Jaartallen 1383 Bourgondirs krijgen eerste Nederlandse gewest Vlaanderen in handen 1461 Lodewijk XI koning Frankrijk 1466 Bourgondirs

vormen Staten-Generaal in de Nederlanden 1473 Bourgondirs krijgen laatste Nederlandse gewest Gelderland in handen 1477 Maximiliaan heer der Nederlanden 1485 Hendrik VII koning Engeland 1498 Portugezen ontdekken een zeeroute naar Indi 1509 Hendrik VIII koning Engeland 1515 Karel V heer der Nederlanden 1516 Karel V koning van Spanje Frans I krijgt recht om belangrijkste geestelijken in Franse kerk te benoemen 1517 Maarten Luther zet de aanval in op de leer en praktijken van de kerk 1519 Karel V keizer van Duitse Rijk en hertog van Oostenrijk 1531 Karel V vormt Raad van State, Geheime Raad en Raad van Financin 1534 Hendrik VIII hoofd Anglicaanse kerk 1547 Eduard VI voert protestantse kerkleer in in Engeland 1548 Karel V brengt de 17 Nederlanden onder in n staatkundige eenheid 1551 Hendrik II voert strijd tegen protestanten op in Frankrijk 1553 Maria (Bloody Mary) koningin van Engeland, voert katholieke kerkleer in 1555 Vrede van Augsburg Ferdinand keizer van Duitse Rijk en hertog van Oostenrijk Filips II heer der Nederlanden en koning van Spanje 1558 Elisabeth I (Virgin Queen) koningin van Engeland, voert protestantisme in 1559 Filips II vertrekt uit Brussel naar Madrid, Margaretha van Parma landvoogdes Hugenoten krijgen enkele Franse steden in handen 1562 burgeroorlog tussen katholieken en protestanten in Frankrijk 1566 Smeekschrift der lage edelen; Beeldenstorm in Nederland 1567 Margaretha verslaat laatste opstandelingen Alva wordt landvoogd van de Nederlanden 1568 Oranje valt Nederlanden binnen: begin Tachtigjarige Oorlog 1569 katholieke opstand in Engeland 1572 Bloedbruiloft geuzen nemen Den Briel in 1576 Pacificatie van Gent 1579 Unie van Atrecht en Unie van Utrecht 1580 Willem van Oranje vogelvrij verklaard 1581 Plakkaat van Verlatinghe 1584 Hendrik III koning van Frankrijk 1585 Elisabeth stuurt hulptroepen naar de Nederlandse opstandelingen Val van Antwerpen 1587 Deductie over soevereiniteit 1588 Republiek der 7 Verenigde Nederlanden Armada: Spaanse oorlogsvloot wil Engeland binnen vallen 1589 Hendrik III gedood door fanatieke monnik Parma sneuvelt 1593 Hendrik IV (van Navarra) katholiek voor het recht op de troon 1596 Filips II stuurt tweede armada; verovering Calais Drievoudig Verbond Nederlanders bereiken Java 1598 Edict van Nantes dood Filips II; Filips III Spaanse koning

1598 1602 1603 1604 1609 1610 1617 1618 1619 1621 1625 1628 1629 1635 1640 1641 1642 1643 1645 1648

1649 1650

1651 1652 1653 1654 1658 1660 1661 1662 1664 1665 1667 1670 1672

1674 1678 1685 1688

Nederlanders voor het eerst op Afrikaanse westkust en Amerika oprichting VOC Jacobus I koning Engeland Jacobus sluit vrede met Spanje begin 12-jarig bestand tussen Spanje en Republiek Hendrik IV vermoord door katholiek; Lodewijk XIII koning Frankrijk Scherpe Resolutie Maurits laat van Oldenbarnevelt arresteren begin 30-jarige oorlog Oldenbarnevelt ter dood veroordeeld einde bestand tussen Spanje en Republiek oprichting WIC Karel I koning Engeland Frederik Hendrik stadhouder Richelieu ontneemt hugenoten hun versterkingen en garnizoenen Spanjaarden begonnen weer een offensief tegen de Republiek Frankrijk vecht mee tegen Duitse katholieken en Spanje Karel I roept parlement bijeen Catalonin en Portugal in opstand huwelijk tussen Mary Stuart I en Willem II (zoon Frederik Hendrik) mislukte poging tot arrestatie tegenstanders van Karel I Lodewijk XIV koning Frankrijk Karel I wordt verslagen door leger olv Cromwell Vrede van Westphalen (eind 30-jarige oorlog); republiek erkend als onafhankelijke staat Vrede van Mnster (tussen Republiek en Spanje) Opstand edelen in Frankrijk Karel I wordt onthoofd; Engeland Republiek olv Cromwell Willem II laat belangrijkste tegenstanders in Den Haag arresteren en probeert Amsterdam aan te vallen Willem II overlijdt; begin eerste stadhouderloze tijdperk Acte van Navigatie eerste Engelse zeeoorlog Cromwell alleenheerser: Lord Protector Johan de Witt raadspensionaris van Holland einde eerste Engelse zeeoorlog Cromwell overlijdt Karel II koning: Restauratie Lodewijk XIV neemt zelf de regering op zich De Witt sluit verdrag met Frankrijk Lodewijk XIV beschermt eigen handel en nijverheid tweede Engelse zeeoorlog vrede tussen Engeland en Republiek Frankrijk valt Spaanse NL binnen Karel II en Lodewijk XIV sluiten geheim verdrag tegen Republiek einde eerste stadhouderloze tijdperk; Willem III stadhouder Rampjaar Holland en de Staten-Generaal maken grote schulden Willem III verjaagt de Fransen Hollandse Staten dwingen Willem III vrede te sluiten met Frankrijk Lodewijk XIV trekt Edict van Nantes in Jacobus II koning Engeland Willem III trekt Londen binnen

1688 1689 1697 1701 1702 1713 1714 1715 1730 1747 1780 1795

Lodewijk verklaart oorlog aan Republiek William and Mary koning en koningin Engeland Vrede van Rijswijk Opnieuw oorlog met Frankrijk Dood Willem III; tweede stadhouderloze tijdperk vrede te betalen rente van Republiek is hoger dan belastinginkomsten Republiek feitelijk failliet winst VOC daalt Frankrijk neemt Zeeuws-Vlaanderen en Bergen op Zoom in eind tweede stadhouderloze tijdperk Republiek kansloos in nieuwe zeeoorlog tegen Engeland Republiek gaat ten onder