Kuprum Kuprum merupakan salah satu logam yang terdapat dalam unsur blok-d yang terdapat di jadual berkala

dan ditakrifkan sebagai logam peralihan. Kuprum dapat mengkonduksi elektrik. Kekonduksian elektrik kuprum adalah amat tinggi jika dibandingkan dengan logam yang lain yang terdapat dalam unsur blok-d. Nilai kekonduksian elektrik kuprum ialah 101% IACS (Standard Kuprum Licin

Antarabangsa). Sistem pendawaian di kawasan perumahan menggunakan wayar yang diperbuat daripada kuprum. Di sini kita dapat tahu bahawa bagaimanakah kuprum dapat mengkonduksi elektrik yang tinggi dan mengapakah kuprum menjadi pilihan utama untuk sistem pendawaian di kawasan rumah.

Rajah 1: Dawai kuprum Sumber: Thompson, D. (2007) Teori keadaan pepejal logam dapat menjelaskan tentang kekonduksian elektrik yang luar biasa tinggi kuprum. Zon tenaga 4s terluar dalam atom kuprum adalah hanya separuh penuh. Oleh itu, banyak elektron mampu mengalir arus elektrik. Apabila medan elektrik dikenakan kepada wayar kuprum, pengaliran sistem memecut ke arah hujung elektropositif dan ini akan wujudkan pengaliran elektrik. Elektron ini menghadapi rintangan semasa pengaliran elektrik dengan berlanggar dengan atom lain, kekosongan dan ion kekisi. Purata jarak perjalanan di antara pelanggaran ini, ditakrifkan sebagai laluan bebas min dan ia adalah berkadar songsang dengan kerintangan logam. Kuprum mempunyai laluan panjang min bebas iaitu kira-kira 100 jarak sistem pada suhu bilik. Selain itu, laluan bebas min ini meningkat dengan laju apabila kuprum didinginkan. Sebab inilah kuprum dapat mengkonduksi arus elektrik yang tinggi. Kuprum sesuai digunakan dalam sistem pendawaian di kawasan rumah kerana ia mempunyai ciri-ciri yang istimewa. Antaranya ialah, kuprum merupakan

logam yang mulur dan sangat fleksibel. Ciri ini membolehkan kuprum untuk dibengkok wayar kuprum tanpa pemotongan. Kemuluran tembaga juga

menjadikannya mudah untuk dikerjakan menggunakan kos yang rendah. Logam ini juga tahan hakisan dan ia dapat digunakan pada tempoh masa yang panjang.

Rajah 2: Kuprum boleh dibentuk dengan mudah kerana kemulurannya tinggi. Sumber: Thompson,D. (2007) Selain itu, pendawaian kuprum merupakan pengalir elektrik yang cekap kerana ia memberi laluan rintangan rendah untuk pengaliran elektrik. Ini mengurangkan jumlah elektrik yang diperlukan untuk alat elektrik dan membantu mengurangkan pembentukan haba yang disebabkan oleh rintangan elektrik. Ciri ini menjadikan kuprum berguna dalam alat elektronik yang mempunyai sensitif haba. Seterusnya, kuprum adalah logam bukan ferus yang menjana medan magnet. Ciri ini adalah penting kerana ia membolehkan pendawaian kuprum untuk berfungsi berdekatan dengan peralatan magnet sensitif dan menurunkan jumlah gangguan elektromagnetik yang dihasilkan oleh pendawaian rumah. Sifat kemuluran dan wayar kuprum yang tidak bermagnet menjadikan ia sangat berkesan pada mewujudkan elektromagnet kerana ia boleh memindahkan elektrik dalam gelung cekap tanpa dipengaruhi oleh medan magnet yang dijana. Kebanyakan logam akan berkembang dan mengecut apabila ia dikenakan kepada beban elektrik terputus-putus. Masalah ini sering menyebabkan pendawaian berlonggar dari sambungan dan ia dikenali sebagai rayapan. Hal ini boleh menyebabkan pembentukan haba meningkat dan arka elektrik yang berbahaya. Tetapi, pendawaian kuprum tidak tertakluk kepada merayap kerana ia tidak mengembang dan mengecut apabila ia adalah elektrik. Tambahan pula. wayar kuprum memerlukan kurang penebat dan saluran yang lebih kecil daripada konduktor lain contohnya aluminium. Hai ini kerana

aluminium mempunyai kekonduksian yang rendah maka diameternya mestilah lebih besar daripada kuprum untuk membawa arus yang sama. Sebab inilah wayar

kuprum yang lebih boleh dimuatkan dalam sistem yang diberikan, berbanding dengan aluminium. Ini juga merupakan satu keistimewaan kuprum dalam pembinaan wayar. Kelebihan lain ialah oksida kuprum juga boleh mengkonduksikan arus elektrik. Oleh itu, sambungan dan penamatan tidak akan menjadi panas dengan terlampau dan tidak memerlukan penggunaan sebatian untuk menghalang oksida. Di samping itu, kuprum juga menyediakan konduktiviti terma yang lebih baik (60% lebih baik daripada aluminium), yang menjimatkan tenaga dan mempercepatkan pelesapan haba. Ciri-ciri ini juga amat membantu pada penamatan dan sambungan pada wayar.. Sebab inilah kuprum menjadi pilihan utama dalam binaan dawai dan ia sesuai digunakan dalam sistem pendawaian di kawasan perumahan.

Rajah 2 : Sistem pendawaian di kawasan perumahan Sumber : Ratzenberger.J. (2011)