Univerzitet u Tuzli Filozofski fakultet

Seminarski

Predmet: Sociologija

sporta

Tema: Sport

i politika

Profesor: Dr.soc.doc. Asim Peco

Student: Elma Barakovi

Tuzla, 2013
1

Sadraj:
1. 2. 3. 4. 5.

Uvod .................. 3 Uvodna razmatranja o sportu .................................... 4 Historija sporta ............................................................................. 5 Sport kao drutvena i lina vrijednost .............. 5 Sport i politika .............................................................................. 6
5.1.
Olimpijski pokret ................................................................. 6

6.

Olimpijske igre ............................................................................. 7

6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
Antike igre ............................................................................. 7 Moderne olimpijske igre ................................................. 8 Zimske olimpijske igre ..................................................... 8 Politiki uticaj....................................................................... 8

7.

Literatura ........................................................................................... 9

Uvod
Rije sport vue porijeklo od latinske rijei di sportare koja je potom preuzeta u druge evropske jezike.U naem jeziku pod sportom se podrazumijeva igra,zabava,razonoda.

Sportski dogaaji predstavljaju iroki drutveni fenomen savremene civilizacije.Pod sportskim dogaajima podrazumjevaju se razliite aktivnosti organizatora,koje su usmjerene na ponudu programa,odnosno igre izvrilaca sportskog dogaaja odreenoj sportskoj publici,sa ciljem ostvarivanja sportskog rezultata. Sportski dogaaji se mogu posmatrati i u irem kontekstu, gde se izrazava njihov netakmiarski karakter.U ovom sluaju, sportski dogaaji obuhvataju i rekreaciju,relaksaciju,zabavu sa drugaijim pristupom organizovanja.

Za menadment sportskih dogadjaja znaajno je da postoje slijedee karakteristike sporta : Struktuiranost i organizovanost aktivnosti,koje se organizuju prema preciznim i opte prihvaenim pravilima. Sportske aktivnosti su umjerena na stalno i svjesno predvianje moguih poslijedica. Uesnici u sportu su motivisani a ponaanje podreuju ostvarivanju cilja.

Sportski dogaaji se organizuju kako bi se zadovoljile socijalne,odnosno druvene potrebe posjetioca.Posjetioci sportskih dogaaja ne predstavljaju homogenu grupu ljudi jer oni mogu da u veoj ili manjoj mjeri vezani za program sportskog dogaaja,ali I za izvrioce, odnosno sportiste, klubove ili reprezentacije.Publika sportskih dogaaja je slojevita po pitanju afirmacija njihovog programa,odnosno identifikacije sa izvriocima ili dominacije u odnosu na drugu grupu. Sportske dogaaje treba razlikovati od odravanja aktivnosti fizike kulture, za koju se smatra da je iri pojam od sporta,odnosno sportskih dogaaja.Fizika kultura je dio opte kulture.Pogreno je poistovjeivanje sportskih dogaaja sa odravanjem aktivnosti fizikog vaspitanja,jer ono nije primarno orijentisano na ostvarenje rezultata kroz razliite oblike takmienja.

Psiholoka, pedagka I socioloka ispitivanja sve ee skreu na znaaj osobina linosti I porodice za ponaanje djece I omladine. U porodici se stiu prva znanja, vjetine I navike. Tu se formiraju temelji pogleda na svijet I osnovnih ivotnih usmjerenja. Bavljene sportom je danas prilino demokratizovano tj. Svi ljudi imaju izjednaena pravo da se bave sportom bez obzira na rasu ideologiju Znamo za pozitivan uticaj bavljenja sportom na formiranjem linosti.

Uvodna razmatranja o sportu

Problematika sporta I sportske prakse je dugo vremena bila zanemariva u naunim krugovima.Nisu bili jasno odreeni kriterijumi prilikom definisanja sporta tako da je veliki broj kriterijuma inio prolaznu osnovu definisanja ovog pojma. Sport je odreivan kao ala, vrsta igre, kultura intezivnog miinog napora, zabave, kao vid vaspitne ili takmiarske djelatnosti To je ilo do shvatanja sporta kao institucionalnog oblika fizike aktivnosti, koje se uobliilo sa nastankom industrijsko urbanistike civilizacije. Postoje mnogobrojne definicije sporta, koje su veoma esto kontradiktorne I paradoksalne. Tako, neki autori naglaavaju da je sport borba ovjeka sa samim sobom, drugim ovjekom I prirodnim preprekama. Drugi, pak istiu da je sport zapravo vaspitna, drutvena institucija proeta igrom, a da je cilj toga fiziko i duhovno usavravanje linosti. Trei istiu da je sport racionalna djelatnost, sveukupnost dostignua u odreenom podruju drutvenog ivota. Postvlja se pitanje da li je opravdano svrstati sport u oblik igre. Igra se shvata kao djelatnost koja podrazumijeva zadovoljstvo i ostvarivanje sutine ovjeka. Ako se sport odredi pomou igre, onda se uzima u obzir subjektivni momenat povezan sa sportom a ne i injenica da je sport postojea i objektivna drutvena djelatnost. Jer, danas vrhunski sport nije igra, to je drama, stress, pa i proizvodna djelatnost. Generalno, definisanje sporta pomou igre nije sveobuhvatno i ne vodi pravo sagledavanju njihove sutine. Teoretiari koji svrstavaju sport u fizike aktivnosti takoe razmatraju jednu stranu medalje. Zato to fiziki napon i vjebanje u definisanju sporta ne mogu biti znaajne determinante za njegovu tipoloku specifinost, jer i druge djelatnosti (privredne, vojne) predpostavljaju navedene karakteristike. Neki pokuavaju da definiu sport kao vaspitnu djelatnost. I ako su vaspitne mogunosti sporta neosporne, kriterijum vaspitanja se ne moe uzeti kao temelj, jer se vaspitanje (u tom smislu fiziko) moe nai i izvan sporta, kao to se moe nai i sport i bez obrazovanja. Najkarakteristinija odlika savremenog sporta je takmienje.Na takmiarski karakter sporta ukazuju mnogi istraivai.Ukoliko bi ga izgubio takmiarski smisao, sport bi negirao svoju temeljnu karakteristiku.Vrjednost sportskog takmienja se mjeri postignutim rezultatima. Pored takmienja, podruje sporta obuhvata drutvene, psiholoke, ekonomske, naune, politike, medicinske i druge aspekte. Sport je prije svega drutveni fenomen. Drutvo je u svakoj vezi sa svim manifestacionalnim oblicima sporta, ono obezbjeuje podjelu uloga, izmeuostalog i sportskih, prize mogunost interakcije izmeu ljudi, obezbeuje saznanja i vrednisne orjentacije na podruju sporta, a takoe, sport je i vaan agens socijalizacije.

Historija sporta
Jo su stargrki mislioci ukazivali na funkcionalno jedinstvo pojedinaca jedinstvo duha i tela. Tokom historije ova ideja se u zavisnosti od drutvenih specifinosti menjala, uglavnom gubila svoj prvobitni smisao npr. U feudalnom drutvu sportska aktivnost se svela na ouvanje ratnike forme u periodima mira ( veliki viteki turniri). Tokom srednjeg veka crkva je dominirala drutvenim ivotom, te su shvatanja koja je ona diktirala, zabranjivala i osuivala sva tjelesna zadovoljstva u koja se ubrajao i sport. U vrjeme stvaranja velikih nacionalnih pokreta u Evropi (poetak 19. Veka) javljaju se pokuaji da se sport iz kasarni prenese u drutvo meu mlade, te da oni budu branioci domovine. U narodu su se ljudi takmiili u sasvim drugim sportskim granama, i to : borba na balvanima, bacanje kamena sa ramena, tranju, jahanju, penjanju uz drvo Tako su se okupljali i zadravali pozitivan i kolektivni duh i jedinstvo. U buruanskom drutvu sport je predstavljao ogledalo drutvenih odnosa. Sport postaje sredstvo povezivanja klasnih struktura, politike emancipacije, zarade. Sport u demoktatskom drutvu se uklapa u humanitarne principe. Sport danas treba da doprinese razvijanju mladog ovjeka. Da bi sport bio jedan od vidova ovjekove kreativnosti, da bi kroz njega mogla da se izraava zdrava potreba za takmienjem, igrom, za ostvarenjem onog istinskog, ljudskog, moraju biti rijeena osnovna egzistacijalna pitanja materijalna, moralna, psiholoka.

Sport kao drutvena i lina vrijednost

Sport je veoma sloena drutvena pojava. Njegovo mijesto i uloga u ivotu drutvene zajednice zavisi od stepena materujalnog drutvenog razvoja, kao i od karaktera drutvenih odnosa. Planiranje i razvoj sporta je izraz vrijednosti, ideja i drutvenih stavova. Sport je drutvena i autetina vrijednost. Razlikujemo slijedee glavne vrste sportskog angaovanja: RAZVOJNI SPORT Cilj je invidualno napredovanje, a ne ukljuivanje u takmienje; REKREATIVNI SPORT Ima za cilj da otkloni nepovoljne poslijedice radne djelatnosti, uslove ivota, raznih oboljenja ili oteenja organizma. To je prirodan nastavak prirodnog vaspitanja u koli. STANDARDNI SPORT Ima za cilj ne samo postizanje i odravanje eljenog nivoa psihofizike kompetetnosti, nego i postizanje visokih sportskih rezultata. On je oslonac vrhunskog sporta. VRHUNSKI SPORT Njegovo je obiljeje da prua dokaze o relativnosti gornje granice psihofizikim mogunosti ljudske vrste

Bavljenje sportom je motivisana aktivnost. Individualno sportsko angaovanje uslovljeno je unutranjim motivima koji su efekat razvoja i socijalizacije liniosti i spoljanjim posticajima okoline.

Sport i politika
Teza da sport nema nita sa politikom stara je koliko i sport. Politiki i duhovni voa zapada su sa ponosom, od samog nastanka sporta, izgovarali te rijei. One su postale svojevrsni zavjet principima na kojima poiva zapanda demokratija, granica koja razdvaja slobodni svijet od komunistikog totalitarizma iji su i ideolozi uporno ponavljali, nastojei da zatite interese vladajueg reima, da sport ima politiku priprodu.

Olimpijski pokret
Historija XX vijeka, u kojem je dolo do punog razvoja sporta, pokazuje da ne samo sport, ve da i sama teza da sport nema nita sa politikom ima politiki karakter. Jo je baron Pjer de Kuberten, zvanino. otac modernih olimpijskih igara, u sportu vidio sredstvo sa kojim je trebalo obezbjediti stabilan razvoj kapitalistikog sistema. Maksima da sport nema nita sa politikom znaila je za njega da sport ne treba da bude uprljan svakodnevnom politikom, da bi mogao da sauva svoju istotu kao sredstvo za ouvanje stratekih interesa vladajuih klasa (arostokratije I buroazije). To je glavno razlog to je Kuberten uporno nastojao da sauva nezavisnost Meunarodnog olimpijskog komiteta.Olimpijski pokret, kao najvanija institucija graanskog drutva, trebalo je da sauva osnovne odnose i vrijednosti tog drutva, a to znai da bude iznad svakodnevnih pripodnih, I iz toga neminovni, sukoba izmeu drave i nacija.lanovi MOK-a su povjerenici (Kuberten) Olimpijske ideje, to znai da u prvom redu treba da bude rauna o dugoronim interesima vladajueg poretka. Zato su lanovi MOK-a od samog njegovog osnivanja bili provjereni antikomunisti rjeeni da itav svoj ivot posvete obraunu sa radnikom klasom i progresivnim snagama svijeta. To je glavni razlog to veliki demokrati odgojeni na tradicijama predstavnikog sistema, nisu pravili pitanje o ne demokratskoj pripodi MOK-a. Istovremeno dok velia sport, oslanjajui se na iskustvo viktorijske Engleske, kao inteligentno I efikasno sredstvo u poboljavanju niih rasa, Kuberten pie stihove o univerzalno ljudskom karakteru sporta. U svojoj Odi sportu Kuberten koji je u pacifikom obrazovanju mladei video najgori zloin, u zanosu pie O Sportu, ti si Mir!Ti kuje veze sree izmeu ljudi spajajui ih u dubokom potovanju za kontrolisano, organizovanu i disciplinovanu snagu. Preko tebe, mladi cjelog svijeta ue da jedni druge potuju i tako razliitost nacionalnih osobinosti postaje izvor plemenitog i miroljubljivog suparnitava. Nakon Prvog svijetskog rata, u vreme razplamsavanja revolucionarnog radnikog pokreta u Evropi, Kuberten dri govore da je najreakcionarnim snagama Evrope kako da upotrebom sporta sliaju i kanaliu radniko nezadovoljstvo. U govoru na plenarnoj sednici MOK-a u Antverpenu, 17. Avgusta 1920.godine, obraajui se Belgijskom kralju i najviim predstavnicima vladajueg pokreta, Kuberten kae i slijedee: Dolazimo do treeg faktora koji e obezbjediti stabilnost sportskog kraljevsta mislim da prodobijanje onih irokih masa od kojih sport, organizovan na postojei nain, do sada nije bio u stanju da dopre. Kako to moe biti ostvareno? Govorimo o onome ko je sebe krstio imenom proleter, vezujui ovaj izraz za peoaktivni smisao druteno razbatinjenih. asta njihove osvete je
6

kucnuo, i zato mora da se shvati da nita u budue ne moe biti uinjeno bez njega: on je brojan, i mnotvo e nadvladati elitu koja nije uvijek bila dostojna svojih previlegija. Sada taj proletarijat ni na koji nain nije pripremnjen za njegov zadatak: nije stekao obrazovanje; niko se nikad nije pobrinuo da mu pokae brojna bogastva koja se nalaze u hramu i ije ouvanje e djelimino zavisiti od njega. Iznad svega, nita nije uinjeno da se ublai bjes ne, budimo iskreni, upotrjebimo odgovarajue rijei stia nataloeni gnijev, nagomilana mrnja koja stvara uznemiravajuu podlogu novog tla koji se formira. Stoga bi, zakljuenje Kuberten, trebalo najhitnije otvoriti kolu praktinog vitetva za omladinu, kolu u kojoj e se uiti da uspeh moe biti postignut jedino s odlunou i istrajanou, i da moe biti posveen jedino putem estitosti i lojalnosti. A ta kola e biti sport. Iz tog vremena i sledee Kubertanovo nepolitiko upustvo vladajuoj eliti iji se tron ljuljao: Sada ivot proleterske mladei mora da bude oduzet traenjem zadovoljsta u sportu. Ovo je nuno stoga jer je on najjeftinijima zabava koja najbolje odgovara principu jednakosti, najdjelotvornije je sredstvo protiv alkohola i najproduktivnije djeluje u ovladavanju i kontrolisanju energije. Sport postaje isto politiko orue vladajue klase u borbi za ouvanje vlasti nad proletarijatom i za njegovu duhovnu integraciju i kapitalistiko drutvo.

Olimpijske igre
Olimpijske igre su skup meunardnih sportskkih takmienja u razliitim disciplinama koje su podjeljene u ljetnje i zimske. I zimske i ljetnje olimpijske igre odravaju se svake etiri godine. Do 1992. odravane su u istoj godini, a od tada se odravaju naizmjenino, svake dvije godine. Nekada se pogreno nazivaju i Opimpijadom, kako je u antikoj Grkoj nazivano ratdoblje izmeu dvije olimpijske igre, tako da poetak jednih Olimpijskih igara oznaava poetak olimpijade, a ta olimpijada traje do poetka iduih Olimpijskih igara, ime zapoinje slijedea olimpijada. Olimpijada modernog doba, koje su trebale biti u Berlinu 1916., Helsinkiju 1940. i Londonu 1944. Zbog Prvog ili Drugog svijetskog rata, nisu odrane. Smatra se da su antike olimpijske igre prvi put orane 776.p.n.e. u Olimpiji, u Grkoj, i odravale su se sve do 393.n.e. Na poetku su se oravale samo u antikoj Grkoj, a oivljene su krajem 19. Vijeka djelovanjem francuskog barona Pjera de Kubertena. Na njegov prijedlog je u Parizu 23. juna 1894. osnovan Meunarodni olimpijski komitet (MOK), a prvi predsjednik tog tipa bio je Grk Demetrios Vikelas. Te igre, odnosno Prve olimpijske igre modernog doba odrane su 1896. Godine u Atini, i od tada se oravaju svake etiri godine. Izuzetak je bio u vrijeme Prvog i Drugog svijetskog rata. Prve Zimske olimpijske igre odrane su u amoniji u Francuskoj, 1924. godine.

Antike olimpijske igre

Prvi izvori o nastanku antikih olimpijskih igara su izgubljeni u vihorima vijekova, ali postoje mnoge legende predavanja o njihovom nastanku. Jedna legenda govori da je igre ustanovio sam Zevs proslavu svoje pobjede, u bici za vlast nad ocem Hronom. Druga kae da je Herakle pobjedio u jednoj trci u Olimpiji, pa je odlueno da se na tu uspomenu svake 4 godine odravaju olimpisje igre. .
7

Moderne olimpijske igre

Nakon poetnog uspjeha, Olimpijske igre su imale potekoa. Igre odrane u Parizu 1900. godine i Sent Luisu 1904. godine bile su u sjenci, bolje rei bile su privezak svjetskih izlobi koje su u tim gradovima tada odravane. A i samo trajanje tih olimpijskih igara govori dosta: one u Parizu trajale su pet i po mjeseci, a one u Sent Luisu neto preko etiri mjeseca i dvadeset dana. Kako Englezi ne bi bili gori od Francuza etvrte igre, odrane u Londonu 1908. Trajale su od 27. aprila do 31. oktobra 1908, preko 6 mjeseci, to je za dananje pojmove neshvatljivo. Trajanje igara tako je variralo, neke su trajale krae, neke due da bi se sa igrama u Los Anelesu 1932. godine i u Berlinu 1936. godine ustalilo vreme trajanja igara na dananjih 15 dana.

Zimske olimpijske igre

Kad je utemeljen MOK, jedan od predvienih sportova bilo je i klizanje na ledu. Prvo takmienje takvog tipa, odrano na igrama 1908. godine u Londonu, bile su etiri discipline umjetnikog klizanja. Predloeno je osnivanje posebnih zimskih igara, ali je ta ideja odbaena glasovima Skandinavaca koji su proteirali svoje nordijske igre. Ipak, neke discipline zimskih sportova bile su uvrtene u predvieni program igara 1916. godine u Berlinu (koje nisu odrane) i onih 1920. godine u Antverpenu. A onda 1924. godine u amoniju u Francuskoj, pod pokroviteljstvom MOK, organizovan Meunarodni viking zimskih sportova.

Politiki uticaj
Olimpijski pokret nije ostao poteen poslijedica politikih dogaanja. Ideja olimpizma je izneverena tokom Prvog i Drugog svijetskog rata. Politika se u historiji olompijskih igara umijeale jo nekoliko puta. Ljetnje olimpijske igre 1936. godine u Berlinu Adolf Hitler je iskoristio kao propagandu svoje nacional-sicijalistike stranke i svoje ideologije. Ljetnje olimpijske igre 1956. godine u Melburnu su bile prve igre koje su bojkotovane. Holanija, panija i vajcarska su bojkotovale igre zbog sovjetske intervencije u Maarskoj, dok su Egipat, Irak, Liban i Kamboda bojkotovale igre zbog Suecke krize. Posljednji, dodue mali bojkot zadesio je Ljetnje olimpijske igre 1988. godine u Junoj Koreji. Na ovim igrama nisu se pojavile Sjeverna Koreja, Kuba, Etiopija i Nikaragva. Na igrama u Barseloni 1992. godine reprezentativcima Savezne Republike Jugoslavije u timskim sportovima nije bilo dozvoljeno da uestvuju zbog sankcija koje su Ujedinjene nacije uvele Jugoslaviji zbog rata sa bivoj SFRJ. Takmiari iz SRJ koji su nastupali u pojedinanim sportovima su se borili pod zastavom Olimpijskih igara.
8

Literatura:
Kokovi, D. & Kulji, R., Drutvo i sport. Old Commerce, Novi Sad: 2009. www.savremenisport.com www.wikipedia.com www.Sport-Sportski-dogadjaji.com www.Sport-i-menandzment.com www.Sport-i-politika.com www.sport.cg.yu/fudbal