OSMANLI MPARATORLUU SINIRLARI NDE BALAYIP,TRKYE CUMHURYET SINIRLARI NDE DEVAM EDEN, YABANCI YADA ULUSAL MASON KURULULARI.

MT SAKMAR 1909 ylnda Osmanl Sprem Konseyinin yeniden yaplandrlmas ve Osmanl Byk Dousunun kurulmasndan nce, Osmanl mparatorluu snrlar iersinde masonluun 18. ve19. yzyllardaki almalarn incelemeden ulusal masonluumuz anlalamaz.Hangi Byk Dou yada Byk Locann ne gibi almalar yaptn, bunlarn nerede ve ne zaman localar kurduunu,bu localarda kimlerin altn ,localarn almalarnda kullandklar dili ve localarn birbirleriyle ilikilerini incelediimiz zaman Osmanl mparatorluundan,Trkiye Cumhuriyetine mason tarihimizin balangcn hazrlayan nedenleri daha iyi anlayabiliriz. mparatorluk snrlar iersinde ilk masonik almalarn balang yl olarak 1721 yl gsterilmitir, bu tarihde stanbulda, Galata, Perembe pazar, Arap Cami civarnda alan ve ad bilinmeyen bir locann olduu Edouard Quartier La Tente adl yazarn 1917 de yaynlanan Deux Siecles de Franc Maonnerie (Masonluun iki yzyl) adl kitabnn 90.sayfasnda belirtilmektedir. Londra Byk Locasnn kuruluu ile beraber Speklatif Masonluun gerek anlamda yaygnlamaya balad yllar Osmanl mparatoru Sultan 3.Ahmedin dnemidir,1703 ile 1730 yllar arasnda 27 yl tahtta oturan Sultan 3.Ahmed barsever kiilii ile tannmt. Macaristandaki Habsburg hanedanna kar kendisinden askeri yardm isteyen Fransa Kral 15.Louisnin isteklerini reddederek Hristiyan lkelerin arasndaki savalara katlmayacan sylemiti. 1720 ylnda Sultan 3.Ahmet tarafndan 15.Louisnin sarayna gnderilen zel elisi Yirmisekiz Mehmet elebi ve olu Sait elebi Franszcay ilk renen devlet adamlar arasndaydlar. Pariste mzeleri,opera ve tiyatrolar,sosyal ve kltrel tesisleri gezdiler,zellikle matbaa teknii ve kitap basmnn nemi konularnda ok yararl bilgiler edinerek lkelerinde de bunu hayata geirmenin dncesi ile grev sreleri bitip stanbula dndklerinde, mali destek salayarak brahim Mteferrikann da teknik bilgileriyle 1727 ylnda stanbulda ilk matbaay kurdular. Gerek Sait elebinin gerekse brahim Mteferrikann mason olduklar eitli kaynaklarda belirtilmekteyse de bununla ilgili somut bir belge ortaya karlamamtr. 1717 de Londra Byk Locasnn kurulmasndan sonra speklatif masonluun Fransaya yansmas 1721 ylnda olmutur.1721 de Fransada ngiliz kkenli Localar kurulurken 17.yzylda Fransaya snmak zorunda kalan sko asll Stuartlarn kurmu olduu politik amal localar da, alma yntemlerini speklatif masonluun ilke ve amalar dorultusunda dzenleyerek nce 1735 de Paris Byk Locasn kurdular.

1743 de Clermon Kontu Luis de Bourbon-Condeun Byk stat seilmesinden sonra Fransadaki tm mason localar Fransann ngiliz Byk Locas Grand Loge Anglaise de France ad altnda birletiler, bu gelime sonunda Fransada masonluk ok yaygnlat ve 1756 ylnda da Byk Locann ad Fransa Byk Locas olarak deitirildi. Clermont Kontunun 1771 de lmnden sonra baz i sorunlar sonucunda Fransa Byk Locasndan ayrlan bir gurup mason tarafndan Fransa Ulusal Byk Locas adl yeni bir obediyans kuruldu iki yl sonra 1773 ylnda ise Fransada alan ritlerin oalmas zerine daha geni bir mason topluluu ile ilikilerini gelitirmek iin bu rgt adn Osmanl mparatorluunda masonluun geliiminde byk pay olan, Fransa Byk Dousu (Grand Orient de France) olarak deitirdi. Fransada mason nitelii alm olan, Bourbon hanedan mensubu, topu subay ve mhendis Kont Bonneval (Comte de Bonneval) lkesinde kral ile anlamazla dnce 1729 da stanbula gelerek Mslman oldu ve Sultan 3.Ahmet tarafndan Paa rtbesi verilerek Humbarac Ahmet Paa adyla Osmanl ordusunda Askeri Mhendislik okulunu kurdu. Sultan 3.Ahmet in tahttaki son 12 yl Osmanl tarihinde Lale Devri olarak anlmaktadr,kendisi edebiyatla ilgilendii gibi iek ve zelliklede Lale ye ok ilgi duyuyordu. Saraylarn bahelerinden balayarak ehrin tm meydanlarna laleler ekiliyor, camiler, baheler, saraylar, meydanlar kandillerle klandrlyordu. 15.Louisin gnderdii Fransz elisi Louis Sauveur de Villeneuve sarayla ok iyi ilikiler kurmu ve Kanuni Sultan Sleyman dneminden bu yana Fransa Kral 1.Franois tarafndan balatlan geleneksel dostluun ve salanm bulunan imtiyazlarn kaybolmamasn salamtr. Btn bunlar burada sralamamzn nedeni 1721 ylnda stanbulda alt belirtilen locann Fransa ile Osmanl mparatorluklar arasndaki iyi ilikilerden dolay bir Fransz Locas olabileceidir. mparatorluk hazinesinin skntya girmesi nedeniyle Sultan 3.Ahmetin Yenierilerin aydan aya verilen maalarn deyememesi zerine 1730 ylnda isyan eden Yenieri oca sultann yaknlarnn idam edilmesini istemiler daha sonrada onun tahttan inmesine neden olmulard. 1730 da tahta Sultan 1.Mahmut kt. 1738 tarihinde stanbulda,zmirde,Halepte ve Osmanl mparatorluunun dier kentlerinde Mason Localarnn kurulduu, Napolide 1873 de baslan F.T.Clavel in Storia della massoneria e delle societa segrete (Masonluun gizli tarihinin hikayesi) adl kitabnn 143. sayfasnda belirtilmiti. Kitapdaki bu bilgileri destekleyen bir dier bilgiyi ise, 24 Mays 1738 tarihinde Londrada yaynlanan St.James Evening Post gazetesinde kan bir haberden reniyoruz. Bu haberde ayrca localarda ok sayda mslmannda aydnlatld yazlmt. 1738 ylnn masonluu ilgilendiren bir dier olay ise, 24 Nisan 1738 tarihinde Papa 12.Clementiusun In Eminenti apostolatus Specula ferman ile masonluu aforoz etmesidir. Bu dnem de, Sultan 1.Mahmutun 1730-1754 yllar arasndaki saltanat yllardr. Sultan 1.Mahmut,1748 de yaynlad bir fermanla Osmanl mparatorluu snrlar iersinde masonluu yasaklad.

Bu yasaklamada Mslman,Hristiyan ve Musevi din adamlarnn yaknmalarnn byk etkisi vard. Masonluu esrarengiz ayinlerin yapld bir gizli tarikat olarak gren ve halka da bu ekilde yanstan eitli dinlerin temsilcileri saraya da bask yaparak localarn kapatlmasn talep ediyorlard.zellikle dini kurumlara ve vakflara maddi destek salayan kiilerin mason localarna ye olmalar onlara yaplan yardmlarn kesilecei endiesini yaratmt. Loca almalarnn yapld ve bir ingilize ait olan binadaki mabedin bulunduu yerin renilmesi ve bu haberin saraya bildirilmesi zerine Sultan 1.Mahmut locann toplant srasnda baslmasn ve katlanlarn tmnn yakalanp hapse atlmasn emretti. Saray grevlilerinden masonlua ve masonlara yakn olanlarn baskn yaplacan haber vermesi zerine toplant iptal edildi ve ev boaltld. Daha sonra saraydan tm eliliklere masonluun bir tarikat gibi grldn artran ve imparatorluk topraklarna yeni tarikatlarn sokulmamas hakkndaki Sultan 1.Mahmut un emri bildirildi. skoyada Greenoch Kilwinning Locasnn Saygdeer stad olan Alexander Drummond K. 30 Kasm 1747 de skoya Byk Locasndan Dou blgelerinde, Akdeniz kylarnda loca kurmak zere Byk stat yetkilerine sahip olduuna dair bir belge alarak geldii Halepte 3 ubat 1748 tarihinde skoya Byk Locasna bal skenderun Locasn kurdu. Bundan oniki yl sonra 1760 tarihinde ise stanbulda yaayan Cenevrelilerden oluan bir mason topluluu ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak Saint Jean de Levant Locasn kurdular, dokuz yl boyunca ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak alan loca, 26 Haziran 1769 da Cenevre Byk Locas kurulunca obediyans deitirdi ve almalarna Cenevre Byk Locasna bal olarak devam etti. skoya Byk Locasnn onbe yl nce Drummond K.i blgede localar kurmak zere grevlendirmesine benzer bir almayda ngiltere Birleik Byk Locas balatt. 1762 ylnda Dr.Dionysos Menasse K.i yeni localar kurmak zere Asya Trkiyesi ve Ermenistan Blge Byk Locas Byk statlna atad. Dr.Menasse K. bu grevini 1805 ylna kadar srdrd. 1768de Selanikte Marsilya Ana Locasna bal olarak alan Saint Jean dEcosse de la Parfaite Union ,stanbulda ise Saint Jean dEcosse de lAmitie Localar kuruldu.Marsilya Ana Locas 1793 tarihinde almasna son verdii iin bu iki locann da almalar sona erdirildi.Bir yl sonra ise zmirde Cenevre Byk Dousuna bal olarak alan Saint Jean dEcosse des Nations Reunis Locas kuruldu, locann kurulu belgesinde 1786 tarihi bulunmaktaysa da bu ayn locaya verilmi olan ikinci kurulu belgesidir, ilk verilen belgenin izmirde kan byk bir yangnda yok olduu sylenmektedir. zmirde ayn adla 1819 tarihinde uyandrlan loca ise yedi yl almalarna devam ettikten sonra 1826 da tm etkinliklerine son verdi. stanbulda Polonya Krall ve Litvanya Prenslii Byk Dousuna bal olarak alan Morgenrte Von Zarograd ( Tan=afak ) Locas ise 1784 ylnda kuruldu.Locann almalar hakknda yeterli bilgi ve belge bulunamamasna ramen Polonyadan gelip stanbulda yerleen Masonlarn alt bir loca olarak bilinmektedir.

17 Mays 1789 da zmirde Cenova Byk Dousuna Bal olarak talyanca alan La Victoire (Zafer)Locas kuruldu. zmirde yetmi yl sonra 1862 de ayn ad tayan ve ngiltere Birleik Byk Locasndan ald 896 numaral kurulu belgesi ile alt bilinen La Victoire (Zafer) adl locann bu loca ile isim benzerliinden baka bir ilikisi yoktur. 1826 ylnda Sultan 2.Mahmut,Yenieri ocan kapatp Bektai tarikatnn almalarna son verirken Osmanl mparatorluu iersinde bulunan Mason Localarnnda kapatlmasn istedi bu nedenle 1856 ylna kadar 30 yl mparatorluk snrlar iersinde Loca almalar yaplamad bu dnemde sadece 1845 de Kahirede, Fransa Byk Dousuna bal olarak Les Pyramides (Piramitler) Locas kuruldu. 18 ubat 1856 tarihinde slahat Ferman imza edildi ve Paris Antlamas imzalanarak Krm harbi sona erdi, bu yl iersinde stanbulda, ngiltere Byk Elisi Stratford Canning K. (Lord Stratford de Redcliffe K.) Edinburg Byk Locasna bal olarak alan bir Loca kurdu ad belirlenemeyen bu loca Galata kulesi civarnda bulunan Bereketzade Mescidinin karsndaki binada alyordu. 25 Kasm 1856 da stanbulda ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak nce 988 daha sonra ise 687 numaral belge ile Oriental Locas kuruldu. Loca almalarna 28 Eyll 1861 tarihinde son verdiyse de daha sonra tekrar almaya balamtr. stanbulda bu iki locann kurulduu dnemde Stratford Canning K.(Lord Stratford de Redcliffe K.) ngiltereyi temsilen Byk Elilik grevindeydi, 1841 ile 1858 yllar arasnda 17 yl stanbulda Bykeli olarak kald. 1857 ylnda zmirde,Masonik bir dzen iersinde kurulduu tartmal olan Grande Loge de Turquie adnda bir Byk Locann var olduu ve bu Szde Byk Locann onia, Anatolia ve Bizensia adl localarn bir araya gelmesiyle kurulduuna dair belgelerin ortaya kmas zerine yaplan aratrmalarda, Atkinson adnda bir Yzbann srf maddi kayglarla byle bir uygunsuz alma balatt baz kiilerden para alarak onlar aydnlatt ve sonra bu aydnlatt kiilere localar kurdurduu ve bu localara dayanan Grande Loge de Turquie adnda bir Byk Loca ile apitr at tesbit edilmitir. 28Nisan1858 tarihinde stanbulda yaayan Fransz vatanda, tccar, terzi, kaptan, mimar, saati gibi deiik i kollarnda etkinlik gsteren kardeler tarafndan,Fransa Byk Dousuna bal olarak lEtoile dBosphore (BoaziiYldz) Locas kuruldu. Locann kurulu almalar 1855 de balamt. ki sene iersinde matrikln 39a ykseltti. 1861 de almalarn yavalatan loca 1865 de uykuya yatrld , lEtoile dBosphore (Boazii Yldz) Locas 1868 ylnda tekrar uyandrldysa da yine uzun sre alamad, yeleri arasndaki Fransz vatandalarnn yerini Osmanl vatanda olan Rum ve Ermeniler ile Musevilerin ald lEtoile dBosphore Locas ye kardelerinin devamszl nedeniyle toplantlarn yapamaz duruma gelince 18 Aralk 1901 de Fransa Byk Dousu locann kapatlmasn istemek zorunda kald. Beyolunda (Perada) Hazzapoulo pasajnda bulunan mabedinin kirasn dahi deyemeyecek duruma gelen locann tm eyalarna, malsahibi olan mzik

aletleri satcs Pascal Keller tarafndan el konularak sata karld.zellikle bu son olay stanbulda alan dier localarn yeleri olan kardeler arasnda byk bir znt ve rahatszlk yaratt. lEtoile dBosphore (Boazii Yldz) Locas nn haczedilerek satlan eyalar, haricilere satlamadan muhtelif localarn yeleri olan kardeler tarafndan satn alnd. 25 Ocak 1860 tarihinde zmirde,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan verilen 806 numaral belgeyle Homer Locas kuruldu. Loca 1869 ylnda skoya Byk apitrinden ald 132 sayl belgeyle yine Homer adl bir Royal Arch apitri kurdu ve almalarna krk yl sonra 1900 ylnda son verdi. 1908 ylndan sonra Fransa Byk Dousuna bal olarak kurulan kurulan Homere Locasnn, zmirde almalarna son veren bu loca ile sadece isim benzerlii vardr. 30 Mart 1860 tarihinde stanbulda, ngiltere Birleik Byk Locasndan ald 819 numaral belge ile almalarn yapan Alliance Allemande (Deutscher Bund) Locas kuruldu. 24 yl stanbulda varln srdren Alliance Allemande (Deutscher Bund) Locas 4 Haziran 1884 de almalarna son verdi. skoya Byk Locasndan dou blgeleri ve Akdeniz kylarnda loca kurmak iin Byk stad yetkilerine sahip olduunu belirten bir belge alarak bu blgeye gelen Alexandre Drummond K.den 114 yl sonra, 1861de Beyrutta skoya Byk Locas tarafndan verilen 435 numaral belge ile Palestine (Filistin) Locas kuruldu. 1861 de Kadim ve Makbul sko Riti ura-i Ali Osmanisi (Eski ve Kabul Edilmi sko Riti Osmanl Sprem Konseyi) kuruldu. Sprem Konseyin ilk Gran Komandr Prens Mehmet Abdlhalim Paa K.imiz, Kavalal Mehmet Ali Paann kk oludur Fransa Sprem Konseyininde yesidir. ve Msrda aydnlanmtr. Kurulu belgesini Fransz Sprem Konseyinin verdii Osmanl Sprem Konseyi, Msrda hidivlik kavgalar ve dnyann iinde bulunduu politik istikrarszlk nedeniyle, alma imkan bulamad ve uykuya yatt. Osmanl Sprem Konseyinin yeniden almaya balamas ancak 1909 tarihinde mmkn oldu. 1861 ylndaki kuruluundan itibaren yeniden uyandrlna kadar geen 48 yl iersinde grnen tek almas 1880 ylnda Anadoluda meydana gelen byk kuraklk nedeniyle halkn alk ekmesi zerine Fransadan gda yardm talebinde bulunmasdr. Osmanl Sprem Konseyinin ilk Grankomandr Prens Mehmet Abdlhalim Paa ,1866 ylnda stanbula yerlemi ve vezirlie kadar ykselmitir. Trk mzii zerine geni aratrmalar vardr. Osmanl Suprem Konseyi, 1786 Byk Yasalar kapsamnda oluan EKER ABD Gney Jridiksiyonu tarafndan da 1868 ylnda tannd (1801 tarihinde kurulan ve Charleston kentinde merkezi bulunan Birleik Sprem Konseyler Ana Sprem Konseyi.) 9 Kasm 1861 tarihinde stanbulda,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan 891 numaral beratla Bulwer Locas nn kurulmasndan sonra 24 Haziran 1862 tarihinde de ngiltere Birleik Byk Locasna bal Blge Byk

Locas kuruldu,ilk Blge Byk stad olarak bir yl nce kurduu locayada adn veren ngiltere Byk Elisi Sir Henry Lytton Earl Bulwer K. seildi. Ritelik kurulu treni ve ilk toplantlar ngiltere Byk Eliliinde yaplan Blge Byk Locas 1864 ylndan sonra toplantlarn Beyolunda Asmal Mescit Soka 34 Numaral binada yapt. Sir Henry Bulwer K. ilk defa stanbula 1837 ylnda Elilik Sekreteri olarak gelmiti,daha sonra 1858 de Bykeli olarak geldii stanbulda 1865 ylna kadar kald. stanbula geldii ilk yl Marmara denizinde ehre yakn olan Yassaday satn ald ve burada bir ev ve kk bir ato yaptrd. Grevi sona erip ayrlrken aday Osmanl devletinin Msr Hidivi olarak atad smail Paaya satt Bulwer K.in adadaki evinde masonik almalar yapp yapmad konusunda bir bilgi olmamakla beraber zellikle adann tam ortasna ina ettirdii evin ok ilgin bir mimarisi olduu hakknda tarih kitaplarnda ilgin bilgilere rastlanmtr. 1865 ylnda stanbuldan ayrlmasna ramen kurduu Bulwer Locas 34 yl boyunca almalarna devam etti ve Osmanl devletinin snrlar iersinde bulunan pek ok locann kapand 1895 ylnda almalarna son verdi. Blge Byk Locasnn 1862-1865 yllar arasnda Byk statln yapan ngiltere Byk Elisi Sir Henry Lytton Earl Bulwer K. den sonra srasyla bilinen Blge Byk statlar u kardelerimizdi,1865-1869 C.Clark K., 18691873 John Porter Brown K. ve 1873 Stephan Scoulondi K. Daha sonra bulunan kaytlarda Blge Byk Locasnn 17 ubat 1870 tarihinde almalarna Beyolu (Pera) Tepeba 4 Numaral binada devam ettii renilmitir. ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan kurulan La Victoire (Zafer) Locas ise 27 Kasm 1862 tarihinde zmirde, 896 numaral beratla kuruldu. 1862 de skenderiyede, Fransa Byk Dousuna bal olarak Les regenerateurs dEgypte (Msrn Yenileyicileri) Locas kuruldu. 1865 ylnda ngiltere Birleik Byk Locas Byk stad Sir Henri Bulwer K. ngiltereye dnnce yerine Prens Halim Paa K.seildi. Prens Halim Paa K. 1861 ylnda Osmanl mparatorluu snrlar iersinde kurulan Eski ve Kabul Edilmi sko Riti Sprem Konseyinin ilk Gran Komandr idi. Seimden sonra kendisinin iyi ngilizce bilmediinin anlalmas zerine seim yenilendi ve Amerikan vatanda olan John Peter Brown K. Blge Byk stad olarak seildi ve sonsuz douya g ettii 1873 tarihine kadar bu grevde kald. stanbulda en son 1858 tarihinde bir loca kuran Fransa Byk Dousu 23 Mart 1863 tarihinde stanbulda, lUnion dOrient (Dou Birlii) Locasn kurdu,1865 de 3 Mslman olan 103 yesi bulunuyordu, daha sonra Mslman olan yelerinin says 53e ulat. 1874 de almalarna son veren lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas nn ilk Saygdeer stad Osmanl vatanda olan Rum Doktor Alexandre Schinas K.idi. kincisi yine bir Ermeni asll Osmanl vatanda olan Serafin Aznavur K. ve 1864-1869 yllar arasnda Osmanl hukuk sistemi iersinde Baronun kurulmas amacyla grevli olarak bulunan ve Parise geri dndnde Paris 5. Blge Belediye Bakan olarak da grev yapan, 27 yanda gen bir Fransz hukuk doktoru, avukat, Louis Amiable K. (1837-1897)idi.

lUnion dOrient (Dou Birlii) Locasnn almalar baz gnler Franszca,baz gnler Trke yaplyordu. Union dOrient Locasnn ilk Saygdeer stad A.Schinas K. daha sonra Vertu=Arete (Erdem) Locasna geti ve bu locada da Saygdeer stat Seildi.1874 ylnda yaplan bir greve getirme trenine dzen konusundaki bilinen dncelerine ramen ngiltere Birleik Byk Locas temsilciside katlmd. Locann genel prensibi stanbulda alan btn localarla hangi obediyansa bal olursa olsun iyi ilikiler kurmak ve Osmanl vatandalar arasnda din yada etnik kimlik ayrm yapmadan ye kabul etmesiydi. zellikle Louis Amiablen Saygdeer statl dneminde zellikle Mslmanlarn ileri gelenleri arasndan ye kabul etmek iin byk aba gsterildi,hatta riteller Trkeye evrildi. Daha sonra Osmanl masonluunda ismi sksk duyulacak olan Cleanthi Scalieri K.de Louis Amiable K.in Saygdeer statl srasnda locaya katld. Bu arada Torino Byk locasna bal olarak alan Italia Locas ve ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak alan Bulwer Locas kardelerinden bir gurubu da lUnion dOrient (Dou Birlii) Locasna getiler. 1863 ylndalUnion dOrient (Dou Birlii) Locas nn Saygdeer stad seilen Serafin Aznavur K. daha nce ngiltere Birleik Byk Locasna bal olan Oriental Locasnda Saygdeer statlk yapm,yine ayn obediyansa bal olarak alan Bulwer Locasnda grev almt. lUnion dOrient (Dou Birlii) Locasnn bu baarlar nedeniyle ilgi grmesi stanbuldaki dier localarda baz rahatszlklar yaratmaya balad. 12 Haziran 1866 tarihinde Gustave Flourens adl bir adayn lUnion dOrient (Dou Birlii) Locasnda yaplan aydnlanma treninde adaya ritelde geen -nsann tanrya kar grevi nedir ?sorusu sorulduunda, adayn-Bu hatay yok etmek cevabn vermesi zerine kendisine bu cevabnn ne anlama geldii soruldu. Gustave Flourensin cevaben -Yaratc ve ilahi g yanltr,tanr yoktur ve hibir zaman var olmamtr. demesi ve ant ierken riteldeki ant metnine uymayp sadece vicdan ve erefi zerine yemin etmesine ramen aydnlanma trenine devam edilerek kendisine mason nitelii verildi. Bu olayn duyulmas zerine o tarihe kadar lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas ile iyi ilikiler iinde olan dier localar ilikilerini kesmeye ve Fransa Byk Dousuna ikayet mektuplar gndermeye baladlar. Locadan istifalar balad fakat Louis Amiable K. in gayretleriyle yeni katlmlar istifa edenlerin yerini doldurmakla kalmad ye says olaydan nceki sayy getii gibi stat derecesindeki kardelerin says da artt ve 30 Haziran 1868 tarihinde st derecelerde alabilmek iin apitr ald ve bir yl iinde ise apitrin ye says yirmiyi geti. lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas nn gerilemesi 1869 yl sonunda Louis Amiable K. in Fransaya dn karar vermesi ve locann Saygdeer stad olarak stanbulda yaynlanan La Turquie gazetesinin sahibi Nicolas Bordeano K. in seilmesi ile balad. Bordeano K. den sonra 1872 de Saygdeer stat seilen Kont de Rochetin K.in seildikten sonra ilk ii Trke ritelleri kaldrmak ve tutanaklarn Trkeye evrilerek okunmasna son vermekti. Bu davran locann Osmanl vatandalar olan Rum,Ermeni,Musevi ve Mslmanlarn byk tepkisini ekti,locadan istifalar balad. Locada grev yapacak karde kalmaynca locann uykuya yatrlmas gndeme geldi ve 28

Ocak 1874 tarihinde lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas Uykuya sokuldu. Locadan be ay sonra da apitr uykuya girdi. Bylece Osmanl Masonluunda ok nemli bir yeri olan hatta devam etmesi halinde Osmanl Byk Dousunun 1909 dan nce kurulmasn salayabilecek bir loca misyonunu tamamlayarak Mason tarihin sayfalarndaki yerini ald. lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas ile ayn yl iinde 4 Mays 1863 de zmirde,ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak 952 numaral beratla kurulan Saint John Locas ise ondan yirmi yl daha fazla bir sre varln srdrd ve 1894 de almalarna son verdi. 28 Mays 1863 tarihinde stanbulda,sonradan ad Roma Byk Dousu olan Torino Byk Dousuna bal olarak Italia Locas kuruldu. 1 Austos 1864 tarihinde Loca toplantlarn yaptklar binann giri katnda 50 renciyi barndran bir okul atlar. Italia Locas 1868 de almalarna son verdi. talyan Masonluunda Byk Dou 1862 ylnda Torino ehrinde kurulduu iin Torino Byk Dousu adyla tannyordu.Daha sonra 1865 de Floransaya tand,1871 ylnn sonunda ise yeni talyan devletinin bakenti ilan edilen Romaya tand iin Roma Byk Dousu olarak anlmaya baland. 7 Austos 1863 tarihinde zmirde, Kuadasnda,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan 978 numaral belge ile Eleusinian Locas kuruldu,Loca 1894 de almalarna son verdi. 13 Eyll 1863 tarihinde stanbulda,Hamburg Byk Locas tarafndan, Germania am Golden Horn Germania a la Corne dOr (Altn BoynuzdaHalite Almanya.) Locas kuruldu.Loca 1873 de almalarna son verdi. Bu locann almalarna devam edememesinin en nemli sebebi stanbuldaki Alman vatandalarnn saysnn ok az olmasyd. 1863 ylnda stanbulda,Beyolu (Pera),AsmalMescit Sokak 34 numaral binada bulunan mabette farkl gnlerde u 4 loca almaktayd, Fransa Byk Dousuna bal olan Union d Orient ve Etoile de Bosphore Localar ,Hamburg Byk Locasna bal Germania am Golden Horn Germania a la Corne dOr (Altn BoynuzdaHalite Almanya.) Locas ve talya Byk Dousuna bal Italia Locas. 1866 ylnda bu adresteki mabette loca almalar devam etmekteydi. 22 ubat 1866 da kurulan ve Ermenice alan Ser (Sevgi) Locas da bu mabette toplanmaya balad. 1868 de almalarna son veren Italya locasndan sonra 28 ubat 1868 kurulan Italia Risorta Locas da toplantlarn ayn adresteki mabette yapyordu. 1864 de Selanikte,biri Torino Byk Locasna dieri Fransz Byk Dousuna bal olarak ikisi de Macedoine (Makedonya) adn tayan iki ayr loca kuruldu. 27 Nisan 1864 tarihinde zmirde,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan 1014 numaral beratla Ermenice alan Dekran Locas ve 29 Nisan 1864 tarihinde 1015 numaral beratla Saint George Locas kuruldu, her iki locada almalarna 1894 ylnda son verdiler.Ayn yl zmirde Torino Byk Dousuna bal olarak Orkanich Locas ile Stella Ionia (onya Yldz) Locas kuruldu, Stella Ionia (onya Yldz) Locasnn kurulu trenini stanbulda

alan Italia Locas yapt .Torino Byk Dousu kendisine bal localarn st derecelerdeki kardelerinin almalar iin Stella Ionia (onya Yldz) Locas ile ayn ad tayan birde apitr kurdu. 18 Kasm 1864 tarihinde stanbulda,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan 1041 numaral belge ile Rumca alan Vertu=Arete (Erdem) Locas kuruldu,bu loca 1890 de almalarna son verdi. Vertu=Arete (Erdem) Locas nn ilk Saygdeer stad Schinas K. daha nce Fransa Byk Dousuna bal olarak alan Union dOrient Locasnn Saygdeer statln yapmt. 1866 da Vertu=Arete (Erdem) Locas nn Saygdeer statlna Scouloudi K. seildi. Ayn yl stanbulda ngiltere Birleik Byk Locasna bal olarak kurulan bir dier locada La Gloire Locas dr. 22 Kasm 1864de ise yine stanbulda,Haskyde,rlanda Byk Locasndan ald 166 numaral berat ile Lainster Locas kuruldu. Locann kurucu yeleri Oriental ve Bulwer localarnn yelerinden olumutu.Daha sonra loca almalarna Bykdere de devam etti. Lainster Locasnn stat derecesindeki kardelerinin almalar iin yl sonra 1867 de Mark Master derecesinde toplantlar yapan bir Royal Arch apitri kuruldu. 1893 ylnda alma yaplmad iin locann berat rlanda Byk Locasna iade edildi. 1865 de skenderiyede, Fransa Byk Dousu tarafndan lUnion maonnique (Masonik Birlik) Locas, Kahirede ise ngiltere birleik Byk Locasna bal olarak 1068 numaral belgeyle Bulwer Locas kuruldu. Ayn yl 20 Eyllde skoya Byk Locas da stanbul da Hasky de Thistle of the East adnda bir Royal Arch apitri kurdu. Fransa Byk Dousu Akdenizde Osmanl Devletinin snrlar iersinde nemli bir liman kenti olan Lazkiyede 1966 da lUnion des Peuples (Halklarn Birlii) Locasn kurdu. 22 ubat 1866 tarihinde geici olarak almaya balayp resmi kuruluunu 22 Aralk 1866 da stanbulda yapan Ser (Sevgi) Locas,Fransa Byk Dousuna bal olarak ve Ermenice almak zere kuruldu. Locann kurucu Saygdeer stad Serafin Aznavur K. 1863 ylnda lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas nn Saygdeer statln yapmt,1864 ylnda tekrar ayn greve adayln koymasna ramen yirmiyedi yandaki gen Fransz Avukat Louis Amiable K. in de aday olup kazanmasyla sonuca itiraz etmi fakat itiraz reddedilince ayrlarak Ser (Sevgi) Locasn kurmu ve stanbul Ermeni cemaatinin desteini alarak iki yl iersinde de ye saysn 18 kardeden 77 kardee kartmt. Locaya sadece Ermeniler ye alnyordu,yelerin ounluu stanbulun tannm bankerleriydi,dier yelerde iadamlar,kuyumcular,devlet memurlar ve doktorlard. Riteller Ermeniceye tercme edilmiti. Ser (Sevgi) Locasnn henz geici olarak almaya balad 1866 ylnda lUnion dOrient (Dou Birlii) Locas nda aydnlanan ateist Gustave Flourens in trende verdii cevaplara ve andn kendi belirledii ekilde yapmasna Ser (Sevgi) Locas yeleri de byk bir tepki gsterdiler.Fransa Byk Dousuna gnderdikleri yaknma mektuplarna doyurucu bir cevap

alamadklar iin sorun biraz daha byd, Byk dou iersinde pozitivist dncelerin etkili olmas ve Ser (Sevgi) Locas iersinde bu dnceye tepki olumas nedeniyle yeler arasnda istifalar balad. Asl tepkiler Fransa Byk Dousunun 1849 tarihli temel yasasndaki baz dinsel yada inansal ilkelerin, Evrenin Ulu Mimar kavramnn,tanrya inan zorunluluunun ve kutsal kitaplarn,1877 ylnda kaldrlmasndan sonra balad. 1866 ylndaki Gustave Flourens olayndan sonra iyice azalp 65 e inen ye says temel yasadaki son deiikliklerden sonra 38 e inmiti. 1880 ile 1890 yllar arasndaki on yl iersinde loca kendini biraz toparlamaya balamsa da lkede kan kargaalklar ve zellikle Sultan Abdlhamit dneminin politik durumu, yelerinin tamam sadece Ermeni cemaati yelerinden oluan bir Mason locasnn almasna kukulu bir gzle baklmasna neden oluyordu.almalarn takibe alnmas ve yelerin takip altnda olduklarn hissetmeleri nedeniyle 1894 ylna gelindiinde toplantlarn almasn salayacak kadar loca grevlisinin dahi bir araya gelemedii Ser (Sevgi) Locasnn kapatlmas zorunlu hale gelmiti. Sonu olarak 17 Eyll 1894 tarihinde, Louis Amiable K. in bakanlk ettii ve gvenlik nedeniyle her zaman toplanlan mabetde deil yelerden birine ait bir ofisde yaplan toplantda almalara son verilmesi karar alnd ve loca kapatld. 1867 ylnda Manisada, Torino Byk Dousuna bal olarak Anacleto Cricca Locas kuruldu. Locann ad kurucusu olan Anacleto Cricca kardein addr.Ayn yl Fransa Byk Dousuna bal olarak Osmanl topraklar zerinde bulunan Sveyde LAmour de la Verite (Gerek Ak), Port-Saidde lUnion des deux mers (ki Deniz Birlii) ve smailiyede LIsthme de Suez (Svey Ksta) Localar kuruldu. 14 Ocak 1867 tarihinde kurulmu olmasna ramen ritelik al 28 Mart 1868 tarihinde stanbulda yaplan I Proodos (Geliim) Locas, Fransa Byk Dousundan ald kurulu belgesi ile Rumca almaya balad. Bu locann kuruluunda Osmanl mparatorluu Barosunu dzenlemek zere grevli olarak istanbulda bulunan Fransz, Hukuk Doktoru Louis Amiable K. (18371897) ve Cleanti Scalieri K. youn bir aba gsterdiler. Louis Amiable K. ,1862 ylnda kurulan Union dOrient Locasnn da 1865-1870 yllar arasnda Saygdeer stadln yapt. I Proodos Locasnn ilk Saygdeer stad olarak Alexandre zmirides K. seildi. Ritelik alnda bulunan 15 yesinin ounluu Rum asll Osmanl vatandalaryd. Sekiz yl sonra 1876 da loca yeleri arasnda Yahudi ve Mslmanlarn says artm, ye says ise 89 olmutu. I Proodos Locasnn tarihte iz brakan en nemli almas Locann Saygdeer statln Cleanthi Scalieri K. in yapt dnemde, Osmanl mparatorluunun banda bulunan Sultan Abdlmecitin byk olu ehzade Muradn 20 Ekim 1872 de, kardeleri Nurettinin Eyll 1873 de, Kemalettinin ise 24 Austos 1874 tarihinde aydnlatlarak Mason san verilmesidir. 30 Mays 1876 da Sultan 5.Murad adyla tahta geen ve sadece 4 ay gibi ksa bir sre kaldktan sonra ruh salnn bozuk olduu gerekesiyle Sultan

10

2.Abdlhamit tarafndan tahttan indirilerek raan Saraynda gzaltna alnan ehzade Murad K. in aydnlanma treni gizlilik nedeniyle locann topland Beyolu (Pera) Aa Hamam sokak 12 Numarada bulunan mabette deil,Louis Amiable K.in Kadkydeki evinde yapld. ehzade Murad K.in kardelerinden, ehzade Nurettin K.in aydnlanma treni 8 Eyll 1873 tarihinde Beyolu Aa Hamam Sokak 12 Numarada bulunan mabette,dier kardei ehzade Kemalettin K. in aydnlanma treni ise Saygdeer stat Cleanthi Scalieri K. in Beyolu (Pera) Haczade (Hocazade)Sokak 16 Numaradaki evinde yapld. Cleanthi Scalieri K.in Saygdeer stat olarak locaya getirdii yeniliklerden biride baz loca almalarnn Trke olarak yaplmasn salamakt. Devrin tannm yazar Namk Kemal,Devlet Konseyi grevlilerinden Ali efkati,sarayn st dzey grevlilerinden bazlar,rann Antakya elisi ve yine rann stanbul elilii sekreteri ile byk elisi de Cleanthi Scalieri K. dneminde aydnlandlar. 1876 ylnn Austos aynda Sultan 2.Abdlhamidin Sultan 5.Murad indirip tahta kmas ve onu raan sarayna kapatmas ile, I Proodos Locas iin skntl bir dnem balad ve Cleanthi Scalieri K. Saygdeer stat grevini brakt. 89 olan loca yelerinin says bu olaydan sonra 51e dt. Sultan 2.Abdlhamit locaya hibir mdahalede bulunmamasna ramen tm almalarn mercek altna aldrmt sadece bu takibin hissedilmesiyle bile locann tm Mslman yeleri almalara katlmaya son verdiler. 1878 ylnda Masonlarn Sultan 5.Murad raan Sarayndan karacaklar hakknda yaplan bir ihbar sonrasnda masonlar yakn takibe alnd ve basknlar balad. Olaylarn altndaki gerek ise, Cleanti Scalieri K. ile beraber baz 5.Murad taraftarlarnn bir komite kurarak onu gz hapsinde tutulduu raan Sarayndan karmak amacyla giriimde bulunmalaryd. Komitenin baarsz birka gizli karma giriiminden sonra ihbarlar balad. Bu ihbarlar sonucunda Cleanti Scalierinin de bulunduu bir toplantnn yapld ev basld, evden son anda kamay baaran Scalieri ve Ali efkati Kardeler bir sre saklandktan sonra yurt dna katlar. 20 Mays 1878 tarihinde ise son bir karma teebbsnde bulunan Ali Suavi Kardeimiz ile onun organize ettii bir gurubun boaz kysndaki raan Saraynn basmas zerine , saray muhafzlar yakndaki Beikta karakolundan yardm istediler. Yardma gelen Beikta Karakolu kumandan Yedisekiz Hasan Paa ve karakol personeli Ali Suavi K.i ldrp dierlerini etkisiz hale getirerek bu son karma giriimini engellediler. Bu olaydan sonra baka bir karma giriimi yaplamad ve Sultan 5.Murad K. 28 yl hapis hayat yaadktan sonra 1904 ylnda sonsuz douya gt. I Proodos Locas 1900 ylnda kalan 28 yesinin 8-10 unu bile bir araya getirip toplant yapamaz hale gelmiti bu durumu gren son Saygdeer stad Alexandre zmirides K.de artk locann alamayacan anlaynca kardeleri bir araya getirip bir toplant yapmak istemiti,fakat kapann yaplabilmesi iin gereken toplanty aacak kardeleri dahi bir araya getiremeyince Fransa Byk Dousu 16 Aralk 1901 de tek tarafl olarak locaya bildirimde bulunarak kapann teyid etti.

11

29 Ekim 1867 de zmirde,Fransa Byk Dousuna bal Meles Locas kuruldu,loca 1870 ylnda almalarna son verdi. Meles Locasnn 21 Mays 1913 tarihinde zmirde tekrar almaya balad bilinmektedir. Locann kuruluundan bir yl sonra 1868 de zmirde,Torino Byk Dousuna bal olarak Orhaniye Locas kuruldu. Orhaniye Locas, yeleri arasna mslmanlar da kabul etmeye ve almalarn Trke yapmaya balad ayn yl Torino Byk Dousu stanbulda da La Fenice(Anka) , Speranza (Umut ve La Sincerita (tenlik) Localarn kurdu. Bunlardan La Fenice(Anka) Locas nn yeleri Rum asll Osmanl mparatorluu vatandalaryd. Yl sonunda bu loca ye saylarnn azl nedeniyle birleerek,Le Tre in Una ( bir arada) Locasn kurdular daha sonra Le Tre in Una ( bir arada) Locas smini Azizich (Aziziye) Locas olarak deitirdi Locann isminin Sultan Abdlazizi artrd sylenmekteydi bunun bir sorun yaratabilecei belirtildiysede saraydan bu konuda herhangi bir tepki gelmedi.Locann ilk Saygdeer stad olarak Georges Guarracino K. dir. Azizich (Aziziye) Locas ok ksa bir sre sonra almalarna son verdi. 1868 de zellikle talyan masonluunun Osmanl devletinin snrlar iersinde yapt almalar olduka verimliydi. 28 ubat 1868 tarihinde stanbulda,Torino Byk Dousuna bal olarak talia Risorta (Yce talya) Locas kuruldu.Bu locann kurulu trenininde Saygdeer statlk grevini Fransz Avukat Louis Amiable K. yapt. Loca toplantlarn Beyolu (Pera) Asmal Mescit Sokak 34 Numarada yapyordu. 1868 ylnda stanbulda,Louis Amiable K. in nclnde Fransa Byk Dousuna bal Union d Orient, Ser ve I Proodos Localarndaki kardelerin devam etmeleri iin bir Rose Croix apitri kuruldu.1870- 1873 yllar arasnda drt yl boyunca bu apitr in Bakanln Louis Amiable K. yapmtr. Ayn yl iinde stanbulda,Haskyde skoya Byk Locasndan ald 489 numaral kurulu berat ile Caledonian Locas kuruldu. Fransa Byk Dousu ise 1868 ylnda Kahirede Le Nil Locasn , 29 Kasm 1868 tarihinde Beyrutta, Le Liban ve 18 Aralk 1869 tarihinde ise Chaine dOrient (Dou Zinciri) Locasn kurarak doudaki etkinliklerini arttrma almalarna hz verdi. Fransa Byk Dousu 1871 ylnda da skenderiye ehrinde, Socrate Locasn kurdu. 7 Aralk 1870 zmirde,ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan 1340 numaral belge ile kurulan Sion Locas ondrt yl altktan sonra 1894 de almalarna son verdi. 1872 de zmirde, Torino Byk Dousu tarafndan yelerinin tamam Ermeni asll olan Armenak Locas kuruldu. 1873 de stanbulda,ngiltere Birleik Byk Locasnn Blge Byk Locas Byk statlna Stephen Scouloudi K. seildi ve 11 yl boyunca bu grevini yapan Stephen Scouloudi K. 1884 ylnda istifa ederek grevinden ayrldktan sonra baka bir karde aday olmaynca Blge Byk Locas alma yapamayarak kapand.

12

1873 ylnda Fransa ve Torino Byk Dousuna bal olan Union dOrient, I Proodos, Etoile de Bosphore,Italia Risorta ve Ser Localar stanbulda Beyolunda (Pera) Aa Hamam Sokak 12 Numaral binada bulunan ayn mabette fakat deiik gnlerde alyorlard. Gerek stanbulda,gerek Selanikte,gerekse zmirde bu sistem uzun yllar aynen geerliliini korudu, hatta bazen birbirini dzensiz olarak niteleyen masonik kurulular ayn bina iersindeki mabetlerde kendi simgelerini ve kendi kuamlarn kullanarak alabiliyordu. Mesela 1875 ylndada I Proodos, ,Etoile dOrient, Etoile dBosphore, Ser ve Italia Risorta Localar Beyolu (Pera) Kalyoncu Kulluk Caddesi iek Sokak 5 Numarada bulunan binada alyorlard. 30 Nisan 1888 tarihinde istanbulda yaynlanan La Phare du Bosphore gazetesinde, Etoile du Bosphore, I Prodos, Ser ve Italia localarnn Beyolu (Pera) Tesla kmaznda bulunan binalarndan ayrlp Hazzapoulo pasajnda 4243 numarada bir salon kiralayp mabet kurduklarn bildiren bir haber kt. 1894 tarihinde I Proodos Locasnnda bu mabette ald biliniyordu. 1 Mays 1873 tarihinde stanbulda,Bykderede Roma Byk Dousundan ald Kurulu berat ile Luce del Oriente (ark I) Locas kuruldu. 8 Mays 1876 tarihinde Msrda Msr Milli Byk Locas kuruldu ve ngiltere Birleik Byk Locas tarafndan tannd. 1886 ile 1906 yllar arasnda da Kayseride,talya Byk Dousuna bal olarak Hakiki Kardeler , 1889 da Mersinde skoya Byk Locasna bal Taurus,1893 ylnda Yanya da Fransz Byk Dousuna bal olarak Promethee, 3 ubat 1894 tarihinde ise stanbulda, Hamburg Byk Locasna bal olarak Die Leuchte am Golden Horn (Altn Boynuzun I Localar kuruldu. 1898 de Ankarada talya Byk Dousuna bal olarak kurulan Veritari Consciata (Tulu-u Hakikat) Locas 1.Dnya savana kadar almalarna devam etti. 1902 de ise Selanikte, yine talya Byk Dousuna bal olarak Macedonia Risorta (Yce Makedonya ) Locas Kuruldu. Talat Paa (Mehmet Talat K.) de bu locann yesi idi. Locann Saygdeer statlarndan Avukat Emmanuel Carasso K. ise ttihat ve Terakki cemiyetinin en etkin yelerinden olup daha sonra Selanik Milletvekili seilerek Osmanl Millet Meclisine girecekti. Emmanuel Carasso K. 27 Nisan 1909 tarihinde 2.Abdlhamide tahttan indirildiini bildirmeye giden heyetin iinde yer almt. Macedonia Risorta Locas almalarna 8 kardele balad ve 1909 Nisan ayna kadar 188 hariciyi aydnlatt,bunlardan 23 Osmanl ordusu subaylaryd. 17 Eyll 1904 de Selanikte ritelik al yaplan Veritas (Gerek) Locas, Fransz Byk Dousuna bal olarak almalarna balad. lk Saygdeer stad Isaac Vita Modiano K. idi. yeleri Selaniin Yahudi cemaatindendi ve talya Byk Dousuna bal Macedonia Risorta Locasndan gelmilerdi. 20 YY. banda Selanik nfusunun yarsna yakn spanya asll Yahudi cemaatinden olduu iin bu gayet normaldi. Daha sonra Selanikli rum, ermeni ve mslmanlarda yelie kabul ettiler, hatta 1908 yl balarnda Mslman yelerinin says 15 i buldu. lk kurulduunda 24 yesi olan Veritas Locasnn

13

ye says 1909 da 150 kardei gemiti. Selanik ehrinin tarihesini yazan Joseph Nehama K. de Veritas Locasnn yesiydi. Loca da aydnlanan kardelerden biride daha sonra Osmanl Sprem Konseyinin 1909 ylnda uyandrl ve gelimesinde nemli katklar olan Societe Generale dAssurancen Makedonya mdr Michel Noradunkyan K.idi . Bir dier tannm yesi ise Selaniin tannm gazetecilerinden ve Trke baslan Yeni Asr gazetesinin kurucusu olan Fazl Necip K. idi. Veritas Locasnn 1908 ylnda Saygdeer statln yapan David Joseph Cohen K. 1909 ylnda talya Byk Dousunun destei ile Sprem Konsey tarafndan 33.dereceye ykseltilerek Osmanl Sprem Konseyinin uyandrlmasnda grev ald ve Osmanl Sprem Konseyinde Sekreter seildi. Veritas Locasnn 1933 ylna kadar alt bilinmektedir. Fransa Byk Locas 1936 ylnda Veritas Locasn aktif localar yllndan kard. 1906 da Selanikte, talya Byk Dousuna bal olarak Labor et Lux Locas kuruldu. 1907 de ise stanbulda Haydarpaa ile Kadky arasnda rhtmda bir binada almaya balayan ve adn Kadkyn antik ad olan Calcedonia dan alan Loca talya Byk Dousuna bal olarak almaya balad. Calcedonia Locas almalarn Franszca olarak yapyordu. yeleri arasnda yararl almalar nedeniyle adlar mason tarihimizde sk sk geen Dr.Fuat Sreyya Paa K., Fuat Hulusi Demirelli K. ve Dr.lyas Modyano K. olan Calcedonia Locas nn baz yeleri 1909 da Osmanl Sprem Konseyinin uyandrlarak yeniden etkinlik kazandrlmas ve Osmanl Byk Dousunun kurulmasn takiben ulusal bir masonik kurulua bal olarak almak amacyla Calcedonia Locasndan ayrldlar ve 18 Ocak 1910 da Ziya- ark Locasn kurdular. Ziya- ark Locasnn kurulmasndan sonra Calcedonia Locasnn kalan yelerinin byk bir ksm da ksa bir zaman dilimi iinde Ziya- ark Locasna geince, alamaz hale gelen Calcedonia Locas almalarna son vermek zorunda kald. 6 Nisan 1907 tarihinde Selanikte, spanya Byk Dousu tarafndan 292 numaral berat ile Perseverancia (Sebat) Locas kuruldu. Locann ilk Saygdeer stad M.Samuel B.Maissa K. idi. Kuruluundan 6 ay sonra locann ye says 30a,1907 yl sonunda ise 44e kmtr. almalarn spanyolca yapan locann kardeleri arasnda masonluk tarihimizde adlar sk sk geecek Dr.Rza Tevfik K., daha sonra Maliye Bakan olan ve Atatrke zmir Suikast davasnda lme mahkum edilen Mehmet Cavit ve Mehmet Arif Kardeleri sayabiliriz. 1908 yl sonunda Perseverancia (Sebat) Locas yelerinin says 87 olmutu. zellikle Yunan ordularnn Selanie giriinden sonra almalarna ara vermi olan Perseverancia (Sebat) Locas nn 1927 ylndan sonra almalarna ait hibir belge bulunamamtr. 1907 ylnda spanya Byk Dousu Selanikte birde Himmanuel Rose Croix adnda apitr kurmutu,apitrin 1927 ylna kadar alt bilinmektedir. Ayn yl Selanikte Yunanistan Byk Dousuna bal olarak alacak Phillipos adnda bir loca daha kuruldu. 1908 yl kasm aynda stanbulda, kurucu yelerinin ou Oriental ve talia Risorta Localarndan gelen La Turquie Locas kuruldu. skoya Byk Locas Tarafndan 1049 numaral belge ile 11 ubat 1909 da almalarna

14

balayan La Turquie Locasnn 1914 tarihine kadar almalarna devam ettii bilinmektedir.Loca almalarn Franszca yapmaktayd. 1 Kasm 1908 tarihinde Selanikte, Fransa Byk Locasna bal lAvenir de lOrient (Dounun Gelecei) Locas kuruldu. Bu loca 2.dnya savann bana kadar alt 1939 ylnda kapand biliniyor. Kuruluunda 15 yesi olan loca, 1912 ylnda ye saysn 75 e kard bunun 23 Mslman gerisi Yahudi idi. Ayn yl Selanikte Romanya Byk Locasna bal Steaoa Salonicului ve Fransa Byk Dousuna bal Trke alan Mithat Paa Localar kuruldu. Mithat Paa Locas almalarna 1912 ylnn Kasm ayna kadar devam etti. 22 Austos 1908 tarihinde stanbulda Fransa Byk Dousuna bal olarak La Renaissance Locas kuruldu. Ritelik kurulu treni 20 Eyll 1908 de yaplan loca Birinci Dnya savanda almalarna ara verdi, Mondoros antlamasndan sonra ise tekrar almaya balad. 25 Kasm 1908 tarihinde stanbulda, spanya Byk Dousu tarafndan 309 numaral berat ile Constitution (Merutiyet) Locas kuruldu. Ritelik al 17 Mays 1909 da yaplan locann ilk Saygdeer stad Mehmet Cavit K., Nazrlar ise Rza Tevfik K. ve Mehmet Arif K. idi. Osmanl Byk Dousunun 1909 ylnda kurulmasndan sonra 1910 ylnn ubat aynda Constitution (Merutiyet) Locas spanya Byk Dousundan ayrlarak Osmanl Byk Dousuna baland. 3 Mart 1909 tarihinde stanbulda, Eski ve Kabul Edilmi sko Riti Osmanl Sprem Konseyi (ura-i Ali Osmani ) yeniden aktif hale getirildi. 1861 ylndaki Osmanl Sprem Konseyinin ilk kuruluundan sonra 1909 daki bu etkinliin bir uyandrma olduu,kurullarnn yeniden belirlendii de sylenebilir. Uyandrmann gereklemesi iin gereken 33.derecedeki kardelerin says yeterli olmad iin ilk admda Sprem Konsey in kurucusu olacak kardelerden derecesi uygun olmayanlarn bu dereceye ykseltilmesi almalar yapld. Osmanl Sprem Konseyinin yeniden aktif hale getirilmesi grevini stlenen Msr Sprem Konseyi, 33.dereceli Prens Aziz Hasan Paa K.i ve kendisine yardmc olmas iin de Yakup isminde 33.dereceli bir kardei grevlendirdi. Onlara Belika Sprem Konseyinin yesi olan 33.dereceli Josef Sakakini K. de katld ve 3 Mart 1909 tarihinde Mehmet Talat , Mehmet Cavit , Rahmi , Mithat kr ,Dr.Rza Tevfik , Nesim Mazliyah , Michel Noradunghian , David J.Kohen ,Osman Adil , Asm , Mehmet Arif , Mehmet Fuat Hulusi ve Galip kardelerimiz stanbulda 33.dereceye ykseltildiler. 3 Mart 1909 da 13 kardein kardein 33.dereceye ykseltilmesinden sonra fiili olarak uyandrma gereklemi olmasna ramen resmi uyandrma tarihi olarak Trkiye Sprem Konseyi tzklerinin uygulamaya konulduu 24 Haziran 1909 tarihi esas alnmtr. 3 Mart 1909 tarihinde stanbulda, Osmanl Sprem Konseyinden ald 1 numaral kurulu belgesi ile Vatan Locas , 2 numaral kurulu belgesi ile

15

Muhibban- Hrriyet Locas , 3 numaral kurulu belgesi ile Vefa Locas , 4 numaral kurulu belgesi ile afak Locas kuruldu. stanbulda, daha nce Msr Milli Byk Locasna bal olarak 119 numaral belge ile 1 Kasm 1908 de kurulmu olan ve Hazzopoulo Pasajndaki mabette alan Resne Locas , 19 Haziran 1909 tarihinde yapt toplantda Osmanl Byk Dousuna katlma karar ald. Resne Locasnn loca numaras 5 dir. 22 Nisan 1909 tarihinde Selanikte, spanya Byk Dousuna bal olarak alan Perseverancia (Sebat) Locas yesi 8 karde tarafndan 310 numaral belge ile almalarn Trke yapacak olan Fazilet Locas kuruldu. Ksa zamanda ye says 24e ykseldi , yelerinden Azmi K. Selanikde polis mdr idi. Fazilet Locasnn ilgin almalarndan biride kadn haklarnn savunmas iin nemli almalar yapmasdr.yelerinden Hukuk Profesr Celal Dervi K. in nclnde lm cezasnn kaldrlmas iin de giriimlerde bulunan locann laiklik konusunda yapt almalar dinin de ileri gelenlerinin tepkisini almt. 1911 ylnda Trk talyan sava esnasnda Fazilet Locasnn almalarna ara verilmi ve daha sonra da herhangi bir almas tesbit edilememitir. 27 Nisan 1909 tarihinde Sultan 2.Abdlhamit tahttan indirilerek yerine Sultan Mehmet Reat tahta karld. Sultan 2.Abdlhamite tahttan indirildiini bildirmeye giden heyetin iinde Emmanuel Carasso K. de vard. 24 Haziran 1909 tarihinde yaplan ikinci toplantda Sprem Konseyin uyandrlmasndan sonra Gran Komandr olarak Prens Aziz Hasan Paa K. seilmidir. Dier grevlere ise o gnk grev adlaryla tanmlandnda u kardelerimiz seildiler,Kaymakamla Mehmet Cavit K. , Umumi Byk Mfettilie Mehmet Talat K. , Byk Hatiplie Mithat kr K. , Byk Katiplie David Kohen K. . Osmanl Sprem Konseyinin uyandrlmas ve almalara balanmasnda Selanik masonlarndan Michel Noradunghian K. ve David Joseph Cohen K. lerinde ok yararl almalar olmutur. Osmanl Sprem Konseyi (ura-i Ali Osmani ) nin uyandrlmasndan sonra Osmanl Byk Dousu nun kurulmas iin almalar balatld. 24 Haziran 1909 tarihinde Osmanl Sprem Konseyinin yapt toplantda,Osmanl Byk Dousunun kurulmas iin o tarihde almakta olan tm localara bir davet yaplmas karar alnd ve 9 Temmuzda hazrlanp gnderilen bu davet yazsnda, 13 Temmuz 1909 Sal gn saat 10.00 da stanbulda, Galatada, Noradunghian Hannda Berlin Sigorta irketi temsilcisi Davit J.Kohen K.in ofisinde yaplacak toplantya localarn temsile yetkili iki kardein gnderilmesi rica edildi. Belirtilen tarihdeki toplantya Toplantya bakanlk eden Osmanl Sprem Konseyi Gran Komandr ve Constitution Locas yesi iken Vatan Locasna geen Prens Aziz Hasan Paa K. in dnda be locay temsilen u 14 kardeimiz katld; Constitution Locasn temsilen Osman Talat K. , talia Risorta (Yce talya) Locasn temsilen Raphaelle Richi K. , Macedonia Risorta (Yce Makedonya) Locasn temsilen Bohur Kamhi K., Bisanzio Risorta (Yce

16

Bizans) Locasn temsilen Edouard de Nari K. , Feyzi Menahem K. , Victor Algranti K. , Jak Suhami K. , Andre Antipas K. , Victor Mordo K. ,La Renaissance Locasn temsilen Michel Noradunghian K. , David J.Kohen K. , Georges Chassatis K. ve Jean Siatis K. Toplantda konuan kardelerimiz Osmanl Byk Dousunun kurulmas hakknda karar almakla beraber grevlilerin seimi iin daha geni bir katlm olmas gerektiini dnerek 1 Austos 1909 Pazar gn Beyolu (Pera) Hazzapoulo pasajndaki mabette ikinci bir toplant yaplmas iin yeni bir davetiye gnderdiler ve ilk toplantya gelemeyen dier localarnda temsilci gndermelerini istediler. 1 Austos 1909 tarihinde Pazar gn Beyolu (Pera) Hazzapoulo pasajndaki mabette Josef Sakakini Kardein bakanlk ettii toplantda, Renaissance Locasndan Michel Noradunghian , David J.Kohen , Solon E.Casanova , Jean Siatis Kardeler , Bizansiyo Risorta Locasndan Victor Mordo , Feyzi Menahem , Edouard de Nari , Victor Algranti , Jacques Kaldron Kardeler , Constitution Locasndan Osman Talat , Herkul Diyamantapulo ve Erera Dario Kardeler, Vatan Locasndan Aziz Hasan Paa , Ahmet Nesimi , Josephe Sakakini Kardeler , Macedonia Risorta Locasndan Bohur Kamhi , Faik Sleyman Paa Kardeler , Italia Risorta Locasndan Raphaella Ricci Karde , Veritas Locasndan A.Salem Karde , Muhibban- Hrriyet Locasndan Mehmet Ali Baba K. , Vefa Locasndan Nail Reit , Osman Saip , Nuri Nazif , Tevfik , Sadk Kardeler , afak Locasndan lyas Modiano , Jak Suhami Kardeler , Resne Locasndan Osman Fehmi , Hilmi Kardeler ve Uhuvvet-i Osmaniyye Locasndan Nadra Mouddon Karde, simgesel derecelerde ilk ulusal mason kuruluumuz olan Mark- Azam- Osmaninin (Osmanl Byk Dousunun) grevlilerinin seimini yaptlar. Toplantya katlan ve grevli seilen kardelerin localarna ve bal olduklar deiik Byk Doulara bakldnda Osmanl Byk Dousunun kurulmas iin nasl bir evrensel kardelik zincirinin kurulduu daha iyi anlalr. 1 Austos 1909 da yaplan bu toplantda seilen Osmanl Byk Dousunun Byk stad ve dier grevlileri o zaman kullandklar grev adlarna gre yle sralanabilir; Byk statMehmet Talat Sai K. B. . Kaymakam..Galip K. B. 1.Nazr.Mehmet Ali Baba K. B. 2.Nazr.Osman Fehmi K. B. HatipRza Tevfik K. B. KatipOsman Talat K. B. Hazinedar..Sarm Kibar K. B. MuhakkikNail Reit K. B. 1.Terifat.Raphaello Richi K. B. dare MemuruJak Suhami K. B. 1.Nazr Yrd..Edouard de Nari K. B. 2.Nazr Yrd..Nadra Moudron K.

17

B. Hatip Yrd.Michel Noradunghian K. B. Katip Yrd.Erera Dario K. B. Katip Yrd.Feyzi Manahem K. B. Katip Yrd.Solon E.Casanova K. B. Hazinedar Yrdlyas Modyano K. B. 2. MuhakkikBohur Kamhi K. B. 3. MuhakkikVictor Algrandi K. B. 4. MuhakkikTevfik K. B. 2.Terifat.Diran Kolekyan K. B. 3.Terifat.Osman Saip K. 1 Austos 1909 gn bu toplantnn yaplmas ayn zamanda Osmanl Byk Dousuna katlmak iin yeni localarn kurulmasna da bir hz verdi Renaissance Locasndan ayrlan kardeler ttihat ve Terakki Hakiki Muhipleri (Les Vrais Amis de lUnion et Progres) Locasn kurdular David J. Kohen K. locann ilk Saygdeer stad olarak seildi. Loca 1 Eyll 1909 da Osmanl Sprem Konseyine katld. Ve 6 loca numarasn ald. Msr Byk Locasna bal olarak almakta olan Uhuvvet-i Osmaniyye (La Fraternite Ottomane) Locas da ayn dnemde Osmanl Sprem Konseyine dahil olarak 7 loca numaras ile oluumun iindeki yerini ald. Osmanl Byk Dousunun Byk stad ve dier grevlilerinin greve getirme trenlerinin 9 Eyll 1909 gn yaplmasna karar verildi, belirtilen gnde seyahatte olan Byk stat Talat K. hari dier grevlilerin greve getirme trenleri yapld Talat K. in greve getirme treni ise 17 Eyll 1909 tarihinde yaplabildi. Osmanl Sprem Konseyi ve Osmanl Byk Dousu arasndaki ilikileri dzenlemek iin yaplan almalar sonunda 8 maddelik bir Konkordato hazrland ve 1 Kasm 1909 tarihinde imzalanarak yrrle konuldu. 25 Kasm 1931 ylnda imzalanan ikinci konkordatoya kadar bu konkordatonun esaslar geerli oldu. 20 Kasm 1909 tarihinde kurulan fakat ritelik al 21 Mart 1910 da yaplan Uhuvvet (Kardelik) Locas Edirnede ,spanya Byk Dousuna bal olarak 314 numaral berat ile almalarna balad.Locann ilk Saygdeer stad Mahmut Nedim K.in bir yl sonra Parise gitmesi nedeniyle 1910 ylnda Saygdeer stat olarak Mazhar Mfit K. seilmitir.Loca yeleri arasnda Edirnede nfusun byk bir ksmn tekil eden Yahudi cemaatinin tannm isimleri vard. Uhuvvet (Kardelik) Locasnn 1911 yl Austos ayndan sonra almalarna devam ettiine dair bir belge bulunamamtr. Osmanl snrlar iersinde kurulan spanya Byk Dousuna bal tm localar, Sultan 2.Abdlhamidin tahttan indirilmesi ve lkeye hrriyetin hakim olmas iin almlard,ttihat ve Terakki Partisinin pek ok yeside spanya Byk Dousuna bal localarda almlard. Osmanl Sprem Konseyinin uyandrldktan sonra yeniden yaplanp almaya balatlmas ve Osmanl Byk Dousunun kuruluunun gerekletirilmesini takiben ngiltere Birleik Byk Locas ve skoya Byk Locasnn bu iki masonik kuruluu tanmamasna ramen zellikle Veritas Locasnn 23 Kasm 1909 tarihinde bal olduu Fransa Byk Dousuna gnderdii ve her iki ulusal masonik kuruluun bir an nce tannmasn neren

18

mektubu Osmanl mason topluluu tarafndan ok byk takdir toplad ve Veritas Locasna onur kazandrd. Constitution (Merutiyet) Locas da spanya Byk Dousundan ayrlarak Osmanl Byk Dousu iinde almaya balad ve 8 loca numarasn ald. Locann ilk Saygdeer stad olarak Cavit K. seildi. Constitution (Merutiyet) Locas 1913 ylnda almalarna son vermidir. 18 Ocak 1910 tarihinde, kurulan 9 numaral Ziya- ark Locasnn kardelerinin ou, almalarna son vermi olan talya Byk Dousuna bal Calcedonia Locasnn eski yeleriydi. Loca toplantlar stanbulda, Kadky ile Haydarpaa arasndaki rhtmda bulunan Calcedonia Locasnn eski mabedinde yaplmaya baland. Daha sonra Prens Aziz Hasan Paa K. in destei ile Kadky Bahariyede Hale sinemasnn kesindeki bir bina kiraland ve mabet oraya tand. 1.Dnya sava srasnda Dr.Fuat Sreyya Paa K. in Kadky Modada bulunan ifa hastanesinin st katnda kurulan mabette alan loca, 5 Nisan 1929 tarihinde Nur-u Ziya sokakta 25 numaral bina satn alnnca Loca almalarna orada devam etti. Dr.Fuat Sreyya Paa K. , Ziya- ark Locasnda tam 22 yl Saygdeer statlk yapmtr. Mason san alan ilk Osmanl Sultan 5.Murad K. in olu ehzade Selahattin K. ve Trk Masonluunun uykuya yatt 1935 ylnda Byk stat olan Muhittin Osman Omay K. ile ayn yl Sprem Konsey GranKomandr olan Dr.smail Hurit Gn K.de Ziya- ark Locasnda aydnlanmtr. Locann en ilgin almalarndan biride , asl meslei din adam olan Hoca Mahmut K. in banda sar ile mabette Masonluk ve slamiyet konulu bir sunu vermesidir. Ziya- ark Locas 1935 ylnda adn Trkenin nem kazanmas nedeniyle Tan I Locas olarak deitirmi ve 1935 ylnda Trk masonluunun uykuya yatmasna kadar almalarna devam etmidir. talya Byk Dousuna bal olarak alan Bizansio Risorta Locas 18 ubat 1910 tarihinde 11 numara ile Osmanl Byk Dousuna katld ve 1925 ylnda ismini Akasya Locas olarak deitirdi ve 1935 ylna kadar almalarna devam etti. talyanca olarak almalarn yapan loca daha sonra Franszca olarak devam etti. Bizansio Risorta Locas nn Saygdeer stad olan Nicola Forte K. , Osmanl Byk Dousu kurulmadan nce zellikle talya Byk Dousunun desteiyle stanbulda bir Ulusal Byk Dou kurulmas iin bir alma iersine girmiti, bunda baarl olamasa bile daha sonra 8 Aralk 1909 da talya Byk Dousunun Osmanl Byk Dousundan gelen tannma talebinin kabul edilmesinde Nicola Forti K.in bu konuda yapt almalarn ok byk yarar oldu. Fransa Byk Dousu,kurucular arasnda kendisine bal localardan pek ok kardein olmasna ramen Osmanl Byk Dousunu ancak 1910 ylnn ortalarnda tanmaya karar verdi. ngiltere Birleik Byk Locas ise aka Osmanl Byk Dousunu tanmayacan bildirdi. Esasen Osmanl Byk Dousunun kurulmas iin d ilikilerini gelitirmek isteyen kardeler 1908 ylnda Fransaya , 1909 ylnn Mays aynda ise talyaya yaptklar ziyaretlerde bu almalarna g katacak ok byk bir

19

destek salamlard. 20 Mays 1909 tarihinde Torinodaki Mason Localar, ziyarete gelen Osmanl devletinden 30 masonun onuruna bir toplant dzenlediler bu toplantya Macedonia Risorta, Labor et Lux, Fazilet, Veritas, Perseverancia ve Philippos Localarndan kardelerimiz katldlar. 5 gn sonra 25 Mays da ise bu sefer Livornoda byk bir karlama ve sonrasnda tren yapld. 27 Nisan 1909 da 2.Abdlhamidin tahttan indirilip Veliaht Reat Efendinin, Sultan 5.Mehmet Reat ad ile tahta karlmasndan sonra artk Osmanl devletine ttihat ve Terakki komitesinin ounluu mason olan yeleri egemen olmaya baladlar. Osmanl devletinde zgrlkleri geri getirmek ve 33 sene lkeyi demir bir yumrukla idare eden 2.Abdlhamidi tahttan indirmeyi hedefleyen ttihat ve Terakki komitesi nce gizli bir komite olarak alrken sonra dernek,daha sonrada parti kimliiyle Osmanl tarihinde iz brakmtr. yelerinin siyasetin iine girmesi, bu dnemde localarnda siyasete karmasna neden oldu. Bu durum lkedeki mason kartlarnn eline de bir anlamda yeniden masonluun aleyhine alabilmelerini salayacak frsat vermiti. 1909 da Byk stat seilen Talat K. imizin istifas zerine 1 Austos 1910 tarihine kadar ksa bir dnem yardmcs Miralay Galip K.bu greve vekalet etmi, daha sonra ise 1912 ye kadar olan dnemini tamamlamak iin Osmanl Byk Dousunun Byk statlna Faik Sleyman Paa Kardeimiz seilmitir. 1912-1915 yllar arasnda Byk stat olarak Dr.Mehmet Ali Baba K. grev yaptktan sonra Faik Sleyman Paa K. 1915-1918 dnemi iin tekrar seilmise de ksa bir zaman sonra komutan olarak cepheye arld iin grev sresi olan 1918 yl sonuna kadar yerine Mehmet Cavit K. grev yapmtr. Lbnanda kurulan tidal , Hrriyet ve tidal , Ennasra Localar ile Msrda kurulan El Felah , El Mrvve , Nurul Muhabbe ve ems l Mark Localar , amda kurulan El Vahdeti Osmaniye , Halepte kurulan Halep , Kudsde kurulan Mabed-i Sleyman , Humus da kurulan ttihad-l Halit , Merci Uyunda kurulan Merci Uyun-el Osmani ve Yanyada kurulan Tulu Localar da 1910 ylnda Osmanl Byk Dousuna katldlar. Kuruluundan bir yl sonra kendisine katlan localar ile glenen Osmanl Byk Dousuna, Uykuya yatt 1935 ylna kadar 65 loca katlacakt. Bazlar Birinci Dnya Sava sonrasnda Osmanl mparatorluunun snrlar dnda altklar iin Osmanl Byk Dousundan ayrlmak zorunda kalan,bazlar ise alamayp kapanan bu 66 locadan 1935 ylnda alr durumda 31 loca kalmt. skoya Byk Locasna bal olarak 1083 numaral kurulu belgesi ile 1911 ylnda stanbulda almalarna balayan Logos Locas 1928 ylna kadar almalarn devam ettirdi. 8 Kasm 1912 tarihinde Yunan ordular Selanike girdiler, skynetim ilan edilmesi nedeniyle localar toplant yapamaz haldeydiler.Blgenin ekonomik adan en aktif kenti olan Selaniin zel statde bir ehir olmas iin Fransann da aba gstermesine ramen 10 Austos 1913 tarihinde 2.Balkan sava

20

sonunda imzalanan Bkre Antlamas ile Selaniin Yunanistana ilhak onayland. 1916 da ise Yine skoya Byk Locasndan ald 1185 numaral belge ile stanbulda kurulan Highasdan locas da 1930 ylna kadar almalarn devam ettirmidir. 1911 ylnda Osmanl Byk Dousuna bal olarak almak zere kurulan localardan Kahirede kuruldu,El Kemal , La Fidelite ve Nur-l Hda adlarn tayan bu localara Beyruttan Cebel , Mersinden Sulh localar katldlar. Bir sene sonra zmitte kurulan Nevzad- Hrriyet ve 1913 de Sivasta kurulup almalarn uzun sre devam devam ettiremeyen Vezne Locas ile ayn yl Malatyada kurulan Ik locas da Osmanl Byk Dousuna katld. 28 Eyll 1911 ylnda talyann Libyay igali ile Osmanl devleti ile talya savaa girince her iki lkenin masonlar da bu savaa kar kp bir an nce sona erdirmek iin gereken tm abay gsterdiler fakat brakn sona erdirmeyi kendileri de savaa katlmak zere kuzey Afrikaya gitmek zorunda kaldlar. 1912 de balayan Balkan savan 1.Dnya sava takip edince Bakumandan Vekili Enver Paa Loca almalarnn durdurulmas iin bask yapmaya balad ve pek ok loca yesini cephelerde atmann ortasna grevli olarak gnderdi. Savaa katlan pek ok kardeimiz hayatn kaybetti, hatta Byk stat grevinde iken Kolordu Komutan olarak Kafkas cephesine tayini kan Faik Sleyman Paa Kardeimizde 17 Austos 1916 tarihinde savata hayatn kaybetmitir. 1914 ylnda Elazda kurulan Necmi Terakki Locas ile stanbulda kurulan Sebat Locasnn Osmanl Byk Dousuna katlmasndan sonra savan acmasz ortam iersinde iki sene yeni bir loca kurulmas iin herhangi bir alma yaplamamtr. 2 Kasm 1914 de Rusyann, 5 Kasm 1914 de ngiltere ve Fransa Osmanl devletine sava ilan etmesinden sonra douda Sarkam,batda anakkale ve gneyde Sina lnde hzla gelien sava mason localarnda toplant yaplmasna imkan tanmyordu 1914 ile 1918 yllar arasnda Osmanl Byk Dousuna katlan tek Loca 17 Mays 1916 da kurulan Necat Locasdr. Askeri Doktor smail Hurit K. in kurucular arasnda olduu ve ilk Saygdeer statln yapt Necat Locas kardeleri, 1917 ylnda kimsesiz ocuklarn korunmas iin Himaye-i Etfal Cemiyetini (ocuklar Koruma Derneini ) kurmutu.Locann kurucu Saygdeer stad olan Dr. smail Hurit K. daha sonra 1933 ylnda Trkiye Sprem Konseyi Gran Komandrlne seilmitir. Osmanl Byk Dousu 1917 ylnda Berlinde yaplan ve 1.Dnya Savanda Almanyann yannda savaan lkelerin mason kurulularnn katld zel bir toplantya katld. Bu toplantda Osmanl Byk dousunu Dr.Mehmet Ali Baba K., Tevfik Hamdi K., Mustafa Zht K. ve Faik Sabri K. temsil ettiler. 1918 ylnda ise zmirde Gne Locas,stanbulda da Selamet Locas ve ntibah Locas kuruldu. Ayn yln 1 Austos gn Osmanl Byk Dousunun Byk stad olarak Dr.Rza Tevfik K. seildi.

21

3 ubat 1917 de Osmanl devletine Sadrazam olan Mehmet Talat K.imiz sava Osmanl devletinin kaybetmesi zerine 8 Ekim 1918 tarihinde istifa etti. 30 Ekim 1918 tarihindede Limni adasndaki Mondoros limannda silah brakma anlamas yapld ve Osmanl devleti bu anlama ile topraklarnn bir blmn kaybedince kaybedilen bu blgelerde kalan localarda Osmanl Byk Dousunun etkinlik alan dnda kaldlar. Mondoros anlamasnn imzalanmasndan hemen sonra yelerinin byk bir ounluu mason olan ttihat ve Terakki Partisi, 1 Kasm 1918 de yapt toplantda kapanma karar ald, ertesi gn partinin tm nderleri yurt dna gittiler,gidenler arasnda Osmanl Byk Dousunun ilk Byk stad Mehmet Talat K. imiz de vard. 1918 de Konyada Fransa Byk Dousuna bal olarak La Soleil dAnatolie (Anadolu Gnei) Locas kuruldu,loca almalarna 1920 ylnda son verdi. skenderunda 1920 ylnda skoya Byk Locasna bal olarak Mersindeki Taurus Locas ile ayn ad tayan bir loca daha kuruldu, bu loca 1937 ylna kadar almalarna devam etti ve daha sonra kapand. Byk stat Dr.Rza Tevfik K.in kendi istei ile ayrlmasn takiben yaplan seimde Fuat Hulusi Demirelli K. 1919-1921 yllar iin Byk stat olarak seildi. 1921 ylnda stanbulda Osmanl Byk Dousuna bal olarak almak zere Murad Locas kuruldu. Ayn yl kurulan bir dier loca ise almalarn Franszca yapan Etoile dOrient(Dou Yldz) Locasdr.1.Dnya Sava sonrasnda AMIAssociation Maonnique Internationale ( Uluslararas Masonluk Birlii ) in 19-23 Ekim 1921 tarihleri arasnda Cenevrede organize ettii kurulu Konvanna Osmanl Byk Dousu Muslihiddin Adil K.i temsilci olarak gnderdi. kinciside Eyll 1923 de Cenevrede yaplan AMI konvanndaki temsilcimiz ise Edward Lobe K. idi. AMI konvanndan nce stanbulda Aydn ve Tuluu Hakikat Localar kurulmutu. Fuat Hulusi Demirelli K. in Byk stat olarak grev sresinin bitiminde bu greve 1924 ylna kadar grev yapmak zere Besim mer Paa K. seildi. 1923 de Cumhuriyetin ilannda Byk stat Grevinde olan Besim mer Paa K.in grev sresinin sona erdii 1924 ylnda Osmanl Byk Dousuna Almanca alan stanbul Locas ile Trke alan Ehram ve Genlik Localar katldlar. 1923 ylnda Osmanl Byk Dousuna bal olarak alan localarda alan kardelerin says 500e ulamt. Halifeliin kaldrlmas ve AMIAssociation Maonnique Internationale ( Uluslararas Masonluk Birlii ) nin Brkselde 3. Konvannn yapld bu dnem, Mustafa Kemal Atatrkn gen Trkiye Cumhuriyetini ada bir toplum yapma yolunda canla bala ald bir yld. Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu olan Atatrkn ttihat ve Terakki Komitesi yesi olduu yllarda aydnlanarak mason olduu hakknda gerek Trk gerekse dier lke kaynaklarnda pek ok yayn yaplm olsa da somut olarak bir kayt bulunamamtr.

22

Trk ve Dnya Masonlar, lkesinin zgrlk yolundaki mcadelesinde yaptklar , bat medeniyetinin tm niteliklerini lkesine kazandrma yolundaki almalar ve erdemleri ile Atatrkn nlksz bir mason olduu hakknda ayn dnceyi paylamaktadrlar. Bir kayt belgesine dayanmamakla beraber tm yaynlarda Atatrkn aydnland loca olarak Selanik ehrinde bulunan iki locann ad gemektedir bunlardan birinin ad talya Byk Dousuna bal olan Macedonia Risorta Locas dieri ise Fransa Byk Dousuna bal Veritas Locasdr, hatta bu konuda Atatrkn aydnland yl olarakda 1907 yl gsterilmektedir.Bu tarih zellikle Atatrkn ttihat ve Terakki Komitesine 322 numara ile kaydolduu yl olarakta gemektedir. 1924 ylnda grev dnemi sona eren Byk stat Dr.Besim mer Paa K. in yerine 1 Austos 1924 tarihinde Servet Yesari K. seildi. Osmanl Byk Dousunun dernek statsne sokulmasda Byk stat Servet Yesari K. in dneminde olmutur. lk olarak 25 ubat 1926 da Yetimlere Yardm Cemiyeti adyla zmirde, daha sonra stanbulda 30 Haziran 1927 de Tekaml- Fikri Cemiyeti adyla resmi kayt altna giren Osmanl Byk Dousu daha sonra 16 Mays 1929 da isim deitirerek Trk Teali Cemiyeti (Trk Ykseltme Cemiyeti) adn alm ve 1935 de uykuya yatmadan nce son olarak 11 Ocak 1933 tarihinde Trk Teali Cemiyeti (Trk Ykseltme Cemiyeti) Trkiye Byk Mark olarak stanbul Valiliine kayt yaptrmdr. Sprem Konseyin stanbul Valiliine resmi kayd ise 9 Mays 1932 de Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti adyla yaplmtr. Fikret Takiyyeddin K. in Byk stat seildii 1925 ylnda resmi olarak Trk Teali Cemiyeti (Trk Ykseltme Cemiyeti) adn henz almam olan Osmanl Byk Dousuna bal olarak, stanbulda Franszca alan Vedad ve Reveil ( Uyan ), Ankarada Cumhuriyet Localar, 1926 da ise zmirde Merih ve Zuhal, stanbulda Azim, Gaziantepde Cenup Yldz Localar kuruldu. 1 Austos 1927 de yaplan genel kurulda Edip Servet K. Byk stat seildi ve bu grevi 1 Austos 1930 tarihinde ikinci kez seilen Servet Yesari K.e devredene kadar yl boyunca grevde kald Osmanl Byk Dousunun resmi dernek adnn Trk Ykseltme Cemiyeti olmas Servet Yesari K.in Byk statl dneminde olmutur. Servet Yesari K.in bu ikinci dnem Byk statl siyasetin masonlua sokulmas abalar nedeniyle ay gibi ok ksa bir sre devam etmi ve kendisi ile beraber tm byk grevlilerin 24 Ekim de istifa etmeleri zerine 31 Ekim 1930 tarihinde yaplan genel kurulda Byk stat grevine Mim Kemal ke K. seilmitir. Mim Kemal ke K. 22 Nisan 1932 tarihine kadar devam ettii bu grevini ayn tarihde seilen Mustafa Hakk K.e devretmidir. 1930 ylnn 1 Austos gn yaplan Byk stat seiminde, CHFCumhuriyet Halk Frkasnn politikay masonlua sokma abalar iyice gnna kt. CHFnin stanbul il sorumlusu ve parti mfettii olan Hakk inasi Paa K. masonik geleneklere hi uymayan bir ekilde; Genel kurula ben bakanlk edeceim. Hkmet mason cemiyetini tanmyor, Trk

23

Ykseltme Cemiyetini tanyor, biz de ancak Trk Ykseltme Cemiyeti iin seim yapacaz. CHF btn cemiyetleri kontrol ettii iin bu seimi de kontrol edecektir. Hepiniz u datlan listeye gre reylerinizi vereceksiniz. Emir aldm, mnakaa kabul etmem. demi, genel kurul delegesi kardelerimizde hkmet ile olan ilikilerinin bozulaca endiesiyle iddetli tartmalardan sonra Cumhuriyet Halk Frkasnn istedii listeyi semek zorunda kalmlardr. nce Necat locas daha sonra Etoile dOrient locas bu seime itiraz etmi ve daha sonra Trk Masonluu tarihinde ayr bir inceleme konusu olabilecek zincirleme olaylar meydana gelmitir. Mart 1932de Genel Kurmay Bakan Mareal Fevzi akmakn talebiyle Milli Savunma Bakanlndan Trk Ykseltme Cemiyetine yollanan bir yaz ile askeri personelin cemiyetlere girebilmesi iin izin almalar gerektii bildirilmi ve mason olan askeri personel varsa isim listesinin bakanla gnderilmesi istenmitir. Bu yazy takiben harici hayatnda doktor albay olarak askeri hastanede grevli olan Byk stat Mim Kemal ke K. grevinden istifa etmitir. 1930lu yllarda arka arkaya gelien bu olaylar masonlua kar yaplan olumsuz hareketlerden sadece bir ksmdr. Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti uykuya yatt 1935 ylna kadar AMI Association Maonnique Internationale ( Uluslararas Masonluk Birlii ) nin 1925 Brksel, 1926 Belgrat, 1927 Paris ve 1930 Brksel konvanlarna katld. 1927 ylndaki 6.AMI Konvanna o tarihdeki adyla Tekaml- Fikri Cemiyeti olan ulusal mason kuruluunun temsilcileri olarak katlan Edip Servet, Rait Erer ve Vecdi Dilmen Kardeler tarafndan verilen bir nergenin kabul edilmesiyle AMI yesi olan bir obediyansn bulunduu blgede,o tarihden sonra yabanc obediyanslara bal olan localar kurulmayacak,nceden kurulmu localarda,en ok 10 yl iinde ya ulusal nitelikli obediyansa katlacaklar yada almalarna son vereceklerdi. Bu Konvanda alnan bir dier nemli kararda AMI yesi olan obediyanslarn tzk ve ritellerinde Evrenin Ulu Mimar yada benzer bir kavrama yer verip vermemeleri konusunda serbest braklmalaryd. stanbulda Kemal Locasnn 1927 ylnda kurulmasndan sonra bu locann almalarna rann Tahran ehrinde devam etmesi iin aba gsterilmisede bu mmkn olamamtr. 1928 ylnda Samsunda Ik, zmitte ise ok ksa bir alma hayat olan Nevzad- Hrriyet Localar kuruldu. 1930 yl 3 yeni locann kurulduu bir dnemdi stanbul Kadkyde Cumhuriyet Yldz Locas kuruldu, bu locay zmir Karyakada kurulan ve almalarn Franszca yapan Saturne Locas ile Manisada kurulan lker ve Bursada kurulan Nilfer Localar takip etti. Trk Ykseltme Cemiyeti Nisan 1931 de Byk ark adl bir dergi kartmaya balad. Toplam 19 say yaynlanan dergi,ulusal masonluumuzun 1935 ylnda uykuya yatmasyla yayn hayatna son verdi. stanbulda nklap,zmirde Ege Localarnn kurulduu 1932 ylnn 5-13 Eyll tarihleri arasnda yaplan 8. AMI organizasyonunu Trk Ykseltme Cemiyeti stlenmidi. stanbulda 22 Byk Loca ve 2 Byk Dounun

24

katlmyla yaplan konvann bakanlna o tarihde Byk stat olan Mustafa Hakk Nalac K. seilmiti.Bu konvan devam ederken Konvann Bakan Mustafa Hakk Nalac K. Atatrke bir sayg telgraf gnderdi,bu telgrafa Atatrkn Genel Sekreteri Hikmet Bayur yant vererek kendisi ve lkesi iin belirttikleri iyi dileklerine Atatrkn duyduu memnuniyeti iletti. Bir sonraki yl stanbulda zkarde , Bursada Nara Localar kuruldu ve zmirde Fransa Byk Dousuna bal olarak almakta olan Homere Locas 21 Aralk 1933 tarihinde Trk Ykseltme Cemiyetine katld, 1935 ylnda uykuya yatmadan nce Trk Ykseltme Cemiyetinin katld son konvan 1934 de Lksenburgda yaplan 9. konvan,kurulan son locada Adanada Hale Locasdr. Katldmz bu son AMI konvannda Trk Ykseltme Cemiyeti ni dnemin Byk stad Muhittin Osman Omay K. ile Rait Erer K. temsil etmilerdi. 1908 ylnda Fransa Byk Dousuna bal olarak kurulmu olan La Renaissance Locasda 4 Ocak 1935 tarihinde stanbulda Trk Ykseltme cemiyetine katld.Gerek Homere Locasnn,gerekse La Renaissance Locasnn Ulusal Masonluumuza katlmalar ile ilgili karar 1927 ylnda Fransada Paris ehrinde toplanan AMI nin 6.Konvannda alnmt. 10 Ekim 1935 tarihli gazetelerde, Anadolu ajansndan verilen yle bir haber kt : Sorumlu ve tannan imzalar altnda ajansmza verilmitir. Trk mason dernei, lkemizin sosyal gelimesini ve gnden gne artan byk ilerlemelerini gznne alarak ve Trkiye Cumhuriyetinde hakim olan demokratik ve cidden laik prensiplerin tatbikatndan doan iyilikleri gzlemleyerek almalarna bu hususta hibir kanun olmakszn son vermeyi ve tm mallarn lkenin sosyal ve kltrel kalknmasna alan halkevlerine balamay uygun grmtr. O tarihte almalarn srdrmekte olan 31 locann matrikllerine kaytl yaklak 2000 civarnda kardeimizin bekledikleri bu sonucu kendi i haberleme imkanlaryla daha nce renme imkanlar olmadndan Anadolu ajansnn bu haberini gazetelerde okudular. Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonraki sre ierisinde Atatrkn din alannda uygulamaya koyduu reformlardan rahatszlk duyanlarca masonlua yaplan dinsizlik sulamalarna ek olarak gayrimilli olmak, kk darda olmak, beynelmilel yahudi siyonist rgt olmak gibi sulamalar da arlk kazanmaya balamt. Basnda antimasonik evrelerin yazdklar iinde tek gerek olan, o tarihlerde 16 milyon nfusa sahip Trkiye Cumhuriyetinde alan 31 locadaki saylar 2000 civarnda olan kardelerimizin olduka nemli bir ksmnn devlette ve zel sektrde etkili grevlerde bulunduklaryd. Bakanlar, milletvekilleri, subaylar, emniyet grevlileri, o dnemin tek partisi Cumhuriyet Halk Frkasnn st dzey grevlileri, bankalarn ve hastanelerin en st dzey yneticileri masondu.Masonluun lkede olduka yaygnlamas ve zellikle devlet adamlarnn mason olmas onlar olduka rahatsz ediyordu.

25

Gen Trkiye Cumhuriyetinin Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatrke, Resmi dernek hviyetine sahip olarak alan Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti nin kapatlmas iin srekli dileklerde bulunuluyordu. Cumhuriyet Halk Frkasnn 9 Mays 1935 tarihinde 4. Byk kurultay yaplacaktr. Fakat kurultay ncesi parti iindeki antimasonik grup, partinin genel kurultaynda kabul edilecek programn maddelerinin daha sonra TBMMTrkiye Byk Millet Meclisince kanun tasla haline getirilip oylanacan bildikleri iin programn 69. maddesini masonluun yasaklanmasn salayacak ekilde dzenlemilerdi. 69. madde yleydi: Uluslararas amalarla dernek kurulamayaca gibi kk yurt dnda olan dernek kurmak yasak olacaktr. Uluslar arasnda beraberlik ya da devletin yarar grecei amalarla dernek kurmak veya onlarn ubelerini amak iin Bakanlar Kurulunun karar gerekir. Mays aynda kurultayda oybirlii ile bu madde kabul edilerek masonluun yasaklanmas iin geri saym balatlmtr. Haber Trkiye Yksek Masonluk Cemiyetine ulanca ne yaplmas gerektii tartlm, Ankarada ileri Bakan kr Kaya K., TBMM Bakan Kazm zalp K., CHF Grup Bakan Vekili Hasan Saka K., Dantay Bakan Mustafa Reit Mimarolu K. ve Ankara Valisi Nevzat Tandoan K. baka olmak zere nemli yerlerde grevli olan tm kardelerimizle irtibata geilerek ne yaplmas gerektii hakknda dnceleri alnm ve sonuta nasl olsa Haziranda yaz tatiline girilecei iin Eyll ayna kadar beklemekte fayda olduu kararna varlmtr. Yaz tatili sonunda Ankaradan gelen haberlerde CHFnin masonluu yasaklamakta kararl olduu anlalnca Eyllde k alma dnemi balamadan dernein arivi, hazinesi, kuamlar, avadanlklar ve mabetlerindeki tm dekorasyon malzemelerinin korunmas iin gerekli nlemlerin alnmasna balanmtr. Beklendii gibi ileri Bakan kr Kaya K.miz haberi stanbula ulatrm ve dernekten Byk stad Muhittin Osman Omay K., Sprem Konsey Gran Komandr smail Hurit K. ve Yardmcs Nurettin Ramih K., Eski Byk statlardan Edip Servet K., Eski Gran Komandrlerden Mustafa Reit Mimarolu K. ve Fuat Sreyya Paa K.i Ankarada toplantya armtr. Toplantya Ankaradan da Sprem Konsey yesi Muhip Nihat Kuran K., Ankara Valisi Nevzat Tandoan K., Hasan Saka K. ve Cemil Uybaydin K.de katldlar. ileri Bakan kr Kaya K. kesin bir ifade ile kapatlma kararnn alnmasn ve hemen orada bulunan kardelerimiz tarafndan imzalanp kendisine verilmesini istedi. Mustafa Reit Mimarolu K. orada bulunan kardelerin byle bir yetkisi olmadn Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti genel Kurulunun toplanarak bu karar onlarn vermesi gerektiini belirtti. Fakat kr Kaya K. zamanlarnn kalmadn, TBMM ve CHF parti grubunun, 69 nolu parti programn hemen kanunlatracan, ayrca dernee kaytl tm masonlarn takibata urama ihtimali olduunu syleyerek bu kapan bildirisinin orada hazrlanarak imzalanp kendisine verilmesini istedi.

26

Sonuta 9 Ekim 1935 gn devletin resmi haber ajans olan Anadolu Ajansnca basna datlan ve 10 Ekim 1935 de gazetelerde yer alan yaz hazrlanp imzaland ve masonluk 13 sene srecek bir uykuya yatrld. 1935 ylnda uykuya yatrlan masonluk dernekler kanununa gre yasal nvan Trk Ykseltme Cemiyeti olan ve ilk derecede alma yapan Ulusal mason kuruluumuzdu. 3 Aralk 1935 ylnda stanbul Valilii cemiyetler masasna verilen dilekeyi, resmi kaytlarda dernein ynetim kurulu bakan olarak dnemin byk stad Muhittin Osman Omay K. imzalam ve Trk Ykseltme Cemiyetinin almalarna son verip mallarn da halkevlerinin kullanmna braktklarn bildirmitir. 4. dereceden 33. dereceye kadar olan almalar yrten Sprem Konsey ise 1935 ylndaki resmi masonik nvan ile Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti olarak ayr bir tzel kiilikti. Bu dernek stanbul vilayeti dernekler masasna almalarn durdurduuna dair bir dileke vermedii iin fiilen tzel kiilii devam etmekteydi. Byle olmas ilerki tarihlerde masonluun uyandrlmasnda ve halkevlerinin kullanmna terkedilen tanmaz mallarnn geri alnmasnda masonluun yararna olacakt. 1935 ile 1948 arasnda 13 yllk uyku dneminde masonik almalarn kardeler tarafndan devam ettirildii, almalarna son vermeyen Sprem Konsey tarafndan yeni loca kurulduu sylense de ciddi bir yasal almann ancak 1948den sonra balatlabildiini syleyebiliriz. 1935 ylnda Trkiyedeki siyasi hava nedeniyle almalarn durduran tek dernek Trkiye Yksek Masonluk Cemiyeti deildi. Bu yllarda Spor klpleri,ocuk Esirgeme Kurumu ve Kzlay dndaki tm dernekler kapatlmt. Kadn Dernekleri,retmenler Dernei ve Trk Ocaklar da buna dahildi. Mason localar almalarn durdurunca kardeler evlerde ve lokantalarda toplanarak kardelik zincirini kopartmamaya altlar ve umutla beklediler.Sprem Konseyin uykuya yatrlmam yalnz almasn yavalatm olduu ,1935 ile 1947 yllar arasnda 16 kardein 33.dereceye ykseltilmesi ile daha iyi anlalmaktadr. 1936 da Trkiyedeki tek masonik st birim olarak almalarna devam etmekte olan Sprem Konseyin Gran Komandr Dr.smail Hurit Gn K. Sonsuz douya g edince bu grevi Yardmcs Dr.Nurettin Ramih K. devam ettirdi ve 1938 ylnda bu greve Dr.Mim Kemal ke K. seildi. 1938 ylna gelindiinde dernekler kanununda deiiklik yaplmasndan sonra nce deal Locas ,daha sonra 1939 da Kltr ve lk Localar kuruldu.Localar Cumhurbakan smet nnnn bilgisi dahilinde sessizce alyorlard.Bu arada kinci Dnya Sava balam,tm acmaszl ile sryor ve gittike Trkiye snrna doru yaylyordu. kinci Dnya Savann sona ermesinden sonra, Cumhuriyet Halk Partisi ikinci ok partili hayata gei projesini 1946 ylnda hayata geirmi ve 7 Ocak 1946 da Demokrat Parti kurularak Trk siyasi hareketi iersinde yerini almtr.

27

ok partili dneme geii takiben lkenin gndemine dernekler kanununun deimesi geldi ve 5 Haziran 1946 tarihinde yeni dernekler kanunu kabul edilince 1935de uykuya yatrlan masonluun uyandrlmas iin almalar balatld. Yakn tarihte yaplan aratrmalarda arivlerden 1945,1946,1947 ve 1948 yllarnda da loca almalarnn devam ettiini gsteren tutanaklarn ortaya kt grlmtr.Bu tarihler arasnda haricilerin aydnlatlmas,kalfala gei,statla ykseltme trenleri,Saygdeer stat ve loca grevlilerinin seimi dahi yaplm ve bunlar tutanaklara geirilmitir. Trkiye Mason Dernei adn tayan bir dernein tescil edilmesi iin 5 ubat 1948 de Mecdi Ali Akasya,Cevdet Hamdi Balm,Cemil Hamdi Balm,Muhip Kuran,Hazm Atf Kuyucak,Mustafa Hakk Nalac ve Orhan Tahsin kardelerin kurucu olarak gsterildii dileke stanbul Valilii Dernekler Brosuna verildi. Kurulu dilekesinde dernein merkez adresi olarak kurucu kardelerden Hazm Atf Kuyucakn brosunun bulunduu stanbulda Karaky Voyvoda Caddesinde (Bankalar Caddesinde) bulunan Assicurazioni Generali Han verilmitir. 1909 ylnda ina edilen bu handa brosu olan bir dier tannm mason ise arivlerde bulunan han tarihesinde, 1914 ylnda han mterileri arasnda 45 ve 46 numaral brolarn kiracs olduu tesbit edilen Avukat Emmanuel Carasso Kardeimizdi. 1902 ylnda Selanikte, yine talya Byk Dousuna bal olarak kurulan Macedonia Risorta (Yce Makedonya ) Locasnn Saygdeer statln yapan Avukat Emmanuel Carasso K. ttihat ve Terakki komitesinin en etkin yelerindendi, daha sonra Selanik Milletvekili seilerek Osmanl Millet Meclisine giren Emmanuel Carasso K. 27 Nisan 1909 tarihinde 2.Abdlhamide tahttan indirildiini bildirmeye giden heyetin iinde de yer almt. Trkiye Mason Dernei bir sre Voyvoda Caddesinde (Bankalar Caddesinde) bulunan Assicurazioni Generali Handa resmi etkinliini srdrdkten sonra Taksim Sraselviler caddesi zerinde bulunan Ayla Apartmannn nc katna tand. Dernein kuruluu srasnda tm organizasyonu, kurucular arasnda resmi olarak ad gemesede Mim Kemal ke K. ynetmitir. Her ne kadar 1939 ylnda almalarna balam olsada Kltr Locasnn resmi kaytlara geen kuruluu 10 Nisan 1948 tarihinde stanbulda ili Halaskargazi Caddesi stanbul Apartmannda bulunan Mustafa Hakk Nalac K. in evinde 14 kardein katld toplantda yapld. Loca ilk ritelik toplantsn 3 Ekim 1948 de stanbul Taksimde bulunan Sraselviler Caddesi zerindeki Ayla Apartmannn 3.katnda yapt. Dernein resmi kuruluunun gerekletirilmesinden sonra Aralk 1948 de zmirde, Ocak 1949 da Ankarada dernein ubeleri ald. 1948 yl sonuna kadar Ankara,stanbul ve zmirde 10 loca daha alarak uykuya yatma dneminde kurulan 3 loca ile beraber toplam 13 loca almalarn srdrmeye balad.

28

28 Ocak 1951 de Trkiye Byk Mahfili adyla kurulan Byk Locann ilk Byk stad olarak Mustafa Hakk Nalac K. seildi.Ayn yl iersinde stanbulda Merutiyet caddesi 111 numarada bulunan bina Trkiye Sprem Konseyince satn alnarak Trkiye Byk Mahfilinin stanbulda alan Sayn Localarnn da bu binada almasna imkan tannd. Trk Masonluunda bir ilk olan Byk ark dergisinden sonra ikinci olarak yayn hayatna balayan Trk Mason Dergisi 1951 ylnda Trkiye Sprem Konseyince karlmaya balamtr. 1951 ile 1956 yllar arasnda stanbul,zmir ve Ankara ehirlerinde alan localar arasnda Byk Locann merkezinin Ankaraya tanmas konusunda anlamazlklarn sorun yaratmas zerine bu sorunun bymemesi iin 16 Aralk 1956 tarihinde stanbulda bir konvan toplanmas karar alnd ve tm localarn delegelerinin topland bu konvanda oy birlii ile Trkiye Masonlarnn bir tek kuruluda birlemeleri, kuruluun merkezinin Ankarada olmas ve bu konvan heyetinin kendini Trkiye Byk Locas ilan etmesi kararlatrld. Byk stat ve Byk Grevliler iin yaplan seimde Ankara blgesinden delege olan Ahmet Salih Korur K. iki yllna Trkiye Byk Locas Byk statlna seildi. Blgeler arasnda dengeyi salamak iin Ankara,stanbul ve zmir delegelerinden birer kardede Byk stat Yardmclklarna seildiler. Byk Loca ile Sprem Konsey arasnda dzenlenmi olan 7 maddelik Konkordato 30 Nisan 1957 tarihinde imzaland. Ayn yl 24 Haziranda toplanan konvanda kapsaml bir ekilde hazrlanm olan ve o zamanki adyla Byk Loca Anayasas da kabul edilerek yrrle girdi. ki blmden oluan bu anayasada birinci blmde Byk Loca kuruluu,Loca ve Byk Loca ilikileri ile Byk Loca veSprem Konsey ilikileri dzenlenmiti. kinci ksmda ise Byk Loca, Byk Yrtme kurulu,Byk Grevliler,Blge Localar ve Localarn yaps tanmlanmaktayd. Byk Locann yelerinin ounluunun stanbulda bulunmas nedeniyle 1961 ylnda merkez Ankaradan tekrar stanbula tand. Byk Locada ngiltere Birleik Byk Locas ve skoya Byk Locas ile iliki kurmak iin bir gurup kardein dinsel bir ritel olan Konsekrasyon uygulanmas iin skoya Byk Locas ile irtibata gemesi ve liberal mason kurulularyla ilikinin kesilmesi iin bir aba iine girmeleri obediyans iersinde rahatszlk yaratmaya balad. 1964 ylna gelindiinde Liberal Masonluk prensiplerinden ayrlma abalarna yeni bir olumsuz olay damgasn vurdu. 1964 ylnda dnemin glenen bir partisi olan Adalet Partisinde Genel Bakanlk seimi vard ve adaylardan biri 1954 ylnda aydnlanm bir masondu. Seilme olasl daha yksek olan bu adayn seimi kazanmasn engellemek iin dier aday destekleyen gurup, antimasonik sylemleriyle birlikte onun masonluunu n plana kararak muhafazakar bir semen gurubunu etkilemek iin olumsuz propoganda yapmaya baladlar.

29

Bu durumda genel bakanlk seimini kazanamayacan dnen ve Byk Locann yesi olan mason aday, Byk Locadan ye olmadna dair bir belgenin verilmesini talep etti. Doru olmamasna ramen Byk Locann Ankara ubesi balkl kad zerine Sayn,,,,,,,,,,,,isteinize uyarak yaplan tetkiklere gre dernegimizde kaydnzn bulunmad anlalmtr. Sayglarmzla. yazlm ve Byk stat Yardmcs tarafndan imzalanm olan bu belgeyi partisine gtren Siyasi Parti Genel Bakan adayna bu sefer rakip adayn taraftarlar, yesi olduu locann yllnda yer alan fotorafl ye kaydnn fotokopisini temin edip datarak karlk verdiler. Byk Locann, bir yesi iin byle bir belge vermesi ve bu yalan bilgiyi ihtiva eden belgeninde liberal masonlua kar tutumuyla bilinen Byk stat Yardmcs tarafndan imzalanm olmas obediyans kartrd. Daha sonra da yanl bilgi ieren ve masonik bir su olduu belirtilen bu belgeyi imzalayan B..Yardmcsnn B.L. seimine katlarak B.. seilmesi zerine olay ok byd ve bunun sonucunda stanbul ve zmir vadilerindeki Localarn yeleri dalga dalga istifa ederek yeni localar kurdular. Ayrlan kardeler tarafndan zmir vadisinde yeni kurulan Sayn Feza ve Sayn Namk Kemal localarna, zmir vadisinde kurulan Sayn Helikon,Ar,Nar,zgr ve Murat Localarnnda katlmasyla, 4 Haziran 1966 tarihinde stanbul vadisinde bugnde almalarn baaryla srdrmekte olan Byk Locamz, Trkiye Byk Mason Mahfili kuruldu ve Byk stad olarak Orhan Hanerliolu K. seildi. 4-33 derecelerde alan Eski ve Kabul Edilmi sko Riti Trkiye Sprem Konseyi bu gelimeleri bandan beri takip etmekteydi. Liberal masonluun prensiplerini benimsemi olan Sprem Konsey, Trkiye Byk Mason Mahfilinin son gelimelerdeki haklln benimsedii iin eski Byk loca ile tm ilikilerini tek tarafl olarak kestiini bildirdi. Bu gelimelerden sonra Sprem Konsey ile Byk Mason Mahfili arasnda ilikiler gelimeye balam ve her iki masonik kuruluun aralarnda bir konkordato yapmak iin birlikte almalar sonucunda hazrlanan konkordato 2 Ekim 1966 tarihinde Trkiye Sprem Konseyi, 15 Ekim 1966 tarihinde ise Byk Mason Mahfili tarafndan onaylanarak yrrle konulmu ve Trkiye Sprem Konseyinin kaplar 4-33 derecelerde almak isteyen kardelerimize almtr. Byk stat Yardmcs Osman Edip Seydi K. Byk Locamz tantmak iin yurtd gezilerine balad, Byk Locamz ilk ziyarete gelen yabanc konuk karde Fransa Sprem Konseyi ve Fransa Byk Locas yesi olan Bittard K. olmutur. Onu takiben Fransa Byk Locas tarafndan Byk Sekreter Georges Richard K.resmi masonik ilikilerin balatlmas amacyla grevli olarak Trkiye Byk Mason Mahfiline gnderilmi, 17 Aralk 1967 tarihinde yaplan Fransa Byk Locas Genel Kurulunda Trkiye Byk Mason Mahfilinin tannmasna karar verilmitir.

30

Yurt dndaki obediyanslara gnderilmek zere Byk Locamz tantan eitli dillerde yazlm kitapklar hazrlanrken 15 Kasm 1968 tarihinde ritelik almalarn Franszca olarak yapacak olan S.Etoile dOrient L. kuruldu. Byk stadmz Osman Edip Seydi K. Lbnan Byk Dousu tarafndan Lbnanda yaplacak konvana,Fransa Byk Locasnn Parisde yaplacak yllk toplantsna ve talyada yaplan Ligue Maonnique toplantlarna davet edildi. Belika Byk Dousu ve svire Byk Locas ile karlkl tanma protokolununda imzaland bu 1968 yl liberal mason rgtlerinin bulutuu CLIPSAS ile de ilk olarak irtibata geilen yl olmutur. 1970 ylna gelindiinde halen aramzda bir tanma olmamasna ramen talya Byk Locas ve Fransa Byk Dousu yaptklar konvana Byk stadmz davet etmiler ve orada konuma yapmak zere sz vermilerdir. 1970 ylnda Ankara vadisinde ilk alan locamz S.Vefa L. oldu. Brezilya Parana Byk Locas ve Gran Logia Langua Espanol ile tanmamzda 1970 de gereklemitir. Sonraki 4 yl iinde Bolivya Byk Locas ve Paraguay Byk Locas ile tanma gerekleirken svire Alphina Byk Locas ile tanma ilemleri yaplmam olmasna ramen scak ilikiler kurulmutu. 30 Kasm 1975 ylnda yaplan genel kurulda sz alan Vedat Yeins K. ,and krssnde yeralan dinin kutsal kitaplarnn artk tamamen kaldrlmasnn gerektiini,devletin adliyesinde bile yemin iin herhangi bir dinin kutsal kitabnn kullanlmadn belirtti. 6 Mart 1976 tarihinde Ynetim kurulu toplantsnda yaplan grmeler sonucunda ise and krssnden kutsal kitaplar kaldrlarak yerine 33X24cm lde yazsz beyaz sayfalar olan ciltli bir kitap konuldu. Hzze-Hzze-Hzze eklinde yaplan seslenide yerini zgrlk-Eitlik-Kardelik sesleniine brakt. 1976 ylnda Fransa Byk Dousu Byk stad olarak seilen Serge Bahar K.in greve getirme trenine davet edilen Byk stat Osman Edip Seydi K. ayn yln yaz aylarnda Byk stat Serge Bahar K.i stanbulda arlad. Byk Locann tuplantlarna katld bir dier masonik birlik ise LUF Lique Universelle de Franc Maons,Evrensel Masonlar Birliidir. 22 Temmuz 1979 da ikinci Byk stadmz Osman Edip Seydi K.imiz Sonsuz Douya gt ve yerine Vedat Yeins K. seildi. Byk Loca ve Sprem Konsey arasndaki 10 maddelik ikinci konkordato 10 ubat 1982 tarihinde imzalanarak yrrle girdi. Ayn yl Fransa Byk Locasnda uygulanan genler tznn Trk Masonluunda da uygulanmas iin almalar balatld. genler tz, henz bir loca almam olan vadilerde nasl bir alma yaplmas gerektii hakknda detayl bilgileri kapsayan bir tzkt. Riteli Franszca uygulayan S.Etoile dOrient L.nn kuruluundan 15 yl sonra 1983 ylnda ritelimizi ngilizce uygulayan S.Wisdom L. da almalarna balad.

31

Byk Locamzn Kadnlarn Mason olmalar ile ilgili olarak olumlu dnceler iersinde olmas sonucunda 12 Nisan 1986 gn Ynetim Kurulunda konuan Byk stat Vedat Yeins K. bu konunun nemine dikkati ekti ilk adm en yaknmzda olan hemirelerimize ynelik olarak attklarn ve bu konuda bilgi aktarmak ve onlarn dncelerini duymak iin masonlua ilgi duyan hemirelerimize bir davet vereceklerini duyurdu. 1987 ylna gelindiinde Byk Locamza bal olarak almalarn devam ettiren Sayn Localarn says 16ya ulamt. Ktphane yaplmak zere kiralanm olan ve mabedimizin bulunduu binaya yakn olan bir handa hemirelerimize de bir blm ayrlmt. Hemirelerimiz kurduklar yasal bir dernek olan ada Kardelik ve Dayanma Dernei ats altnda bu dairede Kadn Masonluunun kuruluuna ynelik almalarna balamlard. Byk Locamz onlarn bu almalarna tam destek vermi ve baz kardelerimizi de bu konuda hemirelerimize destek olmalar iin grevlendirmiti. 1988 ylnda obediyansmzda zellikle rak kardelerimizin, masonluun ilke ve amalarn ,erdemlerini,ritellerini daha iyi kavrayabilmeleri ve uzun yllar masonluun iersinde bulunan kardelerin bilgi ve deneyimlerinden yararlanmalarn salamak iin bir loca almas kararlatrld ve bu amala stanbul vadisinde S.Hermes Geliim Locas kuruldu. Locann Saygdeer stad ve grevli kardeleri 14 Aralk 1988 tarihinde greve getirildiler ve loca almalarna balad. CLIPSAS ile ilikilerimizin resmi hale getirilmesi iin ileri Bakanlndan izin alnmas gerektiinden 20 Mart 1988 tarihinde yaplan Genel Kurulda gndeme alnan bu neri oy birlii ile kabul edilerek bakanla mracat edildi. 1988 ylnn bir dier nemli olay ise 11 Kasmda Fransa Dousu Byk stad Chiristian Pozzo Di Borgo K. ile Byk Sekreteri D likiler Yardmcs Jean Pierre Antebie K. in stanbula gelerek Byk Locamzla karlkl bir protokol imzalamalaryd. Trkiyede kadn masonluunun kurulmas iin yaplan almalarn sonular 2 Mart 1991 gn alnd,o gn stanbul vadisinde Byk Locamz yeleri tarafndan oluturulan ve Saygdeer statln srasyla Byk stat Vedat Yeins K. ve Byk Sekreter Yardmcs Maryo Kohen K.in yapt Loca toplantsnda arka arkaya yaplan aydnlanma trenleriyle Trk Mason tarihinde ilk defa 46 Trk kadn Mason san aldlar. Aydnlanan Kadn Mason kardelerimizin artk bir Byk loca kurmalar kanlmaz olmutu ve bunu da aydnlanan kadn kardelerin says 243e ve loca saylar 4e ulanca 5 Ekim 1991 de baararak Trkiyede bir ilk olan Kadn Byk Mason Locasn kurdular. Kurulmasnda byk emei geen Byk Locamz, Kadn Byk Mason Locasn tanyan ilk byk Loca oldu ve karlkl tanma protokolu imzaland. 1992 ylnda yaplan Byk Mason Mahfili Genel Kurulunda Kadn Byk Mason Locasna bal localarn, Byk Locamza ait mabetlerde ritelik almalarn yapabilymeleri iin karar alnd.

32

Byk Locamzn kuruluunun 25. yln kutladmz 1991 ylnda, S.Hermes Geliim Locas da dahil olmak zere stanbul, zmir, Ankara, Adana, Antalya ve Bursa vadilerindeki Sayn Localarmzn says 24e ulamt. 14 Kasm 1992 tarihinde yaplan Genel Kurul toplantsnda Resmi dernek admz olan Byk Mason Mahfili ad deitirilmemekle beraber, masonik yazmalarda zgr Masonlar Byk Locas adnn kullanlmasna karar verildi. 2000 ylna gelindiinde zgr Masonlar Byk Locasnn ats altnda alan Sayn Localarmzn says S.Hermes Geliim Locas ile beraber stanbul vadisinde 22,zmir vadisinde 5,Ankara vadisinde 5,Antalya vadisinde 3,Adana vadisinde 3 ve Bursa vadisinde 1 olmak zere 39a ulat. 2000 ylnda Byk Locamz bir ilki gerekletirdi ve kardelerimizin 16-26 ya arasndaki ocuklaryla zel bir ritel uygulayarak ak oturum dzeninde topland,onlarn surularn cevaplandrp onlara ilke ve amalarmz hakknda bilgiler aktard. Bu toplant o kadar etkili oldu ki tekrarlanmas iin gelen talepler zerine ikinci bir toplant daha yapld. Kadn masonlarn Byk Locamza bal olarak alan Sayn Localarmzn ve zellikle S.Hermes Geliim L.nn toplantlarna youn olarak katlmalar,ayrca konuk konumac olarak localarmzda sunular vermeleri milenyumun en sevindirici olaylarndand. 2000 ylnn zgr Masonlar Byk Locas iin bir dier nemli olay talyann Palermo kentinde talya Byk Locasnn ev sahipliinde dzenlenen Akdeniz lkeleri Masonlar toplantsna katlmamzd. Atinada yaplan Clipsas toplantsna katlan Byk Locamz 2001 ylnda yaplacak Clipsas genel kuruluna stanbulda ev sahiplii yapmay nermi ve bu nerimiz kabul edilmitir. 24 ubat 2001 tarihinde yaplan Olaanst Genel Kurulda zgr Masonlar Byk Locas Evrensel Bildirgesininde yeniden dzenlenip yaynlanmasna ilikin gndem maddesi grlerek bildiri son haline getirildi ve onayland. Evrensel Bildirgenin tam metni yleydi ; Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz; acl, insancl, zgrlk, bar, evrimsel ve evrensel bir masonluk anlayndan yanayz. Masonluun evrensel amalar dorultusunda altklar srece mason birimleri, rgtleri, ritleri ve sistemleri arasnda ayrm ve ayrcalk gzetmiyoruz. Kurulu yntemi, rgtlenme ve ynetim biimi, benimsedii rit ya da sistem nasl olursa olsun, dnyadaki tm mason obediyanslarn, jridiksiyonlarn, federasyonlarn, konseylerini, apitrlerini, atlyelerini, localarn ve adlar baka ekillerde konmu olsa da tm mason birimlerini birletiren masonluun, tm insanlarn ve tm toplumlarn bar ve mutluluunu amalayan insanlk lksn benimsiyoruz. Mason birimlerinin bu lkye dnk almalarn, yelerinin de ayn yndeki bireysel abalarn birletirmelerini evrensel ortak amacmzn gerei sayyoruz. Byle dnen ve masonluun teden beri benimsenmi asal kurulu ve rgtlenme kurallarna uyarak evrensel amacyla uyumlu almalar

33

yapan tm mason rgtlerini evrensel masonluun gerek ve dzenli kurulular olarak tanyoruz. Hepsine ve tm yelerine kaplarmz ve gnllerimizi ak tutuyoruz. Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz, Eski ve Kabul Edilmi sko Ritinin simgesel derecesinde ve ZGRLK, ETLK, KARDELK temel ilkelerinin yol gstericiliinde alyoruz. Mason kurulularnn kendilerine zg ilke ve alma yntemleri olabileceini, evrensel boyutta bunun masonlua zenginlik kattn dnyoruz. Ancak kendi ilke ve yntemlerini tek ve deimez sayarak bakalarna da dayatan anlay yadrgyoruz. Masonluun simgesel derecelerinde alan her mason locasn ve localardan oluan her mason obediyansn birbirine eit sayyoruz. lkeler arasndaki siyasal, ekonomik, kltrel ve tarihsel farkllklarn bu eitlii bozmayacana inanyoruz. Mason olabilmek iin ergin yata, zgr dnceli, doru szl, iyi ahlakl, itenlikli, masonluun ilke ve nerilerini anlayacak dzeyde temel eitim alm, geliime ak bir kiilik yapsna sahip olmay gerekli ve yeterli buluyoruz. Mason olabilecek kiilerde bunun dnda aranacak nitelikleri, her kuruluun kendi anlayna brakyoruz. Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz, insanlar arasndaki ulus, rk, dil, din, mezhep, inan, cinsiyet, ekonomik dzey, kltr ve benzeri farkllklar ayrmcla vardrlmasn masonluun evrensel ilkelerine aykr buluyoruz. Tm insanlarn, tm toplumlarn bar, mutluluk ve kardeliini amalayan evrensel insanlk lksne ynelen yolun, her trl ayrmclktan uzak, sevgi ve saygyla kucaklap, toleransla btnleerek yetkinlemekten getiini dnyoruz. Bu yetkinliin yansmalarn, insanla yararl tm etkinliklerde grebilmeyi umuyoruz. Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz, erkek ya da kadn, tm insanlarn mason niteliine ulaabilme hakk asndan eit olmalarn, insan hak ve ykmllklerinin doal ve kanlmaz bir gerei sayyoruz. Bu konudaki farkl yaklamlarn insanln onuru adna deimesini diliyoruz. Hi kimsenin dinine, inancna, kendine zg bireysel benimseyilerine ya da inanszlna karmamay ve karlmamas gerektiini ngryoruz. Bu konuda toleranstan yoksun yaklamlarn, insanlar ve toplumlar arasnda ekime, kavga ve dmanlk yaratacan savunuyoruz. Bu nedenle, localarmzn almalar srasnda ant masas zerinde ak olarak tm yapraklar bo bir beyaz kitap bulundurmaktayz. Dinlerin, inanlarn, trelerin, politik ve ekonomik rejim ya da doktrinlerin, localarda bilimsel ve aklc bir yaklamla, yansz olarak tartlabilmesinden yanayz. Bunu bilgi, yetenek, dn ve kltr ufuklarmzn genilemesi asndan yararl buluyoruz. Ancak, akla uygun olmayan, bilimsellikle elien ve insanln evrimsel geliimine ters den tek yanl grlerin localarmzda savunulmasn uygun bulmuyoruz. Hangi konuda olursa olsun, birtakm gr ya da eilimlerin bireylere ve toplumlara dayatlmasn masonlua aykr buluyoruz. zgrce retilen dnlerin tm insanlara zgrce iletilmesini, kardelerimizin bireysel, masonluun kurumsal geliiminde vazgeilmez bir ilke sayyoruz. Hangi konuda olursa olsun, hibir dny ya da yargy kesin, son ve saltk gerek saymyoruz.

34

Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz, masonluun, yzyllardan beri sregelen zgn yntemleri ve gelenekleriyle varln koruduunun bilincindeyiz. Ama yzyllardr gncel kalmasn salayan aa uyarlanabilme yeteneini de biliyoruz. Dolaysyla masonluun en temel gelenei, onu, dnde ve bugnde olduu kadar yarnlarda da gncel klacak olan aa uyarlanabilme yeteneidir. Dier btn geleneklerin, bu temel gelenek balamnda yorumlanmas gerektiini dnyoruz. Anlam ve geerlilikleri anm olan yntem ve geleneklerin yerine, evrensel amalarmza ve ilkelerimize ters dmeyen nc ve ilerici yaklamlarn gelitirilmesini ngryoruz. Bunlarn denenip, uygun bulunanlarn benimsenerek uygulanmasn, birer gelenee dnmelerine frsat verilmesini, masonluun acl niteliinin bir gerei sayyor, eskiden kalma yntem ve geleneklerin ise ksmen veya tamamen birer tarihsel anya dnmelerini zamana ve evrim yasalarna bal gryoruz. Trkiyedeki zgr Masonlar Byk Locas olarak biz, mason olmay, kendi kendini sorgulayan, srekli gelien, yetkinleme dorultusunda ilerlemeye alan, ailesine, ulusuna ve insanla yararl, doal evresini de en az toplumsal evresi kadar koruyan ve kollayan rnek bir insan olmakla e anlaml tutuyor, bu anlaymz dnyadaki tm mason kurulularyla paylamay diliyoruz. 2000 ylnda Yunanistann Atina kentinde yaplan CLIPSAS toplantsnda, Byk Locamzn da kuruluunun 35.yln kutlayacamz 2001 ylnda CLIPSASn da kuruluunun 40. yln beraber kutlama karar alnmt. Bu karar gereince 23-27 Mays 2001 tarihinde stanbulda 30 yabanc obediyansnda katld bir konvan yapld. Dnemin zgr Masonlar Byk Locas Byk D leri Sekreteri ve daha sonra Pek Saygdeer Byk stadmz olan Metin Ansen bu konvanda CLIPSAS bakan yardmcl grevine seildi. 2002 yl zgr Masonlar Byk Locasnn d ilikilerininde youn olduu bir yld. Belikada Brksel vadisinde Evrensel Masonik Bulumalar RMURecontres Maonniques Universelles, Brezilyada Curutiba vadisinde CLIPSAS, Fransada Paris vadisinde Avrupa Masonik Alan EME-Espace Maonnique Europeenne toplantlarna katlmamzn yan sra pek ok Byk Dou ve Byk Locaya da ziyaretler yapld. Bir yl sonra yine deiik yeni liberal masonik organizasyonlardan olan ve Brkselde toplanan Dogmatik Olmayan Masonik Glerin Uluslararas Dernei SIMPA-Societe Internationale Maonnique des Puissance Adogmatiques ile Beyrutta toplanan Akdeniz Masonluklar Birlii UMM-Union des Maonneries Mediterraneennesin yurt dnda yapt konvanlara katldk. zgr Masonlar Byk Locas kardelerinin yararlanmas amacyla 2004 ylnda VITRIOL adnda bir internet a (Intranet) kurularak tm kardelere zel email adresleri verildi. VITRIOL adl yalnz zgr Masonlar Byk Locas yelerine ak olan site iersine bir sunu ktphanesi konularak localarda verilen sunularn bu sanal ktphaneye yklenmesi saland. Ayrca tzk ve riteller ile kardelerin dncelerini paylaacaklar forum blm, localarn kendilerine ait zel blm ve daha pek ok yenilik VITRIOL de yer almaktadr.

35

12-15 Mays 2005 tarihinde Romada yaplan CLIPSAS Genel Kurul Toplantsnda dnemin Pek Saygdeer Byk stad Hseyin zgen K. CLIPSASa ye obediyanslarn yllk almalarn denetleyip sentezlemek, almalarn sunulaca toplantlar ynetmek ve sonu bildirisini hazrlamakla grevli Bakan Yardmclna seildi, ayrca CLIPSAS Bakan Yardmcs olarak Masonluun Anglo-Sakson kanadndaki Romanya Byk Locasnn soruturmasn yapma ve Fas Obediyansn denetleme grevi verildi. Ayn toplantda Genleri Masonlua Nasl Kazandrrz konulu almada Obediyansmzn bu konudaki grleri anlatld. Bu toplant sonucunda katlmc obediyanslar Roma arsn imzaladlar. 28-30 Ekim 2005 tarihinde EME toplants stanbulda yapld. 35 Obediyans, 2 Sprem Konsey, 2 Uluslararas Mason Kuruluu olmak zere 39 kuruluun katld toplantda Eski Avrupa deerleri 21. yzylda insanln mutluluu iin yeterlimi ? konusu ilendi. 1966 ylnda kuruluu yaplan zgr Masonlar Byk Locasnn 40.yln kutlamak iin 2006 ylnda stanbul da yaplan konvann dnda Ankara,zmir,Adana,Bursa ve Antalya vadilerinde de deiik etkinlikler yapld. Romanya Kadn Mason Byk Locas, Yunanistan Delphi Masonik Oluumu, spanya Sembolik Byk Locas ve talya Byk Locas Byk statlar, Pek Saygdeer Byk stadmz ile beraber dostluk ve kardelik anlamalarn imzaladlar. 40. Yl kutlama etkinlikleri erevesinde stanbulda yaplan Ritelik Oturuma Romanya Kadn Mason Byk Locas delegasyonu, Delphi Masonik Oluumunun Ulusal Byk stad, spanya Sembolik Byk Locas Byk stad ve delegasyonu, talya Byk Locas Egemen Gran Komandr ve Byk stad bakanlndaki talyan kardeler, Belika Byk Dousu Byk stad adna gelen Byk Grevli karde ve Fransa Byk Dousu Byk D leri Sekreteri kardeimiz, katldlar. zgr Masonlar Byk Locasnn kuruluunun 40.ylnda loca says Sayn Hermes Geliim Locas da dahil olmak zere 48e ulamt.

36

37