3.3 3.3.

Kajian Kes Kajian Kes CFS 1 1) RANGKAIAN UTAMA 1 (PL1): HS TANUM (KOMPLEKS HUTAN TAMAN NEGARA) - HS SG.YU (BANJARAN UTAMA) a) Pendahuluan

Kompleks Hutan Taman Negara (termasuk kawasan hutan simpan berdekatan) telah hampir terpisah daripada Kompleks hutan Banjaran Utama di sebelah barat, dan hampir membentuk kepulauan habitat yang terasing. Semenjak 15 tahun yang lalu, aktiviti penerokaan yang dijalankan di kawasan pinggir hutan Taman Negara dari sebelah utara hingga ke selatan telah menyebabkan kawasan hutan di antara kompleks hutan semakin sempit. Secara tidak langsung, ia telah membataskan pergerakan hidupan liar, terutamanya haiwan-haiwan pemangsa (contoh: harimau, gajah) dan haiwan-haiwan sekunder (contoh: rusa), di antara Kompleks Hutan Taman Negara dan Banjaran Utama. Hutan Simpan Tanum (di bahagian Taman Negara) telah dipisahkan daripada Hutan Simpan Ulu Jelai dan Hutan Simpan Sungai Yu (di bahagian Banjaran utama) oleh jalan raya Kuala Lipis-Gua Musang dan laluan keretapi. Selain itu, ia juga dipisahkan oleh kira-kira 400m kawasan hutan negeri, pokok renek dan rumput. Kawasan jalan raya/laluan keretapi yang paling kurang membangun adalah (di sebelah utara dan selatan jambatan Sungai Yu), dimana hutan ini hanya dipisahkan oleh jalan raya dan laluan keretapi. Rajah 3.3.1 menunjukkan litupan tanah semasa untuk rangkaian Koridor PL1.

b)

Objektif, Matlamat dan Petunjuk Prestasi Utama (KPI)

Objektif Mewujudkan dan mengekalkan kawasan hutan yang dilindungi di antara kawasan Taman Negara dan Banjaran utama Memastikan laluan yang selamat bagi haiwan liar melintasi rangkaian ini

Matlamat Secara amnya matlamat rangkaian PL1 ialah untuk mengekalkan dan menambaik fungsi koridor, sebagai contoh dari segi kegunaannya untuk hidupan liar. Matlamat-matlamatnya ialah: Meningkatkan kegunaan koridor oleh hidupan liar Mengurangkan kadar kematian haiwan liar (disebabkan aktiviti pemburuan haram dan kemalangan jalan raya) 3-164

Petunjuk Prestasi Utama (KPI) Petunjuk Prestasi Utama (KPI) digunakan untuk mengukur tahap keberkesanan rangkaian ekologi dalam memenuhi matlamat yang disasarkan. Perkara ini termasuk kriteria-kriteria biologi berkaitan populasi spesis di dalam rangkaian mahupun kawasan habitat bersebelahan dan juga laluan yang selamat bagi hidupan liar untuk melintasi koridor (khususnya lintasan hidupan liar). Bagi mengukur perubahan dan tren, tinjauan awal diperlukan untuk menentukan tapak asas semua KPI (Rujuk Jadual 3.3.1). Jadual 3.3.1 : KPI bagi mencapai Functional linkage KPI Populasi spesis tumpuan a. Di dalam rangkaian ekologi b. Di dalam habitat berhampiran (Taman Negara dan Main Range) Kegunaan struktur laluan hidupan liar Kriteria* Populasi mamalia tumpuan (gajah, harimau, primat) dan spesis-spesis burung (kenyalang, helang) di dalam rangkaian ekologi dan habitat berhampiran Status am biodiversiti (kepelbagaian spesis) Merekod dan mengawasi haiwan menggunakan struktur laluan hidupan liar yang tertentu (kepelbagaian spesis dan bilangan) dan masa serta kekerapan penggunaan. Bilangan hidupan liar yang terbunuh di jalan raya dalam rangkaian ekologi Bilangan gajah menceroboh kawasan ladang dan perkampungan berhampiran Penguatkuasaan larangan pemburuan haram Kaedah Tinjauan Program camera trapping Kaji Selidik/tinjauan bilangan kehadiran haiwan Program bancian dan pengawasan burung Kajiselidik/tinjauan biodiversiti Program Camera Trapping Kaji selidik/tinjauan bilangan kehadiran haiwan

Konflik manusiahidupan liar

Mengawasi kecenderungan maut jalan raya dalam rangkaian ekologi Mengawasi konflik manusia-gajah

Kaji Selidik/tinjauan aktiviti pembruan haram

Nota: * Bagi mengukur perubahan dan aliran, tinjauan awal diperlukan untuk menentukan tapak asas semua KPI.

3-165

Rajah 3.3.1

Kawasan Sediada di PL1

PELAN KUNCI

PETUNJUK

c)

Profil Rangkaian ekologi PL 1 : Tanum FR (Greater Taman Negara) Sg. Yu FR.

Keadaan Fizikal dan GunaTanah Seksyen ini menyatakan maklumat latar belakang keadaan fizikal dan guna tanah bagi PL1: Tanum-Sungai Yu (PL1) dan kawasan sekelilingnya (Daerah Lipis) untuk membantu dalam mewujudkan rangkaian ekologi, khususnya pada lokasi dan jenis struktur fizikal laluan hidupan liar, kaedah pengukuran yang bersesuaian untuk menghubungkan kawasan hutan pulau yang telah dikenalpasti. Seksyen ini akan menunjukkan profil rangkaian ekologi dari segi lokasi dan saiz, bentuk muka bumi, tanah, sungai dan guna tanah.

3-166

Lokasi dan Saiz PL1: Tanum- Sungai Yu Rangkaian ekologi Ekologi terdiri daripada 12km panjang dan 9km lebar kawasan hutan semulajadi. Ia melingkungi kawasan kira-kira 4,233 hektar. Ia terletak dalam kawasan Mukim Batu Yon di sempadan kiri Taman Negara, kira-kira 45 minit perjalanan daripada Bandar Kuala Lipis. Dengan adanya Taman Rekreasi Sg.Yu di tengah-tengah kawasan rangkaian ekologi, ia menyusuri di sepanjang Federal Route 8 yang menghubungkan Bandar Kuala Lipis dan Gua Musang (Rajah 3.3.1). Di sebelah kiri ialah Hutan Simpan Sg.Yu dan Hutan Simpan Ulu Jerai, yang merupakan kawasan penting bagi Banjaran utama; dan di sebelah kanan pula ialah Hutan Simpan Tanum yang berdekatan dengan Taman Negara. Kawasan hutan semulajadi ini menjadi tempat perlindungan untuk pelbagai jenis haiwan mamalia, terutama gajah dan harimau menggunakan laluan ini sebagai laluan utama untuk berhubung di antara Banjaran utama dan Taman Negara. Walau bagaimanapun, Jalan Persekutuan 8 dan laluan keretapi yang selari dengan laluan ini, telah menjadi halangan dalam penghijrahan hidupan liar, ia dibuktikan dengan bilangan yang tinggi dalam mencerobohan haiwan dan kemalangan jalan raya yang melibatkan haiwan. Bentuk muka bumi Kebanyakan kawasan hutan Rangkaian ekologi PL1 dan kawasan sekitarnya merangkumi kawasan hutan bukit dan tanah tinggi dengan lereng dan cerun di banyak kawasan. Ketinggiannya berbeza dari 150m ke 1,250m dari aras laut (Rajah 3.3.2). Secara topografi, Rangkaian ekologi PL1 terdiri daripada 100 peratus tanah rendah (kurang dari 150m) seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.3.2. Cadangan laluan hidupan liar dan ekologi ini perlu ditempatkan di kawasan tanah rendah dan juga tanah tinggi bagi memenuhi keperluan flora dan fauna sebanyak mungkin. Jadual 3.3.2 Kawasan dan Peratusan Bentuk Muka Bumi di PL1: Tanum-Sungai Yu Ketinggian 0m-150m Ciri-Ciri Tanah rendah Hektar 4,387.07 km 43.87 % 100.00

Dari segi kecerunan tanah, kebanyakan kawasan rangkaian ekologi PL1 didominasi oleh kecerunan tanah kurang daripada 20 sepertimana ditunjukkan dalam jadual 3.3.3 dan rajah 3.3.3. Rangkaian ekologi PL1 menunjukkan kepelbagaian lokasi kecerunan. Kawasan ini sangat sesuai dicadangkan untuk rangkaian ekologi ekologi memandangkan kawasan berkecerunan yang rendah ini sangat sesuai untuk pergerakan hidupan liar.

3-167

Jadual 3.3.3. Kawasan dan Peratusan Cerun di PL1: Tanum-Sungai Yu No. 1. 2. 3. 4. Kategori Cerun 0 ke 11.9 12 ke 19.9 20 ke 24.9 25 ke atas JUMLAH Kawasan (hektar) 3,145.36 1,209.67 9.88 22.15 4,387.06 Peratusan (%) 71.70 25.57 0.23 0.50 100.00

Rajah 3.3.2 Pelan Lokasi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-168

Rajah 3.3.3 Kecerunan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Klasifikasi Kesesuaian Tanah Tanah merupakan asas fizikal untuk membangunkan sesebuah kawasan. Oleh sebab itu, pengetahuan tentang potensi dan had kemampuan/batasan setiap jenis tanah diperlukan untuk menilai kemampuan penghasilan tanaman, ataupun dalam mempertimbangkan pembinaan bangunan dan infrastruktur, mahupun untuk tujuan pengambilan semula tanah bagi kerjakerja penghutanan semula dan pengwujudan rangkaian ekologi. Memandangkan aktiviti pertanian tidak sesuai dijalankan di atas tanah yang mempunyai kadar penurasan yang rendah, pengaliran/ kadar larut resap yang perlahan, banjir/bertakung, kelembapan, cerun curam dan mendap, kawasan-kawasan tanah yang tidak produktif untuk aktiviti perladangan ini sesuai di tebus guna dan di jadikan kawasan yang berfungsi sebagai lintasan hidupan liar, iaitu rangkaian ekologi melalui aktiviti penghutanan semula. Jadual 3.3.4 dan Rajah 3.3.4 menunjukkan kelas-kelas kesesuaian tanah di dalam kawasan rangkaian ekologi PL1.

3-169

Jadual 3.3.4 Kelas Kesesuaian Tanah, Rangkaian Ekologi PL1 Kelas II IV V Jumlah Kawasan (hektar) 1,111.35 1,006.66 2,269.04 4,387.05 % 25.33 22.95 51.72 100.72

Nota: Kelas I Kelas II Tanah yang pertanian tiada batasan untuk pembangunan

Tanah dengan sedikit batasan untuk pembangunan pertanian. Ia boleh menyokong sedikit jenis tanaman. Tanah dengan satu batasan yang serius untuk pembangunan pertanian. Ia menyokong sedikit jenis tanaman. Tanah dengan lebih dari satu batasan yang serius untuk pembangunan pertanian. Kesesuaiannya untuk tanaman adalah sedikit. Tanah dengan lebih dari satu batasan yang serius untuk pembangunan pertanian. Kumpulan ini tidak disyorkan untuk sebarang tanaman.

Kelas III

Kelas IV

Kelas V

Analisis kelas tanah menunjukkan kesesuaian tanah untuk aktiviti pertanian. Kebanyakan kawasan tanah (51.72%) di PL1 berada dalam kelas V, iaitu tidak sesuai untuk sebarang aktiviti pertanian. Hanya 22.95% tanah berada dalam Kelas IV, dimana kesesuaian untuk tanaman adalah sedikit. Ini adalah disebabkan oleh keadaan tanah yang bercerun curam, tanah tinggi dan jenis tanah yang tidak sesuai. Hanya sedikit kawasan di sepanjang sungai didapati sesuai untuk pertanian, tetapi terhad kepada beberapa jenis tanaman sahaja. Secara keseluruhannya, berdasarkan keadaan kesesuaian tanah tersebut, kawasan Rangkaian ekologi PL1 ini didapati lebih sesuai untuk dipelihara sebagai kawasan hutan dan habitat haiwan.

3-170

Rajah 3.3.4 Tanah

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sungai Sungai utama yang mengairi kawasan PL 1 ialah Sg.Tanum. Sungai ini mengalir dari Gunung Tahan ke arah selatan, melalui sempadan di sebelah timur Rangkaian Ekologi PL 1 (Rajah 3.3.5). Terdapat tiga cabang sungai kecil iaitu Sg. Yu, Sg. Jeleteh dan Sg. Temau, yang mengalir dari barat ke timur dan bersambung di Sg. Tanum. Kawasan Jalanraya Kuala Lipis-Gua Musang yang merintangi Sungai Yu, mempunyai potensi yang tinggi untuk dijadikan sebagai kawasan rangkaian ekologi. Struktur jambatan yang dibina di atas Sungai Yu membolehkan kawasan persekitaran sungai dikekalkan dengan persekitaran riparian semulajadi bagi menyediakan laluan semulajadi yang efektif untuk pergerakan hidupan liar dari kompleks hutan banjaran utama ke kompleks hutan Taman negara. Penggunaan kawasan riparian sebagai laluan semulajadi bukan sahaja lebih efektif, tetapi juga tidak melibatkan kos yang tinggi seperti pembinaan struktur lintasan fizikal yang lain. (contohnya: Viaduct)

3-171

Kawasan-kawasan ini masih mempunyai persekitaran riparian untuk kegunaan hidupan liar. Dalam pada itu, sekiranya terdapat tempat perhubungan yang kritikal untuk didekatkan dengan kawasan hutan, jadi penilaian perlu dilakukan untuk memastikan kawasan riparian ini boleh dipulihkan. Contohnya, dalam pembinaan terbaru, lebuh raya Gua MusangKuala Berang yang memisahkan Taman Negara dan Hutan Simpan Tembat, tiga jejambat dihasilkan melalui jeram untuk melindungi kawasan riparian yang digunakan oleh hidupan liar, dari mamalia kecil, tapir dan gajah. Guna Tanah Pembangunan kecil yang dijalankan telah menjejaskan sekeliling cadangan koridor PL 1 kecuali beberapa buah rumah yang terpisah dan empat buah kampong kecil sepanjang jalan Kuala LipisGua Musang. Ini adalah disebabkan kerana ia adalah kawasan yang terpencil dan luar bandar serta mempunyai perjalanan ekonomi yang rendah. Ia terletak jauh daripada aliran Central Growth Corridor (contohnya Koridor Lembah Klang-Kuantan di sepanjang East Coast Expressway Phase 1) dan ianya bergantung sepenuhnya pada sumber yang mempunyai nilai-tambah yang rendah dan juga aktiviti ekonomi berdasarkan pertanian (contohnya pertanian, ekopelancongan dan pembalakan). Di dalam Koridor PL1, kebanyakan kawasannya ialah hutan iaitu terdiri daripada 58.08% seperti yang digambarkan dalam Rajah 3.3.6 dan Jadual 3.3.5. Kawasan hutan ini terbahagi kepada dua bahagian iaitu Jalan Persekutuan 8 dengan keluasan kira-kira 400 meter hutan milik kerajaan negeri, pokok-pokok renek dan tanah yang diliputi rumput-rumput di kedua-dua bahagian. Kawasan yang dilitupi pokok-pokok renek merangkumi 13.80% daripada keseluruhan kawasan dan mungkin boleh dikelaskan sebagai kawasan hutan bagi tujuan berhubungan. Terdapat beberapa kawasan getah dan ladang kelapa sawit milik FELDA dan FELCRA disepanjang jalan raya di bahagian selatan. Adalah penting untuk dinyatakan bahawa seluruh kawasan Koridor PL1 ditafsirkan sebagai ESA Rank 1 kecuali untuk kawasan pertanian. Jadual 3.3.5 Gunatanah semasa rangkaian ekologi PL1, 2006
Kegunaan tanah
Kawasan pembangunan Hutan Kawasan rumput Kelapa sawit Lain-lain pertanian Getah Pokok renek Badan Air Jumlah

Hektar
10.54 2,458.94 144.98 762.01 10.66 233.01 584.19 29.58 4,233.91

km
0.11 24.59 1.45 7.62 0.11 2.33 5.84 0.30 42.34

%
0.25 58.08 3.42 18.00 0.25 5.50 13.80 0.70 100.00

Sumber: Rancangan Fizikal Negara

3-172

Bandar yang terdekat dengan rangkaian ekologi PL1 ialah Merapoh yang terletak 6km ke utara, dan Kuala Lipis dengan penduduk sebanyak 12,145 orang terletak 35km ke selatan. Terdapat 4 kampung di kawasan ini iaitu Kg.Persek, Kg.Kubang Rusa, Kg.Telok Gunong dan Kg.Cecah Kelubu (kirakira 145 Orang Asli). Kawasan tepubina merangkumi kampung-kampung kecil seluas 10.54 hektar atau 0.25% daripada kawasan tersebut. Walaupun kawasan yang telah dibangunkan ini kecil, tetapi kedudukannya ditengahtengah akan memberi impak kepada lokasi dan jenis penghijrahan hidupan liar dan pengawasan perlu dijalankan untuk memastikan keselamatn penduduk terjamin. Tiada sebarang cadangan pembangunan utama dinyatakan didalam RSN Pahang bagi kawasan rangkaian PL1. Kawasan PL1 juga tidak termasuk di dalam mana-mana Rancangan Tempatan sediaada. Walaubagaimanapun terdapat satu Rancangan Tempatan Daerah yang merangkumi PL1, Namun Rancangan Tempatan ini masih lagi di dalam peringkat penyediaan. Berdasarkan keadaan ini Bandar Kuala Pilah dan Merapoh dijangka tidak akan merangkumi pembangunan bandar dan peningkatan populasi yang ketara dalam jangka masa akan terdekat. Jadi, tiada tekanan pembangunan di kawasan PL1 dan kawasan sekitarnya. Walaupun begitu, pejabat daerah telah menyatakan tentang perancangan terkini untuk membina Kem Latihan Khidmat Negara berhampiran dengan Taman Rekreasi Sg.Yu. Rajah 3.3.5 Hidrologi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-173

Rajah 3.3.6 Guna Tanah PL1

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Faktor Biologi Hutan dengan Nilai Pemuliharaan Yang Tinggi.

Hutan didalam kawasan rangkaian PL1 ini mempunyai nilai pemuliharaan yang tinggi atas beberapa sebab. Selain daripada kepentingannya kriteria sebagai rangkaian ekologi di peringkat mikro kedudukannya berhampiran Taman Negara menjadikan kawasan rangkaian juga penting dipelihara sebagai zon penampan. Sebarang aktiviti yang dijalankan dalam kawasan ini akan memberi impak kepada sebahagian besar haiwan mamalia di Taman Negara (rujuk rajah 3.3.7) Habitat Hidupan Liar

Hutan simpan Taman Negara merangkumi seluas 434,000 hektar hutan pelindungan utama. Terletak ditengah-tengah Semenanjung Malaysia, kawasan ini mempunyai kepelbagaian ciri topografi yang mampu menyokong habitat flora dan fauna yang pelbagai spesies teracam di Asia Tenggara dan spesis-spesis endemik di Malaysia boleh dijumpai di Taman Negara.Sebagai 3-174

contoh, didalam lingkungan kawasan Taman Negara sahaja terdapat sehingga 60 peratus dimana spesis-spesis haiwan mamalia yang boleh ditemui merupakan spesis Malesian endemic iaitu spesis-spesis endemik yang khususnya hanya boleh ditemui di wilayah Melesia termasuklah haiwan-haiwan mamalia utama atau berlainan biologi.Taman negara boleh dianggap sebagai kawasan habitat perlindungan atau kubu kepada populasi populasi spesis haiwan terancam disemenanjung Malaysia. Walaupun begitu, Taman Negara dan hidupan faunanya tidak terlindung sepenuhnya dari kesan negatif penerokaan hutan. Seperti hutan-hutan lain Taman Negara juga dikhuatiri akan terpisah dari kawasan hutan di utara (sekitar tasik Kenyir) dan barat (sekitar Sungai Yu) dan berkemungkinan menwujudkan kepulauan habitat yang terasing. Aktiviti penerokaan hutan di sepanjang lebuhraya sehingga ke bahagian barat dan di ladang kelapa sawit di sebelah utara taman negara telah menyebabkan perluasan kawasan-kawasan hutan semakin mengecilkan, sehingga membataskan pegerakan haiwan liar , terutama haiwan pemangsa dan haiwan skunder diantara komplek hutan Taman Negara dan ke Rangkaian Utama. Sebenarnya tukar syarat tanah dari Hutan Negeri kepada lain-lain gunatanah dikawasan pemuliharaan kawasan kritikal berdekatan dengan kawasan perlindungan boleh memberikan ancaman kepada spesies utama seperti harimau dan gajah. Pola pegerakan mereka akan terganggu sehingga menyebabkan daya tahan populasi semakin menurun akibat habitat-habitat liar yang semakin terasing. Habitat-habitat hidupan liar didalam kawasan hutan yang luas adalah berteraburan kerana secara semulajadi setiap spesis habitat memerlukan persekitaran dan ketinggian yang berbeza. Bagi memelihara hidupan fauna di dalam Taman Negara secara menyeluruh kawasan hutan dengan paras ketinggian yang berbeza patut dikekalkan. Oleh sebab itu, rangkaian diantara hutan Taman Negara dan kebayakan hutan tanah rendah dan banjaran utama adalah penting. Tambahan pula , pakar biologi hidupan liar menyatakan bahawa daya tahan populasi hidupan liar di dalam Taman Negara perlu dinilai sebagai sebahagian daripada keseluruhan ekosistem, termasuk kawasan hutan sekitarnya yang dikenali sebagai Greater Taman Negara Landscape . Rangkaian ekologi PL1 ialah rangkaian ekologi kritikal yang terakhir antara Taman Negara dan kompleks Banjaran utama. Kaedah pengekalan dan penambahbaikan hutan antara kompleks hutan akan dapat memastikan pengekalan populasi hidupan liar , dengan andaian bahawa mereka terlindung daripada over exploitation. Dengan aktiviti pemburuan yang terkawal, kebebesan hidupan liar untuk bergerak dari satu kompleks hutan ke satu kompleks hutan yang lain menjadi faktor utama kepada daya tahan hidupan liar yang lebih tinggi. Taman Negara yang terletak di sebelah timur PL1 kaya dengan hidupan liar seperti tapir, rusa, gajah dan sebagainya. Menurut Dr. Kae, seorang penyelidik yang sedang menjalankan kajian di kawasan Taman NegaraSg 3-175

Yu, rangkaian ekologi PL1 kaya dengan hidupan liar dan hidupan-hidupan liar ini bergerak melintasi jalanraya dari Taman Negara Ke Hutan Simpan Sg. Yu . Rajah 3.3.8 dan Rajah 3.3.9 menunjukkan lokasi yang kurang hidupan liar , lokasi yang kaya dengan hidupan liar dan juga lokasi lintasan hidupan liar. Kewujudan kepelbagaian fauna penting didalam kawasan rangkaian ekologi PL1 menunjukkan dan sepatutnya dipelihara sebagai rangkaian hidupan liar dengan pengurusan hidupan liar yang baik.

Rajah 3.3.7 Hutan Semasa PL1

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-176

Rajah 3.3.8 Habitat Hidupan Liar

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Rajah 3.3.9 Status Hidupan Liar PL1

3-177

Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

NPP 18 daripada Rancangan Fizikal Negara (RFN) menunjukkan bahawa Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)perlu disertakan dalam perancangan dan pengurusan gunatanah dan sumber semulajadi untuk memastikan ketahanan pembangunan mampan. KSAS diperhalusi, diperincikan dan dihuraikan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Penerapan KSAS di peringkat RFN, Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan dinyatakan di jadual 3.3.6 Rajah 3.3.10 menunjukkan pelan KSAS untuk Negeri Pahang dan Rajah 3.3.11 menunjukkan pelan KSAS bagi untuk Koridor PL1. Jadual 3.3.6: Peringkat Tahap Pelan ESA spatial Rancangan Fizikal Negara KSAS Tahap 2 Penerapan ESA untuk PL1 Nota Berdasarkan Rajah IP dalam RFN, Hutan Simpan Tanum adalah dibawah RFN tahap 1 dan 2, manakala Hutan Simpan Sungai Yu di sebelah barat berada dalam ESA Tahap 2. Ciri-ciri untuk KSAS tahap 2 dalam RFN termasuk Rangkaian Ekologi hutan yang menghubungkan kawasan terlindung utama, dengan semua kawasan dalam kontur 300m 1000m. Dalam kes ini, PL1 menghubungkan Hutan Taman Negara dan Banjaran utama, yang mana kedua-duanya ESA Tahap 1 Rancangan Struktur Pahang 2002-2020 tidak memberikan tahap-tahap kelas KSAS, tetapi menghuraikan beberapa kategori KSAS. Terdapat kategori Central Forest Spine, yang merangkumi semua hutan simpan didalam PL1 dan SL2. Rancangan ini telah menggariskan enam polisi untuk pemeliharaan alam sekitar. Secara terperinci, polisi kedua menentukan pembangunan mampan dan bersepadu bagi kawasan KSAS diperingkat negeri seperti yang dikenalpasti di dalam Rancangan Fizikal Negara. Rancangan struktur telah menyenaraikan tiga langkah pelaksanaan yang merangkumi: Menghasilkan pelan pengurusan untuk pembangunan mampan kawasan KSAS oleh Unit Perancangan Ekonomi Negeri. Kebenaran pembangunan di dalam kawasan KSAS hanya boleh diterima melalui Jawatankuasa Perancangan Negeri dengan nasihat dari Majlis 3-178

Rancangan Struktur Pahang 20022020

Tidak berkaitan

Perancangan Fizikal Negara (MPFN). Pengawasan yang berterusan untuk kawasan KSAS oleh jabatan yang berkaitan.

Polisi keenam menyatakan pemeliharaan dan pengurusan bersepadu terhadap hutan dengan negeri bersebelahan adalah penting untuk memastikan pelaksanaan Central Forest Spine. Dalam usaha untuk melaksanakan pekara ini, pemeliharaan dan pengurusan Taman Negara perlukan sokongan dari negeri Kelantan, Terenganu dan Perak untuk memastikan ekosistem semulajadi tidak tercemar. Pembukaan tanah pertanian yang baru dikawasan sempadan perlu mengambil kira pembangunan yang berlaku di negeri bersempadan. Contohnya antara tanah tinggi Cameron dengan tanah tinggi Loging, Kelantan. Rancangan Tempatan Rancangan Tempatan Kuala Lipis masih lagi dalam peringkat draf dan tidak bersedia untuk diperiksa. Kawasan Sensitif Alam Sekitar Di Negeri Pahang

Rajah 3.3.10:

PL 1

SL 2

3-179

Rajah 3.3.11 Pelan Alam Sekitar PL1

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sosio Ekonomi Profil Penduduk dan Sosio Ekonomi

Seperti yang dinyatakan dalam pendahuluan,terdapat 4 buah kampung utama di sekitar rangkaian ini iaitu Kg. Persek, Kg. Kubang Rusa, Kg. Telok Gunung dan Kg. Cecah Kelubi. Populasi Kg. kubang Rusa ialah 400 orang dan 35-45 keluarga manakala Kg. Cecah Kelubi (Orang Asli) dengan 145 orang, 30 keluarga. Kebanyakan penduduk yang bekerja di ladang atau berniaga secara kecil-kecilan dengan mengusahakan seperti kedai runcit, restoran dan sebagainya.

Persepsi Sosial tentang Koridor Ekologi

Rangkaian Ekologi Tanum Sungai Yu penting untuk pergerakan harimau di antara kawasan Taman Negara dan Banjaran utama. Kawasan ini telah dikenal pasti dalam PERHILITAN oleh PELAN TINDAKAN PEMULIHARAAN 3-180

HARIMAU KEBANGSAAN sebagai laluan kritikal untuk pemeliharaan. Gajah juga bergerak di kawasan sekitar Sungai Tanum merentasi skim FELDA di Sungai Temau. Aktiviti penduduk di zon utama dan zon penampan adalah pengusahaan ladang pertanian kelapa sawit dan getah. Jalan Persekutuan dan laluan keretapi yang menyusuri rangkaian telah keselamatan penduduk tempatan, memandangkan konflik penduduk dan hidupan liar telah berlaku beberapa kali. Beberapa komuniti, termasuk satu dari kawasan zon penampan dan satu lagi dari Orang Asli telah disoal oleh pegawai PERHILITAN bagi menyelami masalah dan kewujudan hidupan liar di sekitar kawasan rangkaian. Rumusan daripada hasil tinjauan tersebut, mendapati terdapat beberapa isu yang penting perlu dilihat dalam mengenalpasti langkah yang terbaik bagi menguruskan zon rangkaian ekologi iaitu: i) Ancaman Kepada Haiwan Ternakan harimau merupakan ancaman utama kepada haiwan ternakan, terutamanya lembu. Secara purata, lebih kurang 10 ekor anak lembu setiap tahun menjadi mangsa. Semakin banyak haiwan yang berada berhampiran dengan hutan di bawa ke Merapoh kerana penduduk yang ingin memastikan mereka jauh dari kawasan hutan. Harimau jarang dijumpai, walaupun adakalanya di lihat pada musim durian. Gangguan Haiwan Liar gangguan sering berlaku di ladang-ladang getah, manakala babi hutan pula sering menganggu di ladangladang kelapa sawit. Di sesetengah kampung, babi lebih menjadi masalah kepada mereka berbanding gajah. Walaubagaimanapun, untuk mengelakkan serangan gajah, penduduk kampung membakar tayar dan mercun. Masalah Pemburuan Haram aktiviti pemburuan haram telah lama bertapak didalam kawasan Taman Negara kerana lokasinya yang berhampiran jalan masuk. Orang Siam (Thai) terkenal sebagai pemburu rusa sambar, kijang, kancil dan kucing hutan selain mencari gaharu dan gading gajah. Pemburu cina datang dari luar untuk memburu khinzir dan ada juga pengunjung yang meminta tenggiling. Harimau pula lebih digeruni dan tidak diburu, pemburu bertanyakan pada penduduk kampung tentang kemunculan harimau bagi mengelak mereka.

ii)

iii)

Terdapat juga Ahli RELA yang diberikan senapang untuk tujuan melindungi kawasan tanaman penduduk kampung tetapi telah disalahgunakan untuk memburu hidupan liar. Selain itu Pemburu yang berlesen sering datang bersama ramai pemburu-pemburu tidak berlesen. Mereka mengambil kesempatan terhadap respon yang lambat dari pihak penguatkuasa Perangkap haram juga turut dijumpai di Taman Negara bersama rusa dan Khinzir yang terperangkap . Walaubagaimanapun, dengan adanya tentera dan serbuan PERHILITAN, kehadiran orang siam dapat dikawal. 3-181

i)

Keselamatan Komuniti -Gajah tidak dianggap ancaman besar kepada penduduk kampung di sana kerana kebanyakan gangguan yang dihadapi adalah pencerobohan gajah di ladang getah. Pada hari ini harimau jarang dijumpai, namun begitu serangan harimau pernah berlaku pada tahun 1985 dan menyebabkan kematian seorang penduduk kampung. Keselamatan Orang Awam- Harimau dan gajah tidak dilihat menyeberangi jalan raya. Kebanyakan maut di jalan raya ialah tenggiling dan kinzir yang lambat keluar pada musim hujan di Kampung Kubang Rusa . Tinjauan yang dibuat oleh DWNP menunjukkan harimau yang menggunakan Sg Yu untuk menyeberang , di bawah jambatan di kawasan rekreasi . Walaupun kemungkinan untuk berjumpa dengan harimau adalah kecil , tetapi masih terdapat potensi konflik manusia haiwan liar.

ii)

iii)

Pelancongan Penglibatan Komuniti dalam aktiviti pelancongan adalah sedikit. Hanya beberapa orang penduduk kampung berkhidmat sebagai jurupandu ke Gunung Tahan . Potensi wujud dalam menggunakan beberapa tarikan utama seperti Taman Negara, Kawasan Rekreasi Sungai Yu dan Sungai Tanum - untuk mempromosikan lebih banyak pembangunan eko-pelancongan tempatan.

Rangkaian ekologi Tanum Sungai Yu adalah kawasan kritikal untuk pelindungan hidupan liar. Aktiviti CFS sepatutnya memberi tumpuan dalam membantu penduduk kampung dalam mengatasi masalah ancaman kepada haiwan ternakan, ganguan hidupan liar dan masalah pemburuan haram. Dengan memberi latihan kepada komuniti tempatan terhadap langkah untuk mengatasi konflik hidupan liar serta langkah bagi mengurangkan aktiviti pemburuan , akan dapat memberi faedah kepada penduduk kampung serta dapat mewujudkan sifat kekitaan dalam melindungi rangkaian ini. Status Tanah Seperti yang ditunjukkan pada Rajah 3.3.12, di kawasan utama dalam kawasan PL1, tidak mengandungi lot dan tanah hak milik kerajaan negeri. Tetapi dikawasan zon penampan di sebelah utara kepada kawasan utama ini, terdapat bahagian tanah persendirian untuk kegunaan pertanian, Di bahagian selatan kawasan utama pula, terdapat ladang kelapa sawit dan getah kepunyaan Felcra dan Felda. Pokok-pokok renek juga terdapat dalam kawasan koridor. 80% daripada tanah di Koridor PL1 adalah tanah milik kerajaan negeri.

3-182

Rajah 3.3.12 Status Tanah

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Aktiviti Pertanian Kegunaan dan jenis tanah

Kawasan utama sebahagian besarnya dilitupi dengan tanah curam di dalam hutan simpan. Sebahagian besar jenis tanah yang di jumpai di kawasan ini ialah Langkawi, Gajah Mati Muchong Melaka di sebelah Utara, dan kumpulan Durian Muchong Bungor di bahagian selatan. Jenis kumpulan tanah Langkawi dan Gajah Mati Muchong Melaka selalunya dikaitkan dengan tanah curam. Secara amnya tanah jenis ini bersifat leper, laterit dan juvenile serta tidak sesuai untuk pertanian.Kebanyakanya berpunca dari granit,batu pasir, kuarza dan syal. Jenis-jenis tanah ini kebiasaannya dijumpai di hutan simpan. Jenis Durian Muchong Bungor di bahagian selatan pula adalah tanah mineral yang lebih sesuai untuk pokok getah dan kelapa sawit. (Rujuk rajah 3.3.13: pelan kegunaan tanah pertanian). Sebahagian besar kawasan utama masih di litupi hutan walaupun sejumlah kecil kawasan lain ditumbuhi pokok-pokok renek dan berumput.

3-183

Walaubagaimanapun, terdapat empat ladang pertanian di sebelah selatan rangkaian yang dibangunkan oleh FELCRA dan FELDA seperti FELCRA Sg.Temau (429 hektar kelapa sawit dan 513 hektar getah). FELDA Chegar Perah 1 (655 hektar getah), FELDA Chegar Perah 2 (2631 hektar kelapa sawit) dan FELDA Estet Telang 1 (1884 hektar kelapa sawit). Sebahagian ladang pertanian ini berlanjutan hingga ke bahagian selatan zon penampan. Gangguan dan Ancaman

Ancaman utama di koridor ini ialah pemeliharaan hutan negeri di sepanjang jalan raya ke kawasan petanian dan pertempatan. Aktiviti penerokaan hutan di kawasan utama mungkin akan menyebabkan berlakunya penanam secara haram pokok getah dan kelapa sawit didalam kawasan ini. Isu

Rangkaian ekologi ini termasuk dalam kawasan sensetif alam sekitar disebabkan keadaan topografinya yang curam. Ia lebih sesuai untuk dibiarkan tanpa pembangunan kerana langkah meratakan curam untuk pembangunan berkemungkinan akan membawa kepada bukan sahaja hakisan tanah, malah ia akan memerlukan kos pembangunan. Rajah 3.3.13 Pertanian

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-184

Aktiviti Pelancongan Aktiviti Pelancongan

Sg Yu Banjaran utama Linkage terletak dalam 10 kilometer radius dari Taman Negara pintu masuk di Merapoh, dan terletak kurang dari 2 kilometer dari sempadan Taman Negara. Taman ini menjadi destinasi utama eko-pelancongan di Pahang dan di perlihatkan sebagai produk utama Negara di dalam mempromosikan perlancongan antarabangsa. Antara lokasi tarikan pelancong yang berada dalam lingkungan 10 kilometer dari kawasan rangkaian ekologi yang dicadangkan: Hutan Rekreasi Sungai Yu Hutan Simpan Tanum Gua Panjang Jenut Kumbang Jenut Atai Sungai Tanum Kuala Yu Kuala Toh Bukit Tujuh Merapoh Limestone Chegar Perah Agrotourism

Dalam lingkungan 20 kilometer dari laluan cadangan Sungai Yu, tempat tarikan pelancong lain yang dikenalpasti kebanyakannya terletak dalam kawasan Taman Negara Merapoh, seperti: Hutan Simpan Yu Pusat Interpretation Taman Negara Pahang Gua Gajah Gua Peringat Jenut Cheruai Jenut Renkin Pusat Settlement Orang Asli Telok Gong Gua Rimau Jeram Kela Gunung Tahan

Dengan kebanyakan produk eko-pelancongan yang ditawarkan, kawasan Gua Musang Kuala Lipis kebanyakannya menarik pelancong tempatan dan luar negara. Ramai yang memilih untuk mengunakan keretapi dari Kota Bahru, Kuala Lumpur atau Johor Bahru hingga ke stesen Merapoh dan seterusnya ke Taman Negara. Ada juga yang menggunakan pengangkutan jalanraya secara berkumpulan dan memilih untuk tinggal di kawasan yang tesebut di atas atau asrama yang disediakan oleh Taman Negara di Kuala Juram. Bagi kawasan rekriasi Sungai Yu, produk ini telah kerap kali menjadi tempat persinggahan pengembara di sepanjang jalan perseketuan 3 merentasi dari 3-185

bahagian selatan ke Kelantan. Pelawat kebanyakannya merupakan pelawat harian, pengunjung tempatan berkeluarga/berkumpulan dan pemandu lori. Kemudahan Pelancongan

Perkhidmatan dan kemudahan pelancongan bagi menyokong aktiviti pelancongan dikawasan rangkaian Sungai Yu, boleh diperolehi daripada pekan terhampir iaitu Gua Musang (Kelantan) dan Kuala Lipis (Pahang) yang terletak dalam lingkungan 50 kilometer. Kedua-dua pekan menyediakan lebih kurang 548 buah bilik penginapan bagi kegunaan pelancong yang datang. Rumah rehat juga terdapat di Merapoh. Kepada mereka yang melawat Taman Negara Merapoh, asrama dan kawasan perkhemahan turut disediakan di Kompleks Perhilitan dan Kuala Juram. Perkhidmatan pemandu arah juga disediakan untuk aktiviti di Taman Negara dan aktiviti-aktiviti gua di kawasan ini. Terdapat lebih kurang 20 orang pemandu arah yang menawarkan perkhidmatan dalam kawasan Merapoh Gua Musang. Jalan Kuala Lipis Gua Musang (FR3) merupakan akses utama untuk ke dalam kawasan ini. Bagi pelancong yang menaiki keretapi dari Kelantan ke Selatan atau sebaliknya, mereka boleh berhenti di stesen Merapoh yang terletak lebih kurang 20 kilmeter ke utara dari kawasan rakaian ekologi. Terletak di kawasan hidupan liar yang aktif, kemudahan perlancongan yang disediakan di kawasan rekriasi Sungai Yu ini sering dirosakkan hidupan liar terutama gajah di waktu malam. (Rujuk rajah 3.3.14 pelan produk perlancongan). Penglibatan Penduduk Tempatan Dalam Aktiviti Perlancongan

Kebanyakan produk perlancongan di kawasan ini disediakan dan diselenggarakan oleh agensi kerajaan, dan PERHILITAN sebagai penaung utama. JPS dan Bahagian Perhutanan juga turut serta dalam pembangunan produk berdasarkan fungsi dan batasan undang-undang. Selain memberi perkhidmatan kepada bahagian tersebut dan terlibat dalam pembangunan dan pengurusan, penduduk tempatan kebanyakannya adalah pemandu pelancong, operator penyelenggaraan pelancongan dan peniaga kecil. Penglibatan penduduk tempatan dalam yang menyokong fasiliti yang terdapat di kawasan Sg. Yu kebanyakannya peniga kecil dari Kg. Kubang Rusa dan FELCRA Sg. Temau, yang menjalankan urusan dari gerai-gerai yang disediakan oleh JPS. Aktiviti agro-tourism di FELCRA Temau dan FELCRA Cegar Perah 1 & 2 turut disertai oleh penduduk tempatan.

Aktiviti Perhutanan / Pembalakan Walaupun aktiviti pembalakan di kawasan hutan simpan ini pernah di jalankan, ia tetap didapati semakin pulih ke keadaan asal serta masih member kebaikan terhadap fungsi ekologi. Aktiviti pembalakan di sekitar 3-186

laluan ini perlu dielakkan pada masa hadapan untuk meningkatkan fungsi kawasan ini sebagai rangkaian hidupan liar. Rajah 3.3.14 Pelancongan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

d)

Ancaman, Peluang Dan Batasan

Keadaan fizikal dan Kegunaan Tanah Penilaian terhadap keadaan fizikal sosio ekonomi dan cirri biologi kawasan Hutan Tanum Hutan Sg. Yu akan dapat menunjukkan potensi halangan yang akan membataskan pergerakan hidupan liar di antara kawasan Banjaran utama dan Taman Negara, serta mengenal pasti peluang untuk menggalakkan pergerakan spesis dan proses ekologi. Secara spesifik, penilaian ini dapat menyediakan kita dengan asas untuk memilih lokasi yang sesuai dan jenis struktur fizikal yang diperlukan, seperti Viaduct atau laluan atas untuk memastikan pemeliharaan dan fungsi koridor ekologi dapat dikenalpasti. Ia juga akan membantu dalam mengenalpasti kuantiti kemudahan-kemudahan tertentu yang boleh 3-187

disediakan dan dibenarkan pembinaannya didalam kawasan utama rangkaian ekologi, serta mengenalpasti keadaan pemuliharaan yang sesuai untuk kemudahan tersebut. Selain itu ia akan membolehkan kita mengenalpasti gunatanah yang sesuai dan pembangunan yang dibenarkan di zon penampan tanpa mengabaikan objektif pemeliharaan kepelbagaian biologi, contohnya gangguan yang minimal terhadap spesis haiwan dan keselamatan penduduk, langkah berjaga-jaga/pengawalan seperti Pagar elektrik, perlu diambil untuk melindungi keselamatan penduduk dan mengelakkan kemusnahan hartanah akibat serangan haiwan liar sekiranya penempatan semula tidak dapat dilakukan. halangan Untuk mengenalpasti lokasi, kemampuan dan jenis rangkaian ekologi, khususnya struktur fizikal, batasan tersebut perlu dikenalpasti; Keadaan Jalan Perseketuan 8 Kuala Lipis Gua Musang telah melintasi habitat hutan mewujudkan halangan yang berbahaya kepada pergerakan hidupan liar. Empat buah kampung kecil, iaitu Kg. Persek, Kg. Kubang Rusa, Kg. Telok Gunung dan Kg. Cecah Kelubi (kira-kira 145 orang asli), dan beberapa rumah persendirian yang terpencil di sepanjang jalan kuala Lipis Gua Musang boleh menyebabkan konflik antara haiwan dan manusia serta menghalang haiwan melintas. Kedudukan beberapa pengusaha kecil pertanian di sepanjang jalan serta pertanian getah dan kelapa sawit FELDA dan FELCRA di utara dan selatan kawasan rangkaian ekologi mendedahkan pekerja dan ladang kepada ancaman hidupan liar. Penukaran hakmilik tanah hutan negeri untuk tujuan pertanian (lebih kurang 50 lot dengan purata saiz 4 hektar selot) yang belum diusahakan dan, Taman Rekreasi Sg. Yu yang kecil di penggir jalan di tengah-tengah kawasan cadangan rangkaian ekologi.

Peluang Peluang-peluang yang dikenalpasti perlu diambilkira bagi memastikan kewujudan sebuah rangkaian ekologi yang memulihara dan berfungsi diantaranya; Banjaran utama dan Taman Negara kaya dengan kepelbagaian biodiversiti tetapi ia telah di pisahkan oleh Jalan Petrseketuan 8 Kuala Lipis Gua Musang. Walaubagaimanapun hutan ini berada berhampiran kedudukan jalanraya ini, jadi ia menyebabkan kerosakan sosial yang minimum serta ia memerlukan pemilikan

3-188

tanah yang minimum untuk mewujudkan laluan habitat hidupan liar; Bukti kehadiran hidupan liar dan pergerakan haiwan, terutama gajah dan harimau di antara Banjaran utama dan Taman Negara di sepanjang koridor jalanraya ini akan dapat memastikan penggunaan rangkaian ekologi untuk lintasan hidupan liar. Bukti-bukti termasuk kehadiran mereka yang di lihat oleh penduduk tempatan, kemalangan jalanraya dari rekod JKR dan Jabatan Perhilitan, dan bukti-bukti tanda yang di tinggalkan di kawasan tersebut, cth. Tapak kaki dan najis gajah yang didapati dari kerja lapangan/kajian; Kehadiran manusia dan pembangunan/aktiviti dalam kawasan yang sedikit, terutama kawasan penempatan yang kecil, populasi dan aktiviti ekonomi yang rendah dapat mengurangkan gangguan dan ancaman haiwan terhadap keselamatan manusia; Tiada tekanan pembangunan dalam masa terdekat terhadap kawasan ini memandangkan kawasan ini sebagai zon KSAS Tahap 1 dalam Rancangan Fizikal Negara; tiada cadangan pembangunan utama yang dikenalpasti di dalam Rancangan Struktur Negeri; dan kawasan ini berciri terpencil dan luar Bandar; Kewujudan hutan negeri yang narrow strip di kedua-dua belah jalanraya ini membuka peluang untuk melaksanakan koridor ekologi untuk faedah orang awam; Kewujudan sungai di bawah jalanraya ini mewujudkan peluang untuk menghasilkan koridor riparian yang menjimatkan kos, dan pada masa yang sama dapat membuka peluang untuk ekopelancongan.

Ancaman Ancaman berikut perlu diambil perhatian dalam perancangan rangkaian ekologi ini, antaranya: Perancangan untuk meluaskan / menaiktaraf / kelolaan semula jalan perseketuan 8 Kuala Lipis Gua Musang, akan menjadi tidak peka dan tidak berperikemanusiaan terhadap pergerakan hidupan liar yang melintas melainkan terdapat struktur lintasan hidupan liar, cth. Jalan bawah tanah boleh disertakan dalam rekaan jalan dan kerosakan dapat dikurangkan; Kebarangkalian untuk menaik taraf sistem keretapi yang sediada kepada keretapi elektrik kelajuan tinggi mungkin akan menaikkan frekuensi keretapi, kelajuan keretapi, laluan yang berganda dan pemagaran laluan keretapi yang akan menghalang lintasan haiwan.

3-189

Keluasan hutan negeri ini disepanjang pinggir jalan perseketuan ini tidak diwartakan sebagai kawasan terlindung, membolehkan tanah mudah ditukar hakmilik untuk aktiviti pembangunan. Cadangan pembinaan kem Latihan Khidmat Negara yang besar di kawasan utama dalam rangkaian ekologi ini tidak sesuai untuk habitat dan pergerakan haiwan. Strategi Rangkaian

e)

Teras Strategik Bagi membangunkan rangkaian ekologi PL1, beberapa dikenalpasti untuk menghasilkan lintasan yang selamat untuk merintasi Hutan Simpan Tanum ke Hutan Simpan Yu Terdapat 4 kategori dalam strategi ini.Butiran strategi berikut; strategi telah kepada haiwan dan sebaliknya. adalah seperti

Pengwartaan Hutan Simpan Dan Pengambilan Semula Tanah Pemberhentian serta merta terhadap pertukaran milik tanah dan pembangunan di dalam rangkaian ekologi, serta sebarang tanah TOL tidak dibenarkan untuk diperbaharui. Mewartakan Hutan Tanum dalam kawasan utama sebagai Hutan perlindungan di bawah S10, Akta Perhutanan Negara) Mewartakan semua hutan milik kerajaan negeri / tanah dengan pokok-pokok renek di dalam kawasan utama sebagai hutan lindungan di bawah S10 NFA Mewartakan semua hutan milik kerajaan negeri di dalam buffer sebagai Hutan Simpan di bawah Akta Perhutanan Negara Strategi jangka panjang; Meluaskan sempadan Taman Negara Pahang sehingga melitupi kawasan utama.

Penetapan Lintasan Hidupan Liar Komponen di peringkat 1 Papan tanda tambahan (jenis gantry) dan papan tanda pesanan Had kelajuan dihadkan pada 60km/jam dalam lingkungan 5km Program pengawasn hidupan liar Pengesahan lintasan hidupan liar berdasarkan program pengawasan

Komponen di peringkat 2 Laluan bawah (jejambat) di kawasan 3.5km ke selatan dari jambatan Sg. Yu

3-190

Laluan atas (vehicular box culvert) di kawasn 1.5km ke selatan dari jambatan Sg. Yu Menghapuskan had kelajuan 60km/jam. Jalanraya kembali kepada 90km/jam setelah struktur lintasan tersedia. Menyediakan batasan dan struktur pelepasan (escape structure) diri untuk lintasan hidupan liar seperti yang diperlukan Mewujudkan Koridor Riparian Mewujudkan rangkaian ekologi riparian untuk membolehkan gajah meneruskan merentasi kawasan ladang kelapa sawit (FELCRA Sg.Temau) di sepanjang Sungai Tanum Bagi sungai-sungai yang terletak di kawasan utama,tiada kawasan rezab riparian diperlukan (Sg. Yu dan Sg. Jeleteh) Bagi sungai-sungai yang berada di kawasan buffer kawasan riparian diperlukan untuk Sg. Temau dan Sg. Tanum Kawasan rezab riparian adalah kawasan rezab tambahan dengan jarak 50m dari kawasan rezab sungai Kawalan Rezab Pengurusan GunaTanah Menjalankan program pengawasan FELCRA Sg. Temau (942 hektar), FELDA Chegar Perah 1 (655 hektar getah) dan FELDA Chegar Perah 2 (2631 hektar kelapa sawit mampan telah digalakkan untuk mempraktikkan pengurusan ladang yang sebagaimana digariskan dalam Garis Panduan Untuk Keberkesanan Pengurusan Pertanian dan Perladangan dan garis panduan RSPO. Tiada lagi pembangunan kawasan pertanian patut dibenarkan di kawasan utama rangkaian ekologi ini Rangkaian ekologi hidupan liar ini perlu dipromosikan sebagai destinasi utama eko-pelancongan di Taman Negara Aktiviti pemburuan haram perlu dikawal. Laluan aktiviti pembalakan yang tidak digunakan perlu ditutup dengan pagar, yang mana akan menghalang kenderaan patrol Perhilitan, oleh itu kerjasama penuh dianatara dari Jabatan Perhutanan dengan Jabatan Perhilitan amat di perlukan. Pelan Zon Kegunaan Kawalan Gunatanah Aktiviti dan Zon Pertanian Masa Hadapan

Kawasan Rangkaian ekologi, kedua-dua kawasan utama dan zon penampan tidak dapat di pisahkan dari pembangunan persekitaran pertanian di selatan. Disebabkan perkara ini, interaksi antara sistem rangkaian ekologi dan gunatanah persekitaran adalah penting untuk mengurangkan impak negatif dari amalan pertanian di ladang kepada persekitaran, khususnya terhadap ekosistem di kawasan rangakai ekologi dan kawasan sekitarnya. 3-191

Oleh itu, pengurus-pengurus ladang-ladang digalakkan untuk mengamalkan pengurusan manpan di ladang mereka mengikut Garis Panduan Untuk Pengurusan Pertanian manpan Untuk Ladang-Ladang. Garis panduan ini adalah berdasarkan prinsip berikut: Menggunakan amalan pengurusan terbaik yang bersesuaian untuk mengurangkan dan mengawal hakisan dan degradasi tanah. Menggunakan amalan yang bersesuaian untuk mengekalkan kualiti dan ketersediaan air permukaan tanah dan air bawah tanah. Pengurusan berkesan terhadap serangga perosak, jangkitan penyakit berjangkit, rumpai, dan lalang menggunakan teknik Intergrated Pest Management (IPM) yang bersesuaian. Pengunaan Agrokimia yang tidak membahayakan kesihatan, alam sekitar dan hidupan liar. Tanggungjawab terhadap alam sekitar dan pemuliharaan sumber semulajadi serta kepelbagaiaan biologi dalam perlandangan. Mengekalkan habitat bagi spesis yang jarang ditemui, spesis terancam dan pemuliharaan yang tinggi. Pembuangan sisa buangan dengan yang mempunyai nilai bertanggungjawab terhadap alam sekitar dan sosial. Meningkatkan biodiversiti dengan menyediakan habitat untuk flora dan fauna asli (indegernous) semulajadi melalui gabungan hutan dan kawasan sungai yang dipelihara dalam kawasan perlandangan. Selain itu, Pokok akasia tidak sepatutnya ditanam di dalam rangkaian ekologi kawasan hidupan liar melainkan dengan tujuan untuk hidupan liar. Dalam pada itu, tiada aktiviti pertanian baru diteruskan dibenarkan di kawasan utama dalam rangkaian ekologi ini. Had dan Batas Perkampungan

Seperti yang dinyatakan dalam garis panduan am, kawasan penempatan tidak dibenarkan berada didalam di kawasan utama ini. Bagi kawasan zon penampan tiada penambahan kawasan petemapatan dibenarkan. Sekiranya terdapat kawasan petempatan, had dan kawasan kampung perlu dikenalpasti dan pagar atau ban perlu dibina sebagai penghadang bagi menghalang haiwan daripada memasuki kawasan kampung. Bagi kawasan kajian kes PL1,dalam kawasan utama, tidak terdapat sebarang kawasan petempatan. Bagi kawasn zon penampan pula, terutama bahagian utara kawasan rangkaian, terdapat beberapa tanah yang telah dipindah hak milik kepada pihak persendirian bagi kegunaan pertanian. Di sepanjang jalan dalam kawasan koridor ini, terdapat beberapa petempatan merupakan tanah (TOL) pertanian. Walaubagaimanapun, semua tanah (TOL) tidak akan dan kawasan petempatan diperbaharui sebarang perluasan tidak dibenarkan. Rekabentuk ban dan skema pengaliran untuk sempadan kampung adalah seperti yang dinyatakan dalam bab 4, rajah 4.3 pembinaan

3-192

struktur halangan ini akan mampu dapat mengurangkan konflik manusia dan hidupan liar. Rezab Sungai dan Riparian

Terdapat beberapa batang sungai dalam kawasan kooridor PL1. Sungaisungai yang terletak di kawasan utama adalah Sg. Yu dan Sg. Jeleteh. Di sebabkan kedua-dua batang sungai ini terletak di kawasan utama, tiada kawasan rezab riparian diperlukan. Walaubagaimanapun bagi sungai-sungai yang berada dalam kawasan buffer kawasan simpanan riparian diperlukan. Sungai-sungai ini perlu dijadikan kawasan rezab bagi rezab riparian bergantung kepada kelebaran sungai tersebut. Kawasan rezab riparian adalah tambahan 50m kepada kawasan rezab sungai sediaada

Riparian Reserve 50m

River Reserve 20m River 20 m wide

River Reserve 20m

Riparian Reserve 50m

Zon Penampan

Di dalam rangkaian, kawasan utama dan zon penampan telah dikenalpasti. Di dalam kawasan utama, viaduct akan dibina dan sebarang aktiviti manusia dan pertanian tidak dibenarkan (rujuk 6.5.3 lokasi viaduct). Di dalam kawasan penampan, tidak dibenarkan perluasan kawasan petempatan sedia ada tetapi aktiviti pertanian dibenarkan. Koridor sungai di dalam zon penampan perlu digazet sebagai kawasan rezab riparian. Lintasan Hidupan Liar (Iniasiatif Utama) Perincian Infrastuktur

Terdapat dua infrastuktur yang selari dalam rangkaian ini : i) Laluan keretapi utama Kuala Lumpur Gemas Kota Bharu ii) Jalan perseketuan No.8 Kuala Lipis Gua Musang Kota Bharu Laluan keretapi ini memberikan perkhidmatan kepada kawasan pantai timur Semenanjung Malaysia. Kekerapan perkhidmatan adalah rendah; 2 orang penumpang keretapi merentasi lintasan setiap perhentian pada setiap hari. Disebabkan oleh kekerapan perkhidmatan keretapi yang rendah, laluan keretapi ini kini tidak dianggap sebagai halangan utama kepada penetuan lintasan hidupan liar.

3-193

Jalan perseketuan No.8 ialah jalan raya utama yang menghubungkan Kuala Lumpur ke Kota Bharu. Jalan raya ini adalah lebuhraya dua lorong. Kuantiti dan penambahan trafik disepanjang jalan raya ini adalah berpandukan Road Traffik Volume Malaysia 2005 terbitan Unit Perancang Lebuhraya, Kementerian Kerja Raya. Jadual 3.3.7 dibawah menenjukkan data trafik bagi Jalan Persekutuan No. 8 Stesen No DR 901 di Daerah Gua Musang adalah stesen tinjauan yang terdekat dengan kawasan ini, yang terletak di antara Merapoh dan Gua Musang. Jadual 3.3.7: Kuantiti Trafik dan Komposisi di sepanjang perseketuan 08, oktober 2005 Kere Van & Lori ta No. No. 16 Utility Lori Ber Bas dan Stesen Laluan jam Med % at % Teksi % % % DR203 8 25,62 64.57 8.05 3.92 0.99 1.3 3 0 DR204 8 40,13 63.72 6.77 4.39 1.36 1.0 8 2 DR301 8 20,60 66.50 7.82 6.99 1.78 1.1 7 8 DR302 8 14.02 65.77 8.85 9.67 3.56 0.5 0 5 DR801 8 7,362 58.57 16.69 4.50 2.42 1.4 9 DR802 8 14,89 58.33 15.69 7.94 2.79 1.1 4 4 DR901 8 4,564 46.47 20.99 10.1 7.65 1.3 7 6 DR902 8 7,012 45.27 20.68 12.9 7.56 2.0 5 7 Jalan

Daerah Kota Bharu Kota Bharu Machang Machang Kuala Krai Kuala Krai Gua Musang Gua Musang

Motosi kal % 21.16 22.74 15.72 11.60 16.33 14.19 13.37 11.48

Sumber : Unit Perancang Lebuhraya 2005

Dari jadual di atas, dapat dilihat bahawa bagi DR 901, kiraan 16 jam adalah 4,564 kenderaan. Di sepanjang Jalan Perseketuan No.8, kuantiti trafik adalah terendah di DR 901. Walaubagaimanapun, dari segi komposisi trafik, DR 901 mempunyai peratusan bilangan lori saiz sederhana, lori berat, van dan kenderaan utiliti yang kedua tertinggi berbanding dengan stesen yang lain di sepanjang Jalan Perseketuan 08 di Kelantan. Data peningkatan trafik ditunjukkan di bawah dalam Rajah 3.3.15. Sementara itu, peningkatan trafik di stesen DR 901 tidak menunjukkan peningkatatan, jalan raya ini kekal menjadi penghubung yang penting di antara Kuala Lumpur Kota Bharu dan menghubungkan kawasan pedalaman di Kelantan.

3-194

Rajah 3.3.15 Kadar Peningkatan Trafik Tahunan

Annual Traffic Growth Rate at Station DR 901, FR 08

t n 7000 u 700 o 6000 C0 r u 5000 o h 4000 600 6 1 3000 e0 g 2000 a r e 1000 500 v A0

Average 16 hour count

1994

1996

1998

400 0 300 0 200 0 100 0 0

2000 YEAR

2002

2004

2006

Butiran Lain-lain Jalan Raya PL-1 Had kelajuan adalah 90km/jam Terdapat jambatan sedia ada menyeberangi Sg. Yu, walaubagaimanapun ruang di bawah jambatan itu terlalu rendah untuk laluan haiwan mamalia besar. Bahu jalan tidak diturap. Lebar jalan adalah kira-kira 3.25 meter. JKR telah merancang untuk menaiktaraf jalan raya ini ke tahap R5 di masa hadapan. Di masa hadapan, terdapat pelan untuk membina lebuhraya baru disepanjang susur ini. Lintasan hidupan liar perlu diwujudkan dalam pembinaan lebuh raya baru tersebut.

Rajah 3.3.16 dan Rajah 3.3.17 menunjukkan jalan raya dalam kawasan utama PL-1 Federal Route No. 8 within PL-1 (Possible Viaduct Location) Federal Route No. 8 within PL-1 site(Possible Overpass Location)

3-195

i)

Carta Alir Rujuk garis panduan dalam Lampiran 1. Jalan raya ini berada di dalam linkungan rangkaian utama oleh itu ia memerlukan pertimbangan untuk lintasan hidupan liar. Jenis Hidupan Liar Rujuk ke Seksyen 2.1 daripada Garis Panduan. Hidupan liar dalam pertimbangan adalah haiwan mamalia besar (gajah dan berkemungkinan harimau). Lokasi Lintasan Rujuk Seksyen 2-2 daripada Garis Panduan. Tidak terdapat butiran mengenai kajian lintasan hidupan liar sediaada yang boleh diperolehi. Mencadangkan at grade crossing dengan pemantauan berterusan dari alternatif laluan bawah/laluan atas di masa hadapan. Jenis Lintasan Hidupan Liar Rujuk Jadual 4 daripada Garis Panduan . Hidupan liar yang berada dalam pertimbangan merangkumi gajah dan harimau (mamalia besar) dan jalan raya yang terlibat ialah jalan utama. Jadi, lintasan yang sesuai adalah : Jalan bawah (jejambat atau jambatan kira-kira 500meter panjang) Jalan atas (30meter lebar)

ii)

iii)

iv)

Disebabkan kerana kekurangan bahan kajian, perkara ini perlu dijalankan di masa hadapan.

Rumusan Cadangan

Sebuah lintasan bergred dengan pengawasan adalah disyorkan dipermulaan memandangkan kuantiti trafik yang masih rendah (tahap 1) dan tidak terdapat kajian hidupan liar yang terperinci. Rujuk gambarajah di dalam Lampiran 2 bagi komponen lintasan bergred. Laluan atas dan laluan bawah perlu dipertimbangkan setelah semakan dijalankan (tahap 2) Rajah 3.5.5 di bawah menunjukkan lintasan yang dicadangkan. Laluan atas selebar 30m telah dicadangkan dan jejambat sepanjang 500m dicadangkan dibahagian selatan Jambatan Sg. Yu. Rajah 3.5.6 menunjukkan jalan atas yang tipikal. Jalan raya yang sedia akan ditutup di bahagian atasnya dan dilitupi denga tanah. Jenis binaan ini juga dikenali sebagai terowong tunnel atau vehicular box culvert.

3-196

Rajah 3.3.18 : Cadangan Lokasi Lintasan Hidupan Liar di PL1

Rajah 3.3.19 : Cadangan Jalan Atas di PL1

Komponen di Tahap 1 Papan tanda tambahan (jenis gantry) dan papan tanda nasihat Kelajuan dihadkan ke 60km/jam dalam kira-kira 5km Program pengawasan haiwan liar Pengesahan lintasan haiwan liar dari program pengawasan

Komponen di Tahap 2 Jalan bawah (jejambat) 3.5km selatan dari jambatan Sg. Yu Jalan atas (vehicular box culvert)1.5km selatan dari jambatan Sg. Yu Gantikan had kelajuan 60km/jam. Jalan raya kembali ke 90km/jam selepas struktur lintasan ditempatkan Struktur halangan dan struktur jalan keluar pada lintasan hidupan liar yang berpatutan.

3-197

Anggaran Kos Anggaran kos untuk Tahap I dan Tahap II ditunjukkan pada jadual berikut :Jadual 3.3.8: Anggaran Kos bagi Tahap I Unit Kos RM 100,000 2,500 500,000 100,000 Kuant iti 2 nos 10 nos 5 km 5 tahun

Perkara 1. Gantry di jalan masuk dan keluar linkage 2. Papan tanda nasihat di setiap 500m 3. Pengawasan /Kamera Jauh sepanjang 5 km jalan rya 4. Penyelenggraan kamera pengawasan dan lain-lain kos Jumlah Kasar Kepelbagaian (20%) Jumlah

Kos 200,000 25,000 1,500,000 500,000 3,250,000 650,000 3,900,000

Jadual 3.3.9: Anggaran Kos bagi Tahap 2 Perkara A. Jejambat 1. Struktur jejambat kira-kira 500m panjang 2. Penyelarasan jalan raya yang terlibat 3. Penghapusan tanah sedia ada Unit Kos RM 5,000 500 sekali gus 5 Kuantiti Kos RM

5000m 1,000m -

25,000,000 500,00 200,000

4. lanskap di bawah jejambat (100 di kedua-dua belah) 5. Kerja perparitan Jumlah kasar B. Laluan Atas 1. Struktur overpass selebar 30m dan 15m panjang (cut and cover box culvert) 2. Benteng kira-kira 10m dalam di seluruh kawasan 15,000m 3. Kerja-kerja lanskap 4. Kerja perparitan

50,000m

250,000

sekali gus

250,000 26,200,000

15,000

450m

6,750,000

10 5 sekali gus

150,000m 15,000m -

1,500,000 75,000 250,000

3-198

Perkara Jumlah kasar C. Pengawasan 1. Kamera di abawah jejambat 2. Kamera di sepanjang laluan atas 3. Penyelenggaraan dan laporan Jumlah kasar Jumlah (A+B+C) Kepelbagaian 20% Jumlah

Unit Kos RM

Kuantiti

Kos RM 8,575,000

200,000 200,000 100,000

3 nos 3 nos 5 tahun

600,000 600,000 500,000 1,700,000 36,475,00 0 7,295,000 43,770,00 0

Memperluaskan Kapasiti Eko-Pelancongan (Inisiatif Utama) 1) Membangunkan rangkaian hidupan liar sebagai satu daripada tarikan eko-pelancongan di daerah Merapoh - Kuala Lipis dengan cara memasukkan kawasan ini di dalam Taman Negara Pahang (Merapoh). Perkara ini boleh dijalankan dengan meluaskan sempadan taman negara ini bagi memasukkan sambungan ini. Wakil rakyat/NGO yang berkaitan perlu menyediakan senarai terperinci bagi mengenalpasti spesis hidupan liar yang menggunakan rangkaian ini. Senarai akan digunakan selagi dalam panduan dan promosi produk. Segmen pasaran pelancong yang sesuai dengan cadangan sambungan telah diluaskan ke Taman Negara eko-pelancongan, pelancong antarabangsa dan tempatan di sepanjang FR3 dan pelajar. Membangunkan trek dan akses natural di saltlake sedia ada (Jenut Kumbang dan Jenut Atai) yang terletak di sepanjang Sungai Tanum serta untuk menghubungkannya ke kawasan perlancongan yang disediakan. salt lake yang baru boleh diwujudkan di sepanjang sungai dan di dalam kawasan rangkaian bagi meningkatkan peluang pelancong menemui haiwan-haiwan yang tidak berbahaya. Membangunkan infrastuktur dan fasiliti eko-pelancongan dalam ruang berhampiran atau didalam kawasan rangkaian berdasarkan kesesuaian seperti : Pusat Pelancong termasuk tempat letak kereta, kawasan rehat, panel/papan informasi untuk pelancong dan jadual lawatan terhadap kawasan yang berpotensi untuk melihat hidupan liar Jalan masuk dari koridor hidupan liar ke bandar Trek hutan dari pusat pelancong ke menara tinjau 3-199

2)

3)

4)

5)

Menara tinjau dan hideaway boleh dicadangkan dengan jarak 200 ke 250 meter dari tasik salt dan lintasan yang berkaitan Canopy Walkway

Produk perlancongan dalam lingkungan 50 kilometer yang sesuai untuk dipakejkan bersama adalah seperti berikut : Hutan Rekreasi Sg. Yu Gua Gajah dan Gua Panjang Sg. Tanum Gunung Tahan Agro-Perlancongan Kechau Jeram Jaleh Sg. Neggiri Kuala Betis Bukit Rabong Taman Negara Pahang Gua Bama Homestay Kg. Relung Homestay Kg. Medang Jeram Panggung Lalat Taman Rekreasi Terenggun Taman Rimba Kenong

6)

Penduduk tempatan dalam lingkungan 20 kilometer radius dari kawasan cadangan rangkaian perlu diberi galakkan untuk mengambil manfaat dalam penghasilan perniagaan, seperti membangunkan kemudahan ekologi dan homestay. Aktiviti terhampir ialah aktiviti Agro-Perlancongan Cegar Perah dan Sg. Temau. Kampung-kampung lain yang terletak berhampiran dengan kawasan cadangan rangkaian ialah Kg. Kubang Rusa (kira-kira 40 buah rumah) FELCRA Sg. Temau serta FELDA Cegar Perah Satu dan Dua. Majlis Daerah Lipis dan Majlis Daerah Gua Musang perlu menggalakkan penduduk tempatan untuk turut serta dalam pelbagai jenis perniagaan berkaitan perlancongan, seperti tempat penginapan pelancong, pengangkutan, ejen perlancogan, jurupandu pelancong berlesen, makanan dan minuman dan cenderatama di sekitar Merapuh, Kuala Lipis dan Pekan Gua Musang. Menggalakkan pemuliharaan, kesedaran, tanggungjawab dan pendidikan pelancongan, latihan pentejemahan bahasa jurupandu papantanda dikalangan penduduk tempatan dan golongan yang berminat. Kesedaran dengan huraian seperti Take Nothing but Photographs; Leave Nothing but Footprints dan Perlahan Lintasan Hidupan Liar sepatutnya disediakan disepanjang laluan 3-200

7)

8)

keretapi bagi memperlahankan keretapi serta memberi kesedaran kepada penumpang keretapi dan pelancong. 9) Menggariskan kod etika pelancong, tugas dan tanggujawab, serta pengawasan aktiviti pelancong di dalam koridor hidupan liar.

Rajah 3.3.20 menunjukkan Keseluruhan Pelan Pembangunan Koridor bagi PL1

Perhutanan (Termasuk Penghutanan Semula )(Inisiatif Utama) Sementara penghasilan hutan diteruskan di luar kawasan rangkaian, semua akvitivti pembalakan dalam PL1 perlu disekat selaras dengan akviviti di dalam garispanduan am untuk rangkaian ekologi utama (PL). Tiada proses penanaman pokok tertentu diperlukan walaupun pokok buah-buahan boleh dijalankan dibeberapa lokasi yang strategik.

f)

Inisiatif Yang Boleh Dilaksanakan

Institusi, sokongan undang-undang penguatkuasaan dan pemantauan, kos sumber kewangan kesedaran, strategi serta pendidikan dan komunikasi akan dibincangkan dalam bab ini bagi kajian kes PL 1. Kos pembangunan, agensi pelaksanaan, program kesedaran akan dihuraikan dengan terperinci di bawah setiap tajuk kecil berikut. Kos dan Sumber Kewangan Kos

Kos utama yang terlibat adalah dari cadangan kerja infrastruktur untuk PL 1. Ini melibatkan jalan raya dan kerja-kerja perparitan, kerja-kerja, landskap, papan tanda jalan raya, kos pemantauan dan pembinaan menara tinjauan. Kos sampingan adalah dari kos tanah yang terlibat. Kos tanah ditakrifkan dari harga purata pasaran tanah pertanian yang sumbernya dari Lapaoran Pasaran Hartanah (2007). Tanah hutan pemberian milik Kerajaan negeri dipercayai bolih menjadi alternative melalui alternatif. Disebabkan kerana harga pasaran tanah pertanian dipengaruhi oleh lokasi, tahap kematangan tumbuh-tumbuhan, jenis tumbuh-tumbuhan, nilai tanah ini dianggarkan lebih rendah, iaitu pada 25% lebih rendah. Kos tanah merangkumi semua tanah hutan negeri, kawasan pokok renek dan tanah lapang berumput milik negeri kerajaan negeri yang berada dalam kawasan cadangan rangkaian yang akan dikekalkan bagi tujuan lintasan hidupan liar. Anggaran kawasan tanah hutan milik kerajaan negeri (1515 hektar) dan kawasan pokok renek dan tanah lapang (584 hektar) berjumlah 2,099 hektar keseluruhannya. Jumlah kos pembangunan dianggarkan RM87,703 juta (Jadual 3.3.10) 3-201

Rajah 3.3.20: Pelan Pembangunan Koridor bagi PL1 Pelebaran Jalan di dalam Koridor (rujuk Garis Panduan Lintasan Binatang). Hutan negeri digazet sebagai Hutan Simpan. Strategi Segera: Memasukkan Kawasan Hutan Simpan Tanum Ke dalam Kawasan Utama. Wartakan Hutan Negeri & Hutan Simpan sebagai hutan dilindungi di bawah Seksyen 10 Akta Perhutanan Negara (Pusat Pemeliharaan Hidupan Liar). Perladangan Kelapa Sawit Menggunapakai Garis Panduan Tanaman Mampan (RSPO). Ladang Getah menggunapakai Garispanduan Tanaman Mampan. Hutan Negeri diwartakan sebagai Hutan Simpan. Mewujudkan Corridor Riparian

Memasang papan tanda hidupan liar dan had laju. Petempatan manusia : Tidak digalakkan perluasan kawasan petempatan. Mengubahsuai taman Rekreasi Sg. Yu sebagai pusat penyelidikan dan maklumat / eko-pelancongan. Memperluaskan Taman Negara untuk dimasukkan ke dalam kawasan utama.

Fasa 2 : Laluan Atas Menara Pandang Fasa 2 : Laluan Bawah Memasang papan tanda hidupan liar dan had laju.

3-202

Jadual 3.3.10: Jumlah Kos Bagi PL 1 Kategori Senarai kos Jalan Raya dan kerja perparitan Kerja-kerja pembinaan Kerja landskap Papan tanda jalan raya Infrastruktur Kos pemantauan dan pembaikpulih Menara tinjauan Kepelbagaian Jumlah Kasar Kempen Kesedaran Kos kerugian tanah negeri Kawasan : 2,200 ha Kos hutan negeri (core & buffer) 4,700,00 RM 2,700,00

31,950,00 325,00 25,00

300,00 7,940,00 47,940,00 200,00 39,563,758

Jumlah Kos Pembangunan

89,643,000

Nota : (1) Purata harga tanah : RM75,385/ha. Laporan Pasaran Hartanah 2007 & 2006 (2) Kos Infarastruktur diambil dari Seksyen 6.5 (3) kos kerugian tahunan pendapatan negeri bernilai RM4.8 juta tidak termasuk dalam kos pembangunan

Faedah dan Potensi Pendapatan

Faedah utama dari rangkaian ini ialah wujudnya laluan yang selamat untuk hidupan liar, bebas bergarak ke kawasan hutan yang lebih kompleks, scara tidak langsung mewujudkan persekitaran yang sesuai untuk mengekalkan kewujudan habitat. Perkara ini menyumbang kepada pemeliharaan biodiversiti dalamnegara. Anggaran telah dibuat bagi mengukur potensi kawasan rangkaian sebagai carbon sink, berdasarkan kawasan yang akan dijadikan hutan simpan. Kira-kira 2.099 hektar kawasan dianggarkan dapat menyimpan 241,420 tan karbon (berdasarkan 115 tan metric karbon disimpan perhektar). Harga pasaran terkini bagi karbon yang didagangkan dibawah pasaran karbon EU secara purata US$50 per matrik tan. Pada kadar tukaran wang RM3.543 (bank Negara November 2008) pada satu Dollar US, potensi pendapatan tahunan yang meningkat dari dagangan karbon ialah RM42.8 juta. Walaubagaimanapun, harga pasaran yang lebih rendah perlu di lihat 3-203

sebagai langkah berjaga-jaga kerana terdpata risikonya dan kekangan dalam mendapatkan pengesahan, tambahan pula dengan krisis kewangan global terkini yang boleh menjadikannya lebih sukar dan menimbulkan ketidakpastian serta perubahan dalam harga karbon. Berdasarkan harga pasaran konservatif iaitu US$30 per tan matrik, kawasan hutan simpan dalam sambungan ini dapat meningkatkan pendapatan tahunan sebanyak RM25.7 juta. Jumlah keseluruhan kos pembangunan sebanyak RM25.7 juta pada masa yang singkat selama 3 ke 4 tahuan, dengan anggapan bahawa karbon yang doperolehi mendapat kelulusan dan boleh membolosi pasaran karbon. Sumber Kewangan

Cadangan sumber kewangan adalah dari bajet pembangunan Kerajaan dengan mewujudkan program pembangunan ekologi dibawah dana pembangunan pelbagai negeri Kerajaan Persekutuan.

Sokongan Institusi, Aspek perundangan dan Pelaksanaan Perancangan Institusi

Pada peringkat polisi, rangkaian Ekologi Sg. Yu perlu diluluskan oleh Majlis Perancangan Fizikal Negara (MPFN) dan Majlis Biodiversiti dan Bioteknologi Negara sebagai rangkaian ekologi untuk haiwan mamalia terutamanya haiwan dan gajah didalam Rancangan Fizikal Negara sebagai Rangkaian Ekologi dan kawasan KSAS. Iaa juga perlu dimasukkan dalam Rancangan Struktur negeri Pahang dan Rancangan Tempatan bagi Kuala Lipis. Terdapat juga keperluan untuk menyediakan Pelan Pengurusan dan Pelaksanaan terperinci untuk rangkaian ekologi pelan ini. Perkara ini dilaksanakan oleh JPBD dengan kerjasama Jabatan Perhutanan dan ECERDC. Rangkaian ekologi PL1 Ini adalah satu daripada rangkaian Ekologi yang mempunyai ranking tertinggi dan ia penting kepada Komuniti Antabangsa serta boleh dijadikan sebagai National Demostration project menunjukkan komitmen Malaysia terhadap konvensyen antarabangsa Bio-D (CBD). inisiatif ini juga boleh disokong oleh Majlis Perancangan Wilayah Ekonomi Zon Timur (ECERDC) dalam menggunakan Council Biodiversity Trust Fund. Agensi lain yang terlibat dalam pelaksanaan ini termasuk Jabatan Perhutanan, PERHILITAN, JKR, KTM, Pengarah Pejabat Tanah dan Galian dan syarikat-syarikat pertanian dalam kawasan berhampiran terutama Felcra Sg. Tanum dan Felda Chegar Petrah. Sebagai strategi akan datang, penyediaan Pelan Terperinci sebagai Rancangan Kawasan Khas (RKK)(jenis pengurusan dan pemuliharaan) di bawah Seksyen 16B, A172. Strategi pelaksanaan jangka pendek untuk rangkaian ini adalah untuk mewartakan tanah hutan negeri dan tanah kosong dalam kawasan utama sebagai Hutan Simpan (Hutan santuari untuk hidupan liar) di bawah Enakmen Perhutanan Negeri Pahang. strategi jangka panjang pula ialah 3-204

untuk merangkumkan kawasan utama rangkaian sebagai sebahagian daripada Taman Negara. institusi terhadap rangkain ini dinyatakan dalam Jadual 3.3.11 di bawah: Jadual 3.3.11: Peranan-peranan Institusi Berkaitan Dengan Rangkaian Ekologi Sg. Yu JPBD dengan kerjasama agensi pemeliharaan utama seperti Jabatan Perhutanan, ECERDC, Jabatan Persediaan pelan terperinci yang Perhilitan dan Badan-badan khas sepatutnya merangkumi Pelan teruatama MYCT dan WWF.Perkara ini Pembangunan Fizikal dan Pelan dapat dilaksanakan dibawah Seksyen Pengurusan dan Perlaksanaan 16B Akta Perancangan Bandar dan Desa sebagai Rancangan Pelan Kawasan Khas Jabatan Perhutanan Jabatan Perhilitan Jabatan Perancang Kuala Lipis Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (JPBD) 5. Jabatan Kerja Raya 6. Keretapi Tanah Melayu 7. Jabatan Parit dan saliran 8. Pengarah pejabat Tanah dan Galian 9. Kementerian Pertanian dan Industri asas Tani 10. Agensi Pertanian terutama Felda Chegar Perah dan Felcra Sg. Tanum 1. Jabatan Perhutanan 2. Pejabat Tanah dan Galian 3. Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (JPBD) 4. Pihak Berkuasa Tempatan 1. Jabatan Perhilitan 2. Jabatan Perhutanan 3. Badan-badan berkanun termasuk MYCAT, WWF 4. Pihak Berkuasa tempatan 1. NRE, JPBD, Jabatan Perhilitan, Universiti, Badan-Badan Berkanun 2. Majlis Tindakan Perlancongan Negeri 1. 2. 3. 4.

Agensi Perlaksanaan Utama

Penyediaan GarisPanduan

Pemantauan dan Pemerhatian

Pelajaran, Penyelidikan dan Publisiti

3-205

Inisiatif CSR sepatutnya dimulakan dengan di dalam kawasan berhampiran termasuklah Felda Chegar Perah dan Felcra Sg. Tanum untuk menggunapakai garispanduan perladangan mampan yang merangkumi garispanduan RSPO melalui kriteria 5.2, berkaitan dengan spesies haiwan terancam. Penyertaan komuniti dan program kesedaran penting demi kejayaan rangkaian ini terutamanya dikalangan komuniti penduduk tempatan dan kominiti Orang Asli di kawasan ini. Implikasi Perundangan

Perundangan utama yang digunakan ialah Akta Perhutanan Negara, Enakmen Perhutanan Negeri Pahang, Kanun Tanah Negara dan Enakmen Air Negeri Pahang. Kebanyakan strategi ini boleh dilaksanakan tanpa memerlukan undang-undang baru. Dengan menjadikan kawasan utama sebagai hutan simpan kawasan ini akan kekal sebagai hutan simpan di bawah bidang kuasa kerajaan negeri. Nasihat pakar boleh diperolehi dari DWNP dalam pengurusan rangkaian ekologi khususnya berkaitan dengan habitat dan perilaku haiwan (Rujuk jadual 3.3.12). Walau bagaimanapun, strategi jangka panjang menyatakan peluasan kawasan Taman Negara adalah merangkumi kawasan utama rangkaian ekologi. Aplikasi kepada perkara ini perlu dilakukan oleh pihak berkuasa dari Taman Negara kepada Kerajaan Negeri di bawah Enakman Taman Negara (Pahang) 1939. Kedudukan rangkaian ini terletak bersebelahan dengan Taman Negara dan dengan memasukkan kawasan ini, akan menjadikan Taman Negara lebih menyerlah dan menonjol. Kawasan rezab riparian pada sungai sedia ada di dalam rangkaian ekologi akan dikawal dengan menggunakan peruntukan Enakman Sumber Air Pahang 1997. Secara alternatif, rezab riparian ini juga boleh dikawal di bawah S62 Kanun Tanah Negara dalam keadaan dimana tanah yang bersambungan dengan sungai itu adalah milik kerajaan negeri. Walaubagaimanapun, bagi sungai yang merentasi kawasan pertanian, kawasan rezab ripariannya boleh dikawal dengan MOU bersama pemilik kawasan pertanian tersebut sebagai insitiatif CSR.

3-206

Jadual 3.3.12: Implikasi Perundangan Berkaitan Dengan Rangkaian Ekologi Sg. Yu Undang-undang yang Strategi berkaitan Mewartakan semua hutan negeri dan scrubland dalam kawasan utama sebagai hutan perlindungan(kawasan santuari hidupan liar). Tiada pemberian hak milik tanah untuk tujuan pembangunan dibenarkan (pertanian, bangunan dan penempatan) dalam koridor. Mengubahsuai Hutan Simpan Sg. Yu ke kategori yang lain i.e Hutan Lindungan Hidupan Liar Strategi jangka panjang (Meluaskan sempadan Taman Negara bagi menyertakan kawasan utama rangkaian ekologi PL1). Aplikasi ini perlu dilakukan oleh pihak berkuasa Taman Negara dengan resolusi pihak kerajaan Negeri. Mewujudkan rezab Riparian. S10 APN, Enakmen Hutan Pahang

Kanun Tanah Negara

S10 NFA

Enakman Taman Negara (Pahang) 1939

Enakman Sumber Air Pahang 2007, Kanun Tanah Negara

Penguatkuasaan dan Pemantauan

Penguatkuasaan dan pemantauan akan dijalankan oleh agensi yangh dibenarkan undang-undang. Ini termasuk Jabatan Perhilitan, Pejabat Tanah dan Galian dan Jabatan Perancangan Bandar dan Desa untuk kawasan ini. Walaupun rangkaian ekologi masih belum diwartakan sebagai kawasan rezab atau santuari hidupan liar , DWNP mempunyai kuasa di bawah Akta Hidupan Liar untuk bertindak bertentangan dengan aktiviti memburu dan pemburuan haram spesies haiwan terancam.

Kesedaran, Pendidikan dan Komunikasi Walaupun semua lokasi rangkaian utama adalah penting untuk mengekalkan hubungan antara dua hutan, tidak semua lokasi adalah sehebat seperti diperkatakan. Seperti kes di Tanum Sg. Yu dipilih sebagai kawasan rangkaian utama yang membolehkan pergerakan haiwan berlaku antara banjaran utama dan Taman Negara, adalah penting untuk meluaskan bottleneck yang berlaku di sini. Kebimbangan utama adalah penebangan hutan di pinggir kawasan Taman Negara dan halangan pergerakan haiwan-haiwan, pemangsa dan sekunder, serta peluasan kawasan perladangan yang mengurangkan kawasan habitat. 3-207

Bagi menekankan kepentingan pergerakan ini, kawasan ini telah pun dikenalpasti dalam Pelan Tindakan Harimau Kebangsaan sebagai koridor kritikal bagi Harimau Malaya. Strategi pelaksanaan mensasarkan pengekalan penambahbaikan habitat di hutan, memastikan sektor perladangan membantu dalam meningkatkan keadaan persekitaran serta penggunaan tarikan pelancongan sedia ada untuk meningkatkan kesedaran biodiversiti serta mempromosikan aktiviti eko-pelancongan. Masej penting untuk disampaikan kepada pihak terlibat termasuk: Sebagai rangkaian ekologi penting kepada harimau yang terancam, agensi perlu memahami imlikasi pemberian hak milik tanah dan pembangunan berterusan dalam lingkungan kawasan habitat yang kecil. Kerjasama dengan Jabatan Perhilitan adalah diperlukan untuk memastikan integriti habitat zon utama, melalui peluasan sempadan kawasan hutan simpan. Bantuan sektor peladangan perlu dalam mempromosikan amalan mampan untuk menambahbaik habitat bagi pergerakan hidupan liar serta mengurangkan perancangan penglebaran kawasan ladang dalam menyokong pemeliharaan :biodiversiti serta mematuhi kriteria RSPO. Tarikan pelancongan tempatan di zon utama telah menyediakan peluang untuk mewujudkan usaha-usaha kesedaran awam dan mencadangkan projek yang berkaitan eko-perlancongan, yang tidak mengacau haiwan mamalia atau mengancam keselamatan orang awam.

Kemudahan alat bantuan Komunikasi dan kesedaran berikut diperlukan untuk berhubung dengan pihak yang terlibat: 1) Portal Web JPBD - CFS Bagi merealisasikan cadangan CFS, beberapa agensi dan organisasi perlu diberitahu dan turut serta. Portal web ini berperanan sebagai sumber utama dalam menyampaikan imformasi tentang objektif, sasaran dan peranan semua pihak meneruskan tindakan positif kajian kes, Fact Sheet, peta koridor ekologi dan brochure yang boleh muat turun untuk sektor yang berlainan (i.e perladangan pelancongan) perlu disediakan bagi meningkatkan kesedaran dikalangan kumpulan sasaran. Kiosks-Informasi Melibatkan orang awam secara terus di kawasankawasan rangkaian adalah langkah pertama untuk memahami konsep rangkaian ekologi dan fungsinya serta kiosk maklumat yang terletak di kawasan rekreasi Sg. Yu boleh memaklumkan maklumat aktiviti terkini dan akan datang di kiosk tersebut. Bagi meningkatkan kesedaran di antara penduduk setempat, tempattewmpat lain yang sesuai termasuk gua dan kawasan rehat juga perlu diberi perhatian. 3-208

2)

3)

Papan Tanda Keselamatan Hidupan Liar Memastikan keselamatan haiwan dan penunggang motosikal yang menggunakan jalan di dalam kawasan rangkaian turut menjadi keutamaan. Papantanda keselamatan dan program kesedaran yang berkesan mempunyai 3 mesej utama: Keutamaan kepada habitat persekitaran; Keutamaan kepada lintasan hidupan liar; dan Kesedaran bagi mengelak konflik haiwan dan peringatan untuk mengamalkan sikap yang bersesuaian serta hadlaju yang selamat.

Walaupun jumlah haiwan mamalia yang melintas jalanraya adalah sedikit, tujuan utama untuk memperkenalkan papan tanda adalah untuk mempromosikan koridor serta menyedarkan pengguna jalan raya untuk lebih berhati-hati terhadap risiko jalanraya dan mengurangkan kelajuan kenderaan. 4) Inisiatif Eko-Pelancongan Penglibatan ke sektor pelancongan memerlukan informasi tertentu untuk menggalakkan mereka menyediakan lebih banyak aktiviti di koridor Sg. Yu hingga ke Taman Negara. Melalui penyediaan laluan hutan yang sangat baik, sesi ceramah, safari malam dan lain-lain program rekreasi yang sesuai akan dapat meningkatkan nilai keseluruhan rangkaian utama dan zon penampan. Inisiatif Perladangan Untuk menarik penglibatan sektor perladangan kelapa sawit (i.e. FELCRA) memerlukan mereka untuk memahami sasaran CFS dalam meningkatkan integriti rangkaian ekologi untuk semua haiwan. Dengan bertindak mengikut prinsip RSPO dan menyediakan pelan pengurusan untuk melindungi habitat hidupan liar. Sektor peladangan boleh memainkan peranan positif dan mengekalkan biodiversiti. Contohnya, Wild Asias Stepwise Support Programme bertujuan untuk meningkatkan kesedaran RSPO yang menjurus kepada perancangan yang teratur, manakala inisiatif Koridor Semulajadi akan membantu dalam memulihara sungai bagi membaikpulih laluan hidupan liar di ladang-ladang. Kempen Koridor Projek dan acara khas adalah perlu bagi mengekalkan kesedaran penduduk tempatan serta mengekalkan ciri semulajadi kawasan rangkaian Tanum Sg. Yu Pelancaran Koridor Kawasan rangkaian utama memerlukan acara promosi sebagai kick-off kepada usaha pemeliharaan menggalakkan pihak berkepentingan untuk memainkan peranan mereka dengan berkesan. Dengan kerjasama di kawasan rekreasi Sg. Yu, menyediakan peluang untuk menegaskan CFS di Pahang serta meningkatkan minat penduduk tempatan dan rakyat. Dengan menggunakan kawasan utama rangkaian dikawasan rekreasi Sg. Yu, mewujudkan peluang untk menekankan 3-209

5)

6)

kepentingan Projek CFS di Pahang serta meningkatkan minat daripada penduduk tempatan dan dari orang luar.

Kerjasama Projek - Institusi pendidikan aktif dalam menjalankan kajian tentang tumbuh-tumbuhan dan haiwan serta lain-lain kajian bagi meningkatkan pengetahuan saintifik tempatan. Dengan kerjasama di antara institusi pendidikan dan agensi pelaksana, projek projek ini dapat meningkatkan kesedaran biodiversiti dan pengetahuan tempatan serta mempromosi koridor CFS kepada lebih ramai pihak.

Lawatan Media Penglibatan pihak media dengan mengaturkan program lawatan pihak media bagi menekankan tentang objektif pemuliharaan CFS, untuk melawat rangkaian utama kawasan laluan dan meningkatkan kesedaran awam dalam peranan mereka untuk mengelakkan konflik manusia-hidupan liar serta menhargai usaha-usaha yang telah dilaksanakan dalam menyokong projek ini. Penglibatan Komuniti Perdagangan hidupan liar secara haram, memburu dan pengambilan daging binatang liar adalah masalah yang berkaitan dengan komuniti di dalam dan sekitar kawasan ini. Dengan menjalankan program khas bersama-sama sekolah dan lain-lain kumpulan (e.g MYCAT dan WCS Teachers for Tigers Programme) dapat menghubungkan kumpulan sasaran secara terus. Program Badan Bukan Kerajaan (NGO) Badan Bukan Kerajaan (NGO) menyediakan pelbagai pengalaman dalam mempromosikan kesedaran alam sekitar. Contohnya, MNS Special Interest Group menganjurkan program outing untuk melihat burung-burung, reptilia, flora dan mewujudkan kesedaran dalam semua aspek biodiversiti. Sebarang program untuk membuat tinjauan tentang habitat rangkaian atau untuk mendapat informasi serta gambar-gambar untuk tontonan umum perlulah melalui kumpulan-kumpulan ini.

3-210

2)

RANGKAIAN UTAMA 2 (PL2): HUTAN SIMPAN TEMENGGOR TAMAN NEGERI ROYAL BELUM

a)

Pendahuluan

Royal Belum dan Hutan Belum serta Hutan Simpan Temenggor terdiri daripada pilihan landskap ekologi yang bersepadu yang mempunyai kekayaan biologi sehingga ke kawasan sempadan Thailand. Kawasan ini dikenali kerana terdapat hidupan liar yang besar dan burung yang menakjubkan. Hutan ini unik dengan campuran jenis Hutan Malaysia dan Thai-Burma yang tidak didapati di kawasan lain di Semenanjung Malaysia. Kawasan Belum telah dikenali di peringkat antarabangsa sebagai Kawasan Burung Terpenting Important Bird Area-IBA. Kawasan kajian telah digelar sebagai destinasi eko-pelancongan Negara yang terpenting. Kepulauan hutan iaitu terdiri daripada Taman Negeri Royal Belum dan Hutan Simpan Gerik (sambungan dengan Taman Negara Bang Lang dan Kawasan Perlindungan Hidupan Liar Hala Bala di Thailand) telah dipecahkan daripada kompleks hutan utama oleh Lebuhraya Timur Barat. Pada masa kini, pembangunan di kawasan ini adalah terhad di sepanjang Lebuhraya di Negeri Perak iaitu di antara Pulau Banding dan sempadan Perak-Kelantan. Haiwan masih dapat bergerak di antara Hutan Belum dan Kompleks Hutan Utama. Sebagai bukti, sekumpulan gajah kerap kali dilihat berjalan di sepanjang/melintasi lebuhraya kerana tertarik dengan tumbuhan-tumbuhan herba yang tumbuh di kawasan lapang di sepanjang rizab lebuhraya. Di samping sebagai petunjuk yang sihat terhadap populasi gajah, keadaan ini terdedah dengan elemen-elemen bahaya bagi gajah dan kenderaan. Namun begitu, terdapat beberapa cadangan pembangunan untuk pertanian, perladangan, pelancongan dan pendidikan. Sebarang pembangunan yang dicadangkan di sini perlu mengambilkira beberapa isu. Isu pertama, kepentingan untuk mengekalkan kesinambungan di antara Belum dan Temenggor; Kedua, implikasi potensi pembangunan ekonomi di kawasan ini dengan populasi gajah yang tinggi; ketiga, kebolehlaksanaan pembangunan di kawasan cerun yang curam dan terakhir, nilai untuk memelihara kawasan ini supaya tidak dicerobohi (estetik, aspek hutan) di dalam menjana pendapatan daripada eko-pelancongan. Rajah 3.3.21 menunjukkan keadaan kawasan sedia ada di Koridor PL2.

3-211

Rajah 3.3.21 Litupan Tanah Sedia Ada

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Jalan Raya Koridor Bandar

RAJAH 7.1.1

b)

Objektif, Sasaran Dan Petunjuk Prestasi Utama (KPI)

Objektif Mewujudkan dan mengekalkan koridor hutan yang luas dan dilindungi di antara Royal Belum dan kompleks hutan yang selebihnya. Memastikan laluan yang selamat bagi hidupan liar melintasi kawasan koridor.

Sasaran Sasaran umum adalah untuk mengekalkan dan meningkatkan dari aspek fungsi koridor contohnya kegunaan kawasan koridor untuk hidupan liar. Diantara sasarannya adalah: Meningkatkan penggunaan koridor oleh hidupan liar Menurunkan kadar kematian hidupan liar (ekoran pemburuan dan kemalangan jalan raya)

daripada

3-212

Petunjuk Prestasi Utama (KPI) Petunjuk Prestasi Utama (KPI) digunakan untuk mengukur keberkesanan rangkaian untuk mencapai sasarannya. Ini melibatkan kriteria biologi yang berhubungkait dengan populasi spesis di dalam rangkaian termasuk habitat di kawasan bersebelahan dan laluan yang selamat untuk spesis melintasi koridor (khususnya melintas di kawasan lintasan hidupan liar yang spesifik). Di dalam mengukur perubahan dan tren, kajian awal diperlukan untuk mengenalpasti asas bagi semua KPI (Rujuk jadual 3.3.13).

Jadual 3.3.13: KPI Tumpuan spesis populasi

KPI untuk mencapai fungsi Rangkaian Kriteria Populasi binatang tumpuan (gajah, harimau,primates) dan spesis burung (hornbills, raptors) dalam rangkaian dan habitat bersebelahan Status umum Biodiversiti (kekayaan spesis) Rekod dan pemantauan binatang yang menggunakan struktur lintasan hidupan liar yang spesifik (kepelbagaian spesis dan bilangan) dan masa serta kekerapan penggunaannya. Bilangan kematian binatang disebabkan kemalangan di dalam koridor Bilangan gajah yang menceroboh ke dalam kawasan perladangan/kampong berdekatan Keberkesanan penguatkuasaan antipemburuan

Kaedah Kajian Program perangkap kamera Kajian wujudnya binatang Banci burung dan program pemantauan Kajian biodiversiti Program perangkap kamera Kajian wujudnya binatang

Dalam rangkaian Kawasan habitat bersebelahan (Kawasan Perlindungan Hidupan Liar Hala Bala dan banjaran utama)

Penggunaan struktur lintasan hidupan liar

Konflik manusia- hidupan liar

Pemantauan tren kemalangan di dalam koridor Pemantauan konflik manusiahidupan liar Kajian aktiviti pemburuan

Nota:- Di dalam mengukur perubahan dan trend, kajian awal diperlukan untuk menentukan asas untuk semua KPI atau kriteria.

3-213

c)

Profil Koridor

Fizikal dan Guna Tanah Bahagian ini menyediakan maklumat latarbelakang tentang fizikal dan guna tanah PL2:Hutan Simpan Temenggor-Taman Negeri Royal Belum (PL2) dan wilayah di sekitarnya (Mukim Gerik) untuk memandu di dalam merekabentuk sambungan rangkaian ekologi terutamanya dari segi lokasi dan jenis struktur fizikal bagi lintasan hidupan liar dan langkah kawalan yang bersesuaian serta menghubungkan kepulauan hutan yang telah dikenalpasti. Seterusnya, bahagian ini akan menentukan profil fizikal bagi sambungan rangkaian ekologi dari segi lokasi dan saiz, bentuk muka bumi, tanah, sungai dan guna tanah. Lokasi dan Saiz Koridor ekologi bagi PL2 : Hutan Simpan Temenggor-Taman Negeri Royal Belum (PL2) terdiri daripada 70km panjang dan 5km lebar yang kebanyakannya adalah tanah hutan. Ia merangkumi keluasan yang kecil iaitu kira-kira 278.91km atau 27,891hektar. Ia terletak dalam Daerah Hulu Perak iaitu di bahagian pinggir barat Taman Negeri Royal Belum yang mengambil masa perjalanan selama 30 minit dari Bandar Gerik. Dengan adanya Hentian Rehat Titiwangsa di tengah-tengah koridor ini, ia merangkumi di sepanjang Jalan Persekutuan 4 yang menghubungkan Bandar Gerik dan Jeli. (rajah 3.3.22). DI bahagian kirinya pula merupakan Taman Negeri Royal Belum dan Hutan Simpan Gerik yang melengkapkan sebahagian banjaran utama dan di bahagian kanan pula adalah Hutan Simpan Temenggor yang bersebelahan dengan Taman Negeri. Kesemua habitat semulajadi hutan ini menyokong diversiti yang luas bagi spesis burung dan binatang. Telah diperhatikan, banyak binatang besar terutamanya gajah dan harimau menggunakan jalan ini sebagai koridor penghubung untuk bergerak di antara Banjaran Utama dan Taman Negeri Royal Belum. Walaubagaimanapun, Jalan Persekutuan 4 sebagai Lebuhraya Timur Barat telah menjadi halangan kepada pergerakan hidupan liar kerana terdapat banyak binatang yang dilihat terlibat dengan kemalangan jalan raya. Bentuk Muka Bumi Kebanyakan kawasan di koridor ini dan kawasan di sekelilingnya terdiri daripada tanah tinggi dan yang kebanyakannya merupakan cerun yang curam. Paras ketinggiannya adalah dari 300m hingga 1,000m dari aras laut (rajah 3.3.23). Dari segi topografi pula, koridor ini terdiri daripada 15.4% tanah rendah (di bawah 150m), 32.94% tanah bukit dan bakinya adalah tanah tinggi (di atas 300m) seperti ditunjukkan dalam jadual 3.3.14. Cadangan rangkaian ekologi dan hidupan liar perlu diletakkan di kedua-dua tanah rendah dan tanah bukit bagi memenuhi keperluan spesis flora dan fauna sebaik mungkin.

3-214

Jadual 3.3.14 : Keluasan dan peratus bentuk muka bumi di PL2: Hutan Simpan Temenggor-Taman Negeri Royal Belum Ketinggian 0m-150m 150m-300m 300m-1000m Lebih 1000m JUMLAH
Sumber: Rancangan Fizikal Negara (RFN)

Perincian Tanah Rendah Tanah Bukit Tanah Tinggi Gunung

Hektar 4,295.70 9,187.05 14,345.45 63.52 27,891.72

Km 42.96 91.87 143.45 0.64 278.92

% 15.40 32.94 51.43 0.23 100.00

Dari segi kecerunan tanah, sebahagian besar daripada koridor ini merupakan kecerunan kurang dari 20 sepertimana ditunjukkan dalam jadual 3.3.15. Koridor bagi PL2 ini menunjukkan lokasi kecerunan dengan tahap kecuraman yang pelbagai. Kawasan ini lebih sesuai dicadangkan rangkaiann ekologi memandangkan keadaan kawasan cerun yang kurang curam dan amat sesuai untuk pergerakan hidupan liar melalui jejambat semulajadi.

Jadual 3.3.15 : Keluasan dan peratus kecerunan di PL2: Hutan Simpan Temenggor-Taman Negeri Royal Belum Kategori cerun (darjah) 0-11.9 12-19.9 20-24.9 Lebih 25 JUMLAH Hektar 2,984.25 12,826.44 2,396.07 9,684.70 27,891.45 Km 29.84 128.26 23.96 96.85 278.91 % 10.70 45.99 8.59 34.72 100.00

Sumber : Rancangan Fizikal Negara (RFN)

3-215

Rajah 3.3.22 : Pelan Lokasi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Rajah 3.3.23 : Bentuk Muka Bumi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-216

Kelas Kesesuaian Tanah Tanah menyediakan asas fizikal untuk pembangunan tanah. Pengetahuan tentang potensi dan had bagi jenis tanah diperlukan bagi menilai keupayaan pengeluaran tanaman atau pembinaan bangunan, infrastruktur atau pengambilan balik tanah untuk penanaman semula hutan dan bagi tujuan koridor hidupan liar. Aktiviti pertanian tidak sesuai dijalankan di atas tanah yang mempunyai ciri-ciri penyaringan lemah, penapisan perlahan, banjir/bertakung, lembap, cerun yang curam. Kawasan sebegini yang diandaikan sebagai kawasan tidak produktif dari segi pengeluaran tanaman pertanian berkemungkinan boleh ditebusguna atau dijadikan sebagai koridor hutan yang berfungsi sebagai lintasan hidupan liar dan rangkaian ekologi (Jadual 3.3.16). Jadual 3.3.16: Keluasan Kelas Kesesuaian Tanah di Koridor PL2 Kelas Tanah Kelas 2 Kelas 4 Kelas 5 JUMLAH Luas (Hektar) 173.76 133.00 25,965.30 26,272.06 Km 1.74 1.33 259.65 262.72 % 0.6623 0.5062 98.8315 100.00

Sumber: Rancangan Fizikal Negara (RFN)

Nota: Kelas I - Tanah dengan tiada had untuk pembangunan pertanian

Kelas II - Tanah dengan beberapa had kecil untuk pembangunan pertanian. Mampu menyokong tahap tanaman yang luas Kelas III - Tanah dengan satu had yang serius untuk pembangunan pertanian. Menyokong tahap tanaman yang terhad. Kelas IV - Tanah dengan lebih daripada satu had yang serius untuk pembangunan pertanian. Sesuai untuk tanaman secara marginal Kelas V - Tanah dengan lebih daripada satu had yang paling serius untuk pembangunan pertanian. Kumpulan ini tidak disarankan untuk sebarang tanaman

Analisis kelas tanah berupaya mengenalpasti kesesuaian tanah untuk pembangunan pertanian. Kebanyakan tanah (99%) di Daerah Jerantut adalah Kelas V iaitu tanah dengan lebih daripada satu had yang paling serius untuk pembangunan pertanian yang tidak disarankan untuk tanaman. Faktor had utama adalah disebabkan oleh bentuk muka bumi. Kadar tanah yang signifikan (0.51%) adalah dalam Kelas IV yang secara margin sesuai untuk tanaman. Ini adalah berikutan faktor kecerunan yang curam, bentuk muka bumi yang tinggi dan jenis tanah. Hanya kawasan sempit di sepanjang 3-217

tebing sungai adalah sesuai untuk had tertentu bagi tanaman. Ini membayangkan, kawasan koridor ini lebih sesuai dikekalkan sebagai kawasan hutan yang dapat memelihara habitat hidupan liar (Rajah 3.3.24). Rajah 3.3.24 : Kelas Tanah

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sungai atau Tasik Tasik utama yang terdapat di kawasan ini adalah Tasik Temenggor iaitu terletak diantara Hutan Simpan Royal Belum dan Hutan Simpan Temenggor (Rajah 3.3.25). Guna Tanah Kecuali bagi beberapa bangunan kerajaan dan petempatan orang asli di sepanjang Jalan Gerik-Jeli, hanya sedikit sahaja pembangunan yang berlaku di dalam dan di sekitar cadangan koridor PL2 (Rajah 3.3.26). Ini berikutan lokasinya yang terasing dan terletak di luar bandar serta mempunyai asas ekonomi yang lemah. Ia terletak berjauhan daripada Pusat Pertumbuhan Koridor (seperti Koridor Lembah Klang-Kuantan di sepanjang Lebuhraya Pantai Timur Fasa 1) dan banyak bergantung kepada sumber nilai tambah yang rendah dan aktiviti ekonomi yang berasaskan pertanian (seperti pertanian, eko pelancongan dan pembalakan).

3-218

Di dalam koridor PL2 ini, guna tanah yang lebih banyak adalah hutan iaitu kira-kira 85.20% daripada keseluruhan koridor sepertimana ditunjukkan dalam jadual 3.3.17. Kawasan hutan ini telah terbahagi oleh Jalan Persekutuan 4 dengan kira-kira 400 meter adalah hutan tanah negeri, scrub dan tanah rumput di kedua-dua belah bahagiannya. Kawasan scrub terdiri daripada 5.25% daripada keluasan keseluruhan dan mungkin boleh dijadikan sebagai kawasan hutan untuk tujuan sambungan (connectivity). Terdapat juga beberapa kawasan perladangan getah dan kelapa sawit yang dimiliki oleh FELDA di sepanjang kedua-dua bahagian jalan di sebelah barat. Perkara penting yang perlu diambilkira ialah keseluruhan kawasan koridor PL2 telah dikenalpasti sebagai kawasan KSAS tahap 1 kecuali kawasan pertanian.

Jadual 3.3.17 : Guna Tanah Semasa, 2006 bagi Koridor PL2 Guna Tanah Tepubina Tanah lapang (cleared) Hutan Tanah Rumput Kelapa Sawit Pertanian lain Getah Belukar (scrub) Badan Air JUMLAH Luas (Hektar) 480.55 123.39 23,748.51 445.23 7.37 90.01 299.33 1,464.75 1,214.76 27,873.88 Km 4.81 1.23 237.49 4.45 0.07 0.90 2.99 14.65 12.15 278.74 % 1.72 0.44 85.20 1.60 0.03 0.32 1.07 5.25 4.36 100.00

Sumber: Rancangan Fizikal Negara (RFN)

Kawasan bandar terdekat dengan PL2 ialah Gerik dengan penduduk seramai 28,438 orang, terletak 25km di sebelah barat dan Blok Perancangan Royal Belum dengan penduduk seramai 1,193 orang terletak di bahagian utara. Kawasan tepubina kebanyakannya terletak di Pulau Banding dan kebanyakannya adalah eko-pelancongan dan bangunan penyelidikan. Walaupun kawasan tepubina ini meliputi bahagian yang kecil daripada kawasan PL2, ia terletak di bahagian tengah kawasan koridor dan akan memberi kesan terhadap lokasi dan jenis lintasan hidupan liar serta langkah kawalan yang akan diambil untuk melindungi keselamatan penduduk tempatan. 3-219

Rancangan Tempatan Hulu Perak telah mengenalpasti cadangan projek pembangunan di dalam dan di sekitar kawasan PL2 yang akan dibangunkan dengan kawasan pertanian baru untuk herba dan ladang kelapa sawit.

Rajah 3.3.25 : Hidrologi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-220

Rajah 3.3.26 : Guna Tanah PL2

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Biologi Nilai Pemeliharaan Hutan Yang Tinggi

Kedua-dua Taman Negeri Royal Belum dan Hutan Simpan Temenggor telah diketahui mempunyai kekayaan hidupan liar. Diketahui juga, terdapat beberapa bilangan salt licks di kawasan persekitarannya yang dilawati oleh binatang yang besar. Kajian selanjutnya diperlukan di kawasan salt licks yang spesifik dan pergerakan hidupan liar di kawasan sekelilingnya. Walaubagaimanapun, sambungan (connectivity) di kawasan hutan sekitarnya adalah penting khususnya bagi populasi gajah. Lanjutan itu, pokok-pokok yang besar dan pokok buah-buahan mempunyai kepentingan yang istimewa di kawasan ini yang seterusnya mewujudkan populasi hornbills yang banyak (Rujuk rajah 3.3.27).

3-221

Habitat Hidupan Liar

Taman Negeri Royal Belum merupakan kawasan pengekalan terpenting yang telah digazetkan oleh Kerajaan Negeri Perak. Kawasan ini yang terletak berdekatan dengan sempadan Malaysia-Thailand meliputi kawasan seluas 117,500 ha daripada keseluruhan kawasan Belum dan Hutan Simpan Temenggor berkeluasan 300,000 ha. Kawasan hutan di sini sangat unik kerana ia terdiri daripada campuran jenis hutan Malaysia dan Thai-Burma yang tidak dapat ditemui di kawasan lain di Semenanjung Malaysia. Pengwujudan Taman Negeri Royal Belum telah membuka peluang menghubungkannya dengan lain-lain kawasan pengekalan di Thailand iaitu Tempat Perlindungan Hidupan Liar Hala-Bala. Dengan adanya Hutan Simpan Belum dan Hutan Simpan Temenggor di bahagian selatannya, akan dapat mewujudkan kawasan perlindungan yang besar di Semenanjung Malaysia. Kompleks hutan ini tidak dapat dicari ganti dalam konteks biodiversiti memandangkan ia menyokong lebih 3,000 spesis tumbuhan bunga, 274 jenis burung, 100 jenis binatang berlainan jenis dan banyak lagi. Kompleks hutan ini mempunyai tahap hornbills yang tinggi di dunia.Mengikut rekod, terdapat lebih 2,000 hornbills terancam yang berkumpul hanya dalam satu waktu. Nilai tinggi bagi satu blok hutan yang besar ini yang berfungsi sebagai landskap ekosistem dan juga menyokong populasi binatang besar seperti Gajah Asia, Badak Sumbu Sumatera, Harimau Malaya, Seladang, Harimau Bintang dan Tapir Malaya hanya boleh bertolak ansur sekiranya komponen hutan ini dipecahkan dan diasingkan diantara satu sama lain dengan perladangan monoculture dan lain-lain gunatanah bukan hutan di kedua-dua belah Lebuhraya Timur Barat tersebut. Populasi ini sangat memerlukan kawasan hutan yang besar untuk hidup dan Kompleks Hutan BelumTemenggor-Thai ini dilihat sebagai tempat perlindungan terakhir yang tinggal di Semenanjung Malaysia. Gajah dapat dilihat hampir pada setiap hari di sepanjang lebuhraya yang dipenuhi dengan tumbuh-tumbuhan. Sejak kawasan ini terbuka dan terdedah dengan cahaya matahari, kawasan ini telah ditumbuhi dengan pelbagai tumbuhan herba yang sekaligus menarik minat kehadiran gajah. Selain daripada mengubah hutan ini kepada perladangan monoculture, koridor ini juga boleh dijadikan tempat tumpuan gajah dan tarikan pelancong: gajah terangsang mendapatkan makanan, manakala pelancong akan merasai pengalaman hidup, melihat gajah liar. Kawasan ini juga telah diiktiraf di peringkat antarabangsa sebagai Kawasan Terpenting Burung (IBA) iaitu kawasan yang diwujudkan sebagai kawasan habitat yang penting untuk pemeliharaan populasi burung. (Rujuk rajah 3.3.28). WWF-Malaysia telah menjalankan kajian populasi badak sumbu sejak tahun 2007 dan pasukan anti-pemburuan di Taman Negeri Royal Belum dan di sepanjang Lebuhraya Gerik-Jeli untuk mengurangkan aktiviti pemburuan 3-222

sejak tahun 2008. Hasil keputusan daripada kajian pergerakan binatang sedia ada di sepanjang lebuhraya ini akan digunapakai untuk meneliti di dalam model GIS least-cost path untuk mengenalpasti koridor yang sesuai. WWF telah meletakkan perangkap kamera di Taman Negeri Royal Belum dan Hutan Simpan Temenggor untuk beberapa tahun yang lepas. Rekod kamera tersebut mendapati terdapat kekayaan hidupan liar di dalam hutan simpan tersebut. Rajah 3.3.29 menunjukkan binatang yang tinggal di dalam hutan simpan tersebut.

Rajah 3.3.27 :Hutan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-223

Rajah 3.3.28 : Habitat Hidupan Liar

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Rajah 3.3.29: Binatang Yang Ditemui di Hutan Simpan berdekatan Koridor PL2

Tapir ditemui di Taman Negeri Royal Belum

Gajah ditemui berdekatan Lebuhraya Timur Barat

3-224

Keluarga Babi Hutan ditemui di Taman Negeri Royal Belum

Seladang ditemui di Taman Negeri Royal Belum

Harimau ditemui di Taman Negara

Gajah ditemui di Taman Negeri Royal Belum

Kawasan Sensitif Alam Sekitar

RFN 18 di dalam Rancangan Fizikal Negara (RFN) menyatakan Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) perlu diintegrasikan dalam aspek perancangan dan pengurusan guna tanah dan sumber semulajadi untuk memastikan pembangunan yang mampan. KSAS ini seterusnya diperinci, digariskan dan dikembangkan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Aplikasi KSAS di peringkat RFN, Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan ditunjukkan di dalam jadual 3.3.18 (Rujuk Rajah 3.3.30 dan 3.3.31).

3-225

Jadual 3.3.18 : Aplikasi KSAS untuk Rangkaian Utama (PL2) Peringkat Rancangan Fizikal Rancangan Negara Fizikal Tahap KSAS Tahap 1 Nota Keseluruhan bahagian utara bagi Banjaran Utama termasuk Hutan Simpan Belum dan Hutan Simpan Temenggor dikategorikan sebagai KSAS Tahap 1 di dalam RFN. RSN Perak menyatakan 2 teras bagi KSAS iaitu: 1) Memperkuatkan mekanisma kawalan dalam aspek alam sekitar di peringkat negeri ke arah mencapai pencemaran sifar menjelang tahun 2020. Langkah utama untuk mencapainya adalah dengan memperketatkan undangundang dan peraturan dalam Akta sedia ada yang berhubungkait dengan langkah pencegahan bagi aktiviti ekonomi berskala besar di kawasan KSAS seperti pembalakan, pelancongan dan pertanian. Aktiviti yang dijalankan di kawasan KSAS yang berpotensi memberi impak kepada alam sekitar perlu dibuat pemeriksaan rapi. 2) Merangka Pelan Integrasi Pengurusan bagi KSAS untuk pemeliharaan alam sekitar dan pembangunan mampan bagi sumber semulajadi. Empat langkah telah digariskan di dalam pelan ini: i. Mengenalpasti, menggariskan dan mewartakan kawasan mempunyai nilai pemeliharaan tinggi. ii. Memasukkan kesemua lapan kategori KSAS di dalam Pelan Pengurusan Negeri untuk KSAS. iii. Perlaksanaan dan pemantauan Pelan Pengurusan Negeri untuk KSAS perlu berdasarkan indeks KSAS yang ditetapkan iaitu Peringkat 3-226

Rancangan Struktur Negeri Perak 2020

N/A

Peringkat Rancangan Fizikal

Tahap KSAS

Nota 1 (dilindungi dan dipelihara sepenuhnya), Peringkat II (sekatan pembangunan dengan had yang ketat) dan Peringkat III (pembangunan terkawal) iv. Menyediakan rangka kerja untuk pembangunan kawasan sumber semulajadi di dalam negeri dengan pembangunan yang mampan. Sepertimana yang telah digariskan di dalam empat langkah di atas, pemeliharaan kawasan hutan yang berkepentingan di peringkat antarabangsa termasuklah Central Forest Spine perlu mempunyai kacauganggu yang minimum.

Draf Rancangan Tempatan Hulu Perak 2002-2015

N/A

Kategori KSAS di dalam DRT ini tidak jelas dan tidak pasti sama ada tahap ini digunapakai. Contohnya, Royal Belum dikategorikan sebagai KSAS Tahap 2 tetapi Hutan Simpan Temenggor tidak dikategorikan. Pelan KSAS keseluruhan ini tidak menggunapakai sistem tahap tetapi menggunakan kelas KSAS yang tertentu (contohnya Hutan Tadahan, Hutan Penyelidikan, Hutan Hidupan Liar, Hutan Dara). Memandangkan keadaan ini menyukarkan untuk menterjemah DRT, beberapa perkara perlu diambilkira iaitu: i. Penerangan bagi Blok Perancangan 9 (Temenggor) yang meliputi kawasan sepanjang Jalan Gerik-Jeli menyatakan projek pembangunan berskala besar tidak dibenarkan di kawasan ini bagi melindungi flora dan fauna. ii. Kawasan di dalam PL2 (termasuk Royal Belum dan Hutan Simpan Temenggor) 3-227

Peringkat Rancangan Fizikal

Tahap KSAS

Nota mempunyai dua kategori KSAS yang bertindih iaitu: - Ketinggian melebihi 150m - Kecerunan melebihi 25

Rajah 3.3.30 : Pengurusan Alam Sekitar Negeri Perak

PL 2

Sumber : Rancangan Struktur Negeri Perak (2001-2020)

3-228

Rajah 3.3.31 : KSAS

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sosio Ekonomi Profil Penduduk dan Sosio Ekonomi

Di dalam PL2, kecuali Pulau Banding yang telah dibangunkan untuk ekopelancongan, keseluruhan kawasan di sepanjang jalan tersebut tidak mempunyai petempatan penduduk kerana keadaan cerun yang curam dan kawasan tanah tinggi. Sesetengah kawasan di dalam koridor ini adalah rata dan terdiri daripada petempatan orang asli, ladang kelapa sawit dan ladang getah. Berdasarkan Rancangan Tempatan, terdapat cadangan Taman Herba di dalam koridor ini dan maklumat terkini daripada Pejabat Tanah Gerik mendapati beberapa kawasan di dalam PL2 telah dicadangkan untuk tujuan pendidikan, perladangan dan pembangunan eko-pelancongan. Di dalam kawasan koridor, penduduk adalah di kalangan petempatan orang asli (Orang Asli Banun). Kebanyakan penduduk tinggal di Bandar Gerik iaitu kira-kira 15-20km daripada Pulau Banding. Jadual 3.3.19 dan Rajah 3.3.32 di bawah menunjukkan unjuran penduduk dari tahun 2002 hingga 2015. 3-229

Jadual 3.3.19 : Unjuran penduduk 2002 hingga 2015 Bandar/Tahun Gerik Banding Royal Belum 2002 25,631 443 1,029 2005 28,438 523 1,193 2010 31,552 570 1,383 2015 35,007 616 1,603

Rajah 3.3.32: Penduduk Gerik, Banding dan Royal Belum dari 2002 hingga 2015

Persepsi Sosio Terhadap Koridor Ekologi

Rangkaian Ekologi bagi kawasan Belum-Temenggor menggambarkan keunikannya yang tersendiri dari segi sejarah. Wujud sebagai kawasan hitam semasa pemberontakan komunis, Belum mengecapi aspek pembangunan dan pelancongan tanpa had sejak beberapa dekad. Di bahagian Temenggor pula, empangan mengambil alih beberapa komuniti orang asli kepada petempatan di dalam zon core teras. Secara amnya, tidak terdapat sebarang komuniti di dalam koridor dan zon penampan sehinggalah di bahagian penghujung Gerik dan Jeli. Persepsi sosial di kawasan koridor ini sukar dijalankan tanpa terdapat banyak aktiviti manusia selepas zon pelancongan Pulau Banding. Walaupun keadaan lalulintas padat di sepanjang Lebuhraya Timur Barat, tidak terdapat sebarang usaha yang khusus untuk menjalankan kajian ke atas penunggang motosikal dan pelancong yang berhenti di sepanjang koridor untuk menikmati keindahan pemandangan dan alam semulajadi. Sesetengah organisasi aktif dengan penduduk yang berdekatan dengan koridor ini. Di Gerik, MYCAT telah mengadakan bengkel untuk pelajarpelajar sekolah dan keluarga mereka untuk mempelajari berkenaan 3-230

pemeliharaan harimau dan masalah dengan penggunaan daging liar. WWF Malaysia pula menjalankan Program Hidup Harimau di Jeli untuk mengawal konflik di antara manusia dan harimau di kalangan penduduk kampung terutamanya pekebun-pekebun kecil ladang getah. WWF pada masa kini sedang memantau pergerakan gajah dan lain-lain binatang di Lebuhraya Gerik ke Jeli. Bagi memperolehi tanggapan penduduk yang selanjutnya, lawatan telah dibuat ke dua petempatan orang asli iaitu terletak di dalam zon core teras dan satu lagi petempatan yang terletak di Tasik Temenggor yang menerima kunjungan pelancong dari Pulau Banding. Jabatan Hal Ehwal Orang Asli dan Jabatan PERHILITAN turut mengiringi di dalam lawatan ini. Penekanan terpenting berhubung dengan komuniti di dalam koridor dan orang ramai yang melawat di kawasan koridor ini adalah seperti berikut: 1) Keselamatan Awam Pemerhatian daripada Jabatan PERHILITAN dan kumpulan lain menyatakan bahawa terdapat keperluan untuk melindungi orang awam daripada serangan gajah di sepanjang lebuhraya. Tanda amaran di pintu masuk menggesa pemandu kenderaan untuk memperlahankan kenderaan dan mengikut peraturan tertentu (seperti tidak membunyikan hon dan tidak panik). Walaubagaimanapun, apabila sekumpulan gajah keluar di sebelah malam (sehingga 10 ekor dalam satu kumpulan) untuk mencari makanan di sekitar lebuhraya mengundang bahaya kepada gajah dan kenderaan. Walaupun terdapat beberapa kemalangan, potensi kemalangan maut pemandu kenderaan adalah ancaman utama. Jabatan PERHILITAN sentiasa memantau situasi tersebut dan merancang mencari kaedah terbaik untuk menghindarkan gajah daripada menggunakan atau mencari makan di sepanjang lebuhraya. 2) Keselamatan Masyarakat Petempatan orang asli di kawasan zon koridor utama sangat terdedah dengan gangguan serangan gajah. Amat sukar untuk pokok buah-buahan, belukar dan sayur-sayuran untuk tumbuh dan membesar tanpa mendapat perhatian gajah. Aktiviti rutin memasak juga menimbulkan masalah kerana gajah memusnahkan kediaman penduduk untuk mendapatkan makanan bergaram. Tambahan itu, kakitangan sekolah di kawasan ini amat takut dengan ancaman gajah untuk mencari makanan di kawasan tersebut. Tidak terdapat sebarang latihan oleh Jabatan PERHILITAN dalam aspek kaedah untuk mengendalikan gangguan gajah. Pada masa ini, orang asli hanya cuba menakutkan gajah dengan menggunakan lampu suluh. 3) Peluang Pelancongan Pada masa kini, hanya terdapat sebilangan kecil sahaja perniagaan yang beroperasi di kawasan koridor ini. Emkay pada masa ini mengendalikan Belum Rainforest Resort di Pulau Banding iaitu pusat utama perjalanan ke Royal Belum dan Tasik Temenggor. Terdapat sebilangan kecil pengendali di Pulau Tikus dan Jabatan PERHILITAN telah menyediakan segala kemudahan untuk tujuan ekopelancongan di Pulau Perhentian. Wujudnya potensi untuk menggunakan segala sumber yang terdapat di kawasan berhampiran dan tambahan pula kedudukan petempatan orang asli yang terletak berdekatan dengan kawasan ekopelancongan. Penduduk setempat bersetuju untuk program homestay, 3-231

khidmat penunjuk arah dan pengwujudan pusat pemerhatian hidupan liar atau lain-lain aktiviti yang mampu menarik pelancong ke kawasan mereka. 4) Peluang Perniagaan dan Perolehan Pendapatan Kekurangan bekalan elektrik di petempatan orang asli menjadi masalah yang besar. Tanpa tempat penyimpanan makanan dan lampu, kebanyakan aktiviti adalah berkaitan dengan mendapatkan makanan dan mencari sumber hutan serta pengeluaran berasaskan sumber tersebut. Keadaan ini tidak sesuai untuk mewujudkan perniagaan. Sesetengah penduduk kampung menjalankan penanaman getah di kawasan sekitar selepas aktiviti pembalakan telah tamat. Di bawah program JHEOA, satu kedai barangan pelbagai dan kraftangan (Warisan Jahai) telah ditubuhkan di Jeti Pulau Banding. Peluang-peluang telah wujud untuk memberi faedah kepada projek CFS di Belum-Temenggor. Tanpa aktiviti manusia yang banyak dan pengekalan habitat hidupan liar yang berkurangan, adalah perlu untuk menjalankan kajian perintis untuk memastikan keselamatan orang awam dan memastikan ekopelancongan berkembang di kalangan pelbagai kumpulan sosio-ekonomi.

Status Tanah PL2 terletak diantara Bandar Gerik dan ke arah sempadan Perak-Kelantan. Di bahagian Bandar Gerik hingga 15km ke Pulau Banding adalah di bawah pentadbiran Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) Gerik manakala dari 15km di Pulau Banding hingga sempadan Perak-Kelantan adalah di bawah Pihak Berkuasa Perancang Tempatan (PBPT). Di sepanjang jalan ini, terdapat beberapa pembangunan seperti kem askar, pembangunan ekopelancongan Pulau Banding yang juga termasuk pusat penyelidikan dan resort, Puncak Baring atau R&R, petempatan orang asli dan sebagainya. Permohonan terkini untuk pembangunan di sepanjang jalan ini dan di dalam kawasan koridor ditunjukkan dalam jadual 3.3.20. Rajah 3.3.33 pula menunjukkan lokasi cadangan pembangunan tersebut. Jadual 3.3.20: Cadangan Pembangunan di dalam Koridor PL2 Cadangan Pembangunan Tanah Felda Bersia Timur Pulau Banding-Belum Rainforest Resort Tanah Swasta-cadangan jeti LKIM ZIA dan balai polis Cadangan kampus cawangan Universiti Utara Malaysia (UUM)-1000 ekar Cadangan Pusat Penyelidikan Bio-Diversiti, Kategori Tanah Tanah swasta/pertanian Sedia ada dan komited/bangunan Sedia ada dan komited Kelulusan secara dasar Permohonan 3-232

Cadangan Pembangunan Universiti Putra Malaysia (UPM) 1000 ekar Tanah pertanian yang telah diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri kepada Perbadanan Pembangunan Pertanian Negeri Perak -1000 ekar Cadangan Tanaman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) oleh Jabatan Pertanian 2000 ekar Petempatan RPS Orang Asli Banun Cadangan Rizab Orang Asli untuk Program Perladangan Getah Orang Asli Banun 1000 ekar

Kategori Tanah

Diluluskan

Komited/rizab pertanian

Sedia ada/tanah negeri Komited/pertanian

Rajah 3.3.33 : Status Tanah

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-233

Aktiviti Pertanian 1) Gangguan dan Ancaman

Ancaman utama bagi koridor ini adalah berkaitan bilangan projek pertanian sama ada sedang berjalan atau dalam perancangan di sepanjang Lebuhraya Timur-Barat, iaitu bagi kedua-dua kawasan utama dan juga zon penampan (Lihat Rajah 3.3.34). Projek yang telah dirancang termasuklah: i. Pembangunan pertanian tanah tinggi di Puncak Baring (2,000 ekar) di bawah Tanaman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) oleh Jabatan Pertanian (Lihat G di Rajah 3.3.34). Projek ini telah diluluskan oleh Kerajaan Negeri Perak. Pembangunan getah di bawah FELDA Bersiar Timur (kira-kira 1,000 ekar). Lot tanah ini (Lot 463 dan 466) dimiliki oleh FELDA (Lihat A di Rajah 3.3.34). Kompleks Perikanan Air Segar di lot 474 dan 475 di bawah LKIM. Projek ini telah beroperasi dan juga komited. (Lihat C di Rajah 3.3.34). Perladangan pertanian getah (1,000 ekar) di bawah Perbadanan Pembangunan Pertanian Negeri Perak (SADC) (Lihat F di Rajah 3.3.34). Skim Tanah Petempatan (RPS) untuk orang asli di Banun. Projek ini sedang berjalan (Lihat H di Rajah 3.3.34) Skim Penanaman Getah untuk orang asli di Banun (1,000 ekar) (Lihat I di Rajah 3.3.34). Projek ini adalah berstatus komited.

ii.

iii.

iv.

v. vi.

Rajah 3.3.34 : Perancangan Pembangunan Pertanian Sepanjang Lebuhraya Gerik-Jeli (Timur-Barat)

Sumber: Pejabat Tanah Hulu Perak (2008)

Kebanyakan pembangunan tersebut termasuk dalam kawasan Hutan Darat sepertimana dinyatakan dalam Rancangan Tempatan. Projek pembangunan ini akan menghasilkan halangan yang signifikan terhadap hidupan liar terutamanya gajah. 3-234

2)

Tanah dan Guna Tanah

Tidak terdapat sebarang maklumat berkenaan jenis tanah di kawasan ini memandangkan ia terletak di kawasan tanah tinggi dan dalam hutan simpan. Berikutan keadaan topografinya yang curam, kawasan ini secara amnya dikategorikan sebagai Kelas V dalam Kelas Kesesuaian Tanah dengan had paling serius bagi pembangunan pertanian. Kawasan ini juga tidak sesuai untuk pembangunan pertanian secara meluas. Secara amnya, tanah yang terhasil di kawasan cerun curam pada kebiasaannya tidak sesuai untuk pertanian. Memandangkan kawasan Rangkaian Utama (PL2) terletak dalam hutan simpan, tidak terdapat pembangunan pertanian di kawasan ini kecuali terdapatnya tanah lapang (cleared) dan tanah rumput di sepanjang jalan ini. Terdapat juga usaha untuk membangunkan pertanian tanah tinggi di Puncak Baring di bawah Tanaman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) oleh Jabatan Pertanian Negeri Perak. Walaubagaimanapun, program tersebut terhalang oleh konflik dengan gajah liar. Terdapat juga pembangunan pertanian di luar kawasan zon penampan (sebelah barat dan timur sambungan) di mana tanaman getah ditanam. Lihat Rajah 3.3.35 bagi gunatanah pertanian sedia ada di PL2.

3)

Isu

Koridor ini terletak di dalam Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) berikutan keadaan topografinya yang curam dan baki kawasan yang tidak dibangunkan. Meratakan tanah curam untuk pembangunan bukan hanya akan mengundang hakisan tanah tetapi juga melibatkan kos penyelenggaraan dan pembangunan yang tinggi. Memandangkan terdapatnya konflik dengan hidupan liar di kawasan ini terutamanya gajah, penanaman tanaman di kawasan ini adalah tidak ekonomik.

3-235

Rajah 3.3.35 : Pertanian

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Aktiviti Pelancongan 1) Aktiviti Pelancongan

Cadangan rangkaian PL2 ini terletak di dalam kawasan terpenting ekopelancongan di Kompleks Hutan Hujan Belum-Temenggor iaitu Tapak Ekopelancongan Negara. Produk ekopelancongan utama di kawasan ini adalah Taman Negeri Royal Belum, Pulau Banding, Dataran Temenggor dan Tasik Temenggor. Royal Belum telah dikenalpasti sebagai Taman Negeri dan ia sangat unik serta dianggarkan berusia 130 juta tahun. Ia tekah disahkan oleh Birdlife International sebagai Kawasan Burung Terpenting di mana ia merupakan satu-satunya tempat bagi semua sepuluh spesis hornbill boleh ditemui. Pelancong kerap kali berkunjung di Tasik Banding dan menikmati tasik yang luas dan kawasan hutan. Lawatan ke Belum termasuk juga lawatan ke Air Terjun Terhong, Pering saltlick dan Rafflesia, tapak helikopter terhempas di Kuala Cerendong pada tahun 1961 3-236

dan petempatan orang asli (Suku Temiar) di sepanjang Sungai Sara. Terdapat lain-lain produk pelancongan di dalam radius 50 km dari Pulau Banding seperti berikut: Gua Gendang Bukit Kenderung Kolam Air Panas Gerik Lata Lawin Lata Kala Lata Sg. Hitam Gendang/Gua Itik Kolam Air Panas Pengkalan Hulu

Terdapat juga beberapa hutan rekreasi di dalam Daerah Hulu Perak yang bertindak sebagai tarikan ekopelancongan berteraskan alam semulajadi di sekitar kawasan ini. Selain daripada di sepanjang Sungai Sara, terdapat banyak lagi petempatan orang asli di kawasan sekitarnya. Kebanyakannya tidak dibangunkan sebagai produk pelancongan dan tidak popular di kalangan pelancong. Untuk meningkatkan kawasan ini sebagai destinasi pelancongan, Rancangan Struktur Negeri Perak telah mencadangkan Taman Safari dan Hidupan Liar Kenering-Temenggor (KTWSP) yang berdekatan Hutan Simpan Temenggor. Usaha ini adalah sejajar dengan polisi RS 2.4 yang menyatakan untuk meletakkan Perak di peta dunia melalui kepelbagaian dan menguatkan produk pelancongan dan destinasinya dengan matlamat untuk meningkatkan sumbangannya ke arah GDP negeri menjelang 2020.

2)

Kemudahan Sokongan Pelancongan

Jalan/akses utama untuk ke kawasan cadangan ini adalah Lebuhraya Timur-Barat yang juga dikenali sebagai jumbo trail di kalangan pelancong. Majoriti kawasan di Taman Negeri Royal Belum dan hutan simpan di sini tidak dihubungkan melalui jalan. Pelancong perlu menggunakan bot untuk menjelajah tasik dan menikmati alam semulajadi dengan berjalan kaki mengikut trek yang telah disediakan. Pulau Banding dibangunkan di sepanjang Lebuhraya Timur Barat sebagai Kompleks Eko bagi Negeri Perak dengan kemudahan resort, chalet/ecolodge, dan lain-lain lagi. Terletak di bahagian tengah kompleks hutan hujan Belum-Temenggor, Royal Belum Rainforest Resort di Pulau Banding menawarkan kemudahan penginapan bertaraf tinggi dan bertindak sebagai pintu masuk ke Royal Belum.

3-237

Selain daripada itu, sebilangan kecil chalet/ecolodge dibangunkan di sekitar Tasik Temenggor dan terdapat juga beberapa hotel bajet di Gerik (terdapat kira-kira 247 bilik) iaitu bandar pintu masuk utama ke kawasan eko. Pada masa ini, Hotel Banding yang baru telah dibina oleh Tasik Banding Hotel Sdn. Bhd. berdekatan Tasik Banding. Ini akan menambahkan lagi kemudahan penginapan bertaraf tinggi yang pada masa kini hanya ditawarkan oleh Belum Rainforest Resort. Banyak lagi kemudahan pelancongan yang telah dirancang dan dibangunkan di dalam Tasik Banding termasuklah projek yang dicadangkan oleh EMKAY Group. Pusat Penyelidikan Rainforest Royal Belum pada masa ini telah dibangunkan di Pulau Banding sebagai satu daripada kemudahan pelancongan bagi kawasan eko. Apabila operasinya berjalan penuh, para penyelidik dan saintis Royal Belum akan dilengkapkan dengan makmal dalam jarak yang dekat dan pelancong akan lebih mengetahui hasil penyelidikan yang terdapat di perpustakaan. Usaha untuk menyediakan kemudahan sebegini akan meningkatkan resort ini sebagai destinasi eko pelancongan yang terpenting di Malaysia (Rujuk Rajah 3.3.36).

Aktiviti Perhutanan/Pembalakan

Pada tahun 1991, tanah di bahagian utara dan selatan Lebuhraya TimurBarat telah diwartakan sebagai hutan simpan kekal di bawah Enakmen Perhutanan Negara (adoption) (Perak En.3/1985). Ini termasuk juga Hutan Simpan Gerik (Pk.GN 1379-91) dan Hutan Simpan Belum (Pk. GN 806-91). Kesemua hutan simpan ini terletak di bawah pentadbiran Jabatan Perhutanan Negeri Perak. Sepertimana pengisytiharan oleh Sultan Perak pada tahun 2002, pada 3 Mei 2007 kawasan seluas 117,500 hektar di kawasan utara-timur Hutan Simpan Belum telah diwartakan sebagai Taman Negeri Royal Belum di bawah Enakmen Perbadanan Taman Negeri Perak 2001. Lebih daripada separuh kawasan Kompleks Hutan Belum-Temenggor telah terlibat dengan aktiviti pembalakan. Secara khususnya, Kawasan Perlindungan Lebuhraya Timur-Barat telah terlibat dengan aktiviti pembalakan yang aktif diantara tahun 1970 hingga 1995. Walaubagaimanapun, kebanyakan daripada kawasan hutan ini menunjukkan pertumbuhan semula yang baik. Pada masa ini, aktiviti pembalakan telah dijalankan di dalam dan di sekitar tasik. TNB misalnya telah mempunyai lesen untuk menjalankan aktiviti pembalakan di kawasan tersebut (termasuk juga pembalakan bawah air). Lesen ini berakhir pada 31 Mei 2005. Aktiviti pembalakan jangka masa panjang juga telah dijalankan di bahagian selatan Kawasan Perlindungan Lebuhraya Timur-Barat. Ini termasuklah konsesi pembalakan terluas di Hutan Simpan Temenggor. Pihak kerajaan 3-238

bersama-sama dengan Perak Integrated Timber Complex (PITC) mempunyai konsesi yang telah disahkan sebagai well managed oleh Forest Stewardship Council (FSC).

Rajah 3.3.36 : Pelancongan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-239

d)

Ancaman, Peluang Dan Halangan

Fizikal dan Guna Tanah Penilaian fizikal, sosio-ekonomi dan ciri-ciri biologi bagi kawasan Hutan Simpan Temenggor akan dapat mengenalpasti potensi dan halangan pergerakan hidupan liar diantara Taman Negeri Royal Belum dan Kompleks Hutan Banjaran Utama seterusnya dapat mengenalpasti peluang di dalam menggalak dan memudahkan pergerakan spesis dan proses ekologi. Secara lebih khusus, penilaian ini akan menyediakan asas untuk memilih lokasi dengan lebih tepat dan jenis struktur fizikal yang diperlukan seperti underpass atau overpass untuk memastikan keberkesanan dan fungsi bagi koridor ekologi yang telah dikenalpasti. Ia akan turut membantu di dalam mengenalpasti bilangan wildlife-friendly yang sangat terhad yang boleh digalakkan di dalam kawasan utama bagi koridor ekologi ini atau sebarang keadaan yang sepertinya. Selain itu, ia dapat menggalakkan untuk mengenalpasti guna tanah dan pembangunan yang sesuai yang boleh digalakkan di kawasan sekitar zon penampan dengan mengambilkira objektif pengekalan biodiversiti seperti gangguan yang minima terhadap spesis haiwan dan keselamatan kepada penduduk. Langkah kawalan seperti pagar elektrik, boleh dilakukan di dalam melindungi keselamatan penduduk sedia ada dan mengelakkan kemusnahan harta akibat daripada ancaman hidupan liar jika pemindahan ke lokasi lain tidak sesuai. Halangan

Di dalam mengenalpasti lokasi, had dan jenis koridor ekologi terutamanya struktur fizikal, halangan seperti di bawah perlu diambilkira: Lebuhraya Timur-Barat mengundang bahaya dan kesukaran bagi pergerakan hidupan liar; Sebahagian hutan simpan dan hutan tanah negeri telah dan akan dibalak; Ketinggian dan cerun yang curam serta benteng jalan akan menghalang lintasan binatang; Pembangunan kemudahan pelancongan dan struktur berskala besar di Pulau Banding yang terletak di dalam kawasan cadangan koridor ekologi akan mewujudkan konflik manusia-hidupan liar dan menghalang hidupan liar yang sensitif daripada menggunakan koridor tersebut. Petempatan orang asli yang besar di Banun akan meningkatkan isu keselamatan dan potensi terhadap konflik manusia-hidupan liar. Sebilangan besar cadangan pembangunan berskala besar telah diluluskan dan komited iaitu terletak di dalam hutan tanah negeri seperti:

3-240

962 ekar ladang kelapa sawit untuk SADC 1,000 ekar untuk pembesaran RPS Banun 1,000 ekar untuk pembangunan Kampus Universiti Utara Malaysia Zon Pulau Banding untuk pembangunan pelancongan 2,000 ekar untuk pembangunan pertanian termasuk Taman Herba, ladang hutan Acacia mangium dan pertanian tanah tinggi.

Peluang

Peluang yang ada seperti di bawah perlu dieksploitasi sepenuhnya untuk memastikan pengwujudan koridor ekologi yang sesuai dan mampu berfungsi: Pengistiharan sebagai kawasan geo-bencana dan kawasan nilai sokongan hidup memerlukan Penilaian Geologi atau Penilaian Alam Sekitar dalam Rancangan Tempatan Daerah Hulu Perak yang tidak menggalakkan pembangunan baru. Pembangunan yang banyak di tanah tinggi (>100 meter) dan cerun curam (> 50% kawasan yang melebihi 25 curam) akan mengundang bahaya tanah runtuh dan hakisan tanah seterusnya menyebabkan banjir di kawasan hilir. Ini akan melibatkan kos yang banyak untuk menyelenggara kawasan hutan semulajadi bertopografi ini. Kawalan pencemaran dan pembuangan sisa tak terawat yang ketat dari kawasan pembangunan ke badan air terutamanya Tasik Temenggor perlu dilaksanakan dan dikuatkuasakan dengan tegas kerana ia berfungsi sebagai sistem sokongan hidup bagi bekalan air dan janakuasa untuk bekalan elektrik. Pembangunan sedia ada, petempatan dan aktiviti manusia yang sedikit kecuali petempatan orang asli di Banun dan resort pelancongan di Pulau Banding akan memberi kesan gangguan potensi ekonomi yang sedikit dan menghindar daripada pembangunan perumahan serta konflik manusia-hidupan liar daripada berlaku sekiranya koridor ekologi dijalankan di sini. Guna tanah sedia ada terbesar adalah hutan dan ini menyebabkan keperluan/kos yang minima untuk perhutanan semula dan seterusnya mengelakkan kerugian bagi menukar pembangunan semula kepada kawasan hutan. Rancangan Tempatan Daerah Hulu Perak telah zonkan hampir keseluruhan koridor sebagai guna tanah hutan dan KSAS tahap 1 melarang sebarang pembangunan baru kecuali pembangunan pelancongan yang memberi kesan rendah terhadap alam sekitar iaitu di Pulau Banding (288 hektar) dan petempatan penduduk di kawasan RPS Banun. Potensi yang tinggi bagi eko-pelancongan berkaitan program melihat hidupan liar dari jarak selamat dan program jejak

3-241

semulajadi berikutan kekayaan sumber biologi dari segi binatang besar/burung dan bukti pergerakan binatang terutamanya gajah. Keadaan semasa hutan tanah negeri di sepanjang kedua-dua belah jalan yang boleh dijadikan sebagai koridor ekologi. Ancaman

Ancaman berikut perlu diambilkira di dalam merekabentuk koridor ekologi. Diantaranya: Jika hutan tanah negeri yang kecil dan berpotensi dijadikan sebagai koridor ekologi tidak diwartakan sebagai tanah yang dilindungi akan menyebabkan berlakunya perubahan guna tanah kepada pertanian dan aktiviti pembangunan lain. Tekanan pembangunan berkembang di sepanjang Lebuhraya Timur-Barat yang seterusnya akan mengancam koridor ekologi. Cadangan keretapi laju elektrik yang menghubungkan Kota Bharu dan Pulau Pinang akan meningkatkan kekerapan keretapi, had laju dan pagar bagi landasan keretapi. Ini akan mengganggu lintasan hidupan liar. Cadangan pembinaan paip Trans-Peninsula dari Yan ke Bachok akan menyebabkan halangan terhadap pegerakan hidupan liar. Kira-kira 1,000 ekar kawasan telah dipohon untuk pembangunan cadangan Pusat Penyelidikan Bio-Diversity UPM yang terletak dalam kawasan utama koridor PL2. Strategi Rangkaian (Linkage)

e)

Teras Strategik Mewartakan hutan simpan dan pengambilan balik tanah Segera membekukan tanah persendirian dan pembangunan di dalam koridor (dengan pengecualian terhadap pembangunan pelancongan di Pulau Banding) dan membuat pengambilan tanah mengikut tahap dan keperluan. Menyambungkan Taman Negeri Royal Belum ke bahagian selatan melintasi lebuhraya sehingga ke sempadan Hutan Simpan Temenggor (selatan) (sambungan ini perlu bermula dari bahagian timur pesisir Tasik Temenggor sehingga ke sempadan Kelantan). Bahagian utara Hutan Simpan Gerik dan bahagian selatan lebuhraya perlu juga disambungkan melalui pengwartaan sambungan ke hutan simpan untuk meliputi intervening land (termasuk tanah hutan di sepanjang lebuhraya dari Gerik ke bahagian barat pesisir Tasik Temenggor). Menyambung Hutan Simpan Belum ke dalam Hutan Royal Belum dan mewartakan sebagai hutan yang dilindungi. 3-242

Menyambung Hutan Simpan Gerik dan mewartakan kawasan berkaitan sebagai hutan yang dilindungi. Mewujudkan Lintasan Hidupan Liar

Mewujudkan lintasan hidupan liar di kawasan ini seperti viaduct atau overpass untuk memastikan wujudnya lintasan untuk binatang melintas. Mewujudkan papan tanda dan had laju untuk memastikan pengguna kenderaan memandu dengan baik dan sedar bahawa mereka sedang melalui kawasan koridor hidupan liar. Meningkatkan usaha pemantauan dan penguatkuasaan di sepanjang Lebuhraya Jeli-Gerik. WWF Malaysia tidak dapat mengesan akses kemasukan pemburu ke dalam Taman Negeri Royal Belum dan Hutan Simpan Temenggor di sepanjang lebuhraya. Pemburu yang berterusan akan merosakkan fungsi setiap koridor. Kawalan Pengurusan Guna Tanah

Pembangunan Taman Herba dan pertanian tanah tinggi perlu dibatalkan memandangkan pembangunan ini tidak mampan berikutan cerun yang curam dan konflik dengan hidupan liar. Walabagaimanapun, jika jika kerajaan negeri memutuskan untuk meneruskan pembangunan ini, Garispanduan untuk kemampanan pengurusan pertanian bagi perladangan perlu dipatuhi terutamanya yang berkaitan dengan pembangunan di tanah yang curam. Melarang perkembangan pertanian di sepanjang keseluruhan bahagian lebuhraya di dalam mengekalkan pemeliharaan dan faedah eko-pelancongan. Mewujudkan stesen (check point) di pelbagai bahagian lebuhraya untuk mengawal pemburu. Pemantauan jangka panjang untuk mengenalpasti kawasan kritikal lintasan gajah. Mewujudkan kawasan pemerhati hidupan liar di dalam kawasan utama dan menghubungkan kemudahan pelancongan di dalam lokasi yang sesuai. Mempromosikan sebagai kawasan Eko-Pelancongan Jumbo Trail Negara.

Zon Guna Tanah dan Pelan Kawalan Zon Pertanian Masa Hadapan dan Aktiviti

Perluasan kawasan pertanian di dalam kawasan utama di sepanjang lebuhraya perlu dilarang di dalam mengekalkan pemeliharaan dan faedah eko-pelancongan bagi kawasan tersebut. Pembangunan pertanian tanah tinggi di Puncak Baring di dalam kawasan utama dan tanaman getah di dalam kawasan penampan perlu dibatalkan memandangkan pembangunan ini tidak mampan berikutan cerun yang curam dan konflik dengan hidupan 3-243

liar. Walabagaimanapun, jika jika kerajaan negeri memutuskan untuk meneruskan pembangunan ini, Garispanduan untuk kemampanan pengurusan pertanian bagi perladangan perlu dipatuhi terutamanya yang berkaitan dengan pembangunan di tanah yang curam. Ini juga termasuk praktis teknik pemeliharaan tanah bagi tanah curam contohnya apabila cerun diantara 6 hingga 30 darjah, perkara berikut perlu diikuti: i. ii. iii. iv. v. vi. vii. viii. ix. x. xi. xii. xiii. xiv. xv. xvi. Memendekkan panjang cerun melalui pembinaan teres Menggunakan teres broad-bench di dalam cerun Pembinaan kontor dan perparitan perimeter seperti rajah di bawah Menanam tanaman penutup Pembinaan saliran di dalam bentuk tangga untuk melindungi aliran air semasa hujan lebat Pembinaan saliran Pembinaan lumpur Pembinaan ban penampan atau mengekalkan kewujudan zon penampan sungai Pembinaan perangkap lumpur dan memeriksa tambak Pembinaan saliran dan pembentung mulching Perataan tanah secara beraras untuk meminimakan tanah yang terdedah Perataan tanah semasa cuaca panas untuk mencegah hakisan tanah Meminimakan bercucuk tanam Asas penanaman mengikut kontor Menggunakan mesin ringan semasa operasi tapak

Sumber: Jabatan Pertanian

3-244

Had Sempadan Kampung

Hanya terdapat petempatan orang asli di kawasan utama (core). Bilangan penduduk di kawasan Banding adalah seramai 616 orang dan 1603 orang di kawasan Temenggor dijangkakan pada tahun 2015. Petempatan sedia ada yang terdapat di situ bukan menjadi suatu isu kepada koridor hidupan liar. Had sempadan kampung tidak diperlukan di kawasan utama (core). Di dalam kawasan penampan, iaitu di kawasan barat dan timur koridor (Negeri Kelantan, berdekatan Bandar Jeli), pengembangan kawasan petempatan tidak dibenarkan. Di kawasan penampan (timur), terdapat beberapa bukti wujudnya gajah. Oleh itu, strategi pengurusan petempatan perlu diaplikasikan untuk mencegah konflik gajah-manusia. Zon Penampan

Selain daripada kawasan utama (core), terdapat beberapa zon pengurusan gunatanah yang berbeza di dalam zon penampan. Ia adalah pembangunan eko-pelancongan di Pulau Banding dan kawasan perladangan Felda Bersia Timur di sebelah barat. Di bahagian timur terdapat petempatan bersebelahan dengan Bukit Melintang dan di kawasan tengah koridor pula terdapat petempatan orang asli Banun dan kawasan perladangan. Koridor di dalam zon penampan ini memerlukan pengurusan khas untuk mencegah konflik manusia-hidupan liar. Strategi pengurusan gunatanah yang berbeza perlu dilaksanakan untuk setiap sektor. (rujuk Bahagian 3.5.3 hingga 3.5.5).

Pengwujudan Lintasan Hidupan Liar (Inisiatif Utama) Butiran Infrastruktur

Jalan raya sedia ada adalah Jalan Persekutuan No.4 yang menghubungkan diantara Gerik di Perak ke Jeli di Kelantan. Ia membentuk sebahagian daripada Lebuhraya Timur Barat dan merupakan jalan utama yang menghubungkan bahagian timur dan bahagian barat Semenanjung Malaysia. Isipadu lalulintas di sepanjang Jalan Persekutuan No.4 yang berdasarkan Road Traffic Volume Malaysia 2005 dikeluarkan oleh Unit Perancang Lebuhraya, Kementerian Kerja Raya ditunjukkan seperti Jadual 3.3.21.

3-245

Jadual 3.3.21 : Isipadu dan komposisi lalulintas di Hulu Perak, (Oktober 2005)
Daerah No. Stesen AR801 No Jalan 76 16 Jam 718 6 602 2 294 8.43 621 8 525 5.71 Kereta & Teksi 54.25 Van dan utiliti 10.57 Lori Sederhana 6.79 Lori Berat 2.84 Bas Motosikal

Hulu Perak Hulu Perak Hulu Perak Hulu Perak Hulu Perak

1.97

23.58

AR802

76

45.4

12.54

6.13

2.51

1.68

31.75

AR803

52.12

18.83

9.74

7.39

1.93

9.98

AR804

76

45.64

9.33

7.41

2.22

1.25

34.14

AR805

77

44.35

10.32

3.36

1.58

0.41

39.97

Sumber: Unit Perancang Lebuhraya, 2005

Stesen AR 803 terletak 2.4km dari Bandar Gerik iaitu di sepanjang Lebuhraya Timur Barat. Direkodkan di stesen ini, purata 16 jam kiraan lalulintas adalah 2,948 kenderaan manakala peratus sederhana, lori berat dan van adalah 38% daripada jumlah ini. Jika dibandingkan dengan purata 16 jam isipadu lalulintas dengan lain-lain jalan di dalam Daerah Hulu Perak, didapati Jalan Persekutuan No.4 merupakan kiraan isipadu lalulintas yang terendah di daerah ini. Pertumbuhan lalulintas mengenalpasti trend peningkatan isipadu (dari 1,516 dalam tahun 1996 hingga 2,609 pada tahun 2005). Pertumbuhan lalulintas tahunan ditunjukkan dalam rajah 3.3.37. Walaupun jalan ini pada masa kini tidak kerap digunakan, isipadu lalulintas semakin meningkat dan akan berterusan meningkat pada masa hadapan. Rajah 3.3.37 : Pertumbuhan Lalulintas Tahunan

Annual Traffic Growth at Station AR 803, FR 04 Pertumbuhan Lalulintas Tahunan

Purata 16 hour count
t n u300 3000 o C02500 r u 2000 h 6 250 1 1500 e 01000 g a r 500 e v 200 0 A

0 150 0 100 0 500 0

1994

1996

1998

2000 YEAR TAHUN

2002

2004

2006

3-246

Lain-lain perincian jalan: Jalan Persekutuan No.4 adalah Lebuhraya Timur Barat dan merupakan penghubung utama diantara utara Semenanjung Malaysia dan pantai timur. Jalan ini terdiri dari 2 lorong dengan had laju 90km/jam di kebanyakan kawasan. Lebar jalan adalah kira-kira 3.5m. Bahu jalan tidak diturap. Cerun adalah tinggi dan jalan ini dibina disepanjang tepian bukit dan ini pada kebiasaannya mempunyai bilangan laluan bengkangbengkok yang banyak. Terdapat beberapa lokasi dimana jalan ini melintasi lembah. Namun, beberapa lintasan lembah ini dibina dengan tembok penahan/pembinaan earth fill dan ini sekaligus tidak mampu membenarkan laluan di bahagian bawahnya. Jalan di dalam kawasan PL2 adalah kira-kira 55km panjang iaitu dari Kg.Pendok di Jeli, Kelantan hingga 12km barat Pulau Banding. Zon utama dianggarkan kira-kira 40km panjang. Pada masa hadapan, terdapat perancangan untuk membina laluan keretapi laju dan paip produk petroleum. Lintasan hidupan liar perlu dilaksanakan untuk infrastruktur ini. Carta Alir Rujuk Bahagian 4 (Lampiran 1-garis panduan). Jalan raya terletak di dalam kawasan rangkaian utama dan ini memerlukan penekanan tentang penyediaan lintasan hidupan liar. Jenis Lintasan Hidupan Liar Rujuk Bahagian 4 (Bahagian 2.1 garis panduan). Hidupan liar yang diberi penekanan adalah binatang besar (gajah). Lokasi Lintasan Rujuk Bahagian 4 (Bahagian 2.2 garis panduan). Pada masa kini, tidak terdapat sebarang kajian terperinci tentang lintasan hidupan liar. Namun, WWF sedang menjalankan kajian tentang aktiviti hidupan liar di dalam kawasan ini. Kajian ini akan dapat memberi maklumat terperinci untuk mengenalpasti kawasan yang sesuai untuk lintasan. At grade crossing dengan pemantauan yang bakal dilaksanakan dan pilihan underpass akan dilaksanakan pada masa hadapan. Bentuk Lintasan Hidupan Liar (Rujuk jadual 4.4 garis panduan). Hidupan liar yang diberi penekanan adalah gajah dan lain-lain binatang besar dan jalan raya adalah lebuhraya. Oleh itu, bentuk lintasan binatang yang sesuai: Underpass jambatan dan viaduct. Overpasses 3-247

1)

Berikutan kelemahan kajian terperinci tentang perlakuan hidupan liar, ini akan dilaksanakan kemudian iaitu setelah kajian ini selesai. Rumusan Cadangan Tiga (3) at grade crossing dengan pemantauan dicadangkan memandangkan jumlah trafik masih lagi rendah dan tiada kajian tentang lokasi lintasan pada masa kini (tahap 1). Memandangkan kawasan rangkaian adalah besar, tiga (3) at grade crossing dicadangkan. Lokasi tersebut ditunjukkan dalam rajah 3.3.38, rajah 3.3.39 dan rajah 3.3.40.

Rajah 3.3.38 : Cadangan Lintasan Hidupan Liar, PL2 Kawasan A

3-248

Rajah 3.3.39 : Cadangan Lintasan Hidupan Liar, PL2 Kawasan B

Rajah 3.3.40 : Cadangan Lintasan Hidupan Liar, PL2 Kawasan C

3-249

Underpass Viaduct perlu diambilkira apabila pemantauan dibuat (peringkat 2). Viaduct ini akan menggantikan at grade crossing. Rajah 3.3.41 menunjukkan struktur typical viaduct. i) Komponen Tahap 1 ii) Tiga (3) lokasi at grade crossing Setiap lokasi kira-kira 5km panjang Papan tanda tambahan (jenis gantry) dan tanda amaran akan dipasang Had laju dihadkan kepada 60 km/jam di sepanjang koridor Program pemantauan hidupan liar melebihi jangka masa 5 tahun Pengesahan lokasi lintasan hidupan liar daripada program pemantauan

Komponen Tahap 2 Underpass di lokasi melalui pembinaan viaduct Viaduct 1 Kira-kira 1,000 meter panjang Viaduct 2 Kira-kira 200 meter panjang Viaduct 3 Kira-kira 700 meter panjang Viaduct boleh dilaksanakan sebagai sebahagian daripada program naiktaraf jalan kerana ia akan melibatkan pelurusan jalan. Menamatkan had laju terdahulu iaitu 60 km/jam dan menukarkan kepada 90 km/jam selepas kesemua struktur telah dibuat. Menyediakan tambahan lintasan pembentung untuk hidupan liar yang kecil jika diperlukan.

Rajah 3.3.41 : Lintasan Hidupan Liar jenis Underpass Viaduct di PL2

3-250

Anggaran kos Anggaran kos untuk Tahap 1 dan Tahap 2 ditunjukkan dalam jadual di bawah. Jadual 3.3.22 : Anggaran kos untuk Tahap 1 Perincian 1. Papan tanda jenis gantry di pintu masuk dan mewujudkan at grade crossing 2. Tanda amaran di setiap 500m 3. Pemantauan/perletakan kamera pemantauan untuk kawasan jalan sepanjang 5km 4. Penyelenggaraan kamera pemantauan dan lain-lain kos Jumlah Kecil Tambahan 20% kontigensi Jumlah Tahap 1 Unit/Kos (RM) 100,000 Bilangan 6 Kos (RM) 600,000

2,500 500,000

30 15km

75,000 7,500,000

300,000

5 tahun

1,500,000 9,675,000 1,935,000 11,610,000

Jadual 3.3.23 : Anggaran kos untuk Tahap 2 Perincian A. VIADUCT 1. Struktur Viaduct Viaduct A 5,000 10,000m 2 2,000m2 7,000 m2 6,000m 3 190,000 m2 3 50,000,000 Unit/Kos (RM) Bilangan Kos (RM)

Viaduct B Viaduct C 2. Pengubahsuaian jalan (1km di setiap bahagian viaduct 3. Kerja-kerja perparitan 4. Kerja-kerja landskap (50m di kesua-dua bahagian) 5. Ubahsuai jalan sedia ada

5,000 5,000 500 200,000 5 200,000

10,000,000 35,000,000 3,000,000 600,000 950,000 600,000

3-251

Perincian B) PEMANTAUAN 1. Kamera di bawah viaduct 2. Penyelenggaran dan pelaporan Jumlah Kecil 20% kontigensi Jumlah Tahap 2

Unit/Kos (RM)

Bilangan

Kos (RM)

200,000 200,000

9 5 tahun

1,800,000 1,000,00 102,950,000 20,590,000 123,540,000

Meningkatkan Kapasiti Eko-Pelancongan Membangunkan koridor hidupan liar sebagai satu tarikan pelancongan iaitu di dalam Kompleks Hutan Hujan BelumTemenggor dan membangunkan secara bersepadu dengan cadangan hidupan liar Kenering-Temenggor dan Taman Safari (KTWSP) berdekatan Hutan Simpan Temenggor dan Hutan Simpan Hulu Piah.

Banding dan Kompleks Eko Tasik Temenggor perlu dipromosikan sebagai zon pembangunan pelancongan dan perlu meliputi hanya kawasan yang ditentukan (rujuk pelan rangkaian ekologi). Sebarang kemudahan penginapan yang baru dengan bilik lebih daripada 10 perlu ditempatkan di dalam zon ini atau di Bandar Gerik. Kawasan utama dan zon penampan perlu dizonkan sebagai zon untuk kegunaan pelancong hanya apabila pembangunan pelancongan yang utama tidak digalakkan.

Belum/Temenggor, Perak perlu dipromosikan sebagai kawasan Ekopelancongan Negara Jumbo Trail di mana pelancong dapat melihat hidupan liar di kawasan liar semasa berada di dalam kereta semasa perjalanan di sepanjang Lebuhraya Timur-Barat.

Pemandu yang melalui di sepanjang lebuhraya perlu berhati-hati bahawa mereka sedang melalui kawasan sensitif alam sekitar, sepertimana kebiasaannya bahan-bahan peringatan diletakkan di kawasan rehat Lebuhraya Timur Barat. Papan tanda seperti Lintasan Gajah, sila perlahankan kenderaan mampu meningkatkan kesedaran di kalangan pelancong yang melalui kawasan ini.

Produk pelancongan di dalam radius 50KM yang sesuai dipakejkan bersama adalah seperti: 3-252

Taman Negeri Royal Belum Pulau Banding Dataran Temenggor Tasik Temenggor Gua Gendang Bukit Kendering Kolam Air Panas Gerik Lata Lawin Lata Kala Lata Sg. Hitam Gua Itik/Gendang Kolam Air Panas Pengkalan Hulu Membangunkan infrastruktur/kemudahan eko-pelancongan di dalam kawasan pelancongan atau/dan kawasan penampan di kawasan sekitar berdekatan atau di dalam koridor hidupan liar mengikut kesesuaian seperti: Pusat pelancong di Pulau Banding dan kawasan rehat Lebuhraya Timur-Barat termasuk kawasan tempat letak kenderaan pelancong, kawasan rehat pelancong, papan informasi pelancong, jadual lawatan untuk menentukan kawasan berpotensi melihat hidupan liar. Laluan hutan (jungle treks) dari pusat pelancong ke kawasan pemantauan di dalam kawasan utama Kawasan pemantauan, laluan canopy dan hideaway boleh dicadangkan di dalam jarak 200 hingga 250 meter dari kawasan lintasan yang berpotensi. Membangunkan Bandar Gerik bagi menyediakan lebih (bilangan bilik sedia ada : 247 bilik) dan dengan tahap yang luas dalam kemudahan penginapan. Majlis Daerah Gerik perlu menggalakkan penglibatan penduduk tempatan dari aspek semua jenis aktiviti pelancongan yang berkait dengan perniagaan termasuklah penginapan pelancong, pengangkutan, agensi pelancongan, pemandu pelancong berdaftar, makanan dan minuman, cenderahati dan aktiviti riadah di dalam kawasan Bandar Gerik. Penginapan pelancong yang terbaik perlu dibina di Bandar Gerik bagi mengurangkan impak terhadap kawasan pelancongan Banding/Temenggor. Penduduk yang tinggal di dalam kawasan pembangunan dan zon penampan perlu diberi galakan untuk terlibat di dalam aktiviti ekonomi berteraskan pelancongan seperti membangunkan kemudahan penginapan dan homestay dan melibatkan diri sebagai jurupandu tempatan terlatih. Diantara penduduk kampung yang akan menerima manfaat daripada aktiviti pelancongan di dalam kawasan cadangan rangkaian ini adalah petempatan orang asli seperti RPS Banun, Kg. Semelor, Kg. Sg. Tekam, Kg. Pulau Tujuh dan Kg. Chuweh (Program PERHILITAN). 3-253

Program homestay akan dijalankan oleh JHEOA dan PERHILITAN dengan penglibatan orang asli dalam aktiviti pelancongan. EMKAY juga turut digalakkan untuk memainkan peranan yang penting di dalam menyebarkan manfaat ekonomi dalam pelancongan terhadap penduduk tempatan.

Pulau PERHILITAN di Tasik Banding boleh dipromosikan sebagai pusat latihan bagi jurupandu tempatan dan pihak swasta untuk pelancongan mampan di dalam wilayah ini termasuklah program kesedaran pelancongan di dalam kawasan koridor hidupan liar. Kemudahan di dalam pulau ini perlu dinaiktaraf untuk menampung permintaan dan keperluan penginapan.

Rajah 3.3.42 di bawah menunjukkan keseluruhan pelan pembangunan koridor untuk PL2.

Perhutanan (Termasuk Perhutanan Semula) (Inisiatif Utama) Impak yang rendah dan aktiviti pembalakan terpilih di Hutan Simpan Temenggor boleh diteruskan walaupun kesan besar penebangan hutan di kawasan sepanjang Lebuhraya Timur Barat perlu ditamatkan. Jika kawasan Royal Belum boleh diperluaskan sehingga melintasi lebuhraya untuk memasukkan semua tanah negeri dan bahagian selatan Hutan Simpan Belum, aktiviti pembalakan boleh dihadkan di bahagian selatan kawasan hutan simpan termasuklah Hutan Simpan Temenggor.

3-254

Rajah 3.3.42 : Menunjukkan keseluruhan pembangunan koridor untuk PL2.

Create Underpass Viaduct

Papan tanda dan kawalan had laju

Kawalan Lalu-lintas Pembangunan ekopelancongan dan pusat terjemahan

Pusat Pemeliharaan Hidupan Liar bagi program kesedaran Hidupan Liar

Tasik Temenggor

Royal Belum State Park Cadangan Kampus UPM Puncak Baring Bio D Cadangan Research Taman Herba Cadangan Cawangan Kampus UUM

Tiada perluasan bagi penempatan manusia dalam kawasan koridor Kawalan lalu-lintas dan pemantauan

B A
Kawasan Penampan: Penempatan orang Asli

Cadangan TKPM

Tiada perluasan bagi penempatan manusia dalam kawasan koridor Papan tanda dan kawalan had laju
Kawalan lalu-lintas & pemantauan

Program Homestay Menara Pandang dan kemudahan yang bersesuaian Menara Pandang Kawasan utama diwartakan sebagai hutan yang dilindungi di bawah seksyen 10, Akta Perhutanan Negara
Temenggor Forest Reserve

Mempraktikkan amalan pertanian mampan

Strategi jangka panjang: Memperluaskan Taman Negeri Royal Belum untuk dimasukkan dalam kawasan utama

Tanah Negeri diwartakan sebagai hutan simpan

3-255

f)

Inisiatif Yang Boleh Dilaksanakan

Institusi, sokongan perundangan, penguatkuasaan dan pemantauan, kos dan pembiayaan dan kesedaran, pendidikan dan strategi komunikasi akan dibincangkan di bahagian ini untuk kajian kes PL2. Kos pembangunan, agensi pelaksana dan program kesedaran akan ditunjukkan secara terperinci di dalam setiap sub-bahagian. Kos dan Pembiayaan Kos

Kos langsung berlaku bagi cadangan kerja-kerja infrastruktur untuk PL2. Ini termasuklah kerja-kerja jalan dan perparitan, kerja struktur, landskap, papan tanda, kos pemantauan dan menara tinjau. Kos tidak langsung wujud daripada kos tanah. Kos tanah adalah berdasarkan purata harga pasaran tanah pertanian iaitu berdasarkan Laporan Pasaran Hartanah (2007). Diandaikan bahawa hutan negeri boleh digunakan alternatif lain melalui pengurniaan. Memandangkan harga pasaran tanah pertanian berhubungkait dengan lokasi, tahap kematangan tanaman dan jenis tanaman, nilai tanah hutan diandaikan rendah iaitu serendah 25%. Kos tanah termasuklah semua tanah hutan negeri, tanah berumput dan pokok renek, yang kesemuanya terletak di dalam cadangan rangkaian dan secara idealnya akan dipelihara untuk pelaksanaan lintasan hidupan liar. Anggaran kawasan hutan tanah negeri (23,750 hektar) dan tanah berumput/pokok renek (1,477 hektar) dan keseluruhannya adalah seluas 25,227 hektar. Kos pembangunan keseluruhan adalah dianggarkan sebanyak RM465.1 juta (Rujuk Jadual 3.3.24). Jadual 3.3.24 : Kos Keseluruhan PL2 Kategori Infrastruktur Kos Kerja Jalan dan Perparitan Kerja Struktur Landskap Papan Tanda Jalan Pemantauan dan Penyelenggaraan Menara Tinjau Kontigensi RM 4,200,000 95,600,000 950,000 75,000 11,800,000 300,000 22,525,000

3-256

Kategori Jumlah Kecil Kos Hutan (Imputed) :25,227ha) Negeri (luas

Kos

RM 135,450,000 328,477,865

Kos Hutan Negeri (Kawasan utama & Penampan) Kempen dan kios dengan perisian interaktif Jumlah Kos Pembangunan

Kempen Kesedaran

1,200,000 465,127,865

Nota: 1) Purata harga pasaran tanah : RM 52,083/ha. Laporan Pasaran Hartanah 2007 & 2006 2) Kos infrastruktur diperolehi daripada Bahagian 7.5 3) Kos pembangunan keseluruhan tidak termasuk kos kehilangan hasil tahunan daripada penggunaan kawasan hutan dengan anggaran RM69.6 juta setahun.

Faedah dan Hasil Yang Berpotensi

Faedah utama daripada kawasan rangkaian ini adalah dari segi penyediaan laluan yang selamat untuk hidupan liar, meningkatkan akses hidupan liar ke kompleks hutan yang lebih besar dan seterusnya mewujudkan keadaan persekitaran yang lebih mampan. Ini seterusnya menyumbang terhadap keseluruhan pemeliharaan biodiversiti di dalam negara. Anggaran ini dibuat untuk mengukur potensi rangkaian ini sebagai carbon sink iaitu berdasarkan kawasan yang akan ditukarkan kepada hutan simpan. Dianggarkan kira-kira seluas 25,227 hektar mampu menyimpan sebanyak 2,901,117 metrik tan carbon (berdasarkan penyimpanan carbon 115 metrik tan/hektar). Nilai pasaran semasa dagangan carbon credit di bawah EU carbon market adalah dalam lingkungan US$50 /metrik tan. Pada kadar pertukaran RM3.543 (Bank Negara, November 2008) kepada satu US dolar, pendapatan berpotensi untuk meningkat, jika dagangan dijalankan iaitu akan mencapai RM513.9 juta. Walaubagaimanapun, adalah lebih baik mengambilkira harga pasaran terendah memandangkan terdapat risiko dan halangan di dalam memperolehi persijilan lebih-lebih lagi di dalam keadaan semasa krisis kewangan global yang akan menyebabkan dagangan pada masa hadapan mengalami kesukaran dan mewujudkan keadaan yang tidak menentu dan keadaan berubah-ubah dalam harga carbon. Harga serendah US$30 /metrik tan adalah anggaran yang konservatif dan lebih sesuai digunakan untuk menganggarkan hasil yang berpotensi. Ia akan meningkatkan RM308.4 juta setahun iaitu rendah tetapi masih signifikan jika kawasan tersebut diluluskan untuk carbon trading. Berbanding dengan kos keseluruhan RM465.1 juta, pendapatan tahunan sebanyak RM308.4 juta akan mampu membayar balik dengan kadar segera untuk cadangan koridor dalam masa 2 tahun. 3-257

Sumber Kewangan

Cadangan sumber kewangan utama adalah bajet pembangunan persekutuan melalui pengwujudan program pembangunan ekologi di bawah tabung pembangunan kerajaan Negeri-Persekutuan (multi-state).

Sokongan Institusi, Aspek Perundangan dan Penguatkuasaan Pengurusan Institusi

Kawasan Belum-Temenggor merupakan kawasan koridor kedua paling penting dalam kawasan CFS1. Kawasan ini menganjur dari Grik di Perak hingga ke Jeli di Kelantan iaitu di sepanjang Lebuhraya Timur-Barat. Koridor ini terdiri daripada 2 koridor yang dipisahkan oleh Zon Ekopelancongan Pulau Banding. Koridor ini dibentuk sebagai koridor ekologi dan KSAS di bawah Rancangan Fizikal Negara (RFN) yang seterusnya akan mengambilkira Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan bagi kawasan tersebut. Koridor ini adalah rangkaian utama yang kedua terpenting selepas Sg. Yu dalam kawasan CFS1. Usaha pemeliharaan ekologi dalam kawasan ini akan melibatkan penglibatan di peringkat antarabangsa dan perlu diambilkira sebagai Projek Demonstrasi Negara di bawah komitmen Malaysia terhadap CBD. Pelan pengurusan dan pelaksanaan terperinci perlu dibuat terhadap koridor ekologi ini. Ini boleh dimulakan oleh JPBD dengan kerjasama agensi pemeliharaan utama seperti Jabatan Perhutanan dan Perbadanan Pembangunan Taman Negeri Perak. Ia juga berkemungkinan untuk menyediakan pelan terperinci iaitu Rancangan Kawasan Khas (jenis pengurusan dan pemeliharaan) di bawah Seksyen 16B, Akta 172. Agensi pelaksana utama terhadap inisiatif yang telah dikenalpasti di dalam pelan induk akan melibatkan Jabatan Perhutanan, Jabatan Perhilitan, JKR, JPS, PTG, Perbadanan Taman Negeri dan pemaju tanah utama seperti Emkay Land yang memiliki Pulau Banding dan Eco Resort di situ. Strategi pelaksanaan segera adalah untuk mewartakan semua tanah negeri di dalam kawasan utama (core area) sebagai hutan perlindungan di bawah s10, Akta Perhutanan Negara. Strategi jangka panjang akan melibatkan perluasan kawasan Taman Negeri Royal Belum sehingga beberapa kawasan di dalam koridor ini. Inisiatif CSR akan dimulakan dengan badan korporat utama di kawasan ini termasuklah Kumpulan Emkay dalam menghasilkan program pengurusan dan pelaksanaan untuk koridor ini. Pengurusan institusi utama yang berkait dengan koridor Belum-Temenggor ini ditunjukkan dalam Jadual 3.3.25. Penglibatan masyarakat dan program peningkatan kesedaran adalah penting untuk menjayakan pelaksanaan koridor ini terutamanya di kalangan 3-258

penduduk tempatan dan masyarakat orang asli khususnya di dalam mewujudkan program latihan untuk penunjuk arah (eco tourist guides) dan penglibatan di dalam program pemantauan dan pengawasan. Jadual 3.3.25 : Pengurusan Institusi di dalam Koridor Ekologi BelumTemenggor Penyediaan pelan terperinci yang sepatutnya termasuk kedua-dua pelan pembangunan fizikal dan pelan pengurusan dan pelaksanaan JPBD dengan kerjasama agensi pemeliharaan utama seperti Jabatan Perhutanan, Perbadanan Pembangunan Taman Negeri Perak, Jabatan Perhilitan dan NGO terutamanya WWF dan MNS. Ini boleh dijalankan sebagai RKK di bawah seksyen 16, Akta 172 1. Jabatan Perhutanan 2. Jabatan Perhilitan 3. Pihak Berkuasa Perancangan Tempatan Hulu Perak 4. Pengarah JPBD Negeri 5. JKR 6. JPS 7. Pengarah PTG 8. Perbadanan Taman Negeri Perak 9. Pemaju tanah utama di kawasan tersebut seperti MK Lands 1. Jabatan Perhutanan 2. Pengarah PTG 3. JPBD 4. Pihak Berkuasa Perancangan Tempatan Hulu Perak dan Jeli 1. Jabatan Perhilitan 2. Jabatan Perhutanan 3. NGO termasuk WWF dan MNS 4. Penduduk tempatan dan masyarakat orang asli 1. Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2. JPBD 3. Jabatan Perhilitan 4. Universiti 5. NGO 6. Majlis Tindakan Pelancongan Negeri 7. Pusat Penyelidikan Hutan Pulau Banding

Agensi pelaksana utama

Undang-undang dan peraturan

Pemantauan dan Pengawasan

Pendidikan, Penyelidikan dan Publisiti

3-259

Implikasi Perundangan

Strategi pelaksanaan utama yang telah dikenalpasti di dalam pelan akan disokong oleh perundangan. Semua hutan tanah negeri dan kawasan shrub di dalam kawasan utama dalam koridor perlu diwartakan sebagai Hutan Perlindungan di bawah s10, Akta Perhutanan Negara. Tiada pengurniaan tanah untuk pembangunan dibenarkan di dalam kawasan utama ini. Beberapa tanah persendirian di dalam kawasan utama perlu dibuat pengambilan di bawah Akta Pengambilan Balik Tanah atau dibeli di dalam pasaran terbuka. Namun, ia tidak melibatkan kawasan yang besar di dalam koridor ini. Strategi jangka panjang akan melibatkan perluasan kawasan Taman Negeri Royal Belum sehingga beberapa kawasan di dalam koridor ini (Lihat jadual 3.3.26). Jadual 3.3.26 : Strategi Utama Strategi Utama Mewartakan semua hutan tanah negeri dan tanah shrub dalam kawasan utama (core) sebagai Hutan Perlindungan (Perlindungan hidupan liar) Tiada lagi pengurniaan tanah untuk pembangunan (pertanian, bangunan & petempatan) dibenarkan di dalam kawasan utama ini. Membatalkan sebarang pemberian tanah untuk agensi negeri di dalam kawasan utama termasuk projek TKPM di sepanjang koridor. Membuat pengambilan balik tanah terhadap tanah persendirian di dalam kawasan utama dan mewartakan sebagai Hutan Perlindungan di bawah Akta Perhutanan atau memeliharanya sebagai kawasan ekologi di bawah s62 KTN. Strategi jangka panjang akan melibatkan perluasan kawasan Taman Negeri Royal Belum sehingga beberapa kawasan utama (core) di dalam koridor ini. Mewujudkan Rizab Riparian di kawasan sungai di dalam koridor. Undang-undang berkaitan untuk diaplikasi S10, Akta Perhutanan Negara, Enakmen Perhutanan Perak

Kanun Tanah Negara

Kanun Tanah Negara

Akta Pengambilan Balik Tanah 1960, Kanun Tanah Negara, Akta Perhutanan Negara

Enakmen Perbadanan Negeri Perak 2001

Taman

Kanun Tanah Negara, Akta Air 1920

3-260

Penguatkuasaan dan Pemantauan

Penguatkuasaan dan pemantauan akan dilaksanakan oleh agensi utama yang mempunyai peruntukan undang-undang untuk berbuat demikian. Ini melibatkan Jabatan Perhutanan, Pengarah Pejabat Tanah dan Galian dan Pihak Berkuasa Perancang Tempatan untuk kawasan tersebut. Walaupun kawasan koridor ini bukan merupakan kawasan rizab hidupan liar atau pusat perlindungan, Jabatan Perhilitan mempunyai kuasa di bawah Akta Hidupan Liar untuk bertindak terhadap pemburuan spesis binatang yang terancam

Kesedaran, Pendidikan dan Komunikasi

Sebagai salah satu usaha negara, projek Central Forest Spine ini memerlukan publisiti dibuat untuk mempromosikan objektifnya ke arah melindungi biodiversiti. Kawasan rangkaian Belum-Temenggor mewakili pilihan terbaik bagi menjayakan kajian CFS ini. Dua dokumen utama telah mengesahkan kepentingannya sebagai keutamaan untuk pemeliharaan. Rancangan Fizikal Negara telah menyenaraikan kawasan Belum-Temenggor sebagai Kawasan Sensitif Alam Sekitar dan Pelan Tindakan Harimau Negara pula telah mengenalpasti kawasan ini sebagai kawasan terpenting bagi habitat harimau. Matlamat keseluruhan bagi pengwujudan rangkaian ekologi ini adalah untuk mengekalkan kesinambungan diantara Taman Negeri Royal Belum dan juga Banjaran Utama. Dalam kejadian dimana gajah selalu dilihat melintas, ia adalah luar biasa apabila terdapat jalan utama yang melalui kawasan yang mempunyai habitat mamalia yang besar. Secara ringkasnya, Lebuhraya Timur-Barat sememangnya merupakan jalan hutan. Rangkaian ekologi yang diwujudkan di sepanjang lebuhraya menawarkan peluang kepada pelancong dan pengembara untuk menikmati keadaan hidupan liar secara yang lebih unik. Kerisauan utama berkaitan dengan pembangunan di sepanjang lebuhraya adalah wujudnya keadaan pembangunan tidak sesuai dengan konsep pengekalan alam semulajadi dan eko-pelancongan. Ini termasuklah kawasan perladangan dan beberapa projek pertanian lain, landasan keretapi dan infrastuktur laluan paip serta masalah berkaitan pemburuan di kawasan ini: Sebagai rangkaian ekologi utama, keutamaan perlu dititikberatkan di dalam memastikan agensi kerajaan memahami tentang implikasi pengurniaan tanah dan perkembangan habitat pada masa depan. Bagi mengekalkan integriti keseluruhan habitat melalui perluasan sempadan Taman Negeri Royal Belum dan lain-lain hutan simpan, penyelarasan perlu dibuat dengan Jabatan Perhutanan.

3-261

Sebagai inisiatif utama dalam aspek pemeliharaan, kelebihan atau faedah dalam pelancongan perlulah melebihi aktiviti pertanian. Ini memerlukan perancangan yang rapi oleh pihak berkuasa tempatan. Keadaan semasa kawasan yang merupakan kawasan ekopelancongan dan lain-lain aktiviti berkaitan pelancongan, agensi pelancongan perlu menyediakan program promosi yang bersesuaian yang tidak menganggu populasi mamalia besar. Sebagaimana kawasan rangkaian koridor ini terletak dalam lokasi mudah diakses, usaha meningkatkan kesedaran awam perlu difokuskan terhadap pendidikan alam sekitar dan pelancongan yang selaras dengan objektif kajian. Kaedah komunikasi dan kesedaran yang berikut adalah diperlukan sebagai tindakan agensi utama yang berkepentingan:

1)

Laman Web JPBD-CFS Pelaksanaan kajian CFS memerlukan penyaluran maklumat diberikan terhadap pelbagai agensi dan organisasi. Laman web menyediakan sumber maklumat utama untuk mencapai objektif, matlamat dan peranan semua pihak di dalam menuju tindakan yang positif. Kajian kes, ringkasan fakta, pelan koridor dan brosur yang boleh dimuat turun mengikut pelbagai sektor (seperti perhutanan dan pelancongan) adalah untuk meningkatkan kesedaran di kalangan pihak yang berpotensi. Ini juga adalah pilihan terbaik untuk orang awam mengetahui keadaan semasa terkini dan program berkaitan. Pusat Maklumat - Kemudahan dalaman untuk mempamerkan keadaan semasa biodiversiti yang menakjubkan perlu diwujudkan di Pulau Banding memandangkan ia merupakan pintu masuk utama untuk aktiviti pelancongan. Pusat ini boleh menawarkan maklumat tentang sejarah alam semulajadi dan pakej pelancongan tempatan, mempromosi keseluruhan pakej kajian CFS kepada pelancong dan dijadikan tempat yang aktif dalam aspek pembelajaran dengan persembahan audio-visual dan pakej istimewa pelajar sekolah. Pusat ini mampu menawarkan aktiviti pelancongan tetapi bukan menyaingi pusat pelancongan sediada. Kiosk maklumat Penglibatan dengan masyarakat di kawasan koridor merupakan langkah pertama untuk pemahaman konsep rangkaian ekologi dan fungsinya. Kiosk maklumat yang terletak di kawasan yang mempunyai kemudahan boleh memberi kesedaran. Koridor Belum-Temenggor patut diberi beberapa kiosk untuk meningkatkan pelancong ke Pulau Banding. Papan Tanda Keselamatan Hidupan Liar - Keutamaan patut diberikan terhadap keselamatan binatang dan pemandu kenderaan di koridor ini. Program kesedaran papan tanda keselamatan yang berkesan memberikan beberapa faedah:

2)

3)

4)

3-262

Kepentingan untuk habitat di sekeliling\ Penekanan terhadap lintasan hidupan liar Kesedaran untuk mengelak konflik binatang dan peringatan untuk tindakan perlakuan tertentu dan had laju yang selamat. Jabatan Pengangkutan Jalan dan Jabatan Perhilitan perlu bertanggungjawab untuk membangunkan siri tanda attention getting yang menggambarkan keselamatan diutamakan dan memberikan maklumat yang positif kepada pengguna jalan raya.

5)

Kempen koridor - Projek khas dan program khusus diperlukan untuk menawarkan kepelbagaian alam semulajadi yang terdapat di Belum-Temenggor dan kawasan koridor. Kawasan koridor perlu diambilkira untuk pelancaran rasmi bagi keseluruhan projek CFS dan mempelbagaikan aktiviti kesedaran: Pelancaran rasmi CFS - Selari dengan Hari Biodiversiti Sedunia atau hari promosi yang lain, pelancaran rasmi projek CFS mampu memberikan kesedaran tentang rangkaian ekologi dan koridor kepada orang awam dan lain-lain pihak berkepentingan. Fokus terhadap biodiversiti mampu mencapai matlamat kepentingan tindakan CFS di peringkat negara dan antarabangsa mengenai usaha negara ke arah pemeliharaan. Projek Kerjasama NGO - NGO seperti WWF, MNS dan MYCAT merupakan agensi yang penting untuk menyokong dan membantu Jabatan Perhilitan dan agensi lain untuk memahami tentang pergerakan binatang dan menyediakan aktiviti pendidikan alam sekitar. Jelajah Media - Meningkatkan penglibatan aktif media terutamanya dalam keperluan mewujudkan jelajah media untuk menunjukkan objektif pemeliharaan dalam CFS, melawat lintasan kawasan koridor yang kritikal dan meningkatkan kesedaran awam tentang peranan untuk mengelak konflik hidupan liar dan manusia serta menghargai usaha penyediaan projek ini. Inisiatif Eko-pelancongan - Belum-Temenggor pada masa kini adalah aktif dari segi jelajah eko-pelancongan di kawasan Taman Negeri Royal Belum dan Tasik Temenggor. Namun, peningkatan aksessibiliti di dalam kawasan utama dan penampan koridor memberikan peluang untuk mewujudkan perjalanan hari dan laluan trek pendek ke dalam kawasan hutan. Pendekatan terhadap komuniti - Perdagangan haram hidupan liar, pemburuan dan permintaan daging hidupan liar merupakan masalah yang berkait dengan masyarakat di dalam dan sekeliling kawasan koridor. Penganjuran program khusus dengan sekolah dan lain-lain

3-263

kumpulan sivik (seperti MYCAT dan WCS) mampu mencapai kumpulan sasaran secara langsung. Perayaan Sempadan Biodiversiti - Walaupun wujud isu politik di sekitar sempadan Thai-Malaysia, masih terdapat peluang untuk mewujudkan program yang menunjukkan usaha pemeliharaan bagi kedua-dua kawasan sempadan termasuk Belum-Temenggor dan Taman Hala Bala dan Bang Lang. Pihak berkuasa pelancongan (seperti Kementerian Pelancongan dan Pihak Berkuasa Pelancongan Thailand) perlu menganjurkan perayaan dengan aktiviti ekopelancongan di dalam semua kawasan ini dan lain-lain aktiviti memandangkan keseluruhan kawasan ini merupakan kawasan terbesar yang dilindungi di Semenanjung Malaysia. Melalui peranan masyarakat tempatan sebagai pelaksana aktiviti pelancongan tersebut, ekonomi tahunan penduduk tempatan akan dapat ditingkatkan.

3-264

3)

RANGKAIAN SEKUNDER 2 (SL2) - REZAB HIDUPAN LIAR KRAU HUTAN SIMPAN BENCAH HUTAN SIMPAN SOM HUTAN SIMPAN YONG

a)

Pendahuluan

Dahulunya, kelompok hutan Krau (terletak di dalam kompleks Hutan Benom) dihubungkan dengan Hutan Taman Negara di bahagian barat laut dan kompleks hutan utama di bahagian barat, kini ia telah menjadi unit yang berasingan, terpisah daripada kelompok hutan yang lain, akibat aktiviti pembukaan tanah untuk tanaman kelapa sawit. Sekiranya Rezab Hidupan Liar Krau diuruskan sebagai satu kawasan hutan yang berasingan, nilai biodiversiti hutan tersebut akan menurun seperti berkurangnya jumlah hidupan liar mamalia seperti harimau dan gajah. Adalah terlalu mahal ataupun terlalu lewat untuk mengekalkan hubungan hutan fizikal dari rezab hidupan liar ini ke Taman Negara. Namun demikian, kadar kehilangan spesis dan penurunan nilai biodiversiti masih boleh dikurangkan dengan mewujudkan functional biological corridor di bahagian timur laut Taman Negara. Melalui cara ini, hidupan liar (tidak termasuk mamalia besar) dan tumbuh-tumbuhan dapat diperluaskan di antara kedua-dua kompleks hutan ini (melalui pendekatan stepping-stone). Pada ketika ini, ianya terasing daripada Taman Negara melalui beberapa matriks guna tanah yang berlainan, iaitu dua buah jalanraya, sebuah laluan keretapi, penempatan-penempatan dan juga ladang getah dan kelapa sawit. Tiga buah kelompok hutan-hutan kecil (HS Som, HS Kerambit dan HS Benchah) yang terletak di dalam matriks ini boleh dikekalkan sebagai stepping-stone, dengan koridor hutan riparian yang menghubungkannya. Rujuk Rajah 3.3.43 bagi litupan tanah sediada untuk Koridor SL2.

b)

Objektif, Matlamat Dan Penunjuk Prestasi Utama

Objektif

Untuk mewujudkan dan mengekalkan kelompok-kelompok hutan stepping stones dan koridor riparian di antara kelompok Hutan Krau dan Taman Negara. Untuk memastikan laluan yang selamat bagi hidupan liar merentasi koridor ini.

3-265

Sasaran Sasaran umum adalah untuk meningkatkan aspek-aspek kepenggunaan koridor ini seperti contoh dari segi penggunaannya oleh hidupan liar. Oleh yang demikian, sasaran adalah: Meningkatkan penggunaan koridor oleh hidupan liar Mengurangkan kadar kematian hidupan liar (yang disebabkan oleh pemburuan haram dan kemalangan jalanraya) 3.3.43 : Litupan Tanah Sedia Ada

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Penunjuk Prestasi Utama (KPI) Penunjuk Prestasi Utama (KPI) digunakan untuk mengukur keberkesanan rangkaian ini bagi mencapai sasaran yang telah ditentukan. Ianya merangkumi kriteria biologi yang berhubungkait dengan populasi spesis yang terkandung di dalam rangkaian tersebut serta habitat-habitat yang berdekatan, dan juga laluan selamat bagi spesis-spesis haiwan ini merentasi koridor ( terutamanya merentasi lintasan hidupan liar spesifik).

3-266

Untuk mengenalpasti perubahan dan tren, kaji selidik awal adalah diperlukan bagi menentukan asas bagi semua KPI (Rujuk Jadual 3.3.27). Jadual 3.3.27 : KPI bagi mencapai Fungsi Rangkaian KPI Kriteria Populasi spesis mamalia kecil dan burung di dalam rangkaian tersebut dan habitat yang berhampiran. Survey Method/ Methologi Kaji Selidik Program perangkap berkamera Kaji selidik kehadiran haiwan Program bancian dan pemantauan burung Kaji selidik biodiversiti

Populasi spesies utama

Dalam rangkaian Habitat yang berhampiran (Taman Negara dan kelompok Hutan Krau)

Status umum biodiversiti (pengkayaan dan peningkatan spesis) Merakam dan memantau haiwan menggunakan struktur lintasan spesifik hidupan liar (bilangan dan diversiti spesis) dan masa serta kekerapan penggunaan Bilangan kematian jalanraya di koridor

Kegunaan struktur lintasan hidupan liar

Program perangkap berkamera Kaji selidik kehadiran haiwan

Memantau corak kematian jalanraya yang berlaku di dalam koridor. Memantau konflik manusia-gajah

Konflik manusiahidupan liar

Bilangan gajah yang menceroboh ke dalam kawasan ladang dan kampong yang berhampiran Keberkesanan penguatkuasaan menghindar pemburuan haram

Kaji selidik kewujudan pemburuan haram

Nota : * Untuk mengenalpasti perubahan dan tren, kaji selidik awal adalah diperlukan bagi menentukan asas bagi semua KPI

3-267

c)

Profil Koridor

Fizikal dan Guna Tanah Seksyen ini menyediakan maklumat tentang latar belakang fizikal dan guna tanah SL2: Rezab Hidupan Liar Krau Hutan Simpan Bencah Hutan Simpan Som Hutan Simpan Yong (SL2) dan kawasan di sekitarnya (Mukim Jerantut dan Lipis) bagi membantu pembentukan rangkaian ekologi, dan langkahlangkah pencegahan yang bersesuaian, bagi menghubungkan kelompok hutan yang telah dikenalpasti. Ini akan mewujudkan profil fizikal rangkaian ekologi dari segi lokasi dan saiz, terrain, tanah tanih, sungai dan guna tanah.

Lokasi dan Saiz

Koridor ekologi SL2: Rezab Hidupan Liar Krau Hutan Simpan Bencah Hutan Simpan Som Hutan Simpan Yong berkeluasan 20km panjang dan 40 km lebar di dalam hutan. Ia merangkumi kawasan kecil berkeluasan dalam anggaran 16187km2 atau 161.87 hektar. Ia terletak di dalam daerah Jerantut dan Lipis lebih kurang 15 minit perjalanan dari Jerantut dan 30 minit perjalanan dari pekan Kuala Lipis. Ia bertempat di sepanjang di Jalan Persekutuan 64 menghubungkan pekan Jerantut dan Lipis (Rajah 3.3.44). Di koridor tersebut terdapat HS Som, HS Kerambit dan HS Ulu Mas, yang mana merupakan bahagian utama Rezab Hidupan Liar Krau; dan HS yang terletak di luar koridor ini adalah Hutan Simpan Yong dan Rezab Hutan Krau. Habitat-habitat semulajadi hutan ini menyokong kepelbagaian diversiti spesis mamalia dan burung. Telah didapati terdapat banyak mamalia kecil terutamanya kucing hutan bergerak di antara HS Yong dan HS Som. Walau bagaimanapun, Jalan Persekutuan 64 tidak akan berfungsi sebagai penghadang kepada pergerakan hidupan liar jika tiada pelebaran jalanraya dibuat di koridor ini.

Bentuk Muka Bumi (Terrain)

Kebanyakan Koridor SL2 ini dan kawasan di sekitarnya bercirikan tanah bukit dan tanah bukit bercerun di kebanyakan kawasan. Ketinggian lereng adalah pelbagai iaitu dari 0 m kepada 300 m di atas paras laut. Secara topografi, Koridor SL2 ini terdiri dari 89.29 peratus tanah rendah (lebih rendah dari 150m), dan 10.71 peratus tanah bukit serta tiada tanah tinggi (di atas paras 300m) seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 3.3.28. Rangkaian hidupan liar dan ekologi yang dicadangkan perlulah terletak pada kedua-dua kawasan tanah rendah dan tanah tinggi bagi memenuhi keperluan penambahan lebih banyak spesis flora dan fauna. (Rujuk Rajah 3.3.45).

3-268

Jadual 3.3.28 : Kawasan dan Peratusan Terrain SL2 Ketinggian Penjelasan Hektar Km2 0m - 150m 150m - 300m JUMLAH
Sumber : RFN

% 89.29 10.71 100.00

Tanah Rendah Tanah Tinggi

14,453.61 1,733.79 16,187.40

144.54 17.34 161.87

3.3.44 : Pelan Lokasi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-269

Dari segi kecerunan, sebahagian besar Koridor SL2 didominasi oleh tanah bercerun yang kurang dari 200 seperti yang terdapat pada Jadual 3.3.29. Koridor SL2 menekankan lokasi bercerun dengan pelbagai kecuraman. Kawasan-kawasan ini lebih sesuai diusulkan sebagai rangkaian ekologi memandangkan kawasan berlereng yang kurang curam ini adalah lebih bersesuaian untuk pergerakan hidupan liar dengan membina viaduct semulajadi. Jadual 3.3.29 : Kawasan dan Peratusan Kecerunan SL2 Darjah Hektar Km2 0 To 11.9 12 To 19.9 20 To 24.9 Above 25 Jumlah
Sumber : RFN

% 37.24 52.43 2.95 7.37 100.00

6,029.00 8,487.52 477.30 1,193.62 16,187.44

60.29 84.88 4.77 11.94 161.87

Rajah 3.3.45 : Kecerunan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-270

Klasifikasi Kesesuaian Tanah-tanih

Tanah-tanih memberikan asas fizikal bagi pembangunan tanah. Oleh itu, pengetahuan tentang potensi dan had jenis-jenis tanah-tanih adalah penting untuk menilai keupayaan penghasilan tanaman ataupun apabila mempertimbangkan pembinaan bangunan, infrastruktur atau pun mendapatkan tanah bagi tujuan penanaman semula hutan serta koridor hidupan liar. Aktiviti pertanian tidak sesuai dijalankan menggunakan tanahtanih yang mempunyai kadar penyerapan yang kurang baik, penyerapan yang lambat, banjir, tanah-tanih yang sentiasa lembap, cerun yang curam dan subsidence. Kawasan-kawasan ini yang telah dikenalpasti sebagai kurang produktif untuk digunakan sebagai pengeluaran tanaman pertanian boleh diusul dan dikekalkan sebagai koridor hutan yang bertindak sebagai laluan hidupan liar dan juga sebagai rangkaian ekologi. (Rujuk Jadual 3.3.30) Jadual 3.3.30 : Kawasan Kelas Kesesuaian Tanah-tanih Di Koridor SL2 Kelas Tanah Kelas 2 Kelas 3 Kelas 4 Kelas 5 Jumlah
Nota: Kelas I

Hektar 6,761.07 872.92 4,105.85 4,438.48 16,178.32

Km2 67.61 8.73 41.06 44.38 161.78

% 41.79 5.40 25.38 27.43 100.00

Tanah-tanih yang tidak dihadkan untuk pembangunan pertanian. Kelas II Tanah-tanih dengan beberapa had minor untuk pembangunan pertanian. Ia boleh menampung berbagai-bagai jenis tanamtanaman. Kelas III Tanah-tanih dengan satu had serius untuk pembangunan pertanian. Ia menampung tanam-tanaman dalam kepelbagaian yang terhad. Kelas IV Tanah-tanih dengan lebih dari satu had serius untuk pembangunan pertanian. Ia hanya sedikit sesuai untukkegunaan
tanam-tanaman.

Kelas V Tanah-tanih dengan lebih dari satu had serius untuk pembangunan pertanian. Kumpulan ini tidak sesuai untuk digunakan untuk sebarang tanam-tanaman.

Analisis kelas tanah-tanih ini menunjukkan kesesuaian tanah bagi pembangunan pertanian. Kebanyakan tanah-tanih (41.79%) di dalam SL2 adalah dari Kelas II yang mempunyai beberapa had minor untuk pembangunan pertanian. Ia boleh menampung berbagai-bagai jenis tanamtanaman. Selain itu terdapat sebahagian jenis tanah-tanih (25.38%) berada 3-271

dalam Kelas IV yang hanya sedikit sesuai untuk kegunaan tanam-tanaman. Sebahagian tanah-tanih lagi (27.43%) di dalam Kelas V iaitu yang mempunyai lebih dari satu had serius untuk pembangunan pertanian dan tanah-tanih dari kelas ini tidak sesuai untuk sebarang tanaman (Rajah 3.3.46). Rajah 3.3.46 : Tanah Tanih

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sungai

Sungai utama yang mengairi kawasan ini adalah Sg. Jelai dari Bukit Bentung yang menghala ke timur di sepanjang sempadan utara Koridor SL2 (Rajah 3.3.47). Tiga buah sungai iaitu Sg. Som, Sg. Ceka dan Sg. Sepan mengalir dari utara ke selatan bermula dari Sg. Tanun. Jalanraya Lipis-Jerantut merentasi Sungai Ceka iaitu sungai yang mengalir di bawah jalanraya tersebut terletak kira-kira di bahagian tengah Koridor SL2. Berikutan dengan ini, ia mewujudkan sebuah kawasan yang berpotensi tinggi bagi membentuk rangkaian ekologi dengan persekitaran riparian untuk haiwan bergerak dari utara (HS Yong) ke selatan (Rezab Hidupan Liar Krau). Bukan sahaja koridor sungai riparian akan berfungsi dengan efektif 3-272

sebagai laluan semulajadi bagi pergerakan hidupan liar, malah ia tidak akan membabitkan pembinaan struktur lintasan fizikal yang mahal seperti viaduct. Kawasan-kawasan ini masih mempunyai persekitaran riparian untuk kegunaan hidupan liar. Selain dari itu, sekiranya terdapat sesetengah tumpuan perhubungan dilihat sebagai sangat kritikal bagi membentuk sebuah kawasan hutan berhampiran, analisa yang selanjutnya perlu dijalankan untuk memastikan kawasan riparian tersebut masih boleh dikekalkan.

Guna Tanah

Terdapat penempatan manusia di dalam dan di sekitar Koridor SL2 yang telah dicadangkan dan ianya bergantung penuh atas sumber tambah-nilai yang rendah dan aktiviti ekonomi berasaskan pertanian (seperti pertanian, ekopelancongan dan pembalakan). Di dalam Koridor SL2 ini, guna tanah utama adalah perhutanan yang mewakili 77.24% kawasan ini, seperti yang tergambar di dalam Rajah 3.3.48 dan Jadual 3.3.31. Hutan tersebut terbahagi oleh Jalanraya Persekutuan 64 dengan anggaran lebih kurang 800 meter penempatan manusia (kampungkampung) dan pokok-pokok renek/semak yang menyusuri di sepanjangnya di kedua-dua bahagian. Kawasan pokok-pokok renek/semak terdiri dari 3.33% dan ianya boleh dijadikan kawasan hutan untuk tujuan perhubungan. Terdapat beberapa ladang pertanian getah dan kelapa sawit yang dimiliki oleh milikan kecil di dalam koridor tersebut. Jadual 3.3.31 : Guna tanah Sediada 2006 Bagi Koridor SL2 RFN Kawasan tepu bina Tanah yang dibersihkan Hutan Kawasan berumput Kelapa sawit Lain-lain pertanian Padi Getah Pokok renek/semak-samun Badan Air paya JUMLAH
Sumber: RFN

Hektar 94.36 71.70 12,503.25 67.61 440.16 433.09 17.77 1,848.25 539.03 158.21 13.96 16,187.39

Km2 0.94 0.72 125.03 0.68 4.40 4.33 0.18 18.48 5.39 1.58 0.14 161.87

% 0.58 0.44 77.24 0.42 2.72 2.68 0.11 11.42 3.33 0.98 0.09 100.00

3-273

Pekan terhampir dari Koridor SL2 adalah Jerantut dengan jumlah penduduk 10,425 orang terletak 5 km ke timur, dan Lipis dengan jumlah penduduk 3,611 orang terletak dari bahagian kiri ke tengah koridor. Memandangkan kawasan yang dibina meliputi sebahagian besar Koridor SL2, ianya padat di bahagian tengah dan dengan itu akan mempengaruhi lokasi dan jenis kemudahan lintasan hidupan liar serta langkah-langkah pencegahan yang akan diambil bagi melindungi keselamatan penduduk.

Rajah 3.3.47 : Pelan Hidrologi

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-274

Rajah 3.3.48 : Guna tanah (SL2)

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Biologi

Hutan Dengan Nilai Berpelindungan Tinggi

Semua hutan semulajadi sediada mempunyai nilai berpelindungan tinggi dari segi kedudukannya yang hampir dengan Rezab Hidupan Liar Krau dan juga habitat tambahannya yang tersedia bagi haiwan-haiwan yang tinggal dalam lingkungan kawasan ini. Sebagai tambahan, hutan dipterocarp tanah rendah adalah ekosistem yang terancam termasuklah bilangan spesis yang agak banyak yang tidak diwakili di dalam jaringan kawasan yang dilindungi sediada (Rajah 3.3.49).

Habitat Hidupan Liar

Diwujudkan pada tahun 1923, Rezab Hidupan Liar Krau adalah kawasan yang dilindungi yang penting bukan sahaja bagi pemeliharaan biodiversiti di Semenanjung, dan juga sebagai sumber penting air bersih bagi negeri Pahang, malah ianya adalah berguna untuk penyelidikan saintifik dan 3-275

pendidikan pemeliharaan alam semulajadi. Dengan kawasan berkeluasan lebih kurang 62,395 hektar, ia terdiri dari beberapa jenis habitat yang pelbagai: kawasan sungai, tanah rendah, hutan dipterocarp montane bukit dan tanah rendah motane tinggi (Hutan Oak Laurel dan Ericaceous). Kebanyakan topografi umumnya adalah berbukit serta tanah rendah yang rata, dan sesetangahnya adalah berpaya. Kebanyakan kawasan berkedudukan rendah didapati di bahagian selatan dan tengah sementara bahagian bergunung, yang juga mempunyai gunung keempat tertinggi di Semenanjung Malaysia (Gunung Benom), adalah terletak di bahagian barat laut. Ia disempadani oleh Sungai Teris di kawasan barat daya dan Sungai Terboi serta Sungai Krau di bahagian timur laut. Sebanyak 115 spesis mamalia telah direkodkan didapati di hutan tanah rendah. Ia dikenali terutamanya kerana kaya dengan fauna primate dengan tujuh dari sepuluh spesis didapati di Semenanjung Malaysia. Rezab hidupan liar ini juga memiliki lebih dari 330 spesis burung, lebih kurang 150 spesis amfibia dan reptilia dan 70 spesis ikan. Habitat yang pelbagai ini telah dan masih lagi merupakan pusat pengajian penyelidikan saintifik yang sangat bernilai, menghasilkan pelbagai maklumat lengkap dengan aspek ekologi yang lain. Projek usahasama 3 tahun (Pengurusan Rezab Hidupan Liar Krau, Pembangunan Kapasiti Bangunan danSumber Manusia) di antara kerajaan Malaysia dan Denmark (melalui MOSTI dan DANCED) pada tahun 2001 telah menghasilkan rancangan pengurusan bagi rezab hidupan liar (Rancangan Pengurusan Bagi Rezab Hidupan Liar Krau 2001-2006). Pada asalnya ia berhubung dengan rangkaian hutan Taman Negara melalui koridor biologikal semulajadi di bahagian timur laut, kini ianya terasing oleh sebuah jalanraya yang dibina lebih kurang 30 tahun dahulu di kawasan kritikal rangkaian ini. Jalanraya ini juga telah memberi ruang kepada pembukaan tanah baru untuk tujuan aktiviti manusia dan dengan itu sebahagian daripada kawasan ini telah dibersihkan pada tahun 1971 untuk penempatan kampung. Sekiranya ianya diuruskan sebagai unit yang berasingan, nilai biodiversiti di kawasan rezab ini akan berkurangan, seperti kekurangan ataupun kehilangan spesis mamalia besar yang tertentu (cth harimau, gajah dan lain-lain). Adalah terlalu mahal ataupun terlalu lewat bagi kerajaan negeri untuk memulihara tanah yang telah lama terbiar serta untuk mengembalikan semula hubungan hutan fizikal daripada rezab hidupan liar ke Taman Negara. Walau bagaimanapun, masih terdapat kemungkinan untuk sesetengah penglibatan pengurusan diaplikasikan bagi mengurangkan kadar kehilangan spesis dan juga pengurangan biodiversiti. Bagi memastikan ianya berhasil, sebuah koridor biologikal yang berfungsi di kawasan timur laut di antara Krau dan Taman Negara, dan juga kepada hutan contiguous yang lain di Semenanjung (Gunung Benom di bahagian barat laut dan Lakum di selatan) haruslah dikenalpasti dan dipelihara, dengan membenarkan hidupan liar serta tumbuhan tersebar di antara kelompok-kelompok hutan atau di sepanjang rantaian tumbuhan separa semulajadi yang mempunyai rendah campur tangan manusia di antara hutan-hutan (kaedah koridor stepping stone). Ini memerlukan komunikasi 3-276

yang baik di antara agensi dan juga sikap giat bekerjasama bagi mengekalkan fungsi landskap yang sedemikian (Rajah 3.3.50).

Konflik Manusia Hidupan Liar

Terdapat beberapa buah perkampungan yang terletak di dalam koridor ekologi SL2. Kampung-kampung tersebut adalah Kg. Damak, Kg. Som, Kg. Baharu, Kg. Kuala Kenong dan lain-lain. Pada mesyuarat ahli-ahli komuniti, konflik manusia hidupan liar yang berlaku di dalam koridor ini telah dikenalpasti dan dibincangkan secara meluas. Isu-isu penting yang telah dibangkitkan adalah:i) Gajah-gajah didapati melintas menyusuri kawasan Kg. Damak- Kg. Som- Kg. Baharu .

ii) Kehadiran harimau bintang telah disaksikan berada di dalam koridor ini. Sebagai tambahan, bekas tapak kaki harimau telah didapati di HS Kerambit, selain dari gajah. Penduduk tempatan melihat kelibat harimau di hutan berdekatan Kg. Batu Balai dan mengesyaki harimau tersebut datang dari arah Bukit Taching. Ahli JKKK memberitahu kehadiran babi hutan di dalam koridor ini dan menyebabkan gangguan kepada penduduk tempatan, bukan sahaja haiwan-haiwan ini merosakkan tanam-tanaman di ladang malah ia memasuki rumah penduduk kampung. Penyebab utama yang menyumbang kepada permasalahan ini adalah kerana kekurangan makanan di dalam Hutan Simpan yang kemudian memaksa haiwanhaiwan ini untuk menceroboh masuk ke kawasan kampung untuk mencari makanan. Sebelum ini, Hutan Simpan mempunyai pokok buah-buahan yang mencukupi sebagai makanan kepada haiwan. Walau bagaimanapun, kerja-kerja pembalakan haram dan pembersihan hutan haram yang berlaku pada hari ini telah memberikan kesan ketidakseimbangan kepada biodiversiti dan rantaian makanan. iii) Kg. Kuala Kenong menghadapi masalah gangguan gajah dan pemusnahan kawasan ladang kelapa sawit kecuali ladang getah. Oleh itu, sempadan fizikal telah dibina untuk mencegah/ mengelakkan kemasukan gajah ke kawasan ladang. iv) Kajang dan seladang selalu didapati berada di dalam kumpulan sebanyak dua ekor atau empat ekor. Selembu (kacukan seladang dan lembu) telah ditemui di koridor ini. Bekas tapak kaki badak sumbu juga telah ditemui di dalam kawasan ladang. Namun tetapi, badak sumbu ini tidak mengganggu manusia tetapi hanya menggunakan laluan yang ada. v) Kg. Som mempunyai masalah rusa yang memakan kulit pokok getah yang baru ditanam di kawasan ladang.

3-277

vi) Kg. Batu Balai yang dikelilingi oleh ladang-ladang Felcra, mengesahkan terdapat gajah yang melintasi kawasan ladang dan kawasan penempatan berdekatan. vii) Kg. Koi yang mempunyai jumlah penduduk sebanyak 1,200 orang, menjelaskan bahawa tiada konflik manusia hidupan liar yang besar berlaku di dalam kampung mereka. Namun demikian, satu-satunya masalah yang mereka alami ialah kehadiran babi hutan liar di dalam jumlah yang agak banyak di dalam kawasan ladang. viii) Kg. Damak menghadapi masalah gajah memusnahkan tanaman ladang di Felcra Jaya Putera. Sebagai tambahan, terdapat kera yang mengganggu manusia dan memasuki rumah mereka, dan masalah ini semakin buruk kerana pertambahan bilangan monyet yang berlaku dari masa ke semasa. Pada tahun 2007, dilaporkan gajah telah memusnahkan ladang kelapa sawit dan menceroboh ke dalam kawasan penempatan di dalam koridor tersebut. ix) Kera menyebabkan masalah yang serius di koridor ini, dan menyebabkan konflik dengan manusia dengan menceroboh ke dalam rumah penduduk dan mencuri makanan. x) Pihak PERHILITAN tidak menerangkan kepada komuniti tempatan cara-cara untuk mengatasi konflik manusia hidupan liar ini sekiranya haiwan-haiwan ini menceroboh kawasan penempatan. xi) Pihak PERHILITAN telah menempatkan semula gajah ke satu kawasan yang lain. Walau bagaimanapun, masih terdapat gajah yang melintasi melalui pekan dan bergerak dari HS Som ke Rezab Hutan Krau. Rajah 3.3.49 : Hutan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-278

Rajah 3.3.50 : Habitat Hidupan Liar

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Kawasan Sensitif Alam Sekitar

RFN 18 dari Rancangan Fizikal Nasional (RFN) menyatakan bahawa Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) perlu diintegrasikan ke dalam rancangan dan pengurusan guna tanah dan sumber asli untuk memastikan pembangunan yang bersesuaian. KSAS seterusnya akan diperhalusi, diperkembangkan dan diperincikan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Penggunaan KSAS di dalam RFN, peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan ditunjukan di dalam Jadual 3.3.32. Rajah 3.3.51 menunjukkan rancangan KSAS bagi Koridor SL2

3-279

Jadual 3.3.32 : Penggunaan KSAS Untuk SL2 Peringkat Rancangan Spatial Rancangan Negara Fizikal Tahap KSAS KSAS Tahap 2 Nota Berdasarkan Rajah IP8 di dalam RFN, Rezab Hidupan Liar Krau telah berada di kedudukan KSAS Tahap 1, sementara Hutan SImpan Yong, Bencah dan Som menghala ke utara berada di dalam KSAS Tahap 2. Jurang di antara RHL Krau dan hutan-hutan simpan yang lain di kawasan utara dikategorikan sebagai KSAS Tahap 3. Kriteria bagi KSAS Tahap 3 di dalam RFN ini termasuklah zon pemampan di sekeliling kawasan Tahap 2, keupayaan penyerapan air dan pengeluaran air bawah tanah, kesemua kawasan di antara kontur 150-300 m dan kesemua kawasan yang berisiko hakisan melebihi 150 tan/ hektar/ tahun. SL2 diusulkan bagi tujuan menghubungkan RHL Krau menghala ke utara, di hujung selatan Taman Negara melalui KSAS Tahap 3 dengan menggunakan kaedah stepping stone. Rancangan Struktur Pahang 2002-2020 N/A Rancangan Struktur Pahang 20022020 tidak meletakkan tahap KSAS tetapi menggunapakai beberapa kategori dari KSAS. Terdapat sebuah kategori iaitu Central Forest Spine, dimana segala hutan simpan yang wujud di dalam PL1 dan PL2 adalah termasuk dalam kategori ini. Rancangan ini menggariskan enam polisi untuk pemuliharaan alam sekitar. Secara terperincinya, polisi kedua menyeru kepada pembangunan yang boleh diterap dan berintegrasi oleh KSAS dalam negeri yang telah dikenalpasti dam Rancangan Fizikal Negara. Rancangan struktur menyenaraikan tiga langkah untuk diaplikasikan, iaitu: Menyediakan sebuah rancangan 3-280

pengurusan bagi pembangunan yang boleh diterap oleh KSAS oleh Unit Perancangan Ekonomi Negeri Kelulusan bagi pembangunan dalam KSAS hanya boleh diperolehi melalui Jawatankuasa Perancangan Negeri dengan nasihat daripada Majlis Perancangan Fizikal Negara

Pemantauan yang berterusan daripada Kawasan KSAS oleh jabatan-jabatan yang berkaitan. Polisi keenam menyatakan bahawa pemuliharaan dan pengurusan hutan yang berintegrasi dengan negeri berjiranan adalah penting untuk memastikan pembentukan Central Forest Spine dapat direalisasi. Bagi mencapai matlamat ini, pemuliharaan dan pengurusan Taman Negara memerlukan kerjasama dari negeri Kelantan, Terengganu dan Perak untuk memastikan bahawa ekosistem semulajadi tidak terganggu. Pembukaan tanah pertanian yang baru di sempadansempadan perlu mengambilkira pembangunan di negeri berjiranan seperti contoh di antara Cameron Highlands dengan Dataran Tinggi Kinta, Perak serta Cameron Highlands dengan Tanah Tinggi Lojing, Kelantan. Rancangan Tempatan Rancangan Tempatan Jerantut sedang disediakan pada masa ini.

3-281

Rajah 3.3.51 : KSAS

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Sosio Ekonomi

Profil Populasi dan Sosio Ekonomi

SL2 terletak di antara pekan Kuala Lipis dan Pekan Jerantut. Kesemua penempatannya terdapat di sepanjang jalan dari Pekan Lipis ke Pekan Jerantut. Penduduk Daerah Jerantut adalah seramai 36,287 dan Daerah Lipis adalah seramai 37,008. Terdapat kampung-kampung di dalam koridor ini seperti Kg. Mala, Kg. Batu Balai, Kg. Damai, Kg. Jeransang, Kg. Som, Kg. Kerambit dan lain-lain. Guna tanah yang terdapat di dalam koridor ini kebanyakannya adalah terdiri dari ladang kelapa sawit dan getah. Penduduk yang menginap bersebelahan dengan jalan keretapi akan menaiki keretapi untuk ke Lipis atau Gua Musang dari Jerantut sebagai pengangkutan ke tempat kerja. Terdapat beberapa buah kampung bertindak sebagai pusat pembangunan luar bandar yang mempunyai sekolah, klinik dan kemudahan keagamaan seperti di Kg. Mala. 3-282

Pandangan Sosial Terhadap Rangkaian Ekologi

Lokasi rangkaian sekunder kebiasaannya terdiri dari beberapa zon utama dan penampan yang tidak berhubung tetapi tersebar ke seluruh koridor ekologi. Selain dari koridor tunggal yang panjang dan linear, terdapat beberapa corak-corak kecil hutan dan ladang yang telah diganggu yang berperanan sebagai stepping stone untuk menghubungkan kepada kelompok-kelompok hutan yang lebih besar. Dalam rangkaian sekunder ini perkara utama yang ditekankan ialah hubungan di antara Rezab Hidupan Liar Krau dengan kawasan Taman Negara. Terdapat tiga buah koridor berbeza yang menggabungkan rangkaian ekologi ini. Sebuah koridor mengunjur dari Taman Hutan Kenong Negeri merentasi sungai yang menghubungkan HS Yong kepada HS Benchah. Koridor kedua menghubungkan kompleks HS Kerambit- Ulu Mas dengan kompleks HS Bukit Taching- Jerantut. Koridor ketiga pula menghubungkan HS Som dengan HS Krau. Selaras dengan keselamatan komuniti, tiada populasi ataupun pergerakan haiwan mamalia besar yang boleh memusnahkan penempatan ataupun ladang. Pada waktu-waktu tertentu, terdapat kelibat harimau tetapi tiada rekod berlakunya konflik. Terdapat ramai juga pemilik kecil yang mengabaikan tanah disebabkan akses jalan yang tidak elok. Selaras dengan keselamatan awam, tiada pergerakan haiwan besar merentasi jalan-jalan. Walau pun mamalia kecil seperti tenggiling menjadi risiko, tiada kebimbangan tercetus bagi penunggang motosikal. Kebanyakan jalan melintasi luar daripada zon utama dan zon penampan. Selari dengan peluang pelancongan, terdapat potensi untuk meningkatkan aktiviti di kawasan Kuala Lipis dan Jerantut. Walau bagaimanapun, perbincangan berkumpulan utama adalah perlu untuk menguji kebolehan serta menggalakkan penglibatan komuniti di dalam program homestay dan rekreasi luar. Sebagai kesimpulan, tiada kebimbangan tercetus bagi orang awam memandangkan pergerakan ataupun gangguan oleh hidupan liar bukanlah suatu isu. Ketiga-tiga koridor yang diusulkan tidak mengubah corak guna tanah secara umum di komuniti yang sedia ada dan juga ladang estet. Peluang yang wujud untuk meningkatkan profil pelancongan bagi menggalakkan pertambahan perniagaan ekopelancongan adalah tinggi bagi projek CFS ini.

Status Tanah

Kesemua tanah di sepanjang jalan dan sungai adalah tanah yang telah diberi milik (alienated). Guna tanah oleh tanah-tanah ini adalah lebih terarah digunakan bagi tujuan penempatan dan pertanian. Di dalam Rezab 3-283

Hidupan Liar Kerambit, kawasan tanah di sepanjang jalanraya dari Jeransang ke Kerambit, terdapat usul untuk mebangunkan cawangan Kampus Universiti Islam Antarabangsa iaitu seluas 100 hektar. Tanah hutan negeri di dalam kawasan koridor ini telah mengalami pembalakan dan pembersihan secara haram untuk digunakan sebagai tanah kebun. Terdapat juga usul untuk mengubah tanah negeri sebagai ladang kelapa sawit berdekatan Kg. Batu Balai. Di sepanjang sungai, tiada rizab sungai kerana kawasan tersebut telah lama diberi milik. Rizab riparian dan adalah diperlukan pengambilan balik tanah berasaskan lokasi setempat, (Rujuk Rajah 3.3.52).

Rajah 3.3.52 : Status Tanah

PELAN KUNCI

PETUNJUK

3-284

Aktiviti Pertanian

Kawasan rangkaian sekunder ini telah mengalami pembangunan yang perbandaran yang pesat dengan jumlah populasi yang tinggi. Tanah dan Guna Tanah

Kajian terperinci reconnaissance soil yang dijalankan oleh Jabatan Pertanian menunjukkan bahawa kebanyakan tanah di kawasan ini terdiri daripada tanah alluvium sungai dan mineral (Rujuk Rajah 3.3.52). Tanah ini kebanyakannya termasuk di dalam kategori Kelas 2 iaitu mempunyai halangan yang minima untuk pembangunan pertanian dan sesuai untuk pelbagai jenis tanaman seperti getah, kelapa sawit dan tanaman hortikultur.

Rajah 3.3.52 : Jenis Tanah di SL2

PETUNJUK Kuning = Siri Telemong alluvium ) Akob (Riverine

Biru

= Siri Durian-Malacca-Tavi drained, undulating topography) = Siri Munchong Seremban = Siri Munchong Serdang

(Well

Jingga

= Siri Durian-Munchong-Bungur (soils developed on sedimentary and low grade metamorphic soils,

Oren

= Rengam Associations (tanah terbentuk dari igneous dan tanah metamorphik gred tinggi) = Segamat-Katung (tanah terbentuk dari igneus and tanah metamorphik gred tinggi)

Pink

3-285

Gunatanah pertanian utama di sekitar kawasan hutan simpan di kawasn ini adalah getah, kelapa sawit, hortikultur campuran dan tanah scrub (Rujuk Rajah 3.3.53 dan Rajah 3.3.54).

Rajah 3.3.53 : Gunatanah Pertanian bagi SL 2

Unggu (30) = Kelapa Sawit Biru Muda (3G)= Getah Hijau Muda (7S)= Hutan Sekunder Oren (2H)= Hotikultur Bercampur

Sumber : Jabatan Pertanian 2006

Terdapat beberapa jenis tanaman di kawasan secondary linkage. Pihakpihak berkepentingan utama di kawasan tersebut ialah Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA), Lembaga Penyatuan dan Pemulihan Tanah Persekutuan (FELCRA), LKPP, RISDA dan sector swasta. Perincian perladangan adalah seperti jadual 3.3.33.

Jadual 3.3.33 : Bilangan perladangan di SL2 Ladang FELDA Kechau 6 FELDA Kechau 7 FELDA Kechau 8 Tanaman Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Pemilik FELDA FELDA FELDA Luas (Hektar) 3605 2442 2098

3-286

Ladang FELDA Kechau 9 FELDA Kechau 10 FELDA Kechau 11 FELDA Kechau 11 FELDA Telang 1 FELDA Lepar Utara 7 FELDA Lepar Utara 8 FELDA Lepar Utara 9 FELDA Lepar Utara 11 FELCRA Cheka

Tanaman Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit Kelapa Sawit & Getah Kelapa Sawit & Getah Kelapa Sawit

Pemilik FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELCRA Bhd

Luas (Hektar) 1457 2307 2728 2036 1884 2055 2300 2690 2368 1786

FELCRA Sg. Poho FELCRA Tembeling Tengah RISDA Ulu Cheka LKPP Sg Rengai LKPP Temin Selbourne Ladang Takau Ladang Padang Piol Ladang

FELCRA Bhd

850

FELCRA Bhd Espek Sdn. Bhd/ RISDA LKPP

2206

Kelapa Sawit Kelapa Sawit

1215 2441 1444

Getah & Koko Kelapa Sawit Kelapa Sawit

KL Kepong Private Private Yu Kee Plantations Sdn. Bhd.

1210 445 397

Yu Kee Ladang

Kelapa Sawit

238

3-287

Rajah 3.3.54 : Pertanian

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Terdapat juga pemilik kecil mengusahakan getah dan dusun di kawasan tersebut. Kebanyakan pemilik kecil tanaman getah terletak di sepanjang jalan utama Jerantut-Kuala Lipis dan Benta-Jerantut, landasan keretapi dan sepanjang tebing sungai. 1) Gangguan dan Ancaman

Peningkatan populasi, pembangunan pertanian yang pesat dan perkembangan kadar perbandaran memberi tekanan pada kawasan rizab hutan dan koridor ekologi di wilayah tersebut. Pencemaran yang berpunca daripada pembangunan pertanian menjadi ancaman serius yang menyebabkan sungai tercemar dan memberi kesan pada ekosistem. Punca pencemaran daripada pembuangan sisa pepejal, aktiviti pertanian seperti meracun serangga dan rumpai, sisa buangan yang tidak dirawat daripada industri dan kawasan domestik, lumpur dan hakisan tanah menjadi ancaman utama kepada ekosistem.

3-288

Pembangunan pertanian juga memberi kesan pada kawasan rizab sungai dalam lembangan sungai. Rizab sungai dan koridor hidupan liar merupakan hutan semulajadi yang perlu dikekalkan di kawasan kelapa sawit dan getah sebagai habitat untuk tanaman indigenous dan fauna. 2) Strategi

Salah satu cara yangn efektif untuk mendapatkan sokongan meluas bagi secondary linkages dalam kawasan ini ialah mengintegrasi perancangan dan pengurusan cadangan koridor ekologi dengan aktiviti pertanian yang memberi faedah dalam pengurusan tanah yang mampan (seperti pemeliharaan sumber air atau penggunaan mampan produk semulajadi). Cabaran utama yang perlu ditangani ialah bagaimana mencari cara untuk mencapai matlamat pemuliharaan dan pembangunan pertanian dengan mengambilkira objektif pemuliharaan. Ini memerlukan kerjasama daripada pelbagai pihak yang berkepentingan bagi mendapatkan sokongan untuk tindakan bersepadu dalam amalan pengurusan pertanian mampan bertujuan membantu mengurangkan kesan negatif akibat daripada aktiviti pertanian yang menjejaskan alam sekitar, ekosistem dan koridor ekologi. Ini dapat dilakukan dengan :i. Memberi perlindungan kepada sumber tanah dan air dalam koridor, ii. Mengintegrasikan rangkaian untuk hidupan liar dengan pengurusan pertanian mampan dalam pembangunan landskap melalui sistem rangkaian tumbuhan semulajadi sepanjang sungai dan anak sungai. Kebiasaannya sungai dan anak sungai merupakan system simpanan kepada habitat dalam menguruskan hutan kerana ianya kaya dengan habitat untuk hidupan liar sambil bertindak sebagai zon penampan untuk mengurangkan pemendapan dan melindungi kualiti air sungai. iii. Meningkatkan biodiversiti dengan menyediakan habitat untuk pelbagai flora dan fauna melalui penggabungan hutan dan pemuliharaan kawasan sungai di dalam kawasan ladang. Ini termasuklah mewujudkan rizab riparian di sungai utama dan menghasilkan tanaman utama / penghutanan semula dalam rizab riparian seperti : Sungai Som (sepanjang sungai termasuk Sungai Kenong dan Sungai Darah) Sungai Ceka (dari Kuala Som ke Kuala Rengat) Sg. Tembeling dan Sg Tekam

Koridor Sekunder memerlukan pendekatan perancangan landskap berperingkat di mana pengwujudan kelompok gunatanah hutan dan pertanian dapat mengekalkan landscape heterogeneity serta berfungsi sebagai stepping stones untuk hidupan liar dan biodiversiti. Pengurus ladang dan pemilik kecil digalakkan untuk mengamalkan pengurusan ladang secara mampan seperti yang digariskan dalam Garispanduan Pengurusan 3-289

Pertanian Mampan Untuk Peladangan bagi memastikan tanaman yang menyediakan micro-climate untuk hidupan liar terutamanya mamalia kecil, burung dan reptilia. Ini termasuklah : Pemuliharan kawasan hutan yang terdapat dalam kawasan pertanian yang tidak sesuai untuk tanaman kelapa sawit dan getah, bagi meningkatkan biodiversiti semulajadi. Menggalakkan pembangunan mampan melalui teknik komersial yang tidak tercemar bagi penerokaan tanah (cth pembakaran sifar) Mengamalkan Integrated Pest Management (IPM) dengan menggunakan penggabungan teknik mampan dalam perlindungan pokok seperti kawalan biologikal yang mengurangkan kerosakan kepada alam sekitar. Penggunaan sisa pertanian dengan berkesan dapat mengurang dan menghindari pencemaran alam sekitar.

Aktiviti pelancongan

SL 2 Krau WR- Bencah HS- Som HS- Yong HS mencadangkan kajian kes yang terletak dalam Daerah Kuala Lipis-Jerantut, kurang 30 kilometer daripada dua destinasi eko pelancongan Pahang iaitu Taman Negara Jerantut - Kuala Tembeling dan Taman Negeri Kenong Rimba. Produk pelancongan lain yang terletak 50 kilometer daripada cadangan rangkaian ekologi adalah: Homestay Batu 9 Bandar bersejarah Kuala Lipis Hutan Lipur Bukit Taching Tasik Burung Mandi Jeram Besu Hutan Lipur Sg. Som Gua Kota Gelanggi Pusat Pemeliharaan Seladang, Jenderak Lata Meraung Lata Jarum Lata Besin Agro Pelancongan Kg. Baharu Hutan Lipur Ulu Jeransang Lata Lembah Kiol

Taman Rimba Kenong, Hutan LIpuri Som dan Bukit Taching merupakan tiga produk pelancongan yang terletak berdekatan dengan cadangan koridor hidupan liar. Taman Rimba Kenong telah dibangunkan sebagai taman negeri. Ianya telah dipromosikan oleh Kerajaan Negeri sebagai alternatif selain Taman Negara untuk lawatan yang singkat. Hutan Lipur Som hanya terkenal di kalangan warga tempatan. Bukit Taching pula terletak di kaki gunung Benom dan dipinggir kompleks Hutan Benum serta Rizab Hidupan Liar Krau. Walaupun terkenal di kalangan pencinta burung sebagai syurga 3-290

burung, Hutan Lipur Bukit Taching adalah tidak selamat untuk dilawati oleh pelancong. 1) Kemudahan Sokongan Pelancongan Kebanyakan kemudahan penginapan pelancong dalam rangkaian ekologi SL2 terletak di pintu masuk Bandar Jerantut dan Kuala Lipis. Dengan siapnya pembinaan jalan berturap ke Taman Negara Jerantut, fungsi Kuala Tembeling sebagai pintu masuk untuk pelancong ke Taman Negara akan berkurangan. Bagi pelancong Taman Rimba Kenong, mereka boleh akan menginap di Bandar Kuala Lipis (kurang daripada 10km) atau memilih untuk menginap di chalet Rimba Persona yang terdapat di taman tersebut. Taman Rimba Kenong hanya dapat diakses melalui Sg. Kenong sehingga siapnya pembinaan jalan berturap yang menghubungkan jalan Felda Kechau ke taman. Agensi pelancong dan perkhidmatan pemandu pelancong boleh didapati di Jerantut, Kuala Tembeling and Kuala Lipis. Skop perkhidmatan mereka dapat diperluaskan bagi cadangan rangkaian ekologi di SL2.

2) Penglibatan Penduduk Tempatan dalam Pelancongan Penglibatan penduduk tempatan dalam pembangunan produk pelancongan di kawasan kajian sangat minima. Kebanyakan produk dan kemudahan dibangunkan oleh agensi kerajaan atau pihak berkuasa tempatan Kuala Lipis dan Jerantut. Kebanyakan penduduk tempatan hanya terlibat sebagai agen pelancong dan pemandu pelancong di Taman Negara dan Taman Rimba Kenong. Walaupun terdapat usaha untuk mempromosi Kg. Batu 9 Kerambit sebagai pusat homestay dan Bukit Taching sebagai destinasi pencinta burung, ianya gagal disebabkan pelbagai faktor. Melalui sokongan daripada kerajaan, penduduk tempatan boleh digalakkan untuk mengambil bahagian dalam membangun dan menguruskan produk eko pelancongan, termasuk koridor hidupan liar yang dicadangkan dalam kawasan ini. (Rujuk Rajah 3.3.55).

Aktiviti Perhutanan / Pembalakan

Kebanyakan hutan di kawasan ini telah diterokai untuk aktiviti pembalakan tetapi ianya telah buat penanaman semula. Walaupun hutan di kawasan tanah negeri ini telah diterokai untuk aktiviti pembalakan, tetapi ianya masih berpotensi untuk dipelihara sebagai habitat untuk koridor hidupan liar (Rujuk Rajah 3.3.49).

3-291

Rajah 3.3.55 : Pelancongan

PELAN KUNCI

PETUNJUK

Primary Linkages Radius 10 km, 20 km, 30 km National/State/Recreational Park Rivers/Streams/Dam/Waterfalls/Lake

Mountain/Hills Geogical Resources Agrotourism

d)

Ancaman, Peluang Dan Halangan

Guna Tanah dan Fizikal Penilaian fizikal, sosio ekonomi dan ciri biologikal kawasan Krau WR Bencah HS Som HS -Yong HS menunjukkan sempadan yang berpotensi untuk menyekat pergerakan hidupan liar antara hutan utama dan Taman Negara dan juga dapat mengenalpasti peluang untuk menggalakkan dan mempermudahkan pergerakan spesis dan proses ekologi. Secara terperinci, penilaian ini dapat dijadikan asas untuk memilih lokasi yang tepat dan jenis struktur fizikal yang diperlukan, seperti lintasan bawah dan lintasan atas, memastikan kesesuaian dan fungsi koridor ekologi dikenalpasti. Ini juga dapat membantu dalam mengenalpasti had bilangan penggunaan yang dibenarkan di kawasan utama dalam koridor ekologi dan pelbagai keadaan yang dibenarkan untuk tujuan penggunaan tersebut. Sebagai tambahan, ia juga membenarkan pengguna mengenalpasti gunatanah dan pembangunan yang dibenarkan dalam kawasan berhampiran 3-292

zon penampan / kawasan pengurusan khusus dengan mengambilkira objektif pemuliharaan biodiversiti, seperti mengurangkan kacauganggu spesis haiwan dan keselamatan penduduk setempat. Tindakan pencegahan seperti membina pagar elektrik mungkin perlu diambil bagi melindungi penduduk setempat daripada serangan hidupan liar. Halangan

Bagi mengenalpasti lokasi, perluasan koridor ekologi, struktur fizikal dan halangan-halangan seperti berikut perlu diberi perhatian, iaitu : Lokasi Rizab Hidupan Liar Krau adalah terasing dan terpisah daripada Taman Negara dan hutan utama dengan di kelilingi pelbagai gunatanah lain seperti ladang pertanian, kebun sayur, petempatan dan infrastruktur; Dua rangkaian jalan dan landasan keretapi yang menghubungkan Bandar Kuala Lipis dan Jerantut menimbulkan bahaya yang menyukarkan pergerakan hidupan liar. Banyak petempatan kecil seperti Sg. Mala, Kg. Batu Balai, Kg. Damai, Kg. Jeransang, Kg. Som dan Kg. Kerambit terletak di sepanjang dua rangkaian jalan yang menghubungkan Bandar Kuala Lipis dan Bandar Jerantut yang boleh menyebabkan konflik antara manusia dan hidupan liar. Ini menyebabkan hidupan liar tidak melalui koridor tersebut; Sebahagian sempadan lot tanah di sepanjang sungai merupakan hakmilik individu sebelum keperluan rizab sungai diperkenalkan, oleh yang demikian, pengambilan tanah perlu dibuat bagi mewujudkan koridor riparian hidupan liar; dan Kebanyakan hutan termasuk hutan tanah negeri yang telah diterokai perlu dibuat penghutanan semula supaya dapat digunakan sebagai koridor hidupan liar dan kawasan hutan. Peluang

Berikut merupakan peluang-peluang yang perlu diekploitasi untuk memastikan pembentukan koridor ekologikal berjaya dan berfungsi. Peluang-peluang adalah seperti berikut : Rizab Hidupan Liar Krau merupakan kawasan pemuliharan terpenting bagi hutan tanah rendah; Ianya kaya dengan pelbagai jenis biologi yang unik terutama bagi spesis-spesis kecil Pusat Biodiversiti Nasional terletak di Bukit Lanchang; Kebanyakan tanah rendah (89.3%) dan tanah bukit (10.7%) adalah sangat sesuai untuk mewujudkan dan mengekalkan kawasan steeping stones dan habitat kecil bagi kawasan hutan (cth Som HS, Kerambit HS dan Benchah HS); dan Kesediaan rizab sungai riparian, terutamanya Sg. Ceka, Sg. Som dan 3-293

Sg. Sepan, dapat berfungsi dengan berkesan sebagai laluan semulajadi untuk pergerakan hidupan liar.

Ancaman

Halangan berikut perlu diberi pertimbangan dalam pembentukan koridor ekologi, iaitu : Peningkatan populasi dan kadar perbandaran yang tinggi memberi tekanan pembangunan di kawasan kajian yang akan menuju ke arah kehilangan litupan hutan dan meningkatkan kemusnahan hutan, di mana akhirnya sambungan hutan dan pergerakan hidupan liar akan hilang dan musnah. Kehilangan dan kemusnahan mamalia yang besar seperti gajah dan harimau, dalam Rizab Hidupan Liar Krau kerana kawasan tersebut tidak lagi sesuai sebagai saiz habitat hidupan liar kerana terasing daripada hutan besar yang lain disebabkan kesukaran untuk memerkukuhkan fungsi kesinambungan linear koridor ekologi. Pencemaran seperti racun haiwan pemusnah, racun rumpai dan bahan buangan yang tidak dirawat yang dibuang ke dalam sungai daripada aktiviti pertanian, secara tidak langsung telah memberi kesan kepada ekosistem hutan dan koridor riparian sungai. Sumber mineral di tebing sungai sangat sesuai untuk aktiviti pertanian yang akan memberi kesan pada kemusnahan dan kehilangan hutan; dan Beberapa cadangan pembangunan telah diterima untuk mengasingkan tanah kerajaan dan rizab hutan termasuk cadangan pembinaan kampus cawangan university dalam Rizab Hutan Kerambit dan cadangan ladang kelapa sawit di tanah kerajaan berhampiran Kg. Balai.

e)

Strategi Rangkaian Ekologi

Pendekatan Strategik Peluasan petempatan manusia dan halangan-halangan lain yang berada di persekitaran kawasan kompleks hutan memerlukan usaha bagi memperkukuhkan koridor linear, kaedah stepping stone perlu digunakan untuk memudahkan pergerakan burung dan haiwan kecil di antara Krau dan kompleks utama Taman Negara. Berikut merupakan beberapa langkah yang penting perlu diambil, iaitu: i) Mewartakan Rizab Hutan Mewartakan hutan tanah negeri yang dikenalpasti dalam koridor rizab hutan. ii) Menwartakan semua tanah kosong dalam koridor sebagai sebahagian daripada rizab hutan. iii) Membina rangkaian ke rizab hidupan liar Krau. 3-294

 i)

Mewujudkan laluan hidupan liar Mewujudkan laluan hidupan liar melalui jalan dalam kawasan SL2. Mengekalkan jalan sediada di kawasan tersebut (cth tidak lebih daripada 2 lorong, tiada pelebaran jalan dan tiada lebuhraya). Meletakkan tanda arah jalan dan kawalan kelajuan di jalan.

ii) Walaupun terdapat gajah dilihat di rangkaian sekunder, kebiasaannya hidupan liar yang diutamakan ialah mamalia kecil. iii) Jalan dan landasan keretapi sediada tidak dilihat sebagai sempadan utama untuk laluan hidupan liar. iv) Kerja-kerja menaiktaraf jalan 64 yang sedang dijalankan perlu menganbilkira keperluan elemen hidupan liar. v) Bagi mamalia kecil dan reptilia, laluan yang sesuai perlu dicadangkan, samada bentuk kotak atau bulat. Kedua-dua bentuk ini dapat digunakan dan rekabentuknya juga dapat berfungsi sebagai struktur saliran dan juga laluan hidupan liar.

i)

Membentuk koridor riparian Sungai memainkan peranan yang penting untuk membentuk laluan berterusan yang dapat meyambung kepulauan hutan yang terasing.

ii) Pengambilan tanah dibuat berdasarkan kes bagi mewujudkan rizab riparian. iii) Mewartakan rizab riparian sebagai koridor hidupan liar (lebar 50m dikiri dan kanan sungai) untuk menghubungkan kompleks Krau ke Sungai Jelai. iv) Memastikan segera pemberian tanah dan pembangunan di rizab riparian. v) Kawasan SL2, Sg, Ceka, Sg. Som dan Sg. Sepan telah dikenalpasti untuk membentuk rizab riparian dan menjadi koridor semulajadi untuk haiwan. vi) Menanam spesis pokok yang terpilih untuk menarik haiwan dan burung.

3-295

 i)

Pengurusan hutan Menghasilkan tanaman yang pelbagai/ penghutanan semula di rizab riparian.

ii) Mengekalkan rizab hutan di Som, Hulu Mas, Bukit Taching, Jerantut Tambahan, Krau dan Kerambit (i.e., tiada lagi penggazetan semula). iii) Menggunakan 3 prinsip (mengekalkan struktur kompleks hidupan liar) dan 4 (mengekalkan landskap semulajadi), untuk mengurus biodiversity dalan landskap (rujuk matlamat, NRE) bagi semua perancangan gunatanah pada masa hadapan di kawasan zon penampan. iv) Hutan tanah negeri yang tidak dilindungi perlu dimasukkan dalam rangkaian rizab hutan. Kesan yang sedikit , pemilihan kawasan pembalakan boleh mengurangkan kesan ke atas kesinambungan hutan tersebut dan dipantau secara berterusan. v) Menanam semula pokok buah-buahan yang sesuai dengan spesis yang terpilih dalam Som HS bagi tujuan menyediakan makanan pada hidupan liar.

i)

Kawalan Pengurusan Gunatanah Mengamalkan pertanian mampan seperti yang terkandung dalam Garispanduan Pengurusan Pertanian Mampan dan garis panduan RSPO.

ii) Koridor hidupan liar akan dipromosikan sebagai sebahagian destinasi eko pelancongan primer Taman Negara (Jerantut) dan Taman Rimba Kenong (Taman Negeri Pahang). iii) Mewujudkan zon pengurusan istimewa untuk mengurangkan konflik manusia dan haiwan. Penempatan manusia tidak digalakkan untuk diperluaskan dan akan diwartakan dalam kawasan SMAs seperti Kg. Baharu dan Kg. Batu Balai. Parit pemisah perlu dibina antara Som HS dengan kawasan kampung. iv) Koridor hidupan liar akan dipromosikan sebagai destinasi eko pelancongan primer seperti member makanan kepada haiwan di dalam Som HS bagi lokasi-lokasi yang terpilih. Ini dapat dipromosikan sebagai tarikan pelancongan. v) Membangunkan pusat pemuliharaan dan penyelidikan untuk haiwan kecil di Kenong (berdekatan Rizab Hutan Simpan Som). vi) Membina pejabat baru PERHILITAN di Kg. Kenong (di tengah Kg, Baharu dan Kg, Som) bagi membolehkan penduduk kampung 3-296

melaporkan dengan segara kepada pegawai bertanggungjawab mengambil tindakan segera sekiranya terdapat konflik manusia dan haiwan atau masalah yang timbul (pejabat PERHILITAN yang berdekatan di Daerah Temerloh). vii) Melarang dan mengambil tindakan undang-undang kepada penceroboh termasuklah dalam koridor yang akan dibangunkan iaitu koridor SL2 sebagai rizab hidupan liar. viii) Menempatkan semula gajah daripada Som HS kepada Rizab Hidupan Liar Krau untuk dijadikan sebagai santuari gajah.

Zoning Gunatanah dan Kawalan Perancangan Aktiviti dan Zon Pertanian Masa Hadapan

SL2 menggunapakai konsep stepping stone yang akan membentuk laluan untuk haiwan kecil dan burung. Bagi aktiviti pertanian dalam koridor, kebanyakannya tanaman kelapa sawit dan getah, dikehendaki mengamalkan pertanian mampan seperti yang terkandung dalam Garispanduan Pengurusan Pertanian Mampan dan garis panduan RSPO. Sungai dan Koridor Riparian

Bagi konsep stepping stone, ianya memerlukan sebahagian kecil kawasan hutan di antara kompleks hutan bagi penyediaan habitat sementara haiwan sebelum bergerak dari hutan tebal ke hutan yang lain. Selain itu, sungai juga memainkan peranan yang penting dalam membentuk kesinambungan laluan yang menyambungkannya dengan kepulauan hutan yang terasing. Di dalam SL2, Sg. Ceka, Sg. Som dan Sg. Sepan telah dikenalpasti sebagai rizab riparian untuk menjadi koridor semulajadi bagi haiwan-haiwan. Semua rizab riparian perlu diwartakan terutamanya rizab sungai (lebar rizab sungai bergantung pada kelebaran sungai) dan rizab riparian selepas 50 meter rizab sungai. Bagi koridor semulajadi ini pokok yang boleh menarik minat haiwan perlu ditanam untuk menjadi panduan laluan haiwan ke kompleks hutan mengikut sungai. Lot bersebelahan rizab sungai (lot yang tidak mempunyai kawasan yang cukup untuk rizab riparian), pemilik tanah akan dinasihati supaya mengamalkan pengurusan tanah yang baik, bagi membentuk zon penampan antara ladang untuk memastikan haiwan tidak memasuki kawasan rumah mereka. Kawasan khusus pengurusan

SMA diletakkan berdekatan untuk dicadangkan sebagai kawasan laluan haiwan seperti Kg. Baharu dan Kg. Batu Balai. Perluasan petempatan manusia tidak dibenarkan dalam kawasan SMAs. Pengurusan petempatan manusia juga penting untuk mengelakkan konflik manusia dengan hidupan liar dalam kawasan ini. 3-297

Semenjak penduduk Kg. Som menghadapi konflik dengan gajah liar di mana gajah mencerobohi kawasan kampung dan mengganggu penduduk serta memusnahkan hartabenda, penduduk, pembinaan permatang atau parit pelindung dicadangkan bagi membentuk sempadan/ penampan di antara sempadan kampung dan Som HS. Lokasi untuk membina sempadan tersebut ditunjukkan dalam rajah 3.3.56.

Rajah 3.3.56 : Strategi Pengurusan Untuk SL2

Advised land owners in land use management along riparian reserve

Proposed UIA branch campus

Exist ing Plantation under Felcra

Proposed research cent re Exist ing Elephant Herd Proposal t o serve food in t he FR t o promot e as t ourism at t ract ion
Proposed DWNP office

Villages report ed animals ent ering village and Human Wildlife Conflict s area

Proposed separation Dit ch

Krau Wildlife Reserve

Ant i poaching wit hin corridor

Mewujudkan Laluan Hidupan Liar (Inisiatif Utama) Walaupun tidak terdapat struktur laluan hidupan liar yang besar di dalam koridor ini, pengurusan pembangunan infrastruktur sangat penting untuk keselamatan penduduk dan haiwan kecil yang melalui jalan ini. Infrastruktur yang baik perlu dibina supaya haiwan kecil dapat menyeberangi jalan di lokasi yang sesuai, dan jarak yang sesuai sepanjang jalan (cth selekoh, wayar yang tergantung). Di dalam koridor SL2, pelebaran jalan tidak dibenarkan. Sempadan koridor perlu diletakkan tanda arah jalan dan had laju untuk mengawal kenderaan yang melalui kawasan ini. 3-298

Infrastruktur

Rangkaian Sekunder melibatkan tiga infrastruktur utama:i) Landasan keretapi antara Jerantut dan Kuala Lipis ii) Jalan Persekutuan No.64 antara Jerantut dan Benta iii) Pelbagai jalan negeri Jalan Negeri C9 antara Jerantut dan Kuala Tembeling Jalan Negeri C160 antara Mala dan Kerambit Jalan Negeri C154 Kuala Tembeling Mala Kerambit Kuala Lipis. Pelebaran jalan antara Kerambit dan Kuala Lipis baru dibina.

Rangkaian landasan keretapi merupakan sebahagian utama rangkaian Kuala Lumpur Kota Baru. Walau bagaimanapun, kekerapan ketibaan keretapi sangat rendah dan ianya dijangkakan tidak menjadi halangan utama untuk menjadi laluan hidupan liar. Laluan Persekutuan No. 64 antara Jerantut dan Benta mempunyai 2 lorong. Kebanyakan perjalanannya melalui bukit bukau dan mempunyai selekoh curam. Jalan ini telah dirancang untuk dinaiktaraf dan jalan pintas juga akan dinaiktaraf sementara yang lain masih dalam pembinaan. Maklumat daripada JKR menunjukkan keseluruhan Jalan persekutuan No. 64 (Maran-Jerantut-Benta) akan dinaiktaraf pada masa akan datang. Jadual 3.3.34 dan Rajah 3.3.57 menunjukkan status semasa kerja-kerja naiktaraf jalan. Jadual 3.3.34 : Status Kerja Menaiktaraf Jalan Persekutuan 64, Benta Jerantut Bahagian 7A 7B, 8, 9, 10 Status Dalam pembinaan Siap direkabentuk

Sumber : JKR, 2008

3-299

Rajah 3.3.57 : Kerja Menaiktaraf untuk Jalan Persekutuan 64

Nama Projek : Projek Menaiktaraf Jalan Benta - Jerantut - Maran, Pahang Fasa 1 Dari Benta ke Jerantut, Bahagian 7B, 8, 9, and 10

Rajah 3.3.58 menunjukkan sebahagian jalan persekutuan No. 64 berdekatan Jerantut yang sedang dinaiktaraf. Seperti yang dilihat dalam rajah, kerja naiktaraf melibatkan kerja pelurusan (realignment) dan pembinaan jambatan baru untuk menggantikan jambatan lama.

3-300

Rajah 3.3.58 : Rekabentuk dan Pembinaan Jalan

Jambatan baru sepajang FR 64

Kerja pembinaan jalan FR 64

Pembentukan jambatan di Kg. Mela

Pembentukan saliran di bawah jambatan untuk laluan haiwan

Di sepanjang jalan negeri (Jalan Negeri C154, C9, C160) Kuala Tembeling Kuala Lipis, isipadu trafik sangat rendah. Pelebaran jalan baru antara Kerambit dan Kuala Lipis mempunyai beberapa jambatan di sepanjang jalan. Rajah 8.5.3 menunjukkan salah satu jambatan ini. Seperti yang dilihat dalam rajah, jambatan ini sangat besar dan selari dengan tebing sungai yang membolehkan hidupan liar melalui bawah jambatan tersebut. Bahagian baru jalan antara Kerambit dan Kuala Lipis juga mempunyai beberapa jambatan yang dibina sepanjang jalan ini.

3-301

Cadangan untuk Utara SL-2-Krau

Isipadu trafik sepanjang landasan keretapi dan jalan kebiasaannya sangat rendah. Jalan sediada yang digunakan oleh penduduk tempatan ialah jalan Persekutuan 64 yang menyambungkan Maran ke Kuala Lipis dengan Jerantut dan Benta. Walaupun gajah pernah dilihat melalui rangkaian sekunder, tetapi hidupan liar yang diutamakan ialah mamalia kecil. Jalan dan landasan keretapi sediada tidak dilihat sebagai ancaman utama sebagai laluan hidupan liar. Kerja-kerja menaiktaraf sedang dilakukan di jalan Persekutuan 64 dan dilihat sangat sesuai dimasukkan elemen laluan hidupan liar dalam kerjakerja tersebut. Untuk mamalia kecil dan reptilia, bentuk laluan yang sesuai dicadangkan ialah terowong samada dalam bentuk kotak atau bulat. Ia perlu diletakkan di kawasan yang strategik di mana terdapat hidupan liar yang melalui jalan tersebut. Rajah 3.3.59 menunjukkan beberapa pelan dan keratan rentas terowong bulat dan kotak. Kedua jenis bentuk terowong ini dapat digunakan dan sekiranya dibentuk dengan baik dapat dijadikan sebagai struktur saliran dan juga laluan hidupan liar.

Rajah 3.3.59 : Rekabentuk terowong kotak dan pandangan

Pelan dan keratan rentas terowong jenis kotak

Terowong jenis bulat

Terdapat juga keperluan untuk menyediakan laluan dalam bentuk kabel bagi mamalia kecil seperti monyet untuk menyeberangi jalan. Kabel disangkut pada pokok ke pokok sehingga pokok diseberang jalan. Kabel yang disangkut perlu diletakkan lebih tinggi supaya kenderaan dapat lalu dengan selamat.

3-302

Memperkukuhkan Kapasiti Eko Pelancongan (Key Initiatives)

1)

Membangunkan koridor hidupan liar sebagai tarikan eko pelancongan dalam kawasan Jerantut Kuala Lipis dengan memasukkan Taman Negeri Pahang, Taman Rimba Kenong Taman Negara Kuala Tembeling. Ini dapat dilakukan dengan memperluaskan sempadan taman negeri sediada dengan memasukkan sebahagian daripada cadangan rangkaian ekologi, di utara Sungai Lipis. Pihak berkuasa yang berkaitan/ NGO menjalankan inventori terperinci bagi mengenalpasti spesis hidupan liar yang menggunakan koridor. Penemuan berguna untuk pembentukan produk dan promosi. Pemasaran segmen pelancongan yang sesuai bagi cadangan lingkaran akan diperluaskan ke Taman Negara dan Taman Rimba Kenong bagi pelancong, antarabangsa dan pelancong domestik dan pelajar. Membangunkan intrastruktur dan kemudahan eko pelancongan berdekatan kawasan persekitaran yang tertutup (dicadangkan di hutan Lipur Sg. Som, berdekatan Kg. Kuala Kenong dan Lata Meraung), atau di dalam koridor hidupan liar berdasarkan kesesuaiannya seperti : Pusat pelancongan termasuk tempat letak kereta, tempat rehat pelancong, panel maklumat pelancongan dan jadual melawat ke tempat hidupan liar yang menarik Trek hutan daripada pusat pelancong sehingga bumbun pemerhati. Bumbun pemerhati dicadangkan di kawasan tasik garam berjarak 200 hingga 250 meter dan tempat laluan yang sesuai Merentas laluan Canopy Produk pelancongan dalam Lingkungan 50 kilometre yang bersesuaian akan dimasukkan bersekali dalam pakej seperti berikut Homestay Batu 9 Bukit Taching - Tasik Burung Mandi Hutan Lipur Sg. Som Pusat Pemeliharaan Seladang, Jenderak Lata Meraung Agro pelancongan Kg. Baharu Hutan Lipur Ulu Jeransang Lata Lembah Kiol Penduduk tempatan yang berada dalam lingkungan 20 kilometer radius daripada cadangan rangkaian perlu digalakkan untuk mengambil peluang membentuk perniagaan seperti membina 3-303

2)

3)

4)

5)

kemudahan homestay dan penginapan. Homestay berdekatan dan aktiviti agro pelancongan daripada kawasan rangkaian ialah Homestay Kg. Batu 9 dan Agro pelancongan Kg. Baharu. 6) Majlis Daerah Lipis dan Majlis Daerah Jerantut perlu menggalakkan penduduk tempatan menglibatkan diri dalam semua jenis perniagaan yang berasakan pelancongan, termasuk menyediakan penginapan pelancong, pengangkutan, agen perjalanan, pemandu pelancong bertauliah, makanan dan minuman serta dan cenderahati dalam kawasan Benta, Kuala Lipis dan Pekan Jerantut. Menggalakkan pemeliharaan melalui pendidikan dan kesedaran terhadap pelancong serta panduan latihan membabitkan penduduk setempat dan pihak lain yang terlibat dalam produk eko pelancongan serta cadangan koridor ekologi. Tanda kesedaran seperti laluan hidupan liar perlahankan kenderaan perlu disediakan di jalan sediada dan pusat pelancongan. Menggariskan kod etika pelancong, peranan dan tanggungjawab, serta memantau aktiviti pelancongan dalam koridor hidupan liar dan sekitar produk eko pelancongan. Mencadangkan aktiviti seperti program memberi makanan kepada haiwan di Kg. Som HS. Makanan diberikan kepada hidupan liar pada masa tertentu. Ianya dapat dibangunkan sebagai produk pelancongan (seperti Santuari Orang Utan, Kucing Sarawak) bagi menarik pelancong melihat kelakuan haiwan. Di kawasan koridor SL2 telah dicatatkan mempunyai masalah haiwan liar mencerobohi petempatan manusia untuk mencari makanan. Melalui pembangunan santuari haiwan (fokus pada gajah), haiwan liar ini tidak akan memasuki kawasan kampung dan penduduk berupaya memperolehi pendapatan yang lebih melalui eko pelancongan.

7)

8)

9)

Perhutanan (termasuk Perhutanan Semula) (Key Initiatives)

Hutan tanah negeri yang tidak dilindungi perlu dimasukkan dalam rangkaian rizab hutan. Beberapa kawasan rizab hutan perlu dizonkan sebagai hutan perlindungan dibawah seksyen 10, Akta Perhutanan Negara 1981. Walau bagaimanapun, aktiviti pembalakan secara terkawal dibenarkan di kawasan rangkaian sekunder ini dan mengaplikasikan prinsip kemampanan. Sekiranya aktiviti pembalakan hendak dilakukan di kawasan ini, pemantauan dan kawalan yang ketat perlu dijalankan agar kesan yang rendah dan terkawal di kawasan ini. Rujuk Rajah 3.3.60 untuk Pelan Induk Pembangunan Keseluruhan Koridor

3-304

Rajah 3.3.60 : Pelan Induk Pembangunan Keseluruhan Koridor SL2

Kiosk Maklumat CFS Papan Tanda dan Kawal Had Kelajuan Warta Tanah Negeri sebagai Hutan Simpan Zon Pengurusan Khas Mengekalkan Hutan Simpan Dalam Koridor Ladang Getah menggunakan Garis Panduan Pertanian Mampan Perladangan kelapa sawit menggunapakai Garis Panduan Kemampanan (RSPO) Memasang papan tanda hidupan liar dan had laju. Mengekalkan Hutan Simpan Dalam Koridor Warta Hutan Tanah Negeri Sebagai Hutan Simpan

Mewujudkan Laluan seperti Box Culverts atau Circular Culverts di jalan tertentu. Mengekalkan jalan sedia ada seperti keadaan sedia ada Memasang papan tanda hidupan liar dan had laju. Mewujudkan Corridor Riparian. Mengekalkan Hutan Simpan Dalam Koridor. Koridor Hidupan Liar dipromosikan sebagai Ecotourism. Zon Pengurusan Khas Kios Maklumat CFS Memasang papan tanda hidupan liar dan had laju. Ladang Getah menggunakan Garis Panduan Pertanian

3-305

f)

Inisiatif Yang Boleh Dilaksanakan

Kos Dan Pembiayaian Kos

Kos langsung adalah bagi kerja-kerja cadangan infrastruktur untuk SL2. Ini termasuk tanda jalan dan menara peninjau. Tiada kerja infrastruktur utama yang akan dijalankan di Rangkaian Sekunder. Kos tidak langsung membabitkan kos tanah. Kos tanah dianggarkan daripada harga pasaran semasa tanah pertanian sumber adalah daripada Laporan Pasaran Hartanah (2007). Andaian yang digariskan ialah tanah hutan milik kerajaan boleh diletakkan sebagai kegunaan alternatife melalui pengasingan. Di mana harga pasaran bagi tanah pertanian berdasarkan lokasi, peringkat matang tanaman, dan jenis tanaman, nilai unjuran tanah hutan diandaikan rendah iaitu serendah 25% . Kos bagi tanah termasuk tanah hutan milik kerajaan, tanah kosong dan tanah lapang yang semuanya berada dalam cadangan rangkaian akan dipulihara sebagai kemudahan laluan haiwan liar. Kawasan tanah hutan milik kerajaan dianggarkan (11,002 hektar) dan tanah kosong dan tanah lapang (539 hektar) dengan jumlah keseluruhan sebanyak 11,541 hektar. Kawasan sebahagian daripada tanah hutan milik kerajaan ini juga termasuk dalam zon pengurusan khusus dan rizab riparian. Jumlah kos keseluruhan bagi pembangunan dianggarkan sebanyak RM225.3 juta (Jadual 3.3.35).

Jadual 3.3.35 : Kos keseluruhan SL2

Kategori

Kos Item Tanda jalan & gantries & kamera pemantau Menara Tinjau Jumlah kecil

RM 2,649,000 300,000 2,949,000

Anggaran kos Tanah negeri kawasan: 11,541 hektar Kempen kesedaran

Kos hutan kerajaan (penampan)

217,498,898

200,000

3-306

Kategori

Kos Item Kos Keseluruhan Pembangunan

RM 220,647,898

Nota: (1) (2) (3)

harga pasaran semasa tanah: RM75,385/ha. Laporan pasaran hartanah 2007 & 2006 anggaran kos infrastruktur jumlah kos tidak termasuk anggaran tahunan kehilanganpendapatan daripada tanah hutan negeri iaitu RM37.2 juta

Faedah Dan Potensi Pulangan

Faedah utama daripada rangkaian ini ialah peruntukan laluan selamat untuk hidupan liar, membenarkannya untuk melalui kompleks hutan yang besar dan juga dapat membentuk persekitaran yang membolehkan hidupan liar mengekalkan kewujudannya. Ini juga dapat menyokong usaha pengekalan keseluruahan biodiversiti di seluruh Negara. Pengiraan telah dilakukan untuk mengukur potensi rangkaian sebagai carbon sink. Luas keseluruhan kawasan ialah 11,541 hektar dijangkakan akan menyimpan sebanyak 1.327 juta tan metrik karbon (berdasarkan 115 tan metri karbon disimpan per hektar) 1. Mengikut pasaran semasa nilai karbon perdagangan kredit dibawah EU purata pasaran karbon ialah US$50 per tan metric. Kadar pertukaran matawang ialah RM3.543 (Bank Negara November 2008) pada 1 US dollar, pendapatan berpotensi meningkat sekiranya perdagangan dilakukan dengan RM235.1 juta. Walaubagaimanapun, nilai pasaran rendah juga perlu diberi perhatian kerana terdapat risiko dan halangan pasaran termasuk krisis kewangan dunia yang menyebabkan pelaburan semakin sukar pada masa akan datang dan ketidak tentuan serta naik turun harga karbon. Sekiranya harga rendah bagi karbon dijangkakan ialah US$30 per tan metrik, pendapatan tahunan ialah RM141.1 juta daripada perdagangan karbon. Dengan pendapatan perdagangan karbon tahunan RM141.1 juta dibandingkan dengan kos pembangunan RM220.6 juta, tempoh bayar balik dapat dicapai dengan cepat dalam tempoh masa 2 tahun, jangkaan kos dan harga adalah tetap. Sumber Kewangan

Cadangan sumber kewangan utama ialah belanjawan pembangunan Kerajaaan Persekutuan melalui pembentukan program pembangunan ekologi di bawah Dana pembangunan pelbagai kerajaan negeri Kerajaan Persekutuan.

Weiss, J. (ed), (1994), The Economics of Project Appraisal and Environment, Brown and Pearce, The Economic Value of Non Market Benefits of Tropical Forests: Carbon Storage.
1

3-307

Sokongan Institusi, Aspek Perundangan dan Penguatkuasaan

Pengurusan Institusi

Ini merupakan koridor sekunder terpenting yang menyambungkan Rizab hidupan liar Krau dengan kompleks Taman Negera. Penyusunan keinstitusian utama ditunjukkan dalam jadual 3.3.36. Adalah amat penting memasukkan cadangan rangkaian sekunder dalam NPP dan rancangan pembangunan seperti rancangan stuktur dan rancangan daerah. Pelan terperinci bagi koridor sekunder juga dapat disediakan dalam Rancangan Kawasan Khas di bawah seksyen 16B, Akta 172 (Khusus Pemeliharaan dan Pengurusan). Strategi utama yang dikenalpasti termasuk mewartakan hutan tanah kerajaan negeri yang terpilih sebagai rizab hutan kekal di bawah NFA. Inisiatif lain ialah mengukuhkan rizab riparian sepanjang Sg. Som. Beberapa agensi pelaksana termasuklah Jabatan Perhutanan, Jabatan Hidupan Liar, Pihak Berkuasa Tempatan Kuala Lipis dan Jerantut serta Pengarah Negeri Pejabat Tanah dan Daerah. Agensi infrastruktur utama termasuk JKR, KTM dan JPS. Penglibatan komuniti dan program meningkatkan kesedaran amat penting untuk memastikan kejayaan koridor ini terutama di kalangan penduduk setempat.

Jadual 3.3.36 : Penyusunan keinstitusian bagi pengurusan SL2 Rizab Hidupan Liar Krau dan Komplek Taman Negara JPBD dengan kerjasama agensi perlindungan utama seperti Jabatan Perhutanan, PERHILITAN dan NGOs terutamanya WWF dan MNS. Ini dapat dilakukan Rancangan Kawasan Khas di bawah seksyen 16B, Akta 172. 1. Jabatan Perhutanan 2. PERHILITAN 3. Pihak Berkuasa Tempatan Jerantut and Lipis 4. Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri 5. JKR 6. JPS 7. Pengarah Tanah dan Galian 8. KTM 1. Jabatan Perhutanan 2. Pengarah Tanah dan Galian

Penyediaan Pelan terperinci termasuk Rancangan Pembangunan Fizikal dan Pengurusan dan Rancangan Pelaksanaan.

Agensi Pelaksana Utama

Pembentukan peraturan dan

3-308

pengawalan

Pemantauan dan Penguatkuasaan

Pendidikan, Penyelidikan dan Publisiti

3. JPBD 4. Pihak Berkuasa Tempatan Jerantut and Lipis 1. PERHILITAN 2. Jabatan Perhutanan 3. NGO termasuk WWF dan MNS 4. Penduduk Setempat 1. NRE, 2. JPBD, 3. PERHILITAN, 4. Universiti , 5. NGO 6. Majlis Tindakan Pelancongan Negeri

Implikasi Perundangan

Salah satu aspek utama strategi ialah mengenalpasti strategi stepping stones dalam koridor. Stepping stone ini biasanya terletak dalam hutan tanah negeri yang mungkin dapat diwartakan sebagai rizab hutan kekal di bawah NFA. Stepping stone yang terletak dalam Rizab Hidupan Liar Krau dapat diwartakan sebagai rizab hidupan liar. Salah satu elemen linkage rangkaian pelbagai steping stones di dalam koridor ialah rizab riparian Sg. Som. Kemungkinan terdapat keperluan pengambilan tanah persendirian di dalam rizab riparian dan memperkenalkan program penanaman semula hutan di kawasan tersebut. Terdapat beberapa undangundang yang sesuai digunakan ditunjukkan dalam Jadual 3.3.37. Kawasan Pengurusan Khas juga ditunjukkan dalam pelan bagi kawasan penempatan terpilih. Perluasan kawasan petempatan tidak digalakkan di kawasan ini.

Jadual 3.3.37 : Strategi Utama Strategi Utama Mewartakan hutan tanah negeri yang telah dikenalpasti dan tanah kosong dalam koridor sebagai rizab hutan kekal. Tiada peluasan tanah untuk tujuan pembangunan (pertanian, bangunan/ petempatan) dalam kawasan yang dikenalpasti sebagai stepping stones. Undang-undang yang sesuai Akta Perhutanan Negeri Pahang

Kanun Tanah Negara

3-309

Strategi Utama

Undang-undang yang sesuai Kanun Tanah Negara, Pahang Water Resumbers Enactment 1997 Akta Pengambilan Tanah 1960 Akta Hidupan Liar Rancangan Kawasan Khas, Akta Perancangan Bandar Dan Desa

Mewujudkan rizab riparian

Pengambilan tanah di dalam rizab riparian utama Sg. Som Membentuk sebahagian strategi stepping stones sebagai sebahagian rizab hidupan liar Krau. Memperkukuhkan Kawasan Pengurusan Khusus di mana peluasan kawasan petempatan akan dikawal.

Penguatkuasaan dan Pemantauan

Penguatkuasaan dan pemantauan akan dilaksanakan oleh agensi utama yang mempunyai kuasa dan perundangan. Ini termasuk Jabatan perhutanan, Ketua Pengarah Tanah dan Galian serta Pihak Berkuasa Tempatan di dalam kawasan kajian. PERHILITAN mempunyai kuasa di bawah Akta Hidupan Liar untuk mengambil tindakan atas pemburuan dan penyeludupan spesis haiwan terancam.

Kesedaran, Pendidikan dan Komunikasi

Lokasi Rangkaian Sekunder tidak berapa terkenal seperti rangkaian utama. Rangkaian kedua mempunyai sebahagian kawasan kecil hutan yang dianggap sebagai stepping stones bersambung dengan kepulauan hutan yang terbesar. Di Rangkaian Sekunder, terdapat beberapa rizab hutan, salah satunya taman negeri (Rimba Kenong) dan Taman Negara, serta Krau WR dapat dipertimbangkan untuk disambungkan. Pertimbangan utama adalah sambungan antara Rizab hidupan liar Krau, iaitu kawasan yang terpisah untuk penyelidikan, dengan Taman Negara. Tekanan pembangunan yang tinggi disebabkan penerokaan tanah untuk petempatan, peladangan, kebun kecil dan pengangkutan berlaku disekitar rangkaian ekologi dan kawasan koridor. Walaupun, kompleks tersebut tidak lagi sesuai untuk mamalia besar tetapi

3-310

dikekalkan untuk kepentingan mamalia kecil, burung dan reptilia. Strategi pelaksanaan memberi tumpuan kepada pengekalan dan peningkatan habitat hutan, memastikan pertanian membantu menambahbaik persekitaran dan menggunakan tarikan pelancongan untuk meningkatkan rangkaian ekologi. Strategi penting yang dirangka untuk agensi pelaksana ialah : Dengan kewujudan hutan simpan yang berpecah telah membentuk stepping stone untuk koridor, jabatan perhutanan perlu menyelenggara integriti habitat tersebut. Agensi kerajaan yang terlibat dengan projek infrastruktur hendaklah memahami kebaikan tidak membuat dan pemasangan struktur yang sesuai untuk laluan haiwan liar. Agensi kerajaan yang terlibat dengan perihal tanah hendaklah prihatin mengenai pengambilan balik tanah bersebelahan dengan sungai utama untuk membentuk koridor riparian. Oleh kerana, dalam kawasan rangkaian ekologi terdapat kawasan pertanian, aktiviti ini perlu memahami prinsip RSPO bagi mempertingkatkan pergerakan haiwan liar melalui koridor sungai dan pelindungan alam sekitar. Sektor pelancongan sedia ada perlu jelas tentang kepentingan Taman Rimba Kenong dan kawasan sekitar Jerantut sebagai habitat yang bernilai tinggi untuk mengekalkan kesinambungan koridor. Kesedaran awam mengenai nilai hutan-hutan kecil yang berperanan sebagai pelindung kawasan biodiversiti diperlukan untuk mempromosi Rangkaian Sekunder.

Berikut ialah cadangan alat komunikasi dan kesedaran yang diperlukan untuk tujuan promosi dan komunikasi kepada stakeholder yang terpilih: JPBD-CFS Web Portal Pelaksanaan cadangan CFS memerlukan kerjasama dan penggabungan pelbagai agensi dan pertubuhan. Web portal menyediakan sumber informasi untuk menerangkan objektif, tujuan dan peranan semua pihak bagi menggalakkan tindakan yang positif. Fungsi yang disediakan dalam portal adalah seperti kes kajian, bukti, peta koridor dan muat turun risalah bagi sektor berlainan (seperti peladangan, pelancongan) bertujuan untuk meningkatkan kesedaran di antara pihak yang terlibat yang berpotensi. Kios maklumat penglibatan secara terus oleh orang awam di kawasan rangkaian merupakan langkah pertama untuk memahami konsep koridor ekologi dan fungsinya. Kios maklumat terletak di kawasan kemudahan yang tinggi kegunaannya untuk memulakan kesedaran. Terdapat tiga kawasan tarikan pelancongan untuk meletakkan kios,

3-311

iaitu : - Jerantut Pintu masauk Taman Negara yang mempunyai kemudahan utama pelancong. - Kuala Lipis Pintu masuk ke Taman Negeri Rimba Kenong; dan - Santuari gajah di Kuala Gandah sempadan Krau WR dengan tarikan pelancongan utama Papan tanda keselamatan haiwan liar memastikan keselamatan haiwan dan penunggang motorsikal di jalan di dalam koridor menjadi keutamaan. Tiga (3) maklumat utama bagi memastikan program kesedaran papan tanda yang efektif adalah seperti berikut:Kepentingan habibat sekeliling Keperihatinan laluan hidupan liar. Kesedaran untuk mengelakkan konflik haiwan dan peringatan untuk menjaga tingkahlaku dan keselamatan. Walaupun di lokasi Rangkaian Sekunder tidak terdapat mamalia besar yang melalui jalan tersebut. Tetapi mungkin nilai tambah dapat diperkenalkan dengan meletakkan papan tanda untuk mempromosi koridor.

Inisiatif perladangan sektor perladangan kelapa sawit memerlukan persefahaman akan tujuan CFS untuk mempertingkatkan integrity perkaitan ekologi bagi semua haiwan. Dengan mengamalkan prinsip RSPO dan pembangunan rancangan pengurusan untuk nelindungi habitat hidupan liar, mereka dapat memainkan peranan positif untuk mengekalkan biodiversiti. Sebagai contoh, Wild Asias Stepwise Support Programme bertanggungjawab untuk mempertingkatkan RSPO untuk perancangan yang lebih baik; sementara inisiatif Natural koridor membantu pemulihan sungai. Kempen Koridor Kawasan Rangkaian Sekunder mungkin tidak memerlukan program aktiviti sepenuhnya sekiranya tidak wujud aspek semulajadi yang istimewa atau tarikan pelancongan. Taman Rimba Kenong dan Taman Negara dapat digunakan untuk menjalankan aktiviti kesedaran awam. Rangkaian Sekunder pula sesuai untuk habitat haiwan kecil seperti kelawar, tupai, reptilia dan burung. Kawasan yang sesuai untuk menjalankan aktivti ini ialah Krau WR. Pada masa sekarang, Krau WR merupakan hub untuk penyelidikan dan kemudahan yang digunakan untuk pendidikan alam sekitar.

Sebagai contoh, beberapa beberapa aktiviti telah dirancang bersama dengan Jabatan Perhilitan, Kementerian Pelancongan dan Kumpulan Badan Bukan Kerjaan (NGO). Antara aktiviti adalah seperti berikut :

3-312

Kesedaran penyelidikan Kelawar Krau WR merupakan habitat kelawar hutan yang paling banyak. Perancangan program khusus untuk pelajar dan pelancong bersama penyelidik ke tapak penyelidikan untuk menangkap dan meletakkan tanda pada spesis kelawar bagi membentuk kesedaran mengenai mamalia kecil dan kepelbagaian habitat. Program pendidikan alam sekitar dilaksanakan oleh Unit Penyelidikan Pemeliharaan Kelawar Malaysia (MBCRU) untuk EARTHWATCH dan kumpulan korporat merupakan satu contoh. Program Perhilitan mempertingkatkan program di Kuala Gandah dan Pusat Biodiversiti di Lanchang supaya orang awam dapat membabitkan diri untuk memahami isu yang berkaitan dengan CFS. Program yang dilakukan adalah termasuk aktivti istimewa seperti melawat koridor ekologi, program pemeliharaan harimau, mendidik pelajar mengenai teknik pengumpulan dan lain-lain aktiviti yang berinformasi. Program Pendidikan Aktiviti Luar dengan kumpulan peminat khusus untuk burung, reptilian dan amfibia, flora dan pfotografi, Kelab Semulajadi Malaysia merupakan rakan utama dalam meningkatkan kesedaran biodiversiti di sekolah dan orang awam. Aktiviti khusus di Krau WR dapat dipromosi sebagai nilai warisan semulajadi di rangkaian sekunder ini. Maklumat dan gambar yang diambil semasa aktiviti di luar dapat digunakan dan dipaparkan di kiosk maklumat. Penyelidikan NGO sedang dilaksanakan di kawasan Belum-Temenggor dengan kajian mamalia besar, WWF dapat membantu Perhilitan membuat kajian mengenai mamalia kecil untuk lebih memahami pergerakan haiwan ini di antara rizab hutan.

3-313

3.3.2

Kajian Kes CFS 2

1)

Kajian Kes 1 : CFS2-PL1 HS Labis Timur HS Mersing HS Lenggor Rangkaian hutan ini sangat penting atas beberapa sebab. Pertama, ianya berada di pusat kompleks hutan Endau-Rompin-Sedili, di mana ia merupakan kelompok hutan terbesar yang masih ada dalam CFS2, dan juga mempunyai habitat untuk mamalia besar di bahagian selatan semenanjung termasuk gajah, harimau, rusa samba dan babi berjanggut (unik untuk rantau ini dalam semenanjung). Kepentingan kawasan ini untuk hidupan liar ditunjukkan dalam pengwujudan dua Rizab besar hidupan liar di awal 1900-an, iaitu Rizab Hidupan Liar Endau Kluang dan Rizab Hidupan Liar Endau Kota Tinggi Barat. Bagaimanapun, keduadua bahagian ini sejak dulu telah diceroboh dengan pertanian.

1
Labis Mersing Jemaluang

PL1 SL4
Lenggor

SL5 Sedili
Panti

Kuala

PL3

Ulu Sedili

3-314

a)

Objektif

Objektif koridor ini adalah untuk menghubungkan HS Labis Timur ke Mersing dan HS Lenggor melalui Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang (lihat Rajah 3.3.61) mengikut turutan:1. Untuk mewujudkan kembali dan memelihara keluasan, melindungi koridor perhutanan di antara Taman Negara Endau-Rompin, Rizab Hutan Lenggor dan selanjutnya selatan Rizab Hutan Panti. Untuk memastikan laluan selamat hidupan liar di antara dua blok hutan.

EndauRompinSedili Complex

2.

Rajah 3.3.61 : Rangkaian Ekologi dalam CFS2-PL1

3-315

b)

Profil Koridor

Guna Tanah dan Fizikal Guna Tanah

Corak gunatanah di Hutan Simpan Mersing dan Hutan Simpan Lenggor Tengah adalah terdiri dari hutan, tanah pertanian dan juga petempatan. Hutan mewakili sebahagian besar guna tanah dalam HS Mersing dan HS Lenggor Tengah. Kompleks hutan ini telah terpisah oleh ladang kelapa sawit MADOS yang terletak ditengah-tengah serta pembukaan tanah untuk kebun sayur dan aktiviti perlombongan pasir ke arah utara jalan di antara HS Labis Timur dan HS Mersing (Rujuk Rajah 3.3.62). Petempatan

Empat petempatan orang asli terletak dalam lingkungan koridor iaitu Kg. Punan (2o2601.74N; 103o3259.68E) dan Kg. Tewowoh (2o2304.82N; 103o 3552.40E) yang berada dalam lingkungan Rizab Hidupan Liar Endau Kluang. Manakala Kg. Sungai Tuba (2o2142.54N; 103o3950.04E) dan Kg. Pengkalan Bukit (2o2026.99N; 103o3657.51E) pula terletak di barat laut HS Mersing. Di luar koridor, terdapat beberapa petempatan lain terletak berdekatan dengan sempadan koridor. Petempatan itu ialah:i. ii. iii. iv. v. vi. vii. viii. ix. x. Kg. Berasau, Kg. Kenangan Batu 26, Kg. Ponjot, Kg. Sungai Peroh, Kg. Puchor, Kg. Pengkalan Bukit, Kg. Tanah Abang, Kg. Tanjung Tuan, Kg. Peta, dan Perkampungan FELDA di FELDA Nitar 1 dan Nitar 2.

Kg. Peta terletak di pintu masuk Taman Negara dan memberi faedah dalam aktiviti eko-pelancongan yang berkaitan dengan Taman Negara tersebut. Turut sama, beberapa petempatan terdekat dengan koridor khususnya Kg. Tanah Abang yang terletak di utara PL1 iaitu di sepanjang Sungai Endau. Ia berpotensi untuk menjadi kawasan peringkat eko-pelancongan ke Endau Rompin melalui sungai ke Kg. Peta.

3-316

Rajah 3.3.62 : Guna Tanah Sedia Ada di CFS2-PL 1

Labis Labis Forest Forest Reserve Reserve (extension) (extension)
Punan Punan Punan Punan Punan Punan

Labis Labis Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

Endau Endau Kluang Kluang Wildlife Wildlife Reserve Reserve

Kg. Tewowoh Tewowoh Tewowoh Kg. Kg. Tewowoh Kg. Tewowoh FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 1 1 1 FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 2 2 2 Nita 2 FELDA FELDA FELDA Nita 2

g in ing ss err M Me o T To

Sembrong Sembrong Forest Forest Reserve Reserve (Extension) (Extension)

Sg. Sg. Sg. Tuba Tuba Tuba Sg. Tuba Sg. Tuba

o o o g g g o o g g g g g g n n g g n n n e e e L L L . L g g ... .L g g g S S S S S S

Pengkalan Pengkalan Bukit Bukit Bukit Pengkalan Bukit Pengkalan Pengkalan Bukit Puchor Puchor Puchor Puchor Puchor Puchor

Mersing Mersing Forest Forest Reserve Reserve

Sg. Sg. Sg. Peroh Peroh Peroh Peroh Sg. Sg. Sg. Peroh Kg. Kg. Kg. Pinggir Pinggir Pinggir Pinggir Kg. Kg. Kg. Pinggir FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Kahang Dalam Dalam Dua Dua FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Kahang Kahang Kahang Dalam Dalam Dalam Dalam Dua Dua Dua Dua Kg. Kg. Kg. Sri Sri Sri Lukut Lukut Lukut Sri Lukut Kg. Kg. Kg. Sri Lukut

Ladang Ladang MADOS MADOS

Kangkar Kangkar KangkarLenggar Lenggar Lenggar Lenggar Kangkar Kangkar Kangkar Lenggar

KEYKUNCI PLAN PELAN

Kg. Kg. Temigol Temigol Temigol Kg. Temigol Kg. Kg. Temigol Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kenangan Kg. Kenangan Kg. Kg. Kenangan
PAHANG

To To Jamaluang Jamaluang

Pucjut Pucjut Pucjut Pucjut Pucjut Kg. Kg. Kg. Baru Baru Baru Kahang Kahang Kahang 24 24 24 Baru Kahang 24 Kg. Kg. Kg. Baru Kahang 24

Lenggor Lenggor Tengah Tengah Forest Forest Reserve Reserve Lenggor Lenggor Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

JOHOR

Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang

To To Kluang Kluang

Endau Endau Kota Kota Tinggi Tinggi West West Wildlife Wildlife Reserve Reserve
Berasau Berasau Berasau Berasau

LEGEND PETUNJU

FIGURE 3.4
Water Bodies River Town / Kampung Indigenous Settlement Corridor Road Wildlife Reserve

Built-up-Area Forest Reserve State Land Forest Oil Palm Rubber

Paddy Other Agriculture Scrub Cleared Land Wetlands

Land Use Distribution in PL 1

GUNA TANAH FINAL REPORT SEMASA PL1

CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

3-317

Infrastruktur Sedia Ada

Jalan-jalan berikut melalui CFS2-PL1: i) Jalan Kluang Jemaluang Mersing (Laluan Persekutuan No. 50) ii) Jalan Kluang Felda Nitar Mersing (secara relatifnya ini adalah jalan baru dan membentuk jalan pintas di antara Kluang dan Mersing dengan memintas Jemaluang) Jalan Kluang Felda Nitar Mersing memintas pekan Jemaluang iaitu seseorang yang dalam perjalanan daripada Kluang ke Mersing boleh mengambil jalan pintas yang terletak lebih kurang 20km daripada Kahang dengan memintas Pekan Jemaluang di timur. Jalan ini digunakan untuk ke Felda Nitar sahaja. Walau bagaimanapun penghubung telah dibina untuk membolehkan trafik pergi ke arah utara menuju ke Felda Nitar dan seterusnya terus ke Mersing. Ia dijangka mengambil sebahagian daripada trafik yang tinggi di laluan Persekutuan No. 50 yang melalui jalan ini. Tiada data trafik yang diperolehi setakat ini untuk jalan yang baru sahaja selesai dibina ini.

Di bahagian timur berdekatan simpang Felda Nitar, terdapat papan tanda hidupan liar (gajah) yang telah diletakkan di Laluan Persekutuan No. 50.

Seperti yang dapat dilihat daripada benteng-benteng di sini adalah agak curam. Kira-kira 400m cerun ini telah dipotong, walaupun pemotongan cerun secara relatifnya perlu dilakukan dengan sebaik-baiknya. Sejajar dengan keperluan keselamatan, penghadang jalan telah diletakkan di mana aras jalan lebih tinggi berbanding aras tanah.

Ciri-ciri lain Laluan Persekutuan No. 50: Had laju adalah 90km/j sepanjang perjalanan. Jalan mempunyai 2 lorong. Kelebaran jalan adalah diantara 3.25m dan 3.5m lebar. Bahu jalan tidak berturap hampir sepanjang jalan.

3-318

JKR merancang untuk menaik taraf jalan ini di masa hadapan. Pakej 1 melibatkan kawasan simpang Felda Nitar ke sekitar ladang MADOS yang sudahpun disiapkan dan hanya melibatkan kerja-kerja melebarkan jalan. Bahagian ini termasuk kawasan di mana papan tanda hidupan liar telah diletakkan. Tanah dan Bentuk Muka Bumi

Secara relatifnya CFS2-PL1 mempunyai tanah yang rata dan sesuai untuk pembangunan pertanian. Tanah di kawasan ini secara amnya subur dan berasal daripada igneus, batu metamorfik berkeladak (Rengam-Jerangau, SerdangBungur-Munchong dan Harimau Tampoi), sungai lanar (Telemong Akob series) dan paya gambut. Kira-kira 10% kawasan selatan ini terdiri daripada tanah curam. Tanah di sini secara amnya subur (kelas 2&3) dan sesuai untuk tanaman kelapa sawit. Secara umumnya, kawasan ini mempunyai ciri-ciri kecerunan berklasifikasi Kelas II (0-6 darjah), Kelas III (6-12 darjah), Kelas IV (12-20 darjah) dan Kelas V (20-25 darjah) (Sektor Pertanian CFS 2 Finding Report, 2008). Jenis-jenis Tanah di CFS2-PL1
Petunjuk

31: Rengam-Jerangau 10: Peat 30: Serdang-Bungur-Munchong 18: Holyrood-Lunas 11: Telemong-Akob-Lanar 20: Harimau-Tampoi 48: Steepland

Sumber: Jabatan Pertanian Agriculture

3-319

Penggunaan tanah pertanian utama yang terdapat di sekitar koridor ini adalah kelapa sawit. Di bahagian timur koridor ini pula terdiri daripada hutan paya. Guna Tanah Pertanian dalam CFS2-PL1 Petunjuk 30: Kelapa sawit 7S: Hutan sekunder 7F: Hutan 8: Hutan paya

Sumber: Jabatan Pertanian

Hidrologi

Koridor ini terletak di lembangan Sungai Endau. Sungai utama di koridor ini terbentuk daripada Sungai Endau, Sungai Sembrong, Sungai Lenga, Sungai Lenggor, Sungai Tambang, Sungai Madek dan Sungai Kemendong. Sungai Sembrong mengairi ke utara dan mengalir melepasi Kg. Tewowoh ke Sungai Endau. Kedua-dua Sungai Lenggor dan Sungai Tambang mengalir melalui timur laut HS Mersing ke dalam Sungai Sembrong. Sungai Lenga mengairi di bahagian selatan Rizab Hidupan Liar Endau Kluang dan mengalir di timur laut ke dalam Sungai Sembrong manakala Sungai Madek mengalir melalui HS Lenggor Tengah. Sungai Kemendong mengalir ke utara ke dalam Sungai Lenggor dan melepasi HS Mersing. Habitat Hidupan Liar

Tujuan utama mewujudkan rangkaian di lokasi ini adalah untuk memastikan terdapatnya sambungan hutan di antara Taman Endau-Rompin di utara dan kompleks hutan Sedili di selatan (selatan Kluang Jalan Persekutuan Jemaluang FT50). Selain itu kawasan Lenggor, Ulu Sedili dan Rizab Hutan Panti khususnya, penting sebagai habitat harimau dan dijangka membolehkan pemeliharaan populasi tinggi harimau dengan kepadatan 3-4 ekor harimau/100 km. Dengan itu, pentingnya harimau dan mangsanya untuk bergerak di antara Taman EndauRompin dan kawasan ini melalui rangkaian yang dicadangkan.

3-320

Rangkaian ini juga akan menyediakan koridor penting untuk gajah. Pada masa ini, gajah berkeliaran secara meluas dalam kawasan ladang pertanian dan juga di sepanjang jalan Kluang Jemaluang. Papan tanda gajah melintas juga telah diletakkan di bahagian barat jalan yang menghala ke Kahang dan pagar elektrik telah didirikan sepanjang sempadan kawasan ladang kelapa sawit. Telah diketahui bahawa rantau ini merupakan kawasan panas konflik manusia-gajah, terutama dalam dan sekitar ladang seperti Felda Aping, Felcra Dusun Panti dan Ladang Bukit Payung. Wildlife Conservation Society (WCS) Malaysia Program dan Perbadanan Taman Negeri Johor (JNPC) menjalankan tinjauan mangsa harimau di Endau-Rompin daripada Taman Negara Endau-Rompin dan kawasan berhampiran hutan ke arah selatan Rizab Hutan Tetap Ulu Sedili (di mana termasuk kawasan dalam lingkungan PL1 CFS2), di antara April - Okt 2008. Disebabkan limpahan spesis mangsa yang sedikit di hutan hujan tropika, kajian yang dijalankan memanfaatkan teknik yang baru dibangunkan oleh Pasukan Bantuan Teknikal WCS Tigers Forever, di mana kawasan itu dibahagikan kepada grid 3.25 sq km, dan pasukan tinjauan berjalan sekurang-kurangnya 5km dalam setiapnya, mencari tanda baru (tapak kaki, najis, dsb) spesis mangsa utama harimau. Analisis statistik kemudiannya digunakan untuk menentukan kadar hutan yang diduduki oleh spesis mangsa dan haluan setiap spesis dalam lanskap tersebut. Pasukan tinjauan terdiri daripada kakitangan WCS dengan bantuan daripada kakitangan JNPC dan lebih 30 orang asli daripada 9 kampung di dalam dan sekitar kawasan tinjauan. Walaupun keputusan penuh tinjauan masih tidak diketahui, penemuan awal mengesahkan bahawa adanya mangsa harimau pada masa ini (termasuk babi berjanggut) dan juga harimau serta gajah dalam PL1; menandakan kawasan ini digunakan sebagai koridor di antara Taman Negara Endau-Rompin dan Rizab Hutan Lenggor di selatan.

Foto menunjukkan Harimau berdekatan Kg Peta

Barking Dear berdekatan Kg Peta

3-321

Najis gajah dijumpai semasa tinjauan oleh pasukan WCS

Kelihatan tapak kaki babi berjanggut semasa tinjauan

Taman Endau-Rompin melangkaui sempadan di antara dua negeri iaitu Johor dan Pahang. Ia adalah kawasan yang dipisahkan oleh topografi dan meliputi hutan, lebih daripada sempadan pentadbiran. Kawasan ini termasuk bahagian HS Labis dan HS Endau-Mas di Johor dan HS Lesong di Pahang. Hutan simpan ini diliputi kawasan yang curam dengan batu pasir berbukit yang secara tradisional digunakan oleh Orang Hulu di utara Johor. Lanskap keseluruhan berhampiran kawasan taman kini sudah berpecah akibat skim perladangan dan penggunaan tanah bukan hutan yang lain. Pada tahun 1933 Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang telah diwujudkan melalui pewartaan 827. Ia meliputi sebahagian besar bahagian Johor yang pada masa ini kawasan Endau-Rompin. Sungai Endau, Kinchin dan Kemapan mengalir ke selatan ke dalam bahagian Johor daripada HS Lesong di Pahang. Pada tahun 1972, Pihak Berkuasa Pembangunan Pahang Tenggara memperuntukkan HS Lesong sebagai rizab alam semulajadi yang perlu dikekalkan daripada pembangunan tanah dan eksploitasi balak. Malaysian Nature Society (MNS) Endau-Rompin Scientific Expedition 1985-1986 telah menekankan keperluan untuk menetapkan sempadan kawasan lindungan berdasarkan sempadan air. Sungai Kinchin (aliran air hitam), penting terutamanya sebagai pembiakan untuk ikan yang mengisi semula Sungai Endau. Lembah Selai dicadangkan sebagai tempat perlindungan penting untuk herbivor besar, khasnya Seladang. Seawal 1970-an, kawasan ini telah dikenalpasti padat dengan Badak Sumbu Sumatra di kawasan Endau-Rompin, di mana satu-satunya diketahui lokasi populasi pembiakan tinggi yang ada di Semenanjung Malaysia. Oleh itu, kawasan ini dilihat mampu menarik minat pemuliharaan yang baik. Lembah Endau merupakan kawasan pemuliharaan utama kerana keunikan hutan fan-palm, dan ia sesuai untuk pokok buluh bambu yang jarang dilihat, Recemobambos setifera, dan beberapa spesis tumbuhan endemik yang lain. Spesis endemik trapdoor, Liphistius endau, dihuraikan sebagai spesis baru pada

3-322

1987 iaitu, satu-satunya spesis ditemui sepanjang Sungai Jasin. Cirinya yang berbeza dengan kawasan hutan paya bukan kebiasaan untuk tanaman di atas Gunung Janing dan Padang Temambong, di mana beberapa spesis tumbuhan endemik membesar. Gunung Janing juga penting dari sudut sejarah sebagai tapak untuk banyak spesis tumbuhan. Tambahan pula, ia menyediakan air bersih untuk Kg. Peta dan penduduk tempatan komuniti Orang Hulu yang menganggap Padang Temambong sebagai tempat suci. Keseluruhan tempat ini juga sangat penting untuk babi berjanggut, mungkin mewakili populasi terakhir yang tinggal di Semenanjung Malaysia. Profil Sosio-Ekonomi Profil Penduduk dan Sosio Ekonomi Terdapat 400 orang (87 keluarga) mendiami perkampungan Orang Asli di PL1 iaitu Kg. Punan, Kg. Tewowoh, Kg. Pengkalan Bukit dan Kg. Sungai Tuba. Kg. Punan yang terletak dalam lingkungan Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang mempunyai jumlah penduduk tertinggi (anggaran 236 orang dalam 48 buah keluarga). Pendapatan utama disini ialah dari ladang getah yang terdapat di sekeliling kampung. Populasi kedua terbesar adalah Kg. Sg. Tuba yang terletak berdekatan Sungai Lenggor (65 orang dalam 18 buah keluarga). Kebanyakan daripada mereka bekerja sendiri dan terlibat dalam aktiviti pertanian. Kg. Tewowoh, yang juga terletak dalam lingkungan Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang mempunyai 57 orang (dalam 13 buah keluarga). Pemeliharaan ikan dan mengumpul produk hutan merupakan aktiviti utama disini. Kg. Pengkalan Bukit yang terletak di tenggara Rizab Hidupan Liar Endau Kluang mempunyai 42 orang (dalam 8 buah keluarga). Pemeliharaan ikan dan mengumpul sumber hutan juga merupakan sumber pendapatan utama penduduk di sini (Rujuk Jadual 3.3.38).

3-323

Jadual 3.3.38 : Profil Penduduk dan Sosio Ekonomi

Kg. Punan Bilangan Penduduk Bilangan Keluarga 236 48 Terlibat dalam ladang getah 3-4 ekor gajah masuk kawasan dalam sehari Bukan Rizab Orang Asli

Kg. Tewowoh 57 13 Pemeliharaa n ikan dan kumpul sumber hutan 3-4 ekor gajah masuk kawasan dalam sehari Bukan Rizab Orang Asli

Kg. Pengkalan Bukit 42 8 Pemelihar aan ikan dan kumpul sumber hutan

Kg. Sungai Tuba 65 18

Jumlah 400 87

Aktiviti Ekonomi

Bekerja sendiri

Konflik Manusia Hidupan Liar

Status Tanah

Bukan Rizab Orang Asli

Bukan Rizab Orang Asli

Sumber: JHEOA, Pejabat Mersing, 2008

Mengikut JHEOA Mersing, konflik manusia-hidupan liar terjadi setiap hari di Kg. Punan dan Kg. Tewowoh, di mana gajah menceroboh masuk perkampungan berulang kali. Tiada perkampungan dalam rangkaian ini yang terlibat dalam aktiviti pelancongan seperti homestay. Pertanian

Memandangkan kawasan ini mempunyai tanah yang subur dan menerima hujan lebat, maka kelapa sawit di sekeliling daerah PL1 memperoleh hasil yang tinggi dengan purata 20 ton buah sehektar. Pemegang saham terbesar dalam sektor peladangan adalah FELDA, Johor dan ladang persendirian. Ladang-ladang yang terdapat di dalam dan sekeliling rangkaian ditunjukkan dalam Jadual 3.3.39.

3-324

Jadual 3.3.39 : Ladang di dalam dan sekeliling PL1 No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Nama Ladang Ladang Mados Paloh Ladang New Paloh Ladang Paloh RISDA Sungai Chales Ladang Sungai Kahang Ladang Sungai Sembrong Ladang Zamrud Ladang Ladang Ladang Ladang Mutiara Jismil Kahang Kahang Pemilik Mados Ent. Sdn bhd Tradewinds Sdn bhd Taiko Plantations Sdn bhd RISDA Sayong Plantations Sdn Bhd Kulim M Bhd Precincts Plantations Kulim Msia Bhd Yong Siew Choy Perusahaan Makassar Plantation Agency Sdn Bhd KL Kepong Sdn Bhd Consolidated Plantations Bhd KL Kepong Pertubuhan Peladang Mersing Utara FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA FELDA Johor Corp FELDA Bhd Consolidated Plantation Bhd Kawasan (Hektar) 1,731 418 2,680 716 2,129 1,187 2,444 2,319 1,133 2,271 955 2,818 2,461 2,833 809

Ladang Kekayaan Ladang Kempas Klebang Ladang Landak E Ladang Labong

16 17 18 19 20 21 22 23 24

Ladang FELDA Bukit Aping Selatan Ladang FELDA Nitar Timur FELDA Nitar 1 FELDA Nitar 2 FELDA Kahang Barat FELDA Kahang Timur Ladang Bukit Payong FELCRA Dusun Panti Ladang Bukit Paloh

1,466 2,154 1,774 1,975 1,924 2,014 1,655 575 3,093

Sumber: Malaysia Agriculture Directory & Index 2006

3-325

Aktiviti Pelancongan

Pada masa ini, tiada tapak eko-pelancongan dalam PL 1. Tapak terdekat adalah Taman Negara Endau-Rompin iaitu taman negara kedua terbesar di Semenanjung Malaysia selepas Taman Negara. Aktiviti Perhutanan / Pembalakan

Tiada aktiviti pembalakan yang diketahui dalam Rizab hutan di dalam kawasan ini. Majoriti Rizab hutan di kawasan ini sudah dikelaskan sebagai hutan perlindungan (iaitu kawasan hutan tadahan air di mana pembalakan adalah dilarang) (Rujuk Rajah 3.3.40). Jadual 3.3.40 : Pengagihan Hutan Perlindungan dalam lingkungan CFS 2 Rizab Hutan Hutan Tadahan Air Panti Hutan Tadahan Air Maokil Hutan Tadahan Air Banang Hutan Tadahan Air Gunung Pulai Hutan Tadahan Air Kluang Hutan Tadahan Air Mersing Hutan Tadahan Air Labis Pemberitahuan Warta J. G.N. 4465-2007 J. G.N. 4465-2007 J. G.N. 4465-2007 J. G.N. 4465-2007 J. G.N. 7128-2008 J. G.N. 7128-2008 J. G.N. 7128-2008

Peruntukan Semasa untuk Pemuliharaan dalam Rancangan Struktur dan Tempatan Selaras Perlembagaan Persekutuan, perhutanan terletak di bawah bidang kuasa Kerajaan Negeri dan Kerajaan Negeri Johor memiliki kuasa lengkap berhubung sumber hutan mereka. Daripada ruang dan perspektif perancangan, rangka kerja berkaitan perlindungan, pemuliharaan dan pengurusan persekitaran adalah dinyatakan dalam Rancangan Struktur Negeri Johor serta Rancangan Tempatan Daerah Mersing. Semasa Rancangan Struktur Negeri Johor diwartakan, Rancangan Tempatan Daerah Mersing masih di peringkat awal persediaan. Syarat tertentu dalam Rancangan Struktur Negeri Johor mengenai pemuliharaan dan perlindungan alam sekitar adalah terkandung dalam peruntukan Kawasan Sensitif Alam Sekitar seperti dihuraikan dalam seksyen berikut. Kawasan Sensitif Alam Sekitar RFN 18 dalam Rancangan Fizikal Negara (RFN) menyatakan bahawa KSAS akan diintegrasikan dalam perancangan dan pengurusan guna tanah dan sumber asli bagi memastikan pembangunan mampan. KSAS akan terus diperhalusi, berkembang dan digariskan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Permohonan bagi KSAS di peringkat Rancangan Fizikal Negara, Rancangan Struktur dan Tempatan adalah seperti Jadual 3.3.41.

3-326

Jadual 3.3.41 Permohonan bagi KSAS untuk PL1 Peringkat Rancangan Spatial Rancangan Fizikal Negara Kedudukan KSAS Tahap KSAS 1

Nota Berdasarkan Rajah IP8 dalam Rancangan Fizikal Negara, Rizab Hutan Lenggor Tengah terletak dalam KSAS Tahap 1 manakala Rizab Hutan Mersing terletak dalam KSAS Tahap 1 dan Tahap 2. PL1 akan menghubungkan Lenggor Tengah dengan Mersing dan Rizab Hidupan Liar Endau Kluang. Rancangan Struktur Johor 2020 mengklasifikasikan KSAS kepada lapan kategori; KSAS untuk Kawasan Cerun Curam, KSAS untuk Rizab Hutan Kekal (PFE), KSAS untuk Taman Marin, KSAS untuk Sumber Air & Pesisiran Pantai, KSAS untuk Geologi & Sumber Mineral, KSAS untuk Kawasan Tadahan, KSAS untuk kawasan Sejarah & Arkeologi dan KSAS untuk kawasan tasik. Ia mempunyai sistem kedudukannya sendiri BB (Berisiko Bencana), BSH (Bernilai Sokongan Hidup), BW (Bernilai Warisan) dan M (KSAS Menyeluruh). Berdasarkan Rajah 14.12 dalam Rancangan Struktur, HS Lenggor dan HS Mersing termasuk dalam lingkungan KSAS untuk kategori PFE (yang termasuk semua PFE dalam negeri Johor). Kedudukan untuk kategori ini adalah BSH (Bernilai Sokongan Hidup) dan BW (Bernilai Warisan). Dalam melindungi KSAS dan sumber semulajadi yang lain daripada pembangunan, Rancangan Struktur menyenaraikan beberapa langkah untuk diimplementasi iaitu : Kenalpasti, tanda dan keluarkan semua KSAS sebagai kawasan KSAS negeri. Hasilkan laporan RKK untuk semua

Rancangan Struktur - 2020

BSH (Bernilai Sokongan Hidup) dan BW (Bernilai Warisan).

3-327

Peringkat Rancangan Spatial

Kedudukan KSAS

Nota KSAS. Sediakan garis panduan dalam memperbaiki persekitaran dan kualiti sumber semulajadi. Lindungi dan pulihkan KSAS yang termasuk dalam BW (Bernilai Warisan), BSH (Bernilai Sokongan Hidup) dan BB (Berisiko Bencana). Lindungi dan pulihkan arkeologi dan kawasan bersejarah. Lindungi dan pulihkan kawasan geologi unik dan air terjun. Memperkuatkan semua peraturan berkaitan KSAS. Berdasarkan kepada JPBD Johor, Rancangan Tempatan Mersing masih dalam peringkat draf dan akan diterbitkan awal tahun depan (2009).

Rancangan Tempatan Mersing

N/A

3-328

Ancaman, Halangan dan Peluang Kawasan dalam lingkungan Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang Perluasan kawasan pertanian menyebabkan kawasan hutan menjadi semakin mengecil. - Khususnya di kawasan utara Jalan Kluang Jemaluang. Apa yang mengejutkan, perluasan kawasan ini masih berterusan, dan kesinambungan hutan telah terancam, terutama dengan pembukaan hutan yang sedang berlaku di sekeliling kawasan Sungai Mas dan sekeliling perkampungan Orang Asli Kg. Tewowoh dan Kg. Punan. Sesetengah bahagian HS Sembrong (tambahan) dan HS Labis Timur (tambahan) telah dibuka sebagai ladang getah balak (klon getah balak)

Kompleks hutan EndauRompin-Sedili terancam disebabkan perluasan kawasan pertanian & perlombongan pasir. Khususnya kawasan diantara Sg. Emas dan Sg. Endau. Pencerobohan komuniti orang asli Kg. Punan dan Kg. Tewowoh untuk penanaman kelapa sawit sehingga ke dalam kawasan hutan

3-329

Kawasan di antara HS Mersing dan HS Lenggor Tengah Ancaman dalam koridor ini adalah perubahan hutan negeri di sepanjang jalan FR50 dan Jalan FELDA Nitar kepada aktiviti pertanian. Pembukaan hutan meliputi sesetengah kawasan utama (sebagai contoh: bahagian barat jalan ke arah Felda Nitar) bakal dibuka kepada tanaman khususnya kelapa sawit dan pokok buah-buahan di dalam dan sekeliling rangkaian. Kesinambungan di antara HS Mersing (ke utara) dan HS Lenggor Timur (ke selatan), sebahagiannya dipecahkan kepada 3,000 hektar perladangan kelapa sawit MADOS yang terletak di tengah rangkaian ini. Terdapat juga kawasan telah diteroka untuk perladangan sayur dan perlombongan pasir ke utara jalan antara HS Labis Timur dan HS Mersing. Hutan di sepanjang Sungai Kemendong, berdekatan Kangkar Lenggor, telah diberimilik untuk penternakan lembu dan pembangunan pertanian.

A n c a m a n , h a l a n g a Sebarang perlebaran n Jalan Kluang d Jemaluang pada masa hadapanadan n juga jalan ke arah FELDA Nitar akan menyebabkan p e kesukaran l pergerakan hidupan u liar. a n Rangkaian ini telah g dipisahkan oleh kawasan s perladangan kelapa sawit MADOS e seluas p 3000 hentar. Hutan di selatan Kangkar Lenggor, telah diberimilik untuk penternakan lembu dan pembangunan pertanian.

FELDA Nitar 1 FELDA Nitar 2

Road towards FELDA Nitar

Mersing FR

MADOs Plantation

Kluang-Jemaluang Road (FR50)

Lenggor Tengah FR

3-330

Cadangan Pelaksanaan Teras Strategik

Oleh sebab ia merupakan rangkaian terpenting dalam CFS2, strategi keseluruhan adalah mewujudkan semula dan mengekalkan satu koridor hutan yang luas dan terlindung, antara Taman Negara Endau-Rompin dan Rizab Hutan Lenggor dan seterusnya di selatan Rizab Hutan Simpan Panti. Pelan Tindakan Pelaksanaan

Cadangan ini melibatkan kerjasama dan tindakan oleh pelbagai pihak bagi mencapai teras strategik dan kesinambungan rangkaian utama dan mengakibatkan pembentukan CFS yang berkesinambungan di Semenanjung Malaysia dan pemuliharaan biodiversiti (Rajah 3.3.63). Pelaksanaan meliputi aspek berikut:1. Mewartakan sebagai Rizab Hutan Perlindungan di bawah Perlindungan Hutan untuk Hidupan Liar, 2. Pengambilan tanah, 3. Memantau pergerakan hidupan liar, 4. Infrastruktur fizikal, 5. Dijadikan sebagai Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) 6. Tanah dan pengurusan guna tanah dalam lingkungan koridor dan kawasan bersempadan dengan kawasan terlindung. Kerjasama daripada pelbagai agensi di dalam PL1 adalah seperti di bawah. Nombor yang ditunjukkan dalam kotak termasuk perlaksanaan utama oleh para agensi untuk setiap tindakan. Perkara di bawah perlu dilaksanakan terlebih dulu sebelum tindakan seterusnya dibuat. 1. JPBD perlu melaksanakan siri jelajah mengenai kepentingan CFS dan rangkaian di Johor. 2. NBC dan NPPC perlu menerima pakai laporan ini. Menerima pelaksanaan rangkaian berdasarkan keutamaan yang telah dikenalpasti. 3. NPPC mengeluarkan moratorium ke atas penggunaan tanah. 4. NRE menjadi penggerak utama untuk tindakan seterusnya. Termasuk rundingan dan perjumpaan dengan pegawai kanan berkaitan di peringkat negeri. 5. NRE mengenalpasti sumber pembiayaan jika melibatkan pengambilan tanah.

3-331

Rajah 3.3.63 :

Tindakan Dicadangkan untuk Pelaksanaan PL1 Prasyarat

JPBD
7. Dijadikan sebagai KSAS dalam Rancangan Tempatan

NRE, Agensi Persekutuan

5. Memantau pergerakan hidupan liar di antara HS Labis Timur dan HS Mersing. 6. Meletakkan papan tanda hidupan liar di jalan Felda Nitar.

Agensi Negeri
1. Kawasan sediada Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang diwartakan sebagai hutan perlindungan hidupan liar. 2. Pengambilan tanah di antara Rizab Hidupan Liar Endau dan HS Mersing. 4a. Pengambilan tanah di antara HS Lenggor Timur dan HS Ulu Sedili Timur. 4b. Mewartakan Tanah Negeri dan pengambilan tanah persendirian sebagai hutan perlindungan untuk hidupan liar. 3. Melindungi koridor hutan di dalam HS Semberong.

Lain-lain Agensi

2009

2010

3. Melaksanakan pembangunan pertanian mampan.

2011

9a. Penghutanan semula bagi 11. Mewujudkan kawasan yang diganggu. lintasan hidupan liar. Rancangan 9b. Penglibatan dan kesedaran awam. Tempatan 12. Penguatkuasaan dan pemantauan aktiviti pemburuan dan enyeludupan hidupan liar.

2012

3-332

Cadangan tindakan untuk pelaksanaan PL1 ditunjukkan di bawah.

Mewartakan kawasan yang tinggal di Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang di bawah kategori Perlindungan Hutan untuk Hidupan Liar

Agensi Pelaksana: 1. Kerajaan Negeri 2. Jabatan Perhutanan

Ini adalah kawasan yang tinggal di Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang yang belum diwartakan di bawah Rizab Hutan Perlindungan. Pewartaan sebagai Rizab Hutan akan meluaskan sempadan HS Labis Timur arah selatan dan memberi perlindungan terhadap kawasab hutan yang tinggal yang tinggal dalam Rizab Hidupan Liar.

Tempoh masa perlaksanaan:

2011-2015 10th RM 1 2 3 4 5 2016-2020 11th RM 1 2 3 4 5 2021-2025 12th RM 1 2 3 4 5

R iii z a b iii d u p a n R z a b H d u p a n R z a bH H d u p a n L iii a r d a u L a r E n d a u L a rE En n d a u K lll u a n g K u a n g K u a n g R E S E R V E R E RE ES SE ER RV V E

Langkah Kunci Seterusnya: Prasyarat : (1), (2), (3), (4), (5) Langkah 1 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi mewartakan rangkaian ekologi sebagai Hutan Perlindungan Hidupan Liar Langkah 2a PERHILITAN menyerahkan kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan dan pemakaian.

Langkah 2b JPBD bekerjasama untuk meminda Rancangan Tempatan dan menyemak Rancangan Struktur

Langkah 3 JPBD memaklumkan kepada NRE, PERHILITAN.

3-333

Pengambilan balik tanah persendirian di antara Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang dan Rizab Hutan Mersing Mewartakan sebagai Rizab Hutan Simpan bawah kategori Hutan Perlindungan untuk Hidupan Liar

Agensi Pelaksana: 1. Kerajaan Negeri

Agensi Pelaksana: 1. Kerajaan Negeri 2. Jabatan Perhutanan Tempoh masa Perlaksanaan :

Endau-Kluang Wildlife Reserve

2011-2015 10th RM

2016-2020 11th RM

2021-2025 12th RM

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Mersing FR

Langkah Seterusnya: Prasyarat : Pewartaan, (4) Langkah 1 NRE membuat rundingan dengan Kerajaan Negeri berhubung keperluan pengambilan tanah, mendapatkan peruntukan daripada Persekutuan. Langkah 2 Kerajaan Negeri membuat pengambilan tanah. Tanah yang dibuat pengambilan tanah diletakkan di bawah pemantauan Kerajaan Negeri. Langkah 3 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi mewartakan rangkaian ekologi sebagai Hutan Perlindungan Hidupan Liar. Langkah 4 PERHILITAN menghantar kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan dan pemakaian. Langkah 5 Pemantauan

3-334

Melindungi koridor perhutanan di dalam lingkungan Sembrong HS

Agensi Pelaksana: 1. Kerajaan Negeri 2. Jabatan Perhutanan Langkah Seterusnya:

Sebahagian kawasan hutan sedang menjalani kerja-kerja pembersihan untuk pengeluaran kayu balak yang akan mewujudkan fragmentasi pada kawasan berhutan dalam Rizab Hidupan Liar Endau-Kluang dan HS Mersing. Satu permit konsesi 30 tahun diberikan untuk perladangan klon getah balak di kawasan ini. Bagi mendapatkan koridor berhutan, 2 pilihan dapat dipertimbangkan oleh Kerajaan Negeri dan Jabatan Perhutanan:i. Penukaran tanah untuk kawasan belum diteroka untuk rizab hutan. Pilihan yang ada adalah HS Labis, yang merupakan kepulauan hutan terpencil terletak berhampiran Jalan Kluang-Jemaluang atau kawasan ke utara HS Sembrong (di sebelah Sungai Mas). ii. Syarat tambahan untuk laluan 100 meter koridor berhutan melalui HSK Semberong semasa pembaharuan permit tahunan.

Prasyarat : Pewartaan, (4) Langkah 1 NRE membuat rundingan dengan Kerajaan Negeri berhubung keperluan pengambilan tanah, mendapatkan peruntukan daripada Persekutuan. Langkah 2 Kerajaan Negeri membuat pengambilan tanah. Tanah yang dibuat pengambilan tanah diletakkan di bawah pemantauan Kerajaan Negeri. Langkah 3 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi mewartakan rangkaian ekologi sebagai Hutan Perlindungan Hidupan Liar. Langkah 4 PERHILITAN menghantar kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan dan pemakaian. Langkah 5 Pemantauan

Labis FR Timur FR

Mersing FR

SEMBERONG FR
Minimum 100m luas koridor hutan perlu disediakan

3-335

Membuat pengambilan tanah persendirian dalam kawasan di antara HS Lenggor Timur dan HS Ulu Sedili Timur Mewartakan kawasan yang telah dibuat pengambilan tanah dan hutan negeri sebagai Rizab hutan di bawah kategori Hutan Perlindungan untuk Hidupan Liar

Agensi Pelaksana: 1. Kerajaan Negeri

2. Kerajaan Negeri 3. Jabatan Perhutanan

Tempoh Masa Pelaksanaan: HS Lenggor Timur di bahagian tengah dengan lebar 1.5km. Mewartakan hutan negeri yang bercantum dan pengambilan tanah persendirian (lihat rajah seterusnya) menyediakan koridor lebih luas untuk pelbagai jenis fauna.
BAHAGIAN BOTTLENECK LENGGOR TIMUR FR

2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

HS Lenggor HS Lenggor Timur Tengah Ulu Sedili Timur FR

3-336

Langkah Seterusnya:
Prasyarat : Pewartaan, (4)

Langkah 1 NRE mengenalpasti 2 bentuk tanah yang terlibat : tanah negeri dan tanah persendirian.

Tanah Negeri

Tanah Persendirian

Langkah 2 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi mewartakan rangkaian ekologi sebagai hutan perlindungan hidupan liar.

Langkah 2 NRE berunding dengan Kerajaan Negeri berhubung keperluan pengambilan tanah, mendapatkan peruntukan untuk pengambilan tanah daripada Kerajaan Pusat.

Langkah 3 PERHILITAN menyerahkan kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan dan pemakaian.

Langkah 3 PERHILITAN menyerahkan kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan.

Langkah 4 Pemantauan Langkah 4 Kerajaan Negeri membuat pengambilan tanah. Memaklumkan PERHILITAN.

Langkah 5 Pemantauan

3-337

Memantau pergerakan hidupan liar di antara HS Labis Timur dan HS Mersing

Agensi Pelaksana: 1. NGO dan/atau institusi penyelidikan Langkah Seterusnya:

Prasyarat : Pewartaan

Pemantauan pergerakan hidupan liar di antara HS Labis Timur dan HS Mersing dan HS Lenggor Tengah/Timur akan dilaksanakan untuk menentukan corak pergerakan hidupan liar.

Labis FR Timur FR

Langkah 1 NRE perlu : (1) Mengarahkan dijalankan bancian dan pemantauan pergerakan hidupan liar oleh institusi penyelidikan dan NGOs. (2) PERHILITAN, institusi penyelidikan dan NGO menjalankan pemantauan pergerakan hidupan liar.

Mersing FR Langkah 2 Institusi penyelidikan/ NGO menyerahkan laporan kepada PERHILITAN dan Jabatan Perhutanan Negeri. Mengenalpasti inventori, perlakuan dan lokasi laluan dan jenis laluan yang perlu disediakan.

Lenggor Tengah/Timu r FR

Pemantauan bagi mewujudkan maklumat yang akan memudahkan dan memastikan penggunaan koridor yang betul dan efektif (contohnya rangkaian fungsi) melalui kriteria berikut:-

Langkah 3 PERHILITAN memaklumkan NRE dan Jabatan Perhutanan Negeri.

Langkah 4 NRE memaklumkan agensi yang terlibat dengan penyediaan inventori dan tindakan susulan.

KPI Populasi spesis

Pergerakan hidupan liar

Konflik manusiahidupan liar

Kriteria Populasi spesis fokal (gajah, harimau, babi berjanggut) dalam hutan yang bercantum dalam koridor. Kehadiran haiwan di kawasan am koridor (diversiti dan bilangan spesis) Haiwan menggunakan struktur lintasan yang spesifik Bilangan konflik yang tercetus dalam koridor Bilangan kemalangan maut dalam koridor

Kaedah Program kamera perangkap Tinjauan jejak haiwan Program kamera perangkap Tinjauan jejak haiwan Program kamera perangkap Tinjauan jejak haiwan Pemantauan kejadian konflik manusiahidupan liar. Program pengawasan kemalangan maut

3-338

Pemasangan papan tanda hidupan liar di Jalan Felda Nitar

Agensi Pelaksana: 1. KKR Tempoh Masa Pelaksanaan:

2011-2015 10th RM 1 2 3 4 5 1 2016-2020 11th RM 2 3 4 5 1 2021-2025 12th RM 2 3 4 5

Dalam jangka masa segera, papan tanda hidupan liar dipasang sehingga corak pergerakan hidupan liar dan pola lintasan diwujudkan. Apabila pola pergerakan telah diwujudkan, lintasan hidupan liar dicadangkan.

Langkah Seterusnya: Prasyarat : Pewartaan

Felda Nitar

JALAN FELDA NITAR

50

Langkah 1 Di dalam kawasan hutan yang menjadi petempatan manusia PERHILITAN perlu meletakkan papan tanda bagi memberi peringatan kepada mereka yang terlibat. PERHILITAN mendapatkan pandangan daripada institut penyelidikan/NGO yang terlibat. Berhubung lintasan jalan, PERHILITAN memberi khidmat nasihat kepada JKR.

Langkah 2 JKR memasang papan tanda hidupan liar termasuklah papan tanda had laju. JKR memaklumkan kepada PERHILITAN.

3-339

Menjadikan PL1 sebagai KSAS dalam Rancangan Tempatan

Agensi Pelaksana: 1. JPBD 2. Majlis Daerah Mersing Tempoh Masa Pelaksanaan : 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Langkah Seterusnya:
Langkah 1 JPBD mengambil inisiatif menyediakan kertas kerja untuk menjadikan PL1 sebagai KSAS di dalam Rancangan Tempatan. Bekerjasama dengan PBT dan Jabatan Hutan.

Langkah 2 JPBD Negeri memastikan KSAS diletakkan di dalam Rancangan Tempatan Mersing.

Langkah 3 JPBD memaklumkan kepada NRE.

3-340

Pembangunan pertanian mampan dalam Ladang MADOS

Agensi Pelaksana: 1. MADO

Ladang kelapa sawit terletak di dalam koridor, oleh itu pembangunan pertanian mampan harus diamalkan seperti disediakan dalam Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan bagi Perladangan'.

Langkah Seterusnya:

Prasyarat : Pewartaan Kawasan Sekitar bagi rezab hidupan liar.

LADANG MADO

Langkah 1 NRE bekerjasama dengan MPOB dan MADOS

Langkah 2 NRE dan MPOB memastikan Ladang MADOS mematuhi RSPO dan garis panduan berkaitan.

3-341

Perhutanan semula kawasan degradasi / terganggu

Agensi Pelaksana: 1. Jabatan Perhutanan Tempoh Masa Pelaksanaan :

2011-2015 2016-2020 10th RM 11th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 2021-2025 12th RM 1 2 3 4 5

Langkah Seterusnya:
Prasyarat : Pewartaan Tindakan Jabatan Perhutanan

10

Penyertaan dan Kesedaran Orang Awam

Agensi Pelaksana: 1. NGO 2. JHEOA 3. Komuniti Langkah Seterusnya:

Langkah 1 PERHILITAN akan mengetuai semua aktiviti. (1) Bekerjasama dengan JHEOA. (2) Mengekalkan kerjasama dengan institusi penyelidikan dan NGO bagi menyedarkan komuniti tempatan. (3) PERHILITAN melantik komuniti bagi tujuan penguatkuasaan.

Empat perkampungan orang asli terletak dalam rangkaian ekologi. Penyertaan termasuklah: mengawasi pergerakan hidupan liar, mengawasi aktiviti pemburuan haram. eko-pelancongan, mengurangkan gangguan atau kerosakan pada hutan. langkah kawalan untuk konflik manusia-hidupan liar (Rujuk garis panduan)

KG PUNAN KG TEROWOH KG TUBA KG PENGKALAN BUKIT

Langkah 2 Institusi penyelidikan dan NGO (1) Memberi latihan kepada yang terlibat (2) Meningkatkan kesedaran tentang konflik manusia hidupan liar. (3) Menggalakkan penglibatan komuniti untuk menyertai aktiviti dan sebahagian daripada pemantau, (4) Menghentikan aktiviti perburuan, mengurangkan kacauganggu atau kerosakan kepada hutan. (5) Menggalakkan penglibatan orang tempatan dalam eko pelancongan.

3-342

11

Membina lintasan hidupan liar

Agensi Pelaksana: 1. KKR Tempoh Masa Pelaksanaan : Phasing 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Langkah Seterusnya:

Pembinaan lintasan hidupan liar at grade di dua lokasi iaitu:1. Laluan Persekutuan No 50 2. Jalan Felda Nitar (lihat Rajah 3.33 & Rajah 3.44 berkaitan pembinaan lintasan hidupan liar).

JALAN FELDA NITAR

Prasyarat : Pewartaan

Langkah 1 PERHILITAN memberi pandangan kepada JKR.

JALAN PERSEKUTUAN NO 50

Langkah 2 JKR akan : (1) Membina laluan at grade di Jalan Persekutuan No.5 dan Jalan Felda Nitar. (2) Meletakkan papan tanda. (3) Mengurangkan had kelajuan kenderaan.

12

Menguatkuasa dan mengawasi pemburuan dan perdagangan hidupan liar secara haram

Agensi Pelaksana: 1. PERHILITAN

Langkah Seterusnya:
Prasyarat : Pewartaan

Rujuk kepada Garis Panduan Anti Pemburuan dan Garis Panduan Konflik Manusia-Hidupan Liar

Langkah 1 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi meningkatkan kapasiti kerjanya : (1) Penguatkuasaan Ranjer Hutan Dipertingkatkan. (2) Latihan Diberikan. (3) Kerajaan Persekutuan Perlu Menyediakan Peruntukan untuk logistik dan pengoperasian.

Langkah 2 PERHILITAN menguatkuasa dan memantau aktiviti secara berterusan. Menguatkuasakan Akta Perlindungan Hidupan liar 1972.

3-343

Kawalan Zon dan Garis Panduan untuk Aktiviti Guna Tanah

Semasa aktiviti-aktiviti guna tanah dalam rangkaian diuruskan untuk mencapai objektif pemuliharaan rangkaian, aktiviti-aktiviti guna tanah di kawasan sempadan PL1 adalah melangkaui skop pihak berkepentingan dan agensi pelaksana (iaitu Jabatan Perhutanan) (Rujuk Jadual 3.3.42 dan Jadual 3.3.43). Jadual 3.3.42 : Kriteria dan Cadangan Penyelesaian untuk PL1 Kriteria Prestasi Cadangan Penyelesaian

ZON PENGGUNAAN TANAH DAN KAWALAN PERANCANGAN P1 PL1 mesti dilindungi untuk memastikan kemampuan hidup yang berpanjangan A1.1 Integrasi koridor PL1 dalam Rancangan Tempatan Mersing. Mengiktiraf PL1 sebagai KSAS Tahap 1 dalam Rancangan Tempatan seperti didefinasi oleh RFN dan Rancangan Struktur Johor. Ladang kelapa sawit MADOS kekal sebagai kawasan pertanian. Pembangunan Perbandaran tidak dibenarkan.

A1.2

A1.3

PENGURUSAN HUTAN P2 Pemuliharaan dan pengurusan hutan diamalkan secara ekologi dan persekitaran A7.1 Melaksanakan Pengurusan Hutan yang Mampan.

JALAN DAN INFRASTRUKTUR P3 Mengurangkankan kesan sampingan kepada koridor ekologi utama dalam PL1 A3.1 Mengekalkan Jalan KluangJemaluang dan jalan ke FELDA Nitar seperti sediada. Mengekalkan Jalan Kluang Jemaluang (paling tidak, sepanjang cantuman ke arah selatan sempadan Rizab hidupan Mersing), dan utara jalan masuk FELDA NITAR seperti sediada (iaitu tidak lebih daripada 2 lorong, tiada pelebaran jalan, tiada lebuhraya). Dalam keadaan sekarang, jalan itu adalah kondusif untuk pergerakan

A3.2

3-344

Kriteria Prestasi

Cadangan Penyelesaian hidupan liar kerana ia kecil dan tidak mempunyai trafik kenderaan berat. A3.3 Jalan yang akan dinaiktaraf pada masa depan mesti disertakan kajian hidupan liar dan pergerakan haiwan. Masukkan lintasan dalam cadangan pelebaran jalan. Infrastruktur masa depan seperti saluran paip gas, kerja-kerja perkabelan bawah tanah perlu disertakan dengan kajian hidupan liar dan pergerakan haiwan. Laporan Penilaian Ekologi (EAR) perlu disiapkan dan dikemukakan kepada NRE (iaitu kepada unit CFS dalam NRE) untuk diputuskan oleh Majlis Biodiversiti Negara (MBN).

A3.4

A3.5

Aktiviti-aktiviti di kawasan berhampiran, yang merupakan tanah milik persendirian, hendaklah diuruskan dengan mampan untuk meminimakan kesan negatif pada habitat dan ekosistem dalam ekologi. Berikut adalah garis panduan yang boleh digunapakai bagi kawasan yang terletak di sempadan PL1. Jadual 3.3.43 : Kriteria dan Cadangan Penyelesaian untuk kawasan berhampiran PL1 Kriteria Cadangan Penyelesaian

GUNA TANAH DAN KAWALAN PERANCANGAN P4 Koridor ekologi berdekatan (iaitu PL1) mesti dilindungi dan guna tanah tidak memberi impak kepada habitat dan nilai biodiversiti PL1. A4.1 Kawasan sekitar PL1 menyediakan peralihan antara persekitaran semulajadi dan buatan. Rancangan pengezonan dalam Rancangan Tempatan harus menjadikan kawasan ini sebagai agro perhutanan dan/atau pertanian sebagai penampan penempatan manusia daripada kawasan PL1.

3-345

Kriteria

Cadangan Penyelesaian A4.2 Laporan Penilaian Ekologi (EAR) disedia dan dikemukakan kepada NRE (iaitu kepada unit CFS dalam NRE) dan akan disemak oleh Jawatankuasa Teknikal CFS Negeri untuk Tanah dengan kriteria berikut:a. Tanah dengan ciri-ciri kawasan berair/paya. b. Tanah dengan laluan sungai melepasi kawasan hulu PL1, c. Tanah yang dipenuhi hutan. Contoh pembangunan memerlukan EAR: Ladang, pembersihan hutan untuk kawasan hutan, perlombongan dan pembangunan perbandaran. Ciri-ciri dan proses ekologi yang terjejas oleh cadangan akan dikenalpasti, dinilai dan dilindungi. Impak yang berpotensi termasuk kesan sampingan di kawasan PL1 ditentukan dan dinilai. A4.3 Cadangan pembangunan (termasuk perladangan dan pembersihan tanah) dilindungi dan menguruskan ciri-ciri dan proses ekologi atas tapak yang telah dikenalpasti seperti kawasan habitat flora dan fauna, sungai-sungai dan tasik. Sungai dikekal semulajadi. dalam bentuk

P5

Fungsi semulajadi sungai sebagai landskap dan persekitaran koridor dipelihara

A5.1

A5.2

Tumbuhan Riparian dalam keadaan asal.

dikekalkan

3-346

P6

Mengurangkan pencerobohan ke dalam Rizab Hutan Perlindungan

A6.1

Perluasan kampung di masa hadapan yang terletak bersebelahan koridor ekologi, diletakkan jauh dari koridor. Sempadan kampung harus diperjelaskan dalam Rancangan Tempatan. Penyediaan Rancangan Kawasan Khas seharusnya mempertimbangkan kawasan petempatan yang terletak bersebelahan dengan koridor ekologi.

KAWASAN YANG MEMERLUKAN PELAN TINDAKAN KAWASAN KHAS SELANJUTNYA

AKTIVITI PERTANIAN P7 Mengurangkan A7.1 pencerobohan ke dalam rangkaian ekologi Menyediakan zon penampan antara kawasan berhutan dalam koridor ekologi dengan memelihara hutan tumbuhan tutup bumi dan tanaman. Jika tumbuh-tumbuhan hutan tiada, perhutanan agro adalah digalakkan dalam kawasan zon penampan. Zon penampan minimum 50m disediakan antara sempadan hutan dan tanamtanaman.

3-347

P8

Mengamalkan amalan pembangunan pertanian mampan

A8.1

Mengurang dan mengawal hakisan serta kerosakan tanah oleh aktiviti perladangan kelapa sawit dan getah. Mengekalkan kualiti dan sumber air permukaan dan air larian bawah tanah. Pengurusan serangga, wabak, rumpai dan spesis menggunakan teknik Integrasi Pengawalan Serangga (IPM) yang bersesuaian. Mengunakan bahan kimia agro yang tidak membahayakan kesihatan dan alam sekitar serta hidupan liar. Bertanggungjawab ke atas alam sekitar dan pemuliharaan sumber semulajadi dan biodiversiti di kawasan perladangan. Mengekalkan status spesis luar biasa, spesis terancam dan pupus serta habitat yang mempunyai nilai pemuliharaan yang tinggi. Pembuangan sisa secara terhadap alam sekitar selamat

A8.2

A8.3

A8.4

A8.5

A8.6

A8.7

A8.8

Pembangunan kawasan perladangan baru secara berhemah. Meningkatkan biodiversiti dengan menyediakan habitat bagi flora dan fauna melalui kombinasi pemuliharaan hutan dan tebing sungai di kawasan ladang. Perlaksanaan di atas berdasarkan Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan untuk Perladangan serta Garis Panduan Pengurusan Pembangunan Pertanian Sekitar Kawasan Paya (Rujuk Bab 4).

A8.9

3-348

Lintasan Hidupan Liar Cadangan Lintasan Asas pertimbangan yang dicadangkan untuk lintasan hidupan liar adalah:1. Kategori Rangkaian Ekologi-Jalan itu terletak dalam kawasan Rangkaian Utama. Oleh itu memerlukan pertimbangan untuk lintasan hidupan liar. 2. Jenis hidupan liar-hidupan liar di bawah pertimbangan adalah mamalia besar (gajah dan mungkin juga harimau). 3. Lokasi lintasan-tiada perincian berkaitan kajian lintasan hidupan liar. Bagaimanapun, hidupan liar (gajah) diketahui berada di sekitar Laluan Persekutuan No. 50 lebih kurang 500m daripada simpang Felda Nitar. 4. Bentuk lintasan hidupan liar-hidupan liar di bawah pertimbangan adalah gajah dan harimau (mamalia besar). Bentuk lintasan yang sesuai adalah: Laluan bawah jambatan atau jejambat (viaducts) Laluan atas terowong Disebabkan kekurangan kajian terperinci, ia akan dibangunkan pada masa depan. Pada mulanya, dua lintasan hidupan liar at grade adalah dicadangkan kerana tiada perincian kajian kelakuan haiwan. Bahagian Laluan Persekutuan No. 50 sedia ada (berdekatan timur simpang Felda Nitar) di mana papan tanda pemberitahuan hidupan liar sudah dipasang memerlukan peningkatan selanjutnya untuk lintasan hidupan liar at grade. 5 km sepanjang Jalan Felda Nitar boleh dijadikan sebagai lintasan`at grade wildlife. Pemantauan kedua-dua lintasan hidupan liar at grade perlu dijalankan.

Apabila pemantauan dilaksanakan untuk menentukan corak hidupan liar, Laluan bawah atau laluan atas bertingkat boleh dibangunkan. Rajah 3.33 dan Rajah 3.34 menunjukkan lokasi dan juga jenis lintasan.

3-349

Komponen Peringkat 1 (2 lokasi Laluan Persekutuan No. 50 dan Jalan Felda Nitar) Papan tanda tambahan (jenis gantri) dan papan tanda hidupan liar. Transverse bars di pintu masuk dan keluar lintasan. Kawalan kelajuan dihadkan kepada 60km/j sepanjang 5km.

Komponen Peringkat 2 Pengesahan lintasan hidupan liar daripada program pemantauan. Disebabkan tapak sepanjang Jalan Felda Nitar secara relatifnya rata, lintasan bertingkat dicadangkan. Bentuk pembetungan kotak berkenderaan (vehicular box culverts) boleh dibuat seperti ditunjukkan dalam Rajah 3.3.64. Pada lokasi di mana terdapat papan tanda pemberitahuan hidupan liar, Laluan bawah tanah (jejambat) boleh diketengahkan bagi menggantikan benteng-benteng seperti ditunjukkan di Rajah 3.3.65. Mengeluarkan papan tanda pemberitahuan, papan tanda gantri dan transverse bars setelah struktur siap. Had laju kembali 90 km/ j. Menyediakan halangan, dan struktur untuk lintasan hidupan liar di mana sesuai bagi memastikan hidupan liar bergerak menggunakan lintasan itu.

Anggaran Kos Anggaran kos untuk Peringkat 1 dan Peringkat 2 ditunjukkkan seperti jadual 3.3.44 dan 3.3.45 di bawah. Jadual 3.3.44 : Anggaran Kos untuk Peringkat 1
Perkara 1. Papan tanda Gantri di pintu masuk dan keluar lintasan hidupan liar at grade 2. Papan tanda pemberitahuan hidupan liar di setiap 500m 3. Mengawalselia/ Kamera Kawalan Jauh sepanjang 5km jalan 4. Menyelenggara kamera kawal selia dan kos lain Jumlah Kecil Luar Jangka 20% Jumlah Kos Unit (RM) 100,000 Kuantiti 4 Kos (RM) 400,000

2,500 500,000 200,000

20 10km 5 years

50,000 5,000,000 1,000,000 6,450,000 1,290,000 7,740,000

3-350

Jadual 3.3.45 : Anggaran Kos untuk Peringkat 2 Perkara Kos Kuantiti Unit (RM) Jejambat (sepanjang jalan FR 50) Struktur jejambat 5,000 6,000m kira-kira 600m panjang Penjajaran semula 500 1000 m jalan Mengalihkan timbunan Lump tanah dan jalan sedia sum ada Melanskap bawah 5 60,000m jejambat (50m setiap sisi) Kerja perparitan Lump sum Penempatan semula perkhidmatan/utiliti Lump sum Kos (RM)

A 1.

30,000,000

2. 3.

500,000 200,000

4.

300,000

5.

250,000

6.

500,000

B 1.

2.

3. 4.

Jumlah Kecil 31,750,000 Laluan atas bertingkat (sepanjang Jalan Felda Nitar) Struktur laluan atas 15,000 450m 6,750,000 bertingkat 30m lebar x 15m panjang (vehicular box culvert) Kerja tanah 10 150,000 1,500,000 mempuratakan 10m m dalam lebih satu kawasan 15,000m Kerja-kerja landskap 5 15,000 75,000 m Kerja perparitan Lump 250,000 sum Penempatan semula perkhidmatan / utiliti Lump sum 500,000

5.

Jumlah Kecil C. 1. 2. Pemantauan Kamera bawah jejambat Kamera sepanjang 200,000 200,000 3 3

9,075,000 600,000 600,000

3-351

Perkara

Kos Unit (RM) 100,000

Kuantiti

Kos (RM)

3.

laluan atas bertingkat Penyelenggaraan dan Pelaporan Jumlah (A+B+C) Luar Jangka 20%

5 thn

500,000 1,700,000 42,525,000 8,505,000 51,030,000

Jumlah Kecil

Rajah 3.3.64 : Cadangan Laluan Atas Sepanjang RF50 Jalan FELDA Nitar

Labis Labis Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

Location of Proposed underpass along FELDA Nitar Road and 5km stretch with traffic control with monitoring (to be upgraded to overpass in the future)
Labis Labis Forest Forest Reserve Reserve (extension) (extension)
Punan Punan Punan Punan

to to Mersing Mersing

Endau Endau Kluang Kluang Wildlife Wildlife Reserve Reserve

Kg. Kg. Kg. Tewowoh Tewowoh Tewowoh Tewowoh Kg. Kg. Kg. Tewowoh

FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 1 1 1 Nita 1 FELDA FELDA FELDA Nita 1

FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 2 2 2 Nita 2 FELDA FELDA FELDA Nita 2

Sembrong Sembrong Forest Forest Reserve Reserve (Extension) (Extension)

Sg. Tuba Tuba Tuba Sg. Sg. Tuba Sg. Tuba

go go go go go ng ng ng ng ng Le Le Le . Le ... .Le Sg Sg Sg Sg Sg Sg

Pengkalan Pengkalan Pengkalan Bukit Bukit Bukit Bukit Pengkalan Pengkalan Pengkalan Bukit Puchor Puchor Puchor Puchor

Mersing Mersing Forest Forest Reserve Reserve

Sg. Sg. Sg. Peroh Peroh Peroh Peroh Sg. Sg. Sg. Peroh Kg. Kg. Kg. Pinggir Pinggir Kg. Kg. Kg. Pinggir Pinggir Pinggir Pinggir FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Kahang Kahang Dalam Dalam Dalam Dua Dua Dua Kahang Dalam Dua FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Dalam Dua Kg. Kg. Kg. Sri Sri Sri Lukut Lukut Lukut Sri Lukut Kg. Kg. Kg. Sri Lukut Kangkar Kangkar KangkarLenggar Lenggar Lenggar Lenggar Kangkar Kangkar Kangkar Lenggar Kg. Kg. Temigol Temigol Temigol Kg. Temigol Kg. Kg. Temigol Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kenangan Kg. Kenangan Kg. Kg. Kenangan

Ladang Ladang MADOS MADOS

ke ke Mersing Mersing

Pucjut Pucjut Pucjut Pucjut Kg. Kg. Kg. Baru Baru Baru Kahang Kahang Kahang 24 24 24 Baru Kahang 24 Kg. Kg. Kg. Baru Kahang 24

Lenggor Lenggor Tengah Tengah Forest Forest Reserve Reserve Lenggor Lenggor Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

B
FIGURE 3.5

Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang

to to Kluang Kluang

Endau Endau Kota Kota Tinggi Tinggi West West Wildlife Wildlife Reserve Reserve
Berasau Berasau Berasau Berasau

LEGEND
Water Bodies River Town / Kampung Indigenous Settlement Corridor Road Wildlife Reserve

Built-up-Area Forest Reserve State Land Forest Oil Palm Rubber

Paddy Other Agriculture Scrub Cleared Land Wetlands

Implementation Initiatives For PL1

FINAL REPORT CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

C
PETUNJUK LEGEND
FIGURE 3.39

A B

Plan View of Muadzam ShahPlan View of Overpass Rompin Road Elevation of Muadzam ShahElevation of Overpass Rompin Road

along FELDA Nitar Road Rompin Road

Cross Section of Muadzam Shah-

along FELDA Nitar Road

The Existing Laluan Road Cadangan Condition of FR63 Atas Sepanjang FINAL REPORT RF50 Jalan FELDA CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2) Nitar

3-352

Rajah 3.3.65 : Cadangan Laluan Bawah Sepanjang FR50 Timur Persimpangan FELDA Nitar

Labis Labis Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

Labis Labis Forest Forest Reserve Reserve (extension) (extension)

Punan Punan Punan Punan

to to Mersing Mersing

Endau Endau Kluang Kluang Wildlife Wildlife Reserve Reserve

Kg. Kg. Kg. Tewowoh Tewowoh Tewowoh Tewowoh Kg. Kg. Kg. Tewowoh FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 1 1 1 Nita 1 FELDA FELDA FELDA Nita 1 FELDA FELDA FELDA Nita Nita Nita 2 2 2 Nita 2 FELDA FELDA FELDA Nita 2

Location of Proposed Underpass along FR50 East of FELDA Nitar intersection replace the existing road with viaduct

Sembrong Sembrong Forest Forest Reserve Reserve (Extension) (Extension)

Sg. Tuba Tuba Tuba Sg. Sg. Tuba Sg. Tuba

go go go go go ng ng ng ng ng Le Le Le . Le ... .Le Sg Sg Sg Sg Sg Sg

Pengkalan Pengkalan Pengkalan Bukit Bukit Bukit Bukit Pengkalan Pengkalan Pengkalan Bukit Puchor Puchor Puchor Puchor

Mersing Mersing Forest Forest Reserve Reserve

Sg. Sg. Sg. Peroh Peroh Peroh Peroh Sg. Sg. Sg. Peroh Kg. Kg. Kg. Pinggir Pinggir Kg. Kg. Kg. Pinggir Pinggir Pinggir Pinggir FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Kahang Kahang Dalam Dalam Dalam Dua Dua Dua Kahang Dalam Dua FELCRA FELCRA FELCRA Kahang Dalam Dua Kg. Kg. Kg. Sri Sri Sri Lukut Lukut Lukut Sri Lukut Kg. Kg. Kg. Sri Lukut Kangkar Kangkar KangkarLenggar Lenggar Lenggar Lenggar Kangkar Kangkar Kangkar Lenggar Kg. Kg. Kg. Temigol Temigol Temigol Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kenangan Kg. Kenangan Kg. Kg. Kenangan

Ladang Ladang MADOS MADOS

ke ke Mersing Mersing

Pucjut Pucjut Pucjut Pucjut Kg. Kg. Kg. Baru Baru Baru Kahang Kahang Kahang 24 24 24 Baru Kahang 24 Kg. Kg. Kg. Baru Kahang 24

Lenggor Lenggor Tengah Tengah Forest Forest Reserve Reserve Lenggor Lenggor Timur Timur Forest Forest Reserve Reserve

Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang Kahang

to to Kluang Kluang

Endau Endau Kota Kota Tinggi Tinggi West West Wildlife Wildlife Reserve Reserve
Berasau Berasau Berasau Berasau

LEGEND
Water Bodies River Town / Kampung Indigenous Settlement Corridor Road Wildlife Reserve

FIGURE 3.5

Built-up-Area Forest Reserve State Land Forest Oil Palm Rubber

Paddy Other Agriculture Scrub Cleared Land Wetlands

Implementation Initiatives For PL1

PETUNJUK LEGEND

PETUNJUK

FIGURE 3.39

Plan View of Muadzam ShahPlan Rompin Road

FINAL REPORT CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

View of Existing Road Rompin Road FR 50

Cross Section of Muadzam Shah-

Elevation of Muadzam ShahRompin Road

B C

Section of Existing Road FR 50 Section of Proposed Underpass of Road FR 50

The Existing Road Cadangan Laluan Cadangan Laluan Condition of FR63 Bawah FR50 AtasSepanjang Sepanjang FINAL REPORT Timur Persimpangan RF50 Jalan FELDA CENTRAL FOREST SPINE FELDA Nitar Nitar (CFS 2)

3-353

Perhutanan

Koridor ini dipenuhi oleh hutan dipterocarp dan hutan paya gambut. Spesis untuk penghutanan semula telah dikenalpasti seperti jadual 3.3.46 berikut: Jadual 3.3.46 : Spesis Pokok untuk Penghutanan Semula Mineral Soil Species (Hutan Darat) Canarium littorale (Kedondong) Dipterocarpus caudatus (Keruing Gasing) Dyera costulata (Jelutong) Hopea nutans (Giam) Koompassia malaccensis (Kempas) Parkia roxburghii (Kupang) Parkia speciosa (Petai) Sandoricum koetjape (Sentul) Shorea acuminata (Meranti Rambai Daun) Shorea leprosula (Meranti Tembaga) Streblus elongatus (Tempinis) Ficus benjamina (Waringin) Kos dan Kewangan Anggaran kos untuk PL1 adalah seperti jadual 3.3.47 berikut:Jadual 3.3.47 : Anggaran Kos untuk PL1 Kos RM000 Mewartakan sebagai Hutan Perlindungan i. Mewartakan jajaran hutan ii. Mewartakan belukar, padang rumput dan tanah yang diteroka iii. Mewartakan kawasan paya / berair Inisiatif Infrastruktur i. Struktur ii. Pasang papan tanda jalan iii. Pemantauan & Rondaan iv. Landskap v. Luar Jangka Pengambilan tanah Penghutanan Semula Kempen Kesedaran JUMLAH 269,247.9 11,115.0 122,566.3 40,850.0 14.3 7,700.0 375.0 9,787.9 296,978.2 10,852.3 1,200.0 770,686.9 Pembiayaan Sumber Biaya Pendapatan Persekutuan Pendapatan Persekutuan / National Trust Fund Pendapatan Persekutuan Peat Soil Species (Hutan Paya Gambut) Macaranga pruinosa (Mahang Gonystylus bancanus (Melawis) Madhuca motleyana (Nyatoh Ketiau) Anisoptera marginata (Mersawa Paya) Shorea platycarpa (Meranti Paya)

Peruntukan Persekutuan Peruntukan Persekutuan / Mekanisma Baru Peruntukan Persekutuan

3-354

2)

KAJIAN KES : CFS2-PL2 HS LESONG HS RESAK Ini adalah rangkaian kedua terpenting dalam CFS2 kerana ia adalah satu-satunya penghubung bagi kompleks Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara (SEPPSF) dengan blok hutan besar yang lain. Hubungan dengan kompleks hutan ChiniBera di sebelah Barat lebih parah akibat perluasan aktiviti perladangan kelapa sawit. Walaupun SEPPSF dan kompleks hutan EndauSedili berbeza cirinya (paya gambut dan hutan darat), perlu diingat pergerakan genetik (haiwan, biji benih, debunga) di antara keduanya masih penting bagi kewujudan jangka panjang kedua-dua jenis hutan ini. Contohnya, pergerakan babi berjanggut antara Endau Rompin mengikut musim bunga dan pembuahan pokok dipteroka amat penting dari segi ekonomi. Fenomena ini sangat berharga untuk penyuraian benih spesis dipterokap, yang bakal memastikan kewujudan berterusan balak di kawasan tersebut. a) Objektif dan Sasaran
6 7
Bera Chini

Objektif koridor ini adalah untuk menghubungkan HS Resak ke HS Lesong (lihat Rajah 3.35):1.

PL6

PL5 PL4

Pekan

PL2
8

2.

3.

4.

6.

Mengekalkan hubungan hutan Endau-Rompin National Park antara Hutan Paya Gambut Pekan PL1 dan Taman Negara Endau-Rompin Endau-Kota Tinggi (rujuk Rajah Pelan Induk). Wildlife Reserve Mengekalkan hubungan ekologi antara hutan paya gambut dan PL3 hutan darat. Membolehkan migrasi berterusan Panti Bird populasi babi berjanggut yang dilindungi Sanctuary (Sus barbatus), daripada menjadi mangsa harimau dan sebagai agen utama penyuraian biji benih. Memastikan kompleks Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara terus kekal sebagai habitat utama spesis Kucing Hutan yang dilindungi (Prionailurus plan). Rangkaian ini telah dinyatakan dalam Pelan Tindakan Harimau Kebangsaan untuk Malaysia, 2008-2020 (PERHILITAN), dan juga Bengkel Pengenalan bagi Mewujudkan & Membina Semula Koridor Ekologi dalam CFS(JPBD/WWF Malaysia, 2008). Memastikan kesinambungan populasi spesis hidupan liar antara kedua-dua kawasan hutan.

3-355

7.

Memastikan kestabilan ekologi dan integriti di kedua-dua kawasan hutan.

b)

Profil Koridor

Fizikal dan Guna Tanah Guna Tanah

Corak guna tanah terdiri daripada hutan, dengan petempatan Orang Asli yang berselerak (Rujuk Rajah 3.3.66). Umumnya, HS Lesong ialah hutan jenis dipterokap, dan HS Resak pula jenis hutan paya gambut (iaitu sempadan selatan bagi kompleks Hutan Paya gambut Pahang Tenggara). Sungai Rompin membentuk sempadan semulajadi di antara kedua-dua kompleks hutan itu. Di utara sungai, jalan Muadzam Shah Rompin (Jalan Persekutuan 63 merupakan sempadan buatan di antara kedua-dua hutan). Beberapa penempatan Orang Asli terletak di dalam koridor,iaitu Kg. Petoh, Kg. Sungai Petoh dan Kg. Sungai Tanam. Sebuah perkampungan Orang Asli iaitu Kg. Binjai terletak di sebelah timur koridor. Perkampungan

Kebanyakannya terletak sepanjang jalan Muadzam Shah-Rompin, sehingga ke Sungai Rompin. Ini termasuklah Kg. Kacah, Kg. Sungai Petoh, Kg. Sungai Tanam dan Kg. Petoh. Kampung ini dilengkapi dengan infrastruktur dan kemudahan yang lengkap. Aktiviti ekonomi utama adalah pertanian terutamanya dalam sektor kelapa sawit yang mana diusahakan oleh pekebun kecil atau bekerja sebagai peladang. Infrastruktur Sedia Ada

Jalan Persekutuan No. 63 (FT 63) yang menghubungkan Kuala Rompin ke Muadzam Shah merentasi PL2. Ia adalah jalan utama menghubungkan Timur Pahang dan Pahang Tengah. Ia bertembung dengan Jalan Persekutuan No.12 di Muadzam Shah. Di dalam PL2, TF 63 melintasi sedikit ke utara Sg. Rompin dengan banyak jambatan kecil merentasi Sg. Rompin. Memandangkan tanah di sini rata dan berpaya, kebanyakan bahagian jalan telah dinaikkan beberapa meter di atas paras asal bagi mengelak banjir. Jalannya lurus 2-hala (anggaran lebar 3.5m), dengan bahu jalan yang tidak berturap. Had laju kawasan ini ialah 90km/sejam.

3-356

Laluan FR 63 menunjukkan ianya telah dinaikkan beberapa meter

Jambatan membolehkan hidupan liar bersaiz kecil menyeberang

Jambatan yang menyukarkan pergerakan haiwan kerana curam

3-357

Rajah 3.3.66 : Guna Tanah Sedia Ada CFS2-PL2

To To Muadzam Muadzam Shah Shah

Resak Resak Forest Forest Reserve Reserve

Kg. Kg. Api Api Api Larat Larat Larat 0 Kg. Kg. Api Larat Kg. Api Larat

1
Kilometres

to to Kuala Kuala Rompin Rompin

Kg. Kg. Kg. S. S. S. Jemeri Jemeri Jemeri S. Jemeri Kg. Kg. Kg. S. Jemeri Kg. Kg. Jemeri Jemeri Jemeri Kg. Jemeri Kg. Kg. Jemeri Kg. Kg. Kg. Kedaik Kedaik Kedaik Kedaik Kg. Kg. Kedaik Kg. Kg. Kg. Kg. Kedaik Kedaik Kedaik Kedaik Kg. Kg. Kg. Kedaik Kg. Kg. Kg. Manis Manis Manis Manis Kg. Kg. Kg. Manis

Kg. Kg. Kg. Petuh Petuh Kg. Kg. Kg. Petuh Petuh Petuh Petuh Kg Kg Kg Merlak Merlak Merlak Merlak Kg Kg Kg Merlak Kg. Kg. Kg. S. S. S. Tanam Tanam Tanam S. Tanam Kg. Kg. Kg. S. Tanam

PELAN KUNCI KEY PLAN

KELANTAN TERENGGANU

Kg. Kg. Kg. Kacah Kacah Kg. Kg. Kg. Kacah Kacah Kacah Kacah

PAHANG

Lesong Lesong Forest Forest Reserve Reserve

SELANGOR NEGERI SEMBILAN

JOHOR

LEGEND PETUNJUK
Built-up-Area Forest Reserve State Land Forest Oil Palm Rubber Paddy Other Agriculture Scrub Cleared Land Wetlands Water Bodies Forest Reserve Boundary Town / Kampung Indigenous Settlement Corridor Road

FIGURE 3.6

Land Use Distribution in PL 2

GUNATANAH SEMASA CFS2FINAL REPORT CENTRAL FOREST SPINE PL22) (CFS

Tanah dan Bentuk Muka Bumi

Terletak di penghujung selatan kompleks Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara, di mana tanahnya agak subur, hasil mendakan dan batuan (siri Serdang-BungurMunchong dan siri Durian-Munchong-Bungur), alluvium sungai (Siri SogomanaSitiawan-Manik) dan lumpur tanah liat organik dan gambut. Lebih kurang 30% kawasan utara HS Resak adalah tanah gambut yang tebal. Tanah di selatan adalah subur (kelas 2&3) dan sesuai untuk tanaman kelapa sawit. Di utara, tanah gambutnya yang tebal boleh disesuaikan untuk kelapa sawit, dengan syarat ianya dikeringkan.

3-358

Peta Tanah Kawasan CFS2-PL2 PETUNJUK 9: Lumpur tanah liat organik 10: Gambut 16: Sogomana-Sitiawan-Manik 30: Serdang-Bungor-Munchong 38: Durian_Munchong-Bungur 42: Kulai-Yong Peng
Sumber : Jabatan Pertanian

Saliran

Sungai Rompin mengalir ke timur merentasi kawasan utara HS Lesong ke Laut China Selatan. Sungai Mercung, yang mengalir ke timur antara HS Resak dan HS Lesong, seterusnya ke Laut China Selatan bertindak sebagai sempadan semulajadi antara kedua-dua hutan itu. Jajaran Sungai Rompin yang melalui CFS2-PL2 adalah Sungai Sekin, Sungai Kacah Putih, Sungai Tanglung dan Sungai Sawak. Habitat Hidupan Liar Tujuan utama perlunya rangkaian di lokasi ini adalah untuk memastikan rangkaian hutan dan integriti wujud di Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara (SEPPSF). Rizab hutan di kawasan SEPPSF merangkumi susunan pelbagai tanaman yang menjadikannya penting untuk pemuliharaan biodiversiti serta mengekalkan proses ekologi. Ia terdiri daripada dua jenis hutan iaitu hutan paya dan hutan kering pedalaman. Hutan paya termasuklah paya gambut, paya air tawar dan paya bakau. Manakala hutan kering pedalaman terdiri daripada hutan dipterokap tanah rendah, pantai berpasir, hutan rawa dan hutan padang. SEPPSF menyediakan habitat yang sesuai bagi banyak spesis (daratan dan akuatik) kerana hutannya sukar diterokai dan seterusnya dapat mengekalkan kekayaan dan kepelbagaian spesis di situ. Namun, sejak kebelakangan ini, sebahagian tanah negeri di SEPPSF telah diteroka dan telah membuka ruang kepada aktiviti pemburuan. Selain pembalakan di hutan negeri, liputan hutan SEPPSF terus diancam aktiviti ekonomi lain seperti perladangan sejenis dan pembangunan pertanian. Baki

3-359

hutan paya gambut terus diancam oleh saliran yang tidak terkawal serta seringkali berlaku kebakaran tanah gambut pada musim kemarau yang panjang. Kajian fauna di SEPPSF merekodkan 63 spesis mamalia, di mana segelintirnya dikenalpasti sebagai indicator species bagi hutan paya gambut (Tikus Ambang Bulan Echinosorex gymnurus; Keluang- Pteropus vampyrus; Tikus LembahSundamys muelleri; Memerang Kecil- Amblonyx cinerea; Memerang Bulu LicinLutrogale perspicillata; Kucing Hutan- Prionailurus planiceps). Saintis telah menemui dua Kucing Hutan dalam masa tujuh hari. Malah, pemantauan kamera merekodkan satu spesimen di kawasan yang sama. Penemuan ini menunjukkan bilangan spesis yang banyak pernah direkodkan di dalam satu tempat, yang membuktikan hutan paya gambut berkemungkinan adalah habitat kesukaan spesis ini. Babi Berjanggut (Sus barbatus) telah direkodkan sebelumnya, spesimen saintifik pertama di Semenanjung Malaysia telah direkodkan di kawasan Pekan. Bilangannya semakin berkurangan disebabkan pemusnahan habitat dan pemburuan, serta mungkin juga saingan oleh Babi Hutan (Sus scrofa). Dengan memastikan integriti hutan di SEPPSF dapat mewujudkan rangkaian yang selamat antara Taman Endau-Rompin (kawasan utama spesis di Semenanjung Malaysia) dan SEPPSF, spesis itu mungkin akan kembali ke habitat asalnya. Kajian burung mengenalpasti lebih kurang 233 spesis di sini. Ini adalah satu pertiga jumlah keseluruhan spesis burung di Semenanjung Malaysia. Spesis terancam secara global (diklasifikasikan Berharga oleh Hidupan Burung Antarabangsa-1994) ditemui di sini: Short-toed coucal Centropus rectunguis; Punai Bakok Treron capellei; Lang Selat Spizaetus nanus; Botak Kecil Leptoptilos javanicus. Malah, 30 spesis burung hijrah turut diperhatikan semasa kajian dijalankan. Populasi burung didapati terancam akibat pembalakan hutan negeri yang memusnahkan habitat dan pemburuan spesis komersil. Adalah penting bagi mengekalkan sebahagian pokok buah-buahan seperti durian (Durio carinatus) yang dapat menyediakan makanan dan perlindungan untuk spesis burung yang penting, seperti enggang dan spesis burung dan mamalia yang lain. Rangkaian ekologi yang penting ini telah dibangkitkan sebanyak dua kali, iaitu dalam Pelan Tindakan Harimau Kebangsaan untuk Malaysia, 2008-2020 (DWNP), dan juga Bengkel Pengenalan bagi Mewujudkan & Membina Semula Koridor Ekologi dalam CFS (JPBD/WWF Malaysia, 2008).

3-360

Profil Sosio-Ekonomi

Penduduk dan Profil Sosio Ekonomi

Lebih kurang 1,000 orang tinggal di PL2. Tumpuan adalah di tiga perkampungan Orang Asli iaitu Kg. Kacah, Kg. Petoh dan Kg. Sungai Tanam. Terdapat cadangan bagi mewartakan perkampungan Orang Asli di sini. Kg. Sungai Tanam, yang mempunyai dua kampung kecil iaitu Kg. Jemari dan Kg. Jemeras mempunyai populasi tertinggi. Majoriti terlibat dengan skim tanaman kecil getah RISDA (Rujuk Jadual 3.3.48). Kg. Kacah yang terletak di utara HS Lesong mempunyai bilangan penduduk paling kurang. Majoriti mengerjakan pertanian pindah, mengumpul hasil hutan dan pertanian haram. Begitu juga penduduk di Kg. Petoh yang, terletak di selatan koridor dan mempunyai 300 penduduk. Tiada penempatan yang terlibat dengan aktiviti pelancongan di rangkaian ini. Menurut Pejabat Tanah Rompin, najis gajah dan tapak kakinya banyak ditemui di HS Lesong. Jadual 3.3.48 : Penduduk dan Profil Sosio Ekonomi Perkara Kg. Kacah Kg. Petoh Jumlah Penduduk > 100 Anggaran 300 Aktiviti Ekonomi Pertanian pindah Bukan Rizab Orang Asli Pertanian pindah Bukan Rizab Orang Asli

Status Tanah

Kg. Sg. Tanam Anggaran 600 Terlibat dengan RISDA (ladang getah) pemilik kecil Bukan Rizab Orang Asli

Sumber: Pejabat Tanah Rompin, 2008

Pertanian

HS Lesong dan HS Resak di kelilingi oleh tanaman kelapa sawit di bahagian barat, yang dibangunkan semasa perlaksanaan skim DARA. Pemilik utama sektor perladangan adalah FELDA, FELCRA, RISDA dan ladang swasta. Senarai ladang di kawasan ini adalah seperti ditunjukkan jadual 3.3.49 di bawah: Jadual 3.3.49 : Ladang di Kuala Rompin Nama Estet Agensi / Pemilik 1. 2. 3 Ladang Son Tai Estet Sg Enggang FELDA Selendang 3 NA Budi-JS Plantation Mgt SB FELDA

Luas (ekar) 7,339 1741

3-361

Nama Estet 4 5 6 7 8 9 FELDA Selendang 4 FELDA Berabong 1 FELDA Berabong 2 Estet Endau-Rompin FELCRA Anak Endau RISDA Mini-Estate Kg. Api Larat

Agensi / Pemilik FELDA FELDA FELDA YP Plantation Holdings FELCRA RISDA Bhd

Luas (ekar) 3372 1774 1287 3654 1953 -

Sumber: Direktori & Indeks Pertanian Malaysia 2006

Aktiviti Perhutanan/Pembalakan

Kompleks Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara yang luas dipisahkan dari Endau Rompin oleh hutan negeri sepanjang 12-15km di antara Hutan Simpan Resak (di utara) dan Hutan Simpan Lesong (di Selatan). Campuran hutan paya dan hutan darat ini telah dibalak dan semakin meruncing. Namun, masih ada hubungan yang berfungsi antara kedua-dua kompleks hutan ini yang perlu dikekalkan. Aktiviti pertanian (terutamanya kelapa sawit) menyumbang kepada fragmentasi hutan. Malah terdapat ladang kelapa sawit di dalam sempadan tenggara Hutan Simpan Resak. c) Peruntukan Semasa bagi Pemuliharaan dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan

Peruntukan bagi pemuliharaan rangkaian ekologi ini terkandung dalam Rancangan Struktur Negeri Pahang dan Rancangan Tempatan Daerah Rompin. Rancangan Struktur telah mengenalpasti Hutan Simpan dan SEPPSF sebagai kawasan pemuliharaan alam sekitar (Rujuk Rajah 3.3.67). Rajah 3.3.67 : Pemuliharaan Hutan dalam Rancangan Struktur Negeri Pahang

Sumber : Rancangan Struktur Negeri Pahang

3-362

Kawasan Sensitif Alam Sekitar RFN 18 dalam Rancangan Fizikal Negara (RFN) menyatakan bahawa Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) perlu diambilkira semasa membuat perancangan terhadap guna tanah dan sumber semulajadi alam sekitar untuk memastikan pembangunan yang seimbang. Kawasan KSAS telah diperincikan, diperluas dan digariskan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Aplikasi KSAS dalam Rancangan Fizikal Negara, Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan adalah seperti ditunjukkan dalam Jadual 3.3.50. Jadual 3.3.50 : Aplikasi kawasan KSAS untuk PL2 Peringkat Rancangan Tahap KSAS Rancangan Fizikal Negara KSAS Tahap 2

Nota

Rancangan Struktur Pahang 2002-2020

Berdasarkan Rajah IP8 dalam Rancangan Fizikal Negara, Hutan Simpan Sg Marong dan bahagian selatan Rizab hidupan Bukit Ibam adalah KSAS Tahap 2 Dalam Rancangan Struktur Pahang 2002-2020 tidak menyatakan tahap KSAS, namun ia menggariskan beberapa kategori KSAS. Salah satunya ialah Central Forest Spine. Namun, dalam SL1, hanya kepulauan hutan Endau-Rompin (sebahagian Hutan Simpan Sg. Marong) termasuk dalam kategori ini. Kebanyakkan kawasan di SL1 dikelaskan sebagai kawasan KSAS ancaman banjir, sementara sebahagian HS Bukit Ibam dan HS Sg. Marong dikasifikasikan sebagai kawasan tadahan air. Rancangan Struktur menggariskan enam polisi pemuliharaan alam sekitar. Polisi kedua terutamanya menyentuh tentang pembangunan yang bersepadu dan seimbang bagi kawasan KSAS untuk negeri yang tersenarai dalam Rancangan Fizikal Negara. Rancangan struktur tersebut memberi tiga

3-363

Peringkat Rancangan

Tahap KSAS

Nota langkah perlaksanaan, termasuklah: Merangka rancangan penyelenggaraan bagi pembangunan KSAS oleh Unit Perancang Ekonomi Negeri Kelulusan bagi pembangunan KSAS hanya melalui Jawatankuasa Perancangan Negeri dengan nasihat Majlis Perancang Fizikal Negara Pemantauan KSAS yang berterusan oleh pihak yang berwajib Polisi kedua itu menekankan betapa pentingnya pembangunan KSAS yang seimbang melalui Pelan Pengurusan KSAS. Polisi keenam menyatakan bahawa pemuliharaan dan integrasi dalam pegurusan hutan bagi negeri yang bersebelahan penting bagi memastikan rangkaian ekologi Central Forest Spine dapat dicapai.

Rancangan Tempatan Rancangan Tempatan Daerah Rompin menyediakan rangka kerja yang terperinci, di mana zon guna tanah dan aktivitinya dijelaskan di dalam rancangan tersebut. Ia dibahagikan kepada enam (6) Blok Perancangan dan rangkaian HS Resak dan HS Lesong dinyatakdan dalam Blok 2 (Keratong Timur). Jadual 3.3.51 menunjukkan kesan cadangan terperinci Rancangan Tempatan terhadap rangkaian ekologi ini.

3-364

Jadual 3.3.51 : Cadangan Pembangunan dalam Rancangan Tempatan Daerah Rompin 1 Pembangunan Pertanian Butiran Cadangan Rancangan Tempatan Cadangan memajukan Padang Rumput (bahagian timur dan barat koridor) sebagai : 1. Rumah Abatoir/Sembelihan dan pusat pemprosesan makanan Halal 2. Penternakan Lembu 3. Agro-Pelancongan Kesan terhadap PL2 Risiko kawasan perternakan lembu terhadap mangsa hidupan liar. Memantau pencerobohan kegiatan pertanian ke kawasan koridor dan menjalankan pembangunan pertanian yang mampan.

3-365

Infrastruktur

Butiran Cadangan Rancangan Tempatan Naiktaraf Jalan Persekutuan 63 (Ibam-Lebai Chondong) Jarak: 53.47km Lebar: 40m Laluan: 2 laluan Kesan terhadap PL2 Pelebaran jalan FR 63 akan menyukarkan pergerakan hidupan liar melaluinya. Namun, terdapat cadangan dalam CFS2 ini untuk membina jambatan dan culvert merentasi sepanjang 1000m.

Cadangan Rancangan Tempatan Cadangan jalan baru (Selendang-Selancar) Jarak: 26.39km Lebar: 20m Laluan: 1 laluan Kesan terhadap PL2 Jalan yang dicadangkan akan merentasi Taman Negara Endau-Rompin.

3-366

Pembangunan Pelancongan

Butiran Cadangan Rancangan Tempatan Taman Negeri Endau-Rompin wajar dibangunkan sebagai kawasan eko-pelancongan. Kesan terhadap PL2 Komuniti tempatan bakal terlibat dengan ekopelancongan.

Ancaman, Halangan dan Peluang Ancaman, halangan dan peluang adalah seperti yang dihuraikan di bawah:i. Kawasan penting dalam rangkaian ekologi ini telah diperuntukkan sebagai kawasan Pengeluaran Makanan (TKPM) di bawah Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER). Ini termasuklah pembersihan hutan bagi ladang nenas dan penternakan lembu dan tenusu. Terdapat juga cadangan untuk menggunakan tanah ini untuk tanaman kelapa sawit. Sebahagian cadangan pembangunan ini terletak di dalam kawasan paya gambut dan akan menjadi penghalang besar buat hidupan liar. Maka, adalah penting kerjasama dengan ECER untuk menyediakan pelan rancangan pengunaan tanah yang sesuai bagi kepentingan ekonomi dan pemuliharaan. Koridor ini terletak di bahagian selatan Hutan Paya Gambut Pahang Tenggara yang telah diwartakan sebagai Hutan Simpan Perlindungan (PFR); akan diuruskan bagi guna tanah yang bersesuaian. Beberapa tahun kebelakangan, tanah di sekeliling kawasan PFR ini telah diubah menjadi kawasan ladang kelapa sawit di bawah DARA. Berkemungkinan lebih banyak pengubahsuaian tanah pertanian akan berlaku di kawasan ini. Hampir kesemua kawasan di rangkaian ekologi ini bercirikan tanah gambut yang mana sebarang pembangunan, sama ada di dalam atau bersebelahan dengannya perlulah sensitif terhadap saliran.

ii.

iii.

3-367

1 2

1. Ubahsuai tanah negeri ke tanaman kelapa sawit

2. Cadangan kawasan TKPM, kelapa sawit, nenas, penternakan lembu

3. Perluasan kampung Orang Asli seperti Kg. Petoh, Kg. Sg. Tanam /pertanian pindah

4. Pelebaran jalan FR 63 IbamLebai Chondong

3-368

Cadangan Pelaksanaan Teras Strategik

Strategi keseluruhannya adalah bagi mewujudkan semula dan mengekalkan koridor hutan yang lebar dan dilindungi antara Taman Negara Endau-Rompin dan Hutan Simpan Lenggor dan seterusnya ke selatan sehingga ke Hutan Simpan Panti. Pelan Tindakan Perlaksanaan

Perlaksanaan untuk rangkaian ini bergantung kepada keputusan pihak berkepentingan ke atas projek Tanaman Makanan Kekal di bawah ECER. Sementara menunggu keputusan tersebut, dua pilihan dicadangkan (Rujuk Rajah 3.3.68):Pilihan 1 Paling ideal ialah memindahkan projek di atas dan menjadikan keseluruhan koridor berstatus hutan dilindungi, dan seterusnya mengekalkan koridor selebar 5km-7km menghubungkan HS Resak dan HS Lesong. Pilhan 2 Namun, jika projek Tanaman Makanan Kekal diteruskan, persetujuan perlu dicapai bagi membina laluan hidupan liar yang selamat dan mengambil langkah bagi mengurangkan konflik manusia-hidupan liar. Cadangan tindakan bagi rangkaian di mana perlaksanaannya menyentuh perkara berikut:1. Diwartakan sebagai Hutan Simpan Perlindungan di bawah Hutan Perlindungan Hidupan Liar (Pilihan 1). 2. Menyediakan laluan khas yang kecil melalui tapak projek Tanaman Kekal Pengeluaran Makanan, 3. Memantau pergerakan hidupan liar. 4. Infrastruktur fizikal. 5. Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS), 6. Pengurusan pengunaan tanah di dalam koridor dan di sekitar kawasan yang dilindungi. Tindakan yang perlu diambil bagi PL2 seperti yang diringkaskan dan dicadangkan berdasarkan tahun perlaksanaan. Nombor yang tertera di dalam kotak berkait dengan carta terperinci, serta agensi perlaksana yang berkaitan bagi setiap tindakan. Perkara berikut perlu dilaksanakan sebelum tindakan di atas dibuat: 1. Pameran perlu dibuat oleh JPBD ke atas pentingnya CFS dan rangkaian ekologinya di Johor.

3-369

2. MBN dan MPFN perlu menerima laporan tersebut. Perlaksanaan rangkaian ekologi berpandukan kepentingannya dipersetujui. 3. MPFN akan mengeluarkan moratorium ke atas penggunaan tanah. 4. NRE akan memulakan tindakan yang seterusnya, termasuklah perbincangan dan mesyuarat dengan pihak berwajib negeri. 5. NRE juga perlu mengenalpasti sumber kewangan sekiranya terdapat penukaran hakmilik tanah.

Rajah 3.3.68 : Cadangan Tindakan Pelaksanaan bagi PL2

Prasyarat NRE, Agensi Persekutuan 2009 Agensi Negeri

1. Mewartakan hutan simpan sebagai hutan Perlindungan Hidupan Liar.

Lain-lain Agensi

2010

5. Memantau pergerakan hidupan liar antara HS Lesong dan HS Resak.

2. Samada menukar lokasi atau menyediakan koridor seluas 100m dan membina pagar.

2011- 2012

4. Pembinaan laluan hidupan liar.

6. Perhutanan semula di dalam kawasan seluas 100m.

3. Melaksanakan pembagunan pertanian mampan di luar bahagian timur dan barat sempadan koridor.

7. Penglibatan dan kesedaran awam.

2012- 2014
8. Penguatkuasaan dan pemantauan pemburuan dan penyeludupan hidupan liar.

3-370

Pewartaan baki hutan negeri sepanjang koridor sebagai Hutan Simpan di bawah kategori Hutan Perlindungan Hidupan Liar

Agensi Perlaksana: 1. Kerajaan negeri Jabatan Perhutanan

Tempoh masa perlaksanaan : 2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Tindakan paling sesuai dan penting bagi rangkaian yang masih dilitupi hutan tebal. Kerajaan negeri dan ECER-DC perlu terlibat di peringkat awal. Agensi lain termasuklah Jabatan Pertanian, UPEN dan Pejabat Tanah.

Langkah Utama berikutnya:

Prasyarat : (1), (2), (3), (4)

Langkah 1 1a. JPBD perlu meyakinkan Kerajaan Negeri berkenaan cadangan ini. 1b. NRE dan PERHILITAN berunding dengan Johor SEDC tentang kesan pembalakan daripada pewartaan tanah tersebut di bawah Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972. Memastikan hutan dikekalkan segera.

Resak FR
Langkah 2 PERHILITAN menyediakan kertas kerja untuk mewartakan rangkaian ekologi sebagai hutan perlindungan hidupan liar.

Langkah 3 PERHILITAN menyerahkan kepada EXCO Negeri untuk kelulusan.

Lesong FR
Langkah 4 PERHILITAN dan Jabatan Perhutanan Negeri memastikan Koridor Hutan seluas 100m dikekalkan sepanjang masa.

3-371

Koridor 100m merentasi projek Tanaman Makanan Kekal Pagar Sempadan antara cadangan projek dan koridor hidupan liar

Agensi Perlaksana: 2. Pemilik projek 3. Pejabat Tanah Agensi Perlaksana: 4. Pemilik projek

Tempoh masa perlaksanaan : Segera, apabila penanaman bermula Koridor selebar 100m perlu diwujudkan di kawasan projek. Memandangkan saiznya yang kecil, kriteria bagi sempadan koridor antaranya:i. Koridor berterusan dari HS Resak ke HS Lesong ii. Kawasan hutan dikekalkan iii. Mengelakkan merentasi kawasan penempatan 2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah Utama berikutnya:

Prasyarat : Pewartaan PL

Kawasan yang masih terdapat hutan

Langkah 1 PERHILITAN akan berunding dengan UPEN, JPBD Negeri, Jabatan Perhutanan Negeri, ECER, Jabatan Pertanian Negeri dan Pejabat Tanah untuk penyediaan sempadan 100m sebagai koridor ekologi.

Langkah 2 Jabatan Hutan Negeri memastikan koridor hutan dipagar di bawah CSR.

Cadangan jalan
Langkah 3 Jabatan Hutan Negeri memaklumkan kepada NRE.

3-372

Menjalankan pembangunan pertanian mampan

Agensi Perlaksana: 1. Pemilik projek

Sekiranya projek dilaksanakan di kawasan rangkaian ekologi, pembangunan perlu berlandaskan Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan untuk Perladangan serta Garis Panduan Pengurusan Pembangunan Pertanian Sekitar Kawasan Paya (lihat Bab 4).

Tempoh masa perlaksanaan : Semasa perlaksanaan 2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah Utama berikutnya:

Prasyarat : : (1), (2), (3), (4), (5)

Langkah 1 NRE akan berunding dengan MPOB dan pemilik ladang. Projek pertanian baru perlu mematuhi garis panduan RSPO.

Langkah 2 NRE dan MPOB perlu memastikan pemilik ladang mematuhi garis panduan RSPO dan garis panduan-garis panduan berkaitan.

3-373

Membina lintasan hidupan liar di Jalan 4 Muadzam ShahRompin Lintasan sepanjang 3km, di antara Kg. Peloh dan Kg. Sungai Tanam. (Lihat Rajah 3.39 & 3.40 untuk lintasan hidupan liar terperinci di sepanjang jalan)

Agensi Perlaksana: 2. KKR

Tempoh masa perlaksanaan :

Prasyarat : : Pewartaan

Langkah 1 PERHILITAN memberi khidmat nasihat kepada JKR.

JALAN MUADZAM SHAH-ROMPIN

Langkah 2 JKR berunding dengan Kerajaan negeri untuk mengenalpasti laluan tersebut bagi mendapatkan sokongan politik dan menghalang pembangunan sepanjang hutan tersebut.

Langkah 3 JKR menyediakan Peruntukan dan menjalankan pembinaan laluan hidupan liar.

Langkah 4 JKR memaklumkan kepada PERHILITAN.

3-374

Pemantauan pergerakan hidupan liar antara HS Lesong dan HS Resak

Perlu dijalankan bagi mengenalpasti corak pergerakan hidupan liar. Pemantauan dapat memberi maklumat yang bakal membantu dalam memastikan keberkesanan sebenar koridor (koridor berkesan) berdasarkan kriteria berikut:Kriteria Populasi spesis Populasi spesis utama (gajah,harimau, babi berjanggut) di hutan bersebelahan koridor Pergerakan hidupan liar Kehadiran haiwan di koridor biasa (diversiti spesis & jumlah) Haiwan menggunakan struktur lintasan spesifik (diversiti spesis & jumlah) Konflik manusiahidupan liar Bilangan kes konflik di koridor Bilangan mangsa kematian jalanraya Cara Program tangkapan gambar Kajian kelibat haiwan

Agensi Perlaksana: 2. NGO Tempoh masa perlaksanaan : Sebelum membina lintasan hidupan liar Langkah Utama berikutnya:
Prasyarat : : Pewartaan

Langkah 1 NRE akan : (1) Mengarahkan PERHILITAN untuk memasukkan kamera dan peralatan yang bersesuaian. (2) Menjalankan bancian dan pemantauan pergerakan hidupan liar oleh institut penyelidikan dan NGO.

Langkah 2 NGO dan institusi penyelidikan mengemukakan Laporan kepada PERHILITAN.

Program tangkapan gambar Kajian kelibat haiwan

Program tangkapan gambar Kajian kelibat haiwan

Pemantauan keskes konflik

Program pemantauan

3-375

Penghutanan semula kawasan terganggu/tercemar

Agensi Perlaksana: 1. Jabatan Perhutanan Tempoh masa perlaksanaan : 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Langkah Utama berikutnya:
Prasyarat : Pewartaan
Tindakan Jabatan Perhutanan

Kerjasama & Kesedaran Komuniti Tempatan

Agensi Perlaksana: 4. NGO 5. JHEOA 6. Komuniti 7. PERHILITAN Tempoh masa perlaksanaan : Segera dan berterusan Langkah Utama berikutnya:
Langkah 1 PERHILITAN akan mengetuai semua aktiviti. (1) Bekerjasama dengan JHEOA. (2) Mengekalkan kerjasama dengan institusi penyelidikan dan NGO bagi menyedarkan komuniti tempatan. (3) PERHILITAN melantik komuniti bagi tujuan penguatkuasaan.

Tiga petempatan terdapat dalam rangkaian ekologi ini. Antara kerjasama termasuklah: pemantauan pergerakan hidupan liar, Pemantauan aktiviti berburu, Eko-pelancongan, Mengurangkan gangguan dan kerosakan ke atas hutan. Mengurang dan mengawal konflik manusia-hidupan liar (HWC). Lihat Garis Panduan HWC untuk maklumat lanjut.

KG PETOH

Langkah 2 Institusi penyelidikan dan NGO : (1) Memberi latihan kepada yang terlibat. (2) Meningkatkan kesedaran tentang konflik manusia hidupan liar. (3) Menggalakkan penglibatan komuniti untuk menyertai aktiviti dan sebahagian daripada pemantau, (4) Menghentikan aktiviti perburuan, mengurangkan kacaugangu atau kerosakan kepada hutan. (5) Menggalakkan penglibatan org tempatan dalam eko pelancongan.

KG SG PETOH

KG SG TANAM

3-376

Penguatkuasaan dan pemantauan aktiviti pemburuan dan dagangan hidupan liar haram

Agensi Perlaksana: 2. PERHILITAN Tempoh masa perlaksanaan : Berterusan Langkah Utama berikutnya:
Prasyarat : Pewartaan

Rujuk Garis Panduan Anti Berburu di Bab 4.

Langkah 1 PERHILITAN menyediakan kertas kerja bagi meningkatkan kapasiti kerjanya : (4) Penguatkuasaan Ranjer Hutan Dipertingkatkan. (5) Latihan Diberikan. (6) Kerajaan Persekutuan Perlu Menyediakan Peruntukan untuk logistik dan pengoperasian.

Langkah 2 PERHILITAN menguatkuasa dan memantau aktiviti secara berterusan. Menguatkuasakan Akta Perlindungan Hidupan liar 1972.

Aktiviti guna Tanah

Aktiviti guna tanah perlu diuruskan dengan baik bagi mencapai objektif ekologi dan CFS untuk PL2, baik di dalam rangkaian ekologi mahupun di sekitarnya. Aktiviti di dalam rangkaian boleh dikawal bagi mencapai objektif pemuliharaan, manakala aktiviti di kawasan berhampiran rangkaian melebihi kuasa pemilik utama dan Agensi Perlaksana (iaitu Jabatan Perhutanan). Jadual 3.3.52 adalah langkah yang perlu diambil oleh pemilik utama berlainan dalam konteks pembangunan di dalam dan sekitar rangkaian. Jadual 3.3.52 : Kriteria Prestasi dan Penyelesaian bagi PL2 dan kawasan sekelilingnya Kriteria Prestasi Penyelesaian

AKTIVITI PENGGUNAAN TANAH DI DALAM RANGKAIAN P9 PL2 perlu dilindungi bagi kesinambungan hutan jangka panjang A1.4 Perlaksanaan Pengurusan Hutan yang Mampan Menjadikan PL2 sebagai KSAS Tahap 1 Jika Pilihan 2 dilaksana,

A1.5

A1.6

3-377

Kriteria Prestasi

Penyelesaian pembangunan perlu berlandaskan Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan untuk Perladangan serta Garis Panduan Pengurusan Pembangunan Pertanian Sekitar Kawasan Paya (lihat Bab 4).

P10 Mengurangkan Kesan Sisi ke atas koridor ekologi utama di PL3

A3.6

Kerja menaiktaraf jalan di masa hadapan perlu mengambilkira kajian pergerakan hidupan liar. Lintasan perlu dimasukkan ke dalam cadangan pelebaran jalan (lihat bahagian 6.5.4 di bawah). Infrastruktur di masa hadapan seperti laluan paip gas, laluan pemancar elektrik dan kabel bawah tanah juga perlu mengambilkira kajian pergerakan hidupan liar. Sungai perlu kekal bentuk asalnya. dalam

A3.7

P11 Fungsi semulajadi sungai sebagai A5.3 rupa bentuk koridor alam sekitar perlu dikekalkan A5.4

Rizab riparian perlu dikekalkan dalam keadaan asal yang semulajadi. BERJIRANAN DENGAN Menyediakan zon peralihan antara kawasan hutan di koridor ekologi dengan kawasan pembangunan dengan cara mengekalkan liputan hutan antara hutan dan tanaman. Jika tiada, perhutanan agro digalakkan di kawasan peralihan. Had minimum zon penampan ialah 50m.

AKTIVITI PENGGUNAAN TANAH DI KAWASAN RANGKAIAN P12 Koridor ekologi bersebelahan A7.2 (iaitu PL2) perlu dilindungi dan penggunaan tanah haruslah tidak menjejaskan habitat dan biodiversiti PL1

3-378

Kriteria Prestasi P13 Fungsi semulajadi sungai sebagai rupa bentuk koridor alam sekitar perlu dikekalkan

Penyelesaian A5.1 Sungai perlu kekal bentuk asalnya. dalam

A5.2

Liputan vegetasi riparian perlu dikekalkan dalam keadaan asal yang semulajadi.

P14 Menjalankan pembangunan pertanian yang mampan

A8.10 Mengurangkan dan mengawal hakisan serta kerosakan tanah oleh penanaman kelapa sawit dan getah. A8.11 Mengekalkan kualiti dan sumber air permukaan dan air larian bawah tanah. A8.12 Pengurusan serangga, wabak, rumpai dan spesis menggunakan teknik integrasi pengawalan serangga (IPM) yang bersesuaian. A8.13 Mengunakan bahan kimia agro yang tidak membahayakan kesihatan dan alam sekitar serta hidupan liar. A8.14 Bertanggungjawab ke atas alam sekitar dan pemuliharaan sumber semulajadi dan biodiversiti di kawasan perladangan. A8.15 Mengekalkan status spesis luar biasa, terancam dan pupus serta habitat yang mempunyai nilai pemuliharaan yang tinggi. A8.16 Pembuangan sisa secara selamat terhadap alam sekitar. A8.17 Pembangunan perladangan berhemat. kawasan secara

baru

3-379

Kriteria Prestasi

Penyelesaian A8.18 Meningkatkan biodiversiti dengan menyediakan habitat bagi flora dan fauna melalui kombinasi pemuliharaan hutan dan tebing sungai di dalam ladang. Perlaksanaan di atas berdasarkan Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan untuk Perladangan serta Garis Panduan Pengurusan Pembangunan Pertanian Sekitar Kawasan Paya (lihat Bab 4).

Lintasan Hidupan Liar

Untuk menentukan jenis dan lokasi lintasan hidupan liar, rujuk Garis Panduan Lintasan Hidupan Liar. i. Carta alir

Rujuk Apendiks 1 Garis Panduan. Jalan yang termasuk di kawasan rangkaian ekologi utama pelan mengambilkira lintasan hidupan liar. ii. Jenis hidupan liar

Rujuk Apendiks 2 Garis Panduan, merujuk kepada mamalia kecil/sederhana (babi berjanggut). iii. Lokasi lintasan

Rujuk Apendiks 2 Garis Panduan: Walaupun tiada kajian kes terperinci ke atas tingkahlaku hidupan liar, rangkaian CFS2-PL2 memberi kesan sejauh 3 km di FR 63. Maka, lintasan itu hendaklah terletak di sepanjang jalan ini, iaitu di antara Kg. Peloh dan Kg. Sungai Tanam. iv. Bentuk lintasan hidupan liar

Rujuk Apendiks 4 Garis Panduan: Hidupan liar yang terlibat adalah mamalia bersaiz sederhana di jalan utama. Jejambat mungkin kurang sesuai memandangkan jalan sedia ada telah ditambak antara 3 ke 5m berbanding

3-380

asalnya. Jejambat perlu dibina setinggi lebih kurang 10m di atas paras tanah sekarang (5m bagi jalan dan 5m bagi pelepasan). Maka, laluan bawah (jambatan, terowong atau laluan tertutup) adalah pilihan yang lebih baik. Memandangkan jalan di rangkaian CFS2-PL2 agak pendek (lebih kurang 3km), maka dicadangkan agar lintasan hidupan liar itu dibina di kawasan 3km ini. Struktur berpagar & lorong perlu dibuat bagi membolehkan hidupan liar menggunakannya. Laluan bawah boleh terdiri daripada jambatan/jejambat atau laluan tertutup; atau keduanya. Panjang yang dicadangkan adalah 1000m. Had minima bagi laluan tertutup 3m adalah bergantung kepada kajian terperinci yang seterusnya. Kawasan di sini mudah dinaiki air, maka laluan bawah ini mungkin tidak sesuai semasa banjir. Lokasi lintasan adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.3.69. Ia menunjukkan skema perancangan, ketinggian & keratan rentas jalan sedia ada. Rajah 3.3.70 pula adalah cadangan lintasan hidupan liar mengunakan jambatan/jejambat atau laluan tertutup. Laluan tertutup itu berbentuk memanjang & lonjong, namun jenis bulat & petak juga boleh digunakan. a. Komponen Kerja Pemilihan pembinaan jejambat atau laluan tertutup bergantung kepada pilihan yang lebih kos efektif. Kos memasang laluan tertutup di bawah jalan lebih murah berbanding kos membina jambatan/jejambat. Memasang struktur pagar & corong bagi kegunaan hidupan liar. Menjalankan pemantauan selepas dipasang.

b. c.

Anggaran kos laluan bawah menggunakan pilihan jambatan atau laluan tertutup adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.3.53 dan 3.3.54 di bawah. Jadual 3.3.53 : Anggaran Kos bagi CFS2-PL2 Perkara Kos Seunit (RM) A Jejambat 1. Struktur (panjang 1,000 m 5,000 ) 2. Pengubahan jalan sedia 500 ada 3. Kerja perparitan Keseluruhan 4. Kerja landskap 5 5. Pengubahan utiliti Keseluruhan Jumlah Kecil B Pemantauan 1. Kamera di bawah 200,000

Kuantiti

Kos (RM)

10,000m 2,000 m 100,000m -

50,000,000 100,000 200,000 500,000 500,000 51,300,000 800,000

4 nos

3-381

Perkara jejambat Penyelenggaraan & pelaporan Jumlah (A+B) Luar jangka 20% Jumlah

Kos Seunit (RM) 100,000 Jumlah Kecil

Kuantiti

Kos (RM)

2.

5 yrs

500,000 1,300,000 52,600,000 10,520,000 63,120,000

Jadual 3.3.54: Anggaran Kos bagi PL2 Perkara Kos Seunit (RM) A Laluan tertutup 1. Laluan tertutup berselang 2,500 (jumlah panjang 1000m) 3. Kerja perparitan Keseluruhan 4. Kerja landskap 5 5. Pengubahan utiliti Keseluruhan Jumlah Kecil B Pemantauan 1. Kamera di bawah 200,000 jejambat 2. Penyelenggaraan & 100,000 pelaporan Jumlah Kecil Jumlah (A+B) Luar jangka 20% Jumlah

Kuantiti

Kos (RM)

10,000m 100,000m -

25,000,000 200,000 500,000 500,000 26,200,000 800,000 500,000 1,300,000 27,500,000 5,500,000 33,000,000

4 5 tahun

Perhutanan

Koridor ini mempunyai hutan dipterokap dan juga hutan paya gambut. Spesis bagi kedua-dua jenis hutan adalah seperti yang tersenarai di jadual 3.3.55.

3-382

Jadual 3.3.55 : Spesis Pokok untuk Perhutanan Semula Spesis Tanah Mineral (Hutan Darat) Canarium littorale (Kedondong) Dipterocarpus caudatus (Keruing Gasing) Dyera costulata (Jelutong) Hopea nutans (Giam) Koompassia malaccensis (Kempas) Parkia roxburghii (Kupang) Parkia speciosa (Petai) Sandoricum koetjape (Sentul) Shorea acuminata (Meranti Rambai Daun) Shorea leprosula (Meranti Tembaga) Streblus elongatus (Tempinis) Ficus benjamina (Waringin) Spesis Tanah Gambut (Hutan Paya Gambut) Macaranga pruinosa (Mahang) Gonystylus bancanus (Melawis) Madhuca motleyana (Nyatoh Ketiau) Anisoptera marginata (Mersawa Paya) Shorea platycarpa (Meranti Paya)

3-383

Rajah 3.3.69 : Keadaan Semasa Jalan FR63

PETUNJUK LEGEND A ShahPlan View of Muadzam Plan Rompin Road

Cross Section of Muadzam ShahView of Muadzam-Rompin Road Rompin Road

FIGURE 3.39

The Existing Road Keadaan Semasa Condition of FR63

FINAL REPORT CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

Elevation of Muadzam B Shah-Elevation Rompin Road

of Muadzam-Rompin Road

Jalan FR63

Cross Sectionof Muadzam-Rompin Road

3-384

Rajah 3.3.70 : Cadangan Laluan Bawah sepanjang Jalan FR63

Location of Proposed bridges and culverts approximately 1000m long

LEGEND
Plan View of Muadzam ShahARompin Road

PETUNJUK

FIGURE 3.39

Proposed Underpass-Alternative 1 (Viaduct Option) Proposed Underpass-Alternative 2 (Viaduct Option)

Cross Section of Muadzam ShahRompin Road

Elevation of Muadzam ShahRompin Road

Cadangan Condition of Laluan FR63 Bawah sepanjang FINAL REPORT Jalan FR63 CENTRAL FOREST SPINE
(CFS 2)

The Existing Road

FIGURE 3.40

3-385

Kos dan Kewangan Anggaran kos dan sumber kewangan untuk CFS2-PL2 adalah seperti jadual 3.3.56 berikut:Jadual 3.3.56 : Anggaran Kos dan Sumber Kewangan untuk CFS2-PL2 Kos Pembiayaan Sumber RM000 Mekanisme Pembiayaan Warta sebagai hutan-hutan Bajet Pendapatan terlindung Persekutuan Persekutuan i. Warta hutan tanah kerajaan 9,750.3 ii. Warta belukar, padang rumput 29,907.5 &tanah yang dibuka Inisiatif Infrastruktur Bajet Pendapatan Persekutuan Persekutuan i. Struktur-struktur ii. Tugas memasang isyarat jalan iii. Pemantauan & Rondaan iv. Landskap v. Luar Jangka Penghutanan Semula 51,000.0 26.7 1,300.0 500.0 10,565.3 688.2 Bajet Persekutuan Pendapatan Persekutuan

Bajet Persekutuan Bajet Persekutuan

Pendapatan Persekutuan Pendapatan Persekutuan

Kempen Kesedaran

200.0

Jumlah

103,938.0

Penilaian Ekonomi bagi Pengwujudan CFS2-PL2 Koridor Ekologi Ahli-ahli ekonomi persekitaran telah memajukan pengkelasan nilai-nilai berbagai jenis barangan dan perkhidmatan ekologi dari hutan. Hutan-hutan, termasuk rangkaian ekologi yang dicadangkan dalam laporan ini, boleh mendatangkan faedah terus kepada masyarakat apabila penggunaan berlaku manakala yang lain diperolehi secara tidak langsung. Sifat-sifat ekopelancongan adalah nilai penggunaan langsung yang diperolehi manakala kerugian-kerugian yang dielakkan dari konflik-konflik manusia-hidupan liar adalah nilai penggunaan secara tidak langsung pada hutan sebagai habitat hidupan liar. Terdapat juga dimensi masa pada faedah-faedah yang dihasilkan. Dalam kebanyakan kes rakyat memperolehi kepuasan dalam tempoh semasa, terdapat juga keadaan-keadaan di mana sekarang ini mereka mendapat kepuasan daripada melindungi spesis flora dan fauna bagi memastikan generasi masa hadapan mendapat peluang untuk menghargai spesis-spesis ini.

3-386

Dalam kes-kes lain, faedah-faedah diperolehi tanpa melakukan sebarang penggunaan sebenar pada hari ini atau pada masa hadapan. Misalnya, dengan kehadiran kecil dan perlindungan hidupan liar dan sumber biodiversiti, ia boleh menjana kepuasan emosi kepada kita sebagai pelindung dan amanah untuk memelihara hutan semulajadi. Ini adalah non-use value yang mana masyarakat perolehi dengan kehadiran kecil hidupan liar dan mengetahui kewujudannya. Nilai kewujudan ini menawan keinginan rakyat untuk melihat, memulihara hidupan liar dan sebagai warisan bangsa semulajadi, walaupun tidak pernah berniat untuk melihatnya. Tingkah laku ini dapat dilihat apabila masyarakat memberi dana kepada organisasi pemuliharaan untuk melindungi spesis berkarisma atau ekosistem walaupun mereka mungkin tidak pernah dilihat atau dilawat. Kepuasan dan faedah-faedah yang diperolehi dari tindakan ini menunjukkan ketersediaan nilai-nilai tidak digunakan pada hutan semulajadi termasuk hidupan liar dan biodiversiti, samada dari segi nilai-nilai kewujudan atau nilai warisan. Kompleks Endau Rompin adalah kompleks terpenting dalam kawasan hutan di selatan. Ia dianggap sebagai taman negara kedua terbesar di Semenanjung Malaysia. Taman Negara Endau-Rompin, merupakan kawasan di mana tinggalnya populasi terbesar Badak Sumbu Sumatera terancam (Rhinoceros unicornis) dan Tapir Malaya (Tapirus indicus) di semenanjung yang dapat dilihat di sini. PERHILITAN juga telah melaporkan mengenai gangguan sekumpulan gajah di sekitar kawasan seperti di Felda Keratong 11, Ladang Hwa Tai dan Ladang Sg Marong. Tambahan pula, kompleks hutan ini adalah salah satu tempat penting burung atau IBA (Important Birds Area) di Selatan Semenanjung dengan jumlah spesis burung-burung sebanyak 253 spesis. Selain menghubungkan ia pada bahagian selatan (CFS2-PL1:Ulu Sedili HS Mersing), ia harus dihubungkan ke kawasan Timur laut, secara tepat, di antara Resak HS Lesong. Kepentingan rangkaian ini telah ditekankan sebelumnya dalam Pelan Tindakan Draf Harimau Negara untuk Malaysia pada 2008-2010 dan dalam Bengkel Pengenalan dalam Mencipta dan Penubuhan Semula Rangkaian Ekologi di lingkungan CFS. Lesong dipisahkan daripada HS Resak dengan jalan persekutuan no.63, dan penempatan manusia dan tanah pertanian (sawit, getah dan padi) yang luas. Kajian kes Rangka Kerja Penilaian Ekonomi CFS 2

Pendekatan penilaian ekonomi adalah bagi menilai pemuliharaan ke atas kawasan perlindungan (negara/taman negeri) untuk potensi-potensi mereka dalam eko-pelancongan, pemuliharaan biodiversiti, pergantungan masyarakat tempatan dan sebagai fungsi habitat hidupan liar. Penilaian bagi pencegahan konflik manusia-hidupan liar akan dapat menentukan opportunity cost sekiranya kesinambungan Kawasan Hutan Perlindungan (PFA) berkurangan. Analisis Rangka Kerja adalah seperti berikut:

3-387

Fungsi-fungsi Yang Dinilai 1 2 3 4 Nilai-nilai eko-pelancongan Pemuliharaan nilai-nilai Bio-diversiti Pergantungan masyarakat tempatan Fungsi habitat hidupan liar dan konflik manusia-hidupan liar : kerosakan harta benda, penanaman semula, peluang kehilangan pendapatan, trauma. Bajet kewangan adalah perlu untuk meningkatkan bilangan kakitangan dan perkhidmatan sokongan

Pendekatan Penilaian Ekonomi Kaedah Penilaian Kontinjen Kaedah Penilaian Kontinjen Berasaskan-pasaran (Residual Method) Perubahan dalam kaedah produktiviti, pendekatan kos penggantian, pendekatan kos peluang, dan pendekatan penilaian kontijen Pendekatan kos secara langsung

Dalam menjalankan penilaian seperti di atas, kaji selidik bagi memperolehi data berkaitan perlu diperolehi dari:i. ii. iii. iv. Pelancong/pelawat-pelawat ke taman/Tapak Ramsar Komuniti tempatan Perkampungan terjejas oleh konflik-konflik manusia-hidupan liar Pegawai-pegawai dari agensi yang berkaitan Kerugian Nilai Ekonomi Dari Konflik Gajah Manusia Yang Boleh Dielakkan Kerugian Nilai Dari Tanaman Rosak Yang Boleh Dielakkan Perhilitan Daerah Rompin, Pahang telah terpilih untuk mengambil alih satu kajian kejadian bagi konflik manusia-harimau (HEC). Perkampungan yang diperiksa adalah Kampung Bukit Ibam, Felda Selendang 3, dan Kg. Merlak, Tebu Hitam. Pekerjaan-pekerjaan utama di kampung ini kebanyakannya adalah penanam sawit, dusun buah, pisang dan penanam ubi kayu. Pada 2006 terdapat 130 kejadian HEC yang dilaporkan yang menjadikan 48.3% kes-kes di Pahang (Rujuk Jadual 3.3.57). Untuk enam bulan pertama bagi 2007, 36 kes telah dilaporkan dengan 26.9% kejadian-kejadian berlaku dalam negeri. Rajah 3.3.57 : HEC dalam Daerah Rompin di Pahang, 2006-2007* Daerah Bilangan Insiden Yang Dilaporkan Jumlah 2 2 2006 2007* Rompin 1 3 130 36 166 Kadar untuk negeri Pahang 4 2 48.3% 26.87 41.2
* Januari - Jun

3-388

Kerugian-kerugian yang dikira dari tanaman rosak boleh berlaku berdasarkan empat punca. Pertama adalah daripada kesan-kesan bagi pertumbuhan terbantut walaupun tanaman-tanaman itu tidak dimusnahkan. Satu contoh tipikal adalah memakan pelepah-pelepah dan pucuk-pucuk kelapa sawit yang masih muda yang telah melebihi dua tahun. Pertumbuhan pokok-pokok palma akan terjejas untuk beberapa bulan tetapi akhirnya akan pulih dan akan terdapat satu penurunan sementara dalam pengeluaran. Sumber kedua, kemusnahan tanaman menyeluruh yang mengakibatkan kehilangan kekal hasil masa depan dan pendapatan sehingga penanaman semula tanaman dicapai membuahkan hasil. Dalam kes ini ia akan menjadi satu lagi sumber kerugian daripada kos penanaman semula. Sumber keempat kerugian adalah kehilangan pendapatan masa depan apabila tanaman-tanaman dimusnahkan dan para petani telah berputus asa dan tiada usaha penanaman semula. Ini berlaku apabila gajah-gajah telah memakan empulur muda di bawah satu tahun dan tanaman kelapa sawit berusia satu setengah tahun. Secara purata nilai kerosakan ekonomi dikuasai oleh kerugian yang dialami penduduk kampung daripada tanaman-tanaman sawit yang rosak bernilai RM37,791 terjejas atau 64.4% bagi kerugian ekonomi yang menjejaskan penduduk kampung berikutan kejadian HEC (Jadual 3.3.58). Anggaran yang sangat tinggi ini adalah pengiraan yang bukan sahaja kerugian semasa, tetapi juga untuk kerugian-kerugian masa depan bagi hasil buah-buahan bebas kelapa sawit sehingga ia mencapai kematangan. Nilai-nilai ini adalah tinggi jika tiada penanaman semula dijalankan atau jika penduduk kampung berharap sebarang penanaman semula yang dibuat boleh bertahan dari serangan gajah pada masa depan. Sekiranya penanaman semula telah dijalankan dan pokok palma terselamat, kerugian dari segi hasil adalah sedikit sehinggalah penanaman semula kelapa sawit membuahkan hasil. Antara lain, kerugian utama tanaman adalah dari kerosakan pada pokok buah sukun bernilai lebih kurang RM8,711 atau 14.9% daripada jumlah kerugian ekonomi dialami seorang penduduk kampung dan kerosakan dari pokok durian nilainya lebih kurang RM6,244 atau 10.6% daripada jumlah kerugian dialami seorang penduduk kampung. Tanaman popular lain yang rosak akibat diserang adalah pokok cempedak bernilai dalam purata RM3,032 atau 5.2% daripada jumlah kerugian dialami seorang penduduk kampung. Tanaman lain yang sering diserang adalah tanaman getah, kelapa, rambutan, tebu, ubi, dan pisang.

3-389

Jadual 3.3.58 : Nilai-nilai (Mean-Economic) tanaman penduduk kampung yang terjejas berikutan insiden HEC (RM) Kerugian Tanaman Kerugian Nilai Semasa % Kelapa Sawit 37,791 64.4 Getah 43 0.1 Ubi 255 0.4 Tebu 612 1.0 Pisang 631 1.1 Durian 6,244 10.6 Kelapa 370 0.6 Cempedak 3,032 5.2 Rambutan 955 1.6 Sukun 8,711 14.9 Jumlah 58,642 100.0
Sumber: pengiraan dari data kajian lpangan

Nilai Kerugian Lain Dari Konflik Manusia Gajah Yang Boleh Dielakkan Kerugian tanaman pertanian mendominasi anggaran jumlah kerugian yang ditanggung dari insiden HEC (Jadual 3.3.59). Kerugian besar berikutnya adalah dari kerosakan harta benda dengan anggaran purata RM804 bagi setiap orang kampung terjejas dengan insiden dan menyumbang 1.34% dari jumlah kerugian keseluruhan. Harta-harta benda yang rosak terdiri daripada pagar letrik dan berantai. Antara kerugian lain adalah ketakutan psikologi pada insiden serangan gajah di perkampungan. Nilai kewangan atas ketakutan ini adalah sukar untuk diramal secara langsung. Tetapi terdapat pendekatan secara tidak langsung bagi mengukur nilai ini iaitu menaksir kos mengikut kemampuan penduduk kampung untuk membuang sumber ketakutan itu. Ini telah diukur dari kesediaan untuk menyumbang dana yang mungkin boleh memudahkan penempatan semula gajah ke tempat perlindungan lebih besar bagi mengelakkan berlakunya insiden HEC di masa hadapan. Kajian ini mendapati bahawa penduduk kampung yang terjejas telah bersedia untuk membayar RM417 bagi mendapatkan dana untuk menempatkan semula gajah-gajah tersebut. Kerugian-kerugian lain adalah segala perbelanjaan yang ditanggung penduduk kampung untuk aktiviti mengawal pada waktu malam dan pendapatan yang tidak menentu kerana disebabkan perasaan takut dan trauma semasa insiden-insiden HEC yang menghalang penduduk kampung menoreh getah pada awal pagi sepanjang insiden tersebut.

3-390

Jadual 3.3.59 : Sumber purata kerugian ekonomi ditanggung oleh penduduk kampung berikutan insiden HEC di Daerah Rompin (RM/penduduk kampung terjejas dengan insiden HEC) Nilai Sumber-sumber kerugian ekonomi % (RM) Jumlah kerugian dari tanaman pertanian 58,642 97.92 Kerugian pada kerosakan harta benda 804 1.34 Kerugian dari perbelanjaan untuk mengawal pada waktu malam 19 0.03 Pendapatan yang tidak menentu kerana trauma 7 0.01 WTP untuk mengelak insiden HEC* 417 0.70 Kerugian dari kecederaan 0.00 Kerugian dari kematian 0.00 Jumlah Kerugian 59,889 100.00
* jika WTP FELDA SELENDANG 3 adalah RM100,000 bagi mengelakkan kejadiankejadian HEC diambilkira, purata WTP bagi mengelak HEC akan datang akan menjadi lebih tinggi. Purata anggaran WTP setiap orang kampung diperolehi dengan membahagikan jumlah ini dengan bilangan isi rumah dalam Felda Selendang 3.

Kos penangkapan dan penempatan semula hidupan liar yang boleh dielakkan Dengan pengwujudan semula rangkaian ekologi, dan jika rangkaian ini boleh menyediakan habitat yang diperlukan untuk gajah-gajah tersebut, maka operasi penangkapan dan penempatan semula tidak diperlukan. Oleh itu kini bajet boleh digunakan untuk keperluan aktiviti lain dan ini akan menjimatan kos. pengwujudan semula koridor akan memberi nilai ekonomi dalam soal nilai perbelanjaan yang tidak dibelanjakan. Proses menangkap dan menempatkan semula gajah-gajah liar di Semenanjung Malaysia dikendalikan oleh Elephant Capture & Translocation Unit (ECTU) di bawah pengawasan PERHILITAN. Jadual 3.3.60 menunjukkan jumlah kos penangkapan dan penempatan semula gajah liar. Jumlah keseluruhan RM 40,914 diperoleh daripada kos penangkapan dengan RM 17,962 (43.9%) dan kos penempatan semula dengan RM 22,952 (56.1%). Kos penangkapan tertinggi melibatkan bayaran elaun kakitangan, iaitu 30.8% daripada jumlah kos. Walaupun jumlah pekerja-pekerja yang diperlukan adalah 8 orang, tetapi jumlah bilangan hari yang diluangkan untuk seseorang memantau gajah sasaran adalah 21 hari. Untuk kos penempatan semula, elaun kakitangan yang berjumlah RM 8,540, iaitu 20.9% daripada jumlah kos, diikuti dengan bahan api dan penyelenggaraan kenderaan-kenderaan yang digunakan untuk penempatan semula (9.9%) dan alat-alat keselamatan gajah seperti rantai tegangan tinggi dan u-rantai (7.3%).

3-391

Penggunaan minyak dan bil penyelenggaraan yang tinggi adalah kerana membawa dua ekor gajah bekerja ke tapak dimana dua buah lori pacuan 10 roda digunakan. Jumlah bilangan tenaga kerja yang diperlukan juga adalah 8 orang, namun bilangan hari yang diperlukan untuk memantau berkurangan, iaitu 7 hari. Satu bot tunda biasanya digunakan untuk membawa gajah liar ke kawasan baru untuk dilepaskan. Jadual 3.3.60 :Kos bagi penangkapan dan penempatan semula Perkara RM % Peluru dan dan alatan memanah 1,200.00 2.90 Ubatan 1,150.00 2.80 Alatan keselamatan gajah 1,580.00 3.90 Minyak dan penyelenggaraan kenderaan 1,432.00 3.50 Elaun pekerja 12,600.00 30.80 JUMLAH KOS PENANGKAPAN 17,962.00 43.90 Bekalan makanan untuk 2 gajah yang 2,800.00 6.80 bekerja Minyak dan penyelenggaraan kenderaan 4,064.40 9.90 Ubatan 1,168.00 2.90 Peluru dan alatan memanah 1,500.00 3.70 Alatan keselamatan gajah 2,980.00 7.30 Kos sewa bot tunda ke Taman 1,900.00 4.60 Negara/perjalanan Elaun pekerja 8,540.00 20.90 JUMLAH KOS PENEMPATAN SEMULA 22,952.40 56.10 JUMLAH KESELURUHAN 40,614.40 100.00
Sumber : Nasharuddin b Othman, PERHILITAN

Nilai agregat bagi fungsi habitat hidupan liar dalam rangkaian ekologi dan hutan Dengan pengwujudan semula rangkaian ekologi, dan jika rangkaian ini boleh menyediakan habitat yang diperlukan untuk gajah-gajah itu, nilai agregat potensi kerugian yang terelak daripada HEC boleh dianggarkan. Nilai agregat untuk tapak PL2 boleh dianggarkan dengan mendarabkan nilai purata kerugian-kerugian ekonomi terelak bagi seorang penduduk kampung dengan bilangan penduduk kampung secara rutin terjejas oleh insiden-insiden HEC. Tiada statistik jumlah penduduk kampung terjejas oleh insiden-insiden HEC tetapi terdapat perangkaan pada bilangan kes yang dilaporkan bagi HEC di Daerah Perhilitan Rompin (130 pada tahun 2006). Jika jumlah ini digunakan sebagai panduan, maka nilai agregat dianggarkan adalah RM7.78 juta setiap tahun. Nilai agregat ini boleh ditambah untuk kos terelak atau penjimatan kos dari operasi penangkapan dan penempatan semula iaitu RM40,614 untuk memberi satu nilai yang berjumlah RM7.82 juta setiap tahun.

3-392

Nilai Ekonomi Perkhidmatan Eko-pelancongan Taman Negeri Endau Rompin

Tempat yang masyhur dan menarik para pelancong di Pahang ialah Taman Negeri Endau-Rompin iaitu salah satu daripada hutan hujan tropika tertua di dunia. Kemegahan Endau-Rompin adalah kebanyakannya terdiri daripada spesies eksotik tumbuh-tumbuhan tropika dan kehidupan haiwan disitu. Antara aktiviti-aktiviti yang terdapat di taman itu termasuklah meninjau burung dan hidupan liar, mendaki gunung, merentasi hutan, memancing, berenang, lawatan komuniti Orang Asli (Peribumi), berkhemah dan indoor games. Center for Veterimarynary Medicine (CVM) telah digunakan untuk menilai perkhidmatan eko-pelancongan yang ditawarkan oleh Taman Negeri EndauRompin. Kini perkhidmatan-perkhidmatan ini adalah disediakan secara percuma untuk kebaikan awam. Satu ciri kebaikan awam adalah tiada saingan di mana penggunaan individu tidak membahayakan jumlah yang ada kepada individu berbeza, sehingga ke satu tahap yang tertentu atau keupayaan muatan. Ciri penting sesuatu kebaikan awam adalah apabila disediakan, tiada kos tambahan ke atas penggunaan tambahan oleh individu berbeza. Oleh itu peningkatan kesediaan setiap individu untuk membayar (Willingness To Pay-WTP) akan menyediakan anggaran agregat WTP kepada masyarakat untuk perkhidmatan eko-pelancongan. Satu soal selidik telah disediakan bagi menghuraikan perkhidmatan rekreasi yang ditawarkan di taman tersebut. Bagi mendapatkan WTP pembayaran kenderaan sebagai bayaran masuk telah dipilih yang mana ia adalah yuran pengguna. Kelebihan pembayaran kenderaan ini adalah responden dengan mudah boleh menerimanya. Bayaran setiap lawatan dianggap sesuai memandangkan bayaran itu adalah hipotetikal yang dibuat secara langsung daripada pengguna. Oleh itu, keadaan hipotetikal dicipta kerana pihak pengurusan taman bercadang memperkenalkan bayaran masuk sebagai salah satu cara bagi mengumpul dana untuk mengekalkan kualiti ke atas perkhidmatan-perkhidmatan di taman itu. Ini adalah satu sebab untuk mengumpul dana secara hipotetikal bagi perkhidmatan tersebut di mana tiada bayaran secara langsung yang dikeluarkan setakat ini. Taman Negeri Endau Rompin adalah popular di kalangan penduduk tempatan yang tinggal disekitarnya. Ia kerap dikunjungi dengan anggaran purata 5,000 orang pelawat setiap bulan terutama mereka yang tinggal sekitar 20km jejari atau melibatkan satu setengah jam masa perjalanan. Eco-pelancongan / Nilai-nilai Rekreasi Tawaran min dan median WTP telah dikira. Jadual 3.3.61 memberikan keputusan bagi kajiselidik CVM ke atas nilai maksimum yang diperolehi

3-393

pelawat dengan melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti eko-pelancongan di Taman Negeri Endau Rompin. Min WTP adalah RM10.17 untuk setiap perjalanan. Anggaran ini adalah sedikit lebih rendah dari julat penyiasatan-penyiasatan sebelumnya pada nilai-nilai ekonomi merentasi hutan dan penerokaan gua di Taman Kenong Rimba, Kuala Lipis [RM19/setiap perjalanan Gorhan (1997)] dan rekreasi memancing seperti di paya bakau Matang, Kuala Sepetang [RM16-28/setiap perjalanan (Mohd Shahwahid 1999)]. Ini adalah kerana kehadiran pelawat-pelawat di kawasan berhampiran menjadikan taman tersebut hanya sebagai tempat untuk bersantai berbanding melibatkan diri dalam aktiviti rekreasi/luar secara aktif. Bagi sekumpulan pelawat seperti ini, kekerapan WTP mereka adalah sangat rendah (kurang dari RM1/sekali masuk). Jadual 3.3.61 : Nilai-nilai ekonomi berdasarkan pengalaman ekopelancongan di Taman Negeri Endau Rompin WTP/Pintu masuk Pelawat Domestik Min (RM) 10.17 Piawai Ralat (RM) 3.11 Median (RM) 3.00 Julat (RM) 0 to 100
pengiraan dari kaji selidik

Jumlah nilai-nilai eko-pelancongan dan peluang-peluang rekreasi Memandangkan semua pelawat menyumbang untuk pembangunan pelancongan, tren ketibaan pelancong pada hari cuti mungkin memberi petunjuk terbaik mengenai sektor pelancongan. Ketibaan hari cuti memberi impak kepada pengembara-pengembara (berbanding dengan peniaga dan mereka yang melawat saudara mara dan rakan-rakan) dan mungkin ia meningkatkan permintaan secara langsung dan menilai perkhidmatan eko-pelancongan yang dihasilkan oleh Taman Negeri Endau Rompin. Nilai agregat eko-pelancongan dan perkhidmatan rekreasi yang disediakan di taman dianggarkan dengan mendarab purata WTP dengan bilangan anggaran pelawat yang datang ke taman itu. Dianggarkan nilai jumlah tahunan eko-pelancongan dan perkhidmatan rekreasi yang disediakan di taman adalah RM610,200 setiap tahun. Non-Use Value bagi Bio-diversiti dan Pemuliharaan Hidupan Liar Dalam Rangkaian Ekologi

Nilai ekonomi hutan asli dan rangkaian ekologi yang diwujudkan termasuklah non-use value bagi hutan sebagai habitat hidupan liar dan pemuliharaan biodiversiti, walaupun manusia tidak berniat untuk melihat atau bersentuhan dengan dengan hidupan liar atau mengunakan sumber-sumber bio-diversiti pada

3-394

masa, kini atau akan datang. Misalnya, hanya kehadiran dan perlindungan ke atas gajah-gajah atau spesies tumbuhan yang luar biasa atau terancam, boleh menjana kepuasan emosi atas keupayaan kita melindungi hidupan liar tersebut. Non-use value ini diperoleh daripada kehadiran kecil hidupan liar seperti gajah-gajah atau tumbuhan unik, sama ada sebagai nilai yang wujud atau nilai warisan. Majoriti bilangan masyarakat mungkin tidak berhajat untuk melihat hidupan liar atau tumbuhan terancam, tetapi mereka mempunyai kekuatan afiniti bahawa pemeliharaan hidupan liar dan tumbuhan terancam perlu kekal terpelihara dalam hutan-hutan itu dan kebajikan akan dilindungi sebaik mungkin. Masyarakat juga mungkin mempunyai satu keyakinan yang kuat bahawa hidupan liar dan tumbuhan terancam adalah sebahagian dari warisan semulajadi negara. Non-use value bagi hutan semulajadi termasuk rangkaian ekologi berpotensi dikalangan masyarakat secara amnya di Pahang telah dianggarkan dengan menggunakan pemerhatian soal selidik terhadap 200 responden daripada Daerah Rompin, Pekan, Kuantan, Maran dan Temerloh. Saiz ini dianggap cukup besar bagi mendapatkan penemuan berdaya maju. Komponen soal selidik CVM yang paling penting adalah soalan pasaran yang hipotesis dimana anggaran WTP dihasilkan. Responden-responden sangsi tentang tahap kesedaran mereka tentang peranan dan fungsi hutan semulajadi dan rangkaian ekologi yang ditubuhkan samada boleh memainkan peranan dalam pemuliharaan biodiversiti. Manakala pembayaran ke atas kenderaan untuk tujuan WTP yang telah diperkenalkan dijelaskan bahawa tugas untuk mewujudkan rangkaian ekologi itu mungkin dijalankan oleh Jabatan Perhutanan. Bagi memastikan keberkesanan tugasan ini dengan melaksanakan teknik-teknik latihan terbaik, responden-responden itu telah dimaklumkan bahawa dana-dana tambahan diperlukan bagi memperoleh tanah dan penanaman semula pokok. Jabatan Perhutanan dan PERHILITAN perlu menguruskan rangkaian ekologi itu daripada diterokai. Satu Tabung Amanah Koridor Ekologi ditubuhkan dan diuruskan oleh lembaga yang professional merangkumi hutan flora dan hidupan liar. Tabung Amanah ini akan menyediakan dana untuk Jabatan Perhutanan dan PERHILITAN untuk membiayai penubuhan rangkaian ekologi dan aktiviti-aktiviti pemuliharaan termasuk untuk hidupan liar seperti gajah. Berdasarkan responden-responden yang merasakan bahawa kesinambungan hutan adalah penting dan mempunyai nilai ekonomi, senarai bagi tawaran WTP kepada Fund disediakan untuk mereka untuk memilih daripada kadar RM1 hingga RM100 bagi setiap seorang. WTP menawarkan sejumlah sekali pembayaran sahaja. Min, median dan julat tawaran WTP di mana kesediaan responden untuk membuat sumbangan untuk memastikan penubuhan rangkaian ekologi dan flora dan habitat hidupan ditunjukkan disediakan dalam Jadual 3.3.62. Kesediaan min bagi pembayaran tawaran WTP adalah RM7.05/setiap seorang dengan nilai median RM5/setiap seorang. Kadar tawaran WTP adalah dari RM0 hingga

3-395

RM100/setiap seorang. Ini adalah tawaran WTP yang tidak berulang dan sekali sahaja. Adalah diingatkan bahawa kesediaan untuk menyumbang dana adalah satu ukuran proksi WTP atau nilai yang diletakkan oleh masyarakat pada rangkaian ekologi serta fungsi-fungsinya. Jadual 3.3.62 : Tawaran maksimum, min dan median WTP bagi non-use value pada rangkaian ekologi. Min (RM/orang) Median Julat (RM/orang) Julat (RM/orang) Minimum (RM/orang) Maksimum 7.05 5 0 100
Pengiraan dari data kajiselidik

Anggaran Jumlah Non-Use Value bagi Pemuliharaan Hidupan Liar Dan Biodiversiti Oleh Rangkaian Ekologi Penduduk mempunyai persepsi sendiri tentang peranan rangkaian ekologi bagi hidupan liar dan pemuliharaan biodiversiti walaupun mereka tidak mempunyai sebarang manfaat secara langsung daripada rangkaian tersebut. Agregat non-use value bagi pemuliharaan hidupan liar dan biodiversiti yang boleh dimainkan oleh rangkaian ekologi adalah dianggarkan dengan mendarabkan purata WTP dengan anggaran populasi besar Semenanjung Malaysia. Nilai ini diselaraskan untuk mengambilkira kawasan rangkaian ekologi untuk diwujudkan dalam PL2 dengan perbandingan sepenuhnya pada kawasan hutan semulajadi. Adalah dianggarkan agregat tahunan bagi non-use value pemuliharaan hidupan liar dan biodiversiti yang boleh dimainkan oleh rangkaian ekologi dalam PL2 adalah lebih kurang RM4.07 juta setiap tahun. Pergantungan tempatan pada sumber-sumber hutan

Taksiran pada pergantungan tempatan pada sumber hutan bergantung pada satu tinjauan luar masyarakat-masyarakat kampung tempatan yang terletak sepanjang Pekan - Jalan Rompin. Kajian penyiasatan tentang pelbagai jenis hasil-hasil hutan bukan kayu (NTFP) yang dikumpulkan menyediakan nilai-nilai ekonomi untuk komuniti-komuniti tempatan. Jadual 24 menyediakan nilai min RM152.70 NTFPs yang dikumpulkan oleh isi rumah. Nilai min tertinggi di kalangan isi rumah yang terlibat adalah RM47.40/bulan untuk isi rumah itu mengutip bahan-bahan fiber. Pendapatan NTFP adalah juga penting bagi yang terlibat dalam memancing (RM26.20), pengumpulan buah-buahan seperti kelubi (RM15.30) dan pemburuan burung-burung (RM9.40) Jenis ikan yang boleh mendatangkan keuntungan yang tinggi adalah siakap, sembilang dan tapah. Kerang juga mendatangkan keuntungan yang tinggi iaitu termasuklah lokan, tiram dan teritik. Antara pokok-pokok kayu yang bernilai iaitu rebah dan tembusu adalah sangat popular untuk dijual sebagai papan

3-396

memotong. Antara buah-buahan liar, kelubi adalah jenis yang penting dan dikutip untuk jualan kepada orang tengah yang seterusnya membekalkannnya kepada pembuat jeruk. Pelbagai burung diperangkap untuk dijual manakala hidupan liar pula, dagingnya boleh dijual. Jumlah Nilai Ekonomi NTFP dikumpulkan oleh Komuniti Tempatan Menurut Rancangan Pengurusan Hutan Pahang (Jabatan Perhutanan Pahang 2007) menyatukan bahawa terdapat 39 Orang Asli di kampung dengan 2,358 isi rumah di Daerah Rompin. Jika didarabkan purata nilai ekonomi daripada koleksi NTFP setiap isi rumah iaitu RM152.70/bulan dengan bilangan isi rumah di Rompin, jumlah nilai ekonomi yang disediakan oleh sumber hutan di Rompin adalah sebanyak RM4,320,800. Jumlah Nilai Ekonomi Rangkaian Ekologi dan Kawasan Hutan di Daerah Rompin

Anggaran nilai ekonomi pengwujudan rangkaian ekologi dan pemuliharaan kawasan hutan menghasilkan satu jumlah anggaran nilai ekonomi untuk Daerah Rompin (Jadual 3.3.63). Daripada anggaran TEV RM16.82 juta setahun, (46.5%) disumbangkan oleh fungsi habitat hidupan liar, diikuti pergantungan masyarakat tempatan pada kutipan NTFPs (25.7%), non-use value pemuliharaan sumber biodiversiti (24.2%), dan eko-pelancongan Taman Endau Rompin (3.6%). Jadual 3.3.63 : Jumlah anggaran nilai ekonomi bagi pengwujudan rangkaian ekologi dan pemuliharaan hutan di Daerah Rompin RM No Fungsi Rangkaian Ekologi dan Kawasan Hutan * % juta/tahun 1 Fungsi habitat hidupan liar 7.82 46.5 2 Perkhidmatan eko-pelancongan dan rekreasi 0.61 3.6 Pergantungan komuniti tempatan pada kutipan 4.32 3 NTFP 25.7 4 Pemuliharaan sumber biodiversiti 4.07 24.2 Jumlah 16.82 100 * Fungsi penebangan balak tidak termasuk kerana ia tidak sesuai untuk
objektif-objektif utama bagi rangkaian ekologi habitat hidupan liar, pemuliharaan sumber-sumber biodiversiti dan perkhidmatan-perkhidmatan eko-pelancongan.

Kos Mewujudkan Rangkaian Ekologi dalam Program Central Forest Spine

Banyak agensi terlibat dalam pengwujudan rangkaian ekologi. Pada peringkat perancangan makro, banyak perbelanjaan telah peruntukkan oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa dalam mengkaji keperluan memasukkan program CFS dalam dua kajian semasa CFS I dan II.

3-397

Berdasarkan cadangan-cadangan di dalam laporan CFS I dan II, beberapa agensiagensi kerajaan akan terus terlibat dalam melaksanakan cadangan rangkaian utama dan sekunder (PL dan SL). Sumber-sumber hutan menjadi bidang kuasa Jabatan Perhutanan (DOF) dan jabatan ini akan memainkan peranan utama dalam fasa pelaksanaan. DOF telah merancang berdasarkan peranan mereka dalam pengwujudan CFS dengan mengambil perhatian cadangan-cadangan dalam Rancangan Infrastruktur Negara. DOF bertanggungjawab pada dua perkara iaitu perancangan di peringkat ibu pejabat DOF di Kuala Lumpur dan pelaksanaan di pejabat-pejabat daerah DOF yang berkaitan. Jabatan Perhutanan (Ibu Pejabat) DOF telah mencadangkan untuk menjalankan beberapa aktiviti tertakluk kepada kesediaan sumber kewangan. Diantara aktiviti-aktiviti yang dicadangkan adalah satu siri bengkel dan mesyuarat-mesyuarat yang dijalankan dengan kakitangan, ahli-ahli sains, agensi-agensi kerajaan berkaitan, pertubuhan bukan kerajaan dan pihak berkepentingan lain. Antara aktiviti-aktiviti yang dicadangkan termasuk: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Pengenalpastian kawasan dan data pengurusan hutan Penyimpanan dan pemulihan tanah hutan Penguatkuasaan Inventori flora dan fauna. Rawatan dan penyeliaan ke atas kawasan-kawasan yang ditanam Aktiviti-aktiviti kaji selidik sosioekonomi untuk menaikkan potensi sosio ekonomi bagi koridor hutan Penyebaran dan penerbitan maklumat

Jumlah dan perincian sumber kewangan yang diperlukan bagi menjalankan aktiviti-aktiviti ini adalah dianggarkan sebanyak RM0.9 juta pada 2009 dan RM0.4 juta pada 2010. Angka-angka ini memerlukan sumber kewangan dan tidak diketahui samada jumlah keseluruhan tersedia atau tidak. Tugas-tugas bagi pengenalpastian kawasan untuk rangkaian ekologi, restorasi dan pemulihan tanah hutan serta pemantauan rangkaian ekologi itu akan dilakukan oleh Jabatan Perhutanan. Tugas pengambilan tanah dikawasan bukan rezab hutan untuk penanaman pokok akan dikendalikan oleh lain-lain agensi. Aktiviti pertama melibatkan lawatanlawatan ke lapangan bagi mengenal pasti kawasan berpotensi dan pemilihan akhir oleh kakitangan daripada jawatankuasa CFS dan pasukan petugas daripada Jabatan Perhutanan (Ibu Pejabat). Kos dijangka menelan belanja RM9,825. Perincian bajet yang diperlukan meliputi 84.7% elaun perjalanan, 9.2% minyak kenderaan dan selebihnya meliputi penyelenggaraan kenderaan.

3-398

Selain tanaman pokok, mungin ada keperluan bagi membina laluan atas bertingkat lebuhraya dan jejambat (viaduct) untuk mamalia besar menyeberang lebuhraya itu. Tugas ini dilaksanakan oleh Jabatan Kerja Raya. Pengambilan tanah, laluan atas bertingkat dan pembinaan jejambat (viaduct) memerlukan tambahan peruntukkan menjadi sukar dianggarkan memandangkan lokasi dan reka bentuk infrastruktur yang berbeza. Pejabat Hutan Daerah Rompin Dengan tanggunggjawab tambahan, Pejabat Hutan Daerah Rompin memerlukan pekerja baru membabitkan dua perkerja perhutanan iaitu pemandu dan pekerja am, dan fasiliti sokongan dengan bajet tahunan RM273,438. Pejabat Perhilitan Daerah Rompin Dengan pertambahan tugas, Pejabat PERHILITAN Daerah Rompin memerlukan tiga renjer hidupan liar baru dan kemudahan sokongan. Peruntukan bajet untuk kemudahan sokongan adalah RM186,000 termasuk bilik setor, motosikal, pacuan empat roda, sangkar bergerak dan peralatan perangkap. Operasi tahunan bajet adalah RM80,184 untuk upah, elaun, petrol dan penyelenggaraan kenderaan. Kesimpulan

Bahagian ini telah menekankan penilaian ekonomi bagi beberapa perkhidmatan alam sekitar yang disediakan melalui pengwujudan rangkaian ekologi dan pemuliharaan hutan asli dalam Daerah Rompin. Jumlah nilai ekonomi dianggarkan kira-kira RM16.82 juta setahun. Dalam mewujudkan dan memantau koridor-koridor ini, banyak kemudahan infrastruktur dan aktiviti operasi perlu ditanggung. Perancangan negara berkaitan program CFS telah dijalankan oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa. Pelaksanaan Rangkaian Utama (PL) dan Rangkaian Sekunder (SL), perlu dikendalikan sepenuhnya oleh Jabatan Perhutanan (ibu pejabat dan peringkat daerah) dan pejabat daerah PERHILITAN. Aktiviti ini memerlukan sumber kewangan baru dan penyediaan anggaran kos.

3-399

3)

KAJIAN KES 3 : CFS2-PL4 HS BUKIT IBAM HS SG. MARONG & HS LESONG

Kompleks hutan Chini-Bera hampir terputus dengan kompleks hutan Endau-Rompin, yang masih ada adalah koridor riparian sepanjang Sg. Marong. Walaupun agak sempit, hutan di bahagian timur tebing sungai koridor itu masih dalam keadaan baik, dan hanya terputus di beberapa kawasan. Tambahan pula, kebanyakkan kawasan tersebut adalah tanah negeri yang masih belum tersisih.

a)

Objektif dan Sasaran

Objektif rangkaian ekologi ini adalah untuk menghubungkan HS Sg. Marong ke HS Ibam (Rujuk Rajah 3.3.71):1. Mengekalkan rangkaian hutan Taman Negara Endau-Rompin dan kompleks Tasik Chini-Tasik Bera (rujuk Rajah Masterplan ). 2. Memastikan kesinambungan populasi hidupan liar di antara kedua-dua kawasan. 3. Memastikan integriti dan kestabilan ekologi antara keduanya.

6
Bera Chini

PL6

PL5 PL4

Pekan

PL2
8

Endau-Rompin National Park Endau-Kota Tinggi Wildlife Reserve

PL1

PL3
Panti Bird Sanctuary

3-400

Rajah 3.3.71 : Rangkaian Ekologi di CFS2-PL4

Bt. Bt. Bt. Ibam Ibam Ibam Ibam Bt. Bt. Bt. Ibam Kg. Kg. Kg. Mercung Mercung Kg. Kg. Kg. Mercung Mercung Mercung Mercung

Ibam Ibam (Rompin) (Rompin) Forest Forest Reserve Reserve

n a an ntt an ua K Ku o T To

N
0 1 2
Kg. Tiang Ridang Kg. Bayan batu Kg, Kg, Sawah Sawah Sawah Batu Batu Batu Kg, Kg, Kg. Pelampar kulim

Kg. Kg. Kg. Buluh Buluh Buluh Nipis Nipis Nipis Buluh Nipis Kg. Kg. Kg. Buluh Nipis Kg. Kg. Kg. Air Air Air Molek Molek Molek Air Molek Kg. Kg. Kg. Air Molek

Kg. Kg. Buluh Buluh Buluh Nipis Nipis Nipis Kg. Buluh Nipis Kg. Buluh Nipis Kg.

Kg. Kg. Mikang Mikang Mikang Kg. Mikang Kg. Mikang Kg.

Kg. Membalau Kg. Pancur Kg. Buan

Kilome ter
Kg. Padang
Kg. Kg. Kg. Aur Aur Aur Kg. Kg. Kg. Batu Batu Batu Berguling Berguling Berguling Kg. Kg. Paya Paya Paya Keledan Keledan Keledan Kg. Paya Keledan Kg. Paya Keledan Kg. Kg. Kg. Kg. Semupuk Semupuk Semupuk Semupuk Kg. Kg. Semupuk Kg. Bandar Bandar Bandar Muadzam Muadzam Muadzam Shah Shah Shah Muadzam Shah Bandar Bandar Bandar Muadzam Shah

Kg. Mancugai Kg. Kemara Kg. Gon di

Kg. Samak Kg. Lenok Kg. Meripuh

Kg. Jemekat
Kg. Kg. Pelam Pelam Pelam Kg. Pelam Kg. Kg. Pelam Kg. Kg. Gadar Gadar Gadar Kg. Gadar Kg. Gadar Kg.

PAHANG PAHANG

Kg. Kg. Tenggalong Tenggalong Tenggalong Kg. Tenggalong Kg. Tenggalong Kg.

Kg. Kg. Kerpal Kerpal Kerpal Kg. Kerpal Kg. Kg. Kerpal

Kg. Kg. Kg. Kepasing Kepasing Kepasing Belukar Belukar Belukar Barut Barut Barut Kepasing Belukar Barut Kg. Kg. Kg. Kepasing Belukar Barut

Kg. Paloh Rumih Kg. Lubok Batu Kg. Langau

Kg. Kg. Kg. Kempas Kempas Kempas Kempas Kg. Kg. Kg. Kempas

Terbang Terbang Terbang Layang Layang Layang Layang Terbang Terbang Terbang Layang

Kota Kota Kota Shahbandar Shahbandar Shahbandar Shahbandar Kota Kota Kota Shahbandar

Kg. Kg. Kg. Bt. Bt. Bt. Seruk Seruk Seruk Bt. Seruk Kg. Kg. Kg. Bt. Seruk

Bandar Bandar Bandar Tun Tun Tun Razak Razak Razak Tun Razak Bandar Bandar Bandar Tun Razak

Sungai Sungai Marong Marong Forest Forest Reserve Reserve

Kemai Kemai Kemai Kemai Kemai Kemai

KEY PLAN
Kg. Kg. Kg. Guri Guri Guri Guri Kg. Kg. Kg. Guri Kg. Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kg. Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kenangan Kenangan
PAHANG

Kg. Kg. Kg. Semupuk Semupuk Semupuk Semupuk Kg. Kg. Kg. Semupuk Kg. Kg. Kg. Kedaik Kedaik Kedaik Kedaik Kg. Kg. Kg. Kedaik

Lesong Lesong Forest Forest Reserve Reserve

Kg. Kg. Kg. Gambir Gambir Gambir Gambir Kg. Kg. Kg. Gambir

Kg. Kong King

Kg. Kg. Kg. Kacah Kacah Kacah

JOHOR

Lesong Lesong Forest Forest Reserve Reserve

T To oS Se eg ga am ma att

LEGEND
Corridor Forest Reserve River Endau Kluang Wildlife Reserve Road Town / Kampung Indigenous Settlement

FIGURE 3.37

Ecological Corridor in PL4

FINAL REPORT CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

b)

Profil Koridor

Fizikal dan Guna Tanah Guna Tanah

Hutan (termasuklah hutan simpan dan hutan negeri), merupakan kawasan utama di dalam rangkaian ini, diikuti dengan petempatan asal, badan air dan pertanian (Rujuk Rajah 3.3.73). Perkampungan

Terdapat beberapa petempatan Orang Asli di sini, antaranya ialah Kg. Jemekat, Kg. Batu Berguling, Kg. Aur dan Kg. Rembia. Selain itu, petempatan mereka terdapat di sepanjang jalan Muadzam Shah iaitu Kg. Gadar dan Kg. Pelam.

3-401

Kawasan pedalaman koridor juga mempunyai beberapa petempatan Orang Asli seperti Kg. Mikang, Kg. Buloh Nipis dan Kg. Tenggalong. Infrastruktur Sedia Ada

Dua jalan persekutuan: FT63 (sepanjang <1-km berhampiran Kg. Aur); dan FT12 (sepanjang 3-km berhampiran Kg. Rompin).

Jalan utama Muadzam Shah

Tanah dan Rupabumi

Kajian terperinci tanah yang dibuat oleh Jabatan Pertanian mendapati kawasan ini kebanyakkan adalah beralun dan rata dan terdiri daripada lumpur organik, sungai lanan (`riverine alluvial) dan tanah mineral. Kebanyakan tanahnya adalah tanah jenis Kelas 2 yang sesuai sebagai tanah pertanian terutamanya bagi tanaman getah, kelapa sawit dan tanaman hortikultur (Rujuk Rajah 3.3.72). Saliran

CFS2-PL2 terletak di lembangan Sg. Rompin. Sg. Aur yang mengalir merentasi rangkaian adalah cawangan Sg. Rompin dan bertemu dengan Sg. Rompin di kawasan Kg Paya Keledan.

3-402

Rajah 3.3.72 : Kegunaan Tanah

PETUNJUK Hijau muda (8) - Briah Lempong lumpur organik Kuning (11) Siri Telemong Akob (Riverin alluvium) Biru (28) Siri Durian-Malacca-Tavi (Topografi kering) - Siri Munchong Seremban - Siri Munchong Serdang Ungu (38) Siri Durian-MunchongBungur (tanah dimajukan di atas mendapan dan tanah metamorfik gred rendah) Jingga (18) - Rengam Associations (tanah dimajukan atas tanah metamorfik gred tinggi, kering dengan topografi berbukit) Merah Jambu (31) - Segamat-Katung (tanah dimajukan atas tanah metamorfik gred tinggi)

Habitat Hidupan Liar Hasil daripada tinjauan yang dilakukan, didapati terdapat kehadiran gajah di PL4, serta terdapat aduan tentang gajah merosakkan tanaman di Kg. Aur. Populasi dan Profil Sosio-ekonomi Terdapat satu perkampungan Orang Asli di PL4, iaitu Kg. Terlang dengan pupulasi dianggarkan seramai 300 orang. Terdapat cadangan untuk mewartakan perkampungan Orang Asli ini. Penduduk di sini kebanyakannya terlibat dengan skim ladang getah RISDA atau pertanian berskala kecil di sekitar kampung (Rujuk Jadual 3.3.64). Jadual 3.3.64 : Populasi dan Profil Sosio-ekonomi Perkara Kg. Terlang Jumlah Penduduk 300 anggaran Aktiviti Ekonomi Terlibat dengan RISDA (perladangan getah) Status tanah Rizab bukan Orang Asli
Sumber: Pejabat Tanah, Rompin, 2008

3-403

Rajah 3.3.73 : Guna Tanah Sedia Ada di CFS2-PL4

Kg. Kg. Kg. Mercung Mercung Mercung Mercung Kg. Kg. Kg. Mercung

Bt. Bt. Ibam Ibam Forest Forest Reserve Reserve

Kg. Kg. Kg. Air Air AirMolek Molek Molek Air Molek Kg. Kg. Kg. Air Molek

To To Kuantan Kuantan

Kg. Kg. Kg. Buluh Buluh Buluh Nipis Nipis Nipis Buluh Nipis Kg. Kg. Kg. Buluh Nipis

Kg. Kg. Kg. Buluh Buluh Buluh Nipis Nipis Nipis Buluh Nipis Kg. Kg. Kg. Buluh Nipis

Kg. Kg. Kg. Mikang Mikang Mikang Mikang Kg. Kg. Kg. Mikang

Kg. Kg. Aur Aur Aur Kg. Aur Kg. Kg. Aur Kg. Kg. Kg. Batu Batu Batu Berguling Berguling Berguling Batu Berguling Kg. Kg. Kg. Batu Berguling Kg. Kg. Paya Paya Keledan Keledan Kg. Kg. Kg. Kg. Paya Paya Paya Paya Keledan Keledan Keledan Keledan

Bandar Bandar BandarMuadzam Muadzam Muadzam Shah Shah Shah Muadzam Shah Bandar Bandar Bandar Muadzam Shah

Kg, Kg, Kg, Sawah Sawah Sawah Batu Batu Batu Sawah Batu Kg, Kg, Kg, Sawah Batu

Kg. Kg. Kg. Semupuk Semupuk Semupuk Semupuk Kg. Kg. Kg. Semupuk

o o o g g g g g g g g g n n g g n e e n n e e e L L . g g ... .L g g g S S S S S S

Kg. Kg. Kg. Pelam Pelam Pelam Pelam Kg. Kg. Kg. Pelam Kg. Kg. Kg. Gadar Gadar Gadar Gadar Kg. Kg. Kg. Gadar

Kg. Kg. Kg. Tenggalong Tenggalong Tenggalong Tenggalong Kg. Kg. Kg. Tenggalong

Kg. Kg. Kerpal Kerpal Kg. Kg. Kg. Kg. Kerpal Kerpal Kerpal Kerpal

PAHANG PAHANG
Kg. Kg. Kg. Kepasing Kepasing Kepasing Belukar Belukar BelukarBarut Barut Barut Kepasing Belukar Barut Kg. Kg. Kg. Kepasing Belukar Barut

Terbang Terbang Terbang Layang Layang Layang Layang Terbang Terbang Terbang Layang

Kg. Kg. Kg. Kempas Kempas Kempas Kempas Kg. Kg. Kg. Kempas

Kemai Kemai Kemai Kemai Kemai Kemai Bandar Bandar BandarTun Tun Tun Razak Razak Razak Tun Razak Bandar Bandar Bandar Tun Razak

KEY PLAN PELAN

Kg. Kg. Kg. Bt. Bt. Bt. Seruk Seruk Seruk Bt. Seruk Kg. Kg. Kg. Bt. Seruk

KUNCI
Pahang
Kg. Kg. Kg. Kenangan Kenangan Kenangan Kenangan Kg. Kg. Kg. Kenangan Kg. Kg. Kg. Guri Guri Guri Guri Kg. Kg. Kg. Guri

Kg. Kg. Kg. Semupuk Semupuk Kg. Kg. Kg. Semupuk Semupuk Semupuk Semupuk Kg. Kg. Kg. Kedaik Kedaik Kedaik Kedaik Kg. Kg. Kg. Kedaik Kg. Kg. Kg. Kedaik Kedaik Kedaik Kedaik Kg. Kg. Kg. Kedaik

To To Kuala Kuala Rompin Rompin

Negeri Sembilan

Kg. Kg. Kg. Gambir Gambir Gambir Gambir Kg. Kg. Kg. Gambir

Lesong Lesong Forest Forest Reserve Reserve

Kg. Kg. Kg. Kacah Kacah Kacah Kacah Kg. Kg. Kg. Kacah

Melaka

Johor ke ke Kluang Kluang To To Segamat Segamat

LEGEND PETUNJUK
Built-up-Area Forest Reserve State Land Forest Oil Palm Rubber Other Agriculture Scrub Cleared Land Wetlands Water Bodies River Town / Kampung Indigenous Settlement Corridor Road

FIGURE 3.10

Land Use Distribution in PL 4

GUNATANAH FINAL REPORT SEMASA PL4

CENTRAL FOREST SPINE (CFS 2)

Aktiviti Pertanian Pertanian utama di PL4 adalah tanaman kelapa sawit dan getah, serta penternakan lembu (lihat seperti di bawah). Kelapa sawit ditanam di sepanjang kawasan riparian.

PETUNJUK Ungu (30) - Kelapa sawit Biru muda (3G) - Getah Hijau muda (7S) - Hutan sekunder Jingga (2H) - Campuran hortikultur Biru (5R) - Kawasan meragut rumput

Sumber : Jabatan Pertanian, 2006

3-404

Terdapat beberapa ladang di sekitar kawasan rangkaian sekunder (Jadual 3.3.65). Pemilik utama adalah (FELDA) dan (FELCRA) sektor swasta. Jadual 3.3.65 : Ladang Kelapa Sawit di CFS2-PL4 Nama Ladang Agensi / Pemilik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Bukit Leelau Bukit Ridan Ladang Darabif FELCRA RPS Kedaik FELCRA Pahang Tenggara FELCRA Bukit Ibam FELDA Keratong Timur Estate FELDA Merchong 1 Juasa Division A Juasa Division B Ladang Keratong Ladang Kota Bahgia LGM Pahang Tengggara Laukin A Leepang A Ladang Mekassar Ladang Merchong Nafas Sg Serai Ladang Rompin Simpai 1 Simpai 2 Ladang Simpai Stesen FASSB Merchong Ladang Sg Buan Ladang Sg Gayung Ladang Sg Marung Ladang Sg Mengah Ladang Sg Merba Ladang Sg Sisik Ladang Ibam Ladang Bebar Perusahan Mekassar (M) J A Russel Sdn Bhd Budi-JS Plantation Mgt SB FELCRA Bhd FELCRA Bhd FELCRA Bhd FELDA FELDA Fleet Properties Sdn Bhd Fleet Properties Sdn Bhd Sin Thye Management TH Plantations LGM Properties Perusahan Mekassar (M) Perusahan Mekassar (M) IOI Corp Sykt Pukim Pom SB NAFAS Seong Thye Plantations Prosper Palm oil Mill Sdn Bhd Prosper Palm oil Mill Sdn Bhd Prosper Palm oil Mill Sdn Bhd Felda Agric Services SB TH Plantations Far East Holdings Bhd Far East Holdings Bhd TH Plantations Dara Lam Soon Sdn bhd Mutiara Suci Sdn Bhd Negeri Sembilan Oil Palm Bhd Boustead Eldred Sdn Bhd

Luas (ekar) 1,976 1,177 4,078 705 2,322 969 1,258 1,823 4,030 3,070 7,658 1,914 1,898 1,189 2,143 1,132 1,841 1,270 2,969 3,083 2,979 2,461 NA 1,382 5,055 4,867 2,105 4,123 4,728 2,150 2,325

Sumber: Direktori & Indeks Pertanian Malaysia 2006

3-405

Aktiviti Perhutanan/Pembalakan Hubungan dan rangkaian antara kawasan hutan simpan di sekitar Endau Rompin (iaitu Rizab Hidupan Liar Rompin/Endau) Pahang dan Bukit Ibam serta hutan simpan Chini ke kawasan barat laut adalah penting untuk dilindungi dan dipelihara. Rizab Hidupan Liar Rompin/Endau telah diwartakan di bawah Kanun Tanah Negara 1986 (Phg. G.N. 502-1986) dan diselenggarakan oleh Jabatan Perhutanan Negeri Pahang. Hubungan ke hutan simpan Chini melalui HS Lesong, HS Sg. Marong dan kawasan hutan riparian negeri ke HS Bukit Ibam. Sebahagian kawasan HS Lesong telah dilindungi dari pembalakan dan dijadikan hutan tadahan air (Phg. G.N. 184-2002). Sebahagiannya juga dikelaskan sebagai Hutan Simpan Dara (Pahang VJR No. 15 = Compt. 65-69 & 77; Pahang VJR No. 16 = Lesong F.R. Compt. 156). Sebahagian kawasan Hutan Simpan Chini dan Bukit Ibam turut dijadikan hutan tadahan air (Phg. G.N. 184-2002). Tasik Chini itu sendiri telah dijadikan sebagai kawasan pelancongan (Phg. G.N. 1113-1989). c) Kawasan Sensitif Alam Sekitar

NPP 18 dalam Rancangan Fizikal Negara (RFN) menyatakan bahawa Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) perlu dititikberatkan semasa membuat perancangan terhadap penggunaan tanah dan sumber semulajadi alam sekitar untuk memastikan pembangunan yang seimbang. Kawasan KSAS telah diperincikan, diperluas dan digariskan di peringkat Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan. Aplikasi KSAS dalam Rancangan Fizikal Negara, Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.3.66. Jadual 3.3.66 : Aplikasi kawasan KSAS untuk PL4 Peringkat Tahap Nota Rancangan KSAS Rancangan KSAS Berdasarkan Rajah IP8 dalam Rancangan Fizikal Fizikal Negara Tahap 2 Negara, Rizab hidupan Sg. Marong dan bahagian selatan Rizab hidupan Bukit Ibam adalah KSAS Tahap 2 Rancangan Rancangan Struktur Pahang 2002-2020 tidak Struktur menyatakan tahap KSAS, namun ia Pahang 2002menggariskan beberapa kategori KSAS. Salah 2020 satunya ialah Central Forest Spine. Namun, dalam SL1, hanya kepulauan hutan EndauRompin (sebahagian Hutan Simpan Sg. Marong) termasuk dalam kategori ini. Kebanyakkan kawasan di SL1 dikelaskan sebagai kawasan KSAS ancaman banjir,sementara sebahagian HS

3-406

Peringkat Rancangan

Tahap KSAS

Nota Bukit Ibam dan HS Sg Marong dikasifikasikan sebagai kawasan tadahan air. RSN menggariskan enam polisi pemuliharaan alam sekitar. Polisi kedua terutamanya menyentuh tentang pembangunan yang bersepadu dan seimbang bagi kawasan KSAS untuk negeri yang tersenarai dalam Rancangan Fizikal Negara. Rancangan struktur tersebut memberi tiga langkah perlaksanaan, termasuklah: Merangka rancangan penyelenggaraan bagi pembangunan KSAS oleh Unit Perancang Ekonomi Negeri Kelulusan bagi pembangunan KSAS hanya melalui Jawatankuasa Perancangan Negeri dengan nasihat Majlis Perancang Fizikal Negara Pemantauan KSAS yang berterusan oleh pihak yang berwajib

Polisi kedua itu menggesa betapa pentingnya pembangunan KSAS yang seimbang melalui Pelan Pengurusan KSAS. Polisi keenam menyatakan bahawa pemuliharaan dan integrasi dalam pengurusan hutan bagi negeri yang bersebelahan penting bagi memastikan rangkaian ekologi Central Forest Spine dapat dicapai.

d)

Peruntukan Semasa bagi Pemuliharaan di dalam Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan

Peruntukan bagi pemuliharaan rangkaian ini terkandung dalam Rancangan Struktur Negeri Pahang dan Rancangan Tempatan Daerah Rompin. Rancangan Tempatan Rancangan Tempatan Daerah Rompin menyediakan rangka kerja yang terperinci, di mana zon guna tanah dan aktivitinya dijelaskan di dalam rancangan tersebut. Ia dibahagikan kepada enam (6) Blok Perancangan. PL4 terletak di dalam Blok 1 (Keratong Barat) (Rujuk Rajah 3.3.74).

3-407

Rajah 3.3.74 : Cadangan Pembangunan dalam Rancangan Tempatan Daerah Rompin 1 Infrastruktur Butiran Cadangan Rancangan Tempatan Menaiktaraf Jalan Kg. Padang menuju ke Lebuhraya Kuantan/Segamat untuk menghubungkan Bukit Ibam ke Kg. Aur dan Muadzam Shah. Jarak: 11km Lebar: 40m Laluan: 2 laluan Kesan terhadap PL4 Boleh menjejaskan pergerakan hidupan liar, maka rekabentuk bagi membolehkan pergerakan tersebut perlu diambilkira semasa kerja menaiktaraf.

Pelancongan

Butiran Cadangan Rancangan Tempatan HS Bukit Ibam yang kaya dengan flora dan fauna akan dipromosikan sebagai produk eko-pelancongan bagi daerah tersebut. Kesan terhadap PL4 Selari dengan objektif PL4. Penglibatan komuniti tempatan dalam aktiviti ekopelancongan ini akan mengurangkan aktiviti pemburuan di kawasan tersebut.

3-408

e)

Ancaman, Halangan dan Peluang

Ancaman, halangan dan peluang adalah seperti yang dihuraikan di bawah: Peningkatan populasi dan aktiviti pertanian yang pesat di kawasan ini menyebabkan Muadzam Shah dan Bandar Tun Razak pesat membangun yang seteruskan memberi tekanan kepada kawasan hutan simpan dan rangkaian ekologi di sekitarnya untuk turut dibangunkan. Pencemaran akibat pembuangan sampah, sisa pestisid dan herbisid dari aktiviti pertanian, effluent/sisa buangan yang tidak dirawat dari industri dan kawasan domestik, lumpur dan hakisan tanah adalah antara ancaman utama kepada ekosistem alam dan akuatik. Pembangunan pertanian turut menjejaskan kawasan riparian di lembangan sungai sepanjang Sg. Rompin, Sg. Aur, Sg. Jeram dan Sg. Kepasing. Kawasan riparian (juga yang merentasi ladang) penting dalam mengekalkan kualiti, pencegahan banjir serta sebagai habitat dan koridor bagi hidupan liar dan perlu dikekalkan dalam bentuknya yang asli.

Pembangunan bandar (Muadzam Shah & Bandar Tun Razak) memberi tekanan ke atas hutan simpan dan proses ekologi Pembangunan pertanian & pengumpulan pencemaran di sungai menjejaskan Pelebaran Jalan Muadzam Shah-Bandar Tun Razak

2 3

3-409

f)

Cadangan Pelaksanaan

Teras Strategik Sg. Aur dan Sg. Rompin yang mengalir dari kompleks hutan Chini - Ibam ke kompleks hutan Endau-Rompin - Sedili adalah koridor riparian semulajadi yang membolehkan hidupan darat dan air bergerak melalui keduanya. Teras utama dalam perlaksanaan rangkaian ini adalah mengekalkan dan memperkaya koridor riparian tersebut (Rujuk Rajah 3.3.75). 1. Pameran perlu dibuat oleh JPBD tentang pentingnya CFS dan rangkaian ekologi nya di Johor. 2. NBBC dan NPPC perlu menerima laporannya. Perlaksanaan rangkaian berpandukan kepentingannya dipersetujui. 3. NPPC akan mengeluarkan moratorium ke atas guna tanah. 4. NRE akan memulakan tindakan yang seterusnya, termasuklah perbincangan dan mesyuarat kerja dengan pihak berwajib negeri. 5. NRE juga perlu mengenalpasti sumber kewangan sekiranya terdapat penukaran hakmilik tanah. Rajah 3.3.75 : Cadangan Tindakan Pelaksanaan bagi CFS2-PL4 Prasyarat

JPBD

NRE, Agensi Persekutuan

Agensi Negeri

Lain-lain Agensi

2009

Sebagai KSAS dalam Rancangan Tempatan.

5. Memantau pergerakan hidupan liar di antara HS Bukit Ibam dan HS Sg. Marong.

1. Mewartakan baki hutan sebagai hutan simpan di bawah hutan perlindungan hidupan liar.

2010

6. Meletakkan papan tanda hidupan liar di sepanjang jalan Muadzam Shah.

4. Membuat pengambilan tanah untuk diwartakan sebagai hutan simpan perlindungan.

8. Melaksanakan pembanguna n pertanian mampan.

2011

9b. Penglibatan dan kesedaran awam.

2012

10. Membina laluan hidupan liar.

9a. Penghutanan semula bagi kawasan yang diganggu.

11. Penguatkuasaan dan pemantauan pemburuan dan penyeludupan hidupan liar.

3-410

Pewartaan lebihan tanah hutan negeri sepanjang 1 koridor sebagai Hutan Simpan di bawah kategori Hutan Perlindungan Hidupan Liar Langkah Utama berikutnya: Prasyarat : : (1), (2), (3), (4), (5) Langkah 1 JPBD memohon untuk dibekukan pemberimilikan tanah bagi hutan tanah negeri.

Agensi Perlaksana: 1. Kerajaan negeri 2. Jabatan Perhutanan

Tempoh masa perlaksanaan : 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah 2 PERHILITAN menyediakan kertas kerja untuk mewartakan rangkaian ekologi sebagai hutan perlindungan hidupan liar.

Langkah 3 PERHILITAN mengemukakan permohonan kepada EXCO Negeri untuk kelulusan.

3-411

Pengambilan tanah persendirian antara HS Ibam 2 dan HS Sg. Marong untuk diwartakan sebagai hutan simpan. Langkah Utama berikutnya:

Agensi Perlaksana: 1. Kerajaan Negeri 2. Jabatan Perhutanan

Prasyarat : : Pewartaan (4)

Tempoh masa Perlaksanaan: 2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah 1 NRE berunding dengan Kerajaan Negeri berhubung keperluan pengambilan tanah, dapatkan peruntukan kewangan untuk pengambilan tersebut.

Langkah 2 Jabatan Perhutanan Negeri sediakan kertas kerja untuk mewartakan rangkaian ekologi sebagai hutan simpan.

Langkah 3 Jabatan Perhutanan Negeri mengemukakan kertas kerja kepada EXCO Negeri untuk kelulusan.

Langkah 4 Kerajaan Negeri dan NRE membuat urusan pengambilan tanah. Peruntukan kewangan adalah daripada Kerajaan Persekutuan.

Langkah 5 Jabatan Perhutanan Negeri memaklumkan NRE.

Langkah 6 Jabatan Perhutanan Negeri menjalankan perhutanan semula pemantauan.

3-412

Pemantauan pergerakan hidupan 3 liar antara HS Bukit Ibam dan HS Sg. Marong Perlu dijalankan bagi mengenalpasti corak pergerakan hidupan liar. Pemantauan dapat memberi maklumat yang bakal membantu dalam memastikan keberkesanan sebenar koridor (functional linkage) berdasarkan kriteria berikut:Kriteria Populasi spesis Populasi spesis utama (gajah, harimau, babi berjanggut) di hutan bersebelahan koridor Pergerakan hidupan liar Kehadiran haiwan di koridor biasa (diversiti spesis & jumlah) Haiwan menggunakan struktur lintasan spesifik (diversiti spesis & jumlah) Konflik manusiahidupan liar Bilangan kes konflik di koridor Bilangan mangsa kematian jalanraya Cara Program mengambil gambar Kajian kelibat haiwan Program mengambil gambar Kajian kelibat haiwan Program mengambil gambar Kajian kelibat haiwan Pemantauan kes-kes konflik Program pemantauan

Agensi Perlaksana: 1. NGO Tempoh masa perlaksanaan: Segera Langkah Utama berikutnya: Langkah 1 Prasyarat : : Pewartaan NRE perlu : (1) Mengarahkan PERHILITAN untuk memasang kamera dan kelengkapan lain. (2) Merangka bancian dan pemantauan pergerakan hidupan liar oleh institut penyelidikan (NGO).

Langkah 2 Institut penyelidikan/ NGO mengemukakan laporan kepada PERHILITAN da Jabatan Perhutanan Negeri. Mengenalpasti inventori, sifat dan lokasi laluan dan jenis laluan yang perlu disediakan.

Langkah 3 PERHILITAN memaklumkan NRE dan Jabatan Perhutanan Negeri.

Langkah 4 NRE memaklumkan agensi yang berkaitan tentang keperluan inventori dan tindakan susulan.

Maklumat tersebut penting bagi mengenalpasti lokasi lintasan yang akan disediakan

3-413

Pemasangan papan tanda awas hidupan liar sepanjang Jalan Muazdam Shah

Agensi Perlaksana: 1. KKR Tempoh masa Perlaksanaan: Segera Langkah Utama berikutnya: Prasyarat : : Pewartaan

Pada masa sekarang, papan tanda hidupan liar perlu dipasang sehingga corak pergerakan dan lintasan hidupan liar dikenalpasti. Seterusnya, lintasan hidupan liar akan dicadangkan. (lihat 6.5.3 untuk pembinaan lintasan hidupan liar).

Langkah 1 Di dalam kawasan hutan yang terdapat petempatan manusia PERHILITAN perlu meletakkan papan tanda bagi member amaran kepada penduduk berhampiran. PERHILITAN perlu mendapatkan nasihat daripada Institusi Penyelidikan / NGO yang terlibat. berhubung laluan hidupan liar, PERHILITAN member khidmat nasihat kepada JKR.

Langkah 2 JKR perlu memasang papan tanda hidupan liar termasuk juga had laju kenderaan. JKR perlu memaklumkan PERHILITAN.

3-414

Khaskan PL1 sebagai Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

Agensi Perlaksana: 1. JPBD 2. Majlis Daerah Rompin Tempoh masa Perlaksanaan: 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah Utama berikutnya: Prasyarat : Pewartaan di dalam Rancangan Tempatan

Langkah 1 JPBD mengambil inisiatif untuk menyediakan kertas kerja bagi menjadikan PL4 sebagai KSAS dan meminda Rancangan Tempatan. diselaraskan dengan PBT dan Jabatan Perhutanan.

Langkah 2 JPBD Negeri perlu memastikan KSAS dimasukkan dalam Rancangan Tempatan Daerah Rompin. Mewartakan semula Rancangan Tempatan.

Langkah 3 JPBD memaklumkan NRE

3-415

Penghutanan semula kawasan terganggu/ tercemar Langkah Utama berikutnya: 6 Prasyarat : : Pewartaan

Agensi Perlaksana: 1. Jabatan Perhutanan Tempoh masa Perlaksanaan: 2011-2015 2016-2020 2021-2025 th th 10 RM 11 RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Kerja-kerja oleh Jabatan Perhutanan

Kerjasama & Kesedaran Komuniti Tempatan

Agensi Perlaksana: 8. NGO 9. JHEOA 10. Ketua kampung Tempoh masa Perlaksanaan: Segera dan berterusan Langkah Utama berikutnya: Langkah 1 PERHILITAN akan mengetuai semua aktiviti. (1) Bekerjasama dengan JHEOA. (2) Mengekalkan kerjasama dengan institusi penyelidikan dan NGO bagi menyedarkan komuniti tempatan. (3) PERHILITAN melantik komuniti bagi tujuan penguatkuasaan.

Antara kerjasama termasuklah: Pemantauan pergerakan hidupan liar, Pemantauan aktiviti berburu, Eko-pelancongan, Mengurangkan gangguan dan kerosakan ke atas hutan.

Langkah 2 Institusi penyelidikan dan NGO : (1) Memberi latihan kepada yang terlibat. (2) Meningkatkan kesedaran tentang konflik manusia hidupan liar. (3) Menggalakkan penglibatan komuniti untuk menyertai aktiviti dan sebahagian daripada pemantau, (4) Menghentikan aktiviti perburuan, mengurangkan kacaugangu atau kerosakan kepada hutan. (5) Menggalakkan penglibatan org tempatan dalam eko pelancongan.

3-416

Pembinaan hidupan liar

lintasan

Agensi Perlaksana: 1. KKR Jangka masa Perlaksanaan: 2011-2015 2016-2020 2021-2025 10th RM 11th RM 12th RM 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Langkah Utama berikutnya: Prasyarat : : Pewartaan

Langkah 1 PERHILITAN menasihatkan JKR.

Langkah 2 JKR menjalankan : (1) Pembinaan laluan hidupan liar di Jalan Muadzam Shah. (2) Memasang papan tanda (3) Mengurangkan had laju.

3-417

Penguatkuasaan dan pemantauan aktiviti berburu dan dagangan hidupan liar secara haram

Agensi Perlaksana: 1. PERHILITAN Jangka masa Perlaksanaan: Berterusan Langkah Utama berikutnya: Prasyarat : : Pewartaan Langkah 1 PERHILITAN menyediakan kertas kerja untuk meningkatkan; 1) Penguatkuasaan ranjer. 2) Latihan kepada renjer 3) Kerajaan Persekutuan menyediakan peruntukan logistik dan peroperasian.

Langkah 2 PERHILITAN menganjurkan aktiviti pemantauan dan penguatkuasaan secara berterusan. penguatkuasaan ketat di bawah Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972.

Guna Tanah Jadual 3.3.67: Kriteria Prestasi bersebelahan PL4 Kriteria Prestasi dan Penyelesaian bagi kawasan

Penyelesaian

AKTIVITI GUNA TANAH DI DALAM RANGKAIAN P15 PL4 perlu dilindungi bagi kesinambungan jangka panjang A1.7 Perlaksanaan Pengurusan Hutan yang Mampan. Menjadikan PL4 sebagai Tahap 1. KSAS

A1.8

P16 Mengurangkan Kesan Sampingan ke atas koridor ekologi utama di PL4

A3.8

Kerja menaiktaraf jalan di masa hadapan perlu mengambilkira kajian pergerakan hidupan liar. Lintasan perlu dimasukkan ke

3-418

Kriteria Prestasi

Penyelesaian dalam cadangan pelebaran jalan A3.9 Infrastruktur di masa hadapan seperti laluan paip gas, laluan pemancar elektrik, dan kabel bawah tanah juga perlu mengambilkira kajian pergerakan hidupan liar. Sungai perlu kekal dalam bentuk asalnya. Liputan tumbuh-tumbuhan riparian perlu dikekalkan dalam keadaan asal yang semulajadi.

P17 Fungsi semulajadi sungai sebagai rupa bentuk koridor alam sekitar perlu dikekalkan

A5.5

A5.6

AKTIVITI GUNA TANAH DI KAWASAN BERJIRANAN DENGAN RANGKAIAN P18 Koridor ekologi bersebelahan (iaitu PL4) perlu dilindungi dan penggunaan tanah haruslah tidak menjejaskan habitat dan biodiversiti PL4 A7.3 Menyediakan tempat peralihan antara kawasan hutan di koridor ekologi dengan kawasan pembangunan dengan cara mengekalkan liputan hutan antara hutan dan tanaman. Jika tiada, perhutanan agro digalakkan di kawasan peralihan. Had minimum zon penampan ialah 50m. Sungai perlu kekal dalam bentuk asalnya. Liputan tumbuh-tumbuhan riparian perlu dikekalkan dalam keadaan asal yang semulajadi.

P19 Fungsi semulajadi sungai sebagai rupa bentuk koridor alam sekitar perlu dikekalkan

A5.3

A5.4

P20 Menjalankan pembangunan pertanian mampan

A8.19 Mengurang dan mengawal hakisan dan kerosakan tanah oleh penanam kelapa sawit dan getah. A8.20 Mengekalkan kualiti dan sumber air permukaan dan air larian bawah tanah.

3-419

Kriteria Prestasi

Penyelesaian A8.21 Pengurusan serangga, wabak, rumpai dan spesis menggunakan teknik integrasi pengawalan serangga (IPM) yang bersesuaian. A8.22 Mengunakan bahan kimia agro yang tidak membahayakan kesihatan dan alam sekitar serta hidupan liar. A8.23 Bertanggungjawab ke atas alam sekitar dan pemuliharaan sumber semulajadi dan biodiversiti di kawasan peladangan. A8.24 Mengekalkan status spesis luar biasa, terancam dan pupus serta habitat yang mempunyai nilai pemuliharaan yang tinggi. A8.25 Pembuangan sisa secara selamat terhadap alam sekitar. A8.26 Pembangunan peladangan berhemah. kawasan secara

baru

A8.27 Meningkatkan biodiversiti dengan menyediakan habitat bagi flora dan fauna melalui kombinasi pemuliharaan hutan dan tebing sungai di dalam ladang. Perlaksanaan di atas berdasarkan Garis Panduan Pengurusan Pertanian Mampan untuk Perladangan serta Garis Panduan Pengurusan Pembangunan Pertanian Sekitar Kawasan Paya (lihat Bab 4). P21 Mengurangkan pencerobohan ke kawasan hutan yang dilindungi A6.2 Perluasan kawasan petempatan bersebelahan dengan rangkaian ekologi di masa akan hadapan perlu dijauhkan. Rancangan

3-420

Kriteria Prestasi

Penyelesaian Kawasan Khas (RKK) perlu dipertimbangkan bagi petempatan berhampiran rangkaian ekologi bagi mewujudkan sempadan kampung serta mengenalpasti cara dan langkah di mana komuniti boleh turut serta dalam aktiviti pemuliharaan dan ekopelancongan.

Perhutanan Koridor ini dipenuhi dengan hutan dipterokap dan hutan paya gambut. Spesis bagi perhutanan semula dikenalpasti seperti jadual 3.3.67 berikut: Jadual 3.3.68 : Spesis Pokok untuk Perhutanan Semula Spesis Tanah Mineral (Hutan Darat) Hopea nutans (Giam) Canarium littorale (Kedondong) Dipterocarpus caudatus (Keruing Gasing) Dyera costulata (Jelutong) Koompassia malaccensis (Kempas) Parkia roxburghii (Kupang) Parkia speciosa (Petai) Sandoricum koetjape (Sentul) Shorea acuminata (Meranti Rambai Daun) Shorea leprosula (Meranti Tembaga) Streblus elongatus (Tempinis) Ficus benjamina (Waringin) Spesis Riparian (Hutan Tepi Sungai) Dipterocarpus oblongifolius (Keruing Neram) Shorea sumatrana (Sengkawang) Shorea palembanica (Meranti Tengkawang Air)

3-421

g)

Kos dan Dana

Anggaran kos dan sumber kewangan bagi CFS2-PL4 adalah seperti jadual 3.3.68 di bawah:Jadual 3.3.69 : Kos Pelaksanaan Kos RM000 Diwartakan sebagai Hutan yang dilindungi i. Perwartaan tanah hutan negeri ii. Perwartaan belukar, kawasan berumput & lapang Inisiatif Infrastruktur i. Struktur ii. Pemasangan Papan Tanda Jalan iii. Pemantauan, rondaan & Kecemasan Pengambilan tanah Perhutanan Semula Kempen Kesedaran Jumlah Kecil Mekanisma Pembiayaan Sumber Pembiayaan

137,701.4 6,752.8

Bajet Persekutuan/ Mekanisma Baru

Perolehan Persekutuan/ Dana Kebangsaan

230.7 2,446.1 12,167.1 2,762.0 200.0 162,260.1

Bajet Persekutuan Bajet Persekutuan Bajet Persekutuan Bajet Persekutuan

Perolehan Persekutuan Perolehan Persekutuan Perolehan Persekutuan Perolehan Persekutuan

3-422