Sahibi: Metin YAVUZ

Sorumlu Yazıiúleri Müdürü: Çelik MALKOÇ

Yönetim Adresi: Çatalçeúme Sokak No: 46/9 Ca÷alo÷lu/øSTANBUL Tel: 52 89 49
Dizgi: PERKA A.ù.
Film: Delta Grafik
Baskı: Yeni Do÷uú, Veb Ofset 575 39 09
Kapak Baskısı: Çiftkurt matbaası 527 9 25
Abone ùartlan: 6 Aylık 2500 TL / l Yıllık 5000 TL.
Da÷ının: Etkin Da÷ıtım. 527 60 
Ankara Bürosu: Rüzgarlı Sok. Eser iúhanı 4/9 ULUS
Yurtdiúi yıllık: 40 DM
ÇÖZÜM'den

Haziran ayı, ülkemiz demokrasi mü-

cadelesinin mihenk taúlarından birini
oluúturuyor. Gerçekten de o yıllardan
bu yana, Haziran mücadelenin üst bo-
yutlara tırmandı÷ı günlere sahne oldu.
l Haziran ve 5-6 Haziran'ların
üzerinden geçen 5 yıl, mücadelenin ge-
rilemedi÷inin ve koúullar ne denli olum-
suz olursa olsun, mücadeleyi sürdüre-
cek insanların her zaman var oldu÷u-
nun göstergesi oldu.
4 Haziran 984 mücadelenin ve mü-
cadeleyi veren insanların simgeleúti÷i
gün oldu. O gün ülkemizdeki koúullara
karúı mücadelenin bir biçimi olan ölüm
orucu ilk úehidini verdi ve bunu di÷er-
leri izledi.
Bu sayımızı ölüm orucu direniúçile-
rine ve 5-6 Haziran'ları yaúayıp ya-
úatanlara ayırdık. ùan olsun mücade-
le gelene÷ini elden bırakmayanlara...
ølk sayımızda belirtti÷imiz gönüllü
muhabirlik olayının hâlâ geçerli oldu-
÷unu ve bunun yurtdıúı içinde geçerli
oldu÷unu belirterek haber ve yazıları-
nızı bekliyoruz.
Bu sayımızda derginin fiyatını koúul-
ların da dayatmasıyla 600 TL. yaptık.
Hoúgörüyle karúılanaca÷ını umuyoruz.
øÇøNDEKøLER Tüm dostlara Merhaba diyerek...
Yasaklar Üzerine
Yaúamak için Ölmesini de Bilmek Gerek
Ölüm Orucu ùehitleri Ölümsüzdür
Aileler Canlarını Anlatıyor
Onurlan Onurumuzdur-Ölüm Orucu (TAYAD)
TKP'nin Burjuva Kuyrukculu÷u ve ùovenizmi
Birlikte Mücadele ve Dayanıúmanın Önündeki Engeller Kaldırılmalıdır
Yaúasm øúçi Sınıfının Devrimci Eyleminin Birli÷i
2 Eylül ve Demokrasi (Aslan Baser Kafao÷lu)
5-6 Haziran ve Sübjektif Olgunun Önemi
5-6 Haziran ve DEV-GENÇ (Ertu÷rul Kürkçü)
M.ùirin Tekin ve Düúündürdükleri
Bir "østanbul Bakkal/ MøGROS
MøGROS øúçilerinin Mücadelesi ve Tez-Koop-øú (Röportaj)
Haziran'da Düúenler
Bahar Gibi Ölüm (ùiir)
Ankara'dan Haberler
Cezaevleri Üzerine (TAYAD)
Haberler
"Devrimci Sol Davasında Savunma Hakkı Engellenmek østeniyor"
"Dursun Karataú'a Komplo Hazırlı÷ı mı?"
Sinop Mektubu

YASAKLAR ÜZERøNE
Halkımız üzerine geçmiúten beri va-
rolan, 2 Eylül askeri rejimi ile daha da
katmerleúen egemen sınıfların yasakla-
rı ve baskıları bütün úiddetiyle sürer-
ken, 2 Eylül öncesinin ipli÷i çoktan pa-
zara çıkmıú burjuva politikacılarından
Demirel'lerin ve Ecevit'lerin vb. üzerin-
deki yasakların (!) referandumla kalk-
ması ya da sürmesi, ülkemiz siyasi plat-
formunda emekçi kesimler lehine olum-
lu yönde herhangi bir de÷iúime yolac-
mayaca÷ını söylemek, úimdiden keha-
nette bulunmak olmayacaktır.
Oysa oligarúinin parti temsilcileri,
geçici 4. maddenin halkoyuna sunulma-
sını halk nezdinde olumlu yönde çok
önemli sonuçlar do÷uracakmıú gibi bir
hava yaratmak istiyorlar. Sanılır ki,
anayasanın yasaklar çerçevesindeki
tek ayıbı geçici 4. maddedir. Ne var ki
2 Eylül anayasası, baútan sona emek-
çi kesimlerini hedef alan, onları egemen
sınıflar karúısında güçsüz bırakan bi-
rer yasaklar ve baskılar manzumesidir.
Emekçi kesimlerin elini kolunu ba÷la-
yan, onları burjuvazi karúısında hare-
ketsiz kılan bir anayasadır.
ùimdi bütün halkımız üzerinde ana-
yasadan ve di÷er yasalardan kaynak-
lanan bunca baskı ve yasaklar varken,
oligarúinin partilerinin kalkıp geçici 4.
maddeyi gündeme getirmeleri, yasaklı
burjuva politikacılarını ön plana çıkart-
maları, yasaklar cenderesine sıkıútırı-
lan halkımızla alay etmek de÷ildir de
nedir?.. Bu, eme÷i ile geçinen halk ke-
simlerini hiçe saymak de÷il midir?
Oligarúi, burjuva parti liderleri üze-
rindeki varlı÷ından söz etmenin bile an-
lamı olmayan yasakları er ya da geç
kaldırılacaktır. Ancak halkımızın bütü-
nüne karúı uygulanan yasaklar egemen
güçler tarafından kendili÷inden kaldı-
rılmayaca÷ına göre, hangi güçler, na-
sıl ve hangi mücadele yöntemlerini han-
gi güç odaklarına karúı kullanarak kal-
dırabilecektir? túte emekçi kesimler ve
halkımız açısından, kelimenin esas an-
lamı ile sorun budur. Yoksa iúçi sınıfı
ve di÷er emekçi kesimler açısından bil-
mem hangi egemen sınıf temsilcisi -De-
mirel ya da Ecevit- üzerindeki yasakla-
rın kalkması, kendi üzerlerindeki yasak-
ların kalkması anlamına gelmiyor. Za-
ten bizzat ne Demirel, ne de Ecevit ger-
çek anlamda yasakların kalkmasından
yana olmamıúlardır, olmayacaklardır.
2 Eylül anayasasının nasıl
hazırladı÷ı ve askeri rejim tarafından
halkoyuna (!) nasıl sunuldu÷u, o
dönemi yaúayan herkesin belle÷inde
tazeli÷ini hâlâ koruyor. Amacımız, 2
Eylül anayasasının hazırlanıú ve halka
sunuú biçimini anlatmak de÷il elbet.
Bu konuda aleyhte ve lehte çok úey
yazılıp çizildi. Yalnız bu anayasanın
"Askeri Rejim Anayasası" oldu÷u ve
egemen sınıfların çıkarları
do÷rultusunda hazırlanıp
oluúturuldu÷u olgusunun altı kalın çiz-
gilerle çizilmelidir.
2 Eylül rejimini gerçekleútiren
kudret, kendi rejiminin öngördü÷ü
yeni bir anayasa yapmak
durumundaydı. Bu rejimin öngördü÷ü
anayasa, bir daha de÷iúmeyecek
biçimde hazırlanıp halka ra÷men
halka onaylatılmalıydı (!) Nitekim de
böyle oldu!..
Ne var ki, 2 Eylül rejiminin unuttu-
÷u (!) bir úey vardı; ülkemiz, emperya-
lizmin tahakkümü altında yeni-
sömürge bir ülkedir. Yeraltı, yerüstü
kaynakları oligarúi ve emperyalizm
tarafından
ÇÖZÜM'de
sömürülmektedir. Ekonomisinden
kültürüne, siyasi yaúamından askeri
alana kadar, bu çerçevedeki hemen
her úeyi emperyalizm tarafından
úekillenmektedir. Bu, ülkede sürekli
bir ulusal kriz olgusunu beraberinde
getirecektir.
Bu nedenle bizim gibi baúta ABD
olmak üzere emperyalizme ba÷ımlı
yeni-sömürge ülkelerde, anayasalara
konan yasaklarla ülkede sosyal
sınıflar ve tabakalar arasında siyasal
ve sosyal istikrar sa÷lanamaz.
Ekonomik krizin önü alınamaz.
Siyasal, sosyal ve ekonomik kriz diye
adlandırılan bir bütün olarak ulusal
kriz, ülkemizde süreklidir. Bu durum,
birbiri peúisıra askeri darbeleri ve
hükümet krizlerini beraberinde
getirecektir.
Bugün mevcut anayasa -2 Eylül
anayasası- toplumun hemen her
kesimi tarafından tartıúılır hale
gelmiúse, toplumun egemen
sınıflarının ihtiyaçlarına bile tam
anlamıyla yanıt vermekten
uzaklaúmıúsa, bunun gerçek nedenini
ülkemizin içinde bulundu÷u sosyal
ye ekonomik yapıda aramak
gerekir.
öyle bir ülkede yaúıyoruz ki, egemen
sınıfların çıkarları do÷rultusunda ona
en iyi bir biçimde hizmet sunacak do÷-
rultuda hazırlanmıú bir anayasa yine
egemen sınıflar tarafından, hazırlanı-
úı üzerinden fazla süre geçmeden tar-
tıúılır hale geliyor. Emekçi kesimlere
karúı yasaklarla dolu bir anayasa, bur-
juva sınıfının kimi kesimleri tarafından,
de÷iútirilmesi amacıyla manevralar ya-
pılıyor, karúılıklı olarak tam da kendi-
lerine yakıúır bir tarzda kimi
kombinezonlara giriliyor. Demirel ve
Ecevit gibi burjuva liderleri, kuyudan(?)
çıkarılmaya çalıúılıyor. Siyasi arenayı
iúgal edenler, burjuva sınıfının temsil-
cileri. Siyasal tartıúmalar ve polemik-
ler bu kesimler arasında yürüyor gibi
bir hava yaratılmak isteniyor.
Gerçekte, bu konuda en çok konuú-
ması gereken, egemen güçlerin baskı ve
yasaklarına en çok karúı çıkması gere-
ken .kesimler, toplumun emekçi kesim-
leridir. Bu kesimler ise úimdilik suskun.
ùimdilik olup bitene seyirci. 2 Eylül ölü
topra÷ını üstünden atabilmiú de÷iller.
Baúkası için sınıf olmaktan çıkıp kendisi
için sınıf olmanın bilincine varmamıú-
lar. Esas anlamı ile devrimci içerikte
ekonomik örgütü olan sendikalara sa-
hip de÷iller. Siyasal örgütlülük içerisin-
de de÷iller. Egemen sınıflara karúı na-
sıl bir örgütle ve nasıl bir mücadele çiz-
gisi ile savaúacaklarını bilmiyorlar. Uz-
laúmaz devrimci mücadelesinin ne an-
lama geldi÷inin bilincinde de÷iller. Ege-
men güçler iktidarı ne verirse onunla
yetiniyorlar. Kendilerine karúı yapılmıú
anayasanın yasaklarına ve baskılarına
karúı saygılılar!..
Oysa anayasayı yapanlar, onu daha
yapıldı÷ı tarihten baúlayarak úu ya da
bu biçimde ihlal etmektedirler. Demi-
rci'ler, Ecevit'ler vb. anayasa yasaklı
olmalarına ra÷men konuúuyorlar. 2
Eylül yasalarını hiçe sayıyorlar. Maz-
lum rolünde halkımıza meydanlarda nu-
tuklar atıyorlar. Özal iktidarı gerçek
anlamda ne anayasayı, ne de yasaları
takıyor. Kanun hükmünde kararname-
ler çıkararak ülkeyi yönetiyor.
Sınıf mücadeleleri tarihi göstermiú-
tir ki, kendi koydukları yasaları çi÷ne-
yen yine egemen sınıflar olmuútur. Ül-
kemiz ve baúka ülke tarihleri bunun ör-
nekler ile doludur.
Buna karúılık ezilen emekçi kesimler,
egemen sınıfların kendileri üzerindeki
tahakkümüne son vermek, onun baskı
ve yasaklarına karúı direnebilmek için
örgütlenerek mücadele etmiúlerdir. Ül-
kemizde de geçmiúte bu konuda yara-
tılan çeúitli örgüt biçimleri ve mücade-
le yöntemleri olmuútur. Ayrıca bu ko-
nuda Devrimci Gençlik'in binbir feda-
kârlıkla ortaya serdi÷i pratik unutulma-
malıdır. Reformist-revizyonistler gibi sı-
nıf uzlaúmacılı÷ını de÷il, uzlaúmaz dev-
rimci sınıf mücadelesini, hem de en
olumsuz koúullar altında sürdüren dev-
rimci partinin varlı÷ı ve mücadele çiz-
gisiyle yarattı÷ı sonuçlar gözden uzak
tutulmamalıdır. 2 Eylül öncesinin az-
gın faúist saldırıları karúısında halkın
can güvenli÷ini sa÷lama temelinde kit-
lelere önderlik etmiú devrimci bir ha-
reketin prati÷i ve teorisi yol gösterici ol-
malıdır. 2 Eylül öncesi gibi çok gerile-
re gitmeye gerek yok. 2 Eylül sonrası
gibi yasaların, anayasaların geçmedi-
÷i, iúkencenin ve baskının her çeúidinin
revaçta oldu÷u askeri cezaevlerine
uzanmak bile, buralardaki kararlı, ce-
sur, diúe diú mücadeleye bakmak ve on-
dan dersler çıkarmak, her úeye ra÷men
sonuna kadar nasıl direnildi÷ini gör-
mek; ölüm kulvarında ölümü kucakla-
yacak türden direniú biçimlerini yara-
tanların direniú anlayıúlarını incele-
mek, ondan ders almak, ülkemizdeki sı-
nıf mücadelesini sürdürme niyetinde
olanlara muazzam ölçüde yararlar sa÷-
layacaktır. Mamak gibi baskıya ve iú-
kenceye boyun e÷me anlayıúı ile Met-
ris gibi ölümü göze almak dahil her tür-
lü direniú örne÷i sergileyerek devrim-
ci onuruyla dimdik ayakta kalma anla-
yıúının yarattı÷ı sonuçları görmek,
emekçi kesimlere paha biçilmez dene-
yim kazandıracaktır.
Oligarúinin emekçi kesimler üzerin-
deki hangi türden olursa olsun, baskı ve
yasakları, emekçilerin örgütlü gücü ve
kararlılı÷ı karsısında iúlemeyecektir.
984 Haziranı'nda Metris ve Sa÷mal-
cılar zindanlarında, Ölüm Orucu Dire-
niúinde úehit düúen inançlı, davalarına
ba÷lı, son derece cesur, sonuna kadar
kararlı proleter devrimci Abdullah Me-
ral, Haydar Baúbu÷, M.Fatih Öktülmüú
ve Hasan Telci'nin önünde saygıyla e÷i-
liyor; bütün emekçileri, ilericileri ve de-
mokratları mücadelede daha kararh ve
inançlı olmaya ça÷ırıyoruz...
YAùA0AK ødøN
gL0ESøNø 'E
%øL0EK *EREK
BøR ÖLÜM 2R8&8 DøRENøùÇøSø øLE SÖYLEùø
2 Eylül yönetimi tutsak aldı÷ı dev-
rimcilerin, demokratların, yurtseverle-
rin beyinlerini de tutsak almak için, on-
ları gelecekte de düzenin tehlikeli mu-
halifleri olmaktan çıkarmak, gerçekleri
haykıran seslerini, direnme soluklarını
kesmek için, baskı ve sömürü dü-
zeninin uyumlu birer parçaları haline
getirmek için cezaevlerini iúkence labo-
ratuarlarına, toplama kamplarına dö-
nüútürdü.
2 Eylül yönetimi, devrime inancı,
.halka kararlılı÷ı yıkmak için, devrimci
yaúama yön veren devrimci kiúili÷i aúa-
÷ılamak, bozuma u÷ratmak, yozlaútır-
mak için, insanlık onurunu, insana öz-
gü en iyi, en güzel de÷erleri postallar
altında ezip kirletmek için siyasi tutsak-
ların dolduruldu÷u cezaevlerini cehen-
neme çevirdi.
2 Eylül yönetimi zindanlara doldur-
du÷u siyasi tutsakları zulmün tüm çe-
úitlerine sistemli bir úekilde baúvura-
rak, iúkence, baskı, yasak cenderesi al-
tında sadece teslimiyete zorlamadı. Piú-
manlı÷a sürükledi. Geçmiúine, yaúamı-
na yön veren düúünce ve inançlarına
ihanet ettirmeyi hedefledi. Ve bu iha-
neti devrime, halka karúı kullanmaya
çalıútı.
Bütün bunlar 2 Eylül yönetiminin,
Emperyalizm ve Oligarúi adına iúçi ve
emekçi halka, devrimci demokrat güç-
lere, insan hak ve özgürlüklerine, insani
olan iyiden, güzelden yana olan tüm de-
÷erlere açtı÷ı ekonomik, politik, kültü-
rel, ahlâki savaúın cezaevinde siyasi tu-
tuklular üzerinde çok daha sert, yo÷un
acımasızca ve ahlâksızca kendini gös-
termesinden baúka bir úey de÷ildir.
Bütün bunlar emperyalizmin sömürü-
sünü yo÷unlaútırmak, ülkemizi kendisi-
ne daha fazla ba÷ımlı kılmak için 2 Ey-
lül yönetimine her alanda uygulanma-
sı için sundu÷u gerici programın, siya-
si tutsakları da içine alan parçasından
baúka bir úey de÷ildir.
Bugün bunlar dünyanın dört bir ya-
nında, siyasi tutsaklara, özgürlük sa-
vaúçılarına, Vietnam'ın "kaplan kafes-
lerinde, "Libetet" adalarında, "Loha-
kes" H bloklarında, Makanises "labi-
rentlerinde" emperyalizmin uyguladı-
÷ı evrensel "rehabilitasyon" progra-
mından baúka bir úey de÷ildir.
øúte 2 Eylül döneminde ve 2 Eylül
ruhunun sivil kıyafet altında yaúamını
sürdürdü÷ü, 6 Kasım sonrasında siya-
si tutsakların dolduruldu÷u cezaevle-
rinde sınıf mücadelesi, siyasi kimli÷i sö-
küp atma ve buna karúı siyasi kimlikle
yaúama mücadelesinde özgün ifadesi-
ni buldu.
Cezaevlerinde siyasi tutsakların di-
reniúlerinin insani, haklı, meúru, objek-
tif temeli, siyasi kimli÷e, insanlık onu-
runa, tüm halkın saygın insani de÷er-
lerine yönelik barbarca saldırılarından
kayna÷ını aldı. Zindanlarda direnmek
için bu objektif koúullar gözönüne alın-
dı÷ında devrimci de÷il, nisan olmak ye-
terliydi. Çünkü nisanca, insan gibi ya
sayabilmek için de, bu insanlık dıúı uy-
gulamalara direnmekten baúka bir yol
yoktu.
Ama yine de zindanlarda teslimiyet
de yaúandı, hem de en koyusundan.
Piúmanlık da yaúandı, hem de en
rezilinden. Döneklik, inançlara ihanet
de görüldü, en ahlâksızından.
Devrim dalgasının kabardı÷ı dönem-
de savaú naralarını dillerinden düúür-
meyenler, kendilerini devrimin merke-
zine oturtanlar, en devrimci direniúçi-
li÷i kimselere bırakmayanlar, devrimin
geriledi÷i, gerili÷in açıktan úiddetinin
baskı, iúkence ve terörünün hükmünü
sürdürdü÷ü yıllarda daha önce söyle-
diklerini unuttular. "Savaú baltalarını"
topra÷a gömdüler, sınıf mücadelesi are-
nasında kaçıúın teorisyenli÷ine soyun-
dular. Bu zindanlara da yansıdı, kısa
sürede yenilgi psikolojisinin havasına
kendilerini kaptırdılar, devletin güçlü-
lü÷ünü, kendilerinin ellerinin kollarının
ba÷lılı÷ını keúfettiler, yılgınlı÷a, umut-
suzlu÷a kapıldılar.
Bazıları -geleneksel "sol"cularımız-
2 Eylül'e karúı direnme diye bir sorun-
ları olmadı÷ından daha baútan bu yolu
seçerek, 2 Eylül yönetiminin rehabili-
tasyon programına neredeyse gönüllü
denek oldular.
2 Eylül dönemi bütün küçük burju-
va solun yakın devrim hayallerini acı-
masızca tuz buz etti. Devrim mücade-
lesinin uzun soluklu, iniúli, çıkıúlı, zik-
zaklı bir yol izleyece÷ini, bu mücadele-
de yenilgilerin de yaúanabilece÷ini dü-
úünemeyenler ve böylesi bir anlayıúa
sahip olmayanlar sınıf mücadelesinin
daha fazla özveri, kararlılık, cesaret,
direniú dinamizmi gerektirdi÷i koúullar-
da yan çizip sınıf mücadelesi ringine
havlu attılar. Aynı úekilde zindanlarda
da direniú barutlarını kısa sürede tüke-
terek, direniúten çekilerek, her alanda
çekilmeyi ilke haline getirdiler.
Mamak bunun en tipik ve en uç ör-
ne÷idir. øúte bu örne÷e bakarak 2 Ey-
lül'ün siyasi tutsakları rehabilitasyon
programı, en kısa tanımıyla "Mamak-
laúma" olarak ifade edilebilir.
Ama 2 Eylül döneminde siyasi tut-
sakların bulundu÷u cezaevlerinde orta-
ya çıkan teslimiyet ve teslimiyet e÷ilim-
leri zindanlardaki sınıf mücadelesinin
bir yüzüdür, olumsuz bir yüzüdür. Ve
bu yüzden yadsınması gereken bir yü-
züdür.
Bir de direniúlere sahne olan yüzü
vardır. 2 Eylül zindanlarının, siyasi
tutsaklı÷ın direnerek kendini kabul et-
tirdi÷i yüzüdür bu. Baskı ve iúkencenin,
teslimiyete zorlanan her türlü saldırı-
nın yaúamın bir parçası oldu÷u gibi, di-
reniúin de yaúamın bir parçası oldu÷u
onurlu yüzüdür bu.
øúte 2 Eylül'den sonra zindanlar tes-
limiyete, piúmanlı÷a, dönekli÷e karúı si-
yasi kimli÷ini yaúamıyla özdeú kılmıú,
insanlık onurunu her úeyin üzerinde tu-
tan, devrimcilerin, yurtseverlerin, in-
san hak ve özgürlüklerine sonuna ka-
dar ba÷lı kalanların, insan olmanın er-
demini onurla taúıyanların direniúleri-
ne de tanık olmuútur, 2 Eylül'ün siyasi
tutsaklara yönelik teslim olma prog-
ramının kesintisiz uzun soluklu direniú-
lerle süpürüp atıldı÷ı zindanlar da var-
ÇÖZÜM 
 dır. Her úeye ra÷men zindanlarda, si-
yasi kimlik, devrimci kiúilik, insanlık
onuru direnmiútir.
Devrimci bilinç ve inanç, halka ve
devrimeba÷lılıkla, insanlık direnmiútir.
Direniú ateúi söndürülememiútir.
Devrimci mücadeleyi her koúul altın-
da, gerekti÷inde ölümler bedeli sürdür-
menin bilincinde olan, baskı, iúkence ve
terörle ve bunların açılarıyla döúeli bir
yoldan geçilerek iktidarın alınaca÷ına
göre kendini hazırlamıú olan, sınıf ça-
tıúmasının her alanında oldu÷u gibi zin-
danlarda da, tutsaklık koúullarında da
uzun soluklu devrimci direniú çizgisine
sahip olan devrimci güçler, zindanları
2 Eylül'e karúı direniúin merkezlerin-
den biri, bir direniú oda÷ı yapmayı ba-
úardılar.
2 Eylül döneminde zindanları, 2
Eylül'e karúı, 2 Eylül'ün, siyasi tutsak-
ları almayı hedefleyen rehabilitasyon
programına karúı direniú destanlarının
yazıldı÷ı sınıf mücadelesi alanlarına dö-
nüútürdüler.
2 Eylül yönetiminin hemen tüm in-
sanlık dıúı uygulamaları, tüm çirkinlik-
leri zindanlarda açlık grevi direniúle-
rinde, ölüm oruçlarında, iç ve dıú kamu-
oyunun Türkiye ve dünya halklarının,
insanlı÷ın gözlerinin önüne serildi. Zin-
danlarda en kötü koúullarda, 2 Eylül
yönetimine karúı siyasi kimlikle, insan-
lık onuruyla direnilece÷i, sınıf mücade-
lesinin her úeye ra÷men sürdürülece÷i,
dost düúman herkese gösterildi. Direniú
ruh ve coúkusunun yaúadı÷ı kanıtlandı.
Zindanlardaki direniúler sadece tut-
saklık koúullarında nasıl direnilece÷i gi-
bi sınırlı bir iúi aúıp, iúçi ve emekçi hal-
ka da direnme perspektifi, direnme ru-
hu coúkusu taúıdı. Onlara hak ve özgür-
lüklerin direnerek elde edilece÷i göste-
rildi. Ba÷ımsızlı÷ı, gerçek demokrasiyi,
sömürüúüz, baskısız, özgür bir dünya-
yı kazanmanın da direniúlerden geçe-
ce÷i, bu direniúlerle anlatıldı.
Tarihi, teslimiyeti seçenler halka
devrime ihanet edenler de÷il, direnen-
ler, halka ve devrime ba÷lılı÷ını direne-
rek gösterenler yazar. Çünkü baúarı ve
zafer onlarındır.
2 Eylül sonrası zindanlarda süren
sınıf mücadelesi tarihi, teslimiyetin ya-
nında esas olarak devrimci direniú ge-
lene÷inin nice özverilerle, kan akıtarak,
can vererek, acılarla yo÷rularak yara-
tılması, siyasi tutsaklık hakları için, in-
sanca yaúamak için direnmenin tarihi-
dir.
Zindanlarda sınıf mücadelesinin 2
Eylül döneminde dayattı÷ı ertelenmez
devrimci görevlerin hiçbir kaygıya ka-
pılmadan onurla, seve seve, hiçbir gü-
ce boyun e÷meden yerine getirilmesi ta-
rihidir.
Aylarca de÷il yıllarca, her türlü hak-
tan yoksun yaúamaya sabırla direnerek
karúı koymanın, her türlü baskı ve iú-
kenceye cesaretle gö÷üs gererek ayak-
ta kalmanın tarihidir.
Zorla soyarak aramalarda, bıyık yol-
malarda, kafa derisini kanata kanata
saç kesmelerde, falakalarda, iúkencey-
le tektip elbise giydirmelerde, insanlık
onurunun iúkenceyi yendi÷inin tarihi-
dir.
Do÷rudan onuru ve kiúili÷i zedeleme-
ye, siyasi tutsakları aúa÷ılamaya yöne-
lik tektip elbise paçavralarının hiçbir
úekilde giydirilemedi÷inin, giyilmedi÷i-
nin, açlık grevinde, ölüm oruçlarında si-
yasi kimlik için, insanlık onuru için
ölümlerin kucaklanmasının tarihidir.
Tek sözcükle bu dönem direniúler ta-
rihidir.
ùimdi burada, bu tarihin yazılmasın-
da pay sahibi bir ölüm orucu direniúi-
ne katılmıú ve 75 gün açlı÷ı yaúayarak
ölümün sınırından dönmüú bir devrim-
ci tutsak ile ölüm orucu üzerine yaptı-
÷ımız söyleúiyi yayınlıyoruz.
ölüm oruçlarının ölüm üzerine prog-
ramlandı÷ı biliniyor. 2 Eylül'den son-
ra østanbul cezaevlerinde ölüm oruç-
larına, direniúlerde ölümlere ihtiyaç
duyuluyordu. Ya da neden ihtiyaç du-
yuluyordu?
2 Eylül'ün siyasi tutsakların bulun-
du÷u cezaevlerindeki saldırısının boyut-
ları ve hedefleri gözönüne alındı÷ında,
østanbul cezaevlerinde de açlık grevle-
rine ve onun daha üst bir aúaması olan
ölüm oruçlarına fazlasıyla ihtiyaç du-
yuluyordu. Çünkü 2 Eylül yönetimi biz-
leri, yani devrimcileri, demokratları,
yurtseverleri zindanlara doldurmakla
kalmadı, siyasi kimli÷imize de göz koy-
du. ønsanlık onuruna da saldırdı. Kısa-
ca tüm inançlarımızı yok etmeye çalıútı.
Yaúamımız yasaklarla kuúatıldı.
ønançlarımızdan vazgeçmemiz için iú-
kencenin onlarca çeúidi üzerimizde de-
nendi. Onlara boyun e÷memizi, her de-
diklerini yapan robotları, kullan, köle-
leri olmamız için insanlı÷ın toplama
kamplarında tanık oldu÷u zulümleri ya-
úadık. ønsanlı÷ın lanetledi÷i tüm insan-
lık suçlan beyinlerimizi iúlemez kılmak,
seslerimizi, soluklarımızı kesmek için
bizlere karúı iúlendi.
Teslim olmamız, irademizi onların
kirli amaçlarına terk etmemiz için biz-
lere yapılanlar, insanlık adına, ülkemiz
adına, toplumumuz adına utanç vericiy-
di.
Gün geldi kitaplarımıza, kalem kâ÷ıt-
larımıza elkondu, ayakkabılarımızdan
giyeceklerimize varıncaya kadar, her
úeyimiz toplandı. So÷ukta don-atlet bı-
rakıldı÷ımız çok oldu. Gazetesiz, dergi-
siz aylar geçirdik. Yemeklerimizin içi-
ne taú, toprak atıldı÷ı, tükürüldü÷ü ol-
du. Kaloriferlerimiz yakılmadı. Kıúın or-
tasında buz gibi ko÷uúlarda kutup so-
÷u÷unu yaúadık. Sularımız akıtılmadı.
Ne kendimizi, ne giyeceklerimizi do÷ru
dürüst temizleyemedik. Yıllarca hava-
landırma yüzü görmedik. Dört duvar
arasında kapalı tutulduk. Ailelerimizi
tel örgüler arasından haftada on daki-
ka olsun görmemiz, savaú esirlerine bile
yapılmayacak úekilde yıllarca engellen-
di. Sevdiklerimizin yüzlerini unuttuk.
Savunma haklarımız tamamen ortadan
kaldırıldı. Tektip elbise paçavralarını
giymeye zorlandık. Giymedik, zorla giy-
dirilince parçaladık diye, don-atlet gö-
türüldü÷ümüz mahkemelerin kapıların-
dan döndürüldük. Yargılamalar yıllar-
ca gıyabımızda sürdürüldü. Hastalıkla-
rımızla, acılarımızla ilaç yüzü görme-
den yıllarca baúbaúa bırakıldık. Hasta-
neye sevkedilmedik, revire çıkarılma-
dık, tedavimiz yapılmadı, ölüme terk
edildik. Günler geceler boyu falakadan
geçirildik. Bedenlerimizi döven cop ya÷-
muru altında soyularak arandık. Bıyık-
larımız yolundu, saçlarımız, kafaderi-
miz soyulurcasına kesildi. Arkamızdan
belkemi÷imize oturmuú úekilde vurulan
kelepçelerle don-atlet saatlerce ya÷-
mur-kar altında, so÷ukta havalandır-
malarda bekletildik. Horlandık, aúa÷ı-
landık, yerlerde süründürüldük. Karan-
lık dehlizlerde dövüldük. En ahlâksızca
küfürlere ve hakaretlere u÷ratıldık. Da-
ha sayfalar dolusu yazabilece÷imiz bas-
kı-iúkence ve yasaklar hep bizim için-
di. Onların her dedi÷ine harfiyen uyma-
mız, onlara kapılanmamız içindi. Hiçbir
dönem ülke cezaevleri zulmün böylesi-
ne, böyle katmerlisine tanık olmadı.
øúte biz siyasi tutuklulara yapılan bü-
tün bu insanlık dıúı uygulamaları, 2
Eylül'ün "rehabilitasyon" programı
çerçevesinde düúünmek gerekiyor.
E÷er bu programın amacı, kapsamı
anlaúılmazsa açlık grevlerinden, ölüm
oruçlarına yükselen direniú çizgisi an-
laúılamaz.
Zindanlarda 2 Eylül sonrası siyasi
tutsaklı÷ın ölüm kalım savaúı olarak
kavranması, 4 yılda 4 kez 000'i aúkın
tutsa÷ın sakat kalmayı, hatta ölmeyi
göze alarak süresiz açlık grevine baú-
vurması anlaúılamaz. Dört tutsa÷ın 75
gün süren ölüm orucunda, ölümlerin en
zorunu, saat saat, dakika dakika ölme-
yi seçmesi ve bunu gerçekleútirmesi an-
laúılamaz.
Kısaca zindanlarda sınıf mücadele-
leri, siyasi tutsaklara bir direniú biçi-
mini dayatıyordu.
Koúullar siyasi hakları elde etmek
için, onurlu bir yaúam için, açlık grev-
lerinin yetmedi÷i yerde ölüm oruçları-
nı dayatıyordu.
Siyasi kimli÷ini koruyan bir insan
olarak yaúayabilmek için bu eylem bi-
çiminden kaçınılamazdı.
ölüm orucu öncesinde østanbul ce-
zaevlerinde koúullar ne durumdaydı?
Direniú ne durumdaydı? Sizlere yapı-
lan saldın hangi boyuttaydı? ölüm oru-
cu direniúi için koúullar ne ölçüde ge-
rekliydi?
Ölüm orucu arefesinde durum dire-
niú açısından, bizler açısından hiç de
iç açıcı de÷ildi. Denge süratle direniúin
aleyhine de÷iúiyordu, insiyatifi kaybet-
mekle karúı karúıyaydık.
Daha önce direniúlerde, açlık grev-
lerinde nice zorluklar içinde kazandı-
÷ımız haklar birer birer elimizden gidi-
yordu. Psikolojik üstünlük adım adım,
karúı tarafın eline geçiyordu. Metris'-
te direniú tam kuúatma altındaydı. Ve
zorlanıyordu. 983 açlık grevi yenilgisi
ardından gelen yo÷un saldırı kam-
panyası, Metris'te direniúi bunaltmıú,
teslimiyete sürüklemeye baúlamıútı.
Sa÷malcüar'a yapılan sürgünler, tecrit-
lere atmalarla Metris'teki devrimci tut-
sakların örgütlülü÷ü iyice zayıflatılmıú,
güçten düúürülmüútü. Parça parça ba-
÷ımsızlaúma, zulmün iradesine teslim
olma hızlanmıútı.
Direniú saflarında çıkan gedikler gi-
derek büyüyordu. Direniú saflarında
bazı sorumsuz siyasi grupların, kendi
psikolojik-moral durumlarını felaket tel-
lallı÷ına dönüútürmeleri, umutsuzluk,
yılgınlık yaymaları direniúin durumunu
daha da kötüleútiriyordu. Bir de buna
kimi siyasi grupların baskı, iúkence ve
yasaklar karúısında geri adım atma ha-
zırlıkları eklenince zulmün Metris'i dü-
úürme umutları ve çabaları daha da
güçlendi. Teslimiyet e÷ilimleri yaygın-
laúıyordu. O günleri hepimiz yaúadık.
Metris'üı "Mamaklaúma" eúi÷ine gel-
di÷ini kimse yadsıyamaz. Artık düzenin
temsilcileri açık açık "uçurumun kena-
rına gelindi÷ini" söylüyorlardı. Bütün
bunlara tektip elbise saldırısı eklenin-
ce, saldırı doru÷a tırmandı, direniú
Metris'te en zor günlerini yaúamaya
baúladı.
Bu saldırılar tektip elbisenin geliúiy-
le birlikte Sa÷malcılar'a da sıçradı.
Sa÷malcılar da biraz gecikmeyle aynı
sürece itildi. Burası da abluka altına
alındı. Aynı yasaklar, baskılar, iúken-
celer burada da uygulanmaya baúlan-
dı, önce Metris, sonra Sa÷malcılar he-
def seçilmiúti
Gelinen aúamada bütün bu saldırıla-
rın oda÷ına devlet politikası olarak da-
yatılan tektip elbise oturtuldu. Tektip
elbise çatıúması, zindanlarda devletin
mi, yoksa direniúin mi iradesinin üstün-
lü÷ünü kanıtlayacak olan, önemli bir
çatıúmaydı.
Tektip elbise direniúin insiyatifini
kurma aracıydı.
Tektip elbise, teslimiyetin yolunu aç-
ma, direniúi geriletme aracıydı.
Tektip elbise, siyasi kimli÷i lekeleme,
insanlık onurunu zedeleme aracıydı.
túte bu noktada, bu gerici fonksiyon-
ları yüklenmiú ve saldırının merkezi ha-
line gelmiú saldırısı püskürtülmeden, bu
direniúi geri adım atmaya, teslimiyet
yoluna girmeye zorlayan kuúatma ya-
rılmadan, direniú soluklanamaz, önünü
açamazdı.
öncelikle Metris'i teslim almayı he-
def seçen plan bozulmadan, direniú psi-
kolojik moral üstünlü÷ü ele geçiremez,
kendi gelece÷ine konan teslimiyet ipo-
te÷ini kaldıramazdı.
Bunun tek yolu vardı. Direnmek. Ama
bu daha kararlı, özverili, daha cesur-
ca bir direniú olmalıydı. Bu 83 açlık gre-
vi yenilgisinin olumsuzluklarını silip sü-
pürecek, kitleyi soluklandıracak, mora-
lini yükseltecek 4 yıllık direniúin kaza-
nımlarını koruyacak, bunlara yenileri-
ni ekleyecek bir direniú olmalıydı. Siya-
si haklar için tüm baskı, yasak ve iúken-
ceye karúı bir direniú olmalıydı. Tüm
tutsaklara, emekçi halka ve de oligar-
úiye anlamlı mesajlar veren bir direniú
olmalıydı.
Bunları sa÷layacak olan direniú,
ölüm orucunu programına koymuú bir
direniúten baúkası olamazdı.
østanbul cezaevlerinde çatıúmanın
manzarası bu iken, di÷er cezaevlerin-
de neler oluyordu? Siyasi koúullar ül-
keye ve sizlere neler getiriyordu? Bu-
nun ölüm orucuyla ba÷lantısı neydi?
Evet, içinden geçti÷imiz koúullar çok
önemliydi. Bizleri do÷rudan ilgilendiri-
yordu.
O günün koúullarında sadece østan-
bul cezaevlerinde direniúin baúı dertte
de÷ildi. Mamak ve Diyarbakır ve daha
birçok cezaevi aynı saldırıları yaúı-
yordu. Oralarda da direniúler patlak
vermiúti. Siyasi koúullar da bizler açı-
sından çok tehlikeli bir noktaya gelmiú-
ti. Bunlar çok önemliydi. Bu dıú koúul-
lar, bizim direniúe geçmemizi daha da
zorunlu kılıyordu. Beklemeye, vakit kay-
betmeye tahammülümüz yoktu.
2 Eylül'ün uygulamaya koydu÷u re-
habilitasyon programını tamamlamaya
gönüllü, 2 Eylül'ün sivil devamcısı
özal hükümeti, "demokrasi" oyununun
perde gerisinden siyasi tutsakların bu-
lundu÷u cezaevlerine yükleniyordu.
Bu saldırı dalgasını yasal çerçeveye
oturtmak için direnen, siyasili÷ini, onu-
runu koruyan tutsaklar aleyhine iúleye-
cek yeni bir infaz yasası gündeme geti-
riyordu. Bu yeni yasaya göre; cezaev-
lerinde ya zulme boyun e÷ilip rehabili-
tasyon programının denekleri olunacak,
ya da bu yapılmadı÷ında, buna direnil-
di÷inde infaz yakılacaktı. Direnen siya-
si tutsaklar "yasal" olarak zindanlar-
da çürütülecekti. Bir yandan "piúman-
lık yasası" adlı ihbar yasasıyla devrim-
cileri satın alma ve ihanete zorlama ha-
zırlı÷ındaydüar. özal hükümetinin bu
yeni saldırı dalgasını boúa çıkarmak,
Özal hükümetinin uzaktan yakından de-
mokrasi ile iliúkisinin olmadı÷ını göster-
mek, kamuoyunu uyarmak, dikkatleri
insan haklarının zindanlarda nasıl çi÷-
nendi÷ine çekmek gerekiyordu. Bu "ya-
saya" karúı direnilmeden siyasi tutsak-
lara yönelik saldırılardan korunmak
olanaksızdı.
Di÷er yandan, kendilerine yönelen
saldırılara karúı direniúe geçmiú Ma-
mak ve Diyarbakır cezaevleri, bizim di-
reniúimiz için de çok elveriúli bir ortam
hazırlamıútı.
Diyarbakır ölüm orucunu bütün ce-
zaevlerine yaymak ve özal hükümetinin
demokrasi ve insan hakları düúmanı
olan yüzünü gizleyen maskesini düúür-
mek, en azından bu yönde çaba göster-
mek görevi ile yüzyüze idik. Bizlere çev-
rilmiú umutları hayal kırıklı÷ına u÷rat-
mamalıydık. Bize çevrilmiú yüzleri utan-
dırmamalıydık. Bize uzanan eller boúta
kalmamalıydı. Dört yıllık direniú ge-
lene÷imiz, direniúlerde kazandı÷ımız
saygınlık bunu gerektiriyordu. Tutsak-
ların toplu direniúini göstermek, oligar-
úinin tek tek cezaevlerini teslim alma
oyununu da bozmalıydık.
Her yol açlık grevine, onun yetmedi-
÷i yerde ölüm orucuna çıkıyordu. Bu
noktada direniúten kaçmak, tektip elbi-
se giymek isteyen bazılarının dedi÷inin
tersine böyle bir direniú için kararlı ve
cesaretli adımlar atmamak, direniúin o
anki durumu ve gelece÷i için siyasi ci-
nayet olurdu. Direniúi de÷il, tersine geri
çekilme yolunu seçseydik, direniúin boy-
nuna geçirilecek ipi devlete kendi eli-
mizle vermiú olurduk.
Gelinen aúamada direniú için ölüm
orucundan baúka çıkıú yolu kalmamıú
mıydı? Bütün yollar denenmiú miydi?
Hayır. Bütün yollar denenmemiúti.
Denenmemiú bir yol daha vardı. Bütün
siyasi grupların, en azından ço÷unlu÷u-
nun katılaca÷ı toplu bir kitlesel açlık
ÇÖZÜM 5
 grevi, belki de bu aúamada direniúin yo-
lunu açar, kuúatmayı kırar, ba÷ımsız-
laúmanın önüne geçer, østanbul cezaev-
lerini 'Mamaklaúmadan' koruyabilirdi.
Ama 83 açlık grevi yenilgisinden son-
ra sürekli geri çekilen -zaten bu dire-
niúin kırılmasından da bunlar sorum-
luydu- artık direniúi de÷il, geri çekilme-
yi savunan siyasetlerle bu konuda ne
yapılabilirdi? Açlık grevi yapmamaya
ant içenlerle, felaket tellallı÷ı yaparak
umutsuzluk, yılgınlık yayanlarla, tektip
elbise giymeye hazırlananlarla, diren-
meden devletin dayatmasına boyun
e÷erek hak elde etmeyi; "rahat" ve "hu-
zur"a kavuúmayı umanlarla devletin
gücü karúısında "elimiz kolumuz ba÷lı,
biz esiriz, ne yapabiliriz" diyerek, ge-
leneksel "sol"un kadercili÷i öngören
önerilerini öne sürenlerle ne yapılabi-
lirdi?
Ama biz yine de birlikte hareket et-
mek, birlikte direnmek, daha geniú bir
birlik için onları, bize sunulan koúulla-
rı ve bizi bekleyen tehlikeleri ortaya ko-
yarak aylarca zorladık. O dönem bütün
çabamız bu siyasetleri ikna etmeye, di-
reniúe çekmeye yönelikti. Biz elimizden
geleni bıkmadan usanmadan, sabırla
yaptık. Ama insan bir kez direnerek
hak almaktan umudunu kesmesin, bir

kez direnmemeye karar vermesin, ne
yapılırsa yapılsın, ne çaba sarfedilirse,
ne kadar iyi niyet gösterilirse boúuna.
Onlar böyle bir direniúe yanaúmadılar.
Bahaneleri hep aynıydı: "Kitle dökü-
lür", "sübjektif koúullar yok", "devlet
taviz vermez, tektip elbise giymekten
baúka yol yok", vb. vb...
Hayır, onlar hâlâ 2 Eylül'ün suna-
ca÷ı "demokrasi" beklentisi içindeydi-
ler. Halbuki demokrasiye, insan hakla-
rına, en çok karúı olan yönetimden de-
mokrasi beklemek siyasi körlüktü. On-
lar 2 Eylül "demokrasisiyle" cezaev-
lerine gelecek hakların beklentisi hava-
sına kendilerini kaptırmıúlardı. Hakla-
rı direniúle almayı de÷il kendili÷inden
verilmesini bekliyorlardı. Bunun için,
geri çekilmek, ortamı fazla kızıútırma-
mak gerekiyordu. Bizi oyalamaları, böy-
le bir direniúten vazgeçirmeye çalıúma-
ları bundandı. Onların direniúte birlik
diye bir sorunları yoktu, onlar geri çe-
kilmede, tektip elbise giymede birlik pe-
úindeydiler.
Öyle oldu ki, direniúte birli÷i sonuna
kadar zorladı÷ımız için ölüm orucuna
dönüúecek açlık grevine baúlamada ge-
ciktik.
Niçin ölümlerle sonuca gidecek bir
eylemi seçtiniz? Niçin öldünüz, "ne is-
tiyordunuz" desek ne söylersiniz?
Evet, zindanlarda sonu ölümlere va-
racak bir direniú biçimini seçmemiz ba-
zılarına anlaúılmaz gelebilir.
Bazılarına zindanlarda, siyasi hakla-
rı, insanlık onurunu, insanca yaúam
için ölmek, "siyasi intihar" gibi gelebi-
lir.
Bazılarına zindanlarda, karúıt sınıf
güçleriyle içice, yüzyüze kıyasıya süren
sınıf mücadelesinde gün geldi mi ölmek
gereksiz boú bir kahramanlık gibi gele-
bilir.
Evet, biz sınıf mücadelesinin hiçbir
alanında, kayıpsız, ölümsüz direniú yü-
rütülebilece÷ini, siyasi kazanımlar el-
de edilebilece÷ini kabul etmedik. Sınıf
mücadelesinde devrimciler iktidarı ala-
na dek sayısız ölümlerle yüzyüze gele-
ceklerdir. Halkın en de÷erli evlatları bu
kavgada en ön saflarda düúecekler. Bu-
nu çok iyi biliyoruz. Bu bir yerde kaçı-
nılmazdır. Sınıf mücadelesi tarihi, dün-
ya devrimci prati÷i bunu bize böyle ö÷-
retti. øktidar mücadelesinde yeri ve za-
manı geldi mi her devrimci nerede olur-
sa olsun cesaretle, kararlılıkla, inanç-
la ölümün üzerine yürümesini bilmeli-
dir. Böyle bir görev üstlenmek, siyasi-
mücadelede bir devrimci için, onur ola-
rak kabul edilir. Her devrimci gönüllü
olarak bu göreve atılır. Bu sınıf müca-
delesinin katı, acımasız kuralıdır. Yok-
sa kim istemez ölmeden öldürülmeden
sınıf mücadelesi yürüsün, iktidar alın-
sın. Ama ne yazık ki bu hayalden öte bir
úey de÷ildir. Çünkü hiçbir zaman bur-
juvazi, elindeki bütün olanakları sonu-
na dek kullanmadan iktidarı vermemiú-
tir, kendi iste÷iyle mezara girmemiútir.
Bu kavgada kan akar, akmak zorunda-
dır.
Sınıf mücadelesinin bu katı acımasız
objektif kuralı anlaúılmazsa, økinci Dün-
ya Savaúı'nda Sovyet Partizanlarının
ölümün önüne atılmaları, "Viet-kong"
halk savaúçılarının bombalarla sarılı,
emperyalist karargâha girmeleri, ken-
dilerini feda etmeleri anlaúılamaz. Fi-
listinli gerillaların øsrail içine dalıp ölü-
mü aramaları, "øRA"lı özgürlük savaú-
çıların siyasi hakları için ölüm oruçla-
rında úehitler vermeleri anlaúılamaz.
Bu örnekleri sayısız kılabiliriz yeri ve
zamanı geldi mi, sınıf mücadelesi dayattı
mı, ölümler bedeli direniúi sürdür-
mekten kaçmak, yenilgiyi baútan kabul
etmekten baúka bir úey de÷ildir.
Nasıl onlar ölebildiyse, biz de østan-
bul cezaevlerinde gelinen aúamada si-
yasi haklarımız, insanlık onurumuz için
ölebilmeliydik. Yaúadı÷ımız gibi, dire-
niúlerde ölmesini de bilmeliydik. Bu sı-
nıf mücadelesinin bizlere yükledi÷i si-
yasi bir görevdi. Bundan kaçmadık,
kaçmayı da onursuzluk saydık.
Ne mi istiyorduk?
Siyasi haklarımızın verilmesini
istiyorduk...
Siyasi tutsakları zindanlarda
çürütme yasası olan yeni infaz
yasasını, tutuklular, hükümlüler lehine
de÷iútirmek istiyorduk...
Bunlar siyasi nitelikli ve çözümü
ancak uzun vadede mümkün olan
propaganda amaçlı taleplerimizdi.
ønsanca yaúamak, onurumuzla,
siyasi kimli÷imizle yaúamak
istiyorduk...
En do÷al insanlık haklarımızı
istiyorduk.
Savunma haklarımızın gasp edilme-
sine son verilmesini istiyorduk.
Tektip elbisenin kaldırılıp, sivil
elbiselerimizin verilmesini
istiyorduk.
Üzerimizdeki tüm insanlık dıúı,
keyfi uygulamaların, baskıların,
iúkencenin, tüm yasakların
kaldırılmasını istiyorduk...
Bunlar da güncel, direniúimizle
sonucunu almayı hedefledi÷imiz
çözülmesini bekledi÷imiz
taleplerimizdi...
Siz ve sizinle birlikte bir siyasi
grup dıúında hiçbir siyasi grubun
açlık grevine ve ölüm orucu
direniúine katılmadı÷ını biliyoruz.
Peki açlık grevi ve ölüm orucu
direniúinize katılmayanlar
direniúinize destek verdiler mi?
Maalesef vermediler!.. Bir kez geri
çekilmenin "kurtuluú" oldu÷u, aynı
mevzide tektip elbise giymeyerek diren-
menin çıkmaz sokak oldu÷u tesbiti ya-
pıldıktan sonra, bu tesbiti yapanlardan
direniú için destek beklenebilir mi? Destek
bir yana, direniúimize köstek oldular.
Onlar, tüm siyasi tutukluların taleplerini
de dile getiren direniúimize destek
vermemek için adeta birbirleriyle
yarıútılar. Bizlere, direniúimize -sanki
devletle sözbirli÷i etmiúçesine- kızdılar,
ba÷ırdılar. Bizi bölücü ilan ettiler. Ye-
nilmemizi, baúarısızlı÷a u÷ramamızı is-
tediler. Burnumuz sürtülmeliydi. Boyu-
muzun ölçüsünü almalıydık. Hizaya gel-
meliydik, belki inanılmayacak ama, bunu
úiddetle arzuladıklarını da söylemeliyim.
Çünkü geri çekilmede üzerlerine lacivert
paçavraları geçirmede biz ve direniú
müttefikimizi en büyük engel gö-
rüyorlardı. Direniúimiz yenildi mi, ön-
lerindeki engel kalkacaktı. Yollan düz-
lenecekti. Haklı çıkacaklar, dedikleri
olacaktı. Bizim baúarısızlı÷ımız, direniúin
baúarısızlı÷ı, onların geri çekilme
"taktik"lerinin baúarısı olacaktı. Bizi
direniúimizle devlet karúısında baúba-úa
bıraktılar ve yenilgimizi beklemeye
koyuldular.
Ama bazıları çok ileri gitti. Objektif
olarak direniúimizi arkadan hançerle-
mekten baúka anlama gelmeyecek úe-
ÇÖZÜM 6
kilde, direniú sürerken tektip elbise giy-
me ça÷rısı yaptı. Bu devlete "biz tektip
elbise giymeye hazırız, direniúe hak ver-
menize gerek yok" demekti.
Onlar direniúimize hiç de dostça dav-
ranmadılar. Direniúe karúı demokrat
tavrı bile göstermediler. Direniúimiz,
onların adeta fobi olarak gördükleri
otuz gün sınırını aútıktan ve kamuoyun-
da, yankılandıktan sonra, istemeye is-
temeye de olsa günlerce kendi araların-
da tartıútıktan sonra bir haftalık des-
tek açlık grevine gittiler. Bir de ölüm-
ler gündeme geldi÷inde ölümlerin bas-
kılaması altında biraz da "mecburen"
yine bir haftalık oligarúinin ölümlere il-
gisizli÷ini protesto eden bir açlık grevi
daha yaptılar. Ama bunlar zorlamay-
la olan öylesine desteklerdi... Bu olum-
suz tavırların dıúında iki üç grup otuz
güne yakın açlık grevi yaparak bizi des-
teklediler.
Direniúiniz süresince cezaevinde ve
hastahanede size nasıl davranıldı? Di-
reniúiniz boyunca hangi zorluklarla
karúılaútınız, karúınıza neler çıkartıldı?
Bizim tek baúımıza -ittifak yaptı÷ımız
siyasi grupla birlikte- böyle bir eylemi
baúlatabilece÷imiz umulmuyordu. Yö-
netimin cezaevindeki yetkilileri böyle
a÷ır sorumlulukları olan bir direniúi tek
baúımıza gerçekleútirebilece÷imizi bek-
lemiyordu. Eylemimizin baúlamasının
úaúkınlı÷ını atar atmaz yönetimin bas-
kı ve saldırısıyla karúı karúıya geldik.
Ama onlar, böl-yönet politikasına ba÷lı
kalarak iki cezaevinde baúlayan di-
reniúimize farklı iki tavır geliútirdi. Met-
ris'te direniúimizi kırmak için, úiddeti
tırmandırdı, direniúçileri di÷erlerinden
ayırdı, "sibirya" denilen bölüme topla-
dı. Direniúçilerin dünya ile ba÷ını tama-
men kopardı. Direniúçilere gazeteyi ve
açlık grevi için de içilen sigarayı da ya-
sak etti. Direniúçilerin gece ıúıklarını
yakmayarak karanlı÷a bo÷du. Su kap-
larını topladı. Sularını kesti. Hemen he-
men aç kalmaktan baúka her úey dire-
niúçiler için yasaktı. Sabah ve akúam
sayımlarında direniúçileri tekmeledi,
, hırpaladı. Gece gündüz demeden kulak-
ları sa÷ır edecek yükseklikte çaldı÷ı
müzikle direniúçilere uyku uyutmadı.
Direniúçileri döve döve, yerlerde sürü-
yüp, zorla revire götürdü. Zorla serum
takmaya, direniúi bu yolla da zayıflat-
maya çalıútı. Bütün bu iúlere doktorla-
rı da bulaútırdı, onları da ortak etti.
Sa÷malcılar'da ise saldırılar, Metris
gibi tırmanmadı ama, ölüm orucu dire-
niúçilerini tek baúına hücrelerde tutma-
ya devam etti. 55. günlerde dahi her an
birimizin düúüp bayılabilece÷i, ölebile-
ce÷imiz Koúullarda bile, yalnız yaúama-
ya mahkûm edildik. Direniúe ilgisizmiú
gibi görünüm vermeye çalıútı. Direniúi
adeta yok sayar gözüktü. Ve direniúe
katılmayanların olası katılmalarını en-
gellemek için çeúitli manevralara baú-
vurdu. Ailelerimizi bölmek için çeúitli
spekülasyonlara baúvurdular.
Ama direniúimiz 30. günü aúınca, 45'-
lere do÷ru tırmanmaya baúlayınca yö-
netimin iki cezaevindeki iki ayrı takti--
÷i de boúa çıktı. ønisiyatif bizim elimize
geçti. Hele direniúimiz içte, sınırlı da ol-
sa destek bulunca, di÷er cezaevlerine
yayılınca cezaevleri konusunda kamu-
oyu duyarlı olmaya baúlayınca dünya
ve ülkemiz kamuoyunun gündemini iú-
gal etme sürecine girince yönetim sıkıútı,
telaúlandı. Metris'te saldırıları azalttı.
ùiddetin dozunu düúürdü. Sa÷malcı-
lar'da direniúçilerle görüúmeler baúla-
dı. (Çünkü direniúin buradan yönetildi÷i
biliniyordu.) Direniúi görüúmelerle
bitirmek için tavizlere yöneldi. Tektip
elbise giyildi÷i taktirde bütün hakların
verilece÷ini vaat etti. Ama direniúimiz
devam edince, tektip elbise giymeden
hakların alınması konusunda ısrar
edince yalan ve demagoji ile direniúi-
mize ideolojik saldırıya geçti. Direniúi-
mizi küçük düúürüp, kamuoyunda bul-
du÷u olumlu tepkileri karartmak, dıú
desteklerimizi bizden koparmak için,
"nöbetleúe yemek yedi÷imiz", "böyle ol-
masa insanın otuz gün aç kalamayaca-
÷ı" yalanını yaydı. Acilen tıbbi kontrol
talebinde bulundu. Af diledi÷imizi,
idamlarımızın durdurulmasını istedi÷i-
miz, hiçbir ahlâk kuralı ile ba÷daúma-
yacak úekilde yayarak, dilekçeyle ken-
dilerine bildirdi÷imiz taleplerimizi ka-
sıtlı olarak çarpıttı. Bizi kamuoyuna,
can derdine düúmüú, kellesini kurtar-
mak için çırpınan insanlar olarak gös-
termeye çalıútı. Bu görevi bizzat devle-
tin yetkili a÷ızları üstlendi. Ama yine di-
reniúimizi kıramadılar, sesimizi kese-
mediler, kararlılı÷ımız ve cesaretimiz-
le bu engelleri de aútık. Biz de÷il, onlar
korkuya kapıldılar. Cezaevinde ölmemi-
zin sonuçlarını karúılayamayacakların-
dan gitmek istemedi÷imiz halde hepimizi
zorla hastaneye kaldırdılar. Burada
ölümlerimizi geciktirebileceklerini, hat-
ta önleyebileceklerini sanıyorlar. Çün-
kü ölenlerimizin yarataca÷ı etki, kamu-
oyunda, siyasi teúhirlerini hızlandıra-
caktı.
Direniúimiz hastanede de sürdü. Has-
tanede de psikolojik a÷ırlıklı saldırılar-
dan vazgeçilmedi. Moralimizi bozmak,
sinirlerimizi yıpratmak için, fiziki dire-
niú gücümüzü iyice kırmak için ellerin-
den geleni yaptıklarını söylemem gere-
kir. Biz burada, doktorların, baúhekim
de dahil devletin iúkenceden ve baskı
politikalarıyla nasıl içli dıúlı oldukları-
na bir kez daha tanık olduk. Hipokrat
yemini gözlerimizin önünde defalarca
çi÷nendi. Yerimizden kalkamaz hale
geldi÷imizde bile uzun süre günlük te-
mizlik iúlerimizi görmek için bir görev-
li vermediler. Cezaevlerindeki hemen
tüm yasaklarla burada da etrafımızı çe-
virdiler. Kırmızı masa örtümüzü almak
için operasyon yapma tehdidinde bile
bulundular. Baúhekimin en olmadık ha-
reketleriyle, sözlü saldırılarıyla, tehdit-
leriyle sık sık karúılaútık. Ama hiçbiri
kâr etmedi. Ölüm yolunda yürüyüúümü-
ze bunlara gö÷üs gerip devam ettik, il-
kelerimizden taviz vermedik. Önümüze
tahrik edecek, duygularımıza seslenir-
cesine bal, kahvaltı, yemekler koydular.
Yaúama yenilenlerle, onursuz yaúamı,
onurlu ölüme tercih edenler de bizleri
sarsmadı. Sınıf mücadelesinin en zor
anlarında ölümü yaúarken, bunların da
olabilece÷ini baútan kabullenmiútik.
Yönetim o kadar gaddarca, acımasız-
ca davrandı ki ve arkadaúlarımızın ölü-
münden sonra direniúimizin 69. günüy-
dü - bir arkadaúımızı bizden tecrit et-
mek için operasyona baúvurmaktan bile
çekinmedi. Direndik. Arkadaúımızı ver-
memek için son enerji kırıntılarımızı da
kullandık. Tekmelendik, itildik, kakıldık.
Bu olayı protesto için, ölümlerimizi hız-
landırmak için su içmeye de son verdik.
Ama direniúimiz karúısında alçaldıkça
alçaldılar. Saldırıya devam ettiler. 70.
gün azrail karúımızda nöbetteyken de-
÷il kalkmak, yatakta bile do÷rulmakta
güçlük çekerken kilometrelerce yolu
arabayla gezdirilip cezaevine götürül-
dük. Zulüm bitmedi. Burada da sürdü.
Tek tek toz toprak içindeki hücre, ko-
÷uúlara atıldık. Burada da doktor tel-
kinleri ile direniúi kırmaya zorladılar.
Burada da önümüze çeúit çeúit, kaliteli
yemekler getirildi. Son anlarımızda
bize iúkence yapmaktan geri kalmadı-
lar.
Ama bizler, siyasi kimli÷imizle
diren-dik, insanlık onurumuzla
direndik.
ørademiz, inançlarımız, kurmay mer-
kezimiz her úeye ra÷men direniúi sür-
dürmemizi sa÷ladı.
Ailelerinizin direniú karúısında tav-
n ne oldu? Direniúiniz boyunca size, di-
reniúinize destekleri nasıl geliúti?
Ailelerimiz direniú boyu bizi hiç yal-
nız bırakmadılar. Onlar da en az bizim
kadar acı çektiler. Bu süreci bizimle
birlikte yaúadılar. Kendi bilinçleri, ör-
gütlülükleri çapında, bizlere ba÷lılıkla-
rı, sevgileri, saygıları ölçüsünde dire-
niúimize destek verdiler. Diyebilirim ki,
direniúimize her úeyiyle ortak oldular.
7
Zaten daha önceden de belli bir biri-
kimleri vardı. Daha önceki açlık grev-
lerimiz onları az çok e÷itmiú, de÷iútir-
miú, duygusal tavırlarını epeyce törpü-
lemiúti. Bizim direniúimize ba÷lı özde-
neyleri onları daha mantıklı düúünme-
ye úevketti. Hak almak cezaevlerinde
insanca yaúamak için direnmenin gere-
÷ini onlar da kavramaya baúlamıútı.
983'teki açlık grevi kırıldı÷ında bize
gelip "Birkaç gün daha diúinizi sıksay-
dınız haklarınızı alacaktınız" diyen on-
lardı. 982 açlık grevinde bizi destek-
lemek için cezaevleri önünde yaptıkları
gösteriden dolayı gözaltına alınıp tut-
saklık yaúamımızı paylaúan onlardı. Po-
lis copunu, jandarma dipçi÷ini, küfür ve
hakareti onlar da cezaevi önlerinde bizi
yalnız bırakmazken tanıdılar. Biz içer-
de bunları yaúarken, onlar da dıúarıda
bunlardan az çok nasibini aldılar.
Ama ölüm orucu direniúimiz onların
bilinçlerinde, benliklerinde çok önemli
de÷iúiklikler yarattı. Çünkü de÷iúimi da-
ha sonra bizzat gözleyebildik. Daha ol-
gunlaútılar, neyin ne oldu÷unu anlama-
ya baúladılar. Hakkın lütfedilerek veril-
medi÷ini, söke söke alındı÷ını, bunun
için çaba göstermek gerekti÷ini kavra-
dılar. Onlar da direniúlerden ö÷rendi-
ler, ö÷rendiklerini yeni direniúlerde kul-
landılar. Susmadılar, kötü yazgıymıú
deyip, oturup a÷layıp, tanrıya dua edip
yakamadılar. Kendi kaderlerini, ken-
dileri direnerek çizmeye çalıútılar. Ken-
dilerinin de yapabilecekleri çok úey ol-
du÷unu kısa sürede anladılar. Direni-
úimiz süresince aúındırmadıkları kapı
kalmadı. Hemen tüm yetkilileri, hakla-
rımızı verip ölümlerimizin önüne geçil-
mesi için sıkıútırdılar. Kovuldular, hı-
rpalandılar, tehdit edildiler, horlandı-
lar, eziyet çektiler ama yılmadılar,
umutları kırılmadı. Bunlara yarı bilinç-
leri, yarı duygusallıkları ile gö÷üs ger-
diler. Çünkü bizim inançlarımız için, in-
sanca yaúamak için, onurumuzu koru-
mak için, ölümü seçiúimiz onları fazla-
sıyla etkiledi. Bize sıkı sıkı sarıldılar, di-
reniúimizin yanıbaúından ayrılmadılar.
Direniúimizin taleplerini kamuoyuna ta-
úımak, direniúimizden günlük haberle-
ri sa÷a sola yetiútirmek için .günlerce
uykusuz kaldılar. Yarı aç dolaútılar, çok
zaman bizler gibi aç kaldılar. Ülkemi-
zin üzerine ölü topra÷ı serpildi÷i, en kü-
çük bir muhalefetin susturuldu÷u, bas-
tırıldı÷ı bir aúamada, sessizli÷i yırtar-
casına birbirlerine kenetlenip Taksim
anıtına üzerinde "Cezaevleri düzeltilsin
- Ölüm orucuna son" yazılı siyah çelenk
bıraktılar. Gözaltına alındılar. Polis iú-
kencesinden geçirildiler. Metris'i ölüm
8 TELCø Mudanya'da iskele yük
orucu sırasında onlar da yaúadılar. Di-
reniúe burada da destek vermekten çe-
kinmediler. Direniúimiz, onların devle-
te bakıúını ve devletle iliúkilerini, tabiî
bizlere bakıúını ve bizlerle iliúkilerini de
temelden de÷iútirdi. Bilinçleri derlendi,
toparlandı, bilinçlendi. Sıçrama yaptı,
örgütlü hareket etmenin ne oldu÷unu
ve faydasını yaúayarak çok iyi anladı-
lar. Kaynaútılar, kenetlendiler, örgütlü-
lükleri pekiúti. Düúünme kapasiteleri
geliúti. Bu direniú, onların aynı zaman-
da duygusallık çemberini kırmalarında
araç oldu. Son sözlerimizi, vasiyetleri-
mizi, saygıyla, olacakları kabullenmiú
bir durumda denilenlere ba÷lı kalacak-
larını ifade etmeleri bile direniúimize
verdikleri deste÷in bir yanıydı. Onların
bu destekleri direniúimize güç kattı.
Bunları hiçbir zaman unutmadık, unut-
mayız.
Direniú öncesi hazırladı÷ınız progra-
mı ve saptadı÷ınız ilkeleri direniú bo-
yunca uyguladınız mı?
Direniúimiz, öyle ciddi bir hazırlık
üzerine, ayların hesaplaúması, tartıúma
ve ikna süreci üzerine oturdu ki, karúı-
laútı÷ı engelleri do÷al olarak bir bir aú-
tı. Hiçbir aúamada tökezlemedi. Saldı-
rılar karúısında gerilemedi, tikelerini
hayata geçirdi. Programın uygulanma-
sında bir aksama olmadı. Sa÷malcı-
lar'da programımız saat gibi iúledi. Hiç
aksamadı. 30. günde sınırlı sayıda di-
reniúçi, ölüm orucu ile birlikte destek
açlık grevine baúlamak üzere direniúi
bıraktı. 50 civarında direniúçi 45. gü-
ne kadar rahatlıkla götürdü. 45. gün 3
bizden, 3 direniúçi müttefikimizden top-
lam 6 direniúçi ölüm orucuna baúla-
dı. Ölüm orucuyla birlikte, 30 günlük-
ler 5 günlük destek açlık grevine git-
tiler. Ölüm orucunun 56. günü ikinci
ölüm orucu ekibi devreye girdi. Bunlar-
la birlikte 45 günlükler 0 günlük des-
tek açlık grevine baúladı. Bütün bunlar
programımız gere÷iydi. Aynı program
hata ve zaaflarıyla birlikte Metris'te de
uygulandı. Bütün direniúçiler sonuna
kadar direniúten kopmadılar, destek aç-
lık grevleriyle kademe kademe direniúi
desteklediler.
Direniúimiz boyunca ilkelerimizin su-
landırılmasına, gevúetilmesine izin ver-
medik. Çünkü direniúimizin baúarısı bü-
yük ölçüde buna ba÷lıydı. Direniúimiz
boyunca hiçbir úekilde tedavi kabul et-
medik (elbette zaaf gösterip direniúi bı-
rakanlar da oldu). Ölüm orucunda dü-
úenleri devrimci törenle u÷urladık. Ölü-
lerimizin baúında sabaha kadar nöbet
tuttuk. Saygı duruúunda bulunduk,
marúlarımızı söyledik. Sloganlarımızla
zulmü lanetlerken ölümlerimizi haykır-
dik. Temel öneme sahip ilkelerimize so-
nuna kadar ba÷lı kaldık. Bunlardan zer-
rece taviz vermedik. Direniú boyu tam
bir disiplin örne÷i verdik. Ve hareketi-
miz 75. gün direniúimizin yarattı÷ı et-
kinin ve siyasi sonuçların baútan sap-
tanan hedeflere vardı÷ı belirlenmesin-
den hareketle direniúi bırakmamızı is-
tedi.
Ölüm orucu direniúçilerinin seçimi-
ni nasıl yaptınız?
Seçim tamamen gönüllülük temelin-
de oldu. Gönüllü olan arkadaúlarla ay-
larca ölüm Orucu üzerine tartıúmalar
yapıldı. Bu tartıúmalar sonucunda bu
görevi yerine getiremeyecek olanlar
elendi. Geriye gerçekten bu iúin tam bi-
lincine varanlar, gönüllüler kaldı. Gö-
nüllü arkadaúların ölüm konusunda,
ölüme ölüm orucu direniúiyle gitme ko-
nusunda kafaları tamamen netleúmiú-
ti. Bu seçim, ölüme gönüllü olanlarca
arkadaúımız içinden bu süreçte saptan-
dı. Bu açıdan bu seçimi yapmak hiç de
kolay olmadı. Gönüllülerin gönüllüsünü
seçebilmenin zorlu÷u kabul edilmelidir.
Oligarúinin bu konuda "zorla ölüme gö-
türüldüler" vb. iddialarının ciddiye alı-
nacak hiçbir yanı olamaz. Onun için de-
÷inmiyorum. Çünkü inançsız insan, her
saniye ölümle yaúanan savaúı vererek
ölemez.
ölen arkadaúlarınızın örgütlülü÷ü- '"
nüz içindeki konumlan neydi?
ölüm orucunda ölen Abdullah ME-
RAL isimli arkadaúımız, 75'lerden beri
sınıf mücadelesinin içindeydi, önceleri
memurların, daha sonra da gençli÷in
anti-faúist, anti-oligarúik mücadelesinde
en ön saflarda yeraldı. 980'de polisle
çatıúmada yakalandı÷ında DEV-GENÇ
içinde en önde gelen önder nitelikli
militanlardan biriydi. Sınıf müca-
delesinin her alanında olumlu sınavlar
vermiú, devrime ba÷lılı÷ın, güçlü bir
iradenin tüm özelliklerini taúıyan, yok-
sul köylü kökenli çok de÷erli bir yolda-
úımızdı ve ölümü ilk kucaklama onuru
onun oldu. Onu direniúin 63. gününde
yitirdik.
Haydar BAùBAö 974'lerden beri
devrimci mücadele içerisindeydi. Faúist
iúgal altındaki Elazı÷'da, faúizme karúı
devrimci direniúi ilk örgütleyen, bilin-
ciyle, mücadelesiyle, özverisiyle, halkla
bütünleúme yetene÷i ile öne fırlayan
Kürt kökenli bir yoldaúımızdı. Elazı÷'-
dan sonra østanbul'da, iúçi kesiminde
sorumluluklar aldı. 2 Eylül sonrası ise
ileri düzeyde önemli sorumluluklar al-
dı ve bu dönemde
mücadeleninenönünde olan önder
nitelikli yoldaúlarımızdandı. Onu
direniúin 66. günü yitirdik. Hasan
taúıyıcılarından bir iúçiydi. Mudanya
Gemlik ve Bursa çevresindeki çalıúma-
ları içinde tutsak düútü. Onun yaúamın-
da ürkekli÷e, kararsızlı÷a yer olmamıú-
tır desem abartmıú olmam. Ayrıca onun
insanlara bitmez tükenmez yardım et-,
me, dayanıúma iste÷ini bilmeyen yoktu.
Edirne, Bursa sivil cezaevlerinde de di-
reniúin baúını çekenlerdendi. Bunun
için hep sürgün edildi, iúkence gördü.
Mücadele içinde kendini yetiútirerek
ileri bir militanımız oldu. Onu direniúin
73. günü kaybettik.
M.Fatih ÖKTÜLMÜù, TøKB merkez
komite üyesiydi. 970'lerden beri he-
men tüm mücadele alanlarında bulun-
muú, defalarca içeri girip çıkmıú, olum-
lu sınavlar vermiú de÷erli bir dostumuz
ve siper arkadaúımızdı. Fatih'in devri-
me olan inancı, bitmez tükenmez karar-
lılı÷ını herkes bilir. Fatih'in ideolojik
çizgisi bizden ayrı olmasına ra÷men ce-
zaevleri mücadelesi içinde hemen he-
men birlikte tavır aldık diyebilirim. Ve
bu tavrın giderek geliúmesi sonucu
ölüm orucu gibi üst düzeyde bir eylem-
de dahi birlikte olabildik. Fatih'i dire-
niúinin 66. günü, Haydar'ı yitiriúimiz-
den bir saat sonra yitirdik.
Direniú sonucu haklarınızı alabildi-
niz mi? Direniúinizle ne kazandınız? Di-
reniúiniz gelecek için size neler getir-
di?
Direniúi bitirdi÷imizde güncel talep-
lerimizi esas olarak elde edemedik. Bir-
çok sorunumuzu ba÷layan tektip elbise
sorunumuzu çözemedik. Bu yanıyla
baúarılı oldu÷umuz söylenemez. Ama
yine de güncel taleplerimiz içinde, yö-
netimle pazarlıklarımızda çözümledik-
lerimiz oldu. Yönetim iúkence, baskı ve.
kötü muameleye son vermeyi ve savun-
ma haklarımıza özen göstermeyi kabul
etmiúti. Ama tektip elbise giymedi÷imiz
için yasaklar altında yaúamaya, daha
belki yıllarca en temel haklarımızdan
mahrum devam edecektik. Ama direni-
úimiz kesin politik bir baúarı kazandı.
Çok önemli siyasal sonuçlar yarattı. Di-
reniúimiz siyasi tutsaklık haklarımızı
kamuoyunun gündemine taúıdı. Onları
sürekli tartıúılacak düzeye getirdi.
Direniúiniz, tektip elbisenin içine giz-
lenen, yüklendi÷i gerici fonksiyonları,
dayatma ve yaptırımlarda oynadı÷ı ki-
lit rolü orta yere serdi. Tektip elbise
devletin kamuoyu nezdinde oluúturma-
ya çalıútı÷ı meúruluk zemininin temel-
lerini sarstı.
Direniúimiz, açlık grevlerini hemen
tüm Anadolu cezaevlerine yaydı. Onlar-
da da hem bizi desteklemek, hem de
kendi talepleri için açlık grevleri, ölüm
oruçları baúlatıldı.
Ama en önemlisi direniúimiz bizlerin
siyasi haklarını istemekten ve almaktan
ve siyasi tutsaklı÷ı resmen kabul etmek-
ten hiçbir zaman vazgeçemeyece÷imiz,
onurumuzu, kiúili÷imizi, kimli÷imizi tes-
lim etmeyece÷imizi gösterdi. Direniúi-
miz yönetimin rehabilitasyon programı-
nı iúlemez kıldı. Onu, bundan sonraki
saldırılarında direniúimizi hesaba kat-
mak zorunda bıraktı.
øúte bütün bu siyasal sonuçlar bir
araya gelince iç ve dıú kamuoyunun vic-
danlarında insan hak ve özgürlükleri-
ni çi÷nemede sistemli bir politika izle-
yen yönetim sanık sandalyesine oturtul-
du. Ve cezaevleri politikası yargılandı.
"Demokrasi maskesi" altındaki gerçek
yüzlerinin tüm çirkinli÷i görüldü. Sal-
dırıların önüne cesaretle BARøKAT
oluúturma esprisi buydu.
Direniúimiz sonucu Metris'te direniú-
çiler rahat bir soluk aldılar. Mamaklaú-
mayı uzun bir süre gündemden çıkar-
dık. Bu politik baúarıydı. Eylemimiz önü-
ne koydu÷u politik sonuçlara fazlasıyla
ulaúmıútı.
Ama direniúimizi salt hakları alama-
ma yanıyla ekonomist bakıú açısı ve an-
layıúıyla ele aldı÷ınızda baúarısızlı÷ın-
dan söz etmek mümkündü. Çünkü bu
bakıú açısıyla direniúimiz sonuçlanmıú,
baútan önüne koydu÷u haklara ulaúa-
mamıútı. Sorunlar, çözülmemiú tektip
elbiseye ba÷lı olarak yerinde duruyor-
du. Ama biz olaylara, direniúlere ve
sonuçlarına ekonomizm penceresinden
refprmizmin her úeyi güncel hak alımına
indirgeyen anlayıúıyla bakamayız.
Çünkü biz devrimciydik. Bir direniúi po-
litik sonuçlarıyla teraziye oturtuyorduk.
Direniúimiz politik sonuçlarıyla baúarı-
lıydı. Biz isteklerimize bu açıdan ulaú-
mıútık. Çünkü direniúimiz daha baúla-
madan önce bu sonuçlara göre adım
ataca÷ımızı, direniúin baúarısını politik
sonuçlarına göre ölçece÷imizi söylemiú-
tik. Evet o zaman úöyle demiútik:
"...ölüm orucu ise mücadele edilen ta-
lepler için ölümün gö÷üslenmesi ve di-
reniúin ölüm esası üzerine kurulması-
dır. Yani úart; ya hak, ya ölüm de÷ildir.
Birçok ölüme ra÷men istenen talepler
yine alınmayabilir. Ölümlerin nerede
bitece÷ine, geliúen úartlara göre karar
verilir. Önemli olan, eylemi sadece eko-
nomik-demokratik bir kısır döngüye
hapsetmek de÷il, siyasal mücadelede
bir araç olarak kullanmaktır. Asıl kıs-
tas da bu siyasal kazanımın olup olma-
dı÷ıdır."
Evet, biz baútan ne söylediysek ona
göre hareket ettik ve politik kazanım-
ları elde etti÷imizde direniúi haklar kı-
sır döngüsüne hapsetmeden bıraktık.
Evet, gerçekten direniúimizin politik
sonuçları bizi er ya da geç, direniúimi-
zi kaldı÷ı noktadan sürdürmede kararlı
olduktan sonra haklarımızı elde etme
konusunda da zafere götürecekti. Önü-
müz açıktı, ufkumuz berraktı. Gelece-
÷in bu politik kazanımlarla bizlere ge-
tirece÷ini görüyorduk. Direnirsek bu ta-
rihsel önemde politik sonuçları de÷er-
lendirerek baúarımızı, haklarımızı da
alarak taçlandırabilirdik. Zaten tek bir
eylemle bütün hakların alındı÷ı duyul-
muú, görülmüú de÷ildir. Her direniú, he-
defe varmada bir adımdır. Haklarını al-
manın birikimidir. Hakları almanın yo-
lu, birbirine eklenen, birbirini tamam-
layan direniúlerden geçer.
IRA'nın da bizim gibi tektip giymeye
devletin politikası do÷rultusunda tercih
yapmaya hazır ço÷unluk bir güç olma-
masına ra÷men, benzer haklarını ölüm
orucu direniúini 0 úehitle bittikten ay-
lar sonra almıútı, ingiliz emperyalizmi,
çok dayanamamıú, direniúin politik so-
nuçlarına, dünyada yarattı÷ı etkilere
yenik düúmüú ørlanda cezaevlerinde -
Long Kesh- IRA'nın direniúleri do÷rul-
tusunda reformlara giriúmek zorunda
kalmıútı. Ama bizim iúimiz daha zordu.
Çünkü burada devleti, direniúimiz son-
rası haklarımızı vermeye zorlayacak
politik sonuçlar olmasına ra÷men ka-
muoyunda bu yönde destek güçler oluú-
maya baúlamasına ra÷men, tektip elbi-
se giymek için hazırolda bekleyen bir
ço÷unluk güç vardı. Bizim direniúimizin
politik baúarılarının güncel haklarla ta-
mamlanmasında bu açıdan da baúarı
elde edilmesinde en önemli nedenler-
den biri, devletin tektip elbiseyi giyme-
yi bekleyen bu gücün farkında olmasıy-
dı. Türkiye cezaevlerinin en uzun süreli
direniúi karúısında devlet insan hakları
konusunda köúeye bir ölçüde sıkıútı÷ı
bir noktada tektip elbise için bu kadar
ısrarlı olamaz, bu kadar kararlı tutum
takmamazdı. En azından eúofman ana
çözümünü kabul etmek zorunda kalırdı.
Çünkü 983 Açlık Grevi sonrası genel
düzeyde yenilgiye ra÷men Sa÷-
malcıîar'da bu ara statüyü gerileyerek
kabul etmek zorunda kalmıútı.
Sonuç olarak úöyle söyleyelim: Poli-
tik olarak direniúimiz varaca÷ı yere
vardı ve istedi÷i sonuçları fazlasıyla el-
de etti. Bu baúarıydı ve gelecekte dire-
niúin en büyük güvencesiydi. Bizim için
önemli olan da buydu. Haklarımızı al-
mamızın yolunu bu sonuçları izleyerek
bulacaktık. Ama direniúimiz di÷er ya-
nıyla, güncePhakları elde etme yanıyla
-úimdilik- önemli sonuçlar almamıútı.
Ama bu baúarısızlıkta, altını çizerek
belirtiyoruz. En büyük pay, direniúimi-
9
 ze katılmadıkları, destek vermedikleri
gibi, tektip elbise giyerek geri çekilme-
yi ve "huzuru" bulmayı, haklan elde et-
meyi devletin iradesine boyun e÷mede
arayanlarındı...
Bugün geldi÷imiz noktada geriye
baktı÷ımızda direniúimiz politik sonuç-
lan size beklediklerinizi getirdi÷ini söy-
leyebilir misiniz? Bugünden bakıp dü-
nü, direniúiniz sonrası dönemi nasıl de-
÷erlendiriyorsunuz?
Bugün gelinen noktadan geriye dö-
nüp baktı÷ımızda rahatlıkla úunu söy-
leyebilirim, tarih bizce bizim gibi düúü-
nenleri, adımlarını direniúin sonuna ka-
dar sürdürme do÷rultusunda atanları,
tektip elbise giymeyenleri haklı çıkar-
dı- "Geri çekilme" adına tektip elbise
giyenleri ise yargılayıp mahkûm etti.
Biz kazandık, tektip elbise giyenler kay-
betti.
Biz sabırla ve özveriyle nice zorluk-
lara gö÷üs gerip, en do÷al haklarımızı
dahi almadan direndik, siyasili÷in "ma-
vi kefenlerini" giymedik, ölüm Orucu
direniúimizin politik sonuçlarının er ya
da geç getirece÷i zaferi direnerek bek-
ledik. Ama bir havalandırmaya, ziyare-
te, avukata çıkmak için, infazlarını yak-
tırmamak için direniúimize katılmayan-
lar, demokratça destek vermeyenler,
tektip elbise giyip direniú mevzisinde bi-
zi yalnız bırakanlar, nerede duraca÷ı
belirsiz bir geri çekiliúe yöneldiler, on-
lar "huzur"u, "rahat"ı direniúlerle de-
÷il, dayatmaları kabul etmekte buldu-
lar. Onlar tektip elbiselerle ziyarete çı-
karken, havalandırmalarda volta atar-
ken, mahkemelere giderken, biz "tektip
elbise giymedik, giymeyece÷iz" slogan-
larımızla kararlılı÷ımızı sonuna kadar
direnece÷imizi her gün bıkmadan usan-
madan dile getirdik. Yaz kıú don atlet
bırakıldık. Ahlâk dıúı aramalara u÷ra-
dık. Havasız, ziyaretsiz yaúadık, iúken-
ce gördük, gıyabımızda yargılandık.
Sonuçta o güçlü, yenilmez ve geri
adım atmaz denilen devlet, "elimiz ko-
lumuz ba÷lı, biz esiriz, ne yapabiliriz"
karúısında duramayız denilen devlet,
direniúimizin kararlılı÷ı, ölüm orucu di-
reniúimizin politik kazanımlarına, aile-
lerimizin yorulmak bilmez desteklerine,
kamuoyunun giderek artan baskısına
boyun e÷mek zorunda kaldı. Tektip el-
bise geriledi.
Tektip elbise giymeden ve bir adım
gerilemeden baúta ölüm orucu direni-
úimiz olmak üzere Türkiye zindanların-
da sürdürülen diúediú direniúlerin po-
litik kazanımlarının ürünlerini birbuçuk
yıl sonra da olsa devúirdik.
Tektip elbise giymeden ve hiçbir yap-
10
tınma uymadan direnerek haklarımızı
aldık, tektip elbise giymeden yıllardır
gıyabımızda süren mahkemelere girdik,
baúımız dimdikti, onurluyduk, zaferi ge-
cikmiú de olsa elde etmiútik, mutluy-
duk... Direnenlerinin kazanaca÷ı bir
kez daha kanıtlandı.
ama ne yazık ki direniúimizin baúa-
rısını hemen herkes kabul ederken, tek-
tip elbise giyenler bu baúarımızı bir tür-
lü hazmedemediler.
Buna ra÷men sonuçta, onlar da tek-
tip elbiseyi çıkararak politik -zimmeti de
olsa- baúarımızı teslim etmek zorunda
kaldılar. Çünkü biz de tektip elbise giy-
meden aynı haklara sahip olmuútuk.
Bugün Metris 30 Mart'larda, l Ma-
yıs'larda, Haziranlarda sloganlarımız-
la sarsılıyorsa, marúlarımız gö÷e yük-
seliyorsa, onurlu siyasi kimlikli insan-
ca bir yaúam her zamankinden daha
güzel ve gelece÷e direniú tohumlarını
taúıyorsa, 2 Eylül'e ve onun uzantısı
sivil yönetime hiçbir koúul altoda, hiç-
bir zaman boyun e÷meyen siyasi tutsak-
ların en ileri direniú mevzisi olarak ün-
lenmiúse, dört kanla bedelini ödedi÷i-
miz ölüm orucu direniúimiz iúlevini faz-
lasıyla yerine getirmiú demektir.
E÷er bugün, toplumun hemen her ke-
siminde 2 Eylül düzenine karúı kıpır-
danmaya baúlayan muhalefet güçleri
ezilen, sömürülen insanlar, iúçiler,
emekçiler, gençler, haksızlı÷a u÷rayan-
lar, hak ve özgürlü÷e özlem duyanlar,
bu direniú biçimlerini kullanıyorsa, bu
direniú biçimleri hızla yaygınlaúıyorsa,
Ölüm Orucu direniúimiz ye Açlık Grev-
lerimiz iúlevini fazlasıyla yerine getir-
miú demektir.
Peki son olarak, bugün toplumda, ül-
kemizde hak aramanın bir yolu olarak
açlık grevlerinin seçilmesinde ve bu-
nun giderek yayılması ve kitleselleúme-
sinde, hattâ yer yer ölüm orucu yapma
giriúimlerinde sizin açlık grevi direniú-
lerinizin etkileri olmuú mudur? Bugün-
kü direniúlerle sizin direniúleriniz ara-
sında ba÷ kurmak mümkün mü?
2 Eylül döneminde tüm halk güçle-
rine karúı sistemli bir saldırı yürütül-
dü. Bu saldırı zindanlarda da sürdü.
Bizler estirilen gençlik fırtınasını zin-
danlarda bu direniúlerle karúıladık.
Halkın ve bizlerin üzerine serilmek is-
tenen ölü topra÷ını bu direniúlerde sü-
pürüp attık. Zindan karanlıklarında bo-
÷ulmak istenen gerçekleri haykıran se-
simiz bu direniúlerle, karanlıkları yırt-
tı, direniú sloganlarımız, kalın yüksek
duvarları, tel örgüleri bu direniúlerde
aúıp kamuoyuna ulaútı. "ønsanlık onu-
ru iúkenceyi yenecek" sloganlarımız bu
direniúle 2 Eylül'den zarar görmüú
tüm iúçilere, emekçi halka direniú me-
sajı oldu. Bu direniúlerle 2 Eylül zul-
müne karúı cesetlerimizle barikat kur-
duk.
Zulmün en koyusunu, amansızın ya-
úandı÷ı zindanlarda, en ahlâksızca,
aúa÷ılıkça saldırılarda siyasi kimli÷imi-
zi, onurumuzu bu direniúlerde koruduk.
Bu direniúler bizleri siyasi tutsaklar
olarak kamuoyuna tanıttı. Devlet bu di-
reniúlerde bizi siyasi tutsaklar olarak
kabul etmek zorunda kaldı. Fiili olarak
bizi böyle gördü.
Bu direniúlerle 2 Eylül gericili÷ine
boyun e÷ilmeyece÷im gösterdik. Bu di-
reniúlerle hak ve özgürlüklerin nasıl ka-
zanıldı÷ını ve kazanılaca÷ını herkese
duyurduk.
Bizim direniúimizin özü budur. Biçim
olarak açlık grevleri ve ölüm orucu ol-
mak úeklinde biçimlenmiútir. Ama onun
özünde zulme, zorbalı÷a, haksızlı÷a kar-
úı, ölüm pahasına karúı durmak; boyun
e÷mezlik yatar. Bu nedenle sadece bu-
gün süren açlık grevleri ve ölüm oruç-
larına Örnek olmadı÷ımız, biçimi ne
olursa olsun sonuna kadar yükselen bir
kararlılıkla direnmeyi ve mücadeleyi
içeren tüm eylem biçimlerine örnek ol-
du÷umuz açıktır. Özellikle bunu belirt-
mek isterim.
Bugün ölü topra÷ını üzerinden atıp,
2 Eylül'ün zorla elinden aldı÷ı hak ve
özgürlükleri geri almak ve bunlara ye-
nilerini eklemek için harekete geçen
haklı güçlerince de bu direniú biçimleri
kullanılmaya baúlandı.
Bizim, 2 Eylül zindanlarında izledi-
÷imiz onurlu, özverili, kararlı yolu, úimdi
kazanmak için toplumun her kesiminde
yer etmiú baskı ve yasaklardan kur-
tulmak için, özgürlü÷e kavuúmak için
tüm halk güçleri izliyor. Ba÷lantı iúte bu
noktadadır. Bu ola÷an karúılanmalıdır.
Çünkü biz bu direniú biçimlerine baú-
vurmakla kazandık. Bu artık sır de÷il.
Herkesçe biliniyor. øúte kazanmak, kay-
bettiklerini geri almak isteyenler, hak-
sızlıklara, adaletsizliklere, baskı ve sö-
mürüye karúı çıkanlar, özgürlük ara-
yanlar, 2 Eylül'ün yaúamlarının her
alanına uzanan kirli elinin kalkmasını
isteyenler, 2 Eylül'ün keyfiliklerinden
bıkanlar. ùimdi bugün bu direniú biçim-
lerine dört elle sarılıyorlar. Bugün ar-
tık, çok açık bir gerçek, ülkemizde aç-
lık grevleri ve ölüm oruçları yaygın ve
kitlesel baúvuruları, bir hak aracı ola-
rak kullanılan bir politik mücadele bi-
çimine dönüúmüútür.
Bütün bu geliúmelerde, direniúlerimi-
zin de payı bulundu÷unu herhalde kim-
se yadırgamamaktadır. Gören göze kı-
lavuz gerekmez...
 ÖLÜM ORUCU ùEHøTLERø
ÖLÜMSÜZDÜR
ABDULLAH MERAL O,
DEVRøMCø MÜCADELEDE
HEP ÖNDEYDø...
Abdullah Meral, bu açlık maratonun-
da ölümü ilk gö÷üsleyendi. Ölüm oru-
cunda bile yaúamı boyunca gözlerinde
yaúayan tebessümü eksik etmedi. Konu-
úabildi÷i son ana kadar "iyidir, iyi" de-
yiúiyle direniúçilere moral, kararlılık
aúılamaktan geri durmadı. O, sonunda
ölüm de olsa, devrimcî mücadelenin
omuzlarına yükledi÷i her görevi en iyi
biçimde yerine getirmede az rastlanır
bir devrimciydi. Devrimci mücadeleye,
kavga arkadaúlarına öyle ba÷lıydı ki,
bu ba÷lılık onda öylesine bir kararlılık
ve direnme gücü yaratmıútı ki, O'nun
peúinden gözü kapalı her göreve korku-
suzca gidilirdi. Kendisine duyulan bu
güven duygusuyla insanı ölüme bile dü-
÷üne gider gibi neúe içinde götürebilir-
di. Köprü olsun, bas üstüne geç, destek
olsun, bas omuzuna yüksel. O'na sonu-,
na kadar güven, devrimci kavgada ta-
kıl peúine yürü... Bunlar Apo'ya yakı-
úan, onur duyulacak niteliklerdi.
Devrimci yaúamda çalıúkanlık mı, gü-
ven mi O'na bak, O'ndan ö÷ren... O'nun
devrimci yaúamı 24 saattir. Devrimci
mücadeleye boú günlerini, boú saatle-
rini de÷il, yaúamını, herúeyini, beynini,
yüre÷ini vermiútir. O'nun parolası "boú
ve tumturaklı sözler de÷il, daha çok
günlük iútir."
Devrimci mücadeleye hizmet eden
her türlü iú, O'nun iúidir. Dernekte sü-
pürür, çay da satar, çaycılı÷ı bırakıp
okul güvenli÷ine koúar. Elinde makbuz
aidat da toplar. Kadıköy çarúı esnafı-
nın dertlerim dinler, onlara sömürüyü
anlatır. Bir gün Altıyol'da korsan mitin-
gindedir, di÷er gün Sö÷ütlüçeúme'de
yazıda, Moda'da afiútedir... O'nun boú
durdu÷u, devrimci mücadeleye katkısı
olmadı÷ı gün, saat görülmemiútir. Hiç-
bir iúi de kıyısından-köúesinden tutma-
mıútır. Bir kez "tamam" dedi mi, o iúi
yapmak onun boynunun borcudur.
Ölüm orucunda en önde olmak istedi÷i
gibi, her görevde bunu istemiútir. Feda-
karlı÷ın azına de÷il, ço÷una, en ço÷u-
na ortaktır. O, günlük yaúamda, yeme-
de içmede de öyledir. En zor siyasi gö-
revlerde de...
O, yokluktan, yoksulluktan, emekçi-
likten gelmiútir. Küçük yaúta yaúamını
kendi eme÷iyle kazanmaya baúlamıútır.
Ezilmiútir, horlanmıútır, sömürülmüú-
tür... Ama eme÷inin onuruyla yaúamıú-
tır.
O'nu ezilen-sömürülen insanların
kurtuluú mücadelesine, bu mücadelenin
önderlerinden biri olmaya iten de bu
de÷il midir? Eme÷e, emekçinin yaratı-
cılı÷ına düúman, sömürü düzenini ken-
disine de düúman görmesi de÷il midir?
O, bir iúçi gibi düúünür, bir köylünün
özlemlerini benli÷inde yaúar, onların da
dertlerini, sorunlarını içlerinde hisse-
der, onlara hemen kaynaúıverir.
Alçakgönüllü÷ü, sevecenli÷i, onun
devrimci yaúam felsefesinin de÷iúmez
parçalarıdır. O, kendisiyle birlikte ça-
lıúan her arkadaúın sorununu kendi so-
runu olarak görür, onlara ortak olur,
paylaúır. Bu sorunlarını onlarla birlik-
te çözümlemek için çaba sarfeder. Onu
her zaman bir arkadaúının omuzuna eli-
ni atmıú bir úeyler anlatırken görebilir-
siniz. Ama kendisi için, mücadelesi için
bitmiú olanların üzerinde durmaz. Çü-
rüyen, düzene dönen her iliúkiyi acıma-
sızca kesip atar. Evlili÷inde yaptı÷ı ha-
tayı çözmedeki tavrı, bu anlayıúına uy-
gun bir örnektir.
Apo, devrimci mücadeleye aktif ola-
rak 975'lerde katılmıútır. Ama O, 7
faúizminin en karanlık dönemlerinde de
devrimci mücadeleye gönülden ba÷lılı-
÷ını bir sempatizan olarak sürdürmüú-

 tür, sınıf bilincini erken yaúlarda ka-
zanmıútır. Hep devrimci olmaya
özlem duymuútur.
975 sonrası görevi gere÷i
memurla-rın örgütlenmesine omuz
vermiútir. Artık demokratik kitle
örgütleri, DEV-GENÇ O'nun u÷radı÷ı
yerlerdir. Sosyalist gıdasını buralarda
tamamlamaya çalıúmakta, giderek
kendini tamamen devrimci-
mücadeleye vermektedir. Daha sonra
görev aldı÷ı DEV-GENÇ müca-
delesinde, kısa sürede Kadıköy DEV-
GENÇ'in en önde gelen militanlarından
biri olur. Çevre mahallerin örgütlenme-
sinde de önemli rol oynar. Artık Kadı-
köy ve çevresindeki hemen her anti-
faúist mücadelede o vardır. Bir okuldan
di÷erine, bir bölgeden di÷er bölgeye yo-
rulmak bilmez bir enerjiyle koúturur.
Direniú, devrimci mücadele O'nun ru-
hu, bilinci, benli÷i olmuútur. Halkın kav-
gasıyla ayrılmaz bir bütündür Apo...
Bu ba÷lılı÷ı, egemen güçlere tutsak
düútü÷ünde de düúmanın yüre÷ine kor-
ku salar. Kadıköy'de polisle girdi÷i ça-
tıúmada yakalanır. Günlerce en vahúi
iúkencelere tabi tutulur. Ama
iúkencecilerin tüm çabalarını boúa
çıkartır. Onuru ile devrimci kiúili÷i ile
çelik gibi bir militan vardır
iúkencecilerin karúısında. Boyun
e÷mez, düúmana boyun e÷dirir. Sınıf
mücadelesinin bu zorlu deneyinden
de zaferle çıkar.
Artık O'nun için direniú 2 Eylül
zindanlarında devam edecektir.
Alemda÷, Metris, Hasdal,
Sultanahmet ve Sa÷malcılar
Cezaevleri O'nun direniúine tanık
olur. Her cezaevinde düúmanın
baúına bela olur. Sürgün listelerinin
ilk sıralarında yer alır. Cezaevi
yöneticilerinin iúkencelerine, baskı ve
hareketleri karúısında sustu÷u
görülmemiútir. ønancı, davasını
onların yüzlerine karúı onurla
haykırmıú, iúkenceci kiúiliklerini
aúa÷ılamakta geri kalmamıútır.
Özellikle Metris'in iúkencecileri onun
bu tavrını iyi bilirler.
Cezaevlerinde gerçekleúen her
direniúte, Apo bu direniúlerin bizzat
örgüt-leyicileri arasındadır.
Apo, ölüm orucu direniúinin 63. gü-
nü 4 Haziran 24.40'da ilk úehidi
oldu. Bütün yaúamında oldu÷u gibi
acılarla döúeli bu yolda bir kez bile
geriye dönüú bakmadı.
O, faúizme karúı bir direniú abidesi
dir.
O, faúizmin, tutsak devrimcilerin
siyasal kimli÷ini ve devrimci
onurlarına yönelik barbarca
saldırılara nasıl dire-nilece÷inin, nasıl
baúe÷ilmeyece÷inin sembolüdür.
O, halkın davasına gönül vermiú,
devrimci militanın yaúam aynasıdır.
12
DEVRøMCø MÜCADELE
HAYDAR BAùBAö'LARIN
OMUZLARINDA YÜKSELDø
Ölüm orucunun altmıúaltına günü 7
Haziran saat 06.5'te ölümü yenilgiye
u÷ratan, devrimci mücadelede yeri gel-
di mi nasıl ölünmesi gerekti÷ini göste-
ren, inançları için, siyasi tutsaklık kav-
gası için gözünü kırpmadan ölümün
üzerine yürüyen örnek bir devrimciydi
HAYDAR BAùBAö.
O, devrimci mücadeleye atıldı÷ı an-
dan itibaren ölümün üzerine yürüdü÷ü
son onurlu görevine kadar geçen, on yı-
la yakın sürede, sınıf mücadelesinin her
alanında, her türlü örgütlenme ve mü-
cadeleyi yürütme bilinç ve deneyimine
sahip ülkemiz devrim mücadelesinin ye-
tiútirdi÷i ender kadrolardan biriydi...
Do÷unun yoksul Kürt halkı, Elazı÷'-
ın Tunceli'nin ezilmiú halkı østanbul ge-
cekondularının iúçileri, emekçileri için-
de onu yakından tanıyan ve kendisine
örnek alan çoktur. Haydar, onların ba÷-
rında, onların mücadeleleri içinde sos-
yalizmi özümsemiútir. Kısaca, onlardan
biridir Haydar. Sınıf kinini onların ara-
sında bilemiú, inancını onların arasın-
da sa÷lamıútır, iradesini onların arasın-
da çelikleútirmiútir. Ölüm orucunda
hücre hücre ölüme koúar, acılarla ya-
narken, gücünü halkın mücadelesi için-
de kazandıklarından almıútır. Sınıf mü-
cadelesinin bu en zorlu sınavını baúar-
mıúsa, bu halkın mücadelesi içinde ö÷-
rendiklerine borçludur.
Haydar, devrimci yaúama,
974'lerde, yetiúti÷i Elazı÷'da atıldı.
Onu, halkının çekti÷i acılar, egemen sı-
nıfların baskı ve sömürüsünün giderek
yo÷unlaúması çekti mücadele içine.
Haksızlıklara tahammül göstermezdi.
Adaletsizliklere karúı çıkardı. Halkını,
insanını severdi, ülkesine ba÷lıydı. Bu
de÷erlere ba÷lılı÷ının sonucu bir anda
kendisini sınıf çatıúmasının, anti-faúist
mücadelenin tam ortasında buldu. Ela-
zı÷'ın gecekondu mahallesinde, halkın
faúist çetelere mücadelesini örgütledi.
O, bu çatıúmalarda hep ön saftaydı, çok
geçmeden Elazı÷'da devrimci mücade-
leyi, halkın direniúini yönlendiren ileri
kadrolardan biri durumuna yükseldi.
Haydar, bir úeye ba÷landı mı,
inandı mı sonuna kadar giderdi...
Artık halkın kavgası onun kavgasıydı.
Devrimci mücadele onun
mücadelesiydi.
Kürt kökenliydi. Do÷unun ezilmiú,
horlanmıú halkının acılarını, sıkıntıla-
rını çok yakından biliyordu. Halkın
dertlerine, sorunlarına, acılarına,
umutlarına ortak oldu. Sevinç ve mut-
lulukları onunla birlikte paylaútı. Kısa
sürede kendini sevdirdi. Konuúkandı,
halkla kolay diyalog kurmakta üstüne
yoktu. Kendi coúkusunu kısa sürede ne-
úesiyle birlikte aktarır, onları derinden
etkiler, onlarla sıcak, kalıcı dostluklar
kurardı. Onu tanıyanlar en kötü anlar-
da.zorlukların da÷ gibi yı÷ıldı÷ı anlarda
bile, yüzündeki tebessümün gözlerine
yansıyan rahatlık duygusunun eksikli÷ini
hiç görmemiúlerdir.
Haydar, anti-faúist mücadelede oldu-
÷u kadar devrimci mücadeleden sap-
malar karúısında verdi÷i ideolojik mü-
cadelede de üzerine düúen görevleri ba-
úarıyla yürütmüútür. Elazı÷'da 7 dev-
rimci mücadelesini, devrimci çizgiyi ka-
ralayanlara karúı tavizsiz savunmuú-
tur. Tüm derneklerde, kitle örgütlerin-
de seminer, toplantı ve tartıúmalarda,
onun "sosyal emperyalizm",
"sömürgecilik" teorilerine karúı haykı-
ran kendinden emin sesinin yankıları
vardır. Anti-faúist mücadeleyi yükselt-
mede, faúist terörü etkisizleútirmede sa-
vundu÷u berrak görüúleri vardır.
tüm ülke mücadele alanıdır
O, her yerde canla baúla bütün enerji-
siyle bir devrimci, görevden di÷erine
koúar. Elazı÷'da üzerine düúeni fazla-
sıyla yaptıktan sonra, devrimci yaúamı-
nı de÷iúik ve geniú bir alan olan østan-
bul'a taúır, østanbul'da iúçi sınıfının
devrimci mücadelesi ve örgütlenmesin-
de önemli sorumluluklar üstlenir. Sınıf
mücadelesi prati÷inden bütün ö÷ren-
dikleriyle iúçi sınıfının bir ö÷retmeni -
bir ö÷rencisi olarak mücadelede yeri-
ni alır. Artık enerjisini, iúçi sınıfını için-
deki devrimci çalıúmada yo÷unlaútınr.
Hizmet-iú kolundaki sular idaresi iúçi-
leri, temizlik iúçileri, øETT iúçileriyle il-
MEHMET FATøH ÖRTÜLMÜù øSMø DøRENøùLERDE YAùAYACAK
gilenir. Etap Marmara, Hilton, Maçka,
Tarabya, Carlton, Çınar Otellerinde
devrimci iúçi hareketi örgütlemek için
gecesini gündüzüne kattı, bir iú yerin-
den ötekine koúturup durdu. Bu iú kol-
larındaki sendikalarda devrimci muha-
lefeti örgütlemeye çalıútı.
Haydar, 2 Eylül'ün Sol'da yarattı÷ı
yenilginin olumsuzluklarına, yılgınlı÷a,
korkaklı÷a, karamsarlı÷a karúı, dava-
yı inkar e÷ilimine karúı amansızca, ka-
rarlılıkla mücadele etti.
Mücadele korkularının, geçici yol ar-
kadaúlarının verebilece÷i zararlardan
devrimci safları korudu. Asla tereddüt
göstermedi. En zor koúullarda 2 Eylül'-
ün gazabının sol saflarda en úiddetli
hissedildi÷i dönemde o devrimci müca-
delenin içinde görevlerini yerine getir-
meye çalıútı. Tam bir siyasal dava ada-
mı, tam bir inançlı, kararlı militan gibi
hareket etti. Sınıf çatıúmasının sadece
iyi günlerinde de÷il, kötü günlerinde de
bir devrimciye yakıúır pratik tavır gös-
terdi.
Haydar, iyi bir örgütçüydü. Bu yete-
ne÷i üe ideolojik birikimini, pratik de-
neyimle gerçekleútirmesini bildi.
Haydar, 982'de iúkence tezgahların-
Ölüm orucu direniúinde 66. gün 7
Haziran 07.45'te topra÷ın düúen kırmızı
karanfillerin üçüncüsüydü. M.Fatih Ök-
tülmüú. Adı direniúlerle anılan bir dev-
rimciydi.
Nerede bir baú e÷mez direniú varsa,
orada Fatih'i bulmak mümkündü. Sınıf
mücadelesini her cephesinde baú e÷-
mez bir kararlılıkla hep en önde do÷uú-
tu. O, örnek bir devrimci yaúamı, örnek
bir direniúte noktalamıútı. O, kurucusu
oldu÷u TøKB'nin merkez komite üyesiy-
di, ondan devrimcilerin, ilericilerin,
yurtseverlerin, iúçi ve emekçi halkın di-
reniúlerde ö÷renebilece÷i çok úey var-
dı. O, devrimci yaúamıyla haksızlı÷a,
zulme, sömürüye direnerek insanlara
çok engin bir tecrübe mirası bırakmıú-
tır.
Fatih, 968'lerden beri sınıf mücade-
lesinin içindeydi. 2 Mart faúizmi onu
zindanlara atarak ödüllendirdi.
973 sonrası cezaevinden çıkar çık-
maz halkın yükselen mücadelesine te-
reddütsüz katıldı÷ı, inandı÷ı, sonuna
kadar ba÷landı÷ı görüúleri do÷rultusun-
da devam etti. Mücadeleyi daha da yük-
seltmek için bıkmadan, usanmadan, yo-
rulmadan ilden ile, ilçeden ilçeye sınıf
mücadelesinin her alanında mekik do-
da baú e÷medi, devrimci de÷erlerini ko-
rudu.
Mahkemeleri devrimci kürsü haline
getirenlerin önde gelenlerindendi. Yap-
tı÷ı siyasi savunmalar nedeniyle hak-
kında yeni davalar açıldı. Sıkıyönetim
mahkemelerinde siyasi içerikli sayısız
dilekçenin birço÷unun altında onun da
imzası vardır.
Cezaevi direniúlerinde de hep en ön-
deydi. Sınıf mücadelesinin hep en önün-
de olma iste÷i ve kararlılı÷ı, ölüm oru-
cu direniúinde de onu ölüme gönüllü
yaptı, Tereddüt göstermeden ve ihane-
te giden yolun ilk basama÷ı oldu÷unu
özdeneyimleri ona defalarca kanıtla-
mıútır. O, son sözlerinden birinde "te-
reddütle, ihanet arasındaki çizgi, sanıl-
dı÷ı kadar kalın de÷ildir" diyordu...
O ölüm orucuna gönüllü olarak her
zaman oldu÷u gibi en önde koútu. Böy-
le bir göreve, devrimci yaúamının en
onurlu görevi olarak dört elle sarıldı.
O, mutlu öldü. Onurlu öldü, inançları
için, halkı için öldü. Halkın davasına
son nefesine kadar ba÷lı kaldı.
O, halkın mücadelesinde hep yaúaya-
cak...
kudu. Özellikle Adana ve çevresinde iú-
çilerin ve gençli÷in mücadelesinin ör-
gütlenmesinde aktif ve önder bir rol oy-
nadı. Sümerbank'tan Bessa'ya, Paktaú'-
tan Güney Sanayi'ye, iúçilerin mücade-
lesinin içinde oldu. Ö÷rencilerin sorun-
larına sahip çıktı, onları anti-faúist mü-
cadele içinde örgütlemeye çalıútı.
O, mütevazili÷iyle, giriúkenli÷i, sami-
mi ve içtenli÷iyle, çevresinde çalıútı÷ı
alandaki emekçilere kendini kısa süre-
de sevdirdi. Kendisini onların yaúamıy-
la özdeúleútirdi. Onların mücadelesiy-
le bütünleúti.
O'nun için büyük iú, küçük iú ayrımı
yoktu. Sokakta gazete de sattı, duvar-
lara pul ya da afiú te yapıútırdı. Der-
nekler de seminer de verdi. Yasal ve ya-
sadıúı kitle gösterileri de örgütledi. Ha-
yatın her alanında devrimci mücadele-
nin dayattı÷ı görevleri büyük bir usta-
lıkla ve özveriyle yerine getirdi. Bu ça-
lıúmalarıyla onun Adana, Çukurova böl-
gesinde birçok iúçinin, emekçinin, ö÷-
rencinin, aydının devrimci düúüncele-
ri benimsemesinde ve devrimci müca-
deleye katılmasında büyük rolü vardır.
Sınıf mücadelesinin hemen her cep-
hesinde düúünceleri, inançları u÷runa
dövüúen Fatih'in, østanbul'dan Adana'-
3
ya, Ankara'dan iskenderun'a, Mer-
sin'e, Silifke'ye kadar hemen her yer-
de devrimci faaliyetlerinin izine rastla-
mak mümkündür.
Bir direniúçi ruhunu, coúkusunu, ka-
rarlılı÷ını, baúe÷mezli÷ini, ilkelerinden,
inançlarından ödün vermezli÷i, iúken-
ceodalarınadataúımıúür.Gözaltınaalın-
dı÷ı 98'de, önce Adana, sonra Anka-
ra ve istanbul úubelerinde Fatih adı di-
reniúle özdeúleúmiútir.
Aynı tavrına zindanlar da tanıktır.
2 Eylül'den sonra kaldı÷ı Metris, Sul-
tanahmet, Sa÷malcılar cezaevlerinde
Fatih, direniúlerin hep önünde olmuú-
tur.
0, 2 Eylül gündemindeki
sıkıyönetim mahkemelerinde de kelle
derdine düúüp yılgınlıklarını
mahkemelere yansıtanların karúısında,
devrimci tavrın örneklerinden biri
olarak sivrilmiútir.
øúte, ölüm orucu direniúi, onun dev-
rimci yaúamı boyunca bu baúe÷mez di-
reniúler dizisinin son dura÷ıydı. O, bu
direniú sınavını da baúarıyla geçti.
Ölünmesi gerekti÷i yerde devrimci gö-
revlerini yerine getirdi ve gülerek ölü-
me koútu.
TøKB/MK üyesi olan M.Fatih Öktül-
müú, sınıf mücadelesinin hemen her
alanında proleteryaya ve emekçi halkın
mücadelesine önderlik etmiú ve kendi-
sindeki tükenmez inanç, kararlılık ve di-
reniú ruhunu iúçi ve emekçi halka yay-
mıútır.
O, halkın mücadelesine yürekten
ba÷lı bir devrimci, M-L'lerin gerçek bir
siper yoldaúıydı.
Anısı daima yaúayacaktır.
HASAN TELCø "SENøN
PROLETER TAVRIN
ÖRNEK OLACAKTIR"
Devrimci kavganın örnek proleter bir
neferiydi.
"O, ne önde ne arkada sırada ara-
mızdaydı." O bir sıra neferiydi. Halkı-
na sonuna kadar ba÷lı, ba÷ımsızlık de-
mokrasi ateúiyle, yanıp tutuúan, özgür
ve sömürüúüz bir dünyanın özleminin
düúüyle yaúayan bir sıra neferiydi. Ba÷-
landı÷ı de÷erler u÷runa, inandı÷ı kav-
ga için sıradaydı, sınıfının úafuldaydı o.
Evet... Ba÷landı÷ı de÷erler, inançları
u÷runa ölme sırası ona geldi. Tered-
düt göstermedi, sırasını savdı, atıldı
öne, gö÷sünü siper etti ölüme. Zindan-
larda siyasi kimlik, devrimci onur in-
4
sanca bir yaúam için, insan hak ve öz-
gürlüklerini, insani tüm de÷erlerini kanlı
postlarıyla ezen 2 Eylül yönetimini ve
devamını protesto etmek için her koúul
altında zalimlere direnebilece÷ini
göstermek için mutlu bir gelecek için
ölüm orucunun 73. gününde milyonlar-
ca direniú tohumu saçarak topra÷a düú-
tü. Halkımızın kalbine, bilincine gömül-
dü. Hasan Telci, Mudanyalı bir sırt ha-
malıydı. Nasırlı elleriyle bir emekçiydi.
Mütevazili÷iyle, çalıúkanlı÷ıyla, sabrıy-
la. Özverili yaúamıyla, direngenli÷iyle
iúçi sınıfının bütün iyi özelliklerini ta-
úıyordu. Dünyayı tanımaya, çevresinde
olup biteni anlamaya,baúlar baúlamaz
kendisini emekçilerin içinde, kendisine
karúı olan sömürü dünyasını de÷iútir-
me, dönüútürme kavgası içinde buluver-
di. Sınıfından gelme özelliklerini, gide-
rek artan devrimci bilinci ve inancıyla
yo÷urarak yaúadı÷ı tarihsel kesitte, sı-
nıf çatıúmasının öne çıkmıú görevleri
içine her úeyiyle, beyniyle, yüre÷iyle
korkusuzca atıldı. Kasabasında anti-
faúist mücadele içinde kısa sürede siv-
rildi. øskeledeki hamal arkadaúlarının
yaúam kavgasına sadece sırlıyla de÷il,
bilinciyle, inançlarıyla da omuz verdi.
Onlara sınıf bilinci taúıdı. Siemens kab-
lo iúçilerinin grevlerinde onlarla grev
çadırlarında birlikteydi. Sınıfının so-
runlarını kendilerinin yarattı÷ı de÷ere
el koyan sömürü düzeninin iúleyiúini, ,bu
düzenin kendi iktidarlarıyla kökten de-
÷iúmeden bu sefaletin, yoklu÷un, yok-
sullu÷un sürece÷ini onlarla tartıútı. Sö-
mürüúüz, sınıfsız bir dünyanın kurulma
kavgasını onlarla birlikte verdi.
Tekel iúçilerinin sorunlarına ortak ol-
du. Bu sorunları çözme mücadelesine
katıldı. Zeytin emekçileriyle zeytin top-
ladı. Küçük üretici köylülerin koopera-
tifleúmelerine yardımcı oldu. Liseli
gençli÷i örgütlemeye çalıútı. Mudanya
halkıyla çok geçmeden bütünleúti. Bu
haklı direniúleri, düúmanı olan ve bo÷-
maya çalıúan faúist çetelerle de çatıú-
mak zorunda kaldı. Bu çatıúmanın en
önünde korkusuzca yer alması, onu fa-
úistlerin boy hedefi haline getirdi. Faz-
la göze batınca ve çalıúma alanı kısıt-
lanınca, devrimci mücadelesini Bursa'-
da devam ettirdi. O, hiçbir zaman bü-
yük, küçük iú ayrımı yapmadı. Nerede
bulunması gerekiyorsa oraya koútu.
Onu devrimci kavgasından ne aile, ne
de düzen ba÷ı alıkoyamadı. O, yaúamı
boyunca sosyalizm kavgasının ö÷rencisi
oldu÷unu unutmadı. Mütevazili÷i, a÷ır-
baúlılı÷ı, günlük yaúamda da çevresine
esirgemedi÷i yardımlarıyla kendisini
çalıútı÷ı her alanda sevdirdi. En zor an-
larda bile umutsuzlu÷a kapılmadı, ka-
ramsarlı÷a düúmedi, neúesini kaybet-
medi. O, devrimin yılmaz bir emekçisiy-
di. Bursa'nın hemen tüm gecekondu böl-
gelerinde emekçi halkın faúizme karúı
örgütlenme çalıúmalarında yine en ön-
deydi. Bu bölgelerdeki emekçiler, ken-
dilerinden bir parçaymıúcasına onu ba-
÷ırlarına bastı.
Devrimci yaúamını askerli÷i kesinti-
ye u÷rattı. Ama o her yerde devrimciy-
di. ølkelerinden, inançlarından askerli÷i
süresince de taviz vermedi. Ülkede sı-
nıf çatıúması keskinleúirken, devrimci
mücadele hayatın her alanında yükse-
lirken askerlikte daha fazla kalamazdı.
Askerli÷ini bitirmeden, 4 ay önce ter-
ketti ve kendisini bekleyen daha zor gö-
revleri seve seve omuzladı.
980 yılı baúında tutuklandı. Bursa
iúkencehanelerinde de direniú onun
vazgeçilmez bir parçasıydı. øúkencele-
re boyun e÷medi. Can telaúıyla iúken-
cecilerle uzlaúmadı.
Zindanlarda da direniúini sürdürdü.
Baskıya, iúkenceye gö÷üs gerdi. Bursa
cezaevinde de süren direniúin önderle-
rinden biri olarak sık sık hücrelerin
"misafiri" oldu, sürüldü. Ama Edirne
cezaevlerinin hücrelerinde de diren-
mekten, onurunu devrimci kiúili÷ini ko-
rumaktan tek adım geri atmadı.
O, devrimci mücadeleyi, yeri ve za-
manı geldi mi Ölünmesi de gereken bir
mücadele olarak kavradı ve bunu, ya-
úamını vermekten çekinmeyerek göster-
di.
O, kavgada düúen halkın onurlu ev-
latlarından biriydi. O, mücadelenin
harcına kanını, canını katarak ölümsüz-
leúen proleter devrimcilerden biriydi.
AøLELER ANLATIYOR
Yıl 1984, aylardan Haziran... Türki-
ye devrimci hareketi 4 úehit daha veri-
yordu. Tarihe ilk olarak 15-16 Haziran
direniú eylemiyle geçen Haziran ayı,
aradan 14 yıl geçtikten sonra bu kez de
"yaúamsa onurlu yaúam..." diyenlerin
direniú türküsüyle, ölüm orucu direni-
úinin ardından úehit düúenlerin isimle-
riyle birlikte tarihi yeniden yazıyordu...
'84 Haziran'ında eúi görülmedik bir
direniú yaúanıyordu østanbul cezaevle-
rinde. Dünya titredi... Kamuoyunda tüm
kapıların, pencerelerin kapatıldı÷ı, ses
çıkaranın zorla susturuldu÷u bir dö-
nemde gerçekleútirilen onurlu direniú;
hücre hücre ölümler pahasına zafere
ulaúıyordu.
Halkımız direniúçileri ba÷rına bası-
yordu.
Aileleri, úehit düúen o÷ullarını, kar-
deúlerini canlarını úöyle anlatıyorlardı:
Abdullah Meral için;
Annesi: 2.5 yaúındaydı, oraya gitti-
÷imde O, kardeúiyle kalmıútı. Akúam
geldik ki yok. Aradık taradık yok.. Ka-
rakola haber verdik, bulamadık. Bir de
kızım vardı o zaman salıncakta, ona da
bakamadım. Bizde Çavuú köyüne gidip
fal açtırdık. Sa÷ mı, ölü mü diye. Bir
úapkacı÷mı bulsam da bari sa÷ mı, ölü
mü oldu÷unu bilsem diye arayıp dur-
dum. 24 saati geçmiúti. Me÷er tarlanın
sınırında bir çalıya takılmıú kalmıú. Bü-
tün köy, gece gündüz aradık. Ben artık
dirisinden vazgeçmiú, ölüsünü aradı÷ı-
mı söyledim falcıya. Falcı, sevineceksin
dedi. Biz çıktık, gelirken köylüler me÷er
bulmuúlar. Ba÷ırıp dururmuú "anne!
anne.." diye. Bir orakçı getirip bir tas
su içirmiú. Bir tas suyun hepsini bitir-
miú. Me÷er sıcaktan' bayılmıú. Adam
ba÷ırıyordu "çocu÷u diri buldum" di-
ye. Tüm köylü koútu gitti, alıp getirdi-
ler. Bana haber verdiler diri bulduk di-
ye. O gün müjdesini verdim (10 TL).
Köylü ziyarete geldi. Çay verdim hep-
sine. Hiç korkmamıútı. Gelir gelmez ta-
vukları kovalayıp durdu...
(Herkes ana kardeú olacakmıú... Bü-
tün memlekete duyuldu o÷lum... Ermiy-
din, pimiydin de bu kadar süre aç ka-
labildin. 63 gün nasıl oruç tuttun diyor-
dum. Hepsi birbirini örnek almıútı...)
Sonra okula verdik okudular. Onlar
4 arkadaú okudu okulda. Koyun güdü-
yordu Apo, tatilde, geceleri yaban ar-
mudu yiye yiye...
Sonra askere gitti.
2.5 yaúında 24 saat aç durdu karaçalı-
da, ölümü de yine aç kalarak oldu.
Ölüm orucundayken ziyaretine git-
miútik. Baúçavuú, "anası, babası var
mı? Yanına tıkaca÷ım" dedi. Büyük abi-
si "yok" dedi, "ben girece÷im. Anası
girmesin" dedi, "a÷layıp herkesi üzer"
dedi. Ben "Hayır! a÷lamayaca÷ım" de-
dim ve girdim.
Ölümünden sonra bir gün kızı gelmiú-
ti karısıyla, mezarı ziyaret ettik. Kızı,
"Babamı görece÷im" diye topra÷ı de-
úiyordu. Babası, Alemda÷'dayken ço-
cuk do÷muútu. ùimdi okula gidiyormuú.
Kızım büyüyünce cahillere "ben ki-
min evladıyım" diyecek, onurla baba-
sını anacak. Bir keresinde sordum,
"Sen kimin kızısın" dedim, "bilmiyor
musun?" dedi, "bilmiyorum" dedim,
"babam senin o÷lunmuú" dedi. Ne ka-
dar akıllı 'bir kızmıú, aynı babası gibi.
O÷lum çeke çeke, düúüne düúüne öldü.
Yavrum böyle biriydi.
Ölüm haberi geldi÷inde biz oraya git-
tik. Tüm aile oradaydık. Adli Tıp'a gitr
tik biz. Köyden 25 kiúi gittik. Biz Adli
Tıp'a indik ve kahveye gittik. Çay içti-
ler. Erkekler burada mı diye araútirdı-
lar. "Buradaymıú" dediler. Bize,"haydi
sizi götürelim" dediler. Gittik 8 kadın.
Çocu÷un ölüsünü görelim dedik. Duvar-
da üstüste ölüleri yı÷mıúlardı. Kimi yer-
de, kimi karyolada, kimi ranza üzerin-
deydi ölülerin.. "Dayanabilecek
misiniz" dedi doktor. "Dayanaca÷ız"
dedik biz. Onun herúeyini kabul ettik ar-
tık dedik. Girdik içeriye, çıkardılar o÷-
lumu, Hepimiz so÷uk yüzünü öptük gö-
be÷ine varana kadar. Önce hiç yarık fa-
lan yoktu vücutunda, sonradan her ta-
rafını yarmıúlardı, delik delik yapmıú-
lardı. Burada yıkarken gördük. Oradaki
görevli polisler, "çocukların cenazeyi
burada gömeceklermiú. altın kafese
koyacaklarmıú" dedi. Yok dedik, götü-
rece÷iz dedik. Onu kendi topra÷ımıza
götürece÷iz, her gün ziyaret edece÷im
dedim. "Sa÷ol nine" dediler. "Götürün"
dediler. Avukat geldi, baúsa÷lı÷ı diledi
bana.
Büyük ablasına, "ben ölürsem a÷la-
mayın bana" demiú, "ben bu yolda ya
ölürüm ya kalırım" demiú.
Son konuúmamızda Apo bana, "Ar-
kadaúlarımla birlikte gömülmek istiyo-
rum, ö÷rencilik yıllarımda aldı÷ım ar-
samı satıp arkadaúlara verin, e÷er on-
lar kullanamayacak olurlarsa kızıma
kalsın, bizim úahsi malımız olamaz" de-
di.
Orada bulunan kadınlar boynuma
sarılıp a÷ladılar. O÷lumu getirirken bu-
raya, önümüzde 2 taksi polis arkamız-
da iki taksi polis vardı, istanbul polisi
bizi øzmit polisine teslim ettiler, ordan
baúka polislere, sırayla teslim ettiler.
Teslim edile edile geldik. Cenaze 8 sa-
at evde durdu. 8 saat evi kolordu gibi
çevirdiler. A÷larken kötü bir úey söyle-
yecekler mi diye bekliyorlardı. Sonra
mezar yerine gittik polisler de geldi.
Telsizle bildirmiúler. "7'den 70'e her-
keste ses seda yok, sakin bir úekilde ko-
rulu÷a götürüyoruz" demiúler. Bir ta-
bur asker vardı. Sanki çıkarılıp baúka
yere götürülecekti. Dört asker bir ay
bekledi dolaútı durdu burada.
Dirisinden korktular, ölüsünden de
korktular o÷lumun.
Babası: Çocuklarım arasında en faz-
la bizi düúünen Abdullah'tı. Di÷er ço-
cuklarıma babamları ziyaret edin, on-
ları boú bırakmayın, onlar ihtiyar de-
miú.
Sa÷ olsaydı, onu bırakmayacaklardı.
Çünkü, kaç bin tane kayıp var. Ne ölü,
ne diri.
Abdullah herkesi severdi. Arkadaú-
larıyla gelirdi buraya. Ölmesi bizi çok
etkiledi.
Cenazeyi getirirken merasimle gel-
dik! Polis önde, jandarma gerideydi.
Abdullah, baúından geçeni anlatmıútı
bize: "Her gün iúkence var. Yeme÷i kö-
pe÷in önüne atıyormuú gibi atıyorlardı.
Bunun için gittik ölüm orucuna" dedi.
Onlar onu yaptıklarına göre do÷ruy-
du. Çünkü her gün iúkence yapıyorlar-
dı. Her gün iúkenceye dayanılır mı?
Mahkemeler hâlâ sürüyor. Bu kadar sü-
rer mi mahkeme?
Hastahanedeki astsubay elimi öptü.
"Baúı sa÷olsun" dedi. "Baúka bir úey
söylemeyece÷im" dedi ve baúladı a÷la-
maya.
Abisi Esat: Apo'ya ziyarete gitmiútik.
Babam, ben, kardeúim. Komaya girme-
den beú gün önceydi. øki askerin kolun-
da getirdiler. Sandalyeye oturttular.
"Köyden kimler geldi, kimler gitti" de-
di. Ben de, "Hasan abin. baban
üçümüz" dedim... 12 arkadaúıyla birlik-
te ölüm orucuna gittiklerini söyledi. "øs-
5
teklerimiz olmazsa bunun devamı gele-
cek. Biz ölürsek bizi sakın ayırmayın
(Ama bu maalesef olmadı). Bizi mahke-
meye çıkarırken çırılçıplak soyuyorlar,
'arama yapaca÷ız' diye. Manevi iúken-
ce yapıyorlar bize. Yemekler bozuldu.
Artık yemek de÷il, su veriyorlardı, ye-
me÷in varlı÷ı veya yoklu÷u belli de÷il
artık. Gazete, basını zaten kaldırdılar.
Bize yapılan iúkenceleri Amerika'nın
Sesi Radyosu dahi verdi. Biz bu istek-
lerimizin hepsi de÷il, bir kısmı da kabul
edilse ölüm orucundan vazgeçmeye-
ce÷iz. Ama bunlar kabul edilmezse de-
vam edece÷iz, biz yaúamak için varız,
ölmek için de÷il. Bu böyle sürdü÷ü sü-
rece yaúamanın anlamı kalmadı. Ve
bunlar kabul edilmedikçe biz ölsek bi-
le, arkadan bu devam edecek" dedi. Ay-
rılıyorduk, "belki biz ölebiliriz, köylü-
lere selam söyleyin" dedi. Biz, "hayır
sen ölmezsin" dedik! Ve ayrıldık, benim
son görüúüm oldu bu.
Bunlara yapılan iúkencelerin hesabı
er geç sorulacaktır. Bütün dünyaya,
halklara zulüm eden iúkencecilerden
geç de olsa hesabı sorulmuútur. Türki-
ye'de de bu iúkencecilere muhakkak he-
sap sorulacaktır. Bu, yanlarına kalma-
yacaktır. Bu çocuklar ölmediler aslın-
da. Dünya devrimci hareketi ye devrim-
ci harekete yol gösterdiler. ønançlı ve
kararlı bir devrimcinin, içerde de olsa
teslim- olmayaca÷ını, dünya devrimci
hareketine göstermiú oldular.
Haydar Baúba÷ için;
Kızkardeúi: Haydar. 982 Mayıs ayın
da yakalandı. Gezmeye gidiyorduk.
Komúumuz yolda gördü, söyledi. "Beli
ye kotu kırık" dedi. ùuurumu kaybettim.
ønanamadık. MøT'in oyunu diye düúün
dük. Sahip çıkar, arar bulursak Hay-
dar'ı yakalarlar diye. Yakalanmadan
bir süre önce Haydar'ın öldü÷ü haberi
geldi. Amcamlar Tunceli'ye gittiler.
Ölüyü gördüler, o olmadı÷ını anladılar.
Ö.O.'ndan öncemektuplar düzenli gidip
geliyordu. Açlık Grevi [A G.)'nden son
ra hiç mektubunu almıyordum. A.G'ye
girdiklerini biliyordum. Ölmeden 5 gün
önre kaynım "Haydar a÷bi AG'deymiú.
Durumu çok kötü, hastanedeymiú" de
di. Gerçe÷i ö÷renmek istiyordum. Ben
den saklıyorlardı. Benim de haberimin
olması iyi olurdu. En azından gidip gö
rürdüm. Maddi durumum hiç iyi de÷il
di. Hamileydim. Ama görmek istiyor
dum. Halktan yardım toplar yi
ne gidip görebilirdim. Hastanede do
÷um yaptım. Eve geldim, Selim'e yemek
yediriyordum. ninem bizdeydi. Ninemi
ça÷ırdılar. Ninem gitti. Ben kuúkuya
düútüm. Haydar'a bir úey oldu÷unu se-
16
ziyordum. Sabaha kadar a÷ladım. Am-
cam østanbul'a gitmiúti. Beni oyalıyor-
lardı. Söylememeleri çok kötü olmuútu.
ùuurumu kaybedecektim. 0 gün geçti.
Ninemlere telefon ettim. Gelmem müm-
kün de÷ildi. Yeni do÷um yapmıútım.
Amcam "Bir arabaya atla gel" dedi.
Do÷u'da tek kadın arabaya atlayıp gel-
mesi olmazdı. Görümcemi ça÷ırdım. Gö-
rümcem, "ùimdiye kadar Haydar için
a÷lıyordun, úimdiden sonra daha da a÷-
layacaksın" dedi. Ben yine de idrak
edemiyordum. Sormak aklıma gelmiyor-
du. Kapıyı açtı÷ımda Ahmet amcamı
kara giysilerle gördüm. "Ne oldu?" di-
ye sordum. "Kızım Haydar gitti" dödi.
O an ile ilgili hiçbir úey hatırlamıyorum.
Ölüm kolay bir úey de÷il. Hiç kimse do÷-
ru olmayan bir úey için ölüme gitmez.
ùunu biliyorduk ki; a÷abeyim hiçbir za-
man ihanet etmedi. Do÷ru olanı yaptı.
Bilinçli bir insandı. Kim ne derse desin
onun do÷ru yaptı÷ına ulanıyordum.
ÖO.'dan sonra arkadaúlardan gelen
mektuplar, gelip sormaları bana moral
verdi.Beni yalnız bırakmadılar. Onlar
gelip gittikçe Haydar'ın ölümsüz oldu-
÷una inandım. Çocuklarımın da, dayısı
gibi kararlı bilinçli olmasını isterim.
Ben aile baskısından, çocuklarımın kü-
çük olmasından ve yeterince bilinçli ol-
mayıúımdan katkıda bulunamadım.
Ama úimdiden sonra üzerime düúeni
yapaca÷ım ve çocuklarımı geliútirmeye
çalıúaca÷ım. Ben de kendimi aúmak is-
tiyorum. Eúim baskı yapmıyor. Ama
çevremiz bilinçsiz oldu÷u için sürekli
baskı altında tutuluyorum. Ama aúaca-
÷ım, gocukları için mücadele eden an-
neler gibi ben de çalıúaca÷ım. Bu bas-
kıyı boúa çıkarmaya çalıúaca÷ım. Hay-
dar ortaokula gidince mücadeleye atıl-
dı. Amcam, babam çok baskı yaptı, döv-
düler. "Okumanın dıúında hiçbir úeye
karıúmayacaksın" dediler. Haydar din-
lemedi.
Haydar hep okurdu. Biz birbirimizi
çok severdik. Beni de suçluyorlardı.
"Sen de ona engel ol, kız" diyorlardı.
Fakat az da olsa onun do÷ru yaptı÷ına
inanıyordum. A÷abeyim bazen yalan
söylüyordu. "Vazgeçtim" diyordu. Ama
yine devam ediyordu. Kitap getiriyor-
du. 975 sıralarında yakalandı. 9 ay
içeride yattı. Beni suçluyorlardı. A÷a-
beyimi gidip görüyordum. Do÷ru olanı
yaptı÷ını söylüyordu. A÷abeyim çıktık-
tan sonra, babam "Seri bu iúten vazgeç,
sana araba, ev, istedi÷in kızı alırım" de-
di. A÷abeyim, "Baba, úimdiye kadar
sizlere açık konuúmadım. Beni her an
ölü olarak da bulabilirsiniz. østerseniz
görüúmeyebiliriz de." Babam a÷laya-
rak, "istedi÷in insanı söyle ben vura-
yım, senin için ileride yatmaya razı-
yım." A÷abeyim de "Olmaz öyle úey.
Bir insan bir iúi hatır için de÷il, bilinç-
li olarak yapmalı. Böyle bir úey sizden
isteyemem" dedi.
Çıktıktan bir ay sonra eve seyrek gi-
dip gelmeye baúladı. Çok üzülüyordum.
Midesinden rahatsızdı. Gelmedi÷i za-
manlar merak ediyordum. 2 yıl bu úe-
kilde geçti. Ben evlendim. 5 gün sonra
babam trafik kazası geçirdi. Gelin
olunca köye gittim. Trafik kazasından
sonra Elazı÷'a döndüm. A÷abeyim ge-
lip beni gördü. Teselli etti. "Zaman bu-
lursam gelip seni görece÷im" dedi. Te-
selli etti. Ben burada bir hafta kaldım,
köye gittim. A÷abeyim ayda iki, ayda
bir gelip gidiyordu. Gelmedi÷i zaman-
lar "Merak etme, iúimiz çok oluyor" di-
yordu. Böylece bir yıl geçti. Elazı÷'a
yerleútim. Elazı÷'a geldi÷im sürede iki
kez geldi. Ayrılmak zorunda oldu÷unu
söyledi. Nereye gidece÷ini söylemedi,
hiçbir yerden de ö÷renemedim. 2 yıl
sonra yakalandı÷ını duydum. Ben kaça-
rak evlendim. Herkes Haydar'ın beni
dövece÷ini, öldürece÷ini söylüyordu.
Ama a÷abeyim benimle her zaman il-
gilendi, uygun oldu÷u sürece beni ziya-
ret ediyordu. Çevrenin baskısına ra÷-
men bundan etkilenmedi.
Haydar Baúba÷'ın eúi Güneú Baúba÷
ile yaptı÷ımız röportaj:
— Bize Haydar'ın yaúam öyküsünü
anlatır mısınız?..
—956 yılında Elazı÷'da do÷muú.
Küçük yaúta annesini, gençlik yılların-
da da babasını yitirmiú. Kendisini ve kız
kardeúini çok sevdi÷i, her sohbette sö-
zünü etti÷i ninesi büyütmüú. Babasının,
geliri iyi oldu÷u için çocuklu÷unun pek
yoksulluk içinde geçti÷i söylenemez.
Hatta, gençlik ça÷ına eriúip, artık dev-
rimci mücadelenin kopmaz bir parçası
oldu÷unda ailesi, özellikle de babası,
yurt dıúına çıkmak da dahil olmak üze-
re önüne pek çok olanak sermiú. Yeter
ki Haydar devrimcilikten vazgeçsin...
Ancak, Haydar için dünyanın, düzenin
nimetleri bir yana, devrimci mücadele
hareketi ve yoldaúları bir yana idi.
ølk gençlik yılları Elazı÷'da, anti-
faúist mücadelenin yükseltilmesi çabası
içinde geçmiú. Bu arada Elazı÷'da bir
sa÷cının yaralanması olayına karıútı÷ı
iddiası ile tutuklanmıú. Elazı÷ ve Sinop
cezaevlerinde bir yıla yakın bir süre ile
kalmıú. Çok genç yaúta olmasına karúın
bu tutukluluk-hükümlülük yaúamı O'nu
hiçbir úekilde yıldırmamıú, karamsar-
laútırmamıú. Olsa olsa, canlı, kabına
sı÷mayan Haydar'ı dıúarıdaki mücade-
leden uzaklaútırdı÷ı için, yoldaúlarını,
dernekleri, anti-faúist mücadelenin ala-
bildi÷ine yükseldi÷i Elazı÷'ı özletmiútir.
Anılarında Elazı÷ı, Sinop tutukevleri-
nin, orada tanıdı÷ı kiúilerin özel bir yeri
vardır. Tutukluluk yaúamı biter bitmez,
özlemle kucaklaútı÷ı ilk kiúiler yoldaú-
ları, Hareketi olmuú. Kendisini çok se-
ven, peúini bırakmayan ninesi, cezae-
vinden döndü÷ünü duyunca, derne÷e
koúmuú ve tabi. Haydar'ı dernekle bul-
muú.
Tutukluluk yaúamından kısa bir sü-
re sonra da, aranma durumu oldu÷u
için østanbul'a gelmiú. Haydar için, dün-
yanın en güzel yeri, mücadeleyi sürdür-
dü÷ü, yoldaúlarının bulundu÷u yerdi.
Ama, yine de O'nun için Elazı÷'ın, Ela-
zı÷'lıların yeri bir baúka idi. Kendisinin
Elazı÷'h oldu÷unu bilmedi÷im günlerde
bile, sohbetlerimizde Kürt oldu÷unu, bo-
÷ulu oldu÷unu rahatça anlayabiliyor-
dum. Bu durum, tipinden ya da úivesin-
den aynaklanmıyordu. Elazı÷ ile, Malat-
ya ile, Tunceli ile ilgili küçük bir soh-
bet, küçük bir gazete haberi, radyoda,
TV'de yöresel bir program, hemen ilgi-
sini çeker, gözlerinin parlamasına ye-
terdi. O göz parıltılarında, kopup gel-
di÷i da÷ların, kırların özlemini, oralar-
da yaptı÷ı küçük bir gezintiyi, tatlı bir
anısını paylaúmak pek güç de÷ildi. Kı-
saca, topra÷ına, ulusuna, ulusunun so-
rununa sımsıkı ba÷lı bir enternasyona-
listti.
østanbul'a geliúinden kısa bir süre
sonra 2 Eylül döneminin güç koúulla-
rı baúladı. Bu dönemde Haydar, müca-
delenin yükseltilmesi, darbelerin gö÷üs-
lenmesi, alınan yaraların sarılması için
çabalamaktan baúka bir úey düúünme-
di. O'nu en çok üzen úey, üzerine aldı-
÷ı görevi eksiksiz tamamlayamamak
olurdu. Harekete, mücadeleye verebi-
leceklerinin gerisinde kalmaktan kor-
kardı. Güçlüklerin, acıların bizleri bir-
birimize daha bir sıkı ba÷ladı÷ı gerçe-
÷ini sürekli vurgulardı.
'80 sonrasının hareketli, yorucu ama
Haydar ve yoldaúları için her anı zevk-
li olan günleri iki yıl kadar yaúadıktan
sonra, 982 Haziran'ında birlikte øst. .
ùube'ye alındık. Canlılı÷ı, dinamizmi,
moralinin yüksekli÷i . ùube'de de bir
an olsun azalmadı. Eve polis geldi÷in-
de, pencereden atladı÷ı için kolu kırıl-
mıútı. Bu nedenle ùubede sa÷lı÷ı pek iyi
olmamasına karúın, sürekli çevresine
moral vermeye çalıúıyor, neúesi, hazır-
cevaplı÷ı ile polisin moralini ters yüz
ediyordu. Bir ara polislerin, kendisinin
gözleri önünde bana ve di÷er kız arka-
daúların ırzına geçeceklerini söyleme-
lerini üzerine, "Bunu ilk kez yapmıyor-
sunuz, úimdi de yaparsınız" dedi. Bu-
nun üzerine, "Sen ahlaksız mısın?. Göz-
ünün önünde karının ırzına geçiyoruz,
tepki göstermiyorsun" diyen polislere
Haydar'ın yanıtı, "Ben niye ahlaksız
olayım, bin sizin karınızın ırzına geçmi-
yorum ki. Baúka kadınların, zorla, iú-
kence olsun diye, ırzına geçen sizsiniz"
olmuútu.
45 gün øst. . ùube'de, 5 gün kadar
da Selimiye'de gözaltında kaldıktan
sonra, hepimizin bildi÷i, binlerce kiúi-
nin yaúadı÷ı tutukluluk koúullarını Da-
vutpaúa, Alemda÷, Sultanahmet, Sa÷-
malcılar tutukevlerinde arkadaúlarıyla
paylaútı. Bu arada, Alemda÷'da bulun-
du÷u sırada, Elazı÷ polisince de, sorgu-
ya alındı ve 45 gün kadar da orada sor-
guya çekildi. Elazı÷'da, gördü÷ü yo÷un
iúkence sırasında da, polislerin karúı-
sında moral üstünlü÷ünü korumuú ve
bu kez de özledi÷i, cezaevinde birlikte
kaldı÷ı yoldaúları olmuútu. Onurlu ya-
úamını 7 Haziran '84'de büyük coúku
ve kararlılıkla baúladı÷ı ve aynı coúku
ile sürdürdü÷ü Ö.O. eyleminde nokta-
ladı.
— Yaúamının aktarımı, kiúisel özel
likleri ile Haydar'ı tanımamızı sa÷lıyor.
Ama biz kiúisel özelliklerinden de söz
etmesini istiyoruz.
— Haydar'dan söz edilince, yakın
çevresindeki kiúilerin ilk aklına gelen
özellikleri, mücadeleye, yoldaúlarına
ba÷lılı÷ı yanında esprilili÷i, hazır ce-
vaplı÷ı, pratik zekâsı, yaratıcılı÷ıdır.
Yalın, her tür duygusunu çevresiyle
paylaúan, kızdı÷ı zaman kükreyen, se
vincini coúkuyla yansıtan bir kiúili÷e sa-
hipti. En moral bozucu anlarda bile, ne
úesini yitirmemesi, yüksek morali ve ne
úesiyle çevresini etkilemesi ile tanınır
dı. Bu durumunu "yarın ölecekmiú gibi
bulundu÷u anı de÷erlendiren, aceleci,
hiç ölmeyecekmiú gibi de dertsiz, neúe
li olacaksın" úeklinde açıklardı.
Birlikte gözaltına alındı÷ımız arka-
daúlarla birlikte l.ùube'den Savcılı÷a
sevk edildi÷imizde bir gün boyunca Se-
limiye Adli Müúavirlikte hep bir arada
kaldık. Bu arada yaptı÷ımız sohbetten
ve bizi Savcılı÷a getiren polisin sohbe-
timizi keserek Haydar ile yaptı÷ı tartıú-
madan bir parça aktarırsam, O'nun her
prtamda neúeli, esprili, hazır cevap ya-
nına küçük bir örnek aktarmıú olurum
sanıyorum.
Bizi Selimiye'ye götüren polisi, neúeli
halimiz rahatsız etmiú olacak ki, "Hay-
dar, kurtulaca÷ını sanma, senin sonun
'ip' olacak" dedi÷inde, Haydar, "øp'ten
korkan, suratına tükürdü÷ümüz ihanet-
çiler sizin yanınıza geliyor. Sen hiç 'ip'-
ten korkan devrimci gördün mü? Onurt
için beni de ölüme giden bir adama ben-
zetemiyorsun de÷il mi? Bizler, her bi-
rimiz, sonumuzun dara÷açlarında, ce-
zaevi, polis iúkencelerinde, sokak orta-
larında ölüm olabilece÷ini biliyoruz. Bu
yaúamımızla gurur duyuyoruz. Ama siz-
lerin her gün ölüm korkusunu yaúadı-
÷ınız, hem halkın hıúmından, hem de
birbirinizden korktu÷unuzu 45 gün bo-
yunca her gün gördüm" yanıtını verdi.
Aynı sohbetle, sözkonusu polis bir
ara sözü devrimcilere, özellikle de bel
li arkadaúlarımıza yönelik karalama,
çamur atma kampanyasına getirerek,
" .... Yani sen úimdi pavyon, genelev iú
letti÷inizi, esrar ticareti yaptı÷ınızı in
kâr mı ediyorsun?" dedi÷inde, Haydar
gülerek, "Aslına bakarsan sözünü etti
÷in iúlere karıúmamakla hata ediyoruz.
Çünkü, sizlerin izinizi bulmanın en ko
layı bu tür yerler iúletmek. Sizleri baú
ka yerde aramaya hiç gerek yok. 45 gün
boyunca, hepinizi de telefonda arayan
ne karınız, ne de çocuklarınızdı. Yalnız
ca pavyonlardan aranıyordunuz. Bir
pavyon açsak, aptal kargalar gibi he
piniz oraya düúersiniz" yanıtını verdi.
Tabii, polisin söyleyebilece÷i bir úey
kalmamıútı.
Bizim neúemiz, Adli müúavirlikte çay
servisi yapan erin de dikkatini çekiú-
miúti ve Haydar'a, "Has adamsın, dün-
ya yansa dert etmezsin" dedi÷inde,
Haydar'ın yanıtı, "Dünyanın yakılma-
sını en çok biz dert ediyoruz ama, ar-
kamızda bu yangını insanlık yararına
çevirecek ve söndürecek nesillere olan
sonsuz güvenimiz, bizleri rahatlatıyor"
oldu.
Böylesine neúeli, canlı Haydar'ın,
çevresini úaúırtacak ölçüde sinirli, sal
dırgan oldu÷u anlar ise, Harekete, mü
cadeleye, yoldaúlarına yönelen -
nereden olursa olsun- saldırıları yaúa
dı÷ı anlardı. Bu tür zamanlarda hidde
tinden kabına Sı÷maz, a÷ız dolusu küf-
rederdi. Geçmiúte sevdi÷i, saydı÷ı, gü
vendi÷i, herúeyini paylaútı÷ı ama, zor
günlerde yoldaúlarını yan yolda bıra
kan geçici yol arkadaúları, Haydar'ın
can düúmanlarıydı.
— Cezaevi yaúamına ve ölüme yakın
oldu÷u eylem günlerine iliúkin aktara
bilece÷imiz yanlar var mı?
— Tutsaklı÷ımız süresince bildi÷imiz
cezaevi koúulları nedeniyle pek fazla
yazıúamadık. Mektupların düzenli
gelip-gitti÷i dönemler yok denecek ka
dar azdı. Denetimi aúıp, elimize geçen
mektuplar ise, meúhur cezaevi taban
larında alınıp yok ediliyordu. Bana ula
úabilen mektupları ise her zamanki yük
sek moralini, canlılı÷ını, neúesini, düú
mana kinini yansıtıyordu. Anımsayabil
di÷im en kinli, acılı, etkili mektubu, çok
7
 sevdi÷i bir arkadaúının, Mazlum Gü-
der'in Elazı÷ cezaevinde iúkencede kat-
ledildi÷ini ö÷rendi÷i zamanki mektubuy-
du.
Son mektuplarında belirtti÷i "zafer
gününde birlikte olaca÷ız" inancını tüm
yoldaúlarıyla aynı coúku ve duygular-
la paylaúıyorum.
M.Fatih Öktülmüú için; Annesi:
Fatih arkadaúları için canını verdi.
Küçüklü÷ünden itibaren merha-
metliydi. Bir gün Ünye'de kendi elbise-
lerini üúüyor diye sokaktan buldu÷u bir
çocu÷a vermiú. Yine çocukken yaúlı bir
kadının torbalarını alıp taúımıú, kadın
para vermek isteyince de çok kızmıú,
"ben bunu para için yapmadım, sen
yaúlısın diye yardım ettim" demiú. Be-
nim çocu÷um úahsi bir çocuk de÷ildi.
Biz Fatih'e daima dürüstlü÷ü aúıladık,
fakire fukaraya yardım edeceksin de-
dik, böyle insanları bu düzende iste-
miyorlarmıú bilemedik. Her dedi÷i ya-
pılan bir çocuktu, bu yola girmesi için
çok haklı sebepleri olmalı, yoksa kim ra-
hatını bozar, ölür.
Bir aralar bazı komúular Fatih için
laf söylemeye baúlamıúlardı. Fatih'i ça-
÷ırdım, "O÷lum, ben sa÷ sol bilmiyo-
rum, maksadınız nedir?" dedim. "Biz
vatanımızı baúkasına mı sataca÷ız zan-
nediyorsunuz. Sen bu kaloriferli evde
oturuyorsun, dıúarda karda çalıúan iú-
çinin ne durumda oldu÷unu biliyor mu-
sun? Ben doktorla iúçi bir olsun demi-
yorum. Senin evini de÷il, çalıp çırpıp
süt banyosu yapanın malını alıp fakir
fukaraya verece÷iz tabiî ki" dedi.
Fatih ODTÜ'de okuyordu, çok kültür-
lüydü, çok akıllıydı, hocaları çok çalıú-
tı÷ını, çok terbiyeli oldu÷unu söylüyor-
du, ama hapisanedekiler bize "Bu ço-
cu÷u terbiye edememiúsiniz" dedi. Bu-
nu diyenler bize sürekli küfür ediyor-
lardı.
Fatih Adana'da yakalanmıútı. øfadesi
alınırken kanlar içinde imiú, bize "çok
dirençli çocuk" dediler, hiçbir ipucu
vermemiú, hiçbir suç kabul etmemiú.
Bir gün görüúte iken Yüzbaúı Fatih'i
tartakladı ben de müdahale ettim, so-
nunda bayılmıúım, uyandı÷ımda gardi-
yan kadın beni tekmeliyordu. Ba÷ırma-
ya baúladım, o zaman Yüzbaúı "Bu ka-
dın bana hakaret etti"-diye bizi müdü-
rün odasına götürdü.
Ölüm orucuna girdi÷ini avukatından
ö÷rendik. Bize telefon etti, hemen git-
tik. Albaya gittim, izahat istedim, bizi
kapılardan kovdular. Fatih'i görmeye
hastaneye gittik, sonunda görüútürdü-
ler. Fatih kupkuru. Sandalyede oturu-
yoruz, ben ba÷ırmaya baúlayınca "Fa-
tih'lerin annesi a÷lamaz" dedi ve aya-
8
÷a kalkmaya çalıútı, "bak dimdik duru-
yorum" dedi. Ben a÷layınca "Sırf sen
de÷ilsin anne, arkadaúlarımıza neler
yaptılar sen biliyor musun?" dedi. ikin-
ci gidiúimizde "Anne ne olur a÷lama"
dedi. "Ne olur orucu boz" dedim, bizi
avuttu, ama iú iúten geçmiú me÷er. Ha-
kime gittim, "Hiç mi doktor yok?" de-
dim. "Bir úey yapılamaz mı?" dedim.
"Elini aya÷ını ba÷layıp neden serum
vermiyorsunuz?" dedim. Hiç seslerini
çıkarmadılar.
Çocuklarımızı bile bile öldürdüler,
zaten cezaevlerinde çocuklarımızı çü-
rütüyorlar. Çocu÷um bana izah ediyor-
du, "Anne insanlık hakkımız yok, kitap
istiyoruz kitap yok, sıcak yemek istiyo-
ruz yemek yok, biz ilaç kapaklarını bir-
birine ekleyip altına mum yakıp yumur-
ta piúirdik" derdi. Her haklarını almıú-
lar ellerinden, ama onlar direndi. Be-
nim çocu÷um insanlık hakkını kullan-
mak istedi÷i için öldü. O÷lum úehit ol-
du, ondan hiçbir zaman piúmanlık duy-
madım.
Ölüp ölmedi÷ini ö÷renmek için sıkı-
yönetime gittim. "østedi÷im, çocu÷um
ölü mü, sa÷ mı ö÷renmek" dedim. Albay
"Bunları yapmaktaki zorları ne" dedi.
Fatih'in öldü÷ünü söylemedi. Eve gel-
dik, ertesi gün babalar günü, belki gös-
terirler diye gittim. "Evladım a÷ır ne
olur söyleyin, ölü mü sa÷ mı" dedim,
"biz ana babayız" dedim, bizi kovala-
dılar. O sırada bir kız "Fatih öldü" de-
di. Ev ana baba günü oldu. Ölüsüne tek-
me vurmuúlar. Beni oraya götürmedi-
ler. Ölüsünü polisler bekliyormuú. Gece
kaçırırlar diye korkmuúlar. Ölüsünden
bile korkuyorlar. Sonunda "Eúyalarını
alın" diye haber geldi, gidip de
yüzlerini görmek istemedim. En sonun-
da eve bir torba getirdiler, içinde pa-
ramparça eúofman; hepsini yırtmıúlar,
aldım, kokladım, Fatih kokuyor. Elbise-
lerini yırtıp almıúlar, bunu da bize nis-
pet olsun diye getirdiler. Ölüden öç alı-
nır mı?
Gömüldükten iki gün sonra polis gel-
di, ihbar yaptı. Öldü÷ünü bildirdiler. Bi-
zi karakola götürüp orada söylediler.
"Ben ölürsem beni arkadaúlarımdan
ayırmayın" demiúti. Hasan Telci için;
Annesi: Mudanya'yı ça÷ırsanız size Ha-
san'ı anlatır. Cömerttir, terbiyelidir. 6
yaúında østanbul'a gitti.
Cazcılarda otururken
Türkeúçiler garajda ateú
ediyorlar Hasan'a Hasan'ın dizine mer-
mi giriyor ve Hasan dizinde kalan bu
mermiyle öldü.
Hasan'ın ölüm haberi geldi÷inde, po-
lislerin parmaklarım yoldum. "Sizsiniz
benim o÷lumun katili" dedim. Kadınları
toplayıp o÷ullarımı sordular. "Siz sebep
oldunuz o÷lumun ölümüne" dedim.
ùubeye gitti÷imde gözlerinde band
vardı. Ben o÷lumu bu durumda gördüm.
-Tek tip elbise giymedi÷inden ölüm
orucuna gitti. Sa÷malcılar'da "Biz kal-
leú de÷iliz, tek tip elbise giymiyoruz,
giymeyece÷iz" dedi.
Baúka o÷ullarım da var ama, Hasan
beni hiç incitmedi. Onun yeri ayrıydı.
Mektubunda, "Ben kalleú de÷ilim ar-
kadaúlarımın yanında ölürüm"diyordu.
øúkence, zulüm vardı, kapı denklerinden
ekmek atıyorlarmıú, bıyıklarını tek tek
cımbızla sökmüúler, elektrik vermiúler.
Cezaevine girerken bile dövmüúler o÷-
lumu.
Bursa'da 26 gün sorguda tuttular.
Bursa gardiyanları emekleyerek ceza-
evine girdi÷ini söylediler. Daha sonra
Edirne'ye götürmüúlerdi. Edirne'de sa÷-
cıları lüks bir yerde, solcuları ise da-
ha önce yanmıú ve üstten úakır úakır su-
lar akan bir yere koymuúlar.
Bursa'da Hasan'ı hep öldürmek isti-
yorlardı. Burada Türkeúçi biri vardı.
ùimdi gümrük memuru oldu. Solculara
burada aman vermiyorlardı.
Nereye gidersem Hasan aklıma geli-
yor.
Ölmeden önceki mektuplarında "bi-
ze köpek muamelesi yapıyorlar. Madem
úerefli insanlar neden bunları yapıyor-
lar" diyordu.
En son Sultanahmet'te gördüm, bir
daha görmedim.
Bir gün yemek yerken saatine baktı
ve hemen kalktı, "izin almadan geldim"
dedi ve gitti. Arkadaúlarına ba÷lıydı.
Sultanahmet'te bir arkadaúını dövü-
yorlarmıú, bakmıú ki arkadaúı ölecek
üzerine yatıp dipçikleri Hasan yemiú.
Gitti÷imde eli úiúmiúti. Dipçikle vur-
muúlar. Hortumla su sıkıyorlarmıú.
Hasan, fakiri kayırıyordu. Fakire
dosttu. Fakirler için öldü. Yarım dilim
ekme÷i varsa burada arkadaúlarıyla
paylaúırdı. Mücadelesine saygı duyu-
yordum.
Hasan Telci'nin kardeúine yazdı÷ı
son mektuptan: "...ben, Türkiye halk-
ları ve Dev-Sol adına 2 yoldaúımla
ölüm orucu içerisinde onurumla yer al-
dım ve bu u÷urda ölümü coúkuyla ku-
caklıyorum. Bizler bu kavgada ne ilk, ne
de son olaca÷ız, sana bu sözlerim ger-
çekte ne olmamız gerekti÷ini, gerçek ye-
rimizde her zaman kendimizi bulmamız
ve kendimizi halklar için feda etmesini
bilmeliyiz. Ve úu sözlerimi sana birúey-
leri her zaman anımsatması, abinden
gurur duyman için yazıyorum."
 ONURLARI
ONURUMUZDUR
Cezaevlerinde günümüze de÷in yaúa-
nan koúullar, ba÷rında yeni tavırları da
yaratmıútır .Baskıya, iúkencelere, keyfi
uygulamalara, yaptırımlara, yasaklara
karúı hak alma tavrının açlık grevlerin-
de noktalandı÷ını biliyoruz. Kısa süreli
açlık grevlerini belirtmezsek.
Metris'te.
23 Nisan-2 Mayıs '8
9 günlük Açlık grevi
22 Eylül-8 Ekim '8
7 günlük Açlık grevi
8 Mayıs-4 Haziran'82
28 günlük Açlık grevi
8 Temmuz-3 A÷ustos '83
27 günlük Açlık grevi
 Nisan-27 Haziran '84
75 günlük Açlık grevi
açlık grevleri olmuútur.  Nisan'da
Metris'te, 3 Nisan'da Sa÷malcılar'da
400'e yakın tutsa÷ın baúlattı÷ı açlık gre-
vi ölüm orucuna kırkbeúinci günde dö-
nüúmüútür.
Ölüm orucu tutsakların siyasi kimli-
÷ine yönelik direniútir. '84 Oca÷ında
Türkiye cezaevlerindeki saldırı boyut-
ludur. Diyarbakır'da yaúanan ölüm oru-
cunun yanında, Mamak'ta 42 günlük
açlık grevi bu boyutlulu÷un sergilendi-
÷i tavıra dönüúmüútür. Metris ve Sa÷-
malcılar'da ise ölüm orucu, iúkence ve
baskının kaldırılması, infaz yasasının
tutukluların lehine de÷iútirilmesi ve in-
sanca yaúama koúullarının gereklerinin
sa÷lanması, savunma hakkının verilme-
si Tek Tip Elbise (TTE)'nin kaldırılma-
sı sivil giysilerinin verilmesi, siyasi tu-
tukluluk hakkının ve temsilcili÷inin ve-
rilmesi gibi sorunları içermekle birlik-
te ana hedefi Türkiye ve dünya kamu-
oyuna Türkiye cezaevlerindeki gerçek-
leri teúhir eden politik bir tavır olmuú-
tur. Dostun da düúmanın da, içerdeki-
lerinde, dıúardakilerin de bilmesi gere-
kir ki, insan olanın, insan onurunu ko-
ruyanların yüreklerde, bilinçlerde he-
saplaúmasını yapmak -ölüm orucunu ir-
delemek herkesin görevidir. Bu görevin
sorumlulu÷unu hisseden, daima yaúa-
tacak olan bizler, o döneme özgü anı-
larımızla seslenmek isteriz.
Yıl 984 yeni yolda da TTE
uygulamasıyla birlikte özellikle biz
Devrimci Sol davasından
yargılananların yakınları olarak her
türlü haberleúmeden uzaktık. Mektup
avukat, aile ziyareti, kantin alıúveriúi
kısaca elbise giymedikleri için her úey
mubahtır gözüyle bakılıyordu. Bizler
Gene Ankara'ya çeúitli mercilerle
görüúmek üzere gitti÷imizde istanbul
cezaevlerinde bir kısım tutukluların
açlık grevine baúladıklarını ö÷-
rendik. O vakit bize úaúırtıcı gelmedi.
Çünkü bizler de yakınlarımızın bunca
baskı ve yıldırma politikasına karúı ta-
vırsız kalamayacaklarını hissediyor-
duk. Ve her gün yaygınlaúan, dozajını
artıran iúkencelere dur demek gereki-
yordu. Ertesi gün gazetelerde bizzat
Metris ve Sa÷malcılar askeri cezaevi
yetkililerinin basına açıklamalarıyla bir
kısım tutukluların açlık grevine gitti÷i-
ni ö÷renmiú oluyuruz. Bizler özellikle
kendi yakınlarımızın oldu÷undan emi-
niz. Açlık grevine katılmayan tutuklu ve
ailelerinde hissedilir bir çekilme görü-
yoruz. Bizlerse çocuklarımızın "her gün
ölmektense úerefimizle bir kez ölürüz"
haykırıúlarına katılıyorduk. Zira iúken-
ceye u÷ramıú çocuklarımızın seyircisi
olmak istemiyorduk. øúkencelere dur
demek, iúkencelerin úahsi, münferit
olaylar mı, yoksa bilinçli devlet politi-
kası mı oldu÷u gözler önüne serilmeliy-
di. Bu nedenle yakınlarımızın daima ya-
nında olmakta kararlıydık, öyle ki aç-
lık grevine tüm tutukluların katılmama-
sı bizi üzdüyse de mücadele dayanıúma
azmimizden bir úey yitirmedik. Metris'te
açlık grevine giden tutukluları bir-
araya koydularsa da Sa÷malcılar As-
keri Cezaevi'nde üç-beú tutuklunun kal-
dı÷ı hücrelerde bulunan yakınlarımızı
ayırmadılar. Ve her zaman kafamızda,
yüre÷imizde bilinçli olarak açlık grevi-
ne baúlamıú ve yanlarında yiyen yeme-
19
 yen de olsa eylemdeki kararlılıklarını ya duyurduktan sonra açlık grevi anlaú- bul'a döndük. Açlık grevi devam ediyor-
sürdürecek olan yakınlarımıza saygı masız bitince bizim østanbul'daki ceza- du ve bizim dava bilinçli tahliye vermi-
duysak da yemeklerin yanlarında ra- evi eylemine de do÷ru kaynaklı bir ha- yordu. Mektup yok, görüú yok, kısaca
hatça yenmesine, lokmaların nasıl bo- ber gözüyle bakmakta tereddüt ediyor- Metris ve Sa÷malcılar'dan kuú uçmu-
÷azlarından geçti÷iniz hayret ediyor- lardı. Onlar bizi biliyorlardı, biz de ya- yor. Görüúenler ise kendi bireyci ve çı-
duk. ødarelerde tutuklular arasındaki kınlarımızı. Onun için ısrarla ikna et- karcı duygularına ba÷lı olarak hiçbir
bütünselli÷in zedelenmesi konusunda meye çaba sarf ettik. úey söylemiyorlar, bizlerse yakınlarımı-
elden geleni yapıyor ve Metris'te önce- Bu arada østanbul'dan gelen tüm ai- zın siyasi tutuklu olduklarını kabul et-
likle ailelere bildiriler da÷ıtılıyor ve leler olarak Baúbakanlık, bakanlıklar, tirme kavgasına hak veriyor, u÷raúı bu
Dev-Sol'cular çocuklarınızı kıúkırtıyor TBMM milletvekilleri, partileri Genel yönde ısrarla vurguluyorduk. Hepimiz
safsatasıyla aileler arasındaki ayrılı÷ı Kurmay Askeri Daire Baúkanlı÷ı olmak "ne yapabiliriz?", "çocuklarımızın haklı
körüklüyorlardı. Olayların geliúimine üzere her yere baúvuruyor, cezaevleri- direniúini nasıl vurgularız?" sorula-
insan olarak baktı÷ınızda iúkenceye nin düzeltilmesini, iúkencenin kaldırıl- rına cevap arıyor ve dilekçelerin, gö-
böylesi tavır almanın zamanının gelmiú masını istiyorduk. Aklımıza gelen her rüúmelerin kar etmedi÷i sorunlarına,
oldu÷unu kavrıyor ve sizler de bu tavır türlü, siyasi tutuklu yakınlarımızla ilgi- ' sorunlarımıza hiç cevap vermedi÷i gün-
karúısında imkânlarınızı son haddine lenen hangi kurumlar varsa baúvuru- lerde artık eylem türleri düúünüyorduk.
kadar zorluyorsunuz. Do÷rusu da bu za- yorduk. Kendimizi yakmak vs. gibi. En sonra 9
ten. Aradan günler geçiyor... Anne- Artık sorun úu kurum, úahıs de÷il Mayıs 984 Gençlik Bayramı'nda ceza-
baba olarak yakınlarınızın aç kalması- kendisine insanım diyen herkesi ilgilen- evindeki çocuklarımızın sorunlarına da
na, gün gün eriyip kilo kaybıyla birlik- diriyordu. Gel gör ki içerdeki siyasi tu- dikkati çekmek için çelenk koyulması
te sa÷lıksız kalıúlarına göz yumabilme- tukluların iúkence, her türlü baskı ve düúünüldü. Görüú günlerinde biz Anka-
niz zor. Ancak de÷ilmi ki onca iúkence, yıldırmaya karúı duydu÷u kayıtsızlık dı- ra'dayken haber verilmiú, 9 Mayıs'ta
baskı, yıldırma politikası, insanlık, onur úarıya uzanıyor ve demokrat aydın kı- kararlaútırılmıútı.
ve haysiyetine ba÷daúmayacak bir úe- saca insan onuruna sahip oldu÷unu be- Çelenk koymaktaki amacımız tutuk-
kildeki uygulamalara sessiz kalınmaya- lirten büyük kesim susuyor sessiz kalı- lu ve hükümlü yakınlarımızın içinde bu-
cak. yordu. ølgili her yere, her kiúiye baúvu- lundukları ciddi úartları gözler önüne
Cezaevindeki açlık grevi devam ettik- ruyor yakınlarımızın ölümü kucaklama- sermekti. ønsanca onur ve yaúama ko-'
çe yakınlarından habersiz kalan bizler sını, ölüme davetiye çıkarmasının hak- úutlarının hassasiyetle korunması ve in-
bu seferde, yakınlarımızın açlık grevi- lı gerekçelerini anlatmaya çalıúıyorduk. san olmanın kovancını-yaúamak ve ya-
ni kararlı bir úekilde sürdürece÷ini bi-
liyoruz. Ve bu eylem ölüm ürucuna ka- ønsanca tavır, insanca yöneliú ses is- úatmak için, o dönem ne yazık ki böyle-
dar da gider. Bundan emin ve beklenti tiyorduk. østiyorduk ki, o güzelim ölüm sine önemli bir olayı kamuoyuna malet-
içindeyiz. Bizlerin østanbul Adli Müúa-. yolcularının kararlı, bilinçli direniúle- mek bizlere düútü.
rine hep birlikte sahip çıkalım, hep bir- Dostun da, düúmanın da bildi÷i çe-
virli÷i, Ankara'deki tüm ilgili merciler-
den sonuçsuz görüúmeler yapmamız çö- likte iúkenceye dur diyelim. Ancak, baú- lenk koymayla sonuçlanan eyleme sonu-
züm olmuyor. Kapalı kapılar ardında i÷- vurular yapıldı Baúkentte. Biz de østan- na kadar sahip çıktı÷ımız bilinmelidir.
neyle kuyu kazmaya çalıúıyoruz. Ancak bul'da yakınlarımızın soludu÷u halen' Ö dönemde kendisine siyasi deyip bir
inatla... yaúam mücadelesi verdi÷i güzel østan- hücrede ve aynı ko÷uúlarda kalan ve
hal-
Sa÷malcılar ve Metris Askeri Ceza-
evi'nde yapılan açlık grevleriyaniken-
di deyimleriyle uçuruma itildikleri an
da Nisan baúlarında baúlayan A.G. tu
tukluların onurunu ve siyasi kimli÷ini
korudu. Süresiz baúlayıp belli gruplar
halinde kırkbeúinci günden sonra ölüm
orucuna dönüúen açlık grevi Türkiye ve
dünya kamuoyunda "Cezaevlerindeki
iyileúmenin" boyutlarını sergilemiú ol
du. Devlet yetkililerinin "bir insan .....
süre aç kalabilir mi?" gibi olumsuz pro-
pagandalarına canla bedeli ödenen
onurlu bir tavır oldu. Tek Tip uygula-
masıyla birlikte yükseltilen iúkenceler
tutukluları sindirme programı iflas edi-
yordu. Bizler yakınlarımızın bu tavırla-
rını ölüm orucuna dönüútürebilecekle-
rini tahmin ediyorduk. Öyle ki Ankara'-
deki 42 günlük açlık grevi bitirme biçi-
mi kamuoyu bilgilendirmesinin dıúına
çıkınca basın ve aydınlar ölüm orucu-
na inanamıyorlardı. Çünkü öncelikle
yerli ve yabancı basın Mamak Askeri
Cezaevi'nde tutukluların dilekçe ile
baúvurup ölüm orucu haberini dünya-

20
kının mutlulu÷u istedi÷i için cezaevine
konan insanlar bizim yakınlarımızın ya-
nında lokmaları rahatça yutarken, ce-
zaevinin aniden hızlandırılan ve zengin-
leútirilen kantininden yararlanma fır-
satını de÷erlendirirlerken bizim her ne
pahasına olursa olsun yakınlarımıza sa-
hip çıkmanın mutlulu÷unu ve kıvancı-
nı eksiklikleriyle de olsa paylaúmamız
oldukça önemlidir. Sabah, Taksim mey-
danındaki törenden sonra çelenk koyul-
masının amacı, basım, ilgili kuruluú ve
kiúileri ne yazık ki ancak böylesi tören-
lerde çeúitli riskleri göze alarak yaka-
layabiliyorduk. Bugünkü gibi kimse bı-
rakın eline kâ÷ıt kalem alıp yazı döktür-
meyi, bizi gördükleri an yüz çevirip,
gözlerini kapatabiliyorlardı. Buna ra÷-
men günün güç koúullarına bizlere yar-
dımcı olan bazı aydın ve kuruluúları bu-
rada saygıyla anmaktan vazgeçmeyece-
÷iz. Onlar her zaman bizim onur liste-
mizde aynı u÷raúı paylaútı÷ımız müd-
detçe yer alacaklar.
øúte böylesine ürkek ço÷unlu÷un, de-
÷il sesini çıkarmak, baúını dik tutup do-
laúamadı÷ı bir dönemde tutuklu ve hü-
kümlü aileleri olarak yakınlarımıza sa-
hip çıkmak ve onların yaúadıkları in-
sanlık dıúı uygulamaları protesto etmek
için törenin bitmesinin peúinden çelengi
koymak amacıyla anıt yerine geldik.
Anıtın baúında nöbet bekleyen asker bi-
zi durdurdu. Ne yapmak istedi÷imizi
sordu. Bizler de Anıta çelenk bırakmak
istedi÷imizi belirttik. Albayına sorma-
ya gitti. Kısa bir zaman geçti ve sivil
ekipleden oluúan bir ekip çevremizi sar-
dı. Çelengin üzerindeki "Cezaevleri dü-
zeltilsin-ölüm orucuna son" ibareli ya-
zıyı okuyunca sinirlendiler ve hepimizi
ekip arabasına doldurup Beyo÷lu Em-
niyet Amirli÷i'ne götürdüler. Teker te-
ker ifadelerimiz alındı. Yo÷un telsiz gö-
rüúmeleri yapılıyor, çelengi nerede ve
kimin yaptırdı÷ını soruyorlardı. Kimle-
rin hangi örgütün daha do÷rusu Dev-
rimci Sol'dan kimir emir verdi÷ini so-
ruyorlardı.
øfadelerimiz alındı ve . ùube'ye sev-
kedildik.l.ùube'deonüçgünkaldık.
øfade-ler alındı ve Metris'e
sevkedilmek üzere . Ordu
Sıkıyönetim Komutanlı÷ı'na
devredildik. Metris'e geldi÷imizde ya-
kınlarımızı çok merak ediyorduk. Açlık
grevi hangi aúamadaydı ? Kimler ölüm
orucundaydı? Tutuklu yakınlarımızdan
destekleme grubu açlık grevindeyse
(Bayan ko÷uúlarındaki) bizler de açlık
grevine katılırız kararını hep birlikte al-
dık. Ancak açlık grevi deste÷ini yeni bi-
tirdiklerini bir hafta sonra yeniden des-
tekleyeceklerini söylediklerinden kan-
tin alıúveriúini yaptık. Metris Askeri Ce-
zaevi'nde bir hafta kaldık. Kaldı÷ımız
sürede cezaevindeki baskı, iúkence, yıl-
dırma politikasının tutuklu ve hüküm-
lüler üzerindeki uygulamasını gördük
ve duyduk. Savcılı÷a çıkartıldı÷ımızda
cezaevi koúullarındaki iúkence ve bas-
kının boyutunun insanlık dıúı oldu÷u ko-
nusundaki iddiamızın do÷ru oldu÷unu
belirttik. Serbest bırakıldık. Dava tutuk-
suz olarak devam edecekti. Cezaevine
döndü÷ümüzde alttaki ko÷uúların ses-
lenmesinden ölüm orucuna katılanların
hastaneye kaldırıldı÷ını ö÷rendik. O an
hissettiklerimiz de÷iúik bir duyguydu.
Yaúama ba÷lı, onuruna düúkün, kararlı,
siyasi tutsakları ölüme tereddüt etme-
den adım adım, her an ölümle yaúam
arasındaki tercihi yaparak Ölüm Oru-
cu eylemini baúlatmaları taúınan, taúı-
nacak olan kıvançla birlikte iúkencenin,
teslim alma politikasının uzandı÷ı boyu-
tu da gösteriyordu.
8 Haziran 984... Cuma günü, Met-
ris'in kapısından bırakılıyoruz. Ailele-
rimizi her úeyden önce ölüm orucundaki
yakınlarımızı merak ediyoruz. Salı gü-
nü normal hasta ziyareti var. 60. günü-
ne gelen tutsakları ziyaret yerine getir-
mek istiyorlar, bizim kabul edece÷imiz
bir úey de÷il bu... Ayrıca yakınlarımı-
zın da enerjileri, dirençleri yok artık.
Ve birkaç kiúinin dıúında ziyarete ge-
lemiyorlar. Ailelerinde ısrar edip ziya-
ret yerinden ayrılmaması üzerine bir
dakikalık vedalaúmayı veriyorlar. Ye
hepimiz Ölüm Orucu'ndaki yakınları-
mızla son vedalaúmamızı yapıypruz.
Onların haklı eyleminde yanında oldu-
÷umuzu belirtiyoruz. Bu arada hiçbir
aile yakınına tedavi olması konusunda
baskı yapmamıútır. Bu da yetkilileri úa-
úırtmıútır.
Avukat görüúüne yalnızca iki kiúi çı-
kabildi ve artık hiçbir haber alamıyor-
duk. Tüm hipokrat yeminini etmiú dok-
tor hastane porsoneli, insanca duyula-
rını bir kenara bırakmıú olarak aba al-
tındaki sopanın korkusuyla sessiz kal-
mayı ye÷liyorlardı. Ve bizler artık ya-
kınlarımızın haberini sadece ve sade-
ce Adli Tıp'tan yani morgdan alabili-
yorduk. O sıra cezaevi idaresinden ya-
kınlarımızın tedavi kabul etmediklerin-
den dolayı hastaneye sevkedildiklerini
ö÷rendik. Gerek hastane, gerekse ceza-
evi ölümlerin kendi binalarında olma-
sını istemiyorlardı. Ve yetkililerin ceza-
evindeki temsilcilerle görüúmesinden
her úeyi kabul edeceklerini, ancak ye-
ter ki TTE giyilmesini istediklerini ö÷-
reniyoruz. Ancak bugüne kadar ceza-
evindeki açlık grevleri sonucu açısın-
dan irdelendi÷inde böyle bir teklifi ya-
kınlarımızın kesinlikle kabul etmeyece-
÷ini biliyoruz. Geri adım alacaksa, bu
cezaevlerindeki iúkencelerde sorumlu
tutulanlardan olacaktı. Siyasi tutsak-
lardan de÷il...
Ailelerden bir kısmı yeniden Anka-
ra'ya gitti, bir kısmımız da østanbul'da
kalarak hem ölmekte olan yakınlarımı-
za mezar arıyor hem de ilgililere son
müracaatlarımızı yapıyoruz. Hiç haber
alamıyoruz... Avukat görüúü de yapıl-
mıyor artık. Bir subaya ısrar ettik. Has-
tanedeki durumu haber versin diye. An-
cak geri geldi÷inde Abdullah Meral'in
ölümsüzlü÷ünü söyledi. Aile, polisinde
baskısıyla cenazeyi köye götürdü. Ce-
nazede aileden de olsa kalabalık olma-
sını istemiyorlardı. En ufak saygı gös-
terisine bile tahammülleri yoktu. Bizleri
ise artık hastane önünde bile bekletmi
yorlardı. Yakınlarımızın cezaevi veya
hastanede mi oldu÷unu artık bilemiyor-
duk.
7 Haziran 984... Babalar günüydü.
TTE giyenler açık görüú yapıyorlardı.
Bizlerse, Abdullah Meral'in ölümü
karúısında kayıtsız kalmasın, tavır al-
sınlar istiyorduk. Ama nerede? Üstelik
açık görüúe çıkarılırken çırılçıplak so-
yularak, makat kontrolü yapılarak çı-
kanlar vardı - dost da, düúman da TTE
giymenin artık cezaevindeki iúkence-
lerle ilgisi olmadı÷ını anlamıútı. Ancak
tavır sadece Dev-Sol ve TøKB davası
sanıklarından gelmiúti. ødare talim
almak istiyordu -en küçük bir karúı
düúünceye tahammülü yoktu- siyasi
kimli÷ini ve siyasi onurunu istiyordu
tutsakların.
Bizlerse bugün ölecekler gibi hazır,
yarın yaúayacaklarmıú gibi umutluy-
duk. Bu ölümler sadece fiziki yok oluú-
tu. Cezaevinden hastaneye götürüldük-
lerini ö÷rendi÷imizden Haydarpaúa'ya
döndük. Hastanenin önünde bir garip-
lik hissettik. øki ambulans çıktı, bu iki
ölüm demekti. Haydar ve Fatih'i de yi-
tirdi÷imizi ö÷rendik. Cenazelerine katı-
lamadık. Poliste, cenazenin kaçırılaca÷ı
ihtimalinin tedirginli÷i vardı. 66'ncı
günde yitirdiklerimizden sonra 74'üncü
günde Hasan'ımız da ölümsüzleúmiúti
artık.
Onurlu yolda onurlu ölüme gidiúi ya-
úamla ölümün en az tercihini böylesi-
ne iç içeli÷ini yakinen yaúadık.
Evet... Onlar söz verdiler. Sözlerini
yerlerine getirdiler.
Onurlarını onurlarımızda yaúatma-
nın kıvancını bizlere devreden Apo-
Haydar-Fatih-Hasanı'mızı yüre÷imizde,
bilincimizde gömerken -ölüm orucuna
katılanları- destek açlık grevinde bulu-
nan tutsakları saygıyla selamlıyoruz.
Ölüm Orucuna Katılanların TAYAD'lı
Yakınları.
2
 TKP'NøN
BURJUVA KUYRUKCULUGU
VE
ùOVENøZMø
Dünya devrimci deneylerine göz atıl-
dı÷ında, hemen her devrimci deneyin
ortaya koydu÷u bir gerçekle de karúı-
laúaca÷ız. Bu gerçek, çeúitli ülkelerin
devrimci süreçlerinde devrimci çizginin
yanında, iúçi hareketinin kendi ba÷ım-
sız siyasi hattında geliúmesini engelle-
yen, onu egemen sınıfların kuyru÷una
takan reformcu çizgilerinde varoldu÷u-
dur.
Devrimci çizgi, egemenlerin iktidarı-
nı halkın devrimci giriúimiyle yıkarak
kesintisiz bir süreç sonucu sosyalizmi
kurmayı amaçlarken, reformist çizgi -
lafızlarındaki farklılıklara ra÷men- hal-
kın devrimci atılımını yadsır ve pratik-
te iúçi ve emekçi yı÷ınlarını
egemenlerin kuyru÷una takar, proleter-
yanın iktidar sorununu gözardı ederek,
kitleleri reformist hayallerle avutur.
Bu yüzden sol saflarda ortaya çıkan
reformist çizgi ile devrimci çizgiyi dik-
katle birbirinden ayırmak gerekir. Ki-
mi zaman bunu yapabilmek sanıldı÷ı
kadar kolay olmayabilir. Çünkü refor-
mizm de sosyalizmi savundu÷u.proleter-
yanın iktidarı için savaútı÷ını söyler ve
hatta bunun için ayrıntılı programlar
çıkarır, yayınlar. Ama pratikte prole-
teryanın mücadelesini reformlar peúin-
den koúarak baltalamaktan, ona ihanet
etmekten baúka bir úey yapmaz. Re-
formcu çizgiyi devrimci çizgiden ayıra-
bilmek için öncelikle nasıl bir çalıúma
tarzı izledi÷ine bakmalıyız. E÷er pratik-
te iktidar için mücadeleyi öne çıkaran
devrimci taktikler uygulamak yerine,
reformcu taktikler izleniyorsa, ortada
kopkoyu bir reformizm var demektir.
Sosyalizmi savundu÷unu söylemesi dev-
rimci oldu÷unu iddia etmesi hiç önem
22
taúımaz. Lafızların gerçek yüzünügizle-
meye yarayan maske iúlevinden öte git-
mez. Reformizm, proleterya iktidarını
de÷il, burjuva demokrasisini hedefler.
Proleteryanın devrim diye bir sorunu
oldu÷unu tekrarlasa da, pratikte ona
ulaúacak yollardan uzak durur.
Dünyada zafere ulaúan devrim mü
cadelelerinin ortaya koydu÷u somut bir
gerçek vardır. Her devrim mücadelesi,
egemen sınıflara oldu÷u kadar iúçi sı
nıfı hareketini onun kuyru÷una takma
ya çalıúan reformcu anlayıúlara karúı
da mücadele ederek zafere eriúebilir.
Her ülkenin devrim süreçlerinde refor
mist anlayıúlar kitleler nezdinde teúhir
ve tecrit edildi÷i, geniú yı÷ınlar devrim
ci çizginin önderli÷inde iktidar mücade
lesine seferber edilebildi÷i ölçüde
egemen sınıflar yenilgiye u÷ratılabil-
miútir.
Bu olgu, ülkemiz açısından da geçer-
lidir ve belki de daha fazla geçerli ola-
caktır. Çünkü ülkemiz sınıf mücadelesi
tarihinde reformizm olgusu önemli bir
yer tutmaktadır. Sol hareketlerin
970'lere kadar olan 50 yıllık tarihi, ay-
nı zamanda reformizmin, Tevizyonizmin
de tarihidir. Sol'a damgasını vuran kü-
çük burjuva reformist anlayıú, burjuva
kuyrukçulu÷unu aúamamıú, kendi özgü-
cüne güvenden yoksun, kendi dıúında-
ki güçlerden medet uman bir anlayıúa
sahip olmuútur. Reformizm, yıllar bo-
yunca iúçi ve emekçi sınıfların kendi ik-
tidarı için savaúımı-Sorununu adeta
unutmuú, proleteryanın iktidar sorunu
üzerine ba÷ımsız bir politik hat, belli bir
strateji ortaya koymamıútır. "Toplum-
sal ilerleme" adına burjuva reformla-
rının destekçisi, burjuva partilerinin
Adnan SAATÇø
yede÷i konumuna düúmüútür.
Sömürge, yeni-sömürge ülkelerde re-
formcu çizginin izleyicileri ne yazık ki,
genellikle "Komünist Partisi" adıyla bi-
linen partilerde Marksist ö÷retiyi onun
diyalektik ruhuna aykırı bir biçimde
dogmalaútırarak ele alan bu partiler,
ezilen-sömürülen sınıfların devrim ta-
lebini hiçe saydı÷ı gibi, onların devrimci
potansiyelini egemen sınıflarla uzlaúma
siyaseti izleyerek köreltmekten baúka
bir fonksiyon da görmemektedirler.
Dünya proleteryası ve ezilen halkları
bu tip partilerin, proleteryanın sınıf da-
vasına sayısız ihanetlerine tanıktır.
Bizim gibi ülkelerde, reformizmin te-
melleri sürekli devrimci durumun var-
lı÷ını anlamak ya da bilinçli olarak
anlamak istememe olmuútur. Çünkü iz-
lenecek mücadele' biçimleri, çalıúma
tarzı, örgüt biçimleri bu nesnel olgunun
varlı÷ına göre biçimlenir. Ülkede dev-
rimci durumun varlı÷ı koúullarında,
ona uygun düúmeyen siyasi çizgi, tak-
tik ve örgütlenme devrimci olamaz.
Devrimci durum tesbiti yapıp, onun
gerekti÷inde temel mücadeleyi (barıúçı
olmayan politik mücadeleyi) lafta sa-
vunmakla yetinen ve hayata
geçirmekten kaçınanların durumu da
farklı de÷ildir. Onlar da reformizm cep-
hesinde yeralırlar. Çünkü devrimci çiz-
gi ile reformist çizgi arasındaki ayrımın
biricik kıstası hayata geçirilen pratik-
tir. Prati÷e geçirilmeyen teorik tesbit-
ler hiçbir anlam taúımaz.
Bugün iktidar sorununu devrimin te-
mel sorunu olarak gören herkes için tek
bir yol vardır, o da barıúçıl olmayan
mücadeleyi temel olan bir politik çizgi-
yi izlemektir. E÷er bu yapılmazsa, ikti-
dar için mücadele bir yana bırakılarak
reformlar peúinde koúuluyor demektir.
Bu objektif olarak proleteryanın dava-
sına ihanettir.
Tüm revizyonist-reformist akımlar
sözde hiçbir mücadele biçimini reddet-
mezler. Ama barıúçıl olmayan mücade-
leyi bugünün de÷il, gelece÷in sorunu
olarak ortaya koyarak ona taktik bir
fonksiyon yüklerler. Koúullar elveriúli
oldu÷unda mücadelenin barıúçıl olma-
yan biçimlerinin de hayata geçirilebi-
lece÷ini söyleyen bu çizgi, sahiplerinin
sözünü ettikleri "koúullar" nedense hiç-
bir zaman ortaya çıkmaz. Yıllar, bürok-
ratik bir merkezi yapı etrafında daha
çok yayın vb. faaliyetler sürdürerek uz-
laúmacı bir mücadele çizgisinin sürdü-
rülmesiyle geçer. Di÷er yandan bu
güçler, kendi dıúlarında geliúen devrim-
ci mücadeleye burjuvazinin a÷zıyla sal-
dırmaktan geri durmazlar.
Ülkemizde bu çizginin tipik temsilci-
leri TKP, TøP vb. partilerdir. 60 yıllık
sınıf mücadelesi tarihine bir göz attı÷ı-
mızda bu çizginin prati÷ini ihtilalci atı-
lımdan yoksun, burjuva güçlere bel
ba÷layan uzlaúmacılı÷ı oluúturdu÷u ra-
hatlıkla görülebilir.
970 sonrası devrimci mücadelenin
geliúmesi ve yaygınlaúmasıyla birlikte
kitlelerden tecrit olmaya baúlayan
reformizm-revizyonizm devrimcilere
karúı "terörizm" edebiyatı ile saldırı-
ya geçmekte gecikmedi. Yıllardır bir
yandan bu mesnetsiz saldırıyı burjuvazi
ile a÷ız birli÷i etmiúçesine sürdürürken,
di÷er yandan da günahlarına yeni gü-
nahlar ekliyordu. Faúizme karúı müca-
deleyi "provakasyona gelme" olarak
niteleyip kitleleri faúizmin saldırıları ile
baúbaúa bırakanlar onlardı. 5-6 Ha-
ziranlarda, l Mayıs 977'de, Profilo'-
da, Tariú direniúinde mücadeleyi
yükselten iúçi ve emekçi yı÷ınlara "pro-
vakasyona gelme", "sakin ol" ça÷rıla-
rı yapan onlardı. 2 Eylül'le birlikte,
solu÷u ülke topraklarının çok uzakların-
da alan ve halk yı÷ınlarını 2 Eylül zul-
mü, iúkencesi karúısında yalnız bırakan
yine onlardı.
Tarih boyunca iúçi sınıfı hareketini
devrime de÷il, burjuvazinin kuyru÷una
takmaktan baúka bir fonksiyon görme-
miú bu güçleri iyi tanımalı ve geçmiúten
bugüne kadarki pratikleri dikkatle de-
÷erlendirilmelidir.
TKP'nin Tarihi, Sol Hareketi
Burjuvazinin Kuyru÷una
Takma Tarihidir.
TKP'nin pratikte iktidar için mücade-
le anlayıúı olmamıútır. O, reformlar u÷-
runa mücadeleyi, her dönem iktidar
u÷runa verilen mücadelenin önüne koy-
muútur. TKP'nin ideolojik-siyasi hattı ve
sınıf mücadelesi prati÷i bu anlayıúın so-
mut ifadesidir. Reformları her úey ola-
rak gören bu anlayıú, kaçınılmaz olarak
burjuva kuyrukçulu÷una varmıútır.
Proleteryanın ba÷ımsız bir siyasi çiz-
gisi olması gerekti÷ini unutan TKP, bur-
juva reformcu güçlerin düzen içi
çözümlerine angaje olmuú ve bu güçle-
rin yede÷ine düúmekten kurtulamamıú-
tır.
Kemalizm döneminde, feodalizmin
tasfiyesi adına Kemalist iktidarı destek-
leyen TKP'dir. Kemalist'ler, ulusal ta-
lepli Kürt isyanlarını bastırırken onlara
alkıú tutan yoksul Kürt köylülerinin kat-
ledilmesine seyirci kalan TKP'dir. 73
sonrası oligarúi tarafından halka
"umut" olarak lanse edilen Ecevit ön-
derli÷indeki tekelci burjuvazinin refor-
mist tercihlerinin temsilcisi CHP'nin
programını "toplumsal ilerleme", "ileri
demokrasi" adına destekleyen yine
TKP'dir... Daha baúka örnekler de ve-
rilebilir. øfade etmek istedi÷imiz úey,
TKP'nin 60 yılı aúkın siyasi mücadele-
sinde izlemiú oldu÷u politik hattın, pro-
leteryanın ba÷ımsız siyasi hattı
olmadı÷ı. Aksine burjuva kuyrukçusu
bir siyasi hat oldu÷udur.
Bugün yine aynı anlayıúın devamı
olarak SHP kuyrukçulu÷u yapılmakta-
dır.
TKP, bugünkü programının SHP'den
hiç farklı olmadı÷ını açıkça ilan etmek-
te ve SHP'nin "tamamen aynı olmasa
bile birçok kpnuda" kendisiyle benzer
istemler dile getirdi÷ini söylemektedir.
Ama bir türlü devrimcilikten de vazgeç-
miyor. Ve kuúkusuz böyle bir durumda
soruna bir açıklık getirmesi gerekiyor.
Halk yı÷ınları burjuva reformistleri ile
devrimciler arasındaki farkı nasıl ayırt
edecektir? Devrimcilerin reformları
devrime giden yolda temel amaç de÷il,
sadece bir basamak olarak gördükleri-
ni nasıl anlayacaktır?
TKP'ye göre yı÷ınların bunu anlama-
sı çok kolay, ortada hiç te endiúe edile-
cek bir durum yok. Nasıl mı?
"Bir kere, biz komünist oldu÷umuzu
gizlemiyor ve sosyalizmi amaçladı÷ımızı
mücadelemizin bu amaçla ba÷lı oldu÷u-
nu açıklıyorsak, zaten herkesten fark-
lıyız demektir. Herkesten ayrılıyoruz
demektir(...} Halk ayrıca ve en baúta de-
mokratik reformlar için en önde müca-
delemizle bizi ayırt edecektir."
øúte bu kadar basit!.. Sosyalizmi
amaçladıklarını halktan gizlemezlerse
halk zaten onların farkını anlayacak-
mıú! Bir de reformlar için en önde mü-
cadele ederlerse, halk onları ayırt
etmekte neden güçlük çeksinmiú!..
TKP'de reformcu anlayıú o kadar
köklüdür ki, devrim için mücadele edil-
mesi ve esas mücadelenin bu olması ge-
rekti÷i reformların devrim
mücadelesinin bir kazanımı, onun yan
ürünü olaca÷ı düúünülemez bile.
Bugüne kadar ipli÷i pazara çıkmıú bu
klasik reformist mantık, kitlelere yeni-
den kabul ettirilmeye çalıúılırken, ülke-
miz koúullarının çarpıtılmasında da
alabildi÷ine yararlanmaktadır. TKP
için devrim, gelece÷in sorunudur.
Bugün devrimci durura yoktur.Koúul-
lar olgunlaúmamıútır. øúçi ve emekçi sı-
nıfları e÷itmek, onları gelecek günlere
hazırlamak esastır. øktidar için barıú-
çıl olmayan mücadele araçlarını temel
alarak mücadele etmek anarúizmdir, te-
rörizmdir.Bu yüzden TKP.kendisinin le-
galleúece÷i bir "demokrasi"nin
kurulması hayaliyle yaúar, öyle ki, "le-
galitenin özlemini hiç kimse bizden da-
ha fazla taa yüre÷inde duymaz."2
diyerek dile getirirler, bu demokrasi öz-
lemini... TKP, tam stratejisini
"deraokrasi'nin kurulması ve bu
"demokrasi" de TKP'nin vazgeçilmez
yasal bir a÷ırlı÷a sahip olmasını baúar-
mak üzerine oturtmuútur.
Ülkemizde burjuva anlamda da olsa,
demokrasi hayalleri beslemek tam da
TKP, v.b'lerinin iúidir. Yeni-sömürge ül-
kelerin ekonomik sosyal, siyasal yapı-
sını, emperyalizmle olan iliúki ve
çeliúkilerini do÷ru tahlil edemeyen ve
bu ülkeleri metropol ülkelerle bir tutan
bir anlayıúın ürünü olarak beslenir bu
ham hayaller... Yıllar demokrasinin ge-
lece÷i günleri beklemekle geçer. Ama
beklenen demokrasi bir türlü gelmez.
Darbeler darbeleri izler. "Toplumsal
ilerleme", "øleri demokrasi" tezleri ye-
niden ve yeniden iflas eder. Ama olan
emekçi kitlelere olur. Yı÷ınlar, devrim
perspektifinden uzak, egemen sınıfların
sistem içi sahte çözümlerinin peúinden
sürüklenir durur. TKP, vb.'leri kitleleri
yıllar boyu devrim için de÷il, reformlar
için koúturarak uyutur. Ve düzenin
çarkları arasında onların devrimci di-
namizminin körelmesinde büyük bir rol
oynar.
Ülkemizde burjuva demokrasisinin
kurulaca÷ı ve kendilerinin de bu
"demokrasi" içinde legal bir parti ola-
rak varolaca÷ı hesabını yapan TKP,
böyle bir "demokrasiyi" yaratacak(!)
SHP'yi desteklemekten çekinmiyor.
SHP gelecektir, burjuva demokrasisi
kurulacaktır. Hayal edilen budur.
23
Devrimi-hedefleyen bir program ve ona
uygun mücadele taktikleri gerekiyor-
muú, TKP'için ne gam!...
Reformist hayaller beslemenin enin-
de sonunda burjuva kuyrukçusu bir çiz-
gi izlemeye götürmesi kaçınılmaz bir
olaydır.
Proleterya partisi oldu÷unu, proleter-
yaya "öncülük rolünü hiç kimseyle
tartıúma" durumunda olmadı÷ını söy-
leyen bir parti, bugün kalkıp bizim prog-
ramımız SHP'nin programı ile çatıúıyor
diyorsa, öncelikle yapması gereken úey
kendi çizgisini, izledi÷i politik hattı göz-
den geçirmek olmalıdır. Bir burjuva
partisi ile proleterya partisinin progra-
mı çakıúamaz. Elbette ki, proleterya
partisi reformist bir parti de÷ilse... Pro-
leterya partisinin kendi ba÷ımsız siya-
si çizgisi olmak zorundadır ve günlük
siyaseti de bu çizginin damgasını taúır.
Kuúkusuz kitlelerin kısmi taleplerine
proleterya partisi kadar bir burjuva
partisi da sahip çıkabilir. Ama bu aynı
programa sahip olmak anlamına gel-
mez. Proleterya partisi, kitlelerin
somut-çeliúkilerinden hareketle, onları
devrim hedefine yöneltirken, burjuva
partileri düzen içi sahte çözümlerle
uyutmayı ye÷ler. E÷er kitleler devrim
perspektifinden uzak sadece reformlar
u÷runa mücadele için seferber edilir-
se, bunun adı devrimci çizgi de÷il, bur-
juva kuyrukçusu çizgi olur. TKP'nin
yıllardır izledi÷i yol da tastamam bu-
dur.
TKP øktidarla Paslaúıp,
øcazet Dileniyor
4-5-6 Nisan 987 tarihli Güneú Gaze-
tesi ve 2-8-987 tarihli Yeni Gündem
dergisinin 58. sayısında, TKP Genel
Sekreteri H.Kutlu, kendisiyle yapılan
röportajlarda ilginç açıklamalarda bu-
lunuyor. ølginç diyoruz, çünkü TKP'nin
bilinç çizgisinin de ötesinde adeta oli-
garúiye geleneksel devlet ideolojisinin
temel taúlarını kabul etti÷ine dair gü-
vence veriyor.
H.Kutlu'nun dediklerine bakalım...
"TKP úimdi çok açık úekilde ulusal çı-
karları korumak ve ulusal nitelikte bir
parti olmak istiyor. Türk halkının kar-
úısında her sorunun çözümüne talip
olan bir parti niteli÷ini kazanmak isti-
yor."3
Aynı röportajın satırları arasında
H.Kutlu baúka úeyler de söylüyor. Ege
ve Kıbrıs konusunda, NATO'da kalma
konusunda, "Terörizme" karúı olma ko-
nusunda, PKK'yı de÷erlendirme ve
"Kürt sorunu"na yaklaúım konusunda
görüúlerini dile getiriyor. TKP genel
sekreterinin açıklamalarının ne anlama
24
geldi÷i sorusuna verilecek tek bir yanıt
vardır, o da úudur: TKP, oligarúiye "Biz
milli parti olmaya hazırız, sizin çıkar-
larınızı temelden sarsacak konularda
(egemenlerin tüm kanatlarının "milli
politika" adı üzerine birleúti÷i noktalar-
da), devletimizin çıkarlarına aykırı úey-
ler savunmayaca÷ız, ama karúılı÷ında
biz de yasallaúaca÷ız..." diyor.
Evet... TKP genel sekreterinin söyle-
mek istedi÷i ya da 'oligarúiye iletmek is-
tedi÷i mesaj tastamam budur.
Türkiye'nin tamda AET'ye baúvuru-
sunun gündeme geldi÷i koúullarda
TKP'nin böylesi bir tutuma girmesi ve
bunu egemen basın sayfalan aracılı÷ıy-
la duyurması, bir zamanlama sorunu ol-
sa gerekir. Çünkü Avrupa Toplulu÷u'na
katılacak bir Türkiye, emperyalist Av-
rupa ülkelerinin koydu÷u kimi vecibe-
lere asgari düzeyde de olsa uymak
zorundadır. Bunun anlamı, burjuva de-
mokratik kurumlara asgari ölçülerde
sahip olmak, burjuva demokratik hak
ve özgürlüklerin úu ya da bu oranda va-
rolması demektir. Bunlardan biri de ko-
münist partileri de içinde olmak üzere
her türlü görüúün serbestçe örgütlene-
bilmesini (yani yasallaúmasını) içerir.
Emperyalist-kapitalist ülkeler, proleter-
yanın yüz yıllık mücadeleleri sonucu ka-
zandıkları bu hak, artık burjuva
demokrasilerinde vazgeçilmez bir ku-
rum özelli÷i kazandı÷ı için Türkiye'nin
AET'ye katılmasının bu konuda da adım
atmasına ba÷lı oldu÷u sık sık tekrarla-
na gelmektedir
Zaten oligarúinin sözcüleri, bu konu-
nun bir "zamanlama" sorunu oldu÷u-
na dair açıklamalarda bulundular. øúte
TKP tam da böylesi bir zamanda oligar-
úiyi rahatlatacak açıklamalar yapmak-
ta, ona, kendisinden çekinmemesi
gerekti÷ini belirtir mesajlar ileterek
"milli parti olmak istiyoruz" demekte-
dir...
TKP'nin bu tutumu, burjuva milliyet-
çili÷ine soyunmanın bir ifadesi olarak
da görülebilir. Ve yine TKP bu tutumuy-
la -nesnel olarak- ANAP'ın
"demokrasi" manevrasına alette ol-
maktadır. Bu yolun, ilkesizli÷in, tutar-
sızlı÷ın, pragmatik yaklaúımın yolu
oldu÷unu, sosyalist tutum ve tavırla il-
gisi olmadı÷ını söylemeye herhalde ge-
rek yoktur.
TKP böyle bir yolu niçin
seçmektedir?
Sadece ve sadece yasallaúmak için...
Çünkü TKP'nin hedefi "vazgeçilmez ya-
sal a÷ırlı÷a sahip olan bir parti
olmak"tir. Bu hedefe ulaúmak için her
konuda adım atmaya hazırdır. H.Kut-
lu'nun açıklamaları bunun somut iúare-
ti olarak de÷erlendirilmelidir.
NATO'da kalınabilece÷ini, AET'ye
girilebilece÷ini söylemek, ba÷ımsız
Türkiye isteminden vazgeçmek anlamı-
na gelir.
Yıllardır Türkiye'nin emperyalizmin
askeri bir paktı olan NATO'dan çıkıl-
masını savunan TKP, úimdi NATO için-
de kalınabilece÷ini söyleyebilmektedir.
Do÷allıkla úu soruyu sormak gerekiyor:
Madem böyle diyecektiniz, yulardır
NATO'dan çıkılmasını savunmak niye?
Aslında TKP'nin bu tutumu, Yunanis-
tan'da PASOK'un, øspanya'da Gonza-
les'in sosyalist partisinin tutumundan
bile geridir. Onlar hiç olmazsa seçim
öncesi dönemlerde NATO'dan çıkılma-
sını (seçim propagandası gere÷i de ol-
sa) açıkça savunmalarına ra÷men
seçim sonrası yan çizmiúlerdir. Oysa
TKP, daha úimdiden Türkiye'nin NATO
içinde kalmasına ses çıkarmayaca÷ını
açıklamaktadır.
Bakın ne diyor TKP genel sekreteri:
"Bugün NATO'dan çıkmalı istemini
ileri sürmek baúka bir úey, ama NATO
içindeyken yapılacakları söylemek baú-
ka bir úeydir. Bu nedenle TKP olarak
biz NATO'dan çıkalım demiyoruz. Ama
NATO içinde Türkiye banúçı ve kendi
ulusal çıkarlarına uygun bir dıú politi-
ka güdebiliriz diyoruz." (abç)4
Haydar Kutlu, reformculu÷un batak-
lı÷ından Türkiye iúçi sınıfına yol göster-
meyi (!) sürdürüyor. "TKP olarak biz
NATO'dan çıkalım demiyoruz!" diyen
H.Kutlu, Türkiye sanki gerçekten ba-
÷ımsızmıú, emperyalizmin varlı÷ı sözko-
nusu de÷ilmiú gibi "...barıúçı ve kendi
ulusal çıkarlarına uygun bir politika
güdebilir" diye devam ettiriyor sözle-
rini. Emperyalizmin saldırgan, vurucu
gücü NATO'ya girip, onun programına
ve politikasına uygun hareket etmeyi
baútan kabul ettikten sonra, hangi "ba-
rıútan ve ulusal çıkardan" sözediliyor?
Kimin için barıú ve kimin ulusal çıkar-
ları? Emperyalizmin saldırganlı÷ına gö-
nüllü angaje olup, sonra da bu úekilde
"emekçi halkımızın ulusal çıkarlarını ve
barıúın" korunabilece÷ini savunmak,
sosyalist kurum ve ilkelere yeni bir
"katkı" de÷ilse, ne menem bir úey oldu-
÷u açıklanmalıdır. Bu tür bir anlayıúın
ve üretti÷i politikaların sonuçları üze-
rinde ciddi olarak düúünmek bir zorun-
luluktur.
Kuúkusuz NATO'dan çıkma istemi ve
NATO'dayken yapılacakları söylemek
baúka úeylerdir. Hatta bunlar, uzlaú-
maz iki politik platformdur. Biri prole-
terya ve emekçi halkın talebi, di÷eri
burjuvazinin talebi üzerine oluúmuútur.
Zaten reformizmin çirkin burjuva yüzü
de burada ortaya çıkmaktadır. Burju-
vaziye akıl hocalı÷ı yapmak, onun adı-
na politika üretmek, proleteryanın
temsilcilerinin sorunu olamaz. Bu onur-
suzluktur, ikiyüzlülüktür. Proletaryayı
savundu÷unu iddia edip, günlük politi-
kada burjuva çıkarları için
mücadele-dir.
TKP, açıkça Türkiye'nin emperyalist
bir askeri pakt içinde kalmasını onay-
lamakta, birbirine taban tabana zıt sı-
nıfların talebini uzlaútırmaya
çalıúmaktadır. Ne için? Yasallaúmak
için... "milli parti"-olmak-için...
túte reformculuk budur... Burjuvazi
ile uzlaúma budur...
Bugün devrimcilerin önündeki en acil
görevlerden biri anti-emperyalist, anti-
oligarúik mücadeleyi geliútirmektir. Ve
bu yüzden her türlü faúist kurumlaúma-
ya, emperyalist ittifaklara, paktlara
karúı çıkmak ilkesel düzeyde düúünül-
melidir. Devrimci propaganda taktik
düzeyde bile olsa, kitlelere faúist ku-
rumların, emperyalist paktların da÷ltıl-
jnası gerekti÷ini anlatmalıdır. Bu
Ba÷ımsız Türkiye úiarının ısrarla vur-
gulanması ve bu úiarın geniú kitlelere
maledilmesi olarak anlaúılmalıdır. NA-
TO'da kalınabilece÷ini, AET'ye girile-
bilece÷ini söylemek, objektif olarak
Ba÷ımsız Türkiye isteminden vazgeçe-
rek egemen sınıflara Sol'dan destek
vermektir.
TKP, H.Kutlu'nun son açıklamalarıy-
la oligarúinin yıllardır adeta tabu ha-
line getirdi÷i ve tüm kanatlarını
birleútiren geleneksel devlet politikası-
nın temel taúlarını oldu÷u gibi kabul et-
mektedir. "Türkiye'nin NATO'da
kalması", "terörizme karúı olma",
"Kürt'lerin ayrılma hakkını reddetme",
"Ege sahasında geleneksel politikayı
onaylama", "AET'ye katılmayı kabul
etme" tutumu takınarak oligarúinin
adeta- dokunulmaz kıldı÷ı konularda,
onun kabul edece÷i úeyleri savunur ol-
muútur. Oligarúi, zaten bu konularda
farklı politikaları savunanları "vatan
hainli÷i" ile damgalamıútır. "Milli
parti" olabilmek de bu "vatan
hainli÷inden" kurtulmayı gerektirmiyor
mu?
Oligarúi ile uzlaúma peúinde koúan-
lar, nedense hep bu noktalardan yola
çıkarlar. Geleneksel egemen ideolojinin
kalıplaúmıú söven yaklaúımlarını benim-
serler ya da onlarla uzlaúırlar. Bunun
en somut örne÷i PDA burjuva milliyet-
çileridir.Hatırlanırsa onlar da ilkin Ege
ve Kıbrıs konularında çıkıú yapmıúlar-
dı. Ama nereye vardıkları herkesin ma-
lumudur. Uzlaúmacılık sınır tanımaz.
Bir kez proleteryanın mücadelesini
hançerleme yolu seçilmeye görülsün,
nerede durulaca÷ı belli olmaz.
PDA gibi burjuva kapısına gönüllü
yazılanların kuúkusuz Sol saflarda ye-
ri olamazdı. Ve bu yüzden de hızla tec-
rit oldular.
Bizim PDA örne÷ini vermekteki ama-
cımız, ondan alınması gereken tarihsel
derslerin oldu÷una inanmamızdır. Ya-
sallık u÷runa 'burjuvaziyle uzlaúmaya
çalıúmanın, ondan icazet dilenmenin
proleteryanın genel çıkarlarına zarar
vermekten baúka bir anlama gelmeye-
ce÷i çok iyi bilinmelidir.
TKP'nin "PKK fobisi",
øcazet Dilencili÷inin Bir
Parçasıdır
TKP, oligarúiye úirin gözükmek için
öylesine çaba göstermektedir ki, Genel
Sekreter H.Kutlu, kendisine PKK ile iú-
birli÷i yaptıklarına dair soruldu÷unda,
ilkin soruyu sorana teúekkür edip on-
dan sonra baúlıyor yanıt vermeye ve ke-
sin bir biçimde PKK ile hiçbir iliúkileri
olmadı÷ını belirterek5, PKK ile iúbirli÷i
yaptıklarının öne sürülmesine adeta
feryat ederek karúı çıkıyor.
Aynı yaklaúım Yeni Gündem'deki rö-
portajında da vardır. H.Kutlu, TKP ile
PKK arasında iúbirli÷i oldu÷u iddiala-
rını burada da yalanlayarak, "Hiçbir
zaman TKP'nin PKK ile ortak toplantı-
sı olmamıútır" diyor. (Yeni Gündem, sa-
yı: 58) Bu ifadelerin kuúkusuz bir
anlamı olmalıdır. TKP'deki PKK fobisi-
nin kayna÷ı acaba nedir? TKP, PKK ile
adının birarada anılmasından neden bu
ölçüde rahatsız olmaktadır?
Aslında bunun yanıtını vermek hiç de
zor de÷il. TKP, oligarúi nezdinde-'ken-
dine icazetli bir konum sa÷lamak için
"terörizmle" hiçbir ba÷ının olmadı÷ını
ispatlamak istemektedir.
Gerçi, yıllardan bu yana barıúçı ol-
mayan mücadele metodlarını savunan-
lara "anarúizm", "terörizm",
"maceracılık" adı altında saldırıp dur-
muútur. Ama PKK konusu, Türkiye ege-
men sınıfları açısından -bugünkü
süreçte- çok daha hassas bir konudur.
Hele "milli parti" olmayı amaçlayanlar
için egemen sınıfların tüm kanatlarının
birlikte bir blok gibi tavır aldı÷ı bir ko-
nuda, onların dıúında bir görüú öne sür-
meleri hiç de kolay de÷ildir. En azından
"yasallık" sa÷lamanın ve oligarúi nez-
dinde kabul edilebilir bir yaklaúıma sa-
hip olmanın bir adımı da, "TC
devletinin bölünmez bir bütün oldu÷u-
nu savunmak"tan geçer. Oysa PKK gi-
bi örgütler, "Kürt'lerin, ayrı bir devlet
olarak örgütlenmesini" savunmakta ve
"bunu baúarmak için de
savaútıklarını" söylemektedirler. Öyle
ya, hem "Kürt'lerin ayrılmasını"
savunan, hem de úiddeti temel alan bir
örgütle nasıl olur da
TKP'nin iúbirli÷i yaptı÷ı söylenir?..
Böy-le bir úey sözkonusu olamaz!..
TKP, Türkiye egemen sınıflarına
özellikle bu mesajı iletmek çabası
içindedir.
H.Kutlu egemen sınıflara mesajları-
nı peúpeúe vermeye devam ediyor:
"Terör eylemlerine karúıyız, tasvip
etmiyoruz."6
"Ulusal azınlıklar dedi÷imiz zaman,
toprak sorunundan sözetmiyoruz(...)
Türkiye'nin toprak bütünlü÷ü, sınırları
elbet korunmalıdır."7
Kuúkusuz sormak gerekir H.Kutlu'-
ya... Hangi terörizme karúısınız? Ülke-
mizde terörü kim uyguluyor? Oligarúi
mi devrimciler mi? 2 Eylül'ün terörü
üzerine tek kelime etme gere÷i duyma-
dan, devrimci eylemlere "terörizm" diye
saldırmak ne demektir? Bu,
burjuvazi ile aynı a÷zı kullanmak de÷il
midir? Ona yaranmak, onun gözüne gir-
me çabası de÷il midir? Ulusların kendi
kaderlerini tayin hakkı ne oldu? Bütün-
lü÷ün korunup korunmayaca÷ına sen
mi karar vereceksin, yoksa ulus mu?
E÷er bir ulus herúeye ra÷men ayrılma
hakkını kullanmak istiyorsa, buna kimin
adına, hangi amaçla ve nasıl engel ola-
caksın?
Ve bütün bunlar ne için yapılmakta-
dır?..
Bir tek úey için... 'Sadece ve sadece
legalizme çıkmak, legal bir parti olmak
için...
Evet, TKP'nin oligarúi ile uzlaúma ça-
bası, onu öyle bir noktaya getirmiútir ki,
bir ulusun kendi kaderini tayin etme
hakkını bile açıktan savunamaz hale
gelmiútir. Oysa devrimci politika, her
ulusun kendi kaderini serbestçe tayin
etme hakkını her úart altında savunmayı
gerekli kılar. UKKTH'nı savunmak ile
mutlak ayrılma aynı úeyler de÷ildir. Bu-
gün PKK "terörizm"inin kınanması al-
tında, aslında UKKTH reddediliyor.
TKP, meseleyi her úart altında "milli
sınırlar" içinde ele almakta ve bu tav-
rıyla kopkoyu bir úovenizm sergilemek-
tedir. Kemalizm döneminde "gericili÷e
karúı mücadele" diye Kürt halkına ya-
pılan baskıları desteklemenin altında
yatan gerçek zihniyet de bu de÷il miy-
di? Bugün bu zihniyet çok daha netleú-
miú olarak açı÷a çıkmaktadır.
Proletaryanın Güncel
Siyaseti, Ba÷ımsız Genel
Siyasetinden Ayrı
düúünülemez, Ona Ters
Olamaz
Siyasi iktidara ulaúmayı hedefleyen
proleterya, bu amacına hizmet edecek
25
devrimci bir stratejiye sahip olması ge-
rekti÷i gibi, bu sürecin çeúitli aúamala-
rında çeúitli sınıf ve tabakaları yanına
çekerek burjuvaziyi yalnızlaútıracak
taktik bir zenginli÷e de sahip olmalıdır.
Ancak güncel plandaki taktik tavırlar,
genel siyasetinden ayrı olamaz ve on-
dan ba÷ımsız ele alınamaz. Proleterya-
nın devrimci partisi, günlük siyaset
adına nihai amacına ters düúen, ondan
taviz ya da pratikte o amacı unutan bir
politika izlemeye baúlarsa, bu kopkoyu
bir reformizm olur. Bu ister bilinçli, is-
terse de bilinçsiz yapılsın, yı÷ınları bur-
juvazinin kuyru÷una takmaktan baúka
bir anlama gelmez. Proleterya partisi,
kendi ideolojisinden, kendi ba÷ımsız
devrimci siyasetinden güncel politika
yapma adına taviz veremez.
Reformistlerle devrimcileri birbirin-
den ayıran en önemli nokta budur. Dev-
rimciler, proleteryanın sınıf siyasetinin
kararlı savunucuları iken, reformistler,
burjuvazi ile uzlaúma siyaseti güder.
Reformizmin burjuvaziden ba÷ımsız bir
politikası yoktur. Çünkü reformizm, tek
kelimeyle kiúiliksizliktir. Politik esnek-
lik adına, kiúiliksiz bir siyaseti meúru-
laútırma onun temel takti÷idir. Bu taktik
ister istemez pratikte burjuva güçleri-
nin yede÷i olmaktan kurtulamama so-
nucunu do÷urur.
Kuúkusuz reformistlere, kendilerinin
proleteryanın amaçlarına ters düúen
bir yol izledi÷i, onu iktidar yapma diye
bir sorunları olmadı÷ı söylendi÷inde,
buna úiddetle karúı çıkacaklardır. Sos-
yalizmi savundukları, onun için müca-
dele ettiklerini söyleyeceklerdir. Ancak
bunun hiç de önemi yoktur. Menúevik-
ler de sosyalizmi savundu÷unu söylü-
yor, onun propagandasını yapıyorlardı.
Ama Menúevizm hiçbir zaman proleter-
yanın tutarlı savunucusu olmamıútır.
Sınıf mücadelesi tarihi, Menúevizmin ve
onun izleyicilerinin sayısız ihanetine ta-
nıktır.
Ülkemizde TKP'nin izledi÷i çizgide
pratikte iktidar perspektifli bir çizgi de-
÷ildir. Reformlar için mücadeleyi ikti-
dar mücadelesinin önüne çıkarmıútır.
Lafızlardaki tüm keskinli÷e ra÷men
pratikte izledi÷i yol budur. Yı÷ınları
devrimci hedeflere yöneltme yerine, re-
formcu hayallerle aldatmaktadır. Ülke-
nin içinde bulundu÷u durum, sistemin
niteli÷ini, sınıfların durumunu do÷ru
tahlil edemeyen TKP, kendi özgücüne
dayalı devrimci politikalar izlemek ye-
rine, burjuvazinin icazetini sa÷lamaya
çalıúan reformcu taktikler gütmektedir.
"E÷er ideolojik ilkelerinizden ödün
veriyorsanız, nihai amacınızı bir yana
bırakıyorsanız, yine reformizme
26
kapıldınız"8 diyen TKP Genel Sekreteri
H.Kutlu, proleteryanın, nihai amacın-
dan asla kopmaması gerekti÷ini pek iyi
ifade ediyor. Ama kendisinin yaptı÷ı bu
de÷il midir? Türkiye'nin her türlü
emperyalist ittifaktan çıkmasını,
UKKTH'nı savunmak ideolojik bir ilke
de÷il midir? Sosyalistler ne zamandan
beri emperyalist askeri pakt olan NA-
TO'da kalınabilece÷ini savunmaya baú-
lamıúlardır? Ne zamandan beri toprak
bütünlü÷ünün korunması havarili÷ine
soyunmuúlardır?
TKP kendi deyiúleriyle de tutarlı bir
politik çizgi izlemiyor. Biz, yaklaúık 20
yıldır TKP'nin pratikte devrimin yolu ve
biçimi konusundaki belirsiz tavrı nede-
ni ile reformist-revizyonist bir çizginin
savunucusu olarak gördü÷ümüzü söy-
ledik durduk, hâlâ da söylüyoruz. Ama
bugün bizzat kendi deyiúleriyle en çıp-
lak haliyle sergilenmektedir. Bu deyiú-
lerden sonra ayrıca kendi prati÷ine
bakmaya bile gerek kalmamıútır.
Yalan, Demagoji ile
Gerçek Gizlenemez
Demokrasi hayali ile yaúayan ve le-
galleúme ile yanıp tutuúan TKP, bir ta-
raftan oligarúiye "kabul edilebilir" bir
parti oldu÷unu ispatlamaya, en azından
sanıldı÷ı kadar tehlikeli politikalar sa-
vunmadı÷ını göstermeye çakúırken, di-
÷er yandan da demokrasiyi getirecek
gözüyle baktı÷ı SHP'nin kuyru÷una ta-
kılmaktan geri kalmıyor.
Ama H.Kutlu, TKP'nin o bilinen yük-
sekten atma huyundan yine de bir tür'
lü vazgeçmiyor. "TKP'nin Türkiye'de
yeri olup olmadı÷ına Türk halkı karar
verecektir."9 diyor.
Madem karar verecek olan Türk hal-
kıdır, o zaman nedir burjuva basının-
da bunca boy gösterip, icazet
dilencili÷i? TKP'ye halkın sahip çıkma-
sını sa÷lamak ve onun ezilen-sömürülen
yı÷ınların gerçek devrimci partisi hali-
ne getirmek için çaba gösterme yerine,
neden burjuva reformist güçlere bel
ba÷lanıyor? Emekçi yı÷ınların somut ta-
leplerine sahip çıkarak, onların gerçek
kurtuluúunun sosyalizmle mümkün ol-
du÷unu göstermek ve bunun için onla-
rı mücadeleye seferber etmek yerine,,
neden "demokrasi" hayalleriyle avutu-
luyor?
Halka güvenen, halkın talepleri üze-
rinde yürütülecek mücadelenin gücüne
güveniyor demektir. Ama TKP, tam ak-
sine burjuvazinin taleplerine sahip çı-
karak, onun politikasına angaje olarak,
bunu sa÷lamaya çalıúıyor. Dolayısıyla
yukardaki söz, boú sözler olmaktan öte
anlam ifade etmiyor. .
Keskin lafızlarla, baya÷ı demagojiler-
le TKP, kendi gerçek tutumunu gizleye-
mez. Ve kimseyi de aldatamaz. TKP'nin
bu tutumu yeni de÷ildir. Yaklaúık 60 yıl-
dır çeúitli biçimlerde süregelmektedir.
Sınıf mücadelesi arenasında bir güç ol-
maktan yoksun oldu÷u dönemlerde bi-
le TKP, egemen sınıflara karúı yükselen
her muhalefeti, her direniúi kendisine
maletmekten çekinmemiútir. Yulardır
halkın mücadelesinden uzak, onun dı-
úında olmalarına karúın, sanki herúeyi
kendileri yapıyor, herúey kendilerinden
sorulur havasını yaymaya çalıúmıú ve
kendini Sol hareketin merkezi gösterme
gayretine girmiútir. Bizim Radyo'nun
gerçekle en ufak bir ilgisi olmayan ya-
yınları hatırlardadır. Evet Haydar
Kutlu... TKP'nin Türkiye'de yeri olup
olmadı÷ına Türkiye halkı karar
verecektir. Ama belirtelim ki, halkımız
kendi somut taleplerine sahip
çıkmayan, haklı mücadelesine önderlik
ederek kendini mücadele ile kabul et-
tirmek yerine, burjuvazinin icazetine sı-
÷ınarak yasallaúmaya çalıúan sizi,
hiçbir zaman kendi öz partisi olarak ka-
bul etmeyecektir.
Ne kadar saklamaya çalıúırsanız ça-
lıúın, gerçekleri bir çırpıda unuttura-
mazsınız. Yaúanmıú tarih tüm
çıplaklı÷ıyla ortaya serilecektir.
Bugün devrimcilerin görevlerinden
biri de, yıllardan beri oligarúinin refor-
mist tercihli partilerinin peúine takıl-
maktan baúka bir úey yapmayan,
kitleleri reformcu hayallerle uyutan
mücadele kaçkınlarının gerçek yüzleri-
ni teúhir ederek, emekçi halkın devrim-
ci dinamizmini kendi kurtuluúunu
sa÷layacak devrim mücadelesine kana-
lize edebilmektir.
Uzlaúmacı, reformist çizgi, halkın da-
ha çok acı çekmesinden baúka bir so-
nuç vermez. Bu yolun terkedilmesi ve
do÷ru devrimci politikanın egemen ola-
bilmesi için devrimciler, reformizmin
her çeúidini ve her türlü reformist tak-
ti÷i mahkum etmeli, bunun için elinen
gelen tüm çabayı göstermelidir. .
DøPNOTLAR
"TKP '86 Ulusal Konferansı" ile ilgili TKP Genel
Sekreteri H.Kutlu'nun yaptı÷ı konuúmadan., (l
A÷ustos ø986'da... yayınlandı)
a.g.k.
Güneú Gazetesi 4 Nisan 987, H.Kutlu ile yapüan
röportajdan.
TKP '86 Ulusal Konferansı Ue ilgili konuúmadan.
Yeni Gündem sayı 58, H.Kutlu Ue yapılan röpor-
tajdan.
BøRLøKTE MÜCADELE
VE DAYANIùMANIN
ÖNÜNDEKø ENGELLER
KALDIRILMALIDIR
Uzun bir süredir, ö÷renci gençli÷in
YÖK karúısında sürdürdü÷ü "Demokra-
tik Üniversite" mücadelesinin geliúim
süreci bizlere, Türkiye Sol'unun öteden
beri taúıdı÷ı önemli bir hastalı÷ını, ek-
sikli÷ini irdelemek gereksinimini duyur-
maktadır. Burada sorunumuz, özgül
olarak ö÷renci gençlik mücadelesinin
ne úekilde geliúti÷i veya geliúmesi ge-
rekti÷i de÷il. Sorunumuz, bu mücadele
sürecinin bir kere daha ortaya koydu-
÷u, çeúitli halk, sınıf ve tabakaları ara-
sındaki birlik yoksunlu÷u (veya uyum-
suzluk) gerçe÷idir.
Geleneksel Sol'un etkisinin kırılmaya
baúlandı÷ı '70 sonrası yaúanan birta-
kım olumlu geliúmeleri bir kenara bıra-
kırsak, Türkiye Sol'unun bu konuda ol-
dukça olumsuz bir gelene÷e sahip oldu-
÷unu söyleyebiliriz. Son olarak ö÷ren-
cilerin yükseltti÷i "Demokratik
Üniversite" mücadelesinde bunu çok
açık bir úekilde yeniden yaúadık.
Sanki YÖK'ün kurbanı sadece ö÷ren-
cilermiú gibi, YÖK'ten darbe yiyen di-
÷er kesimler izleyici olmaktan öteye git-
mediler. (Yalnız bu "izleyiciler"in ta-
raflı olduklarını ve bunu kısmen, orta-
ya koyduklarını teslim etmeliyiz.(l)
Sanki ö÷rencilerin sorunları iúçi sı-
nıfını hiç ilgilendirmiyordu. Sanki kuru-
lan YÖK düzeni ile ezilen-sömürülen
halka karúı kafaların yetiútirilmesi
amaçlanmıyormuú gibi bazı istisnalar
hariç sendikalar da "izleyici"li÷in öte-
sinde bir tavır sergilemediler.
Yalnız sendikalar de÷il, çeúitli mes-
lek odaları, barolar, mühendis-mimar
odaları, Tabipler Birli÷i vb. örgütlerin
birço÷u, bu kayıtsızlık tablosunun birer
parçasını oluúturdular. Tabii ki, bu tab-
lonun en gözalıcı köúesini bizzat YÖK'-
ün darbesini yiyen 402'likler ve her
gün YÖK baskısı altında kiúilikleriyle
oynanan ö÷retim üyeleri-görevlileri vb.
oluúturuyordu. .
"Her koyun kendi baca÷ından asılır"
tavrı nereden kaynaklanıyor ve Sol için-
deki egemenli÷i nereye kadar sürecek?
Ezilen halkın yanında oldu÷unu söyle-
yen, halkın sömürü ve baskı karúısında-
ki örgütlülü÷ünü gerçekleútirmeye, mü-
cadelesini örgütlemeye çalıútı÷ını iddia
eden her kiúi ve grup bu soruyu kendi-
ne sormalı ve çözümü do÷rultusunda
çaba harcamalıdır.
Türkiye Sol'unda belirli siyasal çiz-,
gilerin ilke haline getirdikleri bu
"her koyun kendi baca÷ından asılır"
tavrının kökenlerini ortaya çıkarmak
için geleneksel reformist Sol'un
yıllardır ülkemiz Sol'una egemen olan
mücadele ve örgütlenme çizgisini
irdelememiz gerekiyor. Bu egemenlik -
'70'lerden beri temelleri çatırdıyorsa da-
üst yapıda belli oranlarda gücünü
sürdürmekte ve yenilgi sonrasının
yılgınlık-karamsarhk ortamını
güçlenmek için de÷erlendirmeye
çalıúmaktadır. Bugün de 2 Eylül'-ün
yarattı÷ı yılgınlık-karamsarlık ortamı
geleneksel Sol tarafından statükocu-
icazetçi anlayıúını geliútirip güçlendire-
bilece÷i bir fırsat olarak görülmektedir.
Halk Sınıf ve Tabakalarını Bölen
Reformizmin Statükocu-øcazetci
Çizgisidir
Türkiye Sol hareketi, 960'lara ka-
dar baúlıca iki nedenden dolayı güdük
kalmıú, olması gereken noktaya bir tür-
lü ulaúamamıútır. Birinci neden, Cum-
huriyet'ten itibaren Sol üzerinde yürü-
tülen baskı politikasıdır. økinci ve belir-
leyici neden ise, Sol'un ülke koúulları-
na uygun bir mücadele, örgütlenme çiz-
gisini oturtamayıúı, dar bir aydın çev-
ølknur GÜLER
renin dıúına taúıp kitlesellik kazanama-
yıúıdır.
Ülke koúullarını tahlil edemeyen, te-
oride dogmatizme-úablonculu÷a düúen,
her konuda hazır reçeteler arayan bir
kafa yapısının egemen oldu÷u sol hare-
kelin, devrimci mücadeleye iliúkin tu-
tarlı bir sınıflar mevzilenmesini ve mü-
cadele hattını ortaya koyup egemen sı-
nıfların baskısını boúa çıkarması bek-
lenemezdi kuúkusuz. Devrimci mücade-
lenin kısa ve uzun vadeli hedeflerini-
stratejisini belirleyemeyen, tüm çizgisini
egemen sınıfların tepkisine göre güncel
olarak belirleyen geleneksel Sol, hiçbir
zaman tüm halk sınıflarını mücadeleye
seferber etmeyi düúünmedi. Her-
úeyden önce savundu÷u dogmalar bu-
na engeldi. "Marx, devrimin úekilleri,
metodları, tarzı ve niteli÷i konusunda
kendinin ve sosyalist devrimin gelecek-
teki önderlerinin elini kolunu ba÷lamı-
yordu"(!). Ama geleneksel Sol, 95-
7 çarlık Rusya'sının koúullarınıTürki-
ye'de aramaya-varsaymaya devam et-
ti.(!) Yıllarca "iúçi sınıfını örgütleme"
adına ekonomizmin-sendikalizmin bata-
÷ında çırpınıldı, ezilen halkın di÷er kat-
manları görmezden gelindi.
Geleneksel statükocu Sol, "kitleler-
yı÷ınlar" sözcüklerini hiç a÷ızlarından
düúürmemesine karúın statükoyu boza-
cak, reformlar u÷runa mücadeleyi sek-
teye u÷ratacak kitlesel hareketlerir
karúısında olmuú, egemen sınıflar:
"sinirlendirecek" her eylemi, her radi
kal 'çıkıúı engellemek için elden gelen
çabayı göstermiú, bu u÷urda yeni teo-
riler icat etmekten geri durmamıútır.
Varlı÷ını tehlikeye düúüren, statükoyu
bozan her radikal çıkıú, reformizmin
"provakasyon" edebiyatıyla karúılaú-
maktan kurtulamamıútır.(4)
27
 1960 sonrası ise, Türkiye sol hareke-
tinin yeni bir dönemidir. Artık tabular
yıkılmaya baúlamıú, halk sınıf ve taba-
kaları arasında ilerici düúünceler filiz-
lenmeye, örgütlenmeye ve mücadelede
geleneksel sol'un dar kalıpları parça-
lanmaya yüz tutmuútur. Filizlenen bu
yeni ve sa÷lıklı yapılar, oligarúinin ve
reformizmin alıúık olmadı÷ı, tüm statü-
koyu bozan, ezilen halk sınıf ve tabaka-
larının çıkarlarım aynı platformda de-
÷erlendiren bir mücadele anlayıúını
prati÷e geçirmeye baúlamıútır. Artık
oligarúi için "rahat" günler sayılıdır ve
reformizmin Türkiye solundaki egemen-
li÷i temellerinden çatırdamaya baúla-
mıútır.
Reformizm artık gücünü kaybetmeye
baúlamıútır, ancak sol içindeki egemen-
li÷ini tam anlamıyla yıkmak bir anda
gerçekleúecek bir úey de÷ildir. Henüz
yeni filiz vermeye baúlayan ve kendi
içinde ideolojik netlik sa÷lamaya çalı-
úan devrimci hareketin karúısında, yıl-
ların "tecrübe"sine sahip köklü bir re-
formist çizgi vardı.
Tüm dezavantajlarına karúın '71 dev-
rimci hareketi, Türkiye sol hareketinin
tarihinde yeni bir sayfa açmayı baúa-
rabilmiú, Sol'u günlük reformlar u÷ru-
na mücadelenin dar sınırlarından kur-
tararak ezilen halkın ufuklarını geniú-
letmiútir. Her konuda oldu÷u gibi kitle
hareketlerinde de bu geliúmenin etkisi
görülmüú ve oligarúinin çizdi÷i sınırlar
parçalanmıútır. Gençlikte baúlayan ra-
dikalleúme, giderek di÷er sınıf ve halk
tabakalarını da etkilemiú, büyük iúçi di-
reniúleri, köylünün toprak iúgalleri, kü-
çük üreticinin taban fiyatları çerçeve-
sinde düzenledi÷i mitingler-gösteriler,
kimi zaman birbirini destekler ve orga-
nize úekilde peúpeúe oligarúiye ve refor-
mist anlayıúlara darbeler indirmeye
baúlamıútır.
Bu geliúmeler, oligarúi ve reformiz-
min saflarında panik yaratmıú, yeni ön-
lemler almaya zorlamıútır. Oligarúi,
baskı ve zor önlemlerini yo÷unlaútırıp
12 Mart cuntasının zeminini hazırlama-
ya yönelirken, geleneksel reformist çiz-
gi de kendini oligarúinin hiddetinden
kurtaracak, statükoyu yeniden kuracak
yollar aramaya, kitlelerin mücadelesi-
ni yeniden icazet sınırları içine sokma-
nın yöntemlerini bulmak için çaba sar-
fetmeye baúlamıútır.
12 Mart cuntasına kadarki dönem
içinde aydın kesimin tavırları ise, iki
yönde geliúmiútir. Bir kısmı önceden ol-
28
dü÷ü gibi yine reformist düúüncelerle
bu tip örgütlenmelerde yer alırken, di-
÷er kısmı ise reformizme duyulan tep-
kiler sonucu de÷iúik yollar aramıú, an-
cak seçkinci anlayıúları ve küçük bur-
juva acelecikleriyle cuntacı olmaktan
öteye gidememiúlerdir.
Geleneksel Sol'un
reformist-statükocu çizgisi,
oligarúiye Sol'dan destektir
12 Mart cuntası bu boúluklarda gün-
deme gelir ve siyasi arenada yalnız ka-
lan devrimci hareket, mücadele çizgi-
siyle, prati÷iyle kitlelere gereken mesajı
vermiú, ancak bu kısa süre içinde gele-
neksel Sol'un kitle örgütlerindeki (özel-
likle sendikalarda) etkinli÷i kırılama-
mıútır. Ancak bu etkinlik geliúen de÷il,
sürekli gerileyen, darbeler yiyen bir et-
kinliktir artık. Kitleler, gözünün önün-
de olup biten herúeyden gerekli dersleri
çıkarmaya baúlamıútır.
1974 sonrası sürecin ana güç kayna-
÷ı, '71 devrimci mücadelesinin yarattı-
÷ı potansiyeldir artık. Reformizm, he-
men 12 Mart'ın ertesinde bu potansi-
yeli kendi potasına aktarmak isterse de,
do÷ru proleter devrimci çizgiyi savunan
kadroların sürece müdahalesiyle hevesi
kursa÷ında kalır ve mücadelenin kız-
gınlaúmasıyla birlikte yavaú yavaú are-
nadan çekilmeye baúlar.
Devrimci hareket tüm halk sınıf ve
tabakalarını, sürecin odak noktası olan
anti-faúist mücadeleye seferber edip,
faúist güçlere geri adımlar attırırken,
geleneksel reformist Sol masabaúı ent-
rikalarıyla, tepeden inme yöntemlerle
yönetim kademelerine çöreklendikleri
bir kısım sendikalar aracılı÷ıyla iúçi sı-
nıfını bu mücadelenin dıúında tutmaya,
iúçi sınıfını ekonomik mücadelenin dar
úuurlarına hapsetmeye çalıúır. Sanki
faúist terörün e÷itim kurumlarını, ma-
halleleri, köyleri, hatta kentleri tehdit
etmesi, tüm bunları faúist iúgal altına
almak istemesi, terör ve demagoji teme-
linde faúizme kitle tabanı yaratmaya
çalıúması iúçi sınıfını hiç ilgilendirmi-
yordu. Katliamlar, cinayetler, iúgaller
birbirini kovalarken, reformizm, kına-
ma demeçleriyle iúi geçiútiriyor, iúçi sı-
nıfını toplu-sözleúmelerde bir blöf ara-
cı olarak kullanmanın dıúında hiçbir ge-
liúmeye sokmak istemiyor, iúçi sınıfının
sınıflar çatıúmasının her alanında gü-
cünü hissettirmesini engellemek için el-
den gelen manevrayı yapıyordu.(5)
Aydınlar ise, azgınlaúan faúist terör
karúısında halkın yanında yer alacak-
larına, güvenceyi "tarafsızlık"ta bul-
muútur. 12 Eylül öncesi faúist terörün
tarafsızlaútırıp sindirdi÷i birçok aydın
"sınıflar mücadelesinin nesnel gerçe÷i
yerine, milli beraberlik, uzlaúma bay-
ra÷ını yükseklere kaldırmıú" ve böyle-
ce bozulan statükoyu egemen sınıflar
lehine yeniden kurmak için çaba göste-
renlerin safında yerini almıútır.
Oldukça önemli adımlar atılmıú olsa
da, hâlâ ezilen halk ve tabakaları ara-
sında sa÷lanamayan birlik; reformiz-
min iúçi sınıfı, sendikalar ve bir kısım
kitle örgütlenmeleri üzerindeki etkisi,
sınıflar mücadelesinin ulaútı÷ı boyutları
anlamayıp tutarlı bir anti-faúist tavır
takınamayan aydınlar... øúte 12 Eylül
öncesi Türkiye sol'unun çözmek zo-
runda bulundu÷u önemli sorunlardan
birkaçı...

E÷er 2 Eylül bu kadar baúarılı ola-
bilmiú ve Sol'a büyük darbeler vurabil-
miúse, di÷er nedenlerin yanında yuka-
rıda saydı÷ımız objektif durumların da
oldukça önemli rolleri olmuútur. Refor-
mizmin icazet sınırlarını aúmayan mü-
cadele hattı ve statükoyu bozan her ha-
reket karúısında takındı÷ı olumsuz ve
engelleyici tavrı; aydınların
"demokratlık" maskesi altında sınıflar
çatıúmasının kendilerine yükledi÷i gö-
revlerden kaçınmaları, devrimci hare-
keti oligarúinin karúısında yine yalnız
bırakmıútır. Di÷er yandan oligarúinin
gazabından korunmak için bu iki kesi-
min "terörizm-maceracılık" edebiyatı-
na sarılması, oligarúiye Sol'dan verilen
destek olmuú ve daha pervasız bir
baskı-terör politikasının önünü düzle-
miútir. Kimileri daha da ileri giderek,
oligarúiyle aynı a÷ızdan 2 Eylül'e karúı
direnen devrimci hareketlere saldırmıú,
kimileri bu iúi meslek haline getirmiú
olup hâlâ sürdürmektedirler. Bunun
karúılı÷ında da oligarúiden ödüllerini
alıyorlar tabii ki.
Ezilen halkın çıkarları ve
hedefi birdir. Mücadelesi
de bir ve bütün olmalıdır
2 Eylül'ün üzerinden 7 yılın geçti÷i
bugünlerde, ezilen halk sınıf ve tabaka-
larının mücadele birlikteli÷i yine sa÷-
lanamamıú ve önünde çeúitli engeller
vardır. Ezilen halk, baskı ve sömürü
Oysa tarihin her döneminde -genel
kural- egemen sınıfların politikası, ezi-
len halkın mücadelesinin önüne engel-
ler dikmek, onları mümkün oldu÷unca
dar bir alana hapsetmek yönünde ol-
muútur.
karúısında hak ve özgürlükleri için mü-
cadelesini yükseltirken, oligarúinin ve
reformizmin çabalarıyla bu mücadele-
nin seviyesi düúürülmeye, kendi içinde
bir bütünlü÷e kavuúması engellenmeye
çalıúılmaktadır Oligarúi bunu, çeúitli
yalanlarla meúrulu÷unu sa÷ladı÷ı baskı
ve zor yöntemleriyle gerçekleútirmeye
çalıúırken, reformizm aynı hedeflere
daha ince taktiklerle ulaúmaya ça-
lıúmaktadır. Mücadelenin yükselip tüm
halk kesimlerini kucaklama e÷ilimleri
göstermesiyle birlikte reformizmin söz-
cüleri yine "provakasyon", "uslu du-
run", "daha zamanı de÷il ', "gençlik
ateúiyle hareket etmeyelim" gibi kliúe-
leúmiú beylik lafları ardarda sıralama-
ya baúlamıútır. Reformizmin bir kısım
aydını da yanına alarak yürüttü÷ü bu
propagandaya göre "olgun" olmak, ya-
ni oligarúiyi fazla kızdırmadan, çeliúki-
leri derinleútirmeden hareket etmek ge-
rekir: onlara göre "daha zamanı gelme-
miútir", egemen sınıflararası çeliúkile-
rin derinleúmesi ve burjuva muhalefe-
tin kendilerine uygun bir mücadele yo-
lunu açması beklenmelidir; úu aúama-
da radikal tavırlar sergilemek ve tüm
halk kesimlerini ortak amaçlar parale-
linde aktif mücadeleye sevketmek, pro-
vakasyona gelmektir, varolan "demok-
rasi"nin daha da budanması için zemin
hazırlamaktır.
Tüm bu propagandanın altında ya-
tan, oligarúiye mesaj verme ve icazet sı-
nırlarının geniúletilmesini bekleme yö-
nündeki klasik statükocu zihniyettir.
Bugün ezilen halkın tüm sınıf ve kat-
manlarının oldukça büyük sorunlarla
karúı karúıya oldu÷u somut bir gerçek-
tir. Oligarúinin baskı ve sömürü düze-
ni, özellikle 2 Eylül'de yapılan düzen-
lemelerle daha da yetkinleúmiútir. øúçi
sınıfı sendika ve grev yasalarıyla YHK
ile denetim altına alınıp sessizleútiril-
meye çalıúılırken, bir yandan da örgüt-
lenmenin önüne dikilen çeúitli engeller-
le ilerici-demokrat-devrimci çatılar al-
tında birleúmeleri engellenmekte, sarı
Türk-øú, devletin ve CIA'nın yardımıyla
ayakta tutulmaya çalıúılmaktadır.
Kırsal kesim üzerinde estirilen yo÷un
terör ile bir yandan Kürt köylüleri(7)
kültüründen, dilinden, topraklarından
uzaklatırılmaya çalıúılırken, di÷er yan-
dan çeúitli "yasal" ve yasadıúı yollarla
köylünün ürünü yok pahasına iç edil-
mektedir. ùehir küçük burjuvazisi (me-
mur, ö÷retmen, teknik adam vb.) her
türlü örgütlenme olana÷ından yoksun
olarak "kaderini" devletin eline bırak-
maya zorlanmaktadır. Üniversiteler,
YÖK ile düzenin "yedek parça" üretim
merkezleri durumuna getirilmekte, ilko-
kuldan baúlatılan gerici-ırkçı e÷itimin
son dura÷ı yapılmak istenmektedir.
Oligarúinin tüm gücüyle yürüttü÷ü bu
topyekün saldırı politikasının tek bir
amacı vardır; sömürü ve baskı düzeni-
nin aksamadan sürmesi ve çıkabilecek
çatlak seslerin daha baútan susturul-
ması-bo÷ulması. Birtakım olumlu geliú-
melere karúın, bu topyekün saldırı po-
litikası karúısında ezilen halk safların-
da bir birliktelik ve uyumdan, dayanıú-
madan sözetmek pek mümkün de÷ildir.
Halkın büyük kesiminin henüz kendi öz-
gül sorunları karúısında bile ürkek ve
kararsız oldu÷u bir dönemde böyle bir
birliktelik, uyum ve dayanıúmanın ha-
yal oldu÷u veya bunun "merkezi bir ör-
gütlenme ve politika" ile olabilece÷i ileri
sürülebilir. Mükemmeliyetçi bir gözle
bakarsak, bu söylenenler do÷ru gibi
gözükebilir, ancak böyle bir bakıú açı-
sı idealizmden ve ütopyacılıktan baúka
bir úey de÷ildir. Çünkü, kendili÷inden
veya masa baúlarındaki boú gevezelik-
lerden ne merkezi örgütlenme, ne de
merkezi politika oluúturulabilir. Oluútu-
rulur diyen varsa yalandır, pratikte or-
taya çıkar, sosyal hayatla ilgisi olma-
yan, birtakım duyguların tatmin plat-
formundan baúka bir úey de÷ildir.
29

Ezilen halk sınıf ve tabakaları, bugün
nasıl hakkını kazanmak için mücadele
etmesi gerekti÷ini pratikte yaúayarak,
görerek ö÷reniyorsa, birlikte hareket
etmesini de yaúayarak-görerek ö÷rene-
cektir. Ve merkezilik bu yaúama-ö÷ren-
me süreci içinde adım adım gerçekle-
úecektir. Bu durum, geliúmenin deter-
minist yönüdür ve eksiktir, bu yüzden
de güdük kalmakla, baúarısız olmakla
karúı karúıyadır. Bu geliúmenin devrim-
ci bir rotaya oturması ve amaçlanan so-
runlara ulaúması iradi müdahale ile
mümkündür. Devrimcilerin misyonu ve
baúta görevi budur. Görevimiz, ezilen
halkın kendi sorunlarına sahip çıkma-
sını ve bu yönde örgütlenmeler oluútur-
masını sa÷lamaktır. Görevimiz, müca-
delenin çeúitli alanları arasındaki ba÷-
lantıları kurmak, tüm sınıf ve tabaka-
ların mücadele birlikteli÷ini-dayanıú-
masını geciktiren, önleyen engelleri or-
tadan kaldırmaktır. Çabúmalarımızdaki
temel noktalardan birini bu anlayıú
oluúturmazsa, verimli sonuçlar almanın
güç olaca÷ını ve alınan sonuçların kıs-
mi ve geçici olmaktan kurtulamayaca-
÷ını akıldan çıkarmamalıyız.
Ezilen halkın birlik ve
dayanıúması, kendi
mücadelesinin eseri
olacaktır
Bugün ö÷renci gençlik kendi sorun-
larına belirli ölçülerde sahip çıkmıú ve
30
YÖK'e karúı bir mücadeleyi baúlatmıú-
tır. Oligarúi bu durum karúısında çeúitli
önlemler almaya çalıúmıúsa da, ö÷ren-
ci gençlik kararlı ve bilinçli tutumuyla
bu önlemleri boúa çıkarmasını bilmiú ve
bu konuda oldukça önemli sayılabilecek
adımlar atmıútır. Gençli÷in bu çıkıúı ve
kararlı tutumu, ezilen di÷er kesimleri
için ders çıkarılacak çeúitli zenginlik-
ler içerir. Salt ders çıkarmakla kalın-
mamalı. YÖK'ün sadece bir parçasını
oluúturdu÷u sömürü ve baskı düzenine
karúı uyumlu ve birlikte tavır almanın,
dayanıúmayı güçlendirmenin baúardı
olmak için úart oldu÷u bilinçlere kazın-
malıdır. Elbette ki, bu birliktelik ve da-
yanıúmanın önüne çeúitli engeller çıka-
rılacak, devrimci mücadelenin çeúitli
alanları kendi sorunlarının dar sınırlan
içine hapsedilmek istenecektir.
Öncelikle oligarúi, Türkiye Sol'unun
bu zaafını derinleútirmek, birliktelik-
dayanıúmayı engellemek için her türlü
taktik ve yöntemi uygulamaya sokmak-
tan kaçınmayacaktır. ùu anda çeúitli
yasalarla büyük ölçüde sa÷lamıú oldu-
÷u bu bölünmüúlük ve tecrit durumunu,
her türlü tehdit ve demagojiyle koruma-
ya hatta güçlendirmeye çalıúacaktır.
Halkın ekenomik-demokratik istemleri,
bu yönde dayanıúma için davranmala-
rı anarúi ve terör ortamını yaratmak-
la, toplumsal bakıúı bozmakla, 2 Eylül
öncesine dönmek istemekle suçlanacak,
bu do÷rultuda yo÷un ideolojik-siyasi
saldırı kampanyasını, dozunu her geçen
gün arttırarak sürdürecektir. Tüm bun-
lara hazırlıklı olunmalı, bilinçler bu
yönde uyanık kılınmalıdır. ødeolojik-si-
yasi saldırı kampanyası etkili oldu÷u
oranda oligarúi yeni adımlar atacak,
baskı ve terörü yo÷unlaútıracak, halkın
mücadelesinin geliúmesini olanak veren
gedikleri yeni yasa ve düzenlemelerle
kapatmaya çalıúacaktır. Oligarúinin ini-
siyatifi eline aldı÷ı böyle bir sürecin so-
nu, bugünkünden daha sıkı bir toplum-
sal cenderenin yaratılması olacaktır.
Tersi bir durumda, yani oligarúinin
ideolojik-siyasi saldırı kampanyası kar-
úısında geri adım atılmadı÷ı, mücade-
lenin kararlı bir úekilde yükseltilip bas-
kı ve terör karúısında yılgınlı÷a düúül-
medi÷i oranda oligarúi, geri adım atmak
zorunda kalacaktır. Çünkü oligarúinin
úu andaki sorunu, sınıflar mücadelesi-
nin ivmesini mümkün oldu÷unca düúür-
mek ve krizin daha da derinleúmesini
önlemektir. Karúısında kararlı bir mü-
cadele oldu÷u sürece oligarúinin geri
çekilmek ve ödün vermek dıúında bir
çaresi yoktur. Sorun, kararlı bir úekil-
de mücadeleyi sürdürüp inisiyatifi oli-
garúiye kaptırmamakta yatmaktadır.
Ezilen halkın birlikte mücadelesinin
önündeki di÷er bir engelde, geleneksel
reformist Sol'dur. Reformizmin yeni dö-
nemdeki iúlevi, yine oligarúiyle bir uz-
laúma zemini yaratıp, mücadeleyi çizi-
len icazet sınırları içine hapsetmek ola-
caktır. Yine masa baúı oyunları ve te-
peden inme yöntemlerle kitle örgütleri-
ni denetim altına almaya, bu örgütlen-
meler aracılı÷ıyla statükoyu korumaya
çalıúacaklardır. Halkın mücadelesini
geriletip oligarúinin inisiyatifini terket-
mekten baúka bir sonuç yaratmayacak
bu anlayıú, halkın ve devrimcilerin an-
layıúı olamaz. Bu teslimiyetçi anlayıúa
karúı her alanda mücadeleyi yükseltip
geliúiminin önünü tıkamalıyız. Her tür-
lü oportünizmin oldu÷u gibi, reformiz-
min panzehiri de pratik mücadeledir,
sınıflar çatıúmasıdır. Mücadelenin kız-
gınlaútı÷ı, sınıflar çatıúmasının ivmesi-
nin yükseldi÷i her yerde oportünizm ve
reformizmin bir kenara çekilip sessiz-
ce izlemekten baúka yolu yoktur. Ancak
bu demek de÷ildir ki, nasılsa mücade-
lenin ivmesi yükseliyor, bir süre sonra
tecrit olurlar, ancak yanlarında da gö-
türebildikleri kadar unsuru birlikte gö-
türüp devrimci saflarda büyük gedikler
açabilirler. Bizlere düúen görev, müca-
delenin her aúamasında, reformizmin
mücadele kaçkını yüzünü, uzlaúmacı-
statükocu çizgisini teúhir etmek, kitle-
lerden tecritini sa÷lamaktır.
Son olarak her yenilgi sonrası do÷an
boúlukta ayrıcalıklı konumları ve ola-
naklarıyla ön plana çıkıp halka ve dev-
rimcilere vaaz veren ve öteden beri hal-
kın devrimci mücadelesinde sorun ol-
maya devam eden bir kısım aydının du-
rumuna de÷inmek gerekiyor. Bir türlü
"iç savaú" fobisinden kurtulamamıú ve
her çatıúmada "en haksız" darbeleri yi-
yen "tarafsızların psikolojisiyle oligar-
úiyi "sinirlendirecek" bir ortamın do÷-
masını engellemeye çalıúan sözkonusu
aydınlarımız, sa÷a-sola itidal telkin et-
meye devam ediyor, özellikle gençlerin
radikal çıkıúlarının ardından bu çaba-
lar daha da yo÷unlaúmıútır. Bir yandan
"2 Eylül öncesi" umacı olarak kulla-
nılırken, di÷er yandan da "uslu durun",
"oyuna gelmeyin"türünden öneriler or-
talı÷ı kapladı. Belki büyük ço÷unlu÷u
bunu iyi niyetle yapıyor, ancak iyi ni-
yetle yapılıyor olması bunların, halkın
çıkarları için yapıldı÷ını göstermez. Art
niyetli, oligarúiye mesaj ve akıl verme
amacını taúıyanları bir yana bırakır-
sak, di÷er tüm "uslu durun" davetleri
bizzat bu aydınların kendi sübjektif du-
rumlarından yola çıkarak yaptıkları da-
vetlerdir.
Aydınlarımız öncelikle "iç savaú" fo-
bisinden ve dünyayı kendi çevresinden
döndürme alıúkanlı÷ından kurtulmalı-
dır. Bunlardan kurtulmak ise halkın ya-
nında ve halkın devrimci iradesine ta-
bi olmakla mümkündür. 970'lerden bu
yana halkın nezdindeki saygın konum-
larını kaybettiklerini kabullenmesi ve
bunun en büyük nedeninin halkın dev-
rimci mücadelesinin gerisinde kalmala-
rı oldu÷unu görmelidirler. Aydınları-
mız, Türkiye halkının devrimci mücade-
lesinin gerisinde ve dıúında kalmama-
lı, ona tabi olmalıdır. Belki bugün sahip
oldu÷umuz birtakım olanakları, konumu
kaybedece÷iz, yaúam tarzımızdan feda-
karlıklar yapıp de÷iútirece÷iz, egemen
sınıflar ve iúbirlikçilerince lanetlenece-
÷iz, akıl almaz baskılarla karúılaúaca-
÷ız, ancak çok daha önemli úeyler ka-
zanaca÷ız; Türkiye halkıyla bütünleúip
birlikte mücadele etme onurunu ve des-
te÷ini!..
Tüm devrimci demokratlara
düúen görev, halkın
mücadele birlikteli÷ini
sa÷lamaktır
Bugün ezilen halkın hiçbir sorunu bir-
birinden ba÷ımsız de÷ildir ve hiç kimse
kimi sorunlar karúısında "bu beni il-
gilendirmiyor, karıúmayayım" deme
hakkına sahip de÷ildir. øúçi sınıfının so-
runları nasıl tüm ezilen halkın sorunu
olmahysa, ezilen halka karúı bir bilinçle
yerleútirilmeye çalıúılan ö÷rencinin so-
runu da tüm halk sınıf ve tabakalarının
sorunu olmalıdır. Bugün köylünün top-
ra÷ını, ürününü yok pahasına elinden
alanlar, kentte de iúçi sınıfının eme÷i-
ni gaspediyorlar. Köylüyü yerinden-
yurdundan edip sürgüne gönderenler-
le, kentteki iúçinin kondusunu yıkanlar
aynı kiúilerdir. Çocu÷una daha güzel bir
dünyayı, yaúamı ö÷retmeye çalıúan bir
ö÷retmene uygulanan baskılara, o ço-
cu÷un anası-babası-kardeúi olan iúçi,
köylü memur, ö÷renci neden karúı çık-
masın, neden ö÷retmeni desteklemesin?
Oligarúi bunlar karúısında bir sürü ne-
den sayabilir, ama hepsinin altında sö-
mürü ve baskının çirkin yüzü sırıtır.
Unutmayalım ki, grev de bizim, top-
rak iúgali de bizim, boykot da bizim, di-
reniú de bizim, açlık grevleri de bizim,
yani hepimizindir. Ve yine e÷er cop var-
sa, dipçik varsa, panzer varsa, hapis-
iúkence varsa, hepsi bizim içindir.
Bizlere düúen görev, ezilen halkın bir-
likte mücadelesinin koúullarını yarat-
mak ve bu mücadeleyi örgütleyebilmek-
tir. Tüm ezilen sınıf ve tabakaların bas-
kılara karúı direniúinde, hak arama mü-
cadelesinde bu birliktelik ve dayanıú-
manın zemini yaratılmalıdır. Ezilen hal-
kın tüm kesimleri, mesleki örgütleriyle,
dernekleriyle, sendikalarıyla fiili olarak
yaratacakları-meúrulaútıracakları çe-
úitli örgütleriyle birbirini desteklemeli
ve dayanıúma içinde bulunmalıdır.
Oligarúiden icazet bekleme úeklinde-
ki bir anlayıú da, küçük burjuva aydın-
ların "hele bekleyelim, ne olur n"e
olmaz" úeklindeki sıradan, kaderci in-
san tavrı da devrimci-demokratlar ta-
rafından benimsenmemeli, savunulma-
malıdır.
Ba÷naz tekkeci kafa yapısından sıy-
rılmamıú kimi Sol grupların geliúen bir
direniú, veya eylemde ısrarla sürdür-
dükleri "bana ne, ben yokum" anlayıú-
ları terkedilmelidir. Bu kafa yapısıyla
hareket edip köúeye çekilmek veya ey-
lemi baltalamaya çalıúmak çocukça re-
kabetçi bir tavırdır ve oligarúiyle iúbir-
li÷i yapmaya kadar varır.
Önümüzde oldukça a÷ır görevlerle
yüklü bir süreç var ve bu süreçte oli-
garúinin baskılara daha da artacaktır.
Bu baskılar karúısında gösterilen her
duyarsızlık, devrimci saflarda önemli
zaaflara yolaçabilecek ve oligarúiye ce-
saret verecektir. Tüm devrimci grupla-
ra, namuslu, yurtsever ve demokrat bi-
reylere bu anlamda önemli sorumluluk-
lar düúmektedir. Grupsal ve bireysel
olarak takınılacak tavırlar, bundan son-
raki süreçte herkesin sorumlulu÷unu
(sorumsuzlu÷unu) ortaya koyacaktır.

Gerçekten de YÖK'ün gadrine u÷ramıú veya
YÖK'ten rahatsız olan bir kısım aydınımız "dost
lar alıú-veriúte görsün" türünden demeçlerle de ol
sa veya "nezaket ziyareti" çerçevesinde de olsa
taraflı olduklarını gösterdiler. Ancak di÷er bir yön
den, gerek bu kesimin büyük ço÷unlu÷u, gerekse
geleneksel reformist Sol'un önde gelenleri oligar
úinin sözleriyle birlikte "2 Eylül öncesi"ni hatır
latmaktan geri kalmadılar.
Oligarúinin 2 Eylül öncesinden korkması ve bu
korkuyu halka maletmeye çalıúması bir derece nor-
mal. Ancak Sol görünen kesimlerin 2 Eylül önce-
sini bir korkutmacı aracı olarak kullanmasını an-
layıúla karúılayamayız. Evet, 2 Eylül öncesi bir
yerde oligarúinin ve geleneksel Sol'un politikala-
rının iflas etti÷i bir süreçtir. Ve her iki kesim için
tatsız anılarla doludur. Oligarúi için bu karabasa-
nın yenilenme tehlikesi korkutucudur. Ancak sol-
cu geçinenler için do÷ru olan, 2 Eylül öncesini 2
Eylül gözlükleriyle de÷il, devrimci bir bakıú açısın-
dan, diyalektik materyalizmin ıúı÷ında de÷erlendir-
mesidir. Do÷ru olan, 2 Eylül öncesini kendi süb-
jektif durumlarından yola çıkarak de÷il, sürece
damgasını vuran olgulardan, maddi hayatın çeliú-
kilerinden yola çıkarak de÷erlendirmesidir. Bugün
kalkıp "2 Eylül öncesi kötüydü" deyip iúin için-
den çıkmaya çalıúmak, do÷ru bir tavır de÷ildir.
Herkes 2 Eylül Öncesini bir bütün olarak ele al-
malı, hangi açılardan ve kimler için "kötü" veya
"iyi" oldu÷unu, yanlıúların veya do÷ruların neler
oldu÷unu samimiyetle ortaya koymalıdır. Yoksa,
"iyi" ve "kötü" göreceli kavramlardır. Bir kesim
için "iyi" olan, di÷er kesim için "kötü" olabilir.
2
Lenin, Aktaran Stalin/Sag ve Sol Sapmalar Üze
rine.
3
Geleneksel Sol'un halktan kopuklu÷u ve kendine
güvensizli÷in bir sonucu olan bu úablonculuk ge
lene÷i hiç yok olmadı. Türkiye'de Rusya'yı bulama
yanlar bu sefer Çin'i, Arnavutluk'u vb.ini arama
ya baúladı. Kimse Türkiye'yi kendi úartlarıyla de
÷erlendirmeyi düúünmedi.
4
"Provakasyon" edebiyatının en iki yüzlü örnek
lerinden biri de, 5-6 Haziran direniúi sırasında
geleneksel Sol'un takındı÷ı tavırda ifadesini bul
muútur. Bugün herkesin sahiplenmek için yarıútı
÷ı, bu büyük ölçüde kendili÷inden baúlayan ancak
DEV-GENÇ kadrolarının mücadelesiyle belirli an
lamda rotasına oturan bu iúçi direniúi, olayın aka
binde geleneksel Sol'un sözcüleri tarafından kınan
maktaydı. Oligarúinin gösterdi÷i tepkiden pani÷e
kapılan geleneksel Sol'un temsilcileri, o dönem iú
çileri sakin olmaya, provakasyonlara kapılmama-
ya, evlerine dönmeye ça÷ırıp, oligarúi ile birlikte
"suç"u DEV-GENÇ'e yüklemek için elinden gelen
çabayı göstermiútir.
9
6 Mart 978 t.O. katliamı takip eden günlerde
[20 Mart 78) ortaya koyulan 2 saatlik genel grev
("Faúizme Hayır") iúçi sınıfının neler yapabilece-
÷inin ufak bir göstergesiydi. Ancak reformizm, bu
kadarını bile günlerce süren tartıúmalarla ve dev-
rimci iúçilerin reformist yöneticileri zorlamalanyla
olay so÷uduktan sonra gündeme getirerek, oligar-
úinin nefes almasına yardıma olmayı becerebilmiú-
ti.
8
Bu konuda geleneksel Sol'un son umudu AET'ye
giriúle gelecek demokrasidir.
'Oligarúinin sözcüleri hâlâ onlar "Kürt de÷il
Türk'tür" demesine karúın. Türk milli úövenistli÷i
tartıúmasız olan bir kısım aydınların da "Kürt"
gerçe÷ini kabul etmeleri ve sütunlarında yazma-
ya baúlamaları olumlu bir geliúmedir.
3
12 EYLÜL
VE DEMOKRASø
-I-
Dünyada kapitalist düzen 1970 yılın-
dan baúlayıp büyük bir bunalıma gir-
miútir. Hammaddelerin fiyat yükseliúi
önlenememektedir. Aslında bunalımın
gerçek nedeni kapitalist düzen ülkele-
rinin eúitsiz geliúmesidir. 1960'lı yıllar-
da, Japonya ve Batı Almanya büyük bir
ata÷a giriúmiúler, Amerikan ekonomisi
merkezli kapitalist dünya bir sarsıntı
içine girmiútir. 1970'de Amerika
Cumhurbaúkanı Nixon, doların altınla
de÷iúebilirli÷i ilkesine son vermiútir. Bu
olay, savaú sonu ekonomi tarihinde bir
dönüm noktasıdır. Çünkü bu tarihe ka-
dar üstünlü÷ü ve egemenli÷i tartıúılmaz
olan ABD'nin parasının ve do÷al ki
ekonomisinin artık eski gücünü, eriúil-
mez payesini yitirdi÷inin iúaretidir.
Kapitalist ülkeler, yerleúmiú disiplinli
hiyerarúinin bu bozuluúu karúısında da
telaúa düúmüúlerdir. Vietnam'daki
Amerikan yenilgisinin aynı tarihlerde
noktalanıúı ile, az geliúmiú ve geliúmek-
te olan ülkelerin hammadde fiyatları-
nı yükseltme çabalarında baúarı sa÷la-
maları da aynı tarihlere rastlar. Böy-
lece ABD'ye ba÷lı ekonomilerde, bir
bunalım baúlar. Baúka bir sınıflama ile
1970'lerin baúında ABD'nin Vietnam ve
dolar bozgunuyla kapitalist sistemin
kendi içinde baúlayan kargaúa, az ge-
32
liúmiú ülkelerde iki yönde bir geliúme-
ye neden olur.
Birinci geliúme, bol hammadde kay-
na÷ına sahip Malezya, Avustralya, Ye-
ni Zelanda, Brezilya ve Meksika gibi ül-
kelerde hızlı bir geliúme, bunun karúı-
sında güçlü hammadde kaynaklarına
sahip olmayan ve ABD'ye göbe÷inden
ba÷lı Filipinler, Türkiye, Tayland, Tai-
van, Sri Lanka gibi ülkelerde derece de-
rece sarsılmalar. (Bunlardan Filipinler,
Sri Lanka gibi ülkelerde ülkeyi sarsan
ve hâlâ süren iç savaúlar bu tarihler-
de hızlanmıútır). Amerikan Dıúiúleri iú-
te bu noktada kendisine ittifaklarla
ba÷lı ülkelerde, halkın hoúnutsuzlukla-
rını bastırmak için bu ülkelerde düze-
nin komünizme kaydı÷ı, demokrasiyle
idare edilemez hale geldi÷i gerekçele-
riyle, ideolojik açıdan en etkili úekilde
egemen olabildi÷i güçlerle, sol birikim-
leri ezme politikası gütmüútür. Türkiye'-
de 12 Mart 1971'de yapılan askeri ope-
rasyon bu zaman úeridine rastlar.
-II-
Aslında 12 Mart 1971 askeri operas-
yonu ve onun kaçınılmaz sonucu olarak,
siyasal düzende 1960 öncesine gidiú bi-
çiminde özetlenebilecek gerici siyasal
hareket ülkemizde solun zorlu ve en bi-
linçli görünen kiúilerin gözünü korkut-
Aslan Baúer KAFAOöLU
ma açısından son derece etkili olmuú-
tur.
12 Eylül'ü.anlamak için 12 Mart'ı iyi-
ce tahlil etmek gerekir. ABD'ce önemli
olan sadece radikal sol eylemcilerin
bastırılması de÷il, fakat adalete ve sos-
yal geliúmeye önderlik edebilecek kiúi
ve katmanların gözünün yıldırılmasıdır.
Hatta bu ikinci amaç, birinciden bile
daha önemlidir. 12 Mart'tan sonra, bu
amaca uygun olarak, gerici ve baskıcı-
ların kazançları úöyle özetlenebilir:
l-12 Mart'tan önce radikal sola ön-
derlik eden birçok aydın (Örne÷in Yön
ve Devrim çizgisi içindekiler) etkin si-
yaset eylemlerinden uzaklaútılar. Gözü
yılan bazı radikal sol aydınlar ise, Ece-
vit çizgisine kadar, hatta bazısı bu çiz-
ginin gerisine çekildiler.
2- Türk kamuoyunda oldukça etkili
olan birçok yazar ise "risksiz" solculuk
çizgisine girdiler. Solculu÷un az geliú
miú bir ülkede biraz da "riskli!", bir úey
oldu÷u böylece bir kam ve bir alıúkan
lık olarak yerleúti.
3- Haksızlı÷a do÷rudan ve bir insan
davranıúı olarak direniú artık bir "hak
arama" de÷il, bir "anarúik" yol olarak
telkin edilmeye baúlandı. Bunun sonu
cu ülkenin en dinamik gücü olan genç
lik esaslı biçimde bölündü.
4- DøSK, eski, ulusal gerçeklere da
yalı ve sadece kendi ulusal gücüne gü-
venen ödünsüz çizgisinden, -dıú deste-
÷e güvenen bir yönetici kadrolaúma içi-
ne girerek- koptu. 973'teki DøSK, 5-
6 Haziran'ın DøSK'i de÷ildi.(x)
5- DGM'den baúlayan bir sürü anti-
demokratik kurul, sendikal örgütlenme-
yi memurlara kapayan yasaklar, iúçi
sendikalarının birçok katılım ve çalıú-
masını sınırlayan, üniversiteyi siyaset-
ten uzaklaútıran birçok yasak ve kural
96 anayasasının içinde yer aldı.
2 Mart 97 dalgası atlatıldıktan
sonra, birçok arkadaú ile úu konuyu çok
konuútuk:
2 Mart birçok úiddet ve yasak eyle-
mi dıúında, ne seçimli, ne çok partili de-
mokrasiye bir úey getirebildi ve ne de
beklendi÷i kadar uzun sürdü. Acaba ne-
den? Evet neden? -Deyim do÷ruysa- de-
mokratik gidiú ve istekler "ucuz kur-
tulabilmiú" idi. Aslında soru yanlıú ko-
nuluyordu ortaya. Bir kez ucuz kurtu-
lunmuú de÷ildi. Yukarıda beú maddede
özetledi÷imiz kayıplar oldukça önemliy-
di, ikinci olarak sol, gerek idam ve ge-
rekse hapislerle Önemli kayıplar ver-
miúti. Eúi az bulunur gözüpek birgenç-
lik lideri kadrosu ufalanmıú, TIP ve
DiSK yöneticileri ile eski güçlerini bir
daha bulamayacak ölçüde "harcanmıú"
ya da "ehlileútirilmiú" idi. Üçüncüsü,
asıl darbe gerideydi. 2 Mart olmasa
2 Eylül yapüamazdı. Ama 2 Eylül, 2
Mart ön denemesine karúın e÷er 974-
980 dünya konfonktürü ile, çizilen ka-
der çemberi olmasaydı, yine de kendi
görüntüsel baúarısını sa÷layamazdı.
Baúka deyimle 2 Mart, o günkü dün-
ya konfonktüründe bir 2 Eylül olamaz-
dı. Türkiye'nin ve azgeliúmiú ülkelerin
hepsinin dünya finans kapitalizmine
ba÷lılı÷ı 97'de 980 düzeyine varma-
mıútı. Ayrıca 97 bunalımını, kapita-
lizm 974'ten sonra derece derece at-
latmıútı. 980 bunalımı baúka çareleri
gündeme getirecekti.
-m-
Aslında 980 bunalımını, kapitalizmin
970'lerdeki çaresiz gibi görünen geri-
lemesinde aramak gerekiyordu.
970'lerin baúında, bu bunalımı aúmak
için kapitalist dünyanın lideri Birleúik
Amerika, OPEC bunalımını çıkardı or-
taya. Böylece, en azından geliúmemiú
ülkelerin petrol dıú satımı yapanların
dıú alım güçleri artacaktı. Kapitalist
dünya da böylece mal satamama, üret-
ti÷ini satamama bunalımından kurtula-
caktı. Kapitalizme bu yolda en büyük
yardımı Iran ùahı yaptı. Kissinger'in
ùah ile birkaç kez görüúmesi, OPEC fi-
yatlarının 974'te 4 kat artmasına yet-
ti. Baúta kapitalist dünya çok zararlı gibi
görünüyordu. Hatta birçok Avrupa
dergisi ve gazetesi, "Bu, Amerika'nın
Avrupa'ya oyunudur" diye sert bir kam-
panya bile baúlattılar, 974 geçti ve
976'da kapitalist ekonomi 970 buna-
lımlarını atlattı÷ı görülünce Bab Avru-
pa ve Japonya bunalımın refah getirdi-
÷ini gördü ve Amerika'ya daha çok ba÷-
landı.
Mekanizma úöyle dönüyordu: Petrol
dıú satımı yapan ülkeler, ek fazla dolar-
ları Batı Avrupa ve özellikle Amerikan
bankalarına aktarıyorlardı. Onlar da
bunu az geliúmiú ülkelere kredi olarak
veriyor, böylece hem petrol dıú satımı
yapan ve hem de petrol üretmeyen ül-
kelerin dıúardan ve kapitalist dünyadan
mal alımları artıyordu. Böylece de ka-
pitalist dünya bu kredilerle mal alma
hastalı÷ına tutulan az geliúmiú ülkele-
re eskiden rüyalarında göremeyecekle-
ri fiyatlarla ve yine rüyalarında göre-
meyecekleri kadar çok mal satarak
970'lerin baúındaki bunalımı refaha
çeviriyorlardı. OPEC ülkelerinin fazla-
dan petrol dolarlarıyla, onlar dıúında-
ki ülkelerin pompalanan dıú satım ve
alımlarıyla, dünya dıú ticareti 973'ten
978'e tam iki katına çıktı. Petrol ihraç
etmeyen ve az geliúmiú ülkelerin üst ve
orta sıralarında bulunan (Brezilya,
Türkiye, Arjantin, ùili, Güney Kore gi-
bi] ülkelerin borçları 2 kat, kısa süreli
borçları ise 5 kat arttı. Bu süre içinde
Türkiye'nin kısa vadeli borç artıúı ise
30 katı buldu. (200 milyon dolardan 6
milyar dolara çıktı.)
Artık bu ülkeler, yani az geliúmiú ül-
kelerin orta ve yüksek gelirli gruplarıy-
la, petrol ihraç eden ülkeler kapitaliz-
min yörüngesinden çıkamaz hale geldi-
ler. Örne÷in Türkiye'yi düúünürsek, her
gün döviz ödemesi bekleyen bir DGM
borçları vardı. Bu borçların her gün bir
yerden ya faizi, ya da ana para ödemesi
döviz hazinemizi sıkıútırıyordu. Bir tek
DÇM faiz, ya da taksidinin ödenmeme-
si halinde, alacaklılar baúa üúüúüyor-
lardı, ya da dıúarıdan gelen iúçi, döviz-
lerinin alıúını yavaúlatan bir kötü ha-
ber yayılıyordu piyasaya. Demirel 977
Temmuz'unda Baúbakan olup MSP,
MHP ile ikinci MC'yi kurmuútu. Umu-
dunu borcu borçla de÷iútirmede bulu-
yordu.
Ancak dünyanın kapitalist kesiminin
bunalımı sona ermiú bulunuyordu. Dıú
ticaret hacmi 400 milyardan 800 mil-
yar dolara çıkmıútı. Ayrıca bir úey da-
ha olmuú, Amerikan ekonomisi, petro-
dolar akımı ile ileri fırlamıú, 970 ba-
úındaki dengeler bozulmuútu. Amerikan
sanayii ile Amerikan banka sistemi ara-
sında çekiúme baúlamıútı. Bu
konfonktür- içinde artık banka sistemi,
az geliúmiú ülkelere borç verme ve bu
yolla kendi ticaret hacmini geniúletme
yerine, iç piyasaya dönmeye baúlamıú-
lardı. Az geliúmiú ülkeler artık borcu
borçla de÷iútirmekte güçlük
çekiyorlardı.
øúte tam bu sırada Ecevit hükümeti
kuruldu. Dıú borç yönteminin son dere-
ce zorlaútı÷ı günlerde... Ecevit hükümeti
olsun, onun kurmayları olsun, dünyanın
bu iniúli çıkıúlı halinden haberdar de-
÷illerdi. Sanıyorlardı ki, 977 öncesinin
kolay borç veren kapitalist dünyası sü-
rüyor. Borç almayı -özel firma
borçlanmalarım- zorlaútırdılar. Bu der-
hal ters etkilerini gösterdi 978 orta
sından baúlayan ikinci petrol úoku -
OPEC'in ikinci petrol zammı dalgası-
tam bu sıraya denk geldi. 978 ortala-
rına kadar kötü gitmeyen Ecevit iktida-
rı, Temmuz ayından sonra bocalamaya
baúladı. Dünya da kendi derdine düú-
müútü.
ABD, 979 yılı baúındaki birinci pet-
rol úokunu kendi parmaklamıútı. Ama,
978 úokundan hiç hoúlanmadı, öte
yandan petrol fiyatının artıúı ile zengin-
leúen Orta Do÷u'da yeni rüzgarlar es-
meye baúlamıútı. Amerika, karıúan Or-
ta Do÷u'da kendine ba÷lı askeri hükü-
metler eliyle bunalımı atlatma politikası
içine girdi.
-IV-
2 Eylül'ü iyi anlamak için
komúumuz iran'da olan biteni de iyi
izlemek gerekir. 978'de Humeyni'nin
mollaları úaúılacak bir hızla
silahlarını arttırmaya baúladılar. Bu
silahlanmanın iyi incelenmesi
gerekir. øran mollalarına acaba
silahlar nereden geliyordu? Akla ilk
gelen komúu devlet Sovyetler Birli÷i'dir.
Ancak, biraz düúünülüp, ùah'ın anı-
ları okununca ve hele o zamanlar Ame-
rikan Cumhurbaúkanı olan Jimmy Car-
ter'in ilerideki planları meydana çıkın-
ca, bu olasılık akla uygun gelmiyor.
Çünkü ùah, anılarında Sovyetler Birli-
÷i'nden hiç yakınmaz. Komünizmin ve
her türlü siyasal düúünce ve hareketin
bu amansız ve yeminli düúmanı sadece
Birleúik Amerika'yı suçluyor, kendine
karúı yürütülen baúkaldırı için. Bu si-
lahların Afganistan'dan øran'a girdi÷i
de aynı nedenle düúünülemez. Afganis-
tan, Sovyet etkisinde bir ülkeydi. O hal-
de, bu silahlar da ya deniz yoluyla Bas-
ra Körfezi'nden, ya da øran'ın üç kom-
úusundan birinden (Irak, Pakistan ve
Türkiye) ya da hepsinden birden iran'a
33
gelmiú olmalıdır. Bu üç ülkeden Pakis-
tan, Amerika'ya körü körüne ba÷lı bir
askeri diktatörlük içinde idi. Amerika,
øran'da da Humeyni ile bozulan denge-
ler ve kargaúalar arasında bir askeri
diktatörlük kurma niyetindeydi. Ameri-
ka, Humeyni'ye, Humeyni rejimi için
gözyummuú de÷il. Beklenen önce Hu-
meyni, sonra onun iktidarıyla do÷an
kargaúa, arkasından bir kanlı askeri re-
jim. Amerikan planı buydu.
Bu plan'ın tutmadı÷ını úimdi herkes
biliyor. Amerika Birleúik Devletleri,
øran'da kargaúalı bir Humeyni rejimi
do÷du÷unu gördü. Ama bunu bir milite +
rejime dönüútürme olana÷ını bulamadı-
÷ı durumda ne yapaca÷ını da plânlama
çabasına girdi. Orta Do÷u'da ne de ol-
sa kendine ba÷lı bir ùah yerine, Ame-
rikan hükümütenin döndürdü÷ü dolap-
ları anlamıú, ona candan düúman bir
Humeyni. øúte bu olaazdı. Ve bunun bir
úekilde tashihi gerekirdi. ølk kurban
Ecevit olmalıydı.
Aslında Ecevit hükümeti, gerek dıú
planda ve gerekse ekonomi planında
dünyada olup bitenleri kavramıú de÷il-
di. Ekonomik yaúamın ne ölçüde batılı
güçlerin sadaka ve himmetine ba÷lı ol-
du÷unu bilmiyordu, arılamıyordu. Hal-
kına, gençli÷ine, devrimci iúçisine yurt
dıúındaki iúçilere hitap eden, boyundu-
ruktan kurtulmayı sloganlaútıran bir
sol ulusal cephe kuraca÷ı yerde, yüzey-
sel sorunlarla u÷raútı. DøSK gibi bjr gü-
cü karúısına aldı. (en azından yanına
alamadı). Türk-øú'e dayanmayı bile göze
aldı ama yapamadı. Siyasal ittifaklar
yerine motel pazarlıklarında verilen
sözlerle yetindi.
Ama bîr úey daha yaptı. NATO komu-
tanının tavsiyelerine karúın, belki de iç
politikada yitirdi÷i itibarı, eski Kıbrıs
fatihi anısı ile dıú politikada sa÷lamak
için Yunanistan ile çatıúmayı dıú poli-
tikasının temeli yaptı. Bu da yapılabi-
lir. Ama dıú politikada tavır koyma bir
güç sorunudur. Ülkeye ham ya÷ ve
akaryakıt alabilmenin sa÷lam yollarını
bulmadan, böylebir politika yarar de-
÷il, zarar getirir. Getirdi de... 979 se-
nato ara seçimleri Bülent.Ecevit'i sade-
ce iktidardan düúmesini de÷il, etkili bir
siyaset adamı olmasının da sona eriúi-
nin kapısını açtı.(*)
Türkiye'nin buradan askeri yönetime
gitmesi için sadece bir adım kalmıútı.
Ancak bir askeri dikta ile yürüyebile-
cek bir ekonomik ve sosyal düzen. Bu-
nu da Amerikancı Dünya Bankası ve
IMF uzmanlarıyla Demirel-Özal yöne-
timi getirdi. 24 Ocak aslında 2 Eylül'-
ün habercisiydi.
34
sonra tırmanıúa geçmiútir.
-V-
24 Ocak'tan 2 Eylül'e giden yolda O halde, 2 Eylül bunlar bahane edi-
lerek ve yukarda yazdı÷ımız, iki mak-
bazıları geç kalındı÷ını düúünebilir. Hiç
de öyle de÷il. 2 Eylül; satla yapılmıútır. Bu maksada ulaúmak
ve ulaúılan yerde sa÷lamlaúmak için,
- Bölgede Amerika'nın a÷ır bastı÷ı
dengeyi sa÷lamlaútırmak, halkın umudu gençlik ölçülere sı÷maz
biçimde harcanmıútır. øúçi hakları kuúa
2- Türkiye'yi Amerika'nın a÷ır bas
tı÷ı batı kapitalizmine daha çok ba÷la döndürülmüú, güvenlik güçlerine
yurttaúı ezen olur olmaz yetkiler ve-
mak için yapılacaktı.
Bu maksatla, dıú borçlanma ve dıú ti- rilmiú, "korucu" adıyla yeni bir güvenlik
gücü kurularak, Güneydo÷u Anadolu'ya
caret arttırılarak, Rogers (NATO Baú-
komutanı) tarafından düzenlenen ve dehúet salınmıútır. iúkenceye izin
verilmiú, iúkence özendirilerek, hakkını
hem Ecevit ve hem de Demirel tarafın-
dan reddolunan plan yeni yönetime ka- arayacak yurttaúın sindirilmesi yo- luna
gidilmiútir. Ve bunları sürdürsün diye,
bul ettirilecekti. Ama bu ana maksat dı-
úında baúka bir maksat ilan edilmeliy- kapitalizm ile Suudi Arabistan is-
lamcılı÷ının uzlaútırıcısı ve yayıcısı bir
di kamuoyuna.
Anarúi hareketlerinin neden bastırı- iktidara ülkenin kaderi teslim edilmiú-
tir.
lamadı÷ı yolunda, Baúbakanından gelen
baskılara, zamanın yetkilileri yetkilile- (*) DøSK'in bu yöneticileri daha sonra sendika içi
rinin azlı÷ından yakınarak karúılık ve- iktidarı yitirdiler.
(*) Bu yıkılıú öyle derin ki, 980'de Demirel'e yü-
riyorlardı. Oysa, sıkıyönetimin bile ol- rüttü÷ü muhalefet son derece cılız kaldı. Mecliste
madı÷ı Fatsa'da güvenlik güçleri her sahip oldu÷u 280 parlamentere karsın.
türlü zoru kullanarak asayiúi sa÷lama
yoluna gidebiliyordu. Aslında olay bir
anarúi olayı de÷ildi. Ama zihinler bu- ONURUMUZ
na çalıútırılıyordu. Bugün asıl amaçlar Onurumuz O
ile, gösterilen bahanelerden hangisinin çok O da÷
a÷ır bastı÷ı bellidir. Aç bırakılmıúızdır
2 Eylül günü yakınılan olayları sı- Ayakta
ralayalım: Uykusuz
- MSP'nin Konya Mitingi: Bu miting
hakkında açılan davalarda, siyasi ola Onurumuz
Yıkar duvarları
rak fail gösterilenler beraat etmiúlerdi.
2- Binlerce cinayet: Bu cinayetlerin. Girer
Bir uzun ova gibi
% 20'sinin bile faili bulunamamıútır, l
Mayıs toplu cinayeti hâlâ bir sırdır, Duvarların içine
Ecevit'e suikast bir sırdır. 2 Eylül'den Dudaklarımızda
önce katledilen, Do÷anay, Özgüner, Kanarken kan
Koksaldı, Kemal Türkler, Karafakio÷lu, De÷dirir ellerimizi
Tütengil gibi birçok kiúinin kimler tara Tuzlu denizlerine
Onun
fından öldürüldü÷ü bile belli de÷ildir.
Kahramanmaraú, Çorum olaylarının Bir yıldız akar
üstündeki örtüler hâlâ bütünüyle kaldı- Çekilir geriye binlerce yıldız
rılabilmiú de÷ildir. Onurumuz
3- TBMM'nce eski liderlerden hemen Siler aydınlı÷ını
hepsinin, siyaset yasa÷ı kaldırılmıútır. Samanyolunun
(- Dinin siyasete alet ediliúinde
ANAP, Milli Selametçileri fersah fer- Yoksullu÷umuza
Giydirdi÷imiz giysi
sah geride bırakmıútır. Hatta bunu 2
Eylül dönemi baúlatmıútır. Onurumuz
5- Vatana ihanet suçlamasını da Bozgundu
mahkemelerin kararları yalanlamıútır. Çokları bizi kodu gitti
Tutuklananların hiçbirinin bir yaban Sı÷ındık yırtıcı kuúlar
cı devlet hesabına çalıútı÷ı kanıtlanma kayalı÷ına
bir yana, savcı iddianamelerine bile
geçmemiútir. Hatta tutuklananlara gü Onurumuz
venlik güçlerince böyle bir soru bile so O çok
rulmamıútır. (Demek ki, daha tahkika O kırıla kırıla
tın baúında bunların varit olmadı÷ı bi Korudu÷umuz
liniyordu.)
6- Bölücü eylemlere gelince... Bunlar Arif DAMAR
da önlenme úöyle dursun, 2 Eylül'den
15-16 HAZøRAN
VE
SUBJEKTøF OLGUNUN
ÖNEMø
1970'lerde yo÷unlaúan gençlik eylem-
lerinin yanında, sendikalar yasasında
de÷iúiklik yapılmasını öngören tasarı-
nın meclise verilmesini protesto ama-
cıyla istanbul'da ve Kocaeli'nde DøSK'e
ba÷lı yaklaúık 100 bin iúçinin eyleminin
ülkemizin sınıflar mücadelesinde önemli
bir yeri vardır. Üç iúçinin ölümüyle
sonuçlanan eylemde geniú çaplı bir yü-
rüyüúün yanında polisle de yer yer ça-
tıúmalar olmuú, østanbul ve Kocaeli'nde
sıkıyönetim ilan edilmiútir.
15-16 Haziran eyleminin üzerinden
15 yılı aúkın bir süre geçti. Bu süre için-
de iúçi sınıfının bugünkü durumuna ba-
kıldı÷ında oldukça karanlık bir manza-
ra ile karúılaútı÷ımızı söylemek do÷ru
olacaktır. Bugün -12 Eylül sonrası- iúçi
sınıfının elinde kazanılmıú veya verilmiú
-özellikle 1960 sonrası yukardan aúa÷ı-
hemen hiçbir hakkın kalmadı÷ı ayan be-
yanortadadır.øúçiler.egemen sınıfların
karúısında adeta bir köle, parya duru-
muna sokulmuútur.
Oysa yine bu ülkenin iúçi sınıfı 1970'-
te østanbul ve Kocaeli'nde yaúamı dur-
durmuú, tekelci patronları korkuların-
dan evlerine hapsetmiú(*), jandarma
ve polis barikatlarını sel gibi akıp
geçmiútir. Devlet, tek kelimeyle,
yeryüzünün úu yüzyıldaki en devrimci,
en atılgan gücü karúısında suspus, elleri
kolları ba÷lı kalmıú, bu büyük
hareketlenmeyi yine sözde sendika
liderlerinin yardımıyla
yatıútırabilmiútir.
15-16 Haziran'da on binlerce iúçi, ha-
36
zırlıklı olmadı÷ı bir kavgaya kendili÷in-
den sürüklenmiú ve zorunlu olarak da
kaybetmiútir. Yenilmiútir demiyoruz.
Çünkü devrimci sınıfın yenilgisi ya da
yengisi esas olarak savaúın objektif ve
sübjektif koúullarını önemli ölçüde ken-
disi tarafından da çizildi÷i bir arena-
daki mücadelesi sonucunda tesbit edi-
lebilir. Bu ba÷lamda, 15-16 Haziran'da
iúçiler, patronlara karúı (devlete karúı
de÷il!) gaspediler haklarını korumaya
çalıúmıúlardır. Klasik deyiúle o tarihler-
de ülkemiz iúçi sınıfının "-önce siz ateú
edin mösyö burjuvazi" demesi -ne ya-
zık ki- mümkün de÷ildi.
Bizim gibi ülkelerde devrimci sınıf ve
tabakaların kendi egemenliklerini kur-
ma yolunda izlemesi gereken yol-bu di-
÷er benzer ülkelerdeki sonuçlardan da
yola çıkılırsa daha iyi anlaúılabilir—bu-
gün netleúmiútir. Bu yolun iradi olarak
yönlendirilmesi her úeyden önce emekçi
sınıfların ba÷rından çıkmıú dar organi-
zasyonların iúi ve görevidir. Bu dar or-
ganizasyonların varlı÷ı kendili÷inden
ya da kendili÷inden olmayan tüm kitle
eylemlerinin ki, kitle eyleminden kasıt
sadece 15-16 Haziran türünde eylem-
ler de÷ildir, gelece÷ini ve bunların
emekçi sınıfların yararına de÷erlendi-
rilmesinin bir sigortasıdır. Bu úart; süb-
jektif olgudur ve olmazsa olmaz türün-
den bir önsellik ve zorunluluk taúır.
Objektif úartlar ise; bilindi÷i gibi
emperyalizm, proleter devrimler ve ulu-
sal kurtuluú savaúları ça÷ında üretim
biçimi ne olursa olsun, emperyalizmin
bir sistem olarak belirleyici olması ve
dünya ekonomisinin bütünlü÷ü nedeniy-
Gencay OZANOöLU
le her zaman vardır. Objektif úartlar
bazılarının hâlâ ısrarla savundu÷u gi-
bi iúçi sınıfının ille de "yüzde úu kada-
rı bilinç seviyesine ulaúırsa" veya "yüz-
de úu kadarı sendikalarda örgütlenir-
se..." vb. gibi görüúlerden ba÷ımsızdır.
Sorun, bizim gibi ülkelerde, baúta pro-
leterya ve köylülük olmak üzere tüm sı-
nıf ve tabakaların durumunun subjek-
tifizme düúmeden tahlili, ittifaklar ve
genel, artık klasikleúmiú rotanın, özgül
koúullarla birlikte düzenlenmesidir.
ùimdi; akla 15-16 Haziran'da sübjek-
tif úartlar (olgu) mevcut olsaydı arzu
edilen hedefe ulaúılabilir miydi sorusu
da gelebilir. Ancak sorunun bu tarzda
konması bizce, gereksiz bir zorlama, bir
fikir jimnasti÷i olacaktır. Bunu yapmak
yerine, olgulardan hareket etmek ve on-
lardan ders çıkarmak daha do÷ru ola-
caktır. 15-16 Haziran ancak bu úekilde
yerine oturtulabilir. Kaldı ki, tarih, sub-
jektif úartlar da yeterli olmasına ra÷-
men yenilen onlarca kitle hareketiyle
doludur. Örne÷in Almanya'da Sparta-
kistlerin yenilgisi de böyle bir yenilgi-
dir.
5-6 Haziran'da
bilinç unsuru
15-16 Haziran'a iliúkin, geçmiúte
özünde birbiriyle çeliúen iki yanlıú yak-
laúımın üzerinde durmanın yararı var-
dır.
øúçi sınıfının irili ufaklı, iradi ya da
iradi olmayan tüm eylemlerine tapınma
huyundaki bazı arkadaúlar 15-16 Hazi-
ran'ın kendili÷inden yanını tamamen
 bir yana atarak onun esas olarak iradi
bilinçli bir eylem oldu÷unu söyleyerek
eylemin niteli÷ini -biraz da ajitasyon ve
romantizmle karıútırarak- çarpıtmakta-
dır. Bugün bu çarpıtmaların ço÷unluk-
la "bön"lükten kaynaklandı÷ını söyle-
mek ayrı bir "bön'lük olacaktır. Çün-
kü, bu arkadaúlar bu yolla 5-6 Hazi-
ran'ın devrimci özünü boúaltarak ek
olarak ülkede iúçi sınıfının yanında yok-
sul bir emekçi köylülü÷ün oldu÷unu
unutmuú ve unutturma yolunu izlemek-
tedirler. Öyle ya!.. "5-6 Haziran'da
yüzbin iúçi yürüdü..." Oysa köylülük
hiçbir zaman yüzbin kiúi yürüyemez!..
Di÷er bir sakat yaklaúımın izleyicileri
de 5-6 Haziran'da salt kendili÷inden-
lik oldu÷unu ve eylemde bilinç unsuru-
nun hemen hiç olmadı÷ını söyleyenler-
dir.
Her iki görüú de eksik ve yanlıútır. 5-
6 haziran kendili÷indenlik ve bilinç un-
surlarının bir karmaúası-toplanudır. 5-
6 Haziran'ın ilk kitlesel iúçi eylemi olu-
úu, ülke proleteryasının öznel geliúimi
vb. gibi nedenler sonuçta a÷ır basanın
kendili÷indenlik oldu÷unu göstermekte-
dir. Bu bir yana bilinç unsuru zamanla
kendinden sonraki kuúaklara bir tec-
rübe-deney birikimi olarak kalır ve ileri
fırlatıcı bir ivme niteli÷i kazanır, ör-
ne÷in Çarlık Rusya'sında 9. yüzyılın ilk
yarısındaki grevler tamamen kendili-
÷indencidir, tepkiseldir". Bu esnada ma-
kinelerin parçalanması bilinç unsuru-
nun az ya da hiç oldu÷unu göstermek-
øúçiler asker barikatını aúmaya çalıúıyorlar.
tedir. 870'lerdeki grevler ise neredey-
se "ayaklanma"ya do÷ru gider. Yani bi-
linç yükselirken, kendili÷indenlik azal-
maktadır. Konunun önemli bir yazar çi-
zeri, 890 sonrası grevlerinin artık "bi-
linçli" oldu÷unu söylemektedir. (Bu ta-
rihlerde Rusya'da sübjektif úartın ar-
tık varoldu÷u hatırlansın.) Yine aynı ka-
lem " 'kendili÷indenlik unsuru' aslında
bilincin ilk ve bir çeúit geliúmiú úekli
embriyon halindeki bilincidir" demekle
kendili÷indeninde bilinç arasındaki di-
yalektif ba÷a iúaret etmektedir.
Hamaset, nostalji ve
gerçekler...
Özellikle son yüzyılın darbeleri ve
acıları 5-6 Haziran da dahil olmak
üzere hiçbir konuda hamaset edebiya-
tına izin vermemektedir. 5-6 Hazi-
ran'da iúçi sınıfı úöyleydi, böyleydi,
marú, iúçinin gücü vb. gibi klasik söz-
ler yerine, olayın özüne inilmeli, uç nok-
talardan kaçınıp "olgu"nun kendisi ye-
rine oturtulmalı, eski kuúakların konu-
ya iliúkin görüúleri arındırılmalı, yeni-
lere ise 5-6 Haziran'ın ilk oldu÷unu,
neden zorunlu olarak kaybedildi÷i ve
yenilgi olmadı÷ını iyice kavratmalıyız.
Yine bazı arkadaúların 5-6 Hazi-
ran veya l Mayıs 76-77-78'i hatırlaya-
rak "o günlerin"ne müthiú günler oldu-
÷unun nostaljisiyle oyalanmaları da bir
ayrı yanlıútır. 5-6 Haziran'ı da l Ma-
yıs kitle eylemlerini ve daha nice cüret-
kar eylemleri kotaran ve yüzbinleri ege-
men sınıfların karúısına diken yine bu
arkadaúlardı. Evet darbeler yendi, in-
sanlar iúkencehanelerde, dara÷açların-
da, da÷larda, duvar diplerinde katledil-
di, hâlâ da katlediliyor. Da÷ınıklık ge-
nelde halen sürüyor. Velev ki, bu arka-
daúlar bu iúleyiúin böyle yürüdü÷ünü
çok iyi bilmekteydiler de... Bütün bun-
lar birer olgu. Ama ayrı bir olgu da bu-
gün de varoldu÷umuzdur. Bu nedenle
nostaljiyi bir yana atıp halkın acil ta-
leplerine yönelinmelidir. Bugünkü konu-
onu ne olursa olsun nabzı az ya da çok
halkı için atan herkesin yapabilece÷i
bir úeyler mutlaka vardır.
Peki bugün iúçi sınıfının gerçe÷i ne-
dir?
5-6 Haziran'ın bir yıldönümü da-
ha yaúanırken iúçi sınıfı birkaç istisna
dıúında sarı ve faúist sendikalar tara-
fından çembere alınmıútır. "Sendika
önderleri"nin Çalıúma Bakanları ve øú-
veren sendikaları yöneticileri tarafın-
dan öpülmekten baúka yaptıkları hiçbir
úey yoktur. Kıytırık mitingler artık göz
bile boyamamaktadır. Her úey ayan be-
yan açıktır ve iúçi sınıfı hergün ekono-
mik ve siyasi olarak soyulmakta ve sa-
tılmaktadır.
Geçmiúte (ve hiç sıkılmadan günü-
müzde de) iúçi sınıfının temsilcisi oldu-
÷unu söyleyen parti ve "kuruluú"larm
bugünkü durumu herkesçe malumdur.
Artık, iúçi sınıfının karnı, her dönemde-
kinden daha çok, palavraya toktur, iú-
çilerin somut taleplerinden yola çıkıla-
rak, (biraraya getirilmeli, irili ufaklı
ama mutlaka daha ivedi olan 5-6 Ha-
ziran'lar yaratabilmeliyiz. Devam eden
ve gündeme gelecek olan grevler bu yol-
da uygun zeminler sunmaktadır.
øúçilerin -ve tabii di÷er emekçi kat-
manların da- do÷ru görüúlerin bayra÷ı
altına girmek gibi bir zorunlulukları
yoktur. Onları gerçek anlamda bu bay-
ra÷ın altına sokmak, yazının baúında da
açıldı÷ı gibi, asıl olarak sübjektif olgunun
görevidir. Ama onu da yaratacak olan
bugündür. Bugünün çabaları gelece÷i
içinde taúımaktadır. Sübjektif ol- günün
elzem ve úartı biraz olsun kafamızdan
çıkmamalı, var gücümüzle bu olgu ve
gerçekleúmesi için çalıúmalıyız.
(*) Gerçekten de iúverenlerin birço÷u 5-6
Haziran günlerinde evlerinden dıúarı çı
kamamıútır. Ardından, daha eylemin et
kileri so÷umadan Tarabya Oteli'ndeki bir
toplantıyla, V.Koç'un baúkanlı÷ın la TU-
SøAD'ı kurmuúlardır. Erol Toy'un ømpa-
rator" adlı kitabında TÜSøAD'ın kurulu-
úu ve iúverenlerin o anki ruh halini biraz
da mizahi bir biçimde izlemek mümkün-
dür.
37
15-16 HAZøRAN
VE DEV-GENÇ
ø.Gençlik Hareketi
Haziran 1970'te olmuú olanlar, 1987
yılında genç kuúaktan bir devrimci için
o kadar canlı bir önem taúımayabilir.
Neredeyse bir sarkaç düzeniyle belirli
peryodlar içinde gelip vuran ola÷anüs-
tü rejimlerin her yeni kuúa÷ı yalnızca
deneyimlerini süreklili÷i bakımından
de÷il, belirli bir ruh halinin süreklili÷i
bakımından da öncekilerden ayıran kı-
lıçının zihinlerde ve belleklerde yarat-
tı÷ı tahribat gözönünde tutulacak olur-
sa buna úaúmak ta gerekmez.
1970 yazında henüz 30 Mart'ların, 6
Mayıs'ların öznesi olmak için sıralarını
bekleyen devrimciler içinse 15-16
Haziran 1970'te olanlar artık tarihte
kalmıú bir an. Geçmiú zaman kipiyle an-
latılacak bir eylemler toplamı de÷il,
gözlerinin önünde cereyan eden, o gü-
ne kadar Türkiye'nin modern tarihi
içinde bir benzerini daha duyup görme-
dikleri, gerek etkileri gerekse sonuçla-
rıyla varolan toplumsal ve siyasal iliú-
kiler toplamını birçok düzeyde sarsan
ve en büyük soruları gündeme getirip
koyan dava ise bir toplumsal mücade-
leydi. Onlar hem 15-16 Haziran'daki
büyük iúçi mücadelesine katılıp onu et-
kilemeye çalıútılar, hem de mücadele-
nin sonuçlarından her zaman mümkün
en do÷ru vargıları çıkaramasalar da
dolaysız olarak etkilendiler.
Bugün birçok farklı sosyalist e÷ilim
arasında da÷ılarak artık neredeyse bir
daha bir araya gelemeyecek kadar bir-
birlerinden ayrılmıú görünen insanlar
1970 yazında -TøP yönetiminin çizgisini
benimseyenler dıúında- henüz, DEV-
GENÇ gibi kitlesel örgütlerde birlikte
varolabiliyor ve mücadele edebiliyor-
lardı. Dolayısıyla farklı e÷ilimlerden
sosyalistler 15-16 Haziran günlerine de
DEV-GENÇ'in genel yapısı içinde bir
arada girdiler.
Ancak 15-16 Haziran DEV-GENÇ
içindeki farklı e÷ilimlerin birlikte varol-
masının sine qua non'u (olmazsa olma-
zı) olan hegemonya mücadelesinde
kamplar arasındaki korelasyonu öyle-
sine dramatik bir tarzda de÷iútirdi ki,
38
DEV-GENÇ 15-16 Haziran'dan kendisi-
nin bu büyük iúçi hareketi üzerinde uy-
gulayabildi÷i etkiyle karúılaútırılamaya-
cak kadar büyük ölçüde, aslında ken-
disi bu hareketten en derin biçimde et-
kilenmiú olarak çıktı. Bu nedenle 15-16
Haziran yalnızca sınıfın kendi tarihi,
toplumsal mücadele tarihi bakımından
de÷il, bir bakıma iúçi hareketinden nis-
peten ba÷ımsız olarak geliúen sosyalist
hareketin tarihi bakımından, dolayısıy-
la farklı e÷ilimlerden devrimci/sosyalist
gençlerin oluúturdu÷u Devrimci Genç-
lik Hareketi'nin tarihi bakımından da
en önemli u÷raklardan biri oldu.
Devrimci/Sosyalist Gençlik Hareketi
örgütlü bir hareket halini aldı÷ı andan
baúlayarak, her iki dönemde mücade-
lenin gidiúatı hakkındaki görüúler bü-
yük ölçüde farklılaúmıú olsa da, gerek
FKF (Fikir Kulüpleri Federasyonu), ge-
rekse DEV-GENÇ (Türkiye Devrimci
Gençlik Federasyonu) döneminde genç-
lik hareketinin sosyalist sektöründe iúçi
sınıfının toplumsal mücadelede sahip
oldu÷u tarihsel öncü rol hep vurgula-
na gelmiúti. Bu bakımdan devrimci genç-
li÷in iúçi hareketine ilgisi, "sokaktaki
adam"dan farklı olarak güncel mera-
kın ötesinde tarihin yapılması sürecin-
de bir özne rolünü oynamaya giriúen
eylemcinin duydu÷u ilgiydi.
FKF'nin kurulmasından DEV-GENÇ'e
dönüúmesine kadar geçen 5 yılda he-
men hemen tamamına yakın bir bölü-
münü üniversite ö÷rencilerinin oluútur-
du÷u Devrimci Gençlik Hareketi'nin
baúlangıçtaki spontane halkçı ideolojisi
sosyalist teori ve sosyalist siyaset çev-
resinde süregelen tartıúmalar arasın-
da mahiyet de÷iútirmeye baúladı, ö÷-
renciler sosyalizm u÷runa mücadelenin
do÷ru bir teoriyi gerektirdi÷ini idrak et-
tikleri ölçüde sosyalist teorinin temel
meseleleri etrafında kafa yorarlarken,
bu mücadelenin pratik gereklerinin
kendilerini alıúüageldik yaúama biçim-
lerinin ötesine do÷ru sürüklemeye baú-
ladı÷ını görmeye, bunun uyarınca yeni
yaúama disiplinleri geliútirmeye baúla-
dılar.
Ertu÷rul KÜRKÇÜ
1970 yılına gelindi÷inde neredeyse
bir köylü hareketine, bir fabrika grevi-
ne, büyük bir kitle mücadelesine katıl-
mamıú bir devrimci ö÷renci kalmamı-
gibiydi. Ne var ki, bütün bu mücadele-
ler ve bunların zihinlerdeki yansımaları
toplumsal ve siyasal de÷iúim u÷runa
mücadelenin haklılı÷ına hepsi yürekler
inansalar da sosyalist gençleri iki bü-
yük kampa ayırdı. Birinci kampta yera-
lanlar teorik olarak devrimci marksiz-
min eskidi÷i, programa tik olarak toplu
mun siyasal ve toplumsal bakımdan sos-
yalist bir dönüúüm için olgunlaútı÷ı, tak
tik olarak parlamenter, genel oya da
yalı mücadelenin mümkün tek yol oldu-
÷u görüúü çevresinde toplandılar. økine
kampta yeralanlar ise, teorik olaral
devrimci marksizmin geçerlili÷ini koru-
du÷u, programatik olarak demokratik
burjuva devrimini tamamlamak ve boy
lece sosyalizme geçmek olana÷ının ka-
zanılaca÷ını, taktik olarak da extra
parlamenter mücadelenin esas oldu÷ı
görüúü çevresinde buluútular. Kuúku-
suz, her iki kampta da böylesine bir ge-
nellemenin dıúında kalabilecek farklı
e÷ilimler bulundu÷u gibi her iki kampa
da dahil edilemeyecek henüz çok küçük
grupçuklar da vardı. Ancak en gene
çizgileriyle ayırım böyle oldu.
Görüúlerinin do÷rulu÷u ya da yanlıú
lı÷ı hakkında ileri sürülebilecek müla-
hazalar ne olursa olsun, taktik yönelim
lerinin toplumsal mücadeleye, gericilik
ve faúizmle kavgaya, dolaysız mücade
lelere katılmalarım çok daha kolaylaú
tırdı÷ı ikinci kampta yeralanlar, her
sosyalist gençler arasında çok daha
bü-yük bir yandaú kitlesi buldular,
hem de programatik anti-
emperyalizmleri do-layısıyla ö÷renci
gençlik arasında ni fuzları birincilerle
karúrnaútırılamayı-cak kadar arttı.
DEV-GENÇ bu iliúkiler zemini
üzerinde geliúti.
Bununla birlikte bu ayrım gerçe
olur olmaz, bu iki ana çizgi
çevresinde toplananların kendi
içlerindeki e÷ilim farklılıkları da
büyük bir ivme ile geliú-meye baúladı.
øki çizgi arasındaki mi cadele
sırasında dikkatler bu çizgileri
berisinde yeralanların birleútikleri nok-
talarda yo÷unlaúmıútı. Ayrım gerçek-
leútikten sonra ise, ayrılık noktalan öne
çıkmaya baúladı. Teorik, taktik, prog-
ramatik kavramların içerikleri tanım-
lanmaya giriúildikçe devlet, devrim,
sosyalizm, devrimin kesintisizli÷i, ön-
derlik, ittifaklar, örgütlenme, mücade-
le biçimleri vb. konularda demokratik
devrimciler kampının birden fazla e÷i-
limi barındırdı÷ı açı÷a çıktı. Ama asıl
çatıúma, taktik alanda yo÷unlaúmıúta ve
bütün farklılıklar iki taktik çizgi arasın-
daki fark bakımından ifade edilir hale
geldi. Bir kurum olarak ordunun dev-
rimci bir iúleve sahip bulundu÷u, do-
layısıyla ordunun demokratik devrim-
de iúçi sınıfının müttefiki oldu÷u görü-
úü çevresinde toplananlar bir tarafta,
ordunun toplumsal ve siyasal rejimin
bekçisi oldu÷u dolayısıyla demokratik
ya da sosyalist hiçbir devrimci role sa-
hip bulunmadı÷ı görüúü çevresinde top-
lananlar ise öteki taraftaydılar. 970
Haziran'ına girildi÷inde DEV-GENÇ'te
gerek ideolojik, gerekse örgütsel hege-
monya birinci kampın elinde bulunuyor-
du.
ii. øúçi Hareketi
iúçilerin grev ve sendika kurma hak-
larını yasal olarak elde ettikleri 960'lı
yılların ilk yarısından baúlayarak bur-
juvaziye karúı yürüttükleri mücadele-
nin esasını de fure olarak kazanmıú bu-
lundukları haklar ve mevziler toplamı-
nın içini de facto olarak doldurma kav-
gası oluúturdu.
Bütün bu dönem boyunca iúçilerin ik-
tisadi mücadelesini örgütlü bir müca-
deleye dönüútürmek bakımından daha
sonra DøSK'i oluúturan sendika önder-
leri ve TøP, tarihsel de÷eri ve önemi bu-
gün çok daha iyi anlaúılabilen iúler ba-
úarmıúlardı, iúçileri sınıf iúbirlikçisi
TÜRK-øù'in denetiminden çıkartarak
kendi özgüvenine sahip bir sınıf olma
yoluna sokmuúlar, pek çok çetin müca-
delenin içinden geçen DøSK iúçilerin, ik-
tisadi çıkarlarını korumada güvenilir
ulusal ölçekteki tek sendikal birlik ha-
line gelmiú, sosyalistlerin iúçi sınıfının
tek dostu oldu÷u inancı iúçi sınıfının bi-
linçli kesimleri arasında yaygın bir
inanç halini almıútı. Sosyalist siyasal
mücadelenin gerçekleúme yolları bakı-
mından ne kadar aykırı bir konumda
bulundu÷u düúünülse de, sınıfın toplam
tarihi bakımından DøSK ve TøP'in yad-
sınamaz bir ilerlemeye tekabül etti÷i
açıkta. Ancak tüm temel toplumsal prob-
lemlerin çözüm alanı olan siyasal mü-
cadele alanına çıkıldı÷ında bu ilerleme-
øúçilerin yolunu kesmek için köprüler
nin siyasal geliúme çizgisi sendika ön-
derleri ile devrimci gençler arasında
çözümsüz tartıúmaların konusu oluyor-
du.
øúçi sınıfına hizmet etmenin tarihsel
görevi oldu÷una inanan DEV-GENÇ'li
"dıúarıdan bilinç taúımak" üzere fab-
rikalara ve sendikalara yaklaútı÷ında
onun "tedrici evrim" yolundaki iúçile-
rin kafalarını karıútırmaktan baúka bir
iúe yaramayaca÷ına inanmıú DøSK tem-
silcisini karúısında buluyordu. Zaman
zaman çok sevimsiz biçimlere de bürü-
nebilen bu çekiúmeler, sendika önder-
lerinin iktisadi bunalım geliúip grevler
yaygınlaútıkça, daha çok aktif güce ge-
reksinme duymaları yüzünden devrim-
ci gençlere daha az engel çıkartmaları
ile azalmaya baúladı. Ö÷renciler grev-
lerde, fabrika iúgallerinde, toplu dire-
niúlerde iúçilerin yanında görülür, sen-
dikalarda çalıúır olmaya baúladılar.
Sendikasız yeni iúçi kitleleri, devrimci
gençlerin de çabalarıyla sendikalara
katılmaya, Sosyalistlere kulaklarını aç-
mıú ileri iúçiler, sendika önderlerinin-
kinden farklı sosyalist e÷ilimler do÷rul-
tuúunda tercihler de açı÷a vurmaya
baúladılar. Bütün bunlar DEV-
GENÇ'lilerin iúçilere do÷ru gidebilmesi
için çok cılız da olsa bir mahreç ya-
rattı.
970 Haziran'ına gelininceye de÷in,
özellikle østanbul-øzmit metropolündeki
iúçiler büyük kitleler halinde TÜRK-
øù'ten ayrılıp kendi sendikaları olarak
benimsedikleri DøSK'e geçmek için
ölümü bile göze almıúlar,
burjuvazinin
grev kırıcı fedailerinin silah ve sopalı
saldırılarına gö÷üs germiúler, birer
"emek hayvanı" olma konumundan gi-
derek sıyrılmaya, politik bilinç edinme-
ye, ilerici programlar ileri süren parti-
lere kaymaya baúlamıúlar, parlamento-
ya temsilciler gönderebilmiúler, beú yd
içinde elli yılda katetmedikleri kadar
yol almıúlardı.
iii. Burjuvazinin karúı
saldırısı
970 yazında Türkiye, tarihinin en de-
mokratik ça÷ından geçiyordu. Bu de-
mokratizmin kayna÷ı hiçbir zaman ege-
men sınıfın ve onun egemen partisinin
siyasal yöneliminde de÷ildi. Tersine
egemen sınıf ve siyasal iktidar artık es-
ki anayasal sistem içerisinde varola-
maz, egemenliklerini konvansiyonel
yöntemlerle sürdüremez hale gelmiúler-
di. Demokratizm, ezilen sınıfların ve on-
ların özlemlerinin ifadesi olan siyasal
akımların kitleler halinde hareket içe-
risinde bulunmalarından, egemen sını-
fın toplumsal ve siyasal güçlerinin ezi-
len sınıfların güçleriyle dengeleniyor ol-
masından, açık dolaysız toplumsal mü-
cadelenin mikan dahiline girmesinden
kaynaklanıyordu. Bu mücadele süreci
içinde yeni güçler açılıp serpiliyor, va-
rolan süreç toplumun devrimci bir dö-
nüúümüne olanak vermek bakımından
giderek daha elveriúli bir hal alıyordu.
Ezilen sınıfların ilerlemesi ancak Dü-
ten'in topyekün bir taarruza geçerek
güç iliúkilerini derin bir de÷iúikli÷e u÷-
38
ratmasıyla durdurulabilirdi. Kendili÷in-
den, siyasal önderlikten yoksun olarak
da olsa, toplumsal de÷iúimin baúlıca di-
nami÷i halini almakta olan iúçi sınıfının
öncü kesiminin safdıúı edilmesi Düzen'-
in stratejik saldırısının temel hedefi ola-
rak belirlendi. AP kurmayları ile CIA
stratejistlerinin DøSK'i kanun yolundan
tasfiye etmeye yönelik dolambaçlı stra-
tejileri yürürlü÷e konularak, bütün iú-
çilerin TÜRK-øù'te toplanmasını úart ko-
úan yeni sendikalar yasası bir günde
parlamentodan çıkartıldı.
DøSK yöneticileri, o güne kadar
extra-parlamenter mücadeleyi nere-
deyse varoluúlarının önündeki en önemli
engel olarak görmüúlerdi ama, par-
lamento kendi-varlıklarının en önemli
engeli halinde karúılarına dikilmiúti. Hi-
çibir yasayı çi÷nememeyi ilke edinmiú-
lerdi ama, yeni yasanın ilkesi onları çi÷-
nemekti.
O güne kadar DÎSK'i sendika bürok-
rasisi aracılı÷ıyla yönetmiúler, iúçilerin
kitlesinin e÷ilimlerine pek az önem ver-
miúlerdi ama, iúçiler sahip çıkmadıkça,
sendika bürokrasisi aúılmadıkça DøSK'-
in ayakta tutulması olanaksız hale gel-
miúti Devrimci gençleri, dostları ola-
rak görmemiúlerdi ama, úimdi tek dost-
ları hareket halindeki devrimci gençler-
di.
Yeni sendikalar yasası, parlamento-
dan geçerken DøSK yöneticileri bir yan-
dan istanbul'da iúçi temsilcilerini bir
araya getirip bürokratik ve parlamen-
ter yollar dıúında bu saldırıyı püskürt-
menin yollarını ararlarken, öte yandan
DEV-GENÇ temsilcileri ile görüúmelere
giriútiler. DÜZEN'in saldırısına karúı
yeni bir düzen oluútu!
iv. 15-16 Haziran 1970
5 Haziran sabahından baúlayarak
Türkiye'de o güne kadar görülmedik bir
úey gerçekleúmeye baúladı. Her zaman
uysalca yönetilir oldukları düúünülen,
akılları karıúık siyasal ve toplumsal ko-
nulan çözmeye ermez sandan iúçiler,
kendi bileklerinin hakkıyla elde etme-
ye baúladıkları özgürlüklerini korumak
için onbinlerce kiúilik topluluklar halin-
de, østanbul'un merkezine do÷ru akma-
ya baúladılar. Kadın iúçiler, erkek iúçi-
ler, genç, yaúlı iúçiler, dolaysız olarak
kendi çıkarları için bir hükümet karúı-
sında ilk kitlesel direniúi gerçekleútir-
diler. Hareketin burgacı yalnızca
DøSK'li iúçileri de÷U, TÜRK-øù'li iúçileri
de ba÷rına çekti. Mücadele, sendika-
cılık mücadelesinin ötesine geçerek bü-
tün sınıfın kendi özgürlük mücadelesi-
ne dönüútü.
40
øúçiler henüz yeni bir düzen talebini
ileri sürmüyorlardı ama, yaúamın varo-
lan gidiúine yeni bir yön veriyorlardı.
Ellerinde bir sendikadan baúka hiçbir
úeyleri yoktu arúa, sınıf içgüdüleri on-
ları tek bir sınıf halinde biraraya geti-
riyordu. Umutları ve özlemleri kötü bir
yasanın iyisiyle de÷iútirilmesiyle sınır-
lanmıútı ama, onbinlercesi biraraya
geldiklerinde çok daha fazlasını gerçek-
leútirmeye muktedir olduklarını sezdi-
ler. Ö güne kadar bir tek tüfe÷in karúı-
sında bile ürkmüúlerdi ama, tanklardan
kurulmuú barikatların üzerinden sel gi-
bi aktılar. ı
DEV-GENÇ'liler bu büyük iúçi hare-
ketini ne organize ettiler, ne de yönet-
tiler ama, güçlerinin elverdi÷i her yer-
de iúçilerin yanında ve önünde yürüdü-
ler. O güne kadar kendileri için daha
çok bir teorik tartıúma nesnesi olmuú
olan iúçi sınıfının tarihi yapan özne ol-
du÷una kendi gözleriyle tanık oldular.
øúçilerin yürüyüúü sırasında DEV-
GENÇ'e egemen olan e÷ilimin nakara-
tını -Iúci-Genclik-Ordu elele!- tekrarla-
dılar ama, ellerinde yalnızca iúçilerin
elleri vardı, solu÷u iúçilerle birlikte sı-
kıyönetim hapishanelerinde aldılar.
5-6 Haziran'ındaki iúçi direniúi bir-
çok ölü, yüzlerce yaralı ve hapishane-
lere doldurulmuú yüzlerce iúçi ve ö÷ren-
ci ile bitti. Sıkıyönetim ilan edildi. Yeni
sendikalar yasası ile baúlatılan saldırı
ise amacına ulaúamadı, iúçiler DøSK'e
sahip çıkmıúlar, DøSK da÷ıtılaca÷ına
güçlenmiúti, Anayasa Mahkemesi yeni
sendikalar yasasını iptal etti. Düzen do-
lambaçlı yollardan parlamenter yön-
temlerden giderek hedefini ele geçire-
memiúti. 5-6 Haziran'dan elde etti÷i
ders parlamenter ayak ba÷larından
kurtulmak gereklili÷i idi.
v. De÷iúen güç iliúkileri
5-6 Haziran, mücadele halindeki
güçler arasında gerek toplumun üst
katmanlarında, gerekse devrimci e÷i-
limler arasında büyük güç kaymaları-
na yol açtı÷ı gibi, gelece÷e iliúkin bek-
lenti ve öngörüler üzerinde de tayin edi-
ci etkiler yarattı.
Bundan en çok etkilenen ise DEV-
GENÇ'in kendisi oldu. O güne kaçlar
DEV-GENÇ'teki egemen e÷ilim devrim-
de ordunun iúçi sınıfının müttefiki oldu-
÷u görüúünü tarihin derinliklerinden ge-
tirilen binbir kanıtın eúli÷inde savuna-
gelmiú, neredeyse Türkiye'nin bütün ta-
rihi didik didik edilerek inanılmaz bir
tarih tartıúması üzerinde ordunun dev-
rimci rolü insanlara kavratılmaya u÷-
raúılmıútı. Bir yandan iúçiler öte yan-
dan ordu pratik eylemleriyle bu tartıú-
mayı bir anda sona erdirdiler. Hiçbir
kanıt insanların kendi gözleriyle gör-
dükleri, üzerinde eylemde bulunarak
tanıdıkları gerçekle÷in kendisi kadar
inandırıcı olamazdı. Bir yaz içerisinde
eski yönetim gücünün ve itibarının do-
ru÷undan aúa÷ılara do÷ru inmeye baú-
ladı. økinci kampın tezleri yaygınlık ka-
zanmaya, çevresinde giderek daha çok
DEV-GENÇ'liyi toplamaya baúladı ve
970 sonbaharındaki kongrede ikinci
kamp DEV-GENÇ'teki hegemonya iliú-
kisini tersine çevirdi.
Bu dönüúümün kaçınılmaz sonucu o
güne kadar DEV-GENÇ'i kendi gençlik
örgütleri gibi görmeye alıúmıú, ordunun
devrimci gücü ö÷retisinin dolaysız tem-
silcileri olan "radikaller"in ö÷renci
gençlik arasındaki nüfuzlarının sürat-
le erozyona u÷raması oldu.
Böylelikle asker, sivil aydın zümre-
ye dayalı "devrim" ittifakının sivil aya-
÷ı olaca÷ı varsayılan gençlik, baúka bir
ittifakın, ö÷renci-iúçi ittifakının öznesi
haline dönüúerek, kendisine dayalı he-
sapların de÷iúmesine yol açtı.
øúçi sınıfının çıkıúının parlamenter
yollardan denetim altına alınamayıúı-
nın egemen sınıf için ola÷anüstü bir re-
jime geçiúi zorunlu kuması ise devrim-
ci hareketi böyle bir rejim altında da
yaúar kalmanın sorunları üzerinde tar-
tıúmaya yöneltti ve TøP'in üstesinden
gelemedi÷i görülen görevleri yerine ge-
tirmek üzere yeni tipten örgütlenme ta-
sarıları gerçe÷e dönüúmeye baúladı.
Bu tasarıların gerçekleúmiú biçimle-
ri üzerinde tartıúmak bu yazının konu-
su de÷il ve 5-6 Haziran'ın etkilerini
bu kadar uza÷a taúımak ta siyasetin,
toplumsal mücadeleden nispeten özerk
karakterini görmezlikten gelmek anla-
mına gelecektir.
Ancak kesin olan úudur. øúçi sınıfı 5-
6 Haziran'da kendi varlı÷ını ve gücü-
nü tartıúılmaz bir biçimde toplumsal
mücadelenin gündemine öylesine bü-
yük bir úiddetle getirip koydu ki,
egemen sınıfı ola÷anüstü bir rejime,
devrimcileri ise bu rejimle
mücadelenin yollarını aramaya
yönelterek sonraki bütün
mücadelelerin belirleyicisi haline geldi.
DEV-GENÇ'lilerin bu belirlemeden
ö÷rendikleri en önemli úey bütün ya-
úamlarını mücadelenin hizmetine koy-
maksızın iúçi sınıfı adına hiçbir úey ya-
pılamayaca÷ı ve varolan toplumun ku-
rumlarından alınacak güçle bir devri-
min gerçekleúemeyece÷i idi. Sonraki
bütün süreç devrimci hareket için bu
derslerin sindirilmesi süreci oldu.
YAùASIN
øùÇø SINIFININ
DEVRøMCø EYLEMøNøN
BøRLøöø
"Siz o bulvarlara hiç gitmediniz
Hiç bölüúmediniz karanlı÷ımızı
Sizin kapınıza do÷du ay
yürüdünüz ha yürüdünüz
Vay susan diliniz
Kalkmayan kolunuz vay
DEVRiMCi SENDøKAL ÇøZGø
HER TÜRLÜ SAPMAYA KARùI
SAVUNULMALIDIR
Yeni Çözüm'ün Mart-Nisan sayısın-
da "Sendikal Birlik, Türk-øú, DøSK ve
Devrimci Görev" baúlıklı bir yazı ya-
yımlandı. Bu yazıda devrimci sendikal
mücadelenin geçmiúine yönelik eleúti-
riler ve suçlamalar ele alındı. Refor-
mist-revizyonist kesimlerin bu eleútiri
ve suçlamalarında hiçbir bilimsel daya-
na÷a sahip olmadı÷ı gösterilmeye çalı-
úıldı. Aynı çevrelerin bugün devrimci
sendikal mücadelenin Türk-øú'e mecbur
ve mahkum olmasına yol açacak son de-
rece yanlıú ve tehlikeli görüúlerine iúa-
ret edildi. Ve iúçi sınıfının devrimci sen-
dikal mücadelesinin nasıl bir çizgi izle-
mesi gerekti÷i belirtildi.
Sözkonusu yazı, 2 Eylül yönetiminin
devamıolan ANAP iktidarının
devrimci-demokrat iúçi hareketine
yönelik bastırma, yoketme, en
azından kendi çizdi÷i sınırlar
içerisinde hapsedip, etkisizleútirme
politikasına, tüm halk güçlerinin
dikkatini çekmeyi amaçlıyordu.
Devrimci sendikal mücadelenin karúı
karúıya bulundu÷u tehlike bu denli bü-
yük oldu÷unda devrimcilerin sessiz kal-
ması düúünülemez. Devrimci-demokrat
iúçi hareketi, egemen güçlerin ve sen-
dika a÷alarının iúçi sınıfına kurdu÷u tu-
zakları açı÷a çıkartmayı vazgeçilmez
bir görev bilir. Bu noktada halk güçleri
içerisinde gördü÷ümüz bazı ilerici-
yurtsever kesimlerin, egemen sınıfların
ekme÷ine ya÷ sürecek politikaları sa-
vunması üzücüdür denilip geçilemez. øs-
çi sınıfının çıkarlarına ve mücadelesi-
ne zarar verecek geliúmeler ve politi-
kalar karúısında devrimcilerin liberal
davranması beklenmemelidir. ølerici-
yurtsever çevrelerden kaynaklanıyor
diye yanlıú politikalara kayıtsız kalmak,
o politikalara ortak olmak demektir.
Devrimci teori bize, hangi biçim ve gö-
rüntüde karúımıza çıkarsa çıksın, refor-
mist, revizyonist, oportünist vb. tüm
sapmalara karúı ideolojik mücadelenin,
son tahlilde, burjuva ideolojisine karúı
mücadeleden ayrı düúünülemeyece÷ini
ö÷retmektedir. Revizyonizm, oportü-
nizm vb. sapmalar son tahlilde burju-
va ideolojisinin, iúçi sınıfı ideolojisi içe-
risindeki uzantılarıdır. Bu nedenle dev-
rimci çizgi, burjuva ideolojisine karúı
mücadele ederken revizyonizm-opör-
Servet KURTOöLU
tünizme karúı ideolojik mücadeleyi ih-
mal edemez. Bu konuda bizi sınırlandı-
ran tek bir úey vardır: øúçi sınıfının bi-
limsel dünya görüúü ve onun literatü-
rüne ba÷lı kalmak.
Egemen güçlerin en a÷ir saldırıları-
na maruz kalmamıza ra÷men, zaman-
zaman onlarla aynı dili kullanarak bi-
ze saldıran revziyonizm-oportünizme
karúı ideolojik mücadelede literatürü-
müzün dıúına çıkmamaya özen göster-
dik. Hiç kimseyi, savunmadı÷ı görüúleri
savunuyormuú gibi göstermeye çalıú-
madık. øhbarcılık, küfür ve siyasi ahlak-
sızlık örnekleriyle sıkça karúılaúmamı-
za ra÷men, aynı sorumsuzluklara örnek
olmadık. Halk güçleri arasında düú-
manlık tohumları ekmedi÷imiz gibi, bu
yola girenleri bütün gücümüzle uyar-
maya, engellemeye çalıútık. Egemen
güçlerin yaratmaya çalıútı÷ı provâkas-
yonlara uygun ortam hazırlayan ve
halk güçlerini bölen Sol içi çatıúmalara
karúı çıktık ve çıkıyoruz. Bu gibi ko-
nularda halk nezdinde alnımız ak, sici-
limiz temizdir.
Bütün bunlara ra÷men úunu çok açık
bir úekilde söylüyoruz: Halk güçleri içe-
risinde gördü÷ümüz ilerici-yurtsever
4
 güçlerin refomist-revizyonist çizgileri-
ne karúı liberal davranmamız beklen-
memelidir. Devrimci dünya görüúümüz
buna izin vermez, ilkesizlik yapana "il-
kesiz", burjuva kuyrukçulu÷u yapana
"kuyrukçu", teslimiyetçi polititikaya
"teslimiyetçi" demek, ne kadar do÷al
ve bilimsel ise bir o kadar da zorunlu-
dur.
Klasik Sol grupların yanlıú görüúle-
rini açı÷a çıkarmak, bu yanlıú görüúle-
rin etkisi altında bulunan samimi ve
mücadeleci unsurları uyarmak ve do÷-
ru devrimci görüúler etrafında bilinç-
lendirmek gerekiyor. Bu, ertelenemez
bir görevdir. Revizyonizmin ve oportü-
nizmin kitlelerle iliúkisi, onların özenle
göstermeye çalıútı÷ının aksine hiç de
güçlü de÷ildir, túçi kitleleri, devrimci
görüúler ulaútırılabildi÷i oranda bilinç-
lenecek ve reformist-revizyonist etkiler-
den arındırılacaktır. Zaten iúçi sınıfının
devrimci sendikal mücadelesini Türk-
Iú içerisinde tutmayı strateji haline ge-
tiren çevrelerin, devrimci görüúlere bu
denli saldırmasının nedeni de, öncü iú-
çilerde gözlemlenebilen devrimci bilinç-
lenme olsa gerek.
Türk-øú, DøSK, Sendikal birlik, ba÷ım-
sız sendikalar ve devrimci sendikal mü-
cadele gibi konularda kimin hangi dü-
úünceyi savundu÷una geçmeden önce,
bir noktaya daha iúaret etmek istiyoruz.
Yeni Çözüm dergisinin Mart-Nisan
sayısındaki ilgili yazıda, hiçbir dergi is-
mi verilmeden, genel olarak savunulan
düúünceler özetlenmeye ve çözümlen-
meye çalıúılmıútı. Bilinçli olarak böyle
yapılmıútı, istenildi ki, bu konularda he-
nüz net ve kendi içinde tutarlı bir gö-
rüúe sahip olmayan dergi çevreleri,
kendi düúüncelerini daha derinlemesi-
ne ele alsın ve tam bir netli÷e ulaútır-
sın. Net bir görüúe sahip olan dergi çev-
relerinin ise, bu görüúlerini bir kez da-
ha gözden geçirmeleri için devrimci
uyanda bulunmak gerekiyordu, iúte ya-
zıdaki amaç, bu çerçevede devrimci gö-
rüúleri ortaya koymaktı. Nitekim Alın-
teri ve Gün dergilerinin Mayıs ayında
çıkan sayıları uyarı ve netleútirme ama-
cında baúarılı oldu÷umuzu gösterdi. Fa-
kat ne yazık ki sonuç, iúçi sınıfının çı-
karları açısından olumsuz bir netleú-
meydi.
Alınteri dergisi, sendikal mücadele-
yi Türk-øú sınırlarında hapsetme tavrın-
da kararlı ve ısrarlı oldu÷unu, bu konu-
da yeni bir kampanya açarak bir kez
daha gözler önüne serdi. øúçilerle ve de-
÷iúik de÷iúik nitelikteki sendikacılarla
yapılan röportajlar aracılı÷ıyla, kendi
görüúlerini meúrulaútırma, destekleme
çabasına girdiler.
42
Gün dergisi ise, egemen güçlere karúı
kullanmalarını diledi÷imiz savaú balta-
lan ve zehirli oklarını Yeni Çözüm'e yö-
neltti. Yeni Çözüm'ün ne anlatmak is-
tedi÷ini çok iyi kavradı÷ı belli olan Gün
dergisinin, eleútirilerinde hiç adı geç-
memesine karúın, neden bu kadar alın-
dı÷ını ve saldırganlaútı÷ını düúünmek
gerekiyor. Alınteri dergisinin kullandı-
÷ı taktikten farklı bir biçimde, Yeni Çö-
züm'e yönelik bu saldırıyla Gün dergi-
si bir yerlere kendisini affettirmek ve
sadakatini kanıtlamak mı istiyor? Aca-
ba yakın komúularıyla iliúkilerini iler-
letme sürecinin ve amacının bu saldı-
rılarda bir rolü var mı? Bu soruların ak-
la gelmemesi mümkün de÷il. Çünkü,
Alınteri dergisinin açıkça savundu÷u
görüúlere getirilen eleútirileri Gün der-
gisi gö÷üsleme ihtiyacı duyuyor.
Sendikal mücadele ve örgütlenmenin
nasıl ve nerede olması gerekti÷ini, ge-
liúim süreci içerisinde ve hedefimizi
gözardı etmeden biraz daha açalım. Bu
arada, kimin neyi savundu÷una da, 'bi-
raz daha yakından bakalım.
12 EYLÜL VE DøSK YÖNETøMø
2 Eylül'ün amaçlarını ve iúçi sınıfı-
na ne getirdi÷ini uzun uzadıya tekrar
etmeye gerek yok. Halk güçleri içerisin-
deki her kesim, 2 Eylül'ün iúçi sınıfı-
na, gençli÷e ve emekçi halkımızın çıkar-
larına karúı oldu÷unu biliyor, söylüyor.
Fakat hiç kimse, henüz, Türkiye Sol'-
unun 2 Eylül karúısındaki tavrı konu-
sunda, bu tavrının eksiklikleri ve olum-
suzlukları konusunda pek bir úey söy-
lemeye hevesli görülmüyor. 2 Eylül yö-
neticileri, bu konuda yayımlanan kitap-
larda, 2 Eylül'e karúı halk güçlerinden
ne tür ve nitelikte bir direniú bekledik-
lerini, buna yönelik nasıl bir karúı ope-
rasyon hazırlı÷ı içerisinde olduklarını
ve telaúlarını açıkça belirtiyorlar. Ve
bekledikleri düzeyde bir direniúle kar-
úılaúmadıklarını, bu nedenle "iúi" çok
kolay becerdiklerini açıklayabiliyorlar.
Buna karúı Türkiye Sol'undan pek ses
çıkmıyor. Klasik Sol, sanki ayıbın üstü-
nü örterek onu ortadan kaldırmak
mümkünmüú gibi davranıyor. Oysa, kla-
sik Sol'un yapması gereken, bu olum-
suzlu÷unu açık yüreklilikle kabul etmesi
ve gelece÷e yönelik dersler çıkartması-
dır.
Konumuzla ilintili olarak, 2 Eylül'-
de, DøSK ve ona ba÷lı sendikaların yö-
netimlerine baktı÷ımızda, maalesef
Türkiye Sol'unun genel olumsuzlu÷uy-
la karúılaúıyoruz, østisnai bazı özel
olumlu örnekler, genel olumsuzlu÷u de-
÷iútirmeye yetmiyor.
2 Eylül, DøSK ve ba÷lı sendikaların
kapısına kilit vurdu÷unda, yöneticiler,
genel olarak çareyi teslim olmakta ve-
ya yurt dıúına kaçmakta buluyorlar.
Devrimci sendikacılık böyle mi olmalıy-
dı? Yüzbinlerce iúçi böyle yüzükoyun
mu bırakılmalıydı? øúçi kitlelerine ve
emekçi halka, en azından bir direniú
mesajı da verilemez miydi?
Reformist-revizyonist yöneticilerinin
bütün olumsuzluk ve ayıplarına ra÷men
DøSK üyesi yüzbinlerce iúçi, DISK'e
olan sevgisini ve ba÷lılı÷ını aidatlarını
ödemeye devam ederek gösterdi. Sen-
dikal faaliyete izin verilmesiyle birlik-
te yeni bir dönem baúladı. DøSK ve ba÷lı
sendika yöneticilerinden, üyelerine yö-
nelik önderlik görevlerini yerine getir-
me do÷rultusunda, yine pek bir ses çık-
madı. DøSK üyesi iúçiler, yine kendi ka-
derleriyle baúbaúaydı. Kendi sendika-
sıyla ba÷ını kesmeden, dayanıúma aidatı
ödeyerek toplu sözleúmelerden yarar-
lanma yolunu deneyen, bu nedenle her
türlü baskıya u÷rayan, iúten atılıp aç-
lı÷a mahkûm edilen ama, yine de dire-
nen iúçiler oldu. Fakat, DøSK ve ba÷lı
sendika yöneticilerinin geliúmelere ka-
yıtsız kalıúı, iúçiler arasında tam bir
kendili÷indenlik yarattı.
2 Eylül yönetimi, Türkiye'de çalıú-
ma düzenini zaptı rapt altına almak için
yaptı÷ı operasyonda, ilk aúamada Türk-
îú'i, yaúaması gereken tek sendikal ör-
güt olarak görüyordu. 2 Eylül yöneti-
minin planına göre, önce devrimci sen-
dikal mücadele yokedilmeli, sonra bü-
tün sendikalı iúçiler Türk-øú içerisinde
toplanmalı ve tabii Türk-øú, iúçi sınıfı
mücadelesini dizginlemeliydi. Önderlik-
ten yoksun kalan DøSK üyesi yüzbinler-
ce iúçinin bir kesimi herúeye ra÷men,
DøSK'e ba÷lılı÷ını sürdürüp direnirken,
büyük bir kesimi koúulların zorlayıcılı-
÷ı altında Türk-øú'e kaydı. Türk-øú, DøSK
üyelerini kendi çatısı altında toplarken,
onlardan kaynaklanabilecek potansiyel
tehlikenin bilincinde hareket etti. Bu
amaçla, DøSK üyelerini kendi bünyesin-
de etkisizleútirebilmek, sindirebilmek
için öncü iúçileri eleme gibi birçok sin-
si yöntem kullandı.
2 Eylül yönetimi sendikal alandaki
düzenlemesinde de, siyasal yapıda ol-
du÷u gibi, kademeli ve alternatifli bir
plan öngörüyordu. Buna uygun olarak,
Türk-øú'in yanında Hak-øú ve MøSK'in
faaliyetlerine de izin verildi. Çalıúma
hayatını, tüm yasa ve yönetmelikler
egemen güçlerin isteklerine uygun ola-
rak yeniden düzenlendi. Böylece iúçi sı-
nıfı sendikal alanda tam bir cendere
içerisine alındı. Artık çerçeve çizilmiúti.
øúçiler sendika istiyorsa Türk-øú, Hak-
øú ve MøSK'e ba÷lı sendikalarda örgüt-

lenebilirdi. Hak-øú ve MlSK, Türk-øú'in
alternatifi olarak onu daha rahat yön-
lendirebilmek için de kullanabilirdi'.
DøSK üyelerinin küçük bir bölümü ise
ba÷ımsız ilerici sendikalarda örgütlen-
me yolunu seçti ve sürdürüyor.
2 Eylül karúısında DøSK ve ba÷lı
sendikaların reformist-revizyonist yö-
netimlerinin olumsuzlukları ve DøSK ta-
banının kendili÷inden zorunlu tavrı so-
nucunda ortaya bugünkü tablo çıktı.
Devrimci-demokrat iúçilerin yaúanan
zor koúullar altında, kendili÷indencili-
÷e müdahale edebilecek bir sübjektif
durumda olmadıklarını açık yüreklilik-
le kabul etmek gerekir. Sürece müda-
hale edilmeye çalıúılmasına ra÷me÷n,
bu baúarılamamıú, yetersiz kalınmıútır.
YENi DÖNEM VE GENEL DURUM
Bugün iúçi sınıfının büyük bir bölü-
mü koúulların zorlayıcılı÷ı, reformiút-
revizyonist önderlikler ve kitlenin bi-
linçsizli÷i gibi nedenlerle Türk-øú'e ba÷lı
sendikalarda örgütlüdür.
Ba÷ımsız ilerici sendikalarda örgüt-
lü olan iúçi sayısı tartıúma götürmeye-
cek bir azınlıktadır .
øúçi sınıfının sendikal örgütlülü÷ü
açısından somut durum kısaca böyle-
dir. Buna hiç kimsenin itirazı yok.
Ayrıca, ba÷ımsız devrimci sendikal
faaliyeti zorlaútırıcı ve son derece ay:
rıntılı gerici yasal düzenlemelerin var-
lı÷ı da ortadadır.
Olaya iúçi sınıfının ve emekçi halkın
çıkarları amacıyla hareket eden Sol
güçler açısından bakıldı÷ında ise yine
birçok olumsuz ve yanlıú düúüncenin
varlı÷ı görülüyor. Klasik Sol güçlerin
bir kesimi, hâlâ, ülkemizde yaúanan
toplumsal-siyasal geliúmeler karúısında
söz söyleyebilme gücünden ve duru-
mundan uzak, iç sorunlarıyla ve kendi
dünyasından çıkamamıú haldedir. Di-
÷er bir kesim ise, geneldeki reformist-
revizyonist çizgilerinin bir yansıması
olarak, sendikal alanda varolan durum-
dan hareketle yanlıú önermelerde bu-
lunmakta, hatalı bir politika izlemekte-
dir. øúçi sınıfının gerek ekonomik-de
mokratik ve gerekse siyasal çıkarları
açısından bu yanlıú görüúlere karúı ide-
olojik mücadele ertelenemez bir görev
olarak úekillenmektedir. Bu ideolojik
mücadele bir yandan do÷ru devrimci
düúüncelere sempatiyle yaklaúan in-
sanların e÷itimine hizmet ederken, di-
÷er yandan da reformist-revizyonist gö-
rüúlerin etkisindeki mücadeleci ama bi-
linçsiz kesimleri bilinçlendiriyor ve dev-
rimci çizgiye çekiyor. Hayatın canlı
prati÷i içerisinde her geçen gün bu olu-
úum gözlenebiliyor.
øúte bu nedenle bazı dergilerin sen-
dikal mücadele, Türk-øú, DøSK, örgüt-
lenme gibi konulardaki görüúlerini ele
almak gerekiyor.
ALINTERø DERGøSø NEYi
SAVUNUYOR:
Bu dergi, yayın hayatına girdi÷inden
beri sistemli bir úekilde iúçilerin Türk-
øú içerisinde birli÷ini sa÷lamayı savu-
nuyor. Alıntılarla çok açık bir úekilde
gösterelim.
iúçilerin karúı karúıya oldu÷u yeni bir
görev olarak "iúçi sınıfının sendikal bir-
li÷ini Türk-øú'te sa÷lamak" (Alınteri,
ùubat sf. 3) düúüncesindeler.
DøSK'in 20. Kuruluú Yıldönümü nede-
niyle 4 ùubat günü Pera Palas Oteli'-
nde düzenlenen panelde, DøSK Genel
Baúkanı Abdullah Baútürk bir konuúma
yaptı. Türk-øú'in partiüstü politikasının
depolitizasyonla iliúkisini vurgulayan
Baútürk, úöyle devam etti: "Ama
dostlarım, biliniz ki, ülkemizde ça÷dıúı,
demokrasi dıúı yöntemlerle, Türkiye øú-
veren Sendikaları Konfederasyonu ile
bütünleúen bu anlayıúın sahipleri ve bu
anlayıúın kurumlaútı÷ı yapıları iúçilere
ve emekçilere verebilece÷i hiçbir úey
yoktur." (Alınteri, Mart, sf. 2)
Alınteri dergisi, Baútürk'ün bu söz-
lerini úöyle yorumluyor: "Abdullah Baú-
türk'ün sözlerindeki görünürde Türk-
øú'in yöneticilerine, özünde ise Türk-øú'e
karúı ortaya çıkan tavır..." (Alınteri,
Mart, sf. 2)
Baútürk'ün sözleri üzerine paneli ter-
keden Türk-øú Genel Baúkanı ùevket Yıl-
maz, Alınteri dergisine giderek Baú-
türk'ü úikayet etmeliydi (!).
Tabandan gelen baskıları dizginle-
mek ve sürdürmek için büyük "sert
çıkıúlar" ve göstermelik "tantanalar"
etmeyi ihmal etmeyen Türk-øú yönetimi-
nin, yıllardır uyguladı÷ı bu taktik, Alın-
teri dergisini coúturuyor ve ona úunla-
rı söyletiyor: "Türk-øú'in sorunları gö-
rüúmelerle çözümlemek (aslında a÷ır-
laútırmak) yolunu terkederek eylem yo-
lunu seçmesi, tekelci sermayeyi olduk-
ça ürkütmüútü" (Alınteri, Nisan, sf. 4).
Türk-øú yönetiminin iúçi kitlelerini uyut-
mak için yıllardır kullandı÷ı bu sözümo-
na sert çıkıú taktikleri ancak Alınteri
dergisi yazarlarını uyutmayı baúarıyor.
Yeni Çözüm dergisinin Mart-Nisan
sayısından sonra Alınteri dergisi Ma-
yıs ayında çıkan sayısıyla birlikte, ye-
ni bir kampanya daha baúlattı. Türk-øú
E÷itim Sekreteri ve Sa÷lık-øú Sendikası
Genel Baúkanı Mustafa Baúo÷lu'ndan
bile destek uman Alınteri dergisine, ne
43
dememiz gerekiyor, bilemiyoruz. Mus-
tafa Baúo÷lu'nun niteli÷i hakkında iúçi
sınıfına hiçbir úey söylemeye gerek gör-
müyoruz. Sadece, Baúo÷lu'nun sendikal
mücadelenin geçmiúine iliúkin söyledi-
÷i ve Alınteri dergisinin medet umdu÷u
düúüncelerinden bir bölüm aktarmakla
yetiniyoruz: "Ben Türk-øú'le bütünleú-
memek için bir neden görmüyorum. Si-
yasi düúüncelere göre kurulmuú sendi-
kalar geçmiúte denendi fayda vermedi.
Aynı yol niçin bir kez daha gerekli
olsun" (Ahnteri, Mayıs, sf. 5). Ahnteri
dergisine öneriyoruz: Türk Metal-øú Ge-
nel Baúkanı adına Otomobil-øú üyeleri-
ni kendi çatısı altında toplanmaya ça-
÷ırabilir (!).
Ahnteri dergisinin Mayıs sayısı, yan-
lıú düúüncelerde ne kadar ısrarh olduk-
larını gösteriyor. Sendikal harekette
Türk-øú, Hak-øú, MøSK gibi örgütlerle
ba÷ımsız sendikalar oldu÷unu ve ayra-
ca üyeleri de÷iúik yerlere da÷ılan DøSK
faktörünü vurgulayan Alınteri dergisi,
úöyle devam ediyor: "Gerek farklı sen-
dika ve konfederasyonların varlı÷ı, ge-
rekse Türk-øú tabanının yapısı sendikal
harekette bölünmüúlü÷ü iúaret ediyor.
Zaman zaman ayrı konfederasyon vb.
isteklerinin öne sürülmesiyle beliren ye-
ni bir bölünme olasılı÷ından da sözedi-
lebilir. Sendikal birlikten bu koúullar-
da sözediliyor. Sendikal birlik amacı
için tutulacak yolu somut olarak ifade
edersek: Sendikal birli÷in sa÷lanması
için Türk-lú en tutarlı araçtır. Sendika-
lı, sendikasız iúçiler, sendikaların Türk-
øú'le birli÷inin sa÷lanması için çaba
gösterilmelidir." (Alınteri, Mayıs, sf.
5-6)
Son derece açık de÷il mi? Sendikalı,
sendikasız bütün iúçilerin Türk-øú'te bir-
li÷inin sa÷lanması isteniyor. Üstelik
Ahnteri dergisi, "Türk-øú'te sendikal
birli÷in sa÷lanması istemi yeni öne sü-
rülmüyor. Bu hedef öne sürüldü÷ünden
bu yana, geniú bir destek buldu" (Alın-
teri, Mayıs, sf. 6) deme dürüstlü÷ünü ve
açık yüreklili÷ini cesaretle gösteriyor.
Yeni Çözüm'ün Mart-Nisan sayısında
iúaret edilen ve eleútirilen anlayıú za-
ten buydu. Sendika a÷alar sosyal de-
mokrat sendikacılar, reformist-reviz-
yonistler gibi birçok farklı kesimin,
farklı çıkıú noktalarıyla da olsa sonuç-
ta öz olarak aynı úeyi söyledikleri be-
lirtilmiúti. Bu durum hiçbir yerden alıntı
yapılmayarak, özet olarak ifade edil-
miúti. Bu noktaya ileride yine de÷inece-
÷iz. Fakat Gün dergisi gibi bazı dostla-
rımıza, kiúilerin Türk-øú'ten baúka sen-
dikalarının olmasını istemeyenlerin, üs-
telik bu yönde çaba gösterilmesini iste-
yenlerin varoldu÷unu ispatlayabilmek
44
için birkaç alıntı daha yapaca÷ız. Bu
nedenle okuyucuların sabrına ve olgun-
lu÷una sı÷ınıyoruz.
"øúçi sınıfının sendikal birli÷ini Türk-
øú'te sa÷lamak yalnızca fiili durumu
onaylamak de÷ildir." (Alınteri, Mayıs,
sf. 6).
"Türk-iú'te birlik isteminin do÷rulu-
÷unu görmekle iú bitmiyor" (Alınteri-
Mayıs, sf. 6)
"Sendikal birli÷in Türk-øú'le sa÷lan-
ması, yukarıda ele aldı÷ımız gibi, do÷-
ru olan ve yaúamda da do÷rulanan bir
sistemdir." (Alınteri, Mayıs, sf. 8)
Hiçbir úey eklemeye gerek görmüyo-
ruz. Alınteri dergisinin yazarı, bizim
eleútirdi÷imiz reformist-revizyonist çiz-
ginin, (hakkını vermek gerek) cesaretli
bir savunucusudur.
GÜN DERGøSø NEYi SAVUNUYOR
Gün dergisi sendikal faaliyetin dünü,
bugünü ve gelece÷i hakkında yakın
komúusu Ahnteri dergisi kadar açık yü-
rekli ve cesaretli olamıyor. Yaptı÷ı de-
÷erlendirmelerde Ahnteri kadar netlik
ve kararlılık görülmüyor. Reformist-re-
vizyonist siyasi çizgilerine en yakın gö-
rüúleri savunan Alınteri ve Görüú der-
gilerinin de÷erlendirmelerine yönelik
yorumlarını bekleyece÷iz. Bu konuda
utangaçh÷a, çekingenli÷e, el titremesi-
ne yer yok, siyasi cesaret göstermek ge-
rek. Aksi takdirde, sadece Yeni Çö-
züm'e saldırmakla Gün dergisinin siyasi
kimli÷i netleúemez düúüncesindeyiz. Ye-
ni bir siyasi kimlik oluúumu veya ara-
yıúı süreci mi yaúanıyor? Bilmek istiyo-
ruz, bir dost olarak bilmeye hakkımız
var diye düúünüyoruz. Fakat, e÷er böy-
le bir durum var ise, böylesi bir siyasi
kimlik ediniú sürecinde, kraldan fazla
kralcı kesilerek Yeni Çözüm'e saldırıyı
bir araç olarak kullanmanız, pek akıllı
bir taktik olmasa gerek. Çünkü çok ça-
buk açı÷a çıkıyor. Ayrıca, muhtemel bir
yeni siyasi kimlikle karúımıza çıkmanız,
do÷rusu bizi sevindirir. Kaldı ki, biz is-
tesek de, istemesek de, aynıların aynı
yerde, ayrıların ayrı yerde toplanması
eúyanın tabiatı gere÷idir. Siyasi arena
bütün kuvvetleriyle, süreç içinde daha
da netleúecektir. Halkımız bu netleúme
süreci içerisinde gerçekleri daha iyi gö-
rebilecektir.
Konumuza dönelim. Gün dergisi net
olmayan, en azından açık seçik olma-
yan görüúler savunuyor dedik. østiyoruz
ki, iki yana çekilmeye açık görüúler sa-
vunmayın. Örne÷in kimileri, Türk-øú'ten
ayrılarak DøSK'in kurulmasını bugün-
kü anlayıúlarına uygun bulmadıkları
için eleútiriyor ve mahkum etmeye ça-
lıúıyor. Görüú dergisi úöyle diyor: "Çe-
liúkinin böylesine derinleúmesi ve çö-
zümde, bilimselli÷in yerini kolaycılık ve
tepkicili÷in alması sonucu 2 ùubat
967'de Türk-øú'ten ayrılan ya da ken-
disini ihraç ettiren sendikacılar Dev-
rimci øúçi Sendikaları Konfederasyonu
(DøSK)'nu kurdular. Bu tarihten sonra
iúçi sınıfının sendikal hareketi iki ayrı
konfederasyona bölünmüú oldu ve
Türk-øú, zamanla kendi amaç ve yapı-
sına "zarar" verecek olan siyasi ve sen-
dikal kadroları bünyesinin dıúına çıka-
rarak bir bütün olarak baúta belirlenen
uzlaúmacı amaç ve çizgiyi benimsemiú
olanların elinde kaldı" (Görüú, Aralık
'86, sf. 9). Aynı mantıkla ba÷ımsız
devrimci-ilerici sendikalar da suçlanı-
yor: "Büyük ço÷unlu÷u Türk-iú ve DøSK
bünyesinde toplanan iúçilerin, dinsel
motiflerle etkili olmaya çalıúan Hak-øú
ve MHP'nin yan kuruluúu olan MøSK'-
in yanısıra hiçbirini be÷enmeyen ve
anorko-sendikalist e÷ilimler gösteren
bir dizi ba÷ımsız sendikayla..." (Görüú,
Aralık '86, sf. 0). Türk-øú dıúında sen-
dikal mücadeleyi dıútalamayan düúün-
celer ise úöyle de÷erlendiriliyor): "Geç-
miúte denenen ve sonuçları görülen ay-
nı yollardan, hiçbir ders almamıúçası-
na yürümenin anlamı yoktur." (Görüú,
Aralık '86, sf. )
Ne denilmek istendi÷i yeterince açık
de÷il mi?
Gün dergisinin DøSK'in kuruluúunu
Görüú dergisinden farklı de÷erlendirdi-
÷ini biliyoruz. Gün dergisi, ùubat '87 sa-
yısında, isim vermeksizin alıntı yaparak
Görüú dergisini eleútiriyor: "Hemen be-
lirtelim ki; DøSK'in kuruluúuna meydan
veren olaylar olmamalıydı, maddi te-
melleri kaúke olmasaydı demek baúka,
DøSK bu bilinen nesnel koúullara ra÷-
men kurulmamalıydı demek, bambaúka-
dır." (sf. 0). Gün dergisine göre, DøSK'-
in kuruluúu zorunlu olmuútur. Fakat yi-
ne Gün dergisinde Aralık '86 sayısında
bu konuda úöyle deniyor: "...sonunda
hep teslimiyetçili÷i seçen Türk-øú yöne-
timine tepki duyan iúçi ve sendikacılar,
biraz deneyimsizlik, biraz da aceleci si-
yasal kararlar sonunda Türk-øú içindeki
dinamizmi boúaltarak dıúına çıkmıúlar
ve DøSK'in oluúmasına öncülük etmiú-
lerdir." (sf. 26). Gerçi burada, Görüú
dergisi gibi açık ve net bir úekilde
DøSK'in kuruluúunun mahkum edildi÷i-
ni söyleyemeyiz. Fakat bulanıklı÷a dik-
kat çekmeden de duramıyoruz.
Gün dergisi ùubat '87 tarihli sayısın-
da sendikal birlik konusundaki görüú-
lerini açıklıyor ve anlaúılabildi÷i kada-
rıyla isim vermeden ve alıntı yapmadan
Alınteri dergisinin görüúleri eleútirili-
yor. Fakat biz yine diyoruz ki; Gün der-

Sıkı Yönetime ra÷men direniú yapan iúçiler.
gisinin sendikal birlik konusundaki gö-
rüúleri yeterince açık ve güven verici
olmaktan uzaktır. Alınteri dergisinin si-
lahúoru gibi Yeni Çözüm'e saldırması
kuúkularımızın kayna÷ını teúkil ediyor.
Dilbilgisi ve yazım tekni÷i konusuna
gelince; Gün dergisi yazarlarına ders
vermek gibi iddiamız ve niyetimiz olma-
dı÷ı gibi zaten ayıracak pek zamanımız
ve sayfamız da yok. Fakat, aydınların
ve revizyonizmin "ancak primitif
örnekleri" (Gün, Mayıs '87, sf. 3) ile
çokça karúılaútı÷ımız ülkemiz koúulla-
rında, böylesi konularda kimseden ders
almaya da, do÷rusu ihtiyaç duymuyo-
ruz. Görüúlerimizi, devrimci sorumlulu-
÷umuza uygun bir dille ve anlaúılır bi-
çimde yansıtmak ilkemizdir.
Gün dergisi, alıntı olarak gösterme-
ye çalıútı÷ımızı iddia etti÷i sözlerin,
alıntı olmadı÷ını, savunulan bir mantı-
÷ın özü elarak vurgulandı÷ını, aslında
gayet iyi anlamıútır. Buna ra÷men Ye-
ni Çözüm'ü suçlamak, e÷er artniyet ta-
úımıyorsa, ne anlama geliyor?
Yeni Çözüm'ün Mart-Nisan tarihli sa-
yısından uzun bir alıntı vermek gereki-
yor:
"Hemen herkes iúçi sınıfının sendikal
birli÷inin sa÷lanmasından ve bunun an-
cak Türk-øú çatısı altında gerçekleúme-
sinden söz ediyor. Sanki bilinçli bir ka-
mpanya açılmıú... Yılların sendika a÷a-
ları, amerikancı sarı-mafya tipi
sendikacılı÷ın önderleri 'sendikal bir-
lik'ten dem vuruyorlar. Sosyal Demok-
rat geçinen ne idü÷ü belirsiz sendika-
cılar, 'sendikal birlik' diyorlar. Gerçek-
ten sosyal demokrat denilebilecek sen-
dikacılar, reformistler ve revizyonistler
de 'sendikal birlik'ten sözediyorlar.
Neymiú bu denli ba÷ırdan ve iman ta-
zelercesine tekrarlanan 'sendikal bir-
lik'? Bütün bu saydıklarımız ne istiyor-
lar?
'Artık iúçilerin Türk-øú dıúında sen-
dikaları olamasın... øúçilerin hepsi
Türk-øú'e ba÷lı sendikalarda örgütlen-
sin... Böylece iúçilerin sendikal birli÷i
sa÷lanmıú olsun...'
øúte binbir çeúit sesten oluúan bu ko-
ronun bıkmadan-usanmadan söyledi÷i
türkü budur. Ve bu bir halk türküsü'de-
÷ildir. Bestecileri, sözyazarları egemen
güçlerdir ve uzun yıllar önce yazılmıú-
tır. Birtakım ilerici-yurtsever çevrele-
rin bu türküyü söyleyen koroya katılma-
sı üzücü ve düúündürücüdür."
Söylediklerimiz bunlar. Gün dergisi
neden alınıyor? Sıkıntısı nedir? Yuka-
rıda somut isim vererek, yer gösterecek
alıntılar yaptık. ùimdi soruyoruz; yaz-
dıklarımızda yalan-yanlıú olan nedir?
Kafa karıútıran nedir?
Kafa karıútıracak úeyleri Gün dergi-
sinin sayfalarında aramak gerek.
"Türk-øú Genel Kurulu, sonrası itibariy-
le, muhtelif kimi kesimlerde bir ayrıú-
ma e÷ilimi yarattı. Bu e÷ilimin belirgin-
leúmesinden hiç kuúkusuz aynı tarihler-
de DøSK'in mahkum edilerek kapatıldı-
÷ının ilan edilmesi de etkili oldu: Ma-
dem ki Türk-øú'teki muhalefet yenildi ye
artık DøSK de kapatıldı, o halde hemen
yeni bir konfederasyon kurulmalıdır.
Kurulacak olan yeni konfederasyon da
"Demokratik bir øúçi Sendikaları Kon-
federasyonu..." (Yeni Çözüm, Nisan) ya-
ni DøSK olmalıdır." (Gün, Mayıs '87, sf.
2)
Gün dergisi Yeni Çözüm'den alıntı
yapıyor. Fakat bu görüúler Yeni Çö-
züm'e ait de÷ildir. Bunun bir dizgi ha-
tası oldu÷unu düúündü÷ümüz için Gün
dergisini suçlamak istemiyoruz. Do÷al
olarak bu yanlıúlı÷ın düzeltilmesini is-
temek hakkımızdır.
Bu konuda gerekti÷inde görüúlerimizi
daha da açaca÷ız. ùimdilik kısaca so-
nuçlandırmak istiyoruz.
—øúçi sınfuım tüm sendikal güçleri-
ni Türk-iú içerisinde toplamak düúünce-
si do÷ru de÷ildir. Böyle bir durum,
Türk-øú'e ba÷lı sendikalardaki devrimci
sendikal muhalefetin geliúim hızını
yükseltmez. Türk-øú'e ba÷lı sendikala-rı
dıúardan da zorlamak gerekir. Bu ne-
denle ba÷ımsız ilerici sendikalar Türk-
øú'e katılmayıp etkinliklerini sürdürme-
lidir. Gerekti÷inde ve koúullar elverdi-
÷inde yeni ba÷ımsız sendikalar kurula-
rak Türk-øú'e dıúardan baskı arttırılma-
lıdır.
—DøSK'in açılması talebi sürektik
gündemde tutulmalıdır.
—Türk-øú içerisinde devrimci-
demokrat sendikal faaliyet ilkesizli÷e
düúülmeden, ihmal edilmeden ve gere-
ken ciddiyetle sürdürülmelidir.
—Bugün Türk-øú'e alternatif yeni bir
konfederasyonun hemen yaratılmasının
sübjektif koúulları yoktur. Fakat böyle
bir devrimci-demokrat konfederasyon
hedeflenmelidir. øúçi sınıfının kelimenin
tam anlamıyla sendikal birli÷ini sa÷la-
mak yeni-sömürge ülkelerde çok uzun,
dolambaçlı yollardan ve ara aúamalar-
dan geçecektir. Yeni bir konfederasyon,
bu ara aúamalardan birisi olacaktır.
Türk-øú içerisinde çalıúılırken iúçi kit-
lelerinin ufku daraltılmamalı ve geniú
bir bakıú açısı sunulmalıdır. ùu veya bu
biçimde yeni bir konfederasyon aúama-
sına gelindi÷inde, hâlâ Türk-øú içerisin-
de olan iúçileri etkileme úansı da arta-
caktır.
DøPNOT:
Sosyal Demokrat geçinen ne idügü belirsiz sendi-
kacılardan kimi kastetti÷imizi iúçi sınıfının takdi-
rine bırakıyoruz. Gün dergisi onları da savunma
ihtiyacı duyuyorsa, söyleyecek sözümüz yok.
45
 MEHMET ùøRøN TEKøN
DÜùÜNDÜRDÜKLERø
"Her acımızda her hüznümüzde
Belki bir gün diyerek yarınlara
koúarız.
Karanlıklara sünger çekeriz Zeytin
dalı, ak güvercini uçurmak için Ve
sıcaklı÷ıyla yaúarız yüreklerde
sevdaları
Koúarız da÷lara baharı müjdelemeye
Kır çiçeklerinden halka takarak
Gerekirse...
Bir úafak vakti aynı hızla koúaca÷ız
Dilimizde úarkımız, baúımız dik
Umudu karúılayaca÷ız"(x)
Evet, dillerinde úarkıları baúları dik
umudu karúılamaya koúan binlerce
ö÷ren-ci gencteh biri M.ùirin TEKøN,
son zamanlarda artan faúist-gerici
saldırılar sonucu katledildi.
Susturulmak istenen sadece M.ùirin
TEKøN de÷il, ö÷renci gençli÷in
baskılara, yasaklara karúı yükseltti÷i
onurlu bir mücadeledir. Toplumun en
duyarlı kesimini oluúturan ö÷renci
gençli÷in mücadelesi ne zaman
yükselmeye baúlasa senaryosu çok
uzun yıllar önce yazılan oyun tekrar
sahnelemenmeye baúlar. Birtakım çev-
releri oldukça rahatsız eden bu durum
adeta turnusol kâ÷ıdı görevini görür.
Maskeler düúer, yüzler açı÷a çıkar. Son
olay da bundan pek farklı de÷ildir.
Gerici-faúist saldırıların baúlaması
ve çeúitli yerlerde yo÷unluk kazanma-
sı tesadüfi olmasa gerek. Son olay ön-
cesi Van'da kamuoyuna duyurulmayan
bir ö÷rencinin faúistler tarafından bı-
çaklanması, Ankara Gazi E÷itim'de
ilerici-devrimci ö÷rencilere yönelik sal-
dırılar, Erzincan, Konya, østanbul ve
birçok yerdeki okullarda, yurtlardaki
saldırı ve tehditler ortamı buldukçu yo-
÷unlaúmaktadır.
Resmi a÷ızların Van olayı hakkında
kamuoyuna yaptıkları açıklamalar biz-
ler açısından pek inandırıcı olmamak-
tadır. Olayı daha yakından inceledi÷i-
mizde basit bir oruç yiyenler-tutanlar
kavgası olmadı÷ım görmek için fazla ka-
fa yormaya gerek yok. Van'da gerçek-
leútirilen daha önceki saldırılar ve yu-
karda saydı÷ımız devrimci-ilerici ö÷ren-
cilere yönelik baskı-tehdit ve saldırüarr
la birleúti÷inde ortaya farklı görünüm-
ler çıkmaktadır.
Van'da 00. Yıl Üniversitesi'nde, biz-
zat rektörlü÷ün gayretleriyle oluúturu-
lan faúist kadrolaúmanın, ilerici ö÷ren-
ciler üzerinde geneldeki baskısıyla bir-
likte derslerde faúist ideolojinin açıktan
empoze edilmesine yönelik propaganda-
ların "hocalar" tarafından yapıldı÷ı bi-
linmektedir. Derslerde izlenen bu per-
vasız tutum, M.ùirin TEKøN'in katlin-
den iki gün sonra yine bir misyoner
"hoca" tarafından saldırıyı öven ve
onaylayan konuúmalar yapacak kadar
ileri gidebilmektedir. 00. Yıl Üniversi-
tesi Rektörü Nihat Bayúu, M.ùirin TE-
KøN hakkında "pek de uslu de÷ilmiú"
úeklinde ifade kullanmıútır.
Bu sözleri sarfeden Rektör'ün bu ce-
sareti nereden aldı÷ı merak konusudur.
"Pek de uslu olmayanlar" için reva gör-
dü÷ü olay sanırız bir "bilim adamı"nın
bilim adına sarfetti÷i u÷raúlarla özdeú-
lik taúıyor. Aynı kiúi fazla ileri gitti÷ini
hatırlamıú olacak ki, çok sonraları ola-
yın "üzücü" oldu÷una dair demeç ver-
me gere÷ini hissetmiútir.
Olaydan yarım saat kadar önce üni-
versiteye ilgi çekici giysileriyle 30'u aú-
kın bir grubun minibüslerle gelmesi;
üniversite kapısının karúısındaki ö÷ren-
cilerin oturdu÷u kahveye saldırıya geç-
meleri, olay yerinden 50 metre uzaklık-
taki karakola haber verilmesine karúın
olay bittikten sonra kahveye birkaç po-
lisin gelmesi ve kaçanlarla ilgilenmeme-
si; faúist saldırganlar hakkında davacı
olan ö÷rencilere ifadelerini de÷iútirme-
leri yönünde polisin tehdit ederek bas-
kı yapması; tüm bunlar olayın hiç te
ba÷naz bir grubun fanatik, tek baúına
yaptıkları bir eylem olmadı÷ını ortaya
koymaktadır.
Van Valisi Özdemir Hano÷lu'nun tav-
rı, haince tertibin boyutları hakkında
daha net bir fikir vermektedir. Devle-
tin en yetkili yerel temsilcisi durumun-
daki Vali'ye göre, saldırganlar oruç tut-
mayanlar tarafından tahrik edilmiúler-
di. Vali "kullanılan aletlerin çok büyük,
bıçak gibi bir úey oldu÷unu zannetmi-
yor"du. Ona göre bu aletler "çakı gibi"
ufak tefek úeylerdi.
Böylelikle birçok ö÷rencinin yaralan-
masına ve bir ö÷rencinin ölümüne ne-
den olan olay da "ufak tefek" bir olay
olmaktaydı resmi görevlilere göre... Mo-
dası geçti÷i ve teúhir oldukları için, de-
mokrasi havarisi kesilen Demirel'in
"devletin yardımcısı milliyetçi gençler"
ifadesi kullanılmıyordu úimdilik.
Bu olay, 2 Eylül'den bu yana yüksek
ö÷renim kurumlarında, herkesin yaúa-
dı÷ı, bildi÷i, bilim dıúı gerici uygulama-
lardan öte, daha da ileri boyutta bir an-
lam ifade etmektedir. Baúta, taúradaki
gecekondu üniversitelerde olmak üze-
re ö÷renciler, ilerici ö÷retmen ve per-
sonel üzerindeki dini-ırkçı baskının
polis-valilik ve üniversite yönetimi iúbir-
li÷iyle hangi boyutlara vardı÷ını göster-
mektedir.
Katliamın arkasından resmi a÷ızların
olayı örtbas etmeye çalıúmaları katille-
rin eylemleriyle birlikte de÷erlendiril-
di÷inde, bu ve benzeri eylemlerle faúist
ve gerici kitle tabanına verilmek iste-
nen mesajın üzerinde biraz daha ciddi
durulması gerekti÷i düúüncesindeyiz.
2 Eylül'le birlikte kendi kurumları-
nı yaratmada bir hayli mesafe kayde-
den egemen güçlerin geliúen toplumsal
muhalefete kaúı pasifikasyon politika-
sını sürekli gündemde tutması .bilinen
bir gerçektir artık. Bu politikanın uygu-
lanması sürecinde kendi özgüçlerinin
yıpranmasını daha uzun vadede uygun
görmediklerinden kimi yerlerde yarat-
maya çalıútıkları sivil örgütlenmeler uç
vermeye baúlamıútır. Bu alanlardan bi-
ri de Yüksek Ö÷retim Kurumları'dır.
YÖK'e karúı geliúen devrimci-ilerici
ö÷renci gençli÷in mücadelesi bu kuru-
mu ayakta tutmaya çalıúan güçleri zor-
lamaktadır. Zorlanan güçlerin uygula-
dıkları taktikler arasında yeralan sivil-
faúist örgütlenmelerin yaratılması ve
46
geliúen mücadelenin önüne set çekilme-
si daha önce de denenen bir olaydı. Ka-
muoyuna sorunu "sa÷-sol" çatıúması
olarak gösterme çabalan boúa çıktıkça
devreye daha etkili güçler sokma ise
daha sonraki bir iúti.
øúte bugün nostaljik hayaller kuran
egemen güçler böylesi bir takti÷i
uygulamanın zeminini hazırlamakla
meúgul.
Egemen sınıflar tarafından çıban
baúı olarak gösterilmeye çalıúılan
yüksek ö÷renim kurumlarını "ıslah
etmekO" amacıyla örgütlendirilmiú
olan YÖK'le birlikte bilimsel
araútırma-uygulama mesleki ö÷renim
iúlevlerini her geçen gün kaybeden
üniversitelere önemli darbeler
vurulmuú ve vurulmaktadır.
Üniversitelerde tanıdık-bildik faúist
kadroların üst kurumlara getirilmesi, iú
üzerine uzmanlaúma yerine politik
kadrolaúmaya yönelik üniversite
örgütlendirmelerine gidilmesi ve
kurumlara önemli zararlar vermiútir.
Bugün çeúitli nedenlerle üniversite-
lerden uzaklaúmıú ya da uzaklaútırılmıú
bulunan yetkin, bu kurumlar için de÷er-
li çalıúmaları ö÷retim üyeleri dıúında da
halen görevlerini sürdürmeye çalıúan
ço÷unluk ö÷retim görevlileri de mevcut
iúleyiúten memnun olmadıklarını
belirtmelerine karúın bu
memnuniyetsizlik örgütlü olmaktan
çok kiúisel yakınmalar úeklinde ifade
edilmektedir. YÖK'-ün baúından
fakültelerdeki bölüm ör-
gütlenmelerine kadar askeri kıúla iúle-
yiúine göre örgütlendirilen sistem bu
kurum içerisinde olan herkesi içine al-
maya çalıúmaktadır.
Özerk-demokratik üniversite sloga-
nıyla harekete geçen ö÷renci gençlik
tüm yasal-yasadıúı engellemelere
karúın kendi sorunlarına sahip çıkmayı
baúarmıú, örgütlenme çabalarını
yo÷unlaútırmıútır. Bu örgütlü gücün
kararlılıkla yürüttü÷ü mücadele,
süreçte meyvelerini vermeye
baúlamıútır. Her türlü engellemelere
karúın, ülke çapında gerçekleútirilen
Nisan Direniúleri, giderek artan bir
etkiyle, baúta ö÷renci çevresi olmak
üzere toplumun tüm kesimlerine
önemli mesajlar iletmiú ve moral
kayna÷ı olmuútur.
Daha önce de 44. maddeye yönelik
ö÷renci kampanyasında da görüldü÷ü
üzere, geliúen akademik-demokratik
mücadelenin yarattı÷ı etkiyi azaltmak
için suni olaylar gündeme getirilmiú
(türban vb.) böylece hedef saptırılma-
ya, eylem etkisizleútirilmeye ve ilerde
demokratik ö÷renci hareketinin
önünde set oluúturma görevini
üstlenecek olan taban oluúturulmaya
çalıúılmıú, çalıúılmaktadır.
Yeni-sömürge ülkelerin siyasi-tarihi-
kültürel özelliklerine göre úekillendiril-
meye çalıúılan sivil-faúist hareketin vb.
gerici örgütlenmelerin tarihi misyonu,
geliúen toplumsal muhalefetin önünde
set oluúturmak ve bu muhalefeti ezmek-
tir. Bu yöntem, pek de görüldü÷ü gibi
güçlü olmayan iktidar dayanaklarının
sallanmaya baúladı÷ı an devreye soku-
lur, iúte egemen sınıflar tarafından uy-
gulanan ve her an yedekte tutulan bu
yöntem günümüzde de÷iúik görünümler
içerse de yeni yeni uygulama alanına
sokulmaktadır. Her türlü pasifikasyon
yöntemlerine karúın engellenemeyen
toplumsal muhalefet, yine sivil-gerici
örgütlenmeler arenaya çıkartılarak en,-
gellenmeye çalıúılacak, böylelikle emek-
çi halkın her kesiminin haklarını kazan-
ma yolundaki savaúımları etkisizleútiril-
meye çalıúılacaktır.
Van olayı, bu anlamda düúündürücü-
dür. Gençli÷in hak ve istemleri do÷rul-
tusunda hızla geliúen mücadelesinin yö-
nünü saptırmak, enerjisinin önemli bir
kısmını sivil-faúist saldırılarla karúı
karúıya getirme çalıúmaları yeni de÷il-
dir. Hele hele geçmiúin anti-emper-
yalist, anti-faúist mücadele deneyimi
içerisinde yüzlerce insan yitirmiú olan
devrimci gençlik için, hiç de yeni de÷il-
dir. CIA patentli uzmanları, danıúman-
ları, gazeteci ve profesörleri aracılı÷ıy-
la direkt yeni-sömürge ülkelerin iç po-
litikasına karıúan emperyalizmin hazır-
ladı÷ı senaryoyu daha önce de izlemiú-
tik.
Devrimci-demokratik ö÷renci hareke-
tinin geliúip güçlenmesine ba÷lı olarak
önümüzdeki süreçte daha etkin olarak
devreye sokulmaya çalıúılacak olan ge-
rici ve faúist saldırılar karúısında dev-
rimci gençli÷in bu politikayı açı÷a çıka-
rıcı ve teúhire yönelik bir mücadele
programına sahip olması gerekmekte-
dir.
Sorunu egemen sınıf sözcülerinin pa-
ralelinde bir mantıkla ele alıp basitleú-
tirmek, görmezlikten gelmek ilerde çı-
kacak engelleri aúmada bizi zorlayan
bir unsur olacaktır.
2 Eylül öncesinde, bu açıdan durum
anımsandı÷ında, ö÷renci gençli÷in "te-
mel sorunu, devam eden ö÷renim içe-
risinde birtakım talepleri gündeme ge-
tirmek de÷il, ö÷renime devam edebil-
mek(di). Faúist iúgal altındaki okullar-
da bunun hiç koúulu olmadı÷ı gibi, iú-
gal altında bulunmayan -okullarda da
(birkaç okul dıúında) sivil ve resmi sal-
dırılar dolayısıyla ne ö÷renimin deva-
mının teminatı, ne de can güvenli÷i var-
dı. Temel talep olan ö÷renimi yapma-
nın yolu, faúist saldırıların püskürtül-
mesinden geçiyordu."
Maalesef bazı ilerici solcularımızın
geçmiúten ders çıkarma gibi bir dert-
leri yok. Gerçekleri görmemede olduk-
ça ısrarlılar. Eylül'ün zor ve baskısı da
bunda oldukça büyük bir etken... Oysa
bilindi÷i üzere anti-faúist mücadele sı-
nıflar mücadelesinin ayrılmaz bir par-
çasıdır. Bunları farklı farklı yerlerde
aramak mücadele perspektifinde ülke-
miz gerçe÷ini yanlıú yerlere oturtmak-
tır.
Van'daki katliamı bu perspektifle de-
÷erlendirmek yerine, olayı basitleútirip
sahip çıkmamak ve bu do÷rultuda do÷-
ru politikalar üretmemek, bu saldırıla-
rın bir gün bizzat kendilerine yönelme-
sini engellemiyor.
Van'daki katliam demokratik ö÷ren-
ci hareketinin anti-faúist, anti-emper-
yalist ilkeler temelinde yürümesi konu-
sunda anlamsız ve demogojik karúı çı-
kıúlarda bulunanların sübjektifli÷ini
göstermesi bakımından da ilginçtir. Bu
olay, politikaların yaúamın gerçe÷inden
kaynaklanması durumunda, ancak pra-
tik tarafından do÷rulanabilece÷inin bir
göstergesidir.
Gelinen noktada, M.ùirin TEKlN'in
katledilmesi ve birçok ö÷rencinin yara-
lanmasıyla sonuçlanan olay için, "bu-
gün ona, yarın sana" demekten öteye
denecek úeyler olmalıdır.
En sistemli ifadesini "Türk-øslam
Sentezi'nde bulunan faúist anlayıúın
pratikteki görünümleri tek yönlü bakıú-
larla ele alınamaz. Sorunu ülkemiz yö-
netim biçiminden soyutlayıp farklı yer-
lerde aramak bizleri do÷ru bakıú açısın-
dan uzaklaútırıp kısır bir düúünceye
hapseder. Van olayı vb. olaylar yakın-
dan izlenip de÷erlendirilmeli, arkasın-
da yatan nedenler ve sinsice politika-
lar açı÷a çıkarılmalıdır.
Devrimci Gençlik 20 yıllık deneyimiy-
le, süregelen baskı ve yasaklara ek ola-
rak yeniden siyasi arenaya sürülmeye
çalıúılan sivil-faúist örgütlenmelere ve
saldırılara karúı etkin yöntemler bulup
çıkaracaktır.
Bugün dünün üzerine kuruldu. Dev-
rimci Gençlik bugünden yarına dene-
yimlerinden de güç alarak, yolundaki
her türden engelleri yıkıp aúacaktır. Bu
yolda geliútirece÷i yeni örgütlenme bi-
çimleri, akademik-demokratik haklar
için verilen özerk-demokratik üniversite
kavgasının gerekleriyle birlikte ele alın-
dı÷ında sivil-faúist katliamlar Eylül ön-
cesinden çok daha az etkili olacaktır.
Bu dizeler M-ùirin Tekin'in bir arkadaúına gönder-
di÷i mektuptan alınmıútır.
Olay hakkındaki haberler basın kanalıyla alınabil-
miútir.
47
ARKADAN VURULANIN
TÜRKÜSÜ
A÷ıt istemem
Türküler isterim
øyi günler için
Üstlerine yürümenin sırası
A÷ıtlar borsalarda dolaúsın
Karalar tütünsün hayınlar
vurguncular
Görsünler neylermiú kahpe kurúun
yarası
Kara haber gezsin çarúılarında Bir gün
bitecek annemin gözyaúları Ben a÷ıt istemem
Artık hep varım
Yirmibir yaúımda olaca÷ım artık hep
Sırtımdaki mermi ile karúılarında

Vedat TÜRKALø

HAZiRAN'DA DÜùENLER
l Haziran 1971 yılında østanbul Mal-
tepe'de Türkiye devrimci hareketinin
ve THKP-C'nin önder kadrolarından
Hüseyin Cevahir katledilir.
1971'in 31 Mayıs'ında ise THKO'nun
önder kadrolarından Sinan Cemgil, Ka-
dir Manga ve Alpaslan Özüdo÷ru Nur-
hak da÷larında katledilirler.
1970'li yıllar, ABD ve AET emperya-
lizminin bunalımlarının had safhaya
ulaútı÷ı. Sömürge ve yeni-sömürge halk-
ların dünyanın her yanında baúkaldır-
dı÷ı yıllardır. Emperyalizm özü gere÷i
(kendi ekonomik ve sosyal refahını sür-
dürebilmek için) krizi sürekli olarak sö-
mürge ve yeni-sömürge ülkelere aktar-
maktadır. Bu da yeni-sömürge ülkeler-
deki sömürünün giderek daha katmer-
leúmesine neden olmaktadır.
Sömürünün katmerleúmesi ve gide-
rek zorlaúan yaúam koúullarına karúı
halkın tepkisini yok etmek içinde zaten
olmayan demokratik hak ve özgürlük-
lerin rafa kaldırıldı÷ı yeni-sömürge ül-
48
kelerden biri olan ülkemizde 1970'li yıl-
larda yaúanan kapitalist dünyanın eko-
nomik ve politik krizinden en fazla et-
kilenen ülkelerin baúında gelmekteydi.
Ülkede ekonomi giderek rayından
çıkmıú. Yıllardır özenle sürdürülmeye
çalıúılan ekonomi-politikalar dünya
bankası ve IMF reçeteleriyle giderek
bir açmaza dönüúmüú ve 1961 Anaya-
sasının getirdi÷i sınırlı hak ve özgürlük-
lerinden yararlanan halkın sınırlı tep-
kisi bile egemen sınıfları rahatsız eder
boyutlara ulaúmıútır.
12 Mart Muhtırası, halkın bu örgüt-
lü tepkisini yok edebilmek için uygula-
maya konulmuú ve ülke açık despo-
tizmle yönetilmeye baúlanmıútır. En
küçük bir baúkaldırıya dahi izin
vermemektedir oligarúi.
Ne var ki, halkın öncüleri olan dev-
rimciler, giderek örgütlü bir biçimde
tepkilerini dile getirmeye baúlamıúlar-
dır. Bu baúkaldırıda en ön saflarda yer
alan THKP-C ve önder kadroları halkın
örgütlü sesi olarak mücadeleye baúla-
mıúlar ve giderek seslerini daha gür bir
úekilde çıkarmaya baúlamıúlardır.
Faúizm bu baúkaldırı karúısında gi-
derek daha da azgınlaúmıú, saldırgan-
laúmıútır. Mücadelenin giderek kızgın-
laútı÷ı bir dönemde østanbul Maltepe'-
de THKP-C'nin önderi Mahir Çayan'la
birlikte pusuya düúürülen Hüseyin Ce-
vahir katledilmiútir. Bu arada Mahir
Cayan da yaralanır.
Bir gün önce, yani 31 Mayıs 1971'de
de gene THKO'nun önder kadroların-
dan, Sinan Cemgil, Kadir Manga ve
Alpaslan Ozüdo÷ru Nurhak da÷larında
pusuya düúürülerek katledilirler.
1981 6 Haziran'ında ise bir hainin
ihbar etmesi sonucu Tamer Arda,
Attila Ermutlu ye Do÷an Özzümrüt ve
Ercan Yurtbilir, østanbul'da
Onların baúlattı÷ı Mücadele gelene-
÷i günümüzde daha da yükselmiú ve
yükselmeye devam etmektedir.

"...Seni østanbul seni..." diye baúlar
türküler. Anadolu'nun en ücre köúele-
rinden kalkar gelir 5-6 yaúlarında, bı-
yıkları dahi terlememiú, kimi evli, kimi
niúanlı, genç delikanlı "taúı topra÷ı al-
tındır østanbul'un" diye.
Nice imparatorluklara baúkentlik
yapmıú, úiirler yazılmıú üstüne, roman-
lara sı÷mamıú, masallara geçmiú, iyile-
riyle kötüleriyle, iúçisiyle-patronuyla,
fakiriyle zenginiyle bir mozaikler úehri
Türkiye'nin kalbi østanbul.
5-6 Haziran direniúlerini, 6 Eylül
DGM direniúlerini, 20 Mart faúizme ih-
tar eylemini, l Mayıs'lan, l Mayıs
77'yi, 30 Nisan direniúlerini yaúamıú øs-
tanbul. Kaç yi÷idin kanı aktı bu úehir-
de? diye sorarsanız, kim sayabilirdi ki...
Gökdelenleri meúhur, gecekonduları
meúhur østanbul.
Boúuna dememiúler "burası østanbul,
baúka østanbul yok" diye.
øúte bu østanbul úehrinde yine büyük
mü büyük bir bakkal (!) varmıú. Fran-
sızca üreticiden tüketiciye perakende
satıú anlamına gelen MøGROS adında
koca bir supermarket.
Anavatanı olan øsviçre'nin Zürih
kentinde 925 yılında faaliyete baúla-
yan MøGROS, 470 satıú yeri, 42.000 ça-
lıúanı,  milyar franklık yıllık cirosuyla
büyük bir kuruluú.
istanbul'daki uygulaması 954 yılın-
da o zamanki østanbul Valisi Fahrettin
Kerim Gökay tarafından baúlatılan
MøGROS, ùubat 975 yılında Koç Hol-
ding tarafından ele geçirilmiútir.
Ülkemizin en büyüklerinden, Koç Hol-
ding'in önemli bir kuruluúudur MøG-
ROS TÜRK A.ù. Koç Holding mi? Onu
bilmeyen mi var... Sahibi Vehbi Koç ùu-
bat ayında Hindistan'ın baúkenti Yeni
BøR
"øSTANBUL
BAKKALI"
MøGROS
Delhi'de düzenlenen bir törende "yılın
en baúarılı iúvereni" ödülünü aldı.
Zaman zaman konuúulur. "Vehbi
Koç'un neden bankasıyok?" diye. Mig-
ros iúçisi bu soruya hafif bir tebessümle
karúılık verir. Çünkü hiç kimse, bu so-
runun yanıtını Migros iúçisi kadar bi-
lemez. Hangi Migros iúçisine sorarsan
sor, alaca÷ın yanıt aynıdır. "Bankaya
ne gerek var, Migros var ya..."
Bayrampaúa'daki Merkezi Deposu ve
33 ma÷azasıyla dev bir kuruluútur.
MøGROS TÜRK A.ù. sabahın alacaka-
ranlı÷ında, østanbul halkı henüz uyku-
sundayken, Merkez Depo'dan çıkan
Migros kamyonları, arenadaki bo÷alar
gibi østanbul'un dört bir yanına da÷ılır-
lar. ùoförleriyle, kasiyerleriyle, kasap,
úarküteri ve tüm elemanlarıyla kovan-
daki arılar gibi çalıúır Migros iúçisi. O
sayede bir tutku olmuútur Migros østan-
bul'lular için. Dile kolay gelir. Ama 0
milyonluk østanbul úehrine hizmet gö-
türmenin ne denli kolay oldu÷unu sen
gel de bir Migros isçisine sor.
Migros iúçisi hizmetin en güzelini ve
rir. Yaptı÷ı iú zordur, a÷ırdır. Akúam
ları, özellikle kıúın saat 8-9'a kadar
çalıúır. Ama hizmet vermekten hiçbir sı
kıntı duymaz. østanbul halkını sever
Migros'lular... Halk ta onları, Ma÷aza
dan ma÷azaya nakiller, zorunlu fazla
mesailerle geç saatlere yaran kapanıú
saatleri baúlıca sorunlarıdır. Migros'-
luların iki'sene önce imzaladıkları söz
leúmeden geriye pek bir úey kalmadı.
Paranın de÷eri düútü, ama üstüne zam
geldi.
Bugünlerde herhangi bir Migros ma-
÷azasına u÷radı÷ınızda bir hareketlilik,
bir umut dolu bekleyiú göreceksiniz. Zi-
ra Migros iúçisi, sözleúme masasında
980 tarihli sözleúmeyle kazanılan bir-
çok ekonomik-sosyal hak Yüksek
Hakem Kurulu tarafından kaldırılmıú,
985 sözleúmesi ise, içinde bulunulan
úartlar ve koúullarda pek te baúarılı
geçmemiúti.
Ama Migros iúçisi bu kez kararlı.
980'den bu yana bu denli kendine gü-
veni olmamıútır. ølk kez bu kadar birlik
içinde.
Çünkü sözleúme tasla÷ını en geniú ka-
tılımı saf layarak bir dizi toplantı sonun-
da tüm ma÷azaların önemlerini alarak
demokratik bir úekilde hazırlanmıútır.
6 Mart'ta yapılan ola÷anüstü
kongre ile istedikleri, güvendikleri bir
yöntemi seçmiúler. Kongre
çalıúmalarıyla sözleúme çalıúmaları
birlikte yürütülmüú iúyerinde
iúçilerin birli÷i sa÷lanmıútır.
Migros iúçisi bu kez kararlı. Grev
silahını kullanmaya hazır. En
önemlisi, güvendikleri, inandıkları,
genç, deneyimli bir baúkanları var
artık.
Türk-øú içinde tek bayan sendika baú-
kanı olan Aynur Karaaslan, 0 yıldır
Migros'ta çalıúıyor. Migros iúçilerinin
çektikleri çileleri, zorlukları ve onların
nasıl çözülmesi gerekti÷ini iyi biliyor.
Herúeyden önce Migros iúçisinin
mücadele gelene÷ine inanıyor. Migros
iúçisi de ona inanıyor ve güveniyor.
Evet... Büyük ve kalabalık bir úehir...
østanbul úehri... Orda büyük bir
holdinge ba÷lı büyük bir kuruluú
MøGROS TÜRK A.ù. Di÷er yanda iúçi
sınıfının mücadelesine inanmıú genç ve
deneyimli bir baúkan. Yanında tek bir
yürek, tek bir yumruk olmuú Migros
iúçisi söyleyecektir."Alaca÷ın olsun
seni østanbul seni."
ÇÖZÜM 49
 MøGROS øùÇøLERøNøN
MÜCADELESø VE
TEZ-KOOP-øù
østanbul bakkalı MøGROS, yazımızı tatörlü÷ünü yıkan toplumsal geliúmenin dika baúkanı oldum. Bir sendika baúka-
hazırlarken, Migros iúçilerinin Tez- içindeki kadın hareketini kim inkar ede- nı ya da yöneticisi olmak için kadın ya
Koop-øú Sendikası 3 nolu úubeye ba÷lı bilir. Filistin'de Nikaragua'da ve dün- da erkek olmaktan önce inanç, bilgi, de-
oldu÷unu úube baúkanlarının genç de- yanın dört bir yanında kadının toplum- ney, tecrübe ve cesaret gereklidir. Fe-
neyimli bir bayan oldu÷unu ö÷rendik. sal mücadeledeki yerini kim inkar ede- dakarlık gereklidir.
Bildi÷imiz kadarıyla, úube düzeyinde bilir ki. ÇÖZÜM: Sayın Karaaslan, çalıúma
de olsa Türk-øú içinde tek bayan sendi- Bunun aksine düúünmek, kadını yal- hayatına Migros'ta baúladı÷ınızı söyle-
ka baúkanı Aynur Karaaslan. Bu ne- nızca bir üretim aracı, bir meta diniz. Bize önce Migros'tan daha son-
denle ilgi duyduk, görüúme talebinde, olarak görmek demektir. ra Migros iúçilerinin mücadele gelene-
bulunduk, rica ettik. øste÷imiz kabul Toplumsal mücadele içindeki görev ÷inden bahsedebilir misiniz?
edildi ve aúa÷ıdaki röportajı gerçekleú- ve sorumluluklarını bilen ve bu u÷urda KARAASLAN: Memnuniyetle... Mig-
tirdik. mücadele eden bir kadının gerçek bir ros'un kelime anlamı Fransızca üreti-
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan. Öncelikle gö- anne oldu÷una inanıyorum. Her anne ciden tüketiciye perakende satıú de-
rüúme iste÷imizi kabul etti÷iniz için te- çocuklarına úerefli ve onurlu bir müca- mektir. Birinci Dünya Savaúı'ndan Av-
úekkür ederiz. ùube düzeyinde de olsa dele mirası bırakmalıdır. Çocuklar öz- rupa'da baúgösteren kıtlık nedeniyle bir
bildi÷imiz kadarıyla úu anda Türk-øú gürce geliúip üretecek, savaúsız, sömü- karaborsacılık baúlamıú. Temel gıda
içinde tek bayan sendika baúkanısınız. rüúüz bir ortamda do÷malı, büyümeli. maddeleri üreticiden tüketiciye varın-
Toplumumuzun kadın konusundaki de- Hangi anne çocu÷una bunları vermek caya kadar karaborsacılardan, komis-
÷er yargılarını biliyorsunuz. Yani, ka- istemez? yonculardan birkaç el de÷iútirir ve fi-
dının yeri evi ve çocuklarının annesi ol- Yetiúti÷im ortam, aldı÷ım kültür ve yatlar çok yükselirmiú. Aradaki bu yük-
ması gerekirken, bir sendikada úube Migros mücadelesi içinde edindi÷im de- sek fiyatı tüketiciye yansıtmamak ve bir
baúkanı olmayı nasıl de÷erlendiriyorsu- ney, tecrübe ve sorumluluk toplumsal nevi tüketiciyi korumak maksadıyla
nuz? mücadeleye olan ilgimi arttırdı ve sen- 925 yılında øsviçre'de kurulan çok ör-
KARAASLAN: Kadın olmaktan önce in-
san oldu÷umu düúünüyorum. ønsan top-
lumsal bir varlıktır. Tek baúına yaúa-
yamayaca÷ımıza göre, her insanın top-
lumsal yaúam içinde yeri, görevi ve bir
sorumlulu÷u vardır. Bu, kadın için de,
erkek için de aynıdır. Çalıúan kadının
fizyolojik yapısından dolayı biraz daha
fazla ezildi÷ini söylesek de, kapitalist
sömürü karúısında kadın-erkek ayrımı
yapılamaz.
Toplumun kadınlar konusundaki de-
÷er yargılarına gelince; bunu ataerkil
bir topl umda mül kiyet il iúki-
lerine ve onların belirledi÷i kültür ya-
pısına ba÷lıyorum. Her insan gibi top-
lumsal bir varlık olan kadının, toplum-
sal mücadelenin her alanında yer alma-
sı kadar daha do÷al bir úey olamaz.
Kurtuluú Savaúı'nda kadınlarımızın ro-
lünü kim inkar edebilir øran'da ùah dik-

ÇÖZÜM 50
 taklı bir kooperatiftir. Bugün Zürih
kentinde 500 satıú yeri, 42 bin
personeli ve yıllık  Milyar Frank
cirosuyla bankacılıktan,
konservecili÷e kadar her alanda
üretim ve satıú yapan dev bir kuru-
luútur.
østanbul'daki uygulaması 954
yılında, Bern temsilcili÷i yapan ve
daha sonra østanbul Valisi olan
Fahrettin Kerim Gökay tarafından
baúlatılmıú. 975 yılında da Koç
Holding'in eline geçmiútir. ùu anda
merkez depo, 30 ma÷azası ve satıú
arabalarıyla østanbul'a hizmet veren
Avrupa standartlarında Koç Hol-
ding'e ba÷lı bir süper marketler
birli÷idir. MøGROS TÜRK A.ù.
kasiyerlerimizin teslim etti÷i günlük
normal hasılat 300 Milyon
civarındadır.
Migros iúçilerinin mücadele gelene-
÷ine gelince Tez-Koop-øú bünyesine geç-
meden önce ba÷ımsız PAKSAT-øù Sen-
dikası'na ba÷lıydık. Paksat-øú 972 yı-
lında bir iúyeri sendikası olarak Migros
bünyesinde kurulmuú, 980 Nisan ayı-
na kadar bir nevi iúverenin denetimin-
de san bir sendikaydı. Ondan önce bir-
kaç kez sendika de÷iútirmek isteyen
Migros iúçilerinin bu çabaları, iúvere-
nin yo÷un baskıları ve iúten atılmalar
sonucu baúarıya ulaúamamıútır. En son
976 yılında o zamanki adı Teknik-øú
olan bir sendikaya geçmek üzere baú-
latılan direniú, büyük bir katılım olma-
sına ra÷men Teknik-øú yöneticilerinin
uzlaúmacı ve pasif tutumları sayesinde
baúarıya ulaúamamıú, 8 öncü iúçinin
iúten atılmasına neden olmuútur. 979
yılında Migros iúçisi, mücadelesini mev-
cut sarı-PAKSAT-øù Sendikası'nı içer-
den de ele geçirme hedefine yöneltmiú-
tir. Nitekim 28 Nisan 980 tarihinde ya-
pılan sendika genel kurulunda, iúçiler
ezici bir ço÷unlukla seçimi kazanarak
gerçek temsilcilerini yönetime getirmiú-
lerdir. Mali sekreterli÷ini onurla yap-
tı÷ım Paksat-øú Sendikası genel kurulun-
dan hemen sonra iúverenin getirmiú ol-
du÷u disiplin yaptırımlarına karúı 3
günlük bir direniú koymuú ve adı geçen
yaptırımlara izin vermemiútir. Sonra da
toplu iú sözleúmesi görüúmelerinde o dö-
nem Türkiye standartlarında iyi bir söz-
leúme imzalayarak Migros iúçilerinin
sempati, güven ve deste÷ini aldı. 2 Ey-
lül sonrasında DøSK'in tek tip demok-
ratik tüzü÷ünden dolayı uzun ama onurlu
bir yargılama sonunda beraat eden
sendikamız Paksat-øú 282-2822 sayılı
yasalara getirilen % 0 baraj nedeniyle
Tez-Koop-øú Sendikası'na katılmak zo-
runda kalmıútır.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan, bize úu anda
úubesi bulundu÷unuz Tez-Koop-øú
Sendikası'nın Türk-øú içindeki yeri ve
politikası konusunda bir açıklama
yapabilir misiniz?
KARAASLAN: Özür dilerim...
Sendikanın tüzel kiúili÷ini temsil etme
yetkisine sahip de÷ilim. Sendika adına
temsil etme yetkisine sahip de÷ilim.
Sendika adına temsil ve görev yetkisi
kullanmak sayın baúkanımıza aittir.
Örgütsel disiplin gerçe÷ine bu konuda
açıklama yapmak bana düúmez.
Saygısızlık olur.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan, Migros'ta
ne kadar iúçi çalıúıyor ve bir iúçinin
normal aylık kazancı ne kadardır,
söyleyebilir misiniz?
KARAASLAN: Gayet tabii...
Migros'ta úu anda çalıúan 400 iúçinin
00 kadarı sendikamızın üyesidir.
Geri kalanı kapsam dıúı personeldir.
Bir iúçinin normal aylık kazancı brüt
40.000 civarındadır. Baúka bir
deyiúle 90.000 net maaú. Bu
rakamlar mevcut rakamlar. .5.987
itibarıyla yeni toplu iú sözleúmesi
aúamasına girdik.
ÇÖZÜM: Sayın Karaaslan. Migros'-
ta iúverenle sözleúme masasına oturdu-
÷unuza göre, bize Migros sözleúmesi
teklif tasarısının nasıl hazırlandı÷ını,
bir sözleúmenin iúçiler adına neler içer-
di÷ini, hangi maddelerin daha önemli
oldu÷unu, kısaca sözleúme politikanızı
açıklayabilir misiniz?
KARAASLAN: Açıklayabilirim ta-
bii... Bir toplu iú sözleúmesinde
úüphesiz her madde önemlidir.
Çalıúmaz raporumuzda da
anlattı÷ımız gibi toplu iú sözleúmesi
genel hükümleriyle, ücret-sosyal
haklar, iúçi sa÷lı÷ı ve iú güvenli÷i, iúin
sevk ve idaresine katılmak, söz sahibi
olmak, iú güvencesi (disiplin kurulu)
ve di÷er hükümleriyle bir bütündür.
Özet olarak belirtmek gerekirse,
bir toplu iú sözleúmesiyle iúçi,
—Her gün iúten atılma korkusuyla
yaúamak istemedi÷i için iú güvencesi
olmasını ister,
—Daha az yorulmak ve yıpranmak
ister,
—øú kazalarına ve meslek hastalık-
larına karúı daha güvenli ve sa÷lık
koúullarına uygun rahat bir yerde
çalıúmak ister,
—øú yerinde kiúili÷ine saygı
gösterilmesini ister,
—øú yerinde üreten ve yaratan o
oldu÷una gere söz hakkı olmasını
ister,
—Pek tabii ki para de÷erindeki
düúüú ve her gün yapılan zamlarla,
artan hayat pahalılı÷ı karúısında
ayakta kalabilmek ve insanca
yaúayabilmek için ücret ve
gelirlerinin artmasını ister.
Biz de sendika olarak, 72
maddeden oluúan toplu iú sözleúmesi
teklif tasarımızla Migros
iúvereninden bunları is-
tedik.
Bu teklif tasarısının nasıl hazırlandı-
÷ına gelince, 5 Mart'ta yaptı÷ımız ola-
÷anüstü genel kurul öncesine gitmek ge-
rekiyor. øç sorunlarımızdan kaynakla-
nan bir ola÷anüstü genel kurul yaúadık.
ùube baúkanlı÷ına da bu kongrede gel-
dim. Genel kurul çalıúmalarıyla toplu iú
sözleúmesi teklif tasarısının hazırlan-
mıú çalıúmaları birlikte içice yürütüldü,
öncelikle çok da÷ınık olan Migros iú yer-
lerini, Merkez Depo, ùiúli, Kadıköy ve
Hatboyu olmak üzere dört bölgeye ayır-
dık. Her bölgede demokratik bir úekil-
de, ilkelerimize ve demokratik çalıúma
anlayıúımıza göre komiteler kurduk. Bu
komiteler, ma÷azalarda iúçilerin öneri-
lerini aldı. Anketler düzenlendi. Topla-
nan bu anket ve öneriler üst komiteler-
de taslak haline geldi. Hazırlanan tas-
lak, Temsilciler Meclisi'nde gözden ge-
çirildikten sonra, teklif tasarısı haline
geldi ve iúverene verildi. Kongreye gi-
derken iúçi ve delege arkadaúlara bu
programımızı anlattık, benimsedi ve ezi-
ci bir ço÷unlukla, neredeyse oy birli÷iy-
le kollektif çalıúma içinde bulundu÷u-
nun arkadaúlar bir ekip halinde yöne-
time seçildik. ùu anda da yapılan her
toplu iú sözleúmesi görüúmesi, önce böl-
ge temsilcilerimize, sonra iúyeri temsil-
cilerine, oradan da tüm Migros iúçile-
rine anında aktarılmaktadır.
ÇÖZÜM: Peki Baúkan, anlaúabilecek
misiniz iúverenle, yoksa ufukta grev mi
var?
KARAASLAN: Anlaúmak en baúta
gelen dile÷imizdir. Ve anlaúaca÷ımıza
da inancım var. Aksi takdirde GREV
pankartlarımız bahar çiçekleri gibi tüm
istanbul'u kaplayacaktır. Uzlaúmazlık
halinde grev Migros iúçisinin en tabii
hakkıdır. Ve Migros iúçisinin bu hakkı-
nı kullanaca÷ından hiç kimsenin kuúku-
su olmasın. Hangi Migros ma÷azasına
u÷rarsanız u÷rayın, bu kararlılı÷ı, bu
umudu iúçilerde göreceksiniz.
ÇÖZÜM: Sayın Karaaslan. Hep Mig-
ros'tan sözettik. Migros'tan baúka úu-
benize ba÷lı iúyerleri var mı?
KARAASLAN: Gayet tabii var. Ge-
çen gün toplu iú sözleúmesi imzaladı÷ı-
mız, Gebze'de kurulu TÜBøTAK, 22 gün
grev yaptı÷ımız østanbul Barosu, østan-
bul Barosu Yardımlaúma Sandı÷ı, øs-
tanbul Tabib Odası. Merkez Ajans Rek-
lam Hizmetleri A.ù., Anadolu Yayıncı-
lık A.ù., Özel Dost Koleji, Gebze Noter-
li÷i, øzmit Belediyesi'ne ba÷lı sekiz gı-
da satıú ve pazarlarını içinde barındı-
ran Belde A.ù.. Ayrıca örgütlenme ça-
lıúmalarımızın devam etti÷i iúyerlerinin
isimlerini örgütlenmenin sa÷lı÷ı açısın-
dan gereksiz görüyorum.
51
 ÇÖZÜM: Sayın Baúkan. Daha önce
Migros'un ortalama bir günlük hâsıla-
tının üçyüz milyon oldu÷unu söylediniz.
Kaba, matematiksel bir hesap yaptı÷ı-
mızda aylık hasılat 8 milyar oldu÷una
göre, sözleúme ile istemiú oldu÷unuz üc-
ret ve sosyal hakların getirmiú oldu÷u
toplam fark ne kadardır, bunu hesap-
ladınız mı?
KARAASLAN: Elbette hesapladık.
Ücret ve tüm sosyal haklarla birlikte ye-
ni toplu iú sözleúme teklif tasarımız iú-
verene iúçi baúına yıllık 2.345.900 TL.
ek bir külfet yüklemektedir.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan. De÷iúik bir
soru... DøSK davasının karar aúaması-
na yaklaúması ve Türk-øú 4. Genel Ku-
rulu'nun gündeme gelmesi ile birlikte
baúlayan ve son günlerde sıkça sözü
edilen "sendikal birlik" konusundaki
düúünceleriniz nelerdir? øúçilerin "sen-
dikal birli÷inin" Türk-øú'te sa÷lanabile-
ce÷ine inanıyor musunuz?
KARAASLAN: Sendikal birlik deni-
lince, yalnızca bir sendikanın çatısı al-
tında toplanmak anlaúüıyorsa; o zaman
2 Eylül Anayasası, 282-2822 sayılı
sendikalar, Toplu-øú Sözleúmesi, Grev
ve Lokavt kanunlarında "sendikal
birli÷i" sa÷ladı diye minnet duymak ge-
rekiyor. Çünkü, 2 Eylül öncesinde altı
konfederasyon ve 00 federasyon ve
sendika bulunuyordu. 2 Eylül yöneti-
minin ilk yaptı÷ı úey, onbinlercesi grev-
de olan altıyüz bini aúkın üyeye sahip
DøSK ve ba÷lı sendikalarla, birçok ba-
÷ımsız sendikanın kapısına olmuútur.
Daha sonra "tüm kötülüklerin ve eko-
nomik bunalımın baúlıca müsebbibi iú-
çiler ve sendikalar" gösterilerek hazır-
lanan 982 Anayasası ve 2822 sayılı
yasalar, iúçi hak ve özgürlüklerinin,
sendikal hak ve özgürlükleri köküne kib-
rit suyu ekti. Sendikalara getirilen ma-
li ve idari denetim, % 0 iúkolu barajı
ve onun gibi yasal müeyyidelerle iúçi-
ler tüzel kiúili÷ine dokunulmayan Türk-
øú'e geçmek zorunda kalmıúlardır. Ya-
ni iúçiler, güle oynaya Türk-øú'e geçmiú
de÷iller.
Demokratik, sınıf ve kitle sendikacı-
lı÷ı da her iúkolunda tek, merkezi ama
demokratik bir sendikal örgütlenmeden
yanadır. Ama bu birlik, gönüllü ve de-
mokratik bir mücadele sonunda kuru-
lursa tabi. Sendikal hak ve özgürlükler
önünde bunca engel varken ve hele bu
hak ve özgürlüklerin getirilen engel ve
kısıtlamalarda, úu anda içinde "birlik"
sa÷lansın denilen örgütün, Genel Sek-
reterinin sorumlulu÷u varken bu do÷-
rultuda bir kampanya açmanın iúçi sı-
nıfının mücadelesi açısından yararı ne-
dir? Tartıúılır.
52
Bence birlik, yalnızca bir sendika ça-
tısı -altında toplanmaktan öte, eylem
programı olan, ilkeler üzerinde kurul-
muú, iúçi sınıfıma sınıfsal çıkarlarını
hedefleyen bir mücadele çizgisi üzerin-
de kurulmalıdır. Bu anlamda birlik, bir
yerde toplanmak de÷il bir eylem, bir
mücadele platformu yaratmaktır. Türk-
øú içinde de, dıúında da.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan. "Sendikal
Birlik", ya da "Türk-øú'te sendikal
birlik" iúlenirken, iúçilerin sermaye
karúısında bölünmemesi, Türk-øú'te top-
lanması istenmektedir. Çünkü, iúçilerin
çıkarlarının ortak, amaçlarının bir
oldu÷u söyleniyor. Buna ne dersiniz?
KARAASLAN: Bu kadar basit bir
yaklaúımla sendikal birli÷i açıklamaya
çalıúacaklarını sanmıyorum. øúçiler,
üretim araçları karúısındaki durumla-
rı, üretimden aldıkları pay ve üretim
iliúkileri içindeki konumları itibarıyla
çıkarları ortak, amaçları bir olan bir sı-
nıfı teúkil ederler. Ancak birlikte müca-
dele verdikleri zaman baúarılı olurlar.
Ama yukarıda bahsetti÷imiz basit yak-
laúımlarla iúçileri bir arada tutmaya
çalıúmakla, onları Türk-øú'te toplama -
ya çalıúmakla, sendikal birli÷i açıkla-
mak ne denli do÷ru olur?
Türkiye'de ilk kez Türk-øú kurulmuú,
daha sonra 4 sendika Türk-Iú'ten ayrıl-
mıú, 3 ùubat 967'de DøSK'i kurmuú.
DøSK'e geçmek için Kavel Demirdöküm
Rabak ve daha birçok fabrikada iúçiler,
direniúler yapmıúlar. 5-6 Haziran'da
ço÷unlukla DøSK üyesi binlerce iúçi,
sendikal hak ve özgürlüklere karúı ge-
tirilmek istenen yasal kısıtlamaları pro-
testo etmek için direniúler yaptı.
967'de DøSK'in önderli÷inde yüzbin-
lerce iúçi yürüdü. 977'de 36 úehit,
978'de yine kutlanan úanlı l Mayıs, 6
Eylül DGK direniúleri, 20 Mart faúizme
ihtar eylemi, 30 Nisan iú bırakma eyle-
mi gibi Türkiye iúçi sınıfı tarihine yer
etmiú. Kısacası DøSK'i sendikal birli÷i
bozdu, iúçileri bozdu diye yargılamak
mı gerekiyor.
Öyleyse, kamuoyunda, uluslararası
alanda DøSK'in edindi÷i saygınlı÷ı, iti-
barı nasıl açıklamak gerekir? 3 ùu-
bat'ta 20. yılı kutlanan DøSK'in kuruluú
yıldönümünde katılan onca uluslarara-
sı iúçi örgütü temsilcilerini, Türk-øú Ge-
nel Baúkanı ùevket Yılmaz ve di÷er yö-
neticileri nasıl açıklamak gerekir...
ÇÖZÜM: Yeni bir konfederasyon ku-
rulması önerisi hakkındaki düúüncele-
riniz nelerdir?
KARAASLAN: Yeni bir konfederas-
yon kurmanın úartlarının oldu÷unu san-
mıyorum. Bir konfederasyon kurmak,
istemekle olmaz. ùartlarının ve koúul-
larının oluúması gerekir. Yalnızca hu-
kuki anlamda bir konfederasyon kur-
mak mümkündür. Ama iúçi sınıfının
sendikal örgütlenmesine ve mücadele-
sine önderlik edecek bir konfederasyon
en baúta bir kadro sorunudur. Yani her
iúkolunda sendikal hareketi alıp götü-
recek, iúçi sınıfı mücadelesine önderlik
edebilecek bilinç ve yetenekte kadrola-
ra ihtiyaç vardır. Bu kadrolar bu gün-
den yarına verilecek ve ivmesi yüksel-
tilecek mücadele içinde yetiúecekler.
ùartları ve koúullan hazır oldu÷u za-
man, iúçi sınıfı ihtiyaç duydu÷u örgüt-
lenmeyi yaratacaktır. Buna inanıyo-
rum.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan. 5-6 Hazi-
ran'dan söz açılmıúken, 7. yıldönü-
münde bu úanlı iúçi direniúi ile günü-
müzde iúçi sınıfının sendikal karakteri-
nin karúı karúıya bulundu÷u acil görev-
ler konusunda birkaç cümle söyleyebi-
lir misiniz?
KARAASLAN: Memnuniyetle tabii.
5-6 Haziran direniúini en iyi úekilde
ifade eden "kendili÷inden sınıf de÷il,
kendisi için sınıf olma" deyimidir. Yani
iúçi sınıfı, ilk kez kendili÷inden, edil--
gen bir sınıf olmaktan çıkarak, sınıfsal
sorunlarına, sendikal hak ve özgürlük-
lerine sahip çıkan, duyarlı bir sınıf ol-
muú ve bu duyarlılı÷ını østanbul ve øz-
mit'te sokakları doldurarak, getirilmek
istenen anti-demokratik yasayı protes-
to ederek göstermiútir. 274-275 sayılı
yasalarda yapılmak istenen de÷iúiklik-
lere 5-6 Haziran'da tepki gösteren is-
çiler tarafından yasallaúamamıúsa da,
2 Eylül'den sonra kayna÷ını 982 Ana-
yasası'ndan alan 282-2822 sayılı ya-
salarla gerçekleúmiútir. Hakim sınıfla-
rın 5-6 Haziran'da baúaramadı÷ı ya-
sal düzenleme bugün gerçekleútirilmiú-
tir. 2 Eylül'den bu yana devam eden,
tek tip elbise, tek dip düúünce, tek ti;
ö÷renci derne÷i vb. úeklindeki toplumu!
robotlaútırdması politikası, çalıúma ala
nında da yasallaútırılmıútır.
øúçi sınıfının sendikal hareketinin
zorlu engelleri oldu÷unu herkes kabu
ediyor. Bu engellerin baúında sermaye
ve iktidarın baskılarıyla, uzlaúmacı
devletçi sendikal anlayıú gelmektedir
Acil görev, baúta iúyerleri olmak
üze-re, iúkolu ve tüm ülke çapında
iúçisini finin sendikal mücadelesini
yükselterek demokrasi mücadelesine
ba÷lı kılmak tır. 2 Eylül'le birlikte
yaratılan korku ve yılgınlı÷ı yok
etmenin yolu mücade leyi
yükseltmekten geçer. Bugünden ya rina
buna hazırlanmalıyız.
ÇÖZÜM: Sayın Baúkan,
açıklamala-rınıza çok çok
teúekkürler.
KARAASLAN: Ben teúekkür ederin.
ANKARA'DAN HABERLER
ANKARA'DA DEVRøMCø
GENÇLøöøN MÜCADELESø
YÜKSELøYOR
Üniversite gençli÷inin özerk-
demokratik üniversite mücadelesi sürü-
yor. Nisan ayında ö÷renci dernekleri-
ne iliúkin yasa tasarısına karúı yapılan
çeúitli eylemleri, gözaltı ve tutuklama-
lara karúı, bazı il ve ilçelerde yapılan
açlık grevleri izlemiú, Ankara'da da Ab-
di øpekçi Parkı'nda 3 gün süren ve saz
çalınarak, çiçek bırakılarak sonuçlan-
dırılan kitlesel (yaklaúık 00 kiúilik) aç-
lık grevi eylemi gerçekleútirildi.
Mayıs ayı da ö÷renci gençlik açısın-
dan oldukça yo÷un geçti. Ö÷renci genç-
li÷in örgütlü muhalefeti karúısında
geçmiúte yaratılan sivil faúist örgütlen-
meler bugün úekil de÷iútirerek tekrar
karúılarına çıkartılmaya çalıúılıyor.
Türk-øslam sentezi do÷rultusunda hare-
ket eden gerici-faúist güçler bugün çe-
úitli üniversitelerde saldırılarını
arttırmıú durumdalar. Önceleri sözlü
sataúmalar, gazete ve dergilerin yırtıl-
ması ardından ilerici, ö÷rencilerin dö-
vülmesi úeklinde geliúen gerici faúist
saldırılar, en son Van 00. Yıl Üniver-
sitesi'nde yaúanan olayla farklı bir aúa-
maya sıçradı.
Gerici-faúist nitelikli kiúilerin, oruç
tutmadıkları gerekçesiyle, ilerici de-
mokrat ö÷rencilerin bulundukları kafe-
teryaya saldırmaları sonucu Mehmet
ùirin Tekin adlı ilerici bir genç ölüyor,
7 kiúi de yaralanıyordu. Ö÷renci genç-
lik 80 sonrasında üniversite içerisinde
ilk úehidini verdi.
Türkiye'nin tüm devrimci, demokrat
ve ilerici çevrelerinde geniú tepkiye ne-
den olan bu olay karúısında Ankara'da
da ö÷renci gençli÷in protestoları yük-
seldi. ODTÜ'de 8 Mayıs saat 2.30'da
bahçede toplanan kalabalık bir ö÷ren-
ci grubu yarım saat süren bir oturma
eyleminde bulundular. Türkülerle geç-
miú úehitlerimizi andılar. Daha sonra
ODTÜ úehitler anıtının önüne yürüyen
ve buradan Van'daki saldırıyı kınayıp
M.ùirin Tekin için bir dakikalık saygı
duruúunda bulunan yaklaúık 200 kiúi-
lik ö÷renci grubu, anıta çiçekler bıra-
karak da÷ılmıúlardır.
Ankara genelince M.ùirin Tekin'in
úehit edilmesi olayını protesto için Ga-
zi Hacettepe Üniversiteleri ile Hukuk,
Siyasal, E÷itim Bilimleri, Ziraat ve Ve-
teriner Fakülteleri'nde de protestolar
yapıldı. Bu okullarda l saatlik oturma
eylemleri ve saygı duruúu yapıldı.
Faúistler olayı oruç tutanlar ile tut-
mayanlar arasındaki bir olay úeklinde
lanse ederek kendilerine taban yarat-
maya çabalamaktadırlar. Saldırıları
úüphesiz belli yerlerce desteklenmekte
ve devrimci-demokrat gençli÷in potan-
siyelini da÷ıtmayı hedeflemektedir. An-
kara'daki son olaylar bunun çok açık
kanıtı oldu: Cebeci Kız Meslek Lisesi'-
nde çay içen ö÷rencilerin çayına zehir
atmaya çalıúan "ö÷rencilerin" yakalan-
ması. Gazi Üniversitesi Teknik E÷itim
Fakültesi'nde faúistlerin ilerici-
devrimci ö÷rencilere saldırmaları kar-
úısında güvenlik güçlerinin ve okul ida-
resinin, hiçbir úey yapmamaları, yine
A.Ü. Fen Fakültesi'nde bir arkadaúın
faúistler tarafından dövülmesi karúısın-
da (arkadaúımız 20 günlük rapor almıú-
tır) yine aynı duyarsız tavırlar görüldü.
Bu olayları Cumhuriyet Gazetesine gi-
dip anlattı÷ımızda olay 5 gün sonra ge-
çiútirilerek aktarılıyordu. En son 2
Mayıs'ta baúta Fen Fakültesi olmak
üzere, faúistler okulları dolaúarak ile-
rici devrimci ö÷rencilere gözda÷ı ver-
mek ve saldırmak istemiúlerdir. Oruç
tutmayanların listesini oluúturarak ge-
lecekteki saldırılarında olası hedefleri-
ni belirlemek istemiúlerdir.
Tüm bunlar gösteriyor ki, sivil faúist-
ler yükselen yeni dalgaya karúı yeniden
piyasaya sürülmek isteniyor. Devrimci
Gençlik bunun bilinci ve geçmiú dene-
yimlerinden çıkardı÷ı derslerle bu ye-
ni duruma karúı hazırlıklı olmalı.
2 Mart sonrası özellikle 974'lerden
baúlayarak sivil faúist hareketin nasıl
devrimci demokrat kesime saldırdı÷ı
henüz hafızalardan silinmedi Geçmiú-
te de oldu÷u gibi, her faúist saldırı ha-
reketi cevabını almalı. Bunları
söyledi÷imiz için "2 Eylül öncesine mi
dönmek istiyorsunuz?" tekerlemesini
yineleyenler çıkacaktır. Cevabımız: Ha-
yır! Çünkü úu artık bilinmeli: Tarih te-
kerrürden ibaret de÷ildir. 2 Eylül
öncesine dönülmeyecektir. Tam tersine
o günlerin bize bıraktı÷ı mücadele de-
neyimini zenginleútirerek ve olumsuz-
luklardan dersler çıkararak gelece÷e
yürüyece÷iz..
BøR PANELøN
DÜùÜNDÜRDÜKLERø
2 Eylül'le birlikte toplumun çeúitli
kesimleri üzerinde yo÷un bir baskı po-
litikası uygulandı, örgütlü yapılar da÷ı-
tıldı, yöneticileri uzun süreli
iúkencelerden geçirilerek cezaevlerine
dolduruldu. ødamla, uzun süreli hapis
istemleriyle yargılanan bu insanlara
karúı cezaevlerinde insanlık onuruyla
uzaktan yakından ilgisi olmayan iúken-
ce, baskı yöntemleri denendi, deneni-
yor. Egemen sınıfların bu saldırıları
yürütürken hedefledi÷i temel nokta
emekçi halk ile onun çıkarlarını savu-
nan devrimciler arasındaki ba÷ı kopar-
maktı. Bunda da büyük oranda baúarı
elde ettiler.
Bu saldırılara fazlasıyla maruz ka-
lanların baúında gençlik, özellikle de
üniversite gençli÷i vardı, içinden geldi-
÷i toplumun sorunlarına karúı duyarlı,
atılgan, coúkulu, cesaretli özelliklerin-
den dolayı sınıf savaúımında gördü÷ü
kıvılcım fonksiyonunu, 2 Eylül öncesin-
de fazlasıyla yerine getirmiú oldu÷un-
dan bedelini ödemeliydi. Maddi, manevi
iúkence yöntemlerinden, haklarının ga-
spedilmesine neden olacak her türden
hukuki düzenlemelere, yozlaútırmalara
kadar akla gelebilecek tüm yöntemler
alınmalıydı. Açıkçası duyarlılı÷ı ve di-
namizmi törpülenerek i÷diú edilmiú bir
gençlik yaratılmalıydı.
Egemenler açısından sorun gayet
açıktı: Arı kovanlarına çoma÷ın soku-
luúu "masum ö÷renci hareketleriyle
baúlıyordu. O halde yapılması gereken,
bu hareketlere meydan vermeyecek ye-
ni düzenlemelere gitmekti. øúte YÖK, bu
planın bir sonucu olarak gündeme gel-
di. Ve yo÷un bir ders programından,
atılma korkusundan, kıúla disiplininden
baúka kaygısı olmayan, toplumsal so-
runları düúünecek zamanı bulamayan,
her gün aynı iúi yapan robotlar üreti-
mine koyuldu.
Egemen sınıfların üniversitelerde
YÖK aracılı÷ıyla sürdürmeye çalıútı÷ı
"tek tip insan" yetiútirme politikasın-
da ne olduysa 984'lerden sonra tökez-
lemeler kendini gösterdi. Onlar
gençli÷in apolitikleútirilmesi için onca
önlem alırken, gençlik politikleúiyordu.
Çevresine, ülke ve dünya gerçeklerine,
örgütlenme hakkının gaspedilmesine
karúı ilgisi duyarlı bir hal alıyordu. Dü-
zenin birer uygulayıcısı olması istenen,
umut ba÷lanan ve bu konuda tam an-
lamıyla yaúamdan kopuk bir e÷itim sü-
recinden geçirilen gençlik; nasıl
oluyordu da toplumsal çeliúkileri, sömü-
rü mekanizmasını, baskıyı, iúkenceyi,
hak gasplarını, yoz e÷itim kurumlarını
sorgulamaya yöneliyordu? Bunun altın-
da iç ve dıú mihraklar, 2 Eylül öncesi-
ne dönmek isteyen kötü niyetli kiúiler
yok muydu? Yanıt arandı ve "eve"te
karar kılındı. ùimdi görev her zaman
oldu÷u gibi gençli÷e itidal tavsiye
ütmek, tekrar o karanlık (!) günleri
hatırlat-mak, karanlık emelleri olan
insanlar konusunda onları uyarmak
olmalıydı.
øúte bu amaçla, geçti÷imiz nisan ayı
içinde øçiúleri Bakanlı÷ı'nın organizesi
53
ile üniversitelerde, baúta ö÷renciler ol-
mak üzere yurt yöneticilerine, ö÷retim
görevlilerine yönelik "milli güvenlik"
panelleri düzenlenmeye baúlandı. Türk-
iye'yi tehdit eden iç ve dıú tehlikeleri (!)
içeren ve baútan sona anlatıma koúut,
slayt gösterileriyle süren bu paneller-
den biri de, 3 Mayıs 987 günü ODTÜ
Mimarlık anfisinde gerçekleúti. Tüm
üniversitede üç ders saati iptal edile-
rek düzenlenen panel, üç ana bölümde
gerçekleúti. Birinci bölüm bir binbaúı
tarafından sunuldu ve Türkiye'nin jeo-
politik konumundan kaynaklanan dıú
tehlikeler harita üzerinde oklarla SSCB,
Yunanistan, Ermeniler ve Kürtler ola-
rak gösterildi.
Bilinen resmi görüúlerin tekrarlandı-
÷ı bu bölümde Kürt sorunu anlatılırken,
tüm Kürt örgütlenmeleri tarihsel sıra-
lanmalarına göre úematik olarak göste-
rildi. Çıkan ye çıkmakta olan Kürtçe
yayınlardan bölümler okundu. Ö÷ren-
ci ve ö÷retim görevlilerine Kürt sorunu
diye bir sorunun olmadı÷ı belirtildikten
sonra, bunun dıú mihraklarca kıúkırtıl-
mıú bir oyun oldu÷u vurgulandı. Kanıt
olarak da Kürt'lerin ba÷ımsız devlet
kurmak istedikleri bölgenin çok zengin
petrol yataklarına sahip olması göste-
rildi.
Semineri verene göre, do÷udaki geri
kalmıú halk kıúkırtılmıú ve baúka bir
halk oldu÷una inandırılmıútı. Esasen
böyle bir halk yoktu?!.. Burada devre-
ye slaytlar giriyor ve haritada Kürt'ler
Orta Asya'da göçmen bir Türk boyu
olarak gösteriliyor. Kürtçe'nin de Türk-
çe'nin bir lehçesi olan O÷uzca'dan (!)
geldi÷i ileri sürülüyordu. Birinci bölü-
mün bitiminde, Türkiye'nin dıú tehlike-
lerle kuúatılmıú bir ülke oldu÷u
yineleniyor ve úöyle deniliyordu; "Türk-
iye, dünyaya hakim olmak isteyen güç-
ler tarafından, geliútikçe budanan,
cılızlaútıkça sulanan bir a÷aç gibidir.
Ne fazla güçlü olması, ne de tamamen
güçsüz olması onların iúine gelmez.
"Ö÷renciler bu tespitin, bir türlü kuca-
÷ından inmedi÷imiz efendimiz Amerika
için de geçerli olup olmadı÷ını epey me-
rak ettiler ama bir sonuç çıkartamadı-
lar.
Panelin ikinci bölümüne geçilirken
salondakilerden bir kısmı kendini dıúa-
rıya attı. Bu bölümde içten gelen tehli-
keler, bir sivil tarafından yine slayt
gösterileriyle anlatıldı. Rejim için teh-
like oluúturan yapılar, üç grupta topla-
nıyordu: l- Aúırı sol, 2- irtica, 3-faúizm.
ørticai örgütlenmeler Atatürk'ün lâ-
iklik ilkesine aykırıydılar. Bunlar (Nur-
cular, Süleymancılar, Akıncılar,
Humeyniciler vs.) yapılarına göre hal-
54
kın mutaasıp kesimlerinde örgütleniyor.
Zeki ö÷rencileri seçip üniversitelere,
Harp Okullarına sokarak ileride devleti
ele geçirmeyi hedefliyorlardı. Ayrıca
bazıları øran benzeri bir islam devleti
kurmak, halifeli÷i geri getirmek, dünya-
da devlet yapısını kaldırıp tek bir øslam
devleti kurmak için çalıúıyordu. Dini ya-
yınlardan; örgütlerden ve onların lider-
lerinden slaytlarla bahsedildikten
sonra, faúizme geçiliyordu. Komünizme
karúı mücadelede güvenlik kuvvetleri-
ne yardım etmek amacıyla örgütlenen
bu insanların, Atatürk'ün milliyetçinle
anlayıúını yanlıú yorumladıklarına dik-
kat çekiliyordu.
Aúırı sol ise Atatürk'ün Devletçilik il-
kesine karúıydı. Bugünkü örgütlerin kö-
kenleri TøP, THKP-C, THKO, TKP-ML
örgütlerine dayanıyordu. Geçirdikleri
aúamalar ise úöyle sıralanıyordu: Ha-
zırlık dönemi (960-65), Hafif silahlı ça-
tıúma (965-7), Silahlı eylem (972-78),
iç savaú (978-80).
Bu örgütler, halkın içinde bulundu÷u
sıkıntıları (Pahalılık, yoksulluk, kara-
borsa vs. gibi) kullanarak onları yönlen-
diriyor, gençli÷in de otorite tanımak
istemeyen yapısından ve ataklı÷ından
yararlanarak kitleleri kendi amaçları
do÷rultusunda örgütlüyordu (!). önce
meyilli bir kitle yaratılıyor, sonra sem-
patizan, militan, terörist ve giderek is-
yancı kiúiler yetiútiriliyordu.
Slaytlarla, úemalarla oldukça ayrın-
tılı bir úekilde anlatılan bu bölümde, yi-
ne de canlı tanık eksikli÷i kendini
hissettiriyordu. Nedense geçmiúte bu
faaliyetlerde bulunmuú, fakat daha son-
ra piúman olmuú, "gerçekçi" düúünce-
lere kavuúmuú insanlara yer
verilmiyordu. Bütün amaçları, eskiden
yaptıkları eylemlerden dolayı piúman-
lık duyarak, yeni yetiúen gençleri aynı
tuza÷a düúmemeleri için uyarmak olan
bu insanlara haksızlık edilmiyor muy-
du? Onlar istiyorlardı ki, yaptıkları hiz-
met sadece Yeni Forum dergisinin
sayfaları arasında kalmasın, en geniú
ö÷renci kitlesine ulaútırılarak ibret alın-
ması gereken dersler olabilsindi. YÖK
bu konuda yapılmıú samimi (!) itiraflar-
dan birini genelge olarak tüm üniver-
sitelere ulaútırmıútı ama bunun arkası
gelmemiúti, örne÷in halkın sıkıntıları-
nın karanlık amaçlı kiúilerce nasıl kul-
lanıldı÷ına dair "gerçekçi" Ferman
Öztürk'ün, "Gültepe'de Dev-Sol
örgütlenmesi" adlı yazısı ö÷rencilere
sunulabilirdi. Tüpgazın olmadı÷ı, sana-
ya÷ı üretiminin durdu÷u koúullarda
Dev-Sol'un nasıl mucizeler (!) gerçekleú-
tirerek bulunulmuyor sandan bu mal-
ları sattırmadı÷ı ve halkı
örgütlendirmede kullandı÷ı anlatılma-
lıydı. Ama yapılmadı. Devlette "gerçek-
çilere karúı pek vefasız davranıyordu
hani.
Ö÷rencilerin ö÷rendikleri yeni bir
olay da bu örgütler içinde öncü savaúı
ve halk savaúını savunanların en tehli-
keli oldu÷uydu. Basta istanbul olmak
üzere di÷er illerde yapılanlar slaytlarla
gösterilerek bu tespitin ne kadar do÷ru
oldu÷u kanıtlanıyordu. Her türlü
karanlık iúler çeviren bu örgütlerin dıú
mihraklarca yönlendirildi÷i (!) açıktı.
Çünkü TKP, SSCB'den yardım alıyordu
ve øGD'nin amblemi Moskova'daki bir
heykelin aynıydı. Konuúmacı tüm bu
tehlikelerin ortak özelli÷inin, son tahlil-
de, milli birlik ve bütünlü÷ü bozmak te-
melinde oldu÷unu ve bu nedenle
mücadele edilmesi gerekti÷ini söyleye-
rek konuúmasını bitirdi÷inde salon bir-
den boúalmaya baúlıyordu.
Gördüklerini üç boyutlu korku filmlerin-
de arayıp da bulamayacak olan ö÷ren-
ciler, anlaúılan yeterince tenevvür
olmuúlardı.
Panelin üçüncü bölümü, yine bir bin-
baúı tarafından az sayıda ö÷renci ve ö÷-
retim görevlisi toplulu÷una veriliyordu.
Konu, propaganda yoluyla savaútı. Ça-
÷ımızda ülkeler artık dıútan kuúatılmı-
yor, fikir yoluyla içten çökertiliyoı
dendikten sonra, bu savaú yöntemine
sahip olmanın önemi dile getiriliyordu
Bu iú için SSCB'nin ayırdı÷ı fon ve ça-
lıútırdı÷ı insan sayısı çeúitli pano ve
grafiklerle gösterilirken, øran'ın kurdu
÷u Propaganda Bakanlı÷ı'na da dikkat
çekiliyordu. Tam anlamıyla anti
sovyetik bir içerikte ele alınan bu bö-
lümde, propaganda yoluyla savaúa kar
sı úu önlemler dile getiriliyordu. Kars
propaganda, ba÷ıúıklık kazandırma ve
konuyu de÷iútirme.
Baútan sona do÷ru salonun boúalma
sıyla süren, 2 Eylül'e methiyeler, genç
lige nasihatlerle son bulan panel
yaklaúık üç saat sürdü. Benzer biçim
de Gazi Üniversitesi'nde yapılan panel
de, ö÷renci derneklerinin örgütle
tarafından kullanılabilece÷i açıkta:
açı÷a söylenirken, kapalı bir biçimde
ö÷renciler uyarılıyordu.
Bu olay bir kez daha göstermiútir
ki her türlü hakları ellerinden alınan,
po litika dıúına çıkartılmaya
çalıúılan gençli÷e, düzenin idamesini
sa÷layaca en katıúıksız politikalar
enjekte ediliyor ö÷renci gençlik
sadece apolitikleútir-miyor, onun da
ötesinde düzene yarar-lı olacak
politikleúme uygulanıyor Panellerin
zamanlaması ise, son dönen de
yükselen ö÷renci gençlik mücadele-
sinden egemenlerin duydukları kaygı
gösteriyor. Karúı propaganda ile bu mü-
cadelenin ilerici-devrimci özünü kara-
lamaya, yoketmeye u÷raúıyorlar.
Gençlik düzenlenen senaryoların ve
bunların mücadelenin önünde bir engel
teúkil edemeyece÷inin farkındadır.
ODTÜ'lü bir grup ö÷renci
HÜSEYøN SOYUUöUR
ARKADAùIMIZIN
ÖLÜMÜ ÜZERiNE
ODTÜ Makine Mühendisli÷i Fakülte-
si ö÷rencisi olan arkadaúımız, ODTÜ 6.
Yurdu'nda kalıyor. Olgun, a÷ırbaúlı ve
tüm arkadaúları tarafından sevilen Hü-
seyin Soyuu÷ur'u en iyi niyetle söyler-
sek; yurt úartlarının ve yöneticilerinin
ihmali sonucu kaybettik.
0 Mayıs günü aniden rahatsızlana-
rak Hacettepe Acil Servis'e kaldırılan
arkadaúımıza midesinin rahatsız oldu-
÷u söylenerek ve mide ilacı verilerek bı-
rakılıyor.  Mayıs'ta tekrar
rahatsızlanınca ODTÜ Sa÷lık Merkezi'-
ne götürülüyor. Revirde ambulans ol-
madı÷ı için 45 dakika kadar ambulans
bekleniyor, bu arada ambulans gelme-
den arkadaúımızın a÷zından köpükler
gelerek Hüseyin Soyuu÷ur ölüyor. Öl-
dükten hemen sonra tüm vücudu mora-
rıyor.
Gelen savcı -mesle÷ine ilave olarak
hekimlik de yapıyormuúcasma- "kalp-
ten ölmüútür" teúhisini koyuyor. "Tah-
kikata gerek yok" denmesi üzerine
bütün arkadaúlarımız itiraz ediyor ve
bundan sonra otopsiye gönderiliyordu.
(Otopsi sonucu henüz,elimizde yok).
Yetkililerin "eceli gelmiú ölmüú" de-
mesi ilginçtir. Bizlerin "açık zehirlen-
me belirtileri var, araútırma yapılsın"
úeklindeki uyarılarımız ciddiye alınma-
mıútır.
Ertesi gün yapılan cenaze töreni için
zor izin alınmıú ve ancak 50 metre yü-
rünmesine izin verilmiútir. Cenaze tö-
renine yaklaúık 700 kiúi katılmıútır.
Katılım duyuru yapılamadı÷ı için bu dü-
zeyde kalmıútır.
Bu olay da gösteriyor ki, yurtlar ö÷- f
rencilerin barınma, sa÷lık, beslenme... '
vb. bir dizi sorunuyla içice. Bütün bu
sorunlar yetmiyormuú gibi úimdi de
yurttaki tüm yaúantı, yeni yönetmelikle
zapt-ü rapt altına alınmaktadır.
ODTÜ'den bir grup Çözüm okuyucusu
KIùLA NøZAMNAMESø
YADA ODTÜ YURTLAR
YÖNETMELøöø
 Mayıs 987 tarih ve 9457 sayılı
Resmi Gazete'de yayınlanan yeni OD
TÜ Yurtlar Yöneteli÷ini görünce, insa
nın aklına yukarıdaki baúlıktan baúka
bir úey gelmiyor.
2 Mart döneminin hemen ertesinde
yapılan eski yurt yönetmeli÷inin iptali
ve yenisinin girdi÷ini belirten bu yeni yö
netmelik, iktidarın ö÷renci gençli÷e ba
kıúını çok güzel yansıtan bir belge ni
teli÷i taúıması açısından ilginç bir ör
nek oluúturmaktadır. Son günlerde ö÷
rencilerin yurtlarda barınmaları önem
li bir sorun haline geldi. Sa÷lık, sosyal,
kültürel, sportif... vb. sorunlar bir ya
na, sıradan bahanelerle sık sık yurtlar
dan atılmalar, yurtları ö÷renciler açı
sından yaúanmaz kılıyordu. Okullarda
YÖK'ün uyguladı÷ı yüklü bir ders prog
ramı, vize korkusu, harç vb. sorunlar
la gününü kurtarmak zorunda Olan ö÷
renci gençlik, okul dıúındaki yaúamla
rında da barınma sorunuyla karúı kar
úıyaydı. Yo÷un bir ö÷renci kitlesine ra÷
men çok az insanın alındı÷ı yurtlarda
barınabilmek, aslanın a÷zından ekme
÷i almaya benziyordu.
Yurtların onca olumsuzlu÷una karúın
bu ayrıcalı÷ı elde edenler "sakin
olmak" durumundaydı. Kapı dıúarı edil-
memeleri için çok dikkatli olmaları, çi-
zilen katı kurallara boyun e÷meleri ge-
rekliydi. 2 Eylül'den beri, tam bir as-
keri kıúla disiplini altında yönetilen bu
yerlerde görülen kitle halinde atılmalar
kanıksanan olaylardandı. Onlar istiyor-
lardı ki, ö÷renciler kendi çizdikleri sı-
nırlar içinde hareket etsin, bu sınırla-
rı de÷iútirmeye kalkıúmasınlar, YÖK'-
ün ve rektörlü÷ün kararlarına uysun-
lar, haklarını aramasınlar, toplumsal
sorunlara ilgi duymasınlar, dernekleú-
me faaliyeti yürütmesinler, atılanlar çi-
zilen bu sınırların dıúına taúan "boz-
guncular"dı. Elbette müsamaha göste-
rilemezdi. Bu gibi kiúiler atılmalı, yer-
lerine daha uysal, düzene köle olmaya
aday, apolitik kiúiler ya da gericiler
alınmalıydı. Ancak eski yönetmelik bu
korumada yetersiz kalıyordu. Atılmala-
rı daha meúru kılacak hukuki düzenle-
melere gidilmeliydi. Açık faúist döne-
min uygulamalarını günümüzde de de-
vam ettirecek bu yeni yönetmelikten
belli baúlı ilginç kısımları aktaralım:
"Uyarma cezası" baúlı÷ı altında sı-
ralanan maddelerden bazıları úunlar:
Md. 8-
a- Ziyaretçilerini bu amaçla ayrılmıú
yer ve zamanlar dıúında ka-
bul etmek
c- Yurt eúya ve malzemelerinin yeri-
ni de÷iútirmek.
f- Su, elektrik ve havagazı tüketimin-
de savurganlı÷a sebep olmak.
g- Yata÷ını düzeltmemek.
l- Çanta, ayakkabı, terlik gibi úahsi
eúyalarını yurt yönetimince
konulan uygun olarak bulun-
durmamak.
"Kınama cezası" baúlı÷ı altında ise,
Md. 9-
a- Kantin, yatakhane, banyo ve oku-
ma salonları ile, di÷er çalıú-
ma, dinlenme alanlarına ve
salonlarına giriú-cıkıúlarda
yönetimce belirtilen zaman
tablosuna uymamak,
b- Yurttan ayrılırken veya yurt yöne-
timince gerekli görülen za-
manlarda, dolap, sandık ve
bavul gibi özel eúyalarını yurt
yönetimine açık bulundurma-
mak.
"Yurttan geçici çıkartma" baúlı÷ı
altında ise,
Md. 20-
b- Yurt idaresince sakıncalı görülen
yayınlarla yasaklanmıú yayın-
ları yurda sokmak,
k- Yurtta bulunulması gereken za-
manlarda izinsiz olarak yurt-
tan ayrılmak,
l- iki kez kınama cezası almıú olmak.
"Yurttan kesin çıkarma" baúlı÷ı
altında ise;
Md. 2-
b- ....Yurdun yöneticilerine karúı, top-
lu veya yalnız, yazılı veya söz-
lü, küçük düúürücü demeçte
bulunmak veya buna özendir-
mek veya kıúkırtmak...
c- ....Yurt yönetimince konan yasak-
lara uymamak
d- Yetkinlerden izin almaksızın ve ya-
salara aykırı bir úekilde üni-
versite veya yurt yöneticileri-
nin herhangi birine karúı ve-
ya yönetimin bir kararını pro-
testo amacıyla her çeúit gös-
teri düzenlemek, gösteriye ka-
tılmak, boykot eylemine iúti-
55
 rak etmek, bu konularda ö÷-
rencileri kıúkırtmak, yurt yö-
neticisinden izin almadan
yurt içinde toplantı veya tö-
ren düzenlemek, söylev ver-
mek,
h- Milli birlik ve bütünlük duyguları-
nı zedeleyici veya bozucu amaçla
yabancı bayrak asmak, sembol
kullanmak, marúlar söylemek,
ideolojik resim ve yazı taúımak
veya benzer u÷raúlarda bulunmak, ı-
Yukarıdaki fiillere eksik veya tam
teúebbüste bulunmak. Bütün
bu maddeler yetersiz görülmüú olacak
ki rektöre de özel yetkiler tanıyarak,
"Rektör yurtlarda kalmalarını
herhangi bir sebeple sakıncalı gördü-
÷ü ö÷rencilerle bu durumları yetkili ve
ilgili makamlarca bildirilen ö÷rencile-
rin iliúkilerini yazdı emirle kesebilir
(Md. 26). Yurtta kalan ö÷rencilerin eú-
yası gerekti÷inde yurtlar müdürü veya
müdür ve yöneticûeri tarafından kont-
rol edilebilir (Md. 38) vs.."yi getirmek-
tedir.
Görülüyor ki 2 Eylül döneminde
yasa-yönetmelik vb. úeylere ihtiyaç du-
yulmadan pratikte varolan
uygulamalar, bugünkü iktidar
döneminde yasal "yönetmeli÷e
uygun" bir tarzda sürdürülmek
istenmektedir. Yurtlardaki ilerici-
devrimci ö÷rencileri kapı dıúarı ederek
onları çözümsüzlü÷e itme amacını taúı-
yan bu yönetmelik ö÷renci gençlik kit-
lesini emre itaat eden, söylenen tüm
saçmalıklara kölece boyun e÷en sürü-
ye dönüútürmek istemektedir. Yurtar
genel olarak apolitik insanlardan oluú-
tu÷u oranda ancak gerici ideolojinin
ifadesini bulabilece÷i odaklar durumu-
na dönüúebilir. Yönetimin istedi÷i de
böyle odaklar yaratmaktır.
Devrimci Gençlik bu baskılara sessiz
kalmamalı, yönetimin uygulamalarım
ve hedefledi÷i amaçları teúhir etmeli-
dir. Yurtları yürüttükleri akademik-
demokratik mücadelenin alanlarından
biri olarak ele almalı, yeni yönetmelik-
ten do÷an sorunları aúmaya yönelik çö-
zümler üretmelidir.
ODTÜ'den bir grup ÇÖZÜM okuyucusu
YASAKLANAN 3.
GELENEKSEL
ODTÜ ùENLøöø
Ankara Valili÷i'nce yasaklanan 3.
56
Geleneksel ODTÜ ùenli÷i'nin çalıúma-
ları ikinci dönemin hemen baúında baú-
latılmıútı. Daha önceki úenliklerin 80
Eylül'ünden önce yapılması, bu úenli÷e
ayrı bir anlam kazandırıyordu. Böyle
bir faaliyete girmekteki amaç, etkinlik-
lerin ö÷renciler eliyle gerçekleútirilme-
sinin üretkenli÷i, kitleselli÷i, birlikteli÷i
ve dayanıúmayı nasıl yükseltti÷ini pra-
tikte göstermekti. Halkla üniversitenin
kaynaúmasına ODTÜ mücadele tarihi
güzel bir örnekti ve böyle bir úenli÷e il-
ham vermemesi de düúünülemezdi.
Baúlatılan úenlik çalıúmaları, önce
üniversite içinde gerçekleútirilmeye yö-
neldi ama izin alınamadı. Sonuçta Ça÷-
daú Sahne'de üç gün (4-5-6
Mayıs'ta) sürecek ve 7 Mayıs Eymir
gezisiyle noktalanacak bir úenlik prog-
ramı çıkartıldı. ùenlik programında ye-
ralacak grupların üniversite
bünyesinde faaliyet yürütenlerden ol-
ması istendi, ancak olmadı. Çünkü tüm
faaliyetler rektörlü÷ün iznine ba÷lan-
mıútı. Çeúitli okullardan gelecek folklor,
müzik ve tiyatro grupları, sinema gös-
terileri, úiir dinletileri ve panel ile zen-
ginleútirilmeye çalıúılan program
hazırlandı.
Emniyete bildirim yapıldı. Katılan
grupların nüfus cüzdanı örnekleri ve
økametgâh belgeleri istendi, bunlar da
karúılandı. Olumsuz bir yanıt verilme-
miúti ama olumsuzlukların da ardı ar-
kası kesilmiyordu.
Rektörlük, úenlik afiúlerini astırmı-
yor, hatta di÷er okullara da astırdma-
ması yönünde tavsiyelerde
bulunuyordu. O tarihlerde okul içinde
kendileri tarafından düzenlenen úenlik-
leri kırmak böyle bir "alternatif úenlik"
düzenlendi÷i söylentisini yayıyordu.
Devrimci Gençli÷in öyle yoz ve nitelik-
siz bir úenli÷e alternatif olmaları bile
gereksizdi halbuki.
Olumsuzluklar bunlarla da bitmiyor-
du. Okul içinde Devrimci Gençlik dü-
úüncesinden uzak anlayıúlara sahip
olanlar da türlü türlü dedikodular ya-
yarak bu bilet satıúlarını engelliyor, et-
kinli÷i baltalayamayacaklarını
anladıklarında ise daha sorumsuz yön-
temlere baúvuruyorlardı. Onlar için
úenli÷in adının 3. Geleneksel ODTÜ
ùenli÷i olması bile itiraz konusuydu. Ki-
mileri de SBF'nin düzenleyece÷i úenli-
÷i bu çalıúmayı baltalamak için
SBF-ODTÜ ùenli÷i olarak lanse etmeye
çalıúıyordu.
Bu insanların tüm çabalan boúa çık-
tı. Ve úenlik 4 Mayıs'ta baúlayacak ha-
le geldi. Ama Valili÷in engellemesi ile
karúılaútı. 4 Mayıs sabahı úenlik saa-
tinde Ça÷daú Sahne'ye gidenler, yı÷ın-
la sivil ve resmi polis, çevik kuvvet ve
panzerle karúılandı. Bir yetkili, baúvu-
ruyu yapanlara "gelirin tutuklu ö÷ren-
cilere gönderilece÷i sabit görülmüútür"
yazdı ve úenli÷in yasaklandı÷ına dair
bir belgeyi imzalatıp da÷ıtılmasını iste-
di. ùenli÷i düzenleyenler hiçbir yasal
dayana÷ı olmayan bu engellemenin ge-
rekçesini almak isterlerse de verilme-
di ve gelenler ayrılmak zorunda kaldı.
ùenli÷in son günü yapılmasına karar
verilen geziye, yasaklanan programın
aktarılması düúünüldü. Ve 7 Mayıs gü-
nü yaklaúdc 500 kiúilik bir kitleyle Ey-
mir'e gidildi. 500 kiúinin çekti÷i halayla
baúlayan geziye çeúitli saz dinletileri ve
folldor ekiplerinin oyunlarıyla vam e-
dildi. Yaklaúdc 3 saat süren bir tartıú-
mada da ODTÜ tarihi ve Devrimci
Gençlik deneyimi aktarddı. Geziye ge-
lenlerce ilgiyle izlendi.
Coúkulu kalabalık, gezi süresince
gönlünce e÷lendi, dinlendi, tartıútı, tür
kü söyledi ve kurdukları ortak sofra-
larıyla birlikteli÷in tadını çıkardı.
Yasaklamalar ö÷renci gençli÷in coú-
kusundan hiçbir úey kaybettirmedi. Ak-
sine gelecek yıllardaki úenlikler için
daha kararlı idi. Hiçbir güç ve onların
aldıkları kararlar Devrimci Gençli÷in
geleneklerini unutturamaz, o gelenek-
leri yaúatıp geliútirmeye engel olamaz.
Bir grup ODTÜ ö÷rencisi
GAZø ÜNøVERSøTESø
II. GELENEKSEL KIR GEZøSø
TÜM ENGELLEMELERE
RAöMEN YAPILDI
25 Mayıs 987 Pazar
Edindi÷i gibi, gençli÷in en küçük kı-
pırdanıúının Akademik ve demokratik
talebinin her türlü baskı ve zorla bas-
tırılmaya çalıúıldı÷ı úu günlerde,
GÜ.ÖD'nce düzenlenen, Gençli÷i birbi-
riyle kaynaútırmayı, görev-
sorumluluklarını anımsatmayı ve insan-
ların birlikteliklerini daha uzun süreli
kılmayı amaçlayan II. Geleneksel G.Ü.
Kır Gezisi gerçekleúti.
ÖD.'deki arkadaúlar ve di÷er geziye
gelenler, gezinin baúardı geçmesi için
mümkün olan tüm fedakarlıkları göster-
dder. Polisin iki gün önce, ö÷rencilerin
toplandı÷ bir kıraathaneyi basıp arala-
rında gezi düzenleyicilerinin hemen tü-
münün bulundu÷u 25 ö÷renci arkada-
úımızı gözaltına alması,
Arkadaúlarımızın gözaltına alınma-
sından sonra hemen bir araya gelen biz
 dernekçi ö÷renciler, herúeye ra÷men,
önümüzde 24 saat bile olmasa, gençli-
÷in baskılara boyun e÷meyece÷inin bir
ifadesi olması ve bilet satılan insanla-
rın güveninin sarsılmaması için gezinin
gerçekleútirilmesinde karar kıldık. Bir
yandan insanlara ertelenmeyece÷ini
anlatırken di÷er yandan avukatlarla
Emniyet Müdürlü÷ü'ne gidip, gasp edi-
len paraların iadesini istedik. Ancak çe-
úitli oyunlarla polis parayı iade etme-
yece÷ini belli etti ve biz parasızlık so-
runuyla karúı karúıya kaldık.
Tüm bunlara ra÷men 800 kadar ö÷-
renci arkadaú, ertesi sabah Sıhhiye
Köprüsü üstünde toplandık. Otobüs ve
ses düzeni ücretlerini karúılayabilmek
için, insanlara durum ve geliúmeler an-
latılıp, yeniden bir para toplama iúle-
mine giriúildi. Ö÷renci arkadaúlar feda-
karca son kuruúlarına kadar gereken
paranın toplanmasında yardımcı oldu-
lar. Sonunda paranın bir kısmı karúıla-
nıp malum, arkadaúların rahatsız edi-
ci bakıúları altında Kızılcahamam So-
÷uksu'ya do÷ru yola çıkılabildi.
Otobüslerde ÖD ve hazırlanan genç-
li÷e mesajlar okunup, gezi yerine varı-
lıncaya dek, dostluk, sevda ve mücadele
türküleri hep bir a÷ızdan söylendi. Me-
sire yerinde bütün masalar daire úek-
linde bir araya getirilip dostluk, kardeú-
lik sofraları kuruldu, hemen herkesin
katıldı÷ı dostluk halayı çekildi. Davul
zurna, akordion eúli÷inde çeúitli ekip-
lerce halk oyunları gösterileri yapıldı.
Saz, söz, gitar dinletileri, úiir yarıúma-
ları düzenlendi. Van'da oruç tutmadı-
÷ı için gerici faúist güçlerce öldürülen
genç arkadaúımız ve tüm baskılan pro-
testo için saygı duruúunda bulunuldu.
Yani insanlar sabahtan akúama kadar
birlikte e÷lenip birlikte düúündüler ka-
lıcı dostlukların temelini attılar. Bu ara-
da davetsiz misafirlerinin uzaktan ge-
zimizin foto÷raflarını çekerek bize ka-
tıldıkları gözden kaçmıyordu.
Dönüú zamanı geldi÷inde, halktan in-
sanlarla gençlik arasındaki dayanıúma-
nın ve sevginin güzel bir örne÷i yaúan-
di. Paramız yetiúmedi÷inden otobüs iú-
letmesinin ücretini ödeyemezken ve bu
nedenle tartıúmalar yo÷unlaúırken ora-
da tesadüfen bulunup gençlerin gezisi-
ne katılan bir insan, sonra ödenmek
üzere cebindeki 400 bin TL.'yi gençlere
veriyordu. Bu hepimizi mutlu eden ve
halka güvenimizi pekiútiren bir olay
oldu.
Daha nice geleneksel geziler gerçek-
leútirmek dile÷iyle tüm gençli÷e selam.
Gazi Üniversitesinden Bir Grup
Çözüm Okuru
DURSUN KARATAù'A
KOMPLO HAZIRLIöI MI?
Basın Bildirisi
Kardeúim Dursun Karataú, cezaevin-
de 7 yıldır tutuklu olarak bulunmakta-
dır. 7 yıllık tutsaklık yaúamı boyunca,
úubeden baúlamak üzere, kaldı÷ı tüm
cezaevlerinde ve hatta hastahanelerde
bile a÷ır iúkence, baskılara maruz kal-
mıú ve birçok defa da ölümle yüzyüze
gelmiútir. Tüm bunlara ve rehabilitas-
yon maskeli tüm teslimiyet politikaları-
na karúı büyük bir inanç ve kararlılık-
la gö÷üs germiú, hiçbir zaman düúün-
celerinden vazgeçmemiú, taviz verme-
miútir.
Kardeúimin üzerinde özel olarak bas-
kı ve iúkencelerin yo÷unlaúması, ayrı-
ca Dursun Karataú'ın Devrimci Sol da-
vasının l no.lu sanı÷ı olmasından dola-
yıdır. Onun baúe÷mez, direniúçi, taviz-
kâr olmayan tutumu birçok kez bazı ba-
sın kuruluúlarında [özellikle Tercüman),
kardeúimin siyasi kiúili÷ine ve onun nez-
dinde yargılandı÷ı siyasi dava sanıkla-
rına karúı da olmadık yalan, spekülas-
yon ve kara çalma kampanyasının açıl-
masına ve sürmesine neden olmuútur.
Bu kampanyalar ye kardeúime yönelik
tüm komploları, kardeúim ve ailesi adı-
na ben ve di÷er tutuklu aileleri dilek-
çeler yazarak, davalar açarak kamu-
oyuna duyurmaya çalıútık.
Ama 7 yıldır, kardeúime yönelik tüm
bu baskı, iúkence ve yalanlar bugün da-
ha farklı úekillerde sürmektedir. Bugün
kardeúim polis ve Metris idaresinin bir-
likte tezgahlamaya çalıútı÷ı bir komp-
lo, provokasyonla karúı karúıyadır.
7 yılda úubede, cezaevinde, hastaha-
nelerde, Ölüm Oruçlarında öldürüleme-
yen kardeúim Dursun Karataú, Sultan-,
Ahmet Adliyesi'nde görülmekte olan
bir davasının yargılaması için
götürülüp getirilirken yaratılmak
istenen bir provokasyonla öldürülmek
isteniyor endiúesi içerisindeyiz. Bu
durumun en somut örne÷i 30 Mart
987'de, Sultanahmet Adliyesi'ne
getirildi÷inde "kaçırılacak" ihbarı
gerekçesiyle alınan güvenlik
önlemlerinin "ola÷anüstülü÷ünde"
görülmüútür. Kardeúim ve ailesinden
baúka kimsenin içeriye alınmadı÷ı
Adliye ve çevresinde ola÷anüstü güven-
lik Önlemleri! alınmıútır. Ama iúin ilgin-
ci, güvenli÷in dıúa karúı alınması gere-
kirken, silahların namlusu hep karde-
úime döndürülmüútü. Ayrıca, Siyasi ùu-
be'nin Devrimci Sol ekibi diye bilinen
özel tim de p gün adliyeye gelmiútir. Ce-
zaevi müdürüyle gayet samimi úekilde
sohbet etmiúlerdir. Eminim, o gün ya-
ratılabilecek bir "panik"te kardeúim ve
biz ailesi (eúim ve çocuklarım, annem)
hayatlarını kaybedebilirdi. Bu "ola÷an-
üstü önlem" gerçekten kardeúimin ka-
çırılmasını önlemek için miydi? (Bu "ön-
lem" tüm basın tarafından da resimli
ve birinci sayfadan verilmiútir.)
Sayın basın mensupları,
Kısaca söylemek istedi÷im úudur;
kardeúimin hayatından endiúe duyuyo
ruz ailesi olarak. Çünkü, kaçırılacak ge
rekçesiyle alınan bu ola÷anüstü güven
lik önlemleri ve bulunmaması gereken,
polis timlerinin varlı÷ı bir komplo, bir
provokasyon endiúesini bizlere yaúat
maktadır. Her ne kadar bu önlemler da
ha sonraları mahkemelerde biraz azal-
tılmıúsa da, bu salt basının da olayın
üzerine gitmesi ve verdi÷imiz dilekçe
lerin etkisiyledir. Ama, bu durum yine
de bir görüntüdür. ùunu duyurmak is
tiyorum, kardeúimin baúına bir olumsuz
durum gelirse, bunun sorumlusu Met
ris idaresi ve DS timi diye bilinen po
lislerdir.
Bu provokasyon ve komplo hazırlı÷ı-
nın üzerine gitmenizi ve kamuoyunuzu
aydınlatmanızı rica ederim.
Reúat Karataú
ÇÖZÜM 57
CEZAEVLERø ÜZERøNE
12 Eylül'den bu yana Türkiye ceza-
evlerinde tutuklular akü almadık bas-
kı iúkence yıldırma politikasıyla karúı
karúıya kalmıúlardır. Bugün kamuoyun-
da sıkça tartıúılan bu konu, sayfalarca
yazılan kitaplar, úiirler, yaúanılan ger-
çe÷i her yönüyle anlatamamıútır.
Bugün gerçek tartıúılırken bunun te-
melleri, nedenleri ve biçimleri do÷ru bir
úekilde ortaya konmak zorundadır.
Çünkü bugün cezaevleri adından sıkça
söz ettiriyorsa tutukluların büyük bir
kısmının bu baskı politikasını boúa çı-
karan direniúleri sayesinde kamuoyu-
na mal edilmiú ve döneme damgasını
vurmuútur. Cezaevleri hiçbir direniú
göstermeseydi; yalnızca 12 Eylül'ün
propagandası etrafı saracaktı. Yaúa-
nan baskı-iúkence-zor metodları karúı-
sında düúünceleri, onurları yok edile-
cek, bununla da yetinilmeyip bu insan
posalarıyla ahlaki yozluk, muhbirlik,
hainlik, robotlaúma meúru hale getiri-
lecekti. Ve bunlar kamuoyuna gösteri-
lecek tutuklular teúhir edilecekti. Evet
düúünülen buydu, Fakat bu politika, yok
yerde ölümler, sakatlanmalar pahası-
na iflas etti. Ölümler, sakatlanmalar
pahasına...
Ve bu onurlu kavgada isimlerini ta-
rihe altın harflerle yazdıranlar arasın-
da Abdullah Meral, Haydar Baúba÷,
M.Fatih Öktülmüú, Hasan Telci'de ek-
lendi.
Yaúanan bu zulüm 12 Eylül'ün üze-
rinden 7 yıl geçmesine ra÷men halen
kendini devam ettirmektedir. Tutuklu-
ların yaúamsal hakları hâlâ kısıtlıdır.
Tutuklu ve hükümlüler halen demokra-
tik ve yaúamsal haklarını kazanmak ve
onurlarını çi÷netmeme direniúi vermek-
tedirler.
Bu direniúlerde, biz aileler de dıúa-
rıda gücümüz oranında yerimizi alma-
ya çalıútık.
"CEZAEVLERøNDE SON DURUM"
METRøS ASKERø CEZAEVø: Metris
Askeri Cezaevi idaresiyle her hafta ya-
58
pılan ola÷an toplantılarda, Dernek yö-
neticileri olarak tutuklu ve hükümlüle-
rin her türlü sorunları dile getirilmiú,
çözüm için ortak noktalar araútırılmıú-
tır. Ancak Adli Müúavirlik ve Cezaevi
yöneticileri sorunun ana çözümlerini
erteleyip, her an için çözümü mümkün
sorunlara yatkınlık göstermiú, aúa÷ıda
belirtilen ana noktaların çözümünü bir-
birlerine devrederek uzatmayı ye÷le-
miúlerdir. Bizim artık tahammülümüz
yoktur. Çocuklarımız da yakınlarımız-
da aynı olgunlukla günümüze de÷in bek-
lemiúlerdir. Bundan böyle ana çözüm
bu noktalar çerçevesinde olacaktır.
1- Savunma hazırlı÷ı için tutuklu ve
hükümlülerin bir araya getirilmesi,
2- Tutuklu ve hükümlülerin havalan
dırılmasının görüú ve tatil günlerinde
olmaması sadece Metris'e özgüdür, ha-
valandırma süresince kapılar kapalı tu
tularak, ya insanlar adeta havalandır-
maya hapsedilmekte, veya havalandır
maya çıkmamaya razı olmaktadırlar.
Kapıların kapalı olmasıyla tutuklu, ko
÷uúta kalacak, havalandırmaya çıktı
÷ında ise yiyecek, içecek, en önemlisi de
tuvalet ihtiyacını gideremeyecek, has
ta oldu÷unda dahi ko÷uúa dönme úansı
bulunmayacaktır. Yaz-kıú bu koúullar
da gerçekleúen havalandırma dahi ida
reci lüks kabul edilmektedir. Gerek içe
rideki tutuklu ve hükümlülerle v gerek-
se dernek kuruu ve üyelerinin talebi ta
til günleri de dahil olmak üzere bütün
günü kapsayan ve kapıların açık tutul
du÷u bir havalandırmadır.
3- Avukat görüúlerinin serbest olması
yasa maddesinde de geçerlidir. Açık,
özgürce, dinlenilmeden, sadece sanık
ve avukatı arasında olması gereken
görüúmeler en do÷ru olanıdır. ùu
anki uygulamada, süre, bir kiúiye iki da
kika úeklindedir. Sıkıyönetim mahkeme
lerinin toplu davalar ve kalabalık sanık
lar biçiminde sürmesi, avukat görüú sü
resinin uzun tutulmasını gerektirmek
tedir.
4- Cezaevinde ayrıcalıklı tutuklu ve
hükümlü uygulamaları sürmektedir.
Metris Askeri Cezaevi yöneticileri tole-
ranslı tutuklu ve hükümlü olmadı÷ım
söylemelerine karúın, (bu iddiayı çürü-
ten yine kendileri olmuú, yakınlarımızı
bayram ziyaretine itirafçı grupla bera-
ber çıkartmak istemiúler, ancak aileler
ve dernek olarak kabul etmemiútik), kü-
tüphane, resim atölyesi ve müzi÷i kap-
sayan kültürel faaliyetlerin olanakla-
rından yalnızca, cezaevi dıúında ve için-
de cezaevi personeli gibi (örne÷in tele-
fon dinlenmesi, mektup okuma ve dıúa-
rıdaki insanları tutuklatma göreviyle)
dolaútırılan bu itirafçılar yararlanmak-
tadır. Aslında ko÷uúlardaki siyasi tu-
tukluları ilgilendiren faaliyetlerin siyasi
tutukluların insiyatifinde olması gere-
kir. Havalandırmaları gün boyu açık tu-
tulan, spor yapmaları için sabahları ha-
valandırmaya çıkartılan, tiyatro salon-
larını kullanan, daktilo ve teyp gibi elek-
tronik aletler verilen, bıyık bırakmala-
rı serbest olan bu tutukluların FORUM
dergisine yazıları, istisnasız her türlü
haberleúme olanakları seferber edil-
mekte, do÷ruluk derecesinin gözardı
edildi÷i bu anlayıúa hizmet edilmekte-
dir. Bunun en son örne÷i 15 Nisan 1987
tarihli FORUM dergisinde ùaban Taú-
çı'nın yazısında üyemiz Sevgi ERDO-
GAN'a yönelik suçlamada öte, ön yar-
güı yaklaúımdır. Üyemizin ve yazı sahi-
binin birbirlerini hiç tanımamasına ve
yedi yıla yakındır cezaevinde olmasına
ra÷men bu itirafçı dıúarıdaki örgütlen-
meyi nasıl biliyor da, üyemizi örgüt üye-,
si ilan edebiliyor. Üstüne üstlük her ne,
hikmetse itirafları ve mahkeme dosya-
larında üyemizle ilgili hiçbir açıklama;
yapmamıútır. Burada ùaban Taúçı'nın
örgüt üyeli÷ini tesbitteki gücünü ve ye
Bugün bu cezaevinde yaúanan belli
baúlı sorunlar bunlardır.
Askeri cezaevleri sözkonusu oldu-
÷unda her an gündemde olan birinci
maddemiz siyasi tutuklu statüsünün ka-
bul edilmesidir. Sivil giysilerdeki sınır-
lama kaldırılmalıdır.
 tene÷ini nereden sa÷ladı÷ını bilmek sa-
nırız hakkımızdır? Ayrıca bu tutuklu ve
hükümlülerin her türlü enstrümental
parçaya sahip oldu÷unu bilmek ve di-
÷er tutuldu ve hükümlüler talep etti÷in-
de YASAK talimatıyla karúılamak ne
derece samimi olundu÷unu gözler önü-
ne serer. Haberleúmenin kitap ve der-
gi alanındaki güçlüklerin bizim yakın-
larımıza yaúatılması toleranslı tutuklu
ve hükümlü farkını anlatmaz mı?
5- Mahkemelere gidiú geliúlerde ha
vasız teneke arabalarda gidilip getiril
mesi, kelepçelerin arkadan ba÷lanma
sı, her türlü dilekçe, savunma ile ilgili
dosya ve dilekçelere idarece el konul
ması, aramalarda mahkeme kararı ol
du÷u halde gönderilen belgelere el ko
nulması, öykü statüsündeki yazıların
"inceleyece÷iz" denilerek alınıp bir da
ha verilmemesi sorunları devam etmek
tedir.
6- Yemekler oldukça bozuk, kalitesiz
çıkmakta, kesinlikle besin de÷eri taúı
mamaktadır. Karavanalar kapaksız ge
tirilmekte, her türlü mikrobik tehlikeye
açık olarak verilmektedir. øç kantin iyi
çalıúmamaktadır.
SAöMALCILAR SøVøL CEZAEVø: Si-
yasi temsilcilik hakkının verilmesi, ka-
bul edilmesi.
-TTE kaldırılmalı, sivil giysinin hep-
si alınmalı,
-Kimlik uygulamasına son verilmesi,
-Yasak olmayan tüm yayınların alın-
ması,
- Görüú süresinin en az yarım saat ye
her hafta olması, her ay açık görüú ol-
ması ve havalandırma da yapılması
-Yemeklerin kalitesinin yükseltilme-
si, "3 ö÷ün", üç çeúit yemek verilmesi
-Kantinde, piúirilmesi mümkün yiye-
ceklerin satılması,
-Ailelerin getirdi÷i yiyeceklerin alın-
ması,
-Çay ve úekerin normal fiyatlarda
satılması,
-Saç kesimi subay traúı biçiminde
olmalı,
-Kelepçeler önden ba÷lanmalı, sevk
zincirine son verilmeli,
-Karantinanın kaldırılması, tutuklu-
nun hemen ko÷uúa verilmesi,
-Ailelerin getirdi÷i ilaçlar alınmalı.
Diet daha düzenli verilmelidir. Tutuk-
lu ve hükümlülerin ilaç ihtiyacını ida-
re karúılanmalıdır.
-Teyp, radyo ve enstrümantal
müzik aletleri verilmelidir,
-ølaçlama, sıcak su ve banyo
sorunu sohbeti takılarak
halledilmelidir.
-Sabah sayımı kaldırılmalı, tutuklula-
ra ve hükümlülere verilen para sınırı
kaldırılmalıdır.
Sa÷malcılar Sivil Cezaevi'nin yuka-
rıda belirtilen sorunları halen güncel-
li÷ini korumaktadır.
DøYARBAKIR CEZAEVø VE TEK TøP
ELBøSE GøYMEME OLAYI:
Diyarbakır Askeri Cezaevi'ne iki ay önce
Elazı÷ Cezaevi'nin kapatılması sevk
olan DS, PKK ve Partizan
davalarından yargılanan 33 kiúi Tek Tip
Elbise giymiyor. Di÷er bin kiúi elbise
giyiyor. Giymeyenler di÷er
tutuklulardan tamamen tecrit du-
rumda. Hiçbir görüúme-konuúma ola-
nakları yok.
Baúlangıçta idare 0 seçkin kiúiyi ya-
nına ça÷ırıyor ve Tek Tip Elbise giyme-
leri için tehdit ediyor. Açık tavırla kar-
úılaúan idare esniyor ve eúofmanı ka-
bul ediyor. Bir hafta sonra sivil elbise-
lerini getirtip giydiriyor. Ayrıca direniú
gıda maddelerinin yetersiz ve kötü olu-
suna karúı da yürütülüyor. Bloklar fark-
lılıklar da var. Tek tip giymeyenlere
karúı idarenin tavrı úimdilik daha
olumlu (úimdilik diyoruz, çünkü di÷er
cezaevlerinde de görülen bu tür
olumlu tavırlar ardından yeniden
baskı, iúkence ve zoru gündeme
getiriyor).
ùu anda cezaevinde bulunan durum:
— Asker usulü dayatılan sayımı 33
kiúi kabul etmiyorlar.
— Yeni yakalanan ve sevk olanlara
Kemalizm'i övücü yazı, østiklâl Marúı
söylenmesi dayatılırken 33 kiúi meseleyi
Tek Tip Elbisede tıkadıkları için bunla
rın hiçbiri dayatılmamıú.
— Tutukluların ço÷unlu÷una Nokta
ve Yankı dıúında dergi verilmiyor. Ki,
bu dergiler de sık sık aksıyor.
— Kitap çok sınırlı ve inceleme adı
altında uzun süre tutuklulara verilmi
yor.
SøNOP CEZAEVø: Ahmet Erhan'ın
yazmıú oldu÷u mektupta detaylı bir úe-
kilde belirtilmiútir.
BURDUR KAPALI CEZAEVø: ødam
hükümlülerinin kaldı÷ı bu cezaevinde,
hücre kapılarının açık tutulması, TV ya-
kın yerden seyredilmesi nedeniyle göz
bozuklu÷unun artması, yemeklerin ol-
dukça az çıkması, gibi sorunlar mevcut-
tur.
ESKøùEHøR ÖZEL TøP CEZAEVø: Sür-
gün olarak açılan cezaevlerinden biri-
dir. Bir ve üç kiúilik hücrelerden oluúan
yerleúim biçiminde hükümlüler hava-
landırmaya tek kiúi olarak ve onbeú da-
kikalık bir süre içersinde çıkarılmakta-
dırlar. Hükümlülerin cezaevinde kimle-
rin kaldı÷ı konusunda bilgilenmeleri da-
hi yoktur. Genel koúullar düzeyinde il-
gilenilmesi gerekmektedir.
ÇANAKKALE CEZAEVø: Tutuklu ve
hükümlüler bir müddet önce karavana
boykotu yapmıúlardı. Sa÷lık koúulları-
nın iyi olmadı÷ı mazotlu suyun kullanıl-
dı÷ı bu cezaevinde, tedavi için doktora
götürülmek çok zordur. TTE giymeyen-
lerin zorla giydirilme u÷raúı gündemde
olup, infaz yakma tehdidi cezaevi ida-
resinin günlük úantajına dönüúmüútür.
Elbisenin giyilmedi÷i koúulda, tutuklu
ve hükümlünün mahkemeye götürülme-
si, doktora çıkartılması mümkün olma-
maktadır. Ziyaret yasa÷ının verilmesi
nedeniyle hükümlülerin bir kısmının sü-
resiz açlık grevine baúladı.
Yukarıda gerek güney ve do÷uda, ge
rekse di÷er cezaevlerindeki sorunlar in
celeme yapılarak derlenmiútir. Ayrıca
açık görüúlerin olması, yiyecek alınması
ve bu cezaevlerinin güncel sorunları
Adalet Bakanlı÷ı'yla görüúülmüú
tür ......
TAYAD: Tutuldu ve Hükümlü Aileleri
Yardımlaúma Derne÷i Baúkanlı÷ı
ÇÖZÜM 59
HABERLER

"EMEKLERøMøZ ÖZGÜR
OLMALIDIR"
Bir yaúam düúünün tutsaklık, iúken-
ce ve baskılar altında insanlık onuru-
nu ayakta tutan, bir yasam düúünün
dört duvar arasında, demir parmaklık-
lar arkasında "özgürlü÷e dört nala yü-
rek çarpan..."
Tutuklu ve hükümlülerin çeúitli ceza-
evlerinde yapmıú oldukları ürünler Tu-
tuklu ve Hükümlü Aileleri Yardımlaú-
ma Derne÷i (TAYAD) tarafından önce
østanbul'da, daha sonra da Adana'da
sergilendi.
Büyük ilgi gören sergi, yaratıcılı÷ın,
yaúam sevgisinin, eme÷in somutlandı-
÷ı bir gerçe÷i haykırıyordu...
Sergi izleyicileri bir kez daha görü-
yordu zindanlara kapatılmıú tohumla-
rın nasıl yeúerdi÷ini... Ünlü ozan Nâzım
Hikmet'in;
"Diyelim ki hapisteyiz
Yaúımız da elliye yakın
Daha da onsekiz sene olsun
Açılmasına demir kapının
Yine de dıúarıyla beraber yaúayaca÷ız
insanları, hayvanları, kavgası ve
rüzgarıyla
Yani, duvarların arkasındaki dıúarıyla
Yani nasıl, nefede olursak olalım
Hiç ölmeyecekmiú gibi yaúanacak"
dizelerini haykırırcasına emeklerini su-
nuyorlardı insanlı÷a.
TAYAD'ın baúlattı÷ı cezaevlerinde-
ki insanların yaúamla olan ba÷larının
kopmadı÷ının birer göstergeleri olan
eserlerini sergileme giriúimlerinin, tüm
emeklerin özgür olaca÷ı günlere de÷in
sürmesi dile÷imizdir.
ANNE'NøN AÇLIK GREVø

Mesut Demirel 24 Nisan 987

itirafçı Sedat Polato÷lu'nun verdi÷i ifa-

de üzerine ùiúli Emniyet Amirli÷i tara-
fından gözaltına alındı ve Adana Emni-
yet Müdürlü÷ü'ne sevkedildi. Gözaltına
alınması nedeniyle Mesut Demirel'in
annesi Mesude Demirel, Emniyet Mü-
dürlü÷ü önünde açlık grevine baúladı.
Mesude Demirel'in basın mensupla-
rına açlık grevine gidiú gerekçesini içe-
ren basın bildvisini vermesiyle kamu-
oyuna yansıcan-açlık grevi, Emniyet
"yetkililerini telaúa düúürdü. Daha son-
ra Mesut Demirel'in serbest bırakılma-
sıyla- anne Mesude Demirel açlık gre-

80'li yılların sonlarına gelirken, ilk
kitlesel grevi baúarmanın kıvancını ya-
úadı NETAù iúçileri. 7 yıldır sürdürü-
len baskı ve zor koúullan altında yapıl-
ması giderek zorlaúan -hattâ olmasını
engellemek için anayasal hükümlere
ba÷layan- grev silahını ilk olarak kul-
lanmanın ve devrimci mücadelenin gi-
derek yükseldi÷i bu dönemde üzerleri-
ne düúen misyonu en iyi biçimde yeri-
ne getirmenin onurunu, yaúadı, NETAù
iúçileri bugün iúten çıkarılarak ödüllen-
diriliyorlar.
ølk uzun süreli ve en geniú katılımlı
NETAù grevinde iúçilerin kararlı tutu-
mu, ülkemizde henüz yerine oturama-
yan sınıf sendikacılı÷ının olmamasına
øcarsın grevi sonuca ulaútırmıú. Tüm
haklar olmasa da belirli bir takım hak-
lar alınarak grev sona ermiúti. Ne var
ki iúçilerin kararlı tutumuna karúın sen-
dikanın aynı kararlılı÷ı gösterdi÷ini söy-
lemek mümkün de÷il. Otomobil-øú Sen-
dikası'ndaki tabanın kararlılı÷ını gös-
termeyen yöneticiler bugün NETAù'tan
çıkarılan iúçilerin sorunlarına duyarlı
bir yaklaúım bile göstermiyorlar.
NETAù'taki grev ve sonuçta iúten çı-
karılan iúçilerin durumundan ülkemiz-
deki iúçi sınıfının ve sınıf sendikacılı÷ı
yapmaya çalıúanların dersler çıkarma-
sı gerekiyor.
øúten çıkarılan 58 kiúi adına olayı
protesto eden 8 iúçi, açlık grevi eylemi-
ne baúladılar, eylemlerinin kendilerinin
yeniden iúe alınması için de÷il, Türki-
ye'de istenildi÷i zaman iúten iúçi çıka-
rılmasına iúçilerin sessiz kalmayaca÷ını
göstermek için oldu÷unu ve iúçilerin
kendi haklarını almak için sonuna dek
AÇLIK GREVøNE KATILANLAR
l- Cihangir (NETAù Baútemliscisi)
BAùKAYA (NETAù Temsilcisi)
2- Gürsel DEMøRKOL (NETAù Temsilcisi)
3- Ertürk AKSOY (NETAù Temsilcisi)
4- Hızır YILDIRIM
NETAù'TA øùÇøLER NEDEN
øùTEN ÇIKARILIYOR?
mücadele edeceklerini belirtiyorlardı.
NETAù'tan hiçbir açıklama yapılma-
dan sadece iúçi fazlalı÷ı oldu÷u için çı-
karılan iúçilerin hemen hemen tamamı-
nın grevde önde olan iúçiler olması iúin
en ilginç yanlarından biri oluyor. øúçi-
ler, NETAù'ın MESS'e girdikten sonra
iúten atılmaların baúladı÷ına dikkati çe-
kiyorlar ve MESS'in grevde öncülük
eden iúçilerin temizlenmesi için iúvere-
ne akıl hocalı÷ı yaptı÷ını söylüyorlardı.
Açlık grevi eyleminden sonra baúka
iúyerlerinden çıkarılmıú iúçilerin de ka-
tılımıyla Ankara'ya yürünülece÷im ve
daha baúka eylem biçimleri geliútirile-
ce÷ini belirten iúçiler, yasalar önünde
hiçbir güvenceleri olmadı÷ını, kendi so-
runlarına kendilerinin sahip çıkmaları
gerekti÷ini, bunun bilincinde olarak ha-
reket edeceklerini belirtiyorlar ve.ba÷lı
bulundukları OTOMOBøL-øù Sendikası'-
nın kendilerine ve olaya bütünüyle sa-
hip çıkmamasını eleútiriyorlardı.
Direnme gelene÷inin 5-6 Haziran'-
larda en üst boyutlara ulaútı÷ı iúçi sı-
nıfının yeni Haziran direniúlerine do÷-
ru yol aldı÷ını belirten iúçiler kararlı-
lıklarını bir cümleyle özetlediler: "Dev-
rimciler devrim yaparlar, ana hedef bu-
dur." Uzlaúmacı ve revizyonist sendika-
cıların ders çıkaraca÷ını düúünüyoruz.
Aúa÷ıda NETAù iúyeri temsilcili÷inin
iúçilerin açlık grevine iliúkin basin bil-
dirilerini aynen yayınlıyoruz.
NETAù'ta "Açlı÷a ve iúsizli÷e terk-
edilen" 58 arkadaúımızın ve tüm Tür-
kiye'de haklarını alabilmek için dürüst-
çe, tüm baskılara ve engellemelere ra÷-
men yılmadan, bilinçlice ve kararlı bir
úekilde mücadele eden, salt sendikala-
5- Gıyasettin YILDIRIM (NETAù'tan iúten atılan arkadaúımız)
6- Erkan AZERTÜRK (NETAù'tan iúten atılan arkadaúımız)
7- Selahattin GÜRSOY (NETAù'tan iúten atılan arkadaúımız)
8- Mustafa ERDEM
rına sonuna kadar sahip çıktıkları için,
aileleri ile birlikte açlı÷a terkedilen, iú-
ten atılan tüm iúçi ve emekçilerin her
türlü mücadelelerinde, onlarla birlik-
te, omuzomuza mücadele etmeye hazı-
rız.
NETAù iúvereni, iúyerimizde ve mon-
taj iúyerlerinde, "Sendika'mız, T.Oto-
mobil-øú Sendikası'na, grevimiz bitti÷i
günden itibaren, sürekli, bir saldırıyı
baúlatmıútır. Bu saldırıların baúlangıç
kararının MESS'in dayatmaları sonu-
cunda geliúti÷ine eminiz. NETAù iúve-
reninin, grev ertesinde, hemen alela-
cele "MESS"e girmesinin baúka ne
amacı olabilir ki. Bu, bizce uzun vadeli
bir hesap içerisinde olduklarının, o
günlerdeki endiúemizi bugün do÷rula-
yan bir göstergesidir. øúyerimizde grevi
basan Ue bitiren iúçi arkadaúlarımızla
sendikamız arasındaki uyumlu birli÷i
bozmak ve sendikamızı iúyerimizde
güçsüzleútirmek yönünde gerçekleú-
tirilen açık bir saldırıdan baúka bir úey
de÷ildir.
NETAù iúvereni, Fabrika ve Montaj
øúlerlerinde, Toplu øú Sözleúmesi mad-
delerine riayet etmeden, keyfî iúten çı-
karmalara baúlamıú, bunun gerekçesi-
ni açıklamak gereklili÷ini dahi duyma-
mıútır. Hiçbir açıklama yapmaksızın
baúlatılan toplu iúten çıkarmalar, do-
÷al olarak tüm üyelerimiz arasında mo-
ral çöküntüsüne neden olmuú ve halen,
bir açıklama yapmamıú olmaları da, bu
moral çöküntüsünün ve huzursuzlu÷un
artmasına neden olmuútur. NETAù iú-
vereninin bu umursamaz tavrını ve
keyfî uygulamasını protesto ediyor ve
açlık grevine baúlıyoruz.
(NETAù'tan iúten atılan arkadaúımız)
6
DEVRøMCø SOL ANA DAVASI DøLEKÇELERøNDEN
DEVRøMCø SOL DAVASINDA
SAVUNMA HAKKI ENGELLENMEK
øSTENøYOR
Birçok yönü ve içeri÷iyle tarihe ma-
lolaca÷ı kesin olan bu dava, aynı za-
manda savunma hakkının engellenmesi
ve kullandırılmaması yönünde ortaya
konan tavır ve uygulamalarla da adın-
dan çok söz ettirecektir. Beú yılı tamam-
lamakta oldu÷umuz yargılama süreci
içinde, savunma hakkımızı kullanabil-
mek, bu konudaki engellerin, sübjektif
uygulamaların kaldırılmasını sa÷laya-
bilmek için verdi÷imiz dilekçelerin, suç
duyurularının sayısını hatırlamak çok
zor. Ama ne yazık ki, birçok anti-
demokratik uygulamada "Demokles'in
kılıcı" olarak kullanılan sıkıyönetim ko-
úullarının kalkmasına ve yaúanan onca
siyasi, hukuki geliúmelere ra÷men,
mahkemeniz tarafından sanıkların le-
hine, savunma olanaklarının yaratılma-
sı bir yana bu konudaki en do÷al
haklarımıza, taleplerimize karúı takını-
lan kayıtsızlık sürdürülmektedir.
Savunma hakkının ba÷ımsız olmadı-
÷ı bir yargılamanın ba÷ımsız olamaya-
ca÷ı gerçe÷i çok söylendi, tarafımızdan
da çokça dile getirildi. Buna ra÷men,
adeta "Bizim istedi÷imiz kadar, istedi-
÷imiz úekilde savunma hakkı varolur."
dercesine, bırakalım objektif hukuk
normlarına uygunlu÷unu, aklın alama-
yaca÷ı örnekler, gerekçeler karúımıza
62
II. NO'LU ASKERø MAHKEME
BAùKANLIöINA
çıkarılmaya devam ediliyor.
Son olarak 2.2.987 tarihinde ver-
di÷imiz dilekçeyle sözkonusu siyasi da-
vada, Devrimci Sol'un amaçlarının ve
görüúlerinin açıklandı÷ı, savcılık maka-
mının da iddianamesinde belge olarak
kullandı÷ı dergi ve broúürlerin fotoko-
pilerinin, yaklaúmakta olan savunma
aúamasının gözönüne alınarak bizlere
verilmesini istemiútik. Buna karúılık,
mahkemenizin 27.2.987 tarihli bir ya-
zısıyla "yasaklanmıú ve toplatılmıú
yayınlar" oldu÷u gerekçesiyle bu tale-
bimizin reddedildi÷ini ö÷rendik.
Evet, benzer bir örne÷inin, ba÷ımsız
bir yargıda de÷il, ancak sanıkların sa-
vunma hakkının sınırlı oldu÷u, bu sını-
rın keyfilikle çizildi÷i bir "yargı"da
görülebilece÷i türden ve beú yıldır da
bizlerin tanık oldu÷u yeni bir engelle
daha karúılaúmıú bulunuyoruz.
Savunma hakkının sınırlandı÷ı ve bu
sınırların da sürekli sanıkların aleyhi-
ne çizildi÷i bir "ba÷ımsız yargı"dan sö-
zetmek mümkün müdür?
Mahkemeniz ba÷ımsız yargı ilkeleri-
ne göre mi, yoksa burjuvazinin baútan
kararını verdi÷i "yasal olmayan" gö-
rüúlerimizi mahkum etme misyonunu
verine getirmek için mi hareket edecek.
BAùTABYA
46. madde çerçevesinde siyasi bir
davada yargılanaca÷ız, savcı düúünce
ve görüúlerimize dayanarak, çarpıtarak
iddialarını temellendirecek, ancak biz
sanıklar bunları cevaplama olanakla-
rından yoksun kalacak ve kendimizi sa-
vunamayaca÷ız.
Savcılık, iddianamesinde bu belgeleri
rahatlıkla kullanacak, hatta çarpıtacak
ama sanıklar bu belgeleri kullanmak,
de÷erlendirmek istedi÷inde bunlar suç
unsuru taúıdı÷ı için yasaklanacak.
Kime göre suç unsuru? Dava henüz
devam ediyor. E÷er baútan belirlenmiú
bir karar varsa sormak istiyoruz: Mah-
kemenin yasal gerekçesi nereden kay-
naklanmaktadır.
Sorulan daha da ço÷altabiliriz, ama
dedi÷imiz gibi, ortada yasalara aykırı
oldu÷u kadar, mantı÷a da aykırı bir du-
rum var. Yasalara aykırı, yasak oldu-
÷u belirtilen görüúler, hatta oldu÷u gibi
bildiriler ve yayınlardan alıntılar iddi-
anamelerde yeralmaktadır. Mahkeme
niz, aynı duyarlılıkla, içinde suç unsuru
oldu÷u için bu iddianamelerin de top
lattırılması için giriúimde bulunacak m
acaba, merak ediyoruz? Mantıken
mahkemenin anlayıúını gözönüne alır
sak bu da mümkün.
 Mahkeme baúkanı ve üyeleri, reddet-
me gerekçenizin hukuki uç mantıki te-
melini anlamak çok zor. Öylesine zor ki,
bizzat tabi oldu÷unuz kurumun di÷er
heyetlerinin uygulamaları ile de çeliú-
ki içindesiniz. øst. Sky. Ask. mahkeme-
lerinde görülmekte olan; Türkiye
Devrimci Komünist Partisi, Türkiye Ko-
münist Partisi/M.L., Türkiye ve Kuzey
Kurdistan Kurtuluú Örgütü vb. davala-
rında ve daha birçok davada aynı içe-
rikte belgeler, hatta örgütlerin
konferans belgeleri dahi savunma hak-
kı çerçevesinde sanıklara verilmiútir.
Yine 984 sonuna kadar mahkemeye
verdi÷imiz sorgu dilekçelerimizden, suç
duyurusunda bulundu÷unuz ve hakkı-
mızda dava açılan sorgu ve dilekçele-
rimizin fotokopileri mahkemeler
tarafından bizlere verilmiútir, verilmek-
tedir. Mahkemenizin mantı÷ıyla hare-
ket edilirse onların da suç unsuru var
(hepsinden ceza almıú bulunuyoruz) di-
ye bize verilmemesi gerekirdi.
Aynı yere ba÷lı mahkemeler için de
iki farklı (aslında farklılık sadece bir
davada gösterilmektedir) uygulama na-
sıl olabiliyor. Mantıken tek bir açıkla-
ması var: Devrimci Sol davası di÷er
davalardan farklı ele almıyor, veya
mahkeme heyeti açık bir úekilde kendi
tasarrufunu kullanıyor.
Bu konuda derin kaygılar taúımakta-
yız. Davanın baúlangıcından itibaren
gündeme gelen uygulamalar da bu kay-
gılarımızın haklılı÷ını gösterir nitelikte-
dir.
Heyetiniz, úimdiye kadarki tavrıyla,
savcının açıktan çaba gösterdi÷i, bu
u÷urda herúeyi mubah saydı÷ı, davayı
siyasi özünden arındırma gayretlerine
ortak olmaktadır. østenen açıktır, dava
siyasi bir dava de÷il, adli eylemlerin gö-
rüldü÷ü sıradan bir dava olmalıdır.
østenildi÷i úekilde uygulanan "savaú
hali" hükümlerine dayanılarak duruú-
malarda dilekçelerimiz okutulmadı, dü-
úüncelerimizin açıklanmasına izin
verilmedi, tutuklular istenildi÷inde du-
ruúmalardan atıldı, iúkence hakkında
suç duyurularımız reddedildi, bizzat
mahkemeye getirilirken karúılaútı÷ımız
iúkencenin izleri bile "bizi
ilgilendirmez" denilerek görmezlikten
gelindi, mahkeme salonunda, heyetin
gözleri önünde coplandık, kılınızı bile kı-
pırdatmadınız, hakkımızda mahkeme
belgeleri ve iddianameler çarpıtılarak,
devam etmekte olan bir davanın sanık-
ları olarak aleyhimizde çeúitli basın or-
ganlarında yayınlar yapıldı, iftiralar
atıldı, bırakın mahkemede yargı güven-
cesini kullanmayı suç duyurularımıza
bile aracı olmadınız. Ve ilginçtir, iki yıl
boyunca Tek Tip Elbise uygulaması yü-
zünden duruúmalara almadınız, dava-
yı sanıksız yürüttünüz. 2 Eylül'den
sonra, biz devrimci-siyasi tutuklulara
uygulanan baskıların birer köúe taúı
olarak, polis cezaevi-mahkeme üçgenin-
de yerinizi aldınız. Cezaevlerinin uygu-
lamalarına, hem de ba÷ımsız yargı
adına ortak oldunuz, bizler cezaevinde
iúkence görürken, suç duyurusunda bu-
lunurken, bizleri ilgilendirmez dediniz.
øki yıl boyunca savunmanın en basit
araçlarından, kalem-kâ÷ıttan yoksun
kaldık, ba÷layıcı bir giriúimden kaçın-
dınız.
Yine iki yıl boyunca avukatlarımızla
görüúemedik. Bizlerin bu konudaki cid-
di giriúimlerimize katılmak bir yana du-
yarsızlık göstermeye devam ettiniz.
Oysa bu öncelikle sizleri ilgilendiriyor-
du. Mahkemelere gelirken, dilekçeleri-
mizi yanımızda getiremedik, cezaevi
idaresince el kondu, kimileri yok edil-
di, kimileri ise haftalarca, aylarca u÷-
raúmamız sonucu size ulaúılabildi. Ama
bu duruma göz yumdunuz: "Nasıl olsa
dilekçeler bize geliyor" diye cevap ver-
diniz. Son olarak savcının tahrikkar,
kıúkırtıcı tavırları ve niyetleri sonucu
oluúan sanıkların haklı protestosunu bir
savcı gibi ele alıp bir kısım arkadaúımı-
zı duruúmalara almama tavrını ısrar-
la sürdürüyorsunuz ve yaklaúan
savunma aúamasını hiçe sayarak sa-
vunma belgelerini vermekten kaçınıyor-
sunuz.
Yukarıda saydıklarımızı daha da
uzatabilmek mümkün, bunları ilk defa
söylemedi÷imiz zamanında herbiri için
sayısız dilekçe, verdi÷imiz için daha faz-
la uzatmayı gereksiz görüyoruz.
Sonuç olarak, ortada bir "hukuk" ve
"ba÷ımsız mahkemeler" olgusu var ise
ve dava bu temelde yürüyorsa, savun-
ma üzerinde hiçbir sınırlandırma geti-
rilemez. Bu durum dünyanın hiçbir
yerinde görülmedi÷i gibi yukarıda ver-
di÷imiz örneklerinde mahkemenin özel
tasarrufu oldu÷u düúüncesindeyiz.
Savunma belgelerinde "suç unsuru"
olup olmadı÷ı gibi bir kıstasın öne sü-
rülmesi, siyasi bir davada savunma
hakkının kullandırılmaması çabasından
baúka bir anlama gelmesi mümkün de-
÷ildir. E÷er "ortada bir siyasi dava
yok" denilmek isteniyorsa, o zaman
yargının ve iddianın temeli olan 46.
madde içeri÷ine göre yargılamanın or-
tadan kaldırılması gerekir. Yoksa 46.
maddeye göre hakkımızda özel a÷ırlaú-
tırılmıú hapis ve idam cezaları isteni-
yorsa yargılandı÷ımız örgütümüzün tüm
belge, kitap, dergi, bildiri vs. yayınları
birtakım siyasi amaçlara göre kullanı-
lıyor ve savcı tarafından her türlü ça-
rpıtmaya tabi tutuluyorsa, ancak biz
bunları, gerçek düúüncelerimizin orta-
ya konması ve savcının çarpıtmalarını
çürütmek açısından istedi÷imizde veril-
miyorsa, bir savunma hakkından ve
mahkemelerin ba÷ımsızlı÷ından söz et-
memiz zordur. Bu; "Biz sizi bu belgeler-
le suçlarız ama, size o belgeleri verip
cevap hakkını kullandırtmayız" demek-
tir.
Kaldı ki siyasi bir davada, davayı il-
gilendiren belgeler hangi yasaya daya-
nılarak sanı÷a verilmez. Mahkemeniz
talebimizi reddederken niçin dayandı-
÷ı maddeyi belirtmemiútir. Bu konuda-
ki kararınızda daha önceki uygulama-
larda ortaya çıkan gerekçe yaratma
mantı÷ının tezahürü olmuútur. ùöyle ki,
talebimize karúılık önce aylarca "Bu
tür belgeler dosyada yok, araútırıyo-
ruz" denildi ve ne hikmetse iddianame-
de kullanılan belgeler aylarca bulu-
namadı, sonra da "yasak" denilerek ta-
lebimiz reddedildi. "Yasak" oldu÷u ay-
lar öncesinden bilinmiyor muydu?
Açıktır ki tavır, önyargılı olup
yasak de÷ildir. Bu mantıkla savunma
hakkımızdan sözetmek kolay de÷il.
Nitekim hâlâ duruúmalara alınmayan
bir kısım arkadaúımızın sadece teúhis
sözkonusu olunca duruúmaya alınmak
istenmesi, arkadaúların savunma
hakkından yoksun olması, davanın
adeta savcının iddiasını kanıtlamak
için yapıldı÷ı kaygısını
kuvvetlendirmektedir.
E÷er heyetiniz bu mahkemede yasal
baklamız olan savunma hakkını kullan-
dırmama niyetindeyse diyecek bir úeyi-
miz yok.
Yok, e÷er bu dava kuralına uygun ve
yasal dayanakları içinde yürüyecekse,
savunma hakkının kutsallı÷ı ve güven-
ce altında olması gerekti÷i kabullenil-
meli ve uygulamada gösterilmelidir.
Ön yargıdan uzak ve mevcut uygula-
maları gözönüne alarak, savunma aúa-
masının yaklaútı÷ı úu günlerde biz
sanıkların her türlü savunma güvence-
sini sa÷layıp savunma olanaklarımızı
elde etmemizi kolaylaútırmanızı ve bu
yöndeki taleplerimizi yeniden gözden.
geçirmenizi talep ederiz.
0.3.987
Dursun KARATAù
Bedri YAö AN
Sinan KUKUL
øbrahim BøNGÖL
øbrahim ERDOöAN
63
BAHAR GøBø ÖLÜM Onlar için mutluluk
Baúkalarının mutlulu÷u için
Ölümü göze alabilmekti
Ellerinin tersiyle itip
Güzel vaadleri
Gözlerini kırpmadan
Bahara döndü Kanat çırptı Daldılar ölüm ateúinin içine
kıú günleri gökyüzünün mavili÷inde Verilmiúti sözler
Bahara döndü usulca Alınmıútı karar
do÷a Hızlı bir Tutsak alınmıú ülkenin Dönmek yok geri
devinimde kızıllaúan semalarında Bir øleri
Ülkenin her yanı özgürlük rüzgarı esti Hep ileri Bir-
Hızlı bir devinimde Yayıldı dört bir yana iki Bir-iki
Tüm dünya Ya÷mur yüklü bir bulut oldu Hep ileri
Bedenime kan Can verdi Kurumuú ölümsüzlük çemberine
do÷aya can geldi topraklara varıncaya dek
Do÷a kabuk de÷iútirmekte
Bir yılan gibi Bereketli bir ya÷mur Eski bir töredir bizde
Nisan ya÷muru Söz verildikten
Çözüldü da÷larda buzlar Karar alındıktan gayrı
kan damladı Sözünden dönen
Yürüdü a÷aç dalına özsu bu ya÷mura ve Namerttir, bayındır
Sürüldü nadasa kalan topraklar bir kıvılcım düútü Tutuútu Olursa böylesi
Ekildi topra÷a tohumlar tutuúacak... Yüzüne tükürülmeye haktır
Olgunlaúmakta meyvalar
Çatlamakta Verildi sözler Hep
Döllenmiú yumurtalar Yüzler
bir a÷ızdan Alındı Yürüyor
Ve güneúin altında karar
Her bir úey coúkuyla ça÷ırıyor
Binbir görünmez ayaklarıyla devinimde umutla haykırıyor
* Kapandı a÷ızlar Bir daha "Gelin katılın bize
Gün, onüç Nisan açılmamacasına Gücümüze güç katın
Gün Hızımıza hız"
utkuya dek
Döllenmiú toprak gibi sözden baúka
Gün Her úeye Bir úimúek çaktı
Filize durmuú tohum gibi Tel kafeslerin üzerinde
Ve dikildi Çelik mavisine kesti ko÷uúlar
Verildi sözler Cam gibi parıldayan gözler Ve ak gömütlerinde
Hep bir a÷ızdan Ak çarúaflarına sarılı ölüm yolcuları...
Karamsarlı÷ın yılgınlı÷ın
Ve alındı karar inkarcılı÷ın
Coúkuyla teslimiyetin Sonra...
umutla Karartamadı÷ı o büyük o Her gök gürültüsü...
Bedenime kan güçlü o kutsal ıúı÷a Hava
do÷aya can geldi Ya÷dı ya÷acak
Kan damladı bu ya÷mura
Tutsak kılınmıú ülkenin mavi Yüzler Nisan Mayıs'a döndü
semalarının altında — Haykırıyor Yeúermekte kuruyan dal
Tel kafeslerin üzerinde Bir top Yüzler Çatlamakta toprakta tohum
mermisi gibi patladı direniú ça÷rısı — Ça÷ırıyor Olgunlaúmakta dalında meyva
Yürüyor ve ça÷ırıyor Binbir görünmez ayaklarıyla
Yükseldi "Gelin katılın bize devinimde do÷a
Demir parmaklıkların arasından Gücümüze güç katın Mayıs dönecekler Haziran'a Yirmi
kızıl bir bayrak Hızımıza hız" dokuz Mayıs sabahında Güneú sarı
Rengi kırmızı Bezi kefen bezimiz ıúıklarıyla Yıkarken tutsaklık
Dikildi bir bayrak Kanımızla Yüzler duvarlarını Aúama aúama ølerleyen
kızıllaúıp rüzgarda savrularak topra÷a düúen: tohum hareket Yeni bir rotaya giriyordu
Yüzler
Tutsak kılınmıú ülkemin topraklarına kök salmıú bir a÷aç Güneúin ilk ıúıklarıyla
Ve tel kafeslerin üzerine Kana Yüzler Ölüme giden
bulanmıú Ak bir güvercin Bir gökdelen Bir zincir örülüyordu.
Yükseliyor kat kat
65
Tel kafeslerden yayılıyordu ses Tutsak edilmiú insanlar Ak Ant içildi, kara haber üzerine
dalga dalga çarúaflarına sarınarak Kazındı
Esir alınan ülkemin Demir yı÷ını gömütlerinde bir bir
En ücra köúesine bıçak suskusu gülümseyiúleriyle Tel kafeslere Sarı
Birbiri üzerine Son soluklarını salarak gö÷e Sıcak duvarlara
Bir kurtuluú ça÷rısı yaz günlerinde, so÷umaya bilincimize Ve
Bir özgürlük ça÷rısı gibi yankılandı bırakıyorlardı bedenlerini Selam yüre÷imize... Acımız
Onbirler ve sırada hazır bekleyenler olsun Mutlulu÷unu Baúkalarının utkunun sevincine
Aya÷a kalkarken tam dünya mutlulu÷unda arayanlara... Sevincimiz acıya karıútı
Kulaklarını tıkıyordu
Yanıbaúındaki sese Selam olsun Kan oldu gündüzler
Beyinleri örümcek tutmuú Emek için geceler Kan oldu
Gözlerinin ıúı÷ı sönmüú insanlar Ölümü Haziranlar
Kaúıyarak uyanırken bedenlerini Bir mevsim boyu ve kan olacak onlara...
Ölüme koúuyordu Yudum Havada bulut
Alev yüzlü yudum Havada ya÷mur
Cam gözlü Bir úarap gibi Altın Havada kar var
Özü öz tastan içenlere Kan ya÷ıyor kafesin üstüne Havada
Sözü söz Apo, Haydar, Fatih, Hasan var Biz
Som altından de÷erli insanlar Örülen duvarları yıkarak varız havada... Bizler
Erim erim erirken yaz sıca÷ında Gerilen tel örgüleri delerek Biz...
Onlar Bir özgürlük úarkısı gibi Hava sabahlara dek
Kulaklarını tıkayarak Yankılandı ölüm haberleri Apo, Apo Fatih, Fatih
Oturuyorlardı kahvaltı masalarında Beklenen Haydar, Haydar
ve avluda Güvercin gagasında bir pusula sanki Hasan, Hasan
avaz avaz bir çı÷lık Beklenen Bir kadının En güzel u÷uldadı durdu
Yıkıyordu tutsaklık duvarlarını... meyvesinin Hava toprak gibi
ir habercisi, son çı÷lık... Beklenen Bir anaç bir kadın gibi
Nisan Mayıs'a ananın Bacakları arasındaki ilk do÷urgan
Ve Mayıs çı÷lık Beklenen Hem acı Koynu bizlerle dolu
Sıcak Haziran'a döndü Hem mutluluk yüklü ve yine aúka susamıú
Hava sıcak Bir haber. bir sevgili gibi davetkâr
Yürekler ferah ölüm de÷ildi artık gelen Ölüm Yüre÷ine doldurup en katıksız sevgileri
A÷ızlarında bir tek musalla taúında bırakmıútı Uzandılar çırılçıplak
kavga ve sevda türküleri! son nefesini sırtüstü
Bu÷usu tüten Ölüm aúkların en güzeline...
Yeni yakılmıú Bir yokoluú de÷ilse Ve bu aúkın
Sevda türküleri... Bir ölümsüzlük a÷rısıydı artık. en güzel meyvası
Yüzleri ölümü yendi ölüm
Hafiften sarı ve solgun Çökerken Onyedi Haziran akúamı sabahında...
Avurtlar çökük A÷ır bir perde gibi Dolaúırken
Elmacık kemikler çıkık akúam bulutları Aúarak bendleri Ölebiliyorsa insanlar ülkemizde
Uzamıú sanki biraz yüzleri Kırıp parçalayarak duvarları Kızıla Çayını yudumlarcasına
Kan çekilmiú dudaklarda bulanmıú bir bıçak Ölebiliyorsa gülümseyerek Sonu
Bıçak suskusu gülümseyiú saplandı yüre÷imize gelmiú demektir Baskı ve zulüm
Gözler gelece÷in aynası Kara bir bulut oluútu Tel kafeslerin düzeninin Soyu tükenmiú
bir ıúık seli üzerinde Karaya ve kızıla kesti saltanatın Kaúlar çatık Yürekler
Yumruklarda duvarlar Karaya ve kızıla kesti volkan gibi Yumruklar bo÷um
Kinin gözler bo÷um Fakat öyle kolay
öfkenin belirtisi gelmiyordu
bo÷um bo÷um damarlar Kana bulanmıú bu ölüm
Meneviúlenen gözler Ak bir güvercin Ne bir kurúun yarası Ne
Gülümseyen dudaklarla Kanat çırptı bir kesik Ne bir damla kan
Yürüyor Tel kafeslerin üzerinde Eksilen her gram et
Ölüm yolcuları Bir kez daha sıkıldı yumruklar Bir Çekilen her damla kan
Ölümsüzlük çemberine, kez daha haykırıldı Çürüyen organ Ve ölüme
* bir adım daha Ve zafere bir
Sıcak Haziran'ın adım daha...
ølk yarısında
Bir beden so÷uyordu Ocak 987/Hami Özsomar
Kızıla kesmiú ak çarúafları üzerinde
Anarken úanlı büyük iúçi direniúini
Tel kafeslerin altında
66
 SøNOP MEKTUBU:
12 Eylül'le birlikte baskının, yasak-
ların, úiddetin ve iúkencenin kurumlaú-
ma çabaları ülkenin her alanında ken-
dini gösterirken bir dönemler tek mu-
halefet oda÷ı ve halkımızın umudu
insanların bulundu÷u yerler olan ceza
ve tutukevleri de bundan nasibini
aldı.
Ülkede genel olarak estirilen terör
fırtınasıyla tüm emekçi sınıflar ve ta-
hakaların askerileútirilmesi ve pasifi-
kasyonu yaúadıkları alanlara iliúkin
"CIA" patentli politikalar uygulanarak
baúarılmaya çalıúılmıútır.
Genel pasifikasyon nasibini alan
bir kısım cezaevleri Amerikancı iç po-
litikanın cezaevleri alanında halk güç-
lerinin ba÷ımsızlık demokrasi mücade-
lelerini bastırmada ve cezaevlerinin tü-
münü pasifikasyona u÷ratmada deney
ve tecrübe merkezleri olarak kullanıl-
mıútır. Egemen güçler pasifize edilen
cezaevlerinden edindikleri tecrübe ve
deney birikimiyle halkımızın umut ıúı÷ı
olarak kalmayı baúarabilen direniúçi-
lerin bulundu÷u cezaevlerini teslim al-
mayı Demokrasi ve ba÷ımsızlık müca-
delesinin sürdürüldü÷ü önemli bir ala-
nı dumura u÷ratmayı amaçlamıútır. Ya-
úanan süreçteki bu tip yerlerin önemi-
ni bir iúkenceci subay "Türkiye'nin kal-
bi burada (Sa÷malcılar Askeri Cezae-
vi) atıyor," diyerek cunta açısından
vurguluyordu. Gerçekten de bir kısım
cezaevlerinde direniúçi güçlerin do÷ru
devrimci politikaları, kararlı önderli÷in
varlı÷ı, cuntanın deney merkezlerinden
edindi÷i tecrübe ve deneye dayanan
sindirme politikalarını ters yüz etmeye
yetiyordu. Niyetini úehitler ve zaiüer
vererek ödeyen direniúçiler bir yandan
sol içinde çıkan oportinist teslimiyetçi-
lik ve uzlaúmacılıkla savaúıp devrimci
prestijini korumaya çabalarken, di÷er
yandan düúmanın azgın iúkenceci kad-
ro ve baskı politikalarına karúı müca-
dele bayra÷ını elden düúürmemeye ça-
lıúıyorlardı. Direniúçi mücadele ege-
menleri öylesine rahatsız ediyordu ki,
cezaevlerindeki baskı ve iúkence dıúın-
da yeni saldırılarla sahneye çıkıyorlar-
dı.
Bir kısım basın yayın organları kul-
lanılarak "terörizm" "iúkence yok"
edebiyatı topluma lanse ediliyor, böy-
lece direniúçilerin toplumda kazandı÷ı
prestij kırılmaya çalıúılıyordu. Bu sal-
dırılar öylesine boyutlandı ki,
"CIA"nın damgalı eúekleri olan
"terör uzmanları" ülkemizde
paneller forum-lar düzenleyerek yeni
saldırı terörlerini üretiyor, cezaevi
kadrolarına kavra-
tılıyordu. Akabinden uygulama merkez
lerini terör ve bariz.... fırtınalarını es
tiriyorlardı.
"Terörizm" edebiyatını yapanların
teröristliklerini göremeyen bir kısım ay-
dın yazar çizer ürünlerinde devrimcileri
karalamaya koro halinde katılıyorlar-
dı. Bunlardan "babasının o÷lu" olan bir
iki zavallı Paul Hanze ve úürekasının
üretti÷i teorilerin etkisiyle geçmiúi ve
direniúçileri yargılama ukalalı÷ına giri-
úerek kendi kendilerinin hüsranını -
direniúçileri karalayarak- sa÷lıyorlardı.
Ülkemiz halk tarihine, yaúanan bu
dönemi direniúçiler için onurlu, egemen
iúkenceciler içinse insanlık onuru kar-
úısında yenilgeyi u÷radıkları dönem ola-
rak geçecek, geçiyor.
Askeri cezaevlerindeki iúkence ve
egemen politikaları devrimci inanç ve
mücadele ruhunu dumura u÷ratmak in-
sanları düzenin gerici faúist sembolle-
rine ve kurumlarını saygılı birer karúı
devrimci propagandist haline getirme-
yi amaçhyordu. Aynı amaçlamanın salt
insan kiúili÷ini ve onurunu dumura u÷-
ratıcı merkezleri olarak sivil cezaevle-
rini gösterebiliriz. Burada kalan insan-
ların devrimcilerle geçmiúten beri sü-
regelen iliúkisi, bu iliúkilerin bilinçlen-
meye hizmet etmesi egemenleri rahat-
sız ediyordu. Bundan dolayıdır ki sivil
cezaevlerine yönelik baskı ve disiplin
politikaları, "topluma kazandırma"
"meslek edindirme" gibi masum ve in-
sani propagandanın arkasına saklana-
rak rahat uygulama ortamı buldu ve
amaç edinildi. Bu iki masum sloganın
perdeledi÷i tablo gayri insani sahneler-
le dolu olmaya devam ediyor.
Düúünün bir kere, normal bir fabri-
kada iúçinin onuruna, yaúamına, hak-
larına yönelik saldırının pervasızlı÷ını
bir de cezaevini aúçilik yaparak
hukuki haklardan insani haklardan
mahrum oldu÷u ortamı düúünün.
Aynı mantık buralarda neler yapmaz
ki. Cezaevlerini devletin karúılıksız iú
gücü kayna÷ı ve sömürü alanı yapan
mantı÷ın insana verdi÷i de÷erin
derecesini düúünün. Bunların üzerine
fiili ve psikolojik baskıları ekleyerek
tekrar düúünün. Bu tip insanların
"topluma kazandırma", "meslek
edindirme" sloganları arkasındaki
gerçek yaúamlarını vehametini dü-
úünün, düúünelim. ønsanları "topluma
kazandırma"nın pratik ifadesini kısaca
özetlersek baskı ve iúkence yöntem-
leriyle (dayak, infaz yakma, gerici e÷i-
tim, hücre, zindan, mektup, ziyaret ya-
sakları vs.) kiúilik çözülüyor. Ardından
insani duyarlılık yok ediliyor, devrim-
cili÷e açık anti-faúist öz dumura u÷ra-
tılıyor, baskı ve úiddetin güdümledi÷i
gerici propagandalar ile e÷itim prog-
ramlarıyla yeni bir kiúilik oluúturulu-
yor. Yozlaúmıú, bencil, bunalımlı, muh-
birli÷e açık yeni kimlik egemenler için
"ideal mahkun"a, "topluma
kazandırılmıú" mahkum tipine uyuyor-
du. Bu hale getirilen insanlar bir son-
raki evrede "meslek edindirme" adı al-
tında köleci dönemin ilkel sömürü man-
tı÷ıyla çalıútırılarak uslandırılıyor, mes-
lek sahibi yapılıyorlardı. Koyunlaútırı-
lan bu insanlara gerçekten de "meslek
edindiriliyor" dıúarda bu mesle÷i de-
vam ettirmesi için "úartlı tahliye" úan-
tajıyla kurumlaúmayı baúarıyorlardı.
Tarihte görülmüú müdür bilinmez
"muhbirli÷in ""meslek edindirme" kurs-
larıyla baúarıldı÷ı ülkemizde baúarıldı,
bu baúarı úartlı tahliyeyle kalıcı hale
getirilmeye çalıúılıyor.
Akla hayale gelmeyecek baskı ve iú-
kence yöntemlerinin uygulaması ege-
menlerin kaçınılmaz olan úartlarını ge-
ciktirme çabası ve korkaklıklarının ifa-
desinden baúka bir úey de÷ildir. ønsan-
daki insanlık, örgütlenme, mücadele,
dayanıúma ruhu, siyasi kiúilik, haksız-
lı÷a tepki, inançlara ba÷lılık vs. gayri
insani sistemi tehdit eden özelliklerdir,
iúte egemen sınıfları pani÷e düúüren
gerçe÷in psikolojik yanı insanların dev-
rimci mücadelesini rahat katılımını sa÷-
layan özellik olmasından dolayı önem-
le ele alındı÷ı, ters yüz edilmeye çalı-
úıldı. Kiúili÷in ters yüz edilmesi süre-
cinde "böl-yönet", "askerileútirme",
"apolitikleútirme", "depresyon sa÷la-
ma", "inançlarına ihanet ettirme",
"baskı kısmen yumuúama-baskı", "say-
gın ve önder insanları kitlenin gözünde
küçük düúürme", "yaúamı disipline et-
me", "úiddet ve propaganda" bombar-
dımanı gibi bir dizi taktik hayata geçi-
rilip sonuçları beklendi.Günümüzde ka-
ba iúkence kamuoyunu duyarlı kılan ce-
zaevlerinde kısmen azalsa da, insanı
psikolojik olarak etkileyen envaiçeúit iú-
kence türü üretilerek iúkence politika-
sının sa÷ladı÷ı (1) otoritenin devamı
sa÷landı, sa÷lanıyor. Peki kamuoyun-
dan uzak sivil cezaevleride de durum
kaba iúkence açısından aynı mı? Hayır!
En azından benim bulundu÷um Sinop
zindanı için bu böyle de÷il. Kaba iúken-
ce eskiden oldu÷u gibi "otorite tanısı"
için yegane yöntem olarak kullanılıyor.
øúkencecilerin "en cesur"u ve úefi baú-
gardiyan Nevzat Açıkgöz ve alt kadro-
sundan 7-8 kiúi bu iúin "bunun için ma-
aú alıyoruz"unu çok iyi beceriyorlar.
Sinop Askeri Cezaevi'nde uygulanan
faúist baskı ve disiplin yöntemleri bir
kısım sivil "Sürgün Cezaevlerinde de
üç aúa÷ı, beú yukarı eksiksiz uyguları-
67

yona u÷ratıldı. Bu tip yerlerdeki örgüt-
süzlük, kiúilerin birbirine olan güvensiz-
likleri, ortak bilinçten yoksun oluúları,
kültür ve bilinç seviyelerinin dezavan-
tajları v.s... Bu insanları çok çabuk ege-
men sınıfın politikalarının altında ezil-
meye götürdü.
Bu ezilmeden nasibini alan yerlerden
biri ve ünlüsü "Sinop Kalesi"dir. Kamu-
oyunda müdür Hamit Kaya'nın ustaca
taktikleri ile oluúan "Sinop'ta pek sorun
yok" imajı kesinlikle yanlıú ve burada-
ki politikalara prim verir durumdadır.
Oysa Sinop'un gerçe÷i, 78 yılı yangını
ile baúlayıp günümüze dek gelen süreç-
te bambaúka bir rotadadır. Yangının
akabinden baúlatılan -yavaú, yavaú- te-
rör ve iúkence yöntemleri mahkumu
alabildi÷ine yüdırmıú, tesis edilen bu
durum adeta pasifikasyon gelene÷i ya-
ratmıútır. O günden günümüze gelene
dek geçen sürede, Türkiye Cezaevlerin-
de uslanmamıú () mahkumların "sür-
gün ve ıslah" merkezi olarak hizmet (!)
veren Sinop zindanındaki "pasifikas-
yon" çeúitli politika ve pratik yöntem-
lerle pekiútikçe pekiúmiú, sonuçta "bu-
rası Sinop" gibi bir fobiyi insanlar ken-
di kafalarında oluúturmuúlardır. Si-
nop'taki pervasızlık 2 Eylül'ün geliúi
ile dalbudak sarmıú, cezaevinin "orta
daire"si ve zindanları polis sorgusunun
hizmetine sunulmuútur, iúin ilginç yönü,
bu sorgulama ve iúkence seansları ce-
zaevinde görevli gardiyanları da soka-
rak büyük bir "maksat devlet iúi görül-
sün"cülük yapılmıú. Bu tip serbesttiy-
leyaúamıú ve sarhoúlu÷unun tadına var-
mıú bir gardiyan herhalde sivil mahku-
mu "rehabilite" etmede çok objektif
davranacaktır. Sivil mahkumu "toplu-
ma kazandır(acak)ma" olan bu korkak
zavallılar, iúkence seanslarında "aslan
kesilirken" yenilgiyi tadınca "ønsanlar
bizi niye sevmiyor?", "dıúarıda dolaúır-
ken nefretle bakıyorlar bize", "kimse
selam vermiyor" diye topluma kazan-
dırılması gerekenin kendileri oldu÷unu
itiraf etmeden edemiyorlar.
Genellikle yerli köylülerden oluúan
bu gardiyanlar "görev anında" alabil-
di÷ine acımasız ve gayri insani olurken
normal günlerde insanlık edebiyatını
dillerinden düúürmezler. Aslında bilinç-
sizliklerinin sonucu olarak müdür Ha-
mit Kaya'nın her dedi÷ini yapan iúken-
ce yapmayı bile görev oldu÷una inana-
rak ifa eden zavallılardan baúka bir úey
de÷illerdir. øçlerinde Nevzat Açıkgöz,
Hasan Kayıkçı, Sami Ayran, Sami Yal-
çın gibi baú gardiyanlar iúkence ve bas-
kı yöntemlerinde profesyoneldirler. Her
yerde oldu÷u gibi iúkence yapanlar gö-
nüllüler, görev adına yapanlar v.s ola-
rak burada da sınıflandırılabilirler. Bu
kadroların yetiúmesinde baú mimar -
Müdür Hamit Kaya göze çarpan ilk
isimdir. Alabildi÷ine kurnaz ve kıvrak
bir politika uygulayıcısı bir o kadar da
acımasızlık gibi bir becerinin sahibidir.
Bir insanın onun önünde e÷ilmesi tat-
mak istedi÷i en büyük zevktir. Sinop'a
ilk geldi÷imiz günün akúamı kapı altı de-
nen yerde onlarca gardiyanın iúkence
uygulamalarını yaúarken -dört kiúiydik-
bu zat bizi zuladan seyrediyormuú. Tek
tip elbise giydirmek için bize iúkence
yaptıran bu øçiúi ondokuz günlük zindan
ve hücre uygulamalarının sonunda ilk
karúılaúmalarımızda gerçek yüzünü or-
taya çıkardı. Bir gardiyanın tabiri ile
"Büyük Hamif'in ısmarladı÷ı çayı içer-
ken -sonra içti÷ime piúman oldum, zira
bu tür úeyleri de araç olarak
kullanıyordu- aynen úöyle diyor: "A.,
tek tip elbise giymemeyi onur meselesi
yapıyorsun. Biz de sana "zorla" -aynı
giriúteki gibi- giydirmeyi "onur" mese-
lesi yapıyoruz..." "Bu cezaevinde senin
gibisi yok. Karadenizlili÷inin ( ) verdi-
÷i hırçınlık var, bu ikisinin ortasını bu-
lalım." vb. ølk konuúmamızda pervasız-
ca iúkenceyi savunurken, onur denen
erdemden ne anladı÷ını da sergiliyor-
du. Yine Hamit Kaya'nın ö÷rencisi ol-
du÷unu zannetti÷im 2. Müdür Ahmet
Borucuo÷lu bir iúkence uygulamasının
ardından bu konudaki aynı çerçeveli
görüúlerini dile getiriyordu: "Sen bize"
neden iúkence yapıyorsunuz?" diye kı-
zıyorsun. Oysa sen de bizim amirli÷imi-
zi ve emirlerimizi kabul etmeyerek bi-
ze objektif olarak iúkence yapmıú olu-
yorsun." Bu laf karúısında Adalet Ba-
kanı'na birkaç soru sormayı içimden
geçiriyorum. Zira muhataplarım ya al-
ternatif politika ürettiklerini zannedip
"gaz" yapıyor ya da bilinçsiz insanlar-
dır anlaúamıyoruz.
Sorularım úunlar olabilir: Mahkum-
larınızı rehabilite (!) etmeyi düúünürken
acaba kendi kadrolarınızı gerçek bir
rehabiliteye tabi tutmayı
düúünüyormusunuz? Örne÷in onur ve
iúkence kavramlarının ne oldu÷u
sorusu ile baúlanabilir. Suçu
gardiyanlara atıp sorumluluktan kaçan
müdürleri de rehabilite etmek
düúünülmelidir.
øúkence yapan ve yaptıran
Anayasa ve Uluslararası ønsan hak
belgelerinin insanlara tanıdı÷ı hakları
-dilekçe hakkı, haber ö÷renme hakkı,
düúünme ve pratik ifadesi hakkı,
mektuplaúma ve haberleúme hakkı,
bilim ö÷renme hakkı v.s...-Hiçe sayan
kadrolarınızı rehabi-lite etmeyi
düúünüyor musunuz? Bırakalım
siyasi tavrı veya tüzük dıúı
davranıúları, tırnak kesen bir mahku-
ma "gece tırnak kesmek yasak, ıslık çal-
mak yasak, úeytanlar gelir" diyen man-
tı÷ı rehabilite etmeyi düúünüyor mu-
sunuz?
ùarkı mırıldandı diye bir mahkuma
iúkence yapan ve yaptıran kadrolarını-
zı rehabilite etmeyi düúünüyor musu-
nuz?
Aynı durumda o ünlü rehabilitenin
gere÷i olarak insanlar karúılıksız, bir fa
úımda komik bir ücretle -%80'i iaúe be-
deli diye geri alınıyor, çalıútırılıyor. Bu
uygulamayı teorikleútiren mantı÷ı ve
kafayı rehabilite etmeyi düúünüyor mu
sunuz? Bu soruları yüzlerce ço÷altarak
rehabilite edilmesi gerekenlerin kimler
oldu÷unu kamuoyuna anlatmaya gerek
yok, zira biliniyor.
Gelelim Sinop zindanının ununa ya-
raúır uygulama ve koúullarına. øúkence
uygulamaları bu uygulama genelde ol-
du÷u gibi kaba dayak, falaka tokatla-
yarak aúa÷ılama bir dönem jandarmaya
dövdürme gibi fiili iúkencenin görü-nen
klasikleri... Genellikle kısım veya blok
baúgardiyanlı÷ı yer olarak seçilir.
Burası tatmin edici olmazsa kapı altı
denen yerde esaslı uygulanır ve zindana
atılır, ta ki, iúkence izleri kaybolana
kadar -Oradan çıkana dek zindan ve
önündeki koridor yaúamı devam eder.
En küçük bir itiraz veya müdürlü÷ü ki-
dıran davranıú dilekçeyle uygulamaları
anlatma iúkence nedeni olabilir. Veya
bir mektubunda geçen kelime müdürü
kızdırmıú mıdır. Baú gardiyana talimat
verilir. Bir bahane yaratılarak örne÷in
muhbir ve provakotörleúmiú siviller
bunda araç olabilir. øúkence yapmanın
zeminini düúünen müdürde duygularını
tatmin etmiú olur. Bu da yetmezse,
yasaklar gündeme sokulur, özellikle sivil
ve pasifize edilmiú siyasi mahkumlar bu
uygulamalara pervasızca hedef
yapılırlar. Fiili iúkence olur da psikolojik
olanı eksik edilir mi! Onun da çok çeúidi
bizden ayrı olan bölümlerde mevcuttur.
Baskı ve iúkence yöntemlerinin
yo÷unlu÷u bir kısım insanları bunalımlı
insanlar haline getirmiútir. Bu insan-
lardan geçen yıl birisi de . müúahedede
intihar etti. "ønfaz Yasası'ndan ya-
rarlanamadı÷ı için intihar etti" diye
açıklanan M.ùenol'un intiharının gerçek
nedeni ønfaz Yasası de÷il, koúulların
a÷ır oluúunun verdi÷i bunalımdandır.
Baskı politikaları öylesine bunaltmıú ki,
insanları o dönemler kurtuluúu afta
arayanlar ço÷unluktaydı. øúte Mehmet
ùenol da buradaki koúullardan kurtul-
manın umudunu afta görmüú, gerçek-
leúmeyince de kendi yaúamına -
koúullara katlanamayaca÷ını- anlaya-
68
rak son vermiútir. M.ùenol'un intihar
etti÷i dönemde ben 2. müúahede ka
lıyordum ki, bize yaklaúım di÷er insan
lara orana göre, kat kat yumuúaktır.
Zor yoluyla yıldırılamayaca÷ımız anla
úıldı÷ından böyleydi. Yine de bizim ya
úadı÷ımız koúullarda birkaç yasak ör
ne÷i vereyim: Yandaki hücre ile yüksek
sesle konuúmak arka sırada kalanlar
la konuúmak gardiyanın paúa gönlüne
itaatsizlik, türkü mırıldanmak (bu "suç'-
'tan dolayı geldi÷imizin ayında kapı al
tına götürüldüm "malum iúkencelere"
tabi tutuldum.) Islık çalmak (úeytanlar
gelir), geceleyin tırnak kesmek (úeytan
lar .... ), satranç, ayna, krem, masa, ile
rici basın, yayın v.s....yasaktır. Bu bi
zim koúullarımızdı. Ne de olsa Hamit
kafasına göre "asi"idik, "zor" yolu ile
"yola gelmemiz" zordu. Nötrolize ola
bilmemiz için sıkmak gerekirdi. Yine de
bir parmak bal çalmayı ihmal etmedi.
M.ùenol'un alaca÷ı bir parmak ballık
durumu da maalesef yoktu. Daha geçen
günlerde bir tutukluya okuması için ro
man verdi÷imden dolayı iúkence gör
düm. Nasıl bir mantıksa, bana serbest
olan'bir baúkasına yasaklanıyor. Ve
ben de bir yıldır bütün alıúveriúlerin
yapıldı÷ı yerde kitap vererek "suç"
hem de "disiplin suç"u görevli gardiya
nın emirlerine itaatsizlik iúlemiú oluyo
rum. Bu olay úöyle geliúti: Her zaman
ki gibi görüldü damgası yiyen yayımla
rı burada kalan birkaç mahkuma oku
ması için veriyorum. Arkamızdaki hüc
relerden birinden kitap isteniyor, ben
de yolluyorum. Aradan yarım saat ge
çiyor baú gardiyan Hamza Acar, elin
de kitaplarla geliyor, hakaret v.s. ile ki
tapları sırtıma fırlatıp, "sana gösteri
rim ... " v.b. tehditlerle uzaklaúıyor. Er
tesi sabah "gösterece÷i úeyi" sordu
÷umda "seni müdür ça÷ırıyor" diyerek
kapı altına götürüyor. Burada baúgar
diyan Nevzat Açıkgöz ile iúkence, onur
kırıcı arama, zorla saç kesme gibi uy
gulamaları yapıyorlar, peúinden zindan
denilen i÷renç yere atıyorlar . Protes
to ve çıkarılmak için açlık grevine baú-
ladım. Zindan hücre denen bu yerde
hiçbir insani yan yok. Su içmek için bar
dak bile yasak! Ayrıca bu bölüme ba
kan gardiyanlar adamına göre apera
tif iúkence de yapma yetkisine sahipler
dir. Üçüncü gününde 2. müdür Ahmet
Boruo÷lu ça÷ırıyor, "Üç ay mektup
yasa÷ı" aldı÷ımı "tebli÷" ediyor. Key
fiyetin ve pervasızlı÷ın had safhada ol
du÷u yerde zindandan çıkarılma ve kal
dı÷ım müúahede hücresine gitmemden
sonra protesto "AG" son buldu.
ønsanlara iúkence veya uygulamala-
ra iliúkin úikayet suç duyurusu vls. hak-
larımızı kullanamıyoruz. Zira buradan
hiçbir makama úikayet dilekçesi yollan-
masına izin vermiyorlar. Ayrıca yazan-
ların -her úeyi göze alıp- dilekçeleri iú-
leme konmuyor, iúkence izleri kaybola-
na dek de zindandan kesinlikle çıkarıl-
mıyor, insanlar doktor ise iúkence v.s.
úikayetlerine kulak tıkıyor.
Zindan ve hücre. Bu iki mekanın içi-
ce olmasından dolayı zindanda kalan
insan do÷al olarak da ıúıklı olan hücre-
de de kalıyor. Zindan denen yer tama-
men karanlık, ıslatılmıú oksijensiz -
pencere yok- pis böcek ve fare dolu.
Nem oranının çok yüksek oluúuna ek
olarak havasız oluúundan dolayı kalan
insanların ci÷er hastası olmalarına ne-
den oluyor. Hücre namı di÷er "geçici
ko÷uú", "malta", zindan hücrelerinin
önündeki büyük ve ampul yanan boúluk-
tu. Her iki mekanda da insanlar beton
üzerinde yatırılır. Adamına göre ıslak
ve pis bir yatak verilme yoluna gidiyor-
lar. Bizim kaldı÷ımız dönemde ıslak bir
yatak verildi. Kuru da olsa farketmiyor-
du, ısısı, nemi kısa sürede yata÷ı yatıl
maz hale getiriyordu. Zindan denen
hücrelerde ranza var, yatak yok. Bura-
ya atılan insanlar hiçbir hakka sahip
de÷ildir. Tabak ve kaúık dıúında hiçbir
zaruri ihtiyaç verilmez. Bir keresinde
su barda÷ı istedim, bir de fare çok ol-
du÷u için ekme÷i koyabilece÷im bir nay-
lon poúet, ikisi de yasak dendi. Para,
çay, gazete ve bu tip úeyler lükstür, bu
yasak mantı÷ına göre. Bir konuúmamız-
da 2. Müdür Ahmet Borucuo÷lu'na "Su
barda÷ı neden yasak. Böylesi bir uygu-
lama zannetmiyorum bir baúka yerde
olsun?" sorusunu sordum, aynen úu ce-
vabı veriyor: "Eeeeee..A.... baúka nasıl
caydırıcıolacak buralar." Bakanlık yet-
kililerinin, kamuoyunu aldatmak için
öne sürdü÷ü "Binalar çok eski" ondan
dolayıdır hücrelerin ölümsüzlü÷ü savı
tamamen uygulamaları örtülemek için-
dir. Zaten karúı çıkılan binanın niteli÷i
de÷il, uygulamalarda en kötü - bilerek
te düzeltilmeyen- yer ve i÷renç yöntem-
lerle insanlara iúkence çektirilmesi ey-
lemidir. Buralara atılan insanlar tama-
men keyfî ve kiúisel kararlarla atılırlar.
Oysa buna hakları yoktur. Tamamen
yasa dıúı yollarla uygulanıyor, sıkıúıldı
mı da, beú dakika içinde "disiplin
kurulu" kararı alınarak (!) kitabına uy-
duruluyor. Adana hücreleri kamuoyun-
da oldukça iz bıraktı. Oysa, Sinop ka-
lesinin sistemli kanalizasyon sesiyle do-
lu zindanları Adana cezaevindeki hüc-
relerden kat kat daha korkunç ve teh-
likelidir. Sa÷lık sorunları -Sinop ceza-
evinde hastaların revirde- görenlerin
anlattı÷ına göre, çok temiz bir reviri
varmıú. Ancak bugüne dek burada kal-
mak kimseye nasip olmadı. Revirin iú-
levi teftiúlerde göz boyamaktır, tutulması
gerekirken bizim kaldı÷ımız havasız,
penceresiz tuvaleti içinde, nemli hücre-
lerden birine atılıyorlar. Veremli, as-
tımlı v.s.hastalarla aynı havayı solumak
zorunda kalıyoruz.
Doktor ihtiyacına cevap alabilmek
için "dilekçe yazarsan muayene olur-
sun, yazmazsan yok." Uygulamadan do-
layı ihtiyacımızı nasıl kiúili÷imize saldır-
ma aracı haline getirildi÷ini söylemek
istiyorum. Bizzat Doktor Turgay Türk-
'den aldı÷ım yanıt buydu. ùu an asker-
de olan cezaevi doktoru T.Türk, "hipok-
rat yemini yapmıú bir tabib olmanın so-
rumlulu÷unu yerine getirmesi gerekir-
ken, disiplin subayıymıúcasına davran-
mayı uygun görüyor, "ön iliklemedi" di-
ye hastasını muayene etmeyen "sigara
içen" "içmeyen" gibi ilkelce ayırımlar-
la hastayla ilgilenme derecesini belir-
leyen iúkence uygulamalarında duyar-
sız kalıp, daha da ötesi alet olan bir zat-
tır cezaevi doktoru. Bazen öyle oluyor
ki, aylarca doktor bulunamıyor. Doktor
talebimiz "izinde" denilerek geçiútiri-
liyor. Ayrıca mesai saati dıúında -
insanın hastalanması fabrika ile karıú-
tırılıyor sanırım- hastalanmayacak ilaç
ihtiyacını talep etmeyeceksin. Zira me-
sai bitmiútir! "Sana nerden ilaç, dok-
tor bulalım". Orjinalliklerle satın alı-
nan ilaçlar konusunudaeklemek lazım.
Burada ilaç Bakanlık ödene÷i ile de÷il,
kendi paranla alınır. Ona da "dilekçe
yazdırsan" olur. Satın alınan veya dok-
torun verdi÷i ilaçlar tutukluya verilmez.
ølaç da÷ıtımı da baúlıbaúına insan ki-
úili÷ini disipline etme ve psikolojik iú-
kence açısından bilinçsiz bir görevlinin
kaprislerine terkedilmiú durumda.
Kaldı÷ımız hücreler insan sa÷lı÷ı açı-
sından olumsuz olmasına ra÷men hava-
landırma dıúıda kalan yirmi saat için-
de buralarda kilitli kalmak durumunda-
yız, müsait olmasma ra÷men havalan-
dırma talebimizde belirtti÷imiz günbo-
yu çıkarılma keyfi olarak kabul edilme-
di. Biz buraya geldi÷imiz zaman, yirmi
kiúi -7'si idamlıktı- gün boyunca çıkarı-
lıyordu. Bizim geliúimizle birlikte bu hak
gaspedildi, idamlıklar baúka bölümlere
da÷ıtıldı- tecrit politikasının gere÷i. Bu-
rada devrimci tutsaklar birbirinden
tecrit edilmiú durumda, insana hasret,
arkadaúa hasret yaúayanlarımız var.
Yasadıúı bir -uygulama olmasına ra÷-
men, Hamit Kaya'nın temel politikası-
dır. Biz üç idamlık yanyana kalıyoruz,
baúka da insan görmüyoruz. Havalan-
dırma iki saate indi. Zar zor bu süreyi
69
ortalama 3-3.5 saate çıkardılar. Kıúın
so÷u÷unda "kömür yok", "bitti" diye-
rek insanlar so÷ukla "ıslah" edilmeye
çalıúıldı. Grip salgını baúlayınca beye-
fendilerin ısındıkları sobaların baúında
banyo yapanların yarım saat kalması-
na izin verdiler.
Dilekçe sorunu öncelikle ciddi bir
olay olan ve anayasal hak olan dilekçe-
yi SinopCezaevi ødaresinin faúist
disiplin politikasının aracı haline
getirip, keyfî olarak bu hakla alay
etti÷ini ifade edeyim. Aklına ne gelirse
gelsin, "yaz bir dilekçe bakarız"la
karúılaúılıyor. Örne÷in idarede paran
var ve sana lazım. Bu parayı alabilmen
ve nereye harcaman gerekti÷ini
bildirmen koúulu ile "dilekçe yazarak"
alabilirsin ancak.
Bu arada haftada altı bin lira veril-
di÷ini belirteyim. Üç kiúiyiz. øki kiúinin
parası gelmedi÷i zamanlar, idarede faz-
la parası olmasına ra÷men üçüncü ar-
kadaúa "6" bin lira dıúında para veril-
di÷ini ve bu parayla üç kiúi bi hafta ya-
úamak zorunda kaldı÷ımızı belirtelim.
Güya faiz gelirleri "sosyal
faaliyetlerde" kullanılıyormuú. (!) Aslın-
da hiçbir sosyal faaliyet olmadı÷ı gibi
parasız olan herhangi bir úey de görme-
dik. Yemek taba÷ımızdan tutun da, ida-
renin yemek karavanasında kullanılan
deterjana kadar parasını mahkum ödü-
yor. Kısaca idare herúeyde dilekçe da-
yatması getirerek sorunları çözümsüz
bırakma yoluna gidiyor, bununla da
kendi devletinin dilekçe yasalarını de-
jenere etmiú oluyor. Pervasızlık bu ka-
darla kalsa iyi. Bazı durumlarda ise,
tam tersi iúliyor, yazılan dilekçeye kar-
úılık verilmiyor, üst makamlara yazılan
dilekçeler iúkence ve baskı nedenlerin-
den birisidir diye iúleme konulmuyor,
yırtılıyor. Bakanlı÷a ve savcılı÷a çeúitli
kereler yazdı÷ım dilekçeler iúleme so-
kulmadı "yok" edildi.
Mektup sorunu: Bu sorunu çok yö-
nüyle birkaç cümlelik ifadelerle anla-
tayım. Sinop cezaevinden baúka bir ye-
re giden insan Sinop'ta kalan birine
mektup yazarsa/ içeri verilmez. Mek-
tuplarımızı inceleyen ikinci Müdür Hik-
met Borucuo÷lu, fobi derecesine varan
bir úüphecili÷ine sahip. Bu yüzden bir
kısım mektuplarımız bu kiúice "açık"
aramalara gidiyor. Yani yok ediliyor.
Üst makamlara bu konudaki úikayeti
önlemek için bir iki mektubu disiplin ku-
rulu kararıyla imha edip belgeliyor. ùi-
kayetlerde bu mektupların belgesini
gösterip "baúka yok, yalan söyleniyor"
diyebiliyorlar. Oysa birçok mektubu-
muz yollanmıyor, gelenler verilmiyor,
yollananlar da bekletiliyor. Tüzükte yer
alan "sakıncalı" mektupları imha et-
70
me yetkisini öylesine keyfî kullanıyor-
lar ki, úaúırtıyorlar insanı. Mektupta
yer alan bir iki kelimeyi tek baúına ele
alıyor, iúine geldi÷i gibi yorumlayıp tu-
tanakla mektubu imha ediyor. Mektup
imha edildi÷i için hakkını bir üst mer-
cide arama yoluna gidemiyorsun. Zira
tutanakta geçenlerin yalan dolan oldu-
÷unu iddia etmekten öte bir belge yok
ortada, túte böylesi bir imha sonunda
"üç ay mektup yasa÷ı" aldım. Karar-
da mektup yasa÷ı denmesine ra÷men
buna telgraf ve yılbaúı kartını da ceza-
evi ikinci Müdürü A.Borucuo÷lu uygu-
lamaya dahil etti. Yanımdaki arkadaú
eve telgraf çekti, bizim eve oldu÷u için
aynı úahıs kendini anayasanın üzerine
çıkararak "A...'nin yerine yolluyorsun
yasak!" Arkadaúın anneme tel çekme-
si ve yeni yılını kutlaması ve benim mek-
tup yasa÷ı aldı÷ımı, meraklanmamala-
rı gerekti÷ini söylemesi kadar do÷al ne
olabilirdi. Oysa, A.Borucuo÷lu'nun ka-
fasındaki keyfiyet Sinop'a özgü "yasak-
ladın buna tahammülü yoktu, iúin il-
ginç yanı, yaptıkları iúkence ve peúin-
den gelen uygulamaları dıúarı anlatırım
kaygısıyla mektup ve telgrafla ailemi
ça÷ırmamı engelleyen "3 aylık" mektup
yasa÷ının herúeyi ile mevzuat dıúı ve
yasa dıúı tutanak ve yalandan oluúma-
sıydı. Ne savunmam soruldu. Ne yasak
tebli÷ edildi. Ne de karar sureti -itiraz
için gerekli olan- elime geçti. Kendi ya-
sa ve yönetmeliklerine tahammül ede-
meyen bir "klinik keyfiyet" mevcut Si-
nop zindanlarında.
Basın-yayın sorunu: Genelde
egemen olan keyfi uygulamalar bu
alanda da had safhada diyebilirim.
Cezaevi ile ilgili haber çıkarsa
cezaevinde bulunan bir mahkumun
ismi çıkarsa, insan haklarını
ilgilendiren konularda haber çıkarsa,
davalarımıza iliúkin haber çıkarsa,
v.s... O günkü gazete veya o haftaki,
ayki, dergi içeri verilmez. Bütün bun-
lara ek olarak keyfi yasaklarla nisan-
lara psikolojik iúkence ve eziyet
yapmada basın-yaym bir araç olarak
kullanılıyor. Özellikle insan haklarını
ilgilendiren konulardaki yayınlar
sansüre takılıyor. Cezaevi Müdürü
Hamit Kaya'-nın Cumhuriyet
gazetesindeki mülakatı ve Barıú
Çan'ın cezaevini ziyaret ediúine, bizim
Sinop'a úevkimize iliúkin çıkan
haberleri taúıyan gazeteler içeri sa-
kıncalı gerekçesiyle verilmedi. Bu
yasaklamalar günümüze gelene dek
devam etti, ediyor. "Cumhuriyet,
Milliyet, Güneú, Hürriyet" gazeteleri
geldi÷imiz günden bugüne dek (C-7,
M-4, G-5, H-7) bir kez içeri verilmedi.
Gerekçe hep aynı "sakıncalı". 2.
Müdüre bunun bir anayasal suç
oldu÷unu söyledi÷im hal-
de, bu uygulama sürdü sürüyor. Aynı
akıbete haftalık dergiler "Nokta", "Ye-
ni Gündem", "2000'e Do÷ru" (tamamen
yasaklandı, idamlarla ilgili sayıdan iti-
baren) aynı mantı÷a dönem, dönem kur-
ban ediliyorum. Aylık dergilerde aynı
úekilde "Gün", "B.Sanat", "Yeni Çö-
züm", "Yarın" (tamamen yasak) aynı
politikanın kurbanı oluyorlar dönem dö-
nem. En son, Nokta Dergisi'nde "ismim
geçiyor" diye sakıncalı bulundu. M.Sa-
nat'ta karikatürüm yayımlandı diye ya-
saklandı. Daha bir yı÷ın orjinallikler...
Kitap konusu da aynı biçimde. ønsan
haklarını ilgilendiren yayınlar "Kesin-
likle Yasak". Buna ek olarak inceleye-
nin kafasına ters düúen kitap olursa ya-
saklandı demektir.
Di÷er sorun ve uygulamalar: Yemek-
ler alabildi÷ine bozuk ve çeúitsiz. Sabah
kahvaltıları, "Adalet Bakanı'nın Fran-
sız mutfa÷ı de÷il ki" sözüne uygun sa-
dece iki kaúık reçel veya bir tas çorba
gibi tek "çeúit"tir. Kantinde ise nere-
de bozuk mal varsa, onlar satılıyor, üs-
telik çeúit açısından ihtiyaçların çok al-
tındadır. Ayna yasak, krem yasak, sat-
ranç yasak v.s... Hamit Kaya, kendi ka-
fasından üretti÷i bir talimatla cezaevini
ayrıcalıklı, ayrıcalıksız olarak katego-
riye ayırıp yönetiyor. Çocuk cezaevin-
de -yemek duası zorla østiklal Marúı uy-
gulamaları devam ediyor. Çocuk ceza-
evinin baúgardiyanı Sami Ayran'ı her
gördü÷ünde elinde ünlü sopalardan bi-
riyle dolanıyor. ønsanları muhbirli÷e ve
birtakım i÷renç uygulamalara "infaz
yakma tehdidiyle" zorlama ve yaptırma
geçerli politikalardandır. "ùeker
yasak" niye? "Bakanlık emri!" Çay her-
yerde mahkuma satılırken, burada ikin-
ci bir ele satılıyor. Böylece çifte sömü-
rünün bindi÷i çay (!) bize ulaúmıú olu-
yor, ön ilikleme bazı tutuklulara çamur
atarak birbirleri ile olan arkadaúlıkla-
rını engelleme böl-yönet"in gere÷ini ye-
rine getirme!... sonulları üst makamla-
ra iletirken var olan haklarınızı di
gaspederiz" türü úantajlar siyasilerin
sivil mahkum gözündeki saygınlı÷ını yok
etmek için i÷renç '"çamur atmaları"
tam tersi de oluyor.
Aslında sonuç olarak özetlemeye ça-
lıútı÷ım ve fazla ayrıntısına girmeden
anlattı÷ım sorunlar özellikle sivil mah-
kumlar için büyük oranda geçerlidir. Si-
nop'un özü budur. "A÷zımıza çalınan
bir parmak bal"ın oluúturdu÷u rehavet
sessiz kalmamızı getirdi. Kamuoyundan
özür dileyerek Sinop gerçe÷ini sunuyo-
ruz.
Ahmet ERHAN
3.3.987
 Filistinli insanların mücadelesine il-
Geri Dönece÷iz
Mülteci Kamplarında
Filistinli Kadınlar
gisiz kalmak olanaksız, bu, gün geçtik-
çe daha açık seçik görülüyor. Çünkü bu
savaú dar anlamda øsrail'e, ordaki ge-
rici güçlere karúı, geniú anlamda
emperyalizme ve emperyalist-faúizme
karúıdır. Sürgünün gurbetinde kanayan
Filistinliler için bu mücadele bir "ya-
úama biçimi" olmuútur artık.
øúte, "GERø DÖNECEöøZ- Mülteci
Kamplarında Filistinli Kadınlar", isimli
kitap, Ingela Bendt ve James Downing'-
in mülteci kamplarındaki (özellikle Re-
úidiye) Filistinli insanların (Öncelikle
Kadınların) yaúama biçimleri, koúulla-
rı, gelenekleri ve inançlarıyla gözler
önüne serdikleri izlenimleridir.
Sunuú yazısında FKÖ'nün Türkiye
Temsilcisi Ebu Firas úöyle diyor:
"FKÖ'nün tüm mücadele alanları da
Filistinli kadınlar temel bir role sahip-
tir.
Politik, toplumsal ve ekonomik mü-
cadelede oldu÷u gibi, silahlı mücadele-
de özgürlük savaúçılarıyla yanyanadır-
lar, (Filistin kıyılarındaki iúgalcilere
karúı 972'deki tarihi operasyonu yöne-
ten Dalal Mugrabi bu örneklerden bi-
ridir.)"
Evet kadınlar, mücadelede en çok ör-
selenendirler. Bir yandan "gelenekleri"
yıkmak için savaúmak, bir yandan çok
do÷urup, büyütüp savaúa (ölüme) yolla-
mak, bir yandan da erkekleriyle bera-
ber omuz omuza mücadele etmek. øúte
bunlar Filistinli kadının "yazgısı"dır
sanki.
I.Bendt ve J.Downing neden kadınla-
rı seçtiklerini giriú yazısında úöyle açık-
lıyorlar:
"Bu kitabın a÷ırlı÷ı Filistin mülteci
kamplarındaki kadınlarda olacak. Bir-
ço÷u 948'deki büyük göçü yaúamıú, di-
÷erleri sürgünde do÷muú. Erkekler gi-
bi onlar da yuvalarına dönmeye çalıúı-
yorlar. Kadınları yazmayı seçtik, çün-
kü onlar hakkında pek az úey yazıldı
úimdiye kadar."
Bu bir gerçektir, hem de çarpıcı bir
gerçektir. Filistin halkının özgürlük sa-
vaúının Ortado÷u'daki çeliúkileri orta-
ya çıkarması gibi.
Filistin Kadınlar Genel Birli÷i'nin dö-
nem baúkanı, kadın úair Maj Sayyegh,
kendi yaúamlarından çıkıp, evrenselli-
÷e varan duygularını úöyle dile getiri-
yor:
"Filistinli bir kadın olmanın daima
çok özel bir anlamı oknustur benim için.
Bilir misiniz, bazen saydam bir varlık gibi
hissederim kendimi... Bütün dünyayı
içime alabilirim. Dünyanın tüm dert-
lerini, acılarını. Bu bana her gün, her
saniye gözlerimin önünde olan her úe-
yin bilincini kazandırır. Di÷er insanla-
rın sorunlarına ve aúa÷ılanmalarına
karúı duyarlıyımdır. Kendi insanlarım
için hissettiklerimi, onlar.... dünyanın
tüm ezilen kısanları için de hissederim.
Di÷er Filistinlilerin de aynı úeyi düúün-
dü÷ünden, di÷er kısanların sorunlarıy-
la daha fazla u÷raútıklarından eminim.
Burada insanlar çok bilinçlidirler ve
bu, yaúamlarının her anında yapmala-
rı gereken bir úeyler oldu÷una inanma-
ları anlamına gelir."
Filistin Kadınlar Birli÷i'nin bölge so-
rumlusu, 23 yaúındaki Muna'yla birlik-
te mülteci kamplarının arasından geçe-
rek Reúidiye'ye varan iki gazetecinin
dikkatini, bombalanmıú, terkedilmiú ev-
ler ve duvarlardaki "Kahrolsun emper-
yalizm", "Filistin, senin halkın geliyor",
"Zafere kadar devrim" yazıları çeken.
Altı hafta kaldıkları bu kampta, birçok
úeye úahit oluyorlar. Dikkatlerini ilk çe-
ken Filistin insanının feodal yapısını ko-
ruması ya da korumaya çalıúması olu-
yor. Muna'nın anlattıklarıyla daha da
netleúiyor bu.
"Filistin, gördü÷ünüz gibi ataerkil bir
toplumdur ve insanlarımız hâlâ bu ge-
leneklerin kıskacında yaúar. Ne yazık
ki, kadınlar kendilerini feda etmek zo-
runda kaldılar. Filistinli liderlerimize
bakın hepsi erkek. Kadınların kurtuluú
mücadelesinin, ulusal kurtuluú savaúı-
nın yoluna çıkmaması gerekti÷ini ve
beklemesi gereken bir sorun oldu÷unu
düúünüyorlar. Oysa ben, her ikisinin
omuz omuza yürüyebilece÷ini düúünü-
yorum. Fakat, bu hiç de kolay de÷il. Bu-
rada bir süre daha kalırsanız, siz de gö-
receksiniz." Bentd ve Downing bunun-
la birlikte birçok úeyi daha görüyorlar.
Gözyaúının hançere dönüúmesini görür
gibi.
Filistinli kadın öylesine inanmıú ve
öylesine mücadelecidir ki, kendi güven-
cesi olan altınlarını satıp silah ahr, do-
÷urdu÷u çocu÷unu devrim için, kurtu-
luú için yetiútirir. øúte FKÖ gerillaların-
dan Halit, anasını úöyle anlatıyor, göz-
leri yaúararak:
"O bana direnmenin ne demek oldu-
÷unu ö÷retti. Anneler çocukların ilk ö÷-
retmenidir. Devrimin ne anlama geldi-
÷ini ö÷renmeme o yardım etti. Her za-
man Filistin'den bahsetti. Devrimi des-
teklememizi ve Filistin'e dönmek için
savaúmanın bizim ilk görevimiz oldu÷u-
nu hatırlattı..."
Çocukların nasıl yürümeyi ö÷rendik-
leri belli bir úeydir. Önce emekleme, ar-
dından anne, baba'nın elinden tutarak
ilk adımı atma, daha sonraları serbest-
çe yürüyebilme. Genellikle böyle oluyor
ama, Mülteci kamplarında Filistinli be-
beler daha kestirme yoldan ö÷reniyor
yürümeyi.
"Um Fahdi, çocuklara yatmalarını
söylüyor. Yatak odasındaki yaramazlık-
larını ve yata÷ın üstünde zıplayıp du-
ran dört yaúındaki kızı Cemile'yi sessiz-
ce süzüp tatlı tatlı gülümsüyor. 'Cemi-
le'nin yürümeyi nasıl ö÷rendi÷ini
anlatayım' diyor. "Savaú sırasındaydı,
ve Cemile bir yaúını daha yeni doldur-
muútu. Bir gece saldırısında evimiz
bombalandı. Bombalardan biri yan du-
vara, biri tavana düútü. Sı÷ınmak için
mutfa÷a koútuk, ama kargaúa içinde Ce-
mile'yi yata÷ında unuttuk. Kocam onun
içeride kaldı÷ını farkedip geri döndü
ama, Cemile'yi yata÷ında bulamamıú.
Telaúla çevresine takındı÷ında karúı
kapının eúi÷inde ayakta durup a÷ladı-
÷ını görmüú. Hayatında ilk defa kendi
baúına aya÷a kalkıp, yürüyerek odanın
dıúına çıkmıútı..." Savaú boyunca faúist-
lerin tek sloganı vardı: "Önce çocukları
vurun ki, asker olacak kadar büyü-
yemesinler." Bu yüzden Filistinli çocuk-
ları hep arkalarından vurdular."
Gerilla Muhammed ve silah ö÷rencisi
Zahrat'ın dü÷ünleri Filistinlilerin ya-
úamlarının bir kesiti sanki. Makinalı tü-
feklerle úarkı söyleyip dans eden erkek-
ler, Kalaúnikof adına yazılan úarkılar.
ùahira'nın dans ederek söyledi÷i úarkı
ne kadar çok inanmıú olduklarını gös-
teriyor bize.
"Sefaletin simgesi
Zincirlerimi kırdım! Çekti÷im
acılara sebep olan,
øúkencecileri defettim.
Hücremden dıúarı çıktım!
7
 Bizler El Fetih'in çocuklarıyız...
Onun fedai ordusu, Dönüú
yolumuzu gösterdi!"
979 Ocak'ında israilliler, Reúidiye'-
ye ve Burc el-ùimali kamplarını günler-
ce bombalarlar. Kamp yerle bir edilir,
insanların ço÷u göçer.
"Her yerde cam kırıklarını ve moloz-
ları süpüren, úiltelerini düzelten, temiz-
lik yapan kadınları gördük. Yaúlılar, sa-
dece olan bitenleri izliyorlar. Onlar bir
kez daha göç etmek için çok yorgun ol-
duklarından kalmıúlar. Yaúlı bir adam
kendi halinde, avlusunda kökleri kop-
muú bir asma çarda÷ının altına otur-
muú nargile içiyor. Bir baúka avluda
yaúlı bir kadın, kuca÷ında makinalı tü-
fe÷i, birkaç askerle çay içiyordu. Yer-
lerde kan izleri ve kanlı kumaú parça-
ları vardı. Yerde açılan çukurlardan
hâlâ fosforlu bombaların dumanı yük-
seliyor, bombalar evleri aydınlatırken,
bizi saran duman sanki ci÷erlerimizi
deliyordu. Hasar gören evlerin sayısı gi-
derek artıyor...yirmi...otuz...yedi...alt-
mıúbeú... Bombalanmıú son eve girdi÷i-
mizde duvardaki büyük oyuklardan,
batmakta olan güneúin kırmızıya boya-
dı÷ı gö÷ü ve Akdeniz'i gördük..."
Kitabı bitirirken karúımıza çıkan Fi-
listin tarihiyle, bir kez daha anlıyoruz
ki, øsraillilerin, Filistin üzerinde hiçbir
tarihi dayanakları yoktur. Kitabın ar-
dından, inanmıú bir ozan, yılmaz bir sa-
vaúçı Mahmut Derviú'in úu dizelerini
hatırlamamak mümkün mü!
"SABRA-Tuhaf gece, geçirenlere
destekler,
örter gözlerindeki sürmeyi, a÷lar bo-
úuna
Gittiler ve ne söylediler:
Geri dönece÷iz!
Hüzünlendiler ve ne umursadılar:
Yıldızlarda güller!
SABRA-Uyurum, faúistlerin kılıçları-
nı görürüm,
SABRA- Hayal... Kimin hayali?
Bütün bu gece benim, gece tuzlu,
Faúistler kestiler memelerini, geceye
söylerim.
GERø DÖNECEöøZ - MÜLTECø
KAMPLARINDA FøLøSTøNLø KADIN-
LAR, KIYI YAYINLARI - INGELA
BENTD - JAMES DOWNING/ÖNSÖZ;
ABU FøRAS ÇEV: TUNÇ SOYER -7
sayfa, 945 Lira.
BUöDAYIN TÜRKÜSÜ
Halkım ben, parmakla
sayılmayan
Sesimde pırıl pırıl bir güç var
Karanlıkta boy atmaya
Sessizli÷i aúmaya yarayan
Ölü, yi÷it, gölge ve bu, ne
varsa
Tohuma dururlar yeniden Ve
halk, topra÷a gömülü Tohuma
durur bir yerde Bu÷day nasıl
filizini sürer de Çıkarsa
topra÷ın üstüne Güzelim
kırmızı elleriyle Sessizli÷i
burgu gibi deler de
Biz halkız, yeniden do÷arız
ölümlerde
PABLO NERUDA

ABONE KARTI

ÇÖZÜM
Adım: __

Mesle÷im:
Yaúım:__

Adresim:
__
6 aylık / l yıllık abone bedeli olan 2500/5000
TL'nı, Ziraat Bankası, Çemberlitaú ùubesi'nin
Metin YAVUZ üzerine 6059 no.lu hesabına ya-
tırdım. Banka Alındı belgesi ektedir.

72