2

Teuta Kamberi-Llalla

Antologji e poezis arvanitase

Teuta Kamberi-Llalla

TEUTA KAMBERI-LlALlA
Biblioteka: Poetika

ANTOLOGjI E POEZIS ARVANITASE

Titulli: ANTOLOGjI E POEZIS ARVANITASE Autori: Teuta Kamberi-Llalla, email: teutallalla@gmail.com Redaktor: Ahmet Mehmeti Lektor: Antigona Spahiu Traskriptimin e teksteve: Arben Llalla Radhitja kompjuterike: Suad Imeri Botues: JETA-AIR Copyright Autori Tirazhi: 1000 cop

Falenderojm ndrmarrjet q ndihmuan n t holla botimin pjesrisht t ktij libri: (Farma VEZ SHARRI, Lecker, Trebosh), (minimarket VOKA, Tetov), (Benzinata HIT-OIL, Tetov), (Industria e mishit UKA, Saraj), (Industria e mishit VE-FA, Poroj).

Antologji e poezis arvanitase

Teuta Kamberi-Llalla

ShPIRTI ARVANITAS N ANTOLOGjIN E TEUTA KAMBERI-LlALS

N epokn e re ku ka hyr kultura dhe letrsia shqiptare nj dukuri e spikatur sht dalja ne drit e nj sr antologjive trsore e tematike etj. Nj e till shum interesante dhe me rndsi t veant sht edhe Antologji e Poezis Arvanitase e autores s re Teuta Kamberi-Llalla. Kjo Antologji pr her t par n historin e letrsis shqipe na sjell nj buqet poezish nga arvanitasit m e afrt por, q rrethanat absurde t marrdhnieve me Greqin pr lexuesin shqiptar ka qen shum e largt. Pr m tepr letrsis n gjuhn shqipe n Greqi i sht dashur t kaloje vshtirsi t jashtzakonshme, pengesa t paimagjinueshme q sistematikisht e mizorisht kan ushtruar presione q ajo t mos dilte n drit as n gazeta e buletine e jo m n libra t veant. Dihet tashm fati tragjik i minoriteteve etnike e kulturore n shtetin grek i cili, q nga krijimi i tij ka mohuar egrsisht zhvillimin e kultivimin e tyre. Veanrisht shqiptart kan luajtur nj rol te jashtzakonshm n pavarsin e Greqis dhe me ndihmesn e tyre i kan br nder edhe kulturs, letrsis e artit grek. Dhe krahas ktyre kontributeve t njohura ndrkombtarisht arvanitasit kan krijuar nj letrsi t vetn n gjuhn amtare ku kan shprehur shpirtin e pamposhtur pr liri duke evokuar e

himnizuar aktet heroike t figurave madhore si: Marko Boari, Miauli, Bubulina e pafund heronj t tjer. N kt prmbledhje autorja Teuta Kamberi-Llalla sht kujdesur t przgjedh poezi q i kndojn bukuris s atdheut, Mores-Arbri. Vazhdimsis s trojeve shqiptare t lara me gjak n shekuj. N nj nga poezit m t bukura si: Oj e bukura More shkruar nga nj poet anonim i shek. XIV Amanetin e t parve pr ruajtjen e identitetit kombtar poeti Kristo Papadhopulli do ta shprehe me vargjet Gluha jon: Kaq vitra shkuan prindt se haruan gluh e Besn na lan t mos i haroni than Motivi i dashuris grshetohet me punn. Por dashuria sht po aq motiv qendror: Shume lule hapi vera Po si ti sjan te tjera Shume lule hapi maj Po ne ti me ra sevdai Ndihet fuqishm motive social n poezin e ndjeshme Nj konakj: O, re djelma, kam merakj sej sa doja nj konak Shum u lodhsh e re djal tr nd shpella e nd male Nje kasholl t kesh i ziu mos me haj bora edhe shiu Nj vend t veant n vllim z poezia satirike si shprehse e holl e gjendjes shoqrore dhe qndrimit t

Antologji e poezis arvanitase

Teuta Kamberi-Llalla

autoreve qeveritare n mnyre kritike ndaj saj te Ministrat Arvanitas: Kemi gjasht Ipurgo nuk vlenjn nj lepto. Kemi sum vulefti nuk vlenjn po nj-di. N poezin arvanitase si n gjith poezin shqipe ideali paqsor sht sundues. Kjo gjen shprehjen m t bukur n krijimtarin e poetit dhe shkrimtarit t njohur Anastas Kulluriotit te poema T gjith bashkepunonjn. Se kto nd ki dunja, t gjitha jan t mbrazta shpatat thikat le ti bjm, plor, apa edhe drpnj! njri njatrn mos vrasm, me dor a arm, mos ngasm Arvanitasit jo vetm q shprehn ndjenjat e tyre me poezi, por arritn t shkruajn n shqip te poema Per te paren princeshen tone Leksandra ku vrehet nj art poetik shum i strholluar pr kohn (26 mars 1889). Bie n sy prdorimi i figurave artistike si metafora e krahasime shum t goditura: e t vun gaz nd buz, pr t flassh si thulluz, N strofn qe pason poeti arvanitas me inicialet Dh.Th. na shfaqet si mjeshtr i prsosur i portretizimit artistik: Ti je mjallcza e Privit, nd lule brdha rron, ti je mjalltt e kshivit, kur na flet e na shjon.

N kt przgjedhje shum t muar Teuta KamberiLlalla na sjell jetn komplekse arvanitase me heroizmat dhe privimet, me punn e dashurin, me shpirtin e madh e t pamposhtur t tyre. Nj pasuri m vete sht pajisja me burimet ku jan vjel e przgjedhur kto perla t poezis shqipe si dhe faksimilet n fund t librit.

Ahmet MEHMETI

Antologji e poezis arvanitase

10

Teuta Kamberi-Llalla

PARAThNIE

T hartosh nj Antologji t poezis arvanitase, sht nj pun e vshtir, duke ditur q arvanitasit e Greqis, gjithmon kan qen nn trysnin e racizmit shtetror grek. Nn nj presion t till, ata me shum sakrifica ruajtn gjuhn, kulturn e tyre shqiptare, si dhe n fillim t viteve 1980 themeluan Lidhjen e Arvanitasve t Greqis. Kjo shoqat filloi t botonte revistn BESA dhe Kalendarin Vjetor, n faqet e t cilave pasqyroheshin pjes nga jeta arvanitasve. Pr kt Antologji, ne shfrytzuam pikrisht arshivn e Lidhjes s Arvanitasve t Greqis, duke br nj przgjedhje t kujdesshme t poezis arvanitase gojore dhe asaj t shkruar. Si kriter kryesor vendosm q do poezi t ishte shkruar n gjuhn shqipe me shkronja latine ose greke. Vendosm kushtin q t ishte shkruar n gjuhn shqipe, sepse ka shum arvanitas q poezit e tyre i kan botuar vetm n gjuhn greke. Nj ndr poett arvanitas q poezit e tij i shkruajti n gjuhn greke sht Niko Egonopulos (1907-1985) i cili n vitin 1958, u nderuar me mimin e par pr poezin m t mir nga Ministria Kombtare e Edukimit t Greqis. Dhe n vitin 1979, do t fitonte mimin e dyt shtetror pr poezi1.
1

N shumicn e rasteve poezit na jan sjell t shkruar n gjuhn shqipe jo nga autort e tyre por nga mbledhsit. Nj problem i poezis arvanitase sht se shpeshher autort nuk kan vn emrat e tyre, por i kan botuar pa emra ose thjesht me emrin nj arvanitas i Greqis. Nj pjes e mir e krijimeve poetike arvanitase jan pa titull dhe neve na u duk m e arsyeshme q ti sillnim ashtu si i kemi gjetur. Gjithashtu zgjodhm ato krijime t cilat kan vlera t larta artistike dhe nxjerrin n pah karakterin e vrtet t arvanitasve. N t shumtn e rasteve poeti arvanitas, prmes vargjeve ka shprehur gjithka rreth ndodhive t jets s tij. N kt Antologji jan prfshir poezi gojore t cilat m von jan botuar n gjuhn shqipe nga vet arvanitasit e Greqis. Pra sht nj libr i poezis arvanitase i seleksionuar nga krijimet gojore n t shkruar. Tekstet e poezive i kemi sjell ashtu si i kemi gjetur t botuara n gjuhn shqipe dhe pr t qen m realist po botojm edhe disa faksimile nga jan marr materialet e ksaj Antologjie. Krkimi pr t gjetur poezin arvanitase t shkruar sht shtje tepr e vshtir, por ia vlen mundimi t merret njeriu me to, pr pasurimin e mtejshm t kulturs son kombtare. Si prfundim dua t shtoj se ky libr sht i pari i ktij lloji dhe shpresojm q mos t mbetet i vetm, por le t jet nj shkndij dhe nxitje e mtutjeshme pr punn e studiuesve q merren me shtjen e arvanitasve.

Arben Llalla, Gazeta shqiptare, Tiran, 22 qershor 2008.

Antologji e poezis arvanitase

11

12

Teuta Kamberi-Llalla

FILlIMET E POEZIS ARVANITASE

Poezia gojore arvanitase ka luajtur nj rol t rndsishm n paraqitjen e realitetit duke na br t njohur ngjarjet nga jeta e prditshme dhe problemet shoqrore. Vjershat me motive t ndryshme si nga ai familjar, bujqsor, kulturor, ekonomik dhe satirik kan ndikuar n rritjen e vetdijes dhe zhvillimin e tyre. M s shumti arvanitasit i thurn vargje ngjarjeve q lidheshin me luftn pr liri nga pushtuesit e ndryshm. Arvanitasit ishin nj popull luftarak, krenaria e t cilit nuk mund t toleronte poshtrimet e skllavris dhe ishte e natyrshme q trimria e treguar n luftrat pr liri t shprehej dhe n vargjet poetike letrare. Por arvanitasit shprehn edhe shqetsimin pr fatin e keq q po psonte gjuha e arbrit. N vargjet pr gjuhn ata tregojn dhimbjen kolektive shpirtrore pr pa mundsin e shkrimit t gjuhs s tyre. Dhe pr ruajtjen e saj ata zgjodhn rrugn e t knduarit. Arvanitasit i kushtuan poezi edhe puns s prditshme q ata bnin. Poezi t shumta i kushtuan bujqsis, blegtoris, pra puna q ata bnin u b frymzim i krijimeve t vjershave duke shprehur botkuptimin e arvanitasve pr punn. N vargje satirike arvanitasit kan vn n loj pushtetin n Greqi. Ata talleshin me punt e dobta t ministrave, deputetve, gjykatsve, priftrinjve etj. Satira arvanitasve ka pasur fat t mir, ajo shum shpejt arriti t botohej n gjuhn shqipe edhe n shtypin grek nga fillimi i shek. XIX.

Dashuria midis djalit dhe vajzs shpeshher shprehej n vargje poetike q ngjallnin emocione pr afrimin midis dy t rinjve. N kto poezi vrehet besnikria dhe ndjeshmria e prjetshme q shprehin t rinjt pr njeri-tjetrin. Pr her t par fillimet e poezis arvanitase i ndeshim diku nga shek. XIII. Sipas studiuesit Aristidh Kola balada me titullin Vdekja e Lufttarit mendohet t jet shkruar n fillimet e viteve 14002, kur turqit kan hyr n More (Peloponezin e sotm) dhe arvanitasit luftojn pr ti dbuar ata. Balada Vdekja e Lufttarit sht ribotuar n vitin 1986 nga Giuseppe Schiro n Napoli, MCMXXIII, n festivalin Kng Tradicionale q u zhvillua n Piana Albanezi pa titull. Por kur u ribotua nga shoqata Lidhja e Arvanitasve t Greqis n kalendarin e vitit 2003, autort i vendosn titullin q ka sot. Nj dallim tjetr pr kt balad nga regjistrimi i Giuseppe Skiroit sht shkronja e alfabetit t gjuhs shqipe. Giuseppe Skiroi shkronjn e ka ae. Kurse arvanitasit shkronjn e kan e, dhe shkronjn e e emrojn . N vitin 1534 rreth 20.000 mij arvanitas me n krye kapitenin Andrea Doria largohen nga Korona e Mores n drejtim t Italis s Jugut. Largimit t ksaj mase t madhe t popullsis arvanitase nga trojet dhe shtpit e tyre u kushtohet poema O e bukura More. Pr fat t keq ende nuk dihet autori q e krijoi kt poem e cila u kthye n himn pr t gjith popullin arbr. Por, pr her t par poema O e bukura More u gjet e shkruar n vitin 1708, n dorshkrimet e Kieutit. Filologu arbresh Dhimitr Camarda (1821-1882), do ta ribotonte n vitin 1866 kt vjersh n gjuhn shqipe por me shkronja greke n librin Appendice al Saggio di Grammatologia Comprata Sulla Lingua Albanese 3.

2 3

Lidhja e Arvanitasve t Greqis, , Athin, gusht 1992, fq. 108. www.lirionushi.com

Antologji e poezis arvanitase

13

14

Teuta Kamberi-Llalla

Vite m von poems O e bukura More do ti shtohen edhe disa reshta t tjera nga Arqimadriti Pietro Camodeca. Kjo kng-vaje q i kushtohet dhimbjes shpirtrore pr braktisjen e pasurive t tyre u kndua pr her t par n fshatin arbresh Shn Dhimitri Korone n Itali. Pra, kjo poem e kthyer n kng nuk i prket krijimeve t poezis gojore t arbreshve por, t arvanitasve. Dallimi midis arbreshve dhe arvanitasve sht sepse arbresht emigruan n Itali nga Arbria (Shqipria), ndrsa arvanitasit shkuan n Itali nga Greqia. Nj tjetr krijimtari letrare e arvanitasve q u prket fillimeve t letrsis s tyre sht shkruar n vitin 1571, nga poeti lufttar, Manoli Blesi n gjuhn italiane, por me shum greqizma4. Manoli Blesi ishte nj arvanitas i cili luftoi dhe prjetoi pushtimin e Qipros nga turqit. Pikrisht ksaj beteje ai i kushton poemn n vitin 1571, duke prmendur t gjith arvanitasit q morn pjes n kt luft. Disa strofa t poems, pr her t par i gjejm n librin e Mihail G. Llambrinidhu me titull (Shqiptart n Greqin qendrore dhe n Peloponez), botuar n vitin 1907, Athin. Vite m von pr kt poem shkruan edhe Kostandinos Biris n librin e tij Arvanitasit Dorjent dhe Grekt e rinj, po ashtu e prmend n librin Arvanitt dhe prejardhja e grekve edhe studiuesi arvanitas Aristidh Kola. Tek kjo poem vrehet mungesa e gjendjes emocionale dhe mallin e poetit lufttar. Mendoj se kjo ka t bj me do prkthim vargjesh t rregullt me rim e metr. E cila prbn nj problem serioz sepse sht vrtetuar q prkthimi fjal pr fjal dhe varg pr varg humb pjesn m t madhe t shprehjeve shpirtrore origjinale t vlers dhe bukuris.

N vitet 1860-1861 qarkullonte n Greqi nj gazet me emrin (Drita). N kt gazete botoheshin edhe poezi n gjuhn shqipe, njra nga kto poezi-satirike sht Ministrat Arvanitas e cila u ribotua n Itali nga arbreshi Dhimitr Camarda n librin Gramatologjia Komparata Sulla lingua albaneze per Demetrio Camadra, botuar m 1866, fq. 86-885. Poema Nde epara vasillopuva jone Leksandra e botuar n revistn n vitin 18896, mbetet krijimi m i madh vjershror q pr autor ka nj arvanitas t Greqis i cili ka shkruar n gjuhn shqipe me alfabetin grek. Poema n fjal ka rreth 430 rreshta dhe i kushtohet fejess s princeshs Aleksandra t Greqis me dukn e madh t Rusis, Pavlo Aleksandrovi, djali i perandorit t Rusis Aleksandrit t Dyt. Edhe pse autori mbetet enigm deri m sot kjo poem ka nj rndsi t madhe pr faktin se n fund t shek. XIX studimet albanologjike n Greqi ishin n fazn e lulzimit. Nga shek.XX poezia arvanitase filloj t shkruhej n mas m t gjer n gjuhn shqipe se n shekujt e mparshm. Kjo fal puns s madhe q bn intelektualt arvanitas si Jorgo Maruga, Aristidh Kola, Jorgo Miha, Jorgo Jeru, Vangjeli Lapi, Tasu Arvaniti, Alqi Gjika etj., arvanitas t cilt ishin grupuar n Lidhjen e Arvanitasve t Greqis. Kjo shoqat botonte revistn BESA dhe kalendarin e prvitshm ku botoheshin dhe botohen ende sot e ksaj dite poezi, prralla, fjal t urta, tregime, n gjuhn e tyre amtare shqipe Pra, sot poezia arvanitasve shkruhet jo vetm n gjuhn greke, por edhe n gjuhn e arbrit. Dhe kjo fal guximit dhe puns s madhe t vet arvanitasve t cilt edhe pse n nj trysni t shtypjes nga strukturat shtetrore greke ata kan arritur t mbledhin dhe arkivojn kulturn e tyre t lasht shqiptare.

Arben P. Llalla, Gjurm t letrsis s vjetr t shqiptarve t Greqis 1860-1889, Tetov, 2006, fq. 22.

5 6

Po aty, fq. 70 Po aty, fq. 37.

Antologji e poezis arvanitase

15

16

Teuta Kamberi-Llalla Dherat t huaj hare skan Se smbllin printt tan Prind, luftuat me thik m dor Ndrpr shi e ndpr bor Ni ju lm pa nj qiri E pa nj vajim. Oj Arbri! Luajtim valle ndat More Shtum kangjele nd ato hje Klisht e tona t bukuruara Shpizit tona t nderuara! Ni vjen Turku, Turku i zi E trpron klish e shpi Qeti: Shihni jet e re, Na tha Dorja, zoti Ndre, Lipim qellnjm ka do vemi Se buartim mallin e se kemi Me kt zemr, me kta si Klajm keq kt Arbri! Ndallandishe e ler e ler Kur t vish ti njatr hjer Vjen t vish ti te Korona E sgjn m shpit e tona! M s gjn trima hajdhjar Po ng nj qen, kloft i vrar! Kur u nistin gjith anit E dherat tan iktin ka sit Burrat gjith me nj vajtim Thirrtin grat me nj vajtim, Dil e hana ti, Stihji! Oj More! Oj Arbri!

1 O E BUKURA MORE

Petkat e t mirat tona Na i lam te Korona Krishtin na kemi me ne Oj e bukura More Thell t plas, me lot ndr si Na t lipisnjm, Arbri! Petkat e t mirat tona Na i lam te Korona Shn Mrin kemi me ne Oj e bukua More! Thell t plas, me lot nder si Na t lipisnjm, Arbri! Petkat e t mirat tona Na i lam te Korona Papn na kemi me ne Oj e bukura More! Thell t plast, me lot ndr si Na t lipisnjm, Arbri! Malet tan me lis e driza T bukur sheshe me muriza T bukur kroje, t bukur gropa T bukur gjerdhe me fallopa! Jemi e vemi nd Itali E m sju shomi me kta si!

Antologji e poezis arvanitase

17

18

Teuta Kamberi-Llalla

2 Kristo Papadhopulos GLUHA GLUHA JON

Kemi gluhn pa gram si na e than n mend e mbam. Gluha vetm flitet edhe sa vete ritet Ritet edhe shtonet nuku paksonet shtonet edhe ritet edhe sa vete flitet Gluha kuvendonet edhe sa vete shtonet Arvanite me kamar kudo ven jan t par Kaq vitra shkuan prindt se haruan gluh e Besn na lan t mos i haroni than

Arvanitat kndonin gluhn mos e haronin Gjigjion si kndon ai plaku shihe si lviz ai gjaku Goj m goj e mbahet jeta mbahet me kng t drejta Arvaniti s mund t shkruan me kndimin tr i ruan.

Antologji e poezis arvanitase

19

20

Teuta Kamberi-Llalla

4 Vagjel P. Lapi NE ARVANITASIT Gluha jona, vetm thuhet, nuk e llan pr t shkruhet Kng porsimet shtruora t mos ven haruora Nga Sokrati e Perikliu xum si vete ndreqi niriu E nga Aristidhi vet xum koma isht e drejt Mendi Mistos, Ksenofon isht qesem e na mbson Ngata bura, sa shkuan mendi in than, e ruon Ng ato mende muorm frim, Sa na than, mir i dim Na dhan krehe, hapt mend ng ajo fort e mbam vent Arvaniti, ku lluftoj nga tuti ipari shkoj

Mos rim si t vdekur malet t marm tor t vishemi nd hekur t marm pall nd dor Po ngrini kriet, zemra pllot kulitoni prind tan pse at vend rojm sot llruor na e dhan Me frim lliris, me kto arm ti shtijm turqit nd det vendin llruor t e bam ashtu t e tshonin djelt

Antologji e poezis arvanitase

21

22

Teuta Kamberi-Llalla

MINISTRAT ARVANITAS

DASHURIS

Kemi gjasht Ipurgo nuk vlenjn nj lepto. Kemi sum vulefti nuk vlenjn po nj-di. Kemi edhe nj Muxuridh do na muxurisnj sit. Mir bn edhe Karidhi thret vre Muxuridhi Edhe ipurgi bn mir t drgonj nd Sir t iknj edhe nga ktu pse u tha, e u bn dru. Kto thom, edhe sthom m pse nd filaqi m v.

Do pjenj sajtn si e shkon vajza ditn Vajza nat edit n argali Djali nuk e sheh me si me si Jain vajza nat e dit pr t drenj sum prik Do bnem gjarpr me pika ti shkone vajz ne sajta Do bnem gjarpr i bardh ti shkoni vajz n mitar

Antologji e poezis arvanitase

23

24

Teuta Kamberi-Llalla

9 8 PRIFTI I KATUNDIT SATIR Do japim tuti nga ni pulli ti blem priftit ni ksull Do japim tuti nga ni qengji ti blem priftit ni rryp Do japim tuti nga ni vit Ti blem priftit kmish Do japim tuti nga ni ber t blem pr klisin ksefter Do japim tuti nga ca grurr ti blem priftit ni gajdhur Do japim tuti nga ni ve ti blem edhe prftressh ni podhe Do japim tuti nga niik musht ti blem priftit kpuc Do bjm edhe ni kamin thingjill ti blem priftit petraqilli

e ve tragjashkn shtrmbr T m pos zmrn; Tartgji re bukuzi mvjn tr nj navlli si gajdhur do tagji Tendra mua ish ni pram edhe liviz si nj gjarp pa bisht hapa misoforin t zr shkau dhemoni e hiri ne vr Moj Garefo zure u mblakse t shtrmbrat dje nuk lashe Mkat shum Garafale pa bur je e vetm sfle Mikun nani ove st ka qe vjen pasoe Folm Garefo si me flase mos ke turp m lashe Sm do timos u st dua pr tiedhe pr mua

Antologji e poezis arvanitase

25

26

Teuta Kamberi-Llalla

10

11

PR DITT E JAVS

E Hn Doj t lanj t Hnn rash e ajta kmbn E Mart Doj t lanj t Martn mma sm mbaj djaln E Mrkur Doj t lanj t Mrkur dosa m hngr sapun E Enjte Doj t lanj t Enjten kali buar shegljen E Premte Doj t lanj t Premten kush t mbaj t krmten E Shtun Doj t lanj t Shtun kesh njatr pun E Diel T Diel do Kngonj nxora gunn e pleshtonj.

-U jam nikoqir i ri bleva nj ghaidhur t zi. U jam nikoqir i par bleva nj ghaidhur t bardh. - ke tr kt kamar kur ke ghaidhur pa samar? -Ea t na shosh mular e kemi kurupit marr. -U a kam par edhe mular tri kmb dhe nj t ar. The mu t i ngorth mular-i ti uljej djalit kamar-i. -Ea t na shosh shtpin sa e bukur, rrim. -Dhe shtpin u a kam par isht etim pr t rar. -Ea t na shosh ambar e kemi plot grur t lar. -U a kam par dhe skathar malimnga dhe skathar. Vate djal-i t kungon shtiu kandiln shkon. Vate djal-i tanispas krisn shokt nj gas.

Antologji e poezis arvanitase

27

28

Teuta Kamberi-Llalla

12

13 VAJTIMI I ShN MRIS

Krin dhe gharifal pem e bukur, je pr t ndijur n hje. Shum lule hapi ver-a po si ti sjan t tjera. Shum lule hapi Maj po n ti m ra sevda-i. Keni soj ka trandafile, jeni trima edhe kopile. Sojn e keni ka pjeshk jeni trima edhe t zeshk. -Thuaj m sa vlezr ke ti fiteps portokale. Thuaj m sa vlezr jeni ti qendis lule n podhe. Thuaj m sa vlezr jeni Tu kndoj kudo t veni. -Vlezr, motra pes-gjasht si vasiliko-i n ghastr.

Ng ande parr vin nj andarr vin nj grua tuke klar Vin nj grua gjoketh plote tuke mbiturr n lote. Ng ande par vin nj andarr Shirmria tuke klar. Tuke klarr duke thirr pse i vran monobirr. Tr zjarm edhe shm perr kmb duarrt t prrr. Pse epa shtatarosur nd nj krig karfosur Kush t vrau meregjet ata qent ata Ovret Djalithim nga thika shkove zembrn ma pirvlove Sa e dhe drizat u than nga tromareza pane Mblidhi lule nga t kroi pr ti vm tor Krishtit Mblidhi lule ng t malit pr ti vm tor djalit Mma nga djal t vajton Vet mua t kulltoni.

Antologji e poezis arvanitase

29

30

Teuta Kamberi-Llalla

14

15

Nj KONAKJ

VDEKJA E LUFTTARIT

O, re djelma, kam merakj sej sa doja nj konak Shum u lodhsh e re djal tr nd shpella e nd male Nje kasholl t kesh i ziu mos me haj bora edhe shiu At katundin tat e kemi, edh atia djelt jemi. Ngritim ledhe edhe strojera e sna ze shiu edh era Atje bm edhe shtpin edhe njohem prokopin Nde shtpia u len djelt Trandafile plot flet Pr at vendin, at katund edhe at shpirtin jepe pse katundi ter i mund edhe ai te shtoj nga djepi.

Duall e bukura n der Me nj shtamnez me ver e me qelqethin n dor jip t pijn t varfret. O ti mjer i varfrith z m vjen ng amaqeza mos m pashe zotin t im; Pash shum luftorez zotin tnd nuk e njoha. Ish nj trim i bukurith mukur dhe i jelburith me mustaq t ngrehurith me nj kall t brimurith me nj sell mndafsht me nj nig t velusht me nj frenth krisonem me nj flamur n dor. U m e pash, o zonj kallthin qei selln nga barkut e me flamur dzar dzar... Arru kalli ndr t thnt Se to i shkret e i halinosm ku m a lashe zotin tnd zotin tnd e zotin t im; U gjith fushazit m i rodha gjith pronjezit krceva

Antologji e poezis arvanitase

31

32

Teuta Kamberi-Llalla

e gjith malezit m i jetsa. Pro n fush t Anapulit ne nj humbjez s i arrjta mbi nj dras t marmurt m i kumbisa kmbzit, po m shkan t katrzet. Qeni Turk m ra prsipr m i qethi kriethit.

16

Mot e shum kazand i mir na ban zot o, je mir; Mir jam si do zoti in Ia zot o, ia zoni Ia ashtu si vjen ai fili ashtu t t roni i biri edhe spitonikoqiri Me sakulen t krisat me gaitan t krisostaft Ni her nd mot nd mot t pagues rusoliot And t t z r dora shum ni flori e ni dukat jepua trimave me urat, me urat

Antologji e poezis arvanitase

33

34

Teuta Kamberi-Llalla

17

18

Mir se na erdhi vit i riu mir se t na plqenj. Si sot-Thojn t vjetrtjia t Ser-Vasilit, njri j vjen ga e mira, j vjen ga kallomira. N der t avlloports du zojq j kndoin j kan sit ga dhiamante edhe pr Krishtin u ndisn edhe pr t knduara nj Dukim e u jipin. Gjigjuni vllezr, gjigjuni gjigjuni edhe gjitone: Mos ja ndonj i varfr mos ja ndonj i shkret mos ja ndonj i shklepur j nuk mundon t vinj; Mos ja ndonj j sgjigjet mos ja ndonj smurm mos ja ndonj i vrbuar j nuk na sheh i ziu; Trgonj ndonj pjat fai tregonj gj t mbla edhe Krishti do na vinj bashk me vitin e ri. Mot m shum

DhERVENOXORITIKA KALANDA

Mir se t vini viti iri mir se mir se t na oni Zonja e shtpis e zoti ni mil vitra t na roni, t ken tmira, hare edhe gaze, t mos ken seklet, kajmo edhe maraze. Po jeni georgo ni mill shos t bni, t mblonet shtpia t mbetet e nga llmi. Po jeni opan me dhen, me dhi, t shtonet kopet tri her sa t shkoni viti iri t mblonen malet edhe laka tr lae edhe bardhaka. Po bni njaty pun, dhiafori t jet llum. Me zembr e me aspirt U thomi mote shum.

Antologji e poezis arvanitase

35

36

Teuta Kamberi-Llalla po rij me mallengoni mbaj dorn mbi harmbi mbaj vesh e s flit njeri, Marko Boari ish ki. Mbaj vesh edhe ndigjoj psheretiu edhe rkoj nga trimat e tij vzhdoj rmbeu karjofil e shkoj. Tha: Do vdes a do roj kt jet, s mund te shkoj nat e dit, oj dhe oj! Shoket tij nmroj treqind vet plot i mblodhi. U thot: O shok, o asllan Mos e gzojm, dinjan si Raja ne Turkollar! Sonte do t u derdhim gjakun t u ndrojm din e iman. Sonde tu biem pran se kam Tan a epitan t z nga mjekrt Pashan Katillar, e Agallar. Ti pritni me jatagan asnj mos lni t gjall. t shkulet kjo farr se na poq, ena vu zjarr Muhameti me Kuran. Folni Shqip me Shqiptar Bam pos bni as mb nj an. Gjasht-dhjet eni pran sa t rmbejm Pashan. Ngadale, o kordhetar vrsini karaull e par.

19

MARK BOARIT

Bie bor e bie shi u xi jeta, shum, u xi. ngrin krie n Graiqi zjarr vun ne shum xhami. Ferman n gjith Turqi... Prite, prite, o Rumeli nizamet lloj-lloj. Pashai me Miriallan n ader brdha van. Inshallah t gjith than pr n Mesollogjill e kan. Fuora, palla e jatagan, t ndrojn sa jan t luftoin me Rajan. Mesollogji me ndigjon vuri vajete e vajton Duaj ndihm s on, Kapetant krkon Zuri rnjn e rkon Shqipetart vzdon. Ishin brdha Shqipetar shahina, trima pa an nga Suli u ngren e van me dufeq e jatagan. Ish nj bur, trim, iri i zeshk mustaqezi

Antologji e poezis arvanitase

37

38

Teuta Kamberi-Llalla Se Kaurt m bin! Nj Arrap me karabin u ul e i shtroj syn, koditi bajrakn e mir, Marko Boarin shahin! E vrau!! Shok Shqiptar binu qent se m vran. M muar plumbi n ball, mirmni sa jam i gjall. U xi jeta, u b mugj tr trimat si u ngulln e bn se duall uj djelt e Sulit me vull Shahinat ne dor e muar edhe ne Mesollogj e pruarn. E pruarn n Mesolloj te shptonin, po s shptoj. Mesollogji u helmua, derdhi lotet si krua. Mesollogji, po ta thon, ku e ke Markon Sulion Ku lufton si qej zakon Trr me jatagan n dor;

Vrisni nj e vrisni dy, vrisni sa shihni me si, si kur ullqt n dhi. Allah, Allah o Turqi, at vat holqe ti, at vat n erreshi, shkrtove kaq ordhi. O shok medet-medet, shkoi Markoa si Mbret! Pashan krkon e s flet, n ader nuk e gjet. Zu nga mjekrt nj lanet, turqe helqur thrret: Aman thuajm kush je; U jam, derk nuk m njeh; Aman more ili je ti; Dar i darit, nuk di; Jam nj kapedan i ri thuhem Marko-Boari, erdha vetm pr ty! Turk i dar e zuri dridhm shokrit u vu nj thirm: Turq t mbesoni din t m shptoni fat-zin, Se Kaurt m bin! Dar i darit, nuk di; Jam nj kapedan i ri thuhem Marko-Boari, erdha vetm pr ty! Turk i dar e zuri dridhm Shokrit u vu nj thirm: Turq t mbesoni din t m shptoni fat-zin,

Antologji e poezis arvanitase

39

40

Teuta Kamberi-Llalla kndo ti kaqja bukuri t kota e pra nd vdirresh ti nga uja, mos t pret, pod do mos vdiret e gjith bota; Me mir t ngorthsh nga uja, se ti hash ti sot, at s me punim mblodhe t tjert, e pra, nani nd jesh ivarfr, ka in Zot. Do vinj koh, t pejrojsh, imjer!...

20 Anastas Kullurioti XINXARI

Pra sa t dua ti, nxinxar, o kngtar! nd ajo deg, s je ngalkuar mb t kot medrekj isht a mesdit, per ti isht bhar dh as nj para sjep ti pr gjith bot T ngrna, e t pira s ibn pr ktu... as mos ngargom bne. / si ti plqen Ti dgza kjon; / vete e rri m m thu. Nd t ngjuajshin dh andej; ti eshkjllkjen. T klajsh, a t rkojsh kurr s eke ndr mend, nd mos t ndaft njra, ti son njatr, dunjaj s ubuar, dhe pr ti isht tr nj vend, e le t thon se je. Vetm ler je t kndojsh gjith mot, dhe kngat nga jeta m ike dzn, az me pahir krkon t t jap in Zot, ati tsh sdesh me hir t t kish dhn. Thon se dhe ipderz je, nxinxar ivarfr! se u lutshe milingons nj grusht grur! trremtort! munjafiq jan si gjarpr, se kur, izithi, ;sjlashe degen e drur! S ke fajth ti! se kur do dunjaj ashtu, isht ikejq, mrzitn kmbtori kaltorin, edh as ipaturi at s ska ehelq, as nusen plaka, as plaku dhjaltorin. Kndo pra mik, dunjan kurr mos e pjejt,

Antologji e poezis arvanitase

41

42

Teuta Kamberi-Llalla e mbleth mjalt edhe qeri. Pra shihni edhe greth ezi, ngjohesht me mrrzi. Pse smbn punaz t drejta po vjedh mjaltt nga bleta edhe bleta eze dh evret, dhe kufarrth ja shtje nd dhe. -Pra, shihni edhe milingonn, andej kte na pret dhromn, pra mbleth koqe, pra mbleth drudhe, pra mbleth drith edhe marulle. Mbleth soron e bn hazne per dimr t iqet mere. Pra shihni edhe fluturaqn, kcen-kcen pra bllakn, fluturon lule mb lule! veshur rroba t mndafshta shklqim-bukura prjashta, t idura me shum kollor verponjn sit, po t ishoh. Po shkon jetn, pa qllim e pra ngorth po lr kuljtim. Ashtu jan, edhe ata trima punonjn si ajo krimba! Pse spunonjn dhe para skan kur mblaken t han. Gjegjuni trima t ngrdhim, le ti lm ato dim Me pakj pra le t rrojm, qet-qet, jetn t shkojm. Se kto nd ki dunja, t gjitha jan t mbrazta shpatat thikat le ti bjm,

21 Anastas Kullurioti T GjIThA BAShKPUNONjN

Tr punojm nd ki dhe se ashtu isht th na ka hje Ca me duar, ca me mend, ca me mend, ca me parmend ti punon me plor me qe, qron arn glmkuqe u punoj me gjidh marr sipr mb nj kart e bardh. Ti avllaqe bn t nglat u aradhaz nd kart. Ti mbjell farn mb lasht e pret t bsh buk e kasht u fjala shkuanj mb kart Ti avllaqe bn t nglat u aradhaz nd kart t prjer mend t marrts Me ndjers arn ti e vadis, me gjak pemn ti eskalis. nd kart u gjurmonj surtuqe gjurma zeza, gjurma kuqe. Tr punojm nd ki dhe, s ashtu duhe t mere. Nk shihni bletn si prpjekn vehten, mb gjith lulez po rri

Antologji e poezis arvanitase

43

44

Teuta Kamberi-Llalla

plor, apa edhe drpnj! njri njatrn mos vrasm, me dor a arm, mos ngasm Qe ti forr;... ngrapu me dhen! -Se, sa epret aqj t prekn. Bota do prshurshurishur, me pleh e me uj vadisur. Me djers tn do potiset, me shrbes ara stoliset. Me punim bukn t ham t lodhur nd shtrat t emarm. Me paqjtim, jetn t shkojm, t keqjet ti harojm. Me shndet ti jemi sa rrojm, pa shrtor t na shronj Tr punonjn nd ki dhe, se ashtu isht u ka q punon ara, deti, punon dheu, punon qameti punon qielli me illjt. Punon Kora, punon Vjeshta Vera, Dimri edhe vreshta linjt e pemat pononjn!... ve tembelt rkonjn!,,, Kush punon, ka dhe para, ka gjitha t mirata po, tembeli e pashrbjeri;... ngorth nga ujlza imjeri!...

22 Mitro Truqis LULESANA

Lulesana vej t kuar ira drapri e buar! Mblidhuni argat te ojm p r mos bar argatikon. Van e uan draperin ate dh mb gjarprin! Pa kur zu Lulsana e kuar, t r argatia u buar. Ndju se sa eb n, rrimadh... di-tri limare nd aradh Kur do lith, nje tromarjare... dhem sifturisn fare kur do ilith; kur do ishtrrngon... do fare, krkon... gju vij ngljun i zgjas nd mes, dhemt i kpun si presh. Kur kputi njatr, ksana, fundit prapt, Lulesana. Poqi kriet do pllak. ........... tr nd llak. Nde kaj zjarm, nde kaj kaimo... na, edhe plaku Kollovo! Plasi dheu nga posht e vuall;... Nga katadhiavolu duall; U qas e itha nd vesh,

Antologji e poezis arvanitase

45

46

Teuta Kamberi-Llalla

moj rri... kali psiqi, t qesh. Pod jemi, gj t huaj; Nga nj soj-nga soj juaj. Tata im, ish nga Kolesht, Nde nj thes, e ve rm lesht... Tata im, edhe jot m... Prire kashtn nd lm Qafr atj nga mesimeri thuaj se e katiferi.

23 Dh.Th NDE EPARA VASILlOPUVA JONE LEKSANDRA

T kndonn nd arbrishte, isht gluh trimmrishte, eflit nafarhu Miauli, Boari, dhe gjith Suli. I Duav diev nd mal, si t pa sipr nd kal, ufsheh brdha nd n re, t ndritonjsh ti nd dhe. ----Kur ti vinje ka Tatoj, Hna dil ka Jmitoj, tuke shtif sit e te pa, ndrito pr mua ti t tha. ----Drita je sperndon, lulea e lulevet mblon vendet ka merudhi, kado vete e kado rri.

Antologji e poezis arvanitase

47

48 -----

Teuta Kamberi-Llalla

----Parnithi nj krino nxuar, e ka marudhia e hov, erdh nj Dhuk e na emuar, e ekev nd Peterhov. ----Lulea e lulevet me flet brdha nd pallat j vet, kur hin brdha nd nj gardh, ka gjith lulet ti sbardh. ----Drita luan nd diamant, el e shqep nd nj perland, brdha nd si tnd luan; edi vetm aj ruan, t sglidh m t mirn vajz pr ti shkon nd glisht unaz. ----Ketu e tri mil vjet, vasillopuv nk uvjet, t mos ngjitej ati lart, t shih Lenn nd Spart.

Lenn njer pastaij ka t bukurit e saij, nj dh asaj i plqev vasillopuv e rrmbev. ----Pastaij ka tri mil vjet, na uleshe ti i glet Lenes, nd kurm nd si, nd t ecur nd bukuri. ----Ndai menate del nj ifth, strros natn e embif, pr posh dheft e sjell dit, pra ja thon Afrdit. ----Ti je aij ifthi na sjell ditn kur del si diell, ka pallati, e na rruse nd n hor, si nj nuse, me t tm me t tat, e t mblonm me urat.

Antologji e poezis arvanitase

49

50

Teuta Kamberi-Llalla si t drekn llotrtar, t mbl shium nd t par duar glishtra vambadha, nd gra t jen rrava dhe nj faqe bardh kuqe, trandafilles bumbuqe t hrusaft lesh t vun, dhe ka duarzt t zun, rro t than Principesh, se do bnesh nj Dhukesh. II Posht ati nd Falire, luan deti me stere her piqet nd gur, her fle sipr nd shiur; qaset e puth shiuren, htillqet e qesh me dhen kur frin erza m shum, mblon shjuren gjith shkum, vjen nd votshaill i pushtron, priret e i rrkuon, meta qaset e i sjell, pr t spardhen nd diell. ----Ndai menate deti qellk bnet, e ans heillk di kupiz nj buljar, kmba nk i shkeli bar, se nd psaropuv u rrit,

----Athinjote gafarlin, vashza e para jin, drgon Elladha nuse, e ebn Dhukesh ruse. ----Hnzn e ndjek ga nat, n ifth imadh bn pr shtat prap asaij ecn nd qiell, njer sa t dal diell. ----Ti Leksandhrzo je Hna, ka dritta e diellit e bna, Dhuka Pavgoa isht ifthi, t ndjek, njer sa prifti, me kuror tu bashkonj, e unazat tu ndrronj. ---- at dit uleshe, e nd kurm kmish veshe, egjull di u rrusn e ndijn, sipr kunjs e t frijn, ern t bukuris, frimn t mirzis, e t vun gaz nd buz, pr t flassh si thulluz,

Antologji e poezis arvanitase

51

52

Teuta Kamberi-Llalla dhe prtipur e than, se me pak kairo e ndan, me nj Dhuk ravoniase, e dhe kshiv tnd, e dhashe, t vesh gjeth t martonesh, me prind bashk t gzonesh ata kshillet ahera, s ishn k ata merr era nani duav t vrteta, pse i shkruan e dhe fleta, nk shkuan tre muaj, gjegm ravonazt tuaj. III Kur jotm ti t puav, n ifh iri nd qiell duav ifthin ata sa epan, van e piejtin xhopan, njeh illzit nd qiell, kur ska hn, kur ska diell aj u tha, ifthin pat, tetmet vjet ga nat sipr Athins do jet, do dritonj sa pr tet po pastaij nd tramundan, do te htilq jatr ifth ntan, torr nd ata di psa gjasht illz do dallin pr jasht, e do bnen nj puli, tate mm, dierm fudull.

trmbu den, andaj s umbit, pora ulur mb hund, nj trimopuv detit fund shih, mos shkon ndonj llavraik, pr ti bjer me kamajk. ----E ndaij mbrma mb t hir dielit, nj pasqir, deti gjith i Falires bnet, dhe preij steres, duken illzit e dhe Hna, ka rgnd jan t bna, brdha nd ajo pasqira, e shiohn faqet t mira. ----Nd nj k ato net verore, m ebukura shklltore, ka sa ishn Athinjote, Pireote, dhe Nisiote, jeshe ti billjo Leksandhr, veshur fustan me handhr, me t tm me t tat, dit njer mnjesnat e sa ntan juvet shkojn, ti t shihn gjith dojn, se m ebukura kopile, jeshe ti, nj trandafille, e nd theatro sa ishn, kshiv tnd nd goli kishn,

Antologji e poezis arvanitase

53

54

Teuta Kamberi-Llalla se ditne uleshe, u duk la do t jeshe. III ka vaiza ndr mend t saij, kur ravniaset e pastaij, sa ti vr prift kuror, dhe unazn nd dor; vetm mmat e din, kuiltonen gjith vin, se ndonj nk harron, dit t mirat sa shkon, e sa do ftoqi t ket, vaiza thot se do jiet, burr isaij kur do t marr, zonnj, e pasura e par. -----

----At u tha plaku xhopani, ka Ozaj e dhe ka stani, ga nat ncjer dhent e kuosnjn (ndane qent) e aij rri e sheh nd qiell, njer sa t dal diell, ka ven illzit thon; prgjegjen me t nzon; po do nj k ata x van, pr t pjejn xhopan, ndjejti ato x u foli, plaku i Ozaijt Raholi, se ato xh u tha ahera van e i muar era. ----Nani m ti urritshe, dhe ka kurmi uvrvitshe, nani m xh uravoniashe, e dhe kshiv tnd e dhashe, nd nj Dhuk t Rusis, me urat Shirmris, e me muaj ca nd dor, ve unaz edhe kuror, nani ndjejtin e than, kuilltuan xhopan, se pr ti aij ifthi duav, kur jiotm ti t puav, nani u duk se ku do vejie, se burr do t kejie

Po ti bil vasiles, pret dan nj martes, m eftakratorit t vjan, Rushia ane mban, me nj sivet t prgjer, vete shpeit mbi glu ti bjer, Ti thom bili vasiles, do bnesh nj Dhukesh, e do t falen gjerit, egzuar nat e dit, mendi jit jiatr thot; po me zmr t plot, se do ndihnjsh varfrin,

Antologji e poezis arvanitase

55

56 -----

Teuta Kamberi-Llalla

t smurmit ftoqin, atto t xu jotm, do nj s itha nj nm, po i falemi si mm, kur shkeli vend tn, pse me aq djerm puav, nk shkoj dit sduav, nd spitalja t vej vet nj kshiv t embl pr ti thet t smurmit ivjen torr kriet ka sjarmi gor; si jotm ekshter, pr t ln, pr t mjer, kur do jesh, dhe me farmir, gjith mon do jesh mir. IV Duav lulezt e Privit, duav mjallcza e divit, ka kofinea e saij, brdha dimri e mbaij, lule mbi lule lftron, mjallt goln sa mblon, priret pastaij nd blet e be mjaltt nd pet. ----Ti je mjallcza e Privit, nd lule brdha rron, ti je mjalltt e kshivit, kur na flet e na shjon.

Privi shkoj e dhev u mvlua, Trandafille u garkua, lule u vesh pasadoish, ngun e sbardh kado t rris, male, ara, vreshta, shpeva, driza t egra dhe t mbjeva, t thrresn se hiri, Mai muaji m imiri, muaji i merudhis, muaji i dashuris. ----Ti Leksandr pr Elladh Ti me Dhukn t madh nd Rushi kur do vesh nuse, par do veni davanndushe, ka dimri mbatan, Maj qev kudo van, Maj do jesh pr gjith vin. si kur jesh e dhe nd Athin. ----Davandushet kudo ven, atje ndrenjn folen, barkbardha krehzeza nj par nx brdha foleza ditn ecnjn jasht, e ga nat fln bashk, themra pjev vet

Antologji e poezis arvanitase

57

58

Teuta Kamberi-Llalla pr t shohn e dhe male, djemt tend e dale dale t na njohn e ti shohm, t na shohn e ti njohm. V B t hir b t dal, ka limnjona e Pires, gjith mon ka nj fjal pr ti bil vasiles do t then ka karavi, t shihn nd aij kavi, enjohm nj gur t that, e ebri gardh i tat, do t then se t shihn, shium her e t nihn me t tm me t tat, dhe me gjith vjezrat, vzdonjt me qal, dara nd Lipsokutal, gjith sa ka Salamina vijn prrima trehandina, me plhurz t kuqe, garrfalina me bubuqe, e kur qaseshin ntan, sit shtijn ane mban, kulluriotet me mbol, kshiv tnd kejn nd gol, Ti Leksandr, t t shihn, dhe ka ntan t t nihn, me t tm, nd krie, xun bollin se shtie,

i pushtron e i ngroh vet, mblon folen zoiks pa pend, vete, vjen nd ata ka mend, miza gjuan, tagji sjev, e tagjis ata pjev, sa t rriten i ruan, dit e nat m ata luan, ve ga zok t lftronj, ex vet t largonj, vzdon diemt esaij t rrinj prihu dimri t vinj se kur del muaji Gushti, e ka vresta, rjedh mushti, ze e ftohet e dhe nata, net bnen t gljata davandushea me fmil, le folen e ikn mil e sa zoiq van Rusis priren preij Barbaris Ashtu edhe Ti Leksandr, kur me Pavgon do ndreni folen tuaj nd musandr tat e mm kur do jeni, me ca zoiq t lftruam dhe ka gjith t bekuam, kur t shohsh se ftoh era, se shkoij vjeshta skoij dhe vera, e se drashen nd qiell ret, e gjakun sdel diell, se ka driza fleta bie, ps eshkund era e eshtje, eni rrusuni nd Athin, pr t shkoni gjims vin

Antologji e poezis arvanitase

59

60 -----

Teuta Kamberi-Llalla

si nj nuse Lepsiniote, Megarite, Kulluriote, se xu gluhn arbrishte, e eflet si flet shklerishte, e kamar t madh e kemi, arbrort sa ku jemi. VI Dit u qasn fmila vasiles, edhe pallati ndreqeshin, se ti bila je epara dha fati, t ravnjashesh t martonesh, dhe epara t gzonesh. Dhuka imadh nd Aleksandr isht e vjen pr ti Leksandr, t t vr nj unaz, njer sa je akoma vaiz. ----Peaiza z t nxint, bati qaset t frinj, erza zu e u shtrua, kavi Flevvet u mblua, ka karav trehandina, duken dhe ka Athina, preij Pires vinjn prrima, se i shtin e batit frima.

Preij san Xhorxhit shum thev, duket si jastr e mbjev, nj fergadh fon ncjer, her esheh e her erbjer, qaset u duk ka dara, shkumon puari prpara nde imadhi ka pander, me nj shqipje me di krer, nd prim sartur nj jatr me nj kriq bn pr katr, esheh brdha nd panter, si nj ehapt grsher, sa t thesh paterimon, erdh prjashta nd limnion, zun topt e bijn, k armamentot shtijn, dhe ka thom limniona umblua, me nj or nk u shiua, nd antene lart ungjin, shokt e nd aradh hin urra gjith i thrrisn, sa dhe vesht t grisn. ----Kur frgadha u qas e nguli, puarin ntan nd kav, thon nafarhu Miauli, se nd varr t tij ungjav, kur gjeg thirrmt ka urra, thrrisn kaq burra,

Antologji e poezis arvanitase

61

62

Teuta Kamberi-Llalla Pavgon dhukn t madh, pr t jap arravon nd e bila e vasiles t di kan nj bes, nafarhu kur gjeg s Elladha krushqi bri me Rusin nani tha u dogj armadha e Turqis, e u bin turit nd det t thev dhe pa savan t pshtjev!.. atto tha e dhromn muar, nd varr hiri e urbuar. VII Ju t part e Mores dhe Kaptand t Steres Nikoqirt t Nisivet! ngruni shihni se sivet! djemt e Basiles tn, nuse dhe gabre u bn, Kostandinoa Gjermanis, Aleksandra e Rusis gruni gjith e uroni, e gzonuni se throni ethnosit, bt juve rrnj shtif e ncier lule,

e gjeg copt bijn, turk indot se ishtijn, poqi kmbt e salltari, u ptaks jasht ka varri, e thom bullberit si pa, vu nj thirrm k atti la. binu Turivet vre trima, vola nd kuvert qima, bumber brdha nd fusheqe, mbloni den astropeleqe, dijni armadhn e Turqis, t shiohm dit lefteris! ----Fomn e bullperit e muar era ka limniona enxuar, dhe karavte udukne, ka senjallot nguijn e nd tre katarte tundej, Rusea panter e shkundej si shtif sit e i pa nafarhu, erdh e u tha pruar kurmin e pa ntan duar lidhur vardhian e epiejti e sivej; vuja nd varr ndihej; po vardhiani zu e dridheij gluha u lidh e nk sglidheij na nj djal vin ka dara i ndinn nafarhut prpara aij i tha, se nj fergadh, erdh e suav nd limnion.

Shkruajta nd 26 Marsit 1889 nd Pire.

Antologji e poezis arvanitase

63

64

Teuta Kamberi-Llalla Rrnj e argjiendt t Greqis Ajo je t Shqiprise dhe tArbris. Me gur-madhe t kein pshtruar Than se u buarsh nga jeta, Than se u thajte, than se vdiqe Vune nje pemp t holl n varr. Edhe than: Kjo isht nga rrnja e par. Than t rrema, than psefti Logapiasesin pa ty. Rrnj e fort, rrnj e argjendt Hape dhen, e ajte gurin Dhe ne diall nxore kurmin! Nxore kllara, nxore fleta Dhe gzonet tuti jeta. Bekuar rrnj e bekuar nga Mma-Dhe, Bekuar rrnj nga Zoti Diall! Bekuar rrnj me ujit Detit: Lulzo si bukuria e Afrodites! Lulzo si dhri ne malj, Trimronu, lulzo dhe bukuronu.

24 Aristidh Kola RrENjA JON ARBERORE

Rrnj e fort arbrore, Kush mund t t presnj? Kush mund t t fshjehnj? Kush mund t t pshtronj? Rrnj e fort arbrore, Lulje e fleta meta more. Rrnj e fort arvanite, Rrnj e burrave t motit, Rrnj Heraklliut e Akillefit, Rrnj Aleksandroit edhe Kastriotit. Rrnj e fort arvanite, Nga merr shpirt e meta rrite? Rrnj e fort shqiptare, Rrnj e Boarit e Bubullines, Rrnj e fjales besalidhes, Rrnj e bukuris dhe trimereses, Rrnj e fort shqiptare Nga ajo jeta nuk u bare Rrnj e argjendt t Greqis, Hiu e pluhuri tAnatolise T pshtroi, t luftoi, nuk t mundi Nuk t shuajti nga jeta

Antologji e poezis arvanitase

65

66

Teuta Kamberi-Llalla

25 Vangjel P. Lapi SLODhE FARE Brodhimas Nikolaos KIShEM TRIMA

26

(Pr papa Andonio Bellusci) Papa Andon, re papa Andon, je nj zog, kndon. Je nj zog kndon, afr ti njeriu gzon. Slodhe fare e tr punon, rrnj tan ti e on. Tr Greqin ti e shkon, Arvanitvet on toron. Og, re ti im vathi Andon, kush t njohu st haron. Falem nde tn Zon, t t ket mir Andon.

Kishem trima shqipetar n luft ishn t par. Boari dhe Xhavellina, Mitromara, Bubulina. Ndreu Miaulli, ai ka Nidra Sulli do e kujtoni n vitra Nd karjofill edhe nd pall Shqipetar ishn t par. Kur e hilqen shadrman dunja tuti, ik i mban.

Antologji e poezis arvanitase

67

68

Teuta Kamberi-Llalla

27 Brodhimas Nikolaos NATA MIQT Brodhimas Nikolaos

28

VLlEZRVE T LUFTS S 1821

Nata miqt e Shqiperis dhe vgjezerit e Arbris u dergonj t falla shuma ka ktu ka katundi jin. Ka nj shqipetar i ndar u ka gjegjur, alla sju ka par. Tfalla u dergonj me njvlla u ka ardhur atje lla. Si thojen Perndia papuj im ish ka Premetia. Gramati nk di shum pr t shkruanj m shum.

Paparseni Kranidhioti edhe Miauli Nidrioti Nga Peca Bubulina qejn Dhidhimiot bashk trima Janj Argjirin Kapetan Gjor Verlin Dhermatan Papui Kolj Bardhi, Edhe Pano Ksulubardhi Bashk ish dhe Dede Madhi edhe Barbandoni Madhi Karasulu Anagnost dhe Sarandi ri nga posht Lufte qejn dit e nat Nd Pallamidh edhe nde Napl

Antologji e poezis arvanitase

69

70

Teuta Kamberi-Llalla

FAKSIMILE

(Disa nga faksimilet e materialeve t shfrytzuara)

1. O e bukura More, Demitio Camarda, Appendice al Saggio di Grammatologia Comprata Sulla Lingua Albanese, Itali, 1866.

Antologji e poezis arvanitase

71

72

Teuta Kamberi-Llalla

4. Ne arvanitasit, Lidhja e Arvanitasve t Greqis, , Athin, 1985.

7. Dashuris, 8. Satir, , Athin, qershor 1992.

Antologji e poezis arvanitase

73

74

Teuta Kamberi-Llalla

14. Nj konak, 2003, Athin, 2003.

19. Mark Boarit, 2003, Athin, 2003.

Antologji e poezis arvanitase

75

76

Teuta Kamberi-Llalla

20. Xinxari, 2003, Athin, 2003.

21. T gjitha bashkpunonjn, 2008, Athin, 2008.

Antologji e poezis arvanitase

77

78

Teuta Kamberi-Llalla

22. Lulesana, 2008, Athin, 2008.

23. Nde epara vasillopuva jone Leksandra, Arben P. LlALlA, GJURM T LETRSIS S VJETR T SHQIPTARVE T GREQIS 1860-1889, Tetov, 2006.

Antologji e poezis arvanitase

79

80

Teuta Kamberi-Llalla

BURIMET NGA JAN MARr MATERIALET

23. Arben P. LlALlA, GJURM T LETRSIS S VJETR T SHQIPTARVE T GREQIS 1860-1889, Tetov, 2006, fq. 85. 24. Antonio BELLUSCI RICERCHE E STUDI TRA GLI ARBERORI DELL ELLADE, Kosenza, 1994, fq. 463-464. 25. Po aty, fq. 467. 26.Antonio Bellusci GLI ARBERORI-ARVANITI UN POPOLO INVISIBILE, Kosenza, 2004, fq 118. 27. Po aty, fq, 119. 28. Revista , Athin, maj-qershor 1994, fq. 93.

1. Revista LIDHJA, Kozenc, tetor 1988, fq. 585. 2. Revista (BESA), Athin, shkurt 1986, fq. 413. 3. Revista , Athin, mars 1987, fq. 442. 4. Kalendari , 1985. 5. Revista , Athin, mars 1988, fq. 467. 6. Revista , Athin, prill-qershor 1989, fq. 527. 7. Revista , Athin, qershor 1992, fq. 79. 8. Po aty. 9. Revista , Athin, tetor 1992, fq. 141. 10. Revista , Athin, maj-qershor 1993, fq. 79. 11. , , , 1980, fq. 77. 12. Po aty, fq. 120. 13. Kalendari 2003, 14. Po aty. 15. Po aty. 16. Revista , Athin, dhjetor 1983, fq. 107. 17. Revista , Athin, janar-mars 1989, fq. 494. 18. Kalendari 2003, 19. Po aty. 20. Po aty. 21. Kalendari 2008, 22. Po aty.

Antologji e poezis arvanitase

81

82

Teuta Kamberi-Llalla

PRMBAJTJA
ShPIRTI ARVANITAS N ANTOLOGjIN E TEUTA KAMBERIT-LlALlS.............................................5 PARAThNIA...........................................................................9 FILlIMET E POEZIS ARVANITASE..11 1. O e bukura More..................................................................15 2. Gluha Jon.............................................................................17 3. Gluha...................................................................................18 4. Ne arvanitasit.......................................................................19 5. Pa titull.................................................................................20 6. Ministrat Arvanitas..............................................................21 7. Dashuris.............................................................................22 8. Satir...................................................................................23 9. Prifti i Katundit....................................................................24 10. Pr ditt e javs...................................................................25 11. Pa titull...............................................................................26 12. Pa titull...............................................................................27 13. Vajtimi i Shn Mris..........................................................28 14. Nj konakj........................................................................29 15. Vdekja e lufttarit..............................................................30 16. Pa titull...............................................................................32 17. Pa titull...............................................................................33 18. Dhervenoxoritika kalanda..................................................34 19. Mark Boarit......................................................................35 20. Xinxari...............................................................................39 21. T gjitha bashkpunonjn................................................41 22. Lulesana.............................................................................44 23. Nde epara vasillopuva jone Leksandra..............................46

24. Rrenja jon Arberore.........................................................63 25. Slodhe fare.......................................................................65 26. Kishem trima......................................................................66 27. Nata miqt..........................................................................67 28. Vllezrve t lufts s 1821...............................................68 Faksimile..................................................................................69 Burimet nga jan marr materialet...........................................79 Prmbajtja................................................................................ 81

Antologji e poezis arvanitase

83

84 Teuta Kamberi-Llalla

Teuta Kamberi-Llalla

TEUTA KAMBERI-LlALlA

Antologji e poezis arvanitase Shtpia botuese JETA-AIR Botues: Kasam Shaqirvela Tirazhi: 1000 cop U shtyp n shtypshkronjnTringaDesign Tetov Botimin e ktij libri u ndihmua pjesrisht me mjete financiare edhe nga Ministria e Kulturs s Republiks s Maqedonis.

ANTOLOGjI E POEZIS ARVANITASE

CIP Katalogmi i publikimit n burim Biblioteka Kombtare dhe Universitare Shn.Kliment Ohridski, Shkup. 821. 18(497.7)-1 (082.2) LlALlA-KAMBERI, Teuta Antologji e poezis arvanitase; Poezi/ Teuta Kamberi-Llalla.Tetov: VELA, 2008. 86 fq. 21cm. (Biblioteka Poetika) ISBN 978-9989-2668-1-2 COBISS. MK-ID 73326090