PC KONTROLL DENEYSEL KURUTMA CHAZININ ELEKTRONK TASARIMI VE KONTROL YAZILIMI

Arif KOYUN1
1,2

Seyit Ahmet NAN2

Tansel KOYUN3

Bilgi lem Dairesi Bakanl, Yazlm Blm Sleyman Demirel niversitesi, 32260, nr, Isparta 3 Sleyman Demirel niversitesi, Mh.Mim. Fak., Makine Mhendislii Blm, Isparta
1 2 e-posta: arif.koyun@sdu.edu.tr e-posta: seyit@sdu.edu.tr 3 e-posta: tansel@mmf.sdu.edu.tr

Anahtar szckler:Kurutma Makinasi, otomasyon, PC

ABSTRACT
In this study, automation of a manually controlled experimental dryer is explained. In the lieu of nowadays technology, needing a person for both precision and control causes to find new solutions in the control of a manually controlled equipment. In industry, dryers are used for different purposes. It has a wide variety of application: for example, fabric and sample thread drying, wood drying, and agricultural product drying. In this project, an experimental sample fabric and thread dryer is issued. In determining the properties of a fabric, it is important to know the duration of drying and final temperature and how the moisture content is changing during drying. For this purpose, the laboratory equipment has four temperature and two moisture sensors. Moisture content pattern of fabric placed in the dryer cabin is determined very precisely using these sensors. In addition, the control of dryer is maintained by the software based on the signals coming from sensors.

zelliklerinin iyi tayin edilebilmesi iin, kuman ne kadar srede kuruyarak hangi scakla dt, nem orann nasl deitii iyi belirlenmelidir. Bu amala tasarladmz ve gelitirdiimiz deneysel amal kurutma cihaznda drt adet scaklk sensr ve iki nem sensr kullanlmtr. Bu sensrler vastasyla kurutma hacmine konan kuma numunesinin scaklk ve nem dalm ok hassas bir biimde elde edilebilir. Ayrca kurutma cihaznn kontrol, yazlan bir bilgisayar program sayesinde, sensrlerden gelen verilerin deerlendirilmesiyle salanmtr. Tekstil kuma numunesi kurutulmasnda kuman ierisinde bulunan nemin (slak havann) bertaraf edilebilmesi ve kuman zelliklerinin tayin edilebilmesi nemli bir konudur. Bu amala bilgisayar destekli bu kurutma cihaznda drt adet scaklk ve iki adet nem sensr vastasyla, kuma numunesinin kurutulmas ilemi takip ve kontrol edilebilir.

1. GR
Manual kontroll herhangi bir cihazn kontrolnde, hem hassasiyetin istenilen seviyede olmamas, hem de kontrol iin bir kullancya ihtiya duyulmas, gnmz teknolojileri nda yeni zmleri gerekli klmtr. Sanayide kurutma cihazlar ok deiik amalar iin kullanlmaktadr. rnein tekstilde kuma ve iplik numunesi kurutulmasnda, aa sanayinde kereste kurutulmasnda, meyve sanayinde meyvelerin kurutulmas gibi ok geni kullanm alanlar vardr. Gerekletirilen bu projede, tekstil sanayinde kullanlan deneysel amal kuma numunesi kurutma cihaz ele alnmtr. Kuman

2. OTOMASYON MODLLER
Kurutma sistemi 4 farkl modlden oluur. Her modl birbirinden bamsz alabilir. PC kontrol nitesi zerindeki kontrol program deitirilerek benzer veya farkl kontrol ve otomasyon ilemlerinde kullanlabilir. Sistem ile yaplacak deneylerden elde edilen veriler PC kontrol sistemindeki harddisk tarafndan kayt altnda tutularak text olarak saklanmakta ve dier programlar tarafndan ilenebilir formattadr. Cihazda kullanlan tm paralar ayr ayr satn alnm, her nitenin montaj kendi imkanlarmzla yaplm ve daha sonra program da tamamen kendi tarafmzdan yazlmak suretiyle sistem alr hale getirilmitir.

ekil-1. Sistemin Genel Grnm

Teknik zellikler
24 giri k (Dijital) 24 cihaz ama kapatma. 8 kanall 8 bit bilgi alma, sensr bilgilerini aktarma. 4 adet 220 V 9 Amper kontaktr. Bilgisayar/Kontrol Sistemi/Ekran olmak zere 3 blmden oluur. nfrared uzaktan bilgi alma sistemi Klavye/ Mouse. Computer Port Kurutma ve dier benzeri aygtlar ile kullanlabilme. Q basic 4.1 dili ile programlanmtr. Veri toplama ve data logger olarak kullanlabilir. 0-5 Volt aras analog olarak alan sensrleri kullanabilme, Nem, scaklk, basn, uzunluk, arlk v.s. Tek faz (220 v) ile stc ve fanlar almaktadr.

Rle Rle Rle

Istc 1 (5 A)

Istc 2 (5 A)

Istc 3 (5 A)

Rle

Istc 4 (5 A)

Scaklk kontrol

Rle

ekil-2. Sistemin alma Prensibi

2.1. EKRAN MODL

Ekran nitesi sistemin almasn ve verilen komutlarn grntlenmesini salayan nitedir. Ekran modln 640x480 pixel znrlne sahip bir katot tp gerekletirir. Piyasadan satn alnan 14 inlik bu ekran, daha sonra grnm asndan dier nitelerle ayn grntye sahip

olmas iin d plastik gvdesi karlarak, kprtlm levha dediimiz bir malzeme ile tasarm gerekletirilmitir.

2.2. PC KONTROL MODL

Sistemin almasn ve kontrol edilmesi salamak amacyla sistem zerinde Celeron 1000 Mhz hza

ekil-3. PC Kontrol nitesi sahip ilemci ve anakart bulunmaktadr. Kontrol programlar anakarta bal olan Harddisk zerinden almaktadr. PC sistemi kurutma makinasn kontrol etmek ve makinadan gelen scaklk, nem, gibi verileri daha sonra istatistik aratrma ve grafik izdirmek amacyla kullanlmaktadr. PC kontrol sistemi ayn zamanda, kurutma makinasnn kontrol ve veri ilemini gerekletirecek olan I/O kartnn da kullanlmasn gerekletirir. Sistemin daha kolay ve efektiv kullanlmas amacyla kablosuz infrared klavye ve maus kullanlmtr. Otomasyon sistemi, temelde bir ana bilgisayar, bu bilgisayara bal evre kontrol birimleri (sensrler, rleler ...vb) ve bu iki birim aras, kontrol ilemini gerekletiren bir yazlmdan oluur. Bu yazlmn en nemli zellii, kullancya kolaylk salamas, grsel ve kolay kullanml olmasdr. Bu yazlmlarn nemi; kontrol yaplan evre elemanlarna kolay eriime imkan vermesi, cihazlarn alp almad bilgilerinin anlk olarak ekranda grlmesi, alan bir cihazda meydana gelen arzann annda kullancya bildirilmesi, sisteme byk apta zarar verebilecek bir arzann meydana gelmesi durumunda; tm sistemin almasnn durdurulmas gibi imkanlar sunmasndan kaynaklanr. Bu sebeplerden dolay sistemin dier tm bilgisayarlarda problemsiz almas iin program MS-DOS iletim sistemi altnda Quickbasic programlama dili ile yazlmtr.

2.3. KONTROL KARTI VE DATA RNEKLEME KARTI (I/O KARTI)

Kurutma makinas ile PC kontrol sistemi arasnda balanty gerekletirilen karttr. Ayn zamanda I/O kart eklinde de adlandrlr. Bu kart PC kontrol sisteminin bo ISA veri yolu slotlarndan bir tanesine taklr. Kart zerinde 8 adet ADC ve 8 adet Dijital I/O ular bulunmaktadr. ADC Analolog to Digital Converter anolog dijital evirici sayesinde sensrlerden gelen 0-5 Volt aras analog sinyaller kart tarafndan alglanp, ilenmek zere PC kontrol sistemine aktarlr. Kart zerinde bulunan dijital I/O ular tarafndan kurutma makinasn kontrol eder. Kart 0-5 volt gerilim ile alan her trl analog sensr programdan tanmlamak artyla kullanr.

ncelikle kartn devre emas tasarm Eagle programnda gerekletirlmitir. Daha sonra bu emann yazc kts alnarak pozlama yntemiyle ipek beze aktarlmtr. pek beze eitli solsyonlar srlerek bez zerindeki emann plaket zerine kmas salanmtr. Entegre ve dier elektronik komponentlerin plaket zerine yerletirilmesi iin

gerekli delikler kk el matkab ile delinmitir. Kart zerine elektronik paralar da yerletirildikten sonra lehimleme ilemi yaplp kart kullanma hazr hale gelmitir. Bu kart tasarlamak ve gelitirmek iin TTL, CMOS tr entegreler kullanld.

ekil-4. Kontrol Kart Modl

2.4. G KONTROL MODL

Bilgisayardan gelen sinyaller kurutma makinasnn almas iin yeterli deildir. Kurutma makinas 220 veya 380 volt ile alan stc ve fanlardan oluur. G kontrol nitesi 220 ve 380 volt ile alan sistemleri kontrol etmek amacyla kullanlr. Kontrol ilemi nite iesinde bulunan rle, kontaktr balant kablolar ve kontrol butonlar ile

gerekletirilir. Sistem zerinde bulunan scaklk kontrol cihaz ile cihaz zerindeki scaklk tc sensr ile llerek dijital ekran zerinde gsterilir ve belirtilen programa gre ilem yaplr. G kontrol nitesi PC kontrol sistemine bal olarak alabilecei gibi tek bana bamsz bir modl halinde de alr. G kontrol sistemi ve dier sistemlerin d kutulanmas ileminde kprtlm PVC kullanlmtr

ekil-5. G Kontrol nitesi

2.5. KONTROL YAZILIMI (KM-v01)

Oluturulan KM1 kurutma makinasnn almasn ve otomasyonunu gerekletirecek olan yazlmdr. Yazlm farkl amalar dorultusunda yeniden yazlarak veya gerekli gncellemeler yaplarak, sistem farkl uygulamalar iin kullanlr. Yazlm iin MS-DOS iletim sistemi altnda alan Qbasic

4.1v kullanlmtr. Yazlm tarafndan sistem otomatik veya manuel olarak kullanlabilir. Ve istenen deney, gerekli parametreler girilerek gerekletirilir. Deney esnasnda oluan scaklk verileri programda belirtilen text dosyasna yazlr. Daha sonra bu dosyadaki veriler, herhangi bir programda (mesela MS Excel) istenen hale dntrlp istatistiki amalar iin kullanlabilir.

ekil-6. alma esnasna ait bir ekran grnts

3. SONU
Bu almada tekstil sanayinde kullanlan bilgisayar kontroll, kuma numunesi kurutma cihaz gelitirilmitir. Bir kuma kurutma hacmi ve 4 modlden oluan sistem gelitirilmi ve deneysel amal olarak altrlmtr. Deiik kuma numuneleri kullanlarak, sistemin deiik scaklklarda da almas salanm ve verimlilii incelenmitir. Sistem olduka iyi bir performans gstermi ve deiik scaklk ve nem deerlerinde dahi almas gayet baarl bir biimde gereklemitir.

Daha sonraki bir aama olarak daha hasssiyet salanmas asndan sensr says artrlp kuman daha farkl konumlarndan lm yaplmas mmkn olabilir.

KAYNAKLAR
[1] Axelson J., Her Ynyle Seri Port, Bileim Yaynlar, 2000. [2] Her Ynyle Seri Port, Jan AXELSON, Infogate 2000, S:39-47 [3] Ileri PIC 16F84 Uygulamalar-1,H.KARAKA, Alta Yaynlar, 2002, S:143-150