NFUS PRAMTLER VE ZELLKLER

NFUS PRAMTLER
Herhangi bir yerin nfus zelliklerini gstermede temel amalardan biride nfusun ya ve cinsiyet yapsn gsteren piramitlerdir.Ayrca bir lkenin veya blgenin nfus piramitlerine baklarak o alandaki nfus hareketleri,nfus zellikleri,ya guruplar,cinsiyet durumu ekonomik alann zellikleri hakknda bilgi sahibi olunabilir.
NfusPiramitlerininAnlattklar

1. Nfussaysn 2. Cinsiyetdurumunu 3. Nfusunyagruplarnadalmn 4. Ortalamayaamsresini 5. Doumvelmoranlarn 6. Nfustaki hareketlenmeleri hakknda bize bilgi verir.Bu bilgileri kullanarak lke hakkndatahminlerdeveyorumlardabulunabiliriz. Piramitler lkelerin gelimilik dzeyiyle dorudan ilgilidir. lkelerin ekonomik durumu, ayn zamanda salk ve eitim seviyeleri ile ilgili fikir verir.Nfus piramitleri, bir lkenin geri kalm, gelimekte olan yada gelimi olduunun bir gstergesidir.Nfus piramitleri lke nfusunun cinsiyet dalm hakknda bilgi verir.

GER

KALMI

LKE

GELMEKTE

OLAN

LKE

GELM

SANAY

LKES

GELM

VE

NFUS

AZALTICI

POLTKA

UYGULAYAN

LKE

GELM

NFUS

ARTTIRMAYA

ALIAN

LKE

Nfusun

ya

guruplarna

gre

dal:

Nfus piramitlerinde ya guruplar genel olarak 0-14ya aras ocuk15-64 ya aras

yetikin 65 ya zeride yal nfus olarak kabul edilir. Nfusun ya guruplarna gre saysnn bilinmesi insanlarn ihtiyalarn ve sosyal durumlarn belirlemek bakmndan nemlidir.nk nfus ,ya itibariyle alan ve almayan (baml nfus)nfustan oluur. Doum oran yksek olan lkelerde ocuk ve gen nfus oran fazla,yal nfus oran ise azdr.Bu durumda baml nfus oran yksektir.15-64 yaa arasndaki nfus ocuk ve yal nfusa bakmak zorunda ayn zamanda devletin ilerlemesi iin almak durumunda kalr.Bu tr lkeler daha ok gelimemi yada gelimekte olan lkelerde grlr. ocuk yataki nfusun fazlal hem aile hemde lke kalknmasn olumsuz etkiler.Doum oranlarnn az olduu gelimi lkelerde alan nfus oran fazla olduu iin baml nfus azdr . Nfusun ya yapsn belirleyen etmenler:Doum oran ana etmendir.Bunun dnda savalar,gler ve salgn hastalklar etkili olabilir.

Nfusun

cinsiyet

durumu:

Nfusun kadn ve erkek nfus olarak dalmna nfusun cinsiyet yaps denir. Hemen her lkede erkek ve kadn says birbirine yakndr.Herhangi bir yerdeki kadn erkek orann doal sre belirler. Sava dnemlerinde erkeklerin lmesi veya erkek nfusun ekonomik nedenlerle g etmesi bu dengeyi bozar.

Nfusa

bal

lkelerin

gelimilik

dzeyi:

Genel olarak gelimekte olan ve az gelimi lkelerde nfus art hz doum oran fazladr.Gen nfus fazladr.baml nfus fazladr.Gelimi lkelerde ise nfus art hz yava doum oran dk ocuk yataki nfus azdr.

Geri

Kalm

lkelerin

Ortak

zellikleri

1. Geri kalm lkelerdir. Yoksul dktr. Kii 2. 3. 4. 5. 6. 7. Geri 8. Geri kalm

lkeler; sanayileememi, nfusunun byk blm tarmda alan lkelerdir. lke nfusun byk blm kylerde yaar. Kentleme oran bana yllk milli gelir, ounlukla 2000 dolarn altndadr. Eitim hizmetleri, Salk hizmetleri, Beslenme imkanlar, Barnma hizmetleri yetersizdir. g ve darya g fazladr. kalm lkelerin nfus piramidi gene benzer. bir lkede nfus krda younlat iin doum oranlar fazladr.

9. Salk hizmetleri yetersiz olduundan, bebek ve ocuk lmleri fazladr. 10. Gene olumsuz salk koullar nedeniyle, ortalama yaam sresi ksadr. Yal nfus oran dktr. 11. Salk hizmetlerinin yan sra, eitim hizmetleri ve beslenme artlar yetersizdir. 12. ocuk ve gen nfus, lke nfusunun nemli bir blmn oluturur.

Gelimekte

Olan

lkelerin

Ortak

zellikleri

1. Tarmda makinelemenin artmas ve kentte sanayileme ve dolaysyla i imkanlar kyden kente g artrmaktadr. 2. lke sanayilemektedir. 3. Tarmsal nfus ve dolaysyla kr nfusu her geen gn azalmaktadr. 4. Nfusun byk blm bir veya daha fazla kentte younlamtr. Kentleme hzlanmtr. 5. lkenin gelimesine bal olarak, kentlerde; hastane, okul, konut imkan fazlalam salk, eitim, barnma artlarnda, dzelme grlmektedir. 6. lke nfusu, doal art ile bir sre daha artar. Kentleme hzlandka doum oran da zamanla azalr, ayrca bebek lmlerinde azalma ve ortalama yaam sresinde art sz konusudur. Bunlarda lke nfusunu artran dier nedenlerdir 7. Gelimekte olan lkelerin nfus piramidi gen eklinden ok an erisine benzemeye balamtr. 8. Gelimekte olan lkelerde, doum oranlarnda azalma dikkat eker. (Tunus, 2000) 9. Ortalama yaam sresi artmtr. lkenin nfus piramidinde artk 60 ya sonras, nemli bir orana sahiptir. 10. Orta ya ve yal nfus, gen nfusa gre oransal olarak artmaya balar. (Brezilya, 2000) 11. lke gelitike, nfus piramidi de, gelimi lkelere zg olan an erisi ekline dnr.

Gelimi lkelerin Ortak zellikleri 1. Gelimi lkelerde, nfusun byk blm sanayi sektrnde ve hizmet sektrnde alr.
2. Tarmda alan nfus ortalama olarak % 2 - % 5 oranndadr. Tarmsal retim fazladr. 3. Eitim, salk, altyap, barnma hizmetleri olduka gelimitir. 4. Kent nfus oran % 95 civarndayken, kr nfusu % 5 civarndadr. 5. lke ii nfus hareketleri, yani i g ok dk oranlardadr. 6. D g alm, lke dna g verme oranndan ok daha fazladr. 7. Gelimi lkelerin nfus piramidi an erisine benzer 8. Doum oranlar dk, bebek ve ocuk lm ok azdr. Ortalama yaam sresi fazladr. 9. Doal nfus art hz dktr. 10. Zengin lkelerdir. 11. Nfusun yalanmas sz konusudur. 12. Toplam nfusunun nemli bir blmn orta ya ve yal nfus grubu oluturur. 13. Gelimi lkelerin nfus piramidinde 80li, 90l ya gruplar nemli bir yer tutar. 14. Gelimi bir lkede piramidin taban ile nceki dnemler arasnda pek bir deiim yoktur. lkenin zel artlarna gre, doumlarda nemsiz miktarlarda art yada azal

grlebilir. (Belika, 2000) 15.Doum oranlar dk, bebek ve ocuk lm ok azdr. 16.Ortalama yaam sresi fazladr. 17.Nfusundoalarthz dktr. 18. Toplam nfusunun nemli bir blmn orta ya ve yal nfus grubu oluturur. 19. Gelimi bir lkede piramidin yal nfusu gsteren st ksmlar geni saylabilecek bir biimdedir. 20.Gelimi lkelerin nfus piramidi an erisine benzer. KONU LE LGL TAVSYELER:Genel olarak bakldnda nfus konusunu gelimi lke ve geri kalm lke olarak dnlebilir.Gelimi lkedeki pozitif zellikler geri kalm lkede tam tersidir.Bu noktadan yola karak alma yaparsanz kafanz fazla karmaz.Kendinize iki lke belirleyin gelimi ve geri kalm olsun sonrada bu iki lkenin nfus zellikleri sizce nasl olur dnmeye aln ii bir oyun noktasna dkebilirsiniz.rnek ngiltere gelimi bir lke olarak doum oranlar az,nfus art hz dk gittike yalanan bir nfusa sahip,aile planlamas uygulanan,eitim seviyesi yksek,yaam standartlar iyi olduundan insan mr uzun ,baml (ocuk) nfus az reten aktif nfus fazla,salk hizmetleri iyi olduu iin bebek lmlerinin az olduu,g alan bir lkedir diye belirlenebilir.imdi zt zellikte bir lke olarak afganistan seilerek tersi deerlendirmeler yaplabilir.Sorular karnza kt zaman hemen bu karlatrmadan yola karak gelimi ve geri kalm lkenizi belirleyip daha doru ve salkl yorumlar yapabilirsiniz. Yine dikkat edilmesi gereken hususlardan bazlarda piramitlerde tabanda daralma varsa bu lkede doumlar kontrol altna alnmaya allyor yorumu yaplabilir.Tabanda genileme nfus arttrmaya allyor anlamndadr.Orta blmlerde meydana gelen imeler yada ekilmeler o dnem iin ya g alnm yada verilmi yada sava yada doal afetden dolay bir nfus kaybna uramtr eklinde yorumlanabilir.