MLJEKARSTVO

LIST ZA UNAPREENJE MLJEKARSTVA God. XVI Prof. dr Ante Petrii, Zagreb Tehnoloki fakultet JULI 1966. BROJ 7

PROJEKTIRANJE KONZUMNIH MLJEKARA

(Nastavak)

Shematski prikaz tehnolokog procesa Ovaj p r i k a z o b u h v a a g l a v n u o p r e m u k o d pojedinih linija. U daljnjem razvoju p r o j e k t i r a n j a n a d o p u n j u j e se n o v i m d e t a l j i m a se mijenja p r e m a potrebi. N a o s n o v u ovoga r a z r a u j e se i detaljna t e h n i k a specifikacija g l a v n e opreme. , SIROVO MLIJEKO L 1 J 20.000 l / d a n

MASLAC

STANDARDIZIRANO MLIJEKO

Tuma:

1 2 3 4 5 6 7 8 9

cisterna za primanje pumpa predgrija separator paster za vrhnje 450 kg/h zrija 1000 1 bukalica stroj za oblikovanje hladnjaa

1 2 3 4 5 6 7 8 9

tank kod v a g e stroj za pranje kanta dvije prihvatne cisterne p u m p a za mlijeko HTST paster 4500 l/h dvije cisterne za uskladitenje punilica i zatvaraica stroj za pranje boca hladnjaa

Slika 1 daje prikaz j e d n o s t a v n o g tehnolokog procesa m l j e k a r e t e t a 20.000 l/dan s proizvodnjom maslaca i s t a n d a r d i z i r a n o g mlijeka. Opis tehnolokog procesa

kapaci

Opis tehnolokog procesa o b u h v a a tehnoloki proces svakog pojedinog proizvoda od d o p r e m e sirovine, obrade, p r e r a d e , do p a k o v a n j a i uskladitenja. Kod opisa procesa obuhvaena j e i Enija s o z n a k o m i funkcijom glavnih s t r o jeva t e s n a z n a n k o m brojeva pod kojima su strojevi u v e d e n i u t e h n i k u speci fikaciju i u c r t a n i u tlocrt s dispozicijom strojeva. Opis tehnolokog procesa upoznaje n a s s rjeenjima oko izbora ove ili crne tehnoloke alternative. Iz opisa se vidi, n p r . kod p a s t e r i z i r a n o g m l i j e k a : j e li p r e d v i e n a d o p r e m a u k a n t a m a ili c i s t e r n a m a , da li e se t o p l i n s k a o b r a d a p r o v o d i t i p u t e m H T S T ili U H T p o s t u p k a , hoe li se mlijeko p u n i t i u s t a k l e n u ili k a r t o n s k u ambalau, d a li j e o r g a n i z i r a n a distribucija p r e k o p r o d a v a o n i c a ili p r e k o depot-a i subdepot-a, uz d o s t a v u m l i j e k a u kue potroaa. Kod j o g u r t a : jesu li i z a b r a n e termoistatske k o m o r e s toplim z r a k o m ili v o d e n e kupelji. Kod svjeeg sira: j e li i z a b r a n a proizvodnja u k a d a m a ili k o n t i n u i r a n a proizvodnja sistemom centrifugiranja itd. U ovoj fazi r a z r a d e p r o g r a m a opis t. p . jo nije zavren, o n se kasnije n a d o p u n j u j e podacima do kojih se dolazi u t o k u r a d a . Z a d r a t emo se u k r a t k o kod n e k i h pitanja koja su u vezi s t e h n o l o k i m procesom. SHEMA TROSTRUKE L I N I J E ZA PRIMANJE

Primanje m l i j e k a p r v e n s t v e n o e zavisiti o dobroj organizaciji s a b i r a n j a i t r a n s p o r t a . T r e b a n a s t o j a t i da m l i j e k o jednolino pristie, r a d i boljeg odvijanja operacija koje slijede (vaganje, h l a e n j e , skladitenje, ienje, pasterizacija). Kod p r i m a n j a mlijeka u k a n t a m a m o e se n a jednoj liniji, p r e u z i m a t i i isprazniti oko 6 k a n t a u m i n u t i , to ini uz k a n t e od 40 l i t a r a oko 14.500 l i t a r a mlijeka n a sat, k o d p o l u a u t o m a t s k o g ili a u t o m a t s k o g p r e -

uzimanja d o 10 kanita u m i n u t i ili oko 24.000 litara n a sat. Zbog toga t r e b a predvidjeti p o t r e b a n b r o j linija p r e m a koliini m l i j e k a (si. 2) D o p r e m a u c i s t e r n a m a z n a t n o p o v e a v a p r i j e m n i kapacitet, t e se moe p r e u z i m a t i p o liniji 50.000 1 m l i j e k a n a sat. Ako dolazak k a m i o n a s mlijekom nije usklaen, a k o se n a k a m i o n e eka, teko e se ostvariti vie od 60 d o 70/o k a p a c i t e t a p r i m a n j a mlijeka. Zbog toga se moe r a u n a t i da se n a jednoj liniji za p r i m a n j e m l i j e k a u k a n t a m a uz r u n u m a n i p u l a c i j u moe p r i m a t i oko 10.000 1 mlijeka n a sat.

Primanje i uskladitenje mlijeka

Raspored koritenja cisterna

2IT.

&2-

SoQ

J J 2 S L
Z A ^ ' R S J

Qu
T A K

irn.

tm.

ooo

primanje

1 > gao

: 3
PO TAK

cisterna 1. (12000 1)

U) OOP

cisterna 2. (12000 1)

c i s t e r n a 3. (12000 1)

si. 3 U s k l a d i t e n j e m l i j e k a . K a p a c i t e t i broj c i s t e r n a za u s k l a d i t e n j e sirovog i p a s t e r i z i r a n o g m l i j e k a zavise o nizu f a k t o r a nain d o p r e m e mlijeka, t r a j a n j e p u n j e n j a i p r a n j e n j a cisterna, k a p a c i t e t p a s t e r a , k a p a c i t e t punilice, t r a j a n j e ienja i sterilizacije o p r e m e i dr. Zbog boljeg p r e g l e d a p o t r e b a c i s t e r n a i z r a u j e se i grafiki p r i k a z koritenja cisterna. P r i m j e r : P r i m a n j e i u s k l a d i t e n j e m l i j e k a (si. 3). P a s t e r i z a c i j a. S a m o za m a n j e poigone i za o d r e e n e s v r h e (mlijeko za jogurt) u p o t r e b l j a v a j u se k o t l a s t i p a s t e r i za d u g o t r a j n u pasterizaciju. Z a o b r a d u veih k o l i i n a m l i j e k a i za k r a t k o t r a j n u i t r e n u t a n u p a s t e r i z a c i j u

u p o t r e b l j a v a j u se ploasti izmjenjivai topline. K a p a c i t e t izmjenjivaa t r e b a predvidjeti t a k o d a se pasterizacija m l i j e k a m o e izvriti n a j d u l j e za 4 do 5 sati.

Zadaci o s t a l i m s a r a n i c i m a r a d n e g r u p e . U ovom razdoblju ili neto ranije, k a d a raspolae s p o t r e b n i m elementima, t e h n o l o g izrauje p o j e d i n a n e p r o j e k t n e z a d a t k e za ostale s t r u n e .suradnike iz r a d n e g r u p e . To s u p r o j e k t n i zadaci za r a s h l a d n e u r e a j e , za e l e k t r i n u instalaciju, za o p s k r b u v o d o m i p a r o m i d r . U p r o j e k t n i m zadacima o b u h v a e n i s u : a) pojedini u r e a j i i njihove p o t r e b e vode, p a r e , instaMr,ana s n a g a motorna, b) t r a j a n j e d n e v n o g r a d a pojedinih u r e a j a , c) koliine proizvoda koji se o b r a u j u s m a k s i m a l n i m , prosjenim i m i n i m a l n i m t e m p e r a t u r a m a nia k o j e s e griju odnosno hlade, d) prostorije k o j e se g r i j u odnosno h l a d e , n j i h o v e dimenzije, koliina robe, z a d r a v a n j e robe, ulazna t e m p e r a t u r a r o b e , e) p o t r e b n a jaina rasvjete, f) p o t r e b e u klimatizaciji prostorija (% rel. vlage, t e m p e r a t u r a C), g) b r o j ljudi koji e r a d i t i u pojedinim p r o s t o r i j a m a i d r .
0

ROKOVNIK RADOVA Mjeseci

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
1 2 3 4 5 6 7

8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 21 2 2

CO

SI. 4
T u m a : Zgrada 1. skica 1 : 200, 2. razmatranje i odobrenje, 3. nacrti, opis za nudioca, 4. k a l k u lacija za nudioca, 5. sklapanje ugovora, 6. i z v e d b e n i nacrti, 7. gradnja objekta. Strojevi 8. izbor tehnoloke opreme, 9. razmatranje i odobrenje, 10. traenje ponuda, 11. ugovaranje strojeva, 12 nacrti, 13. m o n t i r a n j e strojeva. Instalacija 14. izbor instalacije i ventilacije, 15. kalkulacija nudioca, 16. montaa cjevo voda, 17. izbor elektrinih instalacija, 18. kalkulacija nudioca, 19. postavljanje elektrinih instalacija, 20. p o k u s n i p o g o n .

Rokovnik radova U cilju u s k l a i v a n j a pojedinih poslova i h a r m o n i n o g razvij an j,a r a d a n a p r o j e k t n o m z a d a t k u I izgradnji r a d n a g r u p a r a z r a u j e r o k o v n i k r a d o v a . U r o k o v n i k u su o b u h v a e n i svi r a d o v i oko: zgrade, strojeva, instalacija. Rokovnik j e r a z r a e n p o poslovima i po (mjesecima te o b u h v a a p r e d v i eno izvrenje p o j e d i n i h z a d a t a k a : od p r v i h slkica i n a c r t a zgrade, specifika cije o p r e m e i instalacija, do njihovog cmontiranja i p u t a n j a u p o k u s n i pogon. R a d i bolje p r e g l e d n o s t i m o e se rokovnik p r i k a z a t i grafiki. O s n o v n a i d e j a koja n a s vodi kod izrade r o k o v n i k a , dia se svi poslovi zaponu i zavravaju n a vrijeme, k a k o se n e 'bi uslijed zaostajanja nekog posla m o r a l o o d g a a t i d r u g i . N a primjer, p r i p r e m e z a n a b a v u u r e a j a m o r a j u poeti ve k a d se r a z r a u j u n a c r t i za gradnju, postavljanje instalacija t r e b a v r i t i p a r a l e l n o s g r a d n j o m d a se ona n a k n a d n o n e oteuje. P r a k t i k i to znai da se z a v r e t a k g r a d n j e , m o n t i r a n j e strojeva i postavljanje instalacija d o v r a v a j u gotovo i s t o v r e m e n o . P r i m j e r : Grafikon p r i k a z u j e r o k o v n i k vanijih r a d o v a k o d g r a d n j e m a n j e m l j e k a r e , k o j a se i m a d o v r i t i u toku 20 mjeseci, (si. 4.) Potrebe pare, hlaenja, el. energije, vode K o d r a u n a n j a svih ovih p o d a t a k a t r e b a odrediti p r o s j e n u goidiinju, a p o s e b n o v r n u d n e v n u potronju pojedinog a r t i k l a . dnevnu i

Para. P a r a se u m l j e k a r i u g l a v n o m koristi kao izvor toplinske energije, te slui za r a z n e s v r h e (pasterizacija mlijeka, grijanje mlijeka za sirenje, dobivanje tople voe, g r i j a n j e p r o s t o r i j a i dr.) K o d kalkulacija polazi se od p o t r e b e n a p a r i s v a k o g pojedinog potroaa u t o k u o d r e e n o g razdoblja rada. Orijentaoiionio se m o e odrediti p o t r e b a p a r e r a u n a n j e m p o t r o n j e kalorija, p r e m a opoj f o r m u l i : Q = G cp

t h Q = koliina t o p l i n e (u kcal) G = koliina p r o i z v o d a (u kg) t = razlika t e m p e r a t u r a od poetne d o k o n a n e (u C) h = vrijeme (u s a t i m a ) cp = spec, toplina m l i j e k a (0,94)

P r i m j e r : Koliko se u t r o i p a r e za grijanje 5000 1 m l i j e k a p a s t e r u od 20 n a 65C u t o k u 1 sata. Q = 5000 . 0,94 . 45 .1 Q = 211 ; 500 kcal.

u kotlastom

Uz p r e t p o s t a v k u da j e k o r i s n i u i n a k paistera (n) o k o 0,7, zbog g u b i t a k a t o pline, onda se p o t r e b a n a k a l o r i j a m a p o v e a v a :

Q =

211.500 0,7

3 0 2

2 1 4

I z r a e n a u k i l o g r a m i m a p a r e (1 kg p a r e = 550 kcal), p o t r e b a p a r e iznosi 549 k g .

DIAGRAM

POTRONJE

PARE

0
PRANJE KANTA PASTERIZACIJA ML. PRANJE BOCA M L . ZRENJE JOGURTA

i
i

6
.

8
i

to
i

*
i

t6
i

IB zo
i i

li
i

St

PRANJE BOCA JOG. PRANJE CIJEVI

sooo ^
<J

600 l)QO 200

SI. 5
0 2. it 8 fo ix tk *6 f8 20 J><afY

Tabela 4 Potronja pare Pozicija 1 2 3 4 5 6 Kom. 1 1 1 2 1 1 Naziv s t r o j a Pranje kanta Pasterizacija mlijeka P r a n j e b o c a za mlijeko Zrenje jogurta P r a n j e b o e . jog P r a n j e cijevi Rad sati 3 3 4 3 2 3 Potronja pare p o stroj'u k g / h 200 400 300 150 200 100 Ukupno kg 600 1200 1200 900 400 300 Rad h Oddo 912 1013 1014 1417 1618 1215

P o t r e b e p a r e za pojedine potroae i u k u p n o p r i k a z u j u se t a b e l a r n o , t e se u n o s e u t a b e l u . Podaci se n a n o s e i n a d i j a g r a m p o t r o n j e p a r e . Iz d o b i v e n i h p o d a t a k a m o e se vidjeti kolike s u u k u p n e p o t r e b e , a v r n o d n e v n o o p t e r e enje slui za o d r e i v a n j e k a p a c i t e t a p a r n o g k o t l a . P r i m j e r : T a b e l a (4) pokazuje p o t r o n j u p a r e kod n e k o l i k o potroaa k o n z u m n o j m l j e k a r i i d i j a g r a m p o t r o n j e p a r e (si. 5) u

Pozic.

kom.

Naziv procesa

R a d sati Ukupno Oddo

6 9
4 5

Potreba hlaenja U k u p n o (u kcal)

1 1 1 4 1 1

Predhlad. mlijeka Paster, mlijeko Paster, za jogurt Hlaenje jogurta

6 , 5 5 , 5 4 , 0 1 0 , 0 6 , 0 0 2 , 0

192145
4 5
4 5

2 2 0 . 5 0 0

5 2 . 0 0 0 1 4 1 8 1 9 2 0 2 1 2 2 5 6 8 9
3

3 1 . 5 0 0

1 2 . 5 0 0

(po

ko

mori)
5 . 0 0 0

Paster, vrhnje Sladoledna smjesa

4 1 0 1 4 1 5 1 6 1 7

1 5 . 0 0 0

DIAGRAM POTREBA U HLAENJU

POZICIJA 1 2 3 4 5 6

t o pOdfte^

ap

i%

' SStl

StOeoo

IBtfOO

SI.

6 * * e o pocrne.. Tb ig to * s a t i

Iz d i j a g r a m a s e v i d i d a j e v r n a p o t r o n j a p a r e i z m e u iznosi 900 k g .

1012

sati

te

Hlaenje. Na isti n a i n kao i k o d p a r e p r i k a z u j u se t a b e l a r n o i grafiki p o t r e b e n a hlaenju. P r e p o r u a se d,a se d i r e k t n o i i n d i r e k t n o h l a e n j e p r i k a u odvojeno. P r i m j e r : U tabeli i n a d i j a g r a m u p r i k a z a n e su p o t r e b e u hlaenju m l j e k a r e od 60.000 1 mlijeka n a d a n . (si. 6.) N a osnovu v r n i h p o t r e b a n a h l a e n j u i n s t a l i r a j u se k o m p r e s o r i o d r e e n e jakosti. Elektrina energija. U k u p n a p o t r e b a n a elektrinoj energiji (za r a d elek tromotora, z a rasvjetu, za hlaenje i grijanje, ventilaciju i dr.) p r i k a z u j e se na slian nain. Na osnovu p o d a t a k a o i n s t a l i r a n o j snazi m o t o r a te t r a j a n j u n j i h o vog r a d a moe se tano' i z r a u n a t i u k u p n a d n e v n a i v r n a potronja. Za p o t r e b e rasvjete u r a d n i m i u r e d s k i m p r o s t o r i j a m a u z i m a j u se p r i b l i n e vrijednosti. P o r e d n o r m a l n o g prikljuka n a e l e k t r i n u m r e u p r e p o r u a se i n s t a l i r a n j e rezervnog g e n e r a t o r a k a o pomo u sluaju k r a t k o g spoja, ili k v a r a n a m r e i . Voda. P o t r e b e n a vodi k o d m l j e k a r a siu velike. K o d izraivanja tabele p o t r o a a odvojeno t r e b a p r i k a z a t i p o t r e b e h l a d n e odnosno l e d e n e vode i p o t r e b e tople vode. P o t r e b e vode k o d s v a k o g p o t r o a a o d r e u j u se p r e m a p o d a c i m a t v o r n i c e ureaja, raunsikim p u t e m ili n a o s n o v u p o d a t a k a u l i t e r a t u r i . T a b e l a se moe sastaviti i n a d r u g i nain, n p r . p r e m a K r u p i n u (7) P r i m j e r . Navodimo tabelu potronje v r u e vode kod m l j e k a r e k a p a c i t e t a
Tabela 6 D n e v n a p o t r o n j a v r u e v o d e u m l j e k a r i k a p a c i t e t a 20 t m l i j e k a (u m ) (prema Krupinu) Sati B a z e n za pranje dvodjelni Kruni stroj za p r a n j e k a n t a 180 kom/h Pranje Pranje poda i autociureaja sterna i cisterna 1,0 Praonica Osoblje Ukupno
3

01 12 23 34 45 56 67 78 89 910 1011 1112 1213 1314 1415 1516 1617 1718 ; 1819 1920 2021 2122 2223 2324 Ukupno

1,00

0,168 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,158 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,012 0,506

0,15 0,15 0,20 0,20

0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,10

0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,25 0,75 0,75 0,75 0,75 0,75 0,75 0,50 0,50 0,50 0,50 0,75 1,00 11,50

0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,3'5 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35

0,37 0,37 0,37 0,37 0,37 0,37 0,37 0,37 0,37

0,94

0,94 3,5 2,96 1,88

1,168 1,382 1,432 1,182 0,982 0,632 1,132 1,132 2,56 1,418 1,262 1,262 1,012 0,612 0,512 0,512 0,762 1,952 21,906

1,55

O t p a d n a v o d a . K o d odreivanja koliine o t p a d n i h voda r a z r a u j e m o n a isti n a i n t a b e l u k a o i d i j a g r a m , iz kojeg se moe v i d j e t i u k u p n a i maksdimalna d n e v n a koliina. Na osnovu toga o d r e u j e se p o t r e b n i k a p a c i t e t za u r e a j e za o t p a d n e vode, izabire sistem njihovog u k l a n j a n j a . Strojno-tehnoloka shema U zavrnoj fazi r a z r a d e tehnolokog dijela p r o g r a m a tehnolog u s u r a d n j i sa s t r o j a r o m r a z r a u j e strojno-tehnoloku shemu tehnolokog p r o c e s a . . Ova s h e m a t r e b a p r i k a z a t i grafiki: ..... k o m p l e t n e linije svih tehnolokih procesa u p o g o n u sve s t r o j e v e li u r e a j e u k l j u e n e u tehnoloke p r o c e s e i njihovu funk cionalnu povezanost, * tok tehnolokog procesa od sirovina do gotovih proizvoda t o k t e h n o l o k o g procesa nuzproizvoda. * U s t r o j n o - t e h n o l o k o j s h e m i p r i k a z a n i su strojevi i procesi u njihovoj funkcionalnoj povezanosti, ali o n a n e prikazuje dispoziciju strojeva p o p r o storijama, n i t i t o k t e h n o l o k o g procesa p r e m a p r o s t o r i j a m a . Strojno-tehiholoka s h e m a n e iskazuje koliinski sirovinu i gotove proizvode. P r i m j e r : Dio s t r o j n o - t e h n o l o k e s h e m e k o n z u m n e m l j e k a r e (si. 7) Dio strojno-tehnoloke sheme konzumne mljekare

KANTE

PAST ML.

12

11
BOCE ML.

10
PAST.

SI. 7

T u m a : 1 transporter za k a n t e 2 vaga za mlijeko 3 basen za mlijeko 4 cisterna za sirovo mlijeko 5 p u m p a za sirovo mlijeko 6 paster ' 1 separator-preista 8 cisterna za past. mlijeko 9 punilica kanta 10, U punilica i zatvaraica 12 stroj" za pranje boca

im

Tehnika specifikacija glavne opreme Tehnoloko-strojarski dio investicionog p r o g r a m a zakljuuje se s t e h n i k o m specifikacijom g l a v n e opreme. D o k j e u s h e m a t s k o m p r i k a z u t e h n o l o kog p r o c e s a i u strojno-tehnolokoj s h e m i izvren i z b o r i p r i k a z svih strojeva; u tehnikoj specifikaciji oni su popisani s a s v i m k a r a k t e r i s t i k a m a . Tehnika specifikacija p r i k a z u j e se tabelom. N a slian n a i n p r i k a z u j e se i t e h n i k a specifikacija i n v e n t a r a li 'ambalae ( k a n t e za m l i j e k o , cjedila, nuljekomjeri, k o a r e za boce, boce i dr.). K o d p r o j e k t i r a n j a strojeva m o r a se voditi r a u n a o t o m e d a pojedini strojevi i o p r e m a u cjelini b u d u m a k s i m a l n o iskoriteni. U vezi s t i m e p o t r e b n o j e d a t i d o p u n s k o objanjenje. N o m i n a l n o je vrijeme (N) ono, u t o k u kojega b i stroj mogao potencijalno raditi. Ovo n o m i n a l n o v r i j e m e (N) j e r e d o v n o m a n j e od s t v a r n o g v r e m e n a u t o k u kojeg stroj r a d i (D), za onaj dio v r e m e n a koji se u t r o i n a g e n e r a l n i r e m o n t (Gr). Taj za m l j e k a r s k e strojeve iznosi p r e m a K r u p i n u 3 4 % od n o m i n a l n o g v r e m e n a (N). P r e m a t o m e j e s t v a r n o v r i j e m e D = N G r P r a k s a p o k a z u j e da itavo s t v a r n o v r i j e m e (D) n i j e u t r o e n o n a r a d stroja. O d s t v a r n o g v r e m e n a u toku kojeg s t r o j r a d i (D) dio otpada n a v r i j e m e u k o j e m stroj v r i svoje funkcije (Ts), dio se g u b i uslijed slabe oirganizacije ili s a m e p r i r o d e tehnolokog procesa (Tt), d i o v r e m e n a n a ienje, r a s t a v l j a nje i s a s t a v l j a n j e stroja (T). P r e m a t o m e j e s t v a r n o v r i j e m e (D): D = T s + T t + T Zajedno s i z r a d o m tehnike specifikacije o b a v l j a se d posao zakljuivanja opreme, t e zatim nabavka, doprema i montaa. P r i m j e r : Tabela p r i k a z u j e dio specifikacije g l a v n e o p r e m e vee m l j e k a r e . Cijene su d a t e priblino. Tabela 7 Tehnika specifikacija glavne opreme
Pozicija N a z i v oipreme i kapacitet Kom Galbaritne mjerenim, Cijena opreme k o m . s v e g a n. d uvozne Ispodev. ruioc

Primanje:
1 Meh. transporter z a d o p r . i otpr. kanta 2 Stroj za pranje kanti 2 t u n e l , t i p 350/sait 8 kW, Poluaut. v a g a za m l i j e k o nosiv. 500 k g 20.000X500 d6000 2000 v2200 te4600kg d 800 800 v1200 t e 600 k g 120.000 240.000

165.000

330.000

20.000

40.000

Pasterizacija: 12 Plo. izmj. kombinir. d4000 s balanis. t e n k , p u m p . i 3000" t e r m o g r . 10.0001/h, v2000 12 tfcW te2400 k g 13 itd.

1200 dolara

N a k r a j u se s u m i r a j u cijene u N d i n a r i m a i s t r a n o j valuti.

Transport P o s e b n o se o b r a u j e u n u t r a n j i a posebno vanjski t r a n s p o r t . Unutranji transport o b u h v a a : a) t r a n s p o r t t e k u i h p r o i z v o d a & p o m o u cjevovoda i p u m p a b) t r a n s p o r t tekuih i k r u t i h proizvoda u razliitoj a m b a lai (boce, k a n t e , sanduci, bave, p a l e t e i d r . s pomou s a m o h o d n i h i m e h a nikih t r a n s p o r t e r a , t e k u e vrpce, r u n i h i elektrinih kolica, dizala, vilju k a r a i dr. Kod p r o j e k t i r a n j a cjevovoda za mlijeko mora se voditi r a u n a n e samo o njihovoj n a m j e n i , n e g o i o t o m e d a se m o g u istiti n e r a s t a v l j e n e (cleaning i n place). Cjevovodi m o r a j u biti postavljeni s p a d o m n e m a n j i m od 1:200 t a k o d a se n a k o n ienja ocijede od tekuina za ienje. S a m o h o d n i i m e h a n i k i t r a n s p o r t e r i slue za prijevoiz k a n t a , boca, k o a r a za boce, p a l e t a i razliitih p a k o v a n i h p r o i z v o d a . Kod izbora i p o s t a v l j a n j a t r e b a paziti n a visinu i i r i n u t r a n s p o r t e r a . T r a n s p o r t e r za k a n t e i k u t i j e p o s t a v l j a se n a p o d u ili blizu poda, onaj za b o c e u visini od 70 do 90 cm. K o d veih o b j e k a t a izrauje s e i s h e m a t s k i prik,az u n u t r a n j e g t r a n s p o r t a . Vanjski transport se p r o v o d i s p o m o u kola, k a m i o n a , k a m i o n a - c i s t e r n a , vagona, v a g o n a - c i s t e r n a i dr. Za r j e a v a n j e ovog z a d a t k a p o t r e b n o j e z n a t i linije n a k o j i m a se salb i r e ovo mlijeko, prosjene i m a k s i m a l n e koliine, linije n a k o j i m a se razvoze gotovi proizvodi i njihove p r o s j e n e i m a k s i m a l n e koliine, t e i n e i koliine a m b a l a e , potronog m a t e r i j a l a , o t p a d n o g m a t e r i jala. Ovo s e m o e p r i k a z a t i t a b e l o m . P r i m j e r : M l j e k a r a k a p a c i t e t a 120.000 l/dan, d o p r e m a d n e v n o 120.000 1 mlijeka ( 5 0 % u k a n t a m a 5 0 % u cisternama), proizvodi d n e v n o p a s t e r i z i r a n o mlijeko 88.000 1, (45.000 1 u bocama, 43-000 1 u k a r t o n s k o j ambalai), j o g u r t u b o c a m a 12.000 1, v r h n j e u b o c a m a 3500 1, svjei sir 1900 kg. Teinu k a r t o n s k e a m b a l a e za mlijeko m o e m o p r a k t i k i z a n e m a r i t i u r a u n u , j e r iznosi oko 2,5 d k g p o k i l o g r a m u m l i j e k a .
Tabela 8

Ulazni transport u mljekaru

Vrst robe Dnevno t 120 10,5 Godinje t

Sirovo m l i j e k o K a n t e z a s i r o v o m l i j e k o (60 t) 1500X7 k g Povratna a m b a l a a za mlijeko i jogurt Boce za mlijeko 45.000X0,6 =27,0 Boce z a jogurlt i v r h n j e 77.500X0,17 = 13,2 K o a r e za b o c e z a m l i j e k o 3750X6 = 22,5 K o a r e z a b o c e za j o g u r t i v r h n j e 3 8 7 5 X 6 = 2 3 . 2 Razliiti p o t r o n i m a t e r i j a l i o s t a l a a m b a l a a (za sir) Ugljen (gorivo) Ukupno:

85,9 6 10 232,4 t 83.664 t

Izlazni t r a n s p o r t o b u h v a a sve proizvode, koji se alju u p r o d a j u , jedno s a m b a l a o m i o t p a d n i m m a t e r i jalom.

za

Tabela 9
i z l a z n i t r a n s p o r t iz m l j e k a r e Vrst robe P a s t e r i z i r a n o mili j e k o Jogurt i vrhnje A m b a l a a z a mlijelko p a s t . i j o g u r t A m b a l a a za s i r o v o m l i j e k o Svjei s i r A m b a l a a za svjei sir Razliiti ( o t p a d n i ) m a t e r i j a l U k u p n o :: Dnevno t 88,0 15,5 85,9 10,5 2,0 0,5 2,0 204,4 t 87.984 t Godinje t

G l a v n i t e r e t u t r a n s p o r t u p r e d s t a v l j a j u sirovo mlijeko i gotovi proizvodi t e ambalaa. Ulazni t r a n s p o r t j e u m l j e k a r a m a r e d o v n o vei od izlaznog. Mnoenjem t o n a i k m d o b i v a m o t o n a / k i l o m e t r e , i n a osnovu toga i z r a u n a v a m o b r o j p o t r e b n i h vozila za t r a n s p o r t . Kadrovi P r i l i k o m o b r a d e investicionog p r o g r a m a m o r a se r a z r a d i t i i p o t r e b e k a d r o v a za dotini o b j e k t . S obzirom n a njihovu funkciju, k a d r o v e m o e m o podijeliti n a 2 g r u p e : a) t e h n i k i strunjaci i radnici, b) slubenici. P r v a igrupa o b u h v a a : inenjere i t e h n i a r e , visokokvalificirane, kvalificirane, polukvalificiraine, priuene. B r o j p o t r e b n i h r a d n i k a o v e g r u p e o d r e u j e s e za s v a k i pojedini odio (primanje, pasterizacija, proizvodnja j o g u r t a , p u n j e n j e boca, skladita i h l a d njae, s i r a n a , laboratorij, t e h n i k e slube, vozni p a r k , radionice itd). U n u t a r odjela o d r e u j e se r a d n i k s p o t r e b n o m k v a l i f i k a c i j o m za s v a k o pojedino r a d n o mjesto. Konano se dobiva p r e g l e d u k u p n o g b r o j a r a d n i k a i njihove kvalifikacije. Ve u t o k u g r a d n j e m o r a se o s i g u r a t i p o t r e b n u s t r u n u r a d n u snagu, osobito s t r u n j a k e ue specijalnosti, p u t e m s t i p e n d i r a n j a u s t r u n i m kolama, n a f a k u l t e t i m a i drugdje. D r u g a .grupa o b u h v a a s l u b e n i k e ija ,se p o t r e b a odreuje k a o k o d p r v e g r u p e . Njih t r e b a osigurati za p o t r e b e m l j e k a r e n a slian nain. (nastavit e se)

Napomena urednitva: U Mljekarstvu br. 6/66. n a str. 134 o m a k o m j e u v r t e n a shema, t e j e donosimo uz t e k s t u ovom b r o j u . N a str. 137, t a b . 3, u m j e s t o M a t e r i j a l n i b i l a n s s i r a n e . . . , t r e b a b i t i : Materijalni bilans s i r o v i n e . . .