessorum. Quk fidcli suscipiens cordis intuitu, partim cxstudio scriptorum.parlim ex corto aliquan-
torum relatu, partim ex cognitione, quam jam lacrymabile propriffi vit« terapus ostendit, quse subse-
quuntur adjecimus quorum continentiam geslorum et temponim qui legis,itadiscernes.Ab anno primo
;

Theodosii Augusti in annum tertium» Valentiniani Augusti Placidioe filii cx supradiclo a nubis conscripto
suntstudio, vel ex scriptorum slylo, vel ex relationibus indicantum. Exin immerito allectus ad episco-
patus officium, non ignarus omnium miserabilis tempoiis srumnarum et conclusi in angustias imperii
Romaui, metas subdidimus ruituras. Et quod est luctuosius intra extremam universi orbis Gallseciam,
deformem ecclesiastici ordinis statum creationibus indiscretis honesias libertatis interitum, et universae
propemodum in divina disciplina religionis occasum, ex furentium dominantem (a) pernrista iniquarum
perturbatione nationum. II«c jam quidem inserta,sed posteris in temporibus quibus ofTenderint, reli-
quimus [/1^., relinquimus] consummanda.

antea,nunc iteruuj,et paulo post per ea super lertio A.
tertio testatur prajpositum a se fuisse Chronico suo
in eodem volumine.Hoc aulem si quo modo ab Ida-
tio emissum estin publicum,adnostrateraporaper-
venisset;non dubito quin in fineauctarii Hierony-
miani Abrahami annus2394,et sub ipsoOlympiadis
289 annus tertiusconsignatus reperiretur; namqus
in Chronico Idatii pubsequuntur chronologicE nota;,
eas Hieronymiano requirunt.
(«) Legerem (/ow!ii(i/wm,aut,quod magis arridet,
imminentem.

IDATII EPISGOPI GHRONIGON.

IMP. ANNi. 51 Romanorum XXXIX [a) Theodosiusper Gratianum in consorlium regni assumptusoLyMP.
AN. CHB. cum ipso et Valentiniano juniore regnat annisXVII.
I. Abrahx II. CCCXCP'. Oliimpiadis2S9 annus ab afstate jirxcedentl inchoatus. iii 379
Theodosius natione Hispanus, de provincia Gallaecis,civilate Cauca (1) [6],a
gratiano Auguslus appellatur (c).
Inter Romanos et Gothos njulta certamina conseruntur. iv.

II. Theodosius Constantinopolim ingrediturin primo consulatu suo quem cum 380
Gratiano agebat Augusto (d).
58 Alexandriffi XXI {e) habelur episcopus Theophilus (2), vir eruditissimus,
insignis, quiapriinoconsulatu Theodosii Augustilaterculum per centnm annos

(/) digestum de Paschse observatione composuit.

iii. Athanaricus (3) rex Gothorum (g) apud Constantinopolim,XV die (ti) ex quo 381
a Theodosio susceptus erat, interiit. n-
IV. (i) 420. VII jubilasus, ex quo Dominus ascendit. 382
Gothi in f(Edera(;') Romanis pace se tradunt (4).
Ambaosius in Italia Mediolani episcopus, Martinus in Galliis Turonis epis-
copus, et vit» meritis et patratis miraculis virtutum habentur insignes. m.

(a) IdatiusordinemservatChroniciHieronymiani, B (/jCyclus Theophili437annorumerat.Sed inOcci-

in quoproxime praecedit : Vatentinianus et Valens dente visa tsntum cst excerptaexeo periodus anno-
XXXVIIl. At Orosio et Paulo Diacone Theodosius rum c vel xcv a Gyriilo Theophili nepote. Meminit
XL Marcellino vero Comiti XXXVIII.
est ; illius Leo, epist. 54.
(h) Non modo Idatius sed Zosimus etiam, lib.iv, (3) Visigothis nonnullis imperabattunc Athanari-
Theoiiosium Caucje natum esse affirmat.At Marcel- cus. Alii ejus imperium detrectabant, seditionis
llnusin Chronico,et Jornandes, deregnor. Success.^ auctore Fritigerne, sub quo sive regulo sive duce
Italica; ortura autumant.Vide,infra,post Chronicon, eranl reliqui Visigothi.
notami. (ft) Juxta Idatiura in Fastis.ingressus est Athana-
(c) Sirraii AugustusrenuntiatusestTheodosius viv ricus Constanlinopolim iii Icl. Jan.;obiit ergo25die
Kal. Feb. Ita i(demmet Idatius in Fastis etMarcelli- ejusdem mensis. Vid. notam 3.
nus in Chronico. Eratque tunc Theodosius xxxiii (z) In aliisEditionibusnoctaeistae Hispanae8er8e420
annorum.utcx Victore colligitur etPaulus Diaconus et Jubilaei7 margini ascriptassunt e regione 4 anni
diserte tradit. Theodosii, sicut eregionc anni ejusdom G Abrahami
((<)IngressushujusdiemdesignavitopinorinFastis annus 2400. Sed cum duo tantum aerae octoque an-
IdatiusviiiKaI.Decemb.,sedlibrariorumnegligentia noruni Abrahami decades toto reperiantur Cbro-
factum est ut pro VIII legatur nunc xviii. In Vita nico, visura est eas omnes a libri ora removere ;

sane sancti Isaaci confessoris (30 MaiijdiciturTheo-
dosium ingressum fuisse Constantinopolim die 24
Novemb.,idqueetiamcolligitur ex lege i5 de peti-
iionibus Cod.Theod., uti observat Gothofredus.
{e) Prolep?! hic usus estldatiusloquensde Theo-
philo quasi jam nunc cplscopo. Vid. notam 2.
nam neque aliis imraisceri sine erroris periculo,
neque ab eis separari possunt sine chartaj dispen-
dio.
p
^ (;) Vulgati libri legunt !«/5(itT,corrigo zn /a?c(«raex
excerptis seu fragraentis qufe habenturtom.IV Hi-
spanirn illustrata;. Vid. notam. 4.

I
705 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 706

IMPEB. OL. A. C.

V 53 Theodoaius Arcadium (5) (a) filium suum Augustum appellans regni fa- 383
cit sibi esse consortem. iv.

Abrahami annus II. CCCG (b). 384

Honorius nascitur filius Theodosii (c).
Legati Persarum ad Theodosium Constantinopolim veniunt (6) (d). 291
(7) (e) Priscillianus declinans in hoeresim Gnosticorum per episcopos, quos 385
sibi in eadem pravitate collegerat, Abulae (/) episcopus ordinatur. Qui aliquot
episcoporum conciliis auditus (g) Italiam petit et Romam (A), ubi ne ad cons- ii.

peolum quidem sanctorum episcoporum Damasi et Ambrosii reccptus,cum his

cum quibus iverat, 5-4 redit ad Gallias. Inibi simililer a siincto Martino epis-
copo et ab aliis episcopis haereticus judicatus (i), appellatad CcBsarem, quia in
Galliis his diebus potestatem tyrannus Maximus obtinebat iiiiperii.
(;')

vni. (k) Greothingorum (l) gens a Theodosio superatur (8). 386

(m) Priscillianus propter supradictam hseresim ab episcopatu depulsus, et lu.
cum ipso Latronianus (9) (n) aliquantique sectatores, apud Treverim sub ty-
ranno Ma.ximo (o) cseduntur.
Exin in Gallaeciam Priscillianistarum ha^resis invasit.
IX. (p) Arcadii quinquennalia celebrantur (</). Romanae Ecolesiae XX.WI (r) ha- 387
betur episcopus Siricius. iv.
55 Maximus tyrannus Theodosium tertio lapido ab Aquileia
occidilur per 388
V Kalendas Augustas (10) (s). eodem tempore vel ipso anno iu Galliis per
Et 293
Arbogastem comitem lilius Maximi, nomine Victor, exstinctus etL
Cynegius Thodosii prasfectus habelur illustris (11) (/). Qui faclis insignibus
praeditus, et usque ad iEgyptum penelrans, gentiuni simulacra tubvertit.
XI. Theodosius cura llonorio filio suo Romam ingressua est (u). n. 389
XII. 390
XIII. III. 391
XIV. iEra GCCGXXX. iv. 392
Valentinianus junior apud Viennam scelerecomitis Arbogasti tcciditur(i)). Et

(o)ArcadiusdeclaraturAugustusdiexviiKal.Feb., \ (OGreothingi OsliOgothorum erant portio.Dehis

ul tradit Idalius noster in Fastis. Retragutur Pa- et de hoc bello nonuulla dabo nota 8.
gius, sed immerito. Vid. notam 5. (m)OrdInepr«po;!erovulgatilibriprius^/l;rflrfmj
(6) Gum hoo Theodosii anno vi,aerae vuIgaris3S4 anno Theodosii 8, doinde § frisciUianus propter an-
conjunxit Idatius annum Abrahami II. GCCC. Vid. nos 9 subjeotos olferunt. Verum ordinandos esse,
dissert. prajv. n. 26. sicuti hic eos exhibeo, ostendam nota 7, n. 3 et i.
Natalem Honorii consignant etiam Prosper et
(fl) Matronianum vucat Hieronymus,'oe' Scripl'.
[n)
Marcellinus et Ghronicon Alexandrinum sub hujus eccles., n. 130. At Prosper et Severus
Latronianum
anni consulibus. Diem adnotant Socrates, lib. v, cum Idalio appellant. Ue sociis Priscilliani
suppli-
cap. 12, atque anonymus Guspiniani auctor (in cio alfectis, vid. nutam. 9.
Actis SS. Antwerpiensibus, tom. VI Junii) v Idus (o) Sententiam tulit Evodius et prffilectus pr»-
Sept. Verum anonymus annum anticipat designat- torio.
que praecedentem. (/;) Vide, supra, ad notani 3.
(rf)De hac legatione vide notam 6. iq) Die XVII ante Kul. Febr., ut ait Idatius
in
(e) Annura hunc 7 Theodosii vacuum reliquitdo- Fastis, cjuein immerito corrigit PagiL,s.
ctissinius Florus. Editio Sirmondiana sub eo vic- (/ ) Cuin Idatio Prosperet MurcellinusXXXVl
pon-
toriam et hunc Priscillianus declinuns priefert.
j! tilicom numerant Siricium, secuti Eusebium
qui a
Separari debent, et alterum sub anno 7, alterum Lino numerare exorsus, et Clelum cum Ana'cleto,
sub anno 8 consignandum est, ut factum hic vides. Marcelluraque cuin Marcellino confundens.Felicem
Vide notam 7. t> prffiterea, quia intrusum putavit, prstermittens
(f) Abtjlse scribit Hieronymus, lib. de Script. quoni XLdicLurus erat, XXXVI facit. Siricius crea-
Ecci., n. 131. Severus, lib. ii Ilist. In Labilensi op- tus est pontifex aiino 385, non autem 387 quo
pido, lege Abitensi. ilhus meminit Idatius. Quem Florius pulat' non
(g) Hinccorstat non unum
t;intum Cujsaraugus- adopli sed habiti episcopatus tempus respicere
tanum concilium, sed etiam aliquot alia conlra dumiiiChronico Romanurum pontilicum meminit'
Priscillianum in Hispania coacta fuisse, antequam (s) de locu et tempore necis Maximi
eadem repelit
is supplicio alliceretur anno 38tj. Idatiusin Fastis subconsuIibushujusanni.Socrates
(h) Damasus obiit anno 38-4 ; ultra hunc annnm lib. v, cap. 14, necis diem designat vi Kal.
Aunusti'
iter istud differri non potest. Incertus Cuspmiani vKal. Sept. Vide alia nota
lo'
(i) In concilio Burdegalensi, anno 385. (i) Plura de hoo illustri viro prodit Idatius
in
(/) Occiso Gratiano Viii Kal. Sept. anni 383, Maxi- Fastis hoc eodeni annu. Ea, si vis, lege
nota 11
mus, ut tradunt Marcellinus et incertus Cuspiniani (u) [dat.us ipse, in Fastis, Idibus Junii
auctor, imperium arripuit. Prosper et Cassiodorus
Romam
ingressum fuisse Tlieodosium prodit. Cui anonv-
perperam hoo referunt in annum sei[uenteni. mus Guspuiiani sulfragatiir. Idatius addit
Theodo-
_(/.:) PrcBcedenti anno alligatum id est in Ediliono siuin congiarium dedisse Romanis ex quo intel- ;

Sirmondiana, reslituisuoloco ex Fastis Idatii.Vide ligimus triumphum etiam tum egisse.

notara 7, n. 2. (y) Idatius, inFastis,eademhabet.VerumCas3io-
707 ADDENDA AD QOOSDAM PR.ECEDKNTHS TOMOS. 708

IMPER. OL. A. C.
56 Eugenius tyrannus effioitur (12) (o). 293
XV. (13) {b) 393
XVI. Abrahami II. CGCCX. ii. 394
Eugenius a Theodosio Augusto superatiis (c) occidilur.
XVII. Thoodosius invaleludiiie hydropisapud Mediolanum defunctusest anno regui
sui XVII (d). Et iste an.rus, qui Theodosii XVII, ipse Arcudii et Honorii in initio
regni eoruni (e) primus est. Quod ideo indicatur, ne Olympiadem quinque
annorum (urbet adjectio, inhocloco propter regna tantum (/) inserta princi-
pum (14).
I. 57 i;omanorum XL Arcddius et Hoaorius Theodosii filii, defuncto patre (^), iv.

regnant annis XXX (15) {h).

II. 294 396

iii. (Romanae Eccleaiae XXXVII habetur episcopuB Anasfasius) {i) n. 397
IV. 398
V. (;) III. 399
VI. In provincia Carthaginensi in civitate Toleto synodus episcoporum contrahi- iv. 400
tur, iu qua, quod gestis continetur, Symphosius(i)et Dictinius et alii Gallscis
{l) provinciff! episcopi Priscilliani sectatores, hajresis ejus blasphemiam cum
aaserlcre eodem professionis suae subscriptione condemnant. Statuuntur qufe- 295
dametiam 58 observandade Ecclesiae discip]iaa(m). Communicante in eodein
concilio Ortigio episcopo, qui Coslenis (n) fuerat ordinatus sed agentibus Pris- ;

cillianistis, pro lide catholica pulsus factionibus exulabat.

vn. (o) Theodosius Arcadii filius nascitur (16). ii. 401
VIII. Solis facta defectio III Novemb., feria II {p). 402
Romanaa Eoclesiffi XXXVII habetur episcopus Innocentius (q). iii.

IX. (') -403

X. Abrahami II. CCCCXX. iv. 404

ConstactinopoliJoannesepiscopusprKdicaturinsignis,quiobfldemcalholicam

dorus in Chronico Valenlinianus, ait, vilx Ixdio

:
p^ Anastasiusinter pontifices Romanos XLI pontifiea-
apud Viennam laqueo suspensus est. Ita quidem per Lum adeptus est anno 398 exeunte, non vero 397.
summam calumniam ab interfectoribus vulgatum (j) In Sirmondiana Editione 5huic anno subditus

est Retn ad unguem exponit Orosius, lib. vii, cap. esl § In provincia Carthaginensi, et annus 6 vacuus
35.'pressius ac significantius divus Hicronymus, relictus est. E contrario fieri debuit. Vid. not 16,
epist. 3. Valentinianus, inquit, necatus est, et cadaver n. 1.
e.xaniine suspendio infamatum. Occisus est Idibus (i) Cum
ex concilio ipso constet Symphosium
Maii pridie Pentecostes, uti es Epiphanio observa- jam tum senem fuisse, alius procul dubioest ab
runt iam alii. eo Symphosio de quoloquitur Chronicon ad annuin
{a) Eodem hoc anno Eugenius tyrannidem arri- 433, sicut etiam alius est hic Dictinius ab eo de
puit. Vide uolam 12. quo agitur anno 460.
(t) Oblitusest hic adnotare
Idatius Honorium hoc (/) Hinc apparet merito scripsisse Idatium anno
anno a patre in consortiuin regai assumptum. Vide 386 a Prisciiliani morte ejus ha^resiin in GalJEciam
notam 13. invasisse. In universum affirmarat olim Severus,
(c)Victus est Eugenius, Arcadio iii et Honorio ii lib. ii Hist., in fine Priscilliano occiso, non solum
:

consulibus hoc scilicet anno. Ita Claudianus in iv 7i07ircpressa esl hxresis,quai illo auctore proruperat,
consulatu Honorii, vers. 637, Idatius ipse ia Faslis, sec/ conftrmaia liilius propagata est.

Marcellinus anoaymusque Cuspiniani,qui dieni ad- (m) Etian.i nunc xx canonesexstant in hoc concilio
uotat 6 Sept., Prosper et Cassiodorus sequenti anno confecti.Deeo plurainDissert. dePriscillianistis; ibi
victoriam de Eugenio non recte ascribunt. g fidemhorumcunonumcontraQuesnellumoslendacD.
(d) Theodosius annum imperii 18
non niodo non (n)Sensus est Ortigium tanquam legitimum Caj-
explevit sed neque altigit siquideai apiiellatus est
; leuarum episcopum sedisse in concilio, Aqu» Cx-
Auo-ustus 19 Jan. ann. 379, obrt'iue hoc anno 15 lenae, Antonino C^nlenae, nunc Orense.
ejusdem mensis, juxta incertum Cuspiniani, vel 17, (o) Verba ista ia vulgatis libris perperam anno9

iuxtaSocratem, lit'. vi, cap. 1. Idatius tanien omnes ascripta sunt. Vide notam 16, n. 2.
annosciviles seu Julianoa quos regaando contigit, {p) In Fastis teriam silentio prieteritldatius,quam
illi tribuit. forsitan neque hic expressit. Porro cum aliciijus
(e) Primum appellat, quia, vivente patre, filii, eclipsis meminit Chronicon, frequenter mensis aut
quamvisin imperio socii, nullamilliusadministran- hobdomadce diem male designat. Namque h«o ecli-
di partem sortili sunt, neque aatas ferebat. C;Ete- psis feria 3, non autem 2, contigit, anno 418, feria
rum in edendis quinquennalibus, decennalibus, C, non autem 5. Anno 447, defectus solis evenit x
etc, ratio habebatur priiaasvi-e inaugurationis. Kal. Dec, pro quo habet Chronicon ix Kal. Qua3
(/) Reliqui libri
habent In hoc loco iantum propler
: orania castigavit doctissimus Florius, nolis 5, 7 et
reg7ia7itu>n iiiserta prinripum. Vid. noi. 14. 13, in Idatium. Denique Pelavius, Ration p. n, ,

doclarat se imperii Arcadii et lib. iv, cap. 13, pro v Kal.Octob., quem. diem prae-
{g) Iloruai Idatius
Honorii annos ab boc ipso auspicari. fert Chronicon, delcctum lunae narrans anno 451,
(/i) Quomodo hi anni iutelligendi sunt
explico nota legcndum esso ait vi kal.
15. {q)Innocentiusinordine Roraanorum pontificum
(OSirmondus. in primaeditione ansulishaBC con- r, XLII est renuntialus inilio anni ocraB vulgaris 402.
in Veneta diverso charactere cxprcssa
clusit, qua3 (r) Hoc loco vulgati libri natalemTheodosii exhi-

suDt. An quia Chronico infarta censuit ? Ut ut sit, bent, quem dedi an. 7, Vide notam 16, n. 2.
 709 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 710

IMPER. OL. A. C.

59 Eudoxiam Aroadii uxorem infestissimam patitur (a) Arianam. 296

405
XII. Hierosolymis Joannes, CaesarcaEulogius, Cypro Epiphanius (tjjAlexandriaTheo- ii.
I. 406
philus, qui supra {c). episcopi habentur insignes.
Hieronymuspresbyterio pracdltus^in Bethleem Judaviciniaconsistens,pra2cipuus iii.

habetur in cunetis.

XIII. Post supradictos (rf) sane Arianos,qui Hierosolymis ante Joannem episcopi fuerint, 407
(17)(«), Idalius, qui hac
scribit, scire non potuit. Hunovero sanctum cum sanctis iv.

Eulogio, Theophilo el Ilieronymo vidit {f) et infantulus et pupillus.

XIV. (g) 297 408
XV. Alani et Vandali et Suevi (h) Ilispanias 60 ingressi {i) ara CCCCLVII, aliiq uarlo 409
Kal., alii III Idus Octob. memerant die, tertia feria, Honorio 'VIII et Theodosio ii.

Arcadii filio IIIconsulibus (18).

(l9)(;)Alaricus,rexGotborum, Roiiiamingressuscum intra et extraUrbem caedes
agerentur, omnibus indultum est qui ad sanctorum liinina conlugerunt (20) k.
Placidia., Theodosii filia, Ilonorii imperatoris soror, a Gothis in Urbe capta (/).
XV!. (21 (m) Alaricus moritur, cui Ataulfus succedit in regno. 410
Barbari,quiinUispaniasingressii'uerant,caBdedepraedanturhostili. Pestilentiasua»
partes non segnius operatur.
(H)Debacch8ntibusperHispaniasBarbaris,ets.'BvientenihiIominLispostilentiaemaIo,
opes et conditom in uibibus 61 substanliam tyrannicus exaclor diripit, et miles
exhauruit. iii

Fames diragrassatur adeo, ut humana; carnes ab humano genL're vi famis fuerint

devoratae, matres quoque necatis vel cootis per se nalorum suorum sint past® (o)
corporibus. Bestiae occisorum gladio, fame, pestilentia, cadaveribus assuetae, quos-
que hominum fortiores iiitcrimunt, eorumque carnibus pasts, passim in humani
generis efferuntur interitum. Et ita quutuor plagis, ferri, famis, peslilentiK, bestia-
rum, ubique in toto orbe sasvientibus^prcedicla; a Domino pcr prnphetas suosannun-
tiationes implentur.
xvH. Subversis memorata plagarumgrassatione Hi;-pania! provincii«,Barbari ar! pacem 411
ineundarn,Domino miserante, conversi, sorte (/') ad habitanduiii sibi provinciarum iv.

dividunt regiones.

(a)Sicut Justina Ambrosium, itaetiam Eudoxiam A Sirmondus vero Ms. secutus, eum annum praefert
fldeicausapersecutamfuisseChrysostomum.crcdidit ^ DetKicclianfibns. Mcriium inler utrumgue tenere
Idalius et in Uccidentefortan ita pervulgatum cst.
;
mihi visum est,et IdHtiun, tenuisseverosimilius est.
At Eudoxia non Ariaua sed catholica fuit. Vidc notam 19, n. 1, ubi de anno excidii Urbis
{b) Epiphanius hoc anno intervivosnoneiat;nam- agitur.
que antea obiit. (^OVerissime scriptuni idab Idatio;haud enim una
(r?) Anno 380 de Theophilo locutus est, et nunc eo tiuilum ccclesia sed plures asylo Rumanis fuerunt.
respicit. Vide not. 20, uli de Gothorum uioderalione in ea
{d) Arianos epiEcopos intelligit, quos llieronymus urbis irruptione.
commemorat anno filiorum Constanlini Magni,
1 (/) Capla est Placidia anno 408. Vide not.lO,n..5.
quos ideo SM/;;'ud!f(o,5 ait, quia in eodem vokmiine (m'' Huc a § Dc/'nc(:7ia7/;z7)t(i hancanui 16 notam re-
Ghroniconsuum cuni Eusebio-Hiercnyp.:;ianoIdatius Iraxi. Vide notam 21,ubi de Alarici mortc et Ataulfi
conjunxit, ut observatum est in diss. praevia, n. 11, successione agitur,
conlirmatqueIsidorus.de Virisill., c. 9, cum histo- {n) lloc loco Sirmondus ex Ms. annum expressit
riam Idatii Chronico Hieronymi subjectam esse in- Ilonorii l(i,quem cgo supra ad illa. AUiricus morilur
nuit. apposui,diiCtuslsidoiisauctoritate,t|ui initiumre^'ni
(() Omnino non potuit.quia nulius alius prae-
scire Ataullianno410alligal,quoetiam necesse cst obiisse
ter eos quos recenset Hieronymus episcopatum il- Alaricum et haec est communis omniiim sentontia.
:

lum tenuil Arianus. Vid. not. 17. (fl}Remdi6tinctius narrat01.ympiodorusinc|uiens:

(f) Horum omnium meminisse videtur nunc Ida-
tius.quia hoc anno lactum est ut eos viderct,cum in-
fantulus peregrinaretur per Palaestinam.
(g) Hoc anno Arcadius Kal. Maii. decessit, suc-
cespore relicto filio Theodosio.
(/() De his genlibus nonnulla dicemus dissert. de
Golhis.
(t) Suspecta mihi sunt qus sequuiitur usque ad fi-
g Mulier unci qv.atiior liherorum nuitcr omncs deioravil
ad sirKjulon pr,r'tc.vcns reliquos se alerc tt sa'vorc vetle
doncc.omnibusuhsuwptis.Uipidilius a ptche ohriita csl.
IIoc ipso anno Ron ani, lame ac pesle connictati
circotamen vacabant, ibique feratis illa vox audita
cst: Pune pretium caini humunai. Ita Zosimus.
(p) De hac inler B/.rbaros provinciarum sortitione
meminit Orosius, lib. vii, cap. 40, scrilicns Actis :

nem §. Idatius has ei similes notas uljifjue omittit, atiquandiuiiuhjmscruenlisijiie disiursihus.vo^lqraves

nisi ul)i de defectibus solis aut luna!agit,tum enim reriim alque hominumvastationcs.qiiarum ivsos quo-
diem et feriamdesignare solitus est.Vide notain 18. quc mado pivnitet.habita sortt ct di^lribula usquc ad
(/jCI.FIorius hocIdCoannumHonoriilCconsignat. nunc possesstonc consistunl.
711 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 712

MPER. OL. A. C.

GallaBciam Vandali ocoupant (a) et 69 Suexi

sitam in extremitate Oceani niaris
[h)

occidua;Alani Lusitaniam et Garthaginensem provincias (c) et Vandali cogno- ;

mento Silingi (rf)Boeticara sortiuntur. Hispani per civitates et castella(e) residui a

plagis Barbarorum per provincias dorainantium se subjiciunt {f) servituti (22).

Constantinus {g)
posttriennium invass tyrannidis, ab Honorii duce Conslantio in-

tra Galliasocoidtiur (/().

XVIII, Jovinus et Sebastianus fratrcs inlra Galliam, et in Africa Heraclianus pari tyranni- 412
dis inflanturinsania.
Augustinus Hipponensis episcopus 63 habctur insignis. Inter cujus studia ma- 298
gnificaDonatistas abeoDei adjutoriosuperatosprobata lidesdemonstrat actorum (i).
JovinusetSobastianus,oppressiabHonoriiducibus(_;'),Narbonainterfectisunt(i)(23) 415
Gothi Narbonam vindemis tempore {/).
ingressi
Heraclianus (m) movensexercitum deAfrica adversus HonoriumjUtriculo in Ita- ii

Ha in conflictu superatus, effugit in Africam, cassis in loco supradicto L millibus(?()

armatorum. Ipse post Carlhagine in eede Memoria per Honorium percussoribus
missis occiditur.
Abrahami ll.GCCCXXX. 414
64 Ataulfus apud Narbonam Placidiam duxit uxorum (2i) (o). In quo prophetia
Danielis putatur impleta (p),qui ait (iliam regis Austri sociandam regi Aquilonis,nullo iii

tamen ejus ex ea senimc subsistente {q).

Hierosolymis Joanne,de quo supra (r),episcopo prsesidente,sanctus et primus post 415
Cbristura Dominum martyr Stephanus revelatur (25) (s).
Hieronymus.qui 8upra(((pra3cipuusinomnibus,eleraentorumquoqueperitissimus iv

Hebrffiorum, in lege Domini, quod scriptum est diurna nocturnaque meditatione

continuus, studia operis reliquit innumera. Ad ultimum Pelagianorum sectam {u)

(a)VandaliregiGundericoparebant,filioGodigiseli A. cum parvulorum, senum, feminarumque populum

sive Godagisci sive Gudpgiscli (namque
eiusvariant8UCtores,subquoVandaliKhenuratrans-
ireagres&i sunt. Sed ibi, Godigiselo a Francis oc-
Turonensis
ciso, ut ex Frigerido narrat Gregorius
ita nomen secum duceret, quibus annouara providere atque
etiam saepc armorum vi aperire sibi viam necesse
habuit? Olyrapiodorus sane Massiliam obsedisse in
itinere Ataulfum etab Bonifacio inde repulsum tes
•

Gumdericus primus in Hispania Vun-

lib. II,cap.9.
tatum reliquit.

dalorum rex luit.ut recte in eorum historia prodit (/iOrosius, lib. vii.cap. 42,tyrannidemHeracliani,
Isidorus.Quare corrigendus est Procopius.qui lib.i irruplionem ejusin Italiam atque supplicium expo-
delJelloVandaliooGodigiselura in Hispanium venis- nit,additqueexpeditionemadornasse,instructa3700
se atflrmat.
navium classe.
(6)SueviregemhabebantHermericum,cujusapud (m) Numerura nocisorum ad Utriculum non l sed
Idatium crebra deinceps mcntio. XX raillia praefert Chronioo Parvum, quod fortasse
(c) AtaxrexeratAlanorum
moninil illiusldatius,
;
verius est.
inlra, anno 418. (n) Novus hoc loco annus ab Idatio designatus
((/) Cuin
Fredibalum regem \andalorum uppellet evidens argumentum esl ipsum a Januario annos
Idatius anno 416, Vandalos Silingos intelligo,nam aupiscari.
(o) De nuptiis nonnula ex Olympiodoro desori-
reliquis imperabat Gundericus.
(e) Gentes,qua; Hispanias
irruperant, loca aut na- bam nota 24.
tura aut arte munita ubsidione oingereet machinis Daniel, oap.xi, de rege jEgypti Ptolemaeo Phi-
(/))

cxpugnare adraotis nesciebant. Ideo Hispani ad ea g ladelpho valicinatur, qui filiam suam Berenicem
loca confugerunt. nuptui dedit Aotiocho,qui Theos oognoniinatus est,
(/) De hac servitute dicara
nota 22. Syri;p regi. Laodice autem,prior Antiochi uxor, re-
(o)Deeodem Constantino Idatius noster inFastis. pudiatam se dcdens, necera ipsi Antiocho, Berenioi
sub consulibus hujus anni ait Cnnstantlni tyranni
: et utriusque filio intulit,et Callinicum,suum exeo-
in conlo caputallainm cst xiv Kat. Octob. Anno igitur dem Antiocho lilium,regem constituil. Rem fusius
408 t.vrann:dem arripuit. narrant Ilieronymus, Apianus et Justinus.
(/t)Prosperviotum elcaptumait Arelate (Orosius (9) Sicut ex Uerenice nuUus superstesfilius Syria»

addit oocisura) per duoes Honorii Constantium et
Ulfilam.Hujusetiam meminereSozomenusetOlym-
piodorus.
libris legitur auclorum ; sed constal
(j) In vulgatis
manileste legendum esse actorum. Siepe enim Au-
gustinus cum Donatistisdisputavit,collationumque
harura aota,a notariis excepta.deinde in publicuni
eraissa sunt. Horumque fidem appelat hio Idatius.
()')Maroellinus in Chronico tyrannidis et necis Jo-
vini et Sebasliani meminit anno pracedenti.De iis
vide notam 23.
rcgnum obtinuit, ita neque ex Placidia Ataulfo
nat,us filius,Theodosiusnomine,in regno parentibus
successit; obiitque paulo postquam natus est,et in
templo jiixta Barcinonem argentea capsula cum in-
genti utriusque parentis luctu sepultusest.
(r) Supra, anno 406 et 407.
(4)Eadem habet Marcellinus in Chronioo. Idatius
vero in Fastis nonnulla addit.qua; videra potes nota
25, ubi de patria Pauli Orosius inquiritur ex con-
jectura.
Supra, anno 405 et407.
(()

(/.)Adveutem Gotliorurn inGalliasrccte Prosperet p Hieronymusprimus epistolaadCtcsiphontem,

(tt)

Cassiodoi-us anno supcrioii illigant; ueque adver- quiejusti voluminis librum conficit.Pelagium cxagi-
santur Idatio, quia Ataulfus Gallias ingrcssus.Nar- tavit, deinde tres contra ipsura .'iialogorum libros

bonaranon contendit pcrpeti cursu. Qui poterat, conscripsit,et utrumque opus etiamnum exstat.
 713 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 714

IMPER.
cutn ejusdem auctore adamantino veritatis malleo contrivit. 65 Adversus hos et
alios hiBreticos exstant ejusprobatissima monumenla.
Ataulfus a patricio Constanlio pulsatus, ut relicta Narbona (20) (n) Hispania pe- 416
terot, per quemdam Gothum {b) apud Barciuonam inler familiares fabulas (cjjugu-
latur. Cui succedens Vallia (rf) in regno cum patricio Constantio, pace mox facta
(27) (e) Alanis et Vandalis Silingis in Lusitania et Bwtica sedentibus adver?atur.
Alexandrinae Ecclesi* postTheophilum quis pra;cederit(/') ignoravi haec scribens.
Constantius Placidiam accipit uxorera (28) {g).
66 (/i) Fredibalum regem gcntis Vandalorum (i), sine ullo cerlemine ingeniose caplum
ad imperatorem Honorium destinat (i).

Valia, rex Gothorum, Romani nominis causa, intra Ilispanias caedes magnas ii. 417
efficit Barbarorum.
Solis facta defectio die xiv Kal. Augusti, qui fuit feria v (A). 418
Romana; Ecclesiae XXXIX prajsidet (/) Zosimus.
(m) Durantc cpiicopo quo supra, etc. (29).

Vandali Silingi in Bt-etica per Valliam regem omnes (n) exstincti.

Alani, qui Vandalis et Suevis potentabantur, adeo caesi sunt a Golbis.ulexstincto
Alace(o) rege ipsorum,pauci,qiii8uperfuerant, abolito regni nomine(p),67 Gunde- in.
rici, regis Vandalorum, qui in Gallascia recederat, se patrocinio subjugarent.

(7) Durante episcopo quo supra ()•), gravissimo ta;rremotu sancta in Ilierosolymis 419
loca quassanlur (30). Et cstera (s) de quibus in Gestis ejusdem cpiscopi.
Gothi, intermisso ceitamine quod agcbant {t), per Constantium ad Gallias revo-
cati, sedes in Aquitanica (u) a Tolosa usque ad Oceanum acceperunt.
Valia eorum rege defuncto (31), {v), Theodores (32) {x) succedit in regno.
{y) Inter Gundericum Vandalorum et 68 Hermericum Suevorum reges certamine iv.
orto, Suevi in Nervasii {zj rnontibus obsidenlur a Vandalis.

(rt) Ataulfus,anno superioriNarbonamrelinquens, A tes Vanduli et Alani, et cum eo traducendcB eliam

Barcinonam devenit, ubi hoc anno, qui fuit xrx sunt notae xxv. Vide not. 29.
communis 10, occiditur. Vide nolam26, n. 1. (n) Chronicon Parvum verbum omnes omittit.
(i>) Interfectorem Ataulfi Olympiodorus Bobbium, (0) Ev quatuorrcgibusBarbarorum.quossupra ad
Jornandes Vernulfum vocat. Vide notam eam.iem. annum 411 distinxit, Atace nunc exstincto, et anno
((•) In stabulo occisum ait Olympiodorus. 411 FrediljaIo,duo tantum relicti sunt, soilicet Her-
((() Orosius, lib. vii, c. 43, Jornandos ui Geticis, mericus Suevorum et Vandalorum Gundericus.
n. 4.5,Isidorus et alii Sigericum successorem Ataulfi (/)) In aliis editionibus legitur Abolito regnino-
:

faciunt. At Idalius et Prosper Sigcricum silentio mine de Gunderici regis, etc. erasi proepositionem
:

prajtereunt, quia, ut refert Olympiodorus, septem de, ijUit; contra leges gramaticfo irrepsit.
dies cum imperassel, interfectus es(. (q) Omnino consignandus hic fuit exmenteldatii,
{c) DetemporeconfectaehujuspacissenlentiaPagii exque ipso rerum gcstarum ordine g iste Durante
relutatur nota27. Ubi ad quos perlineat lex 14Cod. cum anno 25 Honorii, uti ostcnsum est nota 29.
Theod. De iiifirmatidis qux sub tiirannis, indico. (r) Supra, anno 415, meminit Idatius Joannis,

(/) Sericm episcoporumAIexandrinorumChronico euindemquenunc dcsignariexFastisejus discimus.

suo innectere voluisse Idatium, uti ab Hicronymo
et Eusebio factum fuerat, ex hoc loco intelligimus.
Sed uon hos tantum, verum et Hierosolymitanos
Antiochenosque omisisse videtur, quia eorum
Bcire non potuit successiones.
(g) Diei primo sequentis anni alligat has nuptias
OlympiodoruS. \'ide notara 28.
(/t) Editio feirmondiana liuoolis circumclusa ista
cxhibet. An subdititia visa sunt Sirmondo? Sane
Ghronicon Parvum ea omittit et eorum loco hffic
habet Idatii ad Dominum conversio peccatoris. Isi-
: Gothis data est. Ex confinibus provinciis Novem-
dorus quoque illa de Fredibalo praeteriit. At Sigo-
nius, lib. xi de Oocidentali imperio, Jornandi tri-
buit in Annalibus, sed nullibi in Jornande a me
reperta sunt.
(i) Vandalos Silingos intelligit
imperabat Gundericus.
Deslinat Gonstantius, a quo captus esl Fredi-
(j)
balus.
{k) Lege feria 6, uti supra ad annum 402 adno-
tanum est.
At Joannes secundo aut tertio abhinc anno dcces-
serat. Vide notam 30.
{$) Ea innuil Marcellinus in Chronico sub consu-
libus hujus anni.
p (/) Belium intelligil cum Vandalis ct Alanis, de
quo antea.
{u) Lege cx Chronico Parvo Aquitania,\e\ ex Isi-
doro secunda .-/quitanica, cujus caput liardegala,
quffli^ue cum aliis quibusdam civila/ilnis confiniwn
proviuciarum, ut ait Prosper. ab Honorio hoc anno
populuna et Narbonensi prima, inquaTolosa, pars
certo Valliae attributa fuit.
{v) Isidorus, in Hist. Gothor., ara; 457 mortem
Vallis annectit. Vide notam 31.
; namque aliis (.r) Quem Thcodorem vocat Idatius, Teudoredus,
Theudores, Theudoridus, Theudorocus et Theudo
dicitur ab aliis. Ab Hispanis vulgo Theodoredo ap-
pellatur. De ejus genere not. 32.
((/) Cosignatum hoc locoofferunt aliae Editioncs,
una exepta Floriana, annum 25 Honorii sed as- ;

(/) Praisidet ab initio 417 inter Romanos pontifi- cribendum fuisse § Durante supra demonstratum
I ces XLII. cst, simulque eum § loco suo restitui, nibil veritus
{m) Nodus hic occurrit,qui necesse est utscinda- Q ne quis correctioncm improperet, auteam ex Ida-
tur; cumnullomodosolvipessit.ltaque traducendus tii mente esse neget.
est § /)tt/-(i?i<e(;pesco/)o,etc.inveniespostduossequen- (:) Ptolomeus Tori Narbassorum meminit in Eu-

Patrol LXXIV. 23
715 ADDfiNDA AD QUOSDAM PRiECfiDBNTES TOMOS. 716

IMPER. OL.

Valentinianus (a) Constantii et Placidias filius nasitur(33).

In Gallicana regione, in civitate Giterriamulta signa effecta terrifica Paulini
epistola ejusdem civitalis episoopi enarrat ubique directa.
XXVI. Vandali, Suevorum obsidiono dimissa, instante Asterio (i) Hispaniarum comite, 420
et sub vicario (c) Maurocello, aliquanlis BracarM in exitu suo occisis, relicta Gal-
laicia ad Bieticam transierunt.
(Romanai Ecclesis XL (rf) praesidet episcopus Bonifaoius.)
Honorius apud Ravennam Constantium 69 consortem (e) sibi facit in reguo (f) 300
Constantiua imperator Ravennae morilur in suo tertio consulatu (34).
XXVII. (g) II. 421
xxviii. Castinus iiiagister militum cum magna manu et auxiliis Gothorum bt-lkim in 422
Bstica Vandalis infert (/i); quoscum ad inopiam vi obsidionis arctaret, adeo ut se
tradere jam pararent, inconsulte publico certamine confligens (i), auxilioruTi iii.

fraude deceptus ad Taraconem victus {k), aufugit.

(;'),

Bonifacius palatium deserens (/) Afrioam invadit (35).

423
70 Abrahami H. CCCGXL. IV.

Honorius, actis tricennalibus suis Ravenna^ obiit (36) (m). 424

Paulinus nobilissimus et eloquentissimus, dudum conversione ad Deuin nobilior
factus, vir apostolicus, Nola Campania; episcopus habetur insignis; cui Therasia
de conjuge facta soror tesiimonio vitaj beatae ajquatur et morito. Exstant operis
ipsius egregii studia proedicanda.
Romanorum XLI Theodosius Arcadii filiusante aliquot annos regnans(H) in par-
tibus Orientis, defuncto patre, post obitum Honorii patrui monarohiam tenui im-
perii (o), cum esset annorum XXVI (p) (37).
Joannes arripit tyrannidem (q).

tabula 2. quam urbem collooat Orteiius ad

ropffi A. (j) Nihil de hac fraude Prosper, nihil Salvianus.

Durium amnem. Hlnc Idatii tempore Nervasius Superbiens Castinus sibique prsefidcns temero con-
sive Narbassus mons dictus est, qui olim Hermi- flixit otexcrcituni perdidit, nam xx milliasuorum

nius dicebatur, non longe ab hodierna civitate Ro-
derici. Morales et Mariana aliter opin.intur, et Ner-
vasios montes, de quibus hic loquitur Idalius, eos
esse existimant quos nunc Arvas appellamus, Le-
gionem inter et Ovetum.
(a) Hoc anno natus est profecto Valentinianus,
cum prius nata esset Honoria. Nota 33.
A3teriua,sive Asturicus, utroque enimnomine
(b)
ab Idatio ct ab aliis apellalur, vir fuit comitiva,
occisa sunt, si Prospero Pithceano credimua.
(A) Romanos tum temporis Hispaniam citerio-
rem, exoepta Gallaeciaj provincia, retinuisse ex hoc
atque aliis Idatii locis apparet.
(/) Bonifaciuma Castino disoedentem primum in
Italiam, deinde in Africam devenisse docet Pros-
per. Vide not 35 n. 2.
{m) De Honorii obitu Idatius noster in Fastis sub
consulibus Asclepiodoto et Maximiano ait His :

maflisteria utriusque railili», consulatu dcmumque
patriciatu insignis. De eo plura ad annum 440.
(c) Ex hoc loco discimus, per vicarium PP. Gallia-
rum Hispanias hoc tempore administratas fuisse.
(d) Anno 418 exeunte, electus fuit Bonifacius
Romana; Ecolesife pontifex XLlV. Haac autem (si-
cut et illa quae de Anastasio, supra. anno 397, et
jj
de Leone, infra, 4il leguntur) adjecta fuisse Ida-
tio videntur.
(e) Constantii inaugurationem Prosper et Cas-
siodorus huio anno ascribunt, quibus et Idatio ma-
ior prae Orientali Theophane babenda est Udes,qui
in annum sequentem eam differt.
consulibus Honorius Augustus recessit Ravennaa.
Eidem anno, qui fuit xne Dionysianae 424, Hono-
rii mortem alligant Prosper, Marcellinus, Cassio-
dorus Socrates, lib. vii, cap. 22, mortis diem desi-
gnat 15 Augusti, Olympiodorus 27; quod fortassis
verius est, etiamsi Socrati astipuleturTheophanes.
Aquae interculii morbo interiisse Olympiodorus et
alii tradiderunt. Tricennalia agere non potuisse
post antium 423 evidens est, namque eo vita ex-
cessil. Cur ergo Idatius, qui id non ignoravit, et
obitura et trioennalia ipsius huic anno 424 alliga-
vit ? Con.jccturam meam exponam nola 36.
(n) A Kalendis Maii, anno 408; eo enim dite obiit

(f) Libri editi hoo loco annum

Honorii 27 exhi- Arcadius pater.
bent, contra clarissima Idalii verba, qufe nos co- (o) Munurchium tenuit, quia solus ipse legitimus
gunt ejus anni notas hino abjioere. Vide notam 34. erat princeps; Joannes autem tyrannus crat.
{g) Vacuum reliqui hunc annum, quia sub ipso (;;) Librarius, ex xxiv, quod scripsit certissime
praelerunt aliae Editiones qu» ad prscedentem an- Idatius, xxvi fecit, unitalis notam i facili lapsu
num, ut diolum est, pertinent. nolEe v postponens, cum anteponere debuisset.
{h) Eodem hoo anno Cassiodorus hujus belli me- Vide not. 37.
minit. Meininit etiain Prosper, qui tura bic, tum (q) Jonnes ex Primicerio notarioruin tyrannidem
anno 425, sub consulibus Thcodosio xl et Valenti- arripuit vel desinente anno 423, quo Proper, vel
niano pluscula ulia additdo Castino. ineunte 424, quo Idatius et Maropllinus illius me-
(i) Quas ob causas expeditio ista niale cesserit, C minere. Adjutores perduellionis illi fuerunt Casti-
ex l'ropero et Salviano disccs nola '^5. nus tt Actius, teste Prospero.
717 IDATII EPISCOPI CURdNtCON. 718

IMPER. OL. A. c.
71 (n) Theodosius Vulcntinianum, sua3 aniilce Placidi» filiura (i) Constantinopoli 42.5

Cffisarem facit et contra Joannem mittit (3S).

Sub quo a ducibus, qui cum eo per Theodosium missi fucrant, apud Ravennam
primo anno invasae tyrannidis occiditur (39) (<'). Et Felix patricius ordinatur ((/)es
magistro militum.
Valentinianus, qui erat Cssar Roma; (c), Augustus appellatur (40).
Vandali Balearicas insulas depra^dantur (/^j.Deinde Carthagine Sparlaria (g) et72
Hispali eversa, et Hispaniis deprredatis, Mauritaniam invadunt (/i).
II. Eomanae Ecciesiffi XLI (0 prKsidel episcopus Coilestinus. III. 426
III. 427
IV. Gundericus re.x Vandalorum, oaplu Hispali {j),cum ipse elatus manus in eccle- IV.
siam civitalis ipsius [k) extendisset mox Dei judicio dBemone correptus interit (/). 428
Cui Gaisericus frater (m) succedit in regno. Qui, ut aliquorum relalio habet, effec- 302
tus apostata, de lide catholica in Arianam dictus est transiisse perfidiam.
Gaisericus rexdeBa;tica;proviDci8BliLtore cum Vandalis omnibus (;(),eorumque 73
menseMaioadMauritaniam et Africam relictis,transit Dispaniis(41)(o). Qui
familiis
priusquam pertransiret admonitus, Hermigarium Suevum vicinas in transitu suo
provincias depr;cdari, recursu oum aliquanlulis suis facto,pr5cdantem in Lusitania
consequitur.Qui haud procul de Emerita.quam cum sancta; martyris Eulalice inju-
rias spreverat multis per Gaisericuni CTsis ex his quos secum habebat,arrepto,ut
putavit, Euro velocius fugpe subsidio, in flumine Ana divino brachio prcEcipitatus
interiit. Quo ita exstincto, mox quo ccEperat Gaisericus enavigavit.
Suevisub Hermerico rege (p)mediaspartesGallKcias deprffid.intes perplebem,quai 430
castella tutiora retinebat (q) acta suorura partim ca;de, partim captivitate, pacem,
quam ruperant, familiarum qua; tenebantur rcdhibitione instaurant.
Per Aelium comitem non procul do ArelatequaedamGothoruramanusexstingui-
tur (43) (r), 74 Anaolfo optimate cornm capto.
Juthungi pereum similiter debellantur (s) et Nori.

(«)HincIdatius simplicinumeralinotanontantum A (/) Gundoricus xixannos rognavit,juxtaIsidorum

Theodosii.ut plurcssentiunt,necsoliuBValenliiiiani, ubi supra, quos non ab ingressu Barbarorum, in
ut autumat l>'lorius,spd utriusque annos designat, ut Hispanias, anno 409, sed a sortitione provinciarum
ex inilio illius Valentinianus nondum factus fuerat ab illis facta anno 411 numerare videtur.At cum de
Augustus et in flne Theodosiusjamdiu obierat. Hermerico rege Suevorum agit,regni ejus iuitiumab
(i) TheasalonicK Caesarem rer>untiatum fuisse anno 409 desurnit.
tradit Olympiodorus. Vide notam 38. (m)Gaisei icus Victori Vitensi Geisericus estreli-
quis lereomnibus Gensericus. Filius fuitGodigeli
(c) Expeditionem hanc multis narrat Socrates,
et Gunderici frater.sedex impari inatre,uti obser-
lib. vii,cap.23,etOlympiodorus atquePhilostorgius,
vat Procopius, lib. i Hist. Vandal., cap. 3, et, si Si-
quos, si libet, legcs. PrKCipui in eaduces .\r«labu-
donio credinius, serva;nam deeoinPaneg. Anthe-
rius, Aspar, Candidianus et Helion fuere. Vido no-
mii.vers. 358, loquens ait :
tam 39.
iDcertum crepat ille ijatreni, cum seiva sil illi
(d) Klorenlio et Dionysio consulibus, id est anno
Cerla parcus
4.29, Felioem patricium factuui scribit Prosper.
(n) NumerataGaisericijussuVandaiorum multitu-
(e) Ravennaeait Marcellinus in Chronico;sed falli- dine,quam secum ferebat, qui reperti suii/ (ait Vic-
tur. Vide notam 40. tor, initiolibri
i) ie?!fs, juvenes, pannili, servi, do-
(/) Exhoc Idalii Ineo maximequeex Isidoro in His-
mini, oclogivta miltia numcrali.
toria Vanilalorum,ubi easdem insulas circo annum (o) Gaisericus regnum Atricanuni hoc anno aus-
411 Vandalos Silingosdepra;datosess6S3ribit,osten- n picatusest, quo,ut narrat
Idatius, Africam invasit.
ditur non undcquaque veruui esse quod de Vandalis Vide uotam 41.
tradit Pro.^^per sub consulibus Hierio et Ardaburio,
(/j) Hcrmericum huncregem fuisse Suevorum,6u-
scilicet usque ad Iransitum in Africam,iiui anno 429 pra aniio 411,adnol;ilum est, regnavitque solus et
contigit, navibus eos uti nesciisse.
cum filio Rechila U!?qiie ad annum 441, ut sipe re-
{g) Majur huic urbi illata cladesestquam Hispali. petit Idatius. Quare Hermigrarium, de quo paulo
Ua quffideHispalinarranturanno 428ostciidunt.Ne- anle.ducemaliquemsicu praefeclum Suevorumluisse
que dubito quineversapenitusfuerit tuncGarthago, oportet.Florius Hcrmigarium regem facit eique suc-
(/() Invadunt prffidandi,non vero rnancndi ibicau- cpssisseHermericum falso asserit, tom. XIII, pag.
sa; id enim quarlo deinde anno evenit. 82.
(j) Ccelestinusordine XLV creatur ponlifex anno ((?) Hispanos iningressu Barbarorum ad urbcs et
422, mense Septembri. castella confugisse, ubi suam adversus hostium iu-
(;) Igiturtertioretro anno.cuni iidem VandaliHis- cursus tuebantur libertalem, sffipememinitldatius,
palim irruperurit, ncque eam penitus vastarunt ne- et nota 22 declaratura est.
que sibi retinuerunt.Mansit ergo sub Romanis. sub (;-)I3fllum istud sex annos antehacnonbene con-
quibus ipsa sicut etiam Carthago ante illud tempus signat Prospor. Isidorus de co quaidam addit. Vide
erat. not. 42.
Sanclus Tsidorus, in Hist. VandaK, ecclesiam
(fe)
(j) Meminit hujus belli Siiionius in Aviti panegy-
_

hanc martyrj Vincentio dicatam fuisse tradit. C rioo, versu 233 inquicns :
719 ADDENDA AD QUOSDAM PH^CKDENTES TOMOS. 720

Felix, qui dicebatur palricius, Ravennce tumultu («) occiditur mililari (43).
VII. Aetius,dux ulriusque militia;,Noros edomat reljcllantes.Rursus Suevi initam cum
Gallfficis paoem libatasibi occasione conturbant.Oli quorum depraedationem Idatius
episcopus (b)iid Actium ducem,qui expcditionem agebat in Galliis, suscipit legatio- iv.

nem (4'i)(c).Vctto ((/),qui de Golhis dolose ad Galla;ciam venerat, sino aliquo effectu
redit ad Gothos.
VIII. Superatisper Actium in certamine Francis etin pace susceptis,Censorius(c;comes 432
lcgatus miltitur ad Suevos, supra dicto secum Idatio redeunte.
lionifaciusinasmulationem Aetii de JS AfricaperPiacidiam evocatus inltaliaraad 303
Palatium redit (45) (/').Qui, depulso Aetio,in locum ejus succedens,paucis post men-
sibus"inito adversus Aetium conflictu, de vulnere quo fuerat percussus intoriit. Cui
Sebastianus gener substitutus per Aetium de palatio superatus cxpellitur (<;).
IX. Regresso Censorio adpalatium,Hermcricus pacem cum Galla3ci3,quos priedabalur 433
assidue, sub interventu episcopali datis sibi reforraat obsidibus.
Symphosius episcopus, per cum ad comitatum legatus missus, rebus incassum
frustralur arreptis (h). ii.

In conventu Lucensi contra voluntatem Agrestii episcopi Lucensis (z)J'astor (;) et

Syagrius epiacopi ordinantur.
36 Actius, dux utriusque militi.-e, patricius appellalur.
X. Abrahami iTCCCCL. iSi
Sebastianus exsul profugus eifectus (A), navigat ad palatium Orienlis (46).
ct
Romana; Ecclesia; .XLll (/) habetur episcopus Xislus. lii.

XI. Hierosolymis Juvenalem episcopum pra3sidere(w), Germani prffisbyteri Arabica! 435

rcgionis exinde adGallajciam venientis,etaliorumGrx'Corum relationecomporimus,
ad.jicientibus, Constantinopolira eum cum alis et Palaestina; provincia; et Orientia
episcopis evocatum,sub prasentia Theodosii Augusli contracto episooporum inter-
fuisse concilio ()!) ad destruendam Hebionitarum hieresim (o), quamNestorius,ejus-
dem urbis (p) episcopus, pravo77 slultissiraae sectae resuscitabat ingenio.
Quo vero temporo sancti Joannes (7),Hieronymus (r)et alii,quos supra diximus, iv.

Nam post Juthungos et Norica bella subacto ^ tio fit anno 400, ubi de synodo Tolotana, scito
Victor Vindelico (i)In Agrestii diu;ccsi,licctn)etropolita non essct,
Vide Sirmondum ad eumdemlocura.Interimnemi- extraneus opiscopus absque illius consensuid prce-
reris quod, finito bello Gothico initio hujus anni, stare non polerat. Quare perperam Quesnellus ex
aliud oum Juthungis sstate et deinceps gestum sit. hocldatii locoLuoummetropoiim tuncfuisset infcrt.
(a) Felicem hunc, viruin faisse improbum o&oslen- (;') An Pastor is est de quo Gennadius, de Script.
dunt qua; narrat Prosper de Patroclo, episcopo ecoles., n. 76, agit ? Libri argumcntum Hispano
Arelatensi,et Tito.Roinano diacono,illius jiissu oc- episeopo, tempus ipsum huic etiam congruit.
cisis. Vide not. 43. (/i)ExpulsuniabAelloSebastianura,pra;misitsupra
(6) Auctor hujus Chronici. Idatius. Idipsum nunc repetit, .luia re ipsa hoc
(c) Eu numero sequenti apparet,expeditionemis- anno in Orientem aufugit. Rera ex Prospero lege
tam susceptam fuisseiadversus Francos^quos Aetius nota 46.
ultra Rhenuni trusit.De ea pra;niature agitProsper. (/) Xistus sive Sixtus XLVI pontifex Romanus
Vido notam 44. renunliatus est anno 432, mense Maio.
(d) Quos dolos struxerit Vetto, tacente Idatio,di- (»n) Pra;sidebat quidemhocanno Hierosolymilana;
vinare non possumus. Ecclesiae Juvenalis, idque vere narrat Idatius; at
{e) Censorius Romanarum partium comes fuit.qui longeantea opiscopatum illum obtinuerat. De quo
non unicaadSuevLS legalione functusfuit.Meminit dictum est nota 30.
illius Idatius annis 433, 437 et 448. ()i)Concilium istud habitura esl Ephesi anno431.
(/)Bonifacius in multis vir egregius fuit, et erga n Quare aut Germanus aliique Gra;ci tempusquoco-
Placidiam eximiae fidelitati3,teste Olympiodcro. De actum estldatio non indicarunt, aut Idatius, cum
eo plura si vis, vide notam 45. ha;c scriberel, illius oblitus crat. Ad illud acoessit
(g)Sebaslianusnon isto,sed secundo postannoab Juvenalis intra octavas Pentecostes, ibique partes
Aetio palatio exactusest, ut ibi narrat Idatius. At Ecclesia; su£e (fersan ultra quam par erat) strenuo
nunc cum de Socero Bonifacio locutus fuisset, ha;o egit.
de Sebastiano adjecit,ut qua; uterque abinvidentia (o)Ebiona3uraha;reticumappellatetiamNestorium
Aetii passusest, oculis loctorum simul exponeret. Gassianus, lib. i de Incarn. Verum non Ebionera
(/t)Cum inter Censorium et Hemericum de pace modo;sed etPaulum Saraosatcnum et duosTheoilo-
non convenisset, illo discedente et episcopis pro- ros, Mopsuestenumet Tarsensem, suae haeresisma-
vincia; adnitentibus, pax tandem constituta est, gistros habuit.
trarienlibus Galla;cis llermerico aliquos obsides. Ut (;>) Nimirura Constantinopolis.
autem Romanorum nomine rirmaretur, missus est (q) l)o anno mortis Joannis vide not. 30.
abHerraericoepiscopus Syraphusius adcomitatum; {r) De Hieronymo Prosper, ad annum 420: Hi'e)'0-
sed frustra Spes de pace ponitus abrupta est.
ibi mortlur aiino xtatis 91,
nyiniis, inquit, prcsbytcr
Ita quod duobus hisce t;§ ait Idalius, capio. .Xn pril. Kal. Oclob.De anno emortuali Ilieronyminul-
ipsum non capio? Pro arreplis lege abruptis. Et lum,do ;etate aliquod dissidium est. VidePagium,
huucSyinphosium diversum essoab eo cujiis mon- anno 420. n. 21.
721 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 723

OL. A. c.
(rt) Juvenalem successerit, sicut et fecisse cognitum
obierint, vel quis Joanni ante
est in brevi (47) [li] seniorem quemdam, refercntum sermo non edidit.
XII. Narbonii obsideri coepta per Gotiios. Burgundiones, qui rebcllaverant (c), a Ro- 436
manis duce Actio debellantur.
Uno eodemque tempore Alejtandria; Cyrilium episcopum praesidere et Conslanti- 304
nopoli Nestorium hajreticum Hebionceum (</), Cyrilli ipsius ad eumdem epistola 78
et hairesim destruentis et regulam fidei exponentis ostendit. Ilaec cum aliis {e)
habentur allata (48).
XIII. Narbona obsidione libcratur {[) Aetio ig) duce et magistro militum. Burgundio- 437
num coesa (/i) XX millia (49).
Rursus Censorius et Fretimundus
legati mittuntur ad Suevos
Gothorum (i) sub Aelio duce.
caesa octo millia 438
Suevi cum parte plebis Gallaeciae, cui adversanlur, pacis jura (;') conficiunt.
Hermericus rex morbo oppressus, Reehilam filium suum substiluit in regnum(/i).
Qui Andevolum cum sua quam 79 habebat manu ad Singilionem (/) BaBticas flu-
vium aperto marte prostravit, niagnis ejus auri et argenti opibus occupatis.
XV. Carthagine fraude decepta (50) (m) XIV Kal. Novemb., omnem Africam rex Gai- 439
sericus invadit.
Bello Gothico sub Thcodore regc apud Tolosam Litorius Romanus dux incon-
sultius cum auxiliari manu irruens, caesis his (?;), ipse vulneratus (o) capitur et
post dies paucos occiditur (51).
(p)Inter Romanos et Gothos pax efficitur(52).Gaisreicus elatus impieepiscopum
clerumque Carthaginis dcpellit ex ea (7). Et juxta propheliam Danielis {>) demu-
tatis SO ministeriis, sanctorum ecclesias catholicas tradit Arianis.
Reohila rex Suevorum Emeritam (s) ingreditur.
XVI. Qaisericus Siciliam depraedatus, Panormum diu obsedit (53) (<) ;
qui damnati 440
(a)Pra;lerJoanneni el Hieronymum duosalioslau- ^ lis breves aliquando inducia; erant. Censorius et
davitsupraIdatius,anno407,EulogiumG'esariensera Fretimundus, qui anno superiore legati a Romanis
clTlieopliilum Alexandrinum.Theophilusobiitanno ad Suevos venerant, hanc inter utrosque qualera-
412 Id. Octob. Ita Socrates, lib. vii, cap. 7. De Eu- cunque pacem composuisse videntur.
logio,primastenuissecon3tatins.vnodoDiospolitana (/;) Isidorus in Hist. Suev. eadem habet, praete-
qun?habitae3tpost(liem20Decemb.,anno41o. Quan- reaque, Hermerioum, moibo antea tcntatum, pa-
diu |)0sl illam vixerit Eulogius nondum scire potui. cem cum Gall.Ecis, de qua modo Idalius, fecisse
tradit. Adnotat insuper, Andevotum Romanae mili-
(6) Senior qui Joanni successitin Ecclesia Hiero-
Solymitana,Praylius fuit. Nomen ignoravit Idatius, tiffi ducem fuisse. Unde Romani tunc teraporis prae-

at illum lirevi obiisse diserte testatur. Unde opinio
Papebrochii de excessu Praylii ante annum 421 con-
tra card. Norisium et Pagium confirmatur. Vid.
not. 47,
(() Prosper et Cassiodorus rebellionem hanc sub
ter oppida et castella, qiiae in Gallascia sub eorum
nomine ab indigenis tenebantur, reli^juas Hispaniae
provincias sub se habuisse videntur; nisi si ex Lu-
sitania jam tum aliqua Suevi decerpserant.
(/) Singilio Hispanis nunc est Gcnit.

consulibus anni 435 designant sed forsan eo anno ;

(m) Marcellinus perperam evcrsionem Carthagi-
incopit, isto finivit. nisascribit diei x Kal.Octob. nam Prosper eumdem
;

((/) Ita quidcm tribus annis et tribus fere inensi-

bus ab initio Aprilis anni 428 ad exilum Julii anni
431 C.Killus et Ncstorius, bic Constantinopoli, ille
Alexandriae, episcopaluin eodem tempore gesse-
g
runt. Al hic sextus erat annus ex quo Nestorius ab
Ecclesia Constantinnpolitana ejectus fuit.
ac Idatius diem prsfert, doloque captam urbera
aflirmat. Idatius excidium e^u^ anno 439 consignat,
iion autem 438, ut ait Pagius. Vide notam 52.
(n) Hunnos intelligil, quos secum in auxilium
ducebat Litorius, ut exprimit hoc anno Prosper.
(0) Latios hse etponuntur ex Prospero et Sal-

(e) De his r.yrilli scriptisvide notam 18. viano. Vide notam 51.
(/) De Narbonensis civitatis liberatione sub con- (p) Pacem hanc petiisse et impetrasse Romanos,
contra quam Prosper narrat, ostendo nota 52.
sulibiis anni 430, quo, ut adnotavit Idatius, obsideri
cocpta est, Prosper Golhi, inquit, paris placilapcr-
:
{q) Crudelitatem Gaiserici in Catholicos graphice
depingil Victor Vitensis, toto lib. i de Persecutione
iiirhiiul, et plurima mnnicipia sedibus vicina mis
Vandalica. Episcopus erat Quodvultdeus, quem
occiivanl, Narbuneiisi opimlo ma.rime infesti, qiiod,
rjcclum sua Ecclesia hoc anno locus hic Idatii in-
cuvi diu olisidione ei jame laliorarct, per Liloriuin
victe probat.
comitcm ah utroque pericnlo liberalum est.
(r) .^bominationem desolationis inteliigit, quam
(rj) Non Aelio duce, sedLitorio, ut ait Prosper,vatieinatus est Daniel cap. xi, 3i, quamque Antio-
Narboiia liberata est, quod nnn ifinoravil Idalius. chum llierosolymitano lemplo intulisae legimus lib.
Lociis itaque sic est interpungendus, ut ea Aelio II Maohab., cap. vi.
ducc cum sequentibus, nor. autcm cum praecedenti- (.v) Apparel Rechilam strenuum ac bellatorcm
bus con.jungantur. fuisse, qui Romanis tot provincias, scilicet Lusita-
(/i)Rursus Burgundio rebellat bellumque infert. nam, Baeticam el Carlhaginensem, admerit. Vide,
Vide not. 49. infra, anno 441. Isidorus usurpatam nunc Emeri-
(i) Gothi ab obsidione Narbon» non a bello dis- r tam sibi in posterum retinuisse affirmat. i

cosserant. Dum ergo cum Aelio pugnant, octo eo- Gaisericu Carthaginem expugnavit,
(/) Ex quo Gaisericus
rum millia occisa sunt. continuo maritimas omnes utriusque imperii pro-
(j) Intcr Suovos et GalL-ecos pax nunquam stabi- vincias incursionibus vexavit. Vide not, 53.
723 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 724

I
a calholicis episcopis Maximini (5i)(a), apud Siciliam ArianorumduGis,adversusCa-
tholicos prBGcipitatur instinctu.nteosquoquo pacto in impietatem cogeret Arianam.
Nonnullis declinantibus, aliquanti durantes in flde catholica consuramavere marty-
rium. 305
Censorius comes, qui legatus missus fuerat ad Suevos {b), residens Myrtili (c),

obsessus a Rechila, in pace se tradit.

xvn. RexSuevorumdiuturnoperannosscptem morboafflictusmoriturHermericus {d). 441
81 Rex Rechila, Hispali obtenta, Bffiticam et Carlhaginensem {e) provincias in
suam redigit potestatem,
Romanx Erdcsix XLIIl prxsidet eiiiscopus Leo (/).
Sabino episcopo de Hispali factione depulso (3), in locum ejus Epiphanius ordi-
natur fraude, non jure.
Asturius (/i) dux utriusque militim ad Uispanias missus Tarraconensium ca;dit
multitudinem Bdicaudarum (55) (i).
xviii. Cometoe sidus, apparere incipit raense Decembri (j), quod, per menses aliquot vi- /.'i2

sum, 8'J subsequentis in pestilentia plags, quae fere in toto orbe ditfusa est, prae-
misit ostentum.
Constantinopolitan» Ecclesiaj, depulso Nestorio, prsesidet episcopus Flavianus (A).

XIX Asturio, magistro utriusque milltiae, gener ipsius successor ipsi miltitur Mero- 443
baubes, natu nobilis et eloquentia? raerito vel maxime in poematis studio veteribua
compurandus, testimonio etiam provehitur statuarum (5G) (/). Brevi tem.pore po- IV.

testatis suae Aracellitanorum (m) frangit insolentiam Bacaudarum. Mox nonullo-

rum invidia perurgente ad urbera Romam prsceptione evocatur.
XX. Abrahami IT CCCCLX. 445
Sebastianus, illic quo confugerat deprehensus, sibi adversa molirieConstantino-
poli fugit admonitus, et ad Theodorem regem Golhorum veniens, conquisitam S3 306
sibi, qua potuit, Barcinonam (n) hostis ingreditur (57).
XXI. In Austuricensi urbe Gallaeciaa quidam ante aliquot annos latentes Manichaii 445
gestis episcopalibus deleguBtur,qua3 ab Idatio et Turibio (58)(o),qui eos audierant,
ad Antonium Emeritensera episcopum direetasunt.
Vandali,navibus Turonio (p) in littore Gallascise repentc advecti, familias capiunt
plurimorum.
(a) Hic, ut opinor, Maximinus est, cum quo Au- A. (;') Meminit de hoc cometa Marcellinus sub con-
gustinus Hipponeregio disputationem illam haliuit, suHhus Eudnxio et Dioscoro. Ex hoc loco denuo
quae inter ipsius Augustini Opera reperilur. Vide discimns, Idatium annos deducere non ab Octobri
not. 54. in Octobrim, sed a Januario in Januarium, siqui-
(6) De hao legatione Idatius, supra, anno 'i37.Ea dem Deceniber anni Abrahami 2458, cui adnectit
autem obita, Censorius in Hispania resedit. Idatius hunc cometam anno 441, nisi is a Januario
(c) Oppidum est Lusitaniae ad ulteriorem Anaj incipiiit, concurrere non potuit cum Decembri
fluminis ripam, quod nunc parum immulato no- anni 442 a^ra'. vulgaris, quo hi consules fuerunt.
mine Mertola dicitur. (/,) Ecclcsia? Constantinopolilans nondum hoc
{d) In Historia Suevorum eadem narrat Isidorus, tempore pra;prat Flavianus, qui, Nestorio ab ea ex-
adnotatque,IIermericuni xxxii annos regnasse-, qui turbato anno 431, non proximc successit.Nam post
cum hoc anno obierit, id enim testalur idatius.qui Nestorium primum Maxioiianus annis iii, deinde
interSuevos degebat, quemque Isidorus exscribcre Patroclus xiii Ecclesiani illam rexerunt. Postremo
solet, illius re^num necesse est anno 400 exor- Flavianus anno 447 episcopatiim illum tenuit.
dium, anno vero 441 finem accepisse. Quaiiropter (/)Ha;c de nostrateMerobaudeconfirmatareperies
initio Suevicffi historiic aera 447 et in niorte Her- not. 56.
merici aera 479 consignandae erant, et non aliac, ut (m) Flinius, lib. iii, cap. 3. meminit Arocelitano-
jam antea animadvertit Floresius, tom. VI Hib-pa- ruin, quos conventui Caesaraugustano attribuit et
niae sacraj, pag. 526. stipendiarios fuisse affirmat.An Arorelitani Plinii,
(p) Easdem provincias retinet anno 446. p Arracillum Flori, Aracillum Orosii, et quod Ara-
(/") Cum Leonis pontilicatus iterum adnotatus sit coelirn vocat Antoninus, idem omnino sinl ac quos
infraadannum 447, ista certo ah hHo qiiam ab Idatio Aracellitanos hic vocat Idatius, incertum est. Sed
scripta sunt et Chrdnico subdita, nam de hac Leonis verisimile valde est de eodem cunctos loqui op-
electione nihil Idatium scivisse, currente anno 445, pido, quod nunc etiam extarc et Araciel vulgo ap-
denotant prascipue verba qufe ibi leguntur,videlicet: pellari censet Zurita.
Per episcopum Romse luiic pr.esirlentem, etc.Sane si (n) Decimo nlihinc anno Sebastiani aufugiurn in
scivisset pontilicis nomen, non i*a loqueretur, sed palatium Orientis narravit Idatius. Illinc, anno
diceret Per Leonem, etc.
: 4i0, in Afriram transmisissc, relort Prospcr, curn
Ghronicon Parvum de hoc Sabinosuba;ra 495
(g) Idatius px Oriente ad Aquitaniam vcnisse hocannn
ait :Post annos xx, (piani cerlaiwrat, e.vpnlsus de et insequenti ex Hispania in Alric.im commigrasse
Galliis, ad propriam rediit Ecrlesiam. Si ergo ejectus affirmet. Vide not. 57.
fuit hoc anno, redire non poluit ante a^ram 499. (o) Idatiuset TnribiushfncgesfacnnficiuntLeonis
(h) Quem annn 4'20 Astrricum vocat, nunc Astu- exemplo provoculi. Aneand Anlnnium Kmeritensem
rium appellat, itemque annis 443 et 449. miserunt tanquam melropolitam V Vide notam 53.
(i) De Bacaudarura factione vide notam 55. (p) MeminitTuronii hujus divisio
episcopatuum
 723 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 726

Sebastianua de Barcinona fLigatua migrat ad Vandalos (a).

Per episcopum Romae tunc praesidentem [b), gesta (c) de ManiohfBls per provin-
cias dirijjunlur.
84 Vitus, magister utriusque militiaj factus, ad Hispanias missus, non exigu» 446.

manus (ultus auxilio (d), cum Carthaginenses vexaret et Baeticos, succedentibus

cum rege suo illic Suevis, superatis etiam in congressione, qui ei ad praedandum iii.

in adjutorium venerant, Gutbis (e), territus miserabili timore didugit. Suevi exin
illas provincias magnas depraBdatione subvertunt.
Romanffl Ecclesia! XLIII (/) prfesidet episcopus Leo. llujus soripta per episcopi 447
Turibiidiaconum Pervincum contra Priscillianistasad Hispanenses episcopos defe-
runtur. Inter quse ad episcopum Turibium do observatione catholica; fidei et de iv.

hieresum blasphemiis disputatio plena dirit;it\ir (59) (9), quaa ab aliquibus Gallaecis
subdolo probatur arbitrio.
Solis facta defectio die IX Kal. Jan. (60) (/»), qui fuit III feria.
85 Rechila, rex Suevorum, Emeritae gentilis moritur mense Augusto, cui mox 448
filius suus catholicus Rechiarius (i) succedit in regnum, nonnullis quidem sibide 307
gente sua a;mulis, sed latenler. Obtento tamen regno.sine mora ulteriores regiones
invadit ad praedara.
Pascentium quemdaraurbisRomcB(j), quideAsturicadiffugerat,iVlanichaeumAnto-
ninusepiscopuscomprehendit,auditumqueetiamdeprovinciaLusitana(A)facitexpeili.
Per Ajulfum (/) Hispali Censorius jugulatur.

XXV. Rechiarius, accepta in conjugium Theodoris regis filia (m), auspicatus initium 449
regni, 80
Vasconias depr;edatur mcnse Februario.
Basilius(n)obtestimonium egregii ausus sui.congregatis Bacaudis in Tyriassone
fcederatos (0) occidit. Ubi et Leo, ejusdem Ecclesi* episcopus, ab iisdem qui cuni
Basilio aderant in eo loco obiit vulneratus.
Rechiarius mense Julio adTheodorem socerum suum profectus, Caesaraugustam
regionera cum Basilio in reditu ueprasdatur. Irrupta per dolum Ilerdonsi urbe,acta 11.

est non pauca [AL, non parva] captivitas.

concilio,utfertur,Lucensi,fera007ceIebrato,annoxa, A post ejus obitum, ab Atace quodam Galata seducti,

quiE inter paroecias Tudensis episcopatus Turo-
ninm numerat. Anno 1171 comes Urgell^E dominans
in Limia et Turonio confirraat privilegium, quod
dfiscribit Florius tora. XVI Hispaniae sacras. Nomen
illi erat Armengaudus, obiitquc anno 1184, uti
narrant Zurita et Mariana.
Sebaslianum pra?cipitem vocat Sidonius carm.
(n)
IX, 277, quia, varia et subita consilia secutus, non
diiiineodem animi proposito permanere visus est.
(b) Leo Magnus is erat.
(c) Gausa our Leo hfec gesta ad provincias mise-
rit, prodit Prosper anno superiori, inquiens Con-
fe!:sionibus in Urbe captnru»i Manirlnvorum, qui dor.-
lores eorum, qiii epui_'opi,quive presbijteri, in quibus
j^rovinriis vel civitalibus degerent, pdtetactum rsi.
Detecti ergo iHanichxi provinciis denuntianlur, ut ab
illis ttw caveant.
Vitus a Valentiniano missus, ut Hispanias a
(d)
Suevico jugo vindicaret, ipss e converso eas depo-
pulatus est.
(e) Gothos ex fcederatis intelligo, qui ea tempes-
talc plurirai inter Roraanos mililabant, quique Viti
cxemplura secuti, ipsi pariter provincias, quibus
auxilio venerant, depr;edabantur.
(/) Leo ab anno 440, mense Julio, Romanae Ec-
clesiae prEeerat ordine .XLVIII.
{q) Multa bic praestringit Matius,qu;Ebrevischo-
lio explicari nequeunt. Vide ergo notara 59.
(/() Adannum402monui legendumessexKal. Jan.,
in Arianam impietalem prolapsi sunt anno 466, ut
ibi narrat Idatius. Eam tandem sub Theodomiro
rege, anno circiter 560, ejurarunt, et catholici facti
sunt prsdicatione sancti Martini Dumiensis. Ita
Isidorus in Historia Suevorum.
(j) An hic Pascentius Roma aufugit,dum ibi Leo;
Asturica vero, dum in ea Turibius et Idatius in
Manichaeos inquirebant ?
[k) Observajus et antiquam consuetudinem epis-
coporura agendi contra haereticos.
(/) Agiulfura voc;it Chronicon Parvum. Jornandps
: in Gethicis, n. 74, Alhiuljum Varnorum stirpe geni-
tum longe a Gothici sanguinis nobilitate sejunrtum
fuisse scribit. Suevis hoc tempore adhaesisse vide-
tur. Inter quos cum esset Censorius, qui M.vrtili
regi corum sese dederat, potuit (jure an injuria
quis statuat ?) ab Ajulfo .jufiulari.
(m) Nomen Qliae hujus Ttieodoris nusquam,quod
B sciara, proditur, sicut neque annus quo nupsit
Rechiario.
(n) Basilius fortasse ex iraperii perduelle Bacau-
darum dux evasit, cujus audax factqm fuerit, quod
ex saltihus, frnfiosisqueac praeruptis montiumjugis
inapertaelplanalocadescenderit.bellumqueurbibus
Sed hwc conjectur» sunt.
et provinciis intulerit.
(n) An fcederatos pro militibus, qui ita appella-
bantur, accipiat Idatius, an simplicius pro populo
in ecclesia conifregato, quis statuat? Primum vi-
detur verisimilius nam neque ca^dem istara fac-
;

non veroix Kal., quia re ipsa eclip?is hoc anno con- tara in ecclesia fuisse ait expresse Idatius, neque
tigit die23 Decembr., qui inciditin I'eriam3designa- plebem ac cives fcederatorum nomine appellaturus
tam ab autem 24 feria 4 fui(. Corrigendi
Idatio, dies videtur. Tyriasso, aliis Turiaso est, aliis Turiasso;
itcm sunt Pagius et Calvisius. De quibus not. 60. sed in nummis Turinso constanter lesitur. Vulgo
(i^ Suevi ethnici erant. Rechiarius fidem catholi- nunc Turazone appellatur.
cam primusexeoruin rcgibus professusest. Verum
727 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 728

IMPER. OL. A. C.

(a) Aslurius vir illustris (01) (/») ad honorem provchitur consulatus. 4.')0

(c) Sebastianus (62) (rf) exsul factus, ad perniciosatn sibi, 87 sicut post cxitus
docuit, Gaiserici confugit potestatem parvo post tempore (c) quam veneral, per
;

eum jubetur ocoidi.

De Galliis (63) (/) epistols deferuntur Flaviani episcopi ad Leonem episcopum {g)
missa; (li) (cum scriptis Cyrilli episcopi Alexandrini ad Nestorium Gonstantinopoli-
tanum) de Eutychete Hebionila h.-cretico ()) et Leonis episcopi ad eumdem respon-
sa(;),quiecumaliorumepiscoporum88etgesti3etscripti9(/c)perEcclesiasdiriguntur.
(/) Theodosius imperator moritur
Gonstantinopoli (t), anno Mtatis suae quadrage-
simo octavo (64) (m).
Post XLIII (71) statim (0) apud Constantinopolim Marcianus amilitibus et
quem
ab exercitu, instante etiam s^orore Theodosii Pulcheria regina (p), efficitur impe-
rator; qua sibi in conjugium {q) assumpta, regnat in partibus Orientis.
(r) Placidia moritur apud Romam (65).

89 In Gallcecia terraeraotus assidui; signa in coelo plurima ostenduntur. Nam

pridie Nonas Aprilis, tertia feria {s), post solis occasum, ab Aquilonis plaga cajlum
rubens sicut ignis aut sanguis efficitur.intermistis per igneum ruborem lineis cla-
rioribus in speciem hastarum rutilaniium deformatis (0- A die clauso usque in
horam fere lertiam signi durat ostensio, qux mox ingenti exitu (u) perdocetur.
1. (t')Gens Hunnorum (66), pace rupta, depr£edatur provincias Galliarum.PlurimB 451 .

(a)Hicetiara, sicut supra, dum consulatum Con- A Inscriptam hoc loco notam27contra manifes"
(/)

stantiimeminit Idatius,Iibrarius notam chronolo- Idatii mentem, ut ostendi in prologo et mox

tam
gicam anticipavit. Utrobique enim lecto consulatus iterura demonstrabo, incunctanter erasi.
nomine, quasi novus aperiretur annus, novum nu- {m) Theodosius aetatis anno 49 expleto obiit.
merum inscripsit, cum tamen utrobique uno post Nota 64.
versu consignandus esset. Neque aliter scriptum (»i) XLI transit ad XLIII, praetermisso XLII pa- ;

fuisse ab Idatio quemquam dubitaturum existimo, rum hoc relert, sed tamen notandum est.
etideonequeegoutrumqueIocumcorrif;eredubitavi. {0) Auctor Chronici Alexandrini sub hujus anni

(6) De Asturio aliqua dixi ad annum 420. Vide

consulibus inilium assurapti a Marciano imperii
not. 61. consignat his verbis Marcianus in llehdomo ah
:

(c) Annus 26, quem

librarius § /l5/urmsante tem- exercilu mense Augusto vin AVi/. Scplcmb. die Jovis
pus apposuit, hic certissime, aut insequenti § De iinpcrare jussiis cst. Ubi tamen aut in mensis aut
Galliis consignatus est ab Idatio.Vide not.63,n.2. in seplimanaa die errat; nam hoc anno dios25Au-
(d) De Sebastiano vide notam 62. gusti non 5, sed 6 feria erat.
[e) Sebastianus quinto abhinc anno ad Gaisericum (p) Ueginam appellat Pulcheriam illiussvi more.
cjnfugit. Si ergo parvo post tempore occisiis est, Ita enim vulgo appellabantur filla; aut sororesAu-
ante hunc annum occidendus fuit. gustorum. Cjrillus Alexandrinus ad eamdem Pul-
(/) Sanctus Leo per Gallias haec ad Hispanias cheriam el sorores duos libros misit, quos de Fide
scripta misit. Exinde insulse Quosnellus occasio ad rcginns inscripsit. Quin etiam Claudianns, si
nem arripuit extollendi episcopos Gallos, ct His- B niale non meraini, Sercnam, Honorii fratris Theo-
"
dosii
"
Magni '' filiam.regincc nomine alicubi
'
''
" "*
'" honorat.
panos deprimendi. Vide not. 63, n. 1. '

{g) Binae litterje sunt, quae inter

Leoninas post Caterum Pulcheria a fratre Theodosio Augusta re-
\iii reperiuntur in veteribus Editionibus. nuntiata est anno 414, ut tradunt Marcelliiius ct
{h) Ilffic parenthesi conclusi, ne cum sequentibus austor Chronici Alexandrini.
conjungantur nam ad superiora certe pertinent, (ij) Data Pulcheriae fide de ipsius virginitatc non
;

quibus ita sunt connectenda de Gn//iH epistolx : temeranda, quam Dee devoverat.
dcferuntur Flaviani episcopi ad Lcoyiem episcopum (r) In aliis Editionibus ila legitur XXVIII Va-
:

missx de Eulychcte, eio.; siquidem Cyrilli scripta lentiniani imperaioris mater Placidia moritur apud
Nestorium impugnabant, non autem Eutychem. De /iomam. Notam chronologicam et tria priora verba
his Cyrilli scriptis egi nota 48. delevi. Vide notam 65, n. 1.
(/)Cur Eutyches Hebionita dicatur penitusignoro. {s) Hffic manifeste declarant, Idatium anno Dio-

Ab Hebionis enim haeresi, quse Chrislum purum nysiano 450, Valentiniani 2, eadem subjecisse ;

hominem esse docebat, tam longe abfuit Eutyches, nam eo annodies 4 Aprilis incidit in feriamtcrtiam;
ut in oppositum Apollinaria errorem declinaverit, habuit enira cyclum soiis -\7, litteram dominicam /1.
qui in Christo hominem negavil quanquam Fla- ;
(/) Ostentaet signa hujusmodi quid divinitus por-

vianus de eo loquens Neslorii, inquit, impielaiem

:
tendereexistimavitantiquitas; neque fulsam semper
confirmahat et succingebatur pro Nestorio militare in fuisschancinterpretationemcredere noscoyitauctor
pugna. Hasc Idatiuui in errorem ducere potuerunt; lib. II Machab. cap. 5. Nunc etiam nihil prohibet,

nam Nestorius Hebionita fuit. Sed et Avitus Vien- q quominushisce signis praemonstrare voluisseDpum
is post Idatium Nestorii errores Eutycheti ap-
nensis dicaraus dirum ac ferale illud AttilE bellum.utin-
'

plicuit, epistola 2. nuit Idatius, et cum eo Isidorus. At si quis porlon-

Leo Flaviano respondit celeberrima epistola
(;)
Lectis ditcctionis tux, etc, de fide Incarnationis,
quam ipsi cardinalis Norisius nimis quam imme-
rito abrogat.ut Prospero adjudicet. Vide notam 63,
tum hic nullumagnoscere velit, recurratque ad au-
rorani, ut dicunt, Borealem, suo frualur indicio.
(u) Pugnam Attilanam intelligit.
(r) Notas has xxvii, i. hoc loco inscripsit Idatius

n. 3 et 4. easquc perperam librarii ad § Ptacidia rctro traxc-

(k) Horum gestorum meminereFIavianus, epist.l runt. Vide notam 66.
alias 2, et Leo, epist. olim 16.
 729 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 730

civitates elfractK (n). In campis Catalaunicis (07) (b), haud longe de civilate quam
cffrogerant 90; Mettis Aolio duci (f) quibus erut in pacc societas
et regi Theodori,
(G8) (d) aperto marte confligens, divino cajsa superatur auxilio. Bellum nox intem-
pesta direrait. Rex illic Theodores prostratus (e) occubuit (69) CGG ferme millia ;

hominum (/) in eo cerlamine occisa numerantur.

Mulla anno signa procedunt. Quinto Kul. Octob. (i;), a parte Orientis luna fusca-
tur. In diebus sequentis 1'aseha' (/i), visa quffidarn in coolo in regionibus (iulliarum,
epistola de his Eufronii Augustodunonsis episcopi 91 ad Agrippinum comitem
facta evidenter ostendit. Stella cometes a XIV Kal. Jul. apparere incipit, quse III
Kal. diliculo ab Oriente visa, post Occasum solis ab occidua partc mox cernitur;
Kal. Augusti a parte Occidentis apparet.
Oeciso Theodore, Thorismo filius ejus succedit {i) in regno.
Ilunni cum rege suo Atlila, relictis Galliis post cortamen, Italiam petunt.
xxviii. II.
(J)
(id esi, secnndo regni anno principis Marciani) Hunni, qui Italiam pra;dabantur, /i53
aliquantisctiam civitatibusirruptis, divinitus partim lame, partim morbo quodam,
plagis coelestibus feriuntur; missis ttiam per Marcianum principem, Aelio duce,
CiEduntur auxiliis pariterque in sedibus suis et ccelestibus plagis et per Marciani
;

subjungantur exercitum; 92 [k) et ita subacti, pace facta cum Komanis, proprias
repetunt sedos. Ad quas rex eorum Attila mox reversus {l) interiit (70).
Ad Suovos Mansuetus comes Hispaniarum {ni), et Fronto («) similiter comes, le-
gati pro pace mittuntur et obtinent conditiones injunctas. 308
Thorismo rex Gothorum, spirans hostilia (o),a Theodorico et Frederico fratribus
juguiatur (71) (/?), cui Theodoricus succedit in regno.
XXIX. III. (7) (id est, teriio regni anno principis Marciani) 93 regina raoritur Pulcheria 453
mcnse Julio (72) (r).

MultadehocAttiliano bcllo apud Pauluni Dia-
couum. lib. xv. et Jornandem, n. GO. Preterea in Ac-
tis fusioribus sancti Lupi episcopiTricassini die 29
julii in pauca invenics de provinciis ab Attilavasta-
tis de urbibus direptis aut etiam excisis. Qus om-
nia pleraque alia collegit Hadrianus Valesius, tora.
I Rcruin Francim. lib. iv.
(i)GregoriusTuronicus Mauriacos vocat hoscam-
pos. Utrumque nomen habuerunt, teste Jornande,
A mundum aetatis pr^erogativa patri cx eleclione ta
men successisse.Regnum illi delatum estinter fremi-
tus exsultationesque militum; nameodem ipso lem-
pore, ut narrat Jornandes, n. 0, Theodori adhuc
justa solvenles Golhi, arniis insonantibus, regiam de-
(ercljant Viurismundomajestalem. Hic observa, hunc
quiThorismoestldatio,Thorismodum Prospcr.Tho-
ristrundJornandes,IsodorusThurismundappellant.
(/) Niinquam alias nisi numeralibus tantura notis

n. 6. De eoruni situ vide notam 67. annos principum designat Idatius. llQde neque an-
(f)In Clironico Parco ita legitur : Cum genle ejns
num 1 Marciani, expressis id gerius verbis, adno-
tasse videtur: alioquin in tanta luce armus ille
dncis gens rcgis Thcodori, etc, : puto germanara le- I

ctionem fuisse Cumgente Jelii ducix el rcgis Tlieo- effunere non potuisset librariorum oculos, ut sane
:

effugil, quandoquidem designatum euin in Chroni-

doris, qiiihus, etc. ; nam confligere cum gente dici-
co non reperimus. Ergo ista subdititia sunt atquc
mus, non autera cunnigere genti.
(rf)[datus Gothostantum Aetiiin hoc prKlio socios
hoc et consequentibus annis expungenda erant re-
numcrat.Sidonius insuper Francos cum Attila fuisse positis numeralibus notis. At notas ego reposui,
tradit.Itaqueimprobabilia narraut Pagius et
riiserte
sed verba etiam servavi, ne antiquis Editionibus
alii scriptores Galli, qui Meroveum Francorum re- quidquam detraherem.
gom cum suis .Vetio adhffisisse, eosdemque repor- " (^)Ex his apparel, bellum hocanno cum Hunniset
tatse de Attila victoriae partem magnara vel etiara
inPannoniaet inltaliagestum fuisse auspiciis Mar-
prsecipuam fuisse jactant. Vide notam 08. ciani.
Iramanis generis humani hostis Attila non
(«) De Theodoris raorte, regno atque filiis, non-
(/)

nulla dabo nota 69
(/") Enormis visua est aliquibus occisonira hic nu-
merus. Apud auctorem Miscellae et Jornandera ad
cc milia non ascendit. Isodorus Idatium exscribit.
((/)Isticdiescorrigendusest,utadannum 'lOi do-
cui, et ex Petavio pro v Kal.reponendura vi Kal. esse
monui. llic autem solis defectus novum suppeditat
nobis argumenlum, quo librariorura negligentiam
demonstremus.lncredibileenim estldatium, quiac-
curatissime annos eelipsiumadnolavit,hanc Valen-
tiniani anno28, Christi 'i52 subjecisse. Itaqueanno
27 Valentiniani, Christi vero 451 eara consignavit.
(/1) Vercror ne prsecedentis Paschx Idatius scri-
pserit; nam si hoc ad consequentem annum perti-
neret, utquid pra?senti anno illud suhdisset? De
f;
Eurronio nonnulla liicam nota 07.
(t) Theodores, ait Jornandes, qualuor jUiis domi
tain armis militum quam ccclesti vi viotus el inter-
fectus est, ut indicat Idatius. Vide notam 70.
(m) Comes erat Mansuetus Hispaniarura, quahaj
Romanis parebant.
(H)DehocFrontoneiterum Idatiusanno456.Arver-
nus erat, laudaturque a Sidonio, lib. iv,epist 21.
(0) Tyro Prosper sub consiilibus insequentisanni
inquit Apnd Gothos intra Gallias consistentes inter
:
filios Thcof/ori regis quoruni Thoristnodus maximu^
natu piitri successerat, orta dissensio est. Et cum re.v
ea moliriiur qux et homimse paci el Gnthicx advtr-
sarenlur quicli, a germanis suis, quod noxiis disposi-
iionihus irrevocabiiitcr instaret, occisus est. Grepo-
riiis, Hist. Franc. 1. 11, c. 7, narratThorismundum
Alanos bcllo domuisse.
(/)) De anno mortis Thorismundi agam nota 71.
(7) E regione annlH Marciani exhibent libri editi
annura Abrahami 2470 nimirum, auolo numero
:

dimissis, Fredcrico et Turico (lege Eurico) fiotemcro
et llimmcrit, secum tanium Tlwrismund el Tltcodari-
cumparticipes laboris assumit, id est, secum duxit
in bellum contra Attilam. His docemur Thoris-
annonim principura supra § Theodosius imperalor,
consequens fuil, ut crtius quam par erat ad eum
Abrahami annum perveniretur.
(r) Divam Pulcheriam^diem suum obiisse hoc anno
 731 ADDENDA AD QUOSDAM PR.ECEDENTES TOMOS. 732
'

IMPER. OL. A. C. j

Per Fredericum Theudorici regis fratrern Bacaudte Tarraconenscs Ci-eduntur ex :

auctoritate Romana (a).

j

In Gallscia terrosmolus et in sole signura in ortu, quasi altero secnm concer- ]

tante, monstratur. j

XXX. IV. Abrahami TT. CCCCLXX. 454 !

Aretius dux (75) et patricius, fraudulenter singularis accitus, intra palatium

(h) i

manu ipsius Valentiniani imperatoris occiditur (c). El cura ipso per spatarium !

ejus aliqui singulariter intromissi jugulantur honorati.

9-4 His gestis legatos Valenlinianus mittit ad genles, ex quibus ad Suevos venit
(
Justinianus. iir.

XXXI. V. ((() Per duos barbaros Aetii familiares (e) Valentinianus Romfe imperator occidi- 455
tur inCampo (/"), exercitu circumstante, anno aetatis sucB XXXVI (^^ot regniXXXI.
Post quem niox Mavimus ex consulibus XLIII Romae Augustus appellatur. Qui
cum, imperator factus relictam Valentiniani .sibi duxisset uxorem, et filio suo ex
priore conjuge Palladio, quem Cresarem fecerat, Valentiniani filiam (74) (/i) in con-
jugium tradidisset magnorum motuum, quos verebatur, perturbationedistortus, et
quia in oocisorum per Valentinianum, et in ipsius interitum Valentiniaui, ambitu
regni consilia scelesta patrata contulerat, cum imperium deserere vellet ((') in Ro-
mam, 95 vix quatuor regni sui mensibus expletis, in ipsa Urbe tumultu populi et
seditione occidilur militari (75) (/').
Ipso anno in Galliis Avitus, Gallus civis(/.), ab exercitu Gallicano et ab honora- iv.

tis primum Tolosae (/), dehinc apud Arelatem (m), Augustus appellatus, Romam
pergit et suscipitur (?;).

I. (70) (o) Romanorura XLIII (p), Marcianus (7) 9S quinto jam rcgni sui anno ob-
tinet monarchiara.

Vincomalo et Opilione consulibus, testantur etiam A tantum decebat chrnologum isfa recenset. Idatius
Marcellinus et Chronicon Alexandrinum. Dc mense autem ex v non integris principatusmensibus duos
cardinalis Norisius et Pagius immerito ab Idatio nnnosi elxxxi fecit, qucd pr.-estitit etiara in Avito.
dissenliunt. Vide nolam 72. (/;) Utram? Placidiam an Eudociam? Nemo ex-
(a) Quia auspiciis Romani iraperii non autem Go- plicat. Vide not. 74.
Ihico noraine hoc bellum gessit Fredericus, ideo (/) In eamdem sententiam Sidonius, lib. 11, cap.
auotoritate Romana Bacaudas cecidisse dicitur. 13, de Maximo ait : Qxiamdnm potestatis immcnsx
(b) Hoclocohasexidissenotas xxx. iv, designantes vertigincm sub corona paliebntur. Nec suslinebat do-
trigesimumannuraValentinianietquarlumMarciani »"'"" «'^*''. (iwon susltnueral esse suh domino.
ostendam nota 7,^), neque mihi religio fuit eas huc (/) 'dem Sidonius,
earm. vii, 441, de nece Maxi-
revocare, licel in reliquis Editionibus omitlantur, mi hffic scribit :

(c)Procopius.Iib.i de Uello Vandal.,narrat,Va|pn- Inlerca incanlam furlivis VandaUis armis

tinianum.deceiilum abEunuchis(uniim tantumHe- 1'e i:apit {liomnm) infidoqiie tibi Burgiindio ductu
E.xtorqiiet trepidas mactai.di principis iras.
raclium exprimit Prosper sub consulibus hujusanni
cjusdemque meminit MarccUinussequenti consula- rjbi P.urg\indionisalicujus duclu sive manu perii-
tu)credissoAetiumsibi insidiasstruere.I-Yaudis hu- jsse Miiximum innuit. Aliter alii narrant. Not. 75.
,jus nuctorem accnsat Maximum quod etiam infra ; Nerape Avitus Arvernus eral.
(/.)
innuit Matius ainrmatque e.\presse Marcellinus. Sidonius, carm. vii, Theodorioum Visigothum
(/)
PorroSidonius,carm.v,'i03, Actiuin ejupquc conju- Avito, cum hicToIosaiin 111 ius regia esset.auclorem
gem,quam Gethicoet regio sanguine orlam aifiniat, l>
fuisse narrat sumendi imiierii, quod invitum susce-
Gaudentio filio imppriimi concupivisso prodidit. pisse ail, utillius regisope atque auxilio reipublicc-e
JoannisinsupertyrannidiAetium favissePrnspersuo subvenire posset. Sed par erat ut gener soceri am-
loco coramemorat. Denique hoo eoderatempnre, ut bitum tegeret, et cuncta siloretqua^ Avitusegit ut
aUcra ex filiabus Valentiniani lilio suo nuberct, in- a Gallicano exercilu Gothis consentienlibus Augu -
stanler uriiebat. CaHtera Aetium virum fiiisse bello stus renuntiaretnr. Levatus autcm est (ut loquitur
et pace clarissimum quis neget? Anonymus Cuspinianeus) diew Id Julias.
Libri editi sic habent xxxi -.Qunrtoregnian-
((i) :
(m\ De hae Avili nuncupatione Sidonius, carm.
r.o prinripis Marciani. Verba haec delevi et notam v vii, 574, inquit :

aildidi, qiiia ex dictis constat annum hic quintum Frapnr alria complet
Marciani Idatium ascripsisse. 1'gerni,quo forte laro pia tnrbn, senatus
Hos Barbaros Optilam et Transtillnm vocat
(c) Dctulerat vini, vota, preces. Locus, hora, diesque
Marcellinus a quo nihil fore discrepat Jornandes Dicitnr imperio ffhx.
;

de rei ura et temp. Success. Ugernum autem castrum erat Arelalensium. Ideo
(/) In campo Marlio, ut expressit Marcellinus sub idatius Arelata? Aucustum ronuntiatum esse ait.
hujiisanni consulibus.
(„) Avilum a Romanis Fusceptnm, ul Idatius nar-
((l) Incertus Cuspiniani levatum fuisse ait Mnxi- rat, probat Panegyris ipsi dicta Ronia? a Sidonio.
mum XVI Ival. Aprilis, et Martianus Scotus Valenti- (0) ILrc nnta i nnn initinm novi anni, sed impe-
nianum uno ante die nccisura esse tradit, id est p rii Aviti designat. Nota 76.
16 Martii. Vixit igitur Valentinianus annos xxxvi, (;i) Tertium jam nunc numeratus est XLIII im-
menses viii. dies xv; agebat principatusannnm 30a perator.
diexKal. Novemb. prsecedentis anni. Card. Nori- (q) Perperam vulgati libri quinto praeferunt
sius, Hist. Pelag. lib. 11, cap.13, minus cxacle quam quarlo anno.
733 IDATII EPISCOPI CHRONlCON. 734

IMPER. OL. A. C
Per Avitum, qui a Romanis et vooalus el susceptus fuerat imperator, legati ad
Marciar.um pro unanimitate mitluntur imperii.
GaisoricuB soilicitatus a relicta Valentiniani,ut malum faraa disper^'it (a). prius-
quam Avilus Augustus fieret (i), Romam ingreditur,direptipque opiljus (r) Roma-
norum, Carthaginem redit, relictam Valentiniani et filias duas etAetii niiura Gau-
dentium noraine sccum ducens.
Suevi Casthaginienses regiones, quas Roraanis reddiderant [d), depradantur.
Marcianus et Avitus concordes principatu utuntur imperii.
II. VI. (e) Per Augustum Avitum (77) Fronto comes 97 legalus raittitur adSuevos.Simi- 450
liter a rege Gotho Theudorioo, quia fidus Romano esset imperio,le,b;ali ad eosdem

mittuntur,ut tam secum quam cuni llomano imperio,quia uno essent pacis fosdere
copulati, jupati foederis promissa servarent (/"). Hemissis legatis utriusque partis,
atque omni juris ratione violita, Suevi Tarraoonensem provinciam, quae Romano
imperio dcserviebat {</), invadunt.
De Erulorum gento (/i) septem navibus in Lucensi iittore
(73) aliquanti advecti,
viriferme CGGG expediti, superventu multitudinis congregatae, duobus tantum ex
suo numero effugantur occisis. Qui ad sedes proprias redeuntes, Gantabriarum (;)
et Varduliarura (;) loca marititr.a crudclissime depraedati sunt.
98 Legati Gothorum rursum veniunt ad Suevos. Post quorum adventum res
Rechiarius cum magnasuorum raultitudineregionesprovincia! Tarraconensis inva-
grandi ad Gallaeciam captivitate deducta.
dit (k), acta illic depraedatione ct
Mox Hispanias rex Gothorum Theudoricus cum ingenti exercitu suo(m)et cum
(/) 3C9
voluntate et ordinatione Aviti irnperatoris (M)ingreditur.Cui cum multitudine Sue-
vorum 89 res Rechiarius ooourrens, duodecimo de Asturicensi urbe milliario, ad
fluvium nomine Urbicum (o) III Non. Octob.die, quarta [/!/., sexta] feria,inito mox
(u) Ita etiamnarrantMarcellinusinChronico,Jor- A 9"" ^^ prxdictis ct Canlahri.
''«''S""'. ''«''f'"'"?"^
nandes, lib. derer.et temp.Suocess.,ct Paulusdia- (/') Vardulorura civitas et [jortus Flaviobriga fuit.

eonus, lib. xv, atque eliam alii. Iilem Plinius, lib. iv, cap. 2 Flaviobrigam autem
(b) H«c perspicue donotant.Idatium etiam nunc eam esse urbem quce nuncHispanis liilbao dicilur,
gesla anni 455 ct 5 Marciani nirrare quibuscum 1 ;
multorura opinio est.
Aviti annum conjun\it,uti supra 1 Arcadii et Hono- (/i-)Rursuspostquara Avitusimperatorrenuntiatus
rii cum 17 Theodosii copulavit. Sed de hisactum est, legati Golhorum veniunt ad Suevos, ut hosde
est memorata nota 76. irruptionein provinciamTarraconenscm arguerent.
(c) De hac urbis diroptione Prosper Posl \iv dies : Sed nihil hac expostulalioneprofecerunt imo Suovi ;

secura et libera scrututione omnibus opibus suis Ronia
vafiuatii est,mulliique millia capt ivorum ,protit (luif/ue
aut xlalp aut arte placuerunt.cum regina el fdiabus
ejus Carthagincm adducfa sunt. Hac Prosper, quae
auctor Miscella; transcripsit lib.xv regina liudoxia,;
filiae Eudoeia et Placidia vocibanlur.
(d) Isidorusin Hist.Sucvor.Rochilam has provin-
cias Roraanis reddidisse Iradit. Rochiia auteni an-
no 448 obiit.
earadem provinciani secundoinvasere.llinc luce cla-
riuso,slenditur,duplicem hancGothorum legationem
Suevorumqueirruptionem,nisi cscus penilusessct
Idatius, in annum 4.55 post Aviti nuncupalionom
congerere nequivisse.
(/) Rerum gostarum hoc tempore hicordo fuit.De-
sinente anno 455concordiaMarcianum inter ac Avi-
tum stabilita, hic Frontonem legatum suum cum
logalis Thoudorioi ad Sucvos initlit inilio anni .'loG.

(e) Inpunte novo anno civili,qui fuit aere vulgarisSed Suevi,nulla dats fidei ratione habita,Tarraco-
456,Idatius6 Marcianiannumet Aviti 2(nam utrius- n nenpom provinciam invadunl.Quod cum audiTi,>sct
que itnperatoris annos conjungere, ubi primum se Theudorious, socundam ad Uechiarum legatioocni
dat oocasio, mos illius est) designavit. Et quidem direxit. Nihil tamon profecit, Suevique iterum in
hoc eodem loonannum 6Marciani retinel Chronicon Tarraconensem irrumpunt. Intereaannus 446 in au-
Parvum. Vido notam 77. tumnura vergeliat,cum Theudoricus contra Rechia-
(7) Avitum non solum Marciani, sed aliorum riura in Hispanias venit, uti narrathoc loco biatius.
quof;ue principiim amicitias sollicite sibi quaesi- (w/) Eadem habet Isidorus in Hist. Gotlior.,eaque
visso. Theodorico juvanle, olare ista ostendnnt. alliirat anno 5 regni Theodorioi. Annum autem I
(g) Ex his evidentcr colligitur,Idatium a.^PerAti- ipsius conjunxit cum anno 2 Maroiani.Unde liquet
gu.ilum Ivitum res gestas anno lora! cpmmunis 4-56 h.Tcascripta fuisseanno6 Marciani aii Idalio, atque
atque adeu 6 Marciani narrare incepisse.Sed ct qus adeo anno '156. Jornandes in Gelicis, n. 74, narrat
narrat usque ad § Mo.v Hispanias. idipsum etiam Burgundionum reges Gnudiacum et llilpcricum •

evidenlius domonstrant.Nam tot tanbTquo res con- cum Tlieudorico in Hispanias venisse.
fici non poteranta die xJuliiannn 455,quo Avilus (n) Isidorus,laudalo loco Theudoricus .a.\\..in Uis- :

factus pst tmpprator, ad linem illius anni. Itaque paniani cum ivcicnli multiiudine c.rercitns,et cnmli-
mirum est annum ipsius 2, (]ui totus cum Mar- ccnlift .\vitiimjicralorix ingreditur unno5 regni Unde
oiani decucurrit, potuisse a librariis tanto post ad Hispaniarum reirnum a
Theodoricus aoquo jtire
§ fipehiarins transferri. Suevis exlor.^issc sibii|uo comparasso constat.
(/i) De Erulis pauoula nota 78. (o) Ilodie 0''6(i/o vulgoappellatur etab Euro Astu-
(/) Antiqui scriptores Cantabros,Vardulos,Vasco-
Q ricam rcspicit. Pnelium islud ad srnm Ghronici
nos dixerp, non autem Canlabrias, Var^lulias.Vas- ViclorisTunpnsisanonvmusa-lnolatorsed antiquus
conias; ha-c cnirn uomina deterioris sunt <Btatis. conl\'j.i^!'ea.\lin(ampo Pfiramo.ju.rtaflumcnOrbicum.
Plinius, lib. iii, cap. 3 Ad Oceanum. inquit, reli-
: Unde duo colligimus : 1 flumen illud Orbicum et
 735 ADDENDA AD QUOSDAM PltBCEOENTES TOMOS. 736

IMPER OL. OL. A. C.

certamine superatur. Gaesis suorum agminibus, aliquantis captis, plurimisque fu-

gatis, ipse ad extremas sedes GallKcia^ plagatus vix evadit ac profugit.
Theudorico regejCum exorcitu ad Bracaram extremam civitatem Galloeciae perten-
dente V Kal. Novemb.die Dorainico {a),etsi incruenta,fit tamea raoesta et lacryma-
bilisejusdem direptiocivitatis.Romanorura (i) magna agitur captivitas captivorum;
sanctorura basiliene efrrjctoe,aUariasublata atqueconfracta; virgines Dei exinquidem
abductae,sed integoitateservata (c).Clerus usque ad nuditatem pudoris exutus pro- ;

miscui sexus 100 cum parvulis, de locis refugii sanctis populus oranis abstrac-
tus jumcntorura, pecorura, cameloruraque horrore locus sacer impletus, scripta
;

super Jerusaic ex parte ccelestis irae (d) revocavit exempla.

.

(e) Rechiarius(79) ad locum,qui Portucale(/") appellatur,profugus,regi Theudorico

caplivus adducitur. Quo in custodiam redacto, caeteris, qui de priore certamine

superfuerant, tradentibus se Suevis, aliquantis nihilominus interfectis, regnum
destructum et finitum est (g) Suevorum.
lisdem diebusRecliiraeriscomitis circuraventione magna multitudo Vandalorum,
103 quM se de Garthagine cum LX navibus ad Gallias vel ad Itaiiam moverat,regi
Theodorico nuntiatur occisa per Avitura.
Ilesychius tribunusleg usad Theudoricum cum sacris muneribus (w)rai3sus ad
Galloeciam venil, nuntians u' id quod supra.in Corsica cssara multitudinera Van-
dalorum, et Avitum de Italia ad Gallias Arelate (80) (i) successisse. Orientalium
naves Ilispalira venientes per Marciani exercitura (J) cresas nuntiat (81).
In convcntus parte Bracarensis latrocinantium deproedatio perpetratur.
Ajulfus deserens Gothos in Galla;cia residet.
Suevi, qui reraanserant in extrema parte Gallaeciae, Massiliae fllium noraine Mal-
dram sibi regem constituunt.
Theudoriciis Emeritam dcpraedari volens beatae Eulaliae martyris terretur osteutis.
III. VII. "002 (82) (,',) AvituB,postquam a Gallis et a Gothis factus fueratimperalor, caret 457
imperio (/), Gothorum promisso destitutus auxilio (m) caret et vita.
In orientis parlibus VI! anno imperii sui (n) moritur Marcianus.
f/ciiCiimdictura.frequenti u in o et e converso facta A (0 Observare hoc loco maxime oportet ordinem
commutatione 2°Sepontiara Pararaicam Ptoloma;i
: quein tenet Idatius in his quae hoc anuo ges^ta sunt
in hoc fulsse tractu ab urbe quae nunc Miranda de narrandis. Nara cx eo quivis intelligere poterit,res
Duero dicitur, satis dissitam. ea conlinuationeet tenore processisse quoabldatio
{(i) Diesista 280ctob,inDominicara,etdies 5ejus- narrantur.Atque inde ulterius certi aliquid de tetn-
dem mensis,de qua paulo aiitea in feriam quartam pore quo Avitus ab imperio dejectus est elicienus.
incideruntanno'i.j6.Quarenullum dubium rclinqui- Yide nolam 80.
tur Idatiumaclahujusanninunc persequi.recteque (_;)Tam incpte librariihunclocura immutaverunt,
supra annum 6 Marci.'ini et 2 Aviti inscriptos esse. ut nullus ineo sensus sit.Quare ex rragmento se-
(b) Scilicel Galla3corum,qui sub Romanorum im- cundo Ilispania; illustrata; sic legendum existimo :

perio aut protectione erant. Orieutalium nnves Hispalim venimtes pro Marciano
(c) Golhorum pudicitlam mirifice laudat Salvia- c.terrilum cxmm nwitiant ;n\m\rum Gaiserici exer-
nus, lib. IV de Providentia. citum, qui in Corsicam descenderat. Vide not. 81.
((/) Daniel. ix, 'Z'i; Matth. 15. (/i) Chronicona Sirmondo editum hunc locum ita

(e) Non nisi per summam librariorura inscitiam exprimit iii. .4vilus teilio anno postquajn a Gallis,
:

aul negligpiitiam fieri potuit, ut isluc annus 2 r r. At Henricus Valesius, qui manuscriptum Sir-
Aviti translatus fuerit. Vide notara 79. uioiidi viderat,ita in eolegi tcstatur in notis ad lib.
(/jAd Durii ripam propequeillius ostium castrum ii Tertio auno Avitus,seplimoinense
Eviigrii, cap. 7 :

hujus nominisunicuiii crat Idatii tempore nam si
duplexfuisset.utique distinxisset.utsciremusquod-
nam illorum fuit ad quod dovenerat Reehiarius.
Procodente vero tcmpore,novum castrum erectura
est Portucale ctiam diclum a Cale vico utrique vi-
cino.Postremum hocepiscopali sede cohoncstatum,
anliquum cpiscopo Coimbricensi subjectum fuit,ut
_
constat ex divisione sedium episcopalium,qu.e sub
notiiincconcilii Lucensis fertur.Hinc itaqucapparet
ascendenlibus a inari per Durium.castrum novum
ad hevam,ubi nunc Cst civitas Portuensis,vetus au-
tem ad dexlram occurrere,atquc huc.quia eo tem-
; postquam a elc, alque hanc lectionem in
G(1//!S,
B Editione sua offertdoctissimus Florius. At germa-
nam lcclionem lianc esse, quam nos damus, de-
monstrabitur nota 82.
(/) Exutus purpura a Rechimere, ut dictum est
nota 80. An ad Avitum dejiciendum decretum sena-
tus exquisierit Rechimer? Valde dubito.
(m)Avit»mordinatum fuisse Placcntia;cpiscopum
postimperii abdicationem.lradunt GregoriusTuro-
nensis et Victor Tunensis, qui multis post annis
vixenint. Comvi autem scriptores de Aviti episco-
palu non meminere quinimo Idatius,dum Avili in
;

pore unicum erat, appulisse Rechiarium. Gallias adventum etlegationem ab eo ad Theudori-

(ff) Isidorus, iii Ilistoria Gothorum
Pro mnjnri parle dcstructumest finitumquc Sueeorum
reijnum; in Hisloria vero Supvorum Pcnc dcslruc-
tiun est finilumqnr.t\n \)cvr\\[n sunl in Idatio illapro
majori parte, aut ilkul penc? Sane Suevoruin reges
et regnum toto deinceps Chronico leginnis.
(/i) Sacra vocat, quia rais^a ab imperatorc.
sic islalegit: ciiiii missamnarrat,hujusmodi episcopatum negare
mihi cerlo videtur. Vide notam 83, n. 5.
: (m) Marcicinus impcrium tcnuitadie2-'i aut25 Au-
gusti iinni '1.50 ad inilium Februarii anni 'i57.Ilaque
recte Marcellinus regnasse eura ait annos vi,men-
ses vi, nisi qi'0(.l pauculos dies pra^teriil; Idalius
more suoaliter numerat, ut sa^pe dictum est.
737 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 738

IHPER. OL. A. C.

Romanorum XLIV Majorianus in Italia et Constantinopo Leo (a) Augusti ap-

pellantur.
I. [b) Thieiidoricus (83) adversis sibi niintiis tcrritus, mox post dics Paschatis, quod
Cuit II (c) KaL Aprilis de Bmerita egreditur, et Gallias repetens, partem ex ea
'Bfflas

quam tiabebat multitudine varia; nationis('0,oumducibussuisad campos(«)Galla;cis

dirigit. Qui dolis et perjuriis instructi, sicut eis fuerat imperatum, Asturicam (quam
jam proedones ipsius sub specie llomanae ordinationis(/") intravorant menticntes ad
Suevos, qui remanserant,jussam sibi e.xpeditionem, ingrediuntur pacefucata solita
artc perfidia;. Nec mora, promiscui goneris reperta illic coeditur multitudo ; sanctrn
cfFringuntur ecclesise, altaribus dircptis et demolitis, sacer oranis ornatus et usus
aufertur. Duo illio episcopi inventi 10-8 cum omni clero abduountur in captivita-

tem ; iuvalidior promiscui sexus agitur miseranda captivitas, residuis et vacuis civi-
tatis domibus dalis incendio. CamporumIocavastantur(S4)(^),Palentinacivitassimili,
quo Asturica, por Gothos periit exitio. Unum Coviacense(/^)castrum tricesimo de As-
turica milliarioaCothis diutino certamino fatigatum,auxilio Doi hostibusetobsistit
et pr;uvalet. Quamplurimis ex eorum manuinterfcctis, reliqui revertuntur ad Gallias.
Ajulfus, dum regnum Suevorum moritur (i) mense Julio.
spirat, Portucale
Suevi in partes divisi pacem anibiunt Galla^ciarum (j). E quibus pars Frantanera,
pars Maldram (/i) regem appellant. Solito more perfidias, 105 Lusitaniam deprae-
datur pars Suevorum Maldram sequens. Acta illic Romanorum Ccede pra;disque
contractis civitas Ulyxipona sub specie pacis inlratur.
II. (/) Frantanes (85) moritur per Pascha et Pontecosten. Jubente Maldra, Suevi in 458
solilara perfidiam versi regionem Callasciaeadhffirentem flumiai Durio dcpraidantur.
Quinto (?«) Idus Junias die IV feria, ab hora quarta in horam sextam, ad speciem
lumine orbis sui rainoratus est.
luna; vel sextae sol de
(») Gothicus exercitus, duce suo Cyrila a Theudorico rege ad Hispanias missus,
meiise Julio succedit (o) ad Baeticam. Legati Gothorum et Vandalorum pariter ad
Sucvos (p) veniunt et revertuntur.
(ii) Utrumque hoc anno iinperium adeptum fnisse, A. (iJAjulfuni nequeprspositumSuevisaTheudorico
MarcellinusetCassiodorusaliiquetestantur.Majoria- nequc hujus imperio occisura fuisse(quod tradit Jor-
nus, ut aitincertusCuspiniani, levattis est Knl. Apri- nandes, n. ."4 in Geticis) appajot ex his quK Idatius
lis; Leo VII Idus Febr., toste Clironioo Alexandrino. tostisoculatus scribit.Nani Ajulfus,anlequamTheu-
(6)TantumLeonis et Majoriani epochara designat cloricus a provincia discederet, Gothos deseruit; et
hcec nota ! chronologiam vero regit illa, quaj supra
; mortuus, noii autom interfectus hio dicitur. Ipsum
ascripta est ad terliura Aviti annum. Vide notamSS. regno inhiassenondissiinulat idatius; attamen am-
(c) In vulgatis libris legitur v A'«/. ; correxi ii lud., bire potuit regnum sine Thcudorici injuria,quiSue-
non lantum quia Pascha hoc anno 31 Martii celebra- vis potostatem fecerat eligendi sibi rogera.
tuin est, nam potuisset ex oblivione orrare, sed quia (;') Norape tiallaBcorum, qui libertate gaudebant,
verosimilius est librarium ex hac nola ii, quam Ida- neqne Barbaris subjiciebantur.
tius, hanc aliam v fecisse. Insuper in vulgatis legitur (/i)Maldra! electionem anno superiore consignavit
Pnsc/ias 7U0(<; correxi ex f-Tammatic.Te regulis l'as- Idatius sed aliquanto post, dissensione orta inter
;

cltatis, quo nomine utitur infra Idalius§ Franlanes.
((/)BurgundionescumTheudoricoin Hispaniasve-
nisse adnotati supra ex Jornande.
(e) /1'/ campos ait, vel quia Suevi aperta tantum
planar|ue loca possidebant, vel potius quiaad trac-
lura illum, quem nunc Tierra de Campos dicimus.
milites suos direxit Theudoricus. Campi siquidom g
Palentini ab Orosio laudantur lib. vii, cap. 40, ubi
tamen pro Pulalinis camjiis, 1'alenlinis cum l.ivio,
aut Palantinis cum Strabone, legendum ost.
(/jQuodjamaliasdictumest^Galh-cci^quianno^iOO,
Suevos, nonnulli alium sibi regem, scilicet Franla-
nom constituunt. Rem dilucide exposuit Isidorusin
Hist. Suevor., ubi ha'c scribit •.Suevi Maldram Mas-
silix filium sihi regcm constiliiunt. Mo.j: bifariamdi'
visi pars Frantanem, jiars Maldram reyem appellant.
(/;Hio ex§spquenti annum 2 Majuriani et Leonis
retraxi. Nota 85.
?n)vA'a/. j!(»i/asnonautemv/,7((5scribcndum csse
docont Petavius Ricoiolus.et nos alias monuimus.
et
(n) Libriediliannumhic2Majoriani cxhibentvitio
)ibrari(u-ura nam Idatius hiino notam supra, ut de-
;

irruentibus in provinciam Barbaris, in loca tutiora inonstratnm est nota 85, ad § Franlnncs consignavit.
sereceperunt,sub Romanorum nomine eliam nunc (o) Hinc rursus inlelligimus, Idatiuin acla anni
censebantui' ; quod sigiiificavit paulo antealdatius, 458 a § praicedente narrare cxorsum fuisse,et illic
dum Bracarae magnara liortianorum captivilatem fac- quffi raense Ma'o, hic quie inense Julio gesta sunt,
tamfuisseaffirraat.Sedergo causae fuit curAsturica, eodem anno tradere.
Palentia, aliaque oppida Gathos, qui pro Romano (/)) Quo tenderent
legationes,quidGolhi.Van-
istae
imperio alque cx imperatoris ordinatione bellum eventus ipse docuit.Omnes
dali et Suevi molirentur,
gerere prasseferebant, intra mconia receperunt. cniracommuniconsilioin Romanos armaverterunt,
(g) Theudorieus ob Aviti ab iraperio dejectionem quos privatis odiis dissidiisque inter se certantes,
in Gallaecos, qui partcs Romanorum sequebantur, iHcillimo vinci posse aniraadverterant. Theudorici
desaevit. VicJe Notam 84. tunc odium in Suevos exstinctum erat, occiso aut
(/i) Anno xrx Christianae
10.50 habilum est conci- mortuo Avito, cujus causa in eos bellum suscepe-
lium Coyacensi, quod aliud non est quara
in castro rat, atque interfecto Rechiario, quem licct affinem
cujus hic merainit Idatius. Situm est in agro Gvc- privatim oderat ob ea quae narrat Jornandea in
tcDsi, vulgoque nuno \'alenciade D. Jwrtnappellatur. Golicis, n. 73.
739 ADDKNDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 740

IMPER. OL. A. G.

III. 'S®35 Theudoricus cum duce suo Sunierico cxercitus sui aliquantain ad Baeticam 459
dirigit manum. Gyrilla revocatur ad Gallias. Suevi nitiilominus Lusitani» partes
cum Maldra, alii cum Remismondo (a) Gallaeciam depraedantur.
Erudi maritima conventus Luceasis loca nonnulla crudelissime invadunt,ad Ba3-

licam pertendentes.
Maldras germanum suum fratrem interficit, et Portucale (86) [h) castrum idem
hostis invadit.
Inter Suevos et Galla3Cos,interfectis aliquantis honestis natu,malura hostile mis-
cetur.
Legati aNepotiano(c)magistro militum 103 et a Sunierico comite missi veniunt
ad Gallfficos, nuntiantes, Majorianum Augustum et Theudoricum regem lirmissa
inter se pacis .jura sanxisse, Gothis in quodam certamine ((/) superatis (87).
IV. Maldras, in fine (88) Februarii (c) jugulatus, merito periit interitu. 4G0
Per Suevos Luco habitantes in diebus X^aschie Romani aliquanli cum rectore suo
honesto natu repentino (securi dereverentia dierum) occiduntur incuisu.
MenseMaio,Majorianus Hispanias ingreditur iraperator. QuoCarthaginensem pro-
vinciam pertendente, aliquantas naves, quas sibi ad transitum adversus Vandalos
pr:eparabat, de liltore Carthaginensi (/) commoti Vandali per proditores abripiunt.
108 Majorianus, ita a sua ordinatione frustratus, ad Italiam revertitur.
Pars Gothi exercitus, a Sunierico et Nepotiano comitibus ad Gallaeciam directa, 310
Suevos apud Lucum depra?dantur (g) quse Dictinio, Spinione et Ascanio delatori-
;

bus, spargentibusque ad terrorein proprise venena perliJiae (ft), indicala [i) recurrit
ad suos. Ac mox iisdem delatoribus quibus supra, Fruraarius, cuni manu Suevo-
rura quam habebat impulsus, capto Idatio episcopo vii Kal. Aiigusti in Aquaefla-
viensi (j) ecclesia, eumdem conventum grandi evertit excidio.
Remismundus vicina pariter Auregensium(/i) locaet Lucensis conventus maritima
populatur.
Inter Fruraarium et Remismundura oritur de rcgni potestate disscnsio.
109 GalkBCorum et Suevorum pacis quaedam umbra conseritur.
A Theudorico legati ad Suevos veniunt ct revertuntur.

(a)In Ilistoria Suevorum divi Isidori
dura et Remismundum reperimus. Sed
in omnibus illius Historia; exeinplaribus, neque in
IdatioRecchimundi nomen unquainlegatur.unicura
tantuin eumque Keraismundi nomineSuevorum re-
gem fuisse hoc teraporc puto. !n aliquibus prieterea
Gothica: llistoriasejusdemlsidoriEditionibusReniis-
mundus dicitur /Ur(/(/;'a; fUius ; ut in Labbeana hffic
verba dosuut, cl Idatius diversarum partium reges
Maldrara et Itemisraundum facit. Ideo verius exis-
tiiuo Remismundum non fuisse Maldraj filium.
(/)) Penes Gallfficos hoc castrum eo teinpore fuisse
Recchiraun A «iVandalis naves fuisseait Idatius. Atqui liltuslon-
cum neque gius se extendit, ad orain scilicet maritiraam totiua
provincia;. Quaniobrem verum esse existimo quud
Marius Avcnticensis pressius scribit, dum ait prope
Ilicem ista contigisse. Porro in illa ora proraonto-
rium esl, cujus nullam apud antiquos geograpbos
mentionein invenio; nunc auleni nostratibus Caho
de Santa l'ola dicitur, duplicemque praebet statio-
neni, alleram ad ortum, ubi Alona, alteram ad oc-
casum,ubi castrum est et viculus vulgoLHyarxj/cyi;,
utramque satis navibus tidam atque opportunam.
{(j) In Edilione Veneta, anno 1728, hac ita in Ms.

existimo. Not. 86. reperiri c.dnotatur Suevos upud Lucum deprxdalur

:

[c) Nunc priinum apud Gothos comites etmagis- habfmdes, ctc, quam lectionem germanam Idatii
tros militum lego. An reipsa tales erant Nepotia- esse pulo. Ilabetur id in pra^fatione, tom. U Opcr.
nus et Suniericus? an Idatius a Roraanis hos titulos Sirmondi.
in eos translulit / Saiie Sumericum Gothum fuisse (/() Apparct Dicliiiium, Spinionem et Ascanium
non dubilo. Et licet Nepotiano noraen Gothicum homines fuisse perfidos, qui nunc Suevos, nunc
non sit, sub Theudorico militasse testatur infra Gallfficos prodiderunt, illos Gothis, hos Suevis.
Idatius ; attainen adha?sisse Golhis potuit post Aviti g (i) Suspectum mihi esl verbum illud. In Sando-
interitum, sicut etiam Suniericus, atque hic conii- valii Idatio lacuna hoc loco rernitur.
tiv£6, ille magisteriiE honorem, quem apud Roma- Quod in Aquillaviensi ecolesia invenlus fucrit
(.;')

nos adcpti erant, inter Gothos relinuere. Ostrogo-
thusTheodoricus hujusmodi bonoris gradus paulo
post in Italicum suum regnum invexit apud Visi-
gothos non nisi longe serius invenimus.
((/) Ubinam gestum sit boc bellura, in quo Gothi
a Romanis victi sunl, non exprimit Idatius. In
Gallia pugnatum inter utrosque fuisse ex Sidonio
oolligitur. Not. 87.
(e) Ex teinpore quo Maldram regnasse constat,
liquet Idatiuin ista ad annura Abrahami 2476 relu-
lisse, qui cum anno xrx vulgaris 460 concurrit.
Not. 88.
(/) Delittore, non de portuCarthagineuai abreptas
Idaliiis a Frumariu et ad eamdem post tertium men-
sera rcdierit, illius Ecclesias episcopum fuisse alTa-
; tim declarat.
_{/.) An quos hic Auregenses vocat Idatius iidem
illi sunt qui in lapide Aquifiaviensi Aobrigenses
dicuntur? Sane nomen non multuiii abludil. Et si
Auregensium civitas eadera est ac quara nunc
Oreiise vuljio diciraus, et ad convi^ntuin Lucensem
procul dubio pertinuit, et ponti Aquidaviensicons-
truendo, ob vicinitatem, opem ferre et potuit et
ilobuil. Joannes Biclarensis anno 7 Leovigildi me-
minit ctium montes Aregenses.
741 IDATII EPISCOPl CHRONICON. 742

IMPER.
Suniericus Scalabim (a), cui advcrsabalur, obtinet civitatem.
Idatiiis, qui supra, tribus mensibus captivitatis inipletis, mense Novembri (b),

miserantis Deigratia, contra votuui et onJinalioacm supradictorum delatoruui ic),

redit ad Flavias (d).

De rege Theudorico legati gentis perfidee (e) revertuntur.
Gaisericus rex a Majoriano imperatore per legatos postulat pacem (/").

V. 110 ((j) Majorianuin de Galliis Komam

redeuntem et Romano impcrio vel 461
raini res neoessarias ordinantera Rechimer, livore percitus et invidorum consilio
fultus, fraude interficit circumventuui (li).

Romanorum XLV Severus a senatu Rom£B Augustus appellatur (i) anno imperii
Leonis quinto.
VI. I. (j) Suniericus redit ad Gallias. Nepolianug, Theudorico ordinante, Arborium 402
accipit succesorem.
In provincia Gally.cise prodigiorum videntur signa diversa. /Era D, VI Nonas
Marlias, t II pullorum cantu ab occasu soIis,lnna insanguinem plona convertitur.
Idera dies sexta feria fuit (89) (k).

Anlochia major Isaurioe ('J7) (/) inobediens mouitis salutaribus (m), terra dehis-
cente demergitur (n). tantum ipsius civitatis aliquantis, qui ea, obaudientes ti-
inori Domini, sunt secuti, de interitu liberatis turriura etiam solis cacuminibus
exstantibus super lerram.
Gaisericus Valentiniani relictam Constantinopolim remittit (91) (o). Filia? sua3, iii.

una Gentoni (/)), Gaiserici filio (92), alia Olybrio, senalori urbis Romae, jure matri-
raonii copulantur.
Agrippinus (93) (rj) Gallus el comes et oivis /Egidio comiti, viro insigni, inimi-
cus, ut Gothorum mereretur auxilia, Narbonem tradidit Theudorico.
vii. 11. (r) Adversus iEgidiumicomitem utriusquo 11 fiSrailitia! virum,ut lamacommendat. 463
Scalabis nota nuno est Lusitani,-e civitas sub
(a) A perator Decemb. Eidem huic anno alligant
xiii Kal.
nomine Santarem. Ptolem<To colonia, Plinio muni nuncupationera Severi Marcellinus et Cassiodorus,
cipium civium Komanorum fuit. quara Ravennae factam fuisse ait Marius Aventi-
(/)) Annon clarissime ostendit nunc Idatius, se a censis. At Idatiiis res suo tempore gestas narrat,
Januario, iion autem ab Uctobri annum auspicari, non ita nunc Marius.
cum a menseAugusto ad Novembreui transeatsub (]) Ad si Leonis annum quocum currebat ar;B
eadem nota chronologica qua 4 annum Majoriani vulgaris 462,Severi annum 2et Abrahami2480.prffi-
designavit ? ferunt libri editi. Sed Severi annus I hic consi-
(e) Dictinium, Spinionem et Ascanium intelligit, gnandus est, Abrahami vero 2480, secundo post
Idatio, ut apparet, maxime infestos. annn, quod ex dictis supra consequilur.
(d) Morales et iVIariana FUivias in Iriam Flaviain (/.) Ex boc locn apparet, Idatii chronologiam a
commutaverunt, decepti a Roderico Toletano, qui, librariis fuisse perturbatam. Vide notam 89, ubi
dum haec narrat. Kbiviam pro /l(yn/\ riuviis scribit. alia oliain invenies.
Isidorus etiam non Aquas Flavias sed urbem Fla- (/) II«c dubio procul ita scripsit Idatius .4nlio- :

viensem nominavit. Morales et Mi>riana Idatium chia inajoris Syfix inobediens monilis salutaribus...
non videranl. aliijuaniis, (jui ea (moitita) obauiienles timori Do-
(e) Suevorum scilicet gentis. mini, elc. Vide nolani 90 n. 1.
Gaisericus equidera expeditioncm Maionimi in
(f) (m) Qu.t; monita dederit hoo tempore Anlioohenis
Africam, direpta illius classe in Iittoru Cnrthagi- sanctusSlmeon Stylita. Videeamdem notam90, n.2.
nensi, dislurbaverat; sed tamen fortem strcnuum- (n) Dc anno quo hic terra motus contigit, ea-
que imperatorem subvereri coeperat, ideoquo pa- dem notut n. 3.
cem ab eo poslulat. (o) Una cura Eudoxia Augusta remissa estCons-
(fj) Vulgati libri hoc in loco notas prffiferunt duas tantinopolim (ilia Placida et quidera hoc anno,
vetiannum Leonis quintum et primum boveri si- quod perperam negat Pagius. Vide notam 91.
gnificantes. Verum Idatii pcrpetuus mos est ut (p) Alii Hencrioo, alii Trasimundo Eudociam, al-
nullius principis annos adnotet, quin prius ejus- teram Eudoxiic iiliam, nupsisse affirmant. Not. 92.
dcm inauguratiunem enunliet. Atqui ita res ip>a (ij) De iEgidio et A,>;rippino agam nota 93.

postulat cuni agnoscere nequeat lector cujusnam

; (r) Explorate hiis notas hoc loco alfinxi, licet
principis epochara denotet novus numerus, si non- eas omittant reliqui vulgati libri nam ut supra ;

dum novus princeps in Chronico apparuit. Prate- demonstravi., annus 1 Severi inscribendus fuit §
rea cunctis retro principibus adjudicavit Idatius Suniericus redil; cum ergo § Nepotianus rccedit,
annura illum quo vita functi sunt, etiarnsi initio qui multopost sequitur, adjectus sit annus 3 eju-
ejus excesserint. Igitur unicam faunc notam v hic sdem Severi, nullibi melius quain isto loco coQsi-
allixit, aunum quinlum i.eonis et Majoriani signi- gnari potest annus illius 2 pr<Esertim cum Marius
:

ficantem, qui labcntc anno obiit. Aventicensis hoc /Egidii cum Frederico pra;iium
(h) Anonymus Sispe laudatus, sub consulibus hu- sub consulibus Basilio et Viviano, qui hoc anno
jns anni Majorianus deposilus esl a palricio Rici-
: consulatum gesserunt, contigisse testetur. Quod
mcre Dertonx vi Non. Aug., etoccisus est ad jhivium si quis prscedenti ji .Agrippinus has notas ascri-
Ihjram vii Idiis .iagtisli. Cassidiorus euiridem an- bendas esse velit, non admodum contendam, si
num, Marcellinus cumdem ct annumetlocum ne- modo mihi assentiatur alteri ex his duobus Sg eas
cis designat diem neuter exprimit.
; consignandas esse. Et sane potuit Narbona Gothis
(i) De Severo idem Anonymus Lcvalus cst im- : ab /Vgrippino tradi eodera hoc anno 463.
743 ADDENDA AD QUOSDAM PBiECEDENTBS TOMOS. 744 '

IMPER. OL- *• C.
.

Deo bonis operibus placenlem (a), in Armorioena provincia(6)Fredericus (94) fraler

Theudorici regis iusurgens, cura quibus fuerat superatus occidilur (c).
(d) Cum Palegorio, viro nobili Gallaeci», qui ad supradictum fuerat regem, Cy-

rila legatus ad Gallaeciam veniens, euntes IE3 ad eumdem rcgem legatos obviat
Remismundi. Qui regressi in celeri revertentem Cyrilam in Lucensi urbe su.sci- iv.

piunt. Post cujux mox egressum de Galla;cia Suevi promissionum ut semper fal-
laces'et porfKli, diversa locainfelicis GallKciaa solito depra;dantur.
Per Theudorioum ad Suevos Reaiismundus(£)el Cyrila cum aliquantis Gothis, qui
prius venerant, remittuntur Cyrila in Gallo2cia remanente, Kemismundo mox recur-
rente ad regera, inter Gallajcos et Suevos indisciplinata perturbatio dominatur.
RomanE Ecclesia3 XLIV (f) prssidel episcopus Hilariis.
vui. 111. Abrahamiir. CCCGLXXX.
(95) (9) 464
Nepotianus recedit e corporo.
Frumario mortuo (/() Remisraundus, omnibus Suevis in suam ditionera rcgali
jure revocatisfll J, paoem reformat elapsam.
Mense Malo supradicti viri ^gidii (i) legati per Oceanum ad Vandalos transeunt,
qui eodem cursu Septembri mense revertuntur ad suos.
Decimo tertio Kal. Aug, die, n feria (j), in speciem luno; quinlae, sol de lumine 311
suo ab hora lertia in horara sextara cernitur minoratus.
Legatos Remismundus mittit ad Theudorioum, qui similiter suos ad Remia-
mundum remittit cum armorum adjectione vel munerum, directa et conjuge [k)
quam haberet.
Vandali per Marcellinum {1} in Sicilia c;«si fuugantur cx ea.

IX. IV. 115 (90) (Hi)iEgidius moritur (97) (7).), alii dicunl insidiis, alii veneno deceptus. 465
Quo desinente, raox Gothi regiones invadunt quas Romano nomine tuebatur.
la) Mgiiii probitati alii etiam leslimonium prae- A. reperissecum principatus amnum, qui Hispanam
bent. Quare falsum puto quod nonnullus de eo hanc a?ram et Kise conimuuis annum 464 referret.
narral probante Pagio, per calumniam scilicet (i) iEgidiura auspiciis suis, non vero iraperatoris

Agrippinum accusasse perduellionis apud impera- Severi auctoritate,provinciam seu parteniillam Gal-
torem. Vi.ie quaj diota sunt nota 93. liarum quam regcbat, adminitrasse perspicue ha;c
{b) Ventum est ad pugnam.ut scribitMariusAven- ostendunl. Nec mirum si, cum vir esset egregiua ao
tioensissub consulibus hujus anni, inter Ligerim et fortis,immaniRechinierl3,qui insignesquoque viros
Ligericinura cum autcm LigericinusseuLigerulus
;
conculoabat, tyrannidi sese submittere noluit.
uiia limtuin exigua leuca ab Aurelia oriatur,ciirfnTn- ij) Ita quidem contigit ut anno 8 Leonis, vulga-
quc habeat paris loiirjiludinis aul paulo majoris, ut ris ffirre 464, dies 20 Julii in feriam secundam in-
tradit Masson, de Fluraiuibus Galliif, pag. 7, pu- ciderit, cum HttcraDominicaesset E. /). Eadem die
gnalura fuisso diciraus duobus auttribus railliari- solein obscuratum luisse adnotavil Petavius in
bus ab ea urbe. De boc bello vide notam 9'i. llationano Temporum, p. 11, lib. vi, cap. I3,et lib.
(c) Ita FreJerici nomen esprcssi coustantio3 cau- VIII de Doctriiia Tcmporum, pag. 848, ubi eiimdem
sa, quia supra, anno 452 et 453, Frcdcricus iogi- diera 20 Julii designat, non autem 22, ut male re-
tur, non vcro Fridericus, ut modo in Vulgatis logi- fert Pagius ad annum 464. Haque certura nobis
tur. Frater regis erat non autem rex, ut lalso nar- esse debet Idatiura anno Abrahami 2480 et anno
rat Marius Avcnticensis. Fredericum mar/nifjcum Leonis 8 ista alligasse.
(/t) Conjugom flemismundo missam a Theudo-
virum lilium nostrum appellat llilarus papa, et lit-
teras ab eodera accepisse significat in epistola rico hujus liliam fuisse tradunt Mariana et alli.
g Verissimile sane est verum laceniibus Idatio at-
ad Leontium Arelatensem. ;

(d) SensusestiCyrilaaTheudoricoadReraismun- que Isidoro, afnrmarc non audeo.

dumregem Suevorura logatus,cum Palegorio.quiex (/) De Maroellino nonnulla ex Prisco protuli nota

Gallscia ad Theudoricum ierat (sic enim logcndum 94; de eoderaque agam itcrura nota 104. Natione
essevidetur, non autcm fuerat), Tolosa profeotus crat Dalmata, et, ut ait Marcellinusin Chronioo pa-
obvios habuit legatos, qui a Remisinundoad Theu- triciusOcoidentis atque paganus tantaque crevit
;

doricum eodem tempore mittebantur. Ri leg.itione
cito obita et Tolosa ad Gallfficiam redeuntcs, Cyri-
liB, legatione ilidem funotus Tolosam properabat,
in civitate Lecensi occuiTunt,oumque inipsa exci-
poteiitia ut utrique Imperio raagno raetui esset.
Novis studuisse rebus indicat Procopius, lib. i,
dcBello Vandal. Apertius loquitur Sidonius, lib. i,
cpist. 1
1, dura &\i:Ctun de capessendo diadcmate

piunt. Nisi haec ita intcrpreteris, vix ac ne vix
quidem intelligere potcris.
(«) Gothum oportet fuisse hunc Rcgismundum,
ut qui Gothorum regi Theodorico parebat. Sane
distinctus omnino necesse est ul sit a Remismundo
rege Suevorum.
(/) Hilarus XI.VIII pontifex Romanus renuntia-
tus est, anno 461 exeunte.
(g) lloc loco annus
Lconis 8 adnotandus eral; sed p /)o»!n(t 466, At Gregorius
/Eijidiuin consi-
cumlibrarius suiiraad § /lii('e/-su.'; -'Eoi
{^nareoraisissel annum 7,huc iUum translulit,cuni-
que hicoireruntlcctoribus libri edili.Vide notani95.
(/i)Frumarii raortera Isidorus in Hist.Suevor.ajra!
502 adnectit. Quare dubitandum non est consigna-
tura hic fuisseab Idatio, Isidorumque consignatum
conjuralio Marcelliana coqueretur. Sed valde vereor
ne calumniaro hanc passus sit a Rechimere, qui,
teste Prisco, hominem pessime oderat.
(m) Ha3 nota; annum 9 Leonis et 4 Severi signi-
fioantes desunt in libris vulgatis. Nota 96.
(n)Chronicon Virdunense ait, Childericus fitius Me-
rovei ,cxinilso /Egidio duce Romanoium de rcgno at-
que inferfcclo, regnum invndil anno ab Incnrnatione
G: Turonensis, lib. ii,cap.l8,
Rorico, lib. i do Gcst. Francor., ct Aimonius, iion
ocoisura,sed mortuum fuissG aiunt.Quod utiquc ne-
cosse est, ut de vencno, iiuod ait Idatius, ruraor
spargeretur; nara si in acie cecidisset, quodnara
esse poterat de genere mortis dubium? Ca;tera quas
refertillud Chronicon discutiam nota 97. Quod re-
745 IDATII EPISCOPI CHRONICON. 746
OL.
Suevi, Conimbricam dolose ingressi,familiam nobilem Cantabri spoliant, et cap- ii.

tivam abducunt matrem eum filiis.

Legati eodem anno duabus vicibus a rego Suevorum mittuntiir ad regem Theu-
doricum. Ad quem Arborius proficiscitur (a) evocatus.
el

(i) Reversi legati Suevorum obiisse nuntiant Severum IIC iraperii sui anno 466
quarto (98). Qui supra remittuulur ad Conimbricam.
Ajax.natione Galata (c),effectus apostataet senior ((/)inter Suevos, regis sui auxi-
lio bijstis catbolicai fidei et divin:e Trinitatis emergit (e). De Gallicana Gothorum
habitatione hoc pestiferum inimici hominis virus advenit:
Suevi adversum Aunonenscin sa;viunt pltbem.Qua de causa legati aTheudorico iii.

ad Rcmismundum mittuntur incassum, spretique ab eo mox redeunt.

XI. (/) De Constantinopoli a Leone Augusto 117 Anthemius frater [g) Pocopii (99) 467
cuni Marcellino aliii-que comitibus viris electis, et cum ingenti multitudine cxer-
citus copiosi ad Italiam, Deoordinante, directus ascendit.
liomanoruiii .XLVl Anthemius octavo (A) milliario de Roma Augustus appellatur iv.
(anno Leonis imperii octavo(i), mense Augusto(;).
(100) (fc) Expeditioad Africam (101) adversus VanJalos ordinata (/) metabolorum

(in)commutatione 1B8 et navigationis inopportunitate revocatur.

Per Theudoricum Sella [/!/., Salla] legatus mittitur ad Remismundum regem
Suevorum, qui, reversus ad Gatlias, cum a fratre suo Eurico reperit interfe-
ctum (102) (n).
Euricus, pari scclere quo frater, succedit in regnum (o);qui honore provectus ac

giones Idatius^gidiura Romano noraiiietutum

ait \ loco fuit annus 11 Leonis, qui cum eo concurrit.
ruisse,non sic capias ut credus ipsum obsedivissc «Nulliis dubito qnin pro fraler Procopiilc^gendnm
tum Ron?,aiio im[ieratori; nequo enim ita est.Sed ita sitfilius Procopii. Vide notain 99.
loquitur lilatius,quia /Egidius pro imperio se stare (A) Tertio ab urbe niilliario in loco Brontotas,ait
jactabat, licet principibus,quos illegitimos habebat, C'issiodorus. Nee facile statuas utri potius credas
sese nollet subjicere. Cassiodoro an Idatio.
(a)SLilpicius Scveruset Fortunalus,in Vita sancli (i)Prorsu3 atlictasunt Idatio haec verhaiAnno f.eo-
Marlini Arboriiciijusdiim viri preefectorii meminere, nis imyerii octavo.ex quoad Isidorum transierunt,ut
qui liujus Aiborii pater vel potius avusesse potuit; mox dicam.Error inde ortus est quod Idatius octa-
namque ulruraquo Aquitanum fuisse existimo. vum Leonisannum tantuniinodo in Chronico desi-
(/') lliecldatiiverbasatisclare significant postan- gnavit, ut sspe alias animHdversum esl. Liiirarius
num 4 Severi ea Matium scripsisso.alias is simplici- aulem ha^c addidit, ut memoriam iertoris juvarct,
terdi.\isset:0/ni7 Sei'('rus,ve\ Legati obiisse nuntiant si rorle oblitus fuerat Idatium etianinu'n res ges-
Severum. Ita enim debuit loqui, si mors Severi in tas narrare anno l.eonis 6; ipse enini ita existi-
annuin quem deeurrit incidis.-iet.Quapropter nullubi mavit, cuin posl anniim hunc 8 nullumalium de-
inelius Leonis annuni 10 consignare possumus (si- signatum in Chronico reperiret.
quidem chronoIogiam.quamabannoilliusSdeseruit (;) Incrrtus Cuspin-ani sub consulihus hujus an-

Idalius, continuare velimus)quam hoc post Severi no Anthcmius, inquit, levatus esl imperalor Romas
:

morteui loco, quae anno superiore certo contigit. pridie hlus Ajiril. De loco, ut viiles, neque cum
Vide notam 98 Deinde cum ea quae praecedenti § Le- d Cassiodoro neque cnm Idatinilli convenit. Ab Ida-
gali eodem anvo scribit IJalius ad annuin Leonis 9 tio ile raense etiara dissentit.
el Severi 4 attinere demonstraverim nota 96, nuno (A) Multiplici errore aniuim Leonis 9 cnm 1 An-
si novus hic annus dosignandus esl, nonLeonis9, themii conjunctum prasferunt hoc loco libri editi
sed (0, procul diibio est. at in eo Anthemii anum 1, quem ipse labente
(c)AnGalatamAjaccinvocat Graecorum more,cum Leonis 1 1 et viilgaris aera; '167 auspiscatiis esl, con-
Galluui eum essesignificarevelit? An potiusGalatam signandus tantum erat, uti in hacEditione laetum
dixit,idest GrKcum, sicut in Vita sancti Epiphaiiii vtdes nota 100.
TicinensisEnnodiiisAnthemium imperatorem Gala- (l) Parari ccepta est boc anno expeditio in Afri-
tam appeIlut?Sane si exGallasci.i originom duceret, cam; peracta tamen non est nisi anno sequenti.
Idatius Gallscum eura nominasset, non Galatam. Vide not. 101.
Quareperperani Orosius Galhecum hunc facit.lllius (7n)lsidorus in Glossario melnbulw» ait prosperam
omnes Hispani historici meminere, quia ab eo pri- navigationem significare ft in hoc sensu, vel affini
;

mumSuevorumgcQS Arianae haeresis veneno infecta huic aliquo,scilicot pro tempestivo navigationi tem-
est, cuin antehac immunis hujus labis puraquevel porem«/(i'jt(/;(»;sumit Idatius.qnstamen vox muta-
etiam inler Vandalos permanserit. tionom alioquin autconversionem Laline signilicat.
(d) Noluiteum presbylerum appellare. (n)CaGdes Thoudorici anno Leonis 11, Antheraiil,
(e) In nianu>cripto ita hffic scripta feruntur Ad jera-communis 467contigit;namilIam Idatiussubji-
:

Gallicanam Golhorum liahitalionem hoc pestifernm, cit Anthemii nunonpationi.qiiae hoc anno certissime
etc.Sed cum inhistoriaSnevorumdivi Isidorieodem
p facta est. Proinde Theudoricus regnavit annos xiv,
modo ista legantur, ac in Editione prirna Sirmon- etiam 15 Aliter numerat Isodorus. Vide notam 103.
diana retinenda esl a summo viro scito adhibita (o) Nimirum quia sicut Theudoricus per Thori-
emendatio. smundi fratris necemad regnum ingressus est, ita
(f)Gum hKc ad annum 467pertineant,chronogra- etiam Euricus re<<num usurpavit, illata a se nece
phi Cuspinianei, Marceilini, Casaiodori el communi Theudorico fralri.
Bcriptornm omnium testimonio conscribendus hoc

Patbol. LXXIV. 24
747 ADDENDA AD QUOSDAM PR.ECEDENTES T0M03. 748

liMPER OL. A. C.

crimine legatos ad regem dirigit Suevorura.Quibussinemora aHemismundoremis-

sis, cjusdemregis(a)legatiadimperalorem, aliiad Vanda]os,aliidirigunturadGothos.

DeAnnonnensi plebe,cui Suevoruni adversabatur hostililas,Opilio cumvirisll9

secum a rege profectis, et cum aliquantis qui cum ipso missi luerant, revertitur.
Gothi,qui ad Vandalos (fc)missifuerant,supradictffi expeditioDisrumoreperterriti,
revertunlur in celeri (c). Pariter et Suevi, qui post legatos, more solito per diversa

loca in pra^dam dispersi fuerant, revocantur. Sed, paucis post ntiensibus, ipse rex
Suevorum ad Luaitaniam transit.

XII. II. ((/) Conimbricapace decepta (?) diripitur.Domus destruuntur cum aliquaparte
in 468
murorum, habitatoribus captis atque dispersis, et regiodesolatur et civitas.
Legati de Gothico reversi (f) tiuntiant 120 portenla in Galliis visa aliquanta in
conspectu Uj) similem ipsi de continuo paruisse solem, alium visum solis 312
occasu ; congref,'atis etiam quodam die(/i)concilii sui Gothis, tela, quee habebant in
mallibus, a parte ferri vel acie, alia viridi, aliaroseo, alia croceo, aiia nigro colore
naturalem ferri speciem aliquandiu (f) habuisse mutatam; medio Tolosa; civitatis,
iisdem diebus, e lerra sanguinem erupissn totoque diei fluxissecurriculo.
XIII. III. (j) Legalornm Suevorum (t) reditumaliquanta Gothorum manus insequensEme- 469
rilam petit.
121 Ulixippona a Suevis occupatur, cive suo, qui illic prseerat, tradente Lusidio.
Huc re cognita, Gothi,qui venerant, etSuevos deprsedantur pariter et Romanos (/)

ipsis in Lusitania (103) servientes.

Legati,quiadimperatoremmissifuerant(m),redeuntnuntiantesBubprae8entiasui(n)

(n) Dubium est ad quem istac/u5rfgm rejrfsreferan-
tur, an ad Euricum, an potius ad Remismundum.
Idatius dum de eodem rege ait ipsuin legalos m.i-
sisse et imperatorem, ad Vandalos et ad Gothos,
de Remismundo lequi videtur nam Gothus rex le-
gatosad se nonmitteret. Al Idatius paulo post lega-
tos ad Vandalo Gothum misisse prodit, Idatiumque
describens Isodorus, Euricum, statim ac regnum
aileptus est, legatos ad Leonem imperaloreni dere-
xisse narrat.Quamobrem judico Isidorum ha;c tun-
tum in Idatio legisse Ejusdem rcgis (Kurici) lcQali
: Isidori aperte colligitur se quoto Eurici anno por-
ad imperatorem alii, ad Vondalns ulii dirigimlw, et
duo illa verba ad Gothos post Isidori avum subdita
\ cas et albae duos soles visos esse narrat anno Ur-
bis 544, simileque prodigium meminit Plutarchua
in Marccllo.
(/i) Rodericus Toletanus, lib. ii, cap. 10, et Mo-
; rales, lib. xi, cap. 34, evenisse ha;c aiunt Arelate
quod neque Idatius neque Isidorus prodiderunt.
Decepit viros doctissimos idem Isidorus, qui ea
narrat, postquam Arclatem ct Massiliam ab Eurico
captas fuisse commemoraverat, quod longe post
bunc annum evenit. Sed ex verbis etiam ipsius
tentum hoc contigerit, designare nolle, cum indis-
criminatim scribat Iste qtiodam dte, et caetera quaa
:

fuisse et ndjeeta Idatio. statim dabo.

(/)) En quod antea dioebam Gothorum regem Eu- (/)In Vu[gai\sesl:AUqua7idiunon habuissemidala.
ricum lcgatos suos ad Vandalos misissse, atque Delevi voculam «on evidentissime Idatio ingestam.
udeo de illo intelligentia csse illa ejusdem regis. Afficta etiam fuit Isidoroin IlistoriaGothorum Edi-
(c)Hincdiscimus: I^expeditionemin Africam anno tionis Labbeanae ;at in aliis ita legilur /.i/e (Eu-:

467 apparari coeptam fuisse,famaque vulgatamclas-
seminVandaloseodemannoimmittendamesse,quod p
supra observatum jara est 2" non solum Vandalos ;
sed etiam Gothos atque Suevos tiraore perculsos
et animis suspensos luisse, dum quem iinem tan-
tus belli apparatiis habiturus sit expectant.
(rf) In vulgalis libris Leonis quoque 12annusdesi-
deratur. Eum timen atque etiam 13, qui pariter
ricus) r/«0(/am die congregatis in colloquio Golhis,
tela, qux habebanlin manibus,a parte ferrivel acie,
a/('j viridi, alia rosco, alia croceo, alia nigro colore
nuluralem ferri speciem vidit aliquaniiu habuisse
mutatam. Ex quo in Idatio mutatum reposui, cura
antca tnutala legeretur.
(j) Deest in Vulgatis hKC nota xiii.
(/c) Ad Gothos hi Suevorum legati missi videntur,

omissusest, adjeci,nonquodillisopusessetadchro- quos ex AqiiitaniavenientesinsecutidicunturGothi.

nologiffi continuationem, ut sane opus fuit 10 et 11, {/) Euricus, ait divus Isidorns in Historia Gotho-
quando interregnum erat in Occidente; sed quia Tum,honore ct crimine proveclus, slatim legalos ad
his ot aliquot post annis Leo imperium tcnuit il- Lconem imperalorcm dirigit. Nec moru, partes Lusi-
ludque ab initio adnotare coiperat Idatius. tanix magno impeHi deprifdatur. Habes hic legatio-
((?) Conimbrica, Scalabis, Olisipo, item Lucen- nem Eurici ad Leonem imperatorem, quam supra
sium .Auregensium et Aunonensium civitates et dixi ab Isidoro commemorari quod autem addit
;

oppida iu Lusitania et Gallajcia, a Gothis etSuevis Necmora, parles Lusitanix, etc, secundo post an-
per ha;c terapora hostili iuvasione dircpta argu- no, nempe isto, contigit. Nam Euricus post regni
niento sunt multa etiaranum oppida sub Provin- usurpationem sese continuit, nec bellum ciere au-
cialum jure ao potestate fuisse. sus est, nisi postquam de infelici exitu Expeditio-
(/) Gum magna cx parte hunc g exscribat Isidorus nis Romanorum iii Vandalos certior factus est.
in llistoria Goihorum, ostenlum tamen duplici so- n Vide not. 103.
se, quod primis versibus narrarc videtur Idalius, ^ (m) HKorursusdubitarenosfaciuntan supradele-
penitus ille omittit. Sed neque aliunde cstera, quae gatis ad imperalorem aregeGothorum,an de missis
desunt, supplere possumus, nisi hoc lantum ver- a rege Suovorum logatur Idatius; nam ii quinunc
bum nuntinnt, aul aliud simile, quod in Ghronico rediisse dicuntur Suevi procul dubio erant.
scriptum fuisse res ipsa et grammatica docent. (n) Erant igitur legati apud imperatorem anno
ig) Livius. lib. xxviii. cap, l,Antii cruentas spi-
I 468, quo hcec acla sunt.
 749 IN IDATII EPI8C0PI CHRONICON NOT^. 750

OL. A. C.
magniim valde exercitum(a) cumtribus ducibus^fcjlBctisadversum VanJalosa Leone
imporatore descendisse,directo Marceliino (104) (c) paritercummagnaraanu eidem
per imperatorem Anthernium sociata Recbimerum (105) generum Anlhemii impe-
;

ratoris et patricium factum ((/) Asparem (106) 122 (e) degradatum ad privatam
;

vitam, filium ejus occisum, adversus Romanum imperium, sicut detecti sunt,
Vandalis consulentes.
Hilaro defuncto sex sacerdotii sui annis expletis (f). XLV (5) Romanae Ecclesiae
Simplicius episcopus ordinatur.
Aunonenses (/t) paoem cum rege faciunt Suevorum ;
qui et LusitanicE et conven-
tus Asturicensis quaedara loca prsedantes invadunt.
Gothi circa eumdem conventum pari hostilitate desaeviunt, partes etiam Lusita-
niae deprffidantur (;).
Lusidius perRemismunduin,cumsuishominibus Suevis,adimperatorem in lega- 11.

tione (;') dirigitur.

193
Durissimus extra soiitum hoc eodem tempore annus hiberni.veris, aestatis,
auturani, in aeris etomnium fructuum permutatione ditfunditur.
Signa etiam aliquantaet prodigia in locis GallaecisB pervidentur (k).
In ilumine Minio, de municipio Lais milliario fere quinto,capiuntur pisces quatuor
novi visu et specie, siout retulere qui ceperant Christiani el religiosi, autem He-
brasis et Grcecis litteris (/), Latinis ararum numerisinsigniti, ila GCCLXV (m)anni
circulum continentes, pari mensium intervallo. Haud procul de supradicto muni-
eipio.in speciera lenticulaj viridissimorum,ut herba quaBdam,forraa 124 granorum
plena amaritudino defluxit e coelo. Et multa alia ostenta memorare prolixura est.
FINIS CHRONIGI (n).

(a)Deingentimilitum naviumquenumero totaque A n'^ Suevos"admississe, ut eam urbem a Gothis

expeditione, vide Baronium et Pagium ad hunc defenderent, qui tunc Romanis infestiores erant
annuiii. quam Suevi. Ideo non veretur cum Suevis ad im-
(/)) BasilicumetHeracIium, quos Procopius
Praster peratorem accedere.
commemorat, torlium ducem, nisi is Maroellinus (A) Sigebertus, in Ghronico ad annum 494, hasc
sit, non reperio. At alium a Marcellino fuisse si- aliter narrat ; ait enim in flumine Minio captos fu-
gnilicare vidflur Idatius. pisces qui inscriptam habebant «ram Hispanam
(c) Marcellinusab ipsis quibus auxilioin Africam qua; illum annum referebat,ac proinde aera 532 fu-
veneral Romanis in eadem Africa occisus est, si turaeral.Verum Iriatius non epochffialioujuscertum
Marcellino coraiti (idem habeamus.In Siciliainter- anniim, sed numorura dierum,quo quilihet annus
fectum narrant Anonymus Cuspinianeus et Cassio- solaris constat expressum prc-e setulisseeos pisces
'
dorus. Vide notam 104. aflirmat.Velergo aliud portentura est quod narrat
(d) Rechiraer non isto, sed secundo retro anno, Sigebertus, vel si unum idemquo est, ascitn sunt
videlicet 467, Antheraii pener,iterumque Patricius haeo Idatio post absolulumChronioon anno 25 ali- ;

factus est. Vide notam 105. ter narrata hic sunt, ac in scriplo illo, unde ea de-
(e) Ouiv-ad Asparera pertinent,postquam absolu- sumpsit Sigebertus. Quid litterK Hebraea;, quid
tum est Chronicon, eidein certissirae adjecta sunt Graecae signifioarent, non prodil Chronicon. Neque
sive ab Idatio sive ab alio. Reliqua omnia Idatii ego quidsibiillaveIint/jari?ne;!j/H»n«/eri'i?//ocapio.
esse videntur. Vide notam 106. (/) Aliquid hincexcidissevidetur,exquosuspensa
(/)
i;..._ i-..:. —._»: j ;_ i:e-....-
oblitus fuit senti'ntiam suam de annispontificatus
—
Nescio quo pacto Pngius ad annum 457, n. 3, n et hiuloa mansit oratio. Id autem fortasse eral,
quod Hcbrffiae ati|ue Grxcaj litter<e significabant,
Hilari exprosso hocldatii auctoris cocevi testimonio vol verba ipsa Hebraea atque Graeca.
confirmare, prieaertim cura nullum alium, cujus (m) Tria modo conjungit Idatius,vel si quis ista
nomen cosriiitum sit. aelatis tantae, quanta Idalio Chronico adjecit, a;rara, numerum et annum, quce
est, haberet, opinioque sua tot adversarios pate- nisi aliquatenusdistincta sint,maie ipsum locutum
retur. Sed reipsa vera illa est, si credimus Idatio. fuisse necesse est.Igitur^crdrum nomine signilioari
{g) Simplicius juxlaPagium laudato looo ordina- hio puto nolas numerales, quales apud Latinos sunt
tus est die 22 febiuarii, sexta morte Hilaii, anno I, V, X, et quales apud nos sunt, quas cifras dici-
468, Romanus pontifex XLIX. mue, 1, 5. 10.
_(/i) Ubi Aunonenses constiluti fuerint nondum (n) Garzonius ad calcem paginae verba quae se-
scire potui. Intra conventum Lucensem fuisse vel quuntur Hispano idiomale ascripsit « Esta cita :

juxta ipsum opinor. de Sigeberto esta tomada de Morales, lib. xi, cap.
(t) Hispanos,qui in Lusitania et Gallscia liberta- 38, en donde por hierro de imprenta se pone ia
tem suam tuebantur, saepe alias vidimus a Gothis era 432 mas si era el ano do 494, la era no puede
;

et Suevis oppugnari. ser otra que la 532, porque esta es quu corres-
0) HinodeduciturLusidium intra Olisiponis mce- ponde a talano. ><

127
NOTtE in idatium.
Nota I, p. 51. nominis,et situs ipse suadet; nam si
esl, affinitas
Caucam, qucE Livio Caucia est,inter Vaccccorum Antonini Itinerario credimus.xxix miliario Sogovia
urbes numerant Pliniiis,lib.in,cap.3,et Plolemieus, Palantiam tendentibus occurit, GallcX^oiaj contribu-
in 2 £urop£ tabula. £am ibi fuisse ubi uunc Goca tam fuisse Idatius, ut vides, et ex eo explicandus
751 ADDENDA AD QUOSDAM PRiBCEDBNTES TOMOS.
Orosius, lib. v. cnp. 7, ie=taiilur. Accinit Gldudia-
nus, carm. di- laudibus Saren.J3,Honorii,Theodosii
fratris, filiic, ubi natale solurn in ejus ortu laelitia
exsullans dflpingit a versu 70, inquiens : ticorum ingens puLenlia, par audacia, ille tamen,
iiingoia cnlta tumeutem
Te na?cente feruut \>er
Divitiis iiudnsse Tat^uui, ijdllajcia risit
Fioribus, et roseia fonuo^ua Dniia ripis
Vellere purpurpo passini uiiitavit ovile.
Cantaber OceanuB yiciuo littore geuiujtts
Expuil
II;ec Serenam in Gallaecia natam innuunt.Caucae
nimirura.ubi tamiliaTheodosii consederat. Alioquin,
si Italics nata l'uisset,BaBtim atque Baeticam mare-
que Tartessidjum cariuini suo inseruisset Claudia-
nus.non veroGailaBciam.Duriura ot Oceanum Canta-
brioum.Duiium,inquam; namsi qui e&roxeis formo-
siis Duria )•?/)(< de Turia Edetiinoruni flumineinter-
pretentnr,credethis qui voiet,mihi nunquam impo-
nent.Quienun lieri polerat ulpueldnoque indiligens
nequeineruditusexG.illoecia,(iuaiufloribusridentem
depinxerat,Diirio ipsius 198 provinciffi fluvioprae-
termisso, paltu se proriperet ad Turias ripas, nulla
decori ratinne habita? Durium autemDuriam dixit,
utianteaStraboui dictus tueratDoriad,Nec uie quid-
quam niovet auctoritas Mela;,apud quem Duria le-
gitur,cum t\n Turia illi sermn ibi sit nam librario-
;
runi hic eiror est, queni Hermolaus, Pincianus,
Schotlus, et proiter hos Petrus Joannes Oliverius
utque eliam Pelrus Joannes Hunesiu8,uterque pa-
triu Valentinus el eruditione clarissimus, jnm olim
castigaverunt.Scio Clnudiunum non semel Honorii
origonem ad gentem Ulpiam rererre,quae Italicensis qu£e de hliseo, IV Reg. vii, narrantur) Dominus per
erat. Aurelius etiam Victor Theodosium ipsum a
Trajano principe originem ducere affirmat. Esto ;
sed non propterea Italicae nasci dcbuit.
Nota II, p. 52.
Theophilus, anno 385, Alexandrinus creatus esl
episcopus XXIII, non vero .XXI, ut ait Idatius, qui
Eusebiiin uumeranrlis iliius Ecclesi» praesulibus or-
dinem secutus. non a sancto Marco, sed a Marci C ait : Inter Romanos et Gothos multa ccrtaminaconse-
successore Aniano antlstilum Alexandrinorumcata-
logum,sicut Romanorum a l.imo.et Antiochenorum
ab Evodio, non autem a sancto Petro exorsus est.
Ad haecipse Matius postPetrum,quemultimumno-
ijiin.-iverat Hieronymus, Timothcum praetermisit, tentas ro(ert,cujusprecibus lues pestilentiaque Go-
quiPetroante Theophilum successordatus est circa
an. 380. Sancto ilaque Marco atque hoc Tiraotheo
additis Alexandrinorum palriarcharum numero,
recte in eorum chronologia prfflixa V tomo Sancto- fi mala Gothi fide eam
ruin mcnsis Junii Jesuita; Antuerpienses XXIIl
episcopum numerant Theophilum.
Nota ;.'/, ;;. 52.
Consultatu SyagriiptEuchB."ii,qui nomen fecerunt
anno ;ere vulgaris 381, ha'c de Athanarico scribit
Idatius in Fabtis Ingressus rst {thanaricus "cxGo-
:
lliorum Constanlioopolim die III Iilus Januar.,eodem
mtnse diem functus id:m Athannricus Vlll Kal.
Fcbraar.ViMmAem annum ac niensem designat Mar-
cellinus in Chronico ; diem oraittit. Porro pulcher-
riniui hicdehoslo rormid ibili triuraphuspraemium
fuitobdebellatumannol29superiore Arianismum
religiosissimo imjierHtori Thoodosiodivinitusdesti-
natuin.ItaintorprotatursanctusAmbrosiusin prolo-
yoa 1 lib.i de Spiritu sancto.Sed praestalaudireMar-
cellinura,qui suh Gratiano V et Theodcsio consuli-
bushfficiiarrat: ThcodosiusMagnus,postquam deScij-
tliicis genlilms triuniphauit, eximlsis continuo ahor-
thodoxoram ecclesia Ariunis, qui cam per xi, annos
tenuerant,noslris CiJhelicisorlhodoxus restituit impe-
rator metise Dsrfm/irj.Ecclesiaiu intelligiturbis Con-
stantinopolitanae.ad quam anno elapso directumest
a Theodosio celeberrimum illud edictum i.udefide
alholica, Cod. Thend. De Cnnstantinopoli et de
Athanarico loquens Amhrogius loco laud.ilo,in(|uil:
Postea vero quam fidei exsules ahdicavtt (Constanti-
nopolis) hostem ipsum. quem regnum semper timere
consueverat, deditum vidit,supplicem recepil,morien-
752
\ lem obruii, sepultum possidet. Nimirum quanquam
Theodosius post initum principatum nondum Con-
stantinopolim ingressus fuerat,eratque in ea hffire-
nihil horum veritus,statimasu8cepto Theasalonicae
baptismo bellum hiresi ir.dixit felici adeoexilu,ut
dum ipse pro fideac religione pugnat,Deu8 illi cun-
ctos imperii hostes subdiderit, tyrannosque Maxi-
mum et Eugenium procedente tempore conculcan-
dos subjecerit. Sed ante haec Athanaricum, ut ait
Ambrosius, deditura ac 9ii[iplicem recepit'
Noia IV, p, 52.
Orosius, lib, cap. 34, de pace inter Romanos
vii,
et Gothos inita anno 4 Theodosii, Christi 382, ita
Bcribit Unioerss' Gothorum gentes. rege defuncto,
:
aspicientes virtutem benignitatemquc Theodosti,lionia-
no sese imperio dederunt. Peiulyia Diac, lib. xi, et
Marcellinus, in Chrouicu Urosiura exscribunt.San-
ctus lsidoru8,io llistor.Gulhor.; Go//a',inquit,;jro;)rio
d
rcge defuncto... inito fcrdere liomano se imperio de-
diderunt. Sed et Sinesiu3,in Orat.ad Arcadiura, de
Theodosio et de hac pace loquens, inquit Gothos :
una cum uxoribussuis ad vedes ejust SOprocumbentes
suppiices excitavit, belli socios ascivit, civitate dona-
vit, honores omnes communicavit et partem agri Ro-
mani attribuif Nullus praeterea est scriptor vetus,
qui de bac pace loquens malffi lidei Cothos arguat.
Imodivus Arabrosius.quonerao melius res boctem-
pore gestas cognovit, de his ngens, epist. 22, ait :
Nontie in Macedonis similia (videlicet similia bis
orationes sancti Acholii fecit miraculn ,aut prope ma-
jora f Non inim inani metu.nec surerflua susptcione.
sed sxviente lue et ardentipeslilentia perturhatiGothi
ac territi sunt. Denique tunc fugerunt, ut evaderent;
egressi postea pacetn regaverutit, utvivcrent, Tangit
in his (\mbrcsiu8 aliquorum annorum gesta.Primo
bellum innuit,de quo inChronieo Idatius,anno 3 1,
runtur.Etin Fastis coderaanno victorias amhorum
Augusloruinnuntiatasfuissetradit.Has Ambrosius,
ut vidimus,non tam armis militum quam orationi-
bus sancti Acholii Thessalonicensium episcopi oh-
thos perculit atque tugavit. Deinde pacis, de qua
nunc agimus, quaeque ad annum 382 pertinet,me-
ritis parlamneque divinitus concessam prredicaret,
rogassent ac obtinuissent.
Quapropter recte, opinor, pro infida, quod habent
libri editi,repo3ui in fcedera ; sed si magis arridet,
lege, ex Isidoro et Jornanco, inito fxdere. De bao
RomanosinteretGothos pace iterum Idatius scribit
in Fastis consulalu Syagrii et Antonii Univeria.:
gens Gothorum cutn reje suo in Hatnatiiam se tradidC'
runt die V Noti. Octobr. Diem nunc exprimit, quem
in Chrunico praeterierat. Atque inde videtur corri-
gendus Marcellinus,in quo lej;itur Eodem anno uni-
:
D versa gens Gothorum, Athanarico rege suo defuucto,
liomano sese itnpcrio dedit. Mense Octobri Damn.ius,
etc.Legendum est cnim Romano sese imperio dedit
:
mense Octobri. Damasus,eAc.; ita ut illud mense Oclo-
bri ad deditionera Gothoruni referatur, non autem
admortemDamasi,quaesecunilopostmensecontigit.
Quod Idatiusait Cittnregesuo.de Fritigerne 131
: in-
lelligo ; nam tunc cum
Gothis, qui sub ipso erant,
de pace acium nimirum cum illis.quibuscum post
;
fataleilludprajlium quo Valensejusqueexercituspe-
rierunt,Theodosius bellura gcssit annis 379 et 380.
Ad hffic Gothi, qui partes Athanarici secutifue-
rant, cum illo sublato rege carerent, Theodosio
sese siibraittere decreverunt,a quo et huraanissime
susceptum et splendidissirae habitum rcgem suum
lajlantes audierant.Atque ita factum est ut universa
Visigothorum gens,vivoeisaisregibusaltero,altero
exstincto, pacem a Theodosio peteret et acciperet.
Quare noa est cur Idatium corrigamus et quod ait
753 m IDATII
eum rege suo, scilicet Fritigern.in cum rcgno suo
mntcmus, quod lenlavit Pagius, in Criticn, ad an-
num Cbribtl 38i , n. 2.
Nota V, p. 53.
Arcadium consortium regni ascitum a patre ait
in
Idatius in Fastis die 46 Januarii. Sed Pagius, in Dis-
sert. l^ypat., in coss anni 383, inaugurationis hujus
diemi9ejusdem mensis luisse arflrmat.Gujus testes
adducitMarcellinum inCiironico.PaulumDiaconum
et Ctironicon Aie,Tandrinum. Sed Marcellinus et
Haulus Diaconus diera non exprimunt. Ctironicon
Ale.\andrinum in his frequenter errat.Quare Don est
potius quam Idatio credaraus,prcEsertim si
uur illi
Idatio Socrates adhaerere testatur ibidem Pagius.
Socratis tamen exemplar, quo utor,diem praefertlO.
Quod autem in Critica, ad an. 383, n. 12addifidem
Pagius scilicet electum fuisse diem illum xiv Kal.
Febr. ad Arcadii inaugurationem, quia eodem die
Theodosius pater imperator renuutiatus est nullius
est momenli Nam est Honorius ab eodem Theodo-
;
sio patre et minor Theodosius ab Arcadio Augusti
nuncupati suntalio quam ipsorum parentea die.Ida-
tius insuper, in Fastis ad annum 383, quod de die
inauguralionis Arcadii in Chronico scripserat conflr-
mans, ait quinquennalia ipsiuscelebrata fuissexvii
Kal. Febr. quod iterum suggillat Pagius, in Critica,
eo anno inquiens id esse in errore 133 perstare.
Verum eidem diei initium imperii et quinquenna-
iia ascribere, non quidem erroris, sed constantis
veritatis indicium est.
i\ota VI, p. 53.
De legatione Persarum ad Theodosium. Orosius,
lih. vin, cap. 37, ait l'ers3e...ullro Constantinopo-
:
lim nii Theodosium misere leQatcs paremque su)iplices
proposcerual; ictumque fcedus iunc est, i/uo untversus
Oriens ad nunc tranquillissime fruitur. Prn isto foe-
dere cum Persis feriendo missus est a Theodosiole-
gatus Stilico, uti nos docet Claudian., paneg. i in
ipsius laudem, vers. 51, ubi iiiquit
:
Vix primEevu3 eras, pacia cnm mitteris aactor
Assyriae, Tanta foedus cum gente ferire
Cominissum juveni, etc.
Vn, p. 53 et 54.
lYo/rt
1. Theodosium de Greothingis triumphasse anno
imperii sui 8, terse Oionysianae 386, nos dubitare non
sinit Clandianus, Honorii ivconsul., vers, 654, ubi
ipsum Honorium alloquens ait :
Tibi Jebeat orbis
Fata Gotbumornm debellaturoque tyrannum
Istpr Banguineoa egit, te consule, fluctns.
Nam har ad primum Honorii consulatun^ rffert,
quem gessit 60 anno. Non id latuit Idatium, siqui-
dem in Fastis sub eodem consulatu scribit Hiscon-
sulihus victi ntqus expngnati el in Romaniam eaplivi
ailducli gcns Greotliingorum a noslri Theodosio et
Arcadio. Deinde cum vietorin et triumpho ingrcssi sunl
Constantinopotim itie iv Idus Octohris. Quapropter
triumphum de Greothingis optime et p.^c auctoritatn
Idalii ab nnno 7 Theodosii, cui ascriptus e^it in l!di-
tionnSirmondiana, in annum 8 transtulit Florius.
2. Sub endemanno 7 Theodosii consignatusest in
Ghronicn Sir"inndi ^ Priscittiaims diclinans, in quo
IdaliuseodePrisciliinolSSnarratqu» ante annum
8 Theodo8ii«rfficommunis386^estaesse sati-( certo
constat, uti in scholiis per singula notatum est.
Proindeque S iste Priscilianus dcclinans sub anno 7
Thfiodosii relinqucndus erat uhi eum ex Ms. exhi-
buit Sirmondus. Neque enim consequens est ut ad
annnm 8 pertineat, si ad hunc pertinet § Greolhin-
gorum, qui ante ipsum descriptus est. Namque hoc
yitium in Chronicon irrepsit ex librarii oscitantia,
qui a § Legati Persariimai\ § Grcolhinqorum transiit,
praetermisso § Priscilinnus iicctinnns Ciimque erro-
rem hunc suura corrigere debuisset. delecto ibi
§ Geothiigorum, et in locum suum (ad annum sci-
licet 8) translato emendatione hac contempta, satia
EPI8C0PI CHRONICON NOTfi. 754
A illi declinans subjicere § Greo-
fuit § Priseitliuuus
thingorum, iitrumr|ue annn 7 Theodosii cnnsi-
gnando cum hic anno 8, § vero Priscilianus ddcli-
nans anno 7 ascrihendus osset qund ex Idatin et
;
ex dictis patere existimo.
3. Cum § Grcothingorum sub endrm annn 8 Then-
dosii conjunxit liSSiUu^iPriscitlianuspropter. .•\t li-
brarius, qui hunc locuni dederal ^^PriscilUaims de-
clinans, coactus est§ Prisiillianus propter hWo tra-
ducere, ne quos ot loco ot anno sfjunxerat Idutius,
ipseutroque conjungeret. Ilinc pnst ,^ Priscillianut
declinans, qucm subjecerat anno 7Theodosii,annuTn
adnotavit 8 et Arcadii quinquennalia. Post hapc sub
anno 9 conscripsit § Priscillianus propler, atque his
interpolationibus Irium annoriim chronologiam pe-
nitus evertit. Conanti eam restituere faceiu mihi
pra^tulit Idatius ipse dum in Fastis victoriain Gre-
othingis anno 8, ut dictum est, adnectit, Arcadiique
quinquennaliaanno 9 aerae vulgaris 387; quippe suh
hujiis anni consulibus haec scribit Quinquennalia
B :
Arcadius Augtistus propria cum Theudosio Augnsto
patre suo ediiionilms ludisque celehravit xviii Kal.
Febr. Quapropter ista sic ordinanda sunt sub an-
no 7 consi(;netur ^ Priscillinnus declinans; sub 8 :i
Greothingorum et g Priscillianus propter: sub 9 (j
Arcadii quinqucnnalia; qua; omnia ex Chronico et
Fastis Idatii desumuntur. Ciijiis npe quod tSA
vulnera ipsimet a librariis inflicta curemus, quis
reprehendat? Tantum de § Priscillianus propler <\a-
bitare quis poterit an ab Idatio alligHtus sit anno
Thendosii 8. Sed prsterquam quod verosimillimura
Pst dixi, eum § a librarin ejectuni fuisse
quod supra
loco suo, cum in eum intulii § Priscillianus decli-
nans, ea etiam quae in eo narrantur ilio Theodosii
8 anno rertissime contigerunt.
4. ItaquePriscillianus,quemadmndiim rpfprtPrns-
per in Ghronico sub consulibus Arciidin et Bautnne,
qui annn 385nomen dederunt,damnandum se intel-
ligensinsynodoBurdegaiensi.an imppratorrmMaxi-
C
mum provocavit. Idatiu? in Chronico a Sirmnndo
edito haec etiam alligat eidem anno 585, duin ait
Priscillianum in Galliis a Sancto Martino et ah aliis
episcoois ha?rpticiim judicatum ad Caesaremappel-
lasse.Cum ex his ergopriEcipuum sit supphcium de
Priscilliano,post concilium Burdpgalenseet ,-inte in-
vasam a Maximo Italiam, sumptum tuisse; cogimur
annoS ThPodosii^aersDionysianas 386, necem illins
idigare. Maxime cuin qua; Severus, lib. ii Histnr.
scriliitintersynndum etPriscilliani npcem intprces-
sisse; ante exitum anni .5't5 peragi neouaqiiam pn-
tuprint, rursusqiie quae in eadem Historia et in lib.
II Dialog. gesta esse narrat. a nere Priscilliani ad-
motum in Italiam Maximi integrum ut minimum
: annum requirant .Atqui Maximusanno .587. autu-
mno appetente, aut etiam antea, beilura Italiara
Hinc conspquens est ul Priscillianus et socii
tullit.
anno, Theodosii 8, plexi fuerint.
r»
Nota VIII. p. 54.
Greothingos inter Ostrogothos numerant Jor-
1,
nandes et AmraianusMarcellinus.Nam Jornandps.in
Geticis,ii.46, Hermanaricum Ostrognthnrum regera
appellat, eumdemqiie Maroellinus, lib. xxxi, reijem
vncatGreiithingorum.EosdemGlaudianusGnthiinoa
ubiqn». nominat. Quare iidem nmnino siintGreo-
thingi Idatii Aramiani Greuthingi et Claudiani Go-
thuni, quidqiiid cnntradicat 135
SMlmasiiis in no-
tis ad Trebelliiim. pag. 3?9. vero hnc nnmen in
.^n
Glandiann depravatum sit? Alia qucBstin est.
2. Bclliim cum Greothingis perlegatum Prnmo-
tum gcssit initin Theodosius; deinde per se ipsum.
De illo fusp Znsimns. lib. iv, et Claudianiia, de iv
consulatu Honorii, nnn parce; ha>c ex isto accipe,
vers. 623.
Ausi Danubium quodam tranare Gothuni,
la lintres fregere nemus; ter niille riiebant
Per fiumen plenae cuueis immauibus alni.
 %
755 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CKDENTES TOMOS. 756

Dux Odolha3us erat. Tantffl tnolimina classis A tempore, et in eadem urhe Conslantinopoli vita
Incipiens fetas el primus contudis aninis.... functo, quia in patriam, sive ea Tolosa fuit sive
Primus annus Claudiano est priiiiUS Honorii consu- Burdcgala translatus est. Quod Ausonius ejusdem
latus, quo hGec acta sunt, ut superius observabam. Arborii sororis filius prodidit laudato loco, epigr.
Idatius in Fastis non e.xpugnatos modo, sedetcap- XVII, inquiens :

tivosin Romaniam traductos fuisse Greothingos tes-
talur, nbi colendis agris addicti sunt alii, alii in
militiam assumpti.Utrumque tradit Claudianu3,lib.
II in Butropium inquiens : OstrogoMs
squeGothunis Phry.z ager. En primum. Lerjio pridem
Romatia Go//ium. Eadem habetPacatus in panegyrico
ad Theodosium, ubi Dicamne, ait, receptos ad ser-
: cesse est, patnam ullibi litteris expressam habea-
vitium Gothos castrismititem,lerris sufficere cultoreml
En secundum. Ubi llcet Gothunos ab Ostrogothis
distinguerevideatur.reipsa Gothuni siveGreothingi
In patriam sed te sedem ac monumenta tuorum
Priucipis Augusti reslituil piotas.
2. Cynegius igitur llispanus erat. Sed veterum
collitur misii- scriptorum pertinaci silentio vel aliis casibus lac-
tum cst ut nequo ilius neque plurium aliorum lli-
spanorum, quos secum habuisse Theodosium ne-
rous. Claudianus profeoto Hispanam nobilitatem
Honorii lateri adhassisse, in iv ejus consulatus pa-
negyrico testatur, dum versu 582 ail :

non magis a Gothls distinguebanlur, quam Silingi lUustri te prole Tagus, te Gallia doctis
a Vandalis, Gallajci ab Hispanis. Civibus, et toto stipavit Roma scualu.
Nota IX, r- 5i. Quidni etiam Theodosium patrem plures etiam
UnacumPriscilliano, quo Severus et Hieronymus quam
liliumHispani sequerenlHr?Sed ad Cynegium
teslanturmortemultati suntFelicissimus,Julianus, B redi;euni non ullra meritum ab Jdatio laudatum
AsTJrinus, Aurelius, Armenus, Latronianus atque fuisse, Zosimus, lib.iv, lestis est minime suspeclus,
uxor Delphidii Rheloris Eucrocia. De quorum flliae utpote quiChrislianis viris etiam principibus iniqu-
Procula ait Severus Fuil in sermone humiuum
: us frequenter est.Magnus etiam Theodosius, lib. xv
Priscilliani stttpro graviclam partim sibi graminibus del38/lC(--!txaW;-i7vus,Cod.Theod.,cum Cynegio lo-
aljegisse. Utrumque et uxoris Delphidii supplicium quens ait: Jiis/i/m etxquitate, quanolus, etc. Plura
et iilicB dedecus significat Ausonius, dum., epig. v si vis, lege Gothofredum, in Prosopog..Cod.Theod.,
profess. Burdeg., 136 de eodem Delphidio ait, ut verbo Ci/negius,uhi accurate de Cynegii muneribus,
jam olim adnotavit Gilesniu? comitiva Sacr. largit., Prsfectura praetorii per
:

Medio quod oevi raptus est Orientem pluribus annis et consulatu agit.
:

Errore quod non deviantis filifB, 3. Quoad locum quo mortuus est Cynegius, non
Poenaque la!sus coDJiif;is. le fallatZosimus,diem obiisse cum ait in itinere. Ita
Alii Priscilliani sectatores, mitioribus supliciis af- quidera; sed Cynegio ut ex ^gypto ad Theodosium,
fecti, in exsiliumque pulsi sunt. At ha^resis exstin- a quoarcessilus erat, in Illyricum veniret,Constan-
cta non est sed in majus aucta exinde, ut ait Ide- tinopolim transeundum crat, ibique, ut ait Idatius,
tius, in Gailaeciam invasit. mors illum occupavit. Lex etiam xvi de hxrelicis,
Nota X, p. 55. Cod.Theod.,cum inscriptasitCynegio prajf.prajtorio
Maximum,quem, multorum judicio, exitus potius die 6 Augusti hujus anni, inducere poterit lectorem
quam causa lyrannutn fpcit.cur pleriqueBritannum et impellere ut ca die Cynegiuni nondum vila func
dicanl vixcapio.Nam quod de illo canit Claudianus, q tum credat. Verum fallit ea inscriptio ut probat lex
IV consulatu Honorii Hunc sseviim Dritannia fudit,
: 11, de liis qui .mper rcligione codcm Cod., ex qua
non palriam significat, sed provinciam ubi impe- discimus xvi Kal. Julias ejusdem anni Tatianum
rium arripuit.Zosimus profectoHispanum fuisse af- pra3fecturam illam tenuisse. Quare Cynegius ab
iirmat, lib. iv. Hepranius Thcodosio ipso coram humanis excessit prope diem 19 Martii, quo, se- !

Theodosianaa domus vernam indigitat tanquam in cundum Idatium, ad Apottolos elatus est.
ea ortum. Coaevis histestibus et ferme oculatis quis In actis sancti Porphyrii, apud Surium et Bol'
.'(.

non credat? pUira his dabit Pagius in Crilica, ad landum,26 Feb.,pra?clara fit alteriiis Cynegii men-
annum 83, n. Maximum non semel nec parce lio cni Arcariius Auguslus ejusque uxor Eudoxia
').

laudal Severus, et ejusdem uxoris pietatem alque anno 401 excidendi MiirncP Gazcnsis delubrum cu.j
religionem multis commendat dialogo ii, n. 7. Oro- ram iinposueruni. Cynegii nomcn ardensque reli-
sius, lib. vii, cap 34, Mnximum virum streniium, gionis studium atque eximius in pum aulse favor,^
probum atque Augusto dignum vocat. Quin eliam filium aut eognatum supprioris Cynegii indicant. ''<

Theodosius ipse (apud Suidam verbo Vuleiitianus) Uiide inclyfa gens Cynrgiorum expugnandis pt solo
cumdem Valpntianum alloquens de JMaximo ait; «quandis idolatrioe arcibns natavideri potest. Ve-
Fiectc Christum coiit, qui le noti injusle ejecit, ac rum Cynegius idem forlasse est ac cui divus Ambro-
pcrversa fiiles tua (Arrinnis quippe adha?serat) Ma- sius epistolam misit72. Pietas atque csregia illins
ximo hanc fccit accasioncin. Donique sanctissimus juvenis indoles, tempus etiam quo ilUi' litteraj
etiam pontilcxLeo rcligionem Maximi commendat, scriptae sunt, hanc mihi cogitationeni indiderunt.
episi.ad Turib.MittoRulinum lib.ii,cap.lG,ubi cau- CiTterum Cynegii hujus pater Patcrnus vocabatur,
sasTyrannidisMaximi et rebellionisin Valentianum " quem Ambrosius a propositodcterret fociandi burc
hujus impietatem et h<presim fuisse indicat. filium suum cnm neple sua ex fillia, atque adeo
Nota XI, p. 55. ex istius Cynegii sorore nata. Horrebat religiosu»
1. DeCynegio Idaiius in Fastis consulatu Theo- juvenis has nuptias, quas cum illrcsa erga patrem
dosii II ol ips^ius Cynegii Dcfunctus cst,rx\\,Cyncr/ius
: pietate vitare vellet;Ambrosium, qui eas patri dis-
prn'[ectus Orienlis 13
J in conso/alu suoConslanlina- suaderet, deprecatus est. Qund sanctissimus pon-
poli. Ilir in versas provincias longi temporis lahe dc- lifpx pra;stitit data epistola -47 "MSO ad Paternura
ceplas in .•italutn prislinum revocnvit, et usqucad .E- lectu dignissinia, ubi et Thcodosio legem latara
gtiplum pcnctravil ct simulacra gentiumeverlit. llnile meminif, qua patruelium fratrum et consobrino-
cum nuifino flrtu totius populi ciaitatis deductum est rum intcr se conjugia sub severissima pcena ve-
corpus cjus ad .iiiostolos, dic xiv Kal. April. Et posl tuit. Lege,si vis, enim. Baronium, an. 390, in fine.
unnum Ira-istulil eum tnintrflna ejus Athantia ad Ili- Drnique apud Ennodium post epist. 7 lib, iv, et
spanios j>pdcstre. Vidofne, loctor, ut nostralem Cy- alibi, epifaphia legitur Cynegiae uxoris Fausti,
negiuni, nbitis muneribus illustrissitnuin, fidoi summi viri et snpremis honoribus functi, quae ali-
catholicT el justitia? zclus illustriorem reddidcrit? cujus ox his Cynegiis neptis esse potuit.
Nostrafeni, inquam nam quo pertinet ut conjux
; Nota XII, p. 56.
Achantia ab urbe Constantinopolitana iminenso Eugediaj tyrannidis initium anno 301 perperam
fpre itinere in Hispaniam deducerct, nisi ut eum adnectunt Prosper,MarcellinusetIncertusCuspinia-
majorum suorum inonumentum inferret?
enita in ni.qui diemiliiusdesigr.at xiKal. Septembris. Porro
Faotum id ipsam cst cum Arborium eodem ferg Marcellinus et Anonymus rem narrant non per se
 757 IN IDATII EPISCOPI
ncredibilem; nam Valentiniani paedcm, quam Eu-
genii tyrnnuis conseouta est, eidem anno 391 ascri
bunt. At Prosper, qui occisum aitValenlinianum,ut
quidem occisus est, anno 392, sibi ipsi contrarius
est et pugnantia scribit. Quod non animadvertens
Petavius, eidem ao Prosper atino 391 arrepti ab
Eugenio imperii exordium illigat.
Noia XIII, p. 56.
Nescio quo paclo fierl potuit ut Idatius ad annum
393. Honorium in consortium principatus a patre
Theodosio assumptum non meminerit. Socrates,
lib. V, cap. 24, consulatu Theodosii iii et Abundatii,
qui huic anno 393 nomen dederunt, Honoriuni Au-
gusium renuntiatum fuisse v Idus Januarii, tradit.
Sed cum Theodosium non multo post in Gallias con-
traEugenium profectumfuissescribat,legesquexxxi
de openbu.ipnhlicis,et\xiydeharrettins,Coi\.'\'heod.,
nos doceaiit Theodosium initio Julii insequentis
anni nondum Constantinopolim dereliquisse, quis
non videt Socralem sibi non constare? Nam quo pa-
cto verum esse potest Thcodosium, paulo post asci-
tum in regni societatera Honorium, versus Gallias
Constanlinopoli movisse, si post sesquiannum non-
dum Constantinopoli egressus erat? Onid quoil Pros-
per et Marcellinus ita loquuntur.ut 140 eadem die
qua Honorium consortem imperii renuntiavit pater,
solumdefecisseaffirmarevideantur; hicautem solis
defectus anno 393, exastronomife regulis.cadere non
potuit in diem 9 Januarii.Melius itaque pra;clarissi-
musastronoraus Petavius,Rationarii Tempor. parte
11, lib. IV, cap. 2, Honorium a patre in regni consor-
tium assumptum fuisse censet die 26 Novcmb., quo
illo anno 393 sol eclipsim passus e?t, quinque de-
cem minus menses et amplius dislat a Julio conse-
quentis anni 394, quo Theodosius adversus Euge-
nium ex Oriente profectus est, qiiam die 9 Januarii
a Socrate designata. Ptolemeus Silvius, in Kalen-
dario, natalem Honorii consignat 18 Febr., nata
lera, inquam, purpurae, de quo nunc quKritur.
Quod si ab opinione Petavii recedendum sit, Silvio
potius quam Socrati assentiar, quia ille in Occi-
dente, vel etiam in ipsa Roma vixit, ubi quotannis
natalis hic dies Honorii solemnia erat Silvii ipsius
tempore. Ab omnibus dissentiens Anonymus Cus-
piniani eclipsim ascribit diei vi Kal. Novemb. et
inaugurationem Hnnorii x Kal. Februarii.
Nota XIV, p. 56.
_
Cum dormitans nescioquislibrariushaecitaprius
descrlpsisset : tantum prasterregnatantum
In hoc loco
inserta yrincipum, vocabulura tanluni ineptissira.e
iterans, alius postea labera hanc emundare aggres-
sus, adverbium tanlum in prima sede conservavit,
in secunda vero illud cura praecedenti verbo regna
commiscens, ex duobus illis regna et lantum hoc
unum fecit regnantu7n,quod hucusque in libris editis
retentum est, ut monui in scholio. Inferim tamen
manifestum nobis indicium relictiim fuit antiquae
lectionis, quae adverbium istud tanlum semel et qui-
dera in ultiraa sede praeferebat. afficiens, ut ita di-
cam, verba illa propter regna. Neque unquara Ida-
tio mcns fuit ut in hoc tantum loco quinque prin-
cipatus annos sub una Olyrapiade legeremus, nam
idipsum aliquoties infra videbimus. (juotiescunque
autem id fiet, sub uno anno civili imperatorios
duog reperies, alterum principis excedentis, alte-
rum principis imperium 141 adeuntis; attamen
quia neuter completus est, ambo unico civili no-
tantur. Quod autem de Olympiade monuit Idalius,
monilum etiam esse debet de decadibus annorum
Abrahamiticorum, ne eam undecimi anni princi-
patus lurbet adjectio. Quod Bouquetius Pagiusque
non animadvertentes ab anno Abrahrimi 2'(lll ad
annum 2420 annos undecim numerant. Exinde
Pagius, ad annum 405, n. 14, annum 2416 Abra-
hami anno Honorii 5 non recte alligat, ut ad an-
num 400 ostendam. Bouquetius (apud Florium n.
116) errat praeterea, inquiens annum 17 Tbeodosii
CHRONICON NOT^. 758
A anno Aljrahamilico 2410 in Idatii Chronico respon
dere; nara praetercjuam quod hic annus Abrahami
propius accedit in Chronico ad annum 10 Theodo-
sii, reliqui omnes usque ad 24(30 nccessario postu-
lant ut 2410Theodosii 16 alligetur. Sed de his plura,
si vis, invenies in dissert. pra;xia, n. 25 et 26.
Nola XV, p. 57.
Dum Idatius, de Arcadio et Honorio loquens,
regnasse eos asserit xxx annos ub excessu patris,
non utrumque eorum, sed alterum, Honorium vi-
delicet, ad an. 30 regni pcrvenisse significare vo-
iuit. Et nec Honorium verum est solidos xxx annos
imperasse. Nam Arcadius 14 imperii anno, mense
quarto, obiit, nimirum Kal. Maii, anno xne vul-
garis 408; Honorius vero 29 quldem non implevit.
At Idatius ejus regno ascribens quod temporis ox-
currit a Theodosii patris morte ad imperium Va-
lentiniani III, anno 425, vel potius ad initium hujus
anni, ubi annum 1 Theodosii minoris prcefixit sub-
B duetis rationibus, summam confecit annorum xxx.
Hinc colligimus perspicue Idalium aerae comniunis
annum 424 Honorio adjudicasse. Quod etiam ex
ipsanolarum chronologicarura designatione aporte
comprobaiur.
Nota XVI, p, 58.
1.InEditioneSirmondianaconciliumistudToleta-
nura anno Arcadii et Honorii 5,Christi vero :-;99,alli-
gatum est Gl. Florius 14'J iliud primus huic anno 6
sub)ecit; etlicetnulloalio Idatii testimoniocorrcctio
fulcialur,firmitertamen tenenda mihi visa est; tum
quia epigraphe ipsa concilii consulalum Stiliconis
praelert, qui alius vix ac nec vix quidem esse potest
quam quem gessit anno 4uO; tum quia facilis fuit
lihrarii lapsusanticipandi hunc Jj In irovincia Cartlia-
ginien^i lineola una, maxinie cum illa vacaret. Atla-
raen doclissimus Pagius anliquam lectionem reti-
nendam censet, quia consilium istud alli;.'8sse Ida-
tium putat,nec fallitur, anno Abrahami 2410, qui
C (ait Papius^ad annum 405,n.I4) Kal.Sept. anni Chri-
sti 599 iiichoatur.Sed primuni si annus Abraharai
2416 inchoatus sit Kal. Septemb. an. 399, necesse est
pridie Kalcndas easdem anno 400 finem accepisse.
Atqui conciliura his an. 40 Kalendis coactum est, si
coactum est consulatu l Stiliconis. Non ergo intra
annum Abrahami 2416 est celebratum, sed d:e pri-
ma anni 2417, quod nolet Pagius. Deinde annus
Arcadii ct Honorii 5 secundura Idatium neque in an-
num Dionysium 400, quo primum Stilico consul re-
nuntialus est, neque in Abrahamiticum 2416 inci-
dere potuit, cum annus eorumdem Augu^^torum 1
innexus sit ab Idatio anno Abrahamitico 2410. qui
cuiii Dionysiano 395 concurrit. Igitur quisquis con-
cilium hocToletanum celebratum esse affirmet anno
aerae communis 400 ac Abrahamitico 2416, nequit
non ipsum conjicere in annum Arcadii et Honorii 6.
Quod non animadvertisse Pagium vehementer rai-
rarer, nisi non ipse alibi monuisset periodorum
1
mulliplicationem memoria! et animo onerosam
esse: adiversanamque annos Idatianos commu-
nesque pulandi ratione, quam sequitur Pagius,
hunc ipsius lapsum fiuxi se minime dubito.
2. Natalem Theodosii .iunioris,qui in aliis Chro-
nici hujus Editionibus illigatus est anno 9 Arcadii
et Honorii in hunc annum 7 retraxi, nihil dubitans
eidera anno ab Idatio fuisse aPcriptum,librariorum-
que errore in illum annum 9 aerae communis 403
rejectum fuisse, siquidem in Chronico, sub Severi
Sulpicii nomine ab eruditissimo Florio promul^'ato
anno 7 (Florius correxit 8, sed immerito), ita in Ms.
legitur : 143
Theodosius •uuior et .Augmlus jaclus est.
Constatautem fereoraniaquapin eoChronicoaTheo-
dosio Magno usque ad Antheraium scripta sunt, ex
Idatio desumpta fuisse. Quapropter haudquaquam
ego dubitem Idatium in Chrcn. ita scripsisse vii. :
Theodo^ius Arcndii filius nascilur et .iugnslus facliis
est.El .'anc in Vita sancti Porphirii episcopiGazensis
(26 Febr.) ita scriptum est Theodosius, cum primum
:
759 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS.
fuissel natus, fuit rcnuntialus imperator.
acclamalione assumplionb purpura salltm inter-
et
pictari possumus; verum si quis de solemni inau-
guratione interpretandaesso velitverbaldatii,eam-
que cum Martellino et Chronico Alexandrino in diem
IV IJus JanuHrii Hnni 8 Arcadii ct Honorii referat,
dicam Id:itiuiii ha^c ita distinxisse
Arcadii filiiis Tkeodosius faciusest Au-
nascitur : viii.
guslus. Sotis facla defeclio iii Idus yoveinb^ Porro
apud Severum, posl illa verba Theodomts junior,
aliquid desse manilestum est neque melius locum
suppleas quam si legas Theodosius jutiioT nascitur
: Nola XIX, 9. 60.
el Auguslus jaclus esl. ALque id etiam suadpnt quae
in eodeni Sev> ro sequuntur nam addit statim Sol
eclipsim passus, quae certe eclipsis anno 8 contigit.
\\x.o onima satis clarc demonstrant Idatiuni nata-
lem Tlieodosii anno7 Arcadii pl llonorii adnexuisse,
librariorumque oscitantia in annnm ipsorum9de-
lapsum e=se.
3. Pra-terea Idatius ad annum Honorii 30, Christi
424. de eodem Thi'odosio ait Posl obitum Honorii
pulrui monarchiam tetinil imperii cum essel antiorum
XXVI. Qiiae lalsa esse necessarium est, si natus fuerit
Theodusius anno 403. Verum si pro xxvi legatur
xxiv, anteposita nota i nolK v, cui facili lapsu post-
posit.a est, ut ego existimo, a librario, lunc omnia
coh;erenl, neque puj^nantia scribel Idalius; namque
xxiv annos si Theodosius niimerabat, dum anno 425
Ghronicosuo oum ingeritldalius, natum (uisseopor-
tetanno 401 et si natusesleo anno,cum ad 426 per-
; a tj Alani et Faiidali usquo ad S saltem Ataricus
ventum est,xxiv annorum tunc oerte erat. Natus est
Theodosiua iv Idus Aprilis; ita Socrates, lib. vi,cap.
6, et Marcellinui.in Chronico anteSirnr.ondum edito
et in Ms. Brugcnsi, i|uod habuit Petrus Kranciscus
144 Cliilfletius; at in
Sirmondiano
Bollandu8,ex ActissanctiPorphyriiepiscopiGazensia
deducit natum fuisse die 23. Martii. Sed qua; in illis adduxit. H.-ec igitur narrans hoc anno 409 Idatius,
Actis narrantiireum diem non necessario postulant.
Kt Ibrlasse nalus est ejusdem mensis Martii die 29, n Ut ut sit, quia Ven. Beda, lib. i Histor. Anglor.,
atque in Socrate et Marcellino pro iv Kal. librarii
vilio scriptum est iv Idus Aprilis.
Nota Xril, V. 59.
Cum Cyrillo, de qun Hieronymus, lib. de Script. simefercndum in Idatio non putavi Honorii annum 16
eccles n. 122, tPSiatum reliqutt, (/«of( sa^pe piilsus
,
Ecrlesin (Hierosnlymitano) et receptus ad extremum
suh Theodosio principe pclo annis incovcussum ejiisco-
jmlum lenuit. ioHnnes suirectusfuerit circiter annuin
387, nnllus, pr.Tterqiiam quod idem Hieronymiis in
puo Ghronico commpmnraverat. Arianns episcopus
ante Jiannem Ecrlesiam Hierosolyrriitanam oci'upa-
vorat. Imo cum de orthodoxia et sanctitate Cyrilli
s^lis abunde rnnstpt, utpote qui sanrtornm tastis
iiscriptus esi (vide Acta Jesuitarum Antuerpiensium,
ad Hiem 28 Martii), nunquam per ea tempora lepiti-
mus Init Hiernsnlymornm episcopus Arianus; nam
Maximocatholico successitCyrillns.Cyrillo vero rie
functo proxime succcssit Joannes. OuaproptPr qnos
n a Y „ T^; „„,,^0 n
dnp ric ex Conslantini
ji j ,:„; Ar
•
anno 11 anos episcopos
I
„ „ .,,,,„, tiliorum
numprat ijHieronymus
. fi:„„. „„..=„
causa. ;„.„..=; ot
intrusi et
pscuriocepiscopi riicendi sunt.et quia hsretici, et
quia vivente legitimo epipcopo Cyrillo, Ecclesiam
illam occupaverunt.
Nota XVIII,
De ingressu Barbarorum in Hispanias Idaiius
consul.itu Honorii VIII et Tlieodusii iii h.ec laiitiim
in Faslih scripsit: His consulihus Barburi Uis]inmas
iniiressi ; nec pliira. CJBlcra quae hic habct Chroni-
con suspeola mihi esse fassus ^um in scholio. Fqui-
demcum iugressusBurbarurum inHispaniasinspec-
tante Matio cunligerit, quis ab illoscripta essecre-
dat ill:i Alii iv Kal., alii 111 Id. Octobr. memo'ant,
: Alaricus Attalo imperinm abrogavit Htpc autem om-
maxiu,.' cum unueoden;qucann.3dies28Septrmbiis
et 13 Octobr. in lertiam fer. 845 inciilere nequeant,
in qua ingressum illum slatuit Idatius? Itaque alter
eornm riieriim subdititius est; cur non et rcliqua
ornnia a vcrbo illo iiigrcssi? Sed qui vulgatam lec-
iionein tueri vulit, diem illum iii Idus Oolob. cor-
760
Quod de A rigat ex Chronico Parvo, legatque iv ld.,ve] illum
penitus rpjiciat, ex Excerptis Hispaniae illustratae,
ubi priraus tantum dies iv Ka/. expressus est. Nam
cnm ab hoc anno ingressus Barbarorum in Ilispa-
niam remnveri nequeat, quandoquidem illum con-
firmat Idatius in Fastis, Isidoro, Prospero et Cassio-
: vii. Theodo.tius doro ipsi asscntientibus, satius est ut dicm illum iii
Id., qui feria 4 (habuit enim hic annus cvclum solis
X.Vri, litt. Com. C), aut inulemus in iv Id., qui luit
ferid 3, uti etiam dies iv Kal. aut hunc postremum
; retineamus, illoprorsus abjecto.
1. Cum Sirmondus, ex lide Codicis ms., annum 16
; : Honorii, qui fuit .-ertTR communis
410, post relatam
in Chronien Urbis irruptionem mortenique Alarici
ad § Debncchanlihus consignavisset, Cl. Florius eas
notas loco movit ct § Alarirus rex Golhorum adjecit,
ut irruptio Urbis. obitusqae Alarici, sub eo Honorii
anno legcretur. Ego autem, quemadmodum facile
jj assentior Idatium, mortem Alarici anno 409 non
: alligasse, notasqup illas § Ataricus morilur adjun-
xisso. cui idem initium est ac illi nlteri Alaricus rex,
ita etiam existimo ca qnae de Placidiae captivitale
alque Urbisvastatione scripsit, sub anno llonorii 15,
ieraevulgaris -'lOO adnotasse. Nam licct oninium fer-
me scriptorum testimonio constet Homam abA'arico
captam fuisse atque direptam anno Honorii I6,cum
lamen contestatum pariter sit, Alaricum nun unam
tantum in Uibem fecissc invasionem, ea omnia quas
moritur narrat Idatius, anno Honorii 15, Christi 09,
non inepte illigare potuit, quia pars eorum maxima
hoc anno gesta sunt. Plurima- inlra et extra Urbem
vehementer vexati Alaricus Homani caedes, cives ;
ingressus, 146 Placidi im velut ohsidem initae cum
iii Idus legitur.
senatu pacis, et ut ab Honorio conlirniarelur, inde
cladem Urbis, quia cum iis connexa erat, ad.jecit.
rap. 2, et Ivn Carnotensis, in Chronicoms., apud
Scheeleslratium, tom. l, dissert. 2, p. 229, anno
409, excidium Urbis evenisse lradunt,quod novis-
Psgius multis asserere aggr.'ssu8 est, tran-
ad § Alaricus rex, ne hunc sentenliae suae patro-
nuni eripere ipsi vclle videar.
2. Cffiterum vnslitatem Roma? illat^mi non fuisse
ante aunum 410 ego quoque firniissime assentior.
N.-imqre idipsum cuncti histnrici trariunt, prster
Beriam el Ivonem landalnF,de quorum tanien su|)pu-
talione riubitare possumus, an quam alii observanl
ipsi sequantur. Peinde id ipsum rerum qiu-e a ncce
Stilironis ad postremam illam Urbis irruptioTiem
grstffi funt nmgiiituriine demimstratur. Siquidem
Al.'.rirus non slatim ar Slilico interfectns est. in Ur-
liem movit, sed movit nnn paiilo post.cum eliam F.ii-
cheriiis Sliliconis filius extinctus fuerit. Acceriente
, .
, it u «i • -j-
deinde ad Urbem i.
Alarico, eamqiie ohsidione cin-
)
genle,
"^
,
gemina
gente, "^
'
legUio
leguio
"^
i- 1
a senutu
j it
senufu ad Hononum.
,
Honorium. qniqi ^
Ravcnna- tune erat, pro race cuin Gotho ferienria
missa est. Post haec ipsc etiam Alaricus cum exercitu
Ravennam accessit. Longcc ibi per internuntios
de pacis conditionibus inter ipsnni et Honorinni
p. 60. tractatio habita est. Praelerea Attalus semel atque
iterum pnrpura indutus atqiieexnliis fuit.quidquid
Pagius ad an. 410, n. 10, contra pcrspicna Orosii et
Olympiodori verba reclamet, tyrannidem secunrio
ab Attalo assumptam anno 41 4 conlenriens.Denique
ab enriem .\ttalo tunc teinporif expc^itio in Africain
inslituta fuit, ob eamque,quia male cessit,quod Ro-
ni.mo tantum milite.exclusis Gothis,suscppta fuerat,
nia longicrcm quam unius nnni mor.im requirunt.
Quare cum Stilico occisus sit 23 die Aiigusti et 24
Angusti etiarn rr ensis Urbs a Golhis vastala, Siilico-
nis caedem mense Augusto anni 408, 147 posfre-
mam Urbis irruptioncm eoiiem men.=e.\ugusto anni
410 cuncti historici consignavcrunl.

761 IN IDATII EPISCOPI
3. SeH prsstat audire Zosimum, qui. referente in
sua Bibliothera Hhotio, ait Ataricvs Homam i tertim
: fcrit,bipede Hlaciiiia.lib.scnbil /'/ufi'';« •<or'^
ohsiden.i,cii'ibusad inopiamredaclis.obsidionemsoipil
eisque imperatorem dedit attalum,quem lamen dcinde
rursiis abdicavU imperia. atque ad Honorium Atigus-
tum Havennx tunc agentem jsettvs cum eo initurum
»ntir7./4.«(J''Uf ^'«''('(Sarumappellttnlcontinuoreliqui),
Gothus et ipse. Atanci rebus impedimmtum injecit.
Atqucliunc(8dditPhot.).sexti Hi.storiarum libri linen
fiicit Zosimus. Afrnovit id ipsum Papius,ad annum
410.n. 5, dum ait: Deinde loquitur{Zosimvs) de pugna
iitter Alarirum eiSnrum i1ucemhabita:quo priflio cx
parte narrato, optts ejus absolvitur. retiquis injuria
tempnrum deperditis. Hine liquide coiistnt Piomani
ter a Gothis obsessam fuisse, quod diserte Iradit
Soznmenus, lib. ix, capp. 6, 8 et 9. Et expresse
Ziisimus iterate obsidionis meminit, e^imqiie Ala-
riciim solvisse, deindeque de pace cum Honorin
ineiinda cogitasse ntque serio egisse narrat, cui
concilianiiaB impedimentumobjecit Sarus.Pluranon B
legimiis in historia Zosinii, quam nunc habemus : lerl, lib.
vir Pagius ipse agnoscit,ab an. 410, n. 5. Et lamen
postquani ipse historia; sua? finem posuit,et Sarus
injuria Alaricum lacessavit irruptio illa subsecuta
est, qua capla Rnma alque vastala est. Qunre in-
credibile prorsus fit toriiam hanc et postiemam
Urbis expugnationcm ante annum 410 eontigisse.
4. Tertulli prstcrea ronsulaliis id ipsum, ut ego
sentio,clarissimedemonstral,mirorquedoctissimum
Pagium, ad an. 410, n. 8, ex eo consulatu Urbem
ab Alarico vastatam esseannn409, collegisso. Ter-
tullusne post Atlali abdicationpm,post Urbis direp-
tionem atque Gothorum inde abitum, ausus fuisset
cnr.sulis nomen usurpare ?Al Pagius adducto Zozimo
ait Allatum poslridie (quam imperator appeliatus
: fererant passns fuisse.
est senatum imjressum Tertutlum consulemdesignasse,
) 2. INam pra^ter enormia quibus tunc
qttolannoi09 sine dubio factum... Vrhemquetunc ab
Marico direptam. Imprimis hfec TertullidesiL'natio
quid ad rem faciat 1 48 nondum capio. E contrario
vero consulatus,anno4iO,npraliquot menses intra-
queurbis tuntum mceniaaTertulln gestus,eairiinitio
saltemilliusanniaGothisnondumdepraedatamfuisse
alque dcsertam oslendit. Ouare appetentp illo anno
410,lurbatismaxime rrbus, Gothisque rirca Urbem
omniaocciipantibu8,licuil ineaTertnllopersdnatum
consulem agere, donec posl Koma^ cladem, Golhis
indediscpdcntibusmenseAugustoejusdemanni410,
ea consulatus iimbra etiam evanuit. Rinc Orosius
urp.bralilem consulem Tertullum appellat, lib. vii,
cap. 42; Prosper et Marcellinus, in Chron., non
modo consulatum e.jus pra>tereunt, verum eliam
expresse notant unicum po anno consulem fuisse
orientaliura partium Varanem. Idatins quoque ita
Tertulli consulatum asserit.ut neganti propiorsit.
Deinde ubinamlegitPagius Urbem captam acdirep-
tam fuisse a Gothis. slalim ac Attalus impera-
tor et Terlullus consul designatus fuit?Zozimus
tani longeabfuit ut hoc scripserit, ut disertis ver-
bi9 contrarium tradat inquiens : Ataricut Homnm
iterum obsidens.civitms ud inopiam redactis, obsidio-
nemsotvil.Pi reliqua supra exhibita. Ouid quod tot
tantaque ab hoc tempore iisque ad excidium Urbis
gesta sunt, hic integer solidusque annos vix suf-
1iciat;quod iam antea satis superque ostendisse me
exi^timo- Ut aulem Pagius pliira de Urbis dircptae
annoa veritate aliena scriberet.inrie natam est onod
ab scnhpndiim accpssprit, sibi persuasum habens
bi'i lantiim a Gothis Romarnobsessam fuissp. Hinc
qiiod in tRrtiaexnucnationecontigit.quodquedeilla
antiqui scriptores narrant, de secunda quae tertiam
anno uno antevertit,intprpretatus est. Idalius prgo
cum deUrbis calamitatibus annosuperiori, quando
semel et iterum obsessa est.loqui ccepisset.poslre-
mae illius cladis eodem illo anno meminit ante
si'ena3 quideni finem.
5. Tumetiam PlacidiamabAlaricocapfaminUrbe
momoral et reipsaeo anno 409 inde a Gothis ab-
; dorus Idatium exscribat,non temere credidi Alarici
ducta est. Namque Zosimus, qui historis ante ter-
CHRONICON NOT^. 762
est, finem
modo dictum
A ''am Urbis irruptionem,ul
vi. :
imperalonsapud Alaricum manebat, v.cem illa 8^9
quidcm obsidiimodo quodum implens.iia lumin vl ho-
tioreomnicultMqiteretjati frueretur.V.X(\u\huhninm\i[-
ia.quae supra dictasunl.corilirii.aiitur, tt
Aluricico-
mitasetmapnanimilasoptendilur, qui reniarii virgi-
iiemsplendidePt,utcuDiPlanti)loquur,bu»!;iCfliabuit
Notn XX, p. 00.
l.Consulto abldatio scriptuni est, indultum csse
8 Gothis in urbis excidio iis qui ad Banctorum
limi-
na confugerunt; non enim basilica; tantum Aposto-
lorum, sed ut testalur divus Augustinus, lib. l de
Civit., cap. i.Marltjrum elium loca in ilta vastatione
Urbis ad se conlugientes suos atienosque receperunt,
itaulquod in Homonos jure beltifteri ticuissel tttici-
lum sibi esse jtidicarenl Gothi. Ait ibidem, I'b. ii,
rap. 2,Augustinus,quin etiam univeisuni
militibus
suisAlaricnm indixisse,«« tn quantumposseut,prx-
rf<y inltiantes. a sanguinetemperarenl.l\.a.0TostusTe
vn cap.49'. Parsuin quoque est inaxima,
imoomni fere e.x parte, duniinus atque a;dilicii3
civitatis.ldpmOro8ius,cnp.40,ilehaccladeloqueiis,
inquit : Cuius reiquamvisrecens mrmoria sil tamen
siquis poputi Homani multiludinem vtdeal el vucem
nudiat.nihl jarlum,sicul eliam tpst latenlur, arbilra-
hitur,iiisi atiquantis adhuc extstenltbus ex
incendio
Ronjauosactum tst.
rninisdoceatur. lla a Golhis in
Ouod coDfirmalOlympiodoius,i|ui quarloab irrup-
tione anno.pra?fecturamUrbisgerenle
Albino,eam
au-
ad pristinum redisse statuin tradil. OuicunqL.e
tpm ista coraparet cum iis qua» Komani iusi tum in
Dpum tum in homines impie crudeliterque admise-
rant, inveniet profecto longe eos miliora quam
qusa
luborabai.t
vitia,qu£equediviis Augustinus.Orosius, talviarus,
Sozomenusetaliiexprobrant.quanto illi atrociusiii
(] reliquum pene orbem terrarum grassati sunt ? Ut
laeeam praeelarissimas urbes CarlliaKineni, Conn-
1hum,Svn>cusas, Tarentum et vlrtutis merito cla-
rioremhisomnibusNuinanliiim,innumerasquoi.lia8
unusSemprnniuslSOGracchuscccopoidainlraHi-
spaniselimitesferroetignevastavit.Polybiusinlrag-
mentis id tpstatur. Orosius, lib. iv, cap. iO. exciaa
fiiisee abhoc Graccho ait oppida cccL.Sed
lege cccv,
nam libri variant et hic numeruspropius accedil
ad
Polybianura. Quid etiam Julius Caisar in Galliis;
mittct. ho-
Pr:'eler civiles viriorias, xi renlemi et xcii
minum ab eo orcisa prsetiis confessus e.U ipse. Verba
punt Plinii, Hist. lib. vii, cap. 25. Totiriom uno
Gallicobellovictimasinsana' ambilionisuffiviclima-
rius isleJulius mactavit.Sed non est cur anliquiora
quaeramus. Heraclianus comes Africae hoc eodem
tempore truculentius quam Gnlbis-ffiviitinRomanos
suns.qiii exUrbis naulragio emergentps cruileliora
Alricae
ut pcribit Hieronymus, epist. 8. invexere
lerte, imo
n littora. Denique multa non baberas aut
uti
egregiae indnlis exempla dedere tunc Goihi,
narrant Hieronymus, AugUEtiuus,Orozius.Sozciuie-
nus atqup alii. iScio duobus non retro saculis a
magnn virosrriptum tuisse.UrbeaGothis occupata,
Titum Diconum ppcuniam pau|ieribusdislribuentem
tribuni barbari .jussu ppr Gothos Arianos occisum
fuissR.Ouid Gnltii tHntum virum leserint neseiu; at
qiiam immerito ipsp Gothos Gothorumque nepoles
frpquenter tra-lucat mirunl omnes. Porro sanctus
Prosppr.nRcissanctiTititeslissingularis.longealiter
ad cnnsulatum Theodosiixii Pt Valenliiiiani II rem
narrat. quod ]amolim viri in Gallia doclissimi ad-
notarunt. Verba Prosperi, infra, nola 43, exscripta
reperies.
ma .V.V/. p. 60.
Alaricus,ut narral Isidorus in Historia Gothorum.
paulo postcladem Urbisvita lunclus est 27 regnisui
annn,Honoriil6, a>riE vulgaris 410. Cum ergo Isi-
mortera librarioruiii vilio annoHonurii ISsubdilam
 763 ADDENDA AD QDOSDAM PR^CEDENTES TOMOS.
fuisse.utiin libris editis videmus, attamen (illigan-
dam ease anno ejusdera Ilonorii 16, atque hanc no-
tara a § Dcbacckaiitihus avulsam § Alnricus moritur
prajponendain. Itaquotertio, non sexto die, ut per-
peram MarcollinuslS B in Chronicotradit, Alaricug
sponte sua cum suisegressus et Campaniam Luca-
niaraque pervagatus, tandem in Brutiis prope Con-
senti-im morbo correptus interiit. Eo ingenti luctu
et superbo funere clato, Visigothi regnum Alaulfo
ejus consanyuino (cerle affini, nam uxoris Alarici
Irater eratjcf forniu et mcnic conspicuo tradunl. Ita
Jornandes, in Geticis, n. 54 et55, ubi alia, si vis,
legere poteris.Quo autem die Alaricus mortuus sit,
quove re.\ factus Ataullus, certo statui non potest,
horum ab historicis litteris mandatum sit.
curn nihil
Sed neutrum ante Novembrem anni 410 contigi se
ex eo colligitur,quod capta Roma est die 24 Au-
gusti, Paulo Diacono et Theophane teslibus. Post
triduum,id est,27 aut 28die ejusdem mensis, eam
deseruit Alarious,etin Campaniamirruensreliquara
Italiara usque ad Siculum fretum peragravit, qua;
duo9 ut minimum tresve menses requirunt.
A'oto A'X//,p.62.
1. Dum Idatius Hispanos, qui in castella sese ot
urbesreceperunt,Barbarorumsesubjecisseservituti
ait,non ita illius verba accipias ut existimes suam
eos,libertatem amisisse.Namque his in lociscum a
Barbaris expufjnari non possent, ad extremum pax
inter utrosque conciliata est,atquellispanimajorem
quamantoalibertatem quodammodonacti sunt.cum
neque Barbaris neque Romanis servirecogerentur,
siquidem a Barbaris tutos eos reddebat locorum
munitio, a Roraanis vero eorumque tum temporis
effrenodominatuBarbari ipsi.Caiterum inter Roma-
no3 etiam turanumerariavebantHispani,obimperii,
cui diu suberant, ma.jestatem, et uta Romanis, si
fors ferret,adjuvarentur.Quod sanc ssepius experti
sunl Gallffici, uti pluribus locis scriptura reliquit
Idatius.Magislratus etiam ab imperatore accepisse p discos binos, quorum alter auri plenus, alter la
eos puto,quotiescunque ab Urbe ipsia mittebantur
Sed raro in Gallaeciara missos crediderim, ubi ah
anno 400 fusi per campestria Suevi omnia itinera
comraeantibus Roma inCallKciam claudebant,Ergo
por hfficB 52temporaelectum acivibusin unaquaque
urbeac oppido magistratum rempublicamadminis-
trasse et libertatera suam populos servasse existi-
mo Quinetiam id apertetestatur Isidorus inRistor. harum nuptiarum ignorasse auctorem Miscellae,
Suevor., ubi haec ait Gnllxci (ita leges, non Galli-
: dum, lib. XIII, celebralas esse ait Foro Cornelii, an-
C!« utiGrotius, neque Oallix uli Labbeus, legunt)
in parte provinciseregno suo utehantur. Attamen Ida-
tius Hispanos sese barbaris submisisse ait, quia
passi sunt eos in provincia consistere.atque uberio-
reset fecundiores agros possidere. Quibus saepenon
contenti, reliquos etiam, qui ex pacis conditionibus
ant qui locorura dominis cesserant, continuo depo-
pulabantur, urbibusque etiam ac castellis assidue
imminebant. De hac igitur servilute loquitur Ida-
tius, quiB Galla?cos frequentibus et fere quotidianis _ cujus priraura mensem vindemiae, in tertiura vero
Suevorum infestalionibus obnoxios reddebat.
2. At quantumcunque hsc servitus raolesta esset
Hispanis,longe illos Gallosque gravioremhistempo-
rihus a Roraanis, dum ipsis subjecti erant, susti-
nuisse teslantur Orosius et Salvianus. Orosius qui-
dera de hac re loquens, lib. vii, cap. 41, ait Post :
hoc (id ('St post magnos oruentosque barbarum in-
cursus in Hispanias, quorum antea raemineratcon-
tinuo hurbari exsecrati gladios suos ad aratra conversi
sunt rcsiduosque ISomanos (Hispanos intelligit, qui
pars fuerant imperii Romani) ul socios modo et ami-
cos fovent, ut invenianlur jam inter eos Romani qui-
dam, qui malrnt inter barharox pauperem libertatem
qunminler Romanos tribulariam servitutem sustinere.
Similia habet Salvianus, lib. vi de Gubern.. agens
de Gallis sponte sua nd Gothos declinantibus Ad
barbaros, inquit, migrnnt ct commigrasse non poeni-
let; malunt enim sub specie caplivitatis vivere liberi
quam iub specie liberlalis esse captivi.
A ISota XXIII, p. 63.
Idatius noster in Fastis, Lucio consule, qui aiino
413 nomen dedit, ail Occisi sunt Juvinus, Sebastia-
:
nus et Ueraciianus abolitus. Subscribit Prosper. At
MarcellinusJovini et Scbastiani necem anno prsce-
denti alligat.Potior est Idatii 1 5S atque Prosperi au-
ctoritas.Deiisdem tyrannisOrosius,lib. vii, cap. 42 :
Jovinus, inquit,i'('r Galliarutn nobilissimus,in tyran-
nidcm mox ul assurrcxit, cecidil ; Sebastianus frater
ejus hoc solum, ut tyrannus moreretur, elegit ; nam
continuo, ut esl ereclus, occisus est. Olympiodorus
JovinumapudMundiacum(legeMoguDciacum),Ger-
maniee urbem, tyrannidem arripuisse traditstudio
Goaris Alani et Guntarii (aliis est Gundicarius) Bur-
gundionum prajfecti. Addit prsterea Jovinum a>gre
tulisse Ataullum sibi appropinquasse, pariterque
Ataulfum Jovino succensuisse, quod is se invifo Se-
bastianumfratremimperatoremrenuntiaverit.Quare
utrique Ataulfus infestus Sebastiano caput abscidit.
B '^o^inum vero ad Honorium vivum remisit. Ilajo
"^
Olympiodorus, ^" " "
"^' qui '
in Italia,
'
ubi erat Honorius, ne-
' '
'
'
cem Jovino illatam aperte significat. Prosper tamen
et Marcellinus Idatio consenliunt, dum utrumquo
fratrem in Gallia interfeotum fuisse narrant.
Nola XXIV, p. 64.
1. De nuptiis Ataulfi et Placidic-e Olympiodorus
apud Photium haec prodit « Ataulfo studio ac con-
:
silio Candidiani nuptiee cum Placidia conveniunt.
Januario mense nuptiis dies dictus Narhone, Galliae
urbe, in domo Ingenii cu.jusdam primarii pjus urbis
viri. Hio digniore loco residente Placidia in atrio
Romano more adornatohabituqueregio,assedit ipsi
et Ataulfus lana indutus omnique alio amictu Ro-
mano. Inter alia nuptiarum dona donatur Ataulfus
(ub Atimlfo legi debet; nam non Ataulfus a Placidia,
sed Placidia ab Ataulfo his muneribus donata est)
etiom quinquaginta formosis pueris serica veste in-
dutis, ierentibus singulis utraquo manu ingentes
piilis preliosis vel pretii potius inaesiimabilis, qua3
ex Romanffi urbis direptione Gothi depra-dati sunt.
Ilinc versus canuntur epitlialamii, Attalo pr«ci-
nente, dehinc Rusticio alque Phocbadio. Nuptiis
finis datus lusu gaudioque ingeiiti Barbarorum si-
mul et Romanorum, qui cum eis erant. »
154 2. Hinc liquide infertur et tempus et locum
tequam Ataulfus ab italia discessisset. Patet deinde
ex assignato ab Olympiodoro nuptiarum raense Ja-
nuario doclissimum Pagium hallucinatum esse ve-
hementer,dura persuasissimam eara irabibitopinio-
nem doannis IdatianisabOctobri auspicantibus.Nam
si ita esset, profecto vindemia; anni 4l3aersvulgari8
el nuptiae Atuulfi et Placidiae mense Januario conse-
quente celebratae eidem anno alligataeessentablda-
tio in Ghronico, nimirum anno Abraharai 3430, in
U nuptiae incidissent. Atqui non ita ab illo factum est;
sed contra vindemias, quarum tempore Gothi in-
gressi sunt N;\rbonem.,anno 19 Honorii,nuptias vero
anno 20 ascripsit Exinde igitur raanifestum est
Idatium annura IQHonorii et Abrahami 2420finem
usque Decembris, qui proxirae post illas vinderaias
insecutus est, perduxisse, eoque ibi absoluto, no-
vura a Januario sequenti annum inchoasse, videli-
cet Honorii20,Abrahami 2430, die prima anni Chris-
tiani 414. Sed hoc ipsum positus notarum chrono-
losricarum Chronici evidentissime demonstrat.
3.DeniquePhilostorgius,mendacissimu8 alioquin
Bcriptor, Ataulfura duxisse PIacidiamtradit,viYente
prima ipsins uxore, quod nullus alius prodidit ne-
quisquam, opinor, crediturus est.
: Nota XXV, p. 64.
1. Idatius, in Fastis. sub consulibus Honorio x et
Tbeodosiovi, id est anno aera; communis 415, post-
quam inventionem sacrarum exuviarum divi Ste-
765 IN IDATII EPISCOPI CHRONICON NOTiE.
pbani coatigisse narravit, 6 feria, die 3 Decemb.,
addit Lxlanl ex his yestis epiuola saiicli Lunani
: pag. 49), item ex peregrinatione in Paiestiiiain per
tunc in Hicrosolijmis degebant. Lucianus, cui facta
esl revclatio, Gi-a-ce historiam hujus iiiventionis
scripsit; Avilus Latinam lecit. E,\stat autem tom.
X operum divi Augustini, pag. mihi 630.
155 2. Ayitum hunc non nemo forsan euradem
illum esseexislimabit cui Hieronymusepistolammi-
sit.LL\,in quadeOrigeniserroribussermoest.Porro
causa tunc non levis suberal, quamobrem Hispani
Hieronymum de Origene consulererit. Ea declarat
Orosius in commonitorio quod tom. VI oper. divi
Augustini insertum est. Tempusdeinde optimecon-
gruit:nam eaepistola est circa annura 'ilS, quod ex
illius exordio constat, ubi Hieronymus ante annos
decemdeeodem argumento litteras se ad Pamma-
chium dedisse affirmat. Atqui litterM ha3 ad Pam-
ra^ichium anno circiter •404 scriptae sunt; in iisdem
enim legimus amorte tum Origenis annosnumerari
CLi.Origenes autem niortuusestanno253; igiturex 3
his oinnibus annuselioitur 414. Siautem non omnes
eam epistolam ad
integri atque completi sint.recte
Pammachium adannum 403referemus,etepistolam
ad Avitum ad annum 413 si vero integri, altera
; i:20... quando los Godos sorteuron entre silas provin-
anno 404, altera 413 scripta erit.
3.Scio,doctissimum|Pagium,eamadPammachium
epistolam anno 399 ascribere, ductuin testimonio
ipsius Uieronymi, qui ante annos xx quam eas ai
P.immachium litteras mitteret, Constuntinopoli se
cumGregorio Nazianzeno luisse significat. At dece-
ptus est Pagius, magnusque etiam Baronius, dum
credunt Hieronymum Constantinopoli Gregorium
convenisse anno379, siquidem Gregoriuspostsyno-
dum Antiochenam eodem anno379, menseOcLobri,
hafiitam, ex Syria Constantinopolim profectus est
ad eumque postea Hieronyinus accessit.Nihil autem
sirailius veroestquam quod Ilieronymus islud iter
non arripuerit,nisi postquam ad Orientem famaper-
venit,ecclesiasConstantinopoliArianisereptasfuisse
CatholicisquerestitutasTheodosiiMagniedicto.quod
Thessalonicspromulgatumsivecondituin estiii Kal.
IVIartii anni 380 habpturque 1. ii de ftdc culh., Cod.
Theod. Unde (leri vix potuit ut Hieronymus Cod-
stantinopolim advenerit, nisi eodem anno 380 la-
bente.Substititetiamineariem urbeanno insequenti
381,dum generale conoiliuni habebatur; quod testa-
turideminetBiironiusadeumdemannum.colligitur-
qup 15C px ipso Ilieronymo.lib. de Scrip. Eccles.,
in Gregorio Nis?enn. Igitiircum exhisomnibusrecte
conliciatur. fieri nnn potuisse ut annus "20 a com-
moratione Hieronymi in urbe Constanlinopolitana
coiiipletus faerit anteanniim 'i02,(completum anteni
fuisse tr-idit idem Hieronyinus, dum ait : Uidiclur
liber in mnnihusantexxanniis^-ditus; qua? sunt verba
ejus in laudata epistola ad Pammachiuin 65), multo
probabilius est, quos ab incolatu suo in urbe Con-
stantinopolitana ad scriptamaseepistolam ad Pam-
machium.annos xx,et amplius quoqueascriptahao n cui in Iriatii Chronico ex integro respondet annus
epistolaari scriptasAvitn litteras annosxipsenume-
rat, ab anno 412 vel, ut potius, ab anno 413, retror-
sum numerando, putandns esse non vero ab anno
; et iicquiriem qr.inque regnassel.si 24 die septembris
379, maxime cum hic computus atque prior illo
quem supra deduxi ex annis Origenianis optime
inter se cohaereant.
4. Quod si hic Avitus ille etiam sit qui ex Hiero-
solymilana peregrinationeOrigenislibrosin patriam
secum advexit,equidem vel sanctorum locorumde-
8id;rio vei taedio patria;, quam a Barbaris dilacerari
cernebat, vel Hieronymum consulturus, iterum in
Paheslinam post annum 409 navigare potuit. cum
semel anteaeam peregrinationemconfecissetquando
ex ea reriiens Origenis libros attulit. Si ita est, Oro- norum elicendum nam divus Isidorus, qui annos
sius profecto Bracarensis dicenduserit, cumipse in
Commonitorio Avitum ilUim civem suum appellet.
Ego ex Aviti nomine (quod ea Hispaniae ora fre-
qucns jam olim fuisse constat ex antiqnis inscrip-
tionibus apud Gruterura, pag. 31. n. 8; pag. 93,
766
A n. 2 pag. 252, n. 5, et apud Barveirum, in Itiner..
;
ea tempora a Galla?cis fiequentata, deinum ex Pris-
ciliiani crroribus,qui nuilibi magis quam iii GallsB .
cia invaluerant, quosque Orosius conjunctim cum
Origenianis in eodem Commonitorio Augustino
prfflposuit.non omninotemerecredi posseexistimo;
Avitum, qui libros Origenis in Hispaniam asporta-
vit, liracarensem, aut saltem Gallfficurn fuisse.Sed
tamen certum id esse non allirmo; tantummodo
nostrK historiffi illustrandae desiderio suspicionem
hanc meam volui exponere.
ma XXVl, p. 65.
157 Ataulfus,ut Iq scholio adnotatumest,Nar-
1.
bonam annosuperioredeseruit,etBarcinonam in His-
pania occupavit,ubi inoequenli anno interfectusest,
quifuitasra; vulgaris 410. Morales igitur, lib. xi, cap.
12, ingressum Gothorum in Hispaniara regnique
eorura in illa initiumperperam in eumderahuncan.
num 416 distulit. Longius aberravit Majansius,dura
inpraefat.arioperachronologireMarchionisMondex.,
n. 80, ha?c scripsit El licino ie Espana empcso nno
:
cias de Espana de la rnanera que escribe liacio Obispo
de Lamcgn en su Chronicon y S. Isidoro, copiandale
in Vandalorum Hisloria, xra A5i9. Non recte nam
;
Gothicum in llispania regnum ex Idatio anno aerae
vulgaris 420 neutiquam auspicatum est, sed 415.
Sortitio provinciarum a Barbaris factaest.exeodem
Idutio, anno 411, quo Gothi nondum Italia excesse-
rant Alpesve superarant, ut in Hispaniara venirent.
Quare non hi, sed Vandali,Alani,Silingiatqui'Suevi
provincias inter sese sortiti sunt. Eaindeni provin-
ciarum divisionem Isidorus terce 449 adnectit, non
vero 459, ut ait Majansius, qui hsec omnia posuit,
ut exinde conficeret regni Gothici annum 985 in
1407 Dionysianum incidisse, quod ut eliceret, ne-
r cesse erat ut rcgni Gothioi exordium anno ajrae vul-
garis 423 illigasset. Neque melius rioctissiinus Pa-
giusAlaulli mortem retro ad annum 415 (ibi ipsum
legp, n. 25), auctoritate Chronici Alexandrini, in
quo sub consulibus Honorio x atque Tneodosio vi
ha3C leguntur Meme Goripixo, viii Kal. Octrih. die
:
Veneris, nuntius allnius est de cwde Atiiulft harbari
inpartibussuperiorihus.^\(\\\\h\\si:\\c\i Pagius,mor-
tem Ataulti die 24 Sept. anni 414, in quem incidit
ille consulatus, contigissp, et, Idatiiun a Kal. Octob.
annum exordiri. Verum si Pagius de boc annorum
initio ideo nos nunc monuit, ut Idutio cum auclore
Chronici Alexandrini de anno necis Atnulli cnnve-
nire nobis persuademus, Irustra est; nam 24 illo riie
158 Sept. Abrahami annus 2332, cui necem Ataiilli
alligatldatius, nondumincursuerat, sedoetavo post
die,nempe Kalendis insequentis Octobris.Pagio af
(irmante.Inchoatus est.Quare dicendum incunctan-
ter, Ataulfum occisum fuisse anno srx vulgaris 416,
Abrahami 2332 et 22 Honorii; praesertim cum divus
Isidorus in Ilist.Gothor. sex illi regni annos trihuat,
anni 415 interfeetus fuisset.Namamense Novembri
an. 410, quo citius regnum accipere non potuisse
Ataulfum nota 21 ostendi, ad 24 Sept. anni 415,
quinque non integri anni numcrantur. Quapropter
nisi Isidoro atque Matio,quorum testimonium in re-
bus praesertim Hispaniffi longepotiusestquara (:hro-
7,ici Alexnndrini, refragari velit Pagius, Ataulfi ne-
cem ascribat oportet anno 416. liinc etiam illuri
insuper liqiiet, desumptum ex Ataulfi casde r.rgu-
menlum nihil facere ad exordium annorum Idatia-
;
aertE Hispanae a Januario auspicatur, caeriem Ataulfi
ascribit ser.Te 454 et unno 22 Uonorii, iri est anno
rprae vulgaris416,siquiriem huicannoalligatregnum
Sigerici. Cum ergo ex Olympiorioro constet Sifreri-
cum seplem tantum regnasse dies, necesse estmor-
767 ADDENDA AD QCOSDAM PR^CEDBNTKS TOMOS.
tem Ataulfi demortui mense Setembri, et regnum
S.tjcrici iii cumdcm annuru Julianum incitlisscairifi
vulgaris 416, ut tradit Isidorus. llaque de die ac
mcnso cajdis ALuulli turtusse- non lalsa narral auctor
Cbninici Ali^.vandrini, lanlumque ul) eo peccatuiu
erit iu anno desifiUHudo, ilum pro llunorio el Pulla-
dio, qui consulatum gessere anno 416. Honoriuin
atque Theodosium, ct sub eis moitem AtauHi scrip-
sit. Denique Joriiandes, in Gcticis, n. 55, dum de
Ataulfo ail: Tcrlio anno poslquam Gallias Hisjianias-
(jue do»iuis.^ei,occiibuit,liim aiiibigue loquilur, ut,si
velis, colligere ex eo possis Alaulluiu mino418 aut
419 obiisso.
2. De inlerfectore Alauili, de necis loco el causa,
ha;c uurrat Olympiodoru9:/n((;r/ic!7u;- Atauljus,dum
equos suos in slabulo 159
de more contemplatur, o
Gotlio quodam ejus domestico, Dohbi nomine, rum
hanc vetcns odii vindicandi occasionemille caplassel;
hujus enim prior dominus, Golhica; partis rex, /uerat
ab Ataulfoemedio sublatus. Exin Dobbium receptum
Ataulfus in suum familiam asciverat,quiin uUionem
prioris domiui alterum hunc iniecta maiiu violenla
sustutit. El haec Olympiodorus. At Jornandes,de re-
bus Geticis, n. 55, de eudem Ataulfi nece ait : Oc-
cubuit (itadio illo perforato Vernulfi, de cujus solitus
erat ridere stalura. In his Ulympiodori el Jornandis
verbis interfectoris AtauKi nomen diversum esl. Re-
liqua nequeinter se nequeab Idatianis valde discre-
pani,nisi quodOlympiodorus pluribus rera exponit.
yui cum plura eliam alia de Ataulfo tam dislincle
singiUatimque describat, cum eodein Ataulfo Nar-
boiia} Barcinonajque fuisse videtur.
Nota XXVII, p. 65.
Pagius, ad an. 415, n. 25 ei xiv. Cod. Theod.,
de infirmandis his qux sub tyrannis, deduci posse
piitat aute Kal. Mart. anni 416 inter Valliam et Ho-
norium de pace convenluiu fuisse. Sed cum Vallia
non ante hunc annum, verum ipso jam labente.tio-
thoruin rex fuerit renuntiatus, quod ex supra dictis
abunde conslat, multo post Kal.Mart. ejusdein anni
pacem illam conlectam fuisse necesseesl.yuidquod
lex ea, ut niea quidem sententia fert, ntin eos res-
picit qui alicui ex tyrannis, sed eos qui praedae sese
latrocinioque deleutes, interlurbatis rebus, Bacau-
darum factionem atemporibus Diocletiani lere ex-
atinctara initio hujus saeculi in Gallissuscitaverunt,
duravitque non ibi modo, sed etiaiii in Hispaniis
centuiu et eo amplius annos. llos homines, ut ad
tecta et oppida redigeretpxsaltibus atque inaccessis
locis.allicit Honorius luelioribusillisverbisejusdem
legis Si qua per fuqam aut per conqregaliouem infe-
:
licium populorum, etc. Prseterea cum lex xi et xii de
Indulij. Crim.,eod. God., data; fuerint, quando bel-
luin lota Italia fervebat, cur praedicta lex de Infir-
f?i«n<i?,<160dari non potuitantequara paxcumGothis
iceretur? Igilur cerlius est loedus istudpercussum
fuissedesinentequamineunte anno 416.Nequeenim
statim ab electione Valliae iniri potuit quia imo;
postquam de hac electione Ravenae auditum est D
Emvlulius Magistrianus ad Vallium Gothorum prx-
fcclum mitiilur (ab Honorio), qui pacis fxdera iniret
Placidiamque reciperel. Ille vero commode recepit,
missaque Irumenlalione se.ttentorum millium,Placidia
Emplutio tradita ad Honorium [ralrem remiltitur.
Htec seripta reliquil Olympiodorus, quae brevi tem-
pore confici non potuerunt. Quare si Alaulfus ver-
gente anno 4l6inlerfectus est, Valliaque postipsum
acoepit regnum (Sijjericum non esl cur modo nuroe-
remus), pax isla eodem anno desiuente firmataest.
Marceliinus h;ec aniio 414 Iribuit.
^ota XXVin, p. 65.
DoConslanliietPlacidiaBnuptiisUlympiodorushaec
narral Honorius imperatnr Placidium licet invitam
:
Consianlio i,t manum trndit ip.^iO quo consulatujn iniit
die. Iniit autem consulahim u (nam de hoc loquitur
Olymp.) Kal. Jan. anni 417. Harum nuptiarum Ida-
tius noster, Prosper et Cassiodorus, anno 416 ideo
768
X meniinerunt,quia tum PlacidiadesponsataestCon-
stantio ab Honorio, licel tradita non sit ante diem
primam insequentis anni.
JVo^o XXIX, p. 66.
•1. Duplex in describendo § Dwanle episcopo con-
tractuin est a librariis v tiuiii nani et dc sua illuin
;
sededejererunt, etnotis his chronologicisxxv, quas
Idatiiiseidem certissime indiderat,spoliaverunl,eas
rejicientes in § Inter Gandericum, ubiillasnunc pro-
fert Editio Sirmondiaiia. Ultimum boc vilium cor-
rexit Florius, praedictasque notas suo loco restituit.
Optime id quidem exque auctoritale ipsius Idalii iu
Fastis, uhi consulatui Mouaxii el Plintae, qui in an-
num aer» vulgaris 419 et Honorii 25 im-idit, terise
motus illos Palajstinas 161 alligat ; ibi enim hsc
habet Sanctus Joannes llierosolymorum episcopus,
;
qui supra epistolam dirigil per Ecclesias orbis lerra-
rum, qux habetur de signis tcrroribust/ue divinitus
perpetratis. Eineqiiis dubitet euiudem hio Idutium
loqui qui Chronicon scripslt, animadvertat.quffiso,
j]
pari utrobique errore haec sub episcopo Joanne con-
tigisseab auclore aflirraari.Quod sane argumentum
pst utruiiique opus ab eodeiii fonle manasse, ut in
dissert. praevia, n. 37. observalum est. Marcellinus
quoque in Chronico sub iisdem consulibus eos
terraemotus Palestinaa consignat.
2. Sane correctione doctissiini Florii praediclus§
Duranle episcopo anuo suo, id est Honorii 25, resti-
tulus est, verum non suo loco; namque collocari
procul diibio debuit post§ Vandali Silingi el Alaiii
qui, in qiiibus uella quae gessit Vallia anno 418 Ida-
tius commemorat. Neque enim eo anno occisus fuit,
teste Orosio, qui, finem suis Ilistoriarum libriseo-
dem anno faciens, hoc, cap. ult. lib. rii, scribit :
Nunc quotidie apud Hiipanias geri bella genlium et
agi stragesexallerulro Barbarorum crebris certisque
nunliis discimus. Prxcipue Valliam Gothorum regcm
insistere patrandx paci ferunC. Refragatur tamen
C Pagius ad annum 417, n. 23, quo Orosium opus
suum in Hispaniaabsolvisseduplici errore affirmat.
Nam priraum Orosius finem operi imponeresetes-
tatur anno mundi Eusebiano (Kusebii cnim chro-
nologiam secutus est, ut conslat ex cap. 1, lib. i)
5618. qui cum anno ffira3 camniunis 418 concurrit,
ut calculos subducenti perspicuum liel. Siquidem
in chronologia Eusebii aonus i aera; vulgaris res-
pondet anno mundi 5201. Igitur annus aerae vulga-
ris 418 concurrat necesse esl cum anno mundi
5618. Sed neque unquam fleri potest ut annorum
aerae communis impar numerus, puta 417, pari an-
norum numero, sive mundi, sive Abrahami, sive
Eusebii chronologia respondeat. cum ab impari
earum epocharum nurnero epocha Christiana ini-
tium suum sumpserit. Ouaproptor 16? in Ghro-
nicon Prosperi ubi annus mundi 5618 cum Monaxii
et Plintre consulatu connectitur, qui nomen dede-
runt anno aera; Christianae 419, mendum irrepsit
nam ibi annus mundi 5619 consignandus certis-
: sine fuerat. Verum hu.jusmodi vitium totum illud
Chronicon fcedavit, ex quo in ejus aditu inscriptus
est annus mundi 5580, cum consignandus fuisset
5579. quod .jara alibi demonstratum est.
3. Deinde allata modo ex eodem Orosio verba
evidenter oslendunt euiii, dum illa scriberet, alibi
quam in Hispania fuisse ail enim Nunc quotidie
; :
apud llispanias bella geri... crebris certisque nuntiis
discimus. Haeccine ab Orosio scribi poterant in His-
pania consistente ? Ubi vero lum erat ? In Alrica ;
quod ipse clarissime prodit, lib, v, cap. 2.Utrumqu6
pra>terea ex epistola Severi in minori Baleari epi-
scopi (apud Baronium, anno 418) satis certo colli-
gitur, nara in ea Severus, de Orosio loquens, ait :
Presbpter quidam sanctitate prascipuus ab Hicrosolijma
veniens, iiagona'. non long tempore moratus est.
>
Qui postquam transvelii ad Hispaaias, sicut desidera-
verat. nequit. remeare ad Africam denuo staluil.Usec
autem contigisse traditSeverusinitioFebruarii post
769 IN IDATII KP18C0PI
consulalum Honorii et Cnnslanlii ilerum,q\i\ consu-
les fuerunt anno 417.Parro ab Hierosolytna Orosium
venire ail Severns, r|uia exinde iler in Hispanias
exoraus ille cst.ibique saoraruin divi Stephaai exu-
viarum reiiquias aileptus erat, in quarum hoiiureui
Ueus ingentia illa prodigia, quae narrat in cpistola
sua Severiis, operstus fuerat. Attameii Orosiu?,
priusquam Magoneni appulis et.in Afrjcum delatus
est, ul constat ex littens Aurelii Cartbaginensis et
aliorum opiscoporum provinciaj proconsularis ad
Innocentiuin,pontiliceml{omanuai,exsynodohabita
riie 25 Augusti anni 416 datis. In eadem Afriua per-
stitisse Orosium usque ad initium anni 418 fere cer-
tum est. Sed tiim ex ea solvens, cum in miuorein
ex Balearibus insulam descendisset,ibique infestari
omnia a Barbaris in Hispania cognovisset, remeare
in Africam statuit. Ubi ab Augustino, ut puto,hod-
pitio exceptus, ipsius rogatu iibros Historiarum
IttS eo anno 418 aut a capite ad calcem, totos
confecit, aut incceptos antea, sive anno 416,
417, tum demum absolvit.
Nota XXX, p. 67.
Prodigia illa, quee Hierotolymis anno Christi 419
evenerunt) a Joanne, illius urbis episcopo, liiteris
coDsignata fuisse Idalius et in Kastis el in Chrunico
tradit. At ex epistola Zosimi pap» secunda ud Au-
relium et reliquos episcopos AfriciB certissiine con-
stat, Joanne vila funclo, Pruyliian anuo 416 aut
initio sequenlis episcopatum Hierosolymitanum ob-
tinuisse. Quin ctiam Praylio quoque mortuo, Juve-
iiulis eani licclesiam re^'ebat anno 418, ut
nota 47. Quapropter vel in scripto illo de signis
atqiie prodigiis qu^ H'erosolymis visa sunt expres-
sum non erat episcopi nomen, et Idalius Jounnem
esse existimavit, vel in exemplari quud ipse habuit
pro Juvenale subditus fuerat Joannem ut ut sit,
;
Fusti pcrfecto sic sunt corrigendi His consuUbus
:
Juveiialis Hierosoly morum episcopus.olc, et in Ghro-
nico quatuor illaverba,Du; nn/eepwcopoiuo, supra,
deleri debent.Attaraen nobis nihil mutare licet,quia
ab eodem Idatio ita scriptum fuisse videtur,cum in
utroque opere Joannis nomen legatur, testalumque
ipsa reliqueret ad annum 435 ac quo anno obieril
Joannes scire non potuisse. Qus autem fuerint por-
teata illa alque prodigia, quce tunc Hierosulymis
evenerunt, narrant Marcellinus inCbronico et divus
Augustinus tomo IV Editionis Benedict., serm. 19.
Irridet illa omnis pietatis iriisor Phereponus, reli-
giosissiraeiue Sirmendo iniponit quod in notis ad
eum sermonem Auguslini priora ilarcellini verba
prse verecundia reticuerit.
Nofa XXXI, p. 67.
Cum divuslsidnrus in Hist.Gotbor. totum exscri-
bat Idatium, mortemque Valliae adnectat aeras His-
pansB 457, quis dubitet Idatium mortem hanc sub
anno llonnrii 2o, quem etiam tfiA in l.=idoro exhi-
bent Editiones Labbei et Grotii, consignassp, et
notas has xxv in § Inlrr Gundcricum post narratam
mortem Vallias nnn rpjeoissei' Itaque Vallia inleriil
anno asriB comraunis 419, et quidem. ut ego opinor,
nonanieautumnum.Namcuinregnnm,testeIsidoro,
tribus annis /etu^ri^illudqupadierit.desinenteanno
416, ut ex supradictis nofa 27 constat, consequens
est ut post Septemhrem anni 4I9obicrit. Jornandes,
in Geticis, persummum errorem Valliam intervivos
numerat anno quo Vandali in Africam transmise-
runt; qufm extcri plerique scriptores secuti sunt,
VallisB viliam et regnum protrahentes ad anniim
usque 429. Sed neque veriiis eidem anno alligat
Jornandes naufragium illud quod in frelo Herculeo
passoa fuisse Gothos anna 417 Orosius (anno se-
quenti llisforiaesuae finfim imponens) memoriae tra-
diilit.At vero non itahallucinatum fuisse Jornandem
credo.dum Valliam scribit Tjlos,-e decessisse. Fi-
liam is reliquit, qus, viro ex regiaSuevorum stirpe
nupta,filiumediditRecbimerem.Idno3preecipuodo-
CHRONICON NOTiB. 770
A. cetSidoniusinpaneg.Anlhemii,vers.360,ubiba3cait:
Hicimtrem
lu reguum duo regua vocaut; nam patre Suevo,
A geuetrice GetUes. Simul el rtMuiuistilur illud,
UUD.i Turlessiacis avu* hiijus Vfillia lcrris
Vaudalioas tiirnias et juocii Martis Alanos
Stravit, et nccidiiani leiere cadavera (^alpen.
Ubi Sidonius belluni innuit.qiiod Valli.i cum Van-
diilis et Alanis gnssit annis 417 et 418.cujiis sit : Gai-
sericus retniniscitur: n.nm de Gaiserico ibi loquitur.
Nota XXXIl, p. 67.
Theodorcm Gnthorumregem.qui Valliffisuccessit,
filium, seu potius generum fuisse Alarici significat
Apollinaris Silonius, 165
carm. v!i, versu 501, ubi
Thpodoricum Theodoria hujus lilium sistit ita lo-
quentcm :
Ti'8lor,Boma, tiium nobis venerahile nouien,
Me paceui servare tibi, vel velle abolere
Quae nosler peccavit rtos; quem fuBcat id uuum
Quod te, Roma, capit
sive
g En Theodoricus Theodoris hujus filiu» avum vocat
Alaricum hio eniiii est qui Humam
expuf;iiavit el
;
cepit.Unrie necesse est Theodoreui aut Alarici lideia
luisse,aut generum.Regni ejus initium anno4)y in
exifum vergente consignandum est ex supra lictis.
Nota XXXIIl, p. 68.
Olympiodorus,qui Placidiam Constantio tradilam
fuisse scribit Kal. Jun. an. 417, Honorium ex hoc
conjugio priiisinluceiiieditamquara Valentiniunum
raemorat.Proinde Valentinianus anteunnum 419na-
sci non potiiit. Marcellinus, in Chronico a Panvinio
edito. rursusque in Hilrielbergensi Editiune uuni
ostendam
1588, diem designat et locum natalis Valentiniani,
inqiiiens natum fuisse Havennae vi Non. Jul. Sub
eadem die Kalendariuiii Ptolemei Silvii, in Actia
sanctnrum Antuerpiensibus. lom.VI Junii, hffic ha-
hei: Nalalis genuinus domini t'a/en/muna'. Eumdem
etiam diem desis/natProsperin Chronico.Quapropter
corrigendus est Marcellinus in Editione Sinnou-
f diana, quae diem v Nonas praefert.
Nola XXXIV, p. 09.
1. i)um librarius ea Chronici verba scriberet :
Conslnutius imperalor Ravennx morilur in suo iii
consutalu, consulatura audiens, notam novi anni,
scilicet 27 Honorii.iisdem verbis apposuitnon aliter
ao si Chionico consulare exscriberet. Sed aperte
contradicil Idatius.ciimdicafOinstantiiira mortuum
fuiase tertio consrilatu,nu\ in Fastis ejusdHm Idatii
anno Honorii26166aeraecommunis420 respondet.
8imililer peccatum est a librario inlra, anno
449, uti ostendam.Igitur IdatiusConstantii principii
tota Hispania notissimi atque celeberrimi, et sub
cu jus ditione ipse neque puer neque adolescens, eed
pene vir,anno 420 degsbat,eidem anno raorte malli-
gavit fxpressis illis verbis Moritur tn suo lerlio
:
consulatu, quae non faciie vitiari queunt; cum e con-
verso notae chronologicae freqiientissime a librariiB
depraventur.eas vel prius vel posterius quam ab
ancforibnsinacriptaesunf describentibus.Panvinius,
" lib.i de Romanis principibus, Idatio, quera non vi-
derat, consentit, atque etiam enim. Baronius,dum
ad annum 419, num. de Cnnstantio, ait Quetn se- :
quenti anno obiisse scimus. Prosper et Cassiodorua
mortuum esse aiunt Constantium an.421. Denique
Theophanes regnum adiisse tradit 8 die Febr.anni
421. eodemque mensis Sept.die 2 obiisse. Dissenlit
itaqueTheophanesabomnibiisantiquis scriptoribua
Occidentis, a Prospero et Cassiodoro, de initio, ab
Idalio vero de initin et fine imperii Constantii. At
fieri potesl ut dum Consfantiura inquit imperium
udiisse vi Febr. anni 421, de die inaugurationis
vera scripserit, licet quod narrat de anno falsum
omnino est.
2.Fntereadoctissimus Pagiusad annum 420, n. 2,
Theophani, qui quadringentos fere post annos in
Oricnte vixit. quique in eadt^m Constantii narranda
morte insigniter decepf usest,fidem prsstare maluit
quam Idatio coaevo scriptori, qui ea quae sub ejua
771 ADDENDA. AD QUOSDAM PR^CEDBNTES TOMOS. 77 2

fermeoculisgerebantur posteritali mandabat.qui- ^ set.Equidem constat id genus epistolas ad diversos

que Consluiiti uiorleai singulari characterisuio desi- magistrulus et episcopos ante impjrium dedisse
gnavit, inquiens MoriHir in suo tertio fousulalu.
:
Constantium.
Exisliraat sane Pagius Theophani sutTragari pr«;ter 5. Exemplar quoddaro. hujusmodi litterarura ad
Prosperumet Cassidiorum (quos tamen non magis Symmachum P. V. datarum alTert Baronius, ad aa-
Theophani quam Idatio favere supra vidimus),leges num 419, et paulo anteaeodem anno binasexscribit
quasexCod. Theod. post Sigonium et Gothofredum Honorii epistolas,in quarum primaad AureliumCar-
prolert.Sed primum animadveitere oportet nullam thaginiensem sit Honorius Et t/uamvis sufficereni
:

toto impcrii Constantini tempore (siquidem 2 die domini germani mei Augusti scripla.ln secunda vero
Septerab. an. 4i0, mortuus fuerit) editam fuisse le- ad Augustinura et alios Sed quamvis sacra Domini
:

gem, in qua Constantii nomen uUo modo, exprirai germani mei Augusti principis ad Ualix synodum evo-
poluerit,etiamsi eo 167 anno a mense Februario cans auctoritas non negligenda provenerit. Ilonorii
in septeinbrem imperaverit.Nam in hisquffi a Theo- has esse litteras.non autem Placidi»,quod opinatur
dosio sunt,cum ille Gunstantium in regni socie-
latsB em. Norisius, lib. i Ilist. Pelag., cap. 16, constat
tatom assumere noluerit, procul dubio expressum tum ex lide manuscriplorum, qua; habuit em. Baro-
non Cuit. llonorius autem duas eo aunoedliJit, alle- nius, tum ex ipsarum vcrbis. Perpendat illas lector,
ram qu;e est vi de LeQitimis hxredil. V. Kal. Oc(ol)., invenietque de Honorii Augusti auctoritute non lani
alteram qua; nunc in duas conscissa est, cum unica humiliter demisseque locuturum fuisse fl69Plrci-
tantum tuisset.uti constat exappendiceCod.Theod., diam inaxime cum deseipsa ita Xoqustliiv -.Socianda,
n. 10, apud Sermendum, tom. 1, p. 409, eamque Go- g etiam serenitalis nostrx scripta juiticamus. Quidquid
lholredismonuitin/l»ia«o op/imas no<a; subscriptam non ad unum tantum Aurelium, sed ad septem alios
esseviiiKal.Novemb.lgiturutraqueeditaestpostCon- ei)iscopos scripsisse Placidiam incredibileest. Taa-
stantii obitum, si is mortuus est2 Seplerab. an. 420. dem in Append. Cod. Theod., apud Sirinondum,
3 Deinde ex septera legibus anno 421 editis, se- tora. I, pag. 417, Honorius ad Gonstantiura scribens
cunda de Hepudiis in Aniano et aliis raanuscriptis ait /(/, Conslunli,
: parens charissime, ad nolitiam
Codicibus data legilur Idus Novemb.,uti testalur
vii omnium ordinariorum judicum facies pervcnire.Scn-
Golhoiredus.Tum autera, juxta Theophanera, mor- pta notatur haac epistola xv Kal. Feb. Honorio xi et
tuus erat Constantius.Qualuor aliae, scilicet unica de Constantio iii consulibus. Sed vix dubium est quin
Quin(jtien.prsescript.,xxiiide Bonisprscscript., eixxwx legendum sit Constantio ii,ut ad annum referalur
et Petit. et utt. dat., unica tantum ab initio
XXX de 417, quocumllunorioxiconsulfuit iterum Constan-
fuit;nunc autem cum in quatuor partita est; prima, tius nara si ad annuin 420 pertinerel episfola, quo
;

secunda et ultima, dune illoe in Cod. Theod., hsc in tertium consulatum cum Theodosio gessit Constan-
Cod. Justin., Gonstantii nomine carent. tius, librarius Tlieodosio ix in Honorio xi commutas-
Sexta,quae esl xlv de epMfo/<!5, Constantium non set, longe aulem credibilius cst pro Conslantio ii
exprimit. scripsisse Constaniio iii.
Septima.quoe est unica Si certiim petattir de chi-
: 6.Ex his omnibus nonnulla nobis datur colligere :

rographo, Gonstantii nomen retinet; sed id non sa- loConstantiuro antequaminimperiiconsorliuiiiasci-

tis est,ut dicainus Gonstantium tunc teraporis non- lus fuisset.decoratumesseabHonorio .•/i/gujVz titulo,
dum obiisse;quandoquidem tam SKpe falluntlegum « quodaliasnulliunquamviroantesolemnem inaugu-
inscriptiones, ut Gratiani nomen post pjus etiam
^ rationem, idest, anteimperiumregnum(iueassump-
mortem sexagies et ultra nobis obtrudant. Quin tumcontigissecredo, certenon memini. 2° Euradem
etiam lex xxxi de Petit. et vil. dat., Cod. Theod., Gonstantium postquam in matrimonium.Placidiani
quaelataest anno 422, Constantiura in fronte retert; duxit.auctoritate quadam functum fuisse.qus ipsi
et lamen nemini dubium est tunc jam Gonstantium supremos etiani magistratus perfectos praBt(.rio et
vivcre desiissc.Igitur ex hujusmodi inscriptionibus, Uibi subdebat;quam imperii vicariatumautprocon-
nisi firmiora argumenta aliunde babeantur, nullo sulare imperiura non omninoinepte appellare pos-
pacto collegi certe potest quo anno Constantius de- sumus.3° Gonstantium hac,qua praepollebat,aucto-
cesserit,quaque morte mortuus fuerit, non violenta, ritate prffidiclam ad Volusianum epistolam vel ante
ut narrat ibideni Theophanes(exquolitulminoripsi initum etiam imperium dare potuisse.Quumobrem
in his qua; do Constantio tradit adhibenda sitfidcs), nisi eonstet aliunde illam anno42I scripsisse, nihil
sed pleuritide correptus interiit.Quod scriptor illius penitus actura fuerit a Garnerio. Atqui neque ex
tcmporis Glympiodorus tcstatur inquiens Se/i^nno
: ascriptione.cum illa careat epistola, neque px tilulo
imperii mense {quemadmodum et in somnium sic in- ;»ipe)-n/()/'!sConstantio ibi altributoid deduci potest,
dicaverat Sextus adiit, septimus inchoatuh) 168
: ut upra observatum est. Restat ergo ut ex persona
plcuritido exstinctus est. Neque Idatius, si violenta illiusad quem mittitur epistola, teropus quo scripta
Cffide periisset, scriberet, moritur. csljCruamus. Igitur Volusianus Urbis prsfecturam
4. Cardinalis Baronius, ad annum 420, doctissi- accppit anno ejusdem Urbis 1170, tesle Rutilio Nu-
mus Joannes Carnerius,dissert.3 de Gonstit.impe- raatiano, I Itiner, ubi Volusianum sibi proxime
lib.
rat, adversus Pelagianos, et alii, epistolam allogant D in ea 1 70
prtTfectura successisse alfii mat. Rutilius
Constantii ad Volusianum pra;fectum Urbis, quam autem eam adrainistravit anno Urbis 1170, quod
idem Garnerius pluresque alii eruditissimi viri scri- ipse hoc disticho testatur :

3tam fuisse opinantur anno 421. Igitur Garnerius,

laudato loco.postquam supra verum asserit Idatium
ubique fere corruptum «.«ejContraque veritatem opi-
natum illum fuisse affirraat Constanlium jam indeab
anno 419 imperium suscepisse.ex prffidicta epistola
inilium Constantini imperii alligandura prorsus
contendit anno 419. Sed immerito, tum quia ea
epistola nota diei et consulis caret tum etiara quia
; qui ipsi annus est Christi 417 juxta Dionysii compu-
titulus illius apud GnTnerium Epistola Constantii im-
peratoris patris Valcnliaiii Aiigusti III (a quo nihil
quoad rem nostram differtisqui legiturapud Salma-
sium in Eucharistico) argumento est Godicem in quo
Quamvis sedecies deuis et luille peractis
Auuus prceterea jam tibi nonus est.
Urbis hunc annura cum eera! Christianae anno 417
conjungit Panvinius.Quare si anno insequente prffi-
fecturam Urbis gessit Volusianus.profecto eam ges-
sit anno 418. At, inquies, in chronologia Panvinii,
tum est 416, quiaPanvinius epocham Christi a con-
sulatu C^saris et Pauli nuraerat, atque adeo recte
cardinalera Norisium in Adventoria ad Macedum
scripsisse concludcs Gessil Rafius Volusianus Urbis
:

ea epistnla continebatur longe post Constantii inor-
tom soriptum fuisse. Unde fieri potuit, et ita factum
esse ne(|uaquain dubito,ut a librario in inscriptione
epistolffi imperatoris nomen adderetur; quantumvis
illa ante initum a Constantio imperium soripta fuia-
prxfecturam anno epochx Christianx 4l6.Nec vacat,
necjuvatexaminarequam de Urbis couditu opinio-
nem Numatianus secutusfuerit,nequeaninsecundo
versu legendum sit nonus eaf,quasiannus in qnepQ
designat etiam tum flueret, an nonus erat, quod in
 773 IN IDATII EPISCOPI CIIRONICON NOT^. 774
Editione Panvinii legitur, quodqueannum jam exa- \ serlim feniinas laluisse, rel in Urbempostquam delo-
cluai sigiiilioat. Salis esl ut e.^c Numaliani auotoritale nutt tempesias, securutn rediisse connii-ente Urbis
staluanus proxiine ipsum Urbis prajfecturam te- prxfecto. Si ergo Coelestius ab Urbe non discessit
nuis3eVolusiaDum.Namcumexleg.iv(/e/ia^!(u7!iou/!' constitutionisHonorii ineum promulgatae metu,vel
oporlel, God. Tlieod., constet die 12Decemb.anni'ilG etiamsi ad tempusaufugit ubi primum sese deditoc-
;

eam preefecturam Probianura administrasse, preele- casio, in eam iterum irrepit quis negat ante annum
;

ctura Volusiani neiiuivit non incidere annum 418, 419, id est anno418 desiderare potuisse prajfecti
quandoquideminteripsumetProbiaiiummedius fuit Urbisin tanta peste ub ea arccnda diligentiain ?
Numalianus. Ilaque deceptusestcardinalisdoctissi- 9. Sane qua» hucusque dicla sunt, quam veri si-
mus,et praefectura Volusiani alligandaestanno sera; toillimasint, quantoqueprobabilius anno 418 quam
vulgaris 418.Cumergoadie30 Aprilisejusdemanni 421 asoribi queant, nemo, qui ea pensioulale consi-
constitutiones atque edicta in Pelagium et Coelesti- deret, non agnoscet. Ita ut si epiatola adjectum
numab Honorio, Augusto eta priefectopraetoriopro- Constantio Imperatoris nomen non legeretur, nemo
mulgariccepta,fuissent,etpraefectusl)rt)iVolu8iunus opinor, anno42i,eamunquamadjudicandamexi8ti-
negligenter nidiis sanctiones principis contra lidei masset.At quisnon videllmperalarislUalnm apponi
perduelle3exsecutionimandaret,Constantiussevera potuissealibrario, ut sciremusquisnaraessetauctor
eumcensuit correctione admonendum, quod fecit illius epistolffi, sicuteadem de causa in ejus IVonte
missci adeum epistola de qua sermo est. adjecta sunt illa patris Valentiniani Augusti III ?
171 7. Ex quibus liquido consequitur nullum Porro I^hotius cum de scriptis prinoipura adversus
aliudessefundamentum,uthujusmodiepistolascrip- g Pelagianos agit, Cod. 53,Theodosinum et Honorium
tafuisse dicatur anno43i,quam quod in ipsius titu- imperatores appellat, 183 Constantium vero non
loimperatoris nomenConstantio defertur. Caetcrum ita. Igitur abeaepistola, ut Constanlium usque ad
uteam in annum 448 referamus.suadet.l^prajrectu- annuiu 42i vitam duxlsse credamus,dubiuraadmo-
raVolusiani, quam boc anno administrasse modo dum,nedicam futile, argumentuindesumitur.EMi-
demonstratum est anno autem ^421,eam gessisse
: caciusmultoelformarepossumusexconsulatuquem
nu3quamalias,quodegosoiam. proditumest.^^Quod idem Constantius gessit anno4'20, ut eodem annoad
insignita non sit epistola nominibus aliorum Au(;u- imperii fastigium ascendisse incunctanter assera-
storum, sallem Honorii, cum in epistola ejusdeiii mus Id enimalias non semel factum soimus, et de
Ilonorii ac Aurelium Carthagenensemepiscopum de alio vero testatur Spartianus, quod quia deputatus
iisdem, Pelagio et Ccelestio, scripta, Theodosii no- erat imperio, iterumconsui designatusest. Itaque cum
men expressum sit. 3» Id ipsumsuadetedictum Vo- llonorius Constantium anno 4,0 Augustum nuncu-
lusiani, in quo isla leguntur Haclenus Cielestium
: pare decrevisset,ineumdem huncannumconsulem
divinx hdei et quielis pubiicx turbatorem, jvdiciis designavit, ut in Kal. Jan, et consul et iraperator
umica reis secretasubduxerunt. Jam ieges et jamedi- procederet. Verum, obnitente Theodusio, qui Con-
cta persequentur absentem, etc. IIa3C Volusianus edi- stautium in regni societalem assumere reousabat,
ceret anno postquam sententia in Coclestium lata atque euntibus hinc illinoet redeuntibusnuntiis.res
est. 4. Editumjam.an non potius olim jamin hunc protracta est ad diein usque VI ante Id. Febr., quo,
diviiiaj Qdei et quietis publica; perturbatorem edicta omni spe abruptaobtinendi a Theodosio consensus,
jaculata fuissediceret Volusianus^si edictum suum p absqueeo Constantius Augustus factus est eo anno
anno 421 proponeret ? 420. Hino in Orientem, cui Theodosius imperabat,
8. Enimvero res, ut ego existimo, ita se habuit. Cooslantii irae ; hinc in ipsum meditala expeditio.
Ab Octobri anni 417 ad Maiuminsequentis anni 418 Exstat apud Grut., p. 449, n. 7, lapis in quo legitur
plurimis gravissimisque inter aposloiicam sedeyn (ut Honorium, Theodosium et Gonstantium, Augustos,
refert Augustinus, lib. i ad Bonif., cap. Z)et Afros jussisse statuam Petronio Maxirao, prcefecto Urbis
episcopos currentibusctrecurrentibusscriptisecclesia- constitui. Prffifecturam autem Urbis gessisse Maxi-
slicis, tamdem Zozlmus papa, quantumvis eo usque mum anno 120 opinantur viri doctissiini ipsique di-
lenius cum Coelestio se gessisset, rursus in exaraen rectam fuisse autumant legem vi de icgit, bxredit.,
vooare, severiusque causam illiusdijudicare consti- quae latc est v Kal. Octob. eodem anno 420. Nam li-
tuit. Ergo ciim ejus (addit ibidem Auguslinus) ;)!VE- cet inscripta sit Maxirao P. P., at illo anno 420 Pal-
sentia posceretur, ut vertis ac dilucidis responsionibus ladium, non vero Maximum P. P. fuisse constat.
velaslulia hominis. vel correclio dilucesceret, el nuiii Ouaproptersubscriplionemeamcorrigunllegunlque
ambigua remanerei, se subtraxic et negavitexumini. Mu.ximo P. U. Exhisergo concludimus Constantium,
Haec Augustinus. Eadem Marius Mercator narrat in si renuntiatusfuitAngustusmenseFebr.,utait Theo-
Co_mmonii.,illud expresseadnolans,quodCoelestius phanes, non alio quam Febr. anni 420 renunitatum
huic indiotai a Zosimo audienlix pleniori non solum fuisseeoderaqueannopostOimperiimensesinteriisse.
non adfuit, sed etiam ex ftomana urbe profugit. Dum Nota XXXV, p. G9.
hso geruntur, deventem estad diem 30 Aprilisanni 1. Salvianus, lib. vii de Gubern. Dei, agens de
418, quo Honorius Augustus constilutionem edidit _ praslio quod Gastinus cum Vandalis commisit, ait,
adversusPelagiura et Cojlestium, 179 quos urbe '^ Ad Vandalos cumin 174 Hispania sitos nostra pars
pelli cum caeterisseclatoribus jubel, Coustitutionem pergeret, tantamque addebeilandos eos prxsumptionis
imperatorisconsecutum estediclum praefectiiprifito- fiduciam ferrel, quantum pro.vime ad Gotlios {beilum
ris, pr8ecipiensutPe/u!;('Hja;(/ue Caiestiusvenerahiii innuit Tolosanum, de quo Idatius anno 439), pari
Urbe snbmoli bonormn concilio muictarentur. Aberat superbix fastu, pari e.vitu corruerunt. Haec prima
tunc RomaPelagius attamen quiaerroris raagister
: causa infelicitatis illus pugn.e,despeetus hostiuraet
elsacrilega? secta; auctor habebatur, in eum etiam propriarum virium confidentia. Secundara adnotat
constitutionesprincipum etedictaprKfcctorumani- Prospersubconsulibushujusanni422:C'/5tn(uj,inqu
madvertebant et ne illi ad Urbem accedere futuris
; Bonifacium virum beiiicis artibus prseclarum inepto et
temporibusliceret, ab ea non secus ao sipraesens es- injuriosoimperio ah expeditionis suie societate avertil :

set, pelliipsura .jubent. AtVolusiani edictumCa;le-
stium solum petit, etexinde non teraere colligimus
editum illud fuisse anno 418 aliquod post tempus
quara promulgata fuit imperatoris constitutio,quia
dubiumeratan Ccelestius Urbem reliquisset, Con-
stantinsque aut suspicabatur aut certe cognoverat
Roniae delitescere. Porro Garnerius, dissert. de Au-
ctoribus et Defens. hsresis Pelag., cap. 5, disertis
verbisscripsit Ccelestium velre ipsanon profugisse
: pOris in Hispania fuisse ex eaque in Italiara prope-
Urbe, cum sejudicio subduxit, sed apud potentes prse-
nar>t iilepericidosumatque indignum ratus sequiquem
discordem superbientemque expcrlus esset celeriler se
ad porlnm Urbis atque inde ad Africam proripuil. Ita
Caetinus dum Bonifacium a se avertit, ab hustibus
superatus et victus est. Altcr Prosper ac annum 8
Theodosii xxifere millia Romanorum a Vandalis oc-
cisa fuisse affirmat.
2. Idatius silentJoprEteriit Bonifacium tum tem-
rasse. Attamea ipse cum Prospero ex Italia ia Atri-
775 ADDKNDA AD QU03DAM PR^CBDBNTKS T0M08.
eam Nimirura in
Honifacium oontendisse testatur.
ArriramtandPmrerliit, undeHonoriijussuabbellum
sub Uastiiio gerendiim in Hispaniamvenerat. Ita ex
epist. diviAogustini (oliui 70)colligo qui pr<fiterKa;
Bonifiirium hoc temporii.deluncta uxore, secundam
extra Alricam oamque Ananam duxis^e referl. At
ccnataraeam fiiisseregis Gaiserici, utaitliaronius,
nequfl Augustinna innnit, nomenque mulieris re-
nuit quod fuit t-elag.a.
XXWI,
Nola p. 70.
reclamet
Cum ex Fasti.s Uialii nostri (quidquid
Pagius|liquidoconstetcum uonignorassc Honorium
anle anauin 424 vita functum essp, alquR adeo 30
imuerii anuum non atUgisse.curtriginta principatus
Orientem cum Honona{s\c cnim lcge, non Honorio,
illi tribuit ot sul. anno 424 morlem ej us ac
annos lemin<e signilicatu,quod improbabiiiterdocelalicubi
tricennalia consign.it ? Si vehementer non ego (allor,
imperatorum Norisius) et Valeniviiano litiis profecta ^uii;utnarrat
Idalius.cumanimadverteretcpocham
nimirum, Prosper sub cousulibus iVIaiiano et Asclepiodoto
mensuram esso aliorum, Abrahamitic» et
nt imperatoriam, eamdemque
nivmoiadicie auus non singuli<i, -.
omu.umque ,fusiSMne Ulympiodorus. .Idatio
aauTl3 5sed decimo quoque .\br:.hamiticam, B 'giturmagisquam Philostorgio hdem adh.bereopor-
qooqueOIympiodicam
qua to quuLjuouijii
quaiLu lantum solitus sit ex-
t"
_^^^ ^ .^.
_ ;„,,^„„ tet, Joannemque neci llavense
primerj,nullaia putavit faoiendainsibiesseinChro- quandocunquenuUus meliorauctorquam Philostor-
uico i.niioruin imperatoriorum interruptionem, ne
gius Aquiteie occisum testelur.
notishujusmodiannarumdericientibusAbrahamiti-
coruia et Olympiadicorum cunctaque chronologis
ratiopci-turbaretur. utsane turbatacstinfraabanno
LeuiiisVlIl,postquamIdatiusnarrationemsuamno_n
digessit. niic parlibus cstadnotato quolibct imperii
ineunte anno. Id uutem ut pripc.wcret ldatius,inter-
regnurum leiupus hic principibus qui praecesseriint
ascripsit. Quod inlVain A\ito demunstrnbo. Igitur
IdaliusHonoriu adjudicans interregni tempus quod
iuteripsumctValcntinianumIIIfuit,imperiu"iejus
ad triginta usque annos produxit et cum ad extre-
:
mumpervenit.triccunaliailliusmnrtemqnoenuntla-
vlt, ne cuiquam abbonum videretur exhiberi a se
Honoriumtriceunaliaanletrigefimum regni annum
celebrantem et imperium post ipsam etiam mnr-
tcm admiuislrantem. C rl
Nola XXXVII. p. 10.
Theodosius Arcadii lilius, anno ajraj Cbristianae
42.5,cui Idatins in Chronico imperii e.ius annuin 1
adnectit, fletatis procul dubio agebat24. atque hunc,
non autem26designavit isto loco Idalius. Uelege
qucedipta sunt nnta 16. Utrobique ergo tum hic,
tuinad annum 401 Idiiliusa librariisde^/ravalusest.
Qiiare non eratcur Pagius ad annum 428, ut nota,
prfficedenti observabam, ex hoc librarioruin errato
in annisTheodosii describendisetex iiiortellonorii
ab Idatio sub anno illius 30, id est, 424a!raj vulga-
ris commemorata, eiim quasi parum accuratum in
Romana historia scribBndailliusque imperituiii ac-
cusaret. Potinri jure Pogiusipse corrigtndus inlra
veniet, quia, ad annum 448, ii. •13, sui immeraor,
Idatio imponitanspicatumesseannosregniTheodo-
sii abOctobri anni 423, cum ex aniiis
quod tribuil
Honorin quoque, quod ei tnbuat curpit memorato
annn 42SS76 pagius, manifestissime deducatur
annum I Theodosiianno ffiras vulgai 13 425 eum illi-
gavisse,
Nota XXXVIU.j). 71.
01ympiodorusnonCKsari3,sedNobilissimi,litulum
Constantinnpoli accepisse Valenlinianum scribit
Caesarem vcro Tbessalonicai lactuui ipse Olympio-
dorus atque etiam Philostoigius tradunt. Porro Va-
lentinianiiBNnbiliissiini,PlacidiaveroAugu3tititulis
decornti antea tuerant ; utrii^ue tamen Tlieodosius
rnnfprre honoresistos voluissevidelur, quia in prin-
ripatus Rocielatem ipse Constantium adinittere no-
Inorat, ex quo iixorem Placidiam et lilium Valen-
tinianum h.Tec prius decora promanaveranl. Lex xiv
de Muril ct Gyn.rc., Cod. Theod., die 16 Octob. anni
42< lata, Valentinianum Caesrrem vocat. Sed lex,
cod. Coil., xxxiTi ilf annonaellributis,(\u3Si8ex ante
diesedita fuerat, Theodosii solius nomen praefert.
Hinc inferre utcunque licet aliquo ex illis sex die-
776
A. bus. qui a 10 ad i6 0ctob.
eju3 anni 424 excur
rcrunt, Valentinianum Caesarem renuntiatura fuia-
se.
Nota XXXIX. ;;. 71.
Joaunein tyrannum Aquileia; necalum fuisse affir-
mati'hilostorgius,lib.xii.Quodquidcmdubitandum
non esse assoverut Pagius ad annum 42, n. 4, quia
Idatius, qui Ilavcnna; Joannem supplicio affectum
ruissetrailit, derebuicxlra //is/ianmm, inquitPagiug,
jiarum edoelus fuit. At Philoslorgius ncquidem de
rebusmGrajciaactilatis conscium sesc proditeodem
loco.dum ibidemPlacidiauiscribitet Valentinianum
post obitum Hononi ex Italiu Byzantium profugiiBe
y/l<jui Placidia AugusLa a frulre Honorio pulsa ad
;
trasunt Cassiodorus et auctor Miscellae,
1" ,., •
.. • .
,
•
datum crodam,
NotaXL, p, 71.
Valentinianum junior apud Rauennam faetus esl
Imperator, scribit Marcellinus, in Chronico, subcon-
sulibus anno 42.5. Rnmx Augustus appellatur, ait
Idatius, cui Olympiodorus praeiverat, dum in fine
Hisloriae suae scripsit: Cxso Jo'>une Tyranno, Hclion
magister et jintricius lioman invasit, omnibusque eo
conflnenlibus Valenlinmnumjamseplennemvesle in-
duit tmperatoria. Septimum anuum ineriat Valenti-
nianus secundadin Juliihujusanni. Quaproplerse-
ptennem eum tunc tuisse non ita intelligas, quasi
spptimum jam tum explevissetannum. Die8 Octob.
hujusanni42.5nondumAugustura renuntiatum fuis
se V.ilentiniunum, indicio estlexxLvii(/eep!sc. Hccl.
f/^r.,Cod.,Theod., in quaeadieCaesar appellatur.
Verumtamen decimo quinto post die, id est 23 ejus-
dem mensis Augustus inauguratusest. Ftnlomajus
Silvins, in Kalendario supra laudato x Kal. No- :
vemh, natale Valeutiniani purpuras,e\c. Kudem die,
quae Romae imperatoriam vesteminduit Valentinua-
nus, Constantinopoli Theodosii decrelo Augustus
nuncupatus est, ut ex Prospero, in Clironico, ut ex
Soorate, lib. vii, cap. 25, colligitur namquein hois
;
sensu verba Socratis accipienda sunt.
Nflta XLI, p. 73.
Vandalicuin in Africa regnum initium suum
1.
sortitum est mense Maio anni 329, quod inscholio
udnotatuiD supra. At Cuperus, et, apud ipsum, in
Vita sancti Victoris Vitensisxxui ;Chifflelius atque
Ruinartius Vundalorum in Africam irruplionem, ei
Prospcri tostimonio, in Chronico, quem de more
sequitur Cassiodorus, anno 427 adnectunt. Verum
i> 178 nemo erit qui dubitel potiorem in hac re esse
auctoritalera Idatii, quitum interVundalosdegebat,
et tertio jam anno episcopus creatus fuorat. Quid
quodProsperiChroniconfrequentibusscatetchrono-
logicis mendis. Sane Cuperus ipse, in Chronotaxi
geslarumdixi Augustini,andiem28Augusti,annum
que 428 haec ail //oc vel sequenti anno Vandali
:
Africam ingrediunlur.
2. Nec felellit magnos viros, ut Pagius ad annum
428, n. 3, conjicit, modus in annis numerandis ab
Idatio usurpatus (quod quia safpe inculcat vir hic
doctissimus, sa?pe etiain a me refellendus est); nara
in chrunologia Idatii Muius est anni Abrahamitici
2445; idem ip3issimusMaiusestanniDionysiani429
sive annum illum Abrahami numeret aboctobri.^er»
coniiiiunis 428, sive a Januarioinsequentisanni429.
Quicunque ergo Vandalorum transilum in Africam
vel anno Dionysiano 427 ve! alligant, non ideo
decepti sunt.quiaraethoduumnon unimadverterunt
quam in annis numerandis tenet Idatius sed quia
77T IN IDATII EPISCOPI CHRONICON NOTiE. 778

Idatii testimonium obliti sunt quia despeotui ^
habuei'unt.
3. Pra?terea exinde etiam factum est ut viri illi
doctissimi sibi persuaserint, Victorem Vilensemli-
bros fuisse anno 487. Cum tamen, juxta id quod
suosdepersecutione Vandalica scribereinagressuro
scribit idatius sexagesimus Vandalici in Atrica re-
gni, quo se cribere nos monuit Victor, in annum
inciderit 489, nara a iZ\) ad 487 non plures quam
Lviii numerantur, sexagesiinus ergo, quo scribebat
Victor, animus erat Dionysianus 489.
4. Csterum, licet ab anno429 regnumAfricanum
auspicatus Gaisericus, attamen a capta Cartha-
sit
gine, id est, ab anno 439, numerari vulgo solet ab
historicis, atque etiam ab eodem Victorc. Nain in
jussu a poteslate miliiari Aetio, etc. Atqui Aetiusab
exercitu Galiicauo amotus est anno 233 postquam
Bonifacio necem intulit. Ex tenore igitur narratio-
nis Isidorianae satis clare deducitur, bellum hocGo-
thicum Actii a Galliia remotionem praecedere non
potuisse annis septera, quotquotpr*cedere debuis-
set, si actum fuisaet anno 425, cui illud adnectit
Prosper.
3. Quae praeterea oppugnaverit Theodorus oppida
non explicat Idatius, imo neque Isidorus. Sed ut
Arelatem usque penetraret, plura in itinere expu-
gnasse necesse est.
Nota XV ni, p. 74.
Felicia necem anno 430 alligal Prosper, haBc coa-
sulatu Theodosii xiii et iii Valentiniani scribens :

fin lib. Gaisericum regnasse scribit annos xxxvii,

I Aelius belicem cum uxore sua Padusia et Gramutiurn
menses iii (Anonynius Augustanus a Canisio editus Diaconum, eos insidiari sibi eum prifsensisset, intere-
addit dies vi), quus a capta Carthagine, non autem mil. Eumdem Felicem nefarium fuisse hominera
ab ingressu illius in Africam numerat. Itaque ciira prodiderat aliasipse Prosper, adannum 426, consu-
Carlhaginem occup:;verit xiv Kal. Novembris anni g libus Theodosio xii et Valentiniano ii, inquiens :

439, 179 utad eumannum asserit Idatius, si huic falroclus 181 Arelatensis episcopus a trtbuno quo-
numero addas annosxxxviii, mensesiii,obiisseGai- dam barbaro mullis vulntribus tuniatus occulitur.
sericum colliget an 477, die xiv Kal. Febr aut Quod facinus ad occultam jusstonem Felicis magistri
,

sexto post die, juxta .'\nonynium Augustanum. militum referebatur. Cujusimpulsu creditus esteliam
5. llinc corrigendusest VictorTunensis, qui Gai- Titus diaronus, vir sanclus Itomie pecuniaspauperibus
sericunidecessisseait OlybrioetRusticoconsulibus, distribuens, interjectus. Vides, lector, quaui jure
qui nomen dcderunt anno aerae communis 461, Afri- merito flagitiorum scelerumque vindex Deus Aetii
cani regni 40 anno. Victorem hunc secutus est divus ministerio inFelicemanimadverteritl Sedetobserva
Isidorus, inquo propterea tam Gaiserici quam suc- quas de Titi neco narrat Prosper; creditum fuisse
cessorum ejus cunctoe epocha? depravatee sunt. testatur auctorem impia; caedis illius eumdem hunc
Sed haecjam dicere occupavit Florius ad ipsius Isi- Felicem fuisse, qui non Gothus, sed Koinanus aut
dori Vandalorum Historiam. Gallus crat, ut vult Pagius, ad annum 428, n. 1.
[^ola XLII, p. IL Tribunum barbarum Patroclum interfecisse
autein
l. Prosper consulalu Theodosii xi et Valentiniani, testatur sane Prosper. De interfectore vero Titipe-
qui eum gres.serunt anno 126 Aretas, s.\i,nobileoppi-
: nitus tacet. Et tamen dehacTiti caede ea narranlur
dutn Galliurum a Golliis mulla vi oppugnalum esl, (et quidem ubi miiiime oportebat) quae supra nota
donec, immincnte Aeiio, non impuniti reccsseruul. 20 perstrinxi.
Unum idemque bellum Prosperum bic Idatiumque Nota XLIV, p.
anno 430 narrare res ipsa, verbaqiie ulriusque, n {. Expeditionem, quam Idatius egisse ait Aetium
atque Isidori, quem statim adducam, ostendunt. Et in Gallisadversus Francos anno 431, Prosper ascri-
lamen quinque prius annos Prosper quam Matius bit anno 427 ; dein sub consulibus Felice et Tauro
illud consignat. Pagius Prospero huicadlia>ret, alte- ait Actius, multis Francis raisis, quam occupaverant
:

rumque ProsperuniPithBeanumad Idatii sententiara propinquam lilieno parlem recipit Galliarum. In hoc
propius accedentem sugillat quia per ti;ec tcmpnra, dissidio satius est ut Idatio assenliamur, quara Pro-
inquit, Chronicon ejus quoad annos imperatorum spero, siquidem Idatius tum cum Aetio in Galliis
valde depravatum est. Sed id verius Aquitano Pra- erat, nec nisi linito hoo bello anno 432 ab Aetio re-
spero objici poterat, qui per hos annos bellum hoc cessit in palriam reddilurus. Glarissima Idatii verba
Gothicum et transitum Vandalorum in Africam, exhibet Chronicon annis 431 et 432. Quid quod ex-
belluiTi insuper Francicura,perturbato nimium or- pedltionpiii hanc Aetii altero post Vandalorum in
dine describit. Quod ad rem nunc attinet, niiium est Afrioam transfretHtionem anno Prosper ipse couime
virum cruditissimum Pagium non animadvertisse niorat.VandaliauteminAlricam transmiseruntanno
Aetio eo anno 425 primum fovendae Joannis tyran- 429, Qui CM
Francicum illud bpllnm confici anno
nidi.deindeHunnisinPannoniamdeducendisinteii- 42S potuit ? Sed ut supra animadverti, et observare
tum, bpllum cumGothisgererenon potuisse. Ilaque quilibet poterit, chronologia in Prospero valde per
bellum istud annos quinque Prosper antevertitFini- hosannos depravata est. Franci tum ab Actiodebel-
tum aulem est foedere Romanos inter et Gothos genitalem Nicrum retusi sunt. Illincanno 450
lati in
initn, datisque a Gallis regi Theodori obsidibus, aut 451 in Galliam cum Attila irruerunt, Sidonio
inter quos Theodorus erat, 180 Aviti propinquua; teste,carm. vii, vers. 325. Quapropter nesoio quid
cujus meminit Sidonius earm. vii, vers 218 D : vEgidium Voechtium a Papebrochio 18? relatum
Regi Getico lua Gallia paci? in appendice 2 ad Bxegesim doepiscopis Tungren-
Pignora jussa dare est, inter qua; nobilis obses aibus, tom. IV sanctorum Maii, n. 106, impulerit,
Tu, TheoJore. venis, queni pro pielnte propinqul ut contra auctoritatem Prosperi et Sidonii, scripto-
Eipetis in niedia pelliti pnucipis aula, rum ejusdcni aevi atqne Gallorum, Francos omnea
Tutiis, Avite, tide.
ab anno 406, aut 407, in Taxandriam vicinamque
Anno autem 425 tant.-B apud Gothos auctorifatia Tungriani ad gentiles suos Salios transiisse, neque
fuisse Avitum, state tum juvenem, utpote quitri- deincepstrans Rhenumhabitassealfirmaret. Neque
ginta post annos iniperator factus eat, non facile melius alii, cum diserte Prosper bellum hoc juxta
credaiii. Quam ob rem rursusldatio prrn Prospero Rhenum actum fiiisse testetur, huc revocantquod
assentior. Sidonius, carm. v, vers. 212, de Aetio et Majoriano
De poleni hoc bello Isidorus, in Hiat. Gothor., cum Clojone Franco deccrtantibus canit, inquiens :

inquit Tlieoilorus regno Aquilaniro non conlentus,

: Post tempore parvo
pai.is Piiimanx fxdus recusat, pleraque municipia Pugnastis pariter, Francus qua Clojo patentes
Romanorum vicinasedilius suisoccupat. Aretas. nohi- Attrebatuni terras pervaserat.
lissimum Galli.v oppidum, mulla vi oppuijnal acujus ; Quid Atrebates ad Rhenum ?
obsidionc immiuenle virtutc Aelii, homan:r mililix 2. PraHerea hs-c de bello cum Clodione non ad
ducis, non impunitus ubsccdil. Post qufe ha^c statini annuni -'127 aut 431, neque ad 437. ut tolerabiliua
subjungit liemoto igitur f^alenliniani imperaloris
: aberravit Valesius, perlinent, sed ad annum circiter

Patrol. LXXIV. 25
779 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTKS TOMOS.
4l7spectant. Nain qai poluil (inquit Sirmondus ad j/^
liuiio Sidonii loouinj Majoiiunus belto adesse (anno
iiS) et tani acriter dunicarc, </«( xxx poil annosin
,
suo consulalu (anno i^^ti) juvcnis cral; ut palet es
eodem Sidonio, ibidsm, vers. 521 ?Aooedit auctori-
tasnonomninoconteranendaGhronici Verdunensis,
quod ad aunum i4o tia;c liabet In Francorum lcrra,
: abstersisque suspioionibus,qus Plaoidiam aBonifa-
rcges rrijnareca'.perunl, etprimu^etjrum regnai Ciolio
IuterealamenFrancioisoriptores,c.xlaudatoPro3peri
loco,Clodionem anno 4-!8,el,ex Prospera Pothooanos,
Piiaramundum anno 418,velcitius, interPrancoscis
et ultra Khenum regnassepraedicaat.Etsi Pagius ad
annum 418, n.8l de Paranuindo, et ad annum 428
de Glodioue sic loquitur,maximede pharamundo, ut
satis liquido appareat, non suam.sed suorum asser-
tam vuigoopinionem deinilioregniFrancici inGallis
exprimere voluisse.Sed dchis aliss fortasse plura.
8. Nuno duos ipsius Pagii lapsus in Critioa ad an-
num 4i8, 183 n. 9. oorrigendi sunt. Alter, quod
dioat Sirniondum nihil in mediuni protulisse, quo D Ubiobserva, Aetium tuocsineuxore fuisse;namque
suam oomprobet sentenliam de Glodiani belli tein-
pore. Nimirum evidensarguuientum ab aelate Majo-
riani desumptum ela meipsiusSinnonii verbismo-
do productum nihili Pagio est. Sirmondus itaque,
behum illius anni 427, ut vultProsper.vel, ut reotius 205; ex Gothica proteoto gente fuit, non ex Vanda-
observat Idatius, anno 431 a Clodiano distinguit,
quod gestum esse negat per hso tempora, et post
annum445 ablegat. Rur.susde Glodiano isto beilo
loquit existimat nonsolumSidonium,sed etiamGre-
goriumTuronensem,sigebertum etcura his Annaies
Francorum, atque in eadein terapora illud rejieere.
Neque estour Sirmondo Pagius objiciat quod Sido-
nius victos Prancos, eigebertus vero et Annales
patriK viotores fuisset pra;dioeat ; nam quando
Franci apud domestices historicos noa victores ?
quando noa triumphos agunt ?
4. Alter Pagii error est, quod'dioat Idatium lioc
loco non signiftrare eo Alyrakami anno{2't'iS. Christi
432) Fancos viclos esse, sed tantum pacem eos cum n legit Stilingus commeotario praevio ad Vitara san-
Aetio pepi(jisse. Et post pauca :Ibi Idatius loquitur cti Augustini, § 52.
de pristina diqaitaieab Aetio rccuperata, quod tamen
non nisi posl aliquol annos conligisse videbimus. lI;eo
Pagius,queiuldatiusevidenlissimerefellit,duinanno
431 iaquit : Idalius episcopus ad Aelium ducem, qui
expedilionem agebat in Galliis, suscepil teguiionem
Statimqueanno i32 subjungit: Superatispcr .lctium
i,L cerlaminc Francis, et m pace susceptis. Ccn^orius repenlino eum incursuopprimerelcnlasset,projugus ad
comes legatus miilitur ad Skevos, supradictos secum
Idatioredeunte. Quamnam ergo agobat Aetius expe-
peditionem in Gallis anno 431 nisi qiiai insequenli
anno finita est, superatis per ipsum Francis et in
paoe su3oeptis?Sed tsedet in his diiitius iinniorari.
Tantumin rineduonioneo: alterum, Idatiumharum
rerum testem fuisse oculalum et ideo perioulum
nullum est, nec suspieio quidem, quod eas extra
locum et lempus rolerat; ^dterum, de pristina di-
gnitata ab Aetio recuperata nullum per cos annos
Idalium verbum lacere.
•SS4 NotaXLV,p. 75.
DeBonifacio, cominentarii vice, ha;c iu nonnulla
Idalii looa ex Augustino, Prospero, Oiympiodoroet
ailiis summatim exoorftaaccipe. Bonifacius, Thrax
fienere, belli paoisque artibus iasigais, a Gastino
male habitas ex bello llispanieusi contra Vandalos,
aano43:, in aulam Honorii Augusti, et iade ia Afri-
cam transiit. Post Honorii mortem provinciam hano
contra Joannis tyrannidcm.tribunus taaz milituni,
defendit, Placidiaique et Valentiano fllio servavit.
Exinde Plooidia, quia sihi adissimum Honifaoiura
ubique experta fuerat.ooraitivadoraesticorumatque
Afric.-B hone.staturaeidem prrvincis prsfecit, quod
Aetius tulitKiterrime. Itaque ut Placidiaj suspeotura
redderetBonifacium, cura apudipsam ccepit oriiiii-
n.iri, rcno inhiare liictitans, et siquiiiem ab Africa
revooaretur,nonpariturum.SimijlqueadBoaifaoiiim
soribit Phiciiiiara ipsi insidias struere, quarum hoc
ei erit indioiumforent absque ulla oausa subito ad
780
palalium aociretur. His artibus Placidia etBonifacio
ciroumvcatis, illa Bjaifacium ex Africaveniro ad se
jubet Bonifaoius verovenire abauit. Quare per-
:
duellionisdaiiiaatu3,cum bellum in publico nomine
indioeretur, Vandalos ex Hispania, ut sibi auxilio
essent, advooavit. Verum detectispostea Aetii dotis
cio et Bjnifaoium a Plaoidia avcrteranl. Bonifaoius
quidem nihil non egit, ut Vandalos ab .Afrioa remo-
veret (qua quara omniafrustra fuerunt), Plaoidiae
verojussu in cemuldtioaem Aetii el lotius orbis (ut
ait Prosper ad anuum 432) jiace et contessione (aa
cousensione? mirabili Bonifacius ab .ifrica ad Ita-
liam in Urhem venit, accepta magistri mititumdigni-
tale. Aetius acrioribus propterea invidi» stimulis
agitatus, Bonifacium breviore telo instruclum loa-
giore ipseaggreditur vulneratque. Hinc tertio post
mense Bonifacius exvulnere moriens uxorem suam
valde I cuplotem, ut nulli nisi Aetio nubat, monet.
alias importuna esset et inofliciosa 185 Bonificii
de nuptiis oum Aelio contrahendisad uxorem adino-
niti.i. Si lamen Aelio nupsil, atque illa Gaudentii
mater est, de qua loquitur Sidoniuscarm. v, versu
lica. Quanquara PelagiKnoraen (quodBonilacii uxo-
rera habuisse prodidit IVIarcellinus)neatrum souat,
et extra Colhos et Vandalos Arianam, quainduceret,
invenire potuit Bonifacius. Id autem ex Prisco et
Cassiodoro constat, Aetium alium habuisse filium
nomine Carpilionem,qui inajorGaudentioerat; nam
hicapud Sidonium parvus Gaudentius a. matre dici-
tureo tempurequoCarpillio legationera jara obierat
ad Attilam. Quare si Carpilo nondura mortuus erat,
quando Gaudentio minoriejusfratri imperium quas-
rebatur, quid causa; esse potuit, nisi quod Aetii
uxor, quaeapuJ Sidoniumloquitur, matcr orat Gau-
dentii etCarpilionis noverca. Plura deBonifacio col-
Nota XLVl, p. 76.
De Aelio post interfectum ab eo Bonifaciuin Pro-
sper sub consulibus Aetio ipso et Valerio, id est
anno430, hajctradit Aetius cum deposita polestate,
:
inugro suo dsgeret, ibiijuecum quiiam inimicus ejus
Urbem atque illinc adDulmaliam, deinde Pannoniam,
a tlluiinos pervcnit,quorumamicitia auxitioque pacein
principum et jus interpotx polestatis obltnuit. In li-
bro Prosperi, quo utor, pro et jus quod hio exhibeo,
soriplum est /Ipin«,Sed eriB lihri ascriptae ex fide
Manusoriptorura sunt,exquealiis auotoribusoptimaB
pluresque oorrectiones et notte, quas esse suspicor
a studio magni Aatonii Angustini Ex illis una hsc
est qu.TB, expuacto illo verbo Aetius e.SL restituit e<
jus. Igitur ex descriptis Prosperi verbis aemo noQ
ri videl, Aetium interfecto Bjnifaoio, iram priucipum
metaentum palatium reliquisse.UbiSebastianusBo-
niracio succedens, tandiu ibidem permansitquandiu
abfuit 188 Aetius. At hic, anno 433 ad autem re-
versus.Patrioiusque ronuntiatus^Sebastianum paulo
post aula expulit el ad Orientera navigare coegit.
Quarequ.B Prosper Ai sucoessu Aetiiinagrura fuga-
que in Ualmatiam et Pannoniam narrat, maxima es
parte ad annum 433 pertioent.
Nota XLVU. 77.
p.
7. Prayliuin aano 416 aut anni 417 Joanni
initio
in episoopatuHierosolymilanosuccessissedeoessiase
vero anle aooum 419, ejusque ia iocum sullectum
fuisse Juvenalein, aotaSOpauois exposui. liiturdo-
ctissimus, cui ego assentior, Papebrochins io Hist.
chronolog. episcop. Ilierosol., Prayiii raortem anno
418 adneotil. Glar. vero Pagius, in Grllica, ad an-
iium 429, n. '27, raortuiiraas-serit Prayliuin anno 425
Verum neuter quemquaai veterum scriplorum pro-
 781 IN IDATII EPISCOPI
dupit,quisu;E sententiaepresseolareque suffragetur.
Quinirao Pagius exxx episcopatus annis,quosPray-
lio Nicephorum et Theophanem tribuerelatelur,no-
vom et ullra necesse est ut detrahat, et nec sic qni-
dem coiiipiitusiiliusconstal. Papfibrochius siniiiiter
in lJyrillo,scriptore Vitse sancti Euthymii (iO Janua-
rii) qui Juvenalem successorem Praylii anno -40 epi-
scopatus obiisse tradil, pro46 legendum esse ait 'lO;
namque ita chronologiam, quaiii astruit, requirere
existimat. Nimiruin tam PagiusquamPapebrochius,
dum suam quisquesenlentiam coinprobarecoiiatur,
scriptaveterum vel refellit vel corrigit, quiaulerque
opinioni suae contraria esse cernit. .ittamen Pape-
biochii correclio Cyrillo adhibita non taraenormis
est.nt per sese patet, ac illa qiiam Pagius Nicephoro
et Theopbani adhibet, ut eos in suam sentenliam
trahat. Quanquam hi, ut verum l'atear,severiorem
longe merentur, quialongissime averitateaberrant.
Prffiterea, ut ad Papebrochium,redeam,facilliinum
CHRONICON NOT^. 782
A spolitanos delusisse narravit, continuo quid Antio-
chia; de eo actum sit commemorat, inquiens: Post-
iiwdum cvidenler (i(?/^w/i(.'nsMi(Paiagius) insisten/ibus
accusatoribus a posteriore synodo, cui snnctx memo-
riai Theodotus Antiocliix prxsedit episcopus, atque
deteclus, a sanctis qxwque et vcnerabilibus llieisobj-
morum locis esl delurbatus. Ergo si postmodum, si
insistentibus accusatoribus, soilicet iisdem qui in
Diospolitanasynodo eum acusaverant,damnatus cst
a Theodoto, quis aut cum Norisioanno ab ea syn-
odo quinto, aut cum Pagio anno octavo, uti opina-
tur is ad anr.um <i24, n. 8, nimirum multos etiam
post annos, quam celeberrimum Zosimi decretum
totum orbem percurrerat, factum id fuisse creda ?
Imo neque Norisium neque Pagium credituros id
fuisse existimo, nisi viri doctissimi in eam ivissent
opinionem, quod Theodotus longe post annum-il?
Antionhenam obtinuerit sedem.
4. Verum aliter omnino res se habet naraque
;

fuit auctori Vits Euthymii Cyrillo episcopatum Ju-
venalis numerare a morte Joannis, pra;termissoes
oblivione Pravlio. Quem cum in hrevi, id esl, brevi
tempore, 187 episcopatum tenuisse Idatius alfir-
met, illius testirr.onio etlicere poluisset Papebro-
chius, ut ejus opinio, sin minus certa, valde taraen
probabilis lectoribus videretar. Porro episcopatus
dccera annoruni, quantum Praylio tribuit Pagius,
brevis dici non potest.Si autem brevis fuit, ut tra-
didit Idatius, secundo a morte Joannis anno, id est,
''iI8obiit:Juvenalisquepost ipsum electusest eodem
anno.
B Theodotus anno isto 417 Antiochiae factus est ep
scopus, utinhist. palriarch. Antioch. pr^nxatomo
IV sanctorum Julii, satisliquido deduciteruditissi-
mus Jesuita IJoschius ;ejusque opinio laudalo Mer-
catoris testimonio adjunctisque Eusobii verbissupra
descriptismaximecomprobatur.CumenimEusebius
soliis Innoconlii rescripturanierainerit, nulla recen-
tioris alicujus decreti (pulaZosimi) factacommemo-
ralione, profecto gravissiraum nobis prsbet funda-
mentum, ut credamusepistolam 189 illam missam
ad Cyrillum fuisseeodem anno417.Atquid egomo-
ror Iidem emin. Norisius acPagius(lege hunc, ad
'?

2. Emin. card. Norisius Praylium non ante an- eum annura, n. 9) hoc ipsura fatentur, scilicet, eas
num 421 obiisse existimaresc indicat,dum,in hist. Eusebii litteras scriptas fuisse initio pontificatus
Pelag., Iib. II, cap. 4, scribit ab eo anno(421), qui Zosimi, quam eodem anno 417, die 18 Martii conse-
accepta; a Theodolo sedis (Antiochena;) pri.nus nu- cratura fuisse tradil ibidem Pagius, n.l2.Gum ergo
meratiir.contigisse ut Pelagiusde sanclisHierosoly- Pelagius exsacris Hierosolyrnorum iocis exturbatus
morum locis ejiceretur. Duo hic astruit vir doctis- fuerit auctoritate synodi AntiochencB,in qua sede-
simus alterum, eleolicnem Thpololi evenisseanno
: runt Theodotus et Praylius namque id etiam de
;

424 ;allerura, Pelagiura post Theodoti electionera C Praylio testari videtur Mercator, qui post laudata
abactum fuisse Hierosolymis. Caelerum Eusebius ipsius supra verba hcec statira adjicit:(3«orf(ejectio-
Cremonensis (ita conjicit magnus Baronius,ad an- ncm Pelagii a sanctis locis Hierosolymorumj ejus-
num 417, n 15, vel si Creraonensis non est, certe dein sancli Tlieodoti ad reverendissiinum urbis Roinx
ille videturessecujus meminitHieronymus epistola eptscopum el sanctx memorix Praylii llierosolymi-
nunc inter Augustiniaiias 202) Cyrillo Alexandrino lani episcopi inissu scripta lestantur. aniion ex his
scribens (apud Baron., ibidem) ha.'C ini|uit : Quo- omniljusliquido colligiturjlosynodum Antiochenam
modo nunc, cum bcaix memorix Innocentius Pela- habitam fuisse anno 417, non autera post annura
(jium, Cxlcsliumque cum suis capi/ibus condemnavit. 412;2°Theodotum jaratum Antiochiaeepiscopum fa-
cunctts eos abjicientibtis, Orienlaiibtu, Alexandrina ctiim fuisse,uti,contra quani opinantur Norisiuset
Ecclcsia in communionem receperit, quce sola et prima Pagius, propugnat Boschius; 3° PelagiuiTi,etiam si
inicr provinciales suos tales refutare debueraf/Si nunc, post eleclionem Theodoti Hierosolymisexpulsus fue-
id est quando Innocentius, qui initio anni 417 de- rit a Praylio. Prayliusque e vivis excesserit vel fine
cessit. l'elagiu;"n damnavit, Orienlales hunc abjece- anni418,velinitioinsequentis, ab eo prorsus expelli
runt SyrietPalffistini,annon seronimis.scilicetpnst potuisse elre ipsaexpulsumfuisseanno417,nonau-
(piatiioraut quinqueannosabactusdicituraNorisio? tein post aiinum 421, uti contendunt NorisiusetPa-
Quid qnod de hac Pelagii e sanctis bicis ejectione gius,PxistimantesPraylium eonnno nondum obiisse?
sub CatilinK nomine locutus fuisse videtur Hierony- 5. At constat, inquies, Praylium propensiore in
mus, epist. 55 ad Ripariiim. At Hieroriyraus ante Pelagium animo fuisse initio episcnpatus, et pro eo
annum 421 mortuus est. Fortasse etiara clarius de D tura ad Innocentium papam litterasdedisse.Quoiia-
ejectionc Pelagii e sacrislocis locutus est alias Hie- quo pacto fleri potuit ut tam cito, nerape in ipso
ronymus, scriptumque, ubi h.-ec n:urat, deperiit. episcopatus anno primo, Pelagiura abjiceret et a
Plura enim operasanctidoctoris injuria temporum Pal.Testina expelleret? Siraili ratiocinalione asserere
perdita sunt. qui poteritTractoriara 2osimi post annum 418 edi-
3. Itaque Praylius Pelagium Hierosolymisexpulit tara luisse, quia Zosimus usque ad diem 21 Martii
post synoiliim Antiochenam,quce seriusquara anno ejusdem anni Pelagium Ca^lestiumque excusareco-
417cogi 188 non potuit. Nam cum Pelagius ex syn- natus est, eorum accusatoribusacerri0:e suggillatis.
odo Diospolitana indemnatus evasissel anno 415 Praylius utique litteras pro Pelagio ad Innocentium
desinente, orthodoxi, qui ipsius condemnationem scripsit, illteque perlatai sunt eo tempore quod inter
flagrantissime conciipiscebant,confestim h.mccau- primas et secundas litteras Zosimi (qui liinocentio
sam ad Antiochenurapatriareham, cui suberant epi- successerat) ad Africanos episcopos excurrit. Id ex
scopi PalKstini, detulerunt. Sed importune in eore- eo coliigitur 190 quod cum Zosimus nullara Pray-
rura articulo evenit, ut Alexander episcopus Antio- lii epistotae mentionem in primis suisad Afros litte-
chia; nioreretur.unde causaprocrastinataest usoue ris fccissel, facturus procul dubio, si eam janitum
ad eloctinnem Theodoti in ancum 417. Garnerius, accepisset in secundis, quae dat.« sunt 22 die sep-
;

di>sert. 2de synodis in caupaPelagianahabilis,syn- temb. anno 417, acceptara a se meminit. Ca-terum
odo 10, Theodotum anno 4li Alexandio succes- dura Praylii litteraead Innocentinm perferunlur, de-
sisse existimat, sed iramerito. Marius Mercator, latum estad Orientemdecreturaejusdem Innocentii,
cap. 3 Commonit., postquam Pelagium Patres Dio- quo Pelagiusdamnabatur. Hocdecreto exitus Theo-
 783 ADDSNDA AD QUOSDAM PRjECEDENTES TOMOS.
dotus et insistentibus Pelagii aucusatotibus,
syiio-
Prayiio Pelagius
dum statira coof^il, ubi praesonte
damnatus est.et.ut aiebat supra Eusebius.a cunctis
Onentalibus abjeotus. Siquidem opportune tunc.td
est, poutilioatuslnnocentiitemporo, legatio Itomam
missa lueratab episcopisOrlentalibus, dequaHuni-
facius papa in epislolis ad quosiiam Micedonisepi-
soopos, tom. IV Concil. Colleotionis,Lubbean« col.
1708 h«c habet Ante breve lempus, id est, suliprx-
:
decessore meo beaix memorix Innoccnlio Orienla-
lium Ecclesiarum pontificcs, dolentes se a heati Peiri
communione sejunclos, per legatospacem, si charitas
vestra retinet, po/wscenml. Nimirum seiunxerunt
esse Orientales, Constantinopolitani el ^gyptii a
communionoRoman.TBsedii.recusantes nomen san-
ctiJoannisClirysostoraidyptiois inserere.quodlnno-
oentius urgobat.Orienlalium aulem legationisuucto.
rem Alexandrum tuissa praedecessorem Theodoti,
ipse Innocentius testatur epistola ad Maximianum
• .-.i _ ni,l i-*lA(T. tn niin
eDiscoDum tnin. II Conoiliorura, col. (256; in qua
__ II n^^^nH',.-.^.,,,,-,
hiBC scribi: Anliochenx Ecdesix fraler et coepiscopus
noster Ale.vander digna lcgatione et vrosecuius est et
protavd, negotium scilioet recoucili -J 'onis Orienta-
lium cuia Ecclesia Romana. Igitur ex U .lia Antio-
chiamrodeuntibu3.\lexandrilegatis,desui Miteanno
416 vel ineunte potius 417, ad alia, quae ab ipso In-
nocentio traditi sunt, rescripla decretum contra
PolHiiiuinreoenstum editura adjunxisse tam esticre-
dibile quain quod maxirae. Uisergo Innooenti lit-
teris a Theodoto acoeptis, namque iateriiu Alexan-
der decesserat, ut se Roraano ponlifioi magis pro-
baret, synodum statim coegit, Pelagium damnavlt
et ab Orientercjiciendum decrevit.
6. Sed ecoe nuiio Norisius, lib. i Hist. Pclag.,cap.
11, nullura 191 ab Innoceutio adversus Pelagium
conditum decretum contendit,Tumquia hujusmodi
decreti. ait.nullibi divus Augustiuus meminit;tum
quia illud Zo-imus pontiCex Cadeslio nun objecit,
cum tamen ab eo re.juisiverit at sedisaposlolicxlit,
teris.qux a sanclx memorix suo prxdecessore mnna-
verant, prxbet assensum, uti relert idem Augus-
slinus, lib. II de Peccato orijiin cap. 3. InNorisii
,
senteatiara peJibus, ulsolet, ivitPagius ad annumi
416, n. 15 et 16. Sed imprirais esto quod illiusde-
creti Innocentiani nullam sanotus Augustinus raen-
tionem lecisset, non satis hoc erat utillud exslitisse
expresse traJit Genna-
unquara negemus. Atqui id
dius, cujus testimonium tantiallquando facit Nori-
sius, quanti infra videbimus nola 63, a n. 3,ubide
epistola Leonis ad Elavianuni de lucarnationis ray-
sterio dioendum est. Testatur id ipsum etiam liber
Pontificalis.utEusebius antea laudatusnon obscure
inJicat. Ulquiilenim cuui Pelagiauos ab Orientali-
bus abjectos esseait, factum id sigaifioantcr adno-
tat, cum heatx memorix hmncenlius Petagium Cw-
lestiumiiue cum capilibus condemnarit?
7.Deindenego,Augustinuinnon merainissedeore-
ti Innoccntiani, neque illud Ccelestiu
Zosimura oh.je-
cisse. Anqiiia Augustinus lilLerarum,nm \erodecre-
/inoininoutitur,ideoepistolam autepistolas aliquas
nouaulemdeeTetumsignilicarevoluissedicendusest
Al enim vel consulto, vel casu poiu\tdecreli nomen
non usurpare. AnnonPossidius, in Vitaejusdem Au-
gustiiii, cap. 18,de InnocentioetZosiraoloquens,in-
quit: Al illi tantxsedis anlisliles suisdiversis tempo-
rihus eosilem (Pelagianos) nolanles... dalis litleris et
ad ifricanas OccidentiseladOrientis partis Ecrlesias
pos anathemati%andm eldcvilando^ahomnibusCatho-
licis censuerunt. El hoc iale de illis Ecclesix Dei calho-
liix prolafumjudicium,eAc. Kn Possidiuslitterasap-
pellattamZosimiquamlnnocenliiadversusPelagiuin
constiiuta;i'a.|ue non a soloZosimo,sedetiamab In-
noceniioad Orienti^partis Ecclesias missasessotes-
latur. Ipse etiam Aiigustinus.epist.l&O.alias i57,aj
Optatum,deconstiliilis ab Innocentio et Zosimo.co-
dem tenorc loqiiens, 192 d\l:Pelar/ius et Cxlestius
duobus venerabilihusanlistilibusapostolicxsedispapa
Innocenlioet papaZosimo toto Christiano orbo damnati
784
\ sunl. De exempla recentium liUerarum siue
(juihus
(jux universidiler ad omnes episcopos de memorula
sedemanarunt, eto. At dublum non ostquiQ Zosimus
decretum contra Pelagianos ediderit. Deaiqueeinin.
Baroaius, Garnerius et alii assensi sunt Gennadio,
lib. de Vir. de Innocentio ju.^^ta lectionem
illuslr.,
Pagii (licenli : decretum Occidenlatium et
Scripsit
Orienliiuum Ecclessiis aduersus Pelagium datum. Post
quem successor ejus papa Zosimus lalius promulyavit.
8. Et sane si quo scripta sua contra Pelagium
mittere debuisseetmisisselnnocentiumcredendum
ubi quot et quanta per-
est, Urientis dioBcesis fuit,
petravent Pelagius, tum per seepiscopos deludens
in syaodis, tum persuae factionis hoiuines Hierony-
muin et sanctas virgines liustochium et Paulamju-
niorem iramaniter vexans, mature co^jnoverat, ut
palet ex ipsius lunocentii epistola, ioter Augusti-
nianisoIlni95,nuncl95,exquealla,quamadJoannem
episcopum Hierosolymitaaum scripsit, habesque
n apud Baroniuraad annum 4l6.Sed jain nimis multa
de nomine dlsputavimus.praesertim cum unoverbo
lis dirirai possit, si dixenmus latuisse Augutiaum
decretura Innoceatii coatra Pelagium missuin in
Orientem, sicuti ipsum concilium in eodera
latuit
Oriente, ia eadem causa et eodem anao habitum a
Theodotoinequeenimilliussynodi raerainit usquam
saaotus doctor;si ergo ex ejus de hac syiiodo silen-
tio nemo nisi teraero falsilalis arguet IVlercatorem,
quod et h.ibitam dicat, et in ea dainaatum fuisse
Pelagiumscribat,cur,quia decreti Innooeiitiani sub
expresso nomine decreti noa raeiuinit Auguslinus,
falsitatisargueadi suatGeaoadlus,liber Poatificalis,
vel eiiam laudatus supra Eusehius ? Hgo equidera
cum haec et plura his similia lego in llistoria. Pola-
gianorum et Vindioiis Augustini ejusdein auctoris,
illud, uno commutato verbo, repetere soles: Honoi
regisjudtcium diligit. Veruratainen sive decretum
conlraPelagiaaosedideritIanoi-entiu3,193quodad
/-t cunctas Ecclesias miserit,sive epistolaruin ad Afros
scriptaruni exemplar in Palasstinam en Orientem
transmitti curaverit, id ex Eusebii et Mercatoris
testiomoniiscertissime constat.Orientales Pelagiura
abjecisse,quiailluraab laaocentio, nondum autema
Zosima damnatum didicprant. Quodcum anao 417
vel ut serius initio 418 factum fuerit, sedente Hie-
rosolyraisPraylio, Joannes, qui hunc in episcnpatu
illo praecessit,tenereeura non poterat anno 4l9,quo
terrae motus ab Idatio commemorati contigerunt.
Quin etiam Praylio hrevi vita functo, Juvenalisluno
temporis Hisrosolymitanam sedem occupahat.
78
NotaXLVlIl, p.
IInterepistolasS. GyrilliAIexandrini octava,quae
incipii:A'w(/.'j?i.(«r ^u!(te.n,adNesloriumdirecta est.De
eaaulem sanotus Leo epist.(mihi|33,adTheodosium
Augustura,ait:(^f(a(epistola Gyrillus)iVM/L»/-iMm(;om-
gereetsanarevoluil,pravaspr;edicatione.npsiusarguens
r, et evidenlius fidem Nicxnxde ftnitionis ex/ionens.quam-
que ab eo misxamapostoticx sedis scrinia susceperunt-
Ejuslein Gyrilli epistolae merainit saactus Flavianus
in primis et secundis ad sanctum Leonera missisa
se liUeris,quae in antiquis Leonis Editionibus post
epistolani octavam reperiuntur. Krgo in primis tes-
talur Flavius, ei Cyrilli epistolie omnes synodi
Ephesinic Patres assensisse.In secundis verba quae-
dam anducit, qu» cum ex eadem illa Cyrilli epi-
slola desumpta sint, aperte demonstrant, de ea, et
nondealia Cyrilliepistola locutum fuisseFlavianum
in primis suis litteris, et de eadem locutos Leonem
in litlerisadTheodosium,etldaliuminChronico,dura
Cyrilli epistolaBuaius raemiait ad INesloriura missoe
ejus hxrcsin dcstrmnlis et regutam ftdei e.vponenlis.
2. Quapropter iramerito Quesnellus praeter hanc
Cyrilli epistolam. Nuqantur quidam, quaj in tomo
I Cnncilii Epheslni. cap. 13, initium aliud habet,
scllicet: Intclligo quosilam;\\\a.m etiara.qua; de pace
est ad Orientales incipitque Latenlur eseli, 194
:
sigaiQcatamesse vult a Flaviaao Nam quod taic Ida-
 785 IN IDATII EPISCOPI CHRONICON NOT^. 786
tius alia cuin hacepistola missaesse testntur, inter- ^ 'e eversioneni Carthaginisascripsisset Idatius anno
pretari possunius, et quidem consullius, de alio eidem 438. At
uuiiicrKt pagins annos hujus Chro-
Gyrilli scripto, quod laudalo loco designat Leo in- Januario, el incidet illud excidium m an-
nici a
quiens Ephesinx cluim synodi gesta recenscul, qui-
; pum 439, in quem cura dubitari nequeat Idatium
bus contra Neslorii impietalem a sanctae memori.e illud retulisse, agnoscat tandem Pagius errorera
Cyrillo inserla et allegala sunt de Jncarnalione Ca- suum desinatque inculcare toties annos Idatianos
thoUcorum leslimonia saeerdolum. Quanquam nihil ab Octobri numerandos esse.
no3 copit ut ea alia, qus allata fuisse ait Idalius, ISota Ll, p. 79.
Cyrilli esse dicamus. DebelloTolosano,dequoMatiusanno430,Pro9per
3. Porro contra Nestorianae haeresis venenum, sub cjusdem annieonauiibus ha;c scribit: Z,z7o;-!Ui.
quod has quoqueOccidentis partes alflaverat, prae- qui secundm ab Aeiio putricio poleslali Hunnis auxili-
sentissiiiium scripta haec antidotum attulerunf. anlibus prxerat.dum Aetii yloriam superare appetil,
Nam,utumittamLeporiumraonachuraMassiliensem dumqueariispicumresponsis et dwmonum significatio-
quem in emendationis sus libello(scripto,ut opina- nibus fidit, pugnam curnGolhis imprudenler consue-
tur Til!emontius,anno427)apudSirmondium tora. I rit. Meriloergovictuscaptus, occisusest, quivani-
opuscul.confilendem legimus De sancta Maria von
: tate tumidus et sacrilega impietate conlaminatus
Deurn ipsnm nalum,sed perfectum eum Deo niitim ho- pugnamconseruit.Comparathunccatholici impera-
minem iiscebamus : ex Hispania datis ad Capreolum toris ducem Salvianus, lib. vii dc Gubern., cum
Carthaginensem in Africa episcopura iiltens Viialis Thcodore Gothorum rege Ariano, pieque sapien-
et Constantius scripserunt Suntlncquidam.qui di-
:
B terque philosophatur, dicens: Gum Golhi meluerent,
cu.itnon f/ebere dici Denin nalum;nam et hxc estfides prnsfumpsimusnos in Uunnisspemponere, illi inDeo;
{hafesis potius) eoruni, hoininem purum nalum fuisse pax ub illis postularetur, a nobisnegardur, ilti epu-
de Maria (^irginc, el post hxc Deiim hahitnsse in en. copos millerenl, nos repeliet cmus, illi eliam in aliC'
Ita a religiosis his viris Vitale et Constantio scri- nis sacerdolibus (erant enim, quos pacis internun-
pla fuissc post Ephesinam synodum litteraj Capreoli cios et spquestres ad Romanos mittebant Gnihi epi-
ad ipsos demonstrant, qu«tom. lOperumSirmondi scopi catholici)/)e!<))i honorareiit. nos in nostris con-
pagina 215, lef,'i poterunt. Gum autem scripta non temneremus. Proul aclus utriiisquc partis. ita el re-
fuerint post occupatam aGaisericoCarthaginem die rum lerminus fuit. Itaque ille du.v nosU-o'. parlis
<9noven\l). anno 429 (nam ab eo terapore cuncta in Litorius eamdem urbein hostium (Tolosam) quam eo-
illa urbe perturbatis sima fuerint),puto, Vitalem et dem die victorem se inlraluruni esse pr^esumpsit,
Constantium eas litteras ad Capreolum misisse capliinis intravit. Vincla qux aliis paravit ipse susti-
aliquo ex his annis, qui inter 432 et 439 decurre- nuit. Ut quimaximum hahuerat supercilium forli viri
runt. Quod si scriptas fuisse eas dicamus, ante- morlem subirei ignavi, longn tenipore et diulurna ui
quam ad Hispanias anno 436 allata fuerint scripta ergastiilo Uarbarorum labeconsumptus. t9Tlpscrea:
quiE hoc anno memorat Idatius, nihil fortasse a hosliam, quantum res prodidit. ac probavit, usque
veritate aberrabimus. ad diem pugna' st:-alus cilicio preces fudit; anle hel-
Nola XUX, p. 78. lum in oratione jacuit; ad hellum de oratione sur-
Semel iterum Idatius, Burgundiones contra
et rexil. Priusquam pugnam manu capesseret .suppliea-
Romanos rebellasse 195 tradit annis 436 et 437, r lione pugnavil; et ideo fidens proccssit aii pugnam.
atque in hoc ultiroo bello ca?sa eorum xx millia te quia jatn meruerat in oratjone vieloriam. HiBC cap-
statur, De quo inlelligenda suntilla, quffi Sidonius tim, quia lectu illa dignissima, ct qus egregiam
carm. vii, vers 321, scribit : Theodoris Gothorum nostrorum indolem osten-
Belgam, Burpundio quem trux dunt, ex Salvianio descripsi. Interim observa,
Presserat, absolvit junclus tibi. Idatium post dies paucos, quain captus est Li-
VidelicetAetiusjunctusAviio.AdditinauperSidonius: torius, occissum fuisse affirmare; Salvianus vero
Vincitur illic longo tcmpore cl diuturna in ergaslu a Barbarorum
Cursn Herulus, Chunus jaculus, Fraocusque natatu, tabe comsumplum ait. Salvianuset loco ettempore
Sauronjata olypeo, Salius pede, etc.
rebus his propter erai ni.ra per hos diesaut paulo ;

Ubi utrosqusFrancos, Atthurios, qui ad Nierum, post haec in Gallia scribebat.

et Salios. qui ad Salam aut Isalam flum.ina conside-
rabant, Burgundionibusadhaesisse significat. Caete-
rum unicus belli dux etauctor Gundiacus fuit, Bur-
gundionuni rex; reliquae vero gentes Burfrundionis
ductum fortuiiamque sequebantur. Et tamen Ma-
rianus Scotus sexto post natus saeculo sub hujus
anni consiilibus haec scribit Batavos, Tungros, Me-
:
Nola Ll. p. 79.
Pacis interRoraanosetGotfaoseodera anno439con-
fectalaudemAvitotribuitSidonius carm.vii.vers.299
ubi Aetii totiusque Gallis trepidalionem postdevic-
tum alheodnre Litoriura his carminibus depingit:
Gallia Getica pallebat ab ira ;

Nil prece, iiil pretio, nil milile fractiis agcbnt

napios, Tervanos, Morinos, Ambiones, Cameracenses,
Aeliiis capto terraruin daivna patebant :

Tornarenses. Attrehales, Belvacanses. el quidquid his n Littorio, In Rhodanum proprios producere fiues
regioiiihus interjacel, ullraaue Sequanam el Lige- Theiidoridce fixum;necerat puguare necesse,
rim Clndius Francorum regno adjecit. Hsc cum Si- —
Sed oiigrare. Gestis Postquam undique nulluni
donianis contulisse refutasse esl Sirmondus ad Praesidium ducibusque tuis nil Roma, relictum
hunc Sidonii looum Gothos Burgiindionibus auxi- Foe.dus, Avite, novas, etc.
lio accurrisse, eoruraque viu Burgundionum vero Prslicenteristaa Sidonioscripta videri potuerunt
XX milia eodem tempnre et loeo occissa fuisse re- si Prospero creditur, qui deeadem hac paceloquens
fert. Sed falliiur vir doctissimus; Gothi enim alio inquM Pax cum
: Gothis facla, cum eam post anripitis
anno quam Burgundiones perierunt, ut constat ex pugnse lacrymahile experimeniuiu humilius. quam
Idatio et loco etiam diverso bellum gessisse vi-
; unquam ante poposcissenl. Sed buuc Prosperi locum
denlur, scilicet in provincia Marbonensi,cum Bur- luxatum esse dubilare non possumus tiim propter ;

gundionea in Belgica bellarent. Salviani testimonium, quo Sidonianuin rontirma-

Nola L, p. 79. lur; tum praecipue, quia Paulus Diaconus, qui
Narraturus Idatius actaanni 439,nihil peccavit si Prosperum excribere iiianifeste videtur, baec. lib.
Carthaginis.celeberrim.curbis.excidiumanteomnia XIV, tradit Pax cum Golhis 19Hfacta est cum eam
.'

pra;misit, anleea ctiam, qu.Teeodem illoanno prius
contigerunt.l96Pagiustaiiiem illumpeccasse vult,
imo peccire eum facit,dum sibi fingit Abrahamian-
nuin 2455, cui ad diem I9 0ctohris eversionem Car-
thaginis alliHiit Idatius, numerandum essea diepri-
maOctobris anniDionysiani438;quod siitaesset,cer-
Bomani post hujus lacriimahiiis belli pernieiem hu-
mihus.guam unquam antca poposcissent. Quare in
Prospero vox Bomarii, quajlibranorum negligentia
inde excidit, repnnenda est.
Nola Llll. p. 80.
De Gaiserici irruplionibus, quibus maritimas
787 ADDENDA AD QU08DAM PR^CEDENTES T0M03.
ulriusque imperii regiones per singulosannos vas-
taresolitusest, Victur Vitensisin line. lib.i haec scri-
h\l:Qux vero in Hixpania, Italia. Dalmatia, Cala-
bria, Apulia, Sicitia, Sardmia, Hrutiii. Liicania,
Epyro, vcl lldlade (Gaisericus) gesserit, meliiis ihi
ipsi, qui passi sxml miserabiliUr lugeiida narrabunt.
Hinc apud GasswJoruni. lib. i Vanar.,epist. 4 : Sx-
vus et repentinus lioslis dicilur, a quo avus ijisius se-
natoris Sicdiam Bruliosque liberavit. QuoJ Ibrtassis
nuiio accidit. Ab hacSicula expeditione narrat Pros-
persub coss.hujus anni revocatum fuisseGaiserioum
metu Sebastiani, qui ab Hispania in Afrioam trans-
fretaverat, adjungitque ab eodem tandem Gaiserico
Sebastianum interfectum fuisse. Vid. nol. 57.
Nota UV, p.8l.
tomo IV Oper. divi Augustini Editionis
Exstat
theol.Lovaniensium disputatio interipsum Augu-
stinum et Maximinum episcopum Arianum, qui,
leste Possidio in Vitasancti Augustini.cap. 17 cuiu
Gothis in Africam venerut. Ipse autem Maximus B
initio disputationis Carth.igine se missum Hippo-
nem ait a comiteregis ; sed lege acomite Sigisvulto,
quomodo lefiendum esse monuit Sirmondus ciijus ; consulibus Valentiniano Augusto v et Anatolio, id
animadversionem nescio cur ex quadam ejusdem
Sirraondi nota ad sernionem UO divi Augustini re-
sciderunt Benedeclini. Sigisvultus ergo natione Go-
thui bellum pro Valentiniano in Afnca contra Bo-
nifaoium administravit; ipsoque ab ea recedente,
recessisse etiam cum eo gcntilem suum Maximum
existimo. Saltem nemo inlicias ibit, post devictosa
Gaiserico Asparem et Bonilacium hujusque 199 in
aulam regressum anno 43:', quo cum consignat
Idatius, Marcellinum ab Africa discessisse. Hinc
irrurapenti hoc anno 441 in Siciliara Gaisorico oc-
curere et Ariani regis Arianus episcopus gratiam
Hucupari potiiit Maxiiiiium autem ab episcopis
damnatum ideo dixit Idatius,quia sanctus Augus-
tinus, prffiter commemoratam supra disputa-
tionem,quiB nuncprimusestex librisquos habemus C sed lectoris judicio relinquo.
abAut;ustinocantraMaximinum,duobusinsuperaH-
ia II et iiieum sanctus doctorvaHdissime refutavit.
NotaLV, p. 81.
Bacauda non gentis,sed factiouis noraen est latro-
ciniis riedita!. Quae Diocletiani terapore in Galliis ita
invaluit, ut contra Bacaudas mittendus fuerit Maxi-
mianus, qui eos non tam exstinxit, quain frenavit.
Post irruptiones vero Barbarorum in Hispanias Gal-
liasque iuimaniter coaluere,priEterque plurima alia
Ioca,Pyrenseos saltus omnes aMediterraneo ad Oce-
anum luare occupaverunt. Hinc Aracillitani, inde
Tarraconerises Bacaudce erumpentes oppida, urbes
atque integras provincias vastabant. Mentio eliam
eorum fit in Chronico pluribus in locis. Lege, si vis,
infine Lujusoperisdissertatiunculam de Bacaudis'.
Nota LVI, p. 82.
Merobaudem, quem eximie laudat Idatius ad
annum 443, eumdem illum poetain esse existiraat
Sirraondus, de quo Apollinaris Sidonius carm. ix,
vers. 293, canit
Sed nec tertius ille nunc legatur
Baetiin qui patrium ?einel relinquens.
Uudosae petiit sitim Raveiinfe.
Plosore* cui fulgiiiam Qiiirites,
Et charus popularitate princeps
Trojano statuam foro locavt.
^OO Piitriam quidem Merobaudis tacet Idatius
Sidonius nomen cstera tamen quae seorsim unus-
;
quisque exprimilsatis sont, ut utrumque de eo viro
loqui creilamus.Merobaudis poemata aut perierunt,
aut huciisque latent prieter unum de Ghristo epi-
gramma, cujus hnc est initium :
Proles vera Dei, cunctisque antiquior annis
Nunc genilus, qui semper eras, lucijque repertor.
Ante tuae matrisque parens, quem misit ab astris
iEquaevus genilor, verbique semina fusum
' Hanc digBerlalioDcm ab auctoro elucubratam nou
Virginfos habitare sinus et corporis artus
j^
Jussil iuire vius parvaque iu sede murari,
Reliqua in Bibliotheoa Vet. PP. invenies. An Me-
robauiles hic liiius neposvefueritaltierus Merobau-
dis, qui semel etiterum consulatum gessit annis377
et3SS, an nullam cum eo cugnationem habuerit ?
Horum neutrura sine auclore,siiie uullo teste.statu-
ere valemus. Raritns quidem ac insolentia nominis
inira unam iamiliaiii retentuin id fuisse suadent.
Nam quem Ammianus Mcircellinus, lib. xxx,el Pros-
per sub consulibus Clearcho et Richemere regem
Gallorum et magistrum miiitum meminerunt non
yerob.iudes, quod apud hos auctores legitur, sed
Mallohaudes dicebatur. Merobaudes ille consularis
sub Maximo Tyranno periit, ut narrat Latinus Pa-
catus in Panegynco Theodosio dicto.
A'oto LVII.p. 83.
Idatiu?, anno 454 Orientis palatium ex Raven -
in
natensi Sebastianura aufugisse ail. Ex Orienle in
Aquitaniaiii protugum hoc anno 44i venissc alfir-
mat, et anno assequenti 445 transitum illius ad
Vandalos in Alricam consignal Prosper vero sub
est anno 440, Sebaslianum in Africam navigasse
signilioat. At Idatium melius quam Properum res
Sehastiani cognitas habuisseexistimo. Quod si quis
istius testimonio assentiendnm sibi esse jiulicave-
verit, duplicem Sebastiani 50B transitum in Afri-
cam statuat, primura anno 440, post quem regres-
sus in Onenlcm, ibique aliquot annos commora-
tus, in Aquitaniara nunc ad Theodorcm venerit,
Barcinonemquc po.=traodum occupaverit ; unde
iterum anno 445, quod Idatius testatur, in Africam
convolarit. SeJ utverum fatear, cum satis frequen-
ter res gestas pra;niature consignet et aliquando
integro quinquennio prasvertat, mirum non erit,
si nunc etiam annos totidem Sebasliani transitum
ad Vandalos anticipaverit. Verum nihil ego definio,
Nota LVIII, p. 83.
Idem Prosper sub consulibusanni443diligentiam
sancti Loonis papielaudat.qui latentesin urlieMani-
chffios e latebris suis eruit, eosque totius Ecclesiae
ociilis Pxposuit,additque itf u/ii 0/7'«i/n/n(m ;;(ir(ii<m
:
sacerdotcs industriamapostolicirecloris imitati sunt.
Imitatus est etiam Turibius Asturicencis episcopus,
qui Idatium nostrum in laboris acsolIicitudinissuiE
societatem asciscens, Manirhaeos asturicie latentes
detexit, eisque dicmdixit. Gesta aulem episcnpalia
coDtra hos haereticos confecta ad AnloninumEraeri-
tensern episcopum a Turibio et Idatio missa fuisse
puto, quomodo ab Adigino episcopo Cordubensi
circa annum 480 ad Idatium ejusdera Emeritensis
Ecclesiaj episcopnm de Prisciliano relatum est, quod
Severus.Hist. prope finem.testatum reliquit
lib. ii, :
non quod Emeritensi raetropoli aut Corduba aut
p, Asturica subjicerentur, quod nec tunc, neque un-
quara postea contigit, sed vel ob illius urbis digni-
tatem vel ob episcoporum Antonii et Idatii famam.
ItaetiamanostratibusHispanis sspealiasfactum est
ut etiam extra provinciam celeberriraarura urhium
antistitesCuprianum et CaprenlumCarthaginieiises
Ambrosiuni etSimplicianuraMediolani derebusgra-
vioribus eonsulerenl. Oiiinia constant ex epistola
68 Gypriani, ex epistoja Capreoli, supra nota 48,
laudata, atque ex Actis consilii i Toletani.
202 Nota LIX, p. 84.
l.Turibius, Asluricensisepiscopus^ut grassanti-
bus per Hispanias Priscillianistis ohviam irct, pri-
mnm comiiionitorium ad Orthodoxos, puto.scrip.^^it.
Deindelibellumcomposuit,in quosrxdecimcapitulis
damnatasPriscilianinpiriiones persi.v\n\\l. Sexdccim,
inquara: nara IG ultimura vocal sanctus Leo, et J7
non in hoc de Priscilliani erroribus libello, sed in
fuisse, diclum eBtpreefalione.
 789 IN IDATII EPISCOPI
epistola familiari Turibii ad se mispa expressum
fui?se deciarat.Laecautem Turibius ad Leonem pon
tificem Komam misit, ut ex epislola 93, nunc 15,
ipsius l^eonisdiscimus.Qui prceterhancadTuribium
ppislolani litteras simul misit ad cunctos llisp.inia;
episcopos. quod ha?c ipsius verba ileciarant: Dedi-
mtis, inquit. lilterai ud jrulres et cciepiscoposiimtro:^ adjicias, ul xxx compleas,in annum dcvenies ejus-.
Tarrnconenses, Carlhaginicnses,lAisitanos atqve Gal-
laicos (Haetiros addil concilium i Bracarense, neque
ulla suberat causa cur ros praeleriret Leo), eirque
connliumsynodi generalisiudixitnus.QuK omniacum
a Leono per Pervincum cjusdem Turibii diaconum
missa fuisse oculatus testis Idatius diserte alftrmet,
nescio quM illa scripta sint, quae Leo, eodem con-
cilio Bracarensi testante, per Turibium notarium
spdis suffi ad synodum Galla?ciffidirexit.Miixime cum
ibidem subjicerit Leo Si uulem aliqtiid,quod ahsit,
: sianae 42 auspicatum fuisse, siquidem hoc anno de-
ohstiteril quominus possit celehrari generale concilium
Gallxci;c saltem in unum conveniafit sacerdotes,qui
hus congregalis fraires nostri Idatius tt Ccponius im- J} Abrahamitico2440 conjunxerit, ut ipsiusChronico
minebunt, conjuncla cum eis inslanlia lua, quo citiiis
vel provinciali conveniu remedium tanlis vulnerihus
a/Jera/Mr.Posthfeoigiturnequeopuseratutquidquam
aliud ad synodum Galla'.oi;B soriberot Leo, neque, si
quid scripsit, (ieri potuisse vidotur ut Idatius ejus-
demprovincia^episcopus, etilliusparsmagnasynodi
posteriorishujusLeonisscripti nusquammeminerit.
2. Neque suspicari fas ost. vitium irrepsisse in
conoilium illud Braoarenae, et in eo a oolleclore ad-
dita esso illa verba nolarium 203 sedis snx; nani ea
lepetit Innocentius III, lib. ii, episl 133, ubi ail : 205 Notn LM, p. 86.
Dicilur in concilio B^-aciirensi, quod Tkeoribius,
i 1. AsteriuM Protogenis in consulatu collegam an-
notarius a papa Leone iid synudum Gali,Tc.ix (quam
Gallseciae synodumjam tum pcriisse afnrmat ibidem
Innocentius) misus fuil. Quod inlerea tamen simile
valde vero puto, hoo sane est, Turibium illum, de
quo loquitur coneiiium Bracarense, diversum non
esse a Turibio Asturicensi, quem impropria satis si-
gnificatione, nequequinto saeculo usilata.notarium n nostro Astcrio ram rarminum Sedulii edriidorum
„„ll™„i.,_T„ ^ _..
II ;. :i: ..„1.^: 1:
appellaveril concilium vel ejns potius oollector.In
distinctum etiam exislir, at Florius, tom. VI Hisp.
saors, dissert. i, ad n. 200, ubi Pagium Quesnellum-
que refellit, cui Turibium Leonis notarium aTuri-
bio episcopo Asturicensi distinguunt. Verum enira-
vero sive alter ab altero divcrsus, sive non divcrsus
sit, confiiodendus non estTuribius Leonis notarius
cum Turibio sive Theoribio illo ad quem octogesimo
postannoepistolam soripsit MontanusToIetiepisco
pus, quse edita est posl conoilium Toletanum ii, qus-
que in addita ibi ad oram nota soripta dicitur ad
Turibium Asturicensem Qui potuit post annos orto
ginta?lbieliamepistolaaIiaIegitur ejusdem Montani
ad Palentinos, in qua scriptaTuribii noatri impense
commendantur.
Nota LX. p. 85.
1. Nunc quoque Pagius Idatiuni errare faoit, illi
imponens eclipsim, quam Decembri anni Abraha-
mitici 2463 ascribit, aera; vulgaris 446, alligare. Et
quidem ita consequitur, si Idatius annos quibus
Chronicon suum insignivit ab Octobri auspicatur ;
nam annus Abratiami 2453, ab Octobri a;rae coinmu-
nis 446 inchoafus, eumdem cum anno isto Diony-
siano Decembris habet. At wquum erat ul Pagius
Idatium toties et tam foede in errores impegisse non
crederet, sed potius annos illum a Januario nume-
rar.; sibi persuaderet, quo pacto tot errores antiquo
huicetacouratoscriptorinullaesset objiciendicausa
nullumquefundamentum.ldatiusergoeclipsimillam
mensi DecPDibri 204 anni Dionysiani 144 adnectit,
quocum a primaad ultimam diem annus Abrahami-
ticus 24.53 con&urrit. Dies tamen perperam in Chro-
nico designatus est; nam feriatertia, quacontieisse
dicilur eclipsis. dies crat 10, non autem ix Kal.Jan.
Sed hoc adnotatum supra fuit in scholio.
2. Pergit insuper Paijiu», et ad eumdem annuni
447, n, 13, suum et Calvisii errorem prodit, asse-
entiumTheodosianiprinoipatus annosabannoarae
CHRONICON NOT^. 790
.\ Idatium exordiri. Falsum id eviden
communis 'i'?3
annorum in Chronico ob-
tis.^^ime deiiionsrtrat serios
servata. Item numerus annoruni xxx, quos Idutius
Honorio Iribuit a morte Theodosii palris, et suo or-
dine digessit ab anno aTa; vult^aris 495, quo Honorii
resDO initium feoit. Si orgo nuic primo anno nxix
dem srs i^-i. Ergoinsequcns annus, cui exordiuin
Theodosii juuioris ct Plaeidi Valentiniani priucipa-
tus adnexuit Idalius, annus fuit Krn^ viilgaris 425,
annusque ipsoruni 23,annus ojusdem a;ra! 447.Porro
cum ex ipso Chronico evidenter constet Idaliura de-
signato anno 50 Theodosii eidem subjeeisse inilium
imperii Valentiniani, et eadem chronologica nota
deinceps utriusque regni annos designare conti-
nuassp, quis non videat, eos annos at) ajra; Diony-
sinente Valentinianus Augustus renuntialus est ?
Prrelerea cum Idatius annum 50 Honorii rum anno
~
demonsfrat.annum Theodosii et Valentiniaiii curn
'
i
Abrahamitioo244l alligassenecesseest.Igiturannus
23eorumdem non potuit non concurrere cum anno
Abrahami 2403, alque .Tr.»' vulgaris 4'i7, riijiis die
23 Decemb.eclipsiscontigit. Non ergoerravit Idatius
consignans hano eclipsim anno 23 Theodosii el
Abrahan)i2463,SedpotiusCaIvisiiisP.giu8quc aber-
rant.quorum ille sesqui anno oitius Theodosii regni
annos numerare Idatiura ccepisse, hic autem annos
Abrahami ab Ootobr. auspicari falso attirmat.
no 449 Hispanis valde acccptum ipsique pariter ao-
ceptum fuisse gentem nostram,argumento sunt diu-
turna illiusin Hispaniacommoratio et filia Hispano
Meraubaudi in matrimnnium oollocata. Cujus pieta-
temcommendantSeduliiChristianiaereligiosi poet.TS
carmina ab ipso collecla et divulgata. Namque huic
j..__j---_. r»fi:L .o
curam ._:i_..ir.:
tribuit Sirmondus,ad episl. 24 lib.
i--
Ennodii, i
ubi epigramma quoddam Asterii ex Codice Rhe-
mensi protulit, cui pra^inissa erat ha;c adnotalio :
Hor opus sec/ulius inler chartulas dispersum reliquil;
quod recolleclumadornalumque ad omnem eleganliam
diculgatum cst a Turcio Rufto .Utcrio v. c. consule
ordinario atquepatricio. SequiturAsterii epigramma
ad eumdeni Macedonium, ad quem prr epislolam
opus snum Sedulius direxit. Itaillud exemendatio-
ne Gasparis Barthii desoriptum accipe :
Sume sacer mpritia veracis dicta poela;
Qna! sine fignieuti condita ?unt vitio ;
Quo caret alma fides, qua sancti gratia Ctiristi,
Per <piam justiis ait lalia Sedulins.
Asteriiiiue tui semper rai^aiinisse jubeto,
Cujus ope et cura dedita sunt pnpulis,
Qiieni qnanivis BUinmi celebrent per fa^cula Fnsti
Flus tamen ad meritum est, si viget ore tuo.
2. Cardinalis Norisius, in Cenotaphiis P eanis.
j, disserl. vi, hanc Sirmondi opinationem suis despica-
^ bilera lectoribus facere voluisse videtur, dum eam
tanto contemptui habitam fuisse ab Usserio et Pear-
snnio ait, ut nequidem in ea commemoranda volue-
rint immorari quasi id solemne non sit plerisque
:
acatholicis,utejusmodi professionis vir03,cujus fuit
magnus Sirmondus, nihil se facere videri velint. At
Norisius contra virum agens eximiffi probitatis, do-
ctrinaeatqucmodestia',eiimden.qne206sacprdotem
summisqueEcclesi.Tevirisatque etiam Christianissi-
mis GalliBB regibus magno in pretio habitum, non
his profpcto armis certaro debuit, .'\rgumpntum,
quod habuil Sirmondns, ut colleoti et adornati ope-
risSeduliani laudeni A terio huio nostro tribueret,
desumptum est ex Gennadio, excujus inteqris cvem-
pkirihus.aH Sirmondus,Scf/!(/!wi« T/uodnsw juniore,
cuiopus sutitn iledicavitetValentinianoregnantihusvila
funclum diilicimus. Exsfat Ptiam nunc carnnen, ubi
Sedulius eumdcm junioreni Thpodosium alloquens
ha;c inter alia scribil :
791 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDKNTES TOMOS. 792

Haec relegas servesque diu tradasqne miDori A invenimus.VideBibliothecseVet. PP. edit» Lugduni
Arcadio liaec ille suo generi haec tua Sf Qjper
; anno 1677, tom. VI. In eadem, tom. V, reperies
Accipiat, doceatque suos Augusta propago. Centonem Falconiiesine eo ad Theodosium carmine.
Neque insfirtum oarniini Arcadii nomen cogilnos Noln LXll, p. 8(3.
utTheodosio Magnoiiiscriploshosvorsus credarnus; Sehastiani inclyii bello viri Gaisericus (ait Victor
namiiuc hic rninor Arcadius Theodosii minoris lilius Vitensis, lib. i) sicat consilia neceisaria habeal, ita
est, non iiui jam ipsi natus esset, aut quein iinquara
et prxscntiam formidabat.Gupicnsaulemillumexslin-
nasci conligerit.sedquem Theodosio blandlensnas- guere, occasionem morlis de regiune qua'sivil, nimi-
cituruni orainatur poeta, sicut el ipsi Arcadio sobo-
rum ad Arianismum trahere illiim pertPntavit.Sed
lera lillosi|ue vaticinatur, cuin addit Hoec ille suo
:
cum pulcherrimaque
Gaiserici suggestionera acula
generi. At minorem Arcailium vocat, quia ex more
responsioneretudissetSebastianusobinutuitquidem
illius aevi inascula prima Theodosii prolesdeavi no-
tum Giiisericus; verumtamen {sidd\l'V\ci.or) alio ge-
mine appellanda erat, quod fuit Arcadius. A quo. ut nerisarc/umcnloposteabclliccsumvirumocciciit.Quod-
distingueretursecundushicArcadius.mwcrdicenilus
nam autem luerit illiid argumentum, non prodidit
erat, ut ipse Theodosius junior dictus est, utab avo
Victor. At si unica tantum reiigio apud impium re-
Theodosio Magno distingueretur. Ne autem id de gemrcum feceratSebastianura, quucunquealioprcE-
ArcadioTheodosiijuniorispatredictumexistimemus
textu eum occiderit, ipsius nomen cocli tabula (ait
ratio temporum suadet, inulloque ininus dsArcadia
enini. Baronius, ad annum. 446) et liber vitffi inde-
e.jusdem Theodosii sorore inlerpretari possumus
lebili nota scriptum retinei.
;

nam, priEterquam quod in ipso carmine Arcadio ^

legitur, non Arcadix, cur Arcadiam potius quam
Pulcheriam aut Mariam appellaret poeta ?
3. Secundum argumentum, quod habuit Sirmon-
dus,utAsteriohuic Protogenisinconsulatu collegae
concinnationem Seduliani operis adjudicaret, de-
sumpsit exepigrammate supraadducto ipsius Aste-
rii ad abbatem illum Macedonium cui ideminet 20T
Nola LXIII, p. 87.
Qui leget epistolam Leonis ad Ravenium Are-
\.
latensemepisoopura, quas llOestiaantiquisEditio-
nibus, intelliget prolecto de illis scriptis agere hic
Idalium quaesanclissimusponlifexRavennisindixit,
utsolliciiuiline vigHantixsuxfacerct universis jratri-
mHO^(!i<'ere,tratribus,scilicet,nonHispaiiis modo
/)i(.s

Sedulius opus suum miltere decreverat, et cui SOO sed eliam Gallis. Et ad Hispanos quidem
inscripta est epistola, quae Rhemensi in Codice car- transmiltendi bsoscripta cura Ravennio demanda-
men pr«cedit. Nam cura Sedulius, Gennadio teste, tur, quia, sic provinciarum positu exigente, per
anto annum 450obierit; eoenim anno obiit Theo- Gallias ad Hispanias mitli solebant, uti constat ex
dosiu8,Seduliusqueregnante Theodosiofatofunctus epist. (ralhi) 51 ipsius Leonis ad eumdem Raven-
est, juxta Gennadium (ut oinittam quod si vera es- nium.Quare mirari satis nequeo PasohasiiQuPsnelli
set Ciirdinalis Norisii conjectura, qui in laudato su- levitatem, qui ex iis oocasionem arripuii in notis ad
pra.ctirmineproArcadio\egive\\eiArciidixqux inor- epistolam Leonis (apud ipsura) 15, n, 9, istaeffutien-
tiia e,st uttradit Marcellinus in Chronioo, anno 444, Ar.CumllispaniarumEcciesiainmagnaiuncignorantia
ante hunc annum opus suum absolvisset) oppido ; versaretur,plurimis earum Cjii^copis ve t errore infrctis
incredibile est, Macedonium inter viros egisse quin- vel de Ecclesix doctrina non satis instructis .admodum
quagesimo ferme ab obitu Sedulii anno. Atqui hoc n couveniens erat, ul earum sijnodit ex Galticanorum
opus erat,ut ipsi ppigramma illud misisset Asturus, antislitum fiile ac doctrina robur accederel. Ita Ques-
is qui consulatum gessit cum Praasidio anno 494, nellus, honestiore nullo fine quaiu ut vanissiraam
quemque Pearsonius, Usserius, Norisius et Pagius Gallis snis laudem quierat, episcopos Hispaniaede-
aflirmant Sedulii opus collegisse et evul;.'asse. Ad honpstat. Verum id tolerahilius, illud gravius est,
haec, carmina tot annos inter chartulas schedasque quod cum ab episcopis Galliae nulla doclrinae capita
neglccta atque disperisa facilius.qiiam Sibyllina ora- scripta nulla, nisi quie Ravennio missa snnt a sancto
cula foliis inscripta periissent.Demuin nemo hiicus- Leone,in Hispanias Iransmissa^fuissenl, nullo paoto
quB evicit, eaomnianoniinaquiBinRhemensis Codi- fipri poluit ut ex Gallicorum antilistum tide ao dn-
cis adnotatione expressa sunt, Asterio nostro non ctrina synodis Hispaniae robur accederet, nisi si
congruere. E contrario aliena ab eo non esse existi- dixeritQuesnpllus scriptis sanctiCyrilli asynodo ge-
mavit Sirmondus, qui de nominibus media; a;tatis nefali Ephesina anproliatispideraquesynodo inser-
eruditescripsit,cujusque de hac re judicium nonesl tis, atque epistolifidogiiiaticffi pontificissummi Leo-
cur aliorum opinamentis non praeferamua. nis novum a Ravenni j et oollegis robur accessisse,
4. Sed esto Asteriua hio noster Flaverius Asterius quod eadem soripta secum in Hispaniam lulerint,
vooatus sit, non vero Ttircius Uufius Asterius, quid hujus provincia; synojis inserenda.
inde? Enim vero hsc dioo, Turcitis Ruftus alfinxisse 2. ,Mquam longe fuerit ab hac vanilate Raven-
illi dicam librarios. Annon id facilius fecit, quam nius et quadragintatres alii opiscopiGalliarum cum
Sedulio affinxisse epistolam ad Macedonium et car- Ravennio in synodo oongregati, ipsorum litteriE ad
men ad Theodoaium, quod, ut suam opinionem r^ Leunem oslendunt, quibus pro tanto munere sibi
tueantur,factum osse dicunt qui Sirmondi senten- ipsi misso gratias ri agunl, profilentes Galliam to-
tiam contpmnunt aut rpjiciunt? Et carmen quidem tumqueorbemepistolajhujuFmodiradiisfuisse ilkis-
ProboeFalconi»adjudicant,quiaprofixuntaliqu,indo tratum.Spdipsosaudiiiraus^PtT/K/Kni/iirt.^^inquiiint,
fuit Centoni hujiis poetri» quasi non potiierit ab
: epistola healiludis veslrse, quam ad Orientem pro
opere Sedulii in Centonem Kalconiae transferri.siciit catkoliccV fitei asscrlione misi.^^lis Quis aprsiolatui
a carmine Falconiff! in opus S"dulii trunsbitiim essa Vislro pro lioc lanto munere, quod non snlmn Gnllias
dicitur. Pnrro si in rarmine Scdulii ad Theodosium set lolnm mundum velut quihusdam gcmmis orncvit,
de Amidio jam nato sciolus alicinis SPrmoiiPm psse diijnns xslimcl gralias posse persolvi? Et rursus :

putavit, satis hoc ipsi erat ut carinen illud Falconiae qux npo^ilolalus vestri scripta ita ul ^IO symbotum
ascriberet, ?0S quam sciret Theodosii Magni,qui fidci quisijuis redemplionis sacramenta non negligit,
filium h.ibuit Arcudium,toiupore vixisse. Epislolam tab .tis cordis flitT!/).s(7. Audin' Quesnelle Scripta !

autem an Macpdoniiim Pi:rA?terioascribendam rsse spilis ar>osloliceB de re dogiiialica, qualis est bulla
velint, npscin. Nisi quod. iit dictiim est. si Spdiilio Uni^/eniluf. ul siimbolum fidei tnhulis cordis nostri
tribuatur.pt is mnrtuus fuerit ante anniim 4.50. car- ascritfnda sunt. Quod si e converso ea prffi''aoie
men qiiod ad tuiiidem Macedoniuiii scribilAslerius, Redeinptoris graliaiii iiiagnilicisveriiispxtollerevi-
Seduliani opcrisconcinnatoroteditor, nemounquam dori vclis, rcdemplionis sacramcnlu factis re ipsa
credet scriptum pssc abeo qui iinno 4'i4 consulatiim negligis, spcrnis, oonculcas. Sod ad incffiptum re-
gessit. Sane utrumqiiP scripliim,epistolam,inquam, deamus. Ex episconornm G.nlliip iilliitis vcrbis, ptsi
ad Macedonium et carmen ad Thei)dosiuni sub Se- caelcradeessent,siclausisnonerutQuebncllusoculis,
dulii nomine ipsiusquc operi praifixum frequenter videre clarissime potuit, scripta illaaLeone missa
793 IN IDATII EPISCOPI
fuisse in Gallias, non ut illio ali ppiscopis Oallica-
nis nova luce ac robore donareiilur, antequaai de-
ferrentur in Hispanias, aed quia ad Uispanias, ad
quas sicul ad reiiquas orbis provincias mitteban-
tur, iler erat per (Jallias.
3. Quesnelius vini auctoritatemiiue epistolae
Leonis obscuris ambiguisque verbia extenuare vo-
luisse visus est. At Norisius, dum etiam inter suos
concellilas privatam vitara ageret, aperte nimis
atque intrepide diotaleB ejusdem epistols laudem
Leoni ademptam in Prosperum translerre conatus
est. Sed praestat ipsum audire, lib. ii, cap. 15,His-
tor. Pelag , ad qiiam nihilo plus faciebat sermo de
hac Leonis epistola, (juam prolixa illa de Levinen-
sibus, Agaunenaibuset Jurensibusinonacliis disser-
tatio alque sexcenta alia. Ergo Norisius, adducto
Gennadii tcstimonio, ubi de Prospero inquit Epi-
stolx quoque papx Leonis adversus Euhjchen de vera
Chrisli Incarnalione ad diversos datse. el ah ipso
{Prospero) diclatx credunlur, haec addit ex Baronio
in notis ad Martyrolo;<iuin Romanum,die "35 Junii
Ado Yiennensis et alii tradunt, {'rospprum (uisse ab
epistolif sancti Leonis papx ab eoque scrijita feriur
famosissima illa epistola sancti Leonis ad Flavianum
de tncarnalione Verbi. Quod non tantum Gennndius,
lionorius et alii, sed et Marcellinus comes testutur
in Chroiiico. E\ his concludit enim. Norisius. con-
clamatque lla tanla antiquorum consensione vi.v
:
Bellarmino hac de re jure duhitandi locus superest.
4. Sed impriinis cuin ignorarenon posset Norisius,
certe non deberet, eadeni Baronium de auctore hu-
jus epistol», 211 quam Bellarminum gentire,qua
fide eos quasi inter se dissidentes lectoribus suis
objecit ? Porro Baronius, in Annalibus, ad annum
449, hac de ea epistola scribit Cxteram non nisi
:
suncli Leonis esse dixerim ; eleniin eumdem dirlionem
qux esl in epiMola alique recognosco in ejusdem sancli
IjBonis sermoiiibus. Bellarminus vero, lib. de Script.
Eccl., in Prospero, ait S/ idla episloln sanrti Leonis
:
esi, illaomnino est, sive slylu':i, sive doclrinam Leoiiis C
atlendas. En duo eminentissima; sanclitatis ac sa-
pientiae viri, cum No-
vix dubitare jure possent, si
risio creilimus.eam epistolam {'rosperi esse,ipsam
Leoni indubitanter ad.|udicant.
5. Ad haec illa Adonis, Marcellini atque Honorii
cum Gennadioconsensio non tam antiquorumquam
antiquariorum alienascripta exsoribentiuni consen-
sio est. Niim utipseNorisius fatetur, sequenticip. 14,
Marcellinus unius Gennadii verhis loiiuilur; Honorius
omnia ad verbum transcribit ex Gennadio. Sed et
Adonis hKC verba sunt A quo (a Prospero) diclatsc
:
creduntur esse epistoLv
Eutijchen de vera
/.dversus
Chrisli incarnatione. Eadem
profecto quae supra es
Gennadio protuli.ErgounusGennadiustonfam illam
onliqunrum turbam confioit, ex quorum conseiisione
vi.x Beltarmino locus supereslA'\vin?i.m illamepistoiam
sanoti Leonis./are adjudicandi. E conlrario vero ex
obscuro insertoque quolibet ramusculo Jus sibi
assumere licere existimanthesterninonniilli critioi,
utcontra omnis retro antiquilatis consensum (Galli-
canorura antistitum supravidimuslcontrafidemcoe-
lestium signorum, quae laudato loco retert einin.
Barnnius, Prosperura oeleberrim;e illius epistolas
auctnrem prajdioent.hominem doctumoppidoatque
pium.et degratia Dei contra Pelagianos el Semipela-
giHnosoptimemeritum.se.d tamenlaicum caeteraque
ignotum. A quo nroinde nemo non videt sanctum
Leonem sine aliquo sui ipsiua totiusque ordinis
episcnpalis dedecore emendicare noii potuisacscrip-
tum illud in quo quidquid de (Economia sacratissimi
mysterii fide tenenduni eral, universoorhi spxcento-
rumque et amplius episooporura generali concilio
propositura fuit. Verum o te felicem '^12 Genoa-
dium qui GallacreduWale {WaeKicum Valcrio Mar-
I
tialeloquiquandociuidemGennadiusipseait^cpjs/o/sB
dtWa^Pcri^i/uij/ioO^apienlis.^imnniaximoqnepontifici
detraxistiquod Prospero adjudicares ; nam si
CHRONICON NOTiE. 7«4
.\ cxhisquosamatNorisiustetigisseacceptusabeopro-
culdubio fuissosicutinisellusilleacceptusestProsp'jr
Pithocanusqniaadannuin lIonorii2::!haeresisPr;edBS-
tinutianorum inentiuuem lucit.Vid.,iiifra,not.(J8,n.G.
6. Epistola Leonis ud Ravennium scripla est iii
Nou. Maii Valentiniano Aug. vii et Avieno oonsuli-
bus, anna scilicet apne christianae 450. Unde dubi-
tare non possumus scripta illa qu.-e ibi injun^'it Leo
llavennio, utnota laoiat fr;itribus, ab Hispanias non
porvenisse ante huno annum.Quod cum Idatius non
ignnraret, erat enim de illorum numero ad quos ca-
dem illa scripta mittebantur, de enriim aooeptione
meininisse non potuit ante annuin iii Valentiniani,
quoouin ooncurrit annus illevulgurls Brae 450. Igi-
tur has notas xxvi.qu* vigesimum seslum annum
imperii Valentiniani signilicant, consignare non de-
: buit, et certo non consignavit Idatius post § De Gal-
liis cpistolie, alioquin asportationein in Hispanias
eorum scriptorum alligasset anno 25 Valentiniani
n Kraeoommunis449, videlicetunocitiusannoquama
: Leone miasa fuerunt. Itaque annuin Vulentiniani 36
ascripsit Idut'us § Sebaslianus ; unde ud § Aslurius
extulit librarius bas notas, cum ibi nomen consilis
legeret, quod novi anni signum sibi visum est, uti
supra etidm Honorii annum28ad ji Conslantius si-
mili ductus errorc transtulit.
Nota L\IV, p. 88.
Consignatum ad § Thcodosius imperalor moritur
annum 27 Valentiniani delevi, nihil dubitans eara
istic nolam non ab Idatio, sed a librariis impi'essam
fuisse.Exquo non unus tantuni,sed plurcs errores
in Chronicon irrepserunt, quos singulatira mox rc-
censebo. Igitur Theodosii mors illigari non potuit
nnno Valentiniani 27, qui in annuin ajrac vulgaris
213 incidit 451. Hunc enim annum non atligit
Thcodosius, cum 450 obiisset, die, si Theodoro Lec-
tori, lib. III Gollectan., credirnus, 28 Julii. Vixit
Theodosius annos xLix, menses circiter iii. Quare
in Idatio pro .^uadragesimo octavo legendum est
XLix; namqiie huno numerum retinet Fragmentum 1
Hispania? illust., et in Chronioo Purvo annus legitur
44, quod velieiiiensindicium est gernianam anliqui-
tus leotionera fuisse xi.ix, atque ex ea natam fuisse
ilUm Chronici Parvi xliv, mutatn x in v. Ex his li-
quidoconsequitur non ideo nolarum chronologica-
rum seriem in Idalio por hos annoa perturbatam
fuisse.quia ante hunc§ Theodosius iniperalormoritur
Valenliniani annus 26 inscriptus ept sed quia nota
;
anni 27 ejusdem Valentiniani eidem § adjecta est,
cum rejioienda essct ad § Gens llunnornm, ubi eara
oonsignavit Idatius, ut mox ostendam.
Nota LXV, p. 89.
1. Mortem
Placidiae .'\ugustae adnotavit Tyro Prng-
per sub consulibiis Vali-ntiniano vii et .\vieno, qui
consules fuere anno eerae vulgaris 4.50. Aller Prosper
inortis diem v Kal. Decemb., quem etiain praefert
sepulcralis inscriptio qum Havenns in ecclesiaannc-
D tornni martyrum Nazarii et Celsi visitur qu.imque
apiid emiii. Baronium invenies ad annum 449, n.
167.Pseudo-Severusquiactahuju3 temporisexldatio
desoribit,eidem anno obitum Theodosii et Placidi.Te
adnectitutminimedubit-ireliceat IdatiurautriusquB
mortem eidem notae chrnnolngic» subjecisse, huic
nimirum xxvi, quae asoripta § Sebiistiiinus, annura
designat aers communis 450, quocum, utdictumest
connectitur annus vigesimus aextus Valentiniani.
Quapropterinreliquis Chronicildaliuni Edilinnibus,
in quibiis legitur : xxviii Vatentiniani imperatorii
mnlcr Placidia morilur apui ftomn'?!, triplici laborat
vitio 'ocus iste 1» quod notara prsferut chronolo-
:
gicum xxviii, ciim Idatius sub modo dicta noia
XXVI a Sebastianus exsul a.A ^ Gens Hunnorum de-
!i
currut 2" qiind ex dn ibiis nnmerulibiis 214 notis
;
altera xxvn, altera i, unu ronfl?itB sU. xxvm ?fi qnod ;
verbu illuValcnliniani impcrnloris malcr, qnrel(\a.l\i
quem non sunt, huic loco ingesta siut.
795 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 796
2. Idatius ilaque ab anno mrx Dionysiana? •451, A Dionysiani 451 inchoiito ex aequo comparasse, per-
quo Viilenliniani '11 numcrabiilur, utriusque iinpe- spicue constat ex ordine quom in ca-leris eibsdem
ratoris tani OccidontisquamUrifntisprincipatusan- Marciani annis desi.L-nandis observat.Potuisset pro-
nos Chronico suo interuit Occiftentis, quia Idalins
: 1'ecto Idalius imperii Marci:ini exordium ejusque an-
ipse sub illo Orientis (opinor) quia logitime et diu-
; num 1 anno 451 anuum 2 Marciani cum aono 27
tius imperare il)i soliti principes. Cum ergo ad ea Valcntiniani alligare; nanique ita eum observasse
narranda quae anno illo 450 gesta sunt devenit.quod in Avito et abis inlra videbimus ; cur autcm non id
exsequitur a § Gens Ht;nnurum\ has notas xxvii i. ipsuminMurciano non possumus.
prffistilit.divinare
illiS apposiiit.quibus fit:nifirabaiannumvigpsinium Sed JDvat hic animadvertei-e ex scriptorum in
2.
septimum Valentiuiani et prinium Mari^iani.Verum annis Marciani nu.merandis divorsitato natum esse
enimvero cum has nolas pliires legerent alque ex ut de anno et consulibus stib quilius habita luit iv
scriberent,unus nescio quis, rci novitate perculsus, synodus.diversaatquepugnanliaiitteras rousignala
neque quid hoc erat intelligens (anni enim Honorii invoniantur. Cum enim in eadem synodo annus2
etArcadii, rursusque anni Theodosji et Valcntiniani Marciani ejusdemque consulatus, quem cum Adel-
cumabinitioffiqualiterfluerenl, utriqneeorum sim- pbio gesfit anno 451, ascripli sint, auclorChronici
plici elindiscreta nota ab Idatio consignati fuerant), Alcxandriniin annum2Marci;ini,qucnidesignatsyn-
ex his duobus numeris xxvii et i unicum confecit odns, aniiiiuri; intendens, Kastosque deinde consu-
xxviii. Dcinde cum quesretro scriplaeranlrelegeret, iatus, duni in his annum 2 Marciani ex integro col-
et notam anni27 Valentiniani nullibi inveniret.eam latum videt cum anno aBrn> communis 45v?, seii quod
ascripsit S Theodoshis imiieralor morilur, totamque n idom ost, cum anno qui Sporatium ct Herculanum
Idatii chronologiam interturbavit. consules habuit, 1i,to de oa synodo scripsit Dlar-
:

3. Aliusvrro, not.isillasrelegens\xvii.i.eariimquo ciani onno 2 Sphornlio el Ilerculano con.snlibus, acla

significalum capiens,claritatis gratia hoc modo dis- esi IV synodus Chalccdonensis. Ai synodus annum 2
tinxit xxvii V. I M., qnpp sic exponi debuiseent : Marciani non a priina die Januarii apni Dionysiani
vigcsimn septimo Valmliniani, primo Marciani atino. 452 numerat, sedadie 24 aul 25 Augusti snni 451,
Sed inventus esl, qui posleriores illas notas v. i. m. quando Marcianns annum i ali inito imperio explo-
ita interprctarolur Valcnliniaiii impcralous ninlcr;
: vit. Cum ergo anno 451 consulos fuerint Marcianus
alque ex hoc commento et ex primo illo errore, quo et Adolphius, et eodfm anno, mense Oclobri, co-
dux duorum prinoipum epocha?, scibcet xxvii el i in ccta sit IV synodus, recte in ipsa Marciano et Adel-
hanc unam conluere xxviii, nata est illa lectioxxviii, phio, in Chronicovoro Alexandrino perperam Spo-
Valenliniani impcraloris matcr Plaeiilia, elc. quam ratio et Hercnlano consulibus habita esse dicitur.
cuncti libri pra:ferunt,et quachronologia Idatii pe- Non niinori. lieot dispari. vitio laboral Panvinius de
nitus turbata est. Nam qui hanc interpretationem eadcni synodo agens in Chronico; nam dum in con-
sive a se inventam,siveabalicexcogitalaminha?rero sules, qui in ea ascribunlur, oculos conjicit, habi-
non posse vidit § illi Geus Humiorum (i|uem enim tam esse ait anno 1 Marciani, consuilbus eodem
sensum haberentista xxvin Vulenliniani imperaloris
: Marciano et Adelphio. Itaque consules eodem ac
maler. Gens Htinoruml) notam chronologicam et tria concilium pradert; annum vero imperii Marcianidi-
215 priora verba, nimirum hfec, xxviii. Vuknli- versum. Cesterum Panvinius dum 2? 7 ita scribit,
niani impcratorismnlcr,R § Gens Hiinnorum avulsit,et r abinstitutaaseimperiiMorciiiniepochanon discedit.
cum hiif, Placidia morilur n/iMrf ftomnw), quaealiquan- 3. Interea Alexandrini, Onuphriani, alioruinque
to antca prascesserant, conjunxit, hanc periodum Chronicorum exemplafidem l'aciunt,non modo Ida-
conficiens xxviii. Valenliniani imperaloris maler
: tium, sed plures etiam alios scriptores Marciani 1
Plncitlia mori/ur npud ISomnm. 'tirpca.ulem cum sen- annum consulatui ejusdem el Adelphii, id est anno
sum non ineptum redderent. ablata est legentibus 451, annumque 2 consulatui Sporatii et Herculani
occasio hii.jug oliservandiT labis, quffi Chronicon de- vulgaris aera^ anno 4.52 solitos fuisse adncctere.De-
turbabat. At ea nunc detecta, leclionem. quam hic nique in Hist. Golhor. Isidori annus 1 Marciani et
exhibeo, germanam esse eam et ab Idatii calamo Turismundi(isldatioThorismoest)illigaturllispana3
judicaturum le, lcctor, confido. Nam licet qu» de ffirai 4t'0, id est, anno a^ra^ communis 452. Scd cum
ratione et causa eversff; per hos annos in Idatio idem Isidorus in Chronico annum eumdem Mar-
chronologiffi dicta a me modo sunt, mera; conjectura; ciani 1 adnectat anno mundi 5649, cui juxta ipsura
sint, at prajterquam quod illa proliribiles admodum Isidorum rcspondet annus aerai Hispana? 439, Chri-
sunt, maxime si conferantur cum his qiiae dlcturus stianae vero annus 451, utrumque nec simul veruni
sum ad annum 7 Marciani, nota 82, n. 1, ubi aliam noquoiib eodem Isidoro esse potest. Quineliam in
Chronici dopravationem superiori omnino siniilem fine Chronici annurn mnndi 5845componit Isidorus
detegam, correctiones quas adhibui ex ipso Idatio cuni np.ra Hispana 654. Si ergo ab eo anno mundi
vel ex iis qui eum scribunt desumpta; sunt. in annum 5649, cui Isidorus, ut dictum est annum
Nota LXVI. p. 87. 1 Maroiiini alligat, retrorsum numerando ascen-
1. § Gens Htinnorum ascribendas esse has notas r» dero velis, subducendi tibi sunt anni clxv. Igitur
XXVII i.quteannum vigesimumseptiuiumValentinia- eosdem subtrahe ex illa aera 654, reliqui erunt
ni, et 1, Marciani designent, argumenta, quae supra ccccLxxxix, non aulem ccccxc. Hinc hi Hisloria
adduxi, convincunt.Et de Valentinianianno27nemo illa (jolhorum corrigendus est locus ubi Marciani
erit qui neget. At de Marciani vereor ne quis ad- et Turiamundi annus 1 ascriptus esl ccrae 400, et re-
ncctendum fuisse contendat anno Valentiniani 26, poDonda aera 4S9.
sra.'communis450.Naniab hocannoplurimiscriplo-
resimperiunr.Maroianideducunl.Enimverodeducunt Nola LXVII, p. 89.
historioi,quia reipsa Marcianus imperator renuntia- Catalaunioos Campos, ubi Romani et Gothi cura
tus est mense Augusto anni 'iSO. Altnmen Chroni- Attila acie docertarunt,a Catalauno, Campania^Gal-
corumet Fastorum consulariumscriptores,adnotato licanas ad Matronam urbe, vulgo C/id/(?iS, nomen
principis ad imperium adilu eo anno qno evenit, accepisse communis ost eruditorum sententia. Sed
principatusannumlsequentioonsulatuisubjecerunt. quid si a Cabillono jiiduorum oppido ita appellati
PorroMarcellinuset Cassiodorusconsulaluiejusdem sunt Sane Cabillonuni istud ad Arscim Calabiuuum
Marciaui et Adclpliii illius annum I alligant.qni in- etiam olim vocatum fuis-e indirio rst, quod nnnc
ciditin annum '<."M. Apud PanviniLini vero nnnsolum etiam (.'/m/orj4',sicul illud prius Catalaunum ad Ma-
consulalus designatione.sed apposila etiam margini tronam vulgo noniiuatur. Deimlc loumonius.in pa-
hac nota i, exin annos Marciani auspicari apertissi- nogyrico Conslantini Augusti, ubi qnid ogerint.quiil
me gignilicaUir. 216 f.t sane Idatium annuni 1 passi luerinl /Edui pro Rnmanis dicondiun 218 sihi
Marciani cum anno27 Valeutiniani a Januario anni unice proposuerat, cujusdam cladis Calalauniea:
 :'j7 IN IDATII EPISCOPI CURONICON NOT^. 798

meminit. Atqui Cabilloni ad Matronam
loni vero ad Ararira cladcs plurimum ad
suum laciebat.Prajterea |)lauil,iem circa igtud/Edun-
rum Cibillonum oculis noslris videmus, et ipsius
idem Kumenius ibidern mcminit.Di-iiique RodBficus
Toletanus Euphronium Augustodini, qux primaria
jEduorum civitas est, episcopum innumera iu ea
pugna occisorum milia sepelivisse narrat lib. ii,
nihil, Gabil- A dat :De 200 tiujus (Clogionis seu Clojonis vei CIo-
institiitiim dionis) slirpe qniilam Mcroveum regem fuisse asse-
runl, cujus fait filius Childericus.lhfccine^erha sunt
hominis qui Krancos sub Meroveo filio Claudioni.^
pro Romanis militasse et agnoverit ipse et poleris
testatum essc voiuerit?
3. Sed et Priscum audiamus, qui ab ipso Pagio,
ibidera, n.20, productus ait Al Francos belo laces-
:

cap. 8. Quiquidem Rodericua licct raullo posterior
fuerit.etauctorem longe se antiquiorem hujusce rei
testera habuisse vidctur.Nam pseudo-Sevcrus a do-
ctissimoFlorioeditus,ad aniium liVlaroiani hiecscri-
b\i: Cadavera innumera (cx. occisis inpugnaCata-
launica) Eupronius episcopus Auguatoduno sepelitur,
ubi procul dubio legendum est Episcopus Augus- : Pa'iius itaque defunctum regem, ctsi nomen non
loduniseijelivil. Verum nondissimulo, in hoc Severi
loco h«c etiam adduntur : Acdus
casis jiugnaloco Hrii(ci(ico5.Tricasses
distant aCabillono ad .•Vrarim,quamaCatalauno ad
Malronam quo, pietate duce ac comite, accurrere
;
potuit Euphronius, etiamsi pu.nnae tempore longe a
loco abesset ingens eniin ocoisorum ille numerus
; obitum (quem alias anno -447 alligat Pagius) im-
terne mandari nisi pluribus diebus non poluit.
Nnta LWllI, p. 90.
1. Cum Aetio adversus Attila
thos, sed etiam Francos fuisse narrant loci in soho-
liis iaudatis Jornandes, Gregorius Turonicus et au-
ctor Miscella}. Quorum Joniandes, omnium anti-
ceniti illi (MXWx) causa fuil regiim ipsorum ohitus,
et de regno inler liberos conlroversia'. Seninri Atli-
las studebat, juniorem Aetitis luebatur ; guem Romx
vidimus legalionem obeuntem nondum lanugine ef-
florescere incipienle, flava coma ct capitlis propier
ilensilatem ct magniludinem super liumerum efjuiis,
exprimat Priscus, Claudionem, qnasi liquido con-
contra AitilamTri- starot, interpretatur. Hujus filiuni, cujus nomeu
aulem longius silet etiara Priscus, Meroveum esse divinanflo asse-
rit; nam Gregorius non lilium Claudionis, sed de
n rjus stirpe tuisse Meroveum dictari testatur. Ad
h«c si objicias Meroveum posl Patris Clojonis
berbem, uti eum depingit Priscus, esse nequi-
visse, cum ipsius filius Childericus anno post haec
11, nimirum 4.58, Iuxuri;e immodicus ar^'uatur a
non tantum Go- Turonensi, cap. 12; respondet Pagius, Priscum nul-
latenus Ronu-e vidisse Merovpum anno 448, aut,
quod rerum aeries quas narrat Priscus vidctur pos-
tulare, anno 448, vel seriiis sed anno 432, cum ;

quissimus, integro post hiBC tempora saiculo scri- legatusa patre Glaudione riiissuses'-etad Aetium vel
psit. At scriptores illius ;Bvi Idatius et Prosper de ad Augustum.Sed prffiterquam quod acriores alis
Francis penitus silent; solos GothosRomanis junc- curcedislinebant eo lempore Aelium.perdendi scili-
luscontraAttilam pugnassee.^ipresse tradunt.ldatii cet lionifacium, que in palatium a Placidia accitum
verbasuprahabes.Prosper voro consulatu Marciani ffigerrime ierebat, quernque tandem eodem anno de
et Adelphi hssc ait Cito et nostris et Gottiis placuit,
: medio sustulit,ex quo ipsi in Panonniam fugiendura
ut farori superborurn lt.ostium consociatis viribus re- fuit idemmet Priscus non modo islud non astruit,
pugnaretur.T^cut etiam de Francis,Gethosque tan- sed ipsum aperte destruit. Nam Postquam horum
tum cum Aetio conjnnLjit auctor Vitte sanot» Ge- ineininerat p;itris mortem, filiique legationem, de-
novefjB (3 Januarii quem, 219 opinio est, prope p claraturus quid oratumet a quu missus ilie Francus
annum .500 scripsisse quem nihil Francorum lau- Roinam ad imperatorem venisset, subdit Hunc :

dibus gloriseque detractum aut dissimulatum de
illis quidquam ire voluisse credendum est, cum
jam tum hi Parisiis dominarentur. Quod autem
maximi momenti est Sidonius, qui historiara hu-
jus belli conscribere se ccepisse prodit lib. viii,
cap. 15, tam longe abcst ut Francosciim Romanis
conjungat, ut contra Rnmanos pro Attila eos ste-
tisse disertis verbis testetur carni. vii, vers. 32.5.
Curo llunno enira ait : Aetius prajdioto anno 432, dum iram Valentiniani
Ulvosa, queno rel Nicer abluit
Frorutupit Fraacus.
Itaque tacentibusvel etiam contradicentibus viris
gravissimis Prospero, Idatio atque Sidonio, qui
quae suo tempore et suos ante oculos gerebantur
posteritati mandabant, quisnon mirelur occulatia-
simura Pagium isfa ad annum'i3l,n. 22, scripsis-
set Ex Turo7iensis, inquit, e< Prisci inter se colla-
tione aliiiua alias magna
caligine involula in nt,ani-
festam lucem proferentur; liquelque 1. Clodionfvi
Francorum regem ante quadrirnnum demorluum duos
Hlios reliquisse; 2. inter eosdem post ejusmortemde
regni sucressione controversiam nolam; 3. eorum
unum in hello Altiliano pro IXomanis pugnasse i.
Mcroveum.
Iiunc fitisse
2. Sed Turonensis imprimis, lib. ii, cap. 7, nihil
amnliusquam quodFranciAetio adhfBserint,scribit.
Id quod si aut de tota gente, aut de tanta ejusdem
multitudine, quas regnum constitueret, regemque
super se haberet,intprpreteturP;igius,et non potius
de his Francis ita existimet, sinut deSarmalis, Ri-
pariolis.Ibrionibuset aliis populis,quos etiam socios
adjungitAetio Jornandes, Idatii Prnsperiquesilcntio
et e.xpresso Sidonii testimonio ita retunditur.ut qu;fi
narr.it non in nianifestam lucetn prndiisse, sed ea
potiusdensisadhucin tenebrisdelitescere fatendum
sil:maxime cum idem sanctus Gregorius, cap.
deiidg 9, Francorum reges inter vulgi ramusculos
(nara qua3 exantiquis scriptoribus desumpsit, no-
minatim eos appellando exprimil) quKritans tra-
etiam Acliusin filium adoptaverat el pturimis donis
ornatum ad imperatorem, ut amiciliam 22S et iocie-
talem cumeo faceret, mi?crat. Potuilne Priscus cla-
rius exprimere, Francum illum, qucm ipse legatio-
nem obeuntem Romce vidit, Aetii consiliis instru-
ctum et niuneribus ornatum illuc ab eodem Aetio
missutii fiiisse, non ut p.itri.scd ut sibi amicitiam et
societatera cum Valentiniano conciliaret? Potuit
unda fugions secessit in Pannoniara,ista prasstare? Qua-
propter licet Pagius, dum has explicat tricas, in
manifestara se lucem protulisse dicat, Meroveum
jam tum ['rancis imperantpm pro Romanis contra
Attilam pugnasse anno 450, ut ego quidem puto
(idemque fortassejudicabunt prudentissimi quique
Giilli, qui de Pharamundo qun mndo alias loquatur
observarunl),non aliter melius ostendere illo poluit,
pleraque ex his qu;e de eo rege Annales Francici
D jactant, incerta prorsus atque obscura esse, utpote
quae non alia luce clareant, nisi quam ab hujusmodi
caliginosis conjcctionibus mutuantur.
4. At inter omnes histnri.ne Francicaa scriptores
; convenilMerovcura pustClaudionpin rcgnasse.Esto.
Sed ubinam i;tntium regnavit ? Nam si eidem Pagio
credimus.fralerMerovei nalu major utramqueRhpni
ripam tenebat. De tpmpore quo resjnum inivitetinm
obscurum. Patre enim mortuo anno circiier 448, ut
tradit Pagius ad annum 432, n. 10. di.-sidium ortum
est inter fratres.Et Meroveus postquam fratri cedere
coactus est, ad Aetium confugit, apud quem diutius
moratum fuisse neoesse est, neque eniin uno die
illius amicitiam adoptionemque prnmrreri poterat.
Postha^cilliRomam proficiscendum fuitdeprecatum
imperatorem.ut Rijinanorum armis paternumso
in
reKnum re.stitui omnia
vellet.atque precippret. Hafc
non niodioum tcmpus requirunt. Et tamen np(|ue
tunc ropnum obtinuisse Meroveum, nequeadillud
obtinendumadjutum fuisscaRomanis usquara legi-
mus.Quin imo quisquis altumscriptorum illius tem-
T99 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDBNTE3 TOMOS.
poris silentiunn, ingentcs Attilce motiis, Uomano-
riimque Irepidationem consideiet, prolectu iiitel-
liget nuiluin ab eis brllum pro Meroveo Pagiano
ante 2^2 annum 455 fuisse susceptuin, neque
Bupcipi potuisse.
5. Verum itaque Meroveum patrem Childeric,
Clodionis vero aut filium aut cognatuiii aut gene-
rum nihil lortasse a vcritatc aberrpt, quidicat, post
belluni .Vltilianum vel etiam post Aeti morteiii pk
Francia transrhenana in Gallias irruspisse, alque
huc referpndum esse qucd in Sidonio carm. vii,
vers. Z7t, legitur :
Francus Gerniaaum primum Belgamque secundum
Slernebat.
PorroHenscheniusinExegesi deopiscopisTungren.
prsrixa tom IV Maii, n. 2, Tungrorum urbem.post-
quam ab Attila vastata luit.a 1'rancisoccupatam fu-
isse seopinari significat. Dicamusergo Meroveum
annum circiter433sedem in Gallia propinquaRheno
fixisse.priumque omniumFrancici regnijecissefun-
damentum. Quodsuadet ctiam prima regnuiu Fran-
corimi in Qalliastirps a Meroveo Merovingis nomen
sortita. .\\. regnum Clodionis (ne de Pharamundo
loqiiar)m /erm/iiori/xgrononregQantisvaldedubium
est, vel potius falsum. Codices Historias Turonensis
Gregorii fere omnes noaTungrorumi&A Tkoringorum
legunt hurumque saepe in eademHistoria mentio oc-
currit. Deinde de Tungris.immaniter ab Hunnis hoc
bello vex.Uis, dum historici loquuntur, nullius aut
regis aul regni aut gentis Francorum meminere.La-
cinniart; exSigeberto scriptore saeculi noniActis san-
cli Lupi aasutaiii, in qua mentio fit Merovei, nihil
ego moror. Itaque Clodionem in Gallias aliquando
inupisse, certum est; in ea substitisse, incertum
quam quod maxime. Id non ignorantCinlli,atque ad-
eo non ignorant, ut Adrianus Valesius in Historia
Francorum stoniachi plenus invehi saepe soleat in de altcra, quam Hunnerico Gaiserici iilio in Africa
sanctum Gregorium Turonensem, Francicae Histo- nuptam socer deprehensam necem sibi machinari
rise patrem, quia nihil de Pharamundo, de Clodione q ad patrem hunc Theodorum abscisis naribus, re-
vero et Meroveo jejune admodum locutus est. Ouasi
illequidquid post ipsum ex Prospero Pithoeano ine-
ptissime interpolato rerum Francicarum scriptores
dehis regibua, neque 2S3 de hictantum, sed de
Priamo quoque et Trojana Francorum origine nar-
rant, legere potuerit et etiam, si nuno redivivus
;
legeret, aliquo pacto probaturusesset Laudandus
tamen est idem Valesius, quod in notitia Galliarum
ingenue tatelur, Pbaramunduin nihil terrarum in
Gallia, Clodionem et Meroveum pleraque trans Rhe-
num pauca eis illum obtinuisse.
6 Interpolatum diro hujus Prospcri Chronicon,
quod ex lide duorum vetuslissimorum Codicum os-
tendit Henschenius loco supra laudato, cap. 10, ubi
de altero illorum anno 623 exarato, vel sallem ex
alio tanti revi descriplo ait In hoc vetuslissimo Pro-
:
nperi Chronico vel snliem tam ve/iisli exemplaris apo-
griipho nulla prorsus fit menlio Priami, Pharamundi,
Clodii, Merovei. Interpolatum tamen negat Paguis,
anno418, n. 31, contendiquein exemplaribus Hens-
chenianis haac omnia omissa fuisse non vero aliis
incerta. Att.'imen quibus argumentis probat hoc
Pagius ? Habuitne Codicem ante annum 623 scrip-
tum, aut aliquem alium, qui ex tanta; aelatis Co-
dice descriptus fiileliler fuerit qualem habuit alle-
gavitque Henschenius? Quamquam perinde etiam
est sivp a librariis sive ab auctore ipso ea de Pria-
rao Pharamundo et Clojone conficta sint. Annon
jure conficta esse dicuntur, quando illius lempo-
ris scriptores, etiam cum ferebat occasio resque
ipsa postulabat, eorum nunqiiam meminerunt.
Atqui meminisse fatetur ibidem idemmet Pagius
inquiens : Unus pseudo-Prosper in Clironico impe-
riali monarchiai Francirx initii meminit. Nei|ue do-
ctissimo virum latuiise opinorcensuram, quara de
eo scriptore protul cardinalis Norisius, lib. ii, cap.
15 Hist. Pelacr., uhi haeo scriosit Mirnri soleo ho-
: bamus. Jornandes in Geticis, n.72. trienno regna-
mines erudilus Prospero lyruni adeo jidenlcr fidem
prxslilisse, ciun idem non tijro, scd puer in chrono-
800
A logia nppareul toius in historia hopes, ac omnium
qux lilteris prodiait imperilissimus. Recenset dein-
de plures fa-dosque illius lapsus, linique Mcdlem
:
Angix stabuium purgare, quam tyronis Inijus errores
ex iridice reciv.ire. Quantis igitur sordibus fetere
huno Prosperum credimus, qui censuram hanc
meruit a viro cujus ea vox est acerbiora dica pro-
:
cul esse volumus nc 224 mitissimc semper loqui.
Hist. de Synodo v, cap. 22. In his it.ique fasoibus
clarissimi gloriossimique Francorum regni initia
inquirere vanum et indecorum est.
Nota LXIX. p. 90.
Sanctus Isidorus in Hist Gothor.,Semel et iterum
Romanos et Gothos eum Attila dimicasse signifloat,
et Theodorum in primacongressione occisumatque
a Turismundo lilioaltero pra;lio egregie vindicatura
narral. Jornandes, n. 66. equo dejectum, dum suoa
Gothos ad pugnam hurtatur, et ab iisdem conculca-
tum iiiteriisse aflirmat, additque Alii dicunt
:
g cum inlerfectum lcto Aiidagis de parte Oslrogothorum
qui tune Attilanum sequebuntiir regimen. Obiit rex
vero magnusannum auspicatus regni 3. Atque ita
intelligendiis est Isidorus, dum 33 annos princi-
patus illi tribuit, nisi iuavis Isidorum ideo 33 un-
nos Theodori ascribere, qula uno post anno quam
mortuus est ejus obitum consignat nimirum 452.
Et revera, Theoiloris annum regni 33 vix attigil ;
nam regnare crepit anno 419 circiter autumnum,
ut dictum esl nota 31 ; obiitque eodem fere tempo-
reanno 451. Regnum Gothicum sub hoc principe
ingens incrementum accepit; n^m nngustis fiuibua
initio circumclusum ad Legerim usque et Rhoda-
num ab eo dilatatum cst sex filios masculos su-
;
perstistes reliquit, quorum nomina ex Jornandein
scholio descripsi. Filiam insuper unam,quam Re-
chiario Suevo matrimonio .junxit anno 449. Nara
misise narrat Jornandes, non satis constat alque
hcBC fabultB similia sunt.
flola L\K, p. 92.
Prosper consulatu Sporatii et Herculani Attilara
mira sancti Leonis virtute ultra Danubium abactum
narrat. Exinde vero 225 nunquam alias in has
Occidentis parles rediit. Quare audiendus non est
Jornnndes, qui iterum eonlra Visigothos movisse et
a Thurismundo pene simili tenore in prius in cam-
pis Catalaunicis tugatum aflirmat. Attila; post hunc
annum mors accidit, consultoque scripsit Idatius :
Mox interiit. Prosper et Cassiodorus obitum illius
illiganl anno 453, Marcellinus vero anno sequcnti.
Jornaniles multade Attila refert in Gelicis, numero
autem 82 singularia ile mortis geners et de ejus fu-
nere narrat, quae ibi legi poterunt. Inter caetora At-
lilaemortem Marcianooplimoetcumprimis religioso
principi divinitus praeniiiitiatam lestatur inquiens :
rj
Id acce.isit nrirabile. u/ Mareianv principi Orientis de
tam fercci hostes sollicUo in somnis divinilus a.ssistens
arcum AlliliKin eadem nocle (nimirum qua Attila pe-
riit) Iraciumos/enderel.
Nola LXXI, p. 91.
Licet Prosper Thurismundi npcpm ascribatanno
4>53 eidemiiiie assenfiri videatur Isidorus, dum ini-
tium regni e.jua sub Kra Hispana 398 consignat,
unumque tanlum annum regnasse affirmal; at cum
ibidemThurismundum ad regnum provectum fuisse
asscrat anno primo Marciani, qui fuit aerae vulgaris
451, ut supra ostensnm est, si ThurismUiidus post
unum annum occisus est, necem ejus in annum 452
incidi4se necessario consequitur. Et reipsa Isidorus
cum Idatio sentire dicendus est secundum ca quas
de eo Isidori loco dictn sunt nota 66, n. 3 cum ;
utroque ergo Thurismundi c.:edem anno 452ascri-
visse tradit, sed audiendus non est; et:amsi Roderi-
cus Toletanus, lib. ii, cap. 8, ut hoo dissidiun com-
801 m IDATII EPISCOPI
punat, scripsisse videatur : Thurismundus regnavil
antio !if!i', cuin patre duobm, qiii patri aiinumeran-
tur; nain Thurismundum cum patre regnasse fal-
sum cst. Intereinptum fuisse nolat Jornandes, dum
sanguinein toUil de vena.
226 Nota {.XX.1I, p. 93.
Pagius, ad annum -453, n. 5, asserere non dubi-
tavit emin. Norisium ex Chronico Aiexanilrino de-
monstrassesanctainPulcheriainobiissexii Kal.Mart.
Attamen eruditissiraus Joannes Stillingus, in Vita
ejusdemsaoct.ePulcheriee.lOSepteinbris.olariusde-
monstrat Norisium verbaChrouici Alexandriui raale
intelie.^cisse.Quapropter idera Stillingus et apud ip-
3um Tiilemontius et Gangius Idatio subscribuut et
quidem jure merito. Nam
Chronioon illud inventio-
nem oapitis sancti Joannis Baptistae et Pulcheriae
mortem unu tenore n.irrans,non morlem Puleheriae,
sed inventioneracapitis s.inctiJoannisindiemillum
.tii l(:il. Martias refort, uti e.x Grsecis ejusdem Chro-
nini verbis, si eiacte lideliterque reddantur, porspi-
cuu.n lit. Ea vide in Actis sanctorum Antuerpiensi-
bijs, loco ante laudato. Utrum|ue pariter Marcelli-
nus in Chronico tradit, ejusque ha;o vorba sunt
lloc veiierabite caput (Joannis Baptist») suh Uranio
meinor. it3S civitalis [iimisenx) e/iiscopo, perprxfatum
Marcdlain preshyteruin constat inventum Vincomalo
et Opitione consuiibus, meiise Februario,die'Z\, me-
dia jejuiiinrum pascUUiwn septimana, imperaforibus
vcro Valentiniann et Marciano regnanlibus. Pulcheria
Augusta, Marciani principis uxnr. beati Laurentii
atrium inimitabili opere consummavit, beatumque vi-
vendi finem fecit. Ua3c Marcellinus, diem inventionis
capitis sancti Joannis adootans, tacensque obitua
diem sanctiBPulcheriiE. IdemqiieGhronicon Alcxan-
drinum exsequitur. Quare silentibus cunctis et Ida-
tio diserte testante Pulcheriain obiisse meiise Julio,
aequum est illi assentiri. Inveiitionera capitis sancti
JoannisMarceilinusdiei 24Februarii,Alexandrinum
vero Chionicon 18 tribuil. Ita quidem; noii tamen C
audeo utri credenduin sit statuere. Laudes augustaa
hujus et admirandae virginls patre, avis atavisque
lliapanis edits, quaque nihil sanctius, majus nihil
tulit illud aivun),etiam in his Jotibusquffisuntsupra
sequiorem sexura, pri-edicats.ppissime sanctiis Leo,
prsedicat concilium Chalcedonense 227 et innu-
raeri alii. Plura de ea iiivenies in Annalibus eccle-
siasticis.
Nota LXXIII, p.93.
i. Ad oram § Aelius dux omiasas esse a librariis
has notas xx.x et iv, trigesimura Valentiniani et
quartum Marciani annum significantes, quas sibi
Idatius impresserat,doobu3 argumentis comproba-
tur in hoc genere maxime elficacibus. Primum est
Idatiuspusth.-BccontinuoaitValentinianumSOregni
annointerfecluiii fuisse. Atqui necesse est, ul 30 oc-
cisus sit, si inter § lertio regiii anno novus non sit
ascriptus nuraerus. N.im quo.l Idatius ad Tertio
regni annn Valenliniani annura 29 consignaverit,
D Maxinium ob eamdem rationem Palladio filio Eudo-
supraaffatim demonstratum est. Alterum argumen-
tum est Idatius.de annis quos imporavit Marcianus
: Nota LXXV, p. 95.
agens, ait infra In Orientis qartibus anno 1 imperii
: Deinterfectioribus Flavii Anicii Petrcmii Maximi,
sui moritnr Marcianus. Hogo ergo te, lector, a § Tertio
regniannn usque ad Marciani obitum quatuor annos
reliquosquaerere. Nusqiiam invenies namque ha;c :
notai § HomaiiorumXlAw adjuncla numerum anno-
rum M.yciani non auget, ut ibi ostendam imo et : catum,Theophanes a suis interemptuiii fuisse mira
ipsum Chronicon Sirmondianum, quantumcunque
depravatum, per sese ostendit; namque ibi annum
quartum Marciani etiam tum fluere adnotat; cum
taraen praecedenti notfe annorum Valentiniani nimi-
rum XXXI hunc eumdera Mareiani annura gu^rtum
alligaverit. A § ergo Tertio anno ad obitum Marciani
tres tantum regni ejus anni in editis libris nume-
rantur. Itaque annus quartus ex § Aetius dux, aut
ex altero e duobus, qui hunc prscedunt, abcissus
est. Gsterum ergotj Aetius dux hos numero
xxx et
IV apposui, quia Aetii mors certissime
ad annuin 4
CHRONICON NOT^. 802
^ Marciani et 30 Valentiniani pertinet; incertum au-
tcm est au ad eum annum perlineant illa qua iiar-
rat Idatius de Fridenci bello adversum Bacaudes
et de Gall;eci;e terrs motu. Denique, Aetio occiso,
Valentinianus legatos suos, qui hanc mortem nun-
tiarent, ac cuuctas provinsias misit.etiam ad Sue-
vos, ut testatur Idatius. Cuiu ergo intcr 228 Sue-
vo3 a;,'eret, credibilene est teiiipus illius iiiortis
ignorasse et annoGhristi 453. Marciani 3 innexuisse?
Similiter de nece Valentiniani ratiocinari possu-
mus, quam in vulgatis hujus Chronici Editiunibus
coUatain videmus cum 4 anuo Marciani, qui luit
8era3 vulgaris 454. Haeccine scripsisBe Idalium erit
qui sibi perauadeat?
2. Sed lubet hic deletarum e regione § Aetius dux
illarura notaruin xxx. iv, occasionem lectori ape-
rire. Res, nisi ego maxime fallur, ita se habet.
Anni Valeiitiniani 30 et Marciani 4 iisdem prorsus
notis exprimuntur ac anni Valentiuiani 31 et 5 Mar-
B ciani, his nimirum xxx. iv, ita ul uno tantum pun-
cto hic aut illic inscriplo distinguantur. Si punctum
imprimas ante i, ita videlicot xxx. iv, designabis
: annuin trigesimum Valentiuiani, et quurtum .Mar-
ciani. Siautem punotura post laflingas, itascribens
XXXI. V, denotabis annum Valentiniani trigesimum
primum, Marciani quintum. Tantilla res aut in Co-
dice prajterraissa, aut a librano non animadversa
plagain hanc, de qua agimus, Idatio focit. Exinde
eniin nalum est, ut existimaret nescio quis unuin
eumdomque numerum notis illis significari, perque
errorera his in Ghronico scriptas esse. Hnc autem
errore iinbutus, eas a primo locu ejecit, nimirum a
§ Aetius dux, servavit vero secundo loco ad § fer
duos feariaro.'!, ubi deinceps necesse fuit ut 4 annus
Marciani legeretur,cum retro proximeSconsignatus
Atque hoo demum pacto 5et6 annus Marciani
esset.
ex manuscriptis Chronici exemplaribus evanuit.
Nota LXXIV, p. 94.
Si vera suntqu.T? Nicephorus, lib. xv, cap. 2, et alii
narrant, Placidiam Valentiniani filiam, antequam
Roma a Gaiserico caperetur, Olybrio desponsam
fuisse, oportet Eudociam sororem filio Palladio a
Maximo datam fuisse. Ni malit quis a Maximo Placi-
diam Olybric ablatam fuisse,aut Olybrium. inlerfe-
ctis Maximo et fllio Palladio, Placidiara sibi despon-
disse triduo illo, 229 quod a morte Maximi ad in-
gressum (iaiserici in Urbein delluxit, teste Victore
Tunensi.Utrumqueautem satis incredibile. At cum
Ev;igrius, lib. ii, cap. 7, atque etiam Priscus, contra
quam alii scriptores frequenter narrant, Eudociam
majorem natu Placidia fuisse tradant,veri cuique si-
millimura videri poterit Valontiiiianum,qni inascula
prole carebat,quoque non ignorabat se patremque
suuin Cocstantium permalrem Placidiam ad iniperii
fastigium Kscendisse,nuptias majoris filiae Euriocis
retardasse, ne dum ipsevegeta adhuc etflorenti erat
ff'tate,successorem sibi in genero asoisceret; alque
j!
ciam potius quam Placidiam coiijungere voluisse.
quiocciso Placido Valentiniano imperium arripuit,
non convenit inter scriptores. Prosper ab AugustcB
Eudoxiae famulisdilaniatum,Cassiodorusa railitibus
exstinctum, Jornandes ab Urso milile Romano ne-
varietate tradiderunt. Prosper deinde hreviter sed
dilucide. quae ad necem Valentiniani et Maximi atti-
nent. perstringit. Occisus est Maximus, tesle Anony-
mo Cuspinianoo.pridie Idus Junias. Marcellinus, in
Chronico. tertio tyrannidis mense. Chronicon Severo
afflictiim septnagesimo imnerii die necatum fuisse
narrant. A Severo nihil dilfert Sidonius.qui iinpe-
rium Maximo paulo amplius quam bimestre tribuit
lib. r, epist. 15. Verum Idatius more suo eidem
etiam interregni ascribit. quod ad dicm lOJuiii,
quo Avitus imperator factus est, duravit. A die au-
803 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 804

ad diera A tum in Chrnnico, ulii expressis verbis ait flujus :

tera lOJulii, si retro numerando ascendaR

(Murciuni) )7 in.perii anno Theodorieus rex Golhorum
17 Mariii qua Maximus imperium usurpavit.quu-
dios, reperies. Quare ctim ingenii excrcilu in liispaniam ingredilur. Ita-
tuor nieiises, scptem minus
Idatiusveroexactelocutus est, dura Muxiraum vix que librarii pessin.e annum 6 Marciuni ubique omi-
Neque serunt ei 2 Aviti, quem cum6 Maroiani certis=iine
quaiuur regni sui menses explevisse dixii.
aMaximi conjunxit Idatius, in § Rechiarius ad locum a pro-
ininus recte emi'n. ISaronius interrognum
xviii juisse pria sede quam longissiine rejecerunt.
ca;de ad Aviti nuncupationem dierum
232
Nola LXXVIIl, p. 97.
S3® asscruit; ideoque perperum euin corrigit Pa- De Erulis Jornandes in Geiicis, n. 43, ad Ma:oti-
gius anno •'j55, n. 10.
dem sitos et pedestri militia insignes fuisse ex
Nola LXXVI, p. 95.
Ablavio dcscribit. Mamertinus, in panegjrico Maxi-
Nibil profuit Idatio ad Arcadii et llonorii
annuia Angufto dicio Chw /;ri(/(, inquit, vmlius
nii;.no :

1 hajc edixisse Nfi Olympuidum quitujue aunonim

:
primi Barbaroriim, locis ultimi, in hus provincias
princi-
tuvbel a(/jertio, propter regna tanlum inscrta (0.1111») !>rii/iSCT/,etc.,victos deindeeos excisosque
in
pum. Nitiil, inquam, protuit turbavit librarios
;
ibidem ait. Ex quo intelligimus a Galliffi finibus
Aviii ad imperium aditu quinque annorum
nume- seu Amisium flumen ad
ejcctos juxta Amasium
debuit
randa Olympias, proptcrea quod consignari dceanum Gernianicura aut couseditse tunc aut
primus lilius annus, qui civiles annos non aufieret, cum jam antca loca illa tenerent, ad ea rediisse,
Honorii.
sicut oos non auxit 1 annus Arcadii et flnitimos Batavis fuisse, animisque conjunctos cx
anni
Enimvero clamat tolo ore Idatius se ejusdem p 00 apparei, quod inter Roraanos milites Eruli
Ba-
rcs gestas persequi a § Pcr duos
barbnros ad S (ut *
tavis raisti saepe raemorantur. Ex iis ergo locis pi-
m\n\mum) SucviCarthaginenscs reijioncs; nani pri- raticam sicut vicini Saxones exercentes, Belgii,
miim id clarissime signilicat inquiens Ipsj unno Gulliaj ac Hispania; oras assidi.is plurimos
: por a_n-
Aintus; deindo dum ait Marcianiis qninlo jam
regni
:
nos irruptionibus vpxaverunt. Sidonius, de Erulis,
sui anno eumdera annura Marciani
retmens, quem
lib. VIII, epist. 9, inquit :

aliis
supra desigmiverat.Atqucsimilequidevpnitin Hic glaucis Enilus geuis vagatur
Editionibus,inquibus per errorem non quinio. sed Imos Oceani colens recessus,
QM 'r/o a)"!0 legitur; perinde cnim est swe
quarlo Algoso prope concolor profundo.
fiwequinto legas, si eumdera annum utrobique re- Do Saxonnum maritimis irrupiionibus, quibus Eru-
tincas. Atque si nola illa i liomanorum XLlll as-
t;
loriim similes cmninn erant, loquitur idem Sido-
i;rinta,qua? 1 annuin Avili signilicat, novum
annuna
nius, eod. lib., epist. 6.
civilem indicaret, annorum Marciani numerum
au-
Nola LXXIX, p. 100.
gere debuisset atque 6 illius annorum cum 1 Aviti
Nihil opus hic vcrbis est. Scriptionis et rerum ges-
conjunxisset, et deinceps? ciim 2 et 8 curn 3,
quod
larum ordinem tute ipso, lector, in Chronico dis-
non tiicii; imo expressis diluridisqua vcrbis septem pice. Proreclo liquido elicies quod multis jam
ar-
lanlura .innos imperii ei tribuit. Tandem
Idatius
gumentis demonstratum est, perpcram a lilirariis
infraGaiscrioiingresjum el irruptionem in Urbem annum 2 Aviti § Heckiarius ad locum ascriptum
narrat, quam faciam fuisse ail, prmsquam
Amlus Auguslum
fuisse, cum is co^nsignari debuisset§ Per
Auguslus fieret. Quid itaque?Nirais vecordera opor- C Aviluni; qui etiamsi ad g Rechinrius pertineret, se-
tebat esse qui ad annum post iniium ab .-^vito
impe-
junpondus non erat ab anno 6 Marciani sed uler- ;

antc
riiim referre id quod ipse evenisse ainrmal que'simul inscribendus eodem loco Inerat. Itaque
illius inaugurationem. Quid autem
intra illius anni po^ea-
cunctu q'-aj sequiintur, usquc ad § AvUus
455 gesta, renuntiationem Aviti, quK posteriur tuit quam, ipso nos doccnte Idatio, discimus ad iSS
ideo
vuslatione Urbis, ante hano commeinoravit annuiii qui csdem Valentiniani consecutus
; est, id
Maximi, cujus at excu-
est V. Igaris ffirffi 456, pertincre. Ncque
ab ipso factum est ut successorem
caides ante Gaiserici irruptionem. et
perpetraia fue-
sandum librariorum errorem prodrsse quidquam
ral in Chrnnicon narrata,uno 231 teiiore
denuniia- auspicetur
poipst senientia Pagii, quud Idatius
ret. Idaiius itaque ad § Romanorum
XLIU annura annos a mcnse Octobri; nam Octobrem recto jam
primum Aviti consignavit,sicut consignaveratsupra reliquil a § il/oa. Ilispnnis, quod ex ipso
Chronico
adi:; «omni!orum XL annum
Arcadii et Honoiii, et
1
evidcntissime constat. Imo vix alius est toto Chro-
ut infra ad S<Romanorum XI. IV consignaturus est nico locus, ex quo opinio Pagii manifeslius
fulsi-

annura 1 Majoriani aique Leonis, nullam per hoc in tatis argualur.

annos civilcs innovationem inducendo. Quoriropter Nota LXXX, p. 101.
annum 5 Marciani 3er<e vulgaris 4.55 nunc etiam in 1. Postquara id quod gestuin fuerat die
2o Octo-
hoc § RomanorumXLWl Idalius decuerit. decurrot- bris anni 2 Avili ct 6 Mnrciani, vulgaris
ffira; /ibb,

que usque dum ad Per Auqu.itum Avilum perve-

i;
narravit Idatius, subjun.unt Hesychium tribunum
in

niet, ubi numerandus erit annus

Aviti 2, Marcia- Galb-cciam advenisse logatum ab Avito.cuieumdem
ni 6, Abrahara 2472, Ghristi 456. Avitum de llalia ad Galtins .Irelate successisse nun-
D coninicmorat,quem
Nota LXXVU, p. 97. liavii. Deinde necem Rechiarii

AnimadverieretoliQTSirmondus a^Per Auquslum occisum fuisse ail mense Decembri. Ex quibusnon

Avitum excidisse notas chronologicas. cumque Ida-
temere colligimus Hesychiura eodem anno, meiise
proferrct, ora; Chronici hujus appo- Novombri ad Galla-ciam pervenisse. Quisquisenim
tium in lucera ipsum
A/«rc!n«i, quce in sua Editione omisit doc- Ritonio legat Idalium. dubitare vix potcrit
suit FfiniiMs cvenere ordine
quidom mcnto,nam ea verba illius anni gesta nnn alio quara quo
tissimus Florius. Et
Sirmondi sunt, non vero Idatii. At locum qun nnvus narrare. Hesychium autem postulatuni vonisse a
rea
dcsign.induseratnumerus,recteobservayitSirmon- Thcodoriro auxilia. qua; bic Aviin prumiserat.el
de Avito
dus,nonitemnumfirum ipsum noqueenim Maroia- ;
ipsa suadet, innuilqne intra Idatius, ilum
Golliorum promisso destitulus auxilio caret
el
ni 5, sed G annus illic conscribendus erat. Utrum-
scribit :

Atqui crcdero oportet Avitum.slatini a«feim-

qne videro licet in Chronico Parvo;quippe in oo vila.
poriospaliatura sonsit opem auxiliumqueaTheodo-
statim post illa verba Marcianus el Aiilus concordes
:
Theodoncnm in
prineipnlu vtuntur imperii, hac suljjunguntur F/ rico postulasse. Si ergo Hesychius
est
Gallajcia convenit mense Novembn.consequens
anno Marcinni, nisi quod in Manuscripto legebatur lucnt mcnse
a«nw.quod recte corrrxi! cl. Florius. Uu cliam le- ul Aviius a llieiracreimperio depos-.tus
crat ut
gisse Isidorum ostendunt caqux' scribit tum in llis- Octobri neque enim longioro tempore opus
;

TlesychiusexlialiaadGalla!ciamperveniret,\erum
inriaGoiborum, ubi Tbeodoricum ingressum ait in Ano-
Hispanias 5 regni sui anno, pauloque antea de eodem onim vero clarissimum habomus testimoniura
fastigio cie-
TheodoricodixeratregnareccBpisseanno2Marciani, nymi Cuspiniani, qui Avitum impeni
80c IN IDATII EPISCOPI CHRONICON NOT.E. 806
jectum fuisse tradit xvi Kal. Novemb. Verba . iUiiis A. Hesychium tribunum auxilia pctilum legasso. Hesv-
„,
consulatu Vnranis ct Joannis sunt Caplus „.., ,,„„„_ chiusTheodoricum convenitin Gulla3cia,ubi Idatius
cst impe-
ralar (Avitus) 1'laceiUia amaijislromilitumliiciiiwre agebat, desinente Novembri aut initio Decembris
el occisus ost ilcssuiiius palricius ejua xiv Kal. No- anno4i6, nullisque a Theodorico iinpetratis auxi-
vemb. lia in eo Ghroiiico legitur, quod Vii'nn;e in iiisad Avitura rediit, appetente anno 457. Tum
Avi-
Austriadesoripsitanno 1083 "J34 Joannes Baptisla tus, aut reruin desperatione aut nccis metu
ad
Sulerius(seu potius Gonradus Janingua) Societatis quain a Recimere qu.erebatur, aut utroque in
Jesu, posteaque tom.V sanctorumJunii imprimi cu- morbum incidit, mortamquc oppetiit, ut indicat
ravit. Huic liditioni a viro adornats harum rerum Turonensis, cujus vcrba statim dabo.
experieatissimo,quique persese manuscriptuinCus- 5. Locuin ct gonus iiiortis, utcunque nos
docet
pinianum recens descripsorat, aiquius est ut creda- lau latus Gregonus Turn., lib. ii Hist.
11, ubi hecc
mus.plenamque adhibeamuslidem, quam antii;u;c SQnh\i: Avilus....^S^ a seaatoribus eicctus
upud
a litioni Pavinii, in qua pro XVI Kal. Noremb. \u- Placentia-H urbein episcopus ordinatur. Compcrtoau-
p;iturxvi KiUJunias.. Rlaxime cum in ipsa Panvinii tem quo adkuc indignans .lenatus vita cum prware
Editione ista prscedant :Occisus est Rcmiscus in vellel, basilicam sancti Juliani Averni
martyris cum
palatio dassis xv Kat. Octob., quibus proxime suc- mulli muiieribus expctivi, scd imnlelo in itinere
vitx
cedunt illa: Ca/ilus esl imperator Avilis, etc, qu« si cursu obiil, velatusquc ad Rrivalensem vinim
ud peilfs
ad XVI Kal. Jun. pertinerent, protecto auctor illius anledicti martijris esl sepullus. Hsc Oregorius Ubi
Ghrunaci ante caedem Kemisoi commemorasset quod de epiocopatu Placentino Avito collato narrat
Ferenihil dlscrepat ab Anonymo pseudo-Seve- B ("J etiam ante scripserat Viotor
, ..^«.j. Tumensis)
xu.iijDnaio; verum
1 .

rus, siquidem regnasse Avitum assorit annum i,
menses iii, id est septorn minus dies tantum quam
quosnumerat Anonynius,quosqne ille fitrtusse omi-
sit, annum et menses rotunde designare contentus.
Favet eti.iin inscriplollomana apud Arhingum in
Roina subterranea etSirniondum in carnera vi Sido-
nii, in qualegitur Dep. Tni.AmTHEi
: in. pace D.
Kal. Nov. GuNS. D. N. AviTi ; si enim tanto antea,
videlicet, xviKal. Jun. purpura exutus esset Avitus,
utique Domiaus non appellaretur intra Urbem a Ro-
raano cive. Quare in illa die inscriptione, qiiaj ab
iisdem Sirmondo et Arhingo adducitur Locus. Ge-:
MONTI. PRESB. UepOSITUS. XVI Ivai. JuL. CONS. EPAR-
ciii. AviTi. Avitus iste consul unus aliquis est ex
suffectis, non vero Avitus Augustus, rui non Epar-
chus, sed Fl. Majcillius Avitusnomen erat, utconstat
ex nummo apud Mediobarbum, etjam olim obser-
vaverat Morales, lib. vi, cup. 28, nr.agnusque etiam
Augustinus.
3. Avitus itaque imperium tenuit a die 10 Julii
anni .'»55 et 17 Octob. insequentis anni ideoque
imperavit annum i, raenses iii, diesvii. Quapropter
corrigendi sunt Evagrius, qui lid. II, cap. 7, tjcto
tantum menses; Pagius.qui, in Gritica, ad iinnum
456, n. 6, pravam AnonymiCuspiniani lectionemse-
cutus, menses x ot dies vn Valesius, qui, in notis
; iinperatrices ab A/ris fierent, pro majestate
ad Evagriiim, vii duntaxat aut vi:i menses Avitum
imperassetradiderunt;
_
2S5 4. Quo autem loco aut tcmpore, quove mor-
tis genere obierit, valde incertum est. Nam quod
Idatius mortem cjus inscrat auno 457, non satis est
ut illura antc hunc annum non obiisse dicamus.
Quippe Honorii raortem sub anno 424 adnotavit
ettamen diem ille extremumobiituntehuncannnm,
scilicet anno 42.3. Quod quidem non ignoravit Ida-
lortasse est, certe a raoribus illius svi non
abhorret
Attaraenveriusputo t|uodcum Riciraerud illius ci-
vitatis episcopatum suscipiendum
Avitum co"ere
vellet, ipse in Gallias nontium initiatus
aufu"o-it
ibique de imperio potiiis recuperando
quam°de
episcopatu capesseido cogitavit.
Sedquoniarainclyti martyris JulianiBrivaten-
6.
sis incidit raentio,
juvat obiter adnolare quodidem
Gergorius Turonicus, lib. ii de Gloria martyrum
cap. 4 relert, scilicet Hispanam feminam
primapj
oraniumhuicsancto martyrii templum seu sacellum
dedicasse. Nain cum Brivate transiret, Trevirus
ap-
properans, ubi virejus jamjam a Tyranno
Maximo
neci adjudicandus erat, auditis JuLani
rairaculis
prom,sita!diculamseilli constructurain, si meritus
tanto periculo eriperetur. [gitur, voti corapos
facta
pollicitationom promiserat cum immensis
mu-
neribus adi.mplevit.
Nota LXXXI, p. 101.
; Theodorus Lector, lib. i CoUectan., post irruptio-
nem GaisericilnUrbem addustasque indein Africam
Eudoxiam Augustam ejusque filias,iMarcianum bel-
lura Gaiserico inferre decrevisse his verbis
testatur-
Marcianus, wjnilisqux conlra Romaimmcivilatem
el
imperii
commoiusadbellum se paravit. Hincjure merito am-
bigas an verum sit quod Procopius, lib. i
de bello
Vandaloruin.etex eoalii scribunt.nimirum.Marcia-
nura ahquando in Africaa Gaiserico, captum fidem
huic suamobstrinxisse nunquara se Vandalis
mo-
lestura fore. Sed ad rem nostram. Expeditio
de qua
;
2S3 Theodorus loquitur Marciani contra Afros ne-
quealio tempore quam isto, neque alia quam nava-
lis esse potuit. Unde Idatium.dura ait
Orieiitalium
:

tius, ut ipse in Fastis suis indicavit. Verutn quia naves Hispalim vcnientes pro Marciano e.vercUum
interregni
,
'^
tempus, quod
< ~i"' •
'

ratorum nuinero Joanne, uti

—
nuno impe
ab
(excluso „,,
fuit ^..^^.^.^y ...[^v.-
cura excludit Matius Q
cxsumnuntiant,
..^ou.w..,.»....,.,.^, sic
o,„ interpretor,
i.i.,cifjiciur, utquas
uMiuas Orienltiles
urienttiles
naves appellat,clas3is sit a Marciano ad fretem Her-
Honorio ascripsit, ideo mortem e.jus in Chronico si- culeum et Hispalim missa, qu.-c auxiliis ab Avito
luit usquc ad annum 424. Itl ipsum in Avito prffisti- aucta in Africam irrumperei. Goiistat enim Prisci
tia potuit Idatius, ipsi ailjudicans interregni tem- testimonio utrumque Augustum pro iibertate Eu-
pusquod renuntiationom Majoriani pra;cessit. Ex doxiiB et filiarum liberasse. Ergo classis hc-Ec Hispa-
Idatio igitureruere certo non possumua an Avitus ex palim appulsacajdemexercitus Vandaliciin Corsica
hac vita decosserit anno 4-56 e.\eunte, an 457 ioci- a Recimere faclam, quam .Avitus antea per Hcsy-
piente. Aliquantulum teir.porisinter ejusabdicatio- chium Theodorioo retulerat, iterum nuntiavit. Pro
nem et mortem cpssisse Idatius non semel signifi- Marciano autem dixit Idatius, ijuia ex parte Marcia-
cat ;
nam et dc Italia ad Gallias Arelale successisse, ni naves illa.' Urientales venerant. Lectio hiiec
,-ic in-
imperio utiqiie spoliatum. hic atlirmat, et postmo- terprotntio satis congrua, etalioqiiin necessaria
vi-
dum hanc spoliationcm illiusque raortem grad itim detur;namque ei, quam vulgati libri prajferunt^sine
commf;morat,inquiens: Avilus posteaquiimaGallis et sensu ac nuUius rei est.
a. Golhis jactis fuerat iinperator, carel imperio, Go-
thnrum promi-^.fo deslituius auxilto caret et vita; i|uin Nota LXXXll, p. 102.
etiam supra clare id expressit.diiin Hesychum nar- 1. Qupmadmodum adannura 1 Marciani notas
rasse ait .Avitum do llaliri ad Galliassuccassiy e. Ex quasibiinscripseratldatius.primum interoolatione
his sane non teniere deduces, Avitum Plaoentiae ab istaxxvu V. I. M. deinde hoc commento xxviii. ra-
imperio dejectum die 17 Octob., uti narrat Anony- lentiani imperatoris maler. depravaverunt
librarii,
mus, ex ea urbo in Gallias, cuin primum se dedit ita etiam ad ipsius Marciani annura ultiraum,
quas
occasio, aufugisse et ad Theodoricum in Hispanias consignavit Idatius notas has, iu, vii, quibusque
si-
807 ADDKNDA AD QDOSDAM PR^CEDBNTES TOMOS.
gniOcare voUiit tertium annum
Aviti et septiniun:i
Marcianijinterpolavit priinum nescio quis, ilascri-
bens: ni a. viim., pusteaiue alius sic illa.sinterpre-
tulus est Tcrlioanno Avitus seplimomense
:
mon-
slrum lectionis.quodhuc usqueomnesqui tioec lege-
runt turbavit. lit erat quidem cognilu dilficilis-
depravatio illa Valentiniani imperatoris mater,
; constat omnino chronologia Idatii, patetque cunctia
pustquaiii nutas iil« v. i. M. Iranslatae sunla§Gt;«j
: nihil ab eo peccatum fuisse, quamvisAvitos Ires im-
llannorum ad § Ptacidia morilur num seiisum red-
debantnon undequaque inoptuiii. Idoo
sciam de ea lectione, quantumvis nota, aliquando
dubitavit. Verum hano noslram, qua illud vii m. in
icpliinum mcnsem, aut seplem menses conmiutatuin
est, adeo euspectam, aut etiamfalsam 238 habuit
Sirmondus, ut in suaEditione duo illa verba septimo
de hac
t??(??ise expunxerit. Hcnricus Valesius, qui
correclione Sirmondi non docuit, ut dictum est in
ait enim
sfholio, nibilo ipso ineliorem exhibet
Sirmondus /lasduas voces septimo iiiense in FAlitione
su:i omiiil mitius facturus si duus illas tertio anno
n nem contmuare, quam ^ Theudoricus Emeritam in-
exjiuvxissct. Florius, nota 14 in Idatium, n. 6, Vale-
sio subscribit.nisiquod pro.sgpa'mo?nt;nie sjripsisse
fortasse ait Idaliuiu decimo.
2. Equidem trcs hi clarissimi viri Idalii textui ali-
quid detractum volunt. At Sirmondus illud rejicit,
quod mea sententia nunquam scripsit Idatius, sed
neque id iocorum scribere potuit nam exinde nar- ;
rutionein curuin exorditur qus acta sunl anno 457
quando autem hic anuus advenil, non septem aul
d.>cem mensep,sednctodecim formeab inauguratine
Aviti effluxerant. Verum Valesius atque Florius id
delrahere vellent, quod scripsit certissime Idatius,
Prajstantissimus criticus Hagius^Dissert.Hypat.^cap.
14, dum consulibus anni 456 agit, utranique lec-
tiunem consistcre pusseasserit ipse tanien ne co-
;
nalusquidrmestistacomponereautibi autincritica,
ubiiterum hunc Idatii locum retra';tat. Inio, n. 7,
auno eodem 450, ita concludit yerba itaque illa,
:
dd quihus quseslioest (niminim haiC duo, tertio unno) p
iii Halinm
videnlur iiifarta.
3. Pace tamen lantorum virorum dioam,notam
lara, quae annum tertium Avitiimperiisignilicat,
III,
eradeniiarn non essea Chronico; ab Idalii namque
caiamo iibsquc ullo dubio scripla est. Idatius igitur
hnnc morem ubiqueinChronico £ervat,ut postquam
ccjiisqup prinoipisannum primum consignavit, tot
deincepsillitribuat,qiiot ipseimperando civiles an-
no3attigit;etiam si ullimura non soluin non expleve
rit,sed nec vixquidem inchoaverit Ita ab illo factum
est in ThcodosioMagnn, cui annum 305 addixit, et
tamen Theodosius 17illius anni die extremum vita
sua»obiit. Similiter Valentiani et Marciani numera-
vit.Nam quidquid delocodequo nuncqu;erimus,
sil
expressis statim verbis septem illi n gniannosascri-
bit, inquiens : In Orientis pnriibus seplimo imperii
sui 2S9
anno moritur Marcianus. Ex dictis aulem
Iiquidoconstat,septiinunihuncannumMarcianicum
457 aeraevulgarisldatium conneotere et tamen vix
illiusmensem primumvivens explevit Marcianus
nam successor ejus Leo 7 Febr. die eodera anno
eleclus est, juxta Chronicon Alexandrinum.
4. Prfeterea cujusqueinterregni tenipus,si qu.indo
intervenissecontigit.ei imperatori attribuitqui proxi-
me prfficessit. Exemplum habemus inHonorio, qui
anno 423 obiit, et tamen impcrium ipsius protrahit
ad annum 425. quo Theodosium juniorem primo,
deinde Valentinianum inserit Chronico. Ergo, juxta
morem suum, Idatius, cuni .\viti prinoipatusetquod
S!'sotum ost poRt ipsum intei regnum tres annos ci^
vMes configisses, videlicet 455, 456 et 4.57, tres ei
annos imppriiascripsit, quod bacnotaiii designavit,
cui adjuncit hauce aliam vii, Marciani annum septi-
mum indicantein. Ilas autem notas sciolus aliquis
interpolavit, ul dictum est supra ; et inde nala est
Ifictio Tcr'io anno .\vitus scjitimo mense. Neque
propter tres annos Avito ascriptos invecto fuisset in
Ghronicon ullaperturbatio,siIectores aclibrarii me-
A minissent regulaab Idatiotraditse annol7Theodosii
Magni ex eu euiin intellixlsset 1
; Avili annum
eunidem essecum anno 5Marciani, et 1 Majoriam
;
eumdom cum 3 Aviti proptereaque annos civlles in
;
Chronico augendos non esse, neque ubi 1 Avili,
nequeubi 1 Majorianiannusinscriptusest.Hocpacto
perii annos ddjudicaveril, nam numcrandi sunt
nemo quod sicuti ab eodem Idalio niimerantur anni 17 Majoris
Theodosii, et 31 Placidi Valentiani.
liola LXXXIII, p. 102.
Qiiisquisldatium crediditad '^Theudoricusadversas
iiovum annum civilem inchoasse, nae illo non modo
regula? oblitus est quam anno primo Aroadii et Ho-
norii Idatius idem 240 prasscripsit, sed et clausos
peiiilushabuisseoculos oportuiL.Tam evidens nam-
; :
hue est Idalium en § Iheudoricus aversLi narratio-
stiluerat, ut si modo quis oscitanler ista non legat,
nequeat ul non maniteslo percipere. Quippe res ipsa
morara rejicit sedeoira mensium,quus ut minimum
decurisse oportct a prcneconcepta per Theudoricum
Emerita; deproedationead egressumilliusabea urbe,
si § Theudoricus adversusno\us annus communis nu-
meretur. Porro cuiictus Isidorus, in Hist, Gothor.,
ha;ccademnarrans, Theudoricus, ait, dum Emerilam
;
urbcm deprxdari molirelur, sanctx martyris Eulaiise.
Oslensis pcrterritu,'! cum omni protinas e.xercitu discedit
et Gallias repetit.TheudoncumEwenlSiprolinusiii-
scpssisse dicturus erat Isidorus, si, dum hfec cx Ida-
tiodoscribebat, existimavitnotam illam i «j Theudo-
annexam non modo novum principa-
7'!C«i'«rf!imzi
tum, sed novum etiam annum significare? Sed rur-
sus,infra ad anniim 460, ostendam Isidorum novum
hoc loco civilem annum nt n computasse. Igitur Ida-
tiusa§ II. \u. Avilus posteaquam nowim annum
inchoans, eidem epocham imperii Leonis ct Majo-
riani, qua; post Januarium initium suum habuit,
infra innectit, consisnata ad § Theudoricus advcrsis
il-
hac nota qua3 proinde novum principatuni, non
i,
autern novum civilem annum signilicat.
-
Nota LXXXH', p. 105.
Cum Avitum ab imperio dejectum ex Tribuno
Hesychio didicisset Theudnricus, aut ira percitus,
aut subitanea corrcptus cupiditate repno suo ad,ji-
ciendi quidquid in Gallaeciaet in aliis Hispanice pro-
vinciisjuriserat Romanorum ^nam hucusque fidum
iraperio fuisse Idatius et Sidonius non semel testan-
tiir), illa quae ab Idatio narrantur ad annum457 a
suisGothis perpetrari passus est, vel etiam .jussil.
Atrocia quidem ea atque Sc-evaet a moribus Theudo-
rici, quos describit idem Sidonius lib. i epist. 2,
nimis aliena. Postea tamen antiquis Galla;clae 241
possessoribus tam indignis, quam Suevis, cunctam
provinoiam concessil Suevisque, pro ingenita niag-
;
D nanimitate, ut regem e sua gcntesibi asciscerent,
, indulsit.Rem fusius narrat Jornandes in Geticis n.,
74, inquieus Suevi recloris sui (regis Richiarii)
:
interitum contuentes, locorum sacerdotes ad Theodori-
cum supplices direxcrunl. Quos ille pontificali reve-
rentia suspiciens, non solum impunilalem Sucvis in-
dulsit, sed ut sibi de suo genere principem conslitue-
rcnl, fle.ruspictate concessit. Sacerdotes hi episcopi
erant calholici neque enimalii id temporis in Gal-
;
laicia erant. Eos tamen reveritus est Theudoricus,
propterqiie illos indulgenlius, qiiam projure belli
eura Suevis egit.Gothorum hancin episcopos obser-
vantiam, jaepe alias a scriptoribus testatam, ani-
madverti, verbaque Salviani de hac eadem re, su-
pra, nota !il adduxi.
Nota LXXXV, p. 105.
Florio rebgioni fuil ev § Golhicus e.xercilus, qui
post hunc F/Yin/ai^cssequitur, annum 2 Ma.jorianiet
Leonis isthuc revocare, etiam si isthuc perlinereop-
809 IN IDATII EPISCOPI
noverat.Equidotn nibilamplius opiisestulqui-
tinie
libet ila ab Idutio scriptum fuisse cognDScat,quam
eumdera [datiumlegere. Nam. supra, § Thcudoricus
a(/i,'er5is,unius,paschati3 meminit, aliusque meminit
hoc Franlanes: alius, inquara.quod nemo inPicias
jJ
ibit.si narrationisIdatiansBseriemdiligenterperpen-
dat.IgiturprimuinPaschaad annum8Br<Ecommunis
457 etl iVIajoriani spectat, secundum veroad annum
458 et2 Majoriani, quem ad huno § Frantanes AQsi'
gnasse Idatium manifesto apparet.
Nola L.Y.V.VT/, p. 166.
Portucale sub potestate Romanorum, id estGal-
laecorum, qui immunesa jugo Suevorum remanse-
rant, fuisse e.xislimo, quando illuc Rechiarius, vi
tempestalis actus,ut narrat Jornandes, appulit.Eis-
dem Theudoricus illud castrum reliquit,*24'l simul-
quequidquidjuriseorumeratanlebellumcontraRe-
ehiarium susceptum, quod ex ipsa Idatii narratione
perspicue colligitur. Unicum tunc fuisse castrum
Poriucalc nomine, ad annum 450, inseholio, littera
B ranl, uh\ regniilliusconsignatumest intium.adhunc
P,adnotatum est. Postea novum ejusdem nominis
Idatio inscriptos invenisse se ostendit. Atquedesi-
caslrum conditum fuit,quodin pr.eclaramcivitatem
gnatosreperisset non tres tantum,sed quatuor,siad
mo.K evasit, nomenque suumPortugali;e deditabeo
^ Theudoricus adversis ci\i\\nm annorum numerus
tempore quo catholici nostri reces exGaU;ecia con-
augeatur,- nain quinquies ab uno ad aliura Incuin
tra Saraccnos ad Austrum moventes civitatem illam
numeralesnotas multiplicat-.igitur illa nota i§'r/ifu-
sibi subjecerunt, etex ea suburbanam regionem,et
doricus adversis impressa annum Majoriani etLeonis
quidquid postmoduin conlinenter in ea ora occupa-
verunt, Portucalc dixerunt. Hinc liquet non recte
primum, non autem annura civilem designat.
PortUQallix duplici II a nonnullis scribi.
Nola LXXXVn, p. 107
1. Idatiusde firmissima paceister Majorianumet
Theudoricum inita meminit ad annum 459. De ea-
dem Sidonius, carm. v, vers.571, laudes prajdicans
Petri, qui ab epistolis erat Majoriano, h,TC ait :
... Attamen hic nuper, placidissime C«sar,
Ohside percepto, nostr;e de mnRnibiis urbis
Visceribus uiiseris iusertum depulit hostem,
Et quia lassatis nimium spes unica rebus
Venisti, nostris primum siiccurre ruinis,
Luf^dunumque luum dum prffiteris, aspice, victor;
Otia post Qimios poscit te facta labores.
Cui pacem das, redde animos : duorum nalorum portentum visum id est, duo in-
Hic hostis qui tam misere lugere Lugdunura coe-
git,et cum quo nunc,datis obsidibus,pax composita
est,non externusmille, sidoctissimo Sirmondo cre-
dimus, sed miles pra3sidiarius erat Lugdunensibus
impositus, ul eos in officio contineret.At vero Sigo-
nius, de Occidentali imperio,l:b. xiv de Gothis,qui
Lugdunum occupaverant,huno Sidonii locum inter-
pretatur. Cui sane ego quoque assentior. Quisquis
enim Idatinm attento Iegatanimo,nequibit non in-
teIIigere,Theudocicum,statim ao deAviti abjectione
certior factus est per Hesyohium 24S tribunum,
bellura, quod adversus Suevo instiluerat, in Roma-
nos verlisse. Et in Beetica quidem perlegatos illud
gessit, in Galeecia per se ipsurn. Quo, relicta His-
pania, properasse Theudoricum post pascha anni
457 narrat idem Idatius.
2. Porro simile valde vero est Gallos, qui Avito
sumendi imperii auctores fuerant,a3gr6 illius dejec-
tionera tulisse, Sidoniumque, Aviti generum, atque
alios maxime ex Avernis cum Theudorico cgisse,ut
Ricimeri.et ab ipso creato imperatoriMajorianobel-
lum indicerent,injuriamque Avito Gallorum Gotho-
rumque communi consito imperatori facto illatam
vindicarent.Sidonius sane non praesidii,sed hostis,
noqup rebellioniB,sed belli,nomina ibi usurpat,sese-
que illi imraiscuissein pr^efatione fatetur inquiens:
Ut tibi, Flacce, acies Brati Cassique secuto,
Carminis est auctor, qui fuit et veni;E;
.Sic mihi, divorso nuper suh iMarte cadenti,
Jiissisti placido, victor, ut essem an imo.
Quin et ipse Sirmondus,ad epist. 13 Iib,vii ejus-
dem Sidonii, Gjtlios hoc teinporc Arelatem oppu-
gnasse,et ab.(Egidio comite Dei auxilio et divi Mar-
tini precibus perculaos atque fugatos, ex Paulino,
PATROt. LXXIV.
CBRONICON NOT^. 810
X in Vita sanoti Martini observarat. Camiina Paulini
dabo nota 95,ex quibuaista novam lucem accipient.
In hoc tandem beUo, quod in fine anni 459 ges-
tum est,prostrati aliquando Gothi pacem cum Majo-
rianoicerunl.QuodSunieriousetNepotianusGalla^eia
renuntiari curarunt, ut darrat Idatius eodera anno
450. Aderat tunc in Galliis Majorianus, et Arelate,
die 17 Maii, edidit Noveilas de aduUeriis.
Nota LXXXflll p. 107.
Cum inHist. Suevor, totidem fere ac Idatius ver-
bis ingressum INlaldrieinregnumet egressume vita
referat Isidorus, ejusque ot)itura ajrce 498 alliget,
satisoerto colIigitus.numerosChronici aetate Isidori
nondum in hac parte vitiatos fuisso, 244 eosque,
ubiMaldr;emorsconsignata fuitabldatio,annum460
Kr8Bvulgaris,ouia!raHispana respondet, reddidisse.
Pr.-eterea cum idem Isidorus ju^ulatum asuis dicat
Maldram tertioregnisuianno (sprevit pauculos dies
quos ultra regnavitj profecto a § Suevi, quiremanse-
§ Maldras in fine, tres tanlum annos Julianos ab
Nola LXXXIX, p. lli.
De hoo defeotu lunaesoribit Pctavius, Ration.p.ii,
lib. IV, cap. 15: Hoc anno 493 ineunle, feria 0, hoc
est paulo post mediam nocieni dici secuadxMarlii, obs-
curala esl luna ad dodranteni. Itaque verti nequit in
dubium,Idatiumquaenunc de defectulunKnarrataNi
eum Abrahami et Leonis annum retulisse,qui anno
462 ;era3 Dionyaianae respondet/quodetiam Hispana
aera 50U isthic inscripta evidenter demonstrat.Et li-
oet ab Idatioea non sit,ab antiquosoriptore,qui hoc
C locoinldatio illura Christi annum numeravil,corlo
insoriptaest.Chronioon Parvura alterum ex his pro-
digiis raeminit, inquiens In conventu Bracarensi
.•
;
iantes carne invicem solidata adhairenies. Ita ex
fragmentiisHispania; Illustratajdisoimus.ubi tamen
pro infantes legitur albescenie.
'
Nota Xy, p. 111.
l.Duplici mendo quo laborat Chronioon§.l?i/(oc/im
correclionem adhibui in schoIio.El primum legen-
dum esse dixi Anliochix majoris Si/n.e.non vero An-
tiochia major Isavrix, 245 quod ferunt vulgati li-
bri;nam in Isauria nulla est major nee minor Antio-
chia.Atma/orw Sijrix mentio fit in lapide Tarraco-
nensi apud Gruterum, pag. 1091, nec luirum est li-
brariuni ex majoris Sijrix fecisse major Isauri^, ex
priori voce majoris duabus poslremis litteris is se-
quenti Si//7«ascitis, ex quibus vocem Issyrix oon-
r. fectam posleain /iaiiriaj mutavit.Ueinde ubi vulgati
libri eum exhibent,Iegendum monui ea,ut referatur
ad salutaria monita, quod prscessit. Aliter neque
sensus neque grammatica constat.
2. Baronius, qui ex Evagrio hanc Anliochis cla-
dem describit, ad annum 458, n.27,eam Antioohe-
nos propter haireses quas fovebant passos fuisse
aflirmat.VeruminVitasancti SimconisStyIitffi(5Jan.
apnd BoIlandum),Antioohenses tunc ab eo sanotis-
simo viro reprehensos maxime fuisse dicitur ob
luxum, intemperantiam aliaque id genus flagilin.
Neque enini solius haeresis orimen,sed alia quoque
innumera coelestem iram provocant et vindioiain
Dei in horaines accersunt.
S.Quod attinetad tempus quo ille Antioohi^e terr»
motus contigit. fatenduoi est Idalium res Grientis,
eas prassertim quasad st.itum publicumnon pertine-
bant,aliquando non satis cognitas habuisse quod
;
supra jam vidimus, imo Idatius ipse nonnunquam
confessus est.Alterum nunc etiam occurrit exem-
26
8H ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 812

plara islud de terra3motu,nam cerlius estcontigisse A pacis tsdiura ceperat, Majorianoque intcrfecto, Se-
anno 458 quam iGi.cui illum Idalius alligat.Verum verus regiiabat, statuisse. Quapropter vix juxta
abOrientalibusdecipi ille poliiit,quippeeoriim unus Priacum lieri polest utEudoxia et Placidia antean-
seripsit (et quod scripsit Evagriu^, alii prius scri- num 462 a Gaiserico in Urientem missffi sint.
bere potuerunt) terrtemotum illum ovcnisse elapsis
Vota XCll, p. 111.
cccivii anniia ab eo alio terroemotu qui Trajani
temporilnis contigit. Atqiii isalligatnr ab Eusebio Quisnam fuerit Gaiserici lilius.cui a patre nuptui
Abr.ihami aiino 2130. Si ergo his addas annnos data est Eudoxiaj et Valentiniani filia Eudocia.non
ccccLviii, nimirum cgcxlii qui juxla Evagrium
, una est scriptorum sententia. Idatius Gentonem,
elapsl jam fueraat.annumquo prstera qni tunc,dum PaiilusDiaconuset GollVidusVitcrbiensisTrasamun-
hic alius terrsmotu evenit, (luebal, prorecto ad an- dum.Priscus Procopius.Victor Tunensis, Evagrius,
num Abrahami devenies 2478. Hunc ergo ipisuin aii- sanetus Isidoriis, Theophanes,Zonara3 et alii,Hun-
nura decurrit ldatius,dum terra;motum huncoom- neiirum Eudoxiam duxisse allirmant. De Trasa-
memorat.Legfi.si luliet,doctissimum ?46
Pagium, mundo non ost cur dispulemus.cum ex Cassiodoro,
ad annum 'i58, n.6, ubi niin unum errorem Evagrii lib. v Var., epist. 43, et lib,ix epist.l.constot Ama-
in hac re detegit atque redarguit. lafridani sororem Theodorici Italiae248 regom ha-
buisse uxorem Ex his autem qui Eudociam raatri-
Nota XCI, }). 111.
moniojunctamfuisseHunnericoasseruntsiPriscum
l.Pagius, ad annura 457, n. f4,adduclo Theopha- tamen fa;de errat Eudooise nomen in
excipias,qui
nis teslimonio.Eudoxiam Aunustam cum fllia Plaei- g Honoriam commutan lo, reliqui centum et amplius
diaeodem illo anno 457 ex Africa in Orientcm adve- annos postquam haec gerebantur scripsernnt,atque
nissealiirmat. At ut Idatiodiscessum illum Eudoxiae alius ex aiio quod litteris mandabat cxcipiebat. In-
ex Africa anno 462 alliganti potius asseutiar quam super Procopiu3,pr«cipuce inter hos scriptores auc-
Theophani.movet nie primo qiioil in Vita sancti Da- toritatis, multa de Gaiserici filiis et nepotibus igno-
niclis Stylita3 die 11 Dec. apud Suriuin. n. 22. de ras3evi.susest,duraTheodoricum,Uunnericifratrem,
eadem Augusta legitur; siquidem hsc ibi scripta mortuura fuisse narrat, vivente Gaiserico, nullaque
sunt : Cum fama sunclum (Danielein) ubique prxdi- relicta prole qut-e falsissima esse ex Victore, tesle
;

carel,adeum[\n colurana degendpm)i'W(7 imperalrix oculato.certo constat. At Idatius scxagenario major

Eudoxia, qux nuper servnia rx Afru-a, etc. Atqui tunc erat,cumEudocia ducta est in Africam.et quin-
constat Danielera cohimna ascendisse post raortera decim ut miiiimumannaa insuper vixit.Praslerea rea
Simeoni8,qui vivere desiit die Paraseeves. aut.quod Gaiserici, quera factus jam episcopus ex Gallaecia in
magis arridet Pagio, Cal. Septemb.,anno 440. Qui Alricamtransfretantemviderat,forenihil dubifoquin
ergo famaDanielemublque prmdicarepotuit.antcan- ad unain omnes cognitas habuerit,ut etiainsi lot alii
num 462"?0uod si re ipsa id lieri non potuit.neque scriptores secus ac ipae narrent, nihilominus illi us
Eudoxia ad Danielera venit ante hunc annnm.quo- testimonium conteranendum non sit. Porro unus
modo servata miper ex /(//'ica dicitur,siquidem quin- Victor Vitensis, qui rebus tunc praesens aderat,his
que ante annosex Africain Orientera adveaeral.auno nosdiibietatibusalquehasitafionibuseximerepotui.'!-
scilicet 407, ut viilt Pagius. set, verum nequidem Eudocia? nomen tota unquam
2. Didnde Eudocia Augusta hujiis Eudoxia; ma- n historia sua meminit. Et licet lib. iii Hunnericum
ter obiit die 20 Ootob., anno 460. Ita legitur in filium habuisse tradat llildericun nomine, attamen
Vita sancti Eulhymii, teste Pagio ad eum annura, qua px ujore illum suscepcrit nullatenus prodit.
n. 7, cura apud 15ollandiim(20J&niiarii) dies einor- 2. Ut autem Eudociam eam fuisse non continuo
tualisEudociaMinnexprimatur.lncredibitcautcmest as.«enliar,pr«ter Idatii auctnritatem movetmetum
Eudoxiam.ubiprimum inUrientem pervenit,ad ma- hoc ipsum Victoris silenlium,qui,cum sororis ejus
Irera non advolasse, si h<ec inter vivos eliam tum Placidiaj meminerit, Eudooiam non videtur taci-
agebat. Pariter incredibile eliani est si ad matrera turup.siquidem uxor Hunnerici et ejus lilii Hilderici
accurrit, scriptores oranes de hoc occursu penitus mater eisiitisset;tum qnod de Eudociae in Orientem
tacuisse,maximeCyrillum,qiii,illamVilam Euthymii luga Hunnericum questum aliquandofuisse nullibi
scribpns,silentio non prajleriit Endociam corde sau- legitur. Quin imo Placidife sororis rogatu ordinari
ciatam luisse, cum de generi Valentiani nece et de episcopumpermisitinEcclesiaCarthaginensi.qussi-
filiae atque neptum captivitate audivit.Porro Theo- ne episcopo erat annis xxiv.eidemque Placidiae pos-
phanes.ad annum juxta Alexandrinos464,ronsiluit, sessiones, quas habebat in Africa, servavit,et per
neptem Eudociara,statira,ac ex Africa rediit,Iliero- Alexandrum,illius procuratorem,a Xenone AUL'usto
Bolymara properasse 941exuvias aviis veneratum. comilem creatum rerum privatarura, adminisfrare
Quapropter verisiraiiius mihi videtur quod narrat concessit.QiiaBsaneBeunnericumexacerbatononfuis-
Idatius,auctorcoa2Vus.quiqueproximioreratAfric«, se anirao inEudociara ejusquead quos confu;;eratco-
et cum Gaiserijo vixerat iii Gallaicia, ubi eliam ip- gnatos oslendunt. 249 At si pcrhujus fugam non
sius legatos videre potuit anno 458.deque ipsis quid n modn uxoro sedetiam liliis viduatusfuit.nemo illum
praecedenti anno gestum erat apud Tandalos certo credet aequoanimo tantara orbitatera laturum fuisse.
cognoscere.pra^serlim de Eiidoxia ejusque llliahus, Nam Eudociam filiossecum adduxisse, morientera-
de qnarum aorte inagna tuncOriens atque Occidens. queepiscopoHierosolyniorumcoramendassefeslatur
in exspectatione crat. Theophanes his verbis Eudncia.Curco cujus opera
:

3. Immerito praeterea Pagius in suam sententiam el auxiliis velut sihi flAissimi.dum Houoricum conju-
trahit Prisciira,quasi is Gaisericum liheras misisse gem fugeret. usa fuerat, cum liberis arckicpiicopo
Eudoxiam liliamque Placidiam anno 4.57 ullo niodo Ilierosolyynorum commendato.in pace animam effla-
significel.NaDi pra-terquam quod Prisci narrationes vit, Ul aulem illud cum lilieris,non deCurci.sed de
nullis chronologici characteribus distinguuntur, ipsius Eiidocias liberis.inter quos fuerit llildericus,
quibusdiscerni certopossit quid cuiannosingulatim qui in Alrica post Trasamumdum re^navit.intelli-
ipse ascriliat.hanc de assertis in libertatem Eudoxia gamus, id quod Hrocopius, lib. i de bello Vandal.
ejus nie niiii sic exorditur:Gi'n.vf?-!(7iw,s- ruw nnn am- scribif, facit ait enim :Frnt Hildencus arctissimss
;

plius f.Tderibus cum Majoriano parlis stare constiluis-
sel. etc. Deinde addit: iVissa est ad Genserichum le-
gntio a iUMmvro. ne fxdera piolaret ; et post, iste
Eudoxii; narrat et Placirlise liberationem.Ex his au-
tem liqiiido dediicitur Prisciim e.irum ex Africa re-
ditumnon nisi post pacem interGaisericum et Majo-
ianuinitam,imo etpost quam Vandalum hujusmodi
amicilia> vincttlo atque hospitio junclus JusliHiano,
nondum quidem adcpto imperium, iit tamen ad arbi-
trium moderanti
3. Ergo isfa de Hildcrico ab Eudocia secuni in
Orienlcm exAfricaducfo.ibiquc post matrisobitum
apud materferam Placidiara el consobrinam Anciam
Julianam, Arcobindi uxorem, longo tempore com-
813 IN IDATH EPISCOPI CHRONICON NOTiE.
morante, non iniprudenlerinterpretamur capimus-
que. Qurf-econversodeliilderico, lluuuerici lilio,vix
intelligi queunt; hic enim Carthagine erat,quando
aliquol poslannosabEudociaifugallunuericuspaler
episcopis caLholicis edici jussit Jutate si pust obi-
: jeeisse.Evooalum proptereaRomam Agrippinum,in-
lum (lomini nostri regis ejus filium Hildericum deside-
ratis esse ri-gein, vel si nulius vesirum ai regiones
transmarinas e/nstoias diriget. IIcec Victor loco su-
pra laudato. Ex quibus novuni proldaiii narratione
argumentum desumiturnon iilud quidemellicacissi-
mum, attamen non penitusexile. l>)ain adquos Irans
mare auxilium «ruiuois suis imploraturi scriberent
catbolici episcopi,cuni,Occidentali imperio abolito,
nispauias, Gallias, llaliam liarbari tenerenl ? Ab
Orienteverotimendum nnn erat Hunnerico ne com-
muniipsiusEudociceque lilio bvllum inlerretur^cum
cognali illius Constantinopoli potenles admodura
esspnt atiiue gratiosi.Verum quod Hunnericus tinet,
quod ret'orn)idat,hocipsume3t.NimirumUildericus,
quemEu jienuerat, nonllunnerici, jed Gentonis
loci.i
lilius erat.Is,Gentone 250 patre moiluo, cuni ma-
tre Budooia in Orientem elapsus in inetu ponebat
Hunnericum, ne pro eo Oriens contra Hilderioum
lilium ariiia suscipeiet. Ideo urget episcopos ut ju-
rati promittant se nihil contra liunc suum Hildcri-
oum cum transniarinis simul machinaturos.
4. ItaqueViclorVilensis de crudelitate Uunnerici,
postquain is regnum adeptus est, sermonem insti-
tuens, lirec, lib. ii, inler alia scribit Tiiendoricum
: nus apud imperatorem pprdueilionis accusatus est,
jralremfiUoxijue ejus Gcnlonisjrai^-is fiiios cruiieltler
roepit inseqiii. Quorum nutlum dimisissct, nisi ei
desiderii sui volunlatem auferret. Rursus de Gentonis
Dlio Gentonis majorem fiiium nomine Godagisum
: Nam cum semel Agrippinus pioditionis manilestus
cum u.xore atque solatio sercuii aul ancilisc crudeti ex-
sitio (/e/e90!i;<. Ex his exque aliis supia oxpositis, si
in re penitusobscura locus est conjecluris, quatuor
haec colligo l°Gentonein, cum letiiium uj-sumpsit
: esse Deo bonis operibus piucentem. quemque non
Hunnericus, fato jam suo funclum luisse ; nam si
inter vivos tum ageret, quis dubitet Hunnerioum,
sicut niios,sicetiampatreiiiinseclaturum?2''
patre I Eum-
dem Gentonem bis uxorem duxisse, et ex prima
Godairisum, quianno477 matriraonio juncluserat,
el alios lortasse lilios suscepisse, ex seciinda vero,
eaque Eiidooia, quam anno 462, ut radlt Idalius,
accepiluxorem,Hildericuin,elquidem non unicum,
genuisse; 3° EudociampostlGannuraanuptiis cum
Gentone conlraolis,anno ciroiter 478, cum sibi suis-
que filiisabHunnerico timeref,quem inagnatossuos
otnnes tam imn:aniler descevire eernebat, Cartha-
gineinOrienteinaiifugisse;4° id causae tuisse quara-
obrera Huniiericusnihil dnEudoci.aefugaconquestus
sil; nam ne.|ue uxor illiuserrit, neque ipse Gentonis
fratris filios araabat, imo oos a se abigere salagebat,
ul de Godagiso dictum est.Sed tamen quod Eudocia
cum filiissuis ad cognatos conlugisset, nullus dubito
quin ipsi vehementer displicuerit; nequeenimnon
videre poterat,exinde sibi filioque suo HiUlerico ali-
quod belli periculum imminere.nuod ul adverteret
Xenoni et Plaoidia;ea qua; refert Victor gratificatus
essevidetur. Denique Eudnciam, viro suo Gontone
soceroque Gaiserico viventibus, elabi ex Africa non
potuisse 251 perspicuum est. Ideo post ulriusque
obitum,cum non ita conlinuo observaictur ut an-
tea, fugam capere potuisse exislirao. Sed haeconje-
cturEe sunt.quibusliberum erit lectoribus vel assen-
tiri vel dissentiri. Tantum ne Idatium, dum Gen-
toni matrimonio junctam Eudociam narrat, raani-
festee fjlsitatis teneri asseveranter pronunlient
Nota XCIII,p. m.
.Agrippinus comes,quem Idatius ad annum 462,
\ civilalcm ab bostibus liber.itam et in ea ^Egidium
ob inimicitiasquas cum .'Egidio comite et magistro
militumgerebat,NarbonaraGothislradidissenarrat,
ab eoilem y-Egidio perduellionis falso aocusatus dici-
turiu Vitasancli Lupicini. nuani ad diem 21 Martir
exhibent Acta sanctoruin Antuerpiensa.Exea pauca
haec, plurimis praetermissis, accipe. Vir quondam
illustrisAgrippinus peryEgidiumcomitem,tumma-
814
^ gistrum militum.callidamalitiosaqueapudifliperalo-
remarterueratobluscatus.eoquodHomanislascibus
lucens, Barbaris procul dubio favere,et subreptione
clandestina provinciasariublicaniterotur ditionede-
discu.-sum alque inauditum oapitalem subire sen-
tentiam, alque interim in carcerom detruili jussit
impcralor. Ex quo ad basilicim sancti Polri insigni
miraculoelapsusAgrippiuiis, moxquo Augusto prae-
sentatus,ac suspicione deterfa,adGallias repedavil;
aditoque sanrlo LuMicino, cujus precihus tcinto dis-
crimine ereptus fuerat, grj^tias illi pro tanlo bene-
ficio coram omnibus retulit. H;ec lisdem fere verbis
ibi, qucE quomodocumque vera sint, ad ."nnum ta-
men 46'i rclerenda non sunt.neque ab /Egidio pro-
ditionis accusatus fiiisse Agrippinuscoram Auguslo
dicendus, postijuam hic Narbonam Gothis contra-
didit.Namque,rhetore Prisco tesle.cujus vcrb-i se-
quenli annotatione exhibebo, yEgidius, pnst Majo-
r> riani necem Roinanis infestus, eoriiin sese atque
Severi imperio subtraxit, et dominalu quodam sibi
in media Gallia comparato, auctoritale sua, atque
auspiciis bella gerere. dequn rebus omnibus dis-
ponere consuevit. 252Quod Idatius noster annis
403 et 464disrrte prodidit.Quare si cui imperatori
^Egidius delationem conlra Agrippinum dedit, is
IMajorianus luit, nequaquam ve.^-o Severus.
2. Ergo post diios aut tres annos,quam Agrippi-
Golhis Narbonani prodidit. AUiui hoo ipsuin, etsi
mors coetera deessenl, salis est ut narrationeni, suprii ex
Vitasancti Lupicini adductam siispectam habeainus.
teneatur, quis credat callida et malitiosaarte de hoc
apud imperatorem criiiiine accusatum fuisse ab
iEgidio,quem,ut ait Idatius, fama commendat virum
modo Idatius, sed etiam Paulinns, qui Vitam sancti
p GregoiiiTuronensis eodem temporescribebat,sura
^ mis laudibus celebrat, ita de eo lib. vi canens ;
Illnstrem virtute viriun. sed miiribiis almis
Plus clarum. maf^num.ine Kde, qiia clarior exstat,
^•Ki(idiuui hostilis vallaverat a;;niine muitu
Obsiuiu, objeclis, qute uia.'uia sepserat, armis.
Elugia haeoyEgidii perspicua sunt. Pergit deinde
Paulinus ea enarrare qu» obsidionis tempore acti-
tata sunt, et illius finem porstringens inquit :
Veruui praesidio Domiui dejecta fugautur
Millia, et egrcssum portis hipatentibus agmen
Restiiurat folidas securo priucipe vires.
Ergo hosle fugato atque depulso, ait Paulinus,
milites quicivitateradefenderanl desaluteMajoriani
(deMajoriano enim intelligi illud dcbct iffM;-()pr(/i-
cipe) solliciti obviura illi procedunt, eumquesalvum
etsecuium offendentes, ingenti alacritate ac l*lilia
gestiunt.Ex his autem facile intellii;itur perlculosis-
simum fuisso hoc bellurn, quod cum Gutliis geetura
fuisse ostendi nota 77. Post hccc redit Paulinus ad
U /Egidium, et quis de e.o populorum csset scnsus.
declarat,duracunctos253p:ividos,m(Bstos,etdesa-
lute illius perquam sollicitOE alque an\ios depingit.
Sed priestai Paulinura ipsura audire, cujus haeo
verba suut :
loterea trepido vicinia moesta pavore
Pallebat lanti proceris (^^Jgidii) discrimine, et omnis
Auxia pendebat populorum cura paventuia,
Diim S3 quisque putot similem perferre procellam,
Inque uuo nutat, quidquid con?i3tit in uno.
Denique quod prius dixerat, Dei opc alqueauxilio
ipsuni,id sancli Marliui precibus ascribit,inquiens:
Obsidioue urbem Martiuo orante solutam
Atque ipsi donasse Ueum populumque ducenique.
Urbs aulem, suh cujus moenia lam insigni pro-
digio Gothi prostrati sunt, eam fuissc ait ':
PrcTcipitem Rhodanuui inolli qua> ponte subegit
Et juuxit gemiuas coQQexo trauiile ripas.
 815 ADDENDA AD QUOSDAM PE^CEDENTES TOMOS.
Quae Arelulensem civitalem clare significant, ut
ad epist. 13 lib. vii ApoUinaris Sidonii observavit
olim doctissimus Sirmondus. HcBC igitur, qus his-
torica proprietate cecinit Paulinus vera esse confir-
raant illa, quae poetice Sidonius ipso scripsit Carm.
v, vers 555, ubi de j^igidio nostro, magistro tunc
uiilitum, inquit :
UigDus cui cederel uui
Sylla acie, genio Fatiius, pielate Melellus,
Appius eloquio, vi Fulvias, arte Camilius.
Quare non erat cur Pagius liujus viri glorias, Ida-
tiique de eo testimonio detractum ire voluerit, auc-
tontateinductusscriptorisVitaisancliLupicini.Nam
prKterquam quod quisnam ille fuerit, et quonam
pfKcise tempore scripserit, ignoratur, 254 unde
comparandusnonestcoa3visetmagna3certa;que fidei
viris, Idatio, Paulino alque Sidoniu, scripliuiiCula
ips.i non ab omnibiis probatur ; imo aliquibus sup-
posititia aut sallem interpolata visa est. Lege Pape-
brochium, tom. II Maii, pag. 805 Venetaj Editionis.
NolaXClV, p. 112.
Post morleui Majoriani, acre inter RomanoH qui
sub xEgidio militabant et Gothos bellum exarsit.
Narbona a Gothis occupata est, tradente Agrippino,
etFredericus Gothus ab /Egidianis in pr«lio occi-
sus. Meminit hujus belli Priscus, cujus in Excerptia
legationum ad historiain hujus lemporis facientia
hdjc verba accipe Occidenlulibus lionuinis Marcel-
: vero ab Idatii manu, annura ibi Leonis 7 pro anno 8
lini incremenla iimorem injiciebunl, ne is, tunlis viri-
bus aiictus, belhim ijjsis inferret. Pror.sus enim tunc
temporis res illorum variis modis perlurbntse erant,
hinc Vandalis imminenlibus, illinc ,€g)dio, viro ex
Gallia oriundo, qui Majorianum in beilis comilatus
fuoral, magnusque eirca se copius habebul, el ob Ma-
joriani imperaloris cscdem erat infensus. Sed eum a
bello Itulis infcrendo avocaverut ortum ipsi cum Go-
ihis in Gallia dissidium De contcrmina enim regione
cum iilis certans jortiler bellum gerebnl,simulque viri
slrenui in bello fac.inora eduiil. Ilincdiscimus {'•M-
:
gidiuiii originc tuisseGallum;2oeumdem,Majoriani
optimi principisnecem pertcesum,proptoreaque Ro-
manisvehementeriratura,exercitusGallieanosatque
provincias{quantum ex illius temporismonumentis
elicere possumus) Lugduncnsem,Senoniam, Belgi-
cam socundam et contertninarum aliquam partem
sub se retinuisse. Quin eliam Annales Francici ex
Gregorio Turonense regem eura frequenter appel-
lanl, ct Francos^abjecto espulsoque Childerico rege
suo gentili, sese jE:.,'idio submisisse affirraant.Quod
immerilovortere in dubium voluitCalmetusinChro-
nico. 3o Docet nos Priscus, bellum cum Gothis ges-
sisse yEgidiutn, et quidem diuturnum. Qua; si cum
his qu;c narrat Idatius conferantur,!J55 nihilvideri
polerit vero propius quani quod Agrippinu.s invidia
psrcitus, tradita Golhis Narbona, eos in /Egidium
stimulaverit, et ad bellum ipsi indicendum accen-
derit. Ha;c autem rursum suspectam valde reddunt
historiam de Agrippino a sancto Lupicino mire ser- n LeonisO, Sovori4, ajr» communis 465,ldaliura alli-
vato,de qua supra.lnterim voro animadverte,lector,
quam misereOccidentale imperium undique dilace-
rabatur, dura, imperatoribus urabratilom tantura
principatus speciera gorentibus, cuncta ad se Reci-
mor trahebat. Unde in sola Gallia/Egidius, Agrippi-
nus et Arvandus ad aliquam dominationis partem
comparandam, diversis licet artibus,excitati sunt.
Nola XCV, /(.113.
Notamhanc viii indicem anni ootavi Leonis prae-
ponendam csse illis Chronici verbis Nepoiianusre-
:
cedit e corpore, docui iii scholio. Quonam autem
pacto fieri potuit ut cardinalis Norisius retinuerit eo
loco anni 7 Leonis notam, nulla ego ratinne assequi
potui:maxime cum qu;e ipseexldatio assurnit libra-
rii lapsum tam nviiifnter redarguant,utnihil clarius
in connrmatioi/em correctionis ame nunc adhibitae
adduci queat. En, lector, verba eminentissirai viri,
ex Historia Pelag., lib. ii, cap. 3 /Egidii et Agrip-
: quam /Egidiua tuebatur, hoc mortuo. invasisse di-
pini tempus pluribui chronologicis nolis Idatius in
816
A Chronico illustrat, annum (quo Agrippinusprodidit
Narbonam Gothis) ait fuisse 6 Leonis, xra Hispana
500, quo anno sexto Nonas Martius ab occasu solis
luna defecit feria 6. AUigavit ergo Idaiius, fatente
Norisio, annum 6 Leonis anno aera vulgaris 462. Ad-
dit deinde Scribit Marius Aventicensis Basilio el
:
Viviano. His consulibus pugna faota est inter /Egi-
dium et Gothos, etc. Fuit annus 463, atque ideo 7
Leonis. Pergit iterum vir doctissimus Anno inse-
:
quenti (videlicet 464) jSgidimn obiisse ldatius,illius
temporis scriptor, affirmat, nobilibus etiam charucteri
bus eumdein annum demonstrans ; quod essel 7 Leonis,
quandoxUi Kal. Aug., feria 2, solis eciipsis nccidit ab
hora tcrtia ad 256 horam se.ttam. Et quidem anno
464, Leonis 7, die 20 ]uiii, etc. Idaliusne annum
464 demonstravit eo characterismo, quod essel 7
Leonis arinus? Porro si aira 500, id ost anno 462,
ante diem vi Nonas Martias.numerabat annum Leo-
nis 6, post annos duos et quinque fere menses,qui
g ab eo lun» defectu, qui vi Non Mart. auni memo-
rati 462 contigit, ad diem 21 Julii anni 464, quando
eclipsis illa soUs accidit, defluxerant, nisi penitus
cfficutiret Idatius,annum Leonis 8 numeraredebuit.
At, inquies, Chronicon quod ante oculos liabuit No-
risius annum4eo inloco exhibebat. Ita sane. Verum
tamon quis non mireturpotuisse tantum chronolo-
gum et oriticum non animadvertere a librario, non
scriptumfuisse'?Equidempotuissecernimus.Nosau-
tem librariorum errorem aj^noscamus, et, Idatio ipso
nosdocenteannumSSA^epoftanMsrem/ifrestituamus.
NolaXCVl,i).ii^.
In dissertalione prajvia, n. 30, ex Isidori verbis,
prfefatus sum ab anno 8 Leonis ad finem usque
Ghronici praitermissaH in eo fuisse notas qua? acla
quinque saltem annoruro,quosulteriusdecurritIda-
annales digererent ac partirentur; proinde-
tius, in
que laborisin nobis reliclum fuisse, ut annorum
C Leonis 9, 10, 11, 12 et 13 notas proprils in locis sta-
tuamus. Cffilerum cum tres Anthemii 1, 2et3cura
11, 12 et 13 Leonis concurrerint, et hi Anthemii
anni jam oliin adnotati in Chronico fucrint, sivo ab
ipso Idatio, sive ab alio, Leonis 12 et 13 cum 2 et 3
ex inlegro conferemus, 11 paulo ante 1 Anthcmii
consignabimus, eo quod ex eadem Idatii narratione
constat, labente jam anno 467, qui fuit Leonisannus
is M Anlheraium imperii sui annum I auspicatum
,
fuisse. Isitur reducta iu sedemsuani, a qua remota
fuit anni 8 Leonis, nota, ejusdera annus 9et Severi
4, qui connexi fuerunt cura anno a^rae vulgaris 465,
nullibi 253 melius afia.m% /Egidius moritur comx-
gnabuntur.NamlegationesquasIdatiuscommemorat
S Legatos liemismundus et § Legali eodem anno ad
divorsos annos pertinere liquidissime eonstat eum ;
autem prioros illa; de quibus § Legalos fiemismun-
dus, ad annum Leonis 8 Severi 3 et asrae communis
464 spectent, posteriores profecto legationes anno
gasse dubilari minime potest. Siautem quaeras ciir
has notas § Mgidius moritur potius quam alteri e
duobus sequentibusapposuerira,ingenuefateor, ar-
gumcntum modo propositura id solum probare,sub
his notis conscribendum esse § Legati eodem anno.
Attamen quia Chronicon Virdunense/Egidiimortera
anno ab Incarnalione 416 illigat, verisirailius raihi
visura est eum post annura aChrisli nativitate 464
obiisse.Ideo %/Egidius wt)rrtur,ubiejus obitum nar-
rat Idatius, notas has ix, iv, annum nonum Leonis
et quartura Severi signilicantes, apposui, quia is
annus fuit airae vulgaris annus 465.
Nota XCVn, p. 115.
I. De anno quid Chronicon Virdu-
raortis .Egidii
nense narrat jam vidiraus. Addil dende interfectuin
fuisse a Chiderico, Merovei filio, qui regnuiii ejus
invasit. Idatius contra, Gothos eam Galliae partem,
serte aifirmat,nullaiu de Francis mentionem faciens
817 [IN IDATII EPISCOPI
Eodem tempore, Severo deoedente.interregnum su- A. est Severi, qua; data dicitnr vii Knl. Octobr. subiis-
bsecutum est atque rerum ingens perturbatio .Quae
Arvando prajfectoGalliarumanimos fecerunt,utpro-
vinciara raisero vastaret, et ut in rempublicam iios-
tilo nescio quid moliretur. Ilujusmodi crirninis tes-
tes a provincialibus prnductcBsunt litterie ab Arvan-
do dictatee.et ad regemGothurura mis3a;,f'aBdus cum
Graeco iraperatiire(Leonem intelligeret an Anthe-
miura.ineertunijneferiatsuadenleSjBrilannossuper
Ligerim sitos expugnari oportere suadentes, cura
Burgundionibus.jure gentium Gallias dividi debere
contirmantes. Hfec Sidonius, lib. i,epist,7 judicium
258 exponens,quoArvandus secundo posthacanno
majestatis damnatus est.Ubi cum nuUamab Arvan-
do mentionem de Francis tieri neque inter illos qui-
buscura pUgnare, neque quibuscura Galliam divi-
dere deberent Gothi videamus, profeclo non impru-
denter exislimabimus, Francorura res in Gailia aut
nullas aut nimium tum exiles fuisse, et Childeri-
cum neque cura ^Egidio pugnare neqne /Egidium
in pugna coedere potuisse.
2. Itaque in re satis obscura eta nullo scriptorum
illius.TRvilitterisclareac distincte Iradita liceatqiiod
probabilius puto verbis etiara exprimere. /Egidius
igitur anno465extremumdiem obiit.Post ejus mor-
tem, hi qui inter Francos(exiguam sane manum et
a Sidonio propterea nunquam per hos annos com-
memoratam) Childei ico favebant, ut is e Thuringia
revocaretur,efrecerunt.Ghildericusergo circaannum
4G6, octavo posquam a suis Francis abjectus erat
etin ipsius locum ^Egidiusab iisdera rexappellatus
est.ut testaturTuronensi,lib.ii,cap.l2,in Galliam re-
diit, el cura Syagrio, ^Egidii filio, et aliis bellum
annis insequentibus gessit. Sane de bellis ipsius ni-
hi! aliud quisquam ex laudato loco Tnronensis eli-
cict.Nam quod ibi ait,regnantibus .^gidioetChilde-
T\GO,Basin(i,relicto viro suo,ad Childericuin venit, non
opus est ut de Childerico in interioriGallia regnanto
inteUigamus;sed intelligere possuraus de eo adRhe-
nura et Treviros bellum administrante, quando, ut
narrat Rorico, lib. i, Goloniam occupavit cujus- ;
que belli meminit auctor de Gestis Francorum,
cap. 8, insuper adnotans, tum temporis ^gidium
obiisse.Ad Chidericum tunc nondum regnum suum
firmasse, neque radices in interiori Gallia egisse,
ostendunt ea qua3 Sidonius, lib. viii, cap. 3,de Eu-
rico, Gothorum rege, longe post Fraucis ad Vaha-
lim pacera concedente prodidit.
3.Judicium de Arvando habitum fuisse dixi anno
467 (exeunte scilicet),quia exeadera Sidonii epist.7,
lib.i,supra laudata, ferecerto constat judiciumiliud
habitum fuisse tum cura Sidonius prwfecturam Ur-
bis nondum adeptus fueral; alioquin Arvandus non
illi exprobrasset indignum esse prxfectorio pntre,
959 i\uod exprobrasse sibi narrat ibi Sidonius,sed
potius ob.jiceret indignum esse prffifectura. Hanc
autem Sidonius administravit anno 468. Dixit ite-
rum Childericum in Calliam rediisse anno466. Pa-
giusanno 464 rediisse affirmat ad eum annum, n.
6. Sed contradicit Turonensis laudato loco, ubivo-
catum e Thuringia asseritChildericum, cuni octavo
anno regnaret JEgidius. Cum autem /Egidiiis clare-
sccre inceperit sub Ma.joriano imperatore, neque
ante annum 458 regnare (ut loquitur Turonensis)
potuerit inter Francos, consequens est iit annus
hu.iusmodi regni jEgidii 8 coeperit anno Christi
467 finierilque anno 466.
JVo<o ,\ci';i;, p. 116.
De Severi Augusti morte Marcellinus comes sub
consulibusHermenerico el Basilisco, qui noinemde-
dorunt annoDionysiano 455 i.Secerni, ait, qui Occi-
dentisarripuitprincipalitm.Romxintcriit.XnonYmua
laudatus a Sirmondo in carraeniiSidonnii,vers.3l7,
mquM: Severas liom:e imperavit annisiv, ibique re-
ligiose vivens obiil.\iau\i\u.Q AnonymusCuspinianeus
eodem anno Defunclus
: estSeverus imperalor Fiomx
xvmKal. Sept. At inter Novellas constitutio quaBdam
CHRONICON NOT^. 818
dem consulibiis. llabes annum, diem et locum mor-
tisSeveri.De veneno quod addit Gassiodorus, non
credo, quando tres laudati scriptores simul et Ida-
tiu3 naturali ipsum morte interiisse significant.
Nota XCIX, p. 117.
Anthemio Augusto Procopius pater fuit, quem
egregie laudat Sidonius, carm. ii, a vers. 68, in-
quiens :
Procopio genitore micas, cui prisca propago
Augustus venit a proavia quem dicere digno
;
Non datur eloquio.
Lege, si vis, reliqua in Sidonio el in notis Sir-
mondi ad locum. A patre igitur adeo illuslri me-
rito Idatius Anthemium 260 comraend.^^t. At
commendare ipsum voluissc a fratrc, quem Pro-
copiuni noraine nequidera hahuisse uspiara le-
gitur, quis sibi persuadebat?
NotaC,p.in:
" Si ad § Expedilo in Africam notam hanc i, quam
ubique consignare solitus est Idatius postquam ali-
cujus novi imperatoris nuncupationem enuntiavit,
Idatius ipse apposuit, non eam novura aiinuiii civi-
lem significare certum esse debet, sed annum i An-
themii principatus alias inauguratio illius di-
;
verso quam quo venit in Italiam anno consignata
esset ab Idatio. Quod de tanto viro, et qui ea quae
hoc tempore gerebantur in diem scripsisse videtur
(nam paulo post defunctus est), credere nobis non
licet. Qua propter nota illa i, ad Epedito in Afri-
jJ
cam apposita nullum incrcmentum affert annis
Olympiadicis neque Abrahamiticis, iiti neque si-
railis nota consignata in aditu ad imperium Hono-
rii, Aviti et Majoriani augmentum ulhim annis ci-
vilibus in Ghronico fecerunt. Idatius itaque contra
g De Conslantinopoli, unde narratinnera eoriim quaa
gesta suut anno 467 exorsus est, Leonis annum 11
statuit, nuntiataque deinde Anthemii inaugura-
C lione, qua3 eodem anno mense Aprili vel Augusto
celebrata est, primum illius annum § Expcditio in
Africam ascripsit, quln Olympiadis quinquc anno-
rum adjectione annos chronolagicos multiplicare
vellet. Nam et Antheraii inauguratio et quajcun-
quo alia ad § usque Gonimbrica in juare habentur
in Chronico ad eiimdem annum 467 spectant, ut
ex Olympiade 312 insequenti § Legalhi de Goltiico
consignata clarissime patet.
Noia CI, p. 117.
Nisi si duples expeditio in Africam suscepta est,
atque utraque navalis, alleraanno 467, altera 468,
quod non credo,pr8eraatureeara isthic comrnemora-
vit Idatius. Nam
ex Marcellino in Chronico, et ex
Sidonio, cujus verba mox describam, certissime
constat classera.qufe conjunctisutriusque 261 im-
perii viribus apparata fuit per ha^c tempora in Van-
dalos, non nisi anno 468 sub praefecto Basilico in
r, Africam movisse. Verumtamen,quia anno 467 prte-
narari et instrui caepta est, vulgatumquequaqua-
versum fuit eodem anno in Africam extensuram
(quodlamen factum nonestautreflantium ventorum
importunitate,aut, quod verius exislimo, quia non
omnia in tempore disposita atque parata fuerant),
ideo expedionem istam sub anno Anthemii srx i
Dionysian<E 463 alligavit Idatius, seu quisquis in
hsec Chronici postrema parte numeros chronologi-
cos inscripsit.Nam quod recensEcclesiasticae Histo-
ria; scriptor, lib. xxxv, n. 12, narrat, a Ricimere,an-
no 466, instructam fuisse hanc classem, dum inter-
regnum, Severo morluo, in Occidente durabat, sine
ulio antiquo teste dictum existimo. Igitur expedi-
tio in Africam anno 408 peracta est ingenti mili-
tum naviumque instructa classe Sidonius pane-
gyrico. Anthemio dicto, anno eodem.Kal. Januar.,
de hac expeditione, vors. 540, inquit :
Attauien, o princeps, qu8B nunc tibi classis tt nrma
Tractantur, quam magna geraa, quam tetnpore parvo.
 819 ADDENDA AD QUOSDAM PRjECEDBNTES TOMOS.
Quse sane perspiciiertemonstrant Anthemium, es A
quoin Occiclentcm venil prscedenli anno apparan-
do in Vandalo bello curas suas oinnes intendisse.
lllud eodem anno inferendum fuisse et timuit in
Africa Gaiaericus et tota Europa creditum est, ut
indicat Chronicon, I5 Gnlhi, qni ad Vandalos.
A'o/« CIL p. 118.
Isidorus in Historia Gothoruin Theiidorici nc-
i.
cem Bt Eurici in regnum aditum 8 Leonis anno as-
criuit. At cum hiso itiidem alliget Xfx llispanoe 504,
pugnantio prolccto acriliit nara a;ra504cum anno
; 473, Anlliemioet Olybrio Augustis fato functis. Ita
Leonis 10, Ghrisli vero 460, concurrit. Hujusce rei
testem habemus ipsum Isidorum in Chronico,in quo
imperiiLeonisinitium anno iniindi5070innecti quo-
ciini connexa est Mra 495,.i3b hac autem a;ra ad 504,
si23?utriusque exlrcmumannuinin summam cnu-
feras,non viii tantum annos sed prorsus x invenies.
Dcinde in ipsa HistoriaGothorum paulo ante scribe-
bat Isidorus Theudoricuiii annos xiii regnasse,ejus-
queregniinitium «raj 471 illigavit. Ha;c saiie vera
esse non pos.siint, si Theudoricus anno Leonis 8
interfectus est.Si enimccccxci addas xiii.efficies div.
Haec autem oera annuni Oionysianura 460 refert, et
Leonis 10, ut Isidorus,dum Euricum ait
diotum est.
Theudonoo successisse anno 8 Leonis, aut deprava-
tuscst a librario.aut inCodicem ipse Idatii vel vitia-
tumvelnoti3chronolosiciscarenleraincidit;indeque
factum estutcunctaquseab eo loco ubi notam7anni
Leonis invenit, ad linem usque Ghronici.ex eodem
desurapsit, eidem anno Leonis 8 adjudicaverit.
1. Ca?terum neque Isidorus concors eum Idatio
erit eliamsi Theudorici mortera etexordium liiurici
anno Leonnis 10, at |ue aerce Hispans .504 ascribat.
Narn Idatius uirumqueadnectitannoquoAnthemius
Autrustius renuntiatus est,ut exi|)soGhronico putet.
Anlhemius vero imperium inivit anno Leonis 11,
Christi 467. eera Hispana 505. Idatio adhKret Ma-
rius Avimticcnsis, quilicet Velscro auctor si parvi (ihus opem au.rilliumque fert.ah lisdem diilo confodilur
pretii, cnm oonsontientem habeatldatium, scripto- n pro quihus palam venerat
rem coievum harumque r'=rum pene oculatura te-
'
noninSicilia.sed in Alrica intcrfecturn luissesigni-
, stem, amborum testimonium non exiijui ineriii cst. firat. At prasstat anonymo cna?vo scriptori atque
OuJive occiso Thorismundo anno 452, cura ab co- Cassiodoro crcderc quam Marcellino. Damasius,
dem anno The"idoricus ad 46.^ regnaverit ipsum apud Photium, Cod. 262, pag. 370, aariat Gaise-
Mv et amplius annos regnum tenuisse, non auteiu ricum, audila Marcellini cicde, dixisse Romani
xiii tantum, ut pleriqiiB omiies niimerant, alque
sinistra manu dexleram amjiularunt.
Euricum eodera anno 467 regnura arripuisse, di-
rendum Diligentissimus IVlorales hfec de fine
e.= t
Theiidorici et exordio Knrici aciite vidit, et in hunc
annum retuli. At tam ipse quair. Marian;i, cura
Idatium nunquam integrum vidissent Theurodici
regno iniMum cum Isidori anno 454 fecerunt, llos
secuti siinl postpri, et exinde inviluit error eorum
qui Theudorico xiii tantum annos regni trilmunt.
Deniqiie Sidoiiius ampl.ssimum Theudoiico clo-
gium confecit lib. i, epist. 2, iibi ejns virtutes ma-
gno quolihet rejrc dignas, e^jresie laudat.
263 Nola Clll,p. 121.
1. Eurioi bella hoc ordine recenset Isidorus in Hi-
sloria Gothorura Puiies Lur.iluiiix maijno inijictu
:
depru'dalu>\ lnd.ePanip\lonain eldriiiaraugnalam uiisso
exereiln rapil fuverioreni qw^qvp Hipaninm in pole-
state sv" miltit. Tarraeonensi.s eliam proninci/nnofiili-
talem,iiu.'i!ei repucjnuvci at.e.vercitus irruptwne everrit.
In G.^lliasdutjiii reuersui-,Arciutuin urbcmctKd.ssili^im
iell:ind loHinnit, skoqne, rcjno utromqnc r,dje,-i' Isle .
quoda^y die co^fireqnli-^i'! rolt >qvio Golliii. e*c nua3 ,
in scholin exhibui. Ninnriim Guricus ciim dimiiia-
tui univers:jB Hispania!, qiiaj Uuinanis parebal in~
hiaret, j.,,su)uam hcts u Gaitericu in Afiica vittos
anna 4C3 iii'i'!lixit anno Kssrqi.cnli 4C9;ir:na movit
in Hi^paniam, et a Lusil:inia, innujus fines fh an-
no 450 pedem intiilprant Gothi, ibiqiie militare. ut
opinor, pra;sidium constituerant,bellu!n inchoavit,
suorui^qi.ieiiuii)ua'. En!,:i;t,o'.i,quo,i :'.nrrat Idifius,
primum iiiisit.lbisutemGolliisaudicntebOlisiponem
(sic hujus civitatis nomen scribendum est, namquc
ila pcrpotuo lapidibus incisum est, non autemC/is-
820 i
sipo. quidquid deceptus a Clusio dicat Ortelius) a
Lusidio traditam Suevis, quosextra Gallaeciam do-
minaiionem proferre nolebant.eosdem Suevos Lusi-
tanosque his subjectos aggrediuntur, expugnant,
deprredantur. Mox in Austrum et Euruui arnra ver-
tentes totam fere Hispaniam sibi subjiciunt, Roma-
numi|iie in ea nomen tantiim non penitus delent
imperiumque evertunt sed ha;c pnstea. Bello huic
;
Hispaniensi Gallicum successit, in quoEuricusAre-
latem et Massiliam suo rcgno adjecit cjrca annum
ex Jornaade discinius, qui in Geticis, n. 75, scribit :
Euricus, Vesigothorum re.t,crebriim niutalionem lioma-
noram principum ceniens, Galliai suo jure nisus est
occupare. Kt n. 76 Euricus Arvernam Gallios civita-
:
lem cccuiiavit, Anlheniio priiicipe jam defuncto. Occu-
pavit quidem non vi, sed eam ipsi cedente Nepote
Augusto Plurade his Sidonius, et ad epist. ejus-
dem 1. lib. iii, Sirmondus.
g 2.Verura,cseteris omissis quae nuno ad institutum
nostrum 264
faciunt, duo ha;c certa siint 1» Ida- :
tiumanno460Ghronico finem imposuisse;ulpote qui
nullum Eurici bellum meminerit.praeterquara quod
in Lusitania gessit, quod ultraeiim annum differre
non possumus, juxta ea ijUte dicta sunt in scholio ;
2," purtcntuiii iliud de telis Gotboruni in vario colo-
res permutatis anno468contigisse,cui alligal Idatius
atquc adeo aliquot ante annos quam Euricus trans
Rhodanum arraa tulerit et Araletera occupaverit.
Nota CIV, p. 121.
IncertusCuspiniani, anno 468: Mnrcellinus, inqiiit,
oecisus est in Sirilia meme Augusto. De annoetloco
cffldis assentitur Anonymo Cassiodoriis.lMarcellinus
comes, in Chronioo, eodem anno, hcec habet Mar- :
celtinus Occidenlis patricim, idi-mque pnganui, dum
[{oinanis conlra Vandalos apud Carlhaginem pugnan-
jiugnalus. Uhi Marcellinum
:
N'oia CV, p. 121.
Anthemiiis Augustus, apud Ennodium, in Vita
Epiphanii, episcopi Tioinencis.ai»bat: Qutsrelrrum
relro princtpum jecit unqunm ul intermuneru qu,Ti
pellilo Gelce (Uicimen) dare neeesse erat pro quiete
communi fdia poneretur? Invitus ergo .Anthemius
filiam Kicimeri nuptui collncavit. Sed nuptireanno
467 desinente, non vero 469, quando earum memi-
nit Idatius, conjunnctae sunt uti exSidonio, lib. i,
episl. 5, et carm. 11, vers. 543, manifestecolligitur,
De patriciatu eliain dnbium ingerit Anonymiis sae-
pe laiidfitup, dum consulatu Conslantini et Run,
D hoc est anno Iticimer, maglsler militum. pairirius
farius est pridie Kal. M.irt. Krgo ante Anthemium
Hicimer pafiicialiis 265 honore decoratus luerit.
Quynquai.i id vcrum sit diiiilici cx causa novos
r.;)lriciati'S codicillns ab Anthemio expetere pntnit
Ricimcr. Tara priores illos interregni tempnre,
dtim turbat<B nimium res erant, accepit, aut ipse
sibi conieoti, et focdis (lostea 111 iVla,|orianura et Se-
riiiii crimiriibus ab eo honore excidisfe videri po-
rn*. D^indp, riiin patririiis, ex leg. i instit., tit xii
in patrem imperatoris eligatur, sanctius putavit
Kicimer Anthemio futurum siii patriciatus nomen,
quod idem Anthemi.is ipsi pr,i=tistisset. Xamqiie is
qucm ipse sibi princops patr.cium ilcgerat, sin-
giilaris cjiis patricius habebatiir. Qnod indicat
anonymus Cuspiniancns. diim cnnsiilatu .loannis
et Varanuis Messinum Aviti patricium vocat.
Ffota CVI, p. 122.
1. Marcellinus, in Chronico, consulatu Leonis iv
 821 DE IDATII KPISCOPI CBRONICON DIS8ERTATI0 I. 822

etProbiani, anno asraj vulgaris 471, h«c ile Aspare A que silontio pratcriisse?Quid quod minus etiam
ejusque liiiis tradit .-Ispur priinus palriciorum cum
: credibilo esl, legatos ab anno 467, quo filuim Anthe-
Ardahur et Palricivlj filiis, illo quidem olim pairicio, mius in uxorem doJitHicimeri, u^quead Iinem471,
hoc auicm cviare, ycncroiiue Leonis principis uppel- quo de Aspare et niiis supplicium sumplum est,
la'o, .irianus cum Ariana jrole, spadonum ensibus in apud imperutorein tub.slilisee ? Iiaque Iigati Roma
palatio culneralus intcriit. H;ec Marcullinus breviter disredentes, post'iuam nuniiatum est classem ver-
quidem.seii dilucidius atque etiam verius quam Ida- si:.- Africam vela ffcisae,ad Gall.-eciam pervenerunt,

tius, vei quisquis illius Chronicon hcc addinicnto
auxit, de Asparc et filiis narrat. Caeterum Candi-
dus, apud Photium, Cod. lxxix, scribit 1'atrieiolum
eaisarem exccpta plaga salvum evasisse.
Cassiodorus eideic ac Marcellinus anno h«c as-
cribit, poque jani desineiite contigisse necessc est,
siquidem Theophanes id af' annum Iiicarnalionis
secundum Alexandrinos 40-4 releit, qui Kal. Sep-
temb. anni Dionysiani 471 inceptus fuit.
3. Igitur de Asparis liliorumquc casu Idatius in
Gallsecia ante annuiii 472 vix ac ne vix quidem soire
potuit. Quapropter, si h;Bc, ubi de Aspare agitur,
ipsescripsit,consequens est ut ante eura annum non
excesserit. (juod si non ab Idatio scripta, sed ab
alio assuta sunt Chronico, c;elera qua; sequuntur
cuinam anuo, cujusnaui etiam calamo tribuemus?
Ego quidera itajudico, Idatium omaia scripsiss3,et
ad annum 469 pertinere cuncta prster ista quae de
Aspare 266 narrantur HaiC enim a legatis,
et niio
quorum paulo ante meminerat; non acccpit Idatius,
sed aliquot ab eorum reditu anni nuntiala sunt et
addita Chronico. Alioquin si haic quaj anno 471 acta
sunt Idalio legati relulere, cur de exitu expeditionis
in Afrioani nihil, sed tantum bellicum apparatum
immissamquein Vandalosclassein nuntiaruut?Nam
quis credat, flnem illius belli scivisse Idatium,eum-
aiit e.^eunte anno 468, ant 469 ineunti, ibique ea
n;irraveruntqiia?Id;itiusChron!Coinseriiitcxpressit-
que ab initio illius § Legaliqui ad imperatnrem ad ea
usque 1'atricium factum. CaBtera vero ad linern ejus-
dera !?. vel ab Idatio vel ab alio margini, ut puto,
primiirn inscript!),pnstmodum a librario aliquo cum
iis qua; ibidcm conscripsit certo Idatius (non quod
cuncta ad annum 469 pertinPrent, sed quia tunc, ut
ipse ail, a legatis nuntiata suni), ecdpm lonore ac
reliqua in interius Chronicon relata fuerunt. Atque
h»c ila interprefaliis snm aucioritata Marcellini,
Cassiodnri ptTheophanis. Si qiiis tameii malitadhi-
R bere fidem Chronico Alexandriro.dicet, Idatiumop-
time quod dcAsparnet filio narrat audire puluisse
anno 469, cum Chronicnn istud, sub consulibus
Joannp et Pusa»o, anno 467, id acciilisse affirmat.
3. Ouod autem de Aspare Pt additum est,
tiliis
niiniriini animadversiiiii in ens fuisse.quia inventum
est Vandalis ipsos favere, ThpophBnes coiilirmat,
inqiiiens Aspar el Ardaburius,
: .\rii sectatpres, Dasi-
lisco (illius Africanspexpcditionis duoi et pr;pfecto)
imperium se polticebantur Iradere. si modo cUissem
cum loto e.rercitu Gaiscrico.qui una cumipsis Arianas
npiniones sequebalur,vro'icret. Qua de causa Uusilis-
cum aU exerciium prodendum inclinahse dicunt.

DISSERTATIONES DU^
DE DUOBU.S NOTANDIS CHRONICI LOGIS.

DIS3EKTATIO PIUMA K
DE JUBIL^O VII AB ASCENSIONE DOMINI

3691.Inora Chronici Idatianiadannum4 Theo- C nicon neque Fasfos insignivisre, abunde, nisi valJe
dosiiMagniquicumannoaBr,neDionysianae482concur- deceptus sum, demonstravi dissertatione prnp.via
rit,h?eo consignata sunt crccxx. vii jubiUTus, e.t quo
: num. 9. Sed nunc"praecipue dc ejus exordio dicam
Dominus asccndit. Qu» si soripta fuissentab Idalio' quod dici non potest quam sit obsourum quamque
ipse procul dubio et cum Dionysio de anno mnrtis inter se pugnantia sinl quae de eo deducunlur ex
Christi et cumomnibusplerisqueacriptoribushujus dictisveterum scriptorum,quorumauPtoriiateducti
temporis de exordio ffirae Hispana;, quae pxpressaest posteri in consulatum Pulchri et Fiacci.et in annum
ea nota ccccxx consentiret. Nam juxta Dienysium, a periodi Julianas 4676, mundi vero (juxta Eusebium)
morte seu ascensione Christi, si ineiinte aptatis 33 annum 38 anto Natnlero Christi Dio-
5163, id est, in
anno passus esl, ad 4 Theodosil annuni, cccl sive nysinniim, referendum esse sibi pprBiiaseruntC.ijle-
septies quinquaginta anni numerantur, per quos ad mm quidquid dioam,r)on eo trndit,ut usitatum a?rae
Tjubilaeum devenitur; eodemqueanno njra Hispana computum dissuadeam,namacommuni scriplorum
420 putanda est. si haec anno ante Nalalem Christ' sentcntia sine certis atque evidentibus ar^'umentis
Dionysianum 38, ut cominunis fert opinio, initium dissentire non licet cordato ac modesto viro, Imo
habnit. Ast pgo longe .iliter judico.eaque verba post nunc tPmporis etiamsi certo cnnstaret nalam fuisse
Idatii asvum Chronico infarta fuisse semper existi- rv aeram vel an:e vel post 38 anncm quam Chrietus
mavl. Argumenta vero, 270 quae in haLC me opi- Dominus natusest.uihil proisusin usuhujusepochae
nionem induxerunt, hac dissertatione expendere innovandum esspt, eademque quae nunc ejus pu-
statui.Rt primo quidem de jubih-eo agam, deinde tands ratio servatur retin?nda foret,siquidem mille
vero de asra Hispana. Ilac aera Idatium neque Ghro- el amplius annos ubicunque ea adhibita est, sive in

(a)In Codioe Garzonii ha;c dissertatio inscribilur in unara disserlalionem couflaverat, sed propterar-
secunda, et quaeaequiturdesr^ienispanffi initio lertia gumenti fliversitatem, du,;* factae suiit.Desiderantur
dicitur pravia enim dissertatio de vita et scriptis
; ali« dissertalicmcsde Prisciiranistis,deGotliis,ctc.,
Idatii ordine prima esl. Secundam et teriiam auctor quas auctor morte praeventus elucubrarenon potuit.
823 ADDENDA AD QUOSDAM PRiECEDENTES TOMOS. 824

historiis, sive in conoiliis,sive
xxxvni praecise annis onram vulgarem anl,evertit; ita
ut nisi cuncta reflngantur, corrigi nequeat error,si
qnis in tali supputatione admissus est. Igitur,qiiod
in liac dissertatione de aer» liispanas iniliudemon-
strareintendo,idtanlumest,nimirum illudincerlum
penitus esse et neque ex hoc Idatii loco, neque ex
uUis antiquitatis noniunentis hucusqueliquido con-
stare, anno ante ajrani communem 38 illigandum
fuisse.Id autem si leetoribiis probaverim, tbrtassis
iii aliis monumentis, \ quis a morte Ctiristi annus juxta Dinnysii compu-
tum hic et nunc docurrit, nunquara in hac epocha
quidquam turbatum est, neque dubilatum an nunc
numerandus sit hic an aliusa^Chrisli raorte annus;
igitur si a primis Ecclesia; temporibus mos obti-
nuisset celebrandijubilajumquinquagesimoquoque
aut centesimo anno ab Ascensione Domini,nulIum
inter scriptores esset nuno dissidium de anno, qui
hodie nuiiicrandus est ab eadem Ascensione. Quod
si in aliquibus Ecclesiis, ctiara ante qiiintum sm-

exinde fif>t ut in tam eriidito sajculo viri doeti aliqua culuni, ct in Alexandrina multo antea, atque a tem-
ex ruderibus 23"! antiquitatis offodlant,quibus vul- pore divi Marci.si vera est conjectura Papebrochii
garis de aer<e notro exordio opinio melius flrmius- [Conal. cliron., p. 33, n. II), indioebatur quotannis
que stabiliatur. populo, quo 273 die agendum erat Pascha, atta-
mcn annus qui a morte Christi tunc flueret non
% l.Quod ea verba, VH iuhWssus, etc, afftcla smt
ChrTnico, probai velerum scripWrum de hujusmodi enunliabatur, ut constat ex formula qua in Eocle-
B
jubilxo silentium sia Mediolaneni diaconus Pascha promulgabat, in-

primum apud Hebr«os quiens (Ibid.) : Noverit charitas vestra, frutres cha-
2.Jubila;us institutusest
rissimi, quod, annucnte Dsi et Domini nostri Jesu
(Devit. xxv). Qui, utaitdivus Oregorius Nazianzenus
(Orat. 44), Septenarium numerum ex legis MosaicM Chriiti misericordia, tali die Pascha cum gaudio ce-
lebramus. Hinc non iraprudenter quis eliciat, no-
prsescripto in honore habent. Porro hic honos apud eos
non in diehustantum est,sed ad anftos qucque porrigi- tam hanc de 7 juiiilffio ab Ascensione Domini ad-
tur; nec in hebdomadis sotum,sedetiamin ditara fuisse Chronico Idatii post Bonifacii Vlll et
hebdoma-
darwr liebdomadis, in diebus juxta atque annis. Enim -
GlcnientisVI tempora, quando Hebraioi jubilaei ins-

vero dierum liebdomades Pentecostes pariunt,annorum lar jubilaiusChristianus statis temporibus,primum

aidemseplimayixjubilxumantium.iuhWcei hoo genus centesimo, deinde quinquagesimo quoque anno.ut

ad quinquagesimum queraqueannum ab Ascensione celebraretur, sancitum est. Nisi mavis, post Boni-

in coelos Christi Domini recensendo, solemne ali-

facium, antequam a Clemente ad quinqungesimum

quando fuisse atque speciali aliquo in Ecclesiaritu quemque annum jubilceua contractus fuisset, eam
celebratura nunquam legi. Isidorus Hi.«pal. (t. v. Ghronlco notam infartara esse. De jubileeo curiosa
Orig., c. 31 ) eum in usu non fuisse satis apcrte indicat, r,
quaedam recenset liber non minus egregius quam
dejubilffio apud HebrKOS quinqua- ab ffimulis arrosus, qui inscribitur Imago primi
dum, postquam :

gesimo quoqueannocelebrato mentionem fecisset, sxculi societatis Jesu, in prolegora., dissert. v.

ait : llunc numerum etiam in diebus Pentecostcs et § II. Eadem vcrba afficla fuisse Chronico ex Fastis
ipsicelebramus post Uomini nsurrectioncm ; siletque ipslus Llalii ostenditur.

penitus de jubiheo quinquagesimi cujusque anni 4, Sub consulibus Cctaviano Auguslo xiii etSilva-
ab Ascensione Christi, aut centesimi. no.Idatius in Fastis hajc habet : His consulibus natus
3.Pra;iereasihujusmodi,jubil£eusinstilutusfuisset est Chrislus dieviuKal.Januarii. Silvanus autem cum
non essent nunc tot
in Roclesia ante Idalii teinpora, AuKusto consul fuit duobua anteffiram Dionysianam
lites totque opiniones de anno saiculi quo Christus annis. Sive ergo Malius communem inter scriptores
Pominus 272 mortuus est nam ex publica solem- ;
8ui ffivi de anno mortis Christi sententiam seculus
nique hac institulione conslitisset apud omnes, fuerit, quod ego vix dubilo, ut mox dicara,sive cum
Christum passum fiiisse sub consulibus Persico et Eusebin, quemante oculos habebat, senserit Chri-
Vitellio, a qiiorum consulatu ad 4 Theodosii annum stum passura fuissequarto post expletura 32 Ktatis
vii jubilKi seu cccLanninumcrantur.Nequepassdm annum mense, 27 4 consulatu Tiberii Augusti v
luisse Chrislumsubduobus Gominis tradidissenltot alque yEIii jSejani, necesse est in annum jubihnei 7
antiqui soriptorcs quos inira recensebo, intorque D vel,quod idemest, inannuraSSOab Ascensione ejus,
eos ine latet,a Venerabili Beda
idemmet Idatius.Nec ante 4 annum Theodosii devenerit.Cum enimannus
memorias posterorum traditum
[ttalion. 'f!ni;(.,c.65) emortualis Christi°priraus sit annus primi jubila;;,
1'uisse Fratres qui fiomx fuerunt anno juxla Diontj-
: sicut dies Resurrectionis illius priraus dies Pente-
sium 75u, in Nutali Domini, in cercis sanclx Marthx costes, annus330abAscensioneDomiiii septimusque
Bcriplum viJisse, ct inde descrij^sisse hoc modo : .4 pas- ab eajubil,i'us cura oonsulatu concurrct Gratiani v
sione Doiuini noslri Jesu Cliristi anni sunt dclxvui. etTheodosii, qui nomen dederunt anno380cera!vul-
Al ista lougepost Idatii a.'vum, post induciam vide- garis,TheodosiiMagnianno2, uti nuraeratis consu-
licetaniouysioralionem annos numerandiab Incar- libus perspiouum fict.
natione, aciitata Romaetestaturexpresse Bcda, quis 5. Sed est lon^e probabilius, Idatium mortuum

proindeargumentumnostrumnonmodononeliuunt credidisseChristum sub duobusGeminis Rubellioet

scd potius ogregiu conflrmant. Nani siatemporequo Fusco consulibus nam id expressc tradit ipse in
;

consiictudo inducta est edicendi qiiolnnnis populo Fastis ad eumdem consulatum inquiens Hisconsu- :
825 DE IDATH BPISCOPI CHRONICO DISSERTATIO 11. 826

litiwi passiis esl Chnstus Donunus.Qiwd si quis ista X niset Prosjieri, qui aliqiianflo prius quam Idatius
neget scripta fuisse ab Idatio,Fastisque ejus ingesla scripsere, jubili-Bus 7 ab Ascensione Domini qualuor
esse ooutondat ab alienamanu, at infioiari non po- aut quinque annos Theodosiani iraperii annum 4
terit,hanc eamdem fuisse totius ferme antiquitatisa prscessit, itajubilaeus primus numerandus sit a

tempore Tertulliani opinionem,maxime eorum qui consulatu duorum Geminorum.vel.juxtaProsperum

Idatii state scripserunt. Id nos docet Auctarium si mendum in ejus Chronicon non irrepsit.ab uno

Chronici Tironis Prosperi Editionis Labbeanae, et altius anno. Itaque a tot tantisque viris eodem illi

soriptorcs ipsi per se aperte testantur: Sulpicius Se- aevo recessisse Idatium, aut ipsum, qui Fastos con-
verus {L.n W('4i.),sanctu8.\ugustinus (xviii de Civit., sulares scripsit, ignorasse quot anni a consulatu
c. 5'i) anonymi
Victorius Aquitanus [Can. pascli.), duorum Gcrainorum ad consulatum Antonii et Sya-
duo Guspiniani, quos acl. Janingo descriptos, alto- grii annumque 4 Magni Theodosii offluxerint, qui
rura idem Janingus (Tom. VI SS. Jiin.], alterum el. prudens affirraet ?
Scheelstratius .ippend. ad pp chron. edidit. In eadem 6. Si ergo horum sententiam secutus estldatius,
sententia fuisse puto.Quinlum JuliumHilarionera et quod vix in dubium verti potest, juxta ipsum jnbi-
Prosperum Pilbceanum. Nara ille {L. de Hebdom. laeus 7 niense Maio379 anno finem acoepit. Gum
Dan. scripta haec reliquit A passione 275 Domini „ autem Theodosius eodem illo anno die 19 Januarii
:

in consulatum Csesaris (lege Caesarii) et Atlici, die renuntiatusfuissetimperator,primusregnisui annu

X Kal. April., anni Iransierunt ccclxix. Consulatus quatuor feremensescumhocjubilfeo oommunes ha-
auteinCacsariietAttici incidit in annum Krajvulgaris buit. Unde existiraare quis poterit, Idatium, dura in
397. Ex quibus si annos subducas xix,qui in ccclxix Chronioo suo verba 276 illa, VUjubilxus, ex quo
sunt, supra viijubilaeos.sive supra annosab Asoen- Dominus ascendit, consignavit, ea eidem anno 379
sione Domini cccL,reliqui fientcccLxxxviii.Istoergo ascripsisse,ut haonota.quasilfutursefelicitatisomine
anno, juxta Uilarionem. jubilseusT a morte Caeristi initiumTbeodosiani principatusinsigniret.Nam cum
reccnsenduseril.PrffitereaProsperapassioneChristi nusquamaliashujusmodijubilsei mentio occurrat,
ad consulatum Valentiniani Junioris tertium annos quod unus Inatius illius meminerit, in commenda-
numerat ccclx. Cum ergo consulatus ille oum anno tionemTheodosii,iraperium|tum adeuntis, faotumid
aersQ communis387 conourrerit, si ex his annos x ab,eo aliquis suspicabatur. Cui ista plaoeant, suo ut
tollas, qui subtrahendi sunt ex ccclx, ut fiant cccl. fruatur judicio per me licet.At ego neque ad annura
sive septem jubilaei,ad ann. regredieris 377, in quem 1 Theodosii nequead 4eaverba Idatium ascripsisse,
7 jubilaeus inciderit. igitur ex supputatione Hilario- sed a librariis illius Chronico afficta fuisse, puto.

DISSERTATIO SEGUNDA.
DE JERM HISPANyE INITIO,

§ I.Quantiim sibi in nolischronologicis sive formandis Africanis,quas supra reoensui.Atqui nullnra conci-
siverejormandis indulserinl librarii. dum anliqua liorumCodicemhaberaus.quem scriptumfuissscon-
monumcnta exscribunt. Locus Angustini corriyitur.
stet ante saeculum x. Gaeterum in Caesaraugustano iii

fortas sis a;ra consignata est eo tempore quo conci-

i. Gum sra Hispana nullo in usu fuerit haud ex- liura celebratam est, scilicet anno aer« communis

teras gentes,neque chronologiEe deduoendae causa a 691 ; nam verba illa, qua3 ibi leguntur In nomine
:

quoquam adhibitaunquam sit,quis

extrallispaniara Domini incipiuut gesla synodalia in urbe Cxsar-
librariorum audaoiam non miretur, qui hanc epo- augusla sub die Kal. Novemb., asra 729, a7ino 4 ortho-
chamepistolis sanotiLeonisMagni non semel ascri- doxi atque sereni^simi domini nostri Egicanis regis,
pserunt ? Quin etiam praefixa^ab ipsis est plerisque non ppnitus absimile estsoripta fuisse ab ejusdem
eonoiliis, videlicet Nicaeno i, Sardicensi, Constanti- ooncilio notario. Verumtamen non erat cur argu-
nopolitano i, Chaloedonensi, Carthaginiensi iv et v, mentis nonomnino oertis aut etiam falsis ageret
atque sexcentis aliis. Qui autem in synodis 23 7 contra Majansiura Florius, oura efflcacissiraum de-
extrallispaniamhabitisistasibilicerearbitrati sunt, sumere possetex conslitutione Fisci Barcinonensis
quid non inllispanis conciliisdescribendissibi per- {In collect. Loaisar.,p, 250), ubi haec habentur : /n
D
miserint? Quareimbelle prorsus est argumentum qiioconsensu suater qui consensimus, manibus nostris
quoclFlorius{I.I/ Ilisp.sacr.p.ii c.Mii.)urget,dum con" subscripsimus Factumconsensum subdiepridie Non.
:

traMajansiura.eilaudatis ibi oonoiliis
Gerundensi atqueIlerdensi,deraonstrare nititur, an-
te saeculum x in usu [uisse.Ter;cepocham inprovincia
Tarraconensi; namquein titulistantumhorumconci-
liorum aera expressa est, ubi non a notariis tempore
conoilioruin,8ed alibrariisinscriptapostea est,utiab
ipsocerlissime factum fuit insyiiodiscBCumeniciset
Tarraconensi, Nov., xra &30, anno 7 regni Dui nostri, nimirum
Rcccaredi. De hac Kraneraini dubium esse potcst
quin adhibita fuerit ab eo'qui instrumentum illud
Barcinone confecit. Curaque confectum sit anno .592
278 urs vulgaris,liquet longe ante saeculuin x usi-
tatum tuisse «raj computum in provincia Tarraco-
nensi.Sed istadoctissimisFlorio alque Majansio re-
827 ADDENDA AD QU08DAM PR^CEDHNTES TOMOS. 828.

linqiiamus ; nos vero ad aeras consignatas in con- A ius sanctus per Idus Mains. Numeratis pvoinde con-
ciiiis Hispaniae redeamus. sulilms. ccc.Lxv anni reperiuntur e.xpleli per easdem
2. Ergo de his ila ego judico : eas omneg quae in Idus consulatu Horwrii et Eutychiiwi. Quod iipertis-

plerisque synodorum inseriptionibus reperiuntur, sime rpfragatur menfi vprbisqne Augustini nam ;

quales sunt illae : Concitium Eliberalanum xra 362, cum ibiJem mortpm"Domini dunbus Geminis consu-
concilium Cxsarauguslanum xra 118, conslitulio lilms contigisse affirraet, qiii nomen dedpruntanno
concilii fjiiscoporum Toleti Arcadii el llonorn lempo- asrae vulsaris 29, ab hoc ad consulatum llonorii iv
ribus xra 438, roncitium Tarraconense xra 554, con- elEutychiani numerarenon potest 280 pauciores
cilium Gerundense xra 555, conciliumVlerdense xra quam ccclxix annos, siquidem consulatum hi ges-
383, subdititias esse el ab antiquariis vel collecto- seruntanno communis aerae 398. Quis igilur nuno
ribus ipsorura conclliorum, non autem a notariis temeritatem librariorum non agnoscat et daranet,
qui decreta Patrum excipiebant, eaque diei et onni qui hoo Augiistini loco.etsaepe fortassisalias.quam-
nota munire debebant, consignalus esse.^Nimirnm cunqHe'annorum siimmam aut a natali aut a morte
qui olim ea concilia aut collegerunt, aut descripse- deductam, contra mentcm atque auctorum
Christi
runt, quamvis nullam adnotatam ffiram in-
in eisquos describebant verba,ad epochae Uionysianae cal-
»enirent, eam sicut postmodura n culos reformare ausi sunt'Quanqu.ira,hunc Augu-
ipsi addiderunt ;

Loaisa aliquibus synodis,in quibus suo temporeajrae stini Incum corrumpendo, id modo asseculi non
nota desiderabatur, illam ipseadjecit.Quod in chro- sunl: nara ab anno emortuali Christi, si mortuum
nologia conciliorum,quam suaecollectioni praeposuit dicas Dominnm post 33 aet.itis expletum annum, ad
ingenue fatetur. Rem ita, ut a me dictum est, cnn- eura Honorii consulatura, juxta Dionysiura ccclxiv
tigisse,Godices ipsi ex quibus cnncilia a typographig tanlum anni non autem ccclxv elapsi sunt. Co-
expressa sunt manifesto demonstrant. Namque ali- quaeus, de primi cx supra scriptis Augustini verbis:
quando omnesaGram oraittunt,aliquando unusquis- Mortuusest Chri.itus Dominus duobus Geminisconsuli-
que diversam ab aliis pra;fert. Codex Emilianensis bus, non dudilavit ssspsere {Aug. ihid.) •.Augustinus

(alias HispalensisK omnium antii|uissimns, in nullo forlasse, non examinatis Faslis consutaribus stih

eorutn conciliorum, quae ante saeculnm sextnra ha- duobus Geminis consulihus Chrisii passionem colloca-

bita sunt, sram consignalam habet. Quod t^istatnm vil. Quod, salva reverentia quae Augustino debetur,
reliquit cl. et illustrissimus Peres in chronologia de postremis saltem verbis dici non potest, cum
et alibi reperies. Atqui incredibile est notarios diem sanctus doctor disertis verbis dixerit : Numeralis
et annum proinde consulibus, annireperiunlur. Quod ? non uti
quibushabitcB sunt synodiadnotareobli-
tos fuisse ?Sane nunc etiam in aliquibiis eorum que cccLxv, quodjlibrarius, Augustini chronologiam
exstant 279diligentiae notariorum in hac re indi r,C ad Dionysianam contorquere volens, ausus est con-
cia. Nam in concilio Toletano i consul.itus Stiliconis fingere, sed ccccxix, quos Augustinus a consulatu
exprimetur, inTarraconensisconsulatua Petriet an- Geminorura ad consulatum Honorii iv numeravit,
nus 6 Theodorici, in Gerundensi consulatus Agapiti scriptoque'8uo tradidit.Exhis titiqueomnibus appa-
etannusTheodoriciT.Caeterum librariiin multisaliis- ret quid nos de libririis timere possumus, cuin

compendii erga isla resecanles, uno verbo tempus aeram nostrara cum a-ra Christiania, sive Donysia-
quo concilia coacta sunt, significiirunt, ita scriben- na, sive Buscbiana, sive alia quacunque comparant,
tes Concilium Gaesaraugustrtnura aera 418, conci-
: additis supcr hanc annis xxxviii, ut illara eliciant.
lium Eliberitanum a;ra 362. An vero, ubi pro consu- 99fl § II. Quo tempore, quave occasione publicus
latu annoque principis aeram subrogarunl, id sine serx usus in llispania cceperii.
errore proestiterint, an e contrario annum qui per 4. Omniura raonumentorum quae aeram llispanam
iilas notas significabatur falso per suffectam aeram praeferunt illud et antiquissimura est, et dignissi-
reddiderint,scire haudquaquam possumus; id enim mura.Cuifidem adhibeamus, quodin diasertatione
non nisi exiisdem notis colligendumerat, quasiipsi praevia ex Morale (L. xi, c. 31) descripsi, invenitur-
e libris cuni eraserint, nulla adipiscendae veritatis que etiam apud Gruterum (a), ubiillud reperietlec-
via nobis reticta est. D tor. Gumque in eo a?ra 503 insculpta sit, quisquis
3. Quin tamen numerales notas putandique ra- eam antesaeculum quintura in publico et communi
tionem.quam inlibrisquosdescribebant repererunt, usu apud Hispanos fuisse suadere voluprit, is nisi
ad arbitrium sensumque suum sacpe contorserint, vetustiora monumenta effoderit, testesque suscita-
dubitare nos non sinunt variantes Codicum lectio- verit, quibus prudenter credi possit, profecto a
nes, atque nonnuUa etiam exempla, quorura unum nemineassensum extorquebit. Inpublico, inquam,
i>;emquc valdc perspicuum occurrit in Augustino et communi usu nam ab officio rationalis, et apud
;

(xviii deCivit., c. 54), appd quera dc anno mortis procuratoremsummae rei per Hispanias usurpatum
Christi, de quo moi1o ageb;imus, haec leguntur : fuisse plurimosante annos.et ab ipsius aerae exor-
Mortuus esl Christus, duobus Geminis consulibus, viii dio, neutiquam dubitari potest : alioquin quomodo
Kalend. Aprit. et aliquandoqost : Missus est Spiri- in eo lapide aera503 consignata esset, si totidem

(o) Pap. 1049. — Vid. supra page 20.

829 DE IDATII EPISCOPI CHEONICO DISSERTATIO II. 830

antoaanoortaatqueusitataabaliquibusnonfuiiset? A.
'''"'«'""'
''^fl""'"''-'
Domino nostro Jem Chrislo, ctir-

5. Verum enim vero, cum ante xrx exortiiiira renie xra. anno 3 Xna.mir\ regis, die Kal.
598,
Romaai, qui llispanis dominabantur, in publicis Muias{b).Dc Toletano e contrario vix dubiumesse
i

moQumentlb anaum quo ea coanciebanlur per con- potest, quin in eoa;rn i.38 a librariis adjecta sit.

sules desigoare consuscerent, caulumque aliquan- Licel enim contextu synodi h ec legantur /Era :

do fuerit lefje (a),nullum et instrumentum quod 9«a iiipra, tamen eaverba collectoris auQt qui acta
oonsule careret ullius esaet roboris, 98? computus illius synodi^interpolavit, multnspoathabitum con-

ille asraj in oflicio rationalia, iiiter scribas qussto- ciliura annos Quod clarissime ex eo constat, quod
rios, et iu oro vulgi, quod ,Lra3census sulveroquo- ibidem concilii alterius merainit, quod sanctus Leo

tannis cogebatur, retentus est, nequo in alia publica papa, ul ex omnibus Hispaniae parlibus cogeretur,
instrumenta transiit, donec, llomano labente impe- injunxit anno447, siveaerae 485. Ita exepistola ip-
rio, GothisqusSuevisiiue magnam partem Hispanias sius Leonis {epist olim 93) et es Idatii Ghronico («)
occupantibus, noquidem quis Roraasconsulatuni ge- colligitur. In concilio Toletano ii, quamvis «rae ex-
Exinde ergo, ne-
reret soiri poterat in his partibug. pressasit in'finein3crip(ionis postannotatum Ama-
cessitateduce ac magistra, tcmpura atque annos laricil^annum 5, tamen ascribi potuit a librario, et
llispaniexorsi sunt per xras designure, moremtiue n ascripsissesuadont tria concilia qua? iisiiue ad Bra-
istum initio, ut assolet, unus autaltersecutus est carease I sequutur,quceque aeram non nisi in 284
mox in oainem gentem transiit, et in omnia instru. titulis acoiicinnatoribus collectionis conciliorum

menta, in cliartas, in lapides, in reliqua. Conse- adjectis habent. 'deo ea conciliiToletani iiaerae565
quenti veroterapore, notariietiam in solemnioribus dubia,imosubdititia mihi sempervisa est.Quarehis
maxime actis anno principum et Theodorici Ilalice iniuper habiti3,ex certioribus aliis monurrenlis ar-
regis aitate consules exprimere consueverunt. De guraentisquesupraadductisdicamu3,publieum3erae
annis principumexempla passim occurrunt.Consu- usum labente vsajculo invectura fuisse, paulatim-
latuin Petri in cuncilio Tarraconensi, et consulatum que per omnem Hispaniam increbuisse.
Agapiti in Gerundensi, supra laudatis, inscriptos 7. De tempore vero quo audacia librariorum hanc

reperies. Nimirura Theodoricus cum in Occidente ajra: epocham scriptis Codioibus qui illa
carebant
cousules designaret, non modo Italife sed etiam alfinxit, mirum est quod Loaisa (d), raagnura Hispa-

Hispanioe, quam pro nepote suo Amalarico admini- ni» ornamentum ex Hincmaro, ut ait, Rhemensi,
strabat, quis ab eo unoquoque anno consul renun- narrat. Nirairum Hincmarum producit in libro de
tiatus fuerat, nutum lieri jubebat,placehatque, opi- Consiliis, quem ms. apud sehabore testatur, asse-
nor, Theodorico.ut sicut olira, ita etiam tum nomen renlem ;eram nostrara in synodo Constantinopoli- i

consulis qui ab eo creabatur actis insereretur. f* tanaelin universali Ephesinareperiri. Atqui Hinc-
6. Itaque invectaein publicamonumenta aaraeepo- marus Rhemensis anno 882 oportet ergo ffirae
obiit ;

chara deducendam esse statuo ab,eo circiter tcm- coraputum anteannos ferme nonagentosin aliarum
porequo Theodoricus, Visigothorum rex, Aviti im- extraHispaniamgentiumroonumentnillatumfuisse.
prratoris consensu, deinde suura dilatandi regnum Profecto fieri potuisse non infioior; locus a

desiderio, Hispanias ingenti cum exercituas!gre8?us Loaisa productus nihil convincit, neque enim liber

est, Gallieciaraiiue, Lusitaniain et BaeticaB parlem de conciliis Hincmari Rijeiiiensis esse potest,
ille

occupavit. Quod ex Idatio, Isidoro et aliis, anno 456 cum in eo mentio fiat Domini Hermani, id est.Her-
evenisse constat. Ex eo autem terajiorc omnia in mani Conlracti, qui duobus ferme sasculis Hinc-
Hispania turbari, resque Romanorum in pripceps raaro posterior fuit.

ruere visa sunt, itaut in Gallajcia, cum Fastos con- 8. H;ec de initio et progressu publici usus »rae
sulares 283 scriberet Idatius, scire non potue- vero sirailiora mihi videntur neque Fiorio et Ma-
;

rit quinara post annura 464 consules fuerint. Ad jansioassentiri in omnibus valeo. Disputant ergo
sequeniem vero annura, secundam communera de viri hi doctissimi de invecta; in communem usum
exordio aeras opinionem, speetat elogiura illud Alex- aeraiinitio, et Florius {Hisp. suc., t. II, p. i, c. 7)

andria; quod «rara503 pra^lert. Post h,-BC incre- Tl ante Gothos, Majansius vero a Gnthis hujusmodi
buil usus aer.TB publicus,earaque frequenter exhibonf supputatioiiem inductamfuisse indiscriminatim af-
inscriptioaessepulcrales. Duas adinitium saeculi VI tirmant. At oportebat duplicem aers usum dislin-
pertlnentes refert Morales (L. xi, c. 41). earumque guere, aliuin. publicura 285 et ubique adhibitum,
alterum Gruterus (P. 1054), posteriorisque aevi privalum aliura, qui nonubique, sedab his lantum
plurPsaliae passim occurruol.ConciliuniBracarensei qui vertigalia et tributa exigebant, usurpatus fuerit.
»ra 598 coosignatum est.neque de ejvis inscriptione Ergo de puhlico, quod asserit Florius, nego ante
dubitari potest, cum genius tenorque iliius certam invasara a Visigotho Theodorico Hispaniam anno
nobisfidem laoiHnt; ita enim habel : Sinodus tira- 456usurpatum unquara fuisse, quandoquidem nul-

(a) Leg. I, (te Consi. princip. Cod. Theod., quae (6) Editio Loaisae, pag. 115,
Aquirrii Editiono-
data est ad Lusitanos, traosit hoc etiam ad Gesta vissima, pag. 177.
eccles., uti conslal ex Aug., tora. IX Edit. Bene- (c) .\nno Doraini 437. —
Vid e. supra.
dict. in Brevic. Collat. diei 3, n. 27, et can. 89 frf) In notis ad conc. Eliber. §
Quid sit /Era.
concil. Milevit. habiti an 401.
 831 ADDHNDA AD QUOSDAM PR^CEDENTES TOMOS. 832

lum hujus rei indicium ullibi sxstat. Nara elogium A monio et ex Orosio, Idatio, Joanneque Biclariensi,
cujusdam Udellae, quod affert via ci. (Hisp suc. certissime colligimus, chronologos nostrutesEuse-
t. II, p, I, e. 7. p. 123) ot si qua sunt alia huic bium CKsariensem ejusdemquecomputum in annis
affinia, quo loco habcnda sint docuerunt ante me mundideducendis maximesecutos fuissc;atqueadeo
plerique viri eruditissiini. Incredibile autemestin nihil melius securiusque a nobis nuncagetur quam

tanla scriptionum segete, quae passira in libris pro- siad ejusdemEusebiicalculosvarias scriptorum son-
stant,quaBquenon tantumaRomanis raagistratibus, tentias de Krae initio exigamus. etcum illius chro-
sed etiara a nunicipiiscivitatibuset privatis quibus- nologiacomparemus. Ita ordine nunc ostendam
que indigenis in Hispania dedicatae sunt, nunquam cui scriptorum nostrorum quisque tum aira? tum
ante Theodoricum atque annum 465 inveniendam Christi Natalem Chronici Eusebiani anno alliget,
fuisse ceram,si publicus illius usus quatuor et am- additis etiam consulatibus annisque periodi Julianffl
plius ante Theodoricum sfficuiis invaluerat inter et Augusti, qui Eusebianis respondent ut ex certis
nostrates : maxirae cum
iisdem elogiis sive in-
iii bis characterismis, quo anno unaquaeque opinio ex
scriptionibus consulatus nonniinquamannotati sint quinque, quas (pra?ter vulgarm) in scriptis vote-
etiam apud Hispanos, apud e.xteras vero gentesvel rum Hispanorum invenio. aerae initium aut adnectat
in lapidibus sepulcralibus sffipissime. T> aut adnectere debuerit, lectoribus perspicuum fiat.
9. argumentum Florius, con-
Imbelle voeat hoc t Incipiam vero ab eaqure minus recedit acommuni
tendens ex defectu monumentorum ante SEeculum usuque nunc recepta lerm epochas, quae ab anno
quintum agram proferentium non recte deduci eam mundo Eusebiano 5163, periodi Julianae 4676, Au-
exstitisse negemus, non satis sit niillum de eo indi- gusti 6, consulatu Pulchri et Flacei auspicatur. An-
cium reperiri. Porro nihil apud ipsum Florium fre- nos aulemAugusti a Kalendis Januarii numeroillius
quentius est quam hujusmodi argumentum, pas- anni quo consules renuntiati C. Livius Pansa
simque eorum scriptorum qui de rebus vetustiori- et Aulus Ilirtius. Hinc enim annum designat et

busagunt opinionesrejicit,causatus,auclorum ejus- quidem aprimidieJanuarii ChroniconEusebio-Hie-

dem aevi testimoniis eas destilui. Quopropter veris- ronymianum,dum lAugustiannum mundi anno illi
sime auctor Chronici Burgensis,diligens, utapparet, gat5158. Eusebiura vero secutos fuisse nostrales
scriptor.DXLV retro annis, hajc tradidit:B.T quo Gotho chronulogos, praeter illum qui Chronicon Burgense
Hispnnias 286 inlraverunl , mihi dubium non est.
consuetudo obtinuit scripsit,

ut per aeras tempora suppularent. Prima igilur sententia Christi Natalera anno
Ab eo itaque tem- 11.

pore ea consuetudo invaluit, ab^Hispanis, ut supra mundi Eusebiano 52000 ascribit, anno uno aram
dlctum est, necessitate cogenle, ex vulgi ore et ra- Diouysianam praevertens, qui anno mundi 5201 pe-
tionalis officio desumpta, non autem, ut vult Ma- ^ "odi Julianai 4714, Augusti 44,cousulatu Caesaris et
jansius a Gothis inducta, quibus neque usitata, Pauli, 988 notum fuisse Christuiu docet. Eru-
imo neque cognita fuisse videtur, dum in Aquitania ditus Majansius, inpraefactione ad opera chronolo-
et ultra Pyrenaeos montes se tenuerent. gicaexcellentissimi marchionisMondejarensis,n. 53,
hujus primaj sententiae auctorem facit sive asser-
§ III. De anno prinio seu initio lerx. torem Julianum Toletanum.Porro in Juliani opere
de sex ajtatibus saeculi aliquando Natalem Christi
lO.Ante inventum aDionyso E.xigi(08BraB Ghristia-
anno mundi 5200 alligatum legimus. Sed cum alias
naecomputum nullibi allegatumreperimusKrae His-
anno 4525, alios etiam ando 5325 in eodem opere
panae exordiura, cuiquam ex antiquioribus epochis,
adnectatur, nihil certi ex his locis, qui a librariig
aut Olympiadis, aut urbis Romae, aul alii. C»terura,
evidenterdepravati sunt, de sensu Juliani definire
cura anno ante Christum 38 eam exortam fuisse
possumus ; maxime cum ex sincerioribus aliis,
antiqua et pervulgala gentis noslrae opinio sit, ex
quos infra exihibebo,appareat in alia illum longe
anno quo natumChristum scriptorum quisque teneat
diversa opinione fuisse. Quisquis autem primam
quo item anno ffiram Christi senserit, deduce-
_. . , »,.,• ,. hanc senlentiam aut tenuerit, autteneat, aaraeexnr-
mus bt quia deanno Natali incepissediversa? sunt r\ j- „itrahere
u i j u i
,. ,. .. r ,
^ , , . . D dium •
ipsa retro debet
•

in annum mundi
sententiae, diversas pariter futurae suntopiniones de
5162, periodi Julianae 3675, Augusti 5, consulatu
eerae initio. Quapropter ut quaistionem istam cla-
Censorini et Sabini.
rius et expeditius agitemus, operae pretium erit
12. Secundam sententiamtribuere pnssumusan-
nobilis alicujus scriptoris chronologiara in exem-
tiquioribusHispania2historiffiparentibu3ldatio,Joan-
plura assumere, juxtaque ipsam pro varietate sen-
ni Biclariensi, et alicubi etiam sancto Isidoro. Sane
tentiarum diversos Natalis Christi atque «rae annos
Idatius, in praefationeadChronicon, ubimagnopere
statuere. Cumque satis diligens vetusque auctor Isi-
oportuit, non meminit. Unde «rarum notae
cerae
dorusPacensisinfineChronicisui (/Vum. 80) scri-
eidem Chronico Fastisque Idatii ascriptae, mibi,
pserit:Anno Octaviani 42 Christum natum .'fecundam ut alias dictum est,suspecta! et sublestae fidei sem-
Historiam ecclesiasl icam domini Eusehii, Cxsariensis pervisffi sunt.Verumtamen esto Idatius de asrae om-
episcopi, in lib. i, xtate 6, el nunc secundwn 287 nino taceat, at in Fastis Natalem Christi arinectit
Chronicam domiui Isidori , nlique consulatui Augusti xiii et Silvani, id est anno
omnes scripturx denuntianl; profecto ex hoc testi- mundiEusebiano 5199, periodi JuliansB 4712, Au-
 833 DH lUATII HPISCOPI CHRONICO DISSERTATIO II. 834

gusti '12. Ex quibus si, ut Eeram nostram elicias A. Augusti annus ejusdem Augusti annus iertius est
illiusque Natale, annos subducas xxxviii, in consu- apud alios, qui a Kalendis Januarii anni Juliani 5
latura devenies Calvinifet Pollionis, et in Jannum uuspicatus est,et cum consulatu Antonii el Isaurici

mundi Eusebianum 5161, periodi Julianae]'i676, Au- decurrit. Hinc initium aer<E nunc anno 3 Augusti
gusti 4.Pariter Joannes Biclariensis seram nunquam juxta aliorum senlentiara.nunc 4, juxta propriam,
usurpat; sed cum in fme Gbronici ab Abraham usque illigat, aeu potius annum 3 exclusive, 4 vero inolu-
ad Christum eosdem cum Eusebio annos iim. xv sive,uti dici vulgo solet, computut. Igitur scriplor is

numerat (concludit ?89 in his ipsum Christi na- plura,ut ipse testatur, antiquorum Codicum exem-
talemannum,GicutfecitolimOrosiusetdeinoepsalii) plaria oontulit,quae aut archetypa erant, aut saltem

eidem ac Idatius anno, tum Ghristi, tum etiam aerae
ortum ascribit. Denique Isidorus, in Ghronioo, Na-
tale Christi anno Augusti 42 oum Idatio, Biclariensi
Jonnne et aliis, diserte illigat. Attamen, quod dis-
simulandum non est,sed potius pro his quas inlra
dicemus diligenter est ohservandum.annum 1 Au-
gusticumanno mundi .5156 conjungit. Hunclsidori n periodi Julianae 4673, quo consulatum gessere L
locnm cura obiter legisset Majansius, foedum ipsi
errorem iraposuit, dum in praelatione ad opera
chronologica maohionis Mondejarentis scribit, Isi-
dorum Natale Christi anno mundi 5155 tribuere.
In Isidori computo,si per annos mundi, qnomodo
emendatiora quara quae aliquibus postea saeculis
Editionibus typographicis obstetricandis deservie-
runt.Hisomnibusrecensistis,Hispanamairamtribu3
antiquiorem annis quam quod vulgo putalur depre-
hendit, ipsiusque initiuiu in primara diem Januarii
anni 5 Juliani, mundi, juxta Eusebium, 5160,
Antonius et 291 Isauricus, retulit. Huic tertia; sen-
tentiaeadhaesis3evidetursanctusJulianus,Tolctiepi-
scopus, quando lib. i de sextae aetatis comprobalione
scribit : Oclavianus Cxsar regnal aiinis lvi. Hujus 41
anno,seciindum quod Tertutlianus llieronymusque tes-

ille in fine quintffi statis hos annos numerat, Nata- tanlur, Christus Dei Filius de Maria virgine nascilur.
lem Christi qiiaeras, in annum inde venies 5197. Si Namqueverosimillimuraest JulianuraAugustiannos
autem per annos Augusti ab eodera Isidoro ibidem cum Eusebio ab anno mundi 5158 putare.
expressos, non tamen ab anno mundi 5156 cum eo- 14.Quartadeinitio aerae sententia deducitur ex his
dem Isidoro, sed a5158cum Eusebio putatos, ratio- quae divus Isidorus Hispal. narrat in Chronico. Ibi
nemineaa, in annura incurres 5199, nunquaravero enim cura Augusti anno 42 natum luisse Christura
in annum 5155,quod Isidorura affirmare Majansius tradat,Augusti annum 1 alligat anno raundi5156,uti
ait. Eamdem cum laudatis chronologis sententiara superius adnotatum est.Exinde autera fit, Natalem
amplexi sunt Lucas Tudensis et auotor Chronici Christi in annura mundi 5197 incidisse dicendum
Albeldensis, qui
^ de Natali Christi ha3c scribit
' — . esse.Alqui
-„^......1 si ex his xxxviii subduoas,ut ad ffirieexor-
,

Colligitur omne tempus ab Adam usque ad Chrislum ^ dium revertaris,tantum VM.CLixreliquifient.Hoo cr-
VM.cxcix.Item autem Annalium Compostellanorum, go mundi anno,periodi vero JuliaUcB 4672,consulatu
cujus hoeo verba sunt Augusti 42 anno impcrii sub
: M.Lepidi 11 et L.Munatii Planci,juxta hunc Isidori
1 xra (post) 38 Jesus in Bethteemnatusest. Exciderat locum,ffira inchoata est.Non unius Isidori Hispalen-
haeevocula pos?, verboruraque sensus perierat; nunc sis hanc fuisse opinionera (si tamen illius fuit.et non
veromanifestissimusestmeuteraquescriptorisexpri- potius depravatura est ejus Chronioon) indicat Isi-

mit.qui Christura natura esse vulta;ra39,quae prima dorus alius dictus Pacensis, in Chronico, n. 79, ubi
estpostSS. Saltemhicestilliuslocigenuinus sensus. haec Ieguntur:(3aia com.pleto 5 anno Julii Cxsaris,
fitintanni sxculi WM.CLi\;additis xLn Oclavicini,fiunt
13. Chroaici Burgensis auctor, cujus menlio ab Adamusque in Nativitatem Christi vm.cxcvi, sub-
supra facta est,postquam aliorura scriptorura erro- tractis iw, quos superius diximus ab anno sxciili 5200
ros ac vitia suggillavit, 2J>0 diligentiamque suam quosdam subtrahere;quibus wM.cxcvi superius memo-
in temporibus digerendis exposuit, initium jBrae ratis si addanlur anni Incarnationis Domini dccliv,
anno Augusti 4 alligans, inquit Quia scriplorum : qui in sera 792 veridice computantur,repcriunturanni
iiiigenlia in numeris erral sxpe, oritur lecloribus in \ti.Bcccch,ohli>is quatuor diminutisque ef]eclis.Oblitis
annorum scrie contrarielas. Concordare t'o/enii6«« ,, legendum est ex Ms. Marianae, non o^z7/i; ab o/)/rno,
difficultas cst, eo quod alii Codices imperatoribus vel non ab obeo.MuMum in his verbis Isidori estricandis
annos, alii paucires. Ego
regibus attribuunt ptures laborat cl. Florius, 99? quem vide tom. VIII His-
imperatornm regum tempora ex variis exemplaribus
el pania? sacra3, ubi Marianae lectionera nobis offert.
aprimxicrxprincipioimperatorumtempora,perannos Nunc satis est ut.adductis Isidori verbis,perspicue
quibusimperabant,computavi,eta:rasassumpsi,itaquod colligatur reperiri nonnullos qui Natalem Cbristi
imperatorum temporibus computatio aprincipio kanni alligarunt anno mundi 5197. Cum enim dicat Isido-
Octaviani Augusti, a quo xra legilur incepisse, etc. rus : VM.cxcvi superius memoratis si addantur anni
Italegendum est,non autem b principio quorum,quod Incarnationis Domini dccliv, qui in xra dgcxcii veri-
alias inepte legilur.Haec scripta reliquit auctor illius dice computaniur, reperiuntur anni \xl.dcccl, verum
Chronici, qui cura finem operi suo imponat anno id esse non potest, nisi 1 Christi annus conneolatur
212, eo tempore floruisse videri poterit. Sed anim- cura anno raundi 5197 initiuraque oeraj cum anno
advertere oportet,eum annos Augusti a morleJulii 5159, qualuor praevertendo annis communem aeraa
Gaesaris putare, atque adeo quartus apud ipsum Christianaj atque Hispanae ooraputura.

835 ADDENDA AD QUOSDAM PR^BCEDENTKS TOMOS.
llucusque qualuor seiitentias protuli, cunci3.3-
que communi vulgoque receptEe de initio serae re-
pugnantcs. Nunc quinta in qua diulius immorabi-
mur, exponenda cst.
§ IV Saurti hdiani archiepiscopi Toleiani lociis, ubi
xram 724 cum anno 2 regis Eivigii comparal, ex-
pendilur.
5. Sanctissimus pariter ac sapientissimusTote-
laiiusepiseopusJulianus(a)ha!C dea;ra tradidit JE-
ra invenla est anle xxxviii annus quarnChristusnasce
relur.Fi&t quidem Julianus,intereos qui de hoc
wrae
tcstimonium tulere,ctauctoritatepra;cipuuset
inilio
tempore primus. Atque ille, ut quod verbo docuerat
aliquo exempio conrirmaiel, h<EC addidit: Nunc ac-
clumatur xra esse 724. Delraclis igitur xxxviii, ex quo
xra inventaest, usjue ad yalivilalem Christi, residui
sunl DCCCCLXXxvi. Corrigendus est manifestus 293
error lypographiae, reijouendumque dccxxxvi, uti
paulo post errore sublalo legitur.Nunc vero compu-
tum ineamus,si priusJuliauum ipsum audimus,qu'
8C ista Bcribere testatur, quando serenissimus E)-vi-
aias princeps imperii sui videtur habere unnum.tiimi-
rum libros hos absolvit Julianus, el Ervigio obtulit,
recurrenteannaii inaugurationisipsiusinregemdie,
qiia; incidit in xii Ival.Novcmb. Siquideui
fatetur hoc
opu3 9econfecisse,ejusdemErvigii,utiquejamregis,
ro;:atu; estque ita spissum ehiboratumque,ut
brevi
teinpoie perfici non potuerit.Ad ha;c initio regni Er-
vigii pluribus distentos fuit Julianus curis,
scilicet
inaugurandi regis,concilii xii Metani cclebrandi, ct
al.is.Quapropter eo die quo Ervigius annum princi-
patus expgerat,aut circiter, hos libros absolvit Ju-
lianus, eodemque tempore ea scripsit quae in
illo
fine operis sui Nunc ucciamalur xra csse
legimus : ab eo stalim tempore Antonium et Octavium pecu-
7i:'i. Ergo octobri illo, in quo
desiit Ervigii aiinus, I nias corrogare, vectigalia cupidissime exigere cce-
ct initium habult ejusdem annos2,numerabatJulia-
nus 686 Christi, atijue lerae Ilispana; 724. At in aliis
HispanisB nostrae monumentis et Chronicis hic idera
annus Christi esl 681, a;raeque 719. Quin-
Ervigii
queergo superius annis quum vulgaris fert opinio
Natalemtum Cbristi tum aerae repetit Julianus.Qua-
proptersiChristi annus, Eecundura recpptam vulgo
chronologiam, in consulatura incidit (>a;saris et
Pauli,atque i aera llispana in consulatum Pulchri et
Flacci,in Juliani computo 1 aera Hispania inciderit
in consulatum Hirtii et Paiiss.et in
5158, periodi Juliana; 4671, Aug.
1 D
16.Et sane, cum fere id ipsum sit
atqueeruditissimivirijamolimdemonstrandurasus-
ceperunt,videlicet, Natalem ChristiaDionysioquin-
que serius annis 294 quam quo evenit consigna-
tumruifse,mirumcuiquevideripotest quodnequein
illo tam grandi dehac re
Scheelstrati volumine tanti
doctorislestimoniuminhujusceopinionisconfirma-
timem aiducatur.Scio.excellentissimum marchio-
nem Mondejarensem (De xra Hiip., diss.
la:idatum Juliani locum italegendum esse
lasiasc-.Quando serrnissimus Ervigius princeps imperii
la) de sextie selalis eomprobatione in Bibl.
Lib. III
ViA. PP. Editionis Paris., an. 1610, tora. IV, col.
1
836
X sui videlw liabere aiiuum i.Sed primum, quicunque
cBram aniiis tanlum xx.wiii Natalem Christi anteire
sentiunt,correctionemhancrejicient,contendenlque
51egendum esse,non 4,quod intrudit,inquient,mar-
chio, ut seutentiam suam de excsssu oeia; ad Chri-
slum xxxixannorum conflrinet.Deinde utrosque re-
futunt cuncti libri, in quibus nequo 4, neque 5
uspiaiQ Icgitur.Dcuique annus sine ullaadjectanota
: primus,sccundui, terlius, etc, adbibetur in scrmone
a probatis quibusque auctoribus, utia Plauto, qui
ait : 1) Islhanc emi anno; et dum
{Men., scen. 3, a. :
sicabsoluteefrcrtur,anuuin unum autprimumsigni-
ficut.aQuare non est cur uUain Julianocorrectio liat,
nisicum,quantumvisrepugnantem,adsesensumque
suuni trahere quis^uain vclit. Neque quod Natalem
Christi 41 anno Augusti ascripsisse eum supra vidi-
j^
mus,quidquam refert, cum scire nequcamus unde
Augusti annos uumerareexorsusfuerit.Credibileest
cum Isidoro Hispalensi anno mundi 5156 Augusti
annum 1 illigare.ipsiusque 41,quo natum anirmat
Christum, anno mundi 51%, periodi Julianee 47u9,
consulibus eodem Augusto xii et Sulla adnectere.
Quod si ita est, utrobique hanc quinlam sententiam
tenere dicemus, tertiam vero nullibi.
295 %\.nispana xra nala videri potuit Iriumviralu
Lepidi, Antonii et Oclavii.
17. Si vera est sancti Juliani commemorata sen-
tentia,oportel Hispanam aeram initium habuisse eo
anno quo M. Lepidus, M. Antonius et Oclavius
ipso
Cssar triumviratum sibi vindicaverunt. Id non erit
^ creditu difficile iis qui,cum eam opinioncm imbibe-
rini, quodKranomensuumabffirosortitaest, sciunt
pisse.Quod abundc testantur Appianus Alcxandri-
nu8,Dio Casiius, nec abnuit Tranquillus. Vecligalia,
iaquit Dio [L. xxxvii), partim prius abrogala tum
renovubanlur, parlimnova consiiluebantur. Quaelicet
narret Dio, postquam consulatusaLepido et Planco
initi anno Urbis712 (mundi 515(5) merainerat,tamen
neque praecedontem annum immunem triumviros
tributo fecisse vix dubium est. Prasteres Appianua
(L. iv) pdiotorum triumviralium formul.im nobis
cunservavit, quae triuiiivirorum nomina praBferebat
annum mundi hoc ordine : ,1/. Lepitius, U. Anlonius, Oclavius Cx-
sar, etc. Et licct de Lepido loquens adjungat, Anto-
quod plurimi nium et Ca;sarem stuiuisse eum ob ulrosque Iberix
prxsiilere, at in Hispauia sicut in reliquis provinciis
edicta sub ea lormula promulgabantur.ltaque pecu-
niae qucB primum Cc^esaris nomine, licet non solius,
dein.abolitotriumviratu, subejusdemsoliusnomine
plurimosannosindictaB HispanBesunt^a^rc^JjCeBsariset
nomen et inilium facere in Hispania quara belle po-
tuerunt. Sed initium a Coesare et sociis acceperii,
3, § 14) nomen vero 296 a solo Csesare, propter diuturnam
existi- imperii iiliiis durationem, et quia deinceps hoc Cae-
saris nonien reliqiii imperatores sibi retinuerunt.
, 251, et multis in aliis, quas vidi.
 837 DE IDATII EPISCOPI CHRONICO DISSKRTATIO II 838
18. Verum si consulaluJHirtii et Pansc-e v Kal. j\^
anno, videlicPt 714Urbis, in potestatcm Caesaris ve.
Decemb. erectus fuit triumviratus, ab Hispania, in- nisse. Dftinde et annum U. c. 715 ait senatum rata
quies, non nisi anno eonsequente, tributum exigi esse jussisse omnia qu® triumviri ab inito eo ma-
ulio modo potuit. Ita sane est. Sed tamen anno Ur- gislratu egissent.Demum novorum veotigalium me-
bis 712, ante Philippense be!lum,duorum annorum minit, quae triumviri ;am avte insHUihsent. Ex liia
vectigaliaexigi potuerunt abHispanis:alleriim quod autem quo pacto elici possit Hiapanam asram inilium
ad ipsiusanni712, allerum quod ad prfficedentis711, habuisse anno716U. coonsulati Pulchri et Flacci,
quo consules fuerunt Hirtius et Pansa, rationes per- ego plane non video. Nam senatusconsultiim illud
tineret. Scitum non minus est atque facetum,quod tam nihil ad rem facit, qiiam nihili senatum facie-
triumviro Antonio,eodem illo anno Urbis 712 dupli- bant triumviri.de quibu? ipse Dio (t. xlvi) Omnia :

catum ab Asiaticis tributum exigenti, Hybrsus ex animi iui sententia agehant, etsi neque ad sena-
quidem objecit -.Si ])otes,\n(\m\., Antoni, eodem anno tumneque ad populum de hi$ relulissent. Qiiid ereo?
bis vectigal exigere, itlud etiam efficere te decet, ut etiamsi non statim ac triumviratum iniprunt Leoi-
bis xstalem liabeanms bisque aulumnum (flularch., dus, Antonius et Octavius, nova vectigalia provinciis
in Vit. Anlon). Eusebius, in Chronico, anno altero omnibusquas sub sehabebant indixissent,credibile
a morte Giceronis,qui Hirtio et Pansa confulibus est, Geesarem Hispaniam, auri ditissimam, ab anno
occisus est, refert, Curtium Talassum cum quatuor 71'i U. c. pleno jure et dominatu obtinentem, uno et
cohortibus vivura combustum esse in insula Ara- alteroanno usque ad 716immunem eam tributo vo-
do, quod gravius tributa exigeret. Quod de eadera circumquaque strepentibus, et militi-
luisse, bellis
exactione de qua Hybrseus ab Antonio imperata bus non solum stipendii petcntibus, sed donativa
intelhgendum est,8sive is in Asiam jam advenisset, insuper largissime prorr.issa minaciter expostulan-
sive tum etiam in Graecia subsisteret. Cum ergo tilius? Sed neque Dio, qund raaxime ad rera perti-
triumviris belluni advcrsus Brutum et Cassium net, ullius vectigalis quod anno Urbis 7'.(5 institu-
apparanlibus immensa vis auri atque argenti opus tum sit, meminit vero vectigalium jam ante insti-
e.-iset, non prorsus absimile vero est eos, sicut lutorum.
Asianis post confectum bellum, sic ante ipsum, 2) .
Verum enim vero si.quod viri doctissimi opi-
aiino Urbis 512, duplum, id est duorum annorum nati sunt, scilicet Hispanje fera? exordium consulatui
tributum atque i et ii sa Hispaniae indixisse, iii Pulchri et Flacci ex Dionis auctoritate atligi posse,
vero anno Urliis conditae 513, et ita deinceps iv, v, incertummaximeessedixi, non proptereaexislimare
VI, etc, quotoquoqiie anno scriptum. quisquani debet me ea quae attuli tamjuam certiora
297 19. An Lepidi, an Antonii, an Cssaris no- vindicare. Profecto quidquid ex RomHna historia de
mine.seu, quodSmagis arridet, solemni illa ab Ap- C hac re dediicatur, certum nihil, sed meras oportet
pianomemorata formula, ajrae ista, seu tributa,jussa esse conjeciuras, 299 cum de aera nostra ibi altum
fuerint, definire non possumus. Verum si ab initio sit silentium. Verum si ab tsre Hispanis impemto
ea Gaesari pendere se Hispani putarunt, indi^que dictasit sra, hujusque initium ad primam illius tri
noraen «rse Ccesaris derivatum e^^t atque inventum ,
buti seu vectigalis institutionem referendum esse
id propterea factum fuisse credid"rim,quod Antonio dicamus, quisquis Appianum, Dionem, Plutarchum
Scepius longe agente et Lepido cuncta Caesari assen- legat, fortasse qune a me exhibita atque dispulata
tante, hujus nomen et auctoritas prKvalebat. Quod sunt vorsirailiora judicabit. Ad hapc monitum hic
de tempore consulatus Hirlii et Pansae testatur Xiphi- volo, nullarame nuno litera his intendere qui xxxviii
linus(Z/. XLvi) inquiens : Poleslasomnis penes Cxsa- non araplius annosa»rara nostram praecpdere Nata-
rem fuit. Et versus isti, quos alicuhi legi, et de lem Ghristi pxistiraant: nam nequede hoc ipsequid-
triuraviris sunt intelligendi in eamdem rera : quara dubito,';uin verum sittotius gentis hic sensua
„ u- jt est.Quidego pervicaciterfrustroqueobnitar?C<Ete-
v.^io
Onus noQ probat V .
hic
1
duos sodales, , . , . .

Laudatur tamen a duohus uQus. ''"™ arguraentasupra exposita dubitare nos faciunt
Aut est Maximus, aut duo nihil sunt. dequoNataliChristiannointelligendum id sit,>|uem-
„
Quapropter
. .

si
,,„••.
consu atu Hirtii et Pansse anno
n
"
^^'"'""'"^''iHispanaxxxviiannosantevertat.Dio-
•
r ,.
^ ^ iiysianumne an alium queniquam illnrum quinque
Urbis 711, Augusti 1, periodi Julianae 4571, mund quos ex scriptoribus nostratibus antiquioribus re
5198, aut pro eo, ut dictum est, consequenti anno
censui, quorumque unaquteque opinio etiaranum
712 Urbis oondita3, novura Iributum imperatum esl
patronos suos viroseruditissimos habet?Quare qu»
Hispanis et ab illis exactum, triuiuviris pecunias
hncusque a rae dicta sunt de aera; nostra inilio, eo
insatiabili cupiditate undequaque everrentibus, ne- tendiint ut ostendam xxxviii illos annn?, quibus ea
scio cur Hispana ab eodem
aera illo anno ortum
dicitur Niitalem Ghristi supprare, non adeo certia
suum exordiumque non deducat.
argumentis constare computaridos c?se ab anno 1
20.Porro mirari salis nequeo,quosdam utique ma-
aera;Dionysianae sursum, ut piaculura sit hoc in
gnos viros Hispaaa^aerae inltiura in consulatum Pul^
dubiura vertere et in quajstionem vocare.
chri et Flacci sibi visos fuisse, ex Dionis auctoritate
§ VI. .Erx initium, dum de co cerliora non appa-
(t. XLViu) referre certo posse. Narrat quidem Dio, reanl argumenla, diihium erif. Tenenda tamen est
statira a Philippensi bello Antonium Gaesari Hispa- communis et usitata ilHus putandx ralio.
niamcessisse, Lepido ereptam,et298 secundopost 22. Sanctus Julianus centum abhincsupra mille
839 ADDENDA AD QUOSDAM PR^CEyENTHS T0M08.
amplius annos ea scripsit quac supra rctuli .-Em :
A. anno miindi 5954 rcram 712 annumque Christi 754
invenla est ante xxxviii annos [quam Chrislus nasce- innectit; namque, ut supra, n. 12, vidimus, Nalale
relur. Sexagesimo posl Julianum anno eadem Isi- Chrlsti cumi Eusebio, Isidoro, omnibusque scrip-
dorus Pacensis tradidit 300 inquiens In xra 792 : turis (sic loquitur) anno 42 Augusti adnectil; qui
anni pcci-iv Incarnalionis Domini veridice compulan- cum anno mundi 5199 concurrit. Atqui ab hoc
lur. Ex quibus duo perspicue colligimus : 1° ab aiiti- mundi anno ad 5954 numerantur anni dcclvi, non
quis HispanifB scriptoribus dum chronologos agunt, vero DCCLiv. Et si aera Hispana xxxmiu aiite Chri-
ineadein significalione sumi Inoarnationis ac Na- stum annis exorta est, numerari debet dccxciv, non
tivitatis Christiverbum; nimirum utrumque pro autem dccxcii. Igitur Isidorus sibi ipsi contrarius
Natali Christi accipiuQt, quod statim de Isidoro, est et pugnantia scribit.

qui Incarnationis voce ulitur, demonstrabo; 2" to- Porro mirabije valde esl intellectuque difficile,

tiu9 antiquitatis sensum fuisse Hispanam aeram qui fieri potuit ut qui aeram nostram xxxviii, ne-
xxxviii annis anle Natale Christi incoepisse. Addo que plus neque minus, annos Natalem Christi diem
insuper Isidorum excessum hunc aerse llispanisad prascessisse crediderunt, istudque alii anno 39,
Christianam, qualem hanc Dionysius Exiguus com- alii 40, alii 41, alli 42, alii 43 Augusti illigarunt,

mentus est, metiri; ait namque (/n Chron., n. 79): omnes ferme eamdem seram xx.\viii iliis annis
Fiunt igitur ab e.wrdio mundi usque in seram cmpiam priorem faciant uno tantum Natali Ghristi Diony-
792, imperii Constautini (Copronymi) 10 anni siano, quod cum nuilo ex eis Augusti annis, niei

vM.DCccGLiv. Annus iste mundi, ne de aliis teris cum 44 connexum est. Haec ut quam male inter se
quas ibi congerit Isidorus dispulemus, anuum de- cohffireant oculis lectorum subjiciam, duplicem hic
signat Dionysianum 754, ad quem, ut ex eera 792 annorum Augusti laterculum proponam, quorum
descendas, quam cum codem anno fluere Isidorus primus sex annos a 1 illius ad 6, quibus initium
affirmat, subtrahendi libi sunt neque plures, ne- aerae,secundus vero sex aiios a 39 ad 44, quibus
que pauciores quam xxxviii anni. Isidorus ergo Nativitas Christifseoundum sex diversas opiniones
mille ante annos expresse diserleque communem respondet, antiquitatis ordine servato, exhibebit.
hujus temporis opinionem de exordio cEra3 nostrae Nimirum in utroque latercuio primam lineam du-
xxxviii prsecise annis anle Dionysianam, quie a cet ea opinio qu» antiquius reliquis initium uniu-
Nativitate Christi, non vero ab Incarnatione dedu- cujusque statuit, Hispanae anno Augusti 1,
eerae

cilur, tenuit etamplexus est. Neque enim an. Christianae anno 39; secundam, quae aeram Hispa-
mundi vm dcccuv numorare potest Isidorus Chri- nam allifiat anno Augusti 2, Christianam anno 40,
slianffi xrm 754, nisi hos ab anno mnndi 5201 cum et sic deinceps. Annis autem Augusti consulatus

Dionysio auspicetur, uti subdictis rationibus (jui- annnsque mundi et periodi Julianae, quibuscum
libet deprehendit. 30*J concurrunt, adjiciam,ut ex his characteribus
23. Vera equidem ista sunt. At cum paulo antea illarum opinionum varietas et contrarietas facilius
ex aiiorum opinioneeanon refutata eamdem ffiram clariusque dignoscatur. Si quis autem in Historia
annumque Christi illiget Isidorus anno mundi tiro tot de anno NataliChristi esse sententias nunc

5950, uti supi-a, 301 num. 20, annotatum est, primum legit et slupet, consulat doctissimum
profecto ex unam eanidemque
eo disciraus, non Lamy, qui eas et quos unaquieque habuerit assen-
fuisse suo tempore scriptorum omnium de hac re tores recenset [Appar. Cltron. ad concord. p. i,

sentenliam. Imo neque ipse secum convenit, dum c. 7, § 4;.

Laterculus xrx Hispanas.

I. Aug. an. Coss. Hirtio et Pansa. U. 5158, p. J. 4671, 1

II. Aug. an. Coss. Lepido ii et Planco. M. 5159, p. J. 4672, 2

III. Aug. an. Coss. Antonio et Isaurico. M. 5160, p. J. 4673, 3
IV. Aug. an. Coss. Calvino et Pollione. M. 5161. p. J. 4674, 4
V. Aug. an. Coss. Censorino et Sabino. M. 5162, p. J. 4675, 5
VI. Aug. an. Coss. Pulchro et Flacco. M. 5163, p. J. 4676, 6

Laterculus xrx Christianx.

XXXIX. Aug. an. Coss. Aug. xii et Sulla. M. 5196, p. J. 4709, 1

XL. Aug. an. Coss. Sabino et Rufo. M. 5197, p. J. 4710, 2

XLI. Aug. an. Coss. Lentulo et Messal. M. 5198, p. J. 4711, 3
XLII. Aug. an. Coss. Aug. xiii et Silvano. M. 5199, p. J. 4712, 4
XLIII. Aug. an. Coss. Lentulo et Pisone. M. 5200, p. J. 4713, 5
XLIV. Aug. an. Coss. Caesare et Paulo. M. 5201, p. J. 4714, 6

Inspectis his laterculis non potest lector non in- D mum alligare debet anno ejusdem Augusti 1 et

quoto ex ses supra memoratis opinioni-

telligero mundi anno 5158.
bus anno Hispanam airam aut reipsa innectat, aut Qui Natalem Christi connectatcum anno Augusli
saltem inneclere debeat. 40,Hispanam <eram ejusqueexordium illigaredebet
24. Nimirum quisquis natum Chrislum existi- ejusdem Augusti anno 2 et mundi 5159, et sic de
maverit anno Augusti 39, seu, quod idem est,anno caeteris. Loquimur autem 303 de his qui xxxviil

mundi Eusebiano 5196, Hispanae eerce annum pri- annos Hispanam eerum prius quam Chrislianam ini-
841 DB IDATII BPISCOPI CHBONICO DI88BRTATI0 II. 8J2

tiura siium sortitam fuissesentianlet e converso.Hi A significare-.nam si haec certa sint, ex reliquis chara-
nunquam nisi sibi ipsi contrnrii esse velint, aera cteribus elicitur annus 687 aerae vulgaris, in quo

Hispanae exordiuni in postremum primi laterculi primo Idus seu Idibus Aprilis dies 305 catbolicus,
annum conjicient,si Natalem Ctiristiaddicant alicui hoc est, universo populo colendos, et 1 feria fuit.
ex quinque primis annis secundi iaterculi. Neque si Annisautem dlxixnii si addas xxxviii,efficiesaeram
Hispanam aeram nutam fuisse asserant aliquo ex Hispanara 625.
quinqueprioribusannis primi laterculi.consignare 26. Caeterum testimonium sancti Juliani supra
poterunt Natale Christi anno secundi laterculi pos- exbibilum forraaqueipsaultimaenolaevdubitationem
tremo. Sed quod fieri non possedecimus factumvi- mihi ingerunt,et timere me faciunt nepropter litte-
demus.Quotamencasu factum,ignoraraus.C;Bterum rarum Gothicarura difficullatem.vel etiam quia si-
ab induclo in usum Ecclesiarura pascbali Dionysii nistrorsum exesa est inferne nota illa y, accepta ea
cyclo natum id fuisse verosimillimum conjectamus, sit pro v a scriptoribus,cum re ipsa x futurasit.Id

Antiqua monumenta omnia a clericis et monachis quod maxime verendum est, si eum qui primus ex-

vel scripta vel exscripta ad nos pervenisse nullus
non scit. Dionysii cyclus statim ac confectus fuit.
quin omnibusOccidenlisEcclesiisaRomano pontiflci
sit raissus,nemo inficias ibit.qui antiquumAlexan-
drinae et Romanae Ecciesiae morern in paschate de-
nuntiando noverit.Igitur in eo cyclo ecclesiastici
viri Natale Christi relatum ostendentes in
postremum secundi laterculi, fidem incunctanter
Dionysio adhibent,non intelligentesdiversam illum
chronologiam sequi quam quae ab ipsis aut ab his
quos describebant usurpata haclenus fuerat. Inde
itaque factum est utdum sive suum ipsorum sive
eorum quos describebant coraputum modo
modo abdesciscunt, ut Dionysiano adhaereant, om-
nem in libris cbronologiam inestricabilibus nodis
implicuerint.dubiumque fecerint quonam quisquis
Hispanara aeram.quonam Christianam consignave-
rit anno.
25. Interea tamen cum in dubium revocari ne-
queatHispanos,8i apudeos in rationario saltemfisci
aut in olficio procuratoris summae rei aerae computus
perpetuo in 304 usu fuit, tam in eo designando
falli non potuisse.quam nos nunc falli nequimus in
aera vulgari assignanda, illius annum
rando ; hic enim, dum haec scribo, agitur.quando-
scripsit llud elogium (idem putem de his qui etiam
nunc legant) praejudioium sententiae communis ur-
n gebat, ut exinde aeram Hispanam 625 eliceret. Sed
neque ex dioDominico ibi consignato argumentum
ullum desuraere possumus,quod dubium istud diri-
illi mat,cum tam aera Juliani (juxta memoratamipsius
annum auctoritatem) 630, quam aliorum 625 cum anno
Christi 587 concurrerit Quinetiara annoChristi592,
quocum, juxtacommunem sententiara.aerallispana
650 conjungitur, Idibus Aprilis dies Dominica fuit.
Quod si nota illa y non v sed x est,lapis hic ipsissi-
mam divi Juliani epocbam exprimet,nirairum aeram
retinent, 630, ei hoc novo argumento comprobabitur aeram
nostramintegroquinquennioprius quamvulgonunc
creditur incoepisse.Quapropter maximi refert.ut de
hujus inscriptionisgermana lectione publice liqui-
doque constet.
27.Sed neque computus certus
id satis est,ut aerae
sit et indubitatus. Postquam enim demonstratum
fuerit ineo lapide Tolerano vel dcxxv vel dcxxx
scriptum fuisse, illud praeterea necesse est, ut qui
eas notas insrulpsit.bujus epochfB ortum exacte no-
verit,ita utnequepluresneque pauciores anni trans-
1758 nume- ferint ex quo aeranata est quam quot ille designavit.
Id autem-valde affirmare ego non ausim,306 neque

cunque argumentis demon-

certis et ineluctabilibus aIiusforta8sequisquam,quandoquideminmonumen»
strareturscriptoresnostrateshancamajoribusaeram tis quaeapud nossunt non post quingentesimum ab

sine inlerruptione acceptam ita semper putasse, ut aerae exordio annura iiliua mentio sit.Atqui Diony-

xxviii anni,neque plures neque pauciore3,inter eam siumExiguum,dumsextosaeculocommunemGhrisli

vulgaremque Dionysii Exigui intercedant, profecto
exordiumaercB nostrainconsulatumPulchrietFlacci,
in Aususli annum 6, periodi Julianae 4676,
anno 5i63inoidisse,comprobabitur; exempli gratia
de lapide Toletano, quera adducit
leguntur {Hisp. sacr. t. II, p. 23
IN NOMINE DNI CONSECRA-
TA ECCLESIA SCTE MaRIE
IN CATHOLICO DIE PRIMO
Idus Aprilis ANNO FELI-
CITER PRIMO REGNI DnI
aeram commentus est, quinquennio toto a vero,ut
nuncfertplurimorumeruditissimorumquehominum
mundi opinio, aberrare videmus. Ergo si quid simile de
aeras nostra putandae ratione vereri se quisquam di-
cl. Florius ista " cat,non est cur illi succenseamus et temeritatis il-
et aiibi) : lum damnemus. Nam si Dionysius,cui pra;fulserat
infallibilediviLucaetestiraoniumillud,ubieaenarran8
quae gesta suntanno quinto decimo imperii Tiberii
Caesaris ait : Et ipse Jesus erat incipiens quasi anno-
rum triginta {Luc. iii),immaniter hallucinatus est si

nostri globiosissimi fl. credimus chronologis omniura doctissimus, nonne

Reccaredi Regis ERA similiter hallucinari potuit
is qui sseculo sexto ffirae
DCXXY. Hispanae inscriptionem eamTolelanam exaravit'?Falli
rem conficeret,si quidem duo com-
Haec inscriptio utique potuit, tantoque facilius quam Diosysius,
parerent primum.ajram sine errore consignatam
;
quanto rariora,ut apparet,exstitere semper indicia
fuisse.eo quod haec epocha ab ipsiusortu usque ad de exordioaerae nostraj.quam deanno Incarnationis
eum annum semper apud Hispanos in usu fuerit ;
Cbristi Domini : huic enim inveniendo prsler scri-
aecundum, notas illas Dcxxvaeram 625, non vero630, ptores ecclesiasticoaFasti etiam totaqueRomanorum

PATROt. LXXIV. 27
843 ADDENDA AD QUOSDAM PE^CEDBNTES TOMOS. 844

historia usui esse poterant Dionysio ex assignato
ibi a divo Luca Tiberii deoimo quinto anno.
28. Ergo, ut finem ponam prolixae disputalioni,
qufficunque hactenus dicta sunt.nos plane, opinor,
docont non satis certo constare epocham aerae Hi-
spanae a consulatu Pulchri et Flacci.atque ab anno
A Cbristianae eerae inilium non alligare anno mundi
Eusebiano5201,eidem8ciIioet,cuialligavitDionysiu3
Exiguus. Atqui cum anno mundi Eusebiano 5201
connexus fuit annus Augusti 44.1gitur Isidorus Na-
talem Christi anno Aupusti 62 verbo innexuit, at
reipsa cum SOS anno 44 conjunxit coramunemque

Augusti 6 mundi 5163, periodiJulians 4676 descen- deserse nostraeexordio sententiaratenuit.Relegequae

dere.Quare manilestioribus id arguraentis compro- n.28 scripta sunt. Si cui nsec responsio placet, vi-
bari oportet.Id quod cum ex antiquis tantum inscri- deat perpendatque an reliquis adductis supra testi-
ptionibus 807 ac monumeniiserui valeat, profecto moniis adhiberi possit fides.Ego sane sancti Juliani
antiquitatum Hispanarum studiosi eruditique viri aucloritatera allatam n.21 dilui non posse existimo

intelligentinteressequam piurimi.utsi quae arthuc hujusmodi interpretatione.quara etiam respuere vi-

sunt.quaeintenebrisdelitescant.publicaacoommuni dentur verba Chronici Burgensis,qu8e n.l9 protuli.
iuce donentur. Et quod silentio praeterire nolo,clarissiraus eruditis-
simusque virJoannesVergara.canonicus Toletanus,
autem,qui unius veritatis amore haec ante ducentos annos ex historiis,chrocologis,fasti8-
29. Interea g
scribere aggressus sum, diuque mecum cogitavisi que consularibus exordium aerae nostrae cum eruere
qua ratione pervulgata de aera initio sententia susti- tentasset, illud consulalui Cn. Domitii Calvini et

neri poss!t,nihiI obstantibus quae adversus eam su- C. Asinii Pollionis innexuil, Nalalemque Christi,

perius allata sunt,lectorem meum non celaboargu- quemxxxviii annis aeram praevertis3e,cum communi
raentis supra expositis occurri non improbaliter sententia affirmat,in annumAugusli 42 verbo atque
posse,sidicaturlaudatosanteascriptores,illorumque re conjecit.

antiquissimos,8eraraabannoanteconsuIatumG£Esaris SO.Denique si forte aliquis invenisse secerlo cre-

et Pauli.seu, quod idem est,ab anno ante Natalem non eo quo vulgo putatur anno natam
dideritffiram

Christi Dionjsianum 58 deduxisse, accepta ex ore fuisse,non propterea aliter ejus computo ulendum
vulgi et exrationario fjsci hujusmodi supputatione. licere sibi existiinel.ac quo nunc ab omnibususur-

Quoe proinde,ut observabam, num.22, inserta esse patur.Equidem postquam de Christianae aerae initio
nos Augustidesignantes.illum tribusqualuorve aut a doctissimis viris disputari coeptum est,atque alii
pluribus annis antevertisse videantur.Namque ipsi tres,alii quatuor.alii quinque aut plures annos se-

quotocuique anno Augusti aut mundi Nativitatem riusquam parerat auspicatumeam fuisseDionysium
Domini alligent, eidem ac Dionysius anno seillam p demonstrasse sibi visi sunt,nonproptereain ea alle-
alligare opinabantur Hoc de Isidoro Pacensi mani- gandaquidquara praetercomraunem usum liceresibi
festum est, quem, supra, n. 16, vidimus Natalem arbitrati sunt; seiteque a non noraine,dura dehac

Christianno Augusti4iasseverantissime adneclere: re agaret,dictum est : Scientiam tibi serva,consue-

et tamen annos ab exordio mundi usque in seram tudinem et antiquura usum vulgo relinque.Praeterea
892 (in qua, ait, anni locarnalionis Domini dcclix cum historias,chronica caeteraque monuraentas cri-
veridice computantur) colligens, eumraam conflcit ptorura nostratium legeris, aerara juxta vulgarem
annorum vM.DCCCCLiv.Si ergo hoc mundi annonu- supputationem sume ;nam juxta eam ab ipsis scri-
merabat Isidorus annura 754 Christi, non potuit ptoribus sive alibrariis ubique fere adhibita est.

AD TOnSUM LII.

SANCTUS SEVERINUS,
EPISCOPUS ET A6BAS.

NOTITIA HIST()RIC\ IN SEVERINUM.

(Fabric. Bibl. Med. et inf. aetat.)

Severimus,incertae aetatis et sedia episcopus,Culo- Q sauro Anecdotorum novissimo Pezii t. IV, part. u,

mensem fuisse conjectura est rev.Pezii.OpuscuIum p. l,denique in Fabricio nostro sub flnem libri vi

ejus exiguae molis,quod Docbinam inscripsit, vel ut
codex monast.IIilariensis in Austria habet,B(ic<rma
de Sapienlui,edHum est primo perPithoeum Paris.,
deinde in Bibl.PP.Parisinas supplemento Latini,in
Bibl PP.Goloniensi, t. II Operum Sirmondi,in The-
hujus operis p. 227. Homilia inter opera S. Petri
Chrysologi Berm.50 legendaquie incipit:C/im/um!n
/iuwanis ac/rtus.invetustohomiliarioms.Bibliothecae
Can.majorisecclesiae Lucensis tribuiturS. Severino
epiacopo.Nec sane in ascribenda homilia illa S.Pe-
 845 S. SBVBRINI DOCTRINA. 846
tro Ghrisologos mss. Codicea conveniunt; nara in men Severini esse dicatur, dubii pariter haerebi-
A.
aliisS. Hieronymi,in aliis S. Joannis Chrysostomi mus, num proelerendua sit Severimus ille, cujua
nomen prsfert. An reipsa a Ravennatensi praeaule Doctrina de sapieutio esepe typoa exercuit.
detrahenda sit alteri ascribenda, incertura. Si ta-

S. SEVEBINI EPISCOPI DOCTRINA.

I. Dilige Deura. XLii. Simultates odio habe.
II. Sapientiam disce. XLiii. Litigantes coucorda.
III. Omnia cum mensuna age. xLiv. Malaquaetibi accesserint.patienter auatine.
IV. Quod non vis.aliiB non
odis, et tibi fieri facias. XLv. Juste judica memineris enim te hominem
;

V. Seinper sperain Domino. esse.

VI. Tempus futurum exspecta. XLVi. De rebua nonnullis noli anxiua esse : sa-
VII. Necessitati subditus esto. piens homo cito non conturbatur.
VIII. Justitiura sequere. XLvii. Gum nullo litiges.
IX.Jurejurando uti noli. XLviii. Linguam bonae famas habe.
X. Doce quod utile est. B
XLix. Sectare ailentium, quia absque pcenitentia
XI. Injustitiam odio habe.
est : tumultum pojnitentia subsequitur.
XII. Sapientes horaines cole, insipientea fuge.
L. Inimicitias disaolve.
xiii. Quod bonum est, dicere non erube«cas. Li. Noli incredulua esse, et elabora in bono non
XIV. Linguae tuae impera.
esse jactantior.
XV. Magnanimus esto.
Lii. Inanem gloriam fuge.
XVI. In nullo mentiaris.
Liii.Tuis mansuetus esto.et extraneis necessarius.
XVII. Fidem tuere.
Liv. Gonscupicentiaa animi tui vince.
XVIII. Veritatem testificaro.
XIX. Noli aliena concupicere.
Lv. Amicos nolicitocomparare; quos autem com-
paraveris, noli cito reprobare.
XX. Pecuniae amatorne fueris rquantumad usus
Lvi. Peccantium curam habere noli nihil enim
tibi sufficiat, quaere: cum habueris, dona petenti. :

tibi proderit.
XXI. Tuis negotiis vaca, alienis autera noli cora-
Lvii. Brutis^sapientiam ne dederia postea enim
misceri. ;

peraequentur te.
Loquacitatem odio habe; bona estenimta-
XXII.
(]
Lviii. Sacramenta Dei non nisi dignis aperias.
citurnitas, mala est verbositas.
xxiii. Boni consilii amator esto. Lix. Imprudentium primatum ne eligas, ne dux
XXIV. Nullum contemnas. daemonum efficiaris.

XXV. Majorem natu venerare adolescentiorem,

;
Lx. Contra legera Dei nihil agas.
si aapiens fuerit, ul senem honora. Lxi Differentiarahabe inter bonum et matum, et
XXVI. Lauda veritatem, et quae animae prosint manifestum apud te sit interjustum et injustum;
discere elabora. injustitiae enim opera bsc sunt odium.fornicatio,:

XXVII. De amicis bene opinare. furtum, rapacitas, veneficia, mendaoium, falsum

XXVIII. Inimicos noli exasperare: utilius est enim testimonium, cupiditas, detractio, dolus, superbia,
eos amicos facere, quam inimicos habere. malitia, teraeritas.improbitaa, Jactantia,contentio,
XXIX. Gum juatishominibus loquere. simulatio,raaliloquium, amorpecuniae, impietas et
XXX. Filios tuoa bene educa. omne quod alienat a doctrina Dei. Justitiae autem
XXXI. Simplicibus inserere. opera sunt hajc semper Deo gratiaa agere, Dei cul-
XXXII. Misericordiam faciens noli constritari, nec tores araare neraini nocere, nec constristare quem-
dubitari. quam, pudice vivere, misericordera esse,proximum
XXXIII. Quod daturus es, ex animo da, quia fu- ])
suum sicut se ipsum diligere, usurientes saturare,
tura ignoras. sitientibus potum dare, nudos vestire, hospitalem
xxxiv. Misericordia et veritas non deaint tibi, et csse et humanum et indigentibus tribuere cum
charitas; et hsec bona coopierent multitudinem hilaritate.
peccatorum. Lxii. Noli esse amarus his qui in tristitla snnt.
XXXV. Nemini opprobrium dixeris. Lxiii. Omne quod portinet ad justitiam fac.
XXXVI. Animaequus, et suavia, et continens esto. Lxiv. Leges hominum ut homo utere, et legem
XXXVII. Iram fuge, mater eat enim peccati. Dei ut Dei.
XXXVIII. Justitiam operare injudicio. Lxv. Noli invidere bono; non enimimmortalis ea.
xxxix. Servos dilige. Lxvi. Sicut lucerna ardens ita esto, et angelus
XL.De nuUo malum loquaria. Dei vocaberia.
xu.Testimoniumin temporeopportuno verum die Lxvii. Gum conscieotia mala noli accedere ad ora-
847 DE REBUS LITDEGICI8 848

tionetn ; coademnaberis enim por tuam conscien' ^ struaris verbis eorura : sapientium enim sensus
tiam. Confessio peccali initium est salutis. pleni sunt fructibus vitaj.
Lxviii. Supplex eslo Deo semper, et aic age ut Lxxviii. Ducem vitae tuae ut Deum habe, a Deo
irreprehensibilis habearis. enim tibi raissus est ut salveris : et in orani sub-
Lxi.^i. Neminem male loqui permittas, ne ut fau- stantia tua participem eum habe ;
qui enim in
tor inJListitia habearis. divinis te comparticipat, debet in humanis parti-
Lxx. Absentem noli condemnare praesenlem ju-
;
ceps esse.
ste accipe. Lxxix. Misero noli exprobare, ne et tu exprobra-
Lxxi. Ex argumentis
condemnare, ne et tu
noli bilis efficiaris : circa omnes enim judicium Dai
condemneris, quia displicent Deo talia et quo- : est, et ut justum est judicat.
modo vis videri agere, sicjudica Lxxx. Misericordiam faciens absconse facito, et
Lsxii. Mulierera in testimonium noli aocipere. non confundes personaiu tuam. Si facis ut ab aliis
Lxxiii. Omne peccatum indulge pr*ter homici- publice videaris, et ut magnificeris ab bomnibus,
dium et adulterium. nihil tibi proderit.
Lxxiv. lojuriam facienti noli consentire^ne sicut Adorans Unminum secreto adora, et noli
Lxxxi.
ajutor injustiti» puniaris : quem vero reprobaveris, locum eligere ubique enim esl Deus, et
notabileiii :

sit tibi quasi ignarus. ubicumque invocatus fuerit adest. Quotidie aulem
Lxxv. Servoa ut filios enutri apud Dominum
; illi gratias age,vigilans et dormions, ut propitium
enim aequales sunt, quia personas non accipit. eum habeas, et desideria tua impleat. Et orans,
Lxxvi. Super mensuram nihil feceris,et superbis noli multum loqui, ne stulto similis habearis ; scit
noli conjungi, ne amicus injustitiae babearis. enim Deus petiliones tuas ante quam petas, et qua
Lxxvii. Facies seniorum seraper inquire, ut in- cogitas noD ignorat.

APPENDIX AD SiEGULUM QUINTUM.

DE REBUS LITURGIGIS
MURATOKII DISSERTATIO.

PRiEFATIO.
Non angustum eruditionis ecclesiasticae campum p neus, Leo Allatius, Joannes Morinus, et Hugo Me-
studiose genti sacra liturgia exhibet.quae de ritibus nardus, acouratius de ritibus sacris scripsere.Sed
adhiijitis ad publicum Dei cultum, ia ministrandis omnium maxime nos obstrictos fatemur tribus
divinis sacraraentis,atque in aliis catholicae religio- hoc argumento scriptoribus, videlicet, Joanni Bo-
Ex quo Carolus Magnus Augustus,
nis officiis agil. nae cardinali, qui res liturgicas tanta cum eru-
ejusque filiusLudovicusPius tam Gallos quam Ger- ditione ac jndicio pertractavit ; et venerabili car-
manos ad restaurandum jacentium litterarura re- dinali Josepho Mariae Thomasio, qui tot egregia
gnum jam lunc docli viri an hiijusmodi
excitavit, hac de re monumenta tenebris erepta evulgavit;
arguraentum exornandum secontulere, Amalarius et Joanni Mabillonio immortalis norainis viro, qui
Florus Magister, Agobardus, Rhahanus Maurus, in hoc etiam argumentum vires suae eruditionis
Walafridus Strabo subsequentibus saeculis Berno
; non uno opere extendit. Ab hisce vero catholicorum
Augiensis abbas, Micrologus, et qui sub Alcuini studiis excitatus inter Anglicanos Joseph Bing-
nomine evulgatus est scriptor. Serius quoque Gui- hamus, cum mullis et ipse fibris origines, sive
lielmus Durandus, et Joannes Belethus de divinis anliquitates ecclesiasticas excolendas post primos
officiig multas tradidere. Tum saeculo Ghristi sex- saeculi praesentis annoH suscepisset , liturgiam
todecimo Jacobus Pamelius, Gregorius Cassander, quoqne sacram sus
illustrare aggressus est sectee
Joannes Stephanus Durantus, Claudius de Saintes, " pro viribus non semper veriiati.
serviens, sed
qui Orientalum Ecclesiarura liturgias La-
et alii, lisdera ferme teraporibus egregium opus con-
tiodonarunt, in hac pala3lra se exercuere. Longe fecit Eusebius Renaudotius Parisiensis, CoUac-
majori etiam successu, subsequente saeculo de- /ionem, scilicet, liturgiarum Orienlalium, quas
cimo septimo, liturgi» ecclesasticae patrimonium eliam eruditis notis auxit. Mirum quoque in
est auctum nam, ut alios prasteream, Joseph Vi-
; modum bene de eadem lilurgia meritus est
cecomes, Joannes Baptista Casalius, Bartholo- Pater Don Edmundus Martene, Benedictinus e
maeus Gavantus, Jacobua Goar, Gabriel Albaspi- congregatione sancti Mauri,editis quaiuor tomis de
849 PB^FATIO. 850

anliquis Ecclesiae Ritibus. Ad haec Pater Petrus Le A posse? Nobis «unt, inquient illi, Missales nostri ;

Brun. Oratorii Parisieiisis presbyter. quatuor aliis quidquid in vplustis, imo et velutissimis occurrit,
iomia Explicationem m!ssa5;omnium ulilissimatc,et tam precum quam rituum, in his quoque nostris
liturgiarura quarumcunque compendium, nobis de- deprehenditur imo plurahabent nostri quam illi.
;

dit unacii[Daliquodis3ertationibusliturgicis,quibu3 Cur ergoexoletos et carieconsumptos Codicesexcu-

singuiaris laus debetur. In Italia \ero Pater Joseph tere liic homn velit, ut nobis non aliud pr.Tbeat,

Blanchinius,Oratorii Romani presbyter, insigne be- quam quod a tanto tempore possidemus? Res nuno
neficiumChristianae reipublicaecontulit ob detectum est mihi, non cum veris erudiris,doclissimisque ho-

typisque publicis traditum Leonianum Sacramenta- minibus,qui probe norunt quantifacienda sint tum
rium^ simulque ob antiquum Gothico-Hispani ritus in se ipsis.tum ob ipsam antiquitatem ejusmodi Sa-

Orationarium,luce donatum atqueillustratum.Pra!- cramentaria,quantumquesit pondus ipsius veBlula-

terea PaterDon Cajetanus Maria Meratus clericus tis in controversiis eeclesiasticis; sed cum id genus
regularisr/iesaurum sacrorum riiuumCavanti ampli- hominibus, qui, prae oculis aurifodinas habentes,
ficavit. Sed et sanctissiraus pontifex hodie regnans earum tamen praetium minime noscunt,aut omnem
Benedictus XIV, pro suo erga eamdem educendi auri rationem ignorant.Itaquehosce tan-
liturgiam
amore, cujus etiam partes aliquol suis jam editis p tum monendos ducn.nullam graviorem.nullam ce
libris exornavit, intor alias a se institutas in Urbe lebriorem inter nos atqueacatholicos ferverecontro-
Academias,lilurgicam minime neglexit, atque inde versiara, quam quae Eucharistiam et sacrificium
jam fructum se percepisse gavisus est. Nam Domi- missae respicit.Ad hancautem dirimendam mirifice
nicus Georgius Pontiftcium Missam multiplici erudi- conducit liturgicnrum Codicum auctoritas, si quos
Ad elucidandam quoque Momrabi-
tione illustravil. ostenderc possumus natos ante pulidam labellara de
cnm aliasqueHispanicasliturgiasmultumstudii con- PaschasioRatberto,quera stulta iraaginatione hete-
tulit Pater Joseph Pinius e societate Jesu ; Petrus rodoxisomniarunlveteris catholicae doctrinae corru-
veroMorettus canonicus sanctte Mariae trans-Tibe- ptorem. Istius itaque doctrinae stabilera seraper et
rim, Rilum clandi prcsbylerium exponens, liturgica nunquam variataminEcclesiaDei veritatera demon-
multa complexus est.AHa alii ex doctis iis viris me- strandam mihisnmpsi,ope potissimura vetutissiraae
ditantur.continuandaequeprofectomessisspes nobis RoniancB liturgiae.Adjeci consensionem reliquarum
est facta omnium veterura liturgiarum Christiani orbis, san-
Quod tamen expostulare quisquam possit, ejus- ctorumque Patrum.itaut idem dogma de Eu-
etiara
modi materies exhausta jam videatur,et occupata a charistia in omnium tomporum,inomniumlocorum
tot exiraiis scriptoribus provincia.prope est ut quis- Ecolesiis, constantissime viguisse videas,et grandi
quiliaetantummodo, aut merces parura utiles.suc- C piaculo novatores ab eo recessisse.Tanto autem fi-
cessoribus sint reliclse.Atque inhanoipsam cogita- dentius in agonem istum descendi, quod, uti infra
tionem antea prsereptum me fateor,cum nuperme- ostendetur, helerodoxi eadem arma quae totie? ob
moratus Pater Blanchinius a studiis liturgicis avo- illustribus catholicaecommunionispugilibus potrita
catusobimpositumsibi apraelaudato pontificemaxi- fuere, nobis opponere pergunt, quasi eorum vigor
mo onus concinnandiAnnales ecdesiasticosOdorici perduret.satisquefuturus sitad continendum in fido
Raynaldi, sibi jam parata antiquissima Gregoriani contribulum suorura gregera.Si quis ergo ex iis un-
Sacramentarii exemplaria ad me inisit. ut per rae quam haecpauca legat, etsincerein tanti momenti
aliquo cum fenore donum hoc acciperet catholica re secum agat,non inutili fortasse iabore eadem ego
Ec(Jesia.Nam quis.aiebam ego,in aniraum inducat, congesserim. Sin minus, hoc saltem consecuturum
Sacramentario huic comraentarios et ornamenta me 8pero,utquicunque e nostris,minus in ejusmodi
comparare se posse, quando hoc munereadeo feli- concertationibus versatus, ad ista legendum addu-
Hugo Menardus monachus Benedictinus est
citer catur,sibi ea consolationi esse sententiat, dum et ab
funclus?Unum ergo niihi proposui, scilicet, con- infantia acceptara fidem suam tanto totius antiqui-
junota exhibere lectoribus Romana tria Saeramen- talis consensu firraatam agnoscet,simulque excusa-
taria,teonianum videIicet,quod paucorum in manus j) tioneeos minirae dignos intelliget^quiineffabile my-
hactenus pervenit,dignumque majori plane fortuna sterium Eucharistiae, et missae sacrifioiura, sua di-
est lum Gelasianum cujus exempla jam rara ad-
; , gnitate temerario ausu privarunt, ejusque veritati
modumevas6rant;denique Gregorianum exomnium insultare adhuc non desinunt.
idgenus antiquissimoCodice ms. expressum ejus : Deniquc, ut lector sub oculis habeat anliquiora
enim actas nongentos annos superare deprehensa Occidenlalium EcclesiaruraSacramentaria.Romanis
mihi est.In tribus hisce Sacramentariis lota liturgia adjnncta volui Missale Gothicum, Francorum, et
Romana vetus concluditur, eamque habereconjun- Gallicanum vetus.a cardinali Thoraasio edita;uti et
ctamnoningraturacompluribusfuturumarbitrabar. altprum Gallicanum,una cum duobns omnium anli-
At mecura simul recogitabam ex tot horainibus,
: quissimis Romanae Ecolesiae Ritualibus librisa Ma-
qui sacris litteris dant operara, quot quaeso erunt billonio evulgatum. De his postremis aliquid suo
quibusvideaturaliquidutilitatisextundie^hocopere loco praefabor.
851 DB REBU3 L1TDRGICI8 852

DE ORIGINE
SACU^ LITUHGI^.
CAPUT PRIMUM. A sive efficacius ad alendam augendamque populi de-
Uti jam complures docli animadverterunt
viri votionem.
Graeca vox liliirgia significabat quod apud ethni- Da hujusmodi sacra liturgia'nuncnoliissermoest,
cos ministerium pubiicum, ita ut XsixoupYo? di- quae ritus missae nliorumque sacramenlorum com-
ceretur qui publico aliquo munere fungebatur, et plectitur. Nulla autem dubitatio est quin vel ipsis
illud exercere XetToupYEw.Ad sacra facientes eadem apostolis viventibus aliquis fuerit liturgiae usus.va-
voxquoque translata.Testem habemus sanctum Lu- riis constans precibus in conficiendo tremendo alta-
cam {Act xiii, 2), scribentem de prophetis et docto- ris sacrificio. Sancto Luca feste, perseverubant apo-
ribus Ecclesiffi : AEiToup-couvtajv ok auTcbv TijiKupu^, stoli in fractione panis et orationthus {Acl. ii, 42).
Ministrantibus aulem illit Domino.Qus liturgia.uta Apostolus vero vult fieri obsecrationes ,oraiiones ,!n-
caeteris distinjtueretur, sacra proplerea appellata terpellationes, et graliorum acliones pro omnibus ho-
fuit.Est autem liturgia,peculi.->ri significatione usur- minibus, pro regibus, et omnibus qui in sublimilale
pata,ratio colendi Deumverum per externos iegiti- sunt {I Tim. ii, 1). Ecquando vero ista perageban-
mos ritus, tum ad ililus honorem testandum, tum tur?ln sacrificio inellabili Christianae gentis,uti me-
ab ipsius homines benoflcia derivanda.Strictfori
in morlffiprodiditsanctusJuslinusmartyr.Eoenimtem-
etiam sensu accepta, eos tanlum ritus respicit.qui- ti porecongregabanturfidelestadcommuncspreceset
bus sacrificium peragitur,et quidquid ad munussa- suppllcationes cum pro se ipsis,tum proilluininato,
crificandi pertinet, quale esl apud catholicae Eccle- ubique gentfum omnibus,infento anlmo pe-
et aliis
siae fiiios incruentura missae sacrificium.Aliis voci- ragendas {Justin.marl. apolog. ii). » Parla refert Ter-
bus tum a Graeci8,tum a Latinis sacrum hujusmodi tullianus : « Itaque, all, sacrlficamus pro salute im-
munus designatur, neque solum sacerdotes com- peratoris, sed Deo nostro, et ipsius {Terlul. ad
plectitur,8ed ad reliquos etiam Ecclesia ministros ScapuL). » Morem hune ab Ecclesia obseivatum
sacrisoperantesextenditur. Fuit sua Judaico populo describebat circa annura Christi 347 sanctus CyriU
litur^ia.cum sacriflcia cruenta aut pacifica Deo of- lus Jerosolymitanua, inquiens : « Super illam pro-
ferret, ac deejus gentis sacerdotibus idcirco Apo- pitiationis ho^tiara (en sacrificlum propitiatorlum,
stolus aiebat:£< omnis quidem sacerdos prxst.i est quod negare sunt ausi,qui mlssam Impiatemeritate
quotidie minislrans, et easdem ssspe offerens hostias abrogarunt) obsecramus Deura pro communi Eccle-
(Hebr. x, H). In Graeco est XetToupYwv pro mini- siarum pace, pro recta mundi composltlonp, pro re-
s/roMS. Eorum autem sacrificia.Aposlolo ipfo testan- gibus. pro exercitibus, et sociis, etc. (Ci/rtY./cr. Ca-
te, umbra fulurum fuerunt {Col. ii, 17), qua de re iech. xxiii, n. 8). Proplerea sanctus Augustinus,
multa habet sanctus Auguslinus. Chrysostomus quid In Ecclesla Dei a xetustis temporibus ageretur,
vero: « Siveovis, ait, imraolabatur. erat imago Sal- '-'
considerans, obsecraliones, sive preca/iones ab Apo-
vatoris sive bo3,imago erat Domini sive vitulus,
; ; stolo nuper meraoratas interpretatur, » quas faci-

sive juvenca seu aliud quid eorum, quae offereban- mus incelebrationesacraraentorum.antequamillud
tur, sive coluraba et turtur ; omnia ad Salvatorera quod Domini mensa, Inclpiat benedici. » Ora-
est in
referebantur {Homil. clxv., tom. V). Per adventura tiones quoque slgnificfiri ait,« quas proferlmus,cum
aulem Filii Dei reforraata in melius veteri lege, et benediclturetsanctlficatur,etaddistributionemcom-
cessantibuscruentis sacriflciis,uti jara praedictuma minuitur: quam totam petitionein fere omnisEccle-
prophetis fuerat,successere perfectiorasacramenta, sia Dominica oratlone cnncludlt {August. epist. clix
ac novi ritus, plerisque antiqui populi caeremoniis olim 59, ud Paulin.). » Paucis dellneatum habes sa-
abrogaii9,hoc est.nova Ghristianee reipublicffilitur- crnm raissae canonum,quallsadhuc apud Cathollcos
gia successit,sive disciplina in sacris.cujus duplex in iisu est Quare jam agnosclmus, ipsls quoque pri-
genusstatuendum est:alterumex ritibus aut ab ipso mls Eccleslae saeculls ordlnem quemdam pripcum et
Salvatore, ejusve apostolis nascente Ecclesia pra;- oriitionum exstltisse.quibusin divlnis mysteriis ute-
scriptis,de quibus certos nosfaciunt d vini libri,aut bantur sacerdos et plebs fidelis. Praefationls nuno
apostolica traditin, per primilivae Ecclcsiie Putres quoque usitatae meralnit sanctus Cjprianus cum
usque ad nos derivata iilterum ritus illos comple- D nempe dicimus Sursum for.^ffi^et populus respondet:
:

ctilur, quos ideutitem Ecclesia universr», aut pecu- Hiibemus ad Dominum {Cijpr. lib. de Orat.). Ita ba-
liarcs Ecclesi» invexerunf in sacra,prout pastoribus tismi quosdam rltus suo tempore observatos Ter-
visum fuit magiscongruum majestati aiystoriorum tullianus indicabat;uti et orationem adhibltam in
 853 DISSBRTATIO. CAP. I.
854
conferendo confirmationia sacramento tura ipse, A mua.i) Pars ergoliturgiaj.quaB ab apostolis
descen-
tum idem Cyprianiis innuerunt,ut alia omittam. detiat,quos sanclorum nomine Basilius appellat,
Doclissimus virPaterPetrusLe Brun,Oratorii Pa- hanc illi in scripto minime reliquerunt.At hinc mi-
risiensispresbyter.auctor est,<(ante quintum Ecclo- nime infertur neminem scriptis postea eonsignasse
siae sECuiumnullamex liturgiis^siveOraecissiveLa- quae apostoli sine scriptis tradidere.Doctrina h^c,
tinis,scripto fuissecommendatara» (Le Brun.lom.It etiamsilitterisimmissapostea fuerit,adhucappella-
DisseH.liturg.); sed preces omnes ac ritus,meraoria5 batur traditio sine scriptis,quia revera in apostolo-
traditos, per oralem tantummodo traditionem ad rum libris non legebatur ab iis autem etillamse ;

posteros fuisse propagatos. Equidem faiecr rae in accepisse Ecclesia firmissime credebat per traditio-
ejusmodi sententiam inclinare nondum potuisse ; nemmajorum.quiapostolorumauditoresanteafue-
non enim ea vis essevideturillius argumentis,quaB ranl.Neque plusponderis habet.quod LeBrun pro-
ad rem statuendam sit satis.Epiphanium is profert stea subdit, inquiens, cum in Diocletiani persecu-
scribentem de apostolis » lidem mysteriorum au- : tionelibri sancti Christianorum flamrais traderen-

ctores atque conditores fuerunt, una cum .lacobo tur,nullam Hturgiam memorari,qu.-E hanc pcenam
Domini fratre, etc. {Epiphan. hsrres. lxxix). » Non subierit. Nam, uti Eusebius auclor est, Scripluras,

ait Epiphaniusquaeabipsisapostolis factadictaque g quidem Upi; Tpatfai {Euseb. Hist. eccles. t.

sanctas,
fuere in celebrandis divinis mystcriis,litteris etiam VIII, "c. 2), tradere jussi
sunt Christiani, non re-
fuisse consignata. Ita Pater Le Brun,inaniprorsus liquos religionis.aut sanctorum patrum libros Ota-
ratione,cum neque sanclus Epiphanius neget quin tus itidem Milevilanus « Instrumenla divinae legi.";,
:

constituta ab iis liturgia scripto tradita fuerit.imo inslrumenta Deifica, religiosissimas Scripturas »,
veri semper similius sit,quaecunque ordinanturad traditas a nonnullis fuisse scribit (Optat. l. i), non
successoresinstruendos^etiam litteriscommendari. vero quaelibet Christianaj gentis volumina.Sin vero
Justinus Martyr, dum sacrificii incruenti ritus re- etiam alios Christianorum libros tunc periisse pu-
censet.hac hahet : « PrKpositus, quantum pro sua tes (quod Actis martyrum accedisse cardinalis Ba-
virili potest, preces et gratiarum actiones fundit;et ronius est arbitratus),cur non idem et sacris litur-
populus fauste acclamat, dicens : Amen {Justin. giis cantigerit ?
mart. apolog.n).» Cum sacerdos multum.et quous- Nihil ergo profert Paler Le Brun,quo nobisper-
que poterat, orare, infert inde Le Brun statas el suadeat nullam Iiturgiam, aut saltem missaecano-
constantes nequaquam fuisse omnes synaxeos pre- nem ante saeculum Christi qulntum litteris fuisse
oes. Sed minirae vis f.icienda verbis Graeci textus consigatum.ContTa idem sanctus Justinus potiorem
oja 5jva|jii<; aiixif) ; namperea significari potestquod illius partem describit,imo neque sibi religioni du-
nos Italice dicimus : II sacerdote per la suaparte, cit, producere verba ipsa Uomini,quibus consecra-

aut, secondo che a lui appartiene, proff&risce lepre- tio peragitur.Additetiam "EueiTa k-j<.<:xi.\xt(ia xotv'
:

ghiere e rendimenti di gratie. Haec autem non ex- 4i:avx£<;,xa! eujf^a^; TO|i.ito[XEv,id est : Sub hac consur-
temporanea, sed jam diu oonstituta fuisse, merito gimus communiter" omnes, et precationf.s profundi-
conjicere possumus, si apostoli, ut vidimus,mi/4/t;- mus {
Jnstin. mart. apolog. ii) Nisi jam constitutoB
riorum conditores fuere,ut fuerintetiam traditaeab fuissentsaorificiiorationeset preces, quomodo con-
ipsis obsecr^tioneset gratiarum actiones,atque islae cors in iis recitandis populusperrexisset? Si autern
ab eorum discipulisobservatae.Tertullianum deinde quoque traditae fnerint oportet
constitutae, scriptis
Le Brun nobis exhibet «Qu»ramus an ettradltio : Idemquedicendumdeepiscopiset presbyteris sacra
non scripta non debeat recipi {Tertul.de Coron.mil. facientibus,quibus,ut concordiam servarentin con-
c. XXVII). » Etsanctum Basilium,qui tradit » Nus :
ficiendisdivinismysteriis.opusfuitlibellumaliquem
alia quidem habere e doctrina scripto prodita,alia precum habere prseoculis; ncque enim pro libilo
veronobis in mysteriotradita recipere ex traditione eas componereautmutarecuicunque licehat ;neque
apostolorum. etc. {Basil. l. de\ Spir. S. c. xxvii). » in tanti momenti orationibus et ritibus meraoriae
Tum subdit : » Invocationis verba, cum conficitur duntaxat lidere.congruum ac tutum videbatur.Prae-
panis Eucharistiae, et poculum benedictionis^^quis D laudatussanctusBasiliusdebaptismoIoquens,petit:
sanctorum in scripto nobis reliquit ? » Ex his exoul- Jam ter iramergi hominem,unde haustum ? Reli-
pere se posse arbitratus est idem Le"Brun nondum qua autem,qua; fiunt in baptismo,veluti renuntiare
Tertulliani et Basilii aevo litteris fuisse mandatas Satanae et angelis ejus,ex qua scriptura habemus ?

formulas sacramentorum.VuIgaredogma catholicaa Nonne ex minime publicata arcana hac doctrina, et

Ecclesiae seniper fuit nos doctrinaepartem alteram quamPatresnostri silentioquietominiuiequecurio-
accepisse abapostolis perscripta abeis Evangeliaet soservarunt(Ba5!7./i7i.rfe .S/)i>.S.)?» EosemperBasilii
Epistolaa, alteram vero sine scriptis, et viva voce mens recidit,quos nunc habemus ritus sine scripto
tantunicommendatam discipulis,eorumquesucce8- abapostolis fuissead nostransmissos,non vero quod
soribus. » Non enim, inquit Basillus, his contenti nelas esset eosdem scriptis tradere ad sacri mysterii
Buraus,qu8ecommemorat ApostoIus,autEvangelium usum.Ipsemet Basilius nihil veretur haec eadem in
verum alin quoque et ante etpost (consecrationem) scriptasuainferre.uti nequeTerlullianus,qui scrip-
dicimus, tnnquam raultum habentia momenti ad sit i « Denique ut a baplismate ingrediar, aquam
mysterium, quae ex traditione non scripta accepi- adiluri, ibidem, sed et aliquanto prius in Ecclesia
855 DK REBUS LITURaiCIS 856

sub manu, contestaraur, nos renuntiare

antistitis J^ die solemnissimo pro inFantum mysterio solent
pompae,et angelis ejus. Dehinc ter mer-
diabolo,fit quamvis in altari offerautur, suam tamen
offerri,

gitamur. amplius aliquid respondentes.quam Do- habent propriam benedictionem, ut a sacramento

minus in EvanKelio determinavit {Tertul. li i deco- dominici corporis et sani uiuis distingnantur (Can.
ron. mil. c. 3). » Erant autem olim ritus nonnulli 24). » Quis non videt jam diu benedictiones istas
ot dogmata quaedam sacra, quae nondum initiatis scriptis traditas fuisse? eas sane e Iibro,non eme-
Ecclesia occultare consuevit, atque in primis Eu- moria arcescendae erant.
charislioB mysterium ; at eadem fidelibus tradere, Mirum etiam videatur contendi a Patre Le Brun,
atque in tabulas refere, sacris ministns unquam sfficula «Symbo-
per quatuor, aut quinque Ecclesiae
interdictiim fuit.Exemplo sit ipse sanctus Basilius. lum apostolorum » a nemineexaratum.el memoriae
Ab eo compositam fiiisse aliquam liturgiam, non tantummodo fuisse commendatum. Quam in rem
solum Graeci veteres.sed etipse Gregorius Nazian^ urget sancti llieronymi adversus errores Joannis
zenus, oratioue in ejusdem laudem Basilii [Orat' Jerosolymitani sequenlia verba : « In Symbolo
xx), agnovere. Haic ab ipso Nazianzeno EuyiJov fidei et spei nostrae,quod'ab apostolis traditum non
Siaxiteii;, Ordo precum, appellatur, atque haec pro- scribitur in charta el atramento, sed in tabulis

cul dubio longeante finem saeculiquarti scripta fue- cordis carnalihus post confessionem Trinitatis, et
rit.Negari eliam nequit quin sanctus Cyrillus Jero- unitatem Ecclesice, omne Christiani dngmatis sa-
solymitanus lilurgiae partem, non levem.in baptis- cramentum carnis resurrectione concluditur {Hie-
mo et sacra synaxi observatam, circiter annum Sanclum quo-
ron. adv. error. Joan. Jerosol c. 7). »
Chrisli 347, in Catecheses suas intulerit. que Augustinum inducit scribentem « Quotidie :

Per eadem ferme tempora in Galliis sanctus Hila- diciie apud vos. Symbolum nemo scribit, ut legi
rius Piclavorum episcopus, Hieronymo teste, • li- possit sed ad recensendum, ne forte deleat obli-
;

brum Uymnorum mysteriorum alium confecit

et vio quod tradidit diligentia. Sit vobis Codex vester
{Hieron. lib. de Script. eccles.). » Liturgiae quoque memoria (Aug. de Symb. ad Catech.). » Hisce locis
prolixa documenta habemus in Constitutionibus utitur Le Brun,ut ostendat ad tempora usque Hie-
apostolicis, sub falso Clementis nomine evulgatis, ronymi et Augustini Symbolum apostolorum pa-
quarum tamenorigosaltem ad ipsumpertinetsaecu- pyro ac membranis a nemine commendatum fuisse
lum quaitum. Quid plura? Caeleslino I, pontifici sed quidem uni fidelium memoriae traditum Obli-
Romano tribuuntur,et certe saeculo Christi quinto tus profecto videtur vir doctissimus, Symbolum
nata sunt, capitula nonnulla de gratia Dei, quae in apostolorum litteris consignatum fuisse asancto
conciliorum CoIIeclionibus leguntur. Tanlara sa Cyrillo Jerosolymitano, cujus Catecheses ipse Ilie-
craB lilurgia; antiquitatem depraedicat auctorillfjde ^ ronymus memorat (tift. de Script. Eccles. Notum
canone,ut reor,loquens,ut ad apostolos ipsos eam- praeterea est, a Ruffino Aquileiensi ante Augustini
dem referat. « Obsecrationum quoque, ait, sacra- tempora idem Symbolum commentario fiiisse il-
mentalium sacramenta respiciamus,quaeab aposto- lustratum, ipsumque in Actis concilii Nicaeni i et
lis tradita, in toto mundo, atque in omni Ecclesia Constantinopolitani i conscriptum adhuc legi ;

catholica uniformitercelebrantur, ut legem creden- neque enim propter additamenta quaedam desiit
dilex statualsupplicandi.))Tum px eisdera prccibus esse Sya.bolum antea in Ecclesia usitatum. Quas-
nonnullas recenset.inquiens: « Sanctarum plebium nam ergo mens Hieronyrao et Augustino fuit ?
praesules precantur, ut infidelibus donctur fides ;
Non alia,nisi Symbolum sub apostolorum nomine
ut idololalrae ab impietatis suae liberentur errori- evulgatum tanti esse pretii, ut quisque Cdelium
bus , ut Judaeis,ablato cordis veltmine.lux veritatis memoriae tradere, ac saepe recitare jubeatur, ip-
appareat ; ut hffirelici ca;holic;e fi lei perceptione re- sum in mente polius quam in charta scriptum re-
sipiscant, » etc. Si ejusmodi preci s in toto mundo tinens, ad Judaeorum discrimen, qui in tabulisla-
atque in omni Ecclesia catholica uniformiter, et pideis,atque in phylacteriis chartaceis legem scri-
q'jidemabApo3tolorum«vo,ceIebrabantur,quisun- ptam praeferebant, cum haec cordihus foret cons-
quam credat,sine scripto potuisse haec celebrari.ac D cribenda. Utitur autem llieronymus Apostoli ver-

prajsules et presbyteros quosque memoria tanlu.Ti bis : Manifestali qaod epislola estis Cliristi, mini-

fuisse complexos tot Precum seriem atque appara- slrata a niihis el scripta non atramento, sed spiritu
tum ? Ssculo Ghrisli quinto (ut habemus a Grego- Dei vivi, non in tubulis lapideis,sed in tabulis cordis
rio Turonensi {Lib. ii Hist. c. 22). Apollinaris Si- iii, 3). Quia Corinthii probe te-
carnalibus {11 Cor.
donius, celebiis Arvernorum episcopus," ablatosi- neant Ghnstianae legis docnmenta,in cordibussuis
bi nequiter libello,per quem sacrosanct; solem.nia impressa, eos epistolam Chrisli Paulus appellat.At
agere consueverat, ita paratus a tempore cunctum ista documenta in Codicibus etiam legebantur.lmo

festivitutis opus explicavit, ut ab omnilius miriire Augustinus ipse in loco nuper mrmoralo nos docet
tur. » Mirabilis nempe res visa est,episcopum sine Symbolura ipsumlitteriscommissura fuisse.non ut
libro, etsola memoria fretum, divina percgisse legendo recilaretur, cum fidelis quisque memoria
mysteria.Denique audi quid ferant concilii iii Car- illudcomplecti,acmemoriterrecitaredeberet,sedut
thaginieiisis falres.quod Anno Chrisli 397 habitum in memoriam ex scripto,si opusesset,revocaretur;
luit : " Piimilias vero, seu mel et lac, quae uno hoc enim signifioat,inquiens,»Eedad reoensendura
 857 DISSHRTATIO. CAP. II. 858

(id est, ad iterum legendum) neforte deleatoblivio A pca semperfuisgeinuniversaEcclesia observntum.

quod Ad episcopos Galliarum
tradidit diligentia. » Nulla unquam in his discordia fuit inler Latinoset
eanctus Leo I papa ppistolamscripserat ;en quid ii GraBco3,aliosque Orientis fideles.etne nuncquidem
ad ipsum rescripserint:"Apostolatu5 vestri scripta, habetur.quanqiiam plerique e\ iisa RomanaEccle-
ita ut symbolum lidei quisquis redemptionissacra- siae communione avulsi sint.aut videantur.Semper

menta non negligit, tabulis cordis ascribit, tenaci, oblatio,semper consfcratio et communio peracta;
quo ad confundendos haereticorum errores paratior semper creditum sacra dona realiter converti in
sit,memoria9 coratnendai\\\.{Aug,deSymb.adcalech.)>< pretiosum corpus et sanguinem Domini. Tota ergo
Leonis Magni epistola, sed simul
Soript-i certe fuil varietas ao dissimilitudononsoluminter Orientales
memoriaecommendata ad iis episcopis.Sacramenta- et Occidentates, sed et inter ipsasOccidentisEccle-
riumquoque Gelasianum vide.a venerabili cardiiia- sias, in varietate precum,in diversitate verborum,
le Thomasio editum. Symbnlum fidei Graecis verbis atqueinarbitrariiscKremoniisversataest.Aliisenim
scriptum ibi legitur, et nihilominus catechumenis ritibus Latina, aliisGrsci utebantur in conficiendis
edicitur:«Intentis itaqueanimis Symbolum disciie; sacramentis : et in orationibus ad Ueum, intacta

et quod vobis.sicut aceepimus,lradimus,non alicui tamen eorumdem sacramentorum essentia : quod

matericB, qu* corrumpi potest, sed paginis vestri g praecipuein baptismi administratione,etin Euchari-
cordisascrlbite.»Paria legunturin MissaliGallicano stiae sacraraento et SMcrilicio aniraadvertere possu-
apud eumdem Thomasium. Quisnam inde inferat, raus.
minime exaratura neque e.xarandum fuisse Sym- Porronotissimumest interipsasOccidentisEcole-
bolum ? siashanc ipsam rituura et precum varietatemolim
GAPUT II. viguisse alia enim a Romana fuit Hispanicis et
:

De Romanx Ecdesix liturgia. Gothicis liturgia; alia Gallicanis.alia Ambrosianse

Qualisfueril quatuor primisEcclesiaesaeculis Ro- Ecclesiae. Imo cuilibet Ecclesiae, cuilibot episcopo
maocEEcclesiaBliturgia insacriHcioineffabili^frustra licuit suam instruere novisorationibus,easque am»
quaeras.Nam quod sanctus Gregorius I papa scripsit, pliiicareacminuere.Sanctis Basilio et Ghrysostomo
scilicet u morem apostolorum fuisse, ut ad ipsam su.Te missae ritus trihuunt Graeci, sancto Ainbrosio

solummodo orationem Dominicam oblationis hos- ordinem suarum precura Mediolanensis Ecclesia.A
tiamconsecrarent(ti7).vii,«p!5<.63),»cum sinefabulis sancto Hilario inGalliis confectura vidimus librum
ac testibus id ab eo aflirmatura fuerit, consensum Mysleriorum. A sancto Paulino episcopo Nolano Sa-
minime extorquet a nobis. Et praecipue quod aliter cramentarium,etHymnarium,Gennadio teste,luisse

senserint antiquiores Ecolesice Pratres.Quid de hac conscripta circiter annum Christi.5i2 paritercom-
re sanctus Basilius lradiderit,capite praecedenti vi- pertum habemus. Ita et in Hispaniis sapientissimi
dimus. Accipe nunc, qu<e de ipsaRomana Ecclesia alii pastores, aui presbyferi, pro suaquisque pru-
anno Ghristi 416, hoc est, tot ante Gregorium Ma- dentia ac pietate, sacros ritus composueruntet ex-
gnum annos.scripseritlnnocentiusi summus ponli- ornarunt. Neque hoc iraprobatum, imo probatum
fex:«Si instituta ecclesiastica, ait, ut sunt a beatis videasasanctoGregorio MagnoRomano pontifice in
apostolis tradita.integra vellent servare Dominisa- litteris ad Augustinum Cantuariensem episcopum
cerdotes, nulla diversitas,nulla varietas in ipsis or- datis. Interrogatio Augustini haec fuit :« Cum una
dinibus et consecrationiuus haberetur [Epist.adDe- sit fides, cur sunt Ecclesiarum consuetudines tam
Addit infra
cent. Eugub.).» « Qiiis enim nesciat,
: diversae, et altera consuetudo missarumesl in Ro-
aut noD advertat id, quod a principe apostolorum mana Eeclesia, atque altera in Galliarum Ecclesiis
Petro RomancE Ecclesiaetraditumest, ac nunc usque tenetur?» Cui his verbis respondet sanctus Pon-
custoditur, ab omnibus debere ^erxari '^iietc.Ut hoc tifex : « Novit fraternitas tu RomftnasEL-olesi» con-
fieret, quis non videt, scripto opus fuisse. Denique suetudinem, in qua se meminit enutritam. Sed
ait: «Saepe dilectionem tuam adUrbem venisse,ac mihi placet, ut sive in Romana, sive in Gallicana,

nobiscum in ecclesiaconvenisse, et quem morera seu in qualibet Ecclesia aliquid invenisti.quod plus
vel in consecrandis mysteriis.vel incaeterisagendis " omnipotenti Deo possit placere, sollicite eligas, et
arcanis teneat cognovisse, dubium non est » etc. in Anglorum Ecclesia, qua; adhuc iu fide nova est,

QuE tunc igitur liturgia misss in usu erat.abApo-
stolis descendisse Innocentio pontifici credebatur:
quod et ipsum taraen in tanta iatitudine non facile
accipiendum est moris enim fuiteorura temporum
ad apostolos referre quaecunque insacris anliquita-
tem olebant, nequeeorum Origoerat perspecta.cum
tamen ex iis nonnulla postapostclorumsvuminsti-
tuta fuisse deprehendantur. Unum nobis pro cerlo
statuendum est, videlicet,quidquid ad substHntiam
sacramentorum pertinet, in quibus necessaria ani-
marum8ubsidia,autpraecipuavisineffabilissacrilicii
sita e8t,ab apostolorum sevo ad nostra usque tem-
inslitutione pr«cipua,quae de multisEccIesiis coUii
gere potuisti, infundas. Non enim pro locis re3,sed
pro rebus locanobis amanda sunt.Ex singulis ergo
quibusque Ecclesiis, quaj pia, qus religiosa, qus
recta sunt,elige;et haec quasi infasciculum collecta
apud.Vngloruui mentes in consuetudinem deponc.»
Idemesancto Augustinollipponensi colligas {Aug.
epist.M,ad Januar., uliin iiS), utque a siuiclo
Ambrosio, sive a vetustissimo auctore operis de
Sacramentis. Quod plus est, ne ipsa quidem Ro-
mana Ecclesiaejusmodi varietatis expers fuit;nam,
utiinframonebimus,LeoMagauspontifex liturgiam
859 DB REBU8 LITDRGICIS m-
sacraminstaurassevidetur.Certe eamdemGelasiusI A nunc usitatas redogit.Psalmi etiara integri adhibiti
papa novo ordine donavit rursus vero idem Gre-
; antiquitus, sive cantati in missa fuerunl ; idque ex
goriusMagnus ad eara formum redegit,quaesubinde non uno sancti Augustini loco, et ex homiliis sancti
semper serfataest, exceptis additamentis non pau- Petri Chrysologi constat ; verura nostris terapori-
cis festorum atque orationum, quae sub&equentium bus versiculus tantummodo ex iis canitur,aut reci-
temporum devotio invexit. Atquod est ad canonem, tatur.Cur aulemasanctoGregorio pontifice breviata
inquopraBcipuetremendum sacrificiiMysterium per- fuerit liturgia, id factum suspicari licet ad majus
agitur, nulla in eo unquam facta est novatio ; et si fidelium commodum.atqueutomnesdivinis myste-
momenti verba addita fuere a Romanis
quae levis riis interresse possent. Olim quoque multos occupa-
quibusdam pontificibus,id in eorum Vitisapud Ana- bat cura flliorum, custodia agrorum et bestiarum,
stasium collectorum commemoratum fuit. Illustris servilium dorainis pra^stitura, utalia impedimenta
est in hanc remVirgilii papae locus in epistola anno omittam. Uosce, ut opinari fas est, absterrebat a
Christi538exarata:"Ordinera quoqueprecum(itaille visum fuit
sacris prolixitas liturgiae. Idcirco satius
6cribit)in celebritate raissarum nullo nos tempore, camdem contrahere, et prssertim postquam prae-
nulla lestivitate significamus habere divisnra ; sed ceptum invaluit de missa audienda singulis Domi-
serapereodemtenore oblataDeorauneraconsecrare. B solemnibus.
nicis, aliisque festis
Quolies vero Paschati»,aut Ascensionis Doraiai,vel Sed quando Romanam priorura saeculorum litur-
Pentecostes,vel Epiphanije^sanctorumque Dei fuerit giam ostendere non datur, antiquiora saltem illius
agenda festivita8,singula capitula diebus apta sub- monumentaetexemplariaprodamus.ADtepaucosan-
jungimus.quibuscommemorationem sanctsesolem- no8, clarissirausPater Joseph Blanchinius, Oratorii
nitatis, aut eorum facimus, quorum natalitia cele- Romanipresbyter.quartumtomum adjiciens Roma-
bramus caetera veroordineconsueto prosequimur.
: norum pontificum adVitisAnastasio collectis.et a cl,
Quapropter et ipsius canonicae precis textum diri- v.Francisco patruo suo illustratis,opuscukim edidit
giraus subter adjectum, quera Deo propitio ex apo- cumhocceiiiulo-.Codex sacramentorum velus Romanx
stolica traditione suscepimur {Vigil. pap. epist. ad Ecdesise, a sancto Leone papa confeclus, primum
Eutherium., five Profuturum.). » Quae hic canonicae prodil ex ms. libro, ante mitle annos conscripto, qui
precesdicuntur.etex aposlolica traditione proficisci exstal in hibtioltieca amptissimi capituU Veronensis
asseruntur,re8piciunt unum canonem missae,qui in Egregium sane acpretiosura venerandae antiqiiitatis
omnibusmi8sisidemerat,nequemutationibusobno- monumentum.cui par in hoc genere non reperias,
xius.Stabilesquoquesemper fuereritusaliiinjmissa; utpotequod in eo exhibeaturomnium vetustissiaia
uti lectiones ex Veteri Testamento.aut ex Epistolis n liturgia, quae Romana; olimin usus fiiit.Dolendum
apostolorum, atque ex Evangeiio, atque aliis, de tanturamodo quod non integrum opus ad nos per-
quibus iiturgici scriptores multa tradidere. venerit, cum multa exciderint, et praesertim ora-
Quod nunc cerniraus, inter Roraanae Kcclesiae tiones pro compluribus Dominicis diebus,quK pra;-
raissara et Graecorum non leve discrimen interccdit. cipuum divini cultus patrimonium constituunt.Ad
Primis etiam Christianffl fldei saeculi intercessisse haec anno Christi 1680 Joseph Maria Thomasius,
videtur neque enim a Graecis sacros ritus Romani clericus regularis, postea venerabilis sanctae Ro-
acceperunt, sed ab aposfolorum principibus. In manas Ecclesise cardinalis; vir pietate non minug
substantialibus tamen tam Romana quam reliquas quam doctrina conspicuus,etdesacris litteris opti-
Christiani orbis Ecolesiae concordes perrexere sem- me meritus, libros tres Sacraraentorum Roraanae
per. Fieri tamen potuit ut ante Gelasiuraet Grego- Ecclesiae ex insigni Codice Christinae Suecorura re-
riura Magnum pontificesquolidiana Roraanae missfe ginae evulgavit. Contendit ille, et gravibus quidem
litur^ia prolixior foret, quam pr» nostris terapori- rationibus adductus, Missalem librum a Gelasio I

bus usurpatur.lnGraecorum missaanle praefationem ponliflce circiter annum Christi 494 instauratum,
Orationes dicuntur pro Ecclesis, pro regibus, pro ibi contineri,quanquamfateaturnonnullafui8se ap-
catechumenis, etc. Aliee etiam adduntur post con- posita saeculo subsequenti.Nobis denique est Sacra-
secrationera, pro clero, etc. Latinus auctor de Sa- D raentarium Gregorianura ordinatumvidelicet adin-
oramentis, non Ambrosius, certe vetustissimus
si signi Romanae Ecclesiae pontiflce Gregorio Magno
atque Italus « Laudes Deo deferuntur, oratio
: circiter annum Christi 598.Plura hujus perantiqua
petitur pro populo, pro regibus, pro caeteris (Auct. exeraplaria exarata supersunt. Mihi oranium, ut
de Sacr. l. iv, c. 4, inter Op. Ambros.). <> Nunc in reor, antiquissimura ex Vaticano Codice euppedi-
Romana liturgia paucis, et quidem in secreta ora- tavit praBlaudatusPater Joseph Blanchinius, virpro
tione,papa,episcopus,el reges Deo commendantur. virili ad sacras litteras promovendas natus. Tria
Olim fortasse pro iis rogatum fuit in qualibet missa haec ergo Sacramentaria ad Romanam Ecclesiam
solemni distinctis orationibus, ut nunc fitin missa speotantia, in unum conjuncta.producere constitu-
Parasceve, quae missaa nonnullis,
ferias sextae in tum mihi fuit, ut sub uno conspectu habeant lecto-
mera coujectura utentibus, xislimatur omniuman- res quidquid in reraota antiquitatereliquura est de
tiquissima, quanquam de prassanctificatis confecla. liturgia Romana. Quod antequara praB8tem,aliqujd
Certe vetustissaeculis prasf^tiones complures inusu praefari juvat de singulis hisce Sacramentariis, et
fuere. Hasce sanclus Gregorius Maguus ad paucas quanto in pretio habenda sint, palam facere.
861 DISSERTATIO. CAP. III. 862

CAPUT iir. A riri potuerunt : tanta est earum copia atque varie-

De SacramenUirio Leoniano,cui per conjecturam prx- tas.Quippe ad primi, secundi, tertii saeculi preces
fixum fuil nomen sancti Leonis Magni. additamenta identidem facta fuerunt,prout sanctis-
simis pontificibus videbatur magis idoneum ad au-
Editura, ut nuper monui, primura fuit a Patre
gendam sacramentorum venerationem, populique
Bianchinio, et reoudeQduin infra erit Sacramenta-
Cbristiani devotionem.Quarto autem et quinto sae-
rium, quod « a sancto Leone papa I, » confectum,
culo potior orationum adjecto, uti suspicari licet
per conjecturam ipse est opinatus. Quse de iiac re
fcicta fuerit.Atque ubi conjectura hcBC vim habe.it,
docliorum virorum sententiaforet,exquisivitdeinde
jam intelligimusqujinti faciendumsit Sacramenla-
Blanctiinius, eoruinque litteras pro suo erga me
rium istud,in quo videlicet pietatisChristianae pro-
amore ad me misit. Rescripsil cl. Pater Josepii
fessio et supplicationes contineantiir, primia illis
Augustinus Ursiiisordinis Praedicatoruin,a secretis
Ecclesia3 temporibus usilatee. Inter ejusmodi ora-
congregationis Indicis, sibi minime videri Gelasia-
tiones,sensim ad sacra mysteria, adjectas, eae di-
num opus Sacramenlarium illud, quod venerabilis
gnosci faolle possunt,qu8e sseculo iii,qu!B iv,qure v
c»rdinalis Ttiomasius edidit, et Gelasio potius tri-
originem suam debent.Nam quotifs novae hsereses
buendum esse si quod a Blanchinioevulgatum fuit.
emergebani.atque in conciliis orthodoxis damna-
altero sine dubitatione vetustius. Cum Gelasianam B
bantur, curabant etiam doctissimi et piissimi pon-
liturgiamsanclusQregoriusMagnus « multasubtra-
tifioes ut inconcionibusetsacris precibusgermana
hens, » argumentur Ursius) a.\.que
contraxerit (ita
Ecclesiae doctrina proponeretur, el populi calho-
ad meliorem ordinem redegerit, verbabsc minime
licis auribus ac mentibus saepiusinculcarelur.Hinc
cum Thomasiano Codice conveniunt, qui mole sua
inferior Gregoriano deprehenditur. Contra notae
natae pro temporum
varietate complures oraliones
et praefationes, quibus configebantur hmreses Ma-
hujusmodi recte cadunt, in Blanchinianum qui si
netis, Sabellii Pauli Shmosateni, Arii, Apollinaris,
nteger ad nos pervenisset, longeGrejJtorianum mole
superaret, quae vero sine ordine in Gelasiano pro-
Macedonii, Pelagii, Nestorii, el Eutychetis.In Blan-

cedunt, ordinem asancto Gregorio acceperunt. Sed chiniano Sacrainentario passim prostant hujusve-
ritatis documenta. Sed quinam fuerint singularium
quod polissiraum ad hujusmodi quaestionem diri-
mendam urget idem Ursius, haec oratio pagina 51 ejusmodi additamentorum auctores, indioare, eo-
Editionis Blanchinianae in Leoniano Codice occur- que minus decernere,nerao uunc potest. Certe quin
rit : Majestolem tuam, Domine, supplices exoramus Romanis pontificibus tribuenda sintqueecunque in
ul anima famuli tui Simplicii episcopi ab omnibus, praelaudato Sacramentario occurrunt,negare quis-
qux humanilus n
atlraxil exuta,in sanctorum censea- quam non ausit hunc enim Codicem in usu Eccle-
;

tur sorte paslorum. Poat sanctum Leonem Simplicius siae Romanae fuisse, evidentissime agnoscimus. In
RomanaeEcclesice praefuit. et vita functus est anno festo sanctorum martyrumPauIi et Joannis ad mis-

Christi 483.ErgoLeonemMHgnura nequaquamColle- sam 5 legitur Nobis contulisli, ut non solum pas-
;

ctia ista habere potuit. Rursus cum haec, post mor- sionibus marlyum Urbis istius ambitum coronare.i,
tem Simplici statuenda, sit, ad Gelasiana tempora sed etiam in ipsis visceribus civitatis Joannis el Pauli
referendusCodex videtur; namGelasius annoChristi victricia membra reconderes. El in fcsto sancti Lau-
492 renuntiatus fuit Romanus pontifex. Ad contro- rentii ad missam 5; Quamvis sancturum tuorum toto
versiam hanc dijudicandam accessit etiam cl. v. orbe clara lil gloria, de beati tamen solemnilate Lau-
Eusebius Amort ecclesiae rollegiatae ad sanctani rentii prx Roma Ixtalur. Atque eodem Sa-
caeteris

Crucem Pollingae in Superiori Bavaria cannnicus cramentario Romanos ipsos pnntifices usos fuisse,
regularis, et sacrae theologiae professor. En ejus multa apertissime evincunt. In festn apostolorum
sententiam Sacramenlarium istud « non est opus
: Petri et Pauli, num. 20, Prsfatio hsec verba exhi-
unius alicujus pontificis, sed est Sacramentarium bet : Qui ut hanc sedem regimen Fxclesix totius ef-
Romanorum pontiflcuin, usu receptum priniis tem- quod hxc prxdicasset, oslenderes ubique
ficeres, ei

poribus, auctum tamen et interpolrttuin per varios tervandum,simul sin ea et aposlolicx principem]digni-
pontifices usque ad tempora Gelasii papae. Speoia- D tatis, et magistrum gcntium collocasti.la natali epi-
liter in hoc Sicramentario agnoscuntur manus scoporum, num. 5 : Qui licet Fxclesiam, loto terra-
Sixti II [, Leonis I el Felicis III. » Quae omnia iseru- rum orbe difjusam, largitate munerum ditnre non
dite persequitur, et subacto judioio consentirecum desinis,scdem tamen beati apostoli tui Petri tanto
sua sententia ostendit Utraque sane opinio lau- propensius inlueris, quantosuhtimius es$evoluiit>;da
danda, atque inter utramqne ego, sed titubante mihi famulo tuohujus providentix tuxdiiposilionibus
gressu, procedam ; cum enim conjecturis tanlum exhiherecong/-uenterofficium,elc. (laec sapiuntsancti
essK hic locus possit, nulla nequeab iis, neque a Leonis I doctrinam. Alia
genus praetereo. Pro id
meinconcussain omnibus sententiaest exspectanda usu quoque Romance Ecelesiae concinnatam fuisse
Itaque primoveri prorsiis simile videtur, in litur- Collectionem istain, ediscimus ex eoemeteriis, aliis-
gicum hocffirarium illatas fuisse preces et obsecra- que sanctis loois ceternae Urbis,ubi festa olim cele-
tionesquae perprima quinque relijrionis Christianae brabantur,atque stationes.Ibi enim pridie Kalendas
saeculain usu fuerunt Romanae Ecclesiae, ac repe- Octobris recensetur « natale basiliecB Angeli in Sa-
863 DE REBD8 LITURGICIS 864

laria. »Tum alibi : o natale sancli Stephani incoo- A mentario. Unumtantum modoetalterumexemplum
meterioCallisLi ; et Ke,lici?simi et Agapiti in coeme- proferara. In sermone primode JejunioPentecostes
terio PraetextaLi via Appia. » Et « sexto Iduum Ju- ha^c habet sancluspontifex : « Ili itaque doctores et
liarum » de filis saiictce Felicitatia liabentur haec : tirociniummilitiffiChriBtianaesanctisjejuniisinchoa-
« Natale smotorura Felicis, Philippi, in coemeterio runt, utconlru spiritales nequiLias pugnaturi, ab-
Priscillae ; Vitalis, etMartiaiis, et Alexandri, in coe- stinentiae arraa caperent. » Sacramentario ad je-
meterio Jordanorum et Bilani in ccemeterio Maxi-
;
junium quarti mensis hcEC repetuntur^conferft no-

mi, via Salaria et Januarii in coemeterio Preetex-

;
bis, domine, prsesidia mditix Christianx sanflisin-
tati via Appia. " Hseo miram antiquitalem olent. choare jejuniis, ut,contra spirituales neqiiitias pugna
luri, continentix muniamus auxiliis.lnl^Tai in eodem
Secundo ubi qusratur quis hujus Sacramentarij
sermone sanctue Leo addit « Igitur post sancLae
:

auotor sive consarcinator fuerit, nuper memoratus

dies Iffititiae.quos in honorem Domini a mortuis re-
Pater Blanchinius, cni Ihesaurum hunc debemus,
surgentis, acdeinde in coelos ascendentisexegimus,
continuo occurrit, inquiens, nomine sancti Leonis I
postqueperceptumsanctiSpiritusdonum,salubriter
videri illud inscribendum. Et praslecto non paucis
et necessarieconsuetudo estordinata,utsiquidforte
conjecturis, iisque gravissimis, ejus opinio nititnr.
p interipsa festivitaLum gaudia negligens libertas et
ELiamsi ex Joanne Diacono didicerimus a sanctis
licentia inordinata praesumpsit,hoo religiosae absli-
dunlaxatpontificibnsGelasioet Gregorio I elaborata
nentiae ceiisura castiget. Quae ab hoc quoque studio-
fuisse Sacramentaria ad usum Romanse Ecclesias
sius exsequenda est, ut illa in nobis, quae hac die
Greg. M. ), attamen etiam
{Joan. Diac. in Vil. S.
permaneant. » At in Saora-
EcclesicB suntoollata,
anteGelasiumRomanisponLificibussua proculdubio
mentario ad idem jujunium quinLi mensis prsfatio
aique ad eam eYornandam et amplifl-
fuit liturgia,
eadem sensa, lotideinque ferrae verbis, exhibet :
candam facile suam opem contulorit sanctus Leo
Vere dignum. Post illos enim Issiitix dies, quos in ho-
Magnus bene dereligione totaliisin rebus meritus,
norem Domiiii a morluis resurgentis, ac in coelos as
et singulari eloquentia praedilus.Et revera velustus
cendentis, exegimus,postque perceptumsancti Spiritus
auctor libri, cui titulus : Gemma animse, scribit :

donum, necessarie nobis hsecjejunia sancla provisa-

Orate pro me peccatore, Leo pro dici statuit. Hic
sunt, ut pura conversatione viventibus, qux dizinilus
el praefiitiones composuit [Aucior Gem. emm., c.
sunt eollala perinaneant. lldi in sermone76istalegun-
49). » Tum addit « Leo papa apposuit (canoni)
:

tur « Solemne jejunium, quod animis oorporibus-

:
sanctnm sacripcium immaciilatam hosliam (idem, c.)
que curandis salubriter institutum,devotanobise8t
90) n quod et in Romanorum pontificum Vitis
; le-
„ observanLia celebrandura. « Eadem occurrunt in Sa-
gitur apud Anastasinm Bibliothecariura. lafra ait
cramentario ad jejunium quarti mensis Adeslo :
« benedicamus domino, acceptum est de psalteris
Domine, supplicationibus nostris, ut hoc soleirne je-
deo gratias,ie Apostolo. Sed hsec dici constituit Leo
junium, quod animabus corporibusque curandis
papa.»Ad haec Quesnellius adnotat: «Qui Pontificale
salubriter inslilutum, est devoto servilio celebramus.
MissalequeRomanorum pauloattentiuslegerit,haud
difficiledeprehendet pluriraa hic insertalegi, quae Possit quidem quisquara contendere hujusmodi
Leoniam phrasim dictionemque omnino reJo- orationes ac praefationes expressas luisse e sanoti
lent, ut dubiumapud me non sit magnam eorum Leonis sermonibus per aliquem ex subseoutis pon-
partem,quaevel inofficiisecclesiastiois, antiquarum tificibus, puta a sancto Gelasio, Saoramentarii in-
prassertira solemnitatum, Paschae puta et Pentnco- staurati aucLore. Sedaequius estarbitrari.eas ad ip-
8tes, recitantur, a sanctissimo pontifice Leone I sum Leonem Magnum essereferendas,qui utrobique
fuisse compositavelrestituta.Inter haec numerand» tamin sermonibus,quamin concinnandissacrispre-
mihi videnturpr8efationes,quae canoni missE prae- cibus,phrasibus ac sensissibi familiaribus usus fue-
mittuntur, nec non aliae dua;, quas habet Ponlifi- rit.Neque hujus opinionis fundamenta nutant,quod
cale Romanorum,alterainepiscopiconsecratione,al- Simplicii ponLificis nomen sese hic intulerit ; conji-
terain ordinationo presbyteri(Q«w/i. 1. 1 Ed. op. S. r> cere enim quisquara potest, a librario Leonianum
Leon. ad serm. 96), Neque alia meiis fuit cardi-
» etc. opus exscribente pro Silvestri nomine, improvide
nali » Quod nolim, integrum
Thomasio, scribenti : substitulum luisse Simplicii nomen. Acoedit, quod
Gelasio ascribas,sed Leoni Magno ex parte, ejusque mulla inhocSacramentario comprehensa ad conde-
prajdecessoribusRomanis episoopis.Nec immerito : lionem temporum, quibus sanctus Leo catbedram
coeperam'enim Leoninas phrasessenLentiasque cum aposLolicam tenuit.spectare oranino videantur. No-
hoc Codice conferre et inveni,nedum stylum, sed
; rum eruditi, sub eo pontifice contigisse immanem
ipsissiraa verba Leonis hicrecitari ; et hinc certior Attilae irruptionera in Italiam,cujus immensusexer-

faotus, paulo cerlius hoc assere non dubito [Card- citus postremuraUrbitrepidanti exitiumrainabatur;
Thom. in praef. ad Sacram Gelas). oQu» eminentis- tum anno Chr. 455 eamdem urbem a Genserico
simusThomasius scribit,facile foret exemplis pluri- Vandalorum regeoaptam, atque direpLam. In utro-
mis confirmare :eloquentia enim sanctiLeonis.ejus- que eventu miserentis Dei manus super Romanos
quoelegans stylus in oculos incurrit tam in ejusser- efful8it,turaquodAttilamcrudelissimumvastatorera
monibus et epistolis, quam in Blanchiniano Sacra- urbium compescuit,neRomaiavictorpergeret; tum
865 DISSHRTATIO. CAP. III. 866

quod Gensericura a capta neque tamen vastuta Urbe A niore serpentium,non utique ut cuiquam noxii simus,
tam citoremovit.Miserriraahujusmodi tempora de- sed ut soUicite dolos caveamus alienos. lla mites ad
lineata in Sacramentario videnturln jejuiiio quarti omnes esse nos jubes,ut pariter corripere'prsecipias in-
mensis, num. 11, oratio heec legitur : Deus, qui va- quieteos; longe aliud quippe estcontumeliam prxterire;
statoris antiqui perfidiam virtute f>lii tui et sancti improvidam henignitatem capiamur,in-
aliud, nn per
Sjiiritus destruendo,dedisti nobis de cnptiviinle victo- tendere.Quoniam el tuaclemeniia ea legenoslros resol-
riam, concedo, quxsumus, ut qui nos impetere tno- vit errores,ut nos denuo,ne deteriora subeamus,errare
ltuntur,potentix tux dextera eonterantur. Mense Ju- proliiheas : nec sihi quispiam aut non cessum judicet
Uo, Tium. 28 : Munera nomini tuo, Domine, cum /uisse delictum,aut Isesum se fortassis existimet,si fa-
gratiarum actione deferimus.qui no$,ab infeslis hosti- cultas eidem potius subtraliatur Ixdendi, cumhoc ipso
bus tiheratos, pascliale sacramentum placida trihuis magnum beneficium talibus con]eratur,ut mali essede-
menie suscipere.la praelatione Ut sic vitia nostra de-
: discant velimpossibilitate peccandi. Qui h<EC atlente
pellas,sicut corporum ferales exslinguis inimicos, nec perpendat,duo inde manifeste colligit : scilicet hanc
captivitatemquamextrinsecussubmovisti,sustinerenos praefationem aRomano quopiam pontificeelucubra-
patlaris inlernam. ftupraquoque hsibelav.Agnoscimus tam,qui potentem'aliquem aut aliquosinimicos.ca-
adpeccatorummeritaperlinereutservorumtunrum la- n lumniatores, sive insidiatores.passus fuerat, a qui-
bore quxsita sub conspectu nostro manibus diripianlur bus adhuc sibi timebat. Respicere hsc possunt
alienis,et quae desudanlibus famulis nasci tribuis, ab schisina contra Damassum papam ab Ursicino ex-
hostibus patiaris abiumi, etc. Supplices cxoramus,ut citatum anno Christi 367. Referenda tamen potiua
ab omni mortalitatis incursu continuata miseratione suntad schismaEulalii anno 419 contraBonificium
nos protegas.Sant et alia loca.quae praetermitto^indi- I papam,aut ad Bassi exconsulis accusatione anno
cantia.gravibus pressuns tunc populum Romanum 433 adversus Sixtum 111 pontiflcem conflatas, de
obnoxium fuisse,quod certe Leonis Magni tempori- quilius Viti-e Romanorum pontificum aliaque mo-
bus contigit.Audi quid ipse sanctus pontifex dicat : numenta fldem faciunt, Pagio tamen reclamante, ac
« Quis hanc Urbem reformavit saluti ? quis a capti- rem in dubium revocante.Neque enim hic agi vide-
vitate eruit? quis a caede defendit? Ludus Circen- tur de schismate Symmachiet Laurentii,quod sae-
sium,an cura sanctorum ? Quorum utique precibus culo subsequenti accidit.Alterum est, haec minime
divincB censurae flexa sententia est, utqui mereba- consentire cum Leonis I pontificis via, moribus ao
mur iram, servaremur ad veniam. » Infra subdit rebus gestis, erga quem perpetuus fuit amor et
« Revertimini ad Dominum,intelligente9 mirabilia obsequium cleri et populi Romani.Neque illum ex-
quae in nobis dignatus est operari et liberationem
; cogitare licethujusraodi prtEfationis auctorem,cum
nostram,non sicutopinantur impii,stellarum alTec- adversus tantum virum nullus unquam domesti-
tibus,sed ineffaliili omnipotentis Dei misericordiae cus hostis insurrexerit,sive insidias struxerit. Imo
deputantes, qui corda furentium Barbarorura miti- improvide eadem praefatio in colleotionem hanc il-

garedignatus eat{S.Leo,serm.8i,in octav.Apost.).» lata videtur quidem fuerit alicui Roma-

;
quae usui
Quare tandem intelligas, justas Blanchinio adfuis- no pontifici in privata quapiam contentione suis
se causas tribuendi sancto Leoni editum a se Sa- cum aemulis.at locura subinde habitura non erat in
cramentarium. Sacramentario,quod in usum subsequentis Eccle-
Tertio,i9ta nihilominus certi aliquid nobis praebe- siae fuisset efformatum

re non possunt;et quicunquereliquo monumentaex- Posteadem praefationera alia subsequuntur non

pendat,rem adhuc dubiam faleri cogatur. Si, quod
ego suspicor,proferre licet, veri mihi videtur simi-
lius coUectionem hanc post tempora sancti Leonis
ab aliquo consarcinatam fuisse; quascunque reperit
orationes et praefationes, ab ipso sancto Leone ejus-
absimilia. Deus, qui prudentem sinceramque concor-
diam tuorum cordibus inesse voluisti, da nohis le-
gitimx ditectionis tenere mensuram,ut qui ajustx pa-
cispuritate dissentiunt,in nohis tamen quod merilo de-
beant lacerare, non invenianl. Ibidem, in missa 8 :

queprffidecessoribusRomanis pontificibuscomposi- Comprime, Domine, quxsumus,os iniqua loquenlium.

tas,in unum Codicem coegit;et quidem sineoccura- D et eos qui nos moliuntur insimilare confula.ln prsfa-

to illo delectu.ac sine exquisito ordine,quem rei gra- tione :Qui famulos tuos informare dignans, ul non
vitasexposcebat.Fas mihi sit et alteram addere con- tam nos exagilet inepla laceratio superborum, quam
jecturam. A Gelasio papae, aut sub ipso Gelasio ea- potius movealmiscratio lacerantum. In missa 3 haec
dem coUectio fieri potuit.inclinante ad finera saeculo animadvertenda occurent : Nihil ergo juvaf. eos qui
Cliristi quinto;veri tamen'similius videatur id potius dedecora sua notasquenon cernunt ; el quia ipsi se non
sub Felice III pontifice contigisse, qui Gelasio pro- vident,xstimant nec se ab aliis videri.Cum enim cla-
xime praeivit.En quae me ad hujusmodi opinionem mat Apostoliis :« Qux secundum taciem sunl,videle,»
adduxere.Mense Julio.num. 18, ha;c in praefatione quemadmodwm se celare posse confidunt, qui, sicut
ooeurrunt: Qut nos doces illorum fugiter rela.care,qui scripium est.per dulces termones suos seducenlcs corda
nohis adversanlur,oj]enws,sic pissimuiare culpas, ul jallacia,et{sicul Evangelium aii) Christum ait cuhili
sub specie gratix nocere cupientium declinemus,in qua requirentes, palam mantfesieque declaranl qui.l et di-
student perseverare,malitiam. Tu etenim,Domine ,non clis exsequantur et factis ? aut munit,
Nec eos fulcit
manere vis similitudine columbarum, et astutos fieri quia ul se valere contendant,volumina divinapercur-
867 DE REBU8 LITUBGICI8 868

runt:cum per hsecipsi potius improvos mores suos ei \ ab Anastasiocollectis,» viNonas Martias»sepultura3
profiteanlur eldamnent: nescicntes quod traduntur in traditus fuit? Cur geminfe orationes ibi in honorem
reprobum sensum,ul faciant qux non couveniunl,elc. « sancti Silvestriexbibentur, » tertia vero, quae ad ip-

Graviora babes in missa 20, mense Julio, ubi bcBC sumquoquereferendapromoreerat.deSioaplicioepi-

prEefatio Qui ccelestihus disciplinis ex omni parle noi
; soopo agii?Gonjicer(', possumus tres orationesin ho-
inslruens,qualiter o fidclibus tuis ftilsos fralres discer- norem sancti Silveslri fuisse positas in Codice, et
neremus, eic. Dehissunl enim infloli sensu carnis sux; post eam missam successisse alteram in depositione
de his sunl qui, terrena sapienles, ideo deprecaniium Simplicii ponlificiis;librariumvero,dum islam Col-
te verba faslidiunt,quia animales atque carnales,qux leclionem exscriberel, incaute ex una per saltum
sunt Spiritus De),slulla mente non capiunt.de his sunt transiliisse in alteram.Attamen haec ipsii papse Sim-
qui, reprobi circa fidem, quam nescientes et quas lo- pliciimentioCollectionishujustempusposseinnuere
quantur ,neque de quibusaffirmant,sxpesubvertere co- videtur. In Romana Ecclesia perdurat adhuc mos ut
nati sunt. De his sunt subdoli operarii qui inlroeunt pontificis ultimo vita functi annuum funushabealur.
explorare Ecclesise libertatem quam habet in Christo,ut Si Gelasius hujusmodi liturgiam concinnasset, cur
eamsecum inturpem rediganl servilutum.De his sunt Simplicii,et non potius Felicis III paps praedecesso-
qui penetrant domos, et captivas ducunt mulierculas rissui nomen]posuisset?H8ecautemadnotatis verum
oneratas peecatis ,non solum viduarum facullales, sed tempus indicare videtur, et praesertim quod cum eo
devoranles eliam maritarum. Isti necjustos appetunt se consentiant, quae supra animadvertimus. Sedente
videri nec saltem deforis sunt vel dealbuli vel loti,sed sancto Leone quot turbines passa fuerit Romana
I,

patam pudore calcato,de prauis conversationibtis suis civitas.jajn vidimus,et propterea illius aevo multa
etiam gtoriantur : domi forisque spurcitiam conlra-
et quae bic continentur congruere demonstratum est.
henles,non tam referli sunt ossibus mortuorum,quam At commode etiam direptiones illae.majoraque im-
magis ipsi sunt mortui,eic. fsti non solum adluigra- pendentia pericula, et subsecuta liberatio, ad Fe-
tiam venienlessui feditates delerrcnt,sed eliam intrin- licis III pontificatum spectare possunl. Eo quippe
secusjratribus conslilutis,proquibus Christus est mor- tempore inter Barbaros,hoc est inter Odoacrem re-
tuus, offendiculum sux perversitatis opponunt. Tales gem ac Theodoricum Gothorum duoem, postea re-
cavere nos jubes, etc.Hsc sane longiuscula,sed non gem,atrox bellum viguit,et de Romse totiusque Ita-
dissimulanda.Equidem quo sajpius ipsa considero, liae imperio disputatuin fuitifierique nonpotuilquin

persuadere mihi non possum,eadem aquoquam Ro- Romanusagergravissimasubieritincommoda.gran-

manorum pontiricum,nedum a prudentioribus.in sa- disque trepidatio Urbem concusserit, quam tamen
cram liturgiam fuisse illata.In concionibus quidem miseratio divina excussit. Mense Julio, ad missam
atqueinepistolish£Eoferantur,haeclaudentur.Verura ^ 12, oratio ista ocourrit Auxiliare,Domine,lempori :

atrox hujusmodi censura adversusprivatoshomines bus nostris,ul ttia nos ubique dextera protegat,et re-
male sedet in divinis mysteriis, neque cum eorum ligionis integritus,el Romani nominis securilas repa-
majestate,mansuetudine etmodestia.componi facile rala consistat. ^g.g&nonm colluviem Odoacer,Gothos
possit.Si ejusmodi pra^fationes ah aliquaprivato ho- Arianam gentem Theodoricus in Italiam invexere.
mine,aut a pontifice quopiam, pro aliqua singulari Horum causa et sub Felice III papa
religioni et Urbi
neoessitate compositae fuerunt, dignaa certe non timebatur.Sub Gelasio autempontificepacataomnia
erant quae in publica el communi liturgia conserva- fuerunt Ro.Tiffi,ila ut rectius id ejusdem Felicis III
rentur.Doctissimns quidam vir Patrem in litteris,ad tempora referenda hcec videantur.
Blancbinium datis,baec interpretatur de Manichffiis Praeterea animadvertas velim preces ad Deum in
sub sancto Leone detectis.Addere is poterat et sub istaSacramentario, uti mos poscebat, pro dominan-
sancto Gelasio.In iis tamen praefationibus agi non tibus Romae fundi.En quibus verbis.Mense Julio.ad
de bcereticis, quos sanctus Leo acerrima eloquentia missam 25 Prolege, quwstimus, Domine, Romani
: {

exagitat [Serm. 33, 41 ; epist. 8 ad episc. llal.), sed nominis ulique rectores. Ad missam 34 Romanis :

quid6mde/"ra</-i7ius,quorumcorrupti moresgraphi- auxilare principibus.Meuse Augusto,Rd missam 43:

cepingunturomninoevidensquisquefateatur.In eo-
rumquoqueconsortioecclesiasticosquosdamsaltem
virosnoa defuisse, ex adductis verbis nondiffioile
colligas.Quod si in Gelasianum Sacramentarium ali-
qua ex istis irrepsere, nullum tanien ibi excessum
deprehendas.
Aocipe nunc quare mihi visa fuerit liturgia haec
consarcinata temporibus potius Felicis III, papae,
quam Gelasii successoris.Jam supra vidimus preces
J) Homani nominis defende Reclores.\n Gelasiano quo-
que Sacramentario ista babenlur.Gur nusquam im-
peratorum sive Augustorum nomen adhibetur?Ea,
ut videtur,ratione, quod primo Odoacer, tum Theo-
doricus.Urbi sunt dominati, uterque regis nomine
contentus,et neuter imperatoris aut Augusti appel-
lationem usurpare ausus. Imo GrKCOs Augusti, uti
supremosUrbis dominos uterque, aeque ac populus
Romanus, venerabanlur. Quamobrem Romana li-

Deo oblalas fuisse in Sacramentario hooproanima turgia eo tempore tam pro barbaricis regibus quam
famuli Simplicii episcopi.Vitiatum eum locum a li- pro imperatoribus deprecatura,r(;ctor«s Romani no-
brario suspicari fas est. Nam cur cum festo sanoti minw, aut Romanos principes,Bipio utrisque domina-
Silvestricon.jungituremortualiodiesSiraplicii ponti- toribus vocabulo, in suis precibus appellare con-
ficis,qui,uthabetur inVitisRomauorum ponlificum suevit.DeniquerecolendasuntqueeinSacramentario
869 DiaSBRTATIO. CAP. III 870

iatoad miBsam quartara mense Septembri in natali A cimi Missee de vigilia confusee sunt interJum cum
episcoporum occurrunt. Ibi baec prselatio Aplius : missis de festo. Aliquando praefationes sine prsviis
siquidem alque decentius his diebus ejnscopalis officii et subsequentibnsorationibusponuntur.Juiiomense
suscepta principia celebramus, quibus et Ecclesix to- variipcongerunturmissje injejunio,atque oratlones
tius observantia devola concwrit ; etipsius,cuisacer- etprecesdiurn» tum paucae quaedam orationes ma-
;

dotale ministerium deputantum, natalis colitursacra- tulinse et vespertinee. Subsequuntur preces diurnae
menti; dumque, resiricltus castigaliusque viventes,in cum sensibus neces3ariis,et aliaj missae in jpjunio.
summi pontificis proficiendo membra transferimur, Hic grandia congeries etconfusio missarum et ora-

adeptum temperalem hunc honorem, potius fieri spe-
ramus mternum. Subsequitur oratio PrssslaDomine
quxsumus, ul de nostrse gaudeamus proveclionis aug-
mento, el de congruo sacramenli paschalis obsequio.
Paritthabes In subsequenti missa. E\ hisautemevi-
tionum, neque prescriptum quibus diebus earum
: usus futurus esset. Uno verbo, videtur collcctor
qutdquid sibi occurrebat descripsisse, sed non eam
quae par erat, disposilionem et ordinem curie ipsi
fuisse. Ei tamem vitio ne vertas quod hic nulla

denter colligitur, cum temporeet jejunio quadrage- Quadragesimse, Paschatis, et Dorainicarum recur-
simali, quod nomine observanlix et observalionis no- rentium per annum, mentio fiat neque enim inte-
;

vimus donatum iii Gf.lasiana et Gregoriana liturgia, n grum ad nos pervenit Sacramentarium istud, muti-
concurrisse diom natalem, hoc est, anniversarium um nempe in principio et fine. Etnihilominus spar-
diem ordinationis, sive consecrationis Romani illius sas ibi reperimus non paucas Dominicarum ipsa-
episcopi, sive sacerdoiis fhoc enim quoque nomine rum orationes, quas omnium vetustissimae in liturgia
tunc designabantur episcopi] qui sacramentarii hu- censenda; sunt. Interea, utcunque de Sacramentarii
jus consarcinator dicendus est, aut sub quo idem ipsius auctore statuas, repetendum hic eat, pretio-
concinnatum fuit. Quam vellem haec sancto Leoni sum eximiumque nos in eo habere promptuarium
Magno pontifici possent aptari Verum si cardina- 1 sacrae antiquitatis, et Romanae liturgia; nullumque ;

lem Baroniumaudimus, Leolordinatus est summus aliumliturgicumCodicemOccidentalisautOrientalia

pcntifes post Pascha anni 440, id est, die decima Ecclesiae superesse, qui ad tantam vetustatemacce-
mensis mali si Papebrochium, die octava Septem-
; dat. ExLatinisenimetGraecisliturgiis, nobis notia,
bris si Pagium, dievigesima secunda ejusdemSe-
: et nommasanctorum J«cobi,Basilii,Ambro9ii,Chry-
ptembris. Quare ex hisce rationibus Leonem exclu- soslomi, Gelasii, aliorumquePatrum praeferentibus,
sum vides. Contra, qui Gelasium auctorem Sacra- nullam ostendas,inquam sensiranonirrepserintad-
mentarii istius opinantur, consentientem habent ditamenta aliqua subsequentis aeTi. At hic praeter
Codicem ipsum, cum is ordinatus fuerit pontifex millenariam originem Veronensis Codicis, a Patre
Calendis Marliis, anno Christi 492, adeoque Domi- Blanchinio, hujusraodi rerum aestimatore idoneo,
'-'

nica secunda Quadragesimee, cum anno illo Pascha firmatam,nihiloffendisquodcumquintisa?culicondi

in diem quintam Aprilis inciderit, non vero in diera
seplimum Aprilis, ut ex oscilantia typographorum
legiturinCriticaBaroniana Pagii.Sed quando visum
potiusfueritpertinere Sacramentarium hoc ad tem-
tioneatqueeruditionenonconsentiat.IraoadsuntqusB
singularera illiusantiquitatem apertissimeprodunt.
lu Pentecosten ascendentibus de fonte haecbene-
dictio legitur Benedie, Domine, et has tuas creaturas
:

pora Felicis III papas, a syslemate hoc non dissentit fontis,mellis, etlaclis ; etpota famulos tuos ex hoc fonte
illius conseeratio. Testibus enim Anastasio, Pagio, aquat vivae perennis,qui es Spiritus veritalis, el enutri
aliisquc scriptoribus, aquibusbiduo tantum cardi- eosde hoc lacle,etnielle,quemadmodumpatribusnostris
nalis Baronius differl; consecratus fuit Romanus Abraham ,lsaac,et]acob... introducere te eosin terram
pontifex idem Felix III anno Christi 483, die sexta promissionis, terram fluentem melle et lacte. Conjun-
Martii. Et cumeo anno celebratum sit Paschadie ge ergo famulos tuos. Domine, Spiritui sanclo, sicul
decimaAprillis,nata!isquoqueejusdempap8eincur- cotijunctum est hoc mel el lac,quo cctlestis terrenxque
reritoportetinDominicarasecundamQuadragesimae. substantiae significalur unilio in Ghristo, eic. Haec,
Reliquumigiturest, si hisceconjecturisfidendura inquam.remotiorura sa;culorum postChristum ves-
sit, ut ad sanctiFelisIIItemporareferendura videa-
D tigiasunt priraisenim Ecclesiaesaeculis inmore fuit
;

turSacramentariumistud.Fueritneautemilliuscon- infantibus e sacro lavacro egressis lac et mel degus-

ditor ipse pontifex, an quisquam alius, decernerc tanda porrigere, veluti aacrasymbola quibus signi-
quis unquam sibi suraat ? Potuit aliquis in unum ficab.itur eorum ingressus in sortem filiorum Dei,
compingere, quae ex variis tunc Sacramentariis seli- velultn terrara promissionislacte et melle fluentem.
genda censuit, et Romanum vetus novis onerare Hujus moris, irao et orationis, mentionera supra vi-
mercibus. Certe non hic is ordo, atque accuratus dimusfactaminconcilioCarthaginiensi quod habi- ;

rerum delectus apparet,qui ejusdem aedificiura ali- tura fuit annoChr. 793.Sanctus autem Hieronymus
cujus Eomani pontificis prudentiaesineulla dubita- circitereadem tempora scribehat.' « Multa alia, quee
tione tribuendum persuadeat. Nempe in eo deside- per traditionem io Ecclesiis observantur, auctorita-
ratur exactatemporum connexio, et distributio fe- temsibi scriptie legis usurpaverunt, velut in lavacro
storum. Mense Septembri missam sancti Petri apo- ter caput mergitare, deinde egressos lacti^ et mellis
atoli, missam quoque sancti Laurentii habes. Ad pra?gustare concordiam [Hieron. dial. adv. Lucif.) »
Septembrem flt invitatio plebisinjejuniomenaisde- Sed etejusceritus saiculoChristisecundotestem ha-
 871 DE REBUS LITURGICI8 872
qemiis Tertullianum, dura et ipse ad traditionem A. co!lata,attentius animadvertissent. En ejus verba
provocans, do baptismo agit « Termergitamur, in : « Sed nec illud tangatanimum, quod sibi aliquando
quit, amplius aliquid respondentes.quam Dominus quaedam vis necessitatis assumit, veluti quod nunc
in Evangelio determinavit. Inde suscepli, lactis et perAfricam lieri dicitur) utpresbyteri eanctumchri-
mellis concordiam praegustamus (Te;'<u/., de Corn. sma quod merilo moveret, si istam pon-
conficiant ;

mil., c. 3).» Adversus Marcionem (Lib. i) commemo- tificalis auctoritas licentiam non dedisset. • Saeculo
rat « Mellis qua Grealor suos
et lactis socielalera, Christinono excisa omninoeralin Africa Christiana
infantat. » Alicui;mirum videatura prslaudatoHie- religio, circuraquaque ibi diffuso imperio el super-
ronymo alihi scribi, non lactis et mellis, sednvini stitione Arabicae gentis. Quae igitur hic legis, Joan-
et laclis, » concordiamreceos baptizatisfuisseexhi- nem hunc Diaconura referendum raonent saltem ad
bitam (Hierou commenl in cap. lv, Isai.) Qui mos, : finem saeculi quinti, quo tempore in Catholicos bar-
ait, ac typus in Occidentis Ecclesiis hodie usque baricam persecutionem excitavitHunericusArianua
servatur, utrenatisin Cbristo vinura lacqueHribua- Africae rex. Haec cospta anno Ghristi 485 acrius
tur. w Suspicariquis possita lihrariopromellis scri- deinde efferbuit. Tunc in exsilium actis episcopis
ptum fuissevini. Sed animadvertendum Clementem catholicis, ex nece.tsilale presbyteris chrisma con-
Alpxandrinum postquam lactis et mellis mistionem
,
ferre permissura fuit. Herietiam potest utanteea-
in baptismo agnovit, haec addere Misceturquoque : dem lempora floruerit Joannes ille Diaccnus. Repe-
lac vino (Clem. Alex. l. i, r. 6, Pxdagog.), etc, » tere hic liceat, qua habentur in Carthaginien?! con-
quanquam ha?c non satis aperte ad baptismum refe- cilio anni 397. » Ut in Sacramentis corporis et san-
rat.Cajterum perdurat adhuc ritusiste in ^thiopicis guinis Domini nihil amplius offeratur, quam quod
Ecclesiis, ibique baptizatis lac et melpraebetur.Ve- Dominus tradidit hoc est panis et vinum aqua
ipse ;

rura in occidentalibus Ecclesiis desiisse hunc ritura mistum. Primitiae vero, seu mel et lac, quod die
post saeculum Cbristi quintum, conjicere possu- solenrmissimo in infantum mysterio [nempe bapti-
mus ex antiquorum silentio. Nullum enim illius ve- srao) solet offerri, quamvis in altari offt;ratur, suam
stigium superest in Sacramentariis Gelasiano et tamen habent propriam benedictionem, utasacra-
Gregoriano, uti neque in vetustissimis Ordinibus mento corporis et sanguinis distinguantur (Concji
Romanis a Mabillonio editis. Carlag. iii, c. 24). Gum Joannes Diaconus non ira-
probaril commistionem lactis et mellis cum san-
Occurrit luidemoratiohsBci nanliquissimoOrdine
guine Domini, a Patribus Carthaginiensibus impro-
Romanodedivinisofficiis,quemMelchior Ilittorpius
batam, suspiciosuboritur, ipsumeodernsaeculoChri
anno ^568 evulgavit, sed ad diem sacrum Resurre-
„,; n •
n . • 1- -L sti quarto floruisse. Quod tameo ad rera nostram fa-
ctionis Domini, et sine ulla mentione ntus porn- ^ „ , . . . .

„j: „, , I,. ,• , n 1 , •!_• r oit, cum in Sacramentario Leoniano, sive B anchi-

gendi lactis et mellis rec-ens baptizatis. Est et ibi
I 1
.' ,...,... ,,.
*-'
„
niano, benedictio lactis et raellis a Sacramento cor-
,

benedictio agni in Pascha, et benedictio aliarum car

poris et sanguinis Domini distinguantnr, hinc de-
nium, tum benedictio lactis et raellis. Dissimulare
ducere fas est remotissiraara ipsius antiquitatem.
tamen nolim, cl. Patrem Martene censuisse usque
Neque rainoris roboris suppedilaturnobis argumen»
ad saeculum nonura perseverasse in Occidente ritum
hunc exhibenJi neophylis lacet meMMarlen l. I,c.
tum ex paucitate festorum qua de re in subse- :

quenti capitulo agemus.

1, art. 15, de antiq. Eccles. ritib). Joannes enim Dia-

conus, in epistola ad Senariura, erlita a Mabillonio, Non est autem dissiraulandum quod habeturhio
sciscitantem inducit « Gur in sanolissimum cali-
: de conjessoribus. Menso Aprili ad missam nonam
cem lac mittatur et mel, el Paschs Sabbato cum haec prsefatin oocurrit: Qui non solum martyrum,
sacrifioiis offeratur {To»i. I Mussei ItaL). » Diligen- sed etiam confcssorimi tuorum es virtute mirabilis ; li-
ter animadverte, qualis foret Joannis istius Diaconi cet enim illi passione sint clari,qui manifestis acerba
tempore mos. Non enim lacet rael seorsini benedice supplicia sustinuere tormentis, etiam isti tamen, nc-
baiitur, ut est in Leniano Sacrainentario, sed una cultx proposilo castigutionis afflicli et cruciali, spiri-
cura vino raista offerebantur. Respondet Joannes talis ohservanlix disciplinis illorum sunl vestigia sub-
Diaconus « Baptizatishoosacramenti genus offerri, i) seciiti. In subsequenti praefalione haec alia baben-
:

uti intelligant, quia non alii,sed ipsi, qui participes tur Qui dum confessores tuos eliam nunc tanta fesii-
:

fiuntcorporisetsanguinisDomini,terramrepromis- vilale glorificas,simul et nullumapud te sancluin pro-

sionis accipient,oujus iter inchoantes,tanquara par- positumdoces esse sine prssmio, et praeter duriora cer-
vuli, lacte nutriunluret raelle. » Hio autem assentiri lamina, fragiles quoque ad tuae remunerationis munui
non possum doolissimisviris Mabillonio etMarlene, invitas. Memorantur etiamin missa trigesimaoctava
dura epistolara hanc tribuunt Joanni illi Diacono, insignes conjessorum tuorum et martyrum palmse.
qui ssoulo Ghrisli nono ex Vita Gregorii Magni aliis Fieri potest ut mentio istaconfessorum videatur de-
que libris non mediocrem nominis eelebritatera sibi trahere aliquid antiquitatis Sacramentariohuic. No-
conquisivit. Num in RoraanaEcclesiaunusfuitJoan- runt enim eruditi, priinis Ecclesia? saeculis inter
nes Diaconus ?Intellexissentiilonge nimis vetustio- martyresetconfessores discrimen intercessisse. Qui
rem fuisse altero illo auctorera epistolas hujus, si pro Christo sauguinera, eoque magis vitara dabant,
quae idem scribit de confirraatione per presbyteros marlyres appellati ;
qui vero exsilia, carceres, sive
673 DI88BRTATI0. CAP. III. 874

tormentaproconfessloneCteristianaeprofessionis to A. Id Vulgata est : Ut subtrahalis voi ab omni fra-

Ierabant,confe8sorum nomine donati fuerunl. Pro- tre ambulante inordinate. Mense Septembri hio
cedenteautem tempore translatum fuit confessoris legitur: Episcopatum qui desiderat, bonum opus
nomen ad eos etiam qui piissimovivendi genere et concupiscic (/ Tim. iii, 1). At in Vulgata : Si quis
virtutibus supra caeteros excellebant. Sed niliil bsec episcopatum daiderat, bonum opus deiiderat. Mense
pugnant adversusSacramentarii istius vetustatem; Decembri hic habemus : Ecce enim Virgo in utero
nam sfficulo Cbristi quinto, quo ipsum fuisse con- concepit, etc. Cujuspotestas super humeros ejus{lsai.
sarcinalum disiraus,jam confessoris vocabulum ad VII, 14, IX, 6). In Vulgata : Ecce Virgo concipiet,
quosquesanctitateconspicuos viros:propagatumfue etc. Cujus potestas super humerum ejus. Quo ergo
rat. Serius quidem confessorum hujusmodi, quam tempore concinnata fuilhasc liturgia,nondum in Ro-
martyrum.festa instituta fuerunt sed ipso saeculo ; mana Ecclesia usus Vulgatae fuisse videtur.
quinto eorum quoque festivitates invalescere ccepe- Quod superest, ex
praestantissirao hujusmodi Sa-
runt.Hoc nomine celebris potissimum fuit sanctus cramentario multiplicem eruditionis Ecclesiastic»
Martinus,episcopu3 Turonensis.de quo Apoilinaris segetem colligere possumus. Hic sententiarum co-
Sidonius aano Christi 482 scribebat « Basilicam : pia quibus haereses Ariana,Pelagiana,Nestoriana et
sancti pontificis confessorisque Martini, perpetuus g Eutycbiana, refelluntur. Hic primatus aposlolicae
episcopus.dignissimus tanto pradecessore succes- sedis, et illibata ejusdem Ecclesiae doctrina, quam
sor,muItum priori, quoe fuil hactenus, capaciorem etiara reliquarura magistrara Deus constituit. Hio
novavit {Apoll. Sidon., l. iv, epist. 16). >< Et infra : eodem die, quanquam non eodem anno,sancti apo-
stoli Petrus et Paulus martyriura fecisse traduntur;
Quae confessori non erat aequa suo.
quod Hieronymus, et Prudentius, atque
et sancti
Imo animadverte nullum in Sacramentario isto fe- alii, opinati suntqua de re tamen videndus est
:

stum confessorum haberi, si sanctum Silvestrem
excipias, cui tamen; quod sub ethnicis imperatori-
bus.antequam Constantinus MagnusRoma potire-
tur,veterura confessorum merita non defuisse, veri
admodum simile est. Dubitari etiam potestnum is
jam sanctorum albofuerit additus.cum hicjpreces
in illius depositione adhibitae videntur, et sancti
appellatio viventibus etiam episcopis eo tempore
tribueretur.Quod plus est, sancti Bilveslri
moratio ponitur hic mense Novembri, nullumque
ejus festum exhibetur pridie Kalendas Januarii,
Pagius {In Critic. Baron., ad an. 258). Quse Dod-
wellus Britanus de Paucitate martyrum {Disiert.
II) scripsit, nemo eruditorum ignorat. Illine, an
antiquorum ssculorum 8criptoribus,majorfides ha-
benda? Ut alios amittam,PauIiQus Nolanus episco-
pus anno Chr. 406, in natali 13, a me tenebris
crepto, scribebat
Hic Petrus, hic Paulus proceres, hicmartyresomneB,
comme- Quo8 simul innumeros magnsB tenet ambitus Urbia
Sanctus Leo.in Natali apostolorum {Serm. 8) cora-
memorat Beatorum millia martyrum, qu£B,apo-
: «

quod tamen reperias in Sacramentario Gresoriano, stolicorum emula triumphorura, Urbera nostram
itauthinc etiam aliquod insignis antiquitatis prae- purpuratis, et longe lateque rutilantibus populis
beatur indicium.Aprili mense,ad missara 20, legas ambierunt. Paria in hoc Sacramentario habes
»

velira ha:o verba : Cujus Ecclesia sic veris confesso- Mense Aprili ad Missam Septimam, in cujus prse-
ribus,fulsisque permislanunc agitur,ut tamen et fra- fatione legitur : Quoniam tui operis, tuseque pietalis
gilitatis humamesemper cavenda mutatio,etnullius est,quod innumerae sanctorum tuorum muUitudini,
sit desperanda conversio. De confessoribus secundi non solum credere in Filium luum Dominumnostrum,
generis, hoc est, de piis hominibus, haec dicta non sed etiam pro eo pali datum est. Et infra ad missam
puto ;
quisquam ap-
qui enim confeisores falsos eos vigesimam octavam :Pmilanobis, Domine, quxsu-
pellet,quibu3 nomen confessoris minime convenie- mus,aniversa peccala pariter atque pericula corporis
bat? Hsc potius interpretanda veniunt de confesso- el mentis evadere, quos innumerabitium martyrum
ribus primi generis,qui coram ethnicis siraulabant pia confessione circumdas. De intercessione quoque
se noraen Christi confessos fuisse.Et nisi malis hic sanctorura, de vigiliis ante eorum festivatem ;

agi de persecutione Africana quae sub Felice
papa, uti supra innuiraus, exoitata est, relerenda
erit praefatio istaad saculumChristi tertium. Novi-
mu3 enim sancti Cypriani aevonon defuisse confes-
Bores hoc nomine indignos.uti constat ex ejusscri-
ptis {Lib. de Unit., c. 18 ; episl. 57).
firmandam Sacraraentarii Leoniani antiquitatem,
animadvertere etiam juvat ibi adhibitam fuisse non
Vulgatam, qua utiraur, sed Ilalicara veteremScri-
pturae sanctas versionem. Mense Junio habes Nisi
granum iritici cadens in terraw, etc. {Joan. xii,
24). In Vulgata est ; Nisi granum [rumenti, etc.
Mense Julio habetur hic Separale vos ab omni:
fratre inordinate ambulante {II
III D de suffragiis pro defunctis, de benediotione nu-
ptiali, de cleri ordinationis, aliisque hujusraodi
EccIesiaBcathoIicae dograatibus et ritibus,a priorum
sasculorum veneranda antiquitate ad nos usque
transraissis, raulta ibi occurrunt.Tot etiam oratio-
Ad uberius con- nes,quibu9 nunc in sacris utiraur,ex eorum tem-
porum religione,sacraqueeIoquentiaadno8 descen-
disseanimadvertas Ascensa Domini lum hic, tum
in Gelasiano, et Gregoriano antiquissirao, ut infra
: videbis memoratur. Ascensionem et Ascensum ele-
gantia Latina poseebat. Chrislianae plebi Ascensa in
usu fuit, quae vox adhuc perdurat apud Venetum
popuIum,Mutinenses, aliosque Italiae populos.Cum
Thess. iii, 6). vero hic reperias tot de martyribus missas et ora-

Pateol. LXXIV. 28
875 DB REBUSLITURQICIS 876

tiones, uti nunc dicimua, de communi, id factum A. nicis diebus missa de martyribus celebrata fuisse
noveris ut prcBsto esset missae pro singulis marty- credi potest. Attamen in coemeteriis illis, autaedi-
ribus.aliisque sanctis,quorum sacra corpora intra bus sacris, ubi eorum corpora jacebant, celebrare
Urbem,seu potius in suburbanis ccEraeteriis conde- ad eorumhonorem missam.recurrente annua ipso-
bantur,aut in quorum honorem templa Deo dicata rum martyrum coramemoratione, olira mos fuisse
fuerant. Sanctus Gregorius Magnus h.nec scribit ad putandus est. Illud denique monendus est lector,
Eulogium patriarchara Aiexandrinum :« Nos autem quamquamdeauctore pratiosi hujus atque omnium
pene omnium martyrum, distinctis per dies singu- antiquissimi Sacramentarii nihil certe habeamus,
los passionibus,collecta in uno Codice noraina ha- posse illud tamen jam editum a Patre Blanchinio
bemus (quibus verbis martyrologium designat) at- sancti Leonis Magni noraen retinere, tum quod
que quotidianis diebus in eorum veneratione mis- plura quamquisquam arbitretur as^nctissirao pon-
aarum solemnia agimus (Gre(;o)-u«s iU(ij/)!MS, /«/;. VII. tifioe illo etiam ut a
profecta coraplectalur, tura
epist. 20, ind. i). » De comrauni raartyrum tunc, Gelasiano et posterum distinguatur.
Gregoriano in

ut reor,raissa celebrata fuerit. Qui vero quotidianis Antiquitatem vero Codicis Veronensis, unde Sacra-
diebus in venerationem eorumdem martyrum missa mentarium ipsum fuit expressum, specimen chara-
peractadicatur,interpretatione aliquafortassisindi- g cterum confirmabit,in sequenti tabella ejusdem Pa-
get;nequ8enim quadragesimali tempore,ac Domi- tris Blanchinii cura aere insculptum.

pH.^e5ici>iis qtjmus.CTscipicvncriNfenrrRep6

^^ J^um>.'ri2 irr^"?<:/posToloKtxcr»peTRieTp^^^

* p eTKi e.Tp>^:al cn x^xYKi ocofjs ecR^ sti b>.

i

xecle ^
si xeTOTOTeRR^it^
s^
ors e^ipi? m
eoRu ro s eropeRor»x9iSTeRi o 9 ub cj^^I^i
p eKquoss u mp^stTTCeli9io^!i'seA0K.^iu<v^
rou^ieRv.pleBisru^^bl?ec|u»resuf^usi5e^
TpRtl cn-^p QSTotoRU cn p.l5^js/T9R.XTX$ UppJ^
R O q U ORU ^TKI U Onpli STU ON 001
91 S UTp
1
1

N bep.eRu ^TTURl ps R.U nn^bi^N >p eRpiCI

1

VNTUB.eTno e RiTSJg;
ueKcdigN- quisecuNbarr>pRonoisstoNis
TUKeiT^epfxsilecoNSTiTaTuno^^posToTic?^-
co^jpessi 07-11 ssupeR>4^.^ispeNsWio^(C
hKjKi^^jfKi s UT1N ueT^iTaaisTUTi^epuNb^ooiN e

Soli^^T^eH all^moRj^ipeR^ep^lstTKTis
1 u Kvpli> Cu xl e^^NT eT q u ^n-oIi u ct:

exsiST3creURMNiTiu nnnnulTiTu^bo.itUsiir
 817 DISSERTATIO CAP. IV. 8-8

^OT^T^ij on cRerw cf u i ^ B el e cToku mru o

^^ UunOpKl^sCipxliTKXbjTior^eNO-NblSSOlvi^J^
?CV ) COMlUNCTlOOBl>snPNlSOlK91^(umSM:KKW,u
n v^c eri jjT) o B 1"^ o N e rr) b KTerf"6 u mc im^ ^

CAPUT IV. ,
ibi missa celebrata. Nulla ibi mentio Inventionis et

De festis in Leoniano aliisque Sacramentariis Homanse Exaltationis sanctae crucis ; nuUa Assuniptionis, aut
Ecclesix occurrenlibus. Nativitatis Deiparae. Sed quod praecipue meminisse
Si integrurn ad nos pervenisset Leonianum Sa- juvat, perquam similis est festorum hic descripto-
cramentariura, major fortasse lux nobis aCfulgeret rum catalogus Kalendario oranium anliquissimo,
ad ejus aetatera dignoscendam. Experiamur tamen quod Bucherius e societate Jesu olira evul-
jEt;idius

an quae pauca injuriara teraporum evasere ad hu- gavit, et exaratum raerito creditur circiter raedium
jusmodi inquisilionem praesidio nobis esse possint. Sfficulura quartum, tum quod ibi nullus Romanus
Equidera cum festos dies in eo memoralos consi- pontifex in festis refertur ultra illud tempus, tum
dero, inde grandis antiquitatis praerogativam educj eliam quod in eo Codice catalogus Romanorum
posse reor : Nuilius confessoris solemnitas ibi visi, pontificum in Liberio desinit, sine ulla ejus men-
tur, nisi sancti Silvestri papa?, cujus tamen infra tione. Kalendarium hoc, utpote breve ac rarum, ne-
cernes nomen beatorum additum vel ipso sae.
fastis minem pigebit huc translatum accipere, simulque e
culo Christi quarto. Fortassis etiam non do festivi- regione positum intueri Leonianum, ut quae simi-
late, sed tantura de depositione iliius annua videtur litudo intercedit, facilius deprehendi possit.

KALENDARIUM BUCHEBIANUM. , KALENDARIUM LEONIANUM.

IV Id. Januar., Miltiadis (papae) in Gallisti.
xviii Kal.iFebr., Marcellini (papa?) in Priscilla;.
XIII Kal. Febr., Fabiani papae) in Callisti, et Seba-
stiani in Catacurabis.
XII Kal. Febr., Agnetis in Nomentana.
viii Kal. Mart., natale Petri de Cathedra. (Priores menies excidermt.)

IIINon. Mart., Lucii (papa;) in Callisti.

Non. Mart., Perpetuae et Felicitatis Africae.
Prid. Id. April., Julii (papae) in via Aurelia, millia-
rio 3 in Callisti.
X Kal. Maii, Caii (papae) in Callisti.
iiv Kal. Jun., Parthini et Caloceri in Callisti, Dio-
cletiano ix et Maximiano viii coss. xviii Kal. Maias, sancti Tiburtii.

III Kal. Jun., Petri in Gatacumbis et[Pauli Ostiense, Paschale tempus.

Tusco et Basso coss. (a). IX lial. Maias, Georgi martyris.

IV Id. (Jul.), Felicis et Philippi in Priscillae; et in '

Dedicatio basilicae beati Petri apostoli.
Jordanorum, Martialis, Vitalis, Alexandri et in ; Ascensio Domini.
Maxirai, Silani (hunc Silanum martyrem Novati Pridie Pentecosten.
furati sunt); et in Praelextati, Januarii. In Pentecosten ascendentibus de fonte.
III Kal. Aug., Abdon et Senen iu Pontiani, quod Dominica Pentecosten.
est ad Ursum Pileatum. Jejunium quarti mensis
IV Non. Aug. Stephani (papae) in Callisti. VIII Kal. Jul., natale sancti Joannis Baptistae.
VIII Id. Aug., Syxti (papaej in Gallisti; et Praetextati, VI Kal. Jul., nalale sanctorum Joannis et Pauli.
Agapiti et Felicissirai. iii apostolorum Petri et Pauli.
Kal. Jul., natale
VII Id. Aug., Secundi, Carpophori, Victorini, et Se- VI Id. Juliarum, natale sanctorum martyrum Feli-
veriani, Albano, et Ostiense (fc). cis, Philippi in coemeterio Priscillfe, Vitalis, et
VI Ballistaria.Cyriaci, Largi,Crescentiani, Memmiae, Martialis,et Alexandri in coeraeterio Jordanorum.
Julianae, et Smaragdi. et Silani in cffimeterio Maxirai, via Salaria. Et
IV Id. Aug., Laurentii in Tiburtina. Januarii in ccemeterio Praetextati, via Appia.

(n) Id est anno Christi 258, quo illorum facta die vetusta Martyrologia horum sanc'orum mentio-
q
creditur translatio uno eodemque die. nem faciunt. Et cum hoo connectendum est latercu-
(6)Scriptum ibi,ut opinor,fuerit vi Id. Aug.^c^uo lumsubsequen3,inquoBa//w/ahaestproi'ui5a/(iaa
879 BE REBU8 LITURGICIS 880
Kalendarium Bucherianum. A Kalendarium Leonianum.
Idib/Aug., Hippolythi in Tiburtina, et Pontiani III Non. Aug., natale sancti Stephani in coemeterio
'

(papK) in Callisti. Callisti, via Appia. •

Timothei Ostiense.
XI Cal. Sept.. VIII Id. Aug., natale sansti Sixti in ccemeterio Cal- ;

Hermetis in Bassillce Salaria vetere.

VI Cal. Sept., listi. Et Felicissimi et Agapiti in coemeterio Prae-
J

Non Sept.,Aconti in Porto et Monni,et HercuJani,

; textati, via Appia. 'j

et Tauriui. IX Id. Aug., natalo sancti Laurentii. ;

'

V Id. Sept., Gorgonii in Labicana. Idib. Aug.,natale sanctorum Hippolythi et Pontiani.

III Id. Sept., Prothi et
Hyacinthi in Bassillas. III Kal.Sept., natale sanctorum Adaucti et Felicis. !

xviii Gal. Octob,,Cypriani Africs.RoDaaB celebratur XVIII Cal. Octob., natale sanctorum Cornelli et Cy- '

in Callisti (o). priani. <

X Cal. Octob., Bassillae (b) Salaria vetere,Diocletia- XVI Cal. Octob., natale sanctae Euphemiae.
no IX et Maxiraiano viii coss. Jejunium mensis septimi. i

VI Cal. Octob., Eusebii (papse) in Callisti. Prid. Cal.Octob., natale basilicaa Angeli in Salaria. ;

Non. Octob., Marci (paps) in Balbin». Depoaitio sancti Silvestri.

Pr. Id. Octob., Callisti (papae) in via Aurelia mil- V (vel Id.Nov., natalesanctorum Quatuor Coro-
B vi)
]

Hario 3. natorum.
v Id. Nov., Clementis, Semproniani, Claudii,Nico- X Cal. Dec, natale sanctae (laeciliae. ;

strati in Coinitatum. IX Cal.Dec.natalesanctorumClementisetFelicitatis \

III Gal. Decemb., Saturnini in Thrasonis. VII! Cal. Dec.,natale sanctorum Chrysogoni et Gre-
VI Id. Decemb., Eutychiani (paps) in Callisti. gorii. \
Idib. Decemb., Ariston in Pontum. Pr;d. Cal. Dec, natale sancti Andreae apostoli. '

VIII Cal. Jan., natus Christus in Bethleem Judae. VIII Cal. Jan.,natale Domini.Et martyrum Pastoris '

VI Cal. Jan., Dionysii (papae) in Callisti. Basilei, et Joviani, et Victorini,et EugeDiaB,et Feli-
III Cal. Jan.. Felicis (papae) in Callisti. citatis, et Anastasiae.
Prid. Cal. Jan., Silvestri (papae) in Priscillae. VI Cal. Jan., natale sancti Joannis evangelistae.
V Cal. Jan,, natale Innocentum. i

Nunc utrumque Calendarium confer, Bucheria- structam fuisse Romae « ecclesiam sancti Michaelis i

num,quod circiter annum Christi 355 scriptum viri in summitate Circi, » quasi prima sacra aedes ea j

dooti censent, et Leonianum, quod ex conjecturis fuerit in Urbe titulo sancti Michaelis insignita.Anto !

exaratum opinamur circiter annum Christi 488. In C
multis conveniunt, in aliis discrepant. Nonnulla
festa in illo referuntur, quae in isto non reperis.
Rursus alia in Leoniano exhibentur.quorum nulla
est mentio in Bucheriano.Quod nostra refert, nihil
Bonifacium ostendimus, una saltem basilica-':
II, uti
ejusdem angeli a Romanis colebatur. Quae in Leo-
niano Sacramentario meraoratur, sita fuit in « via
Salaria, « ejusque « natalis » dies, hoc est,annuuB
dedicationis dies, in honore erat. Morem invectum i

in Leoniano occurrit quod opinioni de illius ffitate quotannisrenovandaetemplorumdedicationishabe- ;

adversetur. « Pridie Calendas Octobris >> adnotatur nius etiam a sancto LeoneMagno.Insuper animad- ;

« natale Basilicae Angeli in Salaria.» Minoris vetu- verte festum dedicalionis illius referri « Pridie Ca- ,

statis suspicionem ingerere tibipossetbflecsolemni- lendas Octobris » cum a plurimis saeculis sancti
tas ; nam,ut est apud Anastasium,« Gelasii I papa Michaelis solemnitascelebretur tertio Calendas Oc-
temporibus inventa est ecclesia sancti Angeli in tobris; eamque dedicationemnon spectassead basi-i
monte Gargano,» hocestcirciterannum Ghristi 495, licam Gargani,sed quidem ad basilicam Roraanam
et ex eo tempore excitata; videntur aliae basilicaein in via Salaria aediticatam.Considerandus quoquein
honorem sancti Michaelis. Sed praeterquara quod LeonianoSacramentariosancliStepbani dies festus.
vcrba illa in tribus Anastasii Mss.non leguntur,ex Ibitantummodo ad diem « iii Nonas Augusti • com-
iiscerte argumentari non licetquin basilica aliqua p. memoratur « natale saucti Stephan; in coemeterio
Romaefueritlonge antea constructa in sancti Angeli Callisti,via Appia.» In missa 4 is appellatur « dies
honorem. Anastasio ipso leste, Symmachus Roma- natalis ejus.» Verum ad missam 9 signata videtuF
nus pontifexcirciterannumChri8ti499'< ad archan- annua dedicalio basilic«alicujus,in honoremsancti
gelum Michaelem basilicam ampliavit,et gradus fe- prolomartyris constructae legitur enim in praefa-
;

cit, el introduxit aquam. » Viden hanc basilicara tione Hac festivilate liBtanles, qua dicatam nomini
:

antea fuisse ajdificatam, et a Symmacho duntaxat tuo basUicam beatus Stephanus marlyr suo Iwnort
fuisseampliflcatam PErgocaveneinterpreteris Ado- signavit. Saeculo autem Christi quinto non una iii
nern in Martyrologiotradeniem,peractaapparitione Urbe et extra Urbem basilica sancti Slephani fuit,
archangeli in Gargano,«non multopost» aBonita- uti meinoriae proditumestin sanctiLeonis letSim-
cio papa (qui alius esse nequit nisi Secundus) con- pliciiRomanorumpoutificumVitisapudAnastasium

(h) In postremis verbis fortasae exoidit nomen marfyris desideratur. Atin Martyrologio Hierony-
Cornelii papae. miano sancta Bassilla ad bunc diem ponitur.
(b) Si BassillK pro coemeterio hic sumitur,noinen
 881 DISSBRTATIO. CAP. IV. 882
Primo aspectu persuaseram mihi quo lemporeSu- A ronalosexhibentnCIaudium,Nicostratum,Simphro-
cramentariumhoclitterisoonsignatumfuit,nondura nianum, Gastorium, » atque « Simplicium. » At
festivitatera protomarlyrisStephani celebratam fuis- « SirapliciuB» isteinvitus in Quatuor Coronatorura
Be post Nativitalera Doraini,scilicet Calendas " vii aciera invectus fuit.Martyrologium sub Hieronyrai
Januarias.i cumad eum diem nuUa sit illiusmen- nomine editum hab^t tantumraodo<iClaudi,Gastori
tio.Sed oculos conjiciens in missara 7,ha3cin pne- Nicostrati. » Exidit S<^mpr07iianus,s\\e Symphi>ria-
fatione verba deprehendi El ideo Natiinta/emPilii
: nus. In antiquissimo Gregoriani Mutinensi eadem
lui,merilo prse cxteris,-passionis suxfestivitate subse- nomina repetuntur.At in marginem diversa roanu
quilur,cujus glorim sempiternse primiis martijr occur- soiolus aliquis aliam missam iutrusit,subfalso no-
rii.Ergo etiam die 26Deoerabri3 tuno sancti proto- mine Quatuor Coronatorum,scilioet, Severi.Seve- .<

martyrisfestuminusuerat, quanquam adeumdiera riani, Carpophori, » et « Viotorini.» Neque reticen-

ex oscitantiaoollectorisnullasit ejusmentio.Contra dum est Patrera Solleriura e societate Jesu,in com-
tam in Gelasiano,quara in Grogoriano antiquissirao mentariis ad Usuardi Martyrologiura {Acla sanel.
Saoramentario infraedendo,nullumsancti Stephani Bolland. tom. VII Jul.) qussisse nomina Quatuor
festum invenies ad diera tertiam Augusti. Neque Goronatorum in Calendario Bucheriano, ad diem
ullum ejus vestigium in Vindobonensi et Mutinensi « VII id. Aug., » ubi natalis « Secundi,Garpophori,
Codicibus.Quareintelligasnonejuseaseantiquitalis Victorini,» et « Severiani, Albano » et « Ostiense.»
festum inventionis sancti Stephani,quae a nonnullis Sed ea conquirenda fuere ad diera v seu « vi Id.
creditur.Antiquissimis temporibus,uti ex Leoniano Nov.» Subdit ille « sed quid sibi volunt Albano et
:

oonstat, die tertia Augusti dedicatio alioujus basi-
licfe celebrabatur. Antiquatura postea
cum subsequenlium pontiflcum devotio erga sano-
tum protomartyrem renovare vellel, Inventionis
reliquiarum illius titulum festo imposuit.
InCalendarioBuoherianoad diem t vldus Novem-
bris " babetur natalismartyrum « Clemeutis,Sem-
proniani, Claudii, Nicostrati in Comitatum. • In
Leoniano tantummodo habetur « natale sanctorum
Quatuor Coronatorum.» Suspicor ego,pro in Comi-
latum,quod in Hucheriano nullum tolerabilemsen-
Ostiense ? » Hisce verbis indicatur,
es sacris iis
hoc festura corporibus quasdam asservari in oppido « Albano,
nisi velis, in via quas Albanum ducit, reliqua vero
in via « Ostiense. »
Quod etiam animadvertas velim, uti neque post
restauratumseuordinatuma sancto Gregorio I pon-
tifice Sacramentarium stabilis fuitlestorum catalo-
gusin Romana Eoclesia,atque aliis ipsam imitanti-
bus,ita et antesanctum Gregorium varii hac in re
fuere mores.In Gregoriano ad diem 18 Januarii ha-
betur « natalesanotaePrisoae »addiem22 ejusdem ;

sura admittit,scriptum fnisse Qualuor Coronatorum , mensis, « natale sancti Vincentii ; » ad diera 23
et Bucherium,quod oorrupti characteres forent,le- Aprilis, « natale sanoti Gregorii, » ut alia fosta
gisse in Comitafum. Fortassis etiam ibi fuit vi Id. oraittara.De his tamen in Gelasiano nihil occurrit.
iVoo., oumeodieinvetustissimis raartyrologiisrecur- Rursus inGelasianoCodicefestaexhibentur.quibus
ratQuatuorCoronatorum diesfestus. Istorum Jlaty- inGregorianonulluseratlocus.BucherianumKalen-
rum nomina habes ex Buoheriano,id est,« Clemen- darium,omnium antiquissJmum,ad diem «ivNon.
tis, 8emproniani,Glaudii,Nicostrati. • Est hicinter Aug. » habet Festum « sancti Stephani (papae) in
Martyrologos non legis pugna,imo confusio.Tradi- Callisti,» quod etiam reperias in antiquissimisMis-
dere veteres Melchiadis papa; aevo e.xcidisse horum salibus Gregorianis. Verum in Leoniano et Gela-
nomina,ac propterea invaluisse nomen Qualuor co- siano nulla ent hujus festi ratio. Apostolorum dics
ronatorum.Fabulam prodit Calendarium Bucheria- festos Ecclesia catholica nunc celebrat,aut singulns
num,inquo expressa habes eorum nomina,uti con- aut binos recolens. At saeculo nono, quo exarati
jecturae ferunt, sub sancto Liberio pontifice. In fuere antiquiores Godices Gregoriani,quinquedun-
Martyrologio Romano cardinalis Baronii revelata taxat erant apostolorum festa. Nam oelebrabatur
deinde dicuntur haeo domina,eaque fuisse« Severi, Kalendis Maii natale apostolorum rhilippi et Ja-
«

Severiani, Garpophori, et Viotorini.» In ea quoque cobi '>et III

; Calendas Julias,« natale sancti Petri;»
sententia Usuardus et alii praecesserant. At hic D et subsequenti die,« natale sancti Pauli ; »et prid.
emendationera poscit Roraanura idem Martyrolo- Calendas Decembris,« natale sancti Andreae;»et vi
gium, cura veris Quatuor Coronatorum nominibus Calendas Januarias," natale sancti.Joannis Evange-
derelictis aliena fuerint supposita. Jam ex Buche- listae. » Ex Gelasiano autem ediscimus celebratum

rianoCalendariodidicistiquaenominagererentQua- olim fuisse « natale omnium apostolorura » infra

tuorCoronati.IbifortasseproC/em««(!jreponendum
est Castons domen,ita quippe in antiquissirais Mar-
tyrologiis scribitur. In Gelasiano Sacraraentario ad
sextum Idus Navembris memoratur natalis dies
" Qualuor Coronatorura,Costi8ni, Claudii, Gastori,
Simproniani. » Recte se habent Claudiiei Sempro-
niani nomin&.Costianus pro Nicoslrutus fortasse po-
octavam apostolorum,Petri Vide ibilibro et Pauli.
secundo.oapitulo trigesimo quinto,Missara « in na-
talioranium apostjlorum. » Hujus festivitatis ac
missEBantiquitatemconfirmatamvideasaSacramen-
tario Leoniano, in quo ad missam 21, currento
octava eorumdem prinoipum apostolorum, oratio
haec legitur Omnipolens scmpiierne Deus, qui nos
:

Biius.Vetusli Godices Gregoriani ad hunc diemCo- omnium apostolorum meritasubuna tribuisli celebri-
883 DE REBU3 LITURaiCIS 884

iale venerari, guiesumuSyUt celercm tuie propoHCionis A laudatorum trium apostolorum. Neque in vetustis

abundaiitiam, mutliplicatis intcrcessoriljus,largiaris. Gregorianis Codicibus invenias Januario mense so-

En undesumptaolimfuit oratioquam Ecclesianunc lemnem diem « sancti Vincentii martyris,» qui ta-
adhibet in leslo Omnium Sanctorum. Liceat mihi men in Calendario Marteniano visilur.In eo quoque i

"
etiam animadvertere non tantee antiquitatis esse refertur ad diem JS Jutii « natale sancti Apollina-
Calendarium illud Romanum, quod pubiici juris ris martyris Ravenn».» Verum in vetuslissimisSa-
;j

fecere celebrea Benediotini monachi Martene et Du- cramentariis Gregorianis ejusmodi festura nequa-
rand. Ibi legitur « natale sancti Jacobi aposloli » quam legitur, ila ut jam intelligas, Caiendario illi '

ad diem 25 mensis Julii ; et ad diem 25 Augu- longe minorem tribuendam esse vetustatem.quam J

sti, « natale sancti Bartholomsi apostoli ; » et ad doctissimi ii monachi persuasum habuere. Ex Sa-
*
diem 21 Septembris, « natale sanoti Matthoei apo- cramentariis autem Gelasiano et Gregoriano infra
stoli. » Sed siECulo Christi nono feslivitates hujus- edendis quanquam lector dignoscere per se possit, I

modi in Ecclesia Romana nondum habebantur in- quot subinde festain Missale acBreviarium Roma- i

stitutaSjUtconslalex antiquissimis^CodicibusSacra- num iovecla fuerint usque ad tempora nostra, ad .i

mentarii Gregoriani Vaticano, Othoboniano, Vin- majus tamen ipsius commodum subjicere placuit I

dobonensi, et Mulinensi. Propterea Codicibus istis p illorum quoque Calendaria, ut sub uno conspectu
vetuatate impares censendi illi quibus usi sunl Pa- singula eorum temporum festa habeantur.
melius et Menardus inipsisenim exstant festa
: prae-

JANUARIUS
I
KALENDARIUltf GELASIANUIW. KALENDARIUM ANTIQUUM GREGOHIANUM.
Calend., octava Natalis Domini. Calend., octava Domini.
VIII Id., Theophania. VIII Id., Epiphania.
XIX Cal. Febr.. sancti Felicis confessoris. XIX Cal. Febr., sancti Felicis in Pincis.
1
xvii Cal. Febr., sancti Marcelli confessoris. XVII Cal. Febr., S. Marcelli papee.
XIII Cal. Febr.. sanctorum martyrum Sebastiani, XV Cal. Febr., sanctae Priscae.
Mariae, Marthi, Audifax, et Abacuc. Item sancti XIII Cal. Febr., sanctorum Fabiani et Sebastiani.
Fabiani martyris. XII Cal. Febr., sanctas Agnelis.
XII Cal. Febr., sanctas Agnetis. XI Cal. Febr., sancti Vincenlii.

V Gal. Febr., nativitas sanctaB Agnetis. V Cal. Febr., sanctae Agnetis secundo.
FEBRIANDS
IV Non., Purificatio sanctae Mariae. C IV Non., Ypapante, sive Purificatio sanctae Mariae
Non., sanctae Agath». Nonis, sanctae Agatfe.
IV Id., Banctae Soteris. Septuagesima.
Septuagesima. Sexagesima.
Sexagesima. Quinquagesima.
Quinquagesima. Quadrapesima.
Quadragesima. XVI Cal. Mart., sancti Valentini.
XVI Cal. Mart., sanctorum Valentini, Vitalis, et Fi-
liculae.

XIII Cal. Mart., sancts Julianae.

MABTIUS
Nonis, sanctarum Perpetuae et Felicitatis. IV Id., sancti Gregorii Papae.
vui Gal. April., .iinnunlialio sanctae Mariso. VIII Cal. Apr., Annuntiatio sanotee Mariae.
Pascha Pascha.
APRILIS f

Idib., sanctae Euphemiae. D XVIII Gal. Maii, sanctorum Tiburtii et Valeriani. )

IX Cal. Maii, sancti Georgii. [

IV Cal. Meii, sancti Vitalis. '

MAIUS "^,

Calendis, Philippi et Jacobi apostolorum. Calend apostolorum Philippi et Jacobi.

.

Ascensio Uomini. V Non., sanctorum Alfxandri, Kvenlii, et Thoduli. j

V Non., sanoti Juvenalis.Et Inventio sanctae Crucis Prid. Non., natale sancti Joannis ante portam La- :

Pentecoste. linani.

IV Id., sanctorum Nerei et Vchillei fratum, et VI Id., sanctorum Gordiani et Epimachi. ^

sancti Pancratii. Asoensio Domini. ">

IV Id., sancti Pancratii.

Pentecoste.
III Id., natale sanctae Mariae ad Martyres.
VIII Cal. Jun., sancti Urbani pap^. •

i
 885 DISSERTATIO. CAP. IV.

Kalendarium Gelasianum. A Kalendarium antiquum Gregorianum.

JUNIUS.
IV Non., sanctorum Petri et Marcellini. Kalend., dedicatio basillicaa sancti Nicomedie.
Prid. Id., sanctorumCyrini, Naboris et Nazarii IV Non., sanctorum Marcellini et Petri.
XVII Kal. Jul., sancti Viti. XIV Kil. Juj., sanctorum Marci et Marcelliani.
XIV Kal. Jul., sanctorum Marci et Marcelliani. XIII Kal. Jul., sanctorum Protasii et Gervasii.
XIII Kal. Jul., sanctorum Gervasi el Protasi. VIII Kal. Jul., natale sancti Joannis Baptistae.
VIII Kal. Jul., natale sancti Joannis Baptistse. VI Kal. Jul., sanctorum Joannis et Pauli.
VI Kal. Jul., sanctorum Joannis et Pauli. IV Kal. Jul., sancti Leonis papa.
ni Kal. Jul., natale apostolorum Petri et Pauli. 111 Kal. Jul., natale sanctorum Petri et Pauli apo-
stolorum.
Prid. Kal. Jul., natale sancti Pauli.

JULIUS.
Prid. Non., octava apostolorum. B VI Non., sanctorum Prooessi et Martiniani.
V (seu potius iv) Kal. Aug., sanctorum Simplicii, VI Id., natale Septem Fratrum.
Faustini, et Viatricis. IV Kal. Aug., sanotorum FeIicis,Simplicii,Fauatini,
III Kal. Aug., Abdo et Senis martyrum. et Beatricis.
III Kal. Aug., sanotorum Abdon et Sennen.
AUGUSTUS.
Kalend., natale Machabaeorum. Kalend. sancti Petri in Vincula.
VIII Id., sancti Sixti. IV Non., sancti Stephani episcopi.
VII Id., sancti Donati. Nonis, sanctorum Xysti episcopi, Felicissimi, et
IV Id., sancti Laurentii. Agapyti.
III Id., sancti Tiburtii. VI Id., sancti Cyriaci.

Idib., sancti Hippolythi. IV Id., Natale sancti Laurentii.

xvm Kal. Sept., Assumptio sanctae Mariaa. iii Id., sancti Tiburtii.

XVII Kal. Sept., oct. sancti Laurentii. Idib., sancti Hippolythi.

XV Kal. Sept., sancti Agapiti. p XIX Kal. Sept., sancti Eusebii presbyteri.
XIV Kal. Sept., sancti Magni. XVIII Kal. Sept., Assumptio sanctae Mariae.
VI Kal. Sept., sancti Rurfl. XV Kal. Sept., sancti Agapati.
V Kal. Sept., sancti Hermis. XI Kal. Sept., sancti Timothei.
IV Kal. Sept., passio sancti Joannia Baptistae. V Kal. Sept., sancti Hermetis.
IV Kal. Sept., sanctae Sabinas.

III Kal. Sept., sanotorum Felicia et Adaucti.

SEPTEMBER.
Kal., sancli Prisci. XVIII Kal.Oct.jSanctorum Gornelii et Cypriani.Item,
VI Id., Nativitas sanetae Mariae. Exaltatio sanctae Crucis.
V Id., sancti Gorgoni. XVII Kal. Oct., natale sancti Nicomedis.
xviii Kal. Ootob.,Exaltatio sancloe Crucis.Item,san XVI Kal.Oct.,natale Banctorum EuphemieB,Luci8B et
ctorum Cornelii et Cypriani. Geminiani.
V Kal. Octob , sanctorum Cosmae et Damiani. V Kal. Oct., sanctorum Gosmae et Damiani.
iii Kal. Octob., sancti Michaelis archangeli. III Kal. Oct., dedicatio basilicae sancti angeli Mi-
VI Id., Nativitas sanctae Mariae. chaelis.
iii Id., sanctorum Proti et Hyacinthi. D
OCTOBER.
Nonis, sanctorum Marcelli et Apulei. Nonis, natale sancti Marci papae.
Prid. Id., natale sancti Callisti papae.

NOVEMBER.
VI Id., sanctorum Quatuor Coronatorum Costiani, Kal. sancti Caesarii.
Claudi, Castori, Simproniani. VI Id., sanctorum Quatuor Coronatorum.
X Kal. Dec, sanctae Caeciliae. V Id., natale sancti Theodori.
IX Kal. Dec, sancti Clementis.Item, sanctae Felici- III Id., natale sancti Mennae. Item, sancti Martini
tatis. episcopi.
111 Kal. Dec, sanctorum martyrum Saturnini, Cri- X Kal. Dec, sanctas Caeciliae.
santi, Mauri, Dariae, et aliorum. IX Kal. Dec, sancti Clementis. Item, sanctse Feli-
Prid. Kal. Dec, sancti Andreae apostoli. citatis.

VIII Dec, sancti Chrysogoni.

Kal.
III Dec, sancti Saturnici.
Kal.
Prid. Kal. Dec, sancti Andreae apostoli.
887 DB REBU8 LITDRGICIS 888

Kalendarium Gelasianum. A Kalendarium antiquum Gregorianum.

DECEMBER.

VII Id , octava sancti Andreae apostoli. Idib. sanctaeXuciae.

xii Kal. Jan., sancti ThomaB apostoli. viii. Kal. Jan., Nativitas Domini.
VIII Kal. Jan., Natale Domini. VII. Kal. Jan., natale sancti Slephani.
VII Kal. Jan., saocti Stephani. VI. Kal. Jan., sancli Joannis evangelistae.
VI Kal. Jan., sancti Joannis evangelistae. V. Kal. Jan., sanctorum Innocenlum.
V Kal. Jan., sanctorum Innocentum. Prid. Kal. Jan., sancti Silvestri papae.

CAPUT V. eorumquidem sententiae adhaerendumomnlnovide-

De Sacramentario Gelasiano. tur. Certum quippe est exhiberiineo Sacramenla-

Ad Romanae EcclesiaB Sacramentaris quod attinet, rium pro EcclesiaRomana constriictum,ibique olim
nihil aliud antiqua monumenta habent.nihil Gela- usurpatum, cum in titulo inscribatur: Liber Sacra-
sium I pontificem circiter annum Christi 495 confe- mentorum Ecclesia Romanx atque ibi referantur
;

cisse«sacraraentorumpraefationeset,orationescauto g missae de sanctis, quorum festa ineadem Ecclesia

sermone, « uti ei ejus Viia apud Anastasium Biblio- celebrantur. Aut ergo sit Sacramentarium Gelasia-
theuarium constat.In autiquiore tamen catalogo Ro- num,autGregorianuai,nequeeniiTinullaalianisi haec
manorum Pontificum, quera cl. Pater Joseph Blan- in usu fuere Romanae Ecclesiaj post finein saeculi
chinius,Oratorii Romanipresbyter^publicijurisfecit quinti Gregorianum non est ergo Gelasianum sit
:

de Gelasio hKC referuntur » Fecit et hymnos in

: oportet. Ad eamdem veritatem conspirant, quae ibi
modum neati Ambrosii.Fecitetsacramentorum prae- traduntur libro tertio, Missa 58 et sequentibustem-
fationes cauto sermone (Blanctiin., in prolog. ad tom. porebelli, ubi Deus rogatur ut Rowanorum regnum
jV Anast.), » ubi nihil de orationibus. Eral procul sibisubditumprolegatprincipatum.Utliomaninominis
dubio antesancti Gelasii temporasuum RomansEc- inimicos viriute suce comprimat majestalis.UtRomani
clesia; Sacramentarium ac proinde illud Gelasius
; regniadsitprincipibus. Ut Romani imperii defendal
tantummodo instaurasse,melioriqueordinedonasse barbarum gentium comprimat feritatem.
lectores. Ut

aliis etiamprcefationibusauxis3e,credendusest.San- Deus regnorumomnium, etRomani maxime protector

ctus deinde Gregorius Magnus pontifex, testante imperii,da servis tuis regibus nostris (\l\\e)triumphum,
Joanne Diacono, circiler annum Christi 591, • Gela- etc. Deus.in cujus manu cordasunl rcgnum, principi-
sianum Codicem de missarura solemniis,multasub- bus nostris famulis tuis regimen tuae impone sapientise,
trahens pauoa convertens, nonnulla vero superadji- ^ etc.Sancti GelasiiteraporeproGreecis imperatoribus
ciens proexponendisevangelicislectionibus,in unius preces Deoofferebantur, quia supremura dominum
libri volumine coarctavit [Joan. Dinc, in Vit. Greg. in Urbe retlnebant; sed simul pro /rji/jus Gothicis,
M.].» Obscura sunt verba illa pro exponendis eian-
: eidemUrbi dominantibus,Ibi Kalendis Jannariis ha-
gelicis lectionibus,n\s\ velimus hivangelistariumquo- betur missa Prohihendum ab idolis. Lege eruditas
queruisseasanctopontiriceins!.auratum,dequonihil cardinalis Baronii ni tas in Marlyrologiura Roma-
apud veteres occurrit. Sasculo Chrisii nono super- num ad hano diera, et intelliges quanlum Romani
stites adhuc fuisse Gelasianos Codices deSacramen- PontiQces, caet^riqueepiscopi saeculo Christi quarto
tis.cardinalis Bona et Mabillunius animadverterunt. etquintolaborarint,ut ethnicorurasuperi^titionesab
Et certe anno Christi 831, in Centulensi monasterio, illo die eliminarent. Haec ad sancti Gelasii terapora
uti constat ex ejus Chronico apud Dacheriuni,asser- spectant.
vabanturci Missales Gelasianiquatuordecim,Grego- Itidem libro primo, missa 85, legitur hic « Bene-
riani tres {Dacher., in Chron. Contul. monast., Spi- dictio super eos qui de Ariana ad catholiciim rede-
eileg.). » Annoautem 1680, libros tres Sacramento- untunitatem.»CumGelasiiaetateista,ut vides,conve-
runi Homanx fxcte.^ix ex insigni Codice Christinae niunt. Nondum enira Arianahaeresisexstincta jace-

Sueoorum reginae.in Italiam e Galliaa-portato,evul- D bat.eamque,vivente ipsoGeliisio,Gothi profiteantur,

gavit Joseph Maria Thumasius, clericus re^ularis, Italiae dominantes. Jam diu vero animadvertitcardi-
posteaerainentissimusetvenerabilissanctaeRomanag nalis ThomasiusCodicem undesumplura fuitSacra-

Euclesias c&rdinalis, virpietate non minusquam do- raentariiim hoc in Galliaexaratum,ibique ad usum
ctrinaconspicuus.etdesacrislittensoptimemeritus. alicujus Ecclesis fuisse. In Gallia vero et HispHnia
UtisvirmodestissimusfuitjConjecturastantummodo anteannum Christi octingentesimum S.vmboloCon-
exeruit, quae suadere viderentur Gelasianum Sacra- stantinopolitano additum fuerat in processionem
mentarium illud esse, quanquam et ipse agnosceret Spirilus sancti Filioque, atque ita Symbolum canta-
acfatereturnonnullosfestosdiessubsequentibussae- batur in sacris, quod tamen minineprobavit Leo III

culisadilludaccessisse.AnteThomasiumineamdem papa anno Christi 809, ut Acta ostendunt acardinali

sententiara concesseraut celeberrimi viri Joannes Baronioadeumannumevulgata.Cum veroinSymbo-
Morinus el cardinalis Bona,quibu3 Codex idum ras. lohujusSacramentarii additio illanonlegatur,recte
reginae Suecorun'i non ignotus fuit,opinati,videlicet, indeinferturCodiceoaanteeatemporafuissescriptum
ipsum Oelasio tanquam auctori esse tribuendum.Et Praeterea,AnastaBio te8te,Gregorius II papa,circiter
 DIS8BRTAT10. CAP. V. 890

annum Christi 720, « Quadragesimali tempore, ut \ Pfaffius, Gregorius Magnus ait.se canoni missatioo
in quinta feria jejunium atque missarum celebritas adjecisse orationem Dominicam.qus in eodem ha-
Deret in Ecclesiis, quod non agebatur, institui. » ctenus non exstiterit. Itaque in Gelasiano Codice ea
Cura autom in hoc Sacramentario nulJa missa assi- haud debet, quae lameu in illa queraTho-
inveniri
gnetur feriis quintis Quadragesime,eju9 antiquita- masius edidit exstat [Greg. M., l. vn,episl. 64). »
teminde etiam sstimarelicel.Accedit qiiod nulii hic Sed ubi Ptaffius diligentius sanoti Gregorii verba
dies festi tribuantur sanctie pontificibus Sylvestro, expendisset [Greg. M. epist. 12, /. ix, Ed. Bened.,
Leoni Magno, et Gregorio pariter Magno. Reliqua oliin 64), et cardinalem Bonam (Card. Bonn, l. ii,
argumenta ad ipsius vetustatem asserendani ab ipso c. 5), aut notas Beaedictinorura consuluisset,non ei

ven.cardinali Thomasio adhibita in ejus pri-efatione excidisset, ut reor,tam inconsulta hujusmodi sen-
habebis. Verum Saoramentario ipsi post Gelasium tentia. Canonem missaB, uti sanctus Augustinus
additamenta facta fuere.Id minime inficias imus.At aiebat, « fere omnis Ecclesia Dominica oratione
nihil hoo obstat quominus auctor illius dicendus sit concludit {Aug. epist. 149, olini 56, ad Paulin.). »

sanctusGelasius,quando et ipsa liturgiaGregoriana Hoc idem sancti Cyprianus, flieronymus, Optatus

a neniine auo auctori eripitur.quod in eam post san- Milevitanus,Cyrillu3 Jerosolymitanus, Ambrosius,
clum GregoriuminvectaefuerintalicBorationes.festa, p seu quisquis auctor de sacramentis, aliique confir-
et ritus. Certe hic occurrit ad diem xiii Kalendas mant.Fierine potuit utorationcmtantimomenti una
Martii missa in natali sanctse Julianae ad xiv Ka- RomanaEcclesia olim insacris omitteret? Apage
;
I

lendas Septembres, missa in natali sancti Magrii Non omisit profectn; neque eamprimusin lilurginm
viKalendas Septembris,missain natali sancti Ruffi; invexit Gregorius Magnus, sed tanlummodo statuil
et Kalendis Septembribus, missa in natali sancti eam recitandam esse post consecrationem, aliquos
Prisci quae festa non ad Roraanam, sed ad Galli-
;
propterea damnans, qui aut ante ipsam consecra-
canas Ecclesias spectabant. Missa quoque habetur tionera, aut post communionem ipsam recitabant,
ibi in Exaltatione sanct» Crucis, qui dies festus, ut aut aliam pro ea orationem substituerant. De ipso
eruditi norunt,post sanciiGelasiitemporainstitutus pontifice murmur erat inSicilia, « quia orationera
fuit.Caput etiamQuadragesimalisjejunii ad feriam 4 Dominicammox post canonem dici statuisset.i>Qui-
Quinquasimas statuitur : quod Gelasii sevo aptari bus ille respondet,ad Juannem episcopum Syraou-
nequit.Haec,inquam,produnt quidem Codicem scri- sanum ita scribens « Oralionem vero Dominicam
:

ptum fuisse longe post Gelasii aetatem ; sed minime mox post Precem dicimus, quia moa apostolorum
impediunt quin Lacramentariura ipsura appellan- fuit. ut ad ipsam solummodo orationem oblationis
duinsit Gelasianum.et meritosit eidem pontifici tri- hostiam consecrareat. » Et infra Dominicaora-
: «

buendum. Gum verosub Carolo Magno Francnrum '-'

tio apud Graecos ab omni populo apud nos
dicitur,
regeauteannumChristioctingentesiraum,sublata li- vero a solo sacerdote. » Mos ergo antea quoque Ro-
turgiaGallicana,invalueril Gregoriana, etGelasiana ma» erat recitandae orationis Dominicae « mox post
cessarit iis in Incis ubi antea usurpabatur,ad agno- canonera; »hunc servandum jussitsanctuspontifex,
scendum ducimur Codiceto ipsum Gelasianum ante ac tantummodo eos improbavit qui loco non suo
ea tempora scriptum fuisse. eamdera recitabant,aut pro illa novam in sacrain-
truserant, Ad Pfatfii censuram hsc arbitror satis.
Verum sub finem praecedentis saeculicontra litur-
giam Gelasianam, seu potius contra Codicem, a Audiendus nunc Jacobus Basnagius. Ut is osten-
venerabiliThomasioeditura,insurrexitJacobus Bas- decimum pertinere Missalem a car-
dat ad saeculum
nagius, Samuelis consobrinus, es Calvinianorum dinale Thomasio editum, sequentibus utiturargu-
grege;et de antiquis liturgiis \oquen3{J B(un.,Hist. mentis. « Cereus, inquit ille, in ho'; Missall multis
t II, t. XVI. c. 10),
eccles. contendit Missalem eum cum cffiremoniis benedicitur. Hunc raorem quidam
librum saeculo Christi tantum decirao fuisse conscri- mutuati sunt a paganis, qui faces in suis festis ac-
ptum. Quisquis ejus verba legit, miram in horaine cendebant. Sed Tertullianus et Patres concilii Eli-
illo conlidentiam offendit.Sed antequam ipsius sen- y, beritani daranarunt. Sanctus vero Hieronymus in
tentiamexcjtiamus.juvatreferrequaeChristophorus Oriente usilatum tolerandum censuit. Gregorius I
Matthaeus PfaffiusTubingensisprofessor.annolTlO, Magnus,caeremoniarum amator, in Oocidentem,sa5-
in opusculo de liturgiis deGelasiana liturgiascribe- hunc ritum minime amplexus est
culo VII invexit.At
bat. En ejus verba: « Ostendit Jacobus Basnage populus ; nam pauoos post mortera Gregorii annos
eam Geiasio longe posteriorem esse,atque ad saecu- eidera esl formali oppositione adversatus.Oubitatur
lum decimum spectare.Hujus ergo argumenta cum GallineanGallaeciobstiterint.Quaremagnoannorum
nemo hactenus ex Romanensibusjugulaverit.cum numeroopus fuitadeumintroducendum cum omni-
etBasnagius ad eas rationes quas pro sua sententia bus caeremoniis,quffi unapcst alteramsuccedereso-
Thomasius attulitnil responderit; nos rera indeci- let. n Oblitus est Basnagius, monere leclorem ut
sam hic relinqueremu3,nisi, causa nobis praecipua, hinc ediscat referendum esse ad saeculum decimum
sed a Basnagio haud memorata, esset, ob quam Missalem a Thoraasio typis editum sed sine moni- ;

hanc liturgiam Gelasio adjudicandam censereraus.» tore id successurum illo sibi persuasit.Ad cereorum
Quffinam h»c causa ?o En vero istam,pergit dicere in sacris originem quod attinet, vide infra, cap.20.
891 DE REBUS LITDRGICIS 898

Gerei autem paschalis ritum duin is ad posteriora A gustinocerei paschalis benedictio,hoc est: ExsuUel
Sfficula trahit.illudere plane voluisse lectoribus suis jamangelicalurbacxloruni.ld non facile credendum,
videtur.Uti ipse noverat,apud Gatholicobaccenditur quanquarasimilitudine veriprorsusnoncareat,cun)
cereus,et de eo caQitur praefalio ad ostendenda ip- idemsanctusdoctorgeminosversusasseratasecom-
sius mysteria.Inhocsitaesunt omnes caeremoniae.ad positos « in laudem cerei {Aug.,de Civil. Dei, l. xv.
quas stabiliendas tanto annorum numero opus luit, c.22).»Attamcnpluranequceris,utmanutangasquam
si ipsum audiraus. Noverat itidem ipse in llturgia inani argumento antiquitatem Gelasiani Godicis
Gothica a Thoraasio edita.et in Sacramentario Gal- Basnagiusexcereopaschali minuendamsusceperit?
lico. quod Mabillonius publici juris l'eci(, beneJi-
At rursus ille instat, inquiens : « In hacliturgia
ctionera cerei occurrere, atque has liturgias praece-
(feria sexta majoris hebdomadas) Isgitur: Respice
dereannum Ghristi octingentesimum, et nihilose-
propitius adRomanum, sive Francorum, benignus,
cius morera hunc ad longe posteriora tempora per-
imperium. Omves norunt imperium hoc anno SOOper
Irahere audet. Multo evidentius lectoriilludit, cum Carolum Magnum exordium cepisse,et propterea ad
ipsumab Orientein Occidentemper sanctumGrego-
tempora coronationemillius subsecuta necessarius
rium fuisse invectum ait, ullo teste adducto, ratus
referendus est Codex. » Etiamsi daremus, inferri
sibi affirmanti unumquemque esse assensurum.Lo-
B hinc posse Codicem exaratum fuisse post annura
cum ergo afl"eram,quo fretus hoc ille pronuntiavit.
Christioctingentesimum,numproptereasequeretur,
Gregorius magnus ad Marianum episcopura Raven- utiBasnagius somniavit, ipsum pertinere ad aaecu-
natem.adversa valetudine laborantem, scribit « A lum decimum
:
? Sed quid moror? Bonam fidem in
vigiliis quoque temperandum est,et preces qus su- censore hoc desiderare cogimur, qui praeoedentem
per cereura in Ravennati civitate dici solent (ab oralionem vidit, ac dissimulavit, oum tamen ipsa
episcopo) vol expositiones Evangelii, quae oirca subsequentem explicet.lbi enim dicitur : Oremus et
Paschalem solemnitatem a sacerdotibus (id est, pro Christianissimo imperatore,vel rege, nosiro (illo),
episcopis) fiunt, per alium dicantur. Et tua dileclio
ut Veus subdilas illi faciat omnes barbaras nationes,
contra virtutem laborem sibi minimeimponat {Greg.
Nempe Romae pro imperatore preces Deo ab antiquis
M., l. XI, epist. 33, olim 28, ind. 4). » Estne hoc
temporibus otferebantur etcerteRoraanum perdu- ;

invehere cerei ritum in Occidentem ? Jam ibi tem- ravit imperium apud Graecos usque ad annum
pore sancti Gregorii is vigebat.Atque hinc jam in- Christi SOO.Atin Gallia, quo tempore scriptus fuit
telligis potuisse ipsum e.xhiberi in praecedenti litur-
Codex,adhuc orabatur pro rege nostro. Imo si post
gia sancti Gelasii.At subdit Basnagius Eidem ritui :
imperium ad Francosreges translatum exaratusCo-
paucos post annos se adversarium praebuit populus.
p dex fuisset, tantummodo dictum fuisset Respice :

Neque testem affert.Adducam ego,npmpe canonem propitius ad Romanum benignusimptrium; tuncenim

nonum concilii quarfi Toletani anno Christi 633 ce- imperii nomen Franciam quoque complectebatur.
lebrati,ubi haec verba:« Lucerna et cereus in privile- Quamobrem adnotatio heec non solum nihil lasdit,
giisPaschieapudquasdamEcclesiasnoncelebrantur, sed aperte confirmat Gelasianje liturgiae antiquita-
et cur a nobis benedicantur inquirunt. Propterglo- tem, ante annum Christi SOO.Pergit Basnagius,mo-
riosumenim noctis ipsius sacramentum solemniter nens in Sacramentorio hoc memorari « festa As- :

haec benedicimus. Etquiahaec observatio per mul- sumptionis et Navitatis beatae Mariae virginis. »
TARUM LOCA TEBRARUM,regionesque Hispaniae in Ec- quae saeculo tantum decimo instituta fuere Ad As-
commendatur, dignum est ut propter unita-
clesiis sumptionis Deiparaefestum quod attinet,frustra bic
tem pacis in Gallicanis Ecclesiis conservetur. » In censortricatur,quod saeculo Christi nono quidam in
quibusdara Codicibus pro Galliianis Ecclesiis legitur dubiura revocarenl Assumptionemvirginei corporis
Ga(/!f Ja»«'s,quodfactumopinorabimperitis,ignoran- in ccelum.IIoc enim nontollit quin antea lestumDe-
tibus subjectam olim Gothis fuisse Gallitf' partem, po8itionis,siveDormitionissanctaeMariaeceIebratum
nempe Septimaniam,8ive provinciam Narbonensem fuerit.Neque hic quaeritur.an Gelasii tempore insti-
nunc Linguadoca.Quid ergo de Basnagio dicen-
la tutum fuerit bujusmodi festum(quod profecto nemo
dum,quividitob8ervaiura cereipaschalisritum pau- ait)sed quidem an ante annum Christi octingentesi-
cispostobitumGregoriiMagni aanis.ijper multarum mum institutio ejus festi facta fuerit, atque addita
loca terrarum,et per refiiones Hispaniae, » et nihilo- SacraraentarioGeIasiano,utide aliis festiseiadjectis

minuspopuIosabeoabhorruisse,atquelpsirestitisse accidisse diximus, atque ipsi Gregoriano vioissim

audacter scribit, cum tantummodo a Patribus syn- accidit ; nam neque sanctus Gregorius in suum Sa-
odiToielanae dicatur,» apud quasdamEccIsias^regni crementarium intulisse videtur festa Nativitatis et
Gothici)non ceiobratus ? » Ad hasc rora istam confi- Assumptionis Deiparffi.Gaeterum quin assumptionis
ciunt, non quidem epistola ad Pra;sidium. quae siib solemnitas antiquissima sil, praecesseraque an-
nomine Hieronymi circumfertur,sed geminae
saneti num 800, dubitare non licet. Sergius I papa, ut est
benedictiones cerei paschalis a Sirmondo editae, apud Anasiasium Bibliothecariura, circiter annum
quorum auctor Ennodius Ticinensis, qui ipsius Christi 690,Iitaniain faciendam jussit « diebus An-
sanuti Gelasii temporibus lloruit In MissaliGothico, nuntiationis Domini, Nativitatis et Dormitionis
et in Sacramentario Gallicano.tribuitur sancto Au- sanotae Dei geaitricis.D In GalJiis celebratum fuisse
893 DISSERTATIO CAP. V. 894

festumDormitionishuju3anno590,hoceat,sedente A Ecclesia usitatum ordinavil.etquibusdamprajfatio-

Roma; Gregorio iMagno pontilice, testatur Gregorius nibus, ut supra vidimus, auxit. Fortassis etiam ali-
Turonensis « Hujus, inquit, festivitas sacra me-
:
quotdesuoorationesadjecit, certumqueest in Gela-

diante mense undecimo celebratur (Greg. Turon., siano tot oraliones et praefationes legi, quae non
l. I de Clor. mart., c. 9), » hoc est die 18 Januarii, eum, sed sanctum Leonem auctorem habent. Ibi-
quo etiam die occurit iri iVIissali Gothico.edito a ve- quoque assorvatasopiaari possumusprecesnon pau-
nerabiliTomasio;inlilurgiaGallicanaapud Mabillo- s.Teculis institutas. Quare ri-
cas a priuiis Ecclesiae
nium, et in Martyrologio Hieronymiano Florentinii, dcndus 3it,quiex Gelasii stylo Sacramentarii hujua
ut alios testes omittam. Verum in Romana Ecclesia originem metiri velil.Et nihilominus post tot inania
celebrabatur idem festum die 15 Augusti, quo, si argumenta, quibus Basnagius est usus ad illud erl-
fidesNicephoro.Mauricius AugustusGregoriiMagni piendumGelasio,ettrahendum Codiceraad saeculum
temporibus<isacrosanctKl>eiGenitricisDormitionem decimuui, triumphum sibi decernit.Falelurquidem
quintadeoima Augusti mensisdie celebrari praecepit inliturgijsPaschasiiRatbertitmeporapraecedentibus
toto orbe terrarum (Niceph., i. xvii, c. 18). » Pro- « transsubstanliationem » Euoharistiae reperiri; sed

pterea in vetustissimo Bedae Martyrologio,quod pro- siniul contendit post libros ab eodem Paschasio cir-

tuIeruntBollandistaj.addiemxviiiKalendasSeptem- n citer annum addimenta illa

Christi 831 evulgatos
bris legitur : « Sanctee M»ria: Dormitio [Bolland. ad ipsasliturgias.facta fuisse, « permutationesquae
Acl. sanct., Pervetusium itidem Ro-
t. II Mart.). » in dubium revocari non possunt, postquam nos
mans Ecclesiae Kalendarium apud Frontonera ad ostendimus easdemnonpotuissecontingerenisi sae-
eum diem habet « Solemnia de PausationeMariae,»
: culo decimo. » An gloriosus hio miles ostenderit
utietinPrffilaudatoMartyrologioHieronymiano,etin qaaeipsejactitat, nos quidem hactenusostendimus.
Kalendario Rumano.quodveluti insigneantiquitatis Sed maxime dolendum esl viros doctosprasoccupari
monumentum edidit PatreMartene.occurrit ad euin adeo et praeripi a contentionis et schisraatis amore,
diem Assumptio sanctK Mariae [Marten. Tkes. nov.
« ut neque veritatem sinceritate, qua3 par est, conqui-
V). » Post receptam Gregorianam litur-
anecdot.ji. rant, sequeetpopulum imaginationibus merisinre
giaminGalliissubCaroloMagnOjiniisquoque Eccle tanti momenti pascant, atque in iis tam placide con-
siis.uti Mabillonius animadvertit,invaluitcelebratio quiescant. Ut enimviri intercatholicos eruditissimi
hujus festi ad diem 15 Augusti. Quamobrem intelli- jam diu demonstrarunt, absurda plane imaginatio
gasquamirameritoBasnagiusantiquitatiCodicisGe Glaudii oerebro nata'Paschasium
est, in Calvinislae
lasianiopposueritfesturaAssumptionisMarianae.Itno corrupisse Ecclesiae de Eucharistia doctrinam, pri-
ipsius
.^ anliquitatem ex responsisNicohuI
, j. pontificis „ .j„„ invexisserealem ublatorum conversionem
mumque ,

dd Bulgarorum consulta deducere etiam poseumus. ^ incorpusetsanguinem Domini,utiinfraostendemus

Nara is pontifex, anno Christi 866, inter jejunia, EtqualeforetGallicaruraetBritannicarum Ecclesia-
« quae sancta Romana suscepit antiquitas, et tenet rura dogmadeEucharislia paucosante Paschasium
Ecclesia, » refert « jejunium ante solemnitaiem As- Ratbertum annos, anus Alcuinua Albinus, vir om-
sumptionis sanctae Dei Genitricis. Erat igitur iis nium theologorum sui temporis 3pectatissimus,edo-
temporibusabantiquilatecommendatumAssuraptio- cere eos potest, quippe qui ad Paulinum Aquileien-
nis festum. Cum vero in Gelasiano Sacramentario sem patriarcham h;BC scribit : « Ne.qu.ieso, oblivi-
nulla habeatur vigilia, id est, jejuniura ante idem scarls in tuis sanctis orationibus nomen amici tui
festum, id etiam prodit Sacramentarium hocfuisse Albini ; sed in aliquo memoriae tuae gazophylacio
eompositum non uno ssculo ante tempora ejusdem recomle ilud,et profer eo tempore opportuno, quo
Nioolai Ipontificis. DeNativitate sancta? Maria3 su-
panera et vinum IN substanthm gorporis et sangui-
perfluumestquidquam addere,postquiimsupravidi- NisCnRiSTi consecraveris (Alcidn. .ilb., ep. 113, ud
mus, jam sub Sergio Ipapa, anno Christi|690, Romae Paulin.) n Stultissimaautemomnium est alteraima-
ejusfesluminusu ruisse;etmartyrologiavetustafere ginatio.nempetantam fuissevim Paschasii lihris,ut
omniaejusdem raentionemfaciuntmenseSeptembri. universae Occidenlis Ecclesic-P, neminehiscente, aut
Duo autem diversa sunt, celebratio ejusraodi fes- 1? reclamante,ac nemine praecipiente,transsubstantia'
torum in Eoclesiis, eorum observatio de prs-
et
tionem contra ndem prascedentem fuerint amplexa',
cepto in populo, quod Basnagius minime distinxit, eamque doctrinam in liturgias atnue in alios libros
et de quo duntaxat disputatum aliquando fuit. paciflce intulerint.Haec.ut dixi,imaginatio mera est,

Deniqueispostremumjaculumintorquetinquiens: Rlque omnino ridenda ne|ue enim ullum testem

:

« IstiusSacramentarii stylusubeo differt, quo in suis producunt.qui excogitatam hanc tantie rei mutatio-
epistolis superstitibus usus est Gelasius. Neque veri nom animadverterit, et fassus fuerit. Sed quod
videtur simile ipsum sibi vim fecisse, ut Leonis I mnxime interest, jam diu palam fecere C;ilholici,

stylum imitaretur, a suo perquam diversum.» Sed omnes tam Occidentis quam Orientis Ecclesias,tam
vix indiget me monitore eruditus lector ad digno- antequam postPaschasii tempora,unanimesproces-
scendum quam futile sit hoc argumentum. Non de sisse semperina3serendadoclrina quam etiaranum
novo,non ex integro Gelasius Sacraraentarium con- Ecclesia catholica prolitetur. Plura hic non addo,
struxit, sedjam a praecedentibus s«culisin Homana quippe mihi statulum est infra in ejusmodi he-
895 DK REBXJ8 LITURGICI8 896

terodoxorum imaginationes invadere, quando eas- A papam (In epist. ad Carol. M.), et anliquissimos
dem adhuc cernimus pertinaciter venditari, ac alios scriptores, atque Missales, testes hdbemus
tanta confidentia lectoribus incautis propinari. hujusmodi laboris. Illud lantummodo quaerendura
Intereastatuimusnihilhaotenusproductum fuisse venit,anCodexaliquissuper3it,purumacgermanum
quod sancto Gelasio abjudicandum suadeat Sacra- Gregoriani Sacramentarii textura exhibens. Et qui-
mentarium sub ejus nomine editum, simulque Co- dem sine dubitatione respondendum aio, nullum
dicem unde illud expressum fuit ostendimus ante hactenus repertum, irao reperiendi spem omnem
annum Christi octingentesiraum fuisse exaratum. ereptam videri. Cura enim non Roraana tantum
Hic autem obiter animadvertendum reor, uti veri Ecclesia, sed et reliquae, novos dies festos in anti-
fert similitudo, per incuriam librarii excidisse ex quam liturgiam inveherent, vix fieri potuit ut Codes
hocSacramentario commemorationemdefunctorum aliquis tantae antiquitatisad nosvenerit,in quo nihil
qus post consecrationem adhibetur a Romana Ec- additamenti occurrat. Itaque illud duntaxat in votis
clesia, nempe Memento eliam, Domine, lamutorum
: mihi fuit, utquem possem reperire textum Grego-
jamularumque tuarum, qui nos prmcesserunt, etc. rianum, coeteris antiquitate prsistantera, lectori ox-

Quippe nullam ferme liturgiamsiveOccidentalium hiberem.SacramentariumGregorianunnannoChristi

sive Orientaliura Ecclesiarum mihi ostendas,in qua n <571 primus ex antiquissimo Codice evulgavit Jaco-
piu3 iste ritus desideretur. Neque tihi in mentem bus Pamelius [Tom. II Liturg.) quod tameii qui- :

subeat dubitatio an sancti Gelasii svo vigeretmor- cunque conferatcumtextuquemegoprolaturus sura

tuorum lidelium commemoratio in 8acris,et preces stalim animadverteteidem antiiiuitatecederejmulta
pro iis Deo offerrentur. Sasculo ipso ChriBti tertio, quippe in eo addita occurrunl, quae in infra mihi
ot quarto, nedum quinto, babemus Patres hujus- edendo minime speotantur. Altorum poslea evulga-
modi dogmatis et ritus testes. Nullum ex iis ego vil Angelus Rocca, apostolici palatii sacrista (n). In

memorabo in re nimium nota atque protrita. Sed eoetiara rainorvetustas.quamin Pameliano Tertium
et in hoc ipso Sacraraentario complures leguntur denique Hugo Menardus [Sacrament. Greg. M.) ex
missae pro defunctis, quae (idcm faoiunt antiquis- sancti Eligii Codice ms. expressum et notis illu-
sim.iB hujus in Ecclesia doctrinae. Hursus nullam Btratumtypistradidit; illudqueclarissimiPatres Be-
tibisuspicionemminorisantiquitatisingerantmissae nedictini e congregatione snncti Mauri nobis iterum
autorationesproquibusdam privatisnecessitatibus, dedere(6). Duo autem ibi consideranda sunt, teiius
et benedictiones nonnullae, nam et istas novit et videlicet Gregoriani Sacramentarii, ipsiusque Me-
adhibuit priorum Christianae fidei smculorura de- nardi notae. Ad hasce quod attinet, em px multiplici
votio. Exemplum dabo. Est hic, lih. iii, cap. 83, eruditionequain liturgicisrebuserainebatvirdoctis-
oratio pro eo, qui barbam tondit, ubi haec « simus, summopere sunt commendandae, et dignsa
prius
verba Prospiiius super hunc jamulum tuum juve-
: quaeomnium manibus terantur.Quod vero pertinet
nilia [scvWie. juvenilis) xlalis decorem Ixtanlem, et ad Gregorianum textum ab eo editum, en quid de
florem primis auspiciis altondeniem, adesto.VesWvns eo senserint praelaudati Benedictini in praefatione
apud ethnicosmosiste olitn fuit. lllura ipsuin Chris- ad idem Sacramentariura : a Et sane, inquiunt, per-
tiani relinentes sacrarunt. Sauctus Pyulinus epis- pensis omnibus aequiori lance, nullura ipsi vel ob
copus Nolanus, cum adolescens circiter annum antiquitatem,velobintegritatera praeferendumduxi-
Christi 373 primam poneret barbam, ante sepul- mus, lecta, quam Editioni suaevir doctissimus pree-
crum sancti Felicis ipsam totondisse videlur. In- fixit, prsfatione. » Verura Venerabili cardinali Tho-
quit enim, sanctura Felicem alloquens {In natal. masio, uti in ejusVita memoriae proditumlego, ali-
13, V. 324, Anecdot.. Ed. Murat.) : tervisum fuit. Scilicet optasset ille, ul Benedictini
Tunc etiam primsB... [Forte ponensj libamina barboe Gregorianum a Pamelio editum Sacraraenlarium in
Ante tuum eolium, quasi te carpenle, totoudi. EditioneOperurasanctiGregoriiMagni prastulissent,
Antiquitatem vero Gelasiani Codicis luculentius cum illud magis conforraeac simile censeret primi-
conlirmabit species charactsruiii, quara P. Blan- genio textui sancti ponlificis, quam alterum a Me-
ohinio acceptam refero. D nardo evulgatum quod tamen facereii vetabantur,
:

CArUT VI. quandostatueranlutilissimasMenardinotasinsuam

De Sacramentario Gregoriano.
Exploratum habemus Gelasianum Sacramenta-
rium a sancto Gregorio Magno coarctatum fuisse,
atque ad eum ordinera redactum, qui deinceps in
Romana Ecclesia, caelerisque ipsam imitantibus, ad
nostros usque dies observatus est, additamentis la-
men non paucis,sed levibus,identidera factis.quibus
nihil subtractum fuit substantiae. Gregoriani fetus.
JoannemDiaconum{/re Vil. S. Greg. M.), Adrianuml
Editionem inferre, quas textui diverso a Menardino
minime respondissent.
CsteruraquinParaelii textusMenardinositpraBfe-
rendus, uti arbitratus est Thomasius, ac deinde
confirmavit eximius Pater Mabillionius.nemo dubi-
utrumque expen-
tare poterit,qui diligentiori lance
dat.NimisenimmuIta suntinGregorianoSacramen-
tario Menardi, quae sancl'im Gregorium auclorem
nequaquam agnoscunt, et a vetustis Romanae Eccle-

[a) Angelus Rocca, in Editione operum sancti Gre- (b) Nova Editio operum sancti Gregorii I, a Bene-
gorii sub Clemente VIU Romae peracla. dictinis sancli Mauri inttructa.
897 DI88ERTATIO. CAP. VI.

siaemoribus recedunt, ita utsancti Eligii codex(quo \ aima tantummodo dicendam. Has praefationes tenet
lamen non ipse sanctua Eligius, sed monacbi sancti et custodit sancta Romana Ecclesia. Has tenendaa
Eligii olim utebantur, et usus postea estMenardua vobis mandamus. » Isidori Mercatoris fetum adul-
ad suam Editionem) non sit ejus antiquitatis et inte- terinura hanc Epistolam suspicatus est Labbeus.
gritatisquamsibiperauaseruntmonacbiBenedictini Cardinalis vero Bona suspicionem concepit « ne'
In oculos primo statim incurruntinnumerae, utita alterius fortepontificis recentioris sit, et Pelajjio per
dicara, praefationes illsequce ad singulosfermefestos errorem tributa.» Suspicionissuae causam deinde is
die3,'etad omnes totiusanni Dominicas, velad ipsas affert, inquiens « Si enim aetate Pelagii illis tantum
:

vigilias, etud privatarum necessitalum missas, ad- praefalionibusRomanaEcclesia, tanquam dudum in

junguntur.Atqui tantam praefationum copiam asanc- ea receptis et approbati? utebalur, quomodo Grego-
to Grpgorioprofectam atque probatam, a credendo rius, ejusimmedialussuccessorsacrorumque rituura
nosveteramonumentadeterrent.Concorditerquidem tenacissimus custos, alias novas instruxit
? Evidens
procedebant universae orbis Christiani Ecclesiee in enimestinlibrisantiquisSacramentorum,quiRoraa-
quadam prasfatione sive praeparatione ab canonem. nae Ecclesis titulura prae se ferunt, plures reperiri
quam hymno seraphico conciudebant, atque istius praefationes, vixque ulla missa est cui propria et
communis praelationis mentio est apud sanctos Cy- peculiarisnonassignelur praefatio. » Cardinali Bonae
prianum,Cyril!umJerosolymitanura,Chrysostomum, majori fragore subscripsit Pagius {Critic. ISaron.,ad
Augustinum, aliosque Patres. Sed mos sensim in Oc- an. 590), iisdem ac ille rationibus usus. Suppositi-
cidente invaiuil, uthuic prfelationi aliquid singulare tiam, aut alteri Romano p&nlifici recentiori potius
adderetur,pertinens ad singulas quasvis festivitates. tribuendam, et ego arbitrorepistolain illara Pelagii
Antiquitatem hujusceconsuetudinishabemusacon- II non ob adducta arguraenta. Deceptl
papae, sed
cilio Milevitano ii, quod anno Christi 416, praesente namqueab EditioneMenardi tara Bonaquara Pagius,
8anctoAugustino,celebratumfuit. Ibihascleguntur: sibi persuasere tot in Gregoriani Sacramentarii Edi-
« Placuit etiamet illud, utpreces, vel orationes, seu tione MenardinapraefationesabipsoGregorio Magno
missae, quae probatae fuerint in concilio, sive praefa- pontificeesseprofectas,quod tamen cum veritate pu-
tiones, etc, ab omnibus celebrentur. Neo om-
gnat;quippe brevi palamfiet duntaxat paucas illas,
aliae

nino dicanturin Ecclesia, nisi quibus nunc utimur praefationes, a sancto Gregorio
quaea prudentioribus
tractatae vel comprobatas in synodo fuerint, ne forte esse receptas atque probatas. Ralio ergo cur suppo-
aliquid contra fidem, vel per ignorantiam, vel per sitionisarguendasitepistolanupermeraorata,eaest
minus studium sit corapositum [Conc. Milev. ii, c. quod revera ante Pelagium II atque ante annum 590
12). » En qualis aemulalio olim forstpiishominibus EcclesiaRomanacorapluribususafuitpraefalionibus
Latinis, vel ipso quinto Ecclesiae saeculo, concin- C uti constat e Sacraraentariis Leoniano et Gelasiano,
nandi novas orationes, priefationes et missas. Par alque ex Anastasio scribente «Sacramentorum prae-
quoque in ipsa Romdna Ecclesia studium fuit.Vide fationes » a sancto Gelasio elaboratas fuisse quae ,

Sacramentariura Leonianura, in quod confluxisse verba non novera tanlum, easque brevissimas, prae-
videtur quidquid prsfationura RomaB habebatur, fationes indicant, sed quidem multas, quales inGe-
qui tempore illud confectum fuit. Vide et Gelasia- lasianaliturgiareperiraus. Itaquefalsoeascripsisset
num, ubi non levis pra-fationem copia et profecto, ; Pelagius Secundus. Contra auctor illius epistolae,
utjam didicimus, ex Anastasio, sanctus Gelasius fortassis Isidorus Mercator, cum ineunte saeculo
fecit « Sacramentorum praefationes. » Christl nono, sivesubCaroloMagnospuriasepistolas

Cum autem usque scriberet, morito affirmare potuit nonnisi novem

ad Gregorium Magnum eodera
Sacramentario Gelasiano usa fuerit EcclesiaRoraana
praefationibus a longo tempore uti Romanam Eccle-
siam nam revera nonnisi octo, aut novera, aut de-
;
justaepropterea dubitationi aditus relinquitur an
cem, a Gregorii Magnitemporibuseademusurpavit
tribuenda sit Pelagio II papae epistola adepiscopos
in sacris, idque antiquissimi Codices testantur.
Gerraaniae et Galliie, quam in conciliorum collectio-
nibus,elin Aniialibusecclesiasticis cardinalis Baro- Verum unde in editum a Menardo Sacramenta-
nii,habes sd annura Christi 590, hoc est centum D rium tanta pra;fationum copia irrepsit ? Micrologus
post Gelasii raortem annis. Petebant episcopi illi saeculi undecim scriptorauctor estAlcuinum Albi-
« ordinem prcefalionum,quemsanctaRomana Eccle- num sub finem saeculi octavi confecisse, aut colle-
siahactenushaberet. «Rescribitpontifex » Sacrura : gisse, varias prasfationes, quaetamen sanctum Gre-
Grdinera Romanura, sacraque constituta nostrorum gorium rainime auctorem habebant a Fecit (sunt :

antecessorum relegentes, invenimus hasnovem pras-
fatioues in sacro catalogo recipiendas, quas longa
retroveritas in Romana Ecclesia hactenus servavit.
Unamin Albis paschalibus,aliam de ascensioneDo-
mini, tertiam de Pentecoste, quartam de Natali Do-
mini,quintam de Apparitione (id est de Epiphania).
sextara de Apostolis, septiraam de sancta Trinitate,
oCtavam dc Gruce, nonam de Jejunio et
ejus verba) idem Albinus in sancta Ecclesia non
conteranendam opus ; nam Gregorianas orationes
in libris Sacraraentorum collegisseasseritur, paucis
aliis adjectis, quas tamen sub obelo notandas esse
indicavit (ut easaGregorianisdistingueret) Deinde
alias orationes, sive praefaliones, etsi non Grego-
rianas, ecclesiasticffi taraen celebritati idoneas, col-
Quadrage- legit, sicut prologus testatur quem post Gregoria-
 DE REBUS LITURGICIS 900

naaorationea in medio ejusdem libri collocavit (Mi- ^ exauro,argento, minio, atqueatramentoefrormatis:

erolog., de eclces. Obsetv., c. 9). » Qui vero Gal- in nomine Domini. Incipil Liber Sacramenlorum in
licanis et Germanicis Ecclesiis pietate praestabant, circulo anni, expositum a sancto Gregorio papa Ho-
ejusmodi proprias prffifationes ad majorem quibus- inano, edilum e.T aulhentico libro bibliothfcx capituli
damdiebusvenerationem conciliandam in liturgiam scriplum. Viden ut prierationes distinct» sint a Gre-
Gregorianam intulere. In Chronico Centulensi apud goriano Sacramentario? Eam aane ob cansam, quod
Dacherium memoratur « Missalis Gregorianus, et auctorem non habent pra^clarissimum illum pontifl-
Gelasianus modernis temporibus ab Albino ordina- cem. Spectasse Codicem huncad celeberrimura Au-
tus iDaclier., in Spicileg.. l. iii.c. 3). » Confor cum giae Majoris Monasterium in Constantiensi diceassi
Socramentario per Menardum edito Gelasianum ;
.situra, ex Galendario eruitur, ubi aniversarius dies
reperies non paucase Gelasianis prajfationibus in obitus etinterduraordinationisillorumabbatum an-
Gregorianara liturgiam iminigrasse, uti in vigilia regum aliorumque hominum
notatur, atque insuper
Natalis Domini in nocte, feria 6 in Albis, Domini-bene de eodera coenobio meritorura dies emortualis
ca 2 et Dominica 4 post octavas Paschae, ut alias vario charactere signitur. Postremus regum est
praeteream. Reliqu» vero, non Gplasian?f!, ab Al- Henricus rex, priraus videlicet ejus nominis in Ger-
cuino Albino aliunde coUectae fuerunt. Mos autem P mania abbatum vero Folewinus, qui anno Christi
;

fuit in describendo Sacraraentario Gregoriano ejus- 809 electus fuit. In eo Codice nonnulls; missae, ora-
modi prafationes non Gregorianas seorsim appo- tiones et benedictiones, nobis sese offerunt qus in
nere, uti fetus minime sancto illi pontifici tribuen- Codice Menardi desiderantur et aliae contra e.is- ;

dos, adhibondas tamen devotionis causa pro oppor- tant apud eumdem Menardum, quibus caret Vindo-
tunitate festorum. Incertum est an Code.x sanotiEli- bonensis Codex.
gii, quo usus est HugoMenardus,easdem adquamli-
Sunt et aliiin ItaliavetustissimiCodicem ejusdem
bet missam insertas haberet, an ad calcem.Codicis
Gregorianae liturgis. An ex iis aliquem assevarel
rejectas. In Ceesarea Vindobonensi Bibliotheca in-
insignis Aquiliensis patriarchalis Ecclesia, a cl. v.
signe antiquitatis monumeutura visitur. celeberri-
Joanne Dominico Berroli, ejusdem Ecclesiae cano-
ii]um,videlicetSacramenlariumGregorianum, quod
nico, sum percontatus. Relulit ille haberi illic ele-
Petrus Lambecius (Tom. II Biblioth. Gces., e. 5),
gantissimum Codicem, cujusajtas spectare videtur
idem ipsum esse censuit ac missum ab Adriano 1
ad saeculum Christi nonum, aut decimum. Enejus
summo pontifice ad Carolum Magnum Francorum titulum In Chrisli nomine inapit Liher Sacramento- :

et Longobardorum regem, ut patet ex epistola 82

rum de circulo anni, a sancto Gregorio papa Romano
Codicis Carolini.
n editum, qualiter missa Romana celebralur. Hocestin
An lantae antiquitatis censendus foret ejusmodi primis introitus, etc. In Bibliotheca quoqueinsignis
Codex dubitans ego, hac de re litteras dedi ad Do- capituli Canonicorum Veronensium existit idem
minicum Bricherium Columbum, amicum meum Sacramentarium cum usitalo titulo,scilicet Incipil :

doctissimum, ut ipsum scrutaretur, sive judicium Liber Sacramenlorum de circulo anni, expositus a
exposcereldominiForlasi«primi bibliothecse custo- sancto Gregorio papa Romano, edilus ex authenlico
dis. Rescripsit ille, in oratione feria 6 in Parasceve libro bibliolhecse Cubiculi scriptus, qualiter missa Ro-
legi : Oremus el pro Christianissimo imperalore nostro mana ce/e6raii»'.GonsultusameBartholomtEusCam-
alia vero manu supra scriptum fuisse rege. Non pagnola, sanctae Ca?ciliaB archipresbyter, et Vero-
aliud abere potuit, atque habuit Sacramentarium nensium rerum peritissimus, ad me rescripsit in
Gregorianum, quara pro imperalore moj/;'0, itaenim benedictione cerei Sabbato sancto haeo legi ; Utnos
suo tempore scripsit sanctus Gregorius. Quonam famulostuos, etc, unacumpapanostro (illo)el glorio-
vero tempore scriptum in eo Codiceluerit rege, in- sissimo rege noslro Otlone, nec non et venerabili anti-
certuin est. Ibi quoque habetur, die Dominica missa stiie nostro Vuolfkango, quiela temporum conti-
de sancta Trinitate. Feria 2, de Sapientia ; Feria3, nua, etc. Auctoritate Missalis hujus cl. v. Scipio
de Spiritus sancti dono postulando, etc. At hujus- Malfeius Marchio, in catalogo episcoporum Vero-
modi missae, uti nos veteres liturgi scriptores mo- nensium intulit Vuolfkangum, ut ex postrema Ve-
nuerunt.auctoreiiiagnoscuntpraelaudatumAlcuinum neta Editione Italiae sacrEe constat. Verum prailau-
Albinum, ita ut hinc discanius exaralura fortasse dato Compagnolae visum est Sacramentarium illud
fuisse CoJicem illum ante finem sacculi octavi at ; spectasse olim ad Ratisbonensera Ecclesiatn sub
non eura esse potuisse qui ab Adriano I pontifice ad GttoDe III Germanico rcge, nondum imperatore,
Carolura Magnum missus fuit. Prffiterea ante idera quo lempore fioruit Vuolfkangus Ratisbonensis epi-
Vindobonense Sacramentarium primitienia manu scopus ab anno Christi 974, usque ad 994, Codicem
acriptffi occurrunl prajfationes missarum a prima vero ab Oberto episcopo, qui cathedram Veronen-
Dominica Quadrageaimae usque ad feriam sextara in sem tenuit ab anno 992 ad 1008, atque Ottoni III
Parasceve. Deiiide misaa de patronis Ecclesiaj, be- perquara charus el farailiaris fuit, ob devotioneni
nedictio candelarum in die purificationis sancls Ma- erga aanctuin illum prajsulera fuisse Veronam de-
riaj virginis, missa sancti Chrislophori, et Kalenda- portatum. Quas si vera sunt, expungendua est ex
rium. Taudem tequitur hic titulua, litteris alternis catalogo Veronensium antistitum ille Vuolfkangus.
901 DIS8ERTATI0. CAP. VI. 902

In eadem autem Sacramentario, praeter coiisuetas A. el honoris mei et beneficio Ecclesiae perdam. » Ibi
Romanae Ecclesiae preefationes, nulla niia occurit. quoque prsfationes illffi duntaxat in textu b gun-
Sed et apud canonicos Mutinenses Gregoriani Sa- tur, quae adhuc in usu sacrorum sunt. Si qua? ve-

cramentarii vetustissimura exemplum superest,inu- ro addita; sunt, in margine alia manu adnotatae
tilumtamen, cum a Natali sancti Fabiani, die xin fuerunt.
K;ilendas Februarii, exciderint non pauca folia us- Longe tamen antiquiora Sacramentarii Gregoria-
que ad feriam quartam infra octavam Pentecosles. ni exempla mihi suppeditavit diligentia, et anti-

En codicis titulum: In nomine Domini incipit Liber quus er^a me amor cl. viri Patris Josepbi Blanchi-
Sacramcntorum de anni circulo, expositum a sancto nii quem editi libri celebrem reddidere, et cui in
Greijorio papu Romano, edilum ex aulhenlico libro Oratorio Romano commendata est ecclesiastic&rum
bibliolhecse Romanss Ecclesix. Incipil missa Ecclesise Annalium continuatio. Gerainos ille, inquara, Codi-

Romanae. Per omnia sxcula sxculorum.Ssculo Chri- ces ail me misit ex veneranda profecto vetustate praj
sti nono exaratus Codex videtur; saltem decirao sta- ca;teris Gregorianis commendendos. Alter ex iis
tuenda illius aetas quod et characterum forina, et
: oliiii ad Paulum Petavium Pari-
in Gdllia spectavit

quffidam in margine alia mKnu adnotata evincunt. siensem senalorem, tum ad Christinam inclytam
Ibi inter aiia legitur " III Kalendas Julii, quod fuit n
: Suecorura reginam pervenit, denique Romae in
festivitas apostolorum Petri et Pauli, obiit Gotefre- OlhoboDianam bibliothecam illatus ibi quescit.Con-
dus de Bolonia; sed et Emerada uxor ejus obiit ipsa flrmatur rara ejus antiquitas ex characterum forraa,
Kal. Julii de hoc saeculo quod fuitgenitor etgeni-
;
quorum specimen idem Pater Blanchinius aereae la-
trice domni Warini episcopi Mutinensis, indictione minas coramendatum voluit atque hic ego om-
priraa(idest, anno Christi 1003, aul 1018, quo flo- nium oculis expositum volo.
ruit idem Warinus episcopus). » Alteram accipead- Rursus Codicis hujus antiquitas ex necrologio,
notationem in margine « Ab hac hora in antea
: quod identidera variamanu,diversisquetemporibus
promitto ego Joannes archipresbyter tibi Warino eidem Sacramentario adjectum fuit, deduci posse
episcopo, quod diebus vitae meae cum muliere alte- videtur. Certura quippe est antea exaratum fuisse
rius adulteriura nonfaciam, neque cum illicitame- Codicem; tura addita prout sors ferebat, et confuse
retrice fornicationem. Et si fecero, me ipsum con- in raargine, sive in paginis vacuis, nomina defun-
flrmo in periculum. » Tertiara denique adnotatio- ctorum, aut infirmorum, aliorumque etiam viven-
nera accipe :« Ego Nairapresbyter promitto coram tium,pro quibus preces in tremendo sacriflcio fun-
Deo etomnibus sanctis, et tibi Guarino episcopo. debantur. Singula referre, in nullius usum conce-
quodcarnis commistionem non faciara.Et si fecero, C deret. Praecipua tantura memorabo
Nomina canonicorum Parisiensium
Ercanradus episc, Amalingus, Ambrico. Bernardus,
Ercanfredus, Amalgarius, Altroldus, Magenardus,
Ragoboldus, Vuacco, Everladus, Gilardus.
Falcadus, Aganus, Jonas. Vulfuinus,
Hadericus, Item Aganus. Melismus, Drogo,
Gabilo, Ercanfredus, Berthans, Vuinebaldus,
Remigius, Item Ercanfredus, Ainricus, Rotgamus, etc.
Fulcricus Elbertus, Gislefredus,
Alo Martinus, Johannes,

Quod de Italia animadverti ego alibi (Muraior., Qui mos fieri non potuit, quin confusionem ali-
de Gallis nunc animadver-
Antiq.. Ital. dissert. ii), quando pareret. Hic habes tres Ercanfredos, duos
tere potes. Scilicet homines unico nomine descri- Aganos. Quid, quaeso, unum ab altero distin-
ptos, cum nullua tunc esset cognominum usus guit?

Nomina infirmorum.
Gerulfus sacerdos, Adalaldus, D Hildufug, Melismus,
Hildeardus, Adalardus, Zangrulfus, Sidhardus,
Tetbaldus, Waltarius, Aldecrudis, Godelindis,
Fulcoldus, Ivo, Sichardus, Agino,
Adhararius sacerdos, Durandus, Eufania, Morandus,
Gerbertus, Hulculfus, Hainraranus, Agenildis,
Lingradus, Araalhardus, Anthelmus, Rotfridus,
Walaradus, Durandus, Sigebertus, Ingelbaldus, etc.
Hildegardia, Leduis,
Nomina defuncorum.
Doranus Inchadus epi- Aldaricus, Amallrudis, Rodulfus coraes,
scopus, Hilduinusabba, Deutfrendus, Metarius laicus.
Ercarandus episcopus, Arigarius sacerdos, Geringarius, Ofrpdus episcopus,
Erembertus episcopus, Lolharius in^perator, Benjarain, Madelgarius,
Dunthaldus episcopus, Menardus monachus, EloDgus, Item Mndelgarius,
Aldricus episcopus, Theowinus monacbus, Wlfgrimmus sacerdos, Emeltrudis,
Adalbertus episcopus, Vumelinda, Baltadus sacerdos, Wllaldus,
903 DE RHBU8 LITDRGICI8 904]

Item Wlfaddus, Berinoarius, A Plectrudis, Almedus,

Constantius, Jacobua episcopus, Guntardus, Stephanus, etc.
Item Constantius, Ratfredus. Stephanus,
ht aliis paginis hxc habenlur.
Karolus imperator, Drogo, Joannes subdiaconus. Flaremburgis, femina,
Pludovicus imperalor, Eiisard episoopus, Giroldus, Godevertus laicus,
Pippinus rex, Hodolricus decanus, Fulbertus, Ingeralr.nus,
Constantius episcopus Fuloherius decanus, Waldrit levita, Anstasius,
Herwadus levita, Frotmundus docanus, Otulfo levita, Heribertus,
Sirmundus sacerdos, Otramnus levita, Adelenda femina. Ansausius, etc.
Alfredus levita,
Reliquorumhominumhicdescriptorumcolluviem no Christi 775. Junior vero interfuit synodo Theo-j
prcetereo.Eorum nominadiversacharacterum forma donis Villae circilerannum 855, el decessisse cre-i
plcrumque scripta apparent, ideoque addita, post- ditur circiter annum 853. Quare saltem ante buno:
modum Sacramentarium exaratum fuerat. annum Othobonianus Codex scriptus videtur. In;
Gemini
aulem Ercanradi, sive Erchenradi, Parisienses epi- eodem autem codice legitur Litania Roroana, non'
scopi hic numerari videntur. Catalogum pervetus- g adeo antiquo charactere scripta,atque ad Parisien-
tum Parisiensium episcoporum edidit Mabilonius sis Ecclesi* usum accomodata, quam a me aoci-i

[Lib. IV deRe diplom., p. 625), in quo recensentur pere lectorem non pigebit. Ibi oratur pro domnol
duo Ercbanradi. Senior, aSammarthanis in priore imperatore, et exercitu Francorum. Ergo haec Li- i

Editione Galliae Ghristiane omissus, florebat an- tania ante anDUCU Christi 887, in usu fuit.
Litania Romana.
Kyrie, eleison {Ter.) Sancte Sancte Medarde ora.
Gergi, ora. Propitius esto. Libera; '

Christe, audi nos. [Ter.) Sancte Sancte Sulpici, ora.

Ignali, ora. nos, Domine.
Sancla Maria, ora. Sancte
Alexander, ora. Sancle Lupe, ora, Ab omni malo, libera.
Sancte Michael, ora. Sancte
Cucufas, ora. Sancte Eligi, ora. Ab hoste raalo, liDera.
Sancte Gabriel, ora. Sancte
Gervasi, ora. Sancte Albine, ora. A pericuiomortis, libera. ',

Sancte Raphael, ora. Sancte

Protasi, ora. Sancte Audoene, ora. PerCrucem tuam, libera. i

Sancte Joannes, ora. Sancte

Celse, ora. Sancta t^licitas, ora. Peccaiores.Te rogamus,]
Sancte Petre, ora. Hyppolythe, ora.
Sancte Sancta Perpetua, ora. audi nos.
Sancte Paule, ora. Sancte
Dionysi, ora. Sancta Agatha, ora. Ul pacem nobisdoues,te
Sancte Andrea, ora. Sancte
Ruatice, ora. Sancta Agnes, ora. rogamus.
Sancte Jacobe, ora. Sancte
Eleutheri, ora. Sancta Lucia, ora. Ut sanitatem nobis doneg
Sancte Joonnes, ora. Sancte
Saturnine, ora. Sancta Caecilia, ora. te rogaraus.
Sancte Thoma, ora. Sancte
Polycarpe, ora. C S^ncta Anastasia, ora. Ut fructum terrae nobis j

Sancte Philippe, ora. Tlmothee, ora.

Sancte Sancta Petronilla, ora. dones, rogaraua.
te j

SancteBartholoniee.ora. Cosma, ora.

Sancte Sancta Scholastica, ora. Ut aeris lemperiem nobis j
Sancte Mattheee, ora. Damiane, ora.
Sancte Sancta Susanna, ora. dones, te rogamus. ;

Ut domnumapostolicum
'

Sancte Simon, ora. Sancte

Maurici, ora, Sancta Prisca, ora.
Sancte Taddee, ora. Cereon, cum so-
Sancte Sancta Praxedis, ora. (illum) in sancta reli- ,

Sancte Mathia, ora. ciis tuis, ora. Sancta Brigida, ora. gione conservare di- ,

Sancte Marce, ora. Sancte Crispine, ora. Sancta Afra, ora. gneris, te rogamus. ,|

Sanote Luca, ora. Sancte Crispiniane, ora. Sancta Juliana, ora. Uu domnum imperato-^j
Sancte Stephane, ora. SancteChristophore,ora. Sancta Euialia, ora. rem.et exercitumFran»
Sancte Line, ora. Sancte Hilari, ora. Sancta Leochadia, ora. corum conservare di-
Sancte Clete, ori. Sancle Martine, ora. Sancta Eugenia, ora. gneris, te rogamus.
Sancte Clemens, ora. Sancte Augustine, ora. Sancta Euphamia, ora. Ul cunctura populum
Sancte Xiste, ora. Sancte Gregori, ora. Sancta Genovefa, ora. Christianum, pretioso
Sancte Corneli, ora. Sancte Hieronyme, ora. Sancta Tecla, ora. sanguine tuo redem-
Sancte Cypriane, ora. Sancte Silvester, ora. Sancta Columba, ora. pium, conservare di-
Sincte Chrysogone, ora. Sancte Benediute, ora. Sancta Helena, ora. gneris, te rogamus.
Sancte Laurenti, ora. Sancte Ambrosi, ora. Sancta Adelgundis, ora. Fili Dei, te rogamus.
Sancte Vincenti, oia. Sancte Apolinaris, ora. Sancta Autonina, ora. Agnus Dei, qui tollis pec-
Sancle Anastasi, ora. Sancte Maximine, ora. D Sancta Christina, ora. cala mundi, miserere
Sancte Fabiane, ora. Sancte Remigi, ora. Omnos sancli, orate pro Christe, audi nos.
Sancte Sebasliane, ora. Sancte Vedaste, ora. iiobis. Kyrie eleison.
Sincte Tiburti, ora. Sancte Marcelle, ora. Propitiusesto. Parce no-
Sancte Valeriane, ora. Sancte Germane, ora. bis, Domine.

Alterum Sacramentarii Gregoriani Codicem,sal- ca? CubicuU scriptum. In aliis Codicibus, ut supra
tem ineunte saeculo Christi nono ex aratum, as- habetur, indignante PT'\sc\auo, liher expo-
vidisti,
servat supra caeteras ditissima, hoc est, Codici- situm, editum, scriptum. Si quis Codex editus aii-
bus mss. referta, Vaticana bibliotheca lllius . ter etfert, de correctione longe serius adhibitadu-
exemplum sibi procurat indefessus eruditionis l><tandum est. autem animadversio me ad
ll«c
ecclesiastinaevenator Pater Blanchinius nuper opinandum adducit, non ex ipso authentico libro
memoratus, illudque tandem in usum meum con- bibliothecffi cubiculi pontificii singula exempla
cessit, adjuncto etiam specimine characterum Sacramentarii Gregoriani fuisse olira petita.Unum
ejusdem Codicis in aerea lamina inscripto. Idem exemplum inde expressum, et ad Ecclesiam
cum aliis ibi titulus lncipil Liber Sacramen-
: quampiam Galliarum, aut Germanias, aut Italiffl
torum de circulo anni expositum u sancto Gregorio translatum, satis fuit, ut complures aliae Eccle-
papa Romano, editum ex authentico libro bibliothe- sise nova inde exempla deaumerent quod praeci- :
 905 DlSSERTATiO. CAP. VI. 906

que factumsaeculoChriatinonoetdecimoquo ncmpo X annuni Chrigti 830, instituil. Cum il-

teanporepersingulasfermecivitatoscanonicorumcol-
logia constituta certarunt.utritussuoscomponcront
adexemplaromniummatrisEcclesiiE,hocest,apo3to-
licae Romanae. Si unusquisque e Romano Codice
suum derivassetiVixlieri potuisset ut intot cxempla
incurrissetidemgrammaliciiliserror.Altamen inCo-
dice Othoboniano, de quo nuper egimus, ila con-
rante, circiler
liusdiei missa tam in Codice Panielianoquamin Me-
nardino legatur, nuUa vero in Vaticano atqueOtho-
boniano,legitima inde conjectura, imo et pereraplo-
ria sententia exsurgit, raajorera isti vetustatem esse
tribuendam.Vindobonensis Cccsareus Godex missas
concordcs cum ambobusCodiuibusnostris cxhibeti
el cumi nuUura ibi sit de rogationibus verbuin,inda

ceptus esl litulus.litteris maju?culiset minioexara- illius quoquc .Ttatem roetici potes. Rcdeo nunc ad

tus In nomine Dotnini. Incipit liber Sucramcnlorum

: tot praifationes, quibus oneratam vidcs liturgiam

de circulo anni, a sanclo Gregorio papa Romano edi- Gregorianam aMenardo editara ac ropeto easdem
;

tiis.Qualiter missa Romana, etc. Repetendum autem in textum missaruin illatas,oausam errori dedisso,
hio est, in neutro Codice. Vaticano, scilicet, atque quasi ipsarum auctor fuerit sanctus ipse Gregorius,
Othohoniano,exhiberi QobispurumputuraSacrajienta uti nimiura fidenleseidem Menardocredidorecardi-
rium,qualeesanctiGregoriimanibusprodiit.Aliquot nalis Bona,et Antonius Pagius. Atqui cerlumcstnon
etiamadditamenlafestorum subinde ad illud utro- n alias praefationes in textu Gregoriano haberi quam
bique sunt facta cujus rei exemplum satis est rae-
:
quaj adhucin usu Roman» Ecclesiae sunt, uti fijern

morare,diemfestumipsiussaucti Gregoriiad iv Idus faciunt antiquissimi Codices Vindobonensis,Vatica-

Martias, et missam sanctce Marice ad martyres, in nus, Othobonianus, et Mulinensis, excepta missa
IdusMaias; quaeinslitutafertur a BonifacioIVpapa sanctffi Anastasiifiin Natali Domini,cui propriaolim
circiter annum Christi 610. Atlamen suum slat re- attributa fuit praifatio.In vigilia quoque, et natali

motissima; antiquitatis pretiuwgeraiuia memoratis
Codicibus, Vaticano vidclicet atque Othoboniano,
itautamboreferreNatalesuum censendisint, autad
finem saeculi octavi, hoc est ante annum Christi
octingentesimum.aut ad priores saeculi noni annos.
Leo !II papaanno 793 pontificatura iniit anno8i6 ;
vivere desiit. De hoc autem pontifico quid habeat
Anastasius Bibliotbecariusin ejus Vita accipe:iilpse
sancti Andreae peculiares olim fuere pricfationes,
quaj taraen aliae sunt a Menardinis.Plerique autem
Codicesin finecollcctas babentprajfationes el bene-
d:cliones,quee pro arbitrio sacerdotum et episcopo-
rum adhibebantur.Antiquissimustandem collector,
quemPameliusGrimoldum abbatem,Menardusvero
Piodradum presbyterum est opinatu3,nos vero, au-
ctoritale Micrologi, i-equius arbilrabimur Alcuinutn

vero a Deo protectus et praeclarus pontitex consti- Albinum, monel in prologo (quera proferam el ego
tuit, ut ante tres dies Ascensionis dominicffl litaniae ante benedictionem cerei ex Olhoboniano) se hcEO
celebrarentur.scilicet feria secunda,egredientepon- «in aliis sacrimentorum libellis invenisse inserta; n

tifice cum omni clero et cuncto populo cum hyranis sed a Gregoriano textu sejuncla exhiheri, ut unus-

et canticis spiritualibusab ecclesia Dei genitricis ad quisque nosc.^t«quae abeato Gregorio, quaeve sint
Praesepe.etc. Feria tertia vero,exeuntcs ab ecclesia ab aliis erlita Patribus.»Tum de pri-efalionibusipsis
hcTic infrii subdit » Priefationes vero, quas in fine
sonctae Sabinae raartyris, elc. Feria quarta exeuntes :

ab ecclesia Jerusalera,»etc.Hubes hio, quo tempore posuimus Codici;,fl:igitamu3, ut ab iis, quibus pla-
litani» minores, sive rogationes, ante aliquot sm- centjCum charitate suscipiantur et cananlur..\b his
cula in Gallis instituts, in Romanam Ecclesiara vcro qui eas intelligunt,nec tamen delectant,necnon

quidem mentio
invectae fuerinl.Earum occurrit in etabhisqui eas volunt, nec inlelligunt, posoimus
! Sacramentario Menardino nulla vero ; in Vaticano ut nco assumantur nec cananlur. »
'
atque Othoboniano Codicibus. Itaque firmo decroto produntpocularium ejusmodi prKtatio-
I.-rlasatis
statui jara potest geminos hosce Codices sub flnem num auctorem minime fuisse sanclum Gregorium,
SiEculi octavi, aut exordiura noni, fuisse exaratos, et ncmincm liturgia; GregoriancE addictiim ad eas
I

I Ad haec in Sacramentariis Pamolii et Menardi ha- adhibendas adactum, liberumqueoranibus eo lem-

t bentur missae inNatali sanctiMarci ovangelist.-E,ad pore fuis-e illis uti, aut non uti. Plera^que etiam
diemvii Kalendas Maias; et in Natali sancti Jacob' D concordes pergunt cumevulgatis aMenardo.Ad hiEC
apostoli, addiem viii Kalendis Augusti, quao in Va- animadvertasvelimaliquotOthobonianiCodicisprce-
j
tieano alque Othoboniano minime leguntur. Rursus futiones a Mcnardinis differre, ut in festo sanctae
i apud Menardum habesMissasin nafalisanctiBartho Agnee, sivae Agnetis, in Sabbalo sanclo, in Pa&cha-
j
lom.-ei apostoli, et sancli Augustini episcopi, et in te,in AniiUfitiationes sancttB Mariae, in Ascensione
I vigilia sancti Lucaa evangelislae;et in natali sancto- Domini,in Dominica quarta post Pentecosten, ut
rum Simonis et Juds, et sancti Thomee apostoli. alias pra;termittam. Rursus in Othoboniano Codice

j
Nulla exhis missis visitur in utroqueCodicenostro; plurcs habontur prsefationes, pauctc in Vaticano :

quae satis evincunt Pamelli et Menardi Sacramenta- quae tandem nos ad perspiciendum irapellunt ejus-
ria utrique illi Codici antiquitate concedere. Atque modi prKfationes, et praesertim ob earum varieta-
hoo manifestius postea elucet ex die festo Omnium tcin, non e Gregoriano Sacramcnfario, sed cx aliis
S&nctorum, quem Adone.et Usuardo testibus Gre- fontibus haustas fuisse. Rejectasquoqueintueberis
gorius IV, summus pontifex, Ludovico Pio impe- ad calcem liturgiae Gregorianfe benedistiones cdi-

Patrol. LX.XIV. 2'c»

007 DE REBUS LITURGICIS. 908

scopales nuas tamen apud Menardum perpeiam in- A Quod nunc expostulare cogor, est quidem Sacra-
sertas habemus in tpxln Gregoriano.
lis in pontifi- mentarium Gregorianum;sed integrum conspectum
missa cpiscopi olim benedicebant populo ante quotidianas missae minimehabemus,qualisfuitejus-
cali
illa verba;Pa.r Domiinscmper vobiscum
sil fateri ;
dem sancti pontilicis asvo.Hoc aulem inquiens, non
nioror lectionum, Evangeliorum, et antiphnmirum
enim cogimur ejusmodi consuetudinera anliquissi-
mam fuisse.Aderat propterea peculiaris liber.quem textum, quorum nuUa ibi esl mentio.Fuerunt enim
Benedictionalem appellabant.NG has quidem bene- olim variiCodices ad usum missK solemnis, sive
dictionesfetumesseGregoriiMagni,staluendumesL, missae cantu peractae.Nempe Antiphoniarum, psai-

cuiii in votustisOrdinibusRomanisaMabillonioedi-
nullffi in Mulinensis
tis nullum de iis verbum sit,et
SacramentariiGregorianiCodice, nono aut deoimo
quidem Vati-
sa;culo scripti, reperianlur. In calee
canietOlhobonianiexstant.sedpluresin uno quam
inallero,atque intordum divcrsffiaMenardiCodiee.
Si easdem coinplexuin fuisset Romani
cubiouli Sa-
cramentariura, unde exempla olim fuere desumpta
nulla interCodices antiquoa esset diversitas. Pro-
ptereaMabilloniusmeritocensuiteasdembenedictio-
nes non fuisse inferendas ia Sacramentarium Gre-
mos, et anliphonas pro diversis dicbus ad missam
decantandascontinensaderatclriricioinchorocanen-
libus. Lectionarum, lectione complectens, ex Ve-
teriTestamento,autexEpisto]is canonicisdecerptas,
prsslo erat subdiacono.Evangelistarium quoque ex-
hibensdiversasEvangeliorumportionessingulisdie-
buscancndaSjdiaconoministrabatur.Unusinterdum
„ CodexlamEpistolarumquamEvangeliorum lectiones
amplectebatur. Erat etiamclero liber Comilis, sive
Comes, anliquus sane, ita ut eum nonnuUi sancto
llieronymo,perperam tamen.tribuerint qui lectio- ;

gorianum ; imo opinatus est, casdera a Zacharia nesindicabat singulis diebus adhibendas in sacris.
pontifice improbatas fuisse in ofHcio Gallicana! Ec- Indicabat, inquam, nam nlhilominus erat opus ha-

clesis {Mabill. commeni. in Ord. Rom. c. 8, p. 52). bere Codicem unde ipsse lectiones exlease desumen-

Et nunquam usos fuisse Romanos pontifices,

iis
coniicere etiam possumus e Sacramcntariis Gela-
siano el Leoniano.in quibus niiUum est earum vc-
stigium.Quod mirari cogor, missa; fere omnes Do-
minicarum recurrentium per annum, tam in Vati-
d.-e erant,Nos hcBC omnia in Missalibus nostris coq-
juncta nunc habemus. At nullum, quem noscam
Missalem librum, conscriptum anteannum Christi
miliesimum,quisquam adhuc exeruit,in quo univcr-
sus iste sacrorum apparatus, coagmentatus et per

cano, quara in Othoboniano Codice, atque in Editis

ordinem distributus,legatur.Quare vix intelligasqui
a Pamelio, rejiciuntnrin alterumlibrum,veluti
non sine incomraodo tunc privatie missas sine diacono,

procedentes a sancto GregorioiVIagno. Imo in vetu- subdiacono et choro, celebrarentur, cum e diversis
stissimo Mutinensi Sacraraentario post missam ad Codicibus petenda essctintegra missa, scilicct ora-

pontificem ordinandum ha;o adnotanlur , Explicit tiones ex Sacramentario, antiphonee, lectiones et

SACIIAMENTORU.M A SANCTO GrEGORIO PAPA EDITCM. Evangelia,ex aliis libris.Ingens profecto incoraino-

Tum sequitur: Incipiunt missx in dicbus Dominicis dum fueril quatuoraut saltem tres Codicesdeferre

In Olhoboniano autem acPamelianoinseriturprolo- ad altare,etex uno ad alium procedere,ut quaespe-

gus, sive adnotatio Alcuini, veluti indicatis missas ctabant ad peculiarem missas recurrentis ordinem,

de Dominicis non perlinere ad sanctum Gregorium. conjungerentur. An

ejusmodi incom-
aliter ficri et

Alqui fierinepotest ut sanctusille pontifex missas modum mi-

evitari potuerit,judicabunt alii.At ista

prEeterraiserit, qute omnium maxime ad divinum

cultum atquead Saoramentum spectabant?Quidhic
nime,ut alebam, moror. Id unum contendo, non
' '
n:..._.
omnia qus in unaquaque missainooncussoRitu re-
-
dicendum? Si Vaticanum vetustissimum Codicem citanda erant, exhiberi in vetusli Sacramentariis a

consulimus, quo ad hanc Edilionein usurus sum, sancto Gregorio concinnatis.NuUa; enim in iis ple-

nuUa interponitur adnotatio, sive prolugus, di-

ibi rumque rubric;e,nihil ibide salutationibusad popu-
stin^uensaGregoriano tcxtuorationes dominicales. luni, hoc est Dominus vobiscum, aut Pa.v vobis, po-

Contra pra-
ia prologo, sive in praefatione Alcuini, pulo respondente Et cum spirilu luo : qua; salutatio

posita eisdemraissis,haec leguntur: «Sed quiasunt ad attentionem renovandam non scmel in sacralitur-

etalia quasdam quibus necessario sancta utitur Ec- gia recurrit, et aseraantiquitatecommendatur.In-

clesia, quffiidem Pater(scilicet sanctus Gregorius) teger vero canon raissK decurrit usque ad Libe/^a
ab aliisjamedila esse inspiciens pra;termisit,idcir- nos, qustsumus, Domine, etc.,quo recitato nihil aliud
00 operffi pretium duximus ea velut flores pratorum suhjungitur in Gregoriana,nisi Pax Doinini sit sem-

vernantes carpere, » etc. Et profecto orationes de per vobiscuin. Respondetur : Et cum spirilu iuo. Ne-
Dominicis, omnium elegantissimai ac devotissimaj, queplura habes in Sacramentario Gelasiano imo ;

auctorem minime agnoscunt sanctum Gregorium. nulla ibi mentio Agnus Dei. Praeterea inGregoriano
Vide Sacramentaria pra;cedentia, Leonianum,vide- nulla sunt verba de fractione consecrati panis,et in

licet, aoGelasianum, in quibus plerajque leguntur. corpus Christi immutati,nequede immissioneparti-

SiGregorius eas in suo pra;termisit (quod tam fa- cula; in calicem, neque referuntur illa magni mo-

cileconcedendum non est),aliadecausa factum non menti verba, sacerdote recitanda, id est Hxc :

fuit,nisi quiaipsajin manibus jam erant omnium commixlio cl consecralio (?or;jon'«,etc,Fractio ha;c ex
earum Ecclesiarum, quae Romana liturgia utebau- apostolicatraditionen:anassecreditur,eamqueetiani

tur. Orientales Christi fideles ab antiquis seeculis usur-

909 DISSERTATIO. CAP. VI. 910
pant ad designandam Domini paasioneni. Dubitare A. bano M:iuro {Lib. i de Instit. cler., c. 33) et ub Ama-
autem non possumus quin Ecclesia Romana supra lario {Eclog. ct lib. iii de offic divin., c. 30) meiiio-
laudatis verbis ad fractionem fuerit usa, cura in or- rata, quoruni tamen mentionem frustra ab eodem
dinoprimoRomano,cujusfrequens mentio estapud Sacramentario e.xspectes. Ut opinari fas est, quod
Amalariumetquem MabilioniussajculoChristi nono nunc ct orationura et rituum in vetustis libris desi-
longe superiorem ccnset,eademformula pr.-escriba- deratur, supplebant olim episcopi et presbyteri,
tur, videlioet: Fialcommistio, seu Uxc commidio.
: sive memoria complexi quidquid scripto traditura
etc. Neque ha:c lanturndesideranturin Sacramenla- non fuerat ad coiiiplementum sacrificii et communio-
rio Gregoriano, scd et c-etera de pace danda, quam nis.sive potiusquia, ut nuncetiam fieri videmus,
olimosculum sanctum conOrmabat.Omissa quoquo scripta ea haberent in tabclla altari superposita,
videas quae priBceduntetsubsequuntur communin- quam pro opportunitate consulebant ; nam fidere
nera sacerdotis etpopuli fideIi3,cumtamencomper- memori£enonomnespossunt,nequetanturain rebus
tum sit sacerdotem porrigentem populo cccleslera tanti momenti est. Atque hfec salis sint de Sacra-
panem usum fuisseverbisillis: Corpus Domini,clc., mentario Gregoriano. Qualis autera sit characte-
elcommunicantes respondisse Amen. Antiquissima
: rura forma in Vaticano Codice, uiide ista expressa
quoque est formula Ite, missa esl, uti etaliquabe-
: fuerunt, in specimine sequenti intueberis, quod ad
nedictionis species in fine missae non solum in vetu- me raisit P. Blanchinius.
stis Romanae EccIesiiB Ordinibns, scd etiam a Rha-

* z

'mor rwor (S^cTmpericjneni AmT

RESDESPaTO ^TDICAT AtJAUl^lM

fT r £ta QUO D?S T\D \ PiR Pv t ^£^iO BOPJ' 5

S 11 Aq iTAT S -TU AqT£ H Iffu 5 sv^i ^

8 ? /^

B0(£;\DPR0P8F|QqABlT^h/iM li^D^atJm
FOSTFAqEROTxHStTrtPECTi/S-JTtrf
Ti^R SCAPqUS li ioliOiXOmiXKTO
€RqC£M FKCltfJDOCllMfoUc^ iTi^OCh
TO^OMi^l Eie^SDICAr A.BR£?ic|>[TlAS
S.\T^«.^|E.*R-ABRiMqHTI0.£T0HH'Bo5:
oPf KTiBc/Sliqs-R-ABRf ^tjJjTW 'iT

M l\f iS MS.-P OHPt S £?i| S • R-- ABK.£^fqfl^^^

HiSFpCPiETlS.PROCED^TSACl^RBOS
AQf0^rtSB£hi£DW£}^DO$ ITBICKT
B ^ ^^£ mc Ti 1^ £m T o ?iT^S Sic q-rsqp!
 91i DE EEBUS LITURGICIS. 912 i

ii^ina M^ uJt
n \3

VLTn orfc\m mof}a ofo m n€m c lertim,

^^^P^p^^^^qmete mnporumcomer

CAPUT VII. ^ ces, quam antiquse. Librum hunc ex Codico vetustis-

In qun olm sitd lorct varietas uUnlium liturgiaRomnna. simo dedit nobis vencrabilis cardinalisThomasius.
Post sacrunij Trideiitiurn concilium muUipli-
,
VeterumMissaliura diversitatem,proEcolesiarum
cemque curam Romanorum pontificum, liturgia varietate auotam, quincunque agnoscere velit, adeat
omnium catholicaruiii in Occidente Eoclesiarura ad cl. Patrem Martene, qui ordinarium, sive consue-

missam pertincns, staliilom consecutaest unionem,
Exoipienda est Ambrosiana Ecclesia, quae suis ad-
huc anliquis ritibus utitur. Diversitas tamen illiusa
Romana in incrucnto sacrificio polissimum respicil
orationes, sive collectas, et alias Epistolarum sa-
crarum atque Evangeliorum lectiones, et coinplu-
rium praefationum usum. Nam quod attinet ad ca-
nonem, Ambrosiani quoque ipsi ferme inomnibus
concordes prooedunt cum nomanaEoclesia. In an-
gulo pariter Tololans oivitalis locus relinquitur
Mozarabioae vetusta; liturgife. Nara quod a nonnuUis
monachorum coetibus peouliaris aliquis, sed levis,
ritus adhibeatur adhuc in missa, id nullins monenti
negotium e.«t. Antiquis autem saiculis etsi aploris-
que Itali», Galliee, GermaniEe Britanni», aliarum-
que provinoiiirum Ecolesiis missffi Roraana; iiturgia
tum, missae oursum ex multis Galliarum Missalibua
atque Ritualibus collegit (iVa;7fn!. tom. l de anliq.
Ecdes. Rilib.).Non dissimilem varietatemostendere
possotin ItHlicis Ecclesiis, quisquisantiquos earum
Missalcs mss. superstites consuleret. Jamque varios
anno 1736 doctissi-
liturgiai Siculae ritus illustravit
mus Joannes de Joanoe, Panormilanae Ecclesia;
vir
canonicus {De divin. Sicut. Offic). Liceat et mihi
prodere quibusolimritibus MutinensisEcclesia trc-
mendura sacrificium celobraret. Uti supra rnonui,
cratet adhuc esthuicEcolesiassacranientariura Gre-
gorianum, nono vel saltem decimo sseculo exaratum.
Verum in antiquis id genus Sacramcntariis plerum-
que rubricfe desiderantur, ritus scilicet omnes ad
saoram synaxim adhibendi. Ejusraodi ritus post
annum miUesimum ccepti sunt adjungi Missalibus

obscrvaretur, non raodiocris tamen varietas in ea- libris.Asservantur autem in archivo capituli cano-
rum Missalibus doprehendebatur; sed quoe, uti jam nicorura Mutinensiura gemini id genus libri men-
monuimus,nihiloi'ficeretsubstantia3mysterii,atque branacai, ante annos sexccntos exarati. Alter ex
essenlialibus prwcipuisqi.'^ ritibus missa^. Versaba- his ad equites, sive fratres Templarios speotasse
tur hffio in additamontis orationum, sequentiarum, mihi creditur, nam ad varios Calendarii dies re-

et priEsertim i'estorum,ac propteroa raissaium, qui- centiori ac vario charactere haec noniina adscripta
bus licebat unicuique episcopo suura infercire Mis- fuere : « V. Id. Jul. obiit Ugo de Paens, primus ma-
salem. Verum immutare sacrata canonis verba ne- gister. II Id. Jul. obiit venerabilis Philippus rex
fassemper fuit. A libro, cui titulus Comes, eu quod Franoi* (id est, Philippus II, anno 1223). VII Id.
praesto semper erat saoris templi minislris, de quo Sept. obiit frater G. C:irnoc., dccimus tertius ma-
nuper facta fuit raenlio, indioabantur lectionos ex C gister. XV Kal. Octolj. obiit frater Bernardus de
prophetis,aut Epistolis canonicis, simulque Evan- Tremailea, tertius magister. VI Non. Oct, obiit fra-
geliorum segmentaad quamlibet missamrecitonda. ter Arnaldus de Terra rubea, octavus magister. »

Veneranda maxime fuit libri hujus antiquitas,cum Aliorum nomina prastereo. Agihic de magnismagi-
ejus raentio ip?o sa^oulo Chrisli quinto occurrat, uti stris ordinis Templariorura sura opinatus. Pluris
Mabillonius animadvertit. Is tamen totnovis sanctis tamon faoiendus est alter Codex, quod rubrioas
acraissis oneratus ad nos porPameliuUi et Baluziuin missffi tunc usitata; aocuratius descriptas exhibeat.
pervenit, ut plures forlassis sint in eo additae raer- En ergo quid ex illo excerpendum credidi.
« Ritus quotiiianse mifsx, cjcpressi ez Codicc Mutinensis Ecclesise, ante annos sexcentos seriplo.
Ineipil Ordo, qualiter episcopus vel presbyter ad Doraine,adjuva.fle.sp.Etlibera.Fiatmiserioordiatua,
missam se debeat prxparare. In primis cantel per se Domine, super nos. Rt'/). Queniadmodum. Dous, tu
et per circumstantes psalm. isloscum lctaniis, clanii- ronversusvivififnbisnos./iwjo.Etplebstual.i^tabitur.
pltona : Sanotifioa nos. Domine. Psalm. Quam dile- Ostendenobis,l)omine,rai3cricordiam tuam./Je.NV.Et
cta. Psalm. Bonedixisti. Psatm, Inclina. Psalm. Cre- salutaretuum. Ab ocoultismeismundame,Domine,
idi, c um Paternoster, el precibus liis Cap. Exsurge, /Jt's;).Etabalienis.Non intresinjudicium cum servo
 S13 DISSERTATIO. LIB. VII. 914
tuo, Doraine. Resp. Quia non justificabilur. Sacer- A Pone, Domine, cuatorjiam ori
" meo. Resp. Et
dotcs tui induantur justitiam. Resp. El sancti tui oslium circumstanti».
exsullent. " Et (ujal, ut mos est, confessionem. Peracta vero
Et tunc exsuat se cotidianam lunicam dicens: ronfesnone dicat

• Exsue me, Domine, veterem liomincm cum « Deus, vitam meam annuntiavi tibi. Resp. Po-
actibus suis, et indue me novum bominem, qui so- suisti lacrymas.Delictumcognilum libi feci. meum
cundura Deum ci-eatus est in justitia, et sanclitatc Hcsjj. El in justitiam. Dixi Confitebor adversum :

veritatis. me injustitiam me;im Domino. Resp. Et tu remi-

sisti.
Ad manus lavandum.
Pro hac orabil ad te omnis sanctus.nw/i.ln tom-
« Ablue, Domime, manus meas, et oor meum
pore opportuno.
quatenus templum sancti Spirilus effici merear.
« Domine exaudi orationem meam. Resp. Et cla-
« Ad ephot dicat.
mor.
1 Dona, Domine, galeam salutis in capite meo, X Aufer anobis, quasumus.DominOjintercedenti-
ad expugnandas et superandas omnes diabolicas busislis,etomnibussanctis tuis.cunctasiniquilates.
fraudes.
g ut ad sancta sanctorum puris mereamur mentibus
« Ad albam. introire. Per.
Indue me, Domine,vestimento 3alutis,et tunica
« II Cum autem se erexerit,miltat hiccnsnminthuri-
castitatis ac continentiae circunda mc
laetitiae et
bulum, dicens:
semper. « In nomine PatrisetFilii et Spirilussanctibene-
» Ad singulum. dicatur incensum istud et acceptabile fiat in odo-
« PrcBcinge, Domine, lumbos meos, et clrcumci- rem suavitatis.
de omnia vitia cordis et corporis mei.cuiii custodia Tunc sumat deeo, et osculetur Evangelium, ut
«
mentis meae. jubct Romanus. Dcinde procedens paululum prope
« Ad slolam. altare inclinatus dicat hanc orulionem :

« Domine Jesu Christe,mundi Redemptor, propi-

« Gircunda, Domine, cervicem meam stola ju-
ad omni corruptione tius esto mihi peccatori,omnibusque modis in pec-
stitioe, et purifica mentem
meam. cato jacenti : quia tu solus, Domine Deus noster,
« .id consulam. immotalis es, etsine peccato.lndulge mihi misero

u Indue me, Domine, lorica

prffisumenti accedere ad sanctum altare tuum et in-
fidei et galea salutis-
p vocare te : quia peccavi ad infantia mea usquo nunc
et perfecta caritate reple cor meum.
coram te,et coram angelis.et omnibus sanctis tuis.
«I Ad manipulum.
Sed per illorumintercessionem tribue mibi divinam
« Da, Domine, manibus meis manipulum ad ex- clementiam, et veniam dilictorura meorum,et doce
tsrgendas sordes a corde et corpore meo, ut sine me facere voluntalem tuam omnibus diebus vitce
pollutione valeam nomen tuum laudare etbenedice- meae. Qui vivis et regnas.
re in saecula saeculorum. Amen. « Deinde erigai se, et osculetur altare : et dicat
« Et cum paraius fuerit, dicat : hanc orutionem :

« Fac me, quceso, omnipotens Deus, ila justitia

« Domine Deus omnipotens, qui es magnus et
indui, utsanctorumtuorummerearexsuIlationelaB- admirabilis Dominus,qui donasti nobisintroitum in
tari quatenusemundatus ab omnibus sordibus pec- sancta sanctorum, propter Incarnalionem Domini
catorum consortiumadipiscarlibi placentium sacer- obsecramus
nostri, Jesu Chrisli, unigeniti Filii tui
dotum,meque tua miserioordia a vitiis omnibus ex-
et pctimus benignitatem tuam;et propterea in ti-
suas, quem reatus propriae conscienliae gravat.Per more sumus, et tremore,volentes assistere ante san-
Dominum. ctum et gloriosum altare tuura. Emitte super nos
« Alia oratio. donum Spiritus sancti tui,etrenovaanimas noslras

Rogo etcorpora,utmundocordeo£feraraustibisacrificium
« te, altissime Deus Sabaoth, Pater san-
cte, ut rce tunica castitatis digneris accinfere, et in remissionem peccatorum nostrorura,et omnium
meos lumbos balteo tui araoris arabire ac renescor- populorum tuorum., qui gratia tua el misericordia
dismei tua: caritatis igne urere.ut pro peccalis meis Christi tui sunt redempti. Qui tecum vivit.

possim intercedere.et adstantis populi veniam « Tunc dicat Gloria in excelsis Deo, si adest tem-
pro-
mereri, ac pacificas hostias singulorum pus, et eo plane ftnito, dicat hanc orationem :
imraolare.
Me quoque audacter accedentem non sinas perire,
« Ante conspectum divinae Majestatis tua;, Deus,
sed dignase lalare, ornare, et leniter
suscipere. reus assisto, qui invocare nomen sanctum tuum
« Hac dicta ingressio
prffisumo.Miserere,Domine,mihi homini peccatori.
fit ad altare, incipiendo ita
Ignosce indigno sacerdoli, per cujus manus haec
:

« Aatiphoua. Introibo. Judica me, Deus.

oblatio videtur offerri. Parce peccatorumlabe, prae
"Cum autem pervenerit ante altare humiliter incli- ceteriscapitaIium,poIluto,et nonintres in judiciura
nato vullu:
cura servo tuo,quiaDon justificabitur inconspectu
915 DE BBBUS LITURGICIS. 916

tuo omnis vivens. Etlicet viliis etvoluptatibus car- A nis et laudis,quas tibi offero indignus (araulus tuus,
nis aggravati sinius, Deus, taraen recordare, quod ad gloriam et honorem nominis tui, ut vivis prosit

oaro sumus. In tuo conspectu etiam non sunt coeli adveniam, et cunclis,fidelibus delunctis ad indul-
mundi:quanto magisnos hominesterreni,immundi gentiam : et me indulgentiam quaerentem placatus
sicut pannus menstruatus ?IndigDi sumus,Domine respice. Qui vivis, etc.
Jesu Cbriste, ut simus vivent6s;sed tu,qui non vis « Deinde posilum sacrificium benedicat his verbis,
mortem peccatori3,da nobis veniam in carne consti- cruccm faciendo:
tutis, ut per ponitentiae laboresvita seterna perfrui
« In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, sit
mereamur, in ccelis. Per te, Christe Jesu.
signatum,et consecratum etbenedictum hoe sacri-
« Alia ondio.
ficium.
« Omnipotens sempiterne Deus,quime peccalo-
rem8acrisaltaribusadstarevoluisti,etsanctinominis
Super ohlatam.
« Sanctifioa, quaesumus, Domine, hano oblatio-
tui laudare potentiam, ponoede,quaesunius,per hu-
jus sacramenti mysterium nieorum veniam
mihi nem, ut nobis Unigeniti tui corpus fiat.

peccatorum, ut tuae majcslati dlgne ministrare me- « Svper calicem.

rear. Per. « Sanctifica, quaesumus,Domine,et hunc calicem
« Deindecum Evangelium osculalur, dicat ut nobis Unigenili tui sanguis fiat.
tt Pax Christi,quam nobis per Evangelium suuin « Tunc miitat insensum in thuribuhim dicens:
tradidit, confirmet, et conservet corda,et corpora
« Per intercessionem sancti Gabrielis archangeli
nostra in vitam Kternam. Amen.
omnium electo-
stantis a dextris aitaris incen&i, et
« Et cum incensum,anteqnam Evangelium legatur,
rum suorum.Dominus digneturincensum istudbe-
in Ihurihulum mitit, dicat:
nediccre, et in odorem suavitalis accipere.
« Odorecnelestisinspirationis
suaiDominusaccen-
datet impleatcordanostra,ad audienda etimplenda
II
El cum vaporem emiseril, dicat:
« Incensumistuda te benedictum,ascendat ad te,
Evangelii sui pra;cepta. Qui vivit.
Domine, et descendat super nos misericordia tua.
«Deinde inclinato diacono,et benediclionem petcnti,
Itcm.
signum crucis fac.iendo, dicat:
« Dirigaturoratiomea, sicutincensnmin conspe-
« Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis, ut
ctu tuo.
nunties contenter Evangelium pacis.
« Item benedietio. « Cumincensum offertur singulis dicatur:

« Benedictio Dei Patris et Filii et Spiritus sancti « Accendat in nobis Dominus ignem sui amoris,
descendat super tuum, ad digne ^
te, et aperiat os et flammam seternffi caritatis.

idoneeque pronuntianduin Evangelium suum. « Ad offerenda mimera.

« Diaconus dicat: « Suscipe,sanctaTrinitas,hanc oblationem.quam
«Conforta me,Rexsanctorum,principatumtenens tibiofferimusinmenioriamincarnationiSjnativitatis,
et da sermonemrectum, et bene sonantem in os passionis,resurrectionis,et ascensionisDomini nos-
meum. tri JesuChristi,etinhonorem perpetuae VirginisMa-
Post, lecto Evangelw, dicat: ris,alqueomniuraelectorunituorum,quitibiplacue-
« Per istos sanctos sermones Evangnlii Domini runt ab initio mundi:ut omnibus proficiat ad hono-
nostri Jesu Ghristi,indulgeat nobis universa delicla rera,intercedere dignenturin cceIis,quorummemo-
nostra. riam f-.;cimus in terris, Per eumdem.
« Et calice sibi a diacono cum oblata dato, dicat « Pro defunctis.
diaconus :
«Suscipe,sancta Trinitas, hanc oblationem,quam
« Tibi Dominomeo hostiam offero pro
Creatori
tibi offero pro animabus famulorum famulorumque
remissione omnium peccatorura meorum, cuncto-
tuarum,ut eis requiem aeternam donare dignerlsin
rumque fidelium tuorum.
numero clectorum tuorum,ut in illorum consortio
« Et sacerdos, oblationem accipiens, dical: " vita perfruantur a;terna. Per Christum.
" DomineJesu Chnste.qui incrucepassionis tUcB
« Posiea vertat se, deosculetur allare et dicat:
de latere tuo.unde tibi Ecclesiam consecrares.san-
guinem manare voluisli, suscipe hoc sacrificium, « Orate pro me peccatore, fratres ac sorores, ut

quod tibi offert famulus tuus,etconcedeclemcntis- meumacvestrum sacriliciumaccepturafiat omnipo-

sinie ut pro redemptione nostra et totius mundiin tenti Deo anteconspectum suum.
conspectu divinaemajestatistuaecum odore suavita- « Et respondetur a circumstantibus ;

tis ascendat. « Orent pro te omnes sancti el ciectiDei.et exau-

vTunc diaconus, libamcn in calice offerens ,
diat te Dominus orantem pro nostrum omnium sa-
dicat ; lute : et memor sit omnis sacrificii tui. Et immola
« AccepturasitomnipotentiDeo sacrificiumistud. Deosacrificium laudis,etmisereatur tuiomnipotens
« Et cum sacerdos id ipsum ojjert dicat: Deus, et dimittat tibi omnia peccata tua. Dominus
« Suscipe, clementiasime Pater,hostia8 plaeatio- Deus sit in corde tuo, et in ore tuo,et suscipiatsa-
 917 DISSERTATIO. LIB. VIT. 918

crificium sibi acceptum de manibustuispronostra A. «DoraineJesuChriste,quidixistiapostolistais,cic.

et omnium salute. uDeinde pacem dicat:
« EL poslea dicant hos psalmos : «Habete vinculum caritatis et pacis, ut apli sitis
Exaudiat te. Psalm. Ad te levavi. Psalm. I\Iise-
« sacrosanctis mysteriis.
rere mei Deus, secundum. Psalm. Deus refuRium. « Ccteri inuicem dicant :

Psalm. Qui babitat. Psalm. Ad Dominum cum tri- « Pax Ghristi et Eccleaias abundet in cordibus
bularer Canlicum graduum usque Quiyfecit ccEluraet nostria. Amcn.
terrara. Kyrie eloison, cum Pater noster, cum pre- « Ante communioyiem dicat :

C(7)M« /«s: Saivum fac servura tuum. Resp. Deus « Domine Jesu Christe, Fili Dei vivi, elc.
nieus. Desiderium cordis ejus tribuisti ei. Resp. Et « Deinde panem manu tenendo dieat :

voluntatem. Vitam petiil a te, et tribuisti ei. Rrsp. « Panera ccBlestem accipiam, et nomen Domini
Longitudinem. Oculi Domini super justos. /iesp.Et invocabo.
aures ejus.Fiat voluntas tua supernos. /!«/;. Quem- « Alia.
admodum. E.\surge, Domine, adjuva nos. /iM;;.Et, Domine, non sum dignus ut intres sub tectum
«

libera. Domine, exaudi orationem meam. Resp. Et, meum; sedlantumdicverbo,elsanabilurpuermeus.

libera. Domine, exaudi orationem meam. liesp. Et
|^
« Cum corpus accipit dicat:
claraor. Corpus Domini nostri Jesu Chrisli sit mihi ad
u
« Collecta pro sacerdolt. remedium serapiternum in vitaji ffiternam. Amen.
(I Gaudeal, Domine, famulus tuus beneficiis im-
Suscipicndo caliccm dicat:
fiduciam sperandaa pietatistribuisti,
petratis, et cui
« Quid retribuam Domino, etc.
optatae misericordiaBpraestabenignus elTectum.Per.
« Sumcndo calicem dicat:
« Collecla pro omnihus.
« Sanguis Domini nostri Jesu Christi cuslodiat
« Precibus nostris, quaisumus, Domine, aures
me in vitam ffiternam.
tus pietatis accommoda, ct orationes supplicum,
« el sanguinem acceptum, dicati
Post corpus
occultorum cognitor,benignus,exaudi,ut te largien-
« Corpus Doniini mei Jesu Christi, quod accepi,
ti! ad vitam perveniamus sempiternam. Por.
et sanguis ejus,quo polatus sum,adhiTreat visceri-
<i Symholum aposlolorum.
bus meis,et praestet, ut ibi nulla remaneat peccati
M Credo in unum Deum Palrem omnipotentem,
macula, ubi ejus inlroierunt sacramenta. Quicum
etc.
« Seqmmiar Prsefationes
Patre, etc. c
a.

t Sequitur Canon b.
« Et cum aliis dederit, dical:

« Te igitur, etc.
Corpus Domini nostri Jesu Christi conservet
«

<' Hic le inclina aliquanlulum.

animam tuam in vitam ffiternam. Amen.
« Item alia.
« Hanc igilur oblationem, etc. Corpus et san-
-j-

« Perceptio sanguinis Domini nostri Jesu Christi

guis t fial dileclissimi Filii tuiDomini nostri Jesu
Chrisli.
conscrvet animam tuam in vitam asternam. Amen.
« Hic accipil oblatam de allari. « Poslconmunio.
Qui pridie quam pateretur, elc. Benedixit f La;ti,Domine,bumpsimus sacramenta coelestia.
«

frcgit,dedit discipulis suis dicens: Accipite,et man- lutercedente beata Dei Genitrice semper virgine
ducate ex hoc omnes. Hocest enim corpus meum. Maria cum omnibussanctis tuis,advitam nobispro-
« Hic accipit calicem. ficiant sempiternam. Per eumdem.

« Simili modo postea quam coenatum est, etc, « Item dicai:

ut in consuelo canone. « Ite IMissa est.

« Anlequam misceatur corpus cum sanguine. « Finita inissa osculelur allare et dical:

« HiEC sacrosanotacommixitiocorporis et sangui- bealissim» Marise

« Meritis ct intercessionibus
nis DominiuoslriJesuChristiflatomnibussumenti- sempervirgininisetomniumsanctorum.misereatur
bus salus mentis et corporis, et ad aeternam vitam D nostri omnipotens Deus. Qui vivit, elc.
capescendam prsparatio saiutaris. Per euradem. « Poslea rediens ad sacrarium dicat :

« Hir, osculelur aram sacerdos dicens: «Benedicite omnia opera Domini Domino, elc.
ald est praefatlones in Nativitate Domini, in Epi- antislile noslro (illo), etc. Cosmx ei Damiani.et om-
pliania Domini, per totam Quadragesimam,in Re- nium sanclorum tuorum,nec non illorum, quorum et
surrootione Domini.in Asnensione Domini,inPente- hodic siikmniiatis in conspecluglorixtuse celehratur
coste,de sanola Crucc,de Apostolis.in Assumplione (rininphus. Quorum merilis prcribusqne, etc.
santa? Mari.-e, in honore sanofse Trinitatis.Tum una c Quanla; antiquitatis sit hujusmodi oratio, qua
prfflfatio reliquis diebus usilata, uti in Editis..'Vnto adhuc in liturgia Romana quotidie repelitur.habes
poslremiim praifalionem ocourrit imago Salvatoris, ex Missali Gothico ante Annum Ch. 800 usurpato.
manu librum tenentis.Post illam visituraltera ima- Ibi abmissam dominicalcmbieepostcommun. legi-
go ejusdem e cruce pendentis.Utramque,autunam Corpus luum, Domine, qnod ticceptmus,cl calichn
tur:
snltem osculari mos fuit.Aliquantum coloris o?oula iuum, quem polavimus. hxrcat in viscerihus nostris;
data deterserunt. prxsla, Dcus omnipolens, ut non remaneal macula,
Canon proredit, ut in Editis. Ibi legitur Vna : ubipnra et sancta inl?-averunt sacramenta, Per. .

cumfamido tuo papa nostro (illo) et rege nostro, et

919 DE REBUS HTURGICI8. 920

(( SequiUir missa. Teriio Kal. Decembris, vigilia X Eodein die, sancti Cassarii marlyris.

saucli Awlrex apostoli. Tum reliqux missse. Ex lis Id. Nov., sanoti Britii episcopi el confessoris.

has duntaxal memorandx mihi sunlvisx: IV Kal. Dec, sancti Clementis papa3 et maityris.
« vin Id. Dcccmb., sancti Nicolai episcopi et Eodeni Columbani abbatis.
die, sancti

confessoris. VIII Kal. Decemb., sancti Prosperi episcopi et con-

VII Id. Decemb.,natalis sancti Ambrosii cpiscopi et fessoris.
confessoris. asd feriam i, caput jejunii, habelur,
Eodem die, sancti Savini episcopi et martyris. (( Exorcismus cineris:

VI Id.Decemb.,sancli Zenonis episcopi.Eodem die, (( Exorcizo te, cinis, etc.

aancti Dalniatis martyris. Benedictio cineris:

V Id. Decerab., Sancti Syri episcopi et confessoris. (( Omnipotens sempiterne Deus, parce metuenti-
VIII Kal. Febr., Conversio sancti Pauli apostoli. bus, etc.
Eodera die, sancti Prosperi martyris. (( Alia.

II Kal. Febr., natalis sancti Geminiani episcopi et (( Deus, qui non mortem, sed poenitentiam, elc.

confessoris. <( Alia.

Kal., natalis sancti Severi confessoris et archi- Omnipotens sempiterneDeus,qui Ninivitis,e/c.
episcopi. (( Benediclio cilicii.
VII Id. Febr., sanoti Vedasli confessoris. K Omnlpotcns et misericors Deus,qui peccatori-
IV Id Febr., sanctie SeholaslicEe virginis. bus. etc.
XVI Kal. al. Mart.,natalis sanctiValentini raartyris. Ad processionem.
Eodem die, sanctorum Vitulis.Felicula! el Zenonis. (( E.xaudi nos, Domine, etc.
XIV Kal. Mart., sanctae Juliauae virginis. (( Ux oraliones dicendx sunt super pccnitentem.
Non. April., saneti Ambrosii archiepiscopi. (( Deus, qui humiliatione, etc.
Id. April. sanctae Euphemiae virginis. a Alia.
II Kal. Maii, in Kalcndario p?'a?/ixo,TransIatio beati (( Exaudi, Domine, preces nostras, et conQten-
Gerainiani; sedmissa desideratur. tiam, elc.
VIII Id.MaiijApparitio sancli Micbaelis archangcli. » ScquuiUur alise oraliones, quas omitto.
Eodem die, sancti Victoris martyris. In margine ; « Subbato sancto, peracta benediclione fontis, post
Sancti Cathaldi archiepiscopi. verba illa
VI Id. Maii, sanctorum Gordiani etEpimachi. (I Conjunctio chrismatis sanctificationis, et olei
Eodem die, sanctaj Christinae virginis et martyris. unctionis,etaquaebaptismatis,innominePatris,c/c.,
III Id. Maii, Dedicatio sanctae Mariae ad Martyres.
sequitur: Tunc accipe infantem, quem vis bnpti-
Ad Jil. Janvarii hubetur : sancti Hilarii cpiscopi et %are ct inlerroga cum patrino tenente ipsum injantcm
confessoris; et nihilominus ii Id.Mail occurrit mi- in manibus, dicens ita:

sa sancti Hilarii episcopi et confessoris. (( Johannus, vel Maria: Credis in Deum Patrem
XVI Kal. Jun.jTransIatio sancti Syri episcopiet con- omnipotentem, etc.'i

fessoris. In Kalendario : Translatio sancli Gemi- (( Interroga.

niani, sed sine missa, (( Johannes; Vis baptizari?
xii Kal.Jun.,Translatio sanctorum Senesii etTheo- « Resp.
porapi. « Volo.
X Kal. Jun., sancti Juliani martyris. (( El accepto infante, baptizat eum sub trina mer-
vui Kal. Jun , sancti Urbani papae et martyris. sione, ita dicendo:
Eodem die, sancti Dionysii Mediolanensis. (( Et Ego te baptizo in nomine Patris.

Eodem die, sancti Salvatoris. (( Mergat semel:

II Kal. Jul., Festum sancti Pauli apostoli. (( Et Filii,
Eodem die, sancti Marlialis, (( Et mergat ilerum;
D
vinId.JuI.,sanctorumKiIiani,CoIonati,Thothanani. (( Et Spiritus sancti.
v Id. Jul., Translatio sancti Benedicti in Floriaco. (( JCt mergat tertio.

Kal. Aug., sanctffi Praxedis virginis. a faciat crucem sacer-

Ui autem surrexerit a fonte ,

Eodem die, sancli Danielis prophetaB. dosde chrismale in vertice ejus cuminvocatione san-
VIII Iil. Aug., sancli Sixti papae et martyris. clx Trinitatis, dicens ita:

Benedictio uvx,anlequam dicalur: Haec omnia, Do- (( Deus omnipotens, etc.

minc, semper. (( Deinde pones linleum in capile ejus dicens:

Benedi(3, Domine, hos fructus, etc. (( Accipe vestem candidam^c/c.Deinde pones can-
Kal. Septemb., sanctorum Reguli et Prisci. delam accensamin manibus cjus, dicens:
VI Kal. Octob.,sanctae Juslinae virginis et martyris. » Accipe lampadam etc.

xvii Gal.Novemb., ssnoti Gulli abbalis. (( Cum commutiicut infantem, dicat:

III Novemb., sancti Germani Capuani.
Kal. Corpus etsanguis Domini nostri Jesu Christi
((

Kal. Novemb., Festivitas Omnium Sanctorum. custodiat te in vitam aeternam,»

921 DIS8ERTATI0. CAP. VII. 928

carmen, symphonia, oranigenarum ingua-

AtqiiehaecpaucaexeoMissaliexcerptasiatsatis; A et

nam quiritus quoalibetEccleoiarum sivelegitimos, rum. ICyrie eleison

sive illegitimos, barbaricis temporibus usitatos in « Christe cleison. Patris unice, tuam in nobis
aacris, sine deleotu exhibero lectoribus vellel, aut naturam refove.
parum utilem,aut minusjucundamoperain luderct. « Christe, eleison etc.

Neque putes, tantum stetisse olim varialiones

hic Ouines pariter allisvocibus lelaudamus, Trine
«

atque additamenta in celebratione missarum.[Cum et Une.

enim nuliotunc frenopii homines comprimerentur, « Cujus unitas concors parque in Trinitate, vivit

et augere se possefideliumdevotionem novis inven- et regnat nunc et in infinita sfecula ssculorum.

lis arbitraretur, non dubitabant in ipsam missarn Amen.

inferre novas sequentias(ita enim appellabantur) ex « Exsurrexi, et adhuc tecum sum : Alleluia. »

quibus complurcs sane elegantes et piae, sed non- Interdumquoqueadhujusmodi additamentasub-

nulla; etiamineptiis constabant, utpotesimplicitatis jungebaturhymnua pro ingenio eorum temporum
fetus. Neque soluin hiscesequenliis, post lectionem compositus.En alterum exempIuiu,complectensap-
EpiElolaruin decantatis, missaticum penus crcsue- pendices ad Kijrie eleison, ammlque hymnummetri-
bat, sed etiam ad Kyrie elcison pias apponpbiint la- ce concinnatum.
cinias. Gujus moris teslem habeo vetustissimum An- t»
« DE KYRIEELEISON.
tiphonarium membranaceum Mulinensis Ecclesim: « Kyrie eleison. Omnipotens Genitor, lumenque
Codex injuria temporum malo habitus, corruptis, et lucis origo ;
videlicet,atque oblitteratis non uno in loco chara- « Kyrie eleison. De nihilo jussu Verbi qui cuneta
cleribus, saaculo decimo scriptus reputari potest,
creasti,
tum ex litterarum forma, tum ex festorum nuniero, « Kyrie eleison. Humauo generi, peccati pondere
inter quae recentius festum Omnium Sanctorum. presso.
Exhibet etantiphonas in missis adhibitascum notis « Christe eleison. Adcffinum terrtemissus Genito-
musicalibus perquam minutis supeipositis, quarum ris ab arce,
ductu cantores tunc regebantur in choro. Concors n Chiste eleison. Indueras carnem, oaatade Vir-
in plerisque procedit cum Antiphonario edito a
gine natus,
cardinali Thomasio. Contra nonnulla hic habentur,
« Christe eleison. Tu mundi culpam mundasti
quae in eo desiderantur. Speciraen exhibeo.
sanguine fuso.
« Kyrie eleison. ^qualis Patri seu Nato Spiritus
« IN RESURRECTIONE DOMINI.
almus
«. Ant. Vidi aquam egredientemde templo alatere ^ « Kyrie eleison. Trinus personis Deus in deitate
dextro : Alleluia. Et omnes, ad quos pervenit aqua sed unus.
ista salvi facti sunt, et dicent: Alleluia, alleluia.In « Kyrie eleison, elc.

die Resurrectionis mese, dicit Dominus: Alleluia. t Canamus cuncti

Congregabo gentes, et colligam regna, eteffundam Laudes Hymniferas
super eos aquam mundam. Alleluia. Soli Deo placide.
K Cum Rex inferorum debellaturus
glorise portas « Qui pius salvet

inlraret, sanctorum chorus,qui tenebatur in morte Semper, et protegat

captivus, voce lacrymabili clamabat Advenisti, de- : Se sequentes in aevum, elc. »
siderabilis, quem exspectabamus in fenebris, ut Id genus additamenta ad Kijrie eleisondecdLni&ta,
ednceres nos vinculatos declaustris. Tenostra vo- Joannesquoquede Joanne canonicus supralaudatus
cabaiit vota, suspiria te larga requirebant. apud Panormitanoset Messanenses usurpala fuisse
« Sedit angelus ad sepulcrum Domini, etc. tradit in festis duplicibussanctorum, imoeteadem
« Vers. Crucifixum Dominum laudate, et sepul- iiiMissdlibus aliorum,locorum.impressisetiam,re-
tum proptcr nos glorificate, resurgentemque de periri animadvertit. CEeterum id calce antiquissimi
morte adorate. J)
AntiphonariiMutinensisexhibenturcoraplureshym-
« liesp. Nolite metuere, dico vobis, quia ille, ni, in quibus neque metrum,neque rythmum inter-
quem quseritis mcrtuum, jam vivit, et vita homi- dum invenitis.Similes, sed majori cura elaboratos,
num cum eo surrexit. sa;culo nono etdecimo procuderunl monachi San-
« Fm
Recordamini quomodo
. praedixit, quia gallenses Notkerus,Hartmannus, Rapertus, et alii,

oportet Filium hominis crucifigi, et tertia die a quos apud Caiiisium habemus (/h Leeiion. antiq.).
morte suscitari. Etisti quidemhymni insnlemnioribus festisMutinae
« Kyrie eleison. Theos .... athanatos canebantur ad missam.En primosversus illius qui
. . ymas.
. . in nocte sancti Natalis Domini cantari consuevit:
« Kyrie eleison, Pater aline sedens super alas « Eia recolamus laudibus piis digna
oherubim et seraphim, esto pius atque clemens fa- IIujus diei carmina
mulis pro debitis. la qua nobis orilur gratissim.a, elc.
Kyrie eleison. Te decet solum hymnua, melos, Alter decantabatur in primo mane :
 923 DE REBUS LITURGICIS. 924

« Gratcs niinc omnea A. aut augetur gratia etsanctificatio inhomine Christi

Reddamus Domino Deo flderaprofitente.Etnotissimaquiderasunt,qua3Cun-
Qui sua nativitate, elc, » que ad Ecclesiae sacramenta pertinent, extotfheo-
Tertius adhibebatur in die ad missain : logorumlucubrationibusaclibrisargumentumistum
« Natus ante ssscula versanlibus) ita ut nihil novi ad hano provinciam
Dei Filius invisibilis, afferri possit, et qui de iis loqui velit, eatantum re-
Perquem fit machina, etc. » petcre cogatur, quas jaradiu ab aliis diligentissime
Leguntur et elegiaci versusjn'Resurreclionc Do- disputatafuerunt.Attamem veniammeinpetraturura
mini : spero ab honesto Iectore,siquodin RomaniE Eccle-
u Salve festa Dies, tolo venerabilis orbe, sia; lilurgiaad Eucharistiam spectat expendendum

Qua Deus infernum vicit, et astra tenet, ctc. » et ego suscepero, tura ad consolationera ra.-ijorem-
Laudanda est Romanorum pontificum sapientia, que flrmitatera fidelium orthodoxorum, tum etiam
quae sublatishisce peregrinismercibus, quibusone- si fleri potest, ad aliquorura, si hac legere velint,
ratapotiusquaraornatafuerat sacrali;urgia,in anti- medelam, quorura mens infirmaatque oculi caccu-
quam puritatem ac moderationem pensum RoraanEe tientes verara doctrinara de corpore et sanguine
missae restiluit Sed severitate etiam non raediocri
P Christi in raissa non vident, cum tamen evidens
in posterumopus est. Nimis enim horainum genus luoulentaque sit.

ad novitatem proclive seprodit, etnisiobices inve-

Gonsilium hoc raihi de refricanda hujusmodi ma-
inraedium
niret, quolidienovaret.Siraeliora alTerri
teria ingessit Joseph Binghamus Britannus (Liii. xi
possunt ad amplificandum pietatis regnum, eadem
Orig. sive Atiliq. cccles.), qui ritus missae fidelium
sano amplectinefas non erit, imo interdum prajsta-
niulta eruditionepersequitur, sed simul potiora ca-
bit. Atsiquffinova proponuntur, ad verampietatem
tholicorum dogmala aut dissimulans aut damnans
aut alendam, aut augendam, oranino inepta, et se-
quae in tremendo sacrificio et sacraraento Eucha-
creto forsitan privatas alicujus ambitionis, sive
ristia;comprehenduntur,constituuntqueistudsacra-
prajeminentiffi, vel utilitatis studio excogitata, istis
mentuni, si substantiara spectes, supraca;teraemi-
obsistere.equum est, neque sinere, ut in usum ve-
nentissiraum. Neque cnim quidquara habet de in-
niant. Sod ultra mihi pergendum non est.
cruento missae sacrificio;praesentiamreaIera corpo-
CAPUT Vlll. ris et sanguinis Domini in Eucharistiaet donorum
Qiiid acalolici molili sinl adversus missam et Ettclia- transubtantiationem ncgat; adorationem vcro de-
ristiam; et Bingliami Angli, lela lotics proirita bitam Christo pra;sentiimprobat. Tollehffic e missa
e.verenlis, confutatio.
P,
fidelium, immensa ejus dignitas mirum in modura
Inter alias pr^erogativas quae veteres liturgias dccrescit, imo perit. Ad hajcalii exhsreticis sacri-
easqueolim provarietate Ecclesiarum varias sum- ficium hoc propitiatoriumesse negarunt, ita ut quas
mopere coraraendant, illasaneplurimi facienda est omnium augustissima acfio esl in Ecclesia Dei, in
quod lauta congeries catholicorum dogmatum in eis nihilum pene abcat. Deniriue etiam abiit apud Lu-
inlerspersadeprehenditur. Intot enim orationibus, theri sectatores, qui raissam, ipsam scilicet, eacri-
ritibus ac C58remoniis,identidem dignoscitur quida flcium prorsus alirogarunt, communione tanfum-
tot sfficulis Ecclesia orlhodoxa credat de unitale ac modo Horrorem incutiunt, quae idem Lu-
retenta.
trinitate Dei, divinitate, incarnatione caeterisque tberus in missam Uoraanara evorauit, rainime veri-
ad Dei Filium spectantibus, uti etde divinitate ao tus fateri se doctrinura hano a diabolo accepifse,et
potentia Spiritus sancti et invocatione et interces- quidem dura vigilaret. Nemonostrumeiatque illius
sione sanctorum, et de aliis Ecclesia; catholiccs ca- asseclis tantura doctorem invideat. Quid Zwinglius
pitulis. Propterea ad hunc ipsum fontem recurrebat postea et Calvinus, tum Anglicani, Sociniani, alii-

sanctus Augustinus, cura de necessitate gratiae coe- que, a Roraanaj catholicae Ecclesiffl sinudivulsi, de
lestis dissereret: quod et alii ex Patribus, prout eadera missa et Eucharistiasfatuerint^satis norunt
occasio ferebat, prastitere. Nam quaj ibi dogmala eruditi.Notissimumquoqueestjhochominumgenus
occurrunf,nonunius privati doctoressententia; sunt D rafionem cxcogitasse, qua cluderent aperte docu-
sed universae illius Ecolesiae quae iisdem lifurgiis inenfanon niinussacri-eantiquissiraa! liturgiae.quam
utebatur. Atque inter eas nerao noscit priraum Ro- sanotorura Palrura, ubi panem etvinum perconse-
mancesemperlocura fuisse,quaBcaeterarummagistra crationem fieri vere corpus et sangiiinem Domini,
uti ah ejusincunabulisincorruptam fidera perpetuo diserletradunt; nihil aliud in t!.ncharisfia agnoscen-
servavit, ita tot alins Ecclesias siioruni ritiium se- tcF, sive imaginanfes, nisi liguramChrisfiad dexfe-
ctatrices habiiit. Ipso enira Augusfino monente, ad ram Palris in coclosedentis, et virfutem coelilus in-
cognoscendam Ecclesios fldera praecipue facit publi- fusam pani etvino,quorum conversionem incorpus
caruraprecumauctoritas.Sacramentariaautemquae etsanguinem, uti et realem pra^sentiam Christi in
appellamus, vel ipso nomine satis produnt, ibi po- codemsacramenfoinficiantur. Tumde nominetran-
tissiraum contineri cafholieam doctrinara do saora- fusbtantiationisuti recentiorurasfficulorurainvcnto,
menfis,signisnempevisibilibusinvisibilisgrafic-eDci litem nobis movenf, qua«i non aliis noininibus et
quibus nempe ex institutione divina aut confertur \Uurgia et Pafres earadem rem aprimis usque sae-

I
 925 DISSERTATIO. CAP. VIII. 926

culisdesignarint.Binghamusipse sihi ostendendum A affere solent Sacraroentarii, quasi aut nulla, aut
sumpsita praecipuos de antiquisPatribus lam,^per- nullius pnnderis sint, neque consulereopus sit
spicue quam verbis lleri potest declarasse quod mu- qut-E catholici viri ad vcrilalem cui dogmatis confir-
tatis per consecralionem in elementis panisac vini mandam contulere ? Utique faliere velle lectorera
facta non sit ejusraodi mutatioqure naturam et sub- illc dicendus controvcrsiam tanti ponderis
est, qui,
stanliam destruat,sed tantumeorumqualitatesmu- explicandarasuscipiens.dissimulatiscontrariae par-.
tet, atque ad usum elevet spiritualem,quemadmo- tis vivibus,sua! tantum partis
arma veluti victricia
dum fit in multis aliia consocrationibus,ubiqualita- profert. Anno Binghamus sextum hoc suum
1719,
tes rerum imnnitatur, sine ulla reali substantiai volumen Londini publici juris fecit. Alqui post me-
irarautatione [Bingham., l, xv, c. 5, § i).» Ejusmodi dium saeculum prajcedensagitata jam fueratsumrao
opinione statuta, is continuo
rcalem prajsentiara studioatquelabore,imoexhaustainsigniscontrover-
atqueadorationem EucharistiMexcidissearbitratur. sia de Eucharistia interGallicum scriplorem Arnal-

Contra, Calholici clamant perspicuam cerlissi- dum, aliosque auctores librorum de perpetuo con-
mamque esseunivers» veteris Ecclcsiae sentontiara sensu, Ecclesiae catholicae, et Claudium Calviniani
de reali sacrorura donornra immutatione in Eueha- gregis hominem. Ea autemargumentorura copia et

ristia,dcrealipra3sentiaDomini in sacramento, at- robore Catholicorura sententiafirmatafuit,repulss-

B
que ex ipsa illius praesentia effluere efficaciam et quecavillationeset sophismata nonOlaudii lantum,
virtutem tam augusti sacrameoti, non vero e figura scdel Alhertini, ut quicunque libero judicio ot sin-

aut promissionealiqua, cujus nullumest vestigium
in sacris lilteris,neque apud sanctos Patres. Aut
ergo nos, aut supine, falluntur et quando Ec-
illi,
clesiam, quamtamen utijudicem legitimum in con-
troversiis de religione Christus insliluit,ct colum-
cerilate utitur, fateri cogaturevidentissimi criminis
reos esse quiverilatem carniset sanfruinis dominici
;
in Eucharistia negantes, acatholicaEcclesiadissen-
Binghamo ignota fuere, supinas igno-
tiunt. Sic
arcessendus est sin ipse novit, qui apud
rantiaa ;

nam veritatis,et nunquam defecturam denuntiavit, Deumseseexcusarit, quandoplebi et lcctoribussuis

hoc hominum genus repudiat atque conlemnit,qui3 controversiamhancunisCalvinianre sectaeargumen-
unquaralitigandi flnis erit? Deplorandumsane infe- tisdireptara proposuit ? Sed quam inCrma, quara
licitatis huraana! documentum habemus,dum cerni- nulla sint ha?c eorum argumenta, composita cum
mus viros, sacris litteris impensam operam dantes, Catholicorum rationibus,et si clarorum virorum slu-
in magni raomenti rebus, et e quibus ajlerna salus dio patefactura jam diufuerit, quanta taraen potero
aut damnatio pendet, quam quisque opinionem
brevitate, ergo quoque oslendam. Quod antequam
fal-
sam atque absurdam n praestein,meminerit lector velim quantalibet vi in-
a pueritia ei schola imbuit,
mordicusdeindeetpervicacissimetueri,atqueomnia genii polleat horao, non ita seraper accurate loqui
tentare, ne victus del unquam manus,vel in rebus posse aut scribere, neque terminis adeo perspicuis
luce patenti circumlusis. Exorandus est in primis atque prajoisis sua sensa semper cxponere,et potis-
DeuSjUt sincerura pacatumque animum, et mentera Simum ubi metapbysicas diftlcilesqueideas materia
unius veritatis et pacisavidam,fralribus nostris.ab exposcit,utomniinomnibus locisobscuritate careat,
usilate Ecclesias sejunotis, inperliatur. Tunc. enira certusquesitquinaliquandocavillatoresetsophistiea
facile et ii perspicient,hinc inexcusabili temeritate ingenia detorquere possint voces et sententias ad
missamfuisse explosamabhominibus, non Dei,sed opiniones,raentiejusdem auctoris conlrarias. Recta
superbiae spiritu inflatis ;inde veroa nobjs eamdem autera ratio jubct nos ex iis quae alibi clara aperta-
justissimareligiositate retineri etobservari,catholi- que sunt interpretari et exponere debere quas ob-
caeque Ecclesias de Eucharistia doctrinam non sine scura sunt. Quis enim nisi desipiens pro adhibenda
ingentiflagitio posse repudiari. Nunc quo amo- luce ad tenebras expeliendas, ipsis tenebris utatur
re, et cura veritatis Binghamus in ejusmodi argu- ad caliginemlucioiTiindendam ?Utinamtaraen abo-
mento processerit aperiendum est. Qujedam is co' minanda hac ratione quotidie non abuterentur Sa-
gerit locajam protrita exGregorio Nysseno, Gyrillo cramentarii, quando nihil aliud agunt,quam dcccr-
Jerosolymituno, Chrysostomo in epi.^tola ad Ca3sa- P'^''^ et urgare in qusstione de Eucharistia pauca
rium, Theodoreto, Ephraimo episcopo Anliocheiio, quEJam sanctorumPatruraIocadubia,tenebrosa, ct
Tertulliano,Augustino, Gelasio I Romano pontifice, variisinterpretationibusobnoxia,codemquetempore
Facundo Hermianensi, Isidoro Ilispalensi. Tum le- aspernari, quredisertis perspicuisque verbis iidera
ctorera plura cupienlcm remittil ad CosiniCalvini- Patres de ipso argumento pronuntiant, et quibus
stae Historiam transubstantationis, et ad Albertini calhoIicaDEccIesisdoctrinamanifestissiraeproditur.
Calvino addicti librumde s.icramento Eucharisti».
A Facundo Hermiancnsi exordium sumere juvat.
Quo facto, finita est causa, et, utreor, sibi ac Pro- Mirum enim est, quam opportune atque importune
testantibus suis Anglicanus scriptor triumphum Protestantes alTere et inculare illius verba consue-
cecinit.
verint, quasi ab iis pendeat controversias istius in-
Verura si haec homini illipersuasio fnit, quifieri concussadefinitio.GuilielrausCavc Britanus(De Scre-
potest ut is putarit se propriae conscentiae satisfe- plor cccles. cura de Facundo agit, veluti palmare
),
cisse, dum ea tantum profert pro sua sententia Culvinianas opinionis monumentum eadem verba
927 DE REBUS LITURaiCIS. 928

praeter rnorem et extra chorum altulit. Ita Joannes \ Chrysostomus, aliique Patres aut mysterium, aut
FelUis Anglicanus Oxoniensis episcopus (In not. ad mysteria,eaque vivifica,c(eleslia, tremenda, sancta,
S. Ciipriani l'Ji. de Lapsis, c. 10)induclo in scenam divina.appellarunt.In ooilectis post communionem
ejusdem Facu.idi loco, avertendos lectorum ooulos Ecclesia pra^sertim Ruraanahujusmodi voce signifi-
curat apraegnantibus manifostisquesaneli Gypriani cabatperceptum corpiis et sanguinem Domini. Vide
vorbis de verilate corporis et sanguinis dominici, infraLeonianum Sacramentarium, Geliasianum,ac
qUtE infra alTeremus.Alios omitto, in uno Binghamo Gregorianum. Ibi legitur: Sacrisreparati mysleriis.
consistenscuimanifestumvideturexcludi a Facundo Refecli ccelesti mysierio. Quxsumus,ntdivina myste-
prcBsentiara realem Domiui in altaris sacramenlo ria. Deus, cujus mysleriis mundamur ct pascimur.
ineffabili. En Facundi ipsius vorba (Facuiidus. lib. Adesto, Domine, populo tuo, quein mysleriis calesti-

IX, c. 5) : "Sacramentariis adoptionis suscipere di- bus imbuisli.Sanctijlcati salutarimyslerio.Salutaribus

gnatus est Chrislus, et quando circumcisus est, et repleti mysteriis.Sit nobis reparalio menlisel corporis
quando baptizatus est. Et potest sacramentumado- caelesle mysterium. Reliqua prietereo. Tam certum
ptionisadoptio nuncupari,siculsacramentumcorpo- autemaut,quam quod certissimum, uli nunc,itaet
ris et sanguinisejus,quod est inpaneet poculo con- antiquis sa^culis, designatam fuisse realem,etnoa
secrato,corpus ejus et sanguinem sumimus, non n (iguratam, perceptionrm corporis et sanguinisDu-
quod proprie corpus ejus sitpanis^etpoculumsan- mini,ut infraostendemus.Quare ]am intelligis,tan-
guis.sed quod msEiMYSTEniUM corpobis sanguinisque tum abesse,utFacundi oratio pugnet contra Catho-
coNTiNEAT.Hinc etipse Dominus benedictum panem licorum sententiam, ut eam diserte conflrmet. Re-
ct calicem, quem discipulis tradidit, corpusetsan- sullat hasc eadem veritasecomparatione b?ptismi,
guinem suum vocavit.Quocirca sicut Christi fideles qua utituridem Facundus.Quamvisbaptismus taa-
sacramentum corporis et sanguinis Domiai rectc di- tummodo sitsacramentum, hoc est visibilesignum
cuntur accipere, sio et ipse Christus sacramentum adoptionis,etnon3itipsaadoptioaltamenbaptismus
adoptionisfiliorum cum suscepisset,potuit rectedici potestadoptio nuncupari. Porro nulla dubitatioest
adoptionera filiorum suscepisse.»Qui nullo partium quin homines baptismum recipientes veram et non
studio teneatur, nihil manifestis in obscuris hisce flguralam adoptionem filiorum Dei accipiant. Ergo
verbis deprehendet quodCatholicorum doctrins ad- etiamsi sacramentum,id est, signum visibile.corpo-
versetur. Dum ris et sanguinis Domini proprie non sit ipsum cor-
lector meminerit, sacramenti voce
nihilaliuddesignari,quamsignum visibile,invisible pusetsanguisDominiquitamenipsumsacramentum
aliquod divinss potenliK et gratiaedonum continens, sumit,veram et non figuratam carnemetsanguinem
Facundimentem non difficilo intelligat. Panis etvi- _ Christi recipit.quia speciespanis et vmi revera in se •'

:« u..^u....:^t:^ r...^i.^\
num in
...,
Eucharistia symbolasunt1 et„t „:
signa,quae,per
^ mystorium,
».,_: i,
hocesl, — .^
arcanam tremendamque praa- 1 4

verba consecrationis divinitus sanctificata, veram sentiam corporis sanguinisqueDomini conlinent,'et

carnem et sanguinera Christi continent. Neque per nos in pane et poculo consecrato carnem ejus et
consecrationem desinunt esse symbola ac signa, sanguinem suminns,uti diserte Facundus testatur.
quanquam panis ct vini substantia convertatur in Fatendum nihilorainns est quemquam ex hoo Fa-
corpus et sanguinem Doraini. cundi loco posse ferre Lutheranae sectae.ut aiunt,
impanationem.quasi in Eucharistia panisac vinum,
Petenunc, an proprie panissacratus (hoc est spe-
servatasua substantia.cum veritate corporis etsan-
corpusDomini,et poculum sit sanguis
cies panis) sit
guinis Dominici conjungantur. Verum corruit baec
ejus. Negat hoc Facundus, neque immerito. Quan-
illatio,ubi frequen tatum ab omnibus saeculis morem
quam enim symbola vero contineant corpus et san»
animadvertas, quera adhuc Gatliolici inlerdura reti-
guinem,non ipsa tamen sunt ipsum corpus et san-
nent, scilicet, appellandipanera hosliam consecra-
guis; et quanquamChristi fldeles, dum sacramen-
tam, etcalicem vinum consocratum,quanquamper-
tum, hocest,syinbolaet signa.corporis etsanguinis
petuo statuerint et statuant panem etvinum, quo-
aocipiunt,corpus et sanguinom Christi recte dicun-
rura species permanent, per consecrationem con-
tur accipere, attaraen eadem synibola proprie non q
versa fuisse in verura ac reale corpus et sanguinem
sunt Christi corpus et sanguis. Negatne propterea
Domini.
Facundiis accipi revera aFidelibus carnem et san-
guinemDomini,qu« sub sacramento,sivfi sub sym- Ad sinctumAugustinum procedo.Negari non po-
bolis latent? Nequaquam. Imo.si rite perpendas, id test quin Sacramentaria sectae primi parentes Bh-
ipsum illius verba fatentur. Quid enim aliud vult rengarius eumque seculi Zwinglius, et Calvinus,

ille, cum ait : panem et poculum in se mysterium quibusdam librorumAuguslinilocis|dubiis,obscuris

corporissanguinisquecontinere ? Mysterii voce ve- et peiperam intellectis, abusi fui?rint, ut realom
teres significarunt aliquid arc inum,latens,aut inef- ChrisliDcimini prajsentiamexEucharistia auferrent,
fabile, et Chrysostomus [Homil. 19 in epist. ud contempto per ingens facinus perpetuo hac de re

/io?n.)my3terium appellat,'iuod ignoratur et arca- Ecclesis consensu.At nunquamAugustinus sornnia-

nura est, quodque summopore mirandum et insue- vitalitcrhic se sentiro quam senserint reliqni Kc-
tum est atque inopinatum.ProptereaEucharistiam cIesiaePatres;et si qus occurrunt in ejuslibris am-
ipsam, sancti Athanasius, Gregorius Nazianzenus, bigua, ex aliis ejusdem minime dubiis sententiis et
929 DJSSERTATIO. CAP. VIII. 930

illius est petenda.Apposite in hanc rem

verbis raeus
Facundus, queni nuper audivimus, audiendus hic
quoque est,dum scribil « Quemadmodum calum- :
niantiuai ha;reticorum est ex dubiis
quaB certa et manifesta suntniale interpretari,iti so-
litum prudenticBac veritatis catbolicaj et indubitatis
alqueevidentibusambiguaetlatentiadtclarare.iiOp-
tandum est,ut prudentiimo et necessariahacregula
\ Christi.sed corpus fidelium,et sanguinem fldelium.
Nonne etiamextra sacraraentum Ecclesiaest mysti-
cum corpus Chri6ti'?Qui ergo hsc intelligenda? illud
et obscuris, certe evidens est, non poste Calvinianos hinc ali-
quid derivare ad suas opinionis subsidium.Quamvig
enira nalurale corpus Christi in Eucharislia ii non
admittant.figuram lamen ejusdera natuialiscorpo-
ris in ea agnoscunt.At hic nullam defiguraverbum.

utantur.quicunque veritatem potius quam secram Aut ergo AugUc^linus nihil hoo in loco decernil veri-

suam araant.E.\ Albertino seiegitBinyhamus vcluti tasne an figura carniset sanguinisnaturalis Domini
formilandum arictem ad everlendam Catholicorum sit in sacramenlo ; aut senlentiam catholicara tan-
de Eucharistia doctrinam fragraontum sermonis tummodo expriinit, dum ait : « Panis est corpus
sar.cti Augustini nobis a sanctoFulgentio servatum. Cliristi,et calix est sanguis ejus.» Neque enim quis-
Inquit Augustinus ad infantes.hoc esl, ad neophy- quam nisi teraere negare audebit Augustini quoquo
tos : j lloc, quod videtis in altari Dei, eliara Irans- temporcEcclesiam in liturgia rogasseDeumut panis
acla nocle vidistis. Sed quid esset quid sibi vellet, „ corpus Giiristi,» et per verba Domini ac per
« lieret

eum magnae rei sacramentum contineat, nondum illapsum Spiritus sancti muUiretur panis in carnera
audistis.Quod ergo videtis, panis est ct calix, quod Domini ipsius.Unum itaque exculpere hinc possis,
vobis etiam oculivostrirenuntiant.Quodautem fides scilicet, Auguslinum in isto sermone explicandum
vestra postulat instruonda,PANis ESTconpus CHnisxi, minime sumpsissesitne revera insaeramento caro
CALi.^c s\>GUis Chiiisti [August. serin. 272, nov.Edit. et sanguis Cbrisli, scd hoc sibi duntaxat propo-
Dcned.). » Tum infantes inducit interrogantes «quo- suisse,scilicet, explicandum,cur sacraraentura ip-
modo » cum Christus in coclum ascenderit, sedeat- Eum in pane institutum fuerit.Hoc myslice
et vino
que ad dexteram Palris, est panis corpus ejus.tt<<
factum aitad depra>dicandam fidelibus necessitatem
culix, vel quod habel calix,est sanguis ejus ?» Ad charitatis et unionis inter Ee,et cum Gliristo quod :

haec Augustinus « Ista, fratres, ideo dicuntur sa-

: illc in tot alii.s locis iuculcat, ut populum suum a
crariienla,quia ineisaliud videlur,aliud intelligitur. ferventiDunatistarum schisraate avertat. Attaraen
Quod videtur, speciem habet corporalem. Quod in- hoc eliam in loco is evidenter veritatem ac realita-
tclligitur,fructum habet spiritualem.Corpus autem tem corporis Ghristi in Eucharistia tradit, cum ait
Christi si vis intelligere.Apostolum audi dicentem a sacerdote exhibente neophylis sanctificatum pa-
fidelibus : Vosauiem estis corpu,^ Christi, et membra. nem dici : Corpus Christi, hoc est: Ecce corpus
Si ergo vos estis corpus Chrisli et membra, myste- C Domini,et ipsos respondere AiMEN,id est ita credo, :

rium vestrum in mensa Dominica positum est my- ita est; credo, inqiiam,hoc esse verura Christi cor-
;

steriuni vestrun: accipitis.Ad id.quod eslis, Amen pus. Tum subdit Augustinus :« Esto membrum cor-
respondetisetrespondendosubscribitis.Audisenim: verum sit amen. » lloc est:
poris, ut Si credis,hoc
Conpus GHnisTi;et respondes,Amen.Esto membrum csseverum corpus Christi,tu quoque fac perveram
corporis,at verum sitamen.» Tum pergit ostendere charitatem ut sis membrum veri corporis hujus.
cur in pane et vino conficiondum Christus voluerit Nam si aliter agis, et charitate cares,non ex corde
sacramentum hoo;nempe ut charitatem et unitateni dicisamen,hoc est, non tibi cordi est ut sis mem-
fidelibus suis commendarel nam de multis granis ;
brumcorporisDomini,qui charitalemab horainibus
tam panis quam vinum constituuntur.Ex isto ser- Evangelicj addictis prajcipue exigit.Huc autem ad-
mone Binghamus et alii ejus gregis inferunt nihil vocandus est alter ejusdem sancli doctoris sermo
aliud esse in allari, nisi panem et vinum : corpus ad infantesipsos,sive ad ncophytos :« IVIemorsum,
naturale Chrisli non iilic habcri, sed lantura re- ait.promissionis meae.Promiseram enim vobis, qui
prjBsentationem illius,et corporis etiam mystici,hoc baptizati estis, sermonem, quo exponerem mensae
est, Ecclesiae.
dominicae sacramentum.quod modo etiam videtis,
Quam facile nobis blandimurin his quKVolumus, D etcujus noctepraHeritaparticipesfacti estis.Debetis
qu» sentiraus,qu£e amamus I Quisquisattente ser- scire quid accepistis,quid accepturi estis,quid quo-

nionem huncscrutatur atque perpendit,fateatur ne- tidie aecipere debeatis. Panis ille, quem videtis in

cesse est se multas tenebras, se concalenationem altari, sanctificatus per verbum liei, corpus est
sermonis nullam ibi reperire; usque adeo ut cardi- CHnisTl. Calix ilIe,iino quod habet calix, sanctifi-
nalis Perronius excidisse hic aliquid.neque imme- catum per verbum l)ei,SANGiiis ESTCHRisTi.Per ista
rito,fuerit suspicatus.Nara « panis est corpus Chri- voIuitDominusChristus comnipndarc conpus etsAN-
sti.calix sanguis Christi » diserte dicitur. Tura pe- GuiNKM suum,quem pro nobis fudit in remissionem
tilur iiuomodo naturale corpus et sanguis Christi peccatorum (Augu.^st. serm. 227, nov. Edit.,olim 83).»
sint in Eucharislia, cum in coclo Christus sedeat. Ut quisque inteligit,aliter sune locutus fuisset,qui
Augustinus respondet ciim Apostolo : Vos cslis cor- Calvinianamopinionem expositurusfuisset neophy-
pus membra. .'\Itsurda plano videalur rc
Chri^iti cl tis tum priraum percepturis, quid Eucharistia sit,

sponsio; hinc enim sequitur panom esse non corpus ne quisquani fallerelur.Ejusmodi exposiiio illitan-
 931 DB REBUS L1TURGICI3. 933

tum convenit cui catholicK Ecclesias sontentiam tra- A cipationem mensae hujus pertinet, quam sacenios
dcre animuscst.Qiiid autem sit hoc corpus,hic san- ipse mediator teslamenti novi exhibet secundum
guis,Auguslinus explicat, nempe corpus naturale, ordinem Melchisedech decorpore et sanguine suo?
et sanguis naturalis Christi, quem ipsa pro nobis Idenimsacrificiumsuccessitomnibus illissacnficiis
fudit.Panis igitur,perverbura Dei sanctiflcatus.hoc veteris test;iinenti,quae immolabantur in umbrafu-
est per verba consecrationis (quod contra nonnullo- turi {Attg.Jib. xvii de Civit. Dei, c.20). » Si Christus
rum GrKcoruraopininnemsempermeminisse juvat) incruenlum sacriflcium corpore et sanguine suo
corpus est Ghristi naturale, uon vero imaginarium peragere dicitur,ergo Augustinus non flguram,non
per fidem percipientiura. Nam si hoc postremum umbram novit corporis et sanguinis Domini in eo-
fuisset,disisset Augustinus : Panis ille,quem vide- dem sacriflcio.Et potissiraum quodhicet in totali-
tis,figura est corporis Ghristi,neque dixisset: Cor- is locisscripserit,vetera sacriflcia,flgura3,umbraset
pus estChristi.Pari ratione is ait : Vinum,per ver- signa, fuisse unius Christiani sacriflcii, et Christi
bum Deisanotificalum,sanguisest Christi naturatis, quotidie immolati in sacro altari ;
quia (subdit Au-
etminimeflgura iliius,Pergitdeindein hoc sermone gustinus)"pro illisomnibus sacriflciis et oblationi-
Augustinus docere neophytos quid exigatChristus bus corpus ejus otfertur^et participunatibus minis-
adbene recteque accipiendum corpus et sanguinem ti tralur.ii Ergo non panis tantura,non figura corpo
suum.Scilicet, charitatem et unionem merabrorura ris et sanguinis Christi, sed verum corpus et san-
inter se, et cura capite ipso Domino Jesu.^<i Com- guis Christi in missa oHertur et imraolatur.
mendatur vobis (suntejus verba) in isto pane,quo- Prsterea scribit idem sanctus episcopus » Me- :

modo unitatem amore debeatis. Unus panis,unum
corpus, multi sumus, » Aposlolus ait (/ Cor. x,l7),
Imitatus hic Augustinus Chrysostomum (Homil.li.
in l Cor.). Ex isto ergo sermone alter explican-
dus.
Quod saltera fateatursincerus quisque exCalvini
asseclis,priorille sermoaliquacaligine circumfusus
diatorum Dei atque hominum, hominem Christum
Jesum, carnem suam nobio manducandam,biben-
dumque sanguinem dantem, Cdeli corde atque ore
suscipimus;quamvis horribilius videaturhumanam
carnem manducare, quam perimere, et humanum
sanguinem potare,quam fundere {iug. Conlra ad-
vers.leg.,ii,c. 9). » Hoc est, quanquam Dominua
l.

esl,etnimia confidentia laborat,quicunque ibi Cal- daturum et revera det carnem suam nobis
dixeritjse
vini documenta manifeste contineri,et ex hoc aliis- manducandam,bibendumquesanguinera,quod sane
que locis Augustini tenebrosis exponenda esse tot horribileest,attaraenverbi8ejusfidentes,firmissirao
aliaejusdem,qu8eapertissiraestatuuntcatholicaeEc- corde crediraus uos eamdem carnera ore accipere et
clesiae sententiam, contendit. Pauca ha3c seligo : munducare.ipsumque sanguinem potare.Ineptissi-
« Diximus,fratres (inquit),hoc Dominum commen- '-'
mehKcdicerenturinCalvini sententia,qua!enim dif-
dasse manducatione carnis su8B,et potatione san-
in ficultasadcredendura,quis horror,si figura tantum
guinis sui.ut in illo maneamus,et ipse in nobis.etc. carnis el sanguinis Christi in sacramento accipitur?
Quid nos credimus.et cognovimus?Quia tu es Chri- Denique, ut alia omittam, petenda ex Bellarmino,
stus Filius Dci vivi,id est ipsa vila aeterna tu es : et aliisque polemicis Bcriptoribus,et praecipue e\ au-
non das in carne et sanguine tuo,nisi quod es,etc. ctore Perpotuitatis fidei,en quid Augustinus in cele-
Carnem Christi et sanguinem Chrisli non edamus berrimo loco ait : « Et ferebatur in manibus suis.
tantumin sacramento,quodet multi mali.sed usque Hoc vero (fratres) quomodo posset fieri in homine,
ad spiritus participationem manducemus et biba- quis intelligit? Quis enim portatur is raanibus suis?
muSjUtinDominicorpore tanquara merabramanea- Manibusaliorum posset portari horao,manibus suis
mus(Aug.tract.27,m Joan.yi).»Si Christus dat nobis nemo portatur Quomodo intelligatur in ipsoDavid
quod ipse est, ergo se ipsura dat,id estverara car- secundura litteram,non inveniraus in Christoau- :

neraetsanguinemsuumcumdivinitateconjunctum; teminvenimus.Ferebaturenim Chrislus in manibus

et vitam spiritus nobisdat,itaut maneat ipsein no- suis,quando coramendans cobpus SDUM,ait:Hoc est
bis,et nos in ipso raanearaus, quia ipsa vita ffiterna CORPUS meum; ferebatur enim illud corpus in mani-
est. Christus Ad haec de Monica matre sua ait Au- D bus suis {Aiig. enarr. in psal. xxxiii). » Possunt
gustinus:»Memoriara sui ad altare tuura fieridesi- quidcm Sacramentarii in sacris litteris,atque innu-
deravit,cuinullius dici intermissioneservierat,unde meris sanctorum Patrura,ubi deEucharlstia
in locis
sciretdispensari victimam sanctam,qua deletum est sermo est,expiscari opinionem suam,et ubivis ob-
chirographuin quod erat contrarium cobis {Ang., trudere flgurara,interpretari verbum esl pro signifi-
lib.ix Conf., c. 13).» Unquamnepanis,qualem
fuil cal,ii quod litterale prorsus est,metaphoricum sibi
SacramentariiEucharistiamc()nsent,victimasancla, fingere,sese decipiendo et alios ; Cerienim noD po-
quee chirographura damnationis nostrae delevit?Mi- tuit quin Patres, si cum Calvino sensissent, ali-
nime gentiura.Victiraa haec fuit,ac est, verum cor- quando, imo sffipe exponerent, quid significaret in
pusChristi.NequeaitAugustinusdispensarifiguram EucharistiacorpusetsanguisDoraini secundumCal-
victim» illius,sed victimam ipsam.Rursus scribit vinianam interpretationem a quo tamen ii absti-
:

idem sanctus episcopus « Ecclesiastes ait:iVo?! est

:
nuerunt,imo contrarium tradiderunt. Ast adeo lu-
bonum homini, nisi quod manducahil el hihct. Quid culenta sunt Augustini uuper adducta verba,ut nul-
credibilius dicere intelligitur,quam quod ad parti- lu3 effugiendo sit locus. Inquit ille Jesum in insti-
933 DISSERTATIO. CAP. VIII. 934

luenda Eucharislia.et dicendo de pane Hoc : esl cor- A Nysseno, qua; optabat,exquisivit, neque tameninve
j;iw mfum,portasseseipsum inmanibus Eiiis,atque nit; tum neglexit alia loca, in quibus evidentissime

id verificatiim fuisse secundum lilteram, idcst non idem sanctus doctor et realem prajsentiam Domini
metaphorice, non ex imaginatione per-
noii figurale, in Eucharistia, et mutationem panis ct vini in cor-
cipieiilium Eucharistiam.Agnoscit Augustinus so- pus et sanguinem Christi testalur? Florebat illean-
cundum naturalem ordinem impossibile quemquani no Christi380.Nimiugessem,si integramorationem
hominumportare se ipsum inmanibussuis. At non deEucharistiaatferem exmagnacatechesiillius.Pau
id Deo impossibile prodigium hoo revera Cactum
;
ciscontentus ero « Jesu Christi corpus, inquit, eo
:

a Domino fatetur in hujus incffabilis sacraraenti in- quodinhabitatumfuit a Verbo Uei,indivinamdigni-

stitu tione. Nihil autem mirandi occurreret in homine
portanteimaginemetnguramsuamin manibussuis.
Ergo nisi pe^-vicares et obcoscati homines conten-
derepossint,ignoratamautncgatam asanoto Augus-
tino realem corporis et sanguinis Domini prssen-
liam Atque cx his manifostis locis,
in Eucharistia.
tatem immutatum fuit. Recte igitur sanctificatum
panem in verbo Dei corpus immaculatum credimus
{Greg. Nyss. Catech., c. 57). » Tum ait, sicutipanis
etvinumaliraentanaturalia in substantiam nostram
convertuntur,itaDominus nobisexhibuit hascdona,
« cum immutat et transforraat visibiliumnaturam»

quae ambigua et obscura interdum in Augus-tinili- id est, panein etvinum, « in suum corpus exvisa-

bris offenduntur, e.xplicanda sunt, non vero perspi- crae bene lictionis. » Diserte etiam tradit, ad fer-

cua e tenebrosis. Neque tanto viro contradictiones menti simililudinem corpus Christi in fidelium cor-
tribuendas quisque sapiens intelligit. Videas etiam pus ingredi, ut totum in se transferat atque immor-
velim illius serm. 225, olim 140, de tempore, et talitate donet. in his qu.Tre, gi potes, Calvini som-

serm. 373, olim 5'i, de divcrsis, ut alia loca pra;- nia: nihil invenies, nisi veram catholicas Ecclesiae
teream. doctrinam.
Ex catechesi sancti Cyrilli, qui anno Christi 360
NescioquidexculperevelitBingharausexGregorio JerosolymitanamEcclesiamregebathascBinghamus
Nysseno, qui scribit « Panis item panis est initio
: excerpsit,ubidesacratochrismatesanctusepiscopu3
communis, sed ubi cum mysterium sanctilicaverit serraonem habet « Vide ne illud esse putes un-
:

XoiatoO \hizxa.t. xat Yivetai, guentum tantum. Queraadmodura enim panis Eu-
coRPUS christi dicitur
ET FiT. Sic altare, sicoleum, sic sacerdos per bene-
charisticus post sancti Spiritus invocationem non
dictionem sanctificantur, etsacerdoti contigit, cum ampliusestpanis communis, sed ESTCORPusCnRiSTi
nihil vel corpore vel forma mutatus, sed quod ad sic et sanctum hoc ungentum non araplius est un-

speciem esternamatlinet, ille est, quierat, invisi- guentum, neque, utitadicam, commune, postquam
bili quadam vi et gratia invisibilem animam in me- Q jam consecratum est sed est charisma(8ive dona- ;

lius transformatam gerens [Greg. Nyss., iib. de Bapt. riumj ChristietSpiritussancti, praesentia divinitatis
Clirisi.).» Velit fortasseBinghamus comparationem ejusefficax redditum {Cyrill. Joros., Catceh. 21, seu
oleum sacrum, et sacerdotes,
inslruere inter altare, Mystag.3). » Sed adhuc cum aere digladiatur Bin-

quorum substantianonmutatur, etEucharistiamin ghamus. Aperte Eucharistiam a chrismate sacro di-

qua Catholici mutationem substantise panis ct vini Tam panis, quam ungentum per
stinguit Gyrillus.
statuunt. Sed mirum est, qui nonvideat nihiloratio- invocationem Dei sanctificantur sed unguentum
;

nem Nysseni favere Calvinianis. et contra ex his evi remanct quale erat, efficacia duntaxatproeditum ad
denter oonfirmari catholicam sententiam. Quid in contribuendam fldelibus fortitudinem. At quid pa-
altari, oleo et sacerdotibus operatur benedictio, si- nis Euoharisticus per invocationem consequitur?
ve sanclilicatio? Ut quod profanum et rescommu- Non ampliusest panis communis, sed fitpanis vivus
nis anteaerat, per invisibilem effectum gratiaj san- qui de caelo descendit. Est corpus Christi. Quare hio
ctum et ressacra incipiat esse, etveneratione digna etiam locus contraSacramentarios pugnat. Quivero
efficiatur.Hoc vere acverissime operaturvis bene- hochorainumgenus consulereconscientis suae apud
dictionis, quamquam quod ad speciem externam at- Deum possit, non video, quando haec aliaque corra-
tinet, nulla mutatio accidat. Rursus quern in fmem
^ dunt aut dubia, aut omnino suae opinioni contraria,
benedictioetsanctilicatioad panemetvinura in sacra ut sibi suisqueauditoribus persuadeant inventa Be-
mensa a.dh\betuT^\]\.pimis'liat corpus,\\numsangtas rengarii atque Calvini,quando loca perspicua ante
fial dileclissimi Filii tui Domini noslri Jesu Christi. pedes habent, exquibus veteris EccIesicB dogmade
HocRomana, hoccMteraeOccidentisetOrientislitur- Eucharistia apertissime resultat. Ipsum Cyrillum
gia3 sonant. Atque hoc ipsum itidem per benedictio- Jerosolyinitanum milliesopposuere CatholiciCalvi-
nemet verba Christi quotidie Ecclesiavere ac veris- nianis Cur faciem ab ejus luce avertunt, et acali-
sime impetrat, et quod antea panis communis, Nys- ginosistantumlocispraesidium conquirunt?Norunt
seno testante,corpusChristi fit, etdiciturnonsolum ii, Cyrillum haec quoqiie habere « Cum igitur ipse
:

XiYsxat, dicitur, sed ('vsxai, fit, quanquam species Christus pronuntiaverit ac dixerit de pane : Hoc est
externa nihil immutetur. Hiec qui non videt, captus Corpusmeum, quis audebit deincops ambigere?Et
oculissitnecesseest.Sed elhic libenter a Binghamo cum ipse asseveraverit et dixerit Hic meus est san-
:

petiissem, num sincere ad veritatem inquirendam guis, quis unquam dubitaverit, aiens non ejus esse
compositum animum gereret, quando is in Gregorio sanguinem {Cyrill.,Catech.2,2,seuMystag. 4)? » Tum
935 DE REBUS LITDRGICIS. 936

illos prceoccupat Cyrillus, qui de tanto niiraoulo, \ iis processerint. Canonici cerle, in quo trememli
de (lonversione panisin corpus, et vinijn
sciliicet, mysterii summa consistit, nihil unquam additura
sanguinem dubitare forsitan pergunt, inquiens : fuit, quod vel minimum substantiam rei mutet ;

« Aquamolim in vinum, quod suiguini arfine est,
inCanaGalila? transmutavit ;eteura parum dignum
existimabimus, cum vinum in sanguinem transmu-
tavit?Adnuptiascorporale9vocatus.stupendumhoc
miraculum efTeoit non eum multo magis filiis
, et
tlialami nuptialia corpus suum et sanguinem frenda
atqueis in utroqueGelasii et Gregoiii Sacramentario
legitur. Quod nuncigilur in missa Romana de conse
cratione oblationis, sive oblatorum, id est, panis et
vini.habeluridemquoquepraecedentibusquibusque
sscuIisEccIesiaRnmana usurpavit.Nempesacerdos
ait: Quani ohhuionem tu, Dcus, in omnihm, qu3ixunius

donare confitebimur? » Habes hic in meridic posi- benediciani, ascriptam, ratam, rationabilcm, acrepla-

tam Catholicorum transsubstantiationem.simulque biieniqne facere digneris, ut vohis corpus ct sanguis

prorsusdejecta Calvini somnia.Quale enim miracu- fialdileciissimi Filii lui Domini noslri Jcsu Clirisli.

lum mihiinEucharislia.Calvinianomoreintellecta, Tutn Ghristi verba subdit, per quoe ipse in coena
ostendas.utopus sitalteromiraculo mutaiioncmibi panem el vinum in proprium corpus et sanguinem
factam confirmare? Majori etiani luce donata ca convertit, et re ipsa flt consecratio. Aiiquod inter

tholica; Kcclesiae sententia se tibi infra offert, dum ^, Romanam et Orienlales Ecclesias discrimen occur-
Quaraobrem rit; nam Crwci ac varia; Christianorum sectaj in
haec ait Jerosolymitanus episcopus :

Orienle, post Christi verba Spirilum quoque sanc-

ne tanquam nudisctcoramunibuselemeniis pani et
vino attende Sunt enim conpus et sanguis Curisti,
:
tum invocant,utinsacradonaillapsus, eadem tran-

secundum Domini asseverationem. Nam etiamsi smutct, et faciat eorpus et sanguinem Domini, vi-
illud tibi suggerat sensus, fidcs tamen et certum et delicet ut compleatur ac perficiatur jam per verba
flrmum efficiat. Ne judices rem es gustu, sed e.x fi- Christidonorumlransmutatio peracta. Idem quoque
decitraullam dubitationem ccrtuseslo lc corporis et in liturgia Mozarabica, Gothica et vetere Gallicana

sanguinis Christidonodignatum fuissc» Haac pros- faclum constat. Hac de re nulla dispulatio apud ve-
tant, haec legunt Protestantcs, in quibus quid reve- teres fuit postremis tantum saeculis oborta est ali-
;

ra senserit de P^Iucharistia vetus Ecclesia, unusquis-

qua inter Latinos etGrsecos controversia, num per
que viderc cogitur nihilominus non vident, aut ni-
:
verba Christi, an simul, aut postea, per invocatio-
hilifaciunt; imo velutnovum commentumtransub- nem sancti Spiritus.
slantiationem inflatis buccis venditant, quasi nova Complures autem ex catholicis, id est, Goarius,
voce Catholici utentes rem antiquissimam non de- Chefontaino,Renaudotius, Brunius,etnuperP. Gar-
signent, cum certum sit sanctos quoque Patres aliis don Benedictinus, tradiderunt non esse Grsccis et
vocibus idem significanlibus dogma ipsum tradi- C Syris inferendam moiestiam, quod ex eorum litur-
giis nondum satis peracta consummataque videatur
disse, ut infra uberius ostendemus.
per verba Uominiconsecratiodonorum, quando pos
CAPUT IX. illa invocatur Spiritus sanctus, ut eadem dona effi-
Quid veleres Romanx Ecclesix liturgix tradwl de ciatcorpus et sanguinemChristi.Verumtantam.erga
Eucharistia.
Graicos ct Syros indulgentiam proxime praeteritis
EtsinulIasupersitcumOocidcntaIium,turaOrien- annis non lulere aliquot inter Calholicob, gravissi-
talium Ecclesiarum lilurgia, quse eamdem omiiino misque rationibus ostenderunt nequaijuam toleran-
faciem relineat, quam priniis skluHs Christiunaj dos esse Graecos, nisi palam fateanlur ex unis Do-
religionis sortila fuit, ccrtum lamen est vel ipsis iis mini verbis sequi intcgram transubstanliationem,
sseculis incruentum sacrificium celebratum sempcr quod eliam ii fassi videntur in concilio l"'Iorentino.

fuisse, et preceset ritus, hoc est, lilurgiam adhibitam Nam si proeter eademverbaad consecrationem exi-

inactione, quKomniumpra3stanlissimummysteriuDC gitur posterior invocatio Spiritus sancti, arlolatroi,

complectitur. Accesserunt scnsim ali^c i-roces, ora- sive adoratores panis, dicendi erunt Latini, Pro-
tiones et ritus, pro varietato festorum, pro diversa si hosce audimus, censendi sunt tam Gr«ci
pterea,
episcoporum pietate et ingenio at id quod piffici- D quam Syri in antiquas Iiturgi;is perperam intulisse
:

puum in missa, et quod ad sacrificii subslanliain preccs ilias, sive invocationem, a qua infirmari vi-
pertinet, religiose, sempor fuisse servatum, et nun- detur virtus dominicorum verborum. Pauoisdicara
quam immutatum, constat ex iis ipsis Pairibus, qui reclissime a Catholicis constitutum fuisse eonsecra-
priora Ecclesi» sscula suis scriptis ilUistrarunt. Id tionem pendcre dcntaxat ex Christi verbis, dogma
cardinalis Bona, id egregii alii lum antiqui, tuin namque hoc ex antiquis Patribus elicitur, et prae-
recentes scriptores copiose ostendorunt. Propterca sertim ex Joanne Chrysostomo, Ambrosio, et Augu-
quidscntiendum, quidcredendum sit dcEucbaristia stino. Antepaucos etiam annos P. Petrus deBene-
ex hoc potissimum fonte pctendum est. Sunt nobis dictis in insigni oditione operum sancti Ephroem
vetustissiiuaEccIesioe Romana; Sacraraentaria, Leo- ostendit Syros ipsos agnovisse peragi consecratio-
nianum,GeIasianura,elGregorianum etCodiccsante nem per eadcm Christi vcrba, atquo ad eamdem
mille ferme annos scripti. Quee pauca in eis addita- nihil conferrc invocationem posteriorem sanctiSpi-
mentaoccurruntpostsanctosGelasiumetGregorium ritus, quae etiam in non paucis liturgiis desideratur.
facta, nihil obstant quo minus ejusdi litturgia; ab Verum ad Eoclesias Latinas quod altinct. nullus
937 DISSERTATIO. CAP. IX. 938

superesl looua^suspicioni adorali panis. Nam etsi p^ Et tunc quot capila, tot sententiae erunt, et adver-
preces ad essentiam consecrationis exigerentur susapcrtamChristi doctrinam non amplius uua erit
(quod falsum est), in Liitinis taraen liturgiis istie Ecclesia, sed multaj; et qualis vera ac legitima sit
pi\-Bccdunt verba Christi,il,i ut post oorum pronun- Ecclesia Dei,in posterum agnoscerenemini dabitur.
tiationeiii certissime etabsolutissime consummata Sin alterum eligant,uti sporandum est.neque enim
sil transsubsti(ntiatio,et niliil deinde adoretur, nisi ii conteranerc videntur priorum saltem EcclesiiB
verum corpus et vorus sanguis Domini. Quod vero swculorum Patres, rursus ii rogandi sunt ut, de-
Gr«ci el Syri antiquas adulterarint ]iturgias,quara posito in Gatholicos odio,depositisque praejudicatia
facilfidicitur.tam diffioile foret legitimis confinnare opinionibus,uno veritatis studio incensi,quae vete-
docuinenlis.Ex quo Nestoriani et Eutychiani aGra}- ris Ecclesia; dootrina lueril de Eucharistia,sincere,

cis et Latinis diacessionem fecere,nunquam existi- nequo in suistantum,sed et in Catholicorum libris,

raandi sunt conspirasse cum Grcecis ad vitiandam
veterem liturgiam,quae utrique genti saeculo Chrisli
quinto comraunis erat. Ast illi,inquies, invocatio-
nem adhibent posteriorem, qu« cum efflcacia ver-
borum Domini pugnare videtur. Ita sane sed mi- „
nime irascendum iis qui Orientalium ritus emol-
liunt, modo ii nequaquamduliitent quia consecra-
tio sita sit in ejusmodi verborum virtule.GaBterum
invesligent.Tunc enim,raanum praebente Deo,nullo
negotio iutelligent quam Catholici de Eucharistia
profltentur sententiam, earadem ab antiqua etiam
et universali Ecclesia deprredicatam semper fuisse.
; Albertinus et Claudius, pra;cipui Calvinistarum
pugilcs,labulam sane lepidam in cerebro suostru-
xere,eamque suis tribulibus facile persuasere, sci-
licet, Paschasium Ratbertum Corbeionsem abba-

nulla unquam fuit inter Occidentis et Orientis Ec- lera, anno Christi 818, primura fuisse qui reali-

clesias discordia etconcertatio de praisentia reali tatem corporis et sanguinis Domini in Eucharis-
Domini nequo de mulatione, sivo
in Eucharistia, tiam invexerit, cum antea universam Ecclesiam.
transsubstantiatione hisce enira dogmatis concor-
; ocouparet Calvinistica opinio ac proinde in Pas-
;

diter omnes adhaesere semper, atque adhsrent
nobisque praesto sunt certissima Acta,quibus prai-
cipue Grffici novashacdere Lutheri et Calvini opi-
niones exsecratur.
Quid autem sacerdotes petantaDeo,dum petunt,
ut sacra dona flant corpus et sanguis Domini,ver-
chasium insurrexisse Rhabanum, Amalarium,
Walafridum, Florum, Heribalclura, Lupum, alios-
que illius sasculi scriplores. Hanc eamdem fabu-
lam impertcrrite postremishiscetemporibus etiam
Binghamus in scenam produxit. Indignationem
hffic pugnandi ratio movet,cura plane dissimulen-

borura vis satis prodit, nimirum panem et vinum tur quaecumque Catholici, et praesertira auctor li-
non flcte, non metaphorice, sed realiter converti in brorura de Perpetuitatefldei, attulere ad dejicien-

corpus et sanguinem Christi. Petitio enim innitur '-'

dura dissipandumque malc consutum istud cora-
omnipotentia Dei, cui id possibile est, et exeraplo mentura. Tantura abest ut in contraria sententia
Chrisii,qui idem in cojna pra;stitit,inquiens:Ho(:est Ecclesiam sui tem.poris Paschasius invenerit, utis
corpusmeum; etmandato ipsius Domini prajcipien- pro sua consensumomniumEcclesiarura praesertim
tis ut sacerdotes in suam coramemorationem idem adduxerit, neque sit inventus qui huic assensioni
faciant. Si quis sanctorura a Deo peleret ut Vir- contra lixerit. « Nemo, is ait, tamen cst in aperto,
ga ha;c iiat serpens, aqua h;BC flat vinura, ouis qui hoc esse contradicat,quod totus orbis credil et
unquam somniaret aliud peti quam quod verbum confitetur. Videat, qui contra hoc venirc voluerit,
fio apud Latinos, et in Italica lingua
significat quid agat conlra ipsum Dominum.et contra omnem
sonSii avvenlil Attamen ausi sunt Sacramentarii Christi Ecclesiam.» Demonstratura insuper fuit ne-
nullam hic agnoscere realem mutalionem. Pergit, minem ex supra memoratis scriptoribus esse Pa-
secundum illos.vel post consecrationem panis esse schasio, quod est ad realem praesentiam Christi in
panis. Sola fldes imaginatur in sacramento Dorai- Eucharistia, oppo^uisse. Nam si Joannem Scolum
nura. At nihil horura Ecclesia habet ; niliil eorum excipias,cujus dubia
autmininie mens fuit,reliqui
qua3 pro lubito somniant, liturgia tradit, nihil
ii oppugnarunt, aut contra diserte probarunt ejus-
refert. Imo verba ipsa consecrationis, scilicet, D dem Paaohasii sententiam. Quare ludibria haec
Hoc est corpus meuru, in novum sensum contorse- sunt, et grandis flagitii poenam a Deo non evadet,
runt, itn ut nihil aliud cis sonet nisi : Hoc signi- qui incautis lectoribus protritam jam diu fabulam
ficat corpus meum. Sed qui ita sentiunt roganrii propinare pergit.
sunt ut libere edicant liceatne homini, Christia- Ad Romanam liturgiam regredior, qucE antePa-
nara fidem profitenti, ad cerebri ingeniique suiar- schasiiRatbertitempora sinedubitationefuitin usu
bitriura sanctissimam hano Religionem compo- Codicesctiam,sivo Sacramentaria,qua; hicexhibeo,
nere, interpretari ac veluti de novo instituere : an antequam illesuoscomponeret libros,exarata fuere.
potius deceat, atqucopus sit, eamdem accipere ac autcm sensus Romanios liturgia;,dumait
Litteralis
vcnerari,qualis ab apostolis primis Ecclesiaesfficulis cor/)us,sacrorumdonorummutationemetrealem
/iai
tradita est succeasoribus suis. Si primura eligunt, corporisetsanguinis Domijiiin sacramento prmsen-
jam Sociniante pestis tcmeritatem probant, et so- tiam importat. Proinde sacerdos sanctificatam ho-
rania Locldi Britanni,aliorumque in rcligione indif- sliam Ueo subinde ofTerens.eamdem appellat panem
ferentiiim,non contemnendaesse fateanturoportct. sanclum vitx xlernx,quo nomine Christusipse desi-
Patrol LXXIV. 30
939 DE REBUS LITURGICIS 940

g[iaUir,et calicem xaiularis, qun voce Patresipsum ^i^ Pascha Ut cobporeejus KTSANcuiNri, ^ho apeccatis
:

Chrisli sanguinem indicanl,Tum rogat ulquotquot redcmpti i^vmns, nd xlernam vilam sacrificiis coe-
ex liac allaris paiiicipalione sacrosanctum Filiituicor- LESTiBUS pascamur. Iu Gclasiano, Gregoriano, et
ptis et sanguinem sumpscrimus,omni bcnediclionc cx- Missali I''rancorum ad consecrandam patenam : :

lesli et gralia replcumur. Non inquit : corporis ct Conscciamuset sanctijicamushanc patenam ad confi- \

sauguinis Filii tui figuram,imaginem sumpserimus, ciENDUM [ad covfringendum habet alter Codex) in ea
j

sed ipsum corpus ct ,';ii)i(/u:»e)n.Ita,dum in calicem coRPus DoMiNi NosTRi Jesu CwmiTi.putienlis crucem \

immiltilur parlicula hosti;e sacratai^dicit sacerdos : pro sahile nostra oninium. In Gelasiano et Missali
Hxc commislio ct consccralio corporis ct sainjuinis Do- Francorum ad consecrutionem vasculi, in qiio ser- :

Ordine Romano,qui antctemporaCaroli

tn!?!.i,eto.ln vabatur corpus Domini pro infirniis Oremus, ut : \

Magniconscriplus fuit,apud Mabillonium,dicebatur Deus omnipotens hoc minisierium,coRPoms Fiui sui '

Fiatcowmii/w, etc.Haacautem Ecclesiseraenterama- DoMiNi NOSTRi Jesu Chbisti geruldm, henedictione ]

nitestissimeconllrmant orationes adhibitae in anti- implcre dignelur.liem : Omnipotens Trinitas insepa- ,

quissimis Sacramenlariis Leoniano, GclaEiano et rabilis, manibus nostris opem tuic benedictionis in-
j

Gregoriano.ad ipsam Romanam Ecclesiam ante Pas- funde, ut per nostram benediclionem hoc vasculum ;

chasii Ratberti lerapora spectantibus.Itaque in Leo- sanlificetur, et corporis Christi novum sepulcrum, 1

niano ot Gregoriano legitur : ConpoRis sacri et pre- Spirilus sancti gratiaperficiatur.ln GregOT\ar.o,V)o-
Tiosi SANGUiNis rcpleti libamirie,quxsumus.Deus nos- minica post Pentecosten Munera, Domine, oblala : :

ter,quod pia drvotione gerimus,certa redemplione ca- sanctifica, iitumgeniti corpus et sanguis
tui »o/;!s ;

piamus.llem in Leoniano : liepleti sudstantia (et F ANT.In Romana missa sequens oratio nunc dicitur '

minime figura) reparationis et viT.E,9!(a;5umus,Do- antccommunionem P(!?rc/)(('o corporis et .'jangui-

:

mine Deus nnster,ut per ea qux nobis munera prxbere Nis DoMiNi Jesu Chriti, quom ego indignus smnere ;

dignaris c(Blestia,per hssceadem tribuasnns inhserere prxsumo, etiam lemporibus reci-

etc.Hffic antiquis ;

ca;lestibus.\\.e.m : Sujncntes pignus cwleslis arcani,el tabatur, ut constal ex vetustissima missa a Mat- ;

in terris po^^iti.jam superno pane satiati,eic.ln Leo- thia Flacco Illyrico edita. In Olhoboniano Codice j

niano et Gclasiano: liemotis obumbralionihus carna- noni SKCuli ad Dominlcam quintam post Thco- ,.

lium viclimarum,spiriiualem tibi,summe Pater^nos- phaniam haec prccfatio legitur : yEterue Deus, et '

TiAM supplic.i servitute defcrimus, qux miro ineffa- tibi immolatioms hostiam offerre, qux est salutifera,
'

Inl.iquc mijsterioKT immolatur semper.et eadem sem- et inef]abile divinx gralix sarramentum. Qux offer-
i

'

PER offertur ;
pariterque et devotorum munus,et re- lur a plurimis, et unum corbpus Christi, sancti
muiieranlis est prxmium. In Leoniano, Gelasiano et SpiRiTUS infdsione perficituk. Singuli accipiunt I

Gregoriano : Sacrosancli corporis et sanguinis Do- C Christum Dominum, et iii singulis portionibus tolus \

mini nostri Jesu Christi refcctione vcgctati, suppiices est ; nec per singulos miiiuitur ; sed integrum se prse- \

te rogamus, Deus,ut hoc remedio singulari et ab om- bet in singulis. Propterea ipsi, qui sumimus commu- :

nium peccatorum nos contagione purifices, ct a peri- nionem hujus sancti pani^ et calicis, unum corpus \

culorum miinias incursione cunctorum. In Leoniano Christi efficimur, etc. Legitur haec ipsa prsfatio in
|

et Gelasiano Suppliccs te rogamus, Domine Deus

: Sacramentario Ambrosiano ; eamdemque contra j

nostcr, ut qui percipimus coelestis mens.-e substan- Borengarium Sfficulo Christi undecimo produxit ;

tiam, ad vitam pertingamus xternam. In iisdem Sa- Algerus [lib. i de Sacram.) veluti fetum sancti Am- ^

cramentariis Majestatem tuam, Domine, suppliccs

: brosii.Guitmundus quoque episcopus Aversanus ':

deprecamur, ut sicul corporis et sanguinis sacro- ejusdem ssculi protulit « praefationem istam, in- i

SANCTi PASCis ALiMENT0,!7ft divinx ualurx facias cssc quiens, qua? per totum pene orbem Latinum ha-
j

consorlcs. Dcmuni, ut omittam, in Leoniano,

alia betur (Guilm., lib i de Veril. Kuchar.). » !

ubi invitatio legitur ad jejunium niensis decimi, Alterampraefationem accipe expraelaudnto Codice
haec habentur Consequens enim fnit, ut transactis
.• Othoboniano desu ptam, ad feriam 3 postDomini-;
terrse fruciibus, cwleste semen orirelur (ad Natalem cam primam Quadragesima;.H;pcin Sacramentario
Domini respicit) et aiimonia vitx morlalis expleta D quoquo Ambrosianoapud Pameliumexhibetur : Per
germen immorlatitatis eiesisteret, atque escts carna- Cliristiiin Dominum noslrum.ln quo jejtmantium fides

libu! expeditis, cibiis nasceretur mirabiliter anima- addilur, spes provehitur, charilas roboralur. Ipsc csl

rum ; ac, tempore frumenii,vini el olei, pcraclo,imf- enim panis vivus et verus,qui subs antia xternilalis et
fabititer ederetur, quifiiiis Dei, ad simitiludinem esca virtuiis est. Verbum enim tuum,per quod facta sunt
proficientibhsangelorum,hoc lotum nonsolum subs- omnia,non solum humanarummentium,sed ipse panis
TANTiA deferrrt et nomine, sed panem prxberet est angelorum.Hunc panemministrare nobis non desi-

«TERNUM. nis,eluteum indcsinenler esuriamus, hortaris : cvivs

In Gelasiano Sacramontario atque in anliquis- CARNE DUMPASCIMURjrofcw-flmtfr.eiSANGUINE DUM PO-
simo Missali Francorum,ad ordinationern presbyte- TAMUR,« Wiiwnur. Hisceaddere juvatpauca ex missa
rorum rogatur Deus,u« purum et immaculatummi- antiquissima,a Matthia Flaccolllyricoolim edita.Ab
nisterii tui donum custodiant,et per obscquium plebis ista.qiiod ex hajretici hominis penu prodiisset,sibi
lUX, CORPUS ET SANGUINEM FlLII TUI IMMACULATA BE- timuero Catholici sasculosexto decimo sed sensim ;

NEDICTIONE TRANSFORMENT. Item ad fcriam i post dignovere nihil aliud eam esse nisi ipsam Romanam
941 DlSSERTATiO. CAP. IX. 942
missara,multi3variisqueorationibusoneratam,qua- A sacratam Hostiamcommnnicaiitiljus^Coc/nt.iC/irisZi;
rum usus sacerdotum tunc liber fuit.Vide
arbitrio communicantem Amen, qua parti-
vero respondisae
Martene {Tom.l de liil. Eccles.). Ibi post oblationem cula significabatur Hoo crodo, hoc verum est. En
:

panis sacerdos ait: 6'a«c<i/ira, Domine, hanc oblatio- quaj fides esset de Eucharistia Leonis quoque Magni-
nem, ul nobis Uniijenili Filii iii,i Domini no.i/ri Jcsu ajtato. Relege, perpende iterum hcEC verba. Vel tum

Chrisli cori'US fiat. Et infra Oblntum tihi, Domine

: aliquisMubitasse videtuKde tanto miraculo,sciiicet,
calicem sanctifica, ul nobis Unigeniti Filii tui Domini anvernmChristicorpusinEucharistiaconcluderetur
nostri Jesu ChristisANGVis Fi.\T.lbi cum suinilurcor- atque laterot. Quid^Leo ? Tu, aiebat, corpiis Christi
pus et sanguis, hcec pronuntiantur Domine sancte,
: dumaccipis, dicisAraen,quodidemcstatque:Credo
omnipotens ceierne Deus, da milii hoc corpus et san- mesuscipereverumacrealecorpus Domini. Ne ergo
GuiNEM FiLii Tui Ha sumcre, ut per hoc rnerear remis- ambige de veritate corporisetsanguinis;nam si hoo
sionemomnium peccatorum accipere. In eadem missa in disputationom trahis,frustra et non sinoereAmen

habentur gemina3 illie orationes, quiB postcommu- lironuiitiasse videris. Idom rcpotitum videasab ipso
fiionomaRomanis sacerdotibusnuncproi'cruntur,et pontilice, duiii contra haireticos negantos verilatem
in Missali Dionysiano ad tempora Caroli Magni^spe- carnisa Domino suscept<B in hasc vcrba loquitur :

otante.apud eumdem Martene reperiuntur:Nempe: (1 In quibus sunt ignorantix lenehris ? In qtio hactenus
Domine Jesii Cliriste, Fili Dci vivi, qui ex voluntate desidix torpore jacuere? ut nec auditu discerent, vel
Palris, etc, el corpus tuum, Dominc, quod accepi,el quod in Erclesia Dei iti omuium
lectione cognoscerent,
Cii((j;,(/iie»!j3or(iiii,elo..'Mterainhancoratione[n misaa ore tamconsonumcst, utnec ab infantuim linguis wsni-
lilyrioi subilitPrxsta, Dumine Jesu Christe,Fili Dei
: TAS CORPORISETSANOUINIsCimiSTI inti.;r com.munionis
vivijUl quiCORPUS ET SANGUINEM PROPRlUM,PnO nobis SACRAMENTA Mceatur (Id., Epist. 46, olim 23, ad cter.
iNDiGNis DATUM, EDiMus ET BiBiMus, fial nohis ad sa- Const. urbis). » Infaniibus eniin (ut notum esl, et
lutcm et ad redemplionis remedium sempiternum Sacramentaria Romana ostendunt) pobtbaptisrnurn
omnium criminum nostrorum. sacr.;mentum corporis Doinini conferebatur.

Quoo hactenus attulimu9,e Roraan;e Eoclosia! li- Non ergo flgura, non imaginaria caro Christi in
turgiisRntiqiiissiraisexcerpta,nihilaliudexposount, Eucharistia tunc credebatur, tunc sumcbatur, sed
nisi sinoorum lectorem,et veritatis unius avidiim.ut veritas et suhstantia ipsius saoratissirai corporis.
inlolligat quid ipsis vetustis saeculis eadem Ecclesia Quod f anctus Loo cfricacius deinde conflrmat, dum
de Eucharistia tradiderit et crediderit.Scilicet veram subdit:» Quia in ilia mystica dislributione spiritalis
fieri in sacrificio oblatorum conversionemin corpus alimoniaj noc impartitur, hoc suMiTiiR(id est verum
et sanguinem Domini; persuMaumqueomnino fuisse „ corpus et sanguis Christi) ut aocipientea virtutem
sacramonto .Tccipere veram Christi
fidelibus, se in coelestis cibi, in carnera ipsius, qui caro nostra fa-
carnem, verum ac realem cjus s;inguinem,et cohaj- ctus est. transeamiis. » Ad h;co idem pontifex ad
rere minime possecum tot diversisdicendiformulis Anatolium episoopum scribit: «Qui Christus.licetin
comraentumfigurajaBerengarioejusquesectatoribus Palris sit dextera constitutus,in
eadem tamen carne,
excogitatum. Si nihil aliud, nisi umbram et figuram quam sumpsit ex Virgine, sacramentura propitiatio-
corporis et sanguinis Domini iii Eucharislia: veteres msexaequiiur{LcoM..rpist.(jO,olim iO,ad AnaloL). »
agnovere, qui fieri potuit ut sentcntiara haiio nus- H«c iterura relege atque perpende. Alterum, eum-
quam, et oontra tot in locis veritatem et rcalitatem queceloberrimum p.jusdemRomansEcclesia;ponti-
ejusdem corporisetsanguinis expresserint.^Nonalia ficem,audiamus, scilioct Grogoriuni Magnum.qui,
certe de causa, nisi quia haic veritas fidelibus pcr- interpretans Domini verba Ego sum Pastor bomis, :

spectissima erat, neque aliud olira quara quod nunc haeo habet « Fecit, quod monjit
:
ostendit, quod ;

in RomanaEccIesiacredebatur.Utautemdubitatinni jijssit.BonnspastoraniinarasuiimposuitutinsACRA-
et caviHationibus aditus oranis prajcludatur, audi mento nostro conpus suu.m et sanguinem verteret,
Lconem Magnum, ejusdcra Eoclesia; sanctissimum et oves,quas redomer;it, cabnis su.i: alimento s.vti.v-
pontificem, qui qiiod liturgia docet, suopariterser RET {Gecg. M., homil. 14, in F.vang.). » Alibi san-
mone,hocestjCirciter annum Christi450,affirmabat: D ctus idem pontifex ha;c alia scribit : Debemus quo
«OlcenieUommo^inqiiWj-.Nisimanducaveritiscarnem tidianas CM\ms el singuinis (Christi) hostias immo.
Filii hominis,et biberitisejus sanguinem ,non habchilis l(ire. Hxcnamqua singuluriter viclima ab aettino inte-

vilam in vobis, sio sacrre mensa; communioaredebe- ritu animam salvat,qux illam nobis morfem Unigcniti
tis,ut nihil prorsus de veritate corporis et sangui- per mystcrium reparat.quipro nobis iterum in hoc my-
Nis ambigatis.Hoc enim ore sumitur, quod tide cre- slerio sacrx oblalionis immolatur.Ejvsqtiippeibi cor-
ditur, et frustra ab illis amen respondetur, a quibua pus sumitur ;
Ejus CARo w popuU saltitem partitur ;
contra quod accipitur disputatur {Leo M., serm.
id, Ejrs sanguis ; non;am in manus inftdelitm,sed inora
90, sive 6 sept. mensis). » Notissimum est, ex Augu- fidelium funditur {lilem, lib. iv Diat., c. .58). Tum
stini verbis anlca, hoc est, prEcedenti capite, me- ha?c adjicit Quis eiiim fidelium habere dubium
: «
moratis,et ex Cyrillo Jerosolyniitano, Ambrosio,sive possit in ipsa immolationis hora ad sacerdotis vo-
auctore librorum de Mysleriis et Sacramentis, aliis- cem coelos aperiri ; in illo Jesu Christi mysterio
que Patribus, dixisse sacerdotem, dum porrigeret angelorum choros adesse,summis ima sociari; ter-
943 DE REBUS LlTUaGICIS 944

rena ccelestibus jungi unuiii quoque ex visibili-

; A sacramenta servemus.Atquid desperare
stis mililije

bus atque invisibilibus lieri ? » Mitto alia ejusdem de tua miscricorriia poasumus, qui tantum munus
Gregorii loco nam ex hactenus adductis manifes-
;
accepimu3,ut taleni libi hosliain offerreraeroremur,
tissimc clucet quid in antiquissimis Sacramentariis corpusscilicetetsanguinemDomini nnstri Jesu Chri-
siiis Ecclesia Romaaa senserit de Eucharistia, sti, qui se pro mundi redeniptiunc pi» illi ac vene-

nempe illud, quod etiamnum sentit neque ullam ; randa;tradiditpassioni'?Qui formamsacriliciisalutis

unquam in dogmate tanli mom< nti factam fuisse percnnis instituens,hosliamseprimusobtulit,etpri-
mulationem, ut perperam somniarunt postremi mus docuit ofTerri. Sed et memoriam venerantes in

temporis Sacramentarii. primia gloriosa; semper virginis Genitriois Dei ;ic

Domini nostri Jf su Ghristi,s6d et beatorum aposto-

CAPUT X. lorum et martyrum tuorum Petri, et Pauli,Andrese,
Coiisensus Amhrosianx EcrlesiT cuin Honiana Jaoobi, Joannis, ThomaB, Jacobi,Philippi,Barthol()-
in doctrina de Eucliaristia.
ma;i, Matthsi, Simonis, et Thadeei.Xisti, Laurentii,
moneara Mediuhmensem,
Nihil est,quod leotores Hippolytbi, Vincentii, Cornelii, Cypriani,Clementis,
sive Ambrosianam Ecclesism, non nunc tantum- Grisogoni, Joannis et Pauli.Cosmae et Damiani, Apol-
modo,sed etantiquis etiain sieculis, sacra peregisse r> linaris, Vitalis, Nazarii, Celsi, Protasii,Gervasii,Vi-

ritibus ac precibus a Romana; Ecclesia; consu^tu ctoris, Naboris, Felicis, Kalimeri, Eustorgii, Dio-
dine diversis. Verum quod attinet ad canonem et nysii (a), Ambrosii, Siinpliciani,Martini,Eusebii,Hi-

ad preecipuas incruenti sacrificii partes, vctustis etomniumsanctorum tuorum, quorum

lariietJuiii,

etiam lemporibus concors utraque Ecclesia proce- meritisprecibusquoconcedas utinomnibusprotec-

debat. Clarissimum virum Joscph Antonium Sa- lionistuaemuniamurauxilio.PerChristunD Dominum.
xium, bibliotheoae Ambrosiani! prffifcclum, rogavi, « Hanc igilur oblationem, quam tibi offerimus ob
ulex omnium antiquissimo missali Ambrosiano ca- diemjejuniiCoenaedominioa}, in quaDominus noster
nonem missie depromptum ad me, pro antiqua sua Jesuj Christus Filius tuusinnovo testamenlo sacri-
erga me benevolentia.mitteret.Codicemillc suijuris ficandi rilum instituit, dum panem et vinum, quod
membranaceum consuluit, cujus antiquitatem per- Melchisedecli in prajfiguratione futuri mysterii sa-
tinere arhitratur ad saeculura Christi nonum aut de- cerdos obtulerat, in sacramentum sui coiu'ORIs et
cimum,sirnulque alterum parisvetustatiginAmbro- SANGUiNis TRANSFORMAviT, celebrandam,qua3sumus,
siana bibliotheca asservalum. Inde vero canonem Domine, placatus inlende, ut per multa curricula
qualis in missa CoenK Domini legitur expressit,ab or- annorum salvietincolumes munera nostra,Domine,
dinariominimedissimilem pra;terquaminnonnullis mereamur offerre; diesque nostrosin tua pace dis-
adsacrumdiemillumferiajquintaemajorishebdoma- ponas, atque ab ajterna nos damnatione eripias, et
dffi peculiariter spectantibus.En qua; ibi occurrunt. in eleotorum tuorum jubeas grege numerari. Per
«Canon anliguus missx Amhrosianse in Cw.na Domini. Christum Dominum nostrum.
« Te igitur, clementissime Pater, per Dorainum « Quam oblationem, quam pietati tuae offerimua,

nostrum Jesum Christum Filium tuum, supplices tu, Dcus, in omnibus, quoBsumus >J<
benedictam ^
exoiamus et petimus, i,tiaccepta habeas, et bonedi- ascriptam^ratam rationabilernque faceredigncris,
cas >^ hffic dona>|< ha;c munera^ heec sancla sacri- utnobis coRPUS ET SANGUis FiAT dilcctissimi Filii tui,
ficia illibata.In primis quas tibi offerimuspro Eccle- Domini autem Dei nostri Jesu Chrisli. Qui pridie
sia tua sancta catholica, quam pacificare, custodire, quam pro nostra et omnium salute pateretur, hoc
adunare, et regere digneris, tofo orbe terrarum.una est,hcdierna die,dlscumbensinmediodiscipulorum
cum famulo et sacerdote tuo pontifice {illo), et fa- suorum, accipiens panem, elevavit oculosad ccclum
iDulo tuo {illo) imperatore, sed et omnibus ortbo- adteDeumPatrem suum omnipotentcm.tibigratias
doxis atque apostolica; fidci cultoribus. Memento, agens >J< benedixit, fregit, deditque discipulis suis,
Domine,famulorum,famularumquetuarum (i//oni»!) dicensadeos: Accipileet manducate exhoc omnes.

et omnium circumstantium, quorum tibi fides co- Eoceslenimcorpusmenm.^im\\\ raodo postquam cce-
gnita est,et nota devotio; pro quihus tibi offerimus £) natumesl^accipienscalicem^elevavitooulosadcoilos
vel qui tibi offerunt hoc sacridcium lo.udis pro se ad te Deum P-Urem suum omnipotentem, item tibi
suisque omnibus, pro redemptione animarum gralias agens, benedixit, tradidit discipulis suis,
suarum, pro spe salutis, et incolumitalis suac red- dicens ad eos : Aocipite et bilite ex eo omncs. Hic
dunt tibi vota sua asterno Deo vivo et vero. cst niim cali.v sanguinis mei, novi et scterni Testa-
« Communicantesetdiemaaoratissimumcelebran- menti, mysierium fidei, qui pro vobis el pro multis
tes, quctraditusestDominus noster Jesus Christus. efjundetur in remissionem peccatorum.
Tu nos, Domine, participes Filii tui, tu consortes « Mandans quoque et dicens ad eos : Hajc quo-
r(!gni tci, tu incolas {iaradisi,tu angelorum comites tiescunque feceritis, mortcm meain prKdicabitis,
csse jussistijSi tamen ilkesa et intemeratafideccele- rcsurrectionem meam annuntiabitis, advontum

(u) in rnissa Amhrosiana quam ,

tonio primolilurijico lantummodo fit mcntio, non vero confessorum. Quare
Pamcliu.i dedil, in nomine D'\o\\y?A\ coiisislit cnume- hxc inconsuila pietate ac ritu superaddila fuerinl ?
raiio sanclorum. El sane reclius. Nam hic martyrum
945 DISSERTATIO. CAP. X. 946
meum sperabitis, donec itprum de ccelig veniam ad A iHorum rito perpendat, et diversam a Vulgata ver-
vos (a). sioneni ScriptUTO.aliique nrguraenta a Bonedictinis
« Ha;c facimus, ha^c celebramus, tua, Domine, adducta, Cateri cogitur, etsi minime
in prrefatione
prL-BCopta servantes, et ad communionem inviolabi- ab AmLrosio.ab aliquo faitemepiscopoanleefTusam
lem, hoc ipsum, quod corpus domini sumi.mus, a Bcirbaris in Italieas plagasignorantiam librosiilos
mortem dominicam nuntiamus.Tuum vero est,om- 1'uisse Gompositos. Sa!Culo Christi quarlo et quinlo
nipotens Pater, mittere nunc nobis Unigenitum Fi- novimus in more fuisse episcopis neopfiytoserudire
lium tuum,quem inqucerentibus spontc misisti.Qui sacris mysteriis, ut constat e.\ ipso Ambrosio, ex

cura sis ipseimmensus et ina;stimabilis,Deum quo- Cyrillo Jerosolyniitano, Gregorio Nysseno, Gau-
quc px te iminensum et in.-Dstimabilem genuisti, ut dentio Bri.xiano et Augustino.Indica mihi, si potest,
cujus passione redemptionem humani generis tri- subsequentibus SECulis hunc morem iuisseobserva-
buisti, Ejus NUNC coRPus TBiBUAS ad salulem. Per tum, qui tamen in libris de Sacramentis obser-
eumdem Christum Dominum nostrum. vatur.
" Per quem hcec omnia, Domine, semper bona Vidimusab.Ambrosianocanoneexpressamrealem
creas >J< sanctificas >J< vivificas *
prKsentiam et veritatein carnis et sanguinis Domini
benedicis, et
nobis famulis tuis largitcr pra3Stas ad augmentum n in Eucharistia.Tot sunt,ac tam aperta adeoque per-
r.A^: „t .^ ;„„. —
„„„„:.,„
fidei, et remissionem omnium peccatorum noslro
i__- " ...,i
vulgatai. :_ ..• j.._ i:i,_-
. ,. r. ,•_
ia eisdem libris de Sacramentis,sub sancti
,_

rum. Arabrosii nomine ediiis,docuraenta,quibus conver-

» Et est tibi Deo Palri omnipotenti ex ipso, et per sio et immutatio, nunc loquimur, transub-
sive, ut
ipsum, et in ipso omnis honor,virtus, laus, gloria, stantio panis ct vini inidem oorpus et saiiguinem
iraperium,perpetuitas,etpotestasperinfii)itasa;cula Christi, confirmatur, ut qui negare audeat, caecuin
sajculorum. so penitus ac opiniosura prodat. Paria colliguntur
« Sequitur deinde oratio. ex libro de Mysteriis,quem sancti Ambrosii fetum
« Ipsius praeceptum est, Domine, quod agimus, vix ullu3*eruditorura negare audet. Inde accipe hac
NUNC TE PR.ESENTiA postulamus; da sacrificio
cuJiis pauca. Postquam oslendit sanctus doctor quanto
auctorem suum, ut comple.ilur fides rei in sublirai- pra;stantior sit caro Christi, nobis in sacramento
tate mysterii, ut sicut veritatem ccclestis sacrifioii prffibit;i,quam manua Judaeorum : « potior est enini
exsequimur, sic veritatem dominici corporis et Lux quam u mbra,Veritas quara figura,corpus aucto-
SANGUiNis nAURiAMUs.Pereumdem Christum Dorai- ris quam manna de coclo, » haae attexil : « Forte
num nostrum, dicentes : Paier noster, qui es, eto. » dicas Aliud video. Quomodo
: mihi asseris quod
tu
Interim alicui fortasse videantur potiora cunonis corpus Christi aceipiam ? Probemus, non hoc esse
Arabrosiani exRomano desumpta ; et cun) (Carolo quod natura formavit (scilicet, panera), sed quod
Magno,nuper regno Longobardorum potito) Adria- benediclio consecravit; mcijoremque vim esse bene-
nus I pontifex studuerit ut,abolita liturgia Ambro- dictionis quam naturae, quia benedictione etiam
siana, ritus Romanae Ecclesias Mediolanensi clero et NATURA ipsa mutatur [Amhros. de Myst., c. 9). »
populo susciperentur,tuncfieripotuisseutRoraanus Tura post congesta e Veteri Testamento quasdam
canon Mediolanensi fuerit substitutus.Verumgratis divioK potcntia; rairaoula, subdit : « Quod si tan-
hajc dicantur;non levis enim inter propositum nu- tum valuitliumana benedictio, ut naturam conver-
per canonem et Romanum diversitas occurrit. Ad teret, quid dicimus de ipsa consccratione divina,
consecrationem panis tantummodo, ut vides, dice- ubi verba ipsaDomini Salvatoris operantur? Sermo
batur lloc esl corpus nicum, neque tunc addcba-
: Christi, qui potuit ex nihilo facere quod non erat,
tur,ut Pamelius et alii censent.^MOf/ ;)ro vobis con- non potest ea quae sunt mutare quod non erant?»
//mjdur.Praetereasi librorum de Sacraraenlis cer- Reliqua pra;tereo,ex quibus meridiano sole olarius
tus auctor fuisset sanctus Ambrosius, aut saltem elucet, non figuram Calvinianam sed verilatem
quisquara post eum
Mediolanensis antistes,ex libri corporis et sanguinis Domini per realem donorum
quarti capitulis quinto et sexto constarelin multis sacrorum mutationem statusndum esse in Eucha-
concordem processisse Arabrosianum canonemcum '
ristia atque ex his explicari quas idem Ambrosius
;

Romano,vel ante, tempora Caroli Magni.Cerle nono alibi,atque in indubitatis suis libris, soribit: « Nos
SKCulo vulgatissimi ii libri fuerunt, et ab Amalario, autem, quotiescunque sacramenta sumiraus, quse
Paschasio Ratberto,Hinomaro,Floro,aliisque illius per sacra» oralmnis mysterium in carnem transfi-
a3vi scriptoribus memorantur,etquidemsubnomine GiRANTUR et sanguinem,mortem Domini annuntia-
Ambrosii. Prceterea quisquis stylum dictioneraque mus (Idem, l. iv de Fide, c. 10, n. 124). » Pariatis

(o) In ordinario missae Arabrosiancc post eaverba: bencdicitur; sanguis tuus sit nobis senipcr nd vilam,
Bonec veniam, etc, sequilur Unde ei memores su-
: clad sulvandas animas, Ucus noster. At in vetus'.is-
miis, Domine. tni servi, scd et jdebs tua. simis Missalibus ejusdem Ecclesia? h«c minin)ele-
eU\ Me-
menlo etiam Dominc, etc. Nobis quo(jUc peccMtoribus, guntur, sed A\ix\\s.\s.^:commiitio consecrati corporis
etc, qucX' oralio desinit in jiisfina el Sahinu. A kt SANGUiNis,elc.Ue hujusnioili conlractorio,ad:lito
multis sfficulis in missa Ambrosiana conlractio olim missa! Ambrosiana;, ejusque origiue, o[.ipt<i-
hoslias, et oommislio in calice, hisoe lam erudilioue raulta lefertam ediditsupralaudatoa
verbis con-
ceptae tuero Conpus tuum frangilur,CHn\STE; Saxius.
:
calix
947 DE REBUS LITURGICIS 948

quoque habet, ubi ait : « Habeo coelestium saora- .\ vinuni cojlitus infusa. Atqui Patres Eucharisliam
mentorum veneranda consorlia. Jam nicn.^^aj ccc- uli mvsloriiim multisgravissimisquedubitationibus
lestishonore suscipior.Christus mihicibus,Christns obnoxium nobis exhibenl; et cur?Non alia de cau-
mihi potus,caro Dei cibus miui,et Dei sanguis polus sa, nisi quia mens refugit credere conversionem
est mihi. Non jam ad satietalom mei annuos e.i- panis et vini in rcalem carnem et sanguinem verum
speoto proventus.Christus quotidie mihi ministra- Chrisli;',et cum nihil aliud«videal, tangat et guslet,
tur. Fuerat mihi ante iuirandus panis de coelo; in Eucharislia, quam qnod speciem refert panis et
scriptum esL enim:Panerii do cosio deilit cis mau- vini, cogilur tameii credere in ea realiter exsistere
ducare. Sed non erat verus ille Panis, sed 1'uturi Cbristi corpus etsanguinem,ipsaque indivisasem-
umbra. Panem de ceelo verura mihi curavit Pater perque integra quotidie dividi in tot hominum mil-
(M., Serm. 18, «. 26, in Psal. cxviii), elc. » lia. Ergo sancti Patres, fidelem populum contra
Rursus sanctus doctor haec inijuit « Nani etsi cre- : ejusmodi dubitationes armaturi,omnipotenliamDei
das, a Christo veram carnem esse susceptam, et hicadducebant,ineirabilem Spiritus sanclfvim pro-
OFFEUAS TRASFiGUBiNDUM CORPUS ALTABIUUS [Id. I. ferebant, Dei veracilatem urgebant, quam nemo
de Incarn. Dom., c. 4) », etc. Sed quid transligu- nisi impius neget. Eucharistiam enim instituens,
ratio et transfigurari Ambrosio.' Utique substanlia- n corpus et sanguinem suum dissertis verbis ibi eshi
lis oonversio et mutatio alicujus rei in alterain beri afnrmavit. Tum alia ingentia miracula a Deo
Audi Suetonium haec scribentem : « 1'uerum Spo- facta Patres exerebant, qua; credere jubemur, ut
rum.exsectis testibus,eiiam in muliebrem naturam grande etiam Eucharisliaj miraculum credendum
transfigurare conatus est (Suelon. de Claud. Ncr., agnoscamus. Quid Cyrillus Jerosolymitanus, quid
c. 28). )) Audi Plinium inquientem : Sole Cancri Ambrosius hac de re scripserint, jarn vidimus.
signum transeunte,cancrorum,cumexaminatisunt, Eis jungendi sunt Gaudentius Brixianus (Tracl. 2ad
corpus transfigurari in scorpiones narratur (Plin. Neoph.), Gregorius Nyssenus (In Orat. Catech.],
l. IX, C.3).)) Fabulam idem Plinius censet homines EphrKm Edessenus diaconua (Homil. de Nat. Dei),
verti in lupos.bomines transligurari in lupos (Id., auctor librorum de Sacramentis, Eutychius Con-
Lviii,c. 22).Sed omnium luculeatissime vim verbi stantinopolitanus (L!i.iimL(;i)i7/c.),CyrillusAlexan-
ac vocis hujus explicat Tertullianus, cum ait : drinus(Li(». iv inJoan.), Epiphanius (In Anchorato).
« Transfiguratio autem interemptio est pristini. Reliquos Patres,in idem intentos, prcetereo, unius-
Omne enim, quodcunque transfiguratur in aliud, que sancti Hilarii celebrem locum tantummodo ad-
desinit esse quod fuerat, et incipit esse quod non jungo.« Non est humano (sunt ejus verba) aut sob-
erat (Tertul., ailvers. Pax., c. 27). Vidcn? Trans- _ culi sensu in Dei rebus loquendum, neque per vio-
))

(iguratio idem est, ac transubstantiatio. Duplex lentamatqueimprudentemprsedicationemcoclestium

nomen, at eadem res. H<ec, quaeso, legant el relo- dictorum sanitati alience atque impire inlelli-
gant pacato animo heterodoxi,ac tandem intelligant gentiiB extorquenda perversitas est. Quai scripti
quam bene eos deceat lam praefracte impanationera sunt legamus,et quse legerimus intelligamus,et tum
venditare,et transubstantiationi ob novitatem vocis perfects lidei officio fungeraur.De naturale enim in
insultare. Sententiae suw testes ex omni antiquitate nobis Christi veritate quae dicimus, nisi ab eo didi-
Ecclesia catholica proferre potest. At satis est unus cimus, stulte atque impie didicimus. Ipse enim ait:
insignis Mediolamensium pastorAmbrosiusad deji- Garo mea vere est esca, et sanguis meus vere est
cienda hac in re cuncta Protestantium commenta. potus. Qui edit carnem meam, et bibit sanguinem
ineuni, in me manet, et ego in eo. De veritate
Pergant, ut velint, Sacramentarii iu hsec^similia
sanctorum Patrum verba obtrudere excogitatam ab CARNIS ET SANGUINIS NO^ RELICTUS EST AMBIGENDI

ipsis figuram et figuratas locutiones,et virtutem ex

Locus. Nunc enim et ipsius Domini professione, et

eorum tide manantem,cum tamen fide nostra, vere caro est, et vere sanguis est.
Patres nihil ho-
rum in sermonibus suis, dum de Eucharistia age-
Et h«c accepta atque hausta id efficiunt, ut et nos

rent,habuerint,neque auditores unquam monuerint j, '" Chv^io, el Christus in nobis sit. Anne hoc veritas
o„o figurate
.i^oiimonto sua
documenta firn,i„.,»„ „„„„ „„„;„; j„ f„_i„„„:„;:
esso accipiend8,fortassis
" non esl ? contiiigat plane his verum non esse, qni
ii
Christura Jesum verum esseDeum denegant {llilar.
non sentientse inejusmodiopinionedeceptos,seque
l. VIII de Trin., n. 14), » etc. Si haec sincere quaj-
affingere Palribus quod eisdem nunquam in nien-
tem venit. At duo semper restabunl, ut alia omit- rerent atque perpenderent oatholicae Ecclesiae
hostes, quod nos videmus, et ipsi viderent. Inquit
tam, quaB inexcusabilis teineritalis arguent aliter
Hilarius « Vere(etnon imaginarie) caro est. Vere
quam Ecclesia catholica sentientes. Quod aqua :

baptsmalis signum sit gratiae ccelestis,peccata ho-

(et non ex opinione tantum, seu fide duntaxal
minum sumentis) sanguis est. » Sed etiarasi quaerant,
eam a Spiritu
abluentis,tanlaque virtus in
sancto infundatur^Christianiomnes norunt,et nemo dubitandum est an revera invenire cupiant.
dubitationos de ea movet, neque id stupendum et Alteriim restat ineluctabileargumentumapudPa-
vix credibile arbitratur. Idem eveniat oportet, si trcs de veritate corporis Domini in Eucharistia. Su-
nihil aliud in Eucharistia esl quam figuraelsignura pra vidimus,in vetustis Romanis liturgiis dici.suc-
corporis et sanguinis Doniini,et virtus in panem et cessisseobumbrationibuscarnalium victimarumve-
 949 DISSEBTATIO. CAP. XI. 950

veram novffi hostiam, soilicet, corpus et

teris legis A fisii mansio e.ius, accipientes eum totc.m (Dionys-
sanguinein Domini. Ex .'\postoloautem didicerunt Ale.v. ad Paul. Samosat.). »

Patres, quae in lege vetere e.xhiljentur, umbram

bonorum (Ilebr. x, 1) legis nova.
iuisse futurorum CAPUT XI.
Propterea manna de ccclo cadens,agnus paschalis in Aliaru»'. Ecclesiarum Occidenlalium consensus cum
mensa edendus, panis et vinura, quae Meicliisedech liomana in dogmate ile Eucharistia.
obtulit, unibrcE, tigune atqneimagines 1'uere verita-
Venerabili cardinali Thomasio Editionem debe-
tis complenda; novo testamento, hoc est, in inef-
in
mus Missalis Gothici,cujus nempe usus olim fuit in
labili Eucharistia? sacramento. Hinc Patres, de in-
GalliaNarbonensi, Gothisin Hispaniadominantibus
cruento sacrificio altaris loquentes, pra^figuratuin
subjecta. Missas hujnsGothica; antiquitas ad saecula
hoc aiunt in oblatis a Melchisedech (uti antea Apo-
porlinet qua; regnum
et imperium Caroli Mafini
stolus quoque monuerat) in Agno Paschatis aliis-
prcecesserunt, eo autem regnante desiisse videtur.
que Judaiciruideris monumentis.Sicuti nuper audi-
Missale itidem Francorum, et Missale Gallicanura
vimus, Ambrosiusscribcbatmanna fuissefuturium-
vetus olarissiraus idem cardinalis nobis dedit, qui-
bram ; at verum panera de cceIo, videlicet, Christi
bus uspB sunt earum regionum Ecclesife, ante-
corpus
^ etsaneuinemnuncmanducarictpotari.
° f Audi n aj t-i- „ „, n„ „i„ si -„„,
" D nuam sub i
•

.'\dnano i
I pontiiice et Carolo Magno rege
et Chrysostomum loqusntem de Melohiscdech Et .-

illucinvehoreturRomana3Ecclesia;liturgia,ciii prse-
vide propter honorem in patriarcham collatum,
cedentes locumdedere. EjusdemMissalium vclusta-
quomodo saoramentum insinuatur. E.Ktulit enim iui tem confirmabit characterum forma, quam mibi
panein et vinum. Videns typum, cogita,oro, verita-
P. Blanchinius suppeditavit.
TEM et admirare divinarum Soriplurarum acoura-
;
Juvat nunc et in istis antiquatis atque obsolctis
tamdiligentiara,quomodo superioribussajoulisetab liturgiis rimari, quid ante totsceoula. Eoclesia; illae
initio praesignata sint {Chrysjsl., kom. 35 in Gen.). »
crederent ac traderentde Eucharistia. Et quidenn id
Ita et alii Patres locuti sunl. In re notissima ab iis
ipsum, quod Romana profitebatur diversitas enim ;

reconsundisabstineo. Qui ergostare unquam poterit

ritum nihil obstabat quominus in dogmale unani-
Saoramentariorum commentum, qui nihil aiiud nisi mes prooederent totius Occidentis Eoolesiae. Itaque
flguram,umbram et imaginem in Euoharistia agno- in Sacramentario Gothico ad Circumcisionem Do-
scunt, et veritatem aversantur in ea corporis et san- Supfiliciter e.voramus,uti hoc sa-
mini h;ec leguntur:
guinis dominici?Ex sanotorum Patrun. ooncordi crilicium suscipere, et benedicere, et sanctificare di-
calculo intelligimus agnum ante paschalem figuram
gneris,ut ftatnobis Eucharistia legitima in luo Filii-
luisse veritatis adimplendas in mensa Domini scili- ; ^„j- nomine.ei Spiritus sancti, in transformatio
^ ^^^
cet, carnis et sanguinis veri ipsius Agni, qui tollit
nemcorporisacsanguinisDomininostri JesuChristi
pe:cata mundi, uti Ecclesise omnes ia raissa profi-
Unigeniti tui, per quemommacrcas, creata benedicis,
tentur. Ubinam haec veritas in altari mensa Chri- benedicta sanctificas,el sanctificata largiris, Deus. In
stianorum, si ne ibi quidem aliud sumitur, quam Gathedra sancti Petri haec eadem oratio repetitur, et
typus seu figura, et panis rnaterialis, pra^figurans
post Gnigeniti tui additur Edentibus nobis Vitam
:

verum panem qui de ccelo descendit? Plura non gstei-na7n,regmmique perpetuumcoliaturabibituris.kd

addo haec enim passim a theologicispolemicis illu-
;
diem Ep\phsimss: Epiphanim diem., fratres charissimi,
strata habes, qui Protestantiura cavillationes in re
celebri solemnitale veneremur, pia obsecratiotie po-
adeo manifesta jam diu protriverunt, et prssens aquas in vina mutavii, nunc in
scenles, ut qui lunc
caput conoludo verbis sancti Dionysii Alexandrini
sanguinemsuum oi/a/jonwm nostrarum vina conver-
episoopi, qui saeculo Christi tertio hsec soribebat :
T4T,ef qui aliis saturitalem mei potationeconcessit,nos
(( Mysterium illud inenarrabile sic ab ipso (Ghristo) polationis sux libamine, el Paracleli Spirilm infu-
vocatur novuin testamontum, darese ipsumnobis in sione sanclificel. Ad diem Assumptionis sanctcG Ma-
mystica c(jena. Non sicuti illi olim oarnes ani- riaj : Descendal, Domine, in his sacrificiis tuae bcne-
mantium ratione carentium super altare impone- pv dictionis coxternus et cooperator Paracletus, ut ohla-
bant, eto. Nuno autera non sic. Sed ipse Dominus et tionem, quam tibi de tua terra fruclificare porrigimus,
Deus Israel Salvator noster ait :Qui manducat me, ccele.sii remuneratione, te sanctificanle, sumamus.vt
vivet propter me. Dous igitur, qui habitat in nobis TRANSLATA FRUGE !N CORPORE, CALICE IN CRUORE, prO-
secundum testamentuin, quod disposuit nobiscum. ficiat meritis,quod oblulimus pro dclictis. Ad initium
dicens : Accipite et dividite, eto. Haec esl exinanitio Quadragesimffl : Ipse e>l enim panis (soilicet, Chri-
Dei facta ad usum nostrum, ut possimus capere stus antea meraoratus) vivus et verus, qui de ccclo de-
EUM. Hoc enim mysterium pertiraescendum Aposto- scendit, eic. Huncpanem, Domine, nobisper hos qua-
lus dicit, quia seraetipsum exinanivit. Neque in no- draginta dies ministrare digncris, quem,ul sitiamus,
Bis HABITAT, relioto Patre : apige, elc. Exinaniri indesinenter, liortaris. Cujus carne,^ le ipso sancti-
Apostolus vocat, capi a nobis mysterium vitas (id ficata, dum pasci.mur, roboramur, el sanguine dum
est corpus et sanguinem in Eucharistia) per manus hausto sitientes potamus, abluemur. Hicpanis vivus
ejus incontaminatas et incorruptibilesetdivinas,UT ct verus, qui de ccelo descendit, ut daret escam esu-
possiMus, qui fidoles ejus sumus, ipsum capere, et rienlibus, inxo ut et ipse esset esca viventium fiat,
951 DS REBU8 LITURGICI8 952 1

nobisitipane,quo corda confirmanliir. liRnc ipsamora A flngendo antiquis Ecclesiae litturgiiset scriptoribus
tionem habes in veteri Sacrameutario Gallicano, quod ipsi nunquam somniarunt. Sinccra; doctaeque
quod Mabillonius puiilici juris fecit. Ibi enim post gentis judicium hic appello.
Sanctus lcgitur : Ilic panis vivus et verus, qui dc coclo Pauculainterea delibemus ex vetustissimo Missali
iesceiulil, uldnret cscas isurientium, imo i-.tjpse es*
Francorum. Ibi in pra^fatione linteaminum haec le-
SET ESCA esurieniium, fl;it nubis in pane, quo corda guntur Sanctificare, benedicere, consecrareque di-
:

firmanturAa ccrnaDominici Gotliioa liturgialiajoha- gneris lixc LiiNTEAMiNA-Jn usum altnris tiii, ad iencn-
bet Vivi panis alimenta et sucri sanguinis dona
:
dum involvendumque corpus et sanguinem Filii tui
sumpluri, Domitiicaprecementes el corda firmentes In .

Domini nostri Jcsxl Cliristi In allera prffifatione : Et

misi^a sancti Leudegaris martyris Ut desceitdat hic
:
Filius tuus Jesus ChriAus, quise usque in finem sse-
bencdictio tua super liunc panemet calicem in trains-
culi suis fuieiibus promisit adfuturum, et pe/esentia
roRMATiONE Spiritus tui sancti, uti hsec benediccndo
conpoRALis MYSTEiui ?!0i; deseral,quos redimit. Ita in
benedicas, eto. In missa dominicali, pug. 395, post
antiquissimo MissaliCallicano per cardinalemTho-
Secreia, haecleguntur : Explente sacrosancta cairemo' raasiura edito legilur collecla ha^c post Euchari-
niariim solemnia, rilu Melchuedech stmmi sacerdotis,
stiarr. perceptam Sumcntcs e.v sacris alt-irihus Chri-
:

ohlata,precamur mente devota te, Majestas xterna, ut
operante virtute panem mutatum in carne, poculum
VERSUM IN SANGUINE, ILLUM 3UMAMUS IN CiLICEM,QUI
DE TE FLUXIT IN CRUCE EX LATERE. Post OrationCm
Dominicam : Libcra nos a malo, Domine
CoRPUs TULM pro nobis cnucinxuM edimus. kt san-
GuiNEM TUUM pro nobis EFf usuM B1B1MU8. Fiut nobis
coiipus sanctum ad salutem,et sanguis sanctus in re-
missione peccatorum.
Quae postrema et similia curo producimus, con-
sli Domini ac Dei noslri corpus ac sanguinem... cre-
B
dentes unitatem bealx Trinitatis,oremus, etc. Aspice,
Domine, qui tuo vesci corpore, et tuum corpus effici
vis fidcles; fac nobis in remissionem pcccatorum esse,
Christi Jesu. quod sumpsimus. Acccptis,fratres charissimi,spirila-
lihus cibis, et Christi cruore rju.4uto, petamus, ut pos-
sideat peclora nostra,qui ora noslra dignatus est san-
munera. In Coena Domini eadem missa
clificare per
Gallicana pra^fert orationem in canonc, quam supra
dedimus in canone missae Ambrosianae, id est :

sueverequidemNovatorescontorquerein sententiam Ilanc igitur oblafionem, quam tibi offerimus, etc,

suam, et ingenio suo supplentes, quasi per fidem, dum panem ac vinum [quod Melchisedech in prxfigu-
et non realiter, manducari corpus Christi dicatur, ratione futuri mysterii sacerdos obsluleial) in sacra-
ejusque sanguis potari. Atquis non videt, hciC ho- MENTO SUI CORPOBIE ET SANGUINIS TRANSFORMAVIT.Ita
minum genus sibi suisque auditoribus patentera in expositione vetustissima liturgiae Gallicnnee.edita
creare fraudem, dum ita Palrura sententiasinterpre- n a Patre Martene haec pauca legunlur « Corpus vero :

tantur, non in eis qu«rentes quae revera fuerit eo- Domini ideo defertur in t\irribus (de qua voce infra
rum mens, sed qualis esse debuerit secundum pla- sermo redibit) quia monumentum Doraini in simili-
cita etdesideriaBerengarii atque Calvini? Nihil est tudinem turris fuit scissum in pctra. Sanguis veio
in aliorum verbis, quod detorqueri non poosit in ri- Christi ideo specialiter offerturin calice.quia in tale
dendos, falsos, absonosquesensus, si eis unum ver- vasum consecramus (sic) fuit mysterium Euchari-
bum etnos addamus. Qua3 nuncSacramentariisen- stiai, etc.PANis vero in gorpore et vinum transfor-
tiunt, si veteres etiam Patres sensissent, an non MATUR iN SANGUiNE {Murlcn., Tlics. Anccdot. et lom. /
oenties ac milies populum monuissent, ne cum di- dc iintiq. Eccles. Ritib.). »
citur manducari corpus Chrisli, ejusque sanguincm Et fldem Christi, et sacram liturgiam a Romana
bibi, haec figurateet metaphorice, neque secundum Ecclesia se accepisso, sedente sancto Gref;orio
litteram, esseaccipienda, cum vere ac realiter man- Magno pontifice, per sanclum Augustinum primum
ducatio ista et potatio non fiat, sed fides, tantum- Cantuariensem episcopum Britanni gloriantur. Uti-
raodo eamdem imaginetur? Ast unum, quKso, lo- nam quae dogmata et ritu.s tunc accepere postremis
cum ex antiquorum libris producantNovatores,quo hisco saeculis per lacrymabile schisma non abjecis-
diserteaperteqiiecorum opiniotradatur. Non prole- scnt! Laudant ii geminos illos gentis suk doctoros
rent, puto; nara quod veleres sajpe docucrunt, nos atque Ecclesiarum fundatores ; tum tacite ac per
secundum intelligentiam Capharnaitarum minime latus eosdem veluti dcceptores ac falsarios tradu-
edere crudam Christi carncm, certum quidem est ;
cunt ; nam ex do^'matistunc sibitraditis nonnulla,
sed nihil eorum causam juvat, uti oranes norunt. ad sacrificium incruentum, et rea-
et praecipue quae
Contratantum abest, utvetusEcclesia populumdo- lem Domini praisentiam in Eucharistia pertinent,
cuerit Calvinians scholaj coraraenta, ut Catholico- veluti impias mcroes repudiant. Atqui evidens cer-
rum sententiam perspicuify formulis tradiilerit.Nupcr tissimumque est sanclum Gregoriuin cum universa
vidisti panein niutatum in carne, poculum versuin in tum saeculi sui, tum prrecedentium siecuiorum Ec-
sanguine. Eadem repetifa sspe videas in antiqiio- clesia, eredidisse, et Angelis tradidisse, qua3 nuns
rum libris. Aut ergo es nimia simplicitate errarunt in Romana Ecclcsia crcduntur atque doceutur. At-
Patres, dum h;co traderonl, nulla allia interpreta- tamen ii gratiam hanc referunt sanctissimis pontili-
tione et corrcctioneadhibita; aul nimis decipiuntur cibus, ut non solum sustulerint, sed etiam damnent
et dccipiunt posteriorum saBculorum novatores, af- eorum de missa doctrinam. An ullum ex vetustissi-
953 DISSKRTATIO CAP. XII. 954

misMissalibus suaegentis luce donariDt Angli, mc
Editionem suis opinionibus
latel.Forlassis lllorum
minime conducere senserunt.Gerte
X peluum summa dulcedo. Ava in xvum cielestis polus,
qui mifii ante omnia et super omniadulcises. AddMur
in iisnihil aliud orDtio Lorpus et sanguis Domininostri Jesu Ckristi
:

invenient de sacriQcio incruento,quam quod cruterae cuslodiat corpus el animam mcam invilamxteruam.
Occidcntiilis liturgi;t> prae[erunt,etquods.-eculoCliri- Hefecii Christi corpore el sanguine,pariterqne sancti-
sti octavo clariisirai eorum scriptores Beda et Alcui- ficuti, etc. Domini oratio haec post
In missa Nutalis
nu9 deprwdicarunt. Edidi jam ego vetutissimum nomina legitur Famuli iui indigni et exigui sacerdo-
:

Antiphoiiariumcelebris monasterii Benohorensis in lcs tremendx Majestati tuuc spiritales viclimas immo-

Hibernia, sa?culo Christi septimo aut saltem oclavo lanles, of]crinius tibi, Drus, hostiam immaculatam,
exariitum,quod tcmporibus Caroli Magni Dungalua quam mnternus uterus intpotluta virginitate produ.vit,
monachus Scolus Tieinum deportavit, et Bobiensi puilor cdidtt, sanclificatio genuil, hosliaque immacu-
deinderaonasterio dono ded\l{Muralor..anecdot. lotn. latu vivit,et vivensjugiter immolatw, hostia qux sola
IV). Indo quae sequuntur, excerpsi Hijmnnm, : Deo placere pnecalet.quia Dominiis est. In his habes
Hispanicarum Ecclesiarum doclrinam deEuchari-
quando communicarenl .sacerdotes.Sttncli.venile.Chri-
sti CORPUS s«mz7t', sanctiim bibentes, quo stia.Eadem autem est cum iila, quam sanctus Isi-
redempti,
SANGUINEM. Sequltur ibi nd commnnicare : Corpus _ dorus Hispaleniis episcopuset doctor tradidit,scri-
Domini accepimus, el sanguine ejus polati sumus.Ab bens Primum discipuli corpus et sanguinem Do-
: <c

omni malo non timehinius,quia Dominus nobiscum est. mini non acceperuntjejuni. Abuniversa aulem Ec-
Infra habetur: Hoc sacrum corpus Do.mi.ni et Salva- clesia nunc a jejunis semper acoipitur. Sic enim
Tonis sumite vobis in viiam perenncm. Hir cst Panis placuit Spiritui sancto peraposiolos.ul in honorem
vivus,qui de C(elo descendit. Allcluia. Ita loquebantur tanti sacramenti in os Christiani prius dominicum
piissimi ejus temporis monachi,nou reputantes so corpus intraret,quam caeteri cibi. Panis enim, quem

per fidem in Eucharistia suincre iraaginarium tan- frangimus, conpus Christi est qui dicit Ego sum ;
:

tummodo corpus sanguinem Domini.sive figuram

et Panis t)!Viw,eto.Vinum autem sanguis ejds EST.Hajo
ac virtutem Christiabsentis;sed quidem cerlissime autem duo sunt visibilia sanctificata tamen per ;

credentes se reale corpus, verumque sanguinem, Spiritum sanctum in sacramentum divini conpo-
quo redempti sumus, lunc accipero, quod et rcliquae Ris transeunt, » (Isid. l. de Offic. Eccles., c. 18)
Ecclosiae ante Paschasium Ratbertum credebaut. etc. Mirum est Binghamus qua?dara cx his
qui
Isidori verbis^afTerat, quasi panis et vinum con-
Neque Mozarabicae liturgiae, qua
alia fuitdoctrina
secrata aliud non sint quam signa Christi absen-
per lot ScBculauss sunt Hispaniarum Ecclesi». De
tis. Sacramentuiii utique sunt, et signum visibile
illo videndi Bona et de Aguirre sancta; Romanae Ec-
^ Ghristi, sed Christi in eodem sacramcnto realiter
clesiie cardinales, Martene, le Brun, PaterPiniuse
prffisentis. Alioquin iion diceret Isidorus in os Chri-
societate Jesu, et iilii. Ibi legitur post orationem
stiani dominicum corpus iutrare.et apostolosacce-
Dominicam more Graecorum Sancta : sancli',.Et con-
pisse corpus et sanguinem Domini, et panem esse
junrtio corporis ct savguinis Domini nostri JesuCliri-
corpus Ghristi, et vinura sanguinera Christi. Ait
sti sil sumcniibus et potantibus nobis ad veniam, bic.
etiam infra: « Qnantum interest inter propositionis
Concilium Toletanum quartum.anno Christi 033 ce-
panes et corpus Christi'?Quae difffeientiainter cor-
lebratum,hrec habet :« Post orationem Dominioam,
pus et umbram, inter iraaginem et veritatem, inter
et conjunctionem panis et calicis, benedicfio in po-
exemplaria futurorura etea ipsa qu« perexemplaria
pulum sequatur c. 18). » Hoc ad-
lConf. Totet. iv,
figurabantur. »
notatum volui.ut discant Protestantes non abuti no-
minibus pcnis et vini,quibus usi sunt olim complu- CAPUT XII.
res,6t adhuc multiexCatholiois utunturpost eorum De Orienlalium Ecclesiarum liturgiis cum Fiomana
consecrationem.quasi dona consecratapergantesse consonis.Conlra doclrinam de Eucharislia alia Bm-
quod erant.Quod a T(delanis Patribus panis et calix ghami .Angli sive Novalorum eluvibia lela.
ob species appellatur, in eorum liturgia, imo et in Jam asfeculis multis non satis deplorabili schi-
reliqu)s,ad confractionem dicilur Corpus el sanguis D mate plerseque Orientales Eccle?ia3 a llomana di-
Dominiob internam Eucharistiaesubslanliara.Sequi- vuls* sunt; nihilo tamen secius fatendum est
turin Mozarabica:Pttn«m caelestem de mensa Doniini Greecae a nobis dissidium levibus potius de causis
accipiam, uti et in liturgia Romana. Nomineautem conflatum fuisse; reliquas vero seclas Orientalium
panis ccelerjtis unum Christum Dominum Ecolesia Cbristianorum uno aut alterodogmatea Latinisca-
semper dcsignavit, priceunto Domino ipso, qui di- tholicisdissentire.Exploratumquoquehabemus nul-
xit^Eg^o sum Panis vivuis, qui de cielo descendi. Sub- lam ex iis sectis esse quae non borreat Lutheri,Cal-
neclitur Domine Deus meus, da mihi corpus elsan-
: -vini, Socini, aliorumque in Occidente novatorum

guinem Filii tui Domini nestri Jesu Christi sumere,ut
per illud remissionem omniumpeccalorjim merearac-
cipere.^Vvm sacerdos praesentem Christi carncm ct
sanguinem fideliter credens, eadem alloquitur, in-
quiens:/lue in ;evum, sanclissima Christi caro,in per
doctrinam. Sunt autem sinirulis Orientalium sectis
suae peculiares liturgiae ; Graecis videlicet subCon-
stuiitinopolitanopatriarcha degentibus^quie noinina
prieferunt sanctorum BasiliiMagni et Joannis Ghry-
sostomi, Ecolesiae Alexandrinae propria fuil, quae
955 DE REBUS LITIIRGICIS 956

nominesancti Marci insignitur; Antiochenee et Je- A Domini, necesseest ut panis etvinura in substanlia
rosolymitanae.qus sancti Jacobinonaenretinet.Sunt sua desinant esse quod erant, quanquara nihil es
et alioeliturgise Nestorianis et Rutycbiania.hoc est, eorum speciebus imrautetur nara si pergunt esse
:

Syris, Alexandrinis, sive Goptis, atque ^thiopibus. quod erant,inoorpu3 etsanguineraDomini conversa
Praeoipuas Basiliiet Chrysostomi cdidit atquo iilu- ac mutata dici non possuntQua ratione auterajus-
stravit Jacobus Goar volumine singulari cffiteras ; modi conversio flat.et qui corpus Chrisli inEucha-
alii,quas potissimum collegit,ipubliciquejuris fecit ristia,atque in minima illius particula.et uno tem-
duobus libris Eusebius Renaudotius Parisiensis.Ar- pore in tot locis, existat, aliaque, quae aut philo-
meniorum quoque liturgiamevulgavitle Brun,(7om. sophia;,aut sensibus,atque intellectui nosfro repu-
III E.vplic. jVj.w.). Certum est parera Orienlalibus gnare videntur,antiqui Patres ex oranipotentia Dei
liturgiis,atque OccidentHlibuscontlgisse fortunam. credibilia ostenderunt. Quis enira neget quinDeus
Nam utinunc nullus Code.\ supereslqui eam ipsam innuraerabilia possit facere qui intelligentiara no-
liturgiam Latinam,quam ant Gregorius primus.aut slram supcrent'?ln saeris propterea liturgiis roga-
Ambrosius, aut sancti Leander et Isidorus, in Ui- tur Deus, ut oblatio, hoc est, panis vinum, fiat
spania ab antiquioribus aoceptam nova forraadona- corpus et sanguis Chri.stiAa Griecis vero et Syriaois,
runt,in primaevo suo statu servalura habeat, cum n uti infra videbimus, invocatur etiara Spiritus san-
inomnesadditamentuinaliquod subsequentia srecula ctu3,ut in saora donaillabens.cadem transmutet in
intulerint, ita ad liturgia Orientales sensim acces- corpus et sanguinem Domini.Sed antequam istarum
siones factffl fuerunt, et pro varietate Ecolesiarura quoque verbaproferam.praeoocuparejuvat qus Bin-
in Codicibus varietasorationum invaluit.Orationum, gharaus Anglus attulit, contra omnium veterum
inquam ; quod eniin est ad incruenti sacrilicii sub- Ecciesiarum de transsubstantiatione sententiara,
staiitiam et canonem, Orientales, quanquam scissi non exotica sane, sed vulgatissima atque prolrita.
a tot saeculis in varias sectas, et plerique a Ro-
Scilicet is Chrysostomi epistolam ad Cspsarium
manae Ecclesiae unitate sejuncti,in hoc tamen con-
» Sicut antequam sanctificetur
adducit.ubi legitur:
cordfcs perrexere seraper, et pergere deprehendun-
panis,panemnominamus;divinaautem illum sancti.
tur.Si igitur tantam oraniu.ji Bcclesiarura concor-
ficaiite gratia/mediante sacerdote, liberatus et qui-
diamindogmatede Eucharistiaostenderepossumus
dem ab appellatione panis.dignus autem habitus est
et simplici quidein aclitterali stylo (quo ad captura
dominici corporis appellatione.etiamsi natura panis
populi conscripls antiqnitus liturgi.e onines variis
in ipso perraaneat, et non duo corpora, sed unura
linguis fuerunt) espressara reperiraus eamdem do-
corpus prredicatur;sic et hic divina insidente,
Filii
ctriaam, quid aliud dicendam restabit, nisi ab uno
C (vel inundante)corporis natura,unum Filium,unam
fonte,scilicet,Ghristo per ejus apostolos.profluxisse
personara.utraque haec fecerunt.»Famosum deinde
in universam Ecclesiam dogma de veritate corporis
Theodoreti locura in dialogo secundo exerit, ubi
etsanguinis Domini in sacrificio altaris?Neque enim
Eranistes Eutychianus ha;c habet: « Sicut syrabola
e.vcogitari potest nisi a I<eso oerebro.aut irapudenti
dorainici oorporis etsanguinis alia sunt ante sacer-
nomine, in oorruptionem apostolicseMoctrinaede re
dotis invocationem, post invocationem vero mut.vn-
tanti momenli eonspirare poluisse tot Eoclesias per
TUR,et alia fiu^t ((iSTaSiXX-Tai, xa! Exepa Y'''^™'.ita
orbem dillusas,e quibus nonnulL-cvel antemilleet
dorainicumcorpuspostascensionemindivinBm snb-
trecentos annos ub ortbodovis discessionem fecere.
stantiam rautatura est.» Ad haec respondebatTheo-
Jam tol loca abduxiraus ex'Ecclesiarura Latina- doretus « Retibua, quae ipse texuisti, captus es.
:

rum liturgiis, quibus realis praisentia et verilas
corporis et sanguinisDoraini in Eucharistia aperte
traditur,utcuicunque sincere agenticonstare possit
non aliam fuisse Ecclesiae veteris mentera, quara
quee contra Berengariura, illiusque recentiores se-
ctares catholioa Eoolesia constituit. Si in Euchari-
sumitur oorpus Ghristi, inde
stia realiter adest et
necessariosequiturpanemetvinum conversafuisse,
uti Ecclesia poscere consuevit, in idera Domini cor-
nus etsanguinera.Gonversio haec apud Latinos post
Berengarium appellari ex quadara neoessitatecoepta
est transsubstantiatio,ad excludendas cavillationes
et fraudes quibus Sacraraentarii eludere nituntur
Neque enimj^symbola mystica post sanclificationem
recedunt a sua naturamanent enim in priore sub-
stanlia et figura, et forma, et videri tangiquepos-
sunl,sicut et prius. Intelliguntur autemea esse quae
facta sunt, etcreduntur, et adorantur, utpote quse
n illasunt quae creduntur.Conferigiturimaginem cum
archetypo, et videbis similitudinem. Oportet enim
flguramessesimilem veritati.llludenimcorpusprio-
rem habet formam etcircumscriptionem,etut semel
dicam,corporis substantiam;iramortale autera post
resurrectionem,etimmuneacorruptirmefacturaest,
sedensque a dexteris adeptum.et ab omni creatura
adoratur, quia Domini naturs corpus appellatur. »

terminos et verba Ecclesia; et Patrum,eamdera mu- PrffitereaEphrKmiufi episcopus Antiochenus, apud

tationera designantia saeoulis oranibus Berengarii
novatoris conatum prKcedentibus.Frustra enim no-
vitatem voois oarpunt haeretioi,quando rainiraeno-
vum pst quod per illara significatur. Posita autera
conversiono panis et vini in corpus et sanguinem
Photium, ubi duas in Christo naturas dcpriedicat,
ait:MSicquod a fldclibus percipitur Christi corpus,
etasensil)ili subslantia non discedit,et indivisura a
gratiaintelligibilimanet.Etbaptismus,spiritualisto-
tus factus et unus existens,proprium sensibilis sub-
957 DISSERTATIO. CAP. XII. 958

inquam,conservat.et quod fuit non

stanliaf, aquae, A corda misericors Deus aliquando. uti sporandum
amiltit.» Denique Golaslus RoQianus pontite.x,in
I esl,inclinet,ecujus materno ainu infeliciter divulsi
libru de duabus Nuturis, h.iic scrihit: »Certe sacra- fuerunt, faoile ii perspicicnt quam temere in Eu-
menla qUfB surainius corporis et sanguinis Uomini, charistiffi urgumento ab ejusilem Ecclesia: scntontia

divina res esl quod et per eadem divinoe efficimur

;
illorura majores discesserint.
consortesnatura;,ettamen esse nondesinetsubslun- Calvinistaeigitur,!ocissuprarecen6itis utenles.imo
tia panis etvini.Et certe imago et similitudo corpo-
abutentes, a^que Catholicis ac Lutheninis bellum
ris et sanguinis Domini in actione celebrantur.Satis
movent,non solumtr, nssubslantiationem,sedet ip-
ergo evidentcr tioc nobis in ipso Christo Domino
sam realem pra!sentiam negantes. Atquoniam negare
sentiendum, quod inejus iraagineprofitemur,cele-
non audenl mutationem per consecrationis verba
bramus ol suniiraus, ut sicut in hanc, scilicet, in aliam
in panera et vinum inferri, hanc tamen non
DlviNAM THANSEUNT Spiritu saucto perficiente sub-
csse contendunt iiuam quae baptismo et oleo sacro
STANTUM, permanente tamen in sua proprielate na- nempe cojlestis addita; symbolis,
ountingil,virtiitis
tura.siciiiudipsum mysterium principale(id estunio
qua; symbola non veritatemet realitatem oorporiset
in Christo divinaiet huraanEB natur;c)cujus vobisef- sanguinisDomini,seilfiguramtantummodoactypum
ficientiam virtutemque repr£esentat,ex quibus con- „
exhibent. Sitne lubrioaet soiidaeoruin argumonta-
stat proprie permanentibus, UMUm Christum, quia
ex nuper allatis locis videamus et primo de
tio, ,

integrum utrumque, permanere. »

AdChrysostomi verba quodattinet.
realiprffisentia.
O/jer. Chrysost. et
De istis locis acriterdisputatum fuit interCatholi- Pater Montfauconius [In Rdil. )

cos et Protestantes; neque mihi animus est exscri- Paler Lequien (/;i Edil. Opcr. Damascen..)mu\\.a.a.d-
bere quae longo sermonecommentatisuntBellarini- du.xere, ut epistolamad Gassarium minime Chryso-
nus ct Perronius cardiaales, auctor librorura de slomo ascribendam esse evincant.De hac etiamepi-
Perpetuitate fiiiei, Natalis Alexander,aliique catho- stola novi clarissimos viros Patrem
Harduinum
lici scriptores.Attamen quid attente lectori hicani- Malfeium marchionem
e societate,IPsu,etScipionem
lucubrationesnondum vidi.
madvertendum sit, pro mea virili exponam. Ex his disputasse, sed eorum
Butherani deducunlconsubetantiationem.sive impa- Neque relicendus Jacobus Basnagius, qui eamdera
nationem, in sacramento,credentesalioquioum Ca- epistolam rursus typis tradidit (7om. / Lccl.Canisii.
adversns
tholicis realem praesentiam, hoc est, prfficipuum, p. 226), nihil tamen inde haurire ausus
imo maximum Eucharistias constitutivum, a quo Galholioorum sententiam.Prudenter sane:namet3i
pendet illiustremendamajestas,inellabiliselficacia, totaliisexlocisnon patoretquantum turbidiaftectus
oala-
virtus et prasstantia, supra reliquasacramenta.Ve- in transversum agantCalviuianorum aniraoet
rura quam juste^qnam solide,exoogitatam quoque a mos, solus iste evincercposset eosdemclausis sane
oculis in nos pugnarp,neque respicere andum
Buthero impanationem, seu consubstantiationem, hosti

Ecolesia catholioa damnavit.facile perspioies. Ani- vulnas inferre lantant, se ipsos simul gravissime
raadvertendumquippeest manifestam adeo essevim confodiant.Quicunqueenimsitilliusepistolffiauctor,
vocum,quibus tum omnium Eoolesiarum liturgiK, certe antiquus,ita de Eucharistia loquitur,utvideri
tum sancti Patres utuntur ad designandara mutatio- possitGathulicorumdogniatiiletranssubstantiatione
nemquspprconsecrationisverbafitinpaneetvino,et contrarius; scii et eodem tempore errorem Galvini-

pervooal)ulum Iranssubstantiationisdesignari solet starum negantium in Eucharistiaprajsentiamrealem

utabsurdumplanesitexcogitaresuperstitem eorum
eleraentorumsuhstanliaminsacramento.Btagnosoe-
recogamu5Convertiillorum substanliainincorpuset
sanguinem Domini.Preoaturnempe omnisEcclesia,
utpanisfiatcorpusDomini^vinum sanguis.utSpiritus
sanotus iUapsus in sacradona,efficiatpanemcorpus,
ut immutet, ut vertat caiJem. Ergo non alia mens
Ecclesise esse potest, nisi panem desinere
nem,ejusquesubstantiamcijnverti inChristioorpus.
Nunquam orarunt Ecclesise.ut Dominicorpus in pa-
nem desoendat, et oum illo uniatur,quod
thesi Lutgerana discendum fuisset.
transelementationem,transfigurat';onem(cujusvoois
vim supra ostendimus)etsimiliaverbaadhibuerunt,
Patres,e quibus apertissimedoduoilurcatholics; Eo-
olesiae dogma.Ac notissimum est eosdem Patres ad
idemmiraeulumconfirmanduinsimiliaadhiberesub
mutationisexempla,uti in hacin ipsalucu-
slantialis
bratione non semel monuimus. Quare si ad paoem
cum Ecclesia catholioa ineundamLutheranajgentis
corporisDominievidenter damnat.Duo nihilorainus
saicula jara currunt, ex quo Galvini asseols ejus-
rnodi epistolara in nos intorquent, cura tamen hoc
telumeorum pectusrccte'petatatqueconfudiat.Duas
in Ghristonaturasunitas,nequeconlusas,auctorille
contra Eutychianum e.xeraplo Eucharistiie ostendit.
Amba; autem naturae non figurate.non imaginarie,
esse pa- D sed vere in Ghristum per unionem
hypostaticam
confluunt. Idem quoque auctor ille de Euoharistia
orediderit oportet. At evidenter inde consei|uitur,ab
hypo-
in ipso scriplorestatui 'n Euoharis.tia realiter existere
Mutationem, corpus Domini;ridiouleenim argumenlarentur,imo
cuin Eulychianis somniis oranio consentiret.si ni-
hilaliud in F.ucharistia crederet,nisifiguram etiraa-
ginem corporis Domini;imo nequc hanc in ipso sa-
cramento poneret,sedin unaiuente etimaginatione
fidelium, uti Calvinistaefingunt.Necessarioigitur et
hic auctor, cum universa Ecclesia concors, corpus
Domini realiterin Eucharistia post consecrationem
existens crcdidit etdoouit.
t/59
Atqui hicinsurgitCalvinistaproslratus.et Luthe-
ranorum impanationi, ut aiunt,hune saltem locum
favcre.et transsuhstantialioni adversari inquit.Quid
hoc,qua;so, Calvinistaruin causs
transsubstantiationi quidem scriptorishujus
officere potest.Gedo rursu sillius
quam sanctificetur panis.panem
revera panis est,» divinaaulem sanctificanle gralia
liberatus est quidem ab appeilatione panis,) quia
panis non amplius csl,et factus est corpus Christi,
uti poscebat precalio Ecclesiaj et
tamen color, odor, friabilitas, palpabilitas,aliffique
panis qualitates, sive species, post consecrationcm
permaneant,proptereanatura panis remanere insa-
cramento diciturjnam hsec reveraadnaluram panis
peotant, neque imaginaria,sed vera sunt accidentia n aperte loquendum non esse, ne forte quisquam au
panis. Quod si sophisticando exigis, sicuti corpus
Chrisli in Eucharistia realiter existit,ita illic rema- tamen secius ejus mens cuicunque satis patet,cum
nere debere corpus panis, nos cum eodem auctore
respondemus,non duocorpora,sed unojifiliicorpus
pr.edicari de Eucharistia, quia panis substantia in
corpus Domini per divinam virtutem conversaest,
ac propterea Christi corpus ibiest,cum visibilibus
speciebus,hocest,sub naturapanissuperslite invisi-
biliter et realiter latens. Quod tamen perversam
agcndi rationera(liceat dioere)etpertinaciam Calvi-
niana3 gentis manifeste prodit, ii apud dubium
soriptorem, atquein obscuris etconfusis uniusver-
sionis Latin;e verbis,quaerunt,underealem pr<esen-
tiam Domini ab Kucharistia Pxcludant.cuin contra
habeant in tot certissimis Clirysostomi libris qnae
sit illiusmanifestiasententia de sacramentoaltaris. C garis, red corpus Jesu
Nullum mihi ex sanctis Patribus ostendaa qui Chry-
sostomo lucuientius, magnificenlius, apertius, de
ineffabili hoc sacramento fuerit locutus. Posaumus
obruere hc-crelicos compluribus locis(idquejamalii
prsstiterejquibus incomparabilisille episcopus,ap-
pellandus propterea doctor Eucharisti.-B, realemin
sacramentocarnemetsanguinem agnoscitacdepra;-
dicat. Nequeis unquam somniavitutinovatoresfa-
ciunt, figurateet melaphorice accipienda esse iJo-
mini verba dicentis:Caro mea vere esl cibus,el sunguis
nieusvereesi pi)/its:sedimo eosdem maluredamnans,
scripsit, ideo vere a Cbristo additum fuisse, « ne
obscure, aut per ajnigma et parabolamse loculum
arbirarentur,sodscirentomninonecessariumesseut
^ „, „ ,
corpuscomederent; ,
iicrxE vouireiva viYuas"va.
,
f^ ^
jjit]
"^ xo
- -
'^ '
eip(A-r)ftsvov, -/.a! irapaSoXYiv, aXX'
SeT croYeTvTo (jCoiia{Chrysost. hom. 46 in Joan.
Plura si quisquam cupit ex Chrysostomo, ejus ho-
milias.aut tbeologos poleinicos,el pra;cipue
de Perpetuitate oonsulat.Nonnulla egoquoque
fidci
brevi ex eo infra proferam.
Ad Theodoreti verba quod attinet, cecus sit qui
non videat ex eodem ipso loco nianifestissime elu-
cere realem pra5scntiam Domini in Eucharistia.
Primo Eutyohiauus staluit, post consecrationem
symbola appellari corpusetsanguineniJesuChristi,
et nosparticipes ficriejusdem corporis et sanguinia.
DE REBU8 LITURQICI8. 960
A. Theodoretus iilem afirmal. Pergit Euthychianus
dicere symbolaperinvooationem mutari.etaliafieri,
hoo est converti in carnem et sanguinem Domini,
prodest. Sed ne e.xquopostea infert corpus Christipostascensionem
mens conversum fuisse in divinam naluram, qui error
verbainSicutante- Eutychianorum, fuit. Quid Theodoretus'?Is reponit
nominamus,»quia adbucrestare in symboliseorumformam externam,
ita ut nevera possint videri et tangi. Nosautemin-
telligere suh symbolorum formalatere etexistereid
propter quod appellantur corpus et sanguis Do-
sacerdotis. Cum mini, cum re ipsa facta sint corpus et sanguis Chri-
sti, et propterea nos credere et adorare ibi idem
corpus et sanguincra. Quod ego propriis vocibus
dico,cautius expriniit Theodorelus secimdum disci-
plinam eorum temporum;praemiserat enira de his
diret nondumChristianis mysteriis initiatus.Nihilo
ait « Intelliguntur autem (symbola) ea esse, quo3
:
FACTA SUNT, et CREDUNTUn, et ADORANTUR, ut pote
quse illa sunt quEe credontur. Quid facta sunt
panis et vinum per invocationem ? qui sunt? quid
oredentur esse ? Utique corpus et sanguis Doniini,
ao proptereaADORANTUR. Si nihil ibi esset nisi panis
et vinum et verum ibi non esset corpuset sanguis
Domini, procul dubio non adorarentur.lnlra idem
Theodoretus additEucharistiam non solum appellari
corpus Jesu Christi, sed et panera vitsB. « Et quod
est ad corpus,nos illudappellamus CORPUS divinum,
corpus vivificans, corpus Domini, per hsec signifl'
cantes non esse illud corpus hominis alicujus vul-
Ciiristi, qui Deus est et
homo. » Palmare igitur et hic habes argumentura'
contra Sacraraentariorura commenta. Agnosoit
Theodoretus panem factuin esseper oonserationem
corpus, et (luidem ipsius Chrisli,cui in sacramento
prajsenti propterea dcbita sit adorutio. Sed quia
illius praecedentia verba favere videntur impugna-
toribus transsubstantiationis catholicae, iterum de
hoc infra agemus.
Ephraem quoqueAntiochenus, uti supra vidimus,
testatur a fidelibuspercipi corpusChristi in Eucha-'
ristia.Neque alia mens fuit Gelasio I Romano pon-
tamen ad eum pertinent libri deduabusin
tifici, si
Chrislo N,ituris;de hoc enim etiamnum disputatur.
Ait enim sacraraenta, quae sumimus corporis el
D / addit
sanguinis ^u
" .• j- r. rt
Christi esse rera divinam. Deinde i
eiSEvai, OTi Timxwq
ha;c in divinam TRANSiRE,Spiritu sanclo perficiente
vi),i>
sacramentum, substamtiam. En quod in omnibus
adhuc petitur,ut panis
liturgiis petebatur a Deo, et
libros
et vinum fiat corpus et sanguis Christi, ut Deus
sacra dona convertat ac transmutet in carnem et
sanguinem Domini. At non minus hic auctor, iri-
quies, quam scriptor epistola ad Caesarium, ac
Theodoretus et Ephrajra Antiochenus.sciibuiitpost
ipsam consecrationera renianere substantiara vel
naturara paniset vini.Petas crgoubinam transsub-
stantantio?Jamdudum Catholici Bellarminus,Perro-
nius,Natalis Alexander, Arnaldus, et alii, animad-
9C1 DISSEBTATIO. CAP. XIII. 962

verleiunt ffiqiiivoca Gsse nomina substanlioe et na- A. dirimere potest; et quin apertissimc ab eo in hanc
tur;p, iieque seiuper accip; secundnm rigorem Pe- rom tradantur dogmata qucequecatholica;Ecclesiae
ripatcticK sclioia;. Proprietates nempe corporum iis caicus aut impudens sit qui neget. Quid Orientales
etiamvocibusde3ignantur,utimultisexomplisiidem quoqucEcclesia;derealipr6esentiaChristiinEuchari
evincunt.Certum est eucharistica symbola vel post stia,etdesaororumdonorum transmutatione,siveut
consecratinnem renianere, quod est ad externam nuncdicimus,transsubstantialione,senserint,inves-
eorum faciem et figuram,qiialia antea erant,tangi- tigabimu3:semper merainerit, qusso, leclor, quid
que ao videri posso, neque in hoc errare sensus quidunteaex t<eoneMagnocontraEutychianosasan-
nostros..\liquid igitur ex natura panis et viniper- ctis Ambrosio.Hilario, Augustino,aliisque Patribus

manet,hoo quod sensibus nostris expositum

e3t,id attulimus.Ex iisenimevidentissime colligiturmira-
est, ita ut revera dici possit omnia quae ad panem bilem mutationemfieriperconseorationeminsacris
et vinum eorumquenaturampertinentnon transire donis,et non per fidem Christianihominis,sed rea-
in substantiam et naturam corporis Christi, quod liter etper omnipotentiam Dei,illiusque verba fieri

satis fuitad retundendos Eulychianos,contendentes et haberi insacramentoverum corpusetsanguinem

corpus et naturara humanam Christiconversa im- Christi.Caput hooconeludamus verbis AnastasiiSi-
mutataque prorsus fuisse in naturam et essentiam _ naitee, qui aeque ac Theodoretus in Eutychianos
divinitalis.Verumquodestadinternamsubstantiam Gaianitas appellatos.circiter annum Christi 620, aut
et naturam symbolorum pust consecrationem,satis seriusetiam,3imavis,scribebat,disputantemGaiani-
veteres illi ipsi proditienmt 3 se credi eam converti tam cum orthodoxo inducens.Ortfaodoxus interro-
in substantiam corporis et sanguinis Domini.Nam gat:"Dicraihi,obsecro,nura communiosacratissiraa
Theodorelus ipsenondiffitetur mutationemin sym- corporis et sanguinis Christi,quam offers et partici-
bolis fieri per consecrationern,ut vidimus.Testatur pas,vere est verum corpus et sanguis Christi Filii
itidem panem et vinum symbola esse veri corporis Dei, vel nudus panis, qualis ostiatim venditur, vel
Christi; et interrogante Enthychiano: « Et credis, sacrificium hirci,quod Judsi oSorunt {Anast.Sin. iii

te corpus Christi et sanguinem percipere? • ortho- Odcgo, sive in lib. cui lilul. Dii.v vix) ? » Respondit
doxus respondet: « Ita credo.» Tum fatetur sym- Gaianita:«Absit ut dicamus sacrain coniraunionem
bola facta fuisse corpus et sanguinem Christi,dum esse tantum figuram corporis Christi, aut nudum
inquit:« Intelliguntur autem esse qu^ facta sunt, panera;sed ipsum corpbs etsanguinem Christi Filu
et cREDUNTUn, et adorantub, utpote qu» illa sunt Dei incarnati,et ex sanctissima virgineMarianati
QU.E CREDUNTUR.» Id cst crcduntur esse verum cor- accipimus.» Orthodoxus: « Sic credimus et conti-
pus et sanguis Domini; neque alius sensus, quam temur, etc. Non dixit Christus: Hoc est flgura,seu
iste, dcduci legitinie ex ejus verbis potest. C quid vices gerens, corporis et sanguinis mei,)>etc.
EuquidsaeculoChristi septimo crederent de Eucha-
PariatraditGelasius.dum scribit sacramentaEu-
ristia tam hffiretici quam orthodoxi.
charistioe esse rem divinam,etpereademnosdivina!
effloi consortes natur.-»: quod sanotus Hilarius, et
CAPUTXUI.
tot alii Patres concorditer antea tradiderant.Eaque
IN Divi.^AM TRANSiRE Spiritu saucto perfioiente sa- Qmd lilurgix Orienlalium ChrisUanorum,sive Grxco-
rum,.Hvc Syroriim habeant de reali prxsenlia Cliri-
cramentum sudstantiam. Ex his dejiciunt Calvi-
stiin Eucharislia, et de transsubstantiatione.
nistarum imaginationes, et locus non relinquitur
Lutheranorum opinionijquando secundum eos non Adeamus nuncliturgias quibusab anliquis saecu-
mulatio donorum in corpusChristi.sed tantum-
fit
lis usi sunt ChristifidelesOrientales,utqu£eillorum
modo adjectio unius substantise ad alteram ; cum fides fuerit et sit de Eucharistia, percipiamus. Si
contra Ecclesia semper agnoverit panem et vinum constabit non aliam fuisse,atque adhuc esse,eorum
carnem et san-
transrautari,converti ac transire in sententiam de veritate corporis et sanguinis Domini
guinem Doraini.Neque baptismalisaquajctolei sa- inEucharistia,etdetranssubstantiatione,quam quae
cri exempla, uii diximus, contorqueri possunt ad a Romana Ecclesia semper observata e3t,jam tan-
eludendam realem inEuchariatiasymbolorum mu- dem intelligent,aut intelligere poterunt.Protestan-
tatioaera;neque eniin ullusunquam scripsitaquam tes, dum oculos etaures praebeant veritati, contra
etoleum transirc inChristiautSpiritus sancti
illara tum antiquM, tum praesentis
eos niilitare universK
substantiam. Quod dcnique tenebras ex allatis Pa- Ecclesia?,consensum,nullamque ullo saeculo acoi-
trum locis excitatas penitusdissiparepotcst ac dc- disse mutalionem in his fidei articulis, quando et
bet, illud est, quod per decem priora saicula con- Orientaies aRomanaEcclesia,nonnulli ant« septin-
cordes sempor processerint Ecclesiae et Patres in gentos,et alii ante miile ettrecentos annosdivulsi,
dogmate de Eucharistije sacramento,et nulloe tunc in hoc dograate processere seniper concordes.Nam
conlra ineffabile
nisi leves nebulae obortae fuerint quae inter et illos discordia intercedit de azymis,
hoc mysterium. Ergo credendi sunt Thcodoretus, etdecommunionepopulisubutraquespecieet utrum
Gelasius.etEphrsm Antiochenus,nonaliud sensisse e verbis Domini.an ex invocatione consecratio per-
quam cfeteri Patres. Nam ad Chrysostomum quod agatur, argumentura quod prse manibus habemus
attinet,solusisomnemdeEucliaristiacontroversiam minime respicit. Quid habeat liturgia quae sancti
963 DE REBUS LllURGICIS m
Joannis Chrysostomi nomen a tolsa?culis pr.Tfert, A. et potari a fidelibus credunt.Quod vero iidem cre-
et qua utuntiir pleriqueGra3corura, li potissimum, duni, aperta etiam confessione tcstantur,cum ante
quiConstantiiiopolitanopatriarcha3Subsunt,ctRus- propositum Christi corpus aiunt : Credo, Domine,
sei, seu Ruthoni, Valacchi, et Moldavi,
vidcannis. etconfiteor,ul supra.Latini quoque, ut antea anim-

Hanc Jacobus Goar nobili conimantario illuslravit. advortitnus.idem olim profitebanturad communio-
Ibi sacerdosita Christum rogat,dura hymnus Che- nem; nam dicente sacerdoto Corpus Domini, re- :

rubicus canitur, ini;uiens : Fac idoneum me viriule spondebat fiijelis; Amen; id est, ita credo id quod :

sanclilui Spiritus, cic, assislere sanctao hiiic mensx etiam habeturin Constitutionibus apostolicis.Erunt
et coinccrare sanctum elimmaculatim corpustuuivi,
eliam ex Sacranientariis, qui prjelaudatas missas
etprctiosum sangoinem. Rursus Deum hisce verbis tribuendas B:isilio et Chrysostomo negabunt,qua?i
omi-.Emilte Spiritum sanctum tuum.in nos,ct in tixc notura non esset sancti Basilii oetate sacram litiir-

dona proposita. Fac quidem pancm tiunc prcliosum giam in usu fuisse, ipsumque de ea mentioncm
coRPUS Christi tui. Diaconus dici!: ^rmen.Addit sa- fecissc (Lib. de Spirit. S., c. 27), et quasi Proclus

cerdos Qiiod autein esl in hoc calicc, fac pretiosum

:
episcopus Gonstanlinopoleos sseculo subsequenti.ao
siNGuiNEM Cliristi tui. Diaconus: Amcn. Rursus sa- synndus Trullana (Can. 32), et Petrus Diaconus cir-

cerdos: Transmutans Spiritu luosancto. Diaconus: g ciler annum Ghristi 520, et Leontius Scholasticus
Amen, nmen, amen. Sacordos : Ut fiat accipientihus (Contra Ne^lor. l. ii), certos nosmet non fecissent
in sobrietalem animx, in remissionem peccatoram,in de liturgiis a Basilio ct Chrysostomo restauralis.
communicationem sancti Spiriius, pAc.Pos\ alias pre- Sed quod omnem cavillationibus locum praeripit,
ces sacordos orans secreto dicit.- Atfcnde. Domine quid aliud in Ghrysostoni litturgia habetur qu:im
Jesu Chrisle Deus nosler, de sr.ncln habitaculo tuo, et quod ille tam soepe,tam aperte in sacris inculcavit

de throno glorix rcgni tui; et veni ad sanctificandum homiliis? Paucula ex grandi acervo afferre liceat.
nos, qui in excelsis cum Patrc simut rcsides, et hic Homilia in Matthaeum inquit: « Non sunt humanse
ma nobiseum invisibililer versaris,et (,'ignarc potenti virtutis hffic opera.Quae tunc in illa ccena fecitChri-

manu tua nobis impertiri immacutatum corpus tuum stus,nunc operatur ac perficit.Ministrorura nosor-
etpretiosum sanguinem, et per nos loti populo. Ad dinem tenemus; qui vero ipsa (dona) sanctificat ct
fraotioncm Frangiluretdividitur AgnusDei, Fitius
:
BoHo animo accede. C«m di-
TRANSMUTAT, ipso Bst.

Patris:qui frangitur,at non comminuitur;qui semver Hsc cnim non

scipulis meis, inquit, facio Pascha.

comeditur,et von consumitur;sedcos qui suntpartici- alia mensa est, haec nulla re minor quam illa u.-t.

pes sanctificat. Diaconus ad coramunionem ait.-/m- Non enimillamChristus,hancquispiam homo facit.

pertii-e mihi,Domine,preticsumetsanctum corpusDo- p Sed utramque ipse (Cri/so.<:<. hom. 83 in Math.

mini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi. Sacerdos Quid vero exhujusmodi transmutatione sequalur,
autem accipit sanctum panem,inclinans caput anle passim ille prodit,in sacramento agnoscens realita-
sanetam raensam, et precatur hoc pacto Crcdo, tem ac veritatem corporis et sanguinis Doraini,
;

Dominc, et conftteor, quod tu cs Cliristus Filius Dei quanquam superba nostra mens (qualis Calvinista-

vivenli^^^qui venisti in mundum acl satvandos peccato- rum est) ac sensus nostri tantae rei repugnare vi-

res,quorumprimus ego sim. Deinde dicit Domine : deantur. Ibidem ergo, simulque homilia 60, ad
non sim dignus, etc. Sed quemadraodum Dominus populum ait:(i Gredaraus ubique Deo.nec repugne-
non dedignatus es rccumbcre in stabulo.ct ingrcdi mus ei,etiamsi sensui nostro el cogitationi absur-
domum Simonis Leprosi.rogat ut lYignclur intrarc dum esse videatur, quod dicit.Et pra;cipue in my-
in prxsepe animas sux, et in coiiiquinatum corpus steriis ita laciamus, non illa qua; ante nos jacent
suum, etc. Reliqua bene multa dimitto..^pud eos- tantummodo aspiciens, sed verba quoque ejus te-
dem Graecos in usu est missa saucti Basilii, atque iieamus.Nam verbis ejus defrauJari non possumus;
altera liturgia,qua3 inscribitur riov Tipor,Yiaa(AEV<.ov. sensus vero noster deceptu facilis est,illa falsa csse
Sed quod ibi similes prcccs occurr;-'nt,nihil ex eis non possunt. Qunniam ergo ille dixit: Hoc est cor-
decerpendum oensui.Nequcdissimilia sunt quffi lo- m
_ pus mcum, nulla teneamur ambiguitate,(sed) creda-
gunturinlibrooctavoGonstilulionumapostolicarum raus, et oculis intelleotus (id) percipiamus.»
de Grcecorum missa.
In alia quoque homiliainMathceum sanctus do-
Fieri posset, ut aliquis e Calvinistis hioc legens, ctor haec habet:» Qui dixit: Hoc est corp/us mcum,

pro more sucEsectffi,non hic veram Ecclesite
mentem, sed suam sententiam
scilicet acsupplendo qu;c nequeantiqui,neque re-
centes Graeci unquam somniarunt.At qui apud eos
sincero agunt,fieri non potcst quin intelligant cre-
dere Grscos revera et confiteri conversionem et
mutationem donorum in reale corpus et sanguinem
Domini, quae ipsi quanquam invisihilia per fldem,
cernunt.verc tamen ac roaliter esse in sacramento,
et vere,neque per solamimaginationem,manducari
Gr.TCffl et rem simul cum verbo confecif.Non vestissolum,
reperiret, addendo, sed corpus Christi nobis propositum est, non ut
tangamus tantummodo,sed ut coraedamusac satu-
remur (Hom. 5, in Matth.).» Homilia de proditione
JudcB: Non enim homo est, qui de propositaconse-
crationcmensse Domini corpus christifacitetsan-
GuiNEM, sed ille qui pro nobis crucifixus est Chri-
stus.Sacerdotis ore verba proferuntur,et Dei virtule
consecrantur et gratia. Hoc cst, ait, corpus meum.
Hoc verho proposita consecrantur. » En Romanae
965 DISSBETATIO. CAP. XIII. 966

Ecclesis sentenliam de verbisconsecrationis, quam ^ ego pratereo. Addetot aiios Graecos scriptores sa-
Graeculi quidam carperesunt ausi. Homiliade san cros, per subsequentia saecula concordes in hujus-
cto Pliilogonio : « Haeomensavicem e.xpletpraisepis, modi dogmate, quorum testimonia congesta habes
in quo natus est i.hristus. Nam et hic ponitur cor- in libris de Perpetuitale friei. Uno verbo, nulla du-
PUSDoMiNiG,iiM,non quidcm rasciisinvolutum utliinc, bitatio superoat quin Ecclesiarura Gra^carum sen-
SEDUNDIQUE SpiRITU SANCTO CONVESTITUM. » Ubi agit tentia de Eucharislia, tam antiqnarum quara recen-
de sacerdotio, hoec habentur: « miraculum, o tiura, eadein semper adhuc sif, quam qu(B
fuerit, et

Dei benignitatem ! Qui oum Patre sursura sedet, in a RomanaEcclesia crcditur el pnedicatur.
illo ipso temporis arliculoomnium manibus pertra- Jerosolymis antiquitusin usu fuitliturgiasubno'
clatur, ac se tradit volentibus ipsum accipere et mine Jacobifratris Domini, qua5Gr;ecaprimum,tum
compleoti (Chi-ysost., l. iii de Sacerd). » In alia ho- Syriacalinguafuit consoripta,quodSyri potissimum
milia : « Recolite, quia illius corpus est et san- ineacivitateversarentur.Certumquippeestomnium
GUIS, QUI SUPRA COELOS UESIDET, QUI AB ANGELIS SUP- vetustissimasliturgiasinOrienteGr.-ecislitterisfulssc
PLiciTER adoratur. Illius, inquam, qui proxime as- consignatas. Haecautem lilurgia tum a Christianis
sitit immortali Dei potentise. Hujusnos delibamns Jacobitis, Monophysitarura errorem profitenlibus
SANGUiNEMetpROPRiUMCCRPUsnobissumendum tra- tuma Meichitisorthodoxis est usurpata. Sunttamen
B^:
didit [Idem hom. 3 tn Epnt. ad Ep/ies.). Plura non iispopulisetaliffiliturgei^fi.quasRenaudotiuspublici
addo. utinam qui inelTabili huio sacramento ^ac Quod praeoipue in tam multiplici liturgia-
juris fecit.
mysterio primura ac pr.-Rcipum pondus dignitatis rumoopiaanimadverterepossumus,qua3adsub3tan-
ac virtutis persuramum scelus eripuere, hoc est tiam Eucharistiffi atque incruenti sacrificii pertinent
realem praesentiam Uomini negare sunt ausi, Chry- cum Romanae, et reliquarura Ecclesiarum liturgiis
sostomiscriptis,depositaomni simullate, diligentor et doctrina consenliunt.Syrorura Jacobitarum litur-
animoque sincero studeant ! Ibi in meridio positara giam audire nunc juvat. Varictas enira precura su-
intuebuntur Roman» EcclcsiK de Eucharistia sen- perficiale tanturamodo discrimenimportat. Ibi can-
tentiara, et invenient complures missas Grteca; cx- ticuni hoc habetur : Popuhis tuus, Christe, benedi-
reraonias, ot fraclionem corporis Ghristi, ut alia ctus Christus, qui xdificavit Ecclesiam
suamsuper Si-
omittam. Dixi Graecos ad coramunionem profiteri moncm,ft elegil sacerdotes ad dividcndum ineacorpun
suara fidem ie veritate corporis Domini. Id confir- et sanguinem suum. In limore magno stant sacerdo-

mandnm censeo aucloritate Theodori Studitw in tes cum diaconis, et distribuun! corpus elsan-
dialogo inter hffireticum et orthodoxum scribentis : guinem Filli Dei. Uves tuse, Chrisle, stant ad ostium
« Quomodo, ait orlhodoxus, appellas quK a sacor tuum comedunl corpus, et bibunl sanguinem tuum,
;

dote in hierologia sacrisque hyranis tractantur?^ canuntque gloriam divini/ati tuae. Infra Sacerdos
imaginem, an veritatem? Quod si iraaginem, o rera ait : Ego sum Panis viltv, dicit Domi?ius noster, qni
absurdam lA blasphemia in blasphemiam ruis. Sin ex allo in infima descendi, ut per me mundus vi-
autern veritatera, ut revera est ipsum enim corpus ; vat, etc, et eccc ferunt nie manibus snis sacerdotes
ET SANGUiNEM DoMiM fideles, dum sumunl, divina super altaria : Tum
heec alia dicit de vita
alleluia.
voois auctoritate confitentur quorsum nugaris, ;
jara defunctis comederunt corpus tuum san-
: Uii, qui
VERmris MYSTERiA ad figuras traducens (Thcodor. ctum, ct tiharerunt sanguinem tuum calicem salutis,
Sludit., in Anlirrh. i adv. lconomac). Ita ille cir- cum Abraham recumbunt ad mcnsam tuam, Domitie.
citer annum Cbristi 796. Neque aliter senserunt et Sacerdos, dum frangit hostiam, et dura corpus est
locuti sunt Grffici Patres in concilio secundo Nica;- super manus ejus, dicit hanc orationcm, sive fidei
no, anno Christi 787, dum contra eosdem Icouo- professionem Tu : es Chrislus Dcus nosler, qui in
clastas aiunt Nullus aliquando tubarum Spiritus,
: cc verslice Golgolhain lcrusulem Iransfixus in latere luo
sanctorum videlicel apostolorum, autillustriura Pa- propter nos. Tu cs Aijnus Dei, gui tollis pcccatum
trum nostrorum, incruontura sacrificiura nostrura mundi. Tu parce delictis nostris, el diinille pcccata no-
dixit imaginera corporis Christi {Conc. Nic. ii, Act. slra, nosque cunstilue ad de.vteram luam. Dum par-
6). )i PostSalvatoris verba siibdunt :
" El non dixit : D ticulam mittit in calicem, ait : Paler veritatis, eecc
Accipite etcomedite imaginem corporis mei, » etc. Fitius tuuSfhostiu tibi ptacita . illum suscipe, gui pro
Ergo liquido demonstratura est quod nunquara Do- me mortuus est, et pcreum estopropitius. Ante coai-
minus, vel apostoli, aut Patres, iraaginom dixerunt munionera dicit : Prxsta milii, Domine, ut comedam
quod per sacerdotem offer-
sacrificium incruenlum, tesancte,et per comestionem luipellanturomnia prava
turjsediPSUMCORPUSETipsuM SANGUiNEM. » Deniquc mca dcsidcria, etc. Dum accipit partioulara ex co-
depaneetvinoEucharistico aiunt « Anlequam san- : chleari, dicit : leneo ego te, qui conlines fines terrx;
ctificentur, vocala sunt typi, post sanctificationera le in manibus habeo, quiregis profunda ; te, Deus,
autcm pROPRiE coRPUs AC SANGUis Christi dicuntur, pono inos meum, etc. Coinrnunicans inquit : Parti-
SUNT, et CREDENTUR. » Hisce adde quce Joannes Da- cula propiliatnria corporis et sanguinis Chrisli datur
mascenus, altcr apud GrKcos Thomas .iquinas, servo infinno, etc. Qui communionera accipit, di-
longe ante idem concilium Niccenum ii scripserat cit .[mcn. Sacerdos autem reversus ad altare, dicit:
de Eucharista ( Lib. iv de Fide, c. 13, omnino con- Domine Jesu Christe, corpus luum sanctum, quod co-
traria Calvinistarum commentis quiB : uti notissima medimus,et sanguis tuus propitiatorius, quembibimus,
967 DB REBU3 LITURGICIS m%
non injudicihm aut in viniiclum ftal nobis,sed in vi- A turgia Syriaca Matthffii Pastoris hffiooratio habetur:
tam cl in salulem. Iq antiquiore liturgia sancti Ja- Clirifte, qui dcdisti corpus luum, ut comederemus, •,

cobi, ubi canon miss;e habetur, secundum morem essetque fcrmentumvita;,elc. In iiturgiaSyriacabeati
j

OrientaliumpostChristiDominiverbaconEecratoria, JacobiEdessenipostinvocatiooemsanctiSpirituSjde '

haec dicil sacerdos Miserere nobis, Deus Paler omni-

: corpore et sanguine Domini dicitur ut commisla : i

potens,et mitle Sfiiriium luum sanctum, etc, ut adve- animabus et corporibus iioslris, sintnoiiis ad veniam, 'i

niens efftciat panem islum corpus vivi[icum, corpus ct non ad accusalioycm, elc. In liturgia Syriaca Dio-'!
salutarc, corpus caeleste, corpus animabus ei corpori- nysii Barsalibi Spiritns sanctus invocatur, ul panem 1

bus salutcm p''Xstans,corpus Domini Deiet Salvatoris istum perficiat corpus Dei nostri, ei mistum, quod esl \

nostri Jesu Cliristi,in remissionem peccalorumelvilam sanguinem Christi Dei nostri.

in calice,lransmutet in
seternam accipientibus iltud. Populus dicit, Amen. Similisformulaoccurrit InliturgiaDioacoriepiscopi. !

Pergit sncerdos dicere : Ei mistum, quod esl in lioc Mitto Syriacas Nestorianorum liturgias. In omnibus i

calice,elllciat sanguinem novi lestamenti,alc.Sangui- hisce Orientaliumliturgiiseaedemsuntcanonis pree-

ncm Domiiii Dei el Sa Ivatoris noslri Jesu Clirisli, etc Sursum corda, hymno
cipuas parte, incipientes a •!

Infra dicit : Creditmis, aecedimus, obsignamus, Domini consecratoriis, et invoca-

et Serapliico, verbis ;

frangimus Eucharisliam hanc,panemc(clestem,corpus n tione Spiritus sancti, ut eamdera consecrationem j

Verbi Deivivi incalice salutis,eic. Corpus tuum san- perficiat. Sequitur Pater nostcr, deinde communio.

ctum et sanguis via sinl qux deducal ad regnumtuum. Et hic quicumque oculis minime captus estexho-
i

*;

Infra Amconus-.hiclinitale capita vestracoi am Deomi-

minibus doctis, non videre noquit confirmatam ab 1
sericordi,coram altari propitiatorio,el coram corpore
Orientalibus etreliquarum Romans Occidentalium j
et sanguine Salvatoris nostri, etc. Ut alia praetereara,
Ecclesarium de Euaharistia doctrinam. Hic eliam 1

ibi h»c oratio legitur: Ora assueia alimento et jragi-

praesentia realis, hio vora conversio donorum in \
bus confitenlur gratiam tuain.pcr quam meruerunlde
corpus et sanguinem Domini, el vera illorum man- 1
numhoc coeleste, quod est corpuset sanguis llnigenili
ducatio et potatio statuitur neque populis
: iis, a tot ;

Filii itU.
sseculis aRomana Ecclesia divisis,in mentem venil I

Apud Renaudotium succedit liturgia sancti Xisti imaginaria Calvinianum prcTsentia Christi, qure ex
j

pap.T Romani,ab eisdem Jacobitis usurpata,e.x qua fide accipientium, et non ex verbis Domini et stu-
Leeo pauca tantum decerpo. Sacerdos, dura frangit penda vi Spiritus sancti, pendet. Neque ii unquam
oblatam, dicit : Prxsta,Domine,manibus meis somniarunt mutationem, quam in Eucharistia et ipsi
infir-

mis ut accedant et franganl corpus luum sanctum.ct CalvinistK negare non possunt,nihil aliud esse quam
filiis Ecclesix sanctx dividam illud, etc. Dum signat Q additamenlum virtutis et qualitatis ccclestis pani et '

particulas fracti corporis et calicem, dicil Insper- vino. Concordes enim Orientales omncs cum. Eccle
:

gitur sanguis Domini nostri super corpus ejus san- sia Romana agnoscunt, credunt, fatentur, mutatio-
rfmn.etc.Et cum communicaturus est, hanc oratio- nein oblatorum fieri in ipsum corpus et sanguincm
nem inclinatus recitat Te gesto, Domine, manibus
: Domini.Atqueinomnibusferme liturgiisistisanim-
meis,et complector pugillo, Domine sxculorum. qucm advertendum est populum post verba invocationis
creaturx non continent,tequc,Oinnipotcns, in os meum sanoti Spiritus respondere Amcn, id est, ita credi-
pono.Prxsta milii, Domine, ut comedam te sancle, etc. mus. Quod autem a tot saeculis creduntii populi,
Ingeminisliturgiis Jacobilarum,quaB nomen prasfe- idem est ac quod saeculo Cbristi quarto, nompe cir-
runt sancti Petri principis apostolorum,paria legun- citer annum Christi 360, in iis ipsis regionibus cre-

tur de invocationc Spiritus sancti ad consecranda debant, et depra^dicabant sancti viri, scilicet, Cyril-
oblata, ut efficiat panem corpus Christi, et vinum lus Jjrosol.vmitanus episcopus,et Ephraera diaconus
sanguinem ejus.Similia deprehendac in liturgiaduo- Edessenus. GLleberrima Cyrilli ejusdem catholicae

decim apostolorum, et in aliera sancti Joannis evan- Ecclesiasdoctrinam exponentis verba.quffisuprajam

gelistas; et in ea qu» tribuitur sancto Marco evange- attulimus, sine pudore sit, qui alio detorquere se
listae et in aliis insignilis nomine sanoti Clementis
; ^, posse putet.Hffic eliam addereliceat » In typo (sive :

Romani,saneti Dionysii Athenarura episcopi,sancti figura)Panis daturtibi corpus, et in typo vini datur
Ignatii, sancti Julii papas Romani, sancti Joannis tibi sanguis, ut cuin sumpseris corpus et sanguinem
Chrysostomi Syriaca.In liturgia sancti Marutaj iti- Christi, concorporeus et consanguis ipsiefficiaris
dera Syriaca invocatur Spiritus sanctus, ut panem {Cyrill. Jerosol., Catech. 22 siye Mystagoy. 4.) » Qua
HUNC SIMPLICEM TRANSMUTET, et EFFICIAT CORPUS loquendi ratione usi sunt ex Patribus. Litur-
et alii

IPSUMjQUOD PRO NOBIS IMMOLATUM EST IN CRUCE,etC., giam postmodum Cyrillus explicat, non dissimilem I

et viNUM mistiim, quod esl in hor calice, tbansmotet nuper laudatis et de invo-
in substantia a reliquis ;

el PERFICIAT SiNGUINE.M IPSDM QUI EFPUSUS E.ST PRO catione ad consecrationem in hsc verba loquitur :

NOBis iN vERTicE GoLGOTiiyE, elc. Sunt et ibi liturgiiv, « Deum benignum exoramus, ut emittat Spiritum

praferentesnomenDioscori patriarchffiAlexandrini, sanctum super donaproposita,ut f ACiATPANEMqui-

et Philoxeni opiscopi. In isla de Christo dicitur : dem corpusChristi.vinum verosanguinemChbisti;
Qui commiscuit corpus suum cum corporibus noslris, omninoenim quodcunque attigerit Spiritus sanctus
ct sanguinem suum miscuit membris nostris.Ei in li- TojTo?)Y(acjTaixaiMETABEB.VHTAI,iDsanctificatura
 969 DiSSKRTATlO. CAP. XIV. 970

ct TnANsjitiTATUii EST (Ca/(?c/t. 23, «1(16 Mijslago(j. 5). » A. succedunt.elata voce pronuntiala, ad quae populus
Ethichabestranssubstantiationem.EpiphramvLTo, respondct: .4men;et nihilominus pro nostro Orien-
ac si Sacramentarios docendos su!iC(!pisset,tolcavil- lalium postea additur : Emilte prxhrea super nos,
lationibus inscctantes catholicre Ecclesiae fidcni, ita ct .-uper panes el calices istos Spiritum aanctum tuum,
soribit : » Qui per ooulos fidei intuctur, manifasle ac id eos sanctificet et consecrel, tanquam Deus omnipo-
perspicueDonimiim contemplatur, et plenaac firma ten5,cl faciat pancm quidem corpus (popalus respon-
(ide manducat sanctissimum corpus et bibit sacra- dct Amen), calicem autem sanguinem nobi tcstamenti,
tissimum sanguinem Agni immaculati, qui esl uni- ipsius Domini Oei et Salvaloris el summi Hetjis no-
genilus Filius ccclestis Patris;neque iuani curiosi- slri Jesu Chrisii. Sacerdos dans conimunionem
tatescrutatur mysteria lidei sanctissima3 ac prorsus clero, dicil : Corpus saiictum, Sanguis preliosus Do-
divinae, etc. Quod unigcnitus Kilius Dei Jesus Ghri- mini cl Dei cl Salvaloris nostri. In liturgia Coptica
stus Salvutor noster pro nobis operatus est, omnom sancti Basilii oratio obhitionis, sive propositionis,
admirationem,omnes cogitationes,omnia verba su- panis et calicis hisoe verbis concepta est : Domine
perat, quando nos, quanquam carne indulos, igne Jesu Ghrisle,Fili unigcnite, Verbum Dei Putris, etc,
et Spirilu nulrit, dum comedenduw nobis pk.f.bet rogamus obsecramusque bonilalem luam, o amalor ho-
SDtiM coRPUs ET SANGLiNEM poTENDUM (Ejihrxm. Edcss. g miiium. Ostende faciem luam super liunc panem, cl
scrm. de Nat. Dei curiose non scrul.). » Qui adeo super hunc calicem.quos siiper mensam hanc tuam sa-
ineffabilc ct supra huraanum caplum scraper cen- cerdotalem posuimus. Benedic eos f sanctifica eos +
suere Eucharistiam,uti adhuc a Gatholicis creditur, etconsecra eos. Transfer eos, ita ut panis quidcm
quam longe abe^^sent a Berengarii et Calvini com- hic FiATCoiipus TCDM SA\cTUM, ct lioc mistum in hoc
mentis u,.usquisque intelligit. non cu-
Vera fide, calice SANcuis tuus puetiosus, ut sint nobis omnibus
riositate.utcnduui ait sanctus Ephrcem,cum grande prxsidiumfiic.Ptoc&Axi deinde liturgia,et sequitur
illud omnipotentiae et amoris divini miraculuin con- anaphora, sive canon, in quo ad verba consecrato-
templamur. Et interea ut liturgia; sanctis Patribus ria panis,populus respondet Amen,et ad consecra-
lucem priiL'bent,et a Palribus rursus ipsfc accipiunt. toria calicis,/lmf?;, nempo, ita est. Subsequitur in-
Potuissem huc adducere Armeniorum lilurgiam a vocatio Spiritus sanoti, ut pancm quidem hunc faciat
Patrc Le Brun in suos libros liturgicos integro illa- corpus sanctiun ipsius Domini Dei el Salvaloris noslri
lam, ubi nisi qui dedita opera Ccecutire velit, non Jesu Christi, quod dalur in remissionem peccatorum el
latueri nequit populorum quoque illorum fidem de vilam :i tcrnam ei quiillud percipiet (populus rcspon-
Cfaristo realiter praesente in Eucharistia. Sed quia dct Amen), et hunc calicem saiiguinem prcliosum novi
prostant et apud Italos illius libri, ab ipsa liturgia lestamenti lui,ipsius Domini Dei el Salvatoris nostri,
deHoranda abslineo. etc. (populus repetit Amen). Ad fractionein, ul Ru-
brica habet, sacerdos sumit corpus sanelum manu
CAFUT XIV. dextera,imponilque sinistr«,ponitque digitum su-
Consensus dogmatis de Eucbarislia ex .Egyptiis litur- per corpus in latere despotici (sive majoris parti-
giis, sive Gra:cis,sive Copticis, confirmatus.
cula;) eo loco,ubi fractum est, et dicit Corpus :

In ^-Egyptum transeamus,ubi Alexandrina Eccle- sanclum. Tollilque digitum suum desuper corpore,
sia primum olim post Romanam locum tcnuit, et a iramiltitque in calicem.et intingit extremum pollicis
sancto Marco cvangclista, originem suam acces;il. sui sanguine pretioso. Tum educit digitum e san-
Plures ibi quoque liturgise in usu fuere, et adhuc guine,et iterum signat sanguinem in modum crucis
sunt, sive Gra;cis, sivc Copticis littcris consignaio:', gloriosw, ct ait : EL sanguis. prctioius Chrisli ipsius
quarum Editionom debemus diligentia; clarissimi omnipotenlis Domini Dci iwslri. Post Sanc.ta sanclis,
viri Eusebii Renaudotii. lis poiissimum utuntur Co- accipit saoerdos tertiam partem in qua eral despoti-
pti Jacobita;, in Monophysitnrum errorem a tot sa3- con, dividilque in tres partes. Quod si fuerint ma-
culia prolapsi. Et quandoquidem /Ei.hiopcs Ghri- gn;i', frangit eas disco,et tres partes manui dextra:
stiani,ingens populus.Ale.^andrino patrinrchM sub imponit, quam retinet elevatam, lajvam vero intra
sunt, atque ab eoconsuevcrunt accipere metropoli- ^ discuiii, inquiens : Corpus snnclum, et sanguis pro-
tem,sive abuna suura,nil mirum,si earum quoque liosus, piirus, VERUS Jesu Christi Filii Dei nostri.
Ecclesiarum vetustse liturgiaB cuni Copticis consen- Amen. Corpus et sanguis Emmanuelis Dei nostri in
tiant,eumdemqueerroremfoveam.Ad nostrum voro REi vEiiiTATE. Amfn. Crcdo, credo, credo, et confitcor
argumentum quod attinel,ex divina Providentia fa- usque nd extremum vitse spiritum, iioc esse corpus
ctum est ul iidem populi non aliam unquam professi vivijicum Filii tui unigenili Domini Dei et Salvatoris
fuerintac profiteiintur de mcruento sacrifioio ct Eu- nosln Jesu ex omnium nostrum
Cltristi, quge accepil
charistia sententiam,quam quce servata scmpor fuit domina, Deipara, Ante communionem dicit sa-
elc.
in Ecclesia Romana. Id primo constabit ex lilurgia cerdos secreto Dignos fac, Domine, nos omnes, ut
:

Greeca, cui praefixum nomen sancti Marci.Ibi ante corpus tttum sanctum percipiamus,et sanguinc7n tuum
verba Domini conseoratoria legitur Fac,o Dcus, ut: pretio.mm acl mundalionem corporum,animarum,eic.
plenum qxioquo sil hoc sacrificium benediclionc lua, An liio locus sit sensibus inctaphoricis, typis, figu-
per udvenluin saiictissimi Spiriius tui, Christi verba ris aliisque Calvinistarum iraaginationibus,qui inter

PATliOL. LXXIV. 31
971 Dfi REBUS LlTURGIClS. 972

eo3 pacate et sincere ista perpendent, judicare fa- ^ de veritatecorporis Christi in

dul.-BlitiirgiaeexhiJjent -

cile poterunt. Eucharislia.Nam quid aliud nus docet Origenes ter-

tioChristisaJculo, diim depuerocenlurionis loquens
In Goptica liturtria.quae sancto Baailio Iribuitur,
Quando sanctum cibuni, illudque in-
haec scril)il:«
oratio fractionis ad Filium hisoe verbisconceptaest:
Chrisle Deus, qui per incarnalionem corruptum accipis epulum,quando i'ane vrr^ et po-
Benedictus es,
ciiLo frueris, manducas et bibis corpus et SAN«uiNrM
iuam incowprehensibilem prxparaslinobis panem cce-

leslem, toRPUs noc ti:ijm sanctum in myslerio, omni-

DnMiNi.luncDo.viiNus subteclum tuum iNGi\EDnuR.Et
bus modis sanclum. Miscuisti nobis calicem ex frurtu
tu er;;o hurailians temelipsu.n.imitarehunc centu-
vilisverai,quw esl latus divinum luum et immacula- rioncm,et dicito Domine,non sum dicjnus [Origen.,
:

tum,ex quo manavil nohis postquam irapidisii spiri-
tmn,sanyuis et aqua,qux muni/um universum purift-
caverunl. Sequilur Corpus sanclum, etc., et profeiSio
fidei Credo, credo,elc. In liturgia sancti Cyrilli in-
:
VocaturSpirilus s&nclus iuper hunc panem,
hom.i de dircrs.EvanQ. loc.),eic.« Adeo autera per-
apicuasunthac de re verba Cyrilli episcopi Ale.xan-
drini, qui sajculo Christi quiiito floruit, ut inanem
semper lusum luserit,quicunque aperte ejus menli
ci super tenebras efl'undere nisus (uit.Ex compluribus locis

hunc calicem,ut purificentur et Iranferanlur et tiunc ,

pauca hffic accipe. » Quare (ait) inslituta fuit eulogia
panem quidem faciat corpus Christi, etc.Ibi est oratio g mystica (id est.Eucharistia)? qualis ejus virtus,nisi

pro cochleari,in quo suscipienda suntmembra corporis UT SE INSINDET IN NOS, AC IN NOBIS HABITARE FACIAT

sancii, quod est corpus Filii tui, eic. Similia leguntur

Jesum Christdm ETIAM CORPORALITER PER SANCT^
in liturgia Grajca Alexandrina sancti Basilii, et in SU.E CARNIS PARTIClP.-lTIONnM ET COMMUNIONEM ? Non
alterasanctiGregorii (quisille fuerit,nescio) in qua lantum dioit Jpsus Christus, intra nos se futurum
oratio inclinationis capilis haec verba exhibet .At- : unione benevolenlias et amoris,sed etiam per com-
tende, Domine Jesu, etc, qui sursum sedes cum Pa- MDMCATIONEM NATDRALEM {Cyrill. AlcX., l. X 171 Joan.
tre,ct hic nobiscum invisibiliter ades,elc., et dignar^ 11, ('. 1.5).» Quam in rcm exemplum adhibet gemi-

potenli manu tua participes nos facere inimaculalicor- narum portionum cera;,quffi per igneni fusiB com-
poris tui,et pretiosi sanguinis,et pcr nos omncm po- miseenlur.Alibi contra Nestorium inducit Christum
pulum. Tu enim es qui frangeris, et franQis, quamvis dicentem:<i se ipsum intrare atque introduci in no-
quoque occurrit professio
infraclus, etc.Ilji fidei ad stra corpora peb propriam sdam carnem. Non enim

propositum corpus et sanguinem Domini : Credo, Divinitas est, sed propuium corpds Verbi, quod pro-
cr«((o,etc.Nequepra3termittendumtamGra;cis,quani positum est sliner sacras ecclesiaruin mensas.Nosin
Copticis et Arabicis.litteris antiquitus scriptara re- ecclesiis celebramus sanctuin,viviOcum,et intruen-
periri h.inc sancti Gregorii liturgiain.lbi pra3 ca;le- tum sacrincium,credentes,corpus,quod nobis pro-
risprecibus consideranda venit oratio, qus verba
^ ponitur(in altari)non essecorpussimplicishominis,
consecrationis subsequilur. Diaconus ait Adorate :
et nostri similis ; iLLUD enim sdmimds factdm pko-
Deum cum timore el iremore; quae refereiida esse ad PBiuM cORPUs et proprium sanguinem Verbi omnia
Christum Dominum ex contexlu apparet.Prosequi- vivificantis \Idem I. iv Contra Nestor. ,c. 5). i> Alibi
tur sacerdos inquiens : Tu, Domine, voce tia com- {Lib.xi in Jonn ,c. 12) rursus ait,nos « corporaliter
MUTi H.Ec, ^«33 sunt proposita (scilicet.panem et vi- et spiritualiter » sumere illum qui verusetnaturalis
num). Tu coram nohis positus, perfice nobis hoc mi- Filius Dei est. Itidem multis eos arguit {Lib. iv in
nisterium plenum tnysteriis, milte super nos gratiam Joan.),n\.\ blaspheraos, qui poterer.t qui fieri possit
Spiritus sanrli, qui sanclificet ei transfebat h.ec utChristi corpos et sanguis realiter sint in Eucha-
DONA proposita in coupus et SAr<GUiNEM salutis noslrse, ristia, quasi oranipotentiffi Dei limiles statuanl.Eo-
et hunc quidem panem facias coRPtJS tuum sanctum, dera terapore, quo Cyrillus Alexandrinus, scilicet,
ete.Et rursus hunc CAtiCEM sanguinem pretiosum tc- medio saeculo Christi quinto.floruit Isidorus Pelu-
slamenli tui novi,Domine Deus ei Salvator noster Jesu siota, illius a'i icos. Is quoque IVIarationi monacho
Chrisle, etc.Rogatur Dominus, ut voce sua, hoc est, scribit:« Is est idem Spiritus sanctus,qui in mystica
voce quae omnia potcst, commutet sacra dona qui ;
mensa facit ut panis commums et familiaris oblatus
ea<rans/-era/incorpusetsanguinemsuum,ill.ibenteD piioPRiuM corpusfiat, oiioD Dei Filius in Incar.na-
in ipsa Spiritu sancto. Qui in ejusmodi verbis ac pe- tio.ve suscepit {hidor. Pelus., l. i, epist. 109. » la
litione transmutationem donorum ab auliquis de- iiltera epistola inquit « Uli Jofe|ih ab Arimathea :

praedicatam non agnoscit;Iibero anirao haec ininirae involvit in linteo, et in sepulcru tumulavit corpus
contemplatur.Renaudotius antea ostendit quam fu- Domini, elc, ita cum nos super linteum sanctili-
tili ac violenta interpretatione Claudius Salmasius camus panem oblatum,sine dubitatione inveniraus
eludere ac depravare conatua luerit in ejusdem li-
CORPUS Jfsu Christi (Idem, l. i, episl. 123). » En
turgiffi verbis perspicuam mentem acfiderayEgyp- quara concordes cum liturgiis suae gentis olim quo-
tiacae Ecclesise. que pergerent sancti Patres. Si illorum sermonem
Quoteximiisdoctoribusflorueritolim Alexandrina nondura pro sua calamitate aut pertinacia Sacra-
Ecclesia, nemo eruditorum ignorat. In eorum quo- mcntarii inlclligunt,solalio tamen Gatholicis eritre-
que libris Prolestantes,si positis pr-isjuriiciis quajre- petita hic legere in confirmationem fidei et doctrina!
rent, nullo negotio invenirent,quidquid nuper lau- quam profitenfur.
973 DISSERTATIO. Llli. XIV. i»74

Superest ut aliquid cliam afTcramus ex Abyssino- A 'ulit (''^0»!. /, Liturg.). Dioscoro Alexaadrino, fa-
rum.sivR .-Ethiopum, sacris litur^iis.Ad haec usque moso Monophysitarum pugili,altcra tribuitur;atque
tempora in Alrica; intimis regionibus dominatur bene publici juris fecitWansleb Brlurtensis. Easdera
multis provinciis Abyssinorum rex,qui cum gente nunc conSLdainus oportel,visori quienam sit dc Eu-

saa Christi religioncm observat,illuo invectam us- charislia ilioriim sententia.

que a sancti Athanasii magni episcopi Alexandrini In liturgia a Renaudotio edita, qua3 apud /Ethio-
lemporibus. Quid populi ii dogmata fidei primum pes Chrijiti fideles comnuiniscanon univer-
e>t, et
acceperint ab Ecclesia Alexandrina,catholicura quo- salis appellatur,pi8eMiittitur oratio super pateuani,
que, id est, metropolitaniiin usquc adhuc accipere in qua haec leguntur Domine Deiis nosler Jesii
:

consueverunt ab Alcx.iudrino patriarcha.At(|uehinc Chrisle, etc, exlende nutic manum luam super haiic
etiain factura ul Dioscori Alexandrini erroreiii de
patennm; benedic, sanciilica, el purijica illam, ul in
una in Christo natura, sive tunc, sive postea, ad-
ea PERFiciATUU coRpus TUUM 9ANCTU1I, ctc.Paria ill
optarint. Exijuo Arabessaeculo Christiseptimo potiti
oratione supcr calicera habentur. Et in actione su-
sunt jEgypto,inter populos Occidentis.imo et Orien- per cochlear, quo sanguis Domini ministrabatur,
tis,omne conimerciura abruptum fiiit cum -^byssi- sanctificatioilliuspetitura(iarfminj4^raw(/umr();-//u«fi
nis. At postquam Lusitani,labente saculoquinto de-
g sanguwem unigenili Filii mt.etc.Hisce auiem verbis
cimo,in Indias Orientales penetrarunt.res illius re oratio oblationis mysticoe concepta est : Princeps
gionis innotescere rursus coepcrunt, eorumqiie mo- Jesu Christe, ctc, ostende faciern luam super hunc
res anno Christi 1530 peculiari libro descripsitFran- panem, super hunc calicem, quos proposuimus supcr
el
ciscus Alvarez presbyter Lusitanus, inter eos per lioc aitare spiriluale tuum. Benedic, sanclifica,et pu-
sexennium vcrsatus. Tunc igitur innotuit,ex mise-
rifica illos,kt tran.smuta hunc panem, ut fiat cor-
ricordia Dei,gentem, a tot saeculis vix Occidenti no- pus TUUM PURUM, cl quod mistum est in hoc calice,
tam, atque a Romana et GrKca Ecclesia scissam, SANGUis tuus pretiosus, etc.Postquam sacerdos ad
constantissime servasse eamdem dc Eucharistia do- conseorationem panisadhibuitChristi Domini verba,
ctrinam.quam et Romani et Graici inlactara soinper hic panis est corpus meum, etc. (pro quo in Evangelio
retinuerunt. Realem nempe Christi prEesentiara in et apud Apostolum legitur Eoc esl corpus meum),
Eucharistia,ac transmutationem donorumincorpus populus respondet Amen,amen,amen.Credimus,el
:

et sanguinem illius universu? i!le populus credit,fa- cerli sumus. Laudamus te, Domine Deus nosler : hoc
tetur,ac praedicat Dolendum est tentatam non se- est vere, et ita crcdimus corpus tuum. Pariter ubi
mel Ecclesiarum illarura unionera cum Roraana in- sacerdos ad calioem pronuntiavit : llic est cali.t, elc.
feliciter cessisse,quod tamen bene coeptura fuorat. Populus respor.det .4men. Vere est sadguis tuus.
:

Sed quia nirais multa ab iis populis exegimus,ne-
que tolerandos quosdam ritus censuirciis,quilaraen
tolerari cura levi mutatione possunt,omnia in pes-
sun\ ruerunt.ita ut nunc,non dicam Romanis, sed
Europeeis quibusquein Abyssiniam praeclusussitad-
itus. Uti viri docti animadverierunt, Jobus Ludul-
phuSjinter Protestantes bene de lingua et rebus JE-
Ihiopi is meritus,lepidum ludum lusit,cum Grego-
riura presbyterumyEthiopem interrogavit.an Abys-
Credimus. Fidera Protestantium nunc appello;nonne
hic perspicua est Abyssinorum fidesderealitate cor-
poris et sanguinis Domini in sacramento? Neque
eniin ii tunc testantur se credere susceptara aVerbo
Dei huraanam carnem,neque imaginariura el figu-
ratura corpus et sanguinemin mysteriosibi flngunt;
sed conoeptis verbis et ineluctabili professio.ne con-
versionem et transmutationem factain agoscunt di-
cendo Uoc est vere corpus tuum. lla credimus. Verc
:

sini Catholicorum transubstantiationem amplecte- esi sanguis tuus. Credimns. Tura ad complendum
rentur.Respondil Gregorius, taleni transubstantia- perficienderaque mirabile hoc mysteriam, subjun-
tionem Abyssinis esse ignotam;cives suos tam scru- gunt pro more Orientalium pra?cipue Ecclesiarum :

pulos non esse, neque tam spinosas qusstionea Rogamus te,Domine, et deprecamur, ut mittas san-
movere. Si bona fide Ludulphus egisset, rectoquectum Spiritumet vtrtutem super hunc panem,el supcr
anirao veritatemassequiexcupisset,nullaei facienda Uunc calicem, faciatque utrumque, corpus et san-
erat de Iranssubstantiatione interrogatio,cum hanc D guinem Do.mini et Salvatoris nostri Jesu Cheisti.
vocera nullus ex antiquis Patribus usurparit; sed Quin ipsius Christi verbis oonsecratioperagatur,du-
quidem an Abyssini crederent quod peream vocem bitare nos non sinunt sancti Patres Cyprianus, Gre-
Catholici si^inilicant. Scilicet, num panis et vinum gorius Nysscnus, auclor liLrorum de Sacraraentis,
per consecrationem revera convertantur atque trans- Chrysostomu3,Augustinus, et alii. Neque id Orien-
rautenturin reale corpus etsanguinera Doinini. Iloc tales Ecclesi» negant.Attamen quod ipsi invocatio-
sine dubitatione Abyssinus illesacerdos asseruisset; nem Spiritus sancti addunt, hoc est, preces quas
constat enim hanc esse fidera gentisillius, quod et Romani liturgiaverbis consecrationis praemittit,viri
illorum liturfria! manifeste testanlur.Suntautempo- docti.utisupra innuiraus.jam diu ostenderunt, ni-
pulis iis.Christi religionera profitentibiis,plure3 li- hilhoc olficere virtuti verborum Doinini, et Orien-
turgiae,!nterquas oranium vetustissima! censentur talibus nuUam propler hoc litem esse raovendam.
dute.Prior Apostolorum nomen praefert.atque apud Ad Iractionera in eadem lilurgia subdiaconus simul
eos poli?simuin in usu est.Hanc Renaudotius pro- cum populo dicit E.verciius angelorum Sulvaloris
:
975 DK REBUS LITURGICIS. 976

mundi sunlcor.im te (ita quoque Chrysostomus.alii- p^ vinum perconsecrationem ficricorpusetsanguincra

que Patres, et Grcecorum liturgia, in incrucnlo sa- Domini,eaque transmutari,de transubstantiationis
crilicio liori tcslantur) et cingunt covpus elsanguinem voco et significatione non ampliusdispulandum cst.
Dotnini ct Saicaloris noslri ]em Chrisli (quas sine Gonlinuo enim agnosscro cngimur oblata dc.ciisso
dubitiitione adcsse intelliguntur et credunlur siipcr intimoessequoderant, elrotineretantummodo spc-
sacra monsa). Accedantus anlc, faciem ejus, el cum ciemetfiguramcxternam scnsibusnostrisobnoxiam.
fideChristum veneremui Cavilhtiones quidcm exer-
.
Tanta; rei modum si mens humana non capit, si
cere Iiic possunt, qui a Romana Ecclesia avorsi difliculfatesin mentomncstramincurruntoblolalia

sunl; sed perspicuaadcoest in his vcrbisAbyssiono- mirabilia,iiuffi eCatholicorum scntcnlia ccnfcquen-

rum fides.ut ingenio suo abutatur quisquis aliter tur, fides quam dc omnipotentia divina profitcmur
interpretari audeat.Luculenlius etiaui elucut eadcm dubitUioncm omnem abstergerc debet, ut jam nos
fides ex iis quae post formulam coasuetara Saneta monuere tot sancti Patres. Quia et ipsi utnos scn-
sanctis,at(\Vie anlecommuniouem, sacerdos suo ac tiebanlatque credcbant,pariterquc uli nosadrairan-
populi nomine prolitotur nam in manu lenens ; dum sacratissimi hujus mysterii apparatura supra
dona consecrata, eaquo populo ostendcns, confes- caplum nostrum esse agnoscebant;proptcrca eani-
sionem hanc emittit Corpiis sanctum, preliosum, vi- _ dom virtutem fideiad Eucharistiara exigobantquam
:

vum, et verum Domini et Salvaioris noslri Jcsu Cliri- ad reliqua religionis Ghristiana; ardua mysteria ad-
sti, quod datur ad remissionem peccatorum el vitam hibere necesse est.Atque hoc dum exigcbant, quis
xlernam, suscipienlibus illud cum jile. Amen. Sanguis non videt duranatam abiis ante tot saecula fuissesa-
snnctus, preliosus, liviftcans Domini el Sal- ct verus cramentarii gregis temeritatem,qui in Eucharislia,
valoris nostri Jcsu Chrisli, quidatur, etc. Amcn. Hoe atquc in altaris sacrilicio, nihil ardui, nihil adnii-
est corpus et sanguis Emmanuelis, in rei verilale. randi,reliquit,contra totius antiquitatisconsensum?

Amen, amen, amen. Credo, credo, ex nunc et [usquc Ex totetiamdiversisquetotiusChristianiorbis litur-

insxculum.Amen. Hoc est corpus et sanguis Domini, giis.ad antiqua saicula perlinentilms.num aliquod

etc.,ut supra in missa .Egyptia.Dum sacerdos com- amplius deest addejiciendam contcrendamqueridi-
munionem populo distribuit, dicit : Hic esl panis culam omnino fabulam a Calvinistis excogitatam dc
vitx,qui decoclo desccndit,vere pretiosum corpus Em- reali prajscntia Chrisli invccta in Eucharistiara sa;-

manuel Dei nostri. Amen.Ei qui recipit, dicit Amen, culo Christi nono a Paschasio Ralbcrto? Ex tanla
id est, Ila credo. Addit sacerdos : Hic esl cali.v vilsc, luce optandum nunc est,ut proficiant, quicum evi-

qui descendit de ca;lo,qui est pretiosus sanguis Christi. dcnti aniraje suae periculo in lenebris jacent, ncquo
Et qui accipit.dicit /IfMen.Haec ex liturgia communi veritatem sincere de tanti momenti dogmalc cxqui-
Abyssinorum. C runt.

In altera,quam Wansleb edidit,post verba conse GAPUT XV.

crationis, antiijua haec adnotatio legitur Ne aulem :
Qiuv Saniuel Basnagius adversus doijma de transub-
slantialione protulil, refulata.
videalur cuidam ex tiobis, quasi corpus hor,quod eo-
medit, sit corpus absque samjuine ct unima ; el dum Antequamadaliadcscendam,lectoremnonp:gebit
bibit calicem hunc,sit sunguis luntiimabsquecorporeet acoipere, quibus armis ineunte hoc saeculo Sarauel
anima; seil corpus,el sanguis, ct anima e.H.lnfra. heec liasnagius Calvinista contra transubstantiationem
oratio lcgitur : Quemadmodum, Domine, inscruisli decertarit [Annal. pollitico-eccles., an.Ctirist. 33). Is
corpus Filii lui in. corpora noslra, et qucmadtnodum quoque,ul suos contribules in fide contineat.paucis

miscui.^-li sanijuinem Ucssix luiinsanyuinem noslrum, vcrbis sanctorura 1'atrum, qui primis Ecclesia? sae-

sicquoque insere in corda nostra timorem luum, etc. culis noruerunt,productis,quibu3 et praesentia rea-
En ut Deus in remotissimis iis orbis partibus incor- Iis,et transmutatiosubstantialissiicrorura donoru.i],
ruptam a tot saaculis servavit Ro- veram Ecclesi;e negari videtur, tanti momenti qua?stionem se satis
mano-catholica; doclrinam de Eucharistia. Missam diremisse fortasse putavit.Ast Catholici,innumcris
Romanam Franciscus Alvarez sacerdos supra me- adductis documentis,luculentissirac,postromoprK-
moratus,coram Abyssino rege,ejusque niagnatibiis, D sertim skcuIo, perpetuum consensum Ecclesiaj ab
antequam Lutheri hasresis erumporet, celobravit. ejus exordio in doctrina do Eucharistia, eademque
Ilanc ii summopere laudarunt, et consequenter ad- verba Patrum,quffi Basnagius protulit,aut huic do-
orationeir. hostiaeetcalicisprobaruntjUtpotecumfide gmati favere, aut luinime adversari, oslenderunt.
EcclcsiiE suaj confurniem. Ex tolautora diversarum Vcrum Basnagius h;pc se legisse dissimulans, aut
antiquarumqueKcclesiarunililurgiis.bactcnuscom- contemnens,paucis iis pugilibus a sc adductis,Ca-
memoratis,qui nondumintelligit ab a|iosloli&in om- Iholicorum acics integras disjeclura iri esl arbitra-
nemcircumquaqueChristiliooIesiamdiffusamfuisse tus.Objicit ille nobis sanctum Justinum raartyrcni,
dogma do reali praesenlia Domini in Eucharistia, et de sacratissima syiiaxi loquentem,scriptorein,vide-
desacrorum donorum transmutalionein verum cor- licet,ssculi secundi aChristo nato.Priusquam illius

pus et sanguinem Jesu Clirisli,viui faciat intellectui voiba pro!'oramus,liccat nobisanliquiorem scripto-
suOjUecesse est^districteque a Deo judicabitur.quod rem,i;;sorumquc apostolorum discipulum.Basnagio
paleuti veritali resislat. Ubi vero posueris panem et opponere,sanctum,sciIicet, Ignatiura Antiochcnum
 977 DISSKRTATIO. CAP. XV. 978

episcopum et martyrcm.rte quibusdam sui lemporis \ niento veram ejus carnem esse edoctt siimus et cre-
hierctlcis, hoc cst, Gnostici et Ophitis,h.x-c scriLien- dimus. « Denique, subdit B3snagius,panis,vinum,
tem « : Ab Eucharistia et oratione abstinent eo ; aqua.diaconorum ministerioad alisentesdelerrinon
quod non confitentur l"]ucharistiiim aipx.a tivai xoij poluisset, si ex rerum nalura e.xterminata fuissent
Sco-iipo?, CARNEM ESSE Salvatoris noslris,qujB passa vi consecrationis." Haec ad fallendos lectores ; ipse
est pro peccalis nostris,quam Pater sua benignilate cnim novit non vinum et aquam,9ed solum panem
suscitavit {Ignalius martyr., epist. aii Smyrnxos). » corsecratum oonsuevissead absentes deferri.Atqui
Non ait sanctus iiiartyr i'^ucharistiam signincare,ut vult dicere Basnagius.si panis substanlia conversa
Sacramentarii volunt,scd quidem es.-^e carnem Jesu fuit in corpus Domini, panis aiiipliusappcllari non
Domiiii noslri. Viin hujus vocis intelliguntne he- potuit ; Justinus tamen panem appellat.Verum ad
tcrodo.xi ? Sarictum Justinum nunc audiamus, in- Catholicos quod attinet,falsum est panem et vinura
ciroiter annum Cliristi 168 vitam martyrio coror.a- ex eorum natura e.xterminata fuissc ; illorum enim
vit. Is sacram syna-Kim describens, « Sacerdoti,in- supersunt species et proprietates.Alii Patres,et nos
quit.panis olfortur et poculum aqua ct vino tempe- adhuc panis consecrati nomine utimur,cum tamen
ratum ;
quibns acceptis,laudcmetgloriam omnium transsubstantiationem firmissime credams. Ita ex
Parenti, Filii, Spiritusquc sancti nomine tribuit, ^, quo adeo perspicueagnoscitsanctus Justinuspanem
ratiasque diu agit.Eisque perac[is,precibus etgra-
grati el vinum per vcrba Christiconsecrata esse corpus et

tiarum actioni populus omnis,qui adest, acclamat sanguinem illius, legitiine indeCatholici deducunt,
Amcn, id est fiat {Justin. marlyr, Apologia ad An- intimara eorum naturam sive substantiamdesiisse
lonin. Pium Aug.). » Tura « qui apud nos vocantur esse.transmutatam nempe in Domini corpus verura
diaconi,distribiiuntunicuiquepr;esent:um,ut parti- et sanguinein.I^^rcquentianimis sunt,cum apud vc-
cipot eum, in quo gratiai acta; sunt, paneni,vinum teres, tum apud recentiores, exempla pergentium
et aquam, ad absentes perfcrunt.» Ad heecBas-
et appellare panem Eucharistiam, quamvis transsub-
nagius addit : « Quibus perspicue indicatur, quid slantialionis dograa credant et alios doceant non ;

pani mutationis obtigerit, nempc quod remanentc quod paiiis amplius sit,sed quod panis figuram et
ejus substantia, consecratus sit. » Ita ille,sed prae- visibiles proprietates retineat,et quod panis cffiles-
cipiliniraium sententia, panis vix audito nomine tis panis vitae sternas evaserit.
abutens, ct ejus temporis disciplinam oblitus. Ad haec ait Basnagius : « Alimentum corporeum
vere proprieque sanguis et caro Christi esse non po-
Quid8itistepanis,accipiendum priusestaJustino, test (quod taraen Justinus asserit) obstante prorsus
qiii docere_'pergit :« Porro aliraentura hoc apud nossubstanliarum sive numeri sive speciei diversitatu.
appellatur Eucharistia.de quo nulli alii participare ^ Non nobis Basnagius lilem movet, sed ipsi Justino,
licitum est quam veram esse doctrinam nostram et sanctis Irenaeo, Cyrillo Jerosolym itano, Hilario.
credenti,elc.Non enira ut communem panem,neque Gregorio Nysseno, Cyrillo Alexandrino, et aliis,qui
communera potum,!sta sumimus sedquemadmo- evidentissime tradideruntpraesentiamrealemDorai-
;

dura per Verbum Dei caro factus, Jesus Christus niin Eucharistia,atqueidemacJustinusasseruerunt
Salvator noster etcarnera et sanguinom,salutis no- de corpore et sanguine realiter per iiiodum cibi ac
str» causa.habuit, AD eumdem modum etiara.inqua potusincorporanostraintrantibus. Veteriobjectioni
per proces verbi ejus ab ipso profecti graliajsunt huic nostri non semel responderunt, antiquos illos
uot», aliraoniam, unde sanguis et caro nostra per Patres credidisse et docuisse, ex corpore Domini
mntationem alunlur,incarnaliillius'IrjaTto •/.aiaapxa non quidem augeri aut restaurari more cibi lerreni
K-A al[iakoiai-/_(jT]^fjily:lLl,jESU CAnMEMETSANGUINEM corpus nostruni, sed per illius contractum ex cor-
esse edocti sumus. » Hic etiamanimadverte illud ruptibiiificriincorruptum,itautheatamresurrectio-
elva'., scilicet, esse, unde figura,typus,alicBque Cal- nem et vitarn sternam sit suoterapore consecutu-
vinian;eiraaginationcscxploduntur.Tura alfert san- rum.uti dixitDominus Qui mandncat meam carnem
:

ctus vir consecrationis verba ex Evangelio atque ex el biliit meum savguinem,habelvilam xternam,etego

Apostolo.Ad islatricasinstruitBasnagius.inquiens: D resuscitabo eum in novissimo die {Joan. vi), scilicel.

« De re qu.e panis non est omnino,quod couiraunis pjus corpus ad beatam imraortalitalera. Sanctum
panis sit,appositedici nequit.» Imo Justinus a com- quoque Irenoeum adversus Catholicos in aciem Bas-
muni pane Eucharisliara distinguit. Addit ille : nagius eduxit,scribentem « Quomodo autera con-
:

«Serraohic indicat paneraadhucesse,seddigniorein stabit ois (scilicet Marcionilis et Vale-itinianis ne-

atque sanctiorem eoqui credit in alimentum.» Haic gantibus veram esse carnem Ghristi, aut exeadem
contrapcrspicuain mentematqueattestationem saa- materia.ex qua nostra efTorraata fuil) eum panem,
ctiJustini,quidisertescribitalimoniaraillamChristi in quo gratia? actae sunt, corpus esseDo.mi.m sui.et
carncm sanguinera ESSE,hoc est non ampliusibi
et caliccm sanguine ejus, sinon ipsum labricatoris
esse panis substanliara quodilleconfinnat ipsius
: mundi Filiuni dicunt {Irenxus t. iv, c. 34)? » Non
Doraini vorbis : Hoc «t corpus meiim. Imo etiara attigitheec verbaBasnagius,exquibusconstat agno-
probat altero ineffabili religionis Christiana; rayste- visse sanctum Irenoeum Eucharistiam esse corpus
rio, scilicet, carnis assumptoe a Verbo Dei.Uti vcro nomini,non vero illius figuram.Subdit sanctusille
Verbuiii Dei veram carnem assurapgil,ita in sacra- cpiscopus hasc alia a Basnagio quidera indicata.
979 DB RBBUS LITURGieiS. 980

« Quomodo autem rursus r]icunt,carnem in corru- \ percipicntia verbum nci.Eiicharistiii fiunt.quod est
ptionem deitenir-e,rt non percipere vitam.qiK-p con- coni'Us ET SANGUis Ghristi, sio et nostra corpora ex
poreDomini et SANGUiNEalitur ?Ergoautsententiam ea nutrita et reposita in terram, et resoluta in ea,
mutent,aut abstineant offerendoqus prsdicta sunt. resurgent in suo lemporejVerbo Dei resurrectionem
Nostra autem consonans est sententise Eucharistiae eis donante (Iren., l.v, c. 2).» Difficile fortassisin-

el Eucharistia rursus confirmatsententiam nostrain. telliges qui corpore et sanguine Dominicaro nostra
Offerimus enim Ei iiu.i; sunt ejus,congruenter con- nulriatur; inconcussum tamen remanet Patres apo-
inunioationeni et unitatem prsdicantes carnis et stolicos docuisserpalilerin corpus nostrum per Eu-
spiritus.Quemadmodum enim qui est eterra panis, charistiam ingredi sacratissimum ejus corpus et
percipiens invocationem Dei, jam non communis sant;uinem,nfin vero illius figuram ;atque exeo non
panis est,sed Eucharistia,exduabusrebu3 constans tantum animam, sed el corpiis, donationem Pei
terrena coeiesti, sic et corpora nostra percipientia accipere, qua; est vita aeterna. Hoc nos quaerimus,
Eucharistiam .jam non sunt corruplibilia, spem re- idqne perspicue ab aposlolicis iis viris traditum vi-
surrectionis habentia.» Rursus hic Basnagius con- demus. Accedit alius eiiisdein Irenaji locus, ubi de
tendit panein non Hestrui.seddunlaxat sanctificari. magicis prEestigiis Marci cujusdain liaeretici agit.
Ludibriahaec esse iterum dicere cogor. In hoc uno « Calicein enim.inqiiit,vino mistum fingens secon-

Basnagius insist-t,scilicet,perducare in sacramento " secrare,atqueinvocationis verba in longius proten-

rem terrenam, id est, panem, ut incauti lectores, dens, purpureum et rubiculuni facit^utexistimetur
vel se tacente, rieducant non immutari panem in gratia illa, qu» supra omnia est (muliernempe in-
Chrisli oorpus et realem prcBsenliam excludi.Atque excogitabiliBabipsoiippellata),sanguinemsuum per
disertissime Irenaeus antea dixerat eum panem, in invocationem ipsius in calicem illum slillari (//««.,

quo gratiae aotaB sunt, id est, sanctificatum,corpus /. I, c. 13). » Uti pra;laudatus Pater Massuet ani-
EssE Domini, quod liasnagius se non vidissesimu- madvertit.ex hocfacto consequitur,secundo Christi
lat ; ergo certum est rem caelestein in Eucharistia sseculo,qno Irenaeus floruit, certam fiiisse conver-
nihil aliud esse nisi ipsum corpus et sanguinem sionemviniin verum sanguinem Christi(nunctrans-
Domini. Quid vero res te\rena? Speoies,proprieta- substantiationem appellamus) ; cur enim tam ope-
tes, etexterna figura panis et vini, quae non sunt, rose haereticus mutari in oalice vinum finxisset,
ille

ut Basnagius putat, « res nudae vanaeque rerum ima nisi Chrlstianorum omnium ea tunc fuisset senten-
gines, « cum sine fallacia sensss nostros aliiciant. lia,vinum consecratione facta non manere.sedin ve-
Qui vero h«c sine substantia permaneant,non a no- rum sanguinem converti ? Et sunt nihilominus qui
bis petendum est.sed a Deo,cujus infinita potentia sanctum Irenaeum Catholicis opponere audent,apo-
esl, et veracitas semper adoranda. Propterea Pa- C stolicum nempe viriim, a quo dilucide nihil aliud
tres, non hic adhibendam esse philosophiae curio- traditur qiiam quod catholica Ecclesia de sacra-
aitatem, sed fidem, toties edixerunt. mento altaris docet

Hanc autem gprmannm fuissesancti Iren.Ti men- Nequelectoremdiumoraborinexcutiendo Tertul-

tcm, pluribus ostendit cl. Paler Massuet Bene- liani effato satis controverso,quod Basnagius affcrt,

dictinus {Dissert- prxria ad Op. Iren. 7J0viss. Edit.). quasi plures oCatholicisnonaDteaostenderint nihil
Refellebat gloriosus ille episcopus et iiiarl,yr,Mar- ab eo offici dogmati suo.« Acceptum panem,iuquit
cionis et Valentini commenta, qui negabant non Tertutlianus,et disfribuiumdir-cipulis.coRPUS suum
solum terrena a Deo Patre condita,sed etiam Chri- iLLUM FECiT, Hoc cst corpus meiim dicendo, id esti

stum veram carnem a Virgine sanctissima susce- ligura corporis moi. Figura auiem non fuisset.nisi
pisse.Ubi imaginaria tantum in sacramento altaris veritatis esset corpus {Tcrtul. /.iv conlra Marcion.,
foret Domini caro et prassentia, sicuti visum est c. 40). Unum hic cerlum habemus, scilicet, panem
Calvinisti, quanam, quaeso, ingenii stoliditate Ire- ex verbis Domini fieri corpus ipsius roliquatcne- ;

naeus non seniel inculcassel Eueharistiae institutio- brosa sunt,et nihilominusa Catholicis explicantur.
nem,ut veritatem carnis Christi adversus Marcioni- Scilicet,Tertulliani mens fuit panem fuissein Vete-
ras evinceret?Confirmamur eademsententia ex aliis D ris Teitamenti libris figurain corporis Christi in eo-
Irenaei verbis. « Quando ergo. is ait, mistus calix dem enim loco scribit « Curautem panem corpus :

(id est, vinum aqua mistum, quam mistionera qui suum appellat. etc.,non intelligens veterem fuisse
ex recentioribus haereticis sustulere, primitiv.f sane istam figuram corporis Christi, dicentis per Jere-
Ecclesiae adversantur) et factus p.inis percipit ver- miam : Veiiite, millamus lignumin panem ejus. sci-

bum Dei, et fit Euoharistia sanguinis et corporis licet, crucem in corpus ejus. » Itaque Tertulliani
Christi (in Graeco estsanguis et oorpus Christi)ex
: sensus hioest Acceptum : panem corpussuum illum
quibusaugeturetconsistit carnis nostrae substantia focit, dicendo : Hoc, id est vetus figura corporis
quomodo carnem ncgant capacem e.sse donationis niei, factum eslcorpus mfum. Neque aliter explicari
Dei, quae est vila ffilerna,quaB sanhuine et corpore illius verbapossunt.Nam panisanteaeratfigura cor-
Christi nitritur, et membrum ejus est, etc. ? Et poris Ciiristi,Terlullianoipsol'atente.Non ergoCbri-
quem-idmodum lignum vitis depositum in terram stuspanem consecransfecitut fi^-urailla fieret figura
suo fruct'ficat tempore, et j;ranum tritici, etc. corporis,sed fecit illum panem corpus suum ;
id est,
981 DISSERTATIO. CAP. XV. 982
illud, quod in priori tegtamentofuit figura,factum a X '•Nec post videri sangdinis Ejus.qiio redempt' etvivi-
Chrisfo fuit novo veriim corpiis sunai. Quibns
in licati suinus, esse m calice, quaiido vinum desit
vertjis indicat jam (ignram veterem fuisse adimple- cal;ci."lnfra ait:«Quia magis sacerdos Dei sunimi;
tam,et sub typo et qualitatibus panis apostolos ac- quam Doininus noster Jesus Chri.«Lus ? qui sacrifi-
cepisse verum Christi corpus.Audiendus hic itidem cium Deo Patri obtulit, hoc idem, quod Melchise-
est sanotis Gaudentius Brixianus episcopus, saeculi dech obtulerat,id est panem et vlnum, 6UUM,sci!i-
IV scriptor, qui tract. 2 ad neoph.,ait : « Rationa- cel,coRP(js F.T sANGDiNEM.
subjungit « Vini i> Tum :

pane fif^ura accipiturcorporisChristi,quia

biliter in utique menlio(apud Isaiam) ideo pnnilur,ut Domini
novimusexmultitudine toliuslniinanigeneris uniim SANGUis inteiligatur, et quod in calice Domisi po-
esse corpus etTectum. » Alqui in eode.i. serm 2, uti STEA mamfpstlm est. 1) Rursus inquit : « ^ec nos
infra oslendam, cap. 19, idem sanctus episcopus SANGUiNEM GiiaiSLi possBMUs BiBERE, nisi Christus
apertissimis verbis tradit hanc ipsam figuram,sivc calcatus prius fuisset et pressu8(in passione)et ca-
panem,per consccrationis verba revera (ieri corpus liccm prior hiberet, quem (vel quo) credentibus
Domini.Idem pariter dogma e.\ aliis ipsius Tertul- propinaret. » Subinde addit I « Unde apparet san-
liuni locis putii cum scribit
deduritur, Garo ab- GUiNEM Ciiristi usn ofTerri, si desit vinum calici. »
:
<i

iuitur, ut aniraa emaculetur.Caro inungitur,ut ani. n Haec quoque subnectit » Quemadmodum vino isto :

ma consecretur. Caro corpohe et S4Nguine Christi communi mens solvitur et anima relaxatur, et tri-
vnsciTDn, ut anima de Dko saginetur (Ub.de Hesiii- stitia omnis exponitur, ita epoto sangdine Domini,

recl. carn., c. 8). » Nunqudin Palres dixere carnem et poculo (sive calice) salutari, exponitur (id est

nostram vesci figura corporis Ghristi sed quidem deponitur) memoria veteris hoiiiinis,etmcEstum pe-
ipsius corpore et sanguine. Tum conlra Marcionem ctus quoil prius peccatis ingentibus premcbatur,di-
ait «Panis et calicis saeramento jam probavimus
: vinae indulgentiselaetitiaresolvjtur.wReliquaprfBter-
COBPOBIS ET SANGUIMS DOMIMCI VERITATEM (Lib. V eo illius ppistoUTe loca, ut unum tantummodo me-
conlr.Marcion.,c. hsc habel " Annulum
8). » Alibi : niorem, ubi confeasoreslaudal,quorum sanctificata
quoque accipit tunc primum, quo lidei pactionem ora coEi.ESTinrs cibis, poat conpus et sanciinem
(in baptismo)interrogatus obsignat,atque itaexinde Domini (nam ut resisterent torraentis, tunc Christi
opiMiTATE noMiMci coRPORis vEsciTnR (Lib. de Pudi- iideles fortitudinem ab Eucharislia petebant) pro-
citia, c. 9); » Eucharistia, scilicet, nam recens ba- fana contagia et idolorumreliquiasrespuerunt(Cy-
ptizatis tunoEuoharislia oonferebatur;quod isrepe- prian., lih. c/e Lupsis). Contra in alios invehitur,
tit inquiens:«Quatenus qui in sanguinera ejuscre- <i qui a diabuli aris revertentes, ad sanctum Domisi
derent,aqua lavarentur ;
qui aqua lavissent, eliam ita appellalur Eucharistia) sordidis et infectis
SANGUiNEM poTARENT (Lih. df Bupt. c. 16). » Tum ^ nidoro manibus aecedunt; mortiieros idolorum ci

in eos,qui lapsi erant in idololatriam.scribendo in- bos adhuc ructanies, Domini corpus (id est, Eucha-
gemit, i< eas manus admovere corpori Domini, quBB risliam)invadunt,quando occurrat Scriptura divina
diBmoniis corpora conferunt.Alleguntur in ordinem et clamet, etc.Sprelis his omnibus atque contem-
eoclesiasticum artifices idulorum. Proh scelus! Sa- ptis,vis infertur corpori ejis et sanguim ; et plus
mel Judaii Chrislo manus intulerunt. Isti quotidie niodo Dominum manibus atque ore delinquunt,
in

coRPus EJDS lacessunt (Lih.de Idotol. c. Ij. « Haec quam cum Dominum negaverunt, » etc. Ex his in-
satis perspicua pro nobis. At ista Novares transi- telligere Basnaniius poterat quaB ineDS ex sententia
liunt, atque in obscuris insistunt. sancti Cypriani fueritde liucharistia. Nam quod illo

cavillari pergit,et fortassis dpfiderer miracula quae-

Praeterea sanctum Gyprianum pro se testantem
Basnagius laudat.quod is, dum haereticos quosdam
dam per Eucharistiam facta,;itque ab eodem sancto
refellit, aqua sola ad sacrificium utentes, dixit ppisropo narrata, nibil esl quod refellamus. Sive
:

vera,sive falsa statuas ejusraodi prodigia,8alis inde

« Invenimus vinum fuisse quud sangninem suum
patet a sancto Cypriano creditam ac depraidicatam
dixit. Calix Doinini non est aqua sola aut vinum .-^o-

!um, nisi ulrumqus sibi misceatur, quomodo nec fuisse prasentiam realem Domini in altaris sacra-

corpus Domini potest esse farinasola autaquH,nisi D

^.
mento,et notissimum, cum quemdam describit,qui
idolis siicrificarat. Is, «sacrificio a sacerdote cele-
utruraque adunatum fuerit (Cyprian. epist. 63). »
brato,partem (Dominici corporis) ausus estlatenter
Soraniet necesse est, qui ex hisce verbis Calvinia-
namsententiam exsculpere se posse putat. Certe
accipere,» utdomum deferret, uli tunc in more
vinum antea fuit,quod Christus consecrans sangui- fuit. uSed SANCTUM DoMiNi(id est, corpus) edere qt
contrectare non potuit cinerem fere se apertis
nem suum factum esse dixit. Neque corpus Domini
;

exfarinasola conficitur,neque sanguis exaqua sola,

manibus invenit.Docuraentn unius ostensum est,
aut vino solo. Ex hisce tamen mistispcr consecra-
DoMJNUM REcEDERF, cum npgalur. » Si recessit Do-
minus, ergo is vero in sacramento existebat.
tionem confn-iturcorpus et sanguisChristi.Sedqnam
Galvinistarum causa ruinosa sit.hinc intelligere pos- Quod taraen excessum omnem superat, sanctum
suraus,quandoexhisCyprituii verbi.s fulcrum aliquod quoque Cyrillum Jerosolymitanum Basna^ius, uti
cmendicant, cum ad evertenda eorum commenta sibi miiitantem, producit, locum ejus meniorans,
idem sanctus episi:-opus el martyr ha?c alia suhdit : verbis hisce exorsum «Queraadmodum enim pa-
:
983 DE REBU8 LITURGICIS. 984

nis eucharisticus {Cyrill. Jerosol., Calech. My- A tano teste, ad oommunionem fideles uianibus sa-

Looiim hunc supra, oap. 8 ostonai

stag. 3), » eto. crum corpus acoipiebant,et" pancti corporisconla-

mus,manifesto favere GatholioorumsentfinliaG.Quod ctu oculos sanctilicabant.»Hoo lueritnietaphoricum

plusest, pudorem omnem exuerit oportet, quicun- oataplasma ab Augustino memoratum. Kt quando
que,dimissis aliis ejusdem sancti Cyrilli locis,qui- etiam fuerit cataplasma verum,habes in mulierefi-
bus apertissime statuitur prfesentia realis ettrans- dei exoessum,quem tamen Ecclesia minime proba-

substantiatio in Eucharistia, lectorem suum hisoe vit.Quod si alios id genus hominura pioiuraexces-
detinet, qua; ne ipsa quideni ejus causam juvant, sus refert Basnagius.nullum ex iis verituti oorporis

imo jugulant. Ejusmodi nugatoriis armis pugnam Dominioi in Euoharis!ia'olficit,oum contraappareat,

nihilo seciusBasnagiuscontiiiuat.interalia referens in cos exoessus interdum Christianos declinasse,

sanitatem a sancta Gorgonia EucharistiaB ope reoe- quod ipsam Veritatem inconcusaecrederenl.Interea
ptam. Rem narrat sanctus Gregorius Nazianzenus non ef;o,sed Christus a Basnaglo ejusque similibus
ejus froter « /Egra, desperatis omniinis aliis auxi-
: in judioio suo petierit: Cur hisoe artibus adversus

liis,intempesta noote ad altareoumfide prooumbit, tremendum Eucharisli» a me instiluta; mysterium

Eumque qui super ipso honoratur oum clamore in- pugnasti?Nonne immanis soeleris reus es, qui ex
vocans, eto.,cum siquid antityporum preliosi cor- paucis quorumdam Patrumlocis obscuris et dubiis,
g Berengarii et
poRiS;etc.,sANGUiNismanusrecondiderat,id lacrymis et ex popularibus nonnullis factis,

admicuisset, (o rem adrnirandam 1) statiin libera- Calvini commenta extorquere conatus es, neglectis

tam se morbo sentit {Greg. Nazianz., orat. 11). » interim innumeris Ecolesi.-e meae documentis, ex
Quilibet hinc deducere oogitur realem pr«sentiam quibus|rneridiano soleolarius elucet quid deEucha-
nara quod antitypi nomine ristia credendum sit?Satis perspicua verba de hoc
Domini in Euoharistia ;

eam Nazianzenus donet, Elias Cretensis, aliique mysterio contempsisti.Eranttibi ad manus aposto-

Grfficidoouerunt nihilobstare veritati eorporisetsan lici qui primls Ecolesiae meae saeculis florue-
viri,

runl. Ambigua tantummodo quaedam eorum verba

guinis in sacramento. Quid vero Basnagius ? « Gor-
gonise factum soelus merito existimandum, si Eu- pro tua opinione arripuisse,eaque duntiixat plebi et

charistia ipsissimum corpus Chrisli esset
tamen «non modonon vituperat Gregorius, verum
etiam laudibus effert. » At haec dicta ad fallendam
plebem Protestantium, et si fieri posset, indoctos
etiam quosdam Catholioos. Certissima tuno erat fi-
des de veritateoorporis Domini in Euoharistia no-
; » hoo lectoribus tuis incautis inculcasse contentus, reli-
qua,e quibus apertissime deducitur vera sententia,
aut non quaesisti, aut conterapsisti. Tot priorum
Sffioulorum,et praesertim quarti etquinti ssculiPa-
tres, inasserenda reali praesentia in sacramenlo
altarisconoordes.omniuraqueEeclesiarum liturgias,
;

vit autem Basnagiu8,uti vir eruditis, laicis quoque

ejusdem veritatis testes, et perpeluum hao de re
tuno licuisse contingere Eucharistiam, namcom- totius Ecclesiae consensem ad tempora usque Beren-
municantibusinmanusdabatur,aodorauminterdnm gaiii, Zwinglii, et Calvini, a Catholicis produci et

deferebatur. Ubinam ergo soelusabeo excogitatum? inculoari vidisti;nonne tuum erat diligenler consu-
expendere, et humili judicii tui sub-
lere, sinoere
neque enira aliud Uorgonia egit, nisi aut oommu-
nionein aooipere,aut sanctura corpus lacrymis per-
missione amplecli, dimissis tot cavillationibus.qui-

fusum suo corpori adraovere. Gontra ex isto etiam bus hactenus usa est novatorura secta ? Quam ju-
stamexcusationera adhibere possintejusmodi nova-
facto attentus lector percipiet quae tunc foret. Na-
tores, ipsi viderint.
zianzeni ejusque sororis de Euoharislia fides Inquit
idem sanctus vir,Gorgoniara imitatam fuisse mulie- CAPUT XVI.
rera evangelicani, qvtte, tangendo Christi fimbriam, Sacrificium verum in sacra missa ex velusiissiinis
profluvio sanguinis liberata est ; uti et alteram qum Ecclesiarum Occidenlalium Ulurgiis confirymUum.
olim lacrymis Christi pedes Contigerunt
rigavit.
Priinus post lotsaecula Lutherus.iuterneoino odio
illse mediate aut immedinte verum corpus Domini; iiiEcelesiam Romanam fervens,etadiabolo edoctus,
si illas imitata est Gorgonia,ergo et ipsa in sacra- ^_
utipsefatetur.imperterrHe sacrificiume saoraraissa
raento idem sacratissimum ac verum corpus oonti- D abrogavit,atque uno vino sineaqua oonsecrationem
gisse dicendaest.Alterumcxemplum profert Basna- calicis peragendara statuit. Ecclesiae primitivffi, et
gius ex sanoto Augustino adversus Julianum [lAb. Patrum consensus, et potissiinum Justini, Irenaei,
III, c. -162, puer natus,
oUrn 146). Clausis noulis Gypriani, etc, eidera objiciebatur. At illc, ut est
cohaerentes adhuc palpebras quinquennis gerebat. apud cardinalem Bellarminum.regerebat in libroet
Ad eas aperiendas medious se promptum exhibuit. abrogandamissa «Profiteor in primisadversus eos
:

« Non hoc religiosa mater permisit ; sed id effeoit, qui clamaturi sunt, quod contra ritum Ecclesiae,
imposito ex Euoharistia cataplasmate. » Ex hoo contra statuta Patrum docuerim, nihil horura me
Basnagius deducit,non oredidisse mulierem corpus auditurum. » Similia habel in lihro oontra Regem
Domini in Eucharistia oonolusum. Imo, dioimus Anglia;. « Ultimo, inquit, dicta Patrum inducit rex
nos quia credidit Eum ibi oonoludi, qui caeoo nato pro missatioo sacrificio, el ridet meam slultitiam,
oculorum usum donavit, ideo ad filium suum sa- quodSolus velim sapere pra3 omnibus.lloc est quod
nandura illins contactu cst usa.Cyrillo Jerosolymi- dixi,Thomistioosasinoshaberenihil,quodproducant
 DISSERTATIO. CAP. XVI. 986
985
tinacuminGraeca Ecclesiaatot s.ieciilisDi-'oofIertur,
nisi m ultituclinenihominum,elusumantiqiiiim.»Ita A.

ille, hiscedicteriis, etctEleroruni contemptu, folitus e Proteslantium coetibus proscriptie Jufre, ingenti
(Hmieare. Tum iii libro i!e missa privata « Hic non : cum detrimento honoris Deo debiti. Grabii verba
moraniur (inquit) si olamitent papista: : Ecclosia, accipere catholicis lectoribus volupe procul dubio
Ecelesi:i ; Patres, Patres. Quia, ut dlxi, hominum erit.HfEO ille habet iu adnotalionibus adlib. iv, cap.
tam mugnis causis curamus. 32, sancti Irenaji « Gertum est IrenEeum, ac omnes
dicta aut facta nihil in :

Scimuscnim ipsos nrophetas lapsos esse, adeoque quorum scriptahabemus. Patres apostolis sive co-
aposlolos. Verbo Christi judicamus Ecclesiam.apo- ffivos, sive pro.x.ime succedentes, sanclam Euchari-

stolos, ideoque ipsos angelos. Denique in libro de

>i
stiam pro nova; legis sacrificio habuisse.Atque hanc
Cuplivitate Babylonis : '< Si nihil. ait,habetur,quod non privatam particularis Ecclesia3, vel doctori3,sed
dicatur, tutius est omnia negare,quam misss sacri- publicamuniversalisEoclesiaedoctrinairiatquepraxin
(icium esse concedere. » Hcec referre placuit, ut fuisse, quain illi abaposlolis, apostoli ab ipsoChri-
quale fuerit quantaque superbia inflatum Lutheri sloedoctiacccperunt." Tum rcfert sancti Clemcnlis
ingenium, ex ipso intelligas. Sed, quod in primis Romani verba,aliosque antiquissimos Patresinnuit
horrorem incutileunidem audiamus(utiBellarmiuus ejusdem doctrinae et veritatis testes. Denique pro
tradit)informulair,issa;proEcclosiaWittcmbergensi non deesse ait « Anglicunre
x„cW/!Cio £!(c/iaris(!,-E
1 i ™ :« Sequitur
hxc scribentem C.^.,:i., „ t^(« :i
;i
tota illa abominatio,
. .

cui '^m.-l__._
ol,^.^^;« o + lr. n,-,i J.-i
I .. « ^rt^r,:»/^ tnr,-.
Ecclesia! doctores, ex quibus unum nomino, tam
,._ :U.,,.

servire coactum est qiiidquid in missa praecessit, doctrinae, quara pietatis eximia! virum, Josephum
unde et ollertorium vooatur, et abhinc omnia l'ere Medum,utpote qui peculiari tractatu de sacrificio
sonant ac oleut ohlationes. Et infra u Proinde rem egregie pro-
" :
Christiano, Analice scripto, hanc
omnibusillisrepudiatis, quaaoblationemsonantcum bavit et illustravit, ab omnibus proinde Iheologias
universo car.one, retineamus quae pura et sancta studiosis praesertim sacri presbyteriicandidatisdili-
sunt. 11 Ita ille. Ad abolendum postea sacrificium center legendo. Atque bujus non soluin sententi»,
lubentius convolarunt Calvinus, ejusque grex, ad sed et voto in fine cap. 8 expresso, toto corde sub-
quos sese adjunxere Anglicani, utpote qui realem scribo; atque oplo, ut postquam multi pii doctique
Ghristi prKsentiam ex Eucharistia excluserunt. Eo e parte Prdtestantium viri, hunc Lutheri et Calvini
usque progressusestCalvinus,ut incruentum missae errorem, ao veram apostolicae Ecclesiae doctrinam,
sacri(iciumappellarenonerubueritpestileniissimuD beneagnoveruut, hujusquoquesanclissimasformu-
errorem. I(a impudentissimi hominum non nostri lasliturgicas,quibusdictum saerificiuraDeoofTertur
tantum temporis Ecclesiam catholicam,sed et prio- ab illis male e suis coetibus proscriptas in usum
rum S8eculorumproscindunt,ac nequiterconculcant revocent.ethuncsummumdivinaBMajestatihonorem
cum taraen certo certius sit vel ipsos apostulicos C ^ebite reddant. « Ita Grabius; cujus verba uti con-
viros,eorumque succe3sores,perquinquecontinuata solationi futura suntCatholicis RomaniSjitaefficere
saeoula agnovisse, non secusacnos, teslamenti novi possunt atquedeberent ut nonleviter Protestantium
sacrificiura inmissa. MitioresergoLutherietCalvini animosin posterum conscientiaremorderet.Et sane
assecls hujusmodi quidem sacrilicium negare non quantum ejusmodi confessio et votum, ab homine
audent, at unum contendunt non
esse hoc verum doctissimo profectum, qui in Cafholicorum castris
propriumque sacrificium, cum, ut ii arbitrantur, minimemilitabat,obesseinposterumpossetLuthero
primitivaEoclesia minime corpus et sanguinem Doo etLutheranaj communionis deoori ao placitis prohe
oblulerit in sacris mysteriis quod tanien Catholioi :
perspiciens Joannes Franciscus Buddeus, publicus
etolirn sempor factiun, el adhuc fieri docent. Quw-
apud Lipsienses theologiae Professor.anversusGra-
stionem hanc Samuel Basnagius Calvinista, supra in arenam descendorestatuit. Itaque edita, uti
bium
nobis memoratus, agitavit in Annalibus politico-
ex Actis eruditorum didici {Act. Erudit. Lipsix, an.
ecolesiasliois ad annum Ghristi 33, cap. 67.
1713) dissertatione, id fortasse consecutus est, ut
Kodem tempore.hocestsubinitiumprcesentis
fere conterraneos suos, ac pr.-ecipue gregalium suorum
saeculi, Joannes Ernestus Grabe, Anglicanaa sectae vulgus, in officio continuerit; satis enim in despe-
acerrimuspugil,sancti Irenaei opera edidit,ejusque D ratis causis est arenam descendere, ut populo
in

sanclissimi viri sententias, quantis potuit viribus, iinperito persuadeatur, dubiam saltem restasse vi-
adsuaegentispalatuniaccoramodavit.Attamen niraia ctoriam. Si Basnagio, si Buddeo credimus, nulla
veritatis luce victus,ingenue confessus cst Euohari- tempore Christi atque apostolorum mentio sacrificii

stiam verum novae legis sacrificium esse (Gra6., occurrit, et ne ipsa quidem vox misscB cognita fuit

adnot. ad l. iv, c. 32, S Iren.]. Imo se oplare palam apud sanctum Justinum saeculi secundi a Christo
professus fuit, ut, « postquam raulti ex Protestan- nato scriptnrem, qui tam accurate de Christiiinorum
tiura nuraero hunc Lutheri et Calvini errorem ac mystcriis scrlpsit, et ad minutias usque dcscendit,
ncevum agnovere, « atque ab apostolica doctrina nullum saorificii, eoque minus propitiatorii, vosti-
descendere sententiam desacrificio missae animad- gium oomparere, nec obhitiones, quiiruin raeminit,
verterunt, inissaquoque in usum revoearetur. Malo huc quidquam conferre,cumet oblationes flerentde
quippe ingenio sanctissimae incruenti sacrificii for- inanimatis, quae tamen saorificii veri matoria non
malaBlilurgicae,quibus idem sacrificium lum in La- erant; nequeoJustiiii dialogo cum Tryphonc Judcco
987 DB RBBU8 LITURGICIS. 988

argumentum peti posse. Idem ii asserunt de saeculo A trocinium adduxerit Pfaffius, atque initium duca-
Ecclesi.T teitio ; ot quamvis oblatio pro morluis mus c [.coni.ina et Gelasiana, qu<e Grcgorianam
pr;ecipuumsacrilicii missatici praelurliumexstiterit, prscedunt.
ac rituuiii, cseremoniarum, symliolorumque nimia
In priraa, scilicet, Leoniana, occurrit divinumsa-
veneralio, ab apostolica simpiicitale et puritnte
crififium; Sarriliriiim placationis et laudis. Sacrifi-
abludens accesserit, nullum tamen ux prioribuss;c-
cium tihi, Pomine, pro savctorummartijriim naialitiis
culis " ad septirai initium usqiie produci testimo-
>>
immolkmus. Certe sacrificii nomine plura designan-
nium posse, quo cvincatur veteres Christianos « sa-
tur in Litteris sacris, transhito proprio nomine ad
crincium propitiatorium > In missa agnovisse.Sed
varia pietatis officia. Cum in missa Romana hocsa-
etiisdem lerme teraporibus alterara dissertationem,
crificium laudis inveniunt Protestantes, non ultra
mihi minime visam, evuigavit Christophorus Mat-
perfiunt. Sed ibi etiam requirant ac invenient sacri-
thaeusPfaffiusTubingajinlerProlestanteslheologus
ficium placalionis, quod etiam in Sacramentario Ge-
in qua de oblatione et consecratione veteri eucha-
lasiano legitur ad diem xi Kalendas Decembres in
ristica disscruit.ubi monsiratum a se ait " exsiitisse
festo sanctae Caecilia» uti el in Gregoriano, et Go-
in liturgiis, qua> ante Gregorium celebratae fucre,
thico : Hxc hosiia, Domine, vlacalionis el laudis.
varia egregia, maxime quae contra sacrilicium cor-
JJ Itidem in Leoniano repcrient imnwlari sacrificiuvi
poris Christiin Eucharistia repetendura urgeri pos
iu missa. Immolationis autem voce vel ipsi ethnici
sint, es liturgiis Gra;cis desumpta, postea ex parte
scriptore'! verum sacrificium designarunt, uti ex eo-
abrogata. »
rum verbis, qufe referre superfluutn loret,evincitur.
Equidem non mihi sumo in densam illam inter- Immolare enim supponit victimara et hostiara ani-
pretalionum, casillationum, omissionum silvam matam. Rursus in Leoniano haec prEsfalio habetur:
ingredi, quibus Protnslantes hactenus usi sunt ad Veic digrium; qui enim aiit possit, aut audeat a tua
evertendum, si fieri posset, verum ao proprium laude cessare, perpendens mirandx dispositionis efje-
missae sacrilicium.Insignera virumcardinalem Bel- ctus.quod de, suhstantix genere peccalricisimmaculata
larminura, aliosque nostros soriptores polemicos hostia gigneretur, cujus, pro ejusdem nalurse reatu,
adeat, quisquis hac de re edoceri plenius cupiat. posiw iMMOLATiONE PLACARi ? Uiibes hic hostiam,qus
Deo tantum hic mihi proponu:6cilicet, ex antiquis- incruento sacri.ncio itnmolalur, id est, Christus, et
simisomniumEcclesiarumliturgiisostendereperpe quidem ad Deum placando erga nos peccatores ;

tuum fuisse universse Eeclesiae consensum de vero neque enim hffic ad Crucis, sed ad MissaeSacrificium
et non imaginario sacrificio altaris. Tum majori, sunt pro Liturgiae more referenda. Supra ex eodem
qna potero.brevilate palam faciam, quam concordes „ Leonlano, Gelasiano, et Missali Francorum, dedi-
cum sacris liturgiis pergant Patres, qui primis Ec- mus spirituatemhostiam, quse miro ineffabiliquemy-
clcsia; sieculis floruerunt. Uno etiam itinere dedu- immolatur semper,el eadem semper opfertuii.
terio et
cetur lcctor ad intelligenduni quanti flagitii apud Mense Junio in Leoniano in sanotorum Joannis ot
Deum sit reus, qui non anle ssculum Christi Pauli feslo hostias allarihus tuis, Domine. phca-
;

septiinum suis tribulibusvenditavil natum sacrilicii tionis imponimus.Easiem hostiasplacationis reperi-

propitiaiarii dogma.quo nempe Deus propitiusred- mus in Gelasiano et Gregoriano,Julio mense in Leo-
ditur erga vivos atque defunctos lideles^eorumque niano se nobis otfert sacrifium singilare, (/uod
peocata dimittit ex ipsius sacrificii virtute. Heu ! Majestali iuse et semper bedditur et debetur.ln ipsn,
quantam stragem (exclamare liceat) coslesti Ghri- atque in Gregoriano : Hostias tibi, Domiiie, deferi
stianorum religioni inlulere novatores, dum prae- mtis iMMOLANDAS, etc. HosTiAs tibi, Domine, suppli-
sentiam realem Chrisli, hoc est, inefTabile illud citer iMMOLAMus, hoc est^vivura corpus et .sanguincm
divinierganosamorisprodigiura, abrogarunt prae- ;
Domini sub speciebus existentes quod infra conlir- ;

tereaque verura sacrifioium, quo non ipsi caruere matum videas in Natali Domini his verbis Munus :

Judffii, ab Ecclesia abjecere, hoc est, quotidianum populi tui, Domine, ylacatus intende, quo non alfari-
illud divinae gratia; ferarium everterunt, per quod bus tuis 'gnis alienus,nec irraiionabilium cruor efjan-
redimere posse peccata nostra nobis dedit clemen- D ditur animalium ; sed sancti Spiritus operante virlute,
tissiraiis omnium Pater Verum ubi ostendainus
! SACBiFicifM jam nostrum, corpus et sanglis est ip-
ejusmodi dograata, non ex novatione facta ab Ec- sius SACERDOTis, Cftm/i Domini nostri.En transsub-
clesia, uti inexcusabili teraeritate saeculo Christi stantialio, ac verum sacrifieiuin. Iliidem in Natali
quarto lactum contendere videntur Protestantes, Domini : Vere dignum. Tux laudis hostias jugitcr
grandi ejus temporis Patres infimia onerandn, sed iMMOLANTiiS : cujus figuram .\bel justus inslitui(,

ex perenni Ecclesi» catholicae consensu ab aposlolis agnus quoque legalis ostendit ; celebrtivit Abraham;
descendere, recogitent ii se ad tribunal Chrisli esse Melchisedecii sacerdos exhibuii ; sed verus Agiius el
sistendos,qui ab ipsis rationem exigetdenovatione, xternus Ponlifcx hodie natus Clirislus implevit. Ibi-
nonabEcclesia, sedabipsis facta cum tanta noiiiinis dem in Natali Domini : Tot sensibus liodiernum,Do-
et unitalis Christianae perturbatione, etinnumera- mine, sAcn\r\avu celebramus, quod nubisipsius sacri-
bilium animarum deceptione. As^e ergo videamus, sunl nala primordia. Ibidem, et in Gelasiano ad
ficii

jurene vetustissimas liturgiasin suae opinionis ps- jejunium decirai mensis: Scscipe, flommg, sacrifi-
989 D18SERTATI0 CAP. XVI. ,
990

ciBM, cujua le voluisti tli(jnantsriyiyK>LAT\osEplacari. A. sex priora Ecclpsiae saecula licminem credidisse,
In Lconiano ad missani 3, raense Scplcmbri : Ut per sacrificiura altari.'i Dcum fieri pri)iiitium fideli-
Huc TUUM SACHAME.NTUM non sit nobis reulus ad px- bu8 vivis atque defunctis.
nam, sed fial inlerccssio sulutaris ad vcniani;sil Parem de incruenlo sacriOcio doctrinam exhibet
abolilio pcccatorwn. otc. Siniili oratione adhuo uti- Siicramentarium. Gothicum a venerabili cardinale
tur Ecclesia Romaiia in Quadragesima. Thomasio editum. Ibi haec pr;cfatio in traditione
Ad sacramenlarium Cel.isianum procedo. In Vi- symboli : .idveni ergo (Christe) rogamus, et in me-
giliaTheophanice legitur : Tribus qusesumus, Domi- dium nostri adsisle ; et qui nos lunc reparasti per
ne, ut EUM pr.vsenlibus immolemus sacrificiis, et su- crucem, pek isti m immaculatun paneji et sanoiiinem
MANUSjQUEiM veiiturx solemnilalis pia muneraprxto- itcrum tapsos rcpara. ul te advenire in noslris cor-
qxMnlur. Feria 2 post Uominicam secundam Qua- dibus sentienles, excamus obviam tui, etc. In vigilia
drage.sima;, et Grogoriano Uominica dcoima post
iii Paschatis : VI in nottis hoc recipientibus holocaus-
Pentecosten : Concede nobii lixc, qupcsumus, Damine, tum pacem quam spcramus, habcamus. Et in prccfa-
jrequeniare mysleria, quia quoties hujus hosti.-e cele- tione : Dignum et justum est, nos tibi laudes dicere,
bralio commemoralur, opus noslrge REDEMPTioMg el hostias immolare, etc. Te oramus, ul hoc sacri-
exercetur. Feria 4 post Pascha : Suscipe, quxsumus, p FiciuM tua benedictione bfnedicas, et .Spinlus sancli
Dmine, hostias REnEMPTiONis liumanx, etc. St in lui rorc perfindas, ut sit omnibus tegilima euciiari-
pr.efatione : Circumdanles attariatua cirtutum, et in stia. In die Paschatis : Mente fanmlantes devola per
ipsius AGNi mK\cuL.KTi agnitioiieglorianles, qui seip- Hujus sAcRiFicn iMMOLATioNEM rogamus, etc. Feria
sum pro nobis obtulil immotandum, wi coiiPonE ejus 4 post Pascha : Hic enim est Agni Dei, unigenUus
ET SANGUINE, quo od peccutis redempti sumus, ad ppcralum mnndt
Filius tuuf, qui totlit qui se pro ;

wternam vitam SACRiriciis coelestibus pascamur, apud le perpetua

Dominica 3 post clausum Paschae Deus, qui nos
ver nujts sacrificu veneranda commercia unius sum-
m,v Divinallais participes eljecisli, etc. Ibi, inGrego-
nobis oj]'ereiulo noii desinit, nosque
: advocalione defendit,qui nunquam morilur immola-
Tus, sed semper vivit occisus, etc. In missa domini-
cali Precemur, ur. hxc, qux obtala sunt benignui
:

riano ad festum sanctorum Gosmaeet Damiani Iii : assumat nuttum unquam ex his,pro quibus holocav-
tnorum, Domine, prctiosa morle justorum, sagiiifi- siA frangiinlur, muneris sui e.ctcrum esse palialur.
ciUM isTiE OFFEiiiMus, dc quo marlijrium sumpsit llem : Magnuin hoc munus misericordix luie esl, qui
omne priKcipium. Nonis Octobris, in festoSS. Mar- nobis docuit redemptionis nqstr.e sacrificia cete-
celli et Apuleii : Majestalem luani nobis, Doinine, brare, sicut obtulil Dominus nosler Jesus Christus in
qnxsumus, amc hostia reddal immolanda placalam, r, terris. El in praefatione Dignum et juslum est, im'
:

etc. In missa Dominicali Oblatio, Doniine, tus as- : mense Deus et Patcr Domini nostri Jcsu Christi, qui
pectihu! im.molanda, etc. Sacrificiis, Domine, placa- formam sacrificii pehennis instilucns, se tibi pri-
lus OBLAiis, etc. Ibi, ut Gregoriano : Susctpe, Do- MUM obtulit, et prius docuit offeri. In Missali
mine, propilialus hostias, quibus te placari voluisli, quoque antiquissimo Francorum, quod prKlauda-
et nobis salutem Ibidem
potenti pielate restitui. : tus cardinalis evulgavit, haec leguntur : Deus, cui
1'rotegat nos,Domine, quxsumus, hostia salutaris, omnitim sacrificiorum varielate hostiam nunc fiuita
et Qu.E ad honorem iui nominis immolatur, miAij ;;ro- offerimus singdlarem. In vetustissirao etiam Missali
sit ad veniam. Parianobis exhibet Sicramentarium Gallicano apud eumdem Thomassiura leiiitur in
GreRorianum, in quo ad Dominicam 3 Quadragesi- Cicna Domini : Ilanc igilur ohlationem, quarn tibi

Hwe haec habentur. H.ec hostia, Domine, quxsumus, ofjerimus ob diem jejunii Cienx Domini in quo Do-
mundel nostra deticta, et sacrificium celebrandum Viinus noster it,9m Chkistus FjVhk tuus in novo tes-
subditorum tibi corpora menlesque sanctifwel. Feria tamento sacrificandi kitu.m instituit, dum panein et
4 post Paa';ha : Saciuficia, Vominc, pasrlialibus (/aii- vinum, qux Metchisedech in prxfiguratioiie fuluri
diis immolatus, quibus Ecctesia mirabitilcr et pasci- mysterii saccrdox obluterat, in sacramentum soi cor-
tur el nutntur. Dominic:i 8 post Pentecosten : Deus, poriset sanguimstbansformavit. Hanceamdera ora-
qui tegatium difjereiitiam Imtiarum unius sacrifich " tionera,utisupravidimus,adhibetArabrosianaIitur-
perfectione sanxisti, ticcipe sacrificium a devotis gia.Deniquein Gregoriana,Gothica, et Mozarabica,
tihi famulis, etc. Uorainica 1 1 post Pentecosten ;
ad sacrum diem Epiphaiiiae,oratio ista occurril: Ec-
Tibi.Domine, sac:iificia dic*t.4 reddantur, qux sic clesixlux.quxsumus, Domine, donapropilius intucre,
a'lhonorem nomims tui dejeranda tribuisti, tit ea- quibHS non jam aurum, ttius et myrrhaprofertur, sed

dem remedia fieri nostra prxslares. Dominica 13 : quod eisdem muneribus declaratur, im.molatiir et
Ho<TUs, qusesumus, Domine, propitius intende, quus suMiTUR. Quid vero hac de re in Hispaniis ante an-
sacris atlaribus exibemns, ul nohis indulgentiam uum Christi 595 crederetur, docebit nos sanctus
Inrgiendo, tuo nomini dcnt hnnorem. missa spe- In l.eanderHispalensisepiscopus, inquiens « S.icrifi- :

ciali sacerdotis Q.\cB.\F\c\ipr?rentis,quxso, Domi-

: cia certeidcircopecudum litabantur, quia verum sa-
ne, oulxtio, mea e.rpurget lacinora., per quod lolius cRiFiciUiM.hoc est Christi corpus et sanguiiiera, figu-
mundi votuisti relaxaripeccala. Quodliturgiae desa- rabant. Venit Veritas, umbradiscessit. Venit verdm
crilicio propitiatorio habenl,sancti quoque Patres sACRiFiciDM, et cessavit hotia pecudum (S. Leand.
saepe inculcarunl, ita ul Pro-mirum sit qui sit inter Hisp.,c. 7 Rggul delnstil. virg.). » Atque hactenua
testantes inventus, qui scribere vorilus nonsit,per noraana3,aliarumqueOccidentaliumEcclesiaruman-
991 DE REBUS LITURGICIS. 992

tiqiiisima et perspicua dociimenta de incruento ac A itidcm celehris esl apud Graecos. Ibi in Sabbato ante
propitiatorio sacrificio. Sed anlequ im perpendatur Pascha post consecrata sacra dona dicitsacerdos :

quid ex hao nnvigatione emolumenti rosullet, juvat Rex regnanlium, et Dominus dominantium progredi-
et Orientem petore, ao sistitari quaenam in iis re- cibum fidelibus. Euni au-
tur, ut maclelur, et detur in

gionibus de eodem sacriflcio sit tol Ecclcsiarum tem prxcedunt chori a7igelorum,eic.\n Constitionibus
etiam inter se dissidentium sententia. apostolicis, quarum certeauctor ad prima Ecclesiae
sa3cula spcctare vidctur, sacra liturgia refertur(Li6.
CAPUT XVH. c qua tum post verba Domini consecra-
VIII, 12), in
Oyienlaliiim Ecclesiurum consensus de vcro acproprio toria, et ilerum post invocationem sancti Spiritus,
sacrificio in missa.
OBLATio commemoratur. Idem vero auctor,ut osten-
Duplicera oblationem Ecciesia Romana in sacris dataChristo perfecta fuisse instituta veteris logis,

mysteriis observavit; alteram nompp panis el vini ail : i< Pro sacrificio cruento rationale, iNcnuEivTUM
oblati, antequam conseorarentur; et alteram, post- ET MYSTicuM iustituit, qucd iu morleni ejus propter
quam dona ipsa in corpus et sanguinem Domini symbola celebratur, sacrifcii'mcorporis tT sandui-
sunt imrautata Graeci vero, aliique e.x Orientalibus Nis DoMiNi {Lib. VI, c. 23). » Vera ac propria sacri-

triplicem videntur adhibuisse oblationem. Prima n ficia fucre Judaica,
cum panem et vinum, oblata olimapopulo, sacer-
dosoflerlDeo. Secundam peragit post verba conse-
Crationis Domini. Tertiam vero post invocationem
sancti Spiritus tempore completam perlectaraque
consecrationem Gra^ci arbitrautur. E.x iis quae su-
pra attulimus certum, certissimumque est eos in
tertia saltem oblatione firmissime credere se non
cum tamen uinbra; tantum fue-
rint sacrificii nov;e legis, in quo est veritas et ni-
hilominas sacrificiura nostrum uti imaginarium et
improprium appellarc Protestanlcsaudent. Sed ce-
do litur^'ias Orientalium reliquorum, quibus utun-
tur Nestoriani et Eutychiani Syri, seotiE videlicct a
mille et trecentis annis ab unitale Ecclesi» catho-
Eas, ut supra innuimus, typis com-
licae divulsa?.

materialem panem acvinum olTerre Deo Patri, uti mendavit Renaudotius. In liturgia Syriaca, sive Co-
Calviniana secta opinatur, sed quidem ipsum ve- ptica sancti Basili, sacerdos in oratione post lectio-
rum, quanquam invisibile, sanguinem,
corpus et nem Evangelii ail : Dum oflerimus tibi tremendum
sub visibilibus speciebus existentia, hou est, victi- Hoc ET iNcnuENTUM SAcniFiciUM. In aliis quoque li-
mam hostiam, qu« et cruce pependit,spi-
illoni et turgiis et apud Patres appellatum inveninuis tre-
tamen et sine sanguine in sacramento
rilualiter mendum istud sacrificium quaj sola vox supere- ;

mactatam. 8u<x!av appellabant ii sacriflcium, sive minenlem majestateiv, sacriflcii Ghristiani indicat,
hostiam,et quidem avai[j.a)CTov,id est, incruentum, et quantum hoo judaicis prfficellat. In oiationo ad

ut idem esse sacriflcium altaris cura sacrificiscru- C osculum pacis h«c sunt sacerdotis vorba llxcin :

cis oslenderent, cum nuUum aliud discrimen inter- nos peccatores gratiose rontulisti, ut ea adminislra-
cederet, nisi visibilis sant;uinis,quo crux conspersa remus, ct per ea sanclificaremur, cum Fiiii tui dis-

fuit, et qui in mystica altaris immolationo minime pcnsaiionem nohis exibuisli, et SAcnuM ritum istius
oculis astantium apparet. In consueta Ghrysosto- SACRiFitu iNcRUENTi (tradidisti). Nec enim ttlud est

mimissaapud Goar (qua late excurrens Gr£8Corum, sanguinis legalis, autjusdtix corporex, sei agnus
Russorum, aliarumque gentium religio in sacris EST spiRiTUALis, gladiusquB ralionatis et incorporeus

utitur) sacerdos ait Fac nos exse diijnos, gui offe-

:
in Hoc sacrificio, quod tibi offcrimus. En iterum
nAMUS iibi preres et supplirationes, et iNcnUENTA sa- quae sit vera et inelfabilis oblatio in sacrificio no-
cniFiciA, sive hostias etvictimas incruontas. Chri- vi testamenli.
tum Dominum infra alloquens et deprecans, in- In Syriaca liturgia, qum sancto cuidam Gregorio
quit Fac me idoneum, viriute
: sancli tui Spirilus tribuitur, sacerdos dicit : Offeram tibi hoc sacri-

inUulum gratia sacerdolii, ut huic sanctx lux men- ficium,rationabile,incruentum, in remissionem pec*
sx assislam, ct '.uum sanctum et immacululum corpus catorum meorum, veniam detictorum populi tw, re-
ac preliosum sanguinem consecrem. Tu enim cs qui quiem el rcfrigeriumpatrum noslrorum ,quiobdormie-
OFFinS F.T OFFERRIS (aut si mavis 0/j'r!rer/5)ASSUMIS ET D ?-K?iMVIirabilem hunc effectum sacrificii incruenti
DisTniBUERis, Cliriste Detis nosler. Ex quibus verbis, depraidicatum videas in aliis liturgiis, et apud sanc-
intelligis qui revera in sacrificio offeratur. Postdo- tos Patres;et sunt hihilo secius (lui propitiatorium

minica consecrationis verba sacerdos secreto haec negare audent coelestehoc sacrificium.Accipenunc.
\)ro\'cM:Olferimustiliiralionatiilem (sive spiritualcni) quid habeatlilurgiaGiKcaAlexandrina.nomensan-
liunr et incruentum cuttum, -caTpelav, quo eliam no- cti Bisilii prJBlerens. Ibi quoque repetitur: OrFEni-

minedesignabalur Eucharistia.Rursus post invoca- MUS TIBI TREMENDUM HOC ET INCRUENTUM SACnlFICIUM.
tionem sanctiSpiritus,qua petitur, ut Immutetpa,- Et infra, quae nuper vidimus Dedisti nobis hujus :

nem et vinum, ut fian' accipicntitms ad remissionem sAcniFicii RiTUM.Hi^uo noii lcgatis sunguis, non car-
peccatorum (quo tempore nulla superest dubitatio, nis jusliflcatio. scd AGNva spinrruALis est, etc. Inlra i

quin.Graeci credant realiter in sacramento corpus et post comunionera ail sacerdos Ci'ini facli mini- :

sanguinem Domini (iterum sacerdos ait : Offerimus strandi altari sanclo luo.qui tibi obtutimus immacula-
tibi ral ionabilcm hunc cullnm pro liisrjui in Christorc- tum coRPUS et prrliosum sangvikvm magni Dei et

quicscunt. Pariix habentur in missa sanctiBasilii,qua; Salcatorisnostriinsvs CnnisTi, etc.ln communi Ja-
993 DISSRRTATIO. CAP. XVII. 994
cobitarum Syrorura litiirgia ila procatur sacerdos: \ det : Amen. Tum diaconus alta voce d\cit: Benedic,
Quctn vidil Moses in rulio, et Ezcchici sttper currum, Doinine. Jierum atquc iterum per odlatione.m hanc
IPSE PONITtR SfPFIl ALTAUR, ACCIPIUNTQCE ILLUM pu- SANcriM ET SACniFiciuM pnopiTiATonnjsi, pro Deo
puli,et vivunt.l]cus,(jui per misericordiwn tuam sits- Patui ofsh.i^TVM,.mnctificatum,complelum el perfectum
cepisli sacrifir.ium justorum anliquorum, suscipe per est per illapsum Spiritus sancti,elc. Anlo communio-

«ii5W!C0/'dmm/MamsACRiFiciuMNOSTRUM.[nfrainquit: nem dicit diaconui-.Vitules cxlorum. stant nobiscum

DeUS, TV FACTIS ES SACRIFICIUM ET TIBI SACr.IFICIlIM in medio sancluarii,et minislcrium exhibcnl couponi
OFFERTOR. S«sc//)e hoc sncrificium pro auima N., etc. FiLii Dei, qci immolatus est coram
nobis. Gontor-
Dum lavat manus, hisce verbis precatur : Ut sine queant possunt, novatores. In liturgia Co-
tiic, si

mucula iractem sacramenta lua adoranda et dii'ina,et ptica,qua; saiicto Petro apostolorum principi tribui-
cum conscienlia pura offeram tibi sacrifigium vivdm, tur, postinvocationemsanctiSpiritush;echabentur:
qtiod placeat Divinilati tux,el simile sit sacrificio tio Pcr Hoc SACUiFiciUM,(/«orf munibus noslris peccatrici-
glorioso,Domine,et Deusnosler. PosloTnlionem 1'ractio- bus tibi ofeertlr, Domine, etc. [tidera in [iturgia
nishaBcin primis consideraoda pronuntiatsacerdos: appellatadnodecim A|iostolorum,postinvocalionom
lla vercpassus est Dcus fcrbum in carne,et immolatus hffic leguntur Offerimus libi, Dominc omnipoUns,
:

cst et fractus in crucifixione,clc.Ila creditnus et con- „ sacuificium hoc DiviNUM,etc.In liturgia sancti Ba
fitemur ; el ita prxdicamus -Roc esse corpcs istifs dati sacerdos ait^OFFEUiMus iPSUM(Filium tuum)/!'/;;
SANGtlNIS, ET HLNC ESSE SANGUINEJI HIJUS CORPOUIS. dcprecalorem pro nobis, ut in eo per cum libercmur
Dcinde margaritani, sivo particulam, quam frcgit, ajudicii venluri damnaliouc, etc.Etin liturgia Joan-
raittit in ca[icem. Alia oratio sancti Jacobi succedil: nis Psasorensis post invocationem sancti Spiritus
Paler vcritatis : bcce Filius tcds, hostia tibi pla- hanc orationem sacerdos adhibet Filium tuum dile-
:

cita : illdm suscipe, qui pro me jioutdus EST,et per c/i(m,etc.EDMDEM iN sacrificium et onATiONEM absque
euin ESTo PROpiTius. S«5c?;)e hoc sacrificium e.vmani- niacula etpttrum offerimustibi.^ijc»! ipsumdeprecato-
bus meis, ul mihi placalus i>is, etc. En qui-e lidcs, rem nohiscuin csse faciamui.lnira idem addit^Qunnrfc)
quiT doctrina populi illius, cui a tot soeculis nuDa qnidem liis omnibus atque aliis cjusmodi digni facli
communio ost cum liomana Ecclesia. Nullus hic lo- luimus,viamque nobis tritam quodammodo ad coebtm
cus imaginationibus,arbitrariis verborum etsensus AgNUM OCCISUMSUPERALTAREVinEMUS,etC.,
fecimUS,et
supplementis.quibus nostri temporis novatores ob- dcpreca.nur te,amalor hominum,Domine,vr sis pro-
scurare tam saepe conantur aportum, siinp[icem,et PiTius pcccalis nostris, etc. In aliis bene multis litur-
non liguratum neque inetaphoricumsensumsermo- giis a Renaudotio evulgatis paria leguntur,uti et in
num,quibus liturgioi soriptores et sancti Patrcs in- Abyssinor-.ira liturgia.Ab Armenis usitatam publici
effabilo nobis Eucharistia; et sacrificii incruenti ap- C juris fecit Pater Le Brun, alque in ea [egitur anle
paratum descripsere. Additur infra Os tuum, Do- : consecrationem:Ded!sn' nobis Filium tuum unigeni-
mine,purum et sanclurn pronunliavitct di.xit.-Qiticun- lmn,debilorcm et debitum.hostiam et unctum, agnum

que manducaverit, cic. Nohis igiltir,
MEDIMUS CORPUS TUUM SANCTUM,ET BIBIMUS SANGUINEM
TucM PROPiTiATORiUM, noti sH ul jitdicitttn, ctc.
Quce habentur in [iturgia a Coptis tributa sancto
Jacoljo apostolo fratri Domini. ct
pa[a,videamus.[bi ante osculum pacis dicitur
mus decenter, et oremus, gratias agamus et laudemvs
Agnum vivu.m Dei, qoi offertur super altare, etc.
Post verba consecrationis ait sacerdos Offerimus
Dominc, qui co- cl panem ccdcstcm, summum sacerdolcm tl SAcniFi-
ciuM,QuiA IPSE SEMPER DiSTRiBuiTUR inlcr uos tncon-
siijnpt^biliter^eic.Posl consecrationem chorus inhcec
verba modulatur : Fili Dei,quiimmolatus Palri pro
rcconciliationc,PAN}s vit.e DisTRiBUERis,m/c?'?!0,«,etc.
Jcrosolymis usur-
[nfra igitur Propitius esto, Domina, animabus de-
:
:cS/e-
funclorum.pro quihus offerimds hoc sanctum SACni-
Ibi quoque complura sunt testantia prajsen-
Ficiuii,
tiam realcmactransubstantiationeminsacramento,
:

etverum ac inefTabllc sacrificium a[taris,propitiato-

TIBl IIOC SACUIFICIUM TRE.MENDUU ET INCRUENTUM, Ut
rium simul et impetratorium.
deleaspeccatanoslra. Rursus post invocationem san-
cti Spiritus earadem repetit oblationem,inquiens : Tantamscgetemtestimoniorum,tantumChristiani
Quapropler ofjerimus tibi, Domine, sacrificium ftocD orbis consensum, hoc est, Ecciesiarum omnium per
tremcndum et incrucnlum pro locis tuis sanctis,6ic., orbem diffusarum,ei:iuibus etiam nonnuUffiatot sae-
quaj salis produnl per ipsa consecrationis verba jam culiscommunionem abruperecuinRomanacatholica
ruissefactamtransmutationcmdonorum,etSpiritum ubi Prole^lantes sinceris oculis ct animis perpen-
sanctum postoa invocari, ut quod factura fuit perfi- dant manu tangent se nimium a Lutheri et Calvini
cial in remissionem peccalorum, el vilani xlernam acci- impiatemeritaleillusos.quiabominationem etpesti-
piantibus corpus et sanguinem Domini. Consonaat haec lentissimum errorem appcllare non sunt veriti mis-
cuin Grseca missa Ghrysostomi, ubi post invocatio- sam Romanam, cum tamen ha?c alia non sit quam
nern Spiritus sancti rogatur Deus,ut saorificium fiat orbem universum ab exordio Ecclesiae per
quae per
accipienlibas in sobrielatem animx, in remissioiiem Ghristiani nominis homines observatur.Sacrificium
peccalorum, dic.^ursus in Coptica ad fractionem sa- quoque novaj non agnoscere nequibiint verum
legis
cerdos ait Frangimus Eucharistiam hanc, Panem
: propriumque sacrificium,et sine comparatione Ju-
coelestem, coRPVs Vlrdi Dei ii!y!','.'tc.Popu[us respon- paicis cunctis sacriliciis perfectiuf. N,im qua; ii de
995 DE REBUS LITUROICIS. 996

qualitatibus etrltibusveteiumsacrificiorum,hoslia- /^
gias, ncque constare ex iis posse qualis de sacriDcio
rumet viclimaruai.disserunt, nonnisi cavillationes missae fueritvpterisacprimitivioEocIesia^ sententia.
sunt, ubi agnoscant et agnoseere ex lot hactenus Sed inane prorsus hujusmodi efTugium continuoin-
adductiscogunturrcfiliterin sacramento postcoiise- tolligaSjUbi animadvertas addilamcnta quaxunque
crationem existere Cbristum Dominum,neque tan- inliturgiisoccurientia,utijanisupradiximus,inuni3
tummodo panem et vinum in eucharistico sacrificio orationibus ac precibus consistere, qna! variaj sunt
offerri. Ille hostia, ille victiraa animata, quaj super provarietateEcclesiarum. Quohiam veroinomnibus
altare ponitur, uli mystice mactata,uc coalesti ejus tot Ecclpsiaruiii liturgiis eadcm constantissirae de-

Patri olFertur pro nobis in remissiuncm pecratorum prehendilur fides ao doctrina de pia;sentia rcali, et

nostrorum.Ille etiaui in sacratissimo boc mysterio de saorifioio ouoharislico,propitiatorio siiiiul atquc

sacerdos et ponlifex.qui otTert et olTertur, et se Pa- imperatorio, (]uanquam diversis SEepe verbis ex-
tri exhibet, qualis in cruce pro nobis pependit, ut
pressa,nocessarioconsequitur,non hancadditamen-
nobisapplicelmeritum pretiosi sanguinis, quem pro tuni fuisse, sed quidem dogma ab ipsa Ecclesiae na-
peccatoribus in passione effudit.Neque sacrilicium tivitate in ornnes populos fidem Chrisli amplexoS
hoc aliud est a crucis sacrilicio, imo ipsummet ex ditTutum, atque ad posleros transmissum, et sine
ejusdemChristi jussioneanobisrepetituininmemu- _ uUa
- conlroversia deprajdicatum. Neque enim ficri,

riam ejus,et ut mortem ejus annuntiemus ita u^ imo ne excogitari quidem potest,si qua ex Ecclesiis
;

iiovum dogma de Eucharistia p^oeudisset,ha;c tanfa

quoties conoordi voce Patres appellarunt missam sa-
crificium,etquidem incrementum.satissignificarint facilitate progredi poluisse,ut in cunctas Chiistiani

unum cum vero cruois sacrilicio istud esse, quan- brbis Ecclesiab, nemine hiscenle, penelraret, et ab

quam illud cum visibili sanguine peractum sit, boc omnibus sine ulla dinicultate exciperelur. Omnem
verosinesanguinevisibiliperagatur. Neque enim in docL-iua; novitatcm aversabantur sacri paslores, et

sacrificionostrovoroChristi sanguis deest, sed my- RomanaprffiserlimEcelesia, ihqua celebre fuiteffa-

stice,hoc esl, secrete, atque oculis nostris imper- tum in ea n Nihil novandurn.Quod traditum esl te-
:

vius,ibiest.Evanescuntdeniquecavillationesomncs, nendum.:)Sed ut omnem hic iiditum suspicionibus

Prolestantium priEripiamus,ostendendum supeiest,
quoties sacrificii eucharistici|admirandaraajestasac
non aliam doctrinam de sacramenlo ct sacrificio al-
praestantia consideratur, componilurque cum victi-
tarisjin liturgiis quarti et quinti sa;culj habuisse lo-
mis Judaicipopuli, quajadhaiiccomparationemom-
cum,quam qu* subsequentibussfficulis ab ipsi cum
ninovilescunt. Apuii eosvituliet agni terrestris ani-
Occidenlis lum Orientis Patiibus Iradita est atque
maliaDeoimmolabantur, hio Agnusmysticus, quem
observata.
paschalis agnus veleris testauienLi figurabat ; hic
AgnusDei,qui tollitpeccutamundi;hicipseFiliusPa- '-'
GAPUT XVIII.
tris,Deusethomo,pronobismysticeimmolatur.Nostri Doijma de veio ClirislUjmorum saerificio in lilvryiis
quoque sacrificiiclficaciam supreminere cunctis Ju- prwriun Ecclesiie suiculorum sine duhilalioiie projjo-
ab omni situin et servalum,a sanclis Palribiis confirmalum.
dsorum sacrificiis aere Christi lidelescredi-

derunt et professi sunt, cum non solum remissio Consideratis iisqusadoctissimis interCalholicos
peccatorum inde speretur, neque tantum pro viven- etegoquoque innui cap. 1, con-
viris allata fuere,
tibuB, sed et pro iis, qui in pace Ghristi et Ecclesia; stat,primis etiamChristiani populisaeculisEcclesias
defunoti sunt,ut omnes liturgiee testantur^offeralur, quaslibet aliqua liturgiausasfnisseadEucharistiahl
irao spirilualis qu;eque gratia,et publica privataque celebrar.dam.iiti Christus Dominus fdciendum pr.-e-

rerum tempoialium non pauca benelicia in necessi- ceperat. Nemo Proteslantium. ut pulo, id inficiari ]

tatibus per ccclesto hoc Mysterium imperari pos- audebit,postquam vel ipse Josephus Binghamus An-
sint-Tunc improprium et non verum sacrifioiuni hoc glus,exeoruin grege,pluribusidemin suislibriscon- j

appellare audes,tanta excellentia,tanta virtute do- firmavit. Ad hasc statuamus opertet non aliter sen- j

natum? Merito propterea in Ti-identina synodo sta- sisse quarti et quinli SKCuli Patres de sacrificio eu' .

tutum solum sacrificii « illius salu-

f'uit,scilicet,non oharistico quam quodin ipsisliturgiistradebalur,ac |

tarem virtutem in remissioncm eorum quae a nobis D potissimum in canone,quae pars mis^fe cum stabilis
quotidie committuntur, peccatorum applicari, sed in omnibusEcclesiamsemperdeprehendatur,merilo

etiam hujus oblatione placatum Dominum,gratiam ubinstitutioneapostolorumfluxisse credendaest,uti

etdonum pmnitenliaeconcedcnifo.crimina etpeccala teslatus estVigilius pnpain Epistola ad Eulherium,
etiam ingentia dimitlere. [Coiic. Trid. scss. 22, c. 1, sive Profuturum.ltaqueinterrogemuscorum tempo-
2). Gregorius Magnus pnpa, ut in ejus Vita habe- rum Patres.utrum Calholicorum sententia do vcro
tur,fidelibus Eucharistiam porrigens, aiebal:Corpi(5 allaris sacrificio,an Proteslantium commenta tunc
Domini noslri Jesu Chrisii prosil tibiin rcmissionem in Ecolesia vigerent.Sanclum Ambrosium andi scri-
peccalorum cmnium, el vitam xiernam. Paria habes bentem : « Vidimus principem sacerdotum ad nos
in Orientalium liturgiis.Verumquotiescunque litur- venienlem^vidirausetaudivimusofferentem pro no-
giaruin toliusorbisChristianiconsonsumProtestan- bissanguinem suum.Sequimur,ut possumus,sacer-
tibus opponimus, ad suspiciones ii se vertunt, ima- dotes, ut otferamus propopulo saorilicium, etsi in-

ginandOjSensim additamenta facta fuisse ad litur- firmi merito, tarnen honorubiles sacrifioio.Quia etsi
997 D13SKIITATI0. LIB. XVIII 998
nunc Chriptusnon videluro£ferre,tameniPSEOFF£R- » Sed nemoloculentius,quamsanctus JoannesGhry-
TOR W TERRIS.QUANDO ChRISTICORPIJS OFFERTUR.ImO sostomu8,quale sit novae lefris sacrificium expressit
IPSE OFFERRS MANIFESTATUR IN NOBIS, CUJUS SermO celeberrimis hisce verbis:(( Offerimus quidem, sed
sanctilicat sacriiicium.quod offertur (/lm6)'(?s.«narr. revocamus in meraoriam;etipsa hostia
Ejus!ii!ortera
inpsal. 38, n.) » postrema vcrlja indiuant,
Quaj HNA EST,non mult». Quomodo una est;non multaB?
per verba Dorainifieri triiiismutatioQomdonorumin Quoniam serael iuit oblata, illa illata est in sancta
sacrilicio.Inlitur^'iisinvenimus,Ghristumimmolari, sanclorum.Hoc est figura illius, et ipsa illius.EuM-
quotics tremendum sacrificium celebratur. Accipe DEMeiiim SEMPEROFFEHiMus,nonnunoquidemalium,
quoquequid prafdaudatus sanctus Pateralibi tradat. sed sempereumdem. Quamobrcm unum estsacrifi-
« Atque ulinam nubis quoqiie adolentibus altaria, ciuMpropler lianc eumdem rationerc.Quoniam mul-
sacriliciiira delerenlibus,nobis assislatangelus.imo tis in locis ollertur Christus.multi ne sunt Christi?
praibeat se videnduni(ut Zacharisesacrificanti appa- Nequaquam,seduNusuBiQUECHRisTus,qui el hic est
riiit) Non eniin dubites,as3istere angelum, quando plenus,et illic plenus,uNUM corpus. Quoraodoergo
ChristUS aSSistit,QUANDO GHRISTUS IMM0LATUR(/(tem. muItisinlocisoblatumunumestcorpus,etnonmulta
Expo!!. Eoang sec. Luc, l. i, n. ^S)- » Hinc habes corpora, ita etiam unura est sacrificium. Pontifex
thurificatidnem vel ipso saecuio Christi quarto in my- „ noster ille est, qui illaiii obtulit hostiam, quae nos
adhibitam, ipsumque Christum
steriis eelelirandis niundat; illam nunc quoque offerimus, qua; tunc
hostiam in incruento s:icrilicio immolatum fuisse. FuiT OBLATA, quffl non potest consumi.Hoc fitin re-
Ex hujus coelestis hosti® oblatione et perceptiorie cordationem ejus.quod tunc (actum est. Hoc eniin
consequiremissionem peccatoriim liturgiaequaecun- /"acite, inquit, in mei recordulionem. Non aliam ho-

que testanlur.Hoc idera d(?pra;dicat sanctus Ambro- STIAM Sicutp0ntiflex,sed EA.MDE.M SE.MPERFACIMUS,Vei
sius,dicens,a jejunis siimendam esse Eucharistiam polius hostiae seu sacrilicii facimus recordalionem
Ubi enira udvenit tempus « celebrandae oblationis, (ChrysoH., Iwm. il in Heb.
ix). » Proptcrea idem

tunc utique (ait)paratus adsisle,utaccipiastibi mu- Chrysostomus sacerdolium Christianorum «multo

nimentuai;ut corpusedas dominiJesu^i.vouoremis- melius ac sublimius » Judaicis statuit (Orat. 5 adv.
sioPECc.\TORUMEST,poslulatio divinae reconciliationis Judxos}.lnha.ac remadvocari qiioquepossunt testes
et protectionis aeternae (/(/«?/!, E.vpos. inpsal. cxviii, Gregorius Nanzianzemus,Hieronymus,Cyiillus Ale-
n. 4S).»Alia ejnsdem sancti episcopi loca transilio- xandrinus, et alii sed pluribus non est opus, ut
;

EodemsBeculosanctusCyrillus Jerosolymitanusanti manuteneamus ipsissimam desacrilicioeucharistico

stes hanoeamdein sententiam in Oriente commetno- doctrinara fuisse quae nuncin vetustis liturgiis legi-
rat.inquiens: «postquaravero spiritualesacriflcium, tur, et a Patribus quarti et quintisaeculipcpulo ex-

incruentuscultus,super illampROPiTiATiONiSHosTiAM ponebatur,et perperara confingi novationem hacde

(sTci TTji; O^Jji^^r/.Eivri^-coiUaTiJLoijobsecramus Oeura re in ipsis liturgiis.Atlaraen ne sic quidem,ut puto,
pro communi Ecclesiie pa.ce{CyrU.JerosoL, orat. 23, victos se credent novatores, novumque, sed imagi-
nariun:. instruent vallum, quo sese recipiunt.
seu ilyslah.b, n. 8), « ete. Pro delunctis quoque
nos deprecari Deum aflirmat, " maximum hoccre- Lutherusimpiatemerilateprofessusestseinhocce
dentes adjumentum animabus lore,pro quibus
illis argumenlo non auditurum sanctos Patres,exegitque
oratio defertur, dum sancta et perquam tre.menda ut auctoritati suae totus Christianus orbis frontem
CORAM JACET vicTiMA. » El infra: « Christuni macta- inclinaret.Ab unis Novi Testamenti libris petendam
tum pro peccatis nostris oirerimus. » Nonne idem voluit fidem et praxim Eucharistiae.Nulla autera in
passiinsacraeliturgiaeingerainant'?Gonsonat quoque iis sacrificii mentio.sed unius cQ^nffi^Iiuddensautera
sanctus Augustinus.dum scribit:(iNonne semel im- illius discipulus.Samuel Uasnagius,Plaffinus,atque
niolatus esl Christus in seipso, et tamen ln sacra- aliiexProtestantibus.contenduntignotam primitivffi
mento non solum per omnes Paschae solemnitates, EccIesiasPatribus luisse sacrificii nostri doctrinam;
sed OMNi DiE POPULis iMMOLATUR?neo utique menti- subsequentes vero Patres e simplicitate et puritate
tur, qui interrogatus responderit immolare (Aug., dogmalum apostolicorum deflexisse,novumquehoc
episl. 98, olim 23, ad Donif.). Propterca idem san- " nobis sacrificium obtrusisse; neque enim illud e
ctus doctor (Lib. dc Spir. et lilt.,c. U) verissimum et sancti Justini aliisque priorum ternporum scriptori-
singulare appellatsacrifioium novaelegis. Audiatur busresultat. Ila illi, satis prodentes quid faetionis
etiamOptatus]Milevitaiius,quicirciterannumChristi amor possit iu hominibus, cum nihil pensi habent,
365 haec scribebat:((Quid eniia est tain sacrilegum, si prajvaricationis et imposturae arguant tot Ecclesice
quam altana Dei,in quibus et vos aliquando obtuli- pastoreset scriptoresnon doctrina minusquamsan-
stis, frangero, radere, removere?in quibus vota po- ctitate vitae celebrcs, qui
skcuIo quarto tt quinto
puli et meinbra Christi porlata sunt. Unde a multis Ecclcsiam Deire.\erunt atque illuslrarunt, ac toties
pignus salutis aeterns (id est corpus Domini)et tu- exiderunt non aliud esse credendum ac tenendum
tela fldei, et spes resurrectionis accepta est. Quid quam quod Ghristus ejusque apostoli tradidere. Et
EST ENIM ALTAnE,NISI SEDES ET CORPORIS ET SANGUINIS quibus,quaeso, logicae legibususi novatores haec
Christi (Opiat. Mikv.l. xi adv. Dona&Lit.f. »Nomen audent?IIlegitimis saneac deteslandis.Etiamsi sta-
altarisquid importet infra diceraus. tueremus,nullum de sacrilicio eucharisticoverbum
 1
999 DK KEBUS LITURGICIS. 1000

factiim fiiisjo ab apostolip.el atertii

sarculiscriplo- A verba in mcdinm " Dc hostiis
adducla,ha!c subdit :

ribus Chrislianis.die.quffiso, iict,'avitne cx iis quis- (sive viclimis) queeoidem Deo a nobis cx gentilitate
quam hujusniorii sacrificium ? Eratnceislex impo- conversis iibique offeruntur, id estDE pane eucha-

cum Eucharistiara memorabant, sacrificii RiSTico ET PocuLO similiter Eucharisti.e, jam tum
sita ut
quo'iue raentionom facerent? Accedit quod
Aposto- locutus praedixit.ijQuibus ex verbis inlelligis.dogina

luset sanctus Irenseus agnovere dogmata qusdam Gbristianorum fuisse, nondum elapso sa^eulo, quo

non scripta per Iraditionem ad posterosmanasse.et apostoli fioruerunf, successisse cruentis Judaeorum

Gxhis ipsis quoquc Protestantes non pauca nmple- hostiis Christianorum hostiasetsncrifioium incruen-

ctuntur.Cum vero doctrina do sacrificio per omncs tum Eucharistia; ; atque uti vera ao propria fuere

Christiani nominis provincias quarto ipso sseculo sacrificia Judaeorum,quanquamflgurffitantumniodo

diffusa roperiatur,consequena profccto est non eam fuerinl sacrificii a Ghristo instituendi, ila verum ac

tunc cxcogitatam,sive procusam, sanclosque

fuis.^e
propriumdeindefuisseChristianae religionissacrifi-
viros qualeminvenerunt dcpraedicasse, uti ab apo- cium,quo uno nunc delectatur Deus. Hoc idem a
stolorum pradicatione prolectam.Sed quod excusa- sancto Justino repetitum infra habes:c<Nos, inquit

tionem hac in re Protcstantibus prieripit,

omnem pontificale et sacerdotale verum genus sumus, ut

jam diu palam fecere Gatholici, ne in ipsis quidem T> etiam ipse Deus testis est, qui ait in omni loco in
divinis libris, et in primitivoe Ecclesiae
scriptis desi- GENTICUS HOSIIAS ACCfiPTAS GRATASQUE SIBI OFFERRI.
derari eamdom doctrinam de ineffabili sacrificio, Neque vero a quoquam hostias Deus acoipit, nisia

quamPalres sajculi quarti concordi voce docebant. suis sacerdotibus.Itaque omnia sacrificia, qua; suo
Liceat mihi hoc refricare, ut fr.itres a noliis devii nomine facicnda JesusChri.stustradidil,id est in eu-
evidentiusintelligantquidBritannumGrabemoverit CHARisTiA PANis ET CALicis,quae in OMNi Loco a Chri-
ad restituiionem missce inter suos desiderandam,ct stianis fiunt, pra;occupatione ususDeussibi gratia
quanta lemeritateLulherus et Calvinus missam non esse testatur.Quae aulem a vobis, vestrisque sacer-

solum abrogrtrint,8ed etiam aboniinationis ac into- dotibus fiunt, improbat, netc, DeGhristo etiam sa-
lerandi erroris nola impudenter inusserint. ccrdote sccundum ordincm IMclchisedech alibi me-
minit sanctus ille vir, qui doclrinam suam postea
Uti ex pealmo centesimo nono, el ox Epistola
glorioso martyriocomprobavii. lisdem temporibus,
Ai.ostoli ad IIobra;os (H«.''r. vii) constat, Christus
hoc est, circiter annum Christi 168, Athenagoras
fuit Ponlifex ct sacenlos secundum ordinem Melchi-
Ghristidnus philosophus apologiam pro Christianis
«erfec/i. Quicunquesinehumanis atfeclibus sinccre
Marco Aurelio et (lommodo Augustis obtulit. Vix
hanc veritatem et dogma expendit, nequit quin in-
p dubitari potestquinetille Eucharistiam indicaverit,
telligatquod qua3rimus.Sacerdos,sive pontifex nihil
duinlradiijDeumnonindignerecruentis victimis,sed
aliud est,nisi apud Judsos, ipsosque
sacrilicator
exposcere avai|jLaxtov Ou(j(civ,y.ai yoxixov ^aTp£iav,sa-
gentiles. Cui sacrificandi jus negcs,sacerdotis quo-
hoslia crificium incruentam ei ralionalem cuUum •,nam hoc
que nomen ab eo aufcras oportet.Sacerdos et
tum
noraine lum liturgia;, sancti Patrcseucharisti-
fuit utiqueChristus Dominus in cruce;sed ibi sacri-
uti sacerdosimitatusMelchisede-
cum sacrificium innumeris in locis designare con-
ficiumnonperegit
sueveriint.Atquc hinc intelligimus quamantiquasit
chum.Hoc munereis tantummodo fungitur,cum ad ejusmodi doctrina.
in ipsis liturgiis
illius immilationem panem et viniim in
sacris my-

stcriis Doo offcrt Et cum nuUum sxrificium sit Adeo autem pcrspicua. adeo ineluctabilia sunt
sine sacerdote, ut nullus sacerdos sine sacrificio, scncti Justini verba,ut ab humanis alfcctibiis omni-
nullumquealiu!nlocumassignarepossimus,ubiChri- no perturbatus,nedicam,exccccatu3 sit,qui nondum
stussncerdotiumetsacrificium ad instarMelchisede- videal etadhuc inficiari audcat, ipso apostolorum
chi excrceat, nisi in consecrationc paiiis et vini et ffivoEucharistiaecelebrationem reputataracreditam-
eorum oblatione, noccsse est ut in sublimi actione que fuisse sacrificium.illudque HebrKorum sacrifi-

ista alterum hoc DomiRi nostri sacrificium statua- ciis prKStanlius. Omnium oculos mentemque hic

mus. H.-BC memoriaecommenda, dum tibi conside- n appello. Cum Chrisliani nunc vcri pontifices ct sa-
randa offero verba quoquc Malachia; prophetae:iVon cerdotcs a Justino dicantur,qui negaro audent Pro-
esl voiunlas mea in vobis, dicil Dominus, et sacfiftcia testnntes verum ab iis confici sacrificium ? Et quia
veslra non accipiam de manibas veslris : jiropterea dctestand.v temerilatis cos nondiimnet,qui et mu-
quod ab ortu solis ad occasum usque nomcn meum nus et nomon sacerdotum ab Ecciesia Dci sustulere?
glorificaUm esl in gentibus (qupenempeprffidicuntur Neque unum tMntummodo Justinum hujus veritatia
crediturie inChristum), etmoMNi loco incensumof- testem habemus.Ciroiter annum Gbristi 190, libros
terlur nomini meo,xai Ouaia xaeapa «' victisia pura suos contra Hasreses scripsitgloriosissimus Lngdu-
{Malach. i, 10). Quaenam fuerit victima, sivehostia, nensium episcopus el martyr Irenajus. Ipsequoquo
ha'cpura a propheta illo pra^dicta^sive sacrificium in haec vcrba deChristo loquitur: «Sed et suis dis-

(idom enim per vocem e'-'''^ veteres significarunt), ci pulis dans consilium.priraitias Deo offerre ex suis

a primitiva! Ecclesi» scriptore. sciscilemur. Is erit creaturis, eum qui ex creatura panis cst accepil, el

Justinus niartyr.qui circitor annum Ghristi 150 in gratias egit, dicens : Hoc est corpus »neiw,et calicera
dialogo cumTryphone JudKOposr cadem MalachiK similiter suum sangui?iem confessus est. En novi
 lOOi DIS3SRTATI0 CAP. XVIII. 1002
Testamenti novamdocuitoblationem (quavoce sacri- • fuisso altareaTertulliano,Cypriano,EliberitanisPa
ficium Sffipc saapius liturgioa et Patrcs designanl), tribus,in canonibusapostoloriimetalibi.ExSocratis
quam Ecclesia ab apostolis accipiens (on qualis Historia idcm Basnagius haicrefert.Ferventepertul-
tunc essort EcclesiiT catholics f:dcsatque prolessio) bationc Arii causa « Alexander episcopus in eccle-
IN 1'NtVEnsn 5IUND0 OFFERT Deo.Db quo Malactiias sic sia, quoe Irena cognominatur, fe solum inclusit,
praeQguravit : Non est mi/ii volunUis.etc.Mdu^fcslis- et ingressus ad altare.sub sacra mensa pronum se
sime per ha?c, quoniam quidem populus cessabit humi prostravit [Socrat. I. i Hist. Eccles., c 37). »
offerre Deo ; omni autem loco sacrificium orFERTim AmbrosiusquoqueiMediolanensisepiscopus,furente
Ei, ethoc purura {Iren. l. iv, c. 17, n. '6, Edit. lie- Justina Augusta,sub altari poaitus Ruirino dicitur.
ned). » Subinde addil « Igitur ecclesioe odlatio,
: « Ex his apparet, ISasnagius ait,mensam sacram et
quam DominusdocuitofFerri in universomundo,pu- altaro unum idemque
Atque ita sane fuit. fuisse.»
RDM SACRIFIflDM REPUTATUM EST APDD DeUM (Ulem.C. Atqui, subdit
omni memoria ille, inaudilum est in
18).» Et infra « Oblatio illic(id est apudpopulum
: germanum altare nominc menss fuisse designatum
Judaicurn),oBLATio?iES autemet nic(scilicet,inEccle- Evolvanlur Annales ethnicorum et Judi-eorum. ->

sia).Sacriflcia in populo,SACuiFicu in ecclesia sed Miseram plane Calvinianorum plebem qui non
;

species immutataesttantum. » Offerri aulem Deo in appcllet, quam inania hujusmodi docunienta nu-
tremendo hoc sacrificio corpusetsanguinem Christi " triunt atque erudiunt.Non apud elhicos,non anud
realiter praBsentis,ex ipsolrenajosupra oslcndimus. Judeeos id conquirendum, quod unius Christiana3
Disertissime tradii sanctus hic martjr,ab apostolo- religionis proprium ac singulare privilegium est,
rum discipulis erudilus, srcrificium nunc in omni videlicet camdem eucharistic.im men.^^am altaris
loco offerri a Christi fidelibus,iiludque Judaicis sa- quoquo mune.^e fungi.Monsa est,quia ibi renovatur
crificiis opponit el prrefert et sunt nihilominusqui
: sacra Domini csna; altare est,quia ibi sacrificium
ad tantam lucem cajoutiunt, alque imperterrite crucismysticerenovatur.Catholiciutrumqucagnos-
plebisuffl vendilant nuUarooffcndi apud primitivos cunt, duplicique eo nomine utuntur. Idem inmore
Ecclesias Patres mentionem GhrisLiani sacrificii. fuit priorum quoque swculorum P.itribus, cum vix
.\ccedat et Tertullianus,ejusdem sKculi scriptor.Is ullus sit ex iis qui sacram mensam altare quoque
Christumappellat « novorum sAcniFiciORUMsaccrdo- non appellarit. IIoc idem ex ipso Socratis adducto
tem, qui NovA SACRiFiciA otlerat, et sacrificiorura luco discere debuitet potuitBasnagius
; sed is inge-

Kternorum antistitem (Ti?)-/»/., /. adv. Judxcs, c. niumprffioccupaturaCalvinianis commentisgerens,

6). » Quid vero sacrificiorum nomine Tertullianus
significat? Ipse nobis edisserct : Similftcr, imiuit,
(le stationum diebus non putunt pleriquc sacrificiorum
oraiionibus inierveniendumquod stutio solvenda sit
, altare,
ACCEPTO CORPORE DoMiNi.Er^o devolum Deo obsequium
Eucharistia resotvit, an magis Deo obligal {Idem, l,
de Orat.,c. 14) ? En incruenlum missa? sacrificium,
quod orationibus non pauoisabsolvebatur.Rigaltius
Calvinianus,aut certe ad G:ilvinianorum castra non
raro deficiens,hic nobis obtrudil sacrificiorum voce
orationes designari, quasi Tertullianus aperte non
dislinserit sacrificiaab orationibus.Supra ipse ma-
nifestius a sacrificio oraliones scjunxeral scribens :
« Quce oratio eum divortio sancti oseuli integra ?
Quale sacrificium est,a quo sine pacedisceditur? »
Itaque et Tertullimo Eucharistia est sacrlficium :
quod et subsequentibus verbisconfirmat addendo:
AccEPTO CORPORE DOMiM ct rescrvato.utrumquc sal-
vum est, et participatio sacrificii et
Horum verborum sensus in omnium oculos in-
cii.»
eurrit.Nequereticendum quod is adjieit;inquien3
• Nonne solemniter erit statio tua,si
et ad aram Dei
steteris? »Ara,sivealtare,desacrificio certoset ipsa
nos facit. Calvinianis tamen oculis hanc voeemac.
cipiens Rigaltius,contendebatexMinuc!i Felicisdia-
logo (adderet poterat et ex Origene contra Celsura)
neque aras,neque templa temporibus fuisse po-
iis
puloGhristiaao,ac proptereaaram hic esse raensam
quodobvium erat noa vidit.Viiuriis tamencstqui-
cunquc anim.idveitens omnium Sfficulorum Patres
C tam sa?pe tantoque consensu modo mensam,modo
unam eamdcmque rem nominasso,hoc non
alia ratione fleri potuisse intelligel,nisi
quia in men-
sa illa simu! Domiui coena verumque novse legis
sacrificium a Malachia praedictum peragebatur. Si
secus fuisset, culpandi viderentur Patres, quod no-
mine aitaris abusi toties fuissent. Potuit etiam ac
debuit discere Basnagius, ideo sanctos episcopos
Alexandrum et Arabrosium in Ecclesicenecessitati-
hus ad altare accessisse ut sub ipso (nam tura li-
gnea et cava erat sacramensa) divinum iinplorarent
auxilium,non alia decausa factum,nisi quiasuper
altare, sivesupra mensam, asservabatur in ciborio
Eiichasistia,pro infirmorum viaticoreservata. Id es
sanctK Gorgoniffi Actibus apud iNazianzenum ejus
[) fratremsupramemoratis,et cx Vilasancti Ambrosii
exsecutio offi- a Paulino scripta, non immerito eolligitur. Ad nu-
dam Calvinianam mensam extra coenam qui un-
: quam precaturus Deum accedat? Frustra vero obii-
ciunturnobisethnici,tanquam irrideniesolimMinu-
cio Felici et Origeni,quod Ghristiani nullas aras ha-
berent,templanulla,nulla nota,simulacra.Quid arae
nomine ethnici designarent, nemo nescit : altaria
nerape lapidea sacriflciis cruentis et victimis carna-
libus destinata. Hisce profecto, uti et magnificis
templis carebant priorum sasculorum Christiani •

Ghristi.Cantilenam hancaSamueleBasnagio,in An- proptereahujusmodi altariura templorumque defe-

nalibu3,atqueab aliis repetitam novimus,scribenti- ctumeisexprobrabantpagani,quasisolisiisvictimis
busipsismetamopboricemensamDominiappellatam placanda esset Divinitas. Arnobius quoque ronlra
Patrol. LXXIV. 32
1003 DE EEBUS LITURGICIS 1004

gentiles hoec habet : « Consuestis, inquit, crimen \ l. vin conlra Cels.).» Quia sacrificium statuit ailare
nobis maximum impietatis affingere, quod noque quoque statuat oportet. Pete etiam ab Origene.sit-
cedessacras,nonaltariaf'abricemus,nonaras(i^»o6., pe propitiatorium hoc sacrificium. Is respondcbit
l. vicont. Gent.). » Scripsit hioc Arnobius circiter l8TA l;ST COMMEMOUXTIO SOT.A, QU.E PUOPITIUM FACIT
annum Gfiristi 303. Longo etiara serius, ipsaqne DruM HOMiMBUs [Idcm, homii. 13 in Leditic). » Ad
religione Christiana regnante, Julianus Apostala gloriosum Africs lumen et martyrem Cyprianum
Christi fideles arguebal, quod Bw|aoui; /.at euaix- nostra nunc procedat oratio, ut ab eo discamus
(ixr^pia, aras et altaria, sive sacrificatoria, non ex- quaenam de sacra missa foret Ecclesice senlenlia
struerent.Vide Cyrilium Alexandrinum [Lib.x conl. sfficulo Christi tertio, quo et ipse floruit.

JuUan.). Cum tantum discrimen intercederet inter

In epistola ad Coeciliunn scripta circiler annuin
ethnicorum et Christianorum altaria, inde nata
Christi 253,totusest sanctus episcopus in refellen-
calumnia deChristianareligionolanquam altaribus
disquihusdamsciolis,quiad tremendunisacrificium
destituta. Vellet Basnagius, respondissent Chrislia-
aquam,non vero vinurn.adbibebant (C!//)ria/!.,e/)isi.
ni, ne sibi quidem deesse aram. .4t Basnagio ma-
63 ad Cxcilium). Utrumque adhibitum in Ecclesia
gisfcrononindigebantveteresChristiani,utrebussuis
semper fuisse, primi Patres Justinus, Iren£eus,Cle-
consulerent. PraeterquaraquoJ nimium discnmmis _ ., j ,
mensAlexandrinus,et. deniqueipseCypnanusosten-
• • /-. ,
1 4 ]}
fuit inter paganorum aras et allarialignea Christia
dit, « cum Dominus calicem docueiit, exemploma
norum, ad instar mensse confecta prioribus Eccle- gisterii sui, vini et aquae conjunctione misceri. »
siae sa3culis,exempla passim exstant, saepe noluisse
Certemagniilli viri rituni hunc minime invexerunt,
illos treiiienda mysteria sua revelare, atque elhni-
sed ab apostolis traditum accepere.Et nihilominus
corum irrisionibus exponere.
impia auctoritatea novatoribus proscriptafuitaqua
Contra, cum fideles alloquerentur, nunquid ii e ccEna.Quistantamtemeritatem ferat,qua3 autigno-
tacuerunt religionis nostra? altaria? Nequaquam ; ranti», aut prKvaricationis, damnat primitivae Ec-
et non dicamArnobiietCyriUi Alexandrini tempori- clesiae Patres ? Ad missam ergo quod attinet, non
bus,sed ne ipsis quidem primis tribus EcclesioG sm- diaputaiCyprianusan «sacrificium» sit appellanda.
culis. Imo et ab Apostolo ejusmodi dogma accepi- Id uli constans dograa,atque in Ecclesia Dei in du-
mus.Is enim raeminit mensce Domini ad Corinthios bium a neraine revocaiura, tradit. « Qui magissa-
scribens ; et ffique ad Mebraeos) altare in Ecclesia cerdosDcisummi," ait,« quain Dominusnoster Jesus
agnoscit. llabemus,n.\\,, altare {©uuiaTT-i^piov, idest, Christus ? quisACRiFiciuMDeo PatrioBTULiT,et obtu-

sacrificatorium) de 5!io erferg potestaiem non liabeut, lit huc idem quod IMelchisedech obtulerat.id est pa-
qui labernaculo desarviunt {Heb. xiii,10), hoc est, Ju- , nera et vimim,sDUM scilicet conpus et sanguinem .'

daei legalibus adhuc inhKrcntes.Neque altarl in coe- Quicunque in tam perspicuis verbis verum non
lis posito hcecaccomraoditntur,cum cderePa.u]as di- agnoacitreligionisChristiancesacriflcium,ac realem
serte dicat, sed quidem mystico a^ltari nostro, in Domini pra;sentiam in Eucharistia, inexcusabilis
quo Panis vitas realiter raanducatur, id est corpus pervicaciffi reura se prodit.Infra addit pra3laudatus
Domini. Idem accipe a sanoto raartyre Ignatio,hoc sanctus antistes Nam
si Jesus Christus,Dominu3
: «

est, ab apostolorura discipulo, qui in epistolager- et Deus nostor,ipse sumraussacerdosDei Palris,

et
raana ad Philadelphienses,ante Minucii et Origenis et sAcniFiciuM Patri se ipsiMprimus obtulit, etHOc
tempora,haec scripsit." Operam igitur date, utuna FiEui in suicomraemorationem praccepit,utique ille
Eucharistia utainini.Una enim est caro Domini no- sacerdos vice Ghristi vere fungitur, qui id quod
stri (en quid Eucliaristia essct quod luculenlius
;
Christus fecit iraitatur, et sacrificium verum et
ab eo in epistola ad SmyrnKOS affirmatum supra PLENUM tunc offert in Ecclesia Deo Patri, si sio
vidimus) et unus calix in unitatem sanyuinis ipsius. incipiat offerre secundum quod ipsumChristum vi-
UkUM ALTARE (6uaiacrffjpiov) sicut unus cpiscopus,» deat obtulisse. » Relege, atque studiose h.TCverba
etc. Poterat etiam,si voluisset,respondere Oriaenes consitiera. Et nihilominus c-evo nostro, quo et eru-
Celso Christianis non deesse altare; hoc enim et ditio et inquircndffi veritatis ratio potissimum exco-
ipse confessus est alibi scribens « Sacerdos, qui : D litur, inventi sunt qui Lutheri de sacra et Galvini
DiviNis ASSisTiT ALTARiBUS, aliis indumentis utitur, missa errores, non pauois Protestantibus jam per-
cum est iN SACiuFiciORUM MiNisTERio (Orig.honi.i speclos, tueri sunt ausi,et ignaro populo suadere
in Levitic). » En et, Origene teste, in Ecclesia adhuc pergunt, ignotum veteri Ecclesife fuisse in-
Christi divinum altare et sacrificium. Et quid dixi, cruentura sacrificium,tantumque errorera,siveabo-
respondere ille poterat ? Inio et respondit.cum con- minalionera corruptoribusChristiancBreligionis,sive
tra eumdem Celsum hisce verbis est usus Funden- : papistis,esse tribuendum.Ecquando discemus^prae-
tes universorum Deo omnipotenti orationes per judicatis opinionibus sepositis,unam veritatemin-
Unigenitumejus.cuiprimumeas otrerimus,rogantes quirere,invontamquefateri?InfraostenditCyprianus
illum,utpotequi propitiatioest pro peccatis nostris, a Spiritu sancto (Proverb. ix),domimci sacrificii, et
utvelutsummusPontifex(ad quem sacrificiumspec- iMMACULAT.E HosTi.'E panis ct viui, sed et altaris,
tat) ETPiiECES ETSACRlFiciA (xai xa? 6uciia<; ev) etcollo- et apostolorum,factain fuisse mentionem tum hac ;

quia nostra,illi,qui estsuper omnia.Deo sistat(Wem. subjungit : « Apparet sanguinem Chbist non offerri
1005 DISSERTATIO. CAP. XVIII. 1006

si desit vinum calici,nec sacrificium dominicum le- A sacrorum myste-

gitiraa sanctiljcatione celebrari.nisi oblatio et sa-
cHiFiciUM NOSTRUM responderit passioni.
PrMterea sanclus iile vir, qui Ecclesiffi doctrinam
primia Ecclesiae aasculis ignola, in
riorum preces sensim irrepserint. Habes etiamcur
» Angiicano Grabe missa in Anglia restituendavidere-
tur, atquehac in re Lulheri et Galvini errores fa-
is

suo marlyrio poslea confirmavit, praecessisse testa- teri veritusnon fuerit. E.k tot etiam veterum testi-
tur in Melchisedech sacerdote « imaginem sacrificii moniis coUatis constat evidealer,non imaginarium,
CiiRisTi, in pane et vino, scilicet, constitutam. » nonimpropriumessecatholicaeEcclesiaBsacrificium,
Quam «rempernciensetadimplensDominus,panem atque in meras phuleras cavillari volentium resolvi
etcalicem mistum vino obtuiit; etqui est plenitudo, quidquid Protestantes commentantur uto&tendant
VERiTATEMpraBfigurataeimaginis ADiMPLEViT.»Memo- non occurrere in sacriflcio nostro conditiones et
rat idem Gyprianus dominica sacrificia {Cyrian., qualitates oranes quE in cruentis Jud;eorum sacri-
epist. 09); et alibi ait : « Quando ix sacrificiis pre- ficiis deprehenduntur,ideoque verura ac proprium
cem cura pluribus facimus {liem, epist. 37). » Ri- sacrilicium non esse istud dicndum. Catholiei cou-
dcndus hic Rigaltius,qui sacrifioia pro orationibus tra ostendunt, notas omnes veri sacrificii in eucha-
rursus inlerpretatur,quando apertissime precem a ristioum contluere. Sed quid terendum tempus in
sacrificiis distinctam habes,etquidfuerint sacrificia B superfluis hisce disputationibus? Qui Judaicas ho-
sancto Cypriano, ex productis locis meridiano solo stias instiluit Eucharistiara quoque novo populo
clarius elucet.Abundant et alia loca, ubi is meminit pr.-ecripsit. Etiamsi illffi cruentoB, incruenta vcro
qua voce veri sacrificii idea menti nostra;
altaris, quamvis daremus aliquid disorinilnis in-
hcec sit,et
renovatur.Unum memorabo.De schismatico homine terisiam et illas, nonne Deo licuit varia, et tamen
inquit : « Hostis altaris, adversus sacbificium vera instiluero sacrificiaVIn sacrlficio orucis non vi-
CuRiSTi rebellis, elc, audet aliud allare, precem al- ctima, non altare non sacerdos, similia fuere Ju-
terara illicitis vocibus facere,DOMiNic.E hosti.e veri- daicis.Nihil autem aliud eucharisticum est quam
T.4TEM per falsa sacrificia profanare {Idem, lib. de lenovalio mystica ejusdem sacrificii. Quod tamen
Sed non dimittendus Cyprianus.an-
Unit. Eccles,), » omnem cavillationem dissipat, da mihi, realiter in
tequam ab ipso quoque discamus,num vel tunc cre- Eucharislia contineri verum eorpus et sanguinem
dereturChristianipopuli sacrificiumessepropitiato- Domini, quam veritatera semper ab Ecclesiae exnrdio
rium pro fidelibus iu Christo quiescentibus. Ad liturgiaj ct Patres dopredicarunt, uti supra eviden-
altorum Gyprianum scribens,ab antecessoribus epi- tissime ostendimus.Ua iusuper mihi.nos in mysle-
scopis veritum ait ne quis olericus ad tutelam adhi- riis divinara bano hostiara,mystice singulis diebus
berelur quis hoo feoisset, non offerretur pro p mactatam, et nunquam deficientem, offerre Deo in
: « Si

eo, nec sagrificium pro domitione ejus celebrara remissionera peccatorum;quid ultra funera conten-
iur {ldem,epist.\ ad allerum Cyprianum).» Propterea tionis extendimus?Nonne animantibus ratione ca-
cum Victur i]uidam deoretum istud contempsisset, rentibus Filius Dei proestat? Ullane gratior et elfica-
« non est (subdit) quod pro DonMiTiONE ejus apud cior victima ccelesti Palri quam ista oHerri potest?
vos fiat OBL\Tio (id est, saorilioium) aut deprecatio Novum ergo sacrificium, singulare sacrificium in
aliquanomine ejusin Eoclesia f'requenietur.»Locum Eucharistia haberaus : « Sacrificium longe praestan-
hunc de divini sacrificii efficacia in defunotorum lius » antiquis.uti soribit Eiiseb'ws{Demonst.evang.,
quoquesubsidium eriperese posseCathoiicis existi- Lii, c. 10). Quiounque igitur Christo oredens, ad-
mavit Joannes Fellus, Oxoniensis in Anglia episco- mirabilehocbeneficium Christians religioni abipso
pus, ut alios novatores praetermittam, dioendo {Ad' praestitum, contra tot testium nubem tum priorum
nol.ad epist.i Cypriani) martyrum quoquein sacris tum subsequentiura Ecclesiae s«culorum,pernegare
factam fuisse oomraemorationem, et oblata pro eis audet, plus Luthero et Galvino quam omnibus orbis
sacrificia, qui tamen Cypriano credebantur jam per- Christiani lilur^^iis, sanctisque Patribus, fidem el
venisse ad coronam. Ast ille oculos clausit, ne vide- obsequium adjungens, perpendatan rite ao sincere
ret. Relege Cypriani verba : « Pro dormitione ejus examen tantae quaestionis inierit, ad quod omnium
apud vos non fiat oblatio, aut deprecatio aliqua no- D conscientia obligatam se sentit. Venieni, ut spero,
mine ejus. » Pro martyribus, fatente ipso Fello, dies, quibus tot populi, nunc a nobis teterrimo
nulladeprecatiofiebat.Siproreliqu'sfidelibusfiebat, schismate sejuncti,ad unitatem catholicce religionis
tunc Ecclesia crediderit oportet, defunctis quoque redibunt et tuno mirabuntur se ao majores suos
;

opem per saorifioia et preces praestari. Dograatis tandiu asophismatibuselcavillationibusnovatorum

ejusdem vadem babemus Tertullianus Cypriano an- fuisse deceptos.Neque enim controversia de Eucha-
tiquiorem (Terlull, l. de Eykort. ad Cast., c, 11, el risliaexiis est quae uti obstrusae horainum ingenia
de Monpgam., c. 10). lorquent, et ab omnibus tenebris expediri diflicile
Cum itaque toties in Romans reliquarumque Ec- possunl. Diim Christianus eam animi ac mentis de-
clesiarum liturgiis nobis occurrunt sacrificii.et al- missionem Ueolo(|uendi proliteaturquam unusquis-
taris, et hostis nomina, manu jam tenes, eadem, que nostrum profitetur incredendaTrinitatis,lncar-
atque illud,quod per ea signifioatur, inani conatu a natione Verbi,aliisque Christianae religionis myste-
Protestantibusinsuspicionemnovitati3adduci,quasi riis, fidentissiine aio non posse ipsura non intueri
 1007 DE REBUS UTURG1CI3 1008

patentom hic voritutis lucem, hoc est dogma de A quium in corde situm.Genu autcm flectere,sive in
perennem cun-
prsesentia reali, et saorificio missffi, genua proeuii:bere,signum majoribus nostris sem-
ctis sseculis Ecclcsia: sententiam 1'uisse, a qua rece- per visum fuit valde accommodatum ad testandara
dere summura flagitium est.De Socinianis hic non interioris hominis servilem venerationcm alquehu-
loquor, noque de alia id genus hominibus, qui aut militatcm.Nulla taraen dubitalio est quin ctiara rito
nihil credunt.aut non religioni sua ingenia,sed suis perfeoLerque peragi et ostendi reverentia atqueado-
ingeniis religioncm detestanda aucturitate siibmil- ralio erga Deum possit solo cordeetabsque genuum
tunt,et reliquorum Christianorum credulitatem de- corporisque prostratione. Sola etiamcapitis inclina-
rident; inter quos a^tate nnstra apud Britannos eru- tio id exterius praastare potest.i<Orientes,inquitsan-
pit JonathasS\virt,auctorlibelliinGullicamlinguam ctus Augnstinus, de mernbris sui corporis faciiint
conversi, ac titulum praererentis : Le Conte du lon- quod supplicantibus oongruit, cum genua figunt,
we«u,qui de sacramento altatis comoediam struerc curaextendunlmanus, veletiamprosternantur solo;
non est veritus. Taliaaudere nisi impius homo nc- et si quid aliud faciunt,quamvis earum visibilis vo-
quit,et qui in Epicuri atque Atheorum castris mani- luntas el cordis intentio Deo nota sit, nec ille indi-

feste militat.Ad pestilentissimum hochominumge- geat his indiciis, ut humanus ei pandatur animus
nus qua; hactenus congessi non pertinent. ri {Aug., l. de Ciira pro Mortuis, c. 5). » Quid ethnici
prrestarent,terapla sou idola veneraturi,prodit Apu-
GAPUT XIX. leius,inquiens:<< Si fanum aliquod yEmilianus prae-
Adoratio Eucharistix alilurgiis et Palribus confirmata. lereat,nefashabet adorandigratia manum labrisad.
raovere {Apuleius in Apolog. 1). » Proinde etsi no-
Uti omnes inter Catholicos eruditi fatentur, post
tura sit ex Actibus apostolorura, et ex Epistola ad
Berengarii haeresim ritus in catholica Romana Ec-
Ephesios,consuevisse aposlolos;jps!'//5 geuibus orare,
clesia invalult,scilicct,post consecrationem elevare,
attamen, testibus Justino Martyre ac Tertulliano,
hostiam acdeinde calicem.ula populo
.siveattolere
« dic Dominico et a die Paschae in Pentecostes
adoretur corpus et san,i.;uis Domini.llinc nobishete-
usque, nefas erat de geniculis adorare. » Idque
rodoxinovitatemritusobjiciuut,eun:qiicprogenitum
etiaiu constitutum videas a Nicffinis Patribus {Conc.
clamant ex opinione transsubslantiationis, quam
Nicxn.i. c. ult.). Nura minus propterea adorabalur
ridiculo commento obortam nono Christi sa!Culo,at-
Deusinorationeatqncin mysteriis:? lyusraodi ritura
que a Paschasio Ratberto primum excogitalam, sibi
variare ac prasscribere ad Eeclesiam perlinet. Ex-
fingunt. Hujusmodi adorationem sustulcrc Luthe-
ploratum est olim Ghristi fideles tam in Orionle
rani, quanquam realitatem corporis Domini in sa-
quam in Occidente stantes accepisse corpus et san-
cramento fatentes; Calviniani vero nos ob hujus- r
guinemDomini.Nuncgenibusflexisaccipiunt. iEque
modi consuetudinem idololatria; (si superi placet)
proleeto acilli adorant sacsrdotes,qui adhuoslanlcs
insimulant. Quam absurda sit accusatio ha;c et
sacratissimo corpore et sanguine vescuntur.
calurania.ncmo grandi ingenio indiget ut
piierilis

agnoscat.Si apudCalholicoscertissimumdogniaest, Cuin nullura ex anliquis Sacrameniariis habea-

ia Eucharistia totum Christum realisua praesentia mus,in quo rubricae seu ritiis omnes loganlur adhi-
existere, quis non videt ac intelligit nccessario biti in niissa, propterea niultum locis deest ad di-

consequi ipsum ibiesse adnrandum,eumubicunque gnopcendam antiquorumtemporum adoralionemin

is praesens adsit, ejusmodi honore et obsequio sit sacris rajsteriis. Nihilo taraen secius hujusce ritus
donandus ; imo qui secus ageret damnandus foret > vestigium aliquod satis perspicuum superest.^Vido
-^que etiam.imo plus lepidum se prasberet quisquis Ordinem Floraanum primuin missa; pontilicalis a
e.^: illo udoralionis ritu, post annum Christi cenlesi- Cassandro, Hitlorpio, et Mabillonio editum, ciijus
nium et millesimura invecto, inferre vellet circiter antiquitas annum Christi oolingentesiraura praece-
ea tempora credi ctEptam transubstantiationem et dit, cum de eo Araalarius mentionem fecerit. Ibi

pra5sentiaminsacramentoaltaris,quandohocdogma « inclinato capite pontifex, vel diaconus snlutat

cum Ecclesia natum semperqus custoditura siipra r, sancta, » id est, Euoharistiara praoedentis diei re-
evicimus.Attainen,ut puslllis etiara anim
satisliat, servatara,qua8 supra altare statuebatur ad majorem
advertendum est rairura esse qui ab hominibus revcrentiam cunoiliandam novo solerani saorificio
non inerudilis ob adorationem corporis et sanguinis quod oelebrandura erat. Hujusce ritus testem quo-
Domini in missa ad eorum elevationera iis nobis que habeinus Gregorium Turonensem (Lib. de i

moveatur.Nova sit,ut velint, elevatio illa, nova certe Glor. mart., c. 85). In altero Ordine Romano apud
non est Eucharistia; adoratio, imo semper usilata eumdem Mabilloniura idera ritus rcpetitur hisce
fuit,utjara poleinioi catholicce Ecclcsiii? scriptores verbis:iiEt pertransit pontifex in caput schola;, etin
jaradudum palara fecere.Nos adorationis nominesi- gradu superiore, inolinato capile ad altarc, primo
gnificamus obsequium internae humiliationis,quod adorat sancta. » Praeterea Amalarius, cui unus aut
servus domino pra;stat; dividiturque in internum el alter ex hisce Ordinibus ad m.inus erat, de sacris
externum.Pra3stantius procul dubio internumquam ministris ait : « Perseverant retro stantcs inclinati,
alterura;imo hoc nihil fero esl sine illo; nam idco usquo dura dioatur : Scd libera nos a malo (Amalnr.,
adiuventum est externum, ut homo prodat obse,- I. III de divin. Offic., c. 23). » Hoc est, adorationem
 1009 DISSERTATIO. CAP. XIX. 1010
per totum canonem conliniiabant. Et in ejus IDglo- A " Kt Tuis adeo impie sentiat, qiii non sancta simul
annura Cliristi 820, scribebat : « Epi
gis, circiter et adoranda confiteatur?" Orthodo.xus :« Non igitur
scopus veniens ante altare, adorat primo sancta tecum pugnantia loqueris.qui cum ante di.xeris.non
{Idem, in Eclog. a Baluz. el Mabil. edil. »Et infra : statim quod sanctum esl, idem etiam adorandum
«Episcopus postquam adoraverit sancta, pergit ad csse, nunc rursum affirmas quod negasti?» HiEre-
dexteram altaris. » Ha;c ante Paschasii Ratberti li- ticus :« Atqui non de mysteriis (id est de missa)
brosperacta.In ipso omnium velustissimo Ordine 1, milii sermo erat, cum de bis omnes consentiant, ut
ha;c animadverte,cuui Amalarii verbisconsona :<' E.k- di.xi,» Sanctus quoque Ma.ximus idem confirmavit,

plelo hymno Angelico, id est,iVi«6'/«s, surgit pontilex dicens «Pontifes attollens sacrum panem, osten-
:

solus, et intrat in canonem. Episcopi vero, diaconi, debat benediciionem, seu sacramentum, dicens :

subdiaconi et presbyteri in presbyterio perma.nent Sancla sanctis (S. Maxim., in Dionys. Hiemrch. ec-
iNCLi.NATi. Et curei di.xerit Nolns quuque peccalorihus,
: clcs.) » En eucharistici corpuris et s.inguinis ele-

surgunt subdiaconi, etc. En adorationem tunc iu

>' vationem, quam etiam testatur Simeon Thessaloni-
divinis mysteriis continuatam por totum canonis censis (Opu.sc. de templo ct missa, apud Canisium).
tempus. Apud Gra^cos praBcipuum adorandi sacra- In vita quoque beati Luca; Junioris a Combefisio
tissimi corporis et sanguinis Domini tempus est, „ edita, inter Grrecorum opuscula, occurrit eadem
cum post Pater Noster dicunt Sancta sanclis, et flt sacrorum praxis. Floruit ille inter Grajcos Ascetas
elevatio bostise et calicis. Anastasius Sinaita soribe- sa:oulo Chr. x, et in solitudine versabatur, cum ad
bat « Sacerdos post sacrificii illius incruenli con-
: eum invisendum aocessit archiepiscopus Corinthi.
secrationem panem viliG in aliura elevat, ipsuraque Petiit Luoas qua ratione anachorelae illi « horrenda
omnibus osteniit, etc. Tum statira adjungit : Sancta mysteriapossentpercipere.» Respondittpraesu! praj-
siinctis {.inastas. Sinaila, orat. de S. Synaxi, t. I sanctificata esse accipienda.«Tum, inquit,explicans
Canisii). » In usitalaapud Graicos Chrysostomi li- velum minus, propones in eo sacras partioulus, ac-
turgia, a Jacobo Goario edita, h.Tc habentur :« De- censoque thymiamate, typioorum psalmos, aut hym-
liinc adorat sacerdos et diaconus, in quo sunt loco, num Ter Sanctus cantabis cum Symbolo fidei tri- ;

ter seoreto dicentes : Deus, propitius esto mihi pec- NAQUE GENUUM FLEXIONE ADORANS, maUUS quidam
calori. Et populus similiter cunctus cum devotione contrahes(informam cruois),oreautemsacrum pre-
adorat. Cum aulem viderit diaconus sacerdolcra tiosi Christi ao Dei nostri ooipus sumes, dicendo
raanus extendentem.et sanr.tum panera tangentem, A^nen. Rursum vero reliquas particulas in vase lin-
ut faciat sanctara elevationem, e.Kclamat Alten- teolo colliges, omnem diligentiam adhibens, ut ne
:

damus. Et sacerdos Saacla sauclis. Cborus Unus

: margarita decidat ac conculcetur.w En quanta reve.
:

Sanctus, unus Dominus Jesus Cliristus in gloria Dei C rentia a Grfficis olim adhiberetur ad tremendu
Putris. Amen. » Tum diaconus ad comniunionem Christicorpus, quem preesentem, ut vidisti, adora-
accedens « Adorat serael dicens Ecce venio ad im- bant. Atque ex his edooemur quid de debita corpori
:

mortalem Ucgem. Crcdo, Dominc,el confiteor. » Com- Domini adoratione in sacris mysteriisvel tuno cre-
municalurus populuin, « diaconus adorans semel deret et praestaret Gr«corum Eoclesia.
sumit sanctum calicem, etc, ostendit ipsum popu-
Neque alia sententia, neque alius usus fuit Syris
lo, dicens : Cum iimore, » etc.
et Coptis. iSam uti Renaudolius demonstravit, ele-
Notum est eusdem Grse^^os tanta devotione .''ern vationem et ipsi faoiebant et faciunt hostiae et ca-
inEuoharistiam ut in exceoous ruere videantur; lieis,non quidem statim post oonsecrationem, sed
nam vel dura saora dona ad altare magno aj^paratu post orationem Dominicalem « Totius quippe
:

deferuntur,quanquam nondum conseorata,populus Orientis, is ait, consuetudo fert, ut non prius ele-
proouinbit in genua, quasi eadem adoraturus. Fe- vetiir sacramentura, et populo ostendatur, quara
rendum, neque vetandum, buno ritum censuerunt dicatur Sancf.i sanctis. Ex hoc errore.factum est ut :

non Grseci tantura, sed et Lalini docti viri, dum- multi Urientalibus Ecolesiis ignotam esse elevatio-
niodo gens illa edoceatur quo mentis et cultus dis- nem teraere affirmaverint. » Tunc autera peculiari
criraine e.xcipienda sint dona nondum consecrata, D devotione sanota mysteria populus adorabat, et
ac postea consecrata. Attamen non deerunt cavilla- adhuc adorat. In liturgia Syriaca sanoto Gregorio
toros.qui pro more suo novitatemsuspicentur ado- tributa, post consecrationera diaconus clamat .4do- :

rationis apud Griecos, cum Sancta snnctis inclaraat rale Agnum Verbum, eto. Quid autem refert, si im-
sacerdos. Insignem locum habeo ego, quo eis os mediate post consecrationem a Romana Eoclesia
obstruam,nempeTheodorum Studitam,qui,circiter elevatio et adoratio divinorura mysleriorum pera-
annum Ghristi 796, in dialogo inter ortboduxum et gitur, et ab Orientalibus Ecclesiis nonnisi ante
haBroticum, htcc scribit (Theod. Sludit., in Anlirrlie- eoramunionem? Satis est habere nos constantem
lico11, c. 31) Orthodoxus « Quo in nuraero habes
: : oriiniura Ecclesiarum doctrinam et usum rieadora-
corpus et sanguincm Domini Jesu Christi?» ils- tione debita in sacris mysieriis Christo Oomino rea-
reticus ;» Sancta sunt procul dubio.Etenim SaHc/a liter praesenti ; ae propterea Latinis Ecclesiis licuis-
sanrtis, a sacerJote pronuntiatur. » Orthodoxus : se,imo singularem laudera deberi, quod actum
« Hac itaque etiam adoranda judicas?» Htereticus : hunc humiliationis et olsequii nostri siatim post
 DE REBUS LITURGICIS 1612
lOil
A rarum.qua ciclDeant veneratione sancla suscipere, et
peractam consecralioncm sonsim inveclum proba-
honorem Sa allarisChristi ministeriodeservire.saorosquecalices
rint, et persolvere pergant, ut quem
Redemptori in sacris sub et qu« ad cultum dorai-
sancta velamina, et cstera
cramentarii divino ipsi
nicne perlinent passionis,non quasi inania et sensu
traxere, nos visibilius etiam el enixius persolvamus.
carentiasanctimoniamnonhabere, sed.exconsortio
Sed quid plura qu»rimus, quando ante tot soecula
sancti Patres adoralionem agnoverunl in Ecclesia Dei
corporis et sanguinis Domini,eadem qua corpus

usitatam, cum incruentum sacrificium conficieba- ejus et sanguis majestate veneranda (W/erore., episl.
Theophii. Aiex. V liHdiolh. PP.). »
lur? Notissima sunt et pervulgata sancti Ambrosii prxfi.ta epist. t.

verba : « Claro Christi, quam hodieque in mysteriis Non ait Hieronymus adoranda, sed veneranda, sive

ADORAMUs, et QUAM APOsTOLi iu Domino Jbsu adorave- veneralione digna. An figuram tantummodo corporis
RUNT(.-lm/;m., I.iii deSpir.S., c. 11). > Hebes plane Domini inEucharistiacrederet,qui scribitparticipes
ingeniosit.autanimum corruptum gerat.quiethic fuisse sacros calices venerationis debitas Christo

non videt,quantafiducia tuncChristi fideles crede- Domino.quod exejuscorporisetsanguinisconsortio

sive contactu sanctificali forenl, cuicunque «quo et
rent carnem Christi in mysteriis prassentem esse,
perspicaci leotori dijudicandum relinquo. Denique
uti certe apostolis prajsens fuit Jesus Dominus.
sanctus Augustinus :« Suscepit, legas velim (ut alia loca pra^teream) Chrysostomi de
Nec aliter loquitur ^
Christo loquentis bffic verba Hoc corpus etiam ja-
inquit, Dominus de terra terram, quia caro de terra
:>.

cens in praesepio reveriti sunt magi, et cum multo

est, etdo carne Mariai carnem accepit. Et quia in
ipsa carne hic ambulavit, et ips.am carnem (ac pro-
metu ao tremoreadorarunt.Tu non in prssepivides,
pterea non imaginariam, non metaphoricam) nobis sed in altari. NosergolongcMAJOREM quam ilH bar-

manducandam ad salutem dedit nemo autera illani

;
bari ostendamus reverentiam {Chrnsost., hom. 24 in
carnemmanducat.Nisi prius adoraverit; invenlum / Cor.) » etc. Dubitasne adhnc an antiquitus etiam

est queraadmodnm adoreturscabellum pedum Do- adorationis tributum persolvereturcorporiChristiin

mini; et non solum non peccamus adorando, sed sacris mysteriis? Idem Chrysostomiis aicbat : « Qui
PECCEMUS NON ADORANDO (Aug. Enarr. in psal. xcviii, cum Patre(sursum)sedet,omnium manibnscontine-
n. 9).» Deinde subdit :« Ideo et ad terram quamli- tur [Idem, 1. in de Sacerd.), >> in sacra vidclicet sy-

bet (id est ad quamlibet Eucharistiae, quse caro naxi. Hoc fidelibus denuntiabatur; et adhuc scisci-
Christi est, portionem) te inclinas atque proster- taris an tantum Dominum proesentem ii adorarent?
Nis,non quasi terram intuearis (hoc est, veluti Interea opusculo huic meo si lanta felicitas obtinge-
terrenam rem.nulla veneratione dignam),sed illum ret, ut ad Protestantium manus perveniret, eos per

sanctum, cujus scabellum est, quod adoras (id est. visceraJesuGhristi rogo,sireligicnem amant, si pa-
caro); propter ipsum enim adoras. » Itidem supra ^ cem Ecolesiarura cupiunt,a qua abhorrere nisi
vidimus, cap. 12, quid Thoodoretus habeat de sa- pius nemo potest,ut quid ex adoratione EucharistiiE
cris Eucharisti;Bsymbolis, cum ait :« Intelliguntur necessario consequaturaccurateetsine partium stu'
autem ea esse quae facta sunt et creduntur, et ado- dioperpendant.NuUadubitatiosuperessepotestquin
rantur, ulpote qus illa sunt quas creduntur. » Christi fideles,cum quarto et quinto Christi ssculo
Pracedenti quoque sa?culo quarto sanctus Cyrillus sivegenuafleclendo.sive oaput inclinando,adoratio-
Hierosolymitanus ritum tradidit quo tunc populus nem«suam ad Eucharistiam prwsentem dirigerent.
sacrum Domini corpus et sanguinem aociperel, sci- Si Amlirosius, si Auguslinus, aliique Patres censuis-
licet, stans quidem, sed inclinato aut corpore, aut sent, uli nunc Lutheri discipuli opinantur, in sacra-
capite; nam istud vox -/.uTitwv, scilicet, pronus, ab mento cum corpore et sanguine Christi perdurare
eo adhibita prodit quod signum adorationis tunc adhuc panis et vini substantiam,adorationem ira-
erat ex institutione Eeclesi£e. « Accede, inquit, ct probassent, ne cul tus uni Deo debitus simul creaturffl

ad sanguinis poculum non extendens manus, sed redderetur; ila enim Lutheranis videtur, an jure,
PRONUS, et adorationis ac venerationis in modiim, non inquiro. Sin, uti Calvinistas sentiunt.Palres ii in
dioens Amen. » Et in accipiendo corpore admonet
:
Eucharistia solum panera et vinum contincri putas-
sinistram manum « velut thronum » subjici solitam jj ^^^^^ ^^^^ ,,,j ^^ tantummodo abstinuissent,sed ipsam
dexterse, « utpote Regem suscepturas.» Tanta tunc idololatriffi daranassent. .Mqui pro cerlo habemus
erat fides, non ficte, sed vere, sumi in sacramento antiquos Patres ejusraodi adorationem probas-^e,
ipsummet Christi Domini corpus. imo censuisse sine pecoato oraitti non posse. Nonne
animadvertit Meldensium episcopus ergoconsequi intelligis non aliam fuisse veleri Ec-
Uti eliam
Bossuetus,mannusnempevir,inexplicati(memissae, clesiae sententiam et fldera deEucharistiaquam quK

suprema veneratio in Romana servatur, semperque servata cst? Simul

non solum anliquis saeculis el la-

triee cultus adhibebatur a Christi fldelibus sacratis-

etiam fateri cogeris nihil cogitasse Patres de pane et

simaeEucharistias, sed etiara extendebatur ad sacra vino post consecrationem, sed in sacramento unum
vasa tremendi sacrificii; qui cultus tamen non in corpus et sanguinem et animam Christi uti adora-
materie sistebat, sed in ipsum adorandura Dominum tionedignacousiderasse.Propterea veritatem hanc,
terebatur. IdsanctusIIieronyraustestatur.inquiens: id est, transmutationem veram syrabolorum iidem ,

« Discant qui ignorant, eruditi teatimoniis Scriptu- aliis in locis diserte lestati sunt.
1013 DlSSERTATIO. CAP. XX. m'i
NequealiamtuncfuisseEcclesicGridemGaudcntius A runtRornanani liturgiamarrodere, et muscaetiam
episcopusBrixianus,ipsius AnibrosiictClirysoslomi venari,utcam incontemptum apudsuos adducerent
ajqualis, tecertum faciet ;inquit enim "Ipse igiUir : An merito, nunc esl inspiciendum. In Romani ritus
naturarum Creator et Dominus, qui producit de missa, antequam sacerdos ad altare ascendat, gene-
terra panem, de pane rursus (quia ei potesl et pro- ralera confessionem peccatorum suorum acpopuli
raisit) efficit pnopr<,iuM corpus. Etqui deaquavinum astantis praBmittit quamvisenimgraviapeccataper
;

fecit, etde "ino sanguinem suum, elc. Ne lerrcnum paenitentia; sacramentumeluerepriusjubeaturquis-

putesquod coeleste effectumest pereum,Qui trans- quisadsacramcommunionemanhelat,attameDquia
iT in illud, et fecit illud suum corpus et sangui- exinfirmitate humana in quotidiana culpas incurri-
NEM {Gaud. Brix., Cract. 2 ad yeophyt.). » Infra idem mus, tollendffi et istEe sunt atque in eum finera in-
repetit : « Neque sacramentum illud commune ao stituta fuil prsGvia ista confessio et absoLutio ante
terrenum esse existimans sed utperignem divini
; missaeexordium.Hocipsum inculcassevidetursanc-
Spiritus id effectum, quod annuntiatura est, credas. tus Auguslinus, inquiens : Inlrale in portas ejus in
Nam quod accipis, corpus est illius Panis coclestis confessione. In portis initium est ; a confessione in-
(non figura, non imaginatio) et sanguis est illius cipite. Porta, id est, initium, confessio tibisit. Unde
sacrre vitis, etc. Credamus, (]UtBS0, ciii credidimus. r> in allo psalmo dioitur Incipile Domino in confes-
:

Nescit niendacium Veritas. » Ergo iisdem tempori- sione. Et quid ? Cum jam intraverimus, non conlite-
buscumhabeas Ambrosium Mediolani,Gaudentium bimur ? Seraper confitere semper habcs quod con-
;

Brixias, Chrysostomum GonstantinDpoli, Cyrillum fitearis.Dilficileestinhacvita utsic homo mutetur,

Jerosolymis, Theodoretum in Syria, Augustinumin ul nihil inveniaturin eo quod reprehendatur.Opus
Africa (utaliosPatresomittara)concordivocedeprce- est ut tu te reprehendas, ne ille reprehendat qui
dicantes quod Romana Ecclesia deprsdicat, intel- damnaturus est [Auti.,Enarr. inpsal. xcix). » Porro
ligc tandem, hanc fuisse olira et adhuc esse verae cxploratum est, multisque veterum monumentis
Ecclesiae doctrioam, ejusque impios perturbatores confirmatum,ejusdcmconfessionisgenereusosfuise
fuisse ultimorum siEculorum novatores. Qui tamen antiquitus sacerdotes, vel antequam esacrario pro-
ex ii'? veritatem non fugiunt, sed amant, susque cederent, vel ad pedes sacri altaris. Quod vetustis-
conscienliae quietem potius desiderant quam seotse sima Ecclesiaj Romanae Sacraraentaria riibricis et
suae honorem atque tutelam, adeant, quaeso, libros Cffiremoniis in niissa arihibitis oareant, an antiquis

de Perpetuitate fidei Gallice scriptos. Saltem in sasculis peculiaris ista confessio in usu fuerit, noa
unius sancti Joannis Chrysostomi libris inquirant constat. In missa ab Illyrico edita, qua; grandem
quid olim de Eucharislia universalis Ecclesiae sen- absquedubioantiquitatemsapit, parformulainveni-
tentia ac fides fuerit. Tol sancti illius episcopi verba lur. Alteraferme similis formula confessionis a Mi-
accepisti, me tamen contincre non possum quin et crologo refcrtur, qui sub finem saculi undecimi de
hic unura ex ejus penu depromara. De sacritioio in liturgicis rebus scribebat, uti et in Sacramentario
crucnto bsc habet: (( HIc terram tibi ccelum facit Romano, quod ebibliothrca Chisiana cardinalis Bo-
hoo mysteriura. Nara quod illic est omnium pretio- na produxit. Missalem canonici cathedralis Muti-
SISSIMUM ET HONORANDUM,HOCOStendam tibisiTUM IN nensis, ante annos sexcentos exaratum, servant, ex
terra. Sicut enirain regia id quodomniura magni- quo niissam supra exbibui eo tempore Mutins usi-
ficentissimura est, non parietes, non tectum aurcum tatam. In illa \tosi Intruibo, et Judicame, Deus, se-
sed corpusregis sedensinsolio, ita etin ckHs Regis quitur h:ec rubrica « Cum autem (saoerdos) per-
:

corpus.Sftd Hoctibi nuncLiCETViDERE interra. Non venerit ante altare, dicat hurailiter inclinato vultu
eniin angelos, nec archangelos, sed ipsum eorum Pone, Domine, custodiam ori meo. Respondeatur Et :

oslendam Dominum. Neqde solum vinEs, sed etiam ostium circumstantuv. Et agat, ut mos ese confes-
TANGis, sed comedis, et eo ACcepTO domum re- sionem. Pcracta autem confessione dicat Deus vi- :

veteris e{Chrysost., Iiom. 24 in I Cor.). » Qui tam meam annuntiavi tibi,etc Quodcerlumest, non
hiijc et

similia nondum inteliigit, et Calvinianis arbitrariis minusinOccidentaliumquaminOrientaliummissis,

inlerpretatonibus corrupere nititur, horrendum ^ ^ ^^^ ^^^^^,^^^2 <jp ppp^l^g clivinam misericordiam
illud sibi timeat quod Apostolus Judasis inlimavit iraplorare consueverunt, non solum in ipso introitu
Aure audietis, et non intelligetis, et videnles videbi- exclamando Kyrie eleison, Cliriste eleison, id est,
iis, el non perspicietis {Act. aposl. xxviii, 26).
Domine, miserere, Christe, miserere, sed etiam in

CAPUT XX. aliismissffipartibusidqueobservatumrepetitumque

De quibusdam rilibus sacrir liturgix, quihus nnvalo- videmusinipsorumOrientaliumliturgiisetpri-Ecipue
res litem intentant. inmissaChrysostomi,antcquamsaoerdoscommuni;
Postquam Lutherus et Calvinus, siveZwinglius, cet. Nemocertesanctissimura'hunc usum disciplinse
auctoritate sibi certe a Deo non data, praecipuum eciilesiastica;non laudet Binghamus tamen, homo
Christiana; religionis sacranientum, sive abrogato Britannus [De Oring. eccles., l. xv, c. i) habet quod
incruento saciificio, sive subbita ex Eucharislia do- carpat in Romana liturgia ; confessio quippe ibi

minici corporis reali prffisentin, prorsus deforma- fil Doo omnipotenti, Deiparfc, et oranibus sanotis,

runt, tura ii, tum eorura discipuli, nunquam cessa- cura olira, ut ipse contendit. ha?c soli Deo fieret.
1015 DB REBUS L1TURG1CI8 1016

Quamin rem Gallicani officii apologiaai sive coiifes- A. menti. Marcus diaconus Gazcnsis, et scriptor syn-

sionem, vetustam conimemorat. Verum quibus ver- chronus, in Vitasancti Porphyriiepiscopi, describit
bisconceplafueritinaliiHEcclesiisanliquitus eatlem apparatum quo Theodosius II infans, Arcadii
diei

confessio, ex rubricaruni defectu, ut di.^i, r^scire Augusli anno Christi 401, hoc est, viventeet
filius,

non possuraus. Quod salis est, nihil laic liabes quod vegeto sancto Hieronymo, sacro baptismate regene-
cuni dogmale ac disciplina catholicce EcclesiK non ratus fuit. Egresso infanti e salutari lavacro, « praj-

conveniat. Legitimis enim rationibus.utinfrainnue- ccdebant patricii, illustres, et omnis dignitas, cura
mus, et calculo primitiva; ipsius Ecclesia; nititur in- ordinibus niilitaribus, omnes portantes cereos, ut
vocatiosanctorum,eorumquecommunionera nobis- putarenlur astra cerni in tenebris. » Quod plus est,

cura in Symbolo profileraur. Deo autera confitemur, sanctus Paulinus Nolamus, anno Christi 396, hsec
ut nobis pareat sanclis taratummodo, ut orent pro
;
habet {In Natal. 3 in lionorem S. Feiicis)

nobis ;
quemadmodum diserleibi confessioipsa tes-
Clara coroDaulur densis altaria lychnis,
tatur, in qua sacerdos et populiis precantur sancios Lumiaa ceratis adolentur odora ijapyris.
omnes orarepro me ad Dominum Deum noslnim. Pu- Nocle DiEOiiK micaut. Sic do.x splendorque niEi
Fulf^et, et ipsauiES ca;lesti illuslris boaore
blica haec eslconfessio si coram populo cur et non
;
Plus raicat, innumeris locum geminata lucernis.
coram sanctis ? Sancti certe viri in eaclcsti patria
g
astant Deo, ad quem confessio in primis dirigitur. Ita Paulinus aliquot ante Vigilantium annos, cujus

Propterea antiquissima confessione pocnitentis,

in verbainterpretenonegent.SanctusquoqueEphipha-
quam ex Ordinc, Romano Hittorpius exihibel, et Mo' nius scribit (Epistol. ad Joan. episc. Jeroso.) seprs-
rinus refert, hKC leguntur: Confiicor libi, Domine, tereuntem per villam quamdam vidisse ibi « lucer-
Patcr eifli el terrx, tibique btnignissime Jesu, una nam ardontem, » ct cum interrogasset, didicisse
cum Spiritu sanclo, coram sanclis angelis ct coram (I esse ecclesiara. » Cereos autem accensos, « quando
omnibus sanntis [Morin., append. ad lib. de Pamit.), legendum Evangelium, aut sacrificium Glferen-
est

etc. Alias pares formulas Morinus idem ex anli- dum, 11 agnovit sanclus Isidorus Hispalensis neque ;

quis Poenitentialibus decerpsit. Eadem ratione sa- id uti rem novam, sed uti jamdiu usitatam. Venan-
cerdos popuium ,
populus sacerdotem rogat, ut tiusquoque Fortumatus(f,(7). v, carm. 5)diem festum
oret pro se. Ascensionis Domini describens, cereos accensos et
Ad incruentum sacrificiumluminariaadhibentur, candelabra memorat. Scd quaravis daremus (neque
Non desunt heterodoxi, inter quos Joannes Henri- tamen hoc dandum), tantummodo post Hieronymi
cus OttiusCalvinista, qui Examen instituit contra aevura invectum fuisse morem cereorum, seu lumi-
cardinalis Baronii Annales, ob ejusmodi ritura Ca- _ narium ad integrura raissa; sacrificium, id certelau
.i.-i-
thoHcis
ii__t„_ „„i:
: ,«(....,Ti: ,..™ *J
insultantes.nobisquesanctuniHieronyraum
.• — j..u:i:
dabiii ratione factum f.,
* : ., —
.,.,:+ c:.,«:™ „.,..,1;; .,.,».,-
f„„4
fuerit. Sienim gaudii osten-

objicientes, qui adversus Vigilantium in hajcverba dendi gratia ad Evangelia antea adhibebanturlumi-
loquitur : o Cereos uon clara luce accendimus, sicut naria, cur pari causa adhiberi deinde non potuero
frustra calumniaris, sed ut noctis tenebras boc so- ad integrara missam ? Sed etaliam potiorem ratio-
latiotemperemus, et vigilemus ad lumen, ne coeci nem accipe. Sacratissimam Domini coeaam una cum
tecum dorraiamus in tenebris.» Propterea Patri Le sacrificiocrucis missa exhibet. Mensa; proptcrea
Brun visum fuit Hieronymi a;vo minime usos fuisse apparatum ibi habes calicem, patenara, mappas,
Christianos luminariis in sacris diurnis, sed postea etc, omnia ad imifationem ac renovationera tanti
invaluissehunc morera,desumptumeriludeferendi operis composita. Sine luminibus profccto peracta
lumina, cum legebatur Evangelium. Nara ibi ipse non fuit postrema Salvatoris coena. Quis ergo non
Hieronymus addit « Per totas Orientis Ecclesias,
: commendet adhibita a nobis in renovatione ejus-
quando legendum est Evangelium, acccndunlur lu- dem ccena; luminaria ? Imo, ut ea adjungere decuit
minaria, jam sole rutilants>,, non utique ad fugandas ita auferre dedeccret, atque improbare dementis
tenebras, sed ad signum la^titieedemonstrandum. » foret.
De cereis in honorera martyrum accensis erat ibi Supra vidimus, cap, IC, quousque progressa fue-
sermo;altamencumHieronymusIuminariaadhibita D rit superbia et furor Lutheri, dum offertorium et
probet, « quando legendum est Evangelium ad sig- quidquid oblationem olet in coelesti missa; sacrificio
nura loetitiae, » idem Pater Le Brun opinatur ejus- abominationem appellare rainirae erubuit, ac pror-
modiexemplofretosChristifideles raorem luminum sus rcpudiandum esse una cum universo canone
extendissead integrammissam. Utijamalibi osten- imperatorio decretosancixit. Itaille in contemptum
disse rae arbitror [Murat., Anecdot., 1. 1, dUsert. 16), non dicara prasentisRonians Ecclesia;, omniumque
non tara facile concedendum est Ilieronyini tempo- et Occidentis et Orientis Ecclesiarum, quE suis in
ribus defuisse interdiu luminaria in templis, et ad liturgiis sacrffi oblationis ritum observant,uti supra
saoramentorum celebrationom. Si in Palffistinausus totexemplisostendimus,sedprimitiva?etiam ipsius
iste non fuit, aliis inregionibus viguissepotuit. Non EccIosiae.Etquanta quidem fuerit hominisilliusim-
soluiri ad Evangelium, sed ad baptismum corei ac- potentia ac lemeritas, et quam imn.erito pro tutan-
censi deferebantur, ul ex CyriUo Jerosolymitanoet adhuc in aciem descen-
dis ejus erroribus nonnulli
Gregorio Nazianzeno constat. Neque iisduntaxatusi dant, unus sanctus Clemens I Roraanus pontifex et
neophyti. sed alii quoquG ad honorera tanli sacra- martyr, uos edocere potest. Is crgo in ha;c verba
1017 DISSERTATIO. CAP. XX. 1018

loquilur: « Concta ordino del)omus facrro quae nos A amplexat.-e, infamare nou erubuit, ac si li'.u:'i,icam
Dominus jussit peragere.Stalulis temporiljas obla- oblalionem ab ipsius ChristiuncB religionis e.xordio
tiones et liturgias perfici, ncquo inordinate fieri (requentatara ac proplerea ab ipso inslitutore Cliri-
praecepit, sed pra^nnitis tenipc-ibus et horis : Ti; sto descendentem, sanctissirai illi Patres aut te-

TE 7rpo5(3opa? /.ai T.EiToupY''''^ ETriTsXetaOat. Addit mere invexerint, aut insipienter probarint?
etiam: 0't o3v toTi; 7ipo:s'Ztz7.y\j.i'ioi^ y.atpoTc; TioioyvTE;
Quod cardinalis Bonain Liturgicissuis adnotave-
Tx; irpoTtfopa? a'JT(ov, EoTipoTOsy.TOt te xixt (jtaziptot.
rit, nunc «solos clerioos vel ministros respondere
Qui ergo assignatis tcrnporibus oblationes suas fa- in missa,Ei cum spiritu iMO,Binghamus occasionem
ciuntaccepti et beati sant (Clem.I pap.,epist.adCo-
arripit insuitandi Romanie Ecclesiee, quasi haec
riiilh.,c. 40). »Gum Clemeotem audis,audire te pula (cpopulum nc hac divini cultus parte penitus e.xclu-
ipsosmet apostolos; nam viventibus ipsis apostolis scrit, ac proplerea(( in errorem etpravitatem in-
)>

floruit,eorumquc discipulus fuit. Neque hic som- currerit {Bingham., Orig. eccles., l. xv, c. 2).» Tum
nies, oblationum nomine posse designari dona in haud alia ratio dari potest,quara
subditjcCujus rei
pauperura usum altari oblata. Non aliud ibi sunt magisterialis Ecclesiee auctoritaS,qucTe,quidquid lu-
oblationesquam quibusincruentumsacrificiunicon- bet, populo praescribere sibi suniit, non obstante
ficiebatur, ac Deo offerebatur hoc enim Domi- ;
g quacunque regula^sivetraditioneveleris li^cclesiffi.w

nus jussit peragere,et quidem certis temporibus et Sedejusmodiaccusatio exuna hominis temerejudi-
volumus Joannera Gasparem Svi-
horis. Si audire cantis inscitia manavit.et reservandaerat adversus
cerum Tigurinum,siveCalvinianumprofessoremin Lutlieros et Calvino3,qui sine ulla auctoritate tot e
suo Thesauro ecclesiastico vox Ttpoa'.popa « usurpa- sacra liturgia sustulere,quanquam traditione vete-
tur de sacra efflna.>>Imo dicere debuit de sacrificio, risEcclesiaj probata. Indic.t raihi Binghamus, si

cujus causa fit oblatio ; neque enim ad coenam potcst,ullum Eeclesias decreturaquo populus veti-
eadem pertinet.Idquo ipse postca fateri coactusest
tus sit responderc sacerdoti insacris.Una necessi-
scribens,itpo(j<plp£tv,sive oHerre,(( absolute positum, moremhuncsensim invexit,iitin privatis missis
tas
significat» ©'jo-tav TrpoaoipEtv, scilicet, sacrificium unus clericus,ut in solemnibus chorus, pro populo
o//cr/r. Proinde in canone sexto aposlolorum statu- respondeat, ex quo idem populus ob non amplius
tum habes:(( Si quis episcopus, presbyter,aut dia- intellectam linguam Latinam.et ob ignorantiam rc-
conus,faota oblatione non communioaverit,causam sponsorum.a respondendo cessavit.Tunc opusfuit
dicat.» Norunt eruditi quanta sit eorura canonura ;„ missa non solemni unum substituere clericum,
antiquitas.quanquam revera non sint apostolis tri- q^j defectura pcpuli indocti suppleret atque illius
buen^li. PrKterea oblationem et sacrificium verura
q noaiine sacerdoti responderet:nara quidquid nunc
incatholica Ecclesia a sanctis Irenoeo et Cypriano clericus respondet, astantium nomine respondere
depra;dicata vidimus supra,cap.l8.Quales sanctiii certum est.Casterum et nunc ipsis laiois clericorura
viri fuerint, eruditus lector sat novit. Tertullianus munere fungi licet inserviendo missis privatis.Ne-
quoque de diabolo ait oiraulatore «sacramentorum que vetantur laici, cantus lege edocli, miscere se
divinorum.Signat ille in frontibus milites suos; ce- cum choro clericorum.et respondere.lrao laici soli
lebrat et panis oblationem {Tcrttd.,l.de Prxscript.c. in sacris confratcrnilatibus,otsancliraoniaIes solse.
11).» Alibi vero inquit: « Non pcrmittitur raulieri- dura missa cantatur, respondenl sacerdoti. Quare
bus in ecclesia loqui, nec tinguere, neque offerre videas quam injusta sit Binghami accusatio, quiet
sacrificiun>),necalicujus virilis rauneris,nedumsa- infra ad alteram desccndit, contendens « Conse-
cerdotalis officii,sortera sibi vindicare(M(jm in tib. crationisvtirbasemperaltavocefuissepronuntiata,»
devetand. Viryin. c. 9).» Confirmatum idem videas ac populura respondisse Jmeii.Quam in rem produ-
a celeberrimiconcilii primiNicaeni anno Christi:-)25 cit noxellam Justiniani Augusti, jubentis,« non in
cclebrati canone: « Pervenit ad sanctum magnura- secreto, sed cum ea voce qua; a fidelissimo populo
que concilium,quod in quibusdam locis et civitati- exaudiiilur, divinam oblationem facere.ut populus
buspresbyteris gratiamsacraecommunionisdiaconi gratiarura actioni subjiciat Deosanctura illud.4m^}i
porrigant; quod nec regula nec consuetudo tradi- [Jmlinian., innovclUi 137, c. 0).» Tum subditBin-
dil ut ab his,(7HJ poleslalem non habent olJerendi,ii gharaus:« Facit pro Ecclesia Romanensi, quod les
E^oyitav piTj E)(ovTa; irpoitiEpEiv, illi qui offerunt canonica superior esl civili; alioquin tara horrenda
Christi corpus accipiant (.Conc. Nic. i, c. 18).» An- omniura divinarnm ethuraanarum legura violatio
tea quaque in eoncilio Arelatensi anni 314 interdi- non inulta impunitaque foret.» Neque puduit ho-
ctura iairaXtidiaconibus o/fei-re {suh<iud\) sacriftcium mineradocturaintarahorrendumepiphonemaerum
Quis ergo non horreat Lu-
{Conc. Arelat., c. 15).» perc,ut RomanM Ecclesi» tribueret ((omnium divi-
therum, qui non solum Oblationem et Oflertorium narnrahuraanarumque legum violationem?"Si Bin-
sustulit e missa, sed etiam primitivam Ecclesiam gharaus hominura judicium contempsit,cum in ex-
Abominutionis nota denigrare est usus,quod Obla- secrabilem calumniam hano raptus e»t,num judi-
lionem usurpaverit in sacris mysteriis, ipsumque cium Dei cffugerit,qui ab ipso ralionem certeexe-
Nicaanum conciliiira,cujus tamen dogmata sumraa gerit.cur tanta infamia onerare sit ausus Ecclesiam
scmpcr veneratione universaj orbis Ecclesiae sunt lloraanara? Quod vero is cardinalera Baroniura in-
1019 DK REBU8 LITURGICIS 1020

cuset, succensentem Jusliniano ob ejnsmodilegem A. duntur.Ita composita est mortalium condito,ut asa-
nihil aliud ab eo potendum est,ni?i ul edical po=i- pissime ex una eademquc ro commoda et incom- 1

tine fuerint impcratores, an episcopi regere Eccle- moda consequaiilur.Quod niolhodum suaui Prote-
siain Dei, qwun acquhiml sanguine
suo, et jurene stantescommendent,scilicet,linguampopulonotam
dixerit saactus Arabrosius « Imperatores intra Ec- adhibere in sacris,non eos profecto deficient ratioTJ
clesiam esse, non siipra Ecclesiam, et publicorum nes: asl judicii inops sit, hanc ob causam in
imperatori mcenium jus esse commissum, non sa- jurgia etcontumeliasadversus RomanamEcclesiam
crorum (Aoibros , epint. 20)?» Jus istud si forte Hri- ruat. Et qui corrU|itcla hic ei tribuenda. qua; lin-
tannus soriptor in regem suum conferat, cum di- guam Latinam,qualemab apostolorumjevoaccepit,
vina; legis tum disciplinae ecclesiaslica; injurium se adhuc retinet,quodnempe religionisibi ducat dese-
prodet.Verum quid de hoc ritu dicendum est?Gar- rere qua; vetus Ecclesia usurpavit?Adversabaturne
tiinalis Bona in ea fuit sententia,nlim« in Ecclesia Britannica gens communi sensui et rutioni horni-
Occidentali oranosaudissesanctissimact efficarissi- num.cum usque ad sfeculum Ghrisli decimum sex-
ma verba,quibusChri3ticorpupconficitur,ac postea tiim Latinam in sacris liturgiis linguam conservavit?
statutum fuisse ut canon submissa voce recilarctur At inquies: Ab antiqua consuetudine recedere prae
{Bona, de Lilurg. l. n, c. 13).» Antiquum vero mo- g staret. Audio; sed sus quoque rationis cathclicae
rem desiisse sfficulo Christi deoimo es conjectura Ecclesi« sunt, ne venerandae antiquilatis instituta
censuit. Proterca ante aiiquol annos insurrexere mutet; quod et animadvertas in tot aliis Christiuni
qui canonem nonamplius secreto recilarent,aut re- ritus populis, qui aut Gr;eco, aut Syriaco, ^Elhio-
citandura clara voce edioerent. Sed Pater le Brun jiico, Coptico, .Armenio, aliove idiomate liturgiara
[Tom. IV Lilurg.) dissertationem perquam elabo- coDficiunt,quanquara veteris illius linguae ignari.A
ratam istis nnva cupientibus opposuit, multisque me non exspectet lector quid de hao re docti viri
rationibus et copiosa eruditione contendit in Eccle- disseruerint,neque enim mihi statutum est in omr
siis Occidentalibus semper viguisse, nunquam de- nesconlroversiasinvaderequffi ad sacram liturgiani
siisse,secretam canonis recitationem . Negari taraen speotant.Satis sit monere majestatem conciliari sa-
nequit, quin apud Orientales omnes Ecclesias, uti cris a Latinalingua,in qua fuere instituta; populi-
constat ex omnibus ferme liturgiis Graecis.Syriacis, que catholici devotionem minime languere,eliamsi
et Copticis, consecrationis verba audiantur a po- Latina verba non intelligat, aut saoerdos secreto
puh, respondente postea : .hnen. Ejusmodi novita- oret, atque ipsam Ecclesiain indulge ut expotanti-
teni post nupor memoratam Justiniani legem in eas bus intelligere illas sacras preces, versioearum in
regiones invectam le Brun arbitratur, cum antea linguam vulgarem ministretur. Eadem etiam de
non alius ibi ritus observaretur, quam qui semper causaa refricanda quajstione illa abstineo quam
ab Occidentalibns observatus fuit.An ita fuerit,sa- Nicolaus Cabasilas Grsscus soriptor, aliique ejus
tis compertum non puio. Ulius dissetationem, qui gentis, adversus Latinos agitarunt, contendcntes,
pluracupit, consulerepoterit.Dicendum interea no- non verbis Domini,sed invocatione Spiritus sancti,
bis est ritum hunc exiis essequi indifrerenles sunt, sive prece, quae in quibusvis Orientalium liturgiis
et sive uno.sive altero riiodo perangantur.rationeet post eadem verl)a occurrunt,consecrationem dono-
auctorita firmantur. Propterca ob ejusmodi varie- ruin fieri. iratis mihi sit hac de re cap.lO lectorem
tatem nulla unquam intor Latinos et Grajcos de tot monuisse, neque nos Grsois et Grcecos nobis ob
aliis disputantes oborla est controversia; cta?qiium ejusmodi ritus diversitatem infestos esse deberc,
est ut laudahilom usuin suum unaquieque Ecolesia uti ostenderuntcardinalisBona(Li;7).iiLi/u?-3.,c.l3),
retineat sine contradictione alterius. Statuendum Renaudotius (In Colleclione Lilurg.), Martene (D«
vcro priBcipue est neminilioere privata auctoritate c. i, art. 8), et prsscrtira
aniiq. Ecclcs. PAlib., l. i,

novationem hic facere;nam eliamsi de ritibus aga- Brun (Explicat. musx, IV), qui justam
Petrus le t.

lur,qui mulari sine detrimento religionis possunt,

dissertationem de hoc ipso argumento elaboravit,
justamenunisestsupremisEcclesircpastoribus,non ostendique non pugnare inter se Occidentalium et
nobis, id praecribere, retinere aut mutare, prout D Orientalium hac de re coasuetudincm diversam.Ad
eorum sapientire melius visum fuerit. Roraanam vero liturgiam quod attinet,cuin invoca-
NonomisitBinghamus veteremcantilcnamcanere tio, sive preces (uti supra inonui), prscesseririt et
quod Romana Ecclesia in sacris quotidieutatur lin- pone sequantur effioacia Christi verba, nulla dubi-

gua populo incognita:« qua; corruptela, is ait, in- tatio superest quin completa perfectaque tuno sit

tolerabilisest,etapostolorum auctoritati.prisca; Ec- consecratio, et legitime instituta fuerit subsequens

cbsiffi regulis.populiChiistianiaedifioatioiii et com-
niuui sensuiac ratinni horainum contraria.nltaille,
etquidemliuccisinflatis.Astisminiraerecogitavitin-
numerosinmundoususet raoresesse.inquibusduas
ansas cura Epioteto reperimus.Si eos ex una facie
respicimus, utiles ac laudandi videntur; sin ex al-
tera,inutiles,fortassis etiam improbandi,depreheri-
clcvatio et adoratio corporis et sanguinis Domini.
D'xi praecedereinvocationem^haoc autem non solum
peragitur cum rogaturDeus ut oblatio noiij corpus
et sanguis fiat dilectissimi Fitii iui Domini nostri,eic.,
scd etiam ante ablutionem manuum,cum sacerdos
ait: Veni, sanctificator omnipotens a.'terne Deus, et
benedic lioc sacrificium tuo sancto nomini prxpara-
 1021 DISSERTATIO. CAP. XXI. 1032

<i(m. Inmissa Mozarabumeodcrn invocatiooccurrit, A. clum ut consuleretur periculo tot fragmentorum,

dirigitiirque ad Spiritum sanctum aiunt enim ; ;
quae ex. veterum fractione evitari non poterant
Veni, saricte Spiritus samtificator; aanctijica hoc sa- constat autem in lcvibus hisce rebus potestatem
criftcium de inanibus mcis lihi prxparatum. In om- csse Ecolcsiffi variandi, prout ei satius videatur.
nium velustissimoSacramcntario Leoniano, de qiui Anle oonspcrationem, uti probabilitercreditur, pa-
supra egimus.in missa trigesima, raense Julio.hffic nem DomiDus noster benedixit et fregil. Attamen
oratio habetur Milte, Domine, quxsumus. Spiritum
: huncfrangere post consecrationem Ecclesia semper
uinclum, qui el hxc muncra prxsenlia noslra luum consuevit quanto ergo plus eidem liouit in tres
;

vobis efficiat sacramentum, el ad hoc percipiendum dunlaxat partos hostiam sacerdotalem frangere, et
nostra corda purtiftret. in tot parliculas sive oblatas antca divisum panem
consecrare, etfiiielibus postea distribuere, sublato,
fiAPUT XX. quantum fieri potuit, fragmentorum incommodo ?
De (diis missdS Romanx rilibus, a Protestantibui inju-
Verum ad graviora transeamus. Sunt ex Prote-
sta censura impctitis.
stantibusnonnulli, atqueintereos prajoipueBingha-
Egrcgius cardinalis Bona [Lib. i Liturg. c. 25 mus (Lii. XV, c. 3, g 35), qui sibi visi sunt reperisse
§ 11) erudite ao sincere animadvertit tantummodn P in canone Romano quaedam repugnantia sententiae
post annura a Christo nato millesimum, ortum ba- do transsubstantiationeetretliprffisentiaoorporis et
buisse oblatas, quarum nunc usus est in Ecclesia, sanguinis Domlni post donorum consecrationem,
quoB, scilicet, tenues sunt, et ad figuram etexigui- Scilicet, ibi legitur : Super qux propitio ac sereno
tatem ferme unius denarii formantur, cum molis vullu respicere digneris et accepta habere, sicuti acce-
longe majoris anlea forcnt. sumpsit Ansam inde pta habcre dignatus es munera pueri tui jusli Abet, et
BinghamusAngiusadversusihuncritumdeclamand:, sncrificiumpatriarcha; noslri Abrahae : etqund libiob-
quasi panis ad altare otTerendus « udeo in exlrc- tulit summus sacerdos luus Melcliisedech, sanctum sa-
mum inciderit, ut fere naturam elementi sacramen- crificium,immaculatam hostiam. Ad quaj hac adjun-
talis perdiderit, rem quE panis vix dici poterat sub- git « Quomodo enim reale corpus ac
Binghanius :

stituendo in locum communis elementi {Bingham. sanguis Christi vocari po?sunt hfficdona ? aut com-
Uncj. cccles., l. xv. c. 2, §5, 6). « Sed quis non parari cum sacrificio Abel,(iui de animantibus ob-
agnoscai in hoc summam cavillandi prurigiuem? tulit ? QuomoJo quis precari potest(sine injuriain
Ineptus enim sit declamator, qui oblatas, sive ho- Filium Dei) ut Deus saoriricium unici Filii sui sibi
stias, quibus nunc utimur, vcrum ac naturalem pa- acceptura esse sinat queraadmodum saoriflcium
nem negare audeat. Desipiat etiam, qui ex mole C Abel? » Propterea is oenset ha;c bonura olim sen-
panismajorem rainoremvecffllestissacramentis effi- sum adniisisse, quando super pane et vino pronun-
caciam arcessat. Inter homilias qna; sub nomine tiabuntur ad oonsecrandum ea in monumentum ac
Eusebii episcopi Gailicani editfB sunt, quinla de symbola corporis et sanguiiiis Domini; nunc autem
Pascha, qua; Siincto Isidoro in Mss. atribuitur,hsc ut is dicere pergit, «absurda sunt, et primitivaein-
habet « Invisibilis sacerdos visibiles creaturasm
: tentioni contraria. » Quia Calvinianis oculis hsc
SUBSTANTIAM COBPOHIS ET SANGUINIS SUI VOrbo SUO SO- iutuitus est Binghamus, quod videredebuit non vi-
crsta potestate convertit, etc. Deinde hiec addit: dit. Nos dona etdata EucharistiiB sacramentum ap-

« Euoharistiffl sacra porceptio non in quantite, scd pellamus, quod ccelestis victimaquas ibicontinetur
in virtute consistit. Quod oorpus, saoerdate dispen- incomparabile beneficium est, a Deo nobis colla-
sante, tanlum est in exiguo, quantum esse constat lum. Adhosc uti donumagnoscirausabipsooranium
in toto. » Neque certc antiquis temporibus grandis datore horum ipsum panem et viniura, sinequo
buccella in os fidelium iramillebatur, sedquodlibet sacrificiura novaB legis conlici non posset. At quid
fraguientum consecrati panis satis fuit, cum ibi non sunt hKO dona et data, cum hfficverba saoerdos
minusquam in grandioribus fragmentis seaccipere pronuntiet ? Sunt dona in rem divinara conversa.

totura Christi corpus Christiani olim quoquecrede- n quod anteverba consecraitionis erat panis etvinum
rent. Alleram idem Binghamus censuram struit, jara factum est corpus et sanguis Domini. Curnon
fassus tamen, « de ro leviore » esse {Idem. ibid., legit,cur attentenon consideravit Bynghamus prae-
c. 3, 35), videlioet, post consscrationcm ontiijui-
ji ocdentia immediate verba, quibus sacerdos aitsuo
tus fraclum et comrainutum fuisse panem in multas ae populi nomine : Offerimus prxclarxma; estati tum
partes, ul (idelibus distribueretur, nunc autem in de tuis donis el datishostiampuram, hostiam sanctam,
iioolesia Bomana « unam duntaxat oblatam in tres hostiam immaeulalam, panem svnctum vitx xternx,
partioulas dividi, de quibus nemini datur, modout et culicem salutis perpetux. Super quxpropitio, ete.?
umbrain retineanl antiqua? consuetudinis qui raos ;
Ergo non amplius terrenus estpanis, seApanis
ille

ab ipso appellatur « aberratio a volcris EcolesiK qvo nomine una caroetcorpus

sanctus i>itx,xtcrnx,
simplioitale, » et quidem « vituperabilis. » Levis hu- Domini donatur. Eritne quisquam e Protestantibus
jusce mutationis causasa nostris adductas, easque qui panem quo corporanostra aluntur hac vocede-
justas, ipse aCTert, neque refellcre audet, etnihilo- signari putet, cum disertis verbis ipse Jesus nos
minus garrlre pergit. Nimirum novoinvento id fa- illius veram signifioationem docuerit, inquiens;
1023 DE RIIBUS LITURGICIS 1024

Ego sum pants vivus{Joan. vi, 48)? Quod etiatn ef- A foret quem opinatur Binghamus, nihil majestatcm
fioacius cxprimitur additamento Mternx ; hanc FiliiDei dedeceret, si sacratissimum ejus corpus
enim vilam materialis panis dare nequit, sed unice per angelos ex terrcno ad cffileste ultare diceretur
dare polest divinus ille panis, hocest,corpus Chri- deferri ; Christus eniiu in sacramento existit, spe-
sliDomini, de quo ipse ait Qui manduc.alhimc pa- : ciera victimajraactata^prseferens, quanquarasemper
nem, vivel in xternum. Gonfirmatur eliam veritas vivus; seque Patri pro nobis exhibet, qualis humi-
i
sanguinis Chrisli, quem sub specicbus vini sacra liatus usque ad mortera pependit in cruce. Sed sa-
mensanobis, non figurate, sed verepraebet, quando tius est opinari, cum dicitur : Jube hxc perferri,
appellatumvidemus calicem salulis j)erpetux,ii\oenle nihil aliud exoptari ab Ecclesia, nisi ut ad cceleste
Domino Qui : maiiducal mcam carnem et bibil san- altare(cujus mentio est in Apocalypsi),sive ad cce-
guinem meum, habel vilam acternam. En quid sint lestem Deithronum et sanetuarium Divinitatis, per
dona post consecrationem. Ad hfficagnoscenda ni- angelum (qui orutionibus fideliuin vivorum pra;est,
animus pravis alfectionibus
hil aliud exigitur, nisi easque ad Patrem defcrt, uti pariter in Apocalypsi
et prffijudiciis libcr. legitur) deferantur orationes, vota et oblalio, sive

Ad alteram Binghami interrogationem proceda- sacrificium, quod tunc Deo offertur.

mus. Null.im ille comparationem invenit inter sa- D Neque enim existiraari potest Eeclesiam exoptare
crificia Abel, Abraham, et Melchisedech.et incruen- ut revera Christi corpus el sanguis de altari in coe-
tum altaris, uti Catholioi sentiunt. Doccndus essel lum, sive de loco inferiore in superiorem ferantur,
BinghamuscensuissesanctosPatres, patriarcharum cum hoc sine miraculo, eoque perenni, fieri ne-
sacrificia, qua3 Deo placuore in Veteri Testamento, queat, et quotidie cernantur ccelestia dona ex altari
ideo placuisse Deo, quia Filium Dei unigenitum terreno non dimoveri. Hanc esse mentem Ecclesia)
postea pronobis hostiara futurura pra3figurabant,il- ediscimus ex aliis cum Latinorum tum Orientalium
laquesacrificia fuisse figuraspra^cellentissimisacri- liturgiis, dum prima oblatiofitpanisetvini. In Ro-
ficii crucis el altaris. Sed hac inspectione dimissa, mana Deum deprccatur, utoblatum vinum modum
duo in re proesenti consideranda sunt, scilicet, sa- consecratum, sive calix, in conspectum divinx Ma-
crificium, et res sacrificata, sivequisacrificium fa- jeslaiis cum odore siiavitatis ascendal. In Liturgia
cit, et victima qu« offertur Deo. Nunquam aulem f.ancti Basilii apud Goarem Utsimus digni tibi of-
:

Ecclesia somniavit petere a Dso ut acceptam ha- ferre lioc ralionale et incruenlum sacrificium prono-
beat illam hostiam, hoc esl, corpus et sanguinem stris peccatis, et populi ignorantiis; quo suscepto in,

Filii sui, cum nemo uoquam inter Christianos du- sanclo cl intellecluali tuo altari in odorem suavitatis
bitarit quiiiacceptissimasempersit divino ejus Pa- Q vicissim nobis remitte gratiam sanctituiSpiritus.T^oa
tri,sed petit ut sacrificium ab indignis et peccato- ergo petitur ut panis et vinum ablata realiter per
ribus factumeiplaceat: petit ut vota et preces offe- miraculum altollantur ad supercwleste aliare, ad «/-
rentium immaculatam illam hostiam placidovultu tare spirituale, quod cX'-eUius ccelis est, ul aliae litur-
excipiat. In prfficedentibus ejusdera missae Roma- giK habent, sed ut sacrificium peragendum, quod
nae precibus oratur Sic fiat sacrificium nostrumin
: complectitur preces et spem venia; ab offerentibua
conspeclu tuo hodie,ut placealtihi, Dominc Deus. Vt conceptam, et ab eoriim actione pendet, corain di
sacrijlciiim acceptabile fiut apud Dcum Patrcm omni- vino Patrc sistatur in coelis ; moris quippe est in
pofen/^m. Ita et in sancti Basilii Liturgia legitur: Ecclesia intueriDeum.quamvis oraniproesentcm,in
Deus gratix largilor da nobis ul sa<:rificium nostrum solio praBsertim gloriae sute ac throno majestatis .se-

coram te acceptum sit. Cam vero exempla habeamus dentem acdominantem. Itacum sacerdosincensum
Dei placido vultu accipientis sacriQcia quwdam le- adolet Deo, rogat ut ascendat ad Deum; et in litur-
gis antiquae, pra-figurantia sacrificium longe excel- gia Graecasancti JoannisChrysostomiapud Goarem,
lentius nova; legis, iis utitur Ecolesia, ut quod san- et in aliis quas prstereo, offcrtur Ihymiania, quod
nb puritutem, fidem,aniniiquedevotamdis-
ct; viri suscipe, Domine, in sancluin et supercalesleacintelle-
positionem, suis oblationibus impetrarunl, nos ctuale tuum allare, etc. Profecto non fumus et odor
etiara,quanquam impares, quanquam indigni obti- thuris ad ccelum usque penetraturus creditur, sed
nearaus. Ad eamdem pariterintentionem rclerenda quidem orationes et affectus sacerdotis et populi,
sunt qua; subsequuntur, suppiicante sacerdote ut adorationem pra^stantis Deo per hoc signum, illuc
Deus jubeat hxc perferri per manus sanctianijelisui perventuros speramus. Ilaque in pr«laudata ora-
in conspcclum divinx Mujestatis sux.lnquil hic Bin- tione petitur, non uldivinapraasens hostia deferatur
gharaus « Quo pacto Christus, qui sedet ad de.xte-
: in coclura, id unum Ecclesia petit cum Daniele ul
ram Patris, ministerio eget
angelorum, utperfera- fial sacrificium nostrum in conspectu Dei, el flaceat
tur ad Patrera in cccleste altare ?« Hujusmodi mi- illi[Duniel. iii, AO), hoc est, ut ad Deum deferatur
nisterio certe non indiget Doniinus noster, de quo oratio,actio, et oblatio nostra, atque in conspeotu
Chrysostunius ait « Qui cum Palre sursum sedet,
: Dei in coelo complealur quod in terrestri altari per-
in illo ipso temporis articuloomnium manibusper- agitur, et cx pra;stantia coelcstis victim63, et ex ac-
Iractatur, acse traditvolentibus accipere(C/i/-i/50j/., ceptatione sacrificii nostri, in nos deinde omnisbe-
/. III de sacerd ). » Verum etsi Ecclesia3 sensus is nedictio descendat. IIoc subsequentiaverbaconfif-
1025 DISSERTATIO. CAP. XXII. 1026
mant. Vota nempe nostra asrcndere ad Deum A. dunt, dum saccrdos post conspcrationem ait. Olfe-
cupmua, ut quofqnot ex liae allaris parlicipationc rimus prxdarx Majeslaii Utx de luis donis ac datis
sacrosanclum FiUituicorpus et sdtiguinem sumpseri- hostinm puram, elc, panem sanctum vitx xternx.
mus, omni benediclione repleamur.ln
ca'lesli el gratia GrKci in missa divina Chrysostomo Iriljuta aiunt et
altari estcorpus et sanguis Domini; exillo «umen- ipsi postverba consecrationis Tua de luis libi of-
:

dum ostnobis scd rogandus divinus ejus Pater.ut

: omnibus et per omnia ; id pst, corpus et
fcrinius in
actio hominum peccatorum tam sanctam hostiam s.inguincm Filii tui, eirormatura ex pane et vino
ofTerentium, ab eo clementer acoipiatur; tunc enim creaturistuis. Nescioquen; in finem Leibnitius v.cl.
omnis benedictio ccclcstis et gratia e ccelesti islo in Miscellaneis adnotarit, ex Apuleii lib. xi Meta-
convivio et sacrificio est nobis speranda. morph.,morem fuisseperactis sacris Isidis populum
Deniqueincanoneantcorationem Dominicamhoec dimittere ea voce. Populis missio. Si carpere nos
habontur Per qnem (scilicot, Christum Dominum)
: vojit, quasi ab ethnicis mystis hunc ritum nostri

hxc omnia, Domine, semper bona creas, santificas, accppcrint, monendus est lector ut Pamelium et
vivificas, benedicis el prxstas nobis. Hic etiam trica- emlnentiss.Bonam consulat.qui antea hunc ip»um
tur Binghamus, ejusque asseclas. « Qiia, quKso, ait, Apulcii locum aniraadverterunt, simulque palara
--T - ratione Christus vocari polest
loquondi 1
rj
: Hxcomnia
fecerunt antiquissiraum hunc fuisso morem apud
•-'

bona? et Dous semper creat, '' Romanos, ut quoties populus ad sacra et ad con-
quidem bona, qu23
sanctificat, benedicit ? Num Deus creat,sanoli(icat, cionem publicam conveniebat, conceptis verbis di-
vivificat, et benedicit Deum Christum per Jesum raitteretur in fine. Virgilius :

Christum ? « Ita ille, phantasma in cerebro suo fa- Lustravitque viros, dixitque novissinia verba.
bricalus quod nunquam in rerum natura fuit.Non Hoc est, Ilicet, idom quod Ire licct, uti Servius ex-
de Christo existente in sacramcnto hffic dicunturi f.onit. Dimittebatur autem seuatus hisce verbis :
absonum quippe nimis forct per dictionem lixcom- Nilvos moramur, Palres Conscripii. Concionis etiam
nm signilicare Christum Dominum.Sed quidem per dimittenda; haec erat formula Sivobis videtur,
dis- :

ejusmodi dictioaemsignilicanturquKcunqueionain cedile Quirites. Ita dimissam plebem Chrislianam

usum nostrum divina misericordia quotidie creat; aevo suo tostantur Terlullianus et Cyprianus. Quid
aut duntuxat fructus terras, qui stato quodam anni hic, quaeso, arrodendum occurrat?
die ad hi-ec verbabenedicebantur aut doniaue ipse ;

panis et vinum.per qua; sacrilicium conficitur.H;ec CAPUT XXII.

sempor Deus quotannis per Jesum Ghristum Filium De invocatione cl commcmoratione sandorum in lilur-
gia a Protestanlibus improbata, sive damnala.
suum creat et producit in beneficium nostrum :

quod quidem beneficium prKgrandeest, cum crea- C Invocationem sanctorum hominum qui ex hac
turce ista^ nobis inserviant non solum ad vitam,sod vitadicesseruat, in Augustana Lutheranoruni con-
eliam ad omnium prffistanlissimum mysterium in fessione fuisse damnalam, norunt erudili. In eam-
Ecrlesia Dei, et sine quibus ineffabile sacrificium dem sentcntiam reliqui Protestantium confluxerunt.
altaris confici nequit. Ejusraodi postea boneficium Meuuinon est in celebrem controversiam hanc pe-
Dominus mirura in modum auget,cum panem et vi- dem inferre, utpote a tot Ecclesiae catholieae pro-
nuiii sanctificans, et a uommuni usu secernens, ad pugnatoribus copiose perlractatam, ac nuper a doc-
tantam dignitatem exlollit, ut sacramcntum fieri tissimo viro Joanne Ghrysostomo Trombelli, Bono
possinl immaculati corporis et sanguinis sui.Iu iin- niensi abbate canonicorum regularium Salvatoris,
monsumposteaassurgit beneflciumistud,cumChri- qui pra; ca;teris, de cultu sanctorum agons, variis
stua persuaverba panem ipsum vivificat. Res ina- arguraentum hujusmodi exliausisse videtur.
libris
nimes sunt panis et vinum. Quomodo vivificantur Pauca ad rein prKsentem fari mihi liceat.Veneniri
et vitam accipiunt? Non alia ratione et causa, nisi sanctosad ca lestem patriam translatos, eorumque
dona ipsa in Filii sui cor-
ex omnipotentia Dei, qui nos coramendare orationibus,quam antiquum sit in
pus etsanguinem, cum anima et divinilate conjun- Ecclesia Dei.omnium liturgiarum consentus aperte
ctum, « transmutat et transelementat, » ut sancti ^ demonstrat. Quod Romana caetera^que Occidentis
Patres et liturgiae testantur, eodem modo quo vir- EccIosia3 de beatis illis paradisi civibus sentit,ora-
gam Moysis vivificavit, in scrpentem convertens ;
nes etiam Orientales, quanquam a nobis, et inter
nam et hujasmodi exemplo iiilem Patres utuntur ad se divis;c, a tot saieulis sentiunt, tum eorum me-
statuondam realem mutationem donorura in sacra- raoriam testis diebus honorantes, tum ad corum
mento altaris. Ita quod erat ante panis terrenus,fit patrocinium confugientes. Mos iste male habet Pro-
et evadit panis ille, qui de se ipso hgo sum
ait : testantes, quasi Mediatori Dei et hominum Christo
panisvivus.qiii de coelo descendi. Vivificatum autem injariamirrogemus.BinghamusipscAnglusminime
tiunc panem Deus benedicil,ut per ipsura in fideles nos probat, uti supra diximus, quod in confeasione
suos digne cmmunicantes ccelestis omnis benedi- generali antemissam sanctos invocemus, ut orent
ctio et gratia demum effundatur. Si ad hcec ani- pro nobis. Deinde sanctorum commemorationem,
mum advertisset Binghamus, a ridenda illa in- quoe fit post consecrationem in missa, vellicareni-
terrogatione abstinuisset. Atquo ex his explicata vi- titur (Lib. XV, c. 3, § 16), quasi pro eis a;que ac
deaa nuper memorala verbu, quae in canone praece- CiBterisdefunctis fidelibus Deum vetus Ecclesia pre-
 J
1027 DE REBU8 LITURGICIS 1028

caretur, non vero ut ii Deum precarentur pro {i^ tuorum passione fionorando.Qmnio decimoKa\enda.a i
vivenlibus. Sed ulinam Protestanles et diligentius Septembris Sancli martijrls Agapiti inerila nos,Do-
: !

exquirerent.et (Bquius perpenderent quae sit catlio- tux Majestatis opera

miiic, pretiosa tueanlur, in quibus 1

lioaj Ecciesiae sentenlia de sanctis.quam expressam praidicamus, etc. Ncque disparem doctrina; prufes- ^

habent in Tridentino concilio. Soilicet : « Bonura sionem in Gregoriano Sacramentario habes. Nonis :

atque utile esse suppliciter eos invocare, et ob Februarii Deus qui inter cwiera potenlix tux mira-
:
\

beneficia impetranda a Deo per Filium ejus Jcjium cula etiam in sexu fragiti victorium martyrii contu-
Dominum nostrum, quisolus noster Redemptor(et Quinta Kalendas Septembres Deus, qui:
listi, etc. :

Saivator) est, ad eorum orationes, opem et auxi- bealum Ilcrmeteni murtyrem tuuin virtute conslanlix-
lium confugere [Conc. Irid., sess, 25). » Hinc ha- rohorasli, etc. Plura habentur in Sacramentario
bes nos agnoscereetexspectare ab uiio Deolargitore Gothico, et in Missali Francorum, sed nolo ultra
quidquidboni etgratiarum in nos manat, aut a no- vagari. Satis heec sunt, ut quisque intelligat dam-
bis speratur. Tum discis spem impelrandi silam in nandos esse qni nos damnant quod glorificemus J

'

Christo Domino nam : vel ipsi sancti in ccelis Deum Deura in sancti ejus, quod illius dona ac trium-
per Mediatorem nostrum precantur. Siouti autem phos in beatis coeli civibus honoremus.
vel ex confessione Protestantium ipsorum, bonum
B Ad sanctorum quoque patrocinium confugimus,
atque utile est nos commendare orationibus sanclo- eorum nos oraiionibusoommpndantes.Atquopacto?
rum viventium, neque per hoo injuria Christo inler- Sacra liturgia tibi indicabit. Nihil nobisii conferre
lur,ita nihil deperit dignitati sanctissiniiMediatoris
possunt. Deum tantummodo rogamus,ut ob illorum !

nostri, si adsanctorum in ccelis cum ipso regiian-

preces atque intercessionem sua in nos beneficia '^

tium oraliones confugimus.Liturgiam ergo oonsule;

effundat.Ipsas etiara eorum supplicationes vim non •

ibi, quae sit Ecclesio! mens in cultu et invocatione

aliler habituras credimus, nisi per Mediatorem Dei :j

sanctorum, cenlinuo intelliges.

ethominum Christum Jesum divino Patri sislantur J

Itaque sanctos religioso cultu et honore prose- et commendentur. Propterea mos est Eoclesiie, ora-
'

"
quimur, festivos dies in corum memoriam celebra- tiones, quas in eoruni solemnitatibus ad Deum di-

mus, sacritioinm quoque in eorum honorem offeri- rigimus, uti et in aliis oocasionibus, consueta for- 1

mus; sed priecipue ut in eishonoreturetgiorificetur mula concludere Per Dominum Jesum Chrislum, elc.
: j

Deus, per cujus gratiam el dona sanctam illi duxere Ejusmodi confugium ad sanctos, ccelorum regno_ J

vitam, aut pro Christo tormenta ac mortem susti- politos, impedire non possuraus quin Protestantes i^

nuere, dignique coelesti beatitudine sunt facti. In iraprobent, quasi piorum hominum inventum, et 1

Sacramentario Leoniano ha;chabelur pr«fatio:Fere _, nuliosacrarum Litterarum fulcronixum.Itaneergo? ;

dignum. Tuas enim, Domine, virtutes, tuasque vicio- Atnosdogmatis hujus vestigia in Apocalypsi osten- -1

rias admiramur,quotiesinEedesia tita korumdierum dimus,ubioommemorantiiroraito»es,iTpocrEu^at,s«n- j

festa celebrantur, quos insignes conlcssorum tuorum ctorum, in coelis cum

regnantium, quibus
Christo >

et marlyrum palmx ad perennem mcmoriam, solem- profecto nihil opus est orare pro se ipsis, et in Epi- ,J

nemque Ixtiliam fidelibus populis sacraverunt. lo siola secunda Petri (// Pe/r. i, 15), et in secundo ;

altera legitur Vere dignum. Qui non solum marly-

: Machaboeorum libro (// Machab. xiv, 11). Deinde 1

rum, sed etiam con[essoru7n luorum,es virtute mira- antiquitatem consuetudinis hujus ad ipsa pene j

bilis. Aliam acoipe Vere dignum. Te cnim laudant

: apostolorum temporadeducimus, testes in hanc rem :

et benedicunt omnes sancli lui, guibus ct in confcssione adducendo IrencBum, Origenem, Cyprianum, tum ^

virtutem, et in passioiic victoriam contulisti. Infra reliquos quarti et quinti sseculi Patres. Hosce ido- J

hsc alia praefatio occurrit Vere digitum. Qui nos : neos testes si superstitionis patronos, aut supinjB',,,
"
beaforum martyrum palmas.in dicbus,quos suosan- ignorantiae reos traducere,siraulque primitivara Ec-
guine signavere, venerantes, in tua exaliure (exsul- clesiam pr«varicationis nota aspergere velint,teme- i

tare) potentia, in luo, Domine, tribuis semper lionore ritate non careant et potissiinum postquam evi-
;
';

gaudere. Tum hsae alia Vere dignum. Quoniam lu

: (lenterdemonstratum est, nibil officere sanctitati ac' •

es ijloriosus insanclis, quibus et in perseculione et in D dootrinK religionis Christlana? cultum et invocatio- ,.

passioiievictoriamcontulisti.Occurruai ibi complura nem sanctorum. Hic autem,ut supra innui,insurgit ;,

alia loca in eamdem sententiam convenientia.Paria Binghamus Britannus, persuadere nobis volens rao- ,

habentur in Gelasiano Sacraincntario. Inde pauca rem in priorum scBCulornm Ecclesia fuisse etiam 1
delibemus. Pridie Idus Junias : Pro sanctorum Cy- procandi Deum pro sanctis, quod is deducere se |
rini, I^aboris, et Nazarii sanguine venerando, liostias posse arbitratiir ex Constitutionibus apostolorum j

tibi, Domine, solemniter immolamus, iua mirabilia {Lib. \ni, c. 12), in queis post conseorationem sa- ]

pertractantes, per quem talis est perlecta vicloria. cerdos ait OUerimus tibi pro omnibus sanctis,qui a j
:

Decimo septimo Kalendas Julli : Stciii 9/0)7« rfttima; StVculo placuerunt tibi, patriarchis, prophctis, justis,'
polentiam muncrapro sanrtis oblata testantur,sicno- apostotis, etc, laicis, et omnibus quorum tu nostino'
bis effeclum,Domine ,tua; salvaiionis impendant^Sexio mina. Tum subdit Fuisse universalem Ecclesiae
: «
•

Kalendas Julias fJostias altaribus tuis, Domine,

: praxim, pro omnibus, nemine excepto, orare, ex -

placationumimpendimuspotentiamtuam in sanctorum concordiomniumscriptorum ecclesiasticorumtesti- ;

1029 DISSERTATIO. CAP. XXII. 1030

monioliquet.» Utiqueproom?ii6«srespondemus,sed \ subjungit) reformatis missalibus ita mutaverunt ;

Jispari Ecclesia; intentione; quod ne ipse quidem Momenlo, Domine, famulorum lamulanunque lua-
Biiigliamus negare infra audot, cum scrlfaat : " Pro rumN. el N. qui princesserunl, etc, ne pro sanctis
martyribus preces, laudes, ac gratiarum actiones jEque ac aliis qui essent in purgatorioprecari vide-
Dfferebant pro aliis potissimum preces. » Et nihilo-
;
rentur. Hinc pespicient, spero, lectores, me supra
minus intra ostendere nitilur» pro omnibus sanctis, noninjuria pronuntiassedepoleraicisProtcstantium
noncxceplaipsaMariavirgine, » precatos olim fuisse scriptoribus Isaias tt Apostoli vcrba: Aure audieiis,
[ideles, quasi et illi viventium precibus apud Deum et non inlclliyelis ; et videntcs viclebHis,etnon perxpi-
indigerent atque in hanc rero nonnulla contorquet
; cietis. Lbinam cerle erantoculi Binghami, cum haec
reterum verba. Sed uti antea animadvertimus, scripsit? Mitto negari a nobis mutationem ab ipso
scriptori isti, non secus atque aliis, de seotas qui- adiluctam ; nam Codice Gregoriani Sacramentarii
dem sua3 honore,non vero de veritatis cura solli- Eupersunt, ferme anteannos mille exarati, in quibua
3itis, in rr.ore fuit, non lucera qu.Trerc, quK in eadem verbaoccurruntqua?in relorraotisMissalibus
jmnium oculos incurrit, sed tenebras tantum quEe- leguntur.SedquodpudereBinghamum debuitnonne
ritare, quarum ope, si fieri possit, ostcndantlucem adhuc in Missalibus Romanis hsac verba succedunt ?
ibi deesse. Pelo ego Legilne Binghamus, an non,
:
jpsis, Domine, et omnibus in Chrislo quiescentibus lo-
juas idem auctor Constitutionum aposlolicanim ha- cum refrigerii, lutis, et pacis, ut indulgeas deprecamur ;

bet eodem libro, ubi orationem pro mortuis refert? quEG nemo non videt, pro vita functis, nondum glo-
Ibi lejj;itur : Colloca eum in sinu patriarcharum, pro- ria coelesti donatis, duntaxat dici. Obiter hicanim-
vlielarum, apostolorum, omniumque qui tibi a swculo advertas velim Roman» venerandam an-
Liturgias
placueriiut, ubi non est tristitia, dolor, gemitus, imo tiquitatem et doclrinam enim formula est qua
; ibi
locus piorum sedatus, cl pariter lerra reclorum, eo- Tertulliani ffitate Ecclesia utebatur in orando pro
rumque qui in ea vident gloriam Christi tui (Ibid. c. mortuis.Enim vero (suntejusdem Tertullianiverba)
41). Itaque geminos dcfunclorum ordinesauctorille et pro animaejus orat, et refrigerium adpostulatei
agnovit, hos, videlicct, qui jam patriam, seu p^ra- (Tertul., lib. de Monogam., c. 10). Quod stupeas, lo-
liisum atligere, ubi vident gloriara Christi sedentis cumejusdemMissalis, quo nuncutimur, Binghamus
ad dexteram Patris, et illos qui adhuc in viasunt, non solum legit, sed lotidem verbis exscripsit, et
Btgemunt a paradiso exclusi. Imo ipsemet auctor nihilominus illud Omnibus in Christo quiescenl ibus
hosco vila functos antea distinxerat ; nam verba a videns, non perspexit ridiculara esse excogitatam
Binghamo memorata, scilicet, Oflerimus tibi, etc, mutalionem, « ne pro sanctis etiam precari videa-
respiciunt oblationem Deo faclam in honorem san- mur. » Quod plus est, mals fidei reatum nescio qui
ctorum.Tum capite subsequenti refertur oratio pro C effugereispossit, cum subsequentiaRomanicanonis
fidelibus post divinam oblationem, atque interalia verba dissimulat, hoc est Nobis quoquc peccaloribus
;

ibi dicitur : Pro iis qui in fide requieverunt,Oremus. demullitudine miserationumluorum spe-
famulis tuis,
En reliquos fideles defunctos, atque a sanctis jam rantibus,purtem aliqnamet societatem donare digne-
in ccelum receptis distinclos, proquibus preces ad
ris cim tuis sanclis aposlolis et martijribus, cum
Deum fundendae sunt, ut a peccatis solvantur. An Joanne, Stephano, etc. , el vmnihus sanctis tuis, intra
bona fide Bingbamns hic egerit, judicium esto fe-
quorum nos consortium, non xstimator meriti, sed ve-
ctorum.
nix, quxsumus, largitor admitle. Meridianum solem
Ultra tamen ille « Augu-
pergit, postea scribens :
hic habes. Oinnibus fidelibus in pace Christi et Ec-
stinus quidem singularem opinionem in hac
fovet clesiae jam ex terreno ergastulo solutislocum refri-
materia de precibus pro mortuis. Non enim Eeque gerii et veniara a Deo precamur. Poslea de sanetis
pro martyribus ac aliis hominibus orandura esse regnura coeleste jam assecutis loquentes, ut cum eis
quoad coelestis beatitatis fruitionem il-
statuit, eo societatera et consortium misericors Deus nobis
lico mortem admissi sint. » Audisne « sin.L;uIa-
post precamur. Sed animum nondum Bin-
inipertialur,
rem opinionem? » Imo si paucos Millenarios exci- ghamus despondet, atque ex Hincmaro scriptore
pias, de quibus in tractatu de Paradiso multis ego D noni sfficuli aniraadvertit, tunc oralionem, recur-
egi,Ecclesiscatholicaj sentenliahKcsemperfuil; et rente sancti Leonis papae festo, hisce verbis in Ro-
Binghamus, dum haecignorat, aut non nosse se fin- niano Sacramentario fuisse conceptam: Adnue nobis
git populum suum foedissime decipit. Eos qui vita Domine, ul animie lamuli tui Leonis hsec prosit obla-
functi ob suam pietatem in coelestem patriam sunt lio, quam immokmdo totius mundi tribuisti relaxari
jam recepti, quis, nisi desipiat, putet precum am- delicla. Verum,ait Binirhaiiuis, in recentioribus Sa-
plius nostrarum indigere ? Imo eosdem invocare, ut cramentariis hunc in modum mutata cst Adnue no- :

Deum exorent pro nobis, ab ipso exordio suo Eccle-
sia consuevit. Ineptiae sunt,
quas Binghamus addit,
ini]uiena, inantiqua GrKca et Latina Editione Sa-
cramentarii Gregoriani scriptum reperiri Memento,
Domine, famulorum tuoricm cunctorum aique cuncta-
rum, qui nos prseceserunt, etc <(
bis, quxsumus, Domine, ut intercessione beati Leonis
hxc nobis prosit oblatio. Animadvertere poterit le-
ctor, non solum hanc orationem, qualis ab Hinc-
: maro legebatur, reperiri adquartum Kalendas .lu-
lias in vetustissimo Sacramentario Gregoriano infra
At in postea (ut is evulgando, sed etiam ad quartum Iduum Martii
1031 DE REBUS LITURGICIS 1032

orationeiB in feslo sancli Grcgorii papos totidem A. Veteris, tura Novi Tcstamenli, anliphonis, gradiiali

liiisse vcrbis conccptam. Sed quidnam, quaesoillud

etc. ut pote institutisad implorandam Dei clemon-
jirosit olim significabal? nihil aliud, nisi prosit ad
tiam, et rcliqua benePicia ab uno Patre misericor-

hcnorem nam el nunc iii vjlgata liturgia dicimus

;
: diarum Per dominum noslrum Jesum Christum ex-
Suscipe, sancia Trinilas, liauc oldalioncm. qiiam tibi spcctanda, et plcrisque e divino Codicc derivalis.

offerimiis, elc, ct in honore bealx Marix, etc,
omniumsanctorum, iit illi proficiat adhonorem,nobis
aulcm ad salufem, ct iUi intercedere pro nobis dignen-
tur in ccelii, ctc. Atque hanc ct non aliam tuissc
mentem Kcclesi», cxaliis duabus ad.junotis oratio-
el Manus autem vel ante pectus junctaj, aut modeste
elevata2,consentiunlcumhumiiilatecordis, eldepre-
cantium affectu. Antiquissimi hujuscemoris(pra;ter
exemplaesacris Litterispetita)locup]etem habcmus
tcstem Tcrtullianum scribentem « Atqui cura mo- :

nibus apertededucitur, in quarum una haec logun- dcstiaethumilitateadorantes,magiscommendarrus

lur Deus qui beatum Leonem pontificem sanctorum
:
Deo preccs nostras, ne ipsis quidem MAMBUssubli-
tuorum merilis coxquasli, etc et in allera Deus,
; : mius elatis, se teiMperate ac probe elatis [Tertul.,
I

quianimx jamnli tul Leonis (uti el Gregorii) xter- l. de Orat., c. 17}. » Manus extensio super oblata,
nx beatiludinis prxmia conlulisti, etc. Num adeo sui qu» anliquitus multum spatii in altari occupabant.
oblitam putesEcclcsiamRomiinam, ulsuisprecibus y^
cum dicimus Hanc : iyiluroblalicncm, clc, imitalio
ad assequendam aBlernam beatiludinem pontificem est sacerdoiura veteris legis, qui ut babotur in Levj-

illum juvare velit, quem ,jam ingentis ejus prwmii tico, ponebanl manum supcr caput victimx (Levit.
compotem factum agnoscit? IV, 'i^^Translatio Missalis ad alteram altaris partem
in missis privatis apud pisoatores mysteriorum cau-
Nequeomittendum,eProtestanlibusquosdamnon
sas mysticas contincre crcditur. Vcrum nihil aliud
in suis tantum sermonibus.sed et in publicis libris
est quam imitatio aliiiua missaa solemuis. Pleraque
solitos esse traducere sacrificium misso3 veluti nii-
Christianorum templa olim orientera inspicicbant.
micum spectaculum ob lot Dominus uobisciim, ge-
Ambon (sive pulpitum) ia septentrionali partesitus
nuum flexiones, cruccs, gesticulationes, ut aiunt,
erat. Post lectioacs in meridionali parte recilutas,
elquidnon?Sedet ejusmodi censurasat proditquid
diaconus, venia ab episcopo peMta, anibonem as-
in eis possit exulccratus animus, et a turbulentis
cendebat, ibiquc conversus ad populum Evangelium
affectibus depravatus, quando sine ollajusta ratione
canobat.Inde natusin privatis niissisraosdefcrendi
et cx solo arbilrio irridcndo damnant, quod tot sa-
Missalisad alteram partem altaris, itemqueconsue-
pientes q iiibus constat Calholicorum rospublica, imo
tudo qua presbyter, non recto vultu, scd facic ali-
et eseterae natidncsChristi fidem amplexai, probant,
quantulum conversa, ad populum rccitat Evangc-
dum a primis usque EoclesiE saeculis sacrificium p
lium.
peragunl.ritibusnonpaucisadmysleriorumvenera-
tionem adinventis. Inlidi judiccs inimicorum oculi, Atqui Ihurificalio in soleranibus sacris adhibctur.
Memini me audisse Calvinistam prtsbytcris nostris Ita. est. Hanc abrogarunt antiquorum rituum.et Ec-

insultantem, quasi missam ludicri spectaculi loco clesiie ipsius, novi ho=tes. Sed nunquid theatrale

haberent. Cur in acrem hanc ccnsuram is ferretur, aliquid in hoc rilu excogitarc audeanl? Thura in
interrogavi. « Quia, respondit, hiscemeis oculiseos sacris ex Dei prajcepto Judei quoque usurparunt.
conspexi defcrentes ad altare pyxidemad tabaccum Rumdem morcm pariter Christiani ex Apocalypsi
desumendum, dum sacra conficiunt. » Tunc cgo didicorunt, nam angelus slelit antc allare habens tlm-
« Heul sodes, in t;mtam dcmentiam atquc irrcve- ribulum aureum, et datasunt illi insensamulla,elc.
rentiam erga divina mysleria Caiholicorum quem- El asc.cnclitfumns incensorum dc oralionibus sanclo-
quam sucerdotum erupisse, qui tibi unquam pcr- rum de 7nanu angeli coram Deo [Apoc. viii, 3). Quin
suasisti ? Evidentissimum est, in ea pyxide, quam antiquissimi sint canones qui sub nomine Aposto-
aspexisti, non tabaccum,sed perspicillos fuissc con- lorum circunifcruntur, nullus eruditorum negat. Ibi
clusos, quibus uti passim consucvere presbyteri ofTerri dicitur incensum, sivethymiana, « tempore
senesadrefovendamdeclinantemoculorumaeiem saora; oblationis {Cnnones apost., c. 3). » Propterea,
Fiori tamen potest ulinlerdum ex imperilia,festina U ulisupravidimus, sanctus AmbrosiussfficuloChristi
tione, autlangucnte pietate nonnullorum sacerdo- quarto hoc usitatum in divino sacrificio prodit, scri-
tum sacra mystcria incongrue pertractentur, unde bens: « Atque utinam nobis quoque adolcntibus
potios contemptus quam revcrentiain malcvoliaut altaria,et saorificium defcrentibus, assistat angelus
parum piisspeclatoribus excitctur.Astin eos,non in [Ambros., Expos. in Fvang. Luc, l. i, c. 28), etc. »
ipsa mysteria ac ritus,rcjiciendaest culpa; etadver- Ejusdem ritus meminit eliam Eusebius {Demonst.
sus hujusmodi ministros, qui non iedificant,sed de- evang., /. i). Crucisquoquesigna complura asacer-
struunt, coDCordi voce tonant canones et pii qui- dotibus usurpantur in sacra liturgia, tum super
cunque Ecclesise catbolic.-B scriptores. Nihil ergo oblata, tum super Ipsum corpus etsanguinem Do-
theatrale, nihil mimicum heterodoxi in Citholico- mini. Jam sanctus Augustinus de signo Crucis mo-
rum missa invenient, duni sibi caveant ab internis nuerat: « Qund nisi adhibeatur frontibus cieden-
concepti in nos odii insidiis. Nihil certe obloquen- tium, sive ipsi aquae, ex regenerantur, sive oleo,
dum habeant de tot orationibus, lectionibus tura quo chrismate unguntur ,siv6 sacrificio, quo alun-
 i033
tur, nihileorumrite perfioitur (Ang. Lracl. IIS in
Joan.). Ex quo Carolus vere Magnus saeculo Cliristi
'.
octavo et sequenti ad litteraruna studia, qu» Jara
diu neglecta; jacueraut,suam gcntein excitavit,do-
ctinonnulli viri explicanda etillustranda suscepe-
runt divina Officia videlicet, Alcuinus, Amalarius,
Florus, Agobardus, Walfridus Strabo, atque ulii.
Mirum est quot allogorias, quot mysteria iidem in
sacris quibusvis ritibus invenerint. Et profecto in
eisnon desunt mysticae significationes pleraeque
lamen ab iis productae (liceat dicere) piarum men
tium phanlasmata sunt, qua; in leves auras facile
resolvuntur. Ad ipsa crucis signa quod attinet, lau-
danda in primis videtur doctissimi Patris Lebrun
DISSERTATXO. CAP. XXII. 1034
A quater eadem salutalio sinc ulla corporis conver-
siono peragitur, nempe ante accessum ad altare,
ante Evangelium in missis privatis ante pra;fatio-
nem, et ante Evangelium Joannis in fine missae. Cur
tunc ab eadem conversione sacerdotes abstineant,
quffirunt Amalarius, Durandus, et alii, ineptasque
causas adducere mihi videntur. Verum, sive fiat,
aut non fiat conversio, dura prsscripta a Rituali-
bus observentur, certum est nihil occurere quod
: censurae locum relinqual.
Cantum insacris ubi quis reprehenderet, judicii,
ut arbitror, inopia laboraret, utpote qui Apostolo
adversarotur, ad Ephesios scribenti Loquentes vo- :