MUKADDIME ..........................................................................................................................

1
SABAH NAMAZINA KALKAMAMAK................................................................................. 2
OK GLMEK.......................................................................................................................... 6
SEYTANIN VESVESELERI ................................................................................................... 8
SEHER - GECE UYUYAMAMA............................................................................................ 9
FKE ....................................................................................................................................... 12
MUKADDME
Hamd, ancak Allaha`dir. O`ndan yardim ve magIiret dileriz. NeIislerimizin serrinden ve
kt amellerden Allah`a siginiriz. Allah kime hidayet etse kimse onu saptiramaz ve kimi
saptirsa kimse onu hidayete erdiremez. Sahitlik ederim ki: Allah`tan baska ilah yoktur, O
birdir ve ortagi (seriki) yoktur.Ve sahitlik ederim ki; Muhakkak ki Muhammed (s.a.v.)
O`nun kulu ve elisidir.
'Ev Iman edenler' Allahtan ona varair ekilde korkun ve ancak mslman olarak can
verin.` (Ali Imran, 3/102)
'Ev Insanlar' Si:i bir tek nefisten varatan ve Ondan da eini varatan ve ikisinden birok
erkekler ve kadinlar reten Rabbini:den sakinin. Adini kullanarak birbirini:den dilekte
bulundugunu: Allahtan ve akrabalik haklarina riavetsi:likten de sakinin. Sphesi: Allah
si:in :erini:de g:etlevicidir.` (Nisa: 4/1)
'Ev Iman Edenler' Allahtan korkun ve dogru s: svlevin. nk bvle davranirsani:,
Allah ilerini:i d:eltir ve gnahlarini:i bagilar. Kim Allah ve Resulne itaat ederse
bvk bir kurtulua ermi olur.` (Ahzab: 33/70-71)
Imdi:
Bazi ders ve konIeranslarda, bir kisim arkadaslardan bana bazi sorular ulasti.
Yardimlastiklari meseleleri ve kalbi hastaliklardan, neIsi glklerden ve kainilmaz
meyyidelerden dolayi karsilastiklari problemleri ieriyor.
Sorulan sorularin ve gzler nne serilen problemlerin cevaplari sikayetler ve zmler
isimli ders halkalarimizda vardi.
Kitaplastirmak iin bunlari hazirladiktan sonra tekrar gzden geirdim. Bugn
Peygamber (s.a.v.)in hadis-i seriIinde kastettiklerinin arasina girmek iin takdim
ediyorum:
'Kim bir mmini dnva :ntlerinden (meakkatlerinden) bir meakketten (:orluktan)
rahatlatirsa, Allahu Teala da ahiretin (kivametin) meakketlerinden bir meakkette onu
rahatlatir. Allahu Teala kuluna vardimdadir, kul kardeinin vardiminda oldugu
mddete.`
1
Allah`tan beni ve mslman kardeslerimi hayr islerde basarili kilmasini, ktlklerden
sakindirmasini, kiyamet gnnde kurtulusa erenlerden kilmasini diliyorum. O,
sorumlularin en hayirlisi ve herseye gc yetendir.
M.Salih El-Mneccid
Medine-tul-Hayr
1
Sahih-i Mslim, s. 2074.
SABAH NAMAZINA KALKAMAMAK
Soru: Kardesim sikayet edip diyor ki:
ogu gnler sabah namazini kairiyorum. Ancak nadir olarak bazen vaktinde
kilabiliyorum. ogunlukla gnes dogduktan sonra uyaniyorum. Iyi hallerimde ise
cemaati kairdiktan sonra uyaniyorum. Uyanmak iin ok alistim Iakat naIile. Bu
problemin zm nedir?
Cevap: Sonsuz hamdle Allah`a hamd olsun. Simdi, bu problemin zm -digerleri gibi-
iki taraIlidir.Ilmi taraI ve ameli (pratik) taraI.
lm taraf: O da iki kisimdir.
Birinci ksm: Mslman, Allah`in indinde sabah namazinin degerinin byklgn
bilmeli. Peygamber (s.a.v.) buyuruyor ki:
'Kim sabah nama:ini cemaatle kilarsa, btn gece nama: kilmi gibidir.`
1
'Mnafika en agir gelen nama:, vatsi ve sabah nama:laridir. Eger bilsevdi o iki
nama:da ne var? Srnerek dahi olsa onun ikisine gelirdi.`
2
'Kim sabah nama:ini kilarsa o, Allahin himavesindedir.`
3
'Allahu Teala himavesinden, si:den birev talep etme:.`
4
'Si:i gece ve gnd: ardarda daima takip eden melekler vardir. Sabah ve ikindi
nama:inda toplanivorlar (karilaivorlar). Si:inle gecelevenler gke vkselivorlar.
Allahu Teala -onlardan daha ivi bildigi halde- onlara kullarimi ne hal :erine
terkettini:? dive sorar. Divorlar ki. Onlari bi: terkederken nama: kilivorlardi ve onlara
gittigimi:de de nama: kilivorlardi.`
5
'Allahin indinde en fa:iletli nama: cuma gnnn cemaatle kilinan sabah nama:idir.`
6
'Kim iki brdevi kilarsa cennete girer.` Iki brde. Sabah ve ikindi nama:idir.`
7
kinci ksm: Mslman, sabah namazini kairmanin tehlikesini bilmesi lazim. Asagida
gelen hadis bu tehlikeyi beyan ediyor:
'Mnafika en agir gelen nama:, sabah ve vatsi nama:idir.`
Ibn-i mer (r.a.)`dan rivayet edilen sahih hadiste 'Yatsi ve sabah namazinda (camide)
gremedigimiz adam hakkinda iyi dsnmezdik- kt zanda bulunurduk.
8
Kt zanda bulunmak sadece bu iki namaza gelmeyen hakkinda idi. nk bu iki namazi
muhaIaza etmek kisinin imaninin ve sidkinin (sadik olmasinin) lsyd. Bu lde
onun ihlasini lyordu. nk bu iki namazin disindakiler (gle - ikindi - aksam) kisi
isi icabi ya da uyanik oldugundan bir problem yoktu. Sabah ve yatsi namazini kimse
muhaIaza etmeye g yetirmez ancak kararli ve sadik olan ki, onun iin de hayir umulur.
Yine, sabah namazini kairmanin tehlikesine isaret eden hadislerden Peygamber
(s.a.v.)`in su kelami:
'Kim sabah nama:ini eda ederse o, Allahin himavesindedir. Allahu Teala :immetinden
dolavi si:den birev talep etme:. Kim onun himavesinden birevle ikmak isterse, ona
vetiir sonra onu v:st cehennem ateine atar.`
9
Bu iki kisim, mslmanin sabah namazini terk ettiginde, sevkle kalbini tutusturmaya keIildir.
Birinci kisim, sabah namazindaki sevabi almak iin yarismaya iter onu. Ikinci kisim ise:
Nasihat etmek ve azarlamak iindir. NeIsin gnahta kalip ona ihanette bulunmasindan
meneder.
1
Sahih-i Mslim, s. 454, h. No: 656, Tirmizi 221
2
Msned Imam Ahmed 52/424; Sahih-ul Cami`, 133
3
'Allahin :immetindedir` manasi 'Allah`in korumasi altindadir.En-Nihaye 21/168
4
Tabarani (7/267) Sahih-ul Cami` (56/344).
5
Buhari Feth-ul Bari, 2/33
6
Ebu Naim El-Hilye 7/207, Es-Silsilet- Sahiha (1566)
7
Buhari Feth-l Bari (2/52)
8
Tabarani El-Muam El-Kebir (12/271)
9
Muslim, s. 454
Ameli (pratik) taraf: Bu problemi tedavi etmede mslman iin birok adim vardir.
Eger bu adimlari takip ederse daha ok itina gsterip dzenli bir sekilde sabah namazini
cemaatle srdrebilir.
Iste adimlar:
1. Erken Uyumak: Sahih olan hadiste Peygamber (s.a.v.) 'Yatsidan nce uyumayi ve
yatsidan sonra konusmayi hosgrmyordu. Mslmana yatsi namazindan nce uyumak
yakismaz. Burada msahede edilen o ki; yatsi namazindan nce uyuyanlar genel olarak
gecelerinin tmn bitkinlik ve can sikintisiyla (kederle) ve hastaliga benzeyen bir halle
geirirler.
Yatsi namazindan sonra konusmak da yakismaz. Ilim erbabi bunun sebebini syle beyan
etmislerdir; nk o, uykusuzluga sebep oluyor. Bylece uyku onun gece namazina
kalkmasina galip gelebilmesinden korkulur. Ya da sabah namazini Iaziletli, tercih edilen
veyahut caiz olan vakitlerde kilmasinda mani olabilir.
Yatsi namazindan sonra mekruh olan konusma sarih-ilim ehlilerin dedikleri gibi; Tercih
edilen herhangi bir maslahatla ilgili olmayan meselelerle ilgili konusmak. Ama
mslmanlar iin maslahat olan ya da hayirli olan islerde konusmak -Iikir alisverisinde
bulunmak- mekruh degildir. Ilmi mzakereler, salihlerin hayatini ve menkibelerini
grenme, misaIirle konusma, ailesi ve ocuklarina eslik etme ve sakalasma, misaIirlerle
mallarini ve canlarini korumak iin konusma, bu gibi mbah sebeplerden dolayi yatsidan
sonra konusmak mekruh degildir.
Insanlarin ogunun, gnah ve ktlklerden dolayi geceyi uykusuz geirmelerini
dsndgmz zaman bu durum ne diye! yleyse, mslman sabah namazina canli ve
dinamik bir sekilde uyanmak iin erken uyumali. Geceyi uykusuz geirmekten sakinmali.
nk o, sabah namazini cemaatle kilmaya, vukutta agirliga sebep oluyor.
Insanlar uyku ihtiyalarinda ve kendilerine yetecek uyku miktarda Iarklilasabilirler bu
dogaldir. Insanlarin belli bazi saatlerde uyumalarini zorunluk kilmak mmkn degildir. Fakat
her kisi kendisine yetecek kadar ve sabah namazina canli ve dinamik uyanabilecek kadar bir
vakit uyumali.
Eger tecrbe ve aliskanligiyla bilse misal olarak saat 11`den sonra uyusa, sabah namazina
kalkamayacagini bilse, ona ser`an o saatten sonra uyumak caiz degildir, v.s.
2. Uyumadan nce, abdestli olmaya ve zikirleri okumaya gayret gstermek. nk bunlar
sabah namazina kalkmaya yardimci olurlar.
3. Sabah namazina kalkmakta azimli olmak ve bu niyetinde sadik olarak uyumak. Saat
zilinin almamasini temenni etmek, kimsenin onu uyandirmamasini mit ederek uyuyan
kisi, bu bozuk -Iasid- niyetiyle sabah namazina kalkamaz. Bu bozuk kalp ve gizli
niyetinde oldugu mddete sabah namazina kalkmayi basaramayacaktir.
4. Uyanir uyanmaz Allah Tel`yi zikretmek. Bazi insanlar uyaniyorlar sonra bir daha
uyuyorlar. Ama Allah Tel`yi ilk uyandiginda zikir etmeye davranirsa, seytanin
dgmlerinden birini zms olur. Bu onu kalkmaya iter. Abdestini aldiginda azmini
tamamlamis olup, seytandan uzaklasmis olur. Namaz kildiginda ise seytani utandirmis terazisi
agir basmis olur. Bylece kendisini iyi hissdip canli ve dinamik olur.
5. Namaza kalkmak iin baskalarindan yardim istenmelidir. Bu hususlarda birbirine
tavsiyede bulunmali, aile Iertlerinden ve salih kimselerden yardim istenmelidir. Sphesiz
ki, bu durum Allah Tel`nin su sznn kapsamina dahil olmaktir:
'Ivilik ve takvada karilikli vardimlain.` (Maide: 5/2)
'Asra vemin olsun ki, insanlar husrandadir, ancak iman edip, salih amel ileven,
birbirine hakki tavsive edenler ve birbirlerine sabri tavsive edenler mstesna.` (Asr:
103/1, 2, 3)
Misal olarak: Mslman, kendisini sabah namazina uyandirmasi iin hanimina tavsiyede
bulunabilir. Bu hususta; ne kadar yorgun ve bitkin olursa olsun, hanimi zor
kullanabilmelidir.
ocuklar da babalarindan yardim almalidirlar. Onlari namazin vaktinde uykularindan
uyandirmalidir. Baba ocuklarin imtihani var, onlar yorgundurlar, uykularinda birakalim
onlar zavallidir demesin. Bunu demesi dogru birsey degildir. Bu babanin rahmet ve
seIkatinden sayilmaz. nk Onlari rahmet ve sevgi ile yaklasma onlari uyandirmaktir,
Allah`a itaat etmek iin.
'Aileni nama:la emret ve onda sebat kil.` (Th: 20/132)
Sabah namazi iin aile iinde yardimlasma ve tavsiyede bulunma nasil oluyorsa, ayni
sekilde arkadaslar arasinda da olmasi gerekir. Bir kismi bir kismina yardim eder. Misal:
Okul yurtlarinda yasayan grenciler ve mahalledeki komsular gibi. Komsu komsusunun
kapisini alar onu namaza uyandirmak iin. Allah Tel`ya kullugunda (itaatte)
komsusuna yardim eder.
6. Kul, sabah namazini cemaatle eda etmek iin Allah`in onu muvaIIak kilmasi iin dua
etmeli. nk dua, herseyde muvaIIak (basarili olmak iin) en yce ve en byk
sebeptir.
7. Uyari ve ikaz aletlerini kullanmak: alar saat, onu mnasip bir yere koymak. Bazi
insanlar onu basucuna koyar aldiginda onu hemen kapatir ve uykuya devam eder. Byle
yapan saati biraz uzak biryere koysun tki hissedip uyansin. Uyarici aletlerden teleIon
olabilir. Bu hizmetten dolayi teleIonu deyecegi para miktarini ok grmemeli. nk bu
Allah yolunda inIak edilen bir maldir. Allah`in emrine icabet etmek iin uyanmaya dnya
malinin tm de denk olamaz.
8. Uyuyanin yzne su serpmek:
Gece namazina (teheccde) kalkmak isteyen adami ven hadisi seriIte oldugu gibi.
Zevcesini (esini) uyandirir eger reddederse yzne su serper, gece kalkan kadinin
vgsnde ise; kocasini uyandirir, reddederse kocasinin yzne su serper.
1
Yze su
serperek uyandirma ser` bir vesiledir. O gerekten ok canlilik ve de ok ikaz edicidir.
Bazi insanlar bu sekilde uyandirildiklarinda kizip isyan edebilirler. KIredebilir, tehdid
edebilir vs. Bundan dolayi uyandiran kisi hikmet ve sabirla isi sona erdirmelidir.
Bilmelidir ki, uyuyanin mesuliyeti yoktur. Onun kt davranisina tahamml etmeli. Bu
onu, uyuyanlari, namaza uyandirmaktan ayiran bir sebep olmamalidir.
9. Tek basina yatmamalidir. Peygamber (s.a.v.) kisinin tek basina yalniz gecelemesini
(uyumasini) nehyetmistir.
2
Bu hadisten anlasilan bir hikmette herhalde, uyku kisiye galip
gelir ve onu namaza uyandiran kimse yaninda olmamasidir.
10. Uzak yerlerde Uyumamak:
Insanlarin, Iilan orada uyuyor diye aklindan geirmeyecekleri uzak yerlerde uyumamak.
Ailesine haber vermeden evin daminda uyuyan kimse, evde uzak (ya da kullanilmayan) odada
ya da yurtlarda ayni sekilde uyuyan kimse gibi. nk kimse bilmiyor ki, onun orada
uyudugunu tki onu namaza uyandirsin. Belki de ailesi ve arkadaslari onu mescitte saniyorlar.
Ama gerek o ki; o, uykuya dalmistir.
Uzak bir yerde uyumasi gereken kisi, etraIindakilere haber eder ki onu namaza
uyandirsinlar.
11. Uyanma aninda kararlilik:
Bir deIada kalkmak. Merhaleler halinde degil, bazilarinin yaptigi gibi. Uyandiran kisi,
uyandirilanlara deIalarca uyandirmak iin dnebilir. Uyuyan her seIerinde kalkiyor Iakat
arkadasi gidince o yine yataga dnyor. Merhaleler halinde uyanma ogunlukla
1
Msned-Imam Ahmed (2/250) Sahih-l Cami` (3494)
2
Msned-Imam Ahmed (2/91) Es- Silsilet-s-Sahihe (No: 60)
basarisizdir.Uykuya dnmekten muhaIaza eden sirama olmadan, uykudan kurtulus
yoktur.
12. Namaz vaktinin girisinden ok sonraya uyarici aleti kurmamali. Kisi kendini bilir,
eger bu vakitte kalktiginda, kendi kendine daha uzun bir vakit var, az daha uyuyayim
herkes neIsinin siyasetini biliyor, ona gre hareket etmeli.
13. Uyanirken lambayi yakmak:
Yasadigimiz bu asirda, elektrik lambalarin aydinligi uyumayi, deI eden byk bir etkiye
sahiptir.
14. Gece uyumamayi uzatmamak. Gece namazinda dahi uyumamayi uzatmamak. Bazi
insanlar gece namazini uzatip sabah namazina az bir zaman kala uyuyorlar, bylece
sabah namazina uyanmalari zorlasiyor. Bu durum genellikle Ramazan ayinda oluyor.
Sahur yapip sabah namazindan hemen nce uyuyorlar, bylece sabah namazini
kairiyorlar, sphe yok ki, bu byk bir hatadir. nk Iarz namaz naIile namazdan nce
gelir, geceyi tehecctsz bir sekilde uyumayarak gnah ve isyanda hatta en iyi halde
mbahlarla geireni bir taraIa birak. Gece uyumamayi seytan bazi davetiler ssleyip
bulunduklari durumu tartismalarla geirip, sonra sabah namazindan nce uyuyorlar. Bunu
yapmakla kairdiklari sevap ok ok Iazladir, kazandiklari yaninda.
15. Uykudan nce ok yememeli. ok yemek agir uykunun sebeplerinden bir sebeptir. ok
yiyen ok yorulur, ok yorulan ok uyur bylece ok zarar etmis olur. Insan aksam
yemeginde haIiI bir seyler yemeye zen gstermeli.
16. Sabah namazi snnetinden sonra 'uyuma snnetinin tatbikinde hatadan sakinmak.
Muhtemelen bazi insanlar Peygamber (s.a.v.) su szn isittiler.
'Birini: nama: kildiktan sonra sag tarafina uvusun.`
1
Peygamber (s.a.v.) den varid olan 'Sabah snnetini kildiktan sonra biraz uyuyordu. Sonra
Bilal (r.a.) Peygamber (s.a.v.)`i namaza agiriyordu. Bylece namaza kalkiyordu.
Muhtemelen bu hadisleri duyuyorlar ve bu sabit snneti belki tatbik etmeye niyet
ediyorlar. Yalniz gzel bir sekilde tatbik edemiyorlar. yle ki, birisi sabah namazinin
snnetini kiliyor sonra sag taraIina uyuyor, derin bir uykuya daliyor tki gnes dogana
kadar. Bu, bu mevzudaki naslarin kit anlasilmasindandir. Bu yatma -uzanma- uyku iin
degildir. Peygamber (s.a.v.) yatmis -uzanmis- halde iken Bilal (r.a.) onu gelip namaza
agiriyordu ve yine Imam Ahmed ve Ibn-i Hibban`in rivayet ettigi hadiste 'sabah
namazindan nce haIiI bir uyku uyumak istediginde basini sag avucuna koyar,
kalkmasina yardimci olur.
2
nk kolun elden dirsege kadar olan kismini kalkiktir. Bu
sekilde uyumak derin uykuya manidir. nk uyuyanin basi avucunun ve kolun elden
dirsege kadar olan kismin zerindedir, daldigi vakit basi dser bylece uyanir. Ayni
zamanda Bilal (r.a.) Peygamberi (s.a.v.) sabah namazina uyandirmakla grevliydi.
17. Gece namazini (tehecct) sabah namazindan hemen nceye koymak.
yle ki vitir namazini bitirince sabah ezani okunsun. Ibadetler ardarda gelmis olur. Bylece
teheccd namazi gecenin te birinin son kismina denk gelmis olur. Bu da eIdal (Iaziletli)
olan vakittir. Bylece sabah namazina canli ve erken girmis olur.
18. Uyurken Peygamber (s.a.v.) in uyudugu sekilde uyumak. yle ki sag taraIina, sag
yanagini, sag elinin iine koyar bu sekil uyuma, uyanmayi kolaylastiriyor. En hayirli hal
Peygamber (s.a.v.) halidir, diger uyku sekillerinin tersine. nk diger sekillerde
uyumak, uyanmayi zorlastiriyor.
19. Kaylule
3
uykusundan destek almak. Kaylule ona yardimci olur. Bu sekilde gece
uykusunu mutedil ve muvazeneli kilmis olur.
1
Tirmizi (420) Sahih-l Cami (642)
2
Msned Imam Ahmed (5/298) Sahih-l Cami (4752)
3
Kaylule: Bu uyku snnettir.Duha vaktinden, gleden biraz sonraya kadardir. Bu uyku gece kiyamina sebebiyet verdigi iin snnettir. Bu
uyku, hem mr, hem rizki ziyadelestirir. nk yarim saat kaylule gece uykusunun iki saatine denktir. Demek ki kisi bunu yapmakla her
gn bir buuk saat mrne ilave etmis olur denilmistir. (T)
20. Ikindiden sonra uyumamali. Ikindi ve aksamdan sonra uyumamali. nk bu iki
vakitte uyumak, gece uyumaya engel olan sebeplerdendir. Kim de uykusunu bu sekilde
geciktirirse, uyanmasi zor olur.
21. Son olarak: Allah iin ihlasli olmak. Allah iin ihlasli olmak en hayirli sebeptir, insanin
namaza uyanabilmesi iin. Bu btn sebep ve vesilelerin en basinda gelir. Eger vicdani
uyandiran kalbi tutusturan ihlas varsa bu insallah onun cemaatle sabah namazina
uyanmasi iin keIildir. Sabah namazindan dakikalar nce uyumus olsa bile.
Muhakkak ki, ihlas ve sidk ok istekli bazi kisileri acaip vesilelere itmistir. Bu da onlarin
abasina, istegine ve Iedakarligina isaret eder. Bir de yanina birden Iazla alar saat
koyanlar var. Aralarina bir ka dakika Iark koyarak onlari kuruyor. Biri aldiginda
kapatsa bile az sonra digeri alar vs. Ya da bazilari koluna bir ip bagliyor o ipi
pencereden sarkitiyor, arkadaslarindan biri camiye giderken o ipi ekiyor bylece onu
sabah namazina uyandiriyor, vb.
Iste bak -Allah seni korusun- ihlas ve samimiyet neler yaptiriyor insana. Fakat hakikat
acidir; O da iman zayiIligi ve ihlas azligi. Bugn btn insanlarda apaik yayginlasmis.
Bunun isareti de, namaz kilanlarin azligi, sabah namazinda saIlarin azligi ki caminin
etraIinda oturanlarin okluguna ragmen bu oluyor.
Bazi kisilerin uykularinin agirligi kendilerince memnun olunan bir durum olmadigini
inkar etmiyoruz. Onlar maruz grlebilirler. nk bu irade disi bir durumdur. Byle
kisilerin yalvararak Allah`a siiginmalari gerekir, mmkn olan vesilelerden istiIade
etmeli, doktora basvurmali, bir zm bulunmasi iin abalamalidir.
Son olarak: Bu bir uyaridir. Bazi insanlar arasinda yayilmis meshur olmus bir durumdan
dolayi ikazdir. Iddialari sudur ki: Bir hadis var; Iaydasi da sudur; kim sabah namazina
kalkmak istiyorsa uyumadan nce KehI sresinin sonunu okusun, kalbiyle belli bir saatte
uyanmak iin niyet etsin, uyanir insallah ve bu tecrbe edilmistir, diyorlar.
Biz onlara diyoruz ki; bu hususta herhangi bir hadis sabit olmamistir. Buna itibar yoktur.
En hayirli tutulacak olan yol Peygamber (s.a.v.) snnetidir.
OK GLMEK
Soru: Bu sikayet, insanlar arasinda ogalan glme olgusuyla alakalidir. zellikle genler
arasinda:
Arkadaslarla oturdugumuz meclislerde glme ok oluyor hatta iIrat derecesine
varircasina. Bu olgu yayilip ogaliyor bunun ilaci nedir?
Cevab: Bu sikayetin cevabi iki taraIlidir. Ilim ve amel olmak zere.
lmi taraf: O da iki kisimdir.
Birinci ksm: Peygamberimizin (s.a.v.) glme hakkinda hal ve durumu nasildi, bunu
bilmeliyiz. O bu meselede ve her konuda rnek alinacak en hayirli olandir.
Sahih hadiste varid oldugu gibi: 'Peygamber (s.a.v.) glmezdi ancak tebessm ederdi.
1
Diger bir hadiste (s.a.v.)`i 'uzun sukutlu ve az glerdi.
2
Hz. Aise (r.a.) buyurdular ki: Peygamber (s.a.v.)`i kahkaha ile gldgn hi grmedim
taki kk dilini greyim bilakis o sadece tebessm ederdi.
3
Sahih hadiste Peygamber (s.a.v.) buyurdular ki: 'Glmevi ogaltmavini:. nk
glmenin oklugu kalbi ldrr.`
4
diger bir rivayette 'ok glmek, kalbin fesadidir.`
Geminin batacagini bilerek gemiye binip mahvolmak iIrattir.
Kisa olarak ilm taraI byle.
1
Msned Imam Ahmed (5/97) Sahih-l Cami (4861)
2
Msned Imam Ahmed (5/86) Sahih-l Cami (4822)
3
Ebu Davud, No: 5098
4
Ibn-i Mace No: 4193; Es-Silsilet-s Sahihe No: 506
Amel kismi taraIa girmeden nce bilmeliyiz ki glmek haram olan bir durum degildir.
Mslman, asik suratli, kaba, sert, hznl olamaz. Glmek Iitr bir haldir. Insanin
tabiatinda var.
'Dogrusu gldren de Odur aglatan da.` (Necm, 53/43)
Fakat bizim su anda ilaciyla mesgul oldugumuz neticelerinden sakindirdigimiz problem
su ki:
Kahkahalarla uyumlu ahenkli meclisler (oturumlar)
M`min kalbinin iyi ve saglam olmasi yerine, agzini aip ok glmeyle kalbini bozmasi
(Iesada ugratmasi)
Davetinin, insanlarin ok glmesini, insanlari kazanmaya bir vesile kilmasi -iddiasi-
Onlari Iaydali olmak ve etkilemek iin olsa bile, bilmiyor ki insanlar onun etraIinda
sadece glmek iin toplaniyorlar. Onlarin ondan Iaydalanmasi ne azdir!
Problem su ki: Bazi insanlari ok glmeyi sikinti ve zntlerinden bir ikis olarak
grmektedirler. Bu kty iyiyle degistirmektir. Hatirliyorum bir gen, derste basarisiz
olmasi kaygisiyla mesgul olup bu mevzuyu dsnrken ve ailesiyle olan problemlerini
vs. aklina takmisken, evinden ikiyor, onu yolda bir kardesi tesadI ediyor. Soruyor.
Nereye gidiyorsun? Kederli ve zntlym, Iilanla Ialana gidecegim, beni gldrmeleri
ve zntlerimi bana unutturmalari iin diye cevap veriyor. Hissedemiyor bu kisinin onu
gldrmesi, onu uyusturmasi gibidir. Bu uyusturmanin etkisi getikten sonra tekrar eski
halini alacagini bilmiyor.
znt, tasa, keder ile ilgili Nebevi ilatan gaIil olmamasi beklenirken, Peygamber
(s.a.v.) basina bir sey geldiginde namaz kilardi. Eger bu is onu zseydi derdi ki 'Ev havv
ve kavvum olan Rabbim rahmetine vardim dilivorum.`
1
Sahih olan diger bir hadiste,
Peygamber(s.a.v.)`e bir znt ve keder geldiginde: Diyordu ki (s.a.v.): 'Ya havvu va
kavvum senin rahmetinle vardim dilivorum. Allah Rabbimdir, Ona hibir evi ortak
komuvoum.`
2
znt ve kaygi iin meshur duasinda: 'Allahim ben senin kulunum, senin kulunun
ogluvum... klenin ogluvum...`
Bu zor bir noktadir isaret edilmelidir buna, ameli taraIa girmeden bunun iyi bilinmesi
gerekir.
Ameli (pratik) taraf:
Glme olgusunda asiri bir sekilde devami tedavi etme ancak su vesilelerin
gereklesmesiyle olur.
1. lm, kabir, ahiret gn, onda olacak hesabi, sirat, ates ve diger korkun manzaralari
hatirlamak. Bu hatirlamayi, bu manzaralari tasvir eden naslarla yetistirmek, terbiye
etmek. Genis olarak serhlerinden okumak. Yumusak kalpli ve zahid insanlarla oturmak.
2. Gnmzde mslmanlarin yasadiklarini dsnmek. Dinden uzaklasmayi, gzden
geirmek ve mslmanlarin yasadigi gerekleri dsnmek. Her ynden gerilemeleri,
karsilastiklari eziyet ve zorluklari, kt yok oluslari, dnyada aleyhlerine alinan gizli
karar ve tertipleri. Iste Mslman bunlari sadik ve derin bir dsnceyle dsndg zaman
bu onun glme ve aglamasinda bir etkisi olmalidir.
3. Islam mmetine karsi, boynundaki emanetin agirligini hissetmeli. Onun mmeti, ondan
byk bir alisma istiyor, ktlesen kementlerden ve yikilisindan uyanmak iin. Eger o
bu durumu endise ediyor ise kendine; gc yettigince, toplumunu, sevdiklerini,
arkadaslarini ve ailesini dzeltmek iin, olan mesguliyet ile zamanini geirecektir. Onu
heyecanlandiran ve doyuran seylere, Iazla glmeye ve ehemmiyetsiz meselelere vakit
bulamayacaktir o zaman.
1
Sahih-l Cami (4777)
2
Sahih-l Cami (4791)
4. ok glen insanlardan uzak durmak. ok gldren ve komiklik yapan olarak bilinen
sakaci sahsiyetlerin ilerine girmekten sakinmak. O meclislerden uzaklasmakla beraber
onlara ve onlarla oturanlara nasihatlerde bulunmak.
Az nce gemisti bazi davetiler glmeyi insanlari kazanmak iin vesile sayanlara isaret
etmistik. yleki bazilari gldren seyh nerede? Gldren davetiyi istiyoruz. Bu en alak
seviyedir. Dileriz bunlar mmet arasindan ikar. nk Allah Tel`nin dini byk ve
metindir.
'Kuran hak ile batili aviran bir s:dr. O, asla bir ovun degildir.` (Tarik, 86/13, 14)
'Si:e verdigimi:i kuvvetle tutun.` (Bakara, 2/63)
Hadis-i seriIte ise 'Bildigimi eger bilsevdini:? A: gler, ok aglardini: ve vkseklere
ikar Allaha valvarirdini:.`Eger gerekten hakiki manasiyla biz bizden ne istenildigini
bilseydik ve bizi ne bekliyor hos uykular bir damla dahi olsa gzmze girmezdi.
5. Elinden geldike glmeye karsi gelmek. Olabilirki bir topluluk onlari bir araya getirir ve
ogu vakitlerini glme ve kahkaha ile geirirler. Yapmasi gereken ilk sey, esnemeye mani
oldugu gibi glmesine de hakim olmali. Ikinci olarak, gelenlere nasihat etmeli ve onlara
yardim etmeli. Bu da, becerikli, hnerli, kararli ve ciddi bir adama muhtatir. Insanlarda -
Allah`a hamd olsun- byk bir hayir var. Kiymet takdir eden ve islah eden -dzelten-
davetilere uymaya hazirdirlar. Bu nasihat ona esitli yollar verebilir. Onlara glme ve
gldrmenin kt ynlerini -dezeavantajlarini- zikredebilir. Onu yalan ve uydurmaya
ynlendirebilir. Gldren kisi, anlatacak bir hikaye veya gerek bir olay bulamazsa, bu deIa
hayalinden uydurmaya baslar tki onlari gldrecek bir konu bulsun. Byle kisiyi, Allah
Resl (s.a.v.) korkutmustur: 'Konuup insanlari gldrmek iin valan svlevene va:iklar
olsun'.. Ya:iklar olsun'.. Ya:iklar olsun'..`
1
Glmenin ktlklerinden biri de insanin sahsiyetini sarsar ve gzden dsrr. Gldren
kisi her ne kadar grnste toplumda bir yeri oldugu zannedilse bile gerekte o onlarin
yaninda ok degersizdir.Ona ne deger verirler ne de hrmet gsterirler.Bunun benzerini
glmeye iyice dalan iinde syleyebiliriz.
6. Glmeye ynlendiren mevzuyu Iaydali baska mevzuya evirmek. Baktin ki hazir
bulunanlar glmede normal durumu astilar ve kendilerini onun sebeplerine teslim ettiler,
mnasip bir uslupla yavas yavas kalplerine girer, onlari ciddiyet alemine ve vakitlerinden
istiIade etmeye evir. Bu da, ya Iaydali bir kitaptan okuyacak ya da nemli bir mevzuyu
tartismak ve grslerini ortaya ikarmak iin tekliI et ya da hayirli ve islah edici bir amel
iin onlari ittiIaka davet etmek vs. Bu Allah Tel`nin sevdigi ve razi oldugu
islerdendir.
7. Haddi asmak, siniri gemek. Is haddini asti; yani oturanlar karsi iktilar ve glmeye
daldilar ve gaIlet yoluna girdiler. Son are dagilmaktir. Kendini ve kalbini Iesadtan
korumak iin meclisten kalk ve onlari terk et. nk sen zerine dsen nasihat ve
ynlendirmeleri yaptin. 'Hibir sulu bakasinin vkn vkleneme:.`(Enam, 6/164)
$EYTANIN VESVESELER
Soru: Bu soru soran diyor ki:
Ben Allah Tel`nin zati ile ilgili vesveselerden sikayet ediyorum. Hayalimde yle
seyler dolasiyor ki, onlari sylemeye g yetiremiyorum; nk bunlar yce Allah`in
sanina yakismaz -onu tenzih ederiz-. Bu namaz iinde ve namaz disindan zihnimi ok
mesgul ediyor. yleki, imanimdan bile sphe ediyor oldum. Ben mslman miyim degil
miyim demeye basladim. Bu musibetin ilaci nedir? Bu problemin zm nedir?
Cevab: Hamd ancak Allah`adir. Simdi:
1
Sahih-l cami (7/36)
Peygamber (s.a.v.)den bir grup hadis varid olmustur ki, bu problemin zm onlardadir.
Bu sikayetin ilaci -tedavisi- da onlardadir. -Allah`a hamd olsun.-
Peygamber (s.a.v.) buyuruyor ki:
'Sevtan birini:e gelir ve dese ki, seni kim varatti? O da 'Allah` dese. Sonra evtan der ki
'Peki Allahi -haa- kim varatti? Birini: bununla karilatiginda, desin ki. Allaha ve
Resulne iman ettim.O durum ondan gider.`
1
'Sevtan birini:e gelir ve der ki. 'Gk kim varatti? O da 'Allah` der. Sonra evtan
tekrar der ki. 'Yeri kim varatti? O da 'Allah` der. Bu defa evtan der ki, peki Allahi -
haa- kim varatti? Birini: bununla karilairsa desin ki. Allah ve Resulne iman ettim.`
2
'Kim bvle vesveselerle karilairsa defa Allaha ve Resulne iman ettik, O durum
ondan gider.`
3
'Sevtan herhangi birini:e gelir ve der ki. Kim unu varatti? Peki unu kim varatti? Taki
'Rabbini kim varatti?` divene kadar Ona bu ulainca Allaha siginsin ve onunla
ilikisini kssin.`
4
'A: kaldi insanlar birbirlerine soracaklar, taki onlardan biri. 'Bu Allah mahlukati varatti,
peki Allahi kim varatti?` divene kadar. Bunu dedikleri :aman devini: ki. Allah birdir. Allah
samettir. O dogurmami ve dogrulmamitir. Hibir ev Ona e va da denk degildir. Sonra
defa sol tarafina tkrsn ve evtandan Allaha siginirim. desin.`
5
'Allaha kr ve hamdi dnn. Allahin -:atini- dnmevin`
6
'Allahin mahlukatini dnn. Allahu Tealavi - :atini- dnmevin.`
7
Bu zikrettigimiz naslardan alti nokta ikarabiliriz. Bu vesvese ve sama Iikirlere galip
gelmek iin:
1. Bu gibi dsnceler onun zihnini kusattigi zaman: Ben Allah`a ve Reslne iman ettim
demek.
2. Taslanmis seytandan Allah`a siginmak. Allah`a taslanmis seytanin serrinden,
kibrinden, kendini begenmisliginden, drtlerinden siginmak.
3. deIa soluna tkrmek.
4. Iinde bulundugu duruma son vermek.
Peygamber (s.a.v.)`in buyurdugu gibi: 'Bitirsin, sonlandirsin.` Bu ok nemli bir
meseledir. Seytanla konusmayi devam ettirmek bu vesveselerde atesi daha da alevlendirir
ve tutusturur. Gc yettigince bu dsncelerden kesilmeli ve zihnini Iaydali seylerle
mesgul etmelidir.
5. Ihls sresini okumali 'De ki O, Allah birdir.` (Ihlas, 112/1) nk O`nda Rahman
olan Allah`in siIatlari var. Bundan dolayi Kur`an`in te birine denk sayildi. Bu sani
byk sreyi okumak ve O`nda teIekkr etmek, bu tr vesveselerin bitmesinde kaIidir -
yeterlidir- insallah.
6. Insan, Allah`in mahlukatini, nimetlerini teIekkr etmeli. Allah`in zatini degil. nk o
sinirli olan akliyla Allah Tel`yi kavrayamayacaktir. Yce Allah buyuruyor ki
'Onlarin ilmi ise, bunu kapsavama:.` (Th, 20/110)
SEHER - GECE UYUYAMAMA
Bu sikayet, bu problem gece uyumama ile alakali. Bir ok soru bu problemin zmne
davet ediyor. Insanlarin ogu uzun zamanlarini gece uyumamakla kaybediyorlar.
Gece uyumamak -seher- tek bir esit degildir. Bilakis esittir.
1
Sahih El-Cami (1657)
2
Sahih El Cami (1656)
3
Sahih el-Cami (6587)
4
Sahih el-Cami (7993)
5
Sahih el-Cami (8182)
6
Sahih el-Cami (2975)
7
Sahih el-Cami (2976)
Birincisi: Allah Tel`ya itaatle geceyi uykusuz geirmek. Bu vlms bir seherdir.
Mslmanlarin toplumsal menIaatlerinde geceyi uykusuz geirmek.Cihad ve sinirlarda
nbet tutmak, geceyi Kur`an okumak ve teheccdle ihya etmek.
'Geceleri pek a: uvurlardi. (Kalan saatlerinde de nama: kilar ve ibadet ederlerdi) Seher
vakitlerinde de istigfar ederlerdi.` (Zariyat, 51/17-18)
Bu makamda mslmanlar iin gece nbet tutan yce sahabenin hikayesini unutmayalim.
Nbet vaktini namazla geiriyor. Msriklerin attigi bir ok ona isabet ediyor. Kan akiyor
Iakat o hla namazina devam ediyor ve Rabbine yalvarmanin lezzetini tadiyor.
Bazi ilim ehli, ilmi meseleleri mzakere ederken sabahladiklari varit olmustur.
Geceyi, Islam mmet iin, gayretlilerin uykusunu kairan meseleleri mnakasa ederek
uykusuz geiren muhlis davetiler vardi ve hl vardirlar. Arkadaslarla vakitlerini
geiriyorlar bu meseleler onlarin uykularini kairiyor. Iste bu davetilerden Seyh
Abdulhalim ve Besir el-Ibrahim`i arasinda geenler. Cezayir mslman alimler
cemiyetinin messislerindendirler. Medine-i Mnevvere`de kaldiklari dnemde geceleri
sabaha kadar uykusuz geiriyorlardi. Islm mmetinin durumunu, ondaki bozulma ve
yozlasmayi, bidatler ve geri kalmanin sebeplerini ve Cezayir toplumunun yok olmaktan
kurtulmak iin planlar yapiyorlardi.
Bu esit seherin hepsi vlmstr. Eger daha nemli bir ser`i maslahata engel olmuyorsa.
Kendisinden daha stn ya da vacip veyahut daha tercih edilen ser` bir maslahatin
kaybina sebebiyet vermiyorsa. Bazilari ser`i meselelerde sabahliyorlar Iakat sabah
namazini kairiyorlar bu byk bir hata ve eksiktir.
kincisi: Mbah olan seher.
Mbah bir is yaparken, tabi ki bir vacibi kaybetmeye sebep olmamak sartiyla. rnegin:
MisaIirle konusmak, seIerde yolun zorlugunu kolaylastirip basitlestirmek iin Peygamber
(s.a.v.) bazi hanimlarina yolculukta eslik eder ve onlarla konusurdu. MisaIire hos vakit
geirten sohbet ve ona konusmada eslik etmek.
Gece alisanlarin ogu bu kisma girerler. Gnmzn maddi sartlarinin olusturdugu bir
gereklilik. Sphesiz ki mslmanlarin bazi maslahatlari iin bazilarinin gece alismasi
gerekir. Gvenlik, hastane, havaalani, elektrik, vs. gibi yerlerde oldugu gibi.
ncs: Yce Allah`a isyan edilerek yapilan seher.
Kt Iilimler seyretmek, haram oyunlar oynamak -kgit gibi vs.- ya da insanlarin etini
giybetle yemek, kIretme, iItira ve buna benzer durumdaki gnahlar.
Bu esit seher haramdir. Sahibini gnahkar eder. Bylece Allah`in azabina mustahak
olur. Bu zamanda daha da ogaldi. Bazi sebeplerde siirde zikr edildigi gibi...
'Genlik ve bos vakit ve modernlik
Kisi iin Iesattir hem de ne Iasat.
Iste bunlar seherin esididir.
Biz bunlarin arasini, Iarkini ayirabilmeliyiz.
Gnmzdeki bazi sebeplerden seher (gece uyumama) yayginlasti.
1. Dnya isleri iin seher
Bazi tccarlarin ticari islerini kosusturmak, bazi talebelerin mzakereleri gibi. Bunlar ve
benzerleri, vakitlerini iyi bir sekilde basiretli bir dzenlemeyle tertip etmeleri yarasir
kendilerini Iesada gtrerek seherden korumak iin.
2. Iinde bulundugumuz asrin tabiati.
Toplumsal sartlari degistiren asrin tabiati, eskiler karanlik agdan bu yana sessizlik ve
uykuda geiriyorlardi vakitlerini. Elektrigin icadi ile insanlar karanlikta yapamadiklarini
bylece gecede devam ettirmeye basladilar. Iliski, alisma ve aktivitelerin ogu gece
devam ediyor. Hatta bazi insanlarin gecesi gndze dnst.
3. esitli yayin organlarinda yayinlanan program ve alismalara ogu insanlarin
ynelmesi. Radyo, televizyon, video diye isimlendirilen ve digerleri.
4. Insanlarin ogu aile iliski ve ziyaretlerini, program ve aile disi iliskilerini gece
yapmalari tabi ki bu da alisma ve egitimin tabiati geregi oluyor. yleki artik gndz
ziyarete gelen bulmak ok az. Ancak haIta sonu tatillerinde mmkn. Hatta ilmi derslerin
ogu bile artik yatsi namazindan sonra oluyor.
5. Bazi insanlarin birbirini agristiran uzun konusma ve gevezelige kendilerini
kaptirmalari. Belki de bu gevezelik ve glmeyle baskalarini rahatsiz ediyorlar. grenciler
arasindaki bu olgu apaik yaygin bir sekilde ortadadir. Bazi agir misaIirlerin gelmesiyle
geceyi Iaydasiz konusmalarla geiriyorlar. Kendilerine ve baskalarina da zarar veriyorlar,
sonra ogu Iarzlari kaybediyorlar.
6. Uyuyamama.
Uykusuzluk ogu zaman kisiyi gnah islemeye ve Allah Tel`dan uzaklastirmaya
sebebiyet veriyor. Rabbinden uzaklasmak itminan ve unsiyeti ona tattirmaz. O daima bir
tedirginlik, vahset ve dzensizlik -huzursuzluk- iindedir.
Nasil ki kisinin yaninda ailevi, maddi, egitim ile ilgili, ameli ve diger problemlerin
tedirginlik ve uykusuzluk meydana getirmede, ortaya ikincaya kadar apaik bir etkisi
oldugu gibi.
Uykusuzlugu, gzel uykudan, esir olan mmetinin islahi iin asiri olan istegi ve Allah
korkusundan dolayi haram kilanlar var. Biz bunu inkar etmiyoruz.
Seherin esit ve en belirgin sebeplerini ortaya serdikten sonra belki bazi sebeplerden bu
sikayetin tedavisi ortaya ikiyor. Bu sikayet ki artik bu toplumda yaygin olmus.
Ilmi ve Iikri taraItan tedavi edilmesi. Seherin zerine bina edilen zararin byklgn ve
kairilan byk amelleri dsnmelidir.
1- Ser` vaciplerin ihmali:
Sabah namazini kilamama -daha nce getigi gibi- ya da cemaatle hi bir hassasiyet ve
husu olmadan ve namazindan bir sey anlamiyor, uykuyla onu grestiren siddetli
bitkinlikten dolayi imamin ne okudugunu, hangi rektte oldugunu bilmiyor, kunutta,
rukuda ve secdede ne dedigini bilmiyor. Bundan dolayi Peygamber (s.a.v.) yatsi
namazindan sonra konusmayi nehyetmistir.
2- Beden zararlar.
Bu da geceyi hareket ve aktivitelerle gndz de dinlenme iin kullanmasindan dolayi.
Bu durum Allah Tel`nin yeryznde ve neIiste yarattigi tabiatla ters dsyor.
'Gecevi bir rt evledik, gnd: de (vaamani: iin) ka:anma :amani vaptik.` (Nebe,
78/11-12)
'(Ev Rasulm) De ki. Dndn: m hi. Eger Allah :erini:de gecevi ta kivamet
gnne kadar araliksi: devam ettirse, Allahtan baka si:e bir iik getirecek ilah kimdir.`
(Kasas, 28/71)
'De ki. Svlevin bakalim, eger Allah :erini:de gnd: ta kivamet gnne kadar
araliksi: devam ettirse, Allahtan baka istirahat edecegini: gecevi si:e getirerek ilah
kimdir. Hala grmevecek misini:.` (Kasas, 28/72)
Bundan dolayi yoldan sapan topluluklari ve Iitrata muhaleIet edenleri gryoruz. Sikintili bir
hayat kt saglik sartlarindandirlar. Tecrbe edildigi ve gzlemlendigi gibi gecenin bir saatlik
uykusu diger vakitlerdeki uykularin iki katina denktir.
3- ogu memurlarin grevlerindeki ihmalleri
ogu memurlarin grevlerindeki ihmalleri misal alismasina bitkin ve ge geliyor
bylece grevini zayiI bir sekilde yerine getiriyor, gelenlere kt muamele ediyor. Belki
maasinin bir kismi spheli oluyor. Bu da amelinde olan ihmalden dolayi.
Bunun benzerini gece uyumayan grenciler hakkinda ise syle. Bundan sonra okula ya da
niversiteye ge geliyorlar. Ilk ders bosa gitmistir. Sonra birisi sandalyeye oturuyor.
Sandalyenin zerinde ne derse karsi bir dikkat ne de merak edip kavramak arzusu.
4- Uyku vaktinin disinda uyumak.
Geceyi uykusuz geiren bir bakmissiniz ikindiden sonra uyumus, halbuki seleI zaruret
olmadika ikindiden sonra uyumayi kerih (hos grmemis) grmslerdir. Ama ihtiyaca
binaen bir sey olmaz.
Diger taraItan bu uyku basagrisina sebep oluyor ayni sekilde gnn canli vaktini bosa
harcamis oluyor.
5- Snnet olan ibadetlere mani olabiliyor.
Bazi snnet olan ibadetlere mani oluyor. Misal gecenin te birini teheccdle ihya etmek.
Peki geceyi uykusuz geiren nasil yapacak bunu? Snnet olan oru iin sahura nasil
kalkacak? Sphesiz bitkinlik ve abalama onun uyanmasina engel olacaktir.
Kalkamadigindan da kendisi iin ok hayir kairmis olacaktir.
6- Gnn basinda erken kalkmanin bereketini kairmak.
Geceyi uyumadan geirenler sabah namazindan sonra uyurlar. NeIislerini Peygamber
(s.a.v.)`in 'mmetim iin sabah olan erken vakti bereketli kilindi.`
1
buyurarak vdg
vakitten, mahrum ediyorlar. Allah`i zikretmek iin gnes dogana kadar mescitte
oturamiyorlar. Faziletli ve bereketli vakit olan sabahleyin riziklarini toplamak iin
alisamiyorlar. Bu durum su anda bizde genellesmis bir durumda. Hatta erken vakitte
dkkanini aan bir tccar grmek ok nadirdir.
Gece uyumamaktan kaynaklandigini bildigi zaman akilli kisi agirlik yapan zararlar
bundan dolayi basina geliyor. Sphesiz ki kendini dzeltmek iin seri bir sekilde hareket
edecek ve kairdigini tedarik etmis olacak. Bylece tedavi yoluna ilk adimi atmis
olacaktir.
Bunlar, problemin zmnde ameli taraIa isaretlerdir. Tedaviye ulasmak isteyene rehberlik
edecektir.
1- Kendini erken uyumaya alistirmak.
Kendini erken uyumaya alistirmak iin abalamak. Gece uyumamak bir aliskanliktir. Kisi
neIsine karsi direnip kararli ve samimiyetle ona galip gelir. Allah`in izniyle bylece bir
ka gnde erken uyuyanlarin izinde gitmis olur.
2- Evlilik:
Bekarlarin ogu hayatlarinda belli bir dzen yoktur. Bilakis beraber sabahliyorlar,
birbirlerini bu hususta cesaretlendiriyorlar. nk onlarda ne aile ne de ocuk mesuliyeti
yoktur. Ama evli olan kisi boynunda aile ve ocuk sorumlulugu var. Korkmasinlar,
endiselenmesinler diye onlara abuk bir sekilde dner. Tecrbe eden bilir bunu.
3- Onu ilgilendiren her alanda mesuliyet hassasiyetinin artmasi.
Sirtinda bir yk oldugunu ve onu yerine getirmesi gerektigini hissediyor. Vaktini bosa
harcama ve asirilikta bulunmasi mmkn degildir. Sorumluluk bilinci olmayan saIsata
islerinde ve kiymetini tam takdir edemedigi mevzularda vakit hazinesini dagitmis olur.
4- Uyku ihtiyacini 'kaylule ile gidermesi (telaIi etmesi).
Uyku ihtiyacini uyuk vakti olmayan vakitlerde uyuma yerine bu ihtiyacini 'kaylule
uykusuyla telaIi etmesi. Daha nce belirttigimiz gibi ikindi namazindan sonra ve yatsi
namazindan nce uyumak zararlidir. 'Kavlule vapini:, muhakkak evtan kavlule
vapma:.`
2
Hadis-i seriIiyle Peygamber (s.a.v.) mmetine tavsiyede bulunmustur.
Iste bunlar ameli bazi zmlerdir seher problemi iin. Dosdogru yola hidayet eden
Allah`tir.
FKE
Soru: Bu sikayet: Bir sahistandir, diyor ki: Ben abuk etkileniyorum. Bir kiskirtma oldu
mu, ok abuk harekete geer, kizarim bir seyler kirarim, kIrederim, lanet ederim, talak
1
Sahih el Cami (2841)
2
Sahih el-Cami (4431)
(karima sen bossun derim) sylerim. Bu problem beni ok ikmazlara sokuyor. Insanlarin
ogu beni sevmiyor, esim, ocuklarim, aziz dostlarim bile beni sevmiyor. Bu zararli
hastaliktan ve seytani atesten kurtulmak iin ne yapmaliyim?
Cevap: Ikelenmek seytanin tahriklerinden bir tahriktir. Onun sebebiyle yle ktlkler,
musibetler meydana geliyor ki Allah`tan baskasi bilmez. Bu yerilmis ahlak hakkinda
Islam seriatinda ok genis bir sekilde zikredilmistir. Sonularina dikkat etmek ve bu
hastaliktan kurtulmak iin snnette ilalar varid olmustur.
Iste bu ilalardan.
1. Seytandan Allah`a siginmak.
Sleyman b. Sred dedi ki: Peygamber (s.a.v.) ile birlikte oturuyorduk. Iki adam
grnyordu; birinin yz kizarmisti, boyun damarlari kabarmisti. Peygamber (s.a.v.)
buyurdu ki:
'Ben bir kelime bilivorum eger (bu adam) onu svlese o hali (fkesi) ondan gider.
'Sevtandan Allaha siginirim dese iinde bulundugu halden kurtulur.`
1
Peygamber (s.a.v.): 'Kii fkelendiginde, Allaha sigindim dese, fkesi durur.`
buyurdular.
2
2. Susmak.
Peygamber (s.a.v.): 'Birini: fkelendiginde, sussun.`
3
buyurdular. Genellikle kizginlik
kendini kaybetmek ve suurunu yitirmekten olur. Bylece kIr szler agzindan ikabilir,
lanet ya da evi yikan bosama kelimesi ya da kIr eder, sverek baskalarinin
dsmanligini zerine ekmeye sebep olan seyler telaIIuz eder. Bunlarin tmn telaIi
etmek iin temel zm susmaktan geer.
3. Sakin olmak (oturmak).
Peygamber (s.a.v.): 'Birini: fkelendiginde avakta ise otursun. Eger fkesi gemedivse
vere vatsin.` buyurdular. Ebu Zer (r.a.) bu hadisin ravisidir. Bu hususta bana bir kissa
anlatti. 'Ebu Zer (r.a.) bir legende suluyordu bir grup geldi. Dedi ki: Kim Ebu Zerri
yakalayip basindan sa tellerini ekecek. Bir adam dedi ki ben yaparim. Adam gelip
legeni kirdi. Ebu Zer (r.a.) ayaktaydi sonra oturdu, daha sonra yere yatti. Ona denildi ki.
Ey Ebu Zer niin oturdun sonra yere yattin? Dedi ki: Peygamber (s.a.v.) buyurdu ki ve
hadis-i seriIi okudu. Diger bir rivayette: 'Ebu Zer (r.a.) bir legende suluyordu, bir adam
onu Ikelendirdi ve o da oturdu...
4
Bu nebevi ynlendirmenin Iaydalarindan biri de Ikeli dikkatsiz hareketlerden
menetmektir. nk O (o esnada) dvebilir, eziyet edebilir, vs. Bu sebeple oturdugu
vakit bu heyecan ve isyandan uzak olmus olur. Yere yattiginda ise eziyet veren Iiillerden,
tutarsiz davranislardan daha da uzaklasmis olur. Allame: el-Hattabi- rahmetullah-i aleyh-
Ebu Davud`un serhinde diyor ki: 'Ayakta olan hareket ve siddete oturandan daha
elverislidir. Oturan ayakta olandan bu manada daha asagidir. Yatan ise bunlari yapamaz
zaten. Peygamber (s.a.v.)`in onu yatmak ve oturmakla emretmesi olabilir ki ayakta iken
ondan bir sey sadir olmasin. Oturduktan sonra pismanligi daha yakindir. Allah daha iyi
bilir.
5
4. Peygamber (s.a.v.) Vasiyetini Korumak.
Peygamber (s.a.v.)`in nasihatini muhaIaza etmek. Ebu Hureyre (r.a) Bir adam Peygamber
(s.a.v.) dedi ki: 'Bana nasihat et. Buyurdular (s.a.v.) 'ki:ma`, bunu bir ka deIa tekrar
ettiyse de dedi ki (s.a.v.): kizma.
6
1
Buhari-Feth-l Bari (6/337)
2
Sahih el-Cami es-Sagir (695)
3
Msned Imam Ahmed (1/239) Sahih el-Cami (4027)
4
FeydulKadir el-Menav (1/408)
5
Ebu Davud Mealim es-Snen (5/141)
6
Buhari-Ieth-l Bari (10/465)
Diger bir rivayette: 'Bir adam dedi ki: Peygamber (s.a.v.) bunu syledigi zaman
dsndm ki; Ike serrin tmn kapsiyor.
1
5. Ikelenme! Sana Cennet var.
Allah Tel`nin Ike sebeplerinden korunan ve neIislerini zaptederek onu reddeden
muttakiler (Allah`tan hakkiyla korkanlar) iin hazirladigini dsnmek Ikenin atesini
sndrmede yardimci en byk etkendir. Buna varid olan, byk ecir (sevap) Peygamber
(s.a.v.): 'Kim fkesine hakim olursa ki istese fkesini devam ettirebilir. Allahu Teala
kivamet gnnde kalbini kendinden ra:i olmasivla doldurur.`
2
Diger byk ecir ise
Peygamber (s.a.v.)`in su hadisinde: 'Ofkesinin geregini verine getirebilecek gte oldugu
halde fkesini tutan kimsevi, Allahu Teala, kivamet gn, mahlukatin balari sten davet
eder. Ta ki (onlardan nce) diledigi hurivi kendine sesin.` diger bir nushada 'ta ki
hurilerden istedigi kadar sesin.`
3
6. NeIsine hakim olan iin nce geen zellikler ve yce dereceler vardir.
Peygamber (s.a.v.) buyurdular ki: 'Kuvvetli kimse (grete rakibini venen) pehlivan degildir.
Hakiki kuvvetli, fkelendigi :aman nefsini venen kimsedir.`
4
NeIsin her etkilenmesinde Ikesi
siddetlendike, Ikesine hakim olan en yksek rutbeye (dereceye) ykselir. Peygamber
(s.a.v.) buyurdular ki: 'Tmvle pehlivan olan o kimsedir ki, fkelenir, fkesi iddetlenir,
v: ki:arir, tvleri diken diken oldugu halde fkesini venendir.`
5
Peygamber (s.a.v.)
sahabenin nnde meydana gelen bir olayi, bu meseleyi daha iyi aiklamak iin Iirsat bilerek
Enes (r.a.) rivayet edilen hadiste: 'Gresen bir toplulugun yanindan geti. Buyurdular ki:
'Bu nedir?` Dediler ki:
'Filan Pehlivandir, kimse birakmadi geriye, onun karsisina ikacak yoktur. Buyurdular ki:
'Kim ondan daha kuvvetlidir si:e bildirevim mi? Bir adam var kendisine bir adam :ulm
edivor, fkesine hakim oluvor bvlece ona galip gelivor, evtanina da, ve arkadainin
evtanina da galip gelivor.`
6
7. Peygamber (s.a.v.)`in Gsterdigi Yolda Teselli Bulmak.
Peygamber (s.a.v.) gsterdigi yol onun ahlakinin alametidir. O, bizim rnek ve
modelimizdir. Bu birok hadis-i seriIte apaik ortadadir. Bu hadislerin en barizi: Enes
(r.a.)`tan: Dedi ki: Peygamber (s.a.v.) ile beraber yryordum. zerinde kaba dikisli
Necran cbbesi vardi. Bir arabi ona ulasti ve siddetli bir sekilde cbbesini ekti.
Peygamber (s.a.v.)`in omuzunun st kismina baktim cbbenin dikislerinin izi
grnyordu. Sonra dedi ki:
'Ey Muhammed: Benim iin Allah`in senin yanindaki maldan bana verilmesi iin talimat
ver. Peygamber (s.a.v.) ona dnd ve gld. Sonra ona mal verimesi iin emretti.
7
Peygamber (s.a.v.)`e uymanin ve onda teselli bulmanin bir yolu da, Allah`in haramlari
ignendigi vakit, Allah iin kizmak. Bu vlms bir kizmadir. Peygamber (s.a.v.)
kendisine namazda uzun sureler okuyup milleti namazdan neIret ettiren imam haber
verildiginde ok kizdi. Ayni sekilde Hz. Aise (r.a.) evinde canli IotograIlari bulunan bir
rt grnce kizdi. Hirsizlik yapan 'Mahzumiye hakkinda Usame (r.a.) aracilik yapmak
istemesine ve bunun iin Peygamber (s.a.v.) ile konusmak istediginde; Peygamber (s.a.v.)
Allah`in koydugu hadlerde (cezalarda) mi seIaati oluyorsun? Kerih (hos olmayan) seyler
hakkinda soru soruldugunda kizardi. Kizmasi her zaman Allah iindi.
8. Ikeyi bastirmak Allah`tan gerek manada korkan kullarin alametlerinden oldugunun
bilinmesi.
1
Msned ImamAhmed (5/373)
2
Tabarani (12/453) Sahih`ul Cami (176)
3
Ebu Davud (4777)
4
Msned Imam Ahmed 2/236. MutteIakn aleytir ayni zamanda.
5
Msned Imam Ahmed 5/367
6
Bezzaz, Ibn-i Hacer Isnad Hasendir (Feth 10/519) dedi.
7
MutteIakn Aleyh Fethl Bari (10/375)
Bunlar Allah Tel`nin ve kendi kitabinda vdg kullardir. Peygamber (s.a.v.)`inde methu
sena ettigi kisilerdir. Onlara genisligi gk ve yeryzn kaplayan cennetler hazirlanmistir.
Onlarin siIatlarindan: 'O takva sahipleri ki, bollukta da, darlikta da Allah iin harcarlar,
fkelerini vutarlar ve insanlari affederler. Allah ta bu g:el davranita bulunanlari sever.`
(Ali Imran, 3/134)
Iste bunlar Allahin, gzel ahlaklarindan ve gzel siIatlarindan ve Iiillerinden bahsettigi
kisilerdir. Onlara ulasmak iin can atilan kisilerdi. Yine onlarin ahlakindan: 'Ki:diklari
:aman da kusurlari bagilarlar.` (Sura, 42/37)
9. Hatirlatildigi an Hatirlamak
Ikelenmek insanoglunun tabiatinda vardir. Insanlar bu meselede Iarklilik arz edebilirler.
Belki Ikelenmemek insana ok zor gelebilir. Fakat siddiklar Ikelendiklerinde, onlara Allah
hatirlatildiginda Allah`in hududu yaninda dururlar. Iste misal: Ibni Abbas (r.a.) anlatiyor: Bir
adam Emir`l-m`mininin yanina girmek iin izin istedi. Ancak yanina girince: Yeter artik!
Ya Ibn`l-Hattab sen bize bol vermedigin gibi aramizda adaletle de hkmetmiyorsun! dedi.
Hz.mer (r.a.) pek Ikelendi. Neredeyse dvmek iin zerine yryecektiler, Hrr (r.a.)
atilip: Ey Emire`l-M`minin! Allah Tel, Reslne: 'Affi esas tut, marufu emret ve
cahillerden de v: evir` emretmistir. Bu adam cahillerden biridir. dedi. Vallahi, Hrr (r.a.)
ayeti okuyunca Hz.mer (r.a.) oldugu yerde kalip hibir sey yapmadi. Hz. mer (r.a.)
Allah`in kitabi yaninda hemen durur, onu birakip gitmezdi.
1
M`min byle olur, Ikelendigi
zaman kendisine hadis bildirildiginde tavir koyan pis mnaIik gibi degildir. Ona bir sahabi
dedi ki: 'Sevtandan Allaha sigin.` Ona hatirlatan sahabeye
2
dedi ki 'bende, anormal, bir sey
mi gryorsun, ben deli miyim? Gitasiri gitmekten Allah`a siginiriz dedi o mnaIik.
10. kelenmenin Dezavantajlarini Bilmek.
Ikelenmenin dezavantajlari (ktlkleri) oktur. Genel olarak kendine ve baskalarina
zarar vermek. Dil, kIrediyor, svyor, igren seylere yneliyor. El, hesabi belli olmayan
bir siddete gediyor yleki is katle (ldrmeye) kadar varabiliyor. Anlatacagimiz bu
kissada ibret vardir.
Alkama b. Vail`den babasi (r.a.) ona konustu dedi ki: 'Peygamber (s.a.v.) ile
oturuyorduk. Bir adam, birini sicim ipiyle srp ikageldi. Dedi ki:
'Ey Allah`in Resl, bu kardesimi ldrd. Peygamber (s.a.v.)`de Ona:
'Onu ldrdn m?` Diye sordu. Evet, ldrdm, dedi. Peygamber (s.a.v.)
'Onu nasil ldrdn? diye sordu. Dedi ki:
'Ben ve o agaci dvyorduk (yem iin agaca vuruyorduk yapraklari dssn diye.) Bana
kIretti ve beni kizdirdi. Ben de basinin yan taraIina balta ile vurdum ve ldrdm...
3
Bundan daha haIiI olanlar olabilir. Yaralamak, kirmak gibi. Kendisine Ikelenen katigi
vakit, Ikelenen kendine dner, elbiselerini paralayabilir, yanaklarina vurabilir, ya da
hizla yere yigilir, bayilir kisaca kap kirilip mal heder olabilir.
Ikelenmekten sadir olan en kt is toplumsal hayiIlanmalara, ailenin paralanmasina,
varligin z olan ailenin bosanmasiyla dagilmasina, hanimlarini bosayanlarin oguna
sordugumda ne zaman, nasil bosadin hanimini? Ike aninda diye cevap veriyorlar. Bu
durumlar zellikle ocuklari etkiliyor, serseri olmalarini doguruyor, pismanlik,
basarisizlik ve aci yasam hep bu Ikelenmekten kaynaklaniyor. Eger onlar Allah`i
zikredip kendilerine gelselerdi, Ikelerine hakim olup seytandan Allah`a siginsalardi bu
olanlar olmazdi Iakat Islam seriatine muhaleIet etmeden zarardan baska birsey dogurmaz.
Ike sebebiyle bedende meydana gelen zararlar nemli bir meseledir. Doktorlarin
belirttigine gre, kan pihtilasmasi, tansiyon ykselmesi, kalp atislarinin hizlanmasi, neIes
1
Buhari Feth-ul Bari (8/304)
2
Buhari Feth-ul Bari (1/465)
3
Muslim (1307)
alis verislerin normali sollamasi kalp krizine, seker hastaligina vb. gibi hastaliklara sebep
olabiliyorlar. Allah`tan saglik dileriz.
11. Ikelenenin, Ike aninda kendini dsnmesi.
Ikelenen, o esnada aynaya baksa yzn ne kadar sevimsiz (kerih) bulur.Renginin
degistigini, grltsnn siddetini etraIinin titremesini, Iitratinin degistigini, ehresinin
Iarklilastigini yznn kizardigini, lokma gzllgn, hareketlerinin kontrolden
iktigini, o deliler gibi davrandigini, neIsine tenezzl etmedigini, durusundan
tiksindigini, bilinir ki, iin irkinligi distan daha byktr.Hal ve durumu bu olan adama
seytan ne sevinir.Seytan ve asiri gidenlerden Allah Tel`ya siginiriz.
12. Dua
Dua her zaman m`minin silahidir. Onunla, Rabbinden kt ahlaktan, aIetlerden, btn
ktlklerden korumasini isteriz.
Ike sebebiyle zulmden, kIrn cehennemine dsmekten Allah Tel`ya siginiriz.
Razi olma ve Ikelenmede adil olma.
1
Peygamber (s.a.v.) duasinda: 'Allah`im gayb ilmin ve mahlukuna yeten gcn
(kudretin`le benim iin hayatta olmak hayirli olduka beni hayatta kil, lm benim iin
aleniyette senden korkmayi diliyorum. Ike ve razi olmada ihlas diliyorum. Fakirlik ve
zenginlikte tasarruI diliyorum. Kazana razi olmayi diliyorum. lmden sonra rahat bir
hayat, yzne bakmanin lezzetini istiyorum ve sana kavusmak iin istiyak vermeni
diliyorum. Zarar veren bir zarar, delalete gtren Iitne degil. Allah`im bizi iman ssyle
ssle ve bizi hidayete ermis, yol gstericilerden kil.
2
Hamd Alemlerin Rabbi Allah`adir.
1
Sahih el-Cami (3039)
2
Nesai (3/55)