PGS.PTS. Bi Hi - PTS.

Hong Ngc ng

Bi tp

K thut nhit

Nh xut bn khoa hc v k thut

H ni -1999

Li ni u

Cun Bi tp k thut nhit ny c bin son theo ni dung cun gio

trnh K thut nhit ca tc gi Bi Hi v Trn Th Sn, do nh xut bn Khoa
hc v k thut pht hnh ang c s dng cho vic o to cc h k s cc
trng i hc K thut.
Cun Bi tp k thut nhit ny c bin son theo kinh nghim ging
dy lu nm ca cc tc gi nhm p ng nhu cu hc tp ca sinh vin cc
trng i hc K thut. Cun sch trnh by tm lc ni dung l thuyt tng
phn, sau ch yu l bi tp c gii sn, y cc tc gi ch n cc
dng bi tp ngn, nhm phc v cho cch thi trc nghim l cch thi mi ca mn
hc ang c s dng mt s trng i hc k thut.
Sch gm 2 phn 4 chng v phn ph lc c phn cng bin son nh
sau: PGS. PTS. Bi Hi, trng i hc Bch khoa H Ni l ch bin v son
chng 1, chng 2 ca phn I; PTS. Hong Ngc ng bin son, trng i hc
K thut Nng son chng 3, chng 4 ca phn II v phn ph lc. Trong
qu trnh bin son chc chn khng trnh khi sai st, mong nhn c s gp
ca bn c.
Cc tc gi

Phn I

nhit ng k thut
Chng 1.
phng trnh trng thi
V cc qu trnh nhit ng ca cht kh
1.1. Thng s trng thi
1.1.1. Nhit v cng
Q
, n v l j/kg, vi G l khi lng
G
L
ca mi cht tnh theo kg. Cng k hiu l L, n v l J hoc l = , n v l J/kg.
G
Nhit k hiu l Q, n v l J hoc q =

Nhit lng v cng khng phi l thng s trng thi m l hm ca qu trnh.

n v o ca nng lng ni chung l J (Jun), ngoI ra cn c th s dng cc n
v chuyn i sau:
1kJ = 103J; 1MJ = 103kJ = 106J;
1cal = 4,18J ; 1kcal = 4,18 kJ; 1BTU 0,3 J.
Qui c u ca nhit v cng nh sau: mi cht nhn nhit Q > 0, mi cht nh
nhit Q < 0; mi cht sinh cng L > 0, mi cht nhn cng L< 0.

1.1.2. Thng s trng thi

a) Th tch ring
Th tch ring c xc nh theo cng thc sau:
V
(1-1)
v = [m3/kg],
G
trong :
- V- Th tch ring, m3,
- G Khi lng, kg,
Khi lng ring (hay mt ) l i lng nghch o ca th tch ring:
G
(1-2)
= [kg/m3],
V
b) p sut
p sut c k hiu l p, n v l N/m2 = 1Pa (Pascal). Ngoi ra cn c th
dng cc n v o khc nhvsau:
1Kpa = 103Pa; 1Mpa = 103Kpa = 106Pa.
1bar = 105 N/m2 = 105Pa = 750 mmHg
1at = 0,98 bar = 735,5 mmHg = 10 m H2O
1Psi = 6895 pa 0,07 at
mmHg cn c coi l tor.

Cc qui i trn theo mmHg 00C, nu ct mmHg o nhit khc 00C , mun
tnh chnh xc phi qui i ct mmHg v 00C ri mi dng quan h qui i trn
nh sau:
(1-3)
h0 = ht(1 0,000172t)
trong :
h0 l chiu cao ct thu ngn qui i v 00C;
ht l chiu cao ct thu ngn o nhit t;
t l nhit , 0C.
p sut tuyt i l p l p sut thc ca mi cht.
Gia p sut tuyt i p, p sut thc p0 ca kh quyn, p sut d pd v
chn khng pck, pck = p - pk, c quan h nh sau:
(1-4)
p = p 0 + pd
(1-5)
p = p0 pck
c) Nhit
Thang nhit theo nhit bch phn c k hiu t, n v 0C; theo nhit
tuyt i c k hiu T, n v 0K; thang nhit Farenhet, c k hiu tf n v 0F.
Gia chng c mi quan h nh sau:
(1-6)
T (0K) = 273,15 + t (0C)
dT = dt; T = t

t 0C =

5 0
(t F -32)
9

(1-7)

d) Ni nng
Ni nng k hiu l U, n v l J hoc u, n v l J/kg. Ni nng ay l
nng lng chuyn ng ca cc phn t (ni nhit nng). Bin i ni nng ca
kh l tng trong mi qu trnh theo cc quan h sau y:
du = CvdT
(1-8)
(1-9)
U = G.u = G. Cv(T2 - T1)
y Cv l nhit dung ring khi lng ng tch.
Kh l tng l kh thc b qua lc tc dng tng h gia cc phn t v th
tch bn thn cc phn t. V d kh O2, N2, CO2, khng kh . . . . Iu kin nhit
v p sut thng u c coi l kh l tng.
e) Nng lng y
Nng lng y l Nng lng ch c trong h h gip mi cht chuyn
ng ra hoc vo h
f) Entanpi:
Entanpi c k hiu I, n vi J hoc i, n v J/kg, cng c th k hiu bng
H, n v J hoc h, n v J/kg. Ta c quan h:
i = u + pv; j/kg
(1-10)
Bin i Entanpi ca kh l tng trong mi qu trnh theo cc quan h sau y:
(1-11)
di = CpdT

I = G. i = G. Cp(T2 - T1)

(1-12)

g) Entropi:
Entropi c k hiu bng S, n v J/K hoc s, n v J/kg.K. Bin i
Entrpi theo cc quan h sau y:
dq
,
(1-13)
ds =
T
T- Nhit tuyt i ca mi cht.
h) Execgi v anergi
Execgi c k hiu l E, n v J hoc e n v J/kg. Execgi l phn nng
lng c th bin i hon ton thnh cng trong cc qu trnh thun nghch.
Anergi c k hiu l A, n v J hoc a n v J/kg. Anergi l phn nng lng
nhit khng th bin i hon ton thnh cng trong qu trnh thun nghch.
Vi nhit q ta c quan h sau:
q=e+a
(1-14)
trong :
e l execgi, J/kg;
a l anecgi. J/kg;
Execgi ca nhit lng q nhit T khc nhit mi trng T0 c xc
nhtheo quan h sau:
T
e = q1 0
(1-15)
T

Execgi ca dng mI cht chuyn ng c xc nhtheo quan h sau:

e = i - i0 T0(s s0)

(1-16)

trong :
i, s entanpi v entropi ca mi cht nhit T, p sut p khc vi nhit
mi trng T0 , p sut mi trng p0;

i0, s0 entanpi v entropi ca mi cht nhit T0 , p0;

1.2 phng trnh trng thi ca cht kh
Phng trnh vit cho 1kg
pv = RT
(1-17a)
Phng trnh vit cho 1kg
pV = GRT
(1-17b)
trong :
p tnh theo N/m2, T tnh theo 0K;
R Hng s cht kh, c xc nh bng biu thc:
R=

8314
, J/kg0K

(1-18)

- kilomol ca kh l tng, kg/kmol (c tr s bng phn t lng);

G- Khi lng kh, kg.
Phng trnh vit cho 1kilomol kh l tng:

pV = RT = 8314T
trong :
V - th tch ca 1kmol kh;
V = v., m3/kmol,
R - Hng s ca kh l tng, R = 8314 J/kmol.K
Phng trnh vit cho M kilomol kh l tng:
PV = M.RT = 8314.M.T
M s kilomol kh;

(1-19)

(1-20)

1.3. Nhit dung ring ca cht kh

1.3.1. Cc loi nhit dung ring
- Nhit dung ring khi lng:n v o lng mi cht l kg, ta c nhit
dung ring khi lng, k hiu C, n v J/kg. 0K.
- Nhit dung ring th tch, k hiu C, n v J/m3t/c. 0K.
- Nhit dung ring mol k hiu C , n v J/kmol. 0K.
Quan h gia cc loi nhit dung ring:
1
(1-20)
C = vt/c.C = C

Vtc th tch ring iu kin tiu chun vt l (t0 = 00C, p0 = 760 mmHg).
- Nhit dung ring ng p Cp, Cp, Cp, - nhit dung ring khi qu trnh xy
ra p sut khng i p = const.
- Nhit dung ring ng tch Cv:
th tch khng i, ta c nhit dung ring ng tich Cv, Cv, Cv , - nhit dung ring
khi qu trnh xy ra th tch khng i V = const.
Quan h gia nhit dung ring ng p v nhit dung ring ng tch ca
kh l tng:
(1-22)
Cp - Cv = R.
(1-23)
Cp = k.Cv.
K s m on nhit.
1.3.2. Nhit dung ring l hng s v nhit dung ring trung bnh
Vi kh l tng, nhit dung ring khng ph thuc vo nhit v l hng
s c xc inh theo bng 1.1.
Bng 1.1. nhit dung ring cua kh l tng
Loi kh
Tr s Kcal/kmol. KJ/kmol.
0
0
K
K
K
Cv Cp Cv Cp
1,6
3
5
12,6 20,9
Mt nguyn t
1,4
5
7
20,9 29,3
Hai nguyn t (N2, O2 . . .)
1,3
7
9
29,3 37,7
Ba hoc nhiu nguyn t
(CO2, HO2, ..)

Vi kh thc, nhit dung ring ph thuc vo nhit nn ta c khi nim

nhit dung ring trung bnh. Nhit dung ring trung bnh t 00C n t0C c k
t

hiu C v cho trong cc bng phn ph lc. Nhit dung ring trung bnh t t1
0

n t2 k hiu C
C

t2
t1

t2
t1

hay Ctb, c xc nh bng cng thc:

=

1
t 2 t1

t .C t 2 t .C t1
1
2 0
0

(1-24)

1.4.3. Tnh nhit theo nhit dung ring

thng thng nhit lng c tnh theo nhit dung ring khi lng:
- vi qu trnh ng p:
(1-25)
Q = G.Cp.(t2 t1)
- vi qu trnh ng tch:
(1-26)
Q = G.Cv.(t2 t1)
- vi qu trnh a bin:
(1-27)
Q = G.Cn.(t2 t1)
Trong cc cng thc trn:
Q nhit lng, kJ;
Cp - nhit dung ring khi ng p, kJ/kg.0K .
Cv - Nhit dung ring khi lng ng tch, kJ/kg. 0K.
Cn - Nhit dung ring khi lng a bin, kJ/kg. 0K.
1.4. Bng v th ca mI cht
Vi cc kh O2, N2, khng kh . . . iu kin bnh thng c th coi l kh
l tng v cc thng s c xc nh bng phng trnh trng thi kh l tng
nu phn trn. Vi nc, mi cht lnh, . . . . khng kh c th coi l kh l
tng nn cc thng s c xc nh theo cc bng s hoc th ca chng.
1.4.1. Cc bng s ca nc hoc mi cht lnh (NH3, R12, R22 . . .)
xc nh cc thng s ca cht lng si hoc hi bo ho kh, ta s
dng bng hi bo ho theo nhit hoc theo p sut cho trong phn ph lc.
ay cn lu cc thng s ca cht lng si c k hiu vi mt du phy, v d:
v, p, i, . . . cn cc thng s ca hi bo ho kh c k hiu vi hai du
phy, v d: v, p, i, . . . . Trong cc bng v th khng cho ta gi tr ni
nng, mun tnh ni nng phi dng cng thc:
u = i pv
(1-28)
trong :

u tnh theo kJ;

i tnh theo kJ;
p tnh theo N/m2;
v tnh theo m3/kg;

 xc nh cc thng s ca cht lng cha si v hi qu nhit ta s dng

bng hi qu nhit tra theo nhit v p sut.
Hi bo ho m l hn hp gia cht lng si v hi bo ho kh. Cc
thng s ca hi bo ho m c vx, px, ix c xc nh bng cc cng thc
sau:
(1-29a)
vx = v + x(v v)
(1-29b)
ix = i + x(i i)
(1-29c)
sx = s + x(s s)
trong x l kh (lng hi bo ho kh c trong 1 kg hi bo ho m). Nu
trong cng thc (1-29) khi bit cc gi tr vx, px, ix ta c th tnh c kh.
V d:
x=

i x i"
i"i'

(1-30)

1.4.2. Cc th ca mi cht
tnh ton vi nc, thun tin hn c l dng th i-s. th i-s ca
nc c cho trong phn ph lc.
Vi mi cht lnh NH3, R12, R22 . . . , thun tin hn c l dng th lgp-h.
th lgp-h ca mt s mi cht lnh c cho trong phn ph lc.
1.5. cc qu trnh nhit ng c bn Ca kh l tng
1.5.1. Bin i ni nng v entanpi ca kh l tng
Bin i ni nng:

U = U2 - U1 = G.Cv.(t2 - t1)

(1-31)

Bin i entanpi:

I = I2 - I1 = G.Cp.(t2 - t1)

(1-32)

trong :

U tnh theo kJ;

I tnh theo kJ;
Cv v Cp tnh theo kJ/kgK;
t tnh theo 0C;
G tnh theo kg;
1.5.2. Qu trnh ng tch
Qu trnh ng tch l qu trnh nhit ng xy ra trong th tch khng i
V = const v s m a bin n = , nhit dung ring ca qu trnh Cv. Trong qu
trnh ny ta c cc quan h sau:
- Quan h gia nhit v p sut:
p1 T1
=
(1-33)
p 2 T2
- Cng thay i th tch:

L = pdv = 0
1

- Cng k thut:
lkt12 = -v(p2 - p1)
- Nhit ca qu trnh:
Q = G.Cv (t2 - t1)
- Bin thin entropi:
s = G.C v . ln

(1-34)
(1-35)

T2
T1

(1-36)

1.5.3. Qu trnh ng p
Qu trnh ng p l qu trnh nhit ng xy ra khi p sut khng i p =
const v s m a bin n = 0, nhit dung ring ca qu trnh Cp. Trong qu trnh
ny ta c cc quan h sau:
- Quan h gia nhit v th tch:
v 2 T2
=
v 1 T1

(1-37)

- Cng thay i th tch:

l12 = p(v2 - v1)
- Cng k thut:
lkt = 0
- Nhit ca qu trnh:
Q = G.Cp.(t2 - t1)
- Bin thin entropi:
s = G.C p . ln

(1-38)

(1-39)

T2
T1

(1-40)

1.5.4. Qu trnh ng nhit

Qu trnh ng nhit l qu trnh nhit ng xy ra trong nhit khng
i T = const v s m a bin n = 1, nhit dung ring ca qu trnh CT = . Trong
qu trnh ny ta c cc quan h sau:
- Quan h gia p sut v th tch:
p 2 v1
=
p1 v 2

(1-41)

- Cng thay i th tch v cng k thut:

p
v
lkt = l12 = RT ln 1 = RT ln 2 ,
p2
v1
- Nhit ca qu trnh:

(1-42)

p1
p2

(1-43)

Q = L12 = Gl12 = G.R.T. ln

- Bin thin entropi:

s = G.R. ln

p1
p2

(1-44)

1.5.5. Qu trnh on nhit

Qu trnh on nhit l qu trnh nhit ng xy ra khi khng trao i nhit
vi mi trng q = 0 v dq = 0, s m a bin n = k, entropi ca qu trnh khng
i s = const v nhit dung ring ca qu trnh C = 0. Trong qu trnh ny ta c
cc quan h sau:
- Quan h gia nhit , p sut v th tch:

p1 v 2
=
p 2 v1

T1 v 2
=
T2 v1

k 1

(1-45)
p
= 1
p2

k 1
k

(1-46)

- Cng thay i th tch:

p1 v1 p 2
l12 =
1
k 1 p1

k 1
k

(1-47)

- Cng k thut:
l kt12

kRT1 p 2
1
= kl12 =
k 1 p 1

k 1
k

(1-48)

1.5.6. Qu trnh a bin

Qu trnh a bin l qu trnh xy ra khi nhit dung ring ca qu trnh
khng i C = 0 v c xc nh bng biu thc sau:
nk
(1-49)
Cn = Cv
n 1
Trong qu trnh ny ta c cc quan h sau:.
p1 v 2
=
p 2 v 1
T1 v 2
=
T2 v1

n 1

(1-50)
p
= 1
p2

n 1
n

(1-51)

- Cng thay i th tch:

p1 v1 p 2
l12 =
1
k 1 p1

n 1
n

(1-52)

- Cng k thut:

10

l kt12

nRT1 p 2
1
= nl12 =
n 1 p 1

n 1
n

(1-53)

- Nhit ca qu trnh:
Q = GCn(t2 - t1)
- Bin thin entropi:
s = G.C n . ln

(1-54)

T2
T1

(1-55)

1.6. cc qu trnh nhit ng c bn Ca kh thc

1.6.1. Bin i entanpi, ni nng v entanpi
Bin i entanpi:

I = G.i = G.(i2 - i1)

(1-56)

Bin i ni nng:

U = G.u = G(u2 u1) = G.Cv.(t2 - t1)

(1-57)

Bin i entropi:

S = G.s = G.(s2 - s1)

(1-58)

1.6.2. Qu trnh ng tch

- Cng thay i th tch:

l12 = 0
- Cng k thut:
lkt12 = -v(p2 - p1)
- Nhit ca qu trnh:
U = G.u = G(u2 u1)

(1-59)

(1-60)

1.6.3. Qu trnh ng p
- Cng thay i th tch:
l12 = p(v2 - v1)
- Cng k thut:
lkt = 0
- Nhit ca qu trnh:
Q = I = G.(i2 - i1)

(1-61)

(1-62)

1.6.4. Qu trnh ng nhit

- Nhit ca qu trnh:
Q = G.T(s2 - s1); q = T(s2 - s1)
- Cng thay i th tch:
l12 = q (u2 - u1)

(1-63)
(1-64)

11

- Cng k thut:
lkt12 = q (i2 - i1)

(1-65)

1.6.5. Qu trnh on nhit

- Entropi ca qu trnh
s1 = s2 = const
- Nhit ca qu trnh: Q= 0
- Cng thay i th tch:
l12 = -u = -(u2 - u1)
- Cng k thut:

(1-66)

lkt12 = -i = -(i2 - i1)

(1-67)

1.7. qu trnh hn hp ca kh hoc hI

1.7.1. Hn hp kh l tng
a) Ccthnh phn ca hn hp
- Thnh phn khi lng gi.
Gi

g = G
i

=1

(1-68)

trong : Gi, G l khi lng ca kh thnh phn v ca hn hp.

- Thnh phn th tch
Vi

v = V
i

=1

(1-69)

trong : Vi, V l th tch ca kh thnh phn v ca hn hp.

- Thnh phn mol ca cht kh
Mi

r = M
i

=1

(1-70)

trong : Mi, M l s kilomol ca kh thnh phn v ca hn hp.

Chng minh c rng thnh phn th tch bng thnh phn mol.
b) Xc nh cc i lng ca hn hp kh
- Kilmol ca hn hp kh :
n

= ri i

(1-71)

i =1

1
g
i
i

(1-72)

trong :
ri, gi- thnh phn th tch v thnh phn khi lng ca kh thnh phn,

12

i kilomol ca kh thnh phn.

- Hng s cht kh ca hn hp:
8314 8314
=
R=

ri i

(1-73)

g R

R=

i =1

(1-74)

Trong :
Ri, - hng s cht kh ca kh thnh phn,
kilomol ca hn hp kh c tnh theo (171) hoc (1-72).
- Nhit dung ring hn hp C;
(1-75)
C = giCi
trong : Ci, C l nhit dung ring ca kh thnh phn v ca hn hp.
C) Xc nhp sut ca kh thnh phn pi
pi = rip
(1-76)
p - p sut ca hn hp kh c xc nh theo nh lut Danton:
n

p = pi
i =1

d) Quan h gia cc thnh phn gi v ri

i ri
;

r
ii

gi =

gi
i
ri =
g
i
i

(1-77)

1.7.2. Qu trnh hn hp ca cht kh

a) Hn hp kh trong th tch V
(1-78)
U = Ui
trong : Ui, U l ni nng ca kh thnh phn v ca hn hp.
i vi hn hp kh l tng, nhit ca hn hp c xc inh theo cng thc:
T=

g C T
g C
i

vi

(1-79a)

vi

trong : Cvi l nhit dung ring khi lng ng tch ca kh thnh phn.
Nu kh thnh phn l cng mt cht, ta c:
(1-79b)
t = giti
b) Hn hp theo dng
Hn hp c to thnh khi ta ni ng dn cc dng kh vo mt ng chung.
y p sut ca hn hp p thng cho trc. Entanpi ca hn hp c xc nh
theo cng thc:
(1-80)
I = Ii
trong : Ii, I l entanpi ca kh thnh phn v ca hn hp.
Nhit ca hn hp kh l tng c xc inh theo cng thc:

13

T=

g C T
g C
i

pi

(1-81a)

pi

Cpi l nhit dung ring khi lng ng p ca kh thnh phn.

Nu cc dng kh l cng mt cht, ta c:
t = giti

(1-81b)

c) Hn hp kh np vo th tch c nh
Nhit ca hn hp kh l tng c xc inh theo cng thc:
n +1

T=

g i C vi Ti + g i C pi Ti
i=2

(1-82a)

g C
i =1

vi

Nu hn hp l cng mt cht, ta c:
t = g1t1 + g2kt2 + g3kt3 + . . .
p sut ca hn hp c xc nh theo phng trnh trng thi:
pV = RT

(1-82b)

1.8. Qu trnh lu ng v tit lu ca kh v hi

1.8.1 Qu trnh lu ng ca kh v hi
a) Khi nim c bn:
- phng trnh lin tc:
Vi gi thit dng lu ng n nh v lin tc, lu lng G tnh theo kg/s
ca dng mi cht qua tit din s khng i:
..f = const hay

f
= const
v

(1-83)

trong :
G lu lng khi lng [kg/s];
- vn tc ca dng [m/s];
f din tch tit din ngang ca dng ti ni kho st [m2];
- khi lng ring ca mi cht [kg/m3];
- Tc m thanh a
a = kpv = kRT

(1-84)

trong :
k s m on nhit;
p - p sut mi cht [N/m2];
v th tch ring [m3/kg];
R Hng s cht kh [J/kg0K];
T nhit tuyt i ca mi cht [0K];
- S Mach M.

14

M=

(1-85)

trong :
- vn tc ca dng, [m/s];
a - tc m thanh trong dng kh, [m/s];
b) Cc cng thc c bn v lu ng
- Quan h gia tc dng kh v p sut
d = -vdp
(1-86)
T khi nim: ng tng tc trong tc tng, p sut gim; ng tng p
trong p sut tng, tc gim.
- Quan h gia tc v hnh dng ng
df
d
= (M 2 1)
,
f

(1-87)

T khi nim: ng tng tc nh dn (khi M < 1), ng tng tc ln dn

(khi M > 1), ng tng tc hn hp hay laval (khi vo ng M < 1, khi khi ng
dng kh c M > 1). ng tng p nh dn (M > 1), ng tng p ln dn (khi M <
1), ng tng tc hn hp (khi vo dng kh c M > 1, khi ra M < 1).

-Tc dng kh ti tit din ra ca ng tng tc

p
k
RT1 1 2
2 = 2
p1
k 1

k 1
k

(1-88)

trong :
k - s m on nhit;
R - Hng s cht kh [J/kg0K];
T1 - nhit tuyt i ca cht kh khi vo ng, [0K];
p1 - p sut cht kh vo ng, [N/m2];
p2 - p sut cht kh ti tit din ra ca ng, [N/m2];
+ Vi kh thc (hI nc . . .) thng dng cng thc:
2 = 2l kt = 2(i 1 i 2 )

(1-89)

i1, i2 entanpi ca kh ti tit din vo v ra ca ng, J/kg.

- T s p sut ti hn k c xc nh theo cng thc:
k

p
2 k 1
k = k =

p1 k + 1

(1-90)

pk l p sut ti hn (p sut trng thi khi = a).

Vi kh 2 nguyn t k = 1,4 th k = 0,528, vi hI nc qu nhit k = 0,55.
- Tc ti hn k

15

+ Vi kh l tng:
k = 2

k 1
k

RT1 1 k k ,
k 1

(1-91)

Vi hi nc:
k = 2(i 1 i k ) , m/s;

(1-92)
i1, i2 entanpi ca mI cht trng thI ti hn, J/kg, c p sut ti hn
p k = p 1 . k .
- Lu lng ca dng kh G
Lu lng dng kh G c xc nh theo phng trnh lin tc vit cho tit
din ra f2 ca ng:
G=

f 2 2
, kg/s;
v2

(1-93)

trong :
f2 - tnh theo m2;
2 - vn tc ca dng, [m/s];
v2 tnh bng m3/kg;
- Lu lng cc i
+ Vi ng tng tc nh dn:
G=

f 2 k
, kg/s;
vk

(1-94)

+ Vi ng tng tc hn hp:
G max =

f min k
vk

(1-95)

trong :
f2, fmin din tch ca ra v din tch nh nht ca ng, m2;
2 - vn tc ca dng, [m/s];
vk th tch ring trng thi ti hn c p sut pk, m3/kg;
1.8.2. Qu trnh tit lu ca kh v hi
a) Tnh cht ca qu trnh tit lu
- p sut gim: p2 < p1,
- Entanpi trc v sau tit lu khngi: i2 = i1,
- Nhit kh l tng khng i: T2 = T1,
- Nhit kh l tng khng i: T2 = T1,
- Nhit kh thc gim (T1 < Tcb nhit chuyn bin)
b) ng dng
Qu trnh tit lu c ng dng trong my lnh nh van tit lu nhit(gim
p sut v c iu chnh nng sut lnh), ng mao dn (ch gim p sut) v trong
tuc bin iu chnh cng sut ca tuc bin.

16

1.9 Qu trnh nn kh
My nn cng nh bm, qut l my tiu tn cng, nn c gng cng
hoc cng sut ca my nn cng nh cng tt.
C hai loi my nn kh: my nn piston v my nn li tm. Nguyn l lm
vic cu to ca hai loi my nn khc nhau nhng chng ging nhau trong vic
phn tch tnh cht nhit ng.
1.9.1. My nn piston mt cp l tng v thc
My nn piston gi l l tng khi ngha l khi piston chuyn ng n st
np xilanh, my nn piston thc khi piston ch chuyn ng n gn np xilanh,
ngha l cn mt khong h gi l th tch tha (hay th tch cht).
Cng tiu th ca my nn mt cp l tng hoc thc khi qu trnh nn l
a bin, vi s m a bin n c tnh theo cng thc:
L mn =

n
GRT1 k 1 1, [J ]
n 1

(1-96)

trong :
G khi lng kh, kg;
R - Hng s cht kh [J/kg0K];
T1 - nhit kh khi vo my nn, [0K];
Nhit lng to ra trong my nn khi nn a bin:
k

Q n = GC n T1 k 1 1, [J ]

(1-97)

Cn nhit dung ring ca qu trnh a bin, [J/kg0K];

1.9.2. My nn piston nhiu cp
Vi my nn mt cp, t s nn cao nht khong = 68, vy mun nn ti
p sut cao hn phi dng my nn nhiu cp. Tng qut, khi k hiu s cp my
nn l m, ta c t s gia cc cp nh nhau v bng:
=m

pc
pd

(1-98)

trong :
pc - p sut cui cng;
p - p sut u ca kh.
Cng ca my nn nhiu cp bng m ln cng ca my nn mt cp L1:
L mn = mL1 = m

.n
n 1
RT1 () n 1
n 1

(1-99)

1.10 khng kh m

17

1.10.1. Tnh cht ca khng kh m

Khng kh m l hn hp ca khng kh kh v hi nc.
Khng kh kh l hn hp cc kh c thnh phn th tch: Nit khong
78%; Oxy: 20,93%; Carbonnic v cc kh tr khc chim khong 1%.
V phn p sut ca hi nc trong khng kh m rt nh nn hi nc
y c th coi nh l kh l tng.
p sut ca khng kh m l p (p sut kh quyn) l tng ca phn p sut
ca khng kh kh pk v hi nc ph:
(1-100)
p = pk + ph ,
Nhit ca khng kh m t bng nhit ca khng kh kh tk v bng
nhit ca hi nc th:
t = tk = th,
Th tch ca khng kh m V bng th tch ca khng kh kh Vk v bng
th tch ca hi nc Vh:
`
V = Vkk + Vh,
Khi lng ca khng kh m l G bng tng khi lng ca khng kh kh
Gk v hi nc Gh:
`
(1-101)
G = Gk + Gh,
Tuy nhin v khi lng ca hi nc trong khng kh m thng rt nh
nn c th coi khi lng ca khng kh m bng khi lng ca khng kh kh:
G = Gk ,
y ta c th dng phng trnh trng thi ca kh l tng cho khng kh m:
pV = GRT
- i vi khng kh kh:
pkV = GkRkT; vi Rk = 287 J/kg.0K
- i vi hi nc:
phV = GhRhT vi Rh = 8314/18 = 462 J/kg.0K
1.10.2. Cc loi khng kh m
Khng kh m cha bo ha l khng kh m m trong cn c th nhn
thm mt lng hi nc na t cc vt khc bay hi vo. Hi nc y l hi
qu nhit.
Khng kh m bo ha l khng kh m m trong khng th nhn thm
mt lng hi nc na t cc vt khc bay hi vo. Hi nc y l hi bo ha
kh.
Khng kh m qu bo ha l khng kh m bo ho v cn cha thm mt
lng hi nc nht nh, v d sng m l khng kh m qu bo ha.
1.10.3. Cc i lng c trng ca khng kh m
q* m tuyt i:
m tuyt i wocj tnh theo cng thc:

18

h =

Gh
, kg/m3;
V

(1-102)

b* m tng i :
m tng i l t s gia m tuyt i ca khng kh cha bo
ha h v ca khng kh m bo ha hmax cng nhit .
= h / h max
(1-103)
trong :
ph- phn p sut ca hi nc trong khng kh m cha bo ha;
pmax- phn p sut ca hi nc trong khng kh m bo ha;
Gi tr pmax tm c t bng nc v hi nc bo ha (theo nhit ) vi nhit
th = t.
c* cha hi d:
cha hi d l lng hi cha trong 1kg khng kh kh hoc trong (1+d)
kg khng kh m. cha hi cn gi l dung m:
d=

Gh
ph
= 0,622
; [kgh / kgkho ] ;
Gk
p ph

(1-104)

cha hi trong khng kh m bo ho l cha hi ln nht dmax (khi

ph = pmax):
d = 0,622

p h max
; [kgh / kgkho ] ;
p p h max

(1-105)

d* Entanpi ca khng kh m
Entanpi ca khng kh m bng tng entanpi ca 1kg khng kh kh v ca
dkg hi nc:
I = t + d(2500 = 1,93t); (kJ/kgK).
t nhit ca khng kh m, 0C.
e) Nhit bo ho on nhit :
Khi khng kh tip xc vi nc, nu s bay hi cu nc vo khng kh ch
do nhit lng ca khng kh truyn cho, th nhit ca khng kh bo ho gi l
nhit bo ho on nhit (nhit ly gn ng bng nhit nhit k t
= t).
f) Nhit ng sng ts
Nhit ng sng ts hay l im sng l nhit ti khng kh cha
bo ha tr thnh khng kh m bo ha trong iu kin phn p sut ca hi nc
khng i ph = const. T bng nc v hi nc bo ha, khi bit ph ta tm c
nhit ts.
g) nhit nhit k t t
Nhit nhit k t t l nhit o c bng nhit k t (nhit k c
bc vi t bn ngoi).
Khi = 100% ta c ts = t .
Khi < 100% ta c ts < t .
1.10.4. th i-d ca khng kh m

19

Hnh 1.1 biu din th i-d c, trong :

- d = const l ng thng ng, n v g hi/kg khng kh kh;
- i = const l ng thng nghing gc 1350, n v kJ/kg hoc kcal/kg;
- t = const l ng chnh v pha trn,
- = const l ng cong i ln, khi gp ng nhit t = 1000C s l
ng thng ng;
ph = const l ng phn p sut ca hi nc, n v mmHg.
S dng th I-d (hnh 1-2), v d trng thi khng kh m c biu din
bng im A l giao im ca ng A v tA. T tm c entanpi IA, cha
hi dA, phn p sut ph, nhit nhit k t t (ng IA ct ng = 100%),
nhit ng sng ts (ng dA = const ct ng = 100%), cha hi ln
nht dAmax, phn p sut hI nc ln nht phmax (t Im tA = const ct ng =
100%).

1.10.5. Qu trnh sy
Qu trnh sy l qu trnh lm kh vt mun sy. Mi cht dng sy
thng l khng kh. C th chia qu trnh sy lm hai giai on:
- giai on t nng khng kh 1-2 (hnh 1.3), y d = const, m tng
i gim, nhit khng kh tng.
- giai on sy 2-3, y I = const.

20

lng khng kh m ban u cn lm bay hi 1kg nc trong vy sy:

G=

1 + d1
kg/kg hi
d 3 d1

(1-107)

Lng nhit cn bay hi 1kg hi nc trong vt sy:

Q=

I 2 I1
kJ/kg hi
d 3 d1

(1-108)

1.1.BI tp v phng trnh trng thi

v cc qu trnh nhit ng c bn
Bi tp 1.1 Xc nh th tch ring, khi lng ring ca kh N2 iu kin tiu
chun vt l v iu kin p sut d 0,2 at, nhit 127 0C. Bit p sut kh
quyn 760 mmHg.
Li gii:
iu kin tiu chun vt l: p0 = 760 mmHg, t0 = 00C, th tch ring v0 v khi
lng ring 0 ca kh N2 c xc nh t phng trnh trng thi (1-17a):
RT0
p0v0 = RT0; v 0 =
p0
8314 8314
=
; T0 = 0 + 272 0K;
R=

28
760 5
p0 =
10 , N/m2;
750
8314.273
= 0,8m3/kg
v0 =
760 5
28.
10
750
1
1
0 =
=
= 1,25 kg/m3.
v 0 0,8

21

Th tch ring, khi lng ring ca kh N2 iu kin p sut d 0,2 at,

nhit 127 0C cng c xc nh t phng trnh trng thi (1-17a):
RT
v =
p
8314 8314
=
; T0 = 127 + 272 = 400 0K;

28
760 5
p = p0 + pd =
10 + 0, 2.0,98.10 5 = 1,21.105 N/m2;
750
8314.400
= 0,98m3/kg
v =
5
28.1, 21.10
1
1
=
= 1,02 kg/m3.
=
v
0,98

R=

Bi tp 1.2 Xc nh th tch ca 2 kg kh O2 p sut 4,157 bar, nhit 470C.

Li gii:
Khi coi O2 ta c phng trnh trng thi (1-17b):
p.V = G.R.T
GRT
2.8314.(47 + 273)
=
= 0,4 /m3.
V=
5
p
32.4,156.10
Bi tp 1.3 Xc nh khi lng ca 2 kg kh O2 p sut 4,157 bar, nhit
470C.
Li gii:
T phng trnh trng thi (1-17b) vi O2 ta c :
p.V = G.R.T
p. V
G=
= 2 = 10 kg.
RT
Bi tp 1.4 Mt bnh c th tch 0,5 m3, cha khng kh p sut d 2 bar, nhit
20 0C. Lng khng kh cn thot ra bao nhiu p sut trong bnh c chn
khng 420 mmHg, trong iu kin nhit trong bnh khng i. Bit p sut kh
quyn 768 mmHg.
Li gii:
Lng khng kh cn thot ra khi bnh bng:
G = G1 - G2
G1, G2 - lng khng kh c trong bnh lc u v sau khi ly ra khi bnh.
Lng khng kh G1, G2 c xc nh t phng trnh trng thi (coi khng kh l
kh l tng) theo (1-17b):
p1V1 = G1R.T1 ; p2V2 = G2R.T2 ;

22

p1 . V1
p .V
; G2 = 2 2
RT1
RT2
8314 8314
=
= 287 kJ/kg 0K
trong : V1 = V2 =V = 0,5 m3; R =

29
T1 = T2 =T =20 + 273 = 293 0K
p 2 .V
p1 .V
V
G=

=
(p1 p 2 )
RT
RT
RT
G1 =

768 5
)10 = 3,024.105 N/m2;
750
768 420 5
=
10 = 0,464.105 N/m2;
750

p = p d1 + p 0 = ( 2 +
p = p 0 + p ck 2
G=

0,5
(3,024 0, 464).10 5 = 1,52 kg.
287.293

Bi tp 1.5 Mt bnh c th tch 200 l, cha 0,2 kg kh N2, p sut kh quyn l 1

bar:
a) Nu nhit trong bnh l 7 0C, xc nh ch s p k (chn khng k) gn trn
np bnh.
b) Nu nhit trong bnh l 127 0C, xc nh ch s p k gn trn np bnh.
Li gii:
a) Khi nhit trong bnh l 70C,p sut tuyt i trong bnh p:
pV = GR.T ;
p. V
;
G=
RT
8314
; T =7 + 273 = 300 0K
y: G = 0,2kg; R =
28
V = 200 l = 0, 2 m3.
0, 2.8314.280
p=
= 0,8314.105 N/m2 = 0,8314 bar.
0, 2.28
Ch s p k gn trn np bnh:
Pck = p0 - p = 1 - 0,8314 = 0,1686 bar;
a) Khi nhit trong bnh l 70C,p sut tuyt i trong bnh p:
p. V
;
G=
RT
0, 2.8314.(127 + 273)
p=
= 1,1877.105 N/m2 = 1,1877 bar;
0, 2.28
Ch s p k gn trn np bnh:
Pck = p - p0 = 1,1877 - 1 = 0,1877 bar;
Bi tp 1.6 Tm nhit dung ring khi lng ng p trung bnh v nhit dung
ring th tch ng tch trung bnh t 200 0C n 800 0C ca kh N2.

23

Li gii:
Ta c th gii bi ny theo cng thc tng qut tnh nhit dung ring trung
bnh (1-24):
C

t2

t1

t2
t1
1
t 2 .C t 1 .C
0
0

t 2 t 1

(a)

T bng 2 ph lc, nhit dung ring ph thuc vo nhit , i vi kh N2 ta c:

t

C = 1,024 +0,00008855.t, kJ/kg.0K

0

ay vi t2 = 800 0C , t1 = 200 0C, ta c:

C
C

t2

= 1,024 +0,00008855.800 = 1,09484, kJ/kg.0K

0
t1

= 1,024 +0,00008855.200 = 1,04171, kJ/kg.0K

Vy ta c:
1
[1,09484.800 1,04171.200] = 1,11255, kJ/kg.0K
800 200
Ta cng c th tnh ngn gn hn nh sau:
Cp

t2
t1

C = 1,024 +0,00008855.t = a + b.t,

0

t2

= a + b.t2;

t1

C = a + b.t2;
0

Khi th cc gi tr ny vo biu thc (a) ta rt ra c:

Cp

t2
t1

= a + b(t2 + t1)

(b)

Vi t2 = 800 0C , t1 = 200 0C, ta c:

Cp

t2
t1

= 1,024 + 0,00008855.(800 + 200) = 1,11255, kJ/kg.0K

Cng t bng 2 ph lc, ta c nhit dung ring trung bnh th tch ng tch ca
kh N2 :
C' v

t
0

= 0,9089 + 0,0001107.t , kJ/kg.0K

p dng qui tc (b) ta c:

C' v

t2
t1

= 0,9089 + 0,0001107.(800 + 200) = 1,0196, kJ/kg.0K

Bi tp 1.7 Bit nhit dung ring trung bnh t 0 0C n 1500 0C ca mt cht kh

Ctb = 1,024 +0,00008855.t, kJ/kg.0K. Xc nh nhit dung ring trung bnh ca kh
trong khong t 200 0C n 300 0C.
Li gii:
y ch vic thay t = t1 + t2 = 200 + 300 = 500 vo nhit dung ring trung
bnh cho:
Ctb = 1,024 +0,00008855.(t1 + t2)
Ctb = 1,024 +0,00008855.500 = 1,0683, kJ/kg.0K.

24

Bi tp 1.8 Bit nhit dung ring thc ca cht kh ph thuc vo nhit t 0 0C

n 1500 0C C = 1,02344 +0,0000548.t, kJ/kg.0K. Xc nh nhit dung ring
trung bnh ca kh trong khong t 400 0C n 600 0C.
Li gii:
y u bi cho nhit dung ring thc nn ch vic thay t = 0,5(t1 + t2):
t +t
t
C tb = C t = 1,02344 + 0,0000548 1 2 = 1,0508, kJ/kg.0K.
2
2

Bi tp 1.9 Xc nh nhit dung ring a bin ca kh H2 khi thc hin qu trnh

a bin n = 1,5.
Li gii:
Theo (1-49) nhit dung ring qu trnh a bin:
nk
Cn = Cv
n 1
C v
y C v =
, vi H2 l kh 2 nguyn t, theo bng 1.1, ta c k = 1,4;

Cv = 5 kcal/kmol.0K v H2 c = 2 kg. Vy ta c:
Cn =

5 1,5 1, 4
= 0,5 kcal/kg.0K = 0,5.4,18 = 2,09 kJ/kg.0K.
2 1,5 1

Bi tp 1.10 Xc nh cc thng s: entanpi, th tch ring, ni nng ca 1 kg hi

nc v 300 kg/h hi nc p sut p = 10 bar, kh x = 0,9.
Li gii:
Vi 1 kg hi nc v y l hi nc bo ho m, theo (1-28) v (1-29) ta
c:
ix = i + x(i i)
vx = v + x(v v)
ux = ix - pvx
T bng hi nc bo ho trong ph lc, vi p = 10bar ta tra ra c:
i = 762,7 kJ/kg; i = 2778 kJ/kg
v = 0,0011273 m3/kg; v = 0,1946 m3/kg
v ta c:
ix = 762,7 + 0,9 (2778 -762,7) = 2576,5 kJ/kg
vx = 0,0011273 + 0,9(0,1946 + 0,00112773) = 0,17525 m3/kg
Vi 300kg/h hi nc ta c:
Ix = G.ix = 300.2576,5 = 772950 kJ/h = 215kW,
Vx = G.vx = 300.0,17525 = 52,6 m3/h = 0,0146 m3/s.
Ni nng ca 1kg hi nc:
ux = ix - pvx
ux = 2576,5.103 - 10.105.0,17525 = 2,4.106 J/kg = 2400kJ/kg

25

Ni nng ca 300kg/h hi nc:

Ux = G.ux = 300.2400 = 720000kJ/h = 200kW.
Bi tp 1.11 Xc nh cc thng s: entanpi, th tch ring, ni nng ca 1 kg hi
nc v 300 kg/h hi nc p sut p = 10 bar, kh x = 0,9.
Li gii:
Vi 1 kg hi nc, t bng 5 ph lc vi c cha si v hi qu nhit khi p
= 10 bar, t = 300 0C ta c:
s = 7,116 kJ/kg.0K.
v = 0,2578 m3/kg; i = 3058 kJ/kg,
Vi 10 kg hi nc:
V = G.v = 10.0,2578 = 2,578 m3
I = G.i = 10. 3058 = 30580 kJ,
S = G.s = 10.7,116 = 71,16 kJ/ 0K,
Vi ni nng ca 1 kg hi nc:
u = i - pv
u =3058.103 - 10.105.0,2578 = 2,8.106 J/kg = 2800kJ/kg
Ni nng ca 10kg hi nc:
U = G.ux = 10.2800 = 28000kJ.
Bi tp 1.12 1 kg hi bo ho kh mi cht lnh R12 nhit -50 0C c nn
on nhit (s = const) n p sut 0,4 Mpa. Xc nh p sut ban u, th tch u
v cui, entanpi u v cui, nhit cui qu trnh nn bng th lgp-i ca R12.
Li giI:
S dng th lgp-i ca R12
phn ph lc. Dng th c biu
din trn hnh 1.4.
T th ta tm c p sut p1
(qua im 1):
p1 0,04Mpa = 0,4 bar.
Th tch ban u:
v1 = 0,4m3/kg,
Entanpi u:
Hnh 1.4
i1 = 630kJ/kg,
T im 1 (giao im ca t1 = -50 0C v x1 = 1, v l hi bo ho kh) vch
ng s1 = const ct ng p sut p2 = 0,4Mpa ti im 2. T tm c th tch
cui v2, nhit cui t2, entanpi cui qu trnh i2 :
v2 = 0,05 m3/kg; t2 = 30 0C; i2 = 670kJ/kg.
Bi tp 1.13 10 kg khng kh nhit 27 0C c t nng p sut khng i
n 127 0C. Xc nh nhit lng, bin i entanpi, bin i ni nng, cng thay
i th tch ca qu trnh t nng (coi khng kh l kh hai nguyn t v c
kilml = 29kg).

26

Li gii:
Khng kh l hn hp ca nhiu kh nhng ch yu l N2 v O2 nn c th
khng kh l kh hai nguyn t v khi tnh ton c = 29kg. V y l qu trnh
ng p nn nhit lng tnh theo nhit dung ring (1-25):
Q = G.Cp(t2 - t1)
y nhit dung ring Cp tnh theo (1-21) v bng 1.1 khi coi khng kh l kh l
tng:
C p 29.3
Cp =
=
= 1,01 kJ/kg 0K = 1 kJ/kg 0K,
29

Vy ta c: Q = 10. 1,01(127 - 27) = 1010 kJ

Bin i entanpi I tnh theo (1-32) :
I = G.Cp(t2 - t1) = 1010kJ,
Bin i ni nng U tnh theo (1-31) :
U = G.Cv(t2 - t1) ,
Nhit dung ring tnh theo (1-21) v bng 1.1:
C v 20.9
Cv =
=
= 0,72 kJ/kg 0K ,
29

U = 10 .0,72(127 - 27) = 720 kJ.

Cng thay i th tch ca qu trnh ng p c th tnh theo (1-38), nhng
y v bit nhit lng Q v bin i ni nng U nn tnh theo phng trnh
nh lut nhit ng I:
Q = U + L12
L12 = Q - U = 1010 - 720 = 290 kJ.
Bi tp 1.14 1 kg nc p sut 1 bar, nhit 20 0C c t nng n 2000C
iu kin p sut khng i n 127 0C. Xc nh nhit lng q1 t nng nc
n nhit si, nhit lng q2 bin nc si thnh hi bo ho kh, nhit lng
q3 bin hi bo ho kh thnh hi qu nhit v nhit lng q bin nc ban u
thnh hi qu nhit trng thi cui.
Li gii:
Nhit lng t nng nc n nhit si:
q1 = Cn(t2 - t1) = 4,186.(100-20) = 334,4 kJ/kg,
Nhit lng bin nc si thnh hi bo ho kh:
q2 = i - i = r = 2258 kJ/kg
T bng 4 ph lc vi hi bo ho theo p = 1 bar, ta c r = 2258 kJ/kg,
Nhit lng bin hi bo ho kh thnh hi qu nhit:
q3 = i - i
T bng 4 ph lc vi hi bo ho theo p = 1 bar, ta c i = 2675 kJ/kg,
T bng 5 hi qu nhit ph lc vi p = 1 bar, t = 200 0C, ta c i = 2875 kJ/kg.
Vy ta c:
q3 = 2875 - 2675 = 200

27

Nhit lng tng cng bin nc ban u thnh hi qu nhit:

q = q1 + q2 + q3 = 334,4 + 2258 + 200 = 2792,4 kJ/kg.
Bi tp 1.15 Xy lanh c ng knh d = 400 mm cha khng kh c th tch 0,08
m3, p sut 3,06 at, nhit 15 0C. Nu khng kh nhn nhit trong iu kin
piston cha kp dch chuyn v nhit khng kh tng n 127 0C. Xc nh lc
tc dng ln mt piston, khi lng khng kh c trong xilanh, nhit lng cung
cp, lng bin i entrpi.
Li gii:
Lc tc dng ln mt piston sau khi nhn nhit:
F = p2.S.N
p2 - p sut khng kh sau khi nhn nhit, N/m2;
S - din tch mt piston;
d 2 3,14.0, 4 2
S=
=
= 0,1256 m2,
4
4
Khng kh nhn nhit trong iu kin piston cha kp dch chuyn, ngha l
y l qu trnh ng tch, theo (1-33) ta c:
p1 T1
=
p 2 T2
T
398 + 273
p 2 = p1 2 = 0,306.
= 7,129 at,
T1
15 + 273
p2 = 7,129.0,98.105 = 6,986.105 N/m2;
Lc tc dng:
F = 6,986.105 = 0,877.105,
Khi lng khng kh c xc nh t phng trnh trng thi:
p1V1 = G1R.T1 ;
p . V 3,06.0,98.10 5 .0,08
= 29 kg;
G1 = 1 1 =
RT1
287.(15 + 273)
Nhit lng to ra trong qu trnh ng tch c tnh theo (1-35):
Q = G.Cv.(t2 - t1) = 0,29.0,72.(398 - 15) = 79,97kJ,
Bin i entrpi c tnh theo (1-36):
s = G.C v . ln

T2
T1

= 0, 29.0,72. ln

398 + 273
= 0,177kJ/ 0K.
15 + 273

Bi tp 1.16 Ngi ta t nng 1 kg khng kh trong iu kin p sut khng i

p = 2 bar t nhit 20 0C n nhit 110 0C. Tnh th tch cui, lng nhit,
cng thay i th tch, lng bin i ni nng v entropi.
Li gii:

28

Khng kh c coi l kh l tng v y l qu trnh ng p cho 1 kg

khng kh. Th tch cui c tnh theo (1-37):
v1 T1
=
v 2 T2
T
v 2 = v1 2 ,
T1
v1 c xc nh t phng trnh trng thi:
p1v1 = R.T1
RT1 287(20 + 273)
v1 =
= 0, 42 m3/kg,
p1
2.10 5
110 + 273
v 2 = 0, 42
= 0,549 m3/kg,
20 + 273
Lng nhit ca qu trnh ng p vi G = 1 kg tnh theo (1-39):
q = Cp (t2 - t1)
Nhit dung ring ng p Cp ca khng kh c xc nh theo (1-21) v
bng 1.1 nhit dung ring, vi = 29 kg:
C p 29,3
Cp =
=
= 1,01 kJ/kg 0K,
29

q = 1,01.(110 - 20) = 20,9 kJ/kg,

Cng thay i th tch tnh theo (1-38):
l12 = p(v2 - v1) = 2.105(0,549 - 0,42) = 25,8.103 kJ/kg,
l12 = 25,8 KJ/kg,
Bin i ni nng c th tnh theo hai cch. Cch th nht tnh theo (1-31) vi G =
1 kg:
u = Cv(t2 - t1)
Nhit dung ring ng tch Cv c xc nh theo (1-21) v bng 1.1 nhit
dung ring, vi = 29 kg:
C v 20,9
=
= 0,72 kJ/kg 0K,
Cv =
29

u = 0,72(110 - 20) = 64,8 kJ/kg,

Cch th hai, khi bit q v cng thay i th tch l12 c th tnh u t
phng trnh nh lut nhit ng I:
q = u + l12
u = q - l12 = 90,9 - 25,8 = 65,1 kJ/kg,
Sai s khi tnh bng hai phng php trn l do khi tnh ta ly gn ng mt s
gi tr nh: R 287 kJ/kg. 0K, 29
Bin i entropi ca qu trnh ng p tnh theo (1-40):
T
S
110 + 273
s =
= C p ln 2 = 1,01. ln
= 0, 27 kJ/kg 0K.
G
T1
20 + 273
Bi tp 1.17 10 kg kh O2 nhit 527 0C c lm ngui ng p n 27 0C.
Tnh bin i entropi v nhit lng Q to ra.

29

Li gii:
Bin i entropi ca qu trnh ng p tnh theo (1-40) vi nhit dung ring theo
bng 1.1:
T
T
s = G .C p . ln 2 = GC p . ln 1
T1
T2
29,3
527 + 273
. ln
= -9,095 kJ/kg 0K.
= 10.
32
27 + 273
Lng nhit to ra trong qu trnh ng p:
29,3
.(27 - 527) = 4578 kJ.
Q = G.Cp(t2 - t1) = 10.
32
Bi tp 1.18 Xc nh cng k thut qu trnh ng nhit ca 2,9 kg khng kh
nhit 127 0C, p sut t 1 bar n 2,7 bar.
Li gii:
Trong qu trnh ng nhit, cng k thut bng cng dn n, theo (1-42):
p
lkt = l12 = RT ln 1
p2
8314
1
(127 + 273). ln
= 332,6.10 3 J
= 2,9.
29
2,7
8314 8314
( y hng s cht kh ca khng kh R =
=
J/kg 0K).

28
Bi tp 1.19 Khi nn ng nhit 4 kg cht kh (coi l kh l tng) c hng s cht
kh R = 189 J/kg 0K t p sut 2at n 5,4 at, cn thi lng nhit 378 kJ. Xc
nh nhit ca qu trnh, th tch u v cui ca cht kh .
Li gii:
Trong qu trnh ng nhit ca kh l tng, nhit bng cng v c xc
nh theo cng thc:
Q = G.R.T. ln

p1
p2

T nhit ca qu trnh:
378.10 3
= 500 0K
p
2
G. R . ln 1 4.189. ln
5, 4
p2
0
500 - 273 = 227 C,
Th tch u ca cht kh c xc nh t phng trnh trng thi:
p1V1 = GR.T1
T=

30

GRT1 4.189.500
= 1,93 m3,
5
p1 2.0,98.10
Th tch cui ca cht kh c xc nh t phng trnh trng thi hoc theo quan
h (1-41):
p 2 v 1 V1
=
=
p 1 v 2 V2
p
2
= 0,72 m3.
V2 = V1 1 = 1,93.
p2
5, 4
v1 =

Bi tp 1.20 khng kh c th tch 2,48 m3 , nhit 15 0C, p sut p = 1 bar, khi

b nn on nhit, khng kh nhn cng tahy i th tch 471kJ. Xc nh nhit
cui, bin i ni nng v entanpi.
Li gii:
Khng kh y c coi l kh l tng, qu trnh y l qu trnh on
nhit. Bin i ni nng c suy ra t phng trnh nh lut nhit ng I:
Q = U + L12 = 0
U = - L12 = - (- 471) = 471 kJ
Nhit cui ca qu trnh c suy ra t biu thc tng qut tnh lng
bin i ni nng:
U = G.Cv (t2 - t1)
U
t 2 = t1 +
GC v
Khi lng khng kh c xc nh t phng trnh trng thi:
p1V1 = G1R.T1
p1 . V1
1.10 5 .2, 48
G=
=
= 3 kg,
RT1
287.(15 + 273)
471
t 2 = 15 +
= 233 0C,
3.0,72
Bin i entanpi c xc nh theo cng thc:
I = G.Cp.(t2 - t1) = 3.1,01.(233 - 15) = 661 kJ.
Bi tp 1.21 2 kg kh O2 thc hin qu trnh a bin vi s m a bin n = 1,2 t
nhit 27 0C n 537 0C. Xc nh bin i entropi, nhit lng ca qu trnh,
bin i ni nng, cng thay i th tch v cng k thut ca qu trnh.
Li gii:
Nhit dung ring ca qu trnh a bin c xc nh theo cng thc:
nk
Cn = Cv
n 1
Nhit dung ring ng tch Cv c xc nh t bng 1-1:

31

C v

20,9
= 0,65 kJ/kg 0K

32
1, 2 1, 4
C n = 0,65
= 0,65 kJ/kg 0K
1, 2 1
Bin i entropi qu trnh a bin c tnh theo (1-55):
T
S = G .C n . ln 2
T1
537 + 273
S = 2.(0,65). ln
= 1,3 kJ/0K
27 + 273
Lng nhit ca qu trnh a bin c tnh theo (1-54):
Q = G.Cn.(t2 - t1) = 2.(- 0,65).(537-27) = - 663 kJ,
Bin i ni nng ca qu trnh c tnh theo (1-31):
U = G.Cv (t2 - t1) =2.0,65.(537 - 27) = 663kJ,
Cng thay i th tch c th tnh theo phng trnh nh lut nhit ng I:
Q = U + L12
L12 = Q - U = (- 663) - 663 = - 1326 kJ
Cng k thut ca qu trnh c tnh theo (1-53):
Lkt12 = n.L12 = 1,2. (- 1326) = - 1591 kJ.
Cv =

Bi tp 1.22 Xc nh s m a bin khi qu trnh a bin thay i t p sut

0,001 at, nhit -73 0C n p sut 1000 at, nhit 1727 0C.
Li gii
T ng thc quan h gia nhit v p sut ca qu trnh a bin (1-51),
ta tm c s m a n:
n 1

T2 p 2 n
=
T1 p1
T
ln 2 ln 1727 + 273
T1
n 1
=
= 73 + 273
1000
p
n
ln
ln 2
0,001
p1
n - 1 = 0,166n
1
= 1, 2
n=
1 0,166

Bi tp 1.23 2 kg kh O2 thc hin qu trnh a bin vi s m a bin n = 1,2 t

nhit 27 0C n 537 0C. Xc nh bin i entropi, nhit lng ca qu trnh.
Li gii:
Theo (1-55) ta c bin i entropi qu trnh a bin:

32

S = G .C n . ln
Cn = Cv

T2
T1

nk 5
1,2 1,4
= .4,18.
= 0,65 kJ/kg 0K
32
1
,
2

1
n 1
C v

5
.4,18

32
T
537 + 273
S = G .C n . ln 2 = 2.(0,65). ln
= 1,3 kJ/0K
27 + 273
T1

(vi O2 l kh 2 nguyn r k = 1,4, C =

Lng nhit ca qu trnh a bin c tnh theo (1-54):

Q = G.Cn.(t2 - t1) = 2.(- 0,65).(537-27) = - 663 kJ,
Bi tp 1.24 Xc nh cng nn ca 16 kg kh O2 nn a bin vi n = 1,5 t nhit
27 0C p sut 1 bar n 8bar.
Li gii:
Cng nn l cng thay i th tch c th tnh theo (1-52) vi ch p1v1 =
R.T1:

GRT1 p 2
1
L12 = Gl12 =
n 1 p 1

n 1
n

1, 5 1

16.8314.(27 + 273) 8 1,5

1
= 2490.10 3 J = - 2490kJ.
L12 =

32.(1,5 1)
1

Bi tp 1.25 Hi nc bo ho m c kh x = 0,3, p sut 5 bar, entanpi v

th tch ring ca hi bo ho kh 2749 kJ/kg v 0,3747 m3/kg; entanpi v th tch
ring ca nc si 640 kJ/kg v 0,0011 m3/kg. Xc nh entanpi, th tch ring hi
nc bo ho m.
Li gii:
Theo (1-29) ta c:
ix = i + x(i i) = 640 + 0,3.(2747 640) = 1272,7 kJ/kg
vx = v + x(v v) = 0,0011 + 0,3(0,3747 0,0011) = 0,11318 m3/kg
Bi tp 1.26 Xc nh kh ca hi nc bo ho m bit entanpi ca nc si
560 kJ/kg, ca hi bo ho kh 3450 kJ/kg v ca hi bo ho m 2750 kJ/kg.
Li gii:
Theo (1-29) vi ix = i + x(i i), ta c:
x=

i x i' 2750 560

=
= 0,76
i"i' 3450 560

33

Bi tp 1.27 100 kg hi nc trng thi u p1 = 8bar, t1 = 240 0C dn n on

nhit n p sut p2 = 2 bar. Xc nh kh ca hi sau khi dn n v cng k
thut ca qu trnh.
Li gii:
y l qu trnh on nhit ca hi nc, hnh 1-5 biu din qu trnh trn
th I-s.
T bng hi nc bo ho vi p1 = 8bar, ta c nhit si ts = 170,42 0C, v
nhit cho t1 > ts nn hi cho l hi qu nhit. Ta c:
s1 = s2 = const,
s2 = s2 + x(s2 s2)
kh ca hi sau khi dn n:
x2 =

ss s2 '
s 2 "s 2 '

Cng k thut ca qu trnh on nhit theo (6-7):

Lkt12 = G.lkt12 = - G.(i2 i1) = G. (i1 i2)
T bng hi qu nhit vi p1 = 8 bar, t1 = 240 0C ta tm c:
i1 = 2926 kJ/kg; s1 = 6,991 kJ/kg 0K;
T bng hi nc bo ho vi p2 = 2bar, ta c:
s2= 1,53 kJ/kg 0K; s2 = 7,127 kJ/kg 0K;
Vy kh ca hi:
x2 =

6,991 1,53
= 0,977 ,
7,127 1,53

Gi tr entanpi i2 c th tm t th I-s qua Im 2 ta tm c i2 = 2656

kJ/kg.
Vy cng k thut ca qu trnh:
Lkt12 = 100.(2926 2656) = 27000 kJ/h = 7,5 kW.
Bi tp 1.28 Xc nh khi lng ring v th tch ring ca khng kh iu
kin nhit t = 27 0C, p sut p = 1 bar (khi tnh ton ly kilomol ca 1 kg khng
kh l = 29).
Tr li
= 1,163 kg/m3; v = 0,86 m3/kg.
Bi tp 1.29 Kh CO2 c bm vo bnh c th tch V = 3 bng my nn. Ch s
p k gn trn np bnh ch p sut d trc khi nn 0,3 at v sau khi nn 3 at,
nhit CO2 trong bnh bnh tng t t1 = 45 0C n t2 = 70 0C. Xc nh lng kh
CO2 c bm vo bnh nu p sut kh quyn l 700 mmHg.
Tr li
G = 11,8 kg;
Bi tp 1.30 Mt bnh kn th tch 100 l cha 2 kg kh O2 nhit 47 0C. bit
p sut kh quyn l 1 bar. Xc nh ch s ng h p k gn trn np bnh.

34

Tr li

15,64 bar;

Bi tp 1.31 Bit nhit dung ring trung bnh t 0 0C n 1500 0C ca mt cht

kh Ctb = 1,024 +0,00008855.t, kJ/kg.0K. Xc nh nhit dung ring trung bnh ca
kh trong khong t 200 0C n 800 0C.
Gi : Ch vic hay vo gi tr nhit dung ring trung bnh cho :
T = 0,5(t1 + t2)
Tr li
Ctb = 1,11255 kJ/kg 0K.
Bi tp 1.32 Bit nhit dung ring thc ca cht kh ph thuc vo nhit t 0
0
C n 1500 0C C = 1,02344 +0,0000548.t, kJ/kg.0K. Xc nh nhit dung ring
trung bnh ca kh trong khong t 400 0C n 1600 0C.
Gi : Ch vic hay vo gi tr nhit dung ring trung bnh cho :
T = 0,5(t1 + t2)
Tr li
Ctb = 1,078 kJ/kg 0K.
Bi tp 1.33 p sut 10 bar, entanpi ca nc si hi nc bo ho kh l
762,7 kJ/kg v 2778 kJ/kg. Xc nh entanpi ca hi nc bo ho m c kh x
= 0,8.
Tr li
ix = 2375 kJ/kg.
Bi tp 1.34 p sut 10 bar, entropi ca nc si hi nc bo ho kh l 2,138
kJ/kg.0K v 6,587 kJ/kg. 0K. Xc nh kh ca hi nc bo ho m nu bit
entropi ca hi nc bo ho m l 4,138 kJ/kg. 0K.
Tr li
x = 0,8.
Bi tp 1.35 Mt bnh c th tch V = 0,015 m3 cha khng kh p sut u p1 =
2 bar, nhit t1 = 30 0C. Ngi ta cung cp cho khng kh trong bnh mt lng
nhit 16 kJ. Xc nh nhit cui, p sut cui qu trnh v lng bin i
entropi ca khng kh (ly = 29).
Tr li
t2 = 674 0C ; p2 = 6,25 bar; s = 28,2 J/ 0K.
Bi tp 1.36 1 kg khng kh p sut u p1 = 1 at, th tch v1 = 0,8 m3/kg nhn
mt lng nhit 100kcal/kg trong iu kin p sut khng i. Xc nh nhit
u v cui, th tch cui qu trnh.
Tr li
t1 = 0 0C ; t2 = 416 0C ; v2 = 2,202 m3/kg.
Bi tp 1.37 Khng kh trong xy lanh dn n ng nhit nhit t = 20 0C, t
th tch V1 = 1,5 m3, p sut p1 = 5 bar n th tch V2 = 5,4 m3. Xc nh lng
nhit cn cung cp, cng thay i th tch, lng bin i entrpi ca khng kh
trong xilanh.
Tr li
Q = L12 = 9,6 kJ; s = 3,28 kJ/ 0K.

35

Bi tp 1.38 Khng kh c nn on nhit trong my nn t p sut 1 at n p

sut 8 at. Hy xc nh cc thng s trng thi ca khng kh sau khi nn v cng
k thut ca qu trnh nn vi 1 kg khng kh, nu bit nhit khng kh trc
khi nn t1 = 150C.
Tr li
t2 = 249 0C ; v2 = 0,1906 m3/kg; lkt = - 167 kJ/kg.
Bi tp 1.39 1 kg khng kh c nn a bin vi s m n = 1,2 trong my nn
t nhit t1 = 20 0C, p sut p1 = 0,98 bar n p sut p2 = 7,845 bar. Hy xc
nh nhit khng kh sau khi nn, lng bin i ni nng, lng nhit thi ra,
cng thay i th tch v cng k thut ca qu trnh nn.
Tr li
t2 = 249 0C ; u = 87,2 kJ/kg;
Q = 87,2 kJ/kg; l12 = - 174,4 kJ/kg ; lkt = - 209 kJ/kg.

1.12. bI tp v hn hp kh v lu ng
Bi tp 1.40 Hn hp kh gm O2 v H2 c thnh phn th tch rO2 = 30%, rH2 =
70%. Xc nh hng s cht kh ca hn hp, thnh phn khi lng v phn p
sut ca kh thnh phn nu bit p sut ca hn hp l p = 1 bar.
Li gii
Hng s cht kh ca hn hp c xc nh theo (1-73) khi bit thnh phn
th tch:
R=

8314

Theo (1-71) kilomol ca hn hp:

n

= ri i = rO2. O2 + rH2. H2
i =1

= 0,3.32 + 0,7.2 = 11,

R=

8314
= 755,6 , J/kg.0K
11

Thnh phn khi lng ca hn hp c xc nh theo (1-77) khi bit thnh

phn th tch:
gi =
gi =

i ri
i ri

O 2 rO 2
0,3.32
=
= 0,873 = 87,3%
O 2 rO 2 + H 2 rH 2 0,3.32 + 0,7.2

gH2 = 1 gO2 = 1 0,873 = 0,127 = 12,7%

Phn p sut ca kh thnh phn theo (1-76):
PO2 = rO2. p = 0,3.1 = 0,3 bar
PH2 = rH2. p = 0,7.1 = 0,7 bar

36

(hoc PH2 = p pO2 = 1 0,3 = 0,7 bar).

Bi tp 1.41 Mt hn hp kh c thnh phn khi lng N2 l 60%, ca CO2 l
40%. Xc nh hng s cht kh, th tch ring ca hn hp iu kin tiu chun
(p0 = 760 mmHg, t0 = 00C).
Li gii
Hng s cht kh ca hn hp c xc nh theo (1-74):
n

g R

R=

i =1

R = R = 0,6.

= gN2. RN2 + gCO2. RCO2

8314
8314
+ 0,4.
= 253,7 kJ/kg.0K
28
28

Th tch ring ca hn hp c xc nh theo phng trnh trng thI:

P0.v0 = R.T0
v0 =

RT0 253,7.273
=
= 0,684 m3/kg.
760 5
p0
.10
750

Bi tp 1.42 Dng th nht c lu lng G1 = 100 kg/s, nhit 150 0C hp vi

dng khng kh th hai c lu lng G2 = 144000 kg/h, nhit 200 0C. Xc nh
nhit ca hn hp.
Li gii
y l hn hp theo dng v cc dng l cng mt cht, vy nhit ca hn
hp c xc nh theo (1-81b):
t = giti
t = g1t1 + g2t2
vi

g1 =

G1
100
=
= 0,714
G 1 + G 2 100 + 40

g2 = 1 g1 = 1 0,714 = 0,286
Nhit ca hn hp:
T = 0,714. 150 + 0,286. 200 = 164,3 0C.
Bi tp 1.43 Dng kh O2 c lu lng 20 kg/s, nhit 47 0C hp vi dng kh
N2 c lu lng 5 kg/s, nhit 147 0C. Xc nh nhit ca hn hp.
Li gii
y l hn hp theo dng, theo (1-81) nhit ca hn hp:
T=

g O 2 Cp O 2 TO 2 + g N 2 Cp N 2 TN 2
g O 2 C pO 2 + g O 2 C pO 2

y:
g O2 =

20
= 0,8 ;
20 + 5

gN2 = 1 gO2 = 1 0,8 = 0,2

TO2 = 47 + 273 = 320 0K; TN2 = 147 + 273 = 420 0K;

37

7
kcal/kg.0K;
32

C pO 2 =

T=

0,8

C pN 2 =

7
kcal/kg.0K
28

7
7
.320 + 0,2. .420
32
28
= 342 0K = 690C.
7
7
0,8. + 0,2
32
28

Bi tp 1.44 0,64 kg kh O2 nhit 127 0C hp vi 0,36 kg kh N2 nhit

27 0C trong th tch cho. Xc nh nhit ca hn hp.
Li gii
y l trng hp hn hp trong th tch cho, theo (1-79a) nhit ca
hn hp:
T=

g O 2 C vO 2 TO 2 + g N 2 C vN 2 TN 2
g O 2 C vO 2 + g O 2 C vO 2

y:
g O2 =

0,64
= 0,64 ; gN2 = 1 gO2 = 1 0,64 = 0,36
0,64 + 0,36

TO2 = 127 + 273 = 400 0K;

C vO 2 =

T=

5
kcal/kg.0K;
32

0,64

TN2 = 27 + 273 = 300 0K;

C vN 2 =

5
kcal/kg.0K
28

5
5
.400 + 0,36. .300
32
28
= 373 0K = 1000C.
5
5
0,64. + 0,36
32
28

Bi tp 1.45 10 kg kh O2 nhit 127 0C hp vi 30 kg kh O2 nhit 27

C trong th tch cho. Xc nh nhit ca hn hp.

Li gii
t = giti = g1.t1 + g2.t2
vi

g1 =

G1
10
=
= 0,25
G 1 + G 2 10 + 30

g2 = 1 g1 = 1 0,25 = 0,75
t1 = 127 0C ; t2 = 27 0C,
Nhit ca hn hp
t = 0,25. 127 + 0,75. 27 = 52 0C.

38

Bi tp 1.46 Mt dng kh c khi lng G2 = 10 kg, nhit t2 = 127 0C c

np vo bnh c th tch V = 10 m3 cha sn khng kh nhit t1 = 27 0C, p
sut 1 bar. Hy xc nh nhit v p sut ca hn hp.
Li gii
y l trng hp hn hp kh np vo th tch c nh, nhit ca hn hp
c xc nh theo (1-82):
T=

g 1 C v1T1 + g 2 C v 2 T2
g 1C v1 + g 2 C v 2

V hn hp gm cng mt cht (khng kh), nn ta c Cv1 = Cv2 v

Cp
Cv

=k

Vy ta c:
T = g1.T1 + kg2.T2
Khi lng khng kh c sn trong bnh G1 c xc nh theo:
G1 =

p1 V 1.10 5.10
=
= 11,6 kg
RT1 287.300

Vy thnh phn khi lng g1, g2 bng:

g1 =

G1
11,6
=
= 054
G 1 + G 2 11,6 + 10

g2 = 1 g1 = 1 0,54 = 0,46
Nhit hn hp:
T = 0,54. 300 + 1,4.0,46.400 = 419,6 0K (= 146,6 0C)
p sut ca hn hp c xc nh t phng trnh trng thi vit cho hn hp:
pv = GRT
G = G1 + G2 = 11,6 + 10 = 21,6kg
p=

GRT 21,6.287.419,6
=
= 2,6.10 5 N/m2 = 2,6 bar.
V
10

Bi tp 1.47 Kh O2, p sut p1 =60at, nhit t1 = 100 0C chuyn ng qua ng

tng tc (ng phun) nh dn vo mI trng c p sut p2 = 36 at. Xc nh tc
ra ca dng kh O2 ti tit din ra ca ng v lu lng nu tit din ra f2 = 20
mm2.
Li gii
Trc ht cn so snh t s p sut =

p2
vi t s p sut ti hn ca kh O2 l
p1

kh 2 nguyn t :
=

p 2 36
=
= 0,6 > k = 0,528
p 1 60

Vy dng O2 cha n trang thi ti hn nn tc 2 < 2, lu lng G < Gmax.

Tc c xc nh theo (1-88):

39

2 = 2

k 1
k

RT1 1 k k
k 1

1, 4 1

2.1,4 8314
=
.
(100 + 273) 1 0,6 1, 4 = 304 m/s
1,4 1 32

Lu lng dng O2 c xc nh theo phng trnh lin tc ti tit din ra theo

(1-93):
G=

f 2 2
v2

y: v2 - th tch ring c xc nh theo qu trnh on nhit(lu ng ang

xt l on nhit):
k

p 2 v1
= =
p1 v 2
v 2 = v1

1
k

v1 l th tch ring trang thi u c xc nh t phng trnh trng thI:

p1.v1 = R.T1
v1 =

RT1
8314.373
=
= 0,01648 m3/kg,
5
p1
32.60.0,98.10

v 2 = 0,01648.0,6

1
1, 4

= 0,0236 m3/kg,

Vy lu lng O2 bng:
G=

20.10 6.304
= 0,258 kg/s.
0,0236

Bi tp 1.48 Cht kh lu ng on nhit trong ng tng tc nh dn, entanpi

gim i mt lng 45 kJ/kg. Xc nh entanpi ca kh khi ra khi ng.
Li gii
2 = 2(i 1 i 2 ) = 2.45.10 3 = 300 m/s

Bi tp 1.49 Cht kh lu ng trong ng tng tc vi tc ti ca ra l 200 m/s,

c entanpi vo 40 kJ/kg.. Xc nh entanpi ca kh khi ra khi ng.
Li gii
Theo (1-89) ta c:
2 = 2(i1 i 2 ) hay 22 = 2(i1 i2)

i2 = i1 -

2
200 2
= 40.10 3
= 20.10 3 = 20 kJ/kg
2
2

40

Bi tp 1.50 Xc nh t s p sut ti hn ca dng kh c s m on nhit k =

1,4.
Li gii
T s p sut ti hn c xc nh theo (1-90):
k

1, 4

2 k 1 2 1, 4 1
= 0,528.
k =

=
k + 1
1,4 + 1

Bi tp 1.51 Mt hn hp kh gm O2 v H2. Thnh phn khi lng ca H2 l

10%. Xc nh hng s cht kh ca hn hp, th tch ring ca hn hp iu
kin tiu chun (p0 = 760 mmHg, t0 = 00C).
Tr li: R = 648,5 J/kg.0K; v = 1,747 m3/kg;
Bi tp 1.52 1 kg khng kh kh gm N2 v O2 c thnh phn th tch rO2 = 21%,
rN2 = 79%. Xc nh kilomol ca hn hp, hng s cht kh ca hn hp v phn
p sut ca kh N2 v O2 trng hn hp khi p sut ca hn hp l p = 10 bar.
Tr li

= 28,84 kg; R = 288 J/kg.0K;

pO2 = 2,1 bar; pN2 = 7,9 bar;

Bi tp 1.53 Trong mt bnh c vch ngn, ngn bn tri cha 1 kg kh O2 nhit

27 0C, ngn bn phi cha 1 kg kh N2 nhit 127 0C. Hy xc nh nhit
ca hn hp sau khi b vch gn.
Tr li

t = 80 0C.

Bi tp 1.54 Dng th nht c lu lng G1 = 120 kg/h, nhit t1 = 500 0C hp

vi dng khng kh th hai c lu lng G2 = 210 kg/h, nhit t2 = 200 0C. Hy
xc nh nhit ca hn hp.
Tr li

t = 309 0C.

Bi tp 1.55 Mt bnh kn c cha 10 kg kh O2 nhit 27 0C. Ngi ta np

vo bnh mt dng kh cng l O2 nhit 37 0C. Hy xc nh nhit ca hn
hp.
Tr li

t = 49 0C.

Bi tp 1.56 Kh hai nguyn t c hng s cht kh R = 294,3 J/kg.0K p sut p1

= 63,7 bar, nhit T1 = 300 0K lu ng qua ng tng tc nh dn phun vo mi
trng c p sut p2 = 35,4 bar. Xc nh tc ti ca ra ca ng, lu lng ca
dng kh nu ng knh ca tit din ra d2 = 5 mm v k = 0,528.

41

Tr li

2 = 310 m/s;

G = 0,257 kg/s;

Bi tp 1.57 Hi nc qu nhit p sut p1 = 10 bar, nhit t1 = 300 0C lu

ng qua ng tng tc nh dn vo mi trng trong hai trng hp:
a) c p sut p2 = 7 bar,
b) c p sut p2 = 4 bar,
Xc nh tc dng hi ti ca ra ca ng trong hai trng hp trn, bit k
= 0,55.
Tr li

b) 2 = k = 510 m/s;

a) 2 = 310 m/s;

Bi tp 1.58 Khng kh lu ng qua ng tng tc hn hp c p sut p1 = 8at,

nhit t1 = 127 0C vo mi trng c p sut p2 = 1 at. Xc nh tc ti ca ra
ca ng v ng knh ca tit din ra nu bit lu lng ca khng kh nu l
2kg/s.
Tr li

2 = 600 m/s;

d2 = 63 mm;

Bi tp 1.59 Hi nc qu nhit p sut p1 = 20 bar, nhit t1 = 400 0C lu

ng qua ng tng tc hn hp vo mi trng c p sut p2 = 5 bar. Xc nh tc
ti ca ra ca ng v tc ti tit din nh nht ca ng, bit k = 0,55.
Tr li

b) k = 600 m/s;

a) 2 = 837 m/s;

1.13. BI tp v qu trnh nn kh v khng kh m

Bi tp 1.60 My nn l tng mi gi nn c 100 m3 khng kh t p sut p1
= 1 at, nhit t1 = 27 0C n p sut p2 = 8 at theo qu trnh a bin vi n = 1,2.
Xc nh cng sut ca my nn, lng nhit to ra trong qu trnh nn.
Li gii
Cng sut (hay cng) ca my nn c xc nh theo (1-96):
n

n
GRT1 ( n 1 1)
n 1
n
n
n 1
N=
p 1 V1 ( 1)
n 1
N=

y n = 1,2; p1 = 1 at = 0,98.105 N/m2,

V1 = 100 m3/h = 100/3600 m3/s,
=

p2 8
= =8
p1 1

42

N mn

1,2
100
=
.0,98.10 5.
(8
1,2 1
3600

1, 2 1
1, 2

1) = 6,78.10 3 W

Nhit to ra trong qu trnh nn c tnh theo (1-97):

n

Q n = G.C n T1 ( n 1 1)

Khi lng G (kg/s) c xc nh t phng trnh trng thI:

G=

p1 V1
1.0,98.10 5.100
=
= 0,0316 kg/s
RT1 287.(27 + 273).3600

Nhit dung ring ca qu trnh a bin Cn c xc nh theo (1-49) vi

khng kh k =1,4:
Cn = Cv

n k 20,9 1,2 1,4

=
= 0,72 kJ/kg.0K
n 1
29 1,2 1

Cn = -0,72 kJ/kg.0K,
y C v =

C v

; Cv = 20,9 kJ/kg.0K, tra bng 1 ph lc, = 29 kg.

Vy nhit lng to ra trong qu trnh nn:

Q n = 0,0316.0,72.10 (8
3

0, 2
1, 2

1) = 2,82.10 3 W = 2,82kW .

Bi tp 1.61 Khng kh m p sut p1 = 1at, nhit t1 = 25 0C, m tng

i = 0,6. Xc nh phn p sut hi nc ph, nhit ng sng ts, cha
hi d, entanpi I ca khng kh m.
Li gii
Theo (1-103) ta c:
=

ph
p h max

vy ph = .phmax
T bng nc v hi nc bo ho vi th = t =25 0C, tra c p sut pmax =
0,03166 bar. Vy phn p sut ca hi nc:
Ph = 0,6.0,03166 = 0,018996 bar = 0,19 b
T bng nc v hi nc bo ho vi ph = 0,019 bar tra c nhit ng
sng ts = 17 0C.
cha hi d theo (1-104):
d = 622

ph
0,019
= 622
= 12 g/kg kh = 0,012kg/kg kh
1 0,019
p ph

Entanpi tinh theo (1-106):

I = t + d(2500 + 1,93 t)
= 25 + 0,012(2500 + 1,93.25) = 55,6 kJ/kg kh.
Bi tp 1.62 10 kg khng kh m p sut p1 = 1 bar, nhit t1 = 20 0C, nhit
ng sng ts = 10 0C. Xc nh m tng i , cha hi d, entanpi I v
khi lng khng kh m G, khi lng ring ca khng kh m .

43

Li gii
Theo (1-103) ta c:
=

ph
p h max

Tra bng nc v hi nc bo ho theo:

t = 20 0C, tra c p sut pmax = 0,0234 bar
t = 10 0C, tra c p sut ph = 0,0123 bar
Vy:
=

0,0123
= 0,53
0,0234

Theo (1-104) ta c:
d = 622

ph
0,0123
= 622
= 0,00775 kJ/kg kh
p ph
1 0,0123

Entanpi tinh theo (1-106):

I = t + d(2500 + 1,93 t)
= 20 + 0,00775(2500 + 1,93.20) = 39,67 kJ/kg kh.
Lng khng kh m:
G = Gh + Gk
T phng trnh trng thi vit cho hi nc v khng kh kh ta tnh c:
p h .V
0,0123.10 5.10
=
= 0,09 kg hi nc
R h T 8314
.(20 + 273)
18
p k .V (1 0,0123).10 5.10
Gk =
= 11,75 kg khng kh kh
=
R kT
287.(20 + 273)

Gh =

G = 0,09 + 11,75 = 11,84 kg.

Khi lng ring ca khng kh m :
=

G 11,84
=
= 1,184 kg/m3 1,2 kg/ m3
V
10

Bi tp 1.63 Khng kh m c m = 0,6, p sut hi nc bo ho pbh = 0,06

bar, p sut kh quyn p0 = 1 bar. Xc nh cha hi d.
Li gii
cha hi d ca khng kh m theo (1-104):
d = 622

ph
;
p ph

ph
p bh

ph = .pbh = 0,7.0,06 = 0,042 bar,

d = 622

0,042
= 27,3 g/kg
1 0,042

44

Bi tp 1.64 Khng kh m c phn p sut ca hI nc 30 mmHg, p sut kh

quyn p0 = 750 mmHg. Xc nh cha hi d.
Li gii
Theo (1-104) cha hi d:
d = 622

ph
30
d = 622
= 25,9 g/kg
p0 ph
750 30

Bi tp 1.61 Khng kh m trng thi u c nhit t1 = 20 0C, m tng

i 1 = 40% c t nng ti nhit t2 = 80 0C ri a vo bung sy. Sau khi
sy nhit gim xung t3 = 35 0C. Xc nh cha hi d, m tng i
sau khi sy, nhit v lng khng kh cn bc hi 1 kg nc trong vt sy.
Li gii
T hnh 1-3 v th I-d ca khng kh m trong phn ph lc ta tm c:
d1 = 6 g/kg; d3 = 24 g/kg; 3 = 66%;
I1 = 23 kcal/kg;
I1 = 8,3 kcal/kg;
Vy cha hi d3 = 24 g/kg, m tng i sau khi sy 3 = 66%.
Lng nhit cn bc hi 1 kg nc trong vt sy htoe (1-108):
Q=

I 2 I1
23 8,3
=
= 817 kcal/kg
d 3 d 1 0,024 0,006

Q = 817.4,18 = 3415 kJ/kg

Lng khng kh cn bc hi 1 kg nc trong vt sy theo (1-107):
G=

1 + d1
1 + 0,006
=
= 55,9 kg/kg.
d 3 d 1 0,024 + 0,006

. Vy phn p sut ca hi nc:

Ph = 0,6.0,03166 = 0,018996 bar = 0,19 b
T bng nc v hi nc bo ho vi ph = 0,019 bar tra c nhit ng
sng ts = 17 0C.
cha hi d theo (1-104):
d = 622

ph
0,019
= 622
= 12 g/kg kh = 0,012kg/kg kh
p ph
1 0,019

= 25 + 0,012(2500 + 1,93.25) = 55,6 kJ/kg kh.

khi lng ring ca khng kh m

45

Chng 2. chu

trnh nhit ng v my lnh

2.1. chu trnh ng c nhit

2.1.1. Cng ca chu trnh, hiu sut nhit, h s lm lnh v bm nhit
Cng ca chu trnh nhit c tnh bng tng cng thay i th tich hoc
cng k thut ca cc qu trnh trong chu trnh.
l 0 = l i = l kt
(2-1)
Cng ca chu trnh cn c tnh theo nhit:
Vi chu trnh ng c nhit (thun chiu, cng sinh ra) cng ca chu trnh l
hiu s gia nhit cp q1 cho chu trnh v nhit nh q2 cho ngun lm mt.
l 0 = q1 q 2
(2-2)
Vi chu trnh my lnh hoc bm nhit ( chu trnh ngc chiu, tiu hao
cng) cng ca chu trnh mang du m l0 < 0 v cng l hiu s gia nhit nh t
chu trnh q1 v nhit ly ca vt cn lm lnh q2.
l 0 = q1 q 2
(2-3)
Hiu sut nhit t nh gi mc hon thin ca chu trnh ng c
nhit:
=

l 0 q1 q 2
=
q1
q1

(2-4)

H s lm lnh nh gi mc hon thin ca chu trnh my lnh:

=

q2
q2
=
l0
q1 q 2

(2-5)

H s bm nhit nh gi mc hon thin ca chu trnh bm nhit

(bm nhit l my lm vic theo nguyn l my lnh, nhng ay s dng nhit
q1 nhit cao cho cc qu trnh nh sy, si . . . ):
=

q
l0

= +1

(2-6)

2.1.2. Hiu sut nhit ca chu trnh Carno

Chu trnh Carno gm hai qu trnh ng nhit v hai qu trnh on nhit
xen k nhau, nhit hai ngun nhit khng i T1 = const (ngun nng), T2 =
const (ngun lnh). Chu trnh Carno l mt trong nhng chu trnh thun nghch.
Hiu sut nhit ca chu trnh Carno thun chiu bng:
tc =

T1 T2
T1

(2-7)

H s lm lnh ca chu trnh Carno ngc chiu bng:

72

c =

T2
T1 T2

(2-8)

2.2 Chu trnh ng c t trong

2.2.1. Chu trnh cp nhit ng tch
Nhin liu y l xng hoc kh chy xy ra rt nhanh nn coi l qu
trnh chy ng tch v = const. Hiu sut chu trnh bng:
ct = 1

(2-9)

k 1

Trong :
- t s nn:
v1
v2
k s m on nhit
=

2.2.2. Chu trnh chy ng p

Nhin liu l mazut, . . . qua strnh chy xy ra chm nn coi l chy ng
p p = const. y l ng c diezen trc y. Hiu sut chu trnh cp nhit
bng:
k 1
ct = 1 k 1
(2-10)
k ( 1)
- t s dn n sm:
=

v3
v' 2

2.2.3. Chu trnh cp nhit hn hp

Nhin liu l du mazut, . c phun vo xi lanh nh bm cao p v vi
phun di dng nhng ht rt nh nh sng m, qu trnh chy xy ra nhanh
hn v coi l chy hn hp (phn u chy ng tch, phn sau chy ng p).
y l ng c diezen hin i. Hiu sut chu trnh cp nhit bng:
k 1
ct = 1 k 1
(2-11)
[( 1) + k( 1)]
- T s tng p trong qu trnh cp nhit:
p
= 3
p2
2.2.4. So snh hiu sut nhit ca chu trnh ng c t trong

73

Khi k hiu hiu sut ca chu trnh chy ng tch l tv , chy ng p l

tp , chy hn hp l th ta c:
- Khi c cng t s nn v nhit lng q1 cp vo cho chu trnh:
tv > th > tp
- Kh c cng p sut v nhit ln nht v nh nht:
tp > th > tv
2.3 Chu trnh tuc bin kh
Chu trnh tuc bin kh cp nhit ng p
Chu trnh cp nhit ng p c dng nhiu trong thc t v c cu to
bung t n gin, c t avn nn tn tht qua van cng nh. Hiu sut chu trnh
cp nhit bng:
ct = 1

T1
1
= 1 k 1
T2
k

(2-12)

trong :
=

p2
- T s tng p trong qu trnh nn:
p1

T1, T2 nhit khng kh vo v ra khi my nn;

K s m on nhit.
2.4. Chu trnh ng c phn lc
2.4.1. Chu trnh ng c phn lc (my bay) c my nn
Hiu sut nhit ca chu trnh ging hiu sut nhit chu trnh tuc bin kh
cp nhit ng p bng:
ct = 1

(T4 T1 )

(T

T2

=1

k 1
k

(2-13)

l t s tng p trong ng tng p v trong my nn,

k s m on nhit.
2.4.2. Chu trnh ng c tn la
cc dng chu trnh trn, oxy cn cho chu trnh ly t kh quyn, ay
oxy di dng cht lng c cha ngay trong tn la. Hiu sut nhit ca chu
trnh bng:
24
24
l
=
=
ct =
q 1 2q 1 2C p (T3 T2 )

(2-14)

trong :

74

4 tc khi ra khi tn la, m/s

Cp nhit dung ring ca khi, J/kg. 0K,
T3 nhit sau khi chy trong bung t,
T2 nhit khi vo bung t.
2.5 Chu trnh Renkin canh my nhit in
Chu trnh gm cc qu trnh: qu trnh dn n on nhit trong tuc bin,
ngng t ng p trong bnh ngng, nn on nhit trong bm, cp nhit ng p
trong l hi v b qu nhit.
Hiu sut nhit ca chu trnh bng:
ct =

l i1 i 2
=
q 1 i1 i 3

(2-15)

l0 Cng ca chu trnh,

q1 nhit cp cho chu trnh,
i1 entanpi vo tuc bin,
i2 - entanpi ra khi tuc bin,
i2 entanpi vo v ra khi bnh ngng.

2.6. chu trnh my lnh v bm nhit

2.6.1. chu trnh my lnh khng kh
Mi cht lnh l khng kh, hin ch dng trong my bay. H s lm lnh
ca chu trnh bng:
=

T1
T2 T1

(2-16)

y: T1 - nhit kh vo my nn, T1 - nhit kh ra khi my nn.

2.6.2. Chu trnh my lnh dng hi c my nn
Mi cht thng dng: NH3, Fron F12, F22 . . .
i i
= 1 4
(i 2 i1 )

(2-17)

y:
q2 nhit mi cht lnh nhn t ngun lnh,
l0 Cng ca my nn,
i1 entanpi vo my nn,
i2 - entanpi ra khi my nn,
i4 entanpi vo bnh bc hi (hoc ra khi b phn tit lu).
H s bm nhit:
= +1.

75

Bi tp 2.1 Xc nh hiu sut nhit ca chu trnh Carno thun chiu khi bit
nhit ngun nng t1 = 927 0C, nhit ngun lnh t2 = 270C. Xcnh h s
lm lnh ca chu trnh Carno ngc chiu khi bit nhit ngun nng t1 = 37
0
C, nhit ngun lnh t2 = -30C.
Li gii
Hiu sut nhit ca chu trnh Carno theo (2-7):
tc =

T1 T2 (927 + 273) (27 + 273)

= 0,75 = 75%
T1
927 + 273

H s lm lnh ca chu trnh Carno theo (2-8):

c =

T2
3 + 273
= 6,75
=
T1 T2 (37 + 273) (3 + 273)

Bi tp 2.2 Chu trnh ng c t trong cp nhit ng tch c t s nn = 5, s

m on nhit k = 1,5. Xc nh hiu sut nhit ca chu trnh.
Li gii

Hiu sut nhit ca chu trnh c xc nh theo (2-9):

ct = 1

k 1

=1

1
1, 5 1

= 0,553 = 55,3%

Bi tp 2.3 Chu trnh ng c t trong cp nhit ng tch c nhit mi cht

vo 20 0C, t s nn = 3,6, t s tng p 3,33. Xc nh hiu sut nhit ca chu
trnh vi mi cht 1kg khng kh.
Li gii

Hiu sut nhit ca chu trnh ng c t

trong cp nhit ng tch (hnh 2-1) theo (2-9):
ct = 1

k 1
1
ct = 1 1, 4 k 1 = 0,4 = 40%
3,6

y khng kh l kh 2 nguyn t nn k = 1,4.

Cng ca chu trnh c tnh theo hiu sut nhit:
l0 = t .q1
q1 nhit cp vo cho qu trnh chy ng tch 2-3:
q1 = Cv(t3 - t2)
T qu trnh on nhit 1-2 ta c:
k 1

T2 v 1
= = k 1 = 3,61,4 1 = 3,60,4
T1 v 2
T2 = T1.3,60,4 = (20+273).3,60,4 = 489 0K = 216 0C,
T qu trnh cp nhit ng tch 2-3 ta c:

76

T3 p 3
=
=
T2 p 2
T3 = T2 = 489.3,33 = 1628 0K = 1628 273 = 1355 0C
0

Vy ta c vi nhit dung ring ng tch ca khng kh Cv = 0,72 kJ/kg.

C:
q1 = Cv(t3 - t2) = 0,72. (1355 - 216) = 820 kJ/kg
l0 = t .q1 = 0,4.820 = 328kJ/kg.

Bi tp 2.4 Chu trnh ng c t trong cp nhit hn hp, mi cht 1kg khng

kh c pmin = 0,9 bar, t1 = 67 0C, pmax = 45bar, = 10, nhn t ngun nng 1090
kJ/kg. Tnh nhit nhn trong qu trnh ng tch.
Li gii

Nhit cp vo cho chu trnh trong qu trnh 2-3-4:

q1 = q1v + q1p
q1v = Cv(t3 - t2)
q1p = q1 - q1v
Nhit T2 trong qu trnh nn on nhit 1-2 vi khng kh c k = 1,4:
T2 = T1k-1 = (67 + 273).101,4-1 = 854 0K.
Nhit T3 trong qu trnh cp nhit ng tch 2-3:
T3 = T2

p3
; p3 = pmax = 45 bar
p2

p sut p2 trong qu trnh nn on nhit 1-2:

p2 =p1. k = 0,9.101,4 = 22,6 bar.
Vy ta c:
T1 = 854.

45
= 1700 K0
22,6

q1v = Cv(t3 - t2) = 0,72.(1700 854) = 609 kJ/kg.

q1p = q1 - q1v = 1090 609 = 481 kJ/kg.
Bi tp 2.5 Chu trnh tua bin kh cp nhit ng p, mi cht l 1kg khng kh
c t s tng p = 7, t s dn n sm = 1,3, nhit khng kh t1 = 27 0C.
Xc nh hiu sut nhit ca chu trnh.
Li gii

Hiu sut nhit ca chu trnh tua bin kh cp nhit ng p c xc nh theo (212) vi

k 1 1,4 1
= 0,286 : ):
k
1,4
1
t = 1 k 1

t = 1 -

0 , 286

=1

1
7

0 , 286

= 0,43 = 43%

77

Cng ca chu trnh tnh theo hiu sut nhit:

l0 = t .q1
q1 nhit cp vo cho qu trnh chy ng tch 2-3:
q1 = Cp(t3 - t2)
T qu trnh on nhit 1-2 ta c:
Cp = 1kJ/kg.0K nhit dung ring ng p ca khng kh.
Nhit T2 trong qu trnh nn on nhit 1-2 vi khng kh c k = 1,4:
T2 p 2
=
T1 p 1

k 1
k

k 1
k

k 1
k

T2 = T1 = (27 + 273).70,286 = 523 0K.

Nhit T3 trong qu trnh ng p 2-3:
T3 v 3
=
= ;
T2 v 2

T3 = T2. = 523.1,3 = 680 0K.

Vy ta c:
q1 = 1.(680 523) =157 kJ/kg,
l0 = 0,43.157 = 67,5 kJ/kg
Bi tp 2.6 Chu trnh Rankin thit b ng lc hi nc c nhit v p sut
vo tuabin t1 = 500 0C, p1 = 100 bar, p sut bnh ngng p2 = 0,05 bar.. Xc nh
hiu sut nhit v cng ca chu trnh.
Li gii

Hiu sut nhit ca chu trnh Rankin

theo (2-15):
ct =

l 0 i1 i 2
=
q1 i1 i 3

Entanpi i1 c xc nh theo hnh 2-4

qua im 1 v th i-s ca H2O trong phn
ph lc, hoc s dng bng 5 hi nc qu
nhit trong phn ph lc theo p1 = 100 bar,
t1 = 500 0C; i1 = 3372kJ/kg, s = 6,596 kJ/kg.0K
Entanpi i2 cng c th c xc nh theo th i-s (hnh 2-4), hoc c
tnh ton cng bng hi nc:
i2 = i2 + x(i2 - i2)
T bng 4 hi nc bo ho trong phn ph lc theo p2 = 0,05bar ta c:
i2 = 138 kJ/kg; i2 = 2561 kJ/kg; s2 = 0,476 kJ/kg. 0K ; s2 = 8,393 kJ/kg0K
V qu trnh 1-2 l on nhit:
s1 = s2 = s2 + x(s2 + s2)
x=

s 1 s 2 ' 6,596 0,476

= 0,77 ,
s 2 "s 2 ' 8,393 0,476

i2 = 138 0,773(2561-138) = 2011 kJ/kg,

78

Vy hiu sut nhit v cng ca chu trnh:

3372 2011
= 0,42 = 42% ,
3372 138

t =

l0 = i1 i2 = 3372 2011 = 1361 kJ/kg.

Bi tp 2.7 Chu trnh Rankin thit b ng lc hi nc c entanpi vo tuabin
5600 kJ/kg, entanpi ra khi tuabin 4200 kJ/kg, entanpi ca nc ngng ra khi
bnh ngng 1000 kJ/kg. Xc nh hiu sut nhit ca chu trnh.
Li gii
Hiu sut nhit ca chu trnh Rankin theo (2-15) vi: i1 =5600 kJ/kg, i2 =
4200 kJ/kg, i2 = 1000 kJ/kg:
ct =

l 0 i 1 i 2 5600 4200
=
= 0,304 = 30,4% .
=
q 1 i 1 i 3 5600 1000

Bi tp 2.8 Hi nc trong chu trnh Rankin dn n on nhit trong tua bin,

entanpi gim i 150 kJ/kg, sau hI nc ngng t ng p trong bnh ngng
thI nhit 280. Xc nh hiu sut nhit ca chu trnh.
Li gii
Hiu sut nhit ca chu trnh Rankin theo (2-15):
l0
, vi q1 = l0 + q2 = 150 +280 = 430 kJ/kg
q1
150
t =
= 0,35 = 35%
430
t =

Bi tp 2.9 Chu trnh my lnh khng kh vi nhit khng kh vo my nn

-130C, nhit khng kh sau khi nn 470C. Xc nh h s lm lnh v h s
bm nhit.
Li gii
H s lm lnh ca my nn khng kh vi t1 = -130C, t2 = 470C, theo (216):
c =

T1
13 + 273
= 4,33
=
T2 T1 (47 + 273) (13 + 273)

H s bm nhit:
= + 1 = 4,33 + 1 = 5,33.

79

Bi tp 2.10 My lnh dng NH3, ht hi vo my nn l hi bo ho kh p

sut p1 = 1 bar, p sut sau khi nn p2 = 5 bar, cng ca my nn N = 50 KW.
Xc nh h s lm lnh, lng mi cht lnh, nng sut lnh ca my lnh.
Li gii
T th lgp-h trong phn ph lc v hnh 2.5 vi p1 = 1 bar =o,1 Mpa,
p2 = 5 bar = 0,5 Mpa ta tm c:
i1 = 1720 kJ/kg; i2 = 1950 kJ/kg; i3 = i4 = 520 kJ/kg.
H s lm lnh theo (2-17):
c =

i 1 i 4 1720 520
= 5,12
=
i 2 i 1 1950 1720

Lng mi cht lnh:

N = G(i2 i1)
G= G=

N
50
=
= 0,22kg / s
i 2 i 1 1950 1720

Nng sut lnh:

Q2 = G(i1 i4) = G(i1 i3) = 0,22(1720-520) = 264kW.
Bi tp 2.11 My lnh dng R22 c entanpi vo my nn 700 kJ/kg, entanpi ra
khi my nn 740 kJ/kg, entanpi ra khi bnh ngng 550 kJ/kg. Xc nh h s
lm lnh v h s bm nhit.
Li gii
H s lm lnh theo (2-16) vi ch i1 = 700 kJ/kg, i3 = 550 kJ/kg = i4 (l
entanpi vo bnh bc hi):
c =

i 1 i 4 700 500
= 3,75
=
i 2 i 1 740 700

H s bm nhit:
= + 1 = 3,75 + 1 = 4,75.
Bi tp 2.12 My lnh to nhit 1250 kJ cho ngun nng, tiu tn 250 kJ. Xc
nh h s lm lnh.
Li gii
Theo (2-6) h s bm nhit vi Q1 = 1250kJ; L0 = 250kJ:
=

Q1
L0

1250
=5
250

Vy h s lm lnh: = + 1; = - 1 = 5 1 =4.
Bi tp 2.13 My lnh (hoc bm nhit) nhn nhit 800 kJ t ngun lnh, thi
1000 kJ cho ngun nng. Xc nh h s lm lnh (hoc h s bm nhit ).

80

Li gii
Theo (2-5) h s lm lnh v theo (2-2) cng ca chu trnh:
=

Q2

800
=4
200

Vy h s bm nhit:
Hoc:

L0

; L0 = Q1 Q2 = 1000 800 = 200 kJ,

= + 1 = 4 +1 = 5

Q1
L0

1000
= 5.
200

81