You are on page 1of 36



q sjT+ d+....

q sjT+ d+...

j\ s#|+&T
d fyT s
+
||

pH1`15, 2012

d+|{ - 3

d+ - 11

|* |J...
d b m+<T zT yj*..5
|\ \+>D dyT d
zT yjT+& ` C|............................ 8
\+>D b\ ~| bsT.......9
\+>D| +>dt, {&| <>sT
sjT+ jT|&+~ : C|............11
\+>D| d @+ #|+<+f.. 12
>H nsdt d++ eyT..........13
d |b<q y<+ ........... 15
V<su< c +&...........16
bsT\ |sT rs+ uqT |+&......18
s>T \TTq n|s + eekjTs+>+..... 21
|T&T\ sT\ yT\T............24
sT\ <e esZ+................27
| C |j > b C \ u d sD sb*......... 29
d, d|m+ nusT\ zT yjT+&... 31
d b se\T................ 32

d+b<e s+Z
& jT|wt HsjTDY
|< q d+b< \T

&.$.$.jTdt. es
d+b< \T

d+b< es+Z
. sCs&
+&sT syVHse
=+>s >+><sse
.$. T+se
d.V#Y.mdt. e<ese
T esY &CH : dT ]$T*
&.{.| : C {
b{\T : mH. d+Jy esY

pH 1`15, 2012

<|<X {e\ sT>TTq


dd H sj eT\T| ]+~.
m\ >H nsdT ]+~. nsdT
s>*+<. n$|sT \ us + |{*+< n =+<s+ f... nsdT nHjT+ ~
>Hq T y~+ #& n eT]=+<sT n+THsT. s +&T y<q b yde yT
+~. b\ y<q L& \+ <T . >TsT$+< +... kyTH b\T
eTsk] >TsT#
d T H sTT. n$ |sw> y >H eeVs+ sh sjT
s MT< e+~. |{< | * yd+ #dH , eT<+, &T zT, dT =q
k+|< jT b\T H&T >H $wjT + y<\T e*dT H sTT. |{< n$
$wjT + eTT #dq |H >H Vs+>+> #dT + f e<H ].....nH kyT>
>H $eT]dTH sT. |{< yT+ #ky b\T k] yq ]
#dT+f ns+ neT+~. >H sj ^ <{&T. m{> e+d+
+THeT u$T\T yT ydT H&T. k.s. b\ +f >H $wjT +
eTT+<THsT. n+<T $eTs\T, deTsq \T.
H;s HsTTqf sj H $\Te\T eH es+Z jT\T<]+~.
~ |Cke # |e<s+. eTTK+> #<Teq yT<$ esZ
T u> | *+~. z|
&T sTT\T Hs |< * | y X | { | <\,
\VqesZ\ zqT =\>=f sjT + eTse+ q&TdT+ ~. n+<T me&T e
H&T n+<s f n >&<q T >Ts | \T >q &T THsT. ~
n$|sT \ es+ nsTT+~. @+ #dH | \T |{+ #Ts ysT $sM >TTHsT.
zT <s | X ++> n~s e]& eTq<X+ 60 @> sT>TH
e+~. {e\ eTq<X+ = f+ &T | *+~. dT dTdT\T ,
zsT &_ zT =H eTqT @ sC+> X |<, |+#< nV+
|*+~. n{+{ sj\T +<|<X dV |H eq s L&
q|&TTHsTT. ~ sj\ eq s#|+&T+{~. nd\T s#|+&T
eT\T =\+# +& deT\+> sj \qT es + . >H nsdTq T
H|<+ #&*. <Ts<weXT \+, eT+, b++ b|~q M{
#dTH sT. | H \+ |{q +<T n$|sT &T |sT &T &T . n>
n$ eT+, b ++ <T .
n$ sj \qT s+#\+f M+{ nr+> | < HdtqT
mqTy*. n$ yq eTT+<T eq ndq qsY eT\qT y *. n|
&T
m& #j \TdT+ ~. | C de #jT & T KsT| f <q sjT +
ndq qsY. <q sj q sjT +> e]q|
& sjT n$
n+eTeT+~. n|
& | C <q + \{ #d HjT\ \+ #\TT +~. | \
<q + | \ d+ KsT | f eed edT+ ~. < | HjTs \ T. eT zT nH
jTT<+ ey T <q sj q sjT + #d X H +~.

d+b<jT+

d fyT

q sjT+ d+....

s+

sHssY
s#q\T |+|+&
d fyT | |#TsD d+
yk\T, > j\T, sH \ T, s \T
+~ sTHe |+|+&.

#+< $es\T

d |q sT

q sjT yD d
fy T |
# + <<s T \T> # s + & . .. # ] +# + & .
d+|~+#e\dq bH q+: 040`23311817

u y{, eT\sY
d>+ |J
|P] |J
d+sY d&
u|
|+ { Hd&
u Hd&

m&sY, d fyT,
8`2`674_/2/9, b{ q+ : 93
V| y*, s& q+.13m,
+CsV, V <su< ` 500 034
bH q+sT :
040` 23311817, 23311819,
23311820, 23312829
b : 040`23310612
accountsdept@loksatta.org
loksattatimeslsp@gmail.com

pH 1`15, 2012

$& | : sT. 10 ,
@&~ #+< : sT. 200
eT& #+< : sT. 500
#+< sTdTeTTqT d fyT m+{
q+: 62007167836 mdt._.V#Y., |+C>T
u+#Y, V<su< |] HH &{ #d
$es\qT `yTsTT #jT e#T.
4

2,500
5,000
10,000
`
`
`

10,000
20,000
20,000
15,000
15,000

|q sTdTeTT Loksatta Times


|] V<su< #\TuT njT
$<+> #/&& s|+ |+|>\sT.

d fy T

q sjT+ d+....

d b m+<T zT yj*?
s
w+ nd+; kH\ pH 12, 2012q
sT>TTq | m\ d b <T kH\
b{#k +~. +>\T, |b &T, m$T>qsT, sjT<Ts+Z ,
|s \ d nu sT\ T ] HsT. mTe+{
|Cd+ e T+, dksTT mC+& L& +& e\+
=+<] n~s <V+, sjT <TsV+s+ e\
eT+&Tf+& sT>TTq m*$. |]dT\
| m \ qT eT* e s T d + | \T
|j +#T+fH zT ks #L sTT+~. sc,
u$ wT s\ yT\TsT>TT+~. eT*esT d+
zTyjT eT+f d|m + eT< T b{#d T q d b
nusT\ zT yjTyT. d b m+<T
zTyj *? MTs #&+&...
\T>TH, e=d us K +&+ | +{
w& \\T, \T s|] yT . y{ n<T+ >
e]+q leT<>e + k] y d b
m+<T zT yj dw+ > nse TeT+~.
us< X + n+ <TssyZ T q b\\ &>
|sTydq sE eT<T sqT b*+q +dT&T. lw&
e\ q eTT| | < \TdTq +dT&T q s+
deTjT+ |{q |d_ &\ +< #+|jTeT C|k &T .
nsTTH s #e] uj
T + ><Z T . eT+T\+<]
deyX |] @+ #<eT n&T>T&T. +dT& eeT
sd+<T & e< m+ nqTue + >&+ eq uVQ&H
eTTd*eT+ d\V k&T . +d sC! |\T dV >
|]y. MTsT y] ujT|{ =+\+ >T|{
|Te#T. $TeT* n++ #d y&T m|&| &T,
messT eks y qeTTH +{sT. y]
<s >V + s>T \TH +T+~. CqT\T y # q e++
#dH +{sT n+{&T. nsTT HqT CqT\+<
#+|k n+{&T +dT&T. nsTTH L& | d<y T q
$ |\ <s yX |]sd T + T+~. |]d T \T
@e+ nqTL*+H n~ s> &TT+~. { MTsT
m+eT+~ #+|H, m+ Ls+> eeV]+H
|jq+ +&<T n+{&T uVQ&T. nsTT
@+#<eT +dT&T |k&T . +d sC, C>>
$q+&. KCH &TqT |\ sTT*e{

pH 1`15, 2012

|j +#+&. |\ n&< sT d+b<q, $k*,


eT< n\yT #jT +&. , <s +, $\Te\T ns <
#|+&. n$ b\&qy] bV+#+&. o\+
|<$ wjT + < |#s+ #jT +&. T+u* N\+&.
*<+&T*, |<* eTTd*y> |\\T N]+#
#jT +&. |\T \Vq\ H s+s+ |uT +
MT<, sE MT< <s|& y sT> #jT +&. m|& n
|\T b\\ MT< <s|& eTT eTT\TT+{s
n|&T y <s +, |eT, < , $\Te\T >T]+ e{&
$E* |]VdksT. MT # eT{n++& |
eT+yq T neeksT . ndeTsT\ neVq #ksT .
e\ |] #| qT q&# e |\T MTsT #| qf
$+ |&T +{sT. n|&T m+{ >=|e eH MT
~| & +&<T n uVQ&T d\V k&T .
H&T <|sj
T T>+ +dT& uVQ&T n+~+q
<Tss|Z s#] sjT yT y *jTT>+ L&
eTqsw+ =qk>T+~. |uT e\T> +&*q |*
s+s+ #sTTC n]+# _#>> =qk+# $<H*
|{esL +>dt, \T>T<X+ b\T neT\T #d
e#sTT. |\T yT\T= |+# +& y] #<T e,
s>+ n+~+# +&, u\Tc|* |{ eT eT<
@sTb]d e#sTT. n~s V<su<H
+B]+ jT<# > <|& , u u\ b\&T
e#sTT. s+&T b\ qT >T&>, #T
$w| =eT> e+< ym dtsY +>dt b. eT&Tb\
|sT, C+&\T ysT | $<H\T, HjT\T eT&{
f. sj \T e] eTq J$\T u>T|&\+f e\+
+>dt, \T>T<X+ b\T z&b d]b<T, y{bT
eT&b> n~s+ #+#Ty\ #dTq ym dtsY
+>dt b L& T> z&+#*. |* eTT
eTT+# +&, |\T eT MT< eTT \&{
eT+ $<, s>+, b~ H| D\T n+~+# $<H\T,
n$ s*+#, n~s $+B]+ |\ #
n~s+ #, sT\ eT+ sT #, eT<+
eTVe] & #d $<H\T >\ d bH
> *|+#*. = T+u\ kT> q eT&T b\
sj T> z&+#*. mTe+{ |Cde #jT +&
d fyT
5

b]+# |<e\H

d b zT yd #T esT $Tq

k, \+>D, sjT\deT & <T , eT+,


eT+ n u< + <T ... swy |+ > bsH d \ u \
& { e \ $| + > |]bsTT+~. < e &
q$THqeT b sTTH |< d + K j T Te L &
<y\j\ y H sT. k \j\ d + u \ T
usT\T rsTTHsT. n+<T {e\ sw+ <ekH\
<jT+ >DjT+> |]+~. swy |+ > yTT+ 37,000
<y\j\T +f, y{ s.25\\ $T+ <jT+
e# \j\T 119 esL qT n+#H. \\
<jTksTT <y\j eTT+<Tesd eq sTeT\,
lX\+, $jTy& +<~, d+V#\+, lVd,
nqes+ ~s <ekH\ @&~ dT\, qT\
|+ |+&+~. sTeT\H rdT+f, n+eTT+<T
@&~ + f u > 2011-12 y]<j T +
s.2,000 #sT +~.
k<sD+> @<H |+&>, |$yT q sC eyT
<y\j\ y + &ysT L& |&T |ys+ eT+
| +& <y\j\ y + |k+~. <e&|q e\+
uH, ss eT#sD u>+>H y |\T
|< d + K bs H d \ y + < d w + >
nse Te+~. J$+ n de+> sT>TTH <y
d +> u$+ e\+ u |P+# ys j
<y\j\ k] +|<m Tq u \ & |s>< T
<? ]sTk sTT qT\T |s>e <? d T>
d... e\+ deTd\ qT+ u|&+ dyT,
eTqX+ dyT |<d+K |\T bsHd\qT
d+<]dTHs nseTeT+~. swy|+> |\
n\&, sXdV\T |]bTHsTT. >TsT qT+
n{ J$+ f. {M d]jT, |m {
$H<+ d+ <+{ \<]H L& ns=s J$+
eTqX+ \ > + < T . n+< T < y q$TH
qeTbsTTH @<s+> deTd\ qT+ u|&
eTqX+ b+~ #\qT M+ \j\ eTT+<T
L\T &T THsT. yTT Hsy s T T+< mesH us k
d s eT bsH d\ yTH su +s+ > y[ |P\T
#ddTHsT.

<y <]+#T d+|<jT<+> |Pd


* + > | X e Tq+ \ >=# T d e Td \T
|]cseTeTHj? nH |X qT |{ H eTq+<s+
d T> +#T yde <sD eeV]+#*
e+~. ||+#y|+> eT\ eT<, eT\-Xk
eT< m $u< \T eH $wjT + e+ eTT + s+
#TsTT. #dq | |* + s+& @X @MT #jT <T .
eT+ |* + y\+f eT+ | #j *. #& | #d
#&T |*+ nqTu$+#|<T n Xd+bT n
|sq \+ qT+ n eT\ |T wdT H sTT. <e&T,
d++<++& b||D\T HjT
T<T&T L& #T&T. { <y b]d e\+
eTqX+ edT+ ~ | eTq+ #dq |qT\ |* * |+
e+ k< + <q~ dTdw+ > nse TeT+~. |&T
#| +&- eTq eTqX+ b e{, eTq deTd\T
se{ eTq+ #dq |qT sD+ <?
>TsT qT+ eT+ #<T e, s>+, <>+, yd+,
Jequ <, u$ wT eTq deTd\{ eT\sD+
dsq |]b\qqT n+~+# sjT eed be+.
n<&T+ e+B n+f- eTq+ zTqT deT+>
$j+#T ds q b mqTbe+ e\. n+f
eTq+ zTqT \+,eT+,b++,&T |sT +&
deT+> yjT be+ e y s | y
nqTu$ dTH +. |* nqTu$ +# +& <e + L&
@MT #jT&T. eTq+ $w;C\T H{ neT|\T
y\+f m eksTT? eT+ | \T y\+f eT+
$H \T H{*, eT+ b zT yj *. { eTq
deTd\ |]csyT VsTT>, d+w+>, eTqX+
\+f ds q b zT yjT yTTf es+Z . n+{
b >+ n+f @B +&~ <T, >T& yT\ nqT
|~ \\ sdT& kq+ =$T~ \\ sdT&
mqTy* e#~. y |]d <T . |<],
|\ deTd\qT XX+> |]w]+ T VsTT>
ysT J$+# #jT>*> d b n+<TuT
+~. n+<T b]+# |<e\H d b zTyd
#T esTq $Tq n >T]+ d zT y<+.

e\+ \+, T++ |{q +<T n~s+


qVqT eeV]d sw |* needTq
sj T> z&+#*. n|& +d sjT + qT+
sw+ $eTT #+<TT+~.

pH 1`15, 2012

q sjT+ d+....

~> +<TdyT d b zT yj *...





n$ n+
L{|* sT>TTq n$sV n_e~
swy |+ > s>{

d fy T




eT<+ eTVe] & #jT {


 s
T \ eT+sT se{
 V <su< q n~s , >eTksTT Cq+
# rdT {
 @ T++ |{H
n+<] eT+ $<qT +>
n+~+#{
 n+<] HDyTq
y< s> +> n+~+#{
 n+<] b~ H|D\T, D <>eX\T
n+~+#{
 ysd
+ +& n+<] sj \ b< +
*+#{
... e #b\+f |<] |P]> s*+,
| T $e +& n+< ] >s e +,
$Xd+ T m~> neX\qT deq+>
*+ |Cke ns+ #| d b zT
yjT +&. d b n+f... eTq n_e~, eTq _&\
eT+ u$ wT.
sXdV eTT\TTqy] eT+ #| H
y+H qeTsT . >=s ksTTy& q$Tqf +
k+|<jT sjT (k.s) b\H qeTTT+{sT.
d $<H* #&+&, b yqeq e\
J$*, #]*, #dq w #&+&. M{ #XH
d qT qeT+&. n$| bs+ $wj H rdT+f,
me] n$H f n nd\T n$H n++ #d
$< H\ d b bs+ # k + ~.
jesZ+ L{|*H >*H sw+ eTs
jesZ+ s>q+ n_e~ s.800
|{< L{|* d #d+ ~. m& n$,
u u\T +& #d+ ~. nd+; >=+ eH
yH| , s T \ uk { <s , \eqsT\ |+|D, 14
(m|)t =\+| e+{ n+X\| k{ bs+ #d+ ~
d . +>dt, \T>T<X+ , y b ~s k+|<jT
b\T sEe esTd \+>D, de+< |\
eT< #T|&TT+f...e es+& n b+\
|\ eT< keTsd + |]w]+#+<T |jT dTq ~
d jT . \+X\qT #d #\T eTq J$*
yTsT>T|sT #Te{ d b +f eT+ sjT
y~ +&<T n dw+ > nse TeT+~. n+<T mTe+{
d+<V +, d+#+ +& d b zT yjT +&.
|* + @<H ... zT e+ eT+ sj ,

pH 1`15, 2012

q sjT+ d+....

+ nedse TqT+f m\ d+dsD\T #T +<+


d b \eTTq b>, V+>T\T,
s{\ q|& zTyk+ n s# #eT+~
#TT+{sT. n~ |d , ne>Vq y<q. +>dt,
\T>T<X+ , y b\T \eTTq b\T nqTe<T, n$
keTT b\T #dT q s{* #d u~]be<T,
n$ > *# neXeTTq b\T < nqTe<T. MTsT
zTy d H b \ \+ +T+~, n$
> \e>\T>TsTT. nd\T \+ MT zTH +~. zT
nH jTT<+ MT #T +~. b\, HjT\, y]
T+u\ > \T|zeTT\ >T]+ +# +& ds q
b zTyjT + m\ qT+# yTT<\T |+&.
n+<s dsq b zTyjT+ yTT<\T|&
m H s j T + e]b T +~. MT>
eT+sj zTyd y] z > \T| se+
<T nqT+f n+<] zT $\Te +& m\
d+dsD* #T +<+. n+| > \esT nH ue+
<|& sj zTyjT + m+e+ d]<T.
n~ eTq y eTq H b&T#Te+ neT+~. nd\T
HbT + |Ts+> +dsjT+ eTq*
<rdq b\ yd zT e<H? d yd
zT e<H? k] +#+&. b\
n+Tq+ y$ < +, _q+ +~ {, sC+>
s \ T m+ eTT+< T # | = $< H*,
HjT n+~+#sT { sw+ , <X+ e+
\&sTT. +f k.s b\ sjT + <{ m|&
eTq+ HXqyTbjT y+. q eqsT*, neX*
HH |P]ksTT d~j>+ #dT H+<T zT nH
jTT< deT+> $j+#T+<+.
{, > *Hz&H eT+ sj MT zT yj *.
| zTL >\T| d++<+ +&* nqT+f
n+<T>Z <ec m\ eedqT #T+<+.
n+| > *#ysT { #&y ] L& zT y<+
nqTe+ nss V +. MT< b #q\,
uj\ e~jT+&. eTqdT qq, eT+ b
zTyjT {H $<q+> esT qT+ d
b eTq zT yj *. | m\ qT+# n+<T
ls+ #T{*.
s &.. $ >TsT- C

- 21e X| usrjTT&T
7

d fyT

q sjT+ d+....

|<\ \+>D, ><\ \+>D <T


|\ \+>D dyT d zT yjT+&: C|

n
~syT < jT+> e+& |<\ \+>D, <|&j
T
\ +> +& ><\ \+>D <T |\ \+>D

eq +q>s,Y ~u<, yT<, Ceu< \


eyT {sTT+#\, V <su< cq~ eT&
<X |< y\ n+< |++~ d.
{e\ ]q nd+; &{ deyX\ c eT&<X
|< 2014| |P]#k eT eTTKeT+ qT+
dwy T q VMT s{+ ~ d . \+>D n$
s\q, n~s $+BsD , n+<] HDyTq
$<, s>+ n+~+#+<T, s T \ uk { <s \ T
n+~+#+<T d b CjTr, VT<
$<H\ bs&T+~ n C| |s=HsT.
\+>D |\ +* |CkeT de+
$d]+#< , deT>yT q #s , keTsd |]cs+
u>+> e# \+>DqT d b k>dT+ <
C| |qsT<{+ #sT.
eT+&Tf+& \e++> sw|\ Hq sT~q
m*$
sw+ eT+&Tf+& sT>TTq | m*
\e++> sw |\ MT< sT<s , m\ >=|
n+X+>, >=| $<q+>, |\ J$\ >
d++<+ > < C| < yTsT . e\+ sw+
eT&T k+|<jT sjT (k.s) b\ eT<
eTT\ eT\+> m\T sT>TTHjT,
sc |{esL |]b*+q +>dt, \T>T<X+
b\ |sT, C+&\ & +~ b\ $<H\T,
y{ e\ T fq , y sw+ |{q eT&
b (y b) L& n|$ sjT + qT+
eq $w| XK eyT q C| dw+ #XsT.
n$ n++ y\H, eT<+ n<T| y\H,
HDyTq $<, s>+ |_& L m~> neX+
sy\H, eekjT+ uk { y\H d b
$<H\T | es+Z < , |\T $ zTVqT
$j+#T $T qs m\H\
eT*esTq neX+> $j+#Ty\
sw |\ C| $| #XsT.

sy*. n~s |\ #, n$ n++ #d,


eekj uk { #d, jTTe b~# |\
\+>D k~+#Te+ d+ d b nu ]
zT yjT +& n b n< &T & jT|wt HsjTDY
|\ $| #XsT. pH 12q s>q Tq | m\
|s \ nd+; kq+ d b nu ]> eTVXs|
>j
T (43) b{#d T q T C| |{ + #sT.
V <su< b |< q s\jT+ yT 21,
2012q ]q MT&j deyX+ |s \ nu ]
|]#jT + #dq nq+s+ C| e{&T ... \+>D
| d dwy T q yK ] e+<, n> e\+
H<\ \|+ #jT+& \+>D |\
|j H\ d+ ]w+ > w #dq b d jT q
nHsT.
sw| sT 1975 qT+ 14 (m|t) CqT
=\+#+<T d jT #=se rdT+~. V <su<
|C H <, seCH u>+>H V <su< bdT
XK ~>TeksTT <>\ jeT\T #j \ y~+,
nd+; d+U\+ b sTTH n+< |+ du
rsq+ #sTT++~ d . 14 (m|)t =\+# esL
bs{ =qk+ b $jT+ k~++~. s+>s&
b<jTT\ jeT+, ~ 610 Jy
neT\TqT nb\ es+H d b >{>
bs& JyqT neT\T#sTT++~. \+>D s T \
|q bs& eT|&q es{jsT\qT d+
]|++~ d . yT< d~ | m+ \+>
s T | j > + > eq s . 5 ]+q
es{j sTq T ]|+ n& s T \T |<| * e sL
y*q neds+ +& #d+ ~. e\+ d b,
d+ s T d+| \ bs+ e <q+ s T \ s T
s.750 qT+ s.1050esL |]+~. n> ><e]
\T m\+|* qT+ V <su< +& #T T| \

pH 1`15, 2012

d fy T

q sjT+ d+....

\+>D s+>bs neTsMsT\ d|+ k> |s \....

\+>D b\ ~| bsT
` +&sT syVHse

{e\ ]q eTVuq>sY | m\ _C|

\+>D y< | nsTT<T b\T d++


> *q sT y \+>D sjT dMTsD esT #dT & |s \ b{ |&T THsTT. dT
e+~. n+H |s \ | m sT eTT=+~. > *d ne++> \+>D MT eTT+ y\TT+<
|s\ b{ #dTq +>dt, <b,
n b\ HjT\T H eTu |&TTHsT.
{sYmdt, _C|, y b dV n+<s
|* + MT< \+>D u$ wT <s|& + <
C \+>D n+THsT. b
}<s>=&TTHsT. yTq \+>D
L& H \+>D nq&+ <T .
y<T\T mesH |X yTq =&>={
\ bs+ ><&>
eT #TTHsT. m<T{b\
d m |\
\ +>D <V Q \T>
\+>D >T]+ e{&T T+~.
e]+#& HH
deTT<| VsT ydy\T
+ {\T | & T
m $qsy n> \+>D
THsT. b|s + >H
>T]+ d #TTq
+& e > + >
ydy \T $qse&+ <T .
L & $eTs \ uD*
d+~+#T +THsT. b\ \+>D
\+>D #~ yTyT
#~ yTyT b ##~
yTyT n+Tq +>dt |{
|#s+ VsdT + ~. djT+> eTTKeT+, |dd
n< &T |s \ Vs+> du e{&sT. {&|
dyTy< M& C \+>D n+Tq~ yTyT
n+THsT. y b nu ] C eJ myT =+&
dTs K \+>D dyT qT sJHe #kq+T+~.
\+>D y< eT d+ C^sT> u$+#
{sYmdt mes&+ eH |s \ yTyT > \Tk+
n+T+~. CrjT b> eT&T sc\T H eTT
\+>D sc L& keT neX+ eT
+< _C| n+T+~. me] eT< b{ nq~
ds+> e]+~. eT&kq+ MT<+f MT<
+>dt, <b y<T&T+THsTT. \+>D y<
yTyT V<se T {sYmdt y~dT+ f eTse+ _C|
ndq \+>Dy<T\+ yTyT n+T+~.
pH 1`15, 2012
d fyT
9

~| bsT |s \ yTT< + ~. |s \ zs bT
\+>D, sh |\+<s B >eTdTH sT.
\> |<\ \+>D, ><\ \+>D <T |\
+\T |_+_+# \+>D sy\ d
sTT+~. |{ es \+>D $wjT + d
b m| & yT #| +~. ~| bsTd+ ny\T,
#y\T |\<T .
2009 &X+ sT 9q us V+XK eT+ <+s+
\+>D @sT >T]+ | q #dq s +>dt
dV |< q ||y T q \T>T<X+ jTsY rdT
\+>D <V+ #XsT. $wjT + d b
n< \T & jT|wt HsjTDY &X+ sT 18q |< q
eT+ *dq d+<s + > | q #ksT. <+s+
$TH&Ty&, V+XK s<] | sy &
|<e qy] b+\qT n+>{q dyT y<T\
T~# | |
q +~. us |uT s| q
&X+ sT 9 | q e+< | n~ j e\
cc\qT { < C| * #bsT. k] |uT +

pH 1`15, 2012

10

q sjT+ d+....

#dq | q T& +&\, yqbs< nHsT.


< n$Td eTq<X+ H ||+ #+ eTq us
|uT |w ~>CsTT+<, &X+ sT 9 | q
T& +&\ us |uT C| ssT.
b |> sh+ seDw+ s>T \TTq
610 Jy $wjT + \+>D +* >s$+#\
JyqT D+ neT\T #j\ n> sh|
s T 14 m|t +<q s<T #j \ d
b ]+~. nd+; d+U\+ H C|
&T> \ 14 m|t +<q s<T rsq+
#sTT+#>*>sT. n> \+>D |C deTd\
| m|{| &T d+~++~ d b eyT .
~| bsT \+>D |sTqT #T |sT #|
y&T+T+~ mes yTq \+>D |\ +\ T
s $TT\T mes \Te*q deTjT+ dqyT+ ~.
+f s j T b \ ~ | bs T |
d$T<\ esT.
d fy T

\+>D| +>dt, {&| <>sT


sjT+ jT|&+~ : C|

q sjT+ d+....
\+>D| d
&X+ sY10q
@+ #| +<+f.....

2009 &X+sY 9q us |uT+ s|q V+ eT+ <+s+ \+>D| |q #ksT. |q


#dq y+H sh+ | < q b\T +> dt, <b \T eTT &X+ sY 7q n|{ eTTKeT+ sXjT
sV+q n\|+ #dq rsH es+> e essTT. \T>T<X+ b @+> jTsY
rdT+~. $wjT+ &X+sY 10q d b n<\T & jT|wt HsjTDY MT&j
q |q u>+......
\+>D $wjT + &X+ sY 7 rsH T&
HeT q{esL |\ qeT*q +>dt,
\T>T<X+ b\ XdqduT \T, s H\ T |
\+>D| dwyTq VMT eq = >+\H
sJHe\T #jT + bs+_+#+ s +&T b\
|* m+ yd+ #Xj q>+> jT\T #d+ <
& jT|wt HsjTDY nHsT.
m >\e{ n|{ * VMT*
|* yd+ #d, < +> neT\T #j*
e#d] s +&T b\ | +#T#dTH jTHsT.
\+>D sw+ VMT sdq > +>dt, {&| esTd
sJHe\| b |< q s\jT+ qqT *dq
MT&j jT|wt HsjTDY e{&sT.
\+>D| e\+ 24>+\ ee~ eTTKeT+
sXjT, |<q || H #+<uT HjTT&T
ee]q yq + sw+ |< q d+|<jTb\
|<>sT sj n<+|&T+< C|
< yTsT . \+>D sy\+f nd+; rsq+
y<+ b+<*>< n sXjT n+THsT... #Y,
$d @_bjT k<q +& rsq+ eTT+<T
s< T nqT HqT n # + < u T Hj T T& T
| +#T#dTH sT. | |t > |*
nejT* #d d>T>Z yd+ #d <sD ~
n dw+ #XsT.
\+>D eT< T dTq T |* HS yd+
#dq b\T nqV+> |b<q y<+

pH 1`15, 2012

b+<>H ~# |+#TH esZ\T yT


THjTHsT. mH T KsT #d m HqZ ysT
d + edq \T $&e+ +f y>+ > |<e \
sJHe\T #dTHs+f, sjT+ | y]
n+s m+ es +<, | qT+ m+
& +< nse TeT+<HsT. MTs+ #bsT f
\+>D dTH eTqT n~cq+ eeV]++~. eT
b\T yd|P ]+> eeV]+#sTT f sJHe
#dT H eT XdqduT \T dw+ #dT H sT. yTT+
|* yd+ #d+<T &TTq $ sjT &q T
&T +~ nHsT.
|dT + + Xdqdu sT +~. |b~
\+>D rsq+| b\ +B\T> eeV]ks,
sw, <X |j H\ d+ eT +<H * +#T
n+s |u<+ eeV]ks XdqduT\T
\Ty*. Xdqdu q qT d++>
eeV]+ sj
T + rdTe#T n C| nHsT.
d fyT
11

+<|<X d+u |]w]+#+<T


jT|wt HsjTDY $TwH q&

q sjT+ d+....
\+>D| d
&X+ sY18q
@+ #| +<+f.....

&X+sY9q \+>D| eq |q s & jT|wt HsjTDY & y[ n~s, ||


b\ HjT\qT *ksT. d+<s+ > \+>D $wjT + sj
T + rdTy\ ssT.
d+<s+ > d &X+ sY 18q $&T<\ #dq | q u>+...

< |<X |dT + H\=q $<w|P ]


yesD =\+#+<T D
#s \T #|{ \
s+bT, n+<] y<j>+> sC+>
<+>H |dT d+u+| sjT+ rdTy\H
d $<q+ u>+> #TTq |]cs\qT
$e]+#+<T eT b n< &T & jT|wt
Hsj T DY > eT& T sE\T> $Tw H q&
sVdTH s d H\ T *bsT.
|< qeT+ eTHVHd+ >, jT|jT #s |Y s H
kj>+B, ;C| n>H m n< ~s \
CrjT H* C| *d #dTq $| n+<s
kqTL\+> d+~dTH s d H\ T #bsT.
+>dt n< s\T kj>+B d#q\ yTs C|
;C| H n< *Xs z es+Z MT&j eq
ys* ysT K+&+#sT. kj>+B \e{
#eTT+<T>H n< C| nbsTT+{yT+{
Kss+<, w& |syT jTq n< *d
d |]cs* $e]+#s lydse, u;,
^eT] & b |< q s\jT+ MT&j
e{&T *bsT.
sw+ \+>D, +< b+ yTq q
$<c* #s + D
se eT C| CrjTH\
dw+ #Xs d H\ T *bsT. +< |<X
|< sjT b\ \+>D eT< dTH eT >{>
#|+e\, sw+ n|&Tq |]dT\qT <c
&d+sY 9q \+>D |jTqT bs+_dTqT
+<|uT + $<q|sy T q | q #d+ <HsT. us
|uT + #dq $<q | qqT cew> rdT+.

pH 1`15, 2012

12

wyTTqT \+|T+#+. us<X sD


+<|uT + jTT $XdjT m+ \+. sjT
neds\ d+ < d|#+. n<deTjT+,
us< X + deK, |Ck$T ]|_ L&. |\
+\qT, uj+<q\qT |{+#T+& q
k+ sj
z |<s w+ MT< sT< < T . sw+
z b++ $&by\qT+f, eTsb++ *d
+&\ sT+Tq $ |]d +<|<X
H\=+~. <] &e+&q k] |]w]+#+
k< +< T . u s | u T + m+ $ ,
$XdjT, eTT+<T#| eeV]+#* +~.
@e+ @| + > eeV]+#L &<T . sw u$ wT |
|\T eT n_bj\qT e]+#+<T |P]
neX *+#*. s+&T|\ |#TH
<sD , n b+\ |\ +* Hsy s ,
+<q* |]w]+# d+|s |]cs
k~+#*. =+<sb T, * <sD deTdqT
<yd |jT + s> L &<T . |CkeT+ $C\ T,
|sT\T +&sT . n+<s > *# $H-$H |]d
+&*... M{ C| \ H\ $e]dTH sT.
~X> +<+ eeV]dT+< dTH+ n
d H\ T nHsT.
\+>D deTd| XX |]cs+ Bs\+
|+&+> +&+ nH nqs\ <]rd+<,
|uT + @e+ n\d |<] +#L &<H sT.
|Du eTTK $T{ yd ss TTH k~++~ <<|
XSqeT, sw+ sXjT < s+ $T{ nd\T
|H bs+_+#< ysT <TjT{sT .
d fy T

q sjT+ d+....

+<|<X [q sj\
>H nsdT d++ eyT: C|
y b n<&T, bsyT+T duT&T ymdt

#s j+XyT + <HsT.
>HVq s & nsdT +< |<X [q sj \,
us< X + n sjT b\ zT, #{
Bs * d+u e\+ d+ + eyT q eT< eq dwy T q & $d]+#jT C| nHsT.
d b n< &T & jT|wt HsjTDY nHsT. m\ $jT+ k~+q+ eq #{
keTys+ & b |<q s\jT+ nreT u$+#+ >< , # < b\q +&
MT&j C| e{&T ... >HVH s & d; |Cke nse TT+&< nHsT. | q zT,
nsdT #jT + | Vss e+ #jT +, d; eTs |q #+ < | n~ #dH |CkeT+
k ~+| #s \ b\&T+< s|D\ ~>+ > \ T>TT+<HsT. s#] eed sE #| +<
s+& L& ny+#jT d+<q\ dw+#XsT. #+ . |CkeT+ sE\T +&sT . |<e \
sw+ n k+|<jT sjT (k.s) b\ mq |ys de, #+ |]~ eeV]+#*q
n~s nesq es+Z > <T]j>+ #XjT, ys n C| <{+ #sT. n+<T m+ |C<sD
n$ eTTbjjT, sj * ybs+> eq \|k< j<y, jT\* e+{ ysT d +
esjT nHsT. n+<T jeY us<X+H $Tq s|D\T m<Ts=q|&T eTTKeT+ |<e \
n$ +<_+<Te> +< |<X e]+< d sJHe #XsHsT.
m|{qT+# dw+ > #T ek+<HsT.
+< |<X sj \ |H m b, ]
<|& b\ qT+ eq =yT y b n, $\Te* |w+ # n b\, MT&j , d#+ <
nTe+{ H|< + e\+ >HVH s & eyT d+d\ T, #<T eq ysT, #H|sT \T reksTT
n$|sT &qT y #|+ |* e++#yTq <w k]+#\ C| nHsT. V <su< sc,
C| nHsT. +>\T nd+; kH |dT+ +<s c, +< |<X =* eTTKeT+T\T> #dq
sT>TTq | m eT&T k.s b\T ={ sT\Z seTcse, +>T] |X+ |+T\T, \+
e e> s.20 T KsT #dT H jTHsT. d+Jes&\ CjTr, $\Te\T, >s qT+ y
mq myT n\yqT\T $TqVsTT+ H\ e\+ eTq+ m& ~>Csy k] |]o\q
s.5,000 J+ edTq |&T nd+; dT d+ #dT y\HsT. 26 @ + qT |X+ s >Y
b\T n T m+<T KsT #dT H j m+<T u< \T rdTq|&T +>T] |X+ |+T\T
+# b THeT C| |+#sT.
eTqe&T q e< +{T> |#X&HsT.
>HVH s& q +& eTTKeT+ |<$
eTq+ m+ |eT, n+u e+ sC+>+
n&+ |T =+<] nqT \_ #L ]q+<T q nH n<T <y\j ]+#TH+. mH
+|\ #\ <s |T& b+~ y{eT K+&\ < r]~<T H+. <y\jT+
n$ b\&q+<T e y jTq MT< n+<] <eeTsT* |w+ #| <j \T |y +#sTT n
<w |&+< C| nHsT. e+d+ q+bT sC+> s & uukVu n+u< sY m|& #| q
u$T* L& yT& ydT e+ e\ jTq n$ e\T eTq V#]> |#j \HsT. # <
pH 1`15, 2012
d fyT
13

b\qqT \+, eT+, b++, uw e+{ n+X\T


|u$+ #d CV $q+ #dTHjT,
sC+>, |Cke +#Te{ eTq+
CjTr> dMT #dT y\HsT.
+<|<X @d;, d; d& djT+||
*+#\ d b V sT y+ <K\T
#dT + < C| |{ + #sT. |CJ$+ qT+ n$
n++ #d+<T eed @sT #j *q neds+ |
|\ # q +, ne>Vq |+b+~+#+<T eTdT
b\T, bsd+ | \ d+|~+#, >dT 9 qT+
&d+sY 9 esL d |< <e
bs+_dT + < C| *bsT. +>dt, \T>T<X+ , y b

q sjT+ d+....

n b\ CjTr|sT \T Hs ys+<s
eTT+<T < * e+< nHsT.
$<c\ qT+&, |sds s|D\
~> +&, s #>=f #s \ ~> +& X+jTT+>
eT uy* |#s+ #dT y\ nesZ\ |\L
C| $| #XsT. m y| \TH HjTeed d+
| | , c q T eTq+ | {
b&T>\T>TTHeT, sT\ rsT\qT >s$+#\
jT|wt HsjTDY nHsT.
d b H\T $. \DY uJ, +&sT
syVqse, |. udsse MT&j deyX+
bZHsT.

wyTTqT s|D\T #jT+ n$| bsTH <rdT+~


CsD+ MT< <w|{\ nH +< C| Ve
mTe+{ VT< +&, dV , deT HjT
d\qT >*=~d nTV+, s |P]+>
wy T TqT s|D\T #jT + e\ n$| eTq+
#dT q d+|T { bs+ <+T+~ n nH VCs
+< d b n<&T & jT|wt
HsjTDY Ve |*sT.
|< qeT+ & eTHVH d+>|, eTs 14eT+~
+<eT+T\| #dq s|D\ MT< HjTeTsT\
+<+ $#sD sb\ nH +<+ C> #dq
&e+&| C| re+> d+~d. .. < s|+#TH
esL | HjT& n$|sT&, | |uT
sj
T eT n$eTjTyT nH <sD K+> $HXs
|]De\ <]rdT+ < V#]+#sT.
sj \ qys+ #&y , sj \ u
qy+ <eeTsT\T n u$+#+H
nss V yT q , nyd$ yT q ueq +{ <T .
n$ es+> bs&TTqysT d + |,
k<s\ | >se+ +&*| >*Ts,
}V>H\ <s+ #dT L&<T n C| nHsT.
eed* ]+#+bT CjTr, deTs
bV+# sj* sb+~+#+ eTq D

pH 1`15, 2012

14

se +, n+> n+<] MT< s<s+> Ts< \T


ns# |]d dw+ #+< C| dw+ #XsT.
sj \T < =+<sT HjT\ $<H\T eTq
q#=#T, q#be#T. = n+X\ | y] rsT
eTq # u< L& *+#=#T. n+e+ #
n$|sT\ y] MT< eTT< yjT+ Hj
\sjTyT neT+~ n C| nHsT.
mTe+{ <s\T, VT< +& nH VCs
+<+| >+ s|D\T eq|&T L& d
< yK ] |<] ++< C| >TsT# X sT.
|rs <sDT\, <TsT<X|P] |#s
|C J$+ kq+ < C| dw+ #XsT. ]> q HjT+
b+<{ | ] HjT+ n+~+#yT ds q eseZ T
eTV>+B #| q e* C| d+<s + > ++#sT.
| sT\ qT+ eTq+ dTq dTV<y, >sy eTq+
y] L& n+~+#b , de+ | qs+ >
e]bT+~. C, <X+ nH ueq\T e\+ }V
|]$TeTesTT n C| nHsT.
MT&j V&H MT< +& C sD+
MT< <w |{+& n nH VCs +< jT|wt
HsjTDY $| #XsT.
d fy T

q sjT+ d+....

V <su< eT+sT

d |b<q y<+
c eT& <X y+..!
V <su< eT+sT. c, ><e] q<T\ qT+ sT rdTse&+. @~ ds q es+Z , | ejT+
<Xu\+> q\T>TTq deTd yTT<{ qT+ d $wjT + e #TT+~. ><e] q~ \
\+>D \ >T{ neds\ y&\ m\+|* qT+& V <su< eT+{ d+ yd | | H y es+Z
+q>s,Y yT<, s+>s& \ > e\ eT+{ ds| s #j \ ]+~. V <su< eT+{ d+
c\H s* +#\ d | u T K sd+~. KsT s|+> #dq ~ ds q | ejTyTq
m\T> #{+~. e] | u T + c\H eT&e | | H <s V <su< s* +#\ ss TT++~. ~
d b $jTyT. sXjT +<| < X eTTKeT+> q|
&T sdq KqT L& & | #
T ]dTH +.

eTT
qT|q& q>sy dT\qT y~d T q
{ deTd |{| &T rs H... eTs @&~ =*

|< ds|+ :

qZ+& |+>+& e< (k>sY &+ u


ysY) ]+q m*$TH{ e<e s & ]ssY qT+
{ |+|+> <s n+|* nH ]sjTsY
s* ksT .
n+|* ]sjTsY qT+ \eT+&* <+&|s+
e< ]+q eT+{ X~ +< || q T <s
dT]dT+~.
|dT
+ c s +&T <X\ d+ sE 180 $T*jTH
>\qqT d]dT+~. +<Td+ s+&T <X\L
X~ +<\T, |+|+> VC\ sD+ ]+~.
eT& <X |Pss TT n<q+> 90 $T*jTH >\qT
d]+#* +T+~.
<+&|s+ e< X~ #dq
{ || q <s
qds| * , >=&=+&, >Tq> X~ +<q X~
#d... es q>s ysT kVuq>sY e<
q ]sjTsY s* ksT .
yTT<{ s +&T <X
kVuq>sY es rdTeH...
eT& < X e + n+ eTT+< {
eT[+#+<T &CH sb+~+#sT.
u+>TSsT >
T e< q nesY ]+>T s&T qT+
90 $T*jTH >\q { s +&T u || q T (]+>
yTsTTH) <s eT[ksT . +<T { n,
eTs q T yT sT<e\|* ]sjTsY y T+~.
<s q>s y|+
> c { ds| s #d+<T
k++> ydT \TuT <=sT+~.

e# neX\T |dTHsTT. q{< |H


HqTTq c eT& <X |< m\
eTTKeT+ sD
Y esYs & n+^]+#sT. yTs
dm+ s\jT+ |
q $&T<\ #d+ ~. s T \
s|+ nqTeT ed. .. q>sy dT\ <V] |Xe Tq+
*+# |< + sqTq yd$ H{ H n+<TuT
e# d#q\THsTT. H|< + dm+ n+^s+...
s T \ s|+ s +&T, eT&T sE y\Te&qT+<
\eT+&* n~sT\T Xue+ e+ #dT H sT.

|< + rsT :
ejT+ : s1677 T
{ eqsT : H>sTq k>sY u ysY qT+ 5.5
{m+d\ dsD
.
|j q+ : q>s n<q+> sE 90 $T*jTH
>\q c \T n+<&+ .
|| q T b&Te : 116 MTsT
sD\T : eT&T b+ 90 $T*jTH >\q
keTs+ { X~ +<\T, |+|VC\T, 117
$T*jTH s keTs + eds Y u+> ]CsjTsY
sD+.
u dsD : T>& e< $TqV deT>+> >+ H
u dsD
|Pss TT+~.
|< + ee~ : 18 H\\T

pH 1`15, 2012

15

d fyT

q sjT+ d+....

V<su< ><e] e<T ` c +&


C| < s+ eTTKeT+ *d $| #dq d +<+

>
<e] >T{ bC q T s<T # d V <su<
q>s+ >T{ neds\ c\ eT&<X |<
#|{ \ eTTKeT+ . sXjT d b $|
#d+ ~.
<+bT, c q ~ n sY , 2009
nqVksTT es<\ T eq H|< + q~ |]yV
b++ bDqc, dqc y]+#+<T
jTT< b|~q bC q T #|{ \ L& eTTKeT+
b ]+~.
b n< &T & jT|wt HsjTDY < s+
d +<+ dy\jT+ eTTKeT+ *d...
m\+|* qT+ ><e] \qT V <su< >T{
ned s \ eT[ + # + ]d T . u ej T +
L&Tq<, $\Tyq \+ e< neT+<
$e]++~. n+<T _q+> H>sTq k>sY {\
MT< <s|&q c eT&<X |<+ ]>q
|Pse T+<, ><e] deTTjT KsT # e
eyT KseT+< *|+~.
>sY V <su<, |]ds b+ >T{ ds| s
n |]d d+<s + > d +<+ dm+
<w rdT[+~. JV#Ym+d b++ |dT+
>T{ &e+& 300 m+J& +&>, { ds| s
keTs + 330 m+J& +<, nsTT +<T cq~

pH 1`15, 2012

16

qT+ e# 180 m+J& eyT s+ > e# \


*|+~. c yTT<{, s +&T <X\ e\ yTs >T{
>s+{ @s&+< *|+~.
c eT&< X | < # | { \ +< +
eTTKeT+ ]+~. dTesT s.600T KsjT
|< + e\ 90 m+J& (5.5 {m+d\T) { ds| s
|sT>TT+< |s=+~. |<+ 12-15 H\
|Pse T+< *|+~. 135 m+J& { H L&
KsT s.900 f neT+<, ><e] deTTjT
ejT+ n~ e\+ 25X+ eyT q $e]++~.
2007-08 #|{q ><e] >T{ ds|s
bC . .. 8 {m+d\ (135 m+J&) { m\+|*
usJ s +&T MTs yTs m>Te |yV+ qT+
# +<T |b~++< |s=+~. s.3375 T
KsjT bC 196 .MT yTs || q T, H\T>T
<X |+|+>, <X >${, 506 MTs mb\
HjTHsT. ><e] bC d+ 5 qT+ 8
@ |&T T+<, m\+|* usJ sD+ \k\
e\ eT]+ deTjT+ L& |e # #bsT. usJ,
|| H |{esL u dsD L& s> < H sT.
c d++~+, 400 {m+d\ u ]sjTsY
H>sTq k>sY e< +&+bT s +&T <X || q q T
L& |{ @sT #XsHsT.

d fy T

>T{ m\+|* | <s|& + d]< d


+<+ |s=+~. m\+|*. .. ls+k>sY bC ~>Te
|yV+, ><e]-bDV d+>e m>Te
|yV+ +~. ls+k>sY ~>Teq, m\+|* es
75X+ >s+{ {\u e\+ 23 {m+d\ yTs
eyT . 95X+ >s+{ m\+|* e< |w\+>
q|&T \u 8.75 {m+d\T eyT . 100X+
>s+{ m\+|* e< \u s+> XSq+.
H>sTq k>sY $wjT + ]sjTsY &&k s J L&
90 {m+d\T +T+<, \u e> q
d+es L& @&<+ {ds | s & +&<T
n +<+ dm+ $e]++~.
m\+|* usJ { q mb\\ #TT| \
b+ k>T $j+#Ty\ d H\ T
d+#sT.
cq~ s \ |{w kjT+ n+~+#+<T
+<|uT+ #dq |b<q >T]+ L& C|
eTTKeT+ <w rdT=#sT. +< kjT+ d+
d $ es y T q bC y ~ q T s b+~+
|+|+#e\d+~> dm+qT ssT. |< qeT+ C|
q $C|q| d++~+ +<|uT+

q sjT+ d+....

|b<q #d+ ~.
2009, nsY cq~ 25 Ld\ es<
e+<, nsTT s \ T e+ 10-11 \\ Ld\
es<q T eyT T H keTs + ]eTjjT
C| #bsT. n|&T H>sTq k>sY n<q| \ keTs +
>DjT+> +&+ #es es< |yV
]sjTsY \#d neX+ \_++<, nsTTH L&
c &\Te s |- u{ b\T b++ nsY,
2009 bsTT+< |s=HsT.
s \T, eTVuq>s,Y >T+sT, c
<<| {eT+~ |\ sD d+ cq~, <
|q<T es< sVD keTs |+ #jT +,
25\\ Ld\ >]w es< { T H $<+ >
s
* |{w |s#
+bT s sDd++<
@sqT yTsT>T|s#\ jT|wt HsjTDY
eTTKeT+ ssT.
d +<+ b sw ssV n< &T
&.$.$.mdt esbT b H\ T {] lydse,
y. & sese, ;X{ u;, $. \ DY uJ, . sCs&,
$. $jT+<sY s &, |. s$esTY, mH. dsC<$, &.\
L& HsT.

\+>D|
rsq+ |&
eT<T k+ : C|
\+>D| nd+; rsq+ |yX|&...
d b eT<T dT+< b n~H
jT|wt HsjTD nHsT. |s \ |#s eq
d+<s + > Vq=+& $s T \ e{&sT. |\
\+>D y\, |<\ \+>D < |s=HsT.
\+>D <eT+ }|+<TH+<T 14(m|t)
sDeT <| bs+ #d+ ~ yTqHsT. n>
610 Jy neT\T $wjT +q eTT |uT +| &
rdT=qT *bsT. @d; +{ d+d\ djT+

pH 1`15, 2012

|| +&\ eTT V sT dT yjT qTqT


C| $e]+#sT. jTq d nu ] eTVXs|
>j
T *d |s \, LsY, ^dT=+&, d+> +
eT+& m\ |#s+ sV+#sT.
17

d fyT

q sjT+ d+....

bsT\ |sT rs+ uqT |+&


yH| , s | y T bsT\ y\ ms\ rsb + m <|&sT? |+<* s<T #
j
*+<
k<s\ nd+; H& sw dssTqT \Bdq jT| wt HsjTDY

|
C|jH\qT >*=~d <D k
rsb++ y\ ms* #$ sT<+ > \N|&
|y
T>|tq {sTTd #dT q yH| ~s
|y T bsT\ |+<* s<T # j
\, +<|uT +
|b~+q bsT- w|j
t sTq T @sT #j \ d
b 2010 qT+ &e+& #k+~. yH| , s bsT\
d + 348 . MT k r s
|y Td+d @ q {sTT+#
s, n <s<+ #d n~s+
me]#s d b eHq
|X\ de<q+ #|+&,
#s\T rdT+& yTT<T<
q{dT q |uT < |+<T
b n<&T & jT|wt
Hsj T DY k < s\ d V
nd+; \BXs T . es
|uT+ ~e... udsD|
dMT ]| >T#s\T rdT+{eT VMT #
#XsT.
e] 8, 2011q nd+; |Xs \ deTjT+
yH| , s |b~ bsT\ rsb+ e+<\
MTs yTs >T~|+ {sTT+#{ eH
nd+; |uT ~*+# jT|wt HsjTDY
d+~+q |X \T, eHq VT< y<q\T d\ +>...
k rsb++ 348 .MTqT >|tq
>T~| +> <s<+ m #XsT n HqT eHq
| X d + +~ eT+>] d e < q+ #
nejT+>, @ sy T H +B <q T, n~ #
k<sD n+XeTqT +~. n+X+ n+
>+;sy T q $wjT +.
K+> sw+ |T&T\T |fy ] eT< T ,
bV+ y*. n+<TH eTqsw+ y] |

pH 1`15, 2012

eT]+ d<eq, &T y*. |T&T\T |&


u+ edT+ <H $Xd+ *+#*. n<de TjT+
dV eqsT\ {sTT+| = eT*yT q |eD\T
+&*. >*, y\TTsTqT, {, 2-J d,
>qT\qT n~s+ qysT eT wyTTqT
n|q+> <s<+ #jT + dV +#s~. n~s+
b\\ mes e<T . 5,000 d+es\ #]

>\ <X+ mTbsTTH |s <T , sujT s\T @yTH


eqeds+ nqT #d n~ |uT + eeV]+#*q
rsT m+e+ <T. | eqsT\T @ ] k
< ~ H|t |t |_ dt &H <s dT|+sT
q rsT dw+ > |s=+~. deTT<rs+ | eqsT
< |uT #| eTq+&. 974 .MT q k
rs 9,000 .MT #jT >\eT #| eTq+&. ydy *
C>> $Xw + #&*.
H e< ||+#+ n|< z&se\ $es\T
HsTT. 515 yT{qT\ sZ (ds syD)
d+>|P sY ||+ #+ n|< z&s e> +~. <<|
d+>|P sY b{|& T #H c+|T 508 $T*jTH
qT\ sZ, sb ssY &+ 421, #H
{j +CH 365, +>Cc H 361, V+^ 347, +>&
278, V++> 259, qTy+> 252 $T*jTH qT\
d fy T
18

sZ keTs + *q |< z&s e\T. us< X +


bsT\ *| 560 yT{ qT\ sZ * +f
keTs <<| d + > | P s * +<
nse TeT+~. #H H sZ eTq+f sTs T
n+f, 2,800 yT{ qT\yTs +~. eTq+ #H
b{|& 3,000-4,000 yT{ qT\ sZqT n_e~
#dT H |jT + #j *+~bsTT = bC \ d\ +
# |]d +& sw+ e+<\ MTsT
<s<+ #Xs. u| e< msTTsYb sY # =~b++,
q<T\T, &sTTqT deTT<+ *d d b++
$TqVsTT+, <D + H\sT & qT+ |eT
><e] qs|PsY esL 348 .MT yTs NeT\T
<s +&, \T |y +# +& |+#X+. eT&T
bsT\ |sT, eT& +| |+#XsT. <X
#] mL y CH nH H| +esL <T .
@ #++< <T. ~ +<, sw |uT\
eT&C_ (+s +{) du . <X+ @ bsT
# j T < T . +< | u T + + < q |< bs T
$XK|+keTs+ 65 $T*jTH qT\T +f,
ysY|+{ e\+ 13-15 .MT eyT #sT.
yTsYbsT qeT+>S sT bsT 1.7 .MT, =H B|+
{ 36 .MT, u+usTT 13 .MT, qM eTT+sTT 14
.MT, +& 36 qT+ w+ > 1.7 .MT eyT
{sTT+#sT. sTrs+ +<+ nBq+ q$
u+> V*j , \ L& *| yTT+ 79
.MT eyT ysY|+{qT * HsTT. nsTT
+< |<X |uT + <D rsb++ @ ksTT,
m+ esL ekj L& *jT eT&T bsT\
ysY|+ {, mL y CH |sT 348 .MT #d+~.
es +< |uT + bsT- w|j
t sTq T |&eT+f
d\ + +& bsTT+~. << +<+ |eT eTq
dTq ~ L& <T. eTq dT* &|H neT+ e\
eq s.1000 & bsT- w|j
t sTq T keT
+<+ #| +~. yTs eTTKeT+ K L&
sXsT. nsTT s#]| <sD |+|D #jT + e\
rs+ m& U +& bsTT+~.
H|< + 1. + \ sj
T + $wjT +
+<|uT nqTeT rdTHs? 2. ysY|+{
{sTT+| sw|uTyTH +<+ qT+

pH 1`15, 2012

q sjT+ d+....

+<q \T Hj? +f y{ b{+#s? 3. nd\T


m&H <X+ bsT d+ ysY|+ {+&
mL y CH> C+>] |s H sd# jT+
+<? 4. e +|{{ y _&+ > <s eq |y T
bC \ T. M{ He\dq y , eTT&T, ueT]
eL&<T. +|{{y _&+> #dTq|&T _&
&yT+ sy T q mL y CH +T+<
]w+ > | q #Xs? #jT b me]#sT MT
V? m+.y.jT\ <s MT wyTTqT m
esTksT ?
1996-97 ss ,Y 2004, 2007, 2009
ss T #sT. 2011 eTs ss Y ks y. eTTKeT+
#TTHsT @MT me] {sTT+#{ $T>\< .
b \ T y s n s < T . MTs T $w j T +
m+.y.j T \qT d e ]+ @ | + >, | \
nqTeT+&, +< |uT nqTeT+&,
|Cd+ e T+ b{+# +& |+<+ <TsTHsT.
>+ MTs <TsTq |+<+ 6.2 |s
|Cd+ e T+ +< B ]w esT\T |{ H
#ks? y sw |jH\ |]sD d+,
| ] X e T\d + , n+< T d + b{ y es D
|+b+~+#+ d+, +<|uT + qT+ e# bC
d+ @{ MT< bs&* +~.
b{ _&+ > # eT s+ > essT? me]#sT
MT n~s+?
eT+>sT duq T | <e |{d T H sT
|\T, m+.y.jT\T du eTT+<T |+&: C|
19

d fyT

|yT d+d\ |jH\qT VT<+>


b&\q+ me] nu +s+ +&*q |H< T . @
|uT y Hqeds+ > |+<+ #dT q|&T s +&T
|qT\T #XsT- d+d u |T&T\T |{q |&T
#TT| \ 10-20 .MT | b{ ed +~{
|d t s { |t s |P +&*+<. |C|j H\ d+,
n+f, us |uT+ e#T, HM e#T, eTs
\eds+ e#T, n+<Td+ d * d]+ #
n~s+ |uT +~. @ s+ > B essT?
me]#sT MT n~s+? k] +|{{ y _&+ >
<s # m+<T essT? e+<\ MTs rs
mLy CH |sT m <s<+ #XsT?
|Cd+ e T+, bs<s n+THsT m+.y.jT,
| q T, |uT $<H\qT bsT\ y> du eTT+<T
|+&. sw |j H*, dV eqsT* b&\,
b{ |+ |]XeT\qT k~+#\ nb\ys
sT+THsT.
1. us |uT+ qT+ MTyTH ]w+>
>T~| + e+&, d C{ e+& n d#q\T
@yH e#j?...
n+{ d#q\T n+<< eT+ #TTHsT.
H d#Y H= H de#s+ e+~. +<+
$<X +~, e -yTsTT se, & bH
#jT { |~VqT sE\T |&T T+~ nqT eT+
e{&T THsT. ~ duq T | <e |{+ #yT.
2. dV b<$ T V <T. <X+ MT k+
d, s s \T> edTq d L& d]+# V
|uT +~. eTq$Tq V ~. >qT\T
e#T, 2-J d+ e#T, rsb++ e#T,
eTq$Tq VqT eTqyT rdTe#T. n+<Td+
>+ MTsT #dq m+.y.jT |syT {sTT+|*
s<T #jT e#T.
3. eT+>sT q|* |keq #sT. <X+
\B |t, n+&eH +& @&T rsb+ sc yTT+
12 |< q bsT\ T +f $XK|+ H 2
bsT\ T |eTq+ m+ nH+? sejT+|
mL y V* {sTT+#XsT +&qT+ ksT ?
+<|uT + n& keT+THsT... us |uT

pH 1`15, 2012

20

q sjT+ d+....

_#>q T #dT H s? n~ eT& C_ n+XyT


+&, |< + esL e bsT |+& n&TH
d +&, y us |uT+ n& bsT
|&eTq+ $+> +~. & |+& n ]
eTq+ #T y*+~ bsTT ys& yT$TkeTq+
m+ s + sw, <X |j H\ >T]+? CrjT
|j H\ >T]+?
u $T eTq+ b #d~ <T. n|f* ,
|qT*, * j s T # d q T u $T
j sT#jT +. u $T XX eqsT. rsb++
e+<~ MTsT ] # |fd eT bC
y\+f y] <>Zs yH+. |uT+ e<
+&u+> u $T +&*. |uT + e< u $T
+#T @ bC nedsy T |CV+ <c <
#| > * > |]d +&*.
515 $T*jTH qT\ sZ keTs + ||+ #+
n|< z&s e d+>|P sY {sTT++~ e\+ 480
VsT , n+f 1200 ms\T. +< |<X +f 51sT
me keTs + q d+>|P sY n+ {sTT+| #d
eTq sw+ e+ 25,000, 30,000 ms\T
{sTT+#XsT. | q $<TY bC |{\+f |#
|+b* +THsT, |] +>T* rdT=dTH sT.
|X+ q|] | H yH| u $T +f e~d
s +& T | + \ k> T u $T + s T *
s& dTH sT.
K+> eTq+ |y T bC * bV+#*.
y] VT<y T q bV* n+~+#*. u\T
ekjTq qeT+ *+#*. |sT C
dV eqsT* <s<+ #d n~s+ @ |uT
<T . n~ |P]> sC+> $sT<+ . ~ eT+>] |]~
$T+q $wjT + { eTTKeT+ d+~+#*. J 2 J
s k e | < + < X $< X +> e T+
#dT Hs, sjTu] #dT Hs? me] d++
+~ n+< T ? @e + b{ _& + > +&
yy>H> #dTq |+<eT~. B L&
eTTKeT+ dMT+ #*.
eTT+<T duqT |<e |{+# M\T+&
m+.y.jT\T, s |\qT du eTT+<T |{* n
jT|wt HsjTDY &e+& #XsT.
d fy T

q sjT+ d+....

s>T\TTq n|s+ eekjTs+>+...


@sTy sTD k+
es\ d+, = |+\ k>T |T&T\ d+

eekjT ~>T&T\T e+ 18X+ |sT>T<\qT


eyT qy<T#XsTT. sTD\ |sT>T<\, ~>T&T\
|sT>T<\ eT< m& b+q |+#+ <T.
$H \T, msTe\T, {s T e+{ H| {\ neT\
|]d L& n< rsT> +~. jT{ J&|
|sT>T<\ sTD |sT>T<\ 1.3-1.5 yTs +T+<H~
k<sD d+. d+ |s+, eekjTsTD\
eT&Ts |sT>T<\ e\ ~>T&T\T s {+ | y*.
nTe+{<M T |+#+ < ]sTu+ esZ\
|]o\q *+~. 1990\ \+ eekjT sTD\qT
>DjT+> +Z q u+\T ] |<m Tq sTD*
d T H n$ eekj T s + > + y + < T .
eekjTs+>+ ]+ > <sTD+> <+T+&+,
nT u+ \T, T s T \T s T D\ & TqT
eekjTs+>+ u{ eT[dT q T nse Te+~.

s T \T, \T<s T \T m< T s T # d \$T~.


deTjT+ u+ sTD\T |<m Tq +&*.
>D+\T #dT+ f n+<T $sT<+ > |dT H sTT.
k<sD |+\ dH, sTD\ eT< mTe+{
b+ q +&bsTT+< HusY (eekj T ,
>MTD_e~ CrjTu+) \T #TTHsTT. d
T> #d, eekjTs+> sTD*e+
n+{ nd + < \ T + H | d T H sTT.
<VsD, 2000-2010 d+es\ eT< \+
eekjT sTD+ 755X+ yTs |] s.3,90,000
#sT+~. 2012-13 &{ eekjT
sTD\ s.5,75,000 |+#sT. n+ eTT+<T
d+es+ n~ s.4,75,000 T eyT +~.
nsTT |< ee~, n+f 2000-2010 eT< ...

pH 1`15, 2012

21

d fyT

eekjTeT+f z | d] +~> u+\T


y u$dTH sTT. sTD\ m>y , e e&\ e+{
sD\ e\ u+\T sTD* me ]dT>
u$dTH sTT. zTu+ sj \ d+ b\\T
#d sTDe|\ T *+> s T \ s Dj
T +>
eH Bs \+ s T \ b* X|+> esTTHsTT.
e|* u+* re+> qw| s T dT+ &+ e\ n$
] s T \ sTD\T #+<T dTeTTK #|+
<T .
nsTT ]s T u+ +< q \ | s +
eT* s + > y T q eekj 18X + s T D*
eb eT = deTd\T eksTT {
u+\T *$> eekjT+ |sT eT&T D\
sTD* dTH sTT...
{ , H s T > s T \ s T D\T e +&
eekjT+ d++<eTTq<q k +|\
sTD*dTH sTT. <VsD, eekjT |eTTT, s
neds* j sT#d +|\, s T \, &+ >T\
s T D*# HH u + + > | H H + |\
(mH;m|dt \ ) u+\T n|\T dTH sTT. <+>
|s eekjT sTDyT neT+~.
12e |D[ s|\ $TwH dV# d] +>
+<+ y~ |s+... eekjT sTD\ |s
sTD\ y{ 2000 d+es+ 16XeTT+f, 2010
H{ n~ 24X |]+~.
s +&~, u+\T n+\>s& #dT H sTT. ]
d + e s + eTTd| & T d \\ ee~
sTD\dTH sTT. e] n| @| ed\T
#ddT+THsTT. n+<T @| 2009-qe] 2010
eT< \+ eekjTs+> sTD+ s.3,00,000T
e+f , 2010 e] H Ks T H{ s T D+
s.8,00,000 #sT, 2010 @| H{
eT s.3,00,000 #sT+< |]X<q
*+~.
eT&~, e ]dt e+& sT\ eyT
u+\T sTD*dT+ {sTT. e ]dt n+f, |<m Tq

pH 1`15, 2012

22

q sjT+ d+....

u $T *qysT, n_e~ #+~q sc\ s T \q


e. q, dqsT s T \T (2.5 Vs | u $T
*q s T \T) yTT+ eekjT<sT\ 83X+ yTs
eH, y] #T \ 43.5X+ eekjT u $T eH,
y] \_dT q u+ sTD+ e+ 24XyT .
n<$<+ > eTT #dT q |+k>T $ds + +f
d+|q b+\T me sTD n+<T+THjT
L& * { \T+< HusY ndd+ { qs
yTHsY sT|yT eT {e\ n\s &{: <
Y _V +& ~ n>{ q+sY |sT mH$T
n+& b*{ M sdq yd+ |s=HsT.
B+bT> |D
, yT{q>s XK\ qT+ u+\T
me sTD* dTqT \T+~. |s sTDyT
nsTTH, | sTD+ L& eH... yTT+ MT<
&+ mTb+< dwe Te+ <T . <<| 8
eT+~ s T \T + eed sTD\ |]~ s+&H
eHs |D[d+|T y~ |s=+{+~.
eekjT+ uk { be+ e\... eed
|]~ eq s T \T eekjT+ u
dTH sT.
|+sTD\| 7X+ e& ysT #*d T H sT. d\+
#*d 4X+ e&H. +<|<X e+{ sc\T
s.\ | d\+ #*+ # s T \ sTDe| n+
|<* |{dTHsTT. Be\ u me> q
e& s <s \_ b+< + < T s T D*
|j+#TH <sDT\T |\TTHsTT. sT\T
e&y bsT\T>, eekjTs s+>\ |T&T\T
|fy sT> esTTHsT. | & &bT < u eTT\
|T&T\T |&TTHsT. |+ sTD\ e&sT
e> +&+, k] #*+#*q neds+
b e+ HkyT +{ { nq~s sTD+
rdT y+H = |+ sTD+ rdT+THsT.
+{ |T q\T |sT>TTHsTT. n|... eT n|...
eTs n| ... q s T \T n| \T }_
L s T b T Hs T . e\j T + m e>
bTq~ q, dqsT s T q, MsT u+\
qT+# +& u
e&y bsT\ qT+ L& sTD\T
d fy T

rdT+ \T n|\b\eTHs
$Xw D
\T *jT#dT H sTT. u
#T q sTD\
36X+ yTT\ e& 20-25X+ >, eTs
38X e& 30X+, |Hq HusY \T
#TTHsTT.
|]d es\+f... eekj | d]>
y*q 18X+ sTD+ d>+ $~> q, dqsT
s T \ HsT > y\ HjTsY $T{ dw+ #k+~.
n> q, dqsT s T \ n+T @{ 15X+
|]> #&\ |s=+~.
y ~ neT\T eH L& s +&T n+X\qT
|]w]+#* +~. yTT<{~, sTD+ n+<TuT
+&+. s T \ 51X+ sTD\T dV s u+\
<sH n+<TuT eHjT 1991 yTVs
$T{ |s=+~. yD, b+rjT >MTD u+\T
43X+, 5X+ eyT dTH sTT. 2010-11 H{
dV s u+\ sTDy{ 16X |&b sTT+~.
yDu+\T >MTD u+\ y{ 74 X,
10X |]+~. s T sTD+ y\+f
# |<m Tq jT++>+ e+&\ u+ esZ\
n_bjT+. >e\ u+\ n+ ksTT @sT
e. dVs u+\ d<TbjT+ +&<
yTVs |s=HsT. <<| 1,00,000 ]f +<\T
e+&e *bsT. n$ n+]+be+ q, dqsT
s T \ eed ]d V s neX* <rd+~.
>e\ qq XK\qT @sT #d | ys+
k] u+ < e sTD*# $<+ > @sT
#keT ] XK #T+~.

q sjT+ d+....

@sT b eyT. s T \ ysT |+&+q |+


dsq <s \_+# ~X> XX b|~q @sT
#jTq+esL d+u+ =qk>TH +T+~.
u > s \T n& T > + { b T HsTT, u ks +
D+b+~, ] KsT\T, |T& ejT+
|]b+~... |]d T * T eekjTs+>+
\&\+f s T \ HjTyTq <s \_+#*. n+<T
b]X$Ts+ >+> eekjTs+> +\ qT+
$eTT #d d+dsD* rdTse+ D
eds+ .
skH #+~q nuT <jT s T nqT... s T \
deTdqT |uT + |]w]+#*| eTMT d++<+
<q T |D b+ |C+ nqT+THsT. eT
< s \ T |]q| & T e y T y] eekj T +
>TsT =dT+ ~. |\ +f s=e+{d + | y]
n& J$+ |, eekj<] ]eed |
ne>Vq =se&+~. |D
b+\ +& MT&j
<sD L& n> e+{+~. ~ # |e<s y T q
|]d. eekjT<sT\+ eT |\* |D\
\_dT q nHs yTsT> q <jT+ d+ |+|dT + f,
Vs=s, e\d\T dV nHs \ |e<\T b+
eHjT >V +#* e+~. eTq+ n|s +
MT< LsTH+ n >T]+#+&. n~ @ D
qsTTH
<\e#T. m+ s> yT\T= n+ s>
eekjTs+> d+d]+#T+f eTq, eTq
<Xu $ wT n+ eT+~ n s T V#]+#sT.
(fy T >|t #+~q m+. sXKsY {e\ +>+
sdq z \yT <s+> |y d+ sXsT. s T \
n{H | <d e Td s T <s \_+#b e+ uk{ <s e# eekj d+d]+#\,
q, dqsT sT\qT #sTe{, y] n+<T u>+> |uT d+ qT+ $eTT #j \,
sTDd<T bjT+ e{ @sT |j >|& e #T. eekj T s + > + $< o /d < o |T & T \qT
n{ $T+q n|< dy\T- eekjT+ nqTeT+#\ eekjT+| eTTqT|q& qq
u k { b e+, s T \ Hj T y T q < s $<H\ sw, CrjTksTT bs&TTq d
\_+#b e+. eekjTs+> sTD\T | eT +, b, d+ s T d+| \ y<q\qT eT]+ yTsT>Z
|T&T\ >Z |* \T sbe+ M{ |< q ns+ #dT e{ |j >|& T T+<H <X +
sD+- s T ds q <s sbe+, n+<T >Z yk n+~dTH +)
pH 1`15, 2012
d fyT
23

q sjT+ d+....

\s es+ $<o|T&T\T nedsyT

|T&T\ sT\ yT\T


us< X + \s es+ $<o|T&T\T nqTeT+#\ us | uT+ {e\ sjT + rdT+~. <X+
eq $eTs\ y\Te T eT yq rdT+~. |T&T\T s T \ yT\T #kjT $wjT +
=+<sT #dTq sT es y<qqT d]jTq$ < sT d+|\ H |~s& #+>s& sdq yd+.....

eT ` u+& ]f m|&t qT \T|... #dq

= eed < k+ |]CH\T m\| &


eTbT mH uj
+<q\qT rdT eksTT.
sjT b\T, |D +& yT<$ esZ\T,
y{ d + +< + y T < $ $eTs \T,
eT`u+& m|t& ysT ysT sD\
esdTHsT. sD\, us<X| b
q ydy \ b+q <T .

H{ qT+, ]f m|&t eT< T > s T \T eTT+<T


edTq|{qT+, \s es\qT m<Ts=H+<T
|uT yT y\ =+<sT s T \qT d=\T+<q
e<+T\T yTT<\jsTT. nsTT ~ m+ e+ +
<T. s T HjT&> HqT @ s+ >q |uT
b< + eV+#qT. eT<<sT\T, sD ybsT\
| sT\ |s<T ss\T> k>T ek+~.
m+<T+f n+\+> s T \T <|& >TseTHsT.
sD ybsT\ m<TsT s>{ |uT + #T \T
\ | eT m nq> \ T> T s T ? ybs T \T,
eT<<sT\T, MTwH @C+T sT\qT <#T,
$j><sT\ qT+ nHjTyTq <s\qT ed\T
#dT H sq C mesH <q>\s?
e] n\ usY |& b|ds nkdjTwH
(mm| t | m ) L & eT ` u+& ]f m| t &
deT]k+< y~\T ddTHsTT. <T
#q q T |yX |&+ <s qT n+~+# u\ dyT
m|t& nkdjTwH deT]dT+<&+ dTdw+,
mm|dt m L& |uT + *d |+<+{sT?
ydy \qT @ $wjT H H s|+#+<T < <
<TM]+#+<T >D+\qT |j+#e#Tq
. n+<Te\q, <T s\j +& msTTsY`
+&wH ><T \ + jT e, usrjT s T \
|q b\ e #d eTqdTqT *yd
ydy \T @$T{ \TksTT.
ydy$T{ djT+> *jT us<X
#+~q, ||+ #y|+ > q |DT\T ]f s+>+

pH 1`15, 2012

m|&t es+>, $<X\qT <VsD> |s=+,


m|{| &T e{&T THsT. nTe+{ <VsD\T
duq $ <T. m+<T+f, us< X + ydy \
bX <X\ ydy\ m+ ed+ q~.
||+#+ eTs# $<+> usrjT sT\T
\yTq dyqT m<Ts=+THs eekjTs
| DT\T eT]b T Hs T . 1995 d + e s +
2,50,000 eT+~ s T \T V #dT q <X+ @~?
| 12 >+\ k] s T V #dT H <X+
@~? s*dt |. ksTTH< nHsT ` eqe
#]H n~+ > qy<q V\ s { ~!
]f s+>+ m|&t es+#ysT B m+<T
|]>Dq rdTsT? <Xu\T> +<T\qT
m<Ts=+Tq e q s T \ eT u>
\_ *+#< d+ *bs& V <+ {s?
V #dT e+ H, d+ +#Ty\
# eT+~ s T \T XsTT+#THsT. n+<Te\H ]f
m| t & d e T] d T q s T \T, < s >
y~+#e\d+~> |uT nu ]dT H sT.
||+ #+ @ <X+ ` n~ ~>T& n+f e
24

d fy T

u\, eT] s T V\ ns+ q<.


#|+&? us<X+! eT] d++<+
|DT\T, <T ]f\ sT usrjT s T \qT HXq+
#ks s <X\qT <VsD\T> #d m
#|>\ T>TsT? \s es \T, eT< <sT\T,
eT+& dudeTV+ eT< q <Td++<\T
|{ usrjT sT\qT HXq+ #XsTT.
dsHXqyTbsTTq deTV+, eT ud
d+ qT +#TH+<T = = d+ks\qT
m+#T+f ysT eT]+ HXq+ +&
+&>\ T>TsT.
sT\ |]d m+ <sTD+> q<+f,
+< |<X e] k>T#d s T \T, eT e] |+
q <s \_+# sD+>, d+es+ |+
|+&+#+& |t V*& |{+#sT. us<X|
ndeTs eekjT $<H |* , s T \ V\T,
|t V*&\T. eed eekj ||
\+~+# +& +&T #d+ ~. eedq T d+d]+,
eg+ |f+ <T e TyTq es+Z , d+ 50 X+
$<o <T \qT u`m+& eT* d<T bj\ d+
$j +#\H w s T MT< m| t & | y X
*+#+, eed ]f qT nqTeT+#+.
|dT ndeTs eed > =qk+#+<T
>=+ m|&t esdT q <T eT+~ sD
ybsT\ +<T ks+ , du+ HsTT. >,
nd V j T +> # d T q s T \T, d V j T T q
$j><sT\T y] <j <D \| <s|& HsT.
nsTT, eekjT+ MT< <s|& J$dTq 600
$T*j T q >MTDT\T, 1,200 $T*j T q eT+~
$j><sT\T, eT nHjTyTq @#~|
ns#y T q eT+& eedq T =qk+#+<T >=+T
+#T nsTdTq 50 $T*jTq ybsT\ *
e+ ns+ <T . de+ s esZ\T, ]f
m|&t es+#{ sD+ ` ks T~ =+<sT
nbV\qT y|+|Cd T + &+. ~>T& $j><sT\
e< #s +<T <s \ qT |+#jT T+ | mTe+{

pH 1`15, 2012

q sjT+ d+....

|~s& #+> s&


s#s TT H]jT yT |t +&jT H bssY
nkdjT wH (dm|mt ) q s<]

|jq+ *+# y+ eT<<sT\qT


s*+# bsY`T` bsY y&qT @sT #d+<T
dV jT|&> \ < n esZ\T ns+ #dT +f ]f
m|&t u> eT< T \_+#>\ <T.
m| t & d e T] eek > ]f nqTeT
\_+qsTT, ||+#y|+> q eT k>T,
\T, \syD |<T\T eT+> eed
n+s>\T nesTT. sT\ yTsT>q <s\T
\_+#&+ , ysT \<=, < +<\qT
@sT #dT >\T>TsT. Be\q u$ wY y<M\T,
+{ eekjT y+#s\Y yTsT> q y<M X
y] \T>TT+~. s+u+ , < +<\T eT
T\ qT HDqTks+> eZ] +#>\ T>TsTT.
s ~>T& ]f\ s | + > ds| s #jT +
sT>TT+~. <sT\T, ]f\ sT +{ eekjT
|+< <TsTq| &T, n~ sTe] u+
*dT+ ~. +<Te\q s T \ eTT+<T> s]+q
<s \ $sTT+# ks + \_dT + ~. <s \ T
|dT + eT< <sT\T eT w+ eqT s]+#
d\ eT+& <s \ H me> +{sTT. sTw HD
|eD\ L&q C T\ s+s ds| s qT
]f\ sT n+<T+ +&>\ T>TsT. $j>
25

d fyT

<sT\ $wj ed, ds y T q ds| s \ sD+> C


~>T&T\qT duq , ds y T q <s \ =qT>\T #d
u+ \T>TT+~. dsT < y\ dw+ # eT
=s >d > esTT+~. <s ns |sT>T<\
L& n< > |&T T+~.
|dT + q eT+& eed e usrjT,
$<o ]f\ s eT< b{ e\q, =+<sT s T \T, s
<sT\ duq <s \_dT + ~. nsTT, eT ks
| j H\ d + | # dys T < | s q T
|{+ #+<T |jT +#ysT ]f m|&t @<
es+Z n&T H+<T |jT ksT qT ~
n+ dT\u+ > k< + <T. @<H = eed <
k+ |]CH, b k+|<j\ s \eT
#| HysT, ks|jH\ d+ b\T|&ysT
n&T e+ =M T <T. V]$|e + ~X us< X +
|{wyTq #s\ rdT+Tq| &T, # eT+~
sXy<T\T, V _& |+\T usrjT eekj
< +d+ #kjT HsT. ~q+>, C Vs+ $wjT +
djT+deT<+ nsTT+~. usrjT u+\T eT
sb\qT +|PsC #dTq| &T, <>\T
eT uj
T |&q |ysT dyT ~>sT. nsTT,
n+<T _q+> ]+~. @ u+ < q
<> <T` |>, +|PsT y] |
dT\u+ #d, y] sEy sb\qT y>e ++
#XsTT. X+ eTT+<T yTT<{k] sqT
|yX |{q | &T, y>+ > eTT+<T, yTT<{k ] sq T
|yX|{q| &T, y>+> |]> ujT+syTq
jT+\ +< |& u&+ eT+~ eTsDks
uj
T |&sT . 5,000 d+es\ |Ps+ eTw n&$
>Ts\qT eT #dT y{| dysT #d
<TeTT< [ L&q esZ\qT <{q| &T L& eTw
> uj
T |& +{&T.
]f m|&t sD+> sD ybsT\T T&
|T bsq uj
+<q\T nss V +, \q. |D
b+\q, | b+\q L& q ybsT\T

pH 1`15, 2012

26

q sjT+ d+....

us< X + | eT HsT. bsT>Tq +&&+


e\q, H\d] n| \T e+ e\q *> ks
yT <s+ H\= +& |< |< <T ]f\ s
b+q <T . VsT> dT nsTTbsTT+< >eT+#
# s +&T+< #k Y|dT T U
nsTT+< >eT+#TH mes |< ]f ksY |sT >T
|{sT . n sEy ]| ks e+yT q =qT>
d+ de TsT eT dMT|+ q q <TD\
y& sT. ~ mq{ esT ~q#s .
= eed < k+ |]CH\T m\| &T
eTbT mH uj+<\qT rdT eksTT.
sjT b\T |D
+& yT<$ esZ\T, y{
d++<+ yT<$ $eTs\T, eT u+&
m|&t ysT ysT sD\ esdT H sT. nsTT
sD\ us<X| b q ydy\
b+q <T , us< X | b\ s T \ V\T
d\T. |+\ d\e d+es\T (|t V*&H)
s\T ##T m<TsT#dTq = $|T . Vs u <
_\TqT jTT|m |uT + ks+ #j \ e+
w #dT + &>, s T deC q ||\ + \_d
| Vsu< k<+ < eTq+ >T]+#*.
ndeTsy T q eT+& eedq T > =qk>d, Vs
|<s\ <s\ |sT>T<\ eTq J$+ n_q
n+>yT b T+< eTq+ >eT+#*.
n+<Te\q, esTqT es+, u$ wTq T >T]+
nVT+> uj
T |&y sT #| uj
eTq+ m+<T
+ +&by*. ks |j H\qT, n+sZ + >
q uj
+<q\qT n~>$ T+, eT`u+& ]f
m|t& nqTeT+#+ <s us eekj
d+d]+#e\dq deTjT+ dqyT+ ~. dsD
,
|+|D d+ deTsyTq eedqT @sT
#dq sTT, s T \ V\T, |t V*&\T, yT\>H
nsTTH ys eTTU+X\T e+ |d]>
>TT+~. n| & Vs u <, Vs |<s\ <s \ T
>
Z + us< X + eTesTT.
d fy T

q sjT+ d+....

eekjT T\ uk{ <s\ d+


sT\ <e esZ+




| {q | T&T\T ] s s q H <\T
|{+ #T +< sh | u T \T
s T \ $T*+~ n|\T, V \T

sE sh+ sT\T \TsT\ |]d


n>eT>#s+ > q~. = Xu\T> eT \T,
+&T\ qT+& eq eekj e<\ ys |qT\T
#jT & e\dq H| D\T | |]d
eekjT+| <s|&y] <X e\dq+
Vs|+ \T yD|+\T |+&dT q y] *|X
e\T #dT q +< sh |uT \qT m+e+
s q \T dV +#L &<T .
eekjTeT+f +< sh |uT \ eT& _&
qTH ~ nH<> e]+~. +< |uT+
1.eekjT |+\ nXdjT+> eT<T <s
|{ d T + ~. 2. sc e\dq msTe\T ds| s
#jT <T. 3. {s nedse TsTTq & s T $|+>
|+#TT+~. 4. |+&q |+\qT \ #jT {
e\dq >&qqT @sT #jT <T. 5. msTe\T, Vs
<H\ syD e\dq s\T syD s\T
n+~+#<T . 6. eTT |{ + q eT< T <s =qT>\T
#jT { m|td , dd Tu usT yTT<\sTTq y{
s+>+ ~+#<T . 7. eekjT<sT\ = k+
|]Cq+ n+~+#{ e\dq |]X<q\T ]>
@sT #jT <T. 8 msTe\ dTq d;& dZ
s q \ q& $sTdT+ ~. 9. s T \ u+\ <s
e\dq+ sTD\ @sT #jT<T. 10. sT\T
|+&+q |+\T <X neds\ $T+ q| &T L&
m>TeTT\ neX+ e<T. 11. s <X\ qT+&
~>TeT #dT +Tq eekjT T\ | dT+\T
$~+#<T . 12. |+\ ;e |< + d]> neT\T #jT <T.
13. j+rsD bV+#& {s T , HT,
jT+\| |qT\T Z+#&+. 14. >bdd+>
jT k|q d]jT q bV+ \_+#<T .
pH 1`15, 2012
27

& |. udsse
s<], d+ sT d+|\ deK

+< eekjT eT+ eekjT T\ T nsTTq


H, |+#<s, _jT+, b\ T\ T s <X\
m>TeT #j\+{sT. eT] m>TeTT\ XUeT+
m> T eT T \T # j T e< T n+ @ | s j \T
rdT+{sT. +< |C|+|D XUeT\T <X+
Vs< H\ =s eq<, Vs u < |<
e\dq+ eekjT T\ ~>T& |+#*
n+{sT. eTs=| >&q _jT+, ><T eT\T eTT
q{ |s+& eHsTT. dT|+sT +<
|uT >&q eq Vs <H\qT sT|<\
|+#e\d+~> <X*dT+ ~. n++& s T \ e<
= \\ qT\ <q+, = y\ qT\ |, |dT |,
*>& \ T, b> yTT<q y{ =H H<T &T s T \T
sT sTdT+ f |{+ #TH H<T &T &T .
| #s \qT |]o*d +< |uT eekjT+|
d]jTq ne>Vq , ] $<q+ <
\TdT+ ~.
eTq sh |uT + |rsT #d @&y, C*|&
*jT |]d . > m$T~ d+es\T> n~s+ eq
|uT + s T \ $<TT dTH +... =
sbjT\T sTD\T e| #k+... qT e~ s q \ |u T +
n eT eTT b>T&T+{sT. > eT&T
d+es\T> <q+ <s \ T |&b sTT d eT< T <s
=H @sT s> < T . & jT| wt HsjTDY HjT +
d+ s T d+| \ deK, sjT b\ e&
eTTKeT+ sD Y esY s & e] 2012 H{ 20 \\
qT\ keTs + >\ >&qT {k eT |+Cu, #rd |t T &
sV s T \ e< qT+ Vs <q\T d]keT,
| +<\ <s s T e< eq e] + es
|uT + |{ + q eT< T <s =+{eT y>q+
#d |{ es { L& neT\T #jT <Td .
d fyT

eTs| eekjT T\ <s \ T > d+es+


b*d 20 qT+& 30X+ es qZ $. msTe\ <s \ T
b*d 200 qT+& 300 X+ |]q$. & 20 X+,
L s T 75 qT+& 100 X+ |]qT \TdT+ ~.
sh b\\T >, n~sT\T > |{+ #Tq bbq
be&+ <T . |dT + n+<TTq de#s+ |s+
>T+sT 3500 qT+& 4000 T s T \T
qwbsTTqT>, dTesT 50 eT+~ V\T
#dT qT> \TdT+ ~.
eekjT<sT\ |+\ <s\T s+& eq
|]d T \ n +bd $<+ > s XK m|dt
s <sD _jT+ <s \ T eT]+ |&b jT neX+
e+~. sh+ 858 eT+& sT e |]d T \ e\
n |+\ ~>T&T\T qZ $. eTTK+> > d+es+
s; <q+ dTesT e+<\\ qT\T |+&
d+es+ s; dTesT 63 \\ qT\T eyT
nsTT+~. Zq|&T <s me>
se\de+&> sh|uT+ m|td sXK\
u< sV+ e\q <q+ s T \ d eT< T <s
L& < |]d +& bsTT+~. sh ><eTT\
|s T bsTTq _j T + \\T s sc \
s* +#+<T nedse TsTTq >& s qT s XK
{sTT+#q+<Tq ><eTT\ +& _jT+ \\T
|sTbe&+ us Vs d+d => _jT+
dsDqT qq&> kdT+~. m|td _jT+
d]+# +f eTT @$T #j \+ s d t $T\sT <q+
=qT>qT *|yd d eT<T <s s+&
#dTH sT. eTse+ > d+es+ b*d sT e
eT+& esu e+# | ~>T&T\T qZ |{ >
d+es+ +f me <s se\dq~ sb> d>
d>+ s T s T \T neTT+Tq $yT q |]d .
s T \ e< qT+& | =qe\dq dd sD+ +&
#T \T md + ~. n< eTVsh Xs |Y y sY e&
4y\ qT+& 5 y\ es <s #*+ | =+TqT
de#s+. |dT | s T \T eT |+qT > d+es+
12 qT+ 16 y\ es neTT+f d+es+ 3
y\ qT+& 4 y\ =H H<T &T &T . s T d+| \
e& es{ s+>|yX + #dq esY|& = e+<\

pH 1`15, 2012

q sjT+ d+....

+{\T L& =q <K\T e. $T], b>


eT]jTT s |+\ L& <sT\T s T \ TuT
<s s+& #dT H sT.
| +<|uT + s yK ] e+f eTsy|
eTq sheTTKeT+, eT+T\T s +> sj \
eTT\T ndeTsb \q sc n_e~ 20
d+es\T yq q&|+ #sT. sh n~sT\T eT
u< q T $d ]+ | ] b\q d + _ + | C X s T .
keq s T \T e TqT < T H H< T & T &
ybTHsT.
+<|uT s T es eekjT $<q+ e\H
eekjT KsT\T |sT>T e+f nXdj
T $<q+
<s |+\ <s \ T sj
T + sT>TT+~. +< |<X
qT+& 33 eT+~ m+|\T +>dt b <s m
y] dTesT 25 eT+~ m+|\T eTT s T \eT s T
T+u\ qT+ e#eT s T \ XjT d eT \ eT
>=|\T #TsT. +< |uT sT es
$<H\| s HsT yT<|s T . ysT eT ybs
|jT H\T, d+ u\T #dT+THsT | s T \
|j H\T y] |e .
|dT |]d s T \T ydy \qT >eT+ eT
d+ |jH\ d+ eekj uk{
#j\+f +< sh |uT\ MT< e&
k$TH<H MTwH y~qT neT\T, s T \T eTT
|+&+q |+ d#> sh+ >, <X+ > s
<X\ > uk { neTT=H ds eekjT
$<H neT\T d+ |jT+ s>*. 60
d+es\T> sT eekjT es $<H\qT
#]+q |uT + s T \ yT\T #d qq eekjT
$<q+ neT\T#dT + <+f bsbf. n+<Td+
es+Z |+\, b+\, sj \ nr+>
|+\T ys H s T \+ f, |+\ eT< T <s
<T uk { <s y* nH H<+ s T \+
+ e\dq neds+ +~. n+<T >e\,
eT+&\, \ b\ |+\ nr+> s T
d+| \T @sT ] |uT + MT< e& rdT=#
<e |]cs+.
d fy T
28

q sjT+ d+....

|C|j> bC\ u dsD sb*


|]XeT\ u dsD s|L&<T
|uT bsyT+T ksTd+|T+ dbsT

|
uT\T udsD #d |&.. y{
s +q \\qT +&.. s d|j H\

<s \ sj
T + d+ | $T{ @sT#j \
db sT #d+ ~.
$jdTq |]XeT\T, d+d\ eTT&T yd  udsD $wjT+ k d+d\qT |P]
dbsT ~. k>T{ bC\T, VQ|j>
u>keTT\qT #j *. y{ bqT | d]>
X j \T, s& T , s \ T esZ \ T, bs X \\T,
s +#*. u dsD
|P] bs<s +> ]>
dT|T\ | $T> y{ |uT \T u dsD

#&*.
#|L&< >MTD_e~ eeVs\ bsyT+T  >eT du\qT e\+ d+|~+|\ |]$T+
ksT d+|T + +< |uT dbsT#d+ ~. |y T
#jT L&<T . k+> #| u jT u dsD | <
+|\T, |]XeT\T, s yD|sy T q u< jT
qT+ @_bjT+ , yTC]{ duT \ n_bjT+
|jH\d+ udsD #|f se
| d]> k~+# #&*.
| u T \T eqTy\ d ++~.
 w& b+ u
dsD
qT k< yTq + es
udsD`dVjT`|qsyd+ _\T`2011qT
y]+#*. y |C|j> bC\ n~
n<jTq+ #dq ksT d+|T+ u desD\T
| d] nsTTq| &T n& y] n~ |]Vs+
d++~. |]XeT\ u$T bT ]\T,
#*+#*. |dT+ +Tq b++ m+{
eT\<q + L& eTTKyTq, eT\<q +, ]*
yes D + +< n+{ yes D + q
|uT \T deTLsq| &T u $T m+<T d]+
b++H y] |qsyd+ *+#*.
y\ ksTd+|T + d+<V + e+ #d+ ~. |y
T,
|uT |y
T u>keT d+d\ <T |uT s+>  +<T >eTdu y<+ |d]. dT\
|s yD
>eTdu\ T sV+#*. |k #{
d+d\ L |uT + sT |q u dsD
#|
L &<
| d]> nqTd]+#*.
dw+ #d+~. |uT ejT+ #|f s&T, s\T
esZ\T (jTsY Hbd sY) k>TsT. VQ|j >  k>T{ ks+ +&, @{ VQ |+\qT
|+&+# u eTT\qT dsD
qT+ $TqVsTT+#*.
Xj\T, bsX\\T, dT|T\T, >TsT,
b]X< bC \ qT eyT |C|j > bC \ T>  nM V\ |{<sT\L |]Vs+ #*+ #*.
>T]+#\ dw+ #d+ ~. |C|j >+ nH |<  |C |jq due+, |uy qjT
s+# $# D ~s ssV es+Z #T
T+u\ d+K, u dsD
]| #TT| \
|L &< dw+ #d+ ~.
b+ ed + # T+u\| # |
ueTT\T sTTq ys+<] q |]Vs+,
ke`] |u y\ >T]+ n< jTq+ #j *.
|qsyd+ *+#*, ueTT\T sTTq y]
bC w+ > m+ u $T y*? u dsD
>e es{ <s H\T>T s T, eTTb*{
+ |ejT dyTH Hj? nq~
s+&TsT n~+> |]Vs+ *+#\q _\T
L& k] #dTy*.
n+X\ ksTd+|T + $u~ ++~. yde <s + f  nsTT< w& b++ u dsD #|{ |]XeT\T,
es{ <s # e> +& neX+ q+<Tq
>qT\T, s&T @sT#dq | &T n& Jeq $<q+,
pH 1`15, 2012
d fyT
29

ke TuT, |sesD |]d T @yTH


esTkj? nq~ |d]> n<jTq+
#j *.
ke |ue eT~+| $T{ |+#jTr
|d&+{, s duT\qT #s*. >eTdu\T
e+ #dq n_bjT+ |s+ MsT eeV]+#*.
#|
u jT bC e\ @<H >e+ |u y
qeTqsTT d<sT >e k+>
nseTjT ds uw b<$T H{|wH
C#j*. >eTdu\T sV+#| &T
H{| wq n+X\qT n+<] nse TjT uw
#~$ $|+#*.
s w& b+ u dsD
k d+d\ T
nqTeT eT+psT#d+esL m+{ H{| wH
C#jT L&<T .
ueTT\T sTT u~\T |]Vs+ b+<
deTjT+ n~sT\ n\d *+&
#&{ |uT + VQ duT \ u <s sjT

q sjT+ d+....

d+| @sT#j *. d]+#ujT u $T <s q T


d+|T + ss TT+#*.
u~ T+u\ yTT+ |]Vs+ #*+ #+ esL
<+ f 90 sE\T @~ eTT+<sTT n+es k
d+d\ T u~T \ d+ +|\T @sT#d *
ed *+#*.
d++~ sh |uT nqTeT+& u
jeq V\T <sTT+#L&<T. u$T
nB q + rd T q nsTT< <
|j +#qsTT ] jTeqT\T n|+#
_\T desD\T rdTsy*. y &T #*+
u $T ] rdTe& jTeqT\T eTT+<T
sb < +& u+ +< #s*. |]XeT,
eT* edT \ bC \ T #| & q bs+u,
+sT u eTT\qT sh |uT \T >T]+ +&
u+> @sT#j *.
|uT + #*+ # |]Vs $j><s \ d
eTT&|{*. Be\ |]Vs+ {yT{> |s>&
|j >|& T T+~.

ybs+-CjTr-<ss+ \>*dq
#T|* jTTe <s+: C|
ybs + C
j T r
w | &
d+b~+q &T
L& qT <s sq
u$+ deV+
d + =+ d + b
<qqT y+q #T
|* |#jT J$+
jTTe ybsy \ <s eT d b n< &T
& jT|wt HsjTDY nHsT. >+B #| q <s s
d #T|* qsTX+ #]+ #bs, q
dTU- deV yT$+ J$+# nTe+{
y eTq y |<d + K nedse T |s=HsT.
|eTTK ybsy , <, <s eqey~, e T

pH 1`15, 2012

30

bsT&T #T|* |# jT eT (yT 24q) | C| |>&


d+|+ *bsT.
yeT| ueC\+ *q #T|*. .. VQ C
d+d\ BT> sw+ \T|]XeTqT n_e~ #d
eTq b<s \ sTHe> q b|\sY wOesY
d+dqT r]~<s C| nHsT. de+ eT+
#q\qT jTq |+#{ s+s+ w #Xs,
|[ e+{ keTV d+<s\ \s\q e+{
n+X\| qq |d \qT |+#ys, d |
#T|* | n_eq+ #|ys C| >TsT# d T HsT.
#T|* |# jT T+duT \, jTq d+d\
d+~, jTq sd, eTT~+, |+q nd+U |d \
#<T esT\ jT|wt HsjTDY kqTu *bsT.
d fy T

q sjT+ d+....

d, d|` dm|m++ shnuss<T]\ s|Te\TzT yjT+&


CsTTr> +& |Cde #d b{ #dTq b\T d|m+, d eyTq s|Te\T nHsT.
n$ es+> bs&TTq b\T> <X+ , CjTr >T]+ e{& V yeT|\T, d
eyT HjTHsT. n+<T d b eTT m\ dsTuT #dTHeTHsT. d b{
#dT q +>\T, |b&T, sjT<Ts+Z , m$T>q sT, |s \ jesZ d b zT yj *+~>
jTq |\ $| #XsT. H\sT du kH d|m+ nu]> b{ #dTq #+& s>b H$THwH
d+<s+> H\sT {HV ]q Vs+> du s|Te\T |d++#sT.
u+>TSsT dMT|+ ws E|s+ e< 4.86 ms\
<[T\ ueTT\qT eTTKeT+ sDYesYs&
$T+ nqTu$dTHsHsT. <[T\ ueTT\qT
jTq m =qT>\T #Xs, ndjTq H $\Te
+< n |+#sT. >H b |{+ ~. |Cde
d+ <, eTTKeT+ |<$ deT $eT]+#sT.
2004, 2009 m z$Tbq {&| |{
|\T eTsbjsHsT. \+>D kq+
{sYmdt > *q kj>+B | \+>D ks
b #| &+ $&s + > +<HsT.
\j T + s 10.000 y \ | q T\T
]q| &T sysTT T Hs qT #_
y. mdt.sXKss & q H{dT \T #sHsT. sE
|dT | m +>dt kqTL\ |* \T ]q s58 y\ |qT <<| s38 y\
sb eT |<M >+&+ +< eTTKeT+, |dd n$ ]+< +>dt b HjT $eT]dTq
n< & uj
T + |T +~. n> m\T = $wj >TsT# X sT.
CsTTr> +& |Cde #d b{ #dT q
sjT b\ JeqsD deTd> essTT.
m d | m +, d nu s T \ zf d b\T d|m +, d eyT q s|T e\T *bsT.
|CdeTd\| bs& X edT+ ~. n d|m + sh <X+ , CjTr >T]+ e{& V yeT| \T,
s<] _.$. s|T e\T nHsT. n$ eT+T\qT d eyT HjTHsT. n+<T d
| q uT q dm+ >T]+ e{& ns < m dsT u T #dT HeTHsT.
$eT]+#sT. eTT+<T n$ eT+T\qT &d dt #dq
du d|m + sh $T{ duT \T y+jT
s >T]+ e{& u>T+T+<HsT. y. mdt. H\sT bsy T +{ d|m + nu ] #+& s>b, d|m +
sXKss & Vj+ 26 z * |< +|\ |X+ s<] C n+jT d b
ueTT\T u{q+<T m$T~ qT+& eT+T\T, n< \T qs l<s ,Y d|m + s<] esZ
mmdt n~sT\ sT H{dT *+< >TsT #XsT. duT \T e<\ y+fX sT ~sT \T bZHsT.
pH 1`15, 2012
d fyT
31

q sjT+ d+....

d; $#sD ]|+#*



<s $#sD ]|dT H eT |uT + |{ + #T \T


+& |P*+> u eTT\ kBq+ #dT y*
e& u +uD+|... n\| HjT\ &e+& <T*|dTe&+ <sTDeTHsT. eeVs+ =+<sT

$XK q>s_e~ d+d (e&) jT|&q s.540


u +u D+| +< Hs |]X<q d+d (d;)
$#sD ]|+#*+<q n\| HjT\+
eTT + s+ &e+& #XsT. d b n< &T
jT|wt HsjTDY, d| sh s<] .HsjTD,
<b b*{s duT&T .msHjTT&T, ub
Xdqdu | HjT&T \ HsjTD, <b
n< & T nj T qb T & T , my T y \ > | P &
seTwu T, ub H\ T . V]uT m+. H>+<,
|.$.mH. e<y , d| s<] C.$. d HsjTD
eT] ~sT \ L&q n\| +<+ sTw=+&
b++ e& +& |P*+> |< + +< d]+q
u eTT\qT |]o*++~. nq+s+ ysT $s T \
e{&T +u D+| e& b< &T (Md) q
X<s Y y~ deT]+H #s \T rdTe&+ |uT +
MTqyTc\T k+< < yTsT . mesY ksTT
e& +u D+ y\T>T#dH | , neT\T $u>+

eT+T\T, n~s b XdqduT \ Vd+ q+<TH


dm+ d; $#sD ]|+# +& nesT\ =eTT
dTH s s|+#sT.

n$|sT uj
T + |{+ #*
<=+> |\ |uT + u eTT\qT =\>={q n~sT\T,
u e|j| re #s\T rdTy*, ne\
b\&q n~sT\T d+~ D+ $<T\ qT+
=\+ C\ T |+b\ jT|wt HsjTDY &e+&
#XsT. ne\ b\&q y] dT\qT kBq+
#dT = y] uj
T + |{+ #\ |s=HsT. |uT +
Hs> =eTTk+< msHjTT&T s|+#sT.
e& u +u D+ $\Te s .540 T >
#TTq|{ ydy s.3,500 qT+
s.4,0000 es +T+< d| sh s<]
. HsjTD |s=HsT. ne\ b\&q n~sT\T,
|C|<T \| $Tq dT\T qy<T #d d{+ >
HjTeT]# $#sD ]|+#\ &e+& #XsT.

u~T\ eT+psT #j*


$jTq>s+

n|e<+ *bsTTq u~T \ =


eT+psT #j \ d sh b< &T ;X{ u;
&e+& #ksT. s { e< u~T \ *d <s
sV+#sT. d+<s + > jTq e{&T | e]

pH 1`15, 2012

32

23q \eT+& >eT+ 34


<>eTjjT, ys+<] eT+psT
#j \ &e+& #XsT. u~T \ |]Vs+
#*k eT #| eT&T H\\T >& H +es
mTe+{ kj TeT # j T < nHs T.
nq+s+ s Y MsVjT $q |+
n+<CX sT. D yT u~T \ d \qT
y\ n~sT\ d+#sT. eT&T H\
sD+ #dT y\ #bsT. <s eT+&\ b
HjT\T H>sE, ||tes, s+u] d+,
.nq+\, . <jq+<, y+seTD u~T\T
~sT \T bZHsT.
d fy T

q sjT+ d+....

eTdu]q sJy jTTesD\T


jTTed
$|\ eTjs nHsT. sJy jTTesD \ |] D ,
|d yt T +T |] {~ sbjT\T |uT <q + KsT
]H |* + e+ XSqeT s|+#sT. sJy
jTTesD \ ]q n$ jTTed y\T>T
rdT=+<, | \ & \ T> |uT + |{ + q
$es\qT d b n~H & jT|wt HsjTDY
> @&~ nsY ]q Xdqdu deyX
$es\ dV du eTT+<T |{sHsT. <jT#d
|{H |uT+ jTTeqT | <e |{+#
|jT\T #jTe< jTq ssT. deyX+
jTTed n<, s<sT\T, |.$.seTD,
. <j q+<, jTTed HjT\T nY, |eH, ,
|.m. HjTT&T\T e{&sT. jTTed ss\ T n~
d+K bZHsT.

sJy jTTesD\ |<+ sh+ eTdu]+<,


eTTKeT+ jTTe b~| s d b
jTTed sh n< \T b] yJsE $eT]+#sT.
b s\jT+ ]q jTTed b ss\
deyX jTq eTTK n~> Vsj sT. jTq
e{&T eTTKeT+ q] sD Y esY s & 2012
@| H{ sJy jTTesD \ <s 3 \\ juy \
eT+~ <>\qT *keT dwy T q VMT #s,
q eqT \u T e& + eTTKeT+

n$ n+ jTTe w #j*
|<>+{& : jTTe yT+f
sj \qT ese# jTTed
sh n< &T yJsE |s=HsT.
|<>+ {& jTTed ss\
deyX+ ]+~. d+<s + >
jTq e{&T sh Hu
n~ X+ eq jTTe z sh
sj\qT e] n$
de+> ese# |s=HsT.
jTTe yT+f n$ n++
#jT e#, B jTTe XjTX \ w #j \ |\T|#sT. sh+ >\ |\T |]XeT k\ +&
sw s T \ <>eX\T *+#&+ nHjTeT, B| | sT <$T+#\ |\T|#sT.
d+<s + > 50 eT+~ jTTeqT b +&Ty | V+#sT. seT+ HjT\T <d] lydt,
CjYT, sXKsYes, |k<, nY ~sT \T bZHsT.

pH 1`15, 2012

33

d fyT

q sjT+ d+....

eT sj\ y~ d b
\yTq mC+&, < >\ HjT |+ e\
|uT\T $|\eTTHjT d b myT
nu ] _.uT nHsT. eT+&\+ jT|* , 74
& > + >e\ j T q m \ | # s
sV+#sT. d+<s+> jTq >eTdT\
e{&T \yTq mC+&, < > \ HjT +
e\ d b $$< esZ\ | >T]+|qT, >sy
k~+|{ e T sj y~qT n+~++<HsT.
d b n\T|s> +& #dT q |jT \ e\
\yTq , d+ ||> \ b eed @sT
@_bjT+ w sT>TT+&&yT +<T C
<VsDHsT. sT\ sT|q db #dq
bs+ e\ _jT+ m>TeTT\| +<|uT + w<+
d&* ++<HsT. m>TeTT\ +<+ nqTeT+#&+
e\ $T\sT d yTsT> q <s q T s T \e&+
+< |<X H d+es+ dTesT s3y\ T
yTsu+ s T \ #L ]+<HsT. +{ |C<sD

b+~q b nu] _.uTqT |\T os~+


m\ n~ yTC > *|+#\ jTq |\
|\T|#sT. |#s seT+ lseTT\T,
y+dTjT, mdt. .nT ]jC, sE, wt,t
>eTdT\ T bZHsT.

sjT<TsZ+
\j|q #d |\qT +<T\ b\T #d+ <HsT.
+{ |uT |\T zT V T~ #b\HsT.
seT+ d|m+ HjT\T |\jT, lseTT\T,
d b HjT\T mdt nT, jT+. ]jC,
lseTT\T, X w j T , esY , ]j C eqs |
bZHsT.

ks|sT\ e | m\T
sjT<Ts+Z {H : =+<sT sjT ks| s T \ sD+>
|dT + | m\T sT>uTHjT d b
sjT<TsZ+ m\ H#] < #qjT nHsT.
|D
+ b s\jT+ @sT #dq $KsT\
deyX+ jTq e{&sT. < bT b*+#eT
| \T | seT# + < s & my T | < $
Lsu&... jTq |CrsTqT neeq|]#s
nHsT. n$ sV de k|q d+ d
b nu ] uTqT > *|+#\ b n< &T
lH< s<] eqs|, X~] ksTT
HjT&T =+&jT , nT eTVd n< s\T
dsd eT, b nu ] uT ~sT \T bZHsT.

VMT\T q$T ydbe<T

<|& b\ T~ #|+&

|dT m sjT HjT\ # VMT\


ydb+& |Cke |]s+# HjT
mqTy\ d nu ] y+seTD (uT) zs
*bsT. |D+ >T, CsYmdt \,
ubdts&T m\ |#s+ sV+#sT.
d+<s + > jTq e{&T sh+ d#y T q n$
sV b\q d+ d b \|s# \HsT.
sjT b\T d|jH\ d+ sC+>H
uw | { d T H jT, ~ sC+>d ] m+ e+
y<j>+ <HsT. eTTd|, |+#sTTr
m\qT n~s b m<Tsq | b\q

sjT<TsZ+: <#TH+<T eq eT&T b\


nu sT\ qT z&+ T~ #b\ d b sh
qs s<] lydse, s<] |.udsse,
jTTed b< &T y\sT nX\T ssT. ysT
b s\jT+ $KsT\ deyX+ sV+#sT.
d+<s+> ysT e{&T >\T| zeTT\
d++<+ +& s+s+ |C de n+<TuT
e+f d b nu ] uTqT > *|+#\ ssT.
sT\ uk{ <s ssTT+# +<|uT+
#>< $eT]+#sT. seT+ b
HjT\T nT ~sT \T bZHsT.

pH 1`15, 2012

34

d fy T

You might also like