Relativno mirovanje tenosti

Translatorno kretanje suda sa tenou

1. Zadatak. Cisterna iji je popreni presek elipsa poluosa a i b napunjena je tenou
gustine i kree se pravolinijski jednaklo ubrzano ubrzanjme w po horizontalnoj ravni
(vidi sliku). Ako je duina cisterne c a manometar M pokazuje natpritisak pm odrediti
sile pritiska tenosti na prednju i zadnju stranu cisterne.


Reenje:

g Z , w Y , 0 X = = =
( ) Zdz Ydy Xdx dp + + = -osnovna jednaina hidrostatike
Zamenom projekcija zapreminske sile u prethodnoj jednaini dobija se:
( ) gdz wdy dp =
Integracijom poslednje jednaine dobija se jednaina:
C z g wy p + = ;
Konstanta C odreuje se iz graninog uslova za pritisak: x=0, y=0, z=0:

m a
p p p + =
m a
p p C + =
pa prethodna jednaina postaje:
gz wy p p p
m a
= -jednaina rasporeda pritiska u tenosti.
Onda je sila pritiska tenosti na prednju stranu cisterne:
( ) A p p P
1
C a p
=
gde je ( ) b , 0 , 0 C
1
teite prednje strane cisterne, = ab A -povrina prednje strane
cisterne. Onda se dobija da je:
( ) + = ab gb p P
m p
.
Sila pritiska tenosti na zadnju stranu suda je:
( ) A p p P
2
C a z
=
gde je ( ) b , c , 0 C
2
teite zadnje strane suda. Onda je:
( ) + + = ab gb wc p P
m z
.
2. Zadatak. Prizmatina cisterna duine b iji je bazis petougaonik dat na slici,
napunjena je tenou gustine
1
do visine 2 h , a odatle pa do vrha tenou gustine
2

i kree se konstantnim ubrzanjem a po horizontalnom pravolinijskom putu. Ako je, za
vreme kretanja, pokazivanje vakuummetra
v
p , a taka Apripada razdelnoj povri
tenosti, odrediti silu pritiska na zadnju stranu cisterne. Tenosti se ne meaju.



Reenje.

Obe tenosti relativno miruju pa i za jednu i za drugu vai osnovan jednaina za
hidrostatiku. Za tenost gustine
2
ona je:
Zdz Ydy Xdx dp
1
2
+ + =

(1)
Kako su, za izabrani koordinatni sistem, projekcije rezultujue zapreminske sile:
g Z , a Y , 0 X = = = (2)
jednaina (1) postaje:
( ) gdz ady dp
2
= (3)
Integracijom jednaine (3) dobija se jednaina:
( )
1 2
C gz ay p + = (4)
gde se konstanta
1
C odreuje korienjem graninog uslova:

v a
p p p = za h 2 z , b y = = i iznosi:
( ) gh 2 ab p p C
2 v a 1
+ + = .
Unoenjem izraza za konstantu
1
C u jednainu (4) dobija se jednaina rasporeda pritiska,
za tenost gustine
2
, u obliku:
( ) ( ) z h 2 g y b a p p p
2 2 v a
+ + = (5)
Pritisak u taki ( ) 0 , b , 0 A koja pripada razdelnoj povri tenosti dobija se iz jednaine (5)
unoenjem koordinata take A i iznosi:
h g 2 p p P
2 v a A
+ = .
Teite dela zadnje strane, koji kvasi tenost gustine
2
, je u taki |
.
|

\
|
h
3
4
, 0 , 0 C
1

pa je sila pritiska tenosti na ovaj deo zadnjue strane data izrazom:
( )
2
h
gh
3
2
ab pv A p p P
2
2 2 1 C a 1
1
|
.
|

\
|
+ + = =
gde je razlika pritisaka ( )
1
C a
p p odreene iz jednaine (5) unoenjem koordinata take
1
C .
Za tenost gustine
1
, ponavljajui isti postupak, dolazi se do jednaine:
( )
2 1
C gz ay p + + = (6)
a konstanta
2
C odreuje se korienjem poznatog pritiska u taki A i iznosi:

1 2 v a 2
ab h g 2 p p C + + = (7)
Sa ovako odreenom konstantom
2
C jednaina (6) postaje:
( ) h g 2 z g y b a p p p
2 1 1 v a
+ + = (8)

Teite dela zadnje strane koji kvasi tenost gustine
1
je u taki ( ) 2 h , 0 , 0 C
2
pa
se iz jednaine (8) dobija da je u taki
2
C :
( ) h g 2
2
h
g b a p p p
2 1 1 v
2 C a
+ + = (9)
Sila pritiska na ovaj deo zadnje strane je:
( )
2
1 2 1 2 C a 2
h h g
2
1
gh 2 ab pv A p p P
2
|
.
|

\
|
+ + = =
a rezultujua sila pritiska je:

( )
2
h
ab gh
3
14
gh ab 2 p 3 P P P
2
2 1 v 2 1 (

|
.
|

\
|
+ + + = + =

3. Zadatak. Sud prikazan na slici sastoji se od dva obrtna paraboloida i napunjen je
tenou gustine . Sud se kree u horizontalnoj ravni po pravolinijskom putu
konstantnim ubrzanjem a. Ako su veliine date na slici poznate, a pokazivanje
manometra je
m
p odrediti vertikalne komponente sila pritiska tenosti na obrtne
paraboloide.

Reenje:

Tenost relativno miruje u susdu
pa vai jednaina:
( ) Zdz Ydy Xdx dp + + =
Kako je, za izabrani koordinatni sistem:
g Z , a Y , 0 X = = =
poslednja jednaina se svodi na oblik:
( ) gdz ady dp + =
Integracijom posldenje jednaine dobija
se:
( ) C gz ay p + + =
a konstanta C odreuje se korienjem
poznatog pritiska u taki M, tj. za :
x=0, y=0, z=h:
m a
p p p + = , i iznosi:
h g p p C
m a
+ + = .

Unoenjem izraza za konstantu C u poslednju jednainu dobija se jednaina
rasporeda pritiska u obliku:
( ) z h g y a p p p
m a
+ + = .
Koristei injenicu da je za fiktivnu slobodnu povrinu tenosti
a
p p = iz poslednje
jednaine (rasporeda pritiska) dobija se jednaina fiktivne slobodne povrine tenosti u
obliku:
y
g
a
g
p
h z
m

+ =
Vertikalna komponenta sile pritiska tenosti na gornji paraboloid je:
( )
|
|
.
|

\
|

+ =
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|

+ = =
g
p
h
2
1
R g h R
2
1
g
p
h R g gV P
m 2 2 m 2
1 1

a na donji paraboloid:

( )
|
|
.
|

\
|

+ =
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|

+ = =
g
p
h
4
3
R g
2
h
R
2
1
g
p
h R g gV P
m 2 2 m 2
1 2




Jednoliko obrtanje suda sa tenou

1.Zadatak. Sud oblika zarubljenog konusa dimenzija D,d i a napunjen je tenou
gustine i obre se, oko svoje vertikalne ose, konstantnom brzinom (vidi sliku). Ako
je, za vreme obrtanja, pokazivanje manometra
m
p odrediti sile pritiska tenosti na gornji
i donji bazis suda.
Reenje:
Tenost u sudu relativno miruje pa
vai osnovna jednaina za hidrostatiku:
( ) Zdz Ydy Xdx dp + + = (1)
Za odabrani koordinatni sistem
projekcije rezultujue zapreminske sile su:
g Z , y Y , x X
2 2
= = = (2)
Unoenjem projekcija (2) u jednainu
(1) ona postaje:
( ) gdz ydy xdx dp
2 2
+ =
Integracijom poslednje jednaine, lan po
lan, dobija se jednaina:
C z g r
2
p
2
2
+

= (3)
gde je
2 2 2
y x r + = . Koristei poznati pritisak u taki M dobija se da je integraciona
konstanta:
a g p p C
m a
+ + = .
Unoenjem konstante C u jednainu (3) dobija se jednaina rasporeda pritiska u obliku:
( ) z a g r
2
p p p
2
2
m a
+

+ = (4)
Jednaina rasporeda pritiska za gornji bazis dobija se iz jednaine (4) unoenjem u nju
a z = (jednaina ravni kojoj pripada gornji bazis) i ima oblik:
( )
2
2
m G a
r
2
p p p

+ =
Onda je sila pritiska tenosti na gornji bazis data izrazom:
( )
4
d
16
d
p dr r 2 r
2
p dA p p P
2 2 2
m
2 d
0
2
2
m
A
G G a G
G

|
|
.
|

\
|

+ =
|
|
.
|

\
|

+ = =


Jednaina rasporeda pritiska na donji bazis dobija se iz jednaine (4) u nju
0 z = (jednaina ravni kojoj pripada donji bazis) i ima oblik:
( ) a g r
2
p p p
2
2
m D a
+

+ =
Sila pritiska tenosti na donji bazis data je izrazom:
( )
|
|
.
|

\
|

+ +

=
|
|
.
|

\
|
+

+ = =

16
D
a g p
4
D
dr r 2 a g r
2
p dA p p P
2 2
m
2 2 D
0
2
2
m
A
D D a D
G

2. Zadatak. Sud oblika obrtnog paraboloida prenika osnove D i visine h, napunjen
tenou gustine , obre se oko svoje vertikalne ose konstantnom ugaonom brzinom
(vidi sliku). Pokazivanje manometra je
m
p . Odrediti: jednainu rasporeda pritiska u
tenosti, jednainu rasporeda pritiska za omota suda, silu pritiska tenosti na osnovu i
omota suda.


Reenje:

Polazei od osnovne jednaine za
hidrostatiku:
( ) Zdz Ydy Xdx dp + + =
i unosei u nju projekcije rezultujue
zapreminske sile:
g Z , y Y , x X
2 2
= = =
dobija se jednaina:
( ) gdz ydy xdx dp
2 2
+ = ,
ijom se integracijom dolazi do jednaine:
C z g r
2
p
2
2
+

= (1)
gde je izvren prelaz na polarno-cilindrini
koordinatni sistem. Korienjem poznatog
pritiska u taki M dobija se da je
integraciona konstanta:
h g p p C
m a
+ + =
pa se jednaina (1) svodi na jednainu:
( ) z h g r
2
p p p
2
2
m a
+

+ = (2)
koja pretstavlja jednainu rasporeda pritiska u tenosti.
Jednaina povri, kojoj pripada omota suda, za odabrani koordinatni sistem je:

|
|
.
|

\
|
=
2
2
D
r
4 1 h z (3)
Unoenjem izraza (3) u jednainu (2) dobija se jednaina:
( )
2
2
2
m o a
r
D
gh 4
2
p p p
|
|
.
|

\
|
+

+ =
koja pretstavlja jednainu raporeda pritiska tenosti za omota suda.
Zamenjujui
a
p p = u jednaini (2) dobija se jednaina fiktivne slobodne povri tenosti
u obliku:

2
2
m
r
g 2 g
p
h z

+

+ = (4)
Sila pritiska tenosti na omota data je izrazom:

|
|
.
|

\
|

= =
0
2 2
1
2
o
h
4
D
2
1
h
4
D
2
1
h
4
D
g gV P (5)
gde se veliina
1
h dobija iz jednaine (4), unoenjem u nju 2 D r = , i iznosi:

g
D
g
p
h h
2 2
m
1

+ =
a onda je veliina:

g
D
g
p
h h h
2 2
m
1 0

= .
Unoenjem veliina
1 0
h i h u izraz (5) dobija se da je:

4
D
16
D
gh
2
1
p P
2 2 2
m o

|
|
.
|

\
|
+ + =
Sila pritiska tenosti na osnovu suda je:

4
D
16
D
gh p h
4
D
2
1
g P P
2 2 2
m
2
o B

|
|
.
|

\
|
+ + =

+ =

3. Zadatak. Zatvoreni sud oblika krunog cilindra poluprenika R napunjen je tenou
gustine i obre se, oko vertikalne ose, konstantnom ugaonom brzinom . Kruni
poklopac prenika R, koji zatvara isti takav otvor na gornjem bazisu cilindra odrava u
ravnotei, za vreme obrtanja suda, sila intenziteta F (vidi sliku). Odrediti jednainu
rasporeda pritiska u tenosti i silu pritiska tenosti na gornji bazis suda.

Reenje.
Polazei od osnovne jednaine za
hidrostatiku:
( ) Zdz Ydy Xdx dp + + =
i unosei u nju projekcije rezultujue zapreminske
sile koja deluje na tenost u sudu:
g Z , y Y , x X
2 2
= = =
i integralei je dolazi se do jednaine rasporeda
pritiska u sudu:
C z g r
2
p
2
2
+

= (1)
u kojoj je integraciona konstanta C , za sada,
nepoznata. Unosei 0 z = (jednaina ravni kojoj
pripada gornji bazis suda) u jednainu (1) dolazi se
do jednaine rasporeda pritiska tenosti za gornji
bazis suda u obliku:
|
|
.
|

\
|
+

C r
2
p
2
2
(2)
Koristei injenicu da sila, intenziteta F, odrava poklopac u ravnotei dolazi se
do jednaine:
( ) F dA p p
A
a
=

(3)
u kojoj je A povrina poklopca. Uzimajui da je elementarna povrina = rdrd dA i
unosei je zajedno sa izrazom (2) u jednainu (3) ista se svodi na jednainu:
F rdr p C r
2
d
cos R
0
a
2
2
2
2
=
|
|
.
|

\
|
+

(4)
koja, posle realizacije naznaene integracije i zamene granica, postaje:
( ) F p C
4
R
R
64
3
a
2
4 2
=

+ (5)
Iz jednaine (5) dobija se da je:

|
.
|

\
|

+ =
4 2
2
a
R
64
3
F
R
4
p C
pa jednaina rasporeda pritiska (1), posle zamene vrednosti za C , postaje:

|
.
|

\
|

=
4 2
2
2
2
a
R
64
3
F
R
4
z g r
2
p p (6)
Jedanina rasporeda pritiska, za gornji bazis suda, dobija se iz jednaine (6),
zamenom 0 z = , i ima oblik:
|
.
|

\
|

=
4 2
2
2
2
a
R
64
3
F
R
4
r
2
p p (7)
Sila pritiska tenosti, na gornji bazis suda, data je izrazom:
( )dA p p P
A
a

=


koji se, posle zamene dr r 2 dA = i unoenjem izraza (7), svodi na oblik:
dr r 2 R
64
3
F
R
4
r
2
P
R
0
4 2
2
2
2

|
.
|

\
|

=


iz koga se, posle realizacije naznaene integracije i zamene granica, dobija da je:

+ =
4 2
R
16
1
F 4 P .

4. Zadatak. Konusni sud, prenika d i visine h, napunjen tenou gustine , obre se
oko svoje vertikalne ose, konstantnom ugaonom brzinom . Za dno suda na rastojanju
2 d od ose obrtanja, prikljuena je cev sa tenou gustine
1
koja se obre zajedno sa
sudom (vidi sliku). Ako su veliine date na slici poznate odrediti silu pritiska tenosti na
dno suda i pritisak na vrhu konusa. Tenosti se ne meaju.


Reenje.
Unosei u osnovnu jednainu za
hidrostatiku za tenost gustine
1

( ) Zdz Ydy Xdx dp
1
+ + =
projekcije rezultujue zapremine sile:
g Z , y Y , x X
2 2
= = = (1)
i integralei tako dobijenu jednainu dolazi
se do jednaine:
C gz r
2
p
1
2
2
1
+

(2)
Kako je za
a
p p : h z i d r = = = to se iz
jednaine (2) dobija da je:
gh d
2
p
1
C
2
2
a
1
+

=
pa se ista jednaina svodi na jednainu:
( ) ( ) h z g d r
2
p p
1
2 2
2
1 a

+ = (3)
Na isti nain, za tenost gustine , dolazi se
do jednaine:

1
2
2
C gz r
2
p
1
+

Koristei injenicu da se pritisak u taki ( ) 2 h , 2 d A , moe sraunati korienjem
jednaine (3) ili jednaine (4) dolazi se do jednaine:

1
2 2
1
2 2
1 a
C gh
2
1
d
2
1
gh
2
3
d
8
3
p + + = +
iz koje je:
( ) ( ) + +

=
1 1
2 2
a 1
3
2
gh
3
8
d
p C .
Unoenjem izraza (5) u jednainu (4) ista se svodi na jednainu:
( ) ( ) + +

=
1 1
2 2
2
2
a
3
2
gh
3
8
d
z g r
2
p p (6)
koja pretstavlja jednainu rasporeda pritiska za tenost gustine . Jednaina rasporeda
pritiska za dno suda dobija se iz jednaine (6) za 0 z = i ima oblik:
( ) ( ) ( ) + +

=
1 1
2 2
2
2
D a
3
2
gh
3
8
d
r
2
p p .
Intenzitet sile pritiska tenosti na dno dat je izrazom:
( )

=
2 d
0
D a
dr r 2 p p P ,
koji se posle unoenja jednaine (7), integracije i zamene granica, svodi na izraz:

( ) ( )
(

=
1
2 2
1
2
6 d
8
1
3 gh
8
d
P .

Unoenjem koordinata take ( ) h , 0 S u jednainu (6) dobija se da je pritisak na vrhu
konusa dat izrazom:

( ) ( ) +

+ =
1
2 2
1 a s
3
8
d
2
gh 3
p p .

5. Zadatak. Cilindrini sud, poluprenika osnove R, napunjen je tenou gustine ,
obre se konstantnom ugaonom brzinom oko horizontalne ose OO. Manometar M
(vidi sliku) pokazuje natpritisak
m
p . Odrediti jednainu rasporeda pritiska u tenosti i
pritisak po najnioj izvodnici cilindra.



Reenje:

Unosei projekcije rezultujue zapreminske sile:
g z Z , 0 Y , x X
2 2
= = =
u osnovnu jednainu za hidrostatiku i integralei je dobija se jednaina:
( ) C gz z x
2
p
1
2 2
2
+ +

(1)
Kako je, za 0 x = , 0 z , 0 y = = ,
m a
p p p + = to se iz jednaine (1) dobija da je
integraciona konstanta:
( )
m a
p p
1
C +

= .
Unoenjem ovog izraza za konstantu C u jednainu (19 dobija se jednaina
rasporeda pritiska u tenosti u obliku:
( ) z g z x
2
p p p
2 2
2
m a
+

+ + = (2)
Jednaina prave kojoj pripada najnia izvodnica cilindra je ( R z , 0 x = = ) pa se
njenim unoenjem u jednainu (2) dobija pritisak po najnioj izvodnici cilindra u obliku:

R g
2
R
p p p
2 2
m a n
+

+ + = .