1.

BLM
Kamlanu lkesine bahar gelip de kular tmeye balaynca, aalarda ve yerlerde iekler anca Yzba Burkay yine o byk am aacnn yanna geldi. Parlak bakl, ay yzl kz orada grd. Yreine od dt. Yer yz gzne karanlk oldu. Ona yaklap yle dedi: Yzn aya benziyor. Kan yaya benziyor. Gzlerin yeil alas. Salarn arslan yelesi. Yryn turna gibi. Salnn suna gibi. Hangi yerden, kaynaktansn? Hangi boydan, oymaktansn? Parlak bakl, ay yzl kz bir ey sylemedi. Yalnz gzlerini kaldrarak Burkaya bakt. Bu bakla onun kann kaynatt. Yreini oynatt. ine od dt. Yer yz gzne karanlk oldu. Kza yle dedi: Baklarn k m? Salarn sarmak m? Yldz msn, gne mi? Alev misin, ate mi? Neden sessiz bakyorsun? Beni niin yakyorsun? iek gibi her bir yann. Syle, nedir senin adn, sann? Parlak bakl, ay yzl kz bir ey sylemedi. Glmseyerek Burkaya bakt. Bu bakla onun akln bandan ald. Yreini derde sald. ine od dt. Yer yz gzne karanlk oldu. Kza yle dedi: Beni niin zyorsun? Gzlerini szyorsun. Kirpiklerin paralyor. Baklarn yaralyor. Rengin sanki iekten. Bilmem hangi iekten? ster darl, ister kz. Tek adn syle kz! Parlak bakl, ay yzl kz gzlerini Burkayn gzlerine dikti. Kayalardan dklen sularn, krlarda esen rzgarn, ormanda ten kularn sesinden daha gzel sesiyle yle dedi: Bebalkta dodumsa da Karluk kzym. Nice erin yreinde sakl szym. Yreine od dtyse zorlayp sndr. Bilen bilir; adm,sanm: Ama-Kndr. lmemeyi istiyorsan yaklama bana. Belam oktur, grnmeden dokunur sana Burkayn yreine od dt. Yer yz gzne karanlk oldu. yi yrekli kii idi. Tanrya ve insanlara kar su ilememiti. Tapncaa gidip Tanrya yalvard. Tanrm! Yreimdeki odu sndr dedi. Krk gn byk am aacnn yanna gitti. Her gidite Ama-Kn orada grd. Her gidite iindeki ate yalazland. Her dnte tapncakta Tanrya yalvard. Her yalvartan sonra bir daha am aacnn yanna gitmemeye karar verdi. Fakat gnein her yeni douunda kzn hasretine dayanamad. Verdii karar unutup am aacnn yanna geldi. Kzn yeil ala gzleriyle bylenip kendinden geti. Krk birinci gn am aacnn yanna gelince kz bulamad. Gzleri buland. Yrei yand. i skntyla doldu. Gn batncaya kadar bekledi. Ama-Kn gelmeyince onu am aacna sordu. Aa ah edip alad. Onu ben de bekliyorum. Artk gelip bana yaslanmayacak dedi.. Yapraklar dklp kurudu. Uan bir akdoan ah edip alad. Onu ben de bekliyorum. Artk gelip beni koluna almayacak dedi. Kanatlar rpmaz olup otlara dt, ld. Yeil otlara sordu. Otlar ah edip aladlar. Onu biz de bekliyoruz. Artk gelip bizi inemeyecek dediler. Yanp duman oldular. Burkay bezginleip yerine ,yurduna dnd. Ama-Knden baka bir ey dnmez oldu. Tapncaa gidip yalvard, olmad. Eki kmz iip esridi, kar etmedi. Tatl arap iip kendinden geti, fayda vermedi. Kaan sava anca o da katld. lmek iin atna zrhsz bindi. Oklar sandan solundan utu; biri demedi. Kalkansz, tulgasz vurutu. Kllar sandan,solundan geti; biri vurmad.

Yine yurduna dnd. Ama-Knden baka bir ey dnmez oldu. Benzi sarard. Hasta olup yataa dt. Burkayn iyi yrekli bir evdei vard. Erkei iyi olsun diye okuyucular, bakclar, kamlar, baklar getirtti. Hibir ila, dua, hibir by fayda vermedi.. Gnden gne eridi, soldu, bitti. lecek hale geldi. Bir gece Ama-Knn adn sayklaynca kadn ii anlad. Btn Kamlanuya adamlar kartt. Krk gn aradlar, taradlar. Ama-Kn bulunmad. Bir gn ihtiyar, irkin bir byc kadn geldi. Bunun derdine ancak Kilimbi are bulabilir. O, eytanlarn akllsdr dedi. Burkay eytan Kilimbiye gtrd. Burkay ona yreini at. Sevdii kz anlatt. Bana onu verirsen senin ordunda eri olurum dedi. Kilimbi ban sallad. Yrein byk derde girmi. Kurtulmak zor. Buna areyi bulsa bulsa eytanlar Ba Madar bulur dedi. Burkayn ii yand. Gz dumanland. Hibir are yok mu diye sordu. Madar, ban sallad. Ellerini at. Var dedi. Eer evdeini gtrp Ejderler Kaan Narantaya kurban adarsan Ama-Kn kaybettiin yerde bulursun. Burkay hibir ey dnmeden kabul etti. Gzn sevda brm, kann lgnlk yrmt. Evdeini Narantaya adak verdi. Naranta, onu ldrp yedi. Kadn lrken ellerini ge kaldrp beddua etti: Burkay! yilie kemlik ettin. Tanr seni bedbaht etsin. Kyamete kadar, dnyaya her geliinde ruhun ztrap iinde alkalansn dedi. Tanr bu dilei kabul etti. Burkay, eytan Madarn dediklerini yaptktan sonra am aacnn olduu yere gitti. Kz gitti diye yapraklar dklp kuruyan am yine yeermiti. Ama-Kn onun gvdesine yaslanarak duruyordu. Burkay yaklap yle dedi: Nerede kaldn ay bakl? Neden gittin inci dili? Senin iin hasta dtm. Eller gezip dalar atm. Artk bana varmaz msn? Derdime em vermez misin? Gel,benim ol iek yzlm! pek salm, k gzlm! Ama-Kn bir ey demedi. Byl gzlerle Burkaya bakarak glmsedi. Burkayn akl bandan gitti. Az kald kmz gibi eriyip akacakt. Kza yaklaarak sk sk tuttu. iek kokan yzn pt. Onu evine getirip e edindi. Fakat bununla derdi bitmedi. Ama-Kn her gn biraz daha ok sevdi. pmekle doyamad. Sevmekle kanmad. Uan kutan kskand. Esintiden yksnd. Sen insan deilsin. Peri Kan Katunsun dedi. Sevgisi durulmad. Arzusu krlmad. pmekle kanmaz oldu. Sevgisi dinmez oldu. Sen Peri Kan Katun deilsin. Tanr Katunsun dedi. Bir gn ihtiyar, irkin byc kadn yine geldi. Bunun derdine ancak Madar are bulabilir dedi. Birlikte Madara gittiler. Madar gld. Sen Nzvan cehennemine dmsn. Eer o da sana bir defa seni seviyorum derse bundan kurtulursun dedi. Burkay yurduna dnd. Ama-Kne Beni seviyor musun? diye sordu. Kadn, salaryla onu sararak ne soracan unutturdu. Bir ay geti. Burkay Beni seviyor musun? diye yine sordu. Kadn onu perek ne soracan unutturdu. Byle aylar geti. Yllar geti. Burkay sevgiden lgna dnd. Iztrap ztrap stne, keder keder stne ekti. Hekimler geldi, ila bulamad. Baklar geldi, are edemedi. Seni ancak lm kurtarr. Ama-Kn, Tanrnn cezasdr dediler. Burkay byk ztraplar iinde ld. lrken yine Beni seviyor musun? diye sordu. Kadn onu salaryla sard, kollaryla skt, pt. Fakat bir ey demedi .Burkayn ldn grnce gzleri yaard. nci gibi yalar akt. Iztrap ekiyorum diye inledi. Fakat Ben de seni seviyorum demedi. Burkay lmekle ztraptan kurtulmu olmad. Her yl bahar olup iekler atka, AmaKn grp sevdii am aacnn yannda ruhu dolayor. Iztrap ekiyorum. Sen de beni seviyor musun diye inliyor. O gnden bu gne kadar bin yl getii halde Burkay her bahar orada alyor. Yannda duran Ama-Kn Sus sus, ben de ztrap ekiyorum diye yanp yaklyor. Fakat Ben de

seni

seviyorum

demiyor

ve * * *

yllar

bylece

akp

geiyor.

Yaz masasnn nnde oturarak bu masal okuyan kadn gzlerini kaldrd. Byk odada muttarid admlarla gezerek Uygur masaln dinleyen erkee sordu: Nasl buldun? Beendin mi?

Bol kla aydnlanan odada btn duvar kitap raflaryla doluydu. Kk bir masann zerindeki saat,vaktin gece yarsna yaklatn gsteriyor,saatin yannda keskin bir ikiyle dolu srahi, bir de kadeh bulunuyordu. Erkek, doldurduu kadehi itikten sonra istihfaf edici bir yzle: Masal diye bir cevap verdi. Biraz krlm gibi olan, fakat hibir ey belli etmeyen kadn tekrar sordu: Evet, masal Dokuzuncu asrda, en ge onuncu asrn banda yazlm bir masal Fakat sen bunda edebi bir taraf, edebi bir unsur bulmuyor musun?

Erkek bu sefer istihfaf istihzaya evirdi: Edebi taraf, bedii unsur gibi yksek kymetlere akl erdiremem. Bir deeri varsa anlat da renelim O halde tercme hakkndaki fikrini syle

Erkek yrmekte olduu sert bir hareketle durdu: Tercme mi? Dedi. Bunun Uygur masal olduunu sylemitin. Uygurca dediin dil Trke deil mi?

Kadn zoraki bir skunetle cevap verdi: Uygurca phesiz Trkedir. Fakat bugn konutuumuz Trkeye benzemez. Sana okuduum masal Uygurca metnin bugnk Trkeye tercmesidir. Tercmeyi baarp baaramadm hakknda fikrini renmek istemitim de

Erkek, bir kadeh daha itikten sonra ciddi mi, alay m olduunu anlalmayan bir eda ile: Fena deil, dedi. Fakat hibir tercme, aslnda gzellii muhafaza edemez. Eer aslnda bir gzellik varsa Ve kadnn cevap vermesinden nce davranarak ilave etti: Benim bu gibi meseleler zerinde fikir yrtmem phesiz haddimi bilmemek oluyor. nk romanlarn ne zaman deerli saylaca hakknda en iptidai bilgiye bile malik deilim.

Kadn ar ve ciddi bir tavrla onun szn kesti: Roman deil. Masal

Beriki ok ac bir glmseyile cevap verdi: yle mi? Romanla masal ayn ey sandm iin zr dilerim. Demek ki aralarnda mhim farklar varm

Kadnn yzne dikkatle bakarak bir kadeh daha iti: Fakat ne kar? Ben kays ile zerdaliyi de birbirine kartrrm. Benim bu byk hatam yznden insanla zarar erimedikten sonra

Kadn biraz daha ciddileti: Senin iin deeri olmayan bu masallarn da erbab yannda ehemmiyeti vardr. Sen kays ile zerdaliyi birbirine kartrrsn ama manav kartrmaz. u halde manav da benden stn bir ahsiyetmi demek

Bunu syleyerek bir kadeh daha doldurdu. Kadna doru uzatarak gayet ciddi bir tavrla: Benden stn ve zeki olan manavlarn erefine dedi ve bir dikite bitirdii kadehi olduka sert bir vurula masaya koyarak odadaki gezinmesine devam etti. Bir mddet birbirlerine hi bakmadlar. Sonra erkek, masann nnde durarak: Rica ederim, bana bu masaln deeri hakknda birka sz syler misin? Dedi. Kadn hibir krgnlk eseri gstermedi: Bir kere bu masal hemen hemen tam olarak ele gemi bir Uygur metnidir. Yalnz banda bir iki satr eksik. Sonra dil bakmndan Uygurcann yabanc tesirlere maruz kalmam bir rneidir. Mhim bir hususiyet de hem Budizm, hem maniheizm hem de amanizmin izlerini ayn zamanda tamasdr. Bir de mazhariyeti var. Bir Trk tarafndan bulunan ilk Uygurca paradr.

Erkek kaytszlkla sordu: Bundan ncekiler kimin tarafndan bulunmutu? Bilhassa Almanlar tarafndan Fakat onlarn bulup nerettikleri paralar srf dini mahiyette idi. Bunda da dini izler bulunmasna ramen gryorsun ki, daha ziyade ladini mahiyettedir ve ahlaki bir gaye ile yazlmtr. Ne gibi? Eserin tezi fenaln ceza grmesi zerine oturtulmutur. Bundan baka

Erkek onun szn kesti: Evet ama ahlaki bir ders vermek iin de bir ak efsanesi uydurmutur. Bu kadar olmayacak bir ak masala temel yapmak bana pek iptidai bir dnce gibi geliyor. Hem de bir adamn kyamet kopuncaya kadar ztrap ekmesi ldkten sonra da ztrap

ekmesi Bunlar ne ahane yalanlar Hele o kadn O k bakl kadn Neydi onun ad? Ama-Kn. Evet,Ama-Kn O ne biim kadn yle? Gerekte byle bir kadnn, bu derece kudretli bir kadnn bulunmasna imkan var m? Bu kadar uydurma bir araya gelince onu p tenekesine atmak icab ederken siz tutuyor, edebi deerinden bahsederek gklere karyorsunuz. nsanlarn beynini safsatalarla doldurmak bence yanl bir harekettir

ok sert bir tavrla sylenen bu szlere kadn yine kzmad. Ayn sakin haliyle cevap verdi: Edebiyat, hakikatlerin hayalle sslenmesidir. Btn masallar ve destanlar gibi bunun da eski bir hakikat saklam olmas muhtemeldir

Erkek bu sefer hakikaten ilgilendi: Sahi mi sylyorsun? Bu uydurmann neresinde bir hakikat gizli acaba?

Kadn glmsedi: Masal en ge onuncu asrn balarnda yazldna ve anlatt vakadan beri bin yl getiini bildirdiine gre ok eski zaman ait bir ak hikayesini bize kadar getiriyor demekti. Yazld tarihten nceki bin yl hakikat diye kabul edersek, aa yukar milat yllarnda cereyan etmi bir hadisenin edebiyatla mbalegalanm ekli karsndayz. Bu kadar mbalegann arasndaki hakikat krntlarn hangi teleskopla grp kefedeceiz? Teleskopa ihtiyacmz yok. Yalnz akl ve ilim adesesiyle bakacaz. Masaln ihtiva ettii amanizm unsurlar da, onuncu asrdan nceki bir zamana ait olduunu ispat eder. nk onuncu asr Uygurlar arasnda artk amanizm yaamyordu. Masal kahramannn yzba olmas da ok eski bir devrin, belki Hunlar ann izlerini saklyor. Azdan aza nakil onulurken ok deitii muhakkak olan ve Budist Uygurlar arasnda kitaba geirildii zaman Budizm karakteri verilen masalda, her eye ramen, amanizmin ve ok eski devirlerin hatralar, krntlar kalmtr ki, bunlar sayesinde ait olduu devri anlamak,biraz hata ile kabil oluyor.

Erkek bir kadeh daha iti. Alayc bir tavrla kadna bakt: Fakat btn bu szlerden bir netice karamyorum. Bir manavn kabiliyetine malik olsaydm phesiz mhim hakikatleri anlayacak, bedii unsurlar bulacak ve belki de edebi hlyalara dalarak birka dakika huzur iinde yaayacaktm. u zavall talihsiz Yzba Burkay beni ilgilendirmedi dersem yalan olur. Yalnz, bir subay iin byk askeri ve vatani fikirler dururken gzel bir kza bu kadar yaknlk duyup mahvolmay kabul edemiyorum. ok rica ederim, bu masaldaki hakikat ne ise, yahut ne olabilirse basit bir dille izah et de kafamdaki dmler zlsn.

Kadn hala sakindi. Odada muttarid admlarla gezen ve kendisine bakmayan erkei gzlerliyle takip ederek anlatt: Hakikat u olabilir: Bugnden belki iki bin yl nce , o zamanki Trk devletinin ordusunda tannm bir subay byk bir su veyahut byk bir gnah iledi. Bu gnah ilemesindeki amil ok gzel bir kadnd. Bu subay, suunun veya gnahnn cezasn ok pahal bir ekilde , byk maddi veya manevi ztraplarla dedi. Fakat bu yle bir vaka idi ki, halk bunu asrlarca unutamad. Subayn ektii cezay umumi vicdan kafi grmedii iin onun ruhunun da ztrap iinde kvranmasn ve dnyaya her geliinde ayn cezann tekerrrn arzu etti. Ceza pek iddetli olduu ve masal iki bin yl ncesini anlattna gre bu vaka Mata zamannda gemi olabilir. Senin sevgili Metenin zamannda

Metenin ad geince erkein gzleri parlad: Bu iren asrda yaamaktansa Mete zamannda dnyaya gelmi olmay tercih ederim.

Kadn, onun bu safiyane arzusu zerine akaya balad: Kim bilir? Belki o zamanda da yaamsndr. Bu masalda nasl Mete devrinin izleri, unsurlar varsa sende de o zamana ait ok eylerin bulunduu muhakkak u farkla ki, masalda o zaman ait eyler krnt olarak yayor. Denilebilir ki, sen Mete ordusunun hi ihtiyarlamadan bugne erimi bir subaysn. Tenash akidesinin lehinde delil arayanlar seni grmelidir. Ho, zaten o nazariye de pek ceffelkalem reddolunacak bir fikir deil ya

Erkek glmsedi. kiyle kzarm yznde imdi bir ocuk safiyeti vard. Kadehini doldurarak: Tenash uydurmasn bir yana brakalm dedi. Sonra sert bir hareketle esas vaziyeti ald. Sol eli, askeri talimnamenin tarifine tpatp uygun bir ekilde pantolonuna yapm olduu halde kadeh tutan sa elini kaldrd: Byk asker Metenin lmez hatras erefine, dedi.

Kadn glmseyerek nazikane ban edi: Afiyet olsun diye karlk verdi. Son kadeh iilmiti. Odada uzun bir sessizlik oldu

2. BLM

Kz Lisesinin mdr zile basarak hademenin gelmesini beklerken bir yandan da nndeki kad dikkatle okuyordu. Hademeye ba muavin hanm armasn emrettikten sonra tekrar kada dald. Boyal, iman, ok gekin bir kadnd. Bu yaa gelmi olduu halde evlenememenin verdii ztrap ve yzlerce gen, gzel, neeli kzn ortasnda bulunarak onlarn yarn evleneceklerini dnmekten doan gizli bir kskanln azab ehresinde okunuyordu. Odaya giren ba muavin hanma yer gsterdi: Buyrun Faika Hanm.

Faika Hanm da kendisi gibi evde kalm, ypranm kzlardan bir olduu iin mdr onu, kaynan anlamad duygularla severdi. Endieli bir yzle bakarak:

Nihayet korktuum bama geldi dedi ve ba muavinin gzlerindeki pheyi datmak iin anlatt: Edebiyat retmeni Aye Pusat tekrar geliyor. Bu kadnn buraya gnderilmemesi iin o kadar uratm olmad. Galiba bakanlkta kendisini tutan birisi var. Zannetmem efendim. Belki derslerindeki baarsndan dolay tekrar buraya tayin etmilerdir.

Mdr asabileti: Canm efendim, baarsndan bize ne? Talebeyi zehirleyecek kabiliyette olduktan sonraTad soyadnn menfi tesiri kafi deil mi?

Ba muavin eskiden Aye Pusat tanyordu. Onun hi de fena bir kadn olmadn, bana srf kocas yznden bir takm iler geldiini biliyordu.Fakat onun hatr iin de mdrle ekimeye lzum grmediinden susmay tercih etti. Mdr ise Aye Pusat mrnde hi grmemiti. Liseye mdr olarak geldii zaman Aye Pusat oradan ayrlm bulunuyordu. Fakat btn gazetelerin aylarca bu soyad aleyhinde yazlar yazm olmas dolaysyla ondan nefret ediyordu. stelik bu kadnn lisede mdr otoritesini sfra indirdii, kendisini talebeye ok sevdirdii ve bylece istedii telkinleri yapt da syleniyordu. Mdr bu telkinlerin ne olduunu ak olarak bilmiyordu ama zararl eyler olduundan hibir phesi yoktu. Nihayet milli ve vatani duygular bile Aye Pusatn aleyhinde bulunmasna kafi sebeplerdi. Ciddi bir tavrla ba muavine direktif vermeye balad: - Faika Hanm! Aye Pusat buradan yl nce gitmiti, deil mi? Demek ki o zaman kk olan rencileri imdi bydler. senede onu unutmu olacaklarn sanmyorum. Liseye geldii gn talebenin bir sevgi nmayii yaparak idare otoritesini alt st etmelerine msaade edemem. Bunlar nihayet ocuktur. yiyi, kty ayrt edemezler. Geldii gn Aye Pusat btn snflara siz gtrp takdim ediniz ve bu takdimi, ok rica ederim, gayet sert bir tavrla yapnz. Ne talebe ne de, neydi onun ad, Aye Pusat marp labalilie kalkamasnlar. Sonraaaa Evet sonra, retmen arkadalara da tlatnz. Bu kadnn pek gvenilir bir mahluk olmadn bilsinler. Onunla fazla temas etmesinler. Ba muavin burada itiraz etti: Aman mdre hanm, ben bunu nasl sylerim? Belki ilerinde onun ahbaplar, arkadalar vardr. Bunu ne sfatla sylyorsun derler. Bunu sizin tlatmanz daha doru olur. Hem retmen arkadalar size kar da gelemezler. Peki peki Bunu bana brakn ve siz yalnz snf mmessillerine bunu uygun bir dille anlatn ve Aye Pusat geldikten sonra teneffslerde sk bir kontrol temin edin. Bilhassa onun nbet tutaca gnlerde talebe ile hususi ekilde mnasebet kurmasnn nne gein. Ba stne efendim. * * *

Ayn gn edebiyat retmeni Aye Pusat, yl nce zorla ekilip atld lisesine yeniden dnmek zere yola kyordu. Bu dn onun duygulu ve romantik muhayelesi iin pek mhim bir hadiseydi. Vaktiyle kendisinin de iinde talebe olarak bulunduu bu lise btn gen kzlk hatralaryla dolup taan, yar mukaddes bir yer gibiydi. Edebiyat Fakltesini bitirdikten sonra bir yl bir ortaokulda stajyerlik yapm, sonra buraya tayin edilerek btn ak ve evki, btn enerjisi ve iyi niyetiyle ie sarlmt. yi alyor, talebe yetitirmekte ok baarl oluyordu. rencilerini ok seviyor onlar tarafndan ok seviliyordu. Labalilie kamadan, ciddiyeti brakmadan kurabildii samimiyet verimli neticeler salyordu. Fazla skmadan altrmak, dersi ok gzel anlatarak talebeye merakla dinletmek, ok iyi muamele ederek kendisini saydrmak Aye Pusat gibi pek nadir hocalarn mazhariyetlerindendi. Her ite itidalle hareket ederdi. Kzlarnn hususi durumlarn da renir, soru sorar ve not verirken bunlar hesaba katard. Evindeki elverisiz artlar yznden dersini iyi hazrlayamam bir talebeyi, birok baka retmenler gibi skmaz, ona elverili artlar bulmaya abalard. Lisedeki btn kadn retmenler arasnda sade giyinen, boyanmayan biricik kadn kendisiydi. Evliydi ve Tosun adnda kk, sevimli, grbz bir olu vard. mrnn byk ksm eviyle lise arasnda geer, evini becerilikle idare ettii gibi okulda da gerek arkadalaryla gerek talebeleriyle iyi anlar, iyi alrd. Enerjik ve salam bir kadnd. Gr ve kara salar omuzlarna dklr, gzleri glmseyerek bakar, dzgn konumasyla derhal iyi bir intiba brakrd. Hayatndan, vazifesinden memnundu. imdiye kadar bir tek dersini ihmal etmemiti. Eer byk bir aksilik, mthi bir talihsizlik, hatta felaket de diyebileceimiz bir hadise olmasayd, bu bahtiyar ve sakin hayat sarsntsz devam edecek, bu kadar maddi ve manevi kayplarla dolan yl ziyan olmayacakt. Aye Pusat kin tutmaz, kendisine yaplan fenalklar abuk affeder, unuturdu. Fakat kocasna yaplan muameleyi bir trl unutamyor, onun yklan byk mitleriyle birlikte kendi saadetinin de temelinden sarsldna inanarak buna sebep olan muhteris insanlar balayamyordu. Ziyan olmu yl.. Fakat o da her insan gibi bir teselli bulmakta gecikmiyordu. nsanlarn daha iyi tanmak frsatn kendisine bu yl vermiti. Hayatn aknda hibir ehemmiyeti olmamas gereken bir kanaat ve fikir meselesini dallandrp budaklandrarak btn memlekete amil bir konu haline getirenler, ahsi kin ve garezleriyle hareket edenler, kocasnn istikbalini ykmaya almlar, fakat hakikatte kendi saadetini ykmlard. nsanlardan irenerek her eyi gln, herkesi hakir grmeye balayan bir erkekle yaamak hi de kolay deildi. Bundan baka etrafn rkek ve pheli gzlerle mtemadiyen kendisini szmesi de ho olmuyordu. Kocas iki yl hapiste yatp km, fakat iin mahiyeti biroklar tarafndan anlalamamt. Hapse katiller,hrszlarla beraber fikir ve kanaat sahipleri de giriyor, fakat yn bu iki zmreyi birbirinden ayramyor, yahut ayrmaya lzum grmyordu. Gazetelerin yalan yanl neriyat da daima aleyhte olmu, bylelikle Pusat ad adeta bir numaral halk dman mahiyetini almt. Geri iin i yzn bilenler, gelip dostluk gsterenler de bulunmuyor deildi. Fakat bunlar o kadar azd ki, bu azlkla o okluu doru yola getirmenin imkan yoktu. Aye Pusat dindard. lahi bir adalete daima inanmt. Dindar olmamakla birlikte, eskiden kendi dini duygularna sayg gsteren kocas imdi buna da aldr etmiyor, bu da Ayeyi ayrca kryordu. Her ne kadar kocas aktan aa hibir ey sylemiyorsa da bu konular grlrken yznde beliren izgilerde yahut baklarnda, Aye bir istihfaf sezer gibi oluyordu. imdi kocasnn inand, sayg gsterdii tek hakikat lmd. O eskiden de lme sayg gsterir, vazife urunda, fikir urunda lmekte esiz bir gzellik ve byklk bulurdu. Artk bunun etrafnda hibir mnakaa kabul etmemekle beraber lm adeta zler gibi bir hali vard. Kahramanca

lm olanlar hakkndaki yazlar tekrar tekrar okuduu Ayenin gznden kamyordu. ok maddi gzkmesine ramen mistik bir ruh haleti iinde bir lm daslasa ortasnda yayor, yayor deil snyordu. Aye Pusat, kocasn daima ar bulmutu. Evlenirken onun bu arl houna gitmi olmakla beraber zamanla bunun biraz durulmasn beklemi, fakat midi boa kmt. Bu adamda gizli kaynaklardan gelen bir ate vard ki,onu daima arla, tehlikeye,kendini harcamaya srklyordu. Muayyen kanatlarnn dndaki btn meselelerde bir ocuk kadar saf ve bilgisiz olan, abuk aldatlan kocas, herkese ve her eye inanan kocas imdi mthi bir mnkirdi. Artk onu aldatmaya imkan yoktu. Fakat bunun yava yava hayatla ilgi kesmek gibi bir ey olduunu gren Aye Pusat derin derin zlyor, hayatla ve her eyle ilgisini kesen kocasnn kendisini de unuttuunu zannediyor, bu zan, zamanla bir iman haline geliyordu. Onu hayata balamak iin yapt uramalar botu. Bununla beraber kocasnn henz kesin karar verememi olduunu, iinde korkun bir mcadele cereyan ettiini biliyor,yaman bir sezgi ile bu deruni mcadelenin neticesinden rkyordu.Btn hayatnca geri dnmek ve piman olmak nedir bilmeyen bir adamn ruhundaki kavgann sonundan cidden korkulurdu. Kocas o kadar byk bir dmanlk ve kin ekmiti ki, bu kinin snrlar genilemi, Aye Pusata kadar uzanmt. Bu yzden huzur ve zevk iinde vazifesini yapt liseden karlm, bakanlk emrine alnm, hatta sorguya ekilerek kocasnn aleyhinde ifade vermeye zorlanmt. Btn bu zorluklara byk bir metanetle gs germi, maddi skntlar sabrla karlam, hakkn aramak iin kanuni yollara bavurmu fakat hakkn alamamt. Kk Tosunun mahrumiyetleri ok ac gelmekle beraber Allaha bel balayarak bunu da atlatm, nihayet kocasnn mahkumiyeti tamamlandktan epey sonra tekrar eski vazifesine alnmt. yllk ayrlktan sonra hazin bir sevinle grevine dnerken iyi karlanmayacan biliyordu. Heyecanlyd. Fakat gnl Tanrya kar minnetlerle doluydu. Trenden indikten sonra saatine bakt. Teneffs zamanyd. ocuklar bahedeyken onlarn gz nnde okula girmek istemedi. imdi bym, birer gen kz olmu olan yl nceki talebelerine kar garip bir ekingenlik duyuyordu. Kocasnn mahkum olup kendisinin kk ocuu ile parasz ve aresiz kald gnlerde onu aramayan, aramak ve yardm etmek yle dursun, grdkleri zaman grmemezlie gelen iyi gn dostlar gibi belki bu gen kzlar da balarn evirirler, hattahatta bir vatan hainin eine belki imal szler de syleyebilirlerdi. Yahut belki de byle yapmazlar, liseden karld gn alatklar gibi imdi de sevinle barrlar, yanna gelirler, kendisini ve okul idaresini g duruma sokarlard. Aye bunlarn hibirisini istemiyordu. stasyonun bekleme odasnda biraz oyalanmay doru buldu. Sonbaharn gzel, hznl,serin bir gnyd. Havada bulutlar kouuyor, rzgar Ayeye yl nceki bir gn hatrlatyor, yznde kindar ve istihfaf edici bir tebessm olduu halde sngllerin arasnda yryen elleri kelepeli kocasn tekrar grr gibi oluyordu. Tedailer kendisini buraya getirince birdenbire toparland. Bunun sonu belki gz yalarna varabilir diye dnd. Korkulu bir rya gren, fakat bunun rya olduunu bilen insanlarn silkinii ile fena hatralar att. Gkte uuan bulutlara bakarak istasyondan kt. Ar admlarla lisenin yolunu tuttu. Bahe kapsndan ieri girerken heyecanlyd. Mehuller bize daima heyecan verir. Nasl karlanaca mehul olduu iin o da heyecan duyuyor, g anlarda her zaman yapt gibi kendisine zorla metanet telkin ediyor, bunda da muvaffak oluyordu.darenin iyi karlamayacan biliyor,bundan o kadar zlmyordu. Asl mesele talebenin taknaca durumda idi. Hayatlarnn henz baharnda olan,dnyann ve hayatn irkefiyle temas etmemi bulunan kzlarnda

gnllerinde vefadan iz kalmam olmas herhalde insan zecek bir eydi. Yal insanlar hayatn ktlklerini gre gre ktleiyorlar, gnl safln, insan duygusunun btn iyi taraflarn kaybediyorlard. Bu belki normaldi ama yrekleri yalnz iyilikle arpan, dnyada yalnz iyi eyler bulunduunu sanan gen kzlarn da kt duygulara kaplm olmas korkuntu. Kapc yl nceki kapcyd. nne bakarak hzl admlarla yrmek isteyen Ayeye doru ilerledi. Safiyetle glerek selamlad ve samimi bir sesle Ho geldiniz Aye Hanm dedi. Aye birdenbire durdu. Bu basit, zavall kylnn u nezaketi onu adeta rpertmiti. Ummadk yerden gelen iyilik ve nezaket insanlar daha ok sarsar ve sarsar. Aye de ayn duygu ile sarsld. Kara gzleri parlad. ki damla ya byk bir cehitle gzlerine iirerek elini uzatt: Ho bulduk Hseyin. Naslsn?

Kapc, Ayenin elini saygyla skt: Duacym efendim.

Sonra ban eerek ilave etti: ok zlmtm ama elimden ne gelirdi ki? Duadan gayr

Aye hemen sz deitirdi: Derse gireli ok oldu mu? Hemen imdi girdiler efendim.

Aye bu iyi yrekli adama iyi bir eyler sylemek istiyor fakat bulamyordu. Susmann bazen ok gzel szlerden bile stn olduunu hi phesiz bu kapc bilmiyordu. Onun iin mutlaka bir ey sylemesi lazmd. Bu dnce ile: Eksik olma Hseyin. Allah gnlne gre versin dedi ve hzla mektep kapsna doru yrd. Ders zili yeni alm, birok snflara henz retmenler girmemiti. Aye,snf pencerelerine birok balarn toplandn sezdi. Yava ve heyecanl fsltlar olduunu, kendi adnn birka defa sylendiini duydu.

Mdr odasna girdii zaman artk kendisinde heyecandan eser kalmamt. Gzlklerini takm olduu halde bir takm evrak okuyan mdr, ban hi kaldrmad. Aye byle karlanacan ok iyi biliyordu. Hi kzmadan, zlmeden durdu ve mdrn yapmakta olduu rol bitirmesini bekledi. Bir, belki de iki dakika geti. Mdrn okuduu be alt satrlk kat ne kadar aprak ifadeli olursa olsun bu mddet zarfnda birka defa okunabilirdi. Fakat o, ban kaldrmamakta inat ediyor, Ayeyi ayakta bekletmekle ihtimal otoritesini gstermek istiyor, yahut ona hakarette bulunuyordu. Nihayet alt satrn okunmas bitti. Gzlerini kattan kaldran mdr yzn buruturarak Ayeye bakt. Birok resimlerini grm olduu iin onu tanyordu. Buna ramen sert bir sesle: Ne istiyorsunuz? demekten geri kalmad. Aye gayet soukkanl idi. Yznde hibir izgi belirmeden, baklarnda hibir deiiklik olmadan cevap verdi:

Lisenizin yeni edebiyat retmeniyim

Mdr, ehemmiyet vermez grnmek isteyen btn insanlar gibi Ayeni adn gya hatrlamad: Haa.. Siz eysiniz, deil mi? Evet, Aye Pusat benim.

Ve gayet ciddi, ar, ezici bir sesle bunu syledikten sonra mdrden hibir teklif almadan masann nndeki sandalyeyi ekip oturdu. te mdrn btn iittikleri doru kyordu. Bu kstah kadn Aye Pusat adn gururla sylyor ve kendisi yer gstermeden iskemle ekip oturmaya cret edebiliyordu. Ona bir ders, bir gzda vermek ok isabetli olacakt. reniyormu gibi yzn buruturarak gzln kard. En sert bakyla bakarak: Sizin buraya gelmenize mani olmak iin btn gayretimi sarfettim, diye sze balad ve bu szlerin yapaca tepeden inme tesiri grmek iin gzlerini Ayenin gzlerine dikti. Fakat hayret!.. Ayenin yznde hibir deiiklik yoktu. Ta gibi sessiz,hareketsiz ve donuk bir durula dinliyordu. nk, rencilere srekli propaganda yaparak onlar menfi yollara srkleyen bir retmeni, mdr sfat ile istememekle haklym.

Mdr bunu syleyerek durdu. Karsndakinin soukkanll nnde szlerinin, arkasn getirememiti. Edebiyat retmeni, belli belirsiz bir glmseme ile karlk verdi: Bu propagandann ne olduunu renebilir miyim? Hakkmda resmi bir ikayet yaplm m?

Mdr hararetlendi: Hayr. Hakknzda resmi ikayet veya tahkikat yok. O halde? Siz propaganday o kadar ustaca yapyorsunuz ki, sizi yakalamak mmkn olmuyor. Yaptm propaganda ne imi? Onu bir bilsem Onu bir bilsem, sizi buraya sokar mydm?

Aye Pusat, karsndaki yal kadna acyarak hatta istihfafla bakt ve kocasnn, duruma srasndaki bir szn, acizleri, layk olmadklar mevkilere geiren bir devlet batar diye haykrmasn dnerek ona hak verdi. Bu kadar basit dnceli bir kadn kendisine amirlik edecek, derslerinde baar gsterip gstermedii hakknda gizli rapor yazarak kendi mukadderatn tayin edecek ve yzlerce gen kzn salam seciye ve ahlakla yetimesini salayacakt. ster istemez glmseyerek:

Mdr Hanm! Bilmediiniz bir ey hakknda nasl bir hkm verebiliyorsunuz? diye sordu.

Bu sual tekini artmt. ardklar zaman btn idarecilerin, btn amirlerin yapt gibi yalan veya mugaleta yollarnda birine sapaca muhakkakt: Herkes yle sylyor efendim Hem elbette benim de bildiim baz eyler vardr dedi ve sz dellosu bahsnda bu kadnla uraamayacan bildii iin bir yandan zile basarken bir yandan da kesin emrini verdi: Sizden ricam propaganday kesmeniz ve evvelki metodunuzu deitirerek yalnz derslerinizle megul olmanzdr.

3. BLM

Aye Pusat ba muavinle birlikte retmenler odasna geldii zaman kendisinde bir yorgunluk duyuyordu .Odada, pencerenin nne oturmu olduu halde gazete okuyan bir erkek hocadan baka kimse yoktu. Ba muavin,duvardaki ders programna bakarak bugn yalnz drdnc,beinci saat dersleriniz var.ki saat bekleyeceksiniz dedi. retmenler iin en g ey bo saatleri beklemek olduu iin Aye Pusattan bir ikayet umuyordu. Fakat o, ne itiraz etti ne de ikayet Ba muavin bir mddet ekingen tavrla Ayeye baktktan sonra Ders saatleriniz gelince sizi snflara takdim ederim dedi ve onun itirazna mahal brakmamak dncesiyle kede gazetesini okuyan retmene seslendi: Rza Be, bakn, Aye Pusat geldi.

Cebir retmeni Rza Be lisenin eski hocalarndand. Ya altma yaklam btn retmenler gibi yorgun ve konukan bir adamd. Vaktiyle Aye Pusata hocalk etmiti. Gazetesini indirip baktktan sonra sevinle yerinde kalkt: Oooo Ho geldiniz kzm Ho geldin Aye Vallahi zlemitim diyerek ona doru yrd. Hararetle elini skt.

Ba muavin hanm, kendisini mkilattan kurtarmt. Sessizce oday terk etti. Rza Be, evresini abuk bir bakla kolladktan sonra yalnz olduklarn grnce Ayeye doru eilip sesini alaltarak: Kocan ne oldu? Hapisten kt m diye sordu.

Ayenin gzlerinde hazin bir k yanp snd. Kocasn sormak ltufkarln gsterenlerden ou da ite byle gizlice, yalnz olduklar zaman,seslerini ksarak soruyorlard. Muayyen bir fikre, bir hadiseye taklp titizlenen insanlar gibi Aye de buna tutuluyor, gizli soranlarn hi sormamakla daha doru yapacaklarn dnyor, kzyor fakat hi belli etmiyordu. imdi karsndaki adam kendi hocas olmasa belki cevap vermezdi. Bununla beraber iindeki isyann sesini dinlemekten ve yzne kar daima tenkit ettii kocasna kalbinin btn samimiyetiyle hak vermekten geri kalmad. Kocas bir tartmalarnn sonunda melankolik bir tavrla Bana insanlardan m bahsediyorsun? demiti. nsanlar mazide ve tarihin yapraklar arasnda kaldlar. Bu grdklerin birer karikatrden baka bir ey deildir

Aye bunlar dnrken ihtiyar cebir retmeni ok konuma alkanlnn sevkiyle: Kzm, Aye dedi. Seni severim, bilirsin. Kocan da ok takdir ederim. Fakat ne yaparsan ki, biraz da zaman uymak lazm. nsan her hakikati dosdoru syleyemez ki Bu kadar atlganlk etmeyecekti. Yazk deil mi? Btn istikbali mahvoldu.

Bunlar herkesin syledii szlerdi. Bunlar dinlemekten artk usan gelmiti. Hakikaten u insanlar pek mzi mahluklard. Kendi akllarnn stnlne inanarak bakalarna t vermekten vazgemiyorlar, fakat kendi glnlklerini zavalllklarn da bir trl idrak edemiyorlard. Aye bugn liseye zaten sinir imtihan geirmek zere gelmi olduundan ihtiyar cebircinin karsnda ok hakim bir durula duruyordu. Galiba teki de bunun farkndayd ve tehlikeli bir konuyu kurcalamakta olduunu anlamt. Aye zorla glmsedi: Hapisten kt ama kmad desem de yalan olmaz. nk kendi kendisini eve hapsetti. Bir yere kmyor. Neden? nsanlardan ireniyor. Kimseyi grmeye tahamml yok.

Yal retmen kuvvetli bir sezile bu szlerden kendisine hisse karmt. Szde teessr duyan insanlarn yapt gibi derin bir ah ekerek yerine oturdu. Gazetesine dald. Aye memnundu. O da hi kimse tarafndan rahatsz edilmek istemiyordu. Bakalarnn kendisiyle megul olmasndan sklyordu. Bir keye ekilerek antasndan Abdlhak Hamidin Makberini kard. Bu sabah liseye gelmek zere evden karken antasna bu kitab koymutu .Niin Makberi semiti. Bunu bilmiyordu. Birka defa okuduu, belki yarsn ezbere bildii bu kitabn kendisince mehul taraf kalmad halde gayruuri bir hareketle Makberi ekip almt. Kim bilir, belki de bir mersiye olduu iin onu tercih etmiti. Okumaya balad. Fakat daha ikinci msrada birdenbire durdu: Gnlm dolu ah u zar kald Anszn bu msradaki hznn ta yreine ilediini fark etti. Makberin en alelade hatta dil bakmndan da przl olan bu msranda ne vard da bu kadar iine iliyordu? Yoksa kendisi mi romantik bir annda idi? iirlerin ne zaman tesirli olduklar hakknda biraz dnd. Tedailer kendisini yldrm hzyla ok uzaklara srklerken beyninde bir noktann aydnlandn sezer gibi oldu. nsanlar kendi duyumlarna uygun bir msradan, bir beyitten zevk alyorlar, hznleniyorlar, keder duyuyorlard. Aye kendi gnln yoklad. Bu gnl ah u zar ile doluydu.u farkla ki Hamid,kendi ah u zarn bir frtna l halinde dnyaya ve zamanlara frlatabildii halde Ayenin ah uzar gnlnn snrlar iinde mahpus kalmaya mahkumdu. Kendisini bu kadar duygulandran da galiba bir dert ortann olmay, hatta derdini iitecek bir yabancnn bulunmay idi. Bunu kefettikten sonra tekrar kitaba dald: Gnlm dolu ah u zar kald Bir gnln ah u zar ile dolmasnn ne demek olduunu gnl rahat olmayanlar anlayamazd.

Btn liseyi saran bir zil sesi Ayeyi hlyalarndan uyandrd. Elli dakika nasl olmutu da gemiti? Halbuki o hala Makberin ilk sayfasnda idi. Bazen hzl, bazen yava geen u zaman ne izafi mefhumdu! Ban kaldrd zaman cebir retmeniyle gz gze geldi ve onun deminden beri kendisini kontrol etmekte olduunun farkna vard. htiyar hoca kendisine galiba bir eyler syleyecekti. Fakat daha sze balamadan oda kaps ald ve dersten kan retmenler birer ikier gelmeye balad. Bunlarn ou yl nceki kimselerdi. Ayeyi karlay ve selamlaylarnda gizli bir yapmack vard. Bazlar sanki hibir ey olmam, yllk bir felaket devresi gelip gememi ve bu kadar ztrap ekilmemi gibi davranyorlar, suni bir nee ile konuarak onun cann skyorlard. Kocasyla tanm olanlarn onun hakknda az ap bir ey sormamalar dikkati ekecek kadar belliydi. Bereket versin bu can skma treni uzun srmedi.Taknd resmiyet, cali tavrllar yanndan uzaklatrd ve elinde Makberiyle Aye, pencere dibindeki iskemlesinde yalnz kald. Baheden ocuklarn sesleri geliyor, baz isimlere aina kyordu. Ayaa kalkp baheye baksa bir ounu tanyaca muhakkakt. Fakat kendini gstermekten ekinerek kalkmyor, oturduu yerden ge ve ufuklara bakarak dalyordu. yldr sarfettii zihni faaliyet onda uur alt hareketlerini ok uyandrmt. ki eyi birden dnebiliyor, ilk nce farkna varmad ikinci dnce biraz sonra btn aydnl ile uuruna kabiliyordu. Aye ufuklara bakarken Kafam bir eyle megul diye dnd ve ok gemeden bunun ne olduunu buldu. Bir iki dakikadan beri birok kzlar retmen odasna giriyorlar,retmenlerden herhangi birisine bir ey sorar gibi davranp kendisine bakyorlard. Yeni bir retmen geldii zaman yalnz merak dolaysyla yaplan bu hareket bugn baka bir mana tayordu. Aye bu manay dnd. Onu da buldu. Bu, hasret veya nefret olabilirdi. Bunu anlamak iin birdenbire dayanlmaz bir istek duydu. Bu istekle ban evirerek kap tarafna bakt. gen kz bir retmenle konuuyor ve belli etmeden kendisini szyordu. Aye hasretle mi, nefretle mi karlanacan anlamak isteyince btn cesaretini taknmt. Bu cesaretle kara nlkl, beyaz yakal kzlara bakt ve onlarla gz gze geldi.Bu baklar ok sevimli ve sevinliydi. Gnl ah u zar ile dolu olan edebiyat retmeni,ruhunun karanlk hcresinde bir panjurun aldn ve oradan ieriye k ve serinlik dolduunu hissetti.Gzlerini gzel kzn yzlerinde ve salarnda gezdirdi. Sada ve solda duranlar derhal tand. yl nce kk birer ocuk olarak brakt bu talebeler gelierek ince, gzel, manal, endaml birer gen kz olmulard. simlerini hatrlamyordu ama btn halleri, alkanlklar, yaramazlklar, hatta snfta oturduklar yerler sinema eridi gibi hafzasndan geiyordu . Bu iki gen kz da sanki o dakikada ayn eyi dnyormu gibi hafife glmsediler ve balaryla Ayeyi selamladlar. Ortadaki kz utanga bir tebessmle bakyor ve ara sra ban ne eiyordu. Aye onu da tanmak iin urayor, fakat tanyamyordu. Zihnini yorarken bazen de tanyacak gibi oluyor, fakat kim olduunu bir trl bulamyordu. Rengi uzaktan anlalmayan ve menekeye benzeyen gzleriyle, gr ve ak kumral salaryla, fakat bilhassa mahcup glmseyiiyle bir iir kadar gzel olan bu kzda, baktka kendini belli eden bir hususiyet vard. Aye bu hususiyetin ne olduunu anlamak ister gibi ona bakarken daha dorusu onu incelerken gz gze geldiler. Biraz nce ekingen ve kaamakl baklar frlatan meneke gzlerin manas deiti. Yrtc bir hal ald. Fakat yldan beri ruh mtehasss haline gelen Aye bu yrtcln kendisine ynelmemi olduunu anlamakta gecikmedi. Bu sert baklar etrafa meydan okuyordu. Aye Pusat, meneke gzl kzn kendisine gldn ve iinde ekingenlikten eser bulunmayan bir tavrla selam verdiini grnce birdenbire bu mehul kza kar bir sevgi duydu. Kendisi de glmsedi. Ayn ak ve samimi tavrla, verilen selam ald.

Birka saniye iinde gzlerle yaplan bu gizli konumay yalnz cebir retmeni Rza Be grmt. Kadn hocalarn,etraf unutacak ve grmeyecek kadar hararetle havadan,sudan konutuklar bir srada o Aye Pusata ve kzlara bakm, her eyi grm, neticeden de memnun olmutu. Bu memnuniyetin dourduu gayr ihtiyari bir hareketle ayaa kalkarak Ayeye yaklat. Eski hocaln verdii laubali bir tavrla Aye! Son snflara dersin var m? diye sordu. Var efendim. ok gzel.Bilhassa fen ubesinden ok memnun kalacaksn.

Aye,btn retmen odalarnn bitip tkenmez ekime konusu olan edebiyat-fen davasn hatrlayarak glmsedi.Rza Be bu glmseyiin sebebini anlamt. Hayr, hayr! Onun iin sylemiyorum, dedi. Bu snftan cidden memnun kalacaksn. On kiiden mrekkep fevkalade bir snftr. Bilhassa ilerinde Aydolu, Gntl veVe

Bu isimler Ayeye hi yabanc gelmemi ve houna gitmiti. Cebir retmeninin nc ismi bulmakta biraz gle uramasn frsat bilerek onun szn kesti: Aydolu ile Gntl m dediniz? Evet. Ne gzel isimler! Bunlar karde mi? Hayr, karde deil. Fakat kardeten daha yakn. Bir arkadalar daha var Nurkan. Bu birbirinden hi ayrlmaz. Biraz nce buradaydlar. Gya fizik hocasna bir eyler soruyorlard ama hakikatte seni grmek ve ho geldin demek istiyorlard...

Birdenbire, Ayenin dimanda bir dm zld. Deminki kzn ikisini, sada ve solda duranlarn adlarn hatrlayarak tand. Gne gibi sar sals Aydolu, kestane renkli ve rgl sals da Nurkand. Ya ortada duran meneke gzl kz? Herhalde o da Gntl olacakt. Ortada duran kz hatrlayamadm. Acaba Gntl o mu? Ta kendisiTanmamakla mazursun. nk senin rencin olmad. Sen gittikten sonra geldi ve derhal teki ikisiyle kaynat. Bu snflarnn ve lisenin gzbebei, iftihardr. Ama btn derslerden byledirler.

Sonra ii akaya vurdu: naallah bunlar iir deryasna batrp fen derslerini ihmal ettirmezsin

Yeni derse girileceini bildiren zil alarken Aye tekrar kendi i alemine dalmt. Deruni bir rahatlk duyuyordu. Mektebin en iyi talebesinin taknd rahat tavr nasl karlanacan belli ediyordu. Demek ki gen kzlarn gnllerinde vefa duygusu silinmemiti. Hele Gntl, kendisini ilk defa grd halde en samimi tavryla selam vermi, bu selam verirken etrafn ne dneceine aldrmam, hatta etrafa meydan okumutu. Kendilerini yalnz ve kimsesiz sananlar,

evrelerinde dostlar grdkleri zaman nasl bir inirah duyarlarsa Aye de onu duyuyor, gnlnn ah u zar ile dolu olmasna ramen yaamaktaki zevki tadyordu. Yaamaktaki zevki dnmek, Ayeye birdenbire kocasn hatrlatt ve onun bu zevki mebbeden kaybetmi olduunu dnerek ii szlad. Felaketler ve kederler gibi bahtiyarlklar da geiciydi. inde ferahlk duymasyla gnlnn kararmas bir oluyor ve hep byle devam edip gidiyordu. Acaba imdi kocas ne yapyordu? Herhalde evde bir keden ufka melankolik baklarla dalm olmalyd. Yahut odada muttarid admlarla geziniyordu. Belki de harb tarihine ait kitaplara eilmiti. Aye birdenbire iinin merhametle dolduunu hissetti ve Zavall Selim diye sylendi. Selim Pusat yl ncesine kadar ordunun iyi bir yzbasyd ve Harp Akademisinin son snfnda bulunuyordu. Askerlii bir meslek deil, bir inan olarak kabul etmiti.Kendisine babasndan ve dedesinden miras kalm olan askerlikten gayr bir eyin mevcut olabileceini dnmezdi. Ona gre insanlar kumanda edenlerle kumanda edilenlerden ibaretti ve hayat denen nesne,sng takp avc hattnda yrmekten baka bir ey deildi. Selim Pusat, grne gre parlak istikbale namzetti. Ar dnceleri, inand fikirler urundaki sebat yznden kendisini mahvetti. nk o krallk taraftaryd ve cumhuriyet rejimiyle idare olunan bir memlekette kralc olmann douraca tehlikeleri umursamyordu. Harb tarihine iyice nfuz etmi ve bu nfuz edi onu kralcla gtrmt. Yzba Selim Pusat bu kalbi taraftarln ne kimseye am ne de kimseden saklamt. Ona gre esas gaye harb sanat idi ve krall da harb sanat iin iyi bir gelime ortam diye kabul ediyordu. Lzumsuz yere konumasn, sorulmadan fikir yrtmesini sevmedii iin kralc olduunu sylemeye imkan bulamamt. Fakat kimseden de gizli bir eyi olmad iin bunu saklamaya lzum grmezdi. Esasen bir askere asla yakmayan yalan syleyecek olduktan sonra seilecek birok meslekler bulunabilirdi. Selimin felaketini hazrlayan ey Harb Tarihi vazifelerinin birinde kulland bir cmle olmutu. Plevne kahraman Gazi Osman Paa iin Trk Harb tarihinin son byk simasdr demesi frtnay koparmt. retmenleri olan albay,vazifelerin mnakaas yaplrken bu cmledeki fikri iddetle ve Gazi Osman Paay kltecek ekilde tenkit etmi, bir askere deil, bir siyasetiye, bir frka adamna yakan bir dille bu cmleyi dzeltmesini alenen talep etmiti. Yzba Selim Pusat, kanaatinde samimi idi. Bir adama ihtarla kanaat deitirtmekteki samal kavryordu. mrnde geri dnmemi, belaya doru adm atarken bile pimanlk duymam ve askeri ahlak, dnce gibi prensiplere Kuvvetle balanmt. Onu hayrette brakan ey, imdiye kadar tam bir asker olarak tand albayn birdenbire babozuk halini almas, bir propagandac haline inmesiydi. Fikrini deitirmesi hakkndaki talebi, askeri terbiyenin dna asla kmayan sert bir ses ve sert bir hareketle reddetmi, Evet albaym!Askerlik sanat bakmndan son byk eser Plevne savunmasdr demiti. Albay fkelenmiti. Onu kskvrak yakalamak iin mutad taktii kullanmaktan geri kalmamt. anakkale ve Sakaryay hatrlamyor musun?

- anakkale erlerin, Sakarya subaylarn zaferidir. Bu muharebelerde kumandanlk sanatnn rol azdr. Bu ikisi kaybedilseydi ne olurdu,bir lahza dndn m?

Bir lahzadan daha fazla dndm albaym. anakkale ile Sakaryann askeri sonular deil siyasi neticeleri mhim olmutur. Dersimiz harb sanat olduuna gre hkmlerimizi askeri zihniyetle vermek doru olur kanaatindeyim!

Otuz kiilik snf bu kavgay byk bir dikkatle dinliyordu.Ses karmadklar halde bir ksmnn albaya, bir ksmnn da Selim Pusata hak verdii yzlerindeki manadan anlalyordu. Yzbayla albayn konumas bir tartma olmaktan kyor,sz d haline giriyordu. Ders salonunda ilmi bir mesele zerinde fikir yrtmeye ve itiraz etmeye cevaz olmakla birlikte bu kadar askeri disipline aykr idi. Selim Pusat her taarruzu yksnmeden karlard. Askeri lise rencisi olduu zamanlardan beri kendisinde hakim olan bu mcadele ruhu dolaysyla biroklar, hatta yaknlarndan bazlar onun asl adn bilmezler, yalnz Pusat diye anarlard. imdi karsndaki albay tartmay baka bir mecraya srklerken bunu da kabul ediyor, taarruz hangi cepheden gelirse gelsin derhal kar cephe almaktan ve mukabil taarruza gemekten geri kalmyordu. Plevne ile anakkale ve Sakaryann mukayesesinden balayan hrn konuma Moha, aldran,Kosova ve Niboluya kadar uzand. Sonra albayn fke ve istihza iinde: Kurmay aday! Padiahlk devrine ne kadar hasret ekiyorsun. Bu rejime yemin vermi olduun halde tpk bir kralc gibi konuuyorsun, demesiyle en buhranl noktasna erdi.

Pusatn snftaki dostlar,buna verecei cevapla mahvolacan anlamakta gecikmediler. Selim hala esas vaziyetinde olduu halde en sert eda ile: Evet albaym! Bu rejime vermi olduum halde fikren kralcym. nk birinci snf askerler ancak krallklarda kar. Siz de vaktiyle kralla sadakat yemini etmi olduu halde bugn cumhuriyeti gzkyorsunuz, diye karlk verdi.

Bu cevap o ana kadar devam eden askeri disiplini bozmaya kafi gelmiti. Btn snf ayaa kalkmt. uur durmu, yerini fke tutmutu. Karlkl sert szler de sylenmiti. Durum ok vahimdi. Bu hal birka dakika sonra Harb Akademisi Kumandan olan general tarafndan duyulmu general, balarnda bir yzba olan sng takm bir takmla snfa gelerek hadiseyi albaydan dinlemi, Yzba Selim Pusatla tartmada ona taraftarlk eden Yzba erefi hapsedip ihtilattan menetmi, sekiz subay da gz hapsine alarak meseleyi resmiyete koymutu. Albay, hadiseyi ok mbalegal bir ekilde anlatmt. Ona inanmak gerekirse Yzba Pusat bir vatan haini saymak gerekecekti. Nitekim umumi telakki de bu merkezde idi. O bir kstah, bir vatan haini, belki de bir casustu. Bu kadar cretkar olabilmesi iin mutlaka bir d kuvvete dayanmas lazmd. Snftaki taraftarlarnn okluu da akl sahipleri iin gizli bir tekilatn mevcudiyetini muhakkak klyordu. Bunlarn yok edilmesi milli ve vatani bir zaruretti

4. BLM

Yzba Pusat gnlerce sorgusuz sualsiz bir odada tutuklu kald. Ay ba geldii zaman maan vermediler. htilattan men edilmi olduu iin kimseyle grtrmediler. Gazete ve kitap

okumasna da engel oldular. Bunlara ehemmiyet verdii yoktu. Onca asl zlecek nokta askeri terbiyenin azalm olmasyd. Tutuk evine memur olan subaylar arasnda rtbece kendisinden kk olanlar kapsn atklar zaman selam vermiyorlar hatta sngller bile ayn saygszl gsteriyorlard. Bu kayg arasnda eiyle olunu dnecek vakit bulamyordu. Aye her gn gelerek kendisine bir para yiyecek getiriyor, fakat grmek imkan olmuyordu. Bir gn Ayenin getirdii amar paketi Pusat iin lm darbesi oldu. amarlar gn nceki bir gazeteye sarlm, gazete okumas yasak olduu halde nbetiler naslsa dikkat etmemilerdi. Gazeteyi ilanlarna kadar okuyarak oyalanmak, hatta sonundaki bulmaca ile megul olmak hi de fena olmayacakt. Fakat bu oyalanmaya frsat kalmad. nk ilk sayfann ortasnda byk harflerle dizilmi bulunan Selim Pusat Meselesi bal birdenbire iddetle gzlerine arpt. Satrlar okurken nce ard. Sonra mthi bir fkeye kapld.Kan beynine sram, yzn yakyordu. Daha sonra byk bir ktmserlie dt. Herhalde kan ekilmi olacakt ki, bu lk bahar havasnda yordu. Gazetenin inanlr kaynaklardan alnan haberler diye heyecanla naklettii satrlar batan baa yalan, iftira ve tahriften ibaretti. Pusat, mrnde ilk defa kendisinden phe ederek acaba yanl m anladm diye gazeteyi bir kez daha okudu. Hayr, yanl anlamamt. Hatta eksik anlamt. nk bu gazete memleket rejimini deitirmek iin yaplan hain teebbsten, yabanc i birliinden bahsediyor ve bu fesat teebbsn ele bas olarak Yzba Selim Pusat, en yakn arkada olarak da Yzba erefi gsteriyordu. Tand, tanmad birok isimler daha saylyor, bir ok evlerin arandndan bahs olunuyordu. Buna dair havadislerin sonunda Aye Pusatn da sorguya ekildii ve lisedeki vazifesine son verildii bildiriliyordu. Pusat gazeteyi yatana frlatarak kk odasnda gezinmeye balad. Bir ok erkek gibi o da gezindii zaman daha iyi dnebiliyordu. Fakat bir mddet sonra acyla farkna vard ki, btn gezinmesine ramen artk bir ey dnemiyor, muhakeme yapmak kabiliyetinden mahrum bulunuyordu. Bu umulmadk darbe kendisini sersemletmi,beynini uyuturmutu. O zaman kendisinin bir kurmay aday olduunu, bir kurmay iin armann yasak bulunduunu hatrlad ve demir parmaklkl kk pencereden ufuklara derin derin baktktan sonra: Kendi ordusu btn mevcudu ile dman safna geen bir kurmay ne yapabilir?diye dnd. * * *

Ertesi sabah ne olursa olsun deyip bir teebbste bulundu. Neferlerden birine para vererek o gnn gazetesini gizlice aldrd.Bununla darbe tamamlanyordu. Dn okuduu satrlara hayasz bir gazeteci arlatanl diye bakmak midi, kendisinin vatan haini olduu hakknda resmi teblile tamamen krlmt. Pusat bunu okuyunca,en sez yerinden lmcl yara alanlar gibi gklere bakarak Allah arad. Boluktan baka hibir ey yoktu. inde azgn duygularn ahlandn hissetti ve milyonlarca insana kar tek bana kudurmuasna dmek iin korkun bir ihtiras duydu. Yazk, debilmek saadetinden de mahrumdu Byk bir uultu duyuyordu. Birok motorun birlikte ilemesinden doan bir ses gibi bu uultu kendisini neredeyse sar edecekti. Bu sesin nereden geldiini anlamak iin pencereden btn gr sahasna yle bir baknd. Hibir ey yoktu. Bu grlt insanlk, erkeklik, askerlik gibi byk yapnn kmesinden geliyor ve bu ynlarn altnda kalan eref ve haysiyet heykelleri de tuzla buz olarak ortadan kayboluyordu.

Hasta deildi.Fakat banda ate vard. Hibir ey dnmeden muttarid admlarla geziyordu. Dnmyor, fakat beyni mtemadi faaliyetten yoruluyordu. Ge vakit yatana uzandktan sonra da dimann bu hummal faaliyeti devam etmiti. Uyku ile uyanklk arasnda, yattka yorularak saatler geerken yavaa kap ald. Aye beyazlar giymi ve Tosunun elinden tutmu olduu halde ieri girdi. Yzne glge vurmu olduu iin iyi seilemiyordu. Pusat,ii hznle dolu olduu halde gzlerini at. Birsam- saadet biraz daha grndkten sonra yava yava kayboldu. O zaman Aye ile Tosun kar dayanlmaz bir zleyi duydu ve dnyada bir kadnla bir ocuktan baka kimsesi kalmadn dnerek yalnzl karsnda irkildi. O sabah odaya gelen inzibat temeni, Pusat askerce selamlad zaman artk karsnda bir yzba deil, yaralanm, irenmi kin ile iba haline gelmi bir adam vard. Bir emriniz var m yzbam? Rica ederim temen, bana artk byle hitap etmeyiniz ve beni selamlamaynz!..

Bunu syleyerek gazeteyi gsteriyordu.Temen,onun her eyi bildiini anlayarak biraz ard ve syleyecek sz bulamad. Pusat,iyi markal altn saatini temene uzatt: Bunu sattrmanz ve parasn, yzba deil akbeti anlalm bir tutuklu olan bana getirmenizi rica ediyorum. Temen halden anlyordu.Onu zmeyecek bir cevap verdi: Peki efendim!.. Bir de zevcem geldii zaman artk her gn bana yemek tamak iin zahmet etmemesini,ihtiyalarmn buradan salandn bildiriniz. Peki efendim! Teekkr ederim. Bir ey deil efendim.

Yalnz kald zaman Pusat kendinde bir deiiklik duydu.mrnde ilk olarak kendisini dnyordu. Kudurmu bir frtnadan denize den bir insan gibi mitsizdi. Fakat kendisini hain dalgalara teslim etmeyecek, ok uzaktaki karaya varmak iin kulalar atacakt. Ya Aye? caba o ne yapyordu? Onun ne suu vard da vazifesinden karlyor ve kk bir ocukla birlikte sefaletin kucana braklyordu? Bunlar hangi hak,hangi vicdan, hangi kanun, hangi mantkla yaplyordu? Pusat yine mrnde ilk olarak paray dnd. Kendisine haksz yere ve keyfi olarak maan vermemiler, eini hasz yere ve keyfi olarak retmenlikten karmlard. Bu artlar iinde para ihtiyac birdenbire kendini gsteriyor ve para gibi aalk bir nesneye muhta olmak da onun gururunu zedeliyordu. nzibat temeni altn saati satp parasn getirdii zaman ondan Ayenin durumu hakknda izahat ald. Bakanlk emrine alnmann ne demek olduunu ve Ayenin drtte bir nisbetinde aylk alabileceini rendi. Saat parasnn bir ksmn inzibat temenine vererek Ayeye gtrmesini ve

saatin satldndan, kendisinin maa alamadndan bahsedilememesini rica etti. Fakat bu taktik de bouna idi. Temen paray da geri getirmiti. Aye kendisinin paraya ihtiyac olmadn bildiriyor ve yine her gn geleceini haber veriyordu. Aye her eyi biliyor ve Pusatn maa alamadndan haberdar bulunuyordu. O zaman Selim yapacak ii kalmayan ve mukadderat bekleyen insanlarn sessizlii ile karyolasna uzand. Kendisini insanlarn bu kadar irkefletii bir asrda dnyaya getiren kadere lanet ederek dinlenmek ve toparlanmak istedi. Kurmay olarak yetimekte bulunduundan abuk karar vermesini biliyordu. Nitekim biraz sonra kararn vermi ve bu yzden de skunet bulmutu. Kaps alp da bir binba ieri girdii zaman Pusat, karyolasna uzanm ve ayaklarn karyola demirlerine dayam olduu halde hafif hafif slk alyordu. Binbayla gz gze geldikleri zaman durumunu hi deitirmedi. Bir ste kar yaplan bu saygszlk daha birka gn ncesine kadar onun asla balamayaca, hele bizzat kendisi tarafndan yaplacan aklna bile getiremeyecei bir davrant. Fakat askerlik ldkten ve yurt iin gzn krpmadan lme atlacak yaratlta olan kendisi gibi bir askere vatan haini damgas vurulduktan sonra artk askeri terbiye, stlk, astlk denilen eyler manal mefhumlar saylamazd. Binba hakarete uradnn farknda idi. Fakat Pusatn gzlerindeki kinli k ve baklarndaki cretkarlk onu susmaya mecbur etti ve ksaca: Hazrlann. Orgenerale kacaksnz, dedi.

Baka bir zamanda olsayd orgenerali bekletmemek iin en byk hzla hazrlanr ve hazrm binbam diye mukabele ederdi. imdi, belki kasdi bir arlkla hazrlanyor ve ceketle kasket giymekten ibaret olan bu hazrl yaparken Harb Okulu Marn alyordu. Her ey tamamlannca binbayla baktlar. Bu bakmalarda iyi niyetten bir zerre bile yoktu. Birbirlerine atlmaya hazr iki dman gibiydiler. Pusat hibir sz etmeden kstah bir tavrla nden yrd ve binba onu takibe mecbur kald.Bir palaskal ve iki sngl de arkalarndan geliyordu. Ordu mfettiinin odasna girdikleri zaman verdii, iinde askeri ruh ve sertlikten eser bulunmayan selam, onun orgeneralliine deil, yana verilmiti. Yal asker ask yz, atk kalaryla onu szyor, topuklarn bititirmesini, esas vaziyetini almasn bekliyordu. ahsna kar saygszlk gstermese bu yzbaya kar yumuak davranacakt. Fakat beriki zorla belay arr gibi kavgac baklarla bakyor, toplanmyor, aradaki byk rtbe farkn hesaba katmyordu. Orgeneral gerekten fkelenmiti. Kurmay bakannn ve binbann yannda bir yzbadan saygszlk grmek gcne gitmiti. Sert bir sesle Yzba!Vaziyetini dzelt diye kt. Pusat bu ihtara aldrmad.Gzlerini orgeneralin gzlerine dikmekle mukabele etti. Bazen szle ifade edilmeyen eyler gzlerle ifade edilir. imdi yle bir anda bulunuyorlard. Bazen sert bakmasna ramen saygl olan gzler bazen en nazik baklarla hakaret edebilirler. imdi yle bir anda bulunuyorlard. Orgeneral bu yumuak,fakat srarl baklardan rahatsz olarak daha sert bir sesle bard: Sana sylyorum yzba! Vaziyetini dzelt! Pusat yumuak ve sakin bir sesle cevap verdi:

Benim vaziyetimin dzeltilecek bir taraf kalmamtr general!..

Bu eda ve bu cmle ordu mfettiini kudurtmutu. Kendisine orgeneralim demesi lazmken general diye hitap ediyor ve bunu bir siville konuan baka bir sivil gibi sylyordu. leriye doru iddetli bir adm attktan sonra yz kpkrmz olduu halde haykrd: Bana hakaret ediyorsun! Esas vaziyeti al! Bir vatan haininden sayg beklemeyiniz general!

Ayn sakin sesle verdii bu karlktan sonra cebinden bir mendil kard ve alnn sildi. Btn skunetine ramen laubalileen tavr karsnda bir an ne yapacan aran, hatta tabancasn ekip onu vurmay bile dnen ordu mfettii birden vatan haini szlerine takld. O, karsnda pek byk sulu bir subay grmekle beraber vatan hainliini hi hesaba katmamt. Onca ne gazetelerin neriyat, ne hkmetin resmi teblii bir mana tayordu. Her ey Divan- Harbde anlalacakt. imdi bu gen yzba bir vatan haininden sayg beklemeyiniz derken orgeneralin kafas birden buna takld ve sordu: Hangi vatan hainlii? Ne demek istiyorsun?

Sz buraya gelince Pusat soukkanlln muhafaza edemedi. En hazml insann bile kabul edemeyecei eyler vardr. Btn mrnce vatan ve eref mefhumlar iin yaayan bir insana vatan haini demek onu ldrtmak, her eyin inkarna yol amak, bu byk iftira karsnda susanlar da dahil olduu halde herkese kin beslemesine sebep olmak demekti. Evet!.. Artk soukkanlln muhafaza edemezdi. Artk elleri pantolonunun zrhna yapm olduu halde konuaca gnler gemiti. Orgeneralin masasnda duran bir gazeteye doru ehadet parman tehditkar bir tavrla uzatarak sert bir sesle Gazeteleri okumadnz m general? diye grledi. General itidalini kaybetmiti. Yola getiremedii bir astla askeri disiplin ve terbiyenin dnda konumak onu artmt. Gazetelerden sana ne? diye karlk verdi. Pusat ac ac glmsedi: Yaaa Demek ben kendi erefimle ilgilenmeyeceim! O resmi tebliden sonra insanln ve erefin bo mefhumlar olduunu anlamtm. Onun iin karnzda istediiniz gibi duramyorum

Bunu syleyerek kstahl biraz daha arttrd. Mendiliyle alnn biraz daha sildikten sonra ellerini arkasna gtrerek kavuturdu. Orgeneral bunu grmemezlikten gelmeye mecburdu. nk karsnda her eyi kabul etmi, her neticeyi gze alm bir lgn vard. Fakat bu yzbann iinden neler getiini de merak etmiyor deildi: Sen, dedi, erefine bu kadar bal oluyorsun da neden kralclk ediyorsun? Kralclk erefsizlik midir? O halde siz ve btn stsubaylar da erefsizsiniz. nk siz, imdi aleyhinde bulunduunuz krala vaktiyle sadakat yemini etmitiniz. mrnde bir kere erefsiz olan bir insann sonra yeniden erefli olduunu bilmiyorum. Ben ise bu fikre mesleki bir zaruretle gelmi bulunuyorum. Bu fikrimi de srf bana sorulduu iin, yalan sylememek kaygsyla aa vurdum.

Orgeneral, bu apak szlerden sonra ileden kt. Korkun bir sesle bard: Terbiyeni takn yzba! Kanna m susadn? Hala asker olduunu unutma! Pusat sesini dikletirdi: Askerlik ld general! Sinsi siyasetilere srf niformal olduklar iin asker diyemem! Asker olduklarn kapmda bekleyen inzibat temenleriyle erlerine retiniz. niformal politikaclardan aldklar telkinlerle bana, nyzba Selim Pusata selam vermiyorlar. nyzba Selim Pusat da onlardan ald dersi daha yukarlara ulatrmaktan baka bir ey yapmyor

Fazla konumak bouna idi.Pusat,odasna gnderildi ve o andan itibaren hakknda daha sert muamele tatbik olunmaya balad. Onu daha kk bir odaya,hcre denilecek kadar dar bir delie tktlar. Buras havasz, gnesi, pis bir yerdi. Bu muamelelerden ve insanlarn topyekn kahpelemesinden sonra artk onun ruhu lmt. Ruhsuz bir ceset iinse zlmeye demezdi. Sk kontrole ramen ara sra gelen gazeteler vastasyla hakknda yazlanlar okuyor, bu kadar ok namussuz insan ve erefsiz kalemin mevcudiyetinin imdiye kadar nasl bir gafletle anlayamad iin ayordu. Bu alkant, bu frtna ahsi bir kanaatini aa vurduu iin kyor, kendisine iftira atanlar biroklar tarafndan riyakar jestlerle alklanyor ve kendisi yalan, iftira, isnad tufanlaryla boulmak isteniyordu. Pusat ayakta dimdik duruyordu. Solgun ve zayflam olmasna ramen btn bu gruhla tek bana bir lm-dirim dne hazrd. Fakat bu imkan bulamad. Divan- Harbde durumalar balarken, ordu mfettiiyle arasndaki sert konumann karl olarak ellerine kelepe vurulmutu. Bileklere taklan bir iftihar madalyas gibi kelepeyi tayarak dudaklarnda kindar bir tebessm, gzlerinde lanet okuyan bir parlt olduu halde mahkeme salonuna girerken baklaryla etraf aratrd. Aye orada idi. Hazin baklarla kendisini szyor ve evreyi saran dman ynna kar gsterdii istina ile kendi yannda olduunu belirtiyordu. Yzba eref, tpk kendi urad hakaretlere uram olduunu belirten ok ar ve ciddi bir yzle uzaklara bakyor, daha serbest olan teki sekiz subay ise aksine,daha endieli gzkyordu. nk onlarn kaybetmek kadar kazanmak anslar da vard. Duruma szde aleni idi. Fakat tutuklu subaylarn eleriyle annelerinden baka kimse ieri alnmamt.Dinleyici sralarn inzibat subaylaryla kralcla dman astsubaylar ve generaller, bir de sivil polislerle Milli Emniyet memurlar dolduruyordu. Rzgarl, serin, gaml bir gnd. Salonun ak pencerelerinden giren esinti bunaltc manevi havay hafifletiyordu. Savc akla gelmez uydurmalar ve yaktrmalarla dolu iddianamesini okuduu zaman sanklar memlekete krall geri getirmek iin gizli cemiyet kurmak ve orduyu buna alet etmekle sulandklarn rendiler. Sorgular abuk yaplyordu. Selim Pusatla eref kesin,ksa,sert cevaplar veriyorlar, kaamak yapmyorlar, askeri terbiyenin gerektirdii saygy gstermiyorlard. teki sekiz kii askeri terbiyenin icablarna riayet ediyorlard. Zaten savc da onlar iin hafifletici sebepler ileri srmt. Selimle eref iin istenen ceza ok ard.

Haftada gn yaplan durumalar savc ile Selim ve eref arasndaki sert mnakaalar halinde geiyor, yarglar da tarafszlklarn unutarak bu tartmalara savc lehinde mdahalelerle bulunuyorlard. Bazen krallk ve cumhuriyet zerine akademik bir konuma balyor, o zaman iki vatan haini yzba yarglarla savcy g durumda brakyorlard. Onlar her eyi kabul ediyorlar, fakat krall iade, gizli cemiyet, dmanla ibirlii isnadlarn iddetle, asabiyetle, karlarndakileri tahkir edici edalarla reddediyorlard. Selim yarglara Krallk terbiyesiyle yetien ve sadakat yemini eden sizlerin de kalben hala kralc olduundan eminim derken eref, Kralc olmak iin tarihin en muhterem simalarn bir kez dnmek kafidir diye tamamlyordu. Tartmalar bazen rndan karak teferruata saplanyor ve yarglarn, bilhassa, iki yzbay zayf noktalarndan yakalamak iin yaptklar teebbsler halinde uzayp gidiyordu. Aye heyecanla bunlar dinliyor, fakat Selimi fikrinden evirmek imkanszln bildii iin mtevekkil davranyordu. Hangi sorulara Selimin ne ekilde cevap vereceini biliyordu. Onu ilgilendiren cihet durumalarn sonu idi. Bu son yalnz kendileri iin deil, adalet ve ahlak iin de pek feci olmutu: Selim ve eref on beer yla mahkum edilmiler, dier sekiz kiinin bazlar hafif cezalarla, bir ikisi de beraatle iin iinden syrlmlard. Askeri Yargtay daha cezay tasdik etmeden acele ve kasdi bir merasimle ikisinin apoletleri sklm ve zindanlara gtrlmlerdi. Fakat nasl oldu bilinmez, galiba Allahn bir mdahalesiydi. Yargtay, karar kknden bozdu. Baka yarglar nnde yaplan ve pek abuk bitirilen durumada iki yzba ar disiplinsizlie uyan maddelerden ikier yla mahkum edilip, vatana ihanetten beraat ettiler. Fakat onlarn yz bunlara da glmyordu. Hapiste iki yldan ok yatmlar ve asker olarak girdikleri tutuk evinden mesleksiz olarak kmlard. kisi birka defa bulutuktan, fakat hibir ey konumayarak dalgn baklarla sustuktan sonra yeryznde hi kimsesi olmayan eref, bir gn Pusata ksa bir yaz gndererek intihar etti. Yollad kada Tiyatro bitti. Beklemeye lzum grmyorum yazlyd. Pusat, arkada iin hibir tren yaptrmad. Para ile tuttuu kiiye kendisi de katlarak onun tabutunu en yakn mezarla kadar bizzat gtrd. Tabut kabre konduktan sonra zerine kk bir bayrakla bir kitap brakt. Mezarn topran tek bana doldurduktan sonra ba ucuna bir tahta paras dikti. Bunun zerinde Arkadam eref kelimeleri yazlyd

5. BLM
Aye, maziyi bir sinema filimi gibi gzlerinin nnden geiren tahayylat brakt zaman drdnc dersin zili almt. Ba muavin yan banda peyda olarak zoraki bir glmseyile Sizi snfa takdim edeyim dedi. Sonra Ayeye bir eyler tlatmak lzumunu duyarak: imdi fen ubesine dersiniz var. Bu snftan ok memnun kalacaksnz. ok iyi kzlardr. Derslerinden baka bir eyle megul olmazlar, diye ilave etti.

Aye Pusat bu szlerle kendisine kralclk propagandas yapmamasnn ihtar olunduunu anlyordu. Geri onun bu gibi ilerle hibir iliii yoktu, ama kocasna yaplan isnadlarn izi kafalardan hala silinememi, kocas bile baka sebeplerle hapis yatt halde herkes krkrne,onun aleyhindeki propagandaya inanmt.

Aye, ba muavinin imasn anlamamazlktan geldi.Birlikte son snfn fen ubesine doru yrdler. On kz birden ayaa kalkt. Hepsi irin ve ciddi kzlard. Fakat gzlerinin ii glyordu. Ba muavin somurtkan bir tavrla Ayeyi tantt: Yeni edebiyat retmeniniz ok alnz ve kendisinden istifade ediniz Bu tantma ne kadar souk ve kaba idi. Yeni retmenin ad dahi sylenmemiti. Kzlar sessizlik iinde ba muavinin gitmesini beklediler ve o gidinceye kadar ayakta durdular. O zaman Aye oturmalarn iaret etti ve deminden beri gzleriyle glen kzlar bu sefer dudaklaryla hafife ve nazikane glmsediler. Aye snfa bir gz gezdirdi. On kiinin dokuzu yl nceki talebeleriydi. nde yan yana oturan Aydolu ve Nurkan yalnz gzellikleriyle deil, alkanlklaryla da en ileride bulunan kzlard. Dierlerine de birer birer bakp isimlerini hatrladktan sonra arkada bir sraya tek bana oturmu olan Gntlde baklar durdu ve onun gr ve ak kumral salarla evrelenmi ince ve manal yzn takdirle seyretti. Bu kzn kendisine kar bir dost kalbi tad muhakkakt. Nereden, niin, nasl? Bunlar bilmiyor, bilmeye de lzum grmyordu. Aye'nin dost kalplere ihtiyac vard. Kendisi iin fenalk istemeyen insanlara hasretti. Byle bir kalp tayan insan bir talebe bile olsa makbuld. Yeter ki menfaatsiz olarak dostluk duygular beslesin Gntl, utanga glmsemelerle kendisine bakyor ve yz pembeleiyordu. Sabahleyin menekeye benzeyen gzleri imdi ela idi. Aye, bu ilk derste onlarn ders durumunu anlamak iin yerlerinden kaldrmadan edebiyata ait sorular soruyor, hem onlarn bilgi derecesini reniyor, hem de oktandr hasret kald lisenin bir snfnda retmenlik zevkini tadyordu. Ald cevaplar en mkilpesend hocay bile memnun edecek mahiyette idi. Bu kzlar fen talebesi olduklar halde edebiyat iyi biliyorlar, aruzdan anlyorlar, iirin zevkini duyuyorlar ve edebiyat hakknda esasl fikir ve kanata sahip bulunuyorlard. Hele Nurkan ve snf mmessili bulunan Aydolu fevkalade idiler. imdi sra sonuncuya, Gntlye gelmiti. Ela gzl, mahcup tebessml kz kendisine hitap olununca ayaa kalkt ve Aye, btn dierleri gibi onun da oturarak cevap vermesini arzu ettii halde srf utanp kzarmasn diye, bir ey sylemedi. Edebiyat hakkndaki duygularn nasldr, Gntl?

Bu sual, edebiyat retmeninin mutad olan sorulardan deildi. Bu kz orijinal bulduu iin byle bir ey sormutu. Ald cevap houna gitti: Ders olarak da, sanat olarak da ok severim efendim.

S leri pek hafif peltek olarak sylyor ve bu hafif pelteklik onun konumasna gzellik veriyordu. Sesi de ok esrarl ve ruha ileyici idi.Aye,edebiyat olmann verdii kabiliyetle gzellikleri ekip karmakta ustayd. Glmseyerek tekrar sordu: Niin seversin Gntl?

Gntl, hocasna hayretle bakarak birka defa gzlerine bakt ve ayn esrarla sesle cevap verdi: Sevginin niini olmaz ki efendim Dnsem belki makul bir sebep bulabilirim. Fakat bu hakiki sebep olmaz. nk biz nce severiz. Sonra sevdiimiz eyin gzel taraflarn bulmaya alrz. Bu da hodbinliimizden doar efendim.

Aye Pusat, kzn cmlelerine dalmt. ok dzgn, gramer bakmndan yanlsz cmlelerle konuuyordu. Hele imdi gzleri yine deimi, dalgn bir hal almt. Rengi de galiba yeildi. Nereye bakt belli olmuyor, fakat byk bir ruh kudreti tayordu. Onu btn snf da hayranlkla dinliyor, bilhassa samimi arkadalar olan Aydolu ile Nurkan bu gzel konuma karsndaki memnuniyetlerini yz izgileriyle belli ediyorlard. Aye, byle bir talebesi olduu iin sevin duydu. Gittike artan bir merak iinde sualini yeniledi: Peki Gntl, bildiin iirler arasnda en ok beendiklerinden birkan sayar msn?

Gen kz, ban biraz kaldrarak dnd. Sonra retmenine bakarak yava yava anlatmaya balad: Efendim! Fuzulinin iirleri arasnda: Can verme gam- aka ki ak afet-i candr, Ak afet-i can olduu mehur- cihandr diye balayan gazeli beeniyorum. Fuzulinin en gzel iiri phesiz bu deildir. Fakat bunu anlayabildiim ve ahengine kapldm iin olacak, tercih ediyorum. Tasavvuf hakknda bilgim olmad iin iirlerinden birounu anlayamyorum. Nedimi daha kolay anlyor, fakat umumi telakki hilafna arklarndan zevk almyorum. Bir nim nee bu cihann baharn, Bir sagar- keideye tut lalezarn diye balayan gazelini ok beeniyorum. Namk Kemalin mehur Vatan kasidesi olmakla beraber bana beyitler arasnda bir birlik yok gibi geliyor. Her beyit ayr ayr gzel. Fakat terkip kuvvetli deil. Onun iin ben Namk Kemalin iirleri arasnda: Deimez bir fen mi vardr,mtakir eya m kalmtr diye balayan murabba seviyorum. Hamide gelince onun eserleri arasnda pek azn grp okuyabildim. Bazlarn hi anlamadm. Eberin skenderle konumasn gzel buluyorum Buraya gelince Gntl birdenbire sustu. Halbuki Aye onun konumakta devam etmesini istiyordu. Trende hzla giderken bazen gzel manzaralar grlr. Yolcu biraz sonra bu manzarann deieceini ve onun yerine ruhsuz bir grn geleceini bilerek zlr, gzel manzarann hi bitmemesini temenni eder. Onun gibi, Ayede bu kzn susmamasn, hep konumasn istiyordu. Bir retmen iin en byk haz alkan, akll ve kavrayl bir talebenin sorulara cevap vermesidir. Bu hazzn devam isteiyle yeniden sordu:

Hamidden sonrakilerin iirleri arasnda beendiklerin yok mu Gntl? Var efendim. Tercih yapmak iin dnyordum. Bunlarn pek ounu okudum. Bir hayls da ezberimdedir. okluk arasndan tercih yapmak g oluyor efendim. Msaade ederseniz iir ismi deil de air ad syleyeyim. nce Yahya Kemalle Faruk Nafizin, sonra da Ali Mmtazn iirlerini beeniyorum. Bunlardan baka tannm veya tannmam birok airlerin eserlerinden ok houma giden paralar da yok deil. Bazen alelade airlerden birinin bir tek iiri, bazen bir iirin herhangi bir drtl veya beyit, bazen de tek msra bende kuvvetli bir intiba brakyor, tesir yapyor. Ezberimde sahiplerinin adn bilmediim epey msra var. Mesela airinin kim olduunu unuttuum, nerede okuduumu hatrlamadm bir msra var ki ok houma gider: Bizi arza balayan: Yaratmak ihtiyac.

sebebe

Belki bu msrada iir sanat bakmndan bir stnlk yoktur. Fakat yaamay gzel bir balad iin ok houma gidiyor efendim. Gntl yine sustu. Aye takdirle glmsyordu: Bu msra Osman Faruk Verimindir. Bizi Arza Balayan adndaki kk bir iir mecmuasnn ilk manzumesidir dedi ve bugnlere gre daha kuvvetli talebelerin yetitii kendi zamannda bile bu kadar sekin bir kzn bulunmadn dnerek onu daha ok sevdi.

Btn snf dikkatle Ayeye bakyordu.Onda yllk ztrabn brakt izleri aratryordu. Gen hocalarnn omuzlarna dklen salarndaki ak teller gze arpacak kadar oalmt. Kara salar zerinde daha kolay belli olan bu beyazlar yllk ilenin hatralar idi. Aye, onlarn gnllerinden geen eyleri hemen hemen anlyordu. O dakikada kalbi onlar iin o kadar byk bir efkatle doluydu ki, bir yandan sorularla megulken bir yandan da Yarabbi! Bu kzlardan hibirinin mukadderat benimkine benzemesin diye dua ediyordu. Gntl, srasnn yannda ayakta durarak beklerken elini yznde gezdirerek zarif bir hareketle salarn dzeltti ve yine o mahcup glmseyile retmenine bakt. Aye suallerini kesmiyordu: Ya en ok beendiin roman hangisi Gntl? Roman hususunda galiba biraz mklpesendlik ediyorum efendim. Manzumeler ksa olduu iin tesiri ani ve kuvvetli oluyor. Roman uzun olduundan herhangi bir yerindeki aksaklk, kuvvetli taraflarnn tesirini gideriyor ve ben hissi hareket ettiim iin onun gzel ve kuvvetli ksmlarn da inkar ediyorum. Bu yzden,en ok beendiim roman, bir kadn romancnn o kadar tannmam bir eseri oldu efendim.

Gntl biraz durdu ve Aye zntyle iinin burkulduunu hissetti. Gntlnn ocuka bir tercih yaparak baya romanclardan birinin baya bir eserini sylemesinden korkuyordu. Bu kz ilk grte o kadar beenmiti ki onun bilmeyerek kt bir roman sevmesini bile istemiyordu. Bu suali sorduuna piman olmutu. Alaca cevaptan ekinerek: O roman syler misin Gntl, dedi.

Safiye Erolun Cierdeleni efendim.

Aye geni bir nefes ald ve glerek: Sana tamamyla hak veriyorum Gntl. Ben de senin fikrine itirak ediyorum, diye cevap verdi.

Gen kz, gzel bir glmseme ile sevincini gsterdi ve yine menekeye benzemeye balayan gzlerini Aye Pusata evirerek yeni sualleri bekledi. Aye memnundu. Bu kz yetitirilirse Edebiyat Fakltesi krslerinden birini byk bir ehliyetle doldurabilirdi diye dnd ve bu dncenin sevkiyle birdenbire: Liseyi bitirince nereye gitmeyi dnyorsun Gntl? Diye sordu. O, yz hafife pembeleerek cevap verdi: ocuk doktoru olmak istiyorum efendim. Herhalde bu meslei niin setiini izah edebilirsin Gntl

Gen kz glmsedi: phesiz efendim. ocuklar ok severim de Onlara faydal olabilmek iin uzun tp tahsilini gze alabiliyorum.

Aye de btn retmenler gibi kabiliyetli talebelerinin kendi mesleine girmesini isterdi. Gntlye syleyecek pek ok sz,verecek hayli tleri vard ama daha ilk derste samimiyeti ileri gtrmek istemiyordu. Mdrn bu sabahki davrann dnerek neesini kaybeder gibi oldu. Fakat duygularyla mcadeleyi renmiti. Gnlne dolmak zere olan kederi yenerek sordu: Tabiatst masal unsurlaryla dolu olan milli destanlarn hakikatle bir ilgisi var mdr? Herhalde vardr efendim. Fakat vakalar, ahslar, ahslarn karakterleri o kadar deitiriliyor ki, hakikati anlamak gleiyor efendim.

Burada btn snf Aye Pusatn yznden bir keder dalgasnn hzla geip kaybolduunun farkna vard. Gntl devam etti: Mesela bizim Ouz Han destanndaki mbalegalar ve fevkaladelikler arasnda karabileceimiz netice: Destann Ouz Han adn verdii bir ahsiyetin byk ftuhat yapm olmasdr. Hatta belki de bu Ouz Han hakikatte bir tek ahs deildir de birbiri ardnca gelen birka hkmdardr.Hatta belki de hkmdarlardan hibirinin ad Ouz deildir de bu ad destana dini bir sebeple veya itimai bu zaruretle daha sonraki asrlarn destanclar sokmutur. Bir de destanlar milletlerin lksnn tohumlarn tarlar efendim. Bu bakmdan gemii anlattklar kadar gelecei de tasavvur ve tahmin eder. Tabii, istikbal hakkndaki tasavvur ve tahminler vuzuhsuz ve gayruuri bir haldedir. ok gzel anlattn Gntl. imdi biraz da vezinler hakknda dnce ve kanaatlerini anlat.

Bugnlk aruz daha ok houma gidiyor efendim. Ama bunun niinine cevap verebilirim. Daha byk stadlar elinde ilenip olgunlamtr. Zannedersem ileride hece, ahenk bakmndan aruzu geecek fakat heceyi tekaml ettirecek byk airler aruzun ahenginden,musikisinden ok istifade edeceklerdir. Belki de hece ile aruzun birleip kaynamasndan yeni bir vezin doacak ve bu yeni vezin aruzun ritmini, hecenin mana kuvveti iin elzem olan serbestliini kendisinde toplayacaktr. Bugn serbest vezin denilen eyi beenmiyor ve bu trl yazlara serbest vezinli deil, vezinsiz demenin daha ok yakacan zannediyorum. Fikrimce serbest vezin,yine vezinli olmak artyla, msralarn birbirlerine tabi olmayarak serbest bulunmasdr. Onun iin divan airlerinin mstezadlar serbest veznin ilk rnekleri saylabilecei gibi yenilerden Orhan Seyfinin Frtna ve Kar adl gzel manzumesiyle Enis Behicin Gemiciler, Svariler gibi iirleri serbest veznin yeni ve gzel rnekleridir. Mesela Svariler iirinde:

Ey vatan! Gzel Turan! Sana feda biz varz. Dman olu meydana k! Kahramanlk kimde ise anlarz msralarnda hecelerin yava yava oalmas keyfi deil, ritmik bir kanuna gredir. Fakat bu kanun ifade edilmekten ziyade hissedilir mahiyettedir. Serbest vezinli denilen yeni yazlarda ise bu ritim olmad iin bunlar manzume olmak vasfn tamyor. Aye hazla dinlerken bu kadar salam bir edebi zevke malik olan bu kz tp mesleine girecei iin cidden esef duyuyordu. Peki Gntl, sana bir de kendin hakknda soru sormak istiyorum. Geri fen talebesisin ama bu nihayet son yllarn sana verdirdii bir kararn neticesidir. Ondan nce, birok renciler gibi sen de iir yazmak arzusuna kapldn, manzume yazdn m? Hayr efendim. Edebiyat daima sevmeme ramen manzume yazmay denemedi ve dnmedim.

Aye kol saatine bakt. Ders bitmek zere idi: Son olarak sana aruzla yazlm baz msralar soracam. Sen de bana onlarn veznini bulacaksn Gntl. Peki efendim!

Aye bu kadar ok snd bu kzn hibir soruyu cevapsz brakmamas iin ilk nce basit ve kolay vezinlerle ie girimek istiyordu. Hafzasn yoklayarak sormaya balad: imdi ay bir serv-i simidir suda Failatn failatn failn. Gecenin bir kederli zairiyim.

Gntl bir saniye dnd ve derhal Feilatn mefailn feiln diye cevap verdi. Sanki kendisi imtihandaym gibi Ayenin ii titriyordu. Bununla beraber talebeler iin daha g saylan vezinlere gitmekten geri kalmyordu: imek gibi bir semte atldk yedi koldan.

Gntl msra tekrar ettikten sonra dalgn baklarn Ayeye evirdi ve yine eliyle salarn dzelterek vezni syledi: Meful mefail mefail feuln.

Aye memnundu. Artk son vezni de bilmese zlmeyecekti. Aruzun en g veznini sormaktan ekinmedi: - lk hasretiyle genliimin ilk elemleri Ey pasl tellerinde glen,alayan aruz! Gntlnn yzne birdenbire o tatl pembelik bast. Kendi kendine ilk msra bir iki defa tekrarlad. Tekrarlarken parmaklarn gayet hafif ekilde,trampet alar gibi srann stne vuruyordu. teki kzlar da kendi aralarnda bunun veznini bulmaya alyorlard. Hatta birka kat zerine hat,nokta izerek veznini bulmak istiyorlard. Fakat Gntl onlardan nce buldu: Meful failat mefail failn. Aferin Gntl

Btn snf memnun ve mftehirdi. Ayenin soracak bir eyi kalmamt. Fakat zil henz almad iin bo durmak da istemedi ve son sualini sordu: imdiye kadar ben msra syledim,sen de veznini buldun Gntl. imdi ben vezni syleyeceim, sen de o vezinde bir msra bulacaksn. Bana meful mefailn feuln vezninde bir msra bulabilir misin?

Gntl yine ban hafife kaldrd. Aklndan birok iirler getii muhakkakt. Daha ilk derste onu bu kadar ar sorguya ekmek hakszlkt, ama bununla yl sonundaki numarasn da imdiden alm olacakt. Arkadalar da yzlerini merakla ona evirmilerdi. Gntl bunun farknda olmadan cevabn verdi: Gnlm dolu ah u zar kald! Ayenin daima glmseyen yzndeki tebessm bir anda silindi. Gen kz bunun farkndayd. Telala Yanl m syledim efendim? diye sordu. retmen zoraki olarak yeniden glmsedi: Hayr Gntl. ok doru syledin ve snf kaplarnda nlayan zil dersin bittiini haber verdi.

6. BLM

Aye eve geldii zaman Selim masann banda harp tarihine ait kitaplarla meguld. Epey zamandan beri bir gazeteye mstear isimle askeri makaleler yazyor, Ayenin omuzlarndaki ar yk bylelikle hafifletmeye urayordu. Fakat btn bunlarn zoraki bir didinme ile, kendisini skarak yapt belliydi. Eskiden o kadar faal olan Selim imdi durgun, dnceli, mahzun bir adam olmutu. Pencereden ufka dalarak ldrd saatler, haftalarca glmeden geirdii zamanlar ruhi bir buhrann olduu kadar mthi bir kararszln da alametleri olabilirdi. Hibir eyden ikayet etmiyor, fakat hibir eyi de beenmiyordu. Hayattan zevk almak hassasn da kaybetmiti. Hibir yere kmyor, hibir elenceye gitmiyor, kimseyi aramyor, kendisini ziyaret edenlerin yzne bakmyordu. ok az konuuyordu. Eskiden sk sk iki ier, itii zaman ok neelenir, yanndakilerle akalard. imdi daha ok iiyordu. Fakat ar derecede imesine ramen yz glmyor, aksine daha karanlk ve kederli bir hal alyordu. Garip garip huylar edinmiti. Byle gecelerde apoletleri sklm subay niformasn giyiyor, evin en geni odas olan alma odasnda muttarid admlarla dolayordu. Marlar alnd zaman radyoyu dinliyor, iiyor, iiyor, bazen sendeleyecek kadar sarho oluyor, fakat neelenemiyordu. Odada gezinirken bazen kitaplarn nnde duruyor, byk meydan savalarndan birini anlatan bir cildi ekiyor, sayfalarndan birine yahut haritasna baktktan sonra yerine koyuyordu. Selim Pusat harb tarihine ait tetkikler de hazrlyordu. Bunlarla megulken ruhen rahat olduu yznden anlalyordu. Bilhassa Mete ile Anibali yaptklar imha savalarna gre mukayese eden etd orijinaldi. Fakat onu da bitirmeden brakmt. Sevdii byk askerler arasnda Mete bata gelirdi. nk o hem asker hem de tekilatyd. Ordu deil millet yaratan adamd. Aylarca uraarak yapt haritalar zerinde Bilge Tonyukuk ve Kl Teginin seferlerini incelemi ve bu iki kumandana hayran olmutu. Seluklulardan ar Beyi ok beenir, fakat kumandandan ziyade kahramandr derdi. Her girdii sava kazanan Afn Be hakkndaki bilginin eksik olmasna acnrd. Byk kumandanlar ve byk imha savalar zerinde uraa uraa sava ve kumandanlk felsefesine girmi, byk askerlerin hangi artlar altnda yetitiini aratrmt. Vard sonu uydu: Byk askerler krallklarda yetiir! Selim Pusat tam bir asker olduu iin siyasi bir mesele olan rejim ileri zerinde fikir yormamt. Ona gre rejim aa yukar milletlerin,cemiyetlerin elbisesiydi. Elbiselerin shhi ve gayrshhi olanlar, yakanlar, yakmayanlar bulunduu gibi rejimlerin de yarayanlar,yaramayanlar vard. Cumhuriyet belki ok gzel bir rejimdi. Fakat byk kumandan yetitirmek bakmndan kifayetsizdi. Bu tpk scak iklimler iin pek shhi olan beyaz, ak, keten elbiselerin Sibirya blgesinde, zararl ldrc oluuna benziyordu. Bu kanaatndan dolay urad hakszlk ve iftiralar aklna geldike lgn bir fkeyle sarslyor, gznde kan ttyordu. Daima ar olduu iin kendisine dmanlk edenlere kar duyduu nefreti yava yava baka insanlara da temil etmiti. Ktlkleri grdke hayatta faziletli olarak kalnamayacan kabul ediyor, kendisi bu yola asla giremeyecei iin yaamaktan souyor, robot haline geliyordu. Denilebilir ki, Selimin kalbinde sevginin eseri kalmam,onun yerine kin ve tiksinti dolmutu. Ayeyi zen nokta bu idi. Gnlnde sevginin eseri kalmam olan kocas kendisine ne verebilirdi? Onun gzlerinde sevgiyle yanan eski

klar bouna aramt. Vaktiyle o kadar canl olan bu adam artk bir glge, bir hayal, bir ruh gibi dolayordu. Bununla beraber Aye henz btn mitlerini kaybetmemiti. Onda ara sra bu dnyaya ait insanln izlerini, kvlcmlarn gryordu. Bir gece radyoda Eski Arkadalar mar alnrken gzleri nce enerjik bir sevinle parlam, sonra hafife nemlenmiti. Baka bir gn Ayeye eski edebiyatn garami airleri hakknda sualler sormutu. Garami iirlerle megul olmak hayata dnmenin iareti gibi idi. Aye bunu o kadar istiyordu ki, kocasnn kalbinde yeniden atein yanmas iin onun bir bakasn sevmesine bile razyd. Arasra, onu nisbeten sakin ve yumuak grd zamanlarda mnakaa aar, biraz neelenmesi, gezip tozmas iin srar eder, dil dker,fakat sessiz ve hissiz bir mukavemetle karlard. Pusat artk hibir eye inanmyor, herkesi iren gryor, her zevki baya buluyor, her eyle ince ince istihza ediyordu. O yaral bir insand. Kalben ve hissen askerlie bal kalm, fakat bu irkef asrda baz askerlerde bile askerlik ruhunun tavsadn grerek en derin yerinden incinmiti. En alak iftiralarn amuruyla boulurken, grlmemi hakszlklara urarken Tanr kendisine yardm etmemi,ummanlar gibi olan rahmetinden bir damlack bile samamt. Ahlak, adaleti, insanl, dostluu,her eyi grm,bunlarn birer serap olduunu ac tecrbelerle renmiti . Alt uurum olan rk bir tahta kpr zerinde kendisini nasl emniyette sayard. Aye ile Tosun olmasa O zaman arkada erefi hatrlard.Tiyatro bitti,beklemee lzum grmyorum Acaba kendisi neyi bekliyordu? inde anlalmaz bir duygu vard ki, ona bir ey beklediini sylyordu. Bunun ne olduunu dnyordu. Bazen bir sesin kendisine belan bekliyorsun dediini duyar gibi oluyor, sonra iradi bir cihetle bunun tesirinden kurtularak harb tarihine, gezinmesine veya kederine dalyordu. Aye odaya girince Selim ban kaldrd ve onun glmseyen gzlerine hznl baklarla karlk verdi. Aye bugn bahtiyard. Kocas biraz neeli olsa, daha da mesut olacakt. Saadetlerin de bakalarna geici olduunu bildii iin Selime baz eyler sylemek istiyordu. Hapisten kaldan beri ona naslsn demeyi brakmt. Kocas iyi deildi ve iyi olmadn bilen Ayenin naslsn diye sormasna hiddetleniyordu. Onun iin her karlamalarnda ayr bir ey sylemek icab ediyordu. yi alabildin mi? diye sordu.Pusat dudan bkerek bir memnuniyetsizlik hareketi yaptktan sonra masadan kalkt, gezinmeye balad. Aye eskiden kocasyla dertleir, gndz grdklerinden ilgi ekici bulduklarn ona anlatr, onun da kendisine anlatmasn beklerdi. Fakat artk Pusat byle eyleri dinlemiyordu. Dinliyor gibi gzkt zamanlarda da kafas daima baka eyle meguld. Aye de bunu bildii iin Selimi ilgilendirecek ekilde bir eyler sylemeye arzu duyuyordu: Dnyada herkes kt ve vefasz deilmi. Bize dost olanlar da varm, diye balad. Bu szle beraber kocasnn yznde istihza izgilerinin belirmesi bir oldu. Aye, istihzann sze inklabn nlemek iin hemen devam etti: Kzlarn beni karlayn grseydin szme hak verirdin! Kzlar dediin ocuklar senin kim olduu ne bilecekler? Hemen hemen renmilerdir. hepsi eski talebelerim. Yeniler de kim olduumu eskilerden

Bu eski vefal ocuklar yl nceki vukuat hatrlayabilirler mi acaba? Niye hatrlayamasnlar? yl nedir ki?

Pusat geziniyor ve Ayeye bakmyordu. Herhalde alay olacakt: Bu kadar kesin hafzal talebelerin olduu iin tebrik ederim, dedi. Eskiden olsayd Aye bu szlerle gnlnn ta iinden krlrd. Fakat gnl krla krla toz haline gelmi, krlacak taraf kalmamt. Hayatn ah u zar ile doldurduu bir kalb, yine hayatn krd birisinin istihzarndan yksnecek deildi ya. O zaten kendisinin bir hastabakc olduunu biliyordu. Fakat yle bir hastabakc ki, hastasnn derdi anlalmyor ve hasta ikayet etmiyordu. Selimi hayata kartrmak iin her eyi deniyor, fakat hibirinde muvaffak olamyordu. Sebat karakteri olmasa imdiye oktan vazgeer, kocasn kendi haline brakarak hayattan kendisi de meyus olurdu. Arasra bezginlik duymasna ramen uramaktan caymyor, yeni usullerle onu oyalayacak iler bulmaya, zevk alaca eyleri kefe alyordu. Selimin cesaretten holandn bildii iin kzlarnn cesur hareketlerinden sz at: Muhitten korkmayan kzlarm. darenin bariz ekilde yapt baskya ramen dostluk hislerini gstermekten ekinmediler. Hele bir tanesi vard ki

Aye sustu. Bir kastla deil, Gntly hatrlayarak, bazen dalgn, bazen yrtc, bazen mahcup bakan ve rengi anlalamayan gzlerini dnerek, uzun ve muntazam cmlelerini duyar gibi sustu .Pusat gezinmesine devam ederek sordu: Evet, o bir tanesi ne yapt? Kralc olduunu mu syledi?

Selim her zaman,her yerde byle konuuyordu. Alay ediyordu. Yahut samimi idi de alay intiba brakyordu. Aye bunlara almt. Mazinin kuvvetli balar olmasa, mterek felaket ikisini birbirine yaklatrm bulunmasa ona bir lahza bile tahamml edemezdi. Fakat mazinin ba ve istikbalin midi kendisini tahammle sevkediyor, cefake bir dervi her eye katlanyordu. Nitekim kocas da hayat cehennemine, ne olduu Aye tarafndan ok merak edilen mehul bir ey iin dayanyordu. Kralc olduunu tabii sylemedi. Fakat eski talebem olmad halde dersten nce retmen odasna gelerek etrafa meydan okurcasna beni selamlad. Byk kahramanlk! Alklanmaya layk kzm.

Bu szler byk bir ciddiyetle sylenmiti. Fakat o kadar byk bir istihza hamulesi saklyordu ki, bu kadarna Aye bile tahamml edemedi. syan edecekti. Bir hastay krmaktan ekinerek bu alay sineye ekti: On kiiden mrekkep fevkalade bir snfm var. Hele ilerinden tanesi bulunmaz ocuklar. simleri de ok gzel

- Biliyorum. Ya Oyadr, ya Birsendir, yahut Fgen Aye glmsedi. Btn istihzasna ramen kocasnn bu kadar konumas yine bir eydi.

Bilemedin, dedi. yle moda isimlerden deil .Bak, seninde houna gidecek. Aydolu, Nurkan ve Gntl

Aye, kzlarn adn sylerken Selim, Napolyonun harblerine ait bir cildi gzden ekmi, kartryordu. Hzla ban evirerek: Gntl m dedin? diye sordu. Evet. Ne garip ad! tekiler neydi? Nurkan, Aydolu.

Pusat, kitab ald yere koyarak gezinmeye balad. ok dalgn bir hali vard. Yine Ayeye bakmadan sordu: Bu eserlerde bir telif zaaf grmyor musun?

Aye armt: Hangi eserlerinden bahsediyorsun?

teki hafife glmsedi: zr dilerim. Napoleona ait eserle senin sevgili kahraman kzlarn kartrdm. Yani bu kzlarn adnda dil bakmndan bir gayrtabiilik bulmuyor musun demek istemitim. Hayr. Yaaa Nurkan ne demek acaba? Nur kanl demek. Ya Aydolu? Ayn on bei.

Pusat ban sallad. Zoraki yaktrma Dolu ay demek lazmd. Ama sen yledir dersen yledir. Gntly de ben kabul ediyorum. Vaktiyle okuduum fars derlerine gre ikinci nevi izafet terkibidir. Her ne kadar gnn tl olmasa da gramer bakmndan dorudur.

Aye memnundu. oktandr duymad bir nee ile devam etti. Bir grsen sen de ok seversin. Pek zeki ve bilgili kzlar. stelik o kadar da gzel eyler ki Birer iir kadar Bir imha sava kadar da gzel mi?

Aye onun bu gibi garipliklerine alk olmakla beraber yine neesini karan bir hayrete derek bakmaktan da kendini alamad: mha sava gzel bile olsa bir kzn gzellii ile onun arasnda nasl bir benzerlik kurabiliyorsun? Kzlarn gzelliini iire benzetmitin de Evet? iir ince sanatlardan birisi olduu iin iirin gzelliini kzlarn gzelliine benzettin. Harb sanat ince sanatlarn banda gelir. En gzel rneklerini de imha savalarnda bulabilirsin.

Aye kocasn krmamaya alarak itiraz etti: Kabul ama,bu ince sanat kan ve lmle doludur.Bir gen kzn gzelliine benzer mi? iir gz yayla, harb kanla doludur. Kzn gzelliini iire benzetirken kzla iirin benzer taraflar olarak neleri buluyorsun? iir ince,kz da ince iir hoa gidiyor, kz da hoa gidiyor iir gz ya dktryor, kz da gz ya dktryor, deil mi?

Aye neticenin nereye varacan kestiremeden bayla bir kabul iareti yapt. Selim odada gezinerek ve Ayeye bakmayarak devam etti: Birka kiiye gz ya dktren bir kz gzel kabul ediyorsun da bir kalabal kana bulayan kza neden ok gzel demiyorsun? mha sava yksek ve ince bir sanatla ve cesaret mayasn kullanmak suretiyle vcuda getirilmi bir eserdir. Sermayesi candr. mha savana benzeyen bir kz, phesiz iire benzeyen bir kzdan, daha gzeldir. nk imha savanda bir kesin sonu vardr. iirde ise hibir ey

Aye efkatle glmsedi. Selim yine arlk ediyordu: Dikkat et, dedi. iiri bu kadar kmserken kendinin de air olduunu unutuyorsun.

Kocas birdenbire durdu.Dikkatle Ayeye bakarak yzndeki manay okumaya altktan sonra: Bir edebiyat retmeni olarak beni air telakki edebilir misin? diye sordu. Aye ciddileerek cevap verdi: Elbette. Senin baz iirlerin antolojilere alnabilecek deerdedir.

Selim Pusat, askeri lise talebesi olduu zamanlardan beri iir yazard. Harb Okulunda bu merak devam etmi, subayl srasnda da iirle uraacak vakit bulabilmiti. Fakat Harb Akademisine girince her eyi brakm ve sanatlarn en ciddisi, gzel sanatlarn en stn olarak harb sanatn kabul etmiti. Yazd iirler arasnda cokun mizacnn mahsul olan birka lirik msra yok deildi. Fakat kendisini hibir zaman air saymam, daha sonra da iirden nefret

etmiti. Bana felaket geldikten sonra ise dnyada iir sanat diye bir sanat olduunu hatrlamaz olmu,hele kendisinin de bir zamanlar iir yazm olduunu tamamyla unutmutu. Aye kendisine air olduunu hatrlatnca eski yazlarn hafzasnda bulmaya alt: Aknla senin bunca gnl etmede nale Urunda akan gz yamz oldu elale. Onmaz kara sevdamz kan sndrecektir Bunlarda ne vard? Hi inde aruzun ahenginden baka bir ey bulunmayan bu msralar Selim gln buldu. O fsunkar ve gzel gzleri her kalbi deen yle bir nazl kzn akna dtm ben ki Selim bunun arkasn hatrlamak istemedi. Nazl kzlardan nefret ediyordu. Btn kadnlarn ve kzlarn Aye gibi enerjik ve metin olmasn istiyordu. Bir anda talebelik zamannn hatralar beyninden geti, bu arada birka kzn hayali hafzasnda parlad. Artk onlar kendisine yabanc llerin isimleri gibi bo ve ruhsuz geliyordu. Aruzla yazlm olan bu msralarda hibir gzellik yoktu. Birdenbire aruza kar bir irenti duydu ve onu boya ile irkinliini saklayan bir kadna benzetti. imdi hece vezniyle yazm olduu msralar hatrlamaya urayordu. Kafasna bir takm mphem beyitler gelir gibi oluyor ve hepsi birbirine benziyordu: Ak, ak, ak. Kendi kendine Ne kadar da ok ak diye mrldand. Yalan olduu bundan da belli Birdenbire dudaklarndan hafife iki msra dkld: Ey bir ei bulunmaz fedakar,mert arkada! Kskandrdn bizi sen,bak lmn ne anl! anl lm anlnca Pusat heyecanland ve bunun ne zaman,kimin iin yazldn dnmeye koyuldu. Aklna iki msra daha geliyordu: Arkadamzn mert ve an dolu gsnde ehitliin nian bir kzl gl ald Selim pencereden ufka bakarak arkada erefi dnd. Acaba bu beyitler eski ve unutulmaz bir manzumenin paralar myd? Yoksa imdi erefi hatrlayarak irticalen mi sylemiti? Ne garip!.. Yine beyninde garip bir eyler oluyor, kendisini ok eski zamanlara gtryordu. Son gnlerde onda acayip bir hal peyda olmutu: Bir hadise,bir sz onda acayip tedailer yaparak asrlarca evvelki bir zaman, bir ahs dndryor, kendisi o zaman varm da,o hadiseyi veya ahs hatrlyormu gibi oluyordu. imdi yine iinde, kk ok eskilerde olan bir sknt vard. Bu yle yl nceki bir ztrabn eseri deildi. Birdenbire Ayeye bakt ve gayrihtiyari, biraz nce beenmedii msra okudu: Onmaz kara sevdamz kan sndrecektir.

7. BLM

Selim Pusat, odann iinde kilometrelerce yrmeye almt. Yrmek ne gzel eydi. Piyade subay olduu iin yrmeyi sevmi, sonra bu,kendisinde itiyad haline gelmiti. Hapiste iken hcrenin metrelik mesafesinde saatlerce yrr, halsiz kalncaya kadar gezinirdi. imdi o hcreye gre bir talim meydan kadar geni olan odada gidip gelirken phesiz daha memnundu. Fakat artk sevin ve kederden bir ey anlamyordu. Alt hzn esas tabiat olmutu. Arasra aml Koruya gidiyor, fakat kimsenin bulunmad akam saatlerini yahut yamurlu ve rzgarl havalar seiyordu. Son zamanlarda sk sk bir yere gittii de Ayenin dikkatinden kamamt. nceleri, bazen yapt gibi krlara, tepelere gittiini sanmt. Sonra bu ziyaretlerin ssz krlara deil, daha ssz bir yere, erefin mezarna yapldn kefetti. Selimin yaayanlarla ilgisi kalmamt. Kendisi de yayor saylmazd. nand mefhumlar arasnda arkadalk diye bir ey vard ki, onu erefin mezarnda buluyor ve oraya, yaayan bir insana gider gibi gidiyordu. Zaten Selime gre yaamak sadece yaamak, lm ise hatralarda,gnllerde, tabiatta ve ebedi karanlkta yaamakt. Yahut da sadece hatralarda, hatralardan silindikten sonra, tabiatta, tabiatta paralandktan sonra ebedi karanlkta yaamakt. O karanlkta kaybolmak,unutulmak ne gzeldi! Dnyann btn gzelliklerine veda etmekte byk bir fedakarlk vard ve her fedakarlk gibi bu da muhteem bir eydi. Aye ile Tosun olmasa Pusat imdiye kadar oktan ebedi karanla gmlr, giderdi. Tek bana aml Koruda dolarken lm dnr, hayatn manaszl karsnda onun derin manasn daha ok kavrard. nsanlar u manasz hayata sk skya yapm olduklar iin Selimin onlarla anlamasna imkan yoktu. Bundan dolay aml Koruya kimsenin bulunmad zamanlarda gidiyordu. te uras sevienlerin dolat yerdi. Berideki dzlk kk ocuklu annelerin kesiydi. Aada yallar ve hastalar gezinirdi. * * * ok yamurlu bir akamd. Arasra yamur da iseliyordu. Rzgarn dallara arparken kard rpertici ses en hametli musikiden daha gzeldi. Selim Pusat tek bana dolayor, anlalmaz bir atele yanan barn serinletmeye alyordu. Byle yapayalnz, tabiatla ba baa kalarak dnmek, duymak, yalnzlk Fakat Selim yalnz olmadn seziyordu. Ona bir seslenen vard. Ama nereden, nasl? Bunlar anlamak iin etrafna bakmaya lzum grmyordu. Hibir eye aldr etmek alkanln kazanmt. Gece iyice bastrrken rzgarn en ahenkli nlad yerde, tahta bir kanepeye iliti. Serin rzgar, efkatli bir ana gibi onu saryor, alnndaki harareti alyor, yzn okayarak herkesin anlayamayaca bir dille teselliler sunuyordu. Pusat bu avutmalarla oyalanrken uzaklardan m, iinden mi geldii belli olmayan seslenmeleri dinliyor, dinledike mest oluyordu: Gsnde vurup paralanan kalbi,nihayet Bir salar kan,gzleri keskin dii eldi. Artk bitecek ruhunu sarsan bu eamet. Zira sa kan sevgilisinin ismi eceldi Selim lme susam bir gnll gibi bu sesten haz duyarken birdenbire Ayeyi hatrlayarak dalgnlndan uyand ve kendisini bu kadar tatl ve ilahi bir sesi duymaktan alkoyan zevcesine kar derin bir ibirar hissetti. Fakat ibirarn abuk unuttu. Ses o kadar yakndan geliyordu ki, ban evirse sahibini grecei muhakkakt. Byle olmakla beraber garip bir duyguyla ban evirmiyor, sesi dinliyordu. Bu ses esrarl, ruha ileyici bir kadn sesiydi:

tin ecel zehrini sen kendi elinle Hala bu gnl hangi uzak glgeyi bekler? Bak,haykryor botur mitler diye dinle, Zulmette keder besleyen gaml kpekler. Selim rperiyor, korkuya benzer bir ey duyuyordu. mrnde korku nedir bilmi olan Selim Pusat imdi karanlktaki mehul, esrarl kadndan m korkacakt? Asla! Yreindeki duygu korku deil, zevkten rperie benzeyen bir eydi. Kendisini ebedi karanla aran bu kadn sesini o, bir yerde daha duymutu. Fakat imdi nerede duyduunu hatrlamak iin zihnini yoramyordu. nk kendisini sesin gzel ahengine kaptrmt: Bir dinle adem lkesinin ruhunu: Yer yer Davet ediyor bak seni binlerce kucaklar Bir sr gibi,sevda gibi sessiz gezinenler Bir gn seni otlarda uzanm bulacaklar Bir fslt halindeki sesle gayoluyor ve titriyordu. Karanlktaki kadn ok yaknda,yan bandayd. Selim kendi yreinin atyla birlikte onun kalb rpntlarn da duyuyordu. Niin ban evirip bakmyordu? nk iinden gelen bir kuvvet yle emrediyordu. Bu mehul kadnn sesi imdi daha kuvvetli, daha rpertici, daha esrarl ve amirdi: Kalbin benim olsun diyorum,nk mukadder Cismin sana yetmez mi?abuk kalbini sk ver! Yoktur te alemde de kurtulmaya bir yer! Mutlak seveceksin beni,bundan kaamazsn Selim birdenbire unutulmu eski bir sevgiliyi hatrlar gibi oldu. Ses onun sesiydi. Enerjik bir zihin hamlesiyle eskiden az veya ok gnl yaknl duyduu btn sevgilileri aklndan geirdi. Bu ses onlardan hibirisinin deildi. Fakat tandna o kadar emindi ki,yanlmasna imkan yoktu. Hatrlamak istedikleri bir ad dnen, bulamayan, dilinin ucuna kadar geldii halde syleyemeyen insanlarn sknts ile elini alnna gtrd. Evet biliyordu, bu sesi ok iyi biliyordu. Fakat iindeki garip bir duygu bu bili ve hatrlayn zamann ok eski, inanlmayacak kadar eski zamanlara gtryordu. Alnndaki eli yamurla slanrken ses yeniden hitaba balad: Ram ol bana,ruhun yeni bir aleme girsin Yazm kaderin:Akma mrnce esirsin! Aklnla,uurunla,hayalinle bilirsin. Mutlak seveceksin beni,bundan kaamazsn Selim imdi anlalmaz ekilde ztrap duyuyordu. Hibir maddi acya benzemeyen bu ztrap bir insan delirtebilirdi. Kendisini oraya balayan esrarl sese ramen sert bir hareketle ayaa kalkt. aml Korudan karak eve gidecekti. Birdenbire durdu. Tahta kanepenin teki ucunda gen bir kadn oturuyor ve dikkatle kendisine bakyordu.Yannda bir bakasnn durmu olmas iddetle cann skt. Yryecekti. Fakat onun yakn bir dost gibi baktn grnce bir anlk tereddt geirdi. Kadn hafife glmsedi ve Rica ederim, gitmeyiniz dedi. Selim biraz nce duyduu szlerin bu kadn tarafndan sylenmediinden emindi. Rica ederim, gitmeyiniz diyen zntl sesinde fevkaladelik, hibir esrar yoktu. Souk bir sesle:

Ne zamandan beri burada oturuyorsunuz?, diye sordu. Gen kadn kederli, hatta belki de biraz nemli gzlerini ona dikti: Hemen imdi geldim,dedi.Ben oturur oturmaz siz kalktnz.

Pusat o zaman karanln msaadesi nisbetinde ona bakt. Peri yzl ok gen bir kadn, hatta bir kzd. Ayn souk sesle yeniden sordu: Kimsiniz? Niin kalmam istiyorsunuz?

Samimi bir tebessmle glmsedi: Beni tanmadnz m Selim Be?

Selim bir adm daha yaklaarak onu dikkatle szd ve souk bir kaytszlkla: Sizi ilk defa gryorum, diye cevap verdi. Unutmu olacaksnz.

Selim Pusat imdi blne kumanda veren bir yzba gibiydi.Dik bir sesle: Peki! Farzedelim ki unuttum. Benden istediiniz nedir? diye sordu.

Kz ayaa kalkt. leride bir yeri iaret ederek: Onunla karlamak istemiyorum. Beni evime kadar gtrr msnz? dedi. Pusat iaret edilen yere bakt. Bir lambann altnda klksz, ok irkin yzl bir adamn kendilerine bakarak aksak admlarla geip gittiini grd. Aralarnda epey mesafe olmasna ramen ondan yle bir tiksinti duydu ki, fkeyle Kim bu mendebur herif? demekten kendini alamad. Kz korkuyor gibiydi. Gayrihtiyari bir hareketle Selimin koluna girdi ve ona sokuldu. Vcudunun titremesi korku ve heyecannn derecesini belli ediyor, fakat Pusat irenilmesi gereken bir adamdan bu kadar korkmay mazur grmyordu: Kolumdan kn ve yryn. Sizi evinize gtreceim, dedi. Bu szler hoyrata bir eda ile ve kumanda eder gibi sylenmiti. Fakat kz itaat etmedi. Bilakis Selimin kolunu daha sk tuttu ve: Hayr diyerek ileriye bakt.

Selim otomatik bir hareketle ban onun bakt yere evirdi. Hayret! Biraz nceki manzaray tekrar ve aynen gryordu. Lambann altnda klksz ve irkin yzl adam kendilerine bakarak aksak admlarla geiyordu. Lambann aydnlatt ksa mesafeyi imdiye kadar onun oktan geip gitmi olmas icab ederdi. Tanmad kzla konumas srasnda geen zaman buna kafiydi. Byle olduu halde, bir filimi iki defa seyreder gibi ayn eyi ksa bir zamanda iki defa grmesi garipti. Selim,bu garabeti tamamlamak iin,deminki szn tekrarlamaktan kendini alamad: Kim bu mendebur herif? Dnyann en fena adamSk sk karma kyor ve bana

Kz, szn bitiremedi ve Selimin kolunu tekrar kuvvetle kavrad. Pusat, onun szlerinin manasn anlayamamt. nk o dakikada zihni, kzn szleriyle deil, sesiyle meguld. Bu ses ,o ses deildi. Ondaki rpertici ve esrarl ahenk bunda yoktu. Bunu kesin olarak bilince dikkatle ehresini gzden geirdi. Gzel, fakat hibir hususiyeti olmayan bir yzd. Byle hususiyetsiz yz olan bir kzn sesinde de bir fevkaladelik olamazd. Selim birdenbire ona kar bir nefret duydu ve iinden gelen onu kolundan silkip atmak arzusuna glkle kar koydu. Merhamet de duymuyordu. Eski zamanlardan kalma bir alkanlkla kendisinden yardm isteyen birisinin arzusunu yerine getirecekti. O kadar Yryorlard .Selim, korkunun ve korkan her trlsnden irendii iin koluna bu yabanc kzn yapm olmasndan byk bir azap duyuyor, ruhunun yalnzlktan duyduu tatl rpertiyi bozan bu mahluu bir an nce evine gtrp brakmaktan baka bir ey dnmyordu. Demin,nn altnda o klksz ve irkin adam grdkleri adam grdkleri lambaya varnca Selim Pusat etrafna baknarak onu arad. Yoktu. Bu kadar ksa zamanda onun aksak admlarla gzden kaybolacak kadar uzaklamasna imkan olmamakla beraber buna da hayret etmedi. Sert bir sesle: Nereye gideceiz? diye sordu.

Kz hala titriyordu. Eliyle nemli gzlerini silerek hafife glmsedi: Evim size pek uzak saylmaz. Yabanc da saylmaz. Beni hatrlayacaksnz.

Cevap alamaynca devam etti: Aye Hanmn talebesiyim

Selim, geit resminde selam vermek iin ba evirenlere yakr sert bir hareketle ona bakt. Birka saniye dikkatle szd. Sonra yznde bir istihza izgisi belirdii halde sordu: Sakn o kahraman kzlardan biri olmayasnz? Hangi kahraman kzlar?

Bu sual o kadar garip bir safiyetle sorulmu ve yabanc kz, Selime yle bir hayretle bakmt ki, glmsememek elinden gelmedi ve sesinde aa vurulan bir alayla: simlerinde telif zaaf olan kzlar diye cevap verdi ve o hala akn baklarla kendisini szerken lambann altnda btn izgileri iyice grlen yzne dikkatle bakarak: Hayr! Ayenin tarifine gre onlardan biri olamazsnz. nk iir kadar gzel deilsiniz, dedi.

Yrmekte devam ediyorlard .Hala Selimin kolundan kmam olan kzn titremesi gemi, yerini hayret ve merak kaplamt. Hibir ey anlamamakla beraber bu szlerden holanmt. Selim Pusat birdenbire durdu. fkelenmiti. Son zamanlarda iine dt ruhi bir hal ile byle ani buhranlar, fkeleri, kprmeleri oluyor, kk bir kibritin byk bir barut fsn

parlatmas gibi en ehemmiyetsiz bir sebeple kzd ok grlyordu. imdi yine bir an iindeki armlarla o buhranl noktaya gelmiti. Sert bir sesle: Liseli bir kz, bu zamanda, burada, yapayalnz ne aryor? diye sordu. Bana m sylyorsunuz Selim Be? Ben liseli deilim ki retmenim

Selim yine hznl ciddiyetini taknmt. Ayenin talebesi olduunuzu sylemediniz mi? Eski talebesiyim. Aye Hanm beni size tantmt. Birka defa da grmtk.

Bu kzn Selim iin Ayenin eski bir talebesi olmaktan baka manas kalmamt. Bir takm kz isimlerinin birbirine kart hafzasn yorarak bunlarn arasnda semek ve onu kolundaki kza yaktrmak skc bir iti. Skntya gitmedi: Adnz syler misiniz? Dedi. Leyla Leyla Mutlak

Selim Pusat bir hayal krkl, hayr, hayal krkl deil, fenay umarken iyiyi bulan insann ruh hali iinde yeniden kz bakt. Bu hayal krkl, yahut bu ummadn bulu nereden geliyordu? Kzn adndan m? Yine o garip kz isimlerinden biriyle karlaacan sanmt? Yoksa Sakn Acaba?.. Biraz nceki kadn sesi neler sylyordu? Selim birdenbire: Mutlak seveceksin beni,bundan kaamazsn msran hatrlad ve yanndaki kzn Leyla Mutlak diye adn sylerken sesinden ykselen ahengi mehul sesin ahengiyle birletirdi. Selimin iradesiyle durdular. Yz sertlemi hatta biraz da heyecanl bir hal almt. Leyla Mutlak Mutlak seveceksin Mutlak Mutlak. Bu ses o sesti. Zaten baka trl olmasna da imkan var myd? Kzn gzlerinin iine bakarak: Deminki iiri bir daha okur musunuz? dedi.

Leylada karsndaki adam garip bulan,fakat tabii karlayan bir hal vard: Hangi iiri? Mutlak seveceksin beni bundan kaamazsn, diye biten iiri Ben bu iiri bilmiyorum kiEdebiyat deilim. Zarar yok. Msra tekrarlayn!

Leyla duraksad ve Selime bakt. Selim sabrszland: Aklnza hibir ihtimal getirmeden tekrarlayn: Mutlak seveceksin beni, bundan kaamazsn. Bir daha!

Msra tekrarland. Kzn yzne bakmadan dikkatle dinleyen Selim Hayr dedi ve Bu ses o ses deil diye dnd. O halde demin Leyla Mutlak derken sesi teki sese nasl benzemiti? O iiri okuyan kadn Leyla deilse kimdi? Selim Pusatn beyni bir anda kart. Ruhunu sarsacak bir ihtilal balamak zereydi. Her zaman yapt gibi iradesini taknd ve aldrmamak itiyadn kullanarak sarsnty atlatt. uurundaki son menfi intibalar da silmek iin Leylaya sordu: Ne okutuyorsunuz? Tarih. Ne tarihi? Umumi tarih.

Selim Pusat her zamanki mstehzi halini almt: Yani ocuklara masal anlatyorsunuz.

htisasna saygszlk gsterilince Leyla deiti: Tarihi masal m sayyorsunuz? Tamamile! Nasl olur Selim Be? Ben sizin meydan savalar hakkndaki bir yaznz okumutum. Bana eref vermisiniz. nsanlar gzleriyle grdkleri basit vakalar bile birbirinden ayr ekilde anlatrken, vesika denilen krntlarn yardmyla binlerce yllk hadiseleri tesbit etmek iddias size ciddi geliyor mu? Vesikalar brakanlarn aklndan,gr kabiliyetinden ve bilhassa vicdan ile namusundan emin misiniz? Fakat metod? Tarih metodu? Metod dediiniz uydurmann riyazi bir katiyeti var m? nsanlar hem doruyu bulmak hem de aldanmak iin yaratlmtr. Hadiselerin krk vehesi bulunduka ve insanlar krkna birden nfuz imkanndan mahrum kaldka gelip geen eyleri kendine dar erevelerinden grmekte devam edeceklerdir. Krlerle filin hikayesini biliyorsunuz deil mi? O halde sizin meydan savalarnz da birer dedikodudan, birer masaldan m ibaret?

Onun hakikati yle bir meydan savann gerekte veya tasavvurda yaplm olmasndan ibarettir. Yoksa o savan gn de, askerlerin says da,harbin yapld yer de, hatta bazen ordulara kumanda edenler de yz kesinlikle belli deildir. Tarihin yar buuk hakikate yaklaan ksm askeri tarih olduu halde meydan savalarnn bile mehuliyet perdesi arkasndan grld muhakkaktr. Geri bir meydan savan anlatan eserler yazlr, krokiler izilir, harita zerinde o muharebenin hareketleri gsterilse de bunun deeri nazari olarak o meydan savann orada anlatld ekilde cereyan etmi olmasna gredir. O sava o ekilde olmayp da baka bir ekilde olsa yine kurmayn ondan alaca bir ders vardr. Malazgird Sava 26 Austos 1071 yerine 26 Mart 1761 de geseydi kurmay iin daha serin bir havada ve baz ateli silahlarla yaplm olmas gibi bir deiiklik gstermesinden baka ne fark olabilir? Kurmaylar iin kitap ve harita zerinde, vaktiyle yaplm muharebeleri incelemekle tamamen hayali muharebeleri incelemek arasnda bir fark yoktur. Maksat onun beynini muhtemel durumlara gre ileri bir hale getirmeye altrmaktr. Askeri tarih bu bakmdan ehemmiyetlidir. nk tek ve byk sanatn, yani askerliin hazrlayc ve yetitirici unsurlarndan birisidir. Kalannn masaldan fark yoktur. Siz, tarih retmeni! Mesela Yldrm Bayezidin Harbde esir edilip esaret ldne veya intihar ettiine emin misiniz? Elbette eminim. Btn kaynaklar az birlii ile yazdktan sonra.

Selimin yz istihfaf ve istihkarla deiti: Kaynaklar O kaynaklar az birliiyle benim de vatan haini olduumu yazmlard. Buna da inanyor musunuz?

lgnca bir fkeyle sylenen son cmle Leylay rktmt: O baka Size iftira attlar

Selim sustu. Yeniden bir tedai silsilesiyle deminden beri beyninin iinde kurcalanan noktay buldu: Sizi, birisiyle karlamak istemediiniz iin evinize gtrdm biliyorum. Fakat tek banza byle slak ve karanlk bir gecede aml Koruda dolamanzn sebebini bilmiyorum. Muhakkak bir sebep mi lazm? phesiz Bu, sizi buraya getiren sebep gibi bir ey olamaz m?

Selimin yznde yeniden bir istihfaf belirdi: Beni buraya getiren sebebi biliyor musunuz? Tahmin ediyorum.

* * *
Leylann kapsna gelinceye kadar bir kelime konumadlar

8. BLM

Selim o gece alma odasnda muttarid admlarla gezinmeye balarken Leylay da, iiri de tamamile unuttu. Daha dorusu iradi bir didinme ile Leylann ve iirin beynindeki izlerini uurunun arkasndaki en karanlk yere, daha nce geliigzel ylm baka izlerin yanna att. Biraz nce Tosunu yatrm olan Aye masa banda vazife tashih ediyordu. Katlar dikkatle gzden geirip baz kelime veya satrlarn altn renkli kalemle iziyor, okunmas biten katlarn btnne bir defa daha baktktan sonra talebenin notunu koyuyordu. Beinci kat m, onuncu kat m ne, fazla dikkatini ekti ve bir kzn byke ocuka bir yanl ile glmsedi: Selim, bak. Bir talebe ne yazm! Ne

Selim bir ey sylemeden gezinmesine devam ediyordu. Adeti byleydi. yazm? yahut Evet, dinliyorum. demezdi. Aye glmsemeye devam ederek anlatt: -

Orkun yaztlar hakknda bir soru vermitim. Kzlardan biri ne yazm, biliyor musun? Orkun yaztlar on altnc asrda Gk Trklerin Cumhurbakan Kl Tegin adna dikilmitir diye yazm Gzel yazm! Herhalde dileri bakannn kz olacak Neden? Bu kadar siyasi olabilmek ancak onun harcdr.

Aye hala glmsyordu: Sekizinci asr yerine on altnc asr diye yazmasa pek byk bir yanl deildi ama Yine de byk saylmaz. Nihayet bir kz ocuudur ve ona gre mazideki sekiz asrlk fark istikbaldeki bir gn kadar mhim deildir. Bir prensle bir cumhurbakann kartrmak da mazurdur. Onun iin ehemmiyetli olan hayalindeki prenstir. Yani yarnki hayat arkada. Evlenecei adam

Pusat hi ara vermeden geziniyor ve Ayenin yzne bakmadan konuuyordu. Aye bu konuma tatszlamasn diye sz biraz evirmeyi doru buldu: - Daha tuhaf var. Felsefe retmeni anlatyordu. Geen devrelerin birinde, Kant idealist midir, realist midir sorusunu bir kz Kant ne realisttir, ne de idealisttir, Kant Almandr. diye cevap vermi. Pusat istihza ile Ayeye bakt: retmen de buna glm, deil mi?

Elbette. Ben retmeni daha gln bulurum. Niin?

- nk idealist veya realist olmak Kanta bakalarnn yaktrd sfatlardr. Bu bakmdan phelidir. Alman olmak ise tabiatn ona verdii kesin ve su gtrmez sfattr. Bu bakmdan kz hakldr. Aye, susmak icab ettiini anlayarak sustu. Selim masasnn nnde durmutu: On altnc asrdaki Trk cumhuriyetini yaratan kzn adn syler misin? nci Devrim. Tebrik ederim. Kimi? kinizi de

Aye endieli gzlerle bakt: kimizi de mi?Anlamadm! Onun soyadna sadakat gstererek verdii cevap iin Seni de Beni de?.. Bu hata kahraman kzlardan sadk olmad iin

Aye mahiyeti belirsiz bir ferahlama ile glmsedi: Okuduum katlar onuncu snfn katlar

Selim yine istihzaya balad: Yaaa Onuncu snf Orkun yaztlarn okursa son snf kim bilir neler okur Deil mi?

Aye bu bitip tkenmez alaylardan usan getirmiti. Fakat bir ey belli etmeden, en byk sabrla cevap verdi: Son snf Tanzimattan sonraki edebiyat tarihini okur ve gnmzdeki nevilerle megul olur.

Selim geziniyor:

Edebiyat tarihiTanzimattan sonraki edebiyat tarihi Bunlarn yerine hakiki tarihi, ciddi tarihi okutsanz olmaz m? Ciddi tarih mi? Yani?.. Yani askeri tarih Meydan savalar Kz ocuklarna bunun faydas ne? Kahraman anas olmak!.. Hi olmazsa kahraman anas olmay istemek Sana soruyorum. Kl Teginin adna dikilen ta paras m mhimdir, yoksa onun savalar m? O talarn stndeki yaznn lehesi mi ehemmiyetlidir yoksa Kl Teginin kendisi mi? Olunu kahraman olarak yetitirdiini yaztlardan rendiimiz o Umay gibi kadn, yani Kl Teginin anas hi phesiz edebiyat tarihi okumamt. Ama mazideki savalar herhalde biliyordu. Yarnki u muhterem profesrn, yahut muhterem bakann, yahut muhterem cumhurbakannn ve hatta belki de muhterem bakumandann bu artlar altnda mevkiine layk bir adam olacandan emin misin?

Aye konumay atna pimand. Zaten hep byle olurdu. Selimi dald mezar sessizliinden, yrek paralayc hznnden ayrmak ve syrmak iin bir konuma aar, fakat sonunda onun garip fikirleriyle muhayyalesi trmalanarak ve bazen kalbi krlarak pimanlk duyar, stelik Selim de biraz ncekinden daha ar, daha ciddi, daha vahim bir ruh buhranna gmlerek sonsuz sessizliine, sonsuz gezinmesine devam ederdi. Yine yle oldu ve Selimin ne demek istediini anlamayarak sormak mecburiyetinde kald: Hangi muhterem profesr veya bakan? Hangi artlar? Muhterem nci Hanmn yarnki ocuu Ve u muhteem ders program ile yetien annesinin ona verecei terbiye

Aye kocasyla mnakaa etmeyi yalnz bir tek sebepten dolay arzu ederdi. Bu suretle onun lm sessizliine aralk verilir ve Selim sert tebihler, krc istihzalarla bir fikri savunurken geici bir zaman iin hayata balanm olurdu. Fakat onu incitmemek artt. Geri incindiini belli edecek bir tepki gstermezdi ama Aye onu anlard. O zaman Selim daha sessizleir, gezinmeleri daha uzar, ufka dallar daha ok srerdi. nci ok iyi kzdr, dedi. Yalnz derslerini abuk kavrayamaz. Zaten sana gre dnyada kusurlu insan yoktur ki yle deil mi ya? Hukuk ilminin ba kaidesi: Beraat_i zimmet asldr.

Selim yz ac bir istihza ile deiti: Hukuk da m ilim? Ne de ok ilim varm Bu hukukun askerlie yardmc bir taraf olmad halde acaba ne diye ilim srasna koymular?

Aye glyordu:

Selim, arlk ediyorsun. Dnyann btn niversitelerinde ilim diye okutulan ve Romallar zamanndan beri mevcut olan hukuku inkar etmek hakszlk olur. Eksik syledin.Romallardan daha nce, belki yamyamlk anda da hukuk vard ve phesiz o hukuk, kendi apnda ve erevesinde imdikinden daha faydal ve adil bir messese idi. nk vicdana ve adalete deil, sihirli ve semavi kuvvetlere dayanyordu. Fakat o zamandan bugne kadar geen tekaml devresinde hukuk yine bir sihir ii,hatta sihirbazlk ii olarak kalmtr.Hukuk ve ilimGln yaktrma ttifakla idam karar Yargtay bozdu Bu sefer ittifakla beraat Ayn su, ayn sank, ayn yarglar, ayn kanun kitab ve nce idam sonra beraat Bu ne gzel ilim byle? Sen herhangi bir yln herhangi bir aynda, yz derecelik sda kaynayan bir suyun, birka ay sonra ayn hararette donduunu iittin mi?

Ayenin glmseyii yava yava kayboluyordu: Askerlik de yle deil mi? Mesela

Sz, Ayenin dudaklarnda kald ve sert bir Hayrla kesildi: - Hayr!.. Askerlikte tek deimez kanun vardr: stn olan kazanr. stnlk maddi ve manevi kuvvetlerin muhassalasdr. aldran Savanda Safevi ordusunun banda ah smail olmayp da Aksak Temir bulunsayd belki Safevi ordusu kazanrd. nk Temirin zekas ve kumandanlk vasf, Safevi ordusunun kefesine eklenince ar basacakt. Halbuki hukuk, mahkemede verilecek kararlarn muhtelif hakimlere gre deiebileceini kabul etmiyor. Karar adaletin sesidir diyor Hem, senin benden byle bir konferans dinlemeye ihtiyacn yok Grdn Adaleti, hukuku, her eyi birlikte grdk Eer unutmadnsa Konuma bu ekle dklnce Aye onun nereden baladn unuttu ve syleyecek bir sz bulamad. Selim devam etti: nci Hanm a gelince: Msaade et de onun iyi bir kz olduu hakkndaki hkm biraz sonraya kalsn. Ben onu eskiden de tanrdm. Hocas olarak, hakknda bir hkm vermemi erken mi sayyorsun? ok erken. Bir insan hakkndaki hkm ancak onun tabutu getikten sonra verilebilir.

Aye itiraz etti: Yoo Bu biraz fazla ihtiyatkarlk olur. Tarihe geen ahsiyetler iin belki fikrin dorudur. Fakat herkes iin? Asla

Selim yine istihza ile glmsedi: Tarihe geen ahsiyetler iin lmden sonra bile kesin bir karar verilemez. nk zaman onlarn deerini deitirebilir. Sizin bir airiniz vard, neydi onun ad? Hani sen anlatmtn. Vaktiyle edebi evrelerde kmsenmi de sonra yirminci asrda birinci snf bir air olduu kefolunmu, sylesene adn

Yunus Emre! Evet, Yunus Emre. Kanc asrn adamyd o? On drdnc asr balarnda lmtr. Demek ki zavall air hakknda doru bir hkm vermek iin alt asr beklemek lazm gelmi. Acaba on asr sonra anlalacak insanlar yok mu? Acaba ebediyen yanl anlalarak yanl hkm giymeye mahkum bedbahtlar yok mu? Aksine, ilahlatrlan alaklarn bulunabileceini kabul etmez misin?

Aye kocasnn comaya balamasndan korkuyordu. Skunetle cokunluk arasndaki mutedil noktay bir trl renemeyen Selimi yattrmak iin: frat taraf karlrsa fikirlerin hakikat ifade ediyor. Sen de kabul et ki, tarihte tamamiyle yanl anlalm insan pek yoktur,dedi.

Fakat artk onu yattrmann imkan kalmamt. Grnnde fazla bir heyecan yoktu . nk heyecann, kederini ve sevincini hareketlerle ve sesinin tonu ile belli etmezdi. Onu yalnz Aye anlard. Ne zaman bir kederle lecek hale gelmitir, ne zaman heyecanla yrei duracak gibidir ve ne zaman korkun bir melankoliye gmlmtr, bunlar yalnzca Aye bilirdi. te yine couyordu. Hrsla ve kinle. fke ve hnla kabarp taan bir rmaa benziyor, bu duygularn tek grn de glmseyiinde belli oluyordu. Bu onun tabii glmseyii deildi: Demek tarihte tamamiyle yanl anlalm insan yok, yle mi? Senin tarih dediin hoparlr yalnz imparatorluklarla mehur insanlarn deil,hakikatlerin de mezardr. Ne yapalm ki, muhterem tarih bizatihi mevcut deildir ve biz onu yine tarihin ocuu olan bir insann azndan dinlemeye mecburuz. Tarih, insanlar; insanlar da tarihi yarattna gre ebediyete kadar devam edecek bir fasid dairesinin iinde kapalyz demektir ve tarihin bedbahtl da kendisinin,menfaat grdkleri zaman en ilahi hakikat bile red, inkar, tahrif, veya ihfa edebilen insanlar tarafndan hikaye edilmesindendir. Uzaa gitmeden, atrtlar hala iitilen bir haileyi misal vererek fikrimi ispat edeceim: kinci Abdlhamit ok kt bir adamdr ve onun sadrazam Said Paa da istibdada alet olmu kt bir vezirdir, deil mi? Tarih byle yazyor. Evet! Evet deil, hayr! Tarihin uuru ve vicdan olsayd byle demeyecekti. nk tarih Sultan Hamidle sadrazamn bize onlarn dmanlar olan hrriyetperverlerin az ve gzyle anlatyor ve eref-i mahlukat saylan, fakat hakikatte bir srden baka bir ey olmayan insanlar da bu ahane safsatay kabul ediyor. Acaba Sultan Hamidin gzyle tarih yazlsayd hrriyetiler iin verilen hkm ne olacakt? Bu hkmn doruluu ne malum diyeceksi. uradan malum ki, Sultan Hamidin siyasi idamlar yapmadan otuz yl ayakta tuttuu imparatorluu hrriyeti takm siyasi idamlar, korkun istibdadlar arasnda ve on ylda tasfiye ettiler. imdi u kyaslamaya gre daha baka neticelerde kendiliinden kmaz m? Hrriyet kahramanlar ortaya frlamasayd da Abdlhamid yerinde kalsayd Balkan Harbi kmayacakt. ksa bile Abdlhamidin siyasi dehas Balkanllarn arasna tefrika sokacak ve belki birini kendine ekecekti. ekmese bile memlekette hrriyet, yani partizanlk,yani hastalk olmad iin Trk ordusu normal kuvvetleriyle ve tabii bir netice olarak Balkanllar

birka ayda yenecek ve Abdlhamid onlardan hibir toprak almamak suretiyle Avrupann gzn boyayarak Balkan muvazenesi bozulmad iin de, bu muvazenenin bozulmasndan doan Birinci Cihan Harbi kmayacakt. Hem Trkiye hem de Avrupallar iin bu kadar felaketli neticeler douran,adeta ahlakszln ve komnizmin temellerini atan Cihan Harbine mani olmak az ey midir? Mantki bir neticeler silsilesine dayanmak iin bunlar kabul etmesek bile Osmanl mparatorluunu onun otuz yl yaatlmasyla berikilerin kertilmesi, ikincilerin birinci hakknda verdii hkmn sahteliini, glnln ortaya koymaya yetmez mi? Onlar ne feci mahluklardr ki hrriyet ve adalet rtkanl ile srleri pelerine taktklar halde i bana geldikten sonra istibdadn koyusunu ve zulmn en hasn yaptlar. te bu feci mahluklarn gryle yazlan, yani daha balangta yanl bir hkmle ie koyulan tarih, Abdlhamidi ve onun veziri Said Paay hicvederse ben ona nasl inanrm? Manzaray iyi kavra. Biri kuruntulu, pheci, fakat ayn zamanda hamiyetli, vicdanl ve siyasi dehaya malik bir kral, bir imparator,kinci Abdlhamid. Zaafndan kendisinin sorumlu olmad koca bir lkeyi idare ediyor. Otuz milyonluk bir maher ki, iinde dinler, milliyetler ve ihtiraslar arpmakta ve d alemin azgn baklar karsndaki hakim unsurun says te biri nisbetini bile doldurmamaktadr. kincisi,fikirlerinde en ufak bir hafiflik olmayan ciddi, salam muhakemeli, memleketin ilesi ve kahr iinde yetimi, uza gren bir vezir, Said Paa. Hayr, merutiyet girerse hakim unsurun Mecliste azlkta kalacandan korkuyor. teki disipline ve hiyerariye alkn bir topluluun bir babozuk sarholuu arasnda muvazeneyi kaybedeceinden rkyor. Netice? Netice meydanda: Kfrlerle ve iftiralarla yerin dibine geirilen iki kiinin hakl olduunu zaman ispat etti. Ya hrriyet kahramanlar? Onlar meydanda yok Burada Selim Pusatn yz deiti. Kmsemekle irenme arasnda bir imizazla devam etti: nk onlar zaten yoktu. Onlar hibir zaman yoktu. nk yanl ve yalan davalar daima parlak gzkr . Fuhun felsefesini yapmak, namusun mdafaasn yapmaktan daha kolay olduu gibi

Aye bunalmt. Bu ekimenin nereden balayp nerede biteceini de kestiremez olmutu. Fakat kocas, baladklar noktaya gelmekte gecikmedi: Artk bu kadar misallerden sonra nci Hanm hakkndaki hkm sonraya kalsn dersem kabul etmez misin? nsanlar okunmam birer kitaptr. En basitleri hakkndaki hkm bile tamamnn okumasna brakmal. Biraz derince olanlarn ise,iyice okunduktan sonra zerinde az veya ok dnmek lazm.

Sustular. Aye katlara bakyor, fakat tashih etmiyordu. inden Yarabbi! Bu adam niin byle ? Artk hi deimeyecek mi? Ne yapmal da onu biraz deitirmeli? diye dnyor ve Selim gezinmesinde devam ediyordu. Kitaplktan Moha seferine ait bir cilt ekerek at. Bir iki yerine bakt ve meseleyi kapanm sanarak yeniden vazife tashihine balamak zere bulunan Ayeye dnd. Kanuni Sultan Sleyman hakkndaki fikrin nedir? Edebiyat olmak dolaysyla belki bunun zerinde durmadn. Duranlarn dncesi nedir? Niin btn yaptklar hakknda ayn bilgiye sahip olan insanlar onun zerinde zt fikirler yrtyor? Olunu ldrtt iin zayf mdr? Kanun ve nizam adam olduu iin byk mdr? lkeler

ald iin kahraman mdr? O serseri ve dalkavuk devirmeyi ykselttii iin alalm mdr? Gryorsun ki, tarihin ldaklar altndaki bir adam iin bile,lmnden beri aa yukar buuk asr getii halde deimez hkm verilemiyor. nk herkes her hadiseyi yalnz kendi gr noktasndan seyrediyor. Acaba kahraman ehzadesini ldrmekle hakl deil miydi? Hurrem Sultan a esir olmas tabii saylmaz myd? Devirme brahimi nce ykseltip sonra idam ettirmesinde yksek bir devlet politikas yok muydu? Bunlar o kadar dnlmyor Selim son cmlelerini sylerken Aye dikkatle onun yzne bakyordu. Selimin sesi bir tuhaflamt. Hakl deil miydi,tabii saylamaz myd, yksek bir devlet politikas yok muydu? derken ciddi mi syledii, yoksa alay m ettii belli deildi. Kanuni muhteem bir kral, bir imparator olduu iin Selimin onunla elenmeyecei muhakkakt. yleyse ne oluyordu? Bu, imdiye kadar Ayenin onda grmedii bir haldi. Vazife tahsisi iini bir tarafa brakmt: Selim, dedi. Hadiselerin en deruni saikleri hibir zaman anlalamayacaktr. Bunlar anlamak iin insan ruhunun o pek aprak mekanizmasn iyice bilmek lazm. Bu da kabil olmadna gre her hadisede bizce mehul taraflar bir ukde olarak kalacaktr. nsanlar ve hadiseler hakkndaki hkmlerimiz btn bu mehullerin halline brakrsak hibir hadise anlalmayacak demektir. Mutlak olarak unu iddia Ayenin sz yarda kald. Selim mutlak kelimesini iitince arkasn duymad ve ona bakarak adeta azarlar gibi: Mutlak m? Diye sordu. Aye bir ey anlamamt: Evet. Mutlak?, diye cevap verdi.

Selim bir anda Leylay da, karanlktaki mehul kadn sesini de hatrlad ve unutmu olduu halde birdenbire gnlne yeniden doan msra iinden tekrarlad: Mutlak seveceksin beni,bundan kaamazsn!..

9. BLM

Ertesi akam, hava yamurlu ve rzgarl olmad halde, Selim Pusat iinden gelen bir drtyle yine aml Koruya gitti. Gnlnde dayanlmaz bir ibtila duyuyordu. Karanlktaki mehul kadn sesini iitmezse, muayyen zamanda morfin bulamayan hastalarn tutulaca buhran gibi ruhi bir sarsntya urayacan biliyordu. Neticeye bakan ve teferruata kamayan asker kafasyla karanlktaki seste bir gayrtabiilik bulmuyor, fakat bundan kimseye bahsolunmayacan gayet iyi anlyordu. O ses, o esrarl ses Selimi bir defa daha kendinden geirmiti. Selime azap veren ey, o kendinden geiin zamann hatrlayamamakt. Zihnini bununla yorarken akaklarndan aaya doru anlatlmaz bir eyin indiini ve beyninin iinde ince ve rseleyici bir seyyalenin dolatn seziyordu. Bu dolama srasnda zaman zaman kafasnn iinde bir yer aydnlanr gibi oluyor, mehul sesi tanmasna ramak kalyor,sonra yine karanlk basarak Selim Pusatn iinde derin bir ac brakyordu. evresini grmeyerek yrrken birdenbire kendisini dn akamki tahta kanepenin nnde buldu ve istirak halinde oturarak havann biraz daha karamasn,mehul kadn sesinin esrarl ve emreden sesiyle konumaya balamasn bekledi. Fakat daha bir dakika gemeden yannda iittii

tkrt ile ban evirince srasnn teki ucunda Leylann oturduunu grd ve hayal krkl ile arzu arasnda bir tereddd geirdikten sonra memnuniyetsizliini yendi. Leyla glmsyordu: Bu akam da geleceinizi biliyordum Selim Be, dedi ve bunu sylemesiyle istihza tufanna boulmas bir oldu: Maziyi bilmek olan tarih, demek sizde gelecei de bilmek kabiliyetini gelitirmi. Alay etmeyin. Geleceinizi tabii bir netice olarak biliyordum. Saatin sekizden sonra dokuz olacan daha nceden nasl biliyorsam,bunu da byle biliyordum. Bazen mnasebetsiz bir el saati geriye alabilir. O zaman sekizden sonra dokuz deil, yedi gelir. Bu akam Leylada baka trl bir hal vard. O da alaya balad: Fakat siz, hibir mnasebetsiz elin uzanamayaca bir saatsiniz. Selim sert sert bakt: Byle giderse o el siz olabilirsiniz

Leyla Mutlak kzmad, alnmad. Glmsyordu. uh denecek bir nee iinde Selime bir eyler anlatyor, hatta eski dostlara yaraan samimi bir tavr taknyordu. teki, sylenenlerin manasn kavramaktan uzakt. Yalnz Leylann sesini dinliyor,diledii kelimelerin baz hecelerindeki seslere taklarak bunlar dn geceki sesle mukayese ediyordu. Ne kadar zaman geti, farknda deildi. Leylann sustuunu grnce: Her zaman bu sesle mi konuursunuz?, diye sordu. Gen kz dn geceyi hatrlad: Dn de bana byle garip sualler sormu ve bir iir okutmutunuz. Beni birisine mi benzetiyorsunuz? Kendinizden baka kimseye benzemediiniz muhakkak. Yalnz Pusat birdenbire sustu. Leyla biraz daha yakna geldi ve ayn uh eda ile: Galiba sizi buraya getiren meseleye yaklatk,dedi.

Selimi glge gibi takip eden istihza kaybolmu, yerine glgeden daha yakn bir ey, bizzat kendisi diyebileceimiz bir hal, hzn gelmiti. Kararan ge baktktan sonra: Bu gece o aksak mendeburun karnza kacandan korkmuyor musunuz?, diye sordu. Leyla glyordu: Yanmda siz varsnz.

Bana o kadar gvenmeyin. Neden? nsanlar gvenilmeye layk deildir.

Leyla uh bir eda ile gld ve hznl gzlerle ona bakan Selim, yanndaki gen kzn cidden gzel, hele glerken ok daha gzel olduunu fark etti. nsanlarn ou belki gvenilmeye layk deildir. Fakat sizSelim Pusat Size gvenilir. nk siz, baka hibir ey olmasanz bile krallk taraftarsnz!..

Selim hayatnda pek seyrek arrd. Herkesin hayretten donduu nice zamanlarda onun buz gibi kaytszlkla hayretleri zerine ektii ok grlmt. Fakat imdi bu gen kzn szleri onu birdenbire akna evirmiti. Bununla beraber o bir kurmayd. armas uzun sremezdi. Bir darbe yiyen usta bir mubariz gibi derhal mukabil darbeyi savurdu: Hanmefendi (kzd zaman byle hitap ederdi)! Ben sizin hakiki mesleinizi retmenlik sanyordum. Stratejik baarnza diyecek yok. Fakat tabiyede acemisiniz!.. Leylann gler yz birdenbire kederle deiti. Sesinde ili bir elem titredii halde Pusata bakt: Yanlyorsunuz Selim Be, dedi ve yere bakarak ilave etti: Beni ok krdnz.

Selim kendisini kranlara kar tepki gstermedii gibi krdklarna da aldr etmezdi. Fakat imdi bu gen kzn kederinde bir gzellik, bir ahanelik vard. Erkeklerin, bilhassa romantik erkeklerin tahayyllerindeki prenseslere benziyordu. Af dilememek prensibi olmasayd onun gnln almaya alr, hatta tarziye de verirdi. Fakat tarziye vermek, yani geri dnmek Bu, onun yapabilecei ey deildi. Tekrar dikkatle ona bakt ve ki ahsiyetli kz diye dnd. Sesi nasl zaman zaman iki ayr insann sesi oluyorsa, yznn manas da iki ayr insan gsteriyordu. Dn geceki hususiyetsiz kzla bu imdiki mana dolu kzn ayn insan olmas inanlr ey deildi. Selim Pusat da btn insanlar gibi kendisini biraz yanl ve eksik tanyordu. O, yalnz kuvvete sayg gsterdiini sand halde gzellie kar da ayn hrmeti beslediinin hi farknda deildi. Askerlikte kuvvet birbirini tamamlayan iki ey olduu iin Selim kuvvete deer veriyor ve gzellii de askeri kabiliyetin, meydan savalarnn grnnde ve yaplnda buluyordu. Kadn gzellii bunlarla ilgili olmad iin ondan ancak bir erkek olarak zevk aldn zannediyordu. Fakat yanlyordu. Hem de ok yanlyordu. Selim,kadn gzelliinden zevk alyor deil, bu gzellie sayg duyuyordu. Ancak onun ruhunu dolduran askerlik baka her eyi o kadar ezip krmt ki, kadn gzelliine kar olan duygular da kalbinin derinliklerine sinmi ve artk kendisi de bu hissinin varlndan habersiz yaamaya almt. Bu yzden imdi yan banda duran kederli kzn ahane gzellii karsnda duyduu saygy merhamet sanyor ve onu krm olduu iin gnln almak lzumunu duyuyordu. Bu istekle: Yryn! Sizi evinize gtreceim, dedi.

Leylann baklar hala yere saplyd. Yava yava gzlerini kaldrarak Selim Pusata bakt. Kendisini alacak kadar asil gsteren garip,esiz bir hznle: Size sknt vermezse ok memnun olurum, diye cevap verdi.

Konumadan yrmeye baladlar. Selim bir eksiklik hissediyordu. Birka adm sonra bunun ne olduunu kefetti ve kendisine kzd.Dn gece olduu gibi kzn yine koluna girmesini beklemiti. Bu hayali,yahut daha dorusu bu midi attktan sonra Leylann yzndeki gzellii seyretmeye dald. Bunu, Leylaya hi bakmadan yapyordu. Bakmadan grmesini iyi bilirdi. inde Leylaya kar anlalmaz bir yaknlk duyuyordu. Bu bir sevgi, yahut kadn gzelliine kar duyulan bir ilgi deildi. Selim bunu merhamet sand iin kendisine ierliyor, fakat bu garip yaknlktan da bir trl kurtulamyordu. Byle dmlenmi hisler arasnda onu evine kadar gtrd. Mutad veda kelimelerinden baka bir ey konumadan ayrldlar. Selim iin artk bu gecenin manas kalmamt. Esrarl kadn sesini duymak iin geldii halde Leylaya kar anlalmaz bir his duyarak dnyordu. Beyni bu mnasebetler zerinde yorulurken birdenbire durdu ve irkildi. Gzleri sert baklarla karya dikildi ve kaamakl ekilde evresine baknd. Hayret!.. Eve dnmek zere Leyladan ayrlmt ve eve doru gittiini sanyordu. Halbuki hi farkna varmadan tekrar aml Korunun yolunu tutmu ve Korunun kysna, byk lambann altna kadar gelmiti. Ancak, Selimi artan ve irkilten ey farkna varmadan buraya gelmesi deil, dn geceki mendebur herifi karsnda bulmasyd. imdi, biraz da Leylay krm olmann verdii fkeyle bu irkin ve iren mahluka kmaya, hatta onu tepelemeye hazrd. Bu dnceyle daha sertleen baklarn srarla ona dikmi ve ar olduu kadar azimkar admlarla yrmeye balamt. Fakat arzusunu yerine getiremedi. nk teki, Selimin yaklatn grnce berbat bir glle gld ve zelilane bir ekilde eilerek onu selamlad. Aksaklndan baka hafife kanbur olduunu da grerek acyacak yerde bsbtn irenen Pusat onun ipil ve riyakar gzlerine bakarken, Leylaya taklan bu miskinin yan anlamak iin dikkatle yzn szd. Ne tuhaf! Bu mendebur yaratn yan anlamaya imkan yoktu. Selim dorudan doruya maksada ve hedefe yryen askeri mizac ile ona Ka yandasn mymnt mahluk? diye soracakt. Fakat mymnt mahluk Selimden atik davranarak: Geceniz hayrl olsun Selim Be, dedi ve tekrar eildi. Sen beni nereden tanyorsun?

Bu szler fke ve tahkirle sylenmiti. Selim Pusat,mendeburun zerine atlmak zere idi. Kck bir sebep, bahane, frsat bu sinir bozucu herifi yere sermeye yetecekti. Fakat o her hakareti kabul eden bir tavrla yine glmsedi, eildi ve: hretiniz dolaysyla sizi tanmamaya imkan var m?, diye cevap verdi.

Selim btn dikkatini karsndaki adamn yzne yneltmiti. Bu yz, ypranm bir gencin yzne olduu kadar, gen kalm bir ihtiyarn yzne de benziyordu. Fakat alacak kadar irkin bir grn vard. nsana istemeksizin tiksinti veriyordu. O kadar irenti ki, Selim, bu ehreyi tayan adama, temasn verecei byk tiksinme dolaysyla el kaldrlmayacan derhal anlad ve askeri bir eda ile sordu: Kimsin? Adn ne?

Adam, riyakarlkla hiylenin btn hususiyetlerini tayan ehresinde trl imizazlar olarak hafife eildi: Yek efendim, Yek bendeniz

Bu Yekten Selim bir ey anlamt. Herhalde bu herif yalnz soyadn syleyen bir asrilik dknyd. Sesini ykselterek: Bu sama soyadn brak da asl adn syle, dedi. teki yine hafife eildi ve biraz glmsedi: Bendenizin ayrca bir soyadm yoktur efendim. Adm, soyadm, hepsi Yek Yek mi? Sen Acem misin? Ya nesin? Bendeniz ayrca hibir millete mensup deilim. Sadece Yekim. Selim Pusat kzmt: -Serseri! Milliyetsiz adam olur mu? Yek riyakar bir tavrla ellerini outurdu: Yaamak iin muhakkak bir millete mensup olmak m lazm, Selim Be? Elbette. Hayvanlarn milliyeti olmaz! Ne kar efendim? nsan, hayvan Hatta ot ve camadHepimiz ayn kkten gelmiyor muyuz? Selimin yz fke ve istihza ile kart: Ne derin fikirler!.. Fakat bugnn gerekleriyle badamasna imkan yok. Milletler olmaynca birbiriyle arpacak ordular nasl kuracaksn? Bir tarafta insanlar, bir tarafta da otlar veya madenler mi bulunacak? Yek, Selimi ileden karacak kadar riyakar olan eilimlerinden birini daha yaparak cevap verdi: Ordular kurup arpmak iin bir mecburiyet yok ki Selim Be! Bu dnyann nimetlerinden bol bol faydalanmak dururken neden ordular kurulsun? Neden kanlar dklp kahramanlar topraa serilsin? Ya ne yaplsn? Yaansn efendim, yaansn

Selimin ne kadar irendii yznn izgilerinden ve baklarndan belli oluyordu. Karsnda yalnz yz deil, dnceleri de iren bir soysuz vard. Ancak zevki dnen, kutlu bir ey tanmayan soysuzlardan biri Hem hakaret, hem de alay dolu bir eda ile cevap verdi.: Evet yaansn Ciddi maksatlar kaybolsun. Yalnz elenilsin ve kudurmu kart kpekler, zevk felsefesi uruna torunu yandaki kzlara sarkntlk etsin, deil mi?

Yek, Selim Pusatn hakaret dolu szlerini bile skunet ve sayg ile dinliyordu. Hilekar gzlerinde garip bir lt vard: Yanlyorsunuz Selim Be, dedi. Beni o gen kzn yannda grmeniz size yanl hkm verdirmesin. Ona bsbtn baka sebeplerle yaklayorum. Selim glmsemeye balad: Kim bilir ne yksek ve insani maksadlarn vardr. Fakat ne are ki, o cahil kz bunu anlamyor. Bilhassa senin kadar yakkl bir erkei reddetmekle neler kaybettiinin farknda deil

Selim bunu syleyerek ksa ve tok bir kahkaha att. Nefret ettii zaman duygusunu byle ifade ederdi. Yek, ban sallayarak cevap verdi: Benim grdklerimi gren, ektiklerimi eken kim olsa bana benzerdi. Bu szler Selimi lzumundan fazla ciddiletirdi. Yksek bir sesle: Neler ekti?, dedi. Ordudan m kovuldun? Sana vatan haini mi dediler? eref gibi bir arkada m kaybettin? Ne oldu? Yek glmsyordu: Hayr Selim Be! Bunlarn hibiri deil. Dncelerimiz aykr olduu iin bize keder verecek eyler baka bakadr. Byle olduu halde iimde bakalarnn anlayamad byk zntlerin birikmesi ve insanlarn beni olduumdan daha kt tanyarak daima lanetle anmas az ey midir? nsanlar acayip yaratklar. Bir eyi bir defa nasl bellerlerse sonuna kadar yle gidiyorlar. Artk hibir ey onlarn gzn amyor. Beni bir kere fena tandlar. En byk hakikat sylediim zaman da inanmyorlar. Siz de gerek btn maziniz ve bilhassa banzdan geen mahkemedeki szleriniz dolaysyla doru bir insan olarak tanndnz. Artk gnn birinde bir yalan syleseniz bile kimse buna ihtimal vermez. Hatta yalannz ispat olunsa da yine inanmazlar. Yanllk derler. in iinde i var derler. Fakat Selim Pusat yalan syledi demezler. nsanlarn sk sk Gzmle grsem inanmam dediklerine dikkat etmisinizdir. Bu ne demektir? nsan gzyle grdne de inanmayacaksa grmenin manas kalr m? Bu dorudan doruya ilk inanca sadk kalmann neticesidir. Yani insanlar bir nevi hastadr Pusat yine alayla glmsedi:

Meer sen ne muhteem filozofmusun. Ama neyleyeyim ki, oturup eser yazmak, insanlar aydnlatmak dururken bunu yapmyor da kendi prsk gnln aydnlatmak sevdasna kaplyor, bunun iin de gen ve gzel bir kza musallat olup kendini bsbtn kepaze ediyorsun Btn insanlara birden lk inanca sadk kalma hastal tehisi koyan nl filozof, acaba kendisinin bu iren hastalna ne ad takyor?

Yek yine ayn riyakar tavrla eildi: Yanlyorsunuz yzbam! Ak her ne kadar ya diye bir engel tanmazsa da ben Leylaya bir ak iin deil, bsbtn baka ve aktan daha ciddi bir mesele yznden sokulmaya alyorum. Fakat ne yazk ki

Selim,onun szn iddetle kesti: Ak ciddi bir mesele saydna gre ne kratta adam olduun anlalyor. Leylaya bahsetmek istediin aktan daha ciddi bir mesele de phesiz evlenmedir. Dorusu bu ya ve bu suratla da ona fevkalade yakrsn

Yek yine eildi: Ya kartrmayn yzba be. Siz de kendinizden yirmi be ya kk bir kza ak olabilirsiniz. Pusat, bu szler zerine fkeli ve alayl bir bakla bakarken Yek, szlerini yle bitirdi: Ve olacaksnz da

Selimin alayl sesi nlad: Sen ne cevhermisin! Ak ve felsefeden baka gelecei kefetmek ilmine de mi vakfsn? Bu hezeyan hangi fal kitabnda grdn? Yahut hangi ingene karsndan rendin?

Yek alacak derecede ciddileerek cevap verdi: Hibir fal kitabnda okumadm. Ya nereden biliyorsun?

Yek, Selim Pusatn yzndeki btn istihza izgilerini silen bir soukkanllkla: Levh-i Mahfuzda okumutum, diye karlk verdi.

Birka saniye baktlar. Pusat anlamt. Bu kambur mendebur deliydi. Selimin fkesi kabarmaya balyordu: Leylaya da Levh-i Mahfuzda grdklerini mi anlatmaya alyordun? Hayr!

Ya ne sylyordun da kzcaz rktyordun? Ben kimseyi rktmem. rktmek elimden gelmez. Ama o rkyordu. Szlerimden deil, zevkinin ve heyecannn byklnden rkyordu. Kim bilir ne bilmedii eylerden bahsediyordun! Hayr! Bildii eylerden bahsediyordum.

Selimin gzleri imeklendi: Budala! nsan bildii eyi bakasndan duyunca rker mi?

Yek ok sakindi. Glmseyerek eildi. Bildii eyden deil, tavsiyelerimden rkyordu. Ne tavsiye ediyordun? Harekete gemesini

Selim her saniye fkesi artarak kinli gzlerle bakarken Yek szlerini tamamlad: Leyla Mutlak tahtn varisidir!

Selim Pusat, bu snepe deliye daha fazla tahamml edemezdi. lgnca bir fkenin verdii kuvvetle nlerindeki tahta kanepeyi kaldrarak korkun bir hzla kafasna indirdi. Ayn anda btn ehirde lar kesilmi, ortalk zifiri karanla gmlmt. Yekin byle bir vuru altnda sa kalmasna imkan yoktu. Pusat, tekrar yanan elektriklerin altnda kanepenin paraland yere bakt. Yekten eser yoktu

10. BLM

Aye Pusat kocasndaki endie verici deiikliin sebebini anlayamamt. Selimin bu durumu hibir zaman iyiye doru gitmiyordu.ama bu derece hzl bir deime de imdiye kadar grlmemiti. Dardan grd ey sadece fkeli bir susutu. Bu susma o kadar korkun bir hal almt ki, Aye sormadan sz sylemiyor,dakikalarca gzlerini bir yere dikerek kprdamadan durduu oluyordu. Bunlar iyi belirtiler deildi. Fakat bir taraftan da o kadar enerjik ve mcadeleci bir hali vard ki, bir ruh ve akl hastasnda bulunmasna imkan yoktu. Aye, yalnzlk insan ypratr diye dnyor, Selimi yalnzlktan bir kurtarabilse, baz kimselerle har neir edebilse bu hzn ve aa vurulmayan fkeden onu syrabileceini sanyordu. Selim, holanmasa da yine einin tekliflerini reddetmezdi. Aye buna gvenerek: Selim! Yarn hem arkadalarm, hem de talebelerim gelecek. Seninle de tanmak istiyorlar. Kabul edersin deil mi? Diye sordu.

Selim, dzensiz birlik grm subay gibi bakt: Arkadalarn retmen mi? Evet. retmenlerle rencileri ayn zamanda armakta bir disiplin mahzuru yok mu?

Aye efkatle glmsedi: Neden mahzur olsun? Nedeni var m? Kumanda edenlerle edilenler ayn odada oturup hobe ederse bundan bir laubalilik domaz m? Biz asker deiliz ki. Bizde kumanda eden veya edilen diye bir ey yok ki? reten ve renen var. Ders dnda talebelerimizle pek samimi ekilde konuur, hatta dertleiriz bile. Laubalilie kamak istidad gsterenleri de usul ile uyarrz.

Pusat, bir memnuniyetsizlik ifadesiyle: Bunlar babozuk dnceler, diye sylendikten sonra,talebelerin herhalde u kahraman kzlar olmal, diye ilave etti. Evet onlar. Arkadalarm da fizik ve tarih hocalar.

Tarih hocasnn geleceini duyunca Selim garip bir rperti duydu. Bir an iin gzlerinin nnden Leyla Mutlak geti. Sonra her zamanki gibi iine gmlerek: Peki, * * * dedim. Tanalm.

Ertesi gn kap alnd zaman Pusat, olu Tosunla konuuyor, onun ocuka sorularna yar aka yar ciddi cevaplar veriyordu. Zil sesini iitince onu kucandan indirerek: Kahramanlara sayg gsterelim olum, dedi.

Yanlmamt. Aye, odaya kzla beraber giriyordu. Selim, sokakta ve vastalarda grd irkin ve baya kzlardan o kadar bezmiti ki, birden bire karsnda tane gzel ve kibar durulu kz grnce ferahlam ve onlar iin iir kadar gzel diyen eine iinden hak vermiti. Aye, neeli bir sesle: Sana talebelerimi takdim edeyim, diye sze balad. Fakat Selim takdime mani oldu: Ben onlar tanyorum

Ve ellerini skarken ilave etti: Hocanz sizi bana ezberletti..

Bununla beraber Selim Pusat iir kadar gzel kzlarla hi ilgilenmemiti. Leylann gelmesini bekliyordu. Kzlar da az konuuyor, Ayeyi dinliyor ve Selimi tetkik ediyorlard. Zilin yeniden almas onda garip bir duygu yaratt ve Aye misafirleri karlamak iin odadan karken: Tarih hocanz nasl bir kadndr? Diye sordu. Kzlardan birden glmsedi. Bu glmsemelerde, evresine nee saan bir insann hatrlanndaki hususiyet vard. Gntl cevap verdi: ok iyidir efendim. Dersini ok iyi retir. Fakat zavall ok bedbaht. Ksa aralklarla kardeini, kocasn ve ocuunu kaybetti.

Selim bir an dald. aml Korudaki bu yalnz dolamalar gen bir dulun avunmasna m iaret diye dnd. Dardan glme sesleri geliyordu. Pusat hemen ineleyici tavrn taknmt: Bu kahkahalar byk bir kederin ifadesi mi oluyor?

Gen kz hayretle bakt. Baklar gzel ve tesirliydi. Fakat Selim bunun farkna varmadan retmen hanmlar ieriye girdiler. Selim,kapya sert bir nazar frlatt. Leyla Mutlak yoktu. Ayenin sesi Selimin zihnini kargaalktan kurtard: Fizik hocas Leman Pnar Tarih hocas Kadriye Kozanl

Selim aradn bulamamt. Oturduu yerde Leylay dnyor,konuulanlar dinlemiyor, sorulanlara tek kelimeyle cevap veriyordu. Onu yine daldn,konuulanlar duymadn Aye anlamt. Kadriye Kozanl pek neeli bir kadnd. Belki de geirdii felaketlerin verdii kalenderlikle byle zoraki ekilde nee yaratr olmutu. Bu dnyada herkes bir yol tutturmu gidiyordu. Bu talihsiz kadn herhalde mihneti kendine zevk etmekte bir teselli bulmutu. Mecliste en ok konuan oydu. Vakalar,fkralar anlatyor, dinleyenleri gldryor, kendisi de glyordu. Selim bir aralk kendisini zorlayarak konuulanlar dinlemek istedi. Umumiyetle dersler, mektep, mektep hatralar zerinde geen szlerin hibir ekici taraf yoktu. Fakat u da vard ki,kzlar retmenleri karsnda ok saygl idiler. Bu hal, Selim Pusatn houna gitti ve yeniden dncelerine dalmak zere iken, retmenlerin konumalar arasnda, Gntlnn kendisini seyretmekte olduunu fark ederek gzlerini ona evirdi. Bu kz tanyordu. Fakat nereden? te yine o garip ve anlalmaz skntya dyordu. Kendisine bakan bu yeil gzler hi de yabancs olmad halde ainalnn ok eski, tasavvur olunamayacak kadar eski bir zamanda olmas intiba Selimi ileden karyordu. Gntl, btn oday kaplayan kitaplar iaret ederek: Hepsi askerlie mi ait? diye sordu.

Selim bu soruyla birdenbire canland: Baka ne olabilir ki?.. Tabii, hocanznkiler mstesna Askerliin dnda hibir eyle ilgilenmez misiniz?

Askerliin dnda kayda deer bir ey var mdr?

Gntl mahcup ve tatl baklarn Selime dikerek sustu. Nurkan sordu: Mzik de sizi ilgilendirmez mi? Askeri mzii ok severim. Yani? Marlar

Pusat tok ve keskin konuuyordu. Aydolu, gzlerinden ziyade dudaklaryla glmseyerek sze kart: Nurkann piyanosunu dinlerseniz fikrinizi deitirirsiniz sanyorum. Nurkan Hanm mar almaz m? Mar da alar, ama ondan bir defa arda yahut Karmen Silvay dinlemezseniz yazk olur

Gntl, gzlerini kitaplara dikmiti. Ban evirmeden: Nurkan, Eski Arkadalar Marn da ok gzel alar, dedi. Herhalde bu mar ok seversiniz.

Selim, kendi gizli veya hususi dncelerini, zevklerini, isteklerini,bilenlerden hazzetmezdi. Alayl bir tavrla sordu: Keramet sahibi misiniz?

Gen kz gzlerini kitaplardan evirerek Selim Pusata bakt: Keramet deil, istihra, dedi ve aklad. Asker olduunuz iin marlar seviyorsunuz. Marlar arasnda tercihiniz de phesiz bestelerine ve isimlerine gre olacaktr. Eski Arkadalar isminde bir gzellik olduunu kabul etmiyor musunuz? Eski Arkadalar denilince ak veya silik birok hatralarnz canlanmyor mu? Arkadaln en zls askerlikte olacana gre sizin gibi frtnal bir hayat yaam bir askerin bu kelimelerden ve bu martan zevk almasna imkan var m?

Selim Pusat bu szlerde kendisine medyan okuma olduunu vehmetti. Fakat bunun zerinde durmayarak kzn gzlerine dald. Bu gzleri nerede grm olduunu hatrlamaya alyordu. Baklarn, kzn hem munis, hem de yrtc gzlerinden ayrmayarak: Soyunuzda, akrabanzda hi asker var m? Diye sordu. Yok! Yalnz kardeimin deniz subay olmak ihtimali var. Neden kara subay deil de deniz subay? Deniz subayl daha elenceli, daha ho

Selim Pusat birdenbire parlad: Askerliin bir elence meslei olduunu da hocalarnzdan m rendiniz? Elence arayanlar subay deil, Holivut sanatkar olsunlar. Bir bakma gre dnya zevk arayan insanlarla doludur. ve askerler de zevk peindedir. Ancak askerlerinki aalk zevkler deil, fedakarlk etme, bir fikir urunda can verme zevkidir. Hepsi de zevktir diye asil zevklerle adi zevkleri birbirine kartrmaynz

Gntl nazik bir glmseyile ve dikkat kesilmi olduu halde bu szleri dinliyordu. Yz pembelemiti. Deminden beri kendi aralarnda konuan retmenler de Selimin son sert szleri zerine susmular, onu dinlemilerdi. Aye sze kart: Kzlarm azarlama Selim! Askeri dncelerinle onlar korkutacaksn. Unutma ki, onlarn de, askerlikten sonra en byk fedakarlk meslei olan doktorlua intisap edecekler.

Kadriye Kozanl, Selimin fkelendiini anlamt. Bu adamn muayyen kanatlar urunda zaman ve mekan dinlemeden klar yaptn iitmiti. i tatlya balamak iin yine aka yoluna sapt: Selim Be, dedi. Siz askerlerle bizim doktor aday kzlarmz meslekta saylrsnz. Kk bir farknz var. Siz insanlar ak havada ldrrsnz, onlar da dam altnda ldrr. Onlar da, siz de ldrdnz insanlardan sorumlu olmazsnz.

Kadriye,serleen havay yumuatmt. Selim imdi onun akac fkralarn dikkatle dinliyor ve oyalanyordu. Hatta dierlerini gldren hikayelere glmsemeye bile balamt. Sekizinci snf kzlarndan birinin Lale Devri hakkndaki soruyu: Efendim, Lale Devrinde laleler at diye zetleyivermesi ok houna gitmiti. Kadriye Kozanl, fkralarnn bu ask yzl eski subay tarafndan da beenildiini grnce evke geldi: Selim Be! Askerlik bilgisi bakmndan bizim kzlar hi beenmeyeceksiniz dedi. Bir altnc snfm var. lkokuldan yeni gelmi kck kzlar. Bir gn bu snftan bir kz ne dedi, dnyada tasavvur edemezsiniz. Makedonyal skenderin ordusu hakknda kitabn verdii bilgiyi iyi kavrayamayan kzcaz, skenderin hibir dman askerini ldrmeden bu zaferi nasl kazandn sordu. Bunu nereden karyorsun dedim. Meer kz ne zannedermi biliyor musunuz? Kitaplarndaki ,skender ordusu dirsek dirsee

harbederdi cmlesini, dmana dirsekleriyle vurarak harbederdi diye anlam. Dirsek vuruu ile de insan lmeyecei iin Tarih retmeninin hikayesi glmelerle kesilirken Selim'in alayc szleri iitildi: Byle annelerin yetitirecei askerler tarafndan korunacak memleketin parlak gelecei insann gzlerini kamatryor!..

Aydolu itiraz etti: Efendim, iyi ki hocamz deilsiniz. Altnc snf ocuklarna bile msamaha etmedikten sonra bizi mutlaka topyekn snfta brakrdnz. Altnc snf ocuklarn bebek mi farzediyorsunuz? On bir, on iki, on yalarndaki kzlar bir harbin nasl yapldn bilmezle mi? Bu kkler moda cereyanlarn, artist isimlerini, dans nevilerini kimse kendilerine retmeden biliyorlar. nk evrelerinin manevi havas onu icab ettiriyor. Byle menfi bir manevi hava yerine msbet bir manevi hava iinde olsalard askerliin de ne olduunu renir ve kafalarn havayi eyler yerine gerek fazilet prensipleriyle doldururlard.

Selim birdenbire durdu. Bouna konumu kanaatna varm ve her zaman olduu gibi melankolisine gmlmt. Artk konumuyor,baktn grmyor, sylenenleri iitmiyordu. Beyni iki nokta arasnda gidip geliyordu. Leyla ve Gntl Leylay neden dndn bilmiyordu. Gntlnn gzlerini,bu gzleri nerede grdn dnyordu. Bu gzler Selim Pusata bir eyler sylyor, bir eyler hatrlatyordu. zc olan ey bu syleyi ve hatrlayn ak ve aydnlatc deil de sisli ve dumanl olmasyd. Bir ara, acaba kzn gzelliinin altnda m kaldm diye dnd ve n dikkatle szd. Hayr, hayr!.. yle olsa ilk nce Aydolunun tesirinde kalmas icab ederdi. nk bu kzn o kadar dzgn izgileri vard ki, onu beenmeyecek, tesirinde kalamayacak erkek dnlemezdi. Ya Nurkan? Onda arpc deil, ileyici bir gzellik gzleri kamatryor, insan ona baktka daha gzel buluyor, gzel bulduka tesiri altnda kalyordu. Kz kelimesi btn incelii bu muhteem kzda tecelli etmiti. Gntl ise ne biri kadar arpc, ne teki kadar ileyici idi. Ama garip bir bys, kuvvetli bir ekicilii vard. Galiba bu ekicilik baklarndaki fsundan geliyordu. Fakat onu nerede grmt? Selim, yznn kzardn sezdi ve iinde yaman bir sknt duydu. Bu meclisten ekilmek istiyordu. Kzlarn gitmek zere Ayeden msaade almalar onu birdenbire ferahlatt. Kabustan kurtulmu bir insan gibi yz aydnland. Fizik retmeni Leman Pnar da kzlarla birlikte kalkmt. Vedalatlar. Aye, misafirleri geirmek iin kt zaman, tarih retmeninin kitap raflarn dolatn ve bir kitab ekerek kartrdn grd. Kadriye Kozanl glmseyerek u kitab okumak isterdim dedi. Elinde Fuzulinin Leyla ve Mecnunu vard. Selim, Leyla kelimesiyle birden Leylay hatrlad ve byk bir bilmeceyi zmek isteyen insanlarn sabrsz merak ile sordu: Meslekdanz Leyla Hanm tanr msnz?

Tarih retmeni elindeki kitab yerine koyarak cevap verdi: Prenses Leylay m soruyorsunuz?

Selim arr gibi oldu: Hayr efendim. Tarih retmeni Leyla Leyla Mutlak

Kadriye Kozanl, Pusat donduran bir soukkanllk iinde cevab verdi: Evet! Ben de ondan bahsediyorum. Yalnz adn biraz yanl renmisiniz. Leyla Mutlak deil,Leyla Mutlu olacak. u gen tarih hocas. Prenses Leyla

11. BLM

O gece yemekten ve Tosunun uyumasndan sonra alma odasna getikleri zaman Aye Pusat memnundu. Hatta kocasnn kk masa zerine iki iesiyle kadehini koymasndan da, her zamankinin aksine olarak huzursuzluk deil, sevin duymutu. Selimin bugnk konumalar, ilk grd kimselerle askerlikten baka konular zerinde de bir iki sz etmesi hayrl bir balangt. Kocas kendi kendisine benzemekten kurtulup herkese benzemeye balasa, btn erkekler gibi kadn meclislerinden zevk alma yoluna girse, gen ve gzel kzlarn sohbetinden holansa iine gmld ruh hastalndan kurtulacak, hayat sevecek, Ayede aile ocanda bahtiyar olacakt. Selim o gece yemei ok az yemi,kitap odasndaki masasna hi oturmamt. Aye kendi masasna geip vazife katlarn yayd zaman o muttarid, sonsuz gezinmesine balamt. Bu gezinme yalnz iki imek iin arada bir bozuluyordu. Aye bu ikiyi,bu gezinmeyi, bu skutu hayata dnmenin balangc diye kabul ediyor, Selim zerinde yeni bir deneme yapmak istiyordu. Bir mddet, kendisinse hi bakmadan gezinen kocasn seyrettikten sonra: Kadriyenin fkralar ne kadar hotu deil mi? diye sze balad.

Selimin cevab kuru bir evet oldu ve Aye, onun bu cevab otomatik olarak verdiini,baka bir konu zerinde derin bir dnceye dalm olduunu anlad. Selimin kafas Leylaya, daha dorusu Prenses Leylaya, tahtn varisi Leylaya, Leyla Mutlak yahut Leyla Mutluya taklmt. O mendebur Yek, Leyla iin tahtn varisi derken Selim bunu bir delinin hezeyan, yahut kendisinin kralc ahsiyetiyle alay eden bir kstahn uydurmas diye dinlemiti. Kadriye Kozanl da deli deildi ya Fakat kimin, neyin, hangi hanedann prensesiydi? Trkiyede prenslik, prenseslik bulunmadna gre bu unvan nereden kyordu? phesiz Kadriye ve Yek kendisini artmak iin sz birlii etmi olamazlard. Aye, teebbslerinden kolay vazgemezdi. Yeniden konumaya balad: Kzlarmn zekasn, kltrn nasl buldun?

Selim ikiyi sklatrm ve yz kzarmt. Mstehzi tavrn taknarak cevap verdi: Zeka testi yapmadm iin zekalar hakknda bir ey diyemem. Kltrlerini lmeye de benim kltrm elverili deil. Fakat zihniyetlerini hi beenmediim syleyebilirim. Ne kusurlarn grdn?

Askerliin ho ve elenceli taraflarn arayan bir zihniyet elbette kusurludur.

Aye, kocasna inat ve masum bir ocua bakar gibi bakmaya almt: Bu bir kusur olsa bile bunu bir tanesi syledi. tekilerin zihniyetinin de ayn olduunu nereden karyorsun?

Pusat bir kadeh daha iti: Kar ki allktan dman atei geliyorsa onun sanda veya solunda da dman ver demektir.

Aye glmsedi: Kusur saydn taraflarn braksan da yalnz meziyetlerini grsen onlara daha ok snmaz msn? nsan meziyet sahibi olmaya mecburdur. Anormal olan kusurdur. Bir asker cesurdur diye alklanmaz ama korkarsa ayplanr. u sert askeri dncelerinle etraf ne kadar korkuttuunu bir bilsen.

Selim buna cevap vermedi.Uzun bir gezinmeden sonra birdenbire: Fuzulinin Leyla ve Mecnunu mhim bir eser midir? diye sordu. Aye, ii akaya vurdu: Mhim bir eserdir ama iinde hibir askeri fikir yok!

Selim gzlerini Ayeye dikti. Israrla bakyordu. Bu bak bir hiddetlenmenin deil, teredddn mahsul idi. Nihayet teredddn yendi: Senin de Leyla adnda bir taleben vard, deil mi? Evet. Seni onunla tantrmtm ya

Selim bu tanmay deil,fakat Leylann tanmtk demesini hatrlyordu: --Leyla Mutlu idi, deil mi? Soyad pek belli deil. Mutlu veya Mutlak olacak.

Bu cevap ok ilgi ekici idi. Selim, einin nnde durarak: Bu nasl i? dedi. Bir insann ad pheli olur mu? Nfus kadnda ne yazyorsa odur.

Aye hayretle kocasna bakyor, durup dururken Leylay nereden kardna ayordu. Selim masann bandan ekilmemiti: Peki! Bu kzn prenseslii nerden geliyor? diye sordu.

Ayenin merak katmerlenmiti. Kocasnn bir insanla bu kadar ilgilenmesi fevkalade bir eydi. Hazr, Selim konumaya,sualler sormaya balamken ondaki bu d alakay kesmekten korkarak derhal cevap verdi. Prensesliin nereden geldiini bilmiyorum. Talebe iken de gyabnda hep prenses derlerdi. Zannedersem bu, fevkalade kibar halinden dolay taklm bir lakapt. Bu kzn yle vakur ve asil bir hali vard ki,retmenlere bile sayg telkin ederdi. alkanl,zekas normaldi. Normalin stnde olan taraf asaleti idi. Bir de pek esrarengiz bir kzd. Fakat telkin ettii hrmet dolaysyla kimse mahremiyetine sokulmaya cesaret edemezdi. Sen retmen olarak talebelerinden Leylay m stn bulursun, yoksa bugnk kahraman kzlarn m?

Aye biraz dnd: Leylay ortaokulda ve bir yl okuttum. Aradan yedi sekiz yl getii iin intibalarm zayflamtr. Fakat ocuklarn bilgi ve alkanlk bakmndan her sene biraz daha gerilediini dikkate alarak diyebilirim ki, benim kahraman kzlarm senin Leylandan stndr. Selim,Ayeye bakt: Neden benim Leylam oluyormu? Sen de herkes gibi bana mecnun diye mi bakmaya baladn?

Aye yine efkatle glmsyordu: Prenses olunca elbet senin olacak, dedi ve aklna gelen akay yapp yapmamak hususunda bir tereddd geirdikten sonra ilave etti: Prensesi kabul etmezsen onu da ben alrm. Fakat kahraman kzlarm almak istersen Vermem!..

Selimin yz fkeden kpkrmz oldu: Prensesler kral dourduklar iin mhimdir. Leyla Hanm hibir zaman bu erefe eriemeyeceine gre gerekten prenses olsa bile

Cmlenin arkas gelmedi. nne yayd katlarla megul bulunan Aye, niin szn kesti diye kocasna bakmak iin ban kaldrnca onun pencere nnde durmu olduunu grd. Selim tl perdeyi kaldrm, dikkatle ve gayet sert bir yzle soka seyrediyordu. Gnn her saatinde tenha olan sokan,bu gece vaktinde bsbtn bo olmas gerekirken Selim, gzlerini neye dikmi olabilirdi? Onu byle dikkatle ve hiddetle sokaa baktran ey o uursuz kamburun aksak admlarla gemesiydi. Pusat, iki gece nce olanlar hatrlad. Tahta kanepeyi kaldrp Yekin tepesine indirmiti. O imek gibi hzl darbeden kurtulmak iin bu ihtiyarn ne evik ve ne atik bir insan olmas lazmd. te, belli ki, kendisine hibir ey olmamt.

Darbeyi indirdikten sonra kanepenin altnda kimsenin bulunmadn grd zaman Selim bu kadar hayrat etmemiti. imdi melunu tekrar grnce hadisenin alacak taraflarn idrak edemiyordu. htiyari dnda dudaklarndan alak kelimesi dkld. Aye heyecanlanmt. Adeta bararak: Kime sylyorsun Selim?, diye sordu.

Selim perdeyi brakrken: Kime olacak? Yek adndaki u melun herife, diye cevap verdi. Aye yerinden frlayarak pencereye yaklat. Uzun sokak bombotu. Kocas bir hayalet mi grmt? O zaman kafasnda bir aydnlanma oldu. Selime bakarak sordu: Ne dedin? Yek mi dedin? Evet! Bu bir insan ad m? nsan deil, insan msveddesi Fakat sokakta hi kimse yok. O melun yledir. Bir anda kaybolur.

Ayenin baklarnda belli belirsiz bir korku vard. Kocas hasta m idi? Yoksa ok mu sarhotu? Onun durumunu anlamak isteyen bir merakla konumann arkasn kesmemeye alyordu. Yeki nereden karmt? Yekin manasn biliyor mu idi? indeki mitsizlii yenmek isteyen bir irade ile tpk bir doktor gibi tehis peinde idi. Fakat nereden balayacan bilemiyor, dikkatsiz bir soru ile kocasnn ruhunu perian etmek istemiyordu. Sz aan yine Selim oldu: Leyla Mutlak hakiki bir prensesse hangi hanedana mensup olabilir? Osmanl m? Osmanllardan baka Trk Hanedan hemen hemen mevcut olmadna gre Osmanl Hanedan akla gelebilirse de bu ailede Leyla adnn kullanldn sanmyorum. Bir de Cengiz Hanedan,yani Krm Kireyleri var, ama bunlar aa yukar iki asrdan beri hanl kaybettikleri iin unvanlarn da kaybetmi saylabilirler.

Selim iiyordu: u prensesin soyad zerindeki bir ihtilaftan bahsetmitin. Leyla ad da takma bir isim olamaz m? Ortaokul talebesiyken ad Leyla idi. Bu yataki bir ocuun takma ad tayacan sanmam. Bu kzn anas, babas yok mu? Kimlerdir?

Bilmiyorum.

Selim son kadehini de imiti. Artk ba iyice dumanlanmt: Siz ne biim retmensiniz?, dedi. Bir subay, blndeki btn erleri, soyu sopu, ailesiyle bilir. Siz bu kadar mehur bir kzn babasn tanmyorsunuz. Bu kadar teferruata her retmen karmaz. Ancak her snfn bir hususi retmeni vardr ki, o snftaki btn talebelerin her eyini bilir. Leylann retmeni ben deildim. Kimdi? Zavall kadn ld.

Selim bu habere yazk diye karlk verdi. Fakat bu kelimede len kadna duyulan bir acma deil, kapanan bir kap iin yerinme vard. Aye, kocasnn bir gen kz da olsa baka birisiyle byle derinden ilgilenmesine cidden seviniyordu. Kocasndaki lm sessizlii ve durgunluundan o kadar ylmt ki, bu tuhaf alakay bile memnuniyetle karlyordu. Fakat Ayenin yrek ferahl uzun srmedi. Selim her zamanki sessizliinin iine gmlerek byk odadaki muttarid gezinmesine balad. yice sarhotu. Yznde kindar bir glmsemenin izleri vard. Bir eyler sylese, konusa hatta kendisiyle kavga etse Aye bu kadar muzdarip olmayacakt. Bu sessizlii, bu iine kapankl Ayeyi bedbaht ediyor, yreine, hayatta yalnz kalm olanlarn melali doluyordu. Dirseklerini masaya dayam ve enesini avularna alm olduu halde, kendisine asla bakmadan yryen kocasn seyrederken,lm olan hayat arkadalarn bir filimde gren talihsiz bir kadna benziyor, ileniyordu. Hatta alyordu. ki damla gz ya yanaklarna inmiti. Bu hayat neydi? Yrmesine, konumasna ramen Selime yayor denilebilir miydi? Aye kederli dncesine dalm giderken birdenbire kap alnd. Gecenin bu saatinde gelen olmazd. Bu sebeple bu, fevkalade bir hadiseydi. Fakat ondan daha fevkalade bir ey oldu. Selim, kapy amak zere aaya yneldi. Aye bile kapy anahtarla aarak ieri girerdi. Kocasnn nasl bir deiiklikle kapy amaya gittiini dnrken Selim aa kata inmi,kapy am ve karsnda postacy bulmutu. Bu saatte bir telgraf Fakat o bunlar dnecek halde deildi. Makbuzu otomatik olarak imzalam, kapy serte kapam ve telgraf amt. Gzne ilk arpan ey telgrafn ekildii yer oldu. Hayret! Erzurumdand. Erzurumda hibir tand yoktu. Yanl olmasn diye adresi okudu. Evet kendisine, Selim Pusata idi. Sonra ne zaman ekildiine bakt. O gn ve aa yukar saat nce ekilmiti. Meraka benzer bir duygu ve tuhaf bir huzursuzluk ile telgraf okudu: Prenses Leyla hakiki bir prensestir. Fakat asl ad Leyla olmayp Hanzadedir. Elde edilecek dier malumat da incelemelerinize medar olmak zere bildirecektir. Hrmetler. Bu mthi telgrafn altnda daha mthi bir imza vard: Yek. Yarm saat ne Selimin kaps nnden geen Yek

12. BLM
Selim, uyku ile uyanklk arasnda sabah etti. i ztrapla dolu idi. Leyla ve Yek, iki muamma halinde beynini oyuyordu. Bu ikisini de grecei,bulabilecei tek yer aml Koru idi. Admlar kendisini oraya srkledi. aml Koru, Selim Pusata her zaman srprizler hazrlamt. Bu sefer de yle oldu. Saatlerce dolatktan, birka defa girip ktktan sonra Leylay veya Yeki deil,eski arkadalarndan Tahsini buldu. Tahsin, kurmay yarbayd. akac, sz eri kiiydi: - Seni tam aradm yerde buldum Pusat, dedi. - Burasn bana yaktryor musun? - Senin iin biilmi kaftan. Aklarn, mnzevilerin, insanlardan holanmayanlarn yerine konmaz zarara urayanlarn yeri. Dorusunu ararsan buraya senden baka kimsenin girmemesi lazm,ama giriyorlar ite Selim glmsedi: u sylediklerine gre, bilakis yalnz benim buraya girmem lazm. Ak denilen hastalktan uzam. nsanlara baylyorum. Hatta oluk ocuk makulesi, kz ve kadn meclislerinde bile bulunmaya baladm. Zarar gelince de gryorsun ki, hibir kaybm yok. Zamanm nasl harcayacam bilemeyecek kadar bahtiyarm. O yzden buralarda dolayorum. Tahsin kavrayl insand. Konumay tadnda brakarak: - Pusat, dedi. Ben imdi Neriyat ubesinde bulunuyorum. Askeri tarihe ait evrak tasnif iin bir komisyon kurduk. Senin gibi elemanlara ihtiyacmz var. Kabul eder misin? Selim hi dnmedi. , her ne olursa olsun,bir baltaya sap olmak, isiz,gsz dolamaktan iyiydi. Kabul etti. * * *

Ertesi gn vazifeye balam bulunuyordu. Tarihi Evrak Komisyonu bir takm yal emeklilerden mrekkepti. Adamlarn kalb Selimin hi houna gitmemiti. Askeri edalar yoktu. Babozuk softalar andran bir durumlar vard. Tantrma srasnda ou,Pusat tandklarn ima eden szler sylediler. Bu da houna giden ey deildi. Masasna oturduktan sonra artk hi yzlerine bakmadan ban evraka edi. Kendisine tenbih olunan ekilde, birer birer okuyarak zetlerini kaydetmeye ve birbiriyle ilgili olanlar dosyalar halinde toplamaya koyuldu. Selim Pusat, nndeki katlarla ok ilgilenmiti. Yakn tarihin askerliini,kumanda sanatnn inceliklerini gsteren yazlara dalnca,adeti zere, evresiyle btn balar kesilmi, hatta i arkadalarnn Arasra birbiriyle konumalarn dahi iitmez olmutu. Zaten onlar da Selimin kendilerinden olmadn ilk grnte sezmilerdi. stelik onu,kendilerine gre ocuk, acemi ve bilgisiz gryorlard. Yalnz alak gnllln beenmilerdi. Sze karmyor, sorulmadan konumuyor, gl olursa fikir danyordu.

Selim be gnde iini kavram ve odaya gz atmaya balamt. Sekiz kiiydiler. Kendisinden baka hepsi altmn am kimselerdi. Yetmiini geenler de vard. Fakat almalarnn metodlu ve sistemli olmad apak grlyordu. Bir de u vard ki, arasra kendi aralarnda yaptklar konumalarn konusu askerlik veya harb tarihi deil,din ve tasavvuftu. Selim Pusat imdiye kadar kimseyle din zerinde bir tartma yapmamt. Bu adamlarn nasl bir sebep yaratarak bunu konutuklarn anlayamyordu. Hele askerlie hibir faydas olmayan tasavvufun burada konuulmas ok garibine gidiyordu. Saat on iki olduu zaman alma masalar yemek masas haline geliyor, tatl konumalar arasnda yemek yeniyordu. Selim, evden yemek getirmedii iin le yemei yemiyor, ok holand vesikalar okuyarak le tatilinde de almaya devam ediyordu. arkadalarnn arasra nbetlee odadan kaybolmalarnn sebebini de biraz sonra anlad. lerdeki kk bir odada teker teker namaz klyorlard. Bunu kefettii zaman Bahtiyar adamlar diye dnd ve gzlerini pencereden ge dikerek uzun uzun dald. e baladnn drdnc m,beinci mi gnnde idi, masa komusu kendisine bir ey sordu ve Selim,yzne bakmadan yapt ksa konumada yanndakinin bir yabanc ivesiyle konutuunu grerek ban ona evirdi. Ayn anda hayretler iinde kald. nk bu adam u mendebur Yekin ya ikiz kardei, yahut kendisiydi. Adam bir eyler sylemekte devam ediyor, fakat Pusat sylenenleri asla duymadan masa komusunun yzne bakyordu. Birdenbire: Adnz nedir?, diye sordu. Bu soru, Tasnif Komisyonunun odasnda hibir zaman grlmemi yle bir sertlikle yaplmt ki, herkes iini brakarak gzlerini Selime dikmi ve dosta olmayan baklarla onu szmeye balamt. Adam ksaca cevap verdi:

- Osman. - Soyadnz Yek mi? Beriki glmsedi: - Byle bir soyad alacak olsam d y tercih ederdim. nk yekle daha ziyade iki bir, d ile ise dubara atlr. Selim Pusat aksi bir karlk vermek zere iken odaya giren bir hademe: - Osman Be! Mdr Be sizi istiyor, dedi. Osman Be masasndan kalkp giderken Selim onu inceliyordu. Yznn btn benzerliine ramen Yek olamazd. Ondan uzun boylu olduu gibi kamburumsu ve aksak da deildi. Fakat bu benzeyi? Odadakilerden biri Selimi aydnlatt: - ivesi tuhafnza gitti, deil mi? Dnmedir - Dnme mi? Hangi milletin dnmesi? - Alman Yahudisidir. Asl ad Oskar iken Mslman olunca Osmana evirmitir.

- Soyad nedir? - Soyad Fierdir. Onu deitirmedi. Yalnz Trk imlasyla yazmaya balad. Selim ilgilenmiti. Sordu: - Neden Mslman olmu? Asl meslei nedir? Hitler iradesinin basksna urad iin Mslman olmu diyorlar. Memleketinde arkiyat profesr imi;Trke, Arapa, Farsadan baka birka Avrupa dili bildii iin asker olmad halde komisyona aldlar.

Pusat din ve tabiiyet deitirmeyi ordu deitirmeye benzettii iin bu iten holanmazd. Sz uzatmad. leriki masalarda oturan iki memurun konumas dikkatini ekmiti. Tasavvuf zerine konuuyorlard. Biri Kurandan ve hadislerden tanklar getirerek tasavvufun hakiki slamiyet olduunu, teki de yine ayn kaynaklarn yardmyla bidat saylmas gerektiini ileri sryordu. Bu arada Selime yabanc veya uzak birok isimler geiyordu: Muhyiddin-i Arabi, Mevlana, Kemal Paazade, ivizade Mnakaaclar,arada bir msralar ve beyitler de sylyorlard. Bir tanesi aklnda kald: Tasavvur yar olup bar olmamaktr, Gl-i glzar olup har olmamaktr. Selim, zihninde beyti tekrarlayarak gzel mi,derin mi,sathi mi olduunu anlamaya urarken yan banda: - Siz de ayn fikirde misiniz?, diyen bir ses duydu. Bunu Osman Fier sylyordu. Selim onun gzlkler arkasndan bakan gzlerini Yeke benzeterek yeniden i huzurunu kaybetti ve ne zaman yerine dndn anlamad bu eski profesre bakarak: - Hangi mesele hakknda fikrimi soruyorsunuz? - Tasavvuf hakkndaki fikrinizi - Tasavvuf hakknda hibir fikrim yok. Fier, mstehzi bir bakla dierlerini iaret ederek: Bunlarn ou tasavvufu slamiyet sanyor. Halbuki Budizm ve maniheizmin orbasdr. Tuz ve biber olarak da iinde epey hristiyanlk ve yahudilik var, dedi.

Selim Pusat Budizm ve maniheizmi aa yukar yalnz isim olarak biliyor, hele sava aleyhinde olan budizmden nefret ediyordu. Bu fikrin, sava bir din olan slamiyet'e girmi bulunmasn garipseyerek:

slam bykleri arasnda bu hakikatleri bilen yok muydu? Neden nlemediler?, diye sordu. Osman Fierin cevab ok garipti:

- Bu domuz yahudiler, Mslman olarak Mslmanl bozmak iin bu bidatleri soktular. Yahudilerin Mslmanla Musevilii sokmalar tabii olurdu. Kendilerinin de bilmedii eski dinleri ne srsnler? Osman Fier: Onu da yaptlar, dedi. Arkasndan garip bir hikmet savurdu. yi bir imam olmak iin nce iyi bir haham olmak arttr. Selim Pusat fkelenir gibi oldu. - Yahudilerin niin bu kadar aleyhinde bulunuyorsunuz? Siz yahudi deil misiniz? Profesr cevap vermedi. Eliyle yapt iaret red manasna gelebilirdi. Selim, sorgusunu brakmad: - Ya hangi rktansnz? Osman Fier ban nndeki katlara eerek: - eytan rkndan, diye cevap verdi ve katlarla megul olmakta devam ederek sustu. Pusat bir an ileriye,odann camekanndan aalar ve ieklerle gze ve gnle ho gelen baheye bakarak dndkten sonra ban evraka edi. Bu adama fkelenmi, ayn zamanda da ilgi ekici bulmutu. Onun, kimseyle konumazken kendisine bu ekilde almas tuhaft. O akam eve dnd zaman tasavvuf hakknda Ayeden teberi renmek niyetindeydi. Fakat onu zgn bulunca vazgeti. Tosun biraz hasta ve ateli idi. Doktor gerekip gerekmediini her zaman Aye tayin ederdi. Bir ey sylemediine gre hastalk mhim deildi. Ayenin vazife tashihlerini bitirdii ve Tosunu yatanda yoklayarak endiesizce alma odasna geldii srada Selim Pusat damdan der gibi,Ayeyi adeta akna dndren bir soru sordu: - Tasavvuf nedir? Aslnda, alacak bir soru deildi. Ancak Selimin byle bir konuyu renmek istemesi, mbalega ile sylemek gerekirse, tarihte yeni bir an almas kadar mhimdi. Bunu Selim deil de Tosun sormu olsa Aye yine bu kadar arrd. Fakat bu aknlnn arasnda sevin de vard. Kocas artk hayattaki meselelerle ilgileniyor, askerliin dndaki gerekleri de kabulleniyordu. Ayenin dilinin ucuna gelen ilk sz Bu da nereden esti? gibi bir eydi. Fakat sylemedi. Selimi rktmemek lazmd. Kendisine byle bir soru sorulmasn da hi umursamyormu gibi grnmeye dikkat ederek: - Din felsefesidir, diye cevap verdi ve Pusatn verecei alayl karl bekledi.

Bu gece Pusatta baka bir hal vard. Alaya gitmedi: Din bir takm kesin buyruklar ve kaidelerden ibaret deil mi? Bu kadar sert ve deimez kaideler manzumesinin felsefesi olur mu? Ayenin aknl artyordu. Acaba ne olmutu da Selim bunlar soruyordu? Hidayete mi ermiti? Onun tasavvuf hakknda hibir ey bilmediini,bilmeye de lzum grmediini ok iyi biliyordu. Tasavvuf iin Selimden beklenen dnce dilencilik felsefesi gibi bir ey olabilirdi. Byle demeyip de ciddi ciddi sormas,renmek istemesi Ayeye Tosunun hastalndan doan znty unutturdu. Anlatmaya balad:

- Din, naslardan ibarettir,ama insanlarn kendi duygu ve dncelerine, kendi mizalarna gre deiik ekilde anlayacaklar ve birbiriyle ekiecekleri noktalar bulunabilir. Nitekim trl mezhepler arasndaki atmalar da bunu gsteriyor. Tasavvuf,teferruata ehemmiyet vermeden geni bir msamaha iinde ve yalnz sevgiye, iyilie dayanarak insan, dnyay, kainat, Tanry anlamak sistemidir. Selim Pusat o gn Osman Fierin sylediklerini hatrlayarak: Tasavvufta Budizm, maniheizm, hristiyanlk gibi yabanc tesirler de var mdr?, diye sordu.

Aye biraz daha ard. Selimin azndan Budizm veya maniheizm kelimelerini duymak Tosunun Yunus Emreden bahsetmesi gibi bir eydi. Hayretini saklamakta devam ederek cevap verdi: - Olabilir. Vardr. Tasavvuf btn dinleri, btn insanlar kavrayan bir felsefedir. Aye, ancak bir askere yaraan yzle kendisine bakarak,vuru-krn aleyhindeki tasavvufu renmek isteyen kocasnn, sz nereye getireceini merakla bekleyip ona bakt. Acaba Selimde bir yumuama m balamt? Bunu asla ummuyordu. yleyse neydi? Aye bunu dnrken Pusat yeniden sordu: - Bu tasavvufun bir faydas var m? Aye, nce askerlie, savaa, sava kazanmaya faydas ver m diye soruyor sandysa da yle olmadn anlayarak cevap verdi: - Elbette var! nsan huzura kavuturmas bakmndan tasavvuf gibi bir ila bulunamaz. - Hayat karmakark olduu halde tasavvufla huzura kavumu kimseyi tanyor musun? Bu soru ile Selim Pusat acaba biraz da kendisi hakknda m sormak istiyordu? Aye birka saniye dndkten sonra cevap verdi: - Tarih byle insanlar kaydettii gibi zamanmzda da rnekleri var. Geende bizi ziyaret ettii zaman tandn Kadriye Kozanlnn amcas bunlardan biridir. Aye sustu. Zihnini toparlamaya m alyordu, yoksa syleyip sylememek iin karar m veremiyordu, belli deildi. Sonunda syledi:

- Senin ok merak ettiin Leylann, tarih retmeni Leylann babasnn da pek byk bir mutasavvf olduu herkes tarafndan sylenir

13. BLM

Bayram gnlerinin gzel havalara rastlamasn frsat bilen Aye bir kr gezintisi hazrlayarak Selim iin bir elence,kabilse bir huzur yaratmak istedi. Tpk bir kurmay gibi her eyi dnerek, en ince hesaplara kadar inerek plann yapt. Yeni alan,daima seviyeli insanlarn ura bulunan, ad da Huzur olan ayhanede kahvalt edildikten sonra ky yolundan aml Koruya gidilecek,gne batarken dnlecekti. Gezintiye Kadriye Kozanl ile bir iki retmen daha ve Ayenin sevgili kz arlacakt. Selim Pusata teklifini yapt zaman kabul olunup olunamayaca hakknda hibir fikri yoktu. Kocas, Ayeyi ta sessizlii iinde dinlemi, sonra yine darya iz vermeyen bir yzle: - Gzel olur. Yalnz bir eksii var,demiti. - Nedir? - Prenses Leyla Leyla Mutlak Aye Pusat bir an donakald. Fakat cevap vermekte gecikmedi: - Adresini bilsem onu da arrdm ama Selim aka ile istihza arasnda bir sesle onun szn kesti: - Yok canm Senin kahraman kzlarn olduktan sonra Prenses Leylaya lzum yok! Kahraman kzlar tabiri bu sefer Ayenin houna gitmedi: Selim! u kahraman kzlar brak. Onlar kahraman olmadklar iin bu tabirle bana kmsenmi gibi geliyorlar. Halbuki kendilerini ok severim. Onun iin, rica ederim, bu tabiri kullanma.

- Ne diyeyim? Bu tabiri, n birden anlatmak iin kullanyordum. Ayenin sustuunu grnce yine alayc tavrn taknarak: - stersen Ik Kzlar diyelim, dedi. Nur, Ay, Gn Iklardan yaplm bir maher Ik kzlar tabiri Ayenin houna gitmi olmakla beraber: - Neden maher?, diye sormaktan da kendini alamad. Pusat glmsyordu: - Nedeni var m? lleri bile ayaa kaldracak kuvvette k Mahere yaraan kzlar. Aye, konuma tatsz bir yola dklmesin diye fazla bir ey sylemedi. Zoraki bir glmseyile:

- te airliini kullandn zaman baar saladna bir rnek Ik Kzlar cidden gzel ve onlara yaraan bir tabir. Edebiyat retmeni olarak sana aferin diyebilirim, dedi. Selim cevap vermedi. Bylece bundan sonra Aydolu, Gntl ve Nurkan iin Kahraman Kzlar yerine Ik Kzlar denilmesi hakknda aralarnda szsz, imzasz, trensiz bir anlama yaplm oldu. Huzur ayhanesindeki ilk dakikalar Kadriye Kozanlnn fkralar ve nkteleriyle ok ho geti. Bu dertli kadn, mihneti kendine zevk etmenin srrna ermi, hem glyor, hem de yanndakileri neelendiriyordu. Glmemekle beraber Selim Pusat da onu dikkatle dinliyordu. Kocasn, sezdirmeden daimi bir kontrol altnda tutan Aye, dinler gzkt halde onun Kadriyeyi dinlemediini, kendi aleminde baka dncelere dald, hatta belki de nerede olduklarn bile unutmu bulunduunu anlamakta gecikmedi. Halbuki bu gn srf onun iin dzenlemiti. Doruydu. Selim o anda tamamyla baka eyler dnyor ve altnc duygusuyla,birisince kontrol edildiini seziyordu. Manevi bir silkinile,dald alemden kurtuldu. Kendisine bakmakta olan Aye ile gz gze geldikten sonra, ne olduunu anlamad bir kuvvetin zoru ile baklarn Gntlye evirdi ve onun kendisine dikilmi baklaryla karlanca rperdi. Bu baklar ona hi de yabanc olmayan korkun pars baklaryd. Fakat nerede grmt? te yine ii ac ile dolmaya balyordu. Aye, Gntlnin de Selimi kontrol ettiini grm,kocasnn anormal ruh durumu kzlar tarafndan anlalmasn kaygs ile akay da elden brakmayarak sormutu: Selim! Askerlikteki zevki saymazsak bu gnmzn imdiye kadar geen dakikalarnda bir tat yok muydu?

- Yok olur mu? Hele Kadriye Hanmn fkralar.. Aye, Acaba sorsam bir tanesini hatrlayabilir mi? diye dnrken Gntlnn sze kart grld - En ok hangisini beendiniz? Bu sorunun Selimde ne tesir yapt anlalmad, ama birden Ayenin gnl zntyle doldu. Selimin dinler gibi gzkp hibir ey dinlemedii, yani normal hali anlalacak diye ii burkuldu. Gntl bilmeden Selimin grnmeyen yarasna basmt. Aye byle dnyordu. Halbuki Gntl bunu bilmeyerek deil, bilerek yapmt. Huzur ayhanesine geldikleri dakikadan beri bu acayip adam kontrol ediyordu. Ne tuhaf dnceleri, ne sert duygular vard! Acaba neler dnyordu? Bandan geen felaketle megul olamazd. yle zarif iradeli bir adama benzemiyordu. Aye Hoca Hanm ayarnda bir kadnn kocas olduktan ve hayatndaki byk sarsnty atlattktan sonra onun huzur iinde yaayan, bahtiyar bir kimse olmas gerekirdi. Halbuki bu sertlik, bu dalgnlk, bu gariplik hi de bahtiyarln alametleri deildi. Gntl ona dikkatle bakt zaman Selimi olgun bir subaya deil, toy bir aire benzetiyordu. Kadriye Kozanlnn herkesi neeye boan fkralarna aldr etmedii,daha dorusu

onlar iitmedii muhakkakt. Gntl bunu kendi kendisine ispat etmek iin En ok hangisini beendiniz?, diye sormutu. Aye iinden Eyvah,frtna kopacak diye tasarlanrken Selimin alay m, ciddi mi olduu anlalmayan o tavr taknd grld ve arkadan: - Hepsi birbirinden gzel, dedii iitildi. Gntl, tuttuunu kolay brakanlardan deildi. Yine sordu: Ama elbette bir tekilerden gzeldi. On fkra bir araya gelince hi phesiz birinin daha ok hoa gitmesi icab eder. Gntl daha syleyecekti, ama Selim brakmad: Yanlyorsunuz. Bir ok ey bir araya geldii zaman onlardan birinin tekilere stn olmas neden gereksin? Gzel bir sava yapm mangadaki erlerden birini tekilerden ayrt etmeye almak Bu sefer de Selim szn bitiremedi. Kadriye Kozanl glerek konuuyordu: - Aman Selim Be!.. Bu Huzur ayhanesini de tfek sesleriyle doldurmayn. Sonra huzuru kaarsa nereye gideriz? Aye, Selimin sertlemeye baladn derhal anlad. Sesinin tonu onu gsteriyor ve bolua bakarak cevap veriyordu: Peki! Silah seslerini keserek huzurun bozulmasn nleyelim. Fakat imdi vereceim rnek iin de gzlerinizin kamatndan yanp yaklmanz rica ederim.

Kadriye ile dier retmenler ve kz gz kamamasndan bir ey anlamayarak baktlar. Yalnz Aye szn nereye varacan kavram, fakat artk nlemeye vakit ve imkan kalmamt. Pusat tok bir sesle konuuyordu: Askerleri braktk. Ik Kzlar aldk. Ik Kzlar diyerek Ayenin sevgili kzn kastediyorum. Hem isimleri kl, hem de kendileri k gzelliinden olduu iin onlara Ik Kzlar diyorum. imdi ben Ayeye Ik Kzlardan en ok hangisini beeniyorsun?, diye sorsam unu yahut bunu diye bir cevap verebilir mi? Veremez. Demek ki bazen tercih yapmak imkanszdr. Ayeye tanyacanzdan emin olduum bu hakk benden niye esirgiyorsunuz? Bu balay Ayenin houna gitmiti. Fakat Gntl direnmekte devam ediyordu: - Hoca Hanmn bize olan sevgisi eittir. Fakat bu,aramzda bir tercih yapmad manasn tamaz. Tercihini aa vurmay Hoca Hanmn nezaketi ve hocalk sanatnn icabdr. Yoksa mutlak - Mutlak m?

Gntl, Selime adeta korkarak bakt. nk mutlak m diye sorarken korkun bir hal almt. Selimi byle korkun olmaya zorlayan sebep mutlak derken Gntlnn sesindeki ahengin, aml Koruda o gece duyduu sese tpatp benzemesiydi. Gntly nerden tandn hatrlamak zereydi. Fakat * * *

Selim kendisine geldii zaman aml Koruya inen yokuta olduklarnn farkna vard.Yannda Gntl vard. Aye ve tekiler epey arallarla arkadan geliyorlard. Selim,yanndakinin Gntl olduunu anlaynca ilknce kzn sesine dikkat etti. Evet! Bu o gece, aml Koruda kendisine iirle hitab eden sesti. Arasra aml Koruya gelir misiniz?, diye sordu. Hayr! lk defa imdi geliyorum.

Yalan sylyordu. Bu sesin sahibi aml Koruya hi gitmemi olabilir miydi? Selim sabrszlanmakla beraber bu vahi kz zorlayarak ondan bir ey renmeye imkan olmadn ok iyi seziyordu: Gntl! Bana en ok hounuza giden iiri okur musunuz?, dedi.

Selim imdiye kadar ki konumalarnda gerek Aydolu ile Nurkana, gerekse Gntlye hitab ederken, adlarndan sonra hep hanm kelimesini de ekleyerek konumutu. Bu seferki Gntl hitab biraz tuhaf buldu, fakat samimi olduundan gen kz yadrgamad. Hatta gen kzlk psikolojisi iinde biraz holand bile. Yalnz, Selimin karakterinden hi umulmayan iir okumak teklifini garip bularak: Neden icab etti?,diye sordu. Zaman zaman iir dinlemekten holandm olur. Bunu da elbette iir zevki olanlardan dinlemeyi tercih ederim. Aye de evde o kadar megul ki, ona bu teklifi yapamyorum. Zaten bu istek de bende her zaman doan bir ey deil

Gntl biraz dndkten ve eliyle salarn o zarif hareketle dzelttikten sonra ahenkli sesi ve dzgn syleyile bir iir okumaya balad: Sevda gibi bir gizli emel ruhuna sinmi; Bir haz ki hayalden bile stn ve derinmi. Gkten gelerek gnlne rzgar gibi inmi, Bir sr ki bu,lsen bile asla aamazsn Anlatmas imkansz olan yle bir an ki, Hlyadaki ses varlnn gayesi sanki Bak emrediyor: Daldn alemden uyan ki, Mutlak seveceksin beni,bundan kaamazsn iiri dinlerken, kzn sesinin, karanlktaki sesin ahengine benzeyen gzelliinden sarho olan Pusat son msra dinleyince yldrmla vurulmua dnd ve zdrabn belli etmek istemeyen bir yaral gibi bakarak: Bu iir kimin?,diye sordu.

Gntl en tatl glmseyile bakyordu: Bilmiyor musunuz? Bilsem sorar mydm?

Gen kzn glmseyii dudaklarnda snd: Bu iir sizin deil mi?

Pusat hayretle durarak Gntlye dnd: Benim mi? Ne zaman yazmm?

Kzn gzleri vahi parltlarla ldamaya balamt. Selim, ok iyi tand bu parltlara bakarken, bakp da unutulmu bir noktay zmek iin bir ruh kasrgasnda bunalrken, Gntl, o geceki grnmeyen kadnn sesiyle cevap verdi: Unuttuunuza gre bin yl nce yazm olacaksnz.

Bin yl Selimin beynindeki karanlk yer aydnlanyor gibiydi. Ben bin yldan beri yayor muyum? diye dnd. Bu korkun bir eydiYanndaki kz tpk bir byc gibi onun aklndan geenleri anlayarak cevap veriyordu: Evet! Bin yldan beri yayorsunuz. Hatta belki de iki bin yldan beri Metenin, askerlerini sadakat snavnda geirmek iin sevgililerine, nianllarna, elerine ok atmalarn emrettii ve byk sevgileri dolaysyla ok atmayanlar idam ettirdii zamandan beri

Bu szler ve bu ses Selimin btn gcn, hatta iradesini alp gtrmt. Cevap veremiyordu. Dnemiyordu da Ne kadar srdn kestiremedii duraklamas gen kzn Yryelim efendim demesiyle sona erdi. Yoku bitmi,aml Koruya girmilerdi. aml Korunun havasndan ok Selim zerindeki tesiri ve hatras kendisine gelmesine yarad. Tekrar askerlemiti: Hayr! Bu iir benim deil, dedi. O halde belki benimdir.

Bu kz, sanki Selime darbe stne darbe vurmak iin gelmiti. Bsbtn perian olmamak iin alayc tavrn taknmakta gecikmedi: Siz de bin yldan beri yayor musunuz? Niin olmasn?

Pusat, yznn kzardn yanmasndan anlad. Kendisiyle eleniyor muydu? Bir ocukla baa kamamak, bir mangann hakkndan bir blkle gelemeye benziyordu. Fakat bu kadar nazik ve terbiyeli bir kzn,ok sevdii retmenin kocasyla elenmeyecei phesizdi. yleyse o garip szlerle ne demek istemiti? Alaca cevaptan ok kzn sesini dinlemek ihtirasyla sordu: ki bin yl nce acaba ben neydim? Herhalde Metenin ordusunda bir subaydnz. Bu szlerinizle bana eref veriyorsunuz. Metenin ordusunda subay olmak,olabilmek bir asker iin gayelerin son snrdr

Pusat bu szleri syler sylemez,o grnmeyen esrarl kadnn, belki de Gntlnn, kendisine tlsml sesle iir okuduu tahta kanepenin nne gelmi olduklarn fark etti. Arkadan yava yava gelmekte olanlar bekliyormu gibi durarak burada olup bitenleri yldrm hzyla hatrlad. O ses Sonra Leyla Leylann o sese hi benzemeyen,sonra benzeyen sesi.. Prenses Leyla Tahtn varisi olan Leyla En sonra Gntl Kendisinin iki bin yl nce yaadn syleyen ve imdi sesi,grnmeyen kadnn sesine tamamyla benzeyen Gntl Aye ve tekiler yava yava yaklayorlard. Yzleri neeli olduklarn anlatyordu. Belliydi ki,Kadriye Kozanl yeni bir fkra daha anlatyordu. Onlar gelince Gntl ile olan bu korkun, fakat byleyici konumann kesileceini dnen Selim, ikinin son yudumlarn iermicesine ve artk iradesine hakim bir halde,alaycln taknarak sordu: kimiz de iki bin yl nce yaadmza gre o zaman da tanyor muyduk? Gntl ayn esrarl ses ve ayn byk ciddiyetle cevap verdi: Elbette tanyorduk. Peki Ben o zaman da bir subaydm. Ya siz neydiniz?

Gntl, yrtc pars baklarn Selime dikti. Onu rperten, hatta ldrtan bir eda ile, aknlktan ban dndren bir soukkanllkla cevap verdi: Ok atlmayanlardan biri Pusat iin bir anda dnya karard ve ondan sonra olup bitenleri artk hatrlayamad.

14. BLM

Pusat o kadar imiti ki,dakikalar kopuk bir film gibi geiyordu. Bir yerden bir yere nasl geldiini hi hatrlamyor,sonra uuruna hakim olarak ne yaptn, nereye gittiini biliyordu. Daha sonra tekrar karanlk balyor, fakat Selim her eye ramen aml Koruya doru olan yryn de deitirmiyordu.

aml Koru bu akam her zamankinden daha tenha idi. Leylann geleceini biliyordu. Bu bili telepatik bir olayd. Sarho olduu zaman kendisinde grlrd. O kadar iyimserdi, Leylann geleceine o kadar inanmt ki, srf bu inan kuvveti dolaysyla Leyla buraya gelmeye mecburdu, Selim byle dnyordu. Her zaman oturduu, esrarl kadn sesini dinledii sraya geldii zaman bo olduunu grerek mitsiz ve ok ac bir glmseyile evresine baknd. Ayn zamanda Leylann Nerede kaldnz? Sizi epeydir bekliyorum diyen sesiyle ayld. Leyla srada oturuyor ve kendisini szyordu. Selim, Yanmdaki Leylay gremeyecek kadar sarho muyum? diye dnd. Fakat dncesini daha ileriye gtrmeye zaman kalmadan ayaa kalkan Leyla, Pusatn koluna girdi ve emreden bir sesle Beni evime gtreceksiniz dedi. kinin tesiriyle Selimin bir garip ileyen beyni armlar arasnda bunalyor gibiydi. drt gn nce liseli bir kz, Gntl de ona hakim olmu, adeta iradesini elinden almt. imdi de ondan biraz daha yal bir retmen kz ayn eyi yapyordu. O, yabanc bir kadn veya kzn,kendi koluna girmesinden holanmazd. Fakat Leylaya Kolumdan k diyemiyordu. Nasl diyebilirdi ki? Leyla bir prensesti ve tahtn varisiydi. Dncesi buraya gelince Selim gld ve Leyla bunu grerek sordu: Selim Be! Siz glmesini sevmeyen bir insansnz. O halde imdi durup dururken neye gldnz?

Selim soruya cevap vermeden konutu: Ya ben ocuklatm, yahut evremi falclar,bycler,gelecei bilenler kaplad. Bu falc yahut byclerden biri de ben miyim? Evet! Ne yaptm da bu iltifatlara mahzar oluyorum? Daha yeni tantmz, tanmaya baladmz halde glmekten holanmadm biliyorsunuz.

Leyla bu cevapla sustu. Sonra birdenbire: Ya teki falc kim?, diye sordu. kinin Selimdeki tesiri azalmt. Hibir eyden ekinmemek huyu dolaysyla aka cevap verdi: Ik Kzlardan biri

Bununla bu konumann burada kesileceini sanyordu. Fakat Leyla devam etti: aml Korudaki ilk rastlaymzda bir Kahraman Kzlardan bahsetmitiniz. imdi de Ik Kzlar m kt?

ok keskin hafzanz var. Tebrike deer. O gnk Kahraman Kzlarla imdiki Ik Kzlar ayn ey.

Leyla bu akam Selim Pusatn her zamanki kadar salam iradeli olmadn sezdii iin onu zorluyordu: Ik Kzlardan biri sizin hangi gizli tarafnz kefetti?

Selim parlar gibi oldu: Acaba yeniden bir harb divan karsnda m bulunuyorum? Bu ahret sualleri neden icab ediyor? iir kadar gzel bir kzn sizdeki tesirini renmek istiyorum. iir kadar gzel olduunu nereden biliyorsunuz? Siz sylemitiniz. Hatta o gece bana Sen iir kadar gzel deilsin demitiniz. imdi ayn fikirde deilim. Sizi iirden daha ok gzelletirecek, bir imha sava kadar gzelletirecek sebepler var. Nedir? Prensessiniz ve tahtn varisisiniz.

Leyla, Selimin kolundan kmt. Bir apartmann nnde kar karya bulunuyorlard. Pusat, Leylann evine geldiklerini farkederek: Hanzade Sultandan msaade rica ediyorum, dedi ve gzleri ona dedi. Bu cidden bir sultan yz idi. Olaanst bir asalet ve vekar iinde Selim Pusata bakyordu: ok ey biliyorsunuz Yzbam, dedi. Grlyor ki asl falclk ve mehul bili sizde imi. Bu sebeple gitmeden nce sizinle biraz konumam gerekecek. Buyurun.

Selim sarho olduunu dnerek ve srf sayg dolaysyla bu gece bu eve girmek istemiyordu: Msaade edin. Baka bir gn geleyim, dedi.

Leylann yz sertlemiti: Size emrediyorum. imdi geleceksiniz, diye karlk verdi.

Pusat, Leylann bu ksa emrini dinlerken askerlikten kalm bir alkanlkla esas durua gemiti. Leylann dairesine girdiler. Dardan herhangi bir ev gibi gzken bu daire prenseslere yakan ahane bir konakt. Eyalar ve onlarn dzenlenilerindeki gzellikle zenginlik gz kamatrcyd. Yalca, din ve sevimli bir kadn Ho geldiniz beyefendi dedikten sonra Leylaya dnerek:

Bir emriniz var m arslanm diye sordu. Selim ka gndr alacak o kadar eylerin ortasnda yayordu ki, bir gen kza arslanm diye etmekteki garabet dikkatine arpmad. Yahut arpt da bir sultan karsnda bulunmasnn verdii duygu o garabeti rtt. Bize ay demle kalfacm. Misafirimiz Selim Pusat Be bir yzbadr. retmenim Aye Hanm da kocasdr.

Selim, kendisine kalfa diye hitap edilen bu ho kadnn arkasndan dikkatle bakt. Onun merakn anlayan Leyla, odadan kan kalfay anlatt: Glsafa Kalfa benim dadmdr. Fakat aslnda her eyimdir. Beni byten odur. Annem ld zaman on yalarnda idim. Ya babanz? Onu ancak resimleriyle tandm.

Selim Pusat, kendisinden birka rtbe stn bir komutann karsnda duyulan ekingenlii duyuyordu. Leyla yahut Hanzade bu gsterili odann iinde tam bir prensesti ve kendisine hakimdi. Duruu,bak ve konumas o kadar stnd ki, Selim sormak istedii birok eyi soramayacan anlamt. Fakat pervasz bir insand. Hele ekinme duygusunun varln kaplamas ona sknt verir, bu hali korkaklk sayard. Korkaklk ise irendii eydi. Askeri bir sayg iinde: Prenses, dedi. Adnz Hanzade olduu halde niin kendinize Leyla dedirtiyorsunuz? Adm Leyla Hanzadedir. Gze batmayaca iin birincisini kullanyorum. Siz de beni byle biliniz ve byle hitab ediniz. Fakat bu Hanzadeyi kimse bilmezken siz nasl rendiniz Selim Be? Sizi rkten o mendeburdan rendim.

Leylann yznden bir tiksinti rzgar geti: O bir ajandr ve iblisten daha kurnaz daha tehlikeli bir adamdr. Ajan mdr? Kimin ajan? Kesin olarak bilmiyorum. Fakat herkesin ajan olabilir. Yabanclara da hizmet edebilir. ki tarafl da alabilir.

Selim aknlklar iindeydi. Yek melununa kt o gece Leyla benim szlerimden deil,zevkinin ve heyecannn byklnden rkyor. Ona harekete gemesini tavsiye ediyorum. nk tahtn varisidir. demiti. Bunlar hatrlaynca Pusatn beyni allak bullak oldu. O zaman bir lgnn tekerlemesi diye ald bu szler demek doru idi. Fakat bir kadn ,tahtn varisi olabilir miydi? Hele Osmanl Hanedan erkei, kadn ile memleketten karldktan sonra Leyla nasl oluyordu da burada kalabiliyordu?

Ayn askeri sayg iinde yeniden sordu: Sizin bir prenses olduunuz hakknda en kk bir phem yok. Fakat nasl oluyor da kanunlara ramen burada kalyor ve yine nasl oluyor da erkek olmadnz halde tahtn varisi oluyorsunuz? Selim Be! Osmanl Tarihini yle gerilere doru bir dnnz. Tahta gemek urunda,yahut taht iin tehlikeli olduklarndan dolay yzlerce ehzade can vermiti. Can verenler arasnda meru olanlar, tahtn sahibi bulunanlar vardr. Ben Osmanl Tarihinin yalnz bym meydan sylediklerinizle ne demek istediinizi anlamadm. savalarn biliyorum. Bu

Leyla canland. Selime imdi ok gzel gzken gzlerini dikerek anlatmaya devam etti: Yldrm Bayezddan sonraki ehzadeler kavgasn biliyorsunuz. Byk ehzade Sleymand ve meru hkmdar oydu. Fakat kardeleri tarafndan ldrlnce zavall, padiahlar listesinden bile silindi. Evet. Bu kadarn biliyorum imdi biraz daha sonrasna gelelim: Kanuni Sultan Sleymann byk ehzadesi bir Mustafa vard. Yavuz Sultan Selim apnda birisiydi. O da trl tezvirata kaplan babas tarafndan ackl ekilde ldrld. ldrlmeseydi tahta o geecekti.

Leyla sustu. Selim, sz tamamlad: Fakat ld

Leylann yznde g anlalan bir ac ifade vard: ehzade Mustafa ld, ama onun kk bir olu cellatlardan kurtarlarak yaad. ehzade Mustafann en sadk iki adam onu bytt gibi ehzadeye sadk yz binlerce insan da onu servete bodular. Sadakatn derecesini dnn ki, bu yz binlerden bir teki bile bildii korkun srr aa vurmad gibi serveti idare edenler de onun bir tek akasna dokunmadlar. ehzade Mustafann bu gizli olunun ad Sleymand. Fakat adamlar Onu mutlaka tahta geireceiz diye and itikleri iin kendi aralarnda ad Mutlak olarak kald ve benim bugn kullandm soyad da bu drt asrlk yeminden kt

Selim, Leylay peri masal dinleyen bir ocuun saflyla dinliyordu. Leylann sesinde ve gzlerinde o kadar inandrc bir kuvvet vard ki, Selimi tesiri altna alyor, fakat imdi iyice aylm olan Selim hibir a karmadan soru sormak frsatlarn kullanmaktan geri kalmyordu: Drt asrdan beri aileniz gizlilik iinde mi yaad? Hibir zaman harekete gemedi mi? Gizlilik devam etti. Fakat bizden phe de devam etti. Yalnz bir defa, Sultan brahimin hibir ocuu olmad yllarda hareket tasarland,sonra onun da ocuklar olunca bundan vazgeildi ve dedelerim bazen devlet hizmetinde, bazen yksek

kademelerde, bazen orduda hizmet ederek birer birer dnyadan ekildiler. Ben ehzade Mustafann on birinci kuaktan torunuyum. Benimle bu aile bitiyor. Siz gen bir kzsnz. Osmanl Hanedannda tahta bir kadnn getii grlmedii gibi bunun dnlmesine de imkan yoktur. Bu takdirde tahta dier kollardan gelen ehzadelerin gemesi meru saylmaz m?

Leyla, eve geldiklerinden beri ilk defa glmsedi: Osmanl Hanedannn ananesinde tahta kadn geemez diye bir husus yok. Tahta daima byk evladn gemesi nizam var. Osmanllar dndaki Trk Hanedanlarnda ka kadn hkmdar gelmitir. Osmanllarda da gelebilirdi. Gelmeyii bir tesadf ve eriatn zamanla sapmas yzndendir. Zaten benim taht zerinde iddiam olamaz. Bir kere artk taht kalmamtr. Geri gelmesine de imkan yoktur. Benim kaybolan hakkm taht deil, hakiki hviyetimi sylemekten mahrum kalmdr.

Selim, kurmay adaylnn verdii hzla muhakeme alknl ile, kendisine anlatlanlar deerlendirdi ve artk kendisinde aknln,armln zerresi kalmad iin Leylaya sordu: O mendeburun ajan olduunu sylediniz. O da sizi harekete gemek iin kkrttn iddia etti. blis kadar kurnaz dediiniz bu ajan,tavsiye ettii hareketin hibir akis uyandramayacan, sizin byle bir harekete girimeyeceinizi dnemez mi? Ondan niin byle ekiniyorsunuz? Sizinle tantmz gece alyordunuz. Neden?

Leylann gzlerinde byk bir kinin klar parlad: Babam tabii lmle lmedi. ldrld. Yurt dna karlan Osmanl ehzadelerinden ikisiyle temas onu phe altnda brakt. Geri o ehzadeler babamn kim olduunu bilmiyorlard,ama bundan hem hkmet kukuland, hem de yabanc bir devlet babamn gerek hviyetini tesbit etti. Ne kar? Bu yzden niin ldrsnler? Babam ayn zamanda mehul, fakat byk bir hukukuydu. Petrollerin byk ksmn verasetle eline geirecekti. Byle olunca teki ehzadelerin de ortadan kaldrlmas icab etmez mi? Hayr. Onlar byk maddi zaruretler dolaysyla ve bazen da aldatlarak hisselerini yok pahasna elden kardlar. Babamn maddi ihtiyac olmad iin direndi. Reddolunamayacak tarihi kaytlar, vesikalar buldu.

Selimin akl yeniden karr gibi oldu: O halde sizin de hayatnzn tehlikede olmas icab eder. Belki. Fakat ben btn tedbirleri aldm. Vesikalar kimsenin bilmedii bir yerde sakl olduu gibi bana da bir suikast yaparlarsa bunun kimler tarafndan yaplm olacana dair hakimleri inandracak bilgiler, dosyalar, hatta fotoraflar emin bir yerde durmaktadr. Gerektii zaman bunlar ortaya karacak cesur insanlar var.

Arada uzun bir sessizlik oldu. Sonra Leyla yeniden konutu: Kralc olduunuz iin banza gelenleri sizin kadar biliyorum. Bu yzden size yaknlk ve sayg duyuyorum. Akamlar bazen tek bama dolamam bir ruh sporudur. Babamn nasl ackl bir ekilde ldrldn annemden o ocuk yamda dinledim,annem de bu kederle ld iin o irkin ajana kar da mthi bir kin duyuyorum. Beni kandrp mnasebetsiz taht davasna srkleyeceini ve bylece yok edilmemi salayacan umarak peimde dolayor. Yzbam! Dadm saymazsanz ben yalnz bir insanm. Arkada evrenize ve evliliinize ramen siz de yalnz ve kimsesizsiniz. Onun iin sizinle konumaktan zevk alyor ve beni ele vermeyecek bir srda olduunuz iin de ok deer veriyorum. Arada bir bana gelirseniz ok memnun kalrm. Zannedersem siz de bahtiyar olusunuz.

Leyla son szlerini kesin bir hkm eklinde sylemiti. Doru idi. Leylann anlattklar kendisini bunaltmt. Fakat yine de sebebini bilmedii bir bahtiyarlk duyuyordu. Geldi geleli ilk defa evresine alc gzyle bakt. Bir milyonerin evindeydi. Aklna ok mhim bir ey geldi. Tam bunu Leylaya sylemeye balayacakt ki Glsafa Kalfa, tekerlekli ay masas ile odaya girdi.

15. BLM

Selim skntlar arasnda bunalyordu. Tarihi bir srr renmek veya bir prensesin tehlikeler ortasnda yaadn bilmenin kendisini bu kadar bunaltmasn bir trl anlamyor, mana veremiyordu. Hayatnda zaten huzur diye bir ey tatmamt ama bu kadar bezginlik ve bunalm da grmemiti. En ar iftiralara urad zaman bile,niformasn brakt zaman bile byle olmamt. Huzur aryordu. Broda artk eskisi kadar verimli olamadnn farkndayd. nceledii evrak zetlerinde, filemelerde gln yanllar yapmaya balamt. Halbuki i arkadalar nasl bir gnl rahatl iindeydiler. Bunlar neden byle kaygsz diye dnd? Yoksa tasavvuf mu onlara bu ruh skununu veriyordu? Birdenbire,yanndaki masada oturan Osman Fierin, sanki dncelerini anlam gibi kendisi ile alak sesle konumaya balamas Selim Pusatn dnce zincirini kesti: Bir satir u kattan mana karp zetini yapmaya alyorum. ki defa,yaptm fii yrttm. Galiba siz de ayn durumdasnz. Halbuki arkadalarmzda hi de byle bir kayg yok. Vazife duygular m eksik? Hayr, hayr! Onlar zaten bunun vazife olduuna inanm deiller ki.. Neden kaygszlar? nk btn bu yaptklarnn bir kuruntu ve hayal olduuna geici,aldatc ve deersiz olduuna inanyorlar.

Bunlar deli mi?

Osman Fier kt kt glmsedi: Tmarhane dndaki deliler Bunlar tasavvufa inanmlar. Olgun insan olmaya, Allahla bir olmaya alyorlar.

Pusatn kalar atld: Allahla bir olmak m? Bu da ne demek? Yani Allahn varl iinde erimek istiyorlar Huzur iinde yaamalar bundan m ileri geliyor? Tabii

Selim Pusat ban nndeki kada eip konumay kesmekle beraber tasavvufun insana huzur verdiini yeniden iiterek baka hayallere kaptrp kendini koyuverdi. O akam yenip yenip Tosun yattktan ve Aye alma masasna oturduktan sonra bir ey dikkatini ekti. Selim bu gece, byk odada adeti olan gezintiyi yapmyor, bir koltua yaslanp gzlerini kitaplara dikmi olarak dnyordu. Selimin bu halini ilk defa gryordu. Belki fazla yorgun olduu iin dinleniyordur diye birazdan gezinmesine balar diye dnerek vazife tashihlerine balad. Gz duvardaki saate dedii zaman krk dakika gemi olduunu anlayarak kocasna bakt. Hala kprdamadan oturuyor ve Aye bundan emindi- grmeden kitaplara bakyordu. Ne dnyorsun? yahut Yorgun musun? diye sormak Selimi kzdrrd. Aye bu yola girmeden onu konuturmak iin bir are dnd. Fakat onun katlardan ba kaldrdn gren Pusat,sz aarak Ayeyi dnmekten kurtard: u tasavvuf denen ey nedir?

Bu soruyu kocasndan daha nce de bir defa iitmi olmasna ramen Aye aknlktan elindeki kalemi masaya drd. Dnyada askerlikten baka her eyi reddeden, hele felsefe, tasavvuf, hukuk gibi konular lzumsuz ve sama bulan Selimin bu soruyu sormasnda mutlaka mhim bir sebep olacakt. Geenlerde yine sorduuna gre ilgilenmesinin ciddi bir sebebi olmalyd. Bu sebebi renemeyeceini Aye ok iyi biliyordu. Yaplacak ey onunla konuarak ruhunu derinliklerine inmek,bylece bir ip ucu yakalamakt. Acaba kocas hayatla ilgilenmeye mi balyordu? Aye geen sefer olduu gibi yine iinde bir sevin duydu ve yine geen seferki cevab verdi: Tasavvuf bir nevi din felsefesidir. Yani? Yani din duygusunu ve dncesini dinin anlattklarndan daha ileriye gtrerek ruhlar doyurup kandrmak sistemidir.

Selim, gzlerini yine kitaplara dikerek biraz dndkten sonra sordu: Tasavvuf, dini inkar m eder? Yahut basit ve eksik mi bulur? Ne inkar eder, ne de eksik bulur. Yalnz,olgun insanlarn dindeki hakikata tasavvufla erieceini iddia eder. u halde, kesin ve amaz kaideler sistemi olmasna ramen din herkes tarafndan baka trl anlalyor demektir. Tabii.. Mezhepler neden dodu? Bazen bir dinin iki mezhebi arasndaki arpma,iki ayr dinin arpmasndan ok sert ve kanl olmutur. Mslmanlkta Snnilerle iilerin; Hristiyanlkta Katoliklerle Protestanlarn savalar ne kadar kanl ve kycdr. Tasavvuf bunlarn nne gemek iin almtr.

Selim, baz konular ilk defa renen bir renci merak iinde dinliyordu. ittikleri o kadar yabanc geliyordu ki, Ayenin her cmlesi iin birka soru birden sormak istiyordu. Fakat onun sormasna imkan kalmadan Aye devam etti: Tasavvuf da birok kollara ayrlm ve bunlar kendi aralarnda mcadele etmitir ama bu mcadele fikir alannda kalm,byk mutasavvflar, ayr sistemlerine ramen birbirlerine sayg gstermitir.

Selim hala kavrayamamt: Rica ederim. Tasavvufun temelini ksaca syler misin?, diye sordu. Aye bsbtn canlanmt. Anlatmaya balad: Tasavvufun esas kainatn Tanrdan ibaret olduu, her varln , her eyin bu Tanrnn bir tecellisinden, grnnden ibaret bulunduu dncesidir. Mutasavvflar bu byk hakikat nasl kefetmiler?

Selim bu soruyu alay etmek iin deil, ciddi olarak soruyor ve alay etmedii iin Ayeyi hayretler iinde brakyordu. Szlerine devam etti: Bunu aklla deil, sezgi ile bulmulardr. Tanr gibi sonsuz ve byk bir varln aklla anlalmasna imkan olmadn kabul etmilerdir.

Selim derhal itiraz etti: Fakat bununla dinin dna ktklarnn farknda olmamlar mdr? Din bilginlerinden bazlar mutasavvflarn dinsizliini ilan etmitir. En byk mutasavvflardan bazlar bile bu sulamadan kurtulamamtr. Mesela kimler? En bata Muhyiddin-i Arabi ve Mevlana

Selim Pusat, Mevlanay iitmiti. tekini ilk defa duyuyordu. Sz uzatmamak ve Ayeyi yormamak iin ksa kesti: Bana tasavvuf hakknda kitap veya makale verebilir misin?

Aye yerinden kalkt. Kitap raflarnn bir blm nnde durarak birka kitap ekip baktktan sonra Selimin nne iki cilt brakt: nce bu ansiklopedideki tasavvuf maddesini oku. Zihninde bir ema kurulsun. Sonra da bu kitab oku. Tasavvuf hakknda en iyi zettir. Bunlardan sonra lzum grrsen daha baka kitap ve yazlar da veririm dedi.

Saat gece yarsn gsterir ve Aye yatmaya hazrlanrken Selim Pusat hala okumakla meguld. Aye onun,bir huzur olmasa bile,skun iinde olduunu anlayarak memnun olmutu. Bundan dolay odadan karken onun skununu bozmamak iin bir ey sylemedi ve Selim de Ayenin ktnn farkna varmad. Saatler geiyor, bunun farknda olmayan Selim, Ayenin verdii yazlar okuyordu. mrnde ilk defa, askerlik dndaki bir konuya bylesine merak ve ilgiyle dalmt. Masal okuyan bir ocuk gibiydi. Bir aralk, okuduu kitap kendisini Hallac- Mansura getirdi. Hallac- Mansur, Enel-Hak dedii iin ikenceyle ldrlrken kendisini ldrenler iin Tanrya yalvaryor ve yle diyordu: Onlar bala. Beni balama. Madem ki benim insanlm kendi Tanrln zerindeki hakk ile,benim sana kavumama bylece sebep olan bu insanlar senin d yarglaman istiyorum. Mansuru paraladlar. Her parasndan Enel-Hak feryad ykseldi. Yaktlar. Klleri Enel-Hak diye bard. Kllerini rmaa attlar. Irmak Enel-Hak haykryla doldu Buraya gelince Selim Pusat kitab kapatp masaya itti. Sabah oluyordu ve byk odada hala k yandn gren Aye kalkarak kapya kadar gelmiti. Uzaktan Selimin yzn kontrol ettii zaman fke ve buhran izi grmedi. Fakat kitab masaya itiinde sert bir tepki olduu belliydi. Selim kitab yle brakmazd. Birdenbire gz gze geldiler. Aye kocasn gzetleyen ve su stnde yakalanan bir kadn gibi ararak sordu: Nasl buldun?

Selimde bo eylerle uramaya zorlanm bir insann aksilii vard. Azarlar gibi cevap verdi: Senin din felsefesi dediin ey bu deli samalar m?

Aye daha da ard: Neresi sama?

Neresi deil ki? O Hallac- Mansur denilen zpra siz byk adam byk mtefekkir diye mi bakyorsunuz? Byk inan sahibi Neyin inanc?.. Kendisini Tanr ile bir tutuyor ve Tanr zerindeki hakkndan bahsediyor. Enel-Hak demenin bir manas da ben Tanrym demek deil mi? Tmarhaneler Tanrlk, peygamberlik, padiahlk taslayan lgnlarla doludur. Bu da onlarn darda kalm bir numunesi olacak!.. Asrlardr Hallac byk mutasavvf ve byk inan sahibi olarak tannm ve herkes tarafndan yle kabul edilmitir

Ayenin sz yarda kald. Selim bu herkesten ireniyor,herkes tarafndan kabul olunan dncelere tahamml edemiyordu. Senin herkes dediin kalabalk, iinde cahilleri,hainleri,budalalar bol bol barndran bir kuru grltdr. Herkes kabul etti diye ben de bu hezeyanlar kabul mu edeceim? Herkes Meryem Ananzn bakire olarak, hibir erkekle temas etmeden ocuk dourduunu da kabul eder. Herkes sann hem Tanr hem de Tanrnn olu olduunu da kabul eder. nk herkes dediin ey bir hayvan srsdr.

Selim sustu ve ban teye evirdi. Ayenin gzleri hafife nemlenmiti. Selim,kendisinin tasavvufa ve dine inandn bildii halde bu tahkir tufann yadrrken Ayeyi ayrmamt. Birka gndr hayata dn, anormal havadan syrl diye mit ve sevinle bakt davranlar bitmi, bir lastik gibi gerilerek saplanp kald noktadan uzaklaan Pusat,yine lastik hz ve sertliiyle balang noktasna gelmiti. Aye zgn ve krgn ekildi. Kahvalt hazrlamaya balad. lk defa, iinde mitsizlie benzer bir eziklik duyuyordu. imdiye kadar Selimin normale dneceini umarak byk bir sebatla uramt. Artk anlyordu ki, bu uramalar bounadr. Selim her zaman sert ve fkeli olmakla beraber Ayeyi krmyor , hatta krmamak iin dikkat gsterdii anlalyordu. Halbuki bugn bu kaide bozulmu, Selim umumi tarif iinde Ayeyi de ayrt etmeden hakaret yadrmt. Gzlerindeki nem artt. ki damla ya yanaklarndan aa yuvarlad. Selim ie balayal beri,Tosuna bakmak iin sabahtan ikindi sonuna kadar gelmek zere tuttuklar kadn biraz sonra gelecek olmasa bu yalar grleebilirdi de. Selim de Ayenin zldn anlamt. Herkesi tahkir ederken Ayeyi de o herkesle eit tutmak aklnn ucundan bile gememiti ama Aye yle kabul etmiti. Bu szlerle seni kastedmedim dese mesele bitecek, Ayenin zgnl kalmayacak, hatta kocasndan byle bir sz iittii iin bahtiyar bile olacakt. Fakat ne tuhaf! Selim bunu syleyemiyordu. Ylardr hayat arkadal eden, en talihsiz gnleri ancak birbirlerine dayanarak geiren bu iki kiinin hala karlkl almam taraflar vard. Bu almamlk yznden bazen szleri veya davranlar tam zdd bir mana ile anlalyor,bu yanl anlaylar,hayatn ve ilelerin zehirle dolduu gnlleri bsbtn bunaltyordu. Selim bir iki defa, Ayenin yanna giderek deminki szlerinde onu hedef alan hibir taraf olmadn sylemek iin davrand. Fakat davranmasyla iskemleye ivilenmesi bir oldu. Sanki grnmeyen bir kuvvet omuzlarna bastrarak onu kalkmaktan alkoyuyordu.

Tosunun uyanm olduunu annesiyle konumasndan anlad. Bu,onun iin erken bir kalkt. Belki de demin Ayeye yksek sesle syledii szlerden uyanmt. Byle dnnce Selim bu sefer kendisine kzd. Bir insann kendisine kzmas kadar ypratc ey pek azd. Zaten Selim yllardr ypranyor,ypranyordu. Bu ypran,herkeste tabiat kanunlarna uyun olan yprantan bsbtn baka bir eydi. Bunaltc bir duygu idi. Kimseye, Ayeye bile bunalyorum diyememek ise ayr bir dramd. Yznn yanmaya baladn hissetti. Gzlerini,maksatsz bir ekilde odann iinde gezdirdi. Sonra bir yere taklarak ylece kald. Bakt yerde arkada erefin resmi vard. Harb Akademisinde okuduklar srada ekilmi niformal bir resim eref de kendisi gibi,askerlii inan olarak kabul etmi canl bir yzbayd. Fakat kendisine o unutamad ksa mektubu yazarak hayatna son verdikten sonra bu fotoraf Selime canl deil,hznl bir insann resmi gibi gelmeye balamt. Tiyatro bitti. Beklemeye lzum grmyorum. Bu basit be kelimede neler , neler saklyd! Selim,arkadan unutamyor, fakat daima karsnda bulunan resme baknca gz yalarnn akmasndan korkuyordu. imdi adeta farkna vermeden gzleri resme taklm,taklnca da artk ayramaz olmutu. Gzlerini ayrmay arkadana saygszlk sayyordu. Selim bir teki hayata inanmyor, erefin artk bir ey duymadn, duymayacan biliyor, fakat hatralara sayg gstermenin insanlar insan yapan bir stnlk olduunu da kabul ediyordu. Gzleri erefin resmine taklnca btn o ileli gemii yeniden yaar gibi oldu. eref kimsesiz yaam ve kimsesiz olduu iin insanlarn fenalndan kurtulmak zere hayatna son vermiti. Selim yeniden dnd: Aye ile Tosun olmasa ben de ayn eyi yapar mydm? Ona ne phe? Belki eref, insanlardan benim irendiim kadar irenmemiti. Acaba yaasayd avunur muydum, yoksa onu grdke hayatn acsn daha m ok duyardm? Bunlar Selimin aresiz kald zamanki dnceleriydi. Yine beyninden yldrm hzyla dnceler gemeye balamt. Ne tuhaf!.. Bu dnceler sanki dnce deil de, kendisine seslenilen szlerdi. Birisi Doru yapmadn diyor gibiydi. Evet, Ayeye kar demin doru davranmamt. Birden, erefin resmine daha dikkatle bakt. Daima hznl grmeye alt bu fotorafta imdi eref hazin bir glmseyile kendisine bakyordu. Halbuki o resimde eref, aslnda gayet ciddi idi. Gzlerini btn dikkatiyle resme dikti ve eref, ban, bunu doru yapmadn manasna gelen bir hareketle sallyor gibi geldi. eride kahvalt sofras hazrlanm, Aye, Selimi armak zere kapya gelmiti. Onu o halde grnce yeniden ard ve adeta rperdi. nk Selimin sert baklarla karya dikilmi gzleri yalyd. Aye onun nereye baktn bilmiyordu. Alamak da hayata dnmenin iaretiydi. imdiye kadar onun gzlerinden ya aktn bir defa bile grmemiti. Birden, gnlndeki kederin boaldn fark etti ve Selimin o ekilde grlmekten holanmayacan bildii iin bir ey sylemeden yavaa ekildi.

16. BLM

Selimin ba garip bir ekilde aryordu. Buna ar demek bile yerinde olmazd. Anlatlmas g bir eydi. Nereye baksa Gntlnn gzlerini gryor, onu ok iyi tandn biliyor, fakat kim olduunu bulup karamyordu. inde yzyllarca nceki bir zamann duygusu vard. Deliriyor mu idi? Yoksa o ince ve gzel grn altnda Gntl m korkun bir lgnd? Neden iki bin yl nce tanyoruz demiti? Neden kendisinin ok atlmayanlardan birisi olduunu sylemiti. Bu yle berbat,o kadar ypratc bir duygu idi ki,buna hibir yrek dayanamazd. Selim, kurtulu yolunu ikide buldu. Aye olmadan imek mutad deildi. Bu tatil gnnde Aye,Tosunu da alarak bir akrabaya gitmiti. Selim bir iki saat daha bekleyemeyeceini anlad ve artk tek tesellisi haline gelen ikiye el att. Ar gidiyor, bilerek ok iiyordu. Yukarlardan, her yerden kendisine bakan Gntlnn gzlerinden kurtulmak, onunla ne zaman tanm olduunu bulamamaktan doan sknty atmak iin durmadan iiyordu. stedii oldu. Kendisini rahatsz eden yeil gzler kayboldu. inde manasz bir ferahlk,hatta nee duydu. Akam olmutu. Aklna aml Koru geldi. Sendelememek iin ar ar yryerek aml Korunun yolunu tuttu. Neden oraya gittiini bilmiyordu. Orada Leylay da grebilirdi. Halbuki Leyla kendisini arasra gel diye evine armt. Byle ba dumanl iken prensese gitmeyi doru bulmuyordu,ama aml Koruda ona rastlamay ok istiyordu. Selim, Leylay hatrlaynca bir bahtiyarlk duygusunun kendisini sardn hissetti. Birdenbire, gittii yolun aml Koruya sapa den bir yol olduunu fark etti. Bu bir dalgnlk m,yoksa baka bir ey mi idi? Yava yava evlerin seyrekletiini,bahelerin oaldn grd. Burasn da tanyordu. Bu tanmann da Gntly tanmak gibi menei bilinmeyen bir ztraba dnmesinden korkarak dikkatle evreyi kollarken beyninde bir nokta aydnland,tanmt. Nurkann evinin nnden geiyordu. Nereden tandn kestirecek durumda deildi. Kendisine nerede olduunu tantan ey duyduu piyanonun sesiydi. Nurkan piyanoda stn bir ustalkla Eski Arkadalar Marn alyordu. Selim, o kzn ileyici gzelliini hatrlad. Tulara vurduka Selimi kendisinden uzaklatryor,gemi zamanlara,mitlerle dolu olduu dnlere gtryordu. Sonra birdenbire dekor deiiyor,gznn nne arkadalar geliyor, daha sonra bu arkadalar tek ehrede birleerek karsnda yalnz eref kalyordu: Tiyatro bitti. Beklemeye lzum grmyorum. Pusat, kendisini mest eden mziin geldii evin bahe duvarna yaslanm, yle dinliyordu. Yava bir sesle Neden beklemeden eref, neden? diye sordu ve yeniden kendisini marn sihrine brakt. eref aklndan asla karmad halde bu mar hi bitmesin diye dnyordu. Fakat bitecekti. Dnyada uzun sren bahtiyarlk var myd? te sonuna gelmiti. Mar bitmek zere idi. Fakat,birden fevkalade bir ey, adeta bir mucize oldu. Nurkan,sanki piyanosunun banda, dardaki adamn gnlndekileri okuyormu gibi davranarak son notay aldktan sonra mara yeniden balad. Artk iyice basm olan karanlkta sevinten gzlerinin parlad belli olmayan Pusat, iinden Nurkana teekkr ederken yine arkadayla Tiyatro bitsin. Beni yalnz brakmak doru muydu eref?

Gen kz tulara deil, sanki Selimin kalbine vuruyor, onu bu bedbahtlk anndan bahtiyarlk gnlerine ykselterek eliik duygulara bouyordu. Nurkan, piyanoyu konuturuyor, oldum olas marlardan holanan Pusat bu akam duyduu bu zevki imdiye kadar tatmam olduunu anlyordu. Mziin bu kadar tesirli olacan hi tahmin etmemiti. Yeniden sarho oluyordu. Bu sarholuk ikinin sarholuuna hi benzemiyordu. Birden kendisini Harb Okulundaki geit resimlerinden birinde sand. Adn bildii, yahut bilmeyip de yzn tand yzlerce arkadayla birlikte sert admlarla yryorlard. Bando Eski Arkadalar Marn alyor, onlar da dzgn diziler halinde resmi geit admyla ilerliyorlard. Yol uzuyor, bitmeyecek kadar ileriye gidiyordu. Sonra bandonun sesi kesildi. Fakat yry devam ediyordu. Selim iinde korkun bir sknt duydu. Yannda kimse yoktu. Arkadalar kaybolmu, daha kts Nurkann piyanosu da susmutu. Bahtiyarlk uzun srmyordu. Ban piyano sesinin geldii odaya evirdi. Oda kapkaranlkt. Yrmeye balad. Sarholuu tamamiyle gemi, yerine manevi bir bitkinlik gelmiti. Birden Ayeyi hatrlad ve onun kendisi yznden katland skntlar dnd. Hayatnn arkadayd. Fakat artk Selim ona zntden baka bir ey vermiyordu. Zavall Aye diye sylendi. Ben de eref kadar cesur olabilseydim. Birden kayd m takld m,ba m dnd,ne olduunu anlamadan kendisini yerde buldu. Herhalde ban sert bir yere arpm olacakt ki, tepesinde bir ac duydu ve bir an iin kendisini kaybedip kendine gelerek evresine baknd. Gece olmasna ramen biraz dumanl grdn sezdi. Kalkmak iin davranmaya vakit kalmadan gl iki kolun kendisini tutarak kaldrdn grd. Hi de yabanc olmayan bir ses: Gemi olsun yzbam! Ban bir taa falan gelmedi ya? diye sordu.

Pusat aknlktan tekrar debilirdi. nk kendisini bu kadar kolaylkla kaldran kuvvetli kollarn sahibi u mymnt, mendebur Yekten bakas deildi. Selim o sska ve irkin heriften o kadar ireniyordu, ona o kadar kzyordu ki, bu yardm dolaysyla bile teekkr etmek aklna gelmiyordu. Yek de yine eski riyakar tavrn taknmt: Zevklerimizde benzer noktalar varm yzbam. Bu sebeple ben de ok geceler Karahasanlarn kknn nnden geerim.

Melun yine zrvalamaya balamt. stelik,deil zevkte herhangi bir beenmede bile ona benzemek Selimi delirtmeye yeterdi. Bandaki acy,yanana doru szan kan unutarak kalarn att: Karahasanlar kim? Sende zevk olur mu ki, ortaklaa zevkimiz bulunsun?

Yek,adeti zere eildi: Aman yzbam! Karahasanlar nasl bilmezsiniz? Piyanosunu mest olarak dinlediiniz dnya gzeli, Karahasanlarn byk kzdr. Eski Arkadalar Marn ald deil, inletti, dile getirdi desem kabul etmez misiniz?

Selimin fkesi dalmt:

Meer sen ne madenmisin? Eski Arkadalar Marn tanmak,ondan zevk almak , alan bilmek

Yek iren ekilde glmsedi: Yzbam! Dnya gzellerini tanmay niin inhisarnza alyorsunuz? Marlardan zevk almak benim de hakkm deil mi? Marlar bize yaamak evkini ve gururunu vermiyor mu? Meyhane musikisinden zevksizler, tasavvuftan deliler holanr. Biz de askeri mzikten tat alrz

Selim alayla sordu: Biz dediin kim? Askerler Sen de asker misin? Elbette askerim. Size olan saygm nereden geliyor? Sen asker falan deil, sadece bir aklabansn. Askerim diye tek meslei lekelemeye kalkarak beni ileden karma. Haydi bakalm, soldan geri, mar!..

O zaman Pusat donduran bir ey oldu. Sska, kambur Yek sert bir hareketle esas durua geerek dikleti ve emir alm bir ast gibi emri askerce tekrarlad: Soldan geri mar edeceim komutanm!

Sert bir hareketle yine askerce geriye dnerek askeri admlarla uzaklat. aknlktan Selimin dili tutulmutu. Bir ara Acaba hayal veya rya m gryorum? diye dnd. Deildi. te sska ve kambur Yek hala karanlklar arasnda asker admlaryla yryerek uzaklayordu. Uzun bir zaman ona bakp karanlklar arasnda seemez olduktan sonra birden bann acdn duyarak elini dedirdi. Parmaklarna biraz kan bulam, demek ki biraz nceki d pek hafif olmamt. te yaamak denen bela buydu. Kendisini rahatsz eden yeil gzlerden kurtulmak iin ikiye sarlm, Leylay grerek bahtiyar olmak iin yola km,yolunu ararak aml Koru yerine bilmedii sokaklara dalm, birdenbire Eski Arkadalar Marn,hem de iki defa,en maharetli ellerden dinleyerek mest olmu, fakat bu bahtiyarlna bile zehir katan erefin hayaliyle konuurken , mar bitmi, nedense yere dm,kendisini de yerden dnyada en irendii yaratk kaldrmt. Bu kadar ksa sren bahtiyarlk bile sonunda bir tiksintiyle bitiyordu. Byle bir dnyada yaamaya deer miydi? Aye ile Tosun olmasa Onlar hatrlaynca eve yneldi. Artk sarholuu falan kalmamt. Cebri yry denebilecek ekilde evine doru gidiyordu. Evine gidecei iin huzur bile duyacakt ama olmad ite O yere batas melun kendisinin de asker olduunu syleyerek Pusat mukaddesatna svlm bir insann fkesine bomutu. Fakat esas duruuna geii ve geri dn ne kadar askerce idi!.. O zaman Leylann szlerini hatrlad:

O bir ajandr ve iblisten daha kurnaz, daha tehlikeli bir adamdr.

Birden kendisini lgnca bir fkenin kapladn duydu ve Leylaya giderek onun hakknda tekrar konumak ihtiras iinde yandn anlad. Fakat evine yaklamt. Sokak feneri altnda saatine bakt. ok geti. Aye kendisini bekliyordu. Selimin yzndeki kan phtlarn grnce endieli gzlerle bakt ve hemen pamuk,ispirto ve bant getirerek pansumann yapt. Fakat hibir ey sormad. Sofra kurulu duruyordu. Aye yemeden beklemiti. Selim, belki de mrnde ilk defa olarak,srf Ayenin hatr iin sofraya oturdu. Yine hayatnda ilk olarak, kendisine sorulmadan kendisine ait bir eyden bahsetti: Nasl olduunu anlayamadan dtm. Bam biraz kanad.

Renginin solukluu hafif bir dmenin, biraz ba kanamsnn alametleri deildi. Bu gece Selimde garip bir tutukluk vard. Gzlerini bir yere dikerek uzun sre yle kalmas, Ayeyi iitmeyii bir tuhaft. Sofrada biraz oturdular. Bu bir yemek yeme deil, yasak savmayd. Aye,masay toplamak iin gidip gelirken Selimin kprdamadan gzlerini diktii noktaya bakt. erefin resmiydi. i burkuldu. Selimin arasra onun mezarna gidi,hem resmine srarla bak nedendi? Yoksa o da eref gibi mi olmak istiyordu? Korkusu artt. Hayat onu kuruntulu yapmt. Bu gece renci vazifelerine bakma ii yoktu. Sofray da o toplamt. Yarn erken kalkma mecburiyeti olduu halde nedense Selimi o haliyle brakp yatmak istemiyordu. inde bir sknt duyuyor,bunu bir nseziye benzettii iin endiesi artyordu. Bir kitap alarak masaya geti. O kadar zntl idi ki,masaya koyup szde okumak iin at kitabn ne olduunu bilmiyordu. Selimi kontrol ediyordu. O,gz hapsine alndndan habersiz,baklar erefin fotorafnda olduu halde heykel gibi duruyor,yaard arasra gzlerini krpmasndan anlalyordu. Bu ta gibi duru daha ne kadar srecekti? Acaba bir ztrab m vard? Dm, ba sert bir yere gelmiti. Neden dmt? Kendini bilmeyecek kadar sarho olduu zamanlarda bile dmemi olan Selime bu gece ne olmutu? Ar ar da olsa dakikalar geiyor, Ayenin merak ve sabrszl oalyordu. Her gece byk kitap odasnda gezinen adamla bu geceki oturan ve gzlerini resme diken adam ayn kiiler olabilir miydi? Bu deiiklik nereden geliyordu? Ayenin beyni dnceler yn iinde bunalyor, aklna uzak, yakn ne ihtimaller geliyordu. Onun byk bir kararszlk iinde bocaladnn farknda idi. Bu bocalama kt bir ey olduu halde Aye onun devamn istiyor, Selimin karara varmasndan ekiniyordu. Bir sezgiyle,karara varrsa bunun ok kt bir karar olacana inanyordu. Selimin bu durumu Ayeye tesir etti. O da gzlerini erefin resmine dikti. nceleri grmeden bakyordu. Sonra grerek bakmaya balad. Baktka resmin oraya ne zaman konulduunu hatrlad. O fotoraflar Selimle ayn gn ektirmilerdi. Harb Akademisine

girdikleri gnn hatrasyd. eref o resimde tam karya deil de biraz yana bakmt ve ciddi asker tavryla duruyordu. Halbuki imdi resim tam karya bakyor gibiydi. Aye oturduu uzak yerden herhalde yanl gryordu. Fakat merak da artmam deildi. Yoksa bu bir baka resim miydi? Ama nasl olurdu? Aye onun altna yazlan ithaf bile hatrlyordu: mitli yolun banda arkadam Pusata ! Aye yavaa yerinden kalkarak kitab yerine koydu. erefin resminin durduu masaya yaklat. Selim o kadar dalgnd ki hibir eyin farknda olmad. Aye yandan dolaarak resimdeki yazy okuyacak mesafeye geldi. Evet, ayn resimdi. thaf o ithaft. Birden iine hzn kt. mitli yol nasl bitmiti! Birok mitler gibi iki gen subayn parlak istikballeri bir hi uruna nasl heba olmu,heba edilmiti!.. Aye de gzlerini resme dikti. Yaz ve tarih aynyd,ama bu resim o resim miydi? Buradaki eref, biraz yana bakan ciddi ve asker tavrl adam deildi. Buradaki eref tam karya bakan,iin tuhaf hznl gzlerle bakan bir insand. Aye, erefin bu hznl baklarn muhakeme ve hapis bittikten sonra Selimi ziyarete geldii zaman grmt. Kocasna bakt. Gzleri hala resme dikiliydi ve onun baklarnda hzn vard. Yavaa Selim diye seslendi. Hayret!.. Selim ta gibi duruunu asla deitirmemi olduu halde yavaa Syle eref diye karlk vermiti. Ayede artk korku deil, i acs vard. Neredeyse gzlerinde yalar boanacakt. Gzleri tekrar erefin resmine dedi. Resmin gzleri nemli gibiydi. Bu gzler Ayeye hafife glmsyor ve her eyini kaybetmi insanlarn kederiyle ban sallyor gibi geldi.

17. BLM

Elini Selimin alnna koyan Aye, kocasnn ok ateli olduunu anlaynca aklna hemen dn geceki dten olabilecek bir beyin kanamas geldi ve: Sana doktor armaya gidiyorum. Yanmzdaki sokakta iyi bir dahiliyeci var, onu getireceim, dedi.

Baka bir zamanda olsayd Pusat birka derece atele kendisi iin doktor getirmeyi kabul etmez, Harb Okulunda 38 derece atele talime ktklar k gnlerini hatrlayarak reddederdi. Bu sefer hi cevap veremeyii Ayeyi rktt. Acaba ok mu hastayd da reddetmiyordu? Aslnda Selimde kendisine ne olduunu bilmiyor, yalnz,belki mrnde ilk olarak, enerjisini kaybetmi olduunu anlyordu. Hibir ey yapmak istemiyor, her eye kar isteksizlik duyuyor, fakat yatmakla da dinlenmi olmamann sknts iinde bunalyordu. Tavana ve pencereden ge bakarak zaman ldrmeye urarken Tosun ieri girdi ve yandan umulmayan bir ciddiyetle doktorun geldiini bildirdi. Selim, bir yabanc olan doktorun odaya girip huzursuzluunu arttracan dnerek bu haberden hi holanmad. Fakat yaplacak baka bir ey olmad iin sessizce Gelsin diyerek gzlerini pencereye dikti ve yanna kadar yaklap Gemi olsun diyen doktora cevap vermedii gibi yzne de bakmad.

Doktor nce, adet olduu zere ateine, nabzna ve tansiyonuna baktktan sonra yatakta oturarak srtn ve gsn byk bir dikkatle dinledi. Daha sonra da baz sorular sordu. Bunlar her hekimin her hastaya sorduu yoklama ve aratrma sorularyd. Bunlar bittikten sonra durgun bir sesle: Bir eyiniz yok yzbam, dedi.

Ba ate iinde yanarken bir eyin olmamas tuhaft: Ateim ka? diye sordu. 39dan biraz fazla. Bir eyim yoksa bu ate ne oluyor? Uzvi olarak bir eyiniz yok demek istiyorum. 39 derece uzvi bir rahatszlktan gelmiyor mu? Hayr. yleyse nedir? Ruhi

Selim Pusat hala doktorun yzne bakmyordu. Onun cevab zerine alayc tutumunu taknd: Sizin iin dahiliyeci demilerdi. Yoksa ruh doktoru musunuz? kisi de ok gzel! Ateimi 39 dereceye karan ruhi sebep nedir?

Doktor bu soru zerine, byk bir soukkanllkla, Selimin kann donduran tek kelimelik, tek hecelik bir cevap verdi: Ak!

Selim, mevzilendii yerden hcuma kalkan piyade gibi iddetle dorularak oturdu ve srtn yastklara dayayarak sert bir bakla bu acayip,hatta kstah doktora bakt. Fakat hibir ey gremedi. nk o hzl kalk gzlerini karartm,bir an iin hibir ey gremez olduktan sonra etrafndaki eyay oynak ve bulank bir halde grmeye balamt. Doktor ciddi ve skunetli bir sesle: Gzleriniz karard deil mi? diye sordu ve cevap beklemeden devam etti. Ani kalkla iyi etmediniz. Tansiyonunuz ok yksek. Asabi meneli olan bu tansiyon normale dnnceye kadar sert hareketlerden, fkeden, yorgunluktan kanacaksnz.

Pusatn gz kararmas tamamiyle gemiti. Fakat doktorun deminki ak tehisinin tesiri gememiti. Yeniden o konuya gelmek zere doktora baknca aalad. Hayal gryorum sand ve heyecanla sordu: Adnz nedir?

Aletlerini antasna yerletirmekte olan doktor skunetle cevap verdi: Selim Sizinle adaz

Yalan sylyordu. nk adnn Selim olduunu syleye bu adam u uursuz Yekten baka birisi deildi. Pusat daha byk bir heyecanla: Soyadnz nedir? diye adeta bard.

Doktor sakindi: Heyecanlanmayn yzbam. Heyecan sizin iin zehirdir. Her eyi skunetle karlayacak, hibir eye kzmayacak ve zlmeyeceksiniz. Size soyadnz soruyorum.

Selimin yz korkun bir hal almt. Fakat doktor buna hi aldr etmiyordu: Beni tanyor musunuz? Arkanzdaki sokakta oturuyorum. Hatta bir defa da Aye Hanma bakmak iin evinize gelmitim.

Selim yataktan frlayacak hale gelmiti: Bunlar deil,soyadnz soruyorum. Haa u mesele Soyadma niin bu kadar ehemmiyet verdiinizi anlamyorum,ama syleyeyim. Soyadm Keydir. Selim Key, manas da iyi demektir.

Selim sustu ve dinledi. nk kendisine dinlemeyi tavsiye eden, fkelenmeyeceksin diye t veren bu adam onu o kadar yormu ve fkelendirmiti ki,dinlemesi farz olmutu. Sonra tekrar ve dikkatle onun yzn kontrol etti. Hi phesi yoktu. Bu adam Yekin ta kendisiydi. Yalnz rol yapyor, her zamanki iki yzl tavrn taknmyor, bir doktor gibi arbal davranmaya alyordu. Selim dinlenince ve iradesine hakim olunca ona dnd: Hastalmn uzvi deil de ruhi olduunu tehis etmek tamamiyle ihtisasnza ait bir meseledir. Fakat bunun ak olduunu nereden kardnz?

Doktor Key glmsedi:

Bu da ihtisasmza aittir. Siz savata dmann saysn kefettiiniz gibi onun vuruma kabiliyetini,yani moral durumunu da anlamaz msnz? Anlarsnz. Biz de hastalarmzn hangi ruhi hastala tutulmu olduklarn biliriz.

Askerlikten bahsolununca Selim canland: Dmann moral durumu bir bakta anlalmaz. Bunu anlamak iin saldrta ve savunmada onu birka kere tatmak lazmdr. Siz ise bir grte benim ak hastalna tutulduumu anlyorsunuz. Adnz Selim Key olmasayd size Lokman hekim derdim, ama o deilsiniz. unu da unutmayn ki ben evli bir adamm.

Doktor yine glmsedi: Yzbam! Syledikleriniz doru. Ancak karnzdaki dman sizden daha kalabalk, daha iyi silahl olduu, daha iyi mevzilenmi bulunduu halde ilk atete panie kaplrsa onda bir moral k olduunu kabul etmek iin baka bir denemeye lzum grr msnz? Ben de itiraz edilmez bir delile sahip olmasaydm bu tehisi koymazdm. unu da unutmayn ki, evli olmak ak olmaya engel deildir. Evlilerin ak bir ok durumda daha kuvvetli ve ypratc olur. Bunun tarihteki pek ok rneini de okumusunuzdur. Gnmzde dillerde dolaan bir avam arksnda da Evlilerin sevdas bekarlardan ziyade diye bir beyit var.

Selim sert bir davranla doktorun szn kesti: u budala avamn tekerlemelerini delil diye gstermeyin. Ak dediimiz ey isiz gszlerin hastal, vakit geirme elencesidir. tiraz edilemez deliliniz avam arks gibiyse buraya kadar bouna zahmet ettiniz diyeceim.

Bunlar syleyerek ban etrafa evirdi. Doktor bu harekete hi aldrmad. Yine glmsedi: Yzbam! Bir doktor hibir zaman delil diye bir trky kullanmaz. Onu sz gelii,lafn pelesengi olarak syledim. Bir kelime, bir iirin hangi yzylda yazlm olduunu,bir parmak izi bir silahn kimin tarafndan kullanldn nasl ortaya koyuyorsa,bu ayarda bir delil de Yzba Selim Pusatn gzel bir kza ak olduunu o ekilde aa karr.

Selim iyice fkelenmiti. i alaya vurmay daha elverili buldu: Doktorlarn hastalara hastalk hakknda ok derin bilgiler vermesi adet deildir ama siz bir istisna yapn da u beni hasta eden mikrop hakknda biraz tefsilat verin. Bu mikrop bir kz m,yoksa kadn m? Acaba kumral m,sarn m? Ya ka yanda dersiniz? Hele en mhimi benim bu akm karlk gryor mu? Bu yzden hastalandma gre grmyor demektir,ama ilerisi iin hi de bir mit yok mu?

Selim daha fazla konuamad. Syledikleri kendisinin o kadar tuhafna gitmiti ki,kahkahalarla glmeye balad. Sinir krizine benzeyen bu kahkahalar gzlerinden ya getirdi. Gerekten de bu bir sinir krizi idi. Onun yllardr byle kahkaha ile gld olmamt.

Doktor bu alaylar ve kahkahalar da yine sessizce ve glmseyerek dinledikten sonra ayn sakin tavrla konumaya balad: Yzbam! Ak neden bu kadar kk ve alay konusu olarak gryorsunuz? Geri o bir hastalktr,ama baz ocuk hastalklar gibi herkesin bana gelen cinstendir. unu da unutmayn ki,evlilik as olmad gibi onun ya ve zaman da yoktur. Byk Alman air Goethe,torunu yerindeki Margeritteye,byk air Abdlhak Hamid torunu yerindeki Lsyene ak olmad m? Esrar Dedenin Ak olmasa ey dil seni biz neylerdik? demesi ne kadar yerindedir. Siz asker olduunuz iin aknz da askerce,yani ok sert ve kuvvetli olacaktr ve bu asker ak

Selim, doktorun szn yine kesti ve alayla: Tebrik ederim. Askerleri tanyorsunuz. Acaba askerler zerinde ayr bir etd m yaptnz? diye sordu.

Doktorun cevab Selimi yeniden artt: Hayr! Ayr etd yapmadm. Ben de asker olduum iin biliyorum.

Srprizler birbirini kovalyordu: Yani askeri doktor mu idiniz? Evet Herhalde siz de bir ak yznden askerlii braktnz ok iyi bildiniz yzbam.

Selim alayla gld: Askerlii brak diye sevgiliniz mi emretti? Onun gibi bir ey

Bu cevap Selimin alayl gln fkeli gle evirdi: O halde kendinize asker deil de niformal babozuk deyin. Bir asker , kz iin niformasn brakmaz.

Doktorun skunetli glmsemesi hznl bir hal almt: Bazen bir sevgili iin her ey braklr yzbam. nsan bir fke annda arkadan , bir buhran dakikasnda kendisini ldrebildii gibi ak denen hastaln iddetlendii bir srada da istikbalini, halini, mazisini,her eyini feda edebilir.

Pusat, doktora istihkarla bakt: Bunlar iradesiz, karaktersiz ve zayf adamlar yapar.

Doktor, bsbtn hznlenen baklarn pencereden ta uzaklara evirerek cevap verdi: En kuvvetli insanlarn da zayf anlar olur.

Selim uzun tartmalardan holanmaz,tartma ile hibir dmn zleceine inanmazd. Sustu. Doktor da susmutu. Uzunca bir zaman birbirlerine bakmadan pencereden grnen manzaray seyrettiler. Konuya dnen Pusat oldu: Ak hastalna tutulduumu ve tehisinizin salam bir delili olduunu sylemitiniz. Bu hastaln delillerini doktor olmayanlar da anlayabilecei iin u delili ben de renmek istiyorum.

Doktor bir ey sylemeden Pusatn yatt yatan teki tarafna geerek ba ucundaki etajerin orta gznde ak olarak duran albm ald. Selimin kucana vererek te tehisteki en byk delilim dedi. Ak sayfalarn her iki tarafnda da kartpostal boyunda er fotoraf bulunuyor,sol bataki resim bir gen kz gsteriyordu. Selim doktora bakarak sordu: Delil bunun neresinde?

Doktor yava bir sesle izahat verdi: Sal sollu alt resmin bei kalabalk guruplar gsteriyor. Sol bataki u gen kz ise bir k gibi insann gzlerini kamatracak gzellikte

Ik kelimesini iitince Selim hafife irkildi ve doktora bakt: Bundan ne kar? Bundan u kar yzbam: Ben gelmeden nce siz bu resme uzun mddet, ok uzun mddet baktnz. Bu kadar gzel bir kzn resmine byle uzun uzun bakmak estetik bir duygunun ilerisindeki arzudan doar. Buna hayranlk deil, ak derler. ok uzun mddet baktm nereden kardnz? Gen kzn resminin bulunduu yaprak, st tarafndan kvrlm Gneten kvrlm. Albm etajerde bulunsayd kvrlmazd. Oraya gne girmiyor. Gnein o yapraa gelmesi iin albm kucanza koyarak uzun mddet ylece tutmanz lazm. Gne hala yatanzda. Camdan geerek gelen gne daha tesirli olduu iin albmn yaprana iyice tesir etmi. Size hibir ila verecek, rejim tavsiye edecek deilim. Kendi kendinizi tedavi edeceksiniz. radenizle Bir yardmcnz da zaman olacak. Doktor olarak yardmm uyarmadan ibaret kalacaktr nk balangta olduu iin aknzn henz kendiniz de farknda deilsiniz

Selim hareketsiz ve donuk durduu halde dehet iinde kalmt.

Albmn sol bandaki resim, k gibi gz kamatran fotoraf Gntlnnd

18. BLM
Doktor gittikten sonra atei krkn zerine kan, hatta bir aralk kendinden gemiesine yatan Pusat ertesi sabah olduka dzelmi bir halde gzlerini anca ilk ii, iradesi dnda bir drtle,etajere bakmak oldu: Albm yoktu. Elinde dereceyle yaklaan Ayenin yznde byk bir kayg,ayn zamanda ciddiyet vard. Selime Naslsn diye sormak adetini yllardr kaldrd iin sadece Daha iyisin dedi. Sonra Selimin gzlerinin iine bakarak, Dn gece ok ateliydin ve sayklyordun diye ilave etti. Selim Ne sylyordum? diye sormad. Fakat neler sylemi olabileceini aa yukar tahmin etti. Aye imdiye kadar kendisinde grlmeyen bir sabrszlkla ve gzlerini Selimin gzlerinden ayrmayarak: Birka kere,k gibi insann gzlerini kamatryor diye konutun. Fakat benim sorularma cevap vermedin, dedi.

Pusat hatrlad. Bu sz doktor sylemi ve Gntlnn resmini kastetmiti. Gntlnn hatra olarak Ayeye verdii o resim cidden gz kamatracak gzellikteydi. Fakat kzn kendisini resimden de daha gz kamatrc, daha yrek oynatc idi. Pusat yine cevap vermedi. inden,acaba Aye bir eylerden mi phelendi diye dnd. Albm neden kaldrmt? Aye, yorgun ve gsz olduundan anlalan kocasnn susmasna kar daha fazla konumad. Dercesine bakt. Otuz sekize dm olduunu syleyerek yanna limonata ile birka biskvi braktktan sonra leyin geleceini bildirip okula gitti. Pusat yalnzlktan holanyor, yahut holanyorum sanyordu. Fakat yalnz kalnca ve kendisini btn varl ile bir megaleye veremeyince de aklna zc, skc, bunaltc eyler geliyordu. te imdi de dn gelen o sevimsiz doktorun samalar beynini kurcalamaya balamt. Ak Birdenbire armlar kendisini daha eski bir zamana gtrd. Doktora tpatp benzeyen, belki de onun ikiz kardei ve hatta kendisi olan Yek adndaki melun, bir gece aml Koruda Siz de kendinizden yirmi be ya kk bir kza ak olabilirsiniz demiti. Bunu hatrlaynca birdenbire iinin skldn,bann yandn hissetti. Ayn anda, kendileri ie giderken Tosuna evde baksn diye tutmu olduklar gndeliki kadn kapda gzkerek doktorun geldiini haber verdi. Doktor kelimesi zaten fkenin doruunda olan Pusat neredeyse ldrtacakt. Dn gelip savurduu herzeler yetmiyormu gibi bugn de sinirlerini bozmaya m gelmiti? Defolsun diye barmak zere iken kapda niformal birisi belirdi ve kendisini: Doktor Binba Cezmi Ouz, diye takdim etti.

Selim Pusat karsnda dnk sevimsizi grmeyince ferahlad ve geleni soukkanllkla sznce tand:

Ho geldin Cezmi! Ho geldin ama seni hangi rzgar att? diye sordu.

Doktor Cezmi ile eskiden ayn birlikte bulunup arkada olmulard. Askeri dncelere sahip bir doktor olduu iin Selim onunla kaynamt. imdi birdenbire karsnda grnce bir tesadfle hastaln renip ziyarete geldiini sanmt. Cezmi durumu aydnlatt: Birka aydr buradaki askeri brolarn doktorluunu yapyorum. Senin hanm,bahekimlie telefon ederek hasta olduunu bildirmi. Daireye gitmediin iin usulen doktor muayenesinden geip rapor alman lazm. Bu vesileyle Askeri Tarih Komisyonunda altn da renmi oldum.

Nihayet Selimin yz glmt: Geldiine,grtmze sevindim. Fakat hibir eyim yok.

Cezmi de gld: Ona ben karar vereceim

Arkadan hemen muayene balad. Bu muayene ekli dnknden epeyce farklyd ve bir hayli uzun srd. Sonra: Tedbir almak gerekiyor Selim, dedi. Karacierde sertlik var. ok yormusun. Temenlik zamanndaki tempo ile imeye devam ediyorsan sebep budur.

Selim glmsedi. Temenlik zamanndaki imeye de imek denilebilir miydi? Asl sebepten baka sebepler de var m? Olabilir. Mesela? Ruhi sebepler

Selimin yz deiti: Mesela? Mesela trl skntlar Bu skntlar arasnda ak da var m?

Pusatn bu soruyu ciddi mi, aka olarak m sorduu belli deildi. Doktor Cezmi onun bu tarafn bildii iin sakin bir ciddiyet iinde cevap verdi: Olabilir ama a bir sebep deil, neticedir.

Selim ilgilendi:

Ak denen bir hal,yahut bir hastalk yok mu? Vardr ama, dediim gibi asli sebep deil,tezahrdr. Baz insanlarn baz yiyeceklere kar alerjisi olur. Onu yedikleri zaman uralarnda buralarnda kzartlar kar. Grne bakarsan adamn derisinde bir hastalk vardr, ama hasta olan derisi deil, sindirim organ veya karacieridir. Ak da dorudan bir hastalk deil, bir hastaln grndr. Asl hastalk nedir? Aa vurulmayan ehvet duygusu

Selim garip bir duygu iinde sustuktan sonra pencereden ge bakarak sordu: lahi bir kadna veya kza kar duyulan ak da nihayet bir ehvetten mi ibarettir? Tamamiyle. Ak, ehvetin estetik eklidir. Onun iin daha ziyade estetik kadnlara veya kzlara kar duyulur

Pusat ileri gittiini anlamt: Bana ne tavsiye edeceksin? kiye paydos. Baz perhizler . Bir de ila

antasndan reete kad kararak bir ila ad, baka bir kada da yememesi gereken yiyecekleri yazd: Bir hafta dinlen. Raporunu dairene gnderirim. Mhim bir nokta da seni skacak eylerden, insanlardan mmkn olabildii kadar kamandr, dedi.

Selim ac ac glmsedi. Dnyada onu skmayan ka kii kalmt ki? alt dairedeki i arkadalar kendisini delirtmeye kafi deil miydi? Kalkmak zere bulunan doktor, gndeliki kadnn getirdii kahve zerine birka dakika daha oturmaya mecbur kalmt. Yllar nce, temen iken, ktada bulutuklar zaman gibi bir zaman olsayd Selim Pusat,Doktor Cezmi Ouzun konumalarndan zevk alrd. Bilgili ve temkinli bir adam olan doktor nkte yapar, ta gediine kor, krmaz, susmak gerektii zaman da susard. imdi, akn estetik bir ehvet olduunu sylemesi houna m gitmiti, yoksa gitmemi mi idi,bunu anlayamam, fakat fikri ok garip bulmutu. Ar ar kahvesini imekte olan doktor, gzlerini pencereye dikerek zntl baklarla dalan Selimin susuunu grnce braktklar konuya geldi: Ak iin sylediklerimi galiba garipsedin. Herhalde evlenmeden nce geirdiin ak maceralarn hatrlayarak onlarn birer ehvet istei olup olmadn dnyorsun.

Cezminin bu szlerinden Selim holand. Fakat bir ey belli etmedi: Akn felsefesiyle uraacak vaktim olmad, ama onu hi de senin dediin gibi dnmemitim. Felsefesi deil, tarifi Kesilmi bir koyunun kasap dkkanndaki manzaras hoa gitmez,hatta bazlarna iren grnr. Fakat usta bir ann elinde nefis bir et yemei olduu zaman,dkkandaki manzarasna bakmayanlar bile onu itahla yer. Ak da byledir. Aslnda ehvettir, yani hayvani bir istek. Fakat romantik bir muhayyele onu o kadar ssler ve gzelletirir ki,akn ilahi bir duygu olduuna inanrz. Yzlerce yldan beri bu airane tarifleri dinleye dinleye akn insanst bir ey olduunu sanmzdr. Gerekte ehvet isteinden baka bir ey deildir.

Cezmi Ouz, kahvesinin son yudumunu itikten sonra szlerine devam etti: Akn ehvetle ayn ey olduunun kesin bir delili de vuslattan sonra ikisinin de snmesidir. Yllarca sren aklar nedir? Vuslata erememenin,yahut ok ge ermenin, belki de aktaki ge souma karakterinin neticesi

Selim Pusat bu konumalarla yava yava canlanyordu: Hep sevenden bahsettin, dedi. Sevilenin bu ak illetindeki rol nedir? Sevilen ne kadar gzel ve ekici olursa ak da o kadar iddetli ve uzun olur. Baz kadnlar veya kzlar bilmeden karsndaki erkei delirtir. Bazlar sanatkardr. Bunu bilerek yapar. Kadn, olduka iptidai bir yaratktr,a ma erkei srklemek bilgisinde ok ustadr. Vuslattan sonra erkein bkacan sezdii iin onu daha ok balayacak trl hnerler gsterir. Bylece ak olgunlar. Szn ksas, airin dedii gibi: Mecnuna cihan dopdolu Leyla grnrm.

Leyla ad geince Pusat irkildi. Yz deiti ve btn bunlar Doktor Cezminin gznden kamadan devam etti: ehvet, hayatn en byk prensibidir. nsan neslinin tkenmemesini salar. nsan, akl ve duygu bakmndan ok stn ve ileri olduu iin bu prensibi de olgunlatrm,gzelletirmitir. Yiyeceini, giyeceini,barnan gzelletirdii gibi. ehvet,ak haline geldikten sonra artk insanlar arasnda yar balam ve beyinler, muhayyeleler gerekte olan gzellerle kanmayarak onlar icad etmek yoluna gitmitir. Sevgiliyi ak yaratr,sonra tapar. Onda esiz gzellikler , byklkler bulur. Aslnda alelade bir kz veya kadndr,ama Mecnunun Leylay gr gibi onu ilahlatrdka artk ak denilen tezahr balamtr. Bununla beraber ak lzumlu bir eydir.

Selim Pusatn ilgisi artyordu. Sordu. Neden?

Yaamay tatl bir hale getirdii, ihtiras olduu iin lzumludur.htiraslar ok defa parlak ve olumlu neticeler dourur. Siyasette , ilimde, sanatta ihtiras olmasa belki de bugnk medeniyet olmazd. Ak bir nevi anormal duygudur,aklar da anormal hastalardr,ama ruh hekimlii bakmndan her byk insan da az ok anormal saylr. Btn insanlar tam normal olsa insanlarn akll ve uurlu hayvanlardan fark kalmaz.

Cezmi bir ara susarak Selim Pusata bakt. Szlerinin onda nasl bir tesir uyandrdn anlamak istiyordu. Sonra onun ruh yapsn bilmekten doan bir davranla sz askerlie getirdi: rnek olarak askerlii de alabiliriz. Savalar aslnda ldrc, ykc, zdrapl eylerdir. Fakat medeniyetin de, tekniin de,ahlakn da,disiplinin de anas savalardr. Fedakarlk ruhunu bileyerek insanlar bencil,yani hayvan olmaktan kurtarr. Kazanmak iin itaatin art olduunu reterek topluluklarn disipline girmesini,yani stn insan olmasn salar. Sava olmasa yeryznde milletler deil, hrsz eteleri treyecek ve insan hayvandan ayran erdemler domayacakt. Yani unu demek istiyorum ki, yakksz ve irkin gzken baz eyler gerekte faydaldr, ama insanlarn ou o fayday kavrayamaz. ocuk, can yand iin ay faydasz bulup ondan kaar. Akl banda pek ok kimse kendi hayatn kurtaracak ameliyattan rkp yaptrmaz. Ak da yle Ak olmasayd erkek-dii ilikileri baya bir iftlemeden ibaret kalacakt.

Selim Pusat, doktor arkadann szleriyle imdiye kadar aklnn ucundan bile gemeyen bir konu ile temasa gelmi ve hi bilmedii eyleri renmiti. Hi iitmedii acayip bir hayvan,yahut iek grm, tasavvurunda olmayan bir lkeye girmi insanlarn ruh hali iindeydi. Gnlnde huzursuzluk gibi bir ey vard. Ciddi bir tavrla: Dnyann temeline dinamit doldurup fitili ateledin dedi.

Cezmi de ayn ciddi tavrla sordu: Anlamadm. Neden? undan: Ak bir ehvet. ehvet de vuslatla snen bir duygu. yleyse insanlar zevcelerine boyuna ihanet edeceklerdir. Byle bir dnyada zevk kalr m?

Cezmi glmsedi: nsanlarn zemeyecekleri problem olarak da galiba yalnz bu kalacaktr. nsanlarn zevcelerine boyuna ihanet edecek olmas seni rktmesin. Zaten insanln bugnk manzaras nedir? Hatta bu ihanet karlkl deil mi?

Cezmi ayaa kalkmt: Eskiden beri adetin deildir, ama birka hafta gazetelerin polis vakalarn dikkatle okursan sylediklerime hak verecek ok ilgi ekici rnekler bulursun. Bunlarn ou sevgili yaratmak igdsnden doar. Bir prensesin avamdan bir erkekle, yal bir erkein krpe bir kzla sevimesi gibi hadiseler seni nce artacak, sonra bunlara alacaksn. Hatta sen bile,bu kadar ciddi karakterde olduun, askerlik dnda hibir

konuya aldr etmediin halde gnn birinde kendinden yirmi be ya kk bir kz sevebilirsin

19. BLM

Hastalnn beinci gn Selim Pusat yataktan kalkmt. Fakat yle gszd ki, byk odada o pek sevdii yrmesini yapamyor, yalnz oturuyordu. Perhiz, ate ve itahszlk bir insan bu kadar kertmi olamazd. Onu asl vuran o Yek adl melunun, sonra Doktor Keyin,arkada Cezmi Ouzun az birlii etmi gibi ayn eyleri sylemesiydi. Hele Yekle Cezmi Ouz bir de rakam vermilerdi: Senden yirmi be ya kk bir kz Selim Pusat zihninde birka kere ayn hesab yapt. Krk yandayd. Lisenin son snfnda olan bir kz,okula yedi yanda balasa,snf kaybetmemek artyla son snfa on sekiz yanda gelirdi. Yani krk yandaki bir erkekten yirmi be ya kk olarak Bir hesap bu kadar tutabilirdi. Fakat ne kar? Kendisi o kza ak deildi ki Birdenbire iinde bir ferahlk dudu. Sinirleri bozulmu olduu iin sylenenlerin tesirinde kalm, tahminleri, faraziyeleri gerek gibi grmt. Selim, bylece vicdan ile muhasebe yaparken Aye odaya girdi. Son gnlerde bir ey Selimin dikkatini ekmiti. Aye kendisine, imdiye kadar grmeye almad ekilde srarla bakyordu. Bu bak dosta veya dmanca deil, insann iini okumak isteyen merakl bir bakt. te imdi yine yle bakyor, bu bak Selimi rahatsz ediyordu. Aye gzlerini ondan ayrmadan: Yarn kzlar seni ziyaret gelecek, dedi ve Selim,iini byk bir skntnn kapladn duydu: Gemi olsun demek iin mi? Hem yle, hem de

Aye szn tamamlamad. Selim de ne olduunu sormad. nk Ayenin baklarna artk fkelenmeye balamt. Souk bir tavrla: Buyursunlar, dedi ve ban pencereye evirerek Ayenin varlndan habersizmi gibi d manzaray seyre balad. * * *

Ertesi gn scak bir ikindi zaman, kap alnca Pusat rperdiini hissetti. Ne oluyordu? Nihayet tane ocuk geliyordu. yleyse heyecana benzeyen bu hal, bu rperi neydi? Kendi kendisine kzd. nsann kendi kendisine kzmasnn ne berbat ey olduunu tecrbeyle biliyordu.

Kzlar ieriye girerken ayaa kalkt zaman hibir ey gremedi. Ik Kzlar gzlerini mi kamatrmt? Belki kamatracaklard ama Selim doktorun tavsiyesini unutarak, askerlikten kalma alkanlkla , ayaa sert bir hareketle kalkm ve yksek tansiyon dolaysyla bir an iin gzleri dumanlanarak evreyi grmez olmutu. Duman syrld zaman karsnda Aydolu ile Nurkan glmseyerek duruyor ve Gemi o0lsun efendim diyorlard. Gntl onlarn arkasndayd. Arkadalar gibi glmseyerek deil,yrtc baklarla bakyordu. Selimin nne geldii zaman onlar gibi elini uzatmad; fakat gnl alc kelimeleri, Selimin ok iyi tand bir ahenkle sralad: abuk iyilemeseydiniz ok zlecektik.

Selim, nedense Ayeye bakarak her zamanki alaycl ile karlk verdi: Demek bu dnyada benim iin zlenler de varm.

Gntlnn yrtcl artmt: Elbette vardr, ama ben baka bir bakmdan zleceimizi anlatmak istemitim.

Bir an odada derin bir sessizlik oldu. Selim yeniden rperti dudu. Bu Allahn belas kendisini kzdrmak iin mi gelmiti? Zayf haline, solgun benzine ramen ok dik bir tonla: zlmediinize gre mesele yok, dedi.

Gntl bu sertlie hi aldrmad: Kendimizi size biraz beendirmek istiyoruz, diye balad. Bizden hi holanmadnz, deer vermediinizi biliyoruz. imdi elimize bir frsat geti. br gn okulumuzda veda ay ve treni var. Sizi davet etmeye geldik.

Bir zarf uzatt. Pusatn zarfa baklarnda hi de saklanmayan bir kmseme vard: Nutuklar syleyip, iirler mi okuyacaksnz? Jimnastik gsterileri de yapacaz. Bazlar askerlie de yarayan beden hareketleri olacak.

Selim bu konumalar srasnda kvamn bulmutu. Alaylarna balad: Geit resmi de yapacak msnz? Evet! te bunu grmek iin geleceim. Kim bilir nasl bir geit resmi olacak! Beeneceksiniz. Sizi selamlayarak gemek iin yerinizi n srada ayrdk. Ama kendimizi yinede beendiremezsek bahemizi mutlaka seveceksiniz. Tam istediiniz gibi aalar ve yeilliklerle dolu, huzur erici bir yerdir.

Son snfn veda trenini yapaca Pazar gn hava ok scakt. Aye, kaytsz grnen Selimin bu gne istekle hazrlandn anlamt. Hastal gemi,rapor sresi dolmutu. Yarn da tekrar greve balayacakt. Okulun bahe kapsnda izci klkl veya jimnastik elbiseli bir ok kz mihmandarlk ediyordu. Ayeye byk bir sayg gsterdiler ve bazlar birbirlerine Selim hakknda bir eyler fsldadlar. Birka adm sonra ikisini Nurkan ile Aydolu karlad. Atlet giyimleri onlara ok yakmt. Bu kzlarn o kadar nazik bir glmseyileri vard ki,Pusata garip bir ey dndrd. inden Dnyadaki btn kzlar bu tlsml glmseyile glse insanlar bahtiyar olurdu dedi. Sonra hemen bu romantizmden syrlarak Ayenin gznden kamayan bir rahatlkla: Gntl nerede? diye sordu. urada efendim

ki gen kz yirmi adm kadar ileride bir aac gsteriyordu. Gntl orada tek bana, ellerini arkasna kavuturmu olduu halde aaca dayanarak duruyor, iki gn nce Selimi davete geldikleri zamanki yrtclndan eser kalmam olan utanga ve ekingen baklarla kendilerine bakyordu. Bu srada Ayenin hi beklemedii bir ey oldu. Selim, kendisini beklemeden Gntlye doru yrmeye balad ve Aye,honutsuzluunu gizlemeye alarak, yannda iki rencisi olduu halde onu takip etti. Selim, Gntlnn elini skarken azarlar gibi sordu: Niin bizi daha ileride karlamadnz?

ki gn nceki parsn yerinde imdi bir ceylan vard. ekingen bakl gzlerini Selimin sert baklarnda tutmaya alarak zr diler gibi: Sizi burada bekledim efendim, dedi ve Selim bu sesi,bu bak ve onlardan daha ok aaca bu dayan tekrar hatrlad,yine ii zdrapla doldu. Buna benzer bir sahne bir defa daha gemiti. te onun nerede ve ne zaman olduunu bulamamak Pusat ldryordu. Kendini kaybetmi gibiydi. Dumanlar dald,kendisine geldii zaman kademeli iskemlelerin sraland bir yerde,yannda Aye olduu halde n srada oturduunu grd. Mdr konuuyordu. Selim bu eit basmakalp konumalardan tiksinirdi. Hele bu kadnn, Ayeye kar duygularn bildii iin neler sylediinin farkna varmadan,nefretle bakyor,onu ok irkin ve iren buluyordu. Kendisine ok uzun gelen konumann bittiini alklardan anlad ve Acaba ne syledi de alkladlar diye dnd. Sonra ne olacan renmek iin elindeki davetiyeye baknca garip bir heyecan duydu. imdi renciler adna Gntl konuacakt. Birden tam karsnda,yine bir aacn yannda,elinde bir kat olduu halde duran Gntlnn olduka heyecanla kendisine baktn grd ve ask suratnda belli belirsiz bir glmseme grld. Bunu yalnz Gntl ve Aye grmt.

Gen kz neler sylyordu? Pusat sylenenlerin manasn deil, yalnz ahengini anlyor, bu sesin aml Koruda duyduu mehul kadn sesi olduunu iittike kendisinden uzaklap ok uzaklara gidiyordu. n sraya oturduklar dakikadan beri kendisini dikkatle kontrol eden

Aye,Selimde garip hal olduunun farkndayd. Gzlerini Gntlye dikmi olduu halde onu grmediini de anlamt. yleyse byle btn ruh ve gnl ile neden dinliyordu? Gntl btn bu skntlarna ramen okuldaki hayatlarnn Hayalden bile stn ve derin bir zevkle getiini sylerken Selim irkildi ve aml Koruya giderlerken Gntlnn kendisine okuduu iiri hatrlad: Sevda gibi bir gizli emel ruhuna sinmi; Bir haz ki hayalden bile stn ve derinmi. Gkten gelerek gnlne rzgar gibi inmi, Bir sr ki bu lsen bile asla aamazsn imdi Gntl, konumasn tamamiyle Selim Pusata bakarak yaparken baklar yine vahilemiti. Artk Selim onun sesini de duymuyor, yalnz korkun gzellikteki gzlerine bakyordu. Aye bu bakmadan rahatsz olmutu. Fakat birka saniye sonra bu rahatszlk byk bir aknlk iinde kayboldu. nk konuma bittii zaman Gntly ar gsterilerle alklayan talebeler ve hocalk dolaysyla buna katlan retmenlerden baka Selim Pusta da herhalde mrnde ilk defa birisini alklyor, Gntl de bayla selam vererek bu alka teekkr ediyordu. Aye, bu yry Selimin hi beenmediini,onun iin kalarnn atlp sert baktn anlad. Aslnda Selim sert deil, krgn bakyordu. Gen kzlar tarafndan yaplsa bile, askeri bir tren bu kadar kepaze edilebilir miydi? Geit resmi nihayet askeri bir yryt ve askerlere yakr ekilde yaplmalyd. Beyninde dnceler birbirini kovalar ve bunun tartmas yaplrken birdenbire dalgnlndan kurtularak gzlerini geie dikti: Son snf atlet kl ile geiyordu. Hangi mucize olmutu da yry kvamna girmi, yoksa kzlara perinin sihirli denei mi dokunmutu? Bu yry gzel, belki de ok gzeldi. Ik kzlar son mangada idiler. Niin diye kendi kendine soran Selim,cevabn bulmakta gecikmedi: nde edebiyat ubesi rencileri vard,fenciler arkada kalmlard. Son mangann birinci srasnda Gntl, Aydolu ve Nurkan yan yana idiler. Dirsek temasn kaybetmeden yryleri, selam iin ba evirileri askerce olmutu. Selimin drt be adm nnden geiyorlard. Kzlarn yzleri ciddi olmakla beraber gzlerinin ii glyordu. Deminden beri onu gz hapsinde tutan Aye,birdenbire Selimin suratnn asldn,adeta hakarete uram gibi fkelendiini grerek yavaa Ne oluyorsun? diye sordu. Soru cevapsz kalm ve geit resmi bitmiti. Atletik gsteriler ve ritmik hareketler balyordu. Btn davetlilerin merakla ve beenerek seyrettikleri bu program parasn Selime grmedi. Bir aralk,normal okul kyafetini giymi Gntlnn belirerek "aya buyurun demesine kadar ne hareketler yapldnn,ka dakika getiinin farknda olmad. Masalarda bol biskvi ve pasta bulunuyordu,izciler bardaklara ay koyuyordu. Gntl en nazik glmseyiiyle sordu:

Geit resmini nasl buldunuz efendim ?

Pusat buna en sert tavryla cevap verdi: Siz olmasaydnz belki gzel olacakt.

Aye ararak sze karmak iin davranrken glmseyii kaybolmayan Gntl byk bir soukkanllkla: Kusurum neydi efendim? diye sordu.

Pusat alaycln taknmt: Tek bana bir takm bozan kahramanlar grlmtr. Siz de galiba onlara nazire yaparak bugn tek banza bir geit resmini bozdunuz!

Kalabalkta bakalarnn da iittii bu sert edal szler zerine Aye kt: Kzma neden byle sylyorsun Selim? Ne yanl vard ki sanki? Ben hibir eksiini grmedim

Selim Ayeye dnd: -Daha ne yapacakt? Manga banda olduu halde selam sahasna girince ban saa evirdi Aye bir ey anlamamt: evirirse ne olur? diye sordu. Bir ey olmaz. Geit resmi bozulur.

Aye hala anlamamt. Gntl hala glmsyordu. Selim devam etti: Bata bulunanlar, yanndakilerin hizay korumas iin ba evirmez. Gntl evirdi.

Aye, Selimin byle bir kusuru asla ho grmeyeceini bildii iin sustu. Fakat Gntl susmuyordu: Biliyorum efendim. Bilerek yapmak kusur olmaktan karak su olur. Neden byle yaptnz? Sz vermitim: Sizi selamlamak iin

Konumann bu mecraya dklmesi Ayenin houna gitmemiti. Selim, Ayeye bakmamakta devam ederek cevap verdi: Beni bahtiyar ettiniz. bulunmayabilirdiniz. Fakat sznz tutmak iin mangann banda

Ama o zaman daha uzaktan selam vermi olacaktm.

Selim buna cevap vermedi. Sarho olmutu. Deminden beri elinde tuttuu ay bardan arap kadehi gibi kaldrarak: erefinize iiyorum, dedi. * * *

Dnyorlard. Yakc bir gne vard. Selimin yz iyice kzarm, ba yine yanmaya balamt. Tam yarn vazifeye balayacakken yeniden hastalanmak ok tatsz, hatta utan verici olacakt. Elini yznde gezdirip scakl iyice duyduktan sonra: Beni galiba gne arpt, dedi.

Aye gayet durgundu. Selimin yllarca dnse tahmin edemeyecei bir cevap verdi: Seni gne deil, gn arpt.

Selim sarslmt. Okuldan kal beri solunda yrd halde dikkat etmedii birisi, kolundan tutarak ok yava bir sesle ilave etti: Sizi gn deil, Gntl arpt yzbam!..

Hayretle ban eviren Pusat, Yekin iren baklaryla yz yze geldi.

20. BLM

lk gnleri byk bir istekle yapt vazifesi Selime ar ve skc gelmeye balamt. Bunu nce bro arkadalaryla olan ruh ve miza badamazlna verdi. Fakat bunun zoraki bir yaktrma olduunu hemen anlad. yleyse neydi? Acaba kendisinde henz farkna varmad bir hastalk m vard? Zaman zaman ok eski alar hatrlar gibi olmas, iinde o zaman yaam olduu hakknda garip duygular belirmesi,bunlar hatrlarken anlatlmaz ve anlalmaz bir ac ile ldracak hale gelmesi hastalktan baka ne olabilirdi? Bir zamandr Ayenin kendisine kar deitii de bir gerekti. Grnrde bir ey yoktu. Aye bir ikayet veya tenkitte bulunmamt. Ama Selim bir eyler olduunu seziyordu. Artk alma odasndaki yrylerini de brakmt. kinin yasak edilmesi enerjisinin bir ksmn alp gtrm, eskisine gre ok halsiz olduunu anlamt. Bir akam Aye, masasnda imtihan katlarn dzeltirken Selim de kendi masasnda harb tarihi kitabna bakyordu. Okumuyordu. Yine dalmt. Not kadna, ne yazdnn farknda olmadan bir eyler karalyordu. Bir aralk dalgnlktan kurtularak kada bakt. Byk harflerle KEY yazmt. O anda kendisini eytan m drtt, nedir, bunu sadan okudu. YEK oluyordu. Aklna uursuz Yekle ona tpatp benzeyen Doktor Key gelince harflerin bu hokkabazlna hayret etti ve ani bir merakla Ayeye sordu:

Key ne demek?

Aye onun beklenmedik sorularna, szlerine alkt: ok iyi manasna gelir. Ya yek? Kt ruh demektir. Yani? Yani eytan!

Pusat ok armt: eytan m diye adeta kekeledi. Evet! Bunlar hangi dilde bu manalara geliyor. Eski Trk lehelerinde

Selim kalkarak gezinmeye balad. Dncesini Yek zerinde younlatrarak onu ilk grd andan bu yana olanlar hatrlad: lk karlatklar gece Kendinden yirmi be ya kk bir kza ak olacan Levh-i Mahfuzda grdm demi, Leylann tahtn varisi olduunu sylemiti. Baka bir gece onu evlerinin nnden geerken grm, biraz sonra da Yek imzasyla Erzurumdan saat nce ekilmi bir telgraf almt. Bunda Leylann hakiki adnn Hanzade olduu haberi vard. Nurkann piyanosunu dinledii gece dt yerden onu Yek kaldrm, sonra tpk bir asker gibi yryerek ayrlmt. Btn bunlar ancak eytann ii olabilirdi. imdi Aye kendisine Yekin eytan demek olduunu sylyordu. Din kitaplarndaki eytann varln kabul eden bir kimse olsa eytann kendisine musallat olduuna inanacakt. Peki, bu tesadfler neydi? Yek kimdi? O zaman Leylann szlerini hatrlad: O ok tehlikeli bir ajandr, demiti. Belki o prenses kendisine baz ipular verebilirdi. Pusat bunu dnnce birdenbire Leylay grmek iin byk bir istek duydu ve ge vakit bu istekle girdii yatanda yar uykusuz ve ok rahatsz bir uyku geirdi. Ertesi gn vazifesinden kp da Hanzadenin evine ynelirken kendisinde dn geceki istek kalmamt. Leyladan holanyor, fakat ekiniyordu da. Bir prenses olduu iin ona sayg duyuyor,bu sayg kendisini bir takm kaytlara zorluyordu. Bu kaytlar, bakalarna kar asla gstermedii deer vermeden douyordu. Onun yannda kendisini hr hissetmiyordu. Pusat yllardr insanlar o kadar deersiz ve baya bulmaya almt ki, stnln kabul ettii birisiyle karlamaktan rahatsz oluyordu. Hele bu birisi gen ve gzel bir kz olunca ona

yaklamaktan adeta rker hale geliyordu. Fakat Leylann yle de bir ekicilii vard ki, yakc alevin pervaneyi ekmesi gibi Pusat kendisine yaklatryordu. Glsafa Kalfa kapy ap da Buyrun Yzba Be dedii zaman Selim adeta heyecanlyd. Bu ikinci geliinde salonu daha ahane buldu. Leyla gelinceye kadar geen birka saniyede hzla gz gezdirdii duvarlarda ok sslemeli kllar, baklardan baka Fatihin bir tablosu,kim olduunu bilmedii bir padiah veya ehzadenin resmi dikkatine arpt. Osmanl mparatorluunun son snrlara vard zaman gsteren bir harita ilgisini ekti. Leyla geliyordu. Kalkarak ona doru birka adm yrdkten sonra tam askerce bir durula selamlad ve elini perek yine dimdik bir vaziyette bekledi. Leyla, Selime ok tesir eden glmseyile: Sizi daha nce bekliyordum, dedi ve yer gsterdikten sonra Niin solgunsunuz? Rahatsz msnz? diye sordu.

Pusat, konumann bu konuya geleceini aklna getirmemiti. Ksaca: Birka gn hasta yattm, diye cevap verdi. Ne idi? Bilmiyorum. Doktor bir isim vermedi mi? Ruhidir dedi.

Selim bu ruhi kelimesini syler sylemez iyi etmedim diye dnd. Leyla ciddilemiti.: Gizlemeye altnz bir sknt olduu belliydi,diye sze balad. Bunu banzdan geenlere vermeyi isabetli buluyorum. Byk darbelere uradnz,ama zaman ve dayankllnz sayesinde bunlar geitirdiinize inanyorum. Aye Hoca Hanmla herhalde iyi geiniyorsunuz. Bunun dnda sizi bedbaht eden sebep ne olabilir? Acaba yasak bir sevgiyle mi yaralsnz?

Selim sert bir sesle sordu: Bunu nereden kardnz?

Leyla sakin, fakat ok tesirli konuuyordu: zntnzden, doktorun tehisinden ve Ik Kzlardan bahsederken yznzde beliren izgilerden

Bunu baka biri syleseydi Selim hemen hcuma geer, alaya balard. Bu sefer bunu yapmad ve sustu.

Sustu, fakat iinden itiraf etti. Leyla doru sylyordu. imdiye kadar bu gerei kendi vicdanna bile sylememi,byle bir gerein varln dahi kabul etmemiti. u anda onu bir prenses syleyince artk daha fazla saklamakta mana kalmyordu. Ayenin, Yekin syledii doru olmasa bile Leylannki doru idi: Selim Pusat Gntly sevmiti. imdi ikisi de susarken dnyor, Ayenin son zamanlardaki deiikliinin sebebini kavryordu.Demek ki bakalar Selimi kendisinden daha iyi anlyordu. Demek ki sr olmas gereken bu sevgiyi saklayamamt. Bu hkm verince yine yznn yanmaya baladn duydu ve Leylaya bir ey sylemek zere iken Glsafa Kalfa tekerlekli masasyla ieri girdi. Selim bu gzel, demli ayn tadn alamyordu. Leyla da dnceye dalm, adeta misafirinin varln unutmutu Akamn loluu balyordu. Sze balayan Leyla oldu: Hangisini seviyorsunuz? En vahisini Iztrabnz bundan m? Hayr! Ya neden? Anlatlmaz bir ey. imde onu ok eskiden tanyormuum gibi bir duygu var.

Leyla yine dald. ayn yudumlarken gzleri duvardaki Osmanl mparatorluu haritasna taklmt. Bir ara dalgn kaldktan sonra: Bu duygu, sevginizin iddetinden olmasn?, diye sordu. Sanmyorum. Bu duygu Gntly tanmadan nce de vard. Gntl m dediniz? Ne gzel bir ad var. Demek bu gzel ve duyulmam adn sahibi yrtc bir kz

Selim, ac bir bakla Leylaya baktktan sonra sustu. Bu konuyu kapatmak istiyor, fakat teki brakmak brakmyordu: Kimin kz?

Pusat ard. Hafzasn yoklad. Ayenin Ik Kzlardan bahseden szlerini hatrlamaya alt. Aydolunun mhendis, Nurkann tccar kz olduunu iitmiti. Fakat Gntlnn babasndan sz edildiini duymamt. Bezginlik iinde: Bilmiyorum, diye cevap verdi.

Leyla ok kibar bir glmseyile Pusata baktktan sonra: Demek sevgi sizi o kadar sarm ki, Gntlnn kendisinden baka herhangi bir eyi dnmek imkann bulamamsnz, dedi.

Bu sz doruydu. Fakat Selim, mahremiyetinin bu kadar didiklenmesinden holanmamt: Prensesim, dedi. Bu,yle zerinde durulacak bir mesele olmadna gre kapatsak olmaz m?

Leyla yine glmsedi: Olur mu? Siz benim iin herhangi bir kimse deil ki bunu kapatalm. Size ztrap veren bir ey var. Dost olduumuza gre bu ztrab yok etmeye almak benim vazifem deil mi?

Pusat yine kendisine kzmaya balamt. Karsndaki, Leyla gibi ahane bir prenses de olsa derdini, zaafn ona anlatmak mr boyunca bugne kadar gtt prensipleri hie saymak oluyordu. Leyla imdi onun bu aresiz haline bakp yardm etmek istediini sylyordu. Selime gre yardm ancak savata, g durumda kalan birine yaplmas gereken bir vazife olabilirdi. Evli bir adamn gen bir kza duyduu akn aresini baka bir gen kz bulacakt. Birdenbire bunaldn hissetti. Yz kpkrmz oldu. Odann loluu iinde bunu gren Leyla sordu: Yznz neden krmzlat. Sizi skm olsam bile bu konuyu kapatmayacam Selim Be. Sizin hi kimseden hibir yardm istemeyeceinizi biliyorum. Fakat siz benim iin herhangi birisi deilim. yle deil mi? Evet. O halde bunu kurcalamam sizi skmasn. zntl, bezgin anlarmda sizden grdm yardmn karlnn biraz da olsa verebilmek iin bu meseleyle ilgilenmeme msaadeniz rica ederim. Bu trl konumanzla beni utandryorsunuz prensesim. Her ne buyurursanz emrinizdeyim

Uzun bir sessizlik daha oldu. imdi salon prl prl klar iindeydi. Tekerlekli masay gtren Glsafa Kalfa, Leylann iaretiyle elektrikleri yakmt. Pusattaki sinir gerginlii yatmt. Burada insan gnl rahatlna kavuturan bir hava vard. Belki de Leylann asil ve ahane yz ile kibar tavrlar bu havay yaratyordu. Vaktiyle Leyla zerinde konuurken Aye de ok kibar olduu iin prenses dendiini, bu tavr ile retmenlere bile sayg telkin ettiini sylemiti. Doru idi. Leyla dnyordu, dnrken de baka trl gzeldi. Pusat onu incelemek ve Gntl ile ltrmek frsatn bulmutu. fkeli ve melankolik gecelerinde onun bu gzelliinin farkna varm olduunu anlyordu. Fakat Gntl ile karlatrnca mesele atallayordu. kisi, baka baka alemlerin gzelleriydi. Gntly Nurkan veya Aydolu ile mukayese etmek olabilirdi. Fakat Leyla ile bunu yapmaya imken yoktu.

Selim bunlar dnerek prensesin gzelliini seyrederken birdenbire dalgnlndan kurtulan Leyla, Selime bakarak glmsedi ve: Beni Gntl ile mukayese mi ediyorsunuz?, diye sordu.

Selim arm grnmedi ama adamakll ard ve imden geenler, yzmden bu kadar ak seik belli oluyor mu?, diye dnd. Leylada kendi gzelliine tam bir gven olduu anlalyordu. Dorusunu sylemek gerekirse bunda haklyd. yi bildiniz prensesim, dedi. Fakat mukayeseyi yapamadm. nk ayn cinsten deilsiniz.

Leyla yine glmsedi ve Selim Prenses,silahn iyi kullanyor diye dnd. Bu glmseyi, bir erkek iin korkun bir eydi ve buna dayanmak her yiidin ii deildi. Bundan dolaydr ki, buraya Yek hakknda konumak iin geldii halde onun adn bile anmam, kendisini Leylann bysne kaptrmt. ok gen grnyordu. Onu aml Koruda grd ilk gece liseli bir kz sanmt. Yan renmek dncesiyle: Ka yldr retmenlik yapyorsunuz?, diye sordu. Leyla tekrar glmseyerek: Yirmi sekiz yandaym yzbam, diye cevap verdi.

Selimin Leylaya baklarnda imdi hzn doluydu. Gnlndekiler kefolunca iine kapanm ve esas tabiat haline gelen hzne dnmt. Leyla gayet ciddileerek konumaya balad: Selim Be! Sizi be yl nce tandm zaman ruhunuzda hznden eser yoktu. Yeni retmendim. Hayatmn g anlarn yayor, hatta tehlikeler iinde bulunuyordum. Aye Hoca Hanm bizi tantrd zaman henz kralc olduunuzu bilmiyordum. Fakat bana gven vermitiniz. Banzdan geenlerden sonra kralc olduunuzu hesaba katarak sizinle dost olabileceinizi dndm. aml Koruda beni azarlarken bile sizi kendime yakn ve gvenilir bir insan olarak grdm. imdi daha iyi tanyor ve desteiniz olmak istiyorum. Sizi Gntlnn penesinden kurtarmak iin bir are bulmam lazm. Dneceim. Ama siz bir are biliyorsanz ve bana bir vazife dyorsa syleyin, hemen tatbik edelim.

ahane prensesin gnlden gelen szleri Pusatn iindeki hzn datmt. Demek ki, o da dost kalbe muhtat: Prensesim, dedi. Bunun klasik tek bir aresi vardr. Fakat o are de hemen daima nazari kalmtr. Nedir? I bastracak daha parlak bir k yle bir k var m? Var. Fakat o kadar yksekte ki, dnmek bile lgnlk olur.

Leyla gzlerini Pusata dikerek birka saniye bakt. Sonra kendisini dayanlmaz derecede gzelletiren glmseyiiyle: Msaade ediyorum. Beni sevebilirsiniz, dedi.

21. BLM

Selim,uzun ve gzel bir rya grm insanlara benziyor, ryann tesirini stnden atamyordu. Tosun resimli dergiye bakarak oyalanrken o da okumak iin ald kitabn ayn sayfasna gzlerine dikmi, zaman ldryordu. Bir aralk, elinde dergiyle babasna yaklaan ocuk, yann sevimli safl ile sordu: Baba! Bu bebek hasta m?

Bir reklam resmini gsteriyordu. Tombul bir ocuk,reklam yaplan biskviyi isteyerek alyordu. Selim: Hasta deil, ackm, diye cevap verdi.

Tosun, babasnn szn kabul etmedi: Ama alyor.

Tosunda bir bilmilik hali vard: Alar alamaz. Hastalar alar. Nereden biliyorsun? Annem syledi.

Tosunun cevab Selimi birdenbire ilgilendirdi. Dikkatle Tosuna bakarak sordu: Annen ne syledi? Annem hasta olduu iin alad. Ne zaman? Her zaman

Selim kalarn att. Tosun her zaman diyerek phesiz birka defa yahut birok kere demek istiyordu. O zaman Selim, son zamanlarda Ayede grlen deiikliin i yzn anlar gibi oldu. Hasta olsa phesiz Selimin bundan haberi olacakt. Demek ki alam, aladn Tosun grp, sormu o da hasta olduum iin alyorum demiti. u halde Aye, Selimin i dnyasndaki frtnay biliyordu. Zaten bilmese, veda treni dnnde Seni gn arpt der

miydi? Pusat birdenbire yreinin szladn duydu ve su ilemi insanlarn ruh durumu iinde pencereden ufuklara doru bakt. Mrldanr gibi Ben byle mi olacaktm?, dedi. Arkasndan yine ylece Niin byle oldum?, diye sordu. Artk g anlarda bir kurmay gibi doru ve abuk karar veremiyordu. Kalkt. Gezinmeye balad. Ne kadar gezindiinin farknda deildi. Ayenin gelmesiyle duraksad. Ona bir eyler sylemek, gnl alc bir davranta bulunmak istiyordu. Fakat hibir ey yapamad. Ayenin selamna gayet souk bir karlk verdikten sonra odada yrmesine devam etti. ocukluundan beri byleydi. Tarziye vermek, gnl almak elinden gelmiyordu. Bunu bir gurur meselesi yapt iin deil,elinden gelmedii iin byle davranyordu. Ayeyi incitmi olmaktan byk bir azap duyuyordu da yanln dzeltmek iin tek bir sz syleyemiyordu. u anda,mrnde ilk olarak,byle yapmann yakksz bir hareket olduunu dnp kendi kendisine kzd. Odada yrrken beyninde karanlk ve kark bir dalgalanma olduunu hissetti. Bu skntl duyguyu zmeye alyordu. zd de O mendebur Yek Kendinden yirmi be ya kk bir kz seveceksin demi ve o zaman Yekle alay eden Selim onun syledii hale dmt. O akam Selim yemeye oturmad. Ayenin de yemedii dikkatini ekti. Geceleyin Aye mutad dnda ok erken yatt. Pusat yine kara kadere gmlm olduu halde oturuyor,bazen odada biraz geziyor, arasra bir kitap alp kartryor,vakit geirmeye, i skntsndan kurtulmaya urayordu. Gece yars oktan gemiti. Hala oturuyordu. imdi nnde kaln bir albm vard. Son yapraklardan biri ak olarak duruyor,Selim gzlerini yaprak bandaki resme dikmi olduu halde dikkatle bakyordu. Bakt keye Gntlnn resmi geirilmiti. Liseyi bitirmek zere iken ektirmi, bir tanesini de sevgili hocas Ayeye hediye etmiti. Kzn muhteem bir gzellii vard. Baklarnda dii parsn yrtcl ile inceliin hzn birlemiti. Selim balangta ona da herkese bakt gibi umursamadan bakm, hatta baz dnceleri iin km,alay etmiti. Fakat o bunlara hi aldrmamt. lk ziyaretlerinde Selimi merakla incelemesi, Selimin Eski Arkadalar marndan holandn bir takm tahminlere dayanarak bilmesi, kendisine sizin gibi frtnal bir hayat yaam bir asker demesi ile Selimin ilgisini ekmeyi baarmt. Selim, Gntlnn gzlerini tanmt. Fakat nerede tandn hatrlamamak kendisini ileden karyordu. Huzur ayhanesine gittikleri zaman da Gntl yine kendisini tetkik etmi, Selim onunla gz gze gelince yine,ok eskiden tand bu kz hatrlamak iin ztrap ekmiti. Orada tartmlard. O arada kzn sesi aml Koruda o grnmeyen, esrarl kadnn sesine ok benzemiti. Ya hele Huzur ayhanesinden aml Koruya gidi. Yolda Gntlnn okuduu iir ve iiri okurken sesinde ykselen ldrc ahenk Ve sonra Selim bin yl, iki bin yldan beri yaadn sylemesi,ben de o zamandan beri yayorum demesi ve Ben o zaman ok atlmayanlardan biriydim diye tamamlamas Btn bunlar kendisini Selime sevdirmek iin birer sebep deil miydi?

Selim gzlerinden perde kalkan bir insan gibi gerekleri grmeye balyordu. Artk hibir phesi kalmamt. Gntl,ak konusunu uuraltna atm bulunan Selim kar taaruza gemi,hem gzelliini, hem zekasn kullanarak kendisini zorla,evet zorla sevdirmiti. Fakat bunu niin yapmt? Pusat resme dikkatle bakyordu. O kadar canl idi ki,neredeyse konuacak gibi geliyordu. Selim,iinde bir fkenin kabardn sezinledi. Hem Gntlye hem de byle bir zaaf gsterdii iin kendisine kzyordu. Fakat btn bu fkeye ramen gittike artan bir ilgi ile resme bakmaya devam ediyordu. Kz, saatlerce baklacak kadar gzeldi. Bu sefer Gntly Leyla ile ltrmek istedi. Olmuyordu. Hakikaten baka dnyalarn varlklaryd. Ne kadar zaman getiini bilmiyordu;birden yan banda bir el uzanarak albmn yapran evirdi. Gntlnn resmi arkada kald. imdi stte olan sayfann banda Ayenin resmi vard. Selim,yapra eviren kim diye ban kaldrnca karsnda arkada erefi grd. Hznl bir glmseyile bakyor ve Ayenin resmini gsteriyordu. Selim korkmad. armad da. Hatta onu grnce sevindi. Yzne bakt. erefin gzleri slakt: eref, alyor musun?, diye soru. Arkada ceketinin dmelerini zerek at. Yreini gsterdi. erefin kalbi kanyordu. O zaman Pusat ciddileti: Niin eref, niin?, diye sordu.

erefin gzlerindeki slaklk artmt. Yava bir sesle: - Hakkn yok Pusat, dedi. Yanaklarna iki damla ya inerken devam etti: Sen byle mi olacaktn?

Selim kpkrmz oldu. Albm kapatarak etajere koyduktan sonra ayaa kalkarak: Iztrap ekiyorum eref, dedi.

erefin gzlerinden yalar birbiri ardnca dklyordu: Bu ztrap vaktiyle beraber ektiimiz ztraptan daha m byk? Rtbelerimizden olduk. Askerliimizden uzaklatrldk. ftiraya uradk. Bunlarn yannda sevginin sz m olur?

eref sustu. Yreinin kan,kapatt ceketinin stne kyor ve yarasn eliyle bastryordu. Selim derin bir zntyle arkadann kanayan yarasna bakarak: Iztrabm yalnz sevgiden deil, diyebildi.

eref kesin bir ifadeyle cevap verdi:

Biliyorum. Gemii hatrlayamadn iin ztrap ekiyorsun. Seninle Tanrkut Metenin ordusunda birer yzba deil miydik? Sen o zaman da ak yznden Tanrkutun buyruuna kar gelerek, bugn baka bir hviyetle nne kan sevgiline ok atmamak iin idam olunmam mydn? Pusat! inden gelen bu aksi drt nedir? ki bin yl sonra da ayn delimenlikleri yaamak sana yakr m?

erefin bu szleri Selimin beynindeki karanlk bir noktay aydnlatt ve byk bir yk atm insann ferahl ile arkadana: Suun hepsi bende deil, dedi. Hepsi sende, dedi. Kendini o kzla bir mi tutuyorsun? Sen yzba ve kurmay aday idin. Sen karar ve irade adam idin! Ya o kimdi? Kimin kz idi? Aratrdn m?

Selim beyninden vurulmua dnd. Cevap vermeye vakit kalmadan eref devam etti: Pusat! Kendine gel. radeni takn. Akln kullan.

Hznl sylenen bu szlerden sonra daha byk bir hznle szlerini tamamlad: Allaha smarladk.

Pusat nemli gzlerle Gle gle diye cevap verdi. El sktlar. eref ar ve sessiz admlarla kapya doru yrd. Tokma tuttu. Fakat kapy amadan birdenbire oradan kayboldu. Selimin gzleri masadaki saate iliti. Sabahn drd idi. Kendisini ok diri hissediyordu. Arkada erefin szlerini ve sulamalarn dnmeye balad. Ona hak vermemek mmkn deildi. eref ayn zamanda kendisinin uzun zamandr zemedii dm zm, Gntly nereden tandn ifa etmiti. Demek bu kz, yahut karanlkta sesini duyduu esrarl kadn, iki bin yl nce idamna sebep olan sevgiliydi. Demek o zaman ona ok atma buyruunu yerine getirmemi , bu disiplinsizlii hayatyla demiti. Dnyordu. Bandan geen korkun bir eydi, ama o korku deil, ztrap duyuyordu. Gzleri bir noktaya takl uzun bir zaman geti. Sabah olmutu. Odaya giren Aye dikkatle Selime bakarak: Hasta msn?, diye sordu. Hayr! Yzn neden sapsar? Bir eyim yok.

Aye srar etmedi. Kapya yneldi. Fakat birdenbire geriye dnerek merakla sordu: Bir yerin mi kanad?

Selim fkelenmiti: Bunu da nereden kardn?

Aye kapnn tokman gsteriyordu: Bu kadar ok kan nedir? Kan m?

Selim, geceyi ve erefin kanayan kalbini hatrlad. Aye meraktan ok korkuya benzer bir duyguyla tekrarlad: Bir yerin mi kanad? Hayr

Bu inat hayr zerine kadn dikkat ve kederle yle bir baktktan sonra sabunlu bir bez getirerek kan silmeye balad. Bir yandan da Selimi kontrol ediyor, sararm yzne bakarak bir eyle anlamaya alyordu. Fakat onda yznn solgunluundan baka hibir deiiklik yoktu. Aye, merakla korku aras bir duygu iinde, geceleyin bir eyle gemi olduunu sezinleyerek bunun ne olabileceini anlamaya alyordu. Bu heyecanla kahvalt sofrasn hazrlad. Bir aralk aklna taklan bir noktay zmek iin Selimin dolabn aarak tabancasnn orada olup olmadna bakt. Yerindeydi ve dokunulmamt. Aye bu aramann lzumsuz bir kuruntu olduunu biliyordu,ama kap tokmandaki kanlar kendisine o kadar dokunmutu ki, byle sama bir aramadan bile nefsini alkoyamamt. Kocasnn soluk benzi ve hznl baklar Ayenin iinde garip bir iz brakmt. u esrarl kan olmasa bile onun ok ztrapl bir gece geirdii gn gibi aikard. Birdenbire ona kar iinde bir acma duydu ve btn kusurlarna ramen bu adamn u kalabalk dnyada yapayalnz olduunu dnerek onu memnun edecek bir ey yapmak istedi. Selim, Ayenin hususi ekilde demledii limonlu aydan ok holanrd. Biraz vakit alacakt ama tereddd etmedi, demli ay hazrlamaya koyuldu. Btn bunlar olurken Selim,olan bitenden habersiz,bir noktaya dalgn dalgn bakyordu. erefin kaybolduu andaki dirilik gitmi, onun yerine bir uyuukluk gelmiti. Btn gece uyumamann getirdii tepki ile uyumak ihtiyacn da duyuyordu. Aye ay hazr demeseydi belki de gzleri kapanacakt. steksizce kalkp sofraya oturdu. nnde,Harb Akademisinde iken Ayenin demli aylarn itii byk beyaz fincan vard. Eyaya deer vermeyen Pusat nedense bu fincanla ay imeyi sever olmutu. Uzun zamandr ortada olmayan bu fincan bu sabah Aye srf onu memnun

etmek iin karm, fakat Selim ona donuk gzlerle bakarak susmu, memnun olduunu belli eden bir sz sylemedii gibi yznde de Ayenin arad bir izgi gzkmemiti. Fincana konan ay, rengi ve kokusu ile en titiz ay tiryakilerini bile imrendirecek kadar gzeldi. Ayede bir eyler yapmak hevesi ile devam ediyordu. Pusatn fincanna ekeri koyduktan sonra kartrmay da ona brakmayarak kendi yapt ve yine kendi hazrlad kurabiyelerden birini de nne srd. Kendi aynn ekerini kartrrken gzlerini tekrar Selim dikerek ay imeye balamasn bekledi. Selim aya,fincana bakp birka saniye durduktan ve eskilere doru gidip hayalinde baz sahneleri yaadktan sonra elini fincana uzatarak demli ayn ilk yudumunu tatt. Ayn anda Ayenin gzleri alarak ve rengi bembeyaz olarak Selime: Elin kanl, diye heyecanla seslendii iitildi.

Fincan yerine koyan Pusat,eline bakt. Avucu phtlam kanla boyalyd. Rengi bsbtn solarak Ayeye baktktan sonra sert bir hareketle ayaa kalkt. Ne yapacan bilemeyerek birka saniye durdu. Sonra, yaral kalbine elini bastran erefle el sktn hatrlayarak ac ac glmsedi.

22. BLM

O geceden sonra Selim daha ok iine kapand ve kap tokma ile kocasnn elindeki kanlar kendisi iin korkun bir muamma olarak kalan Aye daha byk bir elemin iine gmld. Artk bir evin iinde iki yabanc gibiydiler. Ayenin uuraltnda uzun zamandr sakl duran tasa aa km, Selimin de arkada gibi canna kyacandan ciddi ekilde korkmaya balamt. Ona bir ey soramyor, sorsa bile cevapsz kalyordu. Selim de Ayeye hibir ey sylemiyor, fakat baz halleriyle anormal bir hava iinde bulunduunu gsteriyordu. Bir gece erefin resmine gzlerini dikmi olan kocasna yavaa Selim diye hitab ettii zaman Selim, gzlerini resimden asla ayrmayarak Syle eref diye karlk vermiti. Sonra sk sk onun mezarna gidiin manas neydi? Ne ruha, ne de ahrete, hibir eye inanmayan bir insann, en yakn arkadaa da ait olsa, bir mezara tpk bir canlya gider gibi gidileri neyi gsteriyordu? Ayenin bir de uuraltnda tutmaya alt baka bir duygusu,yahut kederi vard: Bir kadn olarak, Selimin Gntlye gsterdii yaknlktan tedirgin olmutu. Hibir kadna,hele ocuk yerine koyup deer vermedii bir gen kza kar byle bir ilgi gstermesi akln alaca ey deildi. Geri ortada henz elle tutulur bir alamet yok denebilirdi, ama Aye, kadn kalbi ile bir eyler sezinlemiti. Selimim bir sinir ve ruh doktoruna gstermek istiyordu. Fakat bunun sznn dahi edilemeyeceini biliyor, areler aryor, acaba byle bir doktora, doktor olduunu bildirmeden Selimi gsterip bir tehise varabilir miyim diye dnyordu.

Nazari olarak bunu yapmak, btn nazariyelerde olduu gibi, pek kolayd. Fakat yapmaya gelince i deiiyordu. nce,kendisine gvenebilecei bir ruh doktoru bulmak lazmd. Bunu hi kimseye sylemeden, kendi kendisine bulmas gerekiyordu. En samimi dostuna bile sylese gnn birinde yaylarak Selimin duymas ihtimali vard. Selim duymasa bile bir muayene ile kocasnn adnn deliye kacan biliyordu. Zaten daha o uursuz muhakeme srasnda bile Selime bu gzle bakmamlar m idi? imdi, hi olmazsa zahiren kapanm olan bir meselenin almasna sebep olmak, kabuk balam bir yaray demekten baka bir ey olmayacakt. Haydi telefon rehberine bakarak ruh doktorlarnn adn bulsun, bunlardan hangisinin daha iyi olduunu nasl bilecek,yahut herhangi birisini seerse onun kafa yapsn nasl anlayacakt? Ya Selimin fikirlerine dman birisi kar da sr kalmas gereken muayeneyi ifa ederse ne olacakt? Yahut az sk olmakla beraber Selime bir ktlk etmeye kalkarsa ne yapabilirdi? Btn bu engeller alsa da doktor,bir tandkm gibi Selimle buluturulsa Selim bir ey anlamayacak myd? Geri baz ilerde ocuk kadar saft, ama tehisini koymas iin doktorun soraca sorular, yahut Selimin yzne herkesten daha dikkatli baklar nasl bir tesir yapacakt? Hayr, hayr! Bu i olmayacakt. Aye ok zgnd. Dini inanlar dolaysyla teselliyi imdilik adamakta bulmutu. Selim de karamsarln son ucunda yayordu. steksizlii kendisini bile rahatsz edecek bir hal almt. Artk, yannda huzur ve bahtiyarlk duyduu Leylaya da gitmek istemiyor, ancak brodaki alma srasnda zaman zaman kederini unutarak kendisini evraka verebiliyordu. Bir gn hi ummad bir katla karlamas Pusat iin adeta bir srpriz oldu. Eline Birinci Cihan Savann Kafkas Cephesine ait mhim bir emir gemiti. Onun buraya nasl girdiini aratrmak bile balbana bir alma konusu olabilirdi.Fakat o kadar mhim ve ilgi ekici idi ki,Selim kendisini btn varl ile ona verip her eyi unuttu. Yaz biraz g okunur olduu iin btn dikkatini yazda younlatrd ve evresiyle ilikisi kesildi. Bu tatl dalgnlk birdenbire masa komusunun aksak ivesiyle kesildi. Osman Fier: te Leyla Hanm geldi diyordu. Leylann ad geer gemez Pusat hzla ban kaldrarak gzlerini salonda gezdirdi. te yine hata yapm, sert hareketlerin ve hzla ba kaldrmann kendisine yasak edildiini yine unutmutu. Bu sebeple bir an evresini gremediyse de bu sefer arza abuk gemi ve gzleri Leyla Hanmn zerinde dmlenmiti. Bu, onun umduu Leyla, yani Leyla Mutlak deil, vaktiyle bir sre bu broda alm olan bir uzmand ve eski arkadalarn yle bir grmee gelmiti. Selimin hzla ve ilgiyle ban kaldrarak Leyla Hanma bakmas Osman Fierin gznden kamamt. Glmseyerek gayet yava bir sesle: Yoksa siz Mecnun musunuz?, diye sordu.

Pusatn kalar atlmt: O da ne demek? Leyla adn duyunca ok ilgilendiniz de Bundan ne kar? Leyla ile bu kadar ilgi ancak Mecnuna yakr da

Selim o zaman Leyla ile Mecnun diye bir roman olduunu hatrlad, yava, fakat ok sert bir sesle Ben byle budalaca akalardan holanmam diye karlk verdi. Osman Fier sindi ama Selimin de sinirleri iyice gerildi. Bu ylk Yahudi, cann skarak alma temposunu bozmutu. nndeki evrak incelemeye devam edemeyeceini anlad ve duvar saatine bakt. Grev bitimine on be dakika kalmt. Tam o srada hademe gelerek Selim Be,sizi telefondan istiyorlar dedi. Bu da umulmadk bir eydi. Kalkarak yrmeye balarken hademe arkasndan seslendi: Telefon Mdr Bein odasnda efendim.

evresiyle o kadar ilgisizdi ki daire telefonunun nerede olduu bile imdiye kadar renememiti. Odasna girerek bir emekli subay olan mdr askerce selamlad. Mdr: Sizi telefondan aryorlar Selim Be,buyurun dedi ve masasndan kalkarak odadan kt. Bu davran hi phesiz Selime kar gsterilen bir itibar,hatta sayg idi. Fakat o, byle eylerden de rahatsz oluyordu. Ahizeyi alarak konutu: Ben Selim Pusat! Buyurun efendim Resmi bir yerde rahatsz ettiim iin zr dilerim, ama mecburdum. Epeydir grnmyorsunuz, merak ettim.

Selim bu sesi duyunca canland ve yz kzard. Telefonda kendisine seslenen Leyla Mutlakt. ok saygl bir sesle: Kusura bakmayn dedi. Ziyaret iin stmdeki halsizliin gemesini bekliyorum. Grmemiz iin mutlaka sizin buraya gelmenize lzum yok. Benim size gelmemde bir mahzur var m? Hibir mahzur yok. eref verirsiniz. Bu hafta iinde bir gn, mesainin bitmesinden sonra gelsem olur mu? Hocam da greceim geldi. Elbette olur. Fakat bir gn tayin etseniz daha memnun kalrdm. Bildiiniz sebeplerden dolay gn tayin edemiyorum. Beni balarsnz deil mi? Nasl emrederseniz Teekkr ederim. Allaha smarladk.

Selim Pusat, Leylann veda szlerine karlk verip vermediini hatrlamyordu.

Eve geldii zaman, iinde, Leylann geleceini Ayeye bildirmek arzusu vard. Fakat onunla yz yze gelince bu istek snd. Gelirken, sylemek iin duyduu heves ne kadar kuvvetli idiyse,imdi de iinden gelen bir drtle sylememek iradesi o kadar gl idi. nk artk yabanclamlard. Bu yabanclk,grnte olan bir ey deil,iten gelen bir duygu idi. Tpk ryalarda bir tehlikeden kamak isteyip de koamayan insanlarnkine benzeyen bir duygu Haftann bitmesine gn vard. saati sona ererken Selim Pusat garip bir heyecanla eve geliyor, evdeki dakikalar garip bir heyecanla geiriyordu. Byle ocuksu bir heyecan kendisine yaktramad iin sebebini dnd. Leyla bir prenses olduu iin mi byle oluyordu? Yoksa ona kar da henz tam farkna varamad bir ilgisi mi vard? Evet, yleydi. Leyla kendisine Beni sevebilirsiniz dememi mi idi? Peki, ayn zamanda iki gen kz sevmek ve bunlar severken de evli olmak ne demekti? O zaman Doktor Keyle Doktor Cezmi Ouzun szlerini hatrlyordu. Demek ki byle eyler olabiliyordu. Fakat Doktor Cezmi, akn estetik ekle brm bir ehvet duygusu olduunu da sylemiti. Kendisinin Gntlye, hele Prenses Leylaya bu gzle bakmasna imkan var myd? Selim yeniden bunaldn ve yznn kzardn hissetti. stedii gibi iki iebildii gnleri imdi ne kadar da aryordu! O zaman hi olmazsa bir iki saat,yahut birok dakika bu ypratc kederden kurtuluyor, baka alemlere dalyordu. imdi ise dnyaya gelmekten nasibi sanki yalnz bu imi gibi kapkara bir kederin iinde mehule doru yuvarlanp gidiyordu. Ertesi akam eve geldii zaman masann stnde Ayenin pusulasn buldu: Tosunla birlikte bir tanda gidip, biraz ge geleceini bildiriyordu. Selim byk odadaki gezintisine balarken ne yapabilirim diye dnd ve kendisini zorlayan varm gibi bir duygu ile etajerin yanna giderek byk albm at. Daha ilk ata Gntlnn resmiyle karlamt. Ac ac glmsedi. erefi hatrlayarak kapya bakt. Sonra Bana krgn. Bir daha gelmez diyerek Gntlnn gzelliini seyretmeye balad. Resme bakarken beyni motor gibi iliyordu. Onun gzellii ile Leylannkinin ltrlemeyeceini anlamt. O zaman Gntl ile Aydolu ve Nurkan karlatrmaya koyuldu. Aydolunun ok arpc ve birden tesir eden, Nurkann ok kibar ve baktka kalbe ileyen gzellikleri karsnda Gntlnn nesi vard da Selimin yreinde yer etmiti? Bunu dnyordu ve dne dne buldu da: Gntlnn kendisini zorla kabul ettiren bir gzellii vard. Bu atlgan, saldrgan, hatta kstah bir gzellikti. Bu karar varnca albm byk masaya koyup kapatarak arkasna yasland. Biraz dnmek istedi. Fakat dnmeye vakit kalmadan kap zilinin almasyla kalkmaya mecbur oldu. Karsnda yine erefi bulmak ihtimalinden doan bir ekingenlikle yrd. Kapy anca dzgn bir hareketle toparland. Leyla Mutlak gelmiti. Pusatn gzleri kamat. Leyla: Habersiz geleceimi sylemeseydim zntm daha ok olacakt, dedi ve elini Selime uzatrken: Hocam evde deiller mi?, diye sordu. Selim, hala masada duran pusulay iaret etti: Arkadana gitmi.

Sonra Leylann sorarak bakan gzlerindeki manay anlad iin ilave etti: Ani ve habersiz geleceinizi kendisine iletmemitim.

Niin? Niin olduunu ben de bilmiyorum. htimal srpriz olsun diye.

Leylaya koltuu gsterirken ceketini alp ast ve stnden emir almak iin bekleyen bir ast gibi,onun karsnda ayakta durdu. Leyla ahane glmseyiini taknmt: Oturmaz msnz yzbam?, dedi. Ben okul-ev aras gibi mecburi gidi geliler dnda takip olunmadma emin olmadka sokaa kmyorum. Onun iin de gn tayin etmeden geldim.

Konuma Selimi ilgilendiren noktaya gelmiti. Mecburi klarnzda tehlike yok mu? Yine var. Fakat ok azaltlm olarak. Bir kere bu gidi geliler hemen hemen hep bakalaryla birlikte olduu iin yalnz deilim. Yalnz olsam da gayet mkemmel bir tabancann sahibi olarak keskin bir niancym. Bir de dnyann belki en iyi atcs olan ve vuruma usullerinin hepsinde rakipsi saylabilecek kadar stn bir muhafzm var. Bu muhafz bana yakn ve evimi kontrol edebilecek bir yerde oturuyor,ama nerde olduunu ben bile bilmiyorum. Geceleri sabaha kadar uyumadan beni bekler. Uykusuzdur. Ben uzun mddet evde kalacam zaman pencereden bir iaretle ona bildiririm. O zaman uyur. Ylda iki kereden fazla karlap konumayz.

Selim hayretle dinliyordu: Bu mthi muhafzn kim olduunu bilmek isterdim, dedi. ldrlen ehzade Mustafann sa kalan iki sadk adamndan birinin bugnk torunu. O da bir subayd. Bana muhafz olmak iin Harb Okulunu bitirip astemen olduu gn byk bir tazminat vererek ordudan ayrld. Sizin gibi o da askerlie ak olduu iin yapt byk bir fedakarlkt.

Leylann gzleri dalmt. Sonra: Dnyada hala karlksz en byk fedakarl yapan valyeler var. Yaamay gzelletiren de zaten bu mert insanlar oluyor, diye szlerini tamamlad.

Bir ara sustular. Leyla tekrar sze balad: aml Koruda o muhafz hazrd. Fakat onun ciddi bir tehlike olmadan ortaya kmamas, tannmamas lazm. O gece onun iin size snmtm. Ya silahnz? Onu da ancak en son dakikada ve her tedbir tesirsiz kaldktan sonra kullanmak iin tayorum.

Selim ok makul konuuyor diye dnrken Leyla birdenbire konuyu deitirdi: Selim Be! Bana Gntlnn resmini gsterir misiniz?

Selim ok ksa bir tereddtten sonra demin masann stne koyduu albme el att. Bu sefer nedense ilk ata deil de birka yaprak evirdikten sonra bulduu Gntlnn resmini Leylann nne srd. Leyla, albm kucana alarak gzlerini fotorafa dikti. Dikkatle bakyordu. Bu bak ok uzun, belki bir, iki , dakika srd. Sonra albm kapatan Leyla onu masaya brakrken bu sefer srarl baklarla Selime bakarak ok ahenkli bir ses ve asil bir durgunlukla: te, imdi kskandm, dedi.

23. BLM

Bir cumartesi akam Aye, ok eski gnleri hatrlatan bir sadelik ve samimilik ile: Hep beraber yle bir hava alsak olmaz m?, diye sordu. Selim de yine o eski gnlerin tonu ile Niin olmasn? diye karlk verdi. Hava yreklere iyimserlik alayan nadir havalardan biriydi.

Yava yava yrmeye baladlar. Selim ve Aye susuyor, arasra konuan Tosun oluyor ve ocuk merak ile sorduklarna hep Aye cevap veriyordu. Havann gzellii herhalde insanlara da tesir etmi olmalyd ki, bu akam sokakta rastlad kimseler Pusata her zamanki kadar irkin ve iren gelmiyordu. Bakalarna bakmazd, ama yn tayini iin ileriye bakarken ister istemez gzleri yaknda olanlara deer,yarm saniyelik bir bak Selimin sinirlerini oynatmaya yeterdi. nk grd insanlar ya bir takm budalalardan, ya ikiyzllerden ya da cakac zavalllardan ibaret olurdu. Ar boyal gekin kadnla, gzelleiyorum sanarak kendisini ok irkin ve gln hale sokan ku beyinli kzlar, insanlk meziyetlerinden syrlm delikanllar Pusata tiksinti verirdi. Bu akam byleleri yoktu. Kendi halinde iyi insanlara rastlanyordu. Bir aralk gzleri kardan kendilerine doru gelen iki kiiye takld. Biri kadn, biri gen kzd ve bu ikincisi Selime glmseyerek bakmt. Selim onlara bir daha bakmad iin bu glmseyiin manasn anlamd. Ancak Ayenin: Gntl geliyor, diyen sesiyle ayld ve durdu. Kar karya idiler.

Gntl, yanndaki kadn Annem diye tanttktan sonra Aye ile Selimi ve Tosunu da annesine takdim ettik ve Selime dnerek: Efendim, size deminden beri glmsyorum da yzme bile bakmadnz, beni tanmamazlktan geldiniz, diye sitem etti. Selim kendi slubu ile cevap verdi:

Glmseyen bir kz gzme iliti ama bu kadar sakin bir havada size rastlayacam ummadm iin bir yabanc sandm. Niin efendim? Sakin hava ile benim ne mnasebetim var? Sakin hava ile mnasebetiniz var deil, yok. Anlamadm efendim. Bu akamki havann skuneti ile sizin hrnlnz birbirine hi yakmad iin bu tesadf ummamtm.

Gntl glmsedi. Aye, daha tatsz bir konuma olmad iin geni bir nefes ald. Gntlnn annesi de bu acayip adama hayretle bakt. Sonra, gzlerini sra ile bir Ayede, bir Selimde gezdirerek: Bu tatl aile gezintinizi bozmayalm ama, urada,ok yaknda olan evimize birka dakika iin buyursanz desem caba kabul eder misiniz?, diye sordu.

Selim sustu. Aye, Selime bakarak: Bu saatte, kalabalk olarak sizi rahatsz ederiz, dedi.

Gntl, ls karlmayan tatl bir marklkla Ayenin koluna girdi: Hoca Hanm! Evimiz tam iki dakikalk yolda. Neden kalabalkmsnz? Bu kadar yerinde bir tesadften sonra gelmezseniz ben krlmaz mym?

Geri dnerek bir sokaa saptlar ve byk bir ahap evin nnde durdular. evresiyle hi ilgili deil gibi gzken Pusat, Gntlnn kapda eilerek mermer basaman bir kesinden byk bir kap anahtar kardn grd. Bu anahtarla alan kapdan girip alt katta ve hemen sadaki misafir odasna oturdular. Gntlnn annesi yandan gen gzken, nazik bir kadnd. Fakat bir ztrab saklamaya alan durumu pusatn gznden kamamt. Gntlnn odada bulunmad birka dakikada Aye ile ikisi onun hakknda konutular ve bu konumadan Gntlnn dier iki arkadayla birlikte Tbbiyeye bavurduklarn Selim rendi. Gntl kahvelerle odaya girdii zaman Selimin yznde istihza izgileri belirdi ve teekkrle ald fincan bitirdii zaman nasl bulunduunu soran Gntlye: Resmi geit ayarnda, diye cevap verdi ve arkadan: Zevkli olduu iin deniz subay olmak isteyen kardeinizi gremeyecek miyiz?, diye sordu.

Gntlnn yz pembe olmutu: Maalesef gremeyeceksiniz, dedi.

Neden? Maa gitti.

Demek zevk felsefesinden sonra bir de ma hovardal Kardeinizin Deniz Kuvvetleri Kumandan olduu zaman yaplacak deniz savalarn imdiden merak etmeye baladm. Gntlnn annesi bir ey anlayamad bu konumalar aknlkla dinlerken Aye bir tatszl nlemek iin sze kart: Efendim, Selimle Gntl bir trl geinemiyorlar. Selim kendi askeri fikirlerini benim doktor aday kzmda grmeyince onu tenkid ediyor. Gntl de kendi dncelerinde direnince kyamet kopuyor. Herhalde Gntl bu tartmalar size anlatmtr.

Kadn hayretle cevap verdi: Bilakis efendim, hi bahsetmedi. Yalnz Selim Bele tantn ve ok orijinal bulduunu syledi. O kadar

Orijinal kelimesi Aye zerinde tuhaf bir tesir yaparken Selim ac ac glmsedi: Efendim, Gntl cidden ok nazik. Orijinal kelimesini de herhalde deli veya garip manasnda kullanmtr.

Gntlde yrtclktan eser yoktu: Bilemediniz ite. Bu kelimeyi hakiki manasyla kullandm. Hakiki manas neymi? Bakalarna benzemeyen, tesir altnda kalmayan, ho konuan

Selim kzard ve ban nne edi. Sonra mrnde ilk defa, Ayenin bu konumay yadrgayacan dnerek konumay deitirmek istedi. O anda birdenbire arkada erefin szlerini hatrlad. Sen karar ve idare adam idin. Ya o kimdi? Kimin kzyd? Aratrdn m?

Gntlnn son szleriyle adeta sarho olduu veya artk sz burada kesmek istedii halde erefin ve Leylann sorularn hatrlayarak yakalad frsat kullanmaktan geri kalmad. Gntlnn gzlerinin iine bakarak: Babanz eve ne zaman gelir?, diye sordu. Babam burada deil ki Nerede? Mersinde.

Bu konumalar olurken Gntlnn annesine bakan Aye onun yznden kara bir bulutun getiini grr gibi oldu. Ayn eyi Selim bakmadan fark etti. Aye, odaya souk bir havann inmesini nlemek kaygs iinde glerek Gntlye bakt: Demek ders yl bandaki kararndan vazgemedin Gntl

Gen kz, retmenin ne demek istediini kavramt: Tbbiyeden bahsetmek istiyorsunuz, deil mi hocam? Evet. mz de doktor olmak iin bavurduk. Bakalm zaman ve hayat neler gsterecek

Pusatn alaylar derhal balad: Kck yanzla zaman ve hayat gibi iri kelimeleri kullanmanz,Tosunun Srp Sndndan bahsetmesine benziyor.

Gntl o ahane, utanga glmseyiiyle bakyordu: Benim yam kck denecek kadar az deil ki

Pusat da son zamanlarda brakr gibi olduu krc tavrn almt: Ta atlasa yirmi yan altndasnz. mrlerin uzad amzda yirmi ya tefelsfe elverili deildir. Siz bunu deil de nazik ve ince bir gen kz olarak,iyi doktor oluncaya kadar ka zavallnn canna kyacanz hesaplasanz daha doru olmaz m?

Aye hem konudan, hem de Selimin vururken ven szlerden holanmamt. Sze kart: Selim! Yine kzma satayorsun. yi bir doktor oluncaya kadar neden birka kiiyi ldrsn?

Pusat, Ayeye bakmadan sertlikle cevap verdi: yi bir doktor olmak iin

Gntl hemen sz ald: Ben ok ihtiyatlymdr efendim. yi bir doktor olmak iin birka hastann hayatn tehlikeye atmaktansa ehemmiyetsiz, herhangi bir doktor olarak kalmay tercih ederim. Yani sradan bir doktor olarak m kalrsnz? Evet

O zaman Gntl olmaktan karsnz.

imdiye kadar hi almad, grmedii bu ekilde bir konuma Gntlnn annesine ok garip geliyordu. Edas bakmndan dosta bir tartmaya benzemeyen bu szlere nasl bir mana yaktracan kestirememiti, hatta bu ekimenin altnda mphem bir takm izgiler sezmiti. Bu adam, kendi kzn ok iyi tanyordu. ki defa grmekle bir ahsiyete bu kadar nfuz etmek inanlacak ey deildi ama, ite bir gerekti. Aye ise bu sert grnl konumann altnda baka trl bir yumuaklk, bir yaknlk bulup huylanyordu. Gntlye hi toz konduramyor, Selimi snrlarn am bir adam olarak gryordu. Bu sefer sz aan Gntl oldu: Siz, blnze kayp verdirmemek iin dman karsnda ihtiyatl davransanz Selim Pusat olmaktan kar msnz?

Bu szler byk bir sadelik iinde ve aml Korudaki mehul kadnn sesiyle sylenmiti. Pusat,yaralanm bir insan gibi ac duydu ve ok ciddi bir yzle,fakat odadakilerden hi kimseye bakmadan cevap verdi: Ble kumanda edebileceim zamanlarda elbette kardm. nk bir blk kumandan blndeki teker teker erleri deil,onlarn btn, ald emri ve bir an nce dmanla temas dnr. Fakat artk bir ble kumanda edemeyeceim iin sorunuz yerinde olmad ve bana cevap tekil etmedi.

Son cmlenin byk bir krgnlkla sylendii belliydi. Bunu en ok Aye anlam ve Selimin en duygulu yerinden yaralanmasn hibir zaman istemedii iin bu eve geldiine piman bile olmutu. Gntl oral gzkmyordu: Resmi durumla hi ilgili deilim efendim. Tbbi hata yapmadan, herhangi bir sebeple diplomas alnan bir adamn doktorlua da alnamayaca gibi sizin de askerliinizi elinizden kimse alamaz. Sizin kadar asker bir askerin askerlii nasl alnr? Bu sebeple size deminki sorumu sormutum. Cevabnz da tahminim gibi kt.

Aye bu cevaptan ok memnundu. Gntl, Selimi okamasn bilmiti. Fakat onun yznde hibir olumlu mana yoktu. Gntl, Pusatn rtbesini almyordu,ama devlet almt ve yrrlkte olan sz devletin szyd. Selim ise byk bir ztrapla byk bir sarholuun arasnda uzaklara, gerileri gidiyor, hatta an oluyor,benliini,nerede bulunduunu unutuyordu. Sizin kadar asker bir asker Askerliinizi elinizden kimse alamaz Bunlar Pusat can evinden kavrayacak szlerdi. Hem de kendisini mest eden bir sesle syleniyordu. yle garip bir tesir altnda idi ki,imdi kendisini bir subay, bir yzba olarak hissediyor, yllardr gnlne km ar ykten kurtulduunu duyuyor, hatta ne garip,u anda yaamay tatl buluyordu. Vakit gece yarsna yaklayordu. Aye ile Tosun oktan yatmlard. Selim eve nasl dndklerini hatrlamyordu. imdi nnde ak bir albm yoktu ama Gntly her bakt

yerde,ta karsnda gryordu. Gen kz bugnk szleriyle onun iinde yaayan, kllendirilmi askerlik duygusunu ahlandrm, kudurtmutu. niforma giymek, silah tutmak, blklere kumanda etmek istiyordu. Bu zaptolunmaz istekle coarken gnll olarak askerlik edebilecei yabanc bir lke var m diye hafzasn yokluyordu. Ka zamandr kendisini byle diri ve salam duymamt. Btn bunlar bir gen kzn bir iki szyle mi olmutu? Yoksa kendisi artk oluk ocuun tesirinde kalacak kadar iradesizlemi miydi? ki bin yl nce ona ok atamad iin canndan olmam myd? Bunu phesiz Gntl de biliyor, duyuyordu. Bilmese hep birlikte aml Koruya gittikleri gn kendisinin ok atlmayanlardan biri olduunu syler miydi? Selim birdenbire rperdi. Gntly zlyordu. nk bugn o,kendisine bakarak Sizin kadar asker bir askerin askerlii nasl alnr? demi, yllardr kanayan yarasna merhem srmt. Fakat acaba yalnz bunun iin mi zlyordu? Bu zleyite bir sebep yok muydu? Elbette vard. Selim imdi beyninde ve gnlndeki kasrga arasnda onu semek zere idi. Adn koymak iin bu kasp kavurucu,kk sktrc kasrgann bir an yavalamasn bekliyor, fakat yavalamasn da istemiyordu. Kasrga houna gidiyor, kendisine yaama arzusu veriyor,enerjisini arttryordu. Sarho gibiydi. Sarhotu. Bu sarholuun ebedi olmasn istiyordu. Gzleri bir aralk byk albmn durduu etajere dedi. Glmsedi. Artk albme ihtiyac yoktu. Albmdeki, Gntlnn kendisini gryordu. Beyaz yakal lise niformasyla ellerini arkasnda kavuturmu olduu halde glmsyordu. Fakat ne abuk klk deitiriyordu. imdi atlet kyafetindeydi. Pars gibi bakyordu. Hatta birka adm atp yaklamt bile ama o anda artk tam bir gen kz giyimi iinde duruyordu. Birden bu hayal canland ve erefin fotorafnn yannda duruyordu: Bu kim? diye sordu. Selim yavaa Arkadam eref diye cevap verdi. Evet,tanyorum dedi, Selim biraz ararak Nereden tanyorsunuz? diye sordu. Gntl, yeil gzlerini Pusata dikmiti.ki bin yl ncesinden tanyorum dedi. Vahileerek devam etti. O beni hi sevmez. Ama siz Siz beni seviyordunuz. ok seviyorsunuz. Tapyorsunuz.Onun resmi yerine benim resmimi koymaz msnz? Selim susuyordu. Yine allak bullak olmutu.Kz ldrc bir mzie benzeyen sesiyle konuuyordu. Benim iin hayattan vazgemitiniz. imdi de arkadanzn resminden vazgein. Ben beni seven adamn masasnda beni sevmeyenin resmini istemiyorum. Beni nasl krabilirsiniz? O resmi ben kendim oradan karacam. Gryorum ki beni bu kadar sevdiiniz halde en basit dileimi yerine getiremiyorsunuz. Bunlar syleyerek bir adm daha att. Elini masadaki resme uzatyordu. Fakat hayal birdenbire kayboldu. Selim Pusat, Gntly zleyiindeki asl sebebi semiti. Gerek o kadar aydnlklar iindeydi ki, onu tanmamaya imkan yoktu. Artk yarm yamalak tevillerle bu meseleye ad koyma sras gemi, Selim kendisinde itiraftan ekindii hakikat grmt. Byk bir sarholuk iinde Gntly seviyorum. Hayat ve kainatmn en byk gerei bu diye mrldand. Sonra: Kendi kendime kanc itiraf. Galiba iyice budala oldum diyerek acayip bir ekilde gld.

Birdenbire byk bir halsizlik duyarak yatak odasna yrd. Aye uyanmt: Selim! Birisiyle mi konuuyordun, diye sordu.

Selim bir iki saniye sustuktan sonra: Bir iiri tekrarlyordum, diye cevap verdi.

24. BLM

Ertesi gn pazard. Aye, havann gzel olduu her Pazar yapt gibi Tosunu gezmeye gtrmt. Bu gezintilerde yasak savmak kabilinden baz kk ziyaretlerde de bulunurdu. Selim, dn gecenin sarholuundan biraz bile aylmam olduu halde,ge dneceini Ayeye bildiren bir yaz brakarak ikindi zaman evden ayrld. Hibir program olmadan rastgele yrd. Gntl,damarlarnda alev gibi dolayor,beyninde imek gibi akyordu. Byle maksatsz yrrken birdenbire bir kap dikkatini ekti ve tand. Buras kendi halinde insanlarn geldii bir meyhane idi. Vaktiyle bir iki defa gelmi ve ok holanmt. eride hizmet edenler arbal, mezeleri gzel, ihmal edilmi loluunda ferahlk bulunan bir yerdi. Ani bir kararla ieri girdi. Daha nce gelmi bir iki mteriden en uzaktaki keye iliti. Doktor tavsiyesiyle yapmaya balad perhizden nceki zamanlarda nasl bir hzla iiyorsa ayn hzla imeye balad. Neyi, hangi eyi dnmek istese armlar onu yine Gntlye gtryordu. Bir aralk gzleri salona dedi. Mteriler hayli oalmt. Grlt olmuyor, gruplar halinde gelenler bile yava sesle konuuyordu. Bu sessizlii arasra,nee ile glenler bozuyor, fakat bu glmeler bakalarn rahatsz edecek dereceye gelmeden kesiliyordu. Pusatta Gntlnn sarholuuna ikinin sarholuu da eklenmiti. Artk kalabalk kendisini rahatsz etmiyordu. Yanndaki masa bile drt be kii tarafndan tutulmutu. Herkes buradaki insanlar gibi olsa herhalde bouna tedirginlikler, irkin kavgalar olmazd diye dnd. evresini dumanl grmeye balam ve byle zamanlarda olduu gibi uuru daha uyank hale gelmiti. Meyhanede grlt olmad iin komu masada oturanlarn alak sesle neler konutuklarn iitiyordu. Bu konuma birdenbire ilgisini ekti. nk aktan bahsediyorlard. Felsefe retmeni olduu anlalan ve kendisine Hocam diye hitab edilen birisi sevginin tarifini yapp felsefesine girerken tarihte veya romanlarndaki byk aklardan rnekler veriyor, arkas Pusata dnk olarak oturan din yapl birisi ise felsefe retmenine sorular sorarak seviyeli bir tartma yapyordu. retmenin bu adaya Yarbaym diye hitab etmesi Selimin hem dikkatini ekti,hem de yine iini ztrapla doldurdu. u yarbay belki de tand birisiydi. Sesi hi de yabanc gelmiyordu. Masadakilerden birinin ona Kemal Be diye hitab etmesi Selimin beynindeki dm zd. Bu yarbay, Harb Okulundaki sra arkada Kemal Ylmazd. Samimi dostu idi. kinin tesiriyle olacak,onunla konumak iin byk bir istek duyduu halde hibir davranta bulunmad. Kemalin yanndaki yabanclarn kim olduunu bilmiyor ve ekingen tabiat dolaysyla tanmad kimselerin yannda yakn bir arkadayla bile konumak istemiyordu. Felsefe retmeninin, ak da lm gibi her insann tadaca bir olay diye gstermesine Kemal Ylmaz kar kt. Bir iki dakikalk konumadan sonra retmen, tartmay sonuca balamak iin sordu:

Peki yarbaym! Ak tatmam bir kimseyi tanyor musunuz?

Pusat, komu masaya bakmad halde btn gzlerin arkadana dikildiini grd. Kemal Ylmaz, ikisinden bir daha yudumladktan sonra cevap verdi: Tanyorum.

O anda masada ve tesadfen btn meyhanede olan sessizlik Selime garip geldi ve retmenin Kim? diye sormas zerine verilecek cevab merakla bekledi. Yarbayn cevab mthiti: Selim Pusat!

Bir anlk sessizlii birisi bozdu: u grltl vakann kahraman m?

Yarbay gayet yava bir sesle ve kelimeleri teker teker syleyerek aklamasn yapt: Evet! te o Benim snf arkadamdr. Daha sonra ktada da bulutuumuz oldu. Meslei dnda hibir eye gnl verdiini grmedim. Acaba gizli bir ak da yok mu idi? Onun gizlisi yoktu ki Gizlisi olmad iin kendisini mahvetti.

Selim oturduu yerde ac ac gld. Bir gnl ve huzur yeri diye bildii, gelenlerin hep grgl insanlar olduu urada bile yaras kanatlm, huzuru karlmt. Yavaa kalkarak kasaya doru yrd. Akam olmutu. Buraya gelirken olduu gibi imdi de yine nereye gidecei hakknda bir fikri olmadan yryordu. nsanlar ne kadar yanl tannyordu! Yakn bir arkada kendisini ak bilmeyen insan diye anlatrken o, Gntl ile dolu olarak yayordu. Gerekte buna yaamak deil, atete kvranmak demek daha doru olurdu, ama kendisine yayor diye bakyordu ya Birdenbire aml Koruya geldiini fark etti ve Leylay hatrlayarak iindeki yangn onun huzurunda sndrmek midiyle yrd. Her zaman oturduu, Leylay tanm olduu sra botu. Belki gelir diye dnd. Fakat iindeki kuvvetli sezgi bu gece Leylann gelmeyeceini, esrarl kadn sesinin iitilmeyeceini sylyordu. Beklemedi. Ar admlarla yryerek aml Korudan ayrld. Kendisi bu kadar ar yrrken beyni motor gibi alyordu. Getii yerlerin bazs yabanc,bazs bildii kelerdi. Ne kadar yrdn bilmiyordu, ama ok zaman getiine emindi. Bir aralk durarak ge bakt ve sanki gkte kendisinin ne yapt,nereleri dolat yazl imi gibi, bu uzun gezinti srasnda Leylann ve Nurkann evlerinin nnden getiini o anda hatrlad. Leylay bir kurtarc diye dnerek ifa bulmak iin aram, evinin nne kadar gelmi, ok ge olduu iin uramayarak ayrlm,Nurkann da belki yine Eski Arkadalar Marn alar midiyle teselli beklemiti.

mitler botu. inde byk bir sknt duyarak yryordu. Yorulmutu. Saatine bakt: Gece yarsn biraz geiyordu. Kendi kendisiyle alay ederek Ne de has piyade subay imiim diye sylendi. evresine baknnca soka tand ve biraz yryerek yan sokaa kvrld. Gntlnn evinin nndeydi. Karanlk evin yalnz st katndaki bir odada k yanyordu. Buras Gntlnn odasyd. Aye ile bu evin alt katndaki misafir odasnda oturduklar zaman Gntl yle sylemiti. Gecenin bu saatinde bu kz ne yapyordu ki? Belki tbbiye imtihanlar iin hazrlanyor,yahut da roman okuyordu. Bu ihtimaller Selim Pusata pek yavan geldi ve kaln perdelerin arkasnda u anda ne olduunu,Gntlnn ne yaptn renmek iin byk bir merak duydu. Aslnda bu bir merak deil,merak eklinde duyulan bir sevgi strabyd. Byk bir karar ve cretkarlkla kapsnn basamaklarna eilerek mermerin altndaki anahtar kard. Anahtar deliine sokarak kapy aralad. Ayn anda birisi Selimi kolundan tutarak durdurdu ve ban eviren Selim,arkada erefle yzyze geldi. eref ban iki yana hafife sallayarak Hakkn yok Selim dedi ve uzaktaki sokak lambasnn solgun altnda Selim Pusat, arkadann gzlerinin yine nemli olduunu grerek yrei szlad. inden Fakat onu seviyorum diye geirdi. eref,aralanm kapy sessizce kapayp anahtar basaman altna koyduktan sonra Selimin dncesini anlam gibi: Yine de hakkn yok,dedi. Onu sevmeye de hakkn yok. Sen bugnn ordudan kovulmu yzbas olmasan bile Tanrkut Mete ordusunun yzbas idin. Ya o kz kim? Kimin kz? Babasnn Mersinde olduunu sylerken annesinin yznden geen kara bulutu bakmadan grdn de bunun zerinde niye dnmedin?

Selim susuyordu. Yava yava yryorlard. eref ok kederli bir yz ve elemli bir sesle konuuyordu: Sen niin byle oldun Selim? Unutma ki, o kz btn meziyetleri kendinde toplam bir prenses olsa bile sen evli olduun iin yine onu sevemezsin. Ak dediin oyuncak ancak isiz gszlerin harcdr.

Selimin sarholuu gemiti. Bir aralk arkadana dikkatli baknca stnde apoletleri sklm yzba elbisesi olduunu grerek byk bir ac duydu. nk evlerindeki byk alma odasnda gezinirken daima giydii ayn elbiseyi,apoletleri sklm kendi ceketini epey zamandr giymez olmutu. Demek ki kendi mazisini artk umursamaz hale gelmi, askerliini unutmutu. eref hem yryor, hem konuuyordu: Senin her zaman dnecein ey askerliindir. Rtbeni alabilirler,ordudan kovabilirler, ama askerliini alamazlar. Askerlik rtbe,elbise deil,ruhtur. Istrap ekmek istiyorsan yle bir kz sevmek yerine bir ble kumanda edemediini dn, yeter!

erefin szleri Selimin yreine iliyordu. Bunlara cevap veremezdi. Arkada haklyd ve devam ediyordu: Tanrkutun ordusunda iken suu bir anda ilemi, buyruu yerine getirmediin iin idam olmutun. Bugn ise suu bir anda deil, dnerek, bilerek, isteyerek yapyorsun.

Selim! ki bin ylda bu ne byk deiiklik! Sen byle mi olacaktn? radeni ocuk denebilecek bir kz m alp gtrecekti? Bana,en yakn arkadana o zaman tattrdn ac bir gnlk olmu, dinlenmeden drt yana yaplan byk yrylerle kederi arkada brakmtn. imdi ise hem acm srekli oluyor, hem de beni oyalayacak sava ve akn yok. Artk ben bir subay deilim. Hiim Yokum Bunu sylerken sa elini kalbinin stne bastrd ve arkadana bakan Selim onun yreinin yine kanamakta olduunu grerek rperdi. Yryorlard. Fakat Selim nerelerden getiklerini fark etmiyor,bakt yerleri grmyordu. ok uzun gibi gelen bir susutan sonra eref yeniden sze balad: Bundan nce,seni askerlikten, yani sevgiden ve inancndan ayrdklar iin iiyor,zntn unutmaya alyordun. Buna hakkn vard. nk sen yarnnda hibir mit olmayan bir adamdn. Ya imdi, doktor yasaklad halde niye iiyorsun? O kz iin mi? Senin askerliin ve tuzbuz olmu midinle o kz eit mi Selim? O kz iin saln tehlikeye atmak sana yakr m? Yalnz kendin iin mi yayorsun? Evin, ein, olun yok mu? Kimsem olmad iin ben lebilirdim, ama sen lemezsin. leride Tosunu kendi yerine bir subay olarak grebilmek midi seni yaatmaya demez mi? Birok insanlarn mit krntlaryla yaad bu dnyada olunu da deden, baban ve kendin gibi asker grmek ihtimali az ey midir?

Durdular eref, sa eli hala yreinin stnde olduu halde sol elini apoletsiz askeri ceketin yan cebine soktu. Bir kartpostal karp Selime uzatarak yeniden konumaya balad: Doru hkm vermen iin bir noktaya dikkatini ekeceim. O kz seninle arkadalmza neden tahamml edemiyor? kimiz hibir ey olmasak bile bunaltc scaklarla dondurucu souklarn birlikte ekilmesiyle perinlemi bir arkadala malikiz. Buna askerlik inancn da kat. Dnya byklndeki kaya kadar sarslmaz, yklmaz bir varlk kar. O kz neden bu varl yok etmee alyor? Neden senin masandaki resmimi ok gryor?

Son cmle zerine Selim,arkadann verdii karta bakt. Bu, erefin kendisine hatra olarak verdii, masasndaki erevede duran resmiydi. Bir gece nce Gntlnn hayalinin Oradan karacam dedii resimdi. Dehet iinde kald. Tam,bunu nasl ele geirdin diye soracakken arkada tekrar sze balad: Selim! Bir daha grrsek arada krgnlk olur diye korkuyorum. Allaha smarladk!

eref bir anda kayboldu ve aran Pusat, gnlnde kederle dolu bir tkanklk duyarak evresine baknnca aknl bsbtn artt. nk erefin bakmsz ve tasz mezar banda bulunuyordu. Kendisinin yazp koyduu, artk ok eskimi olan tahta, stnde Arkadam eref yazl tahta boynu bkk, ksz, bir ocuk gibi Selim bakyordu.

Mezarlktan karak yava admlarla yrmeye balad. Kendisini kainatta yalnz kalm gibi gryordu. En yakn ve dost kalpler olan Aye ve Leyla bile ne kadar uzak ve yabancyd. Bu akam nasl balayp, nasl bitmiti. Demek dnyada kendisine huzur nasip olmayacakt. Bu ezginliin altnda,yryerek deil,gvdesini sryerek evine geliyordu. nsanlar, babalaryla analarnn da gibi mitleriyle dnyaya geldikten sonra denizler gibi mitsizlikler iinde boularak kaybolup gidiyorlard. Acaba bugn hibir eyden haberi olmayan kk Tosunu nasl bir gelecek bekliyordu? rperdiini hissetti. Bunu dnmemek iin zihni bir gayret sarfederek beynini baka ynlere evirmeye abalad. O zaman da hep ayn konu kafasn kurcalyordu: Gntl Ok atlmayanlardan biriydim Sizi selamlamak iin ba evirdim Sizin kadar asker bir asker Evine girerken sabah olmak zereydi. lk i olarak masaya,erefin resminin durduu keye yaklat. Arkadann resminin erevesi yerindeydi. Fakat iinde resim bulunmuyordu. O zaman erefin verdii resme tekrar dikkatle bakt. Evet, oydu,ereveden karlm resimdi. Onu yerine takt. Fakat birdenbire bir ey dikkatini ekti. Bu fotorafn altnda erefin bir yazs olacakt: mitli yolun banda arkadam Pusata diye yazlmt,ama imdi resimde o yaz bulunmuyordu. ereve ye tpatp uyan bu resmin baka resim olmasna imkan yoktu. yleyse yaz ne olmutu? Bu eytan ieri neydi? Dnrse ldracan anlad ve uyumak zere, yllardr manevi mezar gibi grd yatana doru sessizce yrd. Maddi yorgunluk ve manevi bitkinlik uyumasna yarad. Beyni uyank olduu halde gvdesi uyuyordu. Aye sabahleyin kalkt zaman iinde bir sknt vard. evresine dikkatle bakp anormal bir ey grmedii halde bu sknt gemiyordu. Liseler tatile girmi olduu iin kalkmasna lzum yoktu, ama Selim iine gidecekti. Ona kahvalt hazrlamas icab ediyordu. uraya buraya gidip gelirken bir aralk Selimin masasna ok yaklat ve masada gznn almad bir dzensizlik grerek bunun ne olduunu anlamak iin dikkatini masada younlatrd ve buldu. Bir resim her zamanki yerinde deildi. Bu resim erefin resmiydi. Onu her zamanki yerine koymak iin eline ald zaman gzleri hayretle ald. Resmin altnda gzel bir yazyla Selime yazlm olan ithaf yoktu ve yerinde Evet,onun yerinde kurumu bir kan lekesi bulunuyordu. Aye, korku mu, ne olduunu anlayamad bir duygu iinde adeta sendeleyerek Aman Yarabbi! diye sylendi. Bunun manas neydi? Tekrar fotorafa bakt ve dehetle irkildi. erefin fotorafnn gzleri yalyd

25. BLM

Bir ey Ayenin dikkatini ekti. cretlilere verilen on be gnlk iznini kullanan Selim evden kmadan boyuna okuyordu. Ayeyi artan,bu okumalarn askerlikle hibir ilgisi olmayyd. Selim iir kitaplarn, hele bunlarn arasnda da divanlar okuyor, okurken de adeta kendini unutuyor, bazen de ufak notlar alyordu. Askerliin dnda da bir hayat olduunu kabul etmek, onlarla uramak gzel eylerdi. Normale dnmenin belirtileriydi. Fakat divanlara dal Ayeyi yeni batan tedirgin etti ve batanbaa ak iirleriyle, ak iirlerinin en gzelleriyle dolu divanlara kapanta houna gitmeyen bir sebep sezinledi. Selim, bir vakitler kendisinin de iir yazdn unutacak kadar edebiyattan uzaklamt. imdi durup dururken edebiyata dnmek,hele ona yabanc olmas gereken divan iirlerine ynelmek Ayeye garip geliyordu. Selim divan iirini kolaylkla anlyor,bazen de szlklere bakyor,fakat Ayeye bir ey sormuyordu. Bu sormay da manalyd. Geri birbirlerine kar gnden gne yabanclatklar bir hakikat, ama ne de olsa hayat arkada idiler,bir evde yayorlard ve grnrde aralarnda byk bir krgnlk falan gemi deildi. Esrarl kan lekelerinin tesirinden kurtulamayan Aye,Selimde bir takm da esrarl davranlar sezer gibi oluyordu. Bundan dolay kocasn gizlice gz hapsine almt. Onu phelendirmemek iin kontroln ok ihtiyatla yapyor, Selimle ve okuduklaryla hi ilgilenmiyormu gibi davranyordu. Fuzuli ve Naili divanlarndan baka iki de antolojiyi dikkatle okuduunu tesbit etmi,daha fazlasn grememiti. Yalnz Selimin ald notlar arasnda bir tanesi, garami bir msra gzne arpm, bir okuyuta aklnda kalan bir iir parasnn kime ait olduunu anlayamamt. Msra yle idi: Gzlerle gnah ilemenin zevkini tattm Bu divan edebiyatna ait olamazd. Faruk Nafiz, hatta Yahya Kemal enisi vard, ama daha yenilerden birinin de olabilirdi. Aye, kadnlk merak ile yorucu bir ie girimekten ekinmedi. Selimin okuduu iki antolojiyi batanbaa gzden geirdi. Hibir airde byle bir msra bulamad. O zaman, nicedir kendisini rahatsz eden duygunun ahlandn duydu: Acaba bu msra Selim Pusatn m idi? Gzlerle gnah ilemek iirlerde ve hele romanlarda ak byle balard. Bu msra Seliminse acaba bir akn eiinde mi bulunuyordu?... Sakn Aye, dncelerinden daha ileri gitmekten ekindi ve beyninden geenlerin hepsini kuruntu sayarak baka eyler dnmeye balad. Fakat o msra kafasna saplanm, kmak bilmiyordu. Acaba st ve altndaki msralar da bulabilir miydi? Bulsa ne olacakt? Hi Aye, iinde bir rahatlk duyar gibi oldu. Selim ise gz hapsinde olduunu asla anlamayarak, hatta ne yaptn bile pek bilemeyerek bir eylerle urayordu.

imdi dnyay baka bir adan gryor,nnden perde kalkp yeni, i ac bir manzarayla karlaan insanlarn duygusunu duyuyordu. inden gelen bir drt vard. Bu drt yazlara ve yaznn askercesi olan msralara geirmeliydi. Bir eyler yazyor, bazen bozuyor, dnyor, yeniden yazyordu. Yazd bir iirdi. Ak iiriydi ve aruzla yazlmt. Tamamn okuduktan sonra duygularn yoklad. Memnun deildi. Her ak iiri gibi bunda da bir zaaf aa vuruluyor, yani Selim Pusat kendi eliyle kendi prensibini bozmu oluyordu. Sonra arkada erefin ac uyarmalarn hatrlayarak bunalyor, fakat bu bunalmann arkasndan, kendisine bakan yeil gzleri grnce her eyi unutuyor, o zaman, tamamlad iire dalarak ac ac glmsyordu. Karla ve soluk kesen tipi ile tehlikeler yaratan bir yoldaki yolcu,artk bir defa girmi bulunduu bu yolda tabiatla nasl bouuyorsa, Selim de yeil bakl kasrgann arasnda bir lmdirim sava yapacakt. Hayat byleydi. Rzgarlar bir aacn yapran uzaklardaki bir suya nasl atyor ve yaprak hi de kendisine yakmayan bir evrede nasl dnp arparak kayboluyorsa, Selim Pusat da kendi aac olan asker ocandan koparak yeil dalgal ve alayanl bir rmaa dm, mehule doru srklenip gidiyordu. Yalnz srklenmekle kalmyor,bu arada kendi saln ykyordu. nk yasak edilen ikiye yine balam, hatta eski hzn da amt. Selim artk dnya ile ilgisini tamamiyle kesmiti. Birok eyleri irade kuvvetiyle unutuyor, bu sayede, yznde bahtiyar insanlarn rahatl ve yumuakl grnyordu. Tatilinin son gnlerinde yeniden hastalanarak yataa dt. ki yeniden bnyesini sarsmt. Selim bunun farknda deilmi gibi yatyor, perhize ve ilalara devam ediyordu. Kendi hastal ve sal ile de o kadar ilgisizdi ki,gelen doktorun kim olduunu hatrlamyor,yanndaki pencereden ge bakmakla, zaman onu andrmadan o zaman andrmak istiyormuasna saatler geiriyordu. Ayeyi de hayal meyal gryor gibiydi. Yataa deli gerekten de ona bir kere bile hitab etmi deildi. Evde tek konutuu insan Tosundu. Onun sorularna cevap veriyor, henz iinde hibir ktlk, ikiyzllk bulunmayan bu ocuun da zamanla insanlk irkefine bulaacana dnnce yreine ac kerek ufuklara bakyordu. Gndeliki kadn, Selimin yanna gelmekten ekiniyordu. O kadar aksi bir hali, yle sert baklar vard ki, kadn sanki hakarete urayacak yahut kalbi krlacakm gibi bir duygu ile ekiniyordu, bir ey sormak, danmak istedii zaman Tosunu eli olarak kullanyordu. Halbuki Selimin aksilii ve sert bak ona deil, kendi iinden geenlere idi. Gnlndeki kasrgann gemesini bekliyordu, ama geeceine dair hibir belirti gzkmyordu. Yataktaki son gnyd. zni bittii iin ertesi gn vazifeye balayacakt. Tosun her zamanki masum tavryla odaya girerek babasna bir mektup uzatt. Selim mektuplara kar oldum olas merakszd. Okumak iin acele etmek, kimden geldiini anlamaya istek duymazd. Yine yle oldu. Zarftaki yazya bakt. Tanmad bir yazyd. Mektubu at. Ne garip ey! Bu bir iirdi ve altnda kendi imzas vard. Dikkatle bakt. Hem de kendi el yazsyla yazlmt. iiri iinden okumaya balad: Ruhun mu ate,yoksa o gzler mi alevden? Bilmem,bu yanarda ne biim korla tututu? Pervane olan kendini gizler mi alevden?

Sen istedin,ondan bu gnl zorla tututu Gn senden k alsa da bir renge brnse; Ay secde edip ehrene yerlerde srnse; Her ey silinip kayboluyorken nazarmdan, Yalnz o yeil gzlerinin nuru grnse Ey sen ki kl ettin beni onmaz yaknla, Ey sen ki gnller tutuur her baknla! Haner gibi keskin ve iekler gibi ince ehren bana urunda lm hazz verince Gnlmdeki azgn devi rzgarlara attm; Gzlerle gnah ilemenin zevkini tattm. Gzler ki birer parasdr senden lahn, Gzler ki senin en kat zulmn ve silahn, Vur anl silahnla,gnl mlk dzelsin Sen ldryorken de,vururken de gzelsin! Bir baka fsun fkryor sanki yznden, Bir yz ki yaplm dii kaplanla hznden Hasret sana,ey yirmi yln taze bahar, Valsnla da dinmez yine barmdaki ar. Dinmez! Gnln,tapmann,akn sesidir bu! Hasret ekerek uruna lmek de kolayd, Grmek seni ukbadan eer mmkn olayd. Dnyay boup mahere dndrse denizler, Tek bendeki volkanlar sndrse denizler! Hala yayor gizlenerek ruhuma Kaabil, mkan bulunsayd,btn mre mukabil Srretmeye elden seni bir perde olurdum. Toprak gibi her inediin yerde olurdum. Mehtapl yzn Tanry kskandryordur. En hisli iirden de rlmez bu gzellik. Yaklamas g,senden uzaklamas zordur; Kalbin iidir,gzle grlmez bu gzellik Son msra beyninde bir nokta yava yava aydnlanmaya balad. Sisler yrtld. nce belirsiz olan ekiller aa kt ve her eyi hatrlayan Selim ac ac glmsedi. Bu iiri yazp Gntlye gnderen kendisiydi. imdi bu lgnln cezasn ekiyordu. Gntl iiri geri yollayarak Selim Pusat reddettiini belli ediyordu. Tekrar glmsedi. Ya ne olacakt? Kabul m edecekti? Peki, bile bile neden byle yapmt? Mecburdu. ki bin yl nceki macera tekrarlanyordu. Kader bire kere izilmiti. Hibir kuvvet onu deitiremezdi. Selim Pusat ertesi gn broya l halinde gitti. Oradakilerden bir ikisi yzne ve bitkinliine bakarak iyilemeden gelmekle doru yapmadn sylediler. Ksa ve kuru teekkrlerle karlk vererek masasna eildi ve akama kadar bir kat okumadan evraka gzlerini, dikti, durdu.

Daha nceki sarsntlar geitirmekten doan bir tecrbeyle bunu da yeneceini biliyordu. Yava yava iinde Gntlye kar bir fkenin kabardn seziyordu. Durup dururken kendisini bu yola zorlamasnn manas neydi? Selim, asker ocandan karldktan sonra kendi aleminde yaayan,hibir eyle ilgilenmeyen bir insan olmuken onu ilgisizliin bu ucundan ekip ilginin ateli ucuna srklemek niindi? Bunu yaptktan sonra o mektubu geri gndermek nedendi? Beyninde bu hesaplamay yaparak akam ettii zaman artk bitkinliinin getiini anlamt. Gntlye kar olan duygularndan hibir eksilme, hibir deiiklik olmamakla beraber iine dolmak zere olan yenilmilik bunaltsndan kurtulmu, sevgiyi ok sarho eden bir iki haline grmeye balamt. Birka gn sonraki Pazar sabah Aye olduka souk ve ekingen bir tavrla Bugn leden sonra kzlar gelecek dedi ve imdiye kadar hi yapmad ekilde, Selimin cevabn beklemeden dnp odadan karak hazrlklaryla uramaya balad. Selim, nedense, Gntl ile karlamak istemiyordu. Mektubunun geri gnderilmesinden doan fkeyle sert bir k yapmaktan ekiniyordu. Mektubu yok etmek dururken geri gndermek ne demekti? Bunda bir hakaret yok muydu? Bir aralk Ayeye bir ey sylemeden evden kp gitmeyi dnd ama bu, Gntlye tepki deil, Ayeye znt verici bir davran olacakt. Kap alnnca irkildi. Fakat bu gelenleri Ik Kzlar deil, retmen hanmlar olduunu grnce ferahlad. Nasl olsa Gntl de gelecek deil miydi? rkilmenin, ferahlamann manas kalmyordu. Bu dnceyle Selim Pusat kvamn buldu. Ik Kzlar en sonra geldiler. Fakat iki kiiydiler. Aralarnda Gntl yoktu. Bu yokluk birdenbire Pusat fkelendirdi. Bu da mektubu geri gndermek gibi bir eydi. Ayenin Gntl nerede? sorusuna verilecek cevab grnteki kaytszlna ramen derin bir merakla bekledi: Akrabalarnn yanna gitti efendim. ok hrmetleri var. Bundan sonraki ziyaretimizde bulunacak.

Selim bir anda iradesinin kuvvetlendiini hissetti ve her zamanki durumunu taknarak kendisi konumadan konuulanlar dinlemeye balad. Ayenin hazrlad ay ve biskvitleri Ayeyle beraber Ik Kzlar datmt. Nefis demli ve biraz limonlu ay ierken Aydolu ile yan yana oturduklarnn farkna vard. Aydolu bugn Selime kar ok nazik bir yaknlk gsteriyor,hatta arasra onunla konuuyordu. retmen hanmlarn tatl bir konumaya daldklar bir srada Aydolu birdenbire ve yavaa Pusata: iiriniz ok gzeldi efendim, dedi ve gafil avlanan Selim: Hangi iir?, diye sordu.

Aydolu gzleri ve dudaklaryla glmsyordu: Gntlye yazdnz iir

Selim Pusat, verdii sr ifa olunmu insanlarn fkesiyle kzard ve istihza ile: Demek ki size gsterdi, dedi. Aydolu ayn sevimli ve glmseyi ile: mz beraber okuduk efendim, diye cevap verdi.

Baka bir zamanda olsayd Selim konumay burada keser, bir daha amazd. Fakat iinde bir eziklik duyduu iin merakn giderecek sorular sormaktan kendini alamyordu: Size gstermesi doru muydu? Neresinde yanl vard efendim? Verilen bir srr aa vurmaktan daha yanl ne olabilir? Bu bir sr deil ki Biz her eyi biliyorduk.

Pusatn kalar atld: Nereden biliyordunuz? Sizden

Konuma bir ara kesildi. nk retmenlerden biri, Aydolunun yannda oturan Nurkana bir eyler sormu, Aydolu da retmeni dinlemeye mecbur kalmt. Pusat, bunu benden nasl rendiler diye zihnini kurcalad. lgisini bu kadar belli edecek derecede iradesizlik mi gstermiti? Yoksa ok kk de olsa, yapt baz falsolarn kzlar farkna m varmt? Bunlar dnrken bir yandan da Aydolunun serbest kalaca an bekliyordu. Bekledii an gelince sordu: Bunu benden nasl rendiniz?

Aydolu yine glmsedi: Sizi ziyaretlerimizde ve okula geliinizde ona yaptnz farkl muameleden Bu fark neydi? Bizimle hi ilgilenmiyor, yalnz Gntl ile megul oluyordunuz. Bu bir tesadf olamaz myd? Tesadf olmadn iiriniz ortaya koydu.

Pusat sustu. Kz haklyd. Daha birok ey sormak istedii halde vazgeti. Zaten bu kadar samimi olan kz arkadalarn byle bir konuyu birbirlerinden saklamalar imkanszd. inde derin bir strap duydu. Bu meclis,bu insanlar kendisini birdenbire dayanlmaz ekilde skmaya balad ve imdiye kadar Aydoluya asla gstermedii sert bir eda ile sordu: Arkadanz daha nazik davranamaz myd?

Ne gibi efendim? Mektubu geri gnderecek yerde yrtp atsa olmaz myd?

Aydolu ciddileti: Mektubunuzu yrtmak hakaret olur diye dnd iin geri yollad.

Pusat dikkatle kzn yzne baktktan sonra iinden bir arln kalktn duydu. Yaamak galiba o kadar tatsz deildi.

26. BLM

Selim Pusat, Gntly zleyerek yandnn farkndayd. Haftalar gemi, fakat henz akrabalarnn yanndan dnmemiti. Bir yandan da bu bekleyiin srp gitmesini istiyor, nk nasl olacan tahmin edemedii ilk karlamadan ekiniyordu.

Selim Pusat ekiniyor, hatta korkuyordu. Artk korkmann ne demek olduunu o da herkes gibi renmiti. Korktuu aklna geldike ac ac glmsyor, sonra erefin szlerini hatrlyordu: Sen byle mi olacaktn? Sen karar ve irade adam idin. Ya o kimdi? Kimin kzyd?

O zaman, iinde demir yumru gibi bir arln acsn duyuyor, baka hibir aresi kalmayarak canlarna kyan insanlar gibi avunmay kendisine yasak edilen, saln, giderek de hayatn tehlikeye atan ikide buluyordu.

Aye ile artk deil konumak, selamlamay bile kesmilerdi. Bir konumann byk bir frtna koparacan ikisi de biliyordu.

Bir akam, geceye yakn bir saatte, evde yalnz olarak ikiye dald bir srada kap acayip bir ekilde alnd. Bu acayiplik, aln uzunluundan baka kan sesin o zamana kadar duymad notasndan ileri geliyordu. Kapda niformal bir adam vard. Fakat Selimin ba o kadar dumanl idi ki, bunun polis mi, beki mi, posta memuru mu olduunu ayramyordu.

Adam elindeki kad uzatarak mzalar msnz?, dedi. Selim sordu:

Bu nedir?

Celpname.

Ne celpnamesi?

Mahkemeden arlyorsunuz

Selim armad. Fakat fkelendi ve sert bir sesle sordu:

Hangi mahkemeden? Ne sfatla arlyorum?

Adam, kad gsterdi:

Okuyunuz, hepsi yazl

Selim o kadar sarhotu ki, bu yazlar okumasna imkan yoktu. Hatta elindeki kad doru mu, ters mi tuttuunun bile farknda deildi. Kad adama vererek:

Sen oku bakalm, neymi?

Selimin yzne hi bakmayan adam kad ald. Kapnn nndeki a tutmaya lzum grmeden Selime:

Byk Mahkemeden sank olarak arlyorsunuz, cevabn verdi. Selim yine armad:

Byk Mahkeme nedir? Byle bir mahkeme olduunu ilk defa duyuyorum. Bu bir askeri mahkeme mi?

Hayr! Bu baka trl bir mahkemedir.

Hangi sutan sank olarak arlyorum?

Adam, o zamana kadar soukkanlln muhafaza eden Pusatn kann donduran cevab byk bir skunetle verdi:

Yasak aktan!..

Ve fkeyle bir adm atan Selimi ileden karrcasna szlerini tamamlad:

Hemen gideceiz.

Bu saatte mi?

Evet, bu saatte ve benimle

Selim birdenbire rperdi. nk polis mi, mbair mi olduu anlalmayan adam, gece vakti kendisini garip bir mahkemeye aran adam o idi. Yani Yek!..

Glmsedi:

Aklktan, sihirbazlktan, ihtilalcilikten, ajanlktan, doktorluktan sonra imdi de hakim yama m oldun?

Her zaman eilip bklen, kamburumsu ve aksak Yek bu gece dimdikti. Konumasna da cesaret gelmiti:

Bana hakaret edemezsiniz yzbam! Sizi kendi adma da mahkemeye verirdim, ama bu suun altndan kalkamayacanz iin lzum grmyorum. Ben aldm buyruu yerine getirmekten baka bir ey yapmyorum. Buyurun gidelim.

Selim hzla kapy ekti. Yrmeye baladlar.

Onu yrten ey byk bir merakt. Byk Mahkeme szn evvelce iitmi gibiydi, ama askeri mahkemeler ve harb divanlar dnda pek fazla bir ey bilmedii iin bunun da zerinde fazla durmamt.

Bu gece gk bulutlu olduundan ortalk hi de aydnlk deildi. Garip bir tesadfle sokak lambalarnn birou da yanmyordu.

Selim nereye gittiklerinin farknda bile deildi. Bir aralk Yekin sesi ile kendine geldi:

Prenses Hanzadenin evinin nnden geiyoruz.

Selim ban kaldrd. Pencerelerde k yoktu. Yek devam etti:

Evde deil. Mahkemenizde bulunmak zere km olacak.

Bu szler Selim Pusatta bir ok tesiri yapt. Biraz aylr gibi olduysa da gzlerini yeniden duman kaplad ve ar admlarla yrd. Yolda yalnz ikisinin ayak sesleri duyuluyor, arkadan da bu seslerin yanks geliyordu.

Yek yeniden konutu:

Sizden yirmi be ya kk sevgilinizin evinden geiyoruz.

Pusat irkildi. Gntlnn evi nndeydiler. Gzleri nce kap basmaklarna, onra st kata gitti. Kapkaranlkt.

Yek tekrar sze balad:

Durumada bulunmak zere evden kmtr.

Pusatn zaten dank olan zihni bsbtn dald. Kendisinin birka dakika nce rendii bu muhakemeyi onlar nasl, ne zaman, kimden haber almlard? Fakat bunu Yeke sormay kklk sayarak admlarn hzlandrd.

Hala nerelerden getiklerinin farknda deildi. Sonra u da vard ki, Yek uradan yahut buradan gidilecek diye bir ey sylemiyor, Pusatn gittii yollarda onu yannda yrmekten baka bir ey yapmyor, arasra bir iki sz ediyordu. Yine yle oldu:

Ay parasnn nnden geiyoruz.

Selim bir ey anlamad:

Ay paras kim?

Aman yzbam! Ay parasn nasl tanmazsnz?

Tanmyorum.

nsan kendi srrn kefedeni hi tanmaz m?

Aydolu mu demek istiyorsun?

Yek bu soruya cevap vermeden pencereleri gsterdi:

Bakn! Onun evi de karanlk. O da mahkemede

Pusat, iinde bir sknt duydu. Yapmak istedii bir ey vard. Fakat o kadar sarhotu ki, bunu dnp bulmasyla unutmas bir oluyor, yeniden bulmak iin beynini ar bir gayretle yoruyordu.

Byle dnerek adm atarken birden tkezledi ve dmek zere iken Yek koluna girerek onu tuttu.

Sonra:

Buras sizin iin galiba tekin deil yzbam! Ya size arpan gizli bir radyasyon var, yahut farkna varmadan teki dnya gzelinin tesirinde kalyorsunuz.

Pusat fkelenmeye balamt:

Bu herzelerin manas ne?

Aman yzbam! Siz de mi gereklerden holanmamaya baladnz? Bakn! Dnya gzellerinden Nurkan Hanmn evi deil mi? Piyanosuyla sizi mest ettii akam yine burada dmemi miydiniz? imdi evi kapkaranlk olduuna gre o da durumay dinlemeye gitmi olacak.

Selim evresine baknd. Btn evler karanlkt. Bu saatte herkes yatm olmalyd. fkesi artt ve biraz azalan sarholuun verdii uyanklkla bard.

Serseri budala! Benim sarholuumdan istifade ederek aklnca alay m etmek istiyorsun? Gecenin bu saatinde muhakeme olur mu? Defol, git de bam belaya sokma

Yek bir adam gerileyerek cebinden iri bir ddk kard:

Alay falan ettiim yok. Mahkemeye gideceiz. Gelmezseniz yardmclarm armaya mecbur olacam.

Bunu syleyerek eliyle geriyi gsteriyordu. Pusat hmla geri dnd. nce gzne drt kii arpt. Sonra onlarn sanda,solunda bakalar peyda oldu. Daha sonra arkalarnda da bir sr kii gzkt. Bir blk kadar kalabalk kimseler yava yava yaklayorlard. Pusat, uzun sredir kendi ayak seslerinin yanks sand grltnn bu kalabalktan ktn o zaman anlad.

Bu kalabalkla baa kmasna imkan yoktu. Yrd ve Yek, sanki onun iinden geenleri anlam gibi yeniden konutu:

Btn evlerin karanlk olmasna baka mana vermeyin. Bu gece herkes orada bulunacak.

Selim, iradesini ve karar verme gcn alp gtrm olan ar sarholuun tesiriyle ne yapacan bilemeden yryordu. Byk Mahkemenin olaanst, ok merak edilecek bir ey olduunu anlad halde hibir merak duymuyor, hayatla tek ilikisi bile kalmam bir insann ruh hali iinde ilerliyordu.

Bir aralk bulutlar ekilir gibi oldu. Yerler aydnland. O zaman Selimin gzlerine bir ey arpt. Yrdkleri yolda dzgn aralklarla glge gibi lekeler grnyordu.

Bu gece ok mantksz ileyen muhakemesi buna taklrken Yekin uursuz sesi iitildi:

O grdkleriniz kan lekesidir. Byk Muhakemede bulunmak zere biraz nce buradan arkadanz eref geti.

Selim rperdiini duydu. rperme gemedi. ini korku brd ve yaz gecesinde titremeye balad.

Melun Yek her eyin farkndayd. ok ciddi, fakat iinde alay nlayan bir sesle:

Ne o yzbam?, dedi. Hani siz hibir eyden korkmazdnz? Titreyecek kadar mahkemeden rktnz m?

Selim Pusatta cevap verecek g kalmamt. Garip bir rzgar esiyor, daha garip bir uultu yreinin iine doluyordu. Yek:

te geldik deyince ban kaldran Pusat bir maher kalabalnn ortasnda olduunu grd ve aknlkla sendeledi.

Anlatlamayacak kadar geni ve byk bir meydand. Hemen her semtini bildii ehrin byle bir meydan olduunu hatrlamyordu. Yz binlerle deil, milyonlarla bile saylmayacak olan bu kalabalk nereden kmt? Pusat Acaba uurum mu yerinde deil? diye dnrken Yek, yandaki bir iskemleyi gstererek Buraya oturacaksnz yzbam dedi. Selim btn sarholuuna, gzlerinin dumanl grnne ramen bu iskemlenin bir taht kadar gsterili olduunu fark etti ve derhal oturdu.

Deminki uultu dinmiti. Saysz kalabalktan herkes kendisine bakyordu. Geridekiler ve daha geridekiler Selime sanki yllarca uzak mesafelerden bakyormu gibi geliyordu.

Sessizlik uzun srmedi. O deminki garip uultu yeniden balad. Gkte bulutlar oalm, hatta alalm, ay kaybolduu iin ortalk zifiri karanla boulmutu.

Birdenbire, kasrgann ulu aalardan kurulu bir ormana arpmasndaki sese benzer rpertici, fakat gzle bir grlt sonsuz alan kaplad ve Selim Pusat tam karsnda gz kamatrc, heybetli bir n parladn, ayn anda, o ok byk meydandaki milyonlarn hep birden ayaa kalkarak a baktklarn grd. Bir el, kolundan tutarak kendisini de ayaa kaldrd ve Pusat gerekten bir mahkemede olduunu anlad. Yan banda, kendisini ayaa kaldran Yek, fsldar gibi bir sesle Tanrnn huzurunda bulunuyorsunuz deyince Selim esas durua geti.

kinin tesiri gemi, onun yerine baka trl, anlatlamaz bir sarholuk gelmiti. Dnya kadar, kainat kadar geni olan meydanda t kmyordu.

Yine birdenbire, titretici ve heybetli bir sesin kendisine seslendiini duyarak rperdi:

Selim Pusat! Duruman balyor.

Selim kendine gelmi, iradesini taknmt. Kendisiyle karsndaki muhteem n arasna yaratn geldiini grd ve onlarla ilk defa karlamasna ramen gnlne dolan bir sezgiyle kim olduklarn tand. Bunlar Cebrail, Mikail ve srafildi.

nsan gibiydiler, ama insana benzemiyorlard. ok byktler, ama bu geni alan dolduran insanlarla ayn boyda gzkyorlard.

Cebrail sze balad:

Selim Pusat byk gnahlar iledi. Ben grevi bitmi bir melek olduum, kyamete kadar dinlenmek hakkn kazandm halde bu hakkma iliti. Onun gnlnden geen frtnalarla rahatsz edildim. Halbuki bu frtnalar yalnz ben peygamberlere gtrrken duyulurdu. Kendisinden yirmi be ya kk bir kz sevdi ve hepsinden daha kt olarak bu sevgiyi aa vurdu. Bir subay iin en byk gnah budur.

Derin sessizliin arasnda heybetli ses sordu:

Ne diyorsun Selim Pusat?

Selim, gzlerini kamatran a bakmaya alarak subaylk zamanndaki sertlii ile cevap verdi:

Dorudur!

Mikail sze balad:

Selim Pusat benim haklarma da iliti. Ben en gzel ve i ac yamurlar yadrdm gibi ldrc kasrgalar da estirir, lk gnele beraber kavurucu gnei de parlatrm. Bu sank yle bir sevgiye tutuldu ki gnlnde nisan esintileriyle birlikte karak boralar da esti. Zaman zaman mays gneiyle snd. Zaman zaman austos gneiyle kavruldu. Bana rakib oldu. radesini kullanamad. Bir subay iin en byk gnah budur.

t kmyordu. Heybetli ses yine sordu:

Ne diyorsun Selim Pusat?

Selim daha da sertlemiti:

Dorudur!

srafil sze balad:

Benzi vazifem kyamet gn olacaktr. O gne kadar buyruk beklemeye mecburum. Selim Pusatn gnlnn iindeki feryatlar o kadar ac ve grltl idi ki insanlar duysa hep lr, benim surumu ttrmeme lzum kalmazd. Btn bunlar kendisinin gnahndan dodu. Gnahlarn aratra aratra ilk sebebe gidince bunu rendim. nsanlarn trl fikri alkantsyla boutuu ada o krallk taraftaryd. lkesinin kanunlarn tanmaz olmutu.

Heybetli ses nc defa sordu:

Ne diyorsun Selim Pusat?

Dorudur!

Btn olanlarn ilk sebebi senin Kralc oluun mudur?

Evet!

Bunu ilk gnah diye kabul ediyor musun?

Asla!

Neden?

Btn o muhteem krallar sen yarattn!

27. BLM

Sonsuz alanda sessizliin kalbi arpyordu. Selim Pusat en yaknndan en uzaa kadar herkesin yzndeki ldrc merak izgilerini seebiliyordu. Baklarn derinletirerek kalabalk arasnda tandk kimseler bulmaya alt. Ne garip!.. Burada herkes baka baka olduu halde hepsi de birbirine benziyordu. Bundaki garabeti dnmeye vakit kalmadan heybetli sesle yeniden titredi: Tank olarak senin hakknda peygamberler konuacak

Selim byk bir aknlk iinde peygamberleri dnrken demin meleklerin konutuu yere ar admlarla kii gelerek byk bir vakar iinde, Selimin bakamad selamladlar. lerinden biri ilerleyerek diz kt. Ellerini kaldrarak: Ey Ulu Ik! Ey Ulu Ate! Ey Ahuramazda. Ben Zerdtm, dedi.

In iindeki heybetli ses sordu: Zerdt! Ruhlar aleminden Selim Pusatn btn hayatn grdn. Sulu mudur?

Zerdt ayaa kalkarak cevap verdi:

En byk suludur. nk bir kza gnln kaptrd. Kadnlarn hepsi Ehrimenin hizmetkar, askerdir. Bir kadna tutsak olmak eytana kul olmak demektir. Hem de bu bir subayd ve olgunluk andayd. Kendisinden yirmi be ya kk kza esir olmakla eytan tarafna gemeye gnll olduunu gsterdi. Ne dnyada, ne de ruhlar alemindeki hayatmda bundan daha sulu insan grmedim.

Iktan ses geldi: Ne diyorsun Selim Pusat? Kabul etmiyorum. Neden? Kadnlar neden eytann kulu olarak yaratt? Yarattn da o kadnlardan peygamberi nasl vcuda getirdin?

kinci peygamber ilerledi. Avularn birletirerek ba edi. Diz kt: Ey ebedi Nirvanna! Ey balangsz, sonsuz varlk! Ben Budaym, dedi.

In sesi daha da heybetlenmiti: Buda! Sen fenalk diye bir ey kabul etmiyorsun. Selim Pusat fenalk yapm mdr? Gnah ilemi midir?

Budann yava, yumuak ve przsz sesi cevap verdi: Gnah ilemitir! Alemin bir kuruntular alemi, akn bir hastalk olduunu anlamam, ruhunu huzurun ndan didimenin karanlna atmtr. Bylelikle senden, ebedi Nirvannadan uzaklaarak en byk gnah tamtr. Ruhu milyonlarca yl azap cehenneminde yanmaya layktr. Ancak ondan sonradr ki kuruntudan insanlarn skununa kavuacak, put diye tapt kzn alelade bir yaratk, geici bir hayal olduunu anlayacaktr.

Buda susunca ktaki ses heybetle sordu: Ne cevap vereceksin Selim Pusat?

Selim Pusat fkelenmiti: Btn bu szleri samalardan ibaret, diye bard. Buda denilen bu adam tarih boyunca tek kumandan yetitirmemi, sava renmemi, yabanc tutsakln iar edinmi bir miskinler lkesinin peygamberidir. Kuruntu ne demek? Skun yani bar ne demek? Alemi savala yaratan sen deil misin? Sava yaratl kanunu yapan sen deil misin? Gzel kzlar yaratan sen deil misin? Sevmek iin bize gnl veren sen deil misin? Hem o gzeli yarat. Hem onu bana sevdir. Ondan sonra da ruhumu milyonlarca yl azap cehenneminde yak. Bunu bir Tanr deil, ancak Tanr kudretinde bir ocuk yapabilir!

Birden ortal yine o korkun sessizlik brrken nc peygamber vekar ile ilerleyerek yere kapand. Alnn yere srdkten sonra kalkarak: Ben son peygamber Muhammedim, dedi. Bu dnyaya getirdiim ebedi eriata gre Selim Pusat sulu ve gnahkardr. Kk bir kz sevmekle zevcesine strap vermi, meru yol dururken gayrmeruuna sapm ve hepsinden fena olarak da istenmedii halde bir kzn hayalinin ardndan komu, geceleyin onun evine girmeye kalkm, yasak edilen ikiye dadanmtr. Bir kadn ancak sevilir. Ona esir olunmaz. Bu, putperestliktir ve en byk gnahtr.

Ik adeta grler gibiydi: Ne diyeceksin Selim Pusat? Ben kimseye ktlk etmedim. Kimse hakknda kt dnce beslemedim. mitleri krlm bir insan olarak avunmay ikide ve bir gzeli dnmede buldum. ki fena ise zm neden yarattnz? zmden iki yaplacan neden Levh-i Mahfuz a yazdn? Son peygamberin arkadalar namaz klarken ayetleri yanl okumasayd iki yasaklanacak myd? ldeki Bedevi ile bir kurmay subayn imesi ayn mdr? Biri sarho olunca her trl herzeyi syleyebilir. teki sarholuun son merhalesinde bile temkinli ve iradelidir. Kk bir kz sevmek gnahsa, son peygamber, Ayeyi neden sevdi de ald? Tanr adaletinin yrd bu mahkemede de byle hakszlklar yaplacaksa beni cehennemin en kt yerine atn. Atn ki, tek iimde insanln erdemine ait son krntlar da yok olup gitmesin.

Pusat bunlar syleyince n oald, gzlere tesir ettii, gnllere dehet sald grld ve heybetli ses sordu: imdi de sen savunma tanklarn gster!

Pusat ard: Herkesin menfuru olduunu anladm. Dnyada ve ruhlar aleminde beni savunacak kimsenin bulunacan ummuyorum. O kadar beendiin, sevdiin krallardan bir tek kii de gsteremez misin?

Krallardan sz edilince Selim Pusat canland, dikleti. Askerlik zamanndaki sert sesiyle: Milletimin byk krallarn dinleyin, diye cevap verdi. Ayn anda n sa ve solunda iki yol ve bu iki yoldan akrtlar arasnda birok atlnn drtnala geldii grld. Dank gibi gzken bu atllar n karsna gelince dzgn bir sra haline getiler ve bir anda atlarndan atlayarak yere diz vurup selamladktan sonra kalktlar.

En bataki, evik bir davranla silahlarn karp yanndakine verdikten sonra a doru ilerledi. Ba eip dorulduktan sonra kendisini tantt: Ben Alp Er Tunga Selim Pusatn milletinin en eski kral. O kadar eskiyim ki, tarihle efsane arasnda kayboldum. Selim Pusatn benden haberi bile yoktur. Kralc olduu

halde kendi en eski kralndan, savata len kralndan habersiz yaamaktadr. Bundan dolay onun hakknda ben bir demeyeceim. Benden sonraki onu iyi tanr. Sz onu brakyorum. Alp Er Tunga, gsterili ve kahraman edasyla topraa diz vurduktan sonra yerine gelip demin verdii silahlarn alrken, silahlar veren ikinci kral, omuzlarna dklen salar, heybetli brk, ok sert baklaryla kendi silahlarn karp yanndakilere vererek ilerledi: Ben, Selim Pusatn milletini yaratan adam. Asl adm unuttum. imdikiler bana Tanrkut Mete diyorlar. Selim Pusat benim ordumda da bir yzbayd. Br boyundan Kay adnda bir yzbayd. Bu Yzba Br Kay, sevgilisini hedef yaparak okla vurmas iin verdiim buyrua be emediinden idam olundu. Bir asker ald buyruu yapmazsa o hibir ey deildir. Gryorum ki, iki bin yl akn bir zamandan sonra ruhu Selim Pusatta tecelli ederek yine bir kza tutsak olmutur. Suludur. Er kiiler vurumak iin doarlar. Kzlara tutsak olmak iin deil

Iktan ses geldi: Ne diyorsun Selim Pusat? Hibir itirazm yok. Kralmn szleri batan sona dorudur.

Tanrkut yerine gelirken onun yanndaki tknaz, ksa boylu, esmer kral ilerleyerek yere diz vurdu: Ben de benden nceki gibi asl ad unutulmu bedbaht biriyim. Bana Atila diyorlar. Selim Pusat suludur. Er kiiler kadna tutsak olmaz. Ben bir zafer sarholuu sonunda, yabanc bir soydan bir kadnla evlendiim gece ldm. Fakat ben lkeler am, ordular yenmi, bir avu insanla doudan batya buyruk vermi kraldm. Selim Pusat bir yzba bile olmad halde bir kz sevdi. Hangi hakla ve neyin karl olarak? Buna hak kazanacak bir baar gsteremedii gibi kendi ann yasasna kar gelmitir. Suludur.

Atila yerine geti. Bir aralk, tek dizi halinde bir sra kaplayan kralar baktlar. Pek kalabalktlar. Hepsinin birer birer gelip tanklk etmesi ok zaman alacakt. Konumadan anlatlar. Kumral sal, gururlu birisi ilerleyerek yere diz vurdu: - Ben Gk Trklerin byk kaan stemi Kaanm, dedi. ran ve Bat Romay yenerken buyruumda o zamana kadar grlmemi byk ordular, bu ordularda binlerce yzba vard. Bu yzbalardan bir tekinin evdei zerine kz sevdii grlmedi. Birden fazla kadnla evlenmek tremizde ancak kaanlarla yce kiilerin hakkyd. Selim Pusat bunca yzyllk yasay bozdu. Yasay bozmak en byk sutur. Milletler yasalarla insan olur, yasalarla yaar. Gz kamatran k artk Selim Pusata ne diyeceini sormuyordu. Yanndan ayrlmayan Yek, o her zamanki sinir bozucu sesi ve edasyla Selime eilerek ok yava bir sesle:

Yzbam! ler sarpa saryor, dedi.

imdi ortada uzun boylu, akr gzl birisi konuuyordu: Ben Alp Arslan, dedi. Malazgirdi kazanrken cann dilerine takm olan yzbalarmdan bir tekinin beyninde sevilen kzn izi bulunsayd, o yzba arlarn ar grevini yapamaz, belki de bu yzden sava kazanlamazd. Sevmek, kan bayramndan sonra zafer kazananlarn hakkdr. Bu yzbann byle bir baars var mdr? Yoktur. yleyse suludur.

Bu sefer daha akr, kumral, ak tenli bir kral vardr: Ben Temuin engiz Kaan, dedi. Bizim yasamzda ancak tmenbalarn birden ok evdei olabilirdi. Bu yzba dirliinde bir tek savaa girmeden, yalnz savan dersini dinleyerek kendisini asker mi sanyordu? Benim ordumda nice savalara gidip km, yz admdan kuu gznden vuracak kadar nianc, bir kl alta zrhl gvdeyi ikiye blecek kadar gl bir Yzba Kubudak vard. Bir kz sevdi. Sevdii kz bu yzbann sevgilisi gibi soyu sopu belirsiz deil, bir Krgz beinin dnya gzeli kzyd. Fakat yzbalktan yukar kamad iin onu alamad. Sevgisini yenememeyi erliine yediremedii iin au iip ld. Bu garip isimli yzba da byle yapabilirdi. lmekten ekinen yzba nerede grlm, iitmedim. Selim Pusat suludur.

engiz ekilirken ortaya doru uzun boylu, vakur birisi hafife aksayarak ilerliyordu: Ben Aksak Temir, dedi. Aksak ve olak Benim birok evdeim oldu. Fakat ben bozkrlarda, llerde dalarda bazen tek bama kalarak vurutum. Aksaklkla olaklk o gnlerden kald. Direndiim felaketlerle, felaketlerden aldm derslerden sonra zaferlerle geti. Selim Pusat kendi kumandanlarnn buyruuna kar gelmi, mrnde bir tek savaa girmedii, bir zafer deil de baar bile kazanamad halde bir kz sevmeye kalkmtr. Buna hakk olmadn dnmemitir. Suludur.

Aksak Temir ar admlarla yerine dnerken byk ktan ses duyuldu: Senin pek ok kraln var. imdiye kadar konuanlar hep sulu bulduklarna gre ii uzatmamak iin yeni bir soru soruyorum. Ay Selim Pusatn krallar! Aranzda onu susuz bulanlar gelip konusun!

Selim yeniden rperdi. Gzleri kralar dizisine evrildi. Aksak Temirin yannda Yldrm Bayezidi, sonra ahruhu, Ulu Bei, kinci Murad, Fatihi, Yavuzu, Baburu seti. Hepsi susuyor ve kendisine bakyordu. Daha sonrakilere bakmaya gc yetmedi. Demek ki uurlarnda mesleinden olduu, hayatn zehre evirdii krallardan bir teki bile kendisini hakl bulmuyordu. i zntyle doldu. lmek istedi. Beyni zonkluyor, bir ey iitmiyordu. Bu anda, gzlerindeki kamamadan yeni bir ey olduunu sezdi ve ktan gelen sesle akna dnd: imdi en yaknlarn konuacak!

Pusat, demin krallarn konutuu yerde babasn, onun yannda ancak resminden tand dedesini niformalaryla grnce utancdan yerin dibine geecek oldu. Babas, byk a yle diyordu: Olum, insanlk ve askerlik erefini kaybetmemitir. Fakat haklara ve adaletlere saygszlk gstermitir. Suludur!

Dedesi daha sert konutu: Bu kadar iradesiz bir torunum olmasn istemezdim. Asker ocandan bu derece zayf birisi kmamalyd. Suludur!

Dedesinin yanndaki adam bir adm ilerleyince, Selim Pusat yldrmla vurulmua dnd. nk bu, gsnden hala kanlar szan erefti: Suludur diye sze balad. Kalbime sklan tabancann tetiini ben ekmitim, ama gerekte beni ldren en yakn arkadam Selim Pusat oldu. Felaketlere katlanamayacak kadar zayf, soyu sopu belirsiz bir kza esir olacak kadar iradesiz olduu iin beni ldrd. Suludur En byk suludur.

Selim o anda farkna vard. Arkadann zerinde apoletleri sklm kanl yzba niformas bulunuyordu. Birden kendi giyimine bakt. Kendisinde de ayn apoletsiz niforma vard. Halbuki evden karken stndeki elbise bu deildi.

28. BLM

Selim bir aralk kendinden geer gibi oldu. Bu kadar olaanst bir sahneye katlanmak, dayanmak en kuvvetli sinirlerin bile harc deildi. Aralksz birbiri ardnca konumalar, tarihten veya bilerek tand, bu kadar net grn iinde insanlar rya olamazd. Fakat neydi? mr boyu kabul etmedii, hayal sand eyler gerek olarak karsnda idi. Daha ok dnmesine meydan kalmadan ktan heybetli bir ses ykseldi: Selim Pusat lehinde konuacak kim varsa ksn!

Korkun sessizliin ortasnda birisinin titrek ve rkek admlarla ilerledii grld. Dikkatle bakan Selim, oktandr anmay bile unuttuu anasn tanyarak ii szlad. Anas hkrkl ve hznl bir sesle diyordu: Olum belki suludur, ama nihayet her insan kadar suludur. Felaket geirmi, hakszla uram ve hepsinden mhimi midini kaybetmitir. mitsizler uan kutan meded umar. Suu nihayet duygularnda kald iin balanmaya layktr. Ey byk k, ey ulu Tanr! Sen onu bala!.. Merhamet de adalet de senin anna yakr.

Iktaki sesten buyruk geldi: Gemi zaman perdesi alsn!..

Cebrail hzla ilerleyerek kimsenin grmedii bir perdeyi at ve bakanlar dehet iinde o gnden on binlerce yl nceki zaman ve o zamann insanlarn grdler. Bunlar Selim Pusat iin konumaya gelen, onun milletinin krallar gibi gsterili, sevimli ve yakkl deildiler. ounda insana benzemeyen bir duru, vahete yakn bir eda vard. Iktaki ses buyurdu: Selim Pusat hakl bulanlar gelip konusun.

Saat kadar uzun bir saniye geti. Kmldayan yoktu. Iktaki ses yine buyurdu: Gelecek zamannn perdesi alsn!..

Cebrailin at perdenin arkasnda tekilerden binlerce, yz binlerce defa byk bir alan ve alanda rakamlarla saylamayacak kadar ok insan vard. Iktaki ses ayn szleri tekrarlad: Selim Pusat hakl bulanlar gelip konusun.

Bundan sonra, kyamete kadar doacak insanlar arasnda da kendisine hak verecek tek kii kmaynca Selim Pusat sarsld ve zehir gibi ac bir glmseyile glmsedi. Iktaki ses duyuldu: Bugne soruyorum. Selim Pusata ne lazm?

Milyarlarn bir azdan kan korkun sesi grleyerek cevap verdi: Adalet!..

Iktaki ses yine sordu: Dne soruyorum. Selim Pusata ne lazm?

Daha korkun bir ses uuldad: Adalet!..

Ik yine sordu: Yarna soruyorum. Selim Pusata ne lazm?

Kyameti andran bir grlt dalgaland: Adalet!..

Baka bir ey isteyen var m?

Bu soruya bir kadnn zayf sesi cevap verdi: Merhamet!..

In sesi heybetlenmiti: Dne, bugne, yarna birden soruyorum. Ne diyorsunuz?

Korkun grlt tekrarlad: Adalet!..

Bu korkun grlt ile zayf ses iki defa karlkl cebelletiler: Merhamet!.. Adalet!.. Merhamet!.. Adalet!..

Binlerce milyarn gr sesi arasnda Pusatn anasnn zayf ve tek sesi boulup gitmiti. Kadnn gzlerinden yere yalar damlyor ve bu gz yalar erefin kalbinden damlayan kanlara karyordu. Selim Pusat o zaman ocukluunda, genliinde ve daha sonra ana kalbine, ana efkatine dair okuduu yazlar, iirleri, dinledii trkleri, ataszlerini hatrlad ve kainatta kendisini dnen sadece anas olduunu anlayarak ona kar gsterdii vefaszlktan ii szlad. Kendisi iin adalet isteyen yz milyarlarca, trilyonlarca, saym Kaabil olmayan okluktaki insanlar, sadece u anda yaayanlar deil de gemi zamanda yaayacak olanlar, adalet diyerek onun cezalandrlmasn istiyor, bu korkun kalabala kar bir tek kadn, anas, merhamet isteyerek verilecek cezann balanmasn diliyor, yalvaran sesinde bir anann byk znts titriyordu. Birden ortal yine o korkutucu sessizlik brd. O maherdeki herkes, Selim Pusattan baka her insan byk ktan gelen bir ses geleceini sezerek soluk almadan susuyorlard. In sesi grledi: Selim Pusat! Suun iin sen kendini savun!

Selim, nce duraksad. Sonra bugnn kalabalna bakt. Dha sonra akln ve iradesini toplayarak cevap verdi: Beni sen savun!

Ik, kasrga hametiyle sordu: Neden? Beni yaratmadan nce kaderimi izen sen deil misin? Su iledimse yaptran sen deil misin? Bunun savunmasn senden baka kim yapabilir?

Ikta akln alamayaca bir parlama oldu. Btn maher kalabal gzlerini yumarak elleriyle yzlerini kapattlar. Yalnz Selim Pusat byle yapmayarak ban emekle iktifa etti ve ktan gelen ses btn yrekleri titretti: Tanr yalnz yaratr ve yok eder. Hesap vermez. Seni sulu bulan bu maher arasnda sulu olduunu bile bile savunacak kimse kmazsa hayatn, en korkun felaketle sona erer.

Ksa bir sessizlikten sonra be kiinin ortaya yrd grld. Bei de dnkler arasndan geliyordu. Birincisi yere diz vurarak selamladktan sonra kalkt. Gsterili, silahl, uzun salar omuzlarna dklen birisiydi. Selim onu tand: Ben ii Yabguyum, diye sze balad. Tanrkut Metenin dip torunu ve Atilann dip atasym. Bir tahta sarayda krk bin inliye kar aralarnda kadn ve ocuklar da bulunan bin be yz kiiyle savaarak hayatm verdim. Benim soyumdan olduu halde Selim gibi acayip bir ad tayan bu deli yzba beni tanr. Onu bir savaa soksaydnz bu delilii bir gnl delilii deil, bir askerlik delilii olacakt. Ona ceza vermek yerine yiit, gz pek bir bahadrla vuruturmak adaleti yerine getirir.

kincisi yere diz vurup kalkarken byk ktan dahi ekinmeyen bir eda tayordu: Ben Kr adm dedi. Gk Trk tegini ve tarihteki en lgn ihtilalin ba. Yer yznde sava kalkarsa ite insanlar byle uygunsuz cesaretlerle oyalanr. Buna ceza vermemeli, benim krk arkadamn en yiitlerden biriyle vuruturulmaldr.

ncsnn yere diz vuruunda ok maceralardan km bir insann olgun gngrml vard. Selim onu da tand. Ben Kl Teginim, dedi. Gk Trk prensi ve kumandan. Bu yzba benim savalarm incelemi ki beni tanmtr. Son savamda, karargah korumak iin can verirken yanmda bulunsayd eminim ki yksnmeden o da ayn dnce iinde benimle birlikte lecekti. Suludur. Fakat yiitliin unutulduu bir zamanda yaad iin sulu oldu. Bundan dolay, benden ncekilerin dedii gibi, onu bir vurucu kahramanla, fakat benim zamanmn bir kahramanyla arptrlmaldr.

Selim, ilerleyen drdncy de tand. Bu drdnc byk a seslendi: Ben Ouz Babuu ar Beim. Bu Selim Pusat kadar talihsizim. Benden ncekilere gre belki de daha ok savaa girip ktm halde onlar gibi er meydannda deil, yatamda ldm. Ey Ulu Tanr! Bunun sorumlusu sensin! En byk rtbeyi bana ok

grdn. Bu talihsiz yzba da Dandanekan savana girseydi teki yzbalardan aa kalr myd, sanmyorum. Onu Dandanekann en bahadr erlerinden biriyle karlatrarak meseleyi zme balamak en doru yoldur. Selim Pusat, byk a doru ilerleyen beinciyi tanmad. Bir kolu yoktu. Yznde pervaszln ltlar olan bu adam, a yaklanca tekiler gibi diz vurmad. Yere kapanarak alnn topraa srdkten sonra kalkarak kendini tantt: Ben Oru Reisim, dedi. Ve zihnini yoran Selim Pusat hayal meyal bir bilgi ile bunun bir denizci olduunu hatrlad. Oru Reis konuuyordu: Din ve gaza yolunda nce kolumu verdiim, sonra ehidlik rtbesine erdiim iin sana binlerce hamdolsun ulu Tanrm! mrm, lm hie sayan, bir teki e bee bedel kahramanlarn arasnda geti. Destan savalar yaptm. ime yle douyor ki, bu yzba benim levendlerim arasnda bulunsayd onlardan aa kalmayan bir erkeklikle arpacakt. Kendisine frsat vermeden cezalandrlrsa yazk olacak. zin ver: Levendlerimin en yiidi ile vurusun!..

Kolsuz adam yerine dnerken, kafas motor gibi ilemeye balayan Selim Pusat onu iyice hatrlad. Barbarosun aabeyi idi. Ortalk yine korkun sessizlie brnrken kta dalgalanma oldu ve heybetli ses yreklerde yankland: Selim Pusat! Hakl olan, susuz olan gl olur. Sulu olup olmadnn ortaya kmas iin seme bir bahadrla vuruacaksn.

Selim birdenbire iinde bir ferahlk duydu ve ar bir ykten kurtulmu insanlarn manevi kuvvetiyle sordu: Hangi bahadrla?

Heybetli ses cevap verdi: Hayat sana benzeyen, fakat suunu anlayarak kendisini ldren Yzba Kubudakla, senin ok beendiin Temun engiz Kaann ordusundaki nl kahraman Mool Kubudakla vuruacaksn.

Selim, sonulara bir an nce gitmek isteyen yaratlyla adeta haykrd: Hemen vurualm!.. Zaman sana bildirilecektir * * *

Birdenbire kendisini tanmad bir sokakta buldu. Yannda kimse yoktu ve yol tenha idi. Yrmeye balarken baya hzl bir sesle, Yrrken rya grlmez dedi. yleyse bu neydi?

Sarho muyum diye dnd. Evden ierken kmt, aman kendisini kaybedecek kadar sarho deildi. Hayatnda byle sarho olmamt. Peki, btn bunlar hayal mi idi? Byle gsterili ve uzun sren hayal olur muydu? Beyninin azap verecek ekilde karncalanmaya balamas zerine her zaman yapt gibi dnceyi brakt. Evine dnmek zere, tanmad sokaklarda ilerlemeye koyuldu. Saatine bakt. Gece yarsn epey gemiti. Anszn, gzlerine yabanc gelmeyen yaplar, aalar ve talar grd. Bulunduu yeri tanmt. Arkada erefin yatt mezarln kapsndayd. Hi dnmeden girdi. erefin mezarna doru yrrken bir deiikliin farkna vard. lk mezarlar, ilk talardan sonras sanki her zaman geldii yer deilmi gibiydi. Durarak evresine baknd ve bulutlardan syrlan ayn altnda bu mezarln bir blmnn sanki toprak kazc makinelerle srlm gibi kabark, bir mezarlk iin harap denilecek durumda olduunu grd. Yava admlarla yryerek erefin mezarnn bulunduu yere doru ilerledi. Buraya o kadar ok gelmiti ki, bir usta makineli tfek erinin, gzleri bal olarak yrse erefin mezarn bulabilirdi. Yrd. Biraz daha ilerleyip durdu. te arkadann mezar burada olacakt. Ama ne o toprak tmsei, ne arasra kendisinin brakt kuru yaprak ve iekler, ne de gmld gn eliyle Arkadam eref diye diktii salam tahta vard. Selim Pusat tamamiyle aylmt. evreden duyulabilecek hznl bir sesle sordu. Ne oldu? Gecenin bu saatinde, bu ssz ky mezarlnda bu soruya kim cevap verebilirdi ki? Daha hznl bir sesle yeniden sordu: erefin mezar ne oldu?

Birdenbire lgn bir fkeye kapld. Bu mezar hayatndaki tek arkadann mezarn kim bozup da ortadan kaldrmt? Kendisine yaplan dmanlk yetmiyormu gibi imdi de lm arkadana m uzanlyordu? Olduka sert bir rzgar esmeye balam ve bulutlar datmt. imdi her yer prl prl aydnlkt. Mezarln ok ilerisini grebiliyordu. eref diye seslendi. Cevap yoktu. Hi ller konuur muydu ki cevap bekliyordu. Bu gece onunla konumaya her zamandan daha ok ihtiyac olduu iin yeniden seslendi: eref!. Rzgarn sesinden baka bir ey iitilmiyordu. Byk bir zntyle geriye dnd. Ba eik, gzleri yerdeydi. lk admda yerdeki bir tahta dikkatini ekti. Kaldrp a tuttu. Olduka kk ve eskimi, rmeye yz tutmu bir tahta parasyd. teki yzn evirip bakt ve ii burkularak, bu krk tahtadaki solmu yazy okudu. Bu, kendisinin diktii tahtayd. Fakat yars kaybolmu ve zerinde sadece eref kelimesi kalmt.

29. BLM

Akam oluyordu. Selim Pusat pencere nnde durarak uzaklara, ufuklara ve gklere bakyordu. Sert bir rzgar esiyor, arasra yamur iseliyordu. O kadar dalgnd ki, kendi varlndan bile habersiz grnyordu. Bu yzden odaya girerek yanna kadar yaklaan Ayenin farkna varamamt.

Aye, elindeki katta yazl nota bakarak Selime hitab etti: Bu akam bir ahbabnla buluacakmsn.

Selim, beynini kurcalayan sarsntlar arasnda onun szlerini yar anlam bir halde sordu: Kiminle?

Aye kada bakarak cevap verdi: Herhalde soyad olacak, Kubudak adnda biri ile

Pusat kaytszlkla ufuklara bakarak Tanmyorum diye cevap verdikten sonra, birden, bir ey hatrlam insanlarn davranyla dnerek: Kubudak m?, dedi.

Aye kaygl gzleriyle bakyordu: Evet, Kubudak

Selim bir an duraksadktan sonra sordu: Bu haberi kim getirdi? Sorduum halde adn sylemeyen birisi

Sonra, Pusatn fke ve hayretle bakan gzlerine taklarak adam tarif etti. Bu tarif tpatp Yek denen o alaa uyuyordu. Pusat nefsine hakim olmutu. Soukkanllkla: Nerede ve hangi saatte?, diye sordu. Aye armt: Bilmiyor musun?, dedi. Daha ncesinde aranzda karar vermisiniz. Gelen adam, ok mhim olduu iin hatrlatmaya geldiini syledi.

Selim bir ey sylemeden yeniden ufka bakmaya balad. Ortalk iyice kararmt. Ban evirdii zaman Ayenin ekilmi olduunu grerek sessizce evden kt. Yamur artt, rzgar daha da sertletii iin sokaklar tenha idi. Nereye gideceini bilmeden yrrken Tam zamannda ktnz yzbam diyen bir sesle ban evirdi ve tahmin ettii gibi yan banda Yeki grd. Hibir ey sylemeden yrmeye baladlar. Sessizlii Yek bozdu: aml Koruda vuruacaksnz. Bu gece hava frtnal olduu iin oraya kimse gelmez.

Pusatta k hzyla gelien uuralt faaliyeti vard. aml Koruya yaklarken stnde apoletleri sklm yzba niformas olduunun farkna vard. Evden karken bunu ne zaman, nasl giymitim diye dnrken artc bir eyin daha farkna vard. Sa elinde knndan syrlm bir kl tutuyordu. aml Korunun ortasndaki meydanca vardklar zaman orada birka kiinin kendilerini beklemekte olduunu grd. Hem gn karanlndan, hem de aalarn loluundan bu adamlar yalnz glge halinde grebiliyordu. Yek konumaya balad: Byk n buyruu ile burada Yzba Mool Kubudakla vuruacaksnz. Susuzsanz kazanacaksnz.

Ne tuhaf!.. Bu gece Yekin sesinde bir kararlk vard ve Pusata her zamanki gibi tiksintiyi vermiyordu. Yava yava ortalk aydnlanmaya balamt. Yamur dinmi ve ay, bulutlardan kurtulmutu. Pusat, karsnda duran gsterili, sert bakl adama bakt. Elindeki kltan baka, gsnde de kendisine byk bir vuru stnl salayacak olan rme zrh vard. Gzleri bu zrha taklmakla beraber bir ey sylemedi. teki, klcyla Pusat selamlayarak: Ben Yzba Kubudak, dedi. Yedi yz yln tesinden geldiim iin zrhm var

Klcn topraa saplayarak zrhnn balarn zp onu geriye doru frlattktan sonra konumasna devam etti: Kaderlerimiz birbirini andryor. nsanlar su ilemek, vurumak ve lmek iin zere doarlar. Onun iin kendi hayatna esef etme.

Topraa saplad klcn ekti. Szleri Pusatn houna gitmiti. Onu klcyla selamlad. Be alt adm aralklarla duruyorlard. Pusat derhal balamak iin bir adm atarken Kubudakn yannda eli kll baka birisini daha grd. Bu Yekti. fkeyle: Sana ne oluyor? Bu ilere yakmazsn. ekil, diye bard. Yek, kl tutmasn ok iyi bilen bir tutumla Pusat selamladktan sonra: Bu gece btn hesaplar grlecek yzbam, dedi. Bana yaptnz hakaretlerin hesab da, ierimi bozmanzn hesab da burada grlecek.

Selim buna aldrmad. Fakat Kubudakn teki yannda grd kll adam btn kann dondurdu. nk bu hala kalbinden kanlar szan arkada erefti. Onun stnde de apoletleri sklm yzba niformas bulunuyordu. Ac ac glmseyerek: Arkadalmz bozdun Selim, dedi. radeni kullanamadn. Vefaszlk ettin. kimizden birinin mutlaka ortadan kalkmas lazm.

Selim aknln yenmeye alrken Yekin yannda hi tanmad birisini daha grd. Klcyla selam veren bu yenisi: Prenses Leylann nianlsym, dedi. Selim hznle sordu: Byle bir gnde beni desteklemen lazmken neden kar safta bulunuyorsun? nk sen benim bahtiyarlma glge drdn!

Pusat, yznn yandn duydu. Prensesin nianl olduunu bilmiyordu, ama yreinin iindeki en gizli isteklerin bylece aa vurulmas Kubudakn klcn yemi kadar tesirli olmutu. Artk kaderine boyun emiti. Drt kiiyle birden vuruacak ve phesiz burada lecekti. Onlara doru bir adm atarken kalbi duracak gibi oldu. nk erefin yannda bir beinci kll daha peyda olmutu. zerinde prl prl bir yzba niformas tayan bu adam Evet, belli belirsiz glmseyen bu adam kendisiydi. Harb Akademisinde bana felaket gelmeden nceki din haliyle ta kendisiydi. Klcyla selam verdi: Aslnda sen nefsinle vuruacaksn, dedi. Gnahkarsn Dmek bir ey deildir. Kalkamamak, dkn kalmak korkuntur. Hani sen kralcydn? Bu fikir iin hayatn zehir ettikten sonra kralcln adn dahi bilmeyen bir kz iin kendini girdaba attn? erefin durmadan kanayan yrei bile seni doru yola getirmedikten sonra yaayp da ne yapacaksn? eref lmemitir. l olan asl sensin. Burada bunu tescil edeceiz.

Pusat o zaman yaamann lzumsuz, hatta irkin bir ey olduunu anlad ve klcna havada bir kavis izdirerek karsndakilerin, zerine doru yrd. O srada garip bir ey daha oldu. Be kii birbirlerine yaklaarak tek bir kii haline geldiler. Pusatn karsnda yalnz kalan Mool Kubudak kald. Kllar birbirine dedi. Kubudakn yaman bir sava olduu daha ilk atmada belli olmutu. Klc da Seliminkine gre biraz ksa, fakat enli ve salam, korkun bir klt. ki saniyede Pusat, kvamna gelmi, yorgunluunu atm, adeta dinleip genlemiti. Sanki bu lm- dirim vurumasna yarar bir dekor yaratmak iin rzgar bir anda sertleip, yamur yzleri fiskeler hale gelmiti. Rzgar ve yamur yle hzlyd ki, birbirlerine lgn vurularla arpan kllarn sesi iitilmiyordu. Bir ara ay bulutlarn arkasnda kalnca aml Koruya zifiri karanlk kt. Fakat iki yzbann gzleri buna almt. Birbirlerini glge halinde grerek vurua devam ediyorlard. Selim biraz nce karsndaki arkada erefi de grerek lmek kararyla arpmaya balad iin saknmadan, ekinmeden vuruuyordu. Birka saniye sonra bulutlardan kurtulduu zaman Kubudakn yznde, akaktan eneye kadar uzanan ince bir yaradan kan szdn grerek atlganlnn boa gitmemi olduunu anlad.

Bu arpmay kazanmas lazmd. Susuz olduunun anlalmas buna balyd. Fakat iindeki bu lm isteyi, bu sknt neydi? Sknt sanki gnlnden kollarna doru yaylyor, gcn kesiyordu. Yorulmutu. Birdenbire gzleri Kubudakn arkasndaki tahta sraya iliti. Buraya geldii zaman oturup dinlendii, Prenses Leylay ilk defa grd srayd. Bu hatralarla iinde bir ac yumruland ve Kubudakn dayanlmaz kl vurular karsnda gerilemeye balad. Zaman yrmyor gibiydi. Yahut ba dndrc bir hzla ilerledii iin byle sanyordu. Bu vuruma ona pek uzun srd gibi geldii halde yarm dakika bile dolmamt. Gzleri kararak oturacak bir yer arad. Karsnda ne Kubudak, ne de kimse vard. aml Koruda yapayalnzd. Ayakta duramayarak diz st kt. Yz, her zaman oturduu tahta sraya dnkt. Gecenin karanl ve bulutlarn oyunu arasnda, tahta srann stnde oturan birisini seti. Bu, Leyladan baka kim olabilirdi? Leyla sand glge ayaa kalkarak yava yava Selim Pusata doru yaklamaya balad ve geride, uzaktaki lambann oraya vuran k serpintileri arasnda Selim Pusat, kendisine yaklaann Leyla deil, Gntl olduunu grd. Kalkmak istedi. mkan yoktu. Gntlnn elinde bir bardak su vard. O anda Selimin imek iin cam att, hayat verici bir bardak su Kz glmsyordu: Sizden de stn askerler varm efendim, dedi.

Glkle dizlerinin stnde durabilen Selim, suyun kendisine uzatlmasn bekliyordu. Gzleri gittike vahileen Gntl, bir adm daha yaklat halde suyu vermeyerek sordu: Kimin iin vurutunuz?

Pusatta cevap verecek derman bile kalmamt. Bir tek kelime sylese yere yklabilirdi. Fakat kz oral deildi: Bir de prenses mi var efendim? Onu da m seviyorsunuz?

Selimin cevap vermediini grnce bsbtn yrtclat: Hangimizi daha ok seviyorsunuz? Ben rakib kabul etmem. Bir prenses bile olsa

Pusat, yarasnn aclar arasnda, bir kzn karsnda byle diz st durmaktan byk utan duyarak kalkmak istedi. Fakat davran daha da kt oldu. Gzleri karararak ve acs artarak yeniden dt ve bu sefer dizleri stnde de duramayarak topraa uzand.

Gntl ona yardm etmek iin hibir harekette bulunmad gibi suyu da vermeye yanamyordu. Susuzluktan ii yanan Selimin gzleri kzn elindeki bardaa deince Gntl yeniden konumaya balad: Bu suyu sizin iin getirdim efendim. Fakat bir de prensesi seviyorsanz suyu ondan bekleyin. Ben gnllere tek bama hkmetmek isterim. Urumda lenlerin idamla veya susuz kalarak can vermeleri bana ayn derecede zevk verir.

Gntl bunlar syledikten sonra barda evirerek suyu yava yava yere boaltt ve Selimin strapl baklar arasn da, elindeki barda uzaa doru frlatt. Bu kadar kalbsizlik karsnda bir an acsn unutan Selim ona bir ey sylemek istediyse de yapamad. Bir tek kelime sylese baylabilirdi. Birden sert bir rzgar eserek aml Korunun btn aalarn rgalad. Artk orada yapayalnzd. Gntl de kaybolmutu. O zaman yeniden acyla kvrand. Bir ara lm dnd. lse ne kadar iyi olacakt. Yava yava acs azald. Gzlerine bir arlk kt. Aalar, karsndaki tahta sray iyi gremiyordu. Acaba lyor muydu? Beyninin durmak zere olduunu hissetti. Sonra bir ey grmez oldu. Yaayp yaamadn anlamak iin avucunu yumup at. Henz yayordu. evresinde bir takm sesler iitiyor, ama ne olduunu anlamyordu. Galiba konumalar oluyordu. Dncesi adeta k hzyla ilerken bir anda hayatn hatrlad. Aklna olu Tosun gelince ii szlad. Sonra prenses Leylay ve onun nianlsn dnd. En son hepsi silindi ve yalnz Gntl kald. Ben rakib kabul etmem. Bir prenses bile olsa Suyu kendisine vermeyerek yere dkmt. Bu bir dmanlk m, yoksa bir ilgi mi idi? Bunlar dnecek durumda deildi. Gntl btn benliine hakimdi. Herhalde lmek zere idi. Sonsuz karanla gmlrken gurur gibi sama bir duygunun tesirinde kalamazd. Her ey gn gibi ortada idi: Gntly

30. BLM

Gzlerini ap da evresine baknca hibir ey anlamad. nce tavan grerek bir odada bulunduunun farkna vard. Buras neresiydi? Hibir ey bilmiyordu. Ban yana evirdi. Gzel bir gen kz glmsyordu. Birdenbire uuru uyanarak bu kzn bir hemire olduunu anlad. Bir ey soracakt ama yine huyu galebe ald; sustu. Hemire biraz daha yaklaarak huzur verici bir sesle: Artk iyiletiniz, dedi.

ok susamt. Hemireden su isteyecekti. Onu da yapamad. Fakat gen kz, elini Selim Pusatn alnnda gezdirdikten sonra Biraz su ier misiniz?, diye sordu ve onun cevabn beklemeden ba ucundaki komidinde duran srahiden bardaa su koyarak Selim e eildi. Bir koluyla ban nezaket ve efkatle biraz kaldrarak teki eliyle barda dudaklarna dedirdi. Sanki canna can katlmt. Teekkr etti. Fakata bu teekkr diliyle syleyerek deil, aklyla dnerek yaptnn farknda deildi. Nazik ve iyi yzl hemire: Bir ey istiyor musunuz?, diye sordu. Selimde garip bir hal vard. Sylenenlerin manasn biraz ge anlyordu. Yine yle oldu. Gen kza bakp bayla hayr iareti yapt ve hemire Yine geleceim diyerek kt.

Yalnz kalnca daha iyi dnmeye balad ve aml Koruda Kubudakla yapt vurumay hatrlayarak ciddileti. Gvdesinde hafife gezdirdii eliyle sarglar iinde olduunun farkna vard. Sonra daha ncelerini hatrlayarak yine sknt iinde kald. Kendisinde yllardr huzur diye bir ey kalmamt ama bu son aylarnki dayanlr gibi deildi. Tad yle dursun, artk manas bile kalmayan hayattan ayrlmak istiyordu. Selim Pusat byle dnrken odaya birka kiinin girmesiyle dncesinden syrld. Deminki hemireyle birlikte gelen kiinin de doktor olduunu tahmin ederek bekledi. ndeki, selam vererek Selimin nabzn tuttu. Bir yandan ba ucundaki tabelaya bakyordu. teki ikisine kelimelik bir ey syledi. Bunun hangi dilden olduunu, ne manaya geldiini Selim anlamad. Sonra ndeki doktor hemireye bir eyler fsldad. Doktorlar ktktan sonra hemire, yine ayn nazik edasyla imdi size ine yapacam dedi. Selim, evreye ve hayata o kadar ilgisiz di ki hibir ey sormadan bekledi ve ine yapldktan sonra derin bir uykuya dald. Sekiz gn sonra eve dnd zaman ok dermanszd. Yrmek veya ayakta durmak deil,konumak dahi ok yorucu geliyordu. Bandan geenleri anmak bile istemiyordu, ne yapsam da biraz glensem diye dnyordu. Byk odada deiiklik yaplm gibiydi. Fakat Ayeye hibir ey sormad. Gzleri sk sk duvardaki fotorafna taklyordu. Bu, kendisinin yzba olduu zamanki ilk resmiydi. Hayat, o dinlii de byk mitleri de alp gtrm, geriye mitsiz, hasta melankolik bir adam kalmt. Selim Pusat bylece bir koltua yaslanarak oturamayacan, sinirlerinin bsbtn bozulacan anlad. Karar verdi. kacakt. nce bir deneme yapt. Oda iinde yryebiliyordu. Sonra denemeleri sklat. Yava admlarla da olsa sokakta yryebileceini. Anlad. Hznl gz gelmi, Aye okuldaki grevine balamt. Bulutlarn yart serince bir gnde evden karak ar admlarla yrmeye balad. Nereye gideceini bilerek yryordu. Beyninin iinde son gnlerin yaratt grlt olmasa kendisini ok diri hissedecekti, ama bu kemirici duygu yalnz huzur karc deil, ykc idi de Karar verdii yere, Prenses Leylann evine gelince huzursuzluu artt. Zile bast. Fakat zil almad.

Yanl m geldim diye dnerek evresine ve dairenin numarasna bakt. Doru gelmiti. Yeniden zile bast. Ses yoktu. Cereyan m kesilmiti? Gece lambasnn dmesine bast, yanyordu. yleyse?.. Zil almyor diye dnemezdi. Kapy eliyle tkrdatt. Derin bir sessizlik vard. Yeniden vurdu. Kap almyordu. nc seferindeki vuru ok hzl idi. eride birisinin yrd iitildi. Sonra kap araland ve Glsafa Kalfa gzkerek: Ne istiyorsunuz?, diye sordu.

Selim Pusat bu soruya armad. Hastaneden ok zayf ve muzdarip kt iin herhalde yz deimiti ki kadncaz kendisini tanyamamt: Benim Glsafa Kalfa, dedi. Kendi adn da sylemek zere iken kadn fkeli bir sesle: Glsafa Kalfa m? Bu da nereden kt. Benim adm Safa yle Gl, Kalfas yok, dedii duyuldu.

O zaman, kadnn yzne dikkatle bakan Selim Pusat onun gzlerinde garip parltlar grd ve evvelce o kadar din olan Glsafann, yahut Safann, km denecek kadar ihtiyarlam bulduunu fark etti. Bu kadar ihtiyarlk insana kendi adn bile unutturabilirdi: Ben Yzba Selim Pusat. Prensesle konumak istiyorum, dedi.

Kadnn gzleri yine deimiti: Prenses mi? Siz kimi aryorsunuz?

Selim Pusat hala soukkanlyd: Prenses Leylay aryorum.

Kadn, sarsak denecek hareketlerle geriye, evin iine, sonra Selime sonra da yine geriye baktktan sonra birden sesini ksarak: Dnya delilerle dolu. O deliler yznden arslanm gitti, diye cevap verdi.

Selim armt: Nereye?, diye sorabildi. O kimseye hesap verme. Gittii yeri de kimse bilmez.

Selim, Kubudaktan kl yedii andaki strab duydu. Bir an gzleri kararr gibi olduysa da abuk toparland. Kendisi farkna varmadan kap, yzne kapanmt.

Merdivenlerden ini, ktan daha yorucuydu. Ge bakarak uan bulutlarda gzlerini dinlendirdikten sonra yrmeye balad. Daha birka adm atmt ki tandk bir yz, ciddi ve hznl bir bakla: Naslsnz Yzba Be?, diye sordu.

Naslsnz? Bu kelime Selim Pusatn szlnden kal yllar olmutu. Bu kelimeye yabancyd. Dmand da Bundan dolay kendisine bu soruyu sorana fkeyle bakt. Bu tandk yzn akandan enesine kadar uzanan ince bir yarann izgisi zel bir alamet gibi duruyordu. Bir eyler hatrlar gibi oldu. Sakn bu Kubudak olmasn diye dnd. Deildi. O zaman beyninde bir k yand. aml Korudaki vurumada kendisini Leylann nianls diye tantan genti. Bir anda fkesi dald. Kimsiniz?, diye sordu. Baklar daha da hznlenen gen: Prensesin muhafz, diye cevap verdi.

Selim Pusat, bu mehul muhafz hakknda Leylann sylediklerini hatrlayarak gizlemeye alt bir heyecanla sordu: Prenses nerede?

Gencin cevab korkuntu: Bilmiyorum Bu nasl muhafzlk?

Gen yere bakt: Onun muhafza ihtiyac yoktu Siz ne idiniz?

Bu soru cevapsz kald. Muhafz veya nianl, onun gittii yeri bilmeli deil miydi? O zaman aklna Glsafa Kalfada ki garip hal geldi. O kadar sarslmt ki, holanmayaca bir cevap almak korkusuyla bir ey soramad. Hafife ba eerek salamlap ayrldlar. Artk hibir noktann aydnlatlmasna imkan kalmamt. Evin yolunu tuttu. * * *

Aye, bir program meselesi yznden okulda epeyce oyalanm, eve ge kalmt. Gndeliki kadn gitmek iin onun gelmesini bekliyordu. Ayenin Selim Be gelmedi mi? sorusuna biraz heyecanla anlalmaz bir ey mrldanarak cevap verdi. Bu kadn, Selimin aksi baklarndan

ekindii iin ondan her bahsolunduka byle yapard. Aye, zerinde durmayarak kadna izin verdi. Tosunu kucaklad ve yllardr Selim soramad soruyu oluna sordu: Naslsn olum? yi. Baban gelmedi mi? Babam gitti.

Aye, kk ocuun kendi mant iindeki cevabna glmsedi. Gittikten sonra yine gelmedi mi? Gelmedi.

Kitap odasna girdiler. Belki Selimin bir pusulasn bulurum diye masann stne gz att. Hibir yaz yoktu. Henz iyilememi olduu iin onun bu kadar gecikmesini yadrgayarak Tosun a sordu: Baban san bir ey syledi mi? Syledi. Ne syledi?

Tosun herhalde hatrlayamamt. Susarak annesine bakt. Aye yava yava meraklanyordu. Yeniden sordu: Haydi syle olum. Baban sana ne dedi? Babam bana gld. Sonra aa indi. Aa inip sokaa m kt? Hayr. Beni kucana ald.

Aye ard. Grnrde ocuk samasapan szler sylyordu ama Aye kukuland: Olum! Baban nereden aa indi?

ocuk bir elini tavana doru kaldrd: Yukardan indi.

Ayenin kalar atld. Hatta, acaba ocuk hasta ve ateli mi diye dnerek elini alnna dedirdi. Atei yoktu, hasta deildi ama bu samalamalar ne oluyordu? Yoksa babasnn ruh durumu oluna da m gemiti?

Tosunu kucana alarak bir koltua oturdu. Ne yapacan bilemeyerek pencereden darya bakt ve olunun yanaklarn okad. Bu sefer Tosun sorulmadan konutu: Babam da beni okad. Sonra ne yapt? Gitti. Giderken ne dedi? Beni unutma dedi.

Aye sapsar oldu. ocuk kendi hafzasnn imkanlar nisbetinde, bugn konuulanlar yava yava hatrlyordu.Beni unutma Bunun manas neydi? Ayede dzgn konuacak bir muhakeme kalmamt. Sanki Tosun bilirmi gibi: Peki, baban niin gitti?, diye sordu.

Bunun lzumsuz, hatta manasz bir soru olduunu biliyordu. Fakat ald cevap kendisini bsbtn artt: Babam hasta oldu da gitti

Ayenin adeta dili tutulur gibi oldu: Hasta olduunu nereden biliyorsun? Babam alad. Hastalar alar m? Alar. Sen de aladn.

Ayenin beyninden yldrm hzyla birok ey geti ve aylarca nce niin aladn soran oluna Hastaym diye cevap verdiini hatrlad. Aye susuyordu. Fakat Tosunun dili artk zlmt: Sen ok hasta oldun. Babam az hasta oldu. Nereden biliyorsun? Sen ok aladn. Babam bir alad

Aye alamakl olmutu. Artk Tosunla bir akran gibi konuuyordu: Baban gelecek mi?

Gelecek.. Ne zaman? Ben subay olunca gelecek

Aye bitkindi: Bunlarn hepsini baban m syledi? Babam syledi. Nasl syledi? Ben ona baktm. Bana gld. Sonra yukardan indi. Beni kucana ald. Sonra beni okad. Sen subay olunca gelirim, dedi. Sonra gitti. Nereden gitti? Kapdan gitti? Nereden geldi? Yukardan.

ocuun btn mantkl konumas srasnda bu yukardan kelimesi aksyor ve Ayeye huzursuzluk veriyordu. Tosun kucanda olduu halde pencerenin nne gelerek ona yksek yaplarn damlarn ve g gsterip sordu: Baban hangi yukardan geldi?

ocuk biraz hrnlat: O yukardan deil. Ya hangi yukardan?

Tosun ban geriye evirerek odann iinde bir yeri gsterdi te o yukardan

Aye, yava yava dnerek olunun gsterdii yere bakt. Duvar gsteriyordu. Sonra baklar belli bir yere deince gzleri korkuyla alarak: Aman Yarabbi, diye bard. Bu yle bir bart ki, Tosun korkmu ve alamaya balamt. Aye, kucandaki ocuu atar gibi koltua brakarak ileriye doru birka adm atp tekrar Aman Yarabbi diye bard ve sendeleyerek yld, kald.

Selim Pusatn duvardaki ereveli resminin yalnz erevesi kalm, resim yok olmutu.

31. BLM

Hazirann sayl scak gnlerinden birinde, Kz Lisesinde ders yl sonu iin tren yaplyordu. Liseyi bitiren kzlar spor gsterileri, milli danslar yapacak, geitresminden sonra davetlilere ay verilecekti.Lisenin btn eski mezunlar ile eski retmenleri ve bunlarn aileleri davet edilmiti. Byk, i ac bahede izci klkl kzlar dolayor, davetlilere yer gsteriyordu. Bugnn tadn en ok karanlar trende grev almam rencilerdi. ki gen kz bahenin kuytu bir kesine doru ar admlarla ilerlerken biri glmsedi: Bak, bak, Beyhan, dedi. lker galiba yine tenhalarda ses duyuyor. Yzndeki kedere dikkat ediyor musun?

Beyhan, ilerideki bycek tmsein stnde, aalar arasnda dolaan lkere bakt: Ne garip kz, dedi. Acaba sahiden ses duyuyor mu? nanlr ey deil, ama lkerin bir defa bile yalan syledii grlmemitir. Herhalde bir ey var.

Gerek lker, gerekse Beyhan ve Emine bu yl son snfa geen kzlard. O ders yl banda aralarna katlan lker ok sessiz, utanga, durgun ve dnceli bir renciydi. Herkese kar nazikti, ama kendisinde bir hali vard ki, arkadalaryla arasnda daima bir mesafe brakyor, teki rencilerin birbirleriyle olan yaknlklar ve samimiyetleri lkerle bakalar arasnda kurulamyordu. Emine, gzlerini lkerden ayramam olduu halde konuuyordu: lkerde gizli bir kuvvet var diyeceim geliyor. Bir defa tehlikeyi nceden haber vermiti. Corafya dersinde Mualla haritay duvara asmak iin bir iskemle ye karken heyecanla Hayr, hayr, kma diye haykrm, aldrmayan Mualla iskemleye knca atrdayp ken iskemleyle birlikte derek kolu krlmt. Sen o derste yoktun. Kazadan sonra lkerin gzleri baka bir aleme bakyor gibiydi.

ki kz yryerek lkere biraz daha yaklatlar. Onu be adm kadar uzaktan seyrediyorlard. Yz izgileri ok rahat, fakat gzleri huzursuzluk belirten bir haldeydi. Arkadalarnn yaklatndan habersizdi. Beyhanda bir merak canlanmt: Ne dersin Emine? Yanna gidip konualm m?, diye sordu.

Emine de konumak istiyor, fakat nedense tereddt ediyordu:

Bilmem ki, diye cevap verdi.

ki kz ekingenlik duyduklar halde birbirlerinden kuvvet alarak ar admlarla lkere doru yryorlard. Aralarnda birka adm kalmt. Durdular. lkeri yandan gryorlard. Hlyal baklar ileriye taklmt. Uzaktan duyulan bir mzik sesini dinliyor gibiydi. Arkadalarn grnce ban onlara evirdi. Emine glmseyerek: Talihliyiz lker, dedi. Vazifeli olmadmz iin bu gzel gnn tadn karyoruz.

lker buna belli belirsiz, kendine has nazik bir glmseyile karlk verdi. Emine, aklna gelen ve lkeri sigaya ekmek konusunda ok yerinde olan bir soruyu sormak zere idi ki, geriden, trenin yaplaca yerden mzik sesi ykseldi. rencilerin de itirakleriyle stiklal Mar syleniyordu. Beyhan ve Emine toparlanp dinlemeye balarken lker sadece ban ne emekle iktifa etti. Berikiler gurur ve heyecanla dimdik dururken o, hznl ve baka alemde bir insan gibi dinliyor, dinledii halde de galiba iitmiyordu. Onun bu duruu, bu hali, ban ne eiindeki hzn Emineye o kadar tesir etmiti ki, biraz nce lkere soraca soruyu unuttu. Mar bitince bir iki adm daha atp l bir grup oldular ve uzaktan gelen, spor gsterilerinin komuta seslerine aldr etmeden kendi aralarnda konumaya baladlar. Beyhan taktik yapmasn, maksada dolambal yollardan gitmesini sevmezdi. Samimi olmadklar halde lkeri seviyor, onun da kendi aralarna karmasn, bu manevi yalnzlktan kurtulmasn istiyordu. Bu istein verdii hzla: lker, kardeim, dedi. Niin byle hep yapayalnz dolayorsun? Bizden hi holanmyor musun?

lkerin hznl gzleri hayretle ald. Holanmamak ne demek? Bilakis sizden ok holanyorum. yleyse niin yalnzsn?

lker, hafif glmseyii kaybolan yznden bir bulut geer gibi bakarak bir an dnd. G iitilir bir sesle: Yalnz m? Ben yalnz deilim ki, diye cevap verdi.

Beyhanla Emine baktlar. Bu cevaba nasl bir karlk vereceklerini bilemiyorlard. yice armlard. Tam bu srada izci bir kzn Beyhan, Beyhan diye bararak kendilerine doru geldiini grdler. Snf arkadalarndan birisi tmsein ve aalarn arkasnda olan Beyhan grmeden telala onu aryordu. Beyhan aalardan syrlarak kendisini gsterdi ve: Ne var?, diye sordu. Neredesin? Ba muavin seminden beri seni aryor.

Beyhan, ellerini iki yana aarak imdi sras myd der gibi bir hareket yaptktan sonra arkadann arkasndan koarak gitti. Emine onun gidiene baktktan sonra lker e dnd. Biraz nce onun Ben yalnz deilim ki demesi dikkatini ekmiti. Acaba ne demek istemiti? Emine, Beyhann aksine, maksada birdenbire girmez, bunun ok defa karsndakini rkteceini bilirdi. Bir doktorun kzyd. Psikiyatri uzman olan babasyla bu merakl konu zerinde uzunboylu konuur, fakat bir iptila halinde de edebiyatla urard. Edebiyata ait lise kitaplar kendisine az geldii iin Edebiyat Fakltesi yaynlarn da okur ve kavrard. Krk kiilik snflarnda kendisinden baka iki Emine daha vard. Arkadalar bu Emineyi tekilerden ayrmak iin soyadn kullanmazlar, ona Doent Emine derlerdi. lkerle yalnz kalnca yarda kalan konuya dnd: lker, dedi. Biraz nce yalnz olmadn syledin. Oysa ki biz seni hep yalnz, arkadasz, tek bana gryoruz. Bu nasl bir yalnz olmaylk?

lkerin sesi ok yavaa kyordu: Yalnz olmamak iin mutlaka insanlarla beraber olmak m lazm?

Emine ciddileti: Bir de ruhlarla beraber olmak mmkn ama bu herkesin harc deil. Ayr bir kabiliyet ister.

Sustular. lker cevap vermeyince Emine ekingen bir eda ile szlerini tamamlad: Sende de byle bir kabiliyet olduunu sanmyorum ama bir ey sylemediin iin emin deilim.

lker susuyor, fakat duruunda bir memnuniyetsizlik sezilmiyordu. Emine bundan cesaret alarak maksada biraz daha girdi: Mesela senin ses duyduun sylenir. Yalnz deilim derke bunlar kasdettinse haklsn. Fakat seslerle arkadalk etmek yalnz olmamaya yeter mi? Bu seslerin sahiplerini de gryor musun?

lkerin yz daha da hlyal bir hal ald. Sevimli ve kk bir ocua benziyordu: Seslerin sahiplerini gremiyorum. Onlarla ne konuuyorsun? Konumuyorum. Yalnz dinliyorum. Bunlar tandklarn m?

Hayr

Emine duraksad. Fakat konumaya ara verilirse lkerin belki de tamamiyle susacandan korkarak aceleyle sorularna devam etti: Tarihi ahsiyetler mi? Bilmiyorum. Peki, intiban nedir?

lker gzlerini Emineden evirdi. Yere, sonra ge bakarak: ok uzaktan sesleniyorlar, dedi.

Emine bu sz iyi anlayamamt: Baka bir memleketten mi?, diye sordu. Hayr, baka bir zamandan

Emine allakbullak oldu. Baka bir zaman .. Bu ne demekti? Yani ok uzak bir zamandan m?

lker hznlenmiti: Bilmem ki.. Bana yle geliyor, dedi cevap verdi.

Emineyi byk bir merak sarmt. Kendisine alan arkadann samimi davranna gvenerek biraz daha derine gitmek istedi: Bu uzak zaman gelecek zaman olmayacana gre herhalde gemi zaman olacak. Evet lker! Acaba sana gemi zamandan niin seslenen var? Ailen tarihi bir aile mi?

Emine bunu syledikten sonra dokuz, on on aydr ayn snfta yaad arkadann yzne dikkatle bakt. Duru buday rengi derisi, dz ve gzel salar, ekik gzleri ve manal bakyla tam bir Orta Asya tipiydi. lker cevap vermeden aklna geleni sordu: Nerelisin? Aile kkn nerede?

lker ok durgun bir eda ile hi yksnmeden cevap veriyordu: Ben buralym, ama aile kkm uzakta, doudadr.

Evlerinde menelerinin Horasan olduu sylenen Emine, dou kelimesini iitince: Yani Horasanda m?, diye sordu.

lker ban sallad: Horasan nedir kardeim? Kap komu bir yer. Bizimki ok daha uzakta

Emine hayretler iindeydi: Bunu aile iindeki sylentilerle mi biliyorsun? Sylentiler de var, ama asl eskiden kalma, deri stne yazlm bir soykt ile biliyorum. Meneiniz neresi? Kamlanu!..

Emin sustu. Bu ad biliyordu ama nereden biliyordu, onu birdenbire kestiremedi. ki arkada uzun bir sre susarak durdular. Emine yava yava Kamlanuyu hatrlamaya balamt. Daha pek yaknlarda bir doktora tezi mi, yoksa bir niversite yayn m olarak, her ne ise, yaynlanm olan bir Uygur masalnda bu kelime geiyordu. Doent Emine onu da alp zevkle okumutu. imdi lkeri Uygur kz gibi gryordu. Bu sefer onu adeta snava ekmek ister gibi bir dnceyle sordu: Bu Kamlanu nereye dyor? Belki bugnk Moolistana

Emine hayretler iindeydi. Arkadann da kendisi gibi tarih ve edebiyat merakls olmadn, yalnz felsefeden, biraz da matematikten zevk aldn biliyordu. Birden, aklna gelmi gibi irkilerek sordu: Soyktnz gsteren deri hangi yazyla yazl? Uygur yazsyla Sen bu yazy okuyor musun? Hayr. Ailede okuyan var m? Ailenin erkekleri okur. Babam ve aabeyim. Kzlar niye okumaz? Bakalaryla evlenip gidecekleri, yabanc olacaklar iin..

Emine deminden beri iittikleriyle lkere derin bir sempati duymutu: lker kardeim, dedi. Bu soyktnde ka atan yazl? Yirmi kadar. Ondan sonrasn aile rivayetleri ve mezar kitabeleriyle biliyoruz.

Eminenin akl yine Uygur masalna gitti. Orada da bir Yzba Burkay vard ve ldkten sonra ruhu, sevgilisine hala akn sylyor, o da Sus, sus diye cevap veriyordu. Eminede korkuya benzer bir hal peyda olmutu: Duyduun seslerin bunlarla bir ilgisi var m? Hayr. Demin, biz gelmeden nce ne duyuyordun?

lker, iittiklerini eksiksiz hatrlamak iin bir ara dnd. Sonra Emineye dehet veren u szleri syledi: Bir erkek, Iztrap ekiyorum, sen de beni seviyor musun?, diye alyor, bir kadn da buna Sus, sus, ben de strap ekiyorum diye cevap veriyordu.

4-Austos-1972 Nihl ATSIZ