HASDBOUND AT THE

#
OF TORONTO PRESS
l'M\l RSITY

Cl-Sem.

QUINTI HORATII FLACCI

Heu5B^ OPERA.
INTERPRETATIONE ET NOTIS
ILLUSTRAVIT

LUDOVICUS DESPREZ,
CARDINALITIUS SOCIUS AC RHETOR EMEHITUS,
jussu

CHRISTIANISSIMI REGIS,
IN USUM

SERENISSIMI DELPHINI,
AC

SERENISSIMORl

PRINCIPUM BURGUNDI.E, ANDIUM, ET BITURIGUM.

HUIC EDITIONI ACCESSERE

VITA HORATII

CUM DACERII

NOTIS,
PR.JEFATIO

EJUSDEM CHRONOLOGIA HORATIANA, ET

DE SATIRA ROMANA.

EDITIO VIGESIMA, PRIORIBUS LONGE EMENDATIOR.

LONDINI:
IMPENSIS

RIVINGTON ; WILKIE & ROBINSON J J. WALKER ; SCATCHERD & letterman; g. robinson; lackington, allen, & soc. ; r. lea; longman, hurst, rees, & ormej cadell & davies ; w. cingerj j. mawman ; j. mlrray; j. harris; t. boosey; pote & williams ; john richardson ; ja. richardson ; sherwood, neely, &. jones ; r. baldwin j & j. johnson & soc.
F.

&

C.

1810.

M-i

9i\

ftz

f lcndcfa:

We>t>riJp b. ilfemiiUn, Weyt>ndtfe-

Q.

HOUATII FLACCl

T
PER

A,

LUDOVICUM DESPREZ.

Q.

HORATIUS FLACCUS
est.
b

in

Venusio Apulias opet

:

pido natus

Patrcm habuit libertinum,

exactionum
eo quod
in

coactorem.
altercatione

Salsamentarium Scribunt aliqui

quidam Horatio exprobraverit,

se

Quoties ego

vidi
terii

patrem tuum brachio

meminit Tullius
4.

emungentem
c

Cujus dicejus po-

ad Heren.

Nafalem

nunt duobus annis ante conjurationem Catilinariam, L.

Aurelio Cotta et Manlio Torquato iterum Consulibus.
*

A patre Romam

puer deductus, ibique honeste educatus,

disciplinis
f

atque liberalibus

institutus

est.

Orbilium

grammaticum

audivit.

Roma
e

Athenas

sc contulit, Philo-

sophiae discendas causa.

aetatis

Athenis cumversaretm',

annum

agens viccsimum tertium, a Bruto abstractus ad

bellum, ac Tribunus miiitum factus,
h

civile

Philippensi

cladi interfuit.

Tum

victus,

et bonis exutus paternis,

Lib.

9..

Satira

1.

versu 35.

HORATII VITA.
paupertate conflictltus ad poesim

Mascenatis amicitiam demeniit

Hinc animum appulit. ac per eum subinde cum

'

Augusto

reconciliatus,
k

utrique valde charus extitit, et

teste,

li-

beraliter ditatus.

Suetonio etiam

primum

scriba

Qusestorius
'

luit,

post veniam ab Augusto impetratam.

Animo

crat a

tnmultibus urbanis alieno, secessumque

amabat.
dulo suo,

Apud quem

Sabinos autem libenter morabatur in fundescribit Lib.

1.

Epist. 16.

Hincscri-

bendarum e]iistolarum munus ab Augusto oblatum detrectavit.

"

Victus frugaiitatem

cum munditia

dilexit.

Euit

corporis habitu brevi et obesus.

elegantia nihil est

De

ingenii scriptorumque sine ad-

quod dicam, cum totseculanon

miratione praidicaverint junctam ab eo in carminibus Anacreontis suavitatein

cum
eam

Pindari virtute et sublunitate:

dicacitatem urbanam, qua nihil
57. 59-

in sennonibus ver6
solertius et sagacius.

vitque librarii

Mortuus cst anno statis manus ex Suctonio scribcntis

Errap

Au-

gustum haeredeni palam nuncupavit.

Humo

conditus est

in extremis Esquiliis, juxta Maecenatis

tumulum.
Ode
1.

Lib.

1.

Ode
1.

18. Lib. 3.

Odc

16.

" Lib. I: 6.

31.

Lib. 2. Sat.

Epod.

Lib.

Epist. 5.

k Lib. 2. Sat. 6. v. 30.

Lib. 2.

Sat. 3. Lib. I. Epist.

Lib.

1.

Saf6. Lib.

1.

Epist. 10.
p

4. et 20;

m Sueton.

in Vita Horatii.

Sueton.

cit.

Q.

HORATII FLACCI

T
E

A,

SUETONIO.

QUINTUS HORATIUS FLACCUS,

f.ore
:

.Venusinus,

patre, ut ipse quidem tradit, libertino, et exactionum coac-

ut verb

creditum

cst,

salsamentario:

(juum

illi

quidam

in altcrcatione exprobrdsset,

Quoties ego vidi paBello Philippensi cx-

trem tuum
citus
cl

cubito se

emungentem
venid

M. Bruto

Imperatore, Tribunus militum meruit

impelratd, scriptum

victisque partibtts,

Quastoin

rium comparavit

ac primb Macenali, viox Atigusto

gratiam
locum

insinuattts,

non mediocrem in amborum amicitici

dilcxerit, satis

tenuit.

Mwcenas quantopere eum

illo

demonstratur

Epigrammate,
visceribus nieis, Horati]

Ni

tfi

Plns jam diligo, ui tunrn sodilem

Hinno

me

vitleas strigosiorem.

Sed multb magis extremis, taliad Augustum

ratii Flacci,

elogio

Ho-

ut mei, esto

memor.
ut hoc

Augustus Epistolarum

quoque

ei officium obtitlit,
:

ad Mcecenatem

scripto

significat

Antfe ipse

sumciebam

scribendis epistolis ami-

corum
trum

nunc occupatissimus
cupio adducere.

et infirmus

Horatium nosista parasitica

te

^'eniet igitur

ab

HORATII VITA.
mensa ad hanc regiam,
vabit.

et nos in epistolis scribendis adju-

Ac

ne recusanfi quidem aut succensuit guicquam,

dcslitit.

aut amicitiam suam sugger&re

e quibus, argumenti gratid,

Extarit epistolce,

pauca
si

subjcci.

Sume

tibi ali-

quid juris apud me, tanquam

convictor mihi fueris. Recte

id

enim

et

non teinere
si

fcceris,

quoniam
fieri

usus mihi tecum

esse volui,

per valetudinem tuam

posset.

Et

rursits

Tui qualem habeam memoriam,

que nostro audire
tui mentio.
:

poteris cx Septimio quo-

nam incidit ut coram illo fieret a me Neque enim, si tu supcrbus amicitiam nosnos quoque dvin-ns^ovov^r.
Prceterea

tram
iepe

sprevisti, ideo

eum,

inter alios jocos,

putissimum pencm et homun:

cionem lepidissiminn appellat

tate locupletavit.
bavit,

undque

et atterd liberali-

Scripta quidem ejus usquc adeb pro~

marisurdque perpetub credidit, ut non modb Secuinjunxerit, sed et Vindelicavi

;

lare

Carmen componendurn

victoriam Tiberii Drusique, privignorum suorum

eum-

que cocgcrit propter hoc, tribus carminum

intervallo

libris

ex longo
lectos

quartum addcre.

Post

setmones vcrb

quosdain, nullam sui mentionem fac.tam ita sitquestus:

Iratum
tis

me tibi scito, qu6d non in plerisque ejusmodi scripmecum potissimum loquaris. An vereris ne apud possit,

teros infame tibi

qu6d

videaris familiaris nobis esse

Exprcssitquc Eclogam, cujus initiim est

Quum
Res

tot sustincas et tanta negotia solus,

Italas armis tutevis,

in

moribus orn"s.

Legibns emendes:
gi longo

publica comruoda peccen',

sermone morer tua tempora, Ccesar.

Habitu corporis brevis fuit, atque obesus ; qualis et d se~ metipso inSatyris dcscribitur, et ab Augusto hdc Epistold:
Pertulit ad

me

Dionysius libellum tuum,

est,

quem ego

(ne

accusem brevitatem) quantuluscunque

bcni consulo.

HORATII VITA.
Vereri autem mihi videris ne majores
ipse es, sed
si

libelli tui sint,

quam

tibi

statura deest,

corpusculum non deest.

Itaque licebit in sextariolo scribas,

minis tui
sit oyKuioirrzros,

quum

circuitus volu-

sicut est ventriculi tui.

Vuit p/urimitm
tini:

in secessu ruris sui Sabini,

aut Tibur-

domusque ejus ostenditur circa Tiburni luculum.

in

Venerunt

manus meas

et E/egi,

sub ejus

titulo,

et

Epistola prosd oratione, quasi commendantis se Macenati.

Sed utraque jalsa puto

auton obscura
;

nam

Elcgi vulgarcs

Epistola
est

quo

vitio

minime tenebatur.
Jttarcio Censoiino et
et

Natus

VI. Id. Dec. L. Cottd

cessit

et

L. Torquato Consulibus.

De-

V. Kal. Dec.

C.

C Asinio
vale-

Gallo Consulibus, post

hcerede
tudinis,

nonum

quinquagesimum annum ;

Augusto paldm nuncupato, quum, urgcnte vi

non
siifficcrct

ad obsignandas testamenti tabulas.

extremis Esquiliis, juxta Mcece-

Humatns*et conditus
natis tumulum.

est

v.

clar. and: dacerii

NOTiE
VITAM
Q.

HORATII FLACCI.

Q.

HORATII FLACCI vita, e

Notis

Suelonio.]
suis
se

Hanc
1
.

diserte adjudicat Suetonio iu

ad Epist.

vitam Porpliyrio Lib. II. his verbis,

scri-

Augusto increpanti Horatium, quod non ad

beret, ut Suetonius auctor est, imprimis

quoque pturima

cum laude
liic

Cicsaris se excnsat.

At

vel taeente Porphyrione, Icctorem haud temere fallat.

ita se

prodit

Suetonii stylus, ut peritum

Patre, ut ipse quidem tradit, libertino, et exactionum coactore.] de seipso profitetur Horatius Sat. G. Lib. I. v. 45.

Hoe

Nunc ad me redeo
Et
v.

libertino patre natum.

85.

Nec

timuit, sibi ne i-itio quis verlcret, olim

ipse,

Si praco parvas, aut, utfuit

coactor

Mercedes sequerer

Ut berd creditum est, sahamentario.] Salsamentarium proprie nuncupant Graeci aXXayTOtfcu \yv, Galli un charcutier, Angli a poi:kman, a seller of sausaoes, qui parat venditque farcimina, tomacula, et id genus alia. Hoc conQtioties ego vidi patrem titum cubito se emungeulciu /] Cic. IV. Lib. Ethetoricorum vicio irridebantur satsamentariorum fiiii. ud Llerenuium (siquidem ille est venis Slius operis auctor), Per consequentiam signijicatio Jil cilm res qu<c sequuntur aliquam rem, di,

runtitr, ei ijitdnis tota res relinquitur in suspicione, ut si salsamentarii

dicas, Quiesce tu, cujuspater cubito se emungere solebat. Bello Philippensi excitus d M. Bruto Imperatore, Tribltnus militum tneruit.'] Tunc temporis Horatius literis operam dabat Athcnis.
/i/it)

Vide quod barrat ipse Epist, Q, Lib.

Jl.

NOT.E

IX'

VITAM HORATII.
sciibcdinn.

Saiptiim Qtttcstorium comparavit.] Leg scribturn pru Vide Notas nostras ad v. 3(>. Sat. 6. Lab. U.

De

re commitni scrilte tlta^nd nlqut nova te <<<, reverti. ., Orabant Itodic inciiiin.
'

adde quod scribit Liv. cap. 4f). Lib. IX. et A. Gell. cap. 9- Lib. \ I. Ac primu Macenati in gratiam insinuatus.] Heec ita narrantur, quasi Horatius non innotuent Mkcj riati, nisi post impclratam rjerouui ab Augusto veniain, et comparatum scribatum Quaestoriuui. At istud. Suetouio nunqtiam excidisset. Masceirate eniin dcprecaulc, Cesar ignovit Horatio, eique bona suo fisco addieta reddidit. Suetonius hoe loco de eo tempore loquitur, quo coepit Mfecenas Horatium hubcre iu numero fumiliarium suorum, quocum negotia sua communicaret; qucnique in otio suo jucunduin ailhiberct comitem. Hinno me vidcas strigosiorem.] Non placet ista lectio. Proculdubio scripserat Msecenas, Jxinno nte videas strigosiorcm, eamque lectioncm secutus est doctissimus Vossius. Fuit iis teraporibus Nin. Crassus poeta quovis pumice atidior, eamque ob causam istiusmodi conviciis

obnoxius.

Elogium.]
docet.

Gnece

sAoyisv, proprie significat tjtulum,

lemmn, pra>

fationein concisam, breviarium,

quo

quis, quid sibi velit, paucis verbis

Nttnc occupatissimus et itifir??fus.] Infirma vuleludine utebatur Auomni tempore, post autem beilum Hispnnicum, impendio magis gravescere coepit ejus valetudo. Post istud igitur bellum constat eum hanc epistolam ad Maecenatein scripsisse, Horatioque oblulisse miiuus
gustus
epistolarium.

Ab

istd parasiticd

domesticis, neque

ullitis

que eum hic

irridet

mensu.] Horatkis enim non erat ex Mtecenntis ordmarii orricii causa apud eum haerebat, ideoAugustus ut Msecenalis parasitum, quasi ei esset

assiduus conviva.

Ac ne
tonius.

suggerere

recusanti quidem aut succensuit quicquam, aut amicitiam suatn In primis notatu dignum est, quod hic observat Suedestitit.]
est in principibus

Rara

ejusmodi moderatio
iis

cujus quidem ex-

hibeuda? iateor non nisi rarissimas

praeberi occasiones.

Adeo in pzu-

cos incidunt, qui officia ampla et honores ultrcj sibi oblatos detrectent. Si per valetudinem tuamjieri possc!.] Indicant hrec verba Horatium, valetudinis siue excusatione, illum honorem sibi ab Augusto oblat iii

Jam enim consenuerat, unde etiaui sequitur latum fuisse ante bellum Hispanicum, ut supra dixi.
recusasse.

Iioc ei

non ob-

quem

Septimio.] Idem est Septimius, quemalloquiturHor.OdeO. Lib. II. laudat Ep. ". Lib.I. quemque Tiberio commendat Ep. 9. Lib. I. Utiuque et a/terd tibera/itatc lucuplelavit.] Nibil quicquam

ab Horatio dictum c!e Angusti in se liberalitate, quod tamcn silentium non est ab ingrato animo profectum. Nemo unquam fuit qui aiiquibus non benefecerit, pauci autem fuerunt Au Quorsnm igitur pro s,ei] qui omnibus suis iubjectis benefecft.

NOT.E IN VITAM HORATII.

quum esstnt pro toto mundo grattae agendas? Sola ujusmodi gratiarurn actio glorian principis amptihcat, soiaque digna e.;; qu;e iiterarmn mohumentjs posteritati cominendetur. Itaque Horatius, qua erat prudentia, nihil pra>termisit, quo deujonstraret lmpe ium universum Augusto acceptam retulisse felicitatem suam, neque quenquam fuisse civem Romanuin, quiei tranquilhtatem vitamque suain non di ben Vinde/icam victoriam Tlberii Drusic.ue.] Quod quidem fecit Ode 4 et 14. Lib. IV. Eumque cdegerit rropter hoc tribus carminum libris ex longo intervallo quartum aadere.~\ credet otnnes Odas Lib. IV. ab Horatio
.sim gratias ageret,
I

autem

'..

Qm

ab Augusto imperatum, nae is longe erHoratium ab Augusto coactum fuisse quartum hbruin edere, lllasque Odasquas ex ipsius imperio composuissct, iis adjungere quas jampndem fecisset, necdum in lucem edidisset. Vide Notas ad Odcn 1. Lib. IV. Habitu corporis brevs fiit et fbesus.] Quod ipse dicit Sat. 3. Lib.
scriptas
rabit.

postquam hoc

trat ei

Illud soluni dicit Suetonius,

II. ubi se aftirmat esse statune

I iiit

uouamphus

bipedalis.

phirimiuu in secessu rurissui.'] Hibernos menses nonnunquam Tarenti transigebat. Si d maximam astatis suae partem degtbal in Tiburtino su.>: queni locum praetuiit Tarento, quodostendit Oce 6. Lib. II. Saliini aut Tiburtini.] Cave hinc colligas geminum fuisse Horatio Vilia ejus fuit inter agrum Tiburtem et Sabinum, unde alii ilhm rus. Tiburtinis accensent, alii Sabinis ; quod fieri solet de villis, urbibus, et montibus qui duabus regionibus interjacent. Sic Venusium nunc Lucaniae, nunc Apuliae urbs habebatur, ut loquitur noster Sat. 1. Lib. II.
-Lucanus, un Jppufus, anceps. Na/n fcnusinus aralfinem sib utrumque colomis.

Et Ode
lia et

km

IIL eadem de causa pouit montem Vulturem in ApuEcce auteni locum huic e Suetonio plane simiapud Catulluin, qui de rure suo, quod in eadem regione, ubi et
4. Lib.

extra Apuliam.

Hcratii rus erat,

dicit,
noster,

Ofuc.de

seu Sabine, seu Tiburs,

Nam

te esse

Tiburtent autumant, qnibus

non
est
.-

est

Cordi Catullum ludere : i:t quibus cordi Suoois Sabinum pignore esse cortendunt

SVd seu Sabine, sive verius Tiburs, &c.

Domusque
iucus, de

cius ostenditur circa Tiburni tuculum.~\

1.

Is estTiburni

quo Ode

Lib.

I.

Et pnrceps Anio, et Tiburni lucus, Mobilibus pomuria rivis.

et

udu

Fuit autem Tiburnus Catili et Corte frater, qui quarn condiderant urbem, Tibur tx nomine fratris sui maximi nstu nuncupaverunt. Virgil. Lib VII. iEn.
;

NOTL

IN

VITAM HORATII.

Sed utraque falsa puto : nam E/egi vulgares.] Egregium est boc loco Suctonii judieium. Ex eo, quod vulgaivs .suiit !;i Elegi, Horatio illos abjudicat. Longe aliain tulissent sentcnliam bodierni Critici, qui nulli labori parcuut, dum antiquoriun vitia tigant, quique pulcherrimos s*pe locos vexant damnautque, ideo tantum, quia quod pulcherrimum est a Genio ipsorum abliorrct niaxime. Quo piura
reperissent in his elegis humilia et inepla, e6 impeusius contendissent veriun auctorem fuisse Horatium. Pro dolor quanto cum ipsoruui dispendio pcrierunt? Huc enim provocarent, tanuuam ad certissimam
!

auctoritatem, gratulantes

sibi

repertos esse tesles qualescuuque, qui

oausa? recentiorum faverent contra antiquos.

E/egi vu/garcs.] Potuit Suetouius, ex ipso Horatio sumpto argucontcndere hos elegos fuisse subdititios; ip$e cnim de suk scriptis loquens dicit Ep. ult. Lib. II.
aiento,

Carnihia compono, hic degos.

Epistola autem obst
ct iuterpretum culpii,
ura.~\

Nostro
:

igitur vitio

dam apud Horatinm deprehendainus

derunt,

fif, quod obscura quaeplerumqne vero eommeutatoruna,

qui saepe clarissimis alioqui loeis teijebras offu-

quique auctorem penitus depravarunt lnepto eo sensu

quem

ipsi affinxernnt.

VI. Id. Dec.~\ Hoc est, octavo ems mensis die, anno ab U. C. 68S63 aunis aute natum Christum. L. Cottd et L. Torquato Coss.] Dicente ipso Qde 21. Lib. III.

O
EtOde

nate

mccum
V.

consule

Manlio

13. Lib.

Tu vina Torquato move

Consu/e pressa meo.
Decessit C. Martio Censorino et C. Asinio Gallo U. C. 745. sex annis ante natnm Christum. Errat
Cos.-.~]

Anno ab

igitur Suetonius,

cnm

dicit

post quinquagesimum
die ann. 688. ad
librarii.

nonum annum.

Ab

octavo eniin

vigesknum septimum Ncv. 745. non sunt amplius quiuquaginta septem anni miniis undecim diebus. Nisi haec sit

Decemb.

potiiis

culpa

valetudinis uon Jure Civiii rata habentur Testamenta viva voce dicta, mod6 Testator haeredem suius nuncuparit coram septem testibus. Justinian. Inst. Tit. 10. Sect. 13. Si quis autem sine scriptis voluerit Jure Civili ordinare testamentum, septem testibus adhibitis, et sud vo/untate coram iis nuncupatd, sciat hoc perfectissimum testamentum Jure Civili firmumque constitutum. In extremis Esqui/iis, jvxta Mtecenatis tumulum.~\ Habitavit enim Msecenas in extremis Esquiliis, ubi superbam sibi domum fecerat, adeoque sepulchrum.
sufficeret

Harede Angusto paldm mmcupato, quum urgente vi

ad obsignandas tcstameHti
labnlas.]

N0T7E IN VITAM IIORATII.

Jnrta
Macenatis tumulum."]
factuoo
est,

Deccsserat Maecehas eodem anno.

Unde autcm

Horatius, superstes tiini esset, niliil in seriptis reliquerit, quo teslaretur dolorem ex Maecenatis morte conci ptumf Milii quidem illud non videtur credibile. Tanto eiun affectu
ut

tantaqne in se merita ejus erant, ut nefas esset ofHcium iugendi Maecenatis cuiquam alteri reliquisse. Nullo pacto esset ignoscendum adeo infaumano facinori. Si ita nefarie ingratus fuisset, non tam abstilnarem scripta, qustm ipsum auctorem aspernarer: meque adeo pceniteret tanti temporis iu explicando vertendoque collocati. Videamus an historis nobis aliquid suggerat, quod eiun expedial a crimine silentii istius, quod quidem prmnN tam suspectum tamque odiosuin apparet. Dio de eo anno loquens, qui Maecenati supremus fuit, eiiumerat ptimo omnia felicia, qiia-. Augusto eo anno contigerunt. Ciimque dcmonstrasset priores octo menscs nihil ei praater felices eventus dedisse, addit finem anni non respondisse principio, mortemque Maecenatis derepi ute interrupis.se prosperorum seriem, ad noniiin usque mensem conliiitiatam. Mors igitur Maecenatis non nisi post octavum nunsein contigit. At
dilexit,

quamvis statim post eummensem exactum contigisset (quod tamen 11011 Dio non dcsignet quoto die contigerit) a tine Octobris ad vigesimum septimmn diem Noveinb. non fuissct Horatio spatium primis Iacrymis abstergendis. Itaque constat cum non diu superstitem fuisse amico suo. Quid autem aliud facere potuissct, quo clarius demonstraret, qu;un vehementer eum dilexerit ? Tum proculdubio id prsestitit, quod ante aliquot auuos pollicitus erat, quum ad Miecenatein scriberet, periculoso morbo laborantem et mortem optantem.
constat, ciim

Ah

'

le

mete

si

partem animm rapit

IWaturior vis, quid moror ultcra, Nec carus aque, nec supcrstes
Integer ?
Ille ilies eu,o

utrqpique

Ducet ruinam ; non Dixi sacramenlum

perfidum
ibimus,

ibi?iius,

Utcunque prtecedes, supretnum Carpere iter comitei parati, &c.

Si astrologis advocatis de natali sua hora consultasset Horatius, non
potuieset
<!<

suorum temporum cmn Maecenatis temporibus consensu

felicitis ariolari.

At

ille

niagis perspectas habuit amicitiffi suae,

quam

fatalis

sui sideris vires.

sit,

Neque

difficile est

vera vaticinari, ciun in tuo

arbitrio situm

ut confiant qua> praedixeris.

CHRONOLOGIA
ANNORUM HORATII
PER

CONSULES
Digesta

DACERIO.

Anno ab U.
688

C.

Anno

antc J. C.

Anno Hor.
1

CONSULES.
L. Jul. Caesar

63

L. Aurelius Cotta II. | L. Manl. Torquatus II.

| C.
S

689

62
r Gl
,

2 3

Marcius

Fisrulus

ann 690

M.

Tullius Cicero

lC.Antouius
Natus est Augustus. f D. Jun. Silanus
1 t

Hoc

anno

exarsit Catilinae Conjuratio.

091 6Q2 y-

,,,

rn oO
50 J 58

4
5

l L. Licinius JVlurena

ivt

Calphur. Piso

693

6
' s

M. Valer. Messala |QMetellusCeler

l
l

L. Atranius

*
U,

"
56
55
r o4!
,

{SiSr
(

L. C.lpluiiniu!

Po

A. (jabimus
P. Lentulus Spinther

696
en 697

9
irv I0

j Q. Metellus f C. Cornelius Lentulus

{L.Marc.Philippus

Egit Horatius novem aut decem primos anuos Venusii, quod patet ex Ode IV. Lib.III. Exinde Romam ad excolendum ingenium missus est. Sat. VI. Lib. I. Epist. II. Lib. II.

Ama ab

U.

Anno ante J. C

Anntt Hor.

COXSULES.
IL
f

*>
c^r.

"
52
r,-. ' ,

{m.cS.
fCn. Domitius

699

,a
,S
,.

Appius Pulcher

UDotmt.iEnobarbus

700
-n .

al
-.

IM.
f C

Valer. Messala Cn. Pompeius III.

702 703

49 48
47

16

M. Marcellus
L. Paulus L. Lentulus
C. Caesar II. P. "Servilius

{ Servius Sulpitius
f

16
17 18

{C. Marcellus
f

704

^C. Marcellus
f
)

705

46

Pompeius in JEgypto jugulatus. Circa hoc tempus Horatius Atheiias studiorum causa missus est. Noluit enim pater, ut eb proficisceretur, aut usquam a latere suo discederet, doncc ea esset aHate, ut vitae suae modum ipse habere, et mortun integritatem in corruptissima civitate servare posset

708
707
708

45 44

19

20
2

'{^ P. Vatinius fC Caesarlll. lM. Lepidus

f

43

C. Caesar IV. Q. Fab. Maximus

{*52L
Curia Pompeii confossus. Augusttis) ex Epiro redit Romam.
Cffisar

in

C. Octavius (qui postea

f

710

41

23

Pansa C. Pa

lirtius JA.Hi

Duobus his Coss. uno praelio occisis, suffectus est C. Octavianus, assumpsitque sibi Coliegam Q. Pedium. Brutus Macedouiam petens, Vide Athenis plures adolescentes eduxit secum, in iis Horatium. Ep. II. Lib.II. Horat. scribit Sat. VII. Lib. I.
...
'

U
Non

.-

OL -4

M. Lepidus

II.

\L. Munatius Plancus

Lib. III.

De hoc

Consulatu Horatius

Ode XIV.

ego kot ferrenf calicliisjuventd Camule IHunco.

t-!r:.t

jam

,:it
1

viginti quatuor annorum, et in Bniti exercitu versabutur. pugnae PhiKppensi, inde fugit relicla non bene parinu/d: a
redit.

Romam

Fecit

Od. XIV. Lib.

I.

CHRONOLOGIA.
Anno ab U.
C.

Anno ante J.
9 y
.18
I

C.

Auno Hor.
25 ZJ
l

CONSU LE&
jP-SeroliusH.

n%
713
Pollioni in-cribit Od.
scribitque Sat. V. Lib.
<

Antonius

( Asinius Pollio Lib.II. Mjecenatem Bruudusium comitatur,

26

fCn.ponmiusII.

I.

14

_ S7

ot 27 23

5 lj -

Censorinus
Calvisuis

}C
( (

36

Uppras ClaudiM
L-

iMorhanus Vipsanius Agrippa

Statilius
inierat,

716
Pompeius
rediutegrat.

35

2^

-jL. Caiiiriius, et post ejm

(

mortem,

Taurus
bellum

F. ruptft societate, quam Horat. ea de re couiponit

cum Augusto
elliuS

Od. VII. Lib. V.

717

34

30

^.^ M. UocceiuS v Nerva

(

Menas
quo
invehitur.

relictis

faitus est

iterum Pomp. F. partibus, Augusto se adjungit, a Tnbunus Militom. In hunc Hor. Ode IV. Lab. V.

718

33

31

SS<x-Vom.August.cogna.
I

L. Lornincius

Pompeius in Phrvgia truridatur. Pompeianis jyin seeundiun venia Pompeius Varus Itomam redit. Horat. Oden VII. Lib. II. datur
scribit.

71i)

32
31

3
33
et

Antonius
Scribonius Libo l_r,

720

Horatius hoc anno edidit Sat. IV.

VI

C. Ca;s. Octavianus II. { L. Volcatius Tullus Lib. II.

I

721

30 Antonium
inter et

34

Cn. Dom. iEnobarbus C. Socius

exardescit.

Bellum

civile

Augustum
35

Roma

fac-

tionibus infestatur.

Horatius

scribit

Lb. V. Odtn XVI.

CC Ca^rOctav.III.

{ Messala Lorvinus Parat se Mascenas Augustum per mare ad bellum Actiacum sequi. In eam rem composita est Ode I. Lib. V. Victus Antonius, fugatusque est IV. \on. Septembris. Hanc Augusti victoriam canit Horatius Ode IX. Lib. V. Sub finem hujus anni moritur Catius Philosophus Epjcurtus.

7a3
t

2g

36

jC.C^arOctav.IV.
Facta est Ode VI.

Alexandria capta. XXXVII. Lib. I.

Mors

Antonii et Cleopatrae.

CIIKONOLOGIA.

Amo ab U. C. Anno untc

724
27

./.

C. Antio

Hor.
f

CONSULES.

37

C. Caesar Octavianus V. \ Sextus Apuleius

Belloram civifium finis. Tenrrplum Janijam primum sub Augusto crsnsum. Dedit Hor. Odeu XII. Lib.I. et circa hoe tempus Oden

VI. Lib. III. __,

C. Caesar Oct. VI.

II.

\m. Agnppa
:

Titnlo Principis ornalur C. Ca^s. Octav. Facta est Ode II. Lib. I. Estructa Bibliotheca Palatina Apollini dedicatur qua de re composita est ()<le XXXI. Lib. I. Romanos incessit metus, ne Ca?sar sedem imperii Trojain transferret, cui reiut occurreret, edidit Hor. Odenlll. Lib. III.

726

25

39

& J"? { l iM. Agnppa

Oden

%VIL
III,

Caesare Bi itannis belliun inferre cogitante, Horatius eilm eum in ea expi ditione comitatiiruni se crederet, scnbit Oden VI. Lib. II. Verum
proficisce
i

principi

Arimini occurrunt Britannorum legati bellum

deprecantes. Inhanc profectionein scripsitHor.

XXXV.

Lib. I.

Eodem' hoc anno, C. Ces. Octav. pulcherrima oratione ad Senatum

habita, contendit ut per Patres sibi liceret deposito*Imperio, reliquam

statem

in otio

degere

inde

sumptum argumentum Odes XVI. Lib.

II.

Caesari delatum Augusti

nomen.

(.Statinus laurus II. Lib. IV. Ep. V. Lib. I. Hoc artatis finierat versus Amatorios plerosque et Sat. II. III. IV. VIII. IX. et X. Lib. I. Priinam item Lib. II.

727

24

40

jAgustusCa3sarVHI

Scripta est

Ode X.

Lib. II.

Ode XI.

f Augustus IX. lanus iM.-Sih

Phraates contra Tiridatem, qui Partliicum regnum occupaverat, cum proriciscitur. Tiridates ad Augustum coufugit, quem sibi dedi per legatos postulat Phraates. Fit Ode XXVI. et XXXIII. Lib.I. itemlV. Lib. II. Ode XXVI. Lib. III. Clauditur Janus jam sub Augusto secundum.

Scytharum uuxiliaribus copiis

in

{aS^..

Arabes, duce JElio Largo iEgypti Praefecto, mittit. Facta Ode XXIX. Lib. I. Moritur Quintilius Varus Poeta, cognatione conjunctus Virgilio, cui consolando scripsit Hor. Oden XXIV. Lib.I. Maeeenas Liciniae amore captus", quam et paul6 p6st duxit. IIuc spectat Odo XII. Lib. II. Victa Hispania. Parthorum a Phraate defectio. Ode VIII. Lib. III. Augustus ox Ilispania reversus, Ileditum bunc celebrat Ode XIV. ubi periculoso laboraverat morbo. Lib. 111. Huc etiani reftni potest Ode XXXVI. Lib. I.

Augustus exercituni

CHRONOLOGIA.
Anno ab
U. C.

Anno ante J.

C.

Anno Hor.
43
U

CONSULES.

{cet

iC

SXL
XXXVI.
Lib. III.

Non
Lib.
I.

sine rationo

hunr annum spectare videntur Ode

Ode XIII.
731

Lib. II.

Ode XIX.
44

XXXIX.
j (

20

Cl. Marcellus

L. Anuntius

Snppliciuni de Fannio Ccepione, et Licinio Muiena, (cujus soror Maecenati nupserat,) in Augustum conjurantibus, sumptum.

732
Exeunte
lioc

19

45

\rlt Lepidus
\(.-}.

,Al

anno, aut sequente ineunte, scripta est Lib. I Ep. Maecenati, qui jam decem amplius annos urbi prafectus fuer it, succed.t Agrippa.

XX.

-oo t33
Tiberius

io 18

4t>

f
i

(.r. pilius

M. Aurelius c ! Nerva N
r

cum
in

Phraatem
Crasso et

Parthiee

imperio in Orientem missus, Tigranem in Armcniae, regnum restituit. Signa Romana, quae Parthi

scribit Lib. I.

abstulerant, reddita, Romamque remissa, Hor. Ep. III. IV. et VII. ut et paulo ante Od. XIX. et XXX. Lib. I. Od. II. Lib. II. et Od. IV. Lib. III. _ _ f C. Sentius Saturhinus _.

M. Antonio

\Q.
Debellatum
gcstae
in

Lucrerius
in

Hispania per Agrippam, res a Tibcrio

Scribit

Oriente

Romam

illata?.

Hor. Ep. XII. Lib.

I.

Virgil.

Athenas

proficiscitur.

Megaris in morbum incidit, Brundusii moritur: Romat discedentem prosecutus est Hor. Ode III. Lib. I. Huic anno etiam supponi possunt Ode IX. Lib. II. et Sat. V. Lib. II. nec minus commode anno 723.

c-i iC. hilanus Ludos Seculares dedit Augustus. Cannen Seculare paulo ante paraverat Hor. ut et Od. XXI. Lib. I. Od. VI. JJb. IV. at Ep. XIU. Lib. I. et Ep. I. Lib. II. ad hujus anni miem refern possunt.

fi 736

..

lo

49

C Furius

i r^

L. Domitius
j P. Scipio Augustus Cassar Licinias Msecenatis nxoris amore abreptus, in Gal-

liam proficiscitur, qu6 liberius cum ea degeret relicto ad urbis praefecturam Statilio Tauro, pro Agrippa, aut potiiis pro Messall Corvino, qui ad id munus minus idoneus, eam |)aucis diebus tenucrat ; hujus anni est Ode I. Lib. III. Ode II. et X. Lib. IV.
;

-qo 738
Sicainrbri et iu Gallu\

,o 13

s, 51 et

CM.
Tiberium

Drusus Libo

{l.Piso
devicti,

Rhati per Drusuro

dum

Augustu=

moram trahit
\

CHRONOLOGIA.
Anno ab
U. C.

Anno ante J.
19

C.

Anno Hor.
52
|'

CON SU LES.
Cn. Lentiilus

739

M.

Crassus

Abscntiam Augusti impatienter satis tulerunt Rojnani, reditum ejus avide exoptantcs. Fa< ta estOde II. et V. Lib. IV.
(Tiberius Nero Quintihus V arus J Redit Augustus RonKim, quo jussus Horatius, Yietoriam, quam sedecim aut octodecim mensibus ante de Vindelicis, Rhajtis, et Sicambris 11 ortarant Drusus et Tiberius, cecinit. Ep. VII. et X. Lib. I. nuii lo ge ab hoc tem, oreabsunt.
r-An
.1

ro

is.

_,,

.,-.

/41

10

54

,.

{ l

fM. Valer. Megxfe ^. n e V. Sui|-.tiu.> (^uniiuis

1

Agrippa; mors. Nova; Drusi et Tiberii de Vindelicis, Rhauis, et Sicambris victoiue. Scripta est Ode XV. Lib. IV. qu;e Ode, meo quidem judicio, ultima fuit oinnium, nec melius potuit quam in Augusti laudibus finem facere. CP. Fab. Maximi 5o ' 4~ 9 1Q. iEIiusTubu.ro His Coss., ni fallor, Augustus Lollium C. Ca?s. Nepoti octo anncrum prjefecit ; hac de re scribit Horat. ad Lollium Ep. XVIII. Lib.I. Antonius 56 743 .8 Fab. Maximus Jul. Florus cum Tiberio in Pannonia versabatur, huic inscribit Ep. II. Lib. II. fuit hoc operum Horat. tiltimum non liquet certe eorum, quorum tempus est incertum, u!!um post liunc annum potuisse

{**

scribi.

n Crispnuis Drusus tricesimo ietatisanno in Gerniania moritur. f M. Ccnsorinus ,_._, ,_ o oS 74o < a r n ( Asinius Oallus
7
1
.

~aa

744

-t

r-f 57

S Cl.

o LQ.

Drusus

Sextus

ita dictum, quod a Martio vetere anni principio cognominc Augustum nuiiciipmit, magis <// Septembrem (quod inaluerant patres et amici) quo crnt natiis quia hoc sibi Suet. et primns Consu/atus, et insignes victariec obtigissent. Inclinato jam anno accidit, qnod ex Dione patet, M.eceuatis, quam Atqite h;ec sunt, qiue et post paucos dies insecuta c^t Horatii, mors. Nam de vita, scriptis, et morte Horatii compertiora habuimus dicere.

Mensem

Sextilem

esset, e suo

opera ejus dimirliain

pliis

partrin inceiti sunt temporis, iu quibus pleris-

piitamus, si quando hane vel illam Oden, hanc tempore autecessis.e vel secutam fuisse, aliquo indicio demonstraverimus.

que praeclare egis^

Epistolam,
ikc.

nns

illani vel

TESTIMONIA

VETERUM SCRIPTORUM
DE

HORATIO.
OVID.
Lib. 4. Tiist. Elcg. 10.

ET tenuit
D.um

nustras mtmerosits Tloratius aures, Jerit Ausonid carmina cutta lyra.

PERS.

Sat. 1. v. 116.

Oimie vafer vitium ridenti Flaccr-s antico Tangit; et admissus circum pracordia ludit, Caltidus excusso populum suspendcre naso.

MARTIAL.

Lib.8. Epig. 18.

Sic Maro nee Ca/abri tentavit carmina Flacci, Pindaricos posset ciim superare modos.

PETRON.
Homerus
testis et

Sat.
et

Lt/rici,

Romanusqiie Firgi/ius,

Horatii curi

osa felicitas.

LUCAN.

Poem. ad Calp. Pisonem.

gracilis patefccit Horatt.

Ausoniamque chelyn

QUINTIL.
Mu/to
est tersior

Lib. 10. Cap.

1.

ac purus magis Horatius, et ad notandos hominum mores prwcipuus .... Lyricorum idem Iloratius ferc so/us legi dignus. et insurgit aliquando, et p/cnus est jucunditatis et gratia,

Nam

et

variisjiguris et verbis Je/icissimi; audax.

AUSON.

ad Nepotem.

Te pmeunte, Nepos, modu/ata pocmata Flacci, Altisonumque iterumjas est didicisse Maronem.

TESTIMONIA DE HORATIO.
D.
Quid

HIERON.

Praefat. in

Chron.

psalterio caiwrius?

tuinet, niinc

Piudari, iiunc semipede ingreditur.

quod in morem nosfri Flacci et Graci Iambo currit, nunc Alcaico personat, nunc Sapphic*

SIDON. APOLLIN.
In
Lt/ricis

Epist. ad Lamprid.

Flaccum

secutus, nuiic feielalur in

lambicO

citus,&jc.

Et

alibi

Aut quo

Stylus aut Mqronianus, tu Latitim beas, Horati, Alctco potior Lyristes ipso.

Comment. Vet.
Horatii satira inter Lucilii et Juvenalis satiras media est. asperitatem habet ttt LuciUus, et suavitatem ut Juvenalis.
J.

Nam

et

LIPS.

Epistolic. Quaest. Lib. 2. Epist. 9lenis,

Horatius in
castigat
;

satiris placidus,

quietus,

monet

sa-piiis
et

quum
arte

sed ita prceclare tamen hnc ipsum, ut in ed parte

nihil possil

supra eum.

MANUT.

Epist. Lib. 6.

Ep.

7.

Quis euim, qui de Pdetis moddjudicare aliqiiid possit, uni inter Latinos omnes Horatio, vel acumiue ingenii vel sententiarum gruvitatc, pabnam non tribuit ?

TAN. FAB.

Epist. Lib. 1. Cap. 57.

ei

Venerum ille parens Horatius nitate haud dubie plaeet.

pro sua clegantid

et

ingcnii urba-

JUL. SCAL.
Carminum igitur vel fgurarum, tum
soliim

DeRePoet.

Ubri vel jucundd inventione, vel puritate sermonis,

novitate, ium varietate, majores sunt omni non vitupcnitione, sed etiam laude : neque solum diccndi genere
Qitintilianits,

humili, qunnadmodttiiL scripsit

contenti

verum eiiam

sublimi

maxime coinmendandi.

Q.

HORATII FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

LIBER PRIMUS.

ODE

I.

AD MjECENATEM.
:

Allos aliis rebus duci

se laude poeseos, prcesertim hjrictv.

JVLecenas

atavls edite regibus,

:

O Maecenas, orte u majoribus

proceribus, 6 et
[*]
et chara

meum columen,

O, et praesidium, et dulee deeus ineum Sunt quos eurriculo pulverem Olympicum

mea

gloria; sunt ple~

rijue, qui deriirreutes gaudent

ANNOTATIONES.
Ode
est

monocolos, seu unius

raerri.

Versus

omnes Choriambici, Asclepiadel, Tetrametri acaudccti eonstant ex Sppndaeo, duobus Chori.unbis, et Pyrrhichio vet Iambo; sicque scau;

dere

licet:
|

M^ece
vel isto

n&s ataws
ata

editfi re
|

gibus;
rC-gibus.

modo
|

faciliori,
|

Mcece

nj$s

vis

Odlre'

1. Marce/ias.] Ex antiquis marmoribus Graeclsquc auctorihus constat ita scribendum hoc tiomen, non Mtc&nas, ut quidam e vulgo. Vide

Turthenus tritavus, Elbius majorum primus, &c. Certe divites quosque et primartus viros nuncupari aliquando reges, constat exauctoribus tum proFanis, tum etiam sacris. Vide infra Od. 20. v. 5. ibique Annot. lib. 3. Od. 29. Tyrrkena regum prvgeii 2. 0, ct pr&sidium^] Maecenas fuit salutis atque dignitatis auctor ac defensor apud Augustttm, non Hor.itio tantum, sed et Virgdiov
vus,

Propertir, aiiisque viris literatis proesidium ac tutela: Vide lib. 2. Od. 7- Tanta ver6 Maecenatis apud posteros fama extitit, ut ad omn.es eruditorum ratronosid nominis transierit, quo* rum x irrauificeniil atque ope scientiarum fau pendere videantur. Ditlcc decns meum\7\ Decus ex nobilltate:
'

Cccl.

Rhodi^.

lib.

I2.cap. 16. M/scsnas&iuesiri

sed spUndido natiis g&iere, non minils

Ctssari charus.
sujt, el

Agripp& s
ingenia-

Vell. Patercalus.

Ka

magnum
tiisi

esempiitm

Romana

e!<>quen(i*e

dfytitritSj

iliiim

enervasset Jeticil(zst iuquit

Scneea, Epist. 19. JtauU*] Ex Non. Marcel. quasi avi tata, id rst, pater. Avi proavus proprie atavus dicitur.

tl.-Ur,

ex familiafitate

viri

principis.
1. v.

Huc

per-

linet rjuod

ah

Persi

ts,

S*t.

116.

?!uu. Pers.

Omne vafer
3. 6fo
i

vitium ridentt Tlr.cds amico

l, 2.

;..

avuSy prouvHS, ahivis, utncns, tritavus. Qui his superioies sive anteriores sunt, Majorejs appellantur. Ethtc ref$busl\ Id est, vjria prtncipibus, quicquid garriatit nonnuili de Etniriae regibas;
;.

Alii grrnnicis exercitaalli

tionibus

:udent,

axriculturje, alii

navigationi et mercaturie^
ti.iH.,

alii militicp, alii

vena-

etiam illorum nescio quam,

seriera coutexant
-,

<:

quo
|

curru, vel
i

ipso cursu, vel

itur ista vox.
.]

njmuu tundanienn)
cenati pater hierit

ut Mae-

Ctum

Mcnodorus, avus Meuippus, proavus, VoUutouui abavus, Titus ata-

Oe-

curreudo stadiuiu, sive Romsc inCirco, vel in

Q.
cinspejgi pulvett Olfmplco, et

HORATII FLACCI
5

Collegisse iuvat: ruetaque fervidia

?""% ac iliustns
.,

rictoiia Citol-

2" Evitatarolkpalmaquenobilis 'I 1

ANNOTATIONES.
fampo
Ludis
quadrigae, seu etiam in mari narcs

etiam Martioj siin apud Graeciam in >lemnibus, qui totiusorois frequenti& celcbrahaitiur, in quibus penlathlou, sive quinqucithnn, id rst, quintuplex certamen:
illis e

cursum

flec-

tebant.

JacuTatio, discijactus, stadii cuisus, saltus,

lacstra:

prf-

sivent&vU, Cursus, Pugilatus, Discus, Stadium longum erat pcdes Caestus, Lucta. HympioiriciE voeabantur, scxcentios. Victon vacatione mune>antur, laudabanfur rum curae ac tutelse, perpetuaque immunitate
,
'
!

intuT; adc6 tu

Olympiomces

rctur aliquid

majus

quam Romae

esse censede liostibus

Quatuor apud Giaecos ejusmodi Ludi eraut,Oiympici, Pythii, Isthmii, Annui quidarn, ut rVthii; quinNemeaei. quenn.des Olympici et Isthmii ; Nemeaei tertio quoque anno fiebant; pleiique dics quinque dtftriumphus.
celebrcs

Ovid. Metamorph. )0. v. 106. Metas imitata mpressus. tn CirCO Roniano metae primum ligncai; ab Imperatore t.lmdio ractse demum aureic sunt. Alcx. ah Alex. cit. Fervidis F.ri/atamtts.] Praecipuus erat labor ci summa cautio in cttrult certamine, ne iu flexu currus impingeret ad metam, ac difiingeretur. Apud Homer. Iliad. x. Ncstor Antilochum nlium erudieus monct cavendum ut roia; modiolus summam quidem rnetam attigisse videatur, sed lapidis tactum vitet, ne vulni rcntur equi, currusquc disrumpatur. Ergo non abs re in Olympicis nobilissima putabatur
ea victoria curulis agonis.
et Pinduro.

Ponb

circa

metam

Patet ex Herodoto currus agitari

Qlympicis Ludis nuncupatse suni spatta seu intervalla duaa inter Ludorum celebrationes comprehcnsa* Institutos fama est Ludos Olympicos anno 44 00, ab H rcule Crcten.si quidem, tn honorero P pis, juxta flumen Alpheum, atl delubruru Jovi in Achaia, juxta Ptsam et Elidem, in Can Olympia nomen. Victoribus oleagina dabatur Vide Virgil. Georg. 3. v. is. et seq. coroua. Alcx. ab Alex. lih. 5. cap. s. Coel. Rhodig. Pythii Ludi fiebant in honotib. 13. cap. 17rahant.

Ah

Olympiades ea

debebal septtes. Auson. Epitaph. 35.

Prosphore clamosi spattosa per a-quora Citci Septenas solitus victorobire uias,

Propert

lib. 2.

Eleg.

'25. v. 2. >.

Aui
Cr;cci

pri&& injhcto dcposcit preemia cttrsu,

triverit aiite rota,

Septima qxthm metam

duodenum

Bexmn

notant.

Pindar.
Pvtl:.

Olymp. Od. y. ^oohnaymf^Tlov Thfxx, et Od. 5. tsroXacxkm JuwJsKa^^jUuv T/xvof.

prsfitermittam h\c veterem
1

Nou

rcm

Apollinis ob interfectum

Pythonem

ser-

Britannorum in re-

pentem. Coronabantur Lauro victores. Isthmici A Theseo dicati Neptuno, vel Herculi, vel MeHcertae seu Palaamoui (nara varke sunt< ncsj in Isihmo seu in angustis faucibus Corinihiacis. Victorum corpna e pinu erat. Denique. Nemesei Ludi celebrabantur vel in gratlam Herculis ob occisum in N meaea sylvfi leonera propud Clconas Acnaise civitatem iti Peloponneso; vcl, ut alii volunt, proj.trr ftrchemorum Lyci in Nesylva defunctum. Victoril In istis omnibus Ludis rona conficiebatur.
1

urribus bellicis industriam ac solertiam, ad quam usu quotidiano et exercitatione assuescchant, vt indeclivi ac prtecipiti loco incitatos
tstitiere,

ac trevi
el

tn/>aerari etjiectere^

et

per temonem cvrrere^

Gall.
1

injugo

insistcrej tt ind&

li

*.

-1.

cap.

D3.

CsesardeBelK tent. meminit et Juvenal,

Sat.4. v. 226, 5. Palmamie.']

1,

Athletisqui 01ympta,IMlria,
'vt nttt

[sthmia vicissent, Gr.eci tantu^ Iionostantqt

el
1

res tribui bant, ui

....
1

...

attn paltna'

coron&Jerrent laudes, sed et cum triumvi

-

na; viaeticet poCtaram, victores, heroas,

phantes inveherentur, atque

constitntis toti
I

tig ilibus a

Re-

et athletas, certatim taudantium.

VidePinda-

reutuVi

rum.
qui

in

HympicU agi iis non higis scd decemj

SyllaOlympii

[aec \ itruv.

fib. 4.

Palm
1

ituitur,

tm victo<\ Pluiarcho,

aquodeai
, I

rju^ uatura tignl, ut |ue niiuiiiic bedat*

urgn-

athletas et reliq
traduxlt.
'.

rtatnraaRomam
ab AIcx. ante
cit.

Undc
I

AU
in

%.

ct
acu-

ttna

Mela lapts est, vd coi acumcn fastigiata, seue la'o in errctaj circa quam currus, teu
'/;".]
*ii
I

Epigrajnma: NttituT inpondus

illud Atciati

tM al*

tum

:
>
'

Qitbque mflgi

tn.

CARMINUM LIBER
Terrarum Domiiios evehit ad Deos. Hunc, si mobilium turba Quiritium
Certat tergeminis tollere honoribus: Illum, si proprio condidit horreo Quidqiiid de Libycis verritur areis,
4

I.

I.

[ ]

ad Deos crljis modemton -. si conventus Romanorum inconsrantium certatira evehit ad maximas dignitates illmn,
lit

Huncj

si

eongtessit

iu

suum granarium

10

quicquid byse, gestientem scindere sarculo

rura paterna,

coiligiturex areis l.i-

Gaudentem

patrios findere sarculo

nunquam deducas

Agros, Attalicis conditionibus Nunquam dimoveas, ut trabe Cyprift Myrtoum pavidus nauta secet mare.

dc proposttO) eiiam prorni&siom opum Attali, ut nauta timidus

finfl.it s

navi typria" i/vdas pelagi

[ ]

Myrtol.

Mereator timens Afri-

Luctantem

Icariis fluctibus

Africum

15

cum venlum pugnantem cum

aquis maris learii, commendat quictem, et agros sui pagi : pau10 post tamen resareit naves laceras, paupertuus iropaticns.

Mercator metuens, otium et oppidi Laudat rura sui mox refieit rates Quassas, indocius pauperiem pati.
:

ANNOTATIONES.

6. Tcnantm Dominos.] Ista verba quidara accipium de Roraanis, qui fuerint victores in Ludis Circensibus, scilicet ob illud Virgilii, RamatiQi rerum Domwosy uonnulli r^eferunt ad vitam et fbrtunam Olvmpionicarum beatissimam, quie e*t in proverbium abiit. Melius tamen alii ad ipsos Deos orbis dominatores.

Pergami rex, floruit opibus tantis quidem, ut earum Ineredem uun alium quam Popuiun*

Koinanum
et

judic&rit a se instiiuendum.

Hinc fi.c.

splendida
lib.
-2.

quielibet

nominaniur
v.

Attalka. /93.

Pxopert.

Eleg.

U.

B2.

Nec
Li

sit

in Attalico

DeaAttalo plura
13.

lib. 2.

mors mea nira tkoro. Od. 18. Vide Justin.

Navi
fabrlcata"

Evehil ad Deos.]
videtur evehere.
7. Mobtfium.']

Ad Deprum
et lib. 4.

feUcitatem
_>.

Hinc

OJ.

v. 18.

Trale Cypnd.]

ex opti-

C&lestcs appellantur OlympSonicae.

mis
le^. Atil-

Quidam Nobiiium

lud aprissimun^ populi epithetum.

Qitintium.] A Romulo, qui postmortemet apotheosio Quirinus vocatus, Quirites Romani sunt dicti SivequudhastaQi dictaSabhiis. ;
t

navibus aptissima reperiuntur in Cypro IV|editerranei maris Insut Ifi, de quS postea rrisius ad Od. 3. v. 1. Trab-s
lignis, qualia aedificapdis

fsidoro lignum

unum quod
est.

utrumque parietem.
bibus confccta
u

transversum continet Navis trabica, quje tra^Egaei maris Eubceie

Festus.

Ovid.Fast.2.v.477. s. Tergemims honorifat

"^

Pars

Amplissimis, T:ibunatu, Quaesrura, /Edilitate, PneturS, Consulatu, Censura, DtctahiriL Alii ioi< lligunt ite.]

ppellatur ex Pliuio, ab insula parvu, quae hodie

1

111

vpluhi
tiid

vtagistratus;

nonnulli subla
thea,tro,

Mandria, olim Myrtos. Fabulaappellan a Myrtoo quodam in pnccipttato: vel a mulipre Mvrtone.
ceterismare \Ac
1

minatos plausus in gratulatut Horatius,

Possideat Lxbycas

quales

M<&
libii.
,

Pono

illud prae

afferri videtur,

Ode

20. hujus
lib. 6. V;,

ini,

nautis

pavoiem

inji-

10. Libucis.] Martial.

periculum navigari queat, ob

crebrs
1
'

ssi s,

'1

11

ilas ei
.] Hodie Mar di Nicaria, im^cDelumlnsulas, nomen
t

Apud Pindaram AiZvx

fnai
;

>stv?q^6^3U Lijbya tfitici

Stili

5.

frariis jhi, tih

Claudian. de Laudib.
Ifrica dicitur.

1;

habuil ab Icaro Dscdali

4.

filio

in "dlud delapso.

Arets.]

Varrode Ling. Lat.

Ubijrumenta

Ovid.

l'i-r.

i.

v.283.

secta terantvr

cum

et arescant. Fcstus vero ait esse ?ovaatitmf quasiezarueritt et npiipos&it quuU ^enerare. ffinc et arcxe vocautur loca in urbr pnra, vucua, nullisque sedificiis OCC 11. Sarcuto.] Rusticum est instrumentum

Tratisil et

Fcarus.

ct

karium^ lapsas uliperdidit alas vastte uowunijciU aqUte.

AJricum.'] Ventum ab Africi flantem, vernacule Sooth-west, inter meridiera et occa-

sUm.

irgil.

A :,n.

in

incurvum, quosegeti herbis internascentibus leviter scalpendo gantur. Galli e, UnSarctoir, Angl. A
falculre
i-u; H<

modum

1. 89. CreberqueproceUis

AJriais.

Weed-

17. Laudat rvrc.]

vitauij d

MercatOr rusticam kudat temuestasj at transactb pe-

13. Attalici

condilionihts.]
1

Opulentis in regno, ubi Attali

ilo,
i

negouationem eogitat itatim ut prius,

?>
-2

inhtans

Q.
Est
olitts qui non contcmnit cyathos vtni iVJaiSui veteiis,* n<que detrahcie aliquot horis cx

HORATII FLACCI
20

Kst qui nee vcteris pocula Massici, "Ncc partcm soJido dcmerc dc die
Spernit
:

nunc vtridi membra sub arbuto artus sub atbuto vircnti, modo Stratus- nunc ad aqu$e lcnc caput sacra:. ad ojginrm plaridam iuntis saMultos castra juvant, ct lituu tufaap crati. Miiitia placet muhi.%
dic intgDD,

modo j.iemu

bal iens

sonusquc bu<
et bella

ciiKi'

ae

litui lnixtus,

m.iiiibus

Venator oMitus morauir ayh s&e

C8JQ&
sivc
fnli

exeeranda. dehcatae uxoris

lYigcnti,

Detestata.

sive

cun>|K'M'iunt cervam,

apcr

M&fsus

Ex&nf

retia

EJedeise taero, raercv doctorum eapitum, tuc collocant inter suinmos Ucos mc s\l\a
rotutula.
:

Permistus sonitus bellaque matiibus 25 Manct sub Jove trigidu 6 Venator, tenerae conjugis innnemor: [ ] Seu visa est catulis cerva fidclibus Scu rupit terctcs Marsus apcr plagas. Me doctarum bederae pnemia frontium Diis misccnt superis: megelidum nemus, 30
:

frigida et celeres

cJoOEese

Nym-

pharum cum

Nymjpharumque

lcvcs

cum

Satyris chori

Satyvis

ANNOTATIONES.
19. Massici.] In Massieo, moute Campania, crescebatoptimum vinum. Nomiuisque ct uvannn nobilitas pcrdurat etiamnum. Valde austrrum,ct stomacho roburdarc dicitur. Athcn.
lib. 1. cap. 21. 20. Partem solido demere de die.]

quam olfactu feras conscctantnr.

a
i

Gall. Cfn

Ang. GAZE-iiouxns, that hun at Sight. Sunt porro fideles ii, qui Sl rect$ praedft non ahcriant in advcntitiam. Gall. Qui nc
,

&

Ad

geuio
oc-

indul^cndum, Intermissis negotiis ac

eupationibus.
2
1
.

scriis

Arhuto.]

Gallice,

Arhoisier.

Angl.

The Sthawberry-tree.
22. Sucrcr.]

Singulis fontihus

pnccsseNym-

prcnnent point le changc, ovi ifiti gardent ie ckange, Angl. Staunch hounds. Solent vcnaturi sylvas 28. Tcntf.* phtgas.] telis ac Unteis eircumdare, quibus ferae comhiTeretes.] Tereti fune confecta retia, dantur. Marsus aper.j Apud Marsos, Itatiec p Sabinis affiues .svKa: |>lminuc, in quibus Vjenatio
frequens.

pbas,

ci
illis

qucedam Numioa, creditum pridem.

vicrimse et libamina flonnn ac vini.

Hinc

Vuic lib.-3.Od. 13.

23. t*ituo tuba?.] Litoua rninor tub&cstetincurvus, irjsigne augnrum, ex Gell.
lib.
f>.

29. Doctarum hederte prtsmia Jnrniiuia.'] Hcdcia coronabantur PoSue cximii, quique in

cap. h.

Tuba directa,
gravi
si

sic

5 tuho

qucm

refert appeflata,

clangpre equites.

no pedites excitabat, lituus autere acuto Ovid. Metam. l. v. 98.

directi,

non etriscormia fiexi. 24. Bdlaque matribus Detestata.] Pexqua riempe orbantur viris ac 6His. 25. Manct sub Jove Jrigido yenatar,] Cic. Tusc. 2. n. -io. Consuetudinu magJtavis est:
tiil-u
l'(

Non

certamine ingeniiet tndustrise victorcs fuerant vel qui^d setemitatem et immoftalitatem carmvnisdesignet perpetuus illc viror hcderte, qucmadmodum et lauri sive quia Potftre Baccho pcrindc ac hedera sacii sunt, ob cnthusiasmvim, quo Baechantium more interdum corripiuntur, vel potius oh vini ad condcnda carmina utilita:

tciu. Unde nosterpostea asserit nonpossediu placereaut vivcreearmina, yuec scrihuntux wjtta potbribus, VirgU. Eclog. 7. v. 25.

noctani venatores vn nive:

i't

mon/Wus

uri

ntur.

Sub

Jorc.]

Jovcm

[Sro

agre usurpari docet

Icm Diis

Pastoret hedcrd crescenttm ornate Poetam. 30. Diis miscent superis!] FeUcitate me taciimt, ftC peiindc bcatum, ut qui

Macrobius. Varroex Ennio, IsHcest is Jupitet, m (Jra-ti vci/n Aera, qui VCntifS 7 el nubes, imier postta, atcjttc ez imbrefriguSj vcnttts
f/ut
i

divinos honores consequuntur.

Nemus.] Quippe quod meditando

et conscri-

pbst,

f't

dtr ttcnuut

&c.

Nam hendjs versibus amissimum. Carmitia ttecessum $cribentis t et otia quasrunt.

Hinc
et in
iis

27. Catulis fahhbus.] Cic. dc Nut. Dcorum 2. n. 138. Castufn tnm fida custaaia, tamque dominorum adulatio tam incredibilis

locis

constituuntur
id

Nymphoe cum
prorundse et

Satyris

choros ducentes;

est,

eruditae cogitationes doctis viriscese tes ct insinuantes.

immiscen
2.

ad inoest igandum
tas

narhtm , tanta alacrtin uenandOf quid signifieat aliua\ nisi sp ad mmoditates Vide
sotracitas
<

31. Salyris.] Rustica Numina

corporis

De

his postea

lib.

Od. iy.

sunt,

quorum superna pan

lib.

10. cap.

1. (!c

animal.

Hu

lutmanam

efitgiem, infejfior oaprinam

quodsuut quid&w venatici canes, qui visumeHus

exhjbebat; carteium rerum omniuiu cognitio-

CARMINUM LIBER
neque tibias Euterpe cohibet, nec Polyhynmia

I.

Secemunt populo

si

segregant

vulgo,

si

Euterpe

fistulas coercet,

ncque neque

Lesboum refugit tendere barbiton. Qu6d si me Lyricis Vatibus inseres,

Sublimi fcriam sidera vertire.

Polyhymrua dedignatur intenQuud si dere Lyrara Lesbiam,

35

me anitumrres Poetis Lyricis, ccelum attingam excelso capite.

ANNOTATIOM.S.
em hahere atque hominibus impmire Satyri, Patet ex VirFauni, Sylvani existimati sunt.
;ilii

Ecloga

6. in

qua Silenus

ile

ubstrusiori re-

pridcm confectyc ex ossibus cmrum, scu tibiaet hine nomen. Vide rtfra gruis, cenA, Kc. Scaliger. poctic. lib. 1. cap. -20. Porro Etttet'
pe,

natura et origine solerter disserit. Vide Luciani Dialog. 26. cui titulus, Dionyshts. Diodor. Sicul. Plin. lib. 7. cap. 2. Satyri humano capite, sed cornuto calvoquc, acutis auribus,

rum

Musarum nomen autem

:

una, libiarurp inventrix dieitur, sortita a cantus suavitate, et a

depressis naribus,

villoso

corpore, ab antiquis

Plutarchus in Syllse vitl refcrt,per Th( ssaliam et Macedoniara ati mare de^cendente Sylla, non longe Dyrrachio viein&que Apollonia,

pinguntur.

apud Nym|'hceum, sacrum quemdam tocum, colle v-irenu uc rivulis amceno, obdormiscentcm Satyrum, qualem Poets Pictoresqitfe enHngunr, raptum fuisse qui perductus ad Syllam per va:

delectando iZ iene, et Ttgnuy delectare. Auson. Eclog. <le Musis. 33. Polyhymnia.] Haecinter Musas id muneris obtjnet, ut multos canat hymnos, virorumque insignium laudationibus pncsit. Unde nomen ei ractum. Ita, inquam, scribunt Ovid. FastOr. 5. Herodot. lib. }. &c. Atila Polyrnnaa
a multiplici rcnuu

34.
Lyrici,

memoria dicitur. Nec Lesboum refiigit (endere

qualem habuerum Alcjeus
et

iarliton.']

Si miiii concedat racultatem

uptimi Carminis

rios

rnterpretes rnterrogattfs,
intelligi posset

qHus esset, nihil

Sappho

quod

respondit; tantum
ct hirci

speram hinnitu equino

edidit.

vocem balatu mixtam

Lesbo
lib. l.

insula oriundi, de quibus postea hujus

Quo astantes

ipseque Syila obstupefacti

Satyrum dhniserunt.

mus

in vifi Pauli

Sanctns autem HieronyEremitue scribit, temj)oribus

Od. 32. et lib. -2. Od. 13. Bariitnu.] Insrrumehtum musicum multas habens churdas : Anacreontis inventum facerc
videtur Horatius, Od. 32. et seq.

Constantini visum toti Alexandria^ populo Satvrum pryeterea sancto Antonio apud eremura oceurrisse homuncionem adnncis uaVibus, fronte cornibus aspera, cui extrema corporis in caprarum pedes desinerent; interrogatum verd quis
:

35. Qtthd si me, &*'] Si tuum, 6 Maecenas, accedat mihi judicium, sique mc pronunttes inter Pogtas Lyricos dignum recenseri, Diis parem existimaljo.

tum me

Lyricis.]

Apud Gnecos novem

poetie Lvrici

esset respondi>se; Mortalis

eremi incolis, Satyrosque appellut et colit. 32. Secernunt populo.] Snpra vulgi humilom imperitamque turbam attollunt, ac velut sacrum a*profano segregant lib. 3. Od. I. Odi profamun vnUcus et arceo. S: neque titias Euterpe cohibct, &V.] Si modo_ mthi suaov opem non negent Musit. Tibice

ego sum, upus ex quos delusa GentiUtas Faunos,

celcbiantur, Pindarus, AIceeus, Sappho, Stesi-

ccps ac prope untcus.

chorus, Ibycus, Bacchvlides, Simonides, Alcman, Auacreon. Apud Latinos Horatius prinHuic addit Oesiuna

Bassum QuintUianus, lib. 10. cap. 1. 36. SubHmiferiam sidefa verticc.] Platouicorum erat scntentia; Poctam infra deum, et
supra*

homiuem

esse.

Q.

HORATII FLACCI
C/ESARILU.

ODE

II.

AD AUGUSTUM
iratos

Deos omnes Romanis

Jupiter jam ax ni
:

w,
satlS

oh eadem Julii Casaris: totamqne

in

Imperii spem
iti

Augusto
llivis,

esse.

terras

im-

Jam

tenis

atqiie dirffi
:

mUi,
in

et

horrendae

granrluus

sacras arces

vibnmsque tulmina mauu naminatS

incussit.

Qrandinis misit Patcr

et rubente

Dextcra sacras jaculatus

.

arces,
:

Ronue terrorem
rcdiret

Aiias

nation, fedt u,, r,-, ne ir.ste ,e:npus fvrrhae

ol>

Terruit iirbcm entcs fJ yaxc ne redirct Termit o > o

oaeculuin 1'yrrhae nova monstra qucstre
;

ronqueicntis
dita;

prodigia inau-

ANNOTATIONES.
Odc
est 3ic
I

iphos.

priores vcrsus sunt Sapphici.

chaeo, sponda?o, dactylo,

et

Tces quiquc Constant e troduobus froi

atqufi
di

digiutn ccnscbant, procurabantquc.

Tit. Ltv.

pluribus
3.

locis.

Sacras jaculalus arces.'] Magnatunc Jovii

ii
si^ii

Et

sic

scanduntur:
sd
]

sacratis paccit oedibus.

Hinc

Jam

tls tcr

vi 5

nlvis
dai

Quartus
1.

est

Adonicus, e

mdaeo.

Jam
fi.

satis, fcV.]
;ia
I

T&rrttlt itrh&n. Optiine Turnebus lib. 6.

*,

verdportendi rerum mutationem credebaut olim, " Dioni etaliis. Seneca Qusest. natural. 1. 3. cap. 41. Prima, itiquit, manviia ^Tuscum 8t vocabulum, el fulmen; ne quid te
ei
'
i .

cap.

Prodi

offen-

a est, soliusquc

sionem Deorum
riura civilium

et iraro

ostendentia atque augupvi

,

deinceps bctlorum,

portcndentia, Horatius

commemorat: cum auportenta procu

tcm

solerent prodigia et

punt.

Tertiamw
muti

expiari, iraque

Deorum obsecrationibus
ies.

utrumque

in

Porro

fui

hac

tertic

ac dirura ostentnm erat, cvtm

coelo tangebantur.

Cic. de Div. ?. n.

0.

4. Urfom.']

tl

Kythpo,
6.

princij

Jpse

stips

quondam tnmulos ac templa

-'

$d

Et

calionaeo.

Uomam, Antonomasric^ urbium em, tum 1'nnha:] Diluvinm simtle DeuEluviones fuere plures, testibus Eu
;

Senatuinterfeetus linis tempesta nmt. Tiberis digiosfe aliaque poj quoque cxundans urbem agrosque fnedavit. De quibus fiise Appianus lib. 4. Diod. lib. 47. aliiiio

et
i

Grai BrutoJulius '

.

'']
ti

Postquam

scb. Hieron. Isrdoro, el

aliis.

Una mensmm

no-

vem sub
tertia

ir'\ c'^
l

priscoj
ei

altera

Niliaca unius
i5igyptiis:
:

mensis sub Hercule

Prometheo
in
:

Ii

duorum
et

menstum sub Ogyge Attico

Thessatia tcinpori
Pyi rhoe

quarta rnetisium triura

Deucalionis
I

quinta

sub

Proteo

<jue.

Illa

vero prodigia

ii

Diis velut iramissa tn

alii-

ultioncm occi^i Principis adulatorie noster V. quc ejus sseculi Pofitae m ripserum tiam captantes, qui
.

ypti Has pofftae nonnunquam ji conrunduntque, im6 his tribuunt c;i qux ex

de universali dituvio 9

hatc silmpsit,
cap. 10.

Ihiicom
,

tuerujue acta.

'

lctav.

vcrat, teste

Dionc

lib. 4.1.

eione voIclcm SuetOn. cap.

29.

Extruxii adem Mart, quam belh Philippoisi pro

'

Mosei Genes. cap. 6. ei etaliipariter Ethnici. Apollodon lir^. 1. inquit, JtipUer, esneam pratem tolUndam Dcucation Promethci consila fa rebu ad vitam n ij riis, ing eam est cum Pyj rh6 ui
describit
>
1 .

quod

UH

.;

rc:

m&
fecil

ttim Ju)

large
n p(nt~
refert

scep

Grast

w
.

eluvionem 111 rl habita est FruTiberis nti loc stra ergo Scaliger Hypercrit. lucum hunc Ho(ugens nivium copia
'

AVr.j

cos.

Plutarchus de animant. coroparat.

columi>att:, arca

ratii

redarguit.

'.

em
:

ioni
'':.i'

nunciam
n nitat'U|

fiiii

rci

icaret:

bi

Dira Grandmis.'] Quotics eratgrandosolito

ir.ajorj

cuin evolaret.
Pi/rrha:] Pyrrha uxorDeucalioiiisTlit-s&alix

tapidikus pluiste diccban;

CARMINUM LIBER
Omnc eum
Piscium
et

I.

2.
quando Proteus totum armentum duxit in excelsoa montes atque pjscium genus adliaesif
ulini

Proteus pccus egit altos

Visere montes

sumnia genus

hsesit

ulmo,

lastigio

qui lor-u^ fuerat

Nota

fjiue

sedes fuerat columbis,

[

10
,0
J

Ht

superjectb paviilae natarunt

/Equore dain;e. Vidimus flavuin Tibevim, retortis

Littore Etrusco violenter undis,
Ire dejectum

columbis cognitus, necnon damse ttraidi natavcrunt in mari Asjjcxinius flavum superluso. Tibeiint irc piosiratum inuun-

nunta
Vestse,

Iic^i-.

Nuttub

et

u-dcm

aquis
a
ripft

magno impetu
Tusciam speckic
fiuviua,

reBevis

monumenta

Regis,

15

tantc

dum
uxOli

Iiiae

dum

se

Templaquc Vestaj nimium querenti

;

Jove
pru

indignante,
Ilue
se

niruium
dolcnti

indulgens

ur modura,

vindicem,

Jactat ultorem
Jvabitur
ripfi,

vagus et

sinistrft

usteut*t, atque iu Utvuin littue

Jove non probante,

ANNOTATIONES.
Regis
vione;
teris

qui duo tantum fuerc superstites ex elunavieula en.er^entes in rarnassuai, cae'

3^.

Mommenta

Regis.']

NumaePompUii,

se-

montibus aquu submersis. Subii consuluerunt oraeulum, quo pacto iumanum nosset reparari; acceptoque rcsponso
i

cundi Romanorum rcps, Palatium, quod et CuIntelligunt ria Pompiliana et Regia vocabatur.
alii
1

caetera
f'..

Nurmeop(

ra

seu

monumenta

ptiblica,

post

tergum

lapidibus

id

prrestherunt.

Vide Ovid. Metamorph. 1. Virgil. Eelog, 6, Juvenal. Satyr. 1. v. 81. ct seq. &c. Thessalica illa contigit eluvio annis fere quitidecim ante

Templaque t'est<e.] Ex Dionys. Halic.lib. 2-Templa duo Rorasehabebat Vesta, alterum a Romulo, alterum a Nunia Pompilio conditum, medio spatio Capitolium inter et Palatium,
unis mcenibus utroque colle incluso. Templa.'] Abusive pro xde quae non erat augusta, sive augurio consecrata, at

Hebneorum
7.

ex

/Egypto egressura; ut volunt

Protcus, &fr.]
in

quidam non absurde.

augubtum

erut

Omve cum

Proteus custos

illius

arrium.

Pltocarum Neptuni,

eo Hituvio, inquit poeta,

Vesteel]

Ejus a?des ent rotunda, qu6d terra,

m
altos

suum, seu

vitulos uiarinos, deilnxit in

montes, fjui prius vel in aquis, vel in rip& duntaxat degebant. Sunt enim autyt&oi rhocae. 9. Pisciumet summ&genus h&sil ulmo3 E c.] Fluctibusterrsesuperfusis,piscesarborumsuromo eacumini, supremisque rVuticjbus adhaerebant.
io.

quae roluttda est, Vestu dicta foit, quippe qua? rebns omnibus vestiiur: vel quia vi suft stat.

Vide Cic. de Nn.Deor. 1. n. G". Matri Romuli, sune uxori, conquerenti de nece Julii Csesaris sibi consanguinei.
Alii aliter.

1".

J!i\c.~\

Nota

<jiia:

sedesjiterat cohanlis.']

At

Ili.i

jussu

Auiulii io Tiberirrt, ut volunt qui-

dam,

praecipitata, huic proinde fluvio

nupta fer-

kor persuadeas rtrum natur<e crmsultis, inqnit Scaliger. Quasi vero bene palurabes non hle in-

tur: ab eoque indulgentius sequo vindicatur.

18. SinislrA
licet

Labitur ripu.]

Majorem eago
fbrum
sci-

queant, quas in arboribus constat nidificare. Quid porro quod scribit Suctonius, Octav. cap.94. Gesaiv srylvam caedente,arborero palmse iu omen victoriae servari jussam, e quA soboles
telligi

urbis parterrj, quae ad siniatram e>r,

Romanum, atque Aventini Patatinique colliiim imam regionem exondans vastatTiberis.

19. Jove non prolunte.]

enata pancis diebus

sic

adolevit, ut

non modo

rur nonprobat Jupiterf

Is

attt si

Si onc/nti J'afoji*ra t Jupiter nonpro*

aequipararet matrein, sed et ohiGgtrtt, frcqucu-

tanturque columbarum nidis. 13. Ftavum Tttrnm.] Seu exeluviorie tprbiXum, ut fitjseuquod, ntscribitVirgil. jE.7.31.
PbrHcilnts rapidis,
Ueta)rtis Littore
ei nwlt.a ftavus artnd, Etruscoviolenter undis.] Reversus aquis, repulsisque ab

adversusfotitmTibeiisruitf sivi uUor esse, quid igitur Bamt* pulckefrima et religiosissima quteqite demoHtvr, citm Remam ipsam Ca ans nepotihts promi fatat sie magna lis Horatio mota a Jul. ScaJigero.

Nunquid \er6 ttostrum

erit

viros

inter

troactis

Romam

ostio mafis Tvrrheni

;

sive Etrusci, in

quod

in-

fluit qufi exundatione vastitatem tirlii visus minari Tiberis. Huc peninet quod refett Dlo
lib. 7. fluraina qusedam in ItaM contrarias rn partes fluxisse, Augusti temporibus ; piseesque
1

tantostantascomponere rixas? At cavillationcm acnosce, lector, ne dicam svcophantiam vitilitigatoris. Probat Jupitersanevindicari nefariam casdem Principiset rontificis.Ovid.Fast. a./05. At quicunque vcfas atm, prohtlente Daorum.

uinumerabiles e mari in cuntinentcm per ostiaTiberis.

ejectos

At non

Numtne, palluerant pontificale raput. probat qudd uxori Ili^je obseq fluvius ultra modutn evagftur, eatque dijeoti n

8
exundans. Juvenes pauci parentum audient aliquando Romanos strinxisse glaerrat

Q.

HORATII FLACCI
20

culnu

Uxorius amnis. Audict cives acuisse ierruni,

dios, quibus juste raaps confo-

Quo

graves Persse melius perirent

derentur

Persse
betla

graves
civiUa.

dis-

centque

Qucm

deorum populusimocet labente

Republicfi ? quibUB votis inatabunt Virgines stcvatae apud

Vcstam
bit

ol>secrationes

minjuue
da?

suseipientem?

Cui Jupiter

munus

cluendi crimcn

Phcebe

fatidtce, ol)Sccramus ut

succurras, albos liumeros nube

velatos habertSm adrste,

Scu vis potius 6 blanda Venus, circa

vitio parentum Rara juventus. Quem vocet Divitm populus ruentis Imperf rebus? preee qua fatigent Virgines sanctae minus audientem Carmina Vestam? Cui dabit partcs scelus cxpiandi Jupiter? tandem venias, prccamur, Nubc candentes humeros amictus

Audict pugnas,

25

["]

31

quam

Joci et

Amores

volitant

Augur Apollo.
Sive tu mavis, Erycina ridens, Quam Jocus circumvolat, et Cupido

ANNOTATIONES.
sacra profanaque sine ullodiscrimine.

Nec

afa-

6urde

alii

scribunt, Jovi Diisque

fata reservabant.

non placere

quM Tiberis
Augusto
Indulgcns.

moliatur Csesarls uliionem, quam-

20. Uxurius.]

VirgU. /Encid. 4.

Uxori plus tequo deditus et v. 226.

Pia ira graviori ac fcie Minits audientem.] ob efFusum impie sanguinem jam ante dixi, tum ob sacrilef^am percussomm audaciam, qua; summum Sacerdotem violftiam, absque ujli numinura rererentiu. Ovid. Fast. 3. v. 7 00. ita Vtsta luquitur
implacabili, tura

sitncognatura, ut

Pulchramque uxorius urian

Extruis
ai. Audiii cives, S?c.] Quasi vadicinaturHojam bella civilia, quibus Italia fifedata, et mutuu vutneribus cives absumpti, juvemusque iraminuta ac prope cxhausta ruerat. 22. Gravts Persa*.'} rarthi, ut ad calcem hujus Odes annotabo, intelligendi ; Grarea, seu
ratius peracta

Sacrilcga- teUs

Meusfuit me

illf

sacerdos.

pettere

manus.

Invocat praecipuc VeniaSt precamur.] Anollinem, qui et Trojanis pridem, et pbst Ro30.

manis semper impense lavit. 31. Nuiecandenti humeros amictus.] Missis

-

aHorum
ad
'nl

interpretationibus,

hunc locumoptime
itiom
Julii

intelligas

cum iis qui putant allusisse Hot quod eommemorant anno caedt ni
Solem

ob armorum pondus, spu quod Roraanis diu

incubuere, vel propter nnam Crassianam, de qufi ostca dicam amplius, tum
graves
nlibi,
i

Cce&aiis consecuto;

caljgtne ojjvelatum

semper fuissc, quasi in sceleris admissi execrationc m. Plutarch. in Caesare, Dio lib. -li. Plini
j

tum

prsecipue

lib, 4.

23. Pitio parentum.] cn,piditatem, iram, in semet gladios stringentium,

Od. 1 3. Pcr ambitionem,

quibus hosteserant petendi. 27. yirgvies swuUc.] Vestales

cultu a tdictse,hincque

igiiis cetcrni

defa toUus paneahtii v. 466. pallare continuo. Virg. Georg, 1. Sol etiam extinctn miseratus C&aare Romam 9 Cum caput obscurd nitidum fervughie teorit,
lib. 2.

cap. 30. ProdigiosuSt itiqnit, iSWi

tuS) Qcciso

DUi

',

custodes, Vcstse pcrpeuift virginimte ct

summo
uumi n
. .

Impiaave
32.

eeU

adplacandum
fg)
/

ejus

Augur ApoHo.]

rnum timuerunt sa< ula iiocb m. Quippe qui divinationi-

potention

5.

Cii

eJ

. ,

tales rn urht

custodmnto

bus praeesse credebatur. 33. Erycina.] Posi Apollinem, Venerisopem

.

pilernum- Et
a
'

um

lib.
.

quasijacus urbis fi^c. Viilc A. Gellil.cap. L2, ubi intrraliabcncmulia, nsec

n. 39- Vesta,
.
.

-iiy

Vi ttalem Vtr\
u

iru

m mmorem

ajt

Gnece, u cujus filioiulO piiii^ in Eryce Siciltse Erycina dictt. Homontc ianuni babebat, nmni postea translaiu in sadem ipsi Bub hftc apimplor.it:

qu&e

matet

Ceesar Julius.

Vcnus

untit-

mqjorem guaan an
tt

idecem naiam, capijasnon

f^sc oporti-rc
'

pellaiione consecratam extnportatn

CoUinam.

nmamct niainmam

nci/ue

Nt-c omittcndum quod

genitrix;
t-i

Venus

Gcesaris dicta att

/>,
,

ali&ve
ipsa,

q
I

<

cultu honorata: in fuit Genilri.r fnms

Aniinii f.ut

ab eo dic&ut etiam /Kde, singulari castrifl deniquecjus tcsscra

,*

sirut in

Svltee

Apolhj

in

'\erintj

vdin

sordtdi* ncgotvU

Deu$t

in

Pompeti

Juniojrts Ptettu*,

divtrscatur. (/c.

ui M-ijoris HerciUes invictits.

CARMINUM

LIBEIt

I.

2.
seu abjectam prolem atque poMars Ixomasteros respicisj
tia gi riis pari ns,
iiimis

Sive ncglcctum gemis, et ncpotcs Itespicis, Auctor, Heu nimis longo satiate liulo : Quem juyat chunor, gaieeequB l.eves,

35

eheu
satiate
:

hello

diuturno

qui ga-

g&udes
[eie

vo(iler.itioiuijus,

et

Acer

ct

Mauri

peditis

cruentum

poKtts, fttqoe aspectu

Mauri

peditis

erga

scevutn

atkersari-

Vultus in hostem.
Sivc mutata juvenem figura Ales in tenia imitaris, alm.e Filius Maise, patiens vocari
Gaesaris ultor

40 um
r5,

feroci.

Sive immutata spefilius

eie odoleseenteni exhibesin tertti

alatus

benjguoc
rerhigrea

Maue,
in
i

sinens te dici vindioem

tartle

Juia Csesaris;

Serus in ccelurh redeas; diuuue Lsetus intersis Populo Quii ini

45

maneas cuui populo Romano, neque celerior ventus rapiat te nostris crimimbus infensuni. Ama p<>iius hic
.!.;iu: ditttiue

iniquum Oeyor aura Tollat. Hic magnos potius triumphos, Hic ames dici pater, atque princeps
te nostris vitiis

Neve

ingentes triumphos, ei appellationem parcntis auctorisque

neque

patiaris,

Coesar, te

im-

perante,

Medos impune inequis

50

vagari;

Neu

sinas

Mcdos

cquitarc inultos,

Te

duce, Caesar.

ANNOTATIONES.
35. Sive ngglcctutTu]
Ati

Me-rtetn denique

convcrtitur, patrem scilicet llomuli

Romanacque

adeo gentis auetorem. 37- Longo satiate tudoJ] Tot beHis civtlibus, qux* suut ludus Manis. Clatnor belltcus in puglictu. Anlcnic scilicet ..j
I

AS.Scras in caAwn rnlras.'] Sic multos anno6 Aupusto esnptat, ejus^ue pr*sentiam opemque Populo Komano lieces-ariam atque airtabilern
asserit Po^ta.
-19.

Vide Sueton. Octav. caj). 56. Magiios trium/jhos.] Sueton.Octav. cap.

2.S.

Citrith'* triumphits fres f^it,

Dalmutu um y
tru/iio

bello ssepius eontrectantiir et poliuntur.

.}> tiacuni,.

Utjaudi'-ititon, ontinu:)

omnr.w

cruentum Fztlhti in feostem,] TrucuieuMs eiut Maurorom vuhus. Bespictunt hti atiqul ad historiam i grave nem> pe bellutn Jubse ManritanljK regis atwfcrsuS Juh Cassarera de gjuo Sueton. cap. 66. Fdnta hostilium copiarwh suos petterrUos
t
ct

og.

Ar

Mattn

pedtiis

fiis uran.s tttgpes#ies itfb

ct

estfpost Philippense f

rursu< posl Sicntum bettum. 50. //(* aittes f/.n tftt/er.] E\ Suflon. Octav. cajt. ;>s. nullo megis honore hetatus est Au^iistus, fjLtara cfim*ab univtrsJs mftxirnoque eonsensfu

Patcr patri
incii

consalutatus cst.
ni tuilintilnis

eniin co^no*

oiiifn iiial-al

cutn ccpcttnlio

aflfereliti 1 ,

cututis,

Valcrio

edoentns Jubie

terrtintis esset, S3*c.

Nim

male

Mi" -al;e tachtymans

ttts
:

ita-reSponclit: Corriposfac/'.('. attid aliud

nuidana cens>ri\ rtiponertdtim hjc, Mm'si patitis, Isci enim optimi hnli;e et Roumni excrcitus
milites

potius

videntur rulsse

dbrairiendondi,

sum uestntm
i

votofum meorum, habeo DPOS 'nii'):nilnli's j'fi i.'in, tptum ut hunc tunsrnaii tdtvmim rit<e Jtnem mihi /><t~
Corn.
Ta*cit.

quftm

lir-stes et alii

41. Snc mutatd) S?f.] Au^uatus, qu6d vaUU- ingeniosus, Mercutius aiidieuat.

fi n- tit rt/i f Atoitc princpps.'] eap.

l.
-

LrfinH
<fid

air/itc

,Jitti>miarma

in

Ann. lib. i. Avgusttm

Juveneth tmitans.] Vulgaris ^vm opinio et fama, Mercurium Jutii CdeBftris vindicem Btsumpta juvenlli figurfl Au^usti, qui natus Tat annOG lantunl noveiiul<-cini, qmmtlo Caesar
intei ! ctus e*t.

tnnctu dfatofdris civitibusjtssa rw*

mine Pi
lilt.

hnpefiuift nccepit. Et Dio Pniicrns Senattts dictiis est nunf, Cnii-n/ati/ ; J attl, 'tr^fo CLiamnum PojKi/t ut Rep: staik, recepttts nat.

53.

ita scribjl

v tCtb

43. Maia:]
44.
fct*29.

MatOr haec

Merctrrii eAt*

51. Mcdos.]

Medis ad Percas,e( ab
orientis

his

ad

Suetou. OctaV. cap. io. ahtefteit. Ovid. Past. 3. ;o7. CLesaris

t8f!e

CUesa

w w//or.]

Parthos
saeptus
ali

tandem
Moratio.

iiuncrium
istft

trahsuf.

Hiuc proiniscue tna

fnuTtos.]

vucal>ula

itsuijiiiiiur

hifterftctores

nefas .nmi, inquit,

T&flks estvtt Philippi
oJsilius
:

Mortejacrnt mnttu. Kt 'fimrum tparsib

runt
Cii-saris,

aiht hwmts,

JH'/c opu-i, hic pictas, htec

prima elemeittajue^

ukiseijmia pef arma jmrem*

Tunc populis tstis iuferrc hellum meAugustus. Vide Od. l Q. hnjus lil.ii. Eiimfarc.] Equltatu SUO Rumants insultare. Vel qu6d urbana etiam ncjxotia equituudo Parihi obircnt, Strabone testfc.
tlitabatnr

10

Q.

HORATII FL

ODE
',

IU.
:

qud Virgilius HJ
in

ebatw; precatur incolumitatem

inveldtur.

deinde

hominum temeritatem
Sic
te

Ita te salrtnn finr

I''
11
i
i

Cypri
fratrcs,

Diva potens Cypri,

fegat pater,
praeter [apyga,
['

Hclenae

astra fulgentiB., et jKircns ventoruro,

Sic fratres Helense, lucida sidcra,

concrosis

reliquis,

ex-

Ventorumque
Obstrictis

cento Iapyge;
\ h

navis,

aliis,

-linm
nf

tibi

commis-

smn, oro
jiliies

riim Bospitem n\i-

Navis,

fjit,'e

tibi

creditum
finibus Atticis

ad

littus

Athcniensc,

Debes Virgilium,

ANNOTATIONES.
Oile est iticolos distrophos.
useo,

Pvimus quisque

et

Clytemnestra mortales
:

Tyndaro.

Hinc
ii

ilii

versus Choriambicus trimeter, constans e spon-

Latlnis quidein,
n

choriambo et pyrrhichio. Ita scanditur ^ic '' Dlvs pfttens Cypri Alter qnisque versus esl Cnoriambicus Ascle- tetraraetex, constans espondeeo, duobus
j |
j

cis rerb Jnvis

filii,

^twitcvotn.
as
,

GraePori6qu6d a
viverent,
li-

piratisac
it,

dum
Him

Neptuno dicuntuT
itla

adenti esse pote-

statcm naufragis opitulandij

sidera
si
.

wrii

rhii liio

in astris

Sic

ddrS.
t

recenaeni

Pollux:
u

nimirum eorumque stella?,

:

l.Sn te Diva c/V] Venustatis et ele< rnm jilena est ba c Qde vp< es habci ei

salutares

cum

soli

tias ['

ri

-.-,.,<:
i

.'

ratoriara
triuni-

Vide
37.
lilui
:\.

jjmohius tgaes scu I lin. tib. 2. cap.

tractau

regiam,
R]
,

Denique hic

Hygin.
Annotat.

lib. a.

&c.

et

iuha Od. 12. hujus

intclligtt

phat

\i
I

us ilh

iritus,

quem

laudal
legi di

ut Lyricoruru iere

unum

/tntontm

jtater.]

Jo\pm

Marci-

;num existimet.

lius,

quia reteribus Physicis Jupitei

est aet agi-

aojurantis et voventis. Sic

tattis et fluenSj

te D.i

'.

quit,

ni tu

s<

Illc navi
i

rBJOTj

.-. serventi precor, inras \ iFgthum, 6 navis. itik'1-nt Athen&sjara quinr ut diwnO /Eueidos opcii
i

adcoque id qnod vcntum appelAlii melius exponuut de olo, <|ui lamus. vcntorura rcx et patcr dictus, ([nb-d ventorum Is astrorumque ratlonem appritne callnerit.
regnavii Uiat
is

tempurilius apud insulas /Kolias,

e,

coroiiidem imponeret. Dtvn r- U ( ',<>]

quce

et \ uli

mi

Itajiam intcr ct Siciliam po-.

1 1

'

habebat nonores iipud

Venus, qnae prascipuos Cypruro, Lnsu|am maris

e1

sita. Plin.

\.\>.

3. <-;.

9I etcri

4. Obstridii
propitii
gilio tudit

venti

minim^
AI-

&lediterrauei, Ciliciara intej

Syriara.

Variip

retineantnr, unus emittatur lapyx \irin fipes A.tticos propcranti.

Ula dwninis subinde paruit

pjt occup"ita, et erepta

a TurcJB denique

commodus
qno

Venctis auno
ut

antem invocatur Venus,

570. ( ur favcat naviganti?

i

Horatius ad utrena UI3

venti erant inclusi, praeter
ejus

>dona-

luin, in

Zephy-

An An

rjuod, ut opinatur Marcilius, ejus

nun

o in
?

rum
3

navigationi

utilcm.
Hoxrier.

puppi nppictum,
qtiott

ct navia insigne erai et tutele stella

i

obstmctisi sed male.

0.

Quidam leguni modd cit. Odyss.

fnclusoi

Vencris
et

quod taltuUmur
fflare
i.

roarja

navigantibus utilis? An spumd procreatam in

obtinere.

xaTifoot
\
1

ligavil,
itei

Virgil. /Kn. 1.

carcere

ntos pai

jns

impcrium
ita

\m
alloquitur,
/

v.
'

boo, Neptunus
*
;

Venerem

Bciscitur,

Ventua lapygu.] adversus

ille

ex Apuli* finibus proilat,

Eurum
in

idem

pri

pe-

est, Cytheretij

meis tefukrc

modura atque Caurua,

[taliS
'2.

Graeciara

proinde ex
lil.

,',,..
v.

solventibus plane UtiUs.

n.]

Vide Gell,
Pofitfi.

Ovid. Epist. 16
Iltu

23,

cap. B2.
t

(Venus) daht facites auras, vpilosqite

secu '
<

Huic cum
fecerU

nostro fare videa-

miltaritas roaxima, ut ntirurrj

tur,
ijUinl

non abs

mitutn^jus hah t orta mari. ?.!; Castor et Pollux. Leda .J Tyndari LaconiaeTegis uxor, ut aiunt, ova duo qui im alti ro prodierunt PoIIuk t Helena vnmorfales l Joye nati, cxuUcro Castor
,

In mare }

nullain

usquaui

rnentiouern
ille

rum
1 .

Principb

Herotcorum

Prin\n
1

'..

Attica regio Helladis Finilus AuUn,'] angulo Orientali ct Auetralij ubj

.

CARMINUM LIBER
Redd.is incolumem, precor*

I.

3.
ac

11

Et
Illi

scrves aninue

dimidium

inese.

robur et <es triplex Circa pectus erat, qiii fragilem truci 10 17 Commisit pelago ratem [ ] Primus: nec timuit pivecipitem Africum Decertantem Aquilonibus, Nec tristcs H yadas, ncc rabiera Noti Quo non arbiter Adriae 15 Major, tollere seu poncrc vult frcta. Qurin mortis timuit gradum,

lueatis partem tlimidiam Is prqfeciu ciraoinue meae. ca coj habebat lignum tresque tcris (aminas, qui pritnus maxi
saevo

credicUt

navtm

frangi

Afiicum violeutum cum Boreli pugnantein, ncqua Hvadas noxias, quo neque furorem Austri
tacilem, neque metuit
;

nullus est dominator in Adrjatiqo

mari potenttor,
sive
inortis

sivc conei-

tare

placare fluctus vclit.

Quid

gfnus formidavitj

ANXOTATIONES.
RaLiem Noti."] A meridie flat Notus, nehufoethumidus, ethinc nomen: uam Grsece yorte humor dicitur. VideGell.jam cit. lil. >. cap. 22. 15. Qtto nun arbitei ,],li t.v Major.] Ratio patct ex rennn situ et nutuia, lib. 3. Od. ;3. Dux inquieti turbidus Adrue. Atijui hypercritice JuL
sus

elarissima et nominatissime civitas caput cxtollit,

Athcnj- omniumdodrinarum invcnt.ucs. Cic,

1.

de Orat.
8.

n. 13.

lib. 4. cap. 6.

me<t.] S. Aug. Ccmfess. Bent; mquit, deamiru suo dfa it quidam, dimidium animse meae: Nam e%

Animxr dimidium

rneanx in

et

ammam

duobus corporihus

aftimktm iUius ttnam ftdsse ; et ideo mihi hor:. -.-,

i

Scaliger, Austricm, inquit,^>rie/er cteteros

entas

rori eral vita, qida

alteio Bcilicel mortuo.

et infra lib. 2.

Vide Pers. Sat. 5.

v.

22

Od. l/.

9. JUi robvt et tss triplex, &*>.] Is ltubehat cor lia;no quovis et sere durhis, */*** ^'f;

huic ferreum pectus erat, qui primua uusus cst mari se credere, atque ut canit Juvenalis Sat 1*2. v. 57.
Edyll. 13.

Theocrit.

Ihuis itiumnm commitle dolato

'

itis

(i

mnrte remotus

sunvtnum habere imperium in ttiare Adriaticum ,.in Horatius: quod esst falsum intelliget quisqui sciet idriatieum tatjcurrcre 111 f~idturnum, citjui impetu etiam crescit lnnio sulinvecto AdriaUcum. Botpic quoquesuljectum est qui et alto spirat Avster autem cx devexiore partejtans Apenninofrangitur: qtuongOrem non \ scd radit, S?c. /\t Pavthenius cx Petro Medinft Hispano, qui rei nauticse et ventorura rationem luculenter investigavit, egtegiePoctam aostruin tuetur et vindicat: Austrtcm, inquit,
1 <.< . . .

Quatuor ant septem, si sil latissima iad<i. me ait multa qutdem Sophocle
stupeiv magis quam quodiioi tus tumidqs navicula tameu subire non fuimkiei.
\
idi

arhtrum A iitn Bgn omtiino in

rnare, utsi
ut

recti ait

Horatius.
excurrat

Nam

etsi

Notum

Adriaticum
habet,

iger, nUiiloxninus itase

non miuus ah Austro

quama Vulturno possit

quinque yentj loquuntur Nautse et

P
il.

in.

Prooem.
7.

lib.

19.

conettari.

ero principales

Rnbur.']
\:.

Pro qu&libet rc durlori usurpatur.

/EneiJ.

Mti rnaquejt
1*9.

>ri

Tiphys Sreotius, ioqurant, a Fallade edoctus, navetrj primus tbricavit, qiue

t

Rnbora. Ptimus.]

Argo

dicta r^i n
.1

eSque
;i.

.!. hicara

expeditionem
lib. ;.
:

us

Jasi

\ ide Plin. u
-

cap. 56.
e

taraen anle iliud

lib. 15.

..

naviga;.,,..
-

duas quartas babent (ita periti) ergo Vulturni quarta? dux sunt, una ad Subsolanum, altera ad Austrum Porr6 hujusmodi venti prineipalea et re&picit. iutegri octo rellruntur intra quos ulii sunt quos medios vocant, iVon profcctu quvd minori spirita ac vehementi& Jerantttr quum Uli, s&i eorum medio describanlur. Itaque taru vehementes esse quartas quam princiualea, peryentorura
;

tam.
eis.

Testis Herodorus de

...
et

spiciuttn

fit.

Hsec

illi.

Kx Athen.
primus

cap. 13.

Jaiius navi-

pia

reperit.

E\ TUucyd.

Libanio

Adriw.] Adria seu Adriaticum mare, hodi sinus \ enetus ioter Italiam, Graeciam, Illyri-

primi Corinthii naves concitinarunt.

cumque, longe porrigiturad Sepie^ntrionem,

17.
tres

Meridionatem ventum, Aquiloniu tn m. De ojain Od. 1. 14. Tristes Hyadas.] Ab wan ptuere dictae sunt, quod pluvias ferant e;e stelUe septera in rronte Tauri collocatae Latinis Sucuke vocan-

Africum^

bus proin^e

ccill

Quan mortis tanuit gradtem.] Quidam gradus mortis afferunt, fatum, genituram,
alii

casum:

parum
verior
tis

ad

quo simpUctor.
si

mortis accessus intelliguntj certe rem. Nostra videatur interpretatio Varia Dauiragorum morlubet, accipe, iluc-ubus submergi,

tui.

Cic, 2,

(!e

Nat

l)eor.

II.

111.

genera,

V2
qtti

Q.
sine laerymis aspexit pi tccs

HORATII FLACCI
,r
[
j

monstrosos Hafltes, ac marc inAiroi< .nm.vtmnesccns, et rnpcs nftufragiis famosiis ? rrui

Qui siccis oculis monstra natantia, Qui vidit mare turgidum, et

Infames scopulos Acroceraunia?

20

Detts preptvit :i
stni

proviriiis
nr.tri

ttir.tm se-

ctisjun^enrlo

naves

scclrr.ttic

tntnscunt

nihilominus vada minimfc tcntanda. Movtalium genus quidtibet aggredi non veretttr, rWtbrque
advexit
sd
Eacifiora

Nequicquam Deus abscidit Prudcns Oceano dissociabili Terras si tamen impite

:

Non tangenda

rates transiliunt vada.

'la

proltibita.

Tcmerarius lapetj
igncnt

fiiius

populis

furto

trftpxobo.

Postignein crxlosubrcptum,terras invasit macies et frcqucnatque tia morborum insoiita; sera oecessitas roortis antea dikita?

Audax omnia perpett Gens humana ruit per vetitum neias. Audax Iapeti genus Ignem fraude mala gentibus intulit.
Post ignem setherea

domo
nova febrium

[']

Subductum,

passum

niacies, et

30

acccleravit.

Terris incubuit cohors Semotique priiis tarda necessitas

Lethi corripuit gradum.

ANNOTATIONES.
\ piscibus dcvorari, ad rtlpcs allidi, vel !p scojiulos insulahive desertam ejici, ibique omni ope oVstitutum contahescere et mori. Prifeterea coh-

25. Omiria pcrj/chJj

Quaelibet a^endo patinihil grave aut

endoque
videatur,

moliri,

ut

arduum

tinyat aliquantto navigantes tempestateingrtiente

*2". Iap>'i genttS.]

ab Anthropomactanuir: r|UO miidem fati genere' tantum non absmnpti sunt Orestes et Pytades apUd Tauricam rcgionrm. Yide Eurip. Ephigferi. in Tauris: ittefti n
dtspelli ad barbavus oras,
vibi vel

Ode

6. et lib. s.

Promcthcns, <u- quoposteaScribit ThcopbrasOdelft,

bhaffis dibniahtur, vel

Idolis

tfiei PnmicilKum hDttinibUB dedlsse ighetn ccelo dereptum, quia Phitosopfeiam ac

tus, idciitb

lumen

rttft

iriWl!e<

nalis }

quefe divitia est,

aliiS,

mor-

tnlilnis invcxit.

E\
';'

Cic. Tnbc. 5. et
firigitur,
nftrflopaVn

annotat.

lih.

:t.

Od.
'

t.

v.

33. ad

eafl

Britetrtttbs hospi

Addeet
moriendi
sit

voces: aliud.navi
sitt

metheus Caucase
irionte alii
diosi
i
.

aflBitus

cjtiibd

?ro~ cx eo
stu-

ihit

um
:

acmotum

etiam

intr^r.',,

periculuro

vel

vdl

ttntfmpkuetur

ibique etrlestium n^ni-

fintie refianrtbus et eontrariis diu vehtfe, nimi-

rum
eis

in navip*tione lorijnori rara ad

t curri

Bqua dulriav*-

jam
t

drmensnra dtstribuitur

siticulosis:

Et qubd exiride fuhniiiuin rationcm peKSbrutfatUs hominibus indicfissrt, f.djnlati stint ighera co?les(em ab eo surrcpuim
tioni scdulo iiifumberet.

sive

um

debcientibut omnibus

cibariis;,

ac in terntS delatum. cor

illius vellicaris,

Deniquc vultur seu aquila

giritium unus vel aliorum conspirariom vcl sdrte assumitnr jupulandus, urgCrtte scflicet extrcmSi
necessitate, afimehto
riec cogil

cteteris
.iirt'

luturus.

Quud

hnrrore.

significat anxietatem animi natune arcana rimantis et non sihe iabore investigantis. Eccles. 1. In multa saptendA multc 7/ii/il naiio lador et nffln tio vpi\ t*4s
et qtii addit scicntiam, addit et

optim^

18. Mtmstra nntanha.] Gtete grahdia et im8nnia.Juvcnal.Sat. lt. v. 2B3. Qcettni mnnstra. 20. Acroccraii nia.~\ Exceisi in Epiro mon.es,

kU

29. Post ignem eethcreA, c^fr.] Anitriadverte expressa fiduilis Ad;i> prtciitum, p<'C<ati(|uc s;i-

quoH crebro Pulmlne percutiaritureorum fa S xsctwo; fulmm et aKww smnmr/m.

,

Hic

designai tiinratius

Acn

etaitriium 1'roinon-

torium Ionio mari imminens, vtdg6j Capo della i'hi'ueia, aliis Capo dvUn Littffueta. In Epiro situm est, non procul Albaniae finibus.
'Jl.
,

morbos, molestins, &c. ex Hefuratus esset Prbmetheus ad animandas statuas fc luto a se fictas, iratus Jupiter randorara in terras misit, qUa apertfi pyxide mnli omriia diffudit,
pertdia, inortem,

siodo, ctim

ignem

;i>.

Xrr;t/icr;unm
la

Dcus

alscirlit,

&C.] Voluit
ip
1

erat

maris arcefe ab hbiriinibus;

ultro

S.

v^ro

illis

se
:

crimmittunt.
< (

Bene
optobil

pof" : ta

Tdfda ^iecessitas,] MeTioribus sseculis vita homini diurumior. S Cypriah. Ep. u. AugUSt. lib. a, de Ctv. cap. i. Porr6 en icibus noverani Etnnici productiorem
1

Gr.-ccns

;ii

QliantG
i

dulcior mater tfokrA

ac

longiorerri

fitisse

\\v.\m

prusiis

Itominihus.

tcrram

.ri

ri

Pllri.

Proceth. iib. 14.

Qkaftdo vohrptqt sivcre

Bias

autcni
:

sahicntet dicebat,

nec
'7V.

vi(

ca^pity vita ipsa desiit.

CARMINUM LIBER
Expertus vacuum Daedalus aera Pennis non hoinini datis. Perrupit Acheronta Hcrculeus labor.
Nil mortalibus

I.

<t.

13

Dsedalus per iuanem ser*m vo-

35

lure

tentavii

alis

liomini

noa

ooncessis.

arduum est. Ccelum ipsum pctimus stultitiA

neque

Vis Herculis sibi ad Infcros. patefecit auitum Niliil est hominibus intentatum. ttilum ipsuin affectamus pcr

Per nostrum patimur scelus Iracunda Jovem ponere fulmina.

Hcmcntiam. Et no^tris criminibus non sinimus Jovem ira-

40

tum

(Umiltere fulmina.

ANNOTATIONKS.
34. Diedalus.'} Is faber Atheniensis
peritiseiid. Prrritpit /tihfiontc Herailtus inferorum Huvius pro ipris inforis ponitur syncrri. De Hercule. ejusque niibi nos; cit. vero Diodor. fuse, lib.

h;l,,

'

I*

mus

erat et

invenit:

perquam iugeniosus, multa cmidem navi primus dicitur vela, malum, an-

non

raro.

lalioribus,
5. eap.
*i.

tennas imposuisse. Pausanias in Bceoticis, PHn. Inde fabulati sunt lib. 7. cap. 56. jam cit.

D.edalum pennis sibi ceri compactis avoliisse Minoia regua fugientem, de quo Virg. .Eneiu .
1

6. v. 14. Ov. ip. 1.1. Scc.

Metam.

8.

Diodor. Sic.

lib.

5.

&ct 3S. Cwliimipsumpflimus.] Sic Phaeton, cle Sic Gigantes, de quibus lib. quo lib. 4. OJ. 1 J.Od. 1-2. el 1. lib. 3. Oci. 4. ic.
1
.

ODE
\Verk descriptio
:

IV.

AD

L.

SEXTIUM.
:

vita brepitas

carpcndtf voluptates.

Soi.vitur acris hyems gFftt [i VLCC VC 5 et r%Q-\ Favonl L J Trahuntque siccas machinas carmas ncuue jam stahulis a;audet pecus, aut arator Kv_. / ii (igm ; Nec prata canis albicant prmms.
l'i

AsPe
et

<'

vicissitudine veris ac

a hyeros relaxarurjucundt Zej.hyri;

in indrd

machime deducunt
ll,ulj >

naues mcuis: jamque acc gqe<*

'

tocum; neqne prata albescuut

pmiois
t , iriviidi>.

f"^

ANNOTATIONT..S.
jam

neris.

0<le est dtcolos disirophos, unica vero sui geIVnuus oui&que veisus est Oactjlieus

frigore constricta fuerat,

resolvituret rqieri^

tur grato reditu vein;c

tenipfstatis: in

qua et

Quatuor primi peArcnilochuts heptwnfttex. tres ultirni de5 sunt vol damli, vel spondiei
:

sunt iroch.ei.

Sic

areoke flctrurn cxplicant sese; et mare, geiu aoie Veris pr .( lu :.{[ .1, jjui adiri et navigari potest. iopem, si lubet, pete, Lector, e VUgiL
:

Solntur

ttCris

hv

6ms

gra

tfi

vux"
et

veris
| |

seq.

Fa

\oni.

i\

moi .:.!

Eavonius,

a fovendo

vel faveiido
inad.

Secundus quisqtie versus est ArehiWhius, consnHH ] nilvjiiiiinii Iainbicu. Primus pes Spuivheus vel Inubus secundus semper Iambus tum syllaba: trs postea sequuntur TrO>
:

dictus, idcin qui

cipit initio vetJS.

Zrphyrus, qui ventus flare Vid. lib. 3. Od. i. Annot.

vocem, Zcphyris.
Trahtoitque siceas, &c.] Jam machinis ad untux naves qu;e pcr hyemcm in navalibus. tam, sicco posi EoiQienta qnibus grayioiss qnaequA d> iliiis moveniur. Nonius Marcel. pa*
-2.
i

ehiei: sic,

Trllumt

quOsic cus Nonuulli rricolon iaciunt

|
|

raiiclli

n^car

Inas.

Odem

hanc, et
jicc

sic di-

atinguunt vetsua
Svlvitur acri*

kyems yrafa
ift

lescril

ii

Pa/Uaig<e% inquit,
l>-

yeris

Fn:

dicunJnrfttlis

tcrctcs,

tfiti

ruwibus tubficktntus',

Trakwtlque
1.

oaa^ &c.
hjeme
ct

uuandn attraJutfUUT adpclagus; vel ciim ad

tora s&lducwttitr.

SvtuiluT, \pc.] Terra, quaepriis

u
Nimc Venus Oftherta Bgit ad Lunmi su|
i

Q.
ehoreas

HORATII FLACCI
Cytherea choros ducit Venus, immlncntc
,uni:

Jam

Charitcs ver cu
sant tciTam

phispulm<

5
2l

modb hoc

pcdc,

dnm

\ uleanus fervcns acias

(

ccndit fornaces open

ycloioi-

pum.
rnvno
etiam
care in

Wunc

juvai

caput
flove

guentis ticlibutum coronare v<l

virenti, vcl
tellus

Junctaeque Nymphis Gratiae decentes [ ] Alterno terram quatiunt pede, dum graves CyVulcanus ardens urit officmas. (clopum Nunc decet aut viridi nitidum caput impcdire
myrto,

qui

jToducit

apcrta,

Nurtc

convenit

Fauno

lucis opacis, sive pctat

agnaVn sive hmrium.

lensasquali
p<

Mprs palnorum
palatia.

10 Aut flore, terrae quem ferunt solut^e; NuncetmurabrasisFaunodecetimmolarelucis, Seu oscal agnam, ivemalithoedum. (bernas,
j

cuess atque

regum

fbrtunate
vitae

Sexti, breve

O Pallidamorsaequopulsatpedepauperum ta- ["] spatium (gam. Regumque turres. O bcate Sexti,

Vitae
h imi;

prohibet nos incipei

div.turnam.

Starim rgebu

tftnebrae, r i 1 nferi cdebratj

summa brevisspem nosvetatinchoare Jam te premet nox fabulceque Manes,

3

lon-

\G

ANNOTATIONES.
Cjthera hodie Cerigo Insula In e& temi. plum Veneris antiquissimum. Iudc Cytkcrea
5. Cytkerca^]
,1

circulus,

el

w^

ocultts,

qubd unnm habercnt

En. 3.
v.

maris

oculum

in

frome

instar circuli<
ti

Virgil. de Polyj hi

Mr>.

cognomen.

']'>
'
'

tumen imtT/nmts acuto

Ch

'

tta.] Novi-

higen
8.

.'

Iunii Isetitiam el

sacra hic plures notari volum,

v. 9.
alii

jfrgolici clypei aui

totwn subjronte latebai, Phcebtea Uimpadisinstar.

Calendas sicut lib. 3. At intefligunt, qui mensis Apriles Verterl ab aperii qn e initio huAlii ( alcndas Martias jus Odcs arTeruntur. accipiunt, sive matronaiia, de quibus Ovid.
Fast. 3.

Od. 19-

!')'

<!<!!(>. \

Is

Junone Joveque
est

rntusj

ob

iti

aYji

etus

ab

ii;-

in

insulai

Lemnum,

claudus e casuiactus; ubi orEcinam

instituil ferrariam, quam tamen alii coliocanl in /EXxA montc apud SiciHom: alii in Hiera, q\ue

Nam

quamquara matronarum
et

is.te

festus, inquit Marcilius, et nihil pettinebat viros austeros

ad

>.

Vulcanlis insuiis, ;nidi, Sfc.]

...
.

De

myrto,

quidem

negotiosos,

vi

rum

la*tus
viis

um

e1

ungueutoram usu ln convi-

que nepotulis Veni rili, q ut Flacco et simiUbus, paratis semper cantillare

erat hilarii ribus hic

apud veter s celebri, phira dicam postea. Vide uitimam Oden hujus Rbri.
1

partem
tihtfs

Venerea illas, et gaudenspectare Nympharum chorcas ac mulielaetitiae

inter

1.
1
1

bus

Faano.] [IuicrurisDeosacrificabaturldibruahi ex h id. Past. 2. Nimirum placa<

-

xuin coetus

et

batur initio vcris, ut propitius csset gregib

Immii
ligunl
inti
1 ,

[nqipientemLunani
i

intel-

tum
Dioi

roras

incipiunl

pabulauun educi.
lib.
i. ( i

Oe

ilh>

nobis verb magis

Cic,
is.
v. 1.

de

placent
liic

h\.

NatuTa Annot.
alii

per lucentem explicant, adeoque nolunt ipsas

accipi

12.

/'.
1

.""']

Leguut
elegantite

c^r. ct

itati (t
'<

congruum

6.J1:
n.

tpkisGratia t &c.]i lumVeiltant

:

voluui.

ri]

rosyne,

Nvrhpha, Tbalia
:

(>;

.,

. .

Claudian.

Sannazar.

Onu
].i.
'
|

'.

Tum ma
l

librant
'

ijactanl
\

Brachia,
7. Di

<t

him
i '

il<

misin /Etu&.monte Jovi

seq

cudii

ful
I

heoj

Ccelo Ti

....

ex

aliis,

Vul
et

N< iessem

tuni ex
1

Am;
\\

Lueius Sexdus, vcl Scsm Bruto etiam piofligato amicltiam servavit, ut et probareturah Augusto, ei Consul pi t Ipsum fuerit suhstitutus n. Calpurnio Pisone, ann. U. C. 700. \ ide Dion. lib. -\6. Sigor, &c. S?c] Non debemus 15. aturnam. lnfti H'. Vot.] Mors, tenebrosiqBe Inferi.
tius, illei
.

dicuntur
u
1
.

.1
pantur pro
fabulaj-:
.

.!

ilii

ahint Sicilii

[nl-Ti alea

Dii pcr antitarn

>.
1

lil).

7.

cap.

'J.

\ ide rlin. init.iet Virg. Georg. 1. v. 47!.

I

!.'..-..

honi dicti, siepius usuripsis Infcris,

de quibus
\ iie &[*j'L

mi

hi-v.q;

m\

CARMINUM LIBER
Et domus exllis Plutonia: qu6 simul Necregna vini sortiere talis:
meftris,

I.

5.
ct

15
Plutonis

domns

levis:

ad

(tus

quam ubi deveneria, neque talorum jactu elign rec;em cdnvivu,

.vcidam deh fi Kcutulum, cuj am&re ardent jam cuncti juvenes, ct paulo
:

NectraenimLycidammirabereyqupdideljuyen-

i'

!i

,'

Nunc omnis

et

mox

virgines tepebtint. 1

20

post puellie fervcscent.

ANNOTATIONES.
17.

Domus

tsilvt.]

rintonls

domum; angu*o

stam ob ftequeutiam animarum

desccndi nalfi

hantM) thegmi
cillatori,

-'.

Plutarchus in
in

Apoph-

rcYcrt

Agesilaum

compotationc nu-

tium, nonnulli interpretantur. referuntad exilitatem umbrarum sive Homer. uculos fugientium.

Sctl melius

gistrura convlvii, sortc creatum, rcquirenti po-

animarum

quarttuni cuique mhiisttaret vini, rc-

spondisse:
nel. Tacit.

Simtdtum
i

Uixvxv rttA&wa
Capiitt

x^pTiva.

quepeUerit:
interalia

:.

tmqtds-

. ea

aqu omnibus. CorSaturno diebus,

,

mortuorum
v.
1

Annal. 13.
sors

festis

Viil. Eneid. 6.

260. Domos Ditis vacuas et ina

1

mm

lusu sorti-

eutium, evencrai ca
pcrveti
1 ,

Neroni^
ibus

Hic itaque
Airiaa.

Qutl . jam non licebit

,;n

illuc

conviyii

ei

rex dictus esfc

hixuriari, hululgcre geni

spruiione facta,

Ror< ita jubet

-j

Tu
tatts

bUnto, tu uifttndito, ac tesseris

N

Id conviTalis.]

viis

!m t scu bibcndl magistrum, cui parebam convhne omnea eleclio fifltii; sorte et talorum jactu. Dr
eligi

De

]am
im

disserui
et

ad

aliquuS

ad Ub. 2. Od. 7.
sius.

v.

25.

De

lus accurate

Meur-

amplius,

lib,

'

QuemJ^nus
12.

arbitrtt
)

PlautusAsmar.Scen.
Cic. in

l.Curcuj. Scen. 6. Stich.

5.
^

Verrem

Prastor senxair

10. Tenerum Lycidam^] Formosuni puerum qucni deperil>at Sestius. 20. Tepebunt,] Missa quorundam mterprera-

verus acdilizenS) qui populi

Romoni legilus

tione suutitiori, sic explico

yuam

ti$paue~

descent amore Lyeidie pueri,

cum

adolevenl.

ODE V. AD PYRRHAM.
JbFiseros esse

amatores Pyrrha

se ex ejus HJccebris vclut nmtfragio

1

dsse.

Quis multa

gracilis te

puer in rosa

r*3"|

Quis adolescens

exiKs, dell-

Perhisus liquidis urget odoribus Grato, Pyrrha, .sub antro?

Cui flavam

religas

comam,

butus unguemis suavcolentibus, ic amplcctitur, 6 Pyrrha, multas inter rosas sub jucunda >}cu? Cujus gratii rl-vos crines
tiodo COlIiglS)

ANNOTATIQNES.
Haec Ode
est tricolos tetrastroplios.

Priores

ielte

taiUe.

ER-WAlsrEff.
2. Scen. 3.

Tc-

duo

versus Asclepiadci sunt, ut in

Odc

primS,
tri-

rent.

Eunuch. Act.
esl

Mmcmas

atavis edite regibus.

virgo

Haudsimtiis tm^ quas matres stu.

Tertius quisque est Pnereeratius beroicus mcter, c sj><jnda*o, dactyloj spondeo sic, GrfitO P\rrliisub HiitrO
:
|

gracUes sienL
t

Si qua

est habitioi

aiunt, dedticunt cthtm.

Tantetst bona

Quartus
cedentis,

cst Glyconius, qualis est iste

Odcs pne-

est

nat
;3.

Pip>i<>i.\

turd] iceas. Meretrix fonnosa.

Sie
1.

te

Dlvu potens Cypri.

bc.]

QuhmuUn,

Merum

w-

ctar

essehanc
tlc

Sub anfro?] Sub fornice. 4. Cui flium reUgas, ^r.]

Ex morc

puel-

Oden, agnoscit Scaliger Hypercrit. G-ractiis.] Tcuuior, non obesus.

Urum
GaUice
fine.

Lacacnarutn.

Vide Ub. 2. OJ. 12. iu

16

Q. HORATII FLACCI
t tiilcm,
r:i

omatil siniplnx? Elinu, quoti>-s

deplorabii tuidcitum
suetusstuiel>it niare
procellis, qui te
;i

Qeoaque inconsuntes,
s

non

as-

Simplex munditiis? Heu, quoties fidem, 5 Mutatosque Deos flebit, et aspera

Nigris sequora ventis

nunatiJs
ie

nunc amabjU
Jore

Emirabitur insolens,

politur, uicili* eontisus

semper vjc.intem, Beuroer gratam, ignorans ventos

irjstabiles?

Qui nunc te fruitur credulus aureft, Qui scmper vacuam, semper amabilein
Spcrat, nescius aura;
Fallacis
!

10

O
et

infbrtun&ti, quilius

haud exsacratus

pertis

fulges!

Murus

nstendit

me

\cstes niadidas, affixisse

tabellam ex voto, in

Miseri quibus

Intentata nitcs.

Me tabula

sacer
L5

*-tk Nuniini mari duminantis.

Votiva parjes tndjcat uvida Suspendisse potcnti Vestimcnta maris Deo.

ANXOTATIONES.
5, S^v/J>t muudiri/s.] Vcstcs non habcns nimis cxqwsit.is aut mapiifiras suie mundo mulk*bri. Terent. Phonn. 1,0.54. Firga pulcinu, et ana magis diccrcs, rrihil adetai adjumcuti ad
:

11. Nescius

aura
sint

Fallacv;.]

St pcrjuria.
V
;i

quam

crebra

amantiuin
s>

/Eneid. 4. v. 570. f^arium ct rriutabile

/','

mper

m
6.

f'<

stitw turpiSy

&c

!l"-'l.

Mutatosque Do>^.] Venerem, Cupidinena,

antea faventes,
.1
j

postmodum
.'<!
i

vcrd contrarios.

12. Af^seri quibus, CJV.] Eheuquamsum iafelices ii qui te ainant, neque noTunt quam sis
futura pauto p6staccrba et immitis!
13.

/, iSc.]

Allegoriam ad'2.

verte perpulchram. Plaut. Asiil. 1,

3.

Mulv

Mc

tahilu satcr, &]

mare uccrrvmm.

Sicut ip mari ventus, ita ^epe. amantis anirans derepent mutatur. s. Enura&UurA Vocem hiinc reprehendit
Lnsuetus. Ciccr. de Orat.
l
frfcs
.

c naufragio evasi ncc

impun^.

Ego quidemtali Pyuham dcperii

quoque; scevam expertus, post multa raala, tan-

tum non

pevii.

graviter Sciili^er, U.vi profecTO mtione.

.

Tahuld. saxer, fc.]

I.

Solebaut

naufragi

,|

Ea

servatS. vit&

^ratias

refcrre Diis,

pro imprimisque

renuiru Bell.Civ.
I

igwerus,

Neptuno
Eium
:

lin.

i. cap.

36, Erat

m uppido
chara,

tahellam, in

unde et in icdibus sacrls ajpcndebant quH depictum erat siium uaufrain

mnltztudonisolens teUt, tUuturnitaU

o.

<>tii.

itcm vcsriinenta

quibus

enatarant.

Utred.]

Pretiosfi

velut

;mmm,

Virg. JExic\<\. 12-v. 769. lolas suspendere wstcs.

io.

Scmpcr vacuam.]

Alios amatores

non

Juvenal. Satjr.

habenti m.

i 2. v. 27. rliu-a tcstantur fana tabeU<X.

L

CARMINUM LIBER

I.

G.

ir

ODE VL AD AGRIPPAM.
Bellicas cjus laudcs d Vario scribi oportere; se esse conviviis ta?it&m et

amoribus canendis aptum.

Varius, Homerici cantus ales,
26
te dicet ]
stiuni,

Scribkris Vario
Victor, Meeonii

fortis, et

hostium
[

strenuum, victorera hoet quicquid

milites,
te

carrainis alite,

Quain rem cunque ferox oavibus, aut equis

ANNOTATIONES.
Hobc Ode
ini versus

imperante,

est dieolos tetrastrophos.

Tres

pri-

ConsuUxiibus ex tulit ;
o
<
i

mox dcfunctoMarcelio, g-t*

Epist.

Asclepiadel, quahs iste,

atavis editeregibus*
est

ncrum sumpsit, Augustusnempe. Senec.

] .
/

M^cenas

M.
'-

Agrippa, vir ingentis animi, qui solus

ui

Quartus quisque versus

Glyconius, ut

quos civdia bello claros potentesque fece*

Sic lc Diva potens Cypri. I.Scrileris Vario, Gfc.] Rcs a te in bcllo prceclaresestas deseribat summus quisque Poeta;

runt, fetix

puUicumjvit:

dicere solilus ercl f

mult.im se huic debere sententia ; Concordia parvoe res crescunt, discordia

maximaa dilabuntui.

non ego,

tenuis.

Observa, lector, quemadmo-

dum

se Horatins eximit a. triviali laudautiuin cnnsuetudine, qui se belle fecisse existimant, cum per singula laudum capita diligenter, ue

Mceonii carminis alite.] Alite, quasi volucrl grandiore, seu Cycno, camum sublimem pariter et sonorura tollente. Sic Theocrit. Poetas vocat optdac .tferwv, aves mvsarum. Non
2.

dicam insulse, ierint. AaWo.] L. Varius Poe'ta non e vulgo scripsit Augusii Panegyricum, Tragaedias, et alia quoedam Thyestem cjus cuiiibet Graecorum posse comparari aftirmat Quimil. 1. 10. ad nos perMacrovenerunt pauca taniuin fiagmenta. bius 1. 6. c. 1. Virgilium e Vario nonnulla imitatum ostendit: hosque illius refert versus dr Morte.
:

mororaliorum intcrpretationem,a/z/e, propenn.,

calamo,
filius,

stylo.

Maonii

carmi?iis.

iVlseonis

aut furtasse e Maeonia, regione Asiae Rlinoiis, urbe Sinyrna, oriundus erat Homerus,

Hinc Moeonium carmen pro

qui heroici carminis Princeps et quasi Deus. Epicae, Heroics,

cximix Poescos facultate ct spiritu, quibus pneditum Varium Horatius indicat. Seu aavali seu ter3. Navibus, aut equis.']
restri prseUo, terra

m^rique.

fnididit hic Latium populis, agrosque Quiritum Eripuit : Jixit leges pretio, atque rcfixit.

Gallos Gcrraanosque cquitatOs robore }>raestantes debellarat Agrippa. Appiar*.

Equi*.~\
lib. 5. Bell. Civil.

Nam

Item,
Incubet
et

Sext.

Pompcium

vicerat; res

Tyriis, atque ex solido bilat auro.

Iiem,

pneclaie^;esseratinHispanrd,Tnracia,Germania; ac secundus Romantirum transgressus Rhenum

fuerat
:

Quem mn ille Qua velit irr;

simtlcntee madtrator haleme

sed angusto prius ore
c(i'ercens t

qu.Lre

detulit ei

tiiumphum Augustus
cit.

Cssar. Dio
lib.

lib.

48. Nqvibus. Vell. Paterc.

Inutltaie decet campis Jingitque morundo. Item, C.2. Ccu catdsumhrosam lustrans Cortinia vallem, Si veteris pvtuit ctrvk comprendere lustra ; S.ra/ m absentem, et circum vestigialu^lrans, JEthrra pcr niiidum tenttes scrtatitrodores. Non amnes iilam mcdii, uon ardua tardant Perdita nec sertt meminit deccdere nocli.
,

2.

JEdificandis

navibus,

contrahendoqiue

mdiii ac remigif navalibiisque assuescendo certa* miuibus atffuc exercitationibus, pnefectus est M. .fgnppa ; virtutis noWissimtr, tabone, vi~ gilid, peru uU> invictus, parendique sed uni scen tissimus, a'iis sane impcrandi cupidust et per

omidn exim
cns.

dilaiionespo situs, consuUistfueJacta

Et postea, Insigne

classic<c con.nes,
ht>c

qun

Homanorum nemo itnquam douatus erat,

Agrippa singulari
uiriute meruit.

Nonnulli e\ Servk) perpeiam scribunt hunc esse Varium, eujus meminit Virgilius Ecl. 9. -'-'rum hallucinaiitur. Illic enim legeie oportet, Ncquc adhttc Varovideor tbgftadicere: sicut est pauKk ame Vore, tuxtm nomen,
,

bello

Meini-

nit et Virpil, /F.ueiH. 8. v.

682.

Parti atid,

'
i

'

Oiis

dgrippa sccuhtHs

Arduu
a

'"

'-- cidbeUiinsignesuperburti

Fortisytl Hostium VtctorI\ Vell. Paterc. lih.2.

aval Jutgenl rostrata corond.

Agrippa virtute nobilissimus, 5V. Cornel. Tacit. Atmal. l. init. M. Agrippam ignobilem
/co,

M,

Sueum.

Octav. cap. 5.
vict

M. Agrippdm

in Siciiid.

pasi navalc n

riam camdeo vexiU donavit:

bunum

vnlitia, ci vicioriee

soGiumgcminatis

riuc et pertinet cusus tfcaplex derjarius, quci-um

18
fortiter

Q.
egerunt
N<
re,
>,
i

HORATII FLACCI

navibus
rippa,
i

aut

Miles, te duce, gesscrit.

rquis.

neque

acrera

ham

cientis, ec AchUlis ci len errores maritimosUlvssis d nrque familiam cruaclem Pcloir\

I

magua

tu

w u m
et-i
tsa

dum

feiecui

ci-

es, me tharx non belli prohibet taudes eximu atquc tuas imminuere tei nii, Quis DoAn iV celebrare, ut decet, Martcm armatura lovel Meriob latnantina, nem pulvi re Trojano soi tiomedcm sequalem Diis v a auxilio Minei epulas; nos certamina canimus rum sfictis iinguibus ferocium
*
I

Nos,Agrippa,neqtiehaecdicere,necgravein 5 stomachum, cedere nescii, Nec cursus duplicis per mare Ulyssei, Nec saevam Pelopis domum Conamur, tenues grandia: dum pudor, 10 Imbellisque lyra? Musa potens vetat
Peleidas

Laiuics egregii Caesaris, et tuas Culpa deterere ingeni.

advci

iii

ntes

sive

li-

lemus
aliquo,

mure

nostro

incon-

Quis Martem tunica tcctum adamantina' scripserit ? aut pulvere Troico 15 Nigrum Merioflen aut ope Palladis Tydeiden Superis parem? Nos convivia, nos praslia virginum Sectis injuvenes unguibus acnum Cantamus vacui sive quid urimur,

Dign

Non

praeter solitum leves.

CO

AXNOTATIONE5.

uttus

hinc

Augustj

raput preefofebat,
rostTata corona,

illinc

artis

tragoeJimn

a.

Vario, ut

jam antc

dixi,

com-

cum

civicA et

AJter

positam.
9.
M,

exhibenat un& paite Agrippae caput rosti rona exornatum, in aversa vcr6 Neptunus Delphinuni manu dextrS B& etac
Vcll. cit. Navali primo pr<elio d >] apud Afylasj ductu Agrippa pugnatum proHlin. spere. Vide lib. 16. cap. -i. Appian. et l> i, n. j &m cit. Orus. lib. 6. cap.
-;.

Tenues grandia.'] ndat suam.

Imbellisqut
tyr<r.]

Modestiam Horatius
Atqui
rclms ctiam
prcesertim
ipse

10.

71

gravioribus
,

idoncos

rcrsus lyricos,

ostendit

Piodarusj

nosterque

pTuribus Oilis,

maxime

vero 4, 14, 15. lib. 4.

5.

Gravem

hum 9 &c.]
.

Achillcs
Pison.

&c. ad Pisones denigue sic scribit: /idil-us Dicos purrosque Deoruiti

referre.

Pelei fihus,

ira*

-, acer^ inexoraMtis, nihit

.

nov

n
i

a\

ait

n
a<

ad

\i.

nec cedii

imemnoni

um Hum.

rcj^i

vt

Martern tunic& t &c.] Viros militares armatos forti et duri instai adamantis ipsum Martem, qucin Homerus a*rea induit
i.

aed nec Diis quidem.

Nam

ei Apollini

Heer
Iliad.
:

torem
10.
7.

prot

inas intentat.

Cursm
I

pcr

?nare.']

Ixmgam Ulam
sul
i

n&viga]

tioocm
-.

DupUcis,

s,

Pulvere Trotca Nigruni.] In acie acriter ntem, et non indccorv pnlvere Tiojani ipertum et ouasi nigrum. ' [xh mlil virtute bellici
<.

-;,

aliml

;..

Mte

tjs

sirailcm

apud Grsecoa

jrti,

ut MartJ par jactaretur.

Homer.
nmrm.]

do I. 1. cr incm per

;.

rcferuutq Mediter-

15.

'

'

Vyaeul

SS

ri

m
II

cursura

sed

Diomedem Tydei
juvit,

filium, quera suh

PaDas ope

dclatum Myssea de
horaieidiis

etMai
quin
ct
E,

iinmortalem
n
id.

s.

.S

m.]

Tot
irre,

Diisque rion inferiorem praestuitj ab eovulncmti rererantuf: \ ferit, ct nutnero Ca Iliad. 5. v. 335-857. Pindar. Nem.
ct

Atrcua
lestra

et

Vitgil

ii.

.
rpora demens
tre

Clyi

ab
Appetii,
et
i

dextram.

':<_.

Noa

res ludicras tt

qtiod Scl ne

ii

tenuiore argtuaenu tractare duntaxftt et tanere

.

CARMINUM LIRER

I.

7-

19

ODE
Aliis
cilicv

VII.

AD MUNATIUM PLANCUM.
:

placent regioncs

sibi verd prcr. ccctcris Tiburtina.

Vino di-

humdce

solidttcdines:

IAudabunt
**

alii

claram Rhodon, aut Mitylef28T

,

"'

J
]

Aut Ephesum, bimarisve Corintbl

M^ni^^wlBiLCchoThel^a^velApollineDolphos

AiiihudabuntiUustrcmRhodum, vel Mitvlenrm, vel hphesum, aut muros Corinthi inter duo maria positae, aut Thebas Deiphos ApolUne , ve)

Bw*

ANNOTATIONES.
Haec Ode
est

dicolos

distrophos.

Primus

quisque versus estHexameterhevoicus: quinque primi pedes sunt vel snondsei vel dactyli. Alter truisqne versua est DaetvUcus tetrameter, qualuor uhimos habens
sive Hcrofci.
i.

eesscrc, et exinde Melitanses cognominati, Hxc uibs Lesbi insidte, cui et Mitylenen.]

eadem
tionfi

appellatio, viz. Metelin, a Cicerone

2. F.i natura\,
et

tom-

mendatur Agrar.

ntu,et de$crip~

pedes versus Hexametri

adifii Uxrum, etpuh hritudine in prin * ndi et Jertitc , S j\

'

'

'

Laitdabunt

affi.]

Elegansestversibushsec

Vide

el

Strab.

lib.

13. e; Vitruv. Hb. 1. cap. 6.

et

Ode, quam e dimhus coaluisse volunt quidam nimirum novae Odes initium statuunt ad hiec
verba:
HilantW,
pi

ubi seiihit
quippe,

eam urbem, Elegahter

nun
ar,
,

ma
In ed

trdijicatanij scd

positam.
,

curo a

fifc.

Veteres eodices

dum

flat

incol e atgiotant;
'

dum

efigentes istis

novum hunc

ti-

Canvrus, tussiunt;

d\

'".

m salubrita-

Cohortatur Plancum ad hilariter vivensit, tota est ad L. Munatium Planeuni, eujus patria Tibur, aut qi .i saltero vitlam habebat Tiburi proximam, proindi qw Horatiano pnedio non lon^e remotam. In priori

tulum
dxrm.

tnn rrstiUattuur.
nataijbus
Pittaci
i

Adde
(qui

Quicquid

Alcaei

ei regioni claritatem ^ unus ^ septem Gneciae Poetai, aliorumque ilhistri-

um bominum.
2. /'jihesnmJ] Asiro

Minoris istacivitas
.d*"gaei

in Io-

Odes

comparationem, Tiburtinae regionis amcenitatem extollit Poeta; ct altcra.

paite, per
uti1'iancum hortatur ut vino curas abs.terga1 turque exemplo viri fbrtjs, Teuoi nimirum, qui gr&viorcs animi scgritudines vino temperavit. Vide postea Anni itat. ad vocem Plancc. CtaramRhodon.] RhodusinsuIaMinorisAsiae, ftdCariseoram,em^oriumest nobiie. Ciaracerti prid< m,tura obColossumsive Statuam Solisseptuaginta cubitij aliam, et intcr orbis miracula
:

niasiu
de

est ad Uttus mari

ct sinus Ionii,

versus ostia Caystri Rumiuis: portum habetval-

commodum, arcemque munitissimam. In c^

ucrale tertium

celebratu

anno

Salutis reparatse431. sub CaslestinoPapa, adver-

sus errores Npstorii haeresiarcliae.

OUm

claruit

Ephesiiue Dianae templo, totd orbe celebri: aU Ama >nibus condita etiam fertur. Bimarisve Corinthi Mcrma.] Corinthus hodie Coranto, urbs Peloponnesi, in Isthmo est mcdio

rrumeratam: tum propter ingentem signorum numerum, atqu< opervm n tiUtatem,ux aitGell.
n

lib. 7.

cap.

;j.

tum

quia

nunquamtot irubibuscce-

duo maria, /Eg;cum ct IonUim; unde Bimaris dicttur: eereet Sgutin& celebrabatur Totius Grcecue h/mc n vocat Cic. pro lege Manil.
sita, intcr

hoiuSol ibi cernatur, 42. Addc urbium Dulchritudinem, portuiim commoditatem, aSris Strabo lib. 14. scribit Rhodum sambriratem. ita pnestare caeteris, ut nullam possit huic parc-m,
luin obducitur, qain aliquS

quod

Lsserii

Plin. lib. 2. cap.

Posita Corinthut faucibus Graciw, sic ut terra claustra locorum teneret^ et duo maria naet Agrar. 2. n. 86. ita scribit
:

iu angustiis atqtte in

vigationi diversa peene conjitngcrd,

c

cum pertemd

nedum

meliorena commemorare.

Vide-Diodor,

Sicul. tib. 6. cap. 13. nec praeterraittendum est,

Luxuriae vero infamii laboravit, adeo ut Corintbiaci dicercntur qui impudice vivcrent. Lippis atque tonsoribus audita
separentur.

Uhodum
quem

mittisolitos ftomanosjuvenes,discendae

facuhatis oratorias grati&.

K6

Tullius ipsc adiit,

lege ad Attic. lib. 2. Epist. l.et in Bruto, D. Sl.ubi sic loquitur: Hinc Asiatici oralores
.

LaTs meretrix ibidem famosa, tamque pretiosa, ut Dcmosthsni sui copiam non niai decem millibus drachmarum vendere vellet; quaproptev
abstinuit
tere.
ille, et iUS.

respondit, Tauti non

est

emo

pienilicet

nec celeritate

nc

Ex

natum
.

adagiuin:

Nou

scd pfnum

pressi

et

ninns redundanies.

RhodH
salutis

thum.

samores
r

et

paratoc

Atticorum similiores. 1300. equites ETierosoIymitani

;

Anno

3.

Baccho
in

TViebas.']

Cadmus

eedificavk

eam

eam

urbem
chus

Bceotil, scd nohiUtavit

maxime BacfoneCasu-

invaserunt, rndeque Rhodii appellati

scrvarunt

ibi natus.

Apollodor,

lib. 3.

wl gno.

\:>i

.*..

quo

o.

Tuxcis nulsi McUtajn cen-

ApoUine

D-!ph.^.'\ Parnassijuga,

20
insigncs, vc!

Q.
Tempe
TliessaKca.
la-

HORATII FLACCI
Insignes, aut Thessala

Tempe.
est,

Sunt Poctity quoram unu us

bor
cst

'audare rarmine conti-

Sunt quibus
t

unum

opus

intactae Palladis

nuo civitaum

MioervsB
fotiis

cast.x,

ac praererrc olivani

undc-

quaque colleciis. Pleriqnc in honorem Junonis commendant Arjros equis nutrienchs idoneum, Me uec &c Mycenas di\i:rs.
Sparia iUustris ob paticn iam, nrc agcr Larissae fcrtilis tam
afficit.

uibem 5 30 Carmine perpetuo celcbrarc,(ct) [ j Undique deccrpta?_frondi prneponerc olivam.

Plurimuj:, in Juuonis

honorem,
}<}

Aptum

dicit equis

Arqos, ditcsque Mycenas.

Me

nec tam patiens Lacedeemon,

Larissee percussit

Nec tam

campus opimse,

ANNOTATIOXES,
lius,atpra?

omnihus oraculum Apollinis, efTerunt

Solin. Strabo
lib. y.

quc

tonsiles coronas, id est, circumeirca detoa--

Delphos.

Alex. ab AIpx.
alto

sas, ut sint foliis brevioribus

aujue ornatioribusait

Kb. 6. cap, a.

Dcfpki, inquit,

o)

qu6

vidctur pertinere

quod

noster

lib,

1.

Parnassot artje non masmous sedabruptu rupihu nwmta.t arduo a( rfiflin/i aseensu. Templum /Ipollinis cultu ct reUgione celebratissbnum mtra urbem

communc omniusn oraciUum,

Epist. 19.

Ai
gere,

ne

mefoUU

icfco

brevuiribus or?ies.
colli-

Alii explicant,

ex oinni loco et materii

non mahu crtrncta, $rd naiiva praxitritia, mu~ nivere, Hfiec illc. Admirabilem porro Gallos*ragem Brenno duce Delphos impifc oppugnantium, ApoUinemque ese acriter vindicanteY, lege apud Justinum lib. 24.

qu6d in Palladis Athenarurrque et olivoe, quse ad Palladem proecipuo jnre jx.'rtinent, laudes
convenatur.

Deniquey*ro^' preepvncre olivanu

mm

interprctantur ex oliva sihi coronflm texere, ei-

4.

Thessala 7empe.]
tanta
fiiit

Horum

in Thessalia losi

eorum
tur.

amcenitas, ut

quee deincc-ps
diccreet

regio celebran tur,

Illtc

ama

na relut
inier
erani

Tempe

Peneus Ruviu;

Ossam
dextrfi

OlymVide nos ite-

que rrontem exornarc. Veium prima lectio atque intenprctatio magis arridet: eamquc sequi doctioresjam assuevere S. Pturzmus f inJunonUhonorem, G^c.] Pleriqueainant celcbrare Argos eqnis nutrienHis aptnm, ob laeta pascua uvbi circumjecta; vel Mycenas auro et
divitiis

pum

decurrel

laevique

insignes,

A*amen

molliter Incifrvi, nemorosre convaues, &c,

Strab.
'.

9.

,KU
-2
1
.

n. lib. 3. init. ,S;c.

rum
5.

postea Od,

et

Hb. 3. Otl.

i.

Vide Strtb. lib. 8. Sophocles in Electrft, ira\vy^u<ni; Mvahiac vocat. In JuTtonis konorem f quia in utrSque urbe ista
lem incrytam.

Sunt ouihtt unum apus est, fifc.] Poe*tse qui semper canunt Athenss rt

Sunt
olivaro

Junn
10.

praecipue colebarur.

Palladi sacras, nihilque nfirunt Bcribere pneicr

Neptuni ac Minervae certamen <ie noruinc Athenisimpo iqueinilrara victoriani; cbm, N< p uno un pi rente, PaUas oleam
ji
fi

Mencetampatiem Lacedeemon y ^r.] Me Horatium u^c LaccdaMuon, nec Larissa, xqufe movet et afficit, ut domus Albttne e, Stc.
I^aconi*c

Patini\ Laced<emonS\ Hoec Pcloponneai urbs, caput ad Euroti m fluvium j>osita,

i-t

j"

antior visa etjudicataest,

dicta est

S
it

Mi
maiomra
libi

t'ra:

servituUd

Pattac Ven doctrin* parentes

scicntii

p
ista
^i

quidem omnis Pallas autem seu Minerva gnoscitur: non ergu mirura
\

'.,.

olim impatiens,
abicrit.

tolerantjsaima; ut
.'i proverbium reram omnent Tuscul. 5. n. 77 rum do.

Spartani

illius

veluti

propria

censetur.
U'j. 3.

discjplinam institucbant.
1

ic.

Qu6d
t.

rabuUri juvat, viJ.

h
. .

VpolIodoT.

Hvgin. &c.

tore, ia;i
-

.-?

Lmedannone
\ Ut

C
\ -.-

um carmendocte
Dc
'

vidimus

ipsi mcredifcili

ontentione ct, rtantes.pug~

T-

urum, &c,
. 1

eo dicara in

ajnmarcniur

p\

'rentur.
pueri

K|. ';..:. 7.

Plsi a.

i'i.
*

ul

'-'
i

ad

UiuHque decerpt, urhihus Athcnis , b!c omnibus arboribus efferre.

1

,]

Ut pr
ea est,

n< v ris-

et

olivam unt'

Scilicei

\ nonnunquam ctiamadnc ctm: quorum non modo m mavit un11./.

Larissa,
agris

quam

Tull

de

Leg.

).

init.

Laudat, ita scii-

agricohc cultu xtirps

:*e

t&m

,1
perquam
I

enahm
glorbbatur:

versu

sei >

fertilibiu

Ek vt. Ojd.

nonttulli luc le^unt,

Undigue dc-

bthiae, quac AchiUispatriaj

xTptam fronti praspokcre oUvam: iotclligunt-

um

ut Lorisseeus Ule scepius dictus wt.

CARMINUM LIBER
Quam domus Albuhefe resonantis? Kt prceoeps Anio, et Tiburni luous, et uda
Mobilibus pomaria rivis. Albus ut obseuro deterget nubila coelo Saepe Notus, neque parturit iinbres sic tu sapiens finire memento Perpetuos
:

1.

7-

21
fons Alburresc perstrcpen-

quam
3I [
tis,

et

Auio cadens,
et

et

neraus
rivulis

Tibirroi,

poiuaria

15

Quemdecurrentibus irrigua. admud-.im Lcuconotusaliquando

nubibns expurgat coelum caliginosura, necpluvias parit semper: prudens it:i, Plance, recordare iin[Kmcie finem moerori et vitse
laboribus, Hlerido
ve.

Tristitiam vitaeque labores

Molli, Plance,

mcro

scu te ftrigentia sigflis 19

vinum suaTeucer fugiens patrem al-

Castra tenent, seu densa tenebit

que Salamina,

Tiburis

umbra tui. Teucer Salamina patremque

ANNOTATIONES.
Albuneee rezonanlis^ Albunca qua> et Sile, lla Itulica, Tiburi colebatur, atquc lucum et fontem sacrum habcbat.
12.

Domus

Nympha,
Virgil.

J&u

?. v. 8-2.

bonoribus functus cst, consulatu cura M. /Emi ISulla re autem nobis lio Lepido, Ccnsuri, l^c. quidem vi leatur illustrior, t|uam qu6d Lugdunuin nobilissimam Koinanorum m Gallia coloniain condidcrit,
esset
:

Lucosquc
Fonte sonat.
Lactant.
1.

siib

altd

dum

Gallia;

Comatie prLefectus
anti-

Ctmsidtt Alitniia,ncniuruu;quiemadimasacro
l. c. 5.
y

sunt lamen qui

Is

eam urbem long^

Tih/rtcm SibuUam dicwit

nomine Albuncam qutv Tihiri cohtur ut Dea, ripas amui. Awaus, cujus iu gurgite simnlacritm ejns inventum cs*e dicitux* lenen in

mnnu

Ubrinn

cujus sacra Senatus in Capitoti.

porro non leves putindus in tot civilibus tumultiVjus, quibus impenuiD Romanum suo ternpoie concubsum est, atque tot remm mutationibus. Ipse nimiium a Scmttu primum stetit, deiude ad M. Antoniura deiecit, postca ad gusrum
quiorein assevcrcnt.
iabitics exliausisso

uui transtub.ii

Ciesaicm
Stvabo
y

transfiigit.

Vell. Paterc. lib.2.

Ex-

13. Preeceps Anio.]

lib. 5.
et

In

Roma

tani Ciceronis ad

conspectu suni

Tdui

Prtsncste^
et

Tusculum,
-

aticum istum, et Planci ad Ckeronr-m episiobe perclcgames.

Tibur quidem

Ucn

uleutn,

C<itara(ta, sive de-

Scu tefulgentiQ
slve douti, et in

si&iis,

Sc.] Sive

sis mllitia?,

5(cusus tjitemfacit A.-uo, ubi navigal-itis e e >ncipd, cum c suvlimi i>: prrftmdam valhm pr<c-

villa. tua.

Tiburtini.

Fulgentia
Fulgentibus

castra.

Cornel. Tac. Annal. 13.

,:nie f ci
'

per vicina wbi netnora, Dionys. Halit-iirn. lib. .>. refert Aniencm ex urbe T.burc effundi per exce!sum scopulum, atque in planitiem feiri Roinanorum ne Sabinunuii, utrorumquc di&terminando vegtonem, ac denique in riberim iniluere, aspectu quiclera jucundum ct puVhrum, )!Otu ver6 eiiam gratum. Tzl urnt lurtts.] Tiburnu Tiburis condttor, vicinia quoque nemoribua tlat nomcn.
cepsdifertuvy
et

simulacrtsDeuminmudum
inilitaria

iempU.
acjiLilre,

Porio

bii;iia

seu vexiila sunt,

equi, minotauri,
lib.

dracoucs,
t.

ajiri,

lupi,

&c.
et lib.

\ ide Veg<
.'i.

de Rc Milit.

2. cap.

3.

cap. 5. ITm. lib. 10. cap. 4.

Uda Mobtlibtts pomaria riuis.'] Le<2T,int quidain nolilibus, intelliguivtque Albulas et Laban&s aquas salobritate nobiles, de quibus Strabo
lii).

21. Tiburis umira ttti.j Densum notat villas ncmus, quod umbram iunceuam praetetKleiet. Vide postea Od. lb. et lib. 2. Od. 6. v. 5. lbique Annot. Teucci Satamina, fi^c.J Excmplo Teucvi forliter advcrsa sustinentis, hortatur Plancum ut
paritcr fortig
sit

in fortunae vicissitudine, vino-

b. alii mobili $ intcrprctantur ductiles

rivos.

qu^, ut

ille, tlcpeltat

cuias.

Item leguni poma&ia, releruntque ad Tibur, muros alluit et ripat Anio. 1 3. Albus ut obst uroj fc.] Non secus ac Leuoonouis {tevno; ajididuS)
iste
t ct vcVoj notusj, \ ivtus a nieridic spirans, nonnunnuara serenitatem uiTert, quamvis sa;ne imbrcs pariat ita licet

SnlaininnjHttrcm.(}tu-

pcditioncm Trojanam reversus

?t

Cumfugeret.] Post exm patriam Tcucer

di^uant''

Telampne \< .trc repuisus est, dolente et inqudd Ajacem tratrem non reduxisset.
Atqui Aj^x se ipsum interemequ6d Ai hillis arma Ulvssi potius

Proficiscentibus eniui mand.Lrat, ne alter sine

altevo redirct.
rat,

Rcijiublicce
ritati

curam geras semper, interdum

irc

bila-

iratus

vacarc dcbcs, et aninaiin \iuo rtcre

tan-

qii^tn sibi fuissent adjudicata,

tiipcr,

ne illum nimiae obruant solKitudines. \H.Triditiam,'\ Si rei cura privatye comites habcat ;e^ itudines aliquando magnas certe Reipublicae feri sernper maximas. 19. Plance.] L. Munatius Plancus masunifi
;

Salaw/rj.] SaUmis, hodie Coturiy urbs et L'-^a.i, in siira Saromco, qui nunc dicitur Gulfo di Egina t inter Atticam et Peloinsula mavi^

ponnesum.
T-ucri patcr.

Illtc

rrgnivit Telamon, Ajacis et

Q.
dkirur niViiloruiniu caput vino xnadidum cinxisse rorona jjopul-.i,

HORATII FLACCI

*ic
:

allocutus mcereritesaimsocii

Cum fugeret, tamen uda Lyaso Tempora populea fertur vinxisse corona
Sic tristes affatus amicos

cos

eto
iSil

>

gemns

quocumque nos ducct

putre hsnignior.

foituna

Quo uos cumque feretmeliorfortunaparcntc, 25

lbimus, 6 socii comitesque Nildcspei'aiidumTeucroduce,etauspiceTeucro: Certus enim promisit Apollo, Ambiguam tellure nova Salamina futuram. [ 38 ] 30 tortes, pejoraque passi Mecum ssepe viri, nunc vino pellite curas Cras ingens iterabimus aecjuor.

bou spe-

randum ductu
cri.

Nam
i.st

polliciius

et ausui' ii-. TeuPhcebus veridicus aacipiteru torc Sa-

laminem
strenui

m terra
cr.is

nov&.

O viii
meruvi^a-

et saepius deteriora

cum perpessi, j.tm vino mcerprciu

detcrgile,
iteruu)

bimus magmim mare.

ANNOTATIONES.
52.

Lya

o.'\

Co^nomcn
et curis
1.
ri ietie

cst

Bacchi,
liberat.

aoitWj quia

mctu
l"rb.

vinum

a >Cv Horat.

feli\

ab Apollinis oraculo respor.sum.

-

Epist. 15.

28. Certus enimpromisit tpoVoj &c.] Apollo, cujus haud incerta sunt oracula. jussit me Cy-

Gefferosvm Quod curos alrigaf. Ovid. Art. Ain. 1. 237.

requiro

prum contcndere, ibique novam condere Salaminam ut deinceps arnbiguum sit boc nomen,
;

Vina parant animos Tunc dalor, et cur&9 rugaqueJroiitis abit. 23. Tempora populeSIJertur vinxisse corond.'] Ita se TeOeer instruit adversus mcerores. Vinuin sumit;
populea se coronS.
sacrificet
sic

duplex erit urbs ejusdem appellationis; akeva apud Atticam regionera in qua nati suimis, e qua pellimur; altcra in Cypro mox a
nobis
-eciificanda,

cum

sic
1.

fktis

volentibus.
1.

Vide

Euripid. Hclen. Act.

Scen.

qu6d Hcrculi

redirait, scu ornatus ex niore;

scu ad signifiearjdam animi fortitu&inem. Nam hujus symbolura est pcpulus arbor Htreuli sacra. Deraum ad omnes fortuoae casus socios parar. 24. Tristes obexiiham, etqubd carendum esset
patriS, quffi semper charisshna euilibtt, dulcis at-

viri qui me30. Ofortes, pejoraoue passi.] exantlfistis serumnas apud Trojam majores quidem etgraviores btis malis, quibus jam con-

cum

flictamur, forii estote

ammo;

cerjfe inelioia

pro-

pcdiem omnia experiemini.

32. Craa ingens itcraUmus <cquoT,~) Hodie epulcinur, genio indulgeamus, vino euras abi-

Juejucunda, nt 23. -V

::it

Cicero in Catil. 4. parenUi] NampatriOsolo

t patemts Laril us exterainatnur, a fclamone patre. At fbrtuua spondet nobis esuUbus of1

gamus; et cras iterum conscendemus iltud idem mare quod nuper enavigavimus, a Troade huc iii Grceciam remigrantes. Denique nova domicilia, novam patriam quaesitUTi apud Cyprnm,
Vell. Paterc 1. priorem cursum relegemus. c. 1. Tem r non receptus ' patrt T<lamow\
1.
>>(

sedes in aliena rcgione.

.:/!.

Aiunt

profectain

aTeucro exulante scntentiam hanc:

,

lene.

segnitiem nort viiuHcat&Jratris injuri<e,

Cyprum
1

27.

!'

oiceTeucro.]
n
.:)

Auctore Teu-

adpulsus cognomenpatriasute
titit

Salamu

gcrente, post acceptum

CARMINUM LIBER
ODE
Sgbanmjuvenem
notat,

I.

8.

VIII.

AD LYDIAM.

gudd felietis honestis exereitationibus, meretricto amore se manciparit.

Lydia, dic, pcr omnes TeDeosoro, Svbarin curpropcrcsamando Perdere ? cur aprlcum
Oderit

O Lydia, per
te obsecro, tare stines
:

cunrta

Numina
fe-

quamobrem
'

campum,

patiens pulveris atque solis?

amoribus tujs corrumperc quare Mea Sybarim jnpum s>ili expositum avercetnr, valens tolerare pulvercm et aestum ?
(

ANXOTATIONES.
Ode
est dicolos

distrophos: at metrl sin^ularis.

Amando
scribit

Pcrderc.']

Antiphrasis.
-J.

Cxterum, ut

De
est

eo

sic scribit AttiliuseruditusGniiiiiaiiv:;-.

VirgU. Ei-lo^.

LO.

}{oc metrttm Hordtius ip-noratufo

lariosd observaiioTiefSemei
'

nuah

es$ct, la-

Quisc!/is amores

m mbfacerc conatus
/lcecnter enacU. S
. i

at in eo

tamenpni i<m

Qui^ijuis
vi

fecit iltud aspeiiir< iocj mnv.utatopede.

scivisset

Quld si

r-o$. Axit metuet duhes, attt eij enim meretricum araoribus se dut, breopes absumrt, vires cnrporis animiquc pertlet,

Choriambicum

esse, et

habere claustdns

certas,non inillam salebrum incidisset. Narn p, icomma ex Choriumlo ct Bacchio constat. Lydla. dlc per Gmnrs. Seamdum colum, quod est tongius, tres halrt

ct famam floeci habens ad quodvis malum ruet, omnis dcoiis immemor, \ irgil. de Didone
I

mum

Choriamlos,et
gratia.
icis

unum Baccliium t scilici

cla

m depereunte, /Eueid. 4. v. 86. Noncaeptteas 's non armajuventus 9 Kj vi ; porUtsve aut jiropr/gnacula lelfo Tutaparant rpatdent opera intemtpta, minaque

Quod metrum Alasus sic ordinq excrcitatissimus. At Horatius p Choriambum (Lurissimumfecit, pro lamho Sponmfarciendo sics

Murorum
Lege
3.

ingentes, (eqxuttaaue

Plaut.

Merc

:t.

Prolog. et Tqrent.
lib.

Act. l.Scen. l.etc.

machina ccelo. Eunuch. S.Od. 12. ibiquea t.

daum

Curapricum Oderitcamptim.'] Curhonestis

Te D6os'o
perscveraverit lege,
ceraty usque

ro
ipse

exercitationibus, quas antea frequcntaViat,

jam
lil).

se
6.

F.rror tamenitlius haJjet excusationem,quod in ed

mollis subiiucit
cap.
7- scribit

Campum hunc
:

Gellius,

quam

sil-i

aliuuo casufe-

Populo

Romano condonatum
al

atLultimam partem non mutando. Lydiam ironice compel1. Lydia, dic, ctc.~\ lat Horatius, at Sybarim petit, suum, ut videtur,
rivalem, sicut et

Tarratia. virgine Vestali

Livius Tainuiniorum

Telephum Ode

13. Expre=?it
:

autem bac Odc istam sane Terentii sententiam Eunuch. Aet. 2. Scen. 1. v. 19Cognoscas eundem essef

sldeon* homines immutarier ex amo.e, ut non

Mani conMifit lib. l. eap. io. sic habei Komani Campum Maxtiutn Tiberi juventus post exercit in quo 'nirum s/tdni ,ir i<ulvcr<- ,>>n>/i' (hlupret, ac lassitudii labori at md d ; o?ieref. Describit vero Strabo lil). l. hts verl^is:
primo
tuisse anSrmat, et his pulsis,

secratum.

Vegetausde
f

rc

>

Comici Phcedme ex amore meretricis immutatus perit. Ncc enim, ut ante, laboris cujuslibet patiens, jaculando, equitando, luctando, natando inter a?quales excellit: sed abjectis campestribus armis, et exercitatiombus viro dijjnis, meremciis eaptus illecebris latet apud Lydiam, atque iners

Hic

igitur Sybaris adolescens,

Mag?iam omamentorwn pm
tius
conti/tet.

'

Ca\

vus

Mar-

instar,

totus

ac perditus elangtiesclt. Q..Si/1-arin.] Lvdi luxu perditi: sic et Sybaritre deliciis fracti mate audiebant. Sybaris

.Etenim admtraHlis magvitudvt cum E<it/i(ia, id est, Ludos Curulcs, et aiius Eqi/estrespugnas sttppcditit ; Uh um tamen mutercentibus vaHs Pda, Ctrco, Pala: cuum relinqidt solvm keruis consertum omni tempure anni: collium denique Theatri sprcicm, et oniatum ud atoewm que fluminis pr<e sc ferentes, spectacuhtm pr&bent
. . .

II

ita

amanum,
4. Patiens

ut <rgic

ct

invitus

ab co disce-

tamen urbs ad oram Taventmi sinus olim

potens adeo primura quatuor dominaretur
fuit, ut
:

sita,

das.

at

nniiimis gcntibus deinde proverbialiter

chus in
literis

usurpatum
Lamprid.

est ejua

nomen

pro perditissimo luxu.

lib. 2.

puhrris afque snlis, et< .] PlutarCatonis Censoris rcfert fdium ab eo insUtutumj deinde ver^ cdoctnm Brterrl
vita

Philostrat. Strabo lib, G.

Athen.

Plutarch.

corporis

exercendi, jaculandi, cquitandi, calo-

rcm

et frigus tolcrandi, rupidosque gurgites ac


24
Qoare nec bellicosus equum
tat

Q.
ai-

HORATII FLACCI
militaris
?

Cur neque

rura paribus?

nt-que fnunis

lupatU modenuur equorum ota Gdllicorum ? Qnare fbrmidat eontingere Tiberim luteum ? quare oleum dilujentius fupt, quuyn viperae cruorcm ? nee deinceps liventibus iacerris arma
portat,

Inter sequales equitat

Gallica nee lupatis

Temperat ora frcenis ? [olivum Cur timet flavum Tiberim tangere ? cur i6 Sanguine viperino [ J
Cautiusvitat? nequejamlividagestatarmislO Brachia; ssepe disco, Saepe trans finem jaculo nobilis expedito? Quid latet ? ut marinae Filium dicunt Thetidk, sub laerymosa Trojie

rrequenter

disco,

fre-

quenter telo ultra raetam projecto illostris? Cur.seabscondit,

quemadmodum

aiunt

latuisse

lium ThetidU marin*, circa luctuosum Trojae

ANNOTATIONES.
fluvios tranandi, ete.

Puktris* Vide Anoot. ad

Od. i.v. 3. 5. Cur neque miUtaris Jnter aquuUs cquitat ?] Cur more solito suenue non decertat equitando

eum

arqualibus;tateac Btodiojuvenibns? Equi-

tandi

Btudtura noLiiJ viro maxirae convenire Phuo in Lachete. Plutarerius autcm refen, Julio Oesari equitandi usum adeo racilern
asserit

Cur oiivum Sanguine viperino Cautius vitat?] Cur nunc luctam fugu Sybaris, et angue pcjui odit adeoquc se nequaquam ceromaie penmgit, ut solcnt aihletae, quo membra reddant tum robustiora, tum lubrica. Quod venenum est 9. Sanguinc viperino.']
;

prsesenussLmum, quippe calidissimum, Alberto

tcste.

4 pueritii fuisse, ut reflexis in tergum manibus, equum cursu velocissirao concitaret.

6.

Callua jkc

Uipatis

Temperal orafra-nis?]

Rinc perilum equiiandi osiendii Sybarin, qui Galficos eiiam Cijuos domare consucvisset. et hi Itomae in pretio, et feroces ruisse perhibentur, quos lupatis coerceri opus nterit. Apu-

10. Xcquejayn hvida gestai armis liroihia.] Cur arma non amplius contr< ctare, nortari vibrare amat ? liinc non jam liveni ejus biachia, nec attritu armomin et pondere, aec ictibus.
,

Nam

Vide Veget. cit. lib. 1, cap. S,/ pr disco, Sa)

j

1. ''-

S^c] Ro-

leiu?,
!c c

jumcnta Gallujua,

yuibitSjgcnerosa solo~

bore bracniorum contendel ant seu discum seu jaculum projiciendo. Duplcx est ailtem ea exercitaiio, artis altera,

perhxht gcncrosam dignitatem.

p.u.atis.]

altera

\i

ium.
In

In priori
posterioiv

Frsenis asperioribus instar lupino-

eollineiitur

ad certum

scopum.
( '

jum

mium.

Haec

etiara lupi diccbantur.

Ovjd. Trist. 4. 6, 4.

Et placido duro? accipk

orc lupos.

8. Ciar tiyvetjtavum Tibervn tangcref] Cur aead natationem non exercet, ut ante? h;fc enira valde utilis, ct pridem comniendabsrnr. Sic Honuius ille Cocles e ponte Sublirio in Tibrrim oes 1 ens ad snos arma us tranavit Sic Julius Caetai AJexandriae ciica ] intis oppugnationem, cum in mare desiluisset, nando per duct-ntos passus cvasit ad proxiraam n&vem, elatfi quidem Uevl manu. nc madefu r> r.t libelli, quos tencbat;

et de hfic hur Ajax discum ejaculatus prsvalidd manu, et omnium metas r&sse. Et Odvss. &. Ulysses discum lapideura ultra metas aliorum longe torquet. Orbis cmt l)i (o.] 'Awo t JiVjtEiv, jacere. us, ligneus, plerumque lapideue, in qui medius Iqro circumnexus auras toti vijar, a qutbusdam circumrotando; ut patet cx cit. Homcri locU. VideAlex. ab Alex. lib, 3.

vincobat qui longissim^ contorsisset;

fit

hic mentio. bic Iliad. 4-

cap. 31.

faiemjaculo nol ilis e rpcdito*] Frequenti is vittoii.t, jaculd scihcet ct disco tr^ns uliorum fincm, scu signum, Giicce o-^Vxo, e\1

paludamentu!.
potiretui

tls

trahens, ne spolio

pedite projccto.
13. Ut
Achiilerri
I

hoatis. Suet. Hinc c>; eodcm Suetonio Aupustus ncpntes docuit nntare. Ex Plato

marina FiUum dicwitThetidis, &c.] ncmpe mater habhu muliebii inter

isc

0. de Legibus,
didicisset.

p obiosum

ait, si

quii natare non

odi:

narratur,

ne ad
in faiis

bellum Trojatmm
Ttberim.']

ra|>eretur,
6] et>

eo quod
capi Troja
T'I)>scs

Flavi
dictu
:

Hic

fluvius

olim Albula

erat,
II
1

si gl<
:i.

rice

bellica

n doret, brevi peri-

postca Tibcris ac Tiberinui vocatus est,

:-

id

Al quta sine
et

non podetesrit

bu

iioiuinii. rc;-e in

eoiubmerso. Eustaih.
01.

tuisset;

Calchantis

responso,

/ oa

,^u SIc .-Eneid.

7. v.

A' hillem,

abduxit eu,

quo ndrunt omncs,

modo;

propositis sciiicet armis.

MvUA

flavus arcnA.

MarinasJi Thctis erat maris Nyropba, Ne rji fi!ia, Acmllis autem rr.ate*.

CARMINUM LIBER
n

I.

9.

25

Funevn, ne virilis [ ] Cultus in csedetn, et Lycias proriperet ca16 tervas.

cxcidium: nc vin habitus pertraberet ips-um ad stragem, et ivntra turmas Lyciurum.

ANNOTATIONES.
16*.

In

c&dcm,

ct

Lycias y ?r.]
exercitus.
re<:io,

Adversfts

terpretum, gui fere omnes hactcnus contrarium

scripsere.

Trojanas
plex
:

eopias atcpie
a'n-ia

Lveia

duct

ahei-a est Troadis

est

ex

Homero

CaU

rcos.]

Htc Grammatistre vulgo monent

sen;i

Strdbone;

Cariu?

fmttima.

Hujufl

("n'i rvaoi

inililuin

millia

cuntinere, pro-

quidem

Ab

DOpuli Trojunis auxilium tulerunt. utra verd Trojain cienotninentur Lvcii

csto
illfi.

priatnque Aftorurjo esse, sicui Phalanx est MaSed quid ad cedl num, Legio ver6 Gallo'iim.

arbiter

lector

c.-rte

cJices,

sed ab

Mecum

iiritur

non ab hac, mirare turbam in-

rem? Ecquid hocjuvatud

expiscandum, ubi oinuia

Horatii

scnsum lue
sunt?

in propatulo

ODE
Dum
Vides, ut
Soracte
:

IX.

AD THALIARCHUM.
candidum

scevit

hyems, voluptati indulgendum.

alta stet nive

ns

"|

CemiSj o Thaliarche, quem-

nec jam sustineant onus Sylvae lahorantes, geluque Flumina cOnstiterint acuto? Dissolve fiigus, ligna super foco Large reponens, atque benignius Deprome quadrimum Sabina, Thaliarche, mennn diotfl.

admodum
album
pondus,

Soracte densis nivibus

rtgevcat?
et

neque
acri

sylvae

fatiscentes terre amplius qucanl

fluvii

glacie

lixseriiu? Arce verh iu frigus,

ligna copiose congerens ad ignem, et vic.um quntuor annorum

liberaliter

exhibe vase Sabino.

n
stri,
ille

ANNOTATIONES.
Ode
cst

trieolos tcrrastrophos.

Puo

priini

quoniam
pontifex

in ejus spelunca delituit sanctus

in Christianos so.'viret

versus sunt Dactytici, Alcaici, Acatalccti: pes priinus est Spond^eus vel Iambus: secundus est

cum

Maxenal>

tius.

Hodie Mnntc

S. Oreste vocatur,

adja-

Iambus sempcr cum

sunt dactyli.

ctesura

tertius et quartus

Vides

ut al

tjt

stt nive'

caudidum.
!iy,>er-

Tcrtius est Iambicus Arch.lochius dimetei

cataleetus.

cente oppido, in ditione Pontifici&, reccntiteribus Mons suncli Ot disti. Necjam rustineant onus Sy[c<? laiwantes^] Hyjierholc, aspcritatem frigoris, et nivium co*
piain c\hibt'tis.

Pcs priraus ei tertius est Iarnbus vel Spouditus : secundus et quartus semper lambi cum sylluba. supeistite.
Sylvje

Qua.i aiborum

fatiscant ct inp;laciei.

curvcntur rami sul> pondere nivis et

labo

riimps
|

geiu

que.

Qnartus
lis, et

est

(vel, ut alii

Duetylicus Alcalcus Acataleeticus, vocant, Piudaricusj e duobus Daclyconstitt'1

totidem Trochaeis.
| |

Flumlna
1.

nnt a

cuto

Z.Geluqui Ftumina consiiterintacuto?] Qu^ nempc Huere ex natura postulimt, hcerent jibi tl stant jjclu constricta. Jcuto.~\ Seu qu6d fn^u velu.inens haud secCis pungat ac ferri acies et acumcn: seu (iu6d acuue sint ^laciei erustae. Imita-rio versmim 5. }isyvl)-L\f)i^u^, Crt.} Alc.ri, hyeme poumdum assorcutis, apu Athcn.
i

Vides% ut altu t?Y.] descriptio accurata hyemis.

2. SoraCte.]

Hyi-otyposis, seu

Itb. 10.

cap. 1.

Mons

Apollini
1

qunndam
785.

saccr,

dc quo Virgil. JEXU 7- ct

rlin.

1. v.

Sancti cstos Svractis /Ipollo.

1.
'2.

c.

2.

Haud

procitl urle

RornA

Fahscarum agrujiimid e sunt paut a- y qitte voi antur HtrpicC) t]u<sacnjiriu camuo, ifuadjit ad mon~ iem Soracten /JpoUini, supcr mnbustam hcu
n

Saiiua diot&."] \'ase in Sahinis fabricari solitn, quodquiitcm utrinque &nsas habetveltn anriculas, riiota y o\u;t. Quadraniil tHcunt octoet quadraginta sextarios cupicus. Alii vas non itd magnum htc intelli unt, sed potidsin qiiolnuPerpeiam nonnulli scririatur vinum r dolio. bunt, efe/oto, quasi wrtt $Co h^ucrt.^ amphora. Thaliarthc.] 8. Nomen hoc cmsonai qurnl
7.
i

ami-ulantvs non udurunlur.

lib. 5.

Idem

ferfe

symposiarchus; 0>('af
anir.

--/jvVj rojinvrj pTieni-

Strabo

Dictus exitule mou Divi Syrve-

'

'26

Q.

HORATII FLACCI
10

ReroilteDiis raliqua: qui statim ac dejecere Tcntos, sestuante mari luctantes, nec movcntur
cupressi nec ornl vetusta

Permitte Divis ca?tcra: qui simul Stravere ventos aequore icrvido Dcpra-iiantcs; nec cuprcssi,

percontari quid
sit
:

<

iurmn

et

quemlibel diein fortuna

Inrp-icur, quaestui adjice.

Neque

ver6 suftves amores tu juvenjs ronteiunf neque choreas, dura

,

<i

/i

valido

urocul est*senectus

Tifficilis.

Jam
I

agkantur orni. ruturum cras, ftige qiuercre; et Qucm sors dierum cunque dabit, lucro Apponc; nec dulces amorcs 15 Spcrnc. puer, ncque tu choreas;
veteres
sit

Nec

QuiJ

freqnctita

Donec

vircnti canities abest

area?,

40
f

noctem coh.

Jaiu

ctur

Morosa. Nunc ct campus, et Lenesque sub noctem susurri

CompoMta

repetantuf lionl.

20
intimo

Nuuc

ct Iatentis proditor

ANN0TATI0NE3,
9-

Permifle piois cxtera.'} Uni vaca voluprorum ver6 cur.im Diis reli

habe ssngulosqui
velut hici
.

tibi

conccduntur

vitae

rli<

Qlti

nmulSlravm
alibi
'

c.]

ait

Horatius,

verb

saepius

KieStoicum Epicureum;
t

Ct infiiiia Diis
et

asserit,

potentiamque
isto.

providentiam

tum primum

ilH, in-

ppone quotquol jam antS adduntur. Cum enim morti del/exmttrf ut ait ad Fisones, quot dies vivimUs, et quot sors, seu rleorum voluntas dat, totidero ei velut ur, uobis ver6 quasi Lucrum accedunt. Cic. ad Famil. lib. 9. eplst. 17- Delucrojam
iis
.

i| :. rentos dcpneltantcs rciincnt, quiescunt; cuin r>edari tempestatea volunt, roare stai cttur atque subsidit adcoque tmnquilla sunt omnia, ut nccomi, m iveantur. Sic
:

.-

mus.
nef pfter,

supremum. &c.]
1

Dum
quse
i

idversa quoeque el contraria in mclius

tantcs.

juvenis es^juvenites exercitationes 1 ohones ne omirtcjantequam ^cuiat sencctus, omnibus Bnem imponit. s. Morosa.2 Cic. de Senectute n. 64. ct seq.
liis
,

qualibctarboreliTcponuntur, sicut et omi. Gito <'e re rustica cap. 42. et Plin. lib. )6. ca] |51. dc illi-. abunde. Cuprcsu.'- natu moro
31.
(
.

iracmuti,

et

/;

.->

sunt,

Morositas Uta tamen

. .

contemm
:

aiiouid se piutmitj desjAtiyUtiidu /V*r-

tcrea infragili corpore odiosa ontnii offcnsiu esU

amara 9 odort

o, dc ne

um-

Et

jkiu!6 post

Quarta restairatio, qtnr maxime*

'-/

bra quidem gratiosa, ntattT. rara,

DUi

sacra,

vide-

&V. vem

Ex. Varrpric, rogis adhibetur,

strirKE

propter graad

tur: apprtipinquatio morlis,

,

qu&
fi?c.

certe

&

scncc*

nldorem: quoniam
p i

ura
;<it,

oritnr, ndoris sui j

Ideo cremandis cadaveribus convenivc, quia pncciso capite morjtur, et 31

non

renaicitur,

quemadrnodum

l raortui

nihil

^eratur.
12. Oi '/

Aibores procene et graciles, mQntes amant, ex Flinio,

sylve-

13. QiddsitJutwTim crasyjitgequarrere.^ Sivc ea naturce sibi timentis solicitudinc, 6ive ex cuafjgatione
noYi
t

Campus.'} Exercitationes juventuti idoneas ampo Martio celebrari Bolitas freriuenta. De iUis vide Annot. ad OJ. 8. supra. Loca vacua aedificiis, adcoque ?ii Areal\ tdosjuvenes destinata. Campus est amplaterrse planities; arca ver6 ost jiaulo magis angusta. Valla. Vitruv. lib. l.cap. 7. 19, Leiicxque suhnoctem susurri.'] CoIIoquia in submiss&voce cum B&ucft, quoe blandiiu
( .

perGenetn
Matheroatici plui

tias et

murmura nuncupat

Ovidius,

Nam
quam
llium, lib. A. cap. 7.
'

31.

Nunc

fi latentisj fifr.]

Ludos amatorioa
lascivse

torquent,
1

juvant: et Jkjc

Deos

oficndit,

Horatius cxprimit,
latebras pstunt,
....
ei
.
.

in se

quibus

pueilae

ui

QOtitiam banc sibi reservftnmt.

Pha,voxinus
,

cupiunt tameaintelligi,

Aut
''
-

Ei

li

/' "'"

'

Malo me Gai
Si
'Etfugil cdsalici
,et

e^
;

falh
\ 1
.

1,

frustra expectando.
.

cupit a

j.
1

'
.

Majuuiianus Eleg,
//,

1. v.
/

66.
a

annot,

:.<!

Od.

1.

seq.

.:.'.'

hiiclla

meos.

Qu an

sort

dicmm

cwvptc, Cfr-j Pro lucro

Et nunx

sul:

asfugitivapctdat:

CARMINUM LlBER
GmlUS puclUe
Aut
digito
risus

I.

10.

27

ab angulo;

Piirnusque dereptum lacertis,

male pertinaci.

-ueundus adolrscentulae cocVianus ah angnlu sccreto ahiconditam ifkUcona: atqufe pigBtt detractum brachiis, vcl digito paruin tehaei

ANNOTATIONES.
Non tamen effiujiens, tota latere volens: Sed magis ex aliqud cupiebat parte uideri ;
Ltetior koc multb, axtod 7nal$ tectajbret.
milla,
vtl

diripere est discerpere et lacerarc:

convenit.
loco.

At detipere

est

quod htc non moverc et rapere de

dtripe tectis.

Virg. Georg. 2. v. 242.

23. Pignusquc dereptum, &?.] chirotheca, annulus, &c.

Pig?lUS, ar-

Colaque
jEneid.
Cieer.
1.

prMorum fumosis
v.*215*
.

Dt
illo,

ab ainatore, vet a puelli.

Potest enixn inut rede-

iunt costis.'

telligi

hxc

abstulisse

quidpiam ab
:

Verr. 4.

Vvdonam
conatt
(
.

deripere y et

Dcam

vel ab hac illc, undi locura det rcpetitmo ut refitrendi, atque iterum conveniendi ansain
arripiat.

Dect detrahne
24.
vettc
Mi..!i

pertinacL]

Quia simulet retinew

quod

sibi a<inai

gaudet, maxime, ut repe

Dertptum.]

Mule

quidan, direptum.

Nam

tendi occasio detur, rursuinque comessandi.

ODE
Mercuri

X.

AD MERCURIUM.
11

faeunde, nepos Atlantis,

O
]

diserte

Mercuri, Atlantis

Qui feros cultus homiuum reccntum Voce formibti catus, et decone More palfiestrae:
ANNOTATIONES.
Metrum rdem quod
\.
l

nepos, qui
es

hominum novorum
finxisti

mores sermone

doctus, ct ritu ^ulchrepahestrje

suprn, 0.1. 2.

2.

Quiferos adtus, Cf.]

Quod Orphro

in

Hvmmim hunc tanti Meti .] fech LiHus Gyraldus, utnon modd legendum, sed ediscendum censeat. Qutedam taraen repre*
hendit Scaliger suo more. In co Mercurium celcbrat Horatius, utscribunt aliqui, qu< niam ejus ope civilis tumuttQs per set. ImiAlraei. Laudatio petitur a. qi a pnecipuc locis: a generej versu l. a rebus inventis; v. 4. 6. 7- & rebus gestis; v. 2. 13. ab
-

Epist. ad Pisones versu 391.

rio trihuit hic; scilicet

hoc idem Mercua victu agresti homines

et orationis
suavitatc.

receos terri t-ditos

^e

ut faljulantiu-j ad cul
vi,

racundice
l.

dc Orat. ct l.de Invent. Feros nrffvs,] S. Aug. de Civit. ait, Feram mtllam
Vid. Cic.

immahiorem ImquaMr.
.

esse honiinc,

si

quis affectibus re-

VGccfbrin&sf&\

Nempe orattorus

invcntor

rricio ei atictbritate;
.

v. 5.

17- fcc.

pariteretMusic.es. Catus.']
csse, et

Vocemhanc S.ihinam

;.n'.]

Quasi medicurrius, seu medius

est,

acutum

significare, auctor est

Vano

6.

currens dictus
trahit, quia

tanquam internuucius Deos

Festus
ii

inter et homines.

mercihus originem

de Ling. Lat. Cic. 1. dc Legibos. Prudem 9 et % cam, azlus. 1. de Orat. n. 198. Egregic eordalus

negotiationibus pneest Mereurius.

Uni
suntf.

IVlercurio trihnuntur viugo quae

plurium

homo catus MHus SexhiS. Decora: Morepalisstrtc.'] In tribus his vocibtis

Tres

y.lii,

alii

quinque

mcmorant, aut

plures etiam Mercurios.

Facundc.'] Est er.im eloquemirc
tionis invcntor.

per Barnabam ct crificare voluerunt

reveriti sunt,

Deus, et oraHinc et Lystrenses viso signo Paulum (acto; velut Diis sa:

Primo scribendum fuisse, non ntore, contendit. Sed quxauctoritas? Deinde sono se rbvthmico ofFendi nit. Verum quot cjusmodi locutioncs Tullius ipsc non scripsisse mod6, sed amasse rcperiatur? Postea
rria carpit Scaligcr.

lege

theton derorts velut pariun conveniens notat,

atque illum quasi

Jovem
qiioni-

At enim
arte,

huac ver5 sicut Mercurium,

am

rudls altera et sine palaestra duplex qu&solent serustici exercere, qualJtercumest

:

ipse crat

dux

verbi.

Act. Apost. cap. 14.

Mtttft

que se aghando ac dcceilando.

\
ir12.il.

Hanc

dcsctibrt

Nepos Atfands.]
Atlantis,
q.-.i

Scilicet natus

nlia

GreOTg.

'2.

5 12.

Mauritaniae rex, et
ccelos

AstJ

C<rrporai]ue agresti nudani prardnra

pel
qun-

humeris sustinere dictus. S. Augnst. refert tempore quo Moses natus cst, tloruissc Atlantem Astroiogum, Promeihei
invcntor,

unde

Altera

eat

artificiosa,

et

decora

sane,

Physici fratrera, matcrnum autem avum majoris Mefcurn, cujus nepoe fuerat Mercurius ille

Trismegistus.

format ad decorem, et decentem actionem pneceptis et exercitationfc rlngit. T^illius de Oratore Ntcments qvm veluli paUestrum orationi et cxtrema ibaamentfk confcrt. Kt postea: JJt athiclas iiJea
l>artcs corporis singulas
:

28

Q.

HORATII FLACCI

(v cckbrsbo summt Jovij afierumque Dcorum irm;rprctcru,

invcntorcm citharae inlurnwi solcitcm rlam curvae

atque
;

Te canam magni Jovis et Deornm Nuncium, curvaeque lyvae parentem

Callidum, quicquid placuit jocoso

BUIfipere joci gratii qucxkunquelitniit.

Tc pucrum quontlam
rainacibus Apollo

cum

vcrbis

territaret, nisi vaccus

per fr.udcm

Condere furto. Te, boves olim nisi reddidisses Per dolum amotas, puerum minaci

10

abwtas

restitaateaj

ANNOTATIONES.
gut xxtando facere, aut pctendo vchemcr'rr.

studinis ta>ta

factam.
:

Quod

porro inter
fuisse

illas

ouo ?ton motus hic haleat paLtstrum q;..> ut qu-iqmd in rcius fiat utititir ad pvgnam, idcm ad aspeitum ttiam Jit venustum ; sii oraan ncc p agam gravem Jacit , nisipvtihofutrit apta> nec satis rccte dettinut impttum, nisi ctiatn redendo quiddcceat
11,
palctstricis

disrrimcn. vix statuas

quanquam

non

cst

dubitandum. Diodorus trichoidoa Iyram cxtitisse auctor cst at Horatius ciiharam seu trstudincm septem ncnis tensam et instructam sciiiiii, imitatknc Pittdar. qui k-xldyXwcra-ov ^>6o(j.iyfe,, id est,
:

inteUigit.

Quintil.

lib.

cap.

scptcnos edcntem sunos

(

ait.

vacaiv!ntii crnsct,
. .

stus motusque Jornwntur

Qiabus gene indocta?, rusti-

'ithafam ejjid in
qttatuor^

modum
ct

litera

S. Hieron.scril^ii, a, citm chordis

viginti

pcr digitos vartis

waius,

$ave majuis : ne

s'attts indc.corus,

&c.

4. Morepal(pstr.c.) Suntqui intellijant Mcrcurium ita rccerte. homincs tormasse ad humanion-m cultum, atque artes, ut formari sblent At aliis vidcin Acridemia modo et palfestra. tur Horatius respexisse ad ea quae a Mcrcurio

tinmdisque ictibus in dJversis modis conatati. Hoc autcm observare licet, dici chelyn seu testmiincm et cithaiam di^itis atit pcttine pulsari:

Sencca Chehpipledro
digitis, ct

vcrlerari-, ait.

Lu-

canus

Seu chchin

traduntur inventa: his autetn accensetur palasstra, Grarce w.Xij,YmiiicaexercituUo nimitum jeu luctatio, qua niidi undique excvcebantur,
valctudinis
5. Jovis
tl&(tvr.T*>

At lwa

pelli diccbatur.

clurno vcrhcre ptdsus. Idem ibidem.

Pftc pudcat pepulisse lyram Ovid. Mctamorphos. 10. v. 205.

quidcm tucndac causa, tum vcr6

c/

ro-

Te lyra puha manu,

bant.

te

cannuia nostra sona-

botis ctiam ei agititatis et artis acquirendn;.

Deorum Nuneium.]
Jovis

H.-siod.
:

hk,vxz. pvtecontm immortaliwn

Or-

pheo,

Aio;
in

a^AXov,

nuncium
ov

Hom.

Cruquius it.i in hunc locnm scribit, cx idiomatc Italico, Alcmannico, Flaudrico, Gallico: lyra Ka nimistium adliuc nonicn habet integrum.

Hymn.

Mercur.v.3.
texe Mata.

rum

c^t, qua.
est,

racndicos vicatim
ei

siijn ni qmiiii.ire
i:t

'Ayft\ov, ciflvaTo>v t^iotmov,

notum

nam

imurva

est,

^XTa-rS

for-

Pfuncium immottaliwii perquam utilcm, qucm

mam

refcrt propiiis intuenti.

Citnara vcrb tes-

pcpm' Maia.
Vi.g. /En. 4 356. . . . Interpres Divttm Jovemisnts ah ipso
cctvres

ludo vocaia, formS ". Catlidum, qiticqtnd plaatity &c.] Clam, intesicc ejus aninialis, 8:c.

mandata pcr awas

parcntrm.]

pcniose. jocost>, furandi magistrum. Duplex nimirum e-.t furti species, scu furandi ars. Una

DetuUt 6. Curviiouc
lini

ti/ra-

Mercurii in-

ventum CSM Lvnim

ccssil

constat,

quam tumen Apol-

tribuunt ..hquaudo, quoniam hanc ci con-

Mcrcuriu^, ut infia dicemus aJ voccm,

Sic

virza.

autcm
i

inv< ira fertur.

Post inuu-

da'ionem Ni

es& etiam qui sujm rsiitcs

pulsi,

tractu

testudinem reperit moituam, extempuris carr.t nervi autcm

:

improha, injuriosa, legibus vetita j et de non Cht mentio. At altera cst ohlretalionis, joci, et indtistm* ludicr.x; in quA xcelluit McrHinc et LycurguS ad acuendos funndi curins. solertiS Spartanontm animos, impuiuta csse furt.t Pbilostrat. ImagUi. lib. 1. furta sanxerat. Mercurii jocosa vocat *>hU; xXoTrti;. Fulgentiui
scria,
Ivac
-

<

rant tensi, cuui digitis csscnt

ideo negotiatoribus pneesse dich Mercurium, Alii volunt quo<l illi vix a rWtO immunes sint.
captat ac rapit.
fiaE

sonum aliquem

reddiderunt.

Itaque ad

ejus similitudincro Ivram cons, rtixit Mcirurius, qux cxinde u-siudo voc.ita ost. Alitvr pau!6
alii

nCsignari vim oratkmis, quas audientium animos Huc ctiamah aliis rcfertur Ma-

ac

praestigiarum inventio, quac

tribuitur
praeipsis

r<n> ;irTtrunt.

aiuntquc tcotiidincm \-oratam

.

?i

Icrcurio: ars
stringendi, ut
j

ncmpe

sic

astantium itculos
advejrtant

L\r in Lyru.] Grammaiici \-u!^6, i^scque

Chiiifn
!c*tu

mox fusiLiS explicibo. cum ckhat& (onfundunt

ut

dolum non
(

coram

rpetratum.
9. 7c, bove$ olim, S?c.]

Kiistathius, qui ait,

.

lallidttatem Mercurii,

atkaram

<

p&d
wa

tc

tudinis

:mi jocosfe fnxandi probat.

est historia, scu fabuia
:

Hvcautem
privaru."

jnga addita, J\t* .->(.,< ^iaviti ctrursus: Chthrn,

lyrt

Quum

Apollo ob('yclo-

i.l ; ,:,

iprn,

U-

pas tntei&ctOJ

divinhatfi

ullptaindiu

CARMINUM LIBER
Voee dum
terret,

I.

10.
risit

5
ipse advertens se phare tri
s|K>liatum.

viduus pharetra

Risit Apollo.

cntoque

Quinetiain
di>,ce-

rriamus opulcntus Troja

Quin

et Atreidas,

duce

te,

superbos,

Ilio dives

Priamus

relicto,

dens, ducente te, latuit arru^antihus AtreUIis, excubiis 'llicssa-

'Iliessalosque igncs, et iniqua Trojae

15

Castra fefellit

lernm, et castris Trqjte infcstis. animas Ijonorum beatis seclibus collocas: atquc auvei virgi

Tu

Tu

pias betis
;

Sedibus

animas reponis virgaque levem coerces

ANNOTATIONES.

cwetj atquc interim Admeti Thessalise rccis armenia paseeret: boves aliquot exerrantes et lonjrius

Thraees donftranK
IS.Thessalosuueigties.'} Noctu?nsThe>'..
sive

progressos abegit Mercurius et occuluit. IHe verft liunc pueri fonnfi iudutum C]uasi bu-

collocatas.
ciae

Cr.eeorum excnbiascirca tentorium Acbillis. Syneedoehe. N.tm et Thessali Graspopuli,

et

bulcum furacem aggressus mortcmminatur, nisi abacta pecora restituat : ac telum pzo&rre volens,, quasi inTcussums, vacuam sensit pharetram,
hanc quoque sibi subrcptam. Tum denique Apollo Mercurii subtilem in rurando industriam demiratus risum tenere non potuit Iracundiam loluptate superante; ut ait rhilostratus Ima^in. Ub. l. ubi fabulam hanc egregie expressit. Vidc Homer. Hymn.in Mcrcur. Orid. Metamorphos. *2. eap. 1 1. &c. et Annot. infra ad vocem virga.
Tfl
;

ipse

Acliill* s

Thessalus erat.
inquit*

Homeri

Scholiastes ad lUail. 18. wxtjrttitrn &g-

mtm

cssirensef ignis:

dxurnum^fumuSi

Iniqua Tmjar Castra fefdlit.j C&stra nempc TrcjJLe hostium (X"cu!te> ingTesius, et usque ad tentorium Achillis sic penetravit Priamus, duce Mercurio, ut vi^ilum nemo ^nserir.,

Gr^corum

nemo

interceperit aut prohibuerit.

sit,

Qna

ver6 ld

ratione factnm

U.

fiduus pharetrd.] Infra

lib. 2.

Od.

9.

Etjbliis

mduantur omi

Citm nd turres quidem curuts sonrnum

todes
e*

Homerus, ubiait: navium etjhssam vcni^nt, cuiexplicat

cce/ut

iaborabant : his vero

6fc.]

McrMcr-

btjecit.
lcetis,

Vidu&sstt civibus urlem,

Vifgit. jneid. 8. v. 571.

17. Tit pias

Jam

prsestans

curii officium et

insi^nis auctoritas declaratur.

illis

Ludat Virgilium, tanHor.uium vero carpit et vellicat tanquam hlc male scripstrit vtduum ApoHinem. Sed O puerilein astutiam! 13. Quin et Atrcidas, &c.] Pneclare et benijrn? a Mercurio facta jam ostendit. Nimirum ct Homer. Hiad. ult. Mercurius 5. Jove missus pra?bet se ducem Priamo Hectoris interfeeti corpus redemptum pergemi; eumque per media hostiutn castra ad Achillem usque sic deducit, ut nec tcnrus a quoquam, imb nec visus fuerit. Alrcidos] Agamemnonem et Menelaurn Atrei filios, Graci exercitus imperatores. 14. Dives Priamus.] Et in hunc locum Scain locutn Servhis

Quem

quam

propri& locutum,

existimatum, animas corporibus excedentes a Mercurio suscipi, atquevel ad campos Elvsios seu beatas sedes perduci, vel ad inferos. Cnde dUpensator ac deductor aniVidelicet priscis

marum

dictus est

ille.

Quod munus

tanu;n

Plutoni assignat Pindarus Olyrap. Od. 9.

Caduceo 18. Firg&uue kvem co'erces, &c.~] domas, regis,deducis animas spiritalcs corporc molis expertes, adeoque levfs et agiles: separasque alias ab aliis pro tuS auctoritate atque ex orlicio, secundum variain lien^ vel malc factoruiu ac meritorum rationem hasquidem ad Tartaiea
:

supplicia
tas.

illas

autem ad sedes lxtas ac fortunault.

:

llger srylum acuit et vihrat.

ille qiti
ttts,

An
ct

dives, inquit,

miscrrimttSy oriits iiberis, regno spotta-

auique adeo ma-rrns potiw

inops ? Scilieet

Ie?itur Iliad. ult. copiosa inunera ad Achillem delata d PiiamoTrctiatndeseiente; atquw.utest ihid. Infliiita donacthntamoin currum crportata ad Hectorcm Tedimcndum : qu^ etiam ibi recensentur; duodcam lccTias, tu{idnn tapeias, totidemuuc ptdiia extmia t item et sagnla auri vero talenta dccem; duos insupcr tripodai aTdcntes, lebetes yuatuvT ; poculum denvjue conspicuunt, <juod
saite ct pretiosa
:

non meminerat quod

Vir^. ^En. 4. v. 24:2. hdc animas ilieevocut Orto Paltentes ; alias sub tristia Tarlara wittit. Dat somnos,adimitQue, et iumina morteresgnat. Coerces.] Hoc referunt aliqui ad eloquenti.c vim qua" sedantur et coerccntur homines conci-

Homer. Odyss.
virgam capit

Tum

tati; etinertes
r

J irg&.]

Hanc ab

contrarioignaviqueconcitantur. Apolline Mert urius accepe-

rat, concessa" vicissim lyri:

postquam eniin bo-

ves, ut antfc dictum,hicfuratusessct;

itadtmum

convenerunt, e4que lege et conditione venia est data Mercurio^nt Lyrse inventor A|X)llo diceretur.

Huc

pertinet

quod Homeri Pindariquasi \v)ocu dictair

que Schol,

aiuot,

?w'-"ctv,

30

Q.

IIORATII FLACCI
turbam, superis D. Gratus ct imis.

Oiterram exilcm ^umnr.oves. sny.h Dumuiibus ac iufoii*

gratia

M
vocantur, qui

ANNOTATKJNES.
esse, quiNd ra ?e

Mercurius ab

irato

Apolline
1

.etiam legal

cactn

rcdemoit.

Krgo nirifica illfi.il profectus in ucadiam Mercui

Di
jectS pra
n
1

uructus

ignes procedunt. Tit, I.-v.

rtl

*set,

hic inter eos pro-

itindequepaciscpncili-

Denicrae virga ilta auctoritatem ac riicesd? vun dcnotat: circumplexi vero serpentes inaicajit prudemiam quippe harx UUus individua comc^
:

debet,
luti

serpentes additi sunt.

Hy^iu. Ub.

2.

Hinc

ODE
Tu ne
t

XI.

AD LEUCONOEN.
ssdfuturorum curd.
nc quiesieris seivc (ncfas)

Lidulgendum volup
oij.ivcris

udsse
milii,

(nec

quem

quem
_,

Tu

quem

mihi,
,

ribi,I*uconoe^coueroitNuimi termmum vH<e. Neque

FincmDzi deuermtjLcuconoe' ncc Bubylomos

:

.-

+
.

:i

ufii L. J

ANNOTATIONES.
Ode
lin?c e*t

moaocol

s.

Versus
licij

nemp
Pi
..-.

\is
lio.

tandcm, tiim adjuerit

'
'

es
Ac
it
.

sunt
L
!

Ghoriambici,

AI<

,..'.
Eambo.
j

2.

L
.

amhis, et Fyrrh Tu ne quaesieris

|

Sic:
|

scTrg

n&8

quCin mlhi
olim
l.i

aUqui peram

in

Fictum etym
-

tudurtt.

Fuit

quem
l.Tit ve

rlbi.

bi i,quarjQ
|

Archilochns

qutFy.ieris.}
S<
.

Oden hanc
iit

velut

mdium
p

adegit.
u

Dftm Horutiu norat

./,

:
iis

lumem ego w >

mii
nulli

nec,
!

opinor, ipse
\.>
.

scivit,

li,

ei

,'.
-1
.

,]
i

Nec Marede
:

rteve

sunt

[oraii

uo

enim
.
,

ialli

Qu

quidem probant cgregic

tu

n ratio.

\ ide Cic. l- et

reliiiq
-r
-.i .

at

Diis Ritur
itur.

de Fato.
\.

In-in

>..

de Nat.

Gell.

lib.

14. cap.

).

ubi refutat eosqui

tutura dictu-

Seirr
ii

arant voces;

alii

paest.

cantGei
.'.

ihliaeis,

incrudunt
cui videtur
i

utramqne.
i

Perinde

rposltio

itus,

md( ntibus. 5. Au*. lib. 17- Mathemalii

.

eminerit

frequentes legi tam con.',' -! ;;-. Q

I
i .

'

'!

:t.\

;>;ftiiumjSpc-''

Divin. n
motitnu
in

&mcosti

Caucaso
2.

lumj istajial amauia?

dc Off.

nu n
.

;,
.:

et
i

steUamm
.i

fma/umj

ratic
liii

Queut mihi, ijurm

trunt Dii, ruturi
.

Finim

!''.
uod
sibi
I

'

J
li

ial,

>.r. 6.

rcrsu

studUim

mulieribui

lectatUr.

nempe cognitioncm. CtC.

A''y, .

[n

BabylonifttemplumeratBeK
iventoris,

ib. 6.

Epist. 4.

tx

Plin.

iib.

6.

ma propmw nxcuUumesttantum mahpm 9 quod . Sedcitmphts in wmpu

.

wi n.i,
'

incol

seu Chaidsei Babyloniam erit . simi er mt, ex Cie,

:!.

tnali stt qitam en tilo ipso

'
. i

7od /'"

Gi

il.

Ub,

1-

c.ip. 9.

r.pendeatf

m
sii

qi o

Quiut. Curt
-.\

'/(/'j;

doforu

Certe necessaria
ecturoque
a<l

valdji
tli-

tec&verb
stcut*

paucis vanis eas

a
.'

numerori

ei

praxis accurata, ad

fiiturum

alia sl-

Si secus: fruitra vexaris.

Si vcnt

rum

dura planeiasque diligenteriiiquircadum,

Hiuc

CARMINUM LIBER
Tentaris numeros:
l>ati;
\it

I.

11.

31
quod-

meliue, qxuoqnid
.

erit,

cunque

acciderit:

bIvc

["]

!.

'

n es

Jupiter

largfotuv,
i

(Seupluresbyemes,seutribuitJupiterultimairi,
Uu.tp

uunc

oppositis debilitat

pnmicibus mafe

>
i

postremam d\ th c, raodb Etruscum pelagus frangit objcctis rapibus,

TvnhtnHnn

:)sapjas; vina liques, et spatiobre^

4S

Sapierw
limi .-

sis.
i

Vi-

Spem [oncam

reseces; dunj loquimur, fugerit

[
]

invida

ngustO spera longara re$cidas. fin.dum fabulamur, aevum proeteiit invi:

na

fmnlas

iluni.

ANNOTATIONES.
Arithmetica s<Tpe uaurpatur pro Astn
!..

quae vini vim

beeillius,

vocant) JudicLsrifi.. Lactant. Arithmetictj quos jLluthematicos dic'umts y quorum in iium ris e
tota dnctrirui, Sfc.

Ta
3.

cctli

Auson. numcros ct conscia siderafati

t

alit augetque, faece, [iquidius, Imlenius, ac dulcius reddel>ant vinum, jucundius. Hinc vocatur a Theophrast. potuique I, 6. c.2 i. I&ixsy, castratum, qnod aetnpe spar-

teis eat saccis colattun.

CcebRliodig. 1.28. c 26.

CalUbas.

Eunuch
pati.]
Alii

mnaturtii ex Plutarcho

mox

Ct metius, quicquid ait

Quanta hic
jungunt
ista

cttando, quia percolatio iUa vini nervos cxc4dit,

apud Interprctes diss*nsio!

ac genuinum vestbiguit calorcmi tnotUus autcm

facit uJ
i

cum

voce, sapias; quae vero-intenmeoia sunt, parenthcsi includunt. AUisensum finiunt vocc
:

rfutisophzsmafe
et

jtali; explicantque sic

Cum melius sit, vel tanAlii, ut melius interpre-

plurimum vateantvtgurgitare.
n'w',

rit,

quam melius sit, pati constanter quicquid evenequam animum distorquere, anxie quie sint
Untur
4.
:

eventura inquirendo.

Qua.ni, vel quanto melius eequo

&fc.]

auimo

vin* 14.c. 22. ut plus capiamus sacco frangimus vires: et aha irrilamcnta eaxogitatUvr. 1. 19. c. 4, Ferendum sanpfuarit inueterari. vina, saccisque castran : al. castigari, lib. 20. cap. 1.
Plin.
1.

excogitatDj

ut perdcndo

ndti

terre quicquid acciderit!

Seu plures ttyemes t

Grasfis profecto

tis.

UtUisstmum vmum amnibus sacco viribus fracPlutarch. Sympos. sive Conrival. Qua?t.
Probl. 7. ait,

se diseruciant idiqui, ut ostendant vocem, hye-

lib. 6.

Exolescere vinum,

cum

mesy priori loco poni pro toto anno posteriori vcr5 pro tempestate hyemali; quandoqukU satis.patet, quid velit Horatius. 5. Quce nunc oppositis, &c.] Synccd. id cst,

tam
vin/o

crebrb dijfuntUtvr, esseqvk ad bibacitatcm

commentum tjusmodi

percdlationem firmitalem reticto bland

detraki
;';

qu&

qui hyeme
tranguntur.

fluctus

Tynheni

maris, ut

fit,

pro-

cellis agitati

Quidam

ad rupes alliduutur, debilitantur, legunt qui, et referunt ad

vocem, Jupiter.

Sed vulgata

lectio proeferenda

maitem solicitat vt infestat ejecth\et exdus&i ipsum verb jucurulius cjjici: ncqwsicut fcferrQ acumine deeusso; sed poiziu veiut rubiapie ct Quippe defeecaUo ilta vim sordihus detersis. vi>n, ijua capnt lentat, detrajiit } atque adstatum
redigit tnitem et salubrem,

videtur doctissiniis.

Pumiabus.]

Pumex

lapis est spongiosus, as-

per, foramiue multiplici pertusus, cavus, caver-

nosus, unde ab Ovid. multicavus, a Virg, ^En. 5. v. 214. et 12. v. 587- latebrosus dicitur. De
isto

Spaiio brevi Spem lovgctm resectSi] Quantb brevius est vitscnostrse spatium, tantb resc spes longie: initius expectandum, minus fiden-

dum

futuro: fteque adep difFerendum carpere

lapWum genere, Plin. lib. 06. c. 21'. Mare Tyrrhenum.] Thuseum, Infcruin,quod

prsesentes lstandi occasiones. Od. 4. supn\.

Vitte

summa

brevis

spem nosvetat mdtoare

:T-f is.]

pars estmari* Mediterranei : id vcrd nominis ci dedit Tyrrhenus Atyos Lydioe regis filius, po;>t-

longam.
7.

Ditm loqidniurfugerit invida

alii,

Le-

quam ad

vicinas terras cura colonia appulisse ;,

1

Tusciam nempe, ibique sedem

6. Sopias.]
BCilicet utere vitA,

fixisseU
:

Diffugit iuvitta JEtas. Dumenimsic elabitur tt ndsquasi fugit, nobis videturinvideivi

gunt

.Explicant nonnulli

si

sapias,

usuram
v.

prsesentis temporis.

Juvenal. Sat. 9.

genioindulge, vinabibequam optima, liquata, &c, Priscian. 1. 18. c. 3. Vina liques.] Vel simpliciter, vina bibas, ac veluti per guttur coles. Vel potius, hilaritatis causS satage, ut pares tibi vina sacco percolata,
.1
i

126.
Festinat

enim dccurrere vetox

Flosculus anzusLe, miseneque brevtssima vita

Portio:

dum

bibimus,

dum

se.ta,

tinguenta,

Uas,

ecata, dulcia sic eflecta,

adeoquc naturae

et

Poscimus, obrepit non

Pers
/

intetlectu senectus.

piilatomuliebriaccommodatiord, Veterei mustum priusquara ferbuisset, persaccum totics colabant deftecaretur; atqu sic adempta.

Sat. 5. 153.
1,,

memortethi: fugit hoya: kac quod

U>-

32

Q.

HORATII FLACCI
:

Ergo diwn hodiemvm, sequemi mimme oonhsa, ampe. 1

.-Etas

carpe dicm,
.

quam minimum

credula

postero.

ANNOTATIONES.
8.

Cnrpe dSem.1 Utere pnesenti tcmpore,

vive, frucre delictis et voluptatibus,

in

Martial.
Pcrs. iik)x

Vugitwaque gaudia carpe.

cit. loco.

diem
dc

cum

licct, et

fiituro.

g6, quffi

um.

mbilque tibi pollicere rita stat Epirurea cohort&tio ; ut notahtsulquidem firequertj passim apud HoratiVJde Sapiert. cap. 2. ubi sic impii lo:

dum

Carpamm
Multo verd

dulcia.

sapientios Seneca ad Lucil. Epis*. 62. Id ago, ut mihi instar totius vitee sit dies auisquc. Nec mehereule tqnquam uitimum ra*

qiiuniur:

Fruumur bonis qute sunt, tanquam

<

in

d illum sicaspicio t taiVjuam csrc ve/ ulti-

juventute celeriter : prctio <> vino t unguentts tios impleamus, tuM pr&tereat mos Jlas temporisi eonmemur rosis3 avtcquam marcescant

rnus possit. Ante senectulem curavi, ut bene vivcrem : ih senectute, ut bene morerer ; Irnc avtcm moriy est hbenter mori.

ODE
Deos
et

XII.

AD AUGUSTUM.
4tf
j

Heroas primilm, dein dugustiim laudat.

quem virum, aut heroem, quem Deum suscipies

Clio,

taudare citnari, velacutafistula?

Eccujus jaurles resonabit tudo ludicra?

sionili-

Quem virum, aut heroa lvra, vel acri Tibia sumes celebrare, Clio ? Quem Deum? Cujus recinet jocosa
Nomen imago ?
ANNOTATIONES.

Metrum idem quod snpra, Od. 2. 1. Quem virum.] Plena est artis el
Ode: apparet minus

quiim desccnsus

ille

Pindari ^b immortalibus ad

Hepantia-

mortales.

rum

hoec

artis
;

quidem e6 plus habet, qu6

lepores, ac

Lyrd
gere

vel acri

JfiS.]

elegantlas autem,

amabam

veteres,

ilia

Lyram cum tibifi jundulciori sonum bujua

venercs atfatim agglomerat.

etate distingukur,
tate conditur. tuin potico,

Figuris Lucet, varimirft insupcr suavi-

rerum atque verborura copia

Alii sic explicant; acriorem bene teinperante. carmiue Lyrico suavi et moderato, Diis ac he-

et pulchritudine dives est;

roibus canendis idoneo

referendis

vel

Epico graviori subVide

JSpist.

Fingit Horatius oestro se correp-

limiorique, bellicis virorum noliilium facinoribua

dignmn ardore hoc

divino argu-

accommodato.

ad Piso-

qmerere. Hinc Augusti grave texit eulogium ex conglobata veluti artificios*

i

mcnium

nes, v. 37-e* 83.

2. Clio.'] Hanc i: Musis apte invocat, quippe quae praesit laudationi virorum illusirium; qui-

catione.

Quanquaxn

emm

Diis,

Scmideis, ac

viris illustribus suas

laudes non negat, collineat

tamen ae recidit e6 tandem, ut Augustum quasi Jovem alterum constituat. Sunile adulationis geuus in eundem Augustuin hbe1 VirgiUus Ueorgic. initio, ei in nne libri primi. Huc ctiam facit quod ex Dione lib. 15. aff

bus et celebritatem nominis et immortalitatem conferre dicitur, xXew, laudo, ceUbrem reddo
xt.ia; et k'i'.i"o;J(im(! t
I

splendor,

VirgiL

de Musis:
Clio gcsta ccaiens transactis ianpora

mhUt.

nimirum post Actiacam victoriam, decretum a

SciiAiu
fuisse> ut
in

Hymnis solemnibus AuEst igltur

gusti mentio ficret honorifica, pcrind

ruin immortalium.

Hymnus

hic de

eorum,
teste Huratiu,

qui

Z.CvjusTednetjocosa Nomaiimagof] Cujus laudes nobis decantatas repetet Echo, qutc st vocis imitatio? Adeoque imago dicta, quasi imitatio. Vide intrs\, Od. 30. eandera tocutioncm ibi rusius explicatam. Quam tamen
auctoritate

cani solehanl inter epulas, ad tibiam fyramve, Yicie ibj An4. Od. 15. lib.

propriS
ratione
cap.

Scaliger

pervertit,

legens,

Vctusta twmen

uo enimvero sensu?
(i:!t

not.

Qu&autem
vitum,
(

JEcho, sic

Pliuius ex-

Quem

tatt

hcroa, 'oV.J

otra Pini

ponit, lib.

'2.

m. MontiumJlexust crtbrifoe,
cubitoy

(krus Oiymj
tliti*

ld.

D
quidi
..i

aut anfracta in

,..,-.',-

abo ? uter melior ? lector erupotior videtur graL>.us,

kumcrosjuga,

ru!!tt.>i<

sinus cotuxLvi, scindunt

judica.

Miiii

itueqvalitcr iiuie resuUaniem

aera:

qwe

ceustt

Jatig

Horuui ub homiue ad bcroas ac

ctiam voces multis in locis reciprocasjaciu

CARMINUM LIBER
Aut in urnbrosis Heliconis oris, Aut super 1'ind.i, n;clid6ve in Htcmo
[
?

I.

12.

33

G mo

seu in regione urabrifera Htliconis, stni in Plndo, seu in Hsefrlgitlo?

Ilinc sylvje secutaS

Unde vocalem

tenierfi insecutifi

Orphea sylv,
Artc materna rapidos mbrantem Fluminum lapsus, celeresque ventos,
!()

sunt eanentem Orphcum, matrirf retardantem prxcipiteti arte fluviorum cursus, velocesque ventos, atque suavera auritas

Blandum
Quid

ct auritas fidibus canoris

Ducere quercus. dicam solitis parentis Laudibus qui res honiinum ac Deorum, Qui marc et tenas, variisque taundum Temperat horis ?
prius
:

15

quercus trahere chordis sonanQuid verb ante canatn. tilms. consucta patris, qui res raortaliuna ct iinmortalium, qui raare tcrrasque et orhem diversis temporibus moj ? Quare nihil ipso i-nb neque par majus oritur quidpiam, vel projcimum valet.

qyum prrconia

Unde nil majus generatur ipso Nec viget quicquam simile, aut secundum
Fioximos
Praeliis
illi

Attaraen
:

Pallas

obtinuit

se-

quentem gradum.
te,

Nec taceho Bacche, certaminibus stre:

'

tamen occupavit
te silebo,

l'l

nue

virgo
:

feris

Pallas honores.

-0

neque crudelibus infesta Apollo, telis iuducubiiibtts

raidandc.

tc,
fojc-

audax, neque
;

Liber, et sajvis inimica virgo

Bclluis

nec

te

metuende

certa,

Phcebe, sagitta.

ANNOTATIONES.
3.

UmbrostsHcliconis ori

Gfc.] Tres

montes

Apolliui Musisque sacros nominat: Helicouem in Baeoiiu, Pindum in Arcadii, H^emura in

accedens

19. Similc, aut seaaidum .] Par et proximfc eque magnuin ae potens. :

Thracia.
7.

Undc vocalem,

S?r.]

Ex Haemo Thracem

sylvx secutse sunt, dulcedine cantus animat;c: temere, id cst facile et siue cunctatione; vel contuse pcr devia et invia. Nota lijjjis et tonsoribus fabula. Vide Epist. ad Pisones, v. 91. FbcaUnu] id est, canoruin,

Orpheum

vetut

19. Proximos illitamen, 5V.] Non. Marcel. ium adhicrens Proxiptum dhci-unt oet< et adjunctum : verilm ctiarr longe remotum, si iter duo discreta nihil medium exlitisset. Viigil. ^neid. 5. 3'^o. Proximus huic, longo icdproximus intervallo,
i

,.

Tull. in Bruto: Luc. Philippus Antonio proxi-

lyrS, cauentcm. Artc maleni&.l Musica et suavitate vocis, ad quam formatus & raatre Calliope Oipheus. 11. Blanduvx et auritas, &V.] Tam blande rancntem, ut arbores duceret, liaud secus ac si

vel, voce paritcr ct

9.

mus

accedebat, sed tongo tamcii intervallo proxi-

turitse et

animatx fuissent
;

illae.

mus, Pallas honores occupat Jovi proximos, quippe nata ex illius cerebro. Alii volunt spectaii ab Horatio, qu6d in Jovis Capitolini templo ceilae ttes crant, quanun media Jovis, dextra Minervfe, sipistra Junonis unde Pallas ante
:

Qind prius duam Legunt ahqui, paraitum

13,

solitis

parentis, &V.]
:

Junonem

hoc sensu

Quid

prius dicatn
*st,

quam

eas Jovis laudes quas majores

Alii mclias parentis, id ? quid prius aut potius referam, quam notas tu; passim celebrari solitas, laudes Jovis omnium partnlis, qui res seque Deorum ac
nostri solent dlcere
;

Varro 4. de lang. Lat. 21. Praliis audaXy neque tc siiebo, Ltfter.J Quod curis liberct. animum Bacchus, Liber dictus vel qu6d devictis hostibus se suosque
poni solebat.
:

asseruit

in libertatem.

Dc
1,

bellica ejus virtute

5.

ac praeliis vide Diod. Sic-

iteiu inira

1.

-2.

Od. 19.
22.
venatrix,
filia,

mortaUiuu curat,
15. P^ariisqtte

regit,

moderatur

Variis tempeataubus, vere, asstate, autnmno, hyemc calorem frigore, frigus calore tempehoris.]
:

mundum Temperat

Et s&vis inimica virgo Bi.lhdt.'] Diana eodem cum Apolliuepartuedita, Jovis

rat.

nemomm ac sylvaruxn Dea, arcu et sagitUs feras sectari assueta. 23. Nec tevietuende certa, Pkcele, sagitla.']
Arcu enim
ct sagittis valere, praesertim
filiis

tur

17- Unde nil majus, &c.} Alii interpretana quo Jove utpotc optimo maximo nihil
:

bem cum
Apollo.

interfectam,

ob Niosemper creditus
fiia,

ip majus
propter.

gignitur.

AUi, unde,

id tst,

qua-

Dictue autem Phoibusj quaii $fi$

lux

vitae.

31
Canam
non
etiam

Q.
Herculem, nec;

HORATII FLACCI
et

Dicam

Alciden, puerosque Lcdae,

filio*

Ledn?, alterum equis,

alteruni pitgnls illustrein

quouri-

Hunc

equis, illum superare pugnis

:

rum

sidus

candidum ubi
illuxit,

Nobilem

quorum simul alba

Stella refulsit,

naUtis

mum

nautis

statxm

concitata unda scopulis decidit,

quiescunt veoti, nubila evanescunt, et maris irati subsidunt

fluctus,

Dcfluit saxis agitatus

humor:
ponto

Concidunt

venti, fugiuntque nubes,

sic voluere)

quoniam

ita

jussere,

Et miuax (quod

31

Post istos quem potissimum referam, atnbigo; llomulumnr, an tranqnillum Numae imperiura, an Tarquinii ngmun potens, an rnorttni Catonis glori-

osam

CerU

Repilum,

et

Scauros, et

Pauluiu geneiosae

recumbit. Romuhun post hos prius, an quietum Pompili regnum memorem, an superbos Tarquini fasces, dubito, an Catonis Nobile lcthum.

Unda

35

Regulum,

et Scauros,

animseque magnae

ANNOTATIONES.
05. Alcidcn.] Hexculcs ita dictus, seu quod seuairo Tn;?Jtwf, & rofcore. nepos Putrosque LecUe,] Castorem et Pollucem, alium equestri, alium pedestri tnclytum pugnfi. Ovid. Fast. >. 700. T\)iidaritl< fralres ; hic equc<, iUepugil.
esset Alcei
:

indi^nus Jlymno celebrari) sed Prisei, qni lieilo strenuus imperium Romanuin devictis Bnitimis popnlis auXit cirr, ludis, tascihus, aliisque
:

insignibus decoravit, Flor.

lih.

l.cap.5.

Tlt.

Liv.

lib.

rum

t.cap. 35. Tarqvinium Prisrnm, viv.'. wn, secuta 9 quam in petendo Ctetera
t

Vlde 'QuQYiim simut alia nauiis, GPc.] in Dioscuros. EtsupcaOd. 3. Aiunt v. 3. ad verba haec, f.u> >dn sidera, netnpe Astrologi propuias a~ salntarias esse stel!as geroinas non iia verd solitarias. T nda 29. Defiuit sotm agitaius humor.] spumans jactata in scopulos ct in altwn sublaoi iefruit, cum primum raventibus Castore et PolVel, aqua per hyemem Itiee tempestas sedatur, gela concreta, et sNi< adhserens, tum resolvittir ac fluit, cum riuntur Ca?.tOr et Pollux, uere nimiram, etascendente Geroinorura Btdeie.
l"i
.

haltuerut,

tiam rjcgiuuUem t ambitioest.

intelligunt

Homeri Hymn.

non absurde

Quidam Junium Bmtum, qui

fasces Tarquiniis pulsis ereptos splendid) gesta-

vitac tenuit. Virg. i".n. 6. sj;. Fiset Turtjuiniu: regesj animamquc ntperlam Ultoris Biuti, fa cesq n e receptosf 35. ( 'atoyris NobiU letkum.] De eoC?esardiisse fertur Jnvideomorti tuce, Cato; nam et tu gloria me<* invidisti. Nimirum ilie ad Uticam ohsessus, Pompeianas partcs aspiciens victas,
i i
1

pToprift

Quidam

mterpretaotor defluit, fluerc et agttari desinit aqua mnris, ante in vupcs iUisa prr impulsionem vrmorum, et conritationem iluctimm.
31. Qubd sic iolwrt:~] Pro *uS potestate, atque bcnigno hwore in itavigantes, sic jbsaere placari omntu ante rianrragmm minitantia. Lejfant ;dii,

m.inu se peicmit, postquam bia legisset ac, ne de Anirofi, inquiunt Tyrannirm vident, ut ait Cicero Offic. 1. Vide Appian. Plut. Dion. ^c. S. Aug". dc Civ. lib. ly. cap. ;i. mortero Gatonis indignam laudc asseiit, ut qni C;csariau;e de Pompcio victorioe
Platonis librum
:

impatientil, violentas sibi rnanus intulerit. a7- lii^utam.] Hujus egre^ia virtus postea
fus^ laodatur, lih. ;j.6d.

Dii votiure,

nempe Castor

et

Pullux
ct

5.videet Cic.
n.

1. et -t.
:

quihus
;J3.

cum

placuit, redit serenitas,

maris

agitatio plane eessat,

de Offic. mihi ille

et in

PisOnem,

43.

sic

habet

Nec

dcos,

Romvlum past hos^] PostDeos ac SemiRom;e Romanique Iinperii conditorem in priaua ccMuan- est sequum. Quxetum Pvmpilt regnum,] N\tmam deinde kiudat, serundutn Romanoruro re^era, qui niitigandum rerocem populum armorum desuetudiue ratus, Tani templum clausit, novamque
nrmis conditdm, jure ac lej;ibu^, rooribusque dt- integro eoudere aggresstH, quieta feeit omnia, et lUmpuhlieam reli^ionc
ivitatem vi
et

Regulus, quem Varthagi?ienses resectis paJpevriSff.illigatum in machind vigitaudo

M.

necaverwit, svpplicio videtur affcrtus.

ScaurosA
Republicft.

Horum
Ex
illi-i

familia consulari dignitate

illustris, et clara virtus

cxtiut in administrandS

M. Staurusa Q.

spano accusatus
lasset.

est,

Vario HiquodSociosad arma conci-

Ita sc vero ille cOnstantiSi plenuset gravidefendisM fertur: Q. Varius Hispanus M. Scaurum Principem ^enatus arguit Socios ad arma concitfisse M. Scaurus Princeps Senatfli tatc
:

jusUtt&que
seq. Flor.

(irraavit.

Tit. Liv.

1.

1.

c. 18,

et

negat

tcatis
?

nemo
1.

Utri ros, Quirites, cretlere

auditis absblufus est.
n.
b.

&c. 34. Superbos Tarquint fasees,] Ainhitio^nm enhn 4cuunatiunem Tuquinii, uo Superbi
i

debetis

Quihus quidem

Vidc VaL Max. c. 1 j, &c.

a. c. 7-

Pliu.

I 36.

; :

CARMIXUM LIBER
Prodi^um Paulum, supciantc Poeno, Gratus insigpj referaro CamcenA,
Fabriciumque. Hunc, et incomptis Curium capillia Utileni bello tulit, et Camiliuzn
Saeva paupertas, et avitus apto Cum lare iundus.

1.

li
vitae

35
liberalero, victore
;

Carthft*

ginensi

qttin

et

Fabriciuin

40
s4
[
]

memor cclcbrabo veniHunc et Cubus magtiifici*. rium impexis cruiibus belk*

benefieu

idoneum parifer

tt

Camilmm
et

produxit inopia duvior,

pa-

ANN0TATI0NE8.
Anbnaqne macn* Piodipum Paulum.] L. jEmi'ium Paulum, qui nullum periculi genus et si non habuisset pro Republieu detrectavlt Collegam Terentium Vanonem, aut p!us cerfaminis cum ipso suo Collega, quain cura Annibale, (ut ait Q. Fabius Maximus apud Liv. 1. 21. c. 39.) non majori quidem anirao, at cene majori felicitatc, melioiique exitu ad Cannas pugVeriun, ut est apud enndem Liv. eod. nasset.
;

4. cap. 3.
tSnij

I^

honorwus

et avctorifate om?ii ciii

orihissuis mqjor; censu veropar wzicuique

sibi

pairperrimoj decem eprisei qianquepondoargatti

servjsque totulem
missos h Stannitibus, quos

unwersOS in
sit ;
,

tieuteia haleiat, in

Sumnium
pcmnid

continentite suee benefido sine

remipr<e-

lib. c.

43.

Ad

nobititandas clade Rf<m.

. .

Canuas

vrgente fato prifati.

.dum
:

altercationiius

dwcshie usu fnnulix uiundc cowitatus j quia locapUtem iUum faciebat non midta possuti e Ergo aohius ejus t ut sed modica desiderare. eerc et manripiis vacua ; ita gloriu ex his con,trmptis, parfu refcrlujitit, &C. Vlde et ejusdein
Valcr.
lib. 2. cap. 9. Ciniuni.] Curius Dcntatus, exactissintanoYIloinaiue fmgalitatis, idemque Jurtitudwis

magis, (jitam consiHis tcmpus

tcrittir y

misere ibi-

dem

atque Paulus fugatique sutu unns insons tam horrenosG ctadis iuteriit, ut recte testatus Cn. LentuUis, clt. mox lib. cap. 49. 38. Superanfe Pwito.] Annibalcertenusquara magis insigni dc Romanis victorii exultare poc-esi, pulsi,

ma

perfectissimum
egresti se
i

tuit

nim

plus quadra^inta

Romanorum

millia

prtetcr Socios, OCtOginta Senatores, aliique viri

graves bene

Vide cstera &C. 40. Fabririumque.] Htc contra Pvrrbum regem uiissus, cum nec ab ipso prius, quarti regnj parte promissa solicitnri potuisset; nec Pyrrhi medicum veneno regem tollere spondentem audire voluisset, imd perfidum illum c&tenis vinctum ad suum doxninura remisisset justam hancab rege mirabundo laudcm promeruit. liie est Falririns : qui difJicMii? ai honestatt quam Sol Q !' Cltt 9U iircr/i pos<et. Aurel. Victor. Alia Fahricii elogia hauri fe Plutarcho: Cic. 3. de Otrie. Gell. 1. l. c. 14. Vide et seq. Annot. 41. Hunc, ct mcomptis Curhan capUUss C3x.] \ irtutera paupertate educatami ac celebrem ractam, in tribus suinmis viris cum Homtio vehitereiderunt.

muhi

specimen, Samnttium scumno assidcnten Jbco, atque lignro atillo eomantem [quales epulas ajrparutusvulicio estj spectandum prahrit, Iilc eorum divitias psitjatpaupertatemejusSanwites mirati MaJle $e sunt, Ofierentibus aurum respondit
;

apud Livlum loco

Cit.

ipsumjieri loeupletcm ; Ourhan nec acie tnvci nec pecAntd corrumpi posse, &C. quae lej;e apud Valflt. Maxim.
i

\q

:,

tibus imperare,

quam

et

lib. 4.

cap. 3.

Victe et

Aurclium Viclorcm de

Viris iUustribus: Cic. de Senectutc, &c.

Intamptis Curhtm capiltis.'] Legunt quidam Quiniiliano !. 9. C 3. vnlonsU capUUs scilicet priscis tcmporibus nondum erant Ro-

cum

mae tonscrcs

et

cultum negligebant maxime

:

bellatoves viri.

Hoc quidcm

tur pev vocem incomptn

perinde sit;nificaseu non illud, quod

:

sane ab Horatio spectari oportuit

Fast
.

sic Ovid,

St.

Hqs aputl
EtFast.
4.

intonsos

nomcn habchat

avos.

nerare, lector

in Fabricio, in Curio, in Camillo.

de

Nami:

Hos

eniravero seeva paupertas y id est,

ma^na
Junrelicta,

Bis caput intonsum fontand .spargilur unda.

Codices tamen fere omnes Inbcnt incomptis Curiitm capttiis : unde ab ea lectione temere
:

frugalitas, tenuis
dtilus,

admodum

rea tamiliaiis;

seu pauca agri jugerasibi abauis

cum
fecit.

tare apto, id est, paritcr modicOj t-elh utiles

Nimirum

victn

rem,

morum

autcru

aspero indurati ad labointegritate ad virtutem

omnem
sugc

egref^am Reipublicse difficiUimis temporibus operatD navavemnt uon tam

formr.ii,
;

qnam

publica; utilitati studentes

unde

et

suminani laudemconseruti sunt. Hunc.'] Nempc C. Faluiciuin Luscinum, ter Consulem dt quo uuti, et Valer. Maxim. lib.
-,

discedendum non fuit. 42. Camillum] M. Furias Camillus quinquies Dictator fuit de Gallu bis triumphavit| Romamqvie jaraab bis captam strenu^ pugnando vindicavit. Ad annos octOginta Reipu semper utilis vixit: hinc pater patriae, U
: ;

Romulus, ac
Viie Liv.

i>rlis

conditov uieritus appcllari.

lib. 5. Stc.

36

G.

HORATII FLACCI
45

MarceMi porro nomen angescit

sicut arbor seeretoteniporis pro-

gressu.

At cseteroa mtersplenI

Fama

itrura Julii, ut

intei

Crescit occulto velut arbor sevo Micat inter omnes Marcelli. Julium sidus, velut inter ignes

minnrea
Japiler,
ct
est

stellns.

riii

Saturni
trbi

humani

generis

conservator, commissa

t*.itis

aummi
tu

Caeeatis

tu-

tela:

re^na pritmts ; Caesar autcm $it a tesecundus. Sji e is Parthos Italue liellum
ergo
legitima
;

Luna minores. Gentis humanas pater atque custos, Orte Saturno, tibi cura magni tu secundo Csesaris fatis data
:

50

inferentes
fractos

victoviu.

llle

Ceesare regnes. seu Parthos Latio imminentes

subegerit
in

sive

Seras
plaga

Indosque
dloinuerit:

orientali

Egerit justo domitos triumpho, Sive subjectos. Orientis oris Seras et Indos

ANNOTATIONES.
45.
Cre.-rit occullo

vclut arlnr <svo

Fama

Manvtlt.] Sicut arborscnsim ac nemine atlvcrtente crescit, orcufto avo, labemc clam tempore, progressu mensiurn et annorum, ita Marcetli fama indics augetur ac celebrior evadit. Kras-

Porro comctcsille ChristiServatoiis nostii natulem prSennncUtese mul(6 melius creditur. humants paler, &c.] Prceclaread OentU 49. Augustum, quo totus tentlebat, laudandum vcnit tandem, per Apostropheii ad Jovem, cui direfert.

mus himc

lo<

um

sic iUustrat
tecl

Solent pra-cogvia
accrcscity

visum
50.

cum

ipso

subitb jtaccest
est.

e:

quod paulathn

Tibi cura

imperium asserii. magni Ctssaris fatis

credita:

data.']

Unde Hoiatuis Marcelli famam

Duo nempe

veteribiis

prhnum

regesi

arborem surgenjtem celebrai. Marcellu} Quis ille, non plane constat. Alii volunt M. fttarcellum OctHViae Augustisororis fUiuin, cu"i tn Imperii succcssoremadoptato, suam ille filiam despondentt Juliam, De eu Virg. .1 - 6. ^. 86l. el seq. et Seneca ad Marciam c.2. n is admadunj jwenis, solaindoli pr eclarS n ibilitatusobii rit; quopacto cjus rama cresccre indies ab Hi ratio dicatur? Itaque malim ego cum aliis intelligere M.Claudium Marcellum, quinquies Consuleui, qui :':.., imque Anvelut
rort
16.
I.
i

cum

Imperatorcs, Principes

in tutela. esse Jovis:

alierum, fato sic omnia decerui, gubernari, sub* esse, ut ipsi Dii fati legibus tenerentur.
51.
ita

Tu scciduIo desarc rcgncs.'] Tu quidem BUpremum rerum omnium dominium habej

Jupitex ! ut Augustus sit a tc sccundus. 53. Hle scu Partkos, ftTc.j Sueton. August. c. 21. Parthi Quoaue et Armtniam vindicanti fitaic cessentnt: et aria} qua: M,

Crasso

et

M. Antomo ademerant,

reposcenti rcd-

diderunt) obsUUsque insuper vliuterunt; dentqva

rinci posse docuit

'.,< tiam
wt,
et

atque
culi

pluribus qttondam de regno concertantibus, non Virle et bipso etectum comprobaverunt.

irvari

meruit post mortem. Namethorio'

\
.'

ejusquc

ci&

iuclusos

con n3 aun

Liv.l. 23. ei

Itum misit. seq. Virg. .V.n. 6.

Plutareh. Tit.
v.

'.

!,]

855. Sueton.Jul,

'

..'.

ludis, tjUoS Jn ; Ua
.

tnnila

uxaun'

.-.
. . ]

'um rccepti
tur in Lpistolis

'..-'
i .

nmu*

ccatidit

Idera refer-

InfraOd. 19. v. 12. Annot. QuoniamveroPartlios antea victoriis feroccs, Romanisqiifi etiain terril iles, jam e6 deduxerat Augusti tama, ut ulti'6 virtnti Romanx observantiam dorerre&tf binc ben^ ominatur Horatius, justo eos triuinpho aliquando profli [andoe, h ientis orisSeras ct Jndos.J 55. Si\ Sive ille remotissimas 'nationes aubegerit; vel Seras vel buhs f de quibus, teste Diodoro Siculo, solits triumpbavit Baocbus. 56. Scras.] Sercs iuterioris ^Ethiopise sunt suiii etiana ex Oros^p citerioria lndia; sunt et ;ilii ad orlum extrcini ultra SU IN 1 nas,.quoruni regi S rioa, nuuc Culuy. tropotis autem Sera, serico opere
i

Augua

Virgil..cIog. 9. 47.
lenec, Quaest,

De

eia

Stmbo,
17.

Ptoleoa.

Ferrar.

Ste.
qitt

Plin.

lib. 6. c.

Piinii
1

sunt

hominum

ww-

cuntur Seres
lumiuu.
^iarcettiu'*

,.

Plin.lib. 2.cap.
. ,

depffctetUei

>arum nolriles, /><ftondium canitiem*

iiic^uit,

x-

-..ii

Scres,

urmvrum

CARMINUM LIBER
Tc Tu Tu
minor, latum reget zequus orbem gra\-i curru quaties Olympum paruin eastis inimica njittcs
s6
;

I.

13.
te

37
infvrlor juste.

quidem

nabit Ule hutic orbexn

gnbeN amplum,

tu vero tremendo curru Coeluin

concuties
tu infesta in contaminatos lucos tonitrua vibrabii.
:

Pulmina

lucis.

(JO

ANNOTATIONES.
expcrtes
nulti Jinitimorum molesti Cait npud COS jucunda salnbrtsque temperiesj ah isjacies mundat verUorum commodissimus fiatns, et abundl sylvte sublucUUe : a qidbus arborum fcetusaquarum aspergmibus cre0lis s

famd

Tndos etiam ac Scythas, auditu

i

modh

cog-

ad amtdtiajn svam populique Ro~ mani ultro per legatos petendam ; (ex Sueton.
)ztios,i

Ues

it

velut

quadam

vellern molientes, ex la?iu-

ginc et liquore mixtam subtzUtatem tenerrimam pcctunt, nentcsquc subtegmina coitficiunt sericum ad usum antchac nuiilium, uuncct/am injimorum sine ulla discretione proficiens. Jpsi pra'cr ta-terosjrtigalissimifpacatioris viUe cultores, &c. Indos.] Horuin regio India Asiae cst ad or-

tum ampHsaima
iiuvio

item

Ortu Sirias ab Occasu Pevsiam, ab Austro Oceanum Indi-

ab Imlo fiuvio dicta: Gange ab et scinditur media babet, ii Septenrrione Tartariam,

rigatur,
:

cum.
Induui
triginta

Parte Septentrionali. inter COQtinetur hodie fluvios

Gangem

et

Imperium

in quo numexantur provincias septem aatis amplse. 57. Te minorj latum rcgct eeqtmsotbem, fifr.] Scnsus est Augustus autem, 6 Jupitcr, sic or-

Magni Mogollsj

bem hunc
et

inieriorein, ita voleritibus tatis, re-

get, ut se ^evat sernper

minoicm te, sicut decet Et quauquam laudibus omnium jam etfertur Et vtrtutis moderationisqae
icquum
est.
:

Octav. cap. -21.) quanquam Parthos etiam nominis sui splendore similiter percnljt, eorumque ferociam siue armis iregit attamen ille seu novis indies trtumphis augeatur, seu tot populos sibi subjectos ccrnat, nunquam taraen animos ultra quara fas est superbos tollet. Latum.] Virgil. /Eneid. l. 282. His ego nec melas rerum, net tempora pona. LeguiitaJM lcetum, nimirum ob cequitatem Augusti, qui jus summa leniiate parlter ac dili-. gcntiS. dixisse scribttur a Sujetonio, 58. Tu frravi cun nt quaties Ott/mpvm.] Tu iu Ccelo regriabis-, indeque tonitru in haec infimaj ciim fueris adjustam provocatus iram, vibrabis. Nempe vulgus opina))atur e currtt Jovis caium quaiiente formari tonitrua, etmiUi fuimina. 59. Tu pariim castis, 6?V.] Quoniam luci Dii^ sacri habebantur, hlnc si aliquo scelcre ac flagitio in iis perpetrato contaminati essent, Jovis excitari credebant furorem, et sacrilegium vinuicari, misso fulmine. Unde et satagebant fexpiare locum, et Ciesis hostiis Numlnis iram placare.
:

ODE
Zehtypum

XIII.

AD LYDIAM.
rwalcm suum veUicat

se pingit Horatius, ac

Cum

tu, Lydia, Telephi Cervicern roseam, et cerea Telephi Laudas brachia, vae, meum

O
va.-,

Lydia, quando tu collau-

das collum rubicundulum Telephi, et inollei Iacertos Telephi,

meum

ANNOTATIONES.
Ode
Sic
te

est dicotos dislrophos, ut tertia supra,

Horatium

graviter rcprehendit, et lacteam dici

1.

Diva, &Y. Cumtu, Lydia, Telephi,

satis

ftfr.]

Non

caret

oportuisse contendit, non roseam. Verum quidni adolescens amore fen idus rosea cervice et rubir

arte repetitio vocis Tetephi.

Nam

et qui

amant,
;

et loquuntur quod amant Lydia est intolevabile. ceiea braiterumque cervicem rcseam Telephi, chiaTelephi laudare gaudet at Horatio id ciet n ore bilem, doletque quud rivalem suum

riunquam

id

zelotypo iilud idem

Virg. yEn. ly 406. cundula celebretur? RoseA cervice refulsit. Cereabrachia.] Mollia, tenera, fortasse etiam cand'ida politula, nitida, pura puta, formosa instar imaginum cerearum, quie sine ossibus, nems, pelle, pilis. \ ide Non. JMarcel. in voce
T

frequentius habeat.
llerti

Unde, cfim prssentcm amorem nequeat, de futura cjus im-

putus,
3.
/'Ir.]

Interjectio

mutatione se consolatur. 2. Cervicem rase&fri.'] Pnlehram instar rosce, Scaligcr hic ct fragrantem , vel rosei coloris,

indignationem.
est, certej herdS,

dolorem indicans atquc Sunt qui legant, ?ia', ml t id

ss

Q.

HORATII FLACCI
Fervens
difficili bile

hrpar turaepcit acri cholera inTum neque aniflamtrutum.

tumet

jecur.

mus

mihi, ncque color siatu firrno constat : tmn etiam lachrvmjs clam deeidunt in malas, patefacientes quantum inius ab-

Tunc Dec mens

mihi, nec color

:

Certa sede manet humor et in genas Furtim labitur, ar^uens

sumar Baramis secrefts. vsco, sive iur^ia fi uno

deiata

Efferirainotibi

Quam
Uror, seu

lentis penitus
tibi

macerer ignibus.

derbrmiimnt
:

alhas

scApu'as
tuis
tat

intmorem

sivejurenia insaniens labellis cieatrieem

dente incussit.
fine, </ui

s'i

mihi

nuscultcs, nc expecra con-

stantem eum
tes

immani-

vulnerat

basia suavissima,

quiluis indulsit
sua:

Venus quintura dulccdhus gradum.

candidos 10 Turp&runt humferos immodicac mero Rix.v ; sive puer furcns Impressit memorem dente labris notam. Non, si me satis audia% Speres perpetuum, dulcia harbare Lsedentem oseula, qu*e Venus Quinta parte sui nectaris imbuit.

ANNOTATIONES.
Intumesrit fellis re4- Bile tumet jecur.] In felle ira, rcpiaculuin jecori anncxum. nnor ac libido, in splenc risus, in curdo
fili candidos, 6^r.] Doloregrav] video < mihi adamatam vexarl crudeliier, atque ictibus laniari ab juvene i< -

9.

Umr,

seu

afficior,

cutii

ji

Qiia,

proprie rebident.
statuit,

libidiiiem iu jecotc
v. IU.

At Horattus modo ut lih. -1. OJ. 1.

mulento,

ct

post

epotum vinum

netulco, sine

modo

lascivienii, rusticte jitTgaoti,

te

imd dure ac
I

barbarc

mo11usu4arn

tructanti.

<.

r.itius

Si tnrrcrejccur qvaris idoneum.

Alias iracundiam, ut luc
Sat.
1. v.
:

nempe ut Lvdiain demereunr, suum <i tenenim exponit amorem, qui ejus cntciattu persentiat, illumquc oppoait ssevie rivalis iibidini,

pariter et Juvenalis

45.

qure, ut se c-xpleat, amicae baud parcit

sicqno

Quid rtferam qvanta siccum jecur ardcat

ir& ?

Tetephum
ct

in invidiam

adducerc

atur.

Hinc

$ecutl videntur Archilochnm

iti.

XoXqv ea lx u

->

Bilem

mn

hattts in hepate.

Apud

maligne interpretatur coraessati nes illas, necnon mois,uncu)as amatorias; ac velut diras plapis trucesqne ac belluinos mprsus tra lucii, ut Lydiatn a Telepho quacumque ratione abstrahat.
11. Siee piter fiirens,
effiienntj
ftfc.]

Alhen.
5.

lib. 3.

cap. 24.
miltiy neccolor,

Tunc nec mens

&e.] Variis
ti1 1

Sive T^lephus

se perTurbationibus agitari iuriicat, pudure, more, iv.i. Opportunc Maerob. bb. 7. rap.

et impotemi abreptus Itbidine, aa prope furlosus momorderit lahia rua, a relini

Nalura, cum qttod n ocaarit honesto pttdore dignum, imum petendo pptetrat sanguinem, 0110

quendam quaiemcunque
dcli e^iara cicatricc
n. a-2.

sui rAerooriaui a in cru-

commoto atque
Tostilur rul-or
t*ngit.

tftffusQ,

cutis tingitur t indeque

exi

gaudiym
,

Adhoc atumosonaturaoccursu
quasi atactitate nt<tittgit

Cic. act. 7. in Verrem, ..ue excitetur Vhres, ve acnudetuT a pectorej ne populus Rtmymus aspi-. ciat cicatrices ex muliencm morsu, vestigta Iti-i-

Metuendum.

tjuam sangtds comita /

gritatis sitce

duiis attjiie neqtdticB.

mmpotem*

ctttem }

el

Conlrh qui metuwU, Naturaenim, qtdd de exprittr paUescunt. Mtiis conHngenti&us tnetuit, in altwn lota demrrgititr, ticut noi quoQucf ium timem Sicnatura (<<'> desct Iras qu&rimu>. Hot lateatj trahit sccum sangtdnern.
sirmlis

cohr nascUur.

10. Nan speres perpetwtm.] Si mihi credis, Lydin, nc perpetuum tui amatorem spera illum
fore, qui sic aoutitur

.'.

>

amore

tuo, ut

osmlando

vuluer.i

iutiipit,

cestro velut percltui.

Nam,
% plu-

ut aiunt,

Omne vwtentum
siti

nonest durabite*

'

16. (Juhttu parte

nectaris.]

Mis

mcrso,
:.

humor

dtlutior

cuti

rcmanet,

et

vide

paltcscit t SfV.

rium intcrpretatione in putidis et obsccenta plus oequo sagaj im, ego cuin paucis sentio, et osPhuts quitUA parte sui ncctaris nu

&urtim

labitur,']

Fnvtto mihi

excidunt.

btdfj intetligo

vatne

fragrantia,

nectaris instar
tib.

lachrjmse propter v\m indignaHonh et zeli ivHanc describU ToUiuSj Tuscul. 4. n, 28. pige. udinem ex eo quod aller potiatur eo, qitod
(j

suavia.
2.

Eo

ferfc

modo apud Athen.

3. cap,

6. ^acerer.]

Porpliyrio Iegit
?

Concrcmcr.

suh finem, Ibycus, al sigriificet mel eise dulCiSSimura, ait, mel nonam esse parteiB atnbrosire id est, babere nonam pajtciu gu&vita^l qux cst iti ambrosid.
:

CARMINUM LIBER
Felices tcr et amplius Quos iimpta tenet copula
;

I.

14.

39
quos

[**]

ter et plfis heati,

neo
amor

nec malis
dic.

tit stabilis

conjunctio, nec

lmprobisquerclis divisus separa-

Divulsus querimoniis,

bitantc dicm ultimam.

SuprerM

citiifcs

solvet

amor

20

ANNOTATIONES.
1?. Feltccs tcr,
ratius cxpugnari
Ssft :.]

Sic clcnique tentat

Ho-

rium

make

vcr6 ob ineonstantiam, mutatiociliits

amorcm, dicens lon^ Horatium coustanttn* felicioiem eam fbre, amatunmi prasferat Telepho nuneardcnter quidcm sod ad tempus dundueat amanti, 18. Matis Divulsus qiierimoniis^ Boncesunt in atnorc qut rimonUc, ob abscntiam, ob deside1/

nem,

ac fidcm fraeiam.
solvet,&c.~\
si

'

->.

20. Suprcmd
dcsiiiam
te

Non

an:e

amare, Lydia,

:ne ames,
:

quam

desiero viveie, iuquit Horatius

in personft

im6, ut

ait ipse

Tecum

Lydue,Ode y. Ub. 3. viocre amem, tecum ol-eam

iil-ens.

ODE
Non
csse

XIV.
civile

redintegrandum
te

belhm.

navis, referent in mare

novl

navis, novi fluctus in

Fluctus.

rjuia agis

iortiter

occupa

Portum.

Nonne
rcmigio

vides, ut

mare
?

tP

rcducent.

O
latus

quid facU

Firmitcr portum tene.

ccrnis,

qu6d

Annun tuum cst

Nudum

latus,

remis desuiutum:

ANNOTATIONES.
Metrum est idcm quod supra Od. 5. Non pauca ex Aleaeo unitatus est Horatius
hiic

in

Ode, quam

fere

omncs allegoricam agnos-

Fluctw:.'] Primum civlle bcllum exarCzesarem inter et Magnum Pompeium : alterum inter Augnstum Antoniumque, et
sit

AW

cunt tuuin, ipsequc Quintilian. lib. 8. c. 6. In ea certe plurima dicunturt figuris ac tropis
involuia, qvut apert&
set
:

Cjesaris pcrcussores (^assium et

Brutum

tcr-

nequaquam
veJ

dici fas
vel

rais-

vcl

rempublicam,

Bratum,

Sextum

Pompeium
cellis

alloquitor, dehurtaturqut- a rcparan-

dis civilibus tumultlbus,

nun

nisi

ingenti suo malo

quibus velut novis proRcspubHca con-

tium inter Sextum Pompeium, IMa^ni filium, et Augustum; de quibus vide Appian. lib. 4. Plutarcb. 8tc 2. quid agis ?~\ Nempc Antonio hoste PatritBjudicato, literisque persenatum datis ad Julii C;tsaris intcrfcctorcs de recuperanda libertate,

cufienda

sit.

Porro sic interpretari sibgula nobis licct. NaviSj est Respublica Romana: mare, civilc bcltum fiuctus, discordiie ac tumultus portus, pax w/ditm rrmigio latus, Cassius cum siaistvo cornu, cui pr.eerat, militibus caesis ac fngatis,
: :
;

ac

Ronuimm
Foriiter

quid aliud quain iiurnditurgrave beiluin, pcssundatur impcjium ?

ouupa Poiium.~\ Unasalutisratioest, compone pacem cum Octav. Augnsto, cui ni

.i

summam
esces.

dcfers rerum, numjutun sane conquiConjecturam audaciorem quurundam reistc locus.

malus Ajrico saucius s MagnusPompeius a Ptolemjeo /Egypti rcge, nefarie. obtnmcatus *7Ji/c;j<Tgc;?ie/ /e.';,SenatoresaliiqucPrinfractus:
,

tundere videtur

Nec

est

qu6d aut

Murctns

Qtiintiliano duunitationem Jta objiciat,

dolentes : carina smejwdl-us, rerarium sinc pecunia, quac nervus belli cst. lintea non intcgra, vexilta et lcgiones dissipafee
cipes

Pompeu fatum

aut Faber Critic. Epist. 54. alterque ei adstipulatus sibl plaudant et acclamcnt velut invento Api, exuttantes, EipnKft/xsv, cvy^aipafxiv* Knim-

ver6

fpquvra Cyclaaas nUentes interfusa, qiue caveri

atque

evitari

debeant

quorundam potenthun
alien;t'

illi, citra inetaphoram aut ad cam navim, quA sui amici iratuin Augustum nutueiitem fugere propera-

si,

qund volunt

all*-gor'iam scribit

ocrulta

ambitio,

invldiaque

gkffiae

quippe hi scepe b,pecioso publicae utjlitaiis proetcxtu, rebus suis studtnt; atquc ut militaria imperia, di^nitates ac magistratvis captent, pacem impediunt, tuibas fovent, populU illuduut,

pemiciem dvium moliuntur.

l. RTauis.'] Bruti pp.rs mtelligi potcst. sicut Pompciaii.c partes navi dcsignantur apud CK*.

Odc srcundam ei navipationenv nun sccus ac navi Athenas Virgiliuin transvehenti, Od. .3. quosensu diccret bic: Jbrtiter occupa portum f Im6 vcr6 debuisset indamare ad immorantes, Sulvite prothws ; &d navim autem Porhtm kun< ctib aestre non tu~
bant, sique htic

apprecctur,

tum

stativne mali

fida*

statbn ce4e,

m tjutlpt-

ricidosius

quum

in ulto

mari versabere.

iib. 2. Epist. 2, et

Ub. 12. iipist. 25,

<<0

Q.
trft

HORATII FLACCI
5

pnecipiti labe-

facius

atquc
ru re

fttttei

rix carinasine

rudemibus
salva;

maievtolentius?
vcla

Et malus celeri saucius Africo, Antennaeque gemant ? ac sine funibus Vix durare carinse
Possint iinperiosius

Non
rursua

adsunt

tibl

neque Numina,
Vonti
bii,
sis

qux

invoces
.

licet

JEquor

non

tibi

sunt integra lintea

pihus ortae sylvacele-

Non

Dii, quos iterum pressa voces

malo;

6l

ncm ostcntes, Nauta ni-haud

confidit
pictse

Quamvis Pontica
Sylvae
filia

pinus,

11

ticuiosus

nobilis,

pnppi. Tibi profipice, nisi ven> tis in jocuin sis dostinata. Tu qua; mihi miper molostum aeabas Uedium,

Jactes et genus, et nomen inutile. Nil pictis timidus navita puppibus

Fidit.

Tu,

nisi ventis

15
milii taedium,

Debes ludibrium, cave. Nupcr sollicitum quas

ANNOTATIONES.
5. Africo.]

Yento Meridionali, de quo Viig.

Crelerque proceUis

JEneid.

1. v. 89.

In Ponti re^ione 12. Sylv&jUid nolias.] multiplex erat sylva, egregiseque arborea fdUicandis navibus idoneoe.

Africus.
6. sinfama-qve gemant.] Fracto navis malo,

Ne

\ U splendori tui
.

lus

navUa pttppibus
fide,
:

Fidit.]

nominis

est

depcndentes ex eo antennre eoncidant neccsse sic et Senatorcs ac Procercs, qui adhneserant Pompeio, co quidem sublato gem"i
:

Itomana,

vel origini prseclaras

Respublica neque tu, Brutr,

aut ingenitae nobilitatj, aut proprias existimationi. Sunt enim Iwec vana pra?iidia ac firma1 .

ulabuntur.
iu

Hi

ccrte

alii

in alias

diffluxere

.1

provinciasex Appiano
surorop navis
alligatur.

Antenn^, trabs malo transvorsa, cui velum

cit. loc.

nam
enim

nperiosws /Equor.] Virlutem ac fortuAugusti manifeste prevalentes,

I

Ttnudus navita.] Ne cum Scaligero putes legendum, tumidus. Est euim timutus epitheton nautis ^emper convcnicns, ct hic maxunc. Sic enim si^nificatur nauta prudenter metuens omnia ab infido mari, ab instabilibus ventis, a
1

10. ATon
firtis

Dwj quos iterum pressa desdnatum A

voces.J
'

Cum

rus
I

tempestatibus, cuin priesertim vehidebilitaut.

'

n intJ

sturorbjs non ade'.

tur

navijam
nisi

runt aut

Fa'

ebunt Dii. Addequdd^/ra

qiri

.tunum
gifoit,

invocat,

seapuk

Nepnaujra3

Cast
in insigne nai
rel
in

et

PoUox, Apollo, Minerva,

et vocsri

tmu} A hello es fonuuae jocantis, aut Martis fatorum iudtbrium esse. coinmnnis, aut etiam 17. Nuj er sollicitum qu<s mihi t&dium, CsV.] Militaverat iToratius sub Cis=io<'t Bruto post15. Nisi ventis D>
vis

dcsine,

?ut quilibet alius, solebat east

is
:

tutela

ea

umen Augusto
;

victori conciliatus,

Keuiam
post

sacrarium in puppi collocaAet. Apost. cap. 28. prorfi.

et

ohtinuerat

hasc auteni scripsisse fertur

et

Caasium csesum,

antequam Brutus a Jversua

Ait ergo
:

scribitui

mlus Aloxani
Pers. Sat.
t, et
t>.

Anguatum
29.

belli

alcam experiictur.

navij cujus insigne Dioscuri.

una

publica salus, quoe tiedium mihi tunc prcebuistj oL tiiuturnitatcm discordiarum ac militice labores, nunc autem solicitudinem et curam pra_sta3 ob novos tumultns cur evidcns perieulum, talcsrjue anfmstiassponte adis? Vel ad Brutum loquitur. (> JJiute, qui sollicitnm iisti dc evcntu belli, sub tuis siguis
;
1

puppe Vii,
nro

Quidnn mc
' 1

interpr*

hunc

TiM

malo;
occi-i
,

.: ...

P mpeius

pn riit|

divifil ilii

libeitatu

11,

Quamvi* Poni

'

J Sicutn!oobilitas
.

iii

nunc atltem
1

tui ac libcrtatis,

quam
mihi

rindicas,

rio

rucias,

cum

prsecisam saiusi

arborum h quibus compacta

:

minime

iL vuoe spern aniauxjam condpiam;

!.

quotjue ptcte et ornata puppia eie aV n periculo nequaquara fextmit Rempublicam con-

A\igusti pajrtes fijrticucs lacesse, pone nrina. neve tam pcriculosrc plenos alecc lahorcs

ma qunmum,

maubi; imb
et 2. lib. 2.

coDciliandaa

pacls consilia
7.

aul Ducis exerciti

raiioncs rut. Vlde lib. 2.

Odc

ct E^-iit-

nim quid juvant?

pracsidia iat firr.ia;

prseaertun

s\

dcsint

;erarium toeuples, 8cc,

CARMIMUM LIBER
Nunc
desiderium, eunique nou lcvis,
Interfusa nitentes Vites aequora Cycladas.

I.

15.
jam
ria

41
vrri ili"sidprium ac solieituliainl moilir.nn, fiige ma-

r' 2 1

dmcm

Cycladas nntauus intiTilu,

20

entia.

ANNOTATIONES.
OytkuklS^ Insulie junt circittr quinquain JEg&o mari in cyi-li propi formam qit quidcm ob rrequentcs scupulos, ditpositae
<20.

ct

maris onjrustias adiri, aut circumnavigari vix

fiinta,

cina periculum [ossunt.

ODE
Pastor. cuin trahcrct per
Idasis
freta

XV.

Vaticinium de Trojce excidio.

navibus

Cum
n Lvibus

pastor falhs per fnarh

Helenam

ncrfidus hospitarn,

abduccret

Hclenam
Trojaniif,

hospitam
injucnridft

Ingrato cederes cbruit otio

tranquiilitatc vcntos vcloccs

op-

Vento? ; nt eaneret fera Ncicu^ tata. Mala ducis avi domum,

pn
T*
'

set

Nereus,

riira

pixecine-

rnx&f tr.

Infaustis atispiciis

domum

ducls eain,

ANNOTATIONES.
Mctrum klem quod supra, Ode 6. : Pastijr cum traheret, G?V.] Sieut apun Bac.

pr

emium judicii, quo JunOni

fuerat.

et Palladi pr^Iit-i

ab eo

chyUdem Cassandra
ira

Paridi

hi?

eidcm

iter

agenti,

Trojam ingredienti, Helenamque bc!H

3. higyato celeres, C?V.] Quoniam ventorum natura est erumpere et vagari: hinc n.hil in-

6kcem ducenti, Nereus vaticinatur quanta ferat rnalu, adeoquc* Trojx vuinam. Antomum Cleopatrse amoribus inretimm cxemplo Paridis admoncri ab Horatio non ncmo opinatur. Caeterum cuncia fere <x Homero deproropta. Sensus e$t:

jucundius
contineri.
ritcr

ipsis

cst

quam

fraenari,

et

in

oiio
cclor
:

Est qui refeiat ad Paridem, avehere pr.edam suam cupientem

cui

Cum

Paris

Hclenam
fe

raperet hospitis

valde ingrata fiierit ea mora. Seii cum per multas ac diversas regiones Paris Hclenam circumduxi se tegatur, antequam in Tro-

proinde

Spartfi Trojain naviMenelai uxorem, atque caret, Nereus Deus marinus vcntos eohibvit, dum perfido illi raptori caneret iinpendentem cladera, ob violatum jus ct incest;is nuptias. Vide Herodot. lib. 2. Eustath. in 6. Iliad. Pasfar.] Paris, alip nomine dictus Aiexander, expositus in Ida monte, educatusque a pastore,

adem
4.

pervehercr, uon videtui

eam

posse inter-

jrt-ctaii"nein stare.

exfnla.] ac paferiu regni praenunciaiet fragitioso Paridi, vcntos compresslt Nereus, sil :ntiumque imposnit. Quidam rontentiose legunt Proteus, e0 qu5d apu.l EJomerum itlc dc

Ut canerttfira Ncreus
parrise

Dum

cidium

et ipse aliquando pastor,

quanquam

erat filius

Pritimi Trojanoruin regis et Hecuba;, quae prse-

Trojanis rebus vaticiuaretur: Nereo autem viz Verum PoCt -f quid noa id muneris tribaatur.
licet ? Deinde navi^anti quis mclius vaticinan^ ioducatur qai.m marinns Deus? Adde qu6d ApoIIonii Rtiodii Interpres in 4. ATgonaurJc. e\ Pherecydi^ sententiS scribit Nereum coactum

gnans facem se ardentem parere somniavit, quo territa et coujectorum impulsa *esponso expo-

nendum
maria,

curavit filium.

Traheret.j

Per tandcmque
IiLcis.]

varias
in

rcgiones, diversaqoe

patriam suain Trojam

pertraheret.

Navibus monte.
3.

Fabricatis in Ifla Troadis

respoudere vclut Oraculum. ApoIIodorus, 1. 2. de Nvmphis Jovis ac Thetidis filiabus, vatcra fecitNereura: et Hesiodus in Theogori. veridicura
5-

perfidus hospitam.] Paiis hospitio receptus apud Ntenelaum, co absente, in

adult<

Hel:wu

eum appelUt Maneat ergo Prosopopoeia, et rcct posita censeatnr.

Mala duds
augurio
avi domturu]
:

Nerei

Ex Augurum
inalo omitie,

rium pellexit abduxitque Helenam ejus uxorcra adjuvaute nimirum Veeere, qute fonnosissiruaia Paridispopondwaticerr.inam, in
;

observatione tracta dictio

infelici

id est,

a53uniis, rapis

Helenam ducis, Paii,tibiquc enim uxorem alicnam.

V
quam numcroso
scet
t

Q.
exeroitu rc|>o-

HORATII FLACCI

Jneci

i,

cojrspirans tuas dis-

aotvere nuptffes, atque autiquum Fiiami regnum. Ehcu, quantus equis, quantus viris sudor iustat Quantas caed sTxojanse
!

nationi paras!
et rurorem,

Jam

Pallas aptat
'
'

Quani multo repetet Greecia milite, Conjurata tuas rumpcre nuptias, Et regnum Priami veius. Eheu, quantus equis, quantus adest viris Sudor! quanta moves ruuera Dardanaa 10
Genti! Jani galeasp Pallas, et eegida, Currusquej et rabiero parat.
[

tro,

cup-us,

Frusira superlms

oh

Vew

641

ri

pectes cqinam:
Mollijut undas mulicribus
distribues.

fft

Nequiequam Veneris

praesjdio ferox,

cantilenas

Frustrd

fugies

lauceas
is,

nuptiah

thoro

et

acumen telorum

Pectes^caesariem; grataque fceminis Imbclli cithara carmina divides:

15

Cretensium, sonitumque, ct .1erem 111 sequeudo Ajacem, Artamen, heu, tarue raaxhos

Nequicquam thalamd graves

Hastas, et calami spicula Gnossii
Vitabis, strepitumque, et celerem sequi

Ajaeem.

Tamen, heu,

aerus adulteros

65 ]

ANNOTATIONES.
6. Multo militc.] aumcrat 1146.

Homer. naves Gnecorum

venustas et cultus corporis: qu.e apud mulieres quiilcm valcnt, non ha vejrb adversus Iiostem.

In ,portu Aultdis Grrccise 7. Conjuraia^] Principes universi jurcjurando se adstrinxerunt non dWessuros ,\ b< llo, donet Helena restitueretur, UlaAaqueGnecisinjuriavindicaretar, eversfi

Vide supra Od. 13. v. -n. Apud Hom*i-. .1. lliad. idem Paris ac admonetur, objurgaturque: '. l erit tibi cithara, ac munera Feneris, cl coma, ei spttics, qtumdo hunri in pulverejaeebii
.

Troja.
9. Quanttts equis, quantus, &e.'}
n
,

Quanta

dis-

15.

(ju.ini.i<l<

stragcs ac labores wrurura

nnali bello!

et

(iisiiiictt-,

CitharA carmi concinne, ex arte,

1 I i

Mcilulaberis
hos,
:

mod6

modd

cuuurum in c< 10. Dardana

EfectrA
filius

Genti.]

Dardanus Jovis cx

in

Asiam veniens comlidn eam

genter*, quoe a Trog postca Trpjaua dicta est, Ah ea ortus Priamus, Virgil. J'.ucid. s. v.

carpendo nervos non tnale sic n eJi tamen, modb lyruj tnodb vocje alcerpatira canendo: at optime alii interprctantiu*, mulicroMim Paridem roodb huic, modb illi fuemime gratificari, ac suara cuique cantilenam dispertire.
isto*>

134.

Sic
r

iniVii

0*t

-3'J.

''

'

'

est ^iii^ulis

Dardanus lUa&eprimuspaU
i?c.
1 1.

urhis

el

aut tora

dare oscula.

ImbeUi
.

tithr.u.']

Hfie quidem valebat Paris,

viro paro.m conveniret,osten-

J
(

"<,

tt

tcpda.] Pallas

<

sed
Uit
1

quambeUicoso

Juno pro
manebai
[ue

irx-cis

pugnabant ncmpe, tum qu6d c repostum judicium Paridis,

formse:

Alexandcr iHe Magnus, ciim Paridii sprevlt

IHfl

ithara n, AchiUie optavft.

videlicet arab-

injuria

tum quia

virgo Pal-

res ac

nugae, hac

heroum

laudes cetebrantur,

Porr^ bellicosm PalIadisuetaaptanturhicarma.Ovid.Met 6.79defeiuUtur^cgidepectusm Dai M

las fiagitioso Paridi infensa erat.
.

Plutarch.
lG.

Neqwcquamthalamogiraves Hastas, ^(.]

c

Licetillicito amori ac nuptialibus jocis vaces, at

Virgil
JEgi<

Xni
'

id. 6

'

'

m, turlata* PalladU arma*

ita scribii

Qw m
;

in locuro
r.-h-innh

Scrvius

tandem ad arma coucuncndum rii, et Beraa licet pcenas exsolves, cum humi prostratus m pulvere voiutaberiS) traherisque i victore hoste
crinibns
iliis,

ntum t
inpei

habeiiA

m ntal/n
ut

(,,-

adulterii

illeci bris.
rl
f

aiput,

Oi/nd
ri

51

17. Gnossii.']
pector*,

Gno

retae,

cujus

vocatur:
12.
(

inhami
statuii
it

antiquis

Jmperatorum
"/:,

usque,

uJ-inu.]
tnveni
e

Bigas
Fertur:

et quailri*t

gas
J|

bcllica! e

Pallas

apud

.ii'.

curru, non ex equo pugnari scrihitur.

JfZo/*rm,

m,fui uem, etimpetiun anirai, quus quidem vix absunt h quocunque

iram,
i
1

pOpulus sagittas emittendi arte pollebant. Adde quod ex Plinio, abundat Creta cannis gravioribus ad mcicndas sagittas aptissimis. Porr6 intcr proceres Graecos erat [domeneus Cretensium dux, Merionis comes. Pedum eeleri18. Celerem sequi djaCem.'] taic AJux claruSf ut eum insequcntem cvaderet

nemo.
13.

Verum Oueusne,an Telamonius? Hic

si

W
te

''

"'j G^c.]

ccrte,
dit.

Dareti Phrv^io

fides,

Paridem

occi-

Tunc paium Juvabil

iii;n

pnesidium Venej
illa

ueUicosx, multo n.iuus deecbit

lua

i j.

Serus adtdteroi Crincs pulvc>e colKiia.]

'

CARMINUM LIBER
Crines pulvere eoQines. Non Lat rtiaden, exitium tuse Gentis, non Pylium Nestora respicis? Urgent impavidi te Sal iminius

I.

15.
rapillos

43
pnlvcrc
vtdes

20

ronspcrges.
Laertis)

Nonne

filimn

nonne Pyliunl Ni itorem popuio

to rataies? Te Salamimna Teucer, tc Sthcnelus belli gnnms, ac si oportct equoa regerea

Teueerque, et Sthenelus sciens Pugnee, sive opua est imperitare equis,

25

Non

auriga piger.

Meriouem quoque
te reperire atros

ductor haud Begnis, intrepidi Semies ctiam persequuntur. M< rionem. En ardci incurrere
in
t.

impavidus Tydei

fiiitts

..<-

Nosces.

Ecce
tu.

fiirit

niture fortior.

Houc

iu, vclut

Tydeides mclior patre:

cervus aspecatrn "m advcrsa vatlis

Quern

cervus uti vallls in akera

regione Lupom, herbarum "n. jii sefirceminatuSj ,u.

;

Visum

parte lupum, graminis immemor, Sublimi fagies mollis auhclitu,

30
[*
6 ]

viteranhelans : quod quidem tuae

oequaauam promisistu

Non hoc

pollicitus tuae.

ANNOTATIONES.

efTuglas aliquandiu, non tamen poteris semppr declinare pu^iam et congressum, tn quo cnra vel prostratus vel occisusfueris, pulvere tandem fcedabuutur crines illi tui tanto studio

Quamvis

IHaiT. 5. dicltur

Martera ac Venerem in prxlio

ibid.

vnlner&sss.

Unde

Homerus
evgo,

ejus fciociam

comparat
vulncrato.
patre,
fortior

flurnini omtiia

subvcrtcuti, ac
st

lconi

Non mirum

lnc

Tydeo

cahunistrati, et uuguculis deltbuti, quibus

tc pertracta

Hca.

leua in .imoiem, et luuc in adultrrii racinus

est.

\ e! simpliciter, crines

illos

tuos opoitebtt tandem brllico pulvere aspergi ct

illini,

quos iraguentis dontaxat antea

illinere

quanquam bono et forti, melior tainen ae Diomedes nunou^etur. 31. SiibHmifiigies moUis {mheUtu.] Ferocem iHum Uiomedcm patre mcliorcm ac 3iiperis parcm tupes, tam gra\itcr anhelans, pra raetu ct
pavore,

Sunt enim qui amrmcnt Paridem Ajacemqne Oileom eoneertantes mutuis occusatagebas.

quam

ccrvus lupumaspiciens.
miiare,
Scaliger,

Mecum
ca*

verb, lector,

qu6 ducat carpendi

buissevwneribus;

alii

volunt Paridetu,postquam
alii

coPthes.

Kn

Ex

tolo Galeiio, inquit,

Acliillem interemisset, a PyrrhOj

autem, a

nuii inteUigo quidstt

Philoctete interfectum. 2 1 . Latrliaden.} 11. ssem filium Laertis Ithaea;

et Dulichii insularuin regem, srudemiS solcrtiaque supcr ajtlicra notom. Exitium hue gentis; nempe quia detexit ipse atque ad Tro-

enim
beni

sine

Medice

scientise aut

suhUmis ankeUttts. Vernm Metiicorumope,

ex alto pectore an-

iutelligitur, copiosc, et

hetare cervum, vcl potius, elato, et sublirni, ut fit, capite rugientein, ore quoque sublimem an-

helitum ac spiritum
i-2.

cfflare.
lu<e.~\

janum

bellura adduxit Aehillem, absque

quo ex

Non

hoc poltniiui

Intrcpidum tc
illici-

Troja non potuisset. 22. PyHttm X> stora.'} Hic sapienlia, et vitre diuturmtate inclytus, apud Pylum Peloponnesi
tatis capi

nimirarojactaveras,
tos amores tinr, et

Pari, Helense per

Mcnelao

totique Groecia* pa-

rem

te

unum

ostesrt&ras.

At

facile

est

apud

oppidum educatus, jam seniorcum

alii-,Graeeiue

proceribus convenit ad expe.iitionem Trojanam.

De

eo fertur

Agamcmnon
si

dhusse, bicvi expugad<-ssent.

ille

atnasiam gloriari; non ita apud Graecos raptain pcrfiH^, et ultioncm justam m.ulto milite repetenv. 351. tes. Ovid. Epist. Paridis ad Ilelenam
.

naiiduin llium,

decem Nestores
tt seq.

23. Salaminius lewcer.] Vide supra, Od. 7, ver. 2/.

2*1.

Ajacis

frater.

Vir pugnacissimusj conies Diomedis, unus eorum qui cqtio se Trojano abdiderunt. 26. Meritmem quoque Wososs.] Tuo quitlem rilalocognoscesetexperierevirtutem,iram,i cn StJicnelus.]

Fivge tamenj si vis, ingens consurgere hellum Kt mihi sunl vires: <t <nea iela vocent. MeneUuts haiebit Ntc uh s Quam, PariSf aut armis antefhcndas nit.
.

Et quidem provocatus
gnlari

Menetao

Paris ad sin-

ccrtaraen, vixquetandemcongressus, nisi

que animos Merionis. Hic

nei Cretensi imducis.
tfezdem m/irris

patruelis erat

IdomcTt/-

De eo

supra Od. 6. v. 15.

ope V< ueris subtraetus esset, certe victus occubuisset, ex Homer. Iliad 3. unde ibid. Hdcna inducitUT suam Paridi exprobrans ignavtam, et

28. Tifdeztiesmctiorpatre.~]

SupiiOd. 6.

Meni

lai,

quem

prius

ille

conicmpserat, virtutcm

parem

vocat Horaiius, sanc qui

expcrto insultans,

n
Indignata otassu ArhlllU Trojae
'1

Q. IIOllATIl

FLACLl

janisquc

fceminis,
:

tempus

diffcrel

at post aliquot

Iracunda diem proferet Ilii>, Matronisque Phrygum classis Achillei.

Post certas hyemes uret Achaieus Iguis Iliacas domos.

35

acdes iuccndct.

ANNOTATIONES.
93. lranmih iliemproferel TKo, &c.] Achillcs ob rreptam sibi Brisei n irafus, a pugnfi et bello suam classem contincns, Trojse quidem fanim aliquanriiu retardabtt, Hiemque Trqja; ac Ttwartis ultimam diffcret at ubi Pati
i-

34. Plirypim.] Phrygia Asi;e Minnris rgio cnjiis pars est Tioas, ac Mctropolis Tioja.

AchilUii]

Achillcs

furtissitmts
9

(Jrsecontm,

vcl siio noraine aptid

omnt

faroosus.

audiet
et

al>

an-.iri
1

Hectorc pererBpturn, tum ad arma, vindict&m convolabit, ncc ponet iram

insorern

35. Post eertas

hyernes.']

Post
a

donec

unicum

ptosteroat. Virg.

Ma.

2.

tum. Calcbas annos det expugnandam diruendamqui

fatisdi

ramspatium

um numcni,

post

jam
\chaia.

cdoclle.

Qaiuitn lcgunt,

.fuit llium,r'

Pergameas dornos.

Gloria Teucrorum,

Cc.

ODE
PALINODIA AD
r
mostor
-"

XVI.

AMATAM
-

PIJELLAM.
pulchrior,
i

'" 3 fotm dai

,

nr>

O Matre pulchrS filia Uuem cnmmosis cumqu

r\

modum
i

Pones Iambis;

sive flamrna,

ANNOTATIONES.
Mctruin idem qunrt Od, Queecunque valen Horauusadri
afiimum.
ip-sam,
9.

supra.
iram, hxc iffensa?: puclLe
;n

Stesichori, qui

cum Hclenaro quandam Sicnhm

Apollinis Oraculo monitus

Ian.V/is proscidisset,

primus PaUnodiam

canens,

oculorum usura,
fi^c.l

ScTipserat

Lizn

[ambos aut
insius.

quem
2.
j.

amiserat, recepit.

aui

eontra

matrcm

Jara volens
deperibat,

Quem

criminosis cumque,

Crimen

se

nadire in gratiam

cum
i

e&

quam

admisissc, poeuamqucsubiic quarnUbet paratym

profitctur;

Fatetur

i |

-.

Non pex conteraj

>it,

ejusque,

quam

Uesitj arbilrio

cuncta

..iijiMM, sed per iram, asserit :

Dtfert.

Porroquse
<
i

Vinquseque voectur
.3.

permittit.
itt$z*.]
.

udum

aptlssimi.
.

Sunt cnim hrabici versus ad Sicui lambusex frcvi

'

quibusdam codicibus n :ri tui lunt Imric '' Tynd&ridem lUam, ad qu

tur
iii
.
. i

parvis uttiiis

Suidas
cst mqtedictis itisecturi.

ia^t(^tv Gnccis,

Ilurat.

ad Pisones.

\.

O
a

scriptum dicaciter ante

ab

Archilochum proprio
Sive

rafics

armavit Iambo.
Ipsr

jhiwmuy Sive mari

libet.]

suum

tnatre turpifdia turpior!

jrrogife pueilam, jucundins eese, quam formft
j.

licum damnal igni vel aquse, ut placuerit. Tibul. 1. I. Klcg. 9- v. 49.

Itla velim rapidA Vidcantis carminajtanmut

ilieri

bnitatia

* i*6

e*t

Toncat

Lquidu ddcat amnis aquA.

CARMINUM LIBER
Sive mari libet Adriano.

16.
seu niari plieet Adriatleo. llo inl Cyb< le, nec A

45

Non Dindymehe, non adjtis quatit Mentem Sacerdotum incola Pythius, Non Liber aeque, non acuta Sic geminant Covybantes aeraj Tristes ut irae; quas nequc Noricus
Deterret ensis, nec raare naufragum, Nec saevus ignis, nec tremerido Jupitef ipse mens tumultu. Fertur Prometheus addevc printeipl

n
10

aniinurn
erarii

'

>runj

in

sa-

ija

comn
Coi

nec Bac,

chus:
cicliio
bicui

nequi
pulsanl

tam

eyinbala

mcesta

indigna

nec gtadius ex Illy.io bet, nec mai stum, nee dira flainma,
gr

infe

horrisono fragore.

i)i-

citur PxtHnecheus primario iuCu

ANXOTATIONES.

A. ddriatvi.]

5.A<
ifnpotentiam, in
;

Svnecdoeh. pro quolibet mari. ie1 w, Gfc.l Ine describil

Tympana

-H, ut
mliil au"

eamque culpam omnemsuam odium et eontemptum, quo offenshm, omnino abftus a

tenta sonant palmis, ct cymluU circum ( iva 9 rauchunuqueminimtur cornua cantu t Et Phrygio stimulat mtmero caca tibia-maUe$f
ftte

prceporthnt violenti signafitroris.

probet.

Oindymene.']
dieta Cybele,
i

Phrvgi* monte Dii

Omnes
unt, et
tur.

autero a Graeco origines

1

parum

sati ifaci-

dotcque furore

pereiti

membra

sibi

incidebant;

'! 3b ac perperam confictee videnli \ Ma^jis ecrte ad rera est quod refert Diod1

Non
ratioue

adytis quuiit, S?c.] Conglobaia compairae

Sic.

1.

6. c.

1 1

Corybantas

ctictos

a.

Cybeles

filio

vehemeutiam exaggerat.

Nec CyBacchus

bele, inquit, suos sacrifieulos, nec A.pollo Phreracuia responsaque edituras, ncc

Corj'bante, qui sacra Matxis Deum in Phrjgiain detulit ; quique ab se uomiuavit eos, qui

Matris
9.

saerificiis

incumbebant.
ir^c.']

Mainadu

Bacchantes in Or^iis tanto furore utem. implent, quanto irrii; 6. liuoia Pythivs.] Apollo Delphos,qux urbs etiam Pytho dicta, incolens, ibique praecipHe vel ita dictus a P- Uione serCultus et celebris pente imerfccto. De quo vide Macrob. lib. 1. Satumal. cap. i7.Ccel. Rhodig. lib. ifi. c. io. Alex. ab Ales. lib. 6. cap. 2. Iftcola,
et
: i
l

Tristes ut

Niliil :equ&

violentumcst

aciratus amor, aut tristis,qu6d se sperni sentiat,

aliumque

prseferri

tunc extrema quieque mecnsis.]

ditatur, atque etiam tentat ac molitur s-Bpius.

Neque Nbrieus Dcterret

derc
irae

Perj^t osten-

invadens et arflans mentem Pyrnise tripodi insidentis in adytis ac penetra!ibus templi, ut extra
se rapta,
7. gir.e,

armorurn aut moitis horror; hec ignium aut Jovis ipsius tonantis fragorae metns.] Noriats en.is. Optimi scilicet euses fabricantur in efi regione Iliyrici, Plin. lib. 34. e. 14. s. 41. Al-li vena bomtatem
pertinaciam,
iiangit

quam nee

jamque enthea,
cegu&~]

diviua loquatur.

hanc pra?stat t ut in Noricis

prillb.

alibi fraciura t

ut

Non Liber
insania,

De Baetlumalrura

abrogatione, vide Tit. Liv.

U9. cap.

b. et seq.

aada Sic gemmanl

Neque
ttrea cymbala,

Goryharites a?ra.] tam crebris ietihus pulsant Corybantes

Suhnone uqua. 10. Nec mare iiaufraguiji, &c.] Sic qui atl uhionem parandam, vel ad qu^erendum quud vehementer amat, contendit, per maris disciimina
quaslibet, per tela, per igp< ^ intrepidus,ac casco

cum

furiosi discurrunt,

quarn

iru

velut impetu rapitur et properat; nec ulla uu-

mentetn variis motibus concutit. Corybantes, Rhese sacrificuli, itdem quiCureies,exotrabone

libvTO.et Lucret.
vel axtj'?E!v, vel
Iii>.

quam

reyercntia^ nec

pavore tonitruum ac fuldeteiretur.

rpinum retardatur aut

2. dictivel aJMgu;, galea,

13. Fcrtur Promjetheus, fi^c.l Ampliilcatio est

velaxo^yTTw, cortmMs peia

xovZa^w

item captttjacto: quoniani adjuverunt

per aracenarrj causae disquis^tionem

A
'-

-.

uude nemne cqn-

Rheam

iu abseotulendo partu.

Vel

a.jtoaiayp2il-

fincit yc! intexi

thco, qui rbrm

sare, et strepitum ac

sonitum reddere
r

......
.

tx bucret.
pollod. lib.

eit.

/*/""
rci; Jo-^ori

ex

A-

1.

ric ianrt^ag <r\

\

idiain

f<

rventcmqve bilem, &u

lis

Hastis clifpx
vagitun ferttntur, ne Satuftvs mdeptusy Lueret. 0.
t

na
..,

in fingi n
.

brutis

ra u

naturae

vis ilhim

eiem

>

gofis aliq
antfe:

t.

..i.

nilgenK Myilwld^. Hb.

46

Q.

HORATII FLACCI
coactus particulam undiqucr

bstrictus adjunscere portioncm

IiitK' ei

Limo

iude decerptam, pecto-

ri

furentis leonis.

nostra irtdidisse vehcmeutiara iracundia I bjexecratidfi strage;

i

estem pcrdidt!
atque
extreti

Desectam, et iosani Leonis Vim stomacho apposuisse nostro. Irae Thyesten exitio gravi
Stravere
;

15

piaebuit

au

maximis

civitatibus,

ut

\>t r-

et altis urbibus ultimie

sus diruerentur, ac mcenibus irtfestum aratrura appli-aiet su-

Stetere causae, cur perirent Fuuditus, irjaprimeretque muris

20

Auimura reperbus exercitus. urime: me etiam impuli^cordis

uldor in ama'iu juvcmutc,

Hostile aratrum exercitus insolens. Gompesce mentem; me quoque pcctoris

Tentavit in dulci juventa

ANNOTATIONLS.
Prinripi Limo.] ITomini, qu' licot e\ nrgiltft et tuno non secns ac csetera animantja cGtvffatus, in ea tamen priucipatum obtmel. Vide Lucret. I. .>. Diodor. Sicul. I. c. i. &c. 17. Irte Thytslen,
truitur.

destinum Juriscons. St ususfrvcfus rivitati le* gatus /, it aratrum ai eam indudtur, ritritaa essc desinit: ut passa est Curthugo ; idcaque
uuasi marlt desbtit habere usumfructum. Vide Isidor. 1. IS. C 11. C(tl. Rhodip. 1. 26. c. b. Alex. ab AW-x.
1.

&c?} Ktfectus

irae

perse-

Dc

Thveste atquc Atreo

sit,

frutril-u-

im

6. c. 14.

ubi non acdificaudis

rti ndis

in&nda
et

in sese invicem peryptrantibus, ut Sol a-

raodo urbibus, scd ct funditus ev<

induci ait, quasi seafetes ibi
rctur.

arurum

veisstus retro conversus

omnibus auditum:
irani perctitaet

mox

futunis dcnpta-

jam dictmn

est,

Od.

0. v. 8.

pis domi<m y qu.e quiuVm pci

sumpta interiit exttia gravi : appositum ab Atreo 6Kum devoravit ; seu cum ob vitiatain uxorem Atreus execram&illa' ratipne
ultionem
petiit,

ad scevam Pefoconseu cum Thyestes

Imo quandnquc tantum

est

odium, tantus
t*rra

idciscendi appetitusj ut versa aratro

sale

&c.

eam stcrilitati damn;mdam. ad Quod egregife suo rqore explicans S. Hieron. in Matth. cap. 5. LcgimuSf inquit, in Scripturis urhes quasaam tV/i viclorum so/e stmmatas, ut
inspergatur,

18. /titis urbibu* uliirrer Stetere causat, acr

nutlum
lib.

ui ipsis gerrtam ariretur.

Seilicet Judic.

perireni FunditiLs^] Intcrdum urbes expugnantur

oon oJio. sed qu&dam eaa tenendi cupiditate t ira facit ut capiantar, tum ultimi quoque fit causa excidii, impellitque adeas a rundameutis diruendH?, ne quod vestiguim supersit civitatis: 20. Intprimeretque muris HasliU aratrum, Gfic.] Per iram victor hostis non solum urbes aliquando deinolitur, sed et cxcisis mrrnibus aedibnsquc uriivcrsis, solum arat, wtprvnitque arahum iis lotis, in quibus erant muri antea,
:

Abimelec Sichemitarum maledictis exaci rbetus eorum urbrm rrpit, mterfcctis kabtcap. 9,
ergertt*

cn.m

tqtoribus eju$3 ipiuque dcstructu, ita ut saleui in

22. Compesce mentem.]

Quandoquidcm

igitur

taiu ferox ct iinp*>t(*M iracst, ut

ad \iltima qu*que [ir.xtcr iuset fa? adigat; quceso obtcstorquc, ne ei indulgeas; sed compescas rtwitem iracvn-

dam.
in

Nam

agnoico.

ct cgo male me ipsi indulsi sc iatn l'nde ct mutarc quaro. Juvenititer

:

arccs, xdesqtit.

llinc illud

Et segrt est, ubi Trojafnit. ManiUus, L -1. v. 555. ejus qut sub orttim caudte Scorpii fuerit natus, gravem iram ct victoxiam
ita prsesagit

som nunc cetate factus sapiverdam peto. Mcqunqueprrtori^ &fc^] Exdictisinfcrt Horattus idem tere quod habet Cicero a^i Attic. lib. 1. Epist. 17. Si quidetn ita statuerist rt ;-culpain lapsus
enrjor, errati
ritabiles

/tvt stervet positas urbes, inque arva reducet

Oppida,

rt in

domibus maturas

rcddct aristas.

atumostsse apdmorum stepe hominum rt cosdcm placabiles; et esse ham agilitaicm fut ita nwtUiiemquenaiuratpleruTnquebomtati dieam)
.-

ets id quoti capiU est, nabis int*r nds nostra sive

Socrates EccleSiast Histor. lib. 4. cap. 31. de Valentc imperatore Constantinopolitanis irato,
refert

inamtmodas
dcs
;

stvt vitia f sive

imvrias

esst

'

an

minatum

esse civitati vastitatenij

adeoquc

v.pQTpov fia\i'i\ Kar' olt;/, aratrinn in

cam im-

hax9 qucmadnudum spero, mitigabuntur. Quod cgo utfaaas te oro, qui te UTitcJ diligo, &c.
farilr

trum, SenecB de Clementii irb. 1. 26. ' tectis i^ttcm, inquit, aratrvm vetustis
''
1

23.

lii

diiltt

juvcntu.]

Qn^

volupttttis
si

a\iulcis-

dior est juvenis, ch cst irritanilior,

negentUl

vrlibtts

.-

pottnHam
itat

utat.

Quem
quem

in loexuli-

ea ad quae anhelat, vehemcntiusquc ad

cumj.
camusy

Lipsius
aitque,
ei

Horatii locum
rrat istc

mos

in evertendis olim

urbibua;

sicut aratro condebantur, ita aratro

pariter si^ruficabantexscindij aifert quuc^ue

Mo-

tcrtur. Id sibi contigisse Horatios 6atque Eamboa ita Bcripsisse mordacee quid'in, duin non alia suppeteret ratio sedandi animum ainorc et 'tAfuTcntem, At nunc laudea

cendum
1

tur,

XARMINUM LIBER
Fervor, et in celeres lambos nunc ego tiiitilms Misit furentem Mutare quaero tristia, dum inilii Fias recantatis ainica
:

I.

17.
atque ad citOS [amhos ihuii adegit, ilam /.

<7

imcun,

cul-.o

dLra

suavibus,

modd,
fias

retractaiis
7

conviciis,

niihi

'1

profni ia,

atouc

benevoienaap

Opprobriis,

animumque

repures*

rcddas.

ANNOTATIONES.
pt

cncomia se scripturum pollicetar, ut quasi Henuce

tristia

Dum^
rare

id

esr,

modo

tu quorruc desinas

mc

!aee-

le&t

prvus tt acerba scripseiat.

oonviciis et dictis

Vel potius

^uod

aitlib. 3.

Od. 14.

dum

id est, donec mibi desinas esse iniraica, y cuni m< wderis palinodiam canere: donec igitur

Lenit all-cscens animos capillus,

mihi
tristia

priora

Litium

rt

rixcs cupidos proferva*.

opprobria recantanti, ac mitibui mutanti fias amica, uon cessabo ubi sup-

Non

cgo kocferrem atlidus juv&it&j

plicare, mitia scrijjere, atque oroni ratione ani-

Consulc Planco.
24.

mum
28.

tuara deraereri.

Ammumqw red&as^
istius, sed

Hinc

videtur signi-

Celeres Trnnbos.'] Pes ciius,&d Pisones:

seu quod tacile incurrit, seu propter frequentes syllabas breves in puris Iambicis.
26.

Gcare Horatius, extitisse quandam olim amicitiam, quara velit cepavari; proiodeqde non rm-

trcm puellse

ipsam pucllam larabis ct

Dum

mihi Fias recantatis amica, Sfc.J

dicleiiis abalienatara intcQigcre oporteze.

ODE
Tnndaridem
invitai
in

XVII.

villam suam, ejus ostentans amcenitatem et

commoda.

Velox amcenum

saepe Lucretilem
;

Mutat Lycaeo Faunus

et igneani

Ccler Faunus Lycteum frequenter commutat Lucretili yjr cuudo raprasque meas tueutr
;

Defendit ;estatem capellis Usque meis, pluviosque ventos. Impune tutum per nemus arbutos
Quffirunt latentes, et

seinper

al> seatate it rvida,

veutis-

que

n
[
]

ieetcntis, citr.i
tes

Fecminte maseuli periculum eiranper sylvam, secune investiimbriferis.

thyma

dcviae

guiit

arbutos occultos ac tby-

ANNOTATIONES.
Mctrum idem qnod Od,
9.
states.

Columell.

lib. 7.

cap. 6. Capeilis nocel

dictionum ornamenta continet h;ee Otte ea, lcctor, colligc. Igneam astatem defendii capetlis plicviosque venlos. OlenHs uxvtilgaiia
:

Non

oestus, sed

magis frigits.
fqualis

tempore humidum

Ventum etiam cum Notus) animantibus

quibuslihct, autumn.i prssertim, csse pestiferuni

ores

nutriti.

Murtmles

lupi.

Cstic.c culantis

nemo

nescit.

Virgil. Eclog. 7. 47.

sa.cn larrna.

Benig>iu coruu mtmabit opitumta

copia ruris honorum.

Te'ia.

Reduda
Mulc

vatlis.

Fulcs
5.

Solstilium pecori defcndite.

Laboraiites in uno.

Iiuontinenles Tnamis.
vcstis,
1.

dispar.

Leslinm vinocens. Immerita

Arbutos
sibj

Quarmnl

latentes

et

thyma.]

&c.

Giata
fiirej

pabula-

i iin. lib.

12. cap. ly.fru-

a^iles,

Fauni ftsrr^stcs Oii cursu snltuque pioindcque caprinis pcilibus fin^uniur. LuaclilemMuUit Lyca-o Faurms.jHypallage, pro, Li/cccum mulul LitcretiU, Sabiuorum m nte, ad cujus decKve sita crat Hoiatii villa ct fundtn, de quo ip- c initio Epistoke 10. lib. 1. Ilujus verd tantam asserit amcenitatem, ut e5 s^:pius imniigrarct Faunus, scu PanDeus Pastoruui, relicto qnidem Lycaeo Arcadice nionte sibi s.uro: ejns porro Numinis prjeseutii quicquid
leloi.]
.

tur.

odn u'os appeti quaerique i capellis, testaVirg. Ecio^. .J. v. 47.

satis

Dulce

humor, dcpulsis arlutus hxdis.

Georg. a.

v.

300.

Juteo fiondsntia capris

Arbuta

sufjicert

noxium est propulsari. 2. I%ncam Drfendit

Arbutns, Gali. arboisier, Anl. SrHAWBEBRrtref., pridem fuit in deliciis, quod iEivffluXXo;'
frondcs
fert,
latiro,

cestateni rapcliis,

&c.]

fructus cerasis
cit.

non absimiles, pro-

^stum

arcet i jrejibus, pcstiftia-qvte tsnipe-

Vide Cfclumcll.

4S
mum,
]>os
j

Q.
bredi ver6

HORATII FLACCI

non thncntlu6
ro

Martios, ncqticcolubrog vi-

quanrlocunqne,
dari, subvi ejiw
valles,
ru|
le

T\nonuere

tibifi

Olentis uxores mariti, Nee virides metuunt colubros, Nee Martuiles hcedilia lupos;

haud
deelivis.

asperae

Utcunque

dr.lei,

Tyndari,

tistula

10

moniis

Usticae

Du-

mina
Illinc

pietas

mea,

Valles, et Usticas cubantis

tminihus.

corau fluet afl&tim dives abundantia opum couf&ile fugies ardorem Caniculcej cboidque Tcift cantabis
tihi

libcrali

Lsevia personuere saxa. Dii me tuentur: Diis pietas mea, Et Musa eordi est. Hine tibi eopia

73 [

Manabit ad plenum benigno

Ruris

15

honorum opulenta eornu,

Hic in reducta valle, Caniculse Vitabis sestus, et fide Tfiift

Dices laborantes in uno

ANNOTATIONES.
7.

Olentis uxores
>

viari!i.]

Caprce caprique
et proverb.

scindit,

Gratidiam autera

in

Oilae prsecedentis

gravcm

fnittuht

odorem.

Unde

inscriptione plcrisque in codicibus appellat, ni-

!/.

Virg, Eclog. 7- v. 6.
teneras dcfendo hjrigore myrtos,
.

nuium

nt offensam mitiget; nunc vero sibi reconciliatam, in formaa commendattonem Tyn-

Dvm

Vir gregis ipse caper deen

9.

daridem nuncupat, quasi Helenam alteram ob pulcnritudinem, atnue inritat aii rusticationen) ac delicias apud suum in Sabiois fundum, ad

Xcr Martiales hadilia lupos.] Martis in

Virg. /Bn. 9. v. 566.

montem
leniier

Lucretilem.

tuteli dicuntur esse lupi, utpote rapaces ac violcnti depraedatores.

11. Ustico- cubanns.] Ustica

monsin Sabjnis

Martius
Alludil
in

il

it

lupus.

'
' .

ad id quodaiunt
erat

t^mplum

declinansnominis instar decumbentk. \6. Dii mc tumtur.] Quasi sibi ipse applaudms infert: Sic me tueuturDii, quorumlaudeq versibus meis pife celeoro, ipsis non ingratas. Contra vero, si quis Numinum cultor nOD (ucrit, Iiuuc insignem licKt attenuat Deus. t't
scribit

Parthenio Arcadue monte sacrutn Fau<!

Od. 3
.

1.

nujus

libri.
'

no seu Pani, qu

asyl n
1:

idibus inse-

quentes leones ac eb adii

Hosdilia.]

pos rugientibus, qui quidem

int.

Magna de e& voee contentio. Qui'

:Nt, ffi.] Ex amcemdi, cian adfueris, OoQlecta Tyndari, colli^cs rrugum omnis generis copiam. Ili sunt enim ruri& kmwres.

14. J3

nfi

hilc villa

Hain legunt

Nam
;

inquiunt, ab
ib kiwatSj

hadutus
Li-a

et

ko
Uii

et

kcedutue vel hcedilia ex

sicut

membranis non paucis:

sic

ct

hndiha,
lecrion

,!;.
,
I

enim

Ego ex Lambini

Murettq

amulius
10.
.'

soticiii,

censeo mutanduui in lonicus pro Choride metro non dicamus hadtilia, hcedorum
pi
.,

toe.

Itiiquc,

16. Cornu.] Alludit ad copiae,vfclAma]tbeae cornu-fabulosum* Scilicei liercules, inquiunt, detractum victo Aclieloo cornu Fortmiie dedit^ e quo illa bonorum omnium abundantiain promitacelargitur. Porr6 ex Etistath. in Perieges. Dionys. Amalthea fuit vetula quasdam avara rix. qua; nummos bene multos ingesserat in cornu: quod Hercules adeptus in voluptatea ium llberaliter profudit, Iline ver6 fabulae ct

hicfe

poni pro hcedis. '..!ui'i pas>

<

17.

commcnta vulgi, Camcuta l itatm astus^] Npxios ardorea

istius,

cuntur, utcwufuej me, quandocunqne, simuj atque stiam iiifiat fistulam Pan seu raunus, qui ex \fcrgil. Eclug. 2. v. 32

vitabis sidcris

ex opinione

vulirj

non

Pan primiis ralan. JuMiuU: Pancurt

tngere plures

faiit. sed Sol Leoni junctus, nempe sub finem Julii, ad usque Augusti dicm 33. Dies Caniculates vulgbj indc' plura que motl et acen in \

cnim ortua Caniculae seatum

..

iumque magistros.

infra, Ub.

3.0d,

13. ei 29.

Hinc ver6 poteatatem ac prsesidium Numinis tistendii, quod vel ejus fistuke sonus fugat
1. .

ik. Fide Tri-'i Dstees taborantes in uno, V.] Cantabis Lyrlcos vcrsus et amatorios ad modum Anacrcontis orlundi ex urbe Tcio in Paj
'

securitatem prBebeau

Tyndari

Hanc

quidam volunt

quatn iu Epcxlis CaiudLun vocat, ct saUe pro-

apud Asiam Minon m. Vid. lib. 4 Od, o. > et Epod. 14. D carmen de amoribus Penclopes uxuriijCtCircca
ni:i,
1

'

CARMINUM LIBER
Penelopcn, vitreamo[ue Circen. Hlc innocentis pocufe Lesbii Duces sub umbrft: nec Semeleiius Cum Martc coniundct Thvoncus Prselia nec metues protervunr Suspecta Cyrum nc male dispari
'

I.

17.

49

20
[

Peneloppn, ,et Circen fulgvdam procodrin poticitas. IHicinnoxu

>LesbitscyjmQshiuiriesin umbri; neque furens Semeles filius c iro

74
]

Marte pugnas miscebit

timebis suspicioni

neque

crearepetu-

Jami Cyro, ne

25

Incontinentes injiciat manus, Et scindat haerentem coronam Crinibus, immeritamque vestenu

tibi minime vquali ni tempnantes mai os adhibebt. fran^atque COrDllam imjioii lam capillis, et innoccns vustimen-

tum.

ANNOTATIONES.
tmicae, famosre illius vencficoe, erga

unum

et

euntlem lilyssem. Lal-oraiitcs, amore tabescentes,

amore

certantes,

\ ide Lil. Gyrald.

>20. yitrecmqzie Circe/t.] Instar vilri nitidam, splendentem, decoram, speciosam. 21 Hicirmocentis^ocuia LesHi.J Epulaberis etiam htlariter H jueuode): bibes nempe vinum
1

jue proinde contentiones ac certamina Marii propria provocabit irapotnV* ix. tcu frtMwy. Athen. iib. 10. 24. Nec metues protervum Suspecta Cymm.~\ Cyrus iste Horaiii rivalis, Tyndaridis autem vei amicus, vel etiam maritus non bene cum e&

Nam

conscntiens.

Qui qnfdem

si

rescisset

cum

alio

aom, e Lesbo /E*ei maris instilft,- hodie Metelino: Ob tenuitatem non Ledens, nec teuput, nce pectus it&ammans, ncc adeo imns*adrixas: quapropter rion cmtfundetcum Marte Bacchus pnclw. Vinum saccatttm htc aliqui itur, quod sit rtttgis ad mui

familiatiter versari,

haud ?eqno

tulisset

animo,

li

tale sjtpetoe

Sedqmdopns Les6ium,qu072aW wmj;o(ti .lattan.

sed zelotypift accertsus, awt velut in suam manus injecisset, aut etiam vcrbera vntent:uet, nr ta cbilvivali corona, lacerata vcste, ultus adulterium quod susj)i< ;irctur. 2 3. Mati dixpan.} Viribus impari ad rcsistendum, ietusque dc-clinandos. Vel morlbus
'-.

cui aT&).etrtv impertivit BaccKus, id est^ hrurhfa

nitaiem ar itmocenttam: quod vsttTapor'^, nta,

plane diversls, ut Tyndaris lejVtda hilarisque merit, Cyrus tristis^ vnorosus, ac ferox; unde twa ferat ejus in^enium ac v.vpriti institntum.
26. hijiciat manu*.] JUrs
sjbi

atoibro.siarqite propiits

guam

vino,

vindicans

quod

passtm rocftnmt, apud Athenaeum 2*2. et Vidc, si vaeat, 23, &c. apud Gell. 13. cap. lepidum Aristotelis acutumque de Lesbio lino judieium, quo succcssoilK
lib.

suum

est,

ubicunque

yeperit.

Quo

vir fcjus iu-

1.

caji.

isse, indicari vidttur.

Numquid enim

iu alie-.

.'>.

nam tantum ausus

ber?
uisi

tuerit alienus, in liberam li-

forte vis et

impetus zelotypi^e signi-

rem

suie dtatribae desjgoarit

Theophrastum e

ficetur

illius,
:

Lesbo.
22. JVec Semeleiu* Citm Marte, &c.]
bentii eerfluhen tlesinet in

tellexcrU

qui ab amtca sua alium amari inquique sibi tL-mperare, seque contv-

Nec bi-

raeles
dicta.
lari

fiUus

pugnas acrixas. SeBacchus: ea porr6 etiam Thvone

Thifotieum hie appel:

haud qucat, cum epnjantem' num alio vvderit, quin pu^nas misceat, corQnamque ex
vierc

morc conviviorum
satisiaciat.

capiti

addiiam discevput, nec

.i

Nec tamcn inde credas, cum ploribus

dixfeset Horatius.
.

vestvbus pavcens, ut

quocuuque modo suo ddh

alias idero bis

perpe-

ram

Sed potins
;

a Svcojb ueo,

mpetu jeror, inteUigeviolentumj petulantem, &e. \\<\c Dioder, S c. 1. 4. c. S.JW est, .'u.i,- istud imipeens non crt-abit ebrietatem,
i

I inmentamquevestem.] Quid enim peccaquid male meruit vestvs mcechae vel infidae avnasio;, uf ab irato zelotypoque diffringatur ?

2.8.

vit,

50

Q.

HORATII FLACCI

ODE

XVIII.

AD QUINTILIUM VARUM.
vinl

Usum
O Vare, rmllam
tiiis

moderatum commendat.
Vare, saer& vitc prius scveris arbo-

arborcm poffuam vitem sacram plantcs

lerr.im Tiburis,

Nullam,

benignam ac muros Gitilli.

circa

rcm

7S
[

Sobriis

cnim
;

cuncta pnebet j^ravia Deus nec alias fugantur cdaees curx. Post
vina
epota,

Circa mite solum Tiburis, ct moenia Catili. Siccis omnia nam dura Dcus proposuit ; neque
[ ] Mordaces aliter diffugiunt solicitudines. Quis post vina gravem militiam, aut pauperiem

76

quis

ineommoda

belli queritur aut paupertatis ?

crepat

ANNOTATIONES.
eupra Otlc 11 Horatius QuintUium Varum wonet, ut nimium vcl Reipublicae vtl litcrarura studium usu vini temperet moderato. Quis ver6 ille ? Viitietur certe is qucm in Arte PoSticd cclcbrat elut.optimum Judicem ac censorcm PoEroatum. Epist. ad Pisones, v. 438. IiiBcriptionera tamea hujus Odes ralsam assetit MarciUus, vultque sibi ip^i Horattum loqut, sicut et Epod.
5. et 17.

Mctrum idem quod

Repugnat ver6 Tlieod. Marcil. cit. tum qubd tum quod bis idem perpcram cUxkset Horatius ex Scnio ad cit. .En. locum, ali.c quoque urbes
;

ab

illis

frattibus adlficat;e rcfeiuntur

conten-

ditque maiiia Cattli, essc montcm Catiili. Catdus autcm, seu Catillus, Arcas, classis Evandri preefcctus : Ttbui t qui ct Tiburnus et Tiburtus,
-

ejus fratcr fuit. 3. Siccis

vinosi, sunt

Adde quod

abest

illa

a nlerisque

mcm-

omnia vam dttra, ^c.] Qui natura plerumque hilares, mdlaque aut
ctna
torquere se consutvcrunt

branis.
1.

\alde
vite pritis scveris ar-

exipta

Nuilam, Vdre s sacra

ftst
:

contra, Bobrii res penitu^ considerant9 atque hinc

f-orem.]

tus

untur
ta
:

Metrum pariter ct sententiam pratuaab Alcseb: cujus apud Athrn. haec leMriSh epXXa fKiTfiOtnic TpoTEpov Sivtyiev
Sacra
litc,

afxTii\M.
vel

Baccho nempe coniecra-

Quare ac morosi esse solcnt. his csse notum est, quse aliis leumnta sana sanis, ct contra; Sicut enim via. sic tiijti ingeuio pncditis tristia sunt omma;
soliciti, dirticiles,

dura

et gravia

quia libatiunrs in sarris inde fiebant. 2. Mite wlttm.] JMin. lih. 1;. cap. 5. Optima terra ett aua vucatur pulta ; tencra, t< mpcmollis
1

laeta ircro jocosifi

aut

saltem

ac

fcstivis

hominibus.

parum moleata quaeUbet Siccis, vino non

inudidis, sobriis, jejunis. Plaut. in Persa,

Jam-

Tut*s ubertatis,

JadUsque cultura:, nec madida, nec siHens, pqst omercm rdlescais. Ebid. Optimus af^er cst ad radictm montium, planitie
in

thufactum

est,

iim bibimus: yrimis sicciswnus.

Tull. coutra Hullum 111 Seitatu, An consilia sitcorum, an vwoUntorum somnia vtdcutur?
Pers. Sat. 5.
v.

mcrtthem excurreide
iib.
'2.

ifiti

toitUS

est

ltali.c
lilj.

163.
dedcats obstem Cognatis f
dtffugiwit solicitudiMushtm Doo et ho~

situs: ex Catone
2. cip.
Ttburis.']
lic

34. capi i. Cnlumel.

1

et uh. 3. Cap.

1.

An
;.

siccis

De

ea*

Tivoli

stta est

urbejam ante ad Od. ad fluvium Anieui m,

Ko-

in Sa-

Nnprc Mordaces alHcr

Lib. Judic. csp, minibus UUiiiam dan
nes"]

biuoruin confinlo, sinpjlari ver6 gaudet afiris temperie. Hiuc fbrtasse mite solum appellatur. Tiburtes origvn&m mvUv a?Ue Romam habent. Conditof eorum Tiburtus, quemjiliumjuisse tradunt Amphiarai, qui apud Thebas obicrit und Plin. lib. 16. cap. a-tate autc lliacum betlum.

9.

solet.

Prov. 31.
:

Date
et ofr-

viitiiui iis qxti

amuro

suut.

uninw

bibunl,

pUits recordentur. cat cor hominis.

UviscautuT egestatis w/*, d dohoris sui noii conVinum U-t/jlPsalm. L03.

44.

Urbcin Tihur it< rutn designari aliis verbis aiunt quippc qu.un operft COOlmuui condiderant Amphiarai fdii ires, Ttburfrairis dc nomine tus, Coras, Catillus, ac maximi natu appcllarunt. Virgil. /Kncid. 7. v.
Catili.]
:

Mnnia

b.Qni* posi vina gravem, oc,] Anacrcon. "Orav Raxyoc ittri^Qn, t'j$ufri fxiptfj.vat, Citm Bacchus aduenerit, dormiutU cura:. Tibul. lib.
1.

Eleg. 7. v. 41.
liacchtts et iicnml.v

magno

ccmfecta lalure

Pcctora ttistitue dissoluenda tlctht. Bcu kus et ufjlntts reqtdem mortalibus affcrt.
1

Tum geminifratre* Tihtrtia marnia Ivujuunt,

Fratris Tiburti dictam cogruyminegentein,

Scnsus Hbratii
viuo cxlularavit,

est

cum

quis se

plusculum

Catillusque, accrquc Coras, Argivajuvcntus,

tum utc

incminit

Uborum,

CARMINUM LIBER
Quis non
te potius,

I.

18.
Quis non

51

Bacche

pater, teque de.ceos

Venus

te magis, Barche parrns,//W<j/;tei]ur f 6(!c. oraVe-

At, ne quis modici tmnsiliat

munera

Liberi,

Centaurea monct cum Lapitliis rixa super mero Debellata; monetSithoniis non levisEvius; [ 77 ] Cum fas atque nefas exiguo rine libidinum 10 Discernunt avidi. Non ego te, candidc Bassareu,

nus ? Veruin enimvero pugna Centaurorum adversus Lapitiiajs inter potandumcommi;.sa ducet, ut nerno dona Bacchi modeiati proeti iiMtvliutur docet et Bac chus Thtacibus gravis, quando
:

yotuptatum cupidi Iicitum

licitum parvo discrimine
rant.

et il-

sepa-

O
tc

ego

Bacehc siucere, nun repugnanttm exagkabo;

ANNOTATIONES.
n^c repritudines sentir Bacchi munera budat,
:

imo joeatnr

hilaritcr,

et cantiunculis,

tmimum

recreatj deceniique Venere, seu uon indecorfi aut invenusia festivitate< Sic aiutit Catonem Itiecusem cum amicis atl aurnram piTpotando vipilas.se; quod exislhnaret vini potu largiori ani-

nmm
7.

retldi

hilariorem, ex Platonc videlicet.

/i.
i

<><!/< At,uequis transiHatj G<V.] At vero pervandum in primis illud (jiU'Corum ^jjJev tlyav, V quid nimis Itein, quod monct Plin. 1. 14. c. 5. Nec virduts curpo-ns atual^ si modus
:

pontla tantum misceo illis qiu sapitwt; umvm sanitatis ; altcrum voluptatis: sopuris tertium. Qao q/tidem epulo,ii quosd/cimus sapicntcs y domum sese rccipiuitt. Pustea verb si quariuni additur, non est id amptius itostrttm, sed prolervi<e ; quintum vociferationis ; scrtum pettdantis (omcssuli aiis ; septimum macutarum et vulneru/n ; intavum appantoris ; nonum iracuruti<x j ttrarnutnjurorisy quo prosternuntnr qui bibimt,
Eirttts.]

Eta

IWrlius
eloT, vel

est appclhttus, vel a

adestf

u/iluts; nec

alittd

pmmiusius

vino,

Si

Bacchantium
sic aHitius est

potiils

voce ex eo qu6d euni

modiis alsit.
clarus,

IbiJem, Andrccydrs,

sapientia

debellatis torriter t:i^antiljus rcvcrientem Jupiter

tu tne, eugefiU. 10. Ecciguojine tibiduium.] Per fas et nefas volupiatcs quaerit ct conscctatur tcmulentusj
:

ati Alexantlmm Magnum scrihebat inr Umperantiam ejus cohibens; t utnm potaturus y reXj mentento, te td-ere saii^uinem tcrrw. Qui-

bus

ille

st

obtemperasset, pvorVcto amicos in

accensA vino

temuleruia *ion imeremisset. Hactenus Plinius. Btlle suo more Apuleius Flor. -20. Prima cratera pertinet
tertia

Quid
1 1
:

libidiiu*.

Juvenal. Sat. G.

v.

299.

einni

l\nus elrut curalf

Non e/ro

ad sii\im ; secttnda ad hilaritutcm, ad volt/ptatem : quarta ad iusa/iiam Vitle Athen. 1. 2. c. 1, et 2. ubi de juvenibus temu.

diceret

tc, candidc Bassareu, V.] Quasi Thiaces et Bacchiiues^specioao sacro-

cam celebrarA Oigia, intanda pleraque cominituint ultra modum poti, te quirum
jncetextu,

storia

lemis triicmi se navigare credentibus raceta hiquam quidem haud a vero ahenam probar Casaubonusin dictum lucum. Ihidern Mne:

sithcus,

Vtnum

recte utentibus

DH

monstrdrunt

summum

bonum, intauperantibus

summum manuptias

lum, G^c. 8. Centaurea monet cum Lapithis, &r,] Centauri Thessaliiie populi

bone pater Bacchc ^t ego sanior tcmulcntiam vitabo, neqtie pioiudc praetet auteontra Numcn tuum quidquam [K-rpctrabo : nec te irritabo cbrius, nee indccore agitabor, aut discurram furiosus. Ca/ulide BassaiEii.] Simplex, apeitc, vera>^
dern invito,
illis
;

Tibull. J. 6. 8.

Cum

venisseut

atl

Pirithoi principis Lapitharum, prope inontcm

Olympum

in

immodice hausto,
fcribunt
ilii,

Thessalia pariter degeutium vino in furorem ac libidinem acti,

:

novam nuptarn Hippndamiam

teniarunt.

rapcre, vel, ut Lapitharura uxoribus vim inferre Unde gra\is pu^na, cu-desque Cen-

Cundide Lil^er, ades. Item, J. 7. 4(i. Candidior semper, can&dlorqUff veni. Bassareu.] Vel oh tunicam h pelle vulpina, vel a Calceamento, qua: B^crc-apti diCuntur; vel a
talari veste

suliii:

apud Bassaram Lydit^ locum confict quorum nsusiuOrgiis. Alii alias quoque
Tibull.
1. 7.

taurcrum fere omnium lull. in Pistmem, c. 10. meminit: Istzusinillis ReiftuMiae luctibus symj)osium> qttasi aliquod Lapitharum aut CenlauroTitm conuivium fcr:latur Vidc Ovid. Met. 12.
.

etymologias corhminiscuntur.

46.

Nun
plius

Fusn sed ad teneros lutea palla pedes. ego te Invitum quatiam.] Etsi videptur
iis

haec satis "mtcllecta ex

qua?

autti

dixi

am-

non leris Erws.] Ipse quoque B.icchur. rectum vini USUm docet, qui populis tamThrariai paitem incolcniibus, qute Sithonia
9- Sithf/niis

tamen explicautur, enodanturque allato ritu veteri Baccnanalium seu Orgiorum, in quibus Thyades seu Bacchue sacra movere diceljautur; cilm fiiriosae his in fcstis cursitantes, ihyiso& quaterent,

dicta est,Thracibusque universis intensus et ultor instat, quoties illi suis ahusi muneribns, ni-

ipsumque Bncchi simulacium loco

mio poiu in insaniam, indeque in fiagitia ruunt. Vide infra Oden 27. Apud Athen. 1. cii. Eubulu^ ita Bacchum fingit loqutincm Tria ego
;

suo

motum

circumferient, ac velut iuvitum lv*

mulentx

sacriticula; exagitarent.


52
Q.

HORATII FLACCI
rapiaro. Saeva tene cumBerecynthio Cornu tympana, quse subsequitur caecus amor
sui,
1 4?

neque proferam in lucem abscondita

foliis

diversis.

fom-

Invitumquatiam:necvariisobsitafrondibus[ 78 ]

prime dira cymbala cum Phrygio cornu, quae eomitatur obc?ecatus sui amor, atque arrogantia plusquam satis efferens inane caput,et fidessecretum prodcns, viuo pellucidior.

Subdivum

Et

tollens

vacuum

plus nimio gloria verticem,

Arcanique

fides prodiga, pellucidior vitro.

ANNOTATIONES.
Virgil. ,neid. 4. v.

001.

QuaVs camnwtis excila sacris ThyaSj ubi audito siimulant Ineterica Baccho Orgia.
Catuli. 62, 254. de nuptiis Pelei ac Thetidis

ob afTmitatem sacrorum Bacchi,et Cybclae matris Defhn, quae Berecynthia inde nuneupatur: pariter ut et supia Od. 16. v. 5. ac seq. Seusus est : a me coerce ac depelle ebrietatem, insaniam, furorem. Catutl. cit. 261.
^it HoratJus,

Plangebanl

'

Lymphata menle furthant

copita injit.ctentes.

Evve baohautes, Evce

aiii proceris tympana palmis, Aul facti tenues tinnitus <ere cicbant Multi raucisonis cffiabnnt cornua bombis, Barbaraque horrUiH stridcbat tibia canttu

....

Pars

tecta quutitbant cuspide thyrsos.

12. Nccrariis ohitafrondibus, &c.] Non temert- pervulgaho tua mysteria, aut secreta reve-

14. Qiije subseqvHuf c<eats amor sui, fi?c.] Bbrietatem nempe sequuntur multa mala, quo* rum aliajam proposuit: liaec sunt rixae, eontentioncs, fiagitiosse libidines sine ulla

labo

alludit rurstim

ad Or^iorum morem, quo

cujusquam
:

sacra Baechi in oisiis eondita, hcdeiaque et pinis contecta, e tcmplo atque urbe in

pam-

reverentiS.
*j>j\at/Ti,

Alia vero

jam exponit

quae sunt

montes
259.
cistis;

superbia, loquacitas, arcanorum pro-

agrosque exportabantur.

CatuU.

cit. v.

dirio.

Pars obscura cavis ccldrabant Orgia

Orgia,
tftuc

frustra cupiunt atulire profani.

TibuU.

l.

48.

Ctscas amorsrti.] Congruens epithetum nlhilenim tam impelliti:ierroi'em,qtmin suiamor. HincTull. ad Attic. !ib. 13. R>. 13. fflsi fhrtt me commitvis (piXavrtrc decepit. Et dc Orlic lib. 1 n. 91. Tales nott esse putamuSf u/jitre lomUmur
:

cumhombtesinfluiirpit.-iouihi^tttrpiter

Et
13.

fevis occultis conscia ciita sacris.

irridentttr, tt in

maxirnis veriantuT erraribus.

Sub divum.]

id est, suh ccelo,

Pro sub quod Graeci

dio, vel

sub dzum,

tforvocant. Varro.

ToUeni vaemon p!u.<, &c] Vana gloriatio, qua homo inaniter se extollit pi*udenti& va~ cuus. Qtiod plerisque passim, at nemini frequen15.
titis

Ascon. in Verr. 1. id cst, ex areulisetcistis non extniham tua saera, quae foras et iu publicum
efleram.

accidit,

quatn vino effervescentibus.

16. Artanitjuc fides prodiga.]

Denique

sicur

vitrum nihil aWondit,

Stcva tene

cum Berccynthh.]

Couthie cym-

lat,

virtum tegcnda resTrctinentla prodigit, involvenda silentio disic

hala et cornua tua apud Berecynthum Phrygiae

vulgat, adcoqne fidem lahefacit ac viulat, curn

montem

in sacris adhiberi solita t quibus

1

reHgio^ae tacitumitati

commiQ

et credita

ter

rorem incitantui saccrdote ;. Porrb

illa

duo juu-

tuert profcrt et j>ropalam eflutit.

CARMINUM LIBER
ODE
Mater
Et
saeva

I.

19.

53

XIX.

Ghjcercc se nri amore scribit

Cupidinum, Thebanaeque jubet me Semeles puer,

lasciva licentia,

79 ]

filius

Crudelis ainorum genitrix, ct Semcles '1 bcbann*, atque

luxuriosa libertas cogit

[**]

me

ad

extinctos amores rcducerc ani-

Finitis

animum

reddere amoribus.
nitor

mum.

Accendit
:

me

decor Glyclarifts re-

Urit

me

Glyccne

cerce

mannore Pario
inflaminat

fulgentis

me jucun-

Splendentis Pario marmorc purius: Urit grata protervkas,

da

fjtis

procachas,

ANNOTATIONES.
idem quod supra Od. 3. r 1. Mater sava Cupiduntm.] Trra sunt irriiamenta libidinis prcecipm, humorum crasis et temperies, vinum, famiiiaritas et comessatio cum raulieribus. His se revblvi in abjectos amores atque abripi scribit Horatius, Venere> Baecho y lascivd Ucentid. Oeteiura versiculus iste non temcre scriptus, qui ruisum habetur Od. l. lib. 4. Singulas ergo voiulas ponderemus. Mater $a*va, Vemis. Nara

Metrum

cst

Venusapi>ellatnrgemiWH>;i mater Amorum. Et hic matcr Cupidmum. Sic et a Pausan. in Atiic. tres Veneris filii referuntur, *Foca:, "l/xspsc
TTo$o;.

Apud Lucianum

veiO'

Venus

^aridcra,

eximios esse, "lfxspov xai*Eporra., Alii Cupidinttm matrem dici Venerem contendunt, ob varios et muhiplices
afftctus,

alloquens duos VuYi

fiUos jactat

qui

eam

c-t

comitaottir.

Nam

qui amant,

amoiem mmquam non modo spe recreautcm

tri-

antur, aut gaudio fruuntur: sa?pius

stitia ol)

Quisqws amores

Aut

metitct dulces, mtt experietur

amaros.

Virgi Eclog. 3. v.

io. et JEcIog. 8. 47.

docitit,

repu!sam, iia adversus rivalem, interdum etiam despemtione uguntur, usque ad suspendium,&c. Minu.s placent qui matrtm Cttpidinum explican: per araoris asseclas, ludum, jocum, sabus, cantus, &c. 2. Thbana: Semele* piter.'] Bacchus, qui natus fertur

Seevus amor
et Eclog. 8. v. 50,

fc.

ibique

ipse

Semele Cadmi Tbtbarum regis fiNS.: colebatur. Vino autem accendi

improlus

ille

puer,

&c.

Venerem
5. v.
1

8.

Bene Anacreon
t

7.773.

Apost. ad Ej-hes. cap. ? Nolite iuebriari vino, in quo est luxfzitier mero atstuans facite S. Hiercn.
quis nescit

dcspumat in tilndinem.
Xa>.ir ov to
XftXfiTtov $
'

(jlv)

yny.ritrai

3. Lasciva licentia]
scivla.

Otium, indulgentia,

la-

kiu ynXHraty

Theophrastus

alt

amorem

esse affectum,

Xa?,E7ricT7ov &s Travroiv,

'

animi

otiosi, na.Qos \-uyji; oyjtkP-^Qvani.

&7io\vyyjkmv ^iXoDvT*.

5. Urit

me-Glyceref mior.\

Ainoris tyranni-

dem
est von amare Dtirum estettam amare: Durissimtcm vcrb omnium, Nonfrui re amata.

excussrrat Horatius, at aspectus Glyceiie

Durum

Venus, nec unus Cut-sse ait Platoin convi\io, alteram vetercm, juniorem alteram. At CiCd.de Natura. Deorom, n. bH.J renus prima, iatmtt^Cado et Dic nata, cujw Klidc delubrum
Cupidinum.]
piilo fiut,

Non una
Venferes

Duas

novas ei catcnas injccit. Ntminim pulehiitudo quidam in oculorum fttlz;nre, in lincamcuti^nnn <o>i(niiutate nc deeofe ansistens, humamtm ad st rapiens animum, Vivgil.Georg. '3. v. 213. Uritque videndo Fusmina.
cst splanbir
<

videmus.

Afteraspumd procreata Tertia Jove nata et Bwhe .... Quarta Syria, q>'ani Adonidt mipsisse tradilum est. Et num. 60. Cupido pfWius, Mncurio, ct Dsanci priitid
<

SphndcntU Parin marmore puriits.] Paros .^Eu-ei, Cytladum una, eaudidi marmoris fcrax, eoquc nomine celeberrima, Strab, 10. 1. 36. c. 3. &c. Pindar. de Callicle. I. Plin.
d.

insulamaris

natus diatur

setltTUhiS,
'

Mercurio^
tst

et

l'cnne

s*
e.t

Pario lapulc canduliorem.

7- Urit erata protcrvitas.]
et sevcritas

eundd:

tertius

ywdcrnr

Antnos, A/ar/e,

Vuiere tertM, Qtiid ergo hie? Ccrte Poetis solennetst, Ginitribuere qnod plurium est, ]>rfcscrtim citm nomen idein ocrurrit. Sic uni Herculi ea tribuunt omnia, qure tamen a diversis confccta sunt. Pariter ab Ovid. Fast. 4.v. 1.

Superbi aquoedam

sahem

fiei.i:
:

fenJcJa quie

plemmque

amantes plus accendit qtti quod negari vidctur. eo fervt-ntius appetunt, etKjue jucundtiis prosequuutur.

54
et

Q.
facics intuitu nimis pericu-

HORATII FLACCT
Et
vulttis

nxniium lubricus

nspici,

Iosa.

Vetius Cyprum relinqueus nic tota invasit, mque sinit mc

referre

In

Scytharnm

fteifo,

neque

Venus Cyprmn deseruit; nec

tota ruens
versis

me

patitur Scythas,
[

10
3l

Paxthos equisconversisstrennos,

Et

nec qiuecunque ad ipsam

tpcctunt.
j,

animosum

equis

nihil

famuli, istic cesitcm wienttiu,

Partlunn dieere, nec qux nihil attinent. Hlc vivum mihi cespitem, hic

ANNOTATIONES.
fl.

ritltus

mmittm
,"i

Iulricus a<pici.~\ Aspcctus

irn-

ritnt.

Romanorum

audivere, non senscre

arma

enfin muHeris
pellit.

formosac in lapsum statim

locis lubricis, in

lMct.ijtlu

cadendi periculo Eclog. 8. 48.

JJt vitliy utperi&t

nemo
mc

stat

aut incedit.

quibns sinc Virg.

.... Getts laborUms rt btllis aspera* Vvres corporum immensar. Nihit pararc. quod dmittcre timeantj nihil victores pr&tcr gloriam concur
piscunt.

u. Et
maltts afotulit error
l

ver$is
v.

animosum
30.

equis

Parthum.]

itt

Virg Georg. 3.

Alii intcrprrtantur, oculos Glycertc mobiles,

Addam

urbes Asite domitan,

pnlsumque Ni*

lubricos, petulantes, ad libidinem pctlicientes.

2. ait. Naturam dedissc faucornua, cdlces equis, cursum leporibus} dentes lconi, &c-viris prudentiam, n* mulieribus put-

Anacreon carm.
ris

phatcn, FidentemqueJiigA Parthum^ vcrsisqne sotrittis. Justin. lib. 41. 2. Parthi) inquit, pugnant pro~
eqidsy aut tcrga dantibas. S<rpe ctiam Jugam- $imulant\ u/ incautiores adversmn mtlnera insequenles hahant intolerandi Jorcnty si quantus impetus est, vU tanta et jur-

currentibus

chritudinem, i/uu- parmis tt lanceisjbriiorjerrttm /iammamijue vincit, ct domat. 9. ln tne lota ntens Venus Cupvum dcseruit.']

Ade6 riempe me Venus

dominatur
/Eneid.

obsidei
et

el

occup&t,

ii\-

quit, ut videatur reliquisse

potentijssime,
l. v. ;-!-.

Cyprum, ubi tamen

colitur.

Virg.

severantta tssct, Pleriimo-ue in ipso ardore certaminis pru-Ua deserunt, acpaulbpbst pugnam ar/i/gd repetunt, ui cum mcuxtmi uictssete putes, tunc tibi discrinien hibeunchim
.

it.

Ergo

non abs
-

fnscia

Dido

adeo

Horatius Parthum dicit aiamosum; irtus ctiam inhoste laudatur. Nam Koic
1'arthi

Jnsidcat quantus miscrjg Deus. 10.

Ncc
nt

patiticr Sa/thas,

&c.] Non

me

pa:

titnr aliis

w care quibuslibet rebus, nisi amori quatjuam possum scribtre Scytharumvel i'anhoruni pnelia, oec alia brila, nec verr
unir

ea quae ad

Romanam

R< mpnblicam

et

lo-

riam spectont.

Posterius hoe opinatur

CruqmV

us dici ab Hor&tiQj ut se excu&et atque comtnendei, t aduletui Augusto, cui inquit tuuc fortt- remissa fuerint ultro a Parthiv ea signa militaria, quce M. Crassoet M. Antonio erepra fuerant. De quibus Justia. in fine I. 42. intVa citand. Verum brcc nullo sunt BJgumentO subIiixa.

sub rcsgesUe Wagni 42. im6saepc iltorum fuderunt exercltus ducesque. Justin, lib. 41. init. A Romanis quoque trhns l-d/is per maximOs Duees nis temporibus tacessiti, soli cx onupbus gentthts non pares solum, verum etium vietofes Jucre. Tandcm illi taxnen Augusti fam& percukt, ejus arraa pertimescentes, captivos t- Crassi&no atque AnMithriditr preesertim
i!lo, cui

manis

formidabiles semper ruere,

cognomen acdSre, ntait Justtn.

lib.

toniano exercitii

toifi

Parthul recollectds, signa-

que cum
cusi

his

militaria rcmistnint.

Unde
:

et

nummj cum hac RE< EPTIS. Plu.\que ttominis suijed/, qu&m

Jacere potuisset.
fine.

cpigraphe
Ctssar

SIGNIS

armis

ttlius

megnitudine imperator
in tt lib. 4.

Sctfthas.']

Hi popuUsunt
patentcs
;

bc

liini, et

late

Ptolem, riin. &c. Tria de

Asiae Borealis celede quibus &isc Strabo, illis notatu digna mei
.

Htec Justin. cit.lib.4j2.

II.

Vide
0.

et Vlor. lib. 3. cap.

cnp.

praesprtiin

auiem

cap.

10. ubi virtus

antiquitas, virraorantuf a Justino lib. 2. cap. tusbeUtca, etqubd Partbicum reguum condiderint. A'!de Amazontrm fumom toto orbe omnibusqae saeculis diHusain. Non virona tmperio, quom Jcemituirum vixtulUrus claruere. Quippct umipa Parlhos Bactriano&que Jcemin& ouitm eorum Amatonum regna cpiuticlerinl et
:

ct

Komana nanc exprwsit laadem e Barberis: lte f bme valete, Rovumis merito vos victorcs fama genUum loquitutf qui Parthomm tela
Vide
li.
Ct

Jugistis.

mpraOd.

12,

Anno^. ad

v.

53.

Hic rtrum mthi cespitem, c n <.] Victui denique amore GlyceVae Horatius, sacn parat,
fjuibus ejus

cap.

3.

hnperium Asiat

ter

<

anunmn

placatfi

Vencre demare&>

perpetub ab alunn ifiiperio cnt mtacti, aut invicti, mausere, umturpi Dariwn q al ScythiA ntm ft% Curwn cum en f\

tur. 8ui vttb ardorem am'iris et impaiiemiam denotat, vcl ex eo quod aiam N cespite extruat

omm

exercitn truddaverunt.

Aiexandn Mogni

brevi quidem et expediul ratione; quod fieri solitum duntaxat iu subius iebu& ci moram

diuan Zdpvriona cum

copiis unatrsis dclcve-

haud

fertuiibus.

CARMINUM LIBER
Verbcnas, pucri, ponite, thuraque

I.

10.
isttc

55
verbenas, et tbura milij cuin cratere vini bimi.

Bimi cuni

paterft mcri. Alactata vcniet lenior

rji-i

affertc,

hostift.

16

Post immutatam victirnaro mitior fiet Glycera.

ANNOTATIONES.
14. Verbcnas.]
rote.

Herbas
cst

in sacris assuctas pa-

Proprife verbena
la

herba quaedam, Gal.

De

Fervene, Angl.

HERBS.
nutla

De
;

hac Plin.

lib.

Vervain; asv holv '25. cap. 9. Herba

potius, quam illam intclligi ab Horacensuerim, leniorem futuram, quoe dura piius erga illum et iiumitis fucrat. Scilicet hoc speial per Veneris favorem, quem sacro peracto

Hanc ego
tio

Uamaua
nostri

nobiliteHs plus habet

quhm

hiera-

ainbit et sibi conciliaro nititur.

illud sacrificiuin ?

verbenacam vocant. Hac est, tfitam iegutos fcrrr adkostes ind animus. Hac Jovismensa verritur^ domuspurganiuThtstranturque. Serviua ait esse virguha qux scmpcr vireut. Ex Donato vcrbena quasi hirbena dicitur, estque herba e puro loco decerpta cum

toUme

Qu;e

hostia

quidem
sit,

et victiina dilrerunt,

At enim quod mactanda? ku.stta qudd h;ec minor

dicitur,

ilb major.

Mactata porr6

quasi

in!gis

aucta, cujus capiti nimirura imposita

sale conspersa,

ex

hordeo tostomola,
csesa

thure

suffita.

Siinilitcr Plin. lib. 20. cap. 3. ferbcna: nomine significatur gramen ex airc al. arcd, cum suti tcrra evulsum, &c. Constat eo
.

Tcrra adlucrcntc.

Sunt qui Venerem sanguine non placari, nec vietima pridem solitam contendant ed quod genitrix passhu vocaietur: nec deceret
:

nomine

censeri eas

adhibenuir.

omnes herbas, quaj in sacris Virg. Eclog. 8. 65.

et

eam ita coli, per quam Virg. JEn. 1. 419. ubi in templo Veneris Paphije thus et scrta duntaxat memorantur
vita datur
:

atTeruntque

Fervenasque adolt pvujues,

mascula thura,

pcr epithetum, pingues, volunt indicari olivam, Terent. And. 4. 4. 5.

W\

Jpsa Paphum suliimis abit, sed^sque revisit La-ta suas ; uli templinn ilti, ccntumoue Sab&o

Thure calent

arte, scrtisque rccentibus halant.

Ex

ard hinc sume verbenas

tibi.

Atqui apud Menandrum, unde sentemiam

ille

Hinc et sic explicat jwetquam Venerem phicavero vcrbenis, thure, \ino, Glycera veniet lenior, eritque tam ex more facilis ac domita, quam sit hostia mactata.
: ;

Erasmus locum bunc

traustulit et verba, verbenae sunt nrvrti. Plinius

Dormitasse vero

ille

bonus tunc credendxis,

meo

quoque

dixit

murteamverbenam. Ergo per

olivft,

cata-

quidcm judicio

Alii contra sentiunt, hostiam

chresln verbenae appellamur rami, virg.c, frondes, e lauro, myrto,

rorc marino, aliaedeiride tlius adole-

hic ab Horatio veie

quc
his

felices herbLE religioni et saeris servientes

ncmpe
;

aras coronabant

bant

postea

vinum

e patevi libabant.

mactandam significari seu columbam, utpote Veneri sacram seu quumcunquc aliam, Cruquius, Turnebus. Cene lr e~ neri suem immolari quandoaue Callimaihus Factum id Argis adnotavit h>storia, scritnt.
;

1 5-

Bimi

curn paterd metu] Bimi, iJ est, du-

Ccel.

Rhodig.

lib.

25. cap. 26.

Apud

Tussas

orumannorum; du

vin dt detixjhalles, Angl. WlNB of two years old. Affectabant vcteres in sacris vetus vinum, tanquatn optimum; item

autem in JEgypto Veneri, uiue ibi Cornuta cohtur, vaccam sacrifieari, refert Alex. ab
Alex.
lib.

a. cap. 12.

mcrum,

et

purum, stnc
;

aqiue

admixtione.

dem

saeculis

Aiunt ver6, primis quiincruenta niisse quaevis sacrificia,

Quapropter Graca vina

lilare nejas,
lib.

quoniam

aquam habeant
16.

ex Plin.

14. rap. 19.

foliis,

litatumque duntaxat arborura fructibus, ramis, herbis at postea usura invaluisse mac:

Mactuta

vaiiet lenior hostia.]

An Venus

tandi victimas Diis quibusUbet, ipslque Veiie:.

sarva Cujridinum

maUr ;

an Glycera proterva ?

<66

Q.

HORATII FLACCI

ODE XX.
Mctcenati spondet convivium, sedfrugdle.

O
apud

dilecte

Mrecenas

eques,

Vile

inr quidem mediocribua in poculis bibes ignobile Sabinum. quod esromct i!!ivi Grxco

potabis modicis Sabinum Cantharis, Grasca quod ego ipse testi Conditum levi, datus in theatro

8>
[ ]

reciusum, qnando in amphiiheatro acclamationes tibi

fictjli

suhlatte ftcrtinl taiilw, ui

aplu-

Ciim tibi plausus, Care Maeeenas eques ut paterni

:

plausum
patrii

iterar^m

tibi

litora

Fluminis

ripae,

simul

et

jocosa

fluvii,

pariter

et

ANNOTATIONES.
H;ec Ode ejusdera
est raelti, ut

supra 2.

cit.

Jam

saiis terris.

rina, aut salsa

Picaridnliaoporterc,drin pcrftndi aqit&macinerc sarmcnti aspergi. ; posiea

1. Ktk /lolabis, cac.] Profeeturus erat Meecenas seu in Apuliam (ut vult Cruquius cx Divrei codice, quod idein notat l.uhinus) seuquovis alio: antea verb se ira io pro summa inter eos familiaritate convivam fore si<r.nificarat, Hac Oderescribit Horauus Maecena i, rrratumidsibi pm sua tenuitaie tenue fore convivi., at uro ca naeque -iput cx more proponii Sabinum

Et_paul6 post, Sic opcrcuia dnliorum mcdicanPcrs. verft Sat. 4. da, addita mastiche ac pice.
v.

29,

Seriohe vetcris mctuens dcradere limum, Ingemit.

Denique notabant quale vinum

conditum
tria

et

quo tempore

vinum, ut enidite monct Theod, Marcil.

,"'?

fuissct.
|

Nod
:

quale tu bafaes in

eellirii*,

postea notabimu:

Id passim observare est : ct luribus locis. Htc ergo priora

vile etmoiirinii
'
,

pud me : sed tantummodo nempe \imun vd ex ucu Bimorosa, pin

h

tatfic&i 'V LC '" eligendo solo

omnmo non prownii: mediam

(!

licati 'jii.n /.

quatuor veibis exprimuntur, quartum seGrtec& test& conditum Uvi, inquit, quentibus. duttis in /healm citm tibi plausus. Quasi diceGr/ecQ lc.tu. ret, condidi, seu in v;i>a iniudi vel super ticceni vini Grseci, vel in doliis in qui:

kts fimiliaris.

Ek

Plin.

1.

14. c. 2. vcl

'

','/,'
I.

saporqie accederet.
l. e.

viniim Gnrcuui, ut ita vis Sahinr. Tert'16 kvi, seu bi

t(

ex eodem ibid. c. 3. 21. ai*. htler llalit.i

Athenreus autem
i i

Dernum

mpus
.',

notat,

addendo quod
./,

Cum

S tbi-

num,

potttique tempcstivum
tttm.

ab anno scplimo nus b'Gnecia Ortum. Plin.

,

iceo,
lib.

vasis ge-

14. cap. 2i.cit.

"]
18)
i

pcils hrocs. Ang).

f,

aratli

uitc ista

P.o quulilict vaae hic ponitur eanlharus, qui quidem non parvum est vas, caro
i.r.

nl

Cups.

Quibus urUs ostendit Romae

intuin tunc in ustt fuisse.
3. Dt:

Sikmo M

ribustur perquara clirio^o, gravisque

in theatro
1 1

'im
11

appeljetui-.

Virg- Eclog. 6. 17.

allril& pcndeba>.

cnnde simul
cenati

bon

nilice

liicat

] JuHoratiusMre-

memoriam
i'im

dati per

Populum Romanum
(solebant

Ei gravis

canlharus ans&.

ad sjiectacula venisset;

Xenart-hus apud Athen.

lib.

n.

cap.

'6.

Republicfl beuemeriti acclamationibus excipi) ; seu citm ludos ipse

cnifn viri eraves ac de

Ac
r

J!
liits

am
in

pticuhtm

exhibuisset pro sua liberalitate magnific

prqj
t

'Jiarum.
tiJtiigtoU
;<ir>tlu,
'

lbid.

oh

Isetitiam recuperatoei

M ecen

te valt

tudinis;

U
'"is

ct

capaccs, sed humilia

'

am&c.
/'17.]

varias

enim

varii

plaMsus hujus

uusas commiriatis

niscuntur.
5. 7111'.;.] tur,

2.

71

Modesti
ultro

cclehra-

Vi

[uisiti.m

excocot imendat
v'uiM.11

qi
,

aosquosque capcsserc magidclatos

recusavit, et
{

studiose condiderit,

itratus
ii 1.

dignitate

contentus

vixit.

Propert,

liffundc-l

it

in
' -

3.Eel.9.

M&cenas
'.

F.tju

sElrusco dc sanguint regum,

t

Inlra fortunam qui cupis

1

risacumen, cxPlin.

lib.

i.

caf
::i

19,
illinel

10,

1.

Utpatcrni Flumirm
fuit illc

umo. Docet Coluinclla

lib. ult.

et Pliu.

Tantus porro plausus, ut inde pereonarent ripoe Tihe-

ripat, Crf (.J

CARMINUM LIBER
Redderet laudes tibi Vaticani Montis imago. Cscvbum, et praelp dojnjtam Caleno Tu biht-s uvain. Mea nec Falernre Temperant vites, nefjuc Formiani Pocula colles.

I.

20.
dicra

57
species
,'>

coHi*;
bi

Vaticani.

Tu

dbpti

[S5]

quc uvara 7f pn gsam. Nam cert$ mea v^sa. ncque Falerniconciiuut racerai. ncc moutcs Formiani.

Caecubum, attorculari Caleno

11

ANNOTATIONES.
patria er.it

Hetmria, qute Maecenatis neenon acclamantitim voces ingemiu rei Eciio residens in concavis locis apud montem Valicantsm, qui theatro Pompeii proris

scaturientis in
:

rcfcrt et intcr

gcnerosa ccnset Plinius

lib.

14.

cap. 6.

xiraus, sieut et fluvius Tiberis.

7.

Ca-cuhtm.] Caecubu: mons Latii ad sinum Cajetanum, Kundis vicinus et Amyclis, optimi viui ferax, Murtial. lib, 1-3. Epigram. 115.
Cfccuht Fundanii generosa coquunturAmycUs: fdis et in Mcdia nata palude viret.
Plin.
I.

Faticani Monlis.]

quihus

Roma

inssdificaia est,

tus noraen, insuper

tus cst u vatianiis

Hic unus e collibus iu adhuc retiw veautem ostentat insignem 5.

l

Petri Basjlicam, ct ualatiura Pontifkiuin.

illtc

Dic\ ide
110

edi

pridem

soliiis.

14.

c. 6.

GenefositaS celcberrima

m
inr

Gell.

lil).

16. cap. 17.

palustribus populetis.
vocis, ei accTamaiiotuim
sciibit,

Athen.

I.

c.

22. exGale-

h. Imaga.']

R
i

litio

Cui

iihitn geiuTositnif

Jirmum,

populi repercussi

facta iu

mte.

6.

Quia

Echo, duin ultimi tantuin verbaiepetjt atque ingeminau Sj-praOd. 12. 3.

jocari

videtur

]>'-> t annospluics vetustttm. Porr6 unn a Iocq dictum vult Gecubum Galenus variis locis, sed ita vocari vetustissimum quodlibct t ob vctu tutem fulvum.
(

Ra inatjocosa Nomen
Virg. Gcor. 4. 50.

imago.

Cal; .f\)

'ales, vel

Calenum, urbs Campaniae

Saxa

sonant, votistpte offenm resultot imago,

lib. 3. u.

seu rggni Neapolitanl, in provincia terrae Lulxiris, a Cjla Boreae filio, Argoimuta, ut ferunt, eondita, fcrtilcm habet agrum vino generoso :

nec miniis celebrem aqua temulentos raciente,

s'i

Tullius Tuscul.

2. simile

quid habet

Plinio fides.

Athen.

cit.

Calcmtm lcnemagis
placet.

Popularem gloriam in summa in~ anitate verscpi, neque banc esse eminentem vvrubi scribit
:

qirnn
10.

Falemum stomacho

KaXavoj

tutis efitgiern., sed

adumlrratamim,gginemglori(S. Addiique, Est enun gloria, wli^a qutedam res, et ezpre$sa3 twn adumbrata. Ea est con entiens laus bonnrumy incorriipta vox bene judicantium
de ejpcelUnti oirtute.

Mca

uec Faternte.]

Mea

vina non sunt

vini h

& nobiUoribus.
Faleriue. Cui
et agro
lib. 5.

non audita fama

monte

Ea

virtuti resonat t

tan-

hnqgo
9.
,

gloriee.
ct

eS. Strabo Athen. cit. Falermim anno decimo tempestivum estpotui, 6c. Plin. cit. Seiurula nobi-

Falerno in Campania?

De

domitam Caleno Tit C?V.] Tu quidem apud te bibes vina ejusmodi haud .vulgaria, non ita. verb apud me.
prarlo
Exquiiiij. ctute vina

Crcuhum,

sectatura esse IVJaecena-

Lib. ver6 -2-i. cap. 1. cjus salubritatem persequitur, sicut et aliorum. 11. Formiunt.] Et hoc celebre vinum eratex agfo Formiano in Campania, non procul Cajeta,
litas Falerno.

tem

indicftt,

brata sint ac

quod ejus noinine qucedam celeMaecenatUna dicta j quse quidem

Atheu.

cit.

Formiaaum, statim

viget.

5$

Q.

HORATII FLACCI

ODE
Mollea
puellse

XXI.
Dia-

IN

DIANAM ET APOLLINEM.
Dianam
tcnerar. dicite virgines,
86 [ ]

canitc

nam,
linem

adolescentuli caniic Apol-

crinitum,
celebrate

et

I-atmiam

oiiinino

Vos
i,

charam summo Jovi. gaunVniem flu-

et sylvarnm dcnsis fn 'iljus, qusecurtque vtl friptlo extat Algido, vel nemo-

minilms,

ribus urobrosis Erymanthi, vtl

Intonsum pueri dicite Cynthium, Latonamque supremo Dllectam penitus Jovi. Vos laetam fluviisj ct nemorum com&, Quzecunque aut gelido prominet Algido, Nigris aut Erymanthi
SylviSj aut viridis Cragi.

Crapi

viritlantls.

VOS, 6 mas-

enli, toiciKOiuiis etfcrtc Tcinpt',

Vos

Tempe

totidem

tollite

laudibus,

ANNOTATIONES.
Metrtim idcm quod supra Odr 5. Ttiplex apud Huntiium carmen sceularc inseriptum legimus: Inum tamen ludis seculariIn carmine Scculari postra Horatius ad Apollinem et Dianam licma si vcstrum est opvs. 3. Laiovam.\ H.cc velut Apollinis et Dianie matcr ab Iloratio jungHur hic us numinibusj quibus edebatttur Ludi Scculares. Ita vcro rccensontur ab Zosimo cit. Jupitcr, Jttno, Appllo9 Dia?ia t Parcccy Lutina, CcreSf Pluto, Pro!

busdecamatnm;
dos;
et

illud

alia tluo (ut

nempequodcst post Epovolunt quiilaro), hoc scilicet,

Ode 6. libri quarti, lu<lis Apollinaribus, dc quorum origine fusc disserit Macrob. 1. l, Saturn. c. .];. Est hic igitui Hymnus Apollini et
Diatur, Diis averruntis
tus, ut
el a\ti-tnnxoi; dediea-

serpvna.
4. Dilectam penzttis Jovii] Et quidem tanti Junonis zelotypu\, ut eatn peUicem rjusque JVetus onmi conatu pentcre tenlarit, immisso adincasversus pnxgnantem Pythone serpente sum tamen. Varias enim illa regiones fugicndo insnlam, appuht in Ortygiara quie pervagatB, ubi ex Jovc Dianam et et Detos norninata Apollincm uno partu cdidit. Vtde Ovidium Macrob. cit. &c. 5. Vos littam fluviiSy ct vcmoncm roma.] Vos, O virgines, laudate virginem Dianam
;
:

Populo Ver& Rotnano sccuritatem, sankatem, fntgumque abundantiara impertiant Augustum autem Plinciperu diu servent. De seculari carmine plura suo foco. 1. Dianam.] Hane fortasse priorem invocat, quiu prior na a parturienti fottrera geminum Apollinem matri Letonse obstetricis omcium prxstitisse fVrtur. Dicite virgines, bis mandabatnr cantantlum carmen in bohorero Deornm,
in hpstes avettant,
j

mala

quia ccsta ptacent htperis.

2. Into)isKm^l 1'inJaro dxitftxSfxnf, non raso capiUo. Nimiruin ob radios solares: Vidc Macr. ante cit. ct ob perpetuam juventutem. Tibull.

proptcrca gaudentem sylvis ac venatione, ut virorum ftigiat consortium; Jhtviis autcm, in quibus abstergeret Budorem in sectando fcr;\s

1.^4. 36.

contEactum,

Ovid.

Mctam.

3. v.

103.
solebat

SoBs

Phaln Bacckoque juventus L/ dccel intonsus crinis uirumque Devm. Pucri.] Tit. Liv. lib. 31. Carmen ab ter rmtctitna cst

Hlr Vea sylvarum veiuttufessa

yvrgincoi artui liquido perfundere rore. 6. Qutccunquc aut gclido ptominet, &V.J

tscms virinwhts ca, per urban jusserunt.

lib. i~
.

Et

Decem

ingenui, tuxem virgines, patrbni

omnts malrvnique ad id sacrifichcm adJiUAiu Zosimus Histor. dovse lib. L. Ter novem jnteri fflustres, totulnnque pucUee. Flav. Voi

Sive in /flgido Latii, ab urbe pass.20000, sive in Erymantko Arcadise, sive "m Crago, Lvt-ioe montibus. In boc aiunt ruisse agrestium Deorura antra.
Bcrtbitur
Ajutl ISrymanikum venari Diana Homer. Odyss. 6. Algidtan dc nique in iis domijactatur Uiatta Carminc Seculari, sub

piscus, Aurelian.

Patrimis

iruiti

imi&tpie puetis

perinde ac Aventinum tenere, seu

nari

carmm

buHcite. Diciit Ct/nthtum.] Aitollin"m,qui natus apud

finem.
*.

Cvnthium montera in Delo insulA. Hunc ver6 pariter et Dianam praecipuc celebrat, quod eo-

casti

pueri, canite loca

in ThessaliA,

Vos Tempe totidcm, &c."\ Vos autem, O Plwibo dilecta, vclut

crebris
lauris,
q\tae sacia:

rum
.1'n.

oraculis
i,|.

motus neas
.

in

Italiam venit.

Jempe
sunt
clyta
:

:j.

v.

iEiieid. C. v.
. .

97. et 381. /Kneid. 4. v. J85. 07 ubi sie precatur /Encas Da hatio consutere Teucros;

Apollini,

praecipuSque

gmoenitate

in-

Tvm Ph&lo

et

Trvoue solido dc marmore

dics de

In$tUuum y j'c$tosque

/1 mpla nominc Phvsbi,

Dcturn itcra insulam ejus ortu, summfique eam ob rem religione nobilera ac reverendam. Cic. Verr. 3. n. 17. et seq. Apoth tu Ddium spoUare ausus f llli-ne tu templo,

CARMINUM LIBER
Nutalemque, mares, Delon Apollinis,
Insignemcjue pharetra, Fraternaque humerum
lyra.

I.

21.
et

59
natalibus
?/i-

10

Delum Phcehi
et

t/i/tum;

scapuUiu ejiu cx-

oruataui pharetrTi, et fntris cithaift. Vostris illevotisexorattw,

Hic bellum lacrymosum,

hic

miseram

f:t-

88 mein, [ ] Pr^tenique a populo, et priucipe Csesare, in 15 Persas, atque Brkannos Ycstra niotui aget prece.

plebe, et Au^rustu Impcmtorc, luctuosum bellum nc f lmcm serumtiosam, atque luetn propulsabit ad Persas, et Britannos.
^i

ANNOTATIONES.
tam
antiijWy tam sancto, tam
relitrinso

mamts

11. Invgrtfmquepharctra.'] Jaculandi peritus

impias ar .sacvhzas affcrre conatus est <n "itirvn.p ac Uteris Latonasn longo cn >rc, et fug& gravidam, ctjam ad pitrtcndum
<../

rnir.im, temporibus

vactis fugisse Uehenif at-

quc iki ApoUuxm at Dianam pcpcrissc: qitd ex opinionenomi?tum, Ulainsula corum Deorum
sacra putatur: tatttnquc cjus attctoritas religinni* et est 3 et sempcrfuit, ut ne Pcrs-r qiddem, cum

vdlum
issent,

toti
ct

Gr,rci{C y Diis hominibusque vulix-

lum

numcro navnan classem ad DeappuUssent, quidquam conarmlur aut viomiilc

iarc atit attingere,

semper Ch-xbus, atque rertu metitcndus sagiUa, ut est Od. 12. supia: tum ob inteifectum Pythonem scrpentem, occisosque Niohx hlios. Addc Virgil. jEneid. 6. v. 57- tum vcr6 quud radils in mortales fenrnti Eestu vihralis, moihos pestcmc|ue gignat. Dc quo Maerob. eit.cap.17. lil. l.baturn. 1*2. Fraternaque humerum lyrd*.] Insi^nem etiam lyne inventione et melodiii ipsi k Mcrcuquce fuse exphcui Annot. ad rio concessa Od. 10. supra. Fraterna.'] Apollo et Mercurius, fratres noscuntur, ambo nimirnm ex
hahiiu.s est
:

pum
..

Tcmpe.] Plm. 1.4. c. 8. Intcr Ossam et Oh/mTempe vocanlur nemoTosa convalie quinque miUium passuum longitudatc, et fermc' <xm iutttttdutc, ultia visuni hon

eodem

patre Juve procreati, hic

illc

quidcm Maia
filia,

genitrice,

vird Latona Coei Tiianis

ut

toUentikui se dextcrd ta-vdque teniter canvexis

jttgts: intus snd viridis

catcuio,

hue vnidante allabitur Peneus ametnns circa ripas gramme,

supra jam dictum. Apollo 13. Hic bcilum lacrymosum, Gff.] Deus avcrnmcus prece vestrft pcrmotus in liostes depellet impendentia nohis mala: Bcllum matripus
iilios

amittentibus ac deflentibus deicsia-

iuitorus

anum

conccutu.
Plin. modc) cit. cap. 12. Longc.

10.

D<ion.~]

Cycladum meduz, templo Apoliinis mcnatu cdebrata Delos quu- dut fluctuata, ut prodtttir, sola motum tcrrw mm sensit ad M.
ciarissima,
ct
:

hanc Aristoteles ita Varronis mtalem appeUatam prodidit, quoniam repemv apparuerit enata Cynthiam, Ortygtam, &c.a!ii vocant angitur quinque milUbus passu:tm: assur^it Cynthomonte. Et suh finem ejusdcru cap. scribit, flt/pofcvreo* frugum piimitias
Delon miitcre ApoUini, qitcm pr&apuc ftrginesfercbant eas, hospitiU gentiam per annos atiquot venaahUs, &c.
Solitos

nihil miserahialiquando filios jiarentes Pcslem denique ft comederint, urgentc fame. fame sspius cxortam; tria nempe mala omnium maxim^ lormidanda, 14. Jn Pcrsas t a(que Br-tannos."} Ab Augusto administrante Coesare feliciter rempublicam Phcebus dicta avertet mala in hostcs Populi Romani. Persas, qui pro Parthis hic positi

tum, ut

est

Od.

3.

Famcm, qui

lius,

cum

proprios

illc per Ventidium lc^tum subSueton. Flor. Britamo^, hodie Anglos, de quihus Virgil. Erlog. 1. v. 97.

videntur; qups
egit.

cotunt.

Toto divisos orlv Britannos,

Q.

HORATU FLACCI

ODE
EVace, quisquis innocenter crimine, r.cn habct epus Maur >rum telis, nec-areu,
vivit et siiie

XXII.
esse.

Innocenliam ttblque tuiam

Integeh
(

vkee, scelerisque purus

Non
T\ ec
T

eget Maurijaculis neque arcu,

vcc

pharetrii, plenfi s.-.giuis

i

toxica
Syries

\.Y,<r>'<

;;

-,'.:

.,'

tel

venenatis gravidft* sagittis, Fusee, pharetra;

fervi las,
piti!

eu per Caue;tsum liosus carentem, seu prr regio-

ses, quas allyit Hydaspes fabulis

celebratus. Enirji

Sivc pcr Syrtes iter sestuosas, Sivc tacturus per anhospitalem Caucasum, vel qure loca fabulosus

, rium canerem La-

s^enmeanj am rc/H,atquc

prre-

Lambit Hydaspes,

Namque mc

Dum meam

Sabin&, sylvii lupus canto Lalagen ; et ultra

10

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Od. 2. Eidem hanc OdCn, atqueEpistolam derimam
eJusaVm
stio

ahissiraum attjuc celebratissfmum, vcl ob Prometheum, quem ibi fabulaiitur vinctum, ejus-

fere arguraenti

scribit Horatius, Ari-

quejecur ab aquite

prrjip.tun arrodi.

Ivho*pita~

Fusco,

vho probo, "Grammatico, amico.

Aj nd bontini

momm integritaiem laudat

pcriculum
et

decHnatmi

a se vh;r

signifieat:

amico Phi-

fem, ob nives assiduas inhabitatum,jteta obsc.o j pulos, uinle Virgil. Eneid, 4. v. 366.

Cautibus korrcns'
Caucasus-

verborutn elegantifi studiose. Bologo dictionum fincatur. Hoec tria, Lector, observa, dum ego
esetrra pevsi qui
2i
r.
i

Mons
num,
tertiam

ille

intcr

duo maria Caspiura

Snlis
1.

ct

Euxi-

tanta? fertur altitttdinis,

ut ejus verte"x
radiis

ad

"

eens suft satis quibus arceal qnaevis pericula,

Vir ionoprobitate tutus, armis non egct,

jacutis,

&r.]

noctis partem

illustretur.

Vide
lib.

Aristot.

Meteor.

c.

3.

Quint. Curt.

quibusdam creditur mons fc-pimt Mau.-is. Hiji s eximii pedem efArarath versus Armcniam, in qoo post diluvium ftrn domo vix audentsine tclis, ob ficquentiam quievit arra NoP. &rarum quibus discrimen imminet. Herodian. 7. Vel qiitc Idcafabulosus Lambit Ih/dape'.) Animal. Pcr Indiam nimirum. Duplex est HydaspesfluJEIian. lib. 14. de cap. 5. Mau Afic;* ircgip Barbarica, uni nunc regna Fessavius in Asia: Alter Mddos altuit, ct liinc Geortumj 'Vtgerianum, g:c i. dicitur Mcdus By^ta^pes: altcr ludiam mim, Marochium, Tremi tfis ] Plift. iib. 18. cap. I. citeriorem irrigat, hodie Houvev* tuttque terrniQuott auimal '< nus vietoriarutn Altxandii Ma^di; ifi Indum tpto homine, itfas wigimu$9 'ajvrTo ipsi itlabitur, apud Nysam urbemj unde a Lucano imus a ru&lo anbnaltum lib. 8. vocatnT Nysaus ffydaspes. Hic jiorronucenl '' : >,,. Vide nuncnpatur fabulosus y quoniam multa de iljo jy csfer komi 71, Cil. Rhudig. 1. 2-3. c. 10. ubi de multiplici fabulanturj.ut qu6darenam volvat aurram,quod vcneno nbuendi plura, Batiune gemmas ferat unde aimfn- i lau4fianrj,{:ftmWii5-. S (Ttibus mariti- Jcr Senec;e Trag. in Mede& appellatur, qubd m e l de arenosis iis locis Afirtcoe, tantosoniiu vorticesagat, undas collidat, spumafi ardore sal ulkjue S attollat, ut non sine trefidatione procul adspiciaidis, pci quae it< tur; atque remiges Atexandri Magni red lobsen ic, et cum magqv.it. ni attonitos ac stupentes: ij>sis ctiam ^ubernatorino qnicfi bus rei novitate suspensis. Arrian. lisV. 6.paul6 po.t initium. ,tum obvolul cumulos, Mauri, quidam
7. ejus

pars a

;i

....

li

l'.it

ac transfcrt.

Prudent.

in

'i.

s ,hn'j.\
:

\\.<r [taliae regio,

pridem Latiura
n

Apoih

eos.
rcfcrl

intei

Umbriam atque Hetruriam, adhuc

angustiores habel
fiues:

Ncc responsa

L
Aske inontiin

servat, sed

in ditiune

Am
6,

PontificiA continetur.
10.
/
'.
'

Dum
in

mc-

hOiospitalem Caucasitm.]

ditor et

compono de amoribus meis

Lalagca

: :

CARMINUM LIBER L
Teraiinum
curis va^or e.\peditus,

22.
ter

61
limites

exerrarem liber
;irmis
vitavit

ab
;,

Fugit inermem; Quale portentum neque militaris Daunia in latis alit eseutetis, Nec Julxe tellus generat, leonum

onini

sula/itudinc,

lu.it

destitutuin

nie

lupus

quole

ni.ii->trum

haud
in

nutrit

Ajnilia bcllic sa

patentiliuji

15

esculetis, aecgignii

sicca

icotuun

tnri Judsq, altiix. Colloca

Arida nutrix.

me

in agris sterilibus, ubi mitla

Pone me, pigris ubi nulla campis Arbor aestiv recreatnr aur&; Quod latus mundi nebula?, malusque
Jupiterurget:

arbor fovetur tepenti aere; quarn

oibis

partem

infest&nt

nubila

et tnalignus Jupiter.;

20

ANNOTATIONES.
ersus et carvnen
:

et ultra

terminum vagor

diferis

Plin. lib. 19. JovisacrV!, Lib. 12. c.l.

dum
vam
,

cestro poetieo et amatorio abreptus in syl-

....
Inilaurusy Minerotc
olett,

Jovi

aliquanto longius progredior, non udvertens

15.

Feneri

lupum uv^cntem et magnitudiue portentosum, qui tamen non mod5 non kesit, sed sponte me, litet zncrmcm } Jugit. 11. Curis expeditus.] Quidam legunt ejrpeditisy perinde est. 12. Fugit inermem.'] Menm rcverttus innocentiam, non armis territus, ille tupus cessit fugitque, inquit Poeta. S. August. lib. 1. cohtra
incidi in

cuH popiiluf.

Nec Julxe

teUus^]

Mauritania, in qui
addictus-

regnavit Juba, qui

Pompeio

Ctesari

primum
latus est.

acriter resritit, et ab eo tandera debel-

Plutarch. in Csesare. Synec. ponitur

est

pro AlVicS, cujus

pars versus Oecidentem.

Plin. lib. 5. cap. 1.

Lcomttn Arula
citatc,

nutrix.']

Tuin arcnamm

sie-

Julianum
Kdmini

Onwes

lesti<e t inquit,

ante peccatwn
nocent,

tum etiam aquarum penuria

giffnit.

laborat et

ercuit sitlject<r.

Qubd autcm nunc

arescit t&ra illa rc^io: leoncs ali^^que leias ihnu-

pa*na primiest peccati. si pnnapa'u d>\idimus ; llle quidera prihcipatus ajidurid, et honofe. utcunque est restitutus, post dilnvium Deo Noe
et
filiis

merabiles

Vide

Plin. lib. 8. c. 16. ubi

:

inttr alia mtilta, sic ait iuitiu capitis

Leom

pr<s-

ejns loquente,

Genes. cap.

9.

Sit terrt

>'

cipua generositaS) tunc cum colia armosque veslfricam hac maxime. spectant, stwnpjub* .
.

vester ac tremor super cioicta uuimalia terr<e

unde

S.

Ambros. Epist. 38.

Feree suos morszts

stepe suspenderunt reuocante sono vocis kuman<e.

Leones ipsos videmus, si vox homjms resultant, precdum dimittere : pardos et ursos incitari ac
vocibus. At cura sanctitate morum ac"vit integrirate, ad ptiorem innocentiam at-

revocari

aquarum ad pcaicoslam^scoiigtegarithusse jetis, ldeb muUifatmes ibi animalium unde partus im : Semper alujuul novi afferre Africam. Vide et Ccel, Hbodig. lib. 13. cap. 8. et 19. ubi de leonum nauira quaepiam disserit non sjiernenda. 17. Pone vu\ pigris ubi.nuUffyr&c^] Ergo
;
.
.

que ad plenam apud

Deum gratiam bomo rediit,

quondam
illo

iiitrepidus

tum

certe be&tiis, ut in felici

statu,

ponns in

terris

ubique luero ct securus, etiamsi me horrorem inctutentibus, vel ob

vel ojb sestura intolerabiiem.

dominauir plene, et ad arbitriura. Sic leones iircremo dejecta cervice ad S. Antonium accedentcs ejus inanus ac pedes lingebant serpens Hdarioni morem gessit, duo dr.iomes Ammoni, erocodilus Heleno, lesena Joanni Abbati, hytena Macario Alexandrino, &c. si Legendis fides. Talis ac tantus 13. Quale portentum, fc.] er.it lupus iste, ut major haud occurrit bellua
:

niminm &igus,

Arbor, Sfe.] Apud utrumque mnudi Polum, Arcticum et Antarcticumj ubi assiduum prnpe' gelu tcrras' fafch sterilesi loiigioret^ue Sohs abscntia, per sex nempe circiter incnses, pigTinianpnt campi* ariorque mdla crescit, ubi non astivd recreatur aura.' beuigno carens eo tepore, quo plaritis increment'ii uit/ta cajnpis

sive in Apulioe sylvis, sive in Libya? desertis,

Milifaris Daunia.]
dis, ut aiunt, socerO,
lire

A Dauno

rege,

Diome-

tum ac fcecnnditas pracstatur. H e etiam iattts mundi infestant setnper nlhultc, quippe quas nou
discutit Sol, malusque Jupitcr urtrct, id est, rigtdum, insalubre, gvaveque ccelum, scu aer nuuquain sercnus et clemens. Ovid. Met. 3. 789-

dicta est, olim JtaAputia, hodie la Capitanata: alluitur Adriatico mari, regni pars est NeapoVitani. Synecdodh. Vide PUn. lib. 3. cap. II. et alibi. Mditans, aptas habens militiae rcgk)

Daunia

quaedam

in

Tnste

sttyaft,

sterilis 7

sine Jruge,

sine acbore

tetius,

viros

bcne multos.
esczdetis.']

14. In latis

sjlvis, quje eonsifce

\n iate patentibus sunt csculis, arboribus glan*

Frigus incrs ulichabitdnty PaIli*rQiu> Et jejuna 'Fames,.

Trvna qi

t.

62
constituf

Q. HOR.VTII
me sub
ciimi Solis ni.

FLACCI
P1

mis

vicini, in rejrione icilificiis

carcntc.

ukcumqSe

diligam La-

pone sui, ,.urru nimium propinqui cj . i* *i .a Sota, 10 teiT& domibus tjegati,

i.

lagen suuvitci .irriilcnum, suaviter ct verba facientem.

DllkO

rid

litt'111

LalilgCU

umabo,

DulcC loqucntcni.

ANNOTATIONES.
21. Jof
torrida,
.?ut cuiTit

nimiwft)

&c]

In

Zona
sol ni~

aequalium loiurimdme.
lib. 2. initio:

intei

utrumque Tropicum, ubi

terras adurit,

Adde quod ait Justinus Naturamj cum primxcm incremen-

mium propinquus
tam.
l.

nulloequi- pro-

iude incolas ac domicilia permittit.

49.
nu-e media
cst,

Ovid.

Me-

ta calflris acfrigoris regionibus distmxil, statim ad locoram patientiam animalia quoque geneT'hse; sed et arborum atque frvguvi pro rcgioftunz condirioiie apt^ getiera variata,

Quarum

non

est

hahtabilis

Comnertnni

ee-tu.

salubrcm satis aerera, et frequentes adesse popu.OS in regionibus &quaitaque

est,

mod6

ct

In o scilicet errore versati sunt anttqui, quo nos Irvanini ii qui navigando pen^randoqtie to* tum orbem lustraruot, habitatoresque non deesa* iis in plagis videnint, quas inbabitabiles olira existtmavere. Neque tsx iminodicus illic *stus jueui valde. Umperari COuStat noctium diebus

tori subjecris

ac vicinis:

v.

e. in

insulis

JavS,
tenis,
in

Sumatra, Borneo, Maldivis, Delphtnft, seu iMadagascaria',

&c

In continentibua
in Asi&,

veifc

apud Malacam

Guineam

in Afiicaj

AroericA erc> apud Castellam auroam, Guaianam, 1'eruviam, &c.

ODE
Ut jam

XXIII.
nubilis

AD CHLOEN.
ita viros fugiat.

haud

O Chloe,

me

fugis velut hin-

Vitas hinnuleo

mc

simili?, Chloe",

nulus tinudam parentem requirens pcr momium devia, haud sine inani formidine ventorum

Quserenti pavidam montibus aviis

Matrtm, non
AuraniTn

sine vano

ac

nemoris.

Corde enim ac

et siluae

metu.
vitis

genibus eontrcmi&cit, sivc fruu-

Nain seu mobilibus

inhorruit

ANNOTATIONES.
est IJem quod supra Od. 5. Arguit Horatius in Chloel id quod in ingenufi ruaxime. laudande.m puella vidrri dcbctt. Nain

M< trum

4. Siliia:]

Diaeresis. Sic Tibull. 1. 10.

946.

Sit satis
5,

omatas

dissoluisse comas.

lasciviens queritur

qudd

illa

jam grandioi non

vitis inhvmtti Ad rentumfoMis.] Hancin mterprfttationeflecutufi Bun| lectioneajif quw Mnreti eai atque Sealigerj

audeat abscnte matre virum se alloqui, scrmonesque tniscere. 1. Fitas.] Quibusdam placet vitat. Veruin,
ut benc
4f,

Nam

ssh

mobiUbus

monet Theodorus Marcilius, Flaccnm

velle iitas liquet,

cum

subjungit, Atqui

?!

:;

r%o

quanqnam non satislaiit. Quid enirn liinuulo per uemua cervam matrpm quserenti, cum vite?
L^irunt vulgo:

c^r.

Namseu moUHbusveris
;

ittl

>

Binnuleo
tre

similts.']

Tam mcticuksa quam

hin-

imlus, cervi, Hamn', ant capreoli puiiu.s, i

ma-

Adccntus fulns: ut sit liypalia^ireris adventu inherroere mota,

pro, seu folia

scilicet

vento

pnescnim
Chluc.]
'

abstr.icr.is.

Nomen

adolescentulie convcniens,

quolibet tenui, puta Z< pliyro. Quod nec omnino jplaCCt. Quid si fcraturyd vocem arm. ilcn-

nam y^tw
ravcrai.

est

herba virens.

2. Qutrrrnti

pavidcm Malrcm.]

qul aber-

Pavidam.'] Cerva enirn srmper tnnet, cjusque in fugi securitatem natura coiiau.ait, tum a venatoriou, tum a feris. Afontibus avUs.] uit4 ncmpe vil declinore

legamusque, jilaniori certe ser.su ac seotenti&; Seu mobiUbus vcriswhQrruitddventumjbliisi id est, Seu motisfoliu sylva inhorruit ad ventum levnn, Zephvrum ncmpc vcris eomitcm Vel, Seu mvl-iliht uerw whorruit Adrcntii
sititfC ;
:
i

tem,

amaat

fsrw.

foiHsi idcst, Scu trcmuit s)Iva foliis mjOtlS vciis adventu, fiautc Zepbyro uimirum?

CARMINUM LIBER
Ad ventum
foliis,

I.

24.

G3

seu virides

rubum
9 [
']

desvitls levesaur&concutiuntur;
sive lacerti virides

duimim com-

Pimovfire lacerte; Et eorde et genibus trcmit. Atqui non ego te, tigris ut aspcra, Gsetulusve leo, frangere persequor, Tandem desine matrcm Tempestiva sequi viro.

movent. Veruni egO te ucquaquain insequor, ut dihiccrcra

quasi ti^iis violenta, aut leo
(i.eiulia.
e;

10

Krpo

viro

matura,

(lcsiuc aliquaudugenitrici inhajrre.

ANNOTATIONES.
Scuviridcsruhum Dunovtre laeerte.] Sive rubo lacertae, discurrcndo stieuituiu edidere, tamulum commoventes fniticcm et
6.
spiiias tat, et
:

latentes in

Plin. lib. s. eap. ] 1 Tigrin ITi/rcani ct Iitdije> Tunt animal/erocitatis trcmctul^s, S?c.
.

10.

G&tulusve lebJ] Gatulia

tota

ad ftunun.

tum verb hinuulcus

trepidat, cor palpi-

pruua Ubant.

De
tc,

lacertts vide PKn. ub.

8. rap. 39. eialibi. 9. /ttqiti

Nigrin, qui Africam ah Mthiopia inrimit: inquit Plin. lib, >. cap. 4. Lib. vei6 8. c. 16. Leota taniiim jeris tlcmcntia in suppticcs; prnt t

parat : 1 ttbi Strvit, in viros prius quarn Ego non nocendi, sed amandi, cupiditate perse- vi faminas fremit: infantes ?ui rizsi mdgnd quor te, Chloe rur me fugis ? Apud Ovid. Met. fame. CredU Cibya intell ctum pervemre ad ct>s precum. 1. 50-1. Apollo Daphnen iusorjuens: CapHvam ccrtc Ga-tuita: reducem audici, multorum tn sytvis impetum it se mifinon tgo
:

tigris ut

aspera9

fe*V.]

stratts

Numpha, precor,
hostts:

Pencia, majte : tion inseqtiOT

Nt/mpha, manc.
leonem 9

Sic agna Itipttm, tic ccrva

gatum allnquiO) ausam dicere sefarrtrinam, prafuganty infirmam, siippticem animalis v/nntum
generosissimi
C?Y,
carterisque

impcrantis, indignam
hiKlie

Sicaqudampcnnufugiunt trepidante cutumke.

Tigris ut aspera.]
litas,

ejus glorttt pra-dam.

Varia circa har opinin,

Gsetulia

Ltbyse iotcrioris regio,

Hujus tanta

fertur erude-

Qiledulgcrid,

maguam

babere ferarXim coptani u

ut sponte
nisi

hominem

petat, ciim

reliquae

nemine ignoratur.
Frangerc pcrscuuor.'] Phrasis Grieca.

ferae,

tamcs aut

ira Btimulet, ultr6 fugiant.

ODE

XXIV.

AD VIRGILIUM.

De
Quis
desiderio
sit

morte QuintUu Vari.

pudor, aut

modus

94
]

Quac
dolori,
dilecti
?

sit

vereeundia, vel
viri

fiui*

Tam

chari capitis^ Praeeipe lugubrcs

ob jactttram

ade5

Doce querulum carmeii,

ANNOfATIOXES.
Mctrum idem quod
supri

Ode

6.

sat est.

Imprudcntittm

itt

gaudia,

sic

dohrescr*

Suas Horatius querelas jungit Jachrymis et quciiinoniis Virgilii (Ulectum caput morte sublatum (ictientis: tjusque dolorem dividitartificios^ ouidem, ut irommuat atque consoletur. Vult Siconius prosopopaeiam esse etdialogumVirgilii ct MelDoracncs, quos Honuius inducit; illuin a Musa* consiUum Opemque impiorantem, duabus atrophis prioribiis: hanc respondcntem deinceps et consolanicni, ab his verbis, Mtdtis illc ioms, &c. Sigon. emendat. lib.2. Qnem do1. Qui\ desuterio sit pudor, 6fc.] lere pudea, quls luctui mtjdum putel adhibendum, aroisso tam cliaro capiie? Scneca t^men
Epist. loo. sic praecipit:

wutavere.

Mquo animo

excijte neceisoria.,

2. Ckari calritis.] Earri dicendi rbrmam Gra*cis Homeroque imprimis amatam notat Eustath. Sic Odvss. Penelope de absente Ulysse:

To^v

xefXiv rofiiiw, TeZxoe $ihn ae?aXw.

Tale caput desidcrp f Teucer charum caput.

caput, &Ck Quidam lcc;unt, tttgtdfris, et subaudiunr, Dea; hoc sensu; O Melpomene, lugubris eantus De^t, pngecipe modum lugcnrii tam dilectnm caput. Hanc ver5
et Latini

Hanc

usurp&TUnt,

Lcpdum

Prercipe Ittguhcs,

S^c.]

Est aliquis

ct

dolehdi

Musampnr creieris invocat, utpote inventricera Tragcedue, r^busque maestis pnjesidentem, Auson. Eidyl. 20.

tlecor: hic sujncfiti servandustsl: ct

qnemadmoahquid

tfitm in ca-Urts rtbus t ita el in faerwnjs

Mclpomenc Tragico prodamat mxsta

faatu*

'

a
:

64
6Melpomene,
pertivit
Ivri.

Q.
cui genitor im-

HORATH FLACCI
cuni cithara dedit.
perpe-tuus sppof

Cantus Melpomene, eui liquidam pater

ameenam vocem cum

rum somnus

4igitursemjii*ernusVar occup.n ? Cui i<n-

Vocem

Ergo Quintilium

cundia atoue intagra fides justitiae germiua, 't n rlras tmplex,

quatulo repetient simileui quemquam? Is ccrte plurimis oceubuit probis lugendus; at nemini
niigi.

Urget? Cui Pudor,. et Justiti soior JMsorrupta fjdes, nudaque Veritas, Quando ullum frivenient parem?
Multis
Nulli
ille

bonis

flebilig occidit;
tibi, Virgili.
_

quam

tibi,

Maro.

Tu

flebilior,

quam

10

relii;iosu\-incassuin,eheu,Quintilium
haurl
repetis
sic

Numinibus,
Etiamsi
auvi-

Tu

frustra pius, heu,

non

ita

creditum

coneessum.
pulses

dulcius,

quam Thrax Orpheus,

arboribus

cliordam

Poscis Quintilium Deos. Quod si Thrcicio blandius

sculuura,
ta

minhue lamen
inani

Orpheo Auditam moderere arboribus fidem,

14

reddatur

simulacro,

Non

vanae redeat sanguis imagini,

ANNOTATIONES.
3.

sunt

filia?

Musse Cailiquidam pater Joccm,Vt\\ Jovis ei MnemusyniE. Melpomene a

:

ipsa

Offic. 1.

defend l, ut ait Tull. pro Ccelio; ei Svnt nlii simplirrs ct apetii, li. 109.
c.v ricrv.ltv,

cantus suavitite dict a fii\mfuf. i, cano. Liquir (janl, sua m, dulciter f.uentcni. Macrob. lib.6. c. 3. ex Hostio poeia Si mihi lingius

qvi Ulhil

putant, vcritatU 'i. MvltieiUel-oms, tse.]

!

Ccrtlum,alqueora. sunt totidcm, vocesqut tiqval<e.

Fers. Sat.l.

v.

35.
Ploruhih:
si

dvs agejuhtm inimia. Logunrafir, Muli, Sfc. nullifl.cliU.or nttam lili, utpoic vir bontis, amicus, cognatus. ] i. Tufru hi piuS) i''r.] Jaiu castigare inNmi cipit Icniter immoderatum iimici luctum
:,!.

mhrl

iis

quid

um,

itl

st,

uon ea lcge ut non morjere-

Eliqual.
5.

tnr. Scilicet quae rlouantur

non solent
sunt,

reposci
libuerit

Ergo

Quvililiiim, V.]

Exclamatio gravis
ilius
i

sa
ita

cum

credittts

iudei doloris. cere conatur;

tat,

Sic .unici luctum luctu

sic et illabiturin cjiis

nobis ad

anitnum, ut
cis

,i.

urii eripitur:

imb tum

majorem babcns fidcm sblatium

iuiO et
utitttr

facilius

creditor ntitur juif sco.

bene

Sic aliquantulam objurgationem. Poeta consilio a Musa, quam statim

invocavit, accepto.

ne Ouintilium Deos, videare non solilm pius, heu! Inisi,;., sed et prteposterej atque in Deos iuiquus. Lueret. lib. 3. v. 9S4.
Vitle ergo, Virgili,
.',';

Quintilittm.]
lii

att|ue Iloratii amictun, cujtis

Vel Cremonenscm ilkun Virgimeminit Euseb.

vel Piaefcclum Romani tribus legiembus atqueauxi''

aatur, omiifbus usu.

Alii lcgunt,

13. (h
Alii,

!!

'

Ittir'. ,/.i.]

Qnid

si;

Cbrnn. Olymp. 169excrcitus,

iiarilms

Qvi

si.

Et pro Non,
,

quicum

Germaoorum
C.

Arminio copus ceesus in Germanis rege. Dio 1. 50. Sueton. Aug.

ilii

ATum. &c. Atlverte compaSensuscst; n6sli Orpueo. cura

iuterrogative

ribuscantus suavicate pcrirattis,

23. Perpeluus sopr.]

Sk
v. .j.

Bt

longut snmnus, pro

sc.l

morte, l.a.
6.
tilii

Od. n.

demulcendum etiaru spe^rasse Infet' rtim tyrcnrr/ morte ablatarri rednum, utEiu..
se
,i,

Cui Pudi/r, fr.] Ureic

elogium.

ingens Quin>'

ret,

sed irrito

ci

inani 'cqndtu

sic tu cisi vin-

Pudor,

quem

Tull. de finibue 2.

>

cas

Orplieum
1

carininis dulcedirie, haitd

tamen

flectas
5.

Numiua,

ut Qniiuilium resiitiiant.
f
...'
i

Hiu< cupiditatis sppellat. Orat. 1. n. 122. Cassp.m iialatidat: Fuittniri-

Moderatortm

i.i^iiii.]

Non
corinicr-

redeai mbrraoj non aninta remiitatur

it\

Jicus qtddam in Orasso pud Justiti* toror lacomipta Fides."] ExPlatxme, justitia ctim in Deos observaturvocattii Tull. OHic. 1. fidcs auiem, ciun erga homincs.
>
,

pus
/Ea.

bxaniiilp.

[tuquc

vandm vrtvjiivm
,

manes,

Virgtr.

i.

654.
vi,
'

n. 23.

I'i

inaamerUumjUStUUl-fuies.
i

Et panit.
, t

V.l

wf.c

,'trras ibit

imago.

Orat. n. ;*. Jtistitia erga Deus reliffi pareutts picfas, vitlgb autfin bcmiias; mederationt aiwmadvertendi itiurtbusjidt '' nominatur. (., oi ' ' -. X,!,' )e /'../>.] Oujus inugiui vrs, quce
.
.

L 6

'
!

/:;,

.f

ti

fine corpore vitas

<

Admqnecd
iSaugui.it.]

volilare
\

iafi sub imagrneforr/uit

9.
v.

340.

tontra

hnmmum. caUultUiiem

ct svU.rtiam

i
,

Purpurcarn

tsmoa,

&c

CARMINUM LIBER
Quam
Non
virgft

I.

25.

65

scmcl horridii

qnod tremeiulo scmel caduceo

ad turl.am airam aggti Mercurius nequaquam faciljs exorari, ut fata rcsiiudat. Grave quzdem est illud: at tolcntbiliur, ferendo e ffici u r quudc unque
i

lenis preoibus fata recludcrc

Nigto compulerit Mereurius gregi. Durum. Sed [evius tit patientiA Quicquid corrigcre cst nclas.

20

imiuutare liaud

licet.

ANNOTATIONES.
16.

Quam

virga temel,

SV.]

De

caduceo

Plaut. Capt.2. 1,

1,

Dccel id pati epquo animo

erit.

Mercurii, ejusque aoimas dcduceudi putestate, vide supra Ode 10. v. 18.

si idjucietisj levior

lauos

Virgil. ./Encid. 5.

710.

predbus fata rcdudcre.] VtygiL Georgic, 4. v, 469- de Orpheo. Manesqut adiit, regemque tremqulum, Nesciaquehumanispret ibiisrnansuesctrecorda.
];.
lenis

Non

Superanda nmnis fortuna ferendo

Ovkl. Metamorph.
1,

est.

633.

/Eneid. 6.

v. :376.

Desinejala Deumjlecti sperarr prctaudo.

18. Nigro compulerit gregi,] Coeteris Manibus aggregfirit, ct ad Plutpnem perduxcrit.

Paupotatemque ferendo Effecere levem Contra ver6, quisquis mala necessaria impatientcr et inique fert, quld aliud, quara novum silu dolorem ci^at, et nialum malo addit ? Ejusmodi

LeviusfUj>atientia Quicquid^ ^jfc.'] EuSenec. ripid. Phaeniss. AiT" ^l^nv ?a tmv Seav.
19.

homintm, qui eommunia cunctis mortalibus incommOda vespuit, egrc^ie sturijlal Juvenidis, et
gallin&jihiim 13. v. 111.
ulL'<i' t

per ludibrimn voeat,

SaL

Optimum

est

paa quod emaidarc non

possis.

ODE XXV,
Lyduv jam vetuhe amatoribus
Parcius junctns quatiunt
fenestras

carenti insultat
97 [ ]

Ietibus crebris juvenes protervi,

modb

Fenestras tuas elausas rarius. verberibus impeiunt ado-

Nec

somnos adimunt, amatque Janua limen, Quse prius multum facilcs movebat Cardines. Audis minus et minusjam:
tibi

lescentes procaces, neque tibi soporem auferunt,Jamque limini

adhaerent fores, quce antea valde TOlubiles airebant cardines. Infrrquentius demceps et infrerereo,

Mc

tuo longas pereunte noctes,

Lydia, dormis?

quentius audis dum ego tuus Lydia, quiescis lougis poctibus?

:

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod supia Ode 2. 1. Parcivsjunctas quatiunt, figfcj. Soli bant juveoes raeretricum fores ac fenestras laptdibus quatere noctu quidem, ut aperire cogerent, seque admitiere.
et 26. lib. 3.
iltu

cul.

!r

uuctu dancuium exit merelrieula, tacet. Cur1,1. Item, Placidt egredere, owtum prohiforum, et crepitum cardinum sujfan-

dam
6.

ntfuulam.

Ibid. 1, 3. init.

Vidc pluia Annot. ad Od. 10.

Amatque Ja71.ua limen.] Janua vix discedit ilWque vidctur aruare jocus amarulentu", quo significatur rar5 januam aperiri,
3.

a Itraiue,

Audis miiivs et nwutsjam^ &?V.] JVIinus mii usque indies atl te moechi ventitant: pauciiiii hahes amatores, t]ui occentent fores ojres piaS| id est, apte ityas eantioncs.^mat^ias ca1

naut, qualis est

Ode

10,

lih.

-J.

qualis et haec

paucisftdeuntibus, Lydtamqueannisdeflpresceu-.

Me
itl

tem eumnis fastidientibus. 5. Quwp.iu. muUjfan facilcs movebat CardiKf5.] Ujsu uetnpe assiduo voJubUis etai cardo, vel ujictus baud strepeliat, atque ut ait PlauLepidus tarn mutielatt fiv^a apepi enturcedes festix isstmij et paulo antea, BeUissvnum h< rcU ct ticiiurn ssii.iiun ostium, quod nwiquam ulinjn verbuai mutit quttm aperkurt tacet cian^ue
tt:5,
,,-

tuo lotfgas ptreunte nodcsj ltydia } dormis est, JMe prae amore tuo coritabescehte, spm.-

numque haud

capiente,

ahum
noctes,

dprm}s

tu qui-

eta vAdb. stenis (oi^ga roe solicltumque tui

lare cogit.
7.

dnm inquietum
excitat et vjgt-

bene

desidepum

Longas

noctes.]

EJxpectanti

nimirum

et

desidcianu longum semper videtui tempus.

*56

Q.
vetula
plorabis vtcissim

HORATII FLACCI
9
9

Jam
in

Invicem mcechos anus arrogantes

Flebis, in solo ievis atigiportu,

adulteros superbos,

contempta
;

angiportu

deseito

dum

[ *J

Thrax ventus scevit graviiiscirea Luna^ mtermenstruum ; quando

libidfnosus
ardor,

Thracio bacchante magis &ub

lunia vcnto

inter-

qui

suevit

equas reddere ruriosas, inflammabiturud hepar //</( ulceribus

Cum
Quse

tibi flagrans

amor,

ct libido

solet matres iuriare

equorum,
Ii>

plenum; haud sine qu6d juventus bilaris

renti

luctn,

cb

Seeviet circajecur ulcerosum,

hederft viIcetetur

myrtoquc subnigva

Non

ampliiw,

Lseta qu6d Gaudeat, pulla magis atque myrto,

sine questu: pubes hedera virenti

["]

ANNOTATIONES.
9.

Inriccmmachwanu* arrngantes Flebis, &c.]

vioes

Tandcin

Uuk adventarunt; olim

fiore

ju-

vcututis ac fonnoe superba, depereuntes te ridebas adolescentra virosque quoslibet: jam anus fecta frustra Iucrum t moechos quieres; hi vcrO te senio deformatam spernent arrogautes. Ovid.

Apul. Metam. 9. lllunium, Varro intermenBtruura nuncupat. Legc, si vacat, Coel. Rhodig. lib. 20. cap. 32. 14. Qutr solet matres furiare cquorum.] Rcrm explicat Virgit. Georgic. 3. v. 266.
Sriticet antc
ICt

Art. Amat. 3.

v.

70.

omnes furor

est insignis

equarum

mcnlem Venus

ipsa dedttf Sfc.

1R. 1.

Tempus

erit quo tu } qme nunc cxchtdis amantem f Frigula desertd nocle jacelis anus.

Pmdent. contra Symraach.

v. 15.

de Saturn.

10.

In solo

levis angiportu.]

Vaga, obserte te

Advena quos

prqfugiis gignens ct eqvina

libiif*

vans
vel,

si

quis triobolaris agaso

leviter, juvenili

commeat ad
more, et
flens

Inlulit Italia?: Thuscis

namque

illc

puellis

amans
:

Prnnus adhinnivit stmuluto nunune machits.

despici
relicta

vei nullius pretii,

jamque ab omnibus

in angiportu solitaiio et a paucisslmis

firequcntata.

11. Thracio lacchante magis, S?o] Tumque frigidum perpeticre ventum; ct sicut olim tui amatores eo algentes vidisli, et contempsisii jta nunc alii te vidcbunt sub dio pernoctantem. Thracio vaito: lric, lespectuGneciae, Septcnttionalis est adde quou regio pcrquam firigida c$t Thracia unde ofricina ventorum appeUata: atque in c rcgnfose Aquilo fcrtur: hinc apud Graecos Poetas, Thracius ventus, pro Aquilone passim usurpatur. Latini verO eam quoque dicti:

Huc etiam pertinet audax et elegans ea dictio, quara :n Pisonem adhihetTulHus, n. 69- Itaque admissanus iste, simnl afquc atidiiit rt Philn-i^ pho voluptatcm lantopai- iandari, nihil erpiseasic ktds scnsus voluptarios omnes %ncita~ ad Utius hanc oranoncm adhinnirit, u*: non magistrum virtutist std auctorem Wndxuis 3

tus cst

vity

sic

sc

illum inrcntum arhtlrctrctur. i 5. Sasviei eirext jccur ulccrosum.]

Cum

te

onem

imitati

sunt,
;

quanquam impfOprie

et

acJa^MiffTfxiuf
trionalis in

quandoquidcm vcntus beptenItaliam nequaquam a Thraeiu venit.

agetfuror talis, qualis esse aolet etjuina. inflammabitque jecur tuum ; tum ccrte mirum Jccur, in quo amoris in modum discruciaberc. scdes cst atque libidinis, ex Platonc et aliis. Ulcerosum, intus Itbidine multa saueium, tcctisqvie ulcerilms cormptmn. Non. Marceli. Ulcvs,
libidinis

Epod. 13. 3.
-Nu?ic marcy mtnc rilutB
Threicio Aquilone sonunt, CfY.

inquit, tecta cst et clausa matignitas. Et Servius ex Vanone, Vitntm ohccena? Itlidinis ulcus vo-

catur.

16.

Non

sine qttestu: Ltpta

qw>d pules,

&c]

Bacchante magis suhintcrlunia.] Eo tempore quod iotercedlt intcr duas Lunas, veterem et bovam; id est, cum"Luna non apparet, tum crcbnje sunt tcmpestatet, et EHgidiores vebemenThcophrast. tibeHo de ventis, vmtfgiviursgai TuJy^unvav u\ c-vvehi. XnterUnda: Plinius lib. 16. cap. 39. Interluniutn ulii Lunas rcritum fquia nrmpe tunc Sol cum Luni eonjuntiorcsque venti.

Neqvie potcris dolorcm continere, quiri erumpat in querimoniam, qu6d juvcncs retulam te fastidiant, marcescentem poathabeant j adolesceutulas

autem
1,".

aetate virentea sectentur.

Gaudcaty atque myrto.] Appositc comparat juvencnlaa cum hcdera qu i!r ct t.u adhserescit, stquaX vocatur a Persio iu i; Item cum wi/rto, quffl Veneri sacra cujus etiam color nigTicans et coDStans est, esi
Iledtra vircnti
I

gttur et cppgreditur: Grci cuvoSov vel alii sitentia Lunm appellanU ct lib. 18. cap. 32. ln >"(i.'i tfttod inUilunium vocant, cum apparcre
1

cWSVi )

etidquod veteribuain formoau

laudabattir, cxhi-

het, teste nostro Yo&ii in Epist. ad Pisoncs, v. 37

>

Hefimb

Hoc

porro Virgil, Luuse

eiUritiujut

Speitttndum njgris octdis nigroyue c&pill"-

CARMINUM LIBER
Aridas frondes liyemis sodali

I.

26.
sicca verfc folia consecret

67
Hebro

Dedicet Hebro.

20

hveruis socio.

ANNOTATIONES.
tractft

19. Aridas frondes^ &c.] et ruos_ are_centes

Vetulas cute con-

qitinta in hunrill genere dicendi ist.

llta dui/

non

pluris

feciat,

membra

sine coputA '; cohcerent:

quam

20. Dedicet
tes in

u v idas hropdes arbornm rlumini adsitai-in. lht-r<>.\ Sponte relinquat, obli-

Audit minlts,

et

minitsjam:

vioni tradat ac devoveat,

mm

secus ac drciden-

Me tuo Umgm percunte noctes,

Lydia, dorims.
Netjitc satis

tlumen fiundes crci autumrium.

Hy<

rnis

SOdaU, ob regionia illius fn_;Hs aspeviimum, ut ame dnd, H'brus eniin ex HsemE fluens inonte, Thraeiam perfundit, ac in jE^eum mare delabitur.

mollis illa toattio: flebis

mcecho
dure.

arrogantt-s,

a^iht* effeci

>s.

Levem pro
Jlta

nudj. videtur

jjtjsuisse, satis

Indicat

Horatiiv^ vultum

mu^irvis

jam

quoque onnua, bacchante magissu' "nter-

jnarcidum non longe a'iesse a

deformitave,
bet.

senili feeditate ac

qu^ cum hyeme siinilitiulineni haQuidam le^imt Euro: ut hulicerur vilitas

lunia vento, videniur esse unum cpithctum T&e: aiioqui ipso Borcafv?du>r<i sunt.
I lcerosum,

Bo-

non

seruil

pntiusjccori iJidicando

ac levitas BCOrti vetuli, per folia Euro vento seu quovis alio, velut ad ludibriura, vulvi rapique soSculiger mavult, >pa ; inultaque iu hac lita.

outtm metro

susiiru ido.

Tu,

leeior eruditc, Uinc

jam infers,ne

affee-

Ode

cavpit

at profeetb

xaxo^Xw

toties UiAssc

tu esse oporterc omnem Aristarchum; intelligisquc qtiar.v Censoria. dignus iuterdura virgi
sit

Judcx sit liierator qmsque. ndetUT. reprehensionis capita. Sic igitur ille

En
:

ejus

magnus quisque Censor.

f-lcesima

ODE
JElium
rr
i
j.

XXVI.
egregie laudut.
,00
[
]

Lamiam
/"'

Musis amicus, tristitiam et metus ""_ __ mare CretlCUin Tradam protervis m _

Portare veiltlS: qUlS
Sllb

ES

ArCtO

Rex

gelida.

metuatur

orae;

nem ac thnores dabo procacibus ventbdeferKmmar.Ltic._m: nequaquam solicitus, quis ad /w^Arctic^re^onisfrigidae

tuannus mneatur:

Iusis

cl_n_,

aegritudi-

ANNOTATIONES.
Metnim idem quod
1.

Mttsis

Ode 9amicuSf &V.] Pukhvam

supra

3. Qitis suh /Ircto,]

init

Quis dominetur etregnet

quod cceleste sidns Ursa Major et Miiiuncupant. Ab his Po:

Hora-

ad Boreun.

tins laudaudi viam, quaeque a trita impcritorum consueludine longc recedat. Illi, si lmulum qui-

Svb

Arcto.]

Sub Urs_
a^x7tfc

Scptentrior.ale dupiex est,

nor, qua^
lus

dem atervum
timant.
esse;
cclebrat.

congesserint, belle se fecisse exis-

Gneei

At ingeniosus Poeta Lamiam aite novSt Primo curi Uberum se ab omm jubet tum 6e convertit ad Musam, quasi minus
se opcri iutelii^it
:

Arciicus dkituv ca para orbis quae axx et Aquiloni propinqua est, Ovid. Fast. 3. 107

idoneum tanto
lestatur, ut

illaniqut-

ob-

Lamice toronam paret, hoc est, eum consecret immoitaJitau. Haec benc, ut omnia,
notavit

Esse duas Arclos, quorum Cyjiosura petatur iSidomis, Hdicea Graia carina notct.
4. Gelidte orte.]
frijrus

Partlienius, Hovatii adversus maledlcos

is

nemo

nescit.

Ad utrumque polum srevire Ad Arcticmn, mare conge-

acerrim
colit,

vindex.

Musis amicits] Nimirum quisquis Musa^ earum pntsidio tutus ac lcetus semper esse debct nemu ver6 iis sedulam pott-st operam
:

latuin seu glaciale, quoJ anni parte maxima gelu concretum sit, omnibus auditu saltem cognitum. Vide Annot. ^upia OJ. 22. v. 1/. et seq.

Terne

Arcticcc vcrsbs.

Boream sunt Spitzberga,

navarCj quin

omnem

animi

solicitudiiicni antea

deposuerit. Ovid. Trlst. 1, 1. 14.

Gronelandia, nova i)_nia, Kstotilandia, &.c. Has vev6 omnino Horeales non videtur haliuisse in animo Horatiu^; scd potiusmagiscognitas Ipsius
sevo,
et pauli)

Carmina scxessum
.2.

scriletitis ct otia quceruKt.

minus Scptentrionales, nempe

Briiaimian.,

Geimaniam, Daciam, Scydiiam,

Mare

Creticum.'] Pro quolibet mavi poni-

&c.
Metuatur."]

tur, ruare quoil

ris

proximum

est Cretce insulie

ma-

Ale.iitenanci araplis-imx*, qusehudie Cayidia

Ad duas clade, in Gennaui^ acde quibus Sueton. Octav. cap. -23.) po5non ncruo.

rochatur.

uni

r._fige:c falsb iu^piratur

6S
quidte Timlati formi>linem inO Pimplea suavu, qiuc

Q. IIORATII

FLACCI
terreat,

Quid Tiridatem
Securus.

unice

cutiat.

puris fontibus delectaris, apricos

flores collign, corollam texe

qujfi

fontibus integris

meo

Lamitc. Absque te nihil juvant Novis illum canmeae laudes. ilhim citharfl Lesbia rilenis, equum est consecrari cuin a te,

tum

a tuis sororibus.

Gaudes, apricos nccte flores, Necte meo Lamiffi coronam, Pimplea dulcis. Nil sine te mei Prosunt honores. Hunc fidibus novis, Hunc Leshio sacrare pleetro,

10

Teque tuasque decet

sorores.

ANNOTATIONES.
5. Q\rid Tiridatemjerreat.']

Is, ejecto in cxi-

lium Phraate Parthomm regu,

nobilitatis unani-

mi couspiratione in locum
at

ejus fuerat subrogat as

cum audisset maumo Scytharum auxilio rhra-

Lamits funere Censorio celefrata, qui admimstratutee Syrue inwginc tandcm cxsolutus, urbi pr.pfwrat. Grmts illi dccorum vivida senectus, ct wmpcrmissa provuu ia $gnatrumem addiderat.
,*

atem juvari ad recuperandum imperium, ita perm ad Augustum, rehctfi Parthia, fugerit. Haec fiise Justin. lib. 42. sub finem. Dio lib. 51, et 5-2-Plutiirch. in Antonio, &c. Unicc Scturus.] Quidam vocem, nice, r< nmt adverburn terreat: alii jungunl cum b&c
territus est,
i

VideOd.

i7- lib.3.

9- Pimplea.]

Pimpia Macedoniae nionte

pariter et fonte ftiusis sacro,

Musse

dictee sutit

Pimplcie et Pimpleides. Nil siue /e.] Huc pertinet adagium Me7 /waffiuy, quo significatur ope Musarum grave

voce, securus
abjeci

id est, Singulariter ego ct

maxime

magnas cuias de republiefi., et Imperiis exterarurri gentium, ut Musis vacem. 6. quceJbnHbus intcgris Gaudes, GPc.] O Mush, tuum est laudare meum Lamiam ; meos conaius pariim valere inteliigo j virum inamortali

quodvisjnceptum pernci. 10. Hitncfdibus novisy &c.] Praeter solitura magnifico genere carminis vir tantusad immort^iitatcm consecrandus cst.

Ergo digiuun nonoic a tc celebrari convenit. quod mihi imprudens sumpseram, tu tibi assu-

Carmine Sapphico et ) l Lesbio plecho.] Alcaico vel eximiis vcrsibus, quales fuere Atcaei ct Sapniius, qui in Lesbo TEgEei maris insula
. :

Dati.

Heac bodie Metelina,oYim Mitylene, cele-

mas ceqmim
optimia

est,

7. Apricos nectejhres."]

Necte coronam ex
riascentihus,

brata est viui generositate, ubertate soli, cantonim peritia, et tedificandi ratione speciali, e quSi
stot.

floribus in aprico

exornes

pro

meritis

meum amicum
cum M.

qujbus jElium

Lamiam.
8. Lami(r.]

anno post Horatii mortcm

Servilioi dicitur,

octavo Consul fuisse

natum proverbium, Leslna rcgula, de quo AriMoral. 5. cum nempe !ex ad mores accommodatur, nun, quod oportet, mores ad legem. A Leshiis siquidem ad lapidum fig\n*am plumhea cedificutionis reguladirigebatUT; non contri.
Vide
Ctcl. Rhotlig. lib. 7. cap. 22. et

ann. ab U. C. 755. Corn, Tacit. Ann. lib. (i. ap. 27. ita 5cribit, E.ttirmo anni mors Miii

Annot. ad

()d. 17- v.

21. sunra.

ODE

XXVII.

Sodales hortatur ne inter potandum riaentur.

Thracum
c;t decertare pocnliB

Natis

in

usum

laetitise scypliis

['"]

ad hilaritateni idonris. Ri litw immanem consuctudineru

PugnuK', Thracum

cst: tollitc

barbarum

ANNOTATIONES.
Mftnim
'tdrm

qm
I

\Ii
(.

'i.

&c.
li
:

c. 1'2.
(,b

Idcm
1

1.

1. c.

24.

magnam

fuissc scri-

!i
.

nin:

non 6o1arn bih

iiii

vini

pnestantiam Thrachs cclebritatein.

latis iiifhniiut scil

II

dum

petiilamis
ttieix-,

vitio laborabant^
.liicn.
1.

Hinc -c^unitai, ct

ax;*t7oTOTi

10.

Od. 8. ibique rVnnot. harharum Mcrewi.] Solebaat Thracei non solam hianti Ore afiatim vinum bibcrc,
lupra

CARMINUM LIBER
verecundurfique Bacehum Sanguineis prohibete rixis. Vino et lucernis Mcdus acinaces

I.

27.

69

Morcm

et cruentas conteutiones & Baccho modeato removete. Persieus glatlius inirum quantum tlistat a mero et candelis. O socii, cohi-

Iinmane quantum

discrepat.

Impium

Lenitc clamorem, sodaks, Et eubito remancte presso.

Vultis severi

n
10

jubetls etiam

bete vociierationes exccrandas cubitoque mnixi consistite. An me capere portio-

nem Falemi
Opuntiae

austeri

Dt

claret

me quoque sumere

Megtllse

frater,

quo

Partom Falirni? Dicat Opuntiae Frater Megilkc, quo beatus

ANNOTATIONES.
Callimacho apud Athen.
cit. lib. 10. cap. 12. sed eiiam ferro acciucti cpulabantur, et quetnUhct co^ebant icqualcs bibere cyathos. Quod

Impium.]
sam,
et

Mensa

tur, ex PJutarch.

res inter sacras numerabaSympos. itaque grnialem men-

convivalem hilaritatem v<.ciferando conest.

certe barbarum,

fundere, iinpium

Adde quod

sic violatur

f^erecwulumque Bacchum.'] Cum.verecundiA et moikratione tractandum: alias enim ulci3.

silentium menste et Angerome Deie debitum. Just. Lips. mox citandus. Angoonte, silentii

seitur

furorc aliisqne malis percutiendo. Supra

4.

vino abutentes et immodice. haurientes, Ode 18.

rixis.]

Deie, sacra mcyjsa habetor. s. Cuhito remanete presso.] Ita compositi vefnensae accumbebant, reclinatS suprema parte corporis in cubitum sinistrtun, infera in longum ponecta et jacente eapite leviter ereeto,
teres
:

Sangwneis prokibete

De

Centaurea"

cum

Lapithia r;xa super mero, supra Virgil. Georgic. 2. v. 456.

Ode

18. et

-Iltejbrentes

domuit, Rhistumque Phnlumque, Et magno Ihjlesum Lapithis cratere minantem.

Centtmros
lefo

dorso pulvillis modice sutTulto. J. Lips. antiq. Lect. bb. 3. cap. uuico. Caetera notabuntur posiea ad tstos Horatii locos, Sat. 1.4.86.

Et
5.

Il.no et
gfadit),

htceruis

Medus

acinaces,

fifc.]

Stppe tribus hctis videas ccenarc quatemos. Sat.-2. 4.39. In cubitum jam sc conviva reponet.
9. Severi Falerni.]

Quid

quid armis cutn

lib. 7.

hilai itate et epulis ?

Vide Macrob.
pos. lib.
1
.

cap. 1.

et Plutarch.

Symris

Acriotis, inquiunt, sapoalii,

cap. 4.

vel meri,

ut placct Theod. JNlarcilio,

Convivia vespere incipiebant, et in multam Stepe noctcm protrahcbantur atl haec Quod autem veteres igitur lucemis Opus erat. largius coenarent, quarh pranderent, idque recte
Iwternis.]
:

Seneca Epist. G3. In vino nzmis veteri ip.-a nos amatitudo delectat. 10. Dtcat Opnnti&y &c.] Utrixandianimuin
veteris.

et ad saniiatem, esponit Ccel.

Rhodig.

lib.

14.

cap.O. sub finem.

Medns.]

Quoniam Medi,
:

uni Cyro paruere

niaximfe a Poetis.

Persaeque vicini, hinc promiscue ponuntur,

a cotniviis arceat Horatius, statim la:ta proponit, imprimisque morcm hunc, quo suos quisque amorcs ex ordine debebat proferre. De eo cit. Lipsius. Interlegesconvlvii,hiCunacst ibidem: Dominam si tjyis habessit, mdiriumfacito.
Interpres Theocnti ad Idyll. 14. solebant, inquit,

Acinaces^] Est Pcrsarum hasta pariter et cnsis cx Hesychio et Suida. iTEgctKov *f oj attivakriv

merum sumere insymposusiei nommare aHquxx

amores aul amicos, tum lerrtB invergere, etproNempe et nup.ciare amicissvnorum n&inina, Sic igitur cottabismus illic habebat locum. epuli progressu merum posccbant; atque amico
vel amicae libabarit, ac

Persicum entem at inacem vocant, araoa t>)v anh, ob mucronem sciErat igitur aeinaees ut et licet et cuspidem,
xaXK(T(, Herodnt. lib. 7.
sagaris, Persis ae

Medis proprius,

sicut pila

Ro-

bcne precabantur. Tibull.

dicat,

manis, gesaGallis,gladius Laeedtemoniis, sarissa Maeedonibus, laneea Hispanis, falarica Saguntinis,

2.8. 31.

romphrea Thraclbus, framea Germanis,

lib. l.

Sed hcne Mcstalam sua quisquc ad pocula

sparus rusticis, Theutonicis cateiae, &c. Alex.

Nomen

etabsmtis singida verba sonent.

ab Alex;
6.

cap.22.

Immanequantvm.] Cic.de Finib. Nimiwn

tot cyathos hauriebant, quot literas amici vel anucae uunicn contlnebat. Martial, 1.

Quinetiam

quantum,ex. de Oratore,n. S".

Tacit. Hist. 3. 62.

Mirum quantum.
utjvnem
belli

72.
ria sex cyathis, sepicmJustma bibatur. Opuntia- Fraler MegitU.] Per notam pulchriOriundi tudiue Megillam ejus frater indicatur. erant cx Opunte Locridis urbe.

Flaviamts exerciius immane

quantum
acccpit.

a?iimn e.xitium Valentis

Gra?ci Qr,vy.avrh p<7, Plato Epiit. 7,

&c.

70
felix

Q.
ictu,

HORATII FLACCI
Vulnerc, quA pcreat sagitta. Cesat voluntas? Non aliabibam Mercede. Quce te cunque domat Venus,

quo

telo

intereat.

Sciiicet
alia.

renuis? At cgo non conditione pOtabo. Certe

l04
[ ]

qu'qui> te

amor

tenct,

hauii
*

flamma ntquc liberali semperamorc deliuquis. Euce, quoncunque tibi

pudendfi
incendit
est,

Non

erubescen-dis adurit
;

15
age,

Ignibus

ingenuoque semper

(idclibus
infelix,

credc

auriculis.

Ah

quam
!

piava

nim
ado-

vonn-ine
lescens,

iuctaiis

O
I

Amore peccas. Quicquid habes, Dcponc tutis auribus. Ab miser,

!

elementiores
inc inlAl
vi

amores

mcrin.s fuisti.
fica,

Ecqua veneI

quis
alift

Thes
roen

nenosis,

quod

quei* expcdire? Jpsc Fegasus implicitum te vix lite

Quanta laboras in Charybdi, Dignc puer meliore flamma Quae saga, quis te solvere Thessalis Magus venenis, quis poterit Dcus? Vix illigatum tc triibrmi

20

ANNOTATIONES.
11. Quobeatus Vulnere .] Oujus amore tencaqua Cupidinis sagitta' peTCussus langueat,

tur:

famosum, quod ciim Hcrculis abduxisset boves, a Jove fulminatnm in nv re

fuisse rapacitate

quam
si

virginem aut mulierem deperoat. Beatus, quidem redamabaiut. 13.' Cessat votunias ?] Renuebat indicarc
Ivlegitlaj frater,
:

proecipitatum est, atque in hanc voraginem

mu-

tatum.

Virgil. jEneid. 3. v.

420.

quam adamaret at ille convivarum, id ab unoquuque sodalium exigere quare luc statim postea obtcmperat, suosque aiuorcs clam tameu, et in
Horatic

monet jus

esse

latus, Uevum implacata Charybdis Ohidet ; atque imo haraihh ter gurgite vasfos Sorbet in abruptumjluctus, fc.

Dextrum Sajlla

aureni ueciarat.

N<n alid bibam JMercede.] Nisi-hanc convivii legem observas, nee aliam ego. Si qua> sit amica tua, recusas .perire ego quoque more majnrum
;

Senecte

Epifit.

79-

CJiaryldis

an respondeat

JabuliSf perscribi mihi desidero. . Fuc nos catiores ulrv>n uno tantum vaito agatur in vortZcest

bibere ierrectabo. Apud J. Lips. cit. et h<ec convi ii lcx habetur; a ticnvRU) ud imwn more majorjtm Nhunto. Item hiec altcra dccem
:

an
rt

omms tewpesta- -ttuue iUud marc contorqueat

av verwn
sit
I

.-

tyaihi sujnmapotio sunto, 14. Qu< te cunqiu domat Vemis,&c.] Insiat

ne erubescat iile indiiare amasiam, cujus Baneamor,utpote ingenuse, eth nestussit,

Horatiu-.,

qmeoui illofreU turline alrcpUun esi 9 per muUa milUa trahi, ( um videaris fascino 31. Quu: saga, fiTc.] et incantamentis tam pemicioso amore iinplicitus vuc appare: salutis via. Quis cnim t
;

botno magicis artibus pollens,

expedire queat
illig
11111

quis

et

Deus

ipsequidem existimabat. 17. QuicqvM habes, Drpone tutis auribus.] Quisquis *it amor tuus, tUtu mihi declara fideli arcanorum custodi: clarrj salterii aperi, si rion vis palam ne dubita mihi secretum committere, quod invitote nunquam revelabo.
etgforiosus;
:

quamum

iatali velut

nexu

astrictuxo atque

Thessalis

Magus

venenis.']

Venenatis

et a

in-

cantamenta
pi
-

efficacissimia herbis in Thcssalil coj

deam

crosceuubus. Aiunt uiiuirum Poetn , IMcillac f\iientem t a-Sre sublatam, scriniolum

et herbis ma^icis

18.
6

Ah
et

mwer.] Ei

frater

annuit
:

veneficiis

em,

amicam suam

indicat Horatio

at

sicque

bic audiens qu-.e sitilla, erumpit in commiserationis vocea isias.

19.

Thessaliiiiu

Quantd
.unas,

Inl-oras in
si

CkaryHi.]
?

Tam

peifi-

bit

plenum dejecissc, iila pullvuasse, Apulejus npud inasinum se mutntum scribit; Meh.seu deAsinoAureo: ibidemque descrireneficaruin Thessalarum aoparatum, atque,
Bparsa

quam
[iori

cum Charybdi

luetareris.

ut aii

ipse^Jeralem o/Heinam, Vide Piin.

1.

li!.

uo.

Scilicel
periiati
:

ejusmodi jnulierem doperis

Ab

miser

cap.

ubi

et

refert

Menaadrum Thessalam

eraa.

Ch

ubaH

profecto sprte et amore digous omnia absorbenti bene co ura

1]

[uravara meretrix. Cicero Philip. 1. n.67. Qu^ Charj/bdis tam vorax '? Kst proprie vorago, seu gurg< i vdrtit >aus in rrt LoSiculo, ad Messanaro, odiej Capo di Faro, vel Capu Faro, ol> Pliarum illie excitatam. Fabulantur autem scortum
.

o)gnomi?i&ssejabulam, complexam ambagesfv^ minarum detrahentium Lunam. 23. Vim Utigatum te triformi, &V.] Ipse Bcllerophon qui Pegaso insidens Chimteram intcrfccit, capite et formft triplici horrcndam, vix tc libexabit ab ista pravfi muliere huic monstra
notj absimili.

Vide

infia.

CARMINUM LIBER
Pegusus expcdiet ChimserA.

23.
berabit

ex

isttt

Cbimxru

tri-

formi.

ANNOTATIONES.
1.

Prgasus.]

Apnd

Stvab. et Palxphat. Pe-

Ov. Met.
Pectus

9.

64G.

Mediis inpaThbashircumt
serpentis habebat.

jt^us nou est equus, scd navis longa et citissi, boc ideo nomine insignha, qua Bellexo-

el

oru lca;

caudam

Hoc

phon insecutus comprehendit et cecidit Lyciorum ducctn, nooiine C himceTam, piraticft inm, vectum nnvi, cujus prora leonis, pupmeduio] caprre effigiem aut iniagtnem depictam exhibenat. Hincque fabulae locns datua teste ctiam Plutarcho de claris
.

pis draconisi

toulieribufl.
(

vci6 Bellerophon Neptunu adjutus, alato equo invectus, sagittis confccit. Luclanus Dial. deAstrol. ait minime sibi persuasum, alatura liellcrophontiequumfuisse; veiuin putaiv illum talis sapienti.e studio dcditum, sublimia et quae ad sidcra pcrtinent meditantem, in coelum asccndisse, non equo sed montc. Vide et Ccel. Rhodig. lib. 13. cap. 9- Poirb bene Horatius

'humna

trijnrmi.]

Ex

Strab.

cit.

mons

ille

L.jci;e

ignivomus, io vertice leones, in medio

capras, ed radicem serpentes habebat,

Hunc

meretricem cum Chimxrft courert. Hujus enim impuhabet illa vcnenum, fcetorem,ferUiitem Adde rceque Iibidrnis flanunas passim eructal.
;

vfiu Bcilcrophou expurgavit et inhabitabilera prius exinde habilabilem reddidit. Apud rabulatores
et

qu6d

atnoris principia

caprce salacitatem,

impetum finis autem

leonis,

medium
morsus

doloris

Chinuna

est

monstrum trijorme y caput

velut serpemis ac

draconis letiferos

nunquam

pedcs lconis habens, capras ventrem, draconis

caudam. ITpoV$E \im In&vi Je fyixaiv, ^sVwy $4 yJfxaiiKL. Hinc Lucretius, lib. 5. 908": Pnma /eu, postrcma draco, mcdia ipsa Chimtera*

non exerit. Fulgent. Mythol. lib. 3. Chimaene, tanquam rci quae nunquam fuerit aut esse potuerit, meminit Tullius de Natura Deorum, 1. l.
n. 180. et ad Attic
1.

-2.

Epist. 16. ubi et citat

versiculum Grcecum, qui supra habetur.

ODE

XXVIII.

InducUur Archytas naitfragus orans nautam pra?lereuniem> ne se

insepultum relinquat.

Te

maris et terrae
ai

numeroque

carentis
rioei
i
j

enae
^

Archyta, te qui mare terrainque et sabulum innumcrabile

dimeusu3

CS)

Mensorem

cohibent, Archyta,

ANNOTATIONES.
1.

Metniui cst idem nuod supra Ode 7Te marisy G5V.] Idolopceiam insignem

Hmttes, nulla discnmina apparerent, atque

si-

lites

hinc rrequentes orirentur

cerdotibus dcmandata.
transtulisse

tuin
;

demum

per lineas

mul

et irrisionem Pythagoricae discipliox exbi-

hetHoratiusj ipse quidem Epicureus: inprimis

autcm

c&rpit

Matbematicas

artes divinandi.

In-

Gnecos

ducit nautaxu obvio cadaveri

ArcUyts non

leviter

exprobraoteOQ) qu6 J misere jaceat ; nec BabyloniLOiuin oumerortnti ope tani dirum fatum evitArit. Ecce ver6 .!u!. Scaliger bumilem stylum interruptaquc oiationia metnbra culput uiniiium
:

curaque illa saHauc porr6 scicntiam ad Pythagoras fertur. Vtde Ccel. Uhodi^. Ub. 13. cap. 34, NumeroQite carentis areiwe iV/e7isorem.] Ecclesiastici cap. 1. Areuam jnarjs qui-s dw.umeraoit P
ct menstiras agri notati sunt

Pindar.

Olymp. Od.

'2.

in fine,

-\>aij.y.'};

ct3t9(noy

ffsfltwppeuye, arenafuifit

hoc
tur

suara

vertendum. AgiArcbytas sortem an non ista decet oiatio tenuis ? Au magniloquentia htc congruerct ? At insurgit iile porr6: qirid quud siM Poeta contradicit } icc. Vide infra v. 2a. Te maris et lerr<et &T\.] Alloquitur Poeta
vitio dat

quod

erat laudi

Hvperbole.
caeteris,

Scilicet,

numerum. Mensorem* quod erat innumeiabile

potuit.

de

humando

cadavere

ipse

numerare

An

respiclt

lamentatur.:

Hovatius ad Oraculum Apollinis, quo autnerum

arenre sibi
fj.u

notum

esse gloriatur

otciu eyiu -^ftjLc:

t* agtQfJiov xal fAETpa '^a\atr(r\\;

an ad

li-

brum, ab Archimede compositum,

i|<a/t*|w(Ti)j,inquoinitur ratio arenatn
si

cui tiuilus

Archytam; Siccincdeest sat pulveris ad operientotum cadaver idqne fata negant tibi, qui Geometra egregius Astrologusque et in Pythagoriea diseipltnfi perfectus iui-.ti ? Aiunt apud /E~ gYptos inventam primum Gcometriam. Cum enim singulifl annis exundaret Nilus, et Hmo

dum

nnmcnindi, Vide Turneb. lib. Hyginus Itb. de Limitibus Avthi16. c. 1. medem pr&dari virum ingeniz ferunt scripsisse

mundus ea

iorct oppletus

ijuantv.m

urenarum

capere

mundus

queat,

si ea\

repleretur.

euncta coeequaret, ut

illo

abeunte nulli agtorum

Cruquius perperam inlclligit quendam Arcbytaui Finuanum noratiocowvuiu,

2. Archyta.']

! ;

7*
modici pulverisdormm tenue
ercet juxta

Q.
m-

HORATII FLACCI

oram Matinum. Nil ergo proficit tihi moitaii, quod

ccelestes regioues lustr&sti,am-

parvnMatinum [^ 7] Munera: nec quidquam tibi prodest Aerias tentftsse domosj animorque rotundum 5
Pulveris exiguiprope littus
Percurrisse polum, morituro. Occidit et Pelopis genitor, eouviva Deorum,

bitumque orbismemr-

clrcuisti,

Sic et relopis obiit pater, Nujntnum coru iva, Tithonus etiftm

incoelum sublatL-s,

Tithbnusque remotus in auras,

l08
[
]

ANNOTATIONES.

Geomctricis et AstronomicU obscrrationibus niiius indulgentem, tlc quo Cicero de Dlviu. 2. O vim niagnam erroris ! 5V. Juvat cutn cseteris omnibus accipere hic Archytam Tarcntinura, Platonis ramiliarem eta Dionysii crudelii dicem, siquidem illum ob verba quaedam de tyrannide liberius prolata ncci addictum per epistolatn eripuit. Diogen. Laert. 1. 3. ct S. Is praefuit septies suae civitatt, citm tamen iraperandi tempusannoesset ttno aliis definitum idera ibidem. Honorificam Archvta? mentioncm habct
:

6. Moritipn.']

Est qui vocem Iiancjiingatcura

mi
n tal

praecedente a/wnio, ut ex opinione Epicuri [cujus

'

!i

iratius

inimi

intur. lta
lil).

PlutarcU. de

Placitis

Philosopliorum,

4.

cap. T- 'Ewuta^o; Tqv tf^nv

C-f/JiaipSiipOjU.EVWV.

ySafnv tw

(7iu^.ci]t

7- Occulit,

et

Pelopis genUor.] ttxc vcrbaquir

dam et sequentia usque ad ista, fflt quoque dern i,Zfc. nautae espe continua, pronunciant:
aiii

sic

attribuunt Archytae ad nautain respondenti Quid miraris quotl interieritn, cilin ncmo

Tullius de Senectutc
'
is rt p,-.r<

c. 12. \ magniafl larum nominat, dicere quidem egregie solitnm: CapUaHorem hominibus pesterti rndlam CSSe a naturl

summorum virorum huc usque mortent cfTugcrit ? En Pelopis genitor occidit, Tauialus ipse Deorum conviva, i^c. Pindar. Olymp. Od. 1.
canit,
si

quera raortaliura honorarunt Dii, raax-

hiptalem, cujus aoidts Hbidines temeri tt ejfrafJinc patrue vafr ad proditiftnes, c Y. U Pythagorica in Philosophis, pneeepta hauserat. Pbuomca in Gepmetrieis
:

ime Tantalum.
Pelopis genitor, &<-.]

Tamalus PJwygiaerex,
,.<\
i,

Agameranonisct

Mem

i:n j>i<

-.

Mathematieis

ct

columbam ligneam
aura
!

Mechanicis artibus exceliens, libramentis suspensam, ct

Uisd alque occulta

concilam

excepit, utque eoruui divimtatem experiretur, m fiiium iis epulandum apposr.it: quas illi dapes exhorrtiere, detrusoquc ad inferos Tantalo facinus vindicavere. Diod. Sicul, ib. 6.

tcm.

Gell.

lib. 10.

cap. 12.
in

Cu-

cap.

11.

att,

Tantidum Jovis

filiura

divitiis et

bum

primus invcnit. Platone teste Diogen. Laert. cit. lib. s.

3. Putveris esrigui.]

Republ.

Te dignum

insigni raau-

gloriiinsignem, regnasse apud Asiae parteoi quse onia dicitur,Diisftiamcarutoob rer6 feltcitate insolentiorem
|

edeo,

ncmpe

tot

meritis

pr estanterri,

heu

cohibet ac tegit pulvisculus marinis undis advolutus.

horainihus immortalium secreta, quse meni scommunione ei consuettfdtne cum Diis novcrat cujus criminis pnf-nas solvit ad inferos
cviilgfisse
:

ubi in
stint

Matbwm.'] Ad orara Apulise: Lucaniss coiifinio popuU degurlt Matini

littus

detrusus; ut usque ad
et

mentum

iosurgaut aquae,

et

Lucanuslib. 9.
Cali
4.

saHus buxetis abundantc, de quibus v. 185.

ceta Matirri.

JVee prodest Aerias tentasse domos.]

Quf

factum, ut mortis hoc geuus rmserandum ab astris tibi parari non intellexeris, ne eff mathesi ? Quin cruditus apprirae astronomifi Archyta ? Sic ratum, prscscisti et elui tatusi eet prx licere tentanpi Hontius. tes dat& sempcr oc< gillat Planetarum domicilia, t domos.]
<

ad labta usque poma dependeaot: et tamen in mapiri siti et fame aec bibere liceatj nee edere. Pindar. mod6 cit. addit, Tantalurn suam relicitatem utpote nurjiarrj concoquere non potuisse, sed saturiratc damnum tuliase imracnsum' ab ipso Jove patre irrogatum. h. Titkonusque remotus inauras.] Quin ct Titbonus Aurorae maritus, quanquara ab uxore
>

acco pertusus, atque

concessit.

itd vivsbc

errectus,

tatis

tandem

Remotus
binc
in

in auras.]

Ab

Aurorjl
inod.i

adaraatus, et

coplmn raptus.

(abulantur Tithonum senectutis incornpcrtjesum in cicadara optavisse convejrti,

vi

tiis,

sicqui

adeu transfoi
Euisse.

cemplatum
ri

fui

inimoquerotundutn Prrmr-

in canistro

Eustath. ad Iliad. penult.

Sphxram,

sphseraeque

inclina-

Athen.

lib.

3. et lib. 15. cap. 12.

vsana climata diversasque rcgiones

cogno.

CARMINUM LIEER
;

I.

28.

Et Jovis arcnnis Minos adnussne habentque 10 Tartara Panthoiden itemiro Oreo

Pemissum
r

quanivis clypeo Trojana refixo

atra:

nec non Minos secretorttai &oparticeps Pahtboi filius quoque imsu.n ad inferos trusus idem tern rur quanqnam
vis
:
1 i

JVni[)or:i testatus, niliil ultra

detracto seuro res Trojanaa tcstjficattts^

Nervos atque cutem morti concesserat Judice te, non sordidus auctor
Nafurse,
verique.

prveter

nefvos

<-i

14

Sed oinnes una

_

manet
["*]

nox; Et caJcanda semel via

lethi.

Dant

alios Furiae torvo spectacula

Marti

Exitio cst avidis

mare

nautis.

Mista senum ac juvenum densantur funera;

nullum
Saeva caput Proscrpina
fiigit.

nihH tradiderat, re arbitro, oonignobilw teatis naturae ei veritatis, Verum nox eadera cunctos e^pectat scmelque morcis iter perlum est. Qtiosdam Furiae praebent ludntn atroci Marti: perniciosum mare est naittis eupidis. Confusae vetulorum ac juvenura mortes conglobautiir capui nullum evipicur crudeli
ni jro

pellem

tetho

11

20

Proserptneej

ANNOTATIONES.
9. et

Et Jovis arcanis Minnsa amissus^] Pariter

Is

12.

ramiliaritate insigms, tamen apud Homer. Odyss. 12. Aio; u*%ya\av ha,pi^bc. Plato iii Miu. lunic affert Homeri locum, scribitque Minoera h Jove eruditum et nono quoque anno cuin eo versari solitum ct colioqui. Aiunt nempe Mrnoe*m re < m

Minos Jovis

vivens, corpore duntasat

NikUullra Nervos^&c.] Animo semper mortuus, nbh semel.

mortuusest,

Sic palingenesiam et metempsychosin ^thagct nc explodit noster poeta. Vide Pers. Sat. 6. v.

Cretensibus dare leges volentem in antro sese

cnm Jove sermocinatum pra> atquc ex ejus corfsilio cuncta statuisse: porro justitiae raraa* clarum auud Inferosjudicera a Plutone constitutum. Hinc non abs re crecondiilis.se, ttbj se

ll.ubi et annotavi ntn pauca Cic. i. de Nat. Deorttm. Valer. Maxim. lib. 8. cap. ;. 15. Sed omnes una manet nocij Oranes perindi cnd tales seritlis ocyus liinc migrare debent et vitam cxucrc. CatuII. 5. 5.

1 ,

dicavit,

Nox
Heb.

NobiSf riim Xemil oct idit brevis lu r.'t perpetud una dormienda.
16. Caicamid semei via
cap. 0.
v. -27
lethi.']

r,

dum

aliqui per Jofiem hic significari

Plutonem,

Stat
I.

Uam

est

Apostolus ad omniVuA homU.

eap. 2. Da^id

quiquidem Jupiler Stygws

-Eucui. 4.
v. 0.J8.

\ irgilio dicitur.

nitus semel

won.

Rcg.
pari

3.
:

Habentque Tartara Panlhiiiden.] Ex huc etiam vitfi denub ccssit, jaraque iu Inferis degit celebratissimus i!le transnugrationis animarura
auctor Pythagoras, qui seruissejaeiabatJEuphorbum Panthoi filium apud Trojam, atquc a Menelao (nterfectum, subinde revixisste, ac tactum
idque mtellexisse agnito clypeo qnem gest&rat olim iu Trojano beflo, dura Euphorbu-. essi (. ( lypeus antera i!Ie repertus in
;

morti proximus it.i viam unioerste tetra

to ruitur
i

Egd
--t

ingredior
c.

r
.

Josue,
ct

23.

an. 14. Propertiue, \ 18

.'-

Sed tamen kuc omncs

orcto

huc primus

idtimus

17.

El malOy Dant

sed cunctis Uta tereada via est. atios Furia? torvo spectacul*.
Furiae maetant, et quasi luid est, alios

PythagOram

Marti.]

Quosdam

dum
crum
]

Marrj dant:

ad mortem

trahit

bellandi ardor, alios navigandi, negotiandi, lufaciendi cupiditas.

tciuplo stve Apollinis apud Carise

oppidum,

sive

Junonis apud Argos.

Laert.
lib.

Prtus ilhid refert Diogen.

9.

Nullum. Steva caput Proserpina fugit.]

;

8.

Hoc
fiib.

ver6 postcrius Ovid.

Me-

tamorph. 15.

3.

Ex

his

habes explicata

Nullum caput fugit saevam Proserpinam id est, Mbrtem eluctatur nemo. Proserpina uxor PIutonis credebatur morituris capillos resecatc; ae

quae sequuntur, Iterum Orco Demis-um. Item,

Quamvis clypeo Trqjana

tus.

rcjiro
slc

Ovid.
:

c'tt.

158.

Tempora testaloquentem inducit

velut primitias
alias potuisse

Pjthagoram

Morte, carc/it anlma: : sempenpie, priore reliitd Sede y navis domibus mvunt habitantaue receptcE. (ham memhii) Trpjani tempore betli Panthoides Euphorbus eram : cuipectore quon..'>

inferis sacras praemittere nec aniinam eorporeexsolvi. Ad hanc pariter et superstitionem respicit Horatius htc Virgil. /Eneld. -t. v. 698. Nondum ifli flavum Proserpina veWce crinem^
; :

Auptulerat, Stygioquc caput damnaverat Occo.

Allusit et Martial.
lib. 3.

Epip-am. 43.

Non

omuesfallis.

Scit te Proserpina

dam
IliEsit in

canum f

adverso gravis hasta minoris Atridee,

Cognovi chjppum lcev# gestamina nastne Nupcr Aba/Ueis templo Junonis m Argis.

Personam capif/ dctrahet illa tuo. Vide Macrob. Satum. lib. 5. cap. 19. ubi qua?dam habet eximia de illo crinis abscindend*
ritu.

74

Q.

HORATII FLACCI
Illyricis

Sic etiam rae Illyrlcis fluctibus submersit Auster declivis Qrionts assecls
niiuta,

prxceps.

Tu

ver6
sis,

ne

improhus mihi
errantis
trijicere

neve
piti

pigeat

sabuli

poruouea)
rus

ossibus et ca-

insepulto. Etaquirqui
niiuitubitur

Iulico

mari,

quoquc devexi rapidus comes Orionis Notus obruit undis. At tu, nauta, vagae ne parce malignus arcnse Ossibug et capiti inhumato 24 Particulam dare. Sic quodeunque minabitur ["} Eurus

Me

ANNOTATIONES.
*1.

Mc qtioque devexi^
quod

CrV.]

Nemirare
Archytas
:

igi-

Satiserat quippevelnritiima tcrrd partcm

quam-

tur, nauta,
illi
s

interii, inquit

sicut

piam

corporis (egi. Scilicet arenara raare advol!

suo quisquc

modo

obicre

mortem;

ita

ego

quantulam,

et

corpus utcunque texerat.

?

u rsus Eilyrico mari.

At nunquid

haec crat legitima sepultura

Ta-

Dev .i/.] Sivf qu6d Australis c^t Orion adebque in partc cceli devexa, sicut opposita Borcalis
subvexa et superior; seu quodOrionts (igura statuitur pronaitl pha-nomenis: unde et Promts Qrion, lib. 3. Od. 27, v. 18. vel denique notaf*\

lem porroposcit Archytas. Qui solus htmos Acheronte sub imo

est.

ex \

irgil.

^Eneid. 11.

v.

23.

Ea

porro qui ca-

rebant, anuos centum errare veterum superstiti?

existtraabat.

Vtrgil. jEncid. 6. v.

325.

tur occasus hujus skleris

quod

acl

rcm certe

H<cx

onvtisy qieam

cemuj
:

btdps iuht/mataque

magla videtur. Nam tempestates tuuc maxime excitat Orion, eum cftirur vel occidit. ffmc comes ejus dicitur Notus ventus meridionalis valde nehulosus vctij, httmur , unde nomcn.
:

turba est:

PorUtor

ill?-,

Charon

hit

quos vehil unda 9

scpulti.

Gell.

lib. 2.

cp. 22.

Orionis.'] Dc Orione viro raulta rabulantur qu;e ad rcm prassentem non attiuent. De sidcrc agitur stellas contineme pluri*nas ; quae dum

Nec ripas datur horrendas, nec raucajlucnta Transportarepriits, qubm svdihts ossa quinnmt Centum crrant annos t volitantque h&c littora ircum:

Tvm dcmum
:

admissi statpia exaplafa rcvisunt.

refalgent, serenitatem;
phitr.
2-2.

sin rainus, tempestatea

rainautur: jugula vocantur Latiuis. Fi&ut.

Am-

Addc quod babet Alex, ab Alcx. Iib. 5. eap. 20. nbi #ic scribit LudiadTarentmnSccidari dicti,
'> ceittum annis exprtPceptoSilyUino-> ru>n t ar niiuum fiebant adplauvuhs Manr quo~
\

Act
//.',

1.

Scen.

1.

ricU Notus olruit wulis.']

Obrutus

aqujs p/rii in sinu illyrico (Dalmatico, Hadrianu, hodie Wtneto) tempestatem eientibus Austro pariteret Orione.

Sic ct jungit utrumque

Yirgnius /Eneid.

1. v.

539.
penitvsque procacilits

Citm

subitb assurgens fluctu nimlosus Orion

tulit 3

auctor Valcr. Pubticota ProcRtur de~ crctum intcr Poutifices, ut si dqfuncta cadaveri justa quispiam cxJdBere velit} et an humatum csst '. " duhium veinrei^ salis haberent si quibusdam sat is pn cai ionibusqite exkilitis gleham al. . .
i i
. .

rum

Jn vada caca
Austris,

'rirrri ,ant

Urram injiccreni jtcujut:

injcctn

&c.
Orvm. Nostcr Epod.
appareat,

pulvere & labeerroris cadavermanesque cxjnalo

.'!
:

iEueid. 4.
10. v. 9-

v.

32. aquosus

atqttc si operlo

humo

eadaverc, os

e.v-

<:t/ss>-t,

fhntr. purgetur, i>ihunuitum ci-

JNet sidus ah'i nocte

amirum
cadit,

Qna
Epod.

trisfis

Oriou
Ot

Nautis

15. v. 7.
iTifestits

olim sinus dicebatur unimare, quod cst Italiaro inter et EJjricum. Pos|ea Adriaticura marc continebaiur ab Epidarano c\ parte Illyriei, ad Garganura montein * u^rtc Italise reliquum autem marc :' m\ sinus niurn vocatnra est: Adriativero n n ai eepit. Tandem
Itluricis.l

illyricus

v.ersum

iilud

'

Q-'3.

yag<r ne parce, tr <.]

it,

Uic
litem
lo-

magnamque
togai

ia

nus Scaligex tanquam contraria

inquit,

qutjatL

Quid cnim,
'.<"

nautam vt
,

pusiltqm
ip'o stai

tvrram inju
tio,

xat inhui iatof

pulvere cuntectum

ait ?

Gec ille. \tqui mc inhumMo capiti arenm particutam orat Archytas. EJrgo caput qu!\ cotporis prsecipua parte rtura non eral contecta, insepultum censeri debetcorpus. Quod tjiii lem intelligitur ex seutentiijuriscoDsuItorum,apud quos sacrum habetur sepulchrum in quo conditum sit caput homints, etiamsi reitem offenso capite, vloliqua absint membra latum habetur sepulchrum, quoniara arx scnsuum it rationis caput cst, eoque amoto csetcra prorsus ignota omnique decorejaecnt exuta; et quicquid honoris contribuitur capiti, uuiversc* attrtbutum existimatur: quas planfe corpori H*ec apposite Ccei. Ambrosii sententia cst. Rhodtg. lib. l".cap. 19. jnvial-ifur, ?7 ] Sic te 25. Sic quodcunaue ptetas numinvmi ab omni vindicet malo, tequc bunis cumulet, ut crga me uius fueris, et qua?
.',
.

ttari
i

CARMINUM LIBER
Fluctibus Hesperiis, Vcnusinse

1.

28.

75

lnant syKae Venusiita, te incople^,

Hectantursylvse, tesospite: multaque merces,

Unde

Ab

petest,t3 defluat asquo Jove, Neptttnoqae Sacri custode Tarenti.

i

pnemium quoque muliiundecunque las crit, tibi confcratur" a Jove justo, et k Neptuno sacrati Tarenti defenlumi
:

30 Negligis immerrds noutunun Postniodo te natis iVaudem committere forsan: 1I2 Debitajura vicesque supevbaB [ ]
Temaneantipsum. Precibus ndhlinquar inultis Teque piacula nulla resolvtent.

Bore.

dnod

si fortc

spernis ad-

mittere aVTictum poateris iunncentibus e\itio futurum ipsi

:

tibl

jub

acquisitum
reddantur.
votis

ac

vices

artogantes
cgo
te v.io

Haud

destituar

inutilibus

nulke purgabunt expiaItaque

lioet

Quanquam festinas, (nonestmoralohga) licebit,

Injecto ter pulvere, curras.

tiones.

properes,
inject

36

DOn diu tardabis;

ter

purverc, transgredi fas

erit.

ANNOTATIONES.
justa pcto concessevVs,

Ergo

si

me

sepelleris,

avertant Dii a te pericula tempestatura, vento-

rumque
autem
ant
:

fuwerera, mari,
i

riura, in sylvas proj

quod pavigas, rainanuas depellant : insuper

pr<
^it

:io. Negligis immeritU mcUuram } &V.] Id est, Si mihi suprema etju^ia persolvere parum curas, sique per socoxdmm admittis piaculumtibi pos-

et quoestuni
i

iuerumque tuum

tuis nociturum. Sempcr enim grande ibitum est, insepultum rdinquere obvi-

que xh ui laboris pro me tibi multa Al J que concessa. Eurus.] Synecd. pro qu tbei IUe ito. diciturab *i<u peam ab oricntejluens $ alio uomine u-.OiMTn; Romanis autem oautis Subsolanus.
ad; <

um

cadaver: quiqne

id

neglexisset, piacularis

nierces

Atbcnis autem Buzyges ejusmodi reum criminis etiam execrabatur, 31. Frawirm.] Nam debito dcfraudat officio mortuum, tpn inhurnaium negligit.
existimabatur.

Gell. Ub. 2. cap. a2.

Forsan.] Legunt

alii

farsit, vel forsct: alii

26. Fincnbus Hesperiis.'] Italiam Grceci Hcsperiam dbcere, quod Eit ipsis ad occasum hos
:

imitati pogtfie Latini parher vocavexe.

Virgil.

jEneid.

534. Est locus3 Hesperiam Graii cognomine dicwit, Vel sic appellata est Italia ab Hespero, qni re1. v.
:

fors rf, junguutque cum scqucntibus. Sed quid inde ? 32. DeL-itajuravicesquc, &c.] Par tibi sor cOntingatjure merita, tuaequt superbiae et bocotdi?e debita:
prqjiciare.
sic tu

quoque lnhumatos aliqmmdo

Passrratius legit, superlc

Superbee.']

giouem istam a. fratre Atlante |iulsus adiit vel etiam ab Hespero stellft, quae Vesper dicitur, et ad occasum apparet, Fbstreraam hanc originem asserit Macrob. Saturn. 1. 1 c. 0. ita scriuens: Italia dicta esi Hesperid, qubd oceastd subjecta,
.

Alii per superias vices intelligunt graves atro-

cesque poenas, ex Prisciano.

3-5. PrecUms wm Imquar multis.] Dii cert-> meas preces exaudient justi justas iipc inubum me, nec te impunitum dimittent. Plaut. Cap:

sit.

tivi, 2,

63.
qui, qais nos gerimus,

nusium

Fenusiiue sylvat.] Metonym. Vetiusia et Veest urhs Apuliae in Lucaniae confinio:

Et prqfectb Drus,
dittfue et videt.

au-

contir.etur
proviiu-ia:

hodie Basiitcant Neapolitaui regni ad radices Apennini montis sita; parva quidem, scd principatus titulu nubilitatur, veniMCule fennsa.
26.

34. Teque jiaculanullaresolvcnt.] NulUs sarris

tantum scelus eluereunquam

licebit.

Nimi-

execrationes veteribus credebantur inexpiabiles. Nam alioqui pnecidanea" porc4 expiari

rum

Nepkumque $at
2, n. 66.

ri

cu&iode Tarer.ti.] Cic. de

Nat

Deor.

JoviSj ut volunt, fratri,

Dalum est Ntptuno alteri vmntimum omue reg'

nK,n: nomenque productum^ui. Portunus ap* rtu 9 iic Neptunus a natido, paulumprimis titeris hnmutatis. Porv6 sacrum llli 'iarentum dicitur,

insepuUum reliqucrat forte obvium cadaver, nec gleba opemcrat. Festus. 36. Injecto terpulvere, curras^] H;cc est illa tamicm, quam a nautl petb Archytas, humatia
consueverat, qui

legiuma; glebse

Lnjectio stilicet; sive ut quis

quod

in ejus

sit

tmela, eumqiie pnccipue colat

raortalium cadaveri ter injiciat pnlverem. Rcni totam expticat Tullius de Leg. 2. n. 16. Antiifui

Pbalantum Herculi et Nepiuno teiupla ibi erexisse vel qubd ea uibs a Tarc tue Neptuni filjo condita atque nominata: otim
sive crubd aiunt
:

simum

sej/uttunr gcnus idfasse uidetur, qun

(

upi<d

Xenophontem

'yrus utitur

redditur

emm
r>pe-

terrte corpus, et ita

locatum ac situm quasi

Grseciae fuit in Salentinis: hodie vcrb

in terrft Hydruntinu, r

arcem habet porturaque et

patfleinaignia.

Kt n. 57- Siti mattis obdiu itur. duuv?ur b, qui conditi sunt. Nec tamen eorum unti sepuUhrum est, rnjamjustafucta e.t cwpns
rimento

7G
inccnsum
nibus
'

Q.
csi.

HORATII FLACCI
tas

Et -rtod nunc cammumter in otn.

dcposcere putandus

intur: id erat

careat honore, tura nc

notavi.

est, tum ne reli^ios-o cenium annos ern

Isto

pmprium lum

tn

ti$>,quo& knmtcs iAJecta

07ifirmat,

Elysio diutius arceatur,

Kampriusquammeo
bijecta gieba
. .

t,loatsiUe,
'
.

guemadmodum anti anSic et Palinurus item insepultus rogat .'Eneam, .ipud .En. 6. v. 365.
Eripemehis, iuviitc, malis; aut tu mihi terram Injice: luimque potes.

tum
I

et
'

''.

et

gleba

)iique
'i

cpmplect

mulla n hoc est quod istic Aichy-

Vide Ccel. Rhodig,

lib.

i;. cap. 20.

ODE

XXIX.

AD

ICCIOI.

Miratiir illum relicto Philosophia studio militiam sectari.

Icci,

jam ergo

felices

Arabum

thes:iuros

aemularis,

ante devictis Sabteae Regibus, horribilique Medo Qua? vero puellafabricas. Neetis catenas. Qute tibi virginum, bcciso suo ytim barbararuiip, sponso, obscquetur tibi.' Quis 'Sponso necato, barbara serviet? puer <x auIS crinibus Puer quis ex aula capillis
.

beUum moliris tynondum subactis,

t

Irci, beatis nunc Arabum invides Gazis, et acrem militiam paras

D
rt

Non

et

Mt.lo

fbrmidabiii

perfusis ad poculu

pi

Ad cyathum

statuetur unctis,

AWOTATIONES.
idem quod Ode 9Suot qui le^i velint Jii, quod familia sit Itia, nusquam autem Iccia. Is fulssc dicitur Agrippse in Sicili"i Procurator, ab eoquc
(

Mc rum
]rci.]

1.

solus in eam fcrrnm ddhuc intulit Mlius Gallus ,r equ stri ordine. Nam Gtesar AugustijtGallus oppma Uus prospexit tantvm Araliam.
'

retulit Sabeei s ditissimos

sylvarum

pirnis ibidem agris donatus.

Beu

igitur aceumulftre thesauros statuisti est avaritiae vis, divitiarum

faeiat te sapientise

nim invidesGazis?] Grandes ? Tantane

cupiditas tanta, ut

odonferuy auri metaUisj dgroft t.r.tffue proventu. Porro Saha felicis Arabije civitas in monte pcrampla, et regia Sa; (

'

desextorem? Beatis.]
feli\ nisi dives.

Ex

opi-

nione vulgi,
lic<t

nemo

Aralum.] Ftlix ap eUatwr

t

/trabia>

ingrati

etfalsi cognorninis,

qu& hoc ni ceptum

beat.

superis

b;ronim nbi thus, mynh;i, casia, cinnamomum abunde pioveniunt. Vide infra Od. 35. Annot. ad v. 31. 4. HorribiU Medo.] Medi terribiles Romanis ob cnesum ab eis Crassum, fugatumque An;

Jerat t
.
.

cum ptus ex
1

Bcatam
. . .

tonium.

At post
2. v. 51.

bella civilia missis ad Auffus-

illam Jecit komiiium etiant in morte luxuria

tum
suprtl

legatis

mitiores se

Verum Arabue tiammmijelicius mare est cx nnmmaque comillo namque margaTitas miitit
:
:

Od.

ostenderunt. Vide Graecis etiam infetns dicc-

batur
7.

Medomra

exercitus.

Theoj^n. ZrpaTQt
Tit. Liv. lib. 45.

putatto

wn
India,
ct

annis

omnibus

Seris, peninsulaozte iUa im~

detzci<8 et Jce-

Puer quis ex auld, &>.]

perionostroadimunt. Tanto nobis

mbus

canstant.

Plin. lib. is. cap, is.

2. Gassts.]

Pcrsica vox. Vitgil. /Eneid. l.ct

Tull.

2. Trota gaza.

pro Lc^. Manit.

c. 2-j.

Fueri rcgiiagttd Macedonas vocalantur princiIt;i vei>tm liberi ad minuterium regis electi. ulenti pueros egregiae form-je ministros sibi conquirebant, itcm generis claritate consp^11

Qui abaurog

CUOs.
cap. 6.
]

Paiet ex Daniel. cap.

1.

Athen.

lib.

10.

Acrem
Sabeetr; .

nutii
i

Cap&Hs
/

unctis.]
lib. 2.

Ad majorem
Od.
7- v - 8.

lasciviam

\cvr hahendi ardor, ac

milhandi
:
ri

-!i-

et

luxuri-iin.
s. .;</

Vide

'

,;

tescendi,
cet.

screm

animmn
victis oli

cr

yattium rtaft*riur.]jjr\)ciIiator,quiepu-

Non

anle deuictis

andro, sed

nondum

Romanis.
ri

Ex*

Dione
\

lib.

lantitibi vuium fundat. Notafabulad Jovi ad cyathos. Sueton. Jul. Cks.

<

prop-ies in

'.

Memmvui

etiam

cnm

excrcitu venit,

muhasquc urbca

cepit* Plin.

nudt

stetisse oljecit,

adcyathum et cum rtliquis txoleci

ianymede S 49 vinum NtcoI

c.

t. c. 2S.

sub finein: Rvtnana, inquit, ttrma

conviviO) ^"c.

CARMINUM JJBER
Doctus
sagittas tendere Scricas

I.

29.
axcu
patrio
.'

77
tela
i

Serura vibrare
m> du iuficiabi-

Arcu paterno? Quis neget arduis

Pronos relabi possc rivos Montibus, ct Tiberim reverti Cum tu coemptos undique nobiles Libros Paiifeti, Socraticam et doniuin

10

Ecqui

tur Buviob defiuentes retro ferri ad altos raontes, ac Tiberim re-' gredi uosa quando tu ompai ttos undequaque Pan&tii eodices
i

exiinios,

et

farailiam

Socratis
certi

univer&am

permutare
Hispanicis
?

Mutare

loricis Iberis,
?

Pollicitus meliora, tendis

m
ANNOTATIONES,
nibus,
viri

15

thoracibus

laudaUliora proiniseras.

9.

Doctus sagittas tendere Serkas Arcu pa-

omni

se ratione

prasmunienttum, debere
adversus injurias seinper

terno ?]

More

patrio ernditus sagittas arcu tor-

prudentis

mentem

quere, perinde ac Parthi, Medi, aliique orientales, imer quos Seres numerantur. Vide supra Anuot. Od. 13. v. 56. ad vocem Scres.

esse paratam,

eredaw, arduam, septam, soluiam,

expeditam.
Sbi raticam domvm.] Socraticie disciplitrae antcsignnnos et corypha j os, PUtonem, Xenophon-

Pronos relabi posse rwos Mon ti-i isj] Sursum fluere ad montes, 6 quibus defluunt. Proverb. Gr. "Av Torafxwv, quo significatar n;iturae ordinem inverti. Initium autem cst versus Kuripidis iu Medea: qui sic lvabet; "avw Tioral o. Arduis
'

tem, aliaque Academui* Iuiimia.

15. Lvriris Iberis.]

ob eximiam
et
Bcribii
:

fcrri

Hse ferebafttor optirme, temperaunam, inquit 'I

lib.

Plinius auctor est

34cap, 11. ubi

it;

*v.v tspwv -/jupQVTi irttyai,

Swswn

crorumjerunturfontes.

fluminum Ovid. Kp. 5,31.

vers&que
/<

sa-

Frm

meialUt ubiqut

propemodum expefarr

nuaiiir

differrnlia

Xanthe, retrl propera; tymphee.

13.

.... fnrimcum maxona

.... summa

numerosm aAtem

in atfud esty cui sujjmde candens

imme

tu repentti mutatus deseras Philosophiae studium, quod fueras

Cum

lu coemptos,

&c.]

Cum

amplexus, atque longti eomrariam,

ineas.
Is natione

militice

Hcec alibi atque alHi utilior nobilitauit focaglonafetfiysicud Bilhilm m His-pania t 6?c Idem lib. 7. cap. 56. rsit loricam inventam a. Midili, Porr^ nomen a loris, e quibus prido.

nempe, viam
14.

mum
Rhodius,
instituto

confecta,

quod postmodum longe

alia ta-

Paiueti.]

Stoicus, Scipionis Africani ac Lcelii pra>ceptor

fuit.

meti retinuit. fberis.] Hiipania ex Strabone et Plinio dicta

est Ilifiia, sive

Scripsit libros tres "Tepi tou

Ka&iiKovT^,
Cieero

ab

rci, e,

sive

a fluinine IberO.

quos laudat, citatquc, atque

auis lib. de Officiis.

est iinitatus
lib.

Hoc enim

afratim rigatur atque scindilur regk

A. 13. eap. 27. LegehutuTy inquit, Paiurtii Philosophi liber de Ojfiriis secunduSy ev tribus illis indytis libris, quos
Gellius

Tarraconensis.
delabitur.

Scaturit in CastelUi veteri, perin

fiisisque variis terris

mare Mediterraneum

M.

Tutlius mafpio
est.

cum

studio

maximoque

opere

16. Pollicitus meliora.]

tcmutatus
scriptis
affert

Tum

et

ad bonum

ex multis ab eo sapienter fntgem dutenlibus, eam

ictus
in certami-

spcm
sisti,

concitaveras.

relictam a te

Meliorem sane de te quam assumpsapientiae studium multo mcCcrte militiA

legunt temnU.

*jus

sententiam, qua praecipit, exemplo

Uus

fuit.

Pancrati-istarum

ad vitaudos

TenfHs.]

Quidam

Q.

HORATII FLACCI

ODE XXX.
Rogat Venerem
ut

vauat insacellum a Glycera

ipsi

dedicalum.

Venus, Cnirli ei Paphi domina, cOntemDe c&iam Cyprum et n.igra iii exoiDRtum GKccrre sacelluiu, te plurimo thure inviVeflianr tecum flagrans tantis.
tiius filius, et

Venus, regina Cnidi Papnique,

dilectarn
te

Speme
Thure

Cypron, et vocantis multo Glycerae decoram

['"

Chavites cintrulis

Transfer in sedem. Fervidus tecuni puer, et solutis

ANNOTATIONES.
quod supva Ode 2. Metrnm yhvts.] Glycene se aiuore tcrreri scri1. fecbat supra Od. 29. ejusque animum reddere
i:irm

i.Sprrne dilectam Cypron,'] C^pro tibi lir^t nomirubus dilcctae. pirtfer tamn, obsecro, Quamvis enim tot sacra Glyterae sacollum.
tot

mitiorem mactata hostia satagebat. Jam voti xeus Veneri juitac tT>&wy.i<n/ canit in dedicatione sediculae quam in suo larario Glvcera ei conseSimile carmen et Epigramma scribit crarat, PaciTibullus lib. \. Eleg. 10. Rjegma Ciudi Paphiijuc.] /Eschyli circumfertur hic versiculus ue. Venere.

;edes Ulic habeasj universaque insula

sit
;

tii>i

devota
cura,
Illuc

et

apud Glycerain quoque dominaris; nopossidebis redem,

vamque

quam magna
tihi para\it.

summo

studio exornavit, e(

Veni ergo acl insuper thure te plurimo invitat. De Cypro Strabo lib. 14. ejus consecrationem.
Plinius
lib. 5.

cap. 31,

norum sedem
K.virpov

fuisse scribit.

quondamibi novem regVide et supra Od.

Ua^ivr

iyjvve. tov Tavlrt

x*.r,p:v.

19- Annotatioties.
3.

Thure

te

mu'to.] Floribus

enim

et thure,

ScUicet in istls urbibus sanctius i)la colebaiur, cx Pausan. in Atticis, Strab. Ptin. &c T Cnidus.] l rbs Cari:e portu duplici insi^nis, snagis autcm natalibus Eudow Mathematici Platonis condiscipuli Agatharchidis, (emporc Strabonis bistorici; (queni tamen Samium Plutar:

potius

quam

victimis, ulacari Vetius et coli

ama-

lat. Yirg. ^ineid. 1.

419.

Ipw Paphttm

tvulimis adil, sedesqttr revisit

chus

facit)

Theopompi

Jul. Caesari
:

ramiliaris,

L.fta suaSf ubi temptumiUi, centumqutSabaea Tkure caleut cree, sertisque recentibus halant. Vide Annof. ad Od. 19. v. IG.
4. Transfer.]

atquc Artemidori ejus filii Ctesioe rexum Syriacarum et Persicarum serij torh-, cs Siraboue 1. 14-ai maxinie Veneris statu&: qucd Praxitelis opus tam idmirabiJe videndi causa tnu.ti Cniduni navigftrant. Auctor est Plin. lib. 76* cap. 5. ubi et addit; Pbluil eam a Cnidis mercarirex Nicomedes, lotum ces civitatis afienum dissolvcre proviit!ens.Omniaperpetijnaluerc,nccimmintb: iUo ertim signo Praxiteles nouititavit Cntdum. /Edicula eju& totaapertiur, ut conspici / ssit wi ipsd,iitcredUur,facto t dique effigies Dea?ifavi AV<- mbior ex qu&cunque parte admirai Paphus.] 1'ibs Cvjiri portum habens, el templa egregie structa. Stcabo. Pliniusautem h"b.2. cap.96. itaecribit Celebrcjamim habet Feneris
!

Propria

vox,

et

solcmnis, e

Jure Pontificio

accereita,

cum

eedes Bacratur,

At

contra, cuin locus e sacro pii.atus redditur, cvocari sacra diamtwr. PUnl lib. 10. Epist. 58.

Ego quum quceTrajano Pontif. Max. sic ait rerem ?ium oMqua lex dicta temph, cognovi alidedicationis. morem um hics atium apud nos esse
;

Dispice ergo, Domhie, utl putes mdem salvli re* hgione posse transfcrrt, &c. \'ide et Epist. 73 et /4. ejusdem libri. 5.Ferviditstecum puer.] SoIitusVeneriscomitatus pariter ab Honiiio invocatur; atque in dedicatum a Glvct-ra saccllum invitatuT; imprimis

autem Cupido
<

filius ejus. Fervidtis.']

quia nupo-

Paphos, in cujus quandam aram

impLiat.

(al.

an
2.
r.

Corncl. Tacit. Histor.

lil>.

2.

idem

refert.

dt visendique teniplum

Fespasianum cvmaa / Paph

.

incessit

adeun-

facem gcstat, qul indicatur ea, qu& polaccendendi animos et amore inflanjmandi. Puer ver6 dicitur, ut significetur stulta tt puer::i i%C0lLUits ; eos;ud dis lil '} uosoruni v<
let f vis

per indigenas advenasque

. .

&c.

3. Ct\
,

sectantu m,
Si
ttis

<;

i'solent

crepundia.

fdes hoedorum jibris.

ictctum: pr. nec vllis imhiOits,

Sanguinem arat

qvanqnam

puroaltariaai in apcrto3 madcs-

Gratiat sortM.] Plin. Iib. 35.cap. 11. Niccarcl.o pitta Pcnvs viter Gratias ct Cupi(al,
1

dmem
p. 44

hipid

CUJit*

FettUi

m \) celehratur. Apul. Met. 2. vmni Gratiarum ihoro sUpata.

CARMINUM LIBER
Gratiae zonis, propcrentque Nymphee Kt jiurftm cumis sine te Juventas,

I.

31
laxatis, et

Nymphie, et Juremas absque te minimum suavis, ct

McrcuiiuB.

Mercuriusque.

ANNOTATIONES.
Hesiod. in Theogon. tres Charites aominat, Aglaiun, Euphrosynen, TliaUam: pariter et Piuoarus Olymp. Ode ultima, uhietait: Per eas
om/nl\(s moftalibus fieri dttlcia, si quis vir sapiens, si pulther y si splendidusj sed nec Devs
sine Charitiius in ca>io

mes

additur, ut apuJ

Aio jj&vy&rlgV

'A<f>poJtTj).

Homer in Otlyss. "hjj t* Quoniam ver6 ii qui 4

juvencs,
sole.nt esse

Venere abhorrent,

etsi

mo-

quod scnum est proprium, hinc parian comis sine 1'enere Jnvenrosi, scveri, tristes,

ditHciles,

quidquam

moliri.

Tlav-

tas dicitur.
tari licet

hovparxOmrnitmdispensatrices in calo operum. Seneca de Benefie. lib. 1. cap.

?afj.iai Epytuv

vwv
3.

Vel Homtium ex Horatio interprehoc modo Juventas parum comis, dc:

cora, gratiosa, sine Fcneie, id est, sine vemistate.

Nwic dicam
et

tjuare tres

GraHa,

qitare soro*

Epist. ad Pisones,

v.

42.

i'es,

qttare impiexis

venes

manibus, quare ndenies t juvirgines, sohttaque ac pdluvida veste.

p6st
:

Ordims hax

virtus

erit, et

Fenus3 aut egofallor.

Hesiodus Agiaiam majcimam natu appellavit, mediam Evphrosynen, terliam Thaliam. Hunierus nomen uni nwtavit : Pasitheam appeUnvit (nempe IHad. 1,4.) Mercurius *("( stat. Gratias porro solutis zonis pinguntur ac pellucidis vestibus, quia amieorum animi sibi inviccru debent esse aperti, siue fuco, sine ambagibus.
6.

Et paulet

Xymphtp.} Et
:

hse

comitatumVencri
illa

prce-

stant, qnia niatres

amorum,
v.

vero unius

ma-

Juventas.J Tit. Liv. lib. 2. cap. 54. Citm. augurato liberaretur Capitolium, Juventtts Ifnninusquc, maximo gaudio patrum nostrvrum, moveri se nun passi sunt. 8. Mercuriusque.} Denique Veneri Mercuri us adjungitur, sermonis nempe Deus. Seu quod amoi disertos faciat, scu quia per disenajn et facuodam orationcm solet amor conciiiaxi. Und Ovid. Art. Amat. 2. 123.

ter Cupidinis fertur

ex PhUostrato. Ciaudian.
73.

Je nuptiis Honor. et Mar.

Nonformosus crat, sed eratfacwidus Ulijsses: Et tameu <stritorcas torsit amorc Deas.
Hinc etiam Veneri wape Jgtur
ille,

.... Gens molUs nmomm. IIusXi/mplLjpaiiunt,tUumIenusavrcasoIwn Edtdd.

et enSwSjpsj celebra-

ct

ejusdem

cum

ea. aedi>.,

sedis,ac

reliiri-

01115

consors. Plutarch. in prasceptis connnbialiscril)it, jti\ta

Nymphse

aline

maris, quse Nereides,

fontmm

ac

bus

flumtuum Nalades, sylvarum Dryades, Hainadryades, qute

teres colloctisse

Venerem in eodem sacello Mercurium (njyKnSltyvuav,

ibid. suljjungit,

vei-n-

cum

arboribus oviuntnr et cadiiat,

quit,

Oreades montium, Napete floruin. 7- Parinn comis sirm te Jnvrntas.'] Haec ju*entutis Dcaj Gcecia Hebe, etiaua Vcneri co-

e6 qubd sermonc blaodOf non jurgiis aut conteniione a se mutub, quod cupiunt conjuges, debcant obtinerc.

muonemtme

ode

:xxr.

Quid pstat ab Jpollr,

Qijid dedicatum poscit A^pollinem Vates? Quid orat, dc paterS uovum
Quid Poeta petit i PhosW consecrato? Quid prerarar re-

^NN0TA'H0NE5.
iMetnim ideni quoj Supi^, OJe 9 Longe seaJienum ab oiani avaritifi declarat liSc Odc, cum summa votoium ejus
vei &b

Ar ist Actiacatn victoriam tempiuin Apulli.ii iu ralatio dedicatum.

i

Moratius
sit,

ut ab Apolline Vattnn Patrono nihil aliud rxposcat prxter mentcm sanam in corporesano, qm d ait Juvenalis unice postulandum a Diis,
Kat. 16. 356. mcnippo.
1
.

^. De paterd novum Fwidcns tiquorenu] Tunc cum vioi prhnitias libat i;t sacri6cat Apoi^ linl Palatino. Hoc intelligi pote:>t ab Horatio :.n inter cpul s; nam supra nofavimus id

Vide Pers.

2.

Lucian. in Icarov)
'

atum ab Antiquts, ut

in

mensa aliquid

Dedicatmn.]

tvm Pbtbu

saelluin su'u in

Vcl ab ipso PoSta consecrawdibus UltelHgit;

hnderetur ac Diis> libaretur. Hmcneid. 1. \. 740. D'x.^ et in mciram laticitm Hhavit honoreau

so
ceus,

Q.
vimim efrundens c. crai
..iv
i
i

HORATII FLACCI
Fundens liquorem? Non opimas
Sardiniae segetes feracis;

H.uui
veuris
.

pingui

Sardii
.

(
i,

lalabriie
1

haud aiirum,
lia
,'.
.

Non

sestuosae grata

( alabriffl

5
[ ,19 ]

v.

'

.1.'

Axrjnenta:
Ia
rj

quos undi
bit Liri

.'..

,'.'.
/

non aurmn, aut cbur Indicum;

n ius.

quibus
i8j

Non

rura, quae Liris quieta

Cal
.

u.:
(

vihe

e i&

iltro

reprimant.

h ulentus eti*

am
i-

negoi

aqua taciturnus amnis. Premant Calena" falce, quibus dedit

rdet

commutata

bibd

ajiro,

Fortuna vitem; dives et aureis Mercator exsicct r culullis Vina Syrfl reparata merce,

10

ANNOXATIONES.
t Eneid. p. In mensam
in
v.

270.
librnit,

8.

Taciturnusamms.'] Leniterfluensac tacite

rajsido cur.su,

Itrti

DivosqueprectMtur.
s.ubi

Vide J. Lips. antiq.

rir,
lii

tect. lib.

moremhunc
1

onmi eonvivio religio eservati uiin ex Homero, tum rx aHatis lccis, tum c-x DioneCassio: additque: Ergo
,

am ing< nti murmure, Premant Calen&Jake, jc] Non aliis in_. n, rosa vina. Dc Caleno supraOd. jo. v. 9.
non
9.
i

aut amatorcs Pcnen, beUatC quuhii Musisejt ApnlHntstndtorum pr&suli rite libcmus> -ios eorum alumnif vel Po* ta de Vinalihus pribusdixit in quibus gostabantur vina, novum-quevinum libabant neiupe 9. Calend. Maii nec enim aniea ccnsebant prisci vm
:

Fahc.] Cuttello incurvo falcis instar. Premant.] Sciudant racemos e vitc, vcl ipsam vttem putando luxuriautem coeiceant. Vel,
uvas a Calenis vitibus in xorculari calccnt ac pre-

mant.

Vlrgil.

Georg.

l. v.

156.

Ruris opaci

liec purum aut satria idoneum. Vide Varron. 5. de Linjr. Laiin. Plin. lib. 18. cap. 29. in voce Cafpar ; quonomine vocabatui pati ra, qua vinum novum tibabant, Huic interpx posteriori favet quod ait Horatius, n> m, &c. 4.Sardim<v.] Hacc insula, inter raart num ac BaJearicum sita, tritici feiociss Sardo Herculis filiodictaest Sardinia. Ex Varrone de Re Rust. lib. i cap. 29
I
1
1

Falce prcmes umvras,

10.

Dives

ei

aureis Mertatort 6?c.]

Pcr

me

liretjfruantur
deliciis
:

alii

sua feticitate, suis opibus, suis

ego ver6 tenuj

mea sorte

victuqde con-

tentus sum.
11. Cufnllis.]
\\r
Ficlilibus calicibusy qui cululli
l

'

>iis

tibabjant Vestales

in-

rpiit

,c
1

Significatur

arainm et. satum tum ncalum satum.

est quoil

e^t

a vu

iiicquodl

genus.

cnleo, mquiunt,

\as, seu

5.

Calahia'.]
et

Italise

regip est inter

mare

sur u

fit

cnleolus, et inde culullus,

maxima liquomm menquodpc

olim
in sacris,

T\nhenuni

Icnium, ubi olim Brutii populi et

apolitani

capax,
incoi
12.

quo

usi Pontifices

magna Graecia
versus auatrum ac

vjviis.

Dehis rursum ad

Pisones,

JEstuosa:]
sestuaritis.

Solis

ai

6-

Armentu.]
<-st

Laudaiitur equi Calabri in

eft

regione abun cL
iiroxima
Calabriae.
1

Vide
1

de

Re

tust. lib. 2.

;!

optima, quonim mi

repan la merce.] VinaexquiM utationem pro merclbus ^ nardo, balsamoj unguentis, odoribus, &c rincia, bodie la fi \ PaUcstinaro,rhcen'iciam,et Syriamypro^ tam: Ettpbrate rigatur. Cic. prodomo. -. Paul. Pandect. ih.

VxnaSu\
pta
.

Aurum,
meiallis.

aui

'

"<

'

Iiulo flumine
1 1

erx 9

'.<
1
1

vi

Oricntis amj

auri

talatur ; sed
El
11

intem,
plerum.

gemmis quoque

dives est.
.

qui
I.
.

^ue prs
w,
.

.1.

Geor.

...
trrebaif

.>'

c.J

Non
1

agros peto

<m
.

in~

'
.

Li!cruus, su1

tua em>ttmatio
.

labitur.in

'

ii

Martial.

lib,

mi

t.

Ea

materia fo

ja.Lpj

CARMINUM LIBER
quippe ter ct quatcr Diis charus ipsis Anno revisens Heqtior Atlanticum
;

I.

U.
ipsis

81
Numinibus
ter
et

gr&tiosus;

si-

qiiidem

quater

annia

singulis sihe

infortunio lustrat

paseunt olivae, Me ciehorea, levesque malvae. Frui jtaraiis ct valido mihi,

Impune.

Mc

15
U1
[

mare Occiduam.
olivce,

Me

nutriunt
fili,

ine cichorea,

et malvas

tenues.

Latome
et
potiri

mthi
sitis

valerc,

acqui-

Latoe, donea

ct precof, integra

ANNOTATIONES.
herbarumque viridium sapore conpnecipue foeniculi iu Narbouensi GiilK.i-/wPta, 1

13. Dits charus ipsis.] Castori et Polluci, et

Nepiuno, qnuruu
biJia.
l

tiivor

cst navigautibus opta-

diutttur,
lii,

inquit Dalccaiup.

i.

JEfpior Allanticum^]

luit

;ul

occasum,

ita

Quod AiHcam aldictum ab Atlante Maun480.

.iuntf.

Virgil. .Kuetd. 4.

tuyjoia, et myJiEiet, qua? agrestes herbiu sieut et mahja, inter cibos et edulia vetcrum, pariter et olivte, recensentur a Jul. Polluce lib.
16. Cickorca.]
pluralis

nempc numeri,

Oceani finemjvxta, solemque cadtntem, I Uimus Mthiopum locus est 9 uhi ntaximus
Attas

6. cap. 9.

Vide Casaubon. in cap. 32. hb. 2ita

Athen. ubi Alexidts vcrsum

1

corrigit

Tw?

Axeriihumcro tbrnyet
15. Impunc.']

stellis ardcntilits

aptum.

Ironire dictum volunt quidam meccatorem fraudibus et avaritia; obnoxium, qui tamen mare quodlibet anno toto qiuestuiiuhians percurrat, citra ullum naufragli pcriculum, Diis ad ejus crimina conniventibus. certe
in

ySy KiyopEWV oua E7raa^a c gv$e /. Porro qua ratione coqui veteres olera ista pararent et condireut, edisserit Galenus ex Eraslstrato lib. de Sectione vense ad Eiusisn-ateos. Id. Casaub. ibid. Latinis vocatur ambubeia, intybus, et inlybum. Non. MarcelLex Lucil. Sat. Ub. 5. Vii-

gU.Georgic.
Quotpte

4.

120.
potis gaudcrent intyba rivis,

nequaquam

vindicantibus.

Inteiim

ver5

ille

modo

mcrccs ab Oliente advectas in Occidente commutat, Syriia unguentis vina comparat generosa, ketus bibit, ac fruitur Diis iratis, non seciis ac Mariua apud Juvenal. Sat. 1. v. 49. At ciuu iste mihi loens objicittir, Cynlhius aurem vellity et admdnet pirum solerter ac navlter illutu a me haud ita pridem explanatum, iinu vim et lucem duainutam eximiae alioqui Satilici si ntentue fatebor ego quod res est candidi semper ingenii mens tum laeva donnitavit. Knimvero illfo Juvenalis non modo sJgnificare
:
:

Fomponius

in Placentu, Rustici edunt tilenter

atros intybos.

Levesque matv<e.] Quae ventrem levant gra-

vem atquo emolUunt.

cap. 1S.
succi
ficie
:

Apud Athen.
malvam

lib.

-2.

Diphilus

tradit,

esse

boni

arieriam lenire, acrcs in

corporis super-

succos educcre,

renum

et vesica^ imtationi-

vult

Marium impunem

ferre

furta,

et

rapiis

ibidem annot&ram, sed et de exilio suo Uet;tii, in quo a curis Rpip. expeditus genio liberius indulget, ab octava huru suaviter bibit, ouosh epulatur, atque adco ex infensls Diis capit emolumentuni, ex irS Numinum sibi quasi
frui, ut
fecit. Vide ad Pis. v. 445. ibique Annot. Me pascunt olivce, *c.] Ego verti me feliclorem illis hominrbus existimem, modico et parabili cibo victitantcm, si modo lar^iantur Dii bonani valetudinem, ftntupae tenuis usum tran-

bus prodesse, excerni facile, mediocriter alere, hortemique silvestrcm esse meliorem. Ibidera Hermippus Callimach. malvam ulilissimam appellat. Quo autem modo in cibum paretur, doTzetzes ad cet Dioscorid. lib. 2. cap. 144. hunc Hesiodi versum 41. Oper.
OyS''jov
ev (jutkay^*) xtii

aT^eii^a} (Asy ovElao,

sit

neqne nCrunt quttm

magnum

bonum

in

mat-

vd

et

aspkodeto.

delicias

17'. Frui paratis.']

dedit

Ecclesiasts cap. 5.

Cui

quillum, uc po&eos oblectainenta. Ojiva.] Plin. lib. 13. cap. 3.

Olivce in

suhtantiam, potestatemque tribuit, ut cnmedut ex eis, etjruatuT parte sua", et l&tetttr de laborc suo, hoc donum Dei est. 18. Latoc.] Apollo fitius Latona?, inde Latons et Latonius dictus, sieut et Diana ejus soror, et eodera cum eo partu edita. Et precor.] Non absurde Theod. Marcilius

Dcus

divitias atqiu*

Mgypto

carnosissimte, old

tamen habent exigu-

um

in Syria parvce ncc cappari majores, carne

commendantur. Quam ol causwn Italicis transmanna prafcruntur in cibis, cum oleo vtnrantur: ct in ipsd Italia c<eteris Piccna et Sidicince.
Sale ilte

quovis pignore certet, fuisse a manu Horatii, Adprecor integra* cum mentt: Sicut Ode 4. 15. Sacerdos iu28. Rite Dcos priiis apprecati.

mirum

precatur, adprecatur
Ita

populus, id est,

verba precantis sacerdotis itcratj quod Favert

linguisj dicebatur.
ille.

primum

condiuntur,

el

ut reliaute,

jnurrrf, frauria) saj.dve; nccnon

aliqua olto suo

'

Q.

HOUATil FLACCI

oepw

""-

Cum

mente, ncc turpem senectam

20

ANNOTATIONE&.
Non'corporis inim et molestam; non firmitatibus tanguidam, inermem, imbecillam, non delirantem, non querulam, morosam, anxiam, sed vcgetam, honoratam, jucuntlam. Cicero dcSenect.
19.
^

leclom.]

tein

qua ratione tamdiu esset robusto corpore,

sensibus integris,
prosperfi
Trolt

memoria firma, ingenio vegeto, demque raletudine,respondit: ov^ivnd.hXovnc evEXa ir^ac. Nihiiunuuam votuptatis
Is

caus&Jaciens.

Empedoclis fuerat discipulus;

c. s. <*x Caecilio:

Tum

eouidem in senecU

Iuh

pffleceptor autem Periclis, Isocratis, aliorumque.

deputo miserrimum, sentire c& tetate esse $e odiosumaltcri. Plin. lib, 7. cap. 50. In serurtut<,\nquit, hebescunt sensus}

Cic. de Senect.et alibi. Philostrat. Plato, &c.

membratorpent, prtemo-

20. Neccithardcarentem.] PoBeos facultate, quae solet in senibus sencscere j vel suavitate

rttur visus, aucHtnSi aicossus, dentis tiiam ac

d~

musicoe et cantfis, qua Solon narratursenectutis

rnala temper&sse ac

loTum bistrumenta,

Vide

et cap.
l.<

41. ejusdem
qtii

lev&sse; et Socratcs oetate

Ubri, ubi mentiq de Gorgifi

tum

cenetseptemcomplevitannos: intcrrogutus auontrnq,

provectus ciiharaM)peraradcdisse. Sicct Achitles

apud Homcr.

Iliad. 9.

ODE
Ad
I)pposcimus, si qui<l|tium jirivatim oiiosi teciun ceeinimus,

XXXll.

Ijjram svai,quam commendat.

Poscimus,

ouod
et

rigeat ei

lumc

in

annum,
.

si quid vacui sub umbru Lusiinus tccuin, quod et hunc in annum

:

in aHos (nulfeos: heua recha poeina Latinum, 6 testun>

Vivat, ct plures

a^c, dic Latinum,

civi

Lesbio
declisti

primum

Bacbite, carmenj

civi

modulos

Lesbio pvimum modulate

ANNOTATIONES.
Mrtruni
1. l'"y

idera

quod
:

ipra

Ide
'

-2.
'
;

Jlancprimitm venienspkctro modulatu.lyram

yirg,
'

". itv

oTi

ipnante dedit.
digiti cutn voce loculi,

ompel Eejog. s.
i

tis

diajM est

Sii

Sed postouamji&erant
Edidit

hac

tristx

dulcia verba modo.

'>.

latios

mecuTOj

mea
'2.

Quod

et

hunc

in

annuni lrivat t

et

plttres.]

Non
Sic
>oz.

et

Pindar.

vgyoi, et Pyth.

Olymp. OtJe Od. \.yu<ria.

us
}

a-.n^^o^.^yi,

mctuentia scpmbrps varmina 9 nec thus; sed digna ccdro, id <st, yimwrtali hominum memoria,
3.

tftytiyl;

A^oXX*-

Pers. Sat. l. v. 43.

Barbite, carmen.]

Sic
-

Psaltes Ps.

10/,
lectio,

Oic Latinum,

Latini

hara,
quornn<Jaro

carminis Lyrici
4.

auctor
BffoCilo;

ac pxinceps Horatius,

Pas&mus,]
r<

^lacet sanc

sicut Alcjcu^ Gra*ci.

icimur.

si

lloc sensu; l Maecenate poscimur, quid dignum meraoriS sul umbrd, in

parietes scripsjmjus, ut
id

QarHtr.]

musicum iu.irumen-

et inu-r priyatos

in

lucem edamus omnibus fiant

et in

publicuni; utque palam

solis prius amicis duntaxat auditi. Pacui.] Curis soluti. 2. LvsintUS^ Animi rtlaxandi causa bram pulsantes, et Lyricos versus conscribtntcs. Wl

nostri vcrsus,

unde Theocrit. Sqpra Od. l. Lc&boum barbiion. b. Leslio primitm modulate civi.] Celebratej inij liiui? ab Alcseo, duce pofitaque eximio, Mit\ U ni^ oritmdo, in Lesbio insulft, de qu.t antr.
pluribus intentum chordis:

tum

ioaC^o^ov.

AtuJii/iite.]

In modnlis obsecute,

id est,

Qui

modulatus
l
.

es,

modukts

reddidisli,

ad Alcari arhi-

trium. Alii passivum hicsi^uirirationcmnotantj

''

potius ex more Potarum, carmisa sua, studio

hdatapaemc{ta.

quamvis ct Tta/m.]

arte eTaborataj lusus vocat.

Quod autem
caeum raccre
I.

ait

Modo

voce tautum, mod6 fidibus et nebant vetercs: mod6 altcrnatim ac vocc. Ammian. Marcel.

HoraUus/jvnmum, videtur Arharbiti invejatoremj quod quidem

Anacreonti ipso posteriori tribuitur aoud Ailien.

l.b.

i.'..

Bardi (GaHorum vatcs) Jortia virorum Ua versunts cum lyra: moduiii cantifirunLTlbuWi lib. 3.
' /
-

Verilm ibid. c. j.i. Eupuori a ait, menuojsse tum Sapphonem tmn Aiucreontem, novumque non esse instrumentuni. Uicen4. c.
*!,.

barbitj

dum

igitux antiquius videri ipso \!c;i'o,scdabeo

.

Eleg. 4

modulis novis auctum acperfectumdunrj

CARMINUM LIBER
Qui
lerox befio, iairicn intcr arina

I.

32
qui
militiu
licet

SS
efleratu
,

r>]

la

Sive jactatam relig&rat udo Littore navini,

Liberum,

et

Musas, Veneremque,

et

111 i

Semper hrerentem puerum cancbat;

10

Et Lycum

nigris oculis, nigioque

raenseu in bello,$eu navem a^itatam in humidsi ripl aliie verar. camabat Baccttum, a \ enerem, pu< que Musas, rumque semner eam conritantein, necnon Lycum oculia et capilKs nigris rnnspieuum. O lyia,

Crine dccorum. dccus Phoebi, et dapibus supremi Grata testudo Jovi?, 6 laborutn

ornamentum, Bummi quc Jovis epulojucund.i, %\ rumnarum levamen Bu&te,

Apollinis

AVNOTATIONES.
juod primus

Odas Aleaieas

barbiti fidibus ceci-

Apud Anst.
vtvc (T~v,

Rhet.

t.

Alcsetts ita loqnitur: $i\ti

xay>uE(
eeiittfC.

inventionem tpsi adscribi. Ex Lilio Gyraldo, AttilioDonatiano, etams, inMusicis ct in arte raodulandomm carminuni peritis> simus Alcseus, et Athea. lib. 14. cap. 9. pocta si quis tdius, rtiusices erat sdentisshnus. Flomit ante Gbristuno aunW kexcenrJs,
nerit, hinc ejus

('>>. fxi

rbla

quui dzcere, sed

tilt

me

prokibei pudor. Cui respon-

SappuO;

Si res honestas ac

bonas animo ac
lib.

desiderio concepisses, nec trepidaret Ungua, ncc

pudor oculos oecupasset. Vide Atben. c. 8. ubide Alceeo Sappfms amorei\

nente.

13*

6.

Qtdfei

ter

arma, &c.]

Qui

seu in castris,seuabelloetnavigationeaui-

escetet, eithara* sttsluna et

oblcmtionem non
foitis,-

omittebat. Athen.

lib. 5.

Alcseus tucitur
lib.

simus ac beUiger pbstau Kt

14.

cit.

pugnaze-

cem

strcnuitatem anteposuisse poetiere, p!us

quobellicosum; ibidemquereferturejus Cormen, quo suas aedes ornni genere armorum splendidas
et ornatas ostentat et gloriatur; illaque fuse dcscribit. Cic. Tuscul. 4. n. 71- Fortis vir, inquit, Alcecus in sud RepuNud cognitus. Pittacum nempe tyrannum Mitylenis expulit ; aliosque armis persecutus est;Ailienienses quoque er Tyrrhenos bellu fatigavit. Strabo. Laert. Suidas.

10. Semper k&rentem illi puermn.] Veneri filium Cupidinem appingi semper, et comftcm addi solltum, noiaviums antc, ad Od, 30. . . 11. Lycum.] Dilectum Alcaeo pucrum. Tuscul. 4. n. " l. QttiT uonjuvetium amore si xp sit. Alceeus f et dc Nat. Deor. lib. 1. n. 80. No(

qui concedentibus Phil<>\t>phi$ anttquis, udoetiam ritia s<ppe jucunda sunt. Navus in arlindo pucri detectat Alc<Eum.
bis,

tescentulis detectamur,

At

est corporis

macula n&vus ,

illi

tamen hoc

lu-

men

videbatur.

Quimll. lib. 10. cap. 1. sic scribit: Alceeus in parte operis aureo plectro metifo donatur, qusa tyrannos insectatnr : multum etiam moribus confert: ia eloquendo quocpie Ireuis, et magtiijicus, et dHigens, Homero similis; sed et iv lusns et

Nigris oculis, nigroque Crine decorum] Stc ad Pisones, v. 37. Spectandum nigris oculis nigroque capillo.
Ita nimirum formosi pridem commendabantur. init. Pyth. nigrum Musis capiUitium Apud euncimi laude assignat; lo-n^oKtxfjiojv, dem alibi, pariter et Homer. Iliad. pulchra ea celebratur, qure sXjx^tt.c; quod etLim epithePiiutar.

amores descendtt, majoribus tamen aptior. Dionys. Halicarnass. Alaei, inquit, ingentem considera spiritumt et Irevitatem, et suavitatem veJiementia j pr,-e'eiia figuruUm orationem
persptcnitafr
. . .

tum Veneri
13.

tribuitur.

cum cum

decus Phwbi.] Citharam

enim

ipse di-

citurinvenisse, lyram ver6sibiconcessam a

Merfusius

fiegotioritm qffectUS,

nh

nnte omniaverb poHHt lib. de Structura oratiuuis.

lib.

curio velut propriam usurpasse.

Quod

supra monui, Od. 10.

et !ib.

-z.

<)d. 18.

9. Libtrit'.]

Apud Athen.

I.

cap. 10.

Tiyys -\-svy.ova.g Riga pu/mones vino, et alibi fA*i&v oxxn fvhfan; *jmgo> tiv^^ov a.fx7ti>.oo, nuSam
RfttylefflRUS ita canit:
,

wGfeUB
olva;,

g?t

aluim nlantnveris
tatus Horatius,
tia;

arhnrm

[>nus

vite.

Quotl imisenteti-

Od.

18. supr^.

Ejusdem

DapUnis supremi Grata testudo Jovis.] Jovift epulum summa leetitii, a-leuque non sine JMusicsa ac chhanc jucundiiate, celebrabatur. Athen.lib. atharam epularum >c14. c. 6.ex Homero ait ciam a Diis factam : quoni-im utilis convivantibus ars Musica, tum quod temulentorum petutum qubd tristitiarn lantiammitigetetculiibeat
:
:

carmina perlegas apud eundem Athen. variis quibus Alcreus ad bibendum largibs invitai, quod vinuni iiulucat dolorum oblivionem , qwid
locis,
sit

Qualiberalem jue pariat ketitiain. propter Homcrus :,t primS Iliade, post ambitio6ngit MusiAchiiTe cxmtentionem, sam illara de
discutiat,

mnedium

marroris pr&stanlissimum, a Jovis

ac SemrfrsFhierem
scendd

ftl'o
\\te,

homi/ulus datum, S>V. &c~\ Amatoria namquc scripsit

Deos rccreari, Apolline citharam pulsame, Musis autem dulci voce accinentibus. t paulb
cft

etiain carraina,

Sed

et

in lusus et

m amoresde-

p6st subjungit; Priscos5tatuisseDeorumh)inDOS in conviviis cantari, ut reverentift numinum jjraviores fierent

Alccev*

Quintil.

paulo antc cita;us.

epubntium morcs, &c.

2

64
nrihi

Q.
quandocunquc benc adv>

HORATII FLACCI
inihi

mlm

Dulce lenimen,

cunque salve

Ritc vocanti.

ANNOTATIONES.
Dtdce Uttmetu] Athen. mod6 eit. ibid. quidem Laeedtcmotui cum tibid Stib signissunt} Cretenses cusa tyrA, cumjisbutis et nhts Lydiy ut scribU Herodotus. Ex borbaris au15.

Fortzssimi

santc Davide, recreatur ae levius habet. Horatius Ode prtEcedenti senectam exoptat cithane oblectamento non carentem. Cunque.) Expletiva solftm et inanis videtur

tem mulii legatos ad kostes aim tilms et ritharA mittuntf ut ctmim infestai mentes cmolHant.

quibusdam ista vas; sed uon vacat omatu, eamque non ravo adhihere amavit noster Poeta nus-

Theopompus

lit:

46. histor.

traiUt.

Getarum

le-

Haec ille. gatos citharas puhanles advenire. Constat certe musicis modulis ac citliara? cantu
lenirl anxietates

quam vanus. Sic Tcrent. atlesdum, pro w; neque Grcecis, nec aliis hactenus
cxistimatum est. Satve.'] Videtur hic si^nificare, fave, lcnimcn et auxilium praesta.

ades. Sic
VtfgiAJUI

animi, ac discuti mcestitiavn

lib.
I
.

saluti

ii*,

patct ex sacris etiam codicvbus,

16. ubi Saul, malo vexatus

Reg. cap.

spiritu, citharam pul-

ODE
Albhom Tibulhim
Tibulle, nc p!us revolvens

XXXIII.
quod d Glyccrd non redametur.

consolatur,

quam

ilccet

mo?re-<is,

ammo
ncve

ielem

Glyceram

crulugu-

bres elegias recites, quocl fracta fide, prce te fulijeat adolescenior.

Eccc amor Cyri -ulurit Lycoridem ironte cxili decoram Cyrus trulem fertttr crga
:

1'holotn

inimiteiu.

At

caprac

Albi, ne doleas plus nimio, memor Immitis Glycerae ; neu miserabiles Deeantcs elegos, cur tibi junior Lsesa pra?niteat fide. Insignem tenui fronte Lycorida Cyri torret amor Cyrus in asperam Declinat Pholoen. Sed prius Appulis
:

[]

ANNOTATIONES.
Metram
1.

est

laem quod svpra Ode

6.

Hone

fidei,

quam

tlbi

dedit

Glyccra.
i',b.

\\

Albu\ Hic ille ct, cujus Elegiie manibus omruuin CantS cnru voluptate teruntur, Tersus *lc eUgans Tibultus, ut uit Quintil. lib. 10.
rap, l. Plttsnimio.]
2.

Tibull. passim. Ita vero scribit,

0. 7 1T*

Nutlafi&es
Junitrr,

inerit
et

perjuria ridet

ventos imtnferrejuhctj

amantum &c.

Ad
.
.

AttiC. !ib. 10. Epist. 8.

(

Te
Perftda f sed tjuamvis perjida, caratamen.

inquit
. .

ici

roni

Antonius.
noverat
5.

hnm

,,1-r...

ingeoium intractabile, r-t m ejus proterviam impegerat baud seco.s ac Albius Tibulhis. * ttj lib. t. Od. 19. v. ss. Sunt qui fictum aomen hic poni velint, pro Delia vel Ncmesi, qvuis Tibuilus ;uvi;:\it nomioare vcr6 no''
l

Insignem tcnut fronte Lycorida y &c.] Aflfert exempla aliorum, iofeliciter amantium, quibus

eum

consoletur.
werft

Lycoria
illain

amorem suvun

defert

Cyro; hic

spernit, et aliam

amore

prosequitur, a qu,i redamari nulla spes cst. Tejwijionte.] Sunt qui interprctentur tenu-

luerat Horatius, seu

ob

vt-recundiain, seu

metu

em

dbu, ad Juvenalis Sat. 1. r.

22, et Sat.2.
Miseralites
tii

tam

:JTt

lcgos.]

Pebus

mcestls
.

aptum
~
I

car-

miDU genus: ab l\h

paniculij factum nomcn.
,.
..

v.

dotcuv.
7.'.

pellucidam cutem in fronte. Alii angusparvam tVontem in pulchritudine commendari assenmt) unotamen re&agante Sealieeroj qui hunc Homtn locum veUicat suo more. Nostei lib. 1, ui:>t.
et

et

Vcrswus tmpantcT junctis oueritnorua pri-

...

Ad

Pisoncs

Reddei
Forte htus, nigros OJigustu u fronte capiltus. c
7.

mum,

G/c.

Sed priut
Eciog.
I,

sJppulis,

&c.] *aWvixtov. Sic

\
'/e.] Pulchrior videatuTj in

irgil.

00.
(Cthert cervi,

U raturjunioj umasius, uon liaLiti ra-

Antc kics crgo pascentur in

Gfc

ARMINUM LIBER

1.

33.

S5

Jungentur capre;e kipis

lupis ArraEae antca sociabuntur

Qu\m

turpi Pholoe' peccet adultero.

;

Sic visum Vencri eui placet impares Pormas atquc aninios sub juga ahenea Saero mittere cum joco. [psum me melior cum peteret Venus, <*Jrata detiuuit eompede Myrtale
Libertina, fretis acrior

10

fo*do quaui rholoe araatori Ita vtorem gerens delinquat. placitum Vcneri, quse gaudet dissimiles formas ac inorcs subnon jicere jugo ineluctabili,
sine

cum
uit

Memet, gravi ludibrio. requireret amasia praesta-

Adrhe

jucundis vinculis innexMyrtale libertina, asperior Adriatico mari Calabri sinus

bilior,

Curvantis Calabros sinus.

inflecteute.

ANNOTATIONES.
St Eelog,
8, 27.
ricrl

ludum

csse,

quoties, ut dixi, quis

amor*

viritur

ac languet infeliei,

suumque nunquam
Od. 27 .'Pcrjidum
ipsius

Jungcnhtrjam gnjphes
/Ip/rulis.]

equis,

&c,

finera assecuturo. Infra lib. 3.

ridensy

&c,
exem-

Synec. pro quibuslibet aliis. De regpouejam ante nom semel. 9. Qttaw turpi Pholoe peccet adultero.] Id est, nunquam Pholoe redamabit ty rum,a quo perdite

Apulia

Iialiii*

13. Ipsum me, &c.] Sui dat plum, ut ma^is persuadeat. Melior Penus.] Puella, amica,

vel pulchrior,

vel nobilior, vel facilior, qu;e rae ipsa cxpelebat

amatur: ejus

nullis flectetiiT orficiis.

amatorem.

Virgil. Eclo^. 3. 69.

Turpt] An quod sine ratioiie Lycoridis amari ignae oblatOS ainores contemnat Cyrus ? An qudd PbpJoS nequaquaiu Cyrus placcat, nec amabilis sed turpis videatur; quamvis Lycoris fonnosum existimet ? An qu6d fidem aitcri dederit Pholoe,

Patta me< Veneri muaereu

14. Graia detinuit <ompede, cV.] Ita sujiu amant servitutem Venens ct Cupidinis raancipia, licet duram ac molcstam.

quam

violarc nefas putet ?

10. Cui placet imparps, &c.] Delectatur Vcnus sibique ludum parat, facimdout quisdepercat otnuiuo disparcin retate, natura, moribus,

15. Libertina.] Iis nata qui servicrant, et ia libertatem asserti fuerant.

Fretis acriur Adria;.]
bilior,

Maris fiuctibus insta-

conditione, neque adeo frui possit

tis.

cupiEuripides, Slulta, inquit, morUrfibus propo-

uuquam

vebementior, ac perfida raagis. Adrice^ Sinus i]Ie cst amplissiinus Mediterfiinc,

nil ketuts.

Ti

fAwpa Tiafi^u 'A^go&Trj jSgoTo";.

ranei maris, inter TtaJiam

et Illyricum

1 1 . Subjitga ahenea S<bvo mittere, G5V.] Duro ct iiisuperabili amoris nexu devincire, atque ad-

*irere

altcrum

altcri

nequaquarn redamunu.

-^Atv^a.jSicalibi nostcr, nernpt Epist. l.lGo.

Graeciam xnde proteusus. Hodie the Gulp of Venic?. 16. Curvantis Calahrw simts.'] Fluctuumimpetu atque cestu ripas dintentis, in terras se insjnuantis, sinusque efficieniis. Calabriain vcteatque
Tcru notat, quie erat velut peuinsula inter

mare

Hic murus aheneus

32. SiEvo mittere
liret

eslo.

cum joco.] Interpretentur quidamCupidinem Yeneris perpetuum coque mater soeva Cupidinum, Stc. at
ajiis

rnitem,

fum

jjuaiido res

malim intelliVere sicut Fortuna?, humanas disturbat ac vertit, eie Ve-

Adriuticum et sinum Tarentinum, ubi minc terra Hydruntina, urbes ver6 piwcipute Tarentum, Brundusium, Hydruntum, Gallipolis, &c Sinus autem ac portus multiplex, intei quos Tarentinus fama snper aethera notus, lonii maris unda amplo ac sinuoso inP.e.\u recip^
atfasat.

8(5

Q.

HORATII FLACCI

ODE XXXIV.
Jrguit seipsum quod Epicureos secutus eultiun Deoru
Numinum
*us
rarus
et

m negle.icrit.
V-)

remis-

Parcus Deorum
Insanientis

cultor et inirrquens

venerator

vesani
afaerro;

durn Philosophia eruditus jam i^ru eontru veli-

quidem,

dum

sapientite

adigOf et
ie.

dimissam viam

fulguribus

Enimvero Jupiter nubes findens ple-

rumque

Consultus erro; nunc retrorsimi Vela dare, atque iterare cursus Cogor relictos. Namque Diespitcr Igni corusco nubila dividens^
Plcritmque^per

purum

tonantcs

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode 9. 1. Parats Deorum.] Quoniam de rcligione et eultu numinum agit, ttejji SffaJv, tuj r.tfi exy
r.OCUturus,

auctorem accipiamus: unde

et

Lucetium Salii
t^v
5/xe-

m carmme canunt
^av

ct

Oretenses- &t'a

mcant
ttt

ipsi qitoqite

linmam Dtespitrcm apCic. de Di-

undique congcritetcumulatquicquid
lector, et consectare.

pcllant,

diei

patrem.

gnivitutis esse potest In verbis, "m figuris, in sententiis.

6. Igni corusco nubila dividcns.] vin. lib. 2. n.

v>',

Eas passim aitendc,

.^npieiUt.-p.]

2. Insauientis

'O^ujtxwaov.

Sic in

42. N<mne perspiamm est ex priadmiratione hmninum^quhd (<>ttitruaj'tctu<fuiminutncrtimitissent, credidisse ca cjjtcere

4-1.

Ajace Sophoclt-5 iyjbirv fixm Jipa. S. Gfegor. Nazianzeji. arc^cj <rc,$Ut. Tull. PhiUp. 1. n. 5. Tnsepultam seputturam. S. Aug. de Civit. Dei,
lib.

qut-

rerom pntrdum pra-po/cntan Jovem. n.

cet Stoiiis cos a?the!itus terrce

Pla-

qni Jligidi sunt t

17- cap 13. Insipu

>i.!er

sapere,

Epicuri disciplina,omnes sperncns religiones in gravissiraura errorcm impegi.

3. Erro.]

Ex

Cic. 1. de Nat. Deor. n. 122. Epicuru<

inis

hominum

extraxit radicitus retigionem,

u>n

cum autem se nubem indnmni, ejtts^tie.tewuissimavi quamque partem cceperinl dnmfere atque disrumpere7 idque crebriusjrtrrre ct vehcmt.-tiii^ ; tum julgura et tonitrua existere: si autcm nubium concutn (hiere caperhit^ ventos eSOfi
in jlictu ardor expressus se ew&Serit, id cssefulnict,

opem et gratiam su&tulit, Tollit id, quod maxime proprium est opV.m<r prwstantissima>que naturcr. Qtid mm meDiis immartalibus et
<

&c.
7. Prr purum.'] Sc opinati vrteres ea tonitrua qupe sereno aGre fierent, csse portentqsa, et tristia minari liominitms; taltaque in libro Au-

littSy

avt qiiid pr&stajUius bonitate

ct

lenejicen-

f Qud cum carere Deum minem ab eo amari, nenunem

tia

vultis
diligi vultis

ne-

....

gurum notabantur
(piid monstrantt-

vrlut

ominosa

et a

Quanth Stiiiti mclius, qui a vobis reprehenduntur! Et n. 124. At etiam liher tst Eptatri de sanetitatp. Ludimur ab homine non tamfaceto, quam ad scribendi licentiam libero. Qute enim
santtitas, si Dii

immissa. Quave hasc

123-. <'x

rio afiermttur ut cerrora diviuitatis

Jove aliai> Honiareumentum.

Hom.

Odyss. 20.

eo quodstellis micantc

CCelo, tonitru ractuni eriit, monstri qv.idpiam ali-

kumana itan curantf fifc. Nuncretrorsian Vdadare.] Mctaph. a nautis, qui a recto se aberrftsse cursu intclligentcs, in
conUMrium jam convcrtuntur. 4. Jtcrare cursus Cogor reUclos, ?c.] Fatcri cogOt Imnc a Diis orbcm regi, rcsque humanas ab ils curaii adcoque Stoicam disciplinam amplexus, Epicuri dogmata errorcsque abjicio. \ nhijue vidco non solum coaciis ct collisis nubibtis tutgura et tonitrua fieri, sed puro etiam coelo; quod ciun praeter naturam sit, divinum
:

cui a Jovc ostcndl, conjicitur tt iorejtui

Zw
OvH

fAty&h? iCfWnjeraf a.-n* ovpavou ftrepoevTa;, TT60i vipo; Ti t ri.-a; vv riv to^e OaiVst;.
<

Jupitrr, gravitvr
i\'<-jv--

ca-lo lomristi strltato,

.-

usquam

rutbes esi

ostentum hoc certe

aliad prcebes.
Virgil. Georgic. 1. 487-

seoportet: hinc crgo sapientior effectua Joi

poti ntiam,
I
.

11

Vbn aUai
Futgtara.

ccelc rei

ia\

runt plura sereno

numcn, iramquc
$cc.

rcvereri disco.

Vide
lib.
>.

de Divinat. pauld post initium,

5. Diespiter^

n. 43. <t

44. Lucrct.

Cic. l.deDivin. n. 18.

.lupitcr, diei pater dictus.

Var12.

Tode

L.

L.

4.

A. Gell.
lib.

lib.

5.

cap.

Macrob. Satum.

l.cap. 15.

Jovem tuas

Aut (h.m terrilfiU percutsus fulmine cwisf Luce serenanti vitalia lumina liquit.

CARMNUM

LIBER

I.

34.

8^

E^it equos volucrcmque currum ; Quo bruta tellus, et vaga flumina, Quo Styx, t invisi horrida Taenan
Scdes, Atlanteiisque finis

runi per
tcrra

tonantes eqtios et veloceiB curpumm Jmpulii quo

;

gvavis, errantesqu

fluvii,

10

quo Styx a^ue

domicilia,

odiosi Tasnari

termiiuisque*
1

Concutitur.

Valet ima summis Mutare, et insignem attenuat Deus,

Ailantk Dumi
tarc
;

qu&seantui

mis

commu-

excelh D

Obscura promens. Hinc apiceni rapax Fortuna cuni stridore acuto

Sustulit
;

15

mit, attollitque hutniua. Ind** rapida ^ors culmen aufert, cum

stxepitu

resonante

hic

verb

hlc posuisse gaudet.

oeposuisse delectfttur.

ANNOTATIOXES.
Plin. lib. 2.cap. 51.

M. Heremuus

Decurto

s>rc-

init.

per

Jovem

mortales sunt obscuri clarique,

;

nodiejulnvnc

iclus cst.

Sueton. Tit. cap. 10.

nobiles et i^nobiles

alius extollitur, alius de-

Salinos petit aliquanto tristior, qubd saaijicanti hoitia aujugerat: qubdque tempestaie serena to~ nuerai. Vide Alex. al> Alex. lib. 5. cap. 13. et

primitur elatus: prteclarus minuitur, obscurus augetur, superbus desiccatur, ?c.

B/ia=i, f&PiuovTct. y_a>.-3st,

Turneb. lib. 9. c. 9- et 13, Tonantes Egit equos y S?c.] Sccundum vulgi opinionem, fulmen erat ac tonitru, Jove currum ium iinpetu per aerem agentc, Supra Od. 1-2.
in fine.

'A=t^nXsv
1

junvuflci,

alfcXovallei, ?C.

4.

Obsatra promens.] Eos qui latebant igno-

Hinc Graecis

dictus xaTaCi-nj; desccn:

sor

et

Latinis Elicius

suo invectus in
jacularetur.

qu6d putaretur curru nubes descendtre, unde gnti

ti et abjecti, erigcns, provehcns, jamque nitescere oc fulgere irnperans. Psalru. 75. ffunc humiliat y et hwic exaltat. Senec. Thyest. 612.

sonitu fulgura ct tonitrua eliceret; ac 1'ulmcn

Omne

sitb

regno graviore regnitm

vutit vetueus

est.

bruta teiius, fijFcj Fulminante Jove suiuma et infima comraoventur. Servius in v. 102. /Eneid. 6. Et tremefacta soh tellu$ y &V. iia scribit; Loquente Jove stupor elemeatorum
9-

Quo

Qitem dies

svperbum y Hunc dies vidtt fugiens jacentem

quod in motu est, qulescit movetur qiue est immobilis; ibidemque locum hunc Horatii affert. Ccel. Rhodig. lib. 3. cap. 29- ait fulmine max peostenditur.

Nam

Bes Deus nostras

Turbine versat.

celeri citatas

et contra terra

Potestigitur hruta teltus explicari, hebes, immobilis, sine sensu, stupeus,

tendos-priusbebetari.
iners.

nitatcs,

ffincapicem rapax Furtuna, r.] Opes, digdiadema, summum unperium ab teto

aufert, et alteri tradit.

Apicem.] Pmprie est insigne sacerdotum ay I

Siyx et tnvisi harrida Tcenari Sedes.] psi quoque iiueri, tonante Jove, obstupescunt. Styx -]
1

0.

Palus aut fiumen Inferorum. Tcenarus .]

niae

promontorium,ubi perspecum

et

Lacohiatum in-

Maxim. Sulpicio intcr sacrificandum apex capite prolapsus eidem sacerdotium alstuUt. Ovid. ex Por.t. 4. 3. 49.
pex, tx Fcsto. Valer.

gentera descensus est ad inferos, si Pogtis fides. 1 1 Atlanteus jinis.~] Limites Occidentis ad raare Atlanticum, Atlantemque montem. Vide

Ludit in humanis dtvinapotentia rehts. Item, 36.

Et

subito casit, qnce vaiuere, ruunt.

Sat.
6.
v.

supra Od. 31. v. 14. ibique Annot.

1-2.

VaietimasummisMutarc^ Stoicumplan^

Vide Juvenal.
1 5.

604. et seq.

Item

agit.

Apud

Lacrt.

tib.

Clulon interrogatus,

Sat. 10. v. 56. et seq.

!Oj attoUit abjecta.

quid egerit Jupiter; respondit: Depnmit excelSenec. Thyest. 598.

I?na permutat brevis hora summis.
13. Insignem aitenuat Deus.]

Cum

slridore acuto.'] Volubilis fortuna? ro-

tam, ejusque rapidae conversionis stridorcm notat. Et quidem non sine gravi mortalium concussione, perturljatione, querimonia, fiunt i\\as mutationes, quibus iinperia ab his ad iilos transferuutur.

Ex

Hcsiod. Op.

8S

Q.

HORATII ILACCI

ODE XXXV. AD FOKTUNAM.

Ut
servet

Cccsavcm

in

Britannop prpfecturupi.
gratuin quas regis Antium,
,I0

Dea, qujc chnro rfominaris parata hominein roorti pbnoxiuOi :nvt e\ infimo loco cri-

O Diya,

Amio,

Pfsesens vel inio tollere de {rradu

cerc,

aut
in

arropantes victorias
claiies
:

rnutare
tc rcavis

tibi

votis
:

anxiis supplicat inops Dgricola

potcntem orat quisquis mare Carpatbium tiitifjat uavi

Bithvrii.

Mortalc corpu% vcl supcrbos Verterc funeribus triumphos: Te paupcr ambit sollicitS prece
Ruris colonus: te

dominam
lacessit

sequoris

n
Iiomam at

Quicuinque Bithyna

Carpathiuni pelagus carina.

ANNOTATIONES.
Mctmm
1.

idcm quod Ode

V.

potcrat; rclictn adcxercitum eotiegu,

prvfcctitSj rt Senattm:

Dha.] Fortuna, quam nos imprw facimus Deara, tametsi nullum numcn habet,
ait Jurenalis in Sat. 10.

ut

farrtaretwn,

Intt

ad excidetulwn Antium sevmonem %us (credorem Aninanerc

36i. et Sat. 14. ,)i'. stulti aSsignant; atque ut ait Flin. lib. 2. cap. 7. Toto rnundo et loeii 3 lits t omjtirusque horis, omnium vocibus, Fartuna sota ihvocatur ; una nominatur, ujta accusatur,

tiatttm iliittuminre).'}

Dns
iri-c

cofdij
occasiotuzn

huictamen omnia

legati
/',/.

at Nepete ac Sutrio fiuxitium ad^ersus

j'i

u < 05

U nles

veniunt,

unaagitur

rea,

una

cogitatur, sola laudatur,

conuiciis colifuvj

so-

la arguitttr3 et

cum

voktldlis,

H cmca cham

existimata, mconstans, varia, inHttic bihriid expeiisd, Huic

E5 vim Caferauh auxilH menwranies. milU ab Antio Forlwui avcrtit, &c. *2. Praseiis vel imo tvlicre de gradu, c^c.] Potens et parata dercpeute ac subito ima summis mutarc, insignvm aUenuarc, obscura promerc,
esse

dignorumjuutrjx.

omnia feruntur accepta: ct m tnttt ratiom morlalium snla utramque pagtnamJacU. Ade tque olmoxite sumvs sortis, ut Sors ipsapro Du $it3 qv& Deas probatur incertus. Gratjun qita: Ycp!* Antium.] Equestri Eortume tcinplum erat Amii, el valdfe quidem faruosum, tum ob multu prinupum virorum dona, quibus rat exornatmn tum praecipufi oh AntianaB Sorj

de quibus Sueion. Caligul. can. 57. Mtmuerunt ct Sayies Antiana?, ut a Cassio caverct. Macrob.lib. 1. cap. 25. Fidimus apttd Antium promoveri siitmlachra Fortunarum ad thmda responsa, &c. Alii gratttm dici volunt, pb ama>
tes,

apicem inde rapere non sine strcpttu at Hridorc acuto,atque itilc ad arbitrium ponctc: ut est in Odc superioi'e,qunm locum cum istoconfer,studiose lcctor. Vide *-t Macrob. lib. .>. cap. 10. Fortunam Homerus hescire vtaubi sic babet luitj rt solt tUcreto, qitam fxoT^av votat, nmnta regcnda committit; at!< o ut hoc vocabidum Ttr/n '/.' partc Homerici votumims nominctar* Fxrgilius hon solum novit ct rnemimt, sed omnipotentiam quoque eident tribuit: qpam et PhHt p /'/', qui eam Kotninant, tnhil sau vi
:
,

dnrcti

sitrp

providenfuB

mbmtram

essc

mtt.
:>.

Te pauper amtit, &c.]

uurocat
;

Ncmo

non tuam

Ttum

adc*6 secessura, ul

transferre Impcrii.

co cqgit&rit Nero sedem Vide Strab. lib. :,. Cic. ad

opcm
nauia,

tuum umbit tuvon-m knicola,

Attic.
tiuSf

lib.

4. Jipist. 8. scribit, A/itin nihi

nihit afna

Obinp.
i,

mcicator, intles, 8ec. \ tde rindar. Oil. 12- ubi Iwrtifct Tvx&> ^v ya^ h
t

mhil aUxus,

Antium.']

rum

Urbs ftiit Latii maritima, Volscocaput, Neroni; patria, classe potens; nam
interdiqturn mari esset Antiati nonulo

eum
iia

u-

Ssnl vSeg iv ^e^o") te Aat^iigoi () sercatrix furHpyeia) {&x\aylyn. mari gulernantur cclerts navcs, ia tuna, a tc in ida lelta, ct conciones consilium
jiQitci Kv&tntHalttt

jiius rebeUij Kttves Antiatiuni fiartim

nava-

Romee subductfy partim inconsee, rostrisqite cantm suggestum in Jbro txtructum adornari
plaruit: Rostraqueidtemplu n appelUUum. Tit. Liv, I. 9, cap. 14. In tutelft Fortnnae cmr, quoe
\h\ religios^

Jerentes. 7. Bithyna."]
vi.

Metonym. pro qu&Ubet

rei

alifi

na-

Scu

i|u'6d IVitbvui

naiiuca! peritia&imi,
in

v-!i.H. rinoi, apud

EllStath.
inaii

Diom

se^

colebatur.

Quo

pertinere non abs

re

videatur

quod

narrat
rei

Animus
Tp.tntiS)

Camttli,

Tit. Liv. 6. can mqjori, Antin imminebat

sedquia nisi magno apparatu, tormachinityuc, tam vatuta urhs capi non

Min EuxJno circumnisam, Propontidi vicinam,Tiiraci adversam, 5tc. Simiiiter pro quolibet mari pouitur Carpathium, dictuni ab Insula Carpaiho, Crctam LUtei el Kbadum, hodie Scarpauio.
t|u6d frequcns erat negoiiatTo ad
Asiae

eam

CARMINUM LIBER
Te Dacus
aspcr, te profugi Scytlue,

I.

35.

m
ferox

Te

Dscuk,

te

cnantes

10 Qrbesque, gentesque, ct Latium terox, Regumque matres barbarorum, et Purpurei metuunt tyranni Injurioso nc pede pronias Stantem columnani ncu populus fcequdrfs 15 Ad arma cessaOtea, ad anna
:

cosuin, et

<-i nainc non Latiurn bclliinnfns re^utn barbarorum, uuiue tyranni pttrpurati venerautur. Ne pede

Scythrej
tiiuic
;

cititates

etmm

iim

:ii

snbverfias

columnam sub-

siscenten; nevepiebs a^gvegttta a.l arma <|uictos, ad arina provocct, ac

Concitct, imperiumque feangat.

impcrium

labefaciat.

Te

minquatii non prcecedit du-

Te semper

anteii

sava

nscessitas,

Ctavos trabalcs et cuneos manu Gestans aliena ; nec severus

ra necesbitas serea manu ferens <davoj praegramie*, ct euneos

ANNOTATIONES.

Te Dacus aspcr, 6? .] Te natioDes omnes, Fortunn, colunt. Dmi, gens bellieosa, ad v fetrum seu Danubium (iuvium, Transylvania ,
9.

Nerrssitas, cujus cttrsus transvrrrr impctuni

r>Aiterunt multi

effttgi re,

pt uti rotucntnt,

Qub me

detrusit

pene extrc-nis sctisibusf

Moldavtft, Valachita hodie continentofi

Profu-i Scyth<T\~] In p.austrisvaganteSj nuHara habentes scdem fixbni et stabilem. Jusiiu. lib. 4s. ~. de illis AV spes '/itiilem prts~niijartti ex hosfe oago, nee tanthm pcmm.v, std etiam scdis
:

Fortuna ~mmudcrata in bono a-auc atquc it

inalo.

Nunc mc qub

dejicisf

viope.

Infra

lib.

-i.

Od.

"

i.

Q,

Huc
rnt

Campestres melius Scytka~f Quoiiim ptaitstra vagos riti ttakunt domos,

Aristoti rcrum causas enunichaace quatuor, Naturam, necessitatem, foret (acit

qu6d

tunam, mentem.
18. Clavos trabales et citntos wnnu Gestans ahena, &'c.] Talem Antii refemnt ih Fortiinae tetnplo fuisse picturam, qua exhibehantur \-aria ilhi instrumentorum geneni, clavi, cunei, unci, plunibum liquidum, &c. seu cruci^ndis rcis, scu

twunt, &c.
10. Lattttm fcrox.]
Bellis inclyUtm, ac vel

uni Romit Geutimn

et

Orbis domina superburp.

Virgil. /Encid. 5. v. 7,10.

.... Gens dura atqtte aspcra Debcllanda. tibi Latiu esl.

cuttit

rebus firmamlis, ac stabilitcr defigendis idoiica,

(

'tavos truiales, h\ ferrei sui.t, ingentes et validi,

11. Rcgjtmqite matres iarhurorum, Csfc^ Sic

Ode

1. dixit, Bcllu
filiis

mairibus dctestata. Metuunt

quibub trabes fignntar : unde proverb. Tralnli ciar.o figrrr, pio jimvfcr stahflire, Cic. 7. in
Verreni, n. 32. Erasm.Chi liad. Ilcrcnlcanus 7to~ ct nostev cit. lib. ;3. Od. 34. Clavos adimuntinos eodein sensu, Jigi a necessitatc, ait. Item pali sunt lignei prseacuti, quibus olim ct
rf?(.s,

nempe

raatres

nunquam

rtOu. dcprecantiir-

que mala qmevis Immanitusaccidentia. 1-2. Pitrpurei metuunt Cvranni.] Et befte

quidern,

memoreshunc
v.

esse foruma.' luduin alta

deturbarc,

humilia sublcvare.
1]'2.

Et, quod

ait

Juvennlis Sat. 10.

mo^lb apud immanem Turcam liomines transndacti perimuntur. Ammian. Marcell. lib. 16.

/tdgenerum Ccreris sinc ccrde c.c vuhierepaud Descendunt regcs, ct sittd marle tyranni.
14.

TrabaHbus nimirum ut

tclis

catpita

discissa

qimntudam t

ait

paul6 ante, frim flexts ensibtts

Stantem ndumnam.] Xesubruas imperlstabilitum, vel iinperatorcm

fcricndi non supjieterent in.strumeufa, ipsis iuriaiis tcla eorum viiatibus immergebant. Itaqur
trab.dia
illa tcla

um Romanum jam
feliciier

stipites erant acuti

pcr

sutfixj

omnia moderantem. Neve facias ut seduiotjes populus movens quietas res perturbet, atque lu pessum eant ea quic videbantur modd
firma et icre perenuiora.
17*

corporis cajput Mninentes.

Te semper

antcit sivva neccssitas.]

Qui-

(Jnfansuhcnd.] Stabilitatem ac firmitatem notat manus ohcvj ittm cuncus tcrreuSj quo solebant stringi conipcdcs, manicae et Duobus etiam cuneis simul adactis ali|)edicie,

C neus mamt

dam

inula.

le^unt serva neresstttts, quasi Fortunie t'aSed apage, Sk- enim et lib. 3. Od. -29.

Fortuna stBVQ lu-Ut negotio* Kt Od. 24. v. 6. 'jusdem libri, Dira ncie^iUts. Ita Stiphocle-;
in Aj.iru, ftvc-yxrt.'av

Unde Plaut. Sfich. quid magis adstrjngitur. Scen. 9. Vel inter cuncns jbrrens, siilicet in ait arcto parasitus acctunbere se possc. Cuneis praeterea r-s Bndumurac scinduntnr- liis eiiam
rci

ru^nv

\(X'at.

Et Laberius
:

velut

clavis
'2.

ariinEjuntur
n. 23.

apud Macwb.

cap. ~. Nccessiiatcm FurturiK pariver adjungit, his vcraiculi*

lib.
-2.

Ciccr. Tuscul.
sc aifixum

cruci. Sic apnd IVometheus a VulcftDO

Caucaso queriiur.

::

DO
t(]eet

Q.
etiam uneus, rt liquefacplumbura. Te rcvercmr
:

HORATII FLACCI'
abest,

Uncus

liquldumque plumbum.

31

tuin

spes, et fules infrequens, candi-

Te

spes, et albo rara fides colit

21

do panno cooperta
sat
iibi

Bdhaerere,

nequc rccuquandocun-

qne mutato
|em
fiila

pallio aedes
:

mana-

tuiu advers.i deseris

instal/tlis,

plehs auet meretrix jmt:

Velata panno, nec comitem abnegat, Utcunque mutata* potentcs Veste domos inimica linquis At vulgus infidum, et meretrix retio
:

'-'5

contra fu^it

amici

qmpIE

Perjura cedit

diffugiunt, cadis

falsi

tes abscedunt, post exhausta

juffum simul portare iwlcnad

Cum

f.erem uaque dolitu ~0 Fortima itu roeiB pnesta Cicsarem proficisci

mcditantem adve rsus

ulti-

mosterrae Bruannos; serves ctiain novum ascmen adoleseentium,

faece siccatis, amici Ferre jugum pariter dolosi. Serves itunun Caesarem in ultimos Orbis Britannos, et jincnum recens

30

ANNOTATIONES.
Jovisque numcn Mldcibri ascirit manus.
tneosfabric& trudeli inserens, Prrrupit arhts : Sfc.
li
' <
i

25. At. vulgus infidum, el merctrix, Veri quidcm amici in adversis perinde ac

Ss^c.J

in se-

cundis manent
la-

fidi,

et juvare pcrseveraut.

At

nirnirum

ac!

crucem ligneam, cunei ad

ho?c

pideam

inquit Theoilur. Marcilius.

enim e multis et e vulgo, amicum fovent quamdiu felix cst

paucorum

virtus est. Alii

Seu quo rei trahebantur ad scalas Gemonias; scu quo annecti ac teneri firmker
20. Uncus.]
aliquid solet.

rcflante ver6

Fortuni protinus avolant in

:

prirais
;

autem meretrix

datoe fidei

immemor

absccdit

et ipianquam utriusque status, calamitosi nimi-

plumbum.] Hoc notum est et afluso cruciatos aliquando reos; et ferreas raanus,
I.hjuhhoiiijiir

rutn et fortuuati, jugumferre punler spopondevant, dolasi

tandem apparent.

Nam

diffvgiuni

uncos, cuneos aretius alligari, tenaciusque adhiercre. Arnob. 6. contra gentes Quid miserius
:

nccalxs
ampliiis

cumfiece

cadis, ubi qua?stAs nulla spes

aui mfelxcius his cssc poterit,

imci
1 1
.

retmcnt,

ct

quam si eos in iaphmhecr unctiones?

solet afflictos susteri-

ut est in proverb. Frrvet olla, ; atque Et Ovid. de Pont. 2. Fulgus vivit amicilia.

amicittas ulihiate probat.

Ecclesiastici Cap. 6.
;

Tt

spcs,

&c.] IIkc

Esl amicus socius tnensts

in dic ncccssilatis.

et

nnn permanclut

tare, et solari adversis pressos.

tts

Hi

enirri

speran-

meliora,

Fortunamque
fore, pnesentes

rotu:

conversione

r bcni:, niorein

terumnas xquiori
panno.]
Licet

ferunt animo.

19. Srrres ilttrum Ccesarcm, &c..] Antii fortum diversantcm Antiati Fortunte cointnendat, tumque, ut videtur, illic meditatitem
tasse

Ei

iiU

fidcst

'

''rlata

cam
iib.

enim

rari sint in

adveisia amici, aliqui

tamen

r.unini,
i'ui.

idelea usqucquaque. Sic /wadversanti refragantique Kt ob boc fbrtawe ilicitur ullo

,

espeditionem, de qua Dio. iii BritaAnos 53. Ullimos Orhs.] Virgil. Erlog. 1 . 67 El jmnltis lolo dibisos orie Bnlannos.
illfra, lib. 3.

Vide

Od.

4. 38.

vclulu
lax
;

vel

qu6d albo
ius,

velaballt

simplcx, sincera, nob falpanno caput, qui

30. Etjuvenum recens Examen, &c.] Appositfc Marcilius ol>servat duplicem hic ac diversum Augusti consulatu belli apparatum notari

fiilii

sacrificabant. Alii

locum hunc interpretan-

adepta digattate pariim curanquae tum maximr promiseum naagistfatum ambirem. Quud mihi rantj quidem louge petitum videtur. Tuum esto judicium, lcctbr sagax et erudite. Virgil. /En.
tibus ea
i

|" rv.l- rr<

1. v.

296.
Canafules.

alterumin Biitanniam (majorem nempc, siye Angliam) ductu et auspiciis ipsius AiiL;mti alterum in Arabiam Felicem ductu .Elii Gallii ex Dione rit. lib. 53. Plin. 1. 6. cap. 2R. 8tc. Cons ripStrab. lib. 2. et 16. &c. Sensus est tum in illapriori expcditionc juvriiinn cxamen, seu novum erercitirm, ob Romani famam nomt:

nisjam tum Bif Hmmdkm pttrtibus, ac paul6

pcisl
sis
;

Quo tamen
fidem.
ii.

loco significarc videtur antiquam

terrorcm illaturum esse Parthis, Mcdis, 1 VrOceanoque Rulro, Arabibus nimirutn jlli

Xn

&c.]
ciiiu

M
ab

romitcm utiicgat, Ulameue mutntft, est, Non deserit fides amicos, etiam
Fbrtuna, mutaiA cum vr^tiijuando iniseros reddit eos, qui

eis recedil

tw iximis. Nam ipsa peninsula Arabia xnlcr duo maria Rulrram Persicumqitr pronirrit : cx Plin. modo cit. lir^o perpeTUn alii intrqiretantur Occanum Britanniie majori vlcinum occidrntis
acripr vrr6 sinum rubesrcntrm radiis Arabirum, seu ipsum Mare Rubrum, quod Grwci Enthrsum vocattt, quouiam iyiek vel
solis
:

beaii erani

et facta

jam inimica

linquit

domos

potcntium, et ali6 migrat.

CARMINUM LIBER
Exaraen, Eois timeriduni Partibus Oceanoque Kubro.

I.

36.
fnrmidandum qiridem
i

.91

orientaii-

Eheu, cicatricum
Fratrumtjiie.

bus lcgKmibns, ac mari Krytfaao. liru nidfT vulneruin cri-

et scelens pudet,

minUque,

Quid nos dura reiugimus Quid iutaetmn nefasti Liquimus ? Unde manus juventus Metu Deorum coutinnit ? Quibus
.Ktas?
IV])ereit aris
?

35

t fratrum. a fratrvbns int&rfkckmtm. Ecquid cxhomihnus nos homincs seni ?

<

Quid impiidimisimus nonviwlauim? A tjuomauum cohibucrunt

adoleseentcs ob reverentiatn
i\

u-

utiuam nova

l3 [
*]

miuum?
luerunt
?

Quae non

altari.i

poU

Incude diffingas retusuui in Massagetas Arabasque fernini.

40

Fbrtuna hehetmos tostros Pii^es, utinam nov,l incude rabrices contra Massagetas et Arabas, bene.

AWOTATIONES.
BfvQtouos

rubrum

significat,

scilicct

ob terram
;

ruhram,

sive miniatairt aqu.i; substrat.iiu

Fortuna, h*n< de novo et fabrica nobis gladios, gloriose quidera in hostes itnperii
sus est
:

imiuinentibus ejusdem eoloria montibufi Sole aflujgente Bpeciea rub.ru praabetur

aliis

ifnde
rnari
:

Romani
male quos
tas,
:

stringendos:

nam

illi

prius

a.

nobi*.

rctasi sunt adversus fratres, cives, projnttciviles discordias eattir^ue

ab Erythraeo rege factum aomen placet. Eustath, io Perieges. Dionys. y:j. Eheu aatiricumjet xceleris pudet.] Inliot nesta quippe suni rulnera in tcllis nvilihus aceepta: etquicquid adver&us cives perpetratur, na^itiosumestac pudendnra. Pudei igituret/riH" trum, in contxariia, tit, militantinm partibus, atque ita saepius a consangnineis tracidatoraru.

semper funesut extcrna duntaxat belfa deinceps moliaRomana cum dccore et glorift inferamus in Scythiae populos, (ubi nunc par^
tnur, signaque

Australis Tartaxiai
lentcs,

Paludem Mjeoticam inco:) Massagefai quasi graves Getas appellaScytbicfi lingua, grave signi-

t03

massa enim
c-5.

fie.it,

Isiduro Urigin. 9. Priscianus in Pcrieg.

34.

Qtadnosdura

refitgimu& JEta&f

&c.~)

718.

NOa hic aetate ferrei odnsque phisqu&m ciwlihus infesta viventes, arraaque in propinquorum eonpora immaniter exacuentes, quid mali ac seelesti patraredetrectavimus? quidinfandi non
attentavimUB
?

MassageUeHospitibus s<evi cunctiS) hdloqueferoces.

Item

in

Arabes gazls ac

divitiis faraosos.

Arabia
Terrai-

35. .V fasti,] Execvandi, conscclcrati, nelarii. Cic. *2. dc Legib. n. 21. Qu*que avgia injusta,
nefasta, viliosa, dira defiss&iij
sutoto,
jrj

intcr prsecipuas Asiae partes censetur.

tia t infitstatfue

nos habct a Septentrione Syriara, et fluvjum Euphratera ab Oriente slnum Persicum, ab Occidente siuum Arabicum, a. Meridie mare
;

36. IMdemamtsjuvsJitusMctu Deorum contiSft .] LegttDt alii mauum. Quosreligio cohibuit ab audeudo scelere, a violandis sacris, a templis atque aris violandis, impieque diruendis?

Arubicum,

sive

partem Indici Oceani. Porr6 ad

38. Outinain nova Incude dijhn6?c.] Quidam le^unt distringas, et rccusitm. Sen,

rem pra*sentem facit quod hahet Strah. 1. ;. Eo tcinpore, inquit, Byrcbisfas Getarum tcneial bnperium, adversus quem Ccesar instrurit r> ercitum. Et quod Ammian. Marcell. Arabiam, vocat Getarum dcsertunu
-

ode xxxvi.

Faustum ex Hispanid reditum Ntanidte

gratulatur.
Et
thure,
et

Et

tluire, et fidibus

juvat

ct

lvricis

car-

minikus,
tuli

debtto cruore vilitare

Placare, et vituli sanguinc debito

expedit

Numinibus

ANNOT.VnOiVES.
Metrum idem quoj
stijjr^
;tliis

Odc

3.

ur

ab

iili

regione Afric^ Llbyre interiori

Ad

Plotiiun, vcl, ut

placet,

Pomponium
eognorainari

et Mauritatiiae nnitim.t, in
1.

inscribitur

Ode luec. Ntimidw.erb

qua miiitrtverat. El thure, etfuliLusjuvat, &c.] .^quum

93
servatorihus

Q.
;

HORATU FLACCl
todes Numidae Deos Qui nunc Hesperia sospes ab ultima
,36
[

Kumidae mcolnmis ab extrcma

qfl'.

jtm

rcdicns

Hi>pania dilrctis sociis oscula plurima, at nemini plura quata

suavi

Lnmiae

nartitur,

recor-

datus adolescentire non alio ductore transactre, et rautatre pariter togse.

Caris multa sod&Iibus, Nuili plura tamen dividit oscula, Quam dulci Larnise ; meinor Actie

Nc

lactae

Hiei sig-

non

alio rege puertiae,

nurn desit Cretense ; neve prolato cado parcatur; neque sit

pclum mto
.

ccssatio ad ritum Salio-

Mutataeque simul togaa. 10 Cressa ne careat pulchra dics nota : Neu promptae modus amphorse, Ncu morem in Salium sit requies pedum

ANNOTATIONES.
*
:

5acrnm Diis

facere, adhibitis, cx

morc

lrete-

Pollux

lib.

9. cap. de
1.

ronvrvalibus Iudis, rt

ri,

x voto pro

thurc, et music.1, vitulumque mactare Diis felici reditu facto ab amico nostro

nospostca Epist. I.
.

59. ubi

Nnmida.
3. Cnstades.] Castorcm ct PoNucem navjgatlomsyvel Mercurinm geregTtnatJoms praesides.

.At pucri
ccrti:

ludenteSj

Rcx

cris,

aiunt,

&c

MeUus

alii

intelHgunt

inspectorem
tur

ct

Undehrc sub nomme

Hesychio.
4. Qtrt

taoSuv colehatur, tcstc

ribus pucris nobiiibos

:

euiatorem, qtii in&titnend prxficieba-

ma^istrum, live duobus aut p!u-

wat^iovri^', quasi vrai&yv avea^.

mmc

safrns rediit
regione,,

Wesperi& sospes ab itffima.] Qui a belto Gantabrico. In ea Hispamse

pusii ducjbtts

Oceano Scptentrionali proxiina, ab Augeatum est non seincl, ncc valdc iWiciKT bfillum. Quo magis mirum, inde

8. Pueilicc.] Syncopc. Sic lamnte prn tavmj<t. Stc porgite pro poTfigite; Vi gil. jncid. B. v. 274. sttrpite pro surripitt ; iniri lib. -2. S.u. 3, et lib. 4.

Od.

xft.

Porgam pio porrigam,

&V.]
Dies
ista,

testt

Festo;

et Sil. lib. 9.

sospitem
tnnu.]
desijjrnat

Numidam rediissc. Hcspcria ab ulQuod addit, ultima\ Hispaniam ciari}

:

10. Cres%a ne carcaL,

redditus mihi es,

qua

alias

enim

Itolia

dicitur; uCsuprS ootavi ad

jbi aunot.

^tnlin

!ib. i.

quoquc Hesperia Od. -28. v.26. Vide Hispani ad occidentem

notetur iaeto signovel cretft, all) ncmj>e bjVdlo, seu Cretehsi , cx more apud Tliracas instituto laetos dles ac felices candtdo notandi calculo. Piin. lib. 7> cap. 40Hinc

Terjrunr mrtxrmc, /-ca>^r isTnfgiw; inquit.

oscutat] Quotidiana

legendum quidam potanuu Thressd

ut notavi ad Pers. Sat. 2. v. l.

>ed male,

quidemobvib
proficis-

Ncc enim de

Samiliaribus dabantur:

ar/

praacipufe veJ

renttrms, vel e peregrinatione yedeuntibus. Cic.

consuetudinc Thracum hic aptur, sed de Crctcnsi nota felicitatis indice, candiuu nimirum.
Sic postta Sat.
-i.

Ep. Fam.

6.

07-

ita scrihic

Tironi suo

Ocuhs

1.

2. v.

346.

mediojbrovid ro t tUs~ tumrialvr. Bueton. Tiber. cap, lo. Paucosin u oscuUtius. Et cap. 34. Quotidiana osatla prohxluit cdicto. Nerom cap. 37. Cerli- ncquc adveuims, neque proficiscens? qnemqvam osatlo
imperHvitf ac ntffcsalutaliout qnidcm. sacrx literae Salutatc invicem in osculo,
;

luoSy tti&msi /e vauerts in

.... Crctd an carbont notandi?

EtPers. Sat.

5. v.

ios.

Illn jytius crcta,

mox nc

carlonc not&sti?

Sicet
sanct>t.

Ntu prompfa? modus amphnrr.]

Isetitiae,

Ad

pleiiaeaijgnificationem
ait:

D. PauL Rom.
16.

cap. 16.

v.

7.
.'.

1.
v.

ad Cor. cap.

simul et vrterum tancit

bibendum morein, quo amicoa

birge

D.

Petr. I. Epiajt. cftp.

14.
sujtr.\,
<

vel proficiscentes, vcl c peregrinatione revcrtcn-

7. Lamio-.]

Vc

/Elio

LamiA

Od. 2G.

tcs convivio excipiebant.

Qu;c quidcm epulce

jtfi morAcicenonah &fiTc.] Mae&fun aouaojaim conjunct^onem gi^nere haecsolcnt. Xjamiaet NumiJa endcin Paedagoffo scti

exegeram pnctexmentes parzter circa aanum 17. ani Bumpserant, tum ex more, 'Custoderenwto; ut ait nosterad Pison i.|)i.st. Suw quj pueiitifc rtgem interoretaiiiur patronum potentem; sed quid boc ad pueros? Aiii creatum sortc, regem inter pueros colludcn' s ir, GMtfcjf&tj de qua Plato in Tiv wtcto, Jul.

ctorc usi, pueridani simul

tara
'

quoque
wi/

dej
11,

diccbantur viaticse, et advdit>tuc. 1 2. Ncu mofetn i Salifim sit requies pedum.] Nec omittantnr tripudia et taltationes iis simiIts, quas cxcrccnt Salii Martissaccrdotcsa Numfi Pompilio instituti, nuinero duodecim, h Pa-

triciogem

ic;

aTullodeinde Hostilio duplicati.

Hi

bakbeo, ac thorace armati, pei grailu comjjosito, atquc ud modulos tibiae subsilientcs unde nomen. Sacra illa caenisquoquc sumjituosis. cantibus, etsymphonia opipare elcbrabant. Vide pltu*a aj ^d
;ene&
galeft,

urbcm incedebant,

CAHMINUM LIBER
Neu
multi Damalis nieri
;

I.

36.
neB
iritteu

w
Damalis
cettet
:

phirimi

rinj

Bassum Threicia vineat amystide Neu desint epulis rosse,

eum

Ba^su poculis

Huacibtu

15

ms
nec

careat, nec

Neu Omnes

vivax apium, neu breve lilium.

in

Damalin putres Deponent oeulos nec Damalis novo

:

n
'20

aeve conviviuflo roapio eonstami, fugaci Jilio. In Damalin

cuncti defigent asj>ectus laseivos : at Damalis ab novo nou

ibstprahetur

amatore,

hederis

Divelletur adultero,
Lascivis hederis ainbitiosior.

bxrentihus tenaeior.

ANNOTATIONES.
I.iv.
lib. 5.

uaxime
*cc.

cap. --0. Jul, Poll. lib. 4. cap. verb Alex. ab Aiex. lili. I. cap.
lib. J. sic

m.
2<>. j~e

5.

Neu

det&nt epidis rosa?.]

Ad

corollas

n^m-

texendasex epulantium tnore veterum, tuiu

Dtonys. rlaltcaro.
Sidii

habet

H/

<iu-

ad fleHcias,
uotavi

tum

ebrletatis coercendce caust, ut

omnex satt&lares sunt, et haud armatwum Devntm, Sfc. VarrO 4. dv Lat. stc habet: Satii 3 >altado, auodjacere
lcm
in<nmit&

jam

alibi, et

16. Afai vivax apium.]

fjtititi

mox dicam Ode 38. Diu virens, quodque

propterea dlcitur, ac inter corotjaric-s

am

j n& sacris soleni

ba

fiores

censeturapudAthen. Hb. 16. Videlib. a.

24.

Damatis meri BasstOn, ?V.] Ad convivium amfca Numidbe DamaUs invirata cura nuvo sic amatore consuescat, lit relict& vetensanricj iamiliaritare, Bassi videUcet, non
10. A>;t uu<^/

OJ.

7- v.

Afew breve kliwn.]

17.
tes.j

Brcvi durans.

Omnes m Ddmatbiputres Deponcnt ocuOmnes iu Damalin nculos amore lan^uen-

amplius

cum eo

eenet bibacirate vlnosa

niulier.

Mutii meri.] Tull. Eam, 9- -"> IVtwi mkM t hospitem accipies, sed nntiti joci. Alti sic interprctantur Bassus ct Dnmaiis certent poculis, nec in jwrgmecationc huic ille ceda$ 14. Bassum.] Is fortasse est Iambicus ille
.

'Mit, corulent, ac veluti sepelient. At iliacoiitemjms amatoribus caiteris quidem onmibus,

addieet Numiila?.
Putres.]
Sat. v. 58.

Lascivos, libidine

fractos,

Pers.

Poeta ad Eleg. 10.

legittir;

quem
lib. 4.

ffunt alea decoquit:

est Propertii Eleg. 4- lib. 1. et

HU

%pst. Ovidii. At male, Baftus. Bassus euim voeatur apttd antiquiores

It

hi venerem.

est putris.

13. Dtjy) '.e^.jTitnentiumetlattguentiumoctfdejecti ac depositi

;

Testis Scatiger. Threicid amustide.] Yel poculo valde capaci, vcl brbendi genere apud Thraeas et Scnhas usiritae Ovi.lii scriptorcs.

contm secuiormrt
3.

elati et

ret.ti.

Propert. Ub.

1. v.

tato

et patenti ore et rictu

atiHvch sine respiratione, K^uuri, hiante undc cutt/Hecr dicitur

:

Tum

mihi

coTtstantis dejecit

tuminafkstjk*,

Et caput

impusitis pressit

amor pedibus.
&c.] Da-

U quisicvinum

ingurgitat, laxgo haustu, ductim,

confertim et confestitn; non auiem sorbillando, vel lento ductu. Vtde Plutarch. Sympos. GeI.
lib. 4. cap.
2

Nec Damalis novd

Divet/etur f

2G. et Ub. 15. cap. 6. Turneb.

lib.

6. cap.

27.

malis in amore constans et fida non recedet ab unius Numidse complexu, ei tenaCi&s adl^xrens qtum hedcra muro vel arboxi.

9i

Q.

HORATII FLACa

ODE XXXVIL
ad hrlandinn, extineta Cleopatra.
compoiamlum e t, O sojam pnnta' levi terra perjam tempas adest i" Nuepulis Sall batanminura lectos. Mon tea Csecubum vi/ium .proferre
JaOQ
cii;
li
I

Nunc
Pulsanda

est

bifiendum, nunc pede libcro

niinc Saliaribus
l?

tellus;

?]

Qrriare pulvTnar

Deorum
5

Tempus

erat dapibus, soaales.

e eellis vetustis,

dum

Capii

Antchac nctas deproroere Ceecubum

CelJJs avltis
;

cversionem, et cxuium imj

ino moliebatur regiru

duip Capitolio

saniens

cum turma

Coeaa

a dementes ruinas, Funus et imperio parabat, Contaminato cum grege turpium

ANNOTATIONES.
Metruro
1.
esi

idem quod supra

..

Ode^.

idum, t'\.\ Poat insigncm illain ad Actium Augusti victoriam, superatumque AiUoiiium cum suft Cleopatra, c|iiae Romanis Jominari stulte appetebat ; libere jam tripuv

dianttum HlWfiter epulandum est. De his Fior. tib- 4. cap. 11. Liv. tib. li-2. et 133. Plutarch. iu \U.*L Anionii. SuetOQi Qcpfti &-c. Seilicet Imperio
ri

ncc e celHs promere vina ^enerosa, quale QB9CUbum e GampanisQ fertilibus a^ris, prope Fundos el Amjcias urbes. Martial. lib. 13. tpig. 11 5. G&cuba Funikmis generosa cotjuir/iti/r Aitu/rtts. 6. Dum CapUolio Regina, &c.] Dum Romano imperio cladem iholiretuf Cleotantra /Kgvpti regina, fuiiosa, ambitione acta, sotitiS
t'ulji<-nlani&
r.tipata,

etnniclus nimimni,

omnia

Romano Triumviris partito, Augusti soroOctaviae, quam duxerat uxorem, repuclio re-

sibi

spondens, atque ob aspirantcm fortunara

elata.

anuno impotentcr
7-

misso, Cleopatn*' sc amojfibus immersit AntonlHinc iratus Caesar bettura ei molitus, in us.

paruratj

Epirum copias transportavit, uavalique pnelioad Actium Epiri promontorium commisso) Antonium etCieopatram tam glorios.e vu-it, ut victos ad fugam, indeque ad ultimam rcrum ac ipsius Ob res tam prav viQe desperauonem adegerit,
clare geatas, supplicationes etiam, ut vitletur, ad

Rrgina dementes ruinas, Funus<t imperio &Cj Recte ol>serv>^nt docti interj>retes, mentioncm luc Antonii fieri nult.im, sed Cleopatisa duuta\at; tum quod e ci\ili helld Ltnlla triumpbi manet fjoria tum BtQa wilg6
;

dicebatur mulier /Kgyptia

Romanum

araviare
*.

liiipnium. Flor.

lib.

4. cap.

11. ita seribH

pulvinaria
lius hae
2.

Deorum
1

institutas, indictaquc

leeti-

sternia, gratulatuf

Augusto Romfenisqiie HoraEpod. 0. Vide ibi. X'Oi< SaUariJnts Ornarr pulvinar Deorum,
Ode, ui
1

5?V.]
est
:

Tempus
vel,

erat

vel enallage;

pro tempus

destinatiim fatis hoc crat tempus, ad

rralias Diis ageudas,

nostramque

Isetitiam exhi-

bendum, tum
minil>us

lcctos ac pulvinos in templis

Nu-

Furvr AitU/nn* qvutcnns antbitu nnn in&erirety I-zxu et iilidine exti/ietus est. Qutppe fltwi Pnrthos, tum txnsus arma iu Otio ogveij rnpli/s amoti Oteopatr&1 tptasi lietie gestn rebus, in stftu rtfuiebat. Hfcc muHtr JEgyptWf ab ebrio iTtiperatore, pretkan Ubidirtum Romanum Tmperium petitj et pronUsii Antonius: ouasi JaciHor esset Parthis Romanus* tgihcr ionem parare, ?icc tacite: sed pttii:.^.
ls,

stemendo, tum opiparas

cclebrando

coenas et epulas, quales Sahis consuetae et sout Iocuni dederint provcrbio, SaUares
.

Strwm
9.
est,

tliit-t
l

tog&, Jkscium, oblitusy totusinmon* .,/ nn /;'r, ita anuno ouoque, ct cultu

descivera

ccen<tt

i.i

est,

sumptuosa?.
lib. 5.

Vule supra Annot.

li!>.

Confaminato.']
rei sic

Ex Donato,
,

Od. 36. ad voccni Saliiim, Turneb.

17. Alex. ab Alex.
cap. 27.
p.issim de Iectisterniis,

7.

cap.

rem

miscere, ut corrumpatur utraqui

:

Tit. Liv.

neutra permaneot
eompetit.
Hasilii

quorum Buperstitionem
7. contra gentcs, his vcrerit Idilnu

Nam

quod quidem spadonibus cx Greg, Nazien. in Epitapli.

m
U
m

ctatur

Arnob. Hb.

^jis;
i

LecHsternium Ceretis
1

proxhnis.
-

inter viros

magni, imcr muliene viri esse videntur, autcm sunt mulieres, ad obsccena <

iiioril

Dii lectos, alque ut straHs } a ''./" e, pidvinorum tolUtur algue

nefas depromerej fifc.] Laborante

r& qusalibst paratssshni.

Hine

sequitur,

Cton

nr<

5 Ant>'ha>

Civilibus discordiis

amea

rcpublica, et fceminS
leetaii

turpium morlo. Quidam legunt toi\ Porro contaminati, turpesqw morbo3 ema culationem, seo ob cinsedicam fceditatem. Juvenat, Sat -2. :iO.

jugum Romanis

intenianu-,

non

'

U'M-

'

utroQye.

ARMINUM LIBER
,4

I..

37.

:;:>

Alorbo virorum ; quidlibet impotens Sperare, fortun&quB duki Sed niinuit rurorem Ebria. Vix una sospea navis ab iirnibus Mentemque lymphataiu Marcotieo Redegit in veros tunores Caesar ab Italiii volantem, Remis adurgens, (aeeipiter velut Mollcs eolumbas, aut leporem citus Venator in cainpis nivalis .Emoniae) daret ut catenis
:

.-//,

numltie inquma!orum,iiihil nmi inn.-ir promiuens, lurtunit,

11

tavcnt<- denu&ntatft.

Verum fa%
unira uuvi:

tUDQ

ej&t&
visc

iimuinuit

15

ab imvmlio sulva ct animuin Mareoiico turemeiii ;ul vetos metus compulit Augustus, quaiflo fugientein ab Itacula
lia
i

(anquam

pemeftUtUS cst remitfalione, accipitei tcneras co-

lumbas, aut leporem vclox insecutorper agros ^KmOniaj nivos^e) ut ln vincula conjiceret funes-

Fatale

monstrum

qua? generosius

Perire quajrens, nec muliebriter

T.xpavit ensem, nec latcntes
<

20

tum portentum.

Illa

ver6 sire-

nue mori volens, haud gladium exhorruit more forraineo, nec

reeondita; eeleri navigto terras
rcquisivit.

lasse cita reparavit ora-.

ANNOTATIONE.s.
10. Quidlilet impotens Spciare.~\ interpretantur,

Sunt qui
tra

16. Abltaliavolantem

valde potens: sed a!ii melius; imparet impotens ambitionem frcenure, quidSie enun qui se contitibet temere sperabat. nere ab illicitis nequit, sui dicitur non compos, et animi impotens quoniam affectus, raotus,
:

Addente
:

alas timoie
institit

sed

Augustus

Remis adiftgehs, 4?c.]' fugicbat celcriter Cleopateste Floro eit.) navii

l

cupiditates

non

valet COerCeMfc

imO ab

i:

bus Liburnisj quae velocissimre sunt, ut postea dicetur: hinc accioiorl citoque venatori comparatur, Ab Italid.'} Porro illa abhorrcbat, eo timens abduci ad hostilis triumphi pomi'
dedecore cxornandam. sic di^tae ab 20. /Emonice.] Vel Thraciaa /mo, scu .Emone nivoso monte, vcl potiits* Thessalic^e regionis Macedonibus proxim:e ab j^imone Deucalionis filio nuncupat ie, Daret itt catenis Fatate monstrum.'] Ut captivam aveheret Cleopatram Reipublica; Romanre fatatem et exitiosam, vel suae gloria; ac triumpho
:

huc

illuc ut sorvus

tmhitur.
l~ix ttnetj fl?c]
r

12. Skd miiwi?

scripsit

jmvron

Bene

Fortuna vitrea est: imi splertr det 7 fraugititr, Itaque spes insanas, superbos faslandem Clecpatra tus, et arrogantes animos fregit, quando e dftSSe tam numen .-a, vix ab inccndib Romanorum navim \mam cripuit, qua fugeret, Subtilitcr bic a nonnullis intelligitur Augustus, qui iuerit unus sospes ab impuris illis Cleopatr*e ardorlbus quibus deflagrarant Julius quidem Caesar primam, ac suhinde Antonius. Flor. Pri/nu du.r ftg& Re^ina, cum curefi. puppe, veloque purpurm, se in nltum de~ dtt. Mo.i ieattus Antonius: sedwstarevesHgiis Ctesar. .prupc nutnu tcneJ-Gtur. Pri occupavit Antonius. Regina ad pedes Ctesaris
:

quidam

fatis

reservatam.

potiundi

Addunt alii, thesauris spem insequendi causam (uisse.

ejua

Haud

21. Quce generosius Perire qu&rerts, &c.J muliebrera animum, scd virilem potifrs

gerens in corpore muliebri, nequaquam more foeminarum ensis aciem expavit. Nimtrum ctim Augustus Alexandriam, ob?es-osque ibi Anto-

nium

provoluta tentavit ocidbs

14.

tktcis,

frustia.

Nam

puhhritudo vitra pudicititfm

Pfiiicipis fuit.

et Cleopatram redegisset in suara potestatem; se quidctn intererait Antonius urripuiter Cleopatra gladiuin, quo sibi mortem inferret
:

Lymphatam

Vel exquisito vino e\

reotidi paludi vicina,

illl

Mareottcu Redegit, fe^c.] jEgypti regione, Ma-

sed prohibita est a Procnleio, intra sepulchsorani

claustra, misso a Caesare, qut vivara servare
sui triumphi decus exoptabat.

ad

apud Alexandriam ; quod

Plutarch. in

vitS.

laudant Columella, AdietiECus, Strabo, &c. ct

memiuit Vupgilius (Tcorgic. 2. 91. Sunt Tfiasite vites, sunt et Mareotides aUba, Eo ncmpe, cum suo Antonio, frequcnter epulata, animutn cxhilarabat. Vcl rc^ni Marcofici,
opibus nimium confisa, indcque velut cseco animi impetu abrepta ad quandam
id esi, /Egyptii

lib. 133. laterites Ciasse cita reparavit ora?.] remotas ^Egypti regionea clam aufugit, aut usquam latere voluit, scd Alexandriam recto

Antonii. Tit. Liv.

23.

cit.

Ncc

Nec

in

cursu contcndit.
Latenes,~\ Cic. Ac^ar. 2. n. 43. Quid Alexandria, cunt taque JEgyptus f ut occuUi lotet, ut
'.n

insaniam,cum jain
fieret;

sibi arrog&rat aliena,

priis laboravit, sibique timuit,

de prone Uostiuin praida

est ?

Suum lamcnpostea

damnavit er-

rorem

intellexitque satius futurum tuisse cedere

quod reveia

couti^it.

tempori, et iu tutum aliquem locum se recipere,

;.'<-;

Q. TIOKATII

FLACCI
l2i>

Sed tYnniP lxi,i dfspcnitum oti&m r-egnura adirenbn verita

est
;

et

constaiis saevas asj ides

Bttreetaviti ut

nignim viros
;

cor-

aoH

bauriret

raoiic constitatft

Midaciur.

Nempe rosmtna haud

tagu
>ti

ignobitie ad ruagr.ifii nra

r\usa et jacentem visere regiam Vultu sereno fortis 3 et aspecaa Tractare serpentes$ ut atrum orpore combibevet venenum ; Deliberatfi morte ferooior;
>.

,42
[

trittinphum

Eftburhis

ferooibus

Ssavis Liburnis scilicet invidens

3<v

uefaf privaia devehi

abkurrebat

Privata tieduci superbo

Non

humilis mulier triumpho.

AWOTATIONES.
iluni lifllum repararet
:

conspirante

praesertifri in

29.

fictikeratu

VideVirgH. d n. ejusauxilium toto rEgypto. 8. v. 707. et seq. et Servfura in euin Vide ct Plutarch. Dionemquc, tentatam sh efi iutjain per sinum Arabicum, cootra narrames. 25. Ausa et jacentem visere regiam, C5Tc.] Dcsp<;ratum licet regnum ingressa nihil rie superbiS remisit vultu sere 0 rcgiara adit, ibique inomni luxuversaturi testc Plutarcha 26. Fortis, t! asperas Tractare r,pcntes.~\ Cum iii victoris potestate essct, raoriqur qonatituisset, secretura mortis genus tentavit. Flor.
I
1

quod mori quoquQ modo

pluribus extolli
crescai gloria.
isset,

mortejerocior^ Eoferocior, statuerat. Adverte Cleopatnc generosifatem supra

ut
liini-

muliebrem sexum;
.M
..-.

victoji accedattet

enim habere lormn potu-

quod

scribit Virgil. ,Encid. 4. 93.

im

era

laudem...
victa est.

....

Sifwnina

4.

1.

10.

CZroj atra t inquit,

:

nonjam

de vitd,

qum offcrebati Quod uH despcmvit

X&ausoleum
recejnt
:

no.
u Principe,
ni

Stfftiis

Ltl;m.t>.~)
r
jj

Non par^m

jnveffiitt

servarique se triumpho vidit, iucav.ti rrem nattq custodiam, in

1

Augustum
.

in

tptaoda

navali victorift Libur-

IUyriri populi,

Liiburnccque naves celerkaie

sic

vocantj

indutaeultus; in differto odorilits solio, jitrta suum se cULocavit Anioniujn : admotisque ad venas st rpt >it?lus 9 sic morte qiutsi somno suluta. Similiter PlutarcluK rcfert omnlum gi nera yenenorum in damnatis expertam: anxiam autcm fuisse, quae eito extinguerent, quse creawmt dolorera
u
1 >

maxi

i> !

;it,

Y.\ quq patet nvu cymbas quasdura aut naviculas bello iqept ruisse, ut putftrunt quidam j Suidas cetfx rostratas et cotisrjcatas tradit, ali."i tauicn quaiu inrcniCi. fijrm
.

Vide Veget. &c.

Stevis^]

lib.

-i.

dc

re i\h!it.

Appian.

lib.

1.

Si

vnm ad
.

bostis

quidem Rtmiam deport&ssent triumphum-

vi-

qure vero stne dolorc essent, qua.' celeritate carerent

:

Scilicet inoidens

nvata deduci superuo

Non
tta

tandem vero deprelrendisse

aspidis

mor-

mutier triumpho.']
inter
ttt

Dio cit.
nomine
ct

lib*

51.
>

sum et cito ct sine dolore enccarc, gravato <\ somno capite, et lcni sudore pcr vultum diffuso. Ccetcrum nemini compertum esr, quo mortis
generc Cleopatra
in
obierit
;

scribit;

Jantas riam retmehat t

calamitates
<r

refpti

mattei

ornamenHs

puncturaa tantum
ippaxuisse.

brachio constat
1

Hinc

Un privatd vita jrui. N'ihil ttaque magis Cleopatra forraidabat, quam triumphari, invlqens Augusto illum quem tan.."./,

Augu
lib.
:j.

iraulaclu

in

admor-io aspidibus brachio.

10.
i.i.

Dt

triumpho diucit^ quo JPropert

anhelabat, honorcm, victara et vinctam

scilic
t

Eleginara

perurbem

Italtaraque oircunt-

ducendi in suo triumpho. Hinc aiunt, ciim capta ab AugustO clemcntius de induatrift tractaretnr,

Brachia spectavi sacris admorsa colulvif) Bt truhert ccuJUtm memlrd soporis iicr.

qua ver6 mente

licere solitam:

et

conaUh)

^atis irueUL-

gen

Non

trinmphaivr.

CARMINrM LIBER

I.

:v

0?

ODE
Parvo gauderese
Persicos
odi, puer, apparatus; Displicent nexae philyra coronae Mittc sectari, rosa quo loeorum

XXXVIII.
in

comnviis apparatu.

P+ 3

"!

<>

fomule,
plulyrfi

aversor

Persa-

nim sumptus; non

rollae
L

plaoent cocoUigatas: omitin

te

p<T^<utari tjuilm

;,'->

nibus durent rotx

ANNOTATIONES.
Metrumidem quod Ode
1.
"2.
. Claudius Puh ker Vra tcas etiam dedd. Ang. Politian. Miscel. cap. 72. ita scribit: Philyree usus percelebris oUm m dis cnro/iis; ephilyris etiamjiebant lemmsci, id

crat

Persarum luxus passim famosus c\ Herodoto, Xenophonte, Illi nempe asa pn PUnio, Athenseo,
Persicos udt, pucr, apparatus.]
\

ne

t\

eonvivits, lectos

etiam discubitorios aureos et

Patei ex Herodot.Ub. 9.
et odores

estt fasciolce e
(

gemmeos
lib.

requirebant.

^orona;.]

qubd unguenta
13. cap.
i
.

amabant.

Testis Plin,

hederae, rosae,
ti,

corarm pcnduhe. Hae Rebant e frondibus acfloribus lauri, ldii, narcissi,myrv'n \x,
ebrii tatemj et capttis dqconstringendo, seu refrigelib.

qubdopsoniaexffuisita, tibicines, Ex Plutarcho, novse aiicujus voluptatis inventoribus prsemia dabant. Coel. Valer. Maxim. lib. 9. cap. 1.
ministros succinctos adhibebant

&c. hisque diBcuti

lorts credebant seu

rando. Plutarch. Sympos.

inter

3. quoest. 1.

An

Rhodig.
colere
:

Lib. 1. cap. 2. &c. Persa et Medi omkominum maxime votuptatemat delidas et

e

ac sertls utendum sit, muhi disputant : ait vcrb Heder& craamethysto herbd sicut et pulam resti?tgui

potandum, coronis

floreis,

Athen. lib. 12. cap. 1. et lib. 4. cap. 10. exTheophrastO; Persarum regcs luxu / sumptumperpran tmem tispollit enturt qui twvum volupt [eraclide ] tem e Cumano, qui camanti regi P rsonwn minulrottl, UU omnes, pidchrU induti aestihut assistunt9 ac
bresjui
;il)
<

paulb pbstj Qmri ri feruntur P

rimii

gemmd

vinotentiam n tundi .... uinum do caput ttiztaiwrit, fiorum auram ausi munire adversus crapulam ; eo qubdjtores calidi ulum vinopr&leniter spiramentaJaa
1

stani

frigiaH verb

modid
:

inhibentque evaporationes

stringendo repellunt ceu viola et corona

ex

rosis,

&c. Kt

ex his altisque ibidem complu-

oeiife

apparatum
l

*-

ribus coucludit, coronjs floreis inter pocula usos propterea veteres. Athcn. lib. 3. cap. 2'i.jubet

jiantur.

IXeniqne ex Xenophoutc in A-< --.il

-/;
'

sub nnem;
.;

.-,

i'.

>,

ex Archestrato, Perpetuo coronis

:

int/er

coenam

sunt quitotum orltem

i

ritpotu gratisoZn solcrter inquirunt quid libenter eel

Neque !' dictu, quum anxU talia procurenu ../.'.'. '.'/;-: (ur<h/'.] Corona2 Displia tosepulari veteresaj metos constat, sed et luxum in texendisarte et labore corollis Lstis fuisse non minus certum est. Ait vero Horatius odisse se sumptuosas ac operosas has etiam coronas, qute
dant
;

ubi

quo^w do suavitt
\i
.1'

aormiant.

caput omnifariis redimiri. lil. venb 15. cap. 5. cx Aristotcle et Aristone,affirmat Antiquos ob capitis gramtatem el dolorem hvinipotu r/uculit/n temporibus adhibuisse, qubd eam tigaturam prodesse crederent: posteros autem, ornatus et oblectamenti gratia\ coronas in compotationibus
excogit&sse.

Et

pauift p6st ait:

Capitis dobori
1

fhrumjasciados ac
et

serta mederi tuo

.

rnipressu

oincuh. Plin.lib.21 cap, S.jarn cit. Apud Grtecos de coronis scrip ere

^\>:

nabet
thcus

Mm

et

vel

texcxentur e floribus ae
vcl necterentuf

foliis

inventu

diffi-

ejiibus;
ratu.

magno

labore et appain-

CaUimachus ttiedici, quce nocerent capiti: quoniam et in hocesl aliqiut valetudinis portio; pntu alque hilaritate yr&cipu& odorum vi i/i
surrepente
insidiatam.
faltaciter,
iil is

Phi/1/10.]
ter et

Tenui mombrani, quae corticem

lignum lilue arboris succrcscit ll,u- utebantur tum ad nectendos flores, tum ad lemniscos appendcntlos. Plin.
lib.

Cleopatmn per

E\

illis

fifc. ubi etiam refert venenatas coronas Antonio verb quae ante dicta sunt,

16. cap. 14.

Inter

Ovidius

ita canit, Fast. 5.

337*

m
es3

ct

lignum

tenues

Utniae,

mvltiplici

membrand, e qtdbus vincida titite vocantur; tehnce earum pkilyree, coronarum lemniscis
21.cap. 3. Crassus dhesprimus argentn auroquejblia imiet
lib.

Ebrius incinctis philyrd conviva capillis Saltat, et imprudens vertitur arle meri.
3. Mitte sectarij rosa quo, 3V.] Ne laborcs ad investigandas rosas cxtra tempus, tcxeudastc e raiis fioribus coronus. Atheu. cit. in con-

antiquorum konore.

talus,ludis

suU coronas

dedit.

Accesserwit

ct

acljici

ipsarttm soronarum honos

98
serotinae.

Q. IIORATJI
In primls studcn,
laooriosfe

FLACCI
1

ne

nuidquam

adhibeas

neque mt tibi&mulomyrtusmdecora,nec mihi snbtet demtin vitem r eraolam:

'mU,m
r un

c*

'

Neva nioretuv. v *i -i =impbci myito mhll allabores, Sedulus curo neque te ministrum Dedecet myrtus, neque nic sub arcta Vite bibentem.
:

['"]

\WOTATIO\ES.
viviis roseas

coronas commendat.

At

eas,

cum

cavit

in

delubrtnn,

eonmqi
i

corona

negat, tuxnrlpae scctantes ita corripitSe-

dotiavit

neca, Bpist. 122.

'

An vivnnt contra naturam, qui

?

piscunt rosam
et

Et qui aquarum

fomento calentiura,
(vel

calorum apta" rauti tione potius imitationes id est, imitando ealorem

lilium,
'

estivum, qui a naturu cst, cx Lipsio ibid.) bru-

myrted t ouam Naucrt Additquc nihil aliud esse oronam illam ab Anagestatam, pneter myrteam eoi verumque se arhitrari, quod prodidil Philaenides i myrto coronam meri vapores prohibere n is autem, refrjgerando vim habere ieuiendi eapitis
i

m&j
.

Rorem vernum, exprimunt niyrto nihU aUabon

,

?
>

dolores.
.]

Nihil

volo prceter myrtum, itaque ne quid ultra quaeii

6. Neque te mitnstrum Dedecel quoquc satis decorus et ornatus

uturtu*.]

Tu

roihi videbere

hilaritatem satagas.

Intclligit

simplici royrto,

cum mihi

potanrJ miuistrabis.

myrti
atter
alteri
:

ramum, quem olim

convivse

Persse contra, roore suo luxanosi, pueros seu

nistros in conviviis optabant Buccinctos
niscatis coronis exornato*.
>-t

mi-

porrigebant, sitam qnisque edentlo

ic-

lem-

cantilenara
1
i

ib.
'

ex Plutarcho, in Sympos. et \ 16. cap. 2. ubi sic scribit ; Qui

>
<
\

cap.

2/1, ait

pariter;

Festit

Alnc. ab Alex. lib. 5. dkbus coronatos cian

consuevisse $ fer<
itei
i

'

m( ibant, myrtum Inurwu\aurum t qui versus H

qui
'<.

lemniscis

veteres

epnlari

\tla

quoque lauti&ra a cororutHs

myrtum
surculo coronam Jam r

Shno9udis s
5.

soHtacum cantu
Ub. 5. cap.
10.
'i..'

ei

tiifacine.

miimtri rrffi rri Athenaeus autena

i

iplexam

simpliciter e mycii
cit.

exPhUoxeno
u
i

sic

refert:

/tqua

Athen.

Hb. 15. cap,

.'-. prteter
,

mt

alL

'

mollist ithti tmellus

pilto t

quem

tenebat, rffiultifdeindeco,

.'''..
ttatn

:!!

vim

ebriett

mogyw

tabore contextas,

my\

m,i

astn git,

et

vini ar<

et

exha-

atem ca !
.

' , <

cap. 6.

//.

'

: Neque me sitb m lA Vxte Hfa paMter sufficiet myrtus simplex considenti quidem, et hilariter bibenti, non ut Pei ndido, ^-<-\ sub vitis umbracnlo, sub nu*
.

myi

mili ct

aretfi

viti

id esl

sub palraitibu
.

ei

pamr

ptnis perguJS intextis etsuimlti

'um td-

Anzl % UNDEB AN

ARBi

99

Q.

HORATII FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

LIBER SECUNDUS.

ODE
C.

I.

Asinxum PoUionem rnonet ut

bella civilia

describere intermiitat

turn laudat ejus scripta.

,46
[ ]

MoTOM

ex Metello eonsule civicum,

vitia, et

Bclla. civilia

iMetelli con-

sulitu,

ct

discordiarum
et

Bellique causas, ct

niodos,

nes,

crhninaque,

rationes,

ANNOTATIOXES.
IMetrum idem quod Ode
l.

9. lib. I.

post, Pratea

tum quidem

ilh rivilium

armoritm

Metetlo conside,] Ptures hnjus nominis cum fuciint Consules, ambiiptur sane, de quo Verum ex adpotissimuin loquanir Horatius.
junctis tamen inteKigendus

maxime
;

videtur

Q.

consulatnm gcssit cum L. Afranio anno ab urbe conditS. G90 vel ut aliis Sub his enim belluin exarsit C<eplacet 693.

Mi

tellus Celer, qui

Non moror Q. Mehorfuissr y idcm testatur. tellum Pium cum Sylla Consulem, an. b/^J. quidam nullo aflerunt certe, aut levi adquem modum handamento. Alise fuerunt simulatne, 2. Bellique causas.']
alia
1
:

verae

hae profecto erant

odium
1.

et invidia

partium,
bitio,

ducum

auteni superbia, avaritia,

am-

sarcin inter et
lib. 4. e.ip.
'2.

Pompcium,

ut fuae narrat Florus,

dominandi cupiditas. Lucan.

126.

pinti, ivilibus dissidiis gestas,

Res itaque pcr annos circiter vlhoc est, ab eo, qubd notavi, tempore, ad suum usque consulapersequebatur. Poltionis IiistoSed tum Pollk)
alii, nempc a conQ. Metelli Numidici, qui fuitConsul cum M. Junio Silano, an. U. C. 641, vel 644, sccundumalios: afferuntque testimonium vetustissimi codicis, in quo sic annotatum legirur: Kx McteUo, id est, ex eo tempore quo Mctrllus fuit Consul contra Jupurtharo. Sed quee fides? Certe negotium mihi iacessit majus eorum sententia, qni,T<trreuiio duce, intelligunt Q. Metrllum Sdpionem a Pompeio tertium Consule in Collegam adscitum anno U. C. 701, quoni-

AVc quenquamjamferrc
rem, Pompeiusve parcm.

potesi Cassarvc prio-

riam altius repetitam volunt

sulatu

Alias ver6 Principe* ipsi obtendebant.

:

Pompeius

Caesar faetam defensionera tibertatis publicx sibi contumeliam, &c. Vide Suci. Jul. Caesar.

cap. 28, 29, 30. Flor. Hb. -i. cap. ult. et I. 4. c. 2. et seq. Plutareh. Appian. Oros. Dion.-Ctesar.

rtUim de Bell. Civil. lib. 1. c. 4. ubi aic, habet fpse Pumpviit'. ah immicis C&saris mcitatus, ei

:un lata cst tunc ea lex, qua. a petitione

Magis-

nemvam dignitate secam ex&quari volebat, totum st ejus amicittu av< r& rat 7 et atm communibus immicis in gratiam rcdierat; simul infamia legiojann pcrmotus, quas ab itinere Asi-ai
Qubd
Stjria-que

traiuumabsentes arccbantur, ne excepto quidem re: Sueton. Jul. Caesar. cap. 28. nam et eap, seq. Commotum his C&sarcm, et paulo

ad suampotentiamdominatutn'

verterat,rem ad arma deduci studehaty&c*

seipso verd scribcns,
c. 7, ita

De

queritur

Novum

"

'

100
et

o.
et

HORATII FLACCl
Ludumque
fortunje, gravesque
:

fiana joeum,

aucum
''

as, ,, arma nonduro lustrato saneuine conspersa describiS! argumentum sane periculosum
et

Principum amicitias, <'t arma ij um ] expiatis uncta CmoribuS oiiuuui No Penculosae plenum opUS ul<
.<-

H
in
'

lubricum

/VNNOTATIONES.
in renui&Vfl

mtro**ini

<,<'/''> ui
al

ie pi

cernentem adversanos,
'<""""'

baec era-

lia tn/o-cfssKi arrnis notarelur

erba: " C. Casar cana

'""""'
<n>

r ''""
"''

'"'

iperreipublittE

latem, 1

,,

dlium periissem.
!..
; ,

gaudet res qui-

ii,

,m
,

fipmji. .
.

a6 tntmi,
"
;
'

""'' '"
.

< |

retrahtl

ur, 6?c.
el

modos.] Vitiosos rafidos, imoroJas aaftim sccZeri, quod att Lucamis 1,2. Florus cit. 4. 2. Mariana nanamque rabiem, Syllanamque tcropr mpeiivoeat. tt pau

o illos etasmiscaie- hos attenuare, \ idc sucradu vcrtere funeribus triumphos. ante cit. pralib.l.Ode 04. et 35. et Hor. icepspatrum,pacisueui,

Etvitia,
.

...
,,,.
.

hatum h
/,.

se

mare,

la-

radi rationes.

iebat.

P tomnerape,quonihilunquamfiiitbonisa< non ex mimicitns publiete gravius. Catodiccbat

r.

mw
'Quippe

dici
,

bellum oportere ait, icdcommunc omniini, et />'

ejus
i

Pompeii,sedex ipsorum et Crassi

,,,,.,

^rovenisse

omma Reipubbca
ftu-

.',
i

inspicia

partilus:

cifas,
-

ninc undfcrai

'"' *.
Crfr"''>' ; "-

1, Hos igitui Principes intellige: vel gustum.Lepidum.et <\nlonium: ftuicerieomsuam, non publicam, quterentes, Impe-

joaonon, ''"

Gajta

nianique

<'/<< />/..-;

i& "
"'"'i
'

nes rem ,-;, Populique Romani liber.atero Lucan. 1. 98.

pci rundedere.

t",-

si

'>

luoranm.et
<"'<
</>"-

adAugusti
,

" r rs:
'

prorfflil

,../..'.
n

non sponte ducum.

i

r/abom, tnde
in
6'..

se
,

;.,,,

Nanium
i

Bcllx vis d im bene sopita,

,,.
'
,

M"'

,
,

/."'<'
-

"" "'""

/""''"""
"011-

scdUi

hin,
/'";''; "/"
aii

Flor.
,

cit.
, ,

vlarcihus eiI ,

maodf/e-

,'

.".

cumhcUo.
cii.
!

,,

civesomncs

in

<

cqndito; iuncn.ro,ampum Martium armati

i,ouit>idiei

';"

thiquideronM
,

itia.

Ducui
,
i

"" affectiones
i

suovetauribant, ibique sacrificiis, sive ra.banlur.Di0Dys.Halicarn.lib. i. \n, tibit: Servium TulLium cvots omnes

imumanUurbemcampiminarn
ordmhts venirejus os, et in mis auosque "'
-

,,,

,.

oP<
.

>

/ labo-

,,,

rrumductis,

moxgue immolatts:

atque

tmemapudXo-

..

mBm;hactenusabservalamabiis,quisa,
pcllalam.
<,</"'"

Htec verb jam

potitus
sui
i

rerum Au>,

tarJij

,,,,/,."

'.

gustus religiose pnestitit anno riim anno praecedenti, celebri

npho Ko,nte currurn

,ue
T.r.t.
.

ct.palrimm
ci
,

marn ingressus, Cleopatne

Hisci

liberos

tamen

tam

rw

natibus Jui

duxisset: atque Nicopoli ju nn Actiac, ibidem ag

,

icondit,
'
l

'-";':

''

,i,i,.

di

Lings Lat.

lit.

BeU.
i
'
s
[ |

Civil.
Lii

\i.

ium,

"'"

''''

:/

'""

lustrio;

27
..
'

'-'" " '" """"" i. r " ' " r Asconium, Alex. ab Alex. Lib. 5. cap. Horat. lib. l.Od. 2, 29.
lib.
',
. .

'

.,

Jujy'
liij-cap
>.

i.Periculoi

CARMINUM LIHER
Tractas
et incedis per ignes Suppositos cineri doloso,
:

II.

l.

lui
tull.ici

et

iiibulas per ignes sub

favilla.

lateutes
tispei

A
cum

scenfl tan-

alisii
:

austerae

Musa Trabelli civilis

Musa Tragoediae Desit theatris: mox ubi publicas Res ordin&ris, grande munus
severse

Paulum

goedire

deinde

historiam, n

stylum Tragit um, 6

11

t>clatium uisiibus rei

Cecropio repetes cothurno,

Insigne mcestis prsesidium
msulentji, Pollio, cui
reis,

con
.

ilitim

exposcenti,

Pollio

iii

laurea unmortaie paravit dtsi

i

cus

triumpho Dalrantico,

Cui laurus seternos honores Dalmatico peperit triumphp.

15
[-SOJ

AJVNOTATIONES.

net Pollionem Horatius, ne properet suurn de bellis civilibus opus, seu poema, seu hiatoriam evulgare; sed potius exspectet donec composii,t*

12. Cecropio cothurno.] C<iiliurnusTracedo-

rum

altus

<-t

&ublimis calceus

pom

solet pro ex-

celsa et magnificS oratione, quali? decet Tragce-

res sint,

cum

raetuenda non erk amplius cuuieri doloso,]

jusdam
Recenti

oflensio.

7. Incedis

per ignes Suppositos

diam, cujus origo ex Athenis, ubi regnavit Cccrops: claruerunt autem primi Tragoediamm scriptores Thespis, ^Eschyfus, Sophocles, JLuripides.
i ;i. Maestis pra sidium reis.] Seu qu6d dicenfecuUate clamsimus multos in foro dtlenderat; seu qu6d Senatores aliique proccres, qui

nempe injuriarum memoria

i

flagrantibus
fid<

adhuc
nem.

discordiis, quis posset res

historUe

narrare et pcrsequi, citra plurimorum offensio-

di

Certe ut c
lium; iu

scintillis

epotemhun

sub cinere latentibus vituperatione suboTrai

riuntur ine, odia, nltio.

9,

cuutra Augtistum steterantad rollionis confugientes patrocinium, in Csesaris gratiam redire,

Paulum
.]

severas

Musa

veniamque impetrare satagebant: quibus

opitulari, ut
et

ille

SeuTrag

edia, cui praeest

seu bxstoria bellum civilium res

.nti

Melpomene, Tragicas com-

umque
l

Horatio, Virgilioque, pr<esidisalutis csst non detrectabat, perinde ac

l. lib. l.
curiee.']

plectens, cui prresidct Clio, ne proferatur in lu-

MascenasOd.
i.

tempus. At ubi pro Consulis auctoritate et diligeuu& res turbatas pacaveris,

commodum

Cousttlenti

Tum

quia dare consi;

Ha

tum verb edes quae

,

;t

te

gravi stylo scripta

verd

sunt.

Certe Pollionem Tragoedias scripsisse, et satis indicat Virg, iitl. 8. v. 9,

tum maxime qu6d ob summam prudentise laudem, nec minorem apud viros principes gratiam,
laboranti curire Pttllio Consul debfibai
-

ubi

aii

de constituendae Reipublicae rationibus, rebusque componendis a Patribus anxie consulebatui

Put/io,]
Is

orator, poeta,

t.'t

histoiicus

non

ftceat totum n> Sola SopUoctco tuu carmin

.
.

thurno.

Nec enim de Augusti Ajaci im intelligunt ea verba PollionjsTragcediis:

i

<

ei

(almatii uro

ejusdem triurophum notant

aperte quae sequuntur et praecedunt.

non inglorius, consulatum laudabilUer gessit cum Cn. Dpmitiu Calvino, an. U. C. ?13. Ejus meminerc QuinSucton. tum in Coesarc, ti!. pluribus in locis cap. oo. et i5. tum de illustr. Gram. cap. 10. Dio lib. 07, 49, 35. Tacit. lih. 6. Seneca tib. dc 'iVanquill. Animi, sub finem et Epist. lOo.
vulgaris, exercituum etiam ductor
;

.11.
:

Paterc.
in

lib.

-2.

Plin. lib. 7. cap. 00. et aliCses. 8cc.

oram Ulyrici

'

bi

Plut.

viiA

VirgHuiin
n

autem

Bucolica Pollioni inscrinsissi diii, ut Msecenati Georsrii 1,

!,.('..,'

n ^ubttant eru-

ugusto.
1

rno& tuitutres

Horat. Sat. i, 10, 42.

Potfio

es nuncruarrj
1

vumpho.] Qui laudem et gloriara nactus interrnowturam tum cuxn lauro, ex

.11.1i
:.

us, triun
1

Id

est,

Sen
in-1

iriis

vci

ibus

1'''.,

ii<

l-,

vil
tlilii

ilfi

Lnde Saloninuin natum eo tempQre filium, cujus Genete

npugnatft.

igoediis,
,'

Srrvius autem

iu

:anii

Virgil.

!.!'.:. 4.

Fuerit.no Pollio

;i.

ad

V.

-r

.>.,

utTrago

diaru

du

erit
.

intcquam triumpliaret, an triumphutn ante coi m, disputant aliqui, ed

1

102
unjam aures verberas tubarum soni
.1
i

Q.

HORATII FLA<
Jam nunc

CI

minaci mutjnure cornuum

litui:

tm

Perstringis aures:
,

jam

iitui

strepunt
'20

'

percetHl

et e~

leor an-

dire

summos

principcs glprioso

pulvere squalidos. omnemque tcrrarum orbcm dumitum, ex-

Jana fulgor annorum fugaces Terret equos, equitumque vultus. Audire magnos jam videor duces,

Non

indecoro pulvere sordidos;

3

cepto Catonis animo

invicfc

Et cuncta terrarum subacta

Prseter

atrocem

animum

Catonis.

24

ANN01 VTIONES.
17.
./
-

..<

m
praelii

irmure cornuum,
strepitum,
i

virtus
r

quU

in hoste rcquirat

Belli

tumultum,

la

:m non

fefellit caliida

mens.
ferfe

Sua certfe Enimver

laesa-

gentium et iucrepantium tubarum quasi minas ac tenorem sie Pollio, ul hi ur sibi quisquis tua scripta pi lej it. Ql
fit

bat

Pompeianos omnes

nobiles, setatis Boxe

urisque veiwstate

niinitim
et

quantum

artcctos,

per hypotj posin,

.

quam
raj

et

hic tiorati
i

i.ni!
:

biee exprimi ns

Hii >

l.uul.tt

iu

Pollione,

ut ea veluti ponai

ob

oculos, reruraque atrocitate

mentem

concuti&t.
Lat. Core
-

Contuum.] Varro lib. <i. de Ling. u untur, qnud ea qiue ntou sw

ttmcjielxmt
Fcll. Civil.
i

ignomintam istam, atque !'i\uUus defbrmatione, a quS abhorrebant, ttregem ./' iu rogam avertendos. PloJr. cit. cntis equitattis levis armatn cst. Tunc terrore hUius daio s turbantibu cem copiis, reliqua strages quasi una' manujactuMiquam laturos imp rum
-

t'i

est,

ea

tbulo cornu.

Murmnre comuum
lili.

3.

cap. 92.
est,

Perstringis a Ci i \r,,/T !;:/ tru mi/iut signa undiqiu coneii

i

onstitutum

21. Auctive magnosjamvideorduces.] Utriusque partis imperatores ame praeiium oratione incitantes militum animos virtutemque acu< ntes, arUiibiti pollicitis etiam et obtestationibus
i.

rcnf, clasnon

mq
,

tollt
.

nt

qt

timctve-

Suet. Jul.Cnes. cap. 33. Pro toncwne fidem miliens, ac veste a pectore dtsris

runt.

ontra
lib.

tami
i.

Lii

sen er

te

Gell.

natur
,.

eliam
\t iaitd

eqnestres

ctnsus poliicitus

Noi

Attic.

cap.
es

n tobur Achivi. Additque

1

1.

ex

Hom<
ir

item
:
.

$tmm defmsurus
vii tte parti pi

ri&uces

Romanorum
i
',

subactara defientes causam meliorem,atque

mititum, quem
'

in

<
\

sundatam libertatem
Magitosduces.']

et

Rempublicara.
inacie
Pli..

Pompeium

ttum
AfricS
:

Labtemun, Afranium, Jubam,

filium tn Hispanift ad

in

Pompeium

Mnn-

i.m

ad ho
'

longitU)
.

'

'
-

propead

dam urbem: ejusque fratrem Sextum Pompeium, qui CordubS in Sciliam, et hinc in \ lam
fugiens tandem ab Antonianis
il>i

caesus est.

22.

Non

indecofb pulvere sordidos,"]

In

Ipso
stn

conflictu,
19.

mediaque acie per singulos

Itos illosque

ortlinej
.1
I

discurrun! interdvun duces,

Beli.
Civil.
lib. 3.

Gtesar de

cap. 49.

nandum adbortantur, uou

aliiaused
et

verbis sol&m,
ipsi

t,
.

tem u !n !n: ,.,,> potuemn<\ atque universi terga verterunt Primwn etyuiktfus estpulsus .... 1 ul equitatum -1/11:1/ pulsum vidit, cuii conjutebat protinits sein castra equo con,-..
i

/..;..

exemplo, ^loiioso proinde 1. Apud Livium passuu.

',

pulvcre

Flor. iit. dc
l

Phiirsalico certaxnine.

Multus meonrxlio
1

medmsque

inter imp*
>

et

milv1

tcm.

tVoces

quoque obeqtdtantii

eceptai,

Apud Mundam veroidem

Coesar, ablegato equo,

t,

Ht, GS?c
iil

Quore vero tacet bStc Ceesar stratagema, quo maxtmfe bostium

s\mm
fuj

il'

furenti primaim in aciem

proa

rrit.

Ibi

itrages, sibique victoria contigit?

''
.

Nimii

prensarejugientes, conjirmate: per fotum dcntvoHtare, qut agmeri, ocidzs, manibus, ctanun
VeJ
si

ho, Appiano, Lucano,aliisque, cohortibua

1'
'

referas ad posteriorern interpretationem

/'

esftrj

ui

adversariotum ora,
Flor. lib. 4.
otts, a'-

mox

allatam,y/.

7.

ai

cipe, in
ct

quo volutanlur
cirhiim
0.

ivulrusque dadiis

petercnt.

cap.

'

1.
.

occumbentea j>ro l. Od. 1.

.

patrifi

liberrate

v. 3.

Od,

15. v.

ad !! torian
ajuid
patria?,

MILES,

IA(
-.

1!:.M

FEIU: aUera adjactaV\\{C CIVIBUS. Dolusau

Lticam
qui

interire

mahlit,

quam
omtua

hostis

jatn

vicerat

atque

CARNONUM LIBER
Jnno
et

II.

1.

103
i

Dedrum

quisquis aniicior

ri

Jua

aliique

Du
vindii

lfrican.6
,

fatcr

Afris, inultfl oesserflt

impotens

yente

...
ni.
11

Tellure, sdctorum nepotes

Rettulit inferias Jugurthee.

victorum nosterbs Jugurtl

iaj

la

infi

'

ANNOTATIONES
>.,

taciera viderc.

Plutarch.

De

eo Gcefiu

26.

Cfsserat.]

Demigraral inde, velut

L!\ veteri

rcsis*

ego tibimortem < 'ato, quia tu mt/ii sainicm tuam invidislL Lucan. i. 28.
dixissc nurratur;
/

Tuam

ere fatis tmpptens.

Ronwnomm

evocabantur ex

porrb corsui obsessts urbibus

ictrh

causa
toni.
7/i

Das

plaatit

sed

victa

Flor. cit.

Africlx
.

cum
.

civibus 7nultb atrociiis

.

quum
cessii
/<//,,
i

in Pharsatni

satis

ample sonabant
et
s

in Pompeiani nominis
opiis
/'!!!<

lo<

um
rai

Caio

Scipio. jU
'
i

Vlaw itania
i
I
.

Juba

Dii earum Tutelares. Solenne illud carmerj refert Macrob. Saturnai. lih. 3, <*!}) 9 Si Deus, .w Dea tst^aa populus civitas^ue CartJtaginiensis est in tutdd f teque, maximeille, qui wbis hyjus populique tutetam rerepistiypreveniamqve a vobis p\ to, ut pnputuni ciuitiiftnufur Cmtku^in:<r, cm
-

.11

., tcmplti

sauii,

wrfa

inqnatiSj
;
'"'
i

pson, nist

owod

..
.

QJx -itis:

cujuc p

>
mjiciatii
.*

o/-,

Gtegarianorwm

impetus
: 1

fttitj

post

Pompeiu

n t crevisse
friln

beUum

indignantium Cato
,'iciliUnn

obHvwlem
que

Uomam ad
i
.-

>r,

meosque vcniatis
:

nostrvgue

7!<n .).:!< J:;'t

,/.

.,,

bs

accep

tnihz

qu *quet populoque
ita fo

Romc
i

..

Sed actept&partium
-'.

iicunctar

tus, ut sapient

mortem

eb

e,

Si

Iti ;,

roui o

tl

tus accivii

....
ow
quievit:

perlecto
tz>no7*&i

nocti

Pi tfoni

libro

paidulum

tum

citca primam vigiliam

revelatian

manu

pectvs

si "

rumtjue percussit, G?c. Bene ergo Poct ait tutij/a lerrarum suiuzcla, sed non subactuiQ Catonis anvmum alrorrm, id est, invictnm, iutrcpi-

ludosouc facturum. 2/. Cutor.im nepotes.] Sctpionis Ai qui victo Annibale vectigalera populo Bonj u tecerat Carthaginem, nepos Q. Scjpjo prinio quidem in Oesananos beUum non iuieJiciter gerens, ab iis demutu profligarus occubuit,
d',xi. Appian. li]b> ^28. RettuUt inferias.] ln mortuorum sacr".> olim juvenes iuierebantur rijactahafltuxque ad placandos horura iangauje jiilQrum manes gladiatores inti :ti ad tumulos dc-

ut ante

dum,

nescium, denique Portia geaxte ac severitate superbum.

flecti
2.i.
.

./o cl Dcorum quisquis amicior tfi Dii qui Numidis in bello Jugurthino favexantj curn tunc eos defeudere uou posse gentibus nimirum fatis, curaque arajcam ulcisci
i

feff.J

functorum pugnantes.
caesus esset,
capti

Cum

veift

dux

ex hostibus
v.

ad

ejus sepui-

uon lieerct, suum in Romanos odium distulerunt, tandemqne expleveruot,

terraui ac genteca

chrum immolabantur,
bantur.
Iliad."

ac velut inferioe ei mitte*-

23.

17$. Achilles

Patrocli

quando

victorea

i|>

.os,

aut

eorum

riepotes velut

in;ii_t.'uiuit, atque inferias Jugurthse et Afroruro manibusin AfiricA ipsa' dederuntae re-

manibus placandis duodecim Tit)jauos mactat, atque in ejus pyram injicit. Virg. jEneid. LO.
v. b
l

tulerunt;
Afiif;e

tum nempe cum ad rhapsum urbem

n

Sulmone
Quatuornicjt
l',r, nies rapit, biferias

\t

-.

rnarilimam quinque hostium

interiecit
ont-,
1
1

Gesar, adnitent,e quidem Asiniopollin die tribus exercitibus superatis, con'

""
acri
vj

Captivoque rogi perfundat

Jugurthiv.] Is
]i

Bularibus acpnetoj usviris comptui

tis, .uii c sis,

aut ad voluntariam

necem

reac

Nuraidarum,

denique Scipione, Afianio, Jnba, CatOne. Plutarcl). in vita C. Oesaris, Florus, &c. Junn.] Virgil. .Kueid. l. v. Kj. Carthagiuem
victis

roque ingenio,
ris

apjietcns,

manu proinptus, et magnum nt atrox variiique

Junoui dilectam ostcndit

Carl h a?n

eis verhis.

Quam Juno

fertur terrU

magu

omtulits
ilUtii

unam

pDstliahid cohuisse S&ma.

Uic

arma^

UiccwrusJyM
j

tfata sinaut,jam

kocregnum DGa-gentibusesse> iwn teiuUtquefovetque,

ItoiiKOio bellum gessit, donec missus in NumiJutni Marius Jugurtha? freIs git opes, ipsumque ad extrema compulit. enim aJ iiocchum Mauiitanwe r^gem rugere coactus; ab ipsQ;proditus, ac SyllaetTaditus estj a qu'->, peiductua ad Marium, hiujus trium] iiu-ic u: denique tnuus in caxcereroj iliic Qtahuit. SaUust.
victoiiil

cum populo

101

Q.

HORATII FLACCI
,S3
[ ]

Quis ager pinguior Latinorum cruore uon exnibet tmnulis infknda ccrtamina, et fragorem Medis audi[taliae tum? Qu;c vorago, quive fluvii non noveruht pugnas fune<

Quis non Latino sanguine pinguior sepulcferis impia praedia Testatur, auditumque Medis [esperise sonitum ruinse ?

Campus
I

stas

Et cujus maria col

i

Qui gurges,

aut quse flumina lugubris

non mutarunt Iralicee stra^es? Quue rc^io non irabuta utne? Verum, 6 Musa auis

jocis, Cei"

[gnara beili ? Quod mare Dauniee Non decoloravere caedes? Quse earet "ora crupre nostro ? S ;d ne relictis, Musa procax, jocis,
Ceae retractes munera naeniae*;' Meeum Dionaeo sub antro
[

35

sub Dionseo specu tenta inodutine leviori.

I5+
]

Quaere modos levidre plectro.

40

ANNOTATIONES.
i Latino sain\
<

'am-

consectemur.
tractabimus.

Certc leviora

ista

minori periculb

onis laudatione Istum Poetsc i.. ad civilium bellorum deploraridas ctades et jerumnus transitum non probat Scaliger, cum Poe'tse frequentatnen Pindarus aiiique insigni

pus.)

38. Cea? mttnera namia^ velut inditos a Naenifi Deft;

tius nihil habcant, nihilque ornatius

quam

ejus-

modi di^ressioncs ;
bcre Soleant.
3
1 .

iis

rn

artem exhttutn rui-

Luctuosos versus quS Ccel. Rliodi^. lib. '29. cap. 3, vel luguore carmeo, qucxi Snnonides, PoSta e Ccfi prlmus invexit Lyricus ycladibus ec*> quae uns isulS oriundns, Ovid. Kp. 20, 222.
Hi(
(

Auditwmque M<

'

t.<e.~\

cladem, et tam femosam, ut remotissimis usque ad erientem posit.

Tamam Romam
De
I

mm

'ingitur

/Egeo nomine Vea mari.

secutus
.

pulis audita

lib. i.

Povicam
lib.

ille
J

est
:

34. Dawtue.']
1.
fl
I

Id est, ApuHse, ut notavi lib.

io. cap.

sic

habei

Dialectum. Quintil. Simonides tenuis, atio*

Hanc vero memorat Horatius, eb pnM cum mare < ee ir Brund

'

per

etjut UTuiitate

quutlamcom-

mendari potest: praxipua tamen

operis

ejjis

mcnmmok&c cum

',

dam
,

in

Civil. lib. eap.

i

Labetur

loc

idein
Stesli

testatur

Dionys. Hal"n

tlunt Ctesar.
tjue pervenit.

iscitur,

Brum

ert

Saidas
1

Eb

le

...
autummts
in
|

uitatum

len

cognomindrum ob suavitatem; Threnos, issft, 8ec, Me Encomia,

i

%ravis

Apulih
711.

tircumq 35. Decoi

minit et alterius Simonidis Ceit, qui jirioris fuequae lam wate belrit e fili

L
,.

c intisff,

lum Peloponm

ia

m.

Hicprimitm rubu
aret
1

uncNcretts.
x
|

ru cruorc

pri Annot. ad
li
:

v.

2.

m ubie Floro

verl

Betlum

>:

'';
ti,rttrsumqut
;"
.

.]

raJJiam,

\ "ii. Marcello carmen est ia,.; Ej n, (juod muUer, dicta prsefica, ibus mortuis propinqui uon esst 4, de viii populi Ilomani, ad tibias ct fidcs ean Lri solebat. Cic. de Leg. 2. n. 61. Honoratoncm, inquii, ynwtrm lauaes in concia ne memorantur ; easque ad eantus ct tibicittem
1

hine

Hispaniam
Musct
1

ren
.
'

ne
!

Tclietis,

convettitur

Horatuw: Quidve nquit.

[1 i

tcalmlu w quo ktgttbres nominant. Diomea moDionaro sttb anlro.] 39. Meaan eit, Amatoria ei V dulemur carmina, in honorem Augusti, qui duutdixi,
prosetju;i7>!"r y att
1

i<.i

rcfrifc

ujus
.11

matiem Dionem
liocri.

eelc-

..'..
cnhrili nis
a-

Et

nr ah

ii

II

'i.i-r,

Itiad. 5.

relictis jocis nribi

&miliai

40 Leviore ptectro.}

Stylo mi

Pollio

oatorii

tristtora

detkctamus: Ei
Jaria cirtniiia
itt.ir

quidem sublimi, et neroico versu, Tragica describit: uosautem leviori dccet caaere l.yric.

CARMINUM LIBER
ODE
AD
C.

II. 2.

105

II.

SALLUSTIUM CRISPUM.
facit.

Divitiarum non possessi

sed contemptus ac laudahilis usns heatum

Nollus argento color est, avaiis Abditse terris inimice lamnse, Crispe Sallusti, nisi temperato
Splendeat usu.
\ ivcr cxtcnto Proculeius aevo,

O Sallusti
['"]
sarls

Crispe, qui avcr laminas terris

eonditas, ccrle pecutiia

non ha-

bet ullum splendorem, nisi

rulgeat
i

moderato.

Proculeius erga
l'u

aetate proTOgat&, conspi-

Notus in fratres animi paterni: Illum agct penna metuente solvi

cuus oh pternuni
veht
t

animum
;

fratres

illum
ctis

ala"

olvi

refugiente.

Fama

superstes.

Amplius dominaberis, cupidam

Latius regnes, avidum

domando

n
Tacit.

viucendo

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
i
.

supia Odefi.
-

iib.

1.

NuliiLs argento efctor esi, .] Si quid babet pecunia nitoris, id omne mutuatur .1 recto

SaUusti, jure inimicus cs qui opes suas terrae mfodiunt et abscondunt, aurd et argeuto non utentes, qme tamen sunt duntaxat ad usum facta. Aristot. Ethic. -l. 'o
iis,

usu. Quaproptcr,

Ciispwn eq testri ortum loco Sallustius rerum Romanarum ftdrentissimus auctor soror, nepotem in nom Eiunc igitur iaudat quod' avaritiae sordes aversetar; solerter autem, occultfe, ac velut aliud agens docet (quod infra declaro) ne iinpiu^at in majoris avunculi vitia.
Is

cnim

inter alia, ut lucro, popino, et

Cyrus apud Xenophont. PtcwiiisfuHmmi. Nam in terram safcs sit corpora diffbdi, cum quisque (Uem. oHcarXotro;
e?i
tivv

5*

^cr.cifxMv.

tor notatus.

Vide Sueton. de
eistei

illust.

Gram> cap

15.
5.

Pivtt

ii

>xs

(SWj Sfc.
viri

NunItberaUillr

rit.

Cassiod.

lib.

4.

Epist. 34.

Vivitii
:

aun
usit

quam

peribit aut deficiet

;

mcmoria

vena

similis est retiijute tcrra; si jaceat

tate et pietate conspictti

qualis Proculeius,

crescit

ad prHium
Alii legunt abditn.

Romanus Eques
Sed quorfiliam

2; Abditte.j

Au^rusto sic gntiostis, at ei nuptui dare meditatus sit. Sororem ha

; :

sum

tanta e& de lectione contentio, c{Wn par utrinque sensos exoriatur? Alditm ver6 seu in
a.

buit
uifi'1'i

Terentiam Mbecenatis uxorem fratres Scipionem et Munenam, qui PotoJh ati

partes,
victoris Cselaris

fodinis

natuift,

seu

in caverius et terrae fatebrrs,

ofiensipnem

in-

ab homintbus

avaris, fchesauros ut

plurimum deI

currerutit, publicatoque patrimonio ad inopii n

redacti.

fossos custodientibus.

At Proculeius
.

iis

sese velut
erat,

patrcm
recon-

LammeJ]
item
lamella,

Lamina,

et

per Syncopen
jeu

divisa,

quas

sua

hsere

bractea est

cni ta

exilis

ex

victitarent ac sustentarentur,

auro, argento, aliove metallo; ponitur htc pro pecuniA. Sunt qui putem ftlludi ad M$ Sallu-

insuper et veni tm procuravit,

Vide

Dion.
;.'.

lib.

54. Rutarch. in

vitS

Antonii, Plin.

stiamtm inCentrimumAlj Sallustio prhnuin eftussum. Plin. !ib. 34. cap. 2. Argentum in laminis servari pridem solitum innuit Scneca de Vitd Beata, cap. 21. scribens ; Steculum iUud,in qito Censorium crimen erat^pauca
\

eap. 15.

tllnm agei pen?ia t

fefc.]

Traducel Fdraa

nomen

Proculeii gloriamquead posterps;

PennA
i
<

,:..
ut

[y

lis&

ilvi

ndij cetebritate. ul

tuit fides, id est, cai

argenti lamtllte,

Crispe SallusH.] Sallusthim ( rernm Homanorum scriptorem intellexere tenus omnes fere post Ajeronem tnterprett
J.
i

nunquam

culpetur. Quintil. d
tfifll
!

0.
Iiac-

In ipsa
tib. B.

Sidon. Apollinavis
post

Epist. 11.

Bum

Horati

rum Vene Tonentius teipporum

rationera

haud

conveuiresubodoiatusest. Enimverode restitutO iu regnum Phraate moxHoratiUS; quod aViquot post Actiacam victoriam amtis contigit. No:i ipturscripta cst luec Odc ad illum

gloria / 9. Latius u Annal. dc ... Sallusxio

Cornei. Tacit;
l

lib. 3.

ri

po

quanquayn

rrti (iditu

Ma
nvtUos
ct
t

tem affnututus,
triumjjhalhnn
i

sine

m olicrat Qua^iriernno antc Actiacum betlum, teste Kuscbio iu Chron. Quera igirur luc compellatHoratius? AccipeeaAnnal.a. Cornel.

mqxte poteniid <

diversus a uetenim insHltttoi pet cu titm -i litxu prcjji-jr ditias <.

<.

muv

06
quam
sl

Q.
Libyam adrlibus,

HORATJJ FLAI

mentero,

atque
hir-

uni suhjiciatur gen

go.
giens
ma!i,

Spiritum, quam si Libyam remotis Gadibus jungas, et uterquc Paenus

riat uni.

10

ibi

siriro

Crescit indulgens sibi dirus hydrops,

itim peliit, nisi causa
h venis3 et

et

aq

lo

.1-

morbi
15

lcnte corpore

albo
;

populo
licium expun

itumcro

fe

uor.

Redditum Cyri

solio Phraatera

ANNOTATIONES.
Hunc ttaque mouet
avidum
mare,
gli riosii
i

Poeia, ambitioi
liouoris

seu* pecunia; aeu

spiritum doius

humore nqueo replcntur vei suaua corjxiris, quod eo morbo

!

alhes< u.

tul,

16,

cap. >.

iham
:

!
:

ilie

7WS

i ;

ii;i

Numidiae
fuit,
sic
'

pnefi ctus,
itec
i

nequaquam
ab
ipso
ct

inde

beatior

postcrior

dicerepossttmuSf inquit, S ies, variasque affecntorbi

i'

Africae, et

G
felix
i

tioncs fuse juxta et docfe persequitur.

rit

domct, non proinde

Sammonicus

rite cantt

habendus
Dido,
et

etsi ei usi
.

acsul

tjii

iatui
i

ei

mr.iqin- Carthago,

Uricat)

Corru) Hjecoris vitiovel sptenis, aeerlvs ( n scit hydraps : eutt cum siccaUsfet re medulla

Hispa

ididit.

Atque

11. GadUms.] Gadira Ptolenwao, Gaddir n a Gadir apud Peenos, hodic Cadn, insula et urbs

Tum

/''

tn-tilr fttuo-

Secernens miseram prapria de

17. Redditum Cyrisqlio PftraatQm,
pi

Hispaniae
in

Bceticae

Tyris

condita.
'

Ferrar.

rJE(3a, quasi ya; h-

l"d
-

<

'

Eustath.
t>

<.j

Ti

Ptonys. Vcrioren

t:tiiitrn
:

nmlu^iam

piscatus videtur, qui sic eanit

rfttothtque atp

arce,

ia

columiM.

vrbostendat non ei b um esse, qui populis pr<esui\t et imperant, alieri exemplum rhruaus, qui licet in rognuui sit restitutus, tamen qnia sceleribus inquinarai sese,
Ln be ttocum numero. Atque documenta instillat * Ivlspo, ne pron Bummani apud Ca , pluseuium fortunae credat, minus autera ^ iriuJ tatur. De eo Cornel. Tacit. Annal. L.

Hn

Cotxrtu
re colotu.

minimi
1

ceitsi

ndu

Tartessume Barbare quinetiam quekh

'7-'/'"' Pamus sepUm
<;
;

hinc

virtutis

Gades hanc in^

(

locwnx

un&ique
rlesych.

,1-

secret truni,

&c.
1

lib.

-j.
?;-

Idmt

testatur

PUn.

lib.

-i,

Tiberius ancijnt
1

dat

rafcia t inquit,
fJ.C-T-t,

Pho

ta

'i^.^.yiy11

[icet

Sfpttt.

servum Agrippae nomine haliituque

novas molientero.
,.
.

13. Cr\

\p$ > &c.']

I

to res

lil

Trita rimilitudo, virr apod< .i

quam
II-

cleganter adbibet
pe.

Pi

>

a,

lustutswcoiumi M<ea
:,.
n
'

Hanc

voro aic

Ucet

supplere.

initatur

aquarum potu:
i

sic avaritia ct cupiditas

'

spictem

mag
;

augeseit, nedi rosa

\t
ii

one. Ju>

tfuum vim tenuit.

d. Safc

Cresctt atnoT tm

,
i

Meto
is

lym.toti

.'
. 1

i,quod tenuil etiamCj

histo
/

Ovid. Fast. 1. an. Crevcruni et apes, tt opum fur R/, cmth possideant plu

Oriente. Phraai
i

larrat

ii

im Jus-

unus

lii'.

i^. sui fiilfin.

'.,.,
kaberii ui
i
.

Sic quibus rnlumuit

Quh

pluS sunt

>.., plit

rex stfiimrcttii.

ih

quqs\

Hydvops*]

Mctonynua pro hydropieus.

;

1X0-

noltet

incn;tGnco vtaop,aqua
aquaineercus :cjasni
DKtiBX)

DJ **) QiOrbuSjlAtinis
,

meriypatrem intcrfecit: tn fdi\ Uat. Sed m

>

<

pone
sj
li

boa

cve*v<

... itm

uon

' !.'

ctitun hyli

in sal gui

muftu

'

CARMIXUM LIBER
Dissidens plebi,
Exiniit virtus,

II.

3.
throno Cyri

107
re titu

numero beatonun populumque ialsis

uti

um

,s8
[ ]

emend&t plebem
><,

fcllaci

atentem

Dedocet

20

Vocibus, regnum et diadema tutfim Dcferens uni, propriamque laurum,

ecurani principatum, et iraperium, atque specialem gloriam &ttribueng ei soli, quicuuque gr&ndea cumtdos rectis
OCulJS intuetur.

Quisquis ingentes oculo inetorto Spectat acervos.

ANNOTATIONES,
suopellitur.

Itaque cttm

magno temporejhutii

23. Oaitoirretorto.]
liquis, strabis, invidis,

ftectis

ocnlis,
f

uon obid

mas

civitntcs,

.'.
alii

adpo

'

adeoque non sape ad

t.

quod
refemnt.

conci

pi

u:i',

retortis. Gra*ct,

Op&o7$ b/adesi rib

restitutum
seq.

Phraatem ab Augusto \ ide Dion. lib. 51. et

b.]

[x-i-jt

ffpos-pXBWEiv.

Ov. Mi

3.

~i~,

'

Invidiani

Strahonem, &c.

Nusquam
:<

recta acies
in

18.

Versns hypermeter,

Facit ad

rem quod Nonius Marcellus

vocc

cujus ultima syllaba

ad sequentem versum per-

ex\ arrone,repiEB*ct^iwv:
i<

MWvutfi

/': mit virtus.'] Beatum plebs imperita tinet. vocet et dicat Phra&tem, qu&d regno potitui at virtus afiud omnino tit, Imil enim el
i
i

oculisjStra'

xv^txov

brmosula
-.
'

ita
1

>-.

,u

:il.

I.

27.

expungit e numero beatorum scelcratos quosque opulento 19. PopulumqueJbJsis Dedncet uti JLaborat et satagit, ut errorem hunc pl cutiat, quo dhn s quisque ab eft existi n predicatur beatus: Stoicum ver& dogma asserit,
licet
.
I

simpliei, nec iterato;

quod

ntctnptum indicat,

sensumquc
tot

nostri

Poefae plane asscquilur, siue

ambagibus, quibus non rar6 intefpretes auciatagunt.

I

torissententi iminvol

Sohtm sairientem bea enim virtus propriam

proindeque lutum denique felicitatem
d a
<

sibi
'<

egem } S?c ipsa laurum et gloriam,

i

Vox tarnen sequens

ettra

aliquid amplius innucre videatur;

ue3 vi ram de/rrt ujm, qui opes conublatisque auri temnit, argentique acerris ade6 non movetur, ut nei cohvcrtat. Sic
<nc
i

nempe
acies

qui ingentes acervos contempJatur Exis,

,

constantibus oculis, ut auri fulgorc

praestringatur, aut re&

oculorum non

Curius Samnitnm

et
v.

quo

lib. 2.

Od. 12.

Pyrrhi sprevit dona. 41.

De

Seneca beatum asserit cui non magis aurijtitgor, quam gladii perstringcl
ac reflccti cogatur.

oados.

ODE
Nec

IIT.

AD DELIUM.
lcetari*

adcersls frangi, nec prospeiis extolli debet morihtrus, sed

moderatc
rebus in arduis Servar^ nicntem, non secils in bonis

Mqvam

memento

p 59

"]

Iuter advcrsa pariter et pro" spera stude

dire,

animum sequalcm
lascivicnti

Ab

insolenti

temperatam

moderatam,

gaudio Dcli moriture;

Lsetitia,

moriture Deli

ANNOTATIONES.
Mctrum idcm quod supra O^lc 9. lib. I. /Erjuam.] Nec superbift elatam in secundis rebus, nec marore fractam in adversis. Aristot.
I
.

gesfire
alios

non sintit. Cic. Toscul. 5. non rectos impetus animijirma

iHo. 2.

n. 4-2.
ct

ln

modcrata

dc nivent. n. 164.

tvrvyjuv
Theod".
1.

fjtsrpio;,

aruy>Z/

(Af/i>il : "
:

ttd

4.

Mbritttre Dch.]

Quoniam

ineluctabilis

monct t> crfZrov slthnt rnzl ftotiY, ra

Euripid. autem
fxh -rraXiyxora.^,

"Ereri
tn/fA

wav-

Ptinmm omniwm,

scire decet ca-

sus adversos non &gr$ excipere,

:i. Ah insolcxti lenrperatam LeetitiA.] Est enim temperantia cornmntxonuin omnium moderatrix ; qu<e tum u ididine avoccf ,twn insoleiti alacritate

esi fati vis mortisque necessitas, certe non decet eum supeibire, qui se novit morti obnoxium scd ncc dcbet animO cadere, cum ei quidpiatn humanitus accidit: quippe qui humani nihil a se alienum existhnat, is profccto requus est. Deli.] Fnistra quidam Luc. Gcliium hic comIntelligcndus ccnc cst Q. Delius miniscitur.
;

'

108
mvp
sive
tristero seroper eger.i
g< nii
i

Q.
vitam,
feriis,

HORATII FLACCI
5

indw alernum
i

is

in

reconditioris
in

Seu moestus omni tempore vixeria* Seu te in remoto gramine per dies
Festos reclinatum be&ris
Interiore notfi Falerni

tituli,
i.i...

recurobens

berbfi

ubi alta pinuset candida populus audi nl urabram ramis hospitibus amoaoam,
.

ns
alv< o

obliquo
llluc

nititur

perfluere.
cl

vina et

valde fluxos rosagrat)

i

la

en, ap-

cura

clum sinunt rcs stamina

pinus ingens, albaque populus 10 nospitalem conrociare amant Ramis; et obliquo iaborat Lympha fugax trepidare rivo. Huc viria, et unguenta, et nimium breves Fiores amoenae ferre jube rosse;

Qua

Umhnim

trium

soi

Dum

res5 et aetasj et

sororum

15

Fila trium patiuntur atra.

ANNOTATlOXKS
vi
I

Dellius,

qui

primum snb

Cassli

militavit

Hic itaque nota

signat, sea

interior excellentiam

vini
;

de*
vel

ab hoc dcinde
iquc apud
-

tr&iififugit

ad Anlonium,

ob vetustatem, scu ob patriam

Descriptio amoeni
Plin.
lib.

cum

^ratii valuit, ut

Cleopatram,
Plutar-

iuin

in betlo juyisse accusaretur, judi:

urramque. <). Quajrinus, ?c.]

seu
vill.i-

loci,

ciuni subiturain per ipsuin accersiverit

r ho teste in vita

Delii peraracena.
populus.']

Antonii.

Is

demum

rebus suis
a

Alhaquc
!
. ,

16. cap. 23.

maximc
I

studens, paulb ante bellum Actiacurn

contulit ad

Poputi arboris

tria genera, alha, nigra, ct

qme

relictb Ai tonio
ni
i

Augustum,

quo

a appcllatur,

mmimajblio,

fli

nigcrrima.
inferiore

\i

eptus

esaris familiaritate

opibus-

ALl:aJbHom
pO\

bicolor, supenu) candicans,

que

floruit.

sentit

Vide Dion. Plut. cit. Sen. Torrent. ac Theod. Marcil. conti

r
:.

(
10.

rnidi.

Umbram
.:
I
i

Jiosj

talem

consociare 'amantJl

&c.
i.

Ramis amanter

junctis,
vi

insertis,
li

cons

S
te
;

.]

Quando
,

bent ac

lut
,

ispitium parant eo

esti
titi

sive
'

e-

<

nieni ibus, sedentibu

i

epulantibus.
i

de

j
i i

it,

dum

lieet,

in
i
i

i.

OUiouo

laborat
ni

Lymphafin

gi nio

mittenda atibus oppoituna. Erj

neque
.
-

cetas ct

iiini cd*u

murinur ob
la] idi t

fn

quentioiem aquarum
i

collisi-

c.
|

cra ei conflietum,
-..

quod obliquu
'

n loco herbi

racit alvei
]-2.

n
I

tunruitu separato.

V
...
[ii
,

strepitu
:

'.i

Quibus feriari impcnsiusquc

LHStil HtUITl
(

,i'.iiiii

undi
''',

aignifii ai

..:;
-

I I

Klt.

i,i.
i

Marcclto.
I I .
j

Epulando
amieis,
,f

.;.

11

.,

vma
<

ri

,,

11

animum

exhilarando exquisitissimi

aclhtberi
(
'

onsueta, fusi docuimus

*<"]

T?b.

l.

dem
autem

in cella interipi

iG,

33.

<' alibi.

rainoris pretii et

quo-

A/iwi

Elegans Epi-

umii destinatum, magis ad

I
*'

manui

;na:

itnr.

ini

cadis inscribi

rosarum,
,

maxime
.i

pei
:

n
'.

ureniit.

...-., EouSf
i^
|

Tull.
,

iii
,

BrajU)
:
<

rai
.

'..
.

anum.

.-.,

utproj

,;

rur&n

ita vetere

,.
,

-,

.<,..
Juvenal.
i

Au
{

. i :

.,

11

:,.i

rum

Pun
Plin, lib.23. e.

.
1 .

telaSj \ Dum licet per ., latum, pei juventutem, per ;ivmtCu ac pri quam

Di

hi

lib.

i.
i

l.N
ri

Vila trium

t,

c.]

("lotiio,

>at
fata

Vtrop

urpi

trcs

mortalium
i

vitaiu

fibus

crcditse
rj

v"* sene<tus

tare,
1
,

pcnsumquc

velut

ncre, ac stainen ducere

CARMINTM LfRKK
Cedcs co&raptis salulms,
Villftqne, Mavus
v

H.

3.
Reliqques

109
eti
1 . .

et

domo,

quam

Tiberis lavit,

mora
r[

pretio comparata,

vtllura

quam

rigat

flavus Ti1

cdes

et extructis in

altum

beris, liinc

demigrabis,
congestis.
t

l)i\itii>

potietur haeres.

autern

fruetur opibus
ti

in acer-

Divesne prisco natus ab Inacho

\il interest, an pauper, et iniima

vum

te

Nullum

discrimen

De gente sub Dio morerisj Victima nil miserantis Orci. Omnes eftdem cogimur: otnniura Versatur uma, serius, ocyus Sors exitunij et nos in eeternum um impositura cymbae.

sive opulentus e ; antiquo ah Enacho oriundus, sive itiops atque ignobili

de

stirpe, sub Jovt frigidomxneas; perhide Jics vicjtima Plu-

tonis

uulli

locum

iu

parcentis. Cuncti eundera compellimur.

Communis
i]ne

agitatur sorsi tarde

vcl citb, ex urnfi prodvtura, nos-

navigio transvehet exiiium.

iit

pcr-

peiuum

ANNOTATIONES.
:hi atrura sru album, prout botia yel mala dis2
!.

Orci.]

Tullitis 3.

de Nat.

pcusantur tertia di nique filum abrumpere, viHinc nomen vel tseque {errainum definire. pei antiphraparl iciut.i vir.i, vel a non pareend
; il
i

Deor. n.43.

D
.

tgepvrrb, Jovem, et Neptvmtm, wmeras. Ergo etiam Orcus, frater eo1

sin.

Quid igiturScaligertn Horatium

!

<-.

cit,qub
cuii

ra dicat
]

fila, vitae
iti

lii

lida p<

Eis

lucisque seriem trailfe, dici opor-

At enim Ovid.
et infesttii

in

Ibin 246.

<lc

Clotho,

Di 1 >, qui ftuere apud injeros dicunII Acheron, Cocytus, Styx, Pyriphlegeton tum Cltaron, tum Cerberjii, Dii putandi. Quem verb nihil miserantem hic appellat, iliachiymabitem dicitOd. 14. seq. Virgil. Georgic. 4. V. 489.
'

tuij

Xrnt

tamina pidla manu.

int< rprei
c

t,

cin
.

noscere manes.

Ego verb
tur
atrae,

atra fila sororum

ati
ei

fila

Parex

canun, quae

dicun-

Orco impla ' r, 25. Omnes ebdem cogimur.'] Ovid. ad Liviam

1

ei

Pn

rerb.

Erebo
...

Nocte

videlicet
n. 44.
\

natae,

159.

Tullio 4. de NaturS
17. Ct

Deorum,

Tendi mus hut

unani.

omnes: metam praperamiis ad

aptis saltibus

Tandemamcena

mus, uedes opulentse ac splendidu; sunt

: ;

Omnia
tuna
(iur

suh leges mors vocat atra suas.

icrnd.]
Illa

iin-

[uenda.

Onvnium Versatur
bumei
veti
1

nempe

fatalis

13. Tiferis lavit.] Allutt, rigat,

tat, e.x
ri

in

quam omnium mortalium nomina

versantur;
et sors

et

rrisciano pro, lavat.

Dixere passim
11

la

sortes conjiciuntur,

atque ut cujus-

ere la-

nomen
i. v.

edncimr,

ita et

chrymisvestemsordida Lavit ater corpo]

ii

ic,

(.221.

existitf fatiqui

mortis praeda oolens, subit. Lib.

3.0d.
-

Ki.

Omne
6.

capfix movet arna no-

\ irgil.

1''.[i-'hI.

132.

31. Jnarho.] Is Argivorum prirausrex, flomit temporibns Abrahae el Isaai ejtts fiHi, irca BYinura mundi iis rniUesimum centcsimum.
<
I

Net vero h.r sine svrte datcr, sinejudice sedes$

Qua
27.

sitor

Minos urnam
in

Virg.

.-F.n. id.

;. v.

37

1.

Ei Turn

>,

bna dom
itres.

teternum Exilutm impositura rif)i:/:r.] Sors educta vitae finem imponit, ex hoc be ablegat animam in perpetuum, atque nd inferos transmittit, traducente eara per-Ache-

Nbs

rontem fluvium Charonte qua Propertius, ;3. is. -2-1.

in

su3 naviculS, de

23.

Sub Dio

01 ei is.]

Sree lam pauper fueris

ti cto, sitb dio et aperihilominus tepro

Scandenda
Vide
lib. 1.

est torvi

puhlica

cymba

nis.

ie

foc

>,

sine
.

'1

iis

sua r Eaciet

morte victus,
:

() Deli, vic-

ieris
1 .

Vu
I

ti

<

h
i-

hujus lib. Od. 14. 28. Exilium.] Sunt qui legant exitium. Exulesj inquit Nonius Marcellus, dicuntur extra \ irgil. Georgic, 3. 225. solum.

Od.

4. et

Fi

Ivid. Fast.

33

>.

v.

L'u-..

exulat oris.

iithd
1

dextri cecidit victri

'

e, va<

atur

Et pbst
,-

228.

II

tfia

lumen

haln

'.

.... Rcsnis excessit avitis.

110

Q.

HORATII FLACCI

ODE

IV.

AD XANTHIAM PHOCEUM.
eo sine noia possc
sit

Ancilhm ab
Ne
pudcat tp
buj

adamari*
pudori,
I63
[ J

servam
;

di!i-

gere, Xanthia

Phoreu

Nb

ancillae tibi
:

amer
priifc

ante
is

te

Acbillem
culii

an-

Xanthia Phdceu

insoleiitem

cilli perculit
etiarti

candore suo: per'

jacern

Telamonis

filium

['", hriti
/ti

do c ptae Tcc-

Serva Briseis niveo colore Movit Achillem

messse,

w
in

e;s
p
i

dominum
r

Agami

tft

inti

.'

abstractam

Movit Ajacem Telamone natum Forma captivse dominum Tecmessae: Arsit Atrides medio in triumphq
Virgine raptA

5
l6+
[ ]

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Oc!r 2. Itb. 1. 1. Ne sit ancilUe, Gvc.] Xanthiam Phoceum
Plnllidis genere servili natee amoribus irretiuim

Darcs auirm Phfygius ita describit AchilUm pectorosum, ore venusta, membris valentibus et artms magnis, bcuc crispaium
y
i

atque hcruum exemplis cxpu^iu; eam vulgi opinionem, qu& servilem conditionera sic asperuatur, ut Plautus Amphitr. scripserit Quem Jupiter odit, servum KuncpriTTWmJaeti: ct Romani per ludibrium an olos appellabant eo=, qui ancillas sectarentur, ac
I

tur Horatius;

vuliu hUari, largum } dap ' pillo myrteo. Briseidem porr6 Jormosam, aitd
ioiiy

stalura, candidam, cajnllo ftavo

ct

molli, super-

runcUsy oadis venustis, corporc <r<juali f

plici,

Hinc dicaciter Martialis lib. ]Q, Epigram. 58. ad quendam nominc Aiaudam
diligerent
:

llandam, piam. ,s. Movii Ajaeem

affalilem, vcrccuruktruy

animo simr

Dictys citatuS,

Telamone natum, &ci} Aja\"y inquit, Telamonius itcr tut

iconvertit, ingressusqvc

eomm regionem,

AnciUariolwm lua
Ledicariola est:

te

vocat uxor

at ipsa

estis,

Alauda, pares.

I,

Privs insoleiltem.j Interpretari quibusdam

:

non antea suetura amare quasi non meminissent Deidamise Lycomedis filiae susceptique r\ ca Pyrrhi, qui Trojae ratum adoleseentulus implevit. Videtur itaque melius, m tem vocari Achillem, id c&t t ferocem ; siquidem ad Pisoncs scribens Horatius 121. ita vult ut
plocuit
:

Tevihrantem domimtm locorum solitario certa~ mine intajicit, ac post paucos dies ex} atqueincensa cnntatc, magiuim vtimprad hU,abduceru Tegmessamjiliam regis. Et postea Ajadob egregia laborum ejus facinora, Teur Jiliam Tegmessam concedunt, Gneci ncmpe, rcliquam pnedam inter se partientes. Daivs item cit. ita describit AJacem Te
3

nium valenlcm, voce

clara,

capillis

ni$
:

pingatur,

koslem atrocem. Ovid. de Arte Amandi v. 517.

us
Cl v. .V2J.
et

lib.

u.

tmpi
3. Ser\

accry

&c.
mcestas
:

Brise

sii

Hippodainia a patrc Lyrnesso urhe capta, in

:

Tecmessam

diligat

AJax.

prsedae pai

tci

ii

\chiHi victori,

cui posti a /

Ajaci mulicr mastissima dixil;

ib Vgarw mnoneereptagrave peperit rtissidium, quod Trojte fktnm rcmoratum est, ut iu- explicui ad Bnera Odes ). >. lib. i.
r

ux mea

quwque

solent

verbajuvare viros.

7. Arsit Atrtdcs,

&c.]
ut

A^amemnon
scribunt
rex,

Atiei cx
filiu
,

Serva.] Jure belli cupta, adeoque in servitu-

AeVope,
.

vel Plisthene,

alii,

tem red

lum

et

Argivorum

Grxcorura

in

\a
spectatur.

t ,r,\

Colore candido, qui in fbrmosis

tat/xwXivsv, Vir-

cxpedirjonc Trojana

summus

Impcrator, in inso

Homerus Junotum

uruis excidio, medul in rictoria, Cassandnc Pri-

euius niveos lacertos Veneris,Propertiua niveura

Adontn
i.

laudat.

Movit.']

Itaquidem, ut ob eam

sibi erep-

tam abello recesserit, vixque, ut alibi dixknus, rit, Homer. Iliad. '2. Ovid. EpUt. qu
i

lii

ami filia amore incensus captusque, in prteda partem cam depoposcit, qu;_> tamen rapta ah Ajace Oilio et vitiata fuerat in ipso Mluervae Hinc Virgil. /^Eneid. -2. v. -ioi. Ecce trakelatur passis Prtmuda virgo
i

esl

Brisi

idij

tenscm
i

lib.
'

ad Acbillem; Vide e( Dfctyn Cre2. ubi j>eribit Lyrncssum ab rfckille

:

inibus

ti

templo Cassetndraj adutisque

lib.

MU

pugnando captam :
Pi

et prop
i

Dtctys Cretensis,

Priamus adaram
. .

dasum, Lelq

uH n

>

t,

Bfitcs; alxtuctamquefiliam regti Hippodamiarru

Cassandra in atdem Minervat, multiqut . Cut rwwi Ca i Deorn < U mpla.

CARMINUM LIBER
Barbarae postquam cecidere turma Thessalo victore, et ademptug Ilector Tradidit fessis leviora tolfi

II.

4.
iquara
ttae

111
Phryei Thessahi
e

|i

.-..

cohortes

10

erant,

pertsesi

Pergama Graiis. Nescias an t.- generum heati

Phyllidis flavse decorent parentes:

everti
til)i

Hectorque interemptus uimtsti Trojam fecilem. Quid si geneio

i

!]

[..5]

aurete

Phyllidis

parentes

opuleuti dewi ainera.ni ? Origo profecto regia cst; et quidtrm

Regium

eertS genus, et Penates

JNIoeret iniquos.

15

Pen

ttea

lamentatur.

ANNOTATIONES.
m
/

^f/ar Oilci

sacro

Minervd

illa

dkcemfulta per annos, Tectm

tHe

ccridif

sttm-

f^ant

mwmi

pnstquam

ejitsjarma' captus t avin

,
i

p '" mdare nequiverat. Dares

medbicri statura,

Cusscaidra

datttr,

musque
11.
/;>.]

H<
scilicei
ii

T
H
re
j

Sublato

capi

:ihh.nn
.

ile potuit
.

Grasci!
I

\ irgih

neid. i. v.

103.
iUctA

,.

s
. . .

moliri,
cecid
ci

'

<ngo

bello,

9.

Barbaree p tstquam

Posl victoa ac profligatos Trojano!

itu

Et iEneid.

0.

55.
distulit

corum, rnaximfe verSab Achille Larissa urbe Thess iliae oriundo. Barcaraj.~\ Hoc nomine vocabantur a Graecis uniiics [ili;i.' :*--:..';, imprirnis au em Phryges et Trojani. Patet cx Dicty Cretensi passim. Plutarch. de audien
lis

Dtximi.m quos

Hedor
1

in

annum.
1

l*0'"tis,

disparitatem Grtecoait
:

nun

et

Trojanorum comraemorans,

Pro-

providentiam, J oitiosam: et paulo p6.it: in vera B potcstatem hostium Trojanos vivos complures ^.Achseorum verb neminem ; atquc illorura nonnullos
ruisst

um

Iliados, ultun Levh ra tolli.] Transla um [uitui Trojanosde v. 243. ubi Priamus amisso Ilectorc : Jupit* lium ut optimum perderem quod ei vos s<:ntieu ti-'. Deinceps enim .-/ hivi co mortuo. 'Pnirepoi ya^ {auWqv 'A^ratoitriv ^
-.
:

(TE0$E KEtyU TiC-:u':'T,; EVettgEMFV.

12. Pergama.] ArceserantTrojanaeexServio: synecdochicaw Trojam ipsam significant. tm, 5fc.] Per Pro23. Nescias an te gen lepsin ingeniose occupat Horatius id quotl objtci

hostibus

supplices,

ut

Adrastum, Antimachi filios, Lycaone.m, ipsumqu Hectorem, qui Achillem dc sepultura exoravit: horura veroneminem: Quvd Barharo-

poterat, puellasautc memoratas licet captivas,

e regiS

tamen

stirpe
;

non
ver6
([uu:

ita

ver6 Piiyllida

rum

sit

supplices esse

in

confiictibus,

et

sunv-

respondet igitur
sorte
fert
1

An

quis

eam humili

u adpedesi Grarcorum

autem vincere

;ic

genere credat,
?

tam nobilem pne-

xntem, aut occumbere, &c. Itaque vox Barlarus, aliquando nihil ahud sonat uam extraneus
et

indolem
5.

Rcgium

ccrte

genus^

Hinc

igitur

honos

peregrinus.

Vide Turneb.

lib.

6.

tibi et

cap. 18. ubi e Tuscul, 1. n. 85, verba isia, Astante op? baibarica, de Priamo, et regno

decus accedat, si talem tibi despondeas; ejusque parentes famiUam tuam illustrabunl
potius

quam dedecon

tit.

Phrygum
jam

fiorente,

benc interpretatur,

isic.

10. Tkessalo

iftcfore.]

Quanquam

a PariHe

antequam Trqja capen tur, is tamen recte victor dicitur, stnc quo capi non potuisset, ita volentibus fatis. Vide lib. i. Od. 15, in fine.
interfectus erat

Achilles,

Sententtazn hanc Penates Monret iniquos.] vnlg6>jungunt cum pnecedenti, eo sensu Phyllis certe cum suam dolet vicem, rcgio se ortam gencre lamentatur atl sexvitutem redactam, in:

quam

w
Kr

I rnjanis

odemptus
te
1
1

// Tradidit fessu, S>c.] PostAchille peremptus Hector, adeoque velnti suus clypeus, qui solus
t*

deque Penates accusat, qui tutelte suae fidentem tam miserum in statum labi permiserint, Piacuit tamen interpungere, atque sententias separarc, non sine aliqul venustate, ut visum est. Suus tamen sit honois antiquitati, Lcctori
ver6 judicandi jus atque arbitrium. Penates.] Qut dicantur, Mucrob.
turn. cap. 4. fuse docct,
alii

robore ac virtute siugulari Grsecos

rrebat, ex
-

Homero. Quo
initio.
..

antc Ttiitm,
sic h

Sena

lib, 5.

Sa-

j,

.!.,

borus ejos

Hy^nus Deos
:

patrios,

tfruz,

Phrygihi->j tu

murus

ntorafatorum, fu pra?sidium cras, humerisque luis stettt

litari

domesticOS, quibu* ln penetralibus alii ctiam solebat, intnprcuutur

domAs
aliter,

111

Q. IIOKATll ELACCI
habc non e&m
inft lici
;

plobieula* tihi electam

dc Qec ita fidam,Ha qoaestus aspcrnatricem turpi matre gigni potuisse. Catintactus laudo brachia,
et

Sw

Crede non illam

tibi

dc scelesta

Hebe delectam

sic fidelem, Sic lucro aversam potuisse nasci

;

neque

Matre pudenda.
Brachia
ct

20

faciem,

et

libias

roruDdas
octa-

Noli suspectum hahere

7ite

vultum, teretesque suras

cujus

oei is

propi ravit

-u;n Isstrum finire.

[nteger lauda Fuge suspicari, Cujus octavum trcpidavit a^tas Claudere lustrum.

AXNOTATIONES.
Crcdc non illtim tili, fiJV.l Nequaquam redenda esl e fieci plebisilla, quae hihil habet aordiduvnac vile. Plcbeise aniiuae Lucro 51 dunt ultro ac sponte; raeretricesin primis infidae
17Scilicet txpectas, ut Iradat

mater hanettdss
utilc

Aut

aiios

morcSy

quhn

quos halctf

porrb

FiUotam

turpi vetula? producere iuzpem.

:
1

perjurae,

lucri

vero perqnara avidae.

1
'
.

lib.

I.

\\. -<5. rtt'^;;-- ;iifrihi)jt

ii/ra.

At

PhvHis lninini quantum

fticro aversa.
is

.'

'

.'<

iuni qnoestui et

12. Tnleger laudo.] Cceteruro, laudo tuam illam Phyllidem, noli

p
1

O Phoccu,
me

&i

arbitrari

Honestam

igitur educationem gc-

illius

captum.

Tnttger

ego casrusque

animus, nobilis autem instiuitio oiigivulgareni indicat certe

et arguit. et sceleri

laudo brachia torosa et candida,

vuHum

spccio-

ncin

liLind

sum,
pravel,

De

scclesta Plebe^]

Vel impurS

totamque formosam. itaque ne zelotypus inde iias nequc suspiceris rivalem

suras teretess

affectionibtis
1

iit

plurimum

obnoxift;

me tuum quoquo
2i. Cujus

raodo esse.
i

infortunata , et paupertatis incommodisac ludiHinc non briis damnata veim ot ronspurcata.

abludit

trepidavii tetas Cluudere

ille

.] Nimirum
ntise,

deferbult ardor

primus

quod

Plaut.

MostcH. 3.

1. 1. scribit

nec

i'a

me jam,

ut olim, crtictat
|

amor.
locando)
\.,'.
.,

Annnm

artatis

quadragesimum

Ljrcssus sestus illos priores cvasi.

:i

annus

21.

Lustrum.]
a

M.\
id

ohtigit.

dicium

luendo,

est,

Varrone, Fcsto, et nliis solvendo ; pendebantux

:

enim
18.

vectigalia quinto

Fidel

Delectam.] Alii Icgunt dilrrfam. honcsti pro"

quinq

quoquc anno. Est igitur patium adcoquc lustrum

octavum annos quadraginta ctaudit implctque,

Cic. ad Attic. 2,6. Pnpuli autem, nvllo gemitu, pubUcanis, Quibus hoc ipso lustro nihilsoh Ovid. in ris lustn reddiderunt,

;.

fidc

non

fa iilc

flimoveas,

,,..

. 1

...

ii,.

rmnpasl

]n.
et par

Avcrsam^]
utrobique scnsus.

Ibin v. 1.
In probis ao flagttinsis
1

sic orditur

20.

Matn

dem
l;

.i.j

Tempus ad hoc
perc
Martial.
lib.
t.

lustris

mihi

jam

bis

quinque

vel inope, ei abjei

nomen

ac raemoria
-

verecundiam fatnoribus natales posse ac debcre

el
.

pudorem
tlis,

Epigram. 45.
sigriat

Sat. 6. v.a;

i.

Ut qui prima novo

quinqucnnia lustn.

ODE
iii

V.

Coercendus amor vntempestwu* virginis liaud matura.

adhuc pon

NoNDUM
Cerviee.
-

subacta ferre jugum valet

conmgi
tauri

nec susttnere im\

nondum munia comparis 1

petum
tis.

leremapp.

1-

ln

Kquarc, ncC taun mentlS Venerem tolerare pondus.

ANNOTATIONJ
rura
I.

3-

idom quotl Otle

subacfa.]
.

p.

lil.

1.

in lo]

notat
>,

Nondttm
1

fVnaroicoru

......

noneai Horatius, plane incertum nri5 turpiculam

exultantem in cam] Venereni sequi ai

2.

et juvcncam cum jugum pormreaut

M
,
.

JErjuare.]
ialeni

mtem. Onera

coi
inarito,

1
:

operam pnestare
L&tem,

pci

imndum

viro

ma-

lura,

CARMINUM LIBER
Circa vircntes cst ariimus tufe Caiiujos juveneie; nunc fluviis gravem
Solantis aesttun,

II.

5.
Circa
virides

11
agros
tuae,

versatur

mcns bucuke
ardoreSf

mod6

flumisolis

nibustempcrantis molestos
derc

nunc

in

udo

Ludere cum
Prjegestientis;

vitulis salicto

mudo gaudeiitis collucum viutlis inter humidas

Coliibe desiderium uvce

TdMe eupidmem

:aliccs.
acerb.-e.

Mox Autunmus
tibi

va-

Immitis uvie: jatn tibi lividos Distinguet Autumnus raecmos

10

rictate gratus pingct colore

pur-

purco

racemus
post
te.

liventes.

Mox

curret

Nam
:

Purpureo yarius

colore.

Jatn tc sequetur (currit cnim lerox fitas, ct illi, qnos tibi dempserit,

Apponet annos) jam

Dilecta, iruantuin

proterva'

15

properat u;tas vchernens atque anuos, quos libi addet illi Mox audaci vuhu detra\erit. Lalage virum qnxret, amata plus qnam Pholoe riros abhorrens, vel Chloris splcndens

Frontepetet Lalajre maiitum;

hu-

non Plioloe rugax,

mero candido, non secus

na ilara nuctu micat

ac

Lu-

Non

Chloris; albo sic

humero

nitens,

Ut pura nocturno renidet

ANNOTATIONES
Oirca virentes est, Sfr.] Aliud nihil amat aut cogitat virgo e& letatc teneriorc, quam lu.

'22.

SVji cipxjui/Tett

T6xoeiv

o!

ffoT^vs;.

Gitm

incipiit7tt

uv(v nigrescere, seu nigrts

Propert. 4. 2. 13.
rariat Uventibus
sequctur.] Lalage,

distmguz

dum cum
musque
&.c.

pucrts aui

pucllts aequalibus.

Ani-

maadis.

illius

totus eat Hi

eampis, in lusibus,
*t>-

Sic Terent. Eunuch. 4. 7est in pat.

Prima mihi
I
:

uva racemis*

Animus
Horat.
lib.

B.Od. 11.

Jam
,

tc

T qu t

te seqtien
te

v. o.

tcm nunc
sequetui
cceperit.

fuirit,

postmodo
quidein

vel

fugientem
fiet.

pro-

Quee, velut latis eqita trima campis, Ludit vxultim, mehdtqw tangi, Xaptiarutn expefs9 et adhuc protcrro

ubi ferventis

.T?stu

juventutis agitari

Quod
a-ta
.

bren

Currit

Crvda mcrito.
9. Prtrgestientis.]

mimjtrox
ut

Labitur celeriter, iru6 volat,

Summopere

cupirntis.

Kx

ait Tull. Tusc. \. n. 7 Ferox /Etas.] Juventus,

qua

valens, acris,

IVisciano, et Festo, gesttre, cst

rcm aliquam tam

vehememer

appeterc, ut corporis gestus ejus de-

ardens, veliemcns, petulans, elata, supcrba, nisi libidinis stimulos tum maxime prurientis virtute fregerit, etjam ferox, indpmita, et
tens.

Bideriuni exprimentes continere

non valramus.

impo-

Tolle cupidincm Imntitis uva?.] Pesine ainare,

aiit

saltem cunctipiscere puellam impuberem,

appellavit, accr-

immatuiam, atquej ut Varro bam; utens eadem, quaPocta

metaphola, ab uv& immiti ducta. Exspecia donec illam, Tull. de SeRtac idoneam fecerit ac nubilrm. m-ct n. 53. Uva prtmo e-t pcraccria gltstu, deituU matura duhescit.
nuster,

Apajje verb Cruquium dubitantem numut legenquid transposita sint Epitheta ista dum sit: jEtasfugax, et Phoiocfcrox. 14 Itli, quos tibi dempserit, Apponct a?inos.'\ tu annis decresces, et imminuerls viribus, Tu enim ab setate illa crescet atque augescet. illa ad annorum perfecta ver^is ad seniura
,

Dnm

actatisque firmitatem,

quam

nondum

attigit,

10.

Jam

tiii

iividos

Vistineruct, fifc.]

tumnus

varietate

fVm luum abundans, et

Aueorum

propera'
16. Lnlagc.] Eam ipsam ectatis flore dccoram lib. Od. 22. quo patet Oden istam ab Huratio post hanc esse scripum. 17. Diieeta-, quantitm, &c.] Cum vero T.alagc juventutis pariter ac foTmae perfectionem adeptatikiit, tum certfc multos amatores habcbil, quos nnnquam Chloris pulcherrim> vel speciosa Chl udis filia, qu-e tamen e6 diligitur ampliu?, quo magis amantes fugit aspera et repellit. Oe bAc Cyro adamata, ipsumque spernente, lib. 1. Od. 33 19. Ut pitra nocturno remtfat Luna mari.]

multiplici diversitate utilis pftriter et jucundus, liventes ante immitesque uvis purpureo statim

laudat

colore pulchras, simul ct maturitate gustui dules facit. Sic tibi paulb } ost lnaturam a tcm-

pestham

licebit sectari

tatejaTn peTfeeti

Labgen. Imo ipsa aeMiumpctct: sicut uva plane

matura etrpi

dcsiriei-at.

1% Puipurto vcrtus colore.] Is color in raceruo propinquam notat maturitatem. Hiuc Virg. ruUntcs uvas, Ovid. purpureas laudat : Horatius
autcm Epod.
dixit.
'1
-2.

20. Cerlantem

ct

uvam purpurd

heophrast. de Caus. Plaut. lib. 3. cap.

Tam

nitcns,

quam Luna

imllis iufuscata

nebu-

1U
in
majri,
aiitf

(J.

IIOKATJI FL.
Luna
mari, Gnidiusve Gy^es; puellarum insereres ehoro,
falleret hospites

Gygcs

Cnitlius;

20

Quem
fen nntia,

si

Mire sagaces

passis

capillis,

du!

Discrim* n pbscurum, solutis

Crinibus,

ambiguoque

vultu.

ANNOTATIONES.
iis,

sudo
i

ccelo,

noctu splendel ac msxi

tilivis

lis puellum hunc discernerent. scurum est discrimen.

Tam

cnim

ot-

co. Vel ut fbrmosus ille pucr Gygcs, virgine& specie LnclytUB, oriundus
i

23. Solulis
i

rimlms.] )'t.) r.\is ot passis

;

more

"n.i,

hodie Caho di
celebris.

virghium li^abanu
ilicel

at

contla nuptte capillos rcI

Chm:
lil).

ubi Veneris

ii

Vide
tleliciis
l.

24.

//>./..,

scxtim non Histinv.

|

1.

Od.

:so.

Focmosos olim pueros in

guas.

Ste Juvenalis Sat.

...

itt.

de pupillo

fuisse,

vcie Virgil. notum. Iiucol. Et-log. 2.

ardebal
./.

a tutore defrautlato,

Formosum pastor Corydon

Dclit ias domini.

CujUS WIOH
.

/'',. I

,.

Ovid.

21.

Quem
vultu

...
laevis,

nempe

leminvirgirutposses.
Liritudinem refert,
ttt

Itirni lib. 6.

vix internosci qucat,

n

sipueUarum choro etenim non puerum Gygen

arfir-

'II
im
hospiti..

Cullus eral puen Siuedares

>

...

quam

puelbe,

fomuysus uterque.

ispes.
s,

qui

Auson. Epigrano. 107.

e
,

...

llei

Dum dubitoi natocra marem^faceretnepueUam

es,

rini

.nequaquam u puel-

pulcher,pame pudla, puer.

ODE

VI.

AD

TIT.

SEPTJMIUM.

dpnfl aynismvm Tihurtihia vel Tarentina regivnis st-eessum, tandan

-

tutem e.voptat.

, s
.td

'

uadcs
.

ct

. I

Septimi Gades aditure mecum, r jmi indoctum juga ferre

.
,

et nostra, et

,7fl "|

[ >

iOTAT10NSi
llb. 1.

\ueere vela

mnri, Cruquius autem opina-

tur baec ab Horatio ^crijHa,

I

ewn Angustt

ragicus, cura

lor.ni"

diutum
rtiiB et

!-, imo
lib.

io perIlqucs inviUiltit Horatium,

et

commilito.

Hujua meminit Augi

i

1.

,...

Epist. 3.

inquiiiilr: rtonmaleqi

ftus; credtfta-

expedittonem
illam intjllrftur, et

memoriam, po*
'

ad

cam

tforattus paritcr uc

Septimius sese accingenrrjt.

t
. .

De

dudU-us supra,

rpretea

Od.

-2.

v.

11.

huc usqui
Huratii
i

lere 6mo.i

intellexeruni

0. C'm:tal>Tum.]

C&ntabri Hisjiaiiirc Tarraco-

e^nimiiqueconseTl ione: quasi paranu

alteri

npnsis

pouuli ad

Oceanam Boreatem,
:

qui ct

comi

b ire acl

ultimfia

uique or-

indc Cantabriciu vocatur

Btscaia,

queraadmodum Catullus Carm. n.

Furium et K extremo
lib.

>

ipondet comites, Sive

Indog, S*c. Ei Propcrt.

mitum

l,

Eleg.

(-

Tullo

.<

offert,

cum eo Ru

ptnros Lliam, monles lupentn itvn veuitur, ct

Indoctumjvgaferrenostra.] Serti nempe <tofatcnd, ut ait Od. 8. lib. 3. ab Auustw Agrijipft Auguati auspicua cantabri devicti sunt; testeSuet. Octav. cap.90.et Ql. Dio. lib. 51, et ^'*q. Strab. lib. 3. &c. Flor

landem, siveab

CARMINUM LIBER
Barbaras Syrtes 3 ubi Maur.-i semper /Estuat unda Tibur Argaeo positura colono Sit meae sedes utinam senccue; Sit modus lasso maris, et viavum,
:

II.

6.
ubi

115
mare
Mauritaruflc
iaxin
t

feras,

nunquam nou
JJii

ut

tmci Tihur ab ArgHO

sit
:

eoIOtJQ

eonditum, meae
senectutis
sit

aomieiHam
et
belti.

requies pertatso

maris,

itineruraque,
si

Hinc vcrb

Paicse

mc

arcent

Miliria^quc.

Unde

si

Parcse prohibent iniquee;

Dulce pellitis ovibus Galesi Flumen, et regnata petam Laooni

10

improbae; adibo fluviura Galesununibuspellecciaperttsjucundum, agrosque ubi rex fuit Pha-

ANNOTATIONES.
lib

4. cap. 12.
ct

Dum

valuttssim&ge^ites, Canta-

bri

Astures,
nt

labromm

immimes Imperii dgitabant, Canpejor, et aitior^ (t magispt rtinax in

fuits qui
.

mium

rebeUanda animi ,'> q

tentabant,
fisfc.

contenti libertar
nperitare

.-,
.

Vel eximias pelles, exiper antonomasiani vel potiusquee oh Idtiam pne cjeteris ex r juisitam adversua a&is tujurias integuntur pellibus, ad tenuconservationem excclleniis eai
10. Peltitis ovibus.] vellus habentibus,
.

Cresj vexo Ijugiunt in eminentissi-

ioris,

inoilioris;

neve
et

ilhid

tnquinetur.

Htnc
>

mum

/ 'c

em9 oul maria priits Oeenii,

:

Plin.

tcclas,

Vsrro

noster pellitas

onncupat
alii

tjuam armaRijm. ascensura esse crediderant. Et pau!6 p6st Ipse preest ns hos deduxit montilna hos ob^idibusu-fru^zu ; hos sub COTpnd jure belli
renxividtdil, fifc.
Sil. Ital.

TaT( ntlnas illasoves, quas et Grancas

icartl

Vide Columelhlib.
,.r.r,;i- tia

7. cap.
.-.
1

-i.

Qracum

pecus,

nomin&nt,

nzsi

&m
eec

est, vi
>>,

ea t>edi kaberi, <u C~'<.

&c.

Cantabet tmteomnes hyew&aue3 xslvsque,far miMpie fmtclus

PolybtUS pccXaxa,
ftei

Tr^ojScciTa similitor appellat.

Vavro

Rust.

Iib.

2. tap.

*2.

18.

Pif

<.,

vlum vi
-

Observandum

porrd, sic

subjugum

mitti soliios

oribus pc!lh'/, y quc&propter lana? bantiatem (ut

sunt Tarentin&ei
.

olim vicios liostes: hastj; duae interjecto spatio Ul teiramdefiebantur,tertiasuperimpositaatque hine et inde alligata. Sub hanc igitur inermes et discmcti trausiie coacti,*jugum subire, victique
csse censebantur.

</,

iceej pelli

v?
ret

he

laha inquiiietuTi qub vet lavctri acparari.

bulttyvt
sinl

mmis

vel vnjicx

'

Harum
majofem
td cst,

prtssepia at sto-

ptira\

Vide

Tit. Liv. lib. 9. cap. 6.

tiam, (jw'vi hrti^:

et hirtaej et

caeteris

ovibn

u e,

ubi Rom. Cos$. et (egiones turpiter ad turculus Caudinas subjogum mitiuntur. Inhospitas, inaccessas, 3. Barbaras Surtes.]
saevas,

montanae,

et salaces

Piiu. lib. 8. cap, 47.

Ovium
:

dicebantUr, &c. swnmagertera duo,

teclum
tur

et

cal\

wcum

iUud

motUtM-?, hoc in nas-

motus oaaris duhios. Ubi Maura semper Mstuat unda.] Ubi naare
aestus ac

ob

cattus; qvippe
:

cum

tectum rubis vesca-

Mauritaniae seu Africse crebris aestuariis fervet, radosum passim etscopulosum. Vide Plin. lib. 2.

Annot. b.Tibur Argcea, >V.] Detur utiuatniuihi !a?tam agere senectutein upud Tibur Latii oppidum aedificatum a Tiburno Argho, ibique quictem nancisci, post lahorcs ac tredia navigationis,
cap. 97- et Epod. 9. sub finem, ibique

itinerum, ac militiae.

Tiburtiiu eua
.

villft

impri-

(colomcum veio solo gramine) opaimcnta Arabuis pneripua. eis GaJesi Flumen.] Quidam legunt Galarsum. Sic et lib. 4. Od. 4. Metaurifiianen ttbi pltires tamen, Metaurum Jiumen. Galresus vel Galestis hodte Galaso, Cajabrias rmvius agrum Tarentiumniiin rigat, ac ih sinum defluit lento cursu 'bris arborum, ct pascuorum copiii circum amaenus. Hinc Propert. Ub. Ele^. 34. v. t>7.

mis se delectari jam indicavil lih. 1 Od. 7. et 1 8. Vide ibi Annot. 7. Lassomaris, et viarum, MUitiasqite.'] Ex Suetonio cit. bellicam in Cantabros expeditiomm
suscepit Augustusdevicto
lis

Tu

canis umbrosi subter pineta Galesi.

4.

Et VirgU. Georg.

1QB;
niger) kumectat faventia

jam Antonio:

in bel-

Quo

piger

(al.

antecedentibus luilitaverat Hora?ius ut patccx Ode scquenti ad hoc et'um, ut di\i, sese accingebat Deos itaque rogat, ut sibl fortunatam dent quietamque senectam, postquam eas iterum aerumnas exantlurit.
bit
:

culta Galesus.

11. Rpgnata

petam Laconi Rura

11.

Phalanto.']

irgil. .'Eneid. v.

9.

Unde

si

Parcee jrrohiberd.']

Qu6d

si

fatis ita
;

Acri quondam rcgnata Lycurgo.

volentibus, non Uceat

apud Tibur conquiescerc

apud Tarentum saltem detur mihi secedcre, ul)i Galaesus leniter fluit, rigatque istam regionem Calabri^, in qua pascunturoves exquisitovellere
ac lanS, 8cc.

El .Eneid. 6. 7 93. Regnataper arva Saturno.

Sic Tult. pro Muracnl, I 2

Pugna cum

rege oam*

llfi
lantus Lacedaemonius. Illa mihi regio pras creteris placet, in qui

Q.

HORATII FLACCI
Kura Phalanto. terrarum mihi prreter omnes
;

mel

cum Hvmetto,

Ille

el

oliv.e

cum Vcnafranis bcnnlatt, contendunt. Illic ver diuturnttm,

hvemcs temperatas dai Jupitcr; atque Aulon abundanti vino ferax ncquaquam dc-iii,'et

rat

racemos

Falernos.

Terra

Angnlus ridet nbi non Hymetto Mella decedunt, viridique certat Bacca Venafro. Ver ubi longum, tepidasque pnebet Jupiter brtimas; ct amicus Aulon
Fertili

15

hcee et fortunatac arees, nie te-

que exoptant.

Illic

tu cineres

Baccho minimum
Invidet uvis.

Falernis

20

Ille te

mecum

locus, et beat;e
;

Postulant arces

ibi

tu calentem

ANNOTATIONES.
Teptdatqite pra-het Jupiler brttmas.]
nis ctiani
tia.

missa

est, et

summd. amfentionc pugnala. Porro

:

sensus Horatii est hic Si nc^ctur niihi secessus fiburtinus, ibo Tarentum, quam rbem Taras

mensihus nulla
solstitium
1.

ibi est aeris

Hybcrinclemensic

Bruma,

hybemum, quod

Neptuni filius olim eondiderat. Phalantus autem Lacediemonius cum Partheniis. Spurta profectis

Ovid. cxplicat, Fast.

163.

regnavit. Justin.

cum ad ninms
.
.

queicniilm. insiauravit, ibique lib. j. ubi Parthemte vocati, /i/s~n,t, metu mopUB duccm Phalatttitm assumtmt, J/l/ttm Araii
et se.les

Bruma,nnviprimaesl,velerisqucnot'issiirmSi,li~.

trigmta pertH

adsedesiiiqiiircndasprajiasrintiiir

ttn

dcm

in Itaiiam dclali,

ocnqiata urrc Tar,

!/./

\~i.Et umicus Atdon Fcrtili B/inhn, (fc.] Est pioxinius collis Aulon, in quo vinum proveait Fafemo minimc inferins, proinde<|ue nnn ei idet, ii quo superari ncquaquam timet. In aj:Tis
et

rum,etexpugnatis vetrribus antolis *,/!- ilri nmstiluml, &c. Vidc et Pausan. lib. 10. in Phocaicis.

Tarenlinis vinum crescere generosum, testis Plin. bb. 14. cap. 6. ubi vina recenset esquisiIc/in/i ct lo/i^niqittora Ilalice ai Ausorrth ta
:

14. Atlgulm,] Scilicct urbs ea Calabritc in extrema peninsuli sita est ad maris littus. I nan Bytnetto Mella decedurtt.] In Tai
:

i,i,Tiirenlina,ctScitiliiiiia,

&c.

Martial. lib.13. Epigraw. 125.

rentina rcgionc mel optimum est, nec bonitate cODcedit ei quod provenit apud Hymettum,

Nobilis

,1

fcm',
s/i

cl l',l/c cilihtts

Auh/n,

Del
Strabo

pccli

lihl

vlhr/l, rmil imln.

huncque

Atticte regionis collem cxcelicnti.i sui

6. Aulonia quasi Vallonia a vicin Hanc ntrtem u>hrm nominata; iuquii ab Aulone monte, vel potius proroontorio, puto
lib.

cclebrem toto orbe

am

feeit : sicut et Hybla Sieilipariter melle inclytam reddidit.

ralle

15. Decedunt.]
ilicui defert, et

De

vii decedit, qui

honorem

primas fatetur deberi.

dici,

in Tin-entino tractu sitam.

:

PorfD1e>(ro
fertili

FtrkSque certat Bncca Venafro.] Ibiqunque crescunt olivte Venafranis adco nou deterinres ut euni cis de exceUentii eontendant et cenent.
Ccrlal.]
Virgil. Eclog. 5. v. 8.

Horatiani ordo hic est

Aulon

Boccho
:-

amicus minimtun

Falernis, &c.

Sie apud 1

bull. 1. 9. 34. llicituT,

-Bacchi cura Fttlentus agcr.

Sulus
ttbi certet

Amyntas.
21.
Ille lc

mccum

locits,

&e.]

T.\m hetus et
invitat.

16. Vciuifro.] Urbs hacc Campanire in

nii confinio sita,

Sam-

amcenus

videlicct seeessus tc

mecum

celluit. Plin. lib. 15.

olearum uptimarum laude prrecap.2. Prmcipctiim in koc

ohtinmt Italin
',
.

Beala: arces.] Explicant

alii, nlitt tii

mU um l-rnti
eantur.

qllia editn

qimque

loei :m-es TO-

tjuoque bona

(oleo)

u.to

arbe,

Erromalim de urbe Tar.nto UTtelKgere,

maximeagro Vawfnmo,
12. 94. l.

Martial. Epigram.

ubi fuit arx muniiissimn ex Polybio Hl. S. Tn. I.iv. lib. 25. Beata verO arce~, ei folix Trfreuttim satis exprimitur apud L. FloTOttJ
Iris

lib.

Uncto Cnrdula

e. 1 B.

Itrtior

Vcnafro.

Mrbla:

Tarentus
et

Laadtemoniotum opns,
Ap. /,
rt
'

E;

lib. 13.

Epigram. 98.

.( ijnniidam
nirr caput, tinr,
/.//rnhtlt

'
,

I.uca-

magniltmne,

lloc

tiii

Campani

sudavit bacca fcnafti.

alici

Wh./
pat&O,'

itipp"

minis portUIJUt ipiis Adrii

maris
-.,

farteitnis

"S

fr-

17- Vcr uii longum.]

Ubi verna tcmpcries

>.

In/tm,

S!l',/r/r,/rn.

Ftnru///, A,hr,"tni.,

(rrdurat. Ita Servius expGcat Virg. Georg,

i

,.

,,ln dimt/iil.

Afiicam, Immnicl pfrhn tidprothcatruirt, (xr.

19.

Hh

ver assitluum

citatque

hunc

locurn

spectum ntaris pntilttm, ma;':~

22, Ili lu calciUem

Uoratii.

Dcbul,&t.]

Ibi tu roiht

: :

CARMINUM LIBER
Debiui sparges lacliryma iavillam
Vatis

II.

7.

117
familiaris

tepidos

potfUB just

amicL

tuetu persequeris.

ANNOTATIONES.
justa et extrcma persolvcs officia,
vii.i

cum

fatis et

putabatur,
11.
v.

si

sine lachrymis humatio fieret, et

Virgil. j^uetd.

tunctus fuero: eremato

nempe

cudav. re ca-

funebri isto honoie pnvarctur.

lentibus

adhuc cineribus laehrymns impendes,

U72.
vtlcs,

infundes, ac velut immiscebis: mortuum recetu amicuin luciu prosequeris, vatnn vates, et decorabis. Ennius verd contra, ct arrogantius paulo

Nos animec
Hinc

inhumata, infletaque twia.

ct pra-ficas acoersebant olim, quic

Nemo me ta<- hrynds decoret : nequejtmerajlehi Faxit. CurV Volito viviC per ora virum.
Misrrrimum etentm
ac velut infaustum veteribus

faccrent.

Im6
:

et

luctum exiguam ampullam lachrymis

sepulchroque in-

plenam unue
terebant
ut

fVrali inserebant,

bene Torrentius observavit,

24. Fatis amici.] Horatii tui.

ODE
Pompeia Varofelicem ex

VII.

infeUci militiu reditum gratulatur.

s.efe

mecum tempus

in ultiniuni

Deduete, Bruto miiitiiE duce, Quis te redonavit Quiritem

Diis patriis, Italoque ccelo,
Ponipei, meoruin prime sodalium?

Vare, meorum prime com* militonum, mecuin frequenter ad extremuin diem redacte, Bruto belli principe, ecquis

Romaptt-

num

te redditlit

numinibus

trise, atque Italico aeri ?

ANNOTATIONES.
Metmm
idem quod Gde
0. lib. S.
lis

4. Diis patriis.]

Athenis versahatur Horatius, Phiiosophia? dkns operam sub Academico pneceptore, cum ad
militiam estpertraetusaBrutotumAchaiamatque

Dii patrii vocantur qui singuproesunt urbibus, suntque illavura propugna;

Athenas tenente, ut

ait

vetus interpres.
lib. 2. v.

Hxc
ct

ipse de se lestatur Epist. 2.

43.

scq.

Deinde et Tribunus legioni Romaiue pnefuit quod declarat lib. 1. Sat. 6. v. 4B. uiterfuitquo demum ei pogme, Philippicis in campis, qua Brutus csesus tandem ac tusus est. In ea ver6
militiA

post
inis

sodalcm habuit Pompeium Varutn, qui cladem Philippic;un, non, ut Horatius, arvaledixit, sed Brutianis reliquiis novoque

bello se implicuit.

Quibus

extinctis, salvus taci

atque a civibus noriore praecipuo coluntur nt IMars Roma1 Athenis Apollo et Mincrva; Apollo Delphis et Rhodo Bceotiis Hercules et Bacehus Juno Carthagini, Saroo, Spartoe, Mycenis, Argis; Diana Crctensibus Vcnus Cypro, Papho, ikc. Vide Alex. ab Alex. lib. 6. cap. 4. Fortasse Horatius hic Penates Deos intelligit, ut gratuletur Varo, qu6d redux iterum videat suam doraum ac Penates. Extat Quaiti ilunii tarmen t Deorum continens Penatnvm nominaj aitos patrios ultij 1'arro Ttrentius etiam urianns vimcupat
tores

exlmie

men

rediit

Varus; quapropter incolumitatem

Soteria canit liac

jrratulatur Horatius, ac

OJe,

atqne
1.

;td

conviviura invitat.

StEpe

mecum

fempits in
et

ultimum Deducte.]

Qui

fatali bello, iu

mceum iu co Brutus Julii Oesaris interfeetotvs adversus Au^ustum atque Antonium pro libertate publica dimic&runt sicuti autea Cn. Pompeius contra Jul. Cresarem. a.Quis te redcmavit Quiritem, ]Quiste patriac
toties vitte

Jiaw> Pesta, Minevua, Ccresque, Diana, /emts 9 MaTSj Neptunus t fukanus, MercuriuSf Joyis, /ipotlo. Ctel. Rhodig. lib. 15. cap. JO.
Italouue
cce/o.j

periculum

adiisti

quo Cassius

Ccelum pro

aere, et climate
1.

poni constat, vel ex hoc Horatii, Epist.

11,

2fi.

Calum ?um animum mufant

cuiTunt.
5.

qui trans mare

restituit,

Deus propitius, ve patronus apud victorem Augustum potens et gratiosus ?

vcl

Meorum primc sodalium.] Vel amiissimc; patet ex fiue hujus Odes, Vel, cum quo militavi

118

Q.

HORATII FLACCI
t75
[

Cumi auo non scmel bibendo v\no interrupi iarrt.intemd]em, redimitos haltens crines ungueuto
o lutidas.

Cuin quo morantem ssppe diem mero

Fregi, coronatus nitentes

Tecum
i

expertus
|

sum P
era, abjecto

rugara

rea-

indecore

clylitata

peo;
eit, et

quando
tence

mcmum

foedfc

ap-

Malobathro Syrio capillos. Tecura Philippos, et celerera fugam Sensi, relicta non bene parmula; Cvim fracta vinus, et minaces

10

ANNOTATIONES.
primum:
civile
sic et

condiscipulusinVhilosophiaestu-

9,

Tecutn Phihppos, &c.]

dio videatur fuissc Varus Horatii, et

cum eo
2.

ad
47.

cjunpis iHis propfi rhilippos

iu Thraciae confinio,

Adfui tecum in uibem Macedonia

bellum Athenis evocatus. Epist. 2.

btlli
ti
'.

quam
CioiUsque rudem
rrma,
r.ivit,
c

ad Pangaei mofttis rad Pbilippus Alexandri Magni pater ac <1' suo nomine appi Hai
'

Ctrsaris Aitgusti non

6.

i-'.

,''','..'

int,

-.

ice-

diem.] Vcl sestivum, reip giorem; vel mnrari visum prae ta

Morantem

.i

ite

victoriam ct

ide infra.
|

tumuituurn, ac lahoranris Reipublic^, itemqtie zeramnarum bellicarum, quai Hbratio qui studia literarum Mnsarumquc otium magis qu&m ad strepitus militares nato, graves erant ac niolestce,

io. Rei

ln a clade muJa.] hic Hora.ius, iusu<

p<

et clypi

attinet
tis est

Quod ad urimum n>jei tiom m. non u open ret excusattone. Namfornon moiio resisu ri sed ei sapieuter cei j

transegi; atque

Fer intervalla teeum [totando rupi, ita solicitudines ac dolorem ibfelli ntcuuque, pertuli, superavi. Coronatus nitentesMaloi athrbSyi <ea}
7- Frezi-]

dere ac^fugere. s i'' Bonierus ffineam laudat vc.

lut

tneduehdi fugieiidtque peritum:

jtistfe

et

taudera

dari

agnoscit

1'lato

in

hanc i Lachete.

Vidc
est.
ei,
lib.

et

initium

vitae

Pelopidee apud Plutareh.

quidcm coronis
uti vete
i

inier

epuiahdum
lib l.

Alterutn verb culp^

is

Od. 38.

unguentis
dicen-

nuhquam vacare creditura Unde apud Germanos sacris interdicl

i
-

put,
I

notum

fere, et ex

qui in acie scutum ami

i

isi

Alex. ab Alex.

dis

patebit.

Rom.

delicatiores translatus

pfimum ad loeminas i:-te mos cor

i

cap.

17. A]ud Spartanos

autem
Vristot.

capite
1

luebat.

Idem Hb.2.cap. 12.

Vidi
lil>.
;i.

in conviviisj atque urjguchtorum, maxirj

Rhetoric. Modestin, Jurisc.

tari.

de Re
lib.26,
,

jmalobathri,

quod

et

foliatum diccbatur: tcstis

,

Hinc tesfe^minianoMarccH.
initium
:

Galenuj
tis

istas

unguen-

post

Epammondas
te
i

ticlytus

intcrduro fuisse delibutas.

li>.

lib.

Plin. lib. -2i. cap. 3.

.

Athenceus item Lautissiytmm, in-

lethrtliter

apud Mantmeam
conquirebat: quod runt rii i

...
<h set propiusfj

quit, dc

'...,..<.'
Q.tkrQS$rin.] Mulobathrura,
si

etzor

vulneris inieriit

ammam
6.

intrefndtts

amU^batf jacUtram
ita rcferi

fbrmidauit.
6.

Quod idem

Justinus

lib.

labatbmtm, uii qupdgij bar,ei vera a.

.Indi.

leutum
',

erat

exqujsrtum. e.folio

Relatii

ca trn ^eviianimis

Epamvu

paludes, in regione

MaU-

bathcum vel /--' wocam Nonien bioc fa< tum satis opparet. lu Sy> :

riam apportabatur ex Indij: iUiqe autem \<<mani mercatorcs deferebaut unde Syrium Rorooe vocibatni'. Galcn cit. Dioscorid. Plin. lib.

vocem sptritumque coUcgit,idvmim cum$tantibu* rcauisivit,iwim hadenti nbi ademisset kbstis fptodui strratum a>jt1irit,<rflu/"' ':'> um L'h-rij-j"r socium tumque iusest. Apiid Plutarcn. Apnplnlic^in. Lacon. Demaratus imerrogatufl, cur dedecus, ct prout
:
i

13 cap'. 1. lih. vrro 12. cap*. 26 its scriblt: Dat n\aiolathron Syrta artorem .folio convoiu/o, rr fj/.o pa.ratur okitm >id ungueilcrido col
.
.'

brum
aut
;

~it

clypeum

ubjicfire,

non

it.i

ver6 galeam
aoici

ladimn, responditv quia rucc sua ipsorum

sumunti clvpeum autem communis

gratift.

ta:'Jc ma> er hitha dunt h:

!

*em Mfcijfito. Laudatius ta,.',.'!.- u gigm i

. i

}).

Cum

fracth nrtns.]
'st,

.
.

palustris

modo

a-

virtufi victa

faiis

Ciim Bruti r-ars ct advtrsantibus et Augusio

illc

i'-:i Dalei amp.) odoratius croco, mgricans scaifumquc, tytbdam scUis fcttstu ejus sapor nardo simih Obet ntt od>r axitejn vino subfervefacU anUeea\l aUos.

quis

impeiium orbis

destiilantibus.

summa rerum
;

Tum enim in apud suos con-

quidem prodigja

smUU

cst t cj^c.

Frustru \>>!u>^<- a vntulcin, qua: qiie^tU' fcrtur inanc esset nomen, ct (rtwr.c rmrcL I'lutarch. in Bru>0. Dio. lib. A~ Appian lib. 4. Tii. Liv.
.

CARMINUM liber
Turpe solum
SihI
tetigere mento.

II.

7.

110

me

per hostes Mercurius celer

sustiilit afire

['"]

plicucrunt qui roinas jactabant. Ai velox Mercurius tremi bun-

dum me
rapuit
:

per uostes afre spisso

te

Denso paventem

mare

frenru ns et aes-

Te iursus in bellum resorbens Unda fretis tulit sstuosis.

15

tnans retraxrt, iferutnque aJ miItttam deduxit.

\WOTATIONES.
Epitome
lib.

124. C.
<itu

drsar ct Antonius qpud wntra Brutum et Cassiut utriusque partis cot-

um pugnaverunt :

ita

Sed inc&qualem fortunam parthan mors Casmfccitt qui cum ineo

'icerent
ly

Tetigere mentOp"] Prona" in terram facie, in. Virgil. /Eueitl. 1 1 v. 41 8. pulvere volutati. Procubuit moricns, et humum semel ore momordit.
.

Et

quodpulsuTn

erat,

totum exerciium

v. 669, ibid, Sanguinis illc vqmens rivos andit, atque cru-

fusum

ratus,

martem

sibi couscivit,

AUero

der

entanx

Bruius et ipse vitamjimvit,anvorum circiterquadragimaj exorato Stra%ce comitr, ut sil-i gladium adigerel. Xiphilinus in Augusto sic rem describit-f &/ Brur tus <<<>!> Antonio decertdsset, el Cassius cum Auindeprtzlio victus

M.

Mandit
13. Seit

humum
versat.

moriensque suo sc

m vutnere
?V.]

meper

hostes

Mercurius

celer,

me
<jiii

Metaph. Ttnn vcro fuso cxcreitu uostro, furtim proripui, ac celeriter fugi, duce Mercurio,
iil.uus fingttur et furti
i

gustn Ctesare; ipsi pares inter ditm Brutus Ctesarem imLcnlium

tiius

>eus.

Ode

o.

i.

l.

in

vicit

Anto-

autem Cassio, qui par

craty

ei

beUieis in rebus

7ion

supaior Juit

victores

quodammodo

victi discefserunt, ?r.

hujus etiam tutt la suut docti, qui ittcirco Mercuriates vocantur Ode 17- lib.ri uujus. fogeniost- porro suaa fugse alioquin indecoro? ac turpi eolorem Jat Horatius, suhtractum se discrimtni,

Minaces."] Milites Brutiscificet ac eomm duccs arrogautius jactabant minas in Caesarianos, quos priori ccrtamine superaverant, tam aperta

protectumque a
fing
tis

silu

accidissej

Mercurio dicens': id rifirape quod Priaino scribit Holib.

1.

raenis.

Vide

Annot.

Ode
I

10.

v.

i.

quidem
qnatque

'

vietoriA,

ut

castra Casaris

et

castris erunt, amnia capta Catsar ip^e mirabiliter salvus evaserit. Ex Xipliil. loco mod6 cit. item. ex Appiano lib. 4. Civ. Bell. Rom. Brutus ipse hostes retroces isse

Item Hectori, quem Apolto pari inodo servai '^-j woxx Iliad, 10. Sic et Virgil. /Etitani a Neptuno de Achillis manibus ereptum inducit. /EneiJ. .s. v soy.
c[uoilquc

Paridi;

Ode

15.1ib.

Pelidte' tunc ega.forti

-i/m

accipiens, sic illudit

Ih

itt

defessos nos provo-

/Eneam, nccdns,net virihus

ripui.
aere.']

ieqvis,

cautes minime experiri au&i sunt. tos,ac morando citra

vellet,

Cb.ro

antem
:i

Nube
14.

cavfit

CseaarianosinteHigeretinediS.etramepropfe

e-

Denso

Nube,

qufi densatus est at r.

:

suorum periculum eonficen Conquerebantur milites, mulierum mofe

hostesque ab exercitu
vint

intra vallum se contineri: excandescebani etium

Homer. Ili.id. 3. 1' Paride ;il> jmpetu Menelai per Venerem exempto: tov ^' s^^a^' 'AfgsJiT, Iku.Xv^. y tlp iiigi no^n.
15. Te Tursus in belium resorbens, fi^cv] quidern Horatium p.i entem Mercuritts suhlimem rapuit,ac nebuld protexil te v< r^,Pompei, Mar tts ardor in nova nericula conjccit, ac recrudeseenti hello tmpHcuit, setnper intrcpidum ac
:

eorum duces
et

prompto
.

Me

parato

JacUHme

posse existimabant

. tandem exercitusper cokortes, uc deznd* per concursuSf apertius conqueritur : Qiud tan l > Impcrator noster meditaiurf in. quo nuper >'<-

toriam adcpti aeUquimus? Instantibits deniquepertinaciterdui ibus ac primoribus Brutus

indignaius) eorum temeritati, proprioqut mtni assensus est. Xiphil. ibid.
12.

pubiicLt libertatis pertinaciter vindicem.

Turpc solum

tetigere mento.]

U\ est, victi

procubuere, nbn siue grayi turpituqVmis DOtS, ob priorem arrogantiam ac minas at enim memi:

Uruia Jrrtis tulit arstuosis.] Sicut in unda recedens iterumque accedens ea resorbetj quae evomuerat, ac in littore rcliquerat: sic bellum, ccesis assio Brutoque, quasi prorli^atum ejecerat te, Vare, non sectts ac me,
Ri

orben

fretis EEstuosis

et

modb non libemm

feceral

verilm ex,ardescens

nisse oporteb.it,

quod srriM

i,

:l ,|

-\r tic. hli.

;.

Ep. 4.

Armorum

exiius incertos

esse

seinper:

atque Ancipitem fortunam IxUi, pro M. Marcello, Alii explicant turpe solttm, terram cruore foedatam, quam qui vulneribus confecti cadunt, dentibus solent apprchendcre aut saltcm lahra
;

arma tt- rursus abripuit. His Horatii verbis nn ahs re volunt quidam alludi ad praelium Sextii Pompeii in Siculo freto adeoquc ad illum cum aliis Varum cominissura tnule tanconfugisse, post.cladem Brutianam
porro tumultus
civilis iu
:

dem

salvus

illc

Roniam
^Estus

rcdierit,
illos

rnordicus premerc

seu dolpre

et

irii

adacti, scu

reconeUiatus

sit.

nc

quam emittant vocem querelarum,

indignam.

sud virtutc

describit Virgil. /Eneid. 11, v.

^Augustd marinos 621.

et
i

et e>.istimatione

120
Debitum
persolve
igitur
et

Q.
Jovi diuturno reclina sub mea
vasa
reple

HORATII FLACCI
Eiro obliratam redde Jovi dapem; Longaque fessum militia latus Depone snh lauru mea, nec
-

epulum

corpus
lln

tatigatum bi
lauro
:

ne que

dotiis abstine tibi

servatis.

Politi

Paree eadis

tibi destinatis.

20

Massico
afierente
plis vasis

oblivionem
et

malorum

unguenta de ameffuude. Quis vcrb

Oblivioso kevia Massico Ciboria exple ; funde capacibus

Unguenta de

conchis.

Quis udo

79
]

AXXOTATIONES.
17. Ergo obligatam redde Jnvi dapem.] l'ro incolumitate ista tua post tot labores et pericula, lu Vare, grates Diis persolve, fac sacrum Jovi
Servatori, Dapali
;

de quo

M. Cato

de

Re

Rust.

91. Obbhnoso Uevia Massica dborlk erple.] Large pota vinum e Campanil melioris notte, quod oblivisci f.iciat rcrumnas priorcs, omnemque mentis tegritudinem detergeat et iliscutiat.

rap.

132. discrimina
18.

OHigntam dapem,
licet,

sacrificium inter

De

Massicn

Ode

1. lib. 1.

Exple,

vel

imple, vcl

promissum ac votum a
ex Prisciann
militid.]

Pompcio
lib. 7.

Varo, interprcuri

Utrumque exhauri et sicca sevphos ei calices. rnim significat ea vox, apud Ennium, Tercnt.
Vitle

quam mea,
et

ut

Multb longiori ncmpc sub Cassio Bruto, deinde sub Scxto Pompeio in Sieilii, dictum est. Eigo tot cerumnis vires exhausinquit Horatius;

Longaquejessum

tas recrea, epulare

mecum,
;

quiesce apud

me

sub tauro med lutus patrocinio meo conlisus, adeoque omni depositu solicitudine. Spondet nempc Varo Horatius fonasse nondum pcrfecte ab Augusto veniam consccuto, favorem Mtecenatii, p'-r

Donat. Nonium Marcelluin. Ciboria.] Vasa seu pocula satis capacia <x Alhen. 1. 3. et 1. 11. c. 7. quem in locum CaGrtrris peregrinum pocu~ saubonus ita scribit lnm opinor et nomen, et*i pnlcst videri dcrivatitm, unde ef KtCturoc. Seaconstat in JEgypto
'22.
:

primwn
ciboriis,

eoepia

ftn

nboria
alitt

e.r

JE^yptits fabtc

deinde ex
tlisrrli,

moierid,

fgnrd eddem.
oiofjta. it-t
11, c9V. xiiT<,

Hesqchius
TTornpiit.

KtZvpiov ' Atyvr^ivi

linr
cit.

quem

ipse

cum

illo

victore

metucndo
proscripti-

Ecderitt usn ferit suttm

in

norm
et

jam

rcconeiliatus furrat.
alii:.

Cum

enim

Ddlecamp.
i<l

Athen.

ra JuCa^ta
:

one bonomm, cum

partes adversas secutis,

est.arculos in htijus ialne capiic irocabant eos

inqttit.

mulctatus csset, inops rerum coactus est faciendo versus victum quteritare. Qutxl ita narrat Epist. 2. 2. 49.

loculos, quibus sctncn coniinetur

istiua

Fabx

li-scriptioncm hic attcxert:

non

pigcbit. In
'

Undt amul primiim me dimiserc Plui Dtci^tj huvvUem peunis, wopemque paterni Et lari. ei fundi, pauperlas tmpulil audajc Ut v-tsusjacerem.
Itaque Maecenatis primtim animitm dcmeruit, perque hunc Augusti placate iram aggressus est et quod sciibit ad Pisones v. 104. quaiiquam alio ibi proposito
:

jEgypti laculmset stagnantibus aquisjaba nasci:, lohgitudvn

surrecto,
digiti crassitwtine,

arun
rintis
i,tir,

cniculato, qiti
.

tottt*

di
,
.

distinctus
ip u i

cs<,

ut

il',-

Fatxe in singi, locuJis,aliquantulum prominent,ad$mnmum

simile.

rotundo vcsparum favo ittcamentorum

>,-

mero
li*

triginla.
'

Flos dupto
,

major qn
' ' -

.... Gfatia u Picriis tenlata modis: ludusquc repertus,

1

fitlnv/nt pla.ttis adnascuntur foli

,

ma
'

,'nitt'ii

qui

Et longorum operumj,
Mrecenatem autcm potentem
fuissc ct

fabarum,
init. lih. 3.

&?c.

Ex Thcophrasto apud

Atlien.

idone-

Fumle capncihts Unguenta de

quid
hilaritati desit^

conchis.]
1
'

Ne
hujus

am

ad avertendura Augusti fulmcn, patet ex Xiphilino cit. qwi in Augusto scribit

:

laurum

quidcin.

adhibc nngucni Vitle supra Annot. ad ^.

r.

Mmcenati tantam a Ceesare delatam potrstatrm in rebus omnibus, ui literas quascunqve wl Senatum vel ad alim mitteret, iprc priv
possel,
et ex eis qucevdlet immutore. El Ccesari Mterenatem prqfltitse tum ccelerU in rebus, tum verb quories vehcincntivs irasccbatur,

Odes.

Item quae postea mox.

reposita pri1

23. Couchii.] Vel accipe prn quolibetvase cx

alabastro: vcl simpticitcr intelligt

dem
mhfl

in conchis uiiguenlo:

qu

um

pcr-

cum

olco vcl balsamo, ad deHcias, vol ad

quhd ejits iram lemebat: et quhd rradtos aliuqm morlis dirturus sententiam, a Matcertatl corrrptus nemme capitis condemnato statim surrexent.

Vide Rhodig. sanitatem etiam corporii. lib. 27. cap. 26. Cur autcm in compotationibus
I.

&c.

ungerent captit veteres, explicatur apud Athequ6<l vitlivim imbc11:111111 I. 15. c. 13. ncmpe cillioremfore crcdcrent, si copacto quaii ,'.

CAKMINUM LIBER
Drpropcnirc apio covonas Curatve rnyrto ? Quem Venus arbitrum Dicet bibendi ? Non ego sanitis Bacchabor Edonis recepto
:

II.

7.
tcxfrl

121
diligcnter corollns r x apio
vel

25
80
L'

humido

tandi rcagistrurn ereabit

certe

Quera poVenus? non moderatifcis agam

myrto?

qua q Kdoni

ANNOTATIONES.
tur t

&V. Do unguentomm luxu

;J.

et mollitie,

vatrUf ngnificnt, id
in

cst t tesserartcm

Plin. lib. 13. cap.

et Plut;trch.

Lacon. ubi

scrilnt,

Un

A|'Ophthegm. adilwn Sp \rta\

bilendo

primatum.
tlicitttr t

jactu datum Veneris autem jactus

leetissimus

qtti

numerorum

habct

ter

pru-dnmm a
(

Liicurgo t uncrucntatjue vctut tori

scuariuin.

Sic enhn tegendum est, non autem,

ruptclam et peri k nmiio proscripta (ih/ue amandata. 24. Iib. 27- cx ot\. Rhodig. cap,

tricenarium,

dam

cum insanientibus librariis quibusAcronis, Porphyrionis, et aliorura. Quod

sensit

Xenophonte
corolhsque in
profligatii

e s

terate,

refert;

eum

bellarus

optirae

pridea

et

correxit

Hadrianus

icundas mensas ventsse unguenta,

rjaoribus

co

atque irajwdieis.

Junius, Auimadvers. Hesytluus rglc e$ vixqMi gioc jSoXo?. Quo pertineut etiam Prov. n Toi; e^,
n Tgetg )tu/Soi, cujus et
'I.

Qtasudu Oeproperare dpio, Gjic.j Ad iamuiiiiii hocc. Quis protinus texet nobis corollas ex apio vel myrto, quibus e\ morc inter epulas caput exornemus ? Udo t vel recenti, vel potius quod humidts tn wis crescit arfatim et colligi23.
1

meminit Jul. Pollux,

senarii, vel tres

lib.

cap. 7. id est, feiix vel inleli\ jactus, senio,

vel

canis;

seu,

Ues

unitates.

xv&o; idetn sonat iiiterdum quod jU.ov;, sive xtlaav, et yJo$ : quod fe&Uit nonnullos inale
tcriaios intcrpretes.

Nam

tur.
2

De
1.

mi/rfa,

lib. 8. liS.

Ode

38.
1

De

talis

autem Lucian. in

Apio.] Plin.
v*i

20, cap.

1.

Apiogratia

Amor. MnScvo;

a.r^cya.Ka t.stovtoc iVw ryjjf^ctxt

targisportwi
et in

xaXttrai 'A^goJiTtj.
Is jaetus dicebatur et Basilicus. Penus^] Plaut. Curcul. Act. '2. Scen. 3. Vide Eustath.

jura }naiant>
tiam habent.

coiuHmentispecuiiarem graHonos ipsi in Achaid coronare victores sacri eertaminis Nemeee. Haec posteriotaaddit idem Piin. lib. 19. cap. 8. Vide Alex. ah Alex. lib. ;>. cap. 8. Aiheiiieus lib. !.'>. cap.
10. inter flores coronarios

ad

II.
.<

2-2. et
ial.

Odyss.

l.

Cic. de Divinat. l. et 2.

14. Epigram. 12. Propert. lib. 4. Klcg. 9. Isidor. Origin. lib. 18. cap. 65. et 66,
lib.

M.

apium

ita

reeenset

ex Pbeiecrate.

Age
rides,

tu t qui

malvam
loqueris,

&c. ^6. Dicct.]

Designabit,

praeficjet,

decernet,

huacinthum

spiras,

meUlotum

rosas
tit-

distractis Initis

umaracum

usculuris,

creabit velut edicto. Solenne verbum juris. Is Couvivii Moderator Arbitrum bibendi.']
ulii creatus crat, pro arbkrio condebat le^es : quales exprcssas legere est apud Lipsium, an13. capite unico. Unde ct multa prxsentem spectantia hausimus :* ergn et haec accipe. Quindecim illic statuta praescribuntur; quorum piwcipua sunt ista: llnati) purnm pulian, puer infun/lita. Asummo ad imum jnore majorum bibwito.

mato corpore apiumolcs casmosandalum incedis, /nnn affwulef et acchama tertium Pa:a)w. t ut estlcge sanritum. Sunt qui apio dicanf ebrietateni impediri, ideoque veteres ee se coronare in conviviis. At repugnant bntauiei doctores j id i[ r6 hederse quidcra, non apio uibuunt. 25. Quem fcuus arbitrum Dicet bibcndif] Quis erit et fiet convivii rex, jactu Venereo in talis felici? Horat. Ode 4. lib. l. Nec regna iortiere talis. Vide et quxe ibi armotavimus. Ad intelligendum sensiun Horatii duobus istis locis observa, i. in compotationibus veterum crcari solitum regem, a quo poculorum leges
i
i

Ufl.

Lect. hb.

ad

ifiii

Decem
Musis

cyathi
nuituin t

summapotio

suntd.
Libanto.

decwnum Apollim

Dominam

riquis kabessit9 i/uliciumjdcito.

Rixes, clamor, contentio, ad Thracas

aliaquo in convivio obst-rvauda pr^escnbercntur;

eum

porro

Graecis appellatum a vjATtoT lesp-^oy,

;

Ablegantor: eorum vicent carnten, Aliudve quid Mttsanan prqferuntof &c. Xnu ego saniits Bacchabot Edonis, &V.}

fzavihia.)

rgaTijyM Dictatorem, flaut.

Latinis

autem

convivii

Ade6mc
hetitia

afficlt,

ac quasi extra
j

me

rapit, inaeni

Modiinperatorem, Vairo. Arbitrum, Horat. Vul6 Comivii Magi^trmn, Ucgem, Duccm, Svmposiarchum. Strategum, etiam dixit Plaum*., et Dictatricem. 2. Consuetbrte fieri, etquidcm talorran vel tcsscrarum summo jactu, qui Venus dictbatur;
l

ob reccptuiu pra ter spem Pompeiura diiectissimum, ut mihi tempenm nequaquam possim nuliuinque ^audio moiium Itaque dcsideratissime illius adhibere queam. pnescntia fruens totum rne hilaritati tradam.

Varum mihi

cratquc ciim
in tesseris

tali

quatuor diversa facie cadebant:

ter scnarius contingc-

Hinc et bibain largius, etsaltabo, discurratn inet quamvis furere ct iusastar Bacchantium
;

auiem quando

nire videar,

hoc etiam dulce mihi tutuntm

cst.

bant.

Dc

his ludis plura ad Persii Sat. v.

anno-

27 Edonis.~\
lib.

tavimus.

Vetus Lntexpres hlc

ita scribit; gx.i-

14. cap.

1 1.

Servio, Edonus Plinio Muns Thraciaj i quo Thracee

Edon

lOO
A*r;m ct mihi suave cst iusaniri

Q.

HORATII FLACCl
Dulce mihi furere
est

amico.

amico rccupenio.

AWJTATIONES.
Edoni vel Edonii: Bacchus etiam Edonius, Bacchantes quoqtie Edonide ei Edonae cognominantur. Piupcrt. l. :i, 5.
Porro

cum

Edoni,

tum Thraccs
1.
st

universi biba\)

citate ac petulantia famosi noscuntur.

f -i

mvws

assultth Edonis fessa ckoreis

supra ad Ol. -27. lib. Natls in usum IdetztUe

QuaUs

in

knlo^o amcidit sJpiauc.

Puguurc Tkrarum

est.

ODE
Juranti
licet ei

VIII.
cicr

AD BARINEN.
quormm amantium perjm m
a

non csse

credatur,

Diis nan plechmtur.

Barlne, siqua tibi punitio aliquando corjtigisset, ol> ticlcra
1

Ulla

si

juris tibi pejerati

;

iola

am

si

deformior
dente, vel

esses

efiecta

atro

ungue

uuo, credcrera. Y< rum simul ac promissis rallacibus caput ob

striuxisii, ionur e

formosior spien-

dea,

Rsque adolcscenthim comsollicitudo.

munis
tricis,

Brgo juvat

fraudarc sepultos cineres geni-

Pcena, Baririe, aocuisset unquam Dente si nigro fieres, vel uno Turpior ungui, Crederem. Sed tu simul oblig&sti Perfidum votis caput, enitescis Pulchrior multo, juvenumque prodis Publica cuia. Expedit matris cineres opertos

,8

M
6

ANNOTATIONES.
Mptnmi idem quodOd.
1.

2. lib. 1.

Esse Deos
;

'

rm

FidcmjuroJa
'

fej

Ulla sijtais.] Si non itnpunfe toties fregisses ficlcin, si vel semel pcenam inde tuliim pertulisses, atque ultores perjuriorum Dii
tantulo deformiorem effecissent, dente
vi
I

Etfacies

illi,

qtuejitit atet manet.

Qukm

longos hahu

notidum
'..

/ rjura eapilto
,

Tamlo)igns y pa$t<i
Ant\

habet.

//
1

ffl

'iiltar

unodenigratan cidere tibi po

tero
1

gravius nihil ac-

.//

nrr rul-or.

tibijuranti, Barine,

credenm,
ihceps
Alii

ratus

nimirum formidaturam nc desi

iilfrins mulcteris,

itcrum pejeraris.

rrr.Wnn vindict s adesHf Deos fidem violantibus. Ea nempe apud aninterprctantur,

iholeverai

Pes crat exiguus; pcdis est Longa decensque fuit, lotiga dccei manet. ArgrUos hahiit, radios ut sidiis, P< r quos mcntita cst perfidu $&}>c mikt,
.

tiquos

opinio,

menticntes

quldam
JuKalBarine, formfi spet Rdmana, ut habent quidam, quanquaro nomen istud Romani, Latini Grcecl\r nilni liabct. Non absurde i-.-iinr [cgendum suspicantur viri certe eruditi,
2.

partc corporis illicb

naso, aut li tibus, raanibus, alib

posnam ferre, seu pustulam u notam vultu, oculis, den-

Barine.]

adolescentula j

Mrmem,
Idvll. o.

&c. Hinc Theocrit.

Mjimt'

~t

y}:wcr<ra* rtx.:*' faofyuyXova

:ih

tdp, qtiod vcr sonat.

isinlingu&cxtremapMtulampro!l. 1-2.

tf>.} Dentes albosad pulchritudinem pertinere nemo nescit. aio Turpior ungui.'] Vel parte minimS corporis mutila vel deTormatfi.

3.

Dcnfe sinigro,

...

'

tu nrrad obligdsti, C<-.]

'\yx
fcJha

^5

ri to>KXov KtViZv,

ji.vo;

Zts^lv

'<;; ovk a)

lum otnnr tamen n imd vero

torcs.
1

ipsa tibi,
'

s\

fbllas,
,

At ubi mitmprecata es, Eallis mali niliil ferfns

:

ulis,

pluresque nan*

6
hihil

rfi

caput.] Vir^. .-En. 9. .300.

d pafer antt solebat.

'

id est,

Per
9.

. ini.

rfinc Ovid.
t

Amor.
16

qua

uirans

a'rt

jirais

Expeditmatris cwteres, G^f.] Ergosi e|)erenascuntur e'molurnen'a, nedum incom-

; :

CARMINUM LIBER
Fallere, et toto tacjtuma noctis

II.

8.

123
Olym-

10

astraque noctu silentia,

Sigiw

cum

ccelo, gelidaque

Divos

pumque
min
Icl,
i

univeraum, atque
raoi
ipeft"
lis

Nu-

fngidee
faeilcs

expertia.

Morte

carentes.
,83 [ ]

inquam,

ridet

Ridet hoc, inquam, Venus ipsa ; rident Siii)[)lices Nymphje, ferus et Cupido, Semper ardefites acuens sagittas Cote cruenta. Adde quod pubes tibi crescit omnis, Servitus crescit nova ; nec priores Impise tectum dominas relinquunt

ridcnt

Nyinphec,

Venus imi

et ssevus

due
tibi

sagittas

Cupido, ignitas assiexacuens cote sanPraeterea juventus

15

guinolenta.

(.uncta adole^cit, totidemcautivi

que
minre
nati

parantur
irreligioste

novi

veieres

autem

domum,
licet,

doiVequenter mideserunt.

haud

Te

'Swpe niinati. suis matres metuunt juvec

20

Te

matres

suis adolescentibus,

ANNOTATIONES.
moda
matri
i.iiiicii
,

vcl poenae subeantui*,

tn

ccrli

exjsedit

reli-

Hinc
1

et

Proverb.
Ct rutili.
|

hrudisium juramentum,

oranem

fiocci faceri
n

pro vano
referl

jan

n
rc,

vahte

implere,
,

4. Sihiplii

Mites, betiigneei ifidulgentes,

Ecl

"imo juvai non persolv

ac
n< fas

ad ignoscen lum facitesj ex VuL-il.

v. 9.

maximurnj

<

iiu

<

veteres crediderunt.
palris

Virgil. .i.neid. 4.

v.

I *2

7
-

\.

Anchi

tee rei tlli,

10-

6?

,J

Et toto taciturna noctis Signa cum catlo, Expcdit, Lcquam, rallere, lnentiri, perstari

Et quo t d faciies Nympkee'risere^ wcetlo. Asseclae comitesque Veneri Nymphte.] Jocus, nlsus, Gratiae, 8tc. Ferus et Cupnl >.] Necnon ipse, qui videtui
s
;

ac

[urare sidi ra,

Deos immortal
6. v.

s,

totuinque coeum. Virgil. jEneid.

Pei nidera juro,
l*i r

43s.

SuperoSj
noctis

&c.
Caesar

TacUurna
tacenti

Signa.]

lucentia.

Hypallege* sitlera lib. 7. de Bello

Cupido ridfit perjuria istiusmodi, quamad viudictam parata semper gerat arma, arcum, sagittasquet easque ardentes et acul crucnta. Nimirura quas pue;na,s, qtue vulnera, quas crcdes amor non gignit ? 17. Pubes tibi crescit omnis, &c.] Impuberes
/
,

vis

crescere, adoleseere videnturad tibiserviendum,

G&ll.

Idsilentio noctis conaii.

tis
l

Etpostea: SiVirgil,

augendumque captivorum tuorum numerum.

is.

;c

priotes tameti amatores relmquunt

,

/Kueid. 4.

v.

524.
.-

.... Citm medio volvuntur sidcra lapsu

Cum

ager,

quamyis etiara perhtliam tuam aliamque fideliorem amicam quaeVerum situros, non semel antfe mutali fueriut. ficus ht> esl '"' l U ahimits eOram r/aro Cttp?tc, licfet experti

reUcturos

te,

sub noctc

silenti

!.''
,

ut est

pud Plaut. Asin

rcdit.
s

l,

i,

4. Tibull.

Lenihant curas 3
13. Ridet hoc,
offenditur,

et

corda dblita laborum,

2,6jl3.
Juraui quoties
(
'

modi

inter

inquam, femts, &c.] Non imo delertatnr Venus perjuriis ejusamantes frequcntibus. Quare ver6 ?
i i

nmujuam

<nh
-2, ;i.

tamen

ipse rcdit.

Rpopert.

4'.

Quoniam pejerantes in rebus amat pueris ? minimum mentis habent. 'si; ua&wawa
vratray,
viuv.

Su primojuv

nes trepidant in amoreferoces,

<

twv

JjJovwv vt/v

tl nXlyic-ov xejfTtjws*-

f^bkuptates,

id est,

qui eas cseco impetu

ratumis possi-

Deh >nc domiti post hcec ecqua itnt ua ferunt. Vide Pers. Sat. 5. v. 161. et seq.i Ne 21. Te suis matres meluunt juveneis.]
!

sectantur,
dentj

velut pueri

mirumwn

capti ill-cebris tuis adolescentes, meretriciisque

adeoque vix tntelligunt quid agant; quo leviufl &t quud peccant. TEHato io Philebo. Ov.

Amor.

2. 3, 11.

a-terni falsum jurarr puelHs Dii quoqtte cunccdunt. Et Art. Am. j. 633. Jupiter er aUo perjuria ridet amantum,
''"''

Etjubel Mntios infretaferre Xotos.

Tibul.
IV
1

1, 4, -2\.

arm-ctime: Fencri* peYJuria venti lrr-tu pcr terras etfreta summajerunt.

amoribus irmtxi, pessundato pud< decusobstenteognatis.Vers. modocit.22.7esenrs parci, riment, pariter; nejuvenes illi rnn patriam rumon sinistro limen ad absi fraugant, ibid. id est, patrimonium dilapident in impura consuetudine. Meretricem esse quasi voraginein nihil non absorbentem, alibi.notavimus. Itaque filiis suis parentes metuont te velut scopulum, ad qucm rerum imperiti illidantur, faciantque naufragium hDnoris a< narum.

;:

124
sem.< ^uii timent: rtuilx quoquerecensmatrimoniojuuc>i>2i, ne viros suosremorcmr fr.aor tuus.
v.

Q.

HORATII FLACCI

'fe scnes parci, miseraique nu|>er

yj

nu i

>

R Uu
.

(l

et

Aura

niantos.

ANNOTATIONES.
53. Mi^rwquc auper Pirgines miptce, fi^c.] PudUe demque ftcens nupt metuunt, ne maritfl

eonquisita; aicqu*? miseraf ipsae

L(
,

fiitnt,

par
illi

ipretse, neglectae,

dum

tuis blauditiis

suqg

a.

se alutlienet, abducat, ac detineat

oecupantur.

tu>a fua, lavur, odor, fragrai.tia, venustas arte

ODE
Ut
Amice
fluunt e

IX.

AD VALGIUM.

desinat

tnndem lugere Mysten puerwnt.

Valgi,

haud perpetu6

NoN semper
Manant

imbres nubibus hispidos

;

nebuus pluviae in campos asperos nec vari*e tempestates a^itant sempcr mare C&spluui nec per menses sinulcs pigrurn <;elu manet in AjrmeitM' regiohtbus; nec Gar: ;

in agros

aut

mare Caspium

D
ISS
[ ]

Vcxant insequales procellae Usque ; nec Armcniis in oris

Amice

Valgi, stat glacies iners

^ani quercus vexaiuur Sej)tcntrionaliUii

ventist etfrondibus

Menses per omnes

; aut Aquilonibus Querceta Gargani laborant,

spoliantur fraxirii.

Et

foliis

virluantur orni.

ANNOTATIONES.
Metram
certc

idern

quod Ode

0. lib.

Ovid.

Inscripta est

Ode

h*ec ad

Valgium, Poetam

haud ignobilcm,

ipsius Horutii judieio

quippc ilUim nobilioris noue vatibus aceensct,

Sat. 1. 10. 81.
Plotius,
it

Mctam. 2. 37. Et glaciaUs hyems canos hirsuta capitios. 2. Marc Caspium.] Hoc et Hyrc&num dici tur ab Ilvrcunia regiune pruximu, quam ullui',
ut et Mfdiain,
narjtti

faigius, ei Fuscus, et htBcutinam Ptseorwn

Vuvius, M&ccnaty Vtrgiliusque, probet ha>c Oetavius optimus, atque

Ittudet uterque.

Scythiam. de Baecu, &c

e.rposition

Albaniam, Margianam, SogdiaHodie Mer de S<tta> vd Mer

Hocsavumel
refert
:

Mela

et

proeelUs unditjue proinde nominari

Tibullus quoque eura ita commeod&tj Eleg. 1. v. 179.

f.
'

lib. 4.

Hbif
:

>j

falgius

magnis se acctttgcre rcbus, atcrno propior nan alter Homero.>n possit

Adverte conglobatam fifruram specioi pro genere, Marc Casoris, AquUomhts querceta pium, /trmeniis Gargan&i ornij pvo quolibet raari, Boreali terra, vento, sylva, arbore, monte qua non mediocris
illud potrssimum ruc dixeris.

Consularem virum produnt aliqui, quod non ita certum est Roma* vero fuisse hujus nominis
:

cavmini venustas et elfgantia comparatur. a. Inaquali s proceUte.] Iniequale reddcntc aequor, seu marc antea pacatuin turb.tntes,
fiuctusquu varios
roeolfis.

illustres conatat

vel
i

ex Comment.

lib.

ti.

de

mod6

tollentes,

modo

depri-

IMlo

Civili,
:

habctur

de Bello Hispantensi, ubi sic A. latfiuts Snratnri' filins, cujusfra5t

ter in castris Pumpeii Juisset % &c, T. Valgu carmina quaedarn affert Servius in /Eneid. Sed ns anto casam tepidi mulctmha lactis Et sjnum tnt CBssarausJkauiKtt Buccko. Isidorus, ex Annoiatioue Lilii, bsec etiam citat
j

Ha-c Asiae re^io duplex Major, qiue est, utraquc Turcis nunc paret hfiuie Turastwt ctTureoma/ua ; tt IMinor, qu^ Inter montcs Taurum et Aladulta voratur.
4.
oris.]
:

Arm&vjs

mcasum
b.

sita est.

lin

mra me longo surcedens prora remuico

sistit

Ctaaes incrs.] Aqua nimirum con^elata cursum non habet, vel quod pigros ct inutilet>
agrofl raciat. 7. Qucrteta Gargani.] All-e quercus inGargano, Apuliiu monte, qui vetus numen hudic* seivat, et dicitur etiam Mous Suncti Angeli. DeGarganu promontorio Lucanus, lib. 5. 380. Appidus Uadriacasejnt Garganus in undas.

Lartantem gratis
l.

in hospitits.

Nonsemper

imbres.]

VideOvid.ex Ponto,

tib. 4. Eleg. 4. Hispuios agros, vcl spicis ac trufibus maiurin hispidos ct hirsutos; vel potius. ycmu wpexhate horridoi ac defurmes.

CARMINUM LIBER
sempcr urges flebilibus modis Mysten ademptum nec tibi Vcspero Surgente decedunt amores, Nec rapidum fugiente Solem, At non ter aevo functus amabilcm Ploravit omnes Antilochum senex Annos ; nec impubem parcntes
;

II. 9.

125
vero
tiln

Tu

Tu

moduns
;

tristihus crep-

10

Mysten continuo pro.neque fiii deshmnt sequfris amorcs cxono VespflR, neque
tiim

n
15

cedentc
genti.

illo

Soli rapide cxur-

Atqni

Nestor

vctulus

haud cuncAntilochum tis annis deflevit Troilum imdilectuin neque puberem mdesincnter luxcrunt
triplici te*ate ex&cui,
:

Troilon, aut Phrygiae sorores

Desine mollium Tandem querelarum ; et potius nova Cantemus Augusti trophaea

Flevere semper.

vel sorores Trojamc. Aliquando cessa in tcneris querimoiiiis; magis autem celebremus reccntes Augusti Csesaris

parente*

victoiias

ANNOTATIONES.
vrges, &f<r.] Haud hyems pernon imbres semper decidunt, non continuae sunt in raari procelhe, &c. Tu ver6 non desinis lachrymari, ac lugeie tuura Mysten
9-

Tu srmper
scevit,

petub

suo, modum tamen aliquem posuisse fleiibus ct lachrymis pariter ct 1'iiamum, &c. Ter tgooJunctui.il Tertiam e-uvi jam a^latcm hominum vivebat, inquit Tull. de Nestore, in
:

morte ablatum.
Fieltiilus modis.']

Catone Majore,
Elegiacis vcrsibus Iuctui

n. -11.

Porr6 trccentis

lictt

an-

nis illum vixtsse PoStae

narrent, ircsque EEtaies

accommodatis. Vide Epist. ad Pisones v. 75. Tull. Tusc. 1. n. 106. Utrc citrn ]>ressis ct Jid-Hilus modis, qui totis theatiis matstUuim inferant, coucaiuutur, &c.
10. Mysten.j Alicujus numlnis imtlatum saeris,

augurantur aliqui. At pueruranc dilectum Val^io, an ejus fijium,

e
et
?

nominc conjiciunt

raclihs taracn homiannos complccti, iet Nestor aunos vixisse nonaginta dicatnr ut optime probat Lambinus & Plutarcho in Catbne seniore [ubi is Servilium Galbam accus&sse do naginta annos natos relcrtur, snnsque patriie,

totidcra secults deRniant:

nis setas triginta duntaxat

quis asserat

Filiura saneTuisse indicare viden-

ret,

tur exempla

modo

allata, quce singula

sunt pacessas

nonsecusac Ncstor, dum tertiam aetalem viye\ide Oiid. ]j. utilcm operam navassc. Metamorph. cap. 3. Juvenal. Sat. 10. v. 246.
et seq.

rmtum
Nct

filios

lugentitun.
Sfc.j

Plin. lib. 7. cap. OS. Ccel. Rliodig. lib.

tili

Ihpero Surgente,
lamenta iterare,

Nec

lQ.

cap.

21.

Apud

Allien.

lib.

10. cap.

_>.

desideria

et

sive

cura stella

Nestor

ter scnex,

retyigtov dicitur.

Vencris txoritur, scro nempe, etVespea

l.iiui

siye

cum

occiJit,

et

surgentem Soleua

minimum
bpem
buit.

fngit,

man

sciticet, et

Luciier dicitur. Cic. Je

Amabilem.'] Seti valde dilectum patri natu seu qu6d saucio parenti et in acie advcraus Memnonem impigraiu periclitanti
;

Nat. Deorura, n. 53. Infaua cst quvique er~ rantium, teira-que proxima, stella Vkneris, tjuee
tyxo-ij. opflf

Gr<ree,

tintegreditur

SoUm $

Lucifcr Latint ditilur, ciim cttm subseamtur autem,

demum pro patre tuendo occuapud Pindar. Pyth. Ode 0. 13. PLo~ ravit ArUUochuin, ah Hectorc occisum.
tulit,

ac

Ut

est

ffesperus. Fliu.lib. *2.eap. 8. Injra

Sokm amiat
meatu
Soiis

sidus, appellatum feneris, alterno

parentes, Priamus et
rures,

15. Nec impubem.'] Ncque imberliem Troilum ab Achille intereraptum sine raudojkvere Hecuba aut Phrygue 0;

cagum, ipsisque cognonumbus ,rmvium

ec Lunte, Prteveniens quippe ct ante matutimun fis Luciferi ?wmen acdprit, ut S<>1 alter 3 diem matuians ; contra ab occw-u rtfulgeus,

Ilione, &c.

Polyxena, Gassandra, Lycaste, Oreusaj VirgU. .Eueid. 1. 478.

Parte alid fitgietts amissis Tioilus trrmi*, lnfcliX pner, atqxte Vtopat toni-ressus AchillL
17.

nmicupatur Vespet,
Ovid.
.
.

Itt

m, fc.
Besine mri&tttm

Metamorph.

2. 112.
.

Tandem

quCTelarivnu)

al Picrpureas aitrorajorcs, el ena; i&arum 4tna diffugixcnt stelUe,quarum agmina cogit Lucifer t et cali statione novissimtu vxit.
.

T.tcc vigil nitido patejecil

Phrasis Graeea,
P

Momcr.
i'iy
e^iSoc.

AMi' ayi

1.

Decedunt amorcs.] Virg.Georg.

tc

i. v. 4i36.

lc renicnte die,
13.
vcui.

dccedentc canei-at.

pot&tts nova Cantemus Augusti tro~ Quasi aliud agens, nubili quadam artc Caesftris Augusti laudationem molitur Horatius. Hoc certfe jutuudius, quam si str tim celebran-

IS.

r.f

l)h,ra.\

das

At non

tcr

arvofunctus,

ff". .]

Vcrum,

Valgx, considera Nestorem scnio ct anni? gra-

assumcrst et exequerctur. 1Q. TrophePa.~\ Victoriae monumcnta 11 TgiMiV, OUm enim eo in loco vertere in Jugam*
ejvis rictorias

amii50 pcrquam amibili Autilocho nlio

quo fugere hostes coeperant ac

vinci, detract*

126
..uaWntcm
Auviumqnu
nationibls
angustia

Q.
Niphatcn, subactU
fluctus

HORATII FLACCl
^Medumqpe
it
,

Mcmim
:

Csesaris, et

rteidum Niphaten .-i n

flumeji

'20

^junctum,
atque
agris

gentiJw addituni
:

jj-.

riii7i S7 [ J

minores agerc

Scythas

Victis,

mioorCS VOlveW vorticcs

jam

Dec

uhm

dehnitus Uv.ites excurrere.

[ntraque pnrscriptum (ielonos -r? x-xiguis equttarc campis.

\NNOTAT10NES.
illis

arma

ct spolia

ramis arborum victores

us>

taria quee a Crasso ademerat,

Qua

ex re

C&sar

rostea verb in momibus ei loeis pendebant, eminentioribus trophaea constituta Runt ad posteritatis

effefebatur, quh'd sinelabore recup*

ea, quee

aW
est

mogni
. .

preeliis amisissent.

Obeam

documentum.
in

Sallusti vicris

Bj
'

tropliaea

jugis

Pyrenaei

Montis a Pompeio

'

atque sedens in cquo urbem m es. \et in Asih, regnaqite

aliis

crecta eoinmeniorat.

partim
,

cnnfirmd

sef,

partim

Vel fluvium, vel Rigidum Niphaten.^ monieni potiu nivihus ricentem. Pars Tauri
Montis, inter Arweniam Majorem et Mesopotamiam, Niphates appellatuf; unde et manat fluvius ejusdem notmnis, Armenios rigans, Medcs, et Mcsopotamios; dein in Tigrin allubiLncan. lib. 3. 445. lur.
nenatt.

20

nonnuUis eliam laudcfis et in amiciliam quaniplurimce IcgaJiones adeum veNam et Indi, uui antca quoque legatos

miserunt, tuvc atnicitutm CQnfirmw:eruni t datis mnneribus, Sfc. Kt postca, Phtaates, Parthotum ?vr, de Armenia. jusiparuit.
Ibid,

Vide
;

Armetriusquc tenens
21.
a

Rorura,
:,

lib.

i.

cap. ult. snb finem

ubi

nios subactos,

Parthos
.

rapt;t clade Cassi-

M
influit.

''
crcdil

fluvius,

qno Media nomrn

Strab.

atcepisse
lih.

terri6

tandemque clausum Jani templuin ab Augusto Caesare obserultr6,

Araxem
tanuir

15.

Alii interpre-

vabts,

Tigrin,
4.

Araxem,

Euphrateni.

\ irg.

22.
tes e\

M
M<
tolluni,
:

'

re vorticcs.]

Eleganter atest.

Geor.

560.

tribuit Pofeta ftu

gentlum

esjam
id

aestus agunt,

Niphanon ita

.....

Ctesar

dum mnz

fluctus

cst, miniis superhire didi-

Fulminat EupkratembeUo,vict< Pcr popuhs datjura.

31, Geniibus additum Fictis.]
this.

cerunt

quo

fracta

populorum audacia

gantia designatur.

et arn Sic Virgil. /Eneid. 3. v.

560.

Armcnb.

P; r-

Ovld. Trist. 327.

....

Eupkrates ibatjam molUor undis.

iVunc petit Armenius pacem, nunc porrigit

arcns

23. Jntraque prascriptum, &V.] Referamns ciiam et canamus dcbcllatos Gefonos, Sc^thioe

Parthus eqi
Vide Virg.
12. et

'ptaque signa
l.

manu.
anv.

Europx populos vicinos, ab Augu

I

id

cst,

Scyth.is

Armeniae

/Eneid.

in

fin
:

[uae

ios,

to Caesare intra certos fines ut non liceret deinceps excurrere

sibi

notavi, tib. l.

Ode

13. sub finem

fine
.

Ode

l9i

Quibua adde qua*. narrat Xiphilinus in Augusto: Phraatcs per id tempus metuens ne Cu-ar contra sece iluceret, captivos ad cum remisit; et signa miic;35, tn
.
.

Ode

equitandu ultra preescriptum irt antea, quolibet vagari,

Virgil. TEnrid. 8.

termiuum nec,
,

et

praeda.s

725.

HU

Lelegas, Carasque, sagzttifen

CARMINUM LIBEH

II.

10.

12;

ODE
Strvandam
Rectius

X.

AD LICINIUM.

esse anhni aquahilitatem in utr&que fortuniu

vivcs, Licini,

neque

akum
procellas

l88

O
]

Lictni,

melius ages,

nt,-

Sernper urgendpj neque,

C:iutus horrescis,

dum

nimium premendo
18

Littus iniquum.

\m quisquis mediocritatem
Diligit, tutus caret obsoleti

9]

quc semper allum petendo, neque ripam plus quam decet sningendo luud tutam, dum ten:;;esta:essolk'itusfugis. Quicuicue ava pre io uu mediocritatcm, securus ec immunis
1
'

squ&lure

domfls vetustse,

Sordibus tecti; caret imidenda Sobrius aulfi. Saepius ventis agitatur ingens et cclsie graviore casu Pinus
:

pantcr temperans abstinet aula

invidi;c obnoxift,

Frequentius

exc.lsa pinus ventis concutitur,

et turres editae

10

ANNOTATIONES.
\l<
1.

trum tdem quo

I.

Neqite, d;n ;>

Uas

autus horrescis, &c.j

c 7 r.| Trttara hanc scnfntiam non uno tractat Horatius loco, sed novd ine, novo semper ornatu ut novum quid ubique esse videatur; nimirum praesiat ipse quo<l in Arte Poetica' pttBCipit ele;intcr, ac ififficile esse fetetur : v. 128. Pu. munia. Hjc allegoriis conglobatis ostenditj exrnn:a sempcr tueirnda ne, quod ftiuul, incidas
, 1

Neque

decet, ut timidus plus icquo pusillu^que

te, et

animus dcpriint
ac sordida.

adigat ad infima nimis

im cnpiens virare Charybdirn,

ille,

3. Premendo Littus iniqttum.] Le^endo littus semper, quod tamen ob scopuios et vada non l-jrt carei periculis. Pythagorae monitum erat yri? {jly} irXEVff citca terram non navigandum ; quo docebat terrestribus haud sic adhiercndum ut non ad sublimia assurgeretur. Cic. ad Q.
;

LicinL] Quis
trn

magna

lis.

Plerique

M.

Crassum pnetorem
regre

intelligunt, qui

citm ad Consulatum aspiraret,

tum

spei frustrarite

tionem
Huratif)

impatienter et
sit

fercns,

ab

monitus. Is ver6 pnstea consulare munus adeptus est, fjessitque cum Augusto, mno l }2X. Ita Acron. Porphyrio, Lubin.
.

I. 2. Epist. 1. Quapropter hoc te prirogo; neamtTOhas aut demzttas miimuiv. neve te obrui Umowtm fluctu, ct magnittidme 7te~ gotii stnos cantraque erigast ae resistas, etiamque ultro occurras 7iegolii$. Vide supra, Od. 3.

Fratrem

mum

5.

Auuum

Qui$quis

niedtorritut^m

Dlligit',

Verum hbs Lujus Odes vetus, Cod.

'

rxpngnat Epigraphe

MS.

qu;e sic legitur

Ad Luinium Mv.ramam: opttmum e.sse medtum *-'Jip statum. Qu:e cum ita sint, eum ToiTentio
f t

aliis intelligo
firater

Licinium

Yarmnem
raptus,

Miirrjenam,
uxpris
cupiditati

ui

erat Proculcii, ac Terentiae

Is ambitiori'
et,

Maccenatis.

fnenum lx\ans adversus AuLnjstum cum Fanniu C&pioue conspiravit, tristemque merito suo naetus exitum est; de quibus Dio !ib. Vidc supra Od. 2. v. 5. Annot. Bene itaque, licet frustra, Liciniv s ille Muraena docebatur ab Horatu, ut sibi tempeiaret, nec rapido huic ct caeco indolis impetuiobsequendum; mediocritatem vero esse tutiorem, auroque prseferendam. Neque altum Semper urgendo.] In alto mari semper navigando, id est, summa quaeque semL

Mediis*atus ac mediocris fortunce demonstrat emolumenta qudd nec paupertatis malum habeat, e. . obsoletum domicilium, vetustate labens ac deforme, vel sordibus putidum; uec ac summae condittonis comitem invidiam proinde curas et labores. Hesiodus vtihut sapiens sectetur f.iir^a wcdioaia: qu6dxiM;S e-ti rraTtv aci^oj, Mediocritas in omftibus bpt&ma Mnih nyav y Ne qvid nimis. sit. Hirx Proverb.

&t

.]

Et Solomon ipse rex sapientissimus sic Deum optimum precabatur: Divi&as ct paupertatem
ne dederis mihi.
6.

Obsoleti Sordibus

tecti.]

Horat. Epist. 2.

2, 99-

Panperies
7.

immunda
auiu.)

bwidenda

domits procui ahnt. Martial. Jnvidiosa regit

atria, dixit.

9. Satpius ventis agitatur ingens

Pinus 9 &c.]

per appetendo; altas dignitates quaerendo aitumque fommae statum. 2. tfrge7ido.~} Assidue, vehementer, et avide prusequendo.

En summarum

Licini, tibi

dignitatum mala et incommoda! cave. Ovid. Art. Am. 369.

Summa petit livor ; perjiant altissima venti Summa pstunt dextra fulmina missa Jovts

128
majorera
trahunt
rite

Q.
ruinam, ac

HORATII FLACCI
Decidunt
turrcs, fcriuntque

summos

toniti-ua vcrberani ftltos inontcs.

Aninms
non
spcris

nraemunitua spem
in

Fulmina montes.
Sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem bene praeparatum Informes hyemes reducit Pectus.

abjicit ut adversis,

pro-

autem contruriam tinvn

fortunam.

Hycmcs

horridas re-

vocat Jupiter, idrmquc pellit. Si mndd res se halent male, non

15

etuun p6st ita senabebnnt.

sas

Mu-

dudum

silentes

a!r;

!yrS Phcebus excitat, nec arcum semper intendit. Mo?stis n generosura tc et constantem exhibe aura wro propitia, ipsc prudenter eonstringes vela plus:

culum

inBaaa.

olim tacentem Suscitat Musam, neque semper areum Tendit Apollo. Rebus angustis anitnosus atque sapientcr idcm Fortis appare ( 'ontrahes vento niininm secnndo Turgida vcla.
:

Jupiter Summovet non,

erit.

idein
si

male

riunc, et

Sic

Quondam

citharft

20

ANNOTATIONES.
Juvcnal. Sat. 10.

105. .... Numerosa paralat Exccfoa? lurris tabulata, unde altior tsci CasuSf etimpulsa praceps immane ndrue, Claudian. 111 Uuf. 29. Tulluntur in ttltvm, Ut lap$u graviure tuojU. 13. Sptrat infath.] Jam menet quid in utraque lortuna cavere oporteat virum
v.
1

1". Non, si maic mtnr, ct olun Sic eii?.] Sophocl. in Electift fortassc cras erit melius Tay^ avgiM Ecrtrirai afAEtvov. Tlbul!. J. 6.
:

39.

Credula vitam
Spesfovctf
18.
et

mchus erasfore semper

cithard

ait.

Uili;

irtu]"'

Iic

!r.

;i

ittur

uc drhatit iinUiiO

ill

Quondam

tacentem

SttSi

Uai

adversis,

mve pvospms
Licinins

uiHctur,

benigttfB

nimium
quidem

credulns aurse, snpra se vapialur.

Qme

Musaiai) ciT'(.J Armntus ipte arcu et sagittis Apollo, hccc ponit inUM.luii), et ad hibriiatcm

cum uequaquam

senisset,

provocat INlusas,
puisans.

iramodioe cupiditutis ac superbiae poenns hiil. Sapicntis est praaceptuui: Jn dU md/orwRj u immemar sis bonorum t, vioe vcr.su, hi die um^ne mntmor sis mulorum. IWenander
1

citharam jnior aooipiens et cx Psean a vaitit, jerire, dictns Festo. 19. NtXftH semptr arcwn tendit : non semMttcnob. Saturn. Bfc. cap. ir per nocet.
;

.lpoltiuon

adoramus,

iaquit,

eognombiiinis,

apud Stohxum
*Ev Ixvict *%$ rov$ ccpoh^ yttv *A\$pwTro; Tyywv cui^iTui vtto
j&iov.

7nodv sospitatciM)

mado pcstem s^dfktmtibus,

rrig Ij.tUo;.

Jn $pe4ecet sapientes ogort

vkam9
dicitur.

Vide lib. 1. 0<1. 13. v. 2;i. Pingeu&tur olin^ Apollo dc\tii Graiias, Uevfi sagittas ct arcun qnod modo radiis et calore Naturam teaens
:

V\t infdijr eervatur

s/k.

recjKAt ac bect uoiyeraam

modo

iestus

immo-

dicos, norbos, Luem, gignat.

Hmc
v.

et

apud Piudar. spcs ynprfaoc

I.

23. Contrakcs cento

veia.]

utmium scntndo Turgida

Mettat sccundts.} Horatius, Liu. 30.

Epist. 10.

Si

Tuliius,
seoopef

si refl

1 1

prospeso foriunae utaris statu, ait BuMBt ad iirbitrium, nc BUpentn ulterior.i proswpicre ira6 et ambitio:

Quem

res plus nimio dHtctaverc secundi

Mutata* ouatient
Sapicntcr itaque Philippus Macedo, cum trcs unodieketos acccpissct nuncios, exclana&i
1 f

cogree et arro^Antiam, unde tibi sit rulnx Quemadniodum nauta*, ciun remittit causa.

uem

vcnn.s,
b<
ii',<

xpiinsis \tlis
c\;.d;it,

captum auram
:

ut si ve-

tur

Magnc

Jujn/cr f jiro his tuntis lonis mvdi-

citm Ttponas mali. 14. Bcn? prarpnratum

nc vulidivtla euntruhunt ore abrepu* impctu. mwim haud poastot regete., atque in scopulos hnpellantur, iUtdantuxque. Uvid.Tiist. 3. 4. 31.
.iitiui

Patus]

Vlitutia ac
7" qucqtte
ftfc.]
:

tapientia^ dtxuraentis insiructus animus.

Jormida

mmium

suhlimia sem-

1&. Injormcs hycmcs rcduat Jnpttcr,

p>T~:

Npn

crgo desperandum, desperaiis etiam rebua quandoquidem quotidiaivp vicrs anjrctum aaepe erijrunt: aurmncivetque tandem Jvpitcr huem*s9 et icrurnnas, quas invexerat. Hinc Cic. ad Bruubb Epist. 17licmprtbiictrm dcspcratam quc-

Propositxque precor contrahe veta tui.

Isocrates ad
tus supta

Demotiicum,
;

"

Oit* ttrtrvv* T?f-

'faonc, ot ivfvyjuv ftcfovno; tan.

Neque bea>

raodum cxultes

neque infortunatus

que mnari puto possc t :nqul'bat.

sine

modo ma?r^as

et contnsteric.

CARMINUM LIBER

II.

n.

129

ODE
Qum

XI.

AD

Q.

HIRPINUM.
oriussis

Hikwitcr vicnulum,
bellicosus Cantaber, ct Scythes,

curk:

[^

O Quinti Hirpine, desine pe

]

HirpTne Quinti, cogitet, Adria

Divisus objecto, remittas Quaerere, nee trepides in usum Poscentis aevi pauca fugit retro Levis juventas et decor, arida
:

contari

quid

meditemr

bello

atremaua Cantaber, ac ScytKa, separatus interposito mari Adriatico:

5
[' 9 ']

um

vitie

neque solieitus sis utilimodica requirenti.

Abit retrorsum polita juventusj

ac pulchritudo, sicca senectute amovente amores hixuriosos a*

Pellente lascivos amores Canitie, lacilcmque somnum.

Non semper idem

Vernis, neque
Consiliis

soporem facilem. Haud eadem semper dignitas manet floribus

vernis
:

floribus est

honos
nitet

nec pari

faeie

micat

uno Luna rubens

aeternis

10

Vulru: quid

minorem
fatigas
?

rubicundula. Quare mentem crueias sempitcruis propo-

Luna
.
. i
.

Inferiorcm

animum

ANNOTATIONES.
Metrum idcm quod Ode
1.

9. lib. 1.

parvo eontenta
cundt-

est.

Unde

postea rccte infeit ju-

Qind

l-ellicosus

anxie quaeras, populi contra

Cautaber, figfcj Ne tam Hirpine, quid raoliantur exteri

roeta, prsesentibus

utcndum hilaiiter, ac vivendum, quamdiu sinunt fata.

:

Rempublicam lmperiumque Ro-

mauum, neve metuas plua Bequo, ne in Iialiara irrump.iiu agrosque devaslent e:e nationes, quas
mare
not.
v. 9.

abiisse

nobis disjungit.

De

Cantabris vide
lib.

An35.

Ode

9. v. -2. DeScythts Hic ver6 per Scythas

1.

Ode

FugU-re&ro Levis juventas, fe^c] En vides dudum juventutem nostram instare jani canitiera ae senii incommoda ergo caipainus diem et ohlectamenta, dum licet adhuc. >.e7a. imherhis, polita, Lxvis, 6. Levis.']
:

intellige

IHyrioSs

Dalmatas, Pannonios, Dacos. Eos enim, ut et omnes Septentrionales, Scytharuni nomine veteres indigitabant lios verS tunc bello fatigabat Tiberius Nero Dousi Neronis frater, qui consuIniiun gessit cum T. Quinctio Crispino, ut observat Cmq. undc et Crispinum pro Hirpiuo hic legendura ac suhsiituendum opinatur. Favet etiam quod inter Quinctue gentis co^nomina haud IJirpinus recenseatur; quod acutc suo morc Torrentius indicat. Verum enimvero nullus iion codex habet Hirpinum. Vide paulo post. Vide et KpLt. 16. lib. 1. hulc eidem mscriptam.
:

naturalis,

Arida PeUente lascwosj tSfc.] Tum ob calori* tum humidt racUcalia diminutionem
Valeant qui aridos senes hic in-

ac defectum.

terpretantur parcos et misete victitantes.

Paium

enim ad rem.
9. Non semper idrm fioribus est honos, &c.] Nec miremur, aut conqueramur de prioris oetatis amisso decore: cum nec ver sit perpetuum, aut nec Luna suum vernis floribus perennis nitor
:

servet integium

semper splmidorem ac speciem.

-2.

Ovid. Art.

Am.

115.

Nec servper vioUe3 nec hiantia lilia ftorent, Et riget amissa. spina rdicta ros&,

"2,

Adria.]
Italiain,
1.

*tque
Ub.
i.

Sinus est ingens Illyricum inter hodie Sinus Fuietus. Deeo plura .Fropert. l. lo. 9.
v. 4.

Ode

16.

usum, fifc.] Hinc videtur habuisse pra^dia Quineiius noster, quibus calumitatem aut vastitatein metueret ab hosiibus aupra menior.uis, si in AptiHam venirent; ubt fonasse et sita erant illa, et ipse ibita->ie natus,
Afec trepides in

Et

mediis ccelo

Luna

ruberet aquis.
tihi aliter inteUi-

Cave auiera ne rubens Luna>

gatur,
11.

quam
Qnid

nitida, et rubore

quodatn interfuso
Consiliis,

pulcbra.
eelernis

*ut diu commoratus cognomen sortitus eiat, Nam Hirpini Apuliae populi. Sa!tem id ccnjieere [iceat, dum certi nihil aliunde suppetit.
5. Poseeniu asui pauca.] Consolatur itaque Horatius Hirpinum, qudd, etsl denimemum capiat res sua fainiliaris, satis ipsi superraturum sit -unde sustentet vitara, quae quidem brevjs, et

minorcm

fifc]

Cum
lans

fluxa acta^ brevi pnetereat,

consiliis

morsque advomeditaris ?

hominum

rinem cit6 imponat, cur

consilia
istis

acierui struis, et

infinita

Quare animum
positis et curis;

discrucias

ciim

mens

longioribus prohumana sit imbecil-

liorquam ut vale^t consulere, providere, statuere

130
Quin sub hac
vel

Q.
proccra vel pinu casus tuferit,

HORATII FLACCl
alta vel platano, vel
ct rosa

Cur non sub

hac
15

platano,

ut

prostrati bibimus,
lii

quamdiujjcr
cntibus
ca-

Pinu jacentes slc temere, Canos odorati capillos,

pillis
I

'

nardo

Dum

licet,
?

delibutis.

.,'!
Qnis
:

Bacchus
I
.

sol-

Potamus uncti

Assyriaque nardo, Dissipat Evius

rvus

cahdi Falerni vasa

aqua cej Quis aedibus evoca.

ii

bit

I\ ien meretricena
?

via re-

inutain
nt'.'i

Heus jube
.

curn,

ebur-

citltara fvuc festinet, ca

sicut

Laco-

nica muliera uodo coHectos.

Curas edaces. Quis puer ocj us Restinguet ardentis Falerni Pocula praetereunte lympha? Quis dcvium scortum eliciet domo Lyden r Eburna dic age euni lyra Maturet, incomptam Lacaenae Morc comain religata nodo.

20

ANNOTATIONES.
aliquiil

aeternum

'*-/.

quum
:

ut ceternaDei con-

sdia possit comj reheudere

Aristot.

quod minus

placet.

0v7a %fh tov Svalov, cvz, u&avalu. &vajav psoygiV, Mortalia mortalem, non immortalia decet cogitare.

v. ;3. Fenit muhcr habens alabastrum nardi spicati preMosi. Nardinlvelut exquisiti memiiut ^then. lib. 15, cap. 12. et 13. < oel. Uiiodig. lib. 50. cap. 24.

cap. 14.

17. Dtssipat
alla vel
f.]

)J.

Cur non sul

Cur

tur Bacchus,

vid.

Evius Curas.] Cur Kvius Annot. lib. 1. Ode V6.

dicav.

u.
(.

gcnio non indolgeamus, posthabitis

curis, in umbrfl procurabonti
s

oranibus

tnimo pellat curas et soUcitudines, Hb.

Ode
I

7. 1S. 27.

Sine ollis ceremonus, Gall. ,14. Temeri.] ngl. at ran$an Jhj I)UM, WTTHOOT OftDF.R, CARF.LES!

18. Edaces.]
atunt.

Curas, quasi cor urentes dici

Guis puer
si-

ocyus.']

Rvsa Ct
succo ro
'

rrillns,

cV.J Perfusis
ve-

ista

vini

Quasi sil jam in couvtvio, ardorem aqufi tempclagenas,

iliisque nretii

raiiit ?

vel potius,

qutB

pocula,

Hoc enim
et alibi.

pertinebat ad hUaritatera et-la

lib.
1
.

refrigerabit aquis imttu

tenun convivia, ut annotavi ruse

15.

Ode

ult.

20.

}'

reimte

fmp?ia.]

In fonte qui

fii-

Canos.]

Hinc
enes
J

liquet
.

Hor&tium Hirpi-

nuinquc tum
scriberentur.

cum

hac

ab

ilto

gidus prteterit, ac in rivos defluit. 21. Qttis d "iinf seortum eliciel.] Lydcn fidicinam, cithant caaendo quaestum facere soliqu;e non se vulffare qnibusvis consuevtt, nec per vias oberrare. Hioc deviam vocat. Lr> cmn hunc amplius explanare nec iicet, n< c
;

tam

16.

Assyri&qae nardo.] Nardino unguento,

1'iin. lib.

Ac qun

13. cap.

1.

Naravwm

Uatum
nardoy

constat ompkaeio^ balamnOjjunco, cosio,

i*amo. Assyria'.] Pro Svra: non qu6d in Syrianardus crescat; sed quoj ibi mercatores comporabant, incteque Komam advclu tbant nardum, q\l e
venit.

amom>.

ad Syros di ferebatur eK India, ubi copios Sic ct nkalobathruin Syrium vogaturfiupra

Addara tamen rortasse commissatum vocari, atque hinc duntaxat soorhtm dici. 23. Incomptam Laa&ue More comam rtWgata vodo.] Habena comam nodo religatam tantum, parum vero comptam, more pueltarum Laconicaium, quae non eleganti corpoiis urnatui studebant, sedad palaestram, venationem, et
alia

Ode

7, v. 8.

Plin. cit.

mOK

loco

nardum
12.
//>

Jndi-

ejusmodi,

ca/n^appellat
'io

Kt

lib.

12. cap.
inquit.

nostro

Ftaque vetat ne

ne jlecto cultu, exercebantur. dum crines nodarentur in au1

Et pauld post:
ut jn

rum,

nardi vttera

dic\
esl

par

est,

Frutex
rffciet

";'

:,

fragUtqi
jttej

gravi et crassa e qiutmvis frin

'",
.

comerentur, pet mora. Legttnt quidam ? :. alii omptum } ei nodtn

ac studiosfc
1 1

alii

omptum.

'..:.

irquent ut peri
\ erojri
1

tacumina in

um

dem

noii est
'.

iu de

Hip.c patet cur sp

tdum.

.ppelletur nardinuin

ungucntmn, Marci

CARMINU.M LIBER

Ii.

12.

131

ODE
Lyrte gua

XII.

AD M.ECENATEM.
:

haud convemre

res gravcs

Mtecams Augasti

bella scribat 7

dum
Nolis longa
ferffi

a Sc cantabuntur Licinioi laudes.

bella

Numantue,
mare

Ne
preelia

carraine

Lyi co
2

N-niori

Nec dirum

llannibak-ni, ncc Siculum

cTecantari jubeas
ferocia

me
.

diuturnjj

Numantiap,
i
I

v$

Pqeno purpufeum sanguinc, molllbus Aptari citharae modis Ncc svos Lapithas, ct nimiuia m HyUvum, domitosque Herculea manu undc periculum Telluris juvcnes Fulgens contremuit domus
;

Sicilise Cartliagl liensiurn

i

Lapi-

thasj

i
.

110

6
dextrS
cla

suhactos

il a

filios

teme,

Saturni veteris.

Tuque

pedestribus

Maecenas,

solutis

nari

Diees

historiis pnelia Cccsaris,

10

ANXOTATIONES.
JVIetruoi
1.

idem quod Ode

Nr-.<

6. Lib. 1.

crudelitas, perfidia

plusquam Punica; mtveri,

Xofis, Ifc.)

me

r\
e:

; .

ts,
i

inquit
,

HoSVIae-

cti,

&c

ratius,

cenas

quod tu longe m< Uus pcige Augusti bella

qufii

et

quod

jam

feliciter auspicatu

Licinias tuoe laudes

Longafira
petannos
Florus
et

bella

tot gxarsere;

Strabc 20.

Longa P

quae

te.] C. SictdumvnetrePtenQi Duilius Consul in mari SicuIq primus om Carthaginiensea navali pnefio superavit, captis navibus triginta, mersis tredecim, tribus hominura caesis millibus, Unde per1

pc uus
tui*.

i!li

honos habitus

est,

uj rcvcnenti a

( Qrosius 14. numerant. taudem sunt ab /Emiliano Sciplone Afrieano, qui urbem istara octo jara annis obsessam cepit ac delcvit im5 fame ad extrerua corapulil Indeque Nuinamini cognomen alterum cousecutus est. L. Flor. lib.2. c. ]h, Numatttxa, Carlhaginis, Capuce, Corintki npibus iitferior, ita vivtutU nomirue ac h<m</ns par o
: :

eoenS. tibtcines prtecinerent,

et funale prseferre-

Aurel. Victor. de

viris illust.

Orcs.
1.

lib.

-i.

cap. 7. Flor. lib. 2. cap. 2. &c.

5.
v. 8.

Stevos Lupithas.] Vide

lib.

Ode

13.

Metamorph. Ovid. lib. Nimium mero Hyl&nm.']

12.

Centauris

unum

potu nimio ebrium, petulantem, superbum, libidinosum. VirgU. Georg. 2. 5,^7vini

summumque t
Quippe

si vires testimcs,

Hisj
.

muro, v edito in tunudo api/d flmnen Durium tuor milhbus Cdtit-erontm quad:
<}ua? siiie

modice

Et magno Hyl<mtm Lapithis

6.

cratere

mmantcm.

sita, tpuz-

Domitosqut Hercvted
Giganies,
terrce
fil-i

manu
dicti

exercitum per amw* QuaJvordecbn nec sitstinuit modb> scd sav

eulit,

venes.}
'

Telluris juob ingentem

/-

"

pudendisque[Jctdpribus

qffecit,

5/c.

Et
ra~

postea, exitu deniqufi depivraio, in

uUimam
suos,

tiem furoremque conversi.

.di tces

patnamque ferro
Hb.
5. cap.

ei

veneno, subji

tgnt fjeiemerunty &*c.

6.

Idem raemorant Oros.

Poryb.
lib.
l.

Vide

et Strabon.

Eutrop. Plin. Tit. Liv. D. August. de Civit Dei. lib. 3. cap. 91. 2. Dixum Hanmbatern.] Romanorum hostern per annos septemdecira infestissimum. gunt durum, id est, indefcssitm. Vid. Tit. Liv.
lib. 7. cap, 6.

Valer. Maxirn.

coipons raolem, ynywii; Homer. 7 Vnd ptriaduni Fufgens contremuit domus ' .;.] A quibus periqulum timuerunt S Dii, totumque ccelum corjremuit, cum flli bi !lum moverunt; at Herculls auxilio dorniti .1 sunt. Vide Drodor. Sicul. lib. 5. et postca 0.e 19. huj! 9. Saih n .] Quia primus ante Jovero regnavir. Hihct gil .l-.;i. 7- 180. \

'

Sa

ur

Tu<pte pedestribus.]
l

Ei

cj

ij

>e

1,

Mtece*
Ccesarb

ornatius refen

vxum

31* eap. 4. ubi sic scribit AHmbali avtiacice ud pcrieuta capessen la t p< &nsUii mtcrtftsa pcricula crat : nutio laborcaut corpusfaligarij aut anhuus vinci poterat, &c. > vvtutes wiuuLant vitia ; inkumana
lib.
:

(acinora et triumplios.
.

quam

..

,'0v

oratii

nem

\9y0v dieunt, equo velut insidenten

recitarilj

ap&$nu-$ ag^TQe^curni^plaustrQ

13:2
rcfcres convenientius bella Caesaris,

Q.

HORATII FLACCI
Regum
colla

ac reges superbos domitd

Maecenas, melius, dnctaquc per vias

cervtce per vias

Ramte

tractos.

minacium.
Licintae
Xp6

At

Musa me

celebrare jussit

Me

dulces dominae

Musa

ftmicic tutr Lirinue su&ves

mo-

dulos, oculos

admodum

nitentes,

animutnque amori tuo utjue et fideliter respondentem; quain

decuit et choris inteicsse, et facetiis contendere, et saltantem

fm

pueliis

ornatis

brachia

Cantus, me voluit dicere lucidum Fulgentes oculos, et bene mutuis Fidum pectus amoribus ; Quam nec ferre pedem dedecuit choris, Nec certare joco, nec dare brachia.

15

ngere,

in rcttgioso cclebruta:

Ludentem

nitidis virginibus sacro

die.

Dianse festo. Enimtero

Dianae celebris

20

Num

tu3 quae tenuit dives

Acheemenes,

ANNOTATIONES.
et

quadrigis

velut

invectam.
lib. 2.

tfnde Cic. ad

Quinctum
in '>
ft

KpUt. 14. Quoniam homine cotendo tam indormwi diu,trmrfratrem,

tatcm,

tum

epius exeitandoj cursu corrigam tardiequi-, tum verh (quoniam. scrikis

potma ab eonostrwn prolari) quadrigis poetic< &c. Pindar. 'Avctyus-Qx. lv fxotcav ${<ppco. Toliiin cwTuJWiaan/m.Porra Maecenatem con}

st.it

fuisse literarum

pcritum,
et

et plura

composu-

Augusti Ctesaris gesla dcscripsit, inquit Servius ad 2 Georg. v. 42.

isse

caijnina.

Wam

scriberetbanc Odcn Horanupta Licinia. Patet ex e quM virgtnum ehoris Dianam colentium in ejus festo inserta dicatur mox inde enim arcebantur nuptce. Accedit quod bene mutvzs fidum pectus amoribus liic laudatur at longe aliter fuit jx)stea(iuam nupta est. Senec. de Provid. cap. ;J. refert, Mtrcenuti amorflws aniio, ct morostg uxoris quotidiana repudia dejlenti, somttum per si/mphoniarum cantum ex fonginuutt

Maccenati

verfe,

cum

tius,

nondum

erat

Kon
Vh\

ego euncta meis amplrrti versibus optn.

et affert

loeum huno Horatii.

Ne

vero quis

lene resonaJttiumt qu*e$itum fuisse. Ubi J. Lipsius anxium fuisse Miecenatem dicit qu6d uxorem amabat, net fortasse solus. Additque Cresarem Augustum ea suspicione aspergit Di"
:

inde urhitretur scriptam versibus a Miecenate

Cacsaris htstoriaxn.

lib.

54. Quud creditus Gatlicanam peregrinationem suscepisse3 vt Ubcriiis et prorn/

i

Ductaquc prr vias Rcgum colla minariuni.~] Reges tn Triumpho ah Augusto circumdurtos per mediam urbem, et Velabrum, perque jSacram viam nd CapitoHum. Quo ver6 id fierct apparatu, qua pompS, fuse narrat Alex. al>
1 ] .

sermonitntsquet Jruereiur Terenti6 Mivceno.tis Itaque et ob hanc causaiu occulte infensus Cser it, sari M.ecenas: quod idemscriptor lib. 55.tai ,

Alex.

lib. 6.

cap. 6.

Dc

ton. iu Octav. cap. 22,

triumphis Augusti SueBis avans ing><

.

Potes tamen angorem ad nudum ip>un nmorem, qui scmper qur-rulus et anxius, unrin

Mcecenatis obitu.

huttc,

tateor, nlio referre, et

sertim

ubi

uon respondetur.
Epist.

Haee Lips.

cir.
:

rursuspost i\ ulum Itrlhnn. Cu%ut$s tnumplios tres egit, DuhnatiAdiaruniy tum, AUxojidrinum: continuo triduo omncs. Anno scilicet U. C. 724. Jamque tanlvs crat Catsar, utposset triumphos contemncre, inquit L. Flor. lifj. 4. 12, 53. Adde quod ait Eutrop. 7-lo. Mul/t autem reges txret.
ztrbem, posi P' Uippensc,
et

Idem Seneca

H4.itemmde Mrecenate

Himc

<

?se

qui uxorem millies duxit, ciam imatn

tiabuerit: Terentiam nempe suam, assidua jurgia, divortia, Iterumque

cum qui
conjugia,

inquit Lips. ibid.

18.

Certare joco.J
:

Scitt* pesticulari, ut

qui-

dam

interpretanttir

vel potivis,

ut

alti,

faceta,

suis venentiity

ut

ei

dbstquerentwr

et

habitu

lepida, acutajaetare dicteria, sive breves et sal-

Jiumano, togati
13.

siilitct,

ad vchcndwn vd Couum

caviHationes.

QuoquTdem

in

certamine qui

ipsius rttcurrfTvttt.

Mt dulces

dofmue, S^c]

Dum

tu [tali e

Augusti bellicas Laudes magnificd orattLicinite tuosque ainores carmioe Lyrico molli et dulci Jecantabo. Dieam rjuam illa suaviter rnn.it, quam fulgentes Itabeat tcul *. qiuun fideliiet t redamet, quam
>K*lTa et

vicissetyolim cnm coronari institutum ittit. io. Sacro Diante celebrii rfie.] In frequenti ac celebri Diante festo, cujus sacra virginum
choris ac religiosis tripudiis peragi
solna,
i.

one celebrabis: egodilecuetibi

IJ.-

bus Augu&ti.

VideJib.

l.

Ode

21.

ubi

Dianam

tenerce didte virgines.

motliter ac decore saltet,

quAm

scite et ingeni-

ose cavtHetur, ac salesjactet, 8tc.

LicinitP.]

Quidam Lycymnjce, EavcrbTeLicinii, eui est

iit-

remia u\e Laciuia fuit soror aeriptaOdi iu. Iiujtts libri,

21. Achartnenes."\ Rrx Persarum primus, i. Pergiffl Reges ad Darium usque sunt omhea orti bc denomlnati Achwmcnidyp, Herodot. I. 1.

quo

\Utt

ibi

Annot.

et iihli.

CARMINU.M LIBER
Aut
Permutare
pinguis Phrygi Mygdonias opes velis crine Liciniae,
?

II.

1S.

133

['"]

tune Liciruae capillum mutare consentias opihua quas possedit

Plenas aut Arabum domos fragrantia detorquet ad oscula Cervicem, ant facili sajvitiS negat, Qiue poscente magis gaudcat eripi Interdum rapere occupat.

Achaemenes, vej divitiis Mygddniis opimie Phrygue, vel re-

Dum

25

fertis

Arabuna ssdibus
flectit

quando

colium

adbasiasuaveolentia^velmofli asperitatp denegal,

qufce plus loctetura
ripi,

prtemesur-

nonnuiKjuam

ipsaprjeripit.

ANNOTATIONES.
22. Pinguis Phrygiatitisse.

Mygdanias

opes.] Fer-

lilem et opulentam ignorat

nemo
ille

Phrygiain extestis

Nohmt uli velis; uU nolis cupiunt ulirh Ovid. Art. Amat. 3. 579.
Quod
datur ex facUi, knigum malc nutrit
Itrtis

Hiijus rex

Midas

pecimia et auri
fuerit

tavn avidus qurim dives, vel

unus

locupletissimus,

norum

opes.
;

crat regio

Adde Priami gazas, ac TrojaMygdonia porro rhrygite finitima ex Plln. lib. 3, &e. Mygdones au-

amorem. Miscenda est

rara repuha jocis.

tem populi e Macedoniae parte Thracise proximfi in Asiam venissc, Phrygia.- quandam regionem occupasse, nomeuque suum indldisse, ibidem
refenmtur.
velis crine Liciniee.] Sic quale pretium rebus amor, non quantoe sunt, sed quantus ipse est. 24. Arabum domos.] Plrnas opibus et aromatibus exquisitis. Vide supra lib. 1. Ode 29.

Cacterum Oderi hanc allegorice interpretari sane licet. Itaquc per Gigautes et Lapithus, 'i'hessaliae quidcm populos, junctis viribus in Deos bellum moventea ab Heicule ver6 domitos, intellige Brutum et Cassium in campis Philippicu ab Augusto vietos ac debellatos. Hylceus mero

23. Pvrmutare
dat

piacet

v. 1.

25. Fragrantia.]
est,

Alii legunt Jiagrantia t id amoris ardore ferventia,

nimius, ab Atalanta interfectus, Amouium Cleopatrae aiuorUms et immodicis cum ca convivj perditum, Bacchi insuper nomen rt msignia affectantem optime designat. Denique sicut Gigantes et Lapitlue domum Satunii pavore concusserunt; ita Brutus et Cassius, atque Anto-

26. Facili s&vitid

saevitia,

negat.]
:

Ficta
et

quie facile vincatur

nimirum postquam pauet

lisper irritavit

amorem, amauti sponte cedat:

occupet.

totam commoverunt Italiam, ipsamqun Roiuam, ea sitam regione, quse Saturnia dicta est, a Saturno, postquam a Jove pulsus est, e6
nius,

interdum etiam ultro occurrat Terent. Eunuch. 4. 7. 4u\

coufugiente. H;ec rccens auctor et Gallicus interprcs ingeniose, ut caetera sagacitei et eruditfe.

ODE

XIIL
est oppressits.

In arhorem, cujus casu p<ene

Ille et nefasto te posuit die Quicunque primum, et sacrilega* manu

['* 3

arbos, quisquis

il!e

fuit qui

olim
die et

plantavit te,

et

infiusto

impia dextra protulit ad

ANNOTATIONES.
Metrum ldem quod Ode
1. Ilie et

9. Lib. 1.

tus inahruptasiiuVignationisvoceserumpit.

Rem

&c.] Deambulantem in agro suo Sabino Poetam nostrum cadens inopinefasto,

variis

ver6 totam mira expulitioue amjdificat. Tum de humante vitK casibus belle disserit. DeIv 7rap?yw et
7iafloJ(j,

nat6 fere oppressit arhos

seq.

atque, ut

ait

Ode

17.

nique velut

OCCasionem
:

Truncus itlapsus cerebro sustulerat, nisi Faunus ictum dextra lev&sset. Hinc illlus beneficii memor, et qu6d propc funeratus arioris ictU 9 ac tanthm non exanimatus fuerat, erga Deos gratus, anno redeuntc y die ipsi quidem
Jestn Calendis Martiis sacrificium parat, ac festi-

arripit Alcaei et Sappliouis versus cxtollendi

et

omnia quidem non

sine mirabrli artificio. Valeat

ergo Scaliger, qui et in hanc eximiam Odcn styhim suum strinxit, ut dicetur ad calcem.
Nefasto.] Quid proprie sit ncfastus dics, in. quo nimirum Pr^etor Jus non dieehat, Gall, Jour non plaidoyahle^ Ang. no court day,

Ode 8. Ub. 3. Hic autem ominosam iUam arburem tanquam inauspicato satam dunvas epulas,
ta^at execxatuy; ac velut a'trp

docet Ovid. Fast.

1.

quodam

perci-

llk nefastus

erit,

47. pcr quem

tria

verla silcntur

; :

'

134
'i

Q.
postrrrrum, a^
vici

HORATII FLACCI
Pcoduxk, arbos,
in

dc-

nepohim
sui

Em
atqu: d
i

Perniciena, opprobriumque pagi

inguine
:
.

Iilum et parentis crediderim

Spai
licquid
avitj

tox-

FVegisse cefvieenij et penetralia

varno cr
;

ica

Kitur,

to

prsepan
collocavit
te,-

Hospitis
i

Ille

venena Colchica,

ligntim infelix, te

inno-

cui.

foi

inirlat,

occulu

fata

aliunde metuit.

usquam concipitnr nefas, agro qui statuit meo 10 Te, triste lignum, te caducum In domini caput immerentis. Quid quisque vitet, nunquam liomini satis Cautum est in horas. Navita Bosphorum
Poenus perhorrescit, iieque ultra Caeca timet aliunde fata.
15

ANNOTATIONF.S.
Sciiice.

addico.

Gall.

Jour d'Audkncc,
erit

Contra dies fastus, Angl. a court-day,

8.

oram Euxini maris, Ponto

r.-ncna Colchica.] Colchis Asi.-c rcgio ad vicina, hodie

Ovid. Ibid.

Fcslus

per tjuem lege

licehit agi.

rgiae. V enenisautem cas regiones ramosas reddidit veluna Meclea regis

Colchorum

fiiia

veneficiis suis inclyta; vel

:

quod

At p

aaterea nefastus dies, ut et

''

co, 'significat

hoc Horatii loinfortunatum et male ominatum

8.

Graeci a-rctppaJc; r/p:t;

ni*
i

tmaPonto, ut eanit \ irgil, AdHe Mithridatem Pomi regem, qui veneeti;tm impunc vesoebatur.
iica.]
sit
.

Romani

et nefestos h?i rant; inprimis postriduanGSj seuqui suot postri,

lam atros esaeoepes

non
!

Quidani legunl Colcha, ut optis ultitnam hujus rersus s\llal>an;

: I

.1:1:

.,

bitis

ilem

alios allquot

11. Trhtc
'26.

tigwm.]

Iuftliet-s

arbores quae
li

dequibu
lib. li. cap.
j.

>b.moxcitand.C<El.Rhodig.
lib. 4.

dicanrur, enarra
C.1]>.

Plin.lib. 13. c. 21. et

Alex. ab Alex.
tp.

cap. 20.

16.

Dies postri-

duanos ad
ttcme

tnratia
ei

majores
i

runt: tjuos
5. cap. 1".
:

t/ousld appelia-

Caducutn.] Quod minaiurcasum etruii hic ver6 significat quodjam cecidit qu futmen :::i vocatur.
;
:

damnarunl. Gellius

lib. 4.

cap. 9. item

lil>.

Rr.lisiosos seu tristi

omine infamcs

Qui ad locum
iy.
provists,

r
.

divertit

de.periculis et casibus
ntaris,

im-

nuncupat additque, Quos vutgus pravt; perpcram, et unpcntc nefastos tltcit. Non. Marcell. inquit, qitos nunc nefastos veiposteros vocaht, Afranius Fiatriis SeptcmClaudetsceri Calendte, hodie ater dies. rtam Cicero ita scribens, 2. de Leg. 8. n. 21. nugur injusla, nefasta, vitmsa,
I
,

quibus

ut

plurimum ad mortem
alius belli
(ptor!

abripi-

mur.

Alius,

inquit,
:

soiura
tintet,

cavet discruaama

nterque verb

non

subit gettus uiortis; v. g. morbo extinguitur. 14. B Angustas fauces quaslibet

.

,io

sine periettio ac formlautt tn

'

vi^at.

Duplex
.

Bospborus

cele-

dixerit, irriia infectaque sunto.

...

bratur:
a. 1.

Thracius iuter Pontum Etuinum et

raciaru inter r;

1:1,

i,

ifc] Epod.

Asiam MiM.erius,

Parentts olim siquis hnpia

manu

norem, q
.

Semlt
<j.

-'

ttti

Jitserit,

&c.

Potuum Euxinura

hodie

/',

Peiic/ruUa Sparsisse nocturno cntore IIospitis.] Jus Itospitale violasse, hospite noctu into, in ardiiun penetralibus, ubi colebantur Penates Dii, quod scelcri seelus addere est
...

Proquolibel naut& ponitur per antondmasrjcos Pamumaxeit tiunquutlcmporium orbe toto celebeniinuin ertt Carthagt tum q iis cives navisvneclidochen
:

13. ft.-K.v.j
;

vel

i.

v.

;;;i.
'

grttione longi

'

ri.

Quarn incljtus

fuerit

darejura loquuntur.

Hanno dux
lib.
.1.

ille

Carthagirnensiurrj. docet Mela,

A. Gell.

lib. 6.

cap. 13.

Piimum juxta parentes

.

16. Tim.t alhtnde.]

Obscrva

vcl

c.-esuram

brevem
Gfc.

liccntcr productain, vel tribracrryn pro

djctylo.

; :

CARMINUM LIBER
Miles sagittas
Parthi
;

II.

13.
Miles
et

185

celerem fugam catgaas Parthus, et Italum

ct

n
20

Parthonun spicola t rugam velocem; Panhi vihcufa

uotentiam
ELoraanoroni re~
l

Ixobiir:

sed improvisa lethi Vis rapuit rapietque gentes.

formidant.
violentia
aufi ret.

At moi
populoa

abstnlit,
\>

et

QnAra

Quam

psene furvae regna Proserpinffi

Etjudicantem vidimus /Eacuni, Sedesque discretas piorum, et /Eoliis tidibus querentem

et

impcrium nfcrse Proserpinae judieem /Eacum et bono

;

rum

domicilia separats;

ei

Sa]

phochordis

iEoIiis e^xpostulan-

leni de rirginibua patrix* surc

ANNOTATIONES.
13. Parthus.]
rationc, lib.
1.

De

Parthis eorumque certandi

19. ad
v.

hcerercnt, ejusque

amorem

retardarent.

Ovid,

Odc

12.

Epist. 15. 15.

JVec

Sapphus ad Phaonem:

21.
Gfc.]

Quam

peenl ficnia regna Proserpince-

&
.

Quantuluru a niorte abfui Furvte.] Ex Varrone fur dicitur ex eo qu6d furvum atium appeltarint, et rures atra nocte ilius rurentur. Nonius Marcellus. Coutra tantit A. Gellius lih. l. men de ea etymologi
i

me

Net

><<<>

Pyrrhiades- Methymniadesve pueUxt Lesbiadum ctetera turbajuvant.

est Atthis- ul a.7Uc,

Vilis dnactoriej vilis miki candida Cydiut;

i

ocuUs grata
<

,,m.

ig,

rultque

di

fl"

ah

ai

tiq
.

'

oce pwo;

Atque alim eiitum qu* Improbe- multanim quodfltitPlinius Kb. 22. vny. 8. in

amaoitaius hnhes.

quanquam

aptius fortasse, furero

PhaonUamoca-

nigro, dici putArti vir excellentis doiitrinse, Var^

ro scilicet, inqult ille, ibid.

per herbam, centiim

gita, nuricupatan, rujv.-,

radix,

Praserpirue.]
22. /Ea
:

De
J

lib.

1.

Od< 2B.
Plato,
in

v.
(

20-

quod

lanthnra Asiauoruro, Europteorura vero Judicem ASacmn scrihit; inde conveniemius

ventu, quibus contiger.it, k Suid&, itera utraque e Lesbo insul.l

<
i

rdraquidem inamabiles rapit. Porr5

,

duplcx Sappho

fuit,

priur Etesia, Alcaei,

ri,

et Pittaci cosetanea, (juce tres

habu-

hunc quarn illum ah Horatio quidem Europaep

aominari,eruditenonnuluobservant. E:
o

seu amicas ante memoratas, glectrum invenisse, scripsisse ver6 Lyricomm

isse fertur sodales

crediderim respexisse potius nostrum PoStam l ad id quod lib. de Luctu, Lucianus refefl Orciaditu port&qoe adamantind fuisse citstodem

carminum lilirosnovem, Epigrammata,

lambos, et Monodias.
Posterior

Elegias,_

Mitylenaea,

/Eucum Regis patruelem

ve7it tricipitem.

atquejuxta eum caBeneigiturHoratius, quimorti

;

proximus fuerit, ait se prope ealutassc OrciJanitorem,perinde ecc Judicem cum Minoe ac Rhadamamho, ob insignem justitiae furoaro,
ii

quae psaltria fuerit, Lyrica scripserit etiam, a atque oh amorem Phaonis INlitylenaet, quo spernebatur, de Leucate promontorio in mare se pnecipitcm dedcrit. Pe quo vide qua* anootah hb. l. Epist. 19- v. 28. ad has voces
i

Plotone coostitutum. 23. Sedesaue discretas piorum.] Elvsios campos, quos describit et laudat Virg. neid. 6.
v.

638.

Legunt

atii

dUcriptas:

alii

descriptas-

id est aasignatas ac uotatas

discrcias
illa

tamcn opttmi codices

sane ac nobilem

tt

vos

hahent puichrum

sensuro cihYu, ut boni nentur a reliquis, et a vulgo segregati. Sic Virgil. Mn. 3. v, 7^4.

Non me impia namq~< t Tartara hahent^ tristesque umbra ; sed amcena

pioruM
Concilia, Eiysii

Utut sit, quemadmodum masatta Sappko. unum Herculem, elsi plures extitemnt, nomiet quod multomm est, eidcm tribuunt, nant alihi notavimus: ita unam Sappho vulg6 \it celebrant, Sapphici carminis auctorem, tam venustam et elegantem, ut decimje Musae cognomen obtintiterit. feris nuntiam, liandiloquam lusciniam, vocat SophocUs Scholiastes. Floruit cum AIcxo et Stesichoro, ann*s ante Christum ciicitcr sescentis. Ejus (qu tempomm injuria rst) apud varios auctores sparsfls quasdam pocniatum reliquias duntaxat veneramur: et mire
;

laudant Strabo, Aristot. Socrates, Dionys. Halicarn. Plutarch. Louginus, Htc. Catullus Caimen

suum LIL quod

est

ad Lcsbiam, transtulit
lil>.

i>

24. JEoliis Jldihus querentem Sappho- &c.] popularibus puellis, quas amabat, Sanpho conquerentem, quod in amore sVbi non respon-

Sapphus Grseco, quod Longinus genere dicendi, sic habet

Ca.''.Erf.;' /xoi 'xEivof

de Sublimi

De

ico; SsotriV

derent. Tres ver6

ei dileetas, res Oxidtus

censetab Atthin, Telesitlam, Megarara plu-

*Eur/
'l^ttVEt,

a:fi- o^-ic

hevfllw TOt

xai

7.-Xa<7tov

d$v tywtov-

aliiqui

7i

<ra- farcatovstKrei

Sappbo
batur,

pcrcita de virginibus eemulia suis quere-

-/Ow-Tt;

tfjtspitV- StC.
?.]

qu6d Phaoni, quem

ipsa deperjbat,

a;i-

.feolica

nempedialecto usa

ets

1SG

Q.

HORATII FLACCI
2,l
;

neenon te, A Alce, aurea cithari canentem ahius molesta

navigationis, moesta c\ilii, gra-

Sappho puellis de pbpularibus Et te sonantem plenius aureo,

Alcaee, plectro, dura riavis,

26

via militise

incommoda

Ma-

nes auttm admirantur ambos loqucntes reJigioao dignas res silentio vrrum turUe sc&pulis
:

Dura fugffi mala, dura belli Utrumque sacrq digna silcntio

302

Mirantur umbra? clicere ; sed magis f ] 31 Pugnas et exactos tyrannos rannos. Quid mirum ? Uhi Densum humeris bibit aure vulgus. ettonita cantilenis istis bestia centum capitum nigras Quid mirum ? Ubi illis carminibus stupeni
confertae libentius excipiunt au-

ribus

pnelia

et

expnUos

tv-

Demittit atras bellua centiceps

ANNOTATIONES.
flappho.

o!es

Grtecia? populi cura

Minoris regionem, quoe ante ysia dicebatur, invasissent, quasdam insupcr Lesbi iusuUe tenuere civrtates, ac in primis aUarum caput Mity-

eam

Asiae

cupidius, jucundius audicbat pugna* ab Alc^^ descriptas, et qui ratione exactos tyrannos V\\-

tacum, Myrsilum, Megalagyrum insectari non

destiterat, tlonec

omnino exterminaret;

Jenem Sapphus patriam. Hinc noster lib, i. Od. 9. v. 15. JEolia? jidibus pueltce. Et Ovid.
Kpistola Sapphonis ante citata,
v.

200.

Lestidcs, /Eolia yiomina dicta lyra.

kumeris, "c.] Conrertum, turmatim agirreganim, contente ct ccrtatim appropinquans, auresque arrigens, prre aviditate capiendt quae diccbantur de cxpulsis tyrannis, quos
32.
odit vvJgus

Densum

mtuime,

et

dc restituta civibus
antefert,

li-

36 Et
f

le

sonantem pl-nius aureo,

/llcate,

bertate,

quam omnibus

ipsiusque in-

plectro.]

Ovid. Epist.

mudd

cit. v.

29.

Nec plm

AlcaniS) consors patrianve h/rtrqitCy

:

terdum \it.t- periculo redimit ac ^ncid. 10. v. 361.

vindicat. Virgil,

Laudis habet
Herodot.
lib.
,

uuamvis grandius

lile

sonct.

Conaarunt

hteret pede pes,

densusaue vira

vir.

de Alcrco multa refcrt, quae rejdarguuniwa Plutarcho, in suo de Herodoti maVide qux dc illo ampHos anlignitate libt llo. notavi lib. 3 Qde 33. v. 5. ct seq. Item, lib. 4. Ode y, v. 7. uU Alctti minaces Camcmce ap.

r .

Bitit aure vuteus.] Persius, Sat. 4. 50.

Hunc locum

imitatufl

Nequictptam populo bibulas donavcris anres.

pellantur.

Ea

27. DurQnavis t DuraJug<e mala,dura belUf] videlicet qu;e pertulit Alcseus atquc e\anila-

UUs caritthtihts stu33. Quid mirum f pens, V.] Ncqtie vero mirandum, qm\l it;. curios^ umbrjp arrluant, audianique versusAlcaei
et

UH

Sapphonis; siquidem

iis

etiain oblcctatui ter-

vit pericula,

mala, dinHcultates, jerumnas,

cum

navigando fugere, patri&que exulare coartus est, eb quod civibus, ut aiunt, suia amorem libcrtaris suaderet, invisus Tyrannis: quos tandem
cpliecfft

inferorum canis Cerberua, atqne voluptatem suam pras sc feri demxssis auriculis, quibua depositam iram ac tiiror m indicat. Contrarium ostendunt Siiblata axrcs, Epod. '>. Lactant. de
ribilis

exulum manu

JVIitylcue exegit,

patri-

amquc

vindicavit.

29. Ulrumque sacrn digna silentio Mirantur umbree dicere.] Alca-um et Sappho umbrts mtrantur canentes digna silentGm concilio, de quo Virgil. ^Eneid. 6. v. 432. Vel Ditis digna saerariis, quaeasserit idem Virgil. /Eiirid. 12. v. 199 vcl auscultari digrta cum eo nlaitio, quod Vel dentque, Sacro digna adbibctur in sacris. sUentio, id est, non profanis revclanda, uec evulcanda quibuslibet, veluti qucedam inystcria. Huc facit /ui/<-ipi^>iff h ffiyn, apud Plutarcb. lib. de Garrulitate. 30. Sed magis Pugnas et exactos tyrannos.] Quamvis autem uterque admiranda loqueretur, ct ab ore utriusque penderent umbroe; hoi '.1men erat discrini- Ti, ipiod amatoria quidem Sap1

l)<i, 7. Risushomini prapiius est, inquit, tamen videmus in aliis auoque animalibus signa qiuedam latitue, cttm ad iusum gtstiunt 9 aures demulcent, rictum contrahunt, jrontem

IrS

ei

lasciviam resolvunt, sereuant, oculos 34. Bellua cfntnrps.] Cimtsapudtnfa-asfa*

btilosus, ut ait

Suidas: xnimanis trifwei iatratu

Ptuto*

tria pandens guttura, horreutia coUtbris colla ex-

erens:
rr.
> |

Virgil. /Eneid. 6. v, 117. el seq.

..' UOl
<

'

^EvlnXOvJttyo^WOV

(jl/l)H/o<l-

ginta capiium,

rudivorwn, impucu nU maue for* temque appi Hal Hesiodus inl hi ogonifi rpixpavov a? irxv\atmjni iiuh m on lcQiu m, Sopnoclea ( !erberus qua u Kgi*>Jgs{y cantiin Trachiniis.
:

vorus,

MythoL temun

designat cadavera consn-

irrnina eaimia prorsua

:

tdmiracis au*cultarct

Atque tnvina vulgus at lunge tamcn attentius,

mentera. Quoniam veromortales universi tripliextinguuntni tnoTtisgenere, naturali, violento, tt fortuito, quie tria rursus infinita sunt; hinc Cerbero quiuaia tria capita, alii quinquaginta.
< i

CARMINUM LIBER
Aurcs; et intorti
capillis
J

II.

13.
deprimit auricuUs,

I-V
atquc

85
[

Eumenidum
Quin

recreantur angues. et Prometheus, et Pelopis parens

3
]

mulcentur serpentes
<

deFurianim

Dulci laborum deeipitur sono; Nee curat Orion leones,

rinibus implexi. Imo etiam Proinetheus, et Pelopis poter suavi canru captus, earumnas
obliviscitur,

39

nec Orion satagit

veuari teones,

ANNOTATIONES.
COnnulli denique
rat.
il5. Intorti

eentum

affinxerunt.

Sic

Ho-

Et /Eueid.

11, 156.

bellua centiceps.

Justitieene prius mirer, helline laborum f

capilUs

Eumcnidum

rccrcantur an-

Unde

igitur

hoc dicendi genus tam novnm

all-

gues.]

Eumenides per antiphrasin dictae, quia nequaquam benignse, tres ccnsentur, At* icto,
:

quibus visum ? Et quae mens leeva doctos alioqui vims iinpulit, utaut lectionem oomprobatam, aut

Megsera, Tisiphone. Sensus est Infernales illaa Furue ejusmodi carminibus placari, imo et serpentes earum crinibus intorti iis recreari pariter ac demulceri videbantur. Virg. Georg. 4.
V.

sensum perverterent

Porphyriooeduce quidam

legunt latorcm, et decipitur accipiunt pro decipit. Quorsum vero tara audax figuraatquc mutatio?

Turnebus

Alcaei labores intelligit, ut sJt

48-2.

scnsus,

Prometheum
et

ac

Tarualum proprias

obli-

Cesruleosque implexar criiubus angttes

visci pofnas, delinitos scilicet ac veluti rfeceptos

Eumcnides.

suavi cantu

narratione

H* quitlem scclemm
rum
los,

ultricesmultiplici colubro-

quibus supra,

Veram

i\c

laborum Alcsei de Promcthei Tantalique

:

inorsu bellfc exprirount couscientia? stimuquibus scelerati vetlicantur iriius, semperRecreaiitur

angues.']

laboribus hiv sermo est ajrtus

nifestus; sensusquc est:
ns dulci sono et

quidcm

et

ma-

que plcctuntur.
36.

Promethcus et PclopU modulatibne Alciei carmi-

Proprie

dictum.

Nam

cantu delectari naturaliterserpintcs aiunt

et Plinius auctorest lib. s. cap. 16.

:i". Qubi et ntometheus, &c.] Prometheus quoque itcm Tanlulus suuin utcrque laborem ac supplicium non sentit, volut raptus extra se, ct deceptus amcenitate carminum Alcaei et Sappho-

Sapphus utcnjuc adr-6 capttur et fallitur, sensum atquc nicmoriam amittat laiorum et cruciatuum suorum. 09- Nec curat Orion leones, ?V.] Denique Orion cum aliis ad audiendum properat, abjccct

nmn

ut quasi

nis.

nam,

Ilhnn ignis ccelestis raptorem, in furti poeaquilre rostrojecur depascentis exCruCiari

affixuin

taque venandi ur,\, quA solct occupari, ad dulces cantus accnrrit. Aiunt nimirum cadem apud Infcros umbris inesse ac vigere studia, quibus viventes tenebantur. Virgil. .Eneid. 6. v. 653.
< .

Caucaso

vulgo t&bulantur: in

inferis ta-

ratia

anrum

men
idem

collocat Aristot. Poctiees cap.

fecit hic

17

quod
lib.

Horat.

De

Proinethco jam

1.

Ode

3. et 16.

mtentes Pascere euuos eadem sequitur tellwerepostos. Ovid. Mclamorph. 4. 4 30.

,

ArmoTumque fuit vivis, qua cura

Petopis parens.] Tantalus

est lib. l.

Deorum

conviva, ut

quid sciant ac possint numina, ausu temerario expcrtus, filium suuin Pelopem coctum iis apposuit. Tanti vrr6 sccle*28. v.

Ode

7.

Errant ea angues sine corpore ct ossibus umbrtr: Parsquefw um celcbrant t pars imi tcctatyranni, Pars aliquas artes^ antiqiue imitaminavita?,
/'/
.

ris

pcenas

luit

apud Inferos detrusus ubi perpecruciatur, ita ut aquis Eridani

Vide
1.

rcenh et Odyss. ll. et Macrob. in

cap. 0, &c.
I
ii

Somn.

Scfp.

tua famc ac

siti

1.

Horaiium v^r6 liellum

mcnto lenus immersus, et poma cerrtcns ex arbore capiti impendentia, nec tamen hasc neqiie illascaperequeat.Cic.Tusc. l.n. 10. Mentoswn-

quit,

inmovet Scaliger hoc etiam loco: apud infcrt s htec inoeni, aut Pramethmm

Nondum,

mamaquam attir.gens sitienectus

Met.
4.

Tantalus. U\

id.

tormcntis mtdtctum, au> Oriona vcnanfem. Ergone, vir persi icax, quicquid rerum ibi peritur
perspexisti? an
il
;

45S.
Tibi, Tanta/c,

u-diversatusaliquandosingula
indagasti, ut asseve-

nulLr
t9

Otiose
rft

tamquc luculemer

Dcprutduvturau.ua1 : quteque immiiu

arlos.
3fl.

ef}

ranter dicas, scribasque, haec a tc tibi minimS qna tamcn, ex Aristoieli* visa aui repeita
;

Labonan
irovu.'y.

Bivilat

decipUur,] Graecadiciio IwjXavSic et supra Ode 9- Di

14.

citati,

itcm

ex

Homeri mos.
;

citandi lide, inve-

niri ei'0

relarum.
lidteoue

Ode
riscee.

seq.

Damnatus
.

longi

'

Orion.]
stat

Ode -21 Ahstinet irarum caOdc ult. ejusdem libri; Regnavit populurnm. Ncc Horatiusvero solus rjnsmodi loSisyphus. Lib. 3.
G&t.

credam teqiif exploso credent alii r De co varie faoulanturi illura fconacrem et strenuum venatorem extiti^se. Ho-

cutionibus atque HellenUmis usus. Plaut. Animi pcndeo. Virg. /Eneid. 1,'219-

Mer-

raer. Odyss, X, paulo anie finem, nartat hunc apnd inferos etiam visum. Ulyssi perjioridum, praium feras p<rsrtjucntem, m drsertis autem,

montibus clavd fcrrod occidcntem, &?c.

Itnpkntur vetcris Bacchij piugui$uuefcrin<e.

138
<]

Q.

HORATII FLACCI A ut
tlmidos agitare lyncas.

ljpc*s n-eticoios.

ANNOTATIONES.
40. yiicos-] Lvti\ aninial pardo imn prorsus absimile, c.\ GesnciO de quadru;.. perindc mal :r. aciiti ssimi culosum. Vircil. ffin. 1 ex Plutarch. Plin. lib. 2S. cap. K. tvc.

ODE

XIV.

AD POSTUMUM.
morlem nonposse.
fujraces,
;

Vitari
Heu,
ligio

Posturr.e,

Postume, an-

ElIEU,

Postume, PostlimC,
IieC pietas
,

nicit6pr,,t.
fatumque
dabit:

rugas, tt urgens

Ncque resemum,
retar-

LabuntUT amri '

KuglS

monUU

ineluctabile
si

et lnstantl senectffi

nec

tamos quo

S^^SSfS
Metrum idcm quod Oie
1.

Afferet indomitceque morti

Non

si

trecenis quotquot euru dies,

Aimce, places lllacryniabilem

Plutona tauris
;

qui ter

amplum

ANNOTATION]
o. lib. 1.

Mors non
templis.

capitur munerilnis,

?icc

Dokt vitas brevitalem, Eheu,jvgaces,] mortisque duram necessitatem. Virg. Georg. 3. 284.
Scdfugit inlerea,fugil irrepdralile tempus. Ovid. Mct. 15. 3S3. Tcmpora sic fugiuni' Pers. Fligil horu. 5. 151. Poslunw.] Parvi rcfcrt scu lcgas, Poslwnc, quo signifcatur ultimo ioco natus; sive Post-

Trecenis.]

Perpuram

aliqui frtcera?, cujus pri-

ma
qtii

syllaba,

cum

sit

longa, metri lege aicetur.

6. lllacrymabilem.]

Cacrymabiles dicuutur

ii,

ad misericordiani
et preces
:

facile miivciiiur per lacry-

mas

e contrario Plutovocatur illacry-

mabilis, quia

nunquam

flectitur.

Sic Eiasni.
sce-

lucem editus. Hoc cognomen est, ut volunt quidam, parvo ccrte ni\i fundamento, Julii Flori, ad

hume,

id cst,

qui post

humatum patrem

in

aSuxpu; i<< pliu/ihlis, cujus ob inexoraliilem vitiam illacrymemus, inquit Torrentius.

7.

Piukma.]

r i

rii

uin et

mortuorum Deum.

quem

Horatius inscribit Epist. 3. lil>. 1. et sccundam secundi. Conjectori tamcn dands cumcertinihilaltundesuppi Eneid.6. v, :t..3. Aul. Gell. lib. 'J.cap. ]r, 2. Nec piclas moram, fisfc.] Etsi Deos colasreligi
diuturt,:
I

vita

rontingettibi
ralsts

idem Ethnicus de
falso.

Nu-

minibu non

At

saeris
I).
id.
i

nos codicibus inpnepotentis mor-

autem Jovisac Neptuni, paternum regnum divisere. Jupitei quidem Orientalis lagse sortitus est imperium; ct cum indc lux oriatur, Ccelum dictus est occuptsse. Neptunus insulas habuit, unde ct Maiis Dominus ac Deus appellatus est. Pluto natu minimuB Occidentalem obtinuit regionem.secos inrerura rnare. Hihcrabuladominari inferis ait: et quoniam terrre visceribus contluntur mctalla
Is Saturni filius, frater

Hi

tres ita

structi multis dilatam

ope

aui
<-i

cap. 20. et Dcuter-

on. cap. s. Uonara palrem

lib.

et matrem, ut longo lempore, ac bene tibi sil in terrd, Src. 4. Reg. cap. 20. Ezechias usque ad mor-

Deus existimatus est, Lactant. lib. ). Divin. Institut. Neque vcrft prastermittcndum tjuod tesr Ccel. Uhodig.lib. I7.cap. il.Eorum quae
i

i-x

argenti, Divirjarum
et Pltttus dictus.

Dis

tem

segrotans, sanitatcm oratione piisque lachry-

addefunctorum spectant cultum Plutonem fuisse auctorem primum. Quo nomine creditum,

mis obtinet, mercturquc audirc

Dcum

itl

mod6
<

viti fuinti-. praasidere.

ter

centem: #tdi
Ct
;j.

'uas: ecceserv<
i7
scnettir.} Deficientibus in

Qul

amplum Gcryomm, V.]

qui
, ,

Qni po-

artilam didnts tuis quinderirmtnnos,

Rugiset instanli

domat, v. g. Geryoil.utscribit Juvenal. Sat. 10,

n,
'

scncctutc bumoribus
tratiitur.
.'.

subtilioribus,

psulatim

ija.

arescit corpus ac durescit, et cutis in

ru
Qiun<
quotidic
ii<<<

Mors solafalttur
coipuscula.
voeat

Non

si treccnis.]

Etiamsi
Erustri

tribtis

Hnnitiu-.
<

Hecatombis Plutonem satagas placare: non

tabis

Vi

gil. .i'Ji' id.

t. i.

"ti':.

eo quod

la-

tamen, et mortcm
cir
r

bulantur, tnplex

ci

corpus fuisse.

Hinc

Virgil.

/Eschyl.
<t\'i5ihCiuy,

XUior Qiaiy yrlc $ay<iTo;-cy Ju'fv Ipa,

219.

imo

Uearum

CARMINUM LIBER
Geryonem, Tityonque tristi Compescit undfl, scilicet omnibus, Quicunque tcrne munere vescimur,
Enavigandft sive reges, Sive inopes erimus coloni. Frustni cruento Marte carebimus, Fractisque rauci fluctibus Adrise; Frustra per Autumnos nocentem Corporibus metuemus Austrum.
;

II.

1 1.

133

n
10
15

1 ltyum cnercet fluvio tranando cunctis, quntqiiut nuirimur fruginus tclryuncr.i ei

lethali, nempe
luris,

seu
in
ei

principes, aen
ftie

agrjcolie

imus,

mua

isflura

egeni Abetinebisanguinolenta

Marte,
bimufl

ilUs&unda' marisA.dvi-

atici rrementis.

Notum

Incassura cavccurporibus noxi-

um

Auiumnaii tcmpeslate.

ANNOTATIONES.
Fingendi porrd ansam praebuit triplex re^-

ganda vecnVe

num, sive triplicis circa Hispaniam insuUe dominium; vel potius trium fratrum corporis robore prrestamium concordia, quce tanta
i

rat,

iii

et portilore Charonte, qui ferrugined subvectat cqrppra cymbA. Virgil. ,^En. 6. Vide locura a v.295. ad 317. Sive regcsj Sive inopes.] Vide lib. 1. O.Ie 4.
ct '2S.

uno

regi

cem
rem

libvi ultimi.

anana i\derentur, inquit Justin. ad calQuod idem fere naxrat Diodor.

Sicul, lib. 5. c. 2. ubi

in debellando

decimum Herculis
i

laboIricafu-

13. Fruslra cruentn Nihil secius moriemur,

lo,
e(

Marte
eisi

cjBretriuws,

c.]

abstinuefimus h>A-

Geryone exponit Porro valde

insulfi

mari, &c. Frustra cavebimus pericula militire

navigationis,

arvidet sententia PaUephati afferentis,

aut pestiferi Anstri flatus, in

renia ad
isse,

Pontum Euxinum

Getyonem

adedque Trirareuuni;

et ex

ambigua" vocis

Autumno proesertim. Quamvis enim mcrtis unum aliquod spicuhim eluctemur, afaltero percussi

srgnificatione tricipitem ac proinde trieorporem

dicutra.
6. Tityon.'] Is taea fertur, et

occumbemufl.

Improvisa

lethi vis

rapuit

rapietqite gentes:

ut est in

Ode

superiori.
1,

molc corporis plus quam Giganquod Latonoe vim infei tentfi lel
i
i

14.

Fmctis fluaivus.] Virg. ,En.

1G5.
alto

ab i\poIIine sagittis trusus ad tnferos,nbi vulture jeeur perpetuo renasccns exedente et laaiante torquetur. Virgil. /Eneid. G. 595.

FrangUur, innuc sinus

Adri^.] Supra

Omnis ab sciudit sese uuda

11.
v. 2.

reductos.

Odc

Necnon

et Tityoiij
:

terra omniparentis alumnum

Rauci.
et fiagore.

Horrendum

freraentjs

quando tumen-

Cernere erat
Porrigitur
;

per tota novem adjvgera corpus

tes fluctus ad scopulos iltiduhtur ingenti sonitu

rostroque

immanis vultur adunco

rtalejecuT tundehs, f&cundaque pn tas Fisceraf rimaiurque epulis, hatritatque sub olto Pectore: ncc flris requies datur vlla renatis.

15. Pcr Autumnos nocentem Corporilus Austrum.] Autumno qnidem morbi s^mj-eracutissimi et exitiaies, ex Hippocrat.

Hinc Juvenal.
THsti Compescit und&.~\
et coercet

lib. 5. Aphor. 9. Kat. 4. v. 56. letifefum appellat:

Detinet

in Inferis,

et Sat. 10. v.

-2-21

unda Stvgia\ seu paludc 1115. horridS. irremcabili, de quu Virgil. /En. 6, 436.

et

Quot Themison

cegros

Autumno

ncciderit uno.

In caus& sunt inaequalitas

caloris et frigoris eo-

Quam
Nimc

vellent &there in alto

dem
iii

saspius
>ioj

die

ihgruentium.
rescunt.

et paupcriem ct duros pcrferre labores. Fata obstant, tristique patus inamabilis undd

in qu&biliosi

Deinde aestati humoresaccnmulatide-

Facile
a.

Adde
tetri

cutis constipa-

AlHgatf

et

'
.

rcet.

tionem
tce

fVigore,

perquam

halitus retinendebilita-

10. Tercte munere ve^cimur.] PUn. Hb. -2. c. 63. Terra y qua> hommum, ut caslum Deis nos
nascentes excipit, ?iatn$ atit, semetque
tinel
ertitos
i

tur int&s, et

morbos creant.

Denique

sus-

o irporis, fructuumquc copia noxiorum hum rum coI'uviem gignens, Autumper aestatem vires
numvereS-jjJiu.^.' 'ertnum abHippocrate dici fe-

semper

....

solaquce

nunquam

Aquie suh scunt grandinest tumesamt btjluctus, prfecipitai

es.

hommi.

in

cerunt.
aliique,
ult.

Causas afferunt istas quinque Galen. necnon Plutarch. Sympos. hb. 8. cap.

Ath densatur

in
-

nutil

Athaxdenigtta,miti mortalium sempcr ancUXa. Qutttcoocta Q j* spcmte Jwidit ! Quos oa\rre& saporesqueJ , Quossuccos! Quam bon & m fcenus rcddit ! Quee uostrt caus& alitf B*V. tfnae Iefite.
ceUis.
..

Ifi. Austrum.] Hujus natura cum calida sit et humida, valet ad procreandas aegritudines, replendumquo caput, indeque ad gravedinem inducehdam, Eehsus torpore infictendos, viresque

d'isso'venJas ei
':

enervandas.

Hippocrat.

lib. 3.

11.

Encnigandd.']

Mors omnibus Bubeuni

Aphorismo3. A trr auditum

hebetat, catiginem
)&
ft

da; mortali cuiHbet calcanda / sej lel via lethi, mt est in Ode 26. 1. 1. Styx Crananda et enavi-

offundity caput gravatj pigros et tanguid

140
Adeundus
fluens
nijjer

Q.
G~cyru6
lentft

HORATII FLACCI

aqua,
reternae

Danaique

ftirps

conseelerata, et Sisyphus /Eoli

fllius

pcens addictus.
domicilium,

Descrenda
Et
j;nila

terra, et

Visendus atcr flumine languido Cocytus erruns, et Danai genus Infame, damnatusque longi Sisyphus ./Eolides laboris.

20

conjuv.

Et

harnm,
te

quas edneas, arborum, Dulla

coraitabitur

haud

diuturnum

Linquenda tellus, et doxnus, et placcns Uxor neque harum, quas colis, arborum,
;

possessorern, pricter ferales cupressos.

Te, praeter invisas cupressos,

Ulla brevem

dominum

sequetur.

ANNOTATIONES.
17. Pisendus ater ftumxne Zang-uitfo.] Id cst, irtebjt ; illicque migrare tandenj ad Infero Cocytura, &e. Vide lib. l. Ode 28.
t

Sisjphus trudcns saxum, connitcns, totoquc Udans corpore.

21. Linquenda fcllus.]

Fhtmin
Stygera vocat. is. Cocytus^]
Mxat, lamentor.

>.]

Virgil. ante cit.

lardam
a

Cedes coemptis sattibus,

yill&que,

Supra Ode 3. 17et domo,

&c.

Ejus derivatur

nomen

*-

Macrob. in Somn. Scip. lib. 1. cap. 10. Qnicquid hoinines in lucuun lacrymasque corapelHt, Cocytum : quod in gurj ite mer-

Etplaccns Uxor.'] Vel decora et pulchra, vel bene convcniens, ut apud Sueton. Tiber. cap. 7
hinc viro dilecta et omnino placens. 22. Quas colis, arhorum.'] In colendis arboribus luxum atque delicias Romanorum alibi notavi. Vino etiam platanos irrig&sse Q. HoitenValer. sium, testis Macrobius lib. 3. cap. 13. Max. Hb. 9. cap. 1. art. 4. de Cn. Domitio, et Uter luxuriosiar ? Luc. Crasso altercantibus
ei
:

pt

odiorura,

Slygem

interj

a'\

uu

inquit.

Sic et ipsas pcenas, quas apud Inferos memorant.

Vulturem jecur im
tormenta conscientiae
indefei

iutellige

sceleris admissi

adrnonitiQue laniantis, &c. Vidt cjetera ibidera. Dandi gatus Infame^ Danaus Argis regnavit

M. 3716. Euseb. < h on. Hujus filiaequinquaginta suo^, una excepta, viros jugulavere, patris mandato nefario obsequentes quam ob
an.
;

Egonc qui deccm columna&een* tum miliibus nwnmurti emi, an tu qui dccem arbuscularum umhram iricies sesteTtxum summA compensas. Idem fere narrat Plln. lib. 17- Vide
inquit Crassus
:

noxam pertusum
ris

aquis implere
lib.
;;.

doUum

in Infe-

seq.

Od. Aunot.

initio.

coguntur. Vide

Odc

11. Virgil.

Mn,

10.497*

Una suu noctejugaU Cassa mamts juvenumjcede3 thalamique attentu

Tibul!. 1, 3, 79. Et Danai proleS} Veneris
J/i cactt

Cvpressos.] Funebres arbores, idroque invisas appcllat Horaiius; Proserpinae Ditique Hic lib. 16. sacras, ex Serrio, Fe^to, Plinio.

23.

eap. 33.

ita

scriptum reliqutt

Natu morosa,

fructu supervacua, baccis torva, foiio amara, odore xiiotenta, ac ne itmha quidcm crrafiosa.

qua numinal&sit,

24. Brecem
ribus tuis ex

dominum seqitctur,]

Scquetur, fo-

Letharas dolia portat aquas.

more apposita, cum

vita excesseris.

Brevcm.]
19. Damnalitsquc longi, CV.] Ellipsis, supp.
pcen&,

bXtyoXgovt.

Paucis annis usum possessione, Valeant qui ad mmuli vel urnae

20. Sisyphus Molides.] Latrociniis, ut aiunt, infamis a Theseo cst occisus alii dicunt virum
:

angustias redactum interpretantur. Qua; si cui placeat explicandi ratio, lucem huic afTeret Juvenal. Sat. 10. v. 166. et quinque sequentibus.

rerum mukarum notitifi pollentem et immortalitatem sibi parare attentasset, longo isto Iabore clamnatum, ut ad apicem monluisse
;

Dqminum.] Te potentem
raodb
cit.

ac divitem. Plin.

cum
tis

Cuprcssuss inquit, Diti sacraj tt uU# funebri signo nd domos posita; addc noidium,
cx Lucano:
Kt.

portaret

ult.
.7

saxum inde rclapsuruni. Vide Epod. Ovid. Mciamorph. 4. 460. ./ petis, aut urges ruiturum, Sisyphc, saxum.

non ptcbeios luctus

testala atpressus,

Ad rem
hunt.
vius.

praeterea faciunt, quae de cupresso scrirraeciso capite rhoritnr, et Bubacta

:

Virgil. Georgic. 3, 39.

non
Ser-

Ndn exsuperabiU sarum.

Lucret.lib. 3. 1013.

renascitur, sicut ex mortuia nibil speratur

Rogis adbibetur,

et

Ntxantcm trudert moi Saxum, quod tamen a summojant tice rursum Pblvitur, &e.
Vifl. t

cadaveribus,
vcr-

ob gravem

tistrirjae

cremandis utilis est nidoren; quo-

nlain fcetorem cadaveris dum uritur, oiloris sui jucunditate lenit. Ita Varro. Leges publicas ei

sacrorom

ritus

Qdjss.

1.

ubi Sisyphi labor grapbice de1

inis describi

ob fietemaro firraitatem, in tahulis Plaiojubcbat. Vide Cccl

scribicur ac piniptur, ut obs

:tle*iur

Rbodig.

lib.

23. cap. 2

CARMINUM LIBER
Absumet haeres Csecuba dignior Servata centum clavibus; et mero
Tinget pavimentum superbum Pontirleum potiore ecenis.
t

II.

15.

141

r io 9l
j/.

Gecuba
todita:

Haeres dTgnior consuraet virut centcnis clavibus cus

"

superbumque pavimen-

tum

asperget vino meliore Pon-

titlcUIM 1'puliS.

ANNOTATIONES.
25.

Ahsumct kares Cacuba dignior, &Y.]

tc,

27. Pavimentum superbum^\

Marmoreum

so-

Hceres dtgntOT quie ad usum

quia liheralior, et sciens uti tts sunt racta, quibua iznprobe avari velut sacris parcunt, Quoe vero tu parce
nintis servasti vina exquisita, htec
ille

htm
que
23.

vocat Tibull.

lib.

3.

Eleg. 3. et Cic. Parad.

6. de pavimentis arte et picturS elaboratis, delithostrotis ac vejrmiculatis, Plin. lib

36.

c.

absumet,

Quidam

legunt superbo, referuntque ad vo\\vc-

et sine

moJu

tundet.

cem mero}

ut per Hypallatjeti si^mfieetur

C.FCuba.] Lib. 1. Ode 10. profundet disperdctque.

'26.

Vinum optiraum
7iv

erbus vinum pretiosum enundere.

rutn

Alii
elavi-

SUperbum aiunt, qubd non amplius

libere.

Mero

Tinget patrimejitum.] Cic. Philipp.

bus inclusuui jain marmoreo

vimento.
tio, si

decurrat pa-

Povro in deliciis fuisse olim respergi pavinientum rino fragranrissimo, auctor est AtLen. lib. 13. Alii referunt ad cottabtsmum quo veteres inter potandum usi,non stccantes omnino calicera, sed arte qufi,dam vini reliquias in terram elidentes, ut sonus
2. Natal-ant

pavimenta nino.

Sed

vix jd venisse in

inentem Hora-

dicam; plus credat mihi quisque cordatus

illis.

injurato, quarn juratis

15. Poi'ti/ui/ni potiore C(vnis.] Meliore, prere, quara illud quod adhibetut ln sumptuoquando novi quidam Pontificum camis inaugurabuntur, et in eorum cotlegiura admittetii
'

sis illis

inde redderctur. Iia J. Lips. antiq. lect. lib. 3. Je eo more ei joco & Sicults invento, Hesyehio
teste, Suirias paulo" aliter, in
variis locis,
&.

hautur.
Satui
al.

Varro,
cap.

lib.

3. cap. 9.

Macrob. Ub.

3.

xoTlaBi^tn. Athcn.
1

13. Chiliad. 4.
v.

Cemur.

2.

Ada^

maxime

verdlib.
lib

5.

Jul.Pollux,

lib.

36,

lib.

1.

OJc 37.

2.

cap> 19. Cuel. Rhodig.

7. cap. 06.

&e,

ODE
Immoderatum

XV.
luxum
rtprehendit.

sui seculi clrca cedificia

Jam pauca

aratro jugera reglae

r x,0 l

Moles rclinquent; undiquc lutius Extenta visentur Lucrino

Regales deinceps substruciiones modicam terram relinquei.t arandam. Uudequaque venient ipectatura stagna magis

ANNOTATIONKS.
Metrum idem quod Ode
1.
').

lib. 1.

/Edificiis
03
ti.

pauca> &c.] Hxc Ode superiori juncta lcgitur in quibusdam exemplaribi<>: sed
perperara ut satis ostendit
versitas.

Jam

etidm spatiosis n Lm :.<n >" i

1

et exceisis
!

deserta

ad id

',

&e.
Avernurn

Lucrvio iacu.] HicetBamnusappellabatur,

argumentomm

di-

inter Putetloa et B^ias situs, ac inter

Pauca aratro jugera regia" Moles Telinquent] Occupantibus fere omnia aedificiis sumptuosis,
operosis, rege dis;nis.

lacunret MareTyrrhenura: maximt; piscosus, cr. afferens lucriim hinc nomen. Ita qul:

dem

olim

;i*

anno 1338,

terrae

motus novum
dictuni

Cic. pro Miiqne, Ttisanas

excitavit extulitque

montem Cinereum

svtstructumes. Et postea, S'aOstruc!inxm sauas molcs vocat.

2. 1'ruiLque latiiis
illis

w-

Extenta visenlUT3 6?c.] In aedibus macnifice structis visentnr pisciitae,

Lacu Lucrino prseter coenosain paludem cum arundineto, quod quidem tn suo Lexico affirasjat Micbael Anton. Baudrandus
nihilque reliquh e

rerum Geo<;raphicarum studiosissimus, testUque

oculatus. Straho
refert.
lil>.

Lucrino lacu ampliura; qui taingens et spatiosus. V. Max. lib. 1 cap. 1. C.Sergms Orata, negulam Nepluni arbitrio subjectan hatc et, peadiaria silt mana excogitavit, testuarus wjerripiendo Jiuctus, pisciumuuc di\ivaria, stngna,

5. stadtis

octo longum fuisse

men

Suet. Aug. cap. 11. Portum Juiium apud Baias, immisso tn Lucrimtm et Avemum lacum 161. mari, cffcat. Virgil. Georg. Anmemorem porttti Lua inoque addita claitSr

versos gre^,

separatos, molibus includendo ; ut uulla tam sceua tempvstas tnaderet, qu& nau Orutte mcnste varieiate fcrculorum ulundarcnU
,-

tra

Atque uidi^natwn magnu strulorivus a>quor>

UJ
W
nus.
sit

Q.
lacus Lucristerilis

HORATll FLACCl

Platanus quoque
excludet.

Dein

violaria,

amabunt

suavitatera
ta,

per

|oca
prior!

na lacu: platanusquc cuelebs [*"] Evincct ulraqs; tum violaria, et 6 Myrtus, et omnis copia naiiuin, Spargent olivetis odorem
Fertilibus doinino priori.

pos&essori fructum dabapt.

rus

Wo
/ts

ra-

Tum

spissa ramis laurea fervidos

dios ramis arcebit. \< o

hdtum

ExcJ.udet ictus.

Non

ita

Romuli

10

j>or lcg'-s

Romuli

Prosscriptiun, et intonsi Catonis

WXOTATi
4.PI
Lrbores
delicias, sed
c delcctatio.
bii

Estquit/&i,

ad

umbrarum

ad molUliem duntaxat

Hbntium

utiles, frugiferis arboribus prseferentur. Piin.lib.

nec saus irtiendisse a.Quasi vrr6 temere quidquam scribere

cavilletur,

12. cap. l. Quis 7ioa mirehtr arfyrrem umbra gratut tantum ex aliopetitum orbef /'.' \ per Mare tonium in Diomedis fjusdcm lumuli gratHa primitm invecta; iiide in
\

Boleat tantus Pogta,

,

ttab feliciter intendebat forsan vivos et roscrat ungues, et in ersu faciendo sape caput jam -caberat, atque, ut u"u etiain Persius, rluteum ceciderat ; cum

SiciUani transgressa, atqaa

Italia'
vit, ut
.

tn/ei

bcripsit;

Omnis rnpianarium: dktio sanc tam

in

tantumque

mero infuso mufridtur.

prodesse rad
Platani folia

Compcrtum
latissiiiia,

id

maxime

grandis quara insolens, tam pulchra et dtves, quam auftax et nova. 7. Spargi 't' olibe&s odorcm Fertihlus domivo
priori.]

um-

bramque peramcenam
lib. 4.

alibi

notat.

Vide apud

dem
9.

rVagrantiam

Odoriferse omnis generis planue difiiiniis in Locis, qu frius oUvis

Herodot. Xerxcm cum Lydiam pergentem platani pulcherrimas admiratione captum, circa illam staniem, aureo monili donartteini cjus denique cuitun viro immortali committentem. Decem erant nempe millia viro rum^electorum e Persii & miiitiS, qui dicebantur Iinmortales: quoniam uno moriente, stajtn fiubstjtuebatur, ut completus esset semper Ule numerus. Horum meminit Q. purtjus, Ub. S. Porr6 platanum aurearri sibi rundijussit Xerxes, quae supra raemoratam cxprimeret, ejusque lenirct desiderium, ct regiae mentis ob ejus absentiam aestuationem. Coel. Rhobjg. lib. 25. c ip. 1. Vide supra Odc 14. sub finem Annot. ad ea verba, atras colis arborum. Platanus ccdebsJ] Manial. lib. 3. Epigram.
ingi nti exercitu in

cohsita ub<

rem domino pruvenium

afferebant.
r

sptssaramis lauw icfus.] Seu qu6d adversus fulmen ejusqui tos ictUS valere laurus dicatur ex Plinio, Ub.

Tum

5.

cap. ulrimo. Sudton. Tiber. cap. 69, 8tc. Sive qu6d arte quadam laurus apud Romanos yeluti silvesccbatj ramosque tam aite iateque exiendebat, uf sj.^sam ct

opacam unJsram

praetexeret,
;

Solisque ardorcm arceret, ictusqucfervidos

qui

Lucretio verbera Solis nuncupantur. Sj quoque ramis laurcam rererunt idiqui ad hortos
loco.

De quibus omnibus Plin. cituto opiarii. Launis ncmpe altique frutices giadatim moNon

dlcis intcrvallis inflecti, anncctique, ct cancclla-

tim pingi possunt, inquit luc Cruq. 10. Non ita Romuti Pr&seriptum, 6*eJ
ita

57-

viduam

appellat
sOret

intellige sterilcm, vel

non

majores nostri

nec

ista

grassabatur luxuria
civibua

vitibus, ut

lib. 16. cap. 17.

ulmus, maritatam. Vide Plin. Senec. Lili. 5. Epist. 6. Expellet.quaM dimovcbil uimos.] 5. Einncet Toco, caruinque plantaria occupabit.

duo temporibus Romuli: qui tantum agri jugera distribuit, aut Catnnis Censingulis
sorii, Portiie Yamiliae principis, Luxuriss hostis in-

lensisiimi

qui

Dux, Orator, ac Senator praeclacourinen$llonge

clarior,

Tum
feri

violuna, S>V.] Similiter et flores odoriexterminabunt tructuosas arbores, hisquc

tigalitBte et

qua-

ter et quadragics accusatus, toties est absolutus.

Quidam leet ejectis, excolcntur. gunt, myrtusque ct omnis, &c. ut mctri constet nttio. Alii volunt hic myrtus 4. declin. esse, et
neglectis

Plutarcb.
\
1

in ejus viti.

Plin. lib. 7-

cap. 27.

r.

Maxim.
Intmsi.']

lib. ;3.cap. 7-

!.

Nimirum Homani

usi tonsoribus

syllabam produci. Plin. iil). 21, cap. 11. Jn ltahd viotis succetfU rosa: huic mtervetdt lUium ronim cyanus cxciptt, tyamtm amarantus. Dc myrto plura lib.
ptural.
:

num.

adeoque

uhimam

anno ab urbe

conditfi 15-. antea vcr6 intonsi

asserit Plin. lib-7- cap*

fi.nr: quod ex Varrone 59. Vide Gett. lib. 3. cap. 4.

intelligere

Quid
:

si

Catonem

Uticensem placet

1.

annoiari, ad Od. 08.

6.

v. 5.

sus, quia ex

quo

hic etiam intoncivilia bclla xarsere, tondcri

37'^-

Omni*

copia narium.] Abundantia florum

divi-

nunqumn

voluit:

Lucan. U,

et

odorum, qu: %unt odoratOs opcs quasi ac

CARMINUM LIBER
Auspiciis,

II.

15.
tonis criaiti, vel
tuto.

10
prheorum
insti-

veterumquc norma.
:

Rcs

Privatus

illis

censua erat brevis,

nulla decempedis

familiaris aderat publica autem dives,

Communc magnum
Metata
privatis

Nt-miui pnv.no ponicus niensa

opacam
[

J5
J

Purticus excipiebat*Arcton;

fortuitum spernere cespitem Leges sinebant ; oppida publico

Nec

decem peaumjperticft col! auram Septcntrionalcm umbrosam. Neque ias erat contemncrs glebam obvenientem urbesau:

tem cominunibus imjnmsis, ac

Sumptujubentes,

ct

Deorum

ANXOTATIONES.
Ille

nec horriferam sancto dimovit ab ore ultu Ctesaru m, duroquc adm

aliie
-

milUariae dicebanturalongitudiue et

nume-

ro passuum, quos conrinebant.

lib. 5.

Sucton. Vitruv.

Ut primum tollijeraiia viderai arma, Jntonsos rigidam infrontemdesecndereccinos

1'ussuseratjmxstamquegenisincrescereburlam.
13. Privatus iUis cehsus erat brevis.] F tunc erant privatorum opes nec dives esse quis:

cap. 9. et 11. Aiex. ab Alex. hb. 3. cap,

prse caeteris
diales

22. et 23. ubi et multiplex porriieus recensetur : autem Poiticus Claudia, in qua sab-

ambulatlones, miro iugenio elaborata: itcm Porticus Augusti, ia Palatio cum biblio-

quam

satagebat

at universi

Reipubltoe decus,

gloriam, potf-ntiam augere et amplificare studcbant. Vide paupertatem laudatam apud Valer.
:-

lib.

4. cap. 4, ubi inter cxi-mpla

\
:olae, C<ri

non

itinaque, Numidico rnarmore per symraetriam cxtructa,&;c. Vide et Ccel. Rhodig. lib. 28.cap. 39. Juv. Sat. 7 182. Parte - fulta columnis et Surgat, algetUem rapiat camatio Sotcm.
.

pauca, h-ec aftvrt:

tuo lectus fwwbris

mor-

17-

cesp

:'

L\

njgus defuit : exeqmavero pecumu publud duefa swtt. Agrippae Menenii, pcc auts inops de~ qm pidlicaf salutis
et

erat obnoxius, quis-

quis operosas aedes sibi molitus esset e saxo quadrato: quae quidem structura templorum erat.
ivatis vel

.( sepulturai

lo cotlalis in capita

honore caruissct,nzd sextatdibusjv

:

apopu-

crudo cespititio solo, aut coctis tan-

tum

lateribus ledificare licebat.

Turneb.

lib.

io.

Et paulo

post, idera sic scribit

l

cap. 21. Itaque tate sibi

nemo spernebat casam

lueredi-

pcricula Heipublicai
vcritati reddercf)

obvenientem,

%iutiareifamitiari$ (qxudct
'

p
quam

'
tot

Neminem
iit

a^ellum, praediolum. pigebat babitare domunculas,

et

postea: Quid /Elia famftia,

Paupcris

tuzurl congestum cespite culmcn,

Sexdecim eodem tempore MUi fuerujtt. quU-us una ddmunatla crai todem loci, quo nunc sunt a rnumnienta: ct uuus inAgri fundus minits multos adtores de^iderans, quam dominos luibebat, &c.
14.
cer.

Virg. Eclog. 1, 69- vel, passlm, et slne dlscrlmine cibuiuaut quietera captabant major^s noztii

ubicunque
*

fors tulerat.

Ovid. Fast.

203.

Sensus

Cotnmune magnum.] To xsoov ap est, magni putabatur publka

:

Necpu
rcc y

. in ttipala ptacidam cepisse nuietem, capiti supposuisse,futi.

Necfamum

salus, auctoritas
utilitas

commodo

privaio Reipnblicse

anteponebatur.

Cic. pro Klacco n. 2S.

Tibull. 2, 5, 99.

In privatis rebus minimo contenli erant majores nostri : in imperio ct publkd dignitate omnia ad gluriam sptendoremque revocabant, "a decempedis Metata pnvatis, &c.] Privatorum nemini porticus erat pluribus metata decempcdis, adeoque valde longa, ex srte, et ruagno proinde sumpui extructa. j

At

sibi quisifue dapes etfestaj extruct ahe CespUibus mensas, cespitibusqtte thorum.

Huc

facit

Hhcnum
selens in

quod de Tihcrio Sueton. ait, cap. 19. verl :. nem tenuit t ut ccspifc mtdockntm caperet ; sa*pe etiam

15.

Opacam
ttrioni

excipiebat Arcton.]

Qure porticus

obvetsa, apta ssset ad i state frigus plurimum, et ad amaenasa ambula-

tionem, fervente etiam die. Arctos Gnc Latinis sidus Boreale, poio Arctico nomer. fecit: regionem septentrionalem de$ignat,unde frigidae
et salubriores spirant
aurce. Porticus definiri potest aiubulacrura coiumnis septum/Gall. vne

miorio pcrnjOctaret. Forinitum.] Hujus vocis pcnultimam corripit Juveualis Sat. W. v, 225. hic veio productam viSei nus in neid.6. v. 179. des, i
1

%.OppidapubliccSumptuji:bentes 9

et

Deorum

Tempta, &c.] Hinc .Ediles, sra publicarum oedium, totiusque urbis curatores. Hoc et ad Augusti laudem scripsisse Horatius creditur. Sueton. Aii&ust. cr.p. 30.

Gatlcntf; Ang. a Clos.istR Aiise cemenarix,

Spatium

nrbis in rcgioncs

114
nuMnmim
fana
lapidthus novis
crat.

Q.

HORATII FLACCI
Templa novo dccorare
saxo.

20

xornare pncscrrptuin

ANNOTATIONES.
mcosquedivbU:
stratt.
-

instti
.
.

est

marmor ex Armcnii, Paro, Chio, Aigypte,

&.c.

wi

titb ter.

Edes saera
i

v.

Numidia,

Juvenal. Sat. 14.

v.

86. et seq.

taie eoUapsas, nttt

jsi/ih et ceetet

meendio ahswttptas, reficit:

ea

vnavit.

JEdificator erat Centronius-.ithi

&c.
Vel secto, quadrato, ct polito; vel e longinquis tctris Romam advecto; quale
20.
]

pamvat

Novo saxa

Culmina villannn, Marmoribu >, (jf c

Grtsris. longtque petitis

ODE

XVI.

AD GROSPHIM.
niii cupiditates

Animi tranquillitatem non

:

coSrcendd parari.

O Grosphe, quietem & muni- OtIU.M DlVOS ' "u lhm }'' ' y" "
'

vopat in patenti

P1

man

..gteo
liigra

<!(

renei

otqur

nubilu

Lunam,
nra

neqi

mul; texenmt ni nau\$

Thracia

non dtuYta. Q beUo efferata; Parthi

Prensus JEgso, simul atra ouhes Condidit Lunam, nctjue certa tulgent Sidera nautis Otium bello furiosa Thrace,

insignes pharctra quicicm po-

Otium

IViedi pliaretra decori,

ANNOTATIONES.
Metrnra idem quodOde
a, fib, 1.

insulasquasi passim disseminatas; hodieArchipi

AtLGrosphwm
sobilem
ct

Hutic

Pampeium Grosphum

lagus nominatur.
;).

ouod
latius

in fine

Sijeittensem
S

perrunctum innuit, hujus Odes purpuril vestiri scrihit. aiunt noiuiulli, (6 qu6d ibideni loMasfistratibus
i

bibus obducta
cerri

Neque certaJiUgentSidera.'] Chm atris uucceli lacics, non ostcndit ea sidera semper regione appaTeniia, quibus dirigi

btts

et

annentis opulentura
Epist.
i.

notat.

Vkum

autem

frugi celebrat

bius.

navigan essolcnt, ct tutusefisecursusacnQnda<* jEneid. 1. 92.

lltere Pompeio Grospho} ebsiquidpctetidtrb Dejer: nii Grosphus, nisi verum orabit, el tvquum. 1. Otium Divos rogat, fi?c.] Otium poBCcmt osnnes., et tamen omnes avaritiara et auobitio-

F. rpiunt sulitb nubes c.t tmque dxt mque Teucrorum tx oatUs, Punlo nox incubat ctra. Lucau.

MiserosJaJlentia nautas

Sidera non sequhnur,

5.

nem colunt, per quasassiduls taboribuset pcricufc exercentur, atque otio frui prohibentur. Sic
impigerad Endos, quaestus
tp
.

Otium
ii,,

/[//"

furiosa

Thracc.]
fetigatfie

belli pericults et

aerumnisj

Xn mediia gcntcs (.-tiain

vix

causfi

currens merca-

mas
posti

bellicosse otiuin desiderent:

tamen

[actatum tempestatibus, et mortis discrimrai proxhnum semit, tum mare et navi( asi tatur, otiuraque rogat

.i

bello abstinent, praedft alliciente.

a Thrace.]

An quod

atris infuseati sa;id

^ulis fqui ruriarum color est)

bellum procespecie
?

Pultuce: at ulua pergit tamen, urg< nte avariti&j fum primuin periculum prasteriit. Ode l. l. ib.
\tem
Jcarii 'ftuctibus

dunt Thracea

An qu6d

terribili

Sie

M-

cator
su\i.

dfi um "di
,

milu, PugnwUivm Thracum aspectu Nasica maiimc exkarrwt, aeie prim&, homvua proceris
apud
Plutarcli. in virt Pauli
;

cvrptrribusi albis ac luceniilnts

so

is, ocreis ar*

LauttalTura
"

'j

Qw>.\ wzn> aiuini

I

matiy twdcas induti nigras ; gravas enses ct humeris quaiii ntes. 6. \feiHpharetrddecori.'] Parthos indicat Me.

*-t

multis adc5 naufragiis infestum.

le

rerb,

To AlyuXvt
uui

sXiTv.

Ab

-V.^.x

iusul&, vel ab

JE

Euboe*e iusulse oppido, ul Straboni placet, mare dietum et# AJii alia fabulantnr.
c*i

itores de quibus lil). l. Odc \i. et 19. arcubus armatos in Aenua exercitu: testis Herodot. Hb. 7- Sagittaa ab inpiinr jaculari sc;j
:
1

<

ilitos,

annotavj ad trtn. Sat.

5 v. 4.

Situm

Cnedani

iutcret Asiam, plurea babet

ex Gisaubono.

CARMINUM
lie,

LllJER

11.

16.
samt nrc

U5

nnn gernmis 3 neque pnrpura ve[ue consularis

nale, nec aiir.

Non enim Summovet Lictor

Mentisj
et

miseros

mmultus

10

lapillis, nec purauro j.uru uec vcnalem; enbnvero tUvitwe vel Conv sulis spparrtox haud pellunt antmi turbas, ac so-

curas laqueata circum

lines

cifca

p.datia

la-

quearibus
t.

ornata
felbc
est

vplitane

Tecta vofontes.
Vivitur parvo bene, cui paternum Splendet in mcnsa tcnui salirium,

s.

h
nii

mocHcft
salinum.

vitS,

majorum
frugali

rutilat

in

Nec

leves

somnos timoraut cupido

10

neque metus

tranquHlum
adhnit vel

mensS, soporem

Sordidus aufert Quul brevi fortes jaculamur aevo

Multa
Sole

Quid terras alio calentes mutamus? Patriae quis exul

?

cutempore valentes cur plura intendimus ? Cur pctimus regiones diverso calefactas sole ? Ecquis
turpfc
pulitas.

Exiguo

ANXOTATIONES.
8.

Nongi

<>!;rjwi\";,

C'<

.]

Non

fiiisse,

unde

emitur aut vcndi ui ullo pretio liberalis illa nnimi pax ei tranqui virtus, quam movere aut coricutere ninil potest. Eam vero sibi par.tt, quisquis affectus atque appetitus ratiobi morem gerere et obtemperare. 9. Non enim gaice, fif*'0 Nec divitise, nec diguitates conferunt immunitatem a curis etsoUcitudinibus.

positns sal

nub.

iib. 2.

pjsitiiy

.*i;oy; aXttc Groeci dicunt: et apconsecrare vldebatuf. ArS/urasJiictis mensa* saUiwrum ripsuuuliuris Dfnrum. Sed lamen potis-

mensam

simum tenucm

et

parcum pauperemque victnm

Horatius significat bominum pro obsonio salem lingentium, quod paupeies olim faciebant, ut

apud Pers. Sat.

5.

Consularis Minister publicus ante Consulem aliosque magisttatus tum honoris caulicttir.']

Baroy regustatum digito terebrare salinum Contentus perages?

sa,

tum summovpnda?
Liv. lib. 3.cap>48.

turba? gratia praBcedens,

Iraperiique insignia, fasces et secures, pneferens.

Huc

usque Turnebus. Salinum ver6 pnecipui

;

Tiu

IJut"r y sunwwve turlum 10. Miseros tumultus Mentis,] Animiperturbationes, metum, iram, cupiditatem, quibus
;,

memorat Horatius, tum quia primp loco solet apporri tum prsesertim qu6d veteres poculo et
salino a uiajorihus acccpto Ubenter

utebantur.

quando

se

distrahi patitur, et discruciari.

buc illuc Tumultus, quasi

illis
,

timor Miultus.
11.

Cwas

laquenta cirrum Tecta volantes.]

:

Et quibus nullum erat argenteum vas, salinum tamen ex argento habebant. Ex. quibus intelliguntur hai voces, spkndet etpaiemum. Uulces, molles, placidos 13. ]
et tntnquillos
;

Palatia divitura curis obsidentur

etquo majores

vcl solvi facilcs.

adsunt opes, co plures el gra' iores comitantur atque ur^ent curce, quasi cor tirentes dictae. Cornel. Tacit. Invidia summa queeque appetit.
Juvenal, Sat. 14.

Cupldo Sor&dus.]
turpis avantia.

Amor

pecuniae sordidus,

Steva cupido indomiti census*

303. Tanfis parta malis, cura majore, metuque

v.

Juvenal Sat. 14. v. 175. 1". Quid Irevifortes jaculamur tsvo Multaf]

Cum
ros,

sciamus paucis
?

nos
4.

anuis

esse

victu-

Servantur. Misera
Tull. 2.
ta

est

ma

cur tam multa et

magna prosequimur
spem nos

et

de marmorea,
.

capumus
et laqi

Lib.

1.

Odc

fitaf
Tilsga

summa

brevis

velat inchoare

13. Folantcs.]
"'

Qpo;1i$ts
'

t/jiffat^

Alas

longam,

EtOdcll.
6fc.]

13,

Pwitw parvo bene, cui t

ille

Contravesatis

Spatio
18.

br< vi

nn

reseces.

r6 lcetam ducit

vitam,

qrti

parvo contentus,
habet,
pa-

modicam
catum

supellectilem et

mensam

gaudetque su4 conditione mediocri,

capit

Unde

sou rrara,

quem uon

interrumpit

vel habendi cupiditas, vel timor penlendi,

mtttcmusf} Cur, patriS relii .1, nerffimus in alia plane climata, rcmotasque valde regtones, alio veluti Virg.GeoK; -J.v. 511. soje calescentes Exiiioque domos et dulcia limina mutant

Quid

tcrras alio calmtcs Sole

1

Patermim Splendet Egrcgie locum hiroc

telligas stlis

in

mensd tenid salrnutnS] illustrat Turneb. lib. 10.

Atque ahopatriamqucerunt sub svtejaLentcm.

Contra
103. Nustro sub sidere. 19. Patrice quis cxul Se quoque fugit fj
Juvi-nalis, Sat. 1-2.

cap. 22. lnsulsus, inquit, videatur sensus, nisi in-

olim quondara in men>areligiouem

1-U.

Q.
n
parrid,

HORATII FLACCT
Se quoque
fiigit
?

cxtorris

procul

r>t

20

Noves xre etfom a scipso ? munitas ingreditur prsva sodt-scrit equitum licitudo, nec
velocior cenis, et cohortes, Jluro nubes discutieate rapiMens praesentibus condior.

Scandit aeratas vitiosa naves Cura: nec turmas equitum relinquit, Ocyor cervis, et agente niinbos

Ocyor Euro.
Laetus in pnesens animus, quod ultra est Oderit curarc; et amara lento

tenta

caveat
ulterius

inquircrc
;

quam
quadam

quidmolesta vcr6

itetitia

moneretur.

Non

cst

ftltqnid

omni

raiione

Teraperet

risu.

ISiihil est

ab omni
:

gloperfectum. Achiltem riusum sustulit mois repentina:

vit

Tiihonum
prolixior.
Ebrsitan

dehilita-

senecta
irl

que
pus
scrit.

indujgebit
tibi

Mihitemet

Parte beatum. Abstulit clarum cita morsAchillem Longa Tithonum minuit senectus

30

Et mihi

forsan, tibi

quod

negarit,

quod

tiou

conces-

Gre''es

Hutnerosi

Tc

Porriget hora. greges centum, Siculaeque circum

V")

ANXOTATIONES.
Translata scntcntia eGrreeo:
itv Kxti

Ti';

Tral^o; ^vyd:

iaulfo ilpuyt

\<\

est,

QuU paternuin dcse-

sens tcmpus est, ne cura, ncquc futuro tc distorque.

reru solum, pravam simul indolem pravosqoe affectus reltnqvut ? Imd se t]uist|uc secura derert, id est, animum suum si-u protn_m seu improbum. Senec. de Tranquill. vir. Hnc se qxdsque

26.
gruit

Amara Lnt
levtus
fit
1

Temperet

risu."]

Si (juid inIceto

advcrsi et amari, td
patientia'
.

animo

perfer,
c;-t

uani
nefas,

quicquid corrigere

Lib.

Ode

i.

modo semperfugit.
fagit:
r

iSfed

quidprodcst,

s? nati

ef-

Lcnto
hsto.

risu.]

Mottcrata Ixiitia.

Alii lcgunt

m*

sequUur setpstem, ct urgel grasissimtts Sic mercator avarus, quOliljct peregrina-

2"

Nihilcstal-omiii Parte leatum.] Cic. i.He

tus fuerit, avaritium circumfcrt. Horat. Hb. I. Epist- 11. v. 27. Coshxm, 7io7i animurn mutant t qui trans

Invcnt.

Nikil omni
ct

<

r
1

partc pcrfeetum

OiifoU Tavr lr* flvxC;>

AeiHo

jpcr

mare currunt.
Epist.

omniajelix !. h
Fuit
et

beatus.
<

l\

lit

'arum

cita

mors

AchiUcm."]

U.

v.

u.
animuS} qui
finero,
sc

<iiitnl rriodb protulit,

exeraplis comprobat roetai

lu
Luerct.

culpfii cst

rom effu^

illustris AcJiUlesj ct

paucis annis im

quam.
111).

cita

mors finem

^ioriae

3.

sub
ut

JIoc

sc
/.'

quisque modojugit.
et)
fit.

At auam

sci-

K contr&rio Tith ius commoda senli persensit

iucrit, optSritquc in

subitum lmposuit. diu vixit quidem, sed inadc6, ut

vitas pi

rtssiu

Effugere haud polzs

I

est,

ingrafis haret et

-L'it.

cicadam rnutari, quod et n Diisobtinuit Vidclib. l.Ode 8. De Achilic vcro eodem lil>. 1. Od( fi. v. fi. i) '< S. sub fi-

V; pro et

Petronius tongcfugit) qul suos (id est

nem, Ode
4.

r >.

ad (inera
13.

tib.

_.

Odc

1. v. 3.: lil>.

Ode6. Epod.

31. Standit teratas, &r.'\ Seu navcm seu conscendas, ut effugias curam, baee ic facite consequetur, utpoie cervis pemieior et

rqnum
v, ntis.

get Iwra.]

Horat. Hb.

:i.

Odc

1.

' Porri31. Et mihiforsan, HH\ Parvo milii fortasse vitam dabit longlorem, tibi verb viti ncg iliit. :j'2. Hura.] \< tcrapus: sic Pers. Sat. r>. v.
l .

Scd iimpr et minee Scandunt eodcm qvodominus, Vei edzt arata) h ir> mi, et
23.
iis

.,-,,

Vcl

boros pus:

Idern Pcrs.

netrttt

ibid. v.

'-.

Post equitem sedet ntra citra.

Dividi
<.' -i.i. Te gregibus et armentis
.
1

Ubus hora ordiafata daorum.

':

Ocyor* cervis.] Cervorum peraicitos cuilUiro.]

1.

Tu tebcatum
l

existimas

uota.

optimu pur-

24.

Ab

ortu flatlste venfus.

Ovid.
I

restitus.
.

Metnmorph.
Eurus c

cap. 2.

icpituiiu

At Cgo mihi videor aeque ac tu irnuilms jincdiis victiians et coutengaudens (acultate,

''t

u'l

auroram Nabatfueaque regna

el

re-

uis, [KXjticS
1

vnlgi sperneps

mta
radih juga suldita 7ratu-

Drvitca
1

Homero
.'
1

sroXupiijrs.

xal

rro-

Pcrsidaque,
ti/ti<;.
'_'."..

afftm ntci ; Hesiodo 'Lundant* s nuncupantur.

Latus

in

prasens animuss 6?r.] Iu diem

horatt
\\b.

Siatfa

vacca.]

Optirais

Siciliae

pascui ;

vive:

Dona proBsentis rapeketus

e.

3.

valde piujucs.

Odt*

Utcre pnesenti rortunft:

qtioifl

ultra prte-

CARMINUM LIBER
IVfugiunt vaccae
: tibi tollit

II.

17.

M7

hinnitum
Afip

Apta quadngis equa: te Murice tinetse

Vestiunt lanse
Spixitura
:

bis

35

boves e Sicilul circa te nuip* tum cdunt, hinniunt tibi eqni

trahci.
Ii!
i

irril
'

idom
lana"

i.

Te
I

operiunt

narati

inihi parva rura, et

9

Grai^ tenuem Camcenfe

et

atque iterum Afiicano murice Mihi Parca vexax imnuul. cst largita agellum, et ali-

Parca non mendax dedit, Spernere vulgus.

maligrvum

t"

quantulam
cultatem,

Graecae

Musce

fo-

40
ANNOTATIONES.

necnon contemnere
vulgus.

unprobum

hinnitum, fi?i .] Equnrum etiani gregestlbi adsuntt lunnitu generositatem e\34. Tili
tollil

nes ptene
lib. 2.
i.ii
,

comm
.

tHores

Epist. 16.
i

purpura? tinguntur. Cic. Curius rtoster divapiam cogin

.

hibemium. /Eneid. 3. v. 672. Clamoremimmensu n tollit. Cic.ad Q. rratrem Epist. 1. lib.

2.

:'!
'
.

oratur.

38. S)
d<

Clam&fi
35.

ati

Apta quadrigis
'

eq
tni
trij

irulibus et
api ior,
'

cir-

sumpt;
-

GraicB tcnuem Cama.vi&.~\ LyAIc eo ilii que P is Graecis im sidera

1 :

cei

quo
sive \
i-

velocior.

In

illis

bigas,

pe:
a
:i.

cumis duobus,
de
B.

tribus, quati
1.

Camrtna?.] Quasi Canenoe ii cancndo dictie, r lacrob. in Somn. Scip. lib. 2. cap. j*

Annot. ad haecverba: Snut (juos curriado, Cc. Alex. ab Alex. lib. 5. cap.
lib.
1.

Ode

Vide

lib. 4.

Odc

6.

Tc

bis

AJro Murice
1

tinctte

Vestiunt

lan&.~\

Spiritum Phatbus, mihi Pkcshts artcm 'ari unisj nomenque dedii PoeUs.
1

Pretiosae nobilesquc te opciiunt et deeorant vestes ex optima puqmrfi, aeu panno sanguine

muricis piscis sem ej atque itcrum imbuto: sic enim purpureua color efficitur rxquisitus, praesertim
rio.
et

cum mwrex

esl e

mari Africano, vcl Tycap. 36. ubi

-

Testis Plinius

lib. 9.
1

39. Parca non mcndax.~\ Pcrs. Sat. 5. v. 48. tena.r vai. Imnmtabile fatum, Hnjus intelligentia loci pendet c yetere ritu. Ultima iiebdomadis di<?, qua quis in lucem eJitus crai, fiita vocubantur, qurv scribercntur

Parca

purpur.r, inquitj

em
is.
'
\

petitumvesHtus
..

in medris h
est

Li;
.

in candidd ven& t un\

tiosus iUe bibitur nigrii

.
.

'

qu6d co die viderentur Parcae in totam statucre vitam^qua iortuna iuuirus quis esset. TertulLianus; Dum per totnm hetfdomadam Junoni mensa proponitttr : dum uUtma diejata .<;.'.
-

Prceripuus kic in Meninge AJri m et Gettflo iittore Oceani .... el secures Romanm c pro Majestate pucritLs

.....
iuni.fr.']

iam, in

tri-

vmphali miscetuT auro t tVc.

Bis

Dibapbam purpuram

vocant.

Plin. lib. q. cap. 39.

na>
. .

HuU successit aabapka Ty(jiur ip hbras denarns mille non poterat emi .(tibaphaiuncdice viuii iimgnifico impeiulio. Qualiter nunc om-

da advocantur: Hxc Tiuueb. lib. 10. cap. 22. Credebant veteres nascenti cuilibet adnasci genium deinde verb septimo, a. quo natus erat die, Parcas statuere, qui ille per totam vitain '. fortun^ usurus Et malignum Spertiere vu~gus.~\ Populi malignitatem, invidiam, opinionem, favorem etjam ct applausum. Quse qui nou spernit, is nun:
1

quam

beaie vixerit.

ODE
Cub me
Nec
Diis

XVII.

AD MiECENATEM
ei se

a^grotunr.

Snperstitem
ouerelis exanimas tuis

nonjuturum.
Quarn
pei

amicum

est,

nec mihi,

te prius

mibi vitam querimonias tu^s?

aufeis

Neque
miiii,

numinibus placet, neque

.NNOTATIONF.S.

Metmm
1.

est

idem quod Ode

inviserat

Q. lib. 1.

sus

Oden hanc

'i

scril^ir.

Cur me

querelis, &c*~\ Vin a pertinapi

ho convalescentcm
tius,

morMttecenatem Hora-

proMil
nntnt
'<

Mcerorc conficis ac perimis. Cic. ddem exanimunt et interi.

atque scu affcctae valetudinis toedio scu integra? salutis dcsperatione, gravlores in quen Las
eruirtpcntem, serumnosas ettam
i^ti vitae

irg.

/En. 4.

v.

D<
2.

>

leret

;uc quere/is.

mortem

praeoptaatem wdierat.

Quo

ipsc dolore percul-

Dtis amicitm.~\ Dictio prteca 0<; fltey, Epod. 1. ad cundem Maecenatem:

118
ut
nas,
priur

Q.
moriaris,

HORATU FLACCI
Obire, Maecenas, lruarum Grandc decus coliimenque rerum.
! '

insigne

6 Mseceoiiramcruum ac

Ah le mefesi partem aniiiMe nipit Maturior vis, quid mqror altera, Nee chafus seque, nec superstes alterum, rlihaud pariter lcerus, neque remaneru Integer? Ille dies utram tu.s? Dies iste feret am- Ducet ruinum. Non ego perfidum .m. bi falibijnus, ibimus, sum juravi: pergemus und, Dixi sacramentum
si
I i
i

tateu Krum rrieanira. Ah! promntior mors aafert te, dimulium vilae mese, quorsuni epo restabo dimidium

il

10

bis,

ncr-

Utcunque

praecedes,

supremum

f;einu5

ultimam

inire

viam
n

expe<liti socii.

Neque

parabit

ra
niLs

unqviun u I? ChimseRanunas spirans, neque

redivi-.us

Gjas

centum
Tra
ct

m:i-

lialiens.

tlci:rcium
Fatis.
ti-

Themidi

prsevaienti
sive

Sive Libra,

Scorpius

Carpere iter comites parati. nee Chiniierac spirkus igneae, Nec si resurgat centimanus Gyas, Divellet unquain sie potenii Justitiae, placitumque Parcis. Scu Libia, seu me Scorpius aspieit

Me

"1
1G

ANNOTATIONES.
Itc rit tupersHte Quidnos, Jurundu ; si chntra gravis f qur.] Vidc Od. 1. Crandr 4. d lib. 1.' 1'artem anim&. lib. 1. Od. 3. Animec
<;
.

'

diiuhiinm metc. Pythagoras aiebat araicum esse anlmatn uitam duobusin eorporibus.
6.

Maturior

vis.]

Celerior

quam

ferat natu-

ne

lex.

Nec rhants aque.] Vel populo Udrnano non perinde charus, ut Mxcenas; vel ipsi sibi
.

molesuis, ablato amico.

Nec
cap. 6.

saperstes Integer.*] S.
iS

Aug. Conf.
9

lib. 4. el

quit eotnterfecdevavisset t mori r<< niorem 53. istum fiuxisse ab Hispanis ait, favetque Sallustius: Hispani vovent, rt post eos vitam recusaret. t Valer. Max. lib. -2. cSip. 6. U t ri nefas esse duceianl mi is occicHssetf pro cvjus sa~ lutc spiruum devoverant. ii. Supremum Carpere %ter~\ Discessum r vitahJicad inferas regioncs, mortisque imperium. 13. Me nec Chinuereet &cA Non diveUar ego n te u!la re quantumvis terribui. De Chimaerfi
repertus es/ tpristjtuwt,
tos cujus se
lib.

mcnmria

amin/uf

Dio

>

[\i\tj
i

ajwnam meam

nni-

lib.

).

Ode

-27.

Ilyg Trviwo-a, Ignem.spiraris di-

mam

illxus (amicij

ideoque

citur Pindaro.

korrorivitaerat; quia fc. S. Gregorius Naz, uam cuin t). Basilio ariimi conjunctioncm et amieitiam trvfx^vyjav vocat, candrm animam. nam.] Qui te 8. Hlc difs utram
co morte sullqto, nolebam dimid
rr&fa

14.

Ncc si re.surgat, &&'} Epod. 1. .', El ! Tnkospitalem. ct Caucasum,

Vcl occidentis ad usqite uttimum simtm

dies vivis auferet,

Hoc

ferc

ita

me videbit morientem. contigit: nam obiit Msecenas

is

et

FofU sequemurp\ ci Ccntimanus Gyas.] Is utras e

rAque, de
rere.
alii

natis

CoeloTeralii,

quibua ApoIlodonls.
Qstgas.

Leguiu
Di

ann. U. C. 746. Horatius ver6 anno prseeedenti, qui Imperii Augusti 34. erat. Dio. Euseb. Chron. 9. Non ego perfuhtm Dixi sacramentum.]

In scirpo tst honuin

De nomine

controv< rsia est.

gil-^En. 10.

Ni

ii

teraere, aut fallaciter, sed cx

animo

et sin-

mortisque comi[taque Horatius ostendit tem, atquc dcvoveo. esse se exeorum aumero, qui Principibu <(< yoappclliibantur. Caesar de Beli. Gall. lib. 5. ti :. Aiui exparte oppi h p ,n tenelat, eruptionem fd '. yuos tlli Sotdiir est cum sexcent rios appelUmt, quorum fuec est (unditio, itt omimodis una atm hisjhutnturt abvs quorum se an erunt: n q deisp vim accidat, aut eundem casum uva ferant, aut
cere spondeb fore
tibi vitte
.
i

mc

Hgas aliquis, qualis Briare'us,de quo Vitv. 365^ Centum cui hrachia dicunt, Centenasque mahus; qvxnouaginia oribus ignem
i

'..-.-

15. Sir potenti Justititttplacitumque ParcisJ]

Has cum illa jungit, quasi justse Deorum ac latorum les administras, Quotli-uuquc 17. Seu Libra, seu me9 &V-.J
iri mihi siJus alfulstt, ac dominatum ritze mete obtinuit; eundem affirmaveriin ttiis nataftAded id comprobant bus horoscnpiun fuisse.

eventa nobis paria.

Lori* opprewua,

Kuimvcro

tu ciner^is vix e
ar-

periculosfl segritodine;

ego propecasu sum

sHfimortem eonsciscaiU: n^neadhuc kominum

Scilicct ex ei partc Zti liaci

CARMINUM LIBEH
FormidolosiiSj pars violentior Natalis horse- seu tyrannus

II.

17.

119

Hesperi^e C:ipr|cornus uh&e; Utrumquc nostrfim incredllSiIi inodo

Cbnfeenti

0[

Te

Jovis hupio
fati fy~

niendus mihl Joiniuatur, paja temporis natalitii perieulosior sive papricornus occir dcntalU oceanj potens: v\k cmiibili ratipne convenit sidus nostri amborom. Te crudeli Safurno cVii-ndit Jgt
;

TutJ
|

fulgens
ala$,

vis

fulgor
faii

propitius:
prsecipitis

at-

Eripuit, vohicris^ue

que

volatiun

Tardavit

cum

populus frequens

remoratus

est,

quando

plebs

ANNOTATIONES.
tjiws nostro
urae
.
,

tcmpore in liemisphaerinatalitiassuas pr e
tii

Propert.

lib. 4. ct

Eleg.

1.

nm
colli

rum

iom

,
- it.

iiii

tamen vanitatem
e rlupdecim

6. v. 55-2. e
t-'3t

liinnm hoc
rhaci
si
I

ingressus circa

Zodiem 20

rnus aquaf Hespcria E( hoc stgnura Zodiaci solstitium Dccembri mense facit hybernum Unde Cic. -2. de Nat. Deor. Tum gelidum valido

Lotus

Decimum

<

5epi

tium Auiumnalc
in

de Macrofa.
gil.Georgic.

Somn.
<

Scip.

li!>.

1. lib.

Vicap. lb. Virfacit.

semifero,
1

magno Cap
.."..'
<

in oric.

Qnan cum
Bruwaii

Titan,

1. v.

>os. Wanii.

2.
*t

Quos^ chelea (LibraJ Aquarius ortus,

quos dat

fleciens cantarauct tempore urrum. 21. Utrumque. nostrum incredibili modo Con-

sentit astrum.]
milii, qui tibi

Unum pet ius

clum.
Etiib.
5.

habait yjldcnjite imrnobile vin-

Scnsusest: Etsi non est idt-m horoscopus; at certfe rpagnaetin-

Velix mqitale genitus

subpondere

Lil-r.e.

credibilis inter menra natalitium sidus ac tuum quaconscnsio est, convenientia, similitudo propier ut mutuus dudum coaluit inter nos
;

Pcrs. Sat. 5.

Nostra y< / <rquali suspcndit tempora Libra, Pdrca tentvx veri. Scorpius.] Octavum est hoc Zodiaci Sigmim, tunc oriens ciim Orion occidit. Hinc fabula,
interemptuiu Scorpionis

amor, ut etiam inci;iis pariter effugimtis periculum, istft quidem efficlente ccelestium vi; sic licet spondere, alterum ab altero nec in morte sejungendos aut divcllendos. Persius tloratii perpetuus imitator hoc loco videatur su[>crassc,
Sat, 6. v. 45.

aculeo Orionem, qui

juvenili robore ferox nullam esse fernmjactaret,

Non

equidem hoc dulites 9 amborumJ-Xlnc

ccrto

quam

Kjus verb superbiam ultus Jupiter mortales docere voluit, non plus ajquo viribus suis fidere. Hvgin. lib. 6. de Sign,
conficere

non

posset.

Ccelest.

Consentire dies^ ct nb uno siderc duci. 22. Te Juvis impio Tutcl/i, ?r.] Benigmis Jovis aspectus Saturni (ntfitj malignitatora cor-

18. Formidolotusy pars violcntior Natalis

ra?.]

h.o-

rexh infregitque, contra fulgendo, in

tali.

hora.

na-

Nempe .sidus

hoc ad

Manfm

pertinet, qui

et

inclemens,

maloficus, horribilis.

Unde

re-

Pers. cit. mox, v. 50. Saturnumque gravem

nostro

Jove J

huc potest Horatii in Philippensi clade pequ& supra Ode 7. Vide Cic. 2. de Nat. Deor. n. 11 d. Virgil. Georg. l.v. 38. Manil. lib. 4. Scvrpius armatd violcnta cuspide caudd 9 lu hcUum ardenles animos, et Martia castra
ferri

mas

laifi.

riculosa fuga, de

hnpio Satunio.] Fabulantur nimirum Satur-

num

proprius rlevoiasse filios: hinc

et

aiunt sub

ejus siddre genitos saevos et impios

effici.

Pro-

pertius ct Pers.
lis

cit.

Saturnum^rfl/xvj;, Juvena-

tristem appellat.

Efficit, Gfc.

Hiuc

et Arat.

Scorpius infestus praportansjlcbile acumcn. Scd codices haoent, Lethulis horee. apagc. Aiunt porro sub hoc natis astro et horoscopo yitam esse breviorem. 19. Seu tyrannus Hesperice Capricornus un-

24. Eripuit.'] Egravi morbo incolumem praestitit, ac vcluti rapuit violentise Saturni ralcem jam tibi suam intentantis ad vitam intercidendam.
/ icrUqueJaii Tardavit alas.] Advolanteio propere, ut solet, mortem retardavit. 25. Ciimpopulusfrcquensj&c.'] Istam Jovis tutelam animadvertit, ac celebravit; teque sibi
l

Qujdam

d<v.] Sive pcpdii ih

lucem sub Capricorni sidere, Saturnus obtinet, graves excitat pluvjasatque te.inpestatesin mari pra?sertim occiduo; teste Servio in Georgie. 1. cit. et Manil. lib. 4. Tuj Cupriiornc, rcgis quicquid sub svk ca~
qu<
',
1

um

Romanus gratulatus est, Jovique gratias retulit, sublata in laetitire signum

rcdditum Populus
triplioi/acclamatione et platisu,

morbi periculum,

raelius

adventare conspexit.

quando te post habcntem in tliratrun Vide lib. 1. Ode 20.

dcitic,

&c.

;;

150
numerosa ahcrem
ter

Q.
sustulit,

HOHATII FLACCl
tlioatris ter

aeelam. .ioem i tbeaW decidens caput arnor

Me
opi

Laetum

crepuit
#

sonum:

Me ^
DextrS

pressisser,

nisi

manu

Faunus, tutor clienCura ut offetiuin Mercurii. tjs victim&s, **t promissum

avertissei

templum
rw.ni

e;;o

parvulain

ag-

irnmolabo.

raimus lCtum Mercurialium Custos viiovum. Reddere victimas, ^Edemque votivam memento": Nos liumilcm feriemus agnam.
Sustulferat,
IllSi

reb

levasset,

30

ANNOTATIONES.
17.
traxit.

Me
cum

truneus illapsus cerebra,

CJ3V.]

Ut

te

Jupiter, sic

me Faunus
triste l:a

imminenti
d< c

exitk) sub-

astronomim, denique interpretationis verbonim, unde cognorainatus Hermes, Edem afrirmnt

inavi

caduaan

in

PHnius
nteus

lib. 7-

eap. 56. et

caput immerentis; ut est in Ode 10. \ ide ibidem. hujus 1'ibri. titm Dextr I v&$$et.\Pencr 28 ram, nisi subvenisset Faunus Mercurii aniicus,

domim

Bacras esse linguas

lib.

Gellius. Mercurio ob eloquentiam, refert Athestattiis

Ucap.

14. et lib. 15. eap. 1.

"t

'.

Mercurii tanqui

orati

>ni

et facundiae

pKcsi-

dis ornata ruisse Gyranasia.

Quod

et testatur

idem Deus ccrtc lueratorum uterque patronus. iJe Mercurio di"tum jam non seinel, maxime vero supra Od. 7- Parrb

etsecundum

aliquos,

Tullius ad Attic. ut observat Casaubonus in eita-

tum Athenaei lo<um.

30. Reddcre victimas, Sfc.jVotivas ofler
virti-

quod

ruri beneficiurn,

servatam

nempe salutem,

benc refert ad ruris s; Lvarumque Deum. Porro dieitur Faunus doctorum virbrum custos ac tutor, vel ob lioc qu6d studiosi secessutn et quietem, ac liberale otium ruri conquirnnt et captant, quoc quidem in urbibus, ac ihter popuaccepit,
lures strepitus, obtinere \ix possunt.

mas Jovi Servatori: eedem qu rjue seu templum, quod seger vovisfi, 51 convalesceres, jam
voti reus, Saluti ediRca et persolve.

32.

Nos Itum

Ui agtiam."]
ires

2. *Mei
les

nuncupat: c6 qu6d illi clientes habearrtur Hic enimvero disciplinarum et arttum repertor asseritur a Diodoro Siculo lib. 2. cap. 1. et lib. 1. cap. 2. inventer Uterarum, voMercurii.

'

rus alitCque id genus maj

hostise

Jovitaucwdebantur

minores atitem

caeteris Diis.

Hinc Horatius,

nun pro sna

iint

prae Maecenatts opulentift tenuitate,

:

""

eruditos Mercuria-

aliqui

scd

lenni instituto scribit,

more majorum et ex so*'t spondet Fauno humi1

.

iem

ferire

agnain. Sic

lib.

Odc

4.

Nunc

cnm,

palaestMej

numcroium,

lyvae,

medicin;c,

et in umbrosis Fauno decet immolare lucis, Scu poscat agnam\ sive malit hcedujn.

ODE
Mediocri sefortund beatwn esse
d- nt3
:

XVIII.
desipere eos qui hi.vni
et

avaritia stu-

mortis

immemwes.

Nec ebur nec aurura splendet

in laqucari ffidium

JJoN cbur, neque

me.ium

j^ ^^ ^ j^
ANNOTATIONES.
syllaba
:

nmrum

^^
in
^
| < 1

Hasc O.lr esf dicolos distrophos. Metmm dicitur vcl Hipponactium, ab auctore; vel EuriDtdeum, quud eo Grequenter usus stl Euripides. tiimt ter catalecu Primus versus est*l 101 h ticus; ubi dccst uoa svilaba ad pcrftctioncm
1

admisso
r;fii

locis

imparibus

Spondxo
Itlcu
|

ct

sic scanditur

Mfia
1.

dfit

dOmC

nar.

Opes et divitias non ebur t /' /', po^sidt-o, nec cupio,quae omnibusappeti solent

Non

ndttur lioc

modo
|

0n C

liur ne'

que

aurfi

vim.

ea quae paucorum sum habeo; indcque me beatum existimo. rTide integer, ingenio valens,
at

Alli voluni esse

metrum

acatalectttm; qui constat

:

[ambicum Archtlochiura diAmphimacro,

|

lambis; hfic ratione ebur nCque Ru rum. Altcr rarsus esi [ambicus Archilochius triractcr catalecticusjConstansquinquelambis ct una

rt duobu:

Non

mc ostento et prsefem. X<iu> aureum MeA renidet in domo Inmnar.'] Domus non babito magnificas, ebore ei auro ex> ornatas, marmore peregrino eedificatas et rulgencuilibet
tes.

Arnob,

lib.

(>.

LanuemHnu
sub
itiit.

reniaeant

aw

reis.

Lueret.

lib. 2.

'

CARMINUM LIBER
Non
trabes Hymettiae
recisas

II.

18. Haud Hymettise

tuntur
AiV'u;t

151
trabes
inuiitt

Premunt columnas ultima

Africa.

Neque

columnis
excisis.

cxtrcmS

Neque

Attali

Attali
:

haeres tcntiatn

incogmtus, regalem po-

fgnotus haeres regiam occupavi

Nec Laconicas mihi Trahunt honestae purpuras At fides et ingeni

haud

ram
clientse.

N< c clientae imhi purpu\ crum fiLaconicam.

itwasi.
vilcs

ncnt

dclitas adest et copiosus ingc-

["']

ANNOTATIONES.
.Vtr donnts argi
'
i i

"

ns,

auroque raddens:

viribuset auctoritate. Post aunos ver6 fere qui*

tuor debellatus a Perpenna, Consuiihus, plane extinctus

Neccitharis rebaant taqueata aurataque templa.

;J.

moxque ab Aquilio
>->t.

Justin.

lib. .;6.

Non

trales Hijmettie^

Premunt colitmnas,

sub fiiinn
et al-

&c.] \n meis redibus

tentatte.

n ra sunt pretiosa? ex
excruisiti

Hy-

InAsti Rex Attahis fiorentissimum EumenepatKUoacceptitmregnum, ctBdibus

:

metio trabes, columms

marmoris sus-

feedabat
iia.i //, ct

morbumex
septknM die
dec\ ssit.

Hyraettus, Atttcae raons regionis, melle quidem abundans, insigni vcro marmore chtrus.

sofefervore conHujtts testamen-

to

hares PopiUus Rf/mamts

f.i

litnc

imtUmtur, Sed

PHn.

lib.

17. cap.

I.

cofumnas quatuor Hymettii

ornaudai
Ivectas refcrt.

erai

Bumene

Aristwiicus twnjusto matrimo-

Has por 6 '-('.1111111 millibus nummutn eraptas ait \ aler, Max, [dem Plin. lib. 36, cap. .:. ita scri-

njo, sed er petlice Ephesilt cithari fcs aejusdam fdia gemtus,tju'' post martem Attali velut paterrmm regnum Asiam invasit, S?c. \ ide et Luc.

Kn

L. Crassus oratorprimuspereg

ini

marmo-

Florum
tonicuSi

Histor.

Rom.

Ub.

-2.

cav>.

20. ubi Aris-

tmnas
Valcr.
1

lutbuit in
lib.

Max.

9.

eodem palatip Hymetl cap. 1. t'/;. Domitius L.

aitercaJume
ortd,
objecit,

sua,

/.'.

d
t.

<

ohtnvuts Humettias in porticu

domus ha-

tci

porro Hs, fuerihtne trabes illse ligne*e, an marmorcse. Verum enitn c ligno potifis
er,

Magna

inquit,re^ sangttin s,jeroa itcvejtis, nrbes regibus parere consuefas partim solititat: esistentdsvirecepil: Gra si quoone Pree. mox h Perpennd toris cecidit exercitum . AauUiits Asiatici belii domitus et captus
: .

Teliquias confecits mixtis fnefas/J vcneno fbuti-

Hymeltio
quam
Plin. lib.

e marmore crexlidertm: quanex lapidc trabcs extitisse clare oocet 36. cap. s. ubi sic habet: Circa Sy<:-

quam

bus

7.

ad deditionem quarundam urbhan, fifc. Nec Lavonitas mihi Trahuni honesUe purdicntte.]

puras

NecHiabeo

clientes,

quos

soli dt-

ftem verb Thebaittts Sycnites,

quem ante Pyrro-

pcecilon vocabant. Trahes at eufecere llegesquo-

dam

cextamine, dbetiscos vocemtes, Solis numini

sacratas.

Vidc Strabon.

lib. 9.

ubi

<-\

Hymetto

habent: nec adi-6 clienthnr, uxores nent milti lanas, e qutbus pannus confectus, imbutus bumore piscis muricis ad Taenarum Laconia.1 promontorium capti, suppeditet miht
vitcs ac potentes

advectas trabes longaset densas commetnorat. 4. Ifttimd recisas Africd.'] Columnas intllipit

vestes purpureas, casque valdt- exquisiias, quae ad

solos nobilcs, Patricios, ac MBfrjstratus peninent.

marmore Numidico, cujus pretium ingens

liis

Cic. Vcr. n. 59.

ruisse testatur Plinius lib. 36. cap. G.

verbis.

Ipsc tlaiat purpuram tatUum, amia operam. iAconia Pelopounesi n gio purpur.e

Lcpidus Catuli in consulatu coltega, primus oniuiiun limiua e Numidico marmore in domo posuit magnft reprehensione. Nuuiidia Afrirre
regio ultima, et
;>.

M.

excellentia nubilis. Plin. Hb. 21. cap. s. XJn-

gut

maxime

occidentalis.

Najue.lt/1tl1 Ignotus fueresregiam ocntpa-

w.]

Nec

divitis

ulULve fruuJe ct arte mala.invai.i, opulentus

:

cujusquam hiereditatem captavi, quo-

quo modo esse volcns sicut Artstonicus iqucm sant> respexlt hoc loco Horatius) regnnm Asi^e libi vintiicavit. Duo tucrunt Attali PeTgami Rcgesj pricr, Eumunis tratcr, posterior autem filius. Hic Attalo patruo succeasit in Asise Imperivim. Post aunos verb quinque tnstare sibi mortem sentiens, Po[>vilum Rornanum opum suarum
regnique haeredem nuncupavit. Qucd utaccepit Aristonicus Eumcnisex peUicc nlius,regiam stir-

->:<< naiuram vicUse gaudens luxuria, vestibus quoque provocavit eos flares, qiei colore commenHos animadverto tres esse prmcipaies wtttm in cocrOy qui in rosis micat. Gratites uihil aspeccu. TraJatur in purpufas Tyrias,dibaphasqueet Laamicas, &c. Et lib. 35. cap. 6. El iiijuiii/s coloribuSf tfuos u domims dari dzximus propter magnitudmempretii, anteomiuis est purpurissum laudaiur Laconirum undepretiosissimiE pfurpuras. Vide supra Ode 6. sub fincm Annot. ad has voces: Te bis Afro mui ii 6
,

tinctte vestntnt iatits.

9.
si

Atfides

ct

ingeni Benigna vena

(.]

Qutd

desint opes, at opibus quidpiam melius ac

pem

ostentans, conscripto exercitu,

Pergamum

ac dominationem Asiae btiuuitjCraisi a Bootanis missi Proetoria tractis

invasity et principatum

habere contigit, nimirura fidei virmtcm, ucc ttou ingenii lumen et fecultatem.
pnestantius

152
et exjgaum me opuNihil prccterea a Numinibus effiagito*. ncque ab amicp di\ ite major.i posco, contentus adino-liuu agrO tantum Sahino. I rgetui cues die: et novie Lunse properant defi-

Q. IIORATII

FLACCI
10

rui fons:

Benignfe vena est: paupcromquc divcs

lentus requirit.

Me

Nihilsupra Deos lacesso, nec potentcm amicum Largiora flagito,

petit.

Satis beatus unicis Sabinis.

cere.

Tu

morti vicinus inciden-

da marmora pacisceris; et tumuli oblitus &eaiftcaa: atquesatagis cxtcndere littus maris ad

Baias

Truditur dies die, Noveeque pergunt interire Lun;e. Tu secanda marmora Locas sub ipsuin funus, et sepulchri

15 [" 7 ]

Immemor

struis

domos
20

Marisque Baii* obstfepentis urges

ANNOTATIONES.
Metaphora a terrae venis, e quibustbutes promanant uberes: deaignat op1

0.

Bemgna

vnw.~\

l
I

m
.

"
<-r

suntuniversa, premit, du
'/.

Fu
noi U n
i
i

\uuntw*
in
'

Axt-

time discendi scribendique tacilitatem, qufi qui destitutus luerit, is invita Minerva, invhis Apolline ac Musis literarum studium capessit, noc est, oletim etoperain perdit. Epist. ad Pisones, v. 385.

!,,>

Autumno Omnia comptsdtur.

Oritur sol

,-

qu<v

tantur.

cap. 1.

tranieunt, ui Sic lere ad rem et otddif, c/ adtocum

ium

Tu
Et

nikil invitd dices faciesve

MinervS.

v. -JC8.

Nafuru Jtcrft laudahilr cnrmcn, an artc % Qtnzsitvm est, Eg m udium sinedivitevenA, Necrudt: quid prosil vidco wgenxum. Paupcremqui: dirr. Me petif.] IMe diligit, ac farmtiaritatem meara petit Msecenas, tum ob fidem, tum propter ingenium ad artes liberales idoneum. Epist. ad Pisones, v. 404. Gratia regum PierHs tenlata modis. Quoties ver6 Doctores et Sapientes aPriucipibus viris sunt honoi

revertUur: ilnquerenascens gyral pei meridiem 9 ct ftecUtur ad AauUon m. V [fle rers. Sat. b. v. 66. et seq. 16. Nov&que perguni interire Lun<r.\ [ta !a-

buntur menses annique

tur:

novae Lunae complen-

tum

decreccunt, ac intereunt,
ita fluit

rursumque
vicibiis,
:

renascuntur, et crescunt^ perpetuis

{ugit
tra.

ha

tempus,

Tu

tainen,

vitoe sit tibi

ac perii srta vita nossuperbe et ambitiose, quasi securitas, ei iromunitas \ morte, in1

sanas moliris substriictioncs.

l". Tu secanda marmora Locas."] Mercede conducis sectores mannoris fi Bculptores vel
:

rati ac acceraiti ?

11. Nthil supra Dcos lacesso.]

Ut

larpfiantur

h demptori negotiumdas secandorum

marmorum,

pia-;cr ista, non importunis Dtos pretibua ratigo, DOn urgeo, non efflagito* Sed nec Maecenatem amzrum, plura si rogitem, dare paratum ac potentem, nequaquam ego lacesso, nec ampliora flagito, quain quae jam donavit, videli-

quidquam

ad extrui ndas domos superbas. 20. MarisqufrBaiis obstrepenth.

vere
litt.ora.']

urgesSummojaciis

Molibus
sedifices,

in

littus,

ui

il/i

mare amceno

extendik

loco, ad Baias,
'

cet

agrum inSabmis, quovictito beatus

et con-

ubi fluctus marini ventis agitati fremnnt et obestrepunt vsbementcr: qunsi non suHicint conti-

tentus. Sie cupiditatem adversatur

omncm

ac

li-

bidinem, ul vocat Tullius. H..nc feroeieuti equo similem aiebat Plaio in Phaedo. Diogenes autem Cynicua asrcem omtiwm malorum vocitabat.

ncns tcrra ad construendas ssdfis. Sallust. DivitujsprqfunduTitmexti u idoi irijCtmontibut - ummotpquandis. Senec. ( ontrovtrs. 5. /W ventur prqjeclis moliktts. Vide supia Ode 15. inii. ibiquc Aimot. hem postea, lib. 3. Ode 1. v.
33.
ei

13. Flagilo.']
lib. 9. Epist.

Quid
.

valeat ista vox docel Cic.

:

Ode
. |

:.

1.

v. 2.

o. ad

Yarn nem

ubi sic scribii

Baiae ctvjtas

Campani
;

e, a

MeUto ne
14

tejin

tgo autem mandavi

x>
i

enulto tniinitiata
1
1

sita

Baio UlysPuteoloa ni-

vi rogarenl, Sotis beoAus wrieis SaJbinis.] Prcedio in Sabinis, quo donatus nim & Msecenate, satis me

inu qui ininc dicitur

Gt

Ijo

)';
i'i

uolo
iii

el

di

Na^
.

cali

ntibus aquis ad

locupletem existimo, nec ab eo quidquam ultra peto, vel cupio. Vide lil>. 3. Ode 13. v. i. ibique AnitOt. Item Epjst. 16. initium, ubi suain
ipse villam dcscribit PbJ t.i. ls. Truditur diea <&.] Epod. 17.

cceli tempftrie, amceno Procerum nitidas iUSc ibcntium frequeno&, perquam l.lix ut

valde utilibu:

ltomanorum

Urget dtem nox, etdiei noctcm. Senec. Epist 24. NuUius reijinis cst. Sed

m or-

ctiam vitanda, velut occasio luxurice dicatur a Hlh inquit, tanScneca ad Lucib Epist. 52. quamlun debeotuA Uc\ '', magis luxuria '!rtti.r. Non ta/itym corporij sed ctiam moiilms salubrem loeum
,

CARMINUM LIBER
Summovere littorn, Parum locuples contlnente
Qiurl,
ripA.

II.

1?.
frementis,
bili
terrft.

153
non sat divcs staQuid dicam, quod
agri

vicinos

etiara
(-i

limites

re-

qu6d usque pros.imos

terminos, ct ultra
Pcllitur

moves,

clientiurh

terminos
?

Etevellis agri

transiltSj per avaritiam

Ejict-

Limitcs clientium
Salis avarus
ln sinu ferens
?

patcmos
:

Deos

n
iEqua
Orci

25

tur et mariius, et conjux

poret

tans

greinio pueros sqnalidos.

in

Penates,

tentein
t;it

Attamcn podominum haud expeo

baatfica

ulla

Et uxor et vlr, sordidosque natos Nulla certior tamcn

Rapacis Orci fine destinata Aula <li- item manet

melior paratft

30
?

Herum.

Quid

ultra tendis

tellus

Inferorum omnia absorbentjum. Quid amplius quteris ? Tevra pariter inopi sinum apenerit, atque principum filiis que Inferorum custos, auro coiTuptus,astutum Prometheum
sede
:

Pauperi recluditur,

repOrtavit.

Ille

Tautalum su-

Regumque

perbuiu
;

pueris

nec

satelles

Callidum Promethca
Hcvexit auro captus. Tantaliim, atque Tantali

35

Hic superbum

ANNOTATIONES.
23. Quid, quvd usque proximo$,&c.] QuiuQttid ergo
tuiiiuue
ultrtl tendis,

quam sancitum
ac

decre-

etiam sacrilegft ratione rem augere non vereris; tum vicinorum, tum etiam clii ntium terminos iMl Duo sunt itaque delicta, alterum contra fidem cHentibus debitam, akerum contra
justitise et religionis virtutem.

tihi
?

est

tiuorum

Numinum

lege

immutabili

Quod
et

atl

piimum
fidei

attinet

illaiam clienti injuriam e6 constat gra-

Horat. tib. 2, Epist. 2. Quid vici prosunt, aut funrea, quidve Calabris Saltibus adj&ti Lucani, si mettt Orcus Grandia cum parvis tum ej orabilis aufo ? 32. JEa.ua telius Pauperi recluditur, &c.]
l.

viorem esse, qu6d post parentes

ttttclaeque nostrie creditos

pupUIos

Lib.

Ode

4.

proximum obtineant
in fidem patro-

PaUxda mors cequo pulsat pede paupcrum

tabcrnas,

LpCUm clientes, qui sese pariter ciniumque nostntm dederunt;

Gellius,
lib. 5.

ut

asserit
xii

cap. 13, et

lex

22.

A. Tab.

Regumque
34. Nec

turres.

satelles Orci,

&c] Nec

mors mu-

H;ec est: Si cUenfi patromts fiaudcm fecerit,

sacer
t

neribus ac donis cormrapttur, ut suam diroittat praedanx; omnes moriales rapit. jEschyl. Movof
Bsiuv

24. Revellis agri terminos.]

Soc aherum

est
ista

6ava7of cv Jwfwv

|fl,

peccati genus, et sacrilegum qutdem, ex

nxm capitur
va
tiifeg

mim

ribus.
tpvyoi.

Numte PompUii

lege, qtue jubebat ut qui teripse et boves Deosacri ficrent, qu6d Termiuum Deum conse-

Qavarov

Inter Dcos sola murs Theognis "Oyrt; a.irotNemo prelium offercn*

:

miTium exarasset,

sese h

Eodem

perlinet,

Sat Ues
ad
.'}.

3. et 14. morte redemit. \ Orci.] Charon, de quo supra Ode 3.

i<le

supra

Ode

crabant colebantque veteres.

Translator etiam

v. ult. et alibi.

terminorum damnatus lc<;e divina. noscitur, Deuteron. eap. 19. v. 14. Proverb. cap. 22.

35.
v.

2".

CalUdum Prometl.ca.] De eo, Lib. 1. Ode Sensus est uec et Ode 16. v. 13.
:

v.28. &c.
26.
Pellitur

patmws,

&c<~] Expositio ad au-

gendam

invidiara.

Sic possessione legitima de-

Cbaron oblato captus auro transvectum in alteram Cocyti ripam Prometheum revexit ad vivos tediturum. Et Prometlteus, quantumvis sagax,
qui

ttirbatur cliens a te, et ad inopiam rediictus abit ruui uxore gemebundA, sed religiosa, quae portat in sinu Deos familiares, pucrusque ob egesta-

hominem

sapieiuer e luto finxerat, qui cceferulft

lestem ignem

ad Solis currum extensi

terras

callide suffuratus in

detulerat,

is

tamen
cit.

tem

sordUfos,
r,

nec astu nec pretio Satellitem Orci

vicit,

ut mor-

29. t\ :l<a^cFrti<yr tameu, &c.] Qu6d si opibus mortein eluctari liceret, aut si potiorem apud Inferos sedem opulentus quisque occuparet libens ego tibi sane condonarem, quod quo jure, qua injuria, divitias accumules. Veriim non ita se res habet: nec eniin divitem manet herum ulla certior aula aut finis, quam qu;r Orco dcstinata est. Non sors ibl aut conditio melior opulento cuilibet quiim inopi.
;

tem evadere

posset. Lii). 2. Epist. 2.

mux

Metit Orcus

Grandia cum parvit ntm

exorabilis auro.

36. Hic supertrum Tantalutn, &c.] Hic ipse Charon neque supcrbos vetetur, irao doiuit, et in Inferis coercet. De Tantalo supra. Ode 12. ad finem. Tantali Gcnus.] Pelopcni, Aoreuro, Aga37. mejnnonein, Orcstem*

15

Q.

HOKATII FLACCI
Genus coercet
:

Tantaiique poMeros tcnct. Ille ip egenuiu -rumiias perues-

hic lcvare functnm

_.

sum

sive rogatus,

sive

non

ro-

pauperem
I

a horibus,

gatua, e.uscStat icvatque.

Vocatus, atquc non VOGatuS, aueit

40

ANNQTATIONES.
33. Hic kvare ftmctum
ille

Pauperem, &c.]
ei

Uem
b&

pauperi prcesto est; atque laborios.

vitA ultrb sublevat,

wmrauosa. defunctum

cymCic.

excipit, ct transfcrt in sedes quietas,

Catilin. 4. n. 7. scribit,

Mortem a

Diis

immor-

aut hecessitatem Natura?, aitt lahorum ac miserianan quictt m 40. VucahiS) aU]ue non vocatus.] Alludit ad Oracu.ura Laceu-emoniis redditum ; KiXo.jw.vo; KaKXrtTo; <=).; <7rap.r_:, pocatus tt non uoca.us
Z)eus aderit.

tmhbus non esse svppizcii cau&d constitutam, sed

ODE

XIX.
cst plenus.

Bacchi laudes co canit apti&s, guod ejus Numine

Bacchiim versus dictantem cautibus, e. Mentii Nyrapnas auyukantes, arrecrasque

in

awes Satyroruro
;

eapri-

Bacciium in remotis carmina rupibus yjjj docentem v cre dite posteri) ' ( * _ , Nymphasque diseentes et aures
:

nos pedes habentinro.

,

Fidem
t?

Capripedum Satyrorum
.

acUt&S.

habete, nepotes. Eu!io< timore Duperincufsoasitaturanimus.et

obrculetuml.accl.opcctus,non

Evgp, recenti mens * trepidat metu, Plcnoque hacclll pectorC tUlbulUin

.,

*.....*..

ANNOTATION)
Metrum iHom quod
1.

3.

supra

Ode

Q.

Lib.

]
;

Bacctmm

in remotis, Sfc.]

Festum Poi

tis

Ni/nrphasque discentes.'] Sic Edog. 7. v. 21.

3.

lMusas iutclligc.
Liicihridcs y

"

Bacchi diem, epuhimquc tum poeticurn esse, sacrumque celebre, et hynmum solemnem demntavi solitum, eonstai anctoresque sunt Ovid.
:

Nymplus
"'">

noster amor, (
"

aut

Trist. lib. 5. Eleg. 4. ct

Propert.

lib.

4.
-

Eleg.
,i,

6. sive qucj

Libe.

et

Apotlo Deus idem

ut

pturibus asserit Macrob, lib. 2. Saturnal. cap. 18. ac evincunt iEschyli Euripidisque testin onia ibidem allata
;

Qual dro t coneedUe. Aurcs Capripedum Satyrorum acutas^ Vel imen tacfas et formatas: tales enimluv bere dicuntur Satyri trel ad audiendum erec*
:

tas,

paransj avidas.
opSia,

Lucian.
<lic.lt

Ot

5't

aarvpoi

/Esciiyl. "AsroXXov,
p.X.-fcttpi'.,

Z Banyj,
niav,
id i-t,

ox^; ^* <ut~i *-~ aoTol

uito. ij.iya.ha.

Y_.Xa.xpoi.

Et

olibi

Mxv7if

Euripitl.

E.-~tx*>

iiabuisse

ifnum

Bacj.

*An.XXov, *Ei/XwpE'

Sive quod Bacchus,

versibus inceuiuin
vivere

chici exercitus

ducil-us,

magnas aurcs

n
lib.

vinum,
tfnde,

scribenilis

exacuat.

Dialog. cui

tit.

Bacchus. Ovid. Trist.

Eleg. 3.

Nulfa placere diu, nee

sunty

carmina pos-

FtT, 6wie TaItv* opem: et Su tilicum Bacchis Satyrorwr.

Qtta

scritntntur

aqu r

otoribus^

&c.
Istitis
.

Vt

noster egregie docet,

lib. t.

Epist. 19.

'

,-

r/

attomto non taceare wio,

igrtur gener.s
rnn, et

hvmnus

est

OHe

haec ele_$nti.st5.

i.

Ode

l.

De

Satyria

plun ad

\.

31.

quaesan. probet benignam ingenii qu;'i gloriabatur PoCta Odesuperiori. Tali tiam Otle2__.lib.3.EtPropert. Eleg. 16. lib.3. Jnrenwtv^carntinn rupibus. Longe _ stvepitu tuuiuituque populari, urbano, (orensi. Nam Carmina sccessum scTibcntis ct otia quasi

lunt,

E.a.j Vel, Euhoej ut docliores aliqui 0quu voce EJaccIiantes iu Bacria divinose.
v, 6_i

furore concitabant, ut aiunt. Juv. Sat. 7-

Satur

est t

cum

dicii

Horatiu$s Euhoe.

runt.
_.

Vid. iib. 1. Ode 18. ibrqiie Annot. Recenti mens trepidat metu t _?(.] Enthusiaasihi affingit PoSta, quem sempei comitntqi

mum
..
r

quid im ac religio

tiorror,

ob Numinis

Via\

tiocenlem.']

Sic et apud Vrrgil.

Ec-

fi. Silenus in antro u pueria Nymphisquc firprehensui petita durlum carmina tandem pan-

ioj.

ageutisque reverenttam vehementem(|ue vim, qufi turoatui nonnihil aimulque betaprassi rttis

ns divinitiis afflata, extra se posita

et ali-

git;

enata, superiovisque potentisc arl)itrio mota.

Saas

esi pofuisse
r,

6. Pi>

'

Idum

!,<rt<ttur.}

Carmina qua

vuttis cogno$i

CrV.

Numine

insidcnte corriptu> de -iviob gaudrt

CARMINUM LIBER
Lsetntur.

II.

1!).

155
Eu-

Parce, gravi

Evo? parce, Libcr, metuende thyrso.

:

sine gaudio ronturbatur.

:

Fms pervicaces est mihi Thyadas, Vinique fontem, lactls et uberes Cantare nvo^, atque truncis Lapsa cavis iterare rnella. Fas et beatse conjugis additum Stclli^ honorem, tectaque Penthei
Disjecta non levi ruinfl, Thraeis et exitium Lycurgi.

hoE mdulge, Bacche, ind verendo tlij o rraidande. Licet milii cantare Bacchantes
>

fi

protervas,

et

viuum

dcfluens,
ei

et lac copiosfe

manaus,
felicis

mel

e> cavatis arboribus stillans, celebrare;

necnon

uxorts

ornanienturh

astris

insertum
gravi detur-

Pentheique

dpmum

15

batavo casu, et Lycurgi Thracii inortem.

ANNOTATIONES.
consortio,
7.

non tamen sine perturbatione.

Part
]

Parce, Uber,
visi

rndigtrum
i
i

tali

sc ul-

visitatione

professus veniam

c,

ne

in

Sic micet <pfrrnum, vicinaque sidera viiicat coelo clara corona tute. o Quomodu ver6 desert tm Theseo Ariadnem
I i

tionera

Numinis

idsibi

ci

mtingat maTi, quod

sibi in

Pentheo, Lycurgo, aliisque acciderat. Deprecatur ^t vehementiorem Dei agitationem, qui de suH sede raens oinnino dejiciatur.
A
i

ni,

uxorem adoptarit Liber, coronamque eium ii.ui.uulerit, canit idem Ovid. lib.
cap. 2.

in 8.

Metam.

Desertae ei multa querenti

$.

.}

Quo

tot adversa]

rios perculisti ac perdidisti.

.
;

lib

Hasta erat hederisel pampinis Inbi ita ctiara u j>is inopinatos

i

<

Amptextts ct opem Libertulit ; utqite perennx Sidt claraJoretfSumptam dejronte coronam hnmisit ccelo. Temtcs nplat iila per auras, Dumque volat, geatma? nilidos vertuntur in
i

ictus

9.

Fa

Kttium inierebat. vicaci , E?c] Divino itaquc sptritu

Consisttcntque
...

correptus Boeta,
ait, ras

vimque Numinis sentien

hoo ; specie remanente cnrmue; Qui medius nixique genu est angucmque tc.

mihi esse Dei laudes exequi.

Concepto furore petulantes et is. Pcrvicacia interdum est boriaram reniiii persevi rantia, pertinacia scraper malarum inquit Non. Marcell, Acciique ad Myrmidones
Petvicaies.]
.

14. Tectaqtte Penthei Disjecta^] Ethicalludit

aH Euripid.

cit. loc.

ubi Pejnthei palatium brev;

verba heec affert:

Tu pertaiaciam, Antiloche^
:
i

subvertendmn minatur Bacchus: Aialiia%a$Q* Buxy (s $-l'j.r& nevQiajc- Peuthcus rex Theliarum Bacchantes noctu discurrentes, quod uefas,
spectans, iram in se Nuraiuis concitavit,
et

,(
.
. .

prtedicas
atldu
'/

pgo pervicaciam w.o....

U\
>

unde

Tu

esi

demu quud

luudi

datur.

Thyadas.]

Bfoi t sacrifico,feror iinpetu

s

quo-

dam

farikutodo, Thyadi

.:'.
i

appellatse sunt Bacchi

10.

-m,

lactis et

itheres,

&c]

Licet mihi referre et caniare patrata Baccho prodigia etmiracula. Perpei tur, afferunt liic aliqui morcni veterem Baccho seu Dionysio in Bpetais sacnficandi vino, lacte, et melle.

matre suS Agave soeiisque Bacchantibus discerptus, misere periit. Ita Pansan. in i. Euripid. cit. &c. Hygiifus autem u Libero patre insani^ t-t furore pe^cuUum \luinsum sibi manus intulisse refert. Vide Ovid. Metamorph. Itb. 3. cap. ". et leq. Pers. Sat. 1. v. lou. Diodor. Sicul. lib. 4. 15. Non levi rtrinu^] Leguntalii, nonleni Alii non lcut, seu Uevi, ruina, it cst, Bsev&,

ab

ipsi

id est,
1(5.

asperA.

Sane

respcxit, ea scribens, Horatius

Thracis etexitium Lycurgi.]

Referam
prostratis

locum, in Bacchis Act. 3. in quo Bacckarum

quoque vindicatura Bacchi Nuinen

;

una

thyi

et

mux
;..

imle prosiluisse
U

aqu&Jbns;

alia feridam prqjii

terram, n"tn< Dei verb canaHtU potus mpid-ejt ei

in

isisse ;

e
-

quoiquot huic adversari refragarive ausi sunt: quales Pentheus, de quo mox ct Lycurgus, qni spretu illo pcenasJuit, seu & Jove privatus oculis
vit&que ipsi, ut scribit Homerus ; seu ab ipso interrectus Bacclio, ut volunt alii. Thracum

..',

summi

dig

cttisse:

thyrs

1
,

fiumina stati i fiuva nuiia

t

m
13.

.:',;.

F
|

[Ik.uii el

inter sidera

additum SteUis ho~ Ariadnes coronam nuptialem rclaiam. Hujus meminit Virgil.
222.

Georgic.

l. v.

Oud.

Trist.

b.

Eleg.

3.

multa per temulentiam prave committi videns, k< idi vini tajussit omnia, vinumque abolcrl : hinc porro rabulati sunt, ultore Baccho, versum in furorem crura sibi amputasse, falce vinitorifi. HygTn. et Pluta-chus, alitcr pau!6, cjufcd nimirum iu carcerem Bacchas ct Satycos
rr\
'

156
To

Q.

HORATII FLACCI
flectis

ilomas fluvios, ot marc lon-

Tu
Tu

amnes,

tti

mare barbarum

ginqnum.
tihus
pillos

Tusebretis in monca1-

Thrauarmn mulierum
nodo
sferpintirio
.

separatis uvidus in jugis

yiericultim coustrin:

.1

citra

Notlo coerces viperino

dens.

Cum

gantum
petcrrt
tui, tu

verb scclcrata Gittmua pcr sublitne ap-

imperiura

JovU
leonis
:

Bistonidum sine rraiide crines. Tu, cum parentis regna per arduum Cobors Gigantum scanderet impia,

20

Rhuxum

dcjt-cisti

Kbcecum

rctorsisti leonis

unguibns, nc
onibus,

terribili

maxilU
KSl

Qtfiimvis Baltafionibus,

cavHlati-

Unguibus, horribilique mala

iusibusque

Quanquam
ccr-

choreis aptiot et jocis

nia^is idoneus, nec itt ad

tamin.t haKiiis
ci atque
:

Ludoque

dictus,

non
:

sat

idoneus

26

veruntamen pa-

bello
te

communis

eras.

Pugiife ferebaris

lunoxius

Cerberus aspexit

Pacis eras

idem mediusque belli.

sed

Te

vidit insons

Cerberus aureo

ANNOTATIONES.
coniecisseT.

LyMOpgO cxitmm accidisse narrant

Apollodurus, lib. 3. et Euripides antea citatus, iid.Trist. 5. Eleg. 3

Ossa

tripeirt

feri sicsini

!">:

maUpressa Lyatrgi; an& PetUheos umbra vacet.

J

quando impie tentarunt Gipantes ccelum scandere niontes montibus unpoucndo. Tum siquidem Bssumpt& lepnis specie, unpuibus et dentibus decertando, Rhoeeum aliosque vicisli,
v&sti,

Propert.Kb. 3. Elcg. Vesaiiumqi

<i

6.

tdcquam
;

in vite

Lyatr-

proflig&sti. Lconis pcllc indutum pugnasse Bacchum asunt alii, leoninaque audacia quod quidem minus fabuhsmn. Diodor. ver6 pardorum pellibus usura retert.

dejecisti,

Pi

tht

in

'

'i

?.

\era

grata grq*e$.
et

25.
titere, 1.

Quanqus

prtdr, fiTV.]

17.
(Invifls

Tu

fleclis

c
|

Gangem

Lndum

quidam: atii Hydaspeh et Orontcm, quos Bacchus transiit iri indiam periritelligunt

pionysii, inquit Djodor. Sicul. lib. 5. cap. Prior senex promissa barba, ex veteri more. Alter juvenis, speciosior, et dcliciosus. \> Sa-

gens.
acr.lt-

Alii

StTjmonem Thracise fluvium,

cujus

Edoni cum suo rege I^curgo prurium rcluctati, postea verb domiti a. Baccho, ejus se
legibus ac disciplinse suhdiderurit.

Favet Ovid.

mox

cit.

tyrorum saltatione, risu, et jOCO delectabatur. Omnes etiam qui in exercitvi mufiicis exercerentur, immunes lecit. Haec Diod. exqmbus motlities Bacehi notatur, qui etiam in Indiam du\erit exercirum mulicrum et delicatorura homitripudiis et cantionihus operam dentium. Lucian. in Dial. cui titulus, Dionysius, Diodor. cit. &c. Aplior et jocis Ludoquc dictus.] Huc pert nrt quod vulgo circunifertur adagium: Sue Cerereet Baccha friget fenus.
:

ffecpdtria

esi

haiitata tiii: sed

ad usqucni-

num

vosum Strymona vcnisti, Matticolamque Geten,

Persidaouc,
et iate

spatiantcm ftumina

Gan-

gem,

Et qtiascunque tiHl decolor Inaus aquas. Tu marc hniurujn.] Indicum mare populosoue Indos sub jugura tuura misisti. Ex Diodor.
oicul. lib. 5. cap. I.

appcllatus,
spoliis

quoniam
in

Triumphator Baccbus est illc piinms de Indis ciud

Ad 27. Idem Pacis eras mediusque lelli.] utrumque pariter, seu ad pacem sancienrlam, seu adbellum movendum paratus et accommodatus.
Diodor.
cit.

loco;

Quidum dupUcem aformam

patriam reversus triumphavtt. tB. Tuseparaasuvidus vi jugis, fiTc.j Perte

opimis

attrUnttam voluntfquonxam ebruUas et vfacundot ei hilares. Medium belli paoisque, com-

fit,

ut Bacchantes viperis ac sei-pentihus implici-

munem

interpretatus

sum.

tos hafoeant crines, sine ullo

damno

suo. Scribit
\

Q9. Teviditinsons Ccrbents.]

Ciuoad

Inferp*

Plmarchus in Alexandro, mutien Baccho celebrarrtes in q

volunt
alii alludi

Orgia
ej

ad fabulam, qufl Baccl in fens anfniibus a Parcis cinctus fcrtur, qut nihi!
intulcrint mali, scd ora pueri lamberint.
-20- Bistonidum.'] A Bistone stagno vcl lacu et Bistonc Thraciae popuE; et Bisionides mulieres ibidem sacra Baccho facientes. Est et Bistonia urbs prope mare, hodie

dicti Bistonii

Botuon
21.

dicta.

denique jdescendisti, Semelen matrem, vel, ut alii narrant, Ariadnen conuigem inde reduturus, Cerberus ultrb tuum Numen reveritus est, cauda leuiter motft hhmdicns, tihias ctiam et pcdes lambens. De Cerbero plura ad Od. 13. hujus libri, suh finem. Aurea Corni <l-<>rum.] Cornua tribunntur Bacchn, quod immoilerme bibentes quemlibet obvium fcrire soleant. Undeet tauro similem faciunt, quod, perinde ut ille, hihaces sint iracundi, peiulci: teste Athen;c-o, lib. 1. Non ita videtur ad rem quod ex eodem Athenrto affi
ruut quidam, cornua
\>xo

T>/, ciim jarcntis, &~c.]

Quin

et praeclare
iln-,

ite

in

hellogesta eclebmbo.

Tu

enim, Bai

operu Jwvi patri tuo egregiam operamque na-

poculis fuissc olim

ncc

CARMINUM UBER
Cornu deeorum,
leniter atterens

II.

19.
uureo eornn

i"'7

f 23, ~|

movens
el

Caudani, et recedentjs trilingui

.,

caudam

leviter,

redientis

pedes aruraquetripUciVmgua' et
oredelinxit.

Ore pedes,

tetigitque crura.

ANNOTATIONES.
primus illc tcrram bobua exercuerit: mult6 rninus quud idem .ilibi ait, comutuin dici Bacchum, obacumen in excogitandis rebus ad vitam utilibus. < eterura sacros Moysis Iroros kaud Ethnicis auctorihus incognitos luisse atibi quidem annotaviinus tnde ver6 plenique veri Dci miracula itos imitatosque fabulatores ralsisNumiqubd,
lib. 4.
:

cx Dlodoro

tinent, t, confetamus comexamus

Movsen, Josuen, et qurcad eos pcrqu Baccho assignat eum us cum iis qiuE Huratius, eadem proprie esse agnoscemus. Moyses 111 Monte Sina acceptas Dei leges populo Hebraeo perfen. Bacchus in rupibus Satyroset Sfympkas docet Bacchi thyrsuSj quid aliud quam virgaMoysis? Per hanc patrata certe prodigia, per illum
si
s

Qu6d .i6d

nibus et iicroibus suis afnuxisse, sciolus quilibet vi\ ignorat. At cum icl abunde probet et
Ostenoat vel una hBec Ode, non est leviter praetennittcnda, quin rem penitus excutiamus, at-

simlliter facta mentiti sunt.

%mi Jbntem,
non
intclligat

lactis rivos,

ficta, vel

mel itUlans, quis ex promis S i'

terrS. lacte et mcfle mananle; vel ex erutis que paul'6 otiosius inspiciamus et perscrutemur. silice perMoysen aquis ? Virga Moysis 111 serEnimvero quanta et quot attribuuntur Baccho, pemcm vcrsa, et sine damno apprehensa, serquai vel Noachi sunt, vel ipsius Moysis Sin- pens item aeneus in deserto jussu Moysis erecgula petstringamus; quorum pluriraa tamen alii tus: Exod. 4. &c nonne locum dederunt wizMTts non absurde jam protulerunt, occupamntque. et anguibus Baccharum crines implicandi sine Bacchus inventor vini, vitesque plantare docu- Jraude quidem etcoercerzdi? Jam Homita Baccho isse jactatur. Diodor. Sicul. lib. 5. cap. 1. Jiumina ipsumque mare, vel lippientibus ustenAtqui hoc tonge veriiis Noacho vindicatur, dunt Jordanis Marisque Ruhri sicco vestigio Genes, cap. 9. v. 20. nbi et inebriatus ille et transitum, ducibus Moyse et Josue. Dvjjecta nudatus in tabernaculo suo, nccnon majori (ilio ver6 Penthei tecta, LycurgUjae fitale exitium^ ludibrio habitus refertur ; quce ad Bacchum adumbrant satis clare urbes deletas, reges ictos, transtnlere fere onmia. gentesque fractas ab Israelitis, Deo suffragante rupibus in et Satyris et MuDenique Gigantes et potentes a Bacchus sylvis et opitidante. sis, sic doeumenta varia tradidit Noachus post seculo vir> famosi, Genes. cap. 6. et monstra diluvlum, devastatl ac in solitudinem redacta filiorum Enochi de genere giganteo, Nura. cap de cultu Dei pneeepta hominibus se- 13. v. 34. necnon turris Babel, Geues. c. 11. duI6 inculcavit. gigantomvichiam, ccclique per arduum oppuguaBauchus amnes et mare fiexit; Noachus aqua- tionem fabulosam peperere. rum eluvionem arcft evasit^superavitque. Cornutum ver6 Baccbura dixere, juxta iu Baccbus Gigantes Jovi bellum moventes ex- quod Exodi cap. 34. v. '29. ct seq. leijitur de pugnavit Noachus Cbamo filioimpie se colen- cornuta Moysis lacie, seu duplici luminis radio Hum Nuininis instar exhibenti, post( lisque ejus conspicu^, ex consortio sermonis Domini, quaui idololatris vel atheis fortitcr repu^vwvit. Israelitic non sine metu ac stupose animadverBuci-hus pacis bellique mrdius et arbiter ex- terunt. titit Noachus sequester et conciliator Deum Adde, si lubet, Bacchi descepsum ad Inferos, inter et homines, audire meruit: Non erunt ac reditum incolumem, imaginem videri genuivltra aqiue diluvii, ad dclendum univcrsam carnam Moysis in monte nebidoso dies quadi ncm : item, Ponam arcum meum in nubibus, commorantis, quem omnium opinione mortuum criique sigmimfxderti iiUer me et in&er terraia cam rursus viderunt Israelitoe, vclut ab lnferis Genes. cap. 9. cit. reducem redivivum exceperunt.
'.

-.

15S

Q.

HORATII FLACCI

ODE
Famam
sui

XX.

AD M.ECENATEM.
et

nomims semper

ubique celebrem Juturam.

Nec solits nec levi pcr afira flueatem al vehai ego Pofita dapUcl brm& q;;.,,n |H manel>0 clilUlUS ITI
1

Non

invidiaque superior des< nu

vitates.

E*
>\

pr
qui

le

m app Charissime, Mieccnas, haud nioriar, noc Stygiai paludc tircebor. En mod$tibiisincrescunt pelles scabroe, atquc *m avem candidam transfbrmor secundtan superiores partes; et plumae tennes exoriuntur in brachiis et
inopum,
o
<
.

usitatfi nec tenui fcrar Peun&, biformis per liquidum sethera Vates neque in terris morabor Longius: invidi&que major Urbes relinquam. Non egfo pauperum Sanguis parentum 5 non ego, quem vocas, Dilecte, Msecenas, obibo, Ncc Stygift cohibebor unda.
:

!3S
[

135 [ ]

Jamjam

residunt cruribus asperae

Pelles, et

album mutor

in alitem

10

seapulis.

Supcrne, nascunturque lseves Per digitos humerosque plumte.

ANNOTATIONES.
lib. i Metrum idem quc '' i, Non usilata\ figfc.] Scaliger, lib.
'

tuS iu
9.

me

animi propensione,

Msecenas,

tni8

PoSt.

me
i
i

ignobilerri et

humilem

prosequeris, exomas,

Qderi han
i/igaih.
guraesagit

ct tani d tmmortales futuros Horatius, atque suo nomine ei

i

' n

uiritus,

beas. Majcenatis iu
' .

Horatium morte sublaium

Se suosquc

versiis

erat
/'-,

Lttgens
Bi

mea

vita^ vec

smara
i

unplendum orbem totum

se

gloriatur.

Quo

<;

:,llos

neque, F/nccc,

:>>

ni

'.
?,

offendatur, sumtnis quibusque PoeHis

magnade

nec omnino sine

est.

caui

t,

ja tare solitis, suc-

AVr mt candida margarita quarOf ^c. ' -" 8. Nec Sty [d est, non
/

censeat necesse

Paiilu certe audacius ca-

morlar,

nec proinde in fnferis detinebor ;mt

cit.
.',

nebat

et

vaticinabatur Ovidius, in fine

Meta-

coercebor. Ovid.

mbrph.

tU

ntia

Jamqu
Ifecpt
:

.',

qztbd nec Jovis tra, nec

;

.-,..:.

lere vetustas.

Ore Icgar }> omma sccula fam&$ Si quid habent veri vatux a, vivam* Vide supra Ode 14. v.,s. Dc Styge dixi lib. l.
j
.

Net tenui fefai Pem Mon tenui aut fragili volatu, qui dissolvatur, rt brevi cadat* fumam-

Orle 34.
n.

v.

10.

Jamjam

residunt cruribust &^r.]

Sentio
tibiis,

queraeam

perire sinat. Ovid.

mox
.

t-it.

rae transformari

incycnum: jamque meis

Parte tamcn meliore mei svper alta perennis Astro firar: nom idelebUe nos(i

humani
lcs

carne ct cute spoliatis, succrescunt ptl-

um.
Alse naturara, communc quidhabere, asserii Plato in PhsRdo. Lyricus vates atque Satyrieus, in-

2. Pcnnn.\

piara tuni

Deo

BiJbrmisJ]

aspene, tjualcs sunt in cruribus c cnorum. mutor in atitcm.] Ex Pythagone sententifi loquitur Horatius. Atebal ille Poetaac vicisrura animas transire in canoras 'i\cs sim lusciniarum :ic cycnormn animas I *' !is
lo. Alhitm
:

>

tiuiuut plerique.

At videnttu
:

alii

sapere plusdu-

immitti.
.- c

lum,

sic interpretantes
:

verb cycnus

paulb arttc homo,jam binl forma prseditus, humanfi et

Porr6 cycnos, \polI"mis creditum est.

\?<' : t{iy

u( t
I

Potas, in tutelft

nde eycni appel'ycni

lantur boni
causti
?',.
:

mali
1.

autem anseribus com'

I,
|

eycne&. Plularcb. !< In4. Invidtdqve majors Gsfc.] vidia etOdio: Ut Sol, inquit, supra verticem

paratitui'. Cic.
,

Tusc.

n.

rww

;
hahen

..'.,.

'k.-.- iri

'>.
',

pri

dentcs

extans aut
focii
;

umbram
sumrna
Si
fi

adirait, aut
Licitas

certe

quid

inmortebom
\ur.

vum vantu etvotuptate

ita

cbmprimit invidiam,
i

pra capui ejua consi

5. loc

Inli.i

Virg, Eclu

Varr^

tuum namen
lera cycni.

Paupp
:,
>

i;-

7tis

jian-nium.']

Obscuro
libertino.

CanJt

.is,

avo

nempc
"
,

liberto, patn

nosterdc Pindaro,

Ode

lib. 4.

n.

Quem

Dilecte.]
tibi

Sic interpunge sevocasj

Multa Dircccum

levat attra

cycnum.

dulo: id cst,

qucm

dUcetum

pro

CARMINUM LIBER
.Tam D:cilaloo ocyor Icaro Visam gementis littora Bosphori, Syrtesque Getulas, canorus Ale6, Hyperlporeosque campos. Mc Colchus, et qui dissimulat metum Maisae cohortis Dacus, et ultimi Noscent Geloni me.peritus
:

II.

20.
Nunc
ineutis,
arl

15J
littus

Bosphoii

frc-

et Libycas Syrtes,

re-

gioncsque

Borcules

pei^am,
ivlter,

15

Jactus
lociur

v is

canens su

ve-

autem

Ic.iro D.eilali filio.

Me
["I

Colchus, Dacusque Italum e\ercituin simulans non tiroere, atque e\tremi celebrahunt Geloni. Me cognoscet doctus Hispanus, ct qui bibit aquas Uhodani. Apage cantus lugubre. flctuscjue iDutiiibiis exequus, Coiuindccoros, et querclas.

Discet Ibcr, Rhodanique potor. Absint inani funere nteniie,

20

Luetusque turpes, et querimoni Compesce clamorem, ac sepulchri

:

prime

ejulatus, et pnctenuitte vaoa luu.uli wiuameuu.

jMitte supervacuos honoics.

ANiNOTATIONES.
10. DiTihleo oryor Tcflro.] Id est,

nure Volatuai Gentabo,

qne patre Dasdalo, 14. Visam
iib.

vrlut lcarus,

non ego teneque pen/ccro ejus-

possunt ctiara
lib.
1.

Scytkie remotissimi, de quiluu

Hispauiae populus ab
Ibero,

Ode

10. v. io.

umamfictiuasetadscititias.

De

Peritus Iber.]

i.OJc
'ittora

3.

sub finem. Bospkori, &c.]

seu rege, seu fluvio, dictus.

atructus doctrinS,,

Barbaris etiam populis, et regionibus innotescatn; meaque poesis ad reraotissvmas orbia parbris erit. X)e Bosphoro, supru. Ode 13. v.
34.

PerUus.] Literarum studiosus, vari&que inAUi refirrunt ad navigandi

peritiam.
20. Rhodaniqtte potor.] Lugdnnenses Callos innuit et designat, apud quos facundiae certa-

\4.Gnncntis.]

Illic

emm

liorrendumstridctac

fremit mare, angusto coarctatum spatio, et ad

raeu erat: cujus meminit Ju\cnalis Sat. l.v, 44. PaUeat, inquit,

ompriinentesripas fiuctus allidumur ac jr.emunt.

1

5.

Syrtesque GetulasJ]
iih. ].

Ad

Africte

littora.

Cl Lvgdunensem rhetor dicturus ad aram*

Rho.ianus Huvius Callire pr^ctpuus, apud Helvetios scaturlens, per laeiun Lemanum tam rapide fluens, ut suas non coinquinet aut permisceataquas: Genevam alluit : Galliara a Sabaui'ii, Delphinamm a Bressia discernit ad Lugdunum excipit Ararim aranem, Isaram autemad Vakratiam ct Vivarium; Occitaniam inter et Provinciam, ad Avenionem perlabitur, inde vero non procul, Drueutii fluvio auctus Arelatem adit. Demum Ostiis quinque IMare Mediterra; :

Yide

Ode

12. v. b. Getulia regio Libya?

circa Syrtes;

dc quS lib. i.Ode -2i). v. 10. Cunorui Ales,] Cycni more, canens dulcrter. Sitne vero fabulosus iste cantus, disserui*ad Juvenatem.

1 6. 'Hyperboreosque campos.] Ad p^knn Arcticmn, lutimumque Septentrionera, qnasi ultra Borese Ratuset originem. Vid Lib. l.Ode 12. ad penultimam strophen annot,
:

[7.
yiiii

Me

Colchus.] Asite j.opulusad orara

Eu-

Maris oricntalem.

Ka

regio vocatur hodie

Mingretia.
Istfi peripUrasi ridetur HoratiuG itidicare Parthos, dc quibus vide an-

neum

Qui dissimidat melum.]

npt.lib. 1. Ode 19. v. L2. Quidam fcruni ad sequeutem vorem Dacus.

18.

tamen

re-

ingreditur. Rhodaiti ma^nitudinem comraendatM. \*arro, necinferiorem Istropriedicat, apud Aul. Gell. lih, 10. cap. 7. 21. Absint inani funere nceniis, G^c.] Fnnus,

Marsce rohortis.] \V| per Synecdochen Marsos pro Italis ponit vel potius illos prce caeteris norainat, quod in bello ciant genus acre virum, ut vocat Virg. Gcorg. 2.v. 107. Marsiltalioe populi fuere, ubi nunc cst pars Aprutii ulteriorisjjuxta lacum Fucinum nomeuque reginn; ;

vetutinane; nsenias, luctus et querimonias, ut turpes vii is; denique sepulcliri honores tanquam supervacuos respuit, qtiippe vivens immortalis-

que futurus; quibusexpressitEnniiEpitaphium

ita

de se ominati

Nemo me lackrymis
Faait,
Ntpnia>.]

decarct ,vec funerafletu

cula cohservat
niia.

adhueMarsi

ducatfis titulo insig-

Cur

f PuUtovivu* per ora virum.

Daa/*.']

Gens vicinamDanubio regionem

Moldavi^&c.

in-

De

his supra

Ode

1.

ad finem.

eoleiis, Transylvanl,

\9* Geloni.] Scythiae populi ad fluvium Bomtlient m, a Gelono Herculis filio cognpminati.

^3.SepziichriMitte supervacvos'ho?iores.] Plinfe loquitur ex mcnic ipsius Maccenatis, cujus lixcapud Senec. Epist. 92. refercur sementia :
;Vtt

l)e

illj.ijjni

supii

Ode

}.

v.

peault.

Iuwlligi

tumulum curo:

scpcU: Natura feUetas,

160

Q. IIORATII

FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

Lir.ER TERTIUS.

ODE
Non

I.

opibus aut honoribus, sed mediocri fortund, vituque tranquilla

constat felicitus:

"f

Odi profanum
p linguis Favete
,

tque arnoveo.
ore
:

Musarum

01 ecundate '* ego antistes iu

. :

vulgus, et arceo ...,\. prius na non , carmina

:

n
in Sornn, Scip.

ANNOTATIONES.
Mctrum idem quod Ode 9- Lib. 1. 1. Oai prqfanum] Quod lVrsius sub fmem Satirse primae, hoc odes hujuR Initio prsestat Horatius. Nimirum quibus scribat, el quos lectores
velit,

adeat profestum

et

profanum vulgus a ludomirquaedam

sko dxvemtm,
lib. 1. cap.

Apud Macrob,

2. Philosophia ex tabulis

abs se abdicat, ac velutprqfana ab ipso vatibulo

saera? dzsputoJionis excludit,
'2. F&vete linguis.] Vbx insacrisolim usitata, qui silentium iinperabatur. Et certe nihil est, quo reverentiara numinis aptius aut amplifts li-

strophe

uterque impei-iosestatuit, Esi igitur prima elui procemiumgravissimi carminis grav

rissime quidera traci

sequentis
illa,

mores pertinentia conlineutis. libri caiininibus potissimum enitescit

pleraque ad Certe in hujuset

,..i

quam
.

laudal Petronius, Il.iraiu curiosafi-

ceat declarare, quam profunda Ula taciturnitate atque attontione unimi ad divina quasi stupcntis.

Audiaturhi
posti
:i,

5ca

bypercritic.
..
.

tfirtii

Hjc

facit

Psal. 64.

v.
:

i.

Interpretatio sanctj

libri

Ode prima mag,

Et
Seq

ttructa

est.

! na jomen-

ti&y numcrosa, ardua.

cedit, ac ne quinta

SecundaOde
:

paritex aUi-

loqua: tertia gravissima quarta nec Pindaro quidem. Sexta altissime sonai, &c. Haee illc.

Prqfanum vutgus.'] Orpheus; $BeyofJuu oT$ o, -Supa; 5' -mt$7$i $i$r,?o\r, Loquar quibusfase t,atfurei ocdiuiiU profanis. Arcet
Qi/At;

Tiln sUenUum lau$) Hieronymi <x Hebrseo Deusy in Sion. Arisiophancs, Ljnguis faveat omms popuhis ore datt8&: mdesemm ingressus est Mnsaritm cct-tns, Sencc. de VitaBeat. c. *27 Hoe veriinn, Favete Imguisj ?u>n t ut plerit/ue existimant) a favore trahituri sed imperatur silentiuntf ut riteperagisacrum possit, mtlia\ Quae postrema verba voce mal6 obstrepente. favent hs, qui intcrprctantur; bene preoamini

vulgus

tctum

ei

rude, utpote
-

Musarum

sacris

cuvetc

haud mittatum. Solennu

rai

sacrorum formuta,
profani,

nt' quitlquam loquamini infaustum, et muli oininis. Cicerp l.DeDivin. n. 102. Noti

quam

Pniful,
:

habet Virgil.
<>

_-En. $. \- -2:>s.
este,

proad

sotum Deorum voces Pytluigordti observaverwilj sed ctiam homtnuM, ou& vocant, omina. Quat
majores nostri, quia valere
<

Callimach. "Exi;, ex, ecs fitfinUt. In retronii Satyrico, Eumolpus ita prsecipit
I
:

ensebantf

ia\

b 5
<

..>,
viiitat
;

rliorumy ut ita di-

omnibus rcbus agatdis, quvd bonum, faustum, itumque sit9 pratfabantur : rebusque div>
nti, ijmc pttbtncjo-t*///, utfaverent Unguis imt* 9 perabalur. Festus: Favaituibonamominationem habet: nam prcecones clamantes populum sacriJiais favcrc jubetant. Favere est bonafari.

cam }

ei

motaff utfat, Odi

profanum vulgust
arij
,
i

mcndee voees 3 p/cbc sumct arcco ;

quibus per vui

quid vdlueiit Horatius ne monei Cruq. A.

GelL ad finem

lib.

his icgeiuiis tlalv

ult. sic ait; Comfnentariis icgem } ut nccarnatiwgat, neve

Carmina nonprius
licet;

Atidila.] Nova, Lyrica i neroine llatinorum hacteuus, saltem ex-

CARMINUM LIBER
Audita, Musarum SaeerdQs Virginibus puerisque eanto.

III.

1.

161

auditos antra vetSUS cano puelEtegea metuac juvenibus. cnii potestatem habeni suos in
lis
'.,,,
,

fiegum timendonim in proprios gieges, Reges in ipsos imperium est Jovis,

Clari Gigantseo triumpho,

ipsos

autem

in

re"ges

r]
10

potestatem
tis

habel

Jupiter
Fit

vie-

jiigantibus inelytus,
-

omnia
ut

nutu
alius

roiicuti' ns.
alio

Cuncta supeccilio moventis.

Est ut viro vir lutius ordinet Arbusta suleis hic generosior Descendat in carupum petitor: Moribus bie meliorque rama Contendat illi turba clicutium
:
:

spatiosius

ar&bvea.

seroDibus.
in

dispOnat canIlle

didatus

campum
venia;,

Martiiste

um
tior

nobilioi
et

vir-

tutihus

exiatimatione

po'adsit

cQncertet.
clientiura

Huic

amplior

numcrus.

ANNOTATIONES.
acte facta.
gloriatur,

In hujus libri ulrima Ode pariter Printeps JEolium carmen ad Italos

Sacerdos.]
v.

hujuslibri.

du

vi&st

modos.

sum imtu unico

Boims omnis Poeta
Annuit:
et

B.Cundasupercilio moventis.] Orbem univerquacentis. Virg. Jn. 9. v. 106.

totum nutu tremcfccit Olympum.

3.

Masarum
et

Wnsttrum

dit. Virgil.

ei Sacenjos au645. de Orpheo: Necnan Threichts tongd cum vesle Sacerdos. Ovid. Amor. lib. 3. Eleg. 8.V. 2SH llte egu Musarum purus Phcr.Hque Saccrdbs. TibuU.lib. G.Eleg. 5. Phwbe Jave, ?iovus ingreditur tua tcmpla

ApoTlinis antistes

/Encid. 6.

Egregia divinae MajestatJs declaratio: ex Ho'Et .^'"1 \bute Kpoviiuy, Su* meri Iliad. 1. perciliis annuit Saturnius, iri est, Jupiter; hinc et concussis comis ctelum concussisseibidt m dt-

SacerdoSj Huc age cum cithara carmimbusoue veni. 4. Firgiutbus purrisquc canto.] Velut castis et dociUbus, proindeque idoneis tum ad sacra, tum

Qoibus feVersibus Phidtas aiebat Jovis se Olympi imulachrum mira arte efiinxisse; Plin. Shtpercilii negamus, lib*. 2. cap. 37. ita scriljit
citur.
:

annuimus. Ha>c majimefaatum iiuUtent. Ibid. Frons severitatis index ut et clementiee. Ammianus Mareell. Supcrcilia vciut
9.

ad preecepta

morum

capessenda.

Sie ei in car.

comua

erigi, dixit.

ininc sceculari ait y SibyUis moneri, f^irgin

tas puerosuue castos Diis diccre carmen.
1
.

VideOsl Rhodig.l;3.c.26.
Est ut vira rh\ fc.]
qui

ltb.

Nec

eos esse-f lices.

Ode a Dianum
1*.

putSris,
lenera? dicite virgines
palatiis

ingentibu:

prcediis, magistratibas^

fruuhtiir.

Nam

sim quidem

alii

opu-

Tntunmm,
in

pueri,

d5i ite

Cyjithiitm.

lentiores aliis, nohilit.res, poientiores, famst celebriores, at netnini propterea

5. Regum timend rum, &e.] Docet in primis quo non sit felicitaa statuenria et quatn abertent, qui suprcma potestate pneditum eenseant beatum, Cjnoa &b aliis limeatur; nullum verd umeat. Enirovero mortalium nemo quantumvis prnen- ejusmodi est cum pupra se Deos babcat sequi et iniqui vindices, et regum perinde, ut hi populorum, cervicibus incubantes. Pl&nt.Casin. 25, 26. Quasihi nesdas rcpentd,nt rmoriantur hwnani Joves, Id est, Reges et Principes. In proprios greges.] Sunt Reges quasi pastores
:
;

nesaequM,
riis

et pariter aulerr.

mors parcit omQute scntemia va:

est locis

apud Hoiatium

varia

ubique

dicti-

one

expolita. Lib.

i:Ode

l.

&c.

Latiits ordinet

Arlmsta

sufris.] \ ineta vel ar-

busta plantet agro ampUora,spatiosiora. 10. Hic generosior 'Dccendat, fi?V.]

rit;ite

II le

cla-

generis fretusambiat magistratum, proiuin

deque veniat

Garnpitm Martium, quo ad fe-

ren-ia Buffiagia Pt-pnlus

poputorum.
pi/lum
iPsah 77.

Psal. 76.

Dedttxtstt

stcut uves po~

ct

Romanus conveniebat. 11. Desccndat.] Eratcampusille inferiorurbein collibus aedificata. Adde qu6d iu edito collespectandum se populo praebebat candidatus antequam Vide Alex. ab Alex. in campuin descendcret.
1.

tuum

in nianu

Moysis

Aaron.

Et

Abtulit

sicut oves

pojndum

sicani) et

perditjrit eos
0.

tanuuam greeerh. Regesiniptis imperium est

4. C.

;i.

ubi fuse de comitiis, et

<)'

ratione cre-

Jr.ris.]

Suetbn.

Jul. Orsar. cap. 6. IPstin genere et sanctitas Regum,fjid pltmmumintti hominespqUent; ctcrro
t)<

orum s quorum

ipsi inpolestate sunt re-

ahdorum apud Romanos magistratirum. 1*2. Moribus hic mclioroue fama Contendal*] Alius accedat minus'h)rtasse domi nobiKs, sed vinutum glorift conspicuus; etdeeodem honore
et magistratu eapessendo adversils alterum contendat.

7. Clar) GiganUeo triumpko.'] Apparuit ratis

quantum Dii hominibus pravaleant, ciim Gigatfte^ immani robore Bupetbientes Jupiter debeUftvit.

Vid*

].

l.

Ode n.

et \9.; et

Ode

4.

12. Hli tvrfa clienthtm Sit major.] Alius potentiam ostentet numeroia clientium turbl stipatus, utad niunera publica evsbaUu*.

\G'2

Q.
mn^nm
:

HORATII FLACCl
^Equa
leq^e necessitas

At
vr>&

pari jure
r*>i;it

ct

par-

nwjrs

nuodlibet

no

Sit major.

weo
sat.

urna conipli-ctitur et verCui supr scclcratum ca-

Sortitur insignes et iiuos;

Omne

capax movet urna nomen.

16

put strictus ghutiw

jmpniKl.

gustum mavem
porcm

liaurl
:

kuhm*
ncc so-

Districtus ensis cui super impiil

robunt epuluj SicuUe

revocalut

aut !vr moJulaiio. sopor liaud aspcriiiitur

jectas liomiiium
sas, ct
littus

volucrum Quietus
abca-

(crvice pendet, non Siculae dapes Dulccni claborabunt saporem,

Non avium

egnstium
uinlna

Somnum

cithara;que cantus reducent. Somnus agrestium

20

luim, nec
flata.

Tempe

amccZcphyris af-

nui-1

Qui cupit tliultOdfU. sufficii, huuc ncc angit mare procellosum, nee violenocciilcntis

Lenis virorum non humiles domos Fastidit, umhrosamque ripam, Non Zcphyris agitata Tcmpe.

Desiderantem quod

satis est,

nequc

tia

Arcturi,

vel

Tumultuosum sollicitat mare, Nec sfevus Arcturi cadentis

26

ANNOTATIONES.
14.
luntas,

JEqua
:*

lege neccssitas,

&v.] Numinis vo-

Ql.Somnum

rediuzent.']

Qucm

abbtulit raortit

tornuin decr<num, fiitum, sinc delectu

pav.ot imnHiicutis.

sumtnos asquc ac infimus tomplcctitur, movet, Amovct, absumit. Bcnc apud Sutd.uu, Lcx tptidnii .\imilh cst Tijrannidi: tenvre ennn et vi

Somnttsagicstiaw

Lmh

'is

virorum, &ci} Rut*

uliro suavis et pla-

ticiscoutfB \iris eomm^

.uldcat

cidus, scu in nptcsti tu^ lio, sou ad fluminis rir

amvtu
16.

p'i/i<it.

pam

siiK

arl.oruW,

fritrub, ,

umbram,

Omnc tapacemovct. urna nomvn ] Omnipcrinde mortaliuin numina fatabs urna coutmrt, doncc suo qiueque tempure educuntur.

tem prictendcntibus. \

;il. i"r/ji

et amaenitaGeorgic, 2. v, 46J".

um

At

sccnra quics;

Atqueita cuncti scrius orvus u'itim:e nc c-.siuiti manci|Hntur ct imduutur. Vide lib. 2. Otle i, 17- Districtus c,nsis rui super, &V.] Quod si lcgitima dominatio non reddit fortunuuun,ut initio asseruit, multo minus tyrnunica et per-icelus. occupaia. Nam, ex Tullio mox. citando, Cui sempcr aliquu: tcrror impcmlcnty mlnl vi lcatum : is nec, epularum nec somni dulco.dinem experitur.

Spelumte* civujvc larus

-moltcsQiie
iYo-y?
.s

ac fngida

Tcmpe

ub arbwt} somni

alsunt.
est pluralis netitriua

24.

Tcmpc] Accusativus

Nonienerat vallis amaMiissimaj inTlic^sa]Ia, Penco itri^atce rluvio, nioutibus Os*a, P?lio, Olympo circuudataj. Pro lucis quibuslibet amnenis usurpari solct. Vide lib. 1. Ode 7. v. 4 t
gencris.

Qnod

satie

Dainoclcs impius

ille

Dionysii

Zcphyris
1.

agituta.']

Leniter aspiianteeov<

nu^

Syracusarum Tyranni assentator intcllexit, ypl ab ipso Tyranno edoclus. Cum enira regiam experiri furtunain ab eo petiisset, aurco lecto, strato
pnlrlu niiuo, teuili xtra^adu, inagnificis upcribus jncto, collocatus est. Aderant unjruenta et ct>ronu;: (.wiores incendebantur niensa- cwnquisi;

qui genilaUs spintus

16.
c. 2,'.

mundi appellittur a IMinio FLat qI /Eauinoitiali onasuyver ?//-

choatf apentQue terras tenm Jrigore saluler, Favonius Laiiuis a favcndo vel fovendo: Zepla/' rus Gr<cvis nominalus, quusi ^am^zpoc, vita/n

ferens, Id. Plin.

lib. lfi. cap.

:H.

li^-siiuis

cpulis extmeliantur

itd

mensain

cxi-

Jlgitata.}

lncertas Zcpkyris motantilits

irgit.

um*

mia. torina delecti minLstrahant pueri.

Jamque
In huc
i-

IraSj ut canit \

Kctog. b.
faciunt.

Qiue

quiucia.

fortuuatus

silii

DuimK-les vidcbatur.

omuia sunmos dulces

autcm medio

appar.itu fulgent-ni ^ladium

la-

Cun.iri setj cqtiina

appensum

demittijussit

Ty-

rannus, ut inipcndcrct illius beati cervicibus. Itaque nec pumj)am, nec dapes, ncc pucri >s a$pi rirb.tt. Jiim i|>sie defluebant coruiueDcniqut
rxoravii 'lyrannum, ut sibi abire liccret, ipjud

25. Dcsiderantem quod satis e:t> C^c.] Qui parvo contcntus agit, et neccssaria tamum dcst* derat, is j)ccunias HUgCHlU pariun cupirlus, Iungiuquam negotiatiuncm minime susccpit, adcorpic niuiis

pcricula declinat

ncc

111l*

angitur

jam beatus
n. 61.

esse nolltt.

Haec Cicero Tuscul,

3.

1H. SitiiLr- dapeti] Haruin ut lautisstuiamm naeminit Plaio 3, de Etep< Tullius -2. de finilm*,
t Tuscul. 5. n. 100.

AlhciM*u>

lil,

1. r;ip. 5',

quando calumitatem grando, aut agro* ruin stciiluiis annou c pcnuiiam iuvetiai. SarieA iiaturam vivcs, nuwpiam ejM pa: pvr : ii ad St ad optmonetj nuimjuam eris dives. 'Id.Tunwltitositm ?nure.] lu Hne Odes 29. hujus librl Jlxa\)S tunmUus, vocat.
vuldc,
bi

C.rxptos itcm Siculus velut ciburuiu optiinc COtt-

27. Sirvi/s

Arctitn tadvntis Impelus.] Aretu-

aiend

ruifl

attific^ cximioslacid>Hl.

U.cap.

2,-y.

ms

&ive Arctoplnlaj<,

qudd Ursuu* equaiur>t

CARMINUM LIBER
Impetus,
a\it oricntis*

III.

1.

1C3
;

Hoedi

Caprorum surgrntium
vrricae

npque

Non

rerberata: grandinc vincie,

pcr grandinem percussrt*.

Fundusque mendax; arbore nunc aquas Culpaiite, nunc torrentia agros Sidcra, nunc hyemes iniquas.
Contracta pisccs aequora sentiunt,
Jactis in altum molihus.
[

30

ac;er rallax, arbonbus modo pluvias accusantibus, modo)

vel

cdhstellatjones arva exurentes, modfc irigoris ssevitiam. Aquas molibus in marc projectis

i43

coarctatas sentiunt ptsces.

luc

II-

Hucfrequens

cementa

syepiiis

immittit
servis,

Csementa demittit redemptor Cum famulis, dominusque terne Fastidiosus. Scd timor et minae Scandunt codem quo dominus: neque Decedit ferata triremi, et Post equitem scdet atra cura.

35

operura conductor

cum

necnon posscssor terram contemnens. At metus et formido eodem quo dominus ascendunt neque trireraem aere
:

tnunitam

deserit

molesta

so-

licitudo, iruo

equitanti assidet.

40

ANNOTATIONES.
velut custodiat, dicta constellatio, magnaa tempestates movet, praesertim ctim occtdit, videlicet Octobri ineunte. Vide Plaut. Rudent. Prolog.
v. 69. ubi slc

stuttam

jain lib. 2.

Itiijus libri.

loquens inducitur illud sidus:

et

Jncrepui hybernwn, mos.

fluctus

movi marili-

mari Ubidinem, de quibu Item postea Ode 24. Petronius in Satyrico c. 120. Aspice lat% Luxuriam spoliornm t et censum in damnafua?dificand't in

Ode

14. et 18.

Nam

Arcturus signum omnium sum accrri-

mum ;
kehemens sutn exoriens
mentior.
;

cum

occido, velie-

28. Orientis Hiedi.] Pro hadorum. Sunt stelloe in sinistru inanu Auricpe, quibus orirntibus sxvit mare: tum scilicet cum Sagittarium Sol decurrit. Virgil. Georglc. L. v. 204. Pratterea tam sunt Arcturi sidera nol-is H&dorumque divS xenandi, >V. 30. Futidttsque mendax.] A^er infructuo^us, ipenique ct laborem agricolae destituens, Spem nuntita seges, ut ait Epist. ad Msecen. Petronius ait timUiter, Fundus mendates. Kt Psal. 32. Fallax eiruttbad ufutem. Arbijrt nunc uquat Cutpante, &c.] Arbore

rentem. Mdificant auro y sedesque ad sutera mittunt. Expeliuntur aqute saxis ; mare nascitur arvis ; Kt permutatd rerum stationerebeUant. En etiam mea regna pertmt : perfossa dekiscU JSfotibus msards teUus,jam monttbus haustis

enim duae

Antra gemunt, &c.

Sall. Bel!. Cat. c. 13.
qita'

Nam quid ea memorem , msi his qui vidtre t nemini credthilia sunt ?

a privatis comphtrtbus subversos ntonlcs, matia constratui alii lcgunt, conslructd, &c, Suetbn.
Caligul. c. 87. hi exstructionibus Praltofiahan atque viltarum, otrad rattone posthahta, mhil

tam

efficere concupiscebat,

quam quodposse

ejfici

negaretur.
/iijulo

EtjactwUaque moles mfesto ac pro:

fossuris

darisshm sil&ris : ct campi montiltts aggere tequati: et compltmata montium jtiga i?iardUili quidem ccjeri*
txcisa? rupes

mari

sterilitatem

rente causas,

suam quasi excusante, tres culpamquc derivante vel

ejus affein

tute; citm morts tulpa capite titiretur,

'34. Huc frcqtiens Cazmenta demittit, Gfr.] Variam e rudi saxo lapidumque eoesorum frustis et fragmentis materiam in mare dejicit, ut aubstratis molibus positoque fundamento <f dinVuun

aquas

quilms putrefactio generatur; vel in torrenHa agros suiem, aesrus niroirum et calorcs immoderatos, qui sucdum et bumorem absumuntomnem; nam ealor, (jiri ex humido et calidoattemperatus est, fructum ac firrum quemUbet producit et procreat vei tn asperitatem deniqtie hyemis, et immodicum jjelu, qued nimis astritigit. frugcs adurit, arborcsque enecat, dum
et iiuhres uimios,
:

superstruat

iile

ftibricae

susceptor,

i^j/sXrtts;,

manceps apud Cicer.

Itetn retteynptnr, qui

nempe

quodlibet opue *uo periculo, ceita mercede fa-

ciendum

assiUBit.

a6. Domimisqueterrts FastidiosusJ\ Superbu*

et anibitiosus

eetandi vhn prorsus extinguit. Lucret.

F.t

.s, 214. tamen interdum mogno qwesita iibore y Citmjam per ferras Jrondtnt, attftte omnza

dominus

in terra, jaiiique novi

fastidiens a-c!e5 habcre quidpiam moliri volens,

in

mari

Lcdificat.

ft'>mtt;

j;. Seti tnnor el

min<e Scandunt eodem, &c.~]

Ant
Aitt

nimiis totrel ftrrorihts egtHereus so/,

sttliti

perimunt iinbrajgei&egque pruinte.

fiTc.]

luxuriostu babitet iu aedihn5 ejusmc>di m;iritimis; sive naves et t iretncs

;

Verum

sjve ille dtves ci

39. Contractn pisTCS trquora sentiitnt,

Invltttur

sivc

equum

ihscendat,

non

effugiat

usquam
]*.

modo

io ins.tnas tubsuu^tivne?, inqtte

.diites et

meius. Vidc

itb. 2.

Ode

'

'

1G4
i

Q.
mdese
haj;entrra b:i:d
sa\ur.

HORATII FLACCI
si

Quod

dolentem nec Plingius

lapis,

i":ir\-<riurn

Undiet

urpui iriim sidere clariol

rnum unguen-um Pereicura: qua1

Delenit usus, nec Falema

\ itis,

re c.

Achseuaeniumque costum
A'y

ius

i;

et

ra-

Cur

invidendis postibus, et novo

ritu tnoliar

tione sin.i.:trir
.

Quan
ni-

Sublime

mutem ouibus

mium

lubo.

atrium ? Cur Valle pennutem Sabina

Divitias operosiores?

WNOTATIONES.
41.
lautre

Quod
rta]

si

doi<
si

;"",-.]
-

Quod
mtidE,

si

magnifica paiatla,
es. si

ei

si

odorcs et uiuuenta nihit prosunt ,i lam curpnr iidinem, cur fbrtunam epmerm tenuem, seti traoquillam et felicem, non anteferr.m opibus summ macni pennde labores et curre nunquam uon
;

pretiosum et exqtmitum e costo frutice. radix giistu fti \:tuuj; proveniente in IVrsia, ubi regnarit Achsemenes. VidePIin. ip. 13. Dioscorid. \r. 45. Inridendis po*tihts.] lnvidiae expositis ob

luxum

et

pompam. Sic lib. 2. Ode 10. db dendam. Et Martial. Spectac. Epigr.

rHria.
.]

-2.

comitantur ?

Phr
eoluuir.
culis.

. -

r.Lve et

exomatae
r. ;e.

':

47-

Cur ialU permuten.

Cur

o rubris inspcrso
!ib. 3.

ma-

Tibull.

Eleg. 3.

rihuspasseuionibusciurarumferacibus, pne basilicis atque divitiis Re^uiu, non amem et

Bxidie domusprodest Phrygiis inmxa columiii! ?

14. Achcerr.eniumque cvslunt.'}

colam prediolum raeum, in Sabinis, araeena sirura valle, unde mihi quod satis est suppeditnrur; et

quo valde coutentus

?

et qnietus victito,'

Unguentum

Regibus proiude beatior

ODE
Paeros ab ineunte
amici, discal

IL

cvtate assuejaciend*

>

sse rei militari et vita laboriosa.

45

pu? r gmvi Kcllo

to.er.ire

Angcstam.

arctam

amici, pauperiem pati ,-* r> v Kobustus acn iuilmii puer

P*

AN\OTAT!ONE5.
Mcmtm
rdem qw
:

-.1.
natii r.-.fmeni
eris

f\piscatus

itaque nc inttrprctiincii rationem, std ipsa verba libet afijus

ferre.

Tria, inqiut

quasi

manbra
.

inclaniere tum Romai.i ciim A|mleius in Apotog^ Pauperlas, iuquit, .:. impaium d primm Kt paulo ante, Heec in ArisUdejusta, w Phoriafht Epamznonda si bsnina y aie saVide Valer. IVj i Homero diserta.
qtta prisct
' -

!ih.

-2.

cap. 5. et ;.
iti

!ib.

3. cap.
;

-i.

Odrs
Iu prirol lauaj
in tertft ilei.jqiK- silattium,

partibus.
in sei-un-

Ptutarcii.

vita IMiocionis

ubi

Dut

Hb. 4. cap. 4. ille eximi-

-em

us Athettieusium

pedibus
ipubtica coiuiiictur.
.]
-"/.

cum

ruri

nudus sempec ruisse tum inilitiae, nisi ad cakeos

refertur

imj ulissei
tes

hvems

atrocior!

Unde jocaotes

mili-

In quibusilam codiciou-

'm
i:
;

quixl

-i

meramaut'-'

rfatem, ut jaiu
-

ilea
I

Romanus
militire

puer

asperum et crud baot, eo quod calceatus esset Phociun. Cicezo Tusc. 2. Utmque fycurgij d. 34. Ckttvmlcgtt labaribut erudiunt juveniuO m, venwuio, currcndo t eswriendfty sitiendo, altcendo ; tp^iuaiuio. Theociiu IiV.l. 39. init. TTt\ix /xs'?e Tx;Tiy%a: Unft xlra, Ty fjUy^Btio 3.3a<rxaXc;. Paupertcs ipsa lalwris mogistra est. sota arUs exritat
:

: .

C.VRMINUM LIBER m.
Condiscat, ef Parthos feroces

2.

165

inopam, atque Mlicow

i

tor-

Vexet eques metuendus hasta:

Vltamque
In rebus:

subtlio, et trepidis agat

illurn

midabi
6

^ito
etiam
in
<\-

ek>

ex rncenibus hosticis
r

Jlluir.

fe-nw
re<ps
ior

uxor

praeiianiis,

et

Matrona

bellantis tyrafini

pueMa,

isgennl
incur-

Prospiciens, et adid a virgo

u
!

ne rudis

agminum
10

Hen! ne maritus rega impfritu* taminim

rat
flictu

in

ishan

leo:ie:n

conturor
nieat-

Sponsus lacessat retrius aspenim lconem, quem cruenta Per medias rapit ira cjedes.

-SHvum, sanguinoU ntus

diis
strages.

-q*iem
agi t

in

Jucundura

Dulce tt decorum est pro patria mori. Mors et fugacem peisequitur virum
ISec parcit imbellis juventas
Poplitibus, timidoque tergo.

que g
pro
pitria..

nem

Fugientem mors
>i-.is

etuun
6'iole-

15
147
i
]

nec
dorsuni
i

scentibuj genu trementibus et

irtus

Virtus repuls;e nescia sordidie Intaminatis lulget honoribus

turpem
pttris

repnbam btmonbus

ignorat

decor&tur:

AXNOTATIOXES.
Pattpcrtas

morum &t

magistra. Pauperratis e
libet,

Ad

Attic. Ub. 6. Epist. 2.

est.

Pro patric mori pr^T^rt eus cann. de

tital
-

coutrarioincommoda^ si vacat et Jurenal. Sat. -3. v. 14-3, et seq.

sla.]

vtdeupud

jciarum

Quam sententiam
non uno loco jat
i

virtute bellica

3. Parthosferoces 1'exet eques rnetueiuitis ka-

propatl

r:,hotto'
.]

Equitaudo jaculandoque se

valrie exerceat,

rahle
14.

et

>."i

d%

.ut par eradat propulsandis

Romani

norainis hos-

M
:
I

Ter
esse

tibuj, praectpue vero Parthis equitandi

prolepsin diloit quod objici [xsset

uti

siitius

pollcntibus. Vide iib. 1. Ode Panhis auteiu jam ante saepius. _ Ju Sub dlo. ribus Sulis, sub iinbri, .sub fri^iore, ut quainlibet -aeris inclementiam

tandi
6.

solertia

consulerf , quain se praedam

De

morti de^ere.
tniiiere,

Atqui inglcriam velle vitam prostuhufo est et vanum, inqui.

pugruBQ refuSit,

aequo animoferat, robusiocorpore-perferau Lib.

1
.

ex Simutiide:

Qy.-.-C.i: it~y.i kc.1

<m

Ode
T

Sub Jovefrigtdo.
fiat

yjiv.

Et 1

rtoeus

modd

cit.

ait

Eum

fuy$f*r qui e

pidis agat lu tebus.] Inter helli tumultus,

in-

prcelio teltsque

^pe

elapsus est, domi a morte

.perpetuaraque trepidationem versetur, ut trepidus impatidu*que: nam, ex Phil

9

pariun aut nihil raovemur et amcimur.

6.

Ilium ex vuBmbus hot

faeit

tractatus per proNOpopoeiam locus

tem Romanam
dat.

inquavirtu; exhibetque hosti admirabi-

Xecparcit imb lli-juvents PopUtibus, ttfer^o.] H':c revocari possuutet debent inquentium in bello punrtiones, quas fuse refert Alex. ab AJex.
]

5.

midoque

lib. 2.
.

cap. 13.

.lem,ouo e<on Romanisjuvenibusamabi:

l'irtus repulue ne cia sordidte? ^"r.] Haec 1 ; secunda pars est Odae, in qui Stoue prcrsus omreat, ut eum inacie decenantem e mm. nia. Virtus, inquit, puris fruitur honoribus; .ens Tvranni contra pujrnantis uxor aut nTia,cum proprios in seme: ipsa fuleores habe^ , quos ei vel gcraitu statira exclamet; Heu de viro meo, vel ^auferre vel obscurare nihil ^ honosponsp, conclamatum est, si intalera incidat ad- res a populi arbitrio nis- larversarium. Hic enim in praeliis-exerciiatus: iile critionum, corruptelae sordibus contaminanrur: rudisagmiiLum) sCiluet instruenck rum ac dumquemacu.cendoruio. Romanus iste quasi ieo ferox et saeDtur, turpis etiam repulsde ignominia derusquidquid objititur et dejicit, vastat sponsus honestantur. Quut et qua.i. indtccrisattibus uteautem raeus nihil parbabet isti bellico ardori. rentur randidati ad plebeculx favorem aucupauIhihe et decorum est pro patna moriS} .dum, %ide apud Alex. ab .V t. lib. 4. ip. -3. Jlortis pavorem et metum auimere etiam Potta peteret solers conatur, gloriam cerum generosis, metjmazistratum, rej udiatus, populi julitiura conculosis Jvutem.nihilo secius insure exitium assetempsit, aieliatque numliaribus perperara et inverans. Cic. 1. Offic. n. 57. Pro patriu tfiiis bocassum ptiflibundis, nonsibi qui rec"e petiisset, nxs dubiict mertem oppcter?> si ei sit profttturus f sed populo, qui male judicisset. igQomici euni

Tam

acer, inquit, inter diroieandum appa-

166
ntque accipit
ces
riens
vel

Q.
deponit fasplrbi fa-

HORATH FLACCI
Ncc

ad

Yoluiitatem
dignis
init

ventis.

Vinus Olyropum aueimmorulitatc,

arduas
ac
:

sumit, aut ponit secures Arbitrio popularis aurae. Virtus, recludens imnieritis mori

semitas turbajn
Raci

vulgi

dcspicit,
linquit,

tcrram
ala

humidam
citurnitati

futa-

Coelum, negat.1 tentat Ccetusque vulgares,

iter via

et

udam
25

assurgens.

FidiE

securum quoque constat praemium. Qui revel&rit sccret mjsttria Ce-

Spernit humum fugieute penna. Est et fideli tuta silentio Merces. Vetabo, qui Cereris sacrum

ANNOTATIONES.
Vide Plutarch. Cicer.Tusc. 5. n. 54. Si in virtutc satis cst puesuiii ad fane vivcndum, satis est etinm ad bente* Cwn snpims et lomis vir suffragm pr&teritur ; populus a, bono Consu/e potiiis, ijuam ilie a vario popuio repulr
iilud esse.

vacuvm D<*dalu$ aera, Pennis iwn homini dalis. At virtus supra vulgarcs scnsus plebeiosquc afE.rprrtus

genemso, u&im
iu

fectus assurgcns, p&uifo i<1 cst, alto spivilu et spertdt et fujrit humum, quis)

saiu fcrt.

ccenosain et httosam, id est, cupiditutcs ?ordidas,

19. Nec sumit, autponit securrs Arbitru\popularis aurtp.] Insignia ma istrut us lasces et se-

eures extitissc, ct pro eo saepihs usurpari, nemo qui vel primoribus labris Iitteras attigit aut delibavit, ignorat. Crassus petens cousulatuin, pujnilo blandiri ct supplicare noluit, corain socero

quibus vulgi uiens demersa hicrcve solet. 25. Bst ct fdeli tuta silentio Meues.] Pars naec cst Odcs tertia, in qua silentii laudationcm a^nosi-it vulc;iis Interpretum. Verum non lam
sdentii
rcligio,

quim

rclicionis

sileniium

et

suo Sca^vola viro gravissimo. Apud Grtecos autem Phocioni minime plebem palpanti, imoejus
voluntatibus seepe aciiter et mortlacitcr reluctato, comitiis etiam adesse recusante, hunores dclati sunt.

commendatur. JKrrant crgo qui Hointium ab instituto vcl ahenavc vel diprcdi cxistimant. ImO ut Deorum cultum universt- pcrsanctitas bic

suadeat, sacia Eteusina1 Crreris reli^iosoquidem

silentio peragi solita, velut

Phuarch.

cit.

&e. Adeo vcruin est

xvii.

assuinit

speciem pro peucre, corumtpie violatioucm pro quolibet sa-

quodcanit Claudianus, Carm.

crilegio afTcvt.

Quie tpiidem

sa^aciter obi,erva-

rnnt tum Parthfiiius,

Tpsa quidem virlus jrretium sibi, sohquc late Fortunte secura 7}itcf, ncc fascibus ullii
Erigifur, plausuvc petil clarescerc vulgi

Vtde apud Valcr. menta oV>servat? reli^ionis,

et mala. Tertull.

tum Marcilitn jam citatus. Maxim. initio IH>. 1. emoluneglectif ver6 [Teuas

Apotoget. cap. "

Vd

Kil opii exttrnce cupiens, nil rndiga Iaudis t Dinliis utiimosa suis, imnwtaque cunctis Casibus, ex alt& mortalia despicit arce. Aitamrn invitam blandi rcstigat, rt ultrh Ambit honor. Docuit toties u rurr profextus Lictor, et in mediis Consul qutesttus aratns.
20. Popu/aris auree.] Favor populi vcnto
vioris
lc-

omnibus mysteriis
rurU Irnorinia
vi/atc ca/cstia.

silenfii fides <b/rtur.

/nnd Et con>

tra Valentin. cap. 1.

Eleusvua Va/enlmianifecesilenlio

samta

magno so/h\taalur~

Vide S. August. de Civit. Dci, lib. 7. cap. 20. Arnob. lib. 5. Stc. Fideli /utu si/rntin Mirces.] Gvande semper credtderc piaculum, taeenda efFutire, seu Keipuhlicpp arcana, seu privat;p fidei conunissa

evulgando.

bene

sic appcllalur:

Virg. JEn. 6. v. 815.

Unde
tis

vindices

ptTfitiite

aut teinei-aritX loquacitain Gcorir. 1.

Jattantior Ancus,

Deos stmper jaciArunt. Scrvius

Nunc quoquejam nimium gaudcns popularibusauris.

Jis

fnicm scribit Tiibiinum in crucem actum, quoH urbis nomcn, quotl nefas crat nominari,
sul

21. Virtus, ree/uden^ immeritis mori C<rlum.~] qui seniper vivere digni forent, cum urgente

enunciftsset. Kuripidcs ait, x6<Tfj.ov

ai&rjic

g-i-yn;

ftyavo*

cedunt hac vitu, norainis immortalitatcm ^ternumque decus virtus confert coelestes etiam honores tribuit heruibus "mter Dcos rlatis. Apud Scnec. Trag. Herc, CEt. v. 1943. Hercules de se ita jaetat Virfus nvhi In astra, et ipsos farit ad Supcros iter. 22. Ncga/A tcnia/ itcr tritf, Sff.] Contendit ad coelum per excclsa faclnora ignavis haud conc^ssa vc! siinplinier, pcr i> juidum urra snhvofati neccssitate
:
1

&uKaxou,pulchram siUiuiicoronam viri honi. Et ex Simonide, nuUiunquam taruissenocet f nocet esse tvaitum. Vide Plutarch. de gamilitatc.

26. Vttabo, quijpcreris SQrrum t &c.] Si quis arcana sacrorum Klftisinonim mysteria revelarit, adeoque sancti srrentii religionem viulaverit,cjus-

modi hominem
cul arcebo, ne,

rjui
si

tantnm crimen admisit pro-

contuhcrnalis fuerim

cum

eo,

plectar ab uitoribua violaue reliirtonis Oii**. Ita-

que sub eodem tecto manere, aut

fugiam.
viae

siinul navigare,

lat, in

trrns non m< rundn, ut est in

cst
alis

OuV

ult. lib.

Provcrb. est

Cum

viro

scelesto ne

2.

Quec negata
G.

botntnibua ma, quippc non

i

boraea rueiis

rolucribus, aut

uaiuxi donatis.

i>ic lib. 1.

Kox

cl-v av^fJ ^.rJ' S^a?;

c^viwtf.

Odt

didtur,

CARMINUM LIBER
Vulgarit arcanec, sub iisdem Sit trabiluis, traplenique mocum Saepe Diespiter Solvat phaseluiu.

III. 3.

167

Negleetus incesto additlit integrum: Raro anteecdentem seelestum Deseruit pede [xvaa. chuido.

9
]

prohiheho ne sub eodem maneat, neve. rymham levrm impcllat wceum. F.Unim haua rar6 Jupitcr spreUis innocpntem scclerato junreris,

tecto

31

et vix unquam sum fugientrm dimisit

xit
:

flairitin-

punitio

leuto gressu viseqrtens-

ANNOTATIONES.
XJrchyl. in septem ad Thcbas:

omnes
cap. 2
1

exarsissc dirina uliio lcgitur, lib. 4.

.

Rrg, Quia fccit Manasses OSC Juda abonu. . .

*H ydp .fuviiTbrtC wXotov ila-gCh; rivhf t NauTtiTi ip>i.c~( f( ttaxuryLa. T(vi,

"OfcjnXev avtyiuv cuv

nutiones illas

ecce ego irulucam

mala supet

Jermnlem
1
.

et

Judam. &c.
Ptena

S Eon7v'c>
,

yV*.

licet clau3 fifc,] da. id est, tardo^c<rY gradietis, scelestum asse*

Rarv antecedenienii

Ingrrdiens
perit.

tate fervcntiius.

navim pius quispiam, nautis imprnbrcum homiimnt gvnte Diis invisd

quitur tandem, nec inultum desrrit, quamvis ille fuga evadere malum speret. Hue pertinet quod
ftdqftio feruntur. Dii lancos habere pcdes. Vide rlutarch. de sera Dei vindictS. Valer. Maxiin. lib. 1. eap. 1. Lento gradu ad vindic-

ex

Phaselum.'] Nftvis erat oblonga et vclox, qure tam velis, quam remis agi poterat, inyopa'29.

roni

non

absiinilis.

Virgil. Geoigic. 4. v.

Erat 28H.

rluvialc

navigium.

tam

sui divina procedit ira

supplicii gravitate cnnipcnsat.

tarditatem vera Quam scnten-

Etciratm pictis oehxtur sva rura phaselis* Sa?pe Diespitcr, ?\.] Oiei pater, sciheet Jupitei iratus repertuin euiu DOceDte innoeentem bimul plectit, tst quasi participcs ejusdem improbltatis utrumque muleiat. Hesiod. IToXXaxt xai ;ijU7Ta<7a ttgXi; xaxou vfyof iirctvgti. Sa-pe civitas universa viri improbi ptEiius luit. In sacris etiam codlcibus ob uuiue peccata iu

tiam prior extulit

Homerus

Iliad. 4.

1G0.

Ti-

bull. lib. 1. Eleg. 9. v. 4.

Sera tamen

tacitis

pama

venit pedibus.

Juvenal. Sai. 13. v. 100.

Ut

sit

magna, tamen
est.

certc lenta ira

Deorum

ODE
Virum jitstum
nihil extimescerc.

III.

Item de non reparandd Troja.

tentiS
J

Justum et tenacem propositi virum Non civium ardor prava jubentium,

Metnim idem quod Ode
t

1S0
[

Virum imegrnm et in sencomtantem de firmo proposito non dimovet vebemenlia

ANNOTATIOtfES.
9. lib. \.

\.Jiistumettmacem &c.]Nanusitatayrofect6 nec temapenna' haec Odc sciipta est, in qua cceco vcbji impiu fertur wtos f ac certc dtvino: Hivino, tnquam, obi gravcs prorsus ac sublhnes unt cum rcs, lum dictio c;eco tamen, ut vidctur; quandoquidcm tcmcr^ quolibet abripiiur, atquea virijusti t&ud&ttone subitb digressus, lou:

Romidl, alii Augusti laudationem csse volnnt. Verftm quo tam accurata illa Junonis oratio Troj-am restitui vetantis ? Hoc in stinmm suft feliciiate Romani tunc fonasse moliehanmr, inquit Georg. Fabritius. At Fabritio sagacior Faber, non in pawis eruditus vir acrisqu'1 judicii,

mentem

Hororii subodoratus, aut

ft

liciter

indasimi-

gavit, aut certc conjectuiam

omnino vero

piu^que evagatus ad canciida Troja? fata prtirumpit

*l
;

ipse propositt

parum

tenax, BC

immeiuor

mi!

Pisones

v. -14'2. tooniti,

quotl ibi prsecipii

lcm, pulcbram sane protulit. Is ita PBBQ statuit. Sueton. Jul. c. 79- Caesar llium nii^rare, e6que Imp*'rii opes transferre co^itaverat. Atque ne Aujjusrvis Julii ha^res idem moUrctur, non
F.x

Tantum

se/ies jwuturaauc pollct !

abs re trepidatum est; quo

extincta mret.

Qvuder^onavusFoeta? Quid interprctes? Horuin plcrique obvia rcnatim explitant, (inem *er6 et propositum Odes satis ahstnisum, mini-

Roma dtiljio procul Itnque solerter quidem, obltqtl^ et arre singulari, ut taJe consilium discuriat Horatiuft, axmbet zv minatur Junoiiis iram, quara
tura a prirnordiis suis

jm

gravem experti fuerant

m&

scrutati,

quod

prit-cipintTn

csi,

omitrunt.

RODMttS.
2.

Nonnulii Odeu hanc nec inscriptiotM!) !'' Uteris a pnrcedenti sejunctam iu antiquis codicibus legi dunuxftt dj&onent. QuiJ^m Apothcoeiw

Prnra jfibfntium^ IM>tis, juh-<i'>*,Quiri'1

tes? verba

ribuui solen.riia: l'ulwnusjubermtf~

yutj populi legenj sancientis.

IGS
'

Q.

HORATII FLACCI
Non
vultus instantis tyranni
quatit solida,

civium irr.firoria pnescribentium, neo tacies tvranni urgentis, neque Notus lurbaior Adriatici mttns proccllo5i nec poteDS dextra Jovis. fulmen
vibmitSs.
soluta
'
: .

Mente

neque Auster

Dux

inquicti turbidus Adriae:

Jsec fultiiinantis

magna

Jovis manus.

Si

ruat

niunrli

compages,
casua.
ei

intrepidutn
Isia
i

Si fraetus illabatur orbis,

imet
!

polltns

Impavidum

ferient ruinfe.

virtute

Pollux,
i

Hac
;

arte Pollux et vagus

Hercules
11
'

li

:;

-,
:

edes
inter

nitas.

a-

scemlit

qui

Innixus afces

attigit igneas:

sedens
Ista

ore' rosco
to.

beciar

pot&t.

Quos

claruth
tiuc

traxcrc
cervice

Liber pater, tigreB indomita

ferentes.

jugum
Romult
*>

Pt Hac
\
di-

inter Augustus recumbens Purpureo bibit ore nectar. te merentem, Bacclie pater, tuae

iabim
effugit

irtia

eqnis

exfire ti^res, indooili

:

jugum
15

inferos;

Junone npud
halientcs

Deus concilium

Collo trahentes hac Quirinus Martis equis Acheronta fugitj Graturn elocuta consiliantibus

ANNOTATIONES.
5.

Non

vultusinstantis tyranni.] Ita Q.Scte//.

-Deus
12.
I'i

nol-is
''

hac
trie.]

otia fecit.

uculenUiis
inquit) mihi

mitutanti

SyUm ;
ii
..

Licet,

Dfonnn

statuis 03

agmina milituw,

t/uiius

curiam ar-

seu vidtus minio

pitv^cliatur,

Qu6

respcxisse

itaiies, lictyjinortem niiniti

Hordiium non
Nictar.]
ces,
ili.t

ri

ouam tamcn efficiess ut propter ea igzatm aue sanguvwm meum t Marium, a quo

Vidc quSe nv>x annorabo ad eas vocos.

ie

aue ItaUa conservata ests hostem judiccm. Alia vide exempla apud eundem Valer. Maxim. lib.
2. cap. 8.
4.

Auster

Dux innuicti

turbidus Adrue.'] Lib.

1.0.
.

iVw
W
;

timuit pr<rrip)tcm.

Africum

ftcc

rpbicm Noti9
arbiter

Quo non

Adrim
evtdt frcla.
Uludit

mcrentem, Baccfie, S?c] I-tj paO Bacche, meruisu divinos bonores, ferasque intractabiles ad currum tuum jubxisii, ac mnnine tuo doiuitas jugura ferre Tigrea ehrifcsOnatuii sua indociles. nim ferttatem ojrtime dcsijinant umlc iis. Baccbi currura trahi dixere; seu qu6d nullum sit tam ferox ingenlum, quod uou vino mausuescat
13.
ritcr viitute clarus,
:

H&c

ct cicuretur.

7.Sif'ractui

ad vete-

15.
git.]
luti

H&c Qidrvuis Martis

equis

Achcrontaju;,

rum quorund, m opmionem, roelttm

ov
ii, et
'

consiave la-

Romulus etiam

virtute bellicfi insiraii

?< -

aliquando ruiturura.
Lfti ft.
ii.
i,

Vide Aristot.
pinssimura

jVlciapt

;. in A.1W

qnid

forraidarent, h<

Oppriraerentur Erasri. Qu
9.

responderunt, ne cadentecnf lo p ot.Curt. Est etproverb.ajmd

i

Martis p;ttris sui equis invectus ad Superos evasU, adcocfue inicrnal' s elfugit lacus. Vide Gic. de Leg. I. 1. u. i. Owd. Kast. '2. Fitfuga : Iit\r palrns a.-tra prtehit rquts.
Qitintts

ruai

HdcarteP
1

Ihti

i~\.\ E&virtute,3equitate,
pti, divi-

Turafa-ant
*

placnUque novum pia

.

titrla-

Qui-

et constantift

r/nttin.
i
. .

nosque honore;. suni consecuti, PoHux, Hereu[Utbus lib. l.Ode 1-2. Pugus Ilcrcutcs.] Qui varias Orbis n
peragravit, et
miil';i
: .

Tar.pla Deoftunl: eolMsqwqwdictus/iblilioesL t)>l ;. (iratum ehculS coasiUantibus Junone

vi<;]

tris

etiam do-

Junone

in

Dconun

conettib elocutfl rein

"
.

fienta rrliqiut.
,

Marti aliisque gratam;

scilictt

non jtrohiberese,
Ronoulusi
n.i

lQ.Arcet aii bideribus mican

11.-

C7V.J

Adiit ccelum

quominus

iiwttortalibu, acxvnseatur
iras
-

'!

ardena.
,

quiMl L^ravps

;tdw.i

-it-.

Tio|;ti:oh

mnque

&c Deornm
.]

epuin
fenimi

Parxdis

auaa

dudum

loneeptas ipsa ex

i',
,

jam nun

cum

jam

'-

posuerat.
.]
,

factus

Divus
(t

njmimm
,i

post de-

De quo
Ani<-a tatnen

ConsUiantiuu ju crelum Rom

<

Delibetinitibusderepipiendo,
'

;n

Bito Irapetti Rooaani.

vidc Ai

pi

,,

..

e HelL ;. ii. i.

CniK
,

in Virgilio appel-

Jatusd*'i!^ El

10. Difiidli d cxmsUiandum tegatiune. ComeliTacit. Histor. i. Rcdicrc omnei Bouviuam consiliaturi*
ic.

ad Attiv.

lib.

15.

Episti

"

CARMINUM LIBER
Junone Divis
:

III.

3.
cente rem
ter,
las et

Ifif)

Ilron, Ilion'

jueundam

Fune-arlri-

Fatalis incestuscjae judex,

atus (dixit) et flagitiosxis

barhara fcemina in.Javil-

Et mulier peregrma
ln pulven/ni, c\
i]iio

vertit

destituit

Deos

21

Mercede pactS Laomedon,' mihi

Castaeque

et plebe ct rege fall&oi ftddictBfltt, ex qua tempcht Lainncdon uumina dppudtCffi

1'alladi

redmit

Trj.nn,

mihi

cum

damnatum Minervje,
et

Cuin populo

duee

fraudillento.

Jam

nec Lacreiue splendet adultene Famosus hospes ; nec Priami doimts Perjura pugnaces Achivos Hectoreis opibus refringit Nostrisque ductum seditionibus

25

stipendio. promisso NOn amntiuB ma-chn? <> edae* munta nilget hofipea infatuis; tieque Piiami gena fraudulcnta Graecos feroce; expugnai udribns H< torie; quiewtque beUunt diseordiis nostris protractum. Ergo etiam deinceps grandea
iratidavit
i
i

Bellum

resedit. Protinus et graves

invisum ncpotem, Troia quem peperit sacerdos, Marti redonabo. Illum e^o lucidas
Iras, et

neputem odioenui sacrificiila Trojana, Marti remittam, Hunc

itiMnicitias,'

et

sum, quem

31

ego sinam ingredi domicitium

ANNOTATIONES.
IS.
djcai

Uion, luov.] Motum animi sravem ineemjnatio vocis, veteiemque iram expri;

creditoribua obnoxios facere, addicere, tradere,

mit. Pofro sicut a Troe" rege Troja et Troas

sic

consuetorum, 24. Cum populn

et

duce fra>whilento.~}
eit.

Apud

ab Ito ejus filib Ilium et Ilienses nomen toituisunt; cum hic eam ampliasset urbem, qucm priores condidemnt reges, aut exorni int.

Homt-rum
exj robrat,

liiad.

mod6
et

Neptunus ApoHini

qubd pvo
superbiae
in

TrojapisXoetlifragis militat,
injuriae

immemor
qul locatae
intendisset.

LaomedontU,

FaiaUs vicrslusoue judex, Gfe.] Ilium, inquitJuno, perdidil P..iis inter Deas ne putchritudine contendentes malo suo patviieque fato r juile.v electus, cam, Junone et Minerva posthabitis, Veneri primas detulit. liuestus.] Qui Helenam Menelai conjugiem, violatd hospitii sanctiute, rapuit. Vide Ub. l.
19>

annum operapactam mercedem

nt*dum persolvi set, sed eiiam minas sibi et Diis Virg. jEneid. 5,'v. 810.

Cupernn cum

vertere

ab

irjtn

Structa meis manibus perjuree mosnia Troja?.

G5.
vivit

Ode

15.

Jam nec Lacant^e splendet, fiyc.] Non amplius 1'uris, necj.im speciusum ae splense ostentat, ut in

Et muHer peregrina vertU In pulverern.'] Btelena Spaitana, a Paride e Gracia in Phrygi20.

didum Helenae
pelliciat.

aduherium
lib. 3.

abducta, causa fuit, cut Grseci injuriam uhuri GOnjur&fjiit to Trojanos, Trojamque decennali bello captam feno flammaque devasta* riut. ViHe Senec. Trug. Tioad.
ain

26. Famosus hospes.] Impurus. Vide

Ode
cis

Annot, Ncc Priami domu<, "r.J Nec Trojani Gras15. v. 3.

jam repugnint, Hecioris

fere unius virtute

pfima

Laomedon, ?V.] Hic decluratur Trqjani Origo, nimirum fxaus LAQmeaopitis>patris Priami. ls enim '1 rojse mu21.
qito
exciiiii

Ex

.ros aedificans,_Nepmni et ApolMnis opera usus eps mercede pa<td

detmudavh.

fe,nsus regni isciusperniciem

Quo Jupiter otetrninam"dtcrcMi.

ille

Tam
C0m

noue fabuUe dedit locum, quod rex

extrueiulis

uibi muris vet

cunia deesset, Deoium pit, rcpositnrum sacramento se obligans. Quod tamen postea minime praestitit* Homer. Iliad, 21..pauto atite finem.

reparandis pcistoium ihesauros acce-

Vide lib. -2. Ode 4. v. 10. ibique Annot. 29- Nostnsuuc ductum seditiotubus Beilum rcsetht.] Trtulemque nniuini est illutl beUum, quud nostris erat discotdiis ad annos decem productum et di.atum. Pru Trojanis videlicet stabam Apullu, Mars, Diana, Latuna, Venu"?; pro Griccis autem Neptunus, Mercurius, Vulcanus, Juno, Mmerva. Homer. Iliad. 20. 30. Resedit.] Quievit, pacatum est bellum.
nixi.

Cic. ad Famil. lib. 8. Epi^t. 2. Marcelli impetui reederunty non inertia, setl fut nitht vtdelalurj
consilio.

Castaque damnahcm Muierv<e, ?r.] Addictum, damnatum, traditum ad quam-

2% Miki

Oimque perniciem
Paridis "nobis
illata?."

in

uhionem

injurise judicio

Loquitur Horatius ex more Romanorum, debitosea qui non erant solveudo,

Tuscul. 3. Timor animi resedit. Tit, Postqt/am ine resedissent. Protinus et graves Iras, &c.] Deinceps isritur coixlonabo priores inimici ias, et Marti coneedam, ut in ccelum admittatur Romulus ejus
Liv.
miufi,

meus verb nepos eo mihi

invisus

qu6d c

)7o
trflrudrnc,

Q.
biherr
nerttris
li-

HORATII FLACCI
3S

Inirc sedes, ducere nectaris

quores, atque

numiiium

Itln-i

numeio Trojam

notfl
inttr ct

Dumniodo
tageaq

Romam

Uiar* frerna, qu&COJttniie in ic-

gionc impcrent foriunati v\u<tMorid super sepulchrum r+s.

Priami ct Pavidis tjre;; tasciviim, et bellu* ilLtsie RatBB
jnoc al>scondant
Capitoliuin, et
,

Succos, et adscribi quictis Ordinibus patiar Deorum. Dum longus inter saeviat Ilion Romamtjue pontus ; qualibet exulej ln parte regnanto beati. IViami Paridtsque busto

Dum

stabile

lloreat

Koma
atl

brllicosa
llla

Insultet

armentum,

et catulos fere

41

leges impouat victis

fcrmicialiilis

MeuU.

proeul

orbis

partes

famain

extremas propapet
sive

sive ubi
rat

mare

iritcrfusuni sepaAfiieft
;

Europam ab
Nilus

Celent inulUe; stet Capitolium Fulgcns, triumphatisque possit Roma ferox dare jura Medis. Horrenda late nomen in ultimas

45

ubi

intuiBescena

agros

Extendat

oras, quii

medius liquor
:

pcr lundit

Secernit Europen ab Afro, Qua tumidus rigat arva Nilus

ANNOTATIONES.
stirpc TrojanS
sit,

Numituiis 1. v. 378-

friia,

VestflE

imtre sciHcet Ili&, aeu RheS Sacerdote: Virg. /Eneid.

inter et

Romani mapnnm interfltiat mare, qu Ronsani a restituenda Troja repetnedftque ve:

tcre ]uri;t rieterTcnntur, arccanturquc in orbis parte sint trnti

;

ou&libct
et

tjuiti

et

regnent t ac

Dnnee Rrgina Sacerdos

hfartt: grttVtt,

riominrutur

at cjcuU-nt

procul

regione

gemvtam pai
293.

ta dabit

Iha pro-

solo patrio.

Lem.

t vEneid.

7- .

40. Dttm Priami Paridisane bust; S*c.] Morio tam dcscrta sit Trojana terra, ut gramew
sit et protlucat armentis pascetiriis irioneum lastram ferarum, ul>i ImpuQC illie catulos eniti mctu. conditiqucant sine utlo Ea educare et one stet Capitnhum y Roma BoMftt, atque nomen, famam, Imperiumqu'' ad uitimas extendat Ad Oricntem det jwra Medts ; ari Occioras.
;

Heu
At
cit

stirprm inviscm, ctjatts contraria nastris

Futa Purygtfm.
cit. raod6 /Encid. i. v. 13. Vcncri pnediJupiter meliura, e( sic spundet: Quin aspera Jwtot Qutc mare minc terrasque mttu castumque

faltgaty

Cnmiiia in meiius referit mecumque /btx&l Kutnanv? terwn dvmmw t gcntemquc togat

rientem Hispanis, qaa -medius hnuor y C*fc. atl Meridiem Alris, qua tumidus rigat, &c. 44. Darejura Medts.] Ubi repnum aliqurwl
itt

pnivinciam rcde^crant victores Rom.tni,

et>

iam

Ct.

statim mittebant viros, qui jus et leges praescribercnt.

34. Ditrere nectaris Succas.] Coelesti cibo Deorum potuque, adeonuc immoit.riiuuc frui eotisortrm cssr. Aj-ud PiinUr. dkitur Tatitalns Deorurn. furatus ncclaiel ::mbrosiam, iuquitms
;

Mcdu.]
atmutavi.
4fi.

Id cst Partbis, ut jam uon seme!

|)ii

immortalitatt-m ]H):ut'rtmt. Virie Lut-ian. in

Deortnn tuncilium : ubi &Ct*c et lepidc nectar et aiubrosia rirfi- cre ttietuitur ob nmbitutlincm bibentium,
fnbulosis, Dialo^. 1S. eui titul.
slc ut
*vtitur

Eumpcn ab fretum usque Gaditanum. Solin. Oteanus ab otcasu irrumpens Lvvo Latere Buro* pa.m radity Africam dcxtr; stissis Calpe et /tbi/id monttbusj quos dictnit cnlumtuis IlatitQtta medhts liquor Secernit
yffro.]

Ad

lis; inttr

Mauros

fitnditur

et

Ihpamam.

non jjm tonsict scxtmius: unde

animutlvtilcnrium in
rals6

et sta-

atcriptOSj et

arst io

Deo^. ^5. Qtaetis OttHui&ss Deorum.] Apuri Boe-

miomorio

cxisiiniatos

Per 48. Quh tumtdus rtf:at arv.a iXilus.} Africam, /F.tiriopiam, jEgyptWBI. Ck. rie Nat. Deorum 1. n. 130. Mgyptum Niba irrigat y et %

eum
tum

tota tnt.ate obrutatti t rccrdit,

oppletamque trttuent*
et

tivuu

Deus

stabilis

Immotu.stjyc

mmiam

dat

moUitosque

ollanatoi agroz ad
5.

CUMfriBj itzvveri.

Viig- /Eucitl. 4, 379.

strendum nknqttU*Ym*
incertis

lib.

rap. g.

Ndtu
.

SciHcet

superts lator est t ea cura qmetos

Holiatat.

ortusJoiiHhus it per deserta et ardentta\ obsertmm-tisn Innpttuditns spatm amlntlans vat.um est t prnut in Mauritama mves tmbresxjt
.

sattavennty

tta

Nitum

tncrescere.

..

Afrtcam

Neinpe

?olius ri"ninitati% vst ouie*.

v' thi*pia diiprscens t

Ili.m
, .

ferts el hcliuis frequen

.

37. DumlvtiruiVtter, CTt.J

Dummodo

uitdios /Etfoopai

jtrcfit. .

Insulas

utnxwma*

.:

CARMINUM LIBER
Aimim
irrepertuni, et sie mclius sjtum
in usus,

III. 8.

171
comemnendo aurum

Cum

generpsior
]

terra celat, spernere lortior,

50

Quiun cogefe liumanos

Omne

sa< tiiiu

rapiente ilextia.
tcrmituis ohstitit,
;

inveiuum, atque it couvenieutius pusitum, tlum terquam addicendo K8 comc^it iltud usui liominum, mauu
;

nondum

Quicumque mundi
jHkinc tangat armis

visere gestieii',

uuodlibet sanetum depriedante. Qiusquis uiundi finis impedivit, inmc bellu ubiiueat, cupiens ia-

Quii parte dehacehentur ignes,

55

vesttgare,
nul/ila et

quo

loco iestus,

quo
Ve.-

Qua
Sed

imbres saeviaut.

nel)iilae ])luviique rores.

rum
plus

fata saruiu

Romanis

militii

hellieosis fata Quiritilnis

intlyiis,

Hac

lege dico, ne

nimium

pii,

quum

ea eonditiuue, nt, non i'as est pii, ncve opisatagant

Trojas
aiitiquap

Rehusque

bus que

imiixi

fidentes, avitae

Trojce

domos
sors

instaurare.

Nam-

Teeta velint reparare Trojae.

Trojaj renascens alite luguhri

resurgcns

61

ANNOTATIONES.
spargit..
.

certis dicius

auctu vnutno per

ttinatat

to-

temnendo
extei
i>

se praelmerint, qviam posteri illud

ab

(a-m Spatiatus
r<e.

M^yptum, ftcutulus
'

ta~
.

natioriibus dcvictis auferendo, sacra etiain

Causas nmementi varius prodidere.

:uu"i

iniijut i/Y-t.re

imvd, qu.ecunqitc post sol-

e tem])Hs ac prctiosa quielibet omameiita vt armorum ct jure beili diripiendo. Dionvs. Ty-

stittum

est,

sensim vtoditrquc,
;

Cancrum

$<>if

traqsewttet at^udai^issim^ mtlem Lc-mcm. Rc-Jcn, qii\ku$ iivtmtt i:wd:.i. Slih! i:> hi totum auU-n raocafur nitra riptts, in Libru, ut trath! BerodotuSe cpntCSifliQ uic. Ju.stum in".-

rannua Syracusanus Jovj Olympiu detnixit anuculum amcuni, additu eiiam ludibrio, quoH
u^tate gravius,

-:

liycme
;).

irigidius

esset.

Val.

Maxim. 1.1. ext. 53. Quicumquc

mujidi tcrminu*

oistittt, ?>.]

crementum
atjita-

est

iiou

ojrn

cuhtiorum, sexdedm. : i\. '!: ampUores

.
.

Minores
(lefinent,

for quatuoidiiim cubita hilantatcm atjnunt, quindecim sccuritatem, scxderim ticiuia*. Mu.iiirum wrraiinitum ad hoc tevi juit luiitoTum ottuticint, Ctaudvj pnnapc, Gjfc. Nili aquas laudaut Arist. Galcn. tvc. pngirjenj nuper inquisivit Isaacus Vossins. De eo multa Herodot. Iib. 2. Sencc. nat. qu- lih. 4. A- Gell. lih. lQ t cep, ?. Sor,

tardtns recedrr.dtj.
scntit

ui thuidecim in

laiiti;

mem

Mgyptw>

Imlcnm

t^urit

Si quis ante orbis angulus Humanis liaud patuii, driuceps pnteat, eoque victricia inferant arma; seu ad Zouam torridam, ubi deiatcha/Uur ignes, seu ad mundi pulos, ubi nciusievitque aestus
;

/tt,

glacies, caligo perpetua, pluvii rores t

J.

im-

bres. Vid, iib.

etiain rorcs pro

Ode

32. Lucret.
ct

iil>.

1.

punit

indnibus

aqula pluviis.

jam

57. Scd lclticoHs fata Qunitiius, &c.] Bi dixi, et tcitidm repeto, mc Romauis indul-

4y.

Aurum mrpcrtum, &t\]

fortior

Oido

est

spernendo auruiu, quod e tudinis nondum erutum est, q;iam illud inde eruendo, et ad usum tabricando numuiosque cudendo. De eontcmptu divitiarum apud priscos Rumanos Usitato Valer. Max.in. |ib, 4. cap. a. De Curio, Fabrjcio, Camillo, alitsque diximus iib. 3. ad

Roma

Od. 12.

et alibi.

^ere, ut sint orbis domini, seti ea tantum lege, nc preposter& moti ptetate in patriam avorum suQium Trojam, ejus muros et tecta velint reparare, neve suis opibus ac reius prosperis fdcnQuod si ieeerint t tcs id unquain inoliantur. malis auspiciis ft alite Ittguiri faxint enimvero tcisticlude itLrum subvertetur Troja, quamvU ihitrii;ahauis auctoreeii<im /tpollhie,stahi\\3.tuT. j9. AviUv.] .-Eneas cum Trojanoriun ciJonid, J/ii'.m vi Italiam purtant vktosiiue Pcnates.
:

rapf .nil.us

Sic mcliits situm Cum tcrra eelat."] Seu qu^d non est expositum, dum latet in vis-

Mv.

1.

fiO.

Tecta velint reparare Trojte.]

Patria

cexibus term*; aeu poliu% (ju6d iunc avaritiam t cupiditaiem non accendftt, nec ad scclus impellat, sut ad explendas liludines fomitcm ^irie-

certb cbarhatis in illum autiquaR suae originis

beat et iacultatcm. Ovid.

5
li>

Metam.

1,

140.

F.ffoditintur opes irritamenta

1

malorum.

locum Romani sensuni liabere se testati sunt 00U semel nam delctum C. FimbriH, Cinnuc legato, Ilium restaurarunt. Vide Tit. Liv. Epit, 83. Appian. Sueton. Claud. rap. 25. lliensibus
:

videtur,

Cogerc, Ss c.J Vis siquidem inferri mefalcum e terra visceribus extnthuntur,

52. Omiie sacrum raptenie dextrd.] Duplici hoc een&u potest accipi ve! quod a Romauis
:

quasi Romaine genlix auctoribus trihtta in perpftuum remisity retitatd vetere eptstold Grtecd Senatus Populique Romani Scleuco Rcgi amicitiam
et

societatem ita

ipernatur aui-um, cnjua rapiendi causl nec sacrw parcunt hominesj vel quod ipsi Homani, prisci neinpe, turiiurci et BobUiorfS aurum cou-

cQtisanguineos suos Ilienses ab

demuvi poUicentis y a omni oncre im-.

lib. 1.

.nunes preBstiHsstt,

61, Alite lugiUri.] Mal&aue,

Ode

l^.

\:i
infeustis

Q.

HORATII "FLACCl
trista

rcpcrr tnr, auspu-iis Tuin luctm o, triumtartantis exereitfls Huctrire me

ba

Fortuna,

elade itcrabitur,

\\

Ducente

victriees cat^rvas

Jovi* uxbre et sorore. Si ter ex itre mccnta repaventnr r*avente Apolline, ter quoqite Aifixta prosteniantur 5. Grj?cis mihi duVctis: ter captivaconjux plaugat maritum ae
denti
citharse

ijuge rae Jovis et sorore.

Tcr

si

resurgat

murus -ahenfus,
;
;

65
157 [
]

gruunt.
(

Quo
audax

At luista minime conpergis, o Musa ?

filios.

Deorum

verl

ca

liarr.tre,

atque humili carmine

fiiminuere grandia.

Auctore Phoebo ter pcreat meis ter uxor Excisus Argivis Capta virum puerosque ploret. Non hsecjocosae conveniunt lyrae. Qub, Musa, tendis ? Desine pervicaX Referre sermones Deorum, et Magna modis teuuare parvis*

*0

ANNOTATIONES.
Ex avium
tari
91

aspertu, volatu, cantu, auspicia cap-

ltta, noti

64.
i

id.

Cortjuge 1. v. 50.
et co

me Jovis

et

sororc.']

Virgil.

T<r pvreal.] Allusum yidetur ad triplex Ilii cxeidium, primo ab Hen ule, Graecis, Fiml mis tempoiibus, ut \ ide A, pianum. ante annotavi,
' :

Asi

J
<

go, qua: Divunxincedo Regina, Jovisque

Et
id

sorbr

maxime, ouo
inquit, eetketem
liigh

tj

.,..
irionis
1. v.

Juno

rorebat
;

tebatur

Servius
est,

ibid.

Physia\
'

Jovcm,
1

quae urbs Ai^ice Pe!i

ct caput erat.

gionis princepfl

igfifim

U
sit\il, <n

..<:
:

germaha
<

et

Junvntm vero / patia quonia m

erposito

Inej
27.

Agamemnov
Diuc et Impe-

Grsecae in Troj
rator.

Virg. j^iieid.

'id cst acr,

Uturri.

Cic. de Nat.

Memor SaJumia
Prima qund adTrqjampro
':.
lieres
I
.

Deor.
jtctus

2. n. 66.

.-/;>,
et

nt Stoici Sisputant, inter*

<'.

inter
;

mare

consecratur
I

quze est

ceeUtm Jun&nis nomine >r>r et conjux Jovisj

trllteris, cl

Vel Trojanee
captos
n!ix Btios>

muot
':,

quaelibei

iugeant
\

similitudo esf

cumeo summn
eusn,
17-

ipsie captivse, aliae viros suos,

conjuncl
rrob. in

U autem
Somn.
Scip.
lii'.

J
MaApud
;

nifiH cst eo mollius.

l.

cap.

captttvirum, Hecuba Priarauni, Andiomacbe Hectorem, puerosqueploret, hsec Astja* nacta, i!!a verb Heelorera, rarin, Deiphobum,

Tlieotogos, inquit, Juptfer csl

mundi anima

hinc
'

illiuly

Troilum, 8tc. Vim fuBCJocosa eonveniunt lyra, Sfc.]

JEgregi^ se Poel
1

in

ipso PoStici ar-

Ab Jovc prineipium, Musa

Quod
alii

Jovis omnia plena.

ali

impetu, quasi

tara

grave

argumentuni
ipse

Pott-r sunt mutuati

Arato, qui dc

haud Lyricis versibus bem tamen atl Pisones ita docet

conveniat:

sideriints locul
tm

ru h ('.>!><. m quo sunt sidera, sumendttm esse decernens, ab Jove ndum menwravi'. Hinc Juno et soror /', Est aulem Juno arr,
'

Musa

deditjidibus Divos, pucrosque Deoruntf

et

Bt juvenwn curas,

libera vina lejerre.

thritunjuc soror, quia seminibits iisdem, quibus

"cwlum, etiam aer

titi.

cst procreatus' :

amjux, quia

aer.

tavisse

Auctore PJuEbo.] Hunc impense Trojanis compertuna est. Lcgunt quidaro, ductore.

Et Pindarus aliique res quasque graves Nr,t graviter ceciueruDt. Verura belle Horatius rum desinit, cum ultra vix sine offensionc Augusti pro^jrcdi se posse intclligeret.

CARMENUM LIBER

IIJ.

f.

173

ODE
Musarum sepnesidio tutum semper

IV.

et

iMque

fuissej gratus prqfitetwr*

Dkscende

coelo, et dic aa;c tibiA,

lsi
r i

O
ex
n

Priuceps
;

Oajiiope,

veni
placet

Regina, longum, Calliope, melos, Seu voce fiunc mavis acutfl, Seu Sdibus cithar&ve Phcebi, Auditis ? An mc ludit amabilis
Insania

Olympu

Bl

cantaonem louaiye

a inc

fistuJa,

noagiSj
vel
ly);i.

vore clara, vel chordis

Apollii.is.

An

auditis?

\\\

me

dccipit

jucundus furor ?
et

Videor audire

cttaete illam

Audire, et videor pios Errare per lucos, amcenaj Quos et aquae subeurit et auras. ifle fabulosae Vulture in Appulo,
?

ambulaptem
bus, pex
venti.
qviu:

in

suciis

nemori-

Me

penetrant ac pucrum dcfessura

rivi

^Metrnm idem quod supm Odc Odcn lianc inicr eximi.is censrt

o.

Lib.

ANNOTATIONES. 1. mam prafstat ardor

poeticus

iis,

qui.divina.illi

eruditua quiset continuari,

facultate sunt donati.

6. Auflire, et videor pios Errarc. per lucoS*] Veluti prsesentiam numinis sentiat, atque cn-

ue:

respondere supe

iori,

im6

placuil nonnullis; sed perperam.

Musis accepta referl Horatius pleraque, id ver6 potissiumm, quod redierit in. gratiam cum Augusto, contra

thnsiasmo correptus ita loqtiitur. ;. Lutos.] In SAtlitaiiis maxiiuc

locis

deiubra
;

quem

militaverat.

tionera et

Hanc ejus Principis moderadementiam extollit egre^ie e6que

:

statucbant vetercs; ibique Deos credebant libentius habitare, ubi"quies ct sitentium, ubi

duutaxat speetasse non immeritb videatur. 1. Descende ca>lo.] Gravis et solemnis invoatio rcs gravesnotat, gravemque enthusiaMiium
pr<esagit.

nuHse turba* aut strepitus mentium integritaterrs labefactuivm ubi Sapieniice Gymnasiym, ubi
tnores hene instituuntur, et

guntur.
tarcho.
8.

Haec enim
ct

solitud,o praebet,

mitmi ujrvrum diriex Plu~

et

*./..] Illic etiam IMusis sua sedes est. HeMod. tnit. Theogon. nec semel, Musas nuncupat Olynvpiades Jovisjiiias ; pariter et Homer. Hymn. in Mercur. &c. Iliad. verb 2. iti ccelo iomos habere scribit:
*E<nti vtv
/jioty

Quos

aqua? s;ulcuni

aw.j

rcrfluen-

Moucrat, 'OXy/itri^ SJi[A.m*

Ennms similiter l/.w QlUB palUnts magnum puhatis Olympum..

Vide
2.

et

Macrob. in Som. Scip. lib. 2. eap, 3. Regina Calliope.] Musarum princeps vel
:

autuuiiis proestans
siod.
sjpcei

Regum

ctiam comcs. He-

Theogon. 'Awio-*v

|0^eg8S"*Tij,

Ornmum

amce ac Zephyri aracenos faciunt in pfuuis luces. 9. JMefabuioscc, &c.] M.--X stiophe raagnara Eteniha interpretibus crucem fixit bactcnus. quo referenda vox Jabulosa .' Dcindc,. quid ait Pocta de tTultuTC Appulp, cxtra Apuliavi?' Quod priraum spectat sunt qui Apuliam iliei fabulosam velint, ac-de int>ulis*et,iara Diomcdeis Aputise proximis meras ipsi fabulas tcxunt. Quidam nutrtccm Horatii Apuii.nn vjocari, qu<e fabulosa narrare soliia sit^ commtniscuutur, i>ee cudere se anile figmcntum advertupt. Vcrum enim, an paIumbea.(quod restat) tabulosas dicat pota, qnauuorcin ut.vere gestain commcinotes aquse,

et aspirantes scu perflanjtes

mlissima t J&*o-tt\v&n Q7itj9t* 9 Rege* cnmitatur. Diod. Sicul. lib. 3. cap. 1. Musis nonuua, cuiqueu proprio mitnere tribuerunt. Cliopropter ghriam> &c Caliiopen quod cantus suuvttut' tteteris antecedens magni ab autUtoribus
tgstwiatur,

ral

Ita sane raelioris ootae intcrpretes.

;

Tm4

palumbes Javuloste, inquam ego

sicut

6. pes Jalulosus, lib.-l. OJe 22. Plin. lib. 5. c. 1. Atlas tnons AJ)icte uet fahiv,

HydasEt apui
inults..

mtiSi nituiium

qu6d de
;

iltis

yalde

Longam
gioribus.

melos.]

Certc est
lib.

Ode

haec 6 lon-

Vidc A. Gell.

16. cap. 1S#*

pnesertim venV poetae, Sic palumbes cumii Veneris trahcuda jungunt^ eique numin! sacraa, atque, ut in
scribunt,

dicunt, fkbulantui

6. Seu vocc, Seujidii.us, S^c.J Istis nempe COnstat exerceturque Musica, voce, lyra, tibia.

Dccitbaraub Apolline inventa, lib. 1. Ode 21. 5. Auditisf An me Ludit, &c.] sodales, an mecum audiiis Calliopen canentcm, meis^ue jam votis respondeutem ? .AmMliUs Insania^} Voluptatem sane maxi-

hoc u<ro, minisu-asfacvunt, Vullurein Appido, AUricis extraUmen, ApuUjj.] Est Vultur mons in Apuliai Lucauijjeque
confinio,

quemadmodum

et

Vcnusia HoruiL

Itaque nullo negotio omuis Er^t in AppuJv solvetur, si quis est, nodus. ruilure pocta, ibique obdormivit puer; cxtra.
patiia et altrix.

174

Q.

HORATII FLACCI
Altricis extra

ludendo, somnoque oppressum

celcbratae
foliis

limen Apulife,

palumbes recentibus
in

Vulture Appulo extra fiues Apulise nutricis me*e : qure res admirationem cunetis faceret, quotquot sublimis Acherontia: c\o~

cooperuere

mos
pos,

incolunt, ct

BamifC cain-

Ludo futigatumquc somno, Fronde nova puerum palumbesTexre mirum quod foret omnibus, Quicumque eelsae nidum Acherontiae, Saltusque Bantinos, et arvum
:

15

a^rosque opimos Ferentt depressi: quo pncto somnum caperem secnro corpun- 11 ni^risviperis atque ursis qua etium ratione eontectus essem sacrutS, lauru et myrto congesta, pueru:

lus egO non sine

teld impavidns;
sar,

numinum
Vester, 6

tu-

Pingue tenent humilis Ferenti Ut tuto ab atris corpore viperis Dormirem et ursis ; ut premerer sacrft Lauroque collatAque myrto, Non sine Diis animosus infans.

20
16

Mu- Vester,

Camcen^ vester

in arduos
[

veslcr sum ; seu velior ad Sabinos asperos ; sive al^idum Preeneste, seu declive Tibur, seu Baias amcenas adire libuerit. Vestros fonles et ctioros amaD-

Tollor Sabinos; seu mihi frigiduin Praeneste, scu Tibur supinum,

Seu
Vestris

liquidse placuere Baiae.

tem baud me
in

vit-3

privavit actus

amicum

fontibus et choris,

25

fugam exercitus apud Philtppos, neque arbor execranda,

Tteque Palinurus in mari Sici-

Non me

Philippis versa aeies retro,

Devota non extinxit arbor,

Quandocunque mihi vos tuVritis, ultro Bosphorum iestuli.e.

Nec Sicula Palinurus unda* Utcumque mecum vos epltis, libens

ANNOTATIONES.
fines tatnen Apulla?

tum

fult:

siquidcm versa-

batur in istius latere montis ad Lucanos* respicieme et jiertineme. Sic de seipso aU,
SSat. l. lib. 2. v. ;34.

cvBtwv aTfg. Virg. Non sine nvmine Dirum. SMlust. lanta rcpentr mututio mm sbte Dt9
vidarttir.
9A-.

Carttcc?7ce.]

cantu Senitis, a castitate

ait.

Nam

LucamiSy an Appulus, artceps Fenttsinus arai Jinem sub utrumuAie

colonUs.

lrlentis Pcsfiii

nomen boe lactum

12. Fronde nora

puefum palumles

Texfrr.]

In arduosToi.lurSat-1/tos.] Si^- qiiaiulo montosam Sabinorvmi repionem scando, pergens ad prjedium ineitni ibi situm. Supia, ifi fme piim;e

Jara tum snam niihitutelirri ebtulereDii, quam postea abuiide expertus sum. Palumbes.^ Columbte silvestres. 14. Nidum /fthvmnti<r.] Acberontia est urbs Lucania in montis vertice, ur nidus iti arboris fastieto, posita. Cicero l. de Orat. n. 196. Tanta vis patri-e est ut Ilhacam illam in aspcrrimis saxutis tanuuam nidulum ajjixam sapien1

Udes liuhu

libri.

22. frigidum Praneste.'] Latii oppiduni frigidas habcns et salubres aquas, Strwbo lib. 5.
20. Tihtrr sitpinum.] In montis ascensuuedificatum. Deeolib. 1. Od. 7.et I ff.
tima, calidis-aquis,
lebrata, Lrb.
-2.

24. Lio-uidte Buie?.] Urbs Campaniae mariat're puro, secessu giato ceyestri*

tissimus vir immurtalitati anteyuneret. 15. Sattusque Bantinos.] Bantia, oppidum

rst Auuliie in

25.

Ode ]. amicum fbMibus 9 &c.)

?

Ope
Piimb

vestri et parruciiiio quoties saivus fut

Lucanuc eunrmio, pascuis abun-

dans, Venusi* proxima. 10. Humilis Fercnti.] Haee etiam uvbs Apulias, Luraniae fines aitingit inter Venusiam et Acheroniiam sira. 17. Ut tuto ab atris, &c-] Circumstantibus nempe isiarum urbium incolis mirum visum est, qui tieret, ut puer ego dormirem tutus illk cum viperarum veneuis, tum et ab ursorum voracitate. Qno etiam prsesa^io obtectus essem Ihurei Apollini, nivnoque Wneii c<msecn*ta. lllinc

ac fugi excreitus Bruti et urbem Thesnalirp, Lib. 2. Ode 7. Deinde me non Oppressit arbor ifniio prope dtupsu, de quft lib. 2. Od. i:l. et 17. 27. Dcoota.] Diris nempe, sacra, detestabilis. Postcacrjmii Pbilippcnsi bcHt) redirem in Italtam, pericilttatus sum graviter quiciem j at naufra^ium tamcn non feei, ad uromonrorlum Lncattia*, nomirfeturfl a PaKnurO H&rttexl nau-

non

perii in eaede

Cassii ad Philippos

tuteni OStellStUd ttX Pofitoru ine fore, iiiuc ver6

ad

car. ndvis res amatOriftfl clc-stiu&ri.

illic merso, quod mari SiCtflo profunditur. 29. Utcumquc ntccum vos tritts.] Vestram tutelatn srepe opcrtus, niliil est quod user<ro quam formidem, nulhim ceri^ non perirulum

clero

ao.

Non

sin Dus.j

Pindar. l*jth.

Odc

i.

intrepidus atlibo, vestra fretua ope ct prcesidio-

CARMINUM LIBER
Insanientem navlta Bosphorum, Tentabo, et arentes arenas
Littoris Assyrii viator.

III. 4.

17i
et

30

osum navigabo,

peragraho
:

sicea Mbttla finuira Syri.e

ner-

gam

Visam Britannos

hospitibus

f"ero9,
:

ad Britamios advenls orudeles, atque ad Gtnc&nos eruoiia equini potu <raudenres

:

Et

equino sansruine Concanum Visam pharetratos Gelonos,

ltetuni

35

Et Scythicum

inviolatus

amnem.

Vos Caesarem altum,

militia siinul

Gelonos pluiretram resiuntes, afque nuvium Scvthia- adtba illoesus. Vos tttOgpuan Auj^ustuin finem laborihus peiernem oblectatis in specu Pierio, quandofariicarasbello

turmasm

urbi-

Fessas cohortes reddidit oppidis, Finire quaereirtem labores,

Pierio recreatis antro.

bu

collocavit.
et

Vos mansuetum

uiiiinuLu

donatis, et dooata

40

Vos lene consilium

et datis, et dato

ANNOTATIONES.
90. Tmanicnlem Bospkorum.] ^^Estnosas ac (Vementes rharis angustias, Lib. 2. Ode 13. Virgil. Eelog. 9. v. 43. Httc adrs, rnsani fWitmt, shtc, littora ftuctwt.
de.

v. 14.

35. Pitaretratos Gelonos.] Scytruie popnlo*, quibus Lib. *2. Ode 9. et 20. VTrgiT. .Eneid. s. Sn^tUifcros. 36. Scyt.hicum amncm.'] Tanaim fluvium
liiui-

dum

31. ArenLes arena-. Lift&ris /tsst/rri.] Quilegunt urrntes. Intelli^e Svriie seu Aasyriat,
nani veteribttfl qucelihet reet

fvernar. Dou), inter Europam et Asiam tem cefeberrimuiD. Lucan. lib. 3. v. 27'2.

vel fines cxtremos;

gionum
hantur
uut.
regio,
:

agrorufu r::tremii.ites, littura vocaaescfl

vel solitudmes arenosas et ferventes, in

soluti

-Vertice lapsus Riphteo, Tanais diversi nomina mundi

Imposuit lipis, Asicenue et terminus idcm EuroptF, maliof dimnens conjinia tetT<e. 37. Vos Ccesarem, &c.] Vos etiam,
soe,

quihus- viutores

nonnuuquam

intere-

Ab

Assnr

filiu

Sem

dieta Assvria, Asiae

Mesopotamke
Isidor.

atfinis,

ab ea, Tjgri
S.

flusi

O Mu-

mine

distincta.

Etvm.

Aug. Qudd
Uttus.

Aujrustum (Jiesarem, post

bellicos lahores,-

plaeet Assvriam poni

cap.
Jttxtti

pro Svria, b;ec certe ad

recreatis cantionihus vestris ac modulis poeVicis;

mare esttemhtur, ejusque tenet

J-3.

PHn.

5.

in cmtro Pierio, secessu et otio Hberali.

Syrta

tittus occttpal,

quondam

terrarum maximu, et pturibus distinctu nominihts. Assyria antc dic/a, &c. 33. Britannos hosprttbus fen>s.] Ab his olira hospites immolari solttos aiunr; sicut apud Taurier regioiris poputos id factum constat. Vide
.

Militia simul Fessas cohortes rrddidit oppidis.] in urbibus copias, hyemandi causa, seu in, hybernis collocavit. 39. Fhrire qu<rrejitem labores.] His quidam

Cum

Euripid. Iphien.in Taurid.

34. LcsLum equino sangtthte Concamtm.~\ Concani, Cautabrorum pars, apud Hispantam Tarracouensem, Massayetarum eolonia fuere qusedam habuere eomnmnia cum Thracibus et JScythis, quod spettat ad cmderitatem belluihumque ritum, ex Strabone lib. 5. Istis omnibus, sicut er Surmatis mos er.it, e pedis vel
;

quod refertur Augustus quietem optasse et vacationem a Republiea petivisse. Vide Su**ron. Octav. cap. 28. Sed potius notatur Auguati consuetudo per hyemes vacaftdi literarum stuiho, ingenii deliciis, carminum
alludi volunt ad id
scriptioni.

studmqne Ubcrulia ab
laboriosissimi:

Sueton. Octav. cap. B4. Eloqttentiam, cctate pnmu et cupide ct

exercuit,

&c.

cap.

83.
.

MuUa
Pocti-

varii generis prosa oratione composuit.

cam summatim
scriptus ab eo

attigit.

t/nus
Sicilia,

liber

extat
alter

cruris

equini

venis

edurtum sanguincm

laeti

hexametns
esl,

versibtts, cujus et ar-

penuixtum
aitcrttUTfCt

potarc. Plin. lib. 1S. cap. lo. Pulte

gumentum

et tituhts

Extat

cruda etiam fariita, eqvino

Utcte, vcl

a;que modicus

E/ngrammatum, quce ferl tem-

mgtane
9\

bcruris venis admisto. Virjil. Georg.

Inter

v. 4-60.

pore balnei mcditaiatttr. Truga:diam magiio impetu cxarsits, mm succedcnte styto abolcwU-

De

Ajace

illa erat,

&c
Pierius

Ima fcTvrc pedis

Bisaltec tjuo
Jit

salicntcm sanguine

vcnam:

40. Pierto recreatis antro]

Thessaliae,

mons

est

tac

more sjluif, ac&qw Gelonus, concrctum atm smtgiane potat equino.

ftlartial.

Spectac. 3. n. 4. cpoto Sarmata pastus equo. Si!. Italic. lib. 3. 360. Nec, qui Massagcten monstrans feiitate parentem,
tfmit
ct

PierWes UIsudictae sunt, et quicquid ad eas pertine^ Pierhun vocari, notum est ac tritum. Cicero de Nanirt Deorum, a Pierio patre nomen desumit at Pomp. Festus a dicto monte, cujus amoeuitas et soliiudo opportuna est et grata studiosiE, 41. Vos tcne consilium et datis.] Humaiu*
sacer.
:

Musis

Inde

0fatipftSf futb sutiariti Cvncane, vcna*

Ilterte,

ju;;j

aJ Liumauiuitein e; leuita\em

iujti-

176
nse

Q. I-IORATII
ketamint.

FLACCI
Scimus
iit

Novimus

Gaudetis almse.
Titahas,

impios

quomodo

scelemos Gigantrs,

au fcroeem pbalangehi misso fulnune profiigarit i.s, qui in-

immauemque turmam
sustulerit cadueo,

Fulmine

ram ilnmobilem.qui inatv ventia olmoxium moderatur,atque oppida, mcestasque regiones, l)iosque et homines solus guber-

Q\ii terram inertem, qui niare tenipcrat Ventosum, ct urbes, regnaque tri&tia,

15

nat

potestate

legitimA.
incusi

-lovi

nietum
inunanes
eonfisi,

ingenteiai
illi

ranl

juveues,

lacertis!

Divosque, mortalesque turmas Iinperio regit unus aequo. Magnum illa terrorem intulerat Jovi
I

ei

rratres Pelion super-

[i

ns juventus, horrida brachiis,

50.

addere conati

Olympo umbroso.

Ffatresque tendentes opaco Pelion iiuposuisse Oiympo.

ANNOTATIONES.
tuant, dictae.Sueton.OctaT.eap. 51. Clantnliir civilitatisque cjns multa el magna dncumenla
<ur>, STi. Viric cap. srq. ibid.
et

45. Terram inertem.] Lib.

tellus.

1.

Ode

34. Brula

Erga

literatos

46.

Regnaow

tri^tia.]

Inferos.

Nec

eniin,

in^eniosos beuignitate ac libcralitaie umiiia usum, nrino nescit. Sueton. cap. 89. Iiigerua Reciiantcs ct siri secuti modis omnibus fbvit.

eredenduin Cruquio interpretauti, Tyr.tnnidem,

ob voceni, urbes,
inquit
ille
;

Inferis

haud

convenieiitcui,
essent h-.ec,

quast ver6 jungenda

benigni et patientet aitdivit,

&c. K

Consilium.]
tonga'
:

Adverte duas breves pro una

postea

sic et

Odo

6.

Huu
snri

on>e principium.

Dato Gauncus.] Non vos peenilet datae Cav humanitatis, qui vestroa clientes fovet.

Imb Jovis iroperiutn Br6es regnaaue trislw. cxicndil Poeta ad Su|ieros Inferosque, et ornem huuc seu mare, terrarnque, in qua urbes. Quai omnia complectitur his vocibus, Divos^ que mortalesnue turmaxregit itnus, scilicit Jupiter. Virgil.

Sucton. mofJocilatus. 4-2. Scimus ul impios Tilanas, &c.] Clare

paiet per

Dicim

Mn.

49.

Mapium

1, 65, putcr, atque liominum rex. illa terrorem intulcrnt Jovir

nas

et

Augustum, per TitaGigaines omnea Augusti advei

Jovem

desigpari

quibus sublatds ac virtute domitis, rerum potitus Mire verb Aujrusio blanditur, dicens pro 5i eo Bteusse Palladem, id esi, sapientiam cum Bruto vere. et Cassio fuisse virtnt-' coujunctam vini consilii expetiem, quae propria mole cor,
.

&c.] Ula Gigentum turma imniani robore praeditaJovem, cteierosque Dcos terruit. : culum inde fulgens contremuii domus Satitnti
tit

cst

lib.

2.

Ode

12.

Vide Htsiod.

Theogon. Ovid. Metamorphos. lib. j. v. 321. Emtisiintque ima de sedc Typhoea i.-rrcB
r.lum
;

iiinct.iquc dedisse
telltts

ruerit.

Porrb

ista

Cscsaris

elOgia

allegoricis

Tergn fugtr
Ceperit,

donec fessus Aigyplia

ambagibus ingeniose exornat.

Impios Titanas.2 Terrse ac Titanis gan s, qui Deos lacessere ausi, Joyeraque ccelo
filios
i

&c.
582.

Gi-

50.

Fidens juventus, horrida brachiis.] Vir-

gil, .-Eneid. 6. v.

pellere inoiiti sunt

quasi patris ulciscendi causi,

hnmania

vidi

cujus hiiereditariq jnrc cxsli regnum cni, utVidi lib. pote, fratretn Saturhi naui raajorem. tieid. 6. v. 580. 2. 6d. 12. et 19. Yir; il.
'.

Corpura

qui

manibus

magnwn

rctcindcre

G>

ruis

nhtujuum
dejei ti.

terrae,

Tilan a puics,

Fu{mine

Diodor. Sicui. lib. 1. cap. 3. scribit Co^Iinn e Tiuefi uxore decem et septem filios .procreasso-,
proprioque nomine omhes a matre Ti atias appi llas: Impios.] Macrol). Saturnal. lib.
singn!'
s,
i

carlum stggrcssi, superisoue Jovem dciiuderc rcgnis. Intelligunt .] 51. Frairesque tendciUes, nonnulli Oiuin et Ephialtem, ///, d Qigantef quos mcmorat Virgil. mox cit. omnes eodcm patre, vcl cadem matre genitoa,
,~

communi auicm
1.

adeoque
gil.

fratres,

mclius est
2 80.

arciyii.

l)e bis Vir-.

Geor^ic.

1. v.

cap. 20.
F.i

Quid

G
ei

>
g< 1(1

ronjuratos cnjlum rescindere fratres.

hominuni impiam quanSam

m,

Ter sunl conati irnponere Pelio Ossam

I

ScUicet,

gantem;
siuir
-

alquc

Ossiv

fmndoswn

invohcre

ideo

txisthnatcrm Deos pel

1
1
.

Olynij

Ter
,.

tos cHsjecitfuhnine montes.

I,

nihil

superl

52.

Pdion

imitijsuis.se

Ohjnipo.]

Montes
<t

^ressu aUjue processu in in-

montibus aggeri
Ptlton.]

re.

fcrna mtrgente.

Mons

1'hcssaliic,

Oljmpo,

Ossw

III. 4.

CARMINUM LIBER
Sed quid Typhoeus et valklus Mimas, Aut quid mmaci Porphyrion statu, Quid Rlioecus, evulsisquc truncis
Enceladus jaculator uudax, Contra sonantem Palladis segida
Possent ruentes ? Hitic avidus stetit Vulcanus; hinc matrona Juno, et

177
quid
vel

Vernm
Mimas,
staturft

Typhon
quid

et

fortis

terribili,

Porphyrion quid Khcecus

ar-

55

et

Enceladus

eradicatas

n
60

borcs torquere nisos, valeut adversos erepautem Minervae clypcum irrumpentes ? Ex h&c
parte certabat ardens Vulcunus, etdoroina Juno, necoon Plicebus arcumsemper humeris gestans, qui Castalii fontis aquii liquida* passoa capillos perruudit,

Nunquam
Qui

humeris positurus arcum,

rore purb Castalue lavit

Crines solutos, qui Lycise tenet

qui Lyeiae nemora et silvam

natalern obtinet,

Patareus at-

Dumeta, natalcmque

silvam, Delius et Patareus Apollo.

qut Delius hinc dutus.

sine

Robur

Vis consili expers mole ruit sua Vim temperatam Dii quoque provehunt In majus: idem odere vires Omnc nefas animo moventes.

65

prudi ntifi proprio cadit pondere. Moderatum robur ipsa, numinrv promovent ad amplius
j

vtres

autem quodlibet scelas maehinantes aversantur.

ANNOTATIONES.
conti^uus.
nia dirimit} ccelo ponitur saepius apud Poetas.

Olympus Thessaliam a Macedonubes attingit vertice. Unde pro

t

59.

Matrona Juno.] Ovid.

jrretio est, dicor

Fastor. 6. v. 33.

Si torus in

matrona Tonantis.

Sunt

et alii

montes ejusdem nominis

alter in Lycia, tertius

primus in MyslS, in Cypro. Sed de his

tres,

non

Rgitur.

Et Nunquam humeris positurus areum y &c.'] Apollo pharetra semper et arcu instructus, quai sunt ejus anna ct insignia, de quibus vide
&*r.] Cui saccr fons Castalius ad radices Paruassi. Lib. 4. Ode 6.

53. Sedquid Tifphocus.]

insolentia, temeritas, adversus

Quid Gipantum vis, Deos ? Ne Iegas

Maerob. 61. Qui rore puro Castalue,

cum

vulgo Typhceus.

Tupaiiug qui et Tu^itic

vel Tv.pwv, a Tu4>o; arrogantia, duplici fuisse naturi, humana et ferina, dicitur al> Apollodoro,
lib. l. et a

Phabc, qui Xantho

lavis

amne

crines.

Jove percussus, eminus quidem fulroine, cominus autem adamantinS. falce. Hic totam Lemnon insuPalidus Mimas.J lam jaculari in Deos nisus dicitur apud Claudiaipse Prochytse Tyrrheni maris iusulse num at
:

62. Qui Lycice tenet Dumeta.] Sacrum erat Phcebo delubrura in silvA Lyciae, Asioe Minoris
provinciae, cujus civitas insignis Patara, in qua.

ct ille pra^cipu^ colebatur,

et onicula
lib.

subjectus. Sil. Ital.lib. 12. v. 147.

htnc dictus Patareus. Strah.

Apollinis
filio

Apparct Prothyte stevum sorttfa Mtmanta. 54. Minaci Porphyrion stutu.] Ingenti staturft inaolenset minax. Deeo Claud. in Gigantomach. 55. Rhwcus.] U et Rhcetus, Lib. >2. Ode ln. 56. Enceladus jaculator audux.] Tam robustus ut evulsts arbores intorqueret; omnium GiDe eo gantum maximus fuisse perhibejtur. postea ad voces, Nec peredit Impositam celer ignis /Etnum.
57. Palladis tegida.'] Iste Pulladis clypeus, quadicitur Jupitcr Gigautum repressisse audaces

Pataram nomcn

edebat : Pataro habuisse scribit

14.

Steplvanus.

6U. Natalemqve silvam, Dclius.] Apud Delum insulam et Cynthi montis nemora, natus

Apollo fertur

sexque ibi mensibus aestivalibus responsa dabat sex autem hyemalibus, apud Patanmi, teste Servio. Ovid. de Arte Amandi,'
:

2. v. 80.

Clario Delos amata Deo.

65. Vis ronsilz expers jnole ruit sua.] Robur quantum fnerit, nisi consilio et prudentia temperetur et regatur, parimi juvat aut proficit quin potihs ut plurimum nocet, ex Euupide,
'Pjjfxr, ' ajJ.a,Qii;
:

conatus, significat sapiens consiHuin virtutis comitem et uraesidium, sine quo tpsa parum valet.

Utrumque vero Augusto adfuisse, ut antejam annotavj, Horatius indicat, De JEu,ide> lib. 1.

WoXXaxtj
et robore

tix?E( /iXaCnV.
ai"

Sic Brutt

virtufi

et Cassii

Romanae juventutis

Ode
.Tove

15.
stetit

58. Hinc avidus

f ulcanus t C?r.]

Pro

dimioavit Vulcanus

ignis orunia corrtpiat et

ilte

; avidtts, sen, quctd depascatur; aeu qucid

pugna? avidus. prselivunque ardetu cupes-

teret.

quamvis stipata ad irritum cecidit, quia consilio caruere, suaquc illi clade vt ruina totam prope rempublicam inrplicuere. Contra Augusti virtutem sapientia temperatam Dii provexere ad Romani clavutn ImIpsi peiii, et ad orbis unvversi dominationem.
nobililatis delcctu

178

Q.

HORATII FLACCI
70

li:ii

Dicla mea manifestc coroproGyas centura roanua habcus, puiilcr et Orion "jij.uu;nator casiee Dlante
ginis
'
.

tgi

;-

Terra suis
fert

portentis

atque

filios

imposita legre ad faetida

T
At
>.t-

rttlmine

detrusos

dolet.

flamnia non absutnit

nam
urice

injectam; uequeltbi

Tityi hepax drmittit vultur lux-

vindex oppositus
veru
1'irithouin

aman-

mearum centimanus Gyas Sententiarum notus, et integras Tehtator Orion Dianse, VlrgineS domitus sngittft. Injecta mon: u iTerra dolet suis Mceretque partus fulmine luridum Mi.s-.os atl Orcum nec peredit Impnsitam celer ignis .Etnam Incontinentis nec Tityi jecur
Testis
i

75
i

tem

tn

Relinquit ales, ncquitise additus

aorrcent vinculn.

Custos

amatorem treceuUe

Piritlioum cohibcnt cannie.

80

AXNOTATIONES.
ver6 Dii omnibus iis adversantiir, qui suu fortirudine abutunl 69. Gyas.] Vel Gyges, Briaiei fratcr, vel
ipsc tara

Nitilur

il/r qnidri7i,p tpnatquerssuvgere sape ; Dextra mbAusoidonuanu Pewroi Lma, Pachyne, tiit : Lili/i.ro crura prc~-

Briareus, aui

Gigantum quispiam
Vide
lib.

ad Tari;

muiitur.

cum aliis

deturbatus,

2. Odi

Degravat

Mtna

capitt,

svi

ijuo

resupittus

illc

70. Iritegra: Tentator Orion Diamf.] ausus interpellare dc stupro, cjns

Hanc

arcnas
Fjcctat, flammasqitefero vomit ore Tuphoeu',

est confossus ac pcremptu^.

aliter alii

De

eo tami

&c.
v.

rabulantur.
2.

Yide
'

lib.

].Ode28.
'

13. v. penultimo. moni ...,.] Monstrosis filiis, ncinpe gigantibus fulminatis, Tcrra doiet (juck! etiam j^cnte ac 6upplicio illorum scrvire, eosquc premere cbgatur ipsis injecta: unde rt in uttionem suique doloris qualecunnue solatium. Famam, qiue Deorum probra evulgaret, dicitur genuissi ata Deorijm, ut canit Virgil. /Encid. 4. v. 17S. Itijecta.] Gigantes pnecipui variis sunt insulis obruti OuTs Crcti Prochyut Mimas x

01. ct
;

lil).
/.
<

Odc

r.

Plumbci coloris, lividum mL\tum. 75. Ncc prredit Impositam ccler ignis /Etnam.] Neque tamen ignis per jEtnce biatus ! Gigantis suppositJ orc prorumpcns absumit euni montem adeoqur non minuumur ejus cruciutus. Vide Lucret. lib. 6. /Etnce descxiptionen &c.
74.

Ltiridum.]

pallore et lugrore

77. Incontinenth ncc Titifi jeciir Relinquit a!cs.] Vultur Tityi jccur vellicans haud illum

unquam
vim

patitur intcrquiescere

quod Larohn

Silio unte.

cit.

vcl

TypUoeus,
:

ut aliis

placet

inferrc lentaverir.

\ 'nlc lib. 2.

Ode

14.

insula
alii

Siciliu Encejadus, vel ut Polybcetes scrilmnt, Typhou seu Typhofius, Virgil.

v.

Co

/neid. 3.

37.

78. Ncquitia?.] Libidincm non rar6 notat '3 vox. Cic. in Verrem : ^sr^gra HbuHnis etitcquitite. Tuscul. 3. n. 17. FrugaMtntis est molus anfaii appetentis rcgcre ct sedare, scmperque ud-

Fama

Enceladi semiuslumjxdmine corpus Vrgerimolt 1u nqtte insuper JEtnam

est,

Impositam,ruptisJtamma Etjessum quolies mutal latus, inlremere om-

versantem liiiilini, moderatam in omui re strvarc conslantiam, cui conrrarium vilium neqirif tia diatur, fin/rralitas a jruge. .nequitia ei eo qvod ne qnidquam cst in tali homine : ex quo
iilem tiiluh iticitur, Gell.
lili.

ncm Murmure

7.

cap.

1 1

A
;

Trinacriam,

et

ccelum

suttexere

homincm

Grtttci dicutlt axi\ac-w, Ididittnntm

fiumo.

vel //jkjov, scelestum, 2c.

Vide Macrob. Sa-

Ovid. Metamorphos. 5.

16.

1'asta Ctganteis 1 ngesta est iiuula

membris

Trinacris:

t'

ritum moh/i

tnmal. lib. ! in fine. 79. Amaturcm hcccntcE Pvrithoum cohiient rakncc.] Amator illc temerarius Proserpinani ut raperet ad Inferos profectus, ibi catenis constrictus |>reuas luii gravcs ac diutunus sua; i:'tetnperuiiii v.

/Ethcreai aitsum spcrarc Typhpiia

LIBER
ODJ
1

III.

5.

179

s.

Crassi vUiiperimn.

Rcgirti virtus, fuks, constantia

Ccelo tonantem credidimus Joveui Regnare preesens tiivus habebitur

;

Augustus, adjectis Britaunis Imperio, gravibusque Persis. Milesne Crassi conjuge barbara

Non (lubitrtvimus Jovcm

lo

coa-

dominarl, qnando imonuit. el AugustUS vivens ccn^cbitur immcii, Addrtrs Ewperio Rotnarto

Britannisj et Persis terribili-

bus.

Erejons

Crassi

inile3

UXOftS percgrmas

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

supra 0*le 9.

lib- 1.

Augustum
parantem
:

alicj

uot post annos arma rursum eo

CoelotM

..'.-,

irV.]

Quando potentiam
Ccelo
regnare
;

inferte, jaznque
.

iturum Catsarem

\n\

euam Jupiter ustendit tum credidimus eura

:

fulgoribus ac tonifiuis,
in
sic

um degentem

in vivis ac nobis prcesentem

ncmo
lere,

dttbitavit inter

numin-i recensere,

ct co-

legatos de pace muemnt qua impetiati CapttoTio dona intulerunt, suamqtte Romaots insnlam prope totam addixerunt. Tcstis Srrabo, lib. 4. Oixstav <ryj$ov

qui racinora plusquam humante

railftes

viruuis

ediderit; reparans gloriatn OOminis

Romani per
et inrYac-

Crassum ejusque
tam.
egerit,

obscuratam

&c. quod per Drttsum Augusti privignum sint superati, ejus nempe felicibus auspichs. Vide
'napE^ntu-i.Tctj ircT; 'Paj;-uiioj; 'J\vv t^v v^jov,

Atii

Ponru quas gentes et quot Aujgustus subvide

apud Sueton. L. Flor.

lib. 6.

lib.

ult.

Sexi. Aure!. Vietor. Oros.

".] Tonantcm credidimus Jot Cic. de Nat. Deor. 1. Nohns / prirnu admiratione homimen ttuajactusque ftdmiuitm e.rtimuissent, credid efficert rerum omniinn preepotenlcm J Sueton.Octav.i9. Tonanti Jfovi h m conse,
.

Ode 14. ad finem. Gravibusque Pcrsis^] Gravcs Persas quidam intelligunti quia grscvis artr.atuvae: melius r.lii ob Crassi gravissimam certe cladem, de quii rhos. Hi porrd, qui pro Partliis ponuntur sine
Iib. 4.

4.

dicuntar subacti, qu6d Atme\

tugusto faciU cesserwffi: ohs. unt. Jus creandi regis permiserunt: ad denique M. Ci na militaria remiserunt. Sueton. Octav. cap. 1. Eu.

-''.

cravil iiberatUS periculo,

cum

expcditiaTi

perstrinxisset,

nocturnum iter,lecticQ servumque prtslucentem cxanim&stt, Luean. lib. 3. v. a 19. Fcrfiihnina tantum Sciret adi.uc solum Ccelo regnare tonan 2. Pnesens divus kabebitur.] Non a Rdmanis tantura sed et ab exteris nationibus, Sueton. Pleraque provinciarum templa et aras lerunt, quod aliis non nisi rat, Id factum Pergami in \ siS mediae in BithyniS refert Dio, lib. 51,
tairicd psr
1.

ir.

A.in-1.

Victor, &c.
1

Vide etiam quie

>. -v\ v. i'2.

Adde Xijhi*
se exe

linura, in

Augustt Monarchia: Phraates per id

m!r-::

:
taria^ qittB 2
I
!

mili-

rtxt:

qimexre

C<s-

labore vecupertissent
:

eam a uroem in
ob

..

atquesedens h
.

tur,

quod

sibi

Mitaret.

.c&m

Eclog.

AsiA,

regnaque

et principaius tim ad alios trans.

Mehlcee,

Deus

nolis

heec

otia
:

<

quibusdam
iUius
ceptis,
,

hamque
Sape

crit ille

mihi sempcr Deus

atque in amicitiam re.

aram,
tenernostris aC oviUbus hnbuet agnus.
IlK

quam plurimc
4

udeumveneirbardi

r runt, t \

&C.]

3. Adjectis Britannis Imperio.]

ipse

;. et post Dinutli tentalus, nec nisi ab tmperaClaudio triumpliatus dtcitur, S CUud. I7.TftchVin viut A^iicula:, &C quasj futura victorUe praesagium soripta est li.cc Oilt- proficiscenti ad bclliun Britanmcum Augusto, unde tamen revocatus esi motioua ac lumuUibus Dalmaticiset Pannouicis, ex Dione, lib. -J9. vei eos quas; victos Poeta canit, qui aj

hstactus Britannus, Epod.

PoSta invidiam ac turpitudinem CrassianE cxer%hu=, ut him majoi Augusto glo1 '

um Julium

.'.'.
1,

erit,

eos vin'

tore

cendo qui
'

ani

issiand

ant, ex Flor. lib. 4. cap. 9.

I

exiide

m
j

uidabiles: ut dixi lib.

3. cap. II.

1.

ad

Oden
1

':.
q

Luc. Flor. Ub.

widecim

-.


ISO
vic

Q.
extirii ?

IIORATII FLACCI
[*]
arvis

infamis
et

Etisnine
in
agrls

Marsus

Appulus

hostium socerprum consenuit sub princitte Medo, Ancitioruni,

nominis, togteqne,
ciritate
et

perennis
i
i

Turpis maritus vixit ? Et bostium (Proh Curia, inverskiuc mores !) ( onsenuit socerotum in armis Sub rege Medo, Marsus ct Appulus,

Vest;e iinrnenior, sttknteJot

RomanA

Senttus,

AnciUorum, nominis,
Incolumi Jove

ct togfe

10

et corruptj

dens

mores! Rrgttli |>ruanimns i<l yr.t **<'iiM'r.ii,

Oblitus, seternseque Vcstap,

et

uvbe Romft?

cuni refragatus est i^nominiosis legibus el exemplo in posterum

Hoc

caverat

mens provida Rcguli

ir>
;

damuoso,
capti

nbti

interirc

jurenes bcllo simrentur siiie

Dissentieritis conditionibus

Foedis, et

tniseratione.

Si

exemplo trahenti Pemiciem veniens in seYum non periret immiserabilis

AN.NOTATIONES.
tata fst.
iclis
.

Frfium ducispene in mnspectu patris

Retiqune infelicis excrcioperncre kostes. (s, qub querTUjiie rapuit fitga, Amieniam, Citiciam, Synamque tti.>titn t.r, ci.i nuntium

sede Martis condi et servari. Dionys. Halie. 11. JEterrueque lcsf<r.] Ignis dlius aetenu,

qui in Vestae templu dfbebat a Virgittibus Vestaltbus custodiri, ul Imperium Ruuio? staret

xlaJis retuterant.

Caput

ejus

recisum cttm
Itulibriofu-

deitravianu
it y

atl

Regem repuitaium^
ut cujus

nec in/Ugnc.

Aurum aiim

liquidum in rictum

Diouys. llalic IH). 2. Cic. -2. de Legibus Ftrgines Je^tales in wbf custodiunto ignem jbci puliici sempiternum. Virg. /EneiJ,
tierpetuum.
;

cris

ivfusum

cst ;

cupiditaJe,

cjus

animus arscrat auri etiam mortuum ct cxangue

4. V.

200.

Vigilemque sacraverat ignem

corptts aura urcretur.

EctuNas Divum
12. Incalumi

ceternas

ea.

Conjuge barbara Turpis maritus vixit f\ In nimirum cla.de Romani exrreitus ad viginti
sunt,

millia desidtrati
capti, turpitudine

ad decem vcro

millia

barbararum conjugum viiam

consucverunt

redemerunt, imu
soeeris, et in

et

eum

hostibus
Appiati.

corum

castris miliuirunt.
:

lib. 2. de bello Partbi. o

Plutarch. &c.

Turpis maritus.] Justum enim matrimonium est inter civcs tamum, sic .lurisc. In eo praeterea turp'tudo, quod tixoref ducerent fiUas Partborum, qui iVwer Assyrios, Medos, ac Per6.

Jove et urhe Romu.] Si quidem Roma non ruisset ampUus, culpandi sane non esseut, qui apud extexos sedem tt familiam figerent. At stante Urbe et CapitolixiO Jove Roinanos protegente, barl^aris nomen et manus dare, boc certe probrosum Romanis militibus. 13. Hoc caverat mens provida Regitli.'] Hoc grande maluin praecavebat M. Attilius ille Regulus, prtmt Pumcilelli gloria cladesque maxima, ut ait Valer. Maxim. U>. .s. cap. 4. quando
reddi pro se captivos Cartliaginiensium vetuit

635 obscurissimi

quique Scytharum ferebantur exules ac profugi, quodsonat vocabttUim; denique, quod conscripriineoruin exercitu, qui COtus penefe servis cousiarct. Nam et cuiu M. Antoniu occurrissent millia rarthorum r*quitnm quinqua:

rimebat nempe ne speni vitae milites tgnari ponerent in captivitate, adeoque rernissius in acie diraicarent, oc mortis metu ad fugum, abjicien-

ginta; quadriugentj ad
nui.
?.

sumntum

fucxunt in^e-

dave arma incitarentur. Noluititaque perniciosum dc se exemplum posteris relinqui, quo disciplma miUtaris, ipsaque subinde Respublica
d*periret.

Prvh Curia t imerHque mores

corrnpti

/]

tds uifxacta majestas

consulis turpi

O Senacede O
!

les.]

mores

tra nomioifl

miUtum Crassianonun, qui conRomani bonorem semant liostibus;

Orodi P.irtburum Regi fidem et sacramcntum prxstare non cruljrscant Mar.su:> et Appulus, optimi Itali-e bdlatorcs, ut atibi j.tm annutavL
10. /InctlioruTiiy nurntrtis,
fifc.]
et

penret immisfrabilis Captiva pu ifl virtute et armis viuc ?pem collocarent milites, volebat eos, qui sesc dedentes vitam ab boste prccati cssent, ei necandospcrmitti^necquexnquam redimi qtuid qtiidem sanxerat et Plato :>. de Rep. Cic. J.
1

7.

Si

n/>n

Ut ergo toiam*duntaxat

Offic.

togtB

Oblttus,
et

Ocfo hominum mitlia teneUU Hataabalj nan yuos in acie cepisset, aut qui
u.

114.

Dignitatem nominis Rosoani, sacra

i i

pericuio

mortis dijfitgissent, sed qni

rtlicti

rant leligionem pessumdantes. Ancffia scuta brevia duodecimi <!'< ta ob Atu qu tdea arma ab utrauue partc, ac pelta Thnuum, tncisa, ex Varrone 6. de I/mg. Lat. Horum unum rxelo emissum ibi forc inipcrium spondt-bat quoJ nc
. ;

castrisfuisscnt,
cos

a Paulo ct farronc ConsuWnts! Senatits non censuit redimendos, titm id

;

parv.a pctunia Jicri potuisset

ut essct insitum

militifus nostns, aut vincere, aut cmoti.

Qu&

dignosecretur ac surriperetur, undecim

tia

ei

simi-

tabricuii

Numa

Justtt)

simulque cinnia in

quidem re auditd fractus animus Hanmtahs, qubd Senatus P. Q. R. rebits afflktis tam cxIsQ. animo fuisset.
.

CARMINUM LIRER
Captiva pubcs.
Militibus

III.

5.

131
inquit
rexiila
itle,

Signp ego Punicis

Ego,
spcxi

Afiixa delubris, ct
sirie

arma

tluigiuirusibus

appcnsa.

templis Carcun-

csede, dixlt,

20

arma

militibus

Romeata t atque haud repug-

Direpta

vidi

vidi

ego civium

nantibus adempta.

Retorta tergo brachia libero,

Romanorum
post
[~ 27 "1

(lorsum

Ego cirium manus ingenuum invirconspexi

:

Portasque non cjausas, et arva Marte coli populata nostro. Auro repensus scHicet acrior Milcs redibit Flagitio additis Damnuni. Neque amissos colorcs Lana refert medicatn fuco Nec vera virtus, cum scmel excidit, Curat rcponi deterioribus.
!

sas; et portas apertas

arari

et agros

nostrh

rtc

devast.itos.

paulu ante Nimirum redemparniis

fiet
!

tus auro milcs animosior

Imu
tum.
lana

ciimini jungitia dctiimen-

Nec deperditum colorem

reparat fuco tincta
si
:

nec

sincera virtus,

3()

qnanclo fueril labefact&ta, satagit restitui depravatis. Si quutem eerva strictis

retibus

expcdita,

dimicat,

Si pugnat extricata densis

erit
ris

Ccrva

plagis, crit ille fortis,

ctiam strenuus is qui perjuImstibus se commisit atque

:

Qui perfidis se credidit hostibus: tlt Marte Poenos proteret altero, Qui lora restrictis lacertis Sensit iners, timuitque mortem.

in alio certamine Carthaginienses conculc:i!jit, qui ligatls retru

brachiis rincuia tuljt ignaTus, ac

,',

uvni formiHavit,

ANXOTATIONES.
lfl. Signa ego Pwri(i* y rV.] Hcec Reguli verba sunt, ullum cum Im&tibus p;ictum dissuadentis in Senatu ostensiicjuc militum inertmm indignitate ethonoris Romani labe.omnem cr^a
:

quanto vcrsatur

in errorc ?

et

pretium disper-

dcre est, et ignaviam augere atque infainiam. Knimvero bicut lana Juco mcdicuta gcnuinum
et

misericordue sensum cx anlmo Senatorum amovere satagcntis. Kgo vidi, inquit, signa Roillos

nunquam
et

nativum colorem seu candorem amissum reeuperat ita virtus semel defonnata detrita ad pristinum splcndorem nunquam
;

mana hostium
illis

dclubris affixa, vidi

iniliubus erepta, per qu.T

;

arma ignavis tamcn vitam sercives

vare et tueri debuissent

gloriosa;
suissc.

vidi

Romanos

redit, ncc rcparatur in iis, qni per inertiam et Virgihus socordiam dctcriores facti fucrint. tamcn contiii scribit /En. 2. v.*"067.

viudis post tergum manibus ftfidam scrvitutem morti, quod nefas ingenuis, antepo-

Quondam

etiamvictis redit in prcecordia virtus,

19. AJfixa dclulris.'] Ex more veteri, qui etiamnum viget apml varias nationes ut sic
:

accepta

Deo

victoria rcfcratur.

23. Portasque non elautas, fi?r.] Vidi et Carthaginis portas pras securitate non clausas,
velut in medripace; adeo procul aberat omnis

Repensus.] JEs olira non numerabatur ut nuuc, pciHlcljatur verb. 28. Fuca.] Fucus hevba est marina vestibus tingcndis idonea. Plin. 1. 26. e. 10. Tria snnt gencra: latvm, ct alterum longius, quadantenus ruhens tertium crispis Jbliis, quo in Crcta
,

vestes

tiuguntur; omnia ij7isdem usits; cap. 12.

appellat,
6*i

metus

hostilis,

post

chdcm
:

nostrl exercitfl.,

fucum maris
31.
litudo.

agrosque libcie. arari, coli quos tamen paul6 antt armis populati fueramus. Flo. lib. 2. cap.

p7/snat extricata, c^V.]

Altera simi-

Africam naproperatum r\t ; taqtusque (errox hostici athent&s Pwnis Juit, ut apcrtis pene porlis Carthago caperttur .neccum kominilus, sedcum monstris quoque dimicatum est. , ,,Scd omnvnn victor Regnlus cum terrorrm nominis sui (ate nrrumtuAttilia
in

2.

M,

Regulo duce jam

. .
.

aliquando ccrvam plagis extrlcatam in venatorcm insurgere, et animose.

Si vidistis
vidcliitis quoque mihtcm & captivitate redeminum ad hustes majori animo debellandos

rigabat bellum.

ventis rcmisque

aggrcdi,
ire.

-%;qu"t

sic et

miles.

cerva retibus cxpedita mcticulosior: Fulpes qua? plagas effugit, non

rursum

irretitur.

Plutarch. et Horat. Hb. 2.

Sat. 7- v. 70.

lissetj

Carthaginem

lelli

caput urgclat
Ironic#\

ohidio, ipsisque portis viharrclat. 25. Auro repmsus scdxcet, &7.]

Qvep IrUua ruptis

Citm semel
pcrfidia.

ejfugit, reddit se

prava catenisf

Redcmptus

scilicet

miles in altero certamiu<

n). Perf.dishostihus.] Adag. Puuicafides y pro

fortior ct acrior

exit!

Qui?qui6

Iwc

sp-.rat.

Fcenos ctiam Tit. Liv. liac aspergit labe.

182
Ignorans
cipevet,
fudit.
ille

Q.
unde vitam
!

HORATII FLACC
unde

ac-

vitain siioejet insdius,

Llo

pacem cum

bello con-

riosa

Proh dedeeus Carthag turpibus

glo-

Pac
()

-i)i

du<

miscuit
!

puder

: .

magna Carthago,
,

probrosis

cladibus

Regultis excelsior! velut cupite diminutus, a sc

dicitur rppuhsse suaviuiu
i

Altior Italiae ruinis

40
minor,

:astai

Fertur

jngis osculuiri,
i

uxoris, alque fiuolo3, et

Parvosque natos,

capitis
.

gencrosam ferox in teira defixisse, usqae dum vacillam<

natores suasor confirmaret monitione haud unquam data

Ab

rem Torvus humi

sc

et virilem
;

posiiisse vultuin
j>

Donec

labantes consilio

Firmaret auctor

nunquam

ali;\s ctato,

id

ANNOTATIONES.
3?. Hic vnde vilam sumeret inscius, &c."\ Inere et ignavus istc niiks velut ignoraus armis non precibus, non cedendo scd reluctando fortiter, vitain esse
est,

mutata sortc

et conditione

Jamnon

eivis

Romanus, nedum Senator;

;

scilicet ractue

e li-

tllo

miscuit,

duntaxat tuendam pacem duunius ab altero discrimen mnle.

:

hero servus, ex Impexstore ct Dure ci.ptivns giuiensium. Capitis dimiuutio n iitatio. ( aput enim statu
|

statuens,

utrumque confudit: nam in medio bello abjecit anna in pace tantum deponenda ;
et in ardentissimo conflictu segnis fuit seque tum hosti dedidit, cum maxime repugnandum
:

Cie. Top. Si quee se cupite nunquum diminuit, u\ est, qna: per conjugium itt viri manuui non convenit. Paul. Juxisc, Tria sunl, inquit, quce h$l
nificat.
.

iuisset.

liberlalem ,
Carthago.']

civitatem,

famiUam.

Ci<m luec

39.

Magna

Carthago aemula ur-

bis orbis dominae, cujus lanta fuit olim potentia, ut tota Africa cultiorc potiretur : In Hispania

umittiinns, rnaxima est capilis diminulio. Ciim amittimus civitutem, ct lihertatem rctinrmus,

mcdia
ct

ver6 ab Herculis columnis, ad usque Pyrenteos Montes lnaximis civitatibus imperaret. Polybius, Strabo. Ab Juniliano Scipione tandem
bello Punico tertio excisa et ftnita esl : ut ait L. Flor. lib. 2. cap. 1 5. Quanta vcro t sit, inquit illc ibid. ignium mtrra prolari potest

cst diminvtio. Denique cum libertatem civilatem retvicmus, famiiia verb sota puta-

tur, fputa per

adoptionem)

esi

minima. Ex

hisintelligitur cur servi

Jnivuutm capitis non habere

caput, ncc diminui capite dicantur: quia nulluui statum habent, videlicet, ncque Ubertatem^

quippi

;, r

continuos dccem
i

et

septem dics vix

tingui.

40. Altior Halia) ruinis .'] Post fustim Roxnanura excrcitnm, capttimque [mneratorem

ncque civitatcm, nec familiam. Vide Ccel. Rhodig. lib. :.";. cap. 23. 45. Doncc tahanles consitio patres Firmaret, c^r.] Incertos etenim quid siatuercnt Scnatores
,
'

et compulit traduxitque in
qui mvis sibi

Regul
.

ij,

U|
i

,.\

Luc.
in.

ipubli

jravem,

ubi et sic hal

Cic. 5. Ofiic. n. 99.

Ci.in rugulut
ut nisi rcdditi

'

"

'

iierum
hosliitm venitfortUsimus imi
' .

C
l

inmanus
6?c.

Senatum,

41. Fertur pudirce

jlle

mjugis,

fiffc.]

Aitilius

,,/ji

'!

!:

"

si

t.

Rej

uli
i

"'''..'
gulicoofi.

jux Martia dicebatut ex

nus,

Silio lib.

v.

AO-i.
.

.'.
.

,"/'

rcihti

Eccc hahcns geminum naJorum Martia pigi

...
C
110.

dt

'

'fectum

infik :ni virtute manti, Scrualcntem crincm ct tnste> lacembnt Alqu.

tivi retenti sunt n.

ipse

lit.

dd
|

"'

nns
]

in

habilu juxti
j
'

,
nenvpe
_;
li

<

m,

'

Pami
jDefbrmem a pexit,Jitm utulat
Labilur,
cl
i

d
ii

!'

In jiropriam
publiciB

m,

solius utilitatis

artus.
,

ttione
,,

pia etiam fraude usus, ui pacerD

i

iriii

permuta

uaderet. Nain

H
Dii

vocec
!

:>ii'uin,
i'.

Carthai srd ejusmodi, quod

<

unu
ille

>

ii

diem priferret ; eo

Arceri

amphxus.
,

Patcl impenelrabilis

tantispet, quondjterei permutatio

&c.
Gcllrus auctor est
lib. C.

mio,
cap. 4.

posf cor tabescerel,

.-

42. Vt capitis minor.] Capite diminutus, id

CARMINUM IJBER
lnterque mcerentes amicos Egregius properaret esml. \tquj seiebat qtue sibi birbarus
ar

III.

5.

1SS
medios
'\)\

et pcr

farailiares
.

dolen-

Noverat

statuerat

immaninus

pararet

non

aliter

tamen

Dimovit obstantes propinquos, Et populum lvditus morantem,

H
51

itoa

dehortantes,

plebemtentcm amo-

Quam

si

clientum longa negotia

lite

litus est, non secus ac si post Jitem decisam negotia prolixa dimitteret, in campoa venatri
tns,

vel

Taremura

DijudicatS

relinqueret,

Tendens Venafranos iri agros, Aut Lacedsemonhim Tarentum.

55

ANNOTATIONES.
48. Ezregius propcmrel cxul.] Egregius \ul, qui patii.t can
: i . ;

sn:i

ujuhque
stnsU.

.,-'
.

'

cruces

Aurel. \

ict.
.

de V
'

iris illustr.

//:

arcam

patria

rana', ijuiq

omnia
ac

desererei,

salutis
illustre

publicse

causa,

A<1 cujus

dolore punitus

e$t.

decem DObilisslmi captivi ab Hanuibale ad Senatum rnissi Cannensem pugnara, jurati se redUuros,, nisi dc redimendi re non De quibus non omnes impetrati reversi sunt. Nam PoKybuu bon uho modo. primis scribit, novem ex iis reverusse: unum

rxcmpium

po&tea

Kx Appiano, undique liabentc.

cap. )3.

Sen. de Tranquil. Animt,

'/.

lib. 1.

An

'arthaginem reversus omni suppliciorum genere coiyicitur. Nam pr&ier

icktsust
ejus re$poiuIeret9 iuius
.

vero pcr fraudem et

jurejuran
I

stultam calliditatem quasi

:

,\

periii

citin

nec

cjuem lil erai im Romte reraansisse deinde senarus vinctum ad Hannibaien Hiec et aliaCic.O. Oflic. n. 13. Flojussit.
1

immotus
te

statucorporis

incUnato, injerreas cMspidesinciaeret.

6. cap. 4.

cit. lib.

In airas

et

praftmdas
pbsty ubi

rus

jam

cit. lib,

2. cap. 2.

Nam nec Punicocar* tanta cat cere infiaclw ; Quippe diversa quum mandavcrani ftoste cet, tio captivorum suit ; nepaxjierel) m
,

lucebanti
lis

oppositum continebant,

iitaiie

uii

ccclum
ejus,

oados

cogclavt'.

Was^uoque
Tuberone. haec.
.'',
f

posset,

hostes

ac deorsjtm

diductas

insuebant.

Ex

,-..
imb

aruci
his

plicio

defbrmata mqjestasj
,

quid aliad

quhm

victus

> &
\

Tuditanus autem, somnodiu prohilitum, atque ita vitd privatum, refert:

esif,

ttnl-ilissimos

ribus, attnte cfoam, qu

Senatu dedi*
ro destiinti

dejbrtuna triumphavit ? 49. AU[ui sciebal quce, ?c]

' ,
. .

tos 3

ei
y

ab

Cic. Epist. ad

tutn

iis in arnutrio mui eademque insomnid cruciatos

ii

Famil. Ub. 6. epist. 6. de seipso ita scribit: tSysicegoprudt

I

Ut
fte-

Geil.ibid.
1

',-us

Tbrior.]

Apud

Fest. et

Nod. Mar-

'SpositO, sttm profectus.

Dc

ceU. n:iius Amvil.

gulb vero
'

cit.

Omc.

Np mum hostem,
3.
.

<> <;

Nam
iib.

Peeni
1

soliti sos sacrificarc

puellos.
Cic.

Valer.

Max.

1,

cap. ].
.

captivi

Cartii.- r

shno ad fortunam deductus '! iguarus ad

,

51. Dimovit obstani

cit.

.propinquos.']

jam

erudetps,

< (

etiam
'

meritu

sili

Deos Quce a
1

Neque eum pattia caritas relinuit, nec suorum. Suidas. Lacrynds et UtTnentationibus suorum neglectis. 53. Ti 1 agro , 6? .] Quasi
post fbrenscsstrepitus,
|>ost

pararct.] Tullius !n
1

litium et negotioronj

: :.,'-.:
..i,
11-

\1.

in

ma-

arabages ac
capinntli,

Carthc

causd.animi otiiqiw pergens Venafium, in urbem Camtcedia, relaxandi

lando

leliciis

accommodatam.

Vide

lib.

1.

Regubun paJp
eacuti stinutUeminebdut, .. vigilaniw pariter ct continu Tertull. ad Martyras, cap. 4, -1/acaverwU,
I
.
.

O.le 6.

v.

16.

56. Laced<emoniwn Tarentum.'] Ctviiatema

Phalanto L;v
:

im-:

de

qua. &.

lib. 1. v, |,

'

:?,

sub

linciu, ct lib.-J.

Ode

Ct ri

u't\e ^-

: :

184

Q.

HORATII FLACCI
VI.
et

ODE

AD ROMANOS.
depravatione montm, jhtxisse ItaYuc

E
O

religionis

conteniptu,

calamitates.
Romane,
solves
<jb

pamu
peccata

nuas non cs meritus,

delubra
atcrae

Dklkta majonim
t>
j
'

immeritus
1

lucs,

Z7i
\
]

^mim.donecresarderi/fenaet

Numinum

dccidentia,

c Rmane, donec templa refeecns /Edesque labentes Deorum, et

imagines atro squalore deformatas. Rr^ruis quia le pnestas inferiorera NFuminibus.

Diis te

inde omne primordium fincm reduc.

illuc

Foeda nigro simulacra fumo. minorem quod geiis, imperas. Hinc omne principium, huc refer exitum.

ANNOTATIONES.
IMetrum idem quod Ode n. I. Delicta majorum- &V.]
Tias
lib. 1.

dixit

Quanquam

pcp-

Horattus, totum verpit in laudcm rt commendationem Augusti, qui non mod6 sacraa
aedes ipscmuhasexstruxit, sed cseteros principes
viros lmrtatus cst,

dcbet luere solus peccans, tamen ad quarti gradus posteros peccatorum pamas interdum vel extendi vel reservari cxistimahat plato. Quod

ut pro racultate quisquc

refi-

cerentj excolerent, adornarent:

otjure gloriar

dubio procul hauserat c notitia saciorum codjcum. Exod. cap. 20. "Bgo sum Dominus Deus tuus fbrtis- xelolest visitans itiiquitalem patrum in filnxs, in tertiam el quai Xam generatiom m eorum qui odmati me9 etjaciensmuericordiam in milha his niti diligunt me, et atstodhmt prcecepta mta, Idera reperitur cap. 04. seq. et J)euteronom. cap. b. &.c. Posteriorem istam sententije partcm videtur quoque expres.-is^
Aristotelcs Rbetor. ad Atex. c. 3. ubi scribit^ aequum csse ut benevolentiores Dii sint in eos,

tus sit urbem se marmoream retinquere, loteritiam accepisset, Sueton. cap. 28. el
5.

quam
_'>.

Du.t

Quoniam

te nvinorem vmperas^ pius es in Deos, quos, ut dect, ob-

qttod gcris,

a quibus magis coluntur.

De/uta.] Is pcecare dicitur, qui wtam rectam delinquit, et a legis pnescripto receait.

idcirco imperium orbis tibi donant illi. Wxc ad Aupistum sane pettinent, de quojam llb. 1. Ode 12. Te 7ninor latum rcget tzqutts orlem. 6. Hitic mnncprinripium.] Cicer. de Haruspic. Respons. n. 18. etl9< Ego verb primvm haieo auctores ac magistros religionum colcndamajores rum Quis tam vecors t nostros

servas et colis;

Immerttus /wm.] Dcutcron. 24. v. 16. Non eccidentur patres profdiis, neejdii pro patrihus sed unusquisque pro peccato suo morieturId
habetur 4. Reg. cap. 14.
j>i
i

qui aui eltm suspexerit in cxlum, Dcns esse 7inn senttnt , nut cum Deos esie intctlexerit, no7i inteUigat eorum numine hoc totum Impe*

v. 6.

Non

morientur

pro patriius, &c. Ezekiel. cap. 18. Fitius 11071 portabit vniquitatem- palris .... A?iima outB peccdverit, ipsa morietur. Et paulo ante Quid cst quod inter vos paralotam vertitis i?i proverlium istuds in terra Israel dUentes $ Patres comederunt uvam acerham et dentcsjiliorum, 3
t-fc. ubi Chald. Patres peccaveetJUUvaputant. Sic et Jerem. 31. v. 29. Jn diehus illis ?um ditent ullra, Patres comederunt uvam accrlam, ct dcntes fdiorum obstupucrunt. Sed unusauisque in iniquitate su& morietur : omnis homo qui comcderit uvam acerlam, obstupescent dentes ejus.

rium essenatum, etauctuvt, et rctentumf Qunm vohtmus licet ipsi nos amemust tam>n nec m<~ mero llispanos, vec rohore Gallos, nec caltinitate Panns, tiec artiius Gr^cros, Jiec deniquc koc
ipso htijus gentis ac ierra? domestico nativoqut

sensU Italos

Ipsos

ac Lati?ios, sed pietate ac

und sopieutia, quhd Deorum immortaJium nunwte omstia rep. gulerriarique perspeximus, onmes gcjites 7tatio7iesque supcr~
retigione atque huc

ebstupescunt t
rtoit,

avimus.

Ut supra Ode 4. Vos lene co?iutrobique in caesura accipe vel duas hreves pro una lODgft, vcl Cnisin, ve! converPtiiuipium.']
:

silium

sionem vocalis
ficri

in

consonantem, quemadmodura

solet iu ariete, alnete, gc?iuu,

&c.
tnm

Huc

refer exitum.]

Diis aceepta refer

2.

Donec

te.mpla refeceris.']

Seu

vetustate

collapsa, seu

hellorum civilium incendio corrrpta, laberactata, fcedata, absumpta; quin et

Impriii primordia, tum propagationis et arapti* ficationis incrementa, et tcliceni quanimcumque

victorum
est in

ayaritift

direpta.

Quospetut

id

quod

Ode 04. lib. l. Quid iniactum nefasH Liqidmusf Unde manusjuventus Mcftt Deorum contmuit: Qvifus Pcpcrcit ans f
1.

Nam sicut a religione imrenim exitum. perii hujus fundamcnta locata sunt, ita quoque pcr candem in Deos pietatem illud Tit. tav. retinebis exomabisque. InvenietU omnia prospera evenire colcntibus Dens, ad~ versa spementUms. Vide Diou. Halicam. ubi a Martio Rece instaurata diligCOI. 3.
ter sacra, quae anr?; n^glccta aut prave

Porrotju^iiic,itemquesubfincmOd---$13.

1.

euka.

CARMINUM TJRER
Dii multa negkcti dedernnt Hesperise mala luctuosse. Jam liis Monaeses, et Pacttri manus Non auspicatos contudit impetus
Nostros, et adjecisse prsed un

III. G.
Spreta
liee.

18.1

Numina

plurcs
afflictas

calalta-

nSitates intulerunt

Jara semel atque iterum Monasses et Pacori exercitns

10

repntil nostcoa cdnatus

inauspi-

catos;

gaudetqne nostra spotii

(

addidisse
ribus.

Torquibus exiguis renidet. Paene occupatam seditionibus

Delevit

i\

nrinotorquibus h itera dissensionibtn

stris

detentam propeniodum exdmtit

urbem Dacus

et /Ethiops;
ille

Dacus

et

iEthiops,
itlt

hic navijaciendis

6us potens,

telis

JHic classe formidatus,

15

peritus.

Missilibus melior

sajrittis.

ANNOTATIONES.

7. Dii

multaneglecii,

fifc.]

Religio

Dcorum
tutii Ita-

ro auxcre Partlii suoa torques, majorcsque fec(*re

eos, qui ante erant exigui. Torques nimintm<5ol-

neglet
lia, l.

:a

causa

fuit

calamitatura, qnas

quae Hesperia dicitur, ut notavi

lib. *2.

Ode

Plurima cum ob ervauie tum ncgiectae

religi-

erant ornamenta, seu aurea, seu argentea, etiam in proemium dari solim, qui strenuam
li

iis

exempla pete i Valer. Max. lib. l. cap. l. Pariteret bona ingemia promittit sua praecepta Bervantibns, negligentibus autera mala gravia
rnis

hello

opeiam

navfirant.

His insignibus orna-

bant se pridem Parthi, Gatti, atiique, etiamnum

ver6 Germani.
12. Raiidet.]

minitatur
ter.

Deus Opt, Max.

Lcvit. cap. 26.

Deu-

QmMam

interj)retantur, splcn-

cap. ifl.

9.

mus
tes.

Jam bis Morteeses, rV.] Jam bisvicti sua Parthis, cotura auspicia sciticet dimicanImpetos nostros contudit Momeses apud

det: melius alii gestit, la?titiam prce se fert. iy. Pamc accupatam seditixmibus, &V.J Bellis civilibus distractam ac laceram urbem et Rem-

Parthos insigius vir potenthl et opibus, qui fortasse itlcm ac Sureua, a quo deletus cum excrcitu Crassus. Appian. tib. de Beilis Parthicis.

Iterum
runi

profiigati

r'j jris

majore natu

sumus a Pacoro Orodis Parthofilio quem tamen paulo

:

-post Ventidius Antonii

universamque simul Parthorum mantun delevit; utait Justin. lib. 42. Vide et Dion. lib. 48. ct 49- Tit. Liv. lib. 1-27- EJor. lil. 4. cap. 9- et io. &c. 10. Nbn auspicatos^ Cic. de Divin. l- n. OS. Nihiljlrc tpwndam majoris rcf, nisi auspicatb; ncc privafim auidem gerevatur: quod etiam
legatus,

Komanain prope tlelevit excrcitus fe Dacis atque /Ethiopibus coullarus. Kx illis nernpe constabant texrestres Antoois' copiae ; ex.^Ej^yptiis ver6 Cleopatrae tiavales et maritim^. Dati, seu Scythie saghtas mittere periti, cum ad Oesarem missis legatis non impetrassent quae petehant, ad Antonium se convenerunt. Dio.
publicara
lil>.

51.

Daci propric sunt hodie

aceolau

Danubii

tluminis, Moltlavi, Transilvani, Valachi.

14. /Ethiops.] Populus /Kij)'pto contermiuus. /Ethiopia, regio Africa* perampla, duplcx est:

Una

inferior,

ultra

^quatorcm,

veteribus

m-

7iunc nuptiarum auspices declarant

rnuliis ev.-inpiis

viiium,
fuisse

Ubi auspiciorum contcmptum aut magnarum populo Roraano calamitatum causam ostendit. Quid veieraf inquit,

cognita; supcriori autem seculodetecta Lusitanis et perlustrata. De hac itaque non agitur nuue; sed de alterfi, quos superior, et sub /E-

gypto appellatur, pruque illa nonnunquam sumitur: Abyssiniam continet ad sinum Arabicutn porrectam.
15.

M.

Crasso quid acciderit, vztttmus, dirarum ob&c. De Hantsp. resp. cit. Magores nostrirerutn bene geremtarum auetoritatem, augurio cofUineri put&runt. Vide Valer. Maxiin. lib. 1, cap. 4. et scq. cap. 6. Crassus inter gravissimas nostri Impernjacturas mtmcrandus, plurimis et cviaentissimis antc ruinam moristrorumpuisatus ictibus Sic Dii spreti excandescunt. Sic huwana conTucniiatione neglecta,

Hic elassejbrmidaius.'] Plutarcluisin Anonerariis,

ton. refert ejus classem octingcntas habuisse na-

ves

cum

/Kgvpiiis iriiitihus armaias eoutulit, quae

;

quarum Cleopaua ducentas mag-

tk celeritate Antonii et

Caesarem audina purs maritimarum copiarum magnitudine exercitus,

;

sdia castigantur, ubi sc ccelestUms preeferunt. De Crasso vide et Appian. Dion. lib. 40. Oros. hb. 6. Flor. lib. .1. cap. 1 1. et quse annuiavi superiori

nimiruro Angusto navcs duntaxat adfuisse ducentas et quinquaginta, Antonio ver6 bellicas quingentas, easque tam

veliementer trepidasse

firmas et tigneis turribus insiructas, ut

e terrS pugnaturi esseiit; atquc et

tanquam una eannn trcs

Odc
Et

v. 5.

11.

atljeevse

pradam Tvrquibus ccciguis

nobisau-

ret,

Tcnidct.]

spoliis

nostris, dctractoque

quatuor hostium naves decertando oopupa&c. Flor. lib. 4. cap. 11, Hnslium v.avcs tUTtibus atque tabulutis allevatts, casldtoxv.ni et

136
1

Q.
ddictis
fertilc et
eti

HOllATH FLACCI
ssecula nupl
ct

um

primo
o

Foecunda culpa?

fcedavit
ct

conjugia,

ianulias.

Ex

ista

inanans calamhas *t popuKnvi

in

Primum inquinavere, Hoc fonte derivata

Ntijsrn

geaus, et domos.

cla

stndet biBs pueUa Mbaiionea IonuiDi formatur membris

QagitioBOa
.TiLiTe
i

>

ct

Iu patriam populumque fluxit Motus doceri gaudet lonicos Matura virgo, et fingitur artubus

20

molliori.

amores ib Deinde moesectatur

Jam

nunc,

et Lucestos araorea

Z7S
[ ]

ckos

adolescentiorcf

l)e tenero meditatur ungui,

Mox juniores

(Jufierit

adulteros

25

ANNOTATIONES.

tine

gemitn maris

el lalore

cap, 3.

.;

Tbeo-

phrasto. Iouurn luxus

immod
\is

piarum apparuil magnitudo, am. Q

;V

quam /
eap. 5.
nqtteel Sabie-i

iicitur,

ad suun
n

erbium culuin, Hb. 14.

fonum

aliarum

gt

cupatur cap.
Vidi

7. nv oe
..

ti;

xrti

'luvutwpxr.aic irap>;in,

vm,
venfi

aurumque

in ri

er
i

Enod.
.

9.
-

[Iones.il

AUnori. ab lonibna

17, Fcetunda eulpas sacula 3 L viLtis istis sceculls crcbra perpetrata

rid ?

....,
liuid ft

mmt

qiubus inquiu&ti
T
<

te, soli

de rk< degeneres, iiubeUesque homines

-..'
l
rrri

etiam amoenitate et ubertate p.-watantem.

eodem
...
l

;,:

norum

indoJLe ac virtnte prorsus alicni.

Hioc

vi-

inQveti et saltare docptur.

Q\iiAaxa,^tangUur

populuni: hinc ignavi& m binc prima Keipublica? gloria multitm defloruit, Hinc denique
tia rrassata in

......
EEcere.

mbra ad motui
ii!>.

exercitus profligati

Macrob.

3. cap.
ct

us-

sactitatenupiiaiuni,et
prseside, aliisque
i.u.
cl

Pronub&JuMUU
.

ialtore elcgajiiius

a\

esseest pra-

popidum

dcrivatte

hti<

nimifura matronne, aut virgini. Adciitillc;

'

tUe, ab iratisatque ultoril

JLSuptias
fuit

Primi
licentis
,

aliquando Etonue en

Uanusy
.

co^rceri oportuerit. Yicle lib.

l.Ode

b-

.ii

Tib,

31. Motus doceri gqutkt nde porro tot adultcrta, totque flagioonmi inramia et pravi. nm quod nuinV
I

-ic

ait

:
.

doce
.
.

ias
:

mhotutttas

.' cum vrmcaiUare oeunt, &r. (fiL-tmajufCS >:

oantur, Ionicis

gcnuh probro
eriquc ingenui

duci valu

>:

iudulgent corpus
<

sali

ibus

mgns

paritei tt

m litdumsaltatoriumtiutrr
.
.

>
.

tnaut

tot

ln co

fotd

jnterzs ct

mala.
tula

Nam
Utati
.

primo inc
]

virginilus quingentisx in kis vetH

tsnum (fyuo

me

.nv" Reijwbh
hullatum petiloris filium, non chn, cum crotaHs saltm ;
.

tlemura

m
quam
U

v\\

rnen

ricio ouastui.

saltaiior
072

;.

..

'

'

ps-

Motu

'''.'
I |

sett Gfc.
tib<
i

hm

inventas. Ccel. rUuxtigi

moliiti

2^3. /wfflfo.?,]

Non

castns,
i

imp

nicam
vocat.

m
.

ei

2
..

!.

/.'
i

j.

.-.

,.,

medilatjur

dicunt, unguiculis, i

ngw A t< a&a&wv iw^ort*

|

Ep. h.
25.
'

lil.

1.

tutem
. . .

."i.|

Cum

veri

nupta
vel

cst

marito suo

juuiorJes

Stich.
Qvi-i lonicus
\;
'
.

sub nnerq.
vivio cxeipit,

moeehos quartt, ....

est,

intex

velcitm

ttem
ait

tflMNaf, ponitur pro

.

ptttsculum, atque appotus probi

JPlaut.

<iuod

\then.

lib.

2.

Amphitr,

CARMINUM LIBER
l:n

III. G.

187
sni
bonvivia
:

marltivina: neque eligit Qui donet impermissa raptim Gaudia, luminibus r-enaotia.
:

inter viri

nalfurlu->

lumque delecturn
vowptates tim iudul
cernis.

adhibet, cni
licitas

haud
jeal
,

exl

im

is

Sctl jussa

coram non
Hispan*

sine cotiscio

Suigit marito, seu vocat institor,

navis
E

30
i7

Sed praesente nte wro pergil

navis

sive

petit

negociator, sive Hlapanicse, Q

i,iyuti

dotgi

']

uiiiMis
tia
i
'

Ded
Nori
lii-

emptof. juventusorta parentibus

remunejrans

N 01

ejusinodi

meF-' paren
t

bus

nati juvenea

mare

tioxe<\

Inifecit

equor sanguine Punico;

h
i

runt
uni
;

ctuore
et

Carthaginien ar

Pyn

em

cecidit

profugayese

Antiochum, HannibalemqUe dirum

rhum, chum,

et

raagnnmque Antiostcvum Hannibalem:

ANNOTATH
26. Neque eligit

Q
tturj ut
.

landem

ererunt;
esji

cfui
'

navali ccrtamine

yicemnt
;

non clam,

fuitim, aui per tenebras noctis, rernoti q meschi sque in lulgi

at; sed
qiHinlii

e reddirferunt

''.!/'.:<.. ut est inOd

:

paiara, et

quod turpius,

<

Kl). 2. Vide ilti Annot; *\n\ Pyrtiram, qui \ h tiochum, qui Annibalem superaveruntj ac ccciili

sequitaryae sine ullo diso

["!
ilu '

ruut.
ii5.

crimise
cus
auc
ii

uvis pretii

rentf, noti
set
fl

le!

et

Lie

iim,

venalem

eenue

uit.

'29. Ai -/ sine conscio

Surgit

man
ei

ate marito, surgtt

e iriclinio,
:

ad

tm

chum accenentem

pergit

sive ille conniyeai et

hu .] Is Epirotarura rex, paternum Hercnlcm, raaternum ad Achillem, referebat. Imperium orbis animoversans, de brl!o Etomanis inferendo Apollinis oroculum cortsu-* lni(, delususque -cst antipiti responso: Aio /, Macida, Ronianos vincere posse. Itaque
atl
'

Fyn

mercede Corruptus uxoris flagitiis annuat, inde lucrum f&cicns. Juvenal. Sat. i. v. 56.
Doclus spectare larwiar,

tinis ferens

auxilium

Q inos^

Ingenti

quidera apparatu, ^ Curio Fabricioque Consuli>-. L. Flor. iib. l. cap. ligkins 18. ita scribit Quinam iiki fuerunt ri, uuos ah Ele
:

Doc'us
Sive
ille

et

ad caiicem

vigitanti stcrtere naso.

imperiosae non ausit petulantiam uxoris

E.

6.

v.

135.

et seq.

Itom

\.

^69.

Tunc

gr-avis Ufa wcro, tttnc

orM

tigride

pkantis primo prostio ovbritosaccepimus f Oirifiwe: rjuidam hostilrus siiis um vui; immorti , mambus enses : et rclUtat -,' ipsa morte ira vivet-at. in vuttibh Quod adeb miratus est Pyrrtius^ ut direret: quhm facile erat ofbis Imptrium uccupare f aut mihi Romanis mUttibus9 aut mc Rege Roma?iis y

&c.
olnn convenerat, inqtdt, l't ficrres- t:i quod velles necntm ego possem Clames licht ei fndutgeremiki. Ckmfitndas, homo sum. Nihil est auda\
1

Dej/rensis.h

< i

umunt.
\farcksnd-.

higcniem Antiuchum.] Commune regum Syri&enomen hoc erat, teste Appiano. Hic aperte designatttr Antiochus cognomento JVTagnus. Bellum movit impellente Annibale, qui viHus ti prqfugus hostem papvlo Romano to/o orbe quasreial. Acilio Glabrlone Consuie debellarus
est, caesis quadraginta milltbus, cajitis ad quinquemillia. Tullius ptcSexttO : Antiochum iltum

30.
dictus

Tnstitor.]

Gall,

Fa

qu&d

instet

aerendo negotip.

Augl. a

factor. nauelerus, 31. Naois ftispcaue mag> seu navis dominus, seu rnercatui et negotiator. Hispani rrequentes in Etaliam negotiaturi commeapant et navigahaut, vina siilicet advehebant, aliaa autem teportabant
lib. 1.

magnuMrnajoresnostn magna
terra

betli

rontentidnel

marique superatum, hilra moniem Taurunt

itle

regnare fusserunt.

magnus

rex

Ya pro Dejotaro: Aniiochus omnem kanc . citm

merces.

Vide

Ode
t
.

31.

33,
pretio

Drdecorum pretiosus emptor.'] Quovis munerans flagitia et adulterla

i

qutenuncest nostra prdumcia, amisisset , dicers est solitus, benigne sibi a poptdo Romano essc factum, qubd nimii magi procuratione liberi uteretur. Vide Oros. tusmodici n
'

lib. 4.

cap. 20. Flor.

lib.

?. cap. 8. Jusiin. lib.

>^<-.

Ltalicarum raulierum.

51. T. Liv. 46. Appian.

ntm orta, tT"t.]

ii

Non

ralibus

,ir.

Hmmil
12.

\ ide

Annot.

lib.

efToeminatis ei eorruptis orti parentibus fuerant

miltti

a.Ode

pulo

Homano

trium-

188
fv-rt

a
sfrcnui
filii

HORATII FLACCI
Sed rustieorum mascula militum
Proles, Sabellis docta ligonibus
rssoT

militum

a-

prfsiium,
lere
austerce

assucti

temun

co-

hipalio

araputata

Sabino, et ad jnatris voluntatem ciim referre ligna,

vertit

moDtium
ju^a
Sol,
fessis

umbras et bobus Jetrabit

jueuncurru.

Versarc glebas, et severce Matris ad arbitrium recisos Portare fustes; Sol ubi inontium

40

boram

adtiucens

Mutaret umbras, etjuga demeret

fatigatis, amicum Tempus agens, abeunte curni. Damnosa quid non imminuit dics?

dam

recedcnte temuus edax pit?

Quid
corrumvos-

Bobus

non

^vum

patrum

frarian avis deterius produxit nos pejores, deinde pro-

45

JEtas parentum pejor avis tulit

lem

edituros

eliat/i

impro-

bioiem.

Nos

nequiores,

mox

daturos

Progcniem vitiosiorem.

ANNOTATIONES.
37. Sed ruslicorum moscula militum Prolcs.] Sed filii viroium mstico labore ct milhifi robusAspice arafrajugo refcrunt tmpensa jirvena Et Soi cxcscentcs decedens duplicat umbras. 43.
;

torum, et

ipsi pariter agresti ritfi iudurati, diu-

tumoque
busiracli.

operi assueti; proindeque

virili

animo

Amicum tempus

agcns, abeicnte curru.]

jujcta et forti

corpore,non molles

et voluptati-

Adducens tcmpus optiince et jueundse post laborem quieti destinatum, Sol se eouvolvens elabitur nitjuc abit, ut ait Cicer. 1.

Jam

33. SabeUis docta Hgonibus Permre glcbas.] notavimus alibi optimos ItalUe bellatores rxistimatos pridem Appulos et Samnites, qui et
iSabelli, \

de Divinat. n.

46. Virgii. /Eneid. 2.

v. 9.

Sabini* orti, ex Suabone,

lib.

5. et

Plin. lib.3. cap. 12.

Prcrcipitat

nar humida cah> -Eti suadentque cadcntia ndcra somnos.

i

3Q, 4D. Et scvcriv Mafris ad arlitrium, fifc.J et matris imperio et severS disciplm* fecti ad virtutem laboriosam nam jubebat illa post tUuturnum opus, ligna etiam caidere, atque in usum cIomest'uum reportare. 41. Sol ubi movtium Mutaret umtoas.] Vesperi, cuin vergens Sol ad orcasum auget umbras, ant convertit adorientem, quae mane ad occidentem fuerant. Prior interpretatio mugis arridct. Virgil. Eclog, l, v. 84.

Qui

Georgic. 3.

v.

338.

Nec

ciim invectm eqids (So!) altum petit <tthera y nec cum

.

Pr&cipitem Oceanirubro lavit ccquorc currum

1

4. ). Danmosa quidnonimminuit dies?) QuiJ non absumit tempus, rcbus omnil>us ferens damnum interitumque? Cic. pro Marc. Nzhil est opere aut manu factum y quod non aliquando

Majoresoue caduv.t
Erlog;. 2. v. 67.

altis

de mcmtilus umbra;.

conficiat

Ei Sol cretcents decedcm duplicat u-mbras.

SoL] Cicer. de Nar. Pporum, n. GS.SoldU/;; vel quiu solus ex pmnUntS sidcnbus est tantus: vel quia cum est exortus, obscuratis omnibus solus apparct, 42. Etjuga demeret Bobus fatigatis.] Quo tempore. demitur jugum bobus arando firicritis,
aolutique ub aiauo

coustnnat vetustas. pejor avis, &c.] Avis : nos patribus deteriores sumus nobis etiam vitiosiores postero6
et.

46.

Mtas parcntum
:

pr>jores fuere patres nostii

reliuquemus: Homcr. Odyss. 2.

rtaZpa yapToi
i

ma.7$>; hfACioi tratfil iPtXiyiat,

<Te

Oi m/Kton; xaxiw;, itraSjoi

te tralfio;

etptitts.

Pauci enim fdii simites patri

Plcriqve pejorcs,

domum

rcducuntur.

Virgil.

pavci verb patre mcJtqfi

modo

cit.

nm/.

CARMINUM LIBER

III.

18!)

ODE

VII.

Asterien consululur de Gygin ahsentid, et adjiilem hortatnr.

Qcid
Primo

fles,

Astcrie,

quem

tibi caiididi

O
gen,

Asterie, quare ploras

stabili
fidelitate

Gy-

restituent vere Favonii,

;doles-

Thvna merce

beatuin,
1S2

Constanti juveneni fide Gygen ? Ille Notis actus ad Oricum, Post insana Caprae sidera, frigidas

boni Zcphyri initio verni temporis tibi yeddeiu Bitbynis mercibus opulentum? Hic ad Oricum ab
]

centem,

quem

Austiis

tum

Noetes non sine niultis Insomnis lacrymis agit.

pulsus, post violenCaprae astrum, noctes algentes ducit nou dormiens, et

gbundi plorans.

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

supra

Ode
leni

5. lib. 1.

Quid

fics,

Asterie t
ista

Sc.] Accommodatt
iucrepatione,

sunt Tkracitr populu De his Claudian, Thyni Tkruccs arant, qua nunc Bithyniafer'
tur.

valde

apostrophe

cum

principio eousolatorii sermonis, et ad dexnnlcen-

Vide
-!.

iib.

l.Ode35.v.

7.

hun muliebrem animuin idonea. Propert.

Eleg. 20.

1.

2.

Constanti juvenemjide.]

Hic

tVetione vul-

gata mcmoriaui vetustatifl aboleri quidam indignrmtur: Icguntque ex velt. codd. cunstantisju-

Quid

fics alductu gravius Brisddef Qttidp.es Arucia captivd tristius Andro;nackcf &c.

vencmjidCf \>ro jidci nimirum: quod ita pridem nsurpaturo docent Priscianus, A. Gellius Ub. '2. c. 14. Virgil. Georgic. 1. v. 208.
.Libra die
(id est diei)

Amica, vel uxor Gygis: ab acnj nomen. candidi, Gs?o] Paulo p6st frueris tuo Gy^e; cum primum Hcebit navigare, ad te advolahit cupientem et ipse cupiens. 2. Primovere.] Cain flare ab occasu incipiur.t
Asterie.]
stella racttrra

somnique pares uli

Qucm

tili

fecerit huras.
5. Ule Nutis ad Orirum, &Y.] C^m Italiam appeteret Gygcs, redituraque matumret, prohibi-

Zephyri, seu Favonii

Tit

candidi, sereni, mites,

.

propitii, faventes. Plin. lib. 2. cap. 4"- Vt

tus est "ventis ab Austro flanribus, actusque ad Oricum ; qu;e prima est Epiri civitas a. Colchis

na&igantibus maria, cvjus in prinnpio Favojbermtm viollitmt ccetum. Vid. lib. l. Ode

condita; cx Plin. cap. 03. Hb. 3. urbs iila ad oram maris Ionii in Epiro siia, ad radices montis

4. initio.

Fa >.ni.] Plaut. Mereat. j. 2. 3b. Hic Favnnius setGatsestf istic Auster imbricus: hicfant tranquiUitaiem, istc ornties fiuctus conxiet. Vldelib. 3-Ode 1. 3. Tkynu jnerce.] Ve! annuUs Thyni< perpolitis, quorum mentio it in naenioB de morte Horatii, apud Isidor. lib. 19. cap. 12. vel de ouihus Non. Bithymcis, Marccll.ex cultellis Varrone, in S^tvr. seu yeeovToS^aeita rtassect thynnis piscibus, quibene mutti tur aThyuis pupulis, inde etiam adepti nomen; ut placet quibusdam. Pers. Sat. v. 183.
< I
,

Acroceraunii, cura portu satis amplo, Oreum Strabone, Horicum Ptolcmaeo, Orcha Nigrb dicimr. Mulra de illfi Tit. Livius.
C. Posl

insana Caprte ncfenz.] Pcstquam

ille

jactatus fuit inagnis temnestatibus, quas excitar vir sidus Capm.*,' qux est in humeroAurifi
1

nistro, sicut in niaim sunt Hoadi.

Hvgin. Capram Amalthea^, cujus lacte nutritus eat Jupiier, ab eo inter astra collocatam fabulantur Oritur sub finem Septenfiris paritei ei Hcedi de qui),us Ode hujus Ubri. Pfuvialem Capram vocat Plinius. Kx Arato, Capra etHoedi jai t^s in mari naves, et pavidos homiues frequentei
1
.

-Rubrumque amplexa catinum

Caueh
Ert

-.;,
1 1

Nbctes,
ir

?io7i

natat

thynm
Plin
i

Orici

iitabei

it,

mo
f>ufl

sine lu mis, ^c.] Co Gyges, \sterise desiderio itiu* ubertim,

t,

lib. 5.

pars est Bithvnire cap. 32* Thyrd ex EitropA i / lus appcitautur Bithyni. Ec paulopi >i
1

Ammiano Thynia

aliis rautiei

firigetj

etiara tentatus

non

cedit.

nv.

Adverte singulas vocefl amorii si^jiiricationein habeutes, a PoSta coacervatas. Quid ver6jui

crum omnem Tkyni } interiora Bitkyni h Asiceestf &c. ibid.cap.27. Est etiam Thynas
opptdum
Cilicix.

iiviiti

ieu araica

seu uxori proferri potenit

Quid

efficacius

Et

Jib. 4,

cap.

11

ad leuiendum vel ahstergemlum, imb et id excitandam fidera?

190
Verum intemnntuis
anxise
t

Q.
hospitse
affl
i i

HORATII FLACCI
10

Atfjiti solicitse

declarans
i

hlo

tuisque

Bamrais
. .

ardere,

variis

illum
licitat.

nuntius hospitee, Suspirare Chloen, et miseram tuis Dicens ignibus uri, Tentat mille vafer modis.

rtit

qncmadmofhmi

h:'i-

Prcetum
injusti*

Ut Proetum mulier

peffida ciredulutti

dumn
e

Falsis impulerit criminibus nimis

Belleropudieo,
taou
i

phomi nmsHun

Re-

Peleum tantnm
tatttir

oe

;.;..
.

nutteK
Burot
pii

-.

ineas-

13 Casto BeHerophonti Maturare neefcm refert. Narrai um Pelea Tartaro, ippolyteh duih ftigit abstinens: Et peccate doc< ntes 20 Fallax historias monct.
Frustra.

Et<
'

exci-

Nam

scopulis surdior Icari

hu

ruptus,

Tibi

verb cave ne, ptusquam par est,

irrideat

Voces audit adhuc integcr. Ne vicinus Enipeus

Plus justo placeat, cave.

At

tibl-

Enipeus vicinus.

ANNOTAi V
6.

Atqui

\ollh

-] In-

ferea veTO C h)oe*, athid

oet Gyges, ejiis nuntio, qui im!l<10.

quam diversatur ct maanimum sblicitat ioierposito v<\f<.r w conatur,

0\

Centauria inermem,dubioqueprocul in\v imi<enti 0Lvit.

1

pem
(0

tulerunt Dii, misso \ ulcano; a quoaccep-

ut obsequatur amori hospiras suae.

Chlaen^ XXou,

iditast

adolescentiae

Peleus gladio Centauros dehelfevit, mortem\ nl'' Pindar. Nem. Garm. 4. et 5. isit. Ovld. Metam. II. Apollodor. lib. 3. &c.
1.8,

florem vox designans.

Tuis Dicens ignibus uri.] Tui

tierrrpe ureris et flagras ipsa.

Gygis amore

Magnessam Hippoluteju\ Uxorera Acasti Hinc siae, quae TEessalise regio.

inccpsara, ade5que tuo flagrantetn igne,

'

quo

tu

cognomen, quo distinguitur ab Hippoly ta Am&n

Atmihi
13.
i
.

jeseofferi ulbrb

Virgil.E Imynias. u
\

zonum Regin^.
ig. ]'
'..

FoIIqx hxstorias mwict.']

Ut Prcetufii mulier9 &c.] Pluribui e: pli cn movere incusso metu nititui nuntius. Narrat Bellerophontem simili Scilicet is proi e nteiremptum. Glauci Regis Epnyra; filius apud Prcetum Regern Vrgivofurn nnspeserat. Antea ex Horuevo, ex alii* Sthenobaea ejus uxor, Bellerophoutis amore captu stuprum obtulit, Hic respuit.
i

Quouiam
it,
*

;rli.t

mctus parinn valuGygis animum impcllii internuntius. Affert historias ct cxempla

periculi luortisque

|am

ratione

eornm, qui

rejectis

primis amoribus, noy<

illa perfidiae suae crimen in eum conjecitj innorcntem criminata apud Prcetum ; qui lus irS exarsit. Cum tamen hospitii jui re, hospitemque ipse perimcre noilet, ad alii dendura transmisit. Vide Homer. Iliad. 6. Apollodor. ii!-). 2. &c. 14. Imputerit Mdfurare 7ikcem.] \'< t*
.
i

Tum

injucunde nec infeliciter admisentQt. Ipsum Joverri commemorat Alcmenae, Danacs, et aliarum amOres consectatum, &c. Fortasse addit Parii dem et Helenam, &c. Peccare ajjccntes. Cett nihil magis, quam exemplum, vitium suadet.

Viam enim
qiie
;i

ostendit quasi

uitam

ct facilem,

notfll

criminis

ccr. Hislvria
.

Mt
. /,

prope^mmunem. ApudCia ee. Suntqui lcgunt,

lior lcari

nec absurde.

21.

i9i
,
1

!'<< audit
1

Sfc.]

AtGyge

er,

voces internuntii Chloi

pulis

morS
i

ct

cunctatione, BelleropKonti
sinc gravi dedecoic a Belleroj
I i

itantii

mmi
'
.

ma,

se ver6 cojjitati facinoris inrami

vi
.

ris surdior.

lcarium marc, ho
.

tandomque nun
mulctaretur.

[1

riam

insul

>

fre

De

1.
c
>

Ode
cura vol
lib. 2.
i

;.

Nomen

ab Icaro
lib. 1.
;-

in illud

27- ln

fine.

t.Deeo

Ode

1. v. 15.

17. Karrat ptene

datum Pelea

Tartaro.

Ode

:. v. 2.

Rcfertetiam qucmadnioduni erepta fere ^ii \ ra Pelco Acbillis patri, dum castus ainant ac rcpulit Hipi lyten. Ha ccns volnt insidiatum suu pudorijuvenemdetulit virv suo. Jovu quidcm Hos.pitalis irai
1 .
i

j<-.]
fid* lis

Tu

verd, 4ste*

tuo Gygi penn

<
possSta

.) viucaris aut indulgeas araorimn

acini, etiajnsi habet

uudc amari

CARMINUM LIBER
Quamvis non
/Eque
aliiis ftectere

UI.
,

b\

191
nemo
regcndi
:

equum

sciens ["*]

Tsmetsi

tam
in
:

peritus

conspicitur.

gramine Martio:

26

aquum
iMarlio
uiu
i.

Campo

|"

ctatur

nullusque

Nee quisquam

citus aeque

tam expeuite

Thusco denatat alveo. PriraA nocte donuim cloude

tranat.
iii

tuH
:

ncque in vias
:

\xa

Betrus* iEdes a nec in vias unte ad ttpice soratum

fiuraen
I

Sub cantu quexulaa despice tibiae Et te siepe vocanti Duram, difiicilis lnane.

30

canora?
persiste.

figtuloe

et

emdclem
crodelu

frequcnn-r appelLmii,

ANNOTATIONKS.
Qj.

Quam^isnon

alius, Sfc.]
in

Quamvis EnlMartio, in

sic
ille,

videaris Enipei respondere amoribus, ciim

equUandi perittam
cxteris ostentct. Vide

Gampo
Ode
8.

Tiberi verb solertiam natandi

lib- 1.

et agilitatem prae

canettibia.

ex more amantiuRij ante forfes tuas hoctn Vide lib. l. Ode 25. et hujuslibri
10. ibiqtte annnt.
i

Odi

28.Thusco alvco.'] Tiberino fluvio, qui Hetruriam ab Umbria, Sabinis, n Latio disterminat,

vH

inotliori

p.JSuaviterludentisactesonantla; sono exprimeutis amorem Enipei et

<

Romam

intcrluit, in raare

Tynbenutn

delabitur.

ttriam,

quod

ei
I

ra sis. ill

eirrnmpat 29, Primd nocte domitm Enipeus, noctis umbrft er silentio abiisus. T. Livius primas tcnebras, dixit, pro nocfk in
titf.]

te incuset velut

loauiti 4i '.vr. Licet ferream, qoa* laboraAtu liine parum movearis; inexorabilis tamei
.

e*pugnabilis persevera libidinosam Enipei curt-

Ne

per fenestr&tn

ia, ne\e

tentionem elucrari.

ODE

VIII.

AD M/ECENATEM.
Reddit raiionem enr Martiis Calendis
saeriflcet.

Martiis ccplebs quid agam Calendis, Quid velint flores,- et acerra thuris
PIena ; miraris, positusque carbo in
Cespite viro, Docte sermones utriusque llnguae.
**

Mtecenas, caliens utram-

que linguam, demharis quid c^o sine trxore faciam Calendis Martiis, quid denotent Rores,
et

vasculum thure refertum, atin

qne prunse Cbnstitutae mine virentt.

gra-

ANNOTATIONES.
Metrura
1.
c-:t

idem

quodOde

2.1il>. i.

unde Calenike
1. cap.
(

appellalae, disce
3

ex Rlacrob.

]ib.

.., S^c] Marliis tajtebs q t C Miraris qu6d ego coelebs diem hunc festurn habere videar solis conju lebrari solitum.

y?. ct

5.

t/(/-.j

Romani ecejibem dicebant quasi cos-

litem, qui vhara ageret in terris coslesti aimilem.

Singulorum mensium Calendte, pKecipue ver6 Martke^Junoni dicatac erant dictaque Matronalia, quoniam pxo coniugii Eelicitate matn crificabant. Adde quod efi die coli ccept
:
1

Donat. in Terent.
a,

Quid

velint ftiareS)

&V.]

Omnia nempe

Horatius ad sacrincium persolvendum compara-

des Junonis, quce conjugio pr^esidet.

lib. 1. c. 9.

'

Alex. ub Alex. Lib, 6. caii. t. lielli etiam per Sabinas raulieres compositj mem ria lunc cotebatur. Ovid.Fastor.3. Hin fa Tucai has Calendas Juvenalis Sat, 9. v. 53. At

tanquam voti reus. skena.j Vas fictile scu patera, in quaponebatur thus adolendum. 3. Positusque carlo, &V.] Ignis in ara e vivo cespite, seuvirenti gramine structa. Vide lib. I
bat,
5.

quoque Juuuni suppjicabant, ut uxopudicitiam tueretur, Porr^ quod anni ipensu apud F .t rtius, c-t
mariti

D
t:iT;i

'-.'

/.:;,'.?.]

Qui
uti-*

rura

libros

Grjecos

quam
Ei

Latinus
ipse

cpgrjhos

Oirtc, initiu.

ad meam

; ;

192
Scilicct
ferfe

QHORATII FLACCI
nrboris

rn
lautas

lapsu
cla-

Voveram dulecs

epulas, ct

albnm
[*
6

exanimatus
et

pes
es

hosdum
promiseram.
]a?tus

candidum

Libero caprum, prope runeratus

Arboris ictu. Hic dies, anno redeunte, festus Corticem adstrictum picc dimovebit ^111^1101^. fumum bibere institutse Consulc Tullo. Sume, M;jecenas, cyathos amici Sospitis ccntum; ct vigilcs lucernas

jQaccbo
istc

En
pice

di-

auno vertente
af-

recurreas

corticera

lixum

mum

quod fucontrahere ccepit sub Conauferet

dolio

10

sulatu Tulli.

Maeccnas, acet

cipe centcnos

scyphos,

micuiu iiicoluniem,

ob alycbnos

[*

87

ANNOTATIONES.
litatem semper

cum

Gr.rtis Latina conjunxi

at etiam in dt-

Martial.

I.

3.

Epigram. 81.

neqve id

vt philosophid ttmtiim,
:

cendi enercitationefeci

idem

tibi

censeo facien-

Coclajumis musta Massilianis.

ut par sis utriusqtte oralinnis facultate. Voveram dulces epulas, &c.] Graviorem itaquc cseteris habeo causam celebrandi Mattias

dum,
6.

Idem

lib.

10. Epigran). 35.

dicit
;

lmprnba ftmaiia

et,

Catendas,

in

quibus mortis evasi periculum

Acctpit attatem quisquis ab igne cadus.

Tibult.

unde

et sacrificium vovi et sacras epulas.

Atbum Ltbero caprttm.] Albte victimre Diis Superis, nigrte Inferis mactabantui Arnob. 1.7. &c. Baccho praesertim caper, quivitibus intes;

modo

cit.

Nnnc miltifumosum
Consttlts.

veteris profcrte

Falernum

tus, cas arrodeudo.

Virgil.

Gcorg. 2.

v.

3&o.

Nn aliam
CisdUur.

ob atlpam Baccho capet omnibus utis

Coluinell.
locis,

I.

1.

cap.

fi.

apothccre superponuntur
ejus tenore
1.

undc plerumque fumus exoritur: quoniam

vina

fumo

eelerius

vetustescunt
nervos,

Ovid. Fastor.
ttd

lib.

1 .

v.

357.
Itinc

praecocem maturitutem trahunt,

citm stabis
etit.

Scc. Plin.

23.

Rode, capcr, vilem; tamen

cap. 1.
dulct
i-aliii

aram,

Mimts infestai Nusfumi cit

.
.

quad

vettistate

atiiaritiidtne vettistatcm

ht tua quod spargi cornua possit,

Verba

fidcs sequitttr: nn.rte tibi derKtus hnsHs Spargitur ajjusu curntia, Bacchc, mero.

persuasum habemus. Meminit et Cccl. Rhodig. 1. 26. cap. 21. 12. CansuhTuUo.] Consulum nomine solealibi amptiiis dixi. Vide t. t. tiaut notari vina,

".

Prupe funcratiis Arbnris

erfu.]

Cadente
extinctus.

Ode 20

et

1.

2.

Ode

.J.

Hic certum nomen pro

arbore

propemodum oppressus
2.

et

Vide
9.

I.

Ode

13. ct 14.

AnHicdies, annorcdcitnle,fcstiis,&c.] niversarius adest iste tlies festivis cpulis mihi ducendus: quare vinum vetusutc pnetipuum liodie

quolibet incerto poni, vinuraque vetus duntavat commcnclari crediderim. Qu&d si vinum illud conditum fuerat sub L. Volcatio Tullo, qui

promam.
redeunte.]
Ita

Anun
Virgll.

cum

Grrccis Horatius.
Cic. Vertentem
se-

Fuiventem annum,

ait.

Consul fuitcum M. .EmilioLeptdo, anno. Crb. Condita: 687, prolatHim ^erb est ah Horatio paulo post subjugatos ab Agrippa Catitabros, dc quibus sub liujus Bncm Odes, anno scilic-et 7;J4, ut ait Cruquius, vinum illud vetus fuisset annos
47. Interea meminisse oportet, quod scribit l'lin. modcicit. Fahrnum ncc tn navitale, necin
,H,f.

anrtum, Somn. Scip. 17- Ciim ad tdrm unde

mdprqfectaswit,cunctaaslraredieriiit,eandcmque totiits cnyli descriptmncm, Innvfis intervaUis, rttulcrint, tum ille vere vertens annus appeUari
potest.

nimii vetustale corpori sabubre r.<t. Media ejus Si sit fttmo invcte. it ):, nimu aictpil ratttm, insahibre est. Mangonet ista inapothe. .

10. Corlicem adslrirtum pice dinwcbit ,fifc.] Resignabit, relinet operculum amphor.i-, e suCato. bere vel cortice, piee quidem astricium. ln amphuram musliim indito, ct corticem oppicatu. 'fibull.
1.

n ogifowre. Jam et patresfamiUas atatem Oim ademerehis, qua- pcr se cariem traxerc.
ti<
, ,

r, f(

\ina

acl

rncabulnsatis consiUi dedereprisci : nempe extremam senectutem, quae cariosa ct,

2. Elcg.

1. v.

28.

non esse recoudenda.

13.

Dalccamp.

Chio
11.

solcite vittcla cado.

tnstttut.r.]

Fitmum bdere

Furao duclum

expositx, unde contentum iu ci viuum jain

njathns ccntum.] Ob Uetitiam dc amici sospitis incolumiiate, scu de Horatii tui salutc, bibe centum cyatltos, id est, plures ct Numeplures, et tota nocte mecum pcrpota.

Sume

maturum

et lene prorsus.

rus finitus pro iufinito.

Ovid. Fast. 5.

14./

Tgiles

lucemas Pcrfer
;

itt

lucem.] Pramli-

Fumea

vina.

um

ignorabint vetere

at cuuiiun

maxnne, non

CARMINUM LIRER
Perfer in

III.

8.

193
atl

lucem procul omnis Clamor et rra.

:

esto

15

aecensos produc usque

diem.

Longe absit vociferatio qu

Dinui tc ruta. Delelus d<- civitntei tus Cotisonis Daci.
ct

tudinea

civiles super urbe curas. Occidit Daci Cotisonis agmen:

Mitte

'

Medus

infestus sibi luctuosis

M
[
j

wivei

"

ius

bell
.,

'^^-

ti

ipuiise
nost

Dissidet armis.
Servit Hispanae vetus liostis orae

20

fines

tiquus

inimicus, subactusest, quamvis

Jam
Scytlue arcu

Cantaber, sera domitus catena; J;m: Scyt ise laxo meditantur arcu

remisso incipiurtt

agris discedere.

Cedere carnpis. Negligens, nc qua populus laboret

ANNOTATIONES.
quidera
el
[\
i

ut nos
n
.

ad candehs,
est,

eed ad

lychnos

vere.
repulit

Misso, igiiur Lentulo, ulfra ultrriarem

!
;

produi

bant usque ud tucem postei 1

fue pr&sidia amslituit

Sic

ram, pergriecando,
nocteei
/
1

Graecorum tot& ipotando. Plsuit. Meiuech. L, 2, 62, \dj\irnam steliam crdstmam potarltu

tunc Dacia
est.

noi:

edswnmota atque

dilata

btmus.

Horat.

Odc3. 21,
.'.

-23.

VvxBout producent Dum </., fugat

i

Sueton. Illud vero pustea factum est. Coircuit et Darorum incur~ Octav. cap. 21. hilus cnrum ducibus cum magn/i copid cap. 63. ctesis, M.Antoyvius scribit., pri-

&c
in\
t.

astra Phwl-us.

mum

cirn. .lai^r.u) f.i >

suo despondisse JkdtOMy

Propert.

lib.

1.

Eleg. 6.
aterd,
s

v.
1

65.

dein Cotisoni

Sic noctem
(

raSos iu Erat etiam olim pejpotaudi certamen, propositumquc victoribna bibonibus praemium pfacenta, ut amplius exponara, Epist. 19. ad hsec verba, Nocturno certart mero. Noeturnas autem coenas utiliorcs esse corpori, o!> Lunae sidus vira habens putrefaciendi, adeoque cibos eoncoquendi crede, si lubet,
'

ducam carmine, doncc mea vina dies.

quoqus
rr6
1

regi: qua tempon icem Jiliam Regis bi matrtrnonium,

lib.2,

Oetarum

De Dacispm
icEi

Odelo.

Hos

1.

7-

c, 1.

Quin

potius

auseulta

e6 loci, concoctionem eum putreiactioi^e cbn^ rundip irperam AthenaeumquePhiloJogiaequam

Philosophiae sacris auspieatius initiatum, bene

aeGetas, certum est. Plin. lili. 4. cap. 12. Gette, Daci Romanis. Xiphilin. in DomitJano ita gcriljit, Per id tempus bellum lo Romano cum Dacis Poirb eam Nam ita se ipsi nomi!o. lome Getas ':. Quod an siV, ru > idem scio Getas trans Hcemum apud
I

esse

..

<

docteque redarguenti. 15. Proculomnis esto Clamor et ira.] Ebrietatis ineomm >da et vitia Horatius arcet a. suis epulis quo fortasse etiam notat bonitatem et em vini sui, cujus cyathos queat Maecenas centum bibere, citra noxaro ut nec ad vociferandum nec ad rixandum impellatur.
:

19- Me&us infestus sibi, &Y.] Parthi bellis cmlibusoccupadsunt.

lib.

10. ct quae antea

n<

Medi scu Vide Stra mel de as

i

artnotavi lib. 1.

Ode26.
HL*pana?t
;:.

v. 5.

et

21.

ServU
,

&>.]

Cantnbri

sero Ucet, fracti et aubacti sunt.

Octav. cap. 20.

ab Vide AugusDal-

'

laduo< nnino per se gessit :

.

Vide

lib. 1

O:
civiles

tonio dcvicto,

17.

Mittc

super

urle

curas."]

His

Etcap. 22. Domuitaui

i

verbis pateturbis praefecturara tunc gessisseMae-

.1

tu 9

parfim ausj
.

cenatem: qui
accipe aliter
18- Ocddit

si

privatus
pai est,

mox

appeilabitur, ne

23. Jc
ide lib. ^.

armis

quam

etillic explicabo.
fisfc.]

Ode

9.

in fine,

Daci Cotisoius agmen,

1

Msecenas, omitte paulult tn nes, quibus civitati providi populi Romani jam domiti sunt: quidquam raetuendum. t'
istovictus. L. II'
.

ibique annot. Sueton. Octav.,cap.22. Ea virtuInuos ac & tiisque Jama,

auditu

m
l\

pellexit

ad omu iliam
per
\fc.']

nccabuHo rumRex
Daci impeno,

>/.

Populique tendam.
25.

legatOmi

1.
-

Iib.4, cap. 12.

. ,

Dum
epulas

<

mei saeniuiL particeps

carpes,
ita
laetitiie

sacras
si

raccura

concretus gelu Daru decurrere solelant tt vicim

est

ratripas,

vaca, ut

privatus esses.
urbis, et

Fisum

Ergo paululum

abjice

oinnem cutam

Augusto gentcm aditu dijficiUimam sutmo-

solicitudipes de RepublictL

19

Q.

HORATII FLAGCI
:

r?uonprivtusomittecurre,
et plusculum consnlere

Parce privatus nimiiim caverc

nequid

d,, que tamporU

,,,,,-,

:
prcesentis

mo-

n .,,.,, Dona prajseritis

et

cape Isetus horae, ac

..

r_

usurfi

LillHjUO SCVera,

rruere,

gi

Dio indulgens, et

leetb abjicc,

ANNOTATIONES.
26. Prwahti.]

Quidam

explicant, interprtAiii interpretan-

officia.
..

excogitaoit :

vatos parietes, genio indulge.

pToeftcb

ram

urbis,

curam operum puUicorum &c. Qund minirafe

intelligo
:

stratum

tur absolute. : quandoquidem non geris magivolunt nimirum urbis praefecturam esse
:

placct.

Sic

igitur

t\i

linqttc

officium duntaxat,nec inter magistratus censeri

tantisper, i.e. serias etgraves occupationes intermitte: prtesentis horteuana, sen gaudia rapet

Ex

ttranxbe

Sueton. Octav. cap. 37- Quo pkares adminiReipuNicte partcm caperent, vova

cape, animo plane rranquiUo, teque privutum hoc nocturno saltem convivio finge et coglta.

ODE
Ilor.
axiiti,

IX.
et

Dialogus Horatii
Quamdiu cbarus
ueque
.Jius
tibi
pxaastitiitior

Lydicr.

adolescens
collo
v}\\

bracbia

rererebat

Hor. Donf.c gratus eram tibi, Nec quisquam potior brachia candidse
Cervici juvenis dabat Persarum vigui Rege heatior.

tuo candidn, ielicior

ego
plus

Rege
i:ec
; ;

Persarum.

Lyd.

Quarodiu
dilexisri,

non
t >

akeram

est Cblc"'

Lydia poslbabita . l.ydia ma^nte

qyjbm
liia

famtc

illustrior iloiui

Lyd. Donec non alia raagis Arsisti, neque crat Lydia post Chloen; Multi Lydia nominis

Hor. Milii jain dominatur Chloc e Creia,

Romana.

Romana
Hor.

vigui clarior

Ili.1.

Mc

nunc Cressa Chloe

regit,

ANNOTATIONES.
Metmm
l.

iderp

quod Oded.
Sfc.]

lib. J,

Donec gratuSf
liaec

AmnrbTum caTmen

est, cujus

lex est, ut qui posterior dicit*

opes elati proverbio locura dedfre. Tllorum quisque Rc<jem Re^im se jactabat. Quin ct Persarum niontcs pro montibus anreis dictl,
Plaut.Stich. l. \ t 14. Nerjue itH mercat Persarum
5.
sili

priorcm vincat, riiajus aliquid suhjicieado. Ode porrd baee tahti sestimatur a. Seali^ero, ut ejus ibere sententiam non j iiieat. Sic ait lih.fi. PoSt. Omnes Horatii Odee tajiteesvni vemistatit, at
atiis prttdetUioribus

MonteSs qui es&eperkibentur aurei.

Non

altCt

magis

/Ir.mti.]

Alii

legunf,

omnem

aliam. yEque eleganter utrumque.

ademerit tpem talwm rtudiorum.

verb, duas ani
qicilms

fnter cateras

ne

ambrosutm

Formosum
Virgil. Ecl. n.

pastor Corydun ardel-at Alen

v. i.

ln.

qtridem aut nectm terda quarti libri:

dtdciora putem,

Quem
i

Alteraest tn, Mi-lpome.ne, se*

meljKc. Atteraesti tram ttbi, Scc. Quarx

,
.'

Donec gratus
composUas

6. Neque erat Lydia pnst C!do?n.] Dura non am&sti Chlofin prae Lydij. De hac jam,
lib. I.

ime
icarum multas
similes

/'
.

P
i

8.

OdeP, 13, '.15. Romana vigui

clarior

THa.]

E^o me

Kcrewiamim
,

GuaTum
lotius

mfdin

Tarraconensis Rex. qttam Htc zeiotypiam Vide in Virgfl. Eclog. 3, et ~ ntcTqae sujm balle exprimttj restiuieiidisque
esse
.

fortunatiorem exisumabam, quam fuit unquam Ilia, scu RJiea, quas Marte gravida Romulum

Romanm
lib. l.

gentis auctorem protulit.

De
Nunc

itlfi

Odea.
rumr Cressa

unoribus prioribus riam aternit 2. Nec qutsquam potiorf &c.\ Dum non amplexus tuosalteri concessistij nec atiummUu pnctulisti ln amorc. 4. Persarum vigui Rcge beaHor,'} Antiqui Pertanim Hegcs, CvtUB, Darius, ad summas

9.

Me

Chhe

regil."]

egu

servio amoribiia Chlu^s,

quam pnctcr formam

;

rommendat Vocis et Musicae suavis modulatio. Quidum lcgunt Thressa, i.c. h Thracift verura
Iectiorri nostrse fevet

quod Cretes Musicse

valde

studiosos refert /Etianus,

CARMINUM LIBER
Dulccs docta modos ct citharee sciens; Pro qu& non mctuam mori, Si parcent animae fata superstiti. Lyd. Mc torret fece mutua Thurini Calais filius Ornithi; Pro quo l>is patiar mori, Si parcent puero i*ata supcrstiti.
Ilor.
29
[ 1

III.

9.

195

pcrita suaviuni modulorum, ac pro qu& ntm verebor vitam prolund<>re, si lata indulgeant auimu: residuse. liyd. Me urit niutuo amore Calais filius Grnitlu e Thurio,

pulsandce lyrje

15

pro quo bis raortem oppetam ultr6, sijuveni vivo fata indulgeant.

Hw.

Quid

si

vetus

Quid

si

prisca rodit Venus,

amor
Chlo*

reviviscat,

et divulsos

pulet rereo viuculo;

rcjicitur, et

Diductosque jugo cogit aheneo;

Si flava excutitur Chloe, Rejcctoeque patet janua Lydise Lyd. Quanquam sidere pulchrior
-

cosi furmosa ostium meum

;

aperitur pulsce
?

Lyd

ie ?

Lyd.

20

Tametsi

est

ille

astro splendi-

dior; tu verb es leviov subere, atque Adiiatico rnari procelloso

ferocior

Ule

est

tu levior cortice, et

improbo
libens.

tecum vivere cupiam, tecum gaudeam mori.

;

Iracundior Adria

Tecum

vivere

amem, tecum obeam

ANNOTATIONES.
12. Si parcent animcefata
riar
illa

superstiri.']

Mo;

ego libens ad redimendam Cnloes vitam

Dt

bium enim
natat.

est in inconstantes,

Cortice levior

suber

naturali sua levitate super aquas fertur et

De

superstes vivat, quae est altera pars mei. superstitione veterum pro alterius salute

23. Iraamdior.']
Horatius non seme!.
Irasci celerem,

Hoc

sibi

vitium imputat

sese devoventiurri, alibi duri. toiret face mutita, &c.] Mutuo me 13. amore detinet CalaTs adolescens pulcherrimus.

Epist. 1,

20, 25.

Me

tamen ut
lib. 1.

placal-Uis essem.

Alludi
lapilti,

volunt

quem

aliqm ad nomen CaKaidis Sapphiri aemulum dixit Plin. 37.

Adria.']

De

eo

Ode

33.
Ita facile re-

cap. 10.

24.

Tecum

vivere

amem,

C?c.]

Thuria, sive Thurium, civitas erat in SinuTarentino. 16. Si parrent pnero.] Pro Calai bis ego xnortem oppetere velun.
14. Tht/rini.]

conciliantur discordiae

amantlum.

Et vere

dixit

Terentius Andria 3, 3. 23.

Amantium

irce

amoris integratio

est.

17.
res,

Qwd

si

prisca redit Venusf\

Lydia, si Horatii vetus in te accendatur; nosque dissociatos reeonciliet, arctiusque jupgat quam oliin, im6 constringat jugo iheneo, seu vere firmiori et nunquam dlssolvendo.

Quid faceamor deou6

Plaut. Amphitr. Act. 3, 2. 59.

Irce interveniunt

redeunt rursum in gra*

forte evemunt hujus-

tiam
Veritm

; vreef
si

Vide

lib. 1.

Ode

23.

oitee

02. Levior cartice.] Ode superiori, corticem mstrictum pice : pro subere nempe ponitur cortex, teste Plinio, lib. J6, cap. 8. Prover-

modi,
Inter eos, rursitm
si

Bis tanlo amici

sxtnt inter se

reventum ingratiam est> qufon priui-

Oa

IDG

Q.

MOKATII FLACCI

ODE
Lycen admoket
Lyce,
si

X.
marisuescai erge
se.

ul

paulum

potares

ulumum

ExTREMUM

Taililini si bibercs,

LyCP,

29I

juncta barbaro, nihilominus flcres me antc jairito

miani

tuam
I

duram extcnsum
ntis

SeptentrionaK-

Ssevo mipta viro ; me tamen asperas Pprrectum ante fores objieere incolis Plorares Aquilonibus.

audis quo

Nonne murmurc hue fores,

bitantibUs.

Audis quo strepitu janua, quo nemus

inter pulehra situni tecta renjugiat Ventis ? et positas ut glaciet nives

cjuo ncjnus in sedibus

magnMicis

til-ii$?

consitum resonet vcntis perjianutque Jupitcr puro nu-

mine constringafnives derriissas? Ahjicc ii tum Veneri odiosum,

Puro numine Jupiter ? Ingratam Veneri pone superbiant,

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

supra

Ode

6. lib.

rum struendorum rattonem docet

c. ii.

Vitniv.

1.

5.

Ejusmodi cantiones et qurrelas noctu canebant amantcs ad fores meretricum aliarumque mu\ierum quas deperibant, ut sic eas demercrentur, atque ab ils tanSfr.]

Extrcmum,

Sit,\hqu\tyinter ditos Por{icus situs, et in his perjiriantur inier arhores deambulatuynesf &c. Sueton.Oct. c. 72. Pratoria t>ita quamvis

dem sua

patieutia victis admitterentur in

domum
I.

modka non tam statuarum tahularumque pic tarum ornatu, quam xysHs ct nemoribus excoluity&c. Tibull.lib.3. Eleg.3.
v.

sibi

clausam.

Vide quas annot.

Pcrs.

1.

15.

Ode25. Plura verodixi ad

ubi

Sat. b. v. 163.

Et nemora

in

domibus sacros imitantia lucos.

sic babetur Limenad oisccemtm . . . dum Chrysidis udas Ebrius ante Jbres extbwta cum face canto.

Nunc Cic. ad Quintum iratrem, 1. 5. Ep. 1. domus suppeditat mihi hortorum ammiitatem,
Item supra 1. 2. Senec. Etjst. 122. Epist, 1.10. 20. Iva columnas. 7. Etpositas ut glaciet nives Puro .utmine Jupiter.] (Estimarc potesetiam quantum frigui perpetiar, cx eo quOd purum sit ccelum, u-iher sudus ac serenus, quonivcs gclu concrescunt et constringuntur j quia tunc facile dirTundittu^
\'ide

E.v!rcmumTima'imsi
thia" in

bibrres.] Si nata in

Scy-

rcmotissimis

illis et
:

Bigidissimispartibus

Ode3. et Nem}

ubi

scaturit

saro
ribus,

barbaro proinde, et quoqne viro nupta esses, queni vereri

si

Tanais

rJeberes;

te

tamen oporteret

rhoveft mei

ante fores tuas exeubantem cerneres in istfi acris intemperie. Tanaim.] Fluvius istc notissimus, e Riphaeis
fluere dictus,

cum

montibus vel e Caucaso monte Asiam ab Europa dividit bodic

:

Est maxime SeptfjntrionaUs, et

Dtm vocatur. qui Nomades

Tanaim
bone

erant ngreatiores, exStraeo jam antea Odc 4. hujus libri, ubi Scythicum amnem appellat Iforatius. 2. Mi '] Non tamen tam dura :. super r.menjamue
,

lib.

11.

De

scilicet in aere nihil cst quo reDrJmatur contra nebu ur ne ad nos usquc perveuiat, ut docet ArLstot. in Problem. ccelo delapsas et humijacentesj Positas."] Licentiam poticam usurpatur iel.] Pei

quandp
frigus
:

hoc verbum
a
1

active,
.

quod tamen
concrescit.

absolui

ponj

',

Cic, de Nat.

Deor.

:. n. 26.
1

Tum
',

aquce declarat cffusio, qucs

tu;e,

fi

.\,\

tempestate,

glaciaret JrigorihtSi neque nive pruicert

iillo

humanitatis sensu. Ovid.A.

''
/

><:

to

talore,
ct

Am.
3.

2,

eret.

Uaque

...
01 Dolercs,
istis
;i
;

isque jrigorilus adjectis

niius.]
rescit

dw
:

aegri

me
1. 6-1.

objicj

noctu ventu
ac
velut

8.
alii,

humor, tkc. Puro numine

sethere

Jiqriter.]
t-\

Bene

stc legito

Santibusj

incolts.

Ovid. Met.

Pu Jovem pro
dem

limine ;

non
ai

scd perperam. raro usurpari, notums

Scythiam septemque trionem

Horrijir inva
4.
l'<

pondet vox numine.

dicatur:
c^ufi

Purolumin*

non Jupiter, praesertan

<.]

Sic et
hercle

locutus Plaut.
y

eoncubifi nocte,
,
I

Ljcesjanuam occentabat,

Aul. 2, 4, 29.
tavat. prqfundere.
5.

Aqxiam

./,

cum
9.

'ofita

noster.
f^eneri

A,

.:

trepUu, Gfe.]

Quamvt
tni

lu

satviat ventus, judica e concussione tuaejanuae, tt

pone svperbiam.] Ventn enimjocis, ;rratiis, anjoribus stipata ubique mcmoratur, quibus adversatur omnino suneibiftj
lib.l.

Ingratam

e raurmure arbonim

viridarii

graviter

Od.

2.

itridentium.

In septis itomorum iiemora ctiam habcbant veitrcs, quo-

Wemta InArpulehra siium

tecta.']

Quam Jocus

Erycina ridens, cirmmvotat et Capido,

CARMINUM LIBER
Ne eurrente retro fimis eat rotA. Non te Penelopen difficilera procis
Tyrrhenus genuit parens. O, quamvis neque u* munera3 nep preces, Nec tinctus violfc pallor amantium,

III.

10.
ne funiciilus
versatft.

197
rctrorsum abcat

10

Tynrhenus pater

haud procreavit te 1 pen amantibue intractabili m. O licet te nec dona Hectant, ncc
vota, nec violaceus palloi
i

ntium, ueque rnariiu tuus

pellicis

Nec

vir PieriA pellice saucius

15

amore
qu

rieriaj

Lilnera-i

Curvat; supplicibus tuis Pareas, nec rigida mollior 8esculo;

tus, indulge supplicanti

us

'Li,

Nec Mauris animuiri

initior

anguibus.

imercu non flexibilior neque mai n"tior serpentibus Mauritanue.

hactenus
es

durfi

ANNOTATIONES.
10.

Ne

acrrentiretrbjuniseal rota^]
in

Neof:

reae,
<. n.

ali

-'

(utese,

alioe

albae;

fensa

Venus iram
is

te

suam

Rtrrrigai

tuquc

Quanquam duo tantdm genera

Nicander,
pa,llidura
lib.

lestiruta

contemnis.
Tibull.llb.

Timc
i.

contemnaris, ut nunc me er^o sapienler fortuuae vices.

exPlin. lih. 21. yiolarum et luteum: apnd

i

^Atheruaum
Ovi
i.

15. cap. 9.

Palhr ama
hic est

Eleg.5. v.6j.
;

\rt.Amat
anif

lib.l. v. 729.

Palleat orrtnk

anians:

color aptiis

Heu

canhnusfiustru

nec vesbis victa patesrit

Janua, sed plend est perculienSa manu, At lity qui potior uunc es, meafita caveto Versatur o orbe rot&.
Isto

Ntmirum
:

vecurrentc ad cor &mofis ccntrnm

calore natur.tli, ek
tibus estj utpote
iu
\
,

quoniam

iritensior

in

aman-

iritus vitales

magis dissipante,

tamen loco xnetaphora ridetur esse ducta non a rota. fortunx volubili et lustululi sed
:

vuKu palloT efficitur. 15. Nec vir Pieria pcllice

saucius,']

Quan-

potius a rotis et trochleis, quibus circumvolutus funis ingcntia sublevat ct trahit pondera, *i bcne teneatur at si dimissus fucrit, et rota et
:

quam ncc

orTensa viri tui pellicem Pieriam de-

pereunrisinjuri^,ad

me am indum non

inclinaris.

Hoc

funis et pondus in partcm contmiani feruntur,

currunt, fugiunt,
:

deturbantur. Sensus itaque Horatii ertt Lyee, nc Veneris tu vincula ncxusquc spernc, qiue si dimiseris, eavc ne res

certe est irritamentum uxoris maximum, ut inducatur in alterius amorcm. Ex Ektripide, quiedam alia minus gravaie fert uxor at si
;

marito
perdit.

faliitur,

quiequid est in vita jucundi Ovirl.Axt.Amat.lib. 2. v.373.

in ird est,

tose retro et

pessum eant ac

dissolvantur. Virg.

Ed.

Sed nequefuhus apermedia tam sawus

>

s.

79.
dic,

.... Veneris,

vinadanecto,

Ncc

lea,
socii

11. NSn te Penelopen difliaicm, B^c.] Non es tit Penelo; e Spartana, ncc educata instructaque duris moribus austcraque vivendi ratione ; 5m6 venustam, lepidam, rractabilem genuit te
patrr Hetruscus. Hetruscosludorum acvoluptatnm amatores nemo nescit, ut refert Coeb Rhodig. 1. 15. c. li. atque a Lydis rraxisse
oriinciii suspicatur.

Faemina auam Ardct, &c.

Picria.]

deprcnsd pellicc

lccti

Vel nomen factum a solo

quasi
dioeret,
:

nr.tali,

n<\

augendam invidiam,
et ex ea

pen
6 lici-

nam,

psaltriam,
;

sacrum cebant meretriciam artem.

supplicanti ctiain apud
tc,

Macedoniie regione vel notat ob Pierium montem cujusmodi mulieres ut plurimum

Penclopen diffialcm procis^} Hxc Ulyssis uxor viro suo fidem sejvans viginti annus absenti, procos benc muitos acriter solicitantes, patrem etiam novas nuptias suadentem eluctata est. Homer. Odyss. 2. 6. 7. 12. Tyrrhenu-.] Tyrrheni Hetruriw populi. Tyrrhenia Strabom eadem regio ac Thustia. Ovid. Metam. 14. v. -152.
Concurrit Latio Tyrrhenia
to/a.

16. Supplicihts tuisParcas.] Indulge aliquid

Quis
1

enirjQ

imquam aceibc repulit, aisi qui humanitatem, exuit? Ex sentei LtS yeterum, qui talem bomivelut execrabilem adversa! antur: cura ct natura supplicibus parcere 17. jHxuIo.] Arbor est glandifera, quara pro De e&PUmlib. 16. ct duritie ponit Horatius.

neni

nos jani
1

lib.

Odc

B.

Mauris.]

22. Mauritania

Afiricae

re^io ab

Povro synecdochicws

illi

pro

Italis universis vel

ortu in

Homanis

aceipi poasunt.

14. Tinctus viola pallor.]

ROcavit Virgil. J&cl, 2,

pallidus instar viularum, quas etiam

Colorvultn. mei paUentes Suut etiam alite purpu-

oecasum exicnsa, ubi riunc Barbarii 0c cidentalis. Arenosa i^t^ loca aquanim Sotis cestu arentia et fervida, timne genus serpeotum alunt etiam saevissunorum.
1
1

198
Lauis
istvid

Q.
haud semper
crit

HORATII FLACCI
hoc semper
erit liminis,

Non

aut aquae

294
[
]

tolerans Hminis et pluviae.

Coelestis, patiens latus.

20

ANNOTATIONES.
19res

Nm hoe semper

erit timinis,

&c] Amo:

Limma
Lumlos
et

dura QuZbus

mcos tibi sponte oblatos ne dperne nee enim ero sempt_-r eft robusla et fervenU aetate, quA tui gratia possim et veliffi pemoetare ante januam, et cubare super durum liraen eedium
tuanim.

infregi latus.

Imbres 19, 20. Aquai CceUstis patirns.] aliaque hyemalis tempe^t;tti& mcommoda peipeti

Epod.

1 1.

v.

30.

non semper jam vetttlam

Ovid. A.

tibebit.

Certe conua

in

Lvcea
Ub, 4.

acritet scripsit
2.

Od.

13.

Am.

237-

Adnun

Ferelar incerto pede amicos, hcu t mihi postes,

et

heu

Sarpefcres imbrem caetesti nube sotuium rrigidus. mque udd sape jacebts humo.

ODE
Ut O
Mercuri,
(siquidem te praeceptoie Ampnion saxa cantu movit) ei u,, , chordis septenis

XI.

AD MERCURIUM.
qnibus

sibi dictet cantus

Lyde Jlectatur.
tc docilis
1

Mercuri (nam
ityr
.

magistro

resonare

perita;

neque

-?t# *J j \ Movit AmpMbn lapides canendo) Tuque, testlldo, reSOliaie septem

*

canora pridem ncque juciinda, jam verv familiaris tum opulentorum mensis, tum fanis Deoruin, numeros ede, quihus pervicaces auiiculas admoveat Lyde

Callida nervis

Nec

loquax olini, neque grata, nunc et Divitum mensis et amica templis, Dic modos, Lyde quibus obstinatas Applicet aures
:

ANNOTATIONES.
Lib. 1. 1. Mercvri.] De eo multa Lih. 1. Ode 10. 2. MovitAmphitm tapidts canendo.] Jovis ille ex Antiopa filius suavi lyne sono dicitur movisse lapidcs, ut, ipsis inter se composttis et
2.

Metrum idem quod Ode

nunc tonos appellant, dcberc intelligi locis istis singulis, non ;:bs rc contendit Glareanus. 5. Nec lotjuux olim, tienue grata.] Prius muta et sine ullo pretlo at postquam in lyram
;

superstructis,
fieata fuerint.

Thebarum muri atque urbs

.xdi-

Plutaich.
V. 5.

cle

Vide Epist. ad Pisones, ver.394. Musica. Propen. Lib. 3. Eleg. 2.

concinnata, gratum ediditsonum, dulcesqufl modo3 ac numeros expressit ; ut requisiu et adhibita sit in divitum conviviis et Dumim
est
sacrist

6.

Divitum

mensis.']

Quod

vini

vim

fervidio-

Saxa

Citharronis Thrhas agitata per artem

Spovtc suA muri membra coisse ferunl.

3. Testitdo, resonare stptem Callida nervis.]

testudine lyra per

Mercurium
lib. 1.

facta

atque expri-

ornata, utannotavf,

Odeio. Tribus
j
i

clidere raleat IVIusica, hanc idc6 prisci adhihebant in suis conviviis. Tesns Plutarch, lib. dc Mus!c&: et Homer. Odyss. ubi tnhara convivii Bodalia nuncupatur. E/ amita templii j Vidc T. Liv. lib. o. r.ip. ao. ubi de tibicinibus ad pmscinendum in
s^crificiis

rem

m6 rhordis,
lib. 1.

deinde quatuor, tomseptem, stfea novem instntcta; demum etiam pluribus. Vide Macrob. Hb. i. Saturn. cap, io. Diodor. Sicul.
Pjndar.
Qfyfxiyfa
ETiiayheevTOYj \d cst,
v.

Deorum
!'

Bolerter revocatis historiam

narrat sa1
;.

pid imi

tTrieLfwoVy vocat. Virg.Eclog', 3.

36.

Est

viihi disparibus

septem compatta cicutis

Fistulu.

tinalasAppUCantis dulcedini conturoacem Ljdes per aures deKnitas ad corpcuetia, deraulce, viam steme, sen&unque meos amores insinua. Ex Plutarcho, Musica conciimo suo temperamento corpora mentesque recetautes.]

Dicmottos, Lyd
flecte,

animnm

t jneid.

6. v.

646,

vo

<

'

Platone,

'ilit. Et lib. de Superstit. ait ex Mustcam non deliciarum causft, et

Obtoquicur numeris septcm discrimina vocum,

pruritns aurium datam, sed ut animi motiones

rorrb septenas diapaso Bpecies seu modos, quos

improbt lascivicntes deccnter rcducat.

CARMINUM LIBER
Qu!P, velut
latis

III.

11.

1<J9

equa tvima campis,

10

qusc sicut equa trium

exultat
ot

annorum
OpCXtOJ

ludii

jer

Lurlit exultim, metuitque tangi,

Nuptiaium expers, et adhuc protervo Cruda marito.

a nuptns unmunUj oebduni petuagroi

lanti
;

fugifqtie

attrectari,

vuo

idonra.

Tu

vales
sinnil,

Tu

trulien'

tigrea

silviisque

potes tigres comitesque silvas

et rivos celeres
tibi

et rauntus tardare ftuvios.

dettralcenti

Tibi
(

Ducere,
Cessit

morari

morarn gcssi t
illiui

!erli-

immanis

blandienti

961

berus crudelts aulae janiior

cet

eapul

furiale
ei

atipeni

Jatiitor aulaj

16

serpentes muUi,
ct

ex orc tres

Cerberus ; quamvis fuiiale centum JMuniant angues caput ejus, atque Spiritus teter saniesque manet

Bnguas habente balituspestilens

tabuin
fluat.

Quinetiam

Ixion et Tityus fecie prietulespoute runt liilarttaicm

mm
I

Ore

triiinguL

20

stetit

doliurn

ramisper aiidum,
)anai
filiaa

Qttin ct Ixion, Tityusque vultu

Risit invito: stctit tiina pauliun

dvmi suavi
detineres.

cam U
Discai

Lyde crimen

et supuiicia nuuuea puellarunij

et

Sicca, dutn grato Dap.ai puellas

vacuum aquA

Carmine mulces. Audiat Lyde scelus atque notas Virginum peenas, et inane lvmpliae

ANNOTATIONES.
9.
dit.]

Qu,r 7 velut latis eqva trima canipis, LuVelut cqua non domita juveniliter lasciper campos discurrendo et exilietido:
juvcniles sectatur

Eumenides ; tenuitque inhians

ora
;

tria

Cerbtrus

vit et ludit

stc

Lyde

cum

lequalibus lu-

<los, U virili

autcm consortio hactenus abhorrct.

5. v. 5.
cst

Atque hionei vento rota constitit oriis. 21. Quin ct 2xion t Tityusque vultu Risit.'] Pulsante citharam Orpheo rccrcari visi sunt
illi,

Lib. 2.

Ode

suasque pcenas oblivisci; ut vultu quaedam

laetitiae

animus Campos juvenrep, &c.

Circa virentes
10. Ludit exultim.]
TliuXs GfijfxtVj,

tutc

signa

dederint.

22.

fnvito.']

Ob

acerbitatem supplicii,

tris-

Anacreon.
/lce

t &h

tkiam exigentis. De Tityo Ode 4. hujus libri sub finem. Ixion Junoni stuprum inffrre conatus ad inferos pulsus est, et rotte bltex serpentcs alli^atus

NcXew; ysvyu;\

assidue
v.

circumvolvitur.

TibuII.

lib. 1.

Eleg. 3.

73.
tentare Ixionis ausi

2ll\c

JuTwnem

Nuv

3'i

XEi;.-'..tva;
Tfi

te

jSotrjucfi,

ICS^*

"Xt^WTrt. TTtt^Ei;,
quitt vie

&C.

Equulca Thrcicia,

Versantur celeri noxkt membra rota. Vide Pindar. Pyth. Ode 3. ubi refert. 'l?Uva. iv arlepov.-lt Tpo^w irciylet ku^jvJo^evov. Luoncm
in alatd rotd circumquaque vcrsatum.
Stetit

CrudeHterJvgis f At nunc prata depasceris,

umapaulum

Et agiliter 13. Tu potes

modos; Vide
sones
v. 3. v.

e.iilierts

iudrs.

vorum Regis
Nota
est

filiarura diri

Sicca, 6J*c.] Danai Argicessaverunt truciatus

tigres, fgfr.]

fabula feras et arbores trahentis ad lyrce

lib. 1.

Orphci dukes

Ode

12. ct Kpist. ad Pi-

393.

paululum, dum caneret Orpheus. Vlde lib. 2. Odc 14. Lucrrt. lih. 3. v. 1021. Hoc (ut opinorj id est, avo ftorente pueUas Quod memorant, laticem pertusum congerere
iu vas 9

14. Rivos celeres morari.] Virgil. Eclog. 6

Quorum

stitpefactxe

carminr h/nccs>

Quod tamen expleri nutla ratione potestur. Hinc Proverb. apud Plaut. Pseud. l. 3. 135.
ht pertusum ingerimus dictu dutium, operam ludimus. 25. Audint Lyde scclus, &cA Discat Lyde quas poenas Dii attribuant mutieiibus in suos amatores crudelibus hincque desinat mihi du:

Et vrutata suos requirrunt Jlu mina cursus. 15. Cessit immanis tibi Mandienti* 6&V] Et
noc ad Orpheum pertinct, qui profectos ad Inf''ros irt rcduceret indc dilectam Eurydicen, rum demulstsse lyrfl fertur. Dc eo jam lib.2.0de 13. et Virgil. Georg.4. v. 81. Quiu ipsm stupuere domxts, atque intima fefhi Tartara, cueruleosquc ivijjle,i(e<ri)utus angues
{
i

ra esse.

26. llrcinum.] Danaidum.

Invne lymphce Dolium t 't.] Vide supia.

200

Q.
mescente er imo fundo, sortem delii ds
ipud [nferos
,.t;e

HORATII FLACCl
fiindo pereuntis imo,
=97

Dolium

perermemque
ctian Scell

reserv

Seraque

fr.ta,

[qnid enim pejus vasceleratae,

luerint?)

inquam,
sponpluribus
lunea,

Qua? manent eulpas etiam sub Orco. Impiee, (nam quid potuere majus ?)
Impia?
sp< nsos

X
30

.iio periraere

sos

vrd
'
!

potu< re duro
;

una,

Perd n

gregii

erga patrem et io cuncta secula euI eem, illustris virgo extitit : quai ait
i

Una

de

multi:-, f ce nuptiali

Dijjna, perjurum fuit in

parentem

adolescemi sjionso, Exurge, ne diuturnus libi sopor, unde non

metttis, comjjarctur;

Splendide mendax, et ia oirme virgo

Nobilis a-viim
:

35

soccrum
q.irc:

et

iinpias sorores effuge;

tanto-

quam

lerenre viruios

adepue
|

tidem, (heull discerpuni. Ego iliis clementiov uequetr <rcutiatu, neque detinebo inlm septa.

Surge, quae dixit juveni marko, Surge; ne longus tibi somnus, undg &tas Non times, detur : socerum et scelestji
Falle sororcs
Quffi velut nact.se vitulos leseiw,

19S
[ ]

40
:

Me

parcns duris

vinculis

obruat,

Singulos (eheu !) lacerant ego illis Mollior, nec te feriam, neque intra
Claustra tenebo.

Me pater seevis

oncret catenis,

45

ANNOTATIONES.
Vi
venicntia,
-

1,

longa et tliuturna

85. In

omne

virgo Nobilis

avum.] Hyperm-

eoquc

gi

'

'

Hypermnestra ] sponso pepercit, salvumque abirc et

ncstram virginem mansisse, bocque paetum cum Lynceo sponso, nonnulli tradtmt. Vide Patisan.
in Corinthiacis. Pindar.

Nem. Ode

10.

.Scc.

fugere

jussit-;

dum

sororcs jussu patris

;

sttos

38.

Nc

tbngus

tiln

ni farie jugularun) at ipsa noluit exequi ixnpie prtescripta; unde et nomen sil

mors

afferatur a Dar.:;

im scribuhl duas fuis vitam adimere non sustimtcrunf,

55gypti enim patris tui Ovid. Epist. 14. J3. jura.runt.

$omnu$, S*V.] Nc tibi ibusquemeis: sttrpem extingucrc con-

HySurge agc, Belide, de

lot

pcrmnestram
Alex.

et

Bcbryccn. Eustath. in Dionys.

Digna.] Honore matrimonii huptte deduceltinc fix

mndufratrHus

vnu.i ;

No.v UM, vi properas, una pcrennis

nuptiali

crit.

digna.

bantur
Fcstus.

Qubd noclu domum sponsi,

.'

Apud
Virg. Eleg.

Hesiod.
('.

Sontnus morlis frater ;

Iclhi

apud

prseferebatur.

sbpor, dicitur. Catull.

nuptiis, \i\q\\k,facempr<eferelani
<
<

6. v. 6.
esl

hvnarem

. el aq

.'

Nox
.

petpetuo vna dorinienda.

ista

puraquc ad virum prn

\micaret.

34.
rtar.]

Perjurum ir, Recte fallens patrem

J
i

Jplendide meu1

30. Scelesias FalJe sorores.] Celertter fugiendg, pr.iva sororum mearum consilia clude.

45.

Me stevis onerei
artificiose P.
.

catxnis,

Sfc] Observa
laudet
fi-

tum

fratrem cjusque
filiis

tosimpiaet Egvptus quinI

quam
dem
\

..i

amplificet ac

et
l

lenitatem Hypermneslxse, ut ejus exllatad sibl amauti favendum*

quaginta

suis

Danai

ira

nlios

emplo
ii

in matriraoniw

savit,

ex Oraculo
fercndam.

accepisset

agen
,

quod ftem in-

Otnd. Epist.
ita scribit

M.

v. a.

ubi Hypermneatra

Lyucco
i

At c&m
monens, ut
ijis.l

a.niuil, filias

fraudulenter noctc nuptjarum,

sponsos vino luxuriaque

ennfie.rent.

si.pitos cultro singulse

domo teneor, gravilusque cocrcita vinclis, Est mihi eupplieii cau$a,fuisse piam.
kpieticct,

Itaquc patri coiura fas mor. hori viros cnecirunt, ex

:i

pta

Mc patcr
'

quan non violavimus,

uraX,

Hypermnestra, quse Lynceum servavit. Hicverb postea Dartao interempto Argivum regnum
invasit,

atquc Orcculi Edein unplevit,

Aul iUojugultt,ijhUt qw 'w. i

adidit ense,
l'lu tadal.

CARMINUM LIBER
Qnod
viro

III.

12.

201

Me
I,

vel

clemens misero peperci extremos Numidaruin in agros

Classe releget.
te rapiunt et aurse,

quoniam sponsum infelicem bcnigna servavi mc navi aman:

del ad ultimos etiam Nuiukla-

rum
pe
li

canapos.
et

Abi qu6
:

te fcrunt

pedes quo

renti,

dam nox

et

Dum favet Nox

Oinine, et nostri

ct

Venus

secundo

50

Vcnus obse<undaut

abi taustis

memorem

sepulclno

Sculpe querelam.

tumulo inscribe auspiciis, ei querimoniam, qud nostri recordauo permancat.

ANNOTATIONES.
in 47- Extremos Numidanim in agros.'] barbaras nationes exulem mittat, ettam traus

Me

Zotr.]
ris,

Cum me
in te

a patre morti aoMietam aecep?Bcribe, 4110

discat

Epitaphium

posteritas

mare.

Numidia proprie

litoralis

Africae

pars

meam

HSc ?eri rrat ubi nunc regnani \lgerii. ira stricte sumuur. Ex PHn. lib. 5. cap. -3. midia pneter marmor et fetas nihil hal
Masinissa:
Biledultrrrid

pensatam.

Nu-

nomine tautum quibusdam vocatur.

(fU<>

clara.

Hodie

pietatera Danai crudi irate male Pau an. in Coiir.th. refert Hvpermnestran. in judicium vocatam a patre, qu6d alutera dedcrit sibi pemiciosara, &c. Ovid Epist. i. Et sepeU Im rymis pei ossd ;
i
I

49u-u
.

/j

pedes
ni:ivi

Seu rapiunt et ar<ff.] ditm Javct fuge quarapiinium

te
:

Uul*
F.tti*
<

hra Irevi ;

R7aa et

Venusji. e. amor in te meus. 51. Nostri vxeinorcm sepukhro Sculpe quere-

HypermTteslrapretium itis iniquum t Quam m&rtemjratri depuUt, ipsa tulit.

ODE

XII.

AD NEOBULEN

Hebri amore contabescentem.

Miserarum

est

nequeamoridarelucluni

1:9
[

^rumnosaram
]

est,

nec amori

ANNOTATIONES.
H^ec Ode
singulare.
est

dicolos distrophos

Metrura

Neobulen

in

Hehri amore eonfirmet adv

r>':^

Sotadicuin vocant aliqui, quod saepe

u Sotade usurpatum. Aiii Rytiimicum, rere nullu* peoum numerus insit.

quod

Primi quique duoversus tribus constant Ionici& minore, tertius ver.6 quatuor bocmodo:
:

Misgrururaest
Alii

neque

amori

darc"

ludum.

longe

aliter,
;

volunt carmen esse tricolon

tetrastrophon

nt tluo priores vcrsus sint

;

Sap-

phici trimctri acatalecti

tertius

Auacreonticus
:

dimcter eataleeticus
scribunt,

quartus Adonicus

sieque

reprehensiones. Alii tronicam arbiuantur, ncc absurdt: ut Koraiuis irrideat mulierculam adolescentis amore perculsam, opus diurnum deserentem, ac pr<e^ auimi inipotcniia desidem. Mi rrarum esl ntque amori dare ludum, c^c.] Saiu- puella et mulier omnis snisera c:t, qu.^nullam carpit hilaiitatem et gaudium, vel ex amore vel e vino, quaeque ita metuit reprehensiones et castigationes hominum, ut nihil genio Pessimi profecttt. quidquam iudulgere ausit. exempli monitum, nisi sarcasmi sale condiatur, et corrigatur, ut ante dixi. Amori dare ludum.] Ita Tlaut. Bacchid. 4.
patrui seu cujuaUbet censoris
;

Miscrarum

est

neque amoridare ludum,

10. 7.

Neqitr dulci mala vino lavere aut exantmari metuentes pntru<B

Ego

ycrhera linguee,

is-c.

dare mc ludum meo nato mstilui 9 ut animo ol\M-quvtm Sumcre possit, tequum esse puto : sed itimis
nolo
d-

1 Miserarum est, 3V.] Magua dissensio de metro, de ordine versuum, deque fine et proposito hujus Odes. De carmlue diximus, de versuura oerie, vide annot. ai v. 9. denique quod veUt Poeta, et qua mente scribat, baud liquet.
.

Ei darc ludum.
Theophrast. apud Athen.
solos vivcre qia
1.

1T. Quis negabit eos

amant

f S;c. Theophil. ibid.

desipit,

Qiu

Quidara putant hoitatoriam esse Oden,

qua.

amantes amentes cstc putat, ipse

So.-.

202

Q.

HORATII FLACCI
dulci

indulijere, nec mo?rorr* diluere vino suavi, vcl diseruciari, mctuentes ictus igu3 patruse. At tibi calathum, 6 Neobule, pennatus Veneris, tibi filius tclas ct laboriOBS Mincrva? opus
I
i

Ncque

mala vino

lavere, aut ex-

aniinari metucntes patruse verbera linguae.

ao9 Tibi qualum Cythereae puer ales, [ ] Tibi tclas, operosaeque Minervae 5 Studium aufert, Neobule, Liparsei nitor

parenMs

pulchritudo Hebri Liqui eques solertior ipso Bellerophonte, ncc pugilexcutit

;

Hebri

Eques

ipso melioi Bcllerophonte,

vt
[ ]

latu nec tardo cursu superatus,

Neque pugno neque

scgni pede victus,

ANNOTATIONES.
5.

Ncqur

dult

mila vino

laverc.]

Vino

pelli

Audnn autem
valare
in

eurasjarri dictun

alibi saepius,

eoque

exhilarari

et petulanti pr&cisa ale ne re~ cirlum posset : ablatas vtrb pennas

animum
pro son

--u

eti

rm sacer codex.
lavis ; et soncre

dederuni

Victarim gestandas, preeclara hostis

Larrrr.)

ha

veteres; lavo,

spotia, rV.

Extmmari
y. Metuentes

metJtentcs.']

Metu

reprehcnsi-

onis prope mori.

Lanificio 5. Operosar Minerves Studium-] textrimsque artibus preeest Minervu. Hesiod. opcr. dier. v. 63.

painue verbera ftngute.'] Pater semper indul^cns, at patruus scvcrior et hinr proverbio locua, Patrun lingua* sapere patruum. Pers. Sat. i. v. n. Cian sapimus patruos. Noster postea 1* 2 Sat. 3. Ne sis patruns miki. Cic. pro Cielio; Qui vi reUgua
filio
:

'Adnnrl

Minervam
Opera
docere, ingeniosam telam tcxcre.
Virgil. /Encid. 5. v.

284. Opcrum haud ignara Minerva?.

vitu mitis csseL.Juit | huc causA pertrtttis trztidam patruus, censor, magister; objurgavit

Mxieid. 7. v. J05. BeUatriXf von iltu colo caJatMsve Minervte

M. Ceelium, sicut neminem unquam parens. Et de 'Quinto rratris filio, Cicero patruus ad Atticnm ejus avunculum, Lib. io. Epist. 6. Vdtcm suscepisses juvenem regendztm; pater erdm nimis indulgens, qzdequjd ego astrinxi,
reiaxai.
potes.
4. TUti qitatwn Cuthere<r, &ff.] Et tu, Neobule, quid valeat amor, experiris: ipsius hupcrio domita, aponte

F&mincas assueta manus.

6. StmHum auferty ?<-.] Sie amor die nocieque rem aniaiam animo duntaxai objii itj aliarum omnium revum cogitatiouem et curam

Sisinv iilapossem, regerem: qitiodbu

aufert.

Sappho.
ry.VM.e7tt

fXaTE^, ov TOl
XpXE(V TQV
i," 'iV,

Al.v

tj.31

obtemperas

ipsi tota vacas,

TIoBaifeueTg-ct 7rri(oof,
E^riJiVav
Sl'

lanificio et quotidiano

opere prorsus abjecto.

'A9poJiTV.

Quatum.] Qnasillum, calathum, in quo repoiumt mulicres pensur.i, (ilum, stamen, fusos,
fbrfk-uras.
t

DutcisnuUer3 haudpossum nrdm (eton, Correpta amore pucri pcr lentam l'< nrrcm.

'ytherear.]

Ita

dicfa
;

Venns,

vcl

Cjthera

Cypri insulae oppido vel potius n Cytheris insula,nodie Cerigo, eontra Crctam, in mari /Egaro ipsius numini sacrfi in quam et dicittir primiim advecta marind conchi. Ovid. Fast 4. v. 286. Veneri sacra GytherapetiU Puerulis.] Cupulo Veneris filius, cui alas afftngurrl el apprngunt. Vidc apud Athen. I. 13. cap. '2. de alato Cupidine versus plane lepidos. Eubulus quidem ooc feri sensu ibi scribit: Qtosquis mortaHum primus alatum Amorem pinxiiaui cera r cit, is hujus Dci ingmium ignorabat tevis enim mvrimc est aui faciHs imb gravis supra nwdum. Quorsum ergo illi penruef &c. Alexis ibid. Aiuntvtdgb raow w>
;
..

Apud
8-

Virgil.

negligit omnia. j^neid.

Dido, amore capta neae, iv. 66. Vidc lib.

caelera
l.

Ode
:

ibique aunot. Neobule.]

Ne'j

^wXn, juvenile consilium

vel

vlo; /SwXof,

novn glrbn.

Liparai nitor Hebri.] Species et dccor adoHcbri e LipatA.oiiundi qusepnecipua cst infer Eolias insulas, in mari Tyrrheno; hodie Lipari ; pcndet a Siciti&j nunc l>ene culta, ct arcc unmita est. ". Eques ipso melior BeVerophonte, &c.] In Campo Martio passim victor. /../, Hujus inventuru esse, eqao konte.] vdii, afhnnat Plin. lil>. 7- cap. 56. Vide lib. 1,
lescontis
:

iarc

Dcum Amorcm y sed illos qui umnut ; nha vcrb de causd alas affingi. Artst. ibid. Amor> epud Sicperos perturbans omnujt h Dearumesl
huc ad nos
exilio deptdsus.

Ode

S. hrijiir

2?. infinej ibiqueannot. }>i/?oneque segni pcdeinctus,

Qsfc.')

ejechis conciliu, ct

Excrcebat se Romana juventus pugilatu, cursu pedcsUi,equUando, natando, ic. lib. I. Ode 8.

CARMINUM LIBER
Simul unctos Tiberinis bumeros

III.

13.

203

lavit in

iuit in

simul humcros oleo perfusos abflumineTihcri, utquepe-

undis 10 Catus idem per apertum fugientes Agitato gwge cervos jaculari, et Celer alto latitantem i'rutice~to excipere

ritus tiiiun coufigere cervus

ex
pa-

agi tato
tenti

agrui ne

iigientes

campo, atqut- \c\ox opprimereapruin dflUBO virgulto abditum.

aprum.

ANNOTATIONES.
9.

Simul imctos Ttberirm humeros,

iiitersciunt aliqui

Sfc.]

Hunc versmn

septimo toco,

pestri vktoria insignis, scd et venandt solertii. Agitato grege cervos.] Turmatim cervi

u.

planiori quidern sensu,

vevum pneterquam quud

per silvas etcampos vagari solent. Virg. Georg.

U. v. <16y.

repugnat caunlnis lex, et iustituta versuum seties; siquidem hoc pacto duo tetrameui conti-

Canfertoqm agmitic
l

cervi.

nui pouercntuv; insuper rectum perturbaret ordinem exeTcitationum Homanis usitat, rum. Naro post decursionem tn Campo Manio ilupHcem, cquo nempe et pedibus, postque luctam, mu pugilatum, sequebaiur natatio in Tibequod ii, ad detergeudum sudorem ac pulverera Horatiua bcile hic expressit. Vide Veget. de re
icl
:

_\

gunt arto
inen

Aito latitantem fruticcto,] Quklara leVidetur taslvc arcto t id est, denso. Hoiatius Homcrum sccutus, Iliud. 11.
1

Circa niedium, de apro.

'oiiT
l-<
i

_?ffi

paBtlnc Ix fuXo^ete.

I prodti

eprofvndafi'vticetQ f sea.focQOTo*

milit. iib. 1. cap. 10.

ibui

<

onden

lQ.Catus idem } &<:,] Hebrusnontantumcam-

Esiipcfc.]

lncautum

ct

ex insidiis capere.

ODE
O

XIII.

AD FONTEM BLANDUSLE.
fons Blandusise splendidior vitro, Dulei digne mero, non sine floribus,
Cras donaberis hoedo, Cui frons turgida cornibus
Primis, et Venerem, et pr_elia destinat Frustra: nam gelidos inficiet tibi
3 2

O
]

fons Blandusiap,
cras tibi

vitro

Iu

cidior,

digne vino suavi,

;

cum

mactabo capreoluro, cui frons tumet cornibus novis; quique lasciviam et

floribus

ccrtamina incassum prasparat

nam

proles

gregis

luxuriosi

tibi tinget frigidas

aquas rubro

Rubro sanguine

rivos

cruore.

Lascivi soboles grcgis.

ANNOTATIONES.
Mctrum
1.

klcm quod supra Ode b. Lib. l. OJbns, &c.] Hic fontis Blanduswe apoest

Et /Eneid. i. v. 7*28. CrGterm maenos statuuntt

Tibull.
lib. l.

et

vina coronant.
ipse catix.

theosim quautlam agnoscunt nonnulli. At saltem notare licct, cx mente veterum fontes sacros ruisse, et aliquid numinis habuisse : quare illis saerifkahantjut et Horatius prsestat Lib. l.Ode 1. Aqua caput satra*. Vide ibi amiot. Fans Blandvsite.] Is apud Sabinorum Gnes,
nd

Eleg. 5. v. 99. Coronatus staOit

et

Ex Homcr.

Iliad. 9,

Mandelam papjm,
quo
1.

situs erat in praedio nostri

'Quidam Qores isios referunt ad hcedum mactandum. Nam mos erat coronari victiraas. Alii, c6 qu6d fioribus spargebantur fotues.
3. Cras donaberis hcedu.] ImmolabiturVibi hcedulus tener cui erumpere cornua incipiunt.
Is eigo frustra meditatur praelia iu alios hoedos. Ovid. Fastor. 5. v. 300.

Poftte, de
iuit.

2.

Ode

18, v.

14.etp.

1.

ubi,

Fotis etiam rivo dare

2. Didci digne mero.]

nomcn

idoneus.
sacrificiis, in

FonU Hex
Digne
quibus adhibetur vinura ac libatur. c> \ >/e fioribhs.] Libantes vina toronabunt. Virg. Geoijg. 9. 526.
Socii cratcra coronant-,

Numa

mactat oiem,

Pleuutjuc odorati disponitpoeulaBacchi.

5. Fenereni) ct pr&tia destmat.] Lascivum et petulans aniiral licelus. Sic et Ode 93. seq. v. 7.

Fbms oHujuum

meditanMs ictum Sanguinc dvnem.

Te

libansy

Len&c, vocat.

'

204
Te
minime attin^it asperum tempus udentis Caniculw. Tu
fngus
suppeditas
aratro
gregi.
fatigatis

Q.

HORATII FLACCI

Te

amccnum
tauris

flagrantis atrox hora Caniculae Nescit tangere: tu frigus amabile

atque

Fessis

vomere

tauris

11

erranti

Tu
ilicem

censeberis

Praebcs, et pecori vago.

etiam inter
praedicavero

illustres fon:cs,

cum

extensatn
tuai

Fies nobilium tu

quoque fontium,
15

supcr rupibus cxcavatas e qui-

Me

dicente cavis impositam ilicem

Lyniphifi desiliunt tuac.

bus uefluunt aquec

strepentes.

lantcr

Saxis: undc loquaces

ANNOTATIONES.
Q.

Tc fiagnmUs

a'rr>r, 6?c.]

Dicl-us etiam
:

irl

maria

et icrra
'

.... accmditque So-

uicme
13.

vcl :ua:u uml

'

FicsnoHtium

tu

inet causam. quoqueJbnHum.']

Tu

eris

mam

partem Leoni qnando per fjies mul

H siccc
Viue
lib.
1

ut ait Pers. Sat. 5. v. 5.

Ole

17.

v.

17- an

iot.

Plin. 2. rap.

40. Canicula: exortu accendi Solis vapores quis igncni terrt senthmi

unus c fontibus nominatissimis rne eelebrante amcerytatem tui perspicuitatem ac :mmr, loquacitatero umbrse tu.e, a!iahineenascunturcommoda: cavisimpositam iliccm saxis, inual isquerci m etex ilientes cum juc rcpituaquas: undc
:

JhteluantmceUisvma,

Q?

Eodem

frugepecus,miittudomimanjuyetumbra.

lib.

cap. 47. ardenti

1

reexortum Caniculcesidus, Scle ] rimai

Leoms wgredienie,
Cal.
ris.
cst.
.

Fonsetiam riuo dare

''
;

qid d>cs

13

racam
,

Solis vapor geminai

.

xmeus,utnec umlnat Hel

}

Jdera lib. 9. cap. 17. totum mare sentit *lib. 18. cap. 28. ortum hujus sideris Canis orlum vocamus, Solt orimam parh m /..nis ingresso. Uocjit post oolstitium xxiii. dic.

Hteial
J/uvi

r tiam

fci crecUs)

amaetue,

>

tiii

me praspmt Septembriius horis.

Epist. 1, 16, 9.

ODE
De
O

XIV.

AD POPULUM ROMANUM.
e.v

Augusti reditu

Hispania, Cantabris devictis.

ritu,

populc Romane, Augustua

^r^a^rtr
m,
ex
rcdit

Herculis

modo

dictus, 6 plebs,

pc

4]

instar

HercuiLsjom

Morte venalem petiisse Iaurum Caesar, Hispana repetit Pcnates

VictOl'

Hispana regionc domum triumphans.% Ergo foesinguiuri

ab

01'H.

mina

Unico gaudens mulier marito

ANNOTATIONES.

Mfi

>.

rum ih

ideru
\

quod Ode
t

'J.

Iib. i.

Cantabromm

victor:

.]

Horathis bac

latur

olumi

Odc Aulum e morbo sat diuNinii-

bellirunt. Vide Hb. 2.

quanquam illi subitide reOde 6. init, ibique annot.

i

:ulis b* Ui liitTiciUimis.

n. cap.

20. Viscterna duo bdlaper

s

um,S^c.] e la Augusto ^egrotante dicebamus nuper illum silji vitae comparandam qutcsivii peiiculo
Dicfus Morte venalei

Pe

Dalmatiam adoU

pj

adhuc 9 et An-

rum
cules

ct

gloriam; nobis verb pacera

sicut

Hi

r-

jiiimm. Et cap. 31. Domitit sutcmpartim duclu, partim auspicBA <' tqbriam t &c. Poctb ad expcditiowcm ( antabri-

orbcm suseepn

cuonstTJs tiberandut&j

non

sine gravi discrimine.

rediit a<H

;tm

profectus Ceesar
<

Xarracone detentus

roorbo peitioace,
i

quo tamen convalnit; rebus-

legatos feliciter confectis

Romam

rcdiit

At ecee victoi et salvua nos cx Hispania, ut Hetculesolim profligaio Geryone. 'icogaudens muliet masritb Prodcat, C^c.J Eryo singuli gratias Diis aguut pro salute Iinpe-

CARMINUM LIBER
Prodeat, jusiis operata divis Et soror clari duois3 et decoise

III.

14.
Ireta viro

205
procedat sacro
:

numinibus

nobilis

etiam

Supplice vittft Virginum matrcs juvenumque nupcr mm. Vos 6 pueri, ct pueUee Jam virum expettse, raade nominatis
Parcite verbis.

Imperatoris eoror; atquc* matres puellaruro et adolesceiitmm

[]t

-i

hauu
natae

ita

pri

l<

salvori

*^

tsenia

supplicanti.
ct

rjg

6 juvencs

adolescentulce

Hic dies verfc mihi tcstus atras Eximet curas ego nec tumultum, Nec mori per vim metuam, tencnte
:

marito junclae, abstinete voei(a Lux mtbts tnausjw d hi s&ne festiva depellet mo. i

lesias sollicitudincs.

Kgo

ne(|ue

bcllum

civile

tbrmidabo, neque

lr

I,

Csesare terras. pctc unguentum, puer, et coronasj

3o6i

per vim hostUem^ Augusio orbis domino. rerge, famulc, affer untruentum et ebintcrire

ronas, atque
belli
c l

amphoram testem
si

Et cadum Marsi mcmorem duclli Spartacum si qua potuit vagantem

Fallere testa.

Marsorum,
fietile

Jbrte

aii-

ud

dolium potuit latcre

bpartaco grassanti,

20
ANNOTATIOXES.

ratorisoptimi,

pne

cretcris

antem Livia Drusilla

di-

Au^usti conjux amantissima, cique pariter

l<

ctissina, et formii ae pudicitia perinde insignis.

t)e e& quaedam- satis singularia narrat Dio Hb. 68. v. 9. illam obvios forte nudos habuisse, quos
majestatis reos agi intelligens, periculo
rit,

exeme-

dicendo; apud castas ilios nibil a statuis difierre, fifc. Yix ad rem attinet quod aliqui liic observant monogamiam imdtcitise esse notam; atqne eas corona solitas honorari castimonioe,
qua? uno contpuue matrimouio fueraut, ex Vaier.

Tvmultum.'] Gc. Philip. 8. n. 3. Putest esse belhnn sine tinmdtu tumvltus eme sint Irllo non potest. Quid enim est aliud tumultus, nisi pcriurbatio tanta,ut major Hmor wiaturt Vnde etiam nomen ductu/n est tumuttus, 13. A^ec mori per vim metuam, teriente Casareterras.] Sueton. Octav. cap. -2-2. Ja rinum semel atq memoidtii riam aute suam clausum, in multo Ivcviore tempace parlu, ter clautt. Lib. -t. O.ic 3. v. 25.
:

Maxim.

lib.

!.

Quidam

letjunr Vnice.

6. Pn-dcat.]
lia,

Supplicet ad peorutQ pnlvinaaras, templa.

divis.]

Quis Parthum paveat f Quisgelklum Scy-

Operata
sacrificio,

Facto prius ex

more domi
felici-

Quis

'

os norrida

parturU

placatisque

Dus

domesticis, Justis,

Fa?9us, incolumi Ctesare? Quisfera?

qui Imperatoris virtuti ac merito debitara

ria f

tatem ct incolumitatem pnesthere. Quidain pro divis, legunt sacris. 7. Et somr dariduds.] Pariter etiam Octavia Augusti soror, Antonio nupta: procedant et raatroure Romame, matresjaventtm, qui ex eo
bello salvi redierunt. Decorte supplice vittu ; qui restitus et ornatus matronarum etfat proprius in primis autem supplicantium et sacrifican;

Et Ode

15. v. 17.

Custode rerum. Ca=sare,nonfuror Cwilis, aut vis eximet otium, &c.

77. /, petc ungaentum, ptter, &"c.~] La?titi signa plurima ; cpul;i>, et in his vinum vetustate cxquisitum, ungucnta, flores, coronae, musicau

tium. Vide Alex. ab Alex.

1

lib. 5.

cap. 27.
in saCvis ad-

0.

Vo&

6 jitieri, et puella?.]

Hos

Vide

lib. 1.

Ode

9.

38 a
dudli.]

hiberi pwtet ex

Ode primi

hujus Hbri.
ite

Quidam

18.

Cadum Marsi manorem

Vinura
l>e!li,

legunt,
i

1.

uirum expertes. Malt nomm&tis Pan

difTusum et in cell& conditum tempore quod Marsicum, Ilalicum, Sociale, nUni u

in

intelligtmtur facilc ex dictis

Ode
qi

estj

nimirum ante annos plus sexaginta.

I

Tum

malt nominattSf quae nefas est que malum omeu afierrent. gunt aliqui, maU ominatis,
13. Parcite
violate
;

abommparti
absurd^
le-

e(

auctore

It

Non

cursanfe Popedio, qui Marsos sub sigois babebat, divcrsaper

F)or.

popuhs,

et

urh

sg ia

verbis."] Favete Unguis, ne sacra silemio potius et mente attentajuvate.

Tandem Marsos Gahimus

lib.

discussit.

Vxde

1.

cap. 18.
si quft

14.

Ego

nec

tumtilfitm, 6?c.]

Dum

reruin

potietur Augustus, nec ullas civiles turbas metuam, nec hostiles impetus ct incursiones.

belli

vaguntem FalleO puer, quaere nobis vinum Marsici :.] ootatn nabensj si qui;Mmn ex eo superpotuit

Spartaatm

206
Juhe qiuxrne
ul
festinet

Q.
Neeerae
canorse
eolligere

HORATII FLACCI
et argutse

Dic

properet Neaerae

in

nodum

capilloa myrrlieos.Quorfsi
diaria

impe-

Myrrheum nodocohibere crincm;

Si per invisum hiora janitorem
Fiet, abito.

sb importanojenase eustoCaxtescentes cri-

de, absoedtto.

nes mitigant anixnum oppeten-

tem furgiomrp ac petulcieoononis. Id uerfi minime tolei

juventute fervidus, sub

Muuaiii consulatu.

Lenit albescens animos capUIus Litium ct rixee cupidos proterv, Non ego hoc fcrrem calidus juventd, Consule Planco.

07
]

26

ANNOTATIONES.
fuit, et effucit Spartaci vastationem et

d^popu-

32,
coloris.

Murrhewn ainenu] Vel mvrrhino un;

lationcs, quse anrue

cixchex sexdecim grassatae

rruemo delibntum

vel,

subflavum

et

myrrhci

sunt post bellum Maxsicum. Luc. Flor. lib. 3. Belktm Spartaco duce conatatum quo nppeikmnescioyinonix, quippe r
\, I

miUtaverint, gladiatores imperavcnnt, &c Spari icus, Crivus, Oenomaus, effracto Lentuli trigintaaui amplius episdemfortttruB l ruperu^t Capud: servisque ad vexillumet adauxilium vocatis, cum statim decem amplzus lissent Iiominu ^ n n fdheffugisseconiotampertenlijjam vindicari volebant
\

Quihusdam placet lejrcre myrtucm, id est, medium int< r flavum et nigrum. 2i. St per invisum mnro janitorcm Fiet, abito,] Redi ver6 quamprimum, si non statim admittaris, sique

moram

feciat custos januas sedi1,

um

Neierae.

Ofid. Araor. Lib.

Eleg. 6.

Janitor, mdignans dura relicare calena,

Dijjiciicm moto carduic pandeforejn-f

vagantur Campaniam
popuiantur.

terribUi strage

Aspice ut invideasy inimicaque claustra reiaxa.

AJfluentibus in dinn coptts,

sibi clypcos,

eum Non

jame
g
.

setjustus exerciius9 c

vimvubus peatdumefeiro crtela fecerunt,

lmentis mcaruhtos

gastulorum rccocto gladios oc

UU
7u>re

&c. Spari.acus dc stipauiiaiio Thrace

i?i

Limina

tefarmostv decuU servare pucll<r : soticito carccredisnus eras.

mitts. dc militedesertoryindelatro,deinde

ko-

virium tfadiator Consularcs quoque aggres us in Appenino Lentuli exercitum

percecidit:
levit.

EtIib.&.Efeg.s.

apud

Mutmam

C. Cassii castra de-

Quem

pcnes

est

dominum

servandi cura,

Quibus elatus victonis de invadenda urbe

deVlravit.

Bagoe,

Romd
contra

Tandem totis Imperii viribusmirmUumem co?isurgitur : pudoremque

Si
sapisy 6 custos,

Rom. Licwius Crassvs assendt SpartacuSyinprimoagmvieJbrlissime dimirans, Vide Plutareh. in quasi impcratnr, occisus cst. Vitft Crasei. Appian. Lib. l. Bell. Civil. Oros. lib. 5. cap. >6.&e. 21. Dic et arguta; propcrct Ne&ra; Gfr.] Adduc, 6 puer, et Neaerain voce ac fidibus canoram, ad plenam hilaritatem convivii nostri. Veniat autem protintis vel incompta, et collecNam dum cotis tantum in noduin capillts. muntur anmts est: repenUmun ver6 gaudium nostrum haud fert moram. Vide Lib. 2. Odc
11. in fiuc.

odium

(fnzfd credej mcreri

Desine

25. Lenit albesc&js animos capillus.] Jam defcrbuit prima tetas et ardor juvenili% injuria3 ac repulsae impatiens. At, si olim simile quid contigisset, cont'inu6 exarsissem ira, et mox vecte, armis, i, cffractum forcs properassem quando IMunatius Plancus consulatum gerebat anno V. C. 711. cgover6 Horatius annum oetaVide postea tis agebam vjrjesimum quarttun.

nempe

Ode

20.

v. 7.

Annorat.

CARMINUM LIBER

III.

15.

>jq:

ODE

XV.

Li Chlorinjam velulam.

Uxor

pmiperis Ibyci,
nequitiae fige

Tu

coiijux

Ibyci egeni, imtu:e

li-

Tandem

modum

pone finem aliquando

tuse,
bidiui et iufami

operae.

Jani

FamosisqiR' laboribus. Maturo propior desiue funeri Inter ludere virgines, Et stellis nebulam spargere candidis. Non si quid Pholoen satis,

prouinejua morti festinanti cessa colluJerc i ::: ,

atque pulchris gideribus

nem
tibi,

inspergere.

Si rfrridpiaxn

Pholoe

eonvenitj
(Jhlori.

haud etiam Nata tua api

Et te, Chlori, decet. Filia Expugnat iuvenum domos,

tius aggreditur aedes adolcscen-

reetius

tium velut Baccna

Pulso Thyas uti concfta tympano. lllam cogit amor Nothi Lasciva? similem ludere capreas.

pano concitata. Eam Nothi amor adigitlascivire cuprre instar

petulantis.

Tibi exoletrc con-

venit lana ad celebrem

Lucc-

Te

lanas prope nobilem Tonsae Luceriam, non citharae, decent, Nec flos purpureus rosa?, Nec poti vetulam faece teniis cadi.

riam detontsa, mininic vern kra, aut sertum c rosis rubicundis. vcl amphora ad funduiu exh.ius.u.

15

AXNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode
1.
;

3. lib. 1.

ad seuium vergentem
ebrietas.

non autem

lascivia rcl

Uxor.] Cum mercuieem appellet, abutitur hoc nominc slquidem dit;mtatis cst, non

14. Luccriam.']
est

Ea

civitas Apulise

autem
rator.

ut aiebat Commodus impePorro solebant exoletas meretriecs pauperibus nubere Ira Chloris vetula Ibyco. 2. Nequitiee.'] Luxuri;? et lascivia?, Vide annot. supia Odc 4. in riue. 3. Famosisquc laboribus.] Quaestui nirretricio nec plura romtninisci decet nos cum
voluptatis,
: :

quibusdam Nnceria
iti

dicitur,

planitie pascuis abundantc, in qua.

Daunise, hodie Lurera, sita edu-

nonnullis, cravi qui J^m pudoris injuria. Cic. de

cantur muhi ovium rreges, quarum lanae in primis laudantur. Columell. lib. 7. cap. 2. Dc tnribns generu eximn, Gttlalrtu /ippuiasque mitiles nostri exisHmabant, PUn. lib. s. cap. 4S. La?i.p Appuhe laudatissinus, viilo pniulis celebres3 Bcc. Martial. lib. 14. Epig. 155.
. l

Rep.

1.

4.

mosa, cognati Orat. 2. n. 2" 7accedere.

ayud Noa. Marcell. Si tjua eral faosclum ror Jtrebant, Ue Ad fumosas vetuit me mater Plaut. Fra^m. 3. 15. Mtscrum me
sids ftagittis.

FcUeribus primis Appulia,

Nobilisy

Parma seaauHs
laudal ovis.

Altinum

tertui

Jamomm ftu.it
4.

Maturo propior dcattt funcri kukre.'] Publ. Syrus ad rem prorsus ita scriblt. Anus

ea. quoque urbe templum erat sacrum Mioerae, ex Strab. 1. 6. quod ^d retn facit tiam illt curse fuisse lanificium, tse dixi ad Od. 12.

Iu

rum
123.

ludit, raortx (hiicias

faciL Cic.

Orfie. 1. n.

praeced.
trias

buiiiriu

cum

imiviz tetat? turpis,

titm se-

ncctuti fau&ssima es$. Szu autem litidimim rntemperantiu acasserit, duplex malum est, qu'<M et ipsc senectus vmcipit drdeais, et fant

Noji citharx deceiit.] Alibi notavi eitharisut plurimura fuisse meretrices patet e
:

ad<>lescentuon
10. Ttiyas.]

impudentiorem zntempeia :tium.

Ovid. Turpe icnites amor,

Baccbi aacerdos, a flwtv. t Tliyouarus dicitur Baccbus. Vidc

Unde
lib.

2.

Odc
2.

12. v. 6. aiuiot.
lib.

Tcrentio atiisque pagsim. 15. Nec fios pui pureus rosar.] Coron?e etserta e rosis tn conviviis usitata tibi minime conveniunt siqutdcm aetati solum ilorcnti flores idonei. 16. Nec potivetulam, &c] Quidam lepunt sed pro nec ; ut bibacis ctulae vitium notctur. Sed Poi-La voluit magis inoHcare vetulam Chlo:

OJe
11.
1J.

Concita tvmptvw.] Furore percita. Vide 16. sub finem, ibique annot. Notiti.'] Hoc am^torts nomen ernt.

riu

minus jam

bibacitati

aptam

mcrenirum

Vide Ub. 1. porro id praprium fuisse constat. Ode 36. v. 13. et seq. Contra honestis mulicribut, t

Te

iaTia, jjfc.j

Te Uaificium

decet jaiu

quidem

nvitronis liomanis usus *ini

'

20S
i

Q.
igrwtus
renttsr:
,

HORATII FLACCI
:
putre
2.

nr.

sciUcet

iii

tpria

proxi

vinum: sed expressam Thi

nicftal
.

>u

t>

tu lectoi advcrte potius

oi riti

senteuti im Idyl. 7-70.

icrantuB gradtis
.isucvit
<;ip.
:

ad
Valer.

inquit
testatur

Max.
1.

lib.

i.

Idem

Poljbius

0.

Plut.

xuhU&irci nal e; ipjyu. x.iil^s EpelW.

Adi.n. 1. 10. Vetulam face taius, &c.] Qujdam legunt vetulii fcece taiiis, voluutque debignari vetus

Silam,
Calh
!.:

adfaxem labrum mfgens.

ODEXVI. AD M.ECENATEM.
Auro expugnari omnia
Turris ex aerc, et valWte januae, necnon vi^ilantium canum
:

se tenui re contentum ac

beatum

vivere.

T.NCLUSAM Danaihl

todiadau imDanagp abundfe tuebantur noctu a mceu

m tobustasque
r>i,,.

tUTlis alienea,

...

p- 9 l
L
.

fores, et

vigilum

canum

Tristes excubiae, munierant satis

cbis,

nisi

Jupiter

ct

Venua

irrisissent Aerisium inclusse puelliE meticulosuui obsenratorem quippe viam fore securam opertamque numini.in auium mu-

tato.

Aurum

solet

peryadere
firan-

Noctumis ab adulteris non Acrisium virginis abditaa 5 Custodem pavidum Jupiter et Vcnus Risissent fore cnim tutum itcr et patens
Si
:

medios custodes, ac rupes

pere, vi fulminis validius. Vatis

Aigolici familia interiit propter

quiestu

Converso in pretium Deo. Aurum per medios ire satcllitcs, jjt perrumpere amat saxa, potentius
Ictu fiilmineo.

3I0
[
]

10

Concidit auguris Argivi domus ob lucrum,

ANNOTATIONES,
Mctrum idem quod
1.

supra

Ode

C. lib. 1.

4. Nocturnis.]

Qui

ut

Inchisam Danaen, fifc]

Contmet

b*ec

santur, quasi sua

pientes.

ti^critia

Oo*e Stoica pleraque dogmata, et _Ta\ia adversus avaros axiomata, quibus vix acrius aut sanctius

Nam

qiti

mau

phirimura noctu grastenebris occultore cuQgit, odit lucem, nt nnn

arguai
5. Si

quiddam

habet aut

pronunciat

Schola
pater

Cbristianorum.

munita inanem
disseu
6.

Acriaii

iskim 3 cfc.] Si libido auro diligeiuiam non reddi-

Danahi
Acrisius
pisset se

turris ahatea, 69V.] Danaes Rex Argivorum, cum ex oraculo

irt

acce-

sua nasceretur, eam tenebat arcta custodiS inclusam. At Praetus Aerisii iiater auro primum custodes,
filia.

occisum

ab eo qui c

bat,
9.

Custodem pavidum.] Qui suae vitaE timo ob oraci nsum, de quo antfe.

Autumperme\
Ttavla., k"

elUtes^ J*c.]

dein ipsam Danaen corrupit, ex eaque Perseum Fabulantur suscepit. Vide Apollodor. lib. 2. autem Joveni ad illam vcnisse in aureum imbrem versum. Vidc Pindar. Pyth. Idyll. 12.
Orid. Amor. 3.

Xpuc-o; avoiysi

a;5u 7tuXj.

Aurc
Apul.
1
.

:a,ctiam inferorum portas.

11

olent
faci

adamantime etiam

pi r-

Eleg. 4.
iril

v.

29.

fringi fores.

Huc

\m 'evua-Qwne3
Pytli. trgivi

viribu* tate potens,

tfupiter atlwonitiis
esse potentius

quod rlutoni tribukurHo1

auro,

mcr. 06}
11, Con* Adrastti3 Argivorum

Corruptce pretium virsi/us ipsefuit.

Turris ahenca, V.] VaUdissima, Rrmi
2.

Kex

Polynici

domus, e*'i.] generosuo

;

Tbebarum regnum
illi

Figilmn cantmu]

Ei Epiro

caix

in-

entcs custodicndis a?dibus abducebantur, prae>rnim cLaconicaet Arcadica regioiiL-. \

i

ad bellum autem traberevoluitAmphiaraum vatcm. uraminTbebaHicauguriissuisdoetus nos expeditioni m, ai

reretur, latebras dla

asserere armis suscepit

Rbodifj.

lib.

17. cap. 28.

Plin- lib. 8. cap. 40.

disscrit,

est; ipseverorugit,et iatuit, un&conscia* Eripbylft

ubi de
jidiss.it,

canum
.t

fide pluribus
rtei

vocatque

auxitia,

3. Tristei

stipendhrwm indigo excubiG.] Latratuet ululatu tristi-

detexit, pacta monilc auieurn sibi

tiam ingeuerames.

Adde

carceris borrorem.

damlum ab Argia uxorc Polyuicis, Adrastj Qlia, qm>d nlim summa aricVulcauus fabricirat gemmisquc cx- 1

CARMINUM LIBER
Demersa
exitio.

III.

16.
\'ir

209
Macedoniua
j

Diffidit

urbium
Eemulos
3,,

portas
Rt ges

civi-

Portas vir Mac&to,

tatum
|

errupit,
rofligavil

ac

in-

et subriiit

donis,

Reges muneribus: Munera navium

.Sievos illaqueant di

irrrtiunt feroecs tmvarchos.

Dona Au-

16

gescentes:
i
!

0]

solict-

Crescentem sequitur cuni pecuniam, Majorumque fames. Jurc perhorrui Late conspicuum tollerc verticem, Msecenas equitum decus.

ei

cupiditas ampliorum.

20

Quanto quisque

sibi

plura negaverit,

Diis plura

feret.

Nudus

castra peto

Nil cupientium et transfoga divitum

:

Mseeenas, equitum gloria, sine causA timui caput ndidum. Qu6 .-\:\ ir quisque *aen ritj eb ampliora consequetur a Numinibus. Pauper transeo ad partes nihil appetentiom, atque

non

opulentiorurn
desererc a\eo;

castra

fugitivua

Partes linquere gcstio

ANNOTATIONES.
nlmt. Tractns itaque est Araphiaraus ad il bellum, exitium in eo sibi suisoue impendere non Porro eum didicisset sc ab 1. ignanis, proditum, filio Atcmseoni, ui matrem in ret, mandavit. Quod cum pnestitisset, Furiis agitatus periit, Amphiaraus ih primo Ix-lUThebani conflictu dehiscente tenfi cum suo curru et ainigS absorptus est: Amphilochus etiam
aiter ejus Gliua in acie cecidit.
]

Subruit armutos R<g&] Vel

.. '

sihi

inviden-

tesGreecifle

tmperium, vel"inter se de co con.

-.:r.

iiiii

infirrniores juvarei sera-

per, duuec mutuis contentiombus

omnes concidominus.
eap. 12.
-j.

derent,

omnium tandem
lib.

fectus est

Vide Justin.
~
1
.

8. et 9.

Oros.

lib.

Plutarch. in ^inilio.
Grest entem seauitur cura pecuniam, &."]

Sic tota concidit

ejus donu ts ot

legimt
Cic.
].

alii,

excidta.

Vide Stat
6.

6.

Epist.
deesse

mersa exitio; vel, ut Thebaid. 1. 6. ad (*;ecinam ita scribit:

saluti, cicm

servandi, et majortcm fames, seu desideliuni ei cupiditas, quam esse iniinitam asscrit
Aristot. de

Cura

Rep.

6.

esse T>.o- jinem, Sat. 14. v. 139.

unde et ait, avaris pecuniam non T.e^ag terminum t Juv.

Feritus
vel

sum

Pompeii

quando non defitisset meat. Itague vel ojjicio, famd bcmarum, vel pud re victus, ut infabulis Ampkiaraus, ric egoprudens etsciensad pestcm ante oculos positean sum profcctus, Et in Verrem lib. 4, n. 39. Eriphylen acdpimus
monile infabulis ed cupiditate, ul (~ut upi?iorJ cx anro et gemmis, pulckritiuHne ejus incensa sabttem viri proderet, Et delnvent. lib. 1. n. 9-t. Eripkyle uuro vrri vitam vendidit, Ejus quoque meminit Plato 9. de RepuM. qu6d monile aureum acceperit. in perniciem viri
(

Crescit

amor nummi quantum

crescitj

ipsa pecunia,

Et

mitius hanc optat qui non tiaiet.

verticem.]

18. Jure perhorrui Late conspicuum toUcre Meritd abhorrui a magnis oplbus nimiique potentid, qiiia noveram in his curas et
;

soliciuidines certas e?se et molestas

comia, in

Virg. /Eneicl. 6.

v.

1;..

mediocri fortund ine&se felicitatem. 31. Quanto quisque sibi plura negaverit^ Quanto paucioribus quisque luerit contentus,
infinitae cupiditatt bVaenura injiciens,

Matstamque "Briphyh n Omdelis nati monstrantem vulnera

13.
D[ti:
:

negansque
a.

arobitioni
cernit.

quod

petit

tanto plura obtinebit

!t

urbiian

Philippus, Maeedoniae
pftter,

rex,

Portas vir Maceda.] Alexandri Magni

urbiuro custodes pecunift solebat corrumpere: et cum expugnairi vix posse nunciaretur

InterrOgatus Epicurus quo pacto quis ditesceret, respondit: non pecuniae suae apponens, sed multa de rcbus necessaiils amputatis, Stob. Serm.yg.
Diis,

22, Nil cupientium

Nudus

castra peto t

&V.]

arcem quandamundique prsemunitam,respondit, aunon asellus anro Onustus in eam penetrare poterit ? Hincdicebatur honPhilippus, sed ejus auruin Graeciam subegisse. Plut. in Pauli

Malu
aiebat

niiiil

haberc: seu oranibus nudari

divea psse et solicitus.
desideres,

et nihil

cupere
:

quam

Si multa non

Democritus pauca tibi multa

v.

videbantur,

Juvenai. Sat. 14.

<

3]

I.

/EmWW

viia,

et

Valer.

Max.

1.

7-

c.

3. ait

Sensit Alexander, tettu

.'/77;

vidit in illd

Pkitippum majore ex parte mereatorem Grtecitz anie fuisse quam victorem; a Juvenale Satyr. Jib. 'J. apptilatur CaUidus emptor QLynthi.
Porr6
id

jgnum fiaHtatorem, quantb felicior hic, qiti Nit mpercty quum qui totum sibi posceret orbem, Passurus gestts cequanda pericida rchis.
23. Transfuga dirilum Parles linquere ges~ Ratusdirites esse misei]iuius, ab his libens

iaciebal rite, ex Pythii

ita ei

ApoUinisOratin.~\

tulo, qvio.1

cunsutemi vcsponderat

'Apyvfiiti; XZyyjtta". (ta.yu, xeu TravTaxpaJaoYlc,

Ar^enteU

hastti

pugna,

et

ttmnia expuguabis.

transfugio ad eos qui beatiore* sunt nilul ca-' plendo parvo contenti.

2t
bbnorum
uiagis

Q.
sprctorum
possessor
s\

HORATII FLACl

itlustris,

quam
id

meis

conderem quod cplit Appulus

giauariis
ls

omne
in

Contcmpta* tlominus splendidior rei, Quam si, quidquid arat impiger Appulus,
Occultare meis dicerer horreis, Magnas inter opes inops. Purae rirus aquse, sih&que jugerutn Paucorum, v\ segetis certa fides meae, Fulgenteni imperio fertilis Africae
Fallit sorte beatior.

25
3l1

laboriosus,

summis
jugi

divitiis,

Kivus- aqua liquidx,

et

silva

paucorum
qvii
ej\

messisquc meoe spes secura, est

ignot
i

30

i:!i

foecundse Libyae

dominatur,
lior es.

^uffortun&meneque apes neque

Licei mihi

ael produeant,

vinum apud

tne

senescatin eado
lanoe pretlosae
;

Fonniano, neque
as

CJuanquam nec Calabrse mella ferunt apcs, Nec Laestrygonia Bacciius in amphora
Languesci^mihi, nec pinguia Gallicis Crcscunt vellera pascuis;

crescant in GaUiae pasculs

:

at

35
3I3
[

non adest sique majora euperem, tu donare mi-

nime

recusares.
feciliufi

Exijrua tributa
refroenata cupi-

solvam
ditate,

Importuna tamen pauperies abest: Nec, si plura velim, tu dare deneges,

Contracta melius parva cupidine V ectigalia porrigam,

40

ANNOTATIONES,
Q5. Conlcmpttt dominus spl&tdidior rci.] Qula impcriose. duminor exiguis meis bonis, et majora dcspieio, niihique ipsi e-a denepo hinc Contri dives avarus vcsplendide me osiento. lut mancipiuxD servit opibus, sprdideque vivit Senec. Epist. 73. cstque inter opcs intjps, occurrunt (i/u.d genus egestatis graoissimum tstj in divttiis inopes. Nam deest avaro tam quod kabety quam quod ?wn haht. Ciaudian. in Ruf. lib. l. v. 200.
:

sum

fut.

Laestrygones, qui et Cyclopes, olirn

Siciliam, dein Formlas Campanire urbem, incoluerunt. Vide lib. 1 . Od. 20. in fine, ubi de

Formianis collibus, viiibus, yino.

35. Langucscit.] Sic Ode21.seq. langiridiora vina ponit pro cxquisitis, ob maturitatem

quam

vetustas attulit.

Necpinguifl GaJldcisCrescu7itvellerapascuis.'] Nec mihi sunt greges lanigeri in praepinguibus GalUaB' pascuis, lanam afferentes laudatissimam.
Culuuit
11.

lib.

8. dc

Semper

i?iops

quicunque

cirpit.

generis
?ias.

eximii

Calubras

nostri exisLimabant,

ovibus emendis scribit Appulasque militet carumque optimas Tannti:

29. Pura? rivus aqute, &c] Est miht apud Sabinos in valle amcenissjma praediolum, ubi e fun^e Blandusire Digentia rivus limpidissirous in fiuvium Farferum dimanat: de quo supra Ode
13. EstsilvapaMcorumjugerum, sedad necessi-

Nu?ic Gallica pretinsiores habentur, eaAltinates. Altinum urbs olim proeclara Venetiae, quae regio G alliie TranspaJanas erat. Istiiis regionis atque urhis lanas commendat Martial. lib. 14. Epig. 155.

rumque Wcecipue

tatem usumque
fiindus

foci sufliciens

cst seges cerla et

rilusprimis Appulia,
NobiliSj

Pamia

secundis

H^ec, inquam, pauca habens, sorte leathr sum eo, qm julget imperio fertilis Africae, et condit horreo Quid-

non mendax ad panem.

Altimnn

terlia laudal ovis.

qmd di Liln " verritur areis, iib. i. Ode l. Mea tamen felicitas illum fullit id est, nescit me benruro, seque infelicem et miserum esse,
;

Plin. lib. 8. cap. 48. idem testatur; additquc alla Circumpadanis nulla pr&jertur. 38. Nec, si plura velim, tu dare denrges.]

Ita Msecenati gratias agit,

laudemque

tribuit

qu6d

rt

parta servandi, et majora aeqnirendi

nunquam non

cura discrucietur.

egregie Poe'ta, accepti beneflcit memor et toties pneco. Vide lib. -l.Od'. 18. v. 12. et Epod. 1.
sic eidera seribit

93. Quanquam ?icc Calabra?, &c] Etsi nihil exquisitum possiJeo, nec mel Calabrue, qufi in regione sunt flores apihus gratissimi; undc et optimum conficiunt mel : nec vetus vinum ac delicatum; nec lanas maxitne laudatas at res habeo necessariaa ad victum neque mala pau:

Satis svperque
Diiavit.

me

henignitas tua

importuna experior. 34. Ncc L<BStrygonia Bacchus ?n ampkorH I.anguesdt ?nihi.] Nec domi habeo vinum Formiauum quod rasenem douec vetusute pretiopertatis eane

39. ContractamcliusparvarupidinCy&c.] Vi* faciiiufl sustentaljo, ct exigua pendam vectigalia, pauca possidens, quam si ingentes hahenti

tam

divitias

niagna perindc tributa SLntcxsolveiida.

CARMINUM LIBER
Quam

III.

15

211
si
iis

si Mv^doniis rer^num Alyattei Campis continuem. Miilta petentibus Desunt multa, Bene est cui Deus obtulit Parca quod satis est manu.

cruam

Lydia;

dhionem

aifiis

ites

adjun^am. Phirima egeut plurimis. Fecui

Hx

est

is

monu

eontract^

Uii dcderuut quantum sufHcit.

ANNOTATIONES.
41.
i

Quhm
Phr

si
'

Mygdowis regnum,
e
I

6?c.]

Quam

qitod ohervato

rerum usu sapientes

viri
.

diiere*
.
.

ydise |ue

bpes possiderem.
Crcesi .pater

Vide
fuit tus,

sub finem.
Alyattes
u
| i

ct muttis egere eitm qui vmlta habeat . habctulum esse, vt mirvus desit, &c. PatcA, &V.] 43. Bene cst cui D
'

fuit

Lydi*e, et divitiis celebra-

<|

Doetallis
lib.
L.

hauseraat.

Vide

Sapientissimus imum rogabat

deris

Regum

ita

Deum optimum max-

Herodot.
4-2.

Strabo,

lib.

9. 14, 15.

Divitias et paupertatem ne demihi ; sed tantivn victui meotribue tieces;

Gell.

lib. 9.

Mutia petenlibus Desutit multa.] Vide cap. S. Vetum profecth est, inquit,

saiia.

ODE

XVII.

AD jELIUM LAMIAM.
Ejus Nobilitatem commendat : deinde monet ut diem crastinum
agat.
hilariter

/Eli vetusto nobilis ab Lamo,

(Quanclo et priores hine Lamias ferunt

H3.4J

vIi

illustvis

ab

Lamo
ai-

antiquo,
as

(quandoquidem

unt inde pnores etiam Lamiappellatos,

Denominatos, et nepotum Per memores genus omne fastos; Auctore ab illo ducis originem, Qui Formiarum moenia dieitur Princeps, et innantem Maricae Litoribus tenuisse Liiim

posterorum
nalibus
cientibus,

ac universp.m familiam in anfa-

mentinnem eofUm
genus
indoluisse
;

refers

eum
rum
rin,

conditorem,

qui

tradituv

ad primus Formia-

civitatem et circa Li* Maricse ripas alluentero,

ANNOTATIONE3.
Metrum
\.JEii.~)
'

est idetn

qnod Od.

9. Lib'. 1.

mo tamen
in-

Lamides,

ut Priamides a Priamo
libros in

/Elia ^ens, etsi plebeia,

Romae

rectius efferatur.
4. Fastos.]

honoribus et pneclare f^estis. Variis cognominihus totidem illustres habuit familias, in quibus Tubei n< s, Poetj, Gaili, Sejani, Ligures, L.nni..f, &c. nec omittendua esi ortua ex eastirpe Antoninus Imperator. Lamiarum porrd tam celaruit

Annalium

quibus totius

anni fit descriptio, atquc uomina Consulum, et res egregie confectae annuatim et breviter notantur.
6.

Fest.
illa

Qui Formiarum, V.] Urbs

pridem in

tebxe
setit

nomen,

ut Juvenalis Sat, 6.

v.

184. scrip-

litoiali

veiusta nobititate supexbarum.

Qucedjam Lamiarum, prounfi matronarum Hinc intelligendus videtur idem,qui lib. 1. Ode -26. designatur, seiUcet Q. /Elius Lamia, bcllo Augusti Cantafarico

nas, ubi

ora Campaniae inter Cajetam et IMinturnunc Mosa pap;us elegaus ; a Saraceuis

excisa cst

anno Dominl 956. yJnnantem Maric&Litoribus tenuisse Lirim .]

pnefectuia

et bclli"
'

_nis.

Beparat a

NoliUs ab Loa ro.] Ni ili ati m trahetts et appellationem ab Lamo Neptuni filio, Rege et couditore Formiarum. Has tamen a Laconibus
sedificajtas alii contenduift.

Eti

Strabolib.

5.

Hin.

tili.

3. cap. s.

Oppidum Formite, Horimperavit.

muetHctum,

ut existimavere, antv/ua Licstrigo-

num
2.

sedes,

His verb

Lamus

Appiano, Latiuin Campaniu, in mare Tvrrhenum labitur, Minturnas perfluit, ubi Marcia Nympba uxor Fauni colitur, vel, ut placet qulbusdam, Venus marina, eui sacelinso erat ad ri:jam lib. l,Ode31.v. 7pamLiris.De Maricce^] Ula antfe dicta Circe, ut CJuirinu antfeRoinulus; ex more vcterum mortuis norrrinamutantium. Lactant. Iostitut. lib. l.cap. 21.
Liris fluvius, qui et Liturnus

Samnio

ct

Huic Lamiasjerunt

Dent>minalQs.~\

A La-

Alex. ab Altx. Ub. 6. cap. 4.

ita scribit

ob ce*


12
lonirc

Q.
regnlsse,)
al)

HORATII FLACCI
foliis

crnstini exiitata

die

Late tyrannus), cras

Multis,

nemus
10 augur aridum
li

prucella

Enro
inani

nrri-

jmis panj

irontlilms

plurimis,
alu'."1

et algft litus inutili,

autcni
&i

sperget; cornix
pere,

me

norj

condecipa
con-

Demissa tempestas ab Euro

Sternet
:

aqute nisi

fallit

lonpeva,
licct

pluviain

pnesagiens.

Kicca li^na
:

Annosa

cornix.

Dum
cras

potes,

dum

cras

gemum
servis

Compone

lignurrr:

genium mero
solutis,

placabis vino

et

porcello dtioa

mm

mensium, cum

Curabis, et porco bimestri,

labore vacamiljus.

Cum

faiiHilis

operum

ANNOTATTONES.
ternam gloruun
T)H mtRgetes
dicti,

nominUnts
si qui-

En

Plin. lib. 18. cap.

35, hyemein praesa^iunt

:

plerumque ynutatisy

et novis cooptatis:

terrestres volucres eontra

dem Ronvulus Quirinus9 Juno Matuta Ctrrc Marica, &c. Virg. ,-Ene'id. 7. v. 47. ait Lurinum Rec;em Fauno et Nqmpha genitum
Lgurentc Maricd. Fuit
novo, et
*

rem, perfiindentes sese

13. siodus

aquam danies clangosed maxime, cornix.

hujus vivacitate

Annnsa

cornij*.]

De

He-

etManca

silva in

Latio
lih.

apud Plutarch. de oraculorum defectu. Hesiodi versus ita Ijatine verlit quidam :
Secla viri novies pubentis garrula cornix yinrit, cwnicis cervus quater; at tria cervi

Campanix

confinio, ad Lirin fluvinm,

Nyruphfi Marirlk denorainata. 13. Eptg. 83.

Liris
Protegit.

Maraal.

qucm

sifca Alarica;

Tnvpora corvus agit, qucm phamix

Egrcditur novies9

dcinceps buiiia

&c

9- Tyrannus^ Regis ae tyranni, ut Graea probat etymolopia, discrimen nullutn VOK ta:

Quos

men

odiosa COBpit esse ob aliquorum sievitiain. Senec. de ClementiS, lib. 1. cap. 2. TyTWinuS

mavjs ex Ausonio, vide Idyll. 1S. aridum Compone lignum, f^c.] Igne fri^us, moestitiamque ex aeris intempcrie
si

Dum

polc.Sy

factis h

Regc

distat,

non nomine

....

spccics

rtasoi

solitam,

hilari

comlvio propulsa.

ipsa fortuna, ac liceniia parest: nisi

qubdTy-

coelo

male affecto,

affici

Ccrte parher corpus nostrura

ramti ex voktptate smiunt ; Reges ex caus&et nrcessitate. Quid crgo P Non Rcges quoque occidere solent? Sed quoties utditas suadet : Ttjtanrds sazoitia cordi est. Crasfoliis nemus, &t ] Cras vehemens ternpestas erit, quu^ arhorum tblia decutiet, et agitato mari algufl atl littus hene multas aggeret, nec proinde licebh in agris versari et operi ruBtiCO incumberc; ergo interim hilaritati ct genio indulge, et ad id omuia hodie ante pluviaui rompara. 10. Alg&J] Herba esl marina ad nihil utilis. 11, Euro.] PKn. !i'n. 2. cap. 47. flat ab Qriente bru Burum Gr&ci appeUant. Ejxjd. 16. v. 54.
'

Contra id incomraodi valet ibcus luculentus, et LetUitt &acckus dalnr. 14. Gcntunt mero CutaHs', et porco Umestri.]
et tn^ravesceie,

non rar6 experimur.

Sacrificium Genio, die natali

Lami*, nonnulli

Im6 verba ista conrrarium osterfdunt. Nam quo die hauserant \;i. lea auras, eo vitaro adimere victimae reliffioni ducebant veteres j nec proinde san<p.iiiiein tundebant. uut mactabant hostias, ut annotavi, ad Pers. Skt. 3. v. 3. Suadet igitur duntaxat
perperam commenti sunt hic.
HEoratins

epulas <t

hilaritatem,

curandamque
cuiare

n.

Qvtod

quoties

raciebant,

genium

et placere sibi existimabant.

tge

Unde ma-

loqueudi formulx

genio indulgete,

genium deiVaudare, ut bene observat Casau-Ut neqtie targis Aquosus Eurus arva radat anirilus.
12. Aquee n ur Annn corniv.'] Pluviurn autem fote caeiuin ac fnedam tempesta-

bonus.
15.

Pono

Hmestri.]

Porcellus tener

etiam

pristis e\quisitum ferculuml

sttc.

Vauo

de

Re Ru-

tem, auguror e cornice crocitaute.

aul quatex
liq
11

Hac

si

tcr

<

itet,

serenitatem in-

lib, -2. cap. 4. Suillum pecus"donatum ab natur& du uni ud epulandum : iis itaqve animam essc daium proinde ac s/ifctn, qua scrvaret curncm. Hinc Juvenal. Sat. 1. v. 14. vocat

dicat. IServius in Virgil. (icorgic. 1. V.

410.

16.

Aninial propter canvivia iwtum.

Tum Uquidas corvi presso ter gutture voces Aut quatcr mgeminant.
voce et rauca, diuque,- pluviam; 338. Tum. cornuc pfenu pluvium VG&U imprvfa vvce.
Ai
si

Cum famuih.]

Famibares adhibebant

In

plenft

Hune epulis placandi Genii causfi celebratis. v.m6 ita curabuit non iu lialali solum, sed quolibet anni die.

CARMINUM LIBER

III.

13.

213

ODE
Ut

XVIII.

AD FAUNUM.
$ibi suisque prcpit&us sit.

amator, Pcr meos fmes et apitca rura Lenis ineeilas, aheasque parvis ^Equus alumnis Si tener pleno eadit hcedus anno, Larga nec desunt Veneris sodali Yina cratene; vetus ara multo

Fauwb Nympharum fugientum

Faune amans Nymplias

gientes,
transi

f\i-

benignus per meos limites a^rosque soli expositos, ac ducede propitius siquidcm titenellu foetibus bi mactatur capivolus anno
;

coinpleto,

addituique

vinum
plu-

cupiusum in pateta Veneri amiea,

atque ara aftttqua

Fumat

odore.

rimo thure incenditur. Quoties Decembris tibi sacrte nonae

recurrunt,

Ludit herhoso pecua omne campo,

pecudes
in

cunctse
vicus

Cumtibi nonse redcunt Decembres;

Festus in prati^ vacat otioso Cum bovc pagus.

10

lasciviunt

pratis;

festum ceJebrans herboso cam-

po requtescit cum bobus non

laborantibus.

ANNOTATIONES.
Metrum idem
1.

qunrl supra

Ode

2. Llb. 1.

Deum,

Pan Gnecis, Faunus Latinis qu&d soleat fnri in silvestribus locis: unde et silvarum etagrorum Deus habitus est. Huic Romae sacra fiebant bis anno, ineunte vere, ut novam sementera servaret ac foveret et Nonis Decembribus, cum jarn conditoe sunt omnes fru^es:
Faune.]
Is

dictus e\ Varrone, 6. de Ling. Lat.

ne agnis etcapreolis noceat, qui aluntur Frustra nonnulli interpretati villis. sunt vcrnas, famulos, pueros, per vocem ulumin agris et
nis.

5'Si tener plenn,

sacrifico, vel,
ita

fefr.]

Sl

tibi rite

quotannis
te

queruadmodum pius
sis.

in

sum,

mihi propitius
6.

utquc pecori sanitatem

et

faeeunditatera daret.

sariis

Larga nec desunt, &r.] In3acris anniverhoedum tibi immolo tenerutn ; vinumque

Tunc
in

ego

nuncupatam Fauno Oden

hanc, et
1.

coplose libo.
Veneris sodali cratera?.] Scilioet absque Bac-

sacris

dccantatam patet.

Deeojam

1.

Ode 4.et 17. Nympharum fugientum amator .]

vanis, Satyris aflinjxebant prisci

cho
Faunis, Sillih.

friget

Venus. Ex Aristophaue apud Athen.

!0. cap. 12. 0*vo 'A^goJtTtjf yx>.a,

Vinum

caprorum pedes et salacitatem. Hinc invisi erant Nvmphis, c;istisque Dryadibus et Hamadryadibus, quas silvis
et arboribus

lac Veneris.

Ovid. Art. Amat.

1. v.

287-

Vina parant onimos

7.
;

Venei-i.

pneesse
!ib.

ethnici

credebant.

De

Vetus ara] Vel qu5d ab Horatio dudum erecta vel quia Faunus Aboriginum Rex pri-

lascivia ai^restium illorum

tin.

de Civit. Dei

15. cap. 3-3. Virg.

nurainum S. AugusGeorg.

mus, paier Latini, antiquam reUgionem ttadidii i-usticis istis Numinibus ab eo trahentibuB
originem.

1. v. 10,

Et

vos agrestinn prasentia

puellce

numina Fauni,

Ferte simitl Fauniaue

pedem, Dryadesque

Afunera vestra

cojiq

Incenso thure bene olcntem odoremque Superis patura. 9. Ludit herlosoi &c.] Cum Faunalia celebrantur N<mis, seu die quinta mensisDecembris, tum ex more pecus utiosum aratro omnique
8
odrrre.]

Fumat

fumum

tulit

Optat liunc lenem et plaetenlm iracundus putabatur et pestilen?, utpote infernusDeus ex Theo^nide, Theocrit. Idvll. 1. 7:1*20; amarulentus dicitur. Ab eoquoque pueris noctu insomnia et terriculamenta iuimitti credita. Unde Panici Urrores nominati, vani scilicet et inanes. Abeasqueparvis JEouus alumnis.] Quonlam ea erai superstitio veterum, ut a quibusdam Numinibus mala, ab alus bona tribui crederent, pte^wur Horatius hunc, ut dixi, pestilemeni
3. Lenis incedas.]
;

vidum habere

ut et opere solutum quiescit et ludit in campis pagani ipsi festa hiec agentes laetitite vacant. Quem certe ritum deprorapserant e sacris codi,

Exod. cap. 20. Septimo die Sabbatum est. Moujacies omne opus m eof tii etjilius, et/ilia, et icnnts, et aucdla, etjumentum tuum: et cap. 23. Septima die cc saiis, et
cibus.

Dombri Dei

Tequtesceni bos et asimts tuus,

&c.

Pecus umne.] Fauno rei pecuariae praestdenti ^des Romae eedificata: pridctn 6 multatitiis pecuariorum pecuuiic.

214.
Lupus
fciia
,

Q.
vagatur
inter

HORATII FLACCI

agnos

mnil timemes:
coia

ncmus stemit .uum honorem: griliunmm molestam ter

Inter audaces lupus enat aETnos: .__ Vi c__ . agrestes -i c J pargit tibi silva frondes:

planti feiire tetatur.

Gaudet invisam pepulisse fossor Xer p ef e tcrram.

l

15

ANNOTATIONES.
13. Inter audaccs lupus errat agnos.] Tunc agni tuam custodiamet tutelam quasi Bentientes in lupum audactcr incummt, seu nil mali ab eo metuunt.
14. Spargit agresles tibi silvajrondes.]

rusticam festivitatem et saltationem

bit:

ita

descii-

Non magnis

opibus jucunde coTpora kabcbant.

Velut

honorem tuum arbores suis se foliis exuunt, atque humi spargunt nimhum sub Autumni finem. Hoc tnim perttnet ad rusticum solcnne.
in
;

Tumjoca, tum
Consu*

sernva,

tum dulces essecachimd tum musa vi

is

Virgil. Eclog. 5. v. 40.

Tum

ctiput, atQiit
roiiis;

redimire to-

Spargite

humum foliis.

Floribus, etjbffis lascivia hata, monebai

Atque extra numerum procedere mcmtra ?o15. Gaudet invisam prpulisse Jossor, &c.] ventes

Choreaset
1

saltationes in frsiis celebrari raos erat.

Duriter,

et

duro terram pede pellere matrem } &.c.

lib. C. v.

6.

Ter peae .] Hinc tripudiare factum videOvid. Fast. 2.

tur.

Turneh. Invisam terram.]

ratigatur.

293.

Cujus opere et cultuva

Itaque agricola, vinitor,

quotidte

Hi ludunt: hos sommts kahet; pars brackis

neclit)

ibssor, intermisso diurno labore, tunc otio, quiri et hilaritati indulget. Lucret. lib. 5. v.

1393

Et viridem

cchri tcr pedepulsal

kumum*

ODE
Quod

XIX.

AD TELEPHUM.
Volliptaterfi verd negligat.

veteres Historias curiosius sectetur;

Quam longe remotus ah Inacho sit Cud:u.~, pro occumnere noD vtritus, rcfers,
;

Quantum distet

ab Inacho

'

atrjue stirpcm jEaci,

Codrus, pro patria non timidus mori, Narras, et genus .Eaci,

ANNOTATrONES.
Metrum idem nuod Ode
I.

3. lib. 1.

tiiarchac.

Quantian

distet,

Sfc.]

Telephus PoEta
rivaiis in

F.k Bedfi ann.

illo

Ex Buseb. Chroh. ann. M.2508. Alii etiam

IM.

3344.

aliter.

De

Lydiu.',

Horatii familiaris, et cjus certe ex Ode 13. Lib. 1.

historias

amore

Apollod. Lib. 2.

Gracorum anamabat.
!

drum
2.

Inter Inachuin et Cointeiccsserunt anni septingenri et septuaseciis.

tiquas

evolvere
r-s

et

eloqui
in

ginta quinque, aut non multo

Ejusmodi itaque
convivio:

interapcsti

Pn

trii

to

i i

mori.]
i

CqdrusRex

narrantein interpellat Horatius,

iid

medio, ut
loc
1
i

Atheniensium,

serml

ro

et

tcmpori roatris con^ruos; inviuttque ad pleniorcm, ob factum Augurem Licin. Mure-

nam utriusquc amicum. Quautum distet ub hiacho

vit,

Oi di isset eos rictores in eo fcx llo quod cum Doriensibua "'.qtiiirum Du\- cecidisset, hostium mu adiit, militem jurgio lacessiatqtn n eratum ad sui csedem jtrovocavit.

cum

<::

'

Codrus.']

O Telc-

Quod

ubi

I)
nt.

' victoa \ ide

.Ittstin.
I.ili.
'

phe, dHjgenter numeras quot anni efFhixerint ab tnacho Argivorun] primo Rege ad Codrum

9.

Valer. Maxiro.
(

lib.

5.

cap. 6. .Vc
(

Ex

Atheniensium
quserend

Regum
tius

ultimuiti

mest]

uode

et

verura nunc quo pretio mer:

liion.

ann.

M.

41 ).

'orfi

scipsum
nesiacn, in

cemnr vinnra optimura.

Inacho Codrus^} lnacfaus Ar<:is primus imperavit, ciroi finera annonun Abrahte Pa-

Ab

tum
3.

est,

quo fferaclidantm r% quod D81 ama tu rat. Gcnus /Ead.] Naitas quaj pertinent ad

CARMINTM LIBER
Et

III.

19.
certimVma
saeratam.
''ii..!.

215
commi^a
Siles
a<! Tro^ autem quo

Quo Chium
Quo

pugriata sacro bella sub Ilio. pretio cadum

quis aquam temperet ignibus, G

et

jam
Cl.ii

preiio
;

n
calefiti

tn

tiini

Mercemurj

quis

praebente domum, et quota Pelignis caream frigoribus, taces.

quis
i).i

.!
fi

citOj

*US P< &njul

\\

IIUIM.

rC|
ttf)V36

Da Lunae properfc novse, Da noctis mediae, da, puer,

Murcnpp,
;

Lun.-i',

d noctis mediy2, da
;

Muno?

augufis

]<)

renae auguris

tril n s

aut

tribus aut

novem

vem

si\ phis

aj tc

poeula

mi-

Miscentur cyathis pocula commodis.

Qui Musas amat impares, Ternos ter cyathos attonitus petct

n
3.

scentur.
pari

Qui
ro,
ei

colit

Musas im-

num

noveni posi

- yphos.

ANNOTATIONJ
Jovem iEact patrcm, vel qu ad ipsn cum, ejusque posteros Pelea, Achillera, Pyrrhum, &c. Apollodor. lib. s. 4. Pugnata sacro lelia sub Ilio.] Bis capta
primutn ab Hereuie deinde a Grcecis, muuquaguita pbst annis. Sacro.] Vel quod urbis ejus muri a Diis sunt sedificati. Supra t)de ;. v. 21. Vel quod multa Vel potius ex Homeri senillic erant templa. tentia, apud qucm non semel U^ov *IX| leg. Alii sacmm pro execrabili liic sumunt, ut exirVu Troja
:

Da,
taui,

puer,

nova*
fac-

m
impeuse Isetemur
in
qu<
rolrj
i

optimoct
;

d(

Auguratus
batur,
ciisj ut

primis "honoribus
rai

Ron

eremus. n
-

perpetuusi

Attgures auSpivelut intefdij

iri

Pontifices sacris, prajfuere:

ti

prctes iniernunciique 0*
nis habiti sunt,

tantse

nt qui
et

aruspicmam

feceratj

Senatum ascribi
a

tnter Patres legi fasesset.

Et
;,

stimo, absurde.

Chium excelleEx Athen. lib. 5. ( hii vitfs sevenint Ex Plin. -cap. 20. primi. lib. 14. 7. //[ summu trfoiiu fuit Chiinn. 6. Quis aauam tenSperei ignilnts.] Quis paret balneum; quod veteres semper ame comivium
5.

Chiinn.]

In Gnecis vinis,
irj

primd urbis ori^he iidem Reges et Ai jun ipscque Romulus boc munere est functus. I.t. Maximus pnnlitur duobus et sexagmta annis smnmu cum luudc Auguratum gcssisse ad uhi-

bat, ut

Falernum

Italicis.

raam senectam.
plari
.

Homm
;
:

proprium

iuit

-\

avr-

bus vaticinia observare

de
somniis,

a Diis monita conteinoraculis,

extis,

augurits,

pnrtentis, rcsponsa dare

prodigia procurarc et
8tc.

expiare, vatura

libros explauare,
1

Alex. ub

inibant.

Alii

interpretnutur de
ealitla,

Tliennopolio
in deliciis

Alcx.

lib.

r>.

cap.

o.

nec non

lih. 2.

cap. s.

seu de potione

quam quidem

apud veteres
Sat. 5. v. 64.
7.

fuisse multis probavi ad Juvenal.

nimirnm qui deaut novem cyathos poscere mensa? accumbam, et cum quibus tn cujus meieri volct Charites scu Gratias, ob ternarium luculentus accendetur mihi focus ad proearum numennn, tria sibi pocula misceri jnbepulsandum frigus, quod riget in Petignorum re bit; qui vcvo colit Musas novenas Poeta, is bibct in bonorem iliarutn. Auson. gione, ob montes plurimos nOvii ea nunc Falva dicitur, estqut- in Aprutio; olhn Samnitio. Ii b /.r, uel tbiiet ternos: sic mystica lcx est, 9- Da Ltaueproprreiiovee.] Invitat, imdtraducit Telephnm ad hilaritatem ex tempore Ho12. Commodis.] Justae magnitudinis, inqttir.itius, jubens afiundi vinum copios^, ipse(]ue unt aliqui abi, plenis ei perfectis; alii contra; prior arripit scyphum et propinat. Lunte novte inducentibus, uiinoribus et ebrietatem non poculum pelii iite Luna et vesperi optime convenien^bus, ut sit sensus: commoconvivia auibanl \ tt res vel quia festivte erant quisque impari numero tcr convenienter Calendae et epulis vespertinis celebrabantur. vel novies potat.
:
:

Quis nohis &c."] apud quem epulabiraur, Pelignis versabimur. Nara vel eo erant perrccturi, vel ibi jam eranr, cum hsec Horatius scribehat vel certe Peligmlm firigus metonymice dicit speciem pro gencre. Quota bori

Quo pr&bente domum,

prccbebit, seu

domum dum in

11. Murerue.] Varro Murena Terentiae Moecenails uvoris fr.iter, de quo lib. -2. Ode 10. Non mordr tfuod unt aliqni, ab Horatio indicari, a.l mane nirnirum posterum cosnam fs^ protrabendam quia manc Auuria capTari consueverant, et sub ortura Solis. O saeax ntmts coramenturn Tritna aut novem, &c.] Cnique fas est trea
: !

Is putatur fuisse L. Licinius

domo

-,

10. Noctis medi<?.'} batur coeua.

Ad

id

tempu? pro

luee-

14.7"

,'

y,

.]

Etiamsi

inde

ficii

dcbeam

attonitu e vino, novies at-

1\G

Q.

HORATII FLACCI
Tres prohibet supra
Gratia,

Gratia nudis sororilms romitnta conlentiones timens vetat su-

Vatos.

15

plusquam tria pocula. Placet furere. Quare tocet sonus fismLe Pbrygiae? Quare tibia cum citn ir| a lens u^n
|

mere

Rixarum metuens tangere

Nudis juncta sororibus.
Insanire juvat.

Cur Berecynthiae
?

resonat
aversort

Mahus go
<

cessanti

Cessant flamina tibue

Sterne

rosasj

puer.

Cur

penclet tacita fistula

cum

lyTa

20
311

Strejiitum

insanum audiat Lycus imiii.s, necnon vicina Lyco

vetulo

minime idcnea. Telephe, nuhilis Cbloe quaerit te dei^is capiUis splendidum, te

1

Parcentes ego dexteras Odi. Sparge rosas.

Audiat invidus
Lyco.

Dementem
Et

strepitum Lycus,

nitidoparem Vespero
fendit
mece.
lentus

me

vicina seni

in-

non

habilis

amor

Glycerse

Spissa te nitidum coma,

25
:

Puro te similem, Telephe, Vespero, Tempestiva petit Chloe

Me

lentus Glycerse torret

amor mese.

ANN0TATI0NE5.
tamen ego Poeta bibain, tum ob Musarum numeruin, tuin qubd hilaiitatis modum nesciam Auson. in ista Murenae honoris amplitudine. Propler mcdiam noctem, et novam Lujiam^ et
JMuretia a>/uratitjn t temus
tus petit
'

nlt. in fine.

concitatior,

Deum

sacrinculis

Porro harum modus et numerus prolndeque bacchantibus Matris magisetiam permovendis (de

ter

cyuthos altoni-

15. Tre- pruhibet supru, >V.]

rum
mi
3

Charites rixametuentes, quae tx ebrietate et nimio vino

quibus lib. l. Ode 18.) quibusvis epulantibus etiam et compotantibus plusculum excitandis accommodatns. Contra, Doricus modus gravis ac sedaius, eumque docendos pueros praecipit
Arist.Pobt.fi. /Eolius, saltationi aptus. Iunius vetus asperior, novus mollior. Vel parce vinuni 21. Parcentes dexteras.] ministrantes, vel a cantu pulsandisque instru-

saepius excitantur, amantes

tranquiltitatem, tria
7- Nudis.]

autem paeem et anitantum pocula indul-

gent, plura veio prohibent.

Sine dolo, fraude, ftico. Tres ntimenuitur enim, Aglaia, Thalia, Eupluosyne. Vide lib. 4. Od. 27. v. 5.
Sororiti/s.]

mentis Musicis cessantes, turpentes, otiosas. 22. Sparge rosas.] Vt nihil Ueiitire desit, puer, etiam floribus sterne mensam ac tricli-

ibique amiot.
18. lnsanire juvat]
sania

l.Ode 27. de inex immodita compoiatione. Vuecundum

Lib.

nium. 22, 23. Audiat invidus Dementem strepitum

Lycus.] Clamor ac strcpitus noster ebriosis consuetus et hilaritatis index, Lyci vicini nostri, capularis, morosi, auribusobsirepat,bilemque et invidiara moveat. 24- Vicina seni r\on haHlis.] Quippe junior
adolescentula.

Bacchiim sanguineis prohibete lixis, et, H clamorcm lcnite, sodales. Dc libcriore paulo
animi gestientis
la^civia, lib. 2.

Ode

7. v.

26.

Non

ego sanius

Ergo

et ipsa, quae tristioii seni

BacchaVor Edonis : recepto Dulct nnhijurere est amico.

18, 10.
bia??]

nubere volnerit, nostram audiat lcetitiam, quo perperam se fecisse non sine dolore agnoscat.

Cur BercnjntkiiB Cessant flamina (jCur uonjam inflantur et insonant tibtce

25. Spissd

te

nitidum coma.]
;

Densi

capilli

juvenem

indicant

nam

in senibus caloris de-

rt citharae, ad integram convjvii hilaritatem ? Illce adhibebantur in sacris Cybeles, quce a Berecyntbo Phrygia; monte, ubi colebatur, BereAlii dicunt tibias inventas cynthia dicta est. primum in Phrygii et Lydia; ac propterea Berecyuthias luc vocari, Lydias autem lib. 4. Ode

fectus calvitiem gignit.

26. Vespero.] Sideri Vespertino. 27. Chloe.] Abas Rhodr. 28. Me lentus Glycera*.] Contabescere falcntts paulu* cit, languore amcit, et cOnsumit
;

macerat igmbu$ t ut

est in

Ode

13. lib. 1.

CARMINUM LIBER

III. 20.

217

ODE

XX.

AD PYRRHUM.
Nc
a puelld Nearchum dileetum conetur
323 [ ]

ahstraliere.

"Non vides quanto moveas periclo,

Pyrrhe, Gastulae eatulos leaenae ? Dura p6st pauld fiigies inaudax PrsBlia raptor
:

Pyrrhe, an non agtiosci; periculosc Gaetulae le;cnn fcetus auferas? Pml6 p6st fi pnedo timidus s^va certamin;

quam

CCtm per obstantes juvenum eatervas

Ibit

msignem repetcus Nearchum Grande certamen, tibi praeda cedat

Major, an
illi.

quando pcr turma tdolescentum obsistentes perge ilta excell'ntem Nearchum re quirens: tna^na eontentio utrur. fraed.i tibi potior an illi eveniai
detreetabis,
nterea,

dum
illa

tu velocia

tel

educis,

verb dentes form:

Interim,

dum

tu celeres sagittas
;

dandos exacun

cUcitur contn-

Promis, haec dentes acuit timendos Arbiter pugnze posuisse nudo Sub pede palmaifl Fertur, et leni recreare vento

10

versiae judex collocasse victorian

ul>

nudft plama\

ac levi

aui
1

obleetare
fuaos, in
3 *4

erines odoribus pe

scapulam pendentes

f
:

Spaxsum

odoratis

humerum

capiliis

ANNOTATIOVEP.
Metrum idem quod Ode 2. ]. Non vides quanto fc.]
y

lib. 1.

Missis figmentis

Si pastn&n, invideor
Eiinl.

Ego att arquirerc parra cum ling/ta Catonu et

nova rerum

ad somniatores quosdam, qui hic commenti sunt nescio quam allegoriam de Pyrrho Epirotarum
Tarentinis adversus Romauos bellante, et prr leteiuxm urbein Romam, per cattt*

Smuonem
Nmina

patrivm

ilitnverit, rf

Rege pro
los

protuferitP licuit ^emperuuc UeebU Signatum pr<e -ente noia pro&cere nomen, fc.

Hom.
aliis,

princiues interpretati sunt; explosis

si volet iusus

etiam

Antonii res gestas motaphorice hic notari, perperam dixere; tu, LectOT
qui
inteHhre simpliciter Pyrrbum Horatii quendain soiUlem niuli(-*ri amatiti pueeniuiiLtie naris,

M.

Qucm

penes arhtrium
lotjuendi.

est s

et

jus

et

norma

rum Nearchum tentem quem

:

eripere atque sibi addiccre ni-

tali

cunsilio dimuvere conatur

Poeta.

Quanto maveas paido 9 &c.] Nimirum tam periculose amasium suum puclla? ahstrahis qiukin
lescnae eatulos raperes.
2.

5. Cvm per obstantcs juvrratn catervns.] Observa, leetor, qujhu elegauter in ftllegoria' sal persistat. Sensus est cum illa, sprctis amatoribusbene multU, unuinquseret Neardium, 6. hisignem.] Praeclarum semper videtur
:

Vide Plin.

1.

8. cap. 16.

quodcunquc uinatur. 7. Grande certamen,

tibi potiiis

tibi

preeda,

&c] An

GtetuLts.]

Gaetulia
2.

Ahioe

regio,

leonum
1.

quain

illi

cedat Nearcbus, quemuter-

aliarumque ferarum nutrix: de qua jam

1.

que

ardetis ac deperitis.

Ode
3.

'2*2.

V.

10. et

1.

Ode

'29- v.

5.

9.

Dum
:

tu celeres saqittas Promis.]

tilii

Dura tu
asseren-

Dura pbsi paulb fugies,

fi?c.]

Nil enim

artes

omnes insumis ad puerum

acrius irritata muiiere, praesertim sibi

quodamat

dum
te

asserere laboranti. Senec. Herc. Oet. v. 233.

iila iram, odiura, probra, vindictam iu raptorem comparat, omuique ope suum sibt

vindicat.

Cruentus fasminas slimulat dolor.

Scylla et Charybdis Sicula contorquens freta Minics est timenda. Nulia non melior /cra est.

II. Nudo Sub pede.] Nearchus, citra periculum, im6 cui cedat parum solicitus, vos de se contendentes ottose, et frigide spectat, suosque duntaxat curat capillos comete et odoribus

aspergcre.

Inaudax.]
pata.

Vox nova ab Horatio uno

usur-

14. Sparsujn odoratis,

&e.] Vide

JLib.

2.

De jure

voccs novas fingendi ipse ad Piubi, iuter alia, Uaec

Ode

11. v. IS.

soiies disseiit v. 46. etseq.

setibit

; :

Q.
niiisvcl

HORATII FLACCI
fuit,

Mreo,

vrf

Ganymedi

Qualis aut Nircus

aut aquosa

1$

JMI

aquis abundantc sub-

Raptui ab Ida.

ANNOTATIONES.
15. Nireus.] Hic Naxi Rex, Gracoriim post
Ahilli-Mi formoeissiraus
;

IdA.]

Monsduplexhujusnomims

alrerapud

de quo Horu.

Iliad.

-2.

fopert.lib. 3. Eleg. 18.

Crctam insulam, de quo non mentio cst hfc alter in Troade apud Purygiam Uiae Minoris
regionem; Paridis judicio famosus, omnium Dioqui ctrca Hellespontum sunt, altissimus.
dorue Siculus,
lib. 6.

non facies, non ifts cremit AchiUem. 16V Raptus ab Jdai] Ganymedes Trois regis fius, ob pulchritudinem a Jove aquilx bj iduto raptus, cutjq in Ida monte puer venaretr
:

Nena

eap. 15. et

lib. 17.

cap. l.

15. AqtUtsu\
,

Fx

illo

Troadis monte dicumur

:
<

atque
X)c.
lilt.

in conviviis

Deorum

lactus pocil-

l^or.

eo vide Luciapi Dialogom; et

-

Me-

tan.

10. cap. 4.

Hac

jjorro tabulfi indira-

tu sapientem vlrum luminibus et elaritate vir-

tunm rerulgentem Dei consuetudine dignum

eflci,

aique ad

Deum

per sapientiam rapi et

suiUvaii.

Vide Cic. Tuscul.

man&sse oina quindecim at pluiima suo tempore jam exaruisse, scribit Plin. Apud Athen. lib. is. cap. l. vocatur tftc. wo~Kv7ri^aKti*i^i}7, Moris idm plures ha&sns fbnt r. Pr* caeteris autem fluviis ibi Bcal Lrientibtu nominatur Xanthus seu Scamander, Simoik, &c. Hom. Iliad. 4.

ODE XXI. AD AMPHORAM.

Monct eamfaeete,
lii

ut

mnumjundat optimum

in Corvini gratiam.

bona amphora, Bub Msn'onsiilatu

mecum

facta, si-

re ^uetimonias, sive risus, sive

drmnitcs amores, et lacidum sopqrem produeis; quoc.imr|ue titulo condis exquisitum Massicum, riigrn proveni fundere ferri celel)ri die Tina seuescentia volente Corjursja
sive
;

Tino.

nata mecum Consule Manlio, Seu tu querelas, sive geris jocos, Seu rixam, et insanos amores, Seu facilem, pia testa, somnum ; Quocunque lectum nominc Massicum Servas, moveri digna bono die, Descende, Corvino jubente, Promere laiisruidiora vina.
ANNOTATIONES.

Metrum
1.

i^rm qunr!
ifterwm.]

Ode

9-

Lib.

1.

7.

Descendc.']

Ex

ista

vore patet o!im va;a

in subterraneii
I

Vina hnpleta et eondita in hurreo tum cum ?zo nattis surn Venusli in urbe Ap/lke; Consuiatum Romse jjcrenie L. Manlio Torquato cum L. Aurelio Ootta, anno Urois omditae G8S. Vide Epod. 13. v. 8. ubi hunc Torquarum vocat suum Consulem.
rinfo

vinaria non, ut
sed
m.

apud nos hodie,

Hitioribus apothecis atqu^

cavisolita,

ut/umosa indcque matura

alibi

fierent

tjuod

jam
S.
.-.

notavi, itpmmqtie Poeta nostcr

innuit frcquenter.

Vide Oden 28*

v. 7* ct

supra

Oden

hujus

libri.

2. octi

fit

qztsrelaSj sive gerisjoeos, 5Y.]

Vailto-

ino jubentc.']

M.

Valerius Messala Cor-

rios efleetus vini

juxta varias norainurn

afifec'

tiores helle exprimit.

suV,

Nam

qui a ntfturd
posl

vitms Augusti aevo vir darissimuB, ConsCil anno I'. C. j$2. qui et de Gnllis quatu
tr|uraphavit.
celi

nno

fit

iractmdror; qui KbidmosvBf, Iasci-

Is esl
1.

quem
1.

suis cari
lib'.

vi&r, petutanttor, <^c.

Quidam jocosi

vinum,
Cojxts-

bratlibnHas-,
}fessala
u\

Kl. 3.et

*.sic incipit:

2L. somniculosi, 8tc.

5.

Quocu

;</<

lecivm ndTtfme,

r*r.]

emiam ; tpianqiiam

tua cognita vittut

1 cnrncfne rjomeo Consulisinscripitrm n&bes ,

quo
8.

infirmcevaleant subsisterevires.

aetas
::.

notetur rini quorf coutintfs. Vtde

I.

1. Odei

v. 0.

annot.
1.

De

Masstci bonitnte et patriS.

niihi

Prowrre.]
alii

Ub.l.Ode
C.

Hoc jungtmt alii cum cum jubcnte. Quicquid

utram
referas.

\ocr dcscntiant

Boiio

rftV.]

Festivum
djguatiu

fortunato ct

aliqui, paTrvi refetl ad

honorabili,

cum

apud

rne, coenare

abet>

domi meSKg melioris ootie vinum.

Corvimts divcrtTc et poscere si quod

mattrra,

Languidiora vina.] Senectute scu vetustart mittora, saiubriora. Vide sMc^Yk Odcii
t.

16.

O^. ibique annot.

CARMINUM LIBER
Non
ille,

III.

21.
Hic
licet

219
imhuhts sit Socraticis haud austerufl teasRefertor
autiqui
tre-

quanqunm

Socrattcis tfiadet

Sermonibus, te negligdt hortidtrs. Narratur et prisci Catofiis

10
316

(Hscifrtii is,

pevnabltur.
virtus

[
3

Catoms etiam vino

eetefacta
ruisse

Tu

Ssepemero caluisse virtus. leno tormcntum ingenio admoves

querrter

Tu

*7
]

dulcem \im adhibesanimo

ANNOTATIONES.
9,

Non

ille,

qxumquam

Socralicis, C'c.]
i
i

Etsi

Idem Cato mensara maxime amicorum parentera

ct

refertus, id est, apj rinie iustructus

Socratica" ei
Vci
:

Corvinus

procreaticera

existimavit,

idem

solitiu

hilosophia,
et

non

te de-

spicict,
placitis

pia testa

quanquam madet

totus

ejusmodi severioribus, Uaud tarn n ><iugit interdum madere etiam vino, ad diluendas curas levandosque animi labores suos pro Republica nam ct boc novit sapientissiino cuique uaurpatum. Plato scribit vinum porainibus a Deo contribulum velut remedium adversus sem ctutem, uc redire ad juventutem videautur,
:

lobrium accessisse ad evertendam Rempublicam. Vide Co?l. Rhodig. lib. 28. cap. S. et 32. At duo tamen arguunt Catonem hunc juniorem minime hic ab Huratio indicari.

Alterum

est

vo\ narratur, quae nequa-

quam adhiberetur a Poeta, si innueret Catonem Uium Uticensem cufc quo vjxerat, queraque florentem viderat siquidem Horatiusannos setatis habebat viginti, quando ce CatoUticae Alterum est epithetum prisci, quie interemit. omuino Porcio Citoni, non ita vero Uticensi congruit. Nec enim satisfaciuntquipriscamvirtutem prosolida, ver^, iever4queponi obtendunt ErgoCato Major accipiendus. Quamvis etenim sobrium fuisse constet: at ei nihilominus
;

Seneca Stoico supercilio mire. gravis aiebat uonnunqi que ad ebrietatem veniendum, non qupe mergat nos, sed deprirnat curas. Vide Ccel. Rhodig.
ct maestituB eos capiat oblivio.
.

Lib. 21. cap.

J-2. et a

Socraticis Sermonibus^ Socrates

hominum sa-

pleuUssimus Apollinis Oraculo declar&tus est. Ejus dogmata amplexi sunt prae caeteris bene
multis,
illustriores isti,

Piato,
lib.

tlsthenes.

Dtogen. Laert.

Xenophou, Au2. &c. Cic. Tusmnribus

ebrietas seu vinositai ab aeraulis et adversarus objecta est; ad quod allusit Poeta. Addequbd apud Ciceronem de Senectute, n. 46. ille ipsc

Cato Majbr prorltetur

,,

ita

de se :

Ego

propter

cul. D.ait ab eo
est,

omnem,

qiits de vita et

deleclativnem tempestivis quoque conrcst&nt, sed

mam
ti
i

Pkilosophiam man&sse: Tusc. 5. n. 10. Priillurn devoc&sse PkUosoph am e c&lo .... ' vitd, rnorib}ts rebu qtte
t
t

viuiis

delector,nec
,..
.

.;

malis qu<erere.

Nosterad Pisou.

v.

310.

etiam atque volist nam gratiam, qiue

cum aqualibus soeum3 qui cum rt Jrd &tate um ; haveoqin ene< tuti wagmihi
..

in->i.<>.'H^

aviditatem
-i<1t

lotionis et cibi

stistulit.

Qubd siquem
viss<
i

Rem
Cato

tili

Sutralica polerunt ostendere chartce.

luptati, cttjh
esl

tietlum indi

vo-

et.iamjbrtass
ititellig
<,

li. Narratur
virtute

ct

pnsci Calonis, &,c.] Ipse

narratur
virio

lis

modu^J non

n>

in

quidam naturaistis quidem volutem. Alever*

et

insignis

Iiberalius

luptatzbus ipsit carer\

delectant ct sermo in poculis,
.

hausto s.epe incaluisse. Hi<- verb quaeri potest, aaviuocorpusincalescat,ut calido medieamento ? Respondit Galerrus Constit. 3. non incalescere tiisi ut alimcmia corpori accommoda. Nam sicut igni congruens materia incendium focit majus, ita corporibus simile alimentirm quae natuira calent satis, et robur adjicit, et calorem aug< t, &c. Haec i!!e. Vide Ccel. Rhodig. lib. 28. cap. 29.
ttbi explical

pomta

icinontm quotidie compleo, qitod acl muiUuti noctcm quurh nuixime possumus va* ria sermone producimus. Huc etiam facit quod scrioit Plin. Iib. 14.cap. 1. Catonum illeprimus, inquit, triumpln^ ct censiirA insigms, magis ta~ menclaritaieliterarum t pneceptisque. . .agrunt
:

umqUt

ol&idi
loi

'/'

vitibus

uvisqiie ita prod/ilit;

Catonis.']

junior? De xissc perpotando noctes.

aliique.
tu.di

cur prosit senibus vinum. Quis ille, an Major, an Uticensis et Uticensi proditur sane, integrasduTestis

qvz

us vino

optimus, &c.

13.

Tu

lene

barmentum, S?c.] Per

et

te leniter

ingenia torquentur,
severiora

qualia sint explorantur:

Plutarchus,
in conven-

Et,
et,

um Memmius

quidam

Catonem totasnoctes
im
esse, suscepto

in vino perma-

sermone Cicero
1

mittgantur, duriora moltiuntur, K:c. Plato dc Legibusait vinum esse torraentura minime sumptuosum aut periculosum ad explorandos hominum affectus. Theognia dtcebat aumra
ei

iii

Quin

addis etiam totos dies alea lu5.

entum ignc probari

:,,,
i

et

dignoeci, atvino

Cato, inquit, vino laxabat animum cuns yublicisja Uhi Lipsins de Uticensi diserte explicat, huncque affcrt Horatii locnm quem jam tractamus.
i :

neca de Tranq. cap.

ad Pison.

Vide Ep, adaghun, bt ritas, <{ Persae cujusdam apoplnhegma, Ncquaquam opus tormetuHs csse id cxquirendun*.
mi
sapientis.
v.

434.

Non

ahludit

220
interdum asperiori
:

Q.
tu
et

HORATII FLACCI
:

sapi-

entum
festivum.

intimas

anxias

eojritationes revelas

per vinum

Tu

reddis

fiduciam
:

et robur soiicito ingenio dasque animos inopi post te uec ti-

menti

regum
Bacchus,
adfuerit,

bellatorum

tela.

diademata nec Te expro*

et

ment
favens
rites

Venua

si

necnon Chalaxarc
tardio-

vinculuro

res,

atque ardentes lychni, do-

nec
dera.

Sol reversus

expellat si-

15 Consilium retegis Lyaeo. Tu spem reducis mentibus anxiis, Viresque ; et addis cornua pauperi, Post te neque iratos trementi Regum apices, neque militum arma. 20 Te Liber, et, si laeta aderit, Venus, 3lt Segnesque nodum solvere Gratiae, [ ] Vivaeque produccnt lucernse, Dum rediens fugat astra Phoebus.

Plerumque duro tu sapientium Curas et arcanum jocoso

ANNOTATIONE5.
sen/m, vino enim rectius clia. Vide Erasm. Sunt qui putent hic alludi ad arietes aliasquc machinas ejusmodi bellicas, qutbus admotis urbium muri concutiuntur, dejiciuntur, expugnantunjue pace tamen illorum, prior interpretatio non est posthabenda, multo minus, ul san:

Per cornua designantur audaria, confidentia, robur,

cJvoc,

superbia, teraeritas etiam ct

petul&ntia.

Athen. Hb. 10. cap. 14.

Ttov dyaBuJv

BrectXeuf

Bonorum omrdwm

rc.i

(ttraum.Lib. 2. cap.

'' I. Io"X^ v ^*"7 ' raX^ 4 y a (Ti " a * T0 ~> trdiixaTtf X Rol-ur et vires dat animis ct corporibus. Eodem

ciunt, explodenda.

lib.cap. 2. 'Ee-0Xov d~Ki{-Uaxoy rra.c-ndvini Potens

14.

Tu sapientium Curas,

8?c.] Graviores co-

remedium advcrsus omnem

tristiti&nu

gitationes reconditaque consilia hilari compota-

tione in Iucem i.liquando proferuntur. 16. Lyeeo.j

19. Post te neque iratOS irmunti, &fc.] Vino sumpto roboratus inops ct timidus quisquc, jam

Unum

est e

Bacchi cognomini-

bus a
17.

Xu6(v,

qu6d

solvit

et discutit rcgritudines

ct curas.

Lib. 2. cap. 1. ex Diphilo, Bacckus, cordaiis etprudcntilus viris amicus, ipseque sapiens teque ac suavis,/' nilesfacit assumcrc magnos
spiritus, superciliosis ac tetricis persuadct ut ri~

Tu spem

reducis.]

Apud Athen.

nec iratos Regum vuitus aut minas expavescit nec militum arraa. 21. Te LU-er, &c.] testa, amphora, O bonum vinum, te in convivio praduccnt Baeehus,

ybius

lcvta,

Graticey luccrn<e aceensoe.

pater Liber dicitur? An quod causa libertatis ? Fiunt enim audaciores ex vino homines plerique. An quia pro
Liber.]

Cur

bibenti

sit

deant) ignavii

',

Hmims

utjbries sint.

Ex

Chseremone,

/>er

uinwm amciliantur Hbenti-

bus risus, sapientia, docilitas, bona omnia. 18. Addis cornua pauperi.] Baccho veteres affingebant cornua, quoniam x nimiovino truces
fiunt
ehriosi instar belluarum,
2.

depugnavit? Plutarch. Probl. Lceta Penus.] Mitis, bella, propitia, placida, non miscens contenitoue ct rixas, aut etiam
libertate Bceotiie
praelia, ut saepius
fit.

inquit

Festus.

Videsupralib.

Ode

19. in fine, Ovid. Art.

Amat. 1. 1. v. 239. Tunc veniunt risus: tuncpauper cornua sumit, Tvnc dohr ri eurtt, rugaque frontis etit.

22. Segnesqjte nodum solvcre Gratite.] Detrectantes, nolentes separari, distrahi, ubalienari quos junxerunt coneordue tences, amantesque, insolubilei. Unde illoe implejcis ef con:

sertis

inter

se

manibus pingi

soleut.

Vidc

\.

2.0d

4.

taa.

CARMINUM LIBER

III.

22.

221

OIIE XXII.

IN DIANAM.
Ei comecrat pinum
villai

sua.

Montium

custos

nemorumque

virgo,

O virgo
silvarum,
cis,

prawes montium et

Quae laborantes utero puellas Ter voeata audis, adimisque letho, Diva triformis

Dea
tcr

qme

invocata

formae triplisubvenis

Imminens

villie tua pinus esto, per exactos ego lsetus annos Verris obliquum meditantis ictum

r-

9
]

Quam

mulieiibus p.irturientibus, et eas morti eripis; sit tibi sacra. pinus fumlo meo impendens quam ego singulis annis evolutis gaudens aspergam cruore porci transversam morsionem
tentantis.

Sanguine donem.

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

stipia

OJe

S. Lib. 1.

Monlium

custos, cSY.] Veuatrix incola si!-

varum. Adde quOd herbis, plantis, arboiilms regetandivim impertitur Luua. 2. Quee laborantes utno, &c.] Parturicntcs juvas ad infantem edendum in lucem qu:e et matri fratrera Apoliinem parturienti opem et
:

nostros Junonem Lucinam in pariendo in~ Ne, Lector, mirere qu6d vidcantur confundi Juuonis ac Dianae munia. Nam Deos omnes ad Solem, Deas ad Lunara referri, egregiedocet Macrob. Saturnal. Lib. 1. cap. 17.

apud

vocant.

et seq.

4.

munus
rofi

obstetricis exhibuisti.

Luna

scilicetpo-

habens

Diva triformis.] Tiiplex Luna in Coelo, Diana

:

quasi

in terris,

facilitatem partui et salubritatem.

Deor. 2.

meatus corporis tempestive relaxans dst Cic. de Nat. n. 69. Jldhibetur ad partus, qubd ii maturescunt aut septem nonnunquatn, aut ut pleet

serpina apud inferos.

Virg. i3neid. 4.

numen, Prov. 511.

ora

Tergeminamque Hecaten,
Diatue.

tria virginis

rumque novcm Lunac

Varro
4.
.

spatia cuijiciunt, mcnses vocantur.

dux

..

mensa Idem fere de Ling. Lat. ubi Luna nascmtium parientes eam invotant. Diodor. Siursibus, qui, quia
.

Hinc

illud,

Terret,lustrat ,agit, Proserpina,

cul. lib. 6. Plutarch. Syinpos. 3. Probl. 1. 8?c.

Luna, Diaiia, Ima, snperna,fcras, sceptro,fulgore, sagitta.

3. Tcr vocata.] Ternarius numerus religione consecratus Lib. 1. Ode -28. v. ult.

Audis, adimisque Utho.] Terent.And.act. 3.

sc. l. v.

Alii

qu6d modo gibbosa, mod6 dimidiata, mo-

15.

d6 plena.
serva

Juno Lucina,fer opem,

Calull. Carra. 32.
v.

me

obsecro.

13.

Tu Lucina doUntibus Juno dicta puerperis.

Ovid. Fast.
lib. 2. v.

b.Immmens vilUe tua pinus esto.] Volo tlbi sacram esse pinum meae villie immiuentem ; et ad eam quotannis tibi mactabo apmra.
6. Per exacto* annos.] Completo unoquoque anno.

et

finito

451.

Parce, precor, gravidis,facilis Lucina, puellis;

nior

Maturumque

utero moUiter aufer onus.

7. Obtiqjfum meditantis ictum.] jam ex sua natura raeditatur obliquo dentlum exertorum ictu vulnerare. Quidam aprum in raactantem saevire et traDsversum ictutn mc-

Qut

licetju-

Diionys. Halieamass. lib. 5 in aedem Junonis Lucinas recens natorum nfanttum nomina aetatemque referri solita testatur. Cic. ante ctt. ut apud Grtsms Diarutm eamque Lucijeram, sic

ditari: alii in 'tpsara illatn

tasse: nonnulli ab apri ssevitie

pinum dentes intcnPoetam nostrum

Dianie patrocinio servatum corainiuiscumui sed grafis et perperam.

222

Q.

HORATII FLACCI

ODE

XXIII.

AD PHIDYLEN.
Puris tanttim manibiis Deos placari.

O
Lunft

.srestis

Phiclyle,
a.l

si

matollas

Ccelo supinas

si

tuleris

manus

["*]

nus BuppHces
placaveris

cctlum
;

incipiente

thure

et

Lares homotinis
si

Nascente Luna, rustica Phidylej

Si thure placaris ct lionia

migibus utque sue edaci; neque fertins vinea ejcperietur ne^ue Africura perniciosum, spicx rubiginem sterilitatis teneri faetus nocausam, nec
xiara

Nec

Fmge Lares, avidaqueporca; pestilentem scntiet AiVicum

tempestatera

arini

parte
Diis
er

frnctiferft.

Etenim

hostia

desiinata, quae in Algido nivo-

Foecunda vitis, nec sterilem seges Rubiginem, aut dulces alumni Pomlfero grave tempus anno. Num quae nivali pascitur Algido
Dcvota, quercus interet Aut crescit Albanis in
ilices,

331 [

so

educatur inter quercus

vel

ilices,

cresclt

in

Albano

10

gramine,

iierbis,

ANNOTATIO.NES.
Metrum idem quod
l. Crulo supinas,

supra,

Ode

9' Lib. 1.

Aliis rvkiginem, alns uredxnem, aUis

carhmnt*

et pie supplieaveris, lirec

&>.] Si Deos ritfc colueris modica offerens mune-

lum

appellqntibuSf

omnitms verh

Jterilitatem.

ra, placatos iltos habebis.

Hinc Rbmse ad eam pestern avertehr^m colehatur RuLigus Dcus: et agebahtur Rnbigalia fest
sub finem Aprilis. Flin.
galia
cit.
1.

Sup
bantur.

"r:.'\

tra invocando

Versisadcoelurn palraia; quae eenInferos Deos ad terram vcrte-

18. c. 29.

Ruti-

Nascente Luna.] In novilunio et Calendis olebant rusticae mulieres sacra Lunse racere plantarum matri, altrici, custodi. Phidt/le.] Hsec videtur fuisse villica, seu Ho2.

annoregni svi 1 1. qiue nunc aguntur ad 7 Caldtd, Maiit qnoniam tunc upat segetes rubigo: nuod tempus Parro d- u r nhuit Sole Tau ri partem decxmam obtinente. Ex Flutarchi Quxst. Natural. jiost init. Rubigo humescentia occupat scmina. Theophrast. (lc
constituit
.

Nmna

ratianae villae procuratrix

convenit nomen, Bive

Caus. Flantar.

1.

4. c.

5. et alibi,

&c.

proprium

seufactum sit a Poeti. parea. Gall. Minbgree. Angl. Tiirifty. 3. Hornd FrugeJ] Vino vel spicis novellu atqnc hujusanni. Dusetrim primitias et quod novura optimumque, offerri aequum est.
fuerit,

Dulces aluniiii.] Dukx-s et cliaros filios interprctamur aliqui, magis tamen intelligendi videntur catuli pccudum, agni, capreoh, &c. ut
SUpra

Odr

11,

v. 4.

4. Porca.]

H&c

utpote

fcecundS placabantur

Dii Lares et domestici ad foecunditatem familiK ac rei domesticae impetrandam. 5. PestUentem Ajricunu\ Ventum huraidum ct calidum adeduue pestilentem et noxiuro frugihus ac vitibus
Italiae. Plin.
).

grave lempus an.no.] Grave pestilensque ccelum': adcoque morbos haud senrient grcges efi anni tempestate qua. fnictus collipin8. Pujnijero

tur,

scilicct

Autumno, quem
4. v. 55.

tetiferum

vo at
2.

Juven. Sat.
14. v. 15.
9.

Vide

et

supra

I.

Ode

2. cap. 47.

De

Nam qua
publicis

ro jani lib. 1. Ode 1. 7. Rubipnem.'] Gall. la IVtrtfe. Ang. Blasting olias Smct, qua nigrescuut spicce et sterilescunt. Oritnr ex pluvift vel rore,

s.iciis

nivali, &Tc.] Pontificum est in immolare victimas sumptuosas:

at te, Pliidyle,

rusricam et pnvatam muliercu-

siquandonon

i spi< is, sed Sole superveniente Ita Scaliger, IMin. computrescant. Ub. i^. c. 17. Cmleste jruguM vinearuTnque mafum nuHo mhtus noxium esi rubigo. FreauenUssima fuet in rost ido trattn, cawdalUbusque dicerso carcnt ac perftutum non kabcntibus. e& venlosa, et. excelsa. Et cap. 28. in fine. Alia siint mala, qwe sHente cceto serenisque noctUms fiunJ , nuilo sentienle nisi citxt facta svnt ....

decussa fuerint

lam decet <jfferrc Diis familiarihus minuscula qu;e<pje dona et b.icrinYia. Qua-im (.] IVicebantur olim
,',
'
.

calefaeta

gireges ad sacrrficla publica destlnatiacdevoti.

Algidn^
11.

Dc
al>

eo monte
in

1.

Ode

1 .

v. 6,

Albahis

herbis.']

lu pascuis

Albani

urbe Romfi disral 12 mill. pass. ortum versus. Manial. Lib. 4. Epig. 04.
montis, qul
All-anos qti/oque Tusculosque cotfes.

Arnob. Lib.2. Jn Albanu anti jurius monte nullas Uccbal qujpn nivci tauros immolare alios

CARMINUM LIBER
Victima, Pontificum secifres Cervice tinget. Te niliil attinet Tentare multa crecle bidentium Parvos coronantem marino RoreDeos fragilique myrto,

III.

23.

2JS
ma-

cultros Pontlficum collo imhuet.

Xe

verb

Deos exiguos
solicitare

rorc

rino teuuique myrta coronant eq

nihil

juvat

plurimo
si

15
r3 ,
[_

cruore pecudum.
sine

Et

mwrai
arura,

munere
per

tenuerit

offensos Penates

Immunis aram

si

tetij

it

manus,

"J

ehuacius

haud placabit majorem vieti-

Non

sumptuosft blandior hostift Mollibit aversos Peni tes Farre pio et saliente mieft.

mam, quam

per refigiusum ador

et sul creuitaus.

20

ANNOTATIONES.
ctmdoris;

nonne istum

morem Tetigionemqwe
5?e.]

13. Tt nikil attinett

Tuum

noti

est

etlamsi non offeros Dlis existimb, hoc sensu munera, tam litabis, tamqne obtinebis quod postulas, exiguo quovis sacrificio, quam
:
i

mactave pecudes; Deos pei t placabis, nectendo tanrum et adornando con Uas ex herbis et florihus, quae ilUs dones. 14. Bidenttum*] Nonias MarceUus ita dictas pves, qu6dduosdenteshabeant, mordicu a
asserit vero dici
les; auctoritat<

Pom-

suraptuoso, si mod6 vitee innocentiaia pietatem et religionem erga eos exhibeas, Luc. cap. 21. Christus pauperculae viduae miuuta duo Iaud.it pvae ingentibus dtvitum muncribns in gazophylacium missis. JEx Pluturcho its interrogatus, cur vilia et parva con-

magno et
et

in Attellana. Vlde Macrob, lib. 7- cap.9. Gellium lib. 16. cap. 6. ubi uterque idem astruunt, contenduntque, Non bvi

stituisset

sacrtBcia?

rcspondit;

Ut nunquam

et

tnus

Deos

venerari,

Vide Pers. Sat. 2.

in fine

ubl

is

bid

...
quonim
ibus
:

1.1.

:'

Ditile3 Pontijices, in sacris qmdjacit nurttmt

in

-Jarre Litabo.

finis

auiem

'

ac ienr
hal

Vorum

statiue,

et coluntur.
I \

Aram

si tetigit

tnanus*]

Coronantetn

In

sacriRciis multiplii
Ipi
.

quicuraquc
,

vcl sacris

Ara quasi ansa dicta n teuebant seu tangebant opevabantuv, vcl jurahant,
bant, Varro, Macrobius,

coroll e.

hostia

vota

fei

...

S;c.
.

Saiurnal.

lib. 3.

cap. 2. &0.

Vide

et Plin. lib.

Marino
i

ilore.]
'.'

Plin. lib

Est

2. cap. 7-

..-.'

odor

th

'-""c.

Pe

Myrto,

lih. l.

Ode
Inn
i":

1". Jmmunis.]

20. Farre pio / saHente micd.'] Molil satsS Seufci qutccpns aquft, larre, e t sale. i i-i. Crepaccm molam.

xempm, ex

quibufidai

aliial

ei

.-..
i

224

Q.

HORATII FLACCI

ODE

XXIV.

AD AVAROS.
rlienntn

Quamvis totum maw Tvratque Apulicum tuis

teneas, ditior iiomlnm

Intactis opulentior
Thesauris Arabum, et Caementis licet occupes
divitis Indiae,
35J
[

atdificiis

tentatis g.i/is
;

Arabuin ac Indize

opulentae si fattim ssevura clavos adamantinos excelsis culmi-

Tyrrhenum omne
Si

]
;

tuis et

mare Apulicum

nibus
retibus

infigit,

neque

mentem
in

fbrmidine, neque eaput mortia

liberabis.
Feliciiis

figit adamantinos Suinmis verticibus dira necessitas Clavos ; non animum metu,

caiupii degunt Sqythtej rjuorum

Non

mortis laqueis expedies caput.

Campestres melius Scythae,

3H
[ ]

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode
l.

3. Ub. 1. secuii

4.

Intactis,

&c.]

Sui

vitia

hic Ode

et Itiferura:.pars est Mi-diterranei,

Tyrrhenum mareJ] Idem cst quod Thuscum Thusciam

Ditionem Pontificiam,
a
fluvio

proscs&it.
diose,

Animarlverte, quaeso, Lector stuvarie

idluens,

ac

regnuin

quam

quamque

felieiter

idem

sa;-

Neapolitairam,

MaciS.

ad

Fretum

pius itfl retra-ctetargumentum, ut serupcr esse vidcatur. Et lioe est quod

prEecipit

novum quid
ipse

Siculum.

ac docet ad Fisones Epist. v. 128. et 240. quEe duo loca spectant ebdera, et egregie deelarantrerum communium ac cuivis notamra nuvam dispositionem ex arte atque ingenio, scitamque et callidam tractationem loi
stare

Et mare Apulicum.] Omnes fere codices habent Pontuum, \<\ est, Euxiuum quidam Pu:

"

Afrieanum et hauc lectionem defendunt e6 qu6d mare Pimiciim seu Afrieanum, continetur cum Tytrheno, quod nunc nominatur. Verum enhnvero quid hoc ad Italiam
nicum,) \d est,
;

rerum novarum inveniioni.

literatores

Quod

qui-

ct

Romanos
i

An

ut

notetui vesania iedifieare

de trivio homines et eupicntium non mtid6 in littoribus maiis proxac ndrunt ver6 sentiuntque quotquot... et longinqui ? Louge sane petita repreVidequjeibi hensio, Lectori tamen judicandi sit plcna libersano (i sagaci pollent judiclo. tas Alit etiara Pidliatm ut fuit hactenus. annotabuntur.
sciolos latet,
. :

dem

Iniactis opuleniior Tkesauris

Arabum.]

Ipsis

absurdfe

opulentior Anliibus,
opulentia. Vide
lib.

quorum adc6 jactatut I.0de29. etlib.a.Ode 12.

Stroph. penult.
hUactis.] VelThesauris nondum effossis, vel Arabibus bdlo noiiflum petitis ac suhactis populo Romano. /Elius cnim GaUus ex Eouestri Oiciinc, solus Romana arma in eam terram i//'ii!it oppida drruit) fifc. Plin. lih.fi. Rec.ens Ronue expediUo c.-ia. Strabolib. 6. temporc ducc JElio GaUo in Araiiam Missus ille cum exercitu ab Augusto facta. deeimum Consule, Arabaa tcutaturus. Fro.
. .

quidem IegiiDt. Placuit leetio, Ajndicum, non nobis primum, sedgravibus vins y >ridem ante nos \it denotetur utrumque Itali littus maris per Apulu um superi sive Adriatici,
:
:

infcii verb

\te.rTyrrhenum.

5. Sijigit adu>tia?itinos,
illas oedes

&c.] Si magnificas

mors

etiara obsidet ingrediturque, et

habitatores earura non mitius tractat tjuam infi-

mos

et egentes, et in

illis

xdiura summis

verti-

cibus clavos Jipt adamantinos, id est, imperii ae dominatus sui jura exercet ; metaphoraducta

ab

annali

clavo,

qui

in

parietibus sediura

saeiarura

figebatur singulis annis ut

numevui
etiain

pert lib.2. Eleg. 10.

v.

15.

annorum inde colligeretur. passira. Ahi sic explicant;

De
si

quibus Liv.

summos

fhdia quiii) Auguste, tuo dat coiia triumpho, Et domus intactce te tretnit Aralite.
3. Divitis huiite.~\

apicesseucapita virorum principum spicuhs suis

durissimis transfieit mots, et enecat.

dives

eat

auro,

Haec enim Asiu; regio argento, lapillis, gemmis.

Adamantinos.j

Adamante

firmiures, lib. 1.

Strabo iib. 16. &c. i, Casnu itis lu&t nccupes, &JV.] Licet pra?-

Sic belle exprimit 35. iralales clcvos. Poeta fatuiu ineluctabtte, raortis necessitatem, et nunquom mutabile Jovis ac Deorum decre

Ode

quid boc ad
lis-*

vitara beatara?

et

mortem? VideOden i.hujus

maris littorihus extructas, An sic enugies culib.Stropb.

5.

ibiuwe annot.

Pindar. Tis Kty^uiog ttpulepoT.; aXafAcivlo; SScs Xeif. Campestrcs mdius Scytha;, V.] Avaris 9. divitibus sapientiores ac bcatiorw sunt ii popuH
ttuu.

CARMINUM LIBER

III.

21.
incertas babrtatioriea csrpenta cireumTeruut, nec nonaspcriGctx, quibus arva miniinfe eircumBCripta

Quovumplaustravagasritetrahuntdonios, 10 Vivunt, et rigidi Getae ; [mmetata quibus jugcra liberas

producunt
;

communea

Fruges

et

Cererem ferunt
15
335
[ ]

Nec cultura placet longior aunuft, Detunctumque laboribus

iEquali rccreat sortc vicarius. HBc matre carentibus Privignis mulier temperat innocens:
'

sp^etes ac messes neque exercetur cultura diutnrnior uno

anno; aique

aiter

vircs

asstttri-

menS
buit

pari fbrtuna
altc-ri

quictem

laboribus

exsortito.

Ibi nVmitia

innoxia parcit pri-

vignis

matrem non habentibus,

neqtte uxor dote potcns lnarito

imperitat, nec splendido auscul-

Nec

dotata regit virum

fidit

Conjux, nec nitido

adultero.

20

tut

muecho.

ANNOTATIONES.
qui inopcs quidem, at sine cuvis vivunt.
thae

Scyvaillis

curant, et quieicunt; atque ad

annuum

nullas

domos extruunt, per campos

in

laborem

alii aliis

succedunt.
(!c

De

opvtsac Suevis idcm

gantur,

modo
:

his

pascuis, inod6

in

propfe refert Caesar

bello Gallico, initiolib. 4.

subsistentes,

suamque secum familiam

r\;/.a^oSiQi et

ptaustria
dicti

Gens maxima
Sttevi:

t/elHeosissima

Germanorum 9

vchunt
1.1.

hinc
19.

^^fl^o^loi
.Sallust.

quibus ptkustra sedestsunt, inquit

Vide
lib.
-2.

Ode

v.
:

10.

etOde35.
annut.

v. 9.

n. etl.2.

0'1<' 4. in

fme

ihique

Justm.

quibus quofartnis singula miilia arrtlaiorum, bcllandi cansd, suis ejinibus educunt. Rdiqui domi manent Hi rursus inoicem pro se alque colunl.
i^r

antum pagos

habent,

MU

ubinitium: Scythis inter se nulli Jities, nec enim ugrum excrcent, nec domus UUs uUa, aut
pasctntibus

anno pbst in armis sunt

est
:

iili

privati ac separati agri

domi remancnt apud eos nihii

tectum t aut sedes est, armenta et pecora semper et per incuUas solitudines errare sutitis. Urores Hberosque secwn inptaustris vehunt, qtabus coriis imbrium hyemisque causd

neque longius anno remanere uno vi loco

liret,

incofendi cansa
est cupiditas,

etc.
elc.']

17. llltc matre carentibus,

illlc

Ubi

nulia
odia,

uec ulla

novcrcalia

pro domibus ittuntur. Justitia gentit ingeniis culta non iegibus .... aurum et argennon appetunt. Laite tum et mclle vescuntur. Lanae iis usus ac vestinm tgnotus peliibus oestiuntur ferinis. Hasc amtinentia illis morum quoque justitiam dtdit, mhil aUenum concupiscentibus uhnam retiquis mortaid-us similis modcratio prorsus ut admiraiile videatur hoc illis naturam dare, quod
tectis

llagiiia, veneficia

aut

im))eriosa
est

: nu!la uxorum aut adulteria, insolcnsque dominatio in viros.

Ea

Scythicarum muliemm
Privignis

fides,

pudicitia,

virtus, piobitas.

18.

mulier

temperat

innorem.']

Novcrca non

s?evit in

pricignus, id est, mariti

sui e priori eonjuge lere meditatui ';

filios, nec eos veneao tolquod Romoe nou iufrequeas.

Jnven. Sat.

6. v.

152.

Grteci lojigd sapientium doctoi?i& praceptisque Pnihjsophorum consequi nequeunt ; cultosque Himmores inadtd barbarie superari, etc.

Ilippomanes, carmenque loquar, coctionque

Privigytoquc

apud
1.

Homerum

Iliad.

v. 5VJt'i&Ta7oi,

justissimi,

venenum f datum f
dotata re^it virnm.]
1

pocantur Scytbae.
4.

De

his Stxabo 7

Hcrodot.

19.

Nec

Plaut. Aulul.

Virgil. Georgic. 3. &c.

in fine scen.
b'i

Qttts indutata est, ea in putes-

11, Rigidi

Gei&j &V.] Et

Scythis amnes

duram

pariter vitam agunt, rxigidiBsima regione.

Ex

Strabone, ad Pontum, Orientem verms, circa ostium Darrubii sedes habent. Plin. 1. 4.
c. 12.

Abeoinplenum quidem omnes Scythavatue tamen

litort

rum

sunt gentes ;
:

opposUa
fljfc.

tenuere

alias Gctte,

Daci Romanis

dicti,

12. Immetata quibus, etc.]

Scvthis nimirum

atque Getis agri nullis definiuntur limitibus,

nullique sunt cuiquam proprii omnes omnibus communes vicissim coluntur ab aliquibns, duntaxat quantum satis est ad annonam et victum
;

unius anni.
15.
alios

Defunctumquc

laloribus, etc.]

Alii post

culturam agrorum, tatiouem ac messem

: dotatee mactant et malo etdjmno EtAsinar. Scen. 1 Arg&Uum, accepi, dote imperium vendidi. Juvenat. Sat. fi. v. 223. (mperai ejgo viro. Vide ibiti. io superbiam Ex Justino 1. 3. Lycurmulierum plurima. gus apud Spartauos virgines iiiut dote nubere jussit'; ut uocores ctigerentur, non pecuhite: severiusque matrimnnia s?/a viri toercerent, cum nuliis dotisjranis tenerentur. 20. Arcc uitidojidit adidlcro.] Non sinit se in adultciium pertrahi ab adultero bene compvo, vel, amatoii ct maecho potenti non confidit, post fla^ritid sperans ab eo detendi tttm advcrsas leges adulterium punient^s, tum advers-ds maritum suuin vindtctam mcditantem.

tdte est ciri

viros.

226
tllic
virtUfi

Q.
mnxima
dos
et

HORATII FLACCl
est

DBStlmatui
pudicitia

Dos

znagna parentium

parentum,

tnsolubUi paeto alterum virum //', abhorrens. n licct de.

linqncre, vcl merees est mors. quicunque volucrii M-elcratas

itrages

tWorcmquc

civilem abo-

lere, si cupict imagini subscribi

et metuens alterius vhi Certo foedere castitas Et peccare aefas5 aut pretium est mori. O quisquis volet impias 25 Caedes, aut rabiem tollere civicam ;
Virtris,

paro.ns civitatum, is infrsenatam

Si qua?ret pater

urbium

coerccre cupiditatem suscipiat a eseJebraodus ; quandoris

i

Subscribi statuis, indomitam audeat

quidem (proh
vntuti

scelos!)

viventi

Refra?nare lieentiam,

adversamur invidentes, ereptam oero aspectui JpMderamns. Quorsum mcestce querelae, si non crimen poenii amputatur ? Quid leges prosunt absque moribus inutiles ; si negotiatorem baud deterrent vel
orbis
clusa,

Ciarus postgenitis: quatenus (heunefas!) 30 Virtutem incolumem oditnus, Sublatam ex oeulis qua^rimus invidi.

Quid
Si

tristes

querimonise,
reciditur
?

non suppHcio culpa

legcs sine moribus
;

regio aestu fervepti pite-

Quid

35
fervidis

nec pars Aquiloni prox-

ima, nivesque

humo consti ictce ?

Vanse proiiciunt

si

neque

Pars inclusa caloribus Mundi, nec Borea? finitimum Durateeque solo nives

latfts,

ANNOTATfONES.
21.
sctl

Dos

est

magna pareatium PHrtus,

el

e/r.]

fn deligendis uxoribus ibi

virtus

non sperantur opes,

Imperatoribua. Tit. Liv. Appian, Flor. Suetoi* r cslc. Hic Octav. cap. j Senatus te consentuin
l .

majorum

tirnonia.

parentum, ac puelfee casPiaut. Amphitr. Act. -2. Scert. 2. sub

iUarn mihi

cum

Pnpitlo

Romano
.
.

consah/tat Patxiap iVttrcm.

.

Cui Attgustus
:

finem.

P.

('. ijuiil

Nonego

dotemduco
pudorem,

cssc,

qiue chs

tales precari,

ete.

compos factus votorum kabeb aUuiiDects unmorJuv, 9a.t. 8. v. -244.

dicitur ;

Sed pudicitiam,

ct

et

sedatum

Cupidmem, Dsum metocm, parentwn amorem, etc. Repete modo allatam Lycuxgi legemdedote virginum Spaxtanarum. Juvenal, Sat 6*
v.

160/,

Mah

Penusinam,

quctm

tc,

Cornelia,

eic.

23: Certojcedere castitas.]

Fldes conjugajis,

quam ilEc violare

Paulus Apostolus.
26.
()

nefas, aut peccanti

.';

mon

certa
ait

Rayna patrem patrue Cicefonem libera diccit. -TO. Clarus pbsi %enitis^ Quidam legunjt Lil>. i. ()dc-2t>. Post modo tciuihs. Quatcuus Ba siquidem cst pravir.ts morv.m nosrronim, ut invideamus virtuti, exccUentiae, hortpribus eirum qui nobisi um vivunt moFtuifi autt m gloeiaxa sppnte deferimus et laudationem. Egregie Vel. F'-a!':.! rtiu mvidiu, praterita veneratume '<-. Et his nos obriti, iffis in^ina fidmur.
.
.

ttipendatm,
efr.j

quod

nriliuii/.s.

qui&fuh

voltt impias,
si

Profectd

sic vivituv.

GUpiditas tollenda,

nuis boaus Princeps velit

32. Sublatam ex oeulis qxtarimiis.] Sicnjt; Hoinines cjuse babent praa rnenivix Kine cognoscunt, aut ut pax eal bi na
a

seditiones tollere, turnultus, CM.-des, bclla civilia,

itli.i

Eestunant, quS

ea amifierint.

Quam
toi

<|uo civitatum pestes.

His videtur
ei

tiam

expoUtam effenmt^ imer

in
Ajact',
Pl;uit.

alros,
.

Sch

espicere:
lib.4.

nam
v. 9.

sic

postca gratulajtur,
;i4.

Captiv.

( it

in Orat.

Odel5Rcctum
'.

et

post reditum,

ad Quirites.

Ordinem

vacanti frana licentia amovitqiie culpas9

,

ctc.

suppHeiet c,ulpareciditux?~\ Si i, eulpae non nuniuntui i si non cesaant improhi crimina perpetrare, quamvis ea pumri interrlum cernant.
naji
;

Si

'27

SiqtucretpaieriA bium Subscribi statuis.]

cni

Si volet dif^ntu esae,

Btatoa

erigatur

cum

35. Quut legt sine moribus Vkncs profidunl?] Quid prosuut lepes, si non ohservcnt jr, si^ue
s

b&c

epii

Qoa quideni
io ? aJiis

[ionenorifica contigit Gamiito, Ciceacooiy

Jujio Caesi

iiem pfistn

bonu

amussim mores non fin-autui? 86. Sineqw fervidis Pari UuHu*aeo%yrilus t ttc.'] fei honuues htvri cauia nihil imu teutant,

ad r.uiim

CARMINUM LIBER
Mercatoreip abigunt? hrjrtfda eallidi Vincunl Beqrrora navffae ? Magriurn pauperies opprobrium juliet Quidvis el facere et pati, Virtutisqpe viam deserit ardtue.
vefl n
[

TTI.

24.
Ct

227

n
]

soWtcs nautre maria fnrmiexsuperani

!

41

dabilia d
!>

;
.

hiopia

cua ingei\s impeilit quidll-

bet ct mouri et pdrrVrrfe: atque itet asperse virtmis rellnquit.

in

Ergo

rios

aut dereratnua

in

'

.]>itn1iutn,

45

Capitolium, ad qqodtnvitat apptausus et con< drshs pt puM

acclamantis, atn
i

Quo clamor
Vel
\n>> in

vocat et turha raventium,

et iuutile,

in

marevicinutn
'

mare prnximum

mma
exitiafe,

pillos,

atque

aurum

omnis

Gemmas et lapides; aurum Summi materiam rriali,

Mittamus.

mali caus tm.

Si

vere crimina

Seelerum

si

bene pcenitet,
[

50
338
]

d extirpanda itamur, sunt imprbbse cupiditatis principia;

animique moUiores quam oportet

Eradenda cupidihis
Pravi sunt elementaj et tenene nimis

durioribus

insthuendi swtt

eaercitationtbus.

Nobilis ado-

Mentes asperioribus Formandae studiis..

lescens ijjnorat equo

Nescit equo rudis

ANNOTATIONES.
et ad
i

prapclusas veluti

naturd partes
ubi
nives

mundi

dunt

ad

Zonara
asperitate
instar
lib.
rriirc-ris

47. Vel riosin rnnre proximum, etc.] Sic Philosoplius Thcbanus magoum auri

frigidara

et

glacialera,

pondus

in

ae
S"!i,

diuturniiate
vel,

duraUs

sunt

malae cupiditates; vos ego

mare dejiciens aiebat: Ahite pessum, mergam, ipse ue

la.pides.']

sn/n

astringunUir,

Vnie
lih.

1.

mergar a vobis.
-is.

Ode

aa. sub Stroph. 12;

40.
'

finem.

Et hujus

Ode

3.

GemmaS et

Gemma?

pellucent,

lapides miniure, margaritae nec

]

inter

gemmas,

Mrrcati>rv)n
i

Qui quteritopes, acpau-

iii rugit per Doare, persaxa, nei Hqrrida caUidi Vi ipra navit^ef] n G!aeiaJe3 sic Bonse Spei qnpd morium, ubi horrorem rociunt omnia, quotidie t&iuen tentatur atque superatur, -t. JMagnum vattpcries ofipYobriam 9 -elc.] Ex N.im longg .iliirr senvel Etnnicoram sapiemes, Vide Apuleii Api log, ubi, mquit, etiam Populo
1
.
'

nec iuter lapillos censehtur. Aurum inuiih\~] Vel nihil juvans ad beate vivendum vel quo non utimur, per avaritiam
:

Lantes j^enium.
4-9. Materiam maii.] Lycurgus aurinn argentwmque vehtl omnium scelerum materiavi

sustulit.

Justin.
I

lib.

;J.

Ovid.

Yp

s irritamenta

maloTum,
etc.]

il.

Eradenda atpidiniSf

TulI.Ttxsc.4

-..,,.
et

;a!urif,

etd

44. Ardiue-^]

longamesse
45. Vei

Hesiodus ait viam ad vimitem arduam, saxisque asperam, Deni

comupita pirunia, net adJfiMta continub rath^ quasi qu&dorfl Socratua medxcif '(!>></ iia, qws am cupuUtaiem f permanathmcin
n. 2. 4.
1

Cum esl

venaSi
titqne

<

'

inheeret in visceribus illud rAahim, ezi*-

vt\\e eara sudore^ paiari.

m
iuiI; eique

otahoj qztai aveUi inveleraia

nas

Capitoiium,
:

elc.]

Ex

ante
(

morho nomen
it\

est

uvariti&,

dictis recte eoneludtt

nun juvaiu, irab irapedimento sunt bonis rnoribus, eene debesi

qpi

upidinis Pravi.] Pravequidaml guot pravee.

Cufudniem pro cupiditate

usurpat Horatius,
lib. 3.

genere masculino
16. v. 15.

mus

eas

abjicere:

itaque,

ut

ejs

roaiis

aliauid faciamas, detvramus eas ad

movet
I

tolinum, ad i'i'u.iium temr>li. nos religio Debrum, at moveat saltem

loria
i

Jovem Ac si minns

boni Capi-

Ode

Cupido sorduiuSf ctSatir. 1. v.6i. Pars hoinvium dgcepta cupidpie^

Nil satv f t, inquil. 52. 2?feme7Zte.]Primordui.Juv.Sar. I4.v.i23.

nomluis

uostri.
el

Nam

illuc

fquttur nos quasi

damor

turba faven-

Sunt qitaedam vitiorum etementau

ntes asperioriuus 53,54. Tenerte rdmis Formandie stodtis.] Vi k leneris, ut aiunt, unguiculis vel ad laborem tesqne duras et asperas Jitnnandar sunt mentes uimis e0cerainatae et
5-2,
1 :

tivm.

fstse

nejnpe donationes

ru ficljaiit,

magno populi triumpbum parai tis ei

Perxon.
tor milie

qiu cupiditate* subegissei

^ase Seaapondo auri

promitU
-^o.

pit

lino,

Sueton. Octav. cap.

n

clelicatse.

VideOden2.

bujus

liljri.

ln<dlam
H.

Capitotini JFovis sedechn

lemmasauA ac wurgaritas quitigenties

S. U7ui donatione contulit.

54. Nescit equo rutlis Ihrrere^ ttc.] Generosus ac nobilis puer ^proh dedecus!) nescit equitare timetque venari; scit vcjo et amat

Q.
insistere,

HOHATII FLACCI
puer,
;

haud

assuetus, ac ?e-

Hrere ingenuus

55

n.ui filgit; peritiot laudere scu

iubeas trochoGraecOj sive ni&gis placuerit alci legibus prohibitfi .ium parens fide perjiuio fractd

Venarique timet ludere doctior Seu Grsecojubeas trocho,

consuriem sociuui et hospitem atque divitias accumulat h.xredt immerito. Niuiirum iniquae augescunt opes: aliquod sei&per veiuntamcn
di tiaudat
;

Seu malis veutft legibus alea. Cuin perjura patris fides Consortem socium fallat et hospitem Indignqque pecuniam
Haeredi properet IScilicet improbae Crescunt divitiae tamen CurUe nescio quid semper abest rei.
:

CO
335 ] [

deest angustis

boms.

ANNOTATIONES.
Indere

molKoribus ludis Graecorum. De Romauis exercitationibus ingenuo juvene ritgnis,

viJe lib. J.

Odc

8.

De

venatione Ub.

l.

Epist.

18. v. 49. ita canitj

Romams
57.

sohtnnc

vtris

opus, utile famee,

Viti(\ue y tt

mcmhis
Duplex
eratque
;

Nempe consors riorem scntentiam refcrunt. vneatur, qui tantumdern sortis ad mereaturam Nam prima peeunia insocietatem, ut confert, lucrum inde fiat, collata sors et caput nuueupatur: quod ver6 ex illS. per coromuneni negotiatiouis laborcm acccdit accrescitque, corpus socieItaque illc fallit consortem tatis vocitant.
soeiurn.

Gtgcq

trocko.]

fuit

trochus:
volubile

cum

subtrahit quidpiam lucro, et in

alter dicehatur turbo,

buxwn

seutica agitari a pueris solituro

!neid. 7circuli

v.

378.

Alter
vel
;

de quo Virg. ludus troehi erat,

impulsio, arsoiis

privatam rem convertit id quod esse commune Cicero pro Sexio Roscio; Recte majores nostri eum, qui socium fefellissetj in
oportuit.

cujusdam

frrrei

senei

tem requirens ac studium

ncque

conve-

putaverunt.

niebat puerta* De hoc videtur loqui noster htc, ut et ad Pisones Epist. v. 380. ubi rem vide
fusius expltcatam in annotationibus nostris.

bonorum virorum numero halcudum nulh modo Vide eundem pro Publio QuincAnimadverte porro quot et quanta mala tio.
committat
laboribus
ille

avarus

pater.
*2.

3. Periculis et

se

conficit.
3.

Paupertatem esse
fas violat quae-

58. Pititd legibus aleu.] In Saturnalihus perreliquis mittebatur alea, mense Decembri puniebalurque aimi mensibus probrosa erat
: ;

malum
stfls

stulte rredit.

Omne

causa.
5.

4.

Pravo exemplo filium corrumvictu necessario,

pit.

Seipsum defraudat

legibus Comelia,

PubliS,

Titii.

j^Edilibus

inter opcs inops.

ea cura incumbcbat. Cicer. Philip. 2. Licinium de alca condemnatum collusoretn suum resHtuit, Vide Alex. ab Alex. lib.3. cap. 21. et quae anaotabo adlib. 1. Epist. 18. v. 21. adhas voces
:

64. CurttEnescioquidsemper ahest rei.~] Nam muita petcntilus desunt mutta. Supra Ode 16. infine. Bene SenecainHeiculcOetaeo, v. 625.

Quem

Cupit hic gazis implerc

pra-ccps alea nudat.
etc.]

famem

Ncc tamcn omnis plaga gemmiferi

59. Cumpcrjurapatrisfides,

Dumpuer

Sujfcit

Istri

nec tota sitim

?jec tptce

indulget mollibus et futUibus studiis, interim pater ei congerit opes per fas et nefas, quas male
partas

Lydia

vincit;
tellus ;

Ztphyro

Subdita

stvpet attrato

male

dilapidet.

Nam

ille

societatis

fidem atque hospitil jura violare non dubitat. 60. Consortem sotium.] Has voces aliiseparant,exT^icantqueco(fJor/emcohaeredeTn socium qui negotiationissooietatem ae fcedus inito con:

Flumine clarum radiare Tagum; Nec si tottts serviat Helrus, Ruraque dives civgat Hydaspes ;
Intraque suos currere fines
Spectet toto ftumint Gangem. Avidi?, avidis Natuxa parum esr.

\ratu feeit.

Alii

jungunt

et

ad unin poste-

CARMINUM LIBER

III.

25.

229

ODE XXV.

AD BACCHUM.
Scafflatu ejus de Augusto eximia dicturum.

Qvo

Plenum

me, Bacche, ? Queb

specns,

rapis tui
in

Qu6 me
in

a^is,

Bacche; tc re-

nemora aut quos agor

Quibus

[**]
?

pletum? Qitas in silvasaut qna amni praceps ripior ipirUu insolenti ? Quihus peiuncis
medit&bor immortales
siderihus

Velox mente novS

bonorea
concilio
?

Antris egregii Caesaris audiar

Augusti,?<t AudiHt inserens iium

ac

Jovis

iEtcrnum meditans decus

Stellis inserere et concilio Jovis
?

Canain splendoree novos, nec* dum ab aliis celebratos. Huud

aliter

Dicam

insigne, reccns,

adhuc
secus injugis

attonita

est

IWeha,

in

montibus
ccrnit

expcrgisceuB,
et

cuiri

Indictum orealio.

Non

Exsomnis stupet Evias,

Hebrum

prospicicns, ct nive

candidam
[

10
3+l
]

rhraciam nivibus albescentem, atque Kho* dopen pedibus barbarorum pera^ratam. Quum placct milu

Hebrum

Thracen, ac pede barbaro Lustratam Rhodtfpcn, Ut mihi devio

longe

abenanu

ANNOTATIONES.
Metium idem quod Ode
1.

3. Ltb. 1.

aggredior
Orgia.
chi

Auffusti

luudes,

quanto

Bacchx

Qitb me, Bacche, rapis,

&V.] Ad quid me
Iustruis
:

rapis,
licet

meque supra mc

toliis?

me

sci-

ad canendas Divi Augusii laudes quod sine divina ope nequaquam tentarem. D'* Baccho vide lib. *2. Ode 19. ibique annot. Augugti culopa persequitur Hnratius lib. 1. Ode 1*2. 1.3.

Erias] Bacchi sacrificula, ab Evio Baccognomine, dc quo lib. 1. Ode 18. v. 9. Exsomnis, vel, exeitata ab co somno, qui post divinum rurorem occupare solet, animoquc
9.

tranquillitatem

reddit

Vel,

pervigil;

noctu

Ode
2.

b. 14. 1.4.

Ode5.

14. 15. I.a.

Ep.

1.

Qiue in nemora.] Lib. 2. Epist. 2. v. 77* Scripforum chorus omnis amat nemus, etfugit
Ritc diens Bacchi.
[uiixs

enim celebrantur Orgia, in Tluuciae praesertim momibus. Unde et mox Hehri Rhodopcsque
mentio.
10. Hebrum.] Hie Thraci.e fluvius oritur e monte Ithodope non procul Adrianupoh, labitur in jEg^uin mare e regione insuloe Samothraciae,

Item,
3.

facultate

Carmina secessum saibentis et otia quarunt. Menfe iwvd.] Divino instinctu, dicendi plusquam humana. Advcrte, studiose
Talisenim

\olvens

a\ircas arenulas.

Soliu.

h!i.

15.

Dc eojam
dissiiiu

lib. l.

Ode

25.

v.

ultimo.

JLector, incisam passim orationem.

Nive canatdam
larta,
iu:t

Thra<ei7.]

Regio haec

fri^i-

entbeum decet. QmbusAnbiS) &V.] Qulbus

locU a turba semotis, sacrisque, aniinosolutoineditabordi^nos Angusto versus, quibus illum caelo consociem ? Vide supra, Od. 3. Stropb. 1 ibique annot.
in
.

nunquam nnn habet nivcs, nec solo, ex Pump. IM*la. Inter

Rhodopen,

ccelo

alios

montes

tollit

incoUturque gente,
V*ide lib. 1.

cui velut insita a natura. barbaries.

Ode27.
11. Pede barlaro
subli-iores

Lustratam Rkodopen.'] Htc

6.

Concilio Jovis.]
in

Deorum

ccetui.

Fingunt

enim Jovem
et consulere.
8.

gravioribus

Deos convocare

Vide Homer. Iliad. 20. huiictum ore alio.] Seu qu6d primus Ijatinorum Horatius Lyrica scripserit, seu quia Augusti gesta et virtutes sunt quid novum ac inauditum, adebque mortalium ncmini cognita aut relata sunt adhuc ejus insignia, Non srciis injugis, &c.] Tantus me stupor divina Oesaris eneomia canere meditantem corripit, quantus invadit Bacchas h furoie divino et somno exsolutas. Vel tanto ardore

aliqui afferunt Orpheum pede barbaro 3 id est, carminibus, illustrautem Tbraciam suam patriam, et in e&montem Rhodopen: eo sensu, ut tam sit omuibus admirabilis Horatius

Orpheus canens,

Au^usti laudes celebians, quam BdcchisThrax et oh cantuin toto orbe nominatus. Sed commentum, quod nostrum etiam FoStam latuisse eredendum est! ArBatus numinc 12. Ut mihi devin, &c.] Horatiuk duntaxat ea loquitur, i|ii" meditabundum juvaut PbSuuUj dcsertas regiooes, suecus,

rupes, iiemoiu.

2S0
admlmri
desertaro!
et

Q.
e&utea
t

HORATII FLACCI
Rupes

silvam

Rex Nardmn
altas

Bacchantium

manibu"nihil

reveUere

fraxmos potentium,
vtle,

vacuum nemus O Naiadum libet Baccharumque valentium

et

Mirari

potcns,

15

exiguum aut

nihil
est

humanum camm
pericluari,

Procertis manfttis vertefe fnixTnos;

O Bacche, sequendo Nil pnrvum,

eircumdat caput

Suave

aut liumili rrjodo,

1

nuraen quod

virenti palmite.

Dulc periculum Nil mortale loquar. Lensee, sequi Dcmn

est,

Cingentem

yiridi

tempora pumpmo.

ANNOTATIONES.
13. Rupes."] SicappostteMuretus doetis visus correxisse, quia n/pes ai rem convenienciiin lamen plprique codice^> haheant tiorrs
:

torsisse,

postea vero

ipsam arborem

n.

concussisse, ac tandera prostravUse.

17. AtU luun.li mi!c modb.
1

nou<>.\

Quiriam legunt

ftti-

rip

nec

ita

absurde,
ei

quidam
ripae

volunt.

Narri et
14.

Humina

fluminum

ad sufitarium
Qik>.'

et cogitabutidum pertinent.

sum

18. DiiUe periculum est.\ Scio me perieulbr tentare Opusetarduum; ai, duceT)eo, uon
19.

Naiadum
est
ic!

potens, etc.]

indignum tmmortaii Cesare earmeii edam.

Lenae.]

vinum

potenti\is ac

validius, hinc vetcres

prse-

Unumest

est, Nvmpharumfluminibus im, sidentium Regera finxere Bacchum.

bus

(6^o ToD Xnvov,

t<.nctilan> iu
ttb. 4.

Baccbp cognoniiniquovinum excap.

.">.

primitur.
cap. J.
est

Ex

Diod. Sic.

ct lib. 5,

Bacchi sacerdotum. Quod itiurrt Proceras manibus verUre n>' itur, ietur alluisse Horatius ad id quod scribk Euripides in Bacchis Actu 4. cum evasisset in abietem Pentheus rabiern rugiensBacchautium, co statim accurrisse illas omnes, ac duce Agave saxa primum molitas in eum con15
Ba*
'.rirvrn.j

Donatus peiperiun Latinuin eommentus

originem, St lemendo. Cui et retVagatuif Servius in Virgil. Georg. 2. 4.

20.

Cwgentem

virifli

tem
8-

'.]

Hoc

et suos clientes, et

seipsum coronare amat Bac-

chus.

Infialib. 4.

OJe

Ornatus

viridi

tcmpura pampi

ode

XXVI.
coerccat.

AD VENEREM.
Ut Chloes arrogantham
HauH i(a priJem vigetam ap.m v,V,,,. nec ingiuvius
bellavj.

Vixi

puellis

nuper idoneus,
glorft o
!

Jam &rma

fun,,.ii,, militifi

m
qui

et

peru,i,e-

n
bello

nlil i Ulvi 11011 silH: *

lyram
stijjat

Munc anna, detunctumque

bit

murus

ille,

latus

BarloitOn hic parics habebit,

ANNOTATIONES.
MetTum idem quod
1.

supra

Ode

9. Lib.

De

annos cmare al auadra^itita natus ab eis contemnor Vlde ista mili ia Cessare debeo in posterum. lib. 1. O.f-9. Iib.4 Ode 1. 2. Muitavi.] Ovid. Art. Ara.

Pueths nuptr

idoneus.']

Jam

verb
;

4, 5, 6. P<

hoc instrumento mtisico, lih. 1. Ode 1. Lawttm mari>/u- qui

.n.\
rismilitia, hinc volosuspendi
1

Quia brumatus arm

nii.

in

Deoram meridiem
sinistram
t.li
:

loco et meffi feliciuitis indice, Videlicet aspiciebant^ pi

que occasum babebaut ad dexirum, ortum ad

Mditat omnis amans:

Cupido.
3.

et

habet sua castra

porrbex Euuscfi

disciplinfi parsorierv

Nunc arma

f/c.]

Jam

abjicienda mihi

snnr arma, aique ex more suspendenda in temi, vectes, arcus. ylo Veni 4. Barl'itoii.\ Versus Ivricos et ama.orios.

honi ominis erat, ideoque fausta quaelibet ndc ad ortum aumiria <-t ausptcia babehautur. Virg. int> nuii leevum. Seu (piod ea erai Hormtii idVeneris imaginem conversi, et |r$
I

quoqvte templt dextra

cenaetur.

quae

Hinc

igitur

quidem s< m] er U-\ix ad Uevum simulacri

CARMINUM LIBER
Laevum marinse qui Veneris
lates

III.

27.
sinistntm

231
Veneris
marittmse.

Hlc, hic ponite lucida Custodit. Funalia, et vectcs, et arcus ()|)|)osiris tbribus minaces.

Htfe, istflc deponlVe he& accensas et vectes, rt trcus prael)ea, clusisjuraisminitantes. quoe fortunatHin obtincs (_V

O, quae

beafetfn,

Diva, tenes Cyprum,

et

345
[
1

prum,
feri

atrjue

Mernphim

nivibus

Sithoniis iinmunein rtgis,

Memphim

earentefm Sithoniii nive,

10

superbam Chluen elato

fla-

Regina, sublimi flagello Tange Chfoen semel arrogantem

gelio.

ANNOTATIONES.
Veneris latus, hoc

tem arma
lit.nai.
5.

collocat,

est, ad dextrum quibus non sine

fi*ni

parie-

gloria.

mi-

vecticulariam appellat vitam fumm, qui vecte parietes domorum soleaot perfodere.
9.

Beatum Cyprum.] Insulam, dequa

3.

lib. 1.

Marmee
n

Penerisd E maris spuma geniInde Hesiod. Theogon. rabulantur.

Ode

Beatam.] Vel opibus,

10.

vel patrocinio Veneris.

nomen 'Ai>^hn nam

y

ecf^o;,

spuma

Memphim.]

/Egypti ufbem, in qua ccle-

dicitur.
7.
.

Fmialia.']

Noctu amatores ad amicarura

atque
iflas,

accensis facihus pergebant,

uum
\

extinctis,

oceenubant. Pcrs. Sat.

ante fores extinctd

b,

Chrt/sidit
f.icr canto.

cum

Vide supia Od.

Vectes,
et

10. hujus libri.

bre Veneris templum, teste Strahone, lib. 17. Careniem Sithonia nive.] Ea rcgio utpote fervida non hubet nives, ut Sithon Thracise mons. Virg. Eclog. 10. Sithomdsque nives hyemis suleamus aquosee. 11. Regina.] Mentium dorainatrix Vcnus. Ictu vehemcmiori. Sublimi Jiagello, &cl\ fastidium Chloes et superbiam tibi percute
;

atque

arcus, &c] His scillcet armis insrrumentis quaticbant effringebantquc

1

meretrieum occhisas, VidesuprS Od. 14. Apud Terent. sub finem. Et lih. 1. Ode O. . in Eunucho, Thraso Thaidis zedes expugnaturus, Proccdc, inquit,

huc cum

vecle.

Beilti

Cato

ingratam ulciscere : ferociam elide. Animadverte porr5 amantiuin levitatem ac stuhitiam. Videbatur Horatius primo velle amores abjiccce verb, seu amans, seu iratus, supplicere cat Veneri, ut fraugat Chloes arrogantiam, eamque tangat, a qua. ipse spernebatu*.
;

D,
Eam
Impios parra; recinentis
ucat, et

ODE XXVII. AD GALATEAM.

Scelemos deducat augurium
.

a navigando deterret, prcesertim cxemplo Europtc.

omen
ab agro
[

pnegnans

canis, aut

n__344
]

parra; canturu ueramis, et caius

!^ vidaj

vel lupa rutU

ANNOTATIONES.
pratereh parne (alii tamen legunt, ah iJlo tzalerita appellala quondam, postea Gallico vocaiulo etiam leponi nrrmen dedit alaudee. Dedit tirros Puo t/uouue Martio,
nicuUs
:

Metrum idem quod Ode

1.

5. lib. 3.

hnpios parrce 7 c^c.j Hsec

Ode

prse cceteris

parv&J

tftue

involutn,
tarisbi\.it;

muhum
Qu<e

negotii

semper Interpretibus
gravitatis et
illa,

nmlutm quoque habet

et

eleg;intiaj.

qualis

sit

Galatea

et

cui ita studiosc ad

eam

scribat

Horauus, haud

scribit,

&c. Lib. verb 18. cap. 29. manifesre ac diserte avcm parram, oriente Sirio, ipso die non
Recin-jntis.]

not-um
Irnpit

eet.

apparerc, donec occidat.

'hnpfot parree recinentis

iter fecturi
,

omen Ducat, &c.]

:

Quaedani aves cantu omen

fa-

r.abetmt

quodlibet auspicium pro suo malo merito tibi vero, Gatriste

ciebant, ut noctua, corvus, eovnix, picus, parra; hinc oscines, quasi oricines: alise volatu
et alis,unde alitesac preepetes dictae; utiiquila, vultur, tnilvus, accipiter, aliwque altum volantes.

latea, fausta

quapamique

adsint.

Parrte.]

Ingratse et infaustse fuit vocts parilla,

avi>

qee ver6 fuerit

aliis
Au*r.l.

minime
aliis

liquet.
aliter

Virg. ^Eneid. 3.

v. 3151.

Quihusdam metange,
apptllatur,

vanneau,

Et vnlunum
pennce.

Imsitasy

et

prapetis amina

Piin. lib. a Jay. nit. votacribtu apices diversi quidem

1

11. 37.
s:erteris
:

plamarum

serie

pluzsiaiue cur-

2. Pragnans canis> aut, &c.] Veteres supetivitiosi inulta quidem ominosa cxib'.ir::alaii

232

Q.

HOUATII FLACCI
Rava deCUITenS
l.umpat
rr>

veniens ab a;ro Lanuvino, ct vuipes taiuhs eni*a. Anguis quoque viam inetpptam reinovetur,

llipa Lamivino, Fcetaaue vuloes ~.

: i

ciim
cui

veiut

sagitta

et serpens lter lnstitutum,

transverso rquis pavorcm inje-

cit

Eot

metuam

autrur

pnevidens fitura ?

^ cmut Wnqos.

gj p er rjuliquum similis sagittaJ _ _ T? + :,.,v_ timebo Ego cui

Providus auspcx

ANNOTATIONES.
; Ut s'i quid ma.e cesserat, cum v. g. proegnans cauis occurrisset, inde talerri Occursum deinceps hahumiut infclieem et mah

nulla aut lcvi ratione

ominis.
noster.

Ejusmodi plurinia profert hic Poe*ta Vide Alcx. ab Alex, hb. r.. cap. "<3. &c. 3. Lanuvino.] Pro quolibet positum" quihusdam viderur; non iia verO aliis, eo quud per illud ad viam Appiam oppidulum iter erat Galate.-c Brundusium pergentis ad eonscendendara ibi navem. Hes exigui momcnti.
.

ver6 mundi parhinc enim pendet multantm soiutio quiiisuonum, nimiruin ubi dexatlcbquc quod tra pars, ubi l_eva constitucnda felix, quod ii.fclix omen. Primi Rom. Augures

ab Alex. ante

cit.

Quam

tem spectabat aupur

5.

Kumpat

et serpens,

8-V.]

Graecis

ttxovlla.;,

Latinis jacutus, serpentis genus est, ex arboribus in praetereuntes ses* vibrantis ad modnm
sagitta?. /Eliau.
1.

orientem spectarunt ab Albanis et Latinis edorti. Patet ex Vir. /En. 8. v. 61. Mn. 12. 172. Subinde ver6, cx Hetrusca disciplina, ad meridiem conversi omen capiebant et auspicium. Vide Varron. lib. (i. Plin. lib. 1. c. 54. Quce cuni ita sint, ortus Solis crat cis ad laevam, orcasus ad dextram ergo quod mox ait Horatius, Corvum ab ortu Sotis oscinem, sinis:

6.

hist.
e../,

auiinal. c. 18-

Plin.

trutn infelixque
vulp,6
laevi

augurium denoiat.
cornicis contra.

Adde qubd

8. c. 23.

Fitlgaftcm

inquit,

jaadum

ex

putabantur auspicia corvi dextri fausta,

infelicia
:

arborum ramis
6. Similis

vibrari, nec pedihus

et

iantvm caintelfigi

Plaut. Asinar.

vendas scrpenies, sed

missili volare tormento.

inrra citand.

sagiUa-']

Nolunt htc
;

mere

esf

Item Aulul. Scen. 20. Non tequbd corvus cantat mthi nunc ab larctL

missilem rx arcu sagittam quanquam nihil veut patet ex annot. prxced. At plaeet indicari eain surculi partcm in viiibus postremam et superiorem quce incurva et contorta serpentem refert, vucaturque sagitta. Columell. 1. 3. c. 17. Plin. 1. 17. c. 21. Sagitiaz vocantur surtat,

culi,

cum

intorti

panguntur.

. . .

sagiitas serere

manuy &c. Cic. de Divin. 1. Quodavgurium a dexira corvns^ u sinistra cornix faciat ratutn ? Et antea. Paiuetius requirit Jvpiierne cornicem a. lav& corvum a dextrd canercjussisset t Et Divin. 2. v. 81. Cur aliis u dextrd, aliis a lu^vd datum est avibus ut rutum ttuspidwn facere possint f Verum cnimvero magna hujus
t

minus

utile,

quoniam in

transfcreiuJo facile

obscrvationis vanitas,
cit.

ut

ait ipsc

Plin.

mod6

rumpitur quod intortum fuit. 7. Terruit mannosJ] Exterruit equos currum trahentes, in eos iitsiliens, co modo quo mox explicuimus. Mannus vocatur equus minor ad manus facilis et obsequens. Torrentio est
aradarius cquus, tollutim et sine equitis moIestiS. decurrens.

Et

Cic. de Divin. 2. n.

82.
ct

Qu< autem
conjuncta con-

est

mter Augures canveniens

stantia f

Ad

nostri avgurii cansuetudineniy

dwit

Bnnius

Cum
rocitate

tonuit lcevum bene temjicstate serena.

At Homeri Ajar, apud Athillcm

ciat:

qucrens de fe-

Ego
omnes

cui timcf:o Providus auspexf']

Ira fere

Trojanorum, nesdo quod hoc modo ntmi-

codices.

Scnsus cst; non

:

est

am

tibi,

Galatca

cum

tiullo sis

quod timecrimine obet

Prospera Jnpiter his dextri. fulgoribus

Ita nobis sinistra,

edit.

stricta,

felici

eautii

ut et auspicio fluent tibi

tibi
:

omnia

nec non faustum

si

augurium
sit>

cco

precabor navtgare cupienii

ubique

felix.

Qu6d
ccrte,

liceat

aperire

quod

senlio,

maJiin

cum

eruditis

nonnullis,

itttenogationis

Darharis dextra metiura esse videntur. Qwanquam haud ipnoro quts bona sint wiistra nos dieere, etutmsi dexSed cerle nostiri simstnan u<>minavetra si/U.
Graiis
et

notaiu expungere, et contimiato sensu et oratione, jungere cum sequentibus hoc sensu Ego Horatius, si cui timebo auspex providus (ut tibi ruvigaturee timeo, Galatea) huic prece susala:

runi (quod ii sinendo dictUTTJ pUtant) fxterniquc dextram, qxda plerunufue melius id viddatur.

'.'.

osdnem ah
a.

tur

artu Solis corvum, qu6 deterreaconscendenda mari, isto sciikret malo au-

gurio.

Vide mox annotanda.

:

R. Auspex.] Is ausuriuni captans sedebat ca-

lituura sine nodo tenens aduncum, regioncs et certa spatia notabat, quibas videnda ad _e pcrtinere designabat, fitc. A!ex.

pite vclato

quo

eoeli

Vidc Just. J.ips. Elect. 2. c. 2. Ex his, lcctor, nou absurdam quoque sententiam priorem qui corvuni oacinem ab oriu felix augurinm hi'nsc scripserunt, tamctsi ad hevatn essei ubi et distinguendam aiunt intcr Auguris dextram manum lrevamque, et mundi partcm dextram ac sinisiram, cuin Poetie nunc hoc nunc illo hkkIo loquaniur Adde Plutaichum in qurest. Centur. Rom. ita scrividcs
illorum,
:

CARMINUM LIBER
Antequam stantcs repctat paludcs Imbrium divina avis imminentum, Oscinem eorvumprece suscitabo
Solis

III.

27.

233

V
|346j

Priusquam avicul.i pluvias proximx pnenuncia redeat ad }>aludrs

miniini:
lluentes,
votig

11

ab ortu.

VOCabo corvum ub oricnte canentem. Esto fortnnata ul/i-

Sis licet fclix ubicuuique mavis, Et memor nostri, Galatca, vivas

eunque

volueri

.,

>

(ialatca, et

Teque ncc laevus vetet irc picus, Ncc vaga cornix.

Sed vides quanto trcpidet tumultu Pronus Orion ? Esro quid sit atcr
Adria?, novi, sinus, et quid albus

15

vivenostiimeuioriam se:vu:is: et te nec pergere iinpcdiat ainister picus, ncc cornix va^abunda. At cernis quanto fragore pro-

Onon dcclivis? E^o scio quam peneulosum sit AdriaUcum roaie, utque fallat Iapyx
peret
serenus. Conjuges et
11111 filii

hosti-

experiantur occultos tnotus

surgentis,
et

Pcccet Iapyx.

20
csecos
347
[
]

Austri
atri

tumulius
ictibus

Hostium uxorCs puerique

maris,

ac

litora

Sentiant motus orientis Austri, et jEquoiis nigri frcmitum, et treinentes

fluctuum concussa.

Verbere

ripas.

ANNOTATIONES.
bentem
:

Cur avU

sinistra

c$t

Nam
nit

smistrum l<evum
.

sjgtnficat.

secundaf. .. Potcst ctiam

Eam igitur rem qu& si~ avem. .vocat vitigus sinistram. Cur verh f An quud Mnxce in acie contra Mezentium
dtduci a verbo sinere.

abtarv&est: cmvus porrb fallas parra) et dex~ JMin. lib. 10. e. 12. Cornix tra ; conmadcnt. inauspicata? est garnditatis, a quihmdum /a-

men

laudata. Id. eod.

1.

c.

1S.

Pui
.

(Gulliee

piverts} A.ng. ffbod-peckcrsj Martio cogtvnnine,

inszg^ies et

index micaret, ac deinceps ita ohservant f Etmim Thebani cum sini.stro suo cornu ad Leuctra hosiem projiignsscnty deinde observaTunt ut in omntbus conflutzbzis sini^tro corstanti jitlgur
sinistra viituria:
;

magni

in auspiens.

Ipsi

pnnci-

in

augznium

id verterunt

augunis a Hegc qui nomen palcs Latio sunt httic uvi detht. litus e ritm i/i capite Pra-toris
itrbani L.

rcddentisy sedit ilr placide, vt

tur.

Tuhroni* injbro jura pro irtbunali manu prehmdere;

nu imperium
est

trihteretzt.

Au
An

Juba,

respicientibus

polivs 3 ut auc/or orientem Aquilo ad

et

Respottdrre Putcs^ exitium Impeiii porsz

sinistram est y

quam mundl partnn dcxtram

tfuia

supremam habent

hrrestria et

caduca ccelestzbus et divinis cum sint opposita^ putabnnt nobis ea quw sinistra stttit f Deos a dextrd ostenderef Vide et Arnob. 1. 4. paulo post init. ubi Itrva naturu essr ulla negat egregie. Nec omitte quod Non. Marcell. docet aliquando etiam l*evum in bonam partem, et a levando dici. 9. Antequam stantes repetat paludes, V.] Antequam tempcstatem denunciet cornix ad paludes suo more volitans ac sedens: ibique prcesentlens imbrem divinansque et voce indicans. Supia Ode 17. aqitie augur cornix dicitur. Vide ibi annotata.
11. Oscirtem

txanimarefur, ; ncc mtdtu pbst impbvtt prodigiztm. C. Ccelio sive Lailio id tribuit ['Vontinus in Straia^em. 1/. Sed vidcs quanto, &c.] Attainen, 6 GaUteR, ne temeFe te perfido commitiasmaii animadvcrte imminentem ab Orione temprstatcm. IS.Promts Orinn.] Devexus, ad occasum ^crtendi,

tUmztterehtr
iile

at,

si

Prirtori.

A/

avesn protinus ronrvrpsil

;ens.
2-3.

De

co

lib. 1.

Ode

28.

v.

21.

lib. 2.

Ode

in fine.
qztid sit ater Adrttf^

Ego

twvi> simts,

&cA

Cave etiam et time Adriatici maris navigntionem. Hujusepopericulasumexpertus,inquitHoratiu<, cvim Athenasprofecturus, eonscendi mareBrundusii.

laptfx,
flans

corvirm,

&c.] Ore futura

prce-

Tunc etiam inteilexi quid albus jrenct quam sjepe fallat et decipiat ventus ille ex Apulii, in Gnecuim pergeutibuE initio
repente e coelo sereno procellas ci-

einentem. VideGell. I. 6. c. 6. Plm. 1. 10. c. 12. Pessima arvorum signtficatio, ciim glutiunt vut

pit)pitlus, ac

ens, et nauiragia parans.

v. 4.

De eo

lil>.

1.

Ode

3.

cem
si

velut strangulatz.

Kt

1.

18.

e. ult.

corvi

singuttu

quodam

latratites,

seque concutientes y

1 .

continuahtnt, ven/os ;
r.s<irbrfiunt t

eem
felix

si veru carptim voventosum imbrem pra?$agittnt.

ct iiruant

Hostzum itroreS) etc.] In hnstcs vertantur ma!a qiueque : ?i Galatca avertantur.

i.ontra

si ab ortu clare vocem ediderit corvus, auspicium fuisse narrant quidam. Vidc

Ctrtos Sentiat mo/us orientis Austri.] Meridianura hunc ventum ignorat neino valde
esse proceilosum.

supra anm.it.
15.

Ctecos motus.]

Quidam
et

interpretantur, nocin/rrdiu Anuilo

fluctiis

Nec

lizvus vetet ire picus,

4.

Nec vaga
et

cor-

turnos, eo

qu6d noctu Auster,

mx.] Plaut. Asinar. Sccn.

Ptcus

cornix

vehementior

Austro majorcs

231
ItB etiam Ktiropa
I

Q.

HORATIl FLACCI
'25

cominisit latus

mndidum;
rnm
et
.ipcr-

mart
terrila.

'

Sic et Europe niveum doloso Credidit tauro latus, et seatcntem

Belluis

tos dolos

c.vp.ait
Pfttilo

anti

imper-'
iu

pontum mediasque
Palluit audax.

fraudes

amo

llores

pmtis
lil-S

rorol-

\\ rum Itnida
vr-tiit

Nuper
Nocte

nihil
t

asprxi;

riisi

in pratis studiosa florum, et Debitae Nyinphis opitex coronse,

30

.sidera et aqtlas.

ad Qretaui

sublustri, niliil astra prueter

ceritenis utbi.

btis

intli

rcita ait

Vidit et imtSas.

patttts,

nomen
?

fili"
i

neglecrum,

Quas simul centum

Oppidis Creten
:

tetigit

potentem

348
[

et

pieta

ticta '

Unde
mova
virgicri-

et

quo deveui
est

(Jnica
flagifio

fieena

nriitor

num.

An

expcrrccta ileo
?

mcu

luxlntn
vie

Att

scelerc imspi cics

xnunehi
iltanis,

decipit

Pater 6 relictum Filite nomen, pietasque dixit Victa furore Unde ? Quo veni ? Levis una mors est Virginum culpas. Vigilansne ploro
!

35

Turpe commissum

An

vitio

carentem

Ludit iniago

40

ANNOTATIONES.
edimtur, Plin.
lih. 2.

rap. 47. in fine.

Alii le-

pinam exhtbent.
Lucanus.
3.
exa)ifj.m'Ksi.
<
.

Ovid. IVIetamorph.

5.

item

gunt
7.

orte/iln lln <!>

De Hcedorum
libri
<

pestuoso, vclr annot. htijue

cxortu temhle J. Stroph.

Nunq.iid

\t

i'.'i

sagax Poeta jlmxisset Hirdo-

Centvm pddtnlem Oppidis Cirlnt.] Homer. Hinc \ ir. atn. ). de GretenSibus,

1

cum occasu Ortotris, queln modo -Hir siquidem loi est illum. Veianutatucn quid vciat Hot.ri
rnin oriuiri
attulit ?
i
i
i

Plin. lib. 12. cap. 1.

"? urles hnbituni magnas. Esl Gvti/ilrr in

vimlu,

interniinarl

Orionis, hustibus vcro

firV.]
I

\U.

rarjn

maltgnrtatem. 25. Sir et Etmpe,

-

Vidt ne tibi contingat id quod rttigit uvopse. Htec mantlaetum et arnabilem ratrrum conspicata, non cst
ejus

platamis, insigms Utriusgvt luifnnr muniimmlis, e.l nwlijimm fnlitl tlnmtGr.rmu- falrtdoiitas adfuit, : ei tens stathnque Joucnr stib e& atm Kitropu rnvrdissr.

Cirhi jnita

fnnim

verita
inire
riits,
1
1

tergo

iiisil. re,

atque etiant n.aiis

Taiulcm ]>lan relirlnm, &r.~\ deccptam se ititelligens Europa, sic ingcmuit Miscram mc, qu;e insano tauvi amori
34. Pnter
np.
:

flocras et

inatuhularc

At

pe. nituit

se-

obsecuta
serui
!

patris

domum

revcretvtiamqvre

de-

eiim se aveetani longrtts sensit.

prjerritchit

Sic tu,
:

, placiilum tmtie m.ire ultro conscendis

inox
tc,

37. Levis
Scilitvill.
1

tma mor5
v.

est

Vir^inum
vuv.ini

culpte.']
it;s.

at

ciim turli.itum
decepta*,

ac

proin

fifreparafcilis csv

pctma

d
cara

ccliis

ekttutn

tntuebere.

Kuropa a Jove
vettttB,

Carm. 60.
Sitis est

46.
intacta

tauri

formam converso
i

avecta, vitiata
ct

ftrgo ditm
:

manet,

dum

ab
ii
.

lapyge Austroque,
i

ab

Orione
Ovi.l.

leribus

nc&iis
lib.

poteYiS
0.

liilli.

Cuni

ra.iliim nmi.rit pollvto

..'-

r.irpmeflorem,

Vidcffleredo

Diodor.
*j.

Sicnl.

cap. 15.
I

iinda manrt, nrc euru pnelli.i.

Meurmorph.
.ini.
'
,

Fab;

ult.

et

10- fitargo

Cahtt, ouaiportAjvgiens>eburnu.'}

Apoll

lib.
//ts.]

Candore

ittsignig

Euvopa
.

'ta est.

Qtue 27. Mediasp audacter ac sine ulto mettt tturi dorsvtm inseendrrat, tmn evpalhtit utn "1 altO inavi
]

v. 562. alii Pole t'asomniorum portas, alteper honc ratn corneam, eburneam alteftm Vidc Virg. fiflsa, per illam vera emitti sonmia.

Post Homcr. Olyss. 19.

bulati sunt, dvias esse

jEneid. 6.
alii altter

v.

893.

Hti.jus

fi<rrncnti ratim.Mii

G'

iBvest*tgsmt.

Quidam
iKr^aijtftt,
eai

rn

ctvmologiA
porta,

nil

praster
ct

undas

et

roarina
i

raot

ira ast

renv versari npin.intur;

inqniunt, rst
e\

Hrcc

qtix sequunrrir

Iftoscho

transtulit

decipio
qvta;

hinc vtuntm

inMimtiinm

Horatius, pari'erque Ovirmm, aKiqtte. sit Theod. Marcilins e 'I liem iiio, quoniam intcr lnuus opera, Kidvll. to. repcntur inseriptuBi

ratulenli nitens

cit. ilhtd

autem
xi;a.;

elephimln, nt ait Virg, est vcrum quod rcoitiea portj.

Nam

tarnu Ktftthti vvidcqvie x^tb,

quod lamen Moscht bigendum.

a ;

esse

non pm am-

29- Ni/tjcr in prtitU, ?>.] ritet fiorcs, cura rapta est it

Lepcntcm pal>ite,

quM cbur dcnsuni Alii, iffettum reddo. contra at pervium dat octilis nihilque hitvc illud tiihil ostenpclliicidum cornu cst
; ;

Proer-

dit,

hoc verb liquid

xltibtt et iiulicat.

Aliis

CAUMINUM LIBER
Vana, quae pdrta fagiens cJmrna Somnium dn -it .MeHiiwic tluetus
?

111.

27-

235

qua? dilnpsi per jnnuim rbunieiim imommnm amktit? An saliufl \'u\\

\

inga tnfnbi
BTC
?

Ire per loi stos

iuit,'

aa rccentes
349

florvs

Sl alimllii

Carpere flores ? Si quis infSmem mihi r.unc juvencum

Dtil
:t

quis

modo
il
1

tnidat

irutx-

t,mi inii
tt*rro
a

obor
ac
nirripexe

disrprpere
jurvenoi
Sifle

iratse

kicerare icrro, et

4G

pnus

ouecti
si-

Frangere

eirftar

modo multum anmti

tauri.
tes!
!

im.

vprtcu-uiiii

deserui paternarn
OIICtOT
si

damam*:
Ir.ieros.

Cornua
Impuderis

liqui pati

quis

Impudens Oivum moror

Dearum

50

xis

Deerum ocudis ista, funnda ambulem intev leones.

fceda

Prrusquam
dai
catse

tabes ac

invadelitlila-

Si quis ha?c audis, utmani intcr arrera

puU-hras
prredae

genas,

Nuda leones. Antequam turpis macies decentes

Occupet malas, teneneque succus
Defluat praedae, speciosa qutefd Faseere tigres. Vilis Europe, p&ter unjet absens, Quid mori cessas ? Potcs hac ab orno Pendulmu zona bene te secuta elidere collum.

succus

tigres cupio formosa lnfamis Europa, absatiare. sens uater instat, auorsuoi mo-

batur,

ri

ditfers

cem
sara

|x>tei

FVangere ab istu orao obsequente tibi

?

cervi-

<

ii

magts plarent cautes scoputi ad raortem eapedili: age, committe tp celeri tem-

Seu

nisi
vis,

pensum domime
tu

60

trahere

Rsgts

iilia,

Sivc te nipcs

et
:

acuta lcto

Saxa dclect uit age, te procella; Crede velcci: nisi heiHe mavis Caipere pensum,

A\\
;

jTATIONES.
tlcbitam

per ebtrr, quod 3ens est elephanti, sigruri putatur per corhu vei5ocutos, quia prima ocuii tunica ejus speciem refert; ac proin
aliquid

nam

incerta

certi continet, iltud aui quse ocutis videntur, manifesta suht; at alieiio ore famAque perci) qua
lib.

Orco pnedam tradere. Utinam inttr errcr.i Nuaa fciuws.] Jaru Europa non sornniasse, sed re ipsa rUigitiuiu perpeofisse se agnoacens, iram in taurum primo,
51.
deiiide vexo in seipsam veitit.
citb devoiari
cu;
it

Vnie Eustath. Macrob. iu Somn. Scip*

cap. 3. 42.

L.

55. Speciosa quaro Pascere tigrcs.] A feris exoptans, nuda et formosa illis
objici;
fortasse et peenas luere vult vahi,

M
ii

{& ert, pbtuideri tauri dox-

quae culpus et turpi

commisso ansam pfsehuerat,

itne igitur vlgilanti inih

formam nempe

me eredere, quani in ludendo flores tolligeie ? Vix sane opintime n somnit t-xcutere possum, inquit stupens Em 47. Mldtvm awuli tauri.] Huic divinum oso marisque lougi fluctibus
pratis otiost

dorcm

spiranti,

aut,

ut

ait

iormoso,
contrectai,

blandienti

libens

collusit

Moschus, raiti, Europa

Potr6 tigres pulehritudinem ac leones inemorat, quaies omninq betluas Creta non habet aut nutrit ve.ivm ettOflitpe, idque citra notaiu ignorami, virgini son est indecorum. 3'. Pater urget ahens.~\ Consria mens exprobrantem scelus pairera flagitiosae mihi exhibet durum perinde acjustnm vindicem: eaque me
et
:

mantbus spumam ab ove al Taurus Europae lambit collum, ac demulcet puellam. Apud Ovid. autem Metamorph. 2. Fab. 13. ori flores
osculatur, Hein et dorso insidet.
porrigit,

imago urget

et

torquet

5B. Potes hac aberrno, &V.] Vitam infamem potes finire Laqueo et suspendio, vel pnscipitio,

cornaa

sertis

exornat, pectus

manu
Cic.

gaudVt araans. de Nat. Deor. l.n. "0.

plaudit
:

Memintl quoaue

atttb

em
vtxit

esse

me quam

iiiejvit

<iitrre pulTaurus,<pri

seu iu niave sp" in scopulos acutos, 6-J. Nisi heriie mavis Carpere pevsum.'] ^isi mavis servire, et lanain in hla ducere al) herl certo pondere traditum ad opus diurnum, tu regio sanguine prognata

E crxtpam. 30. Onuin tnoror.]

nicuin Kegis

filia

nimiruro Agenoris Plioequae mater fuit Minois ac

:

Mori dUfero, mororque

Rhadamantju.

236
atque
dari pellex hene barLugenti astabat Venus improbe ridens, natusque laxato arcu postquam ver6
barae.
:

Q.

HORATH FLACCI
65

Regius sanguis, donnnaeque tradi Barbarae pellex. Aderat querenti Perfidum ridens Venus, et remisso
Filius arcu.

satis ludificata est,

ait

Moardenti

dum pone
junjjio,

furori

et

quando

tibi

juvencus

Mox

odiosus comua dabit frangenIgnoras te esse conjugem da.

ubi lusit satis, Abstineto (Dixit) irarum, calidseque rixae, Cum tibi invisus laceranda reddct

7^

BUpienu Jovis ? Omitte queDisce altain sonem rimonias.

sustinere,

Cornua

taurus.
?

ut

decet
feret

divisus

Uxor

invicti Jovis esse nescis

:

mundus tuam
nem.

apptllatu/

Mitte singultus ui^ ' -rtunam

bene
:

ferre

magnam
75

tua sectus orbis

ducet.

Nomina
ANNOTATIONES.
66. Peltcx.] Mariti concubina.

Perfidum ridens f^enus.] Dutn in has querelas erumperet Europa, prope stans Venus ridebat virginem dolls quidem dequerenti

Aderat

ceptam

suis ac

filii

Cupidinis, qui

cum

sat

vulne-

xuin intulisset,

avcnm remiserat. 69- Abstineio (DiriO irarum, 7.] Tota

73.

haec stropbe ironiam complectitur salsissimam.

Uxor

invicti

Jovis esse nescis ?]

Apud

Moschum

antecit. Jupiteripse se Europoe, qua-

ab Kuropft Tyriu faUhs SyrictJ vomenacregionem anti n nomine carenicm ; i/lam porrb ex Asid csrtefuizse, in banc vi 16 minime rommeasse tcrram, qute nunc a Greeds vocatur Europa,s<:d a Phanice Lmtiim in Cretam, et e Creta in Africam. Apud loschum antea cit. Irlyl. iniio, refertur, dum adhuc vir^o in Phcenicia versaretur Europa, 111 somnisstbi videre visa terras duas, Asiam, ct ahcnnn et opposltam, de se contenderttts mulicbri formu erant hacatirr

cepisse

iis sit, aperit, et

consolationem adhibet, quam-

rum

altera

perrgrino vultu

ct

habitu

alter

vis in tauro latens.

similis erat indigenae, atque, ut qu.x fiiiam

ma

74. Bene Jeire

magnam

Disce fortunam.]
;

gis viudicabat,

qudd eam genhisset ac

nutrivis-

Vcl tolerare ^ravem animi dolorcm vel regiam fortunam sustinere ac tueri. Nam scribunt quidam Jovem (alii dicunt, Xanthum) Cretoe Repera nave, cui taurus nppellatio et insigne fuit, Europam rapuisse, atquc ex Phaenicia in Cretam abductam uxorisioco babutsse. Alii paulo aliter, a Cretensi Rege noniine Tauro, illatis in Phceniciam armis, victore, Eurupam regis Cretce filiam cum altis puellis capttvam esse transportatam. Vide Euseb. &c. Col. Rhodig. lib.
16. cap. 17.

set;

verum
&c.

altera validis

contendcns manibus

trabebat non invitam, qu&d ea sibi fatodestinata

esset,

Stctus oriis.]

Fama

fuir orl>em

quondam

to-

extitisse; at irrumpente subinde ad Herculis columnas Oceano sectum ac divisum et hinc mare Mediterraneumcsse. Plin.
:

tum continentem

Apud Lycophronem,

inquit, tau-

ro5 quj rapuit

TttvfofMptyvf

Europam, non atiud csi quam tuxvum, id est, tauri forma prae'trbis

signe naviginm. 5. Tua scctus

Namina ducet] Orbis

(nam "lim

in

duas vrl tres

fahitur

divisi

portione*

alii

alirer senserunt)

una pars de tuonominc appr!-

cap. 90. Oceamts intotwnahtuirt terras. Primitm ommum ubi Atlanticum mare e$t y si Platom crcdimusy immrnsa spatin. Et I. .1. Prooem. Ajricce Abylu, CaJpe Europt? cfauttra, laborum Hcrculis meta: Quam ob causam columnas ejus Dci vocant irutigena:: credunti/ue perfns^as e.rclusa sntea admisisse maria^t rerum naturte mutassefaciem. Et cap. 1. rursum, Occ~ auus, tnquit, hnc quod dictum esi spatio Atlantiaim mare infttndens, rt avido meatu Urras,
lib. 3.

ntioquin

Europa. Ex vnlgatS opinione. Nam Herodot. scrihit, Nemim mortalium * ttnde Europa ivxmen adepta sit> nisi di-

qutBCUnque vcnicntem expavtre, dentergenst rrsistentrs quoque fleruoso litorum anfractu tambit,

Europam

vel m&ximtrexessilniserebrisexcavaiis*

CARMINUM LIBER

III.

28.

237

ODE

XXVIII.

AD LYDEN.
Diem Neptuno sacrnm
Festo quid potius
die
hilariter esse
351

transigendum.
Quid melius agam die Neptuno sacra ? Profer, Lvde cita,
Cjccubum remotum, atque
veritati

Neptuni faciam ? Prome recondmim,

se-

Lyde

strenua,

Qecubum,
sapientiee.

Munitieque adhibc vim

Inclinare meridiem

obfinnatre vim infcr, Vides rnediam dieni recederc

et

tamen cunctaris detrahere ex

Sentis? ac, veluti stet volucris dies,

Parcis deripere horreo

G
?

apothecainutilem cadum Bibulo Consute conditum ; quasi consistat

Cessantem Bibuli Consulis amphoram Nos cantabimus invicem

ternis

tempus fugax. Age alcanemus Neptunum, et

Nercldtim
capillos.

caenileos

Tu
:

cithara incurva stepius can-

Neptunum

et virides

Nereidum comas

10

tabis

Tu

curva recTnes lyra Latonain, et celeris spicula Cynthiae Summo carmine, quae Cnidori Fulgentesque tenet Cycladas, et Paphon

n*
ttcr

Latonam, atque tela Diavelocis. Ultimo camu iluc-

et

Penu, qtts Cnidum obtinet Cycladas emicaittes, atque

junctu

ANNOTATIONES.
Metrum idcm quod Ode 3.
X. Festo
lib. l.

quid pohus die, fifc.] Quid aptius et cnnvenientius diei festivo, quam genio indutgere.?

nec senicl veteres consuevisse cetatem vlni Hesiguare nomine Consulis tunc Rempublicam administrantis.
cari,

Sunt qui Horatium velint hic joac per vocein cessantem alludere ad Uibu:

Hujus festum a^ebatur Romae die Julii vicesimi tertia. Meminit Plin. lib. 16. cap. 12. Athenisautem dies octava cujuslibet mensis erat Neptuno sacra. Alex. ab Alex.
2. Neptuni.]
lib.

3. cap. 18.

lum cum Julio Caesare Consulem, niliU verik Consulis agentem quemadmodura liarrat Suetonius Jul. cap. 20. Yide locuin, et in eam rem Epigramma ibi relatum. 10. Neptunum.] Quandcquidem ejns festo*
epuLbiraur; hunc
erit,

Reotutitum.] Ideoquepretiosumet optimum. 3. Lyde.] Eadem fortassc qua; supri Ode 11. Stroph. 7* ubl quidein obstinata, hic vero facilis et amica. C&cubum.] Vinum cximinm, de quo lib.

sani;

celebrare

aequuin fupariter

Deum

maris, marlnasque
tria

Nymphas

Neieides, Nereifilias.

Harum nomina
Iliad. i.

recenset

ad trigrnta
initJo.

Homtrus

non fong^ aU
raaris

l.OdeSO. v. 9. 4. Mamtceque adhile vim

Vhides Nereidum comas.]

sapictiticpr.]

Ob

colo-

Auiino

rcjfln.

a natur.t serio et a nugia voluptatibusque alieno rira adhibe; remitte aliqnid de tua in-

cantabis

dole seveiiori;
jocis.

mtcura vaca

hilarittti,

vino,

Tu curvk retines lyr&, fc.] Tu, L\de, Dras portui prxsidentes. Curvah/ra.] Vide lib. l.Ode 10. 12. Latottam.] Dianx et Aoollinis matrem.
11.

Vides Solem 5. Inclinare meridiem jam descendere, et peracto metlio cursu vergere ad occasum. Dies j.im mcdia abiit; cceiue hura carpcnda est. Ita vocatur locus 7. Horreo.] Grxce" wggiby. rebus condendis et servandis idoneus. In superioribus apothecis condi solere vasa vinaiia jam dixi Ode Q. etpi. hujus libri. 8. Cessantem amphoram.] Satis veterem. Bibuli Consults.] Sub Consulatu Bibuli anno U. C. 694, in horreo conditam quo quidem tempore Horatius puerulus erat. Vinum igitux illud debebat ewe raaturum. Jain nouvi
Sentts.]
:

Celeris

spicula

Ct/nthuz'.]
spiculis

nam

venatricem,

fcras
:

Celebrabis Diaconfigentem,

ct celeri cursu

quse a CjTitHo asscquentem Deli insulx monte Cynthia dicta est. Lib. 1.

Ode21.
13.

Cmdon.]

Caiiae

urbem, de qui L

1.

Ode

30.
14. Cycladas.] .Egaei maris insula^ in or-

bem
14.

dispoiitas;
ult.

unde nomen.

Vide

lib.

l.Ode
1.

v*.

Panhci.]

De

ei urbe C^pri claruRimt

!.

Ode

30.

236
tygnfa
adit

Q.
Paphum.

HORATII FLACCI
:

No*

c-

tiam canetui apto carmine. Y

Junctis visit oloribus w .. iv DiiTtur moiTta nox quoque naeniA.

.
fi

15

ANNOTATIONHS.
lS.Jwutisolorihis.] Trahere cumitn Vcnesii ris dicuntur pgui lib, kQfa
:

1.

Purpureu
6, paulti

lumbas.
lli et

16. Diertur merili noje cjiuh etiam cuntabmir 1 ea cgulis, Isetitiae, vqluptaii

l.*]

Noj
in

uorl

operam
,

\pul.

Mctam.

mus;
Ocle 1.

vel

sn

nocti
lib.

lih.

pca

inititun
tr

iuterdum passeres.

tnol>rus;c ac uisii iilon.um.

Dc

nnniii

2.

Iu SappUp,

Ka?.oi $i

uyw crrufci,

ODE

XXIX.

ad m.ecenatem.
InrUt.it

eum adfrugalan canam

^roles

et

opum contemptvm
prOgCnifiStibi

faiuhit.

OMtecento,
rae tibi
est

Hctrns-

TyRRIIENA RegUm

[^ 3 ]

amphor.i

<li.be \inum m non hactenus luto*

n isarum, et

Cum

flore, Mi.eceiia-. rosarumj et Prc^a-tuis balaaus cupillis

balanus expi rinibus. Subtrahc te cunc ationi ne contini uidum Tibur, ct pronos agros Lsu:
I

Jamdudum apud me est. Enpe te Ne semper; udum Tibur, et EstfUe

Dechve
cdnternpteris arvum, et
pafcricidai.

morae,

lae,
1 i

narRelii

abundatvaffetreutem,

Telegoni juga

ti.nu

fasadmm

Fastl<di6sam desere copiam, et

ANNOTATIONES.
Metntm idem quod Ode
1.
-.

o.

Ub.

1.

tfftd metst,']

Tibi pridera destinata atque

Tyrihena Rcgi lm< c eximias Poetae nostri Odas henc eensebis, Lecti r, ^eu
versus ac j*oesui, seu rcs et
das.

Eripe
metitaj

fe

morte.]

Excute quoolibet

irnpedi*
apgad

matcrum
|

uihiique te reinoretur,

qub minus

oicae

mentis ac

dis<_i-

itum venias.
6.

ravisi

Tuum,
olupute

A
is

nium, tua sag

loquetur.

R^iinque tanttiiexcelsas, e quibus prospici^

I

m,

fi?c.]

bur,
ttti]

Lsubm,

^.c.

Tyrrhena R Regibus oriunde.

aunot.
2. .V
.-:

Ab
Ode
',
:
, ,

Heiruscis
I. et *20.

Udxcn
0<1<: 7. vi 13. ciIlIi. 1.

indans^

Vide Ub.

i.

Vide

iib.

1.

Odc
,.

h. init.

imuu Tlburi
muntis

..]

Plrnus
necc

dum,
Uili;

iu

declixi

^cu

latoce,

deltbatus,

itus,

dum
'

'

SUO
i

B. Tel
i

$oni
ii

Jttga parvicirla.']

Tusculum La-

rolkis
-

duodefim millibus passuurn h

i

RomA
filio,

teterejs,
i|ui

Ciicv
-

fusfedisi 'ib. 4. }'

i.

Ode
,
.. :.

pa

im ad

Ei uj

men
i

ut in

cjus ju
. ,

pertinuisse ad nilaritatero

poinpamque
im bafa,
.
;

Frascaii.
r

nptum

tbid.

pro-

ntiruin,

et

pai^tia

bcne

multa,
..

ni
I

ferebat
\

cula.

0. Eat

Latinis,
ciip. -21. lib.

,S,>.a
l,l.

!in. lib,

' Ad modicuni recum oumiuro ccpiam, quam

'

12.

iluu.i

lu

satietaierj) parit,

hac

Sat. 4. bb. ;'.

BAla bttiduo delibutum capLllitiuni.

im

geiicjTftt.

CARMINUM LIBGR
Molem propinquam
nubilni^ artluis:

III

2<>.

10
iuas.
lnt'jniiiiu*
ej

admirari

l'u-

Omitte mirari boafce

rnum,
16

'
;

i.r
feli
i

Fumum

et

opes stropitumque Rora.

tas et

Romss
jucun
la
i

...

Non
ic
i

rj.-

Flerumque gratae divitibus vi<v>, Muntueque paryo sub larc pauperuui

Coeiia*, siae aulaeie et ostro,

opulen
ocn e
:-i'n'!i,

nii idaa
I

au|

sine

<

15

bu$
\iuill
'.i

et

purput.t,
<'\curit.

vultum
.!

kpetU anpro.

Sollicitam oxplicuere frontem. .Inm clarus occultuiu Andromedes patcr Ostendit ignem jam Procyou iurit, El stellfi vesani Leonis,
:

pOn

..(]
'

;"'
.

''.-;-'
,i.i.

i/iit
.

iin
1.
i

;inbrcm sa:\it Amic.ins,

. ili

UL.

'".l,IO>l.

3ol

'

Jam

Sole dics rcicrcnu- siccos. pastor umbras cum grege languido,

fcssus qiuerit, et horridi.
:

20
35S
[ ]

ies aridoe.
...>.,

Nujic
|

,,i

cum

ge lanet

guente
i,

uctit

umbr.is,

anv
Sil-

Rivumquc Dumcta

itque densa
iuti
;

nemora
liuus

ct

sUens

Tu

caretque Silvani Ripa vagjs taehurna vcutis. civitatem quis deceat status,
ct urbi sollicitus times,

non

babet
mentis

auras (

Tu

laboras quis urbi

status eonve-

25

niat,

ac

anxius quid

Curas;

adversus Itempuhlieam moliantur Seres, et Bactriani Cyro

subjecti,

Quid Seres

et regnata

Cyro

AWOTATIONE*.
10. Molem propinquam nvbibus arduis*] Vel sublimes aedes, vel turrnn, quara nas iti Esquilino monte, e qua" Nero speetasse dicitui iiuemlium nrbis. Sueton, Neion. cap. c turn r, naiiana urospscitoK9
I

cipitsaivire, Canieula insama dietiPt-rsio Sat. 3

v. Hi
...

Fortasse et almdrt Koibtius-ad^stlelhtm qua;

Leonis

oiii.ur

'.

Gal; AJugusti.

Co-

luracil. 8se.

lO.SoleJie* rcfercntr

svecos.]

ScaKget
gravis
:

ofren;-

Uetus flammie t ut aiebat, 12 Fttmuni.] Auram

13.

pu.kkr-ti.udot':.

sus epitbeto sivcos, in fine veTsus^

,
.

matTet, Ste
;

popuiareni, ambitiodies et calorc-s

ir

;estivos
hyerrtis

nem, honores, vanam gloriam.

Pieritmouegratee divitilnts vices.] Natura diverso gap4et. 14. Mun&r-jtte Ctcnte.] Paratum tio/r atn\
sed

Pe&a

vult

indicare

at

gi-aves peiinde iuees ac ;e?iat:s.

O
Ivac

Inpcrcritict

conatus tngeiai 21. Jant pastoT )r/r(7, &c.] Priori strophe

antti

munnd-r convivium
i

lfi.

; ut habet Coinicus. SoUicitOTn eiCpUcuereJiontem.] Frontem

tempestatem
i.

tesrivara
!

autem

diri

horiim

tvei

t'nnai

<

i^iiat,

np-.upe mcriilict

mcestitiain rugas contrabit, hilaiitas ve!>licat.

em, quo solebant

,

pAstoi.--;

vre^es mnlras

Virgil,

V.riJ

Jttw cloTUS occultum, <$?c] .-"Estivos ardpres uJducit ae notat sidusCephei, qimd nviuir 7- Id. Jul. ex Columell. lib. 13. CYpheus jEthiopuin Rex inter sidera relalus cum Cassiope
1/.

2rs.

Dumita.]
suppi
|

SiL.ts

mh

.en,ic^tc

umbram et

friirus

SUva&i*

Dei

silv&ranit

uxore,

Andromede

filia,et

Rergeo ejusliberatore

Gaprinis pedibns-i cornuto capite, rorpore hirto et villoso. Vide supri (W. 18.
Ilorrtdi.]
v. l,

ac spOjDso.

ibique annot.

OccuUum
l>oht'

iznem.]

minoiteni

Tum qu6d Cephei sidus Ursam coUocstuni est tum quia

:

est uura,

Curetque Hipa vnici*; tariturna ventis.'] Nulla ne lcvU quidnn spiral ventus ul ripas

circulo

Arctieo
I.

magnfi

e\

pevte

oUegitur:

rluniinum.
'25.

Hygin.

-2.

Ajiollodor. Arat. &c. vel jxitius,

Tu

civitattm

quis dneat

stafus y

&c.]

<|Uod anu"!

non apparebat, jamque onuin ostenLatine Anticauis, sidus quod nritur, buDUS Julii. Coiu-

Dum

18- Procijnn.]

unte

(ianiculam
l-x

mell. &c.

Arato, Cicer. de Nat. Dcur. 2.

Gctiki>iis est ille sul- ip

quicscunt otnnia, tu eti.un lnboras de statu Rtipubiicse constal>ilieiido. Aiqui otiuni carpc tainillum, 6 Mrcciris, urbis Pi^etecre. De hac IVLeeenatis Pneiectura Dio 1. 40. et :.3. Vid. et Vell. Paterc. I. 2. Senec Kpist. -m.

Comel.
v. 17.

Tacit. Annal. 6. Supi-a noster

Ode

8.

Graio Pixcyon qw nommefertur, 19. Stdiavaaiii Ltonis.] Quiutum est hoc Zodiaci sijuum, quod aggredientc Sole inslnlitanis

Mitte
27. Seres.j

civilcs sn/j)cr

urh

curas.
a Scri

Asi^e populi ulrra Sinas,

240
atque Tanais
secKtfosus.

Q.
Dii

HORATII FLACCI

Bapientes obscuris cenebris invenuiri sorvulvuut aevi

Bactra parcnt, Tanaisque xjiscors, Prudens futuri temporis exitum

Caliginosa nocte premit Deus Ridetque, si mortalis ultra

tem
plus

deridentque

si

homo

30
3s6
[

guam

decet

angatur.

Satage
sentia.

bene moaerari pneR^liqua dilabuntur

fluvii

Fas trepidat.

Quod

adest,

mcmento

instAT
tntra
tts

Tiberis

mod6
defluenstlr-

ripas

quiete

in

mare Thuscum, raodd

corrosa ereges,

saxa pes,
fieia

et

e\ulsasque atque

aedi-

simul
soniiu

abripieniis,

haud
et

aine
silvce

montiuni
;

proximop
Is

quando

im-

Componerc aequus: C&tera mnninis Ritu fcruntur, nunc medio alveo Cum pace delabcntis Etruscum In mare, nunc lapides adesos, Stirpcsquc raptas, et pccus, et domos Volventis una, non sine montium
Clamore, vicinaeque
silvse;

35

nvmis

eluvies solicirat

fluvios
tui est,

tratiquillos.

compos
qui
potest,

Cum
Jrritat

fera diluvies quietos

Ille

40

vivetque
singulis

hiluris,

diebus

dieere

Vuu

amnes.

potens sui
licet in

Ltetusque dcget, cui

dicm

ANNOTATIONES.
urhe
5i

dicti.

Irico

opere

Re^io lUorum Serica, hndie Catay> iiiclyta. Vide lib. 1. Ode 12. sub

tempus
36.
arrodit

33. CteterafluminisRituferuntur.] Futunira fluit, et sensim elabirur, rebus mod6

rtnem*

pacatis,

Regnata Cyro Bactra.] Haec urbs primaria Bactrianae, Regionis Asi.?,i;wr Parthiam ad Occasum,et Indiain ad Ortum, 0>;u flnmine alluitur:

modb AVhc

turbidis.
tafttdes

adesos, Stirpesque, fc.]

rapidiori lapides

Exunuans

rapit

onmia, cursu

et excavat, arbores extiqjat,

Iliad. 11. v.

&c.
1. v.

Vid.

pars olim erat imperii Persarum.

Homcr.

492. Lucret.l.

285.

Hic filius Cambysis, Persarura et totius Orientis Rex, proim6 et sacris literis celebratus, a Tomyri Scyiharum Regina cum suo exercitu contruciVide Justin. 1. I. &c. Paraliporr.en. datus. Esdr. DanieL maxime verd Isai.-p, c. 45. Htzc dirit dommus Chrislo meo Cyro> atjus appreCyro.~\

Medorum, suhindeque
fanis

Frapnina dejideta silvarwnj arbnstaque tota t ])a/ sonitu magno stragmijvolvitque sub wulis Grandta saxa t &c.
Virgil. ^Eneid. 2. v. 305.

heudi dexteram, ut subjiciam antc fariem ejus Rrgum vertam HSgo nnte tc ibo Dabotibi thesaztros abscondttos et arcnna secretvrum t ut scias quia ego Dominus, qui vogeutts, et dorsa

Rapidits mon.tano

Stermt agros, sternit sata

ld?ta,

flumim torrens boumquc Utbores

PraxrpiiesQue trahit silvns : stupet inscius alto Accipiens sonitum saa:i de vertice pastor.
40.

co

nomen tuum, Dcus

Israel

accinxi

ie t et

non cognovisti met fc.

28. Tanaisque discors.] Populi ad Tanaim quietis iinpatientes, ad bellum proclives intcrque se irtquentiits dimicantes, rarthi, Scythap, Sannatae. De illo flumine Asiam ab EuropS, disterminantc jam dixi.Vide Oden 4. hujus lib.
stroph. 9.

Chmfera dzluvies quzetos

scilicet in

Irritat

amnes.]

Amnes

Tibcrim influentC6, ipsumque

:

29. Pntdens futuri temporh t fc.] Sapienter Dti hominibus cognita esse tutura noluerunr, sive ne malis ante tempus lorqueantur; sive ut incerta rerum expectatione peuduli ad ipsos recurrere ac vereri moneantur. 31. Riddquc, si mortalis ultraFas trrpidat.] Iib.2. Ode tb. v. 25.

illi au^entes supra modum exundatione sua suntTinia, hodie Topino ; Nar, vulg6 Nera ex Apenmnosoaturientes; Anio, hod. Tcverone flu. Sabinonim; Pellia flu. Hetruriaj, hod. Paglia. Legc PUn. 1. 8. epist. 17- ubi de Tiberis frequcntibus incrementis ita scribit: Tikris alve~ um excessit t et demissioribus ripis att& superfunhiprcmit vattesf innalat campis ditur dr qum solct ftunrina actiptre et permista devehcrr t retro <o%it t aique ita alicnis aquis opcrit

agros.

Anio

dciicatissimus

amnium

idrbque

La*tus in pr&sens animus quod ultra est Odcrit curare.

adjatentibus villis velut vnvitatus retentusque, inagnA rx purlr ncmora quiblts inumlratur t et fregit et rapuit. Sut>rutt mo?itc- y ct deciden-

tium mole plurUnii

iter

loris clausus,

dum amissum

32. Qttod adtst, memcnto Componerc a?quus.] Pr*sntibus utere prudenter, rccte, juste.

qua^ntf impuht tecta, ac sc supcr ruinus evexit atquc ej.tulit } &c.

CARMTNUM LIBER
hixivso, Vixi: cras vel atra

III.

29.
crastina

241
die
vel

1-357]

pohini pater occuftato, Vel sole puro; non tainen irrmim

Nubc

pTOducat
vel

serenam

coelo Jupiter obscura nubila, diem at nequi;

45

Quodcaaque

retro est, efficiet

neque

Diffihget, infectumque reddet,

Quod fogiens semel hora vcxit. Foftuna saevo laeta negotio, et Ludum insolentem ludere pertinax, Transmutat incertos honores, Nunc niihi, nunc alii benigna.
Laudo manentem.
Si celeres quatit

quicquid ar> mutabit ac tura est, neque destruet quod semel attutit Fors gautempus. fluxum dens rebua adrersis, et obrescindet
stinara

quam

ludere

ludum
mihi,
si

petuul-

50

lantem, caducas,
tcri

subvertit

dignitates

jam

mox

propitia.

Laudo
leves
qiiae

staualas

tem. movet,

Qubd
reddo

donavit,

Pennas, resigno quae dedit, et

Virtutc nic involvo,

mea
55

probamque

et me5 nie virtute protego atque honestam paupertatem navis peto. Si indotatam

Non

Pauperiem sinc dotc quaero. cst meum, si mugiat Africis

procellis,

gemat Africis tcmpestatibus, nou ad me attinet confugere

obtinere,

Malus

ad miseras prcces

ad vota luctuosa, et precibus ne Cypriae vel Tyriee merees mari avido opes
adjungant.

Decurrcre, et votis paeisci, Ne Cypriae Tyriaeque rnerces Addant avaro divitias mari.

60

ANNOTATIONES.
13.
f'i,ii.}

Vux contemnemis mortem,

sic

inquit
4.

diserte, suo

more, Marcilius:

neid.

55. Probamque Pauperiem. *ine dote nucern.] Vulg&tum erat de bona conjuge inter probos effatum: Satis dotata,si bene morata: Jsie Horatius

Vixi

et

quetn dtderat cursum tiatura, pcregi.

pauperiem
:

ait se

expetere velut

feltcis vita:

ducem
Posset etiam juugi
in diem, eo sensu;

cnm
is

vocibus praecedentibus beatus semperque lcetus

sibique videri satis dotatam, utpote proiam. Vide supra Oden i6. amedio ad fihem.
57. Non est meum, 1 mugiat, fifc.] Qui opes avide quxrunt ac paujiertatem velut summuui fugiunt malum, ii raedio mari ot naufragii dis*-

eget,

stini

diem vixerit, id est, qui prsssenti hodieru&que die utetur, futuri et crainintme anxius. SuMcittHei maUtia as
qui
,

in

crimine
ro,

inquit Christus in Evangelio.

49.
lib.
i.

rtuna

Qde
i 1

Ueta negotio, &c.] 34. in fine. Juvenal. Sat. 3.

<a?vo

Vide
v.

39.

cum Diis paciscantur, ne suas pereant merces; at ego, tametsi talibus in angustiis fuenec opum jacturam timebo, nec preeibus rediinere satagam, atque divitiarura neglectu, paupertatisque honestse amplexu, tutus eio ac ]x-

Quales

ImmUi magna adfastigia ferum

Eitiiihty quoties voluitJbrtuTtajocarit

Dt Sat.

6. v.

004.
Stat Jbrtuna improia,
SSfc.

Vide hujus libri Oden 3. init. Si mvgiat AJricU Matus procelHs.'] Si navis malus vel quassatus vel excussus ruerit seu Africo vento, seu fluctibus maria Arricam allutus.

entis.
:q.

Secretumqw /! mimum parat, &c. 5 Lauda nuttmUemA Qaamdju stat et majiet mecum fortuna, laudo: qu6d bi recedat et autugiat, minime indignor. Isti instabiU, fir\,

ces,
r'i,

Sf'.-.]

Vbtis pacisci) Nc Cyprim Tyrixque mer~ Diis vota nuncupare, et dona jiollice-

Bisalvas prsestent merres, impediantque nau-

tVagiura. Plin. lib. 8. cap. 16.

Tinic pr&cipuus
est.

inus ego
quillitate

mea

viriute

haud moveot;

raea"

tran-

votorum locus
2. v. 3.

est,

cian spei nullas

Pcrs. Sat.

npn deji ior. Testibus oeulis, extant etiaranum Coinmodi Imperatoris fnon autem Adriani, ut seripsii nonuemo) numism; ta n
i i

'
1

"i

im pars altera effigiem habet

dextra
jfugitivi

Noti tu prece poscis emaci, Sfc. Co. Cypn<E Ti/riteque merces.] Emporia scilicet erant orbe toto celeberrima, Ovpnis^ insu.
.

n e sedeutii,

fraenuiu equi,
:

Mediter, de qua.

I.

1.

Ode

3. et Ti/rus

opuecoruu

tenentis, cujn bac epigraphe

urbs maritima, portu

commoda, oltm qui-

FOBTUN.E MANENTI.
Servantur in cimeKarchio Ludovici magni.

dem probe munita et diyes, clarit ite et rnagnitudiue urbium Pbnentoiae praest-.ntissima, nunc in
ruinis fere jacet, et paucos hflbet iucolas.

Insu-

242
Tum e&m me
tus

Q. IIORATII
secnrum ven*
Poltux
r
.

FIAOCI
i

lems ac ^emnujs
aucj

Tunc
rr-

JM

op e

inc biremifl prapskliQ seaphtO jilutuin per J/;eus tuinultus

uuviciil.c

duos remos babi

Aura

ieret,'

geminusque Pollux,

ANNOTATIONES.
;i

pridero erat freto qioatuox stadiorum divisa;

i
I

l
t

l.

&gpas fumultit ]

Ltb. 2.

Ode

16. v. 2.

Quint.

'

populi
lib. i.

navi
-20.

iiunl

primi, ex TibuJJo

Eleg. ;. v.

ninuaque Poltux^ Separati dicuntur noeere fratrca illi gemini arribo ver6 simut
64.
:

"

propii

sulcra.

Vide

1.

1.

Ode

I.

Pr

. \

iffs

cmfcrc docta Tyrus,

Idemseribit Pompon.
62.
7.

'-,...'
,

Sunt qui allegoriaa hie somniant, putaotquc Horatium alludere ad ld quod sibi cont bque per Mgteos tiuv. 2. et
1

Qdc

2. v. -23.

ego
.

fi-nrt-i

m<-

.-!!

ci

iUs, e

qu&us

evaeentf

biremi tantammo,1

do scaphu
'
. .

v.ei

us

ni!

'.

fl

>.'.i.

vaph&i id cst, yirtute et, iruaocejaiift sul> ntxus, aspirajue aura et iavore gemim siderisj
latis

riude ae

si

Castur ct Pollux duces

mmtrum

ot Autrusti.

ODE XXX.
Carminum
Aljsolvi
ojiits

'syorum

ghriam

aicrna.
aere perennius,

:eic
ci

stabilius,

Exegi monumentura
i

atque

pvratxiiclum

'

eorrumpens,

nec

Boreas

vi-

^egaliquesitupyramtdumaltius; QuOQ Uoy iiiiln/r edax, non Aquilo mipotcn?

ANNOTATIO&ES.
Metmrn
i/
|

idern

qnod supra Odc

Lib.

cwKem nimunn
jicipolest}
iw
tat,

aliihutinem, atue

hammihua

ton-

Carminnm -vo,

er-ectee

lumen
c|uo

],,:
ti 1.

a\

monumerttum
n

>re

..

sunt turres a&imolatissimte, ; quee

posterh
\
nli-

cetemeequi
2.

>moi

nen-

giera Qpurt

hanc cum ilia confer; et eundem utriusrjue seopum. e&ndemque ententiato varUL dictionc rahtum distinctam aniniadvcrtt'. Sanctus Hieron, iLintaphiura PeuKis
detur.
nlt.

Oden

ud

ignis tpetiem,

G&imetras ideo $ic appellatur^ au%d r5 irojie?, ut nos dicimus, c.i fis.

tutaturin conum: quar^ itudo f ^uonhm incel itudtmm nirt&a/m sctmdensgracile& :

Imim, itmVras quntjue

mit.

sic co&cludit

earegi

monai)
vrhi
.

.,;-

\\'

?itechunic& fatione a ieml, L7.etDiod.Sicul.lib.

ait

US}

',>'

Ua destrnere possit

2. cap. 2.

Hic pjramidcin

afom
nnraenta Hterarum
td

m
/

ufilicio et

maxiinara u Chemopere mirabili,

1

memoriam
bris

eolli

impotuit
ei
o,ii -!<":t
:

<
am
.
.

luorerai lalerum,
wrti
,

quorum quodlU
. -

trophace
itcm
sit,

ra septem tontatebat. a? toUeret .

'
'

Rlaronii
uixu:.

Livii

scrjpta,

quautumvis
1

Caius

Priiicc]

'
''

' lidam
.;/'
>>

utatiitraduni,
pj

W
','.

ffuadringenli

nori valuit.

rm

tsitj

trabiA

2. L.

.;

igo
'

adm

tiorum Sfegumopui etsepulci des; quarura nonnullae im> r 0*1 miraci Trt or^em terrarum im\
-

pidibus am> fstam se-vidisse adhuc stautera anno

Hegwn
pbim
en

/1

'> '!

n
1

<

tuliaqtte
,

1
.

le

26. c. 1-2. Prop Maniul. Epigrata.

1.
,
1

Uarbura
Herod. lib. ait, quiuque

}>_<
\i.
1

m
eas de
1

..

ribil

u ate:

..'.
tl

pen grinationis nari ttione testatur ^rronomise Profe sox ^nglua n interiorem qutmi exterior tit ac dimonsus est^ altamque dicii pcdea Ltam .t convcnientem ructiendi rationem asscfit, 9te.
:
:
1
;

.]

[initatio
(>.

eat

Pin-

jarti,

decem annis
.,

elabosc
(

dartcae

u.

Ode

utai

ntam, in aiian
Amrnian, Marceil. t..22.
,.
',t,

parjatua dicitut

Pyramidts ad mifan-

ew wo
atit

i!irt:taudum thesaurus, aequeat vel KybernuS irober, venuts, aut sctieft unuurum et Up:u tempo-

Xen quem

auterre

i\

.,

Herodotus doctt3 ultra

rura.

CARMINVM LIRER
Possit diruere, aut innumerabilis

III.

30.
Lt,

243
VCl
,

Annorum series; et fuga temporum. Non omnis moriar; multaque pars

Vitabit Libitrnam,
Lfscjue

(emporum
tas.

,
i

u i-

Haud
:.
i

ribo;
n

et

portio

plurl
'

rtem ef-

Crescam laude

recens,

dum

ego nosterft Capitoiium

Scandet cum tacita virgine Ppntifex. Dicar, qua violens ofestrepil AufiduS, Et qu;\ pauper aqua; Daunus agrestium Regnavit populorum, ex humili poteijs, Princeps /Eolium carmen ad Italos Deduxisse modos. Sume superbiam Quaesitam meritis, et mihi DelphicA

orum udatione au r, quamdiu summus Sacexaos asI.

cendet Capitolium

cum
1

sileuti

10

|ue rapidus Aufidus murmurat, \ Daunus aquarum egens rusticis gemibus dominatus est ego ciams ft
!

teuui

memoi

.'

icos ver-

sus pvimus transtulisse ad Lati-

imm

15

Lauro cinge

volens,

Melpomene, comam.

earmen. Age, IVferprniieni partam virtutibus magnitudinem assume, capiilosque meos circumda ultrb laurefi Uelj hicS

ANNOTATIONE8.
fi.

cVfltt
.

omnis moriar,

fi?V.]

Nou ram

ani-

Jio

pvragi consucta
fiu.e

nee pr;e

cceteris

Angerona-

;na.ui no.ninis

immortulii.iu ctTUunonvC
erit,

ki,

obtrucu^ Marcilius Angerortee silentii

vclificatur PbEta noster.

7.

Deae,
wtersignificft*.

urbis

cu.nn
iii

iiuer tutelaria

numina ex
In

Vihdit Lhitmam.] Supentes

Libitina faretnua

Maerob.
10.
Apuliit,
I
1

lib. 7.

cap. 9-

Tiinn dunibit.
'ii
.11

Est

Quii

tAvJidiiSy&ci]
Esl enim
tuj

el

runerum Dea, in ctyut serie vcauJebantur locubantur qutecumque ad sepulturam perti-

ua

neu.]e i>auia, n-HMini.

ta

cupit celr-

11

Moratiifs.

Apnliieam-

nebant.

ld-ewl dicta,

cn Varfetoe*, eadetri

ius, Itotbe dicitur

Ofanto, v\ Apcnniuo deduM

quse Proserpina: nec -etiam alia quaui Vonns

in Adriai

amiquis existimata, ut eadem naxaiibus et morii DeapKesideretj atque principium finemqt vitie in potestate haberet; quo fragilitatis humanae mortalium quisque admoneretur. Auctc r Plutarchus in Numa et in Problem. Vide et (a-!.
29. cap. 18. cgo posterd Crescam laude reccn<.] Novis indies l.uniibus cnnvuiabor a postrris sicque velut innovata mei menioria seroper inclarescet, eoncidet mmquain, aut senescet.
lig. lib.
i

11. / lic Turni avus regnavit in Fuit AputiS, tjuae ab eo Daunia vocaci est. etiam fluviu appell itus.

Panpa

<
1
1 1

Rho

hincque est ari peuuria aquae laborat und

aestus et calor,
:

la

valde regio, ac

Uam t
12.

vocat npster
H>

I.

lib. 1.

Ode

14.

Grteca

ia-jik* v?b

tS

XaSrt.
e
I

Legunt
.

alii

ex

Manu-

scriptis plerisq

8.

cra

Dinn Capitblbttn Seatnj&Bt, CV.J Dum saRomre fient in Capitoliu, ae proinde quairtdiu
illa aeterfia.

Quod
K.i

ifere*no\jra erit
./

ad vocem

''
hi

stabit urbs

Virg. /En. 9.

v.

448i

Horaiius, ex
ingeftii ojjes

Dum
0.
rite-

domus /Enea Capitoli immf-ile saitwh siccvletj imperiumque pater Romanus haivbit.
dt?n
tarita virgine.]

claritatem et riomirtisf-ampHtudinem evusit, per r.c beirignam veiiam', d qufi

\S.

Ode

Qnamdiu

et Vestales

silentium obscrvantes operabuntur saeris,

Quibus oinnibus temporis diururnitatem ae perpetuitatem indiTtt Hbntitfs, quatn sitii suoquespondet nomini.
jetcrnumque ignem fovebunt.
( Minni; liscuntur liic

MdHurn carmen ad ftahs Pt"' UOH 111 ! r modOi quod primus AJcaTcos versus LatJne scrip ad imirationem Alcaei e Lesbo instda, in qu5 Vide lii>. a. Ode 13. reeft .it .Tulus.
13. PlrfewqW

dmr,c

'

i.

Sume
nfflft
;

tperviam, l^t.]
:

Suam

ai!<
|

nonuuHi Nvmphan. illam,

atii Idvilia

Musam
<\n
::.-

FoEta

atsenrn
.

s ostentat.

Gran-

quam Ninra dam sanxerit,

11111

coteudtlH Tacifdmqite appellanteste Plutarclio;

jpiritu

-n

;'.

sacfA

liiEifeiLi

tflmiqui

t*ae

et

impone
'

oeteude tuam ncbicororfcint k

.
id

afleruut, ad cfUss sliigtms meBStbtis in Capitoll-

lauro sacva Apolttni, qni

Ittur e

preoedfrbat Pontift; e%dtraidbsee

ujffiilibet

Sane

sacra intclii^i jcr est,

utrem? iuC&nuo-

apud Delphos', urbem

Uioi:".::'.

Atltai

rara

244

Q.

HORATII FLACCI

CARMINUM, SEU ODARUM,

LIBER QUARTUS.

ODE

I.

AD VENERExM.
JEtate sua sejam rebus Venereis haud esse idoncmn.
Interrupta du<nun,Venus, ite-

Tum

pr;elia

ihdicis.

oro obiestorque.

Abstine, Non sum qui

eram sub dominio benignx Cvnar;e. Crudelis parens amo-

lNTF.RMISSA,.Vcnus, diu, [ Rursus bella nioves ? Parce, precor, precor. Non sum qualis eram, bonae Sub regno Cynarse. Desine, dulcium

!6

'j

nmi suavium,
tabtlein
periis, circa

nnrce uir intaclustra.

subjiccre <luliibus im-

Mater

s;eva

Cupidinum,

5
i03

decem
plcna.
in
i

Ito

Circa lustra

decem

flectere mollibus

qud
tium

invitant te vota .idolcsrrnanior-e

Opportuvelox cyenis

rius lascivies

aedibus Pauli

Maximi

Uktc

Jam durum imperiis. Abi Quo blandffi juvenum tc revocant Tcmpestivitis in domo
Pauli, purpurcis ales oloribus,

preces.

purpureis,

10

ANNOTATIONES.
3. Lib. 1. Suetonius in vii;', Horatii ita scribit; Scripta quidem tius usque adnj probar iit mansuraque perpetub credidit Augustus ul nwi modo leculaTi carmen compontnditm iu)untJ.

Merrnm idem quod Ode

Intermissa.]

significans

fonna egregiam et perfectam,

ei

vej

quia immunis

plaouerat, ut scribit ipse liiatu

caeteris-

piaemiorum spe, quc amatoribus antepositus fuerat.

loco, id est, sine nlla
5.

Mater sava Ciqndttacm.]

jali:

Htmc
Vide
ibi

versicu-

am

m\ loriam

TH

<

ii

Drusi-

lum

posuit

1.

1.

Ode
]

19.

imnot.
1.

ivtgnorum: eumque eoegeril propter hoc tnius carminum libris ex longo intervaUo qvartuui adderc. Tn hoc taroeti libro quarto nonliulLae

6. Circa histra decem

De

lustroantuit.

2.

Ode

. in fine.

Est spmuiu qiiinque auiiuruin

lvinc aiiinim tetatis suje

sunt

OJ

e, qu;is

constat esse facuis atite

Pntta.

quinquagesimum uotat Vide Alex. ab Alex. 1. 5. c. 25. Just.

quasdam priuribus
Iiujus
t.isse

libris
1.

bbri auto teniain

cst

contentas; v. g. 12. 1. Intelligendus fbr-

Suetouius

clc

edito in

lucem puiius,

Lips. Eleet. I. 1. c. 27. 10. Pauli Maximi.} Paulus Fabius Maximus Consul Romae fuit anno urbis cond. 74J. cuin

nscripto post alios trcs quarto boe

libru,
2.

Parce,
pollebat,

precor."]

Per jptatem
Ludos
el

se excusat,
arte.,,

abiisse juyeniles nitnirum

I

qui-

Julio Antonio, ad quetn est irccripta s Ode. Vetus codex tiuilumquaitohuiclibiopru:fert, Ad Fabium Maximum, Torrentlo teste. Venus curru vepti PuTpureis ales oioriims.]

dum amabat Cynaram meretrisem speciosam in primis, et ab e& diligebatui

lu

ab oloribus tracto, atque

ci
li

ulitis

riter

decurrens,

Vidfi lib.

;3.

modo Ode

volans ct
1. isii jroee,

maxime

illam vocat protervam

t.

lib.

!.

Epiat, 7ve.I

Purpuxeisi] Magmiestcontentiode

rapacem Epi

L4.

Hie

appellat

Iviiour,

cuio cjcui plaiie sint candjdi, uon purpurei.

CARMINUM LIBER
Comissabere Maximi,
Si

IV.
si

1.

M5
aptum hepar
inflaraet norcis

cupis
et

tonm- jecur

quffiris

idoneum.

mare.
bilis,

enim juvenii
pulcher,
ct

Namque

p o

et nobilis,et

decens,
1

an\iis
plici

httud

mutUS, ac multilonge
tuse
militias.

Et pro pollicitis rion tacitus reis,

mdustrift prauHtust
vexilla
rivalis

Et centum puer
LatS signa
Et,

portabit

arthrnv,

Kt,
f364"j

cum

donis amplis
gaudebit,
te

feret militise tuae.

superioTf

ut

vtctor

quandoque potentior Largis muneribus riserit aemuli, Albanos prope, te, lacus Ponet lnannorcam sub trabe citreA.
Illlc

e marDiore erTectam locabit sub trabe e citro. Ibi thus muHura naso
hauries, et recreaberis carmint-

prope laeus Albaims

oq

bus

juncds

citharae,

et

tibix

plurima naribus
:

Berecynthise, et

fistulae.

hneque et Berecynthiie Delectabere tibiae JMistis carminibus, non sine fistulA.

Duces tbura

ANNOTATIONES.
Vel, purpureus vocabatur
uitens, qualis
est

orania

color

valde,

16. Lntc signaferet militue tuce.] Ovid.

cycnorum candor; unde et nix purpurea dicttur ab Albinovano; vel quod purpura etiam aiba qiuedam erat, Plutarch. in Alexandro, refert Herraionieam purpuram annis ferme ducentis repositam suum adbuc
colorem servasse; cujus haec afferebauir ratio, rpiod vubne tinctura meile, candidas auteui oleo Xenophon Paedue lib. s. Cyro fuisse ait tunicam e purpura* semtalbaro
vcl

MiHtue spedes amor

cst,

saviqve labores

Moilihts his casiris et dolor omnis inest. Eif quandoqtte poU-ntior., &?V.] Ille ver6 Paulus, si quando per tuum, 6 Venus, fa\orera apud amicam plas valuerit, quarn suus rivalis muneribqs pugnans, tum eriget tibi statuam e
17-

albo contecia esset.

niarniore in aede constructa h lignis

pretiosis,

propp (acus Albanos ubi pradia

19.

ille

habet.

albo distinctam

^ii-aJva

xoxpvpxv fxtri-

\evxov.

Forsitan et color purpureus attribuitur

Roina
Divin.

civitas,
1. n.

Laeus Albanos.] Non prucul ciant urbe mons, et lacus Albani. Cic. de
100. Feienli tello cu/nlucus Aihacrevisset,
si

cycnis
ri->

Venerem
:

trahentibus qui ipsius Vene-

est

per hypallagen.

Apud Anacreontem

nus prceter modiun

dum
11. Comissabete*] Comissuri proprie est post

is

lacus redundaret,

in

responsum et, marc Jtuxisset,

Feios.

Romam
ductio
-20.

pcrituram

,*

si

repressus esset,

ecenam et qunnquara

epulafl jocari,

ludere,

Lascivtre

l/ule admirabiiis
cst.

et

si<rnifitrat

post ccenara luxuriose

iterum epulari. Sueton. Viteil. c. 13. Epulas quadrituriam dispertiebat, injentacula, prandia,
coenas, coraissationes,
12. Jecur.]
nis.

dta AlLants aquce facta deKt de Divin. 2. n. 69. ad utilitatem burhani Aibana auua deducta est.

SuO

traie citreu.]

Duplex
:

citrus arbor

altera huxnllis et

fructifera

altera silvesuris et

In jeeore sedes araoris ac libidi-

infructuosa,

sed grandis; e qua fiebant opera

lecti,

Vide L

I.

Ode
:

13. et 25.

magni

pretil,

luensa-, trabes,

13. Nohlis.]
fasti

Fabiae ^entis claritatem

omnes
fecit,

Plin.

1.

13. c. 16. Pers. Sat. 1.

v. 5:3.

&c. Vide &c. Qui-

loquuntur

Vel hoc fidem non

mod6

dam

sed prope superat, quod plus treeenti ex e&dem hac famitia una dic pro Republica ceciderint

legunt, subtrale Cypria, quod multce erant arbores faciendis operibus, navibus prcescrtim
fabricandls,
sacra, ut

cum

fibi

unis Veientiuin expugnationem de-

naodari petiissent.

Ovid. Fast.

l.

idoneo?, in insula Cypro Veneri dictum est 1. 1. Od. 1. et 2. 21. lllic plurima naribus Duces thura.] In
tibi

eo templo, quod

consecrabitur, thus pluri-

Una

mum
dies

incendetur

tibi,

hymnusque cantabitur

Ad

Faliosad belhim miserat omnes ; iellum missas perdidit tma dies.

musicis instrumentis. Lib. 2.

Odc

15. copia

narium.
22. Lyra?q.ue 9 &c.]

14. Pro soUieitis non taeitus reis.] In foro

sese, ex laudabili nobilium adolescentiura

Merctuio,
inventa.

mure, excrcens agendis causis, cLefendendis reis, de bonis, de vita periclitaniihus, adeoque solicitis diserte perorans, bonis arubus abundc instruc:

Lyra ab Apolline vel fistula ii Panp, tibia ii Marsya fernir In Berecynthu v.to Phrygiaa monte
sacra celebrabantur variis insuru* pnesertim, qvue inde cognomen
1.

matris
habuit.
1.

D<

um

ruentis,

tibiS

Vidc

1.

Od.

16. et 1S. sub finein, et

J.

Ode

ly, v. 18. et seq.

U6
Ihi

Q.
onm
ui

HORATII FLACCI
pucri die,
teneria virginibus

pneri
l>is

puellis
tli<

nunten

Illic bis

25

tuunt
nli is

dibllS

lc.l

..it

:.iii-::inuit

Nimien eum
In

tuum

ter,

riiu

Bequs
Cj
i

ntulier,

SaKorum- NurtC me nequc puer, ne|

Laudantes, ped< candtdo

V
nrc

morem

.Saiium ter quatient

humum
36s
[

t.mui
vinti
t

amoris
ivon.ire.

oi.leclat,
nr-tiue

(i.iiendere,
.

floribus.

caput

aliqttot

Lignrine, ejbeu! per malas rrtun Hutuit stUlce ? quire luiLiua discru: iti vocibus lutrsitat sib n-

At

quare,

qtnre

nec fcemina, ncc puer Jam, nec spes aninii redula mutui, Nec 'certarc juvat mero, Nec vincire novis tempora rloribus.

Me

30

Sed

cur,

heu

Ligurine, cur
?

tto ticn deeenti

; ?
i

;u

te notate

in somnis motUt
plector,

prebensum amte
tc

modo
Marlii,

per herbain

meas laeryma pcr genas Cur facunda parum decoro

rara

Manat

35

campi

per

nndas

Inter vcrba cadtt lingua silcntio

fluente>,

ctudelis, rurrierjtcm

Nocturnis

te

ego somniis

prosequor.

Jam captum teneo, iam Te per gramina Martii

rolucrem sequor

Canipi, te per aquas, dure, volubiles.

40

ANNOTATIONES.
55. Bis '/:>.] Mant- et vesperi canent jumr ci.m A
i

tttas
.

laudes

Amor
dore
:

elicit racryrras;

ptr.icas

tamcn, yrx pu-

Yi''e lib. 1.

naui ex Ovid.
,'.

Amor.

I.

OJi

28 In morcm Chorteas etfam

i

Tui-peseran
Srtttiirx Irr quatietit liimium.']

turpe J rnilii tgnat.

. .
.

tavi trnn

','>.

C :;

fticmtda

.]

Quod
tingua

a-ibi.
tis

tnm

lilt.

l.Oiit: 36.

ubi el de Saliis

Mar-

etiam indicHim
alioq-.ii li.tinilii
;".iti

..'
1
.

Saoi

rcU tibtts.
.

tit..

erl>nq

>o. ftfcnfc

Sft

Ver ;ens cgo

liltri

prafttcanta

qood
-1.
'

stirjc

indecorum

milii

cst.

ad

'....
39,

scllitlli.

1:

i;

iicc
.

V5rg

--i"!"

<i.

76.
vr.rc resifli!.
Brc-.l

{ncipit
inter

JJii.ri,

>! Jiuquc in

rloribus corcnari
iii>.

epulantruro, ex

i.

Inter videor

Sedmr,

!,.'

L guri

ir,

'

"

]
,

ejo

somiii.t*

"
tgitanfem persi

i'i

a Li.

pirinc.

'",
:

'

'

".

"''.]

\n

rursus

'

cftmpo

'

.'

'

nfns

cnrstt,

yiaitt

rpiagintn natus smn, eur adjuveuilem uielascirevocas ?

qviratione. dte mrtatione in Tiben prttximo post exercitationentj ad ptilverem su-

doremque dctergendum, uiannotavi

fuse

lib. 1.

01. Mai>ui rara meas lacryraapcr gotns.]

OdeS.

CARMINUM LIBER

IV.

2.

21?

ODE

II.

AD ANTONIUM IULUM.
Laudat Pindarum.

Pindauum
lulc, ceratis

quisquis stiidet semulari,

r360

"]

ope Di&daTea'

Nititur pennis, vitreo daturus Nomina ponto.

quicunque vult; Pindarum, sublevatur atis csvft compactis au\iHo Diedali, et mari pellucido co&nornen pjvajtibit. Pio
Iule,
imitari
I

Monte decurrens

velut amnis, iiribres

ruit pfofurido

rus

abun ans
et
<

alto

sermonevolfertur

vitur,

rjjiido

Quem
Fervet,

super notas alucre ripas,

raonte

labeotis,

immensusque
;

pluviae
e:

supra

cou
sive

ripas

Pindarus ore

tulerunr,
,

Laurcam
prodithy-

Laurea donandus Apollinari, Seu per audaces nova dithyrambos

n
5.

fert
I
.

vo

litas- in

10

audaclbus,

ANNOTATIO
Metrum
i.
-'

'
i

'-

Vide
n

infr&

ad vo-

Iulus Antoniifs,
I

tfiiuoli

mque P

!ari

ris, cscriileo.
01.
1

ic

OUen Hora
nei
inn aritesignariu
ff

Vd

;t

r/m

Copiosa rindari
:

daruni cftoliit stfpra modestiaiu expi

tanti.

'finulo

t^hularum^
I

Is
i

Lyrici
A

QuintiL
'

1.

10. cap. l.

Pindarus ore.J um Pin.!

B
'

insuUiqud Boeotiorum ingenii m famam et proverbium absti Olympiadem 75. seu annis ante Chflstum Dorice reon. ei scrip it. Threnos ejus, Ditlivrmibos, ct alia
.

stupidi,

ea

orum-

<

/'

,
9.

flumine,
.'

mi
Vide

meritv

credidit

;:

i)

:,>.

Laurea

Ajiollinari.]

1.

3. OJi*

ulu
erat

subtraxit

nouis
12,

injuria

temu
1

in fine.
thmiir,

ncouria, seu
.

Olympia, Pythia,
n
fert rn
id<

io. &ilhi}rambo$'"]
in

Hyrnnussen carmen
i,"
:

ianu -Ii

Pii

honorem Bacchr,
.
.

et

ipse

lictus cst

Ui&(*

infdnte
tt
alibi
'1 1

&upac
s

.EiCarv,

vel

positum melle ab aplbus

quinqui<
i.iui ei
:

nutritum;

-..
1

101

in

"'

ithih

comuTtssionibus praela-

rtai
t

.i

..

uten

Semetes mati
Alii alias

.'

'

..

tamen

scitiS.

M
l

mditonim quidi m im veneral iHis,

vastantes,

ii

fti

re,

uf febularitur.

*ut

arTcrunt

Apage

qui

Syriacain
tur.

inerrj

in

meie Gi
n

thgenti
intelligitur

darura,

Thehis pepercermt.
cftra eain urheii

Alexand
v*ide

ver&
I i

\l ses,

eruditis idfem qui Baccbus,

Magnus,

ppell

Dtthyi
ab
alterfi,

ote qui
.

Ptndari iutacsara servari jussenr.

Valer.
1

duas aquis
i

Maxim.

rlin.

IH>,

7.

cac^"*20.

Plutai

raorti

en
i

itque

ci-

AiWxandrty Coel. Rhoi

Qirisqui' studel

U. cap.44,&c.
,
I

Pliai tonis.

Vi

&m\

contfuflit imitatiom

bici
'

earminis stylum tumid tm

,

nque
ItlS,
ij
i

sortem

eum

Icaro

|ui

aifixis cerik

n'iifi:-:ri,

ct VOCibUfr GOmpO

.s

peanu

volare

tentans in

mare

ilecidit,

ac
lib.

de
1.

.i-

ni

ampulias

et

sesquir.edales voces;
fiforatio
'

ruo nomine Icariura fecit Ode;j. lib. 3. Odeao.

2.
tul
alii
.

appellari.

Vule

idcirco

'!'

..

b
'

dici

atque dithyrambos:
exultans,

I
|

-\

alii

feciunt

istara

wb-

ab ^Es totum Bacchicum.

sandri E] igr

tiimend,

e affert

Hegeejas-

cem,
prima

cum

rasseratio sytiajceph&m
vel syllaba
:

ponunt

Pbil sop] Ds a
infl
-,
ii,i
:

ex primft vocati

nujus nomiuis

cum
lib.

modi vocabulis

sic inci]

ii

pr^eLetlentis versfts

qucruadmodum

248
scribitque

Q.
metris
liberis;

HORATU FLACCI
devolvit,

rive

Verba

numerisque fertur

canit Divos, ac
filios,

Reges Deorum,
Centauri
ignis
le-

quilms
est

Lege

solutis

gitima. ceede prostrati surtf, at-

uue extinctus

Chi-

mserae horrendae: sive laudat eos, qui dontuin redeunt Elea

victona gloriosi,

canitque vel
el

Seu Deos, regesque canit, Deorum Sanguinem per quos cecidere justa Morte Centauri, c< cidit tremendae Flamimt Chimserae
;
:

15

pugilem
eis

vel

equitem,
sive

donum
statuis

Sive quos Elea

domum

reducit
signis

tribuit

excellenrius
deflet

ccnu/nis:

adole-

Palma

coelestes3

pugilemve equumve

sceniem morte ablatum nuptae

rooesue, ilUusque virtutem ani-

Dicit, et

centum pofiore

nuimque uc bunus ntuns

tollii

\-

Munere donat
Flebili sponsae Plorat, et vires

20

usque ad coelum, atrisque

interis eximit.

juvenemve raptum animumque moresque

Aurcos educit in astra3 nigroque Invidet Orco.

ANNOTATIONES.

Ex

Atberueo

lib.

14. cap. 6. non

semper ve-

Neptuno adjntum
1

deleta,
*

lib. 1.

Oilc 07.
laudat

teres, citm libarent, usi sunt dithyrambis, ver-

Pindaru

autem

Oh

op

kte 13.
)

sibus tumnltuosis, vehenn Dtibus, concitatis ; sed duntaxat vino madidi, et Liberum patrem sin Apollincm, placide canesi invocarent
:

17. Sive quos

/.'/;-

c".

Quando
Pindar,

victores in certaminibus

apud El

nesi regionem, seu pugilaiu,

Olymp.

bant.

Unde Epicharmus
wtijff .

lepide ibid.

cvx.

In

Ode

7. 10, 11. scu

equorum
Virgil.

cursu,

ibitt,

Dde

1.

$i&vpx.fjLGo; i wj l'5tog

Nullus est dithyramCic. 3. de Orat. n. 181. hiSj aquam si bibas. Inde UU hcentiar et dxvitiorjluxit dithyrambus,
Ctgus

et alibi multis locis.

Georg. i.i

EUadum
Georg. 3.
v.

mittii

palmasMpirus equarum,

memlra

et pedes

suni

203.
/.
1

Olymp. Ode 10. Codithyramhorum inventionem. li. Numerisque fertur Lege solutis.] Non quod in dithyrambis null&esset iex autmensura
oratione diffusa. Pindarus
rimliis tribuit

'

metas
e/

ei

maxima
ore cruetUqs,

Sudafat spatia,
Elis, el Pisa

spumas aget

pedum, sed quia ma^na eiat metrum variandi et quod in his PoStse vehementiam impetumque animi potissimum sequerentur
licentia
;

qu

e et n

ibidt

OH-mpia, urbe^ sunt fanum Jovis Olyinpii,

:

Etidis
et 1.

lu-

doruui

itas.

V ide

I.

Ode

quara

uiagfcque attenderent modulationem carmlnis, pedum certam ublque legem. Vide Alex.

1. v. 3. ei

annoi

18. Ccelestes.]

Ode

l.

Palmotqueru Wis evihit

ab Alex. lib. 4. cap. 17- sub finem. ' 13. Seu Deos, regesque canit, Deorum Sanguinem."] Pindarus cnim Paeanas cecinit, seu hymnos in honorcm Apollinis. Porrb notat lric Horatius prjecipua Lyricorum argumenta, ut ct ad Pisoncs Epist. v. 83.

ad Deos. Gloria sublimes quasi ccelura Deosque attingunt

.,,,.]
.,

Equus

ipse, qui velociore cursu

;.

pt

11

rat,

rona-

batur etiam, nec non carmine pariter, ui

ques,
1.

lel

rari

consueverati
3.

Rndar. Olymp.
Vide.postea,

Ode

Pvtb.

Musa dedit Jidihts Divos, puerosque Deorum, torem, et equum cerfamine &! pugilem
r.i<

Ode

19. Potiore signis.]

jus
libri.

Ode8.hu-

pnmum,
Et juvenum curas,
cl tiicra

vina referre.

Odc
filii

>;?'-] Hieroncm Syracusanum. Olyrap. &c. Uevrum sanguinem. Reges Deorura Vel designat Poeta noster nppellantur. l.

31, rtel-Ui "ponstsjttvenrmveraptum Ptorat.'] Seu chm siruit et coinponit Epitaphium sponsj morte pnematura extineti, sponsseqae luctura
dcscribit.

Hereulem
10

Jovis, et

Theseam Nepumi

filios,

tfuos Centauri cecidere.

Pirithoum b Marte genus trahentem, Per Vide 1. l. Ode 11. lib. 3. Ode 4. De Chwuvra pcr Bellerophontem

23. Mores siurnts.] Castos, sauctos, antiquos, quales setate aurea. Obtiyioni pweriptt, im24. Tnvidei Orco.]
mortali

memdrui

conieerat,

CARMIMM
Multa Dircaeum
levat aura

LIISEK

IV. 2.
<

249
\\\<i
ii,

cycnum,
Matinte
3to
[ ]

'

foni

<

'1.1111

ifTrrt

Tendit, Antoni, quoties

in altos

cuii |ue aasurj

les,

ii

in

mp.

pia cceli

Nubium

tractas.

J'^<> ;ipis

Ego
pd
nti

exi

uus,

velut

More modoque
thyma per laborem Plurimum, circa nemus uvidique
carpentis

apis

thyma

dulein
s-'

Matino

m
.
i

ulita e
c
is
/

ojli-

i'i_. iiti

udo
nt< s
-

30

v< rsus,
'I

prope

sih
li.

ei

fi

Tiburis ripas, operosa parvus

iburis huuii

vates

r>

Carmina
1

imitts celebrabis

fingo.

Augusuim
quoties ducei deSi-

raiui
bita*

ihUmiori,
insignis

Concines majore poeta plectro qua idoque trali<t teroees Per sacrum clivum, meritfl decorus Fronde, Sicambros:

coronii

carohros

imraaneu

per

collem

sacrma:

ANNOTATIONES.
25. Multa Dirc<eum Pmdarura ahe voiantc
star cycni
idi
;.
<
' .

lcvat
ei

aura
i

cu\
i

su ivc

au

m
Vide
..

per vigor, eadera

2.

carmine li roico. Itilns Antonlus hi r- i-i-, versiduodi cim lib is. bus Dioraede ts conso ips < bm 3 \. Quand' rjue trahet f <ces, .]
:

>

<

subactos hostes in trium]

lib.

b.]

Ode

20. i'm :uv

1
1 ' .

m
1

sacram clivo Capitolino

leviter
si

1.

ri

ntem,

ergei
.

l'li.

bas
I
*
i

alli

iu

Esmi nura ilevolvitoi

&G.
'-,

cai
1 1

Hos

pratetiero*

Xc.

proThebano.
lulus hic
\

26. Antuid.~\

Triumviri ac Fulvise iilius, tumque patrem, Augusti gratiaui nactus ejus etiam ueptera duxit. Romse Consttlatura gessit
inno
prioi
coi
' : 1

mius M. Uitonii post ca^sum extinc

videar, qutppe quos raaagnoscimus, nosque Francosab eisortos. cum td [orura Regi t
!

tisma accederet,
colla

Remi

fius

R.hi
:

pta.
-

Dk

lib.

51.
i

Mitis i imus ita locutus fertur Sicamber: adora aaoditicen .-. Gregor. Turon. Germania
populi erant, Rlteni accolae,
.

27ratius

Ego Hu-

rioris

hodie

uon
1
1

ita celsa

peto, sed, vclut apis infe>

carj 0.
I

Strabolib. 7ravi

ircutnvolo, et flores humite

.
: 1

Ma

^ Feroces uon sine raNam Dio refert Horatius vocat.

1--.

optimum apes conficmnt.

tus, ut dixi alihi.

abun 11 quo mel Eain porro memorai Horatius regionem, quod noit tonge ab efi nae iw
"i1

hi rao

exercitus

Elpraanos

ab

eis

fusos,

tantumque

terrorem incussuin, ut adversus eos Augusi .* ru! sit, et dare obsides, re compositS, a!
egerit: u,nde seq.

Ode

15.

30.
is.
lib.

-}
>.

Vide

iil>.

Ode

6.

I.

3.

Ode

iy.

Ode 7. *i Ode vet6 seq.

1.

Te
(.'

'

mhri

mposiiis venerantur armis.

Tibur aqtue pi rJUcunL

31, Operosa parvus Carminajinga^ Sctlicet ppus accuratum sine rca oo taboi nullum. Deterere multa ac recidere, imo et n ud e, stjlumque saepius vertere oportet, laapi ap etiam scabere, vtvosque ungues n d< re ut plane docel noster lib. l.Sat. 10. Ai poetastri car,

|M eterea centuriones Romanos a.i exlgenda trxbuta missos cruci ab eis suffixos;

Addunt rum

"
tilios

lu res,

cum

deessent

'

jaciendi,

etiam parvulos humi

allinos

hostium
Oros.
>

ora

-c.

us,

Vida contorquere non veritas. T.iii 'em oicamhros tamen snbe^it ' ' ' adi tit iu'"G rtft s
1.'.

men
A'.
1

contrik, utcanit Pers. Sat. I. v. lob.

<nis

Rheno

(zgri

Sue-

pluteum ceeriit, nec demorsos sapit ungues. Parvus.] Animadverte, Lector, quam se dcprimat istic Horatius, alias certe-non mediocriter extoliens sese. VideOtleu ult. lib. 9. et i. Etenim [pfae Pindaro se parvum dicit, ct operosa carmiaa \ix Bhgere, Ebrtasse quod inops Latinus rrno multoque inferior ubertate et copiS cedit

ton. Octav.

c.

21. L. autera Florus cap. ult. sic

<vztiane&

testatur
yor,

Validi imas Sicambros parite

:

Cheruscos,

Sw

1 Centurionibus incrematisj l l-ellum sumpseraut, adeb certd victori<e spe, ut pr&dam in antecessum dividerent. Ckerusci

equosj Siievi attrum

et

argentum, S

'

Gnecae

tanquam locupletiori. 33. Conanes majorepoetaplectro desarem.']

tinguye
IuJe, scribea elogia Caesaris, grandiori *vl u ,

trorsum.

Victtrr

Orusus equost pecora,

ipsosque ai

torrives

corum,

Tu

pr&dam

divisit

ax xciutidit.

Q.
ffi.-n
i

HORATIl FLACCI
nihil

deWrv
i-

i.Trtmtlitis
'

Quo
i

osi

rtirrll

propitta
.

trnir doniavWniW, ant

rtt.im.i
rt

majus mefiusi c bonique i.

terris

n
aurum

irit,
]

'c:v$

mrrt rt

nfv.s

Xee dabunr, qoai rvis red< Tempora priscum.

irtriqne
' ,

anl ra

FesnM
l

40

flir-s

r"m

Concines
Fortis

laet<
i,

ct ntbig

su;'cr iinpetrato
Sttfj

dtairr)

rcirfcfssttm,
alio.ni

TVmt

Au
meae
(si
(
:

fortBJique

Litibus orbum.

niei
.

i.

Tum
rli,

ui(i

fcrquar
:

.'.tirs

'

i,

>

crlcbr
';

<
.

OriOT MOD.ip.i

vero

Vocis accedet bona pars Pulcner, lamhnki

et,

aorJrendam) O Sol rcccpto

45

are ' lix.

CT

I,'

,.:

Tuque dum
-

procedis, 16 triiimphe,

biratis

thura

Te
rtt
:

numii tlecem
jbroi

Non
taiiri

et

scmel dicemus, Io iriumphc, Civitas omnis, dabimusque Divis

Thtiira benftrms.

50
37I [ 3

totitlcm

me
::':;

jtweneus
CfieSCit

nintti
:.i"'n-

Tc decem

tai

lemque

vaccce,

;:n:mi-i"

p-ovi'cr

mruni
ftence
tcr-

Miiim

rsrss

ir^ifhfr.

h
cei

Me

tener solvet vitul

jr-mtrlatur

LuuafD incurv.im
ttie
;-!-;'.

OrtU
". pertt

Matre, qui hifgfsjirtenesci! herbis In mca vota

Froirie eurvatos imitatus rgnes

55

MSIiper comruxit
(,".',. r

no-

ntve n.it-

Sirfisr, iu reU/juis nifus.

Tertium Lutrae ref< r Quii aotam tluxit, niveus

.

nm,
videri,

Cretera iulvus.

GO

ANNOTAi
43. Avgitsti rahfu.'} Ex Hispani.1, et cx bdlo Cantabrico, .1110!-! multis aimis profractum fuerat. J.ili. l.Ode f2. sub fiuem Fib. 3. Oife 5.
.

'

forfcrt

te"l

rnneulcm desi^natum

hvtft-\

',
iic

Ip^unfque,
;

sed sfcaufdi
,'

alii

ad

\u-

^osturh tritimphanfemi
textUj
Bai

Vruift rpso dtace connio

e

et 14. liujus eciara

lihri

ide

..

di

n n

l*ct t,

Augusti ex GalliS, cuin Slcambri

quem
.

intterpeHaji

sd ipsuM Hbrat^usjwosfe-

r>

tmelli .;mn

ilii,

Su<

t.

C.

20, Oci

trittrrfprW,
1 .

dutn procrtlfe,lo
!'n,

.1
\ir,

[j

&c
Anroni, sunftnc
i

pro Caesaris felh

"'.:n
i ?

pe imi

.t

Wie impetrandttj
juvTnro
rpit

"f titibus
pitu,
raos

orl

;,.

vicrimas, (Juavvott rfeus niacta>

.

nsi strei
i I
,

iir.nmlato
'''

voto sol
'
1
1

r*.

57.
:..,
1

Rescrtbtt juven-

el

iro

lucut.

cum, qncni

parai sacrifitfio <|Ot>d vovit.

LunaB

+ ^.

7i

Tum
.
:

vrrosmV

pa*ufti posi
:

itovihiUtuffl
I

srmUem
1

dicit

cN parvttla

.)[! :n ram si temni thn n v< r&o 11 belli periculis , xoptato j.i-n uin. Suet. Octav. r. 47. f/i / biciA rwn so8im vminihiSy sed ct modulal prose , i
'

habert tfatvdict&rn conrua iq stellae ad mstfercOrBpicuart, SicHctro. Iliatt.^. Diomctiis rquum ioio rtlfutn cofiH>pe, cai
ei
(1

in fTorite notfi ad rriodtom Luffflfpfena

romndRi

insigrfem exhibet.

Ei

schrjBj

Theocrito rnale Europui taurum

eorpore,
at

ascribrtuT,
similitrrr

ut

idvll.quod annotavi, afiiri

in

rlnvum

rteliquo

19.
1

V*.t

'\.(

"
.

proced

7o

' 1

''',

tt^r.]

in

rronte

me<!i.i.

oilicm arircntcum

fcrunl

u!ii

ud Iulum AnK-niuru

*rl

Vxo>

rofulsisse cornaicinnTat,

CARMINUM LIBER

IV. 3,

251

ODE

III.

AD MELPOMENEN.
Se Poeticdfacultaie ab ea donatum hnmorfalemforc.
tu, MeJpomene, serael Nascentem placido hirainc videris, UIuin non labor fsthmius Clarabit pygilem; non equus impiger Curru ducet Achaico

Qukm

572

O Melpomene, quem tu naeemero aspexens

bcnignisj
nebilLtabil

seinel oculis

eum non athtetam

Dieoj

373 [
]

tcm

Isrhmium certa eqnus accr victocurru vchet Achaico;

non

AXNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode 3. L3>. 1. l Quem tu y Melpnmme, G?V,j De hujus
.

13. can. i/. in Oiympicis cotino fseu oleasfYoJ

Od*es
in Pytniis lauro, in
d\>\>>,

Nemeis

setino virenti, iu est,

pximio lepore insigne est

Scadigeri jtnSicium,

iu fafluniisselino itein sed arescente

sohtos

quod
not.

retuli ad init.

Odes

y. lib. 3.

Vide

ibi

an-

coronari.
4

Archias Poeta ^|^- lib. rtaminibus ira canit

i

I.

dc quatu-

Melpnmcue.']
ponit.

Pro qu&libet Musarum hanc

De

eS

lib. 1.

Ode

24.

v. .1.

A0Xn ? TJJV, XOTIVOC, jUqX, CTAlV, 7tlTU$+ 4. Clamhn.] Pro declarabii, inquiunt; nam

'\,

C^V.]

voce prreconis victorum

nomma
i. n.

declarabantux

Desumptaab
Tihuii.
ffl

Irascis
-

sentcntia

et pronunciahantur. lllud q\toque

verbum usurji
.

te
-I.

ofju/senrty,

Su! et

pSront apud TuU. de Dlvim.

FohR

lib.

'2.

Elfi

.;.

in lin-.
/
i.

rVemes&toi IIuc iacirqujdscribit Juvenul. Saf. 7.v.

.

JupHcr excchd dnrubat sccplra corona.

i

t_>.

LucretIib. 4. SieVirgil-.Etieid. 11.

distat

v.

t7

ait,

emm 9

qua*

Sulern

fe crr.yiwt mo$> primos mtipUntcm Edere vagttus, fifc.

Crimen
Pirg-ifan.]

accrba'.

Vide annor. Ode snperiori, stroducet

\. Uitou
tili

hxhof fctkmiuS) feV.]

Qurm IV
vidnit,
is

phe
')<->.]

r ..

et

henevolo
alio

Musa vt.ku naacentem

i

4. s.

Won equus impiger Curru

lib. 1.

Acka4aflV-

quiden non
,-n,

illustris crit pu^ilatu,

qusdrigali cur-

])p curuli certamino,

videtur fact-re ad
liif, in

Ode

I. v.

;iut

nori

kidorum cerwninr etiam bello clarus evadet : sed nohilis ewB brior quam smt il!i fctbmic
Eschn

Drura

Non
rnnt

rem quod nonnuUi

cc-lebrari

Aehail sacros apinas

con-

suevisse, in quibus qui vieeiant, Ilicronicce dicri,

el

inilnari victoria.

K-im vero

sibi

gloriam *

Kusis coneegsam
Lah':r
dis

pssed&oat

I tkmius.J in luiis qui tertio quoque anno, totius Achaia* concursu, fisbant in Lthmio pvope Corinthum, de quolih. r.CWe ". v. -2. Ibidetn erat sacrum Nep-

HovatnGi rtamen et victoria

in patiiam reducehantur curru quast triumphali equis aUristqufttttor tssctoi Apud Diod.
lih.
1

hitul.

:J.

Exrenctus AgrigentUffl inwriittir

comites sunt bigse curules trecentze. \ itruv. lih. 9. procetn. Not-ihl-us alhlvhs^qui Oijrtq >a> P'/~
tlnu, MenteWi Is/hmta vieissefU', Gratcontui majorcs ila mttgtt&B Iiounrca cnw.stitiicrunt, ;tt) NOFl

tuno Itinum.

Ludns

illos

insiimit Sisyjihus

Ue^

t.orinthiorum, ut scrihunt aliqui, in

honorem

moifi in covventn
jffntnt /audes, sed
vitales,

stt/vtcs
el

aim palmii
rcvcrtan/ur

ct

cdrwiA
\sU

Melicertoe seu Palfemonis, aut Portuni marint

dun

i>:

smts

Dci vel, ut aln refVnmt, Theseus in hoitoniem Neptuni iemulatioiiequidemHcntilis.tniifXympia Jbvi dicaverat. Vide Alex. ab Alex. lib. 5. pap. 8. Plut. in Thesei vitft. Strab. Geo. lib. 8. Tit. Liv. lil. SS. ct)]. -V. Jslhmiorum y inqnit, sfatum lnrticrvm odcrat qvo ccrtarmna omnis generis arlium viriumqtte ac pei-ni;

cum

victortu tnum})h<t>itt-s
c<jue

q\u$bn$s iH

mrenia mveh>haiit-ur,

Rcpahiifu, perpttota

vita, ronvtitiifis vccli^ulibus fruantur.

Sueton

Neron.

t-ap.

93.
.

MoX

el

ctiam.syyectarivoluit

IU99 aurigare f esftfue tumetiam cWfr

00 mar-imn

nec contentns

crperimcnta Rmn<a dedisse,

harnm arhum Adtaiam pctnl. C ap.

'

-ii<

vmmtnr ....

pr&nter nppoi-iunitutem

pcr dun diversa maria omnnim Gr&corum nndique ronventus erat. In iis victores pinu '.rnHiinntur, ex Plm. Lib. 15. cap. 10. Contra. jEeel. Rhodig. Ub. f. e.ip. 1 o. Coronam Isthmiatvci

mm contexi

2#. Certiimina detnccps oirtit omma.. Cap. 24. /furigamt pUtrifrmam t Olympvis etinm de,C'"i>jugem .... sed excttssus curru .... nec ch seniis CWOtuttus est Decedens de^ imlr promnciam imwersam libertttie. dontu:it y ninulqtie judiccs civitate

ex apio eonsu^sae

scribit.

iibi

Ronuind 9

et pecuniik

"

Q.
tDiutare

HOKATII FLACCl
Victorcm; neque
res bellica Deliis

ticc

racinus
<

impcraapiti lio,

torem
frondibus
im,

ostentabit

ApoUiu n co qu6d superbas Rc-

um

:.

Ornatum foliis ducem, Qu6d regum tumidas

verutr*

rcecuudum
ctarum
cient.
rtxoi

Tibur
ocns
i

inifolia
efliclyii
l-

versibus

Proles

Romae,
infer
ri

Reginee,
.'.!';

rlar

contuderit minas, Ostendet Capitolio Sed quae Tibur aqua? tertile perfluunt,' 10 Ut spissae nemorum comse, ,74 Fingent .Eolio carmine nobilem. [ ]
p priucipis urbiuin

PoPtarimi
:

rn tus rae

'
erau-

jamque minus

lorum Wu ,

mbrsibus
qtrae

v< llicor.

suav^tatem eximia?

Dignatur soboles inter amabiles Vatum ponere me cboros:

15

hre

meee srtnum moderaris! quie mutis efiam piscibus cyeni cantura dare potes, si
J

Et jam dente minus mordeor

O,
testudinis aurese

iavido.

velis!

iilud

oirme ex dono tuo

Dulcem

quse strepitum, Pieri, temperas!

O mutis

quoque piscibus Donatura tyeni, si libeatj sonuni Totuni muneris boc tui est,

20

ANNOTATIONES.
t;

,ivd'

Oiub
e

benefrcia
.;
-

Granid

medio slodio, Isthmtoonunciavit. C. 25.reNeapolin aU)is

t

14. Amabiles Vatouti cAorw.J

Vel poEtas ex-

celtentes et amari dignos, vel

derebua amabili-

bus carinine lyrico scribentes, puta Ar laudibus

<nos kiero-

DivoTum,dc Heroum

prseclare gestis, de vitl

m
purpured
6.

rst- simiii

mado Aniium, inde Aiia,

vesfe

seu hilaritex exigenda, seu laudabiliter inbtituenda, &C.

16. Etjam dentc minus mordeor avndo.] Ex quo me Roraa universajudicio suo probavit vaoemuli desitemque sanxh,
,

coronam cajAte
rei

gerenfi
<

O-

Neque
'

lellica

Deliis

Ornatum JblHs t
triumpbarts co-

-r

fortiter in bello gestis

ut laured sacrfi Auollini

iratoei
y.

apml Deltim ineximife eufto. ^ide 1. i.Otle2l.

i

Ostendet Camtolio.]

ito

tocurrup* viara ium, * u areeun rlomanam, in nqonte Tar-

Triumpnans quisque sacram vehebaturadCa-

nunt: atque adeb virtme invidiara superfose mihi videor. \ ide 1. -2. 0<le ult. miisa, lioc 17- O, testi.'ii>/;> !,,. ,r, ic.\ beuenciumcum aliis bene muttis tibi acceptum

refero.

18.
Pieri

Pmi

Pierides iVfusae

dicuntur
;

vel

peio extructam, ob inventum ibi caput humanmn src appellarum. lilie Jovi Diisqut* gratias :it, gpoliaquc de hostibus rt-Iata consecrabar.
10.

Pierio Theasaliae

monte
, :

illis

sacro

vd ob

filias

novemdevicta
temeritatis

cum

ausse eesenl ad can-

tum Musas provocare

tiit;L*

quapropterm picas mupo nas exsolverunt.

l

Sed qtus

eum
tera

(acient carraina
1

rondita, vel ejus

nraqute, **r.] Sed insignem araa no Tiburis sec< ssu *i' escriptionern e< amoenita-

19.
ture,

MuHs

quoqite piscUrus^]

tpote carentes

vocatibus
iiiMti

instrumentis, [ralroone, arteria, gutsuni pisceS. Arist. dc animal. ffinc

Pisce magls

continentia. De Tibure aquis udo I. 1. Oiie ;. I. t. t).ii 29. Quo ebsecedere amaret
l

proverb.
ly^Qvixv,

niutus: ^avoTE^o; nZv

Lucian. in

iallo,

&c.

Pota
12.

I.

l.

Ode
; i

18.

I.

S.Ode

6.

Uo carmitxe.] Lib.2.0de l&.JEoltis

\ ide
'i

annot. Al

ai<

e versi

20. Cycni sotik/h.] Plato in Pha done u Btatui Cycnos mortis ternpore esse maxiine cauoros-: idem Aristoteles quoque refert. Ilinc Ovid.

n it L;aine primura ii st: ractos, ad imil Alcaei,de quo l. i.Odeas. et 1.3, Ode 30.

puUur soboies.] Intelligunt vulgb Roraanorum posteros, vel Auprivignos sed evuditus non nemo & esse Graecis Hebrseisque ductam
13.

Romafpi

Dulcia defectM modulatur carmina lingua Cantator cygnusjuneru ipse stfi,

Plin. ctmtra Iib.

iti

10. cap, 23.

Olmtph

inquit,

ii

"i

ruai hi
i i

Glium bominis dicunt pro horaim

lu
.

mortetuvrra aJiquot experimei

Lib.

cantus,Jklsb,'ul arbUror9
l

s.

Vulgari paritei opinioni recap.

:

... dicit, pro Rom^, oxbiatqne ut Marualia ait, Terix um gentiumque Dea.

fragatur Atht* uojus

9. cap. 5.

lib. y. itasc

i.Coel. Rhodig.

nm

et orbis dorainft,

Bcribit

Canentem cyenum

puua

audivere, etiamsi vutgatior

fama

tatet iu-

CARMINUM LIBER

IV. 4.

253
>-

Quotl monstror digito prseteireuntium [ 375 ] Romanse fidicen lyne Quod spiro, et placeo (si placeo) tuum est

qubd m:inn prseterevntium

tendor

qu6d

viv6j ei

Latin e lyrae probor,

.

aucior
s\

probor, b te eat mihi

AWOTATIONES.
i

Ue fatali momento tp<vvoTa7ov, xai wJtxo'varire

c.

i.

scribit,

Peri\
titillatur.

n,

cum

t7ov, uoce cantuqlte in primis :</A re; auctor ta-

men
ij-ii Je

narratiouis

jliamu est, audisse ntem vcnum. Sic enim ait,

i

dsmonstrantium 23,RomaneeJidicen

lyrte.]

Lyrici

apud RoI.

manos carminis
ult. jara cit.

aui tor atque prineeps

3.

Ode

Jo*Jof xiJxva "nxwca.

De

Cvcnia jam

1.

2.

Odeult,
33.

24.
mtfnstror digUo

Quvd

spirOj GrV.] et viue

l.
I
I

Noii tantuin

p
d<
I

pregtereunthtmA CiceroTusc. 5. n. 10 I. teviculus san$ Demostkenest qui illo susurro delectarisedicebataqitam muliercuiee, utmosin Grtecia esttinsustrrrantisque alteri, Hic est ille Demostkenes. Quid hoc teviusf Pers. Sat. i. v. 2').

Quod

facultatera,
profitetirr.
'

secl

usurum
I

M
i

n re

le

Vide

>phe 7.
et

[>lara>.]

Qu6d Augusto
aliis
1.

M&

enati

praecipue,
na,

tum etiam

probentnr
2.

qudd invidia sim major,

*.

mea carmiOde '20. quod

ens % Stc.
,:
I.

!.

O-le 30.

At

pulcfxrttm est ctigito monstrari } ct dicier,

St pfoceo.jV Ita modestise veUficatur

quasi svbdubitans ade6 ppsse se pri
cutsse ytrMjTJua iaua
-

Hu
Tertnllianui hu

s<

now uUima.

Uuuens devclandis virginibua

ODE

IV.

DRUSI LAUDES.
Earttm partrm mawimam Augtiati vwiilvfiom
attribitit.
fulminis

Qualem
(Cui

ministrum fulminis alitem

in aves vagas

Rex Deorum regnum

Jupiter in

Qualem volucrem administrum, (cui

summou
prin-

Deorum
tfpatum

Jupiter
in

dedit

Permisit, expertus fidelem

vagabundas aves^

Ganymede

flavo)

Olim juventas et patrius vigor Nido laborum propulitinscium;

Vcrnique, jain nimbis remotis,

probata ejus fiHe in Ganymede flavo) aliquando juventus et

paterna
ris

virtus

expulit

nirio

ignarum la1>0vemiqne
;

venti,

jam

traniaetis irahribus,

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

supra.

Ode

9. Iib.

Qualrm ministTwn 9 c.] Drusi Neronis

Augusti Caesaris privigni celebrat victoriam <le Ilii i-tis ac Vindelicis reportatam. Ejus autem virtutum gloriam tVre totara derivat in Augustum, cujus educatione et institutione laus omnis
t*a

ac paterno robore invictum ac formidabilejn, qualis essc solet aquila rex avium, cum jain nido rxire audet, primosque nisus ac impctus
exerif,

a^nos

mox

et

nnns.

Idem princeps adolescens

tos et Vindelici

dracnnes r&piens et expugtantS vi Rlueest, atque oporessir,

et dl-

Druso

accesserit accreveritque.

Ode

pere-

quanta. leo
laniat.

capram aggreditur pasreniein

[egans, ct regali inandato composita:

pictia grandisj a
initiuiu
t-o

stylus et
:

capite ad

calcem elaborata

sublimius, quod videtur nliquant6 penurbatius. Ordo est: Drusum sub Atptbus

belld gerentem Rkceti et VindeUci talem mdere,

mimstrum fub/unis
et

Juventas
. . .

Ministnimfulminis atitem.] Plin. I. 2, c. t>j. e vohtcritnti aq^tilamjubnen hand tit; yttarofrkac armigefa kujus teUJrngitur. Kt lib. 10. cap. 3. in Ene: Negant wiquam tutnc aittem fubnine eranimatam : idev armt.ee-

Sotam

patrius vignr

mdo propulit

mor

in ot&-

lia demisil

kostem mvidus impetus, &c. qitafemve caprea leonem vidit, dente novo peritura, &c. Sensusaut.em est Rhu;ti ecVindelici rura Dru:

ram Jovis consuetitdo judicavit. De lapro Cianymede pex aquilam, seu pex ipsum Jove qui i specie, ut quidam volunt, vide aiuiut.. I. 3. Ode -20. iu fiue.

so bellantss talera

eum couspexere juveuili ardore

54
tiniiiKun
si*etQS;

Q. "HORATII
docueie nu |
in

FLACCI
docuere nisus
:

comtus
s

in-

Insolitos

accr-

rima. infestuni

ovili*
.ic

peicer-

Venti pavcntem

mox

in ovilia

pulit

deinde

prsedft

Demisit hostem vividus impetus:

10

taminis
tes

aviditas

incitavit

Nunc

in reluctantes

quaiem leonem
uberil
i.

jara

;\

Egit

tmor
laetis

dracones dapis atque pugnae:

cajYrea pascuis
[
377 ]

lncte
rei

iiilva;

parc-

Qualemve

remotum capxa amcenis

ata

pascuis
e

aspexit

Intenta, fulva matris ab ubere

lanienaa:

talem

Jam

ad

bella ftirientem

Dmfttque

lacte depulsum leoncm, Dente novo peritura, vidit

1.3

sum

viderunt

Ilbxti

Viiuldid,

Viddre Rhaeti belfa sub AlpiDus Drusura gerentem,et Vmdelicrj quibus

ANNOTATIONES.
8. Insolitos doaiere MSU*.]

Yi.l.itum doeent

venti insolitum hactenus et nondura tentatum;

liiuc atl

prim

illi s

nisit

aSri se

committere ex-

pavescii pullus aqutlae aHturaque casterorum.

9.

M
(

in ovilia

Demisit kostem vividus imvires suas expertus est, in

rapit.

pettts^j

um primum

ovilia devolat
lib.

agnumque

PHn. modo
et

cit.

lOiAduttospuUosaquila par aqyilgf^m

sejd

berseqjiitur, ctlon-

ck Stn^bone Ub. 4. qui ct ibid. Drusi victoriam de illis praadzc&t. Vide Fktt. bb. 4. cap. 12. et Dionera lib. b-i. ]s. fhuielici.] Hi Borealem Alpium regionem tenebapt, sicut Ausfralem Rh^eti, utrique aeque bellicosi. Hodie Suevi et Bavari Vindeliciam incolunt. Sunt qui Vindelicos cum Rruetis confundunt m tnanifeste 0stendit

iytsTtivlos scilicci rapirus^

alioouin urc:

Vell.

Pater. lib. 2. cap. 97, et 98. ita

man

niQgnp

//

p j<uiandum

retorcns: Til: Claudius

.

Ntrn
in

innutUsdptinis
,

tiartu inatgef, ut

saiietitr

protiuusferunt; que pondtis tunc

Alistot. Hist.

primu depi :,:'; experUBdnnum alnmt. Idem scribit

cap. 32.

..,,;
dHs max\
tuiprit

optvais

itti-

ctissimusjquipra;ir.v-

0:ii'iKil.

n. Ntmcin
cit. lib.

retuctanbes draepnes, 6?c.] Plin.

Pnnapin
10 pCflt,

Qu0&ar

nndevteesiim

lo. cap. ;U.

rrtagis

AcrioTe&tcum
tmceps, ejiaxnsi in aere.
.'(!(<
l

tn,&c.

im*i
'iu

rnultoque
<<
.

Ova

Rcvttsitm ex
mUzclti,
\,

<<

iqtii

mahefica
Jitc n
<

PopuU Uomnni

r&ms Casar
,

;:m.

ad

ncxu aias
dant.

ligatj ila se imptictmSj

'

'

Plutan h Je InvicL et Od. ait, tam grave ^sse aquilis et draconibus odium inter ^c, ut ne
fluat.
i\'isd.

'''
/
1
.

quidem interfectorum sanguis commisqeaturj ac

ac seorsim conruderis, di ociei jusmotli Qertamen berle describit Hom. (W. v. -201. Vg 1. .EueiJ. 11. v. 751.
si
,

.
,

Stuippe
.

-..
. .

mtmero

re

cum

.:''.-'
Ootav.cap,
'

Ulqut volans
F^tt
'oqvHoi
kttS.
.

um

!'

toa draconem
attjuc ungui_

iurit

1
.

.^ucton.
et

RJtartiam

FindeRcos
'

....
Drusua

Saucitts Qt scrprns stmtQta valumina ncrsat,

4fT*ctUquehorTetsquamis,et Arduus msupgeni : itla haud minus urget adutico

"

ronia ac Linae
li

ic \ ind<
Ii

i).

'.

;-'s.

- Mi.

1 I ;

at

imos da~

&i(ctajtfem rostro, simul cothera vcrbcrat alis.

17- Vidrrc

Wurii] Rbajti appctentem

Drasuan videironl
aquili
l

ee

nasj
u.i,
<

Se
'hr

--

es,c

'

uc Vi
'

armis

in&stis

'

pu^uaccm, ac
prieJitum.
Khtcti.]

iconis robore, aiulaciu,

..<
bii

..
-.
(

ell. 1' 1*

I.lil
,

.'

dcinde atnue
uliojra-

Hodie le* Grisons vernac. Al Htlvetiis et 13uiis tiniuniij derruoas occupaQt

;

ad

titot

tantarnnujucvirtui ...r.

CAllMlNUM LIBER
Mos unde
uVductus per oinne
sceuri

IV.

4.

Tempus Amaxonia
Dextras pb^nnct
,

-0

.ouum uudp
,,

fluxcrit,

ilivi

jic-

Nec

scire

ia

qmercre distuli; Scd diu omnia.

caterva?

iii
;

,;> I
i

supfiiata;

JLati

cxpertse

sunt,
iij

quul
fcltcj
'

Consiliis juvenis revicnp

f
'13
i

in
1

jcniu
ii

guid apimus

SensereJ quid mensrite, quid indolcs Nutrita foustU sub penetralibus

Posset, quid Augusti paternus

iii
j

i&titutus,

quitkjue

a
;-

M
ii

:rones juvenes
valeat.

rg

mcus

Ntrimi
ea^uja:

nr sftremiis atque

Jn pueros Kst
iu juvencis,

ummos
cst in

Ncrones.

rubis.

Iu juvcncis ct 1q
sidef
:

tfortcs creantur tortibus ct

bonU equis patrum

ius
erudiprove

cjjlumbajQ

minimc
i

b< llicosam,.
ii.

At

Virtus: nee,imbellem fcroccs

31

^enitara

hit,

Progenerant aquilsa columbam. Doctrina sed vim promovet insitam,

ultus pect l tcumque d^ieccre mores,
i

bona disctplina reddh n fortem: quoinodocua* que ducipUna tlex Bt, viiia
et
;

33

ANNOTATIONES.
09 prunte

itot t!

i?/oi
.

tra nwrtatfa r

!J

cajusingemum
dulciio
et

uti

fanl

it.
[

Nam

Tiberius Nero3
i

uxore
luICi i?ost

Au-

sitaw

o rivis

stt: eui

ipseraftutorcm
tuatnorierfe au, :

Ptdchritudo
r/uit. Sed miturcm Germanue
19. itfis taute {leduciusy
!

enssbnfl

Jaforum ?
Sfc] Haec
i

tribus post euuu

ustoconju^iura

ir

:-;.:
eonun
.

co tempoce

ti

ejusmodi acrios

et

pezpecam (fispntames.
.

m
.

a aut valde

ii

kni

.;.

Rh

tamen evenit

nen
Sic

Booiein

illittn
.-.

pio e>rm
ira

tbendi.

Toum noxu interdum.

fiiii
.
I

20.

Strabo 1.2. dc Amazonii'

Samuetis

Propbetaej
et

jjros. 1.1.

Vide Justin. 1. 2. uec non eruditam di:eu sHsquisitionem ileAmazonimis scriptam i PetrO Petito, viro non Mcdicinse solttm, sed ceruro omntum soientjssimo, nuper editam. Hsec tray&inc, Hicta proprie, XeS> ;"/.)
referri ait.
c.

ii,

PericUs, Socratis,

15.

..:.

Pono
:u

vice verBfte
tiiit

malU

iarum
C8]
L.

boni ct fortPs, testibu* momimentis. Vide Valer. iVIax,

et 5.

tw,]

Hiuc
le.

aliiuii

jungunt

cum

sequen-

:vij

h,

Uaoerts
1
.

k&sxvc (M9v6c-4fAoc <->,", uni tantam parte secans

erat,

seu

uuicum
;

tibua, nec araui

y.j. /'

contra

,l,i:

: rrmque.
/)< Lateque

Hesych.

tdiosa inatitutio promovet

ii

Jj.

ei

Ll.

antea victores. Stralto, lib.4. i'" re. ante citati.

laudii

L
,

seu natura pouitatem; sustinet, excpljt, auger, Si qi ,b. UU$mquedefr,ceremvres9

c^
t

bo
pi

di

eiplii

et

monnn
in

insututipi

2
-

t.
i.

J
Si

Drusi, d
.]

?nti.

ur opttma
i

tj

Jtelibc

.-

'.
int

Sfi

Int< Llexere

quid tt

tinujb perit, ei

em

dcfluit.

Cic.Tus-

quantum
l

;v-

.!,.;.:
erga puen
?
-

valorei

afibctum

Tibermm

ac

256
deturpani

Q.

HORATII FLACCI
I)i

natur* hnnitatpm. Roina, qoantum debeas \. Asdruhal proflig

[1

decorant bene nata culpae.

ronibus, testatur Metaurus fluvius, atque et dies

1

tus,

Quid debeas, 6 Roma, Neronibus, Testis Metaurum flumen, etAsdnibal

Devictus,
el

ille

iliee

eali jine
vii

dei

pulcker
risit

fu

pulsjj Isetus, qui

primus
;

gloriosa
crudclis

resj

l<

iiduit

quahdo
[taliae

llle dies

Latio tenebris,

40
3:
[

Africanus
vel
I

per

Qui primul
I

almft
-

adoreS
[talas,

civitares discurrebat, velut ignis

Hrus per urb

Afet ut

ner

teda-s

Eurus per mare

Sicilire.

Ixiude

Rormma
:

ju-

Ceu fiamma per

tedas, vel

Eurus
45

ventus semper felicibus expedi-

ckmihus

inclaruit

tt

rempla
nritw !lo

Per Siculas equitavit undas. Post hoc secundis usque laboribus

sceterau Carth
itiruia stantes

habuerunt Deos.

Romana pubes

impio Vastata Pcenorum tumultu Fana Dcos habuere rectos.

crevit,
et

ANNOTATIONES.
hemen appareat.
eere liceretj ipsa

Smit erdm
si

in

<

olviam

effiiSa

nori

salutabdnl

modo uniet

sentina vniata virhitum, guts

cumfusi

fcirca
et
1

Claudium
pro
1

Salinatose

nos
<<,}<
.

ad beatam vitam
rnutlm ar
iu
la.it
I.

rem Coss.)
:

sed
.

contingere

qta a

.,<<>! ei
. .

<

sulum
%'

>t}>

ntes 9

vrnus,

i"

contimth
.

pi
><

>>

tulabanhnr,
opefA
qudi/ite,

alii

grattas

agebant,

svmmA
tum
las t
95
i

tiale

rsamur.
ijjsa

;..../ esscL

qu d In Senatu
^loriii.

var\

bus,

ut vdnitati veri-

&c.
.},!
i'-''

iU opinhni coytfirmatcB naiura

tlu'

cedat,

41.

Victori&, laude,

Feat.

adoream,
.,
6

laudem seu
a
:

37. Qitid
licet
t

-.

ronibus.']
ea
fil

Sci,.'

Claudius Nero adveuisntem

mdaret
1

gloriam dicebant quia farris copiS putabaut eum qui quia strenuis et iis alii, mtlius
ilimicassent
solitaerat.
v

qui

iortiter
1

railitibus
I

rarris

men-

Annibali Jratri cotywigeretur, oppressit Sneton. Xiber. c. -2. opporiune quidem: oaru actum evat Je Imperio Romano, si cum Annibale fratre novum uc imegrum exercitum Asdrulal juuxis ;et. Nei .] Sabina vox sigmficans strenuum ac
fortem.
i

.11

laude

bellicft.

in

fiur

adorea pro seutrurrtentum appelnde

et

latum
Plaut,

est

adwr,

ab
'

edendo,
1.

vel

adurendo.
pr&da*
'

Ampbitr. Act.

qtqut
16.
ris

<

'

Qui

muUi

populares suos.

IMiu. Ith.

cap.

3.

Gloriam deniaae ipsam a far~

"V
6.
Pliii.
<

Gfc.]

Hoc Umbriae
in

lib.

Apuleiua honore adorcam appellabant. Possum istam -ntutis adoream mihi 3.

.-if>r.\

fiumeu, bodie, Stral o mare.

cglli

Metro, labitur
1. 1.

Adriaticum
ver6 Claud.

numerare.
4-1.

J.

illic
c<

Annibal, dequolib.2,

Odc

1-2.

Nero Consul junctis

&
bali,

(eriter

piis

cum suo
i
i

43.
tans.

Ceu jfczmma.] Omniaigni fcitroque

I

vas-

M. Livio Salinatore,
mitlil
tis

ivit-ubviara
i

cum

huminum quinqua
est,

\?\i

.,-

ij

nem
ti

racile concipiejitea,
:

adve&tami, ut dictum
stra j" rlatum et ad pe

ac devicir, an.
>.. esset

C,

ol>

resinam q

coi

ent

genere ^"^
et

>26. ejusque capui pracisum ad Ai

"...
i

piuuum. Dc iis Eums.] Vei

ventp
'
:

Plin. lih. 16. cap, 10.

seq.

..

'

rtu Bans,

ro quolibei

huu'' tanto

ivore ac stupore concussit,

ut in-

et

undts Siculaf, pro quolibet

mari.

U licitatem
de
fijpfi

Cartbagiiiis

agnoscens incusansque
cogitaverlt.
a j.
I

loch.

tantumraodo Valer. Maxim; Hb< 4. c. l.0

Liv.
lib.

dcinceps
27.

/
.
.

que lahorUiUS,
;,

&c]
ex

cap, 16.

,.

verb

et

Pcenis

Tit.
c.

c..2l

L
|

Itaiift

expprminatis,

indies magis ac magis pro.

zAi illis

&c. Adverte Drusun berium Consulibus et aternum nv a Claudio N^ emum autem a Liviu
:

ini rcvit
1

inclaruit-

bi Ui

incendia in

:.i

ip

.uu truDsmissa sunt.

Salinatore.

\ ide Flor.
1

lil

'

bal Dt

.]

Is

nimirum qui Scipio-

is.
plii

;,
.

ilnten

rectos.']
lici

Quidam

ex-

nes in Hispanii

.'/'.'
LM.

,.,
I.

anl

ei !oi

quo et
;

vi

in

impium Anrestituias
tltn.ulwu.vut

ntbalein:

alii

6tantes, ac

in

sua basi

'J*:.

lil

Otmii muititmhhe

D 'curuin

imagmea,

quas

1114110

CARMINUM LIBER
Dixitquc tandcm pcrfidus Hannibal Cervi, luporum praeda rapaeium, Sectannir ultro, quos opimus Fallere et eftugcre est triumphus Gens, quae cremato fortis ab Ilio Jactata Tuscis wquoribus, sacra Natosquc maturosque patres Pertiilit Ausoniaa ad urbesj Duris ut ilcx tonsa bipennibus Nigra> feraci frondis in Algido, Per damna, per caedes, ab ipso Ducit opcs aniniumque ferro. Non Hydra secto corpore finnior Vinci dolentem crevit in Herculem, Monstrumvc summisere Colchi Majus, Echionueve Thcb.

IV. 4.
Tandemque dixit Nos
:

257
perfidus

Annibal
corvi,

50

tauquam

lapacium, spontc sequimur/fattw)y, quos

prsada

luporum

declinare et evitare iaaignis est

triumphus.
i.

lita

naUO,

qu* ab

jftTroJfi

ad

liatice eiviuites,

55

transportavit

co eiagitata mari, fbrtitar iacia, liberoa, et

jjrandaevos;
sicut
ilex

senes

duri securi attonaa in Algido umlnosarum frondjum iertili, jacturas inter et ca?dcs porentiam
ac

virtutem deproinit

ferro.

Non

hydra

ab ipso amputato

60

vegetior repullulavit corpore contra Herculem superari haud : ferentem neque aequo animo gravius portentum invexere Colejiij

r]

vel

Thebac Echionis opus.

ANNOTATIONXS.
Pceni, sinc
lib. 2'i. c.
ulla.

Nnminum

reverentiS. T. Liv.

11.

Ad lucum

Fcronue

....
.

templum catcmpestate
kis

in.cti/tum divitiis,

omntbus spoiiatun

49- Perfulus Hawtif<:l.]T. Liv. 1.21. c. 24. vivam Annibalis imaginein ^raphice delinea-

tam

exhibet.
consiUi
i

Plurimum audacus ....

.... nullo
lalore torpits

pbirin

quando Annibal maxime Romanos, deleeorum e.xcrcitibus, premebat tum copia-> tamen summhttbant in Hispaniam, SiSardiniam ciliam. adeoque locis quatuor uno eodemque tempore depugnabant. Vide Xneid. 2. 5fi. Afguh.] Hic mons agii Tusculani pro
tfe

lis

mum

fa

quolibet atio ponitur.

De

eo

I.

l.

Ode

21.

aut ami
nultus

Inhumana mtplusquam Punica: nihil saruti, nullum jusjurandum, mciits,

61. Hydra.]

PoTtentosa

serpens

pluribus

delitasyperfidia

horrida capitibus,
renascebatur,
f

Deitm
r

quorum uno abscisso, aliud imb septem alia succrescebant.

nulla

ta

(abulatores.

At

constat

Hydram

fuisse

Dixit: Cervif luporum f ~V.] Bella haec laus ex hostium orc profecta. Aristpteles eum
psserit

vere

bonum, quem

parittr inimici

et

improbi adeoque universi laudant.

.50.

Cervi, luporum prceda, G3c.]

Nos Cartdtro

abelles,

quorum
,

veluti

luporum <a:

locum aquas evomentem copiosiores, in intimo sinus Argolici rec*s^u, et quae, uno meatu obstructo, multis aliis eriunpepant, tctam regionem eircumva-tantes j tamen adiiihiro incendio Hcrcuies eysiccavit eam paludem, Leniam uomine unde Lernaeum mpnstrum domitum intcr alia celebratur. Palxph^ Hyein.
:
i

seu evitare conira

i i

debenws

ds
Scili
i

v,

tttumplais.

decliuare hostem, spccies est qusedain

Diodor. Sicul. lib. 5. cap. 2. Viig. /Eneid, . 300. Lernaus turbd capitn ngiris. Firmior.] Supple, quam fuit Romana genftj
invaluitque in nos Fcenos sicut hydra adversas Herculem ub.que viucere assuenec vinci seuiel patientem. tum, j;roindet|ue
:

victorix.

et excrevit

53.

Gens,

qu&

cremato,

fifc.]

Romaia
I.

gcns a Trqjanis oriunda.

item
54.

Vide Justin.
]

43.

Carmen Seculare S

post Epodos.

63.
v. io.

Monsirumve summistre
dracone

ColclU.]

Loqui-

/Enc.d. 1.

tut dc

Inferretque Dcos Laiio. Kt /Eneid. 2. v. 747Ascanium, Anchisenquc palrem, Teucresque

aurci cujBtOfSe,

insomni ac terrtbili vellexis cnjus e dentibus seroinatis ar:

mati hoinines exorti Medeae carroinibus ad vel mutuam internecioncm incicati pcrlere

Penates. 5j. ftfaturos.] ,l>aie 56. Anso?iias.]

ItaliS.
el virtute.

Synecdoch. para pro tutS. Auaonia rcgio eat Campaniee. 57- Durisutiljy fifc] Sicnt hVx et alla quaelnVt arbor resecatis retnis uberiaa pul-

Nam

Vide Mede ipsis illis prodigiosis hominibus. tamorph. lib. (' l<h;.] Hi populi Asioe ad Euxinum Pontum, ubi nunc Mingrelia, pars Georgias re",

gionis.

lulat

ei

crescit

ita

Homani

adversis

eaai-

banun seminatis

64. Echionierve Theia:.] Cadraus Rex Thcpariter, ut de Jasone sui^ra

bu?

attriti

invalcscunt inagis ac

maow.

Cer-

dictum, draconis (ientibus, repente nas

: :

25S
i

Q.
lariot redit:

HORATII FLACCl
5

Merses profundo, pulchrior erenit

LtictSre,

si

oppugnes, cum

su
intt
.

ictorern

muMpforuet

integrutu

ar certamrna

noatronis

praedi-

Cum

laude victorem, geretque

canda conBciet
Cai
et fort tna
ri

N
mittaai
ad

Praelia conjugibus loquenda.

Carthagini jam non ejro nuntios

is
:

ntis interiit,
I
I

occidit,

occidit

7"

Asdrubale
tur.

inti rfei ro.

S;k's

Hanc

et

tuetur Jupiter
et

onmis, ct fortuna nostri Nominis, Asdrubhle interempto.

Nuroini

propitio,

libcrat

lolers co isilium
riifScultates.

inter

mititiac

Nil Claudiie non perlicient manus Quas et benigno Numine Jupitcr Defendit, et curae sagaces Expediunt per acuta belli.

7->

AN.NOTATIONES.
ni
i

rb

atlarma rnutuatnque c-ciltm paratum. "iini gesuperruil Ecl

ncr, aique in tedincandis

65. MersesA 68.

i

Ab
1.
1

Thebis adjutor. mer tquenda.] Interconju

inusitato
:

feV.] Non deinceps mimm CaltJiagineni superbos victoriarum mearum nuntios, inquit Annibal, quales post Cannensem cladem, ^c.

VideT.
73.
:

|ii

ine ceti brftnda

prailia

solers iudustria

Liv. 1. 23. c. 11. ct 12. Ctaudits manus, &c.] Vires, consilU, Ncroimm Claudia gente oriun-

jeu

viri illaruin

aut

filii

vel cognati victi victo-

dorum.
7

Sucton.

rest e luissent.

r >.

Acuta

bclli.']

Belli subita pcricula, dnli,

*o.

Carthaguiijam non pgo nuntios

ft2i!<nm>

insidirc, stratagemata.

ODE
L't

V.

AD ATJGUSTUM.
suum
iu

Vrbem reditum

acceleret.
3,
[

O
nate,

Populi

Rnniam

ttrtor prre-

stantissime,

numinibus

propitiis

jam nimis

rpisti;

diu abscns revertere, qui promisisti

i

sacro Senatorum ccei

reditum.
restitue

Optime Princeps, lumen patria? turr. Namquandomciesruatat

Divisortc bonis, optime Romulae Custos gentis, abcs jam nimiitm tliu ; Maturum reditum pollicitus patrum Sancto conciiio, redi. Lucem redde tuae, dux bone, patriae
Instar veris

'J

enim

vultus ubi tuus

it

vernuin tempusappartiit,jucundiores fluunt horxe, et dies clariiis

Affulsit populo, gratior

I.,

dies,

fulgent
vutis

bris

Sicut mater creac precibus evpctit

tei

-oles meliiis nitent.

Ut mater juvenem, quem Notus invido

Flatu Carpathii trans maris aequora

filium,
flatibus

quem Aui

10

plus

annuo

removet a dulci domo, intervallo morantcin

Cunctantem

spatio longiiis

annuo

ANNOTATIONES.
Mstrum idem quod Ode
I.
jiiatit

6.

lib. l.

D>r

Senatus populique Roamorem erga Cresarcm Augustuni vivis

|

coioribus.
idiu.] Tribus annis

Romi

uu abfuitjinGalliasproiectm,

an.U.C, 73".

3. Maturum reditumpoUidtus, efc.] Scuantequam abiret, seu per lrteras, seu legationtbus, aSenatu populoque Romanoad Au^ustniii missis. Cunctanti vero liane Oden Bcripsit PoEta, 9. Ul matcr.] Nil suavitis istaconi|>. 10. Carpathii.] Dc eomari 1.1. Odc35. v.fl

: :

VRMINUM LIBER
\

IV. 5.

230
ium, neqtte incurvfc ab
ac-

Dulci distlnet a domo,

omnibus hunc et precibus Curvo nec faciem littore demovet:

Votis

vultum
ita

avertit

patria desjdcriis

Sie desideriis icta fidelibus Quserit patria Caesarem. Tutus bos etenim rura perambulal
it

n
:

LugUSiM.ri.

Nam
et

i:

p<-r

16

eampos
n;iut;e

vagatur:

agros

fovet
oavivitu-

abundans

fclicitas

mari
nulli*

tranquillu
cavcl
flagiiiis

culta Ceres,

um
Mos

volitant

almaque Faustitas permare na\

fides.

fidelitas

perari

con-

tantur

familiae
et
:

pudieie
^i'
i

Culpari metuit
et lox

20

Nullis polluitur easta

domus srupris; maculosum edomuit nefas

disciplma Eurpe crimen

tur

Uges
matrea

ob

filios

similea;

pcetia

quituv et

Laudantur

simili prole puerperae:

gustO

salvo

pL CU quis

Autinieat
l\tr-

Culpam posna premit coroes. Quis Parthum paveat? Quisgelidum Scytlien? Quis Germania quos horrida parturit 26 Foetus, incolumi Cfpsarc? Quis ierse
Bellum
curct Iberiae?

Quis Scythas iii:;idos ? Quis horaines quos gignit imQuis c\manis Gi rni mia
:

pavcscat
rocis
?

bella

Hisp&UUfl

e-

ANNOTATIONT.S.
nww.] Le^r um
;

I*).

Votis onmilms

p]

disadul
'
;

m.iter aro nSU tantum vota preeesque Diis uuiu-upat pro filii ttatei sed et omnia quaevis
011

vntis

rd 7natrimo?aorum

arripit, quasi totidein pnesagitiones.

.

23. 1
'

le

puerpero?.]

Mar-

4.

Y. c

fi

tbservans
esiderio

ti.il.

lib. 6*

Epigiara. 17.

itantes
filii

undequaque

ti
|

Est

tibij

qu&patris sig7uztur'imaginevuUu$}
'

absentis,
<>

quem

sinp;u!is

horis
'

gcpectal

exoptat.

Sic

'
I

redeuotem mater quotidie

Catull. in Nuptits Juliae et Manlii Toi

...
per qua
deret
ei
si

Car. 62.

1'lotuvy

ulprocul oiEt sentem

.

Torquatus volo parvulus

imilis patri

ikbat

unde
tis,

F.t

dum

ttur adventum filii jam dudum absen'/./ q !<>;:>, (i iUum agnovit vem
.

ManliOi ctjardt in Noscitetur at> omnibus}

.

..

i'A

pudicitiam
ptBtuxpremit comes.] Frustralex
coiricet

$uo9

S?c.

cap. io.

i-t

Matn
24.

H.Tob.
16. Qu<erit }>atria Ctesarem.]

Culpam

Vota

publice.
[ib.
i.

vetat seelus, nisi in sceieratos animadvertatur.

suscepta pro reditu Augustl, refert

Dio
i

At pcena comes
Plato de leg. 5.

peccandi

tibidinem*

ide

Sueton. Ociav.

c.

57-

Huc

et referri potest

W|t*fta a$txU; axihuQo;.

lib. 1.

cusum numismaex una

parte coiii

25. Quis Pa

pben, S. P. Q. R. C&sari Awptsto: vcro, fui.jji.,. kprosaluteei

17. Tutiis bos etenim, c.] Rationes affert ob quas Romani tantopere Augustum diligant: nimirum tot acceptis pei eum rnuneril beneficKs non poterant non vehemebter araare. Per Augustum itbique firmata pax, terrd ma-

Odel2. subfinrm. OdelO. v.l2.Lib. J.Odej.

hetu] Lib.l.O.I,- 19. et J3.
lib.
_.

Ode

9. in fine. Lib.

I
I

14. v. 9.

26. Quis Gerrnama quos, ^ .] Vide flor. 1. 4-c. 12. Domuit Usipetes t Tenctkeros9 Cattos.. I $uevos, inde vali ' os $ &c. Ea denique in Gt
<

rique securitas, leges constitutae, nefas quodvis

eratj ut

edomitura, repressj hostes,&c. VideOden et 15. hujus libfi. 22. Mos et 'n.j Ub. :'.Odc2.t. Qui sme moribus vaius prqficiunt? Vide Octav. c, 34. ubi meutiolegis Julke&coi

t.

Horrida.]
'

mutatHiomA Sive ob mores barbaros,

el

sive

ol

praegrandes viros

ingentia

corpora

Germa*

norum. moribus Gennanorum.

2S. U-eria?.]

Cornel, Tacit. de
Phttarcli.

&c.
:

Ab
2

Ibero

ilu. Ilicria dicta

e*t

2C0
Unusquisque dicm
atquc
:

Q.
finit

HORATII FLACCI
30

Condit quisque diem collibus in suis, Et vitem viduas ducit ad arbores. ccenam, tegue Hinc ad vina redit lfetus, et alteris Tevertitur ad ttami n invooat mensis sccunTe mensis adbibet Deum. dis te p"iv.i ibus votis, te vino ilc prece, te prosequitur mero Te multa crateribus fuso colit, et numen tuum adjungit Laribosj quem- Defuso pateris ; et Laribus tuum admodum Crcecia Castoris et Miscet numen, utl Grsecia Castoris
in suis

collibus,

vitem maritat
inde
bilftria

viduis arboribus

35

magni Herculis,
ta.

crg-o

illm gra-

It; ; lioe

utinarn, boue Princeps, dones fcstos diuturnos.

sobrii
et

Et magni memor Herculis. Longas, 6 utinam, dux bone, ferias

Praestes Hesperise, dicimus integro

Hoc precamur
diluculo
:

primo repetimus bene poti, quando Sol occidit lub Oceano.

hoc

Sicci

mane

Cum

die : dicimus v.vidi, Sol Oceano subest.

40

ANNOTATIONES.
Hispaniae pars, et pcr Syrtec. tota Vide 1. 2. Ode ult. v. 29. Flor. Pacatafere omnis Hispania, &c.
sic vocatur.

mod6 cit. Et postea

:

HiefnisAttgu*to hellitorum certaminum Jtiit idem rehellandi fmis Hvmanue, G?c. 29. Condtt quisque diem, &Y.] Arat colitque agroi suos quisque, et operi vacat rustico.
a

34. Luribus.] Diis Imperii Tutclaribus perinde ac aedium privatarum. Tuum Miscet numen.] Teque adeo venerantur, ut numen aliquod, Romanis rcbus propitium.

Non

absurde.

leguntquidam, nomen.

36. Memor.] Acceptorum vidclicct ab cis Hcrcules euim a monstris et beneficiorum.

aliis

mane ad vesperam,

sine

ullo

metu

hostili,

incommodis

vindicavit mult;is ac

diversas

Virgil. Eclog. 9. v. 52.

Cantando puerum memini mc condere

soles.

Gntciae regiones. Castor autcm et Pollux maii piratas exegerunt, navigationemque ideo juvare tanquam numina quasdam bcnigna existimati
sunt
;

imb

velut maris Dii coluntur, &c.

;

31. Alteris Te mensis aillnbet Detim.] Ex Senatusconsulto cautum fuit, ttt in conviviis, tum publicis, titm privatis, Augusto ab omni-

37. Ferias.] Dies festos lfetosque otium, securitatem pcrpetuam.

:'t.

diuturnum
Vidc
lib.

BesperitE.]

Italia sic appellate.

bus

libaretur.

veteres, ut

nempc mos apud remota prima mensa, qu ciborum

Dio
lib.

50.

is

seu carnium erat, sccunda ridhibcrctur fructibus et bellariis onusta cum exquisitissimo vino e quo
fiebant libationes adjunctii precibns, in hono-

Ode 28 nbi, fluctibus Htsperm. Et 1. 3. Ode 1. sub (inem, ubi, Hesperia sonitum ndnte. Necmm I. 1. Ode 36. v. 4.
1.

Inttgro.]

Vixdum
Vino

09.

*:rri.]

incepto. Sobrii.abstemii, jejuni.

profusi, ccenaii.

rem Deorum.
J3S. et
T.

/Erlcid. 8. v.

Vid.Vifg. /Enei.l. 1. t. 7 27. ct 28*. ncc oon Gebrgic. 2.

Ultidi.]

40. Gittn Sol Oceano suhesl.]

Nam
noctein.

vetere

10J.

etrnam producebsnt ad

muham

CARMINUM LIBER

IV.

6.

261

ODE
Divk, quem proles Niobeea niagnte Vindicem linguae, Tityosque raptor
Sensit, et Trojce prope victor
altffi

VJ.

AD APOLLINEM ET DIANAM.
Deus, quem supcrbi monis ukorem cvperti sunt
serfilii

Phthius Achilles Casteris major, tibi miles impar, Filius quamvis Thetidos marin;e Dardanas turres quateret tremendA.

Niohes, ac Tityus raptor, atque rinliius Achilles famosa? Trojaj propemodum expugnator; aliis

uutdem
mariose

fortior,
;

te

teru infeavccs

rior miles

quanquam Thetidis
Trwjanas

luius

Cuspide pugnax. mordaci velut icta ferro Pinus, aut impulsa cupressus Euro, ProcTdit late, posuitque collum in Pulverc Teucro.
llle,

impugnaret hasta treraenda. certans. Is, sicuti pinus edace

securi

percussa,
dejecta,

vel

cupressus
pror
'

Euvo

late"

10

crrviccmque demisit in puhcie

Trqjano.

ANNOTATIONES.
Mctrum
1.
ifleni

quodOdc'2. Lib.

1.

Divf, &r-]
inscribi

Curmen
sdlet,

lioc, ut et -21. lib. 1.

4. Phthius Achilles, V.] OriunduscPhthii urbe Tliessalix. 5.

Secidare

ut

annotavi

ibidi

Iirpur

tibi.]

Arhitles

Graecorum

(brtis-

neutrum tamen propiit- titulum hanc meretur, sed illud tantum quod habetux post Epodos.
Vide
ibi

simus, Trojanorum terror, haud vcrb par tibi, Phcebe, qui sul) fignrfi Paridis latens cum occidisti.

Quem
norem

aonotata. proles "Nfobeea, S?7.] Apollo, qui hoLatonrc matris tuae vindic&sti advereus

Hygin. &c. aut, quod

v.

scribit Virgil.

yEneid. 6.

27.
qjti

Dardunn
Corpus
6.

anogantjarn Niob . qu se ausa est jactare fcecundiorem ac feltciorem partubus ac sobole,

in

Pwidis /Enabp.

direscti

Ula mamtsque
erat
1.

Thetidos mtirincp.]

AehUlis

raatcr
8.

Latona tluos tantum cim.a, cum ipsa numerosara pulihramque gcmiissct prolem. Gell. i. 20. c. 6. Miia, lYiquit, et prope adeb

pra

ipsa

Thetis, fdia Nerei Dei raarini. L.

f,

Ode

Dardanat

turres.']

Dardanus Jovis
ab
Africfi

filius,

ex

Elcctni
lbi

Atl.nii.-i

(ilia,

venit

in

fabuhs apuA Gtgcqs poctas deprekendttur supet numeruvi Niobaejiliorum. Nam Homerti senos <tp
ridicubt
filisse
i

Asiam, conseditque
cina.
j)Oitea
I

in

regtone Hellesponto vicondidit,

Dardanum urbem

quie

Tioja a rcgc Troe' dicta.

14.
-

Virgil. /En.

septenos,

8
alii

des

et

Pirutarus
ioloa
.<

l'is

denas.

ftda$e

}''.-

Quidam
sagittis

tres

lliatm primits pater urbis

'

ct

auclor.

Tfetm
confcSi
i.i
;

.j

Ex Homeri

Iliad.

19.

ompee Apoilo,

filias

Diana,

hastara Achillcs p.itcrnam gerebal

peremerunt: Niobe verh in saxura rau.tata iVrtur. Hoiuer. Iliad. O.i'. Metam. S. ult. .! Diod. Sicul. I. 5. C. 11. Sat. fi. \. 17:3. et seq. Auson. Epitaj .1 Niobe.

iogenteia,

solua

uovciat, a
///c,

quam crispnrc aut vibrare Gbuone incisam, ad c^dem

Casus Aehillis

herourn.
9.

mordaci vehtt, &*c.]

gravis

et

magnus, qucmadmodura corpu? et

.-,,
Tnt uuvi wattr funera^ quat
g-j

animus toagna fuerunt.

J

id.

tati
tn\ isi

hoc divis

Duro

rin
,

a saxo

hi-.c
i

Sic de Entcllo Virg. :-. v. 447gravis gravitirquc ad teiram pondcre

:

'ntniani COfp
rilia,

&C.

Niobe Tantali
b.irum re
2.
jis

uxorverd Vmphionis TheVide

lib.-2.

Cunadit

ut

nnondam cava

cor.cidif,

aut

ErsfTn

Tityosque raptor.]

Odel4.

Aul

Iib.3.
J.

Ode

4.

idu in magnd radidbus eruta pintts. 10. Impulsa cupressus Euro.] Velut ingens

Troja- propc victor.]

Qui imerfecto Hec:

tore Trojas

pugnationem
I

defensove pr.eeipuo, ejus uibis exreddidit facilcm quam cert^ acce-

nisi-a

Pariae fuissct intcreraptus, ut rnox

aibos vi ventorum prostrata. 11. Posuitquc colham ia Pulvere 7 Lib. 2. Ode 7. v. 12. similem dictiouem vide, ibique annot. Hic nosier indicai Atlill'-i 1 ce|

dicetur.

cidissc in

Trojano campo et certaraiue

quod

Q.
Illc

HORATII FLACCI

non clausus

equo

sacra

Palh.l

Tiojanos pcrpcram otiantes,

el

aulam Priami
I

non inclusus equo Minerva Sacra mentito, male feriatos Troas et laetam Priami choreis
Ilk-

H
heu
!

15

aperte in expu/r,.

natosimmiti
infant
cis,
ro itre

!n

Falleret

aulam

'.

Grse-

Sed palam
Nescios

captis gravis,

heu

nefas,

maicrno
e pj

inclusos:
tuis ac

nisi

Deorum
j.:

\ enerjs

bus exoratus con

labnribus
eiis

:nia

felici

ri
'

extructa.

citharisia,

Thalkc bcnc canentis

pueros Achivis Ureret fiammis, etiam latentes Matris in alvo; Ni, tuis victus Venerisque gratse Vocibus, Divum pater annuisset Rebiip /Enea? potiore ductos Alite muros.
iari

20

Doctor

argutffi fidiccn Thafia?,

[389]

AWOTATIONES.
irlem

scrilm

Ovirl.

Metamorph.

1.

12.

Dhidimus muros,
. .
. .

et

mccma

pai

Fflrffl
.

Cor\
' . .

tit

Ufum,
7/te
.'

Itaqur
tendeivi, in
in calce

teperi
k
.
>

17.
, .

fc.]

Sic

belli

tlachrum
i

mit Horatius indolem Pbones, v. 12-2.

Siforli

Achillis, u( et

Ej

2.

Teucro.]
ct

sunt Trojani,

Pro Teut Troa

filiaru

rio.

Teucri
i

tlicti

ncria, a

Teucro
gise
.

lcj

Jura
19.
lluuicr.
lao,

..

rege, cujus

duxit Dardanus, eique

Vdverte

Kiiam
IliaJ.
|

lalr/ti,

.....'

Apud
1

Agamemnon
matcmo
u;eio
]

praecipil

i
.

quam
i-

ii'.

quam Trojanonirn,
incluai.-;.
.

ipsis infantibus
si,

paret gloriam

victori

cjue

Phcebo.

QuOtl
,1
>

...
q laru
i

A Apollo ct Vi nua Trojanis faventes Jovi suppiic&runt, ut, quo21.

pus

Gra
ititi

.i,

seu

causi
|jani s

niam in rempto
sociis

fatis erat

Trqjam

exscindi,

s..li<

m, pe-

inexonibili Achille,

licerei

sunt

sed aperto
i

ac Ti
v.

i.

j;.

aliquot Gneeomm evadere atquc hovam gentem urbi mq condere in Jtalia. Vide dsneid. t.
Fi

manibus,
ujxuria
\.

seq.

v.

260.
P<

et

seq,
|

Vbi
1

2-i.

V.x

alitura aspectu

cap-

4.

Malefi

riatos.]

ixap

ac
-

tari
.,

auspii

Huc

vero spectat

dum
Virg.

liostis.

quod aeternam fme Homam credebant Elomani, et apud VirgiL jEneid, 1. v. 279. ii;i ,
Jupitex

^En.

2.

v. 15.
:

Nos

abiisseratij

'

<

rzos.

ium sinejine
/"'

-/,/,

w argutae,
nr

etc."]
t

Placet quibi
1

G?c.
I

i|!m.I

,iiin

fj.ov<rnyirn;.
tx.

Veruntamen
Virgil.
tur,

nihil rnutabit

lectof sag

curn

(ai

instarent

&ta.

jEncid. 2. r.234.

poniquae dicta dr>o rv 0ax?, t v, jflorere; qubrt Poctas faciat glorid ei femS florenuw.

'

CAHAIINUM LIRER
Phoebe, qui Xantho lavis arnne crines, Dauniee defende decus Camo
Laevis Agyieu. Spiritum Phcebiis mihi, Phoebus arteui Carminis, nomenque dedit po< Virginuirt prima;, puerique clafis

IV. 6.

263
Cor,

26
lavas

qui

Xamho flummo
bis

capUli

AMustn
ini

ntihi

;ium
llatio-

30

ii

1,1

tribuit,

O
pueri
i,

puellae

pri-

marue,
d

et

iUustribus

Patribus
T)i'li;e

orti,
et

bus

pi

clientes

Deae

tutela Dese, fugaces

el

Deliee,

quae

rimi

cervos
et

arcu

prosternit,

Lyncas

Lcsbium

cervos cohibentis arcu, servate pedem, meique

custodiie

mensuram
pollicis

Sapplii-

cam,

mei

sonum:

Pollfcis

ictum:

ANNOTATIONES.
26.

Qhi Xartfho

laiis

amne

crines.] Vid.

1.

U.

pridem erigebant.
ciob.
1.

Odc4.
Qui rorepuro Castalia
i

1.

lavit

P. Bembus ex Sulda. MuSaturn. c. 2. Apud Greecos ApulU* iii prtepositus urbar

1
1

',

iohtfos*
lai

vias qiue in/ra

pomcerium sunt

Cnpillos antiqui in flnvus aut fontibus

ei,

dyuids
causa.

seu

nitoris

augendi
iis

29. Spiritum Pkcsbus, Sfc.]

laudat tnvocatque
afflatus
1

leest; qui dominaris

regionibus^

Hactenus poeU VpoUinem; jamquoe ab illo

quas
alter

ri

Pbrrd Xanthua duplex:

IdX

in

Troade,
.

spontun latur a nonnullis. siquidem in

batur.
I

monte in Hellequi et Scamander , appelNeque hunc inteUigere isiic

eat
efi

vitem,

condit carmina, prsedicat, ac ritfe e( reanenda pnecipit. Spiritum^ venam diEp. ad Pison. art
ibid. vocat.

um

non rude, sed arte excultura,

.

regioue Apollo non

Altci
,
i

m
i

nominis
si

fluviu

ycifi

aiuriens,

Xanthumque
:

Julia Augusti ,| filia, Marcella Marcelli et Ociavtae soroiis Aup.isti filia: vel Julia et Agrippxna ueptes cx
i

<

Jlaucus
-.

Plinio,

el .lulia.

Sirbis

pt

7 ;

quem
i

sane

ius,

qui loco supra cttato de

qui

Lycite tenei ta. Sunt qui alludi puteut ad vocem <xi0a';, (lavus, eo quod Apollinis iiava caesaries celebretur.

que9 &-1 C. ct L. nepotes A Haec Larabinus certfe dormitans. Imu lat Horatius virgines quasqtte nobiles, ac pueros ttos, a quibus ex more carmen seeulare
<
1

n.Iuni erat

ul amplius ileinde suo loco

in

dicam,
Milii

nimirum

Carmine Seculari,

post

27. Davnue defende deeus Camterue.] patrocinare: cui spirUum et carmi

parrte

Epodos. 3-i. DeUts tutela

1

Dear.']

HLiiusenip.1c1.nn in

tribue, defende, amplifica

toriam

eseos.

Dauni ., \ *!, per Synecdochen, im tutam Itatiam, cujus parsestDaunia, si

1'ia

cliei seu tutelJL ejusque laudes celebrart! \ itle 1. liOde 21. consueverant. iusuta, t'.!i nataet praecipuJ! Delu '1. na. \ ide 1.3. Ode 4, v. 64. Catull.
I

Dauno

r<
'
l

. ;

hodie, L<;

22.

nata.

De P
pp

ea jan

Dia
isuampai
11,

jidc

adedque

b f/ pueri integri.

suam LVIusam
iras
:

lat.

Sic Cala34. Lyncas et cervos cohil tione gaudentis, ferasque sagittis

nam

L:
.

Ti

Ceam Camceam Afusam pro AnaErgO et hic Dauniam

Vcnaet

arcu vulne-

Venusina: quia Venusium in finibus est Apuliae sive Dauniae, qua in urbe natus Horatiu
, 1

38. Lcevis.]
,

Sive levis Apollo.

t\stog,

politus t im-

rantis occidentisque. Lynx, acutissimi animal, tnstar leopardi distin< Lupum cervi nacule the. Ounxe vocatui. n, rium aliqui tlieunt juie an iujuiKu' \i; ( Dc iisjam I. -2. de quadruped. Plin. i. 28. Stc.

utpote juventute florens perpetuiL

itur

Ta-

OUe

13.

\. ult.

Hinc Apollo 'AywtvSt eo quod in viis coleretur, etcolumprae foribus starem. Euieu.]

'Ayuta, vims, via.

35. Lesiium servate pedon> &c.] Sapphicl mei canninis observate mensuram, et ad meac
lyrce

gcnter. Sappho,

sonum voces et pantus vestros iqnate tlilieLesbo insuli, nomen dedit et

Vide 1.3 Odc 13,

Dorico

isto

columna*
I

iu

coni

formam

Baccho

sacraej

vocabulo signiiicantur desinentes, Apotqnas ame forca cdium

origiuem Sapphico carmini. cit. ibique annot.

Meique

PolHns

idum.

Quasi

pul-

2<54
Titfe

Q.

HORATII FLACCI

relebrantes filium Lttonse,

rite

Dianam lumine augeseentem, frugibns propitiaro, fluxis mensilius evolvendis promptam. Aliquando connubio juneta diees:

Ritc Latonae puerum canentes, Rite crescentem face noctilucam

Prosperam frugum, celeremque pronos

Volvere menses.

Ego

urei;r Moratii versi-

bus entdita cecini carmen gratum Numiniljus, qutmdo sei u-

Nupta jam

dices

Ego

Diis aniicum,

lum

reduxit dics soleumrs.

Seculo festas referente luces, Reddidi carmen, docilis modorum

Vatis Horati.

40

ANNOTATIONES.
sasset ipse citharam, haec ait, ac veluti chovodi-

novem Ltnuc
conficiiint,
io.

dasculus, exemplo GrteeUe Lyricorum. Thcod. Marcil.

07- Ritc.] Ex riiti antiquo et solemni. 38. Crcsrentem face noctitucam.] Diana eadem qute Luna, nocte lncens, vwliXaiairBc

curaiVus : qni, quia rnrnsa spatia menses luiminantttr. Prospiram friigum.] Frugibiu vegetandi vim lmmore suo impertit Luna.

41.
eris,

Kuptajam

diccs,

&c.] Ctim mvpta olim

tum non

sine gaudio diccs:

Egopridem,

Simonidi apud Dionys. Hal.

ac deoementa cognoscituv oibem
cis
:

[ncxementa lusingulis mensihus habere

adolescentula et virgo, carmcn scculare ah

ratio

Ho-

suum

conficif diebus cir-

undc menja pxonos ccleriter volvere mox. Cic. de Nat. Dcor. 2. n. 68. Luna a tucendo nominata, eadem Lncina: ut
citer28;
dicitur

eomposirum recitavi cum mcis irqualibus. Hoc ideo ait, qubd ea veteribus opinio inuleverat, connubium celerius ac felicius iis rfrovenire, a quibus seculare carmen, in honovcm scilicet
Apollinis ac Dianse, decantatuin fuissct in ludis secularibus.
pavatu, quanta
res,

parentibus,
scd

apucl Grcecos Diana taqite Lurifera invoeatur a sic apudnostros Jutto Lucina. Eadem Diana omnivagci dititur, ntm a vcnando,
'

qubd

42. Secuhfeslas refcrcnte luces.] Quanto aplaetitia celebrarentur ludi secula-

>

septem.

nimeratur ianqnavi

dicam

in

carmine seculari. Tunc

feriari

om-

l'tis.

Dinna

dicta quia noctii qu<.

nes, et hilaritati sacrisqtte

tur.

operam dave jubcban.

Adhil tttr atifem ad pnrlus, qubd n maiur rescunt aut scptem ncinnuitquam, aut plcnimque
rct.

ODE

VII.

AD TORQUATUM.
rita hilariier chtcemiu,
Abierunt
arboribus.
nivcs,

qma

res

omnes diffhmnt.

jam
et

agris

DiFFtTGEUE

herba renascuntur,

fvondes

Terra mutat conditionem, atque fluvii imminuti labuntur juxta ripas.

nives, redeunt jam gramina camArboribusque comae. [pis,

Mutat terra vices, et decrescentia Flumina prcetereunt.

TATIONES.

ripas

Haec Ode
quisque versus

est
est

dicolos

distvophos.

Primus

},

4.

Decrcscenlia ripas
legit
recft

Fhrmina prrrterea
i

hexaroeter heroicas, aliev est dactylicus archilochius dimeter, consiaus duo-

unt.\ 'Salmasius
n....,/,,;
liquatis

>i :

alii

iic-

explicant,

valde

orescentia,

scilicet

bus dactyiis

et

una

s\

nivibus; sicque

pipaa

suas

transiliunt

1. Di/jfvgere nivcs.]

Hsac Ode similc prorsus

I

avgunientum habet atque quarta

pares, ingenii

1.

dictiones

ac superant; maoniaro, inqujunl, hyemis uives jneunte veve Houescunt et Buvios ati i

tamen Horatiani
5i

fcetu

tam

vavictatem indui.v

estadManlium

fuit Consul A.V. 689. atqtie sulneo naturn volunt pnrtam nuslriun. 0. Mutat terra vircs.] Teira prius hyemaJi eonstridta geln mcesteqne, jam solvitur gr&tA vicr vms cl FavovA, jucundamque expcvitur amtrnitttem.

Torquatum, qui

lantorum viforum oliter intcrhoc verius qu6 simpiicitiB, nee ut spcs est. Sensus est flurnina, ante nivium aquis uucta et rj|i:ts aopesgressa, jam ad eas redicrunt, euntque t
'

tamen
"
.

pretari placuit,
i

1-

ll/uur,

<

prsster,

id

est,

seeundum rmas, nec

atit

ultra

suum alvcum

frTuntur,

cxuinUnt.

: :

CARMINUM LIBER
Gratia

IV. 7Gratia c-um

sororibus

2C5
Nymphis
ac binis

cum Nymphis geminisque

sororil)us
['''

non

veretnr

aurict Ducere nuda choros. '] Immortalia nc speres, monet annus, et almum

cboreas

celebrare,

nuiU Annus, et

hora, quae gratum diera aulert,

Quffi rapit hora dicm.

Frigora mitcscunt Zcphyris

Interitura, siniul

vcr proterit aestas

10

immortalitatem sperare vctat. Hyems lemperatur Zephyris vernam tempest item absutuii aestiva similder pcritura, po-

Pomifer autumnus frugcs effuderit: ct

mox

steaquam autumnus frugcs produxerit

:

statimque

pigra

re-

Bruma

recurrit iners.

deunt
citi)

frigora.

Lunae tamen
devenimus eb t

Damua tamen

celeres rcparant coelestia Lunte:

rcsarciunt detrimenta coeli

Nos, ubi decidimus

al nos, simul ac

Qu^pius.neas,qu6Tullus dives,ct Ancus; 15 Pulvis ct umbra sumus. Quis scit an adjieiant hodierna? erastinasunamae

quo bonus /Eneas, Tullus opulentus,

Ancus, decidcruut, sumus duntaxat cinis ct novit utruru Quis umbra. coelestia Numina dicm crastiatque

Tcmpora Dii

superi?

nam

hodiernae

sint

additura?

Cuncta manus avidas ftigient haeredis, amico 20 Quae dederis animo. Cum semel occide*ris, etdete splendida Minos
Fecerit arbitria Non, Torquate, genus,
Restituet pietas.
Infernis neque fiwn tenebris

Qune genio benigne indulseris, avaras manus baeredia }ucc effugicnt postquam interieris, et Minos de te judictum ulti:

mum

protulerit;

nec
6

stirpa

non

te facundia,

non

tc

noOilis,

nec eloquentia, necpiete,

tas

rep&rabjt

Torquate.

Diana pudicum 25

Enimvero neque Diana castum Hippolytum eximit Inferorum

teuebris
:

Libcrat Hippolytmn

ANNOTATIONES.
Gratia cum geminis sororihis.] Gratiae Euphrosyne. 6. Nuda.] Ob calorein veris, vel ob rationes alibi nllatas. Vide t. l. Ode 2. et 20. Item 1. 3.
5.
tres, Aglaia, Thalia,

sujier
et

rethera

per

Virgilium
bic
1.

notus.

Aneus, ille Roman. T. Li\* &c.

16.

tertius,
iib.

quartus

TuHus Re^
lib. U.

Dionys. Halic.
sumus.]

Ode
7.

>.

Pulvis

et

uml-ra
xai

Eurip. *Av-

17 V.]

Tempui
.

fiuxura vitara

QpcuTii^ i<ri wvsti^f*

c?x,ia ^tovov,

Homo est
in
et

f]a-

nostram pariter effluere et absumj docetj 1. 3. Ode 18. TnuUtur dies di 9.Zephyris.\ Ventis tepldis, veris comitihus. Vide 1. 3. Ode 1. v. 24. ei intia Ode 13, hujllfi
1.4.
18.

tus

<t

umbra tontum.
MtX
KJii^flV
o-xta,v.

Saphocles

Ajace,

Ei^ft)X-

Simulacra
:

levem

Anac. umbram homioes appallat Keyiv, Exiguum pulverem. Jac- Apost.

4. v.
1-1.
'

'ottyr.v

Epist. c.

Azfxi; rpi; oXtyov ^aivo^liTj, xot c" = i-

dem

tcn-v atteres,, ~Y.] Luna quisuum oibem novo curriculo renuatienjB reptaaa, quae interierat

Damna

ra.

a^av(^o^.ev*).

Vitu est, capor modicc appa-

rens, et

mox

evcaesi

paratur, fitque iterum

cit. lib. 2.

17.

Summte.] Numero dierura quos VHirfUU.

\c*. vitee,

Luua>.
rnus,

Ode 18. Novteque pcrgunt rnimrc At nos mortales, cum semel interiirevivisciIdvll.

Quidam

21. Splcndida arlifria.]

Non

mal^ Heins.
:

haud amplius reparamur, aut

JVIoschus
3.

interpretatur; gravia, m&jestatis piena

vet. in-

mus.

Bionis deflens iu-

terpretes itquc lienc, vera et manitesia.

teritum, Hei, hel,

stea,

malvte in kortis, apium y anetkum, cum mlerisre, tamen renascimtur poinquit:

Minos.]

Ode

28.

1.

Apud 2.0de

inferos judex.

Vide

1.

1.

15.
dilectee.

nos verb,

qvi

magm

fortes, sa-

25.
eiipit

Inferuts neque enim, &c.] Morte nec

pieutes,

ubipruuitm

jjwvtuz

sumus, obsewiin

liberant Dii sibi

Diana non

inferis

ttrra

somnum d rmvnus Quh

eat,

longujn,

mh

litum,

(ixaXa ju,xpev, d-ripy.ova.y viiypilov utivov,&C.

15.

Sensus

non
i

pius JEncas.] Ad inferos nempe. pietae j^Eneam, non Qpes Tul-

Hippolytum, castitatis fitma. inelvtum. Vide Ov. Meiamorpb. 15.. Senec. Tragced. Hic Thesei et Hippolyta; Hippolyt. &C.

Amayonis

filius,

lum
sibi

Hostiliura,

non Ancum Martium

mcffte

virtus

ac fonitu.lu

vindicamr.t
?

spandMt

immortalitatem

quis ergo jEneas fami

:

studium colena, tejrpeUantem de

stiimu- repulit

ccelibem vitam ac yenationis Dianae charus, iuet binc Vltacdram uovezcam s'vipro

Hiec

illura

apud Tlieseum

'2GG
nec

Q.
Theseus
dilecti

HORATII FLACCI
valct Thescus abrumpcre caro \y **i rintlunt. Ymcula r>*
i

Pirithoi

Nec Lethaea

catcnas infernalcs uotest solvere. r

AWOTATIONES.
detuli
' ;

Theseus.]

H<c

filius

JfLg&\ regis Atliena-

Hippol
scendii

;i

currum concurrum et ip<

rum
luit

tot

egregiis

facinoribus insignis,
sit
:

Hercule habitus
amicitia,

ut pro Pirithoum praecipuS corro erpinse causfi.

vnu aui nomenque

cl

comitemnue as6umpsit ad InfePorI

fec

lyti,

ab JWoc,
restkuit

x-Jr.

Dianse
Kimitati pristinse

/Escu-

r6 ah Hercute ex tnferis ereptus secum voluit Pirithoum attrahere. Hic verd superreni.ente terroe

fapius:
fiis

unde
\.\
i

\oluit appehari, quasi

virum.

demum

feto,

imrauni,
ali

motu ab eo distractus ac cujremptuSj ibidem vinculis constrictus mansit. Plutarch,

Sicul. lib.
b.

functus dece
niiiif-

Quapropter

iufei
I.

cap. b.

liberatum dicit floratius.

l(i.

Vide Geil.

10. c.

28.

PirUhoo.']
vicit,

Ixionis
f

ille filius,

ope Thesei
4.
111

27. Letfuea.'] Lethe fluvius inferorum pro ipis infcris

Centauros

&c. \ idc

lib, 0.

Ode

rme,

ponitur frequenter.

ibique annot.

ODE VIII. AD MARTIUM CENSORINUM.

Nikilpr&ter carmina dareposse; at
ill

mnibusesseprarferenda,

01
SOCIIS

it

u-

Donarem
C

pateras grataque

commodus,

394
[ 1

Gnecoruin strenuorum Tu vero non minim

sl

m
rtibusj

en>onne, meis tera sodalibus* Donarcm tripodas, pivemia fonium Graiorum: neque tu pessima munerum
Ferresj divite

opuli
prove,xit
vel

quas
vel Sc<

Parrhasius

me

scilicct artium,

Quas aut Parrhasius

ANNOTATIONES.
idem quod Odc{. Lib.
.

protulit,

aut Scopas j

Metrum

est

1,

runtj alterum caldarium,

quod

igni adn
'-t

l/
dorus Marcili esse Saturnalitium,
sive
aici

Theo-

.11',

1/tAWVpjCflTUC,

AoET^O-

Oden hanc munus

Saturnalibus missam

yj>o;,

qu
alterum

r,

ad

calefaciendam

aquam
tripodis,

loturis:

fuit,

poculum, genus

munera

ti

de quo
I

Homerus:

missitabant. C. JVIartius
fuit cura
I

ilie
1

ras.]
.'j

anm Varr04.de Ling.

IIo
3

Censorinus U. C. ; K>.
Lat. In

' -T OTFVPBS T^iTToJtt;. In his miscebatur vinum, ac teraperabatur. Utieram etiam adornandis scdibus: et quia non
1

jvr, inquit,

igni
auriti

adliibebantur, amt^ot dicti; atque

horum
\

Ejusmodi pocula argentea iu sacris adhibebantur dono etiate dabantur. Plaut.

rs.
:

tmidam
'

ait, in

itr.

Scen.

1.

Atben. 1. 2. c. 2. ubi et Bacchi certaminibus premium u\ fuisse. Tripodas apud Guecos merceextitere.

am
.

rei fortiter gestae ac virtutis,

ii
[1

constat

cisj

fortasse quia, velut syiu1

donat
Qult
l

bolum, firmitudinem anhni ac robui

solittts est.

stabilitate sua oripus exhtbebat. Virg.

v.

jEneid. 9.

263.

r;.]

Vasa cx
1

jerc capacia, lebetas,

il-U.

Ang.

Bina

<la!-n
.......

argento perfecta atotte aspcra

lignus,

facilis,

lil

Pocttta

leguut commocl

rperam.
Llas

aliqui

di-

tnos.

eunt lui.se
unt,
sustineatur,

afii,

ans
ti

Vide C02I. Rl:

6.

p,

.>.

qu6d

Pi
I

Blorebat
u
1

hic

ininjit

Atheu.

mox

citandus.

Christum 400,

isignis

anno anus Zeuxidi eoseta-

...

uorum

prior

Iwninum umlrarumque m-

fuere,

ombo

lebetus

nomina-

vcnisse rationem, secunduS examhiasse subffliiis

CARMINVM LTBER
Tlic saxo, liquidis
ille

IV. s.
all

-'7

coloribus

m
10

er lapide, coloribus al
<

<:r

pcri-

ifuni,modo
E

nunc horainem ponere, nui Sed non haec mihi vis, nec til.i talium Res e^t, aut animus deliciarum egens. Gaudes carminibus: carmina possumus Donare, ct pretium dicere munerjs. Non incisa notis marmora pul
Solers

At

nnlti

noa
tis

adest

n
ni is-

fli

lii

sestim

iqui.
ia

Non
in-

scriptionihus

insculpi

Per quse spiritus et vita redrt bonis nortem ducibus; non celeres (u jae 3 retrorsum Hannibalis niiiiie,
I

per
vfca

quas bon
hinctis reddi
:

u;

Non

non Annibalis min retro>

1

>.

fu

nec sce-

incendia Carthaginis impice.

iraitt

incendia
virtutes

ma-

AXNOTATI:
radtiur, inquit Fab. Quiittil.
l

2.

cap. 10.

Pubiicis.']

Quie

in loco publico et a

publid

autem

lib.

35. cap. 10. Parrhu

l

auctoritate erectae ct positse.

IVb/ts.]

Zeuxide traditur.
detuJisse

A;fi

o-Tj/xsi*'/

majusculis
*</,

literis

ascri|Mi>,
I'.

prioribus Hmitaxat et S. P. Q. R. P. ul

ut in

scenam aoes adv

rHate
!

Scipioni

r\firicano
.\,<:.

C.

lusque
it.

reprarsentata, ul

Romanus,
erectas.
la

poni

\<-l

pom
icverat, er <

Ob-

atitum judicio ttun ostendi picturum> h

.

tindem

scrv;i inteltigi

Nam
I^opulo Koii:
iiam.

-re, 7oParrnasius auteni se artificem Parrkasius l primvs si/mmetriam pictune dedtt ; primtts argutias vulttks, et?t!<i

halmam

concedert'.

volerjti ohsiitit

*;'<j/w

.'

i.

/'

itnagines

non

orporum.

At

ori< y

comfessioite

arttficum y
6fc. cap. 10.
ille

in

iineis

extremis
lib,

carroen animi virtutes cxbibet et repnesentat.

jtalmam adcptus,
cap. IV. et
/;>.]

Vide Athenaeum
sr.iuiarius
tirciter.

12.

HincUvil.
. \
.

lib. l b.

Eximius
Parium

hrjstum 4-iO. aut

h.

\ixit anno Pansaubs in

mm^fiangentur ct aurttm.
erit.

Carmina qtiam

trihtent fo

ait

Herculis meminit ab co

caelati.

Ejus qucque

rotur Venus e( Pl ua^ines apud Saroothraciam, religiose servatae. Plin. l.i). )6. cap. 6. multa alia ab eo signa focta memorat. 9. iVcH tilfi tatium res est, aut animus deliiiarum egeiis."] Domus tua non eget, im6
i

Et noster infra lib. 2. Epist Nec magis expressi vuttusper ah Qttam per rutis opus mof apparmt.
<

rum:
rovum

..

'/*

15. Ct

JJnn-

mbaliSy fc.j
ejusqtie

Quaudo Annibat im
opem
ferenet

;.,:
esi

Ll

talibus

ornamentis,
in

nec

pturium
ictas et

coactus

citoin Africaro redire ad hostes traduxi

tuus animus.

dam
belli

Carthagiiii, cujus portas quatiebat

.il

S<:ipiu;

apud Romanos
nf_si.it.

deliciis
testis

fuisse

nemo

citqtte
';i,

minas

Ciccro in Verrem

loeuplctissi-

niala

mus, &c. 12. Pretium

tium
fert

antea vexabantur.
dicere muneris.]

quibus sui civea Vtde T. L. I. '28. 29. 30.

on
Pul>. Sci-

Eruditus quisatque interpretatur, prefacere, ponere, cousticuere. Quod hic cum carmen vcbus oranibus

Flor.

t.

2. c. 6.

17. Incendia Cartfwginis impue.'] pio Aft

ainis prior estadeptus

devii
i

Araubale
set.

rj

recis-

dicitqne plus valerc

ad memoriam

viri

Fuii
,

:cedonico proin

magni propa<randam, quara n.bulas, signa, stapublica moflumen 11. tncisa notis marmora publicis.] Imagines marmOfe inris:c, cuin rpiMr.jihc hoao

Lreutu

ifricani
h<

dccus
ur~

gentis assumf tus9

>.

utquam

rifici in basi,

quce brcvitcr ct cuinpcnJiose elo-

^ia eontineat.

septtm, dies vix potuit wccnJiuiii ejtl:uxui,<j!tod domibu- ac tempUs su-** sponte hostes immuaant, &c. Fior. lib. 2. cap.
>t

'26S

Q.

HORATII FLACCI

revmut est edeptus titulum ab Africa devietS, quam Musas Calabne. Ac, si tanMnt
iUtus qui
scripta,
nihii

prseinu

habenes,

quod [audabUiter

Quid
Martjs,
rauli ?

Ejus qui domita nomcn ab Africa Lucratus rediit, clarius indicant Laudes, quum Calabne Pierides; neque Si charfce sileant quod bene feceris,

essrt
si

(ilius ffue invidiosuin

et
si-

Mercedem

tulcris.

Quid

20

foret Ili<e

lemium obrueret
\
is

lau&a
goKtia

Boct

et

Mavortisque puer, si taciturnitas Obstaret incrhis invida Romuli?

Stygiis fluctlbus /Eacum Virtus, et favor, et lingua potentium

fijcundia

PuetaruoQ
liberare
et

j$acum
flumiiubus,
bcstis

Inferoium

Ereptum
V

05-

comfcmrc
Viro
imtUOr-

insulis.

digno

musa

eonfcrt

Dignum

atum, divitibus eonsecrat insulis. laude virum Musa vetat mori:

ANNOTATIONES.
15. Poirro, ut vides, lector, utrumque htc per licentlam poeticam Horatius confudit,ob affinipellat,
briae

quia Venusium Horatii patria, Calavjcinum. Pierides undo dictoe dissemi suI

tatem rerum ac nominum. Cartha nis impics.'} Qoae

\

sejjlcet

et

fas

belluni
(at-luto

renuvaiat.

contra jus Piubl-at t/obtttm

tri-

'-

'.'.'..
!.

Ipse.Gei
sisset

ntC pner, c^r.] :>,,!; cunditor RoninUi^ vi\ li.

si
1

popuhtm
buto.) qit'T

mari, tapt/s uisn/f-J dare

die notus easet

harfa

<<ite.au/

aj

p^jfno scrip-

juhere ujnsucverat.

Hinc
tjlnr:-

qu ad

Alilit

<.

nniliinn

cjus laudi, iamie, meraori^.

illum pertinent, quasi gjvidens Singulavia ip.sius

,

n
erga

Hispan&ae
ut

amtatem
l*TO
serf
sijti

opidentia

meilta jfuerent intenti>n^,

St,

IvmfiU

R
lltMam
Ciip.
(..

triste

mommcnt um
1
.

everiiti

m,

/eedfire
.

h<

Summajcederum Romanis
rit.

rejjgia

./,

gjV. Fior.

Quu
Ode

bb.

;2.

quod ait Tulbus. Videtur Horatiu? citi sentemiam cxpressis c c, sciiln n Priami Jiims noSSetf iii -i irilu SUp Vlde Idjll. H. it PinJar. iseni P&eUet
i

18.

Ejus

qiti

tlvmila non-,

Lucra-

7.

Nem.

ait,

Mn>
*

nn/i-.

rututc..

t..><<

l-n- oi-

Vide Cic. lib. J. de Oilie. initium. 30. Calahtr Piert<Ls.\ Yer-us L.nnii e CaEtimo labria oriundi, Rudiis mmirum nati, Is natus Q. VaIve nobiles Rudire, ait Mela.
tUfi rcdiit.]
,

sttirtin^siliwDiiisc/jir.c^D/iLusdcstiiuantur, &.c.
.i-rn et 91
iiirr

isc-hn nvi

summnm
-

re-

inmicruiinucip <.< inctyfios llice fifavortisove ptter.l

cnrminum COntUS, De Iho mati e Ro-

C. Manilio Consulibus, inqtiit Gellius ex Varrone, atque septimum et sexagesimum aniiurn Bgens scripsit dmxl< rimum annalem. Ex Eusebio Tarcnii natus a Caione Quaesiore Romam translatus, habitavit in monte A\entino, parco aduiodum sumptu, atque unias anci)septuagenario major lae mmisterio contentus
lerio et
;

muli,

1.

1.

Ode

2. stropb. s. dc

Romulo

eod,

Ode

Mavors qunsi mggKfl ;>,Deoliojtur Mais, ex Cic. ie Naiur. rum 3. Greecis Mo/Af^ros. Sabidis Mamers, cx
12. stroph. 6.
1.

Ib.Ereptu :>
i.njini

R, c^(.]

articulavi roorhoperiit

sepultusquc est in S<iA]

|

immuirn i,to, &b urbc milliariiun.

pionio
1.

\i;j

rincnn

1'orUirnm ^afiua, nbli,i'>n: que inferis ereptusad posteros mcnii<ri?.m transmiait auem. Pe^Sww lib. 2. Oiie ia. Dc
I

Dc eo QuiutU. tib.
lm

10. cap.
^>7.

:,

1.

OdeSA.
a
.

v.

10.
ii<!t;<;,.\
i

EiDr
quibti--

9s tuforenwSi

,"
/,

''' '-'
|

M
->n)
.

in

r^rana%a
i

vnci:;,

.
1
|

,:>:

V0(

tantam Pro Arcaifi

cano
suj
;.rp//l> !,>r>S>

ihent

qnam
bet:

religicnt
(

n,
f\

ie.

fbrtunatas, ex Strabonr,?it;Ls ad fineip

niae,

M
lib.
1

i'

arus
(ii

Latini

U r Ennuis ipimivm putah.i

. . .

gtn

ettami

Campos

dicunt; ct in iis qui.i.-.m Btatuunl Elvsios quos describit Virgil.

:

6. v. 6 io.

Lietns

sait

Hoaniius appeUat

marmofe
iri

Rudiuw

<

wesnox-

Odc

10. infia,

Epod. H

in tivilatcm retepcrunt.
I

AiiBflliam Uhris

celebravil
bii

ud<

t& -ipionisMoioris, Catouis, FaMarcelti. I"nlwi, r.on 8tne

Jxata

Ma\imi,

M.

po-

Petamus wva,diwl
Insula dicitur quasi iu aalo ^uwtft.
Fest.
Isi-

puli

Romani decorc,iama,gloria,ut
<e.]

asstrit ibid.

Tullius.

Calabna
i .

est

liodie

ampla regio
Sicillara.

dar. 8cc.

regni
I

pNeapotitani versus
|

Austrum ad

28. jQ
Tbeoorit. UyJJ.
..-,

.:;'
cit.

mori.]

Ide 31. Martkllfl lib. i.

Epi-

10.

Muw

Ulusti

gttui).

31.

Horruiauam lyram CaluLuim ap-

-tw, asseiit.

CARMINUM LIBER
Sic Jovis interest beat. Optatis epulis impiger Hercules Clarum Tyndaridaesidus ab infimis

IV. 9.
tatitatem:

269
Musa
ccelis
inserit.

Coelo

Musa

39S
[
]

Itu

Jovis

convtviil

arcunibit

31

Quassas eripiunt aequoribus rates: Ornatus viridi tempora pampino Liber vota bonos ducit ad exitus.

fonis Hercules. Ita filii Tvndari, lucida sldera, u mari profundo vindicant naves labefactas.

Bacchu* pampino vircnti coronatum hah-iu caput, felicem diit cventum precibus morJta

talium.

annotationks.
Ovid. 4. de Ponto, Eleg. 8. Carmine si vwax virttts, vxpersque sepuhhri

do cit. Dii tjuogue canninihus

fsifass est

dicefeJfwU

Notitiam sera? posteritatis habet. Scripta ferunt annos. Scriptis Agamemnona

nfatif

&c.

Tuutaqtte majestas ore canentis eget. 31. Ciarum Tyndaritlp siduSj CSTi .] Sic etiam Castor et Pollux. habentur Dii, putanturquc pcriclltantes in

ergo qubd Alexander tllc M.i *;ad Achillis sepulchrum devenisset, bcatum eum pronunciavit, cui rcrum gestarum eontigisset eximius pneco, seilicet Homerus. 29. Sic Jovis interest Optatis epuhs imptger Hercules.] Poetis et carminibus nabet Hercules, qudd inter coelites credatur Jovis mensiE et
nus, cfim

Non mirum

mari juvare. Lib. 1. Ode 3. v. 2. lS.stroph. 7. 33. Ornatus viridi, V.] Hae deniquc rationc Bacchus im.er Deus numeratur, credituret

Ode

epulis adesse et accumbere, ncctarequc ct

am-

que homitium vou suscipere, ct optata largiri. Vide lib. 3. Ode 25. ibique annot. Quanta demum varietate longsm narrationcm Pocta distinguat et eaornet, observa, lector
ttudkwc.

brosia vesci. Vidc

Odys.

A.

Piodar.

Ode 3. stroph. 3. Homer. Nem. Jdyll. j. Ovid. loco mo1.

3.

ODE
AD
Res ab eogestas

IX.

M. LOLLIUM.

suis carmiuibus oblicione se vindicalurum.

Ne

forte credas interitura, qua?

Ne

fortt-

cxistimes perituros
qiios

Longe sonantem natus ad Airfidum,

Non
Non,
si

ante vulgatas per artes

priores

ego natus ad resonautem l<;quniper artes novas fidibus jungen-

sermoncs,

Aufidum

latt:

Verba loquor soeianda ehordis.

do->.

Eisi

Homerus Mieonius

Maonius

tenet
latent,

P"]
6

primas obtinet partes, haud tamen obscura *-st Musa Piudari,

Sedes Homerus, Pindariea?

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode
t.
9. Lib. 1.

Neforte,

tS5*c.]

Artiiicium sin^ulure exliipar cuin supe-

Mteomus.] IMieonis filitis Mieonia seu Lydia, scUtcet

vcl

natus in Sinynia urlr,

bct heee Ode,

riori.

argumentum verd

(manquam
Septem wrba ccrtant dt stirpe insigms Homerif Smyiiia, Rhodus, Colophon, Salamis, Chios,
Argosy Athencs.
6.

<2.Natu*ad .lafidum.] NkIus in Apnliie finibus, ubi fluvius Aufidus alte strepit, et murruurat.

Vide

lib. 3.

Ode

ult.

Non ante vuf^rnlm per artes.] Lyricis versibus, a me primo Latine compositis lib. 3. OJc
3.
ult. et
I'ib.

Homerus,']

Hic

ingeiiioraia

et
1'

omnis

4.

Ode

3. in fine,

doctrt/HP tbns dictus.

De quo
a
I

vidc Su'ul<m, &C

caecitate

4.

Socianda ehnrdis.] Lyrai ajtanda, voce pafidibuscanenda.

Plutarclius scribit
i

nomen
l<

riter et

5. AV-, nprioreS) S^c.] Etai primas ohtinet HomeriTi, non alii Unien iu^loiii. qui |"^t iilum scripsere. Vide Gell. Ub. 3. cap. 1 1. ubi rcirt dubit;itum a multis, uter state priorj HesiocUiiiie an Homerus, ot 1. 1 7 c. 2 1 asserit eosaetatem sinml gisse, vel Hu^ierumaliquantO eise antiquiorem.
.
.

umteiset lonibus 5]a>;pei indiium, qu iaro vocantur qui oculis capti sunt, e6 qu^d egi ui aliam qnoque eiydnrtiirilius, 0'An.'s^;'vTa)v
:

mologiain

il>i

Irm

protert.

Heroqot.

1.

2.

i-i'

Homeram

annis

anW

se

quadringcntis

exti-

tisse. Cornel. Nepos Chron. et Gell. hb. i;. cap. 21. aliiquc, amsis .mtn .Romini condilatn

centum

et

Kxagintt;

pariter

vet.

Scb

-7(>

Q.
AJcasj

HORATII FLACCI
Cea que,
Sti
si

minacisj ac
-

el

AIcbbi minapes,

Stesii boi

tera-

creon olim c& init. Vivii ei iaronum amor, ac spirant ardores roanl:

^icr,

si

horique grstves Camcehae. quid olim lush Anacrvon,

setas
:

Delevh

spirat

adhuc

ainor,

10

IhlS.

Non
i

una
tvU
.:

Helene
pexos

Spfl

Vivuntque commissi calores

^Eolia- fidibus puellae.

mcechi

capil-

-..

Imir
,

Non

sola cojnptos arsit adulteri

oroatum regium,

CrineSj et

aurum

vestibus illitum

Mirata, regalesque cultus,

ANNOTATIONES.
Jovenal. ad Sat; verura
floruisse cuciti
'

7.

".

30.

Alii

aliter.

Ad

*
ta

quaqiic ostendwif,

maxima
.

hella

ridentur, qui scribunt,

anuts

centum quadraginta post

A.po!16dor.

hjrl sustinentem.

nm.
Oraior. Etsi
li

&c.

<

ic.

de

Reddit enim perh dctntam digetur

clar.

atmu-

tamen annis mutttsj

Orat. n. 135.
' '

Homerum potuisse :
itur:

sedre<

quod ut

est rep

Uim
Siciliiie.

est.

Is crat cx

HimerS uibe
Ejus pauculi

habemus.

Qiuntil.

1.

10.

c.

!.

Florebat Olynapiade 42. ante Clirisct

fontibvs initium dat Oceanus, sic omnil quentia mplum et ortum dedit x

tum anuis decem

sexcentis,

Ho-

merus. JNemo9 inquit,

.

admodum versus ad nos usque pervenerunt, Non praetermittara quod aiunt, proscissl carmine
tribus
r

Hdena, immissam ab
Castorc
et

irafis

ejus
i

fra-

ldem Uetus
I

a<

gravis t tum

Polluce Stesichoro
canenti.

abitiS)

&?c.

Quanti

tem, quanquam palinodiam

Dictu^
statu:

lomeri opera Alexander Magnus, egrelib.

qu6d
erit

T-?n?zv y.ogev tuowro^ ev xtQciewWa,,

ihoi

gie Plinius explicat

CJoel.

7.

cap. 29.
1.

Vide

el

um
i

nam

Rhodig.
doctrinfi
filiaro,

!ib.

14. cap,

ubi

inti

antea Tisias

oc

! ' ^

ir.

Suidas.

E(

eres
siae

celebres numerai Daphnen Tireapud Delphos condendis

i
i

praecellentem, uride multa ad sui poematis

ul-

tem ruisse positam, qn-t; summo niertt ingeuium honore 1 1 nomine, tcstis iii verrem. Vide Plin. H!>. 10. cap.
29.
i.l.i
-

stuna Hqmerus creditus. Ca velut nuroini cuidam etiam fana et sacella IIo-

ii,

ipram
hori injimtis tuscinia

mero

fi

multis

in

locis constat, ut

Smyrnae,Alexandriae,
Ptfuiu, ;...]
liujus Hbri.
~.

ei alibi. Eusfc

9.

De

Pindaro

supra,

Ode

*>.

tius:

Anaereon^ Litsit, inquil propri^ Horais raet ipufi scripsit enim amatoria
i

m
Siraonides Celus, Pausaniae

secutus dialectum,

quippe

in

mediS

Ce&qtie.]

La-

natus lonift, Teiocivitate.

Floruil ante^Cbris-

cedaemonum

Principi, valde honoratus, perinde ac Hieroni Siciliae Tyranno, floruit circa Olympiad. GS. Aliter alii: sed non mirum:
vixif
tiiin

enim
vei

illc

perdiu.

Divinum hunc Po8Plato,

et

nuncupare divinus ipsc

i

aliquot
'

ejus

bitavit.

Pra

ex
;ul

illiu

lion.
i

Halic.

ubi Dauafe"

certum

ab Acrisio fluctibus n ris naufragium exposita suum deflet

Valer.

prope quingentis. Ex SuidS, scripsit vitiosa carmina, lambos, item quosdam metri peculiaris, qui ab eo Anacreontici nuncupati sunt. Hos venustos, autces, ac lejiiDc eo appellat GeUius I. lo. c. 9. jam 1. l. Ode 17. Stroph. :. ad has voccs, Jide Vide Epod. t. 12. Molue puella?.'] De Sappho oli& stve
annls
1

tum

1 1

lib.

3.

Odc

13.
,

inibrtunium,
2.
7
.

13.

Non
ti
1

sola comptt

c.]

Exemplis
|uasqutf

Ode
et 8.

i.

in fine.

Maxim.
ia

lib. 1.

cap.
inquit,
',

probat,

-i

desii

Suidara, &c.
Si ilicef

niectas

interire:
aliae

ante

Helenam }
beUorura

Alca

Tyrannis
-

inl

fuerunt
quse

et

mulieres

quosdam
|><

etiara

us
lib. 1.

Rterrainari fecit.

eo
h.

qotj

semel antea,

Ode

33. ei

lib.

scriptoT
1.

2.0de
rit.

13.

13. c.

tamen ignorantur, <|vii:i nutlus Vide Athen. ea litcris commendayit, 1. ubi multa pneter Trojanum bclls
niulieres fxiirisse

Stesukorique graves Camtena?.'] Quintil. Slesithorum, qihim $U wgenHtt

I

adductu

cxemplis

ostendit.

AK.MINUM LIBEU

IV.

!).

271
mqut comitatum.
i

Et comites, Helcne Lacsena: Primusve Teucer tela Cydonio Direxit arcu: non semel Ilios Vexata: non pugnavit ingens Idomeneus Sthenelusve solus Dicenda Musis pnelia non Hector9 vel acer Deiph&bus graves
:

Nec
con^

i.

l"

Kaud
,

unft

vice

Ido-

20

meneus

au!
ii

Pu?"~
Hector

,'.-

Musi

fi

acer,

cepit ictus pro pucficis

iifiliis.

Conjugibus puerisque primus. Vixere fortes ante Agamemnona Multi sed ornnes illacrymabiles
:
i

tms ac rnemni

Anie
ruere

rosi

eom-

25
402
f ]
fieti ei

verum cuncti ob nri premuntuj

vionc sempitei

rgentur, ignorjque

lo

ANNOTATIONES.
16. Iklenr Laca-na.]

UroParidc,

1.

De hac ejusqtie aduli.Orfe l.v et 1.3. Od<

n
riii\::':i

Ifntnr.]
terus

Huuc Trojanorum
v

fbrtissimuni
nti

Marti

simi-

mtrum,
i

cfV.
..

Insolitu
contriji

cit

De
De

eo jam
liis,

1.

3.

Ode 3.

Ar

acu

\<

stropb. 7. illum virtute

j

jjere aui

ituerunt.

Hinc
ranu-

ius.

deque
1

rii

Helena

corporis neglectut
i

iaa

serie inuItipUcique historia,consu1e

Hctyn Cre-

trita Paridis

tensem, tt Daretem
Ovid, Epist. Paridrs ad nele;

Phrygium.

Hic

refert

lemiratur.

nam
Oauolicsdiccs:

ridts,

trem Hectoris, aliorumque plurium, ex Cic.

'
\

QuampauperAchaia o
rte: tu cultu di

Tusc.

1.
1

aquilina

vrpore.

Il<

yrem

bLesm
l
i

Parca

vultu

Adtalemformamn

bilif
itc

larlatum>deceni m,

Cum
Quales Durdanias credis
i;. Primusve
tus
fiUus, Ajacis frater,

virorum,

.,'..
aplum. lem nat
ri

:!cin,di-gnuin

CJ

hal-crc n

Tcucer, $?c.]

Telamon
i

Deiphobum similem / um,

imjforlem,

sive Pari-

ob artem

et
t

ab Homcro tam peritiam jaculandi, non

soleftia

octilis

pulchertot

rimzSf capilto n

voce

insiguis

cximti
hi
n

suavi,

'

tere

ante illum
clari,

jaculatores.

At
vate

sunt

quia

prascone

el

caruerunt.
\ irgil.
'"
I

hts, &c.] Hector enim diria ab Achille confectus circa muros raptatus est. Homer. Iliad. 23. beo
;id. I.

arcu Teucer perdidtt, ibique octo nomii

cjus sagittis prostrati.

Vide

et llb. 1.

Ode
.

7.

sub finem. Gydon sulsa civhatem arcus vel inveuti, relopti bant: apta; quoque ibidem ad sagitt.n meminit Virgil. Eclog. io. v. 59.
.

Deiphobus.] Helena post morteni Paridis in uxorcm assumpta, ejus dolo Gra tis proditus est, atque ah hU crudel truncatis ma1

nibus, pedibus, naribus, auribus, oculis cvulsis,

6. v. 495. uicfortes anle Agamems Ut apud Trojanos praeter Hectorem, Deiphobum, aliosque aliquut ; sic etiam apud
I

*n.

25.

/"('

18. A os Fcxata.] Arx illa Trojse eepiua pro ipsa urbe usurpatur. {Sxpugnata fuit Troja primo ab Hercule, deinde ab Arnazonibus, denique a Groecis, Priora tamen ea
bella et excidia vi* nota sunt: posterius vero

'

mnoncm

et

quosdam
leque

alios,

muhi

fortissime
:

din

bellicS

quam celebre perHomeri carmcn? Ode 3. stroph. 6.

-20.
^

Videlib. 3.

omnes tamen illi iguorantur, quorum non celebravh virtutcs Houierus, auv
inclaruerunt
alius vates.
.

ldomeneus.] FiUus Deucalioms ille, Rex Cretensium, Minois nepos: armatus fulguri, uugnans apro comparatur ab Homcro 11. v.
Sthenelus.]
citur
I.

.]

Exercitus

Grscorum
cit.

princeps

et coryphseus,
1

a Darete supra

Is

tmpavidus

el

pvgnas sciens

di-

cundu

1.

Odc

15. Vide ibld. annot.

'

272
quoniam sanctum poetiim non
hahuere. Viitus paruin diilVii ;il>
pectft.
ii.i
...
i
.

Q.

HORATU FLACCI
:

O
:

Lolli,

eg te'non
cannit;;ntas vir-

reliin|u:nn siue raeorurn

tium ornam
tutes
itiis

neque

sin&in iajuste aepelin

Noctc^carent quia vate sacro. Paulum sepultee distat inerme CeRTta virtus. Non ego tc meis Chartis inornatum silebo, Totvc tuos patiar labores

30

invKM oblWione.
cst

Mt

sll

Impune,

Lolli, carpere lividas

rertnn
et

sciensj

sequa

iu

Obliviones.

prosperis
dolis

adve

Est animus

tibi

mnaieftj et

spemens pe-

Rerumque pmdcns,

et secundis

35
V3
[
]

cuniain ad se omni on unius anni

quotit-scr.nque

judex inn

ct fidelis honestura uteli anteposuit, atque ironu- excelsS repudiavit munera improborum,

Guaque arma triuiupliaus protulit per turmas impedire votentes.

Non
eum 9

recte

appellaveris

Temporibus dubiisque rectus Vindex avarae fraudis, et abstinens Ducentis adse cuncta pecuniae Consulque non uniusanni, Scd quoties bonus atquc fidus Judex honestum pnetulit utili, ct Rejecit alto dona nocentium
Vultu, et per obstantes catervas Explicuit sua victor arma. Non possidentem multa vocaveris

40

feticem
rtctius

qui multa babet: autem ielicis titulum

meretur,

qui

bene

uti

donis

Deorum,

v^

45

Rccte beatum.

Rectius occupat

Nomen

beati, qui

Deorum
uti,

Muneribus sapientcr

ANNOTATIONES.
2S. Fale sacro.] Seu qu6d instinctu divino Saccr vocatur seu quia Mu:

afflatur Pocta,

sophiae notiti&, vel iwo et prudemii instructus, sagax, judicii et consilii vim habens. Non ergo
i':lio in mirum. Armeniam proficisccnti raoderatorem custodemque

sarum mysta,

et Saccrdos, lib. 3.

Ode

1. init.

seu quia poitcB veluti Dcorum aliquo dono ct nrunere commendati ?iol-is esse ridcantur: quod ait CJcer. de Arusp. rcsp. 1 8. cx Ennio. Ovid. 3.

Lollium dedit.

35,36.
tvsJ]
Lu<;,

de Arte Est Deus in

nobis, stcnt rt

commercia
ille

cali>

Temporibus duhiisque rce>iiquam seivas mentrm arduis in renon sccds ac in bonis temperatam, Lib. 2.
i

Sedibus <ethcreis sphitus

ven

l.

Ode
Laus

3.
/

Et

alibi

37.

"',

a
'

' .

tftnrni.]
.

/tt sacri vates cf

Div&m
d

cura vocantui;

li;cc

StoUetiam
29.
j

wn
sepultce

kalere piftant.

cuniae

minime quam recte

quem

pevel

Paulwn

Cdata
cOnspicua,
niliilo

orem
tius,

testatur

omnia Erpo Velleius Paterculus.

Eacienrli

in

Virtus, quse

non

est

tunc latebat adhuc,

Loltii
facit

cum

sc

llora-

felicior cst,

quam

inertla et dcsidia,

quam om-

a\"aritia,

ifuse

postea

innotuit:

nes aspernantur. 32. 7b/t>e tuos patiar Uthores.] Lolliuagravia gessit betta, in Gcrmania, Thracia,
I

Symmachiarrflm illud, quod habet Sidon. Apollinar. Lib. S.Eprst. 10. / Constat sniiinde Hgat. laus ornati ita
vel

!mc

\ ide

Dion.

lib.

54.
Lolfiufi

'
.

..
.-j.n.!

scu qu6d Orienlis

13.

Consul ftut cum Q. /Kuiilio Lcpido, A. U. C. ?32. Horatio annum agente44. Quodipse indical lib. 1. Ep.
33. LoUi.]
ttlt.

M.

BtjSeualifidi causfi, Velleius

Plin.
lib. 9.

lih.

2. Sncton. Tiber. cap.

'

ln linc, ubi BCribll

RcipuMic

Htur amum, Forte meum Me quater undenos sciat implevisse

l

isti
...

quidem announo,
Srcesj

ui

aUiConsules.

!,

iibi

sctnpei dorainaris, cupiditatesque

hres,

Collegam Lepxdum quo duxii LoUius anno,

Ad hune

bin.c sunt Horatii

Ep.

2. et
i \

18.
Uat.

1.

2.

Ln quaruin priore

Maximy
tibi

im6 passim de illis trinmphas, exerens arma tua ubique victricia, sci)!cet abstinentiam, justittam, 8cc, optima certc hicnlenter ia, pi^r quam Stose Jogmata
fi

34. Est anu/ius

Rerum

prudens.']

Philo-

venditai

CARMINUM LIBER
I

IV.

10.
molcstamque cgestatem

275
ferre

)uramque

callet

pauperiem

pati,

Pejusque letho flagitium timet:

50

et

pius

horret
Is

scelus

quam

moriem.
vcreuir.

pro

fwmliari-

Non

ille pro caris amicis Autpatria.trmidus perire.

bus et patril occumbere nor

49.

Vuramque Ode 2.

callet

pauperiem

puti.]

ANNOTATIONES. Vide Summum crede nefasanimam frafirrepudori, Et propter uitam vivendi perdert <
51.

50. Pejusque letho flagiiium timet.] Juvenal. Sat.8.i

Nbn

ille

pro cariS amieis,

fl?c.]

Lib. 3.

Ode

2. et 19.

ODE
O
crudelis adhuc,
potens,

X.

AD LIGURINUM.
muneribus
[*

et Veneris

04
]

dure hactmus, et Venedonis superbe, quando inexpectata penna accesserit tuce

ris

Insperata tuae
Et^ quse

cum

veniet

pluma

superbiae,

arrogantia?,
capilli,
qtii

atque

dcfluxerint

nune humeris

involitant,

deciderint

nunc

per

humenunc

ros

diffunduntur,
purpureft

et qui

comae, Nunc et qui color est punicese florc prior rosae, Mutatus Lignrinum in faciem verterit hispi5 dam Diccs:Heu(quotiesteinspeculoviderisalterum) Qufie mcns est hodie, cur cadem non puero
fuit
405
?

rosa
colcr

micantior est deperditus Ligurinurn,

mut&rit iu vultum hirsutum; tunc quandorunque te diverspeculo, sum aspexeris in dices Eheu, qui nunc adest
:

animus, quare idem

hon advel quare fuit juveni mihit huic menti non revertuntui
integrae roalac
?

Vel cur hisanimisincolumesnonredeuntgen^e?

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod Ode
1.
1 1
.

Lib.

spissa. gloriatur caesarie.

crudeHs adhuc, &c.] Speciosi istius puse declarat Horatius hujus libri Ode l v. 33. Hinc patet vel constantem in tuenda pudicitiil Liguriuum extitisse vel Poeeri

amore cuptum
.

Xx nostro non

respondisse.
potens.']

munerihis
2. hispcrata tuee

Pulcliritudine,

gratia, aetatis flore, apectabilis.

Vid. I, 2. Ode 5. in 3. Ode 20. sub finem. Alii tamen de eo qu&d apud veteres explicant pubertate: coinam tondcndi mos csset puberibus saltem honestis ct castis, qui sic ab erfeminatis et Alioquin enim imdelicatis distinguebantur. nuberes quilibet comam studiose nutriebant unde comati et capillati nuncupabantur. De
fine
:

et

1.

cum

veniet, 6fc.]

Cum ju-

more praccisam eu
crandi, di\i alibi.

aetate caesariem Diis, praeser-

ventutis ac pueriiise flos abierit,

COgttas.

quod nunc non

timque Apollini, qui comatus fingebatur, conse5. Ligurinum.] Quidam legunt Ligurhie, voluntque verbum vertere absolute poni ut apud Sed vulVirgils /Eueid. l. Tnm prora avertit. rn leciionem pru;fei endam censeo. 6. Speculo.] Velut efTeminato quod fcmin;? <=t tribuit speculum. Sic Juvenalis Othonetn Imperatorem vellicat etiam in castris speeulum circumferentcm. Sat. 2. v. 99- et803. Consi-

Pluma.] Barba, IftnugO, pili. Marcilius tacontendit non de crescente barbS., sed de senescente Ligurino locum hunc intelligendura,

men

citatque Ovid. Trist. 4. Eleg. 18.

Jammeacycneasimitcuititr temporaplumas.

Novus

interpres sane audacior veteres oinncs

proscindens, iinb, inquit, Horatius Graecomm ritu locutus est, qui alas venisse rei alicui difimt ad significandum illam periisse ac vclut
avolflsse:

sensusque est, cum superbia Ligurini abscesserit, vel pcrierit forma qua\ supcrbus crat,

tum demum
Acut;i sane
refragari,
. .

foieut primis arrugantix po interpretatio, cui non dubitarim

l

lium utum belle vocat Martialis. Alterum.] Longe mutatum, e Ixvi et polito hispidum, pilosum, hoiridum -?V.] annis et 7. Qua

Dum

pulcKritudinc florebam, cur non ego quresturu

et

potius

ab

omnium antiquorum

meretricium
8.

feci
'

stare.

Vei
i

imis 9 &c.]

Aut

qu-.re

non

3. DecuJcrint comee.] Haec verba stabiliunt opinionem Marcilii, quam mod6 retuli. Id est, rum j.im pauci pcr tempora capilli can: superfuerint, cumque/uo-a(7To^(o;,
vet
c-7rf'^T07ro'\io;,

mihi imberbes gence,

cumjam
perire?

tcmpore-

didici

BEi

am

Hom.

11.

13. 30.

lis

Jncolumes.] Colore et juvcntute nitentes, nul tum rugis dcfonnata*, aetatis vigore flo-

erit

Ligurinus,

qui nune

rcntcs.

274

Q.

HORATII FLACCI

ODE

XI.

AD PHYLLIDEM.
Die
natali
hano-

Macenatis

invitat

eam adconviviunu
superantis
:

Phvlli,

beo pienara

arophoram Albani vini

rransgrtssi
:

Est mihi nonum

Phylli, ncctendis

annum

uum annum
:

ha-

Plenus Albani cadus

est in horto,

beo ia horto apiuin ad corollas texendas nabeo magnam hedene copiara, qutt vinctis
capillis

apium coronis:

rcsplendes.
argenteis
puris
vasis:

Nitent
ara

edes

verbenis
tat
tati.

comnaia op-

resjjergi

cruore agni macJVlanus omnium stre:

Est hederee vis Multa, qua crines religata fulges. Ridet argento domus: ara castis Vincta vcrfienis avet immolato Spargier agno.

06
r*
i

nue Uboraitt famulae servis juncUe huc tUucquc discununt. trcrait Ignis atrum fumura
circumvolvens
iu
scias
aj

Cuncta

festinat

manus

huc

et illuc
3

Cursitant mistse pueris puellae: Sordidum rlumni<e trepidant rotantcs

Attamcn
fcetitiam

ut

ad

quam

Vertice

fumum.
tibi

invitaris,

celebrandae

tibi sirat Idus,

Ut tamen

noris,

Gaudiis: Idus

quibus advocerls sunt agendse;

ANNOTATTONES.
Metrurn idem qnod supra Odc 2. Lib. 2. 1. Est miliif &."] Natalcm Maeeenatis celeTitat,

braturus Poeta noster, Phyllidem :id epulas iniautaque spondet Ibre ojnnia ne ver6 illa
;

Aracastis Vmtta$ &c.] E vivocespitesirucex raore Iicrbts coronata, mox im.buetur mactati agni sanguiiie. ;. re;benis.] Vide lib. 1. Ode 19. annot. ad
ta ara, puris
v.

Telephi amore retjneatur, multis couatur ere. Virgil. Eclog. 0. V. 76.

.

effi-

24.

PhyllidamiUemihit mUi lola. Notium supcrantis annum Plenus AVkt novcm annos eonditi, rfS.] Cadus vim ante
proindeque maturi
*. Aiianr.}
et

Jmmfilato.'] Caedenda? victiraae caput aspergebatur niola sals*t, id est, farre tosto et sale coinmixlis lunc vox, immolare.
:

9.

Cuncta

festitiat

mannSj &e.] Cuncti

adconvivium

alla-

boni.

e !:>>miiirjiir, et

simul diligenterpanecessaria,

Quodex JtaHcis
]

suavisdimnra -et
1.

rant cjUBecunque sunt

gratissimura asserit Athenceus, Hb.

cap.'35>

IdcmteMaturPlin.nl). [. cap. 2. et 6. etalibi. Martiaf.fib. 13. Epigram. 109. 3. Phylh D( lib. 2. Ode 4. aj
I

12.4 mtance9 &c."] Calinse mect focus plurimura habei ignis, t quo nanmiae sur.1 reru etrotae modo contors
queutur ac trepidant, aguntque
Lidum.
]

fummu dcnsum

Apium.] Hoc arceri ehrieratrm, honumque orpuri oaorem eonferri aiunt hinc cx eo coionse. Vide Plin. 1. 20. c. 11. et I. 19. c. 8. sub finem. Videet 1. 1. Ode JO. et 1. 2. Odt 7.
1

sit

r\.] Ut intelligas quale i. Ut tam n noris t gaudium hodicrnum, quanta sit hilaritatis

ad
t.

quam

te voco: Idos

surjfc
is,

Apriles, in

v.

24. annot.
4. Hederer.]
t

Haec ISacrho sacra atque ebrietatis ant: barruacum. Apud Theocrit. h\\\. Upastof coronam ex hederft et apio itnplexum gestat Amarjllidis suw gr&tifh
6. Ridet argento

quibus jure mihi potiorem.

14. Idus.]

mco

natali

Macrob.

lib.

l.-Saturnal. cap. 15.

as

Nonnuli

a^o tou

?Jtfc,

quod Sunt

<hmus.]

Non

displicei novi

quam

interpretis

raens

locum istum

sic explii
1

..-,.'
.

/Edcs meae nitent quasi argcirtiim; rprnid siint; nec enim tantpe Horatti opes, ut argento revera domus colluceret; ut t sagaciter, ruore quidt-m suo, ait ibidem Daceriuf, qi.fin hooorii cautfi uomin<

ctmomnia

.'.
,:

n\

id
!

<Hem t Hnvaldi

ui
a,

dti idere

fu

\d

cstj

uui*a+

ccl

eirv

divisa.

CARMINUM LIBER
Qui
dies

IV.

11.

2/5

mensem

Vcneris marinse
:

15

qui dios Aprilem dividit Veneri

fesfivus,
nainli,

Findit Aprilem

Jure solennis mihi, sanctiorque Paen^ natali proprio, quod ex h&c Lucc Maecenas meus arHuentes Ordinat annos.

n
'20

umritimnc sacrum: merito raihi atque saeratior feve mco

quoniam ab ea

die

Mae-

cenas nmicus accrescenres annos Telephum porrb, computar. nequitquam ture conditionis adolescentem,

quem

concupiscis,

Telephum, quem tu petis, occupavit (Non tuse sortis juvenem) puella

Divcs et lasciva, tenetque grat& Cornpcde vinctnm. Terret ambustus Phaeton avaras Spes ; et exemprum grave praebet ales Pegasus, terrenum equitem gravatus Bellerophontem, Semper ut te digna sequare ; et ultra

ceptt virgo ojmlenta et pro'erva, rctinctque jucundis vinculis

astrictum.

Cccteriim Phagton

concrematus desideria cupida comprimit: volucris autem Pe-

25

gasus

gvaviter

ferens

Bellero-

phontem

equitem

terrestrem,
tibi

insigne documentura prcestat, ut

nunquara non sectere

]

con-

venientia; fugiasque dissimilem,

ANNOTATIONES.
Hinc patet cur Aprilem finderc, id est, quasi inedium secare ab Horatio dicatur. Idus enitn fiunt decinta qninta die mensiuru Martii, Maii, Julii, Octobris in reliquis autem mensibus
:

pereupidum nec te remoreamor. Hunc enim omnino excutere animotuo debes,tum qubd tibi est ts dispar

me

proficisci tui

tur Telephi

suni dic tertia decima. 15. Mtnsem Feneris marin<e, &c.] Aprilis secundus anni Komanoruut mensis ab aperiendo dictus, quasi aperiiis, qu6d eo tempore arbores
et plantre aperire se in

est puella sure sortis, ut ipse, et ingenua, non meretriciae conditionis, ui ttt. Puella Dives et tosciva.] An Ula Chloe,
vahl?'.

tum quia occupatus

divitescilicet,

dequalib.

dictura
tione ab

putant
afi-oi

germen incipiaut. Alii Aphrilem cum aspiramaris spumii, e qua Venus orta
quasi

3. Ode 19.? 2-3. Tenetque grat& Compede vinctum.] Suis amoribus suaeque velut scrvituti prorsus addic-

tum

liabet.

creditur, quce
lata.

ei 'a^o^itji inde

Gnecis appelpatre suo

25. Terret anri-uslus Phaeton avaras Spes.]

Pon6
ita

ut

primujLn

mensem a

ExcmpHs

Marte,
ficri

secundum ab /Enere matve Venere nominavit Homulus et in eo Veneri sacrum

:

dum quod

probat Horatius non esse id appetenest supra nos, quodque vix. sperare

aut assequi fas videatur.

Nota

est cuilibet his-

a matrcnis, postea constitutura. H;ec Macrob. 1. 1. Saturnal. c. 12. et ejusdem 1. c. 21. Ciim Solvernalts JEtfuinneta transgreditur finesy augendo diem, tunc ct Fenus l&ta, et pulrhra vireni arva segetibus, prata herlris, arboIdeo majares nastri Aprilem mensem Itts. Veneri dicaverunt. Lege ibid. alia qusedam scitu non indigua. Vide et supra lib, 3. Qde '26.
v. 5.

lori;i ei casus Phactontis, qui cum Solis currum equosque regere cupusset, currus auriga paterni

?nagnis excidit ausis, tn Eridanum Jovls fulmine dejectus. Vide Platon. in Timaeo, Ovid. Metain. 2. Lucret. 1. 5. &c. 26. /fle>Pegasus 1 terrenum equitem gravatus,
temerarius,

&c.]

De

dixi lib.

Pegaso aiato equo, inter sidera relato, l.C)de27. Terrenum equitem, mortaa.

anuot.

lem, nempe BellerirphoJitem^ qui

Idibns
rin;hi rec;e inrerfecio

Bcilevo

Co-

18.

QumI ex hac Luce Mtccenasy&c.')

vocabulum

sortitus est,

Aprilis nafus
cciiiis
ft

Maeccnas prodiit in locem, Mceinquun, pnvsidium et dulce deats meuw,

natali

Hipponomus antea dictus. Quod ver6 pertinet ad rem pnesentem, dicitur is postocci^muuxitcntf^se in ccelum

dics

proprio milti sauctior

Nam

et

> ejus vttam inr; L longe antepono.

19.

AfHutnU^
\

Hn tannos.]
aetati

Exlndeveni-

entes annos

itoe

X t a Consullbus publice, sic suo quisque atmos computaliitt, inqui; 21; Telepkum.] Deeo jam lib. l.Ode 13. et li!>. ). Ode la. Hicsptssi rdlidtis <<<ma frumqiie ro comrneitdatuT 3 iiiic rosea cervb,
>
i

inque privatim a natali

secundis rebus elatus, etiam cjusdem Pegasi ope asctndere, ut quld ageret illlc Jupiter per^piceAt opstro a Jovi Immisso Pegasus fatigatus ret.
lio

Pegasi

Cltimperatn

ia

laudant ur.

ses^orem cxcussir, qtti membris confractis dcciVide dci^ curiosae arnbitionis pcenas exsolvit. 1. 1. Ode 27. rit. ct 1. i. Ode 7. et 12. 2^. Ut /e aigna sequare, &c.] Vt virum conqualis Horattus: ditioni tilji sniatcni ^equare dispatem vero, quulis Telephus, non tantum
:

22.

Non

tuai sorbs.]

Phylli, ne

UiflV-i

tA

nn

i-peies aut sequaris,

scd vites,

Aiii* malf

Ta

27
neras

Q.
rxistimando
licet.

HORATIl FLACCI
30

petcre plus
ter-

quam

Heus amorum

minus meofum deinceps (nam

in postervun

Quiun licct sperare, nefas putando, Disparem vites. Age jam meorum
Finis

altcram inulierem
disce

amorum

numeros quos suavi raoduleris voce. Cantu mulcebuntur aigritudines imponunie.

non amaho)

(Non enim posthac

alia calebo

Foemina) condisce modos, amanda Voce quos reddas. Minuentur atrae Carmine curse.

35

ANNOTATJONES.
tibicedet;

qucmadmodum

ce&sit pessimfc

Phae-

tonti ac Bcllerophonti altiora se quserentibus.

04. Con&sce modos, Gs?c.] Vel disce cantilenas quas in convivio amabili voce decantes ad

31,32. MeorumFinis amorum.] Age, Phylli, quam constuntcr amare constitui, Telephi oblita confer te ad me. Propert lib. l. Eleg. 2.
v.

jucunditatem et hilaritatem vcl e Lvricarminibus disce aliquid, quo in amorem meum alliciaris, canendo apud me inter
diei
:

cis nieis

30.

epulas.

Mc

neque amare aliam, ncque ab hac

fas
est,

desistere

Cynthia prima fuit } Cynthiajinis

crit.

35. MinucntuT arce Carmine cura>.] Meos modulando versus, pelles segritudinem illam curasquc illas, quas Telephi tibi amor invexit
etiam

ODE

XII.
;

AD VIRGILIUM.
tnm
invttat

Vernam iempeslatem desmbit

Nunc aura
le.mpus
pulsant.

eum ad

epulas et ad

hilaritatem.
Thracise vernum
ct

Jam

fcomitantes,

marc
vcla

tranquilUun
gelu

reddentes,

snnt nec flmnina murmurant hyemis oivibus inconstricta,

flata.

Jam ncque prata

veris comites, quse mare temperant, Impellunt animee linteaThraciae; Jam ncc prata rigent, nec fluvii strepunt

49
[

Hiberna nive

turgidi.

Nidum

struit avis

Nidum

ponit, Ityn flebiliter

gemens,

ANNOTATIONES.
Mctrum
1.

est

Jam

veris, in

more suo,

ieciissima, et

idem quod Odc G. Lih. 1, &c.] E^regie Parthenius hac eleganti Ode, notat veiba dictiones haud vulgares aitque
:

utalibi saepe, insecutus, minus accuratfe locutus cst. Bene citato loco Homerus Boream et Ze-

phyrum eThracia non item Hontius.

ver6

flantes paritei

exhibct
Italus,

;u
ille

Hic siquidem

merito dignarn
.

videri, quaa

ad Virgilium mitValeant ergo

nec enim vel ipsum tot coloribus, tot

varietatibus
efflorescere.

qui adulierinum nescio quero titulum huic Odae prcefixum, e vcterihus nonnullis codicibus

Miuoris Asiae. Atqui diversi e. panibus planc venti e Thracia Italiain Asiainqu- perflant, inter hanc et illam fere medid. Quee mare tempcrant.'] DeZephyris mariasolventibus ac verparturientibus,
vcntus. Virgil. jEneid. 8.
v.
1.

3.

Ode7-

initio.

eruunt pcrperam, quasi Hocatius scripserit ad \ irgUium quendam myropolum seu unguenCerte entin intelligendus hic est
Virgitius Poeta, qui recte cliens

z.Ajtimo'.] AlIusioadGraecamTocemaVE/woc,

403.

Quantum
Lucrct. Lib. 5.

ignes aniitnBque vcdent.

v. 2,}".

noviUum jitveVide

nou
infra annot.
t
i

alter

quisquam ccnseatur.

Aurarumque
Impeltunt
sunt.

levcs

animas.

lititcu.']

Ad

navigandum

utilia

is

comites,

&c.]
;

Zephyri procul dubio,

hi cnim ver COmitari quicquid alii sentiant duntaxat, et maria temperare dtci possunt. At 'Ihrcaaantma? vocantur cur nain propric Boreas * Thracid in Italiam spirat? Eta, 1. l. Ode 25. \. ii. Scilicet Tnracia ventorum ides et officina c.st, testeusta;

jluvii strepunt.] Qui nivibus Uqueintumuerant pau!6 ante", ac vchementiori cursu strepitum edcbant, jam nunc imminuti haud amplius strepunt. 5. Nidumponit, ItynJlelilttLf%cmens,&c.]
;).

Ncc

factis

Hirundojam
lty?i.]

nidificat.

4io

lJ

lliad. y. vcl

potius, noster

Homertim,

Homero

Ity/um.

CARMINUM LIBER
Infelix avisj ct Cecropiai domfts

IV. 12.
intortunata,

277
Ityn lugena mise-

/Eternum opprobrium, quod

nialc barbaras

+10
[
]

rabititer,

ac

sempicema

igna

mtaia Athenieraisfemiliae, quia

sceierutr
vindicavit

Regum
Dicunt

est ulta libidines.

immanem

gramine pinguium Custsdes ovium carmina fistula,

in tenero

re^ij [ascjviam.
Mi herba'

Pastores ovium
cantilenas reso-

molli

ii)

nant
iiien,

fistuUi,

atquc recreant nui

Delectantque

Deum,

cui pecus et nigri

cjikk

udet et

Colles Arcadise placent.

umbrosis coUibua- Arcadise.

Virgili r tempus aflvexit siurn: at
si

Adduxere sitim tempora, Virgili Sed pressum Calibus ducerc Liberum

cuyns bibere vinum Calibua

juvenum nobilium cliens, Nardo vina merebere. Naidi parvus onyx eliciet cadtim,
Si gestis,

expressura, tu, ctiens illustrium adolescentum, accipies vinum

dato
16"

uu^ircnto.
tti

Kxiguum

vas

amphorara trahet,

AWOTATIOXES.
6.

Infelix avis.]

Progne

et

Philomela Panerant.
Illa

nonam
v.327.

vel

octavam: quo sensu Virg. Georg. 3.

'

dionis Athcniensium res;is

i

filiifi

.1

Thracise

nupta, Ityn
tupratam.

commucem
'

tnde idi quarta sitim cadi

14. Pressum Calibus Liberum.]
lis

ora.

filium nKtrito
siricto

ejmlandum apposuit, uHura

j

Cur Liber

Tereus utram-

t|ue

ugione

Eoee verd Progne

in lusciniam,

ad neeem persequitur. iu liirundinem, Philomela

vohmt,

ftys iu phasianum, vi 1, ut atii eavduelem, Tercus denique in upunam transmutantur. Ita fabulatores. Vide Ovid. i. M< iraor. fah. 7. &c. Cecropue dom&s Mterttum opprolrium, &c.]

in

nominetur Bacchus, etprovinoporiatur,vetsciocompertum. De CaUbus urbe Campaniaa, deqtte vini Caleni bonhate dixi 1. 1. Ode23. v. 9. ubi prtfflo domitam Caleno uvam: item Ode 31. premant Calena' laUevitem, &c. Libi ntm.] Seneca de Tranquil. c. 15. Nbn
ob lingute lucittium (Hctus Liher,
rat servitio
icti qtria

Cecro])c Aihenicnsium primo rege denominatur quicquid ad Athenas vcl reges Alhenatum perttnet. Signifieatur itaque hic Pandionis
familia,

cvrarum arnmum t vegetioretnque ei audaciorcm in omnes conatus facit Bacchus, inritti.

15. Juci-iium nobilium cliens]

giti

Publi Vir-

minime. CVeropi vel Cecropidls cognata. Opprobmtm quia male et injuste mactato Ity filio, tibidinrm ejus patris Terei ulcisci voluit insa nnter Progne. 9> Dicunt in tenero, &c.] Pastores ludunt fistul.t ingpraminesedentes, rammtque laudesPanos gregibus praesidentis et collibus Arcadiae. Vide lib. 3. Orie 18. Virgil Eclog. 3. 5. D2. Pa?t primus calamos cer& conjungere plures
ctsi

Maro, qui

colis

rones, Livise

fitios,

Tiberium Drusumque NeMarcellum Augusti genc-

rum atque adoptione filium, aliosque Romanoe juventutisac nobilitatisxPrincipes. Affer unguen16. Nordo vifia merebcre.] tum e nardo, cgo vina conferam. De nardini
unguemi
annot.
pretlo et natura, 1.2.

Catullus e comrario scvibit ad Fabullum

:

Odell. v. 16. Ode 13. ita prceupud me,

fnstttidt;

Pan cwat
4. et 10.

oves,

oviumque magistros.

tlris

bene,

7tri

Fabulle,

EtEclog.

Si teeum uttuieris honam atque

magnam

Pan Deus Arcadice.

11. Nigrt Coltes*]
vel fertiles,

Camam
Sed contra accipies meros amores, Seu qutd suavius clegaut. Nam wnguentum dalo,&c. 17. Nardi parvus onyx

Vel, umbriferiob sylvas;

terra

nam

Virgil. Georgic. 2. v. 203.

Nigra fere et presso pinguis sub vomere Optima Jrumentis.

12. Arcadia?.]
terranea,

&c.]

Peloponnesi regio est mediab Arcade Jovis et Callistus filio nur.cupata, montanis pascuis amoena, et hinc gregibus educandis, colendoque Pani devota poetis passim decantatissima. 13. Adduxere sittm tempora.] Adultum ver ac jam provectum (in Itaha videlieet calidius qu;un apud Borealiores) adduxit aestura ac sttim, prolnde suadet pocula. Quidam putant notari horam diei ccense destinatam, puti
:

a te collatum a me compensabitur integro vini opthni cado, qu

Modicum unguentt

petam et mercabor ex horzeis pjoblicis. Onyx.] Graeea vox unguem significans

ter et alabastriten,
i.

pari-

e.

tapidem colore simllem

humano

eliamnum
nasci pul

ungui. De eoPlin. 1. .36. c. 7. Ouychen t/t Arabris mouttbits., nec altbi usqtutm
i

veteres.

Etc.

seq.

Httnc

aliqui lapidem alabastritcn vocanl,

quem cavant ad vasaunguentaria, quoniam optimeibi scrvari

278
quae
thecis

Q.
nunc
liberalis,

HORATII FLACCI
Qui nunc
Sulpitiis accubat horrei.v Spes donave novas largus, amaraque

conditur
et

apo-

Sulpitiis,

spem novam
molestain

dare

jegritudinem

discutere idonea.

Curarum eluere

efficax.

20

Quod

si

ad

istam

festinas,

accerle

hihmatem protinus cum

Ad

quae

si

properas gaudia,

cum

tua

Scyphis e^o meis conferentnm nolo, qjasi opulentus in irdibus retua merce.
ricrare te nihil
fertis.

Sed

abjice

retaidatioaiq;ie

nem

et quicstus

curum:

dum

potes recordatus

a'ri rOffi

brevern insaniam admisce sapicntiai.

Non ego te meis Velox merce veni. 4I1 Immunem meditor tingere poculis, [ ] Piena dives ut in doino. 25 Verum pone nioras, et studium lucri Nigrorumque memor, dum licet, ignium, Misce stultitiam consiliis brevem.
Dulce
est desipere in loeo.

Tempestive
est.

insanire

suave

ANNOTATIONES.
incoyntptaepie

nardus

dicitur.
fine.

Addit

et

alia
1.

23.

Immunem."]

Apud Erasmum
venirc.
collecta, in

provcibicr.it

quaedam

lib.

37- cap.6. in

Dioscorid.

5.

um

est,

immiman
communi

Quoedam olim

cap. 153. meminit etiam ejus lapidis,equo facta vasa ovv^es dicebantur. Isidor. Hb. 16. cap. 15.

co?na ex
v. i;.

quamsuam
lib. 3.

quts-23.

que symbolam

afteiebat.

Vide

Uk-

Alahastrites y inquit, iapis candidus, intciiuu tus

vartis coloribusy
evangelici.
tatia.
e uun fi.it ttasadum unguenti Cavant enim hunc ad vasa ungucnMartial. lib. 7. Epigram. 93.

24. Plena dives ut in domo.]

dives rehus

Ut

faccre posset

omnibus abuudans, uiluUjue opus

haljtns remunerationis.

Vnguentum

fuerat, quod gerebat.

onyx modb parva

quo

25. Siudium lucn.\ Jocus aduiodum facelus, Viv^iliuin abstrahii a DQuseeo, e( a condefi:

disassidue carminibus ipsi profecto quflBStupsifl

nam
Quaedam 18. Sulpitiis acculat hffreis.] erant horrea seu apothec^e in urhis regionibus variis, in qulhus venalia seu vina seu fruges
condebantur, donec emerentur. Iuter alia eraut quae aedificfir&t Suipitius Galba, ei de nomine appellubantur: deque hia loquitur
[oratius.

pro

iis

sat

hberalitcr dooatus ab

AugustO

aliisque pioceribus

jam

fuerut.

26. Nigrorumque

mor9 tkvm

Uc</, i.auium,

tristisque ac funebris &c.] Mortifi rogi, in quo cremabantur cadavera; quamdiu

licet

mcmor,

ac

vivis,

gaudia hujus

yitffi

carperc

fe-

S'us

stina.

19. Spcs donare novas largus y

vini est virtus et pioprictas, ut

&c.]

H-ec

audaciam timidis Vide donet, anxiis solkitudiues eximat, &c. 0dft2l. strophe 5. Hinc et lih. 3. lib. 3.
7.

27. Misce stultitiam cansiliis hrevttn.] Seveinterritatem aliquantula hUaritate tenipem Qui reluxmitte seria, jocis p.iululum vaca. andi animi gratifi ludendo lastiviunt, quasiin:

sanire videntur.

Jiinc Poeta ireruit stuLtituim

Ode

oiiiviosumy id est, corarum obli\ionem inducens. si proprras fjU<e ga?tdw y atm tuu, 21. Ad ?c.] Krgo si cupi mecuui jucundi rjmlari, at.

Ma&UutB

vocat

Anacreon ver6 G\afyw(t, Xoctc-jjv, sopicntem Jurorcm. 28. Dulir eat dcsipf.r in f/ico.] Congruo tempore et loco animi sevi ratatein abjicere exapprllat
:

qne
aflfer

e"

me

nno

bibcre, quasi mercator accedc, et

pedit.

Senec. de Tranquil.

Ii!'.

l-

c.

uli.

Si

quod cojnmuu-s redoncs, lemuneres. Ne asymbrhss aut hmnunis venias para nimi:

rum

qnaestiones

ruditus, lepidasque ugutiolas,

Grceco Poeta credunus, inqpiti iaterdutn el mMcn.iiiiJtT in Comoedift saturejucundtim es!. cui tkulus 7roj>,oufAivo( Lctialcs, ov 'srnvltixou' tb
t

flarentera
veluti

vino
dt-

animum

lacessentes, qiuc sint

vfQvtfAw apy.ozlti
feT,

ItttfOVy ttat ovp.{J.''s>nvut

J' BVttt

secumlarum nv -nsarum

trageinata
lib. 6.

seu

Non

semper sapicntiam
legi

decet

adesses

et

quibus Aul. Geil. cap. 13. ;t hSc quidem merce iosiructnfl jubetui r&rire ab Horatio Vircilius.
bellariu.:

n lumt/ii ,is (fucw.iiMjut' op&ttet,

trupt&ittbi

Ubi

yulgft

jK-ipciiiu, scnuiuiit et piosodiv

ratiu luculentej evjnciti

CARMINUM LIBER

IV. 13.

279

ODE
IN

XIII.

LYCEN VETULAM.
O
runt Dii
vetula

Lyce, Dii mea vota; Dii Fisanus, et taipen Audivere, Lyce. Vis formosa vidcri, Ludisque, et bibis impudens Et cantu trcmulo pota Cupidinem Lentum sollicitas. Jlle vhentis et

ArmvKRE,

Lyce,
raeas

Dii
preccs;

exaudive*

Lyce,

cxaudiverunt.
cs,

Jam
:

ac

niliilominus

cupis

apparcre

speeiosa
sine

et

jocaris et potas

pudore;

atque

tiememi voce
fxcit.is

tardum
ille

ci)ria.

amorem At
forflorentis

Doctre psallere Cliiae Pulchris excubat in renis.

vigilat

ip

maJis

uiosis
et

Chise

atale
psallere.

Bcieatia

Nam
in-

Importunus enim transvolat aridas

Qucrcus, et retiigit te, quia luridi Dentes, te quia rugfe

quercus arescentes deserit

10

quietus,
te

avolatque
lividi,

quoniam
rugie
et fcedant.

dentes

te

canities

capilloruin

Turpant

et capitis nives. +,4

[ 3

Nec Co;e refemnt jam tibi purpurae, Nec clari lapides tempora, quse semcl

veru purpurese vestes nec lapilti splendentes nunc reddunt tibi

Coce,

Neque

ANNOTATIONES.
Lib. 1. 1. Lycc.] Hujus olim ju\entute et forma splendida? amores anogantiamque persecutus fuerat Horatius, 1. 3. Ode 10. Eidem nunc senio
5.

Metrum idem quod Ode

8.

6.

Vejfum

talia

Poetis quidem, non

iut

ver6 prosae convenire ibid. subjungit. 13. Nec Cotp referiaU, &c.] Praeteritos annos, forniam pristinam non redueunt seu vestes
pretlosse seu

deturpaUe
chrae,

insultat.

Sic et Lydis

jam ver6

deformata.* illudit

quondam 1. 1. Ode

pul'25.

gemmae
t

et lapilli,

nec quivis cortetas,

poris cultus et ornatus.

Auson.

4. Eibis inipudeus.] Vinosab semper fuisse mulieres impudicae, notum est; contra, pudioe vino abstinebant. Vide Hb. 3. Ode 15. in ibiquc annot. fine 5. Cantu tremulo.] Hoc refernnt quidam ad vttium ngravescentis setaiis, sed ineliiis aUi ad
;
i

Dictlam tibi, GaUa Senescimus: effugit Nec revucure potcs qidperiere dies.

Co*e purpune.] Cos Asiae insuta vers6s oram Carize littoralem, hodie Lango ; valde ferax, ut proverbio diceretur, quern Cos wm nutrit, hunc Jiequc JEgyptuSy in eos quibusvix maxima satisfaciunt.Eustath.
tilissimi^
pictoris patvia fuit. In ea

aninmm

libidinosum, vocemque ad molliuem

1. v.

infiexam. Sic Persius Sat.

Infrantf

21.

cum carmitta lumbum

tremulo scalpuutur uM intima versu. 7. Docta? psallere Chue.] Meretrices ut plurimum psaltrice erant, id cst, cautare simul et citharam pulsare noverant. Haec nomen habebat ab insula maris .*Ey.:ri, Chio dicta, hodie Scioj ann. 1565. a Turcis per nefaset contra fidein occupata vinooptiino celebrataquondam.
et
:

ApelUs eximii illius texebamurpanni subbombyce: non procul autem purpura

Iliad.

14.

Vide

lib. 3.

Ode

19. v. 5.

8. Excul-at.]

Viget, agit injuvenili facie

elan^uescit,

in

seniU ver6 quasi sopitus

segnis,

emortuus. Q. Importunus.] Levis, mol)i!is, inconstans: alii perpeiam non bene conveniens. Aridas Querius.] Sic lib. 1. Ode 25. de
;

Ergo vel de purpurcis reipsi locum hunc, vel de bonibycandore eximio nitentibus. Vid. annot. aii v. 10- Odes 1. hujos lib, Lege et Plin. 1. 11. c. 22. ubi Telas araneorum mudo texunt ad vestem luxumquefeminarum 7 quts lombycina. appellatur. Prima eas redordiri rursusque texere mvenit in Co muUer Pamphila t &V. et cap. 23. .fieri Bombycas et zn Co insula nasci tradnnt autemprimb papiliones parvos nudosque moxfriinhorrescerc, adveret gorum impatientid viUis sum hyemem tunicas sibi instaurare densas9 pedum asperitatc radentes foliorum lanuginem in
fiebat exqulsita.

vestibus iotellige

cinis

vellera

haJic ab his oogi suliigitfue

y

ungwum
:

car~

Lvdia., aridasfrnndfSj id est meretrices vetustate

minatione,
pectine t

deformes, in quibus nec succus, nec color, nec species, ut olim. 12. Capitis nivcs.] Velut duriusculam hanc translationem ac metaphoram, atque a longin-

max trahi viter ramos tenuarique ceu &c. Falli porr6 Pliniuin constat nec
filaque ac

enira e fuliis, quibus insidet papilio, sed ex alvo

suA promit tenucm istam lauugiueia, totum opus.

qu& ductam imiruudinc uouu Quintiiian.us ;

1.

2S0
annos,
licis.

Q.
quos

HORATII FLACCI
Notis condita
fastis

fluxum

tempus

condidit inchisos annalibus pub-

15

Eheu, qu6 venustas, qu6 nitor, quo u<:ilitas abiit ? tcquid tibl restat ejus, ejus mquam, qua; amores exhalabat,
quce mihi

Inclusit volucris dies.

Quo fugit Venus heu Qudvecolor? Quo motus? Quid habes illius, illius,
?
!

decens

me

abstulerat

post

Cynaram felix, et feinosa, vulm artificiost- et belle compasitof At Cynarae non lon-

gam

tiliiii

sors

indulsit;

diu

Quse spirabat amores, Qute me surpuerat mihi Felix post Cynaiam, notaque et artium Gratarum facies? Sed Cynarae breves
fata dcderunt, Servatura diu parem Cornicis vetulae temporibus Lycen: Possent ut juvenes visere fervidi,

20

conservatura

eormci
fact

aetate

Lvcen longa&vx squalem, ut adoqueant

\ 1

Annos

lescentes callidi

videre

ih

fev

la?

redacUm

25

haud

siue ludibrio.

Multo non sine risu? Dilapsam in cineres facem.

ANNOTATIONES.
15. Koiis condita fastis.] In fastis perscribebantur nomina anni, facta magnorum virorura seu, fasti libri erant, in quibus cujusque diei annique gesta notabantur ad memoriam posterorum. Ciceron. Epistol. Decrevi ut infastis ud eum chcm Bruti nomvn adscriberetur Qaod cum ego dabanx Bruto,
:

Acta Apostolomm, cap. 9. 'O 3't iaDXo; i^.irvim dnti^Jtc uat 90'vov. Sauhts sptrans mbwritm et ci^dis. 31. FeUx posf Cynaram.'] Uni cedens Cypo^tCynarse, elegantia scilicet et venustate
spirttt.
:

naram secunda. Vel, post mortuam Cynaram mihi tum dcmum adamata. Vide supra bujus
lib.

notam esse infastis gravissimce victorice memorem volebam, Pensus Horatii est sicut non redeunt anni Consulum aHorumve in fasiis et
:

Oden

1. v. 4.

annalihus scripti
transacta
tia,

non

oculorum fulgor, superciliorum nutus, genarum redibunt. candor aliquo rubore distinctus. QnkUira legunt 18. Quo motusf] Ubi decorus ille pridem facie ; nec malc. incessus, gestus, ei in saltando agilitas, quce te 24. Parcm Cornicis vehiUe, &c.] Cornicis aetas diuturna, hinc dtcta anuosa lib. li. Ode 17. apectabilein faciebant ? Qiad halcs illuts, fifc.] Quid jam habes Vide ibi annot. residuum e pristinS. tua pulehritudine, qua fue26. Possent utjuveneSf &c] Ad hoc,6Lyce, ram captus et mihimet ereptus ? Virgil. Eclog. protraxtsti vitam usque ad senectutem, ut essea

dudum

Lyces famose Juventus, forma, graabierunt, nunquam reparabuntur aut

;

sic

prlor Letas

et artium Gratarum facies ?] Arcomposita, fucis exornata: vel iis a natura. dotibus instructa, quce amorem exdtant

Notanue

tificiose

ledibit.

et

pelHciunt,

quales

frons

hilaris

et aperta,

S. v.

41.
vidi, ut periij ut

ludibrio juvenihus te

videntibus
velut

mutatam
et

et

depravatam

senio,

ac

extinctam

in

Ut

me malus

abstulit error!

ln. Spiralat amares.] Anacreon

scripserat

dilapsam ; instar facis, postquam ingens lumen splendoremque emisit, tempore consumptae et in favillas tenues et siccas reviles cineres

xaXSu

Kwffgtv

miouvAV, Puellam

tptee

Fencrem

dactae.

GARMINUM LIBER

IV. 14.

i2Sl

ODE

XIV.

AD AUGUSTUM.
Sat magnos honores
ei tribui

non posse.
Senatorum, Quod quod Populi Romani
vel

Quje cura patrum, queeve Quiritium, Plenis honorum muneribus tuas,

Auguste, virtutes in aevum

studi-

um
tuas,

amplis

honorum

doni*

Per

titulos,

memoresque

fastos
~
**

virtutes in Auguste, sempiternum propaget per inscriptiones et fastos memori-

/Eternet? O, qua Sol habitabiles

Illustrat oras,

am

custodientes

maxime
Sol
illumi-

maxime principum,

Principum,
habitabiles
nat,

quacunque
terras

Quein

legis expertes Latinse

Vindelici didicere nuper

rio
diti

quem Vindelici ImpeRomano nondum subsenserunt

valeas.

Quid Marte

posses.

Milite nans tuo

| r\

Drusus Genaunos, implacidum genus, Brennosque veloces, et arces Alpibus impositas tremendis
Dejecit acerplus vice simplici. Major Nerorium mox grave prselium Commisit, immanesque Rlnetos Auspiciis pepulit secundis. Spectandus in certamine Martio,

mili*ari

quantum re Tuis enhn

non
se-

exercitibus

Drusus

mel
et

strenue

profligavit

Gecastel-

naunos,
laque
structa.

immanem
celeres,

gentem,
ex-

Brennos

Alpibus

hoxrificis

Deinde
natu
et
acriter

Neronum
depugauspicii*

15

major
navit,
tuis

felicibus

repressit Rluetos

teroces

spectari dignus in prselio

ANNOTATIONES.
9. Lib. 1. 1. Qute cura, Gfc.] Pra^clarum et Iuminosum ex abrupto exordium hujus Odes, quae ut elegantia dictionum et sublimitate materiae, sic
et arte et ingenio par
iibri.

Metrum idem quod OJe

habitabant.
impositms.

Unde
Vide
4.

noster

mox,

arces Alpihu*

Flor. lib. 4. et Vell. Patercul.

antea

cit.

Ode

hujus

libri.

omnino
sicut

est quartte hujus

Hic

Tiberii,

illic

Drusi viitutts

celebrat Poeta, utrobique ver6 gloriam

in

omnem

Lnplacidum genus.] Ex Strab. cit. cum illi urbcm expugnarent non viros occidebat solum, sed infantes etiam masculos, im6 mulieres praegnantes, si mascubs gravidas vates
respondissent.
12. Alpiius Iremendis.] Ob nives et prceruptas cautes aditu difncillimas, neque, nt ait Florus, tjitu bcllum non posse ascendere videbatur.

Augustum

confert, singulaii prorsus industria

et artificio.

muneribus.] Publicis monumen2. tis, statuis, mscriptionibus honorificis, &c. 4. Memores fastos.] Comtnentarios publlcos,

Hnjwrum

Adde Gentes numero

Jrequentes^Jeritatc

quibus virorum illustrium nomina

inscribuntur
coosignatis.
5. M/ernet.]

et

faeinora.

truces, Gfc,

cum

laude, ac posteritati

commen-

dautur, rebus per annos et tempora digestis et

inter13. Pliis pretantur : Non simpliciter vices reddens ho-

quod habet Vell. Patercul. vice simpliei.] Nonnulli sic

multd acceptis majora
iis

stibus,

sed

mala

et

Non. Marcel. ex Virrone, Rer.

ac taudd-us aternare.

damna

invehens.

Human.

1.

a, Literisque

me

0, tfua Sot habitabites, E^c.] Auguste, maxiPrincipum, qui habitabili terta quacunque
8. Vindelici.] 9. Milite

14. Major Neronum.] Claudius Tiber. Nero, de quo supra, Ode 4. Is Druso fratri datus
adjutor ac in subsidium missus pneclare bcllum confecit, ut fuse narrat Vell. Patercul.
15. Rh<rtos.] Supra Ode 4. 16. Attspiciis pepulit secundis.] AuspiciisAu-

sunt ac dominantur.

Supra Ode

4.

nam

tuo t &c,~\ Tuis

nimimm

au-

tpieiis,

tu& felicitate hostes devicit Drusus.

gusti fretus.

10. li.Genauuos, Brennos.] Alii frustra GetaunoSj Ttttaunos ; item Brennos, Brencos, &JV. Ex Strabone, diserte Genauni et Brenni partem

Aipiura

exteriorrm

cum

Noricis et Vmdelicii

Recte et ex fide historiae. Nam perdomitos adulatorie Vellelus scribit, verius cotircitos duntaxat ait Suetonius, Octav. c. 21. Vid. etEuseb.Chron. adOlympiad. 193.
Pepulit.]

quos

2S2
Martis,

Q.
quam
vcxaret
libertate

HORATII FLACCI
libera?

magnis
corda
addicta
:

cla-

Devota morti peciora

dibus

neci

pro
et

acer

exagitare

bostiurn

catervas,

frendentem cqmnn per mcdias flammas, quoroodo Notus agitat mare turbatissimum, Ycrgiliis nuagere
bes
tauri

runipt nribus.

Aufidiis
et
ir-

forntam

Danni
quando

Appuli
sic

habeos regionem
fluii

Quantis fatigaret ruinis; Indoniitas prope qualis undas Exercet Auster, Pleiadum choro Scindepte nubes, qapiger hostium Vexaxe turmas, et freraentem Mittere equum medios per ignes.
Sic tauriformis volvitur Aufidus, Qui regnaDauni perfluit Appuli,

20

'lz>

rapide,
et

graasatur

magagris

nam
cultis
:

eluvionern
ut

parat

Tiberius
copias

Nero
armis
ce-

Cttm saevit, horrendamque cultis Diluviem meditatur agris:

Barbarorum
instrut tas

Ut barbaromm Claudius agmina

Ferrata vasto diruit impetu,

ingenti

strage

cidit, atqae prlmos et ultimos sternens terram operuit tadar<rlhis, vioiur sine aatnno: tc mUltes, te eonsilium, te Peas

30

Primosque et extremos metendo Stravit Iiumum, sine clade victor;

tuos

suppeditante.
die

Enhmero

Te

copias 3 te consilium, et tuos

quo

Prffibente Divos.

Nam

tibi,

quo die

n
pro qui

ANNOTATIONES.
18. Drvota morti pectora liker&.]
viendo.

Mori pa-

labores; quorl canit Virgtl. /Eneid. 2.

ratos potius libertate fruentes, quaiu vivere ser-

28. Mrdi/atur.] Dictio perelegans, ineptt alii, mvutatur.

0.9.

20. htdotnitas propr qualis, fifr.] Similitudiue eonglobatS tem illustrat, et mirum quau-

Bariaroritm.] Rhcctorura.

Clauiiti^.) Tiberius

Nero, de quo

antt;.

tum

auget.

Nec

levltex

prieteri,

lector, istas

ingcmi opes. 21. Auster^] Ventus Meridlanus excitandis tempestaubus famosus, ut alibi fusius annotavi.

cit.

32. Si?i clade victor.] Kx Velleio Paterc. ad Oden 4. hujus libri, sine ttllo detrimenlo commissi exercit-us: quod pra?cipuh huic dttci

semper eur&fuit, fi?V. 3-3. Te copiasy te consilivm,&c.] Omnisergo

laus et gloria
victoriae

Flriudum.']

Septem

stellre

sunt inter Arietis

ortus occa-

cessit

Auyusto

cujuj
so-

caudam

et Tauri colliun,

quarum

auspiclis Tiberius
lius

victor extiterat.

Nam

susque nimbos ac tempestates ciet. Choro.] Ex Hygino, Astron. lib. 2. cap. 22. Pleiades choIta dicue, vel quasi reas ducere czistmwntur. vel potius a 7r?ia, navigo; Ato>ff, plurcs tempus indicant oriusuo matuquia navigandi hinc lino, scilicel cirea iequinoctiura vernum Harum et Latinis Vergiliai dicunlur a vcre. meminit Cic. de Nat. Deor. 2. 2-i. Medios per ignes.] Per raedium pugna Cervorem, Iiostium cuneos pemimpendo: vel, per accensos rcvera hostibus ignes, per incensa
,

Imperatoris etiam absentis valere auspicia ad gerenda bella veteres existimabant. Et Iiinc ad eum semper victofiam rcfcrebant, cujus
auspiciis
c.

debeliatum

fueiat.

Sueton. Octav.
,

21.

Domuit partim

dictu, partim a:

stcis

Cantalriam

Itcm Rlurtiam ct

VindetxcoS)

&c.
2.

Ovid.Trist.

Per qitem Mlagetis, cvjus nanccoTporepttgnas: Auspidum cui dasgrande, Deosque tuos. 34. Nam tibif qttp dit, Sfc.] Quo diecaptam
Alexandriam victoi intrfcd, eodem die post annosquindecim perxiberium Rhsetos debell&sti, secundQsque exitus et optatum decus habuisti.

easua, &e. 2$. Tauriformxs Aufdvs.] De eo flumine lih. 3. Ode ult. et bujus lib. Ode 9. Taitriforiia mpido mgens murmur

cursu, et
edat,
EabuJa.

allisis

ad

ipa.s

uquls
lon-

guasi

tauri
alii,

mugitum.
sed

Qtto dic.]

Ultitno die Sextilis mcnsls, ann.

Prior

Ii

t.

norncn
i -

et

Ali.is

,U. C. 72
rictoria

perperam etymologias petnnt,

ttuni Appuli.]

Lib.
.i(>

I.

4.

|.

2.

Odc

1.

^i! T>

rinnn.

tlciii

Qde 22. stroph. Ode <>. hujufi lib.

agrisque
\

il'a dc Antonio et CJeopatra Vugusto comigerat; pOsierior autem di Rhtis, Vinderrris,;&c. ann. V. C. 7^8. Clemens Aloxandrinus Stromat. 1. 1. jjost
i.

27.

Cum

S(tit.\ Qi.ii;

ext iiii.it,
itela

medium, hunc Horatii locmn

Jiii&cb.

aflert.

Vi-le

*infert vastitttcm, et stwnti

......

iumque

Chron. Sucton. Vell. Patcrcul.

flor.

&c.

CARMINUM LIBER
Portus Alcxandna supplex Et vacuarp patefecit aulam, Fortuna lustro prpspera tertio
Relli secundos reddidit exitus, Laudenique et optatiun peractis

IV.

1-1.

283

S5

Alcxandiia supplicans ttbi portus ei aulain descrtam speruit, post tertium lustruui iortuua obsecundans prosperum milhise fiuem praebuit, et honores expetitamque gtoriam confe< tu expeditionjbus tribuit,
taber antea invictus,
ai

Imperiis decus airogavit. Te Cantabernon ante doinabilis, Medusque, et Indus, te profugus Scythes

40

et

Te CanMedus

[ne
ei

ln tus, tc Scytha vagus itr, 'asar, certum

I

eolumen
cipis
!

Miratur, 6 tutela pnesens

[talise

douiiiueque
Ister, tc

Romae

Te, fontium qui celat origines,

Nilusque, et
rapidus Tigris,

Roma? PrinNilus aquarum n lturiginem abscondens, te D

Italue ae

Te

' i

[{

vehemens Tigris,

tc

Oceanus

belluas educaus quitf-

Te

belluosus qui remotis

ANNOTATIONES.
35. Portus.] Quidam legunt portas. Alexandria.] Alexandri opus, ab eo magna etiaui olimdicta, urbs jEtjvpti primaria, portura habet conamodissimum empcriumque ceiebre. 36. 1'afuam patcfecii auiam.] Cum in eam urbein confugissent Antoums et Cleopatra, invadentibus Romanis domum, ille sibi inanus attulit violentas, dcportarique semiatiimis voluit in Mausoleum a Cleopatra" eonditum, quo et baec se recepit. Facuam ergo aulam victor
.

Plin. lib. 5. c.

').

Nilus incertis ortus

fblUibus,

quidem veteres: at modo duobus e fontiljus in /Ethiopift superiori regnoque Abissinorum, in teiri Sachahi, inter excelsos montes: augetur veiO jjriiniun fluviis Genm, Kchi, Branti, aliisque Bubinde compluribus. .De Nili origine nuper disscmit eruoite Isaacus Vossius; nec non Rlichael Ant. Baudraqdus in suo Lexico seu Com-

&c,

Ita

rtus est orirl

Augustus
39,
bello

reperit.
<-?V.]

PeracHs ImpcruS)

Confecto jam
iVli-

RhaHico

et

Vindclieo,
finitis

item Pani

mentario ad Philipp. Ferrariiun. Ister.'] Seu Danubius, fluvius Germanis maximus, per ostia sex autseptem iu Euximun mare labitur. Ammian. Marcell. Ptolem. Scc.
S

aique Gernianico:

expeditionibus,

p\

proGermani^, quam

sic

perdamuWTi-

citerque orhe pacato.

\ ide

Oden

seq.

berius Nero, ut
.

m fnrmam

ptpne stipendiari<s
alter trhi

Optattun d cus.] Hoc alii referunt ad Tiberium, qui, ob rcs bencgestas ct confectas, ovans

pravincue; quare

tum

aon

ultcio coasuiatu ei oblatu&est. VeU-Patere.

urbem
cui

ingressus cst;

dccreti

tum demum

metiusaliiadAugusturn; sunt houores divini,

Hb. S.jara eaepe cttato. \'ei porius intelligendi snnt devicti populi ad Istrum usque, setlicet
yiiidelici,

dominatusque perpetuus. 41. Te Cantabcr, &c.] Adverte, studiose lector, amplificandi ubertacem et felicitatem verbdrum dictionumqnc copiamet Iumen. De
Cautabris
i.

Pannonii, Daci, &c.

Is

Hapidus Tipis.]
e montibus Ararat,

Armenise

fluvius oritur
reclpit, in si-

Euphratem

2.

Ode

6. mit.

1.

3.

Odc

1.

nbi,

Servit Hispante vetus hostis or<e t

CoJitai-er scra

domiius catenA
1.

42. Medusaue, et Jndus.] L. i.Odc 12.

.3.

Odes.
Sa/thes.]
0.

Lib. 1. Ode 19. et ;J5. lib. 2. Gde Lib. 6. Ode 8. ct 24. 43. Tutda prtesens llahtE.] Lib. 3. Ode 5.

nuin Persicum eftunditur. Supra omncs Asiae ranidus, n uun adeptus e>t; eo qu6d tam velox esse videatur quam sa^iita, quce TiVide Plin. 1. 6. gris appellatur apud Medos. c. 27. Porrb indicantur hic Partlii, qui Armeiin teai li.mt, A.ugusto jubente, cesserunt, imi siguavictu Romanis erepta ultro remise;

fine,

runt, ut dictum est Orlc S. Hb. 3.

PriBseiu (limts hat-cHlur Auguslus.

Virgil. JEclog. l. v. 42.

nictts

4". TebeUuasus 91, &C>] Oceanus Britanpro ips.l Rritannia majore, qttue nunc

Anglia nuncupatur;

nam ab

hujus inaulae pri-

netpte servitio

me

exjte

'
i

',

ad
ad

Auguatum
ijis

missse snnt legationes

Nec tcm

prtBsentes a&bi eognosa re

.')

deposceodam: ut annotavi
epitherum, sed aptissi-

Oden

j.

Ub. 2.
I

46. NUus.] Mctonym. pro cEgfpta Victa, quam rigat et fcecund&m redrtit exundatkme suA uuvius ille vel solo notus nornine. I)c co
pluxa
1.

Beliuosus

Novum

mum:
lib.

quod

ut intrlligas, lector, consule Plin.

9. c. j.

ubi sic hahet:

D.Anptstn
Itttore

iegotus

3,

Ode

3. stioph. 12.

FwUium

qui cclat

GaMue

scnjwUj complurcs iu

apparere

284
paratis
tc

Q.
Britannn ohinimimrit,

HORATll FLACCI
Obstrepit Oceanus Britanriis,

regio Ciallioe moitem haud timentis, atque Hispania ferox

veneratur.

Tibi

crudeles

Si-

cambri conditis armis

perant.

obtcm-

Te non paventis funera Gallise, Duneque tellus audit Iberias; Te csede gaudentcs Sieambri
Compositis venerantur
arrois.

50

ANNOTATIONES.
Tiherio Principc contra exanimes Kcreidas. istdarum Lugdunensis provim /,/ uelluas amplius irectntas simul reciprocans destUuit > Oceanus, /:, a
. .
.

circa

r6

Iu Cismarinam porregionem, qu;e primum Armorica dicebatur, exindc Britannia Minor vorata, ct nunc pars esi regni Francorum.
Christi 441
illis
.

Annum

migrantibus

pauciores in Santomim Uttore: interque reliexpitlsam bcUuam quasj elephantos el arietes.

. .
.

40.

Non paventisJztnerG

Gdffiaf.] Galli prae ut

ferocitate

mortem spernebanl adeo,

:

immi-

littora
i

Gad
\

pinnas

uUinuE aucUe cubita ejusdem centun mensura, minimi scnupedtan*

nens evidensque vitse periculum dcclinare cum fortasse qu6d possent, miniine tamen velli nt
pgyohosin a I 1 spem revivisHinc et coronati pugnacendi concipereut. batu. Testis /Eliauus, Var. Histor. lib. 12. In cap. 18. Caesar Bell. GaU. lib. 6. cap. 13. primis Dft ides hoc volunt persuadere,iion inire ,sed ab aliu posi mortem ad alios; atquchoc inaxime' ad nrtutem exciSfc. tari putantj metu mm 50. Dur-ee tellus Ibeiia?.] Hispani labore et
i
i

dodrantium Bdliue cui dicen

latur exposita fat ossa Romte apportata ex oppido Juda-tp, Joppc, ostendit in'. Si auter reUqua miracula in JEd rusy tortgitudine pedum quadraginta s aUitudine
i

costaxum

Indicos elephantos excedente,

spinas

crassitudine sesquipedali.

>

48. Britamiis.]
sint
illi

De

adjecus Augusti Imperio

hisce populis dixi lib. 3.

Ode

5. v. 3

Jam

qui

militid indurati.

Vide supra aunot. uujus

Supra, hujus
libri

libri

dicendum. Insula est in Oceaao Septcntrionali maxima, olim Albion dicta, Galliae obversa, Britannis pridem habitala. Hos avitis
sedibus -expulerunt

Ode
v.

5. v-

28.

51. Sicami-ri.] 26. annot.

Odc

2.

AngH, Germanica

natio,

OOE
Meditantem me canere
cer-

xv.

AUGUSTI LAUDES.
tanuna ct urbes expugnatas Apollo citharf objurglvit, ne vcla exigua committerem Tyrrheno mari.

Phcebus volentem .'praelia me

im
,

loqui,

V ictas et urbes, increpuit lyra,

Ne

parva Tyrrlienum per aequor

ANNOTATIONES.
supra Ode 9. Lib. 1. 1. Pkaebus voleniemj ^gfc.] Perperam certe nonnulli codices Oden hanc preecedenti junc-

Mttrum idrm quod

2.

Increpuit

lyra.]

Vulg6 jungunt vocem

tam habent
citm
est

et

continuam.

Im6

Pota in

Au-

gusti Iaudes passim effusus, ut aonotavi antea,

cceteris

omnibus ipsique Augusto

satis-

faceret, ipsever6sibi

nunquam

satisiacit.

Hinc

quod isttc a Phoebo se ait monitum atque objur^atum, qu6d laudandum Cicsarem pro
meritis singularibus assumeret, qtu

verbo loqui: scd profecto duriusculus forct contextus: nec tain disjuncta opus est counectere ad optimum sensum. Arbiter esto lector emunctse naris. 7 y. A e parva Tyrrhenum, &c.] Ne vellem exigua cymba navigare ingcns ietjuor; id est, ne tenui facultate diceudi praeditus ad magna Augusti merita laudibus extollenda me accinli/ra

cum

omni

esset

taudemajor: sicque novum

tex-.t.

laudis

genus con-

Lib. j.

Ode

J. similitcr,

exitu. ita mudestiee suoe quidem Horatius, Augusti ver6 magnitudini diserte velificatur. De mari Tyrrheno lib. 1. Ode 11.
;')( ,n itileliti

v. 6. et alibi,

Qub,mu*sa, tendisf Desine pcrvicax

ponitur, per

Hicver6 pro quolibet vasto mari metonymiam.

Magna

modis tenuare parvis.

; :

CARMINUM LIBER
Vela darem. Tua, Caesar, FVuges et agris rettulit ubercs,
setas
f+ 1

IV. 15.

1>S3
Auguste,
agri

n
~l

Tuum,
vocavit

aevum

refoe-

m
i

m
i

cundam,
didit

Et signa nostro restituit Jovi Direpta Parthorum superbis Postibus et vacuum duellis Janum Quirini clausit: et ordinem Rectum et vaganti froena licentiae
:

vextlla

nostroque red arrogan^ibus

valvis

Parthorum
obseravit
bcllis

ablata

Janum

Quirini
eti-

vacuum:

justas

am
|"4""J
j
,

lcges et

modum
:

imposuit
alislu-

licentiae

effraetiaUe

litque

nagitia:
reparavit

nec non antidisciplinas

Injecit;

emovitque culpas,

* 1

quas

Et

veteres revocavit artes,

ANNOTATIONES.
4, 5.

Tua, desar, &ta$ Fruges

et

agris

rettulit uberes.]

Hac

retate

tua cultos videmus

agros, uberesque raesseshabemusper providen-

tiam tuam

cum

stihlms sterilitas

antea bellis civilibus aut hoet vastitas rura deformarent

spath, terr& marique pace partd, ter clausit. Oiosius 1. 6. c. 20. et scq. distinguit tempoia; Primb post Actiacam pugnam; iterum victis (Et de hac secunda Jani templi Cantabris. clausura loquitur istic Horatius, qui tertiam

atque depopularentur.
libri.

Supra Ode

5.

hujus

minime

vhlit,

jam tum
,

fato (unctus).

Tertib

6. Sigtia 7iostro restituit JoviJ]

Reposita sunt

templo signa. Romana, ibidem servari solita; quae quidem profligatis Crasso Antonioque Parthi ademerant, templommque suorum parietibns et columnis susin

Jovis

Capitolini

ownibus ferra marique pace compositis. Dio pariter 1. r>3. et 54. ubi clausum ab Augusto Janum notat, primo in quinto suo consulatu secundb, in consulatu decimo tertio, consulatu xmdccimo: ex lapide qui Emeritie i Hispania
:

penderant velut <iva9ii|LcctTa, non sine ingenti BU& superhia, parique ignominia Romani nominis. Verum illi Augusto obsequentes restituerunt vexilla nostra. Lib. 3- Odej. Vid. Justin. Sueton. Octav. c. 21. &C. nec1. 4-2. in fine,

IMP. C^S. DIVI

F.

AUGUSTUS PONT.

X.

MAX.
VIII.

COS. XI. TRIBUNIC. POT. X. IMP.

Memineris autem hiec a Poeta non temere Augusto scepius occir.i, quod n6sset perquam grata esse: nam et
non
Pers. Sat. 6. v. 45.

ORBEMARIETTERRA
PACATO. TEMPLO JANI CLAUSO.
1. c.20. ubi luculenter ex Livio et Plutarcho, quasi rcm conjessam sumunt incassum quidem, Jauum Jion ter ab AuzustOy sed lantiim semef, clausum, idquc post Actiacum bellum. Unde et Glareanus perperam emendat Suetonium cit.

cusi suut

nummi cum
et

RECEPTIS,
aedificavit.

hac epigraphe, SIGNiS Marti Vindici fanum Caesar, Testis Dio.

Quiriui dawiit.]

Vide Just. Lips. Elect.

redargtiit eos, qui

9.

Janum

Templum

scili-

cet

Jano conditum et consecratum a Quirino seu Romulo Augustus finitis bellis clausit. Dc Jano fuse disserit Macrob. 1. Saturn. cap. 9.
.

visacris, u\(\\i\t,invocamusJa?iumgemini>m.

Tcrtibclausit, pro, Ter clausit. Quibus egregie occinit Lips. ibid. Parciteb"iti manes, m

Janum,patrem quasi Deorum Dcum.

.Janum

Quirinum, quasi hellorum potcntem, &b hasta

vos soluito: tamen )ut largiter cndstis. 10. Et vagunti.] Quidam legunt, evaganli,

quam Sabini curim vocant. Janum Patuleium, rt Chiuswm; quia bello valvce ejus patent,
pace clauduntur.
et originem Sabino; quo, irruentibus in uibem per patentem portam Janualem hostibus, ex ade Jani magna torrentium vis empitthosiesqucimdisscatentibusfciventiaqud, rapiddque voriigine, aut excussit, aut dcvoravit. Ed re placitum, ut belli tempore, velut ad urbis aiLiilium profecto Deo fores reserarentur. Sed et faeile est augurari, ideo Jani templum belli temporibus apertum, ut ad eum populi vota preeesqne deferrent, quem bellorum poteuteni
istius ritus petit a bello

Causam porro

junguntque sic prlorcs voces cum sequentil)us Ordinem rectum evaganti fttsna ticenti cit. De coercitis grassatoribus ab Augusto,
Suet. 32.

H. Emovitque
cap. 34.
tegro sayixit
:

culpas.]

Suctonius Octavio,
et

Lcges retractavit

quasdam

ex in-

ut sumptuariam ; de adulteriis, de pudiatiuy i!c ambttu, de maritandis ordinidivartiis modum imposuit, SJV. bus

Vide

et cap.

42, &c.

12. Fetcres revocavit artes, Pcr quas, fi?V.]

Priscas virtutt^, Religionem, Fidem, Justitiam, Tcmperantiam, Patientiam, per quas pri-

crcdebant.

Ita

Clausit.] Suet. Oct.

Macr. modo cit. c.1-2.Janum Quirvium

semel atque iterum a conditd urbe memoriam wite iuam clausum, in multo Ireviorc temporis

mi Romani hostibus formidabiles perinde atqur admirabilesamabilesqueextitemnt. Vell. Paterc. Finita vicesimo ann<> bella civilia, sepulta externa, revocatapax, sopitusubiquearmorumfuror,

2Pfi
quibus ppsquc
suntj

Q.
nomen Komanum
Italice

HORATTI FLACCI
Per quas Latinum nomen
et Italge

o-

arnplificatcc

^loria ntque Impcril potcntinque ab Occasu ad Orientetn

gusto

Aupfopagata. Rempublicttm tenente,

esi

non
tumultus
vel

lurbabit

civilis

impetus,
ghratos
efficit

nec

odium
et

qnod
:

fkbricat a
I

civitates

ac
liaud

miseras

Jutias

ieges

Crevere vires, tainaque et imperl Porrecta majestas ad ortum Solis ab Hesperio cubili. Custode rcruffi Caesare, non furor Ciyilis, aut vis exrget otium; Non ira, tjUce prorudit enses, Et miseras inimTcat urbes.

15

4*3]

frangeitt,

qui

Danubium
non Seres,
ces,

potant,

non GeUe,

Non, qui profundum Danubuim bibunt, Edicta rumpent Julia non Geta?,
;

2\
l

aut

Persae

nec nati nd amncm Tadiebus Nos autem naim.

festis

Non Seres, infidive Persae, Non Tanaim prope flumcn

Nosque
Inter jocdsi

orti.

tam
ter

quj
!

^*is
i

in-

dona
et

hiiai

lao bi,

cum

et profestis lucibus, et sacris,

liberUr

conjngibus nostris, numinibus antea rite invo

munera

Liberi,

Cum

prole, matronisque nostris,

atis,

more majorum,

Ri*e

Deos

priiis

apprecati,

ANNOTATIONES.
restituta vis legibitSjjujiUiisauctoritas,

Senatui

mqjesta&f et prisca iMa etaiitiquq Reipublicat farma revocata: rediitcultus agrisf sat is tzonos, stcwitas hominibils, certa cu.iouertih.cm suarum
\

Ex Surton. Ocav. 34. Dion. !. 53, ct et Carmen Scculare post Epod. Crt.r.] Et lii DanuTmuu prope habitant ae Iiibunt, bOdieMoHavi; Scjtliis vicini sunt, et
ti/Jpa^.

54.

Vide

possessio? leges emcndatce utntier, latce salvr

briter,

inter

&c.
ad ortum,
&<"]
ol-

23.

Dacos numerantur. Scytbx, Indi, &c, Sercs.']

lib.
1
.

Vide plura
Perside
1.

14. Tmperi Porrecta majestas

de hts

Ode

2.

sub finem.

OrieHte in Oceidentem, a Septentnone in Meridiem, ac per totina Ocecaa <<culum, acnctis gentibits utia pace coinpositis, Jutii portas tertio ipse tunc tlauit, ouas ex en per duodecim feri annos tjiri tsssimo semper o&seratas otio ipSa ctiam rubigo coiisighavit. Oros. lib. h. cit. 15. Ad ortum Solis ab Hesperio cubili.] Sol duni occidit, Atlantico Oceano eondiiur, et

Augustiti

hzfidive

Persa:]

Parthi

reponcm

comprebensam

incolentcs, de quibus

1.

Ode

12. et 19. et Hb. U,

Ode

5. Jnfuli, qui

Crassum

bimulata pace occidprunt.

quibus

Tanaim prope flttmen orti.] Seythce, de lib. l.Ode 9.' lib. 2. Ode9- Hb. 3. Ode 24i DcTanai, quem Stytkirum ttmnerii vocat Horat. lib. 3.6de4. v.36. Odc 10. v.l. Odc29.
24.
1

v.

28.

qfiasi requiescit

tbili;
.

quod Hesperiujh dicitur

25. Nosquc
tot

ab Hespexo
apparet; unde

11

quse vesperi d

t-t

Hesperi&e
itei

Occidemem ultirnte nomendasii

Vide ibi annot. et profestis, S?c.] Nos "Romani ah Aujusto beneficiis cumulati, ipsum ejusrnajores canere

que

non intermittemus,
sacris
:

tara

tum

Hispanite, eo quod ultima

ad oceastrm

profestis lucibus,

qnam

atque adeo quo-

regio.

Cbm

Hesperiam vocant

auctores, indicant Italiam, ab Hespero, Atlantis

tVatre,

qui e6 se e\ Africa contulit, sic nomi-

tidie, iu conviviis publicis piivatisque honorem Augusto defercmus per libationes, etiam et vnVide aniiut* supra Od. 5. (a preeationesque.

natflm.

stroph. 8 et seq.
Prnfestis lucibus, et sacris.]
na!. liL.

20. Jnimimt.] QuintusCiceto de petitione consulatOs, ii. 37 Sin autem negex, statim
'r.nit, el inimicantur.

Macrob. Satur-

l.cup. 16. iiascribit: Pesti

DHs dicati

Ai.

habent vocem ihimicantUTi sed tanturn: Sinautemid ?.., certe abaliene c

ccs aliwT,
ftec

sunt, profesti hominibus 6t admimstrundam rem privatani pxiblicarturue concessi, &c t postea,
prnfesti et qui ex his

procedwU, sunt fastt, m-

statim

et
I

phti

mitiales, comperentiini, stati9 pra-liares.

'.
I

Hos

21.
hii
fliii

\i-i.

'

i-

Dffnu-

pe
<

Suevij Norici, Vindelici,

;

Paci, rVnrionii,

Jerffl ini

Hequibusante.

IV

deihde singulos expiicat, ibi<L 26. Jocosi nnmrra Liberi.] Vina sunt Bacchi munera: is vcrb la>titi(e dator, VirgU,
I

Danubio
.
L

si\*:

]stro,
libri.
]

prceced.

Odc

14.

Videet

l:

mI.

1. V.

/29.
l)>-t
.

hujus

28.

R8&

pniis apprccati-]

Inter liba-

j.

Supraad

\"'t<-,

emovitqvc

tionea Dli invocabantur.

CARMINUM LIBER
Virtute functos

IV. 15.
adjuncto carmine Lydiis

287
fistulis,

more patrum duces,

[4J4T
J

Lydis remisto carmine tibiis, Trqjamque, et Anchisen, et almaj Progeniem Veneris canemus.

celcbrabinius duvcs virtutc

signitos, atque

in-

31

chisen,

Trojam, et Ansobolemque jucund*

Vcnciis.

ANNOTATIONES.
29. Firtutejunrtos.] Cic.Tuscul. 1. n. 109. diu vi.vit>qui virtutis perfect<v perfecto functus est munert. Duces cariemits Lydis rrmislo carmine tibiU^]

AVmo parum

Ionicus floridus; Phrrglus reli^iosus: at T.ydius mollis et suuvts. Sicul LytU Asiae Miuoris populi IoniUis PUrVgibfciKrae .iliir.es ac mt>

Cic. morfo

cit.

Twsc.

1. initio.

Est in

origini-

lus, inquit, solitos esse

m eputis canere cuniivas

hominum
i"irtuticus.

ad

tiluinem. de riarnrum
legib. 2. n. 62.

Honoratorum virorum iades ait cantus e.t ad tibicinem prosequuntur. Valcr. Miixim.lib. 2. cap. l.in Kne. Majvres natu in conviviis ad ttfrias egiTgia superif^ru! opera cai mme comprekcnsa panztkaiit, ovo ad ea iiuitanda juverdutem alacriorem redderent. 30. Lydis.] Modis ac numeris hilarioribus.

De

male sempcr audierunt, velut effeminati, cupediarum, volupiatum, deliciarum qo Proverb. Lijdio vwre, apud Hcrodotum Suidam, Athcmeum, Lib. 12. 31. Trojam, et /1nchisen y &c.] CnnemusTrojam, Anchisen, /Eueamque ejus et Veneris filium, totaraque gentem Juliam inde oitam. Julium Ciesarem, Au<rustuni in Juliam tarailiatu ascitum,Tiberium, Drasum. Lucret. 1. 1. v. 1.
dit,

et

tatores.

JEneadum

genitrix,

hominum Dwumtpic vo-

/uptas,

Nam

tibiarum

modi

varii;

Doricus

ijravit

Alma

Vemis,

288

Q.

HORATII FLACCI

EPODON LIBER; SIVE ODARUM

LIBER QUINTUS.

ODE

I.

AD M.ECENATEM,
Cui ad bellnm Aetiacum ireparanti
Naigabis,
Libuniicis
xcelsa

offert se

comltem.

O
iiavibits

amicc,
intcr

jBi S

navium

munimenm,

Liburnis inter alta navium, Aniice, propugnacula;

n
esse

ANNOTATIONIiS.
Metrum
cst

lambicum.
;

sus cst tvimeter

alter

Piior quisque verquisque dimetcr.

liber hic
lilui-.

vocetur: Fabricius autem scribit in

prioribus
et

Horatium imitatum
;

AI-

hujus Ubri titulo primum dicam ]>auca, Ilhim Horatius non inscripait unquam ex:

De

caeura

Sapphonem

in

isto

verb Archilo-

cbum

cogitavere eniiu Grammatici, nmltis post annis, im6 post aliquot secula, Horatii Odas aliaque

opcra colligentes, compingentes, et eo ordine quem mod6 videmus, dizerentes. Undc vero Epodos commcnti sunt ? Certant etiamnura cruditi. An qu6d ultimus sit Odarum liber,
et qnasi

atque Lucilium. Certe Martius Victorinus i. 3. sic habet: Archilochusjvit singularis artijicii in excogitandis etjbrmandis novism-etris, primusque Epodos excogitavit ; alios !< uo
i

..

alios longiores, detrahens

itli

unum pedem

scyt

colum metro, ut

suhjiceret id

quod ex ipso

post

Odas

At
aliis

lcvicula ratio.

An
ver6
v. g.

HoraJtxus ejus detractum esse videbatur extmplum secutus est in ed Ode,

qu6d Od;e
plenrcjue

istre sint

post alias factte?

Imo

hujus

lihri

sunt priores,

Solvitur arris

hyems gratA

vire

veris

ct

Epod, <>. manifeste antecedit Oden ;)/. 1. 1. An qu6d longiori versui brevior attexitur? Atqui hujus gencris Odie reperiuntur etiam in aeteris libris et in hoc ipso libro ultima et penultima eat monocolos ct ejusdem metri.
;

Favontf Trahuntquc skras machina? carinas,

Ergo
maticij

'E7r$u;v
s<

librum hunc inscripsereGramqu6d Archilochi et Lucilii exemplo

Quid quod doctus

latctur,

et

sagax Muretus ingenue.

sc

maledictis conferta pleraquc carmina contincat, seu qu6d lamhicis trimctris subtcxantur acci-

nun

satis

intelligcre

cur

Kpodon

nanturque dimetri, Longioribus quibuscunquc

'

'

EPODON

LIBER. Ode
r* 26r
\

I.

289
discriinen

Pdratus omne Caesaris periculuxn Subire, Maecenas 3 tuo. Quid nos, quibus te vita sit superstite

AugUSti

quodlibet

prompiua o.bire tuo peri Quid agemus nos, quib

|

te

vivente

grata
?

tuerit;

s!

se-

Jucunda, si cpntr&, gravis ? Utrumncjussi persequernur otium Non dulce, ni tecum simul ? An hunc laborem mente laturi, decet

cus, molesta otio

nlai

An
?

ex mandatis

fruemur minime jucundo,

uuii

tecuro

Au

verto

istum laborcm toleratuxi sumus

o animo,

uuu

ANAOTATIONES.
versibus br^viores.

alii,

Kt haec mea quiilem senEnimi :ro parhm satisfacil qu< quoniam Epodos est velut Odes clausula, post stropheh et antistrophen, btnc
I

>

'

rersus

minores, qui subjeeti

(

bussensura
iq
ii

finiuni el concludunt.
in nonnullis Horatii

i-

impctu majore protinus venit. Vide Veget. t. 1. <. nec non Dionem Nicreum, sive .lii.m. Kipbilinum in Augusto, ubi scribit: Uufn est apudActium, uhi num Nicopolis. P Naves intorm erant navi&us Aostium lunge majoress d ri >< complures.. ..
sis
lib.
1
.

tramim
ci

em
Vide
i

Bpodis
I.
1

///

his altissimas turres tedifieaii,

ur.

Marium
rtiui
,

\ ictorinum
1.

Epilogo
1.
1

17,
9.

Ho-

U
1

JDe

peri

loca

m< lem
r

1.
1.

Te-

mum Maurum
I

de

raerris,

Scaligerum
3.

Pofii
1,

l.c.44, &c.

Pa
cuna

..

/.'.

periculum Sulxre']

li-

Ergonc

ibis
?

binc pro-

Teste
ni

Lppi
VI.

itos

cst
ir

Augustum MaeceSi> iliam

cul sine
c.

me,
bi

te cai

11

fhis,

Mae-

adversus

nas, ad et

llum

cum
an

ug u
1

Vntoni-

Sext.
ei
(
I

um

ji"i ici

Cleop tum pro

uon paratus subire

ise

Pompeium, item contra M. Antonium ipatj Lin, ad Actium K)>iri promontori'.

tuendo.
Libui

nn.
minores
belto
erant,
idoneae.
tio:
at

..,:'.
i.
,i
:

I.

s.

..|M-v ](

-u

Liburnis']

Naves

Actiacae victorise descrip\

leviores, agiliores,

proindeque

)i

egr gia

iij'p:e

quidem lauda-

^raviores His itaque Augustus \\\ racilfe prolligavit, fugientemque persecutus deLiburnis, Nomen a bellayu Antouium.
\

miruj

Mfecenatis nulla

mentio.

um
i

jj

populis

Illvrii;

qui,

pii
1

lae,

genns
1

odum.
cap. 28.
Inter
1

sibi pernavium im Vide Veget. de Re Milit. lib. 4.

ilhul

si

q.

Qontra Xipuilinus modo citatus alteraltero non separat, ita scribens: //.' mperior 4grippa in eo hello Ceesari magnousuij Vam AnuntiiquasdaTtiurlitfinquibus kabebant betlicos ap

ab

tdta

navium prop
n, extructis in
tatbi

lusy et ejus adoersarios

crebrb

vicit.

Qv

AntOni
prorft

puppi

n
1.

insi ir
c.

a-

ati taatam potestatemrdetulit .../ rebus omnibus, ut lit ras quasi .

eret, ipsi
1

rianis tenribiles.
1

L. Flor.

1.

11.

prius legere
:
-

'tt

immutare
.

Qitippe
, l
.

irent,
1

'. quo Et postea, de Imperio dep

literas

.../...'
.

...

.-...'
Immen a
Plutan bus in
itiivcs

rutkmem habuit cum Agrippd. et M^Bi euate, cum ouibus commuhii cana coiisilia. Ex his Agrippa consulebat jus<

clo
.

tius.

. .

Ma

<n
I

.
j

."'

bat rasiw est t

JLhton.

...

>

re!

oesaris 5.
'/

'i,

../

/.'

ip rator

Bmndusi

ti

tabricatas

ad celeriionem AntOr
:

um, Juatnda,
-

fifc.

si cutttra,

'-.

Lib.

l.

Ode

17-

7.

otium, &c~]

bus

m hustem eatipulias emittebant. Plin.

;
<
.

t.

3Q.
pyo-

An dum
ego
leo. g.
iilii

laborabis et periclitaberis

m, otium

(.)../(
'

[lersequi potero?

tut velut
.

parere hae in re

Certe quantutnvisjubeas et morcm tibi gcrere haud va-

mana

..

Fertttr
'

An

ttii

pisciculus

tdeoque Ceesm Utiut das*

hunc laborem, 1^<.] Prolepsis, qu& ipse Uoratius u )i: at )itias ^rumua&
1

;290

Q.

HORATU FLACCI
Qua
fcrre

tolcvare delc nt viri non-sct;ncs? tc ccrle, atque Tolerabimus seotabimur eiieio.i menle per

Feremus.

non niolks viros ? Ft te vel per Alpium juga,

Alpes, et Caucaaum inextrcma .id habitabilem, et Quatres, Occidemis maria. quid tuum laborem meo suhlcaltas

Inhosnitalem ct Caucasuin,

Vel Occidentts usque ad ultimum sinum,

Forti sequeTnur pectore. Roges, tuuin labore quid juvem mco,

vem ego non

aptus

mitiiue,

ninimeque strcnuus ? Sdticei te comitaus minorem habebo prn

te

timorem, qui
:

^raviits

aiijiit

Comes minore

lmbellis ac firmus parum? suin futurus in

1S

metuy
avia

ahsentes
ftullis
ictis

Serpentium aUapsus timet Magis relictis non ut adsit, auxil! praestitura, ctiamsi prsesentibus stiterit. Hanc et utiom quamLatura plus prsesentibus. libel mililiam obibo amicitias Libenter hoc et omne militabitur ncqitaquam ut gratii ttiae
guium
;

incubans implnmibus, pliis Us reincursiones anmetuit

vehiti
avis

Qui major abscntes habet Ut assidens implumibus pullis

:

majorem

opem non

20

pluribus meis bobus atinesa anura portcntur; aut greges e pascuis Lucanis transeant iu

Cellum

in tuos

spem

gratiae

Non

ut juvencis illigata pluribus

Calabra, ante aidens

asuum:

Aratra nitantur

mea

Pecusve Caftfbris ante sidus fcrvidurn Lr.cana mutct pascua

ANNOTATIONES.
ftrre minits stim idoneus
:

respondel verb,

sibi

eum Mrecenate Ode Lib. 2.

qu&libet tolerabitia videri. Cit.

quamtumvis grave adibo intrcpidus, ut te prie,serite truir, o Mxcenas ; tibique nicuin ainorem testificer.
25. Zvon tUjuvaicis, 6?.] Neque vcro inde vetim a te mereri vei conscqui donationes majores prioribus. Nequaquam pluni cupiiun agri
jugera, ad tuue aranda pluribus juvencis ac bo-

Mc
Nec

ncc
si

Ghimasne spmtus igneie, resiirgat centvnamu Gyas,

Dicillci uuijuam.

bus
11. Ber .llphtmjuga.] Quas qtiidem rasse tanti stetit ipsi Annibali atiisque.
Tit. Liv.
lib.

supo-

21.cap.
qua<-i

.'.6.

et seq. Istoa

Vide montes
tpto-

Neqtie talia a te peto. tnihi opus sii. 27. Peatsve Calubris, &c.~\ Neque paritei numerosipres gi eges habere exoptem, vel diut secunversa pascua in diversis rejrionibus
-

quibus

Italia

Ssse

dum
i!li

varias creli

affectiones,

paicantur.

mod6

in his, moil6 in

.;i.

lil

',.

12.

.,'..',]

Montem
i

Re Rust. lib. D. solent pecuarii, propter calores, in raontes Sabiro de

cominodr semper istis. Varcap. ult. in fine; Appuli

Asite ahissiinnm, ubi

esper
vidi
lib.
I.

hoirorem.facutnt
13. Occident]

Ode
iiltra

23.
//.]

Ad

nos pecus duccre. Calabris anle sidus fcrvidtim Lucana mutet fiifinit.] Vm, Calal-ra patrua, ubi sesttis fervidior,

Gaditanum usque Oceanum,

Hercul'::,
ni, vershs

Co

rruias

quem

mum

tatuehanl ttomalib.

peratum:

mutel Lucanis, ubi ccelum magis est temmiitet inquam, et ab illis in ha?c

Oceidcntcm.

Vide
'

2. Otie 2. v.
Fta

11. annot.
18. Qtti majar abst ' amattv, quando abcst, plus
'"i
!.]

ist:

rei

deducatur, nnte sidusfervidvm, id est, ante Caniculam, cujusardor niniius pecori est 110x018 etinfeetus. De CahbiA Ub. 1. Ode 31. De
Canicultt, lib.
1.

trmetur, et

rnille

Ode

17. v. 17.

lib. a.

Ode

falsa pericoJa auiaui sibi fingit, illique formidai

13. v. .

19.

assulen

,]

Non

qui-

dem
icut
dit

prassens ego tcjuvare phirii

a.
'
. ,

28. /.mana.] Lucania Italipe repio, iu Regno Neapoliluno, inter Apuliam, Bmtios, Picentts, atque oram Tjnbeni maris eontiuetur in ei
:

'

i'.

eos detenehzriie

qu'j5

BasUicata provincia nunc

(1.

dicitur. Plin. lib.

I-

iictis

14. eap.

jina

Lucana commendat
lienmina,
.
, .

his verbii

tia^ris tiraet.

ftiiirn
i
i,
,

et

Wnginqiariixt Italits ah Au^tmitj

33.

.'.;

t"'i,]

IIoc ijiiur brllum

mn fOTviU g 1'tnii,

mari Lucanaque.

EPODON
Nec

LIBER. Odk
["']

2.
nequc
i

2'J\
ut

ut superni villa candens TuscSli Circaa tangat mgenia."* Satb superque me benignitas tua
Ditavit.

30

1 'candi.H TuBCuli pertingat u t.ia mumuros Circteos.

villa

..

' Iti

niti-ei.ti..

locupli ta\

ii

me
Absit ut iufo'

Quod

Hautl paravero, aut avarus ut C{iremes

cientei

ei

abundfe.

terrfl

prcmam;

.irruniulem qu^e vel

Discinctus aut perdam ut neoos.

diam, vtlut vt dilapidem sicut Lelluo di_soI

teme Chzemes

lutus.

WXOTATIONES.
29. Nec superra, Wc.] Neque ut villa. raea in agro Tusculano siia, prsediuuicme quod ibi habeo a te mihi donaturn, magis ac uiagis
.....
j

Itini,

; nf-tur, cxtrndaturque ad usque Tu.cuurbem in edito colle exstroctarn.

Si vacat, lertor, ..'<rc \ r>. stroplte penultim!.. etiam annot. 1. ;J. Ode 13. v. l. et init. tpist. 16. ubi suam i|>se villam describit Horafius. Nolim in.14. Ilaud pnravero, Quod, fiS^c.] sanire divitias accumulando stuhe et infodien-

Pilla UDtdcns.]
cntatn
il
:i,

marmore candido

aedifi-

nounulli explicant.

qua

licet

Quasi vcrii villi-.la modica contentum se |>luruisset

uccultandoque in tcrra, sicut Cbxemes senox avarus apud Terent. comced.

<U>

ille

34.

Disamlus aut perdam

ut nepos.]

Alj.it

ribus Ijcis aperte jactitat,

marmoxea!

ctiat ut

opcs liabeam, quas tnale perdam ac

gplendidulam, vel e candenti lapide ructaai intellige. Plln. I. a6. c. 32. bi Liguria, Umbria, ct laaluu albus lapis Jvala", vel
i

Er

lemi svntlur. Ciniea mamia.] Tusculana; quippe Tusculum condideratTelegonus Circes et Ulyssij filius, lil>. .t.O.lc 29.V.8. Tclrgmri juga parVide ibid. aunot. ricidce. .. ,, c , supvrque mr. bnugmtas, i rr Salis 31. >r.] Horatius a Ma.cenate donatus fuerat prsediis aliquot, ut jam dixi ii_ verb se plane contentum esse, nec plura flagitare pr_edic.it 1. 2. Ode 1S. v. 12. quanquam plura donare paratiuu scjrct Meeceuateiu, ut declarat 1. 3. Odi10.
,
.

prodige cffundam. Ducmctus.] Mollis, iners, ignavus, Insuriosus: contra cmrlir. vocatur gnavus acfortis. Aptnl Romanos discinrtutu seu non ciuctum
prodire in publicum, dissoiuti ac peidlti lu-.uProrerb. Discmctaueri."i liominis nota erat. Pers. Sat. 3. v.Sl. itis, discbictus animus.

Non '

._

pudel in /*

morem msctncU
,

\r,.>..-9 7 vivere Nallic

Nepos.] Ita vocatur luxutiosus, quod ei non majox cura sit rei siuc familiaris. quam solet esse juveni, cujus pater et avus adnnc vivaut, quos sibi novit opes conffcrerc, etopimamK^*

reditatem compararc.

Fe.tu..

ODE

II.

VIT.E RUSTIC2E LAUDES.

Beatus ille, qui procul negotiis, Ut prisca gens mortalium,
ANNOTATIONES.
Mctrum iHcm
Bypereritii o 3
!

Felix
tiisj

ille, qtti

et liber ab

longi tt negousons oxnnfyusj

fjuod

1. Beatus iiic, iSfc.]

aii

Epod. l. H;ee OJe,

vel confitente
rui
i i

/fgricvlasl

OJurlunatos nimium, suaai btma nfirint, Quibus ipsa, procul discordibus

armisy
,

lungeptdi hcrrima,
vitasti

fcenerator Alphiua

rusficorum

ita

icilem

victumjustissimd

tellus.
si_
j

ut videai illam amplexurus;

i

o,

apjtcto foRnernn

idio,

2.

&tpriscagens mortatium.'] Primis

c\ilis

tjui

uim
invi

ra

qiues-

tus
dit:

ctuam mox
atleo valet
i/ic,

nempe

aureis ooortales inagrisjdegebant felices,

abripitur, ct ad suos

mores rePiera-

consuetudo

Beatus

qvi procul ne

que hujusO^es lumina imituatus esl Ho

terram exercebant, innocentem et beatam ageli;int vit.'in. Vide Plin. 1. 1S- init. Valcr. Max. 7. c. l. Virgil. ame cit. v. 532.
ffanc olim veteres vitam colncre Sahini ; sicfortis Etruria trcvit; v etet rentmjhcta est puUher-rima Ri/ma.
'

Qu
I

vero
sHil
.

\\\c

tulit,

ille

M\luii'i

persti in

.".
:

ct c mtrij
tare
r,

rgillus contracte dixcrat,Horati

et
sijC

cxpHi
ru^tiox
vitse

V'u

i.

438.

dwew cnc

vifam

m
2

terris

Satwrmu

turtlat

'

292
a<rros

Q.
patcmos
colit

HORATII FLACCI

propriis

bobus, sicut homines antiqui

bellator cxcitatur
gravi

sono tubse, nec timei pn

Paterna rura bobusexercet suis, Solutus omni icentJre: Nec excitatur classico miles truci,

4-1

sum mare mos superb

.

fiigit

lues

im
vel

ci-

Itaque

palraii

Nec horret iratuin mare Forumque vitat, et superba civium

:

tiuui crcscentes alligat excelsis

Potentiorum limina.
aut aduka vitium propai
Altas mantat populo^
"
i

populis.

10

ANNOTATIONES.
3. Patcrna mra bobus cxcrrct suis.] Non ingentia praedia usuris comparata, sed modica a
,,
,

nummarioSy prorsus

oeram.

parentibus sibi relicta. patriosjtndere sarculo c. 26. ubi L, <

Odc
.

l.

1.

l.

Gaiutentem
I.

J,8.Superba civivm PotenMorum liminou\

Profecto gravis erat ra|)itt quotidiana officia
ttium superbo

1gt\

s.

Vtde

Tit. Liv.

-J.

pr estantiura

pviinS.

Pop. Rovuquatuorj

isagrum
u
ts,

lucc salutaJbant, deinde ad rbrum comitabantur,

Dictaturarn vocatur, mveritus

noctu etiam pattonis adesse per urbem currentibus cogebantur, 8cc.

et seq. Virgil.

Jbssam
4.

sein

ararets

VtdeJuv.
1. -2.

Sat. 3.

v.

i-2.

opericcrt$, id

quod constat,
dedit

agresti intehtus.

Gtorg.

v.

461.

Solutus omni

Jce/iorc.']

fcenori ctperam

Qui nequaquam unquam, nec darevelit:

Fceet
1<

avaritiae et cupiditatis labe nullS aspersus.

Si non ingentcm foribus clomus a!ta superhis Mani sahdantum totic vomit cedibus undam

Kus sive usuram prohibent manae. Deuteron. c. 23. A tuo r,' usuram pecuniam, tibet adam rem. Ca d, Hajores
1
\

<

hu-

lis

fratri

Et

postea,

v.

502.
*

nostri sic

habue-

Sollicitant alii

runt, '

et (n
i,

legi
;.

furem dupU conidrupli; quanto pejoitorem

i

popuUtabulariavidU. remis frcta cteca; ruuntque

et

In firrunif penetrant ttuZas &?c.

limina rcgum f

rem existimai
Cic. Offic
1.
ti.

'

150, Prii

bant\
t*,

ii

atuestuS) qui in odia

komin

t</

/w-

9.

Ergo
rias

autadultti, &V.]
i

Postquam ostendrt
,

titorum
I.

et

Jveneratorum.

Vide Alex. ab Alex.

agvicolas esse

nitarisov. g. fuenera-

1. c. 7-^l-.

hominum

concHtiones,

5.

AW excitatur classico miles.]

Dormit som-

num pacatum

etplacidum: nec, ut milcs, tubce

sonitu excitatur.

Xrwd.} Quicquid ad arma bcUumque :ittiPon. sica sun f carnud, qxue eoiivocaruH caus&fuerunt Jacta: el u catando cUzssicum quasi calassicum h. c. 4. Isidor. 1. Vide infra Virgilii mox afferendos, huc et ad sequemia
net, truculentum est et horribile.
-.
)

pertin
6.

tovum, militum, mercatorum, caussidicorum clientiuin ; jam exponit rusticte vitae emolumentj, i-t voluptates singuli6 anni tempestatibus pro^estas hortorum, prias. Ver habet amoenitatem autumtius frugum, et pecoris fcecttnditatem fructuum raultipliqem provei\tum.: liyemsaucupium et venationem. Propagine.'] Plin. 1. 17- c 10. Arbores aut aut proseminepTi nii nt, aut plantata radii pagine, aut avulsionei aut surculo, aut
: :
>

AVr
,

horrct

iratum
irati

rnare.]

Nec,

u(

nego-

'

ris

Irunto.
Plin.
1.

tiatores ac mercatoresj na

10. Altas maritat populos.']

twr.
1.

17.

c.

aut maris
Sar.

Vide
u.

23. scribit

lonj

mp< rtum, Nobit

Jx.v.
v. 9.

12.

Item quse annotavi

l.Ode
ii
i 1

nmi
I' cari
i

'
!!'<

l.iutUi'
'

imi
-

7.

tateprojii itur.

ralioneet artiori
. .

etigimtur.

molestia.

Litigandi quantus
verat
oioj

sit

furor,
1.

quaatus
i

ws
fblio, c. 6. ita Bcribit

deim
Ri

Plutarchus, qui

de
.'.

&c, Varro de

Rust.L
i?i

l.

Ana-

e humiles, ut

Bis-

eharsis

niesseadfaUeiui
.

'
!.,
.

Italul,
ibi

ad dandas avardm- m&Mi Columeila :iir, exerceri m /

nllatraiidi tt

,.

;
.

..

humida f

n-

quvddam

tts

altii

cantra
a

num
riisi

non
.

ut rn calu

ff,

<

<}

in ar-

roctTuttm;

addiiuuc

ibi

dvropha-

cndit vitis,

\ ide tib. 4.

OU

b. v.

30.

: !

EPODON
Feliciores ins&rit:

LTBER. Ode
4,a
[ ]

2.
atquc
i

293
stcriles

Imitilosque falcc ramos amputans,

surculos
i

falce

ansj
iu

ferulion
remotfl

inserit

vol

valle

Aut

in reductfl yalle

mugientiurn
15

tea

mugientium
\<
1

paseengreges conextraota

Prospectat errantes greges; Aut pressa puris mella cpndit amphons,

templatur; vis mella

raundis:
becilles.

java&is

recondit

m
oves

vel

tondet

imdul-

Aut tondet infirmas oves. Vel cum decorum mitibuspomis caput

Cum
iructibus

vero autum-

nus campis erexit

cibus

caput

ornitum,
pjra
pnrj
ofrerat,

Autumnus agris extulit^ Ut gaudet insitiva decerpens pyra, ertantem et uvam purpurse,
*

quam

laetatur

coltigens

insitiva,

ct

uvas
tibi
,

20

Bemul w,
()

guas
ftgn

Priape,
placei

tibiqui

Si

Qufl muneretur te, PriSpe, et te, pater Sylvane, tutorilnium! Libetjacere modo sub antiqua ilice, Modo in tenacJ gramine. Labuntur altis interim ripis aquee;

parens,

rum
n
i

custos
re

Nunc
annpsd

umb<

sub
super
tnte-

quercu,
\ii<

nunc

herbam
iv,,

scentera,

25

Qucrunturin sylvis avesj Fontesque lymphis obstrepunt manantibus, Somnos quod invitet leves. At cum tonantis annus hybernus Jovis

amnis defluit ripis canunt sublimibus, aves in rivulique niurnemoi ibus loquentibua : mur cdunt aquis placidum conctliet sopoquod rem. Quando autera tempestas byemalis Jove saevientfi
;

dum

ANNOTATIONES.
1
1

modiS

cit.

TnutUesquefalce ramos amputans.'] Plin. Atbusta arari quttm altissime* deside.

21. Priape.] 22.

Virg. Georg.

Si/ivane.]
1.

Hortorum Deus et Tutor. Agiovum pneses et custos,

493.

rant, etsi

tantumfrumenti ratio rum exigil. Deputantur cum viiepariterinterb /: ramorwn, qui sunt supervacui et absumunt
. .

2. v.
ille

Fbrlunattis et

alimenta.
1. 17. c. rationem: Tiltera fit trunco leuiter fisso alteiu est inoculatio: fitque exciso cortice, et aperiendo un arbore oculum, semenquc illic includendo. Hanc docuere avea et natura. Traduni monedulam, inquit ille, cwidentem semxna m thesawos cavernarum, ejusdem rei prcebere causas, Etpaulbante: cmt,semineveni btsertrequoq translato in aliquas corticum rbnas: unde vidi-

Deos quinovit agrestes, Panaquc Sylvanumque scnem, &c.

12. Feliciores inserit.]

Vide Plin.
affert
:

14.

ubi

geminam

Et postea: v.416.

insitionis

Nec

requies, <pdn aut pomis exuberet annus, Autj\clupecorum,aut Cercalis mzrgite culmu

E> varios ponitfeetus autumnus : et alte Mitis in apricis coquitur vindemia sa&
-

mus cerasum

in saUce,

platanum

in lauro,
.{

&c.
pa-

aliqui novse

23. Lihet jacere m<>db.] Hoc frustra- putant Odes initium Virg. Geo.2. v. 469.
:

14. Prospectat en
storescyue invisit, et

Gre-jes

Speluncee, vivique lacus ; acfrigida Ttmpe,

an recte se liabeant cuncta,

M'ugitusquebotan 3 7nollesque sub arbore somn$

considerat.

Nonabsunt:

fflfcc

saUusac lustrafrarum.

15.

Pressa puris
lib. 4. v.

meUa
140.

concUt

amphoris.]

Virg. Georg.

25. Labuntur aiti*

mfcnm

ripis aquee*]
vel,
cit.

Spumantia cogere prcssis MeUafavis.

Vide Cotumcll.
ct seq.
1
1.

ex alto quodam loco defluunt: currunt alveo. Virg. Georg. lib.

Vel protundo S45.

9.

c.

15. Plin.

I.

11. c. 12.

/' a rnkietri uiplaceaiitzhvatlibusamnes. 27. Lymphis obstrepunt,] Aribusquasi accinunt, suu murmure ac strepitu avium cantu

6. Infvrmasoves.] Delicatas,

morbis obnoxias.

provocant.

17.

Dtcorum pomis
aurumnus.

caput, &c.] Iia

nempe

29. At
Jovis.]

cum

tonantts,

&c.] Hyeraalis tempe-

solct pingi

stas ubi coepit iugruere, venationi datur opera.

19- Insiiiva pyra.] Proprio labore insita et

educata, ct binc longe jucandiora.

20. Ccrtantem
scilicet, et
et

uvam

purpurce,]

Maturam

purpureo colore grataro.

diximus Jovem poni pro are. Tonantisf tempestuosi, pluvii, pruinosl. Virgil. Georgic. lib. >. v. 519. Venit hyems, teritur Sicyonia bacca trapetis.
alibi

Jam

2!M
pluvias
vcl
rt
bivefi

Q.
procreftt
i
,

HORATIl FLACCI
Itabres nivesqtte compSrat

BO

pKirimis
.

canibus
v.

feroo

Aut

trudit acres hinc

cthinc multacane

in
tioa

reti
.

pervora-

'..

pld

Apros in obstantes plagas Aul amfte levi rara tendit rctia,

stricb

cibns

').

'.

ac
i

liroi

uernoue transmarlrtam picedam jucundam caj>tat.

i

Imer
si

ista qxris

reeordatur

dfestiarurri

Quo-J
curans
tos

quas amor gignit ? casta uxor ex rarte suu.

.1

34 Turdis edacibus dolos Pavidumve leplfrem, ct advenamlaquetfgftienij Jucunda captat pi-aemia. Quis non malarum, quas amor curas habct,
^Jrlaec inter oblivjscitur ?

fki itlia

ditectosque na-

Quod

si

(vclut

Appuli
ardore)

velocis,

Sabina vel conjux solis adusta

aiidis

Domum,
Sacrum

pudtca muller in partem jtrvaife atque dulces hberos;

40

l tignis

cotn-

ponat sacratum

focum,

pau-

(Sabina qualis, aut perusta solibus PernTcisuxor Appuli)

vetustis extruat lignis

focum

ANNOTATIONES.
AtGeor^ic.
i. v.

305.
c
'

'iulces
ista

pud

tiarn servat

circum oscufa npli: domus.

Mulieris lonee lcatus
ittiui
'

Scd tamen

ef.

quernas glandes

tum

stringere
Ecclcsiasticufi c;ip. 26.
:
,

tempuSf FA lauri baccaSy oleamqve, cruenttiqu.e nu/rta Tunc griabusp dkas, etretia poncre ceri Auritosquc sequi lepores
,

q
..

orum
',

/'"

annos
v.

<n:

I.

41, Scthitui gualisi] Juvena!. Sat. 6.

262.

Cum

nix alta jacet,

giaciem

cum Jtumina
InuKtior omni Sabina.
41.

trudunt.

31. Multocane.] Canes foemitiino genetf ni solent, rum de venatione agltur, ut votuut; quoniam, inquiunt nonnulli, vtelociores ct sagaciores ut plurimum sunt cancs faemininse, 33. Amite.] Arnes est fercula seu pertica, qu'9 rete suspenditur aut temlitur ad captanrlas
aves.

Uxar Appuli.] Appulce, ut Sabin mucastitatis

ct
*

rxugaUt&tifl laude

florebaut.

Juveua!. raodo

ii.

Malo < <

'

FcniLsiiiam, qucim te, Cornrlia, mater

<

>';

tmf

C^c.

34. TurdisJ] Qui prsecipui sunt saporis. Gall. Dc his Varro dc lle Rust. I. 3. e. 5. Athen. 1.2. c. 3 t. 35. Aihsenam gruem.] Varro modo cit. /'Vucres partim advents swUjUi etgraes: \r. partim f)c lUogtmrc ad turdi dc in ItaHiam
Grives, Ang. Thrushes.

;il) Apcilnino ad Tiberim et Anicncm Vetino autem flaextendebantur o!im minc niedia regio irrigauatttr. EHic bodie nnttnenttti Sabioa provincia, pars Umbrise orien* talis, et Aprutii ulterioria portio non modica. utraquc Apulta duplex, Deunifl et Peucctia ;:'!!(' Neapolitano condudimr, Dftunia hodie

S:i1>ini

fluvios

tn
auturitti
!

}$

mare advol
revoli
\d

wctvum

C
i

'

..

ittt, est

adraodum

tertilis, sita est

intei

bernam.

aquinoctium Cic.de Nat. Deor. 2. n. 125. Grues,

i

Aufidum
a

er
,/,

Tiplmrnum

Ruvies:

Peacetia ho-

Bani, cominet Barianam provin:

el

partera Basilicarie

laatissimis

abundat

cere
ttuten

an
ogut

adversien
l

i
i

i,

<"
deuidt

41.
'
...

.-'>
ete
vill

Uur

dioTj
:

tum quod
pud
int,

, Tum qubd ea rcgio calis ] mulierea rei domeatioaa i:urara

vatur.

Ba

el
liisn/J

er* ute

i,

aestum non

'

.;.!.
n o Ua
et

rajrbtoleral

urdoribus toirtliantur.
"

43. St
itlv

-I

l'

l"^i'is

dndmn
iii-

cajntc

ept

el
th ni

eoqui
ribuS di fesso.

BBstruatj ad

Flin.

1.

io.c.
i

aecenderiausQ aiivcntauti raro diumis labu-

malarum.)

fifc.]

Phrasis Gra-

urmaUrum curarum,
(^uas

Sucruin.]

Tum

amor

liabei

tum
;

"1>

VestftiB.

oh Lares nc Penatcs V> Vide Maciob. 1.3. Saturn.

39i

&c.J

Vir.

Geor. 2,

v.

bi\.

.:.

4.

\e.

EPODON LIBER. Ode

Lassi sub

2.

295

advontum

viri

liS :

rnte rrditum mariti fati^ati;

Claudensque

u-xtis cratibus

hetum pecus, 45
435

ct crwilis inclurlens frre^cm sa-

Distenta siccetubera; Et liorna dulci vina promeus dolio, Dapes inemptas apparet; Non me Lucrtna juverint conchylia, Magisve rhombus, aut scari, Si quos Eois intotiata fluetibus

turum, mulgcat plcna ubera ; atqiir vLiuim hujus anni rdncens rx amphorS non insuavi nsrei coenasn non aliunde quaeheec inquam si ttdsintt ium prsetulerim ostrefi Lucrina, vel rnombos, vel scaron, si aliquos c:v Orient&li mari in hoc Italicum piotmdut sceva temsifaiu:

50

Hyems ad hoc vertat mare: Non Afra avis descendat in vcntrem mcum, Non attagen Ionicus
Jucundior, quam lecta de pinguissimis Oliva ramis arborum; Aut herba lapathi prata amantis, et gravi Malvae salubies corpori,

55

nec volucris Afiicana incum ventrem, vel attagena Asinna gratior, quam oliva dercrpta e ramis arborum pin^uissimis; vel fclia rumicia
pestaa
:

vcniat in

prata auiantis,

ct malvae salu-

lares aegro corpori,

ANNOTATIONES.
47. Uorna dulri vina promens dolio.] Horrtum vinumvixque maturum virolaborioso dulce vidctur, ncc rcquirit vina vetustate delicatioria. Lil). .1. Od. 23. Homam frttgem. 48. Dapcs incmptas.] Non alhinde pretio COmparataB; sed domi qiiiesitits, seu cx horto, scu & caulis, &c. 49. Lucrina amrkylia.] Ostrea exquisita e Baiano scu Lucrino lacu. Strabo fib. s. Val.

beamus; magno numero illuc advectos ac in mari Ostlam inter ct Camuanise littoia sparsos,
ac vclut in terrA fruges aliquas futsse seminatos. VI. Afra avis.~] Gallina AfVicana, aliis Numitlica,
v. 14'2.
vel

Garamantica.

Juvenal- Sat. 11.

ejus meminit, item Martial. lib. 13. Epigr. 73. VaiTO de Re Rust. cap. 9- ait,

MaxilD. lib. 9. cap. 1. Plin. lib. 9. cap. 54. Juvenal. Sat. i. v. 141. 50. Rhombus.] De eopiscc vide'Juveh. mox cit. Sat. 4. v. 39. et seq. Plin. &c. Galli ut ct Ang. tvrbol appellant, oinnes preiium nurunt.
Scari.] Scaros pisces interdum in

Melcagrides Grtecis vocaii- novissimas in triclinium ganearium intrryisse ac maguo vendi propter homimtm fastulrum. 54. Attagen lonicus.] Perdix Asiaua, quibusdam cst eriim Ionia minorta Asise regio.
:

Plin. lib. 9. cap

crlelratur,

4S.

Atlatren

maxime

Jonicus

vocatis alictst captus veru obmute*

mare Tyrtiibutum

scensy 5*r.

rhenum adigu

tempestas.

Huic

pisci

csse principatum, scribit Plin.l. 9. c. 17itutuY principatus, qui soius

Num

Athen. lib. y. cap. 8. et 9. ex Aristophane, .litaum ccrnis wavtssima: E\Ale>randro Myndio, Paui-> major perdice. variis

piscium dicitur ruminare, herbisquetttsci, nonalUspiscUnts: mari CarpathioJrequenss &e. Et lib. n. cap. Dcnfes piscihts omnihts serrati, prtPter 37> scuruni: kuic uni aqualium pfanL Et lib. 3-2. cap. 2. ait, Svantm nassis inrlusum nonfronte erumpere, nccinfestis viminihis capitt inserere sed aoersvm cauda ictibus crebris laxare forcs, atque ita retrorsum erumpere. Quem luctatum ejus si fortc alius scarus vidcat extrinsecus, ap~ prchcnsa mordicus caudA, aqfuvat niirus erumpcntis. Inde vero nomen factuin aiunt, a oc.ipai, sa!i'i. Athcn. 1. 7. c. 20. similia refert ex

noHsdorso (Hstinguitur, colore fctiUum. magis tamen subrubescentt, &c. S. Hieron. ad SaK vinam Procul si?it u conviuiis tuis phasides
:

aresy crassi turtures, attagen lonicus.

lib.

iMartial.

13. Epigrara. 61.

htter saporcs fcrtur alitum

primus

Jonicarum gitstus attagenarum.

57. Berla hpathi.] Aa7ra.G0v Graecis, RuGall. oici/te, vi.irtte, patienceLatinis.
ro-

mex

Ang. sorrel, ex Dioscoride stomachuin

borut, Ventrau puigat,

Multa ver6 Casaubonus erudii.c ibidem emendat de eo pisce jactari sulua. EpiAristotcle.

appetitum restituit. lapathum exccllenteshabet effectus: aliud

urinam piovocat, ctbi E\ Plin. Ub. 20. c. 21.

sati-

channus co loci apud Athen. Nospiscamvr sca1,1,, quorwn nec sterats fas ent Diis rejicere.

vum,

alind sylvestre: tn palustribu*

nascitur:

fotris aattiSf

cofore betee candidtB, radice rnini-

Quod
ceres.

ideo cTictum asserit Casaubonus, quia so-

m&:

lius liujus piscis intestina

Vide Macrbb.

1.

comedebant gulspro3. Satumal. cap. 16.

Italicis

ubi

scribit, scaros

adeo

Uttoribns ig-

rumicem vorant, &t. 58. Malvay.} Plin. mod6 cit. In magnis rst laudtbus mnlva utraque, sativa, et sylvcstrts, Omne solum, in yuo seruntur, pingue fuiunt,
nosiriverl ?c.

uutus, ut uec

LfcUDum

<jus plscis

uomen ha-

Nos

deejtjanj lib.l.OdfiSl. iui fiaem.

2!)G

Q.

HORATH FLACCI
Vel agna
festis caesa

tut agna immolata in sacro die Terminalium, aut hoedus lupo

detractus,

Terminalibus,

Inter istam co
est
<

\\\ lioedus ereptus lupo.

60
!

quam jucumlum

oves saturas domum revertentes, intueri boves h igato tanguemi cervice inversum ara trum ducenteSj et servulos opulentae
nuniliae

Has inter epulas, ui juvat pastas oves VMere properantes domum Videre fessos vomSrem inversum boves
Collo trahentes languidoj Positosque veraas, ditis examen domus, Circum renidentes Lares! Haec ubi locutus fa>nerator Alphius, Jamjaiu futurus rusticus*

actjunctos

velut

eatamen, circa Lares splendentcs, ordine dispositos

!
I

C5
437
[
]

quam Alpbius
dixit,
gttasi

fbener&toi

i.sia

mcoc rura habilupi

I

rus,

univei
collegit,

cuniam

Itli-

bus
rit

lendisreri) qute-

Omnem

collocare

adjwnus.

relfij dibus pecuniam; Quaerit Calendis ponere,

ANNOTATIONES.
59. TerminaUints.] qucni prisci velut ag
tera ac

In festo Dei

T
:odien-

67.

'

Satirice hacc ct

aeratorem.
69. Retegit,]
Al. red
f,

tuentem colebant: ita Festus. iFebru sacra peragebantm instituto. Dion. Hal. lib.2. Ovid. Fast.

Ejus
2.

[ua

'.1.

In Verr.

quidem vo* Bona ven*

Julubidio.

\enal. Sat. 16. v. :J960. Iladjis ereptus lupo.] Sicutvenatori sua

11

Vide
iitam

lib. 4.

Ode

11.

strophe

I-

e
I

necuniam, vej
f

in

primis grata
eripuit.

est

uicquid

ic.

Cattfin. 1.

julS,

Voluhi aliqui

cum Mu-

Preetermiito
70.

um,
"'"'}

quas,

reto, luc allndi ad idquod tradit rlutarcbus in

nties.
1

Sympos.

scilicet

earum pecudum, quas lupus

iorem,

Quasjdibus

momord
verb corrianf 65. /'
<.ias.~]

lanam
heris

Servarum

filios

pecunias a del ri collegit, has Calendis sequcn'il>us ad foenus rurstim colloeare satagit, usuras usuria accuraulans. Non abs re
t
1

accedere et apponi, seu accrcscere, npn seeus ac apum examen, nemo ignorat.
66". Circvm renidentes Lares.] Coluinel. lib. 12.de v\\\\co s con$ue$catrusticQ$ cirea Larem dominij(liarem semper epuiari. De lib. l.Od. is.strophe ll.etlib.2. Ode J8.adhiec verba: Paternos ytsimtjerenspeos.
s

:.i

Inicrpres ct Criticus existimat

1

Alphmm,

solitum

uus

bis in

mense, adeb ut

contia fas omne, ab Idibus ad Calendas, et a Calendis ad Idus fceneraretur. De Calendis,

lib. 3.

Ode

8. v. l.

Macrob. Hb. Saturnal.

1.

cap. 15, t^c.

ode m.
AD M/ECENATEM.
Detestatur allium, quod apud ipsum ccenans comederat,

g^V*
I, Pi

Si

deinceps

aliquis

manu

*r

PaRENTIS olim si qilis illipifl SenUe guttur fregeril,

ANNOTATIONES.

IlianU

Metrum idem quod Kpod.

fsllige,

1.

...

Odc

hiic in-

ranarum ar murUtm: Horatius vero casum arItb. -j. Ode 13. btc autem aMium, eleganti carmine pn
ecuti iunt.
:/<..

siudi.bc lector, nullum e

1

Si

c ; (.j Si quis parricidio

11

dicatur amj

inquinati
Virgilius,

inceps puniendus erit,

plectatur.

cicuii|

pvidius,

Cuktcm

Homcrus pagnam

scd

iiliio

EPODON
Edat
cicutis allium nocentius.
() dnni

LIBER. Odf.

.5.

'-"';

'

messofum

ilia

Quid hoc veneni

n
10

yr\rusti-

nii

iosius.

u
I . :

/i

ci ra
1

Quale
'
|

Sffivit

in praecordiis?
i

....
.'

Num viperinus iiis cruor Incoctns herbis me fefellit? Canidia tractavit dapes?
.!

Alt

An malas
. I

i-

Nuuii i.
.

qtiid
<

Canidi

omnes candidmn Meclea mirata estducem,

i

iboa

i'

.'

,
'

Ja.

inci-

tauris iljijratujum
I

juga

[)i

eteri
i i

Krum,
, i

Perunxit

Snem

Hoc

iriun

delibutis ulta donis pellicerrr

I

ANNOTATIONES.
3. K.hit.']

Quidam

Iegunt, edt/. SicaVi/, pro 8. ad finern

.

'.
i

(auros formidabiles, nec

in

veneBcio ipsara
i
i

Medeam, ad
Iu urgit luc

Cicutis alliiun nocentius.']

Cicuta enim
sin<
.

fri-

suo

mor
..
.'

in

nostruin

PoStamnypersupino aui
oit

gore quidem suo nativuin calorera

rte
. | . |

\ua\ inqtiit,

i-

rqm damnati

ibi

>
.

cog<
c

<

nittcndum. Quippe titm aUio s st >

tt
t <

Ja

mimverp endem
an
t

Cicuta, inqui t, t
Iia

unxii

vestem,

\ua

iEquus
quasi ve-

Socrates

c;

t*H

'r<u.<r.
i
i

nec supinus, nec oscitans.

yid<

Pi

Sat.

i.

v.

-2.

[lici

mittendam
all

allio

Sunt qui pei unicum alittm, et dictum volunt quod ol halandO) halium scribunt. AHi ab
Alliinn.]
:ilii

scribant

nou
Lutum
iillii

per

um

pariter

prsestitit
t

adversus tauros,
et
tei

Jasonem nempe tauri

.

aXTvEtr&at,

odore gra\
i

ni

sum

ilauce

ndo

allium deducunt. e yXiflsj, alliorum capita

ci
.

Me-

FiHiienectaestetconflagravit.
i

Quid
repve-

a vero et rarione? in
bfi.c

Quid

ita

liendendum
4.

dura mcssorum ilia!] rent ct concoq

ita
s

Quod

videlicet
i,

enum
diversa
effici, nihil vetat.

quod

Adde utrique sententia ? vario mpdo dilutum, Ltum ac teiuperauim

meis in proecordiis
U>.
\
i

t.

Gal< n.

Ther

1,

atllium vocat

rusHcorum theriacam.
1.

..1.

Eclog. 2.
(]

v.

UumqitCj
,

5.

Q\

.]

illud veneni,

quo

sic discrucior?
re,

Quod gem AHium

sane

Jason /Esonis TttFssalioe regis plus quinquaginta fortibus sane viris ptol ctus est Colchos, ad rapieudura quod famS celebrabatur. Ibi aureum, .!,.. un re is filift adamatus, ab
nautas.]
I

Arg

cave olens, coctu

eti

ite

edi

tus

est, qilS
igni
]

vatione

difKcile,

stomacbo delicatiori

ac

temperamento
jugoqu!,

iros
:

jeripedes et

seu araariori bili obnoxio, quale habehat Horatius, grave e at contrd homini Erigidiori vel robustibebat
fervidiori et mxpoy^QAeo,
:

draconem etiam
ac

;opire

Higare:
i

demum

vellus au-

reum
navi,

aul

ita porrb

ori salubie

\t.

Suidas
.

ait,

Thract

al

li

>>\

tari,

i"

inquit:

alUaauippi
fi?c.]

sunti
6.

Wi

verb frigidam inaAuut regionem*

viperinus his cruor,

Num

Anvero

allium istud incoctum fuerat in viperino sanguine, quud imprudens ego devoraverim ? Vide lik l. Ode 8. v. 9. Plin. lib.ll. cap. 53. Ccel.

qu6 ad expeditionem Colcliicaua vectt Bunt. Praecipui nominantur lli rcules, Orpheug, Castor, Pollux, Telamon, Zethus, Ca!ai9, Thcsru-, Typhis, &c. Ipsa ver6 navis appeltata bA ifice et fabro: ve! est Vrgo
seu Grae
\ ide \) od
1."
,
I
i

ritate;
.>.

a^yo;,

ir.

Sicul.

Lib.

cap, 3.

Va-

Rhodig.
7.
.-//(

I.

23. cap. 1 1. maias Canidia, fc.]

Flacc
.;.

Irgo
<

An

dapes quas
illa iu-

ccenavi, infecii veneno

Slgnii
9.
?

Camdia

venefica

fecit

h mi

E
I

lem Medea inilaucen, vel, nt

De

ca postea

fiise in seq.

Epod.

scribunt
induiissci

ii,

reu

fil

Creuntis

re^is
i

ItOn

Ut Argonautas, G"fc.] Crediderim sane alio medieamento instrucuun a iMedca Ja-

Corinthioruui,

Hanc

enira

cum

Ja on

pellicem, irara dissimulavit EV^edea

298
Kufugit

Q.
n/rn/
alatis dTacomNunquarjQ tantus

HORATII FLACCI
Serpente fugit
alite.

hus
Siam

Irccto.

astjonini caloi incendit

sicratn.

Appu-

Nec

tantus

unquam siderum

insedit vapor

15

Ncquc donum

Siticulosse Appuliae:

fatal? veiienvntius inflamniavit

Noc munus
At

liumeris efficacis Herculis

humeros Herculis laboriosi. Verttm enimvero, si quidpiam cjusmotli ultra appetas, 6 Mcecenasjocia gaudens, velim adolescentulaobjieiat manum osculo tuo, atque in remotam lccii
jiartem reectiat.

Inaisit jestuosius.
si quid unquam tale concupiveris, Jocose Mfecenas, precor, Manum puella suavio opponat tuo,

20

Extrema

et in spondii cubet.

ANNOTATIONES.
Jasonis uxor. Itaque tempiu nacta venenatam ei vestem dedit; quam euru Glauee induisset, fatali incendio consumpta cst. Vide Epod. 5.

Tusc.
bit:

2. n. 0.

Cum

twiuam Hcradi
ceribus, ait ille:

ex Sophocl. Trachin. ita scriDeianira suvguine Centauri tinctam viduisset, i7iha?sissetque eu vis-

post mediuin. Donis.] Non vestem, sed alia qurepiam dona in scrinio missa, venenis quidcm tincta, scri-

Htcc me

irrelivit

vestcfuriaU inscium

bunt

alii;

aperto autein scrinio pellicem

conflagrasse.
olite.] Irati scilicet et

cum
vin-

totS. regia\

Quie lateri adhmrens morsu laterot xriscera, Urgensque graviter pulmo/tum kauiit spiritus.
Jpse alligatus peste interimor textili,

14. Serpentefngit

dirram annelantis Jasonis, Creontisque irara ftledea fugit, per aerem asportata curru pennaVide Euripid. Medeara, tis vecto serpentibus. in f:ne. Ovid. Metamorph. 7. et 9. &c.

&c.

Idem
tauri

Philip. 13.

Non tamcn
ei

Hcrculi hocere, ctan

Deianira vohrit tunicam saitgtiihc Ctn~

Nectantus unqnom, Gfc.] Non majoriliU6 Apulia ard-Ydius torretur, quaiu mea viseera nuuc nruntur ealore et v"i funest* aliii, ?iuodcomedi. Sidcrunu dnm saevit Carueula et eryet. D~e ea lib. 1. Od. 17- et Yib. 3. Od. 13. De ApuliA ejiieque coelo torrido, lib. 3. Od. 30.
3

5.

tmclam

dcdit.

*.

1. et Epud.prusced. v. 42. 1*. A*" munus hitmrrisy&c.] Nessus Cvn~ taurus ab Hercule vulneratus sui ulclscendi hanc iniit raiioncm Deianirse suasit, posse
1
:

quid unquam, &V.] Quod si, 6* ailium comedere concupiveris, in poenam cupio, ut te abborreat amica, seu Terentia tua sirnjHter et, si quis vir roetidum ac pcsiilemem ejusmodi cibum appeticrit, precor ut ipsius uxor ejus osaula repellat, et seorsim cubare velit, halitum graveolentein non
19.

At

si

Ala^cenas,

unquam
:

feiens.

sibi

amorem Herculis

asserere,

induendo illum

20.

Jocose Meecenes.']

Jocari
:

familiavitnr

tunica aspersfi sanguine suis < vnlneribus profluente. Itaque il!;i vidchs siibinde Herculem
loles
eTt

cum Maecenate
sius Sat. I. v,

solcbat Horatiut,

Hinc Per-

116.

amorc

irrciitum,

quod Nessus improbe.

correptus,

fallaciter

nraeceperat, effecTt; sicquc illum

tnteremit.

Nam

tanto est ardore

Dt suob ipte artue dilcniaret, ac demum inccns& pyii se confecerit. Vide Senccas Hnculem

()m?u rafer vitinm ridenti Flacais amico Temgit : etadmissus tircumprarcordialudil: CaUidus excusso populum suspendere naso.
22. Sponda.]
extciior.
Iaidor.
I-ecti

CKtacuin. et p

r.

H.

Cic.

pars ultima vel etiam Ub. 20. cap. 11.

EPODON

LIBER. Omt

4.

2f):>

ode

rv.

AD MENAM POMPEII MAGNI LIBERTUM.

Ejus ex mutaia condilume superhkim
uisectatur.
Quanta
micitia
nattualitcr
ini-

Luris

et agnis

quanta

sortito obflgit,

Tecum

lupis

atque

agnis

milii discordia est,

Iberieis peruste fuuibus latus

["']

compede. Licet superbus ambules pecuni^, Fortuna non mutat genus. Videsne, sacram metieute te viani,
durfl.

Et crura

congenita est, ' ota mihi inMena, quz te, est contia habes latus conciscm flagelcrtua vinet !is Bpartels,
culis
attrita.

Quamvis

iu-

441

cedas tnmidus propter opes, fortuna non rautat originem. Quaudo autem pergis per viam

sacram,

ANNGTATIONES.
Metrum idem
quoil
leetor, in fa&C l.Lupis et a% \is, Ode exnuisiwm servi descriplionem, et acrem

Epod. 1. BSfcJ Habes,

Menas
surravit

'

pvrata Pompeio aaluerens ctitm ei insui isne, Sexte, anchoras succidam, ct : milfnperiijaciafi numf Htecdlm r
.

H
.',

aapei&Dioae ejus arroganttae insectationem.

Sextus paulisp
<

t&sset:

Oporlurt, in-

Quania

sortiiv

obtigit.]

Quamum

inter se

odinm

naturfi partiente veluti et dante, Bortiun-

turet obtimriit. Plin. 1. 10. c. 74. as,'it de naturali quorundara ammaUum dissidio. '2.Tc nii mki -i cordiaesi.] Ego enim fidcra
ol
i\

Mena, han per teipsum, ine insciQt fi~ cisse : mcnc verb o,tu>d est, co vontenti ttmus. Etenim pejerare nerniaqvam meum. Pon*6, ne cuiti nonnullis cre, lector, hunc Menara,

cundem
;

csse ac Vulteium i\Tcrtam, cujus mcrrEpjstolS 7.

rsus.
\i

tntisstme

et

religiosissime colo:

tu per>

est tn

i.

l.

Alti

enirnab altero

Nempe Menas Pompeii Magni liberBdiam, tus, eo mortuo, iSexti partes amplexus, ab eo rrJagjBia muneribna locupletatus, quin et cfessi Ad Irreefectus est contra Cassarem Augostiim. tuuc vero subinde transrugk, et ab ipso mox .; rum tediit ac! Sexdij iit ii ornatus. tum Pbmpeium, reltctoAugusto. Postea Sextum rorsos prodens ac deserens ad Augustum efl tanderb, quod pridem concupis, ai> /vr isto vcr.it, Tribunns railitum factas est. insignis honore qui fu ut tam libere ab HoTum nempe rerum atque ratio ^foeetndatu* ? fcgmrjorum cogente difficultate ac neo prudcns Caeaar prodiroris sceleraul batur quidem, ejus ver6 prodiliones a \ 11. diosum animmn denstari non latebati Patercul. I. 2. Appiau. Beil. Civ. I. 5. Dip Ne1. 46. Sueton. Octay. c. 4;. ubi sfcribk:
i

longedi'
i.

Iba

lentste
i

fmibus
i

latiis,']

Corpus haV

bens notatura
Ilria\

11 serviUbus.

nispank

Metonym.
fe

Specwi
;

pro genere.

Flagella fiebant

runibus

funcs
copta,
fia^rt

auteme
PKn.

pparto, cnjus in HUpauiii

magna

lib.

19. csq
i

-i

signanter.

Nam

aflagrandi

Cert^ repetitis Cbgriscaior iguine, iurlammari cognoe, c ar. [nde flagriones ciicti sunt semqnouiftm Festus, Vossius, &c. Ragria rant subditii ,. Crura durSt cnmpcdc.] Compede stiii ti
ttcl
.
-

membri
."..

pars indurescit.
'?.]

>

Menas

locupl

dominorum liberalitate, honores etiam captArdt, .... ,, denique tribu&us. jarn

.,

*i.

mvicm zmquam

tihertorjtm

adJiibitum

cammab

lem
fer,

liaurj
i.(

Fortuna non mutatgenus.] Elil>urto nobtHumilis, sordidus, vfcraciunl pes.

dugustoj eaxepto MenA, seti asserto ii in fatcm* post proditam Sexti Pchnpev, clc Idem Menas antea Augustura perdere sttnul
n iu
'

quam, servilis animus seraucr martet. Naturam ;> llasfiircA, tamen iistjtte
<

inquit nuster
Sut.
7.
:.

I.

1.

Epist.

10.24.
flS^c.]

Vide Pera

onium

c<

ritavera*.

Antonio.
ttate
<"

Sic

SicUiam;

Mi

Testis PlutaTcbus habet: Tenebat Scxh ei prxdatorid classe, cta tia; oras et omuc dr\
\

v.

70. deinceps.
Scilicet

i^idesne, sacram,

ignonu

quanta indignatione homines dbvii tc aspiciant arroganter incedentem, qui genttf superbe
1

telagus iafestabat. . . .Jadera cvm nia Pnst haic mulub se adi

/,
>

Pom-

ndrant.
[actal>it

An
^e

err;o,

Mcnas

inquiunt. rnore nobihodie libertus, paulo

nimintm Augustus Antonio junctus,

PompeiiiSi
>:

rvu>?
a n

is

Hiacjbrle evenil,
in

metiente te viom.]
in

Haec urbi

ri

exciperet
.
.

preetorid
t

navi,

qua

il>.'.ur

Palatitrm et Capiti
j>er

_',

<

/',

ferctntibus

frequentabatur ;

eaaa uiuraphalts quacqti'

300
fadutus
to^a
ira
it

Q.
sex

HORATII FLACCI
Cum
bis ter

ulnarum,

an

ulnarum toga,
10

non

animadvertis

quo-

vultum
.

liutn

ultro

maxime aperta arnbulanciiroque? Iste,

Ut

ora vertat huc et huc euntium

Liberrirria indignatio?

b
ttsque
it

Tri-

umvirorum
^ini

ad
mille ju-

Sectus hic Triumviralibus Praeconis ad fastidium, Arat Falerni mille iundi jugera;
i

.,

Falerni

viam

Et Appiam mannis
eques
iet,

terit

K\
\

pri-

Seclii

ius in

primis cqucs,

O-

thone arata

sprero.
ruitra

Qaiil
tot

navium

Othone contempto, sedet. Quid attinet tot ora navium gravi

16

ANNOTATIONES.
iwmpa procedebat
i

ra in

arccro

Sacra dicta ; seu qu&d per mensibus

J
i

sive Elogii,

seu

qu6d

in

v. g. H>c rnts> ac noccns Jlugris ciFdutD- quia ..'/.! . edicttany &c. 13. Faicrni.] Agri optimi et pretiosissimi,
'.

ulus

ac Tatius,

1.

l.Ode

\.

rr'.

Alex. ab

Atex.

I.

2. c.

is,^c.
,

Hinc
osteni

20. 13. Millejugera.]

ergoMehas viem sacram metiebatur tum se

spleti lidura,

tissimi

Atqui cives olim honoranon plns-quam septcm agrijugera possi-

dere ex lege poterant.

14, dppiam.] Appia via publica ducebat ad agrum Falernum; ab Appio Claudio Tribuno
lapidibus strata,indeque

et

cc

Hinc
,

et S&craviens

qui per viam sacram frequenter ainbuV

nomen
nulla

sortita.

Jerent.
i

Marmis.]
i

Equis

gradariis,

vectoris

mam;
s.

cohtra
hic vo-

ineedentibus, GaU. Hdquenees9 Ans. pai.frf.vs, nags. Uicti sUnt qu6d mnnus

Quidam

lunt significari latum clavum,

i

quae vestis sex

<'t

mansuetudinem sequantur. Hos inequitabant res duntaxat; Menas autem fortasse et eurrui junctos adhibebat, singulari

Tribunorum, ut
l

qmdcm
'\S

anilu-

riixum in laxis vesti-

tione, mollitie, !u\u.

15

pexo

tosj
.

manicatis

et tc

w, velis aniic-

Ir sedentibus ad spectanitincti eiant gradus, prodiversft cujusqua dignitate. Orchestram Senatores obtinebant.
1
,'i.

a/iirs.]

Amphuheatro

Rom.

Vox
..',

ista

duo

significare

potest;

ad

homincra
me.

subsannandum Est autem inrebus ejusqui

10.

L
i

o.]

Tanta

est

ani-

morum

''>

non ',..:
ffensio, ut
i

Deinde gradus quatuordecim Equitilius Romaerant destinati; quorum priino Tribuni excepti. In his itaque sedend] jus habcbat Meuas, rcclamante quamvis lcge, tlc qui mox dicam. Diol. 36. 16. Othove cmitempto.'] L. Roscius Otho Tribunus plebis legem tulerat, qufi nobiles \n Theatro a Plebeiis separau aderant* Hinc Junis

iin

jacuiti-

venal. Sat. 3.

v.

.-').

populi

utis

verba in
:

obnoxius,jam se
tse

m
hoPrae-

eatentat.

conditlonis

ini,
idical

non apud
d

apud Triumsotentf

Sic iikitum vanot/ui nos disiinxit Othoni. Yoxvb lex eadem vclal>ai lv|;iitem (i-ii, ac \* gradibtis Amphitheatri quatnordecim eum, eui vel patri ejus avoque non adfuisset equestris census, idest, quadringenta sestertium At nibilo tamen minils ita jubenta milUa. Prineipe tem] lerviente, ut dixi, Menas nequaquam ingeuuus, jam opt
ptS

Ouxonis

' .

factus,

imo
oc-

ilfi

jntniii

el

rribunus, prima seailia in

spectaculis

Asconiua. 12. Pra-cor

l
1

.;
absenti

'.

'I

eupabat; quanquam ab iis dignitatibus arcebantur liberti atque libertini.

17. Quid attiuetf Sfc.]

i
1

iis

Ergone contra servocjui

rum
., ..
.

et
les
1

prsedonum
|

exi

citum instruere copias

et ipse

'ui,

pra-do et

alta

quidem voce,

tituli

servus i oatura

factus,

uon Ua pridem eoiiim

EPODON LIBER. Ode

Rostrata duci pondere Contra latrones atque semlem manum, 1 [oc, hoc, Tribuno militum ?

5.
ingenti

501

o,

in-

20

ouam,

inilitum

in-.ifi

cto ?

ANNOTATU
?

Sunt qui cxUtunent Jpqui

:

!.,

Ho
ira

'.>0.

IIoc,

W, Tril
uepii
i

Plutan

i'

ius, et

\t
exercit&s Sexi
Lin

alii

quibus iu n metius intelligunt

pr;e-

iti

mtitlum ofitcium
.

rat

milin

in

risi

onti-

reliquias

ductu

et

vigilias
!

interdum cin

victor

Aug
idere.]

uebotnr.

firumera ttionil
l.

mm

intei

e;

fru-

Vide Epod,

1. v.

mentum
militum querelas audirej uelieta castigarc,
&<.\

ibiquc anuot.

ODE

V.

IN CANIDIAM VEXEFICAM.
At, 6 Deorum, quicquid
Terras et
in coelo regit
[

44

*]
in

Sed, 6
coeJ

Numraa,
is

quotqtiot

humanum
tumultus

genus,
?

hunc
?

or-

bem
sibi

atque
vult
ille

homines,
strepitus

Quid

iste fert

Aut quid omnium

?

quid Vel
ista-

Vultus in

unum me

truces

quorsum

racies

omniura
terribiles
?

Pcr liberos te 3 partubus Lueina veris affuit Per hoc inane purpurae decus precor, Per impTObaturiim haec Jovem, Quid utnoverca me intueris, aut uti
Petita terro bellua
?

rtim

appareiti

ad-

versus

me solum
si

Te
in\

010
adluit

per

filios,

Diana

partuhus

10
445
f
]

vanum per istud ira per Jovem purpurae: quarc indemnaturum noverea, aspicis quasi
i

talia

me
vel

Ut

luee trementi questus ore, constitit

ut

fera

telo

confixa?

Post-

qtiam

puer

ore

trepidauti

ANNOTATIONES.
Mctrum idcm quod Epod.
l'.

1.

At y
,

o Deorum.] Julius ScaHger, vir alioqui

iu-

seu potioncm amatoriam e medullis et jecore :. quem ex inedid contabepueri terra

i i

suminus (quis credat?J hanc Oden pessime

ti

expirare ac

taciunt.

Hiec omnia
Poiita.

u jrr6

pessime carpsit.

Singulas ejus
siiv-

mire
3.

describit

varie exuruat

Jain

tiones, iector, cognoscs, et judica, ad loca

inspiciamus.

gula

relatas,

rem

probe dilutas. At totam diligenter antfe accipe: nec enim

ac, ni fallor,
instituris.

Quid
i

istejirt tumuitus,

puer,

quem

veneficae

&c.] fnducitui illse raptum terma

caret ditlicultatibus, et

qu.edam sane sui Hsec summaest, ConI

stinis

iendura ex ejus inteTtucu,philtrum, seu amoris poculum.

coni
.

;id vcneficium quatuor sagse, quarum Canidia princeps, qu.-e Vavum, suos ainores spernentem, ulcisci, illumque ad se trahere per incantamenta satagebat. Itaque primum cx

vcniunt

ista

pro

ert.

Si vocata partubus Ltu ina ll&c ait, quoniara supposititios

b.
,

ad sua scelerata

consilia
%'oces,

elixatis tura herbis,

tum

aliis

rebus unguentum

utiles.

Vide Epod. 17. annot, ad eas

.

seu

pharmacum

conficit: illudque adhil

6.

ceream Vari imaginem, quam tle more illic statui suppbnendum rata nimirum perinde iu Varum agere, ac si adesset, et unguento illo ipse perfunderetur. At cum auimadvertil Canidia prius hoc minus valuisse incantaraentum, qu6d Varus contrariis se pharmacis proemu:

LucinaJ]

In

partu

paruirienti,

invocabatur Diana, tuin prodeunti

lucem infantulo. VUIe I. 0. Ode -:>.

".
/

Hinc cognomen, Lucina. Quippe quo

noi*

trpuree decvs.]

deterreinini ab inferendS mihi nece.

niisset;
:

tum

ver6 alterum pnrat efficacius,

seiticet

ac

ut

xtmnum remedium,

philtruiu

Improbaturum hmc Jovem^] A juvand Jupitw dictu, scoJeruiu vindcx est ornnium.
s.

302
liis
tis

Q.
qucrelas,

HORATII FLACCI
Insignibus raptis pucr,

fudit

ornamen-

Corpus erat exutus e&t. sine pube, quod posset Bectere eorda Thraeum fcrocia.

Twm>
peris
pillos,

Canidia exiguis implexos habavi

et

vi-

Inipubc coraus, quale posset impia Mollire Thracum pcctora: Canidia brevibus implicata viperis
Crines et

ca-

15

tncompositnm caj>ut, mandat ecaprificos vulsas tumnlis, mandut fexaies

incomptum

caput,

cuj nressus,

et

fcci loe

rubetse cruore aspersa ova, plurnasqne strigis nocturnae,

et herbas quas producit lolchos atque [berla venenis ossa rertiles, et erepta ex ore canis famelicae, cremari

Juhet sepulcris capifficos erKta?, Jubet cupressus funTbres, Et uncta turpis ova ran% sanguine, Plumamque noetunue strigis, Herbasque, quas Iolcos atque lberia
Mittit

20

venenorum

ferax,

Et

ossa ab ore rapta jejTRiae canis,

ignibus Colchii is. gana succtucta

aedes
inspersJt

JMox Sat(us per Avernales

Flammis aduri Colchicis, At expedita Sagana-per totam

Spargens Avernales aquas,

domum

25

ANNOTATIONES.
12.
Tnsignibtts rapih.]
nobilitatis

Detractis

praetextd

et bull quae
insignia.

ac aetatis istius erant Oustos purpura nuncupatur a Pers.

Strigis.] Strix avia, nocta volans tantftm, a stridore vocis dicta, mali ominis olim haljiu cst, sicut hodie noctua, cui certc similis. Plin.

v. 3o. qu (' prmlexth mfirntitai sacram jieri et veneraliUm 9 non secus ac aacerdotem vestibus suis existimarem teste Qnintil. ex Macr.I. 1, Saturn. c. 6. '" ;. Priscus tnstit-.tit praetextam, simul et bullam cordis erhpc collo appendi soHtam, qua" pueri corde pr<vstare monercmur: utque communiret pectus puerih inquit Asconius. Plura Hp istis annotavi ad pnedictum Persii locum, et ad Juv.
riiid:i

Sat. o.

,|

Sat. 5. v. 164.

Esse makdictisjam : sed quee sit aviu?n 9 non arbitror. 1\ Iolchos.] Est urbs Thcssalice ad simuu Pelasgicum, ad radices Pclii montis. Quid.im legunt, Cohhos, sed perperam nam prop^ sequitur vox Colchicis. Et sic ruit prima ligeri querela : in 5. Epod. Loca sutii minus ingeniia, inquit, nmia dico9 neaue Ubero spirtfu edita, qualis illc versus3
1.

11. c. 39. itn scribit

antiqzds strigcm convenit

con

13. Impube corpus^]

tum annps
pube, sjne

aetatis
pilis.

Nondmn scilicet adcpquatuordecim, adeoque sine

Qui
barbari
et

I-Icrlastjw,

quas

et

Colchos atque Iberia.

u.
valde.

Thracum.']

inhumani
instar.

Est sonus tnsuavis, quet quas.

Priorem

lc-ctio-

1A

Vide 1. 1. Ode ih. Implia ' vipensj] ruriarum

nem

ex manuscriptis codicibus tuentur Cruqui-

us etalii.
it-crxi.] RegioPontica [rjon Hispanica] apud Asiam Minorera, hodie ueorgia. vem, (.-

17- Cajinjuns ] Ntlvesnes ficus et eui-ressi arbores sunt timcstae et ferales. Vide 1. 2. Ode 14.
Brutas.] tebat ad

Nec enirh mnpuiuri, usum magicmn.

,./
minorcs,
:

sed erui opor-

tav

19.

Ratnt

aquatiles,

Ranarura alke sunt .] irmoxuc aliae terrestres,

desides,
I t

; Moscbicis montibiis sep; ratura Golchide. 23. Ossa ab ore raptajejwia canis.] 1' si lanaem gigni crfcdebant supcr-

itiose.

majores, turpiores,
Tubette dicuin r

venenosae,

atiter

24. Flamtnis aduri Colchicis^

Simul bacc

md9

Angl, itoad.
6'.

omnia igne coqui seu

elbtaii

jubet Canidia;

Et

hae ad

veneficia adbibel intur. Plin. 1.33.

1. v. 70. Satt 3. v. 44. Sat.
v.

c. 5.

Juv. Sat.

658.

quu postca. ad ritum Mede Colchii Colchis hodie MingreKa, Asise Minoris fegio, In eS regnavit >J-cu ad oram Buxini rnaris.

Atn
20. /'
riscera
-

ai
1

ihirtmui pufynone rtd

twctitrna
vtrigis.]

EVIedeaej

Uubetae

25. S>
confcrt

Wtera ha?c venefica

11

opmta

ptumas, ad
.

amon
1.

m
-i.

<

concitaudum
EI. 6,
v. a
.

Pronert. etiam tesus

./-/.ff,
1

ffittm turgi

Etlccta exscrti Etstrigisi<>ccw.c r

'

apud antrum Sibvllae Cmnanse percelebris: ac per enm ad febul tti mni Vide '. v. 511, ,-t /Kncid. 0. v. 126. U- Sagaufi itorum 1. 1. Sat. s.
I

r.nt

spargit aquas

.;....

EFODON

LIBER. Qjdb

5.
habeos

303
crinea

Horret capillis, nt mafinus, asperis Echtims, aut currens aper. Abacta imlL\ Veia conseie>ili&, Ligonibus tluris hunium Exhauriebat ing&nens laboribus; Quo posset infossus puer

rigidos

vtlu$

eehinua marinua aut aper curI ufc tena. S eia nullis con>
scienti *
ihsterrita

la-

30

Iscens,

duro hipalio

ram, in qu& poei unBiissusdiuturno tempore naorl poss^et, aape,ctu ciborum !'!s aut
tcr

Longo

die bis terve mutatffi dapls

4+
[

imrautatorum

bic

quidena
cor-

Incmori spectaculo Cum promineretore, quantumextant aqu& Suspensa mento corpora: Exucta uti medulla et aridum jecur

capite extabat

quantum

36

pora mento suapensa cmiueitt super aquam, ut aresccna meduiU et hepar exsiccatura (ieiostret araoris p harmacu m ,
|

quam

contabutaeeut pupillae se-

Amoris

esset poculuni,

Intcrminato

cum

semel

lixae

cibd

mcl infixae cibo inteidtcto. Porru et otiosa Neapolis et urbes

Intabuissent pupulie.

40

vicitue

omnes

credideruitt istis

vencficiis

adfuisfte

Fuliaia Ari-

Non
Et

defuisse

mascul

libidinis

Ariniinensem Foliam,
otiosa eredidit Neapolis,

ANNOTATIONES29. Eckinus.] Gall. hnisson, Angl. a ht.dgetzbulo suspcnta extant

at>

aquaf Quso,

lector,

UOG,

altcr

est terrestrts, qui

et

iierinaceus

alter aquatUis scu

maruiua,

Uterque spinis

inhorrescit.

PUn.

apri dorso rigeseu venatorem fugit, seu invarlit quod irae ac furoris argumentura. 29. Abacianulld Veia conscientiti.] Vela terairrensi.']

Aper

Tunc enim

icuut setre,

cum

currit,

an hcec non facilfe tu intelligis ? Non ira ccrte capies, quod Scaliger velit per suum patibulum, de quo luc nulla mentio; c\im sit collatto natantis, atque adeo aqua met:..i et suspcnsi, extante ab at|ua solo capite, cum pucro terra,
duntaxat prominenti. Jecur amoris scdes. Aridum,] Deficiente succo, et subtracto cibof cujus appusiti ct prueseutis desiderium majus cooperto
3?.
et ore

Aridum

jeatr.]

tia est venefica,

qiue scrobem

egerit tnfodiendo puoro.

facit, huraumquc Quid vero Scali^er ?

viala consrienlid, inquit, multvntm sihifacowrujn conscid-. Sed hitelligendum est non fuisse aiartam seu disiractam a malisfacinorilus: omnino durum est : et sonus quanquam

Imb

fuciit.

sibi

39. Interminnto cian scmet, ignota Scaliger prcclamat.

est inftnxtus,

&

>

c.~\

Et hrec

Nam intenni-

natus
dity

inquit, at Ule jinitum osten"

dispar tempwibtts, tameuidem plebews. Si quid durum, egTegie exhibet fcrrcam Veire mcntem

Urve mutatam dapcm. Et mois non l&va inquam cgo. Interminatus idem e ac fuisset, minando vetitua, uno verbo, proltibitus, nemine assuetam, ut sine ullu roetu ea perpctret. Per- Grammatico rcclamante. Porr6 addit ille trfrn ditam ejusmodi conscientiam exprimit Pers. incptc quam prius: et avA na tur& docUts scripSat, H. V.32. is esse pupulas, ab inedia? Ohe, magne
bis

cum (hiUj

ha?c

nunquam

scripsctit, cui

Nec

plebeta dictio eat, quin potius elegans et nobilis indicatqne mulierem sccleribus ade6
:

Juli, infixas cioo apposito puputas,

inedia ver6

Fibru increvii oyimum Pingue: caret culpa? irV.

Tnemari spectaduos tresve dics rivere poterat, capite extaris, mutatos subinde ribos prupe us habem, augescente eurnm appetint et tame diversarum dapum, qua nun puterat, in eas fix.um lencns :-ipcctum, et sic tandem emoriens. EAistiinabant nempe ominis iuea aviditate mortui jecur et medullas vim habere exstimuUndi amoris. 35. CumpTaminerH ore,
ttapis

intabescentes, scribit Horatius, tot&acclamante naturi,

4*2.

33. Bis ttrve mutake

culo.]

Nimirum

j.uer

infossus

veneSca,
in
atici
;

Arimincnsem Fnliam.] Quarta est Ikbc cx Arimino urbe, hodie R Romandiola provinciu, in ota matis Hadrlprope fontes Tiberis alluiiur fluvio cog-

ii

norainc.

43. Otiosa Neapolis.]

rissima, ad deliclas, secesiuui, et

comparata; olitn Georg. lib. 4. v. 563.

situ

H;ec urbs Italiae claotium amccno dicta Purtheuope, \'\rg.

inquit Hypercriticui, qitni

sit,

qua suspenaa mcuto

c-oruora.

quantum Qiucnam

extant
in

IU

1'irgilium

me

lempore duJcU

(ilclat

pa-

/V tki.nopi'y

itudiiS Jhrentem ipuittHAi otl.

'

301
rrjincusem
irtcantata

Q.
nefandft libiriin

HORATII FLACCI
Etomne
vh
i

inum oppidum;
itata

qiue verbis Tl
astra

et

Li

Quse

si
i

voce Thessala
te livido

urni
.

Lun Hlc irresectum

Canidia rodei

lo deripit.

ve\

amputatum, quid non

x
el

Quid
favent<
s,

dixit

aut quid tacuit?

rebus naeis

Diana

Non
NoXj
et

mtideles arbitraej
regis,

Btlentium facientes, qu tnd creta petaguntur mysti ria, ji m,

50

jam

.1

'

Diana, qu& silentium cana ciim fiunt sacra ;

inimicorum convertite atem divinam.

iram el Interim
itui

dum

'

ih

is

Nunc, nunc adeste, nunc in Iram atquc numen vertite.

Formidolosis dum latent Dulci sopore langi
i

hostiles clomos

pacato

silvis feraa,

55

esSu
allatrent

luranse

moechum seuem
ludibrio"
1

cunctis

ali

'II
|

(quasi

omnes

rideant) adulterum
ijon perfectius
4+ "]

rtaatius mil-

Latrent Suburanae canes

Lum

Nardo perunctum, quale

ANNOTATIONJES.
I

ls

in otia

nomcn

Pm

Ce-

51.

Aiii,
i

.;

Diana.2
ihi s.

Nocteni
in

et

rntus ottosa, interp

.

m minus
.
I

Cbrisius

trnpHas Ev
semper lerumque

Qui mali
4 4.
leilci
iu
.1
i

Poi

.-.;,
m
ctu
i

sua flagitia
aci

rutus
.
i . . .

n
.

alii

e:

[iii

Capu:
'

Puteoct
t|

'

'

liu

cElbnici, affulgeate Lun&, u, ibant,

'
. i
. ,

4j.

\ idi

53.

'

;...J lu ietur,
i

Vartnn atque pela mi

cvenitur.

46.

Lunan

iclog.8.
I .

Carmina p
Its
...

lascn

''.
pt senilh

adulterum.]

'!'!
cum Luna

i .

:...

am
tiluc
I

r,

vel

res
,

credebant,

Subura

urbis
:

Romac
i
-

tumi
>

doraicilia

n-

et binc rubescei
rara devi
icar<
i

midize,

inv

liinc

'

'

'

ii

|-

'

ad venefitia
supersi

confieienda orofutu

vindicias

petentis

quacun

|U

,.

(m.]

apud
ita

Sm

^'

: i

i'!

': A
liu

:.

ani

Ui guentura d nardo iv omnes t\

i'
:

loqultur de
/
(
'

Lun
rufatit:
.'
,

nullaqut

'./':

'':
i
i

..iii

un;

ueniariam
V ai infi

ur

>

aptandos aiunt.
i

....

rwrf,

..':
:

'

ewi

Uianj.irtd-

Timritus ded
Igi

I'

iin (|iiain
V
.

opihioni prims
<:

/-,,,

oniccHegetorisfiHa,

.,

,ii

pharmiK-uru,

dequoam
deduceresimulavit. Plutarcb,
defectu
4748.
rz
/
;

,magi

r&perfei

tum,

et

lib.
l

quoperfe
ait.

VidePlin. lib. 30. cap. Sordes notat fcedis Hlis

'.
i

E<<
i

mu-

per

imi
i

leddatui
.

utque
all .i

/.i

itionedefuium
exbibet.
trautibiu a Sul uil
i

,ii

in

:i

odura
i

percitum rurore

auimum

eti

rroa ur, et ad se

EPODON

LIHER. Ode
00

5.
mcre manus.
cvcnit
pri
:i

305
rftruni

Meac laboraruntmanus. Quid accidit? Curdira barbawe minua Venena Medeffi vajient,
Quil>us superbafugit ulta pellicem,

rti-n
B< ii
i

quid
ktet

JeQttare
miniis

maca

vevnr- ba bi rae Medeae, quibus superbiena aufugit, sumpta ultione de pe!polltnt

Magni

Cum

palla,

Creontis filiam, tabo munus imhutum,

novam

4S0
[
]

magni Creontis fili.i quandu cbTarays, donutn toxlice,

Incendio nuptam ahstulit? Atqui nec herba nec latens in aspcris Radix fefellit me locis. Indormit unctis omnium cubilibus Oblivione pellicum. Ah, ah, solutus ambulat veneficae Scientiods cannine.

60*

ico

infeetum,
incendio
arciuis

novam

spon-

sam
in

nec herba nee

At extinxit? radix creseens

locis

me

effugit.

NimiTum Varus cubat

cunctarum
pollicum

in lectis

inunetis
liber
ille

7^

oblivione.
incedit

Ah,

ah,

per pharraaca voneficae

Non usitatis, Vare, potionihus, (O multa fleturum caput !) Ad mc recurres nec vocata mcns
:

piam me doctioris. Atqui oerinsolhamedicamenta/aoam

cnju

tua

"5

ad me redeas, 6 Vare, homo neque aniplurima perpessure mus tnns Marsis incantarhenitt
:

tis

restituctur

aut

curabitur.

Marsis redibit vocihus.

ANNOTATIONES.
redlre cogatur.

Qui
8.

attentius

Pharmaceutriam Ecl.

leget VirgUii inde lumen hauriet non

pharmaca y
pari
in
v.

parvum ad eruendos sensus hujus Odes paululum abstrusos, et quos expiscati sunt hucusque
pauci.

potiones, mcantamenfa, saepc usurpromiscu^ pro quolibet veneficio. Servius Georg. 1. ad eas voces ille malvm virus
ita

129. testatur

vocari

illud

omne quod
sive oc-

niutat naturam ejus rei cut adhibeiur,

61. Cttr dira larl-arte* &c.~\ Hcec Ioquimr stupens Canidia unde v6 fit ut mea veneficia minus valeant ? Hnimvero simi.Ua sunt
:

iis,

quibus usa est

pellicem.

Medea ad perdendam Creuexquisitas herbas

sive sanando; Gracci pharmacum, Latini venenum aut virus, appellitant. 63. Ulta pctlu cm Magni Crcontis Jiliam.'} De Medea, dequc ejus ulcisceudi ratione, vide

cidendo

sam

Nam
att

quasque

Epod.

3.

ibique annot.

novi et adhibui. tus ut aute pergit

Non
liger.

moror quce

Cur crgo Varus Kber ac so!upellkum mearum cuhilia ? in hunc locum deblaterat Scasi

Hunc,

lector,

vacat,

audi: H<rc

dili-

Namnue aecipU gcntius inspicienditj inquit. hic sua venena, qiue ait ejficacia fuisse Medea>,
gUn mbrits valere, cremavit petlicem.

At ume vcnenaf At ea non exercuit

:

Quibus
adversits

69. Indormit unctis onmium cubiUbus, V.] Tranqudle iruitur amoribus pellicum mearum, mei plan^ oblitus. V'el quiescit in quibus vult cubilibus, ungendo illa magico unguento, omniumaliarum mulierum oblivionem procurante. Ah, ah t scienlioris me ventficce airte adjutum Varum intelligo. Quapropter illum jam aggrediar lum usitatis potwnivus et pharmacis, ut

Farum : sedphiUlistantum egjL Itaqtte ait ktc et non usiiatis, Vare, amoris esse poculum potionibus ad me recurres Egu potiits dicerem : Cur dira barbane magis venena iMedeae vaient, Canidia adversbs Varum ScUieet quitm nostra. non exercuit Medeae veni ficia nee enim eum cupiebat cremare et occidere sed pari virtute ac ritu paravit pharmaca ad illum ad sc revo: :

rccunat vel inviius, inquit Canidia. Marsis vncihts.] Marei Italire populi in Latio inter cominua Apennini montis juga, a Marso, Circesveneficse insignis filio dicti, et veneficia incantationesque edocti, teste Solino. Apud Non. Lucil. Satir. lib. 20. Jam disrumpetur medius ; jam ut Marsu*
ad
76.
'colubras

me

candum
pesclt

quie quidem
:

niliil

effecisse

obstu-

primd

jMrum

deinde vero agnoscit causam cur valuerint. Quod vero Hvpercriticus

subjungit,

Canidiam

philtris

tantum

egisse,

omnino

ex lectione textAs Horatii, quem tuse explicavi initio hujus Odes, seu in annotatione prima me. Unguentum prim6 quidem, at postea philtrum adhibuit Canidia, ut dixi. Meminisse porro debebat vir omni Uteraturi perpoliuis, voces istas, venena,
refellitur

Disrumpit cantu, Virgil. #meid. 7. v. 758. Marsis qutesitce in mo7itibus kerbte. Vid. PUn. 1.28. c. 13. ct 1. 21. c. 2.et3. ftem Gell. I. 26. c. 11. scribit. Gens in Uulia Marsorum ortuferlur a Marso Circes Jitio : propterca Marsis vi quadam genitali datum,
ut srrpentium virulentorum dmnitares sint, et incantationilus kerbarumque succis faciant medelarum miracula.

&c

306
el

Q.
paraho
|

HORATII FLACCI
tibi

phirmacum
Ei
ci
,

pott ntius,

nanti
fra

adnifcebo.
ca

M&jus parabOj majus infundam rastidlenti poculum.

mare
j

fum,
pptius
<

terrS

cta,
. i

Priusque cceluni sidet inferius mari, Telhire porfectA super,

i

so
[

exard<

bitumeu
iuec
us,
i>

'!

nij
i

P.st
.
,

non amore

sic

moo

flagres, utl

4s,
j

igtiibbS.

Sub
. 1

haec puer, jath uon,

:

ut ante, mollibus

anccps qu3

priu utri
,
.

dtecrcr,
I':

Letxire vcrbis imf)iS

exei

,.

..

Scd 3 dubius unde rumpcrct silentium,

Misit ThyestTas prcce*.

85

mii yeneficia, inquit, fas ae ncfas coiifundaid

ri

ticet,

(U

ncqueunt immutare sbrtem

Persetjuar vos
<

Yencna,
Diris

moilalium.
ecrationilius.

\-

Convertere

magnum fas ncfasque, non valent humanam vicem.

vos
:

Diia detestatip

nullo sacrificto purgatur.

Imo

agam

dira detestatio
victimft.

postquam
ierOj

u vobis coactus ihtev-

Nulla expiatur

90

adero

furor

riocturiius,

Quin ubi
Pctamque

perire jusvus cxpiravero,

furor,

atque umbra facies vestras curvls

unguiSui invadam fhdm ha-c

Nocturnus occurram
vultus

poteslas est

Deorum Manium),

umbra
cst

curvis unguibus

451
[ J

(Quffi vis

Deorum

Manium),

ANNOTATIONBS.
77. Majus paradbj KV/] .f.im Canidia pueinfodcre itarult, et inedtS mterfu-ere: ad
pliittriirn

biles venefic.e,

qnn

me

sic

improW

oc-

him

vicem vestram expectate.

pertbitis fandera idUi
rafclfi

Nam

certi

Jiamiuliun Varo
ilullis et

pueri exsuctis

me-

modo, ac inv

rAflta

arefacto

faofc

eortne pervincehdam
sibi

laniaburrt fef, 8tc.

Vari quautamlibei 81, 8

dicens Canidi
ejUe
indi

obVtinatidrierri

sponttet.
-|

S.

Detestatio XulUl ebpiatar vicfanA,']

cs

Sft

ll.ir

'!

posste

avetti aut
ir.i,

estpiari

maVi,
.).
I

r,

ftJetos
,

jnstA

citm gravi
i.

Qnippe
j aci

e
I

r-i

qui beserat irapl

c.
;

i:itilli;: no*u

n et
'

sii)
'

Uuc

quod scribit PlitCQB.

i

quidem,
tife.

ut ei

tta,
i*0

et cruflitr mor< su
i"

Heb o reow >ni-hdt. Ocntrram Jurvr, Sfc.] Sic

Virgil:/3
.

'.

(.

..

iho.

Didoad /Encam
dalis,

tioues

et

impi
fratrerh,

itl

umbra
lh

locis

adero;

improh}

Atreum
.'
.

cuhi
sibi
feo
)<!: fi.

jm:

I.

v.

157.
t*j

v. 8. et

Ode
v.

L'7.

Vide
1.

ossca

forma
i'.'<>

tuos

Thyesten. Cici
lucvl
nli
tori

Tti

C. \s

n. 10".

'

/,'

m
..

tm

i?K<

>im~!is

W M/ifois

aptidl

p
;
\

carporis;

ulirem

'

'.

'11.;-

ccuiiam somnos9 visus ade.-se, tuos. 9t. Qtue vis Dcuruni est Mnniinn.] Vt e itur de moite miuste: illuta, vim et pote: -'''i. II;* hafi corpore soluuc. sfnimae et Diij honoris cauaft, vocantui*.
1
fi.
,

Hiitc
.

iis
'

rae

cntOque erigebantur.
i

Xhx- Ed.
slatti

5.

v.

66.

tortUO arce diuc.

:

.iuieid. 3.

bfipiam

saxrs

fixus

ts,

evi

ri

Bhimifi pariter

ma

pcnderes (id aitiW".'

,

jens taoo, sanit,

[flit,

/;t

v,

atro.
. .

tat kras.

305. animte Hectorls AndroEt v.303. Manesatn

87.

'

Uuiii inojiitrsint
HIi.

Munes,

t-tvarias cjus

befasqne confundaht,
cet
:

pervertimt,

violent

li-

plicat lueulenter

ac

ii)scrt(i

rcrum lnimanarum viciViVtfditi iuque vos tccleraftfe ac itttnt aut mutabunt.

at

Aputeius

de 1)e-j Socratis.

Amnmm huma-

num,

i-hqtfit,

tm&ritis 'vifa supendiistorpnrc Rffc

EPODON

LIBER.

Ode

307
atquc praecordiis inhasrens niirnme quiesccntibus formidii.e eripiara

El inquietis assidens prajcordiis, 95 Pavore somnos auleram. Vos turba, vicatim hine et hinc saxispetens,
(.

somnum.

Dande

ontundet obsccenas anus.

P&st insepulta

plcbs per singulos vicos uudique lapidibus ios inceswna, execrabiles vctulas obrtiet. Deniquo- meinbra veslta insepulta,
lupi tat et volucrea iJsquiliiije illud itrt spectaculuni vitlebunt parentes 7/1 (ImuIJ pustme viveiites.
I

membra

diilerent

lu;i,

Et Esquilinaa alites. Neqne hoc parentes, heu

Effugeritspectaculum.

100
!

milii superstites.

ANNOTATIONES.
anteM, vclere LaJShA

UnguA
'

rep

Kx

Marsis
;

rcJil.it

Msee

vocibns.

5S

flat

amens, aoet

(umauodmoxminahirf
'

e,

\c.

untdurtssima, venena ma^nuin fas

est

i<

lo

sijam lapidibus inseetata

anus,
si

mpta
,

plebs,

toreas perhiient.
1

et aviala, quid aihlrt . neatie hoc parentea spec taculum. Quul enim oant parentes

insepulla u lupis

an

I.arra,

nomine
haa

Manem Deum mn ,

Animadverte vocem hanc,

lnu ab )> atm
. i
,

alites,

"l'" rui;
,

petitam

quam

posti

ulmaluent hfcquam,
nus Jul. Sca
1.
i

multis adel omavit,

intodpotuit, vtiltures:

95. Assidens pracordHs.] Sl tn P, jerur vultur seu aquila tundit et vellical i'<ie ia. v. 37.
_

<etUcenliamneglectacollisbms. H;ctestructura, nec

Nec

verhum Hndomil,

in-

fhsepuUa memb/a.] Hoc atmd antiquos imum maloiun nabai we inn, donec sepulchro corpus esset confitum, putaretur. Vide lib. 1. Ode 28. Item oopnocl. Ajac. act. ult.
99.
1

nisi hvpercritico. Quod a supenoribus disjunctum est, non hiatum lacit, sed impetuin aritmi Canidise audaeia

wdentur

et scelere

cojriiat,

alHet.] E.quilue, unus e Accipltres circa Esquilias vohtabant frcquenter, quia illie crant

100.

Bsqum*
ct

sed profert saltuathn.

2.

imi depingit, qute res non pacat* aut lotptitur contcxte et cominenter,
"!'

Komte

colltbus.

Dormit

ibat

sane bonus Sca!ier, ctiin ista

culpabat.
post et per

Cfrrera;

,m6

Mpnireorum ac morie damnatonrm

il

Im6 si Varus fiet amens, nori n!si poadum quod mox ei mahts Canimatrmimfas, &c. duristamen satis, ad rerum
et

eadavera: itaqae prcedam

dia minatur.
1

rabantur

101.

et queeritabant. Nei/ue hoc parentes, &c.]

haec, venena,
sint,

ifima

omnino
'

qtiatecunque solaiitim.
Posteriora

Hocqne

rii

illis

dnnriam quae inoicant,

'"""
3.

parilm aj fran^en-

criminatioimni

Scaligeri
j

ne dicam insul ..,, , scnbere etiam pigeat. Ne neil ea desideres

jUector, en ita
ille
;

tarn iutilia sunt,

tali

'' imnrobitatis adanmntem. Pmfeci6 niiiil agendum patentibus; sed frucndum speciaculo, ad incestitiam

que leniendam,
Itures

utcun-

prtedicit ptier.

indormit unetisomnium rubilibus Oblivione pelhcum. Neoue strudura placet: ,, humt, disjmcta i svperioribus, etverbum inonnit msuavc est.

rido
vt>x, ahtes,

placeam homini carpendi et velat wquum K-stimatorem non offen-

Ad me

recurre.

kctabit.
I

aent Esnmlina aUtes: quin collisio, et ipsa, pulehra sane, ve! deaes repeHta obr

nec

revorata

men,

ua

30S

Q.

HORATII FLACCI

ODE
IN CASSIUM
Qnare
meritos
contra

VT.

SEVERUM.
hospites vexas, canis
[

extemos
pxagilAS,

nihil

raali

QuiD immercntes
Quin huc
]2t nie

4s3
j 54

6 canis iners
istuc

lujww?

Cur non

Ignavus adversum lupos?

inancs, si potcs, vertis minas, [* ] rcmorsuruni petis ? qualis aut Molossus, aut fulvus Lacon, 5
vis pastoribus,

T.m;is niinas convertis si vales, SC lacessis nie par pnrt reddi-

turum
\el

Etcnim vehu Molossus

defensio grata
pastori-

L&cerlsernoniua canis rufusj

Nam

tjitic est

Amica

bus, per excelsas nives ercctis auribus persequar quamcunque

Agam

per altas aure sublata nives,

praecedet fera.

tcram

Tu fugiemem. postquam forruidabdi

obntas.
aJvtisiiS
:

verb,
latrata

Qutccumque

iuwleyistj silvam^ ol&cis dapes

dirigo

Cave, cave nam e0 impiohos acerrimus cornua ; non stattm

Tu, cuni timenda voce complesti nemus, Projectum odoraris cibum. Cave, cave namque in malos asperrimus
:

10

ac gener seeus tus Lycainbc a

contemppeifido,

Farata tollo cornua Qualis Lycambae spretus inn&o gener,

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
supra Epod.
H'** c

i.

itrbanitatis,

1. Qitid itnmerenteS) oTc.]

Ode

vohint

quam
Ita
!

et ris summa; $ed plus stomach* consiHo dedit: pr*etereaut amari sales,

notari Casshim Sevenun, omtoiem p^tulantissimum, accuSationlbus in Setmtu, quanquam

seripia

: quenter amaritudo ipsa ridirula cst. Kjus ex Senatusconsultc abolita sunt, teste

exitu sennper

iu&Hci, et conatibus vanis,

ra-

Snetonio.
ignavos, ignavus in fortes
..,,-.
i '

mosum, "item scriptis maledieis iu quemltbet etiam magnatum. Nonium certe Asprcnatcm,
afjer**

Cards Ignavus adversum lupos.] Acer in quod argumentuiu :

r
l

Augusto licet arctnts jutirtum, veneficii reuna non dubiiavit. Testes SUDt Suetonius

St,

-t.

in

huc inaneSf Sfc.]

Quin me

lacessis

Octav. cap. 36. Plin. tib.35. <ap, 12. Is OOlibettos famosos in vuteus sparsos, ad insutam Cretam primum, deiude in Seriphum est deEjus meminit pluiibus locis Com. portatus. [Ue sic babet Ln Xacitusj item Quiotitianus. Dialogo de Oratoribus: Cassium Sevenan primum ah iUd vetere dicendi affvrmant flexisse via dtrect&j tton vifitymtaU ingemt\ nec Vtdit literarum; sed judicio et iniellectu.

meique
tem,
5.

similes a^itor Femorsuros te

mordcn-

vel potiCis

aUatrantem?

MoU>s$u$^\ Canis ingens et validus, Galliee ogue, Ang,a mastifp. ExEpiro>ubi pouer&quondam Molossi. Strabo, Ub. 7Fulvus Lacon.l Canis agiiitate commendatus
!

.i

simul

et
,

robore,
e Laconiii

Gall.

levrier,

Ang. orbv-

urbi S]
l
.

irtft.

Pektponnesi regione, seu ex Virg. Georg. 3^v. 405*

ratttfasy

namque
>

cttm conditxone

tempon m ac
postea:
\tm

formam
l<\m
y

atq

....
Eouident

divi

tes

Spartm

arrcynque

Mohssum,
arcendos a

6.

Amira

vis pastorilms ]

Ad

Sfc.

Et

non

lupos aliasque
^jXo-roi.ttvto;,

'fuwuptam
,

m
,
.

amtorem mqgna parte Wxrorum

v
-..

vocari,

Theocrit, nvow feras. catds pastorum amans.

attas.]

nm
,

7.
insi

Agam

pcr

Kxpeditus cgo sum ad

sangtixnis.
.

/'

..

omtssa mod >ti6 et puquibus ulitur armis

iendi

ctandos quoscunijuc mihi injuriam facientes. Pergit scilicet nogter in metaphord. 9. Tity citm timenda, ?r.] Tu rero citm
ihgent] (atratn roaxim
terril<ills

catur.
rds <{
i

plcrumque dejecCasterum varieel

visps fuisti, re-

pente mitis

lepore

urtanitatisj

ipsa*

sedadu

appares, objecto prctio quem.idmodum canis iners, antea horet imbetlis

ttm virium

roboremultum. cceterossuperaf. rab.

lib.

rcndum
19.

latrans,
fit.

projectum ciburn arripiens, muVires fxero, animos et

autem Quintilianus
inquit,
Si

10. cap.

1.

Casrius,

tus subito

ertts,

m
"
'.

judicio tegalur, Tftulta

i '

Tulh cornua.]

dnlif imitatione aSgna.

Qtt d tem oratUmU

.'..

tsvvtuttdjccisset)
ct

Nam

in-

geniipUtrimum

tit

in ".

et

aeerlntat n.ira } ct

bilem accendo, graviierque ulcistor. iQ.Qualis LycamhfJ&e.] Sicut PofftaArchilochus fecitin Lycamben. Hic enim Ncobulen filiaru antej dcspunsa'am, frMtA fide, illi nega-

EPODON

LIBER. Odk

7.

30.0

Aut acer liostls Btipalo. An, si quis atro dentc mc petiverit,

Inultus ut flcbo puer?

vel
t45s-i J

inimicus Bupftlo infenslsu*

mus.
plorabo

Qubd
velut

b1

me quisquam
numquid
iuibcllis ?

ilente nigro lacerftrit,

*6

puer

ANNOTATiONES.
uxorem, penerunique liabere sprevit. At Archilochus Lambicos versus a se inventos kam acerhos et amarulentos scripsit in Lytambcn ut cum 3d despcrationem, taudemquc nd >usVide Epist, ad iiendium adegisse rcferatw.
vit

minum

dislriniit in ttintttm*

ttt

credatur aliqui-

rus eos ad laqueum compuUsse, Quodjalsum tt. Complura enim injin*timisinsulis simulachra
poste&Jhcere,
scriUunt

'isonee, v. 79.
l

i.

Jitr hos(is

Bapah.']

Hipponax

Pofita

circa

Oiympiadem
circiter

sex&geslraara Borebat, quiu-

quc

parvus, vullu pravus ac deformis.

offensi
aive

ante Christum seculis. Staturft Contigit ut

fratres

Hsec PHn. lib. 36. c;:p. 5. Alii Epheso urbe duntaxat cedere coactoj prgepudore et irii, propter iiccrbitatcm versuum Hipponactis. Ex Dionys. Eiulic, Hipponax triraotrum ATchiloehhrra in Scaaontem inflexi*., ut gravius feriret. Cic. de Nat. Deorum, 3. n. 90. quem Hipponactis lambus Ueserat, aut
qui crat Archilocni versu vulneratus, S?r.

duo

Hupalus

et

pictores,

sivc seulptores,

ejus

Anthermus, imaginem

omnino ridiculam
:

efEnxerint,

dibrio exposuerint ponacti notabiUs Jteditas

populique lurerura non impuue. H>pvuliuserat,

(al. ii

15. An, siquis atro deiUe, &c.] *Si vei6 me quisquam impetat convitiis, an ad lacbrymas, pueri more, coufugiam? imb utvirad arma

Qunm-

obremimagmem ejptslascwi&jocorum
circuHs in

promptu fecere

ridentium pioposuercj.

ultiom m convoiabo: persequar adversarium usquequtque, uouec graviqrea acceptis pla^ut;

<-i

inflisam.

Quod Hipponax

indignalu$4 amaritudincm cur-

ODE VIL AD POPULUM ROMANUM.

Detestatio bellorum ciciUum.

Quo, quo

scelesti ruitis

aut cur dexteris

Quo, qu6
tis ?

scelerati

propera,-

Aptantur enses conditj ? Paruvnne campis atque Ncptimo supcr Fusiun est Latini sanguinis ?

vcl

cur
dextris

inclusi

vaginA

gladii
I

An
Non

inseruniur ? non satis Latiui sangninis

est terra martque ? quidem ut Romani in-

eflusum
**

Non

ut superbas invidre Carthaginis

Romanus

arces ureret:

Intactus aut Britannus ut descendcret

cenderent excelsa casiella temulse Carthaginis, ut vel Britanni hatUuus indomiii

ANNOTATIONES.
Metmm idera quod Epod. 1. 1. Qub, qitbf S?r.] Ambigitur quod civile bellum hic Pucta execratur: an illud quod gestum est hinc Bmto et Cassio, illinc Augusto, M. Antonio, ct JVI. Lepido ducibus; an belhnn Actiacura, cujus finem et exitum Au^usto felicem celebravit Epod. 9. an potius illud, quod post cjadera Philippensem Sextns
Pompeius reparabat
lib.
-2.

3. Campis atque Nfptmu) super.'] In campu Philippensibus et in mari Siculo. De hoc,

Epod.
5.

4.;

de

illis

lib.

2.

Od.

7.

Nrptunus

maris deus pro ipso mari.

utsuperbaSf >V.] Enimverotantum sanguinis Romani nuper lusum uoa est pro defcnsione patrise vcl uttione, ut olim quando Scipione duce deleta et incensa Carthago est.

Non

Od.

7. lib. 3.

Vide lib. 1. Od. 14. Od. 4. et 6. Denique

Injuriosi

Tunc

ccrte gloiiuse

pugnatum

est:

at certa-

runi nuper cives in seipsos impie, ut et

nuuc

Epod.

]6. ibique annot.

armantur.
et
la

Scelesli."]

ln cives el patriam

saevicntes.

JmiJte Carthaginis.] Carthago Romae aerauquamdiu stctiL, fu'u. Vide lib. 3. Od. 5.
7.

Enses coruftrt.] Pax enim racta fuerat, aliquant6 post dimicationem PhiUppensera, Pompeianos inter et Augustum atque Autouium.
-2.

lib. 1. et3. IntactusautBntannvs.'] Neque tunc fusus est Latinus sanguis, ut Britanni nondum sub-

Vell. Patercul.

SIO
per

Q.
viam
:

HOKATII FLACCI
Sacra catenatu vjA
:

inereniur

sacram vincti < d ut juxta

oi
i

tra-

rar-

thortug
tia;c

Sed

ii*

<m vota Parthorum, su&

iret dextera.

civitas

10
leonibus
+s7
[

Atnni
etudo,
fuit,

nec

l":

11

Neque
unquam
contra dissicseca rabies
stu* riori

mo

nec
\

fuit

nec

leonil us
nisi

sssvire,

mile animaL
egit ?'m,
;tn

An
vfe

au

crimcn
Silent
:

<:/:i,

pendete.
pallidus
Ita

atcpie
rinL':t
;

cotor
at-

Unquauij nisi in dispar, feris. Furorne caecus, an rapit is acrior? An culnar Kesponsuni date, Taeent, et Ora pauor albus inficit,

15

vultum
toniti

animiquc

Mentosque perculsae stupent.

Sie
est. Acei ba feta Romanos agunt, Scelusque fratcrnte necis;

obstupescunt.

est

Romartcs exagitat sota isumica, et crimen ctedis frateinic ex qno effusus est humi san<guis

Ut

innnerentis iluxit in tcrrain

Remi
20

Rcmi

innocentis posteris

Sacer nepotibus cruor.

luendus.

ANNOTATIONES.
Scti Rorrani

imperio, vincerentur, atque

in

Itinico titrris agit rohtlu

cwu

ti^rith-

pacrtn

triumpho ducerentnr cx more ad Capitolium per Viam Sacram. Vide Sueton. Qctav. Dion. lib. 40. init. Csesaris Cominent. lib. 5.
<

Pctjhiuam. Scelrisini amverat irrsis. Ast hcmrini ferrum iethale incude nrfandd
I',

oduxisse

parum

est.

item annot.

lib. a.

Ode5.

ct lib. 4.

Odc

14.
us-

Deseenderet.']

Declivis
erat

nempe ad forum

12.
\-\

hi di<pnr,fcris.] A!

enus.

que Romanum
4. v. 7. at ascendtbatur.
9.

P\a Sacra ; de qu.'i Epod. a foro Rora. ad Capituliuin postea

Scd

ut,

secundum cotu Parthorum,

habebant
in

&c.~]

ad bellum t,nn tetrum ? An Puior; an f.ttalis quydani neccssitas; an culpa, propter qudtu Dii irlfensi vestris vos manibus plectanl ? (im>:. rapit

Fitrorne ctecus, v rV.]

Quid

Hoc

scilicet

votis hoates

Roma-

Mlarcello, n. 13. fato stcrmts nest

.

ad

ilta

norum, ut qupd Imperium

propriis vinbos interiret.

alienis

inisero

Epod.
ririt,

10.

v. 2.

.'

neMut
ntltlS.

Qua<

valuehaU perderc Marsi,

infesiis, lib, 1.

.:'..)

Silentium et
stupbr
':.

'.'.;
TJe Parthis Romae scmper 12. et 10.
1!.

Ode
;

I.

I'

|'"'.i.

7.

.'
. .

'tiniiiii fit

ut

Neqttt
in
sni

",

6fc.]
i

Fcr:e non
h

in

Romanos
idit.
. .

ti

il

itque.

srevium

simnes; quare

luirfl

i,,
'

qui

Renmm

homini Prooem.
ctmtra <:

lupi
lib. 7
.

V\m.
gtuere

fratrc.i.

Ide 0. lib. a.

10

runi immcritus tues,

c.

PFobe deetmt.

Congregari

videmtis

Rom
19.
.'.

imilia.
'

dimn:..
JVrr

))
-;..'

<

. ]

,"]',rit

;.

1.

iiini.iiuul

.1

plurima

a
1
.

Hii
.,

.':.
lus in

Roma-

m
1

[)0tec
'.lllir.

tr.inz

..

trpedi,
r.i'

/'
:

Ei

Cl

ment.
San< tus

lib.

1.

,.i-;1l>
i
'

vnir-

sriihlint.

Tlor. llb,
'

1.

I.

Ad
.

.,

Ctv. Dei
I,
,:
.

iib.

"
I'<

,:

titcnt

.:;

:,.:<''...'.
.

'

,.

..

.'..'..,...'
1,
.

:.
'

niia

cerlc

...

I...

n.

Sat. >'5.V. J39.

I

..

.',',

tumce saitn
1. cap. C. ct

I.i\.
1.

lil.

SW
C
1
1

,.

..

Dbmen

auIn-

:..'..
d
'..
I

^piria daturi

bi,

,.,,..,
.

aur

iria

api int.

atque

f.,j

'

iutk ftxduni

EPODON
principin; ipionia-n grmini
verecun
'

LIBER. Ode
mcm

3.
Inde

311
cum
!

essctit,

vcc irlnlis
'

avittm regnttm trnhclnnt.

'.,

aller-

facere
>i
. .

po.-.sct ;

ul

certartv

rum

i:

""'

H ul
.

Ramufusj Remus Aventinum ad in./. Ptiori Iiemo auvutiurcs: jamque, gurium nunciato augurio, cumdupte} numerus Romulo se oslendisset, utrumaue Regem suamvUiluda
'i.ini
>

HOl ms

/.

Kfc.

Vide

pl ftb.

Au
!.

1.

'.

ictprem.

Plut.

in

Ro-

mulo. Oros.
l)ci, cap. 6.

S. August. lib. a. deCivitat.

i.

Ovid.Fastor.

!avcrai, temporeitti prccceplo; athi nu-

ODE
1N
RofiARE longo putidam te Vires quid enervet meas
?

VIII.

VETULAM.
453
[ ]

seeculo,

Cum

sit tibi

dens ater, et rugis vetus

diuturno revo fmlentem quid exquterere Licet meas ? vii"s bauriat et dentes tibi sunt nigri

Te

decetne

Frontem senectus exaret Hietque turpis inter aridas natcs

Podex, velut erud;e bovis.

frons

sulcata

rugis

senii

Scd incitat me pectus, ct mammse putres, Equina quales ubera Vcnterque mollis, et femur tumentibus
Exile suris additum. Esto beata funus atque imagines Dncant triumphales tuum
:

10
et imagines opulenta : tiiumphales decorent exebjuias nullaqnc sit matrona tuas: qute inccdat ornata rotundio-

Sis

Nec

sit

marita

qua?.

rotundioribus
4 "]
10'

Onusta baecis ambulet. Quid, quod libelli Stoici intcr sericos Jacere pulvillos amant, Illitcrati num minus nervi rigent ? Minusve languet fascinum ? Quod ut superbo provoces ab inguine, Ore allaborandum est tibi.

ril>us

margaritis

tu

mihi sordescis

tamen *

*******

20

ANNOTATIONEg.
Mctmm
1.

idcm quod Epod. I. Riigure, &V.] EJHpsis et Aposiopesis

/
i

in-

susppidere elbinos OC lernos aurihusfamhiarum IVtron. Tribaccam margaritam appellai.

dignationi serviens.
11.

Putidam te non puoetj &c.

ties,

ben. dc Bcncf.c.

1.
:

Sfc.]
i

ln fanere

".c.9. Vidcoumanes us comparatos. Jam.

onpri ferendo
sunt.

&ntu imagij nobilium efi j triumphaleiu honi.rem adcpti ftierant, Cicer. 2. (IcOr.it. ct pro Miione, Pn. 1.35. c. 2.
]

enim m,,.,'.//./ Junguntur inter

i

inuiicres
se;
et

jLips. Elect. 1. 13,

/;.,

c.

29.
:.]

insvper alii l-ua superA'it salii mulul-rii inium ' tntur. at, nisi bina ac (ernct patrunonia aunlus
:'

flotunditas uniones
cap. 35.

mendat.
dos oin

Piin. lib.

').

comMargaritarum

scul.

Baccis.]
olca?, i^c.

]'atc;v propriiS sunt fructus lauri,

'ore, magnitudinc, orbe, latEr.tnt taraen ctiain oblongae vore, pondere. in pretio rnafgarh^e, dicebanturque elencni, rJJius apnendebantur. Juvenal. Sat. 0. v. 458. tensis magnos commisit clrnchos. Sui.'2. v.6l. (ifliudrus vucat.
1 1

ob similitutlinem vero pro unionibus

Ptrs. Srtt. i. v. 60. ambitio et raolbaccam canekee /'

pon,untur.
15.
iitu.

liiics, itiquit, tlocnit

(.

'] At diccs Philosophia Stoicoilli cehifi capSciiicei hoc lenocinip, h imiuit itudiosunv: vcruin nihil proficis
i

a ,.ii

literis

et

Tu mtbe,

uttjuc tacc.

Donant arcana

cyl

li

iratius.
1.

De

StoicorujB pl

icitis

agam ad

Sat.

H.

(Ji. .(('.] Plin.

mudo

cit.

L~aiones digilis

.1.

1.

2, &c.

31:2
Tnter pulvilhs.']
tuli

Q.
Super putvinos
ct

HORATII FLACCl
scilicei
j
.

diar,

sut

alia

multis locis simiiia,

libens,
Yih.
l
.

Quinticap.
8.

trVcIimaris,

accubitoni,

lucubratorii

in

liano
sic

morem geram
:

quo

veteres

lecriom
i.

scriptioni

vacabant.

Pers. Sat. 1. \. 5

Qtadquid dminue
Csetera hujufi

lectis

snilitur in

fitreis.

Odes

absit ut cxplanare aggrc-

Horatium tu qvibusdam nolim, Pudur nempe vetat. Quin et tari. Scaliger Hvpercrit. ita cenaet Eppd. 8. et 12. Nebulonis et ncfjuam cssc oportuit, non HoratH.
scribenti
:

ODE
Prcesentit voluptatem
Ecquando rinum Gecubum
ad soleinnes eputas reservatum, Uetus ego ob victoriam
Augusti, potiibo trcura, O Maecenas, aedibus felix in masnificis, canente cum fistulis citharfi, h&c Dorium

IX.

AD M.ECENATEM.
moxjuturam ex Augusti ad Actium
victorid.
festas

Quando
pes,

repostum Caecubum ad

d%-

r:

Tecum

Victorc laetus Ceesare, sub alta (sic Jovi gratum) domo,

modum,
Sani
ita

illis

Phrygium
Jovi.
sic

placet

Haud

jam

pridera

ficimus,

quando

Neptumus Imperator

Beatc Maecenas, bibam, Sonante mistum tibiis cavmen lyrft, Hic Dorium, illis Barbarum ? Ut nuper, actus cum frcto Neptunius

5
461
[
]

ANNOTATIONES.
Metruin idem quod Epod. 1. 1. Quando repostum, &c!\ Vel ex ista Ode liquet nec libros m c Odus Horatii eo dispositas ordine, guo factae sunt: siquidera liic a .tiua
1

Cxpromitur de lutura
quse
lib. 1.

mox

Victoria Actiaca,

in Ode 37. Hic, inquam, poCta scribensad Mceintcr belticos tumultus ad Actium adhuc versantem, gaudium suura exprimit ex primo nuncio fugte Antonii et Cleopatrre. CtBCubh \.j Vinum optimum, de quo plura Lib. 1. Ode 20. v. o. Ad festas dapes.] In sacris ct festis, in bo-

jam consummata celebrabatur

Cfnatem

6. Huc D<>rium> illis Barfarum,.'] LyrA sotibiis verfi nynte Itorimn carmen seu mo um Cimentibus Barbanun sive Pluvgium. Tres enint vu gares modi, Ionius sivc Lvdius in (jt Dorius in /{- ; Phrygiusin Mt ; de quibusfiiBfe Glareanus in liunc U>cum. Primus acutus rebus betis serviebat secuudus gravts ct sedatus, rebus seriis tertius medius, rebus sacris. Vide
; ;
;

Athen.
c, 3.

lib. 14.

c. b.

ubi cx Cassioduro sic scribit:

Item Coel. Kbod. lib. 9. Dorius pru:

dent

e targitor est 9 et castitqtis effkcttr

Phnj-

gius pugnas excitat, volum fitroru inftammai: Motiii onimi tempestates traruputlal, sumuum,.-/
,<

norem Deorum, iostruebantur

et

epulse opiparae,

<cah$ attribuit:
,

Lydius

i/itetlectum

poncbantnr vina metiorii

*j.

notse.

oblusi
ie

acuit

el

terreno tUsidaio gravatis cos-

Ctrure.] Xiphilin. in Auguto, g/i erior eopralio navali 9 adquartum Septembru conjecfo; qucm dxempropterea tfanat notavi, qubd eo penesunum Ctesarem summa rerum fuit, ut ex eo amii principatus ejus numerentur. C<esar vrbem tedificavil ft loco, w mtji quo sibi vtctoriam pei ererm Ibidem quoque ludos Quinappetlaait, &c. quennales instituit, et Apollini templum dedieavitj ut um insignis in Eptro victonae dignum Augusto monimenram permanereL Vid, Epod. l. ir.it. et totam Oden 37- lib. ibique annOt
yictpre

Cassar

it

eximii
iu

huin appetentiam inducit, b^norum operator Hinc apparet cur pueros Dojricam primis barmoniam edocendos moneat Ati.

stoteles,

Polit. h.

Barbarum.]
:

Asiatici

omnes

a Graecis voca-

bantur Barhari hinc barbarum diciturquiequid esi Pnrygia Asiie regionej 1.3. Ode 4. v. 9, BarbartE postqttam cecidere turmte.
ciem

aurum, ^neid.

2. v. .^04.

et bar-

3.

Sub

<>'<
1

' ".]
,i.

AltiB

columnis
29.
hiis.

mar-

bara crvrtan tfgmvuz, /En. n. v. 777. quae Athen. Phrygia erant acu picta et elaborata. Tres mw/ #armm}arum dtfcit. lib. 24. c. 5. (Eolica fcrenti&j quot et Grteeiee natianes}

more
S11
ait

adornatft, LiK,

Ode

Molem vropinqnajn

!,-.

nempe, Dorica, Lydiun

' (
i

lonica.

Pkrygiun autcm ac

didieerunt

Jovt gratum.] Jovi Diisque fore gratum I gaudium rictorem Augustum, quippe
ex
voluntate
:

bus,
7.

qvicum
r.

Pelopi

veucrnni

aLydisat P in Pehpwuuswn.

Utnuper.]
seu
peius
l

Sicul liberaliter sanJ bibimus

cui

de^tinatum erat

Numinunl quod quidem

orbia

imperium
lib.
2.

nup<
P

ante annos

quinque,

asseruit,

navali praplio debeilatus

in

bm Sextus ab \ugustO
tu^it.

Ode

2. et alibi.

firi

Siculum, todeque nulsus

EPODON LIBER. Ode

Dux
fugit ustls navibus,

9.
freto

113
Sirulo pulsus fugam
post
ar>

rijjuit,

Minatus

incensaa

urbi vfacla, quse detraxerat

u in itus

ctvibua
,

navesf injicete caser-

Servis amicus perfldis:

10
[**"]

tenas,
vifl
(i

ias

detraxerat

Romanus (eheu

posteri negabitis)

infidelibus.

Romanus

h*u

nepotcs
is

Emancipatus fceminae Fert vallum et arma miles,

Servire rugosis potest.

mulii

ractus

et

spadonibus

milcs

portat

haud cr detis) mancipiumj palum wque

<
i

15 Interque signa (turpe!) militaria Sol aspicit conopium. Ad hoc frementes verterunt bis mille cquos

eru arme, nec eunucbiB rugosis

vexilla

sei ire
[nti

bellica

(proh
co
ii

rque iadaro

Sol

let

iura.

Ad

hoc spsctacutum

Galli

indig-

ANNOTATJONES.
Neptjtnius
trgdstuiis
tur,

Dmt.] Sextus Powpeius ruptis mare obsedit : viterreptis commeatVius

;

ll.

Romanus.]

Antouins ejmque

a.sseclce

Romanoium

permulti.

Italtdnt vexauit

et y

ciitn

muri

feliciter uterc-

Nejrtuni se Jiiutm conjessus

cst:

Aurel.

Vtflt de Viris [Uustribus,

#

uin,

mm ejns

pater

AHi scribunt, c. 7. Magnus Pomp^ius exaetis

et coerulea' veste in-

12 Frentinir.] Cleopatri-,dequi!. 1. 13 Fert vaUum, ftTc.] Virg. Georg. 2. v. 25. Q adriftdasque udes et acuto rovore vcllos.

OdeS7-

Ubi Servius
PALiSADots.
expltcat
:

raonet,

!>is
:

piratis et hottibus

mari dominatus essct, hinc

valiiei sudes idera

se

Neptuni

filium dixisse,

sunt Vegetius
er

nam et idem drctura Gatl. desfieux, Angl.

:

1.

3.

cap, 8. iia rcni

dutum juveniliter superbiendo depugnasse. Appian. rWll. Civil. 5. Dio I. 48.

!.

Su

aggcrem

valli,

hac

esl,

sudes,

vcl trihuli lignei, digcruntur,

nimirumai muni-

8. Fup'.] Aur. Vict. cit. Sextus ah Auiritsto per Agrippam navatt pneth uictus in Asiam y.i f, uhi ah Antoniaiiis militihus occiau esL Sextus Pompeius perditis Florus, I. 4. c. 8. rebus projugit; Asiamque velis petit, venturus
ibi in

castra. Poiro Romamis quisque miles debehat ferre secum duudecipi sudes, arma, viaticum, ollam, veru, securim, ligonem, falcera,&c.

enda

Spadonihus Servire.] Cleupatram

illi

eoraiia-

hostium manut

et

catrnas ....

Non

alia

pust

Xerxem

nttserabitinr Jitga.

Quippe mndb

bantur, adcoque imperahani Romanis mihtantihus sub ejus vel Antonii si-jnis: quod eis tiirpe et indignum. Vid. 1. 1. Ode 3;. v. 9. Spadu a
cTrtv, evellerc, dictus.
illis

trecentarum qimtquaguUa uuvium dominus, cum sex septemve Jugiebat, extincto prtctnria? navis
htmine, amiutis in mare aljectis, pavens ac
respectanSy et tamen non timcns ue periret.
Ustis nauibus^] M. Agrippse operu, scilicet u quo fugatas Sexti Pompeh naves scribit Suet. Oct, c. 16. T. Liv. Epit. I. 139. Adversits Sext. Pompeium, incjuit, vario eventu navalibus cer-

rugae

ob

virilhatis

Rugosis quiaplurimae adeoque catoris amissi-

onein.

16. Conopium.'] Alias scrib. Conopeum. Licenter corripitur penuUima hujus vocis ex se louga , Kvvwzziov, tentorii genus, quo utebantui'
j^jrvpiiae
xtuvftiTrs;

mulieres ad

arcendos cnlices

qui

tamiuwus pugnatum
vinceret;

esf ;

ita

ut

ex duahus

Ccesaris clasgi&us, altera cui Agrippa prteerat

nuncupantur a Giuecis. Hi sunt enlm illic firequentes oh maris viciniam. Horatius inHignitatcmaugetex eoqu6d muliehretaheruacu-

altaa quam

Cttsar duxerat detcta

in Siciltam

lum

erat

pro rnetorio seu Imperatorio tentorio, hoc Jrementes, &c.'] Adversiis AnGalli, qui in ejus exerscilicet iudignati

pictus deinde

Pompeius

pro-

17.

Ad

fugit.

(Haec prtor fiiga ; pbstrema illa de qua pauI6 nnte dixi cx Floro.) M. Agrippa navali roronu a Ctesare donatus est, qui honos ante tum nemini kabitus erat. 9. Minatus urfa vtnda^qua? dctraxerat,&c.] Servos ad arma Pompeius ille Sextus et magno quidem mimrro vocarat. Testes Dio et L.

toniura
citu

arma verterunt

mcrebant,

qu6d

servire

juherei.tur faeminae, et effueminatis spadonihus

rugosis.

illa,

Verteruni bis miUe cquos.] Scaliger, sno more, inquit, ferre nequeo : nam ct insuavia sunf, Ira6 Gallorura net conveniunl pugnw vavali.

Ciim ergastula armdsset, SicUiam Flor. cit. Sardhtiamque habebat. Jam et classe medium mare m^tderu/. O quam diuersus a patref lUe Cilieas extmxerai: hic scatm pnatas navales \ ide et annot. ad Epod. 4. in fine. Ogitabat. 10. Servis amicus perfidxs^ Fugitins nernpc rt erga dominos perfiilis lihenatem et arma dabat, benigne excipiens et amice, in quos animadveru giaviter opouruat.

fremUum

et

raomm

asperitatem belle expti-

munt. Deinde an Hypercrhicusnesciebat praeter navales copias, ad littus adtuisse terrestres Itaque ab exercitu illo peditum equitumque? tcrrestri Antonii ad Cresarianum transiisse illa duo millia equitnni Gallorum, qui virtoriam ut trstatur Servius ad Coesaris proinoverum iEn. 6. ct Plutarchus in Antonio: Terrestribus coptis ab Antonio Cunidxus preeerat : a Ceesare.
:

;:

514
nantes, Augustmrt inclamando, convcrtcrupt duo millia

Q.

HORATII FLACCI

cquorum

et

puppcs navium
[o triumauratos cur'."1

hostiura ad sinistram fugierites

in portu deiitescuivt.
ca

Galli, canentes Caesarem Hostiliumque navium ppitu latent Puppes sinistrorsum cit;e. lo triumphc, tu moraris aureos

20
463
[
]

retardas
JUVC

lo

Currus, et intactas hovcs,

trUimp paratorem m u !o Jugurthino, seu

t;
I

ti

lm-

in
is

tu-

tmmiphc; nec JugurthinjO parem ducem; Neque Africanum, cui super Carthaginem 25
Io

Bello reportasti

super Carthasuperatus et fcerrfi mari sagulura purpureum mut&vit lugubre

rnuluin
ercxir

Virtus sepulchrum cpndidit.

m Terru

rnarique \ictus

lipstis

Punico

Lugubre mutavit sagum

ANNOTATIONES.
>ique insi rucla.

acic

i?i

tittorc

noadum
v.

subditas immolabat.
rf vi'act.'i tqlid

Virg. Georg. 4.
-cas.
i

ventum navaUspugtuB expectqntes. /!', n.\ 18. ( Mos vernacuji diceremus, crying, God save the king.
g
...
s
'

.'..

'

453. Dflige
23,

Wfic .ii'-uyihn:'<

parem .]

Kfon parem s^d

7- bjtve

19-

tifostffiwique tutufyitn portu iateni

Pup-

Ipnge August
victorem. Vuic iib. 2. O.le auiiot. ad voccm Jyguxthg..
25.

^latium Ju.
j. ajtrpph.

y-.J Coiitinuo ejtcandescens Julius Scaliger, Si latcnt pieppes, prora? rwn latent, inquit. Ej^egife admooum : nam paratis ad fu^rarn navi-

WW.]
iCMii.iUin
:

Xm:

C-^sari jnircm

tub latebantpuppesduntaxt,appareb,an,i Ergo mkie redarguitur proree mari obversse.

Sstefacus.

Scipionem, qua^quam
Iir;iii

diruit bi

Cartha^incm
int

iii

ul

m
I'.

pame
n

HoiMtius norat se\;ipn;a ikl-. post classem Antonii conocatas, sublatis

I

'

illustre

yeluti

tnausoleum
i

CorneJ. ScipioJais,

ob

ejus virtut.es pl

J|jesqusem Afnquib

Ik expeditas

adfugam prjmoquoque

bello et triumpho eluxcrunt.

efldam, et vcla fecienda in *^*ptum.

Plutarch. mortb cit. 2o. Sin istrorsitnt

cit<r.] Hostiles naves t portu Actiaco prodenntes adsinistram habebant Y>. loponnesuni, qu6 nigerunt, et inde Alexandriam.

26. SepulchruinJ] \ 'eiu* ic.tcrpreshicsic annotat: Tanpf historiaw, ' utn esl, eX Oruni'0, a
l
.

mim

Scipio?ii

tjricaitoitft <ou^tttui,u.t

Ajrieajn

itituer< tur.

Hot autem Dearuvt

et

rlutaivh. in Antonio;
pQtrtff9

Naves
s

sej

Ci/ hiter

Oshiam

ptsitwn portum. At contxp Plutarchus

tu

mon

aum

post.

piagnqs napi
.

era.nl sjteej yefis

y.tm.

scribit

seuulcrura

S.cipionis

Lintcrni
in

cxtarc.

eubkrfi
I

arripiwtt,

IMaticinello teste,

apml Caietam
rapta

raannoreo

sepulcio seneaquc urui ha;c lcguutur

rafmif spectntU jvguntes naves in Petoponne-

atm
i.

conversas:
/.

necqu&de causl idjieret iut.lAdditque Antonium non riri aut

usnm, sed amantis; tractum
sci-

Devkto Amrihalc,
hnjh
<

tt

'.-'.
I
.

>t

aurto

. i

<hieis consiliis

aua mefe U ctus hptes .i Euxope t non olstUU jtifrica. ayandamt Rr-.pice rcs Itumtnum, QZukm brevis icnta
.
.

cineros

licet a mulieve, et posthabitis

omrribus Cleopa-

tnim insecul
21. /o.]
Ijjttci

pnmil

.'

\<ix

foetitise

index,

qui triumpbanti

mihtrs aoclamabant.

Triftmplir.)

pellat valuti

Triumphum ajloqitirur et comDeum. Sie Ub, 4. Odc *2.

9

27. Terru marigue victus host>s.] AnmniiK-, post cujus fugaip ip -I^vptum, tcrrcstrls jus Augusti exercitus duce Caniujo atl
<

tr&nsit.

Pioriro Lvzulrr
Tu({iic

m
iurlui
'

'

<]

Insiguum

dum proecdis

Io trittmphe.

moeroris,

e^uit

sagtim pnnicti,
/

coccinei,.pju-

purei, rubci

coloris;

atrum, lugubre.
.

puUura, punic^us color

.:

ve^>tS;
'-1'ft-x.

Tlorum To ci o; c:
I

;.i

::T

dymt^ .-.-:"..
'
,

iuquit (>' Hin,,

in

I.

6.

c, 2u.

$t

vt

bello

usitata,
1
.

!>rvJor,
UllH rUQl.

[UmUui
''^
\

jjsi(>y/t?o.

Currns auicm t trium-

....
1

:i

c.
Lrti

t''rat

porrb

',.:..
. .

rat.

'

::-

nii

\-

tauru

rol

ji

ut ciuor e yul lorem mmus appareret,

..ti,-

Ju abuilefn to-

EPODON
Aut
ille

LIBER. Ode

10.
nunc
i

315
ille

ccntum nobilcm Cretam urbibus

non
aut.petit
suis,

vel in

Cretam eontum
Eu

Veni
Exercitata
.\iit

ibus

ventis;

vel

claram ad
vcl

i?

Syrtcs

Wvto
affer

SyrtesNoto,
puer, scyphos,

fertur iacerto mari.

liuc,

vexatSS! mariu.

err!

aneeps pec

Famule,

huc

Capaciores afFer
\
!,

Cfaia vina aut Lesbia;

cyatkos uujures, et viua Chia, vrl Lesbi.i : quin potius iufundc nobis Geeuuum, quod
repriroat

quod fluentem nauscam coereeat, Metire nobis Ctecubum. Curam metumque Ctesaris rerum juvat Dulci Lya;o solvere.
.

nauseam

aoitaniatu.

CerU decet ab&tetrgere soliiitudincm ac formidinem pro rubus

Auguatj tiiaulu suave viuum.

ANNOTATIONES.
29. Aul Ule,&c.]Qab tcnderetAntonii classU,
vinu, ideoque pretiosa: e
i.
ii

Chio

et

Lesbo

insnlis

Sciebatur tamen versus Peloponut ante drxi ex Plutavcho. vev6 cognitam est Cretre oraro legisse;
:
:
|

Lgei. Plin.
i.i,

lib.

14. cap. 7. et 14.

Chii viui bonitate,

l.<
i

lib. <3.

Ode

19. v. 5.

De De

lib.

1.

0!e

17. suoph. 6.

\tt in

'rgeret,
i

ttam

De

el insula,

lib. 3.

Ode

2".

stvoph. u.

Cieadum.] Vinum generosum e Caecuile illo lib. 1. Ode 20. Habet vimitein coercendi nauseam, inquiunt; qu6d
ati.

bo, Latii roonte:

30. Ventis non suis.] Sibi non propitiis. \ M. ridionali. 31. i\ n lu Lihyco mari sunt eue, vnlg&
i ]

austcrura sit et pungens, adc6que Hiixuni sistat Pono ejusmodi viaut sestraagat phtegmatis. nmn petit Homtius, ut possit atfatim bibere
sic.c

tlc

Barbaric, a cfyx,
.

treh/o,

quorl in

natnea^t vomitu.

et trahunt fluctus.
.

umulos, timuin, et Vidc lib. 2.

37.

Curam metumque
matu pro Cxsare

C&saris.]
indicat;

Magno

se

fuisse in

Ferlur incerlo mari.] m*, rebus dc

a2.
33.

Quo

fugiat incer-

RomtE tuuc fuisse Di j :it, hostc in fugum

:

ueque v.tu parvam refert t repidationem

vcrso,

jam

laetus,
turrje

vino
ani-

se

discussurum
diu insedit.

ait

quicquid pavoris et

Capariores affer,&c.~\ In festis, ct in ititi Grrjeco more, majoribus poculis

1
1

mo

3S. Lyato^]

Ita dicitur

Bacchus, ac proinde

-t

largiter bibebatur.

vinum, j
Lesbia.]

Xueiv solvcre, ut

jam

notavi, lib. 1.

34.

Chia vina

ttul

Transmavina

Ode

7.

ODE
IN
El naujragituu

X.

M.EVIUM POETx\M.
ii)u>recatur
4<bs

Mala
Ut

soluta navis exit alite

Navis
]
infelici

abit

soluta

Ferens olcntem Mrcvium.

horridis

auspicio,

porlu vphens freAuster, fac

tentem Maeviunt.

utrumque verberes

latus,

ANNOTATIONES.
:

I.

1.

aniue Horatii
quitin invidus.

1.

Mnhi
,

sohtiu,

Hr\

Aniieo Virgilio et atiotiem est appre1

tcmpnvibus tam invisus bonis Virg. Eclog. G. yo.

Odi

lib.

1. at

Ma

omnia

Qtti Buvium vmt otlil amet tuuturmina, 3[<cri, Atqne idcm jungat vitlpes, et mttlgcat hircos.

..

Sunt qtii alitem fcemtnino gevelint prp malo semperauenrio. LacPapin. Sur. Thi !,:,id. 3.
1

,i

Auctor
pit
:

lib.

dc caus. corrupt. eloq.

<;t

ita

pr.eci-

QucBdam aneeantur
i.l

jum

nblttcruto- et
si-

Mtevim

Es onscrletarura

veeonj
Vurgilii

olaitia,

est, niiuiaui

vciustatem ac vcluti

..r,(tuo-

Uun

rcdoleiitia.

tis vitiis

duntaBt famosus PocU,

M6
ut tetris nVietiluts vexes

Q.
mnnnater

HORATII FLACCI
Auster,

que

latus

navis.

Kurus

memento

fluctibus.

mari petturbato dbper^at iunes et remos disruptos. Exsnreat Aquilo fcaro vehemens, qnam
fran; k ilices in exoeisis moutibus concussas. Nec propitiutn ullum affiil^at astrum nocte obscura qua Griun occidir,

Niger rudentes Eurus, inverso mnri,

Fraetosque renios differat. Insurgat AquUo, quantus altis montibus Frangit trementes ilices. Nec sidus atra nocte amicum appareat

cum

Ncc
<.,

tranquilltore mari naviget

oxcrcitufi

Qua

tristis

Orion

cadit;

10

..:

Graaeortun

rictor, quando Minerva ab incensa Troja rtit in sceleratam Ajacis navim. qtiantus sudor imminet tuis
>

Quietiore nec feratur sequore, Quam Graia victorum manus,

Cum Pallas

uautis;

tlbi

verb pallnr flavus,

O
Et

atque ejulatio viro indigna, et

voui ad
gerit

Jovem surdmu

tum

usto vertit iram ab ilio In impiam Ajacis ratem. quantus i; stat uavitis sudor tuis, Tibique p iHor luteus,
ilia

15

ppurrrlurans

Ionium mare rrenavim Austro humido

non

virilis ejulatio,
:

Quod si tu i?i curvo littore [acens pascas mergos, opimum spolium, a me procellis sacrjficabitur Lascivus
hircus, et ul-

Preces et arersuni ad Jovcm lonius udocum remugiens sinus

Noto carinam

ruperit!

20

Opima quod

si

gra

praeda curvo littorc

ovicula.

Porrecta mergos juveris; Libidinosus immolabitur caper,

Et

agrja tempestatibus,

ANNOTATIONES.

4. Auster, viemento, &c~\ Anslrum a meridie flantem et in lonio mari valde saevientem

14.

Impiam Ajacis

ratcm.]

Imphis
navis

cjerte"

Ajax Oileus
diffracta;

et sacrile^ us,

qui Cassandram ad

primum
seu

iirvocat

adversus

M.tvium

navigan-

ipsas Palladis aras viol&rat. ipse ver6

Unde

ejus
fnj-

tcm: deinde

Eurum

ab Oriente:

tum Boreain

mox

in

saxum cnatans

AquUonem

a Septentrione;

ut colluctantes

mine
18.

pariter percussus.

mare Bubvertant, Mieviuraque fluetibus obntant. Virgit neid. i. 89.

Aversunp ad Jovem.~] Frecea et vota miniiiie audnntem, scilicet improbo iratum.

19. /oraaw.]

Ionium mare

inter

Epirum

ac

Cna Eurusque Notusque

procelUs
Africus.

ruunt, ercberque

Pelo|ionnesum ab ortu, et magnam tiraeciam Siciliamque ab occasu porrigitur.

21. Opima quhd si preeda.] Qu6d si tuum cadaver in littore pascat aves marinas, sacra spondeo tempestatibus. 23. Caper.] Quia Maevius petulans et olen* ut caper. 24. Agna.] Virgil. i^neid. 3. njgram hyetni pecudem. /Eneid. 5. tempestatikus agtiam.
.

10. Orion.] De hujus sideris occasu procelloso et navigantibus tristi, lib. I, Ode 28. v. 41. lib. 2. Ode 13. in iine, lib. 3. Ode 4.

sub finp.m,&c. 12. Graia victorum manus.') Ad Capltareum Eubo?;e promontorium disjecta classis Gn.ecorum tempestatibus tantum non tota periit, cum revertereutur post expugnatam Trojam. 13. Clim Pallas usto vertit iram ah flw.]
>
'

Tempestatibus.]
v.

Rom;e dedieatum olia

193.

His quoquc templum ernt a Scipione. Ov. Fast. 6.

Te quoquet tempe&tast mcritam delvlrajalenwr,

Cic. de Nat. Deor. 3. n.
.'i
.

n"< u'-;i

>

".

ill<

im-rai

judir.o

Paridis,
asst rit in

tdenqueTroj&msinfesta; deinde Grsecis etiarri; rtnn quod lyssea ct Diomedes e suotemplo Palladiwn rapaissent; tum ut canit Vuzilius,
i
i

Dcorum
qu<e

numerum referendas popuii Ramani ritU

Tiostri

esse

tempestates,

./....

i.

v. ;;,.
',

qiridem duces mareingredienlesimnwlart

(jacis Oilei.

hostias ftuctibujt cmnieverunt.

fTODON LIBER. Ode

II.

^r

ODE XI. AD PETTIUM.

Amore
sc Lycisci

occuputnm nonposse versibus condendis vacare.

4

"] Petti, niliil me, sicut antea, juvat [ Scribere versiculos, ainore percussum gravi;

O
ut

Pctli,

nequaquam

placpt

prius,

amorc

versus facere, quia gravi occupor ; amore,

Amore,

(|ui

ine praeter
in pueris

omnes

expetit

Mollibus

aut in puellis urere.

qui ine pne cunctU ineendere cupit erga teneros pueros vel
puellas.
spuli.it
sii

Hic

5 December, ex quo destiti lnachia furere, silvis honorem decutit. Heu me! per urbem (nam pudet tanti mali) conviviorum et poeFabula quanta fui
tertius
!

Hic

tertius
foliis,

Dccember
ex quo de-

arbores
fui

deperire Inachiam.

Heu me,
urbem
l

qimnta

fabula per

nitet,

468
[
]

In queis

amantem

et

languor et silentium

Arguit, et latere petitus

imo

spiritus

10
tibi;

Contraque iucrum nil valere candidum Pauperis ingenium querebar, applorans

Simul

calentis inverecundus

Deus
Ioco.

pudet me tanti mali), pcenjtst etiam convivioium, in quibus araans dcclarat se languorc, taciturnitate, eL suspiriis profundo pectore dcductis Tum vcro siraul ac ardcnte vino iiKjlueram, et numen pudorecarens secreta mea dimoverat luco suo; ego flens apud te conquerebar, qubd sincera mens

(Nam

Fervidiorc

mcro arcana promdrat

paupcris non praevaleret qurstut.

ANNOTATIONES,
Hanc Oden
aliqui

faciunt

dicolon distrosit

Non
Seu

plion, cujus primus quisque vcrsus

Jbis LU-urnis,

Imnbicus
1.

Ikpc CaUiope, non ha-c mihi cantat Apolloz Ingeiiium nobis ipsa puella facxt. vidi

Hipponacteus trimeter acatalectus, ut Epod.

adjrontcm

^parsos errare capillos,

V.

lnvenio causas mitlej pocta, novas,

5. Tertius Deccmher.']

&c.

Secnndua Sappkicns, eonstans penthemimeri hevoica, et dimetro Iamhico; id est, duobus dactvlis, et syllaba; deinde quatuor Iambis; recepto tamen imparibus locis spondseo. Abis placet, esse tricolon tristrophon; ut primus quisque vcrsus sit Iambicus trimeter, ut ante dictum cst. Ahcr quisque Dactylicus
Kmeter, ut
lib.
-I.

Tertius itaque annus

8. Fahtla quantafuif] Quot rumores, quot sermones vagati de me, ob Inachioe amorcm, im6 furorem!
] 1 Contraque lucrum, fefc.] Advershs rivalium ditiorum munera opima nihil me posse ac proficere apud Inachiam avaram meretricem.
.

Ode

7.

Arboribusquecomce.
J.

Tertius Iambicusdimeter, ui Epod.

Amice

pTopugnarula.
1. PetH) nikU me, ft?c.] Apud Pettium sive rectium contubernalem sunm queritur, qu6d

Quidara legunt, Contrdne lucrum candidum Pauperis vtgenium.

nil valere

per

cerc,

amorem nunquam sibi ticeat interquiesmod6 puellam mod5 pucrum aliquera

depereunti.

Candidum Pauperis ingetnum.'] Candulos mores, ingenii vim et acuinen, sapk-ntiara, eruditionem, aliasque animidotes eximias.
13. SimuFeaknlis, &c.] Quoties vero Bacchus, id est, vinum, me cbrium feccrat, atque ade6 loquacem et invcrecundum : toties appfn-

Nihil juvat Scribcre vcrsiculos amore pertussum gravi.\ (xmtra Propertius amore se ait incitari ad condendos versus !ib. -2. Eleg. 1.
Qttteritis

Itule

unde mihi totiesscribantur amorcsf meus veniat mullisin ora hl-er?

rans

tiln

nudabam mentis xuex

vulnera, amoris

toruinta et cructatus.

31S
AddcVam porrh
:

G.
Qr.od
si

HORATH FLACCI
si

li-

Quod

meis ingestuet prascordils

bili
,

15

bera indignatio cor ffieum inilunmet, ut in atrxas dissipct xnolesta hc pabuta nequaquara
sublevantia dolorem

Libera

ut hsec ingrata vcntis dividat

nil

Fomenta, mlflu

malum

levantiaj
469
]

improbum;

Desinet imparibus certare suinmotus pudon

yrotmus abjecta~ven
sabit pugnari
les.

Ubi htee severus

ista
i

te

palam laudaverain,

At postquani
diacedewii

te graviter
manciitfu

staiueram, accepto
in

Vicas, (UtblO gressid ibaJTI ad fo-

20 Jussus abire Ad non amicos, heu, mihi postee, et heu Limina dura, quibus lumbos et infregi Latus.
incerto pede

domum, ferebar

resfchrumihi non piOTmi&S, er quifous dlxn eheu vesttouay

Nune Unde

gl triantis

quamlibet muliercuV

rupi

tambo

us.

Jam me

occupat amor L^ci&d gkhiantis omneni fVi mm.ini BQbffnreiMl*

litiit
:

Viocere mollitia amot Lycisci nie tenet; 25 expedire non amicorum queant Libera consilia, nec contumeliae graves;

quo

Bl*

MHHtefe

non

possint biin:cra aniloorum moni-

ta vcl objurgdtioiics acerbs

ANNOTATIONES,

15.

Quod
;

si mei-Sj

&c."]

Ex contemptu

sui

19.

Uli
iruin

ha>c severus,

C?V.]

Postquam cgo
te

araoris oriebatur indignatio et ira adversiis Ina-

chiam et binc comminaiio se eam oblivioni daturam, Sed brevi redibat ad pnorcm uuo vel invitus ad eara leu baua illam ardorem
i

ac trahebatur.
16.
'

dixeram, mr occupationea ejusmodi vanas ct tmporlunas; atque a te, Pt-tti amicc, jussus cr.im nhire domum, et proposita quicte frui; contra subitb redeunte et trahente amore lnaconstaxiter et magnific&

apud

&

ingrata

V, K?c] Ut

chiie,

ad

ejtis
..

tedts ferebar.

Tibull. Lib. 2.

procul expeLlat, et penitus cx animo exeutiat acdeleai isi lamori t/om H/aaliraentAque, n Qsp
ilei

13.

;Li.ii.laei^nia-S,quenmonias,aii:uai

Jaruvi gun/ies redittaruM ad limina nuni

animisecum
potius
18.
dor.~\

luctationcs;
*_

auseomniaacci
im,

amorcm

quam

le-

Citm

vant aui sedant.

Desimt imparibns certare summotus pv*

Alii
sit

.]

Vel propter irpmitexo

uxu

hunc

inteHigunt.

Smun
.v.,

qu6d
lib.

in

iis

jacens per-

cuique

arbiuiusi

noctausque lumbos et latus u

6_ quo nise I.tjucd. Amor. 5os.
desin
i

ree

xmore
10. Ovid.

ego Lnterpretor cum Inachue proi acinn

sed

3.

Ode

eam aspernabor,
id est,
:

parem, Vel sic

potentii

amojH
impt

re&pondentem.

\atusin duro livwieponc tuum.

Cum

concedam mul
iincexi
et
cai

pudore _picUm # quam

23. Muliertulam
est
r

Vincere moUitia.']
cap.
1

Ludus

*
ir,

lib.

i.

1.

i':

indignam mei
favet qM'-id
ait

Hlescusis serm.
Eioratius Hb.

1. in

Adven.
:

lalutaulicres,

Veneri
busta inter

pjacere intei
anixios, '.
.

..

n.
ttites*

v.

31.
afiitlatii

datu, tinc uIlS

DHsparem

/i^c y

;>

ru>

_;(.

Contumeiue graves*] Jactata bcommata

i

FaiL- atnor,

ab ain
suin.
.

(irobro-

ab
;

Lycisco vel

Pcnirni" Epod

v.

1.

mereuii
raihi

ujuusadreui,

kt

';'

^uidem

r,

EPODON

LIBER. Ode

12.
sed tanlom alius
adolescontulu!

Sl9
amor,
sive
sive

Sed alius ardor, aut puella? canduhe, Aut teretis pueri, rbhgam renodantis comam.

spcciosa?,

rotuoduli pueri prolUos capillos nodo couigentis.

'annotationes.
2".

Srd

alius ard

,.i

Cicer. Tuscul.

1
,
.

Habenfis membra succt plena

sula.

n. 75.

amurem
putaiit.

tnnqunm cfavo cMvtiiH ijiciendum Ovitl. Remed. Ahior. 462.

tollitur tnrmis

&6.
l!li

LtiAgtxn

renodantis
meritorii
i

comatn.']
pill
i

Catamiti

seri

pueri

iastar mulie-

rum
Succasore noro

alehant, et in

ii<"lum

colligebant,

Vldt

amcr.

lib. 2.

Udc

5. ui fine,

etlib.4.

Ode

10.

Oi)E

XII.

IN QuiD
tibi vis,

ANUM

FCETIDAM.
Quid
barris
prtis,

mulicr,
milii,

nigris dignis&ima bar-

f-rmina,

arria

ris?

[V]
quidve tabellas
lenaris obesa}?

Munera cur
Mittis,

nec firmo ju>

Namque sagacius unus odoror Polypus^au gravis hirsutis cubet liircus inalis, 5

Quare dona, digm? quare Hteras mittis Bnbi, MH valido adolesceuti, nec hebetis Ego t-fui]M. s ubtiUus oltacio utriim sit tibi polvpus, an olciis capei resideat in
.

axHlis

pilosis,

quam

sag;tx

Quam canis
bris

aeer ubi lateat sus.

et

cahis ubi aper deUfescat.

Qui sudor vietis

Crcscit odor
!

quam malus undique memsoluto

illi

at

At> quantus sudor, et quam teter odor uudique eraanat * * # iurhil.ris flaccfdis!

cum pene

******
neque
ei stat

Indomham

uda ercta,

et color

Jam

pronevat rabiem sedare ; nec manet iuimida creta colorque

10

AXNOTATIOXE3.
Metrum
1.

quod Ot!c 7. lib.l. QuidHbivisf] Vide aimot. ad calcem

idera

o,

10.

Nec

illi

Jam

manet humida

treta.]

Cum
quo

Epotl. s.

sudoie defluit pariter fucus ille, faciem incrustatat: quippe rugas cretS
olenti

Dignissvma barris^] bus sordidis ac defb

lihus elephantis,
ces,
a<l

Digna

raulier amatorirri,

seu

seu g)'pso obtluxerat, obtexerat. Plin. lib. .35. cap. 16. Ust iii mcdicaminibus et Chia tcrra

bajutt sole adusti, stupidi,

impuliti:
-

vel

simi-

m
Idem,

ad mulierum maxime cutem;.

'

qui
lib. 1,

forwilifhi-

ibid. cap. seq.

ra

moie

terril

Sat.4. annot.

um

et

ad purpurissuvi
1
.

inclina

Porro. etephas voccs : Barnts inops. Graec^ .y, dicituT barrus ob gravitatem, nam intcr quadnipeties mole praestat vel a
istas
:

que ad disculi
.

Refrigerandi sudoresque
-

....

fifr.-

Pcti
1

v,oee

bar,

qu

icat:

vel

per frontem
rn

tu

vocc beira,
significat, scilicel
:J.

moth Hebrafce*

tantum

eral creta?,

utputare&

ingentcm

besti

tum parietcm
10,
ii:
1

nitnbo tahorare.
Sterci refitcaivs rrocodilL]

Naris

abeste.]

Qui naswn habeni

sunt.
5.

Ex Aris t.Phj iogn. c. 6. toi sammo crassum) u stupidi

1.

Col rque

tris

crocodili

fimo cerussa

raedicamentum

ad

extenuandam
lib.

admixto, cutim 9

Est morbus nariura foetidus: sive esc caruncula in naso putida, respiratioitem obstrutns, et tetrum emittens aniielitum. Hircus in uli;.] Fcetcns humor in L\iili -.,
Polypvs.Ji

Altcr crocodihis
lis,

(cordylum

38. cap. 8. vocant) ei simito,

multitm
odoratissimi

iu
It.

tend

tautiim

..:'
toltit;

Ob

tam
7.

grave. olens

quym hircus. Qui mdorf &c.] Loquirui Horatius:

et roeiens

.1

Kjas srercus croiodileam farta. qu;e illita t.v oleo cyprwo moleJacie
cnascentcs

quara gravis orior, raembiis auus putiJ^

sudor exit
vcrtj

in

morbtis

omnes9

quorum

ex naiura

aqua.
serpit

320
fucatus

Q.
Gmo
croeoditi

HORATII FLACCI

Stercorc fucatus crocodili, jamquesuban<lo[ 471 ) Tenta eubilia tectaque rumpit.

Vel mea eum seevis agitat fastidia verbis; Inachia langues miniis ac me [nachiam ter nocte potes, mihisemperadunum Mollis opus pereat male, quae te, 1 Lesbia, quserenti taurum, monstravit inertem; Cum mihi Cous adesset Amyntas, Cujus in indomito constantior inguine nervus, Quam nova collibus arbor inhaeret. 20 Cui verh parabatur lana bis tincta purpur.e Tyriss ? NimiMuricibus Tyriis iteratae vellera lan<e rum tibi ut nuUus essct conCui properabantur ? Tibi nempe ; tubernalis inter socios, quem plus amaret sua mulier, quum Ne fbret aequales inter conviva, magis quem go te. O ego niiuime fortuDiligeret mulier sua, quam te. nata, quam tu fugis non secus ego non felix, quam tu fiigis, ut pavet acrej O ac agna lupos, et capra leones
: :
:
1

valirtos expavescit

Agna

lupos, capraeque leones

26

ANNOTATIONES.
in facie ; nitoremque reddit : Imtigincs totlit ac varos, omnesquc macutas. Clemens Aiexandrin. Paedagog. lib. 3. cap. -2. ex Antiphane

Comico,
et

Ita refert

Ter,

nan semel, dignat sunt

perire, qiue irocodilorum excrementis iduntur>

purpurea, bis tincta muricis pisciculi sanguine, qui frequens et optimus in ea maris Mediierranei pat le, qure proxima est Tvro urbi PIurniciae. Unde Tyriae purpurce eelebritas maxima. De purpuru dibapha, iteraia, seu itenim
tinru, lib.2.
!ib.

spunui sepiarum ungurUur9 et supercUia fuUgine Ulmunt, et fuco genas terunt. 21- Muricibus Ttpiisy &V.] Tibi parabatur

Ode)6.
29.
in

et 18.
fine.

De
Vide

Tjro urbe,
Plin. lib. 9.

0.

Ode

cap. 36.

cum magna

cura, diligentia, eeltritate, vestis

EPODONLIBER. Ode

13.

321

ODE XIII. AD AMICOS.

Ut genlo
indulgeant,

omni

soliciiudine posthabitd
et
471
[ ]

Horrida

tempestas imbres
rriafe

ccelum contraxit,
:

Ater

mmhus
:

et pluvite

obduxit rcelum, nivesque demitutnt

niare
el
:

Jovem
dales,

Jam
refi

silvae

Nivesque deducunt Jovem

BtrideAt B<

Thracfio

so-

Nunc

nunc
:

siliise
:

ne oraittamua opportuni:

tatem temporis
valeni
gi

ct

quamdiu

rapiamus, amici, Threicio Aquilone feonkpt 5 Occasionem de die Dumque virent genua,

nu

'.

dumque eonvenit,
calcata
:

explicetux frons senio contracta.

Tu

profer

vina

sutr

Et decet, obducta solvatur i'ronte senectus. Tu vina Torquato move

Consule pressa meo.
Ca^tera mitte loqui

473
[
]

Consule meo Torcraaib omittc verba facere de aliis quil-ushi-el.

Ea
in

forsan
'

Dcus

re-

stituet

jn tiinum

statum,

Reducet

in

Deus haec sedem vice.

:

fortasse

benigna
1

mutatione propitia.

Jam

exr

ANNOTATIONES.
Quibusdam
haec

Ode

est dlcolos distrophos.

Primus quisque versus est hexameter heroicus alter quisque est Archdochius constans dimetro lambico, ac duohus dactvlis cum uua svllabu. Aliis, et meljus quidem, est triculos tristrophos. Prtmus versus est heroicus hexameter
catalectieus, ut iste,

Ode

". lib. 1.

La.udabunt alii claram Wwdon, &c. Secundus est Iambicus Arclrilochius dimeter
acatalecticus, ut

1. n.40. Ocpars lemporis, kabens in se alicvjus rei idoneam faciendi aut non faciendi vppurtumtatem. Dedie.] De tali die pluvio, nimhoso, tristi, smnamus occasionem compotandi. Alii medum per diem ac tempus licet, dumlius sic que sinunt aetas et vires, vltoe gaudia carpamus. 6. Dumque virent genua.] Theocrit. Idyh

5.

Occasionem.] Cic. de Inv.

casio

autem

est

Epod.

1.

14. v. 69.
"EpTTBl
Ast/Kafvaiv
^povo-j* 7:oiErv ti 5ti o7?

Amice pmpugnacula.
Tertius

Dactylicus Archilochtus dimeter hypercataleciicus, ut Ode 7. lih. 4. Arborihuque cowte. 1. Horrida tfnipestas.] Vel hyems, vel nimbosura coelum, vcl urruinque.
cst

yovy ^Xaipov.

SerpU Canos faciens

tcrnpus,

gerere aliquid oportet

viride.

eos quibus est

genu

Calum

contraxit.~]

Contractis et eondensatis

nubibus ccelum obtexit et obscumvtt. Non de*unt qui allegorice locutum velint Potam de neseio quo civili tumuhu, vel hostili mcuiau, vel clade et calanritate quSpiam. Nonnihil ejusmodi vidctur iunueie, ubi ait, v. 10.
Ceetera mitte loqui
;

Genu viret, i, e. juvemus viget, ex Erasmo. Gembus inest vitalifas. Namque in ipsd gcnu
utriusqve commisswd d;xtra lcrvaque, h priore parte gemina quasdam buccarum inamtas tnest,
qua. perfassd,

ceu

jvguh

spiritus fugit.

Plin.

1.11. C.45.
senectus.] Vel, quae rugosi et solvatur et porrigatur laeta irons, quae senili morosltate contrahi sulet atquc obduci, Procul hinc a nobis ea severitas ac tristitia, quara affert
7.

Deus hxcfortasse benignd

vice.

Obducld
fronte

sblvatur. fronte

Reducet in sctlem

pellatur recordatio senectutis,

tristi

depingiturj

vel

potius,

fmbres Nive<que deducunt Jovem] Quoniam, ut alibi dixi, Jupiter est ae"r, hinc et iu terram desccndere ac deduci putabalur. cura
tolvitur in pluvias aut rtivcs decidentes.

Vlrgtl.

seniuin.
8. yuia To-rquato, &c.] Diffusa in cados vina sub Consulatu L. Manlii Torquati, adeo-

l!o<;. 7. 60.

Jupiter

et lceto

descendet

3. Stt'u<e.] Diceresis, per

triura syllabarum.
4.

ptunmus imbri. quam vox ista

fit

que mihi coeeva

Vide
1. :).

nam eo nnno

prodii in Iu-

cem: proindeque meum consulem eum

appello.

Threido Aquilone.] Flante Thraciae partihus Aquilone vento, qui est inter Septentrionem et ortum solstitialem. Northnohth-EAST. De co jam lib. 1, Ode 25.
T. 11.

Ode-2. ubi, O nata mecum Consule Manlio Ampbora. 10. Ceetera.] Quae mcerorem nobis creare
ex animo et memotia deleantur
;

possent,
hilaritati

ut

vacemus.

Deus

htEC

mala fortasse iu

S22
pedit

Q.
ungl
nanlo
IVrsicfi,

HOKATII FLACCI
Nunc
et

et

Acha?mcnia

cums molesl chomis Mercurii.

tris

pcllere

Sic

illus-

Ccntaurus
fili

lumnum ^cnerosum
supcrabilis,

utmonebtft aVir in:

JVrfmaii nardo juvat, et fide Cyllcnea Levare riiris pectora

Soilicitudinibus

15
:

expectat

te

Deae Thetims, regia Assanui,

liuvii,

quam
mander
rapidus

lignut

*-

Nobilis ut graridi cccinit Centaurus alunino Invicte zndrtalis, Dea

et S esiguusj oode cegressuni

Nate pucr Thetide,

tibi

474
[

],

interelusertmt Parc
filo
;

Te manet

Assaraci tellus,

quam

frigida parvi

neoue parens
reriucet.
ts

mftiina.
i

te

domum

Ii

>-;" quas-

vis asrumrj

mitiga

et e.nmina, 7'/^

pi r vinum thm tunl ^rata

rcmcdia horritUe xgriiudiuis.

Findunt Scamandri rlumina, Lubricus et Simols Unde tibi reditum certo sul)temine Parcae Rupere nee mater donuun
;

20

Cserula te revehet. Illic omne mahuu vino cantuque levato, Deformis aegrimoniee

25

Dulcibus

alloquiis.

ftNNOTATIONES.
inelius mutabit.
cari
licct,

Ex

bis, t dixi 'mitio, suspi-

tune,

cutn

hanc Odcn
ttisthi.e

scribcret

Pocta, interveuisse

quandam

caxisamj

nobis comperta non cst. Unpicnto e Pcr12. ;UI'x-nianu nardo.] eide, ubi reguavit Achiemcnes. Yide 1. ;j.Ode l.

aux

cejrte

ari has voccs Acharrm unnu coslum. Opttmum tiebat ungaentoRi efrutice nomcn seu herbi cni nardas, de quS Dioscorid.

sub finem, annot.

1.1.

c. 6.

&c.

Plin.

I.

1-2.

c.

12.

itascribit:

Deftjlin nor:li piura

in unguentis. pinguit situm

tlici

par

esf,
et

ut principali
<

crasso radi Apitd Gangem Vidc !. 2. Ode 1 1. ihique annot. WtS6ensf 13. Fide ('lillfiiru.] Lyr*t, cujusaueturfcrtur Mereurius, ;\ Cyilene N)inph& ssS matrc, vel iCyllenc Areadue montc, ubi natns educatdsquc est, dictus Cyllenius. Vide i. l.Ode 10. Chiron Achilli, 16. Centaurus alumno.] quem educa\it, docuitque cuh;tram pulsare

Fntte-x est gravi

10. Te manet /jssnrariy ffV.] fbis ad ex]>editionem Trojanam, quippe sine teTrojanun(|u;im expugnori poteat, exoracnlo. /Issaraci tclius.] PluvL'i:t, Troas, ubi regnavit Assaracus Trois filius, Jli fiLit. r. 20. Scamandri.] Scamander alias Xanthns, f\ Idil monte, jiarvo foute sciturit. Ilinc cpithetum parvi : quod somniaiores c\jtlic;mt, quoniam is tuerat e fluviis, qui ab exeRntQ Xeixis |)oti defeeisse narrantur. Hic fluvius Tro;u!is in Sca38. e7imo.] mandrum illaltitur: uterque Homero, Virgilioque aliisque nominatissinnis.
2*2.

redolmte

....

&c

ffiuU

ti(i retftVion,

S?c.]

Achilli prtedi-

Chiron pramaturam apud Trojanos moitem quod n6rat, seu ex Astrologia, cujus rit peritissimus seu a Thetide, quae apud
cit
: ;

Homernm
ciat.

Achilli

filio

fatuin

ipsiue

preenun-

meminit Juv. Sat.

salirr pnpuli,

7,

v.

210.
1.

dc quibus

1.

Ode

Centauri Thes*28. Intcr cos

Prtscipui Lycidas, fitt-

veru

(|tiidain \irtute

cetcbns fuere.
Itliaetus,

Ibidem vero describitur ipse se consolaxi Qood indc rtno ct cantu heroicannn virtutmn. Poeta nosttr est imitatus hftc Ode. Sui-tmiint.] Subtemen fihun cst, quod staririni subtexitur. Catiill, Cana. dc nuptiis Pelci

nominantur Amvrus,

ac Tlietidis,

rytu5, Piiolus, et alii; quoruin facilc PrincepS

Chiron, cui ob uwignera sapientise famam troditi sunt iu disciplinam /Esculapius, Hercules, Jason, Aclullcs.
17. Itti-ulc mortalis.] Achilics sola quidem ea pedis parte vulnerabilis, qu& tenebat cuiu

Currite ditccntrs subtemina, citrrite fusi.

De
Ode

Pareis fata

nentibus, v.tlventibus, dispenVtBX

santiUus.juc
3.

&m0Q

imTuiHum,

vide Ub. 2.

tua m^tcr in Stv^iam paludem inwiergenfl,

ut

gBgtitud*
Epist. ;.
/(/.

2 6. Deformis er*rimvni&.] Deformcs reddit Cheron. 1. 12. ad Attic. animi.

FerrerrigravUefj
allotptih.']
si

immortalem
b. \b.

faeeret.

De
I.

Aehif le
4.

1.

Ode
Vidc

6.
il-i

riova grintorite

1.2.

0de4.

16.

Odc

6.

u6 tsset

annot.
18. Kate ptier Theliih.] AclilHefl Pelei
filius

27. hai
qtue

Dulcilu^
velut

Vidc, leetor, nt

wces

ac Thetidis Nyrnphae KS Oca* uiarinx', proptcrca UiOI vueabilur Cu-> uia.

cantliqw levamina et

inttUicafi.

ap^ositaa ad pneccdcntia rijio Alloquia vcteribus solatia

Groec.
-apnjjkvBM.

dicebantur,

EPODON
Wroil.- Lmg. Lat. loattitm muheres ire,
ijiicm
Iih. 2.

LIBER. Odf.
-//-

ii.

S28
fnvmim.
mecum
SatiiM

Rb. S.
aiunt,

rirc mclinni,

alftoucni,

dffieia
'

cwn

tunt ml 1,Valer.

cap.

hcum

comutenih
(,.

tattsi.

Max.

B. a, 9. nicaHt dc eanit:

Sapientia
tl

cammv-

cap. 7. art.

hictrta zratittatuti pHits,

mt

atiucatn nwi.v;

Wdsi

teri.

ODE X!V. AD M^ECENATEM

Phryrtes amote Ve hnpalirt, ue pronii$$o$ lambos ahsolcat.

Mollis

inertia cirr tantarndiffuderit rmis

j"

v;

']

Optime Maecenas,
me, quaercndo

intcifieis

Oblivionem sensibus,
ducentia somnos Arente faiice traxerim; Candide Maecenas, occtais s^epe rogaoda.
Potfula Lethffios ut
>i

saepius

quare

otiosa iguavia intireis pnecordiis

induxerit talcm Oblivionem, ve-

Deus, Beus nam

me

vetat,

Inceptos, olmi promissutn carmcn, Ad umbilfcurrj adducere.

Iambos
476
[

gutture sitibundo hanseaquas Lethicas sopoicm Erjimvero Deus, Deus, iuqi/am, me prolnbct inchoiitum carmeri Iambicuna jam pridem tibi promissum ad
lat
si

rim

conciliantes.

Non

finern perdueere.

Sitnili

modo

alitcr Satiiio

dicuht arsisse Bathyllo

flevit

narrunt

Bathylli
ftrisse

Anacreonta Telum, Qui pcrssepe cava testudine

10 ainbrem

intentum

Samii anmre Anacrcontein

Non elaboraturruad pedtem. Urcris ipse miser. Quod si non pulchricx fgnis
ANNOTATIONES.
Ode
est dicolos riistrophos.

Teium, qui s;cpe lyi-A amores cecinit ad metrum facile. Lpsd vero tu umore eruciaris. Quod non formosior ignis cresi

Primus quiscjuc

ligna,

umbilici nostri
seilicet

fonnam

imitantia,

in

heroicus hexameter: seconduG est Iambicus dimetex. 1 Mollis merfia cur, Sfr.] Non desidiS scd
yereus est
.

ruediq
I!!
i

iutegunaeh.ti

extantia.

Erasm.

Custatbius bullas imcrjiretatur.

l.

amore
;).

se dctineii

ait.

PocuUt LelhtTVSy

fifc.]

Metonymia subSensus
est,

jecti pro adjunclOj ut alibi saepe,

tum, libi umbHHcis, Hb.5. Epigram, 0. umbitttts erescentcm. lib. 4. Epigram. uk.

Martial. 67, 11. dicit lil)ium umbilicis cul3. Epigr. '2. v. 9. putis lu.ruriantem

videor

nempe
fiuvio

Lethe

ti!>i hauslsse majus poculum e inferorum, qui rerum omnium

Ohejam

satis est,

ohe libellc;

oblivionem induxcrit:
thargift,

vel soporiferas

quasdam

Jam

pervenimjis laque ad umbilicum.

potiones bibisse; vel laborare veterho sen le-

adeb ut somno inexpugnabili correp-

9. Samio.']
Balh)jllo.~\

Oriundo e Samo
Puero,

htsulS,'.

tus sim.

Deus^] Amor, magnus Deus et maxime imperiosus. E\ S. Hitiun. lib. 2. advers^s

6.

Jovianum, iania
est

Amor

ralionis

ublivio

estt

tt&uat
int. j.

consilia, altos ct generosos sphiticsJraTtgitj

proiimus.
ila

Plaut. Cistell.

-2.

nuhilam tnenleih sum, ih non sum : ubi non sum, ti-i -i animus, Deus mevetat.] Vide perelegantem Paulini Epist. i. ad Auson. ubi. Ntmc alia mrntnn vis ugit, mujor Deut. H. Ad umbilicum adduixre.] Gneci dicunt, Colophonem vel coronidem addere. Latini, ad umbilicum perduceie; id cst, ultimani manuin admovere. Indevei'5 flxixit iste loquendi. modus, qu6d solebant veteres absohitis volumiAnirrti hahco:

uli

babebat Anacreon, deseribit verb ac piu^it, Ode sua 2 0. 10. Anacteonta Tciuai.] HiC 1'oc'ta erat eTeo Ioni;e civitate litorali, vel ^ Tcio Papblagbniae urbe, in orS. maris Enxini; ut quidam volunt. Scripsit Hyrnnos, Elegias, lambos, et alu q tasdam. Npnnulla verb intereidisse patet vel ex eo quod aif Horatius, perseep^ illum amorefn; dc Batbyllo enim 2uas tantiun Odas babemus Anacreontis. De eo vide
111

qnem

deliciis

anriot. lib. ;.

Ode

9.

12.

',

um nd

pedem.] Snnt qor

lius Bfii refcrunt

interpretentur versus lacili vcna effusos: mend neglectOS nnmeros, ])eduiii-

que non exactam ratiuuem. Nec ibsurdus in co fuit Poeta plus amori indulgendo et afiectibus,

quam

syllabarura dimensioni.

nibufl ad(Iere"orn (imenta ossea, cornea,

eburnea,

i-i.

Ureris ipsemi^er.]

OM^cenas, tuipro-

324
mavit Troiam r-pmtpwtam, 1tare de tua
urit

Q.
ATnm
j

HORATII FLACCI
Accendit obscssnm
Ilion,

comlitionc.
lnVrtiiui,

me

Phrvne

Gaude

sorte tna;

me

lihertina,

neque uno 15

amatore minimfc contenta.

Contenta, Phryne maccrat.

ANNOTATIONES.
fr\K experientia nAsti twtis, quid

amor

possit;

debes

erj^>
si

Qvhd

mthi conHonar* nem pulchrior fenv,] Atqni Hclena,

1
.

Meus igvis /fmi/nfas. 16. Ph tjne.] Hujtts

plures fucre meretrices.

nomiiiis

apudGraco

Una

prce creteris lau-

quce eatisa futt excidii et tnccndii nrbts Trojae, non crat nobiliorautpukhrior efimuliere qunm

datnr Athen.

lih. i;j.

cap. 6. quzc

multomm

tu deperis:

(Terentia netnpe quae et Licinia)

criminum quoe admiscrat rea, tatnen absoluta est a Judidbus, ejus pulchritudine iugulaja
captis.

unde

tibi gratulor.

Virg. Ecl. a. 66.

ODE xv. AD NE^RAM.

Kon
Nox
erat,

servatam ab eafidem queritw:

Nj ox erat, et eoelo fulgebat
*J Jnter minora sidera
t
..

Luna micnbat
:

Luna sereno
Iffisura

inter asrra minora, sndo aerc

[* ir\

UnHomvioiatnranumenmasnorum Deorum, in mea verba

jurabas, moll*us bra,hiis
atrTiiiri

Cum
Tn

tu,

magnorum numen

Deorum,

com-

Xcertt

TZm Input
atqueOrion

n\iA'rrtKr ovibus,

nautisinimicussubverteretmare ventusmovcret cact ventusmoverct hvemale rwemale hunc pillos Phoebi prolixos amorem fore pare m. O Nera, dolebis nliqnando plurimiim mea
: ; ;

verba jurabas mea, Arctiiis atque hedera proclra astringitur ilex, Lentis adhcerens brachiis: 6 J) xim peC ori lupUS, et nautis infestUS Orioil rr. , , lurbaret hybernum mare, Intonsosque agitaret Apollinis aura capillos,
,
,

virtute

Etenim

Fore hunc amorem mutuum.

10
Nesera
!

si

alirruid est

roboris iu Horatio,

dolitura

mea multum

virtute,

[*

78

Nam,

si

quid in Flacco

viri est,

ANNOTATlON.es.
Metrum idem quod Epod.
1.

anteced.

quebaris
Sidera, petebas.
7.
lib.

me

verba pneeuntcm, et suggesra re.s.

Noctero, testes adhibet perjurii Neaene.

V. 1S0.

Nox

erat, f Sr.]

Lunam,

Juven. Sat. 8.

Orion.] Sidus tempest.it sci.

1.

De eo

.... Scd Lttna tndet

Intenduiit urttlos

lib. 1.

sed sidcra testes

lib. 3.

Ode 2. v. 21. lib. Ode 4. sub fin^m.

9.

Ou_- 13. in fine,

intonsus foret:
bi etli

3. Inter minnra sidera.] Sic . . . . Inter ignes

Ode

12.

id est,

9. Inttmsosque, fi3V.] quamdiu radii a solc

lib. 1.

Dum
C.

non poterunt
17.

ex Macrob. Saturn.

Vid<

lih.

1.

Luna mhu/rcs. 3. Magnurnm

dinis, aiunt
linis,

Ode
Deurttm.] Vencris et Cupialii,

21. v. 2. annot.

10.

Fme

httne antnrrm nitttuum.]

Ita solent
soli.

quidam; melins

Jovis, Apol-

amames invicem
Plaut.

conjurarc; solus
:).

Vide^

Minerva;, Martis, Mereurii, aliorumque quo6 iEneas detulit in Italiain; e.\ Virg. A/iaid.
a. ii.

Mercat.Act.

Sc.

I.

11.0
est
:

dohlittn, ?fr.]

Kxclaniatio hcpc

om-

Cum

Feror e.rn/ in oltnm . . sociv, naluque, Penatibus, et magnts

.

Sensus nino apposite subjungitur unedictis. Neaira, ptrtiilibit aliquando istius pcrnccduni satis virtutem mcam jurii, et offens.'e

Diis.

et firmitiiditiem n6ti
1.

std brevi setuies ct dolib. 7. ait,

Vide Macmb. Saturnal.

3. cap.

I.

lebis.

4. In verla jtiTalas mca.] Ego verba coneipitbaiu juiaiiicuti, tibique Jicsal^., ; tu sc~

13. Si quid viri.]

Herodut.

mul-

tus quidcra ...i homities,

M viros

paucos v

EPODON
Non

LIBER. Odk

15.
nequaquam
patictur te

325
noctes

ferct assiduas potiori te dare noctes,

Et quwrct iratus parem ; Necsemcl orFensse cedet constantia formw, 15

Si certus intrarit dolor.

frequenterconcedeiealK ri qvem pTtefers: atque irritatus quxret fidclem

amicam

sique vefirmi-

nis dolor corripiat,

mta

quicunque es felicior, atque meo nunc Superbus incedis malo; Sis pecore et nmlta rlives tellure liccbit, 20 Tibique Puctolns fltiat; Ncc te Pythagorffl fallant arcana renati,

At

tu

tudo non vincetur tua\ pulchrituctine semel invitd. Tu verO

quinquis es nunc potior, ac meo detrimentojam exultas arrogans,

quamvis multis gregibus

gris sis

et

locuples,

tibique

nnn

Uteant mysteria Pythagorae reac Nireum superes oris ipecie; Eheu/Tftu dolebis ainures alteri datos! ego ver6 tuTti
divivi,

pincas Nirca, Eiicu translatos alio inotrebis amores!

Formaque

479
[

Ast cgo vicissim

risero.

ridebo Jttetoiefc

ANNOTATIONES.
13. Pothri.\ Rivati meo, cui plura das, quam mihi, amoris teatimonia. 14. Purem.\ Quae respondeat amori meo. 15. Semrt oJfrns<c.\ Quae semel offenderit arenis volvisse pnedieantur;

Padus
cap. 4.

in Itatia,

in Asia Minori,

Tagusin Hispania, Hebrus in Thracia, Pactolu* Ganges iu ludia. PLin. lib. 33.

uero et iratus. 16. Si ceTtuA iuirunt iu>far.\ Id vulgd refenint ad Horatium nun absurde quidam ad Neaeram: hoc sensu; Tanta est irae meae coustantia, inquit Flaccus, ut si tibi, Nctera, sevel cui

me,

semel offeusus
:

21. Nec te Pythagoree, &c.\ Et fueris sapiens ut Pythagoras. De eo Gell. Hb. 1. cap. 9. Suidaa quoque, quvd non mvius verum diceret f

quum
tur.

Apollo Pythius,
Philostratus,

mel irascar, etsi que verus dolor

veniam
<'era.

te pceniteat

me

offettdisse, te-

affirmat. et

ab

eis aecepisse

nomen ejus interpreaaDeorum usum consuetudine quatenus hommibus

captat, ac tutn velis redive in

gratiam mecuin, haud tamen ego cedam aut

1/. Quicunque es feliiior.] Quicunque es meus rivalis, et potior apud Neceram, mdiique

delectentur, et quatenus eos aversentur, ex eoque de natura disseruisse. Porrfc tauta fuit apud

antiquos Pythagorre veoeratio, ul domum ejus, templi instar, ipsura ver6 tanquam numen,
habeient.
Rc7iati.\
i

proinde insnhas, qu6d atque obsequatur tibi.

19. Svt pecore,

illa,

me

spreto, indulgeat

Scilicet

itte

sapicntiae quasi antistes,

&c.\ Quamvis pibus

valeas,

sapientia iiicUrcscas, veuustate conspicuus fueris.

Ubi

tria vides afferri

ainorem excitare eonsueta.

detiravit de animamm in aliud et ac seipsum aieba* priraum Oethalidem fuisse.deinde Euphorbuu denique Pyth.igoram. Vide lib. 1. Ode 29.

multa tamen

aliud corpus transmigratione

Sic Virg. Eclog. 2.

Mille metE Siculis errant in moniibus agna*

annot. 22. Nirea.\ Nireus inter Graecos, qui aJ TrLijanam expeditionem profecti sunt formosis-

v. 10.

simus,

Canto uuee

solitus

Amphion,

De

illo

uno excepto Achille. Homer. jam lib. 3. Ode 20. in fine.

Iliad. 2.

Necsum

adcb infoimis, &c.

quoque Nea*rue levitatem

23. Translatos olib mcerebis amores.\ Tu et inconstantiam ex-

20. Tilnque Pactolus fluat.\ Lic&t te ditet Pactolus Lydias fluvius, per quem Croesus rex olim diciturauro abundasse. Is propterea Chry-

periere: tttm vero tibi et;o insultabo vicissim : et affatim gaudebo, sicut tu modb gaudes malo

sorrhoasetiamappeltutus; hodib SarbaL Quinque ivi orbe flumina ramcnta auri cum aquis et

meo, qu6d ab illa contemnar. Ex Aristot. Rhet. 2. Iram semper comitatur voluptas de spe pu~ niendi. Namjucundvm est putare id cvfnturum
qitod exvptamus.

325

Q.

HORATII -FLACCI

ODE

XVI.

AD ROMANOS.
Belhrum rh-iUamJhhiii mllim
Sccqjria
pria
,iain

asse tetiqueritur.

*taf

ik. imilur
1

Altera jam
Suis
et ipsa

u-ikur bcllis oivilibus tetas;

prflis cjyilibuft) ti
'ii.^pi r.iir
t.i r.-

itom&na r "-

pounti.i.

Quam
i t

lloma viribus
rinitiuii

ruit.

qjbe&i
vicini,

vi'l

ncqmveruiU Maril TIiumus <?>.' r us

Quiim neque
si,

valuerunt perdere
.

Marr
[+]

superbi
f

\j agt vii;

Por&enaB; wc invi.la pec fegox Spai

jieilirii,

Cus; atqttr Alloliro^eb

rcbus uovis tludentu,

Minacis uut iitmsca Porscruc m; ^Emula nec virtus Cappse, urc Spai tacus aeer, (> Novisquc rebus infidelis AlWbrox,

ANNOTATIONES.
Ode haw
quisqite
e->t

cst dicolos

distroprKis.

Piiinus

quisquf- vunus est h( roieus hexameter.

Alu-r

Iambicus trimeter jepuria Imnbis:

quod non
SoaHger^
cl

alibi fecisse
<St\rta

Horatium

reperit s.

Benc
esi

decima^ inquit, elaburuta

:

altcrms Iamlis
tmuiniatu.
I. /ilttra
irriiis

puns

idcirco,etfactu

difficilis,

Mnrsi : olififl pu^naci^simi, dc qutbus vwinunm triHmphus visus. Necenitn sine Marsis, nec (' \tar$is hactnius trnniphctum^ quod testatUC Appian. bel. civit. lib. 1. Hi duce Popcdio belbuu Sociaie moverunt primi, omneaoue [talise natioucsad armaconciiarunt. Supra l. :l.Odc 14.
BtrOfkbe
5'.

Oros.

1.

5. C. 18.

Flor.

!.

3. c.

8.

jam, &r.]

Quam

varie et quain
petil Scaltger
!

et cassis ietibus

hanc Odon

tlem,

hic saltem plusquara Hypercriticus tuum judicium, lcctor, rogo an

:

Tuam

fi-

omne Latium ulaur PicemtM, Etraria on*~ nss atque Campania3 postremb liuha cmitra matrem ac paniti i ntam urbem
cuiii
. .

tfitrts.^ima

nuctorc hlli ilisatrsantr PopcdiOjdiversa

ct

multis laas, an to/a ineptaf Imodurum ei innptum censebis esse cavilbtorem, quisquis Pofi-

per popuies
\.

urhes p
airt

Nec

Aum-

halis nec Pyrrhijv.it tanta vasfuJio.

IU:>u:cis

tam emuncta^
l

nuris ita calutnniatur.

Ad

singulft

Etntsca Pors&ia munus.]

venianjus.

H< c Btntscorunn wgentibus copiisade-

AlUra jam teritur bcflis rivihhts atQS^] 1'num p0| ecukuBQ eonsumptum iuerat bellis
-

ratt
Flor.

it
1.

Tcwgninios
1. c.
;

10.

aWiUbus

Pyllqe et Sulpitii;
jSylhe;

Octavii et Cinnrc

Porapeu et Copsarisj denique nun .luliitMi butno * baarem, BeHo jpj$f inif MutinenM, adversus Marcuru Ant tmrnn "' I.. Anioiiium Mci uatrem; Siciei
,i

Mam

era$,

manu reducebat, InquVt L. unquam aftu-i anlt tantus m iiwasiti ffhu valida res tmn magnumque P8nseniMiwn>^c,
"Voh

,.

qure hnbet T. Li\ iu= 1. '2. c. 9. 5. /Emula ncc virtus Captua.']

riM' tiini

^Emvta Rrv

fiextnm Pompeium, guaeBeftiai vcro Philipp-mi, adversna Hrunim et * asesuui Augustodimicante. Huc usquc vciutviiuriii aat&teria
lu uai

in

Odc &;sed
H.i.ic
liciiSf

Carthago tantbm, utdictumest 1.3. (t Cupua, uths Campaniae piimmria, ] /.'r.'i), culiuque, panuqui poteniem\ </-opih \,fdn%aque, scribit fiusemiiuj altcvueat ipse TuIUus 1'lulip.
itti

bcMvis
iim-r
luatea

fri^oiibus

attiiiam
t

staruit

Horatius.

ram Runtam
alibi

ct

Cnnttefi&iaxnrdeBceK
atfjiie

aovum belhisaAugustuin
et

superiias
<

Antouiuui
1

Cleopatrflm, de qup
l.

serjtim
..
.

07. tam Hiutunu pcrt.esus in has prumpit \oces stas pariter ut pwoi bttllorum Efigooe 'aJuiuutsbus tfiecetmr? Suis iu avirlbus Boma Hestraetur? Ei quarn hostes nulli dirut
j-pod.
et

Q.

et lib.

i)i!c

inali

Xum w6praeckmiciamm. aj uenses ttalise imperium sibi pdllice'miii Romantis vires ab Anmbale imernereut. A.un et e H* in secnndb omani defi > w ei societatetn
...
1
.

ini^vc

cum
I
,

Annil/ili' ci PeertfS, Ki

inhntur >mn
1.

<}</, :t>ti

hicrunt,
civej
2.
?

ipsi

penlent ac

pi
f.

Romani

Vidi

ftornauum namumi inquit L'nius r. 1.2. c. 6. &c,

fuit

-j.t.

Vv
G0.
stcit

7ndt.']

Stfis

lioma riribus
ait
'i*.
l

Mag-

iii

facus occr.] Hujus tanta fudei ' imh Ues aa

1

audacia,
hk.*,
ita

nitudinc labomt sua, ut

pertius: 3,
I,

Livius.

Et Pro-

canitCtaudianus dc
v,

bcll.

Get.-Videl.J3.

Ode

14.

10.
6.

.V

ugue rebus

infideh

4tlobrox^\

Allo-

Frangitur ipsa
3. Marri.j
x

Roma

superla

hoitis.

[talix pnpuii fuere suh Saurmi-

cibus juxta lacum

Fuciuum, bodie DuecUodi

broges (qui sunt Uodie Sabaudi atque Delphinati acci L Rhodani fluvii populi rcbus novis studuere semper, nemini fidem, nec suisquidem ducibus fiervareassuetij conjuratioitemCatiiiiirje

EPODON
Nee

LIBER. Ode

16.
ncc
vtcit

327
trux
i

8 fera cserulea domuit (icrmaniapube, [* '] Parentibusque abominatus Hannibal; Impia pcrdcinus dcvoti sangutais pstas 10 Ferisque rursus occupabitui solum. Barbarus, heu, ciueres insistet victor, et urbem Eques soaante verberabit ungula. Quaeque carent ventis et solibus ossaQuirio^
:

Ccrmania juvo.

nibus e snuN parentibua e

pe
1
1

et

Annibal
;

crabili

st \li\ tt

11

adabimus
i

<

1
1

cod

elerati,
:

cpm guortim
i

addictua eat cruor

heat a bestiis
i

ut^jne tcrra

ficior
tiivill.is

tterum tenebkur. barbarus subit

urhis,
n

Bupei

et

rum pedibua
culcabit.
\
i

repentil us

equocun-

(Nefas videre) dissipabit insolens. Forte, quid espediat, eommuniter, aut mclior
pars,
.
.

-.;!,

ossa

1'.'

Kt,quod horrcndum vt ma
. i .

1
]

ertia

disuerget
vel
Ld

superbus.
pars
irttle

16' Malis carerc quaerfiis laboribus; Nulla sit hac potior scntcntia (Phocaeonun
:

major ad evitami.t fazZes aeromnas? Nulla videaRur sentenua meiior quum

Forte universi
Lti
\

Lnterroj d
.

sit

ANNOTATIONES.
quamvis cum Vide Cic. Catil. 5. S.illust. bell. Catil. L. Elor. L 3. c. 2. pnesertim rer6 1. 4. c. i. Quidam volunt ab noratiobic Gallo* omnes sigmficari; nec absurde. 7. Coruled Germania.] Germanis truces ct aerulei ocuUt rutilte comeet magna corpora. Corn. Tacit, Nou est dubiura quin blc noteu.tur Cimbri, Teutonescrue, Italiain invadenti s arCSceroni

tum Consuli

patfcfecere,
;nt.

pascautur
inquit,

ferce.

Virg. .En. S.

v.

348. Capilolia,

Lentulo prvus consensiss

Aurea nuuc^olim silvestribus horrida dumis. Et antca ibidem; v. 31 1. Htec nemora vidigcna: Fauni Xymph&que le~
nehant,
11.

Barbarus

mistam
set.

pronunci&rit deeobello Florus, oc/mn erat msi Marius tli. steculo amtigissaavis, ut

buslibct

Roma

victar.') Barbaris populis quicedet in direptionem, praedam, et

luclibrium.

Sunt qui vcUnt

t

lia-c

abHoratio

dici,

tamen noti ausus cQttgredi staHm. larbari vero non segtatos quam minaiijiierantf trijmrtito agminet per /4lpes, id est} claustra
Ille
.

qu5d

iu exevcitibus Aupaisti atque Antonii

litarent.

barbari

miomplures in subsidium vocati.

Itulupjerebautur.

Nimirum cum

terras

eorum

li

13. Qiuvque Kirmt vmtis, f^c.] OssaRomusepulchro condita, adet)que nec vento commosolt?

inundasset Oeeanus, novas sedes tOTO nrbe qUSBrebant, &c. quse describit Flur. I. 3. c. 3. S. PurfiiiU-iiyji/c abnmtnatus Hnnutlal.] Ut I. l. 0<le 1. Belta matriius detestata. Sic et hoc
loco parentibus,

ta rysc

Bbdusta entrabet

victor iTuolens, et

dissipabit impie.

Erat opinio
essc

quomndam,
:

rap-

tum

in

ceelos

Romulum

alii

vero,

cmn

VaiTone asserehant sepultum Romae post Rostra, vel in

qiiomm

fitii

periere tot bellis

suo teniplo.
sit

ab eo motis, abominatus /I/miial dux Csarthaginiensis exercitus, vel una elade Canneusi Romanis formidolosus adeo, ut nihil magis Roraae quam Annibal timerctur: untk proverb. /tnnil-al ad portas, ail significandum extremwm quodvis periculum. \'ide T. Liv. Valer. Max.
1.

dcscit Scaligcr ad

9^ c. 4.

Plutarch.

l*'lor.

8tc, et

qu;e nos

I.

Ode

12. annotavimus.

9. Devoti sanguiitis eete*.]

Noster enim sandelata vn-

puis, sarer, addicltis, et destinatus videtur esse

kdc potior sententia.] Excanhunc modum, exclamatque: Quispauiulum modb pitfhns ttusit hortan trecenta mil/ia civunu ilinnanortnn ad urlem deserendam f Olie vir salsissimc, Pntoribus atque Poetis Quidtibct audemli scmperfuit a?t/ua potcsfas. PorrO quid ahsurrium cives Romanos in cas insulas ah Horatio vt>cari, ad qnas concupivit divertcre Julius ipse Caesar, earuin amcenitate illectus iu quas demicran<li ctiam luit
17. Nu/Ui
;

placaudse

irae

Numinum: Majorum
:

Sertorio

maximuiu desiderium

Testis Plutar-

meriti htemits

quipue ut attsupia Epod. 7. 17.

chus in Sertovii

vita, ubi et egregife dcscrihit ea-

.aarht fda Homanos agunt,

,

.v,

hi<tiui>

fraterruB net

is}

Ci immerentis flitxU

vt tcrram Sulpv nriiotiius cruor.

Remi

Vide infrsV. Pticc&hrum Vehtt prrfugit cxecrata civitas.] Harpa^o Cyri Regis al> Phocafi, lonise populi prsefecto obstdionc pressi non altaro invenere iriam et ratlonem vitandoa hostium ssjeritieeac
lLun insularura felicitatera.

senitutis,

quam

ut ceJcrcnt fortioribus, dcserta-

Vlde
ta vae

annotationem. 10. Ferisique rursus occupahilur snlttm.] Diruuvbe, antiqua ibi erit soUukIo, virgulta et silibi

quc urbe >ua,

r.it

Hxcnarsedes quaererent. Inde venisse in Herodot. lib. I. sect. 42. Galliam, et Massiliam urbera condidisse suunt.
atias

uaAXMitur, in quibus ut olim, ^tabulentur et

Vide Strab.

1.

4. Justtn.

1.

43.

32S
beec
re
:

Q.
oportct abire

HORATII FLACCI

qnonmque
maAlricus

fereut pedefi,quocunque pei

impeJIet Auster vel

ns;

Velut profugit execrata civitas, Agros atque Lares proprios, habitandaque fana
Apris relfquit et rapacibus lupis)
Ire pedes

vehemi

queraadmodurnPho-

20

Ratem occupare quid moramur alite ? Sedjuremusinhgec; simalimissaKarenarint 25 necreverti liceat ?imcumemerVadis levata, ne redire sit nefas: gent lapidesaquis profundis lati neve dispticeet vela facere Neu convcrsa domum pigeat dare lintea, quanversiis patriam, quando Padus 4S3 do [ ] rigabit vertia oi Matini montist Padus Mafnia laverit cacumina; aut alius Apenninus in mare proruet; atque anior prodigj In mare seu celsus procurrerit Apenninus, tnsolita libidine copulabit feras, Novaque monstra junxerit libidine 30 adeb ut tigrides cupiant jungi Mirus amor ; juvet ut tigres subsiderc cervis, eervis, et columba milvio; atque greges sine meiu credant se leAdulteretur et columba miliio, Onibus fulvis, glaberque_/?a canec flavos timeant armenta leones; Credula per, et gaudeat
f
i

cfEurum urbs post execrationes abscessit, suas riomos agrosque el v mpla dimitiena occupanda apris et lupis voracibos. Itaeenseo. Habetne quispiam melius a/igwdproferre ? Quidmrdamus uavim cpnscendere faustis avibus? At priiu jurejurando nos obstrmgamus, in baec verba:

quocunque

ferent,

quocunque per

undas Notus vocabit, aut protervus Afrieus.

Sic placet
?

An mehus

quis habet suadere

Secunda

inari salso.

Ametque

salsa Isevis hircus <&quora.

ANNOTATIONES.
18. Exccrola rivitas.] Execrationes ante discessum Jaculati Phocaei in regipnem quam deserebant. Vel potius, ut refert Herodot. modu cit.communi consilio mutuis execrationi-

bus ditisque devotionibus sese astiinxerunt, jurantes uunquam alios ab aliis discessuros, aut patriam Phocaeam repetituros.
2-2.

Germaniam, veluf, durum epirheium cirra vocem careur, quasi antique nimis umrpatum perpnmat velut me^enteni. Sensus hujus loci est lura ne pigeat Rumam redire quando Padus fluvius Matinum montem supergrtdietur, ejus cacumen ascendens ac.decuirens. 28. Padus.] Qui et Eridanus Italia^ maxi; :

NoiiiSj Africus.]
1.

De

his ventis meridio-

mus
li?e,

fluvius ex Alpibus scatuiit in limitf.

rigat

Gal-

nalibus,
sive in

Ode 1. et 3. Quoctmque locobit, Cyrnum insulara, sive Rhegium,sive in

1.

Pedemontiam, Mediolanensem, Pla-

Galliie oras.

In eas enim regione^ migraturis

fuec,

Nutus

et Africus venti utiles erant.

centinam, Mantuanam, Ferrariensem, aliasque regiones; denique in mare Adriaticura illabitur. Galliam Cisalpinam divisit olim in Cispadanam
et

25. Sed juremus in

&c.] Antequam

Transpadanam.
Malina.] Saltus et mons Matinus erat in Luctniacque confimo. l)e eo jara

hinc demigrerous, nos oportet solemni sacrarnento obligari, non redituros in patriam, nec alios ab aliis disjungendos. Simul i/uis saxa rendrint Vadis levata.] Ex Herodoto cit. Pom execrationes, Phocenses in mare demerseruui saxura ingens, seu cundens fenum ut alii contcndunt; ei juramento COnfirmam non prius de repetenda Phocuea cogitaturos, quam massa itla sive rerrea, sive saxea emergeret, et super aquas nataret. Ad hunc jurandi ritum peninct, qutxl Helvetii d< migraturi mcenia sua iuccndcrint, quod acramt ntum esset, ne rcdinnt. Teste L. Floro. 27. Quando Padus Maiina l&aerit cacuminn.] Aoynaton multiplex aggregat t-t accuniulat hfc Horatius stylo juveniliter lasciviente: quotl si reprehendtsset JuL Scaliger, cx
judicii

Apuliae
I.

1.

Ode

28.

v. 3.

29. hi mare seu rehus procurm il Jpnvwvus.] Sive cum mari submergetur Apenninus mons altissimus, Italiam secans lonp) et contiuuo
tractu et

jugo ab Alpdius maritimis ad Biutius

et Salentinos.

foret,

ao. Nbviquemonstra, fiSfc.] Monstrum Barte cervi sul natura timidi jungautur usi
bi

gribus feritate hornhilibus, Plin. 1. 8. luinba itcm mansueta copuletur milvio

accipitres rapacitatt et

co-

inter

magnitudine pnecipuo.

Pliu.

I.

10. C. 10.
l

armenta sponte
34.

33. Credula necjiavos, S?c] Cum gre se offerei>t leonibus djtvuianda,

et

amissa naturah ab his fuga

metu.
kircus
tequora.]

legibus Eecisset.
porius

Hoc
tricari

cert^
circa

notare de-

AmHquc

saisa

ta/vis

buerat

qu&ra

ueruleam

Quando hircut

habcbit duo uatune et induli su^t

EPODON LIBER. Ope

Hree, ct quae poterunt reditus abscindere dulces,
_ _

16.

?,!'.)

[<}

Eamus omnis
Aut

execrata civitas,

86

pars indocili meliorgrege: mollis et exspes [nominata perprYmat cubilia. Vbs, quibus est virtus, muliebrem tollite luctUDftj

40 Hetrusca praeter et volatc littora. Nos manet Oceanus circumvXgus: arva, beata
Petamus
arva, divites et insulas;

Posteaquam ista et qusecunque valebunt tollere spern gra iaojura remigrandi tam iiiu-, proflciscamur omnes, aut pars meliur plebe indocilb Pars autem inen ct spe carena oor cti|iet semper hoec domicilia inVt pitediti uirtuauspicara. if, \'a miueo abstinete ejulatu, ultra Thuscura et properate littus. Nos expectat Oceanus

ircumfluens.
et

Eamus
insulas

in

ler-

rauj felicem
ul>i

beataSf

Reddit ubi Cererem tellus inarata quotannis, Et imputata fioret usque vinea

solum iucultum
singulii
,

feri

me*
non

sem annis
rccisa

el

vitis

nihilorainUB

florcsoh

ANNOTATIONES.
contraria,
takvis;

primum

ut selis ac pilis carens

fiat

aherum nt aquas frequentet et innatareamet: quandoquidem amat potius montes et

primitm ultra marla nota contendite, ac Tyrrheno pneternavigato, festlnate ad felices insulas in

Oceano positas.
Circumvagiis.]
finein.

arduos saltus, estque hirsutus valde ac Audite verfc Scaligerura i'!i, inquit, teperit hircum, auem hic poneret abhorrentem
pilosus.
:

41.
8.

universo, vel insulis lortunatis.

Vel circumtusus orbi Vide 1. 4. Ode

sub

mari} nam
f

reulittm est

seU.

animaiium, qyod maQuare non aut simtam aut felem

certfc

describit Horatius

>''-''

potiu t/juilia bestHs nutla pejiis odit a-

43. Reddit ubi Cererem, &c.] Beatas insulas miro artificio imitatus Virgiliuoi Georgic, 2. v. 140. etseq. Iialiai laudes
et

quasi
aiiquid

Mirari

libet

gravis alioqui
et

viri

taniera hic levitatem.

Verum

mox

profert

persequentem Sed gravidafruges,

Imptevere: tenent

magis absurdum, suoque proringenio indignum. Legit enim paulo poat: .luf pars indoeiU mdior grege mel&s. Et nescio quid de apibus comminiscitur, quod ne cogitavit quidein Horaiius. Ergone dormitasse boimiti Homeruin dicemus, an Hvpercriticain bilem ita inflammatara, ut mentem alias bonam
mi
majitiosfi
et

mukd

e&eneijue,

BaccHi Massicus humor armentaijue la?ta.

Bu

vcr assiduum, ataue alienis mensibus eestas.

bis

Bis gravid& pecudes,

pomis

utiiis

arbos,

&c

Pluurehus

in

Sertorio, de Ailautieis

insulis,

quodam immore

prava caligine a.sperscrit, vej atro depravarit?

37 . Pars hidocili meliar grege.] Civiuxii pars sapientior satiiprque adeoque melior plebe iudociti.
i

quas vocant Beatas, itascribit. Du<e switparvo mari divisa inter se : decem millibus siadiarwn distant a LibyA. Imfyres illic rari methcresqite, venH suaves pluiiwiim ac roriferi : soium piftgue, necarari modb plantarive faciU ;

Nam

Iile-c

abripkur animi
illa

quolibet
recta du-

ravo et pe/verso
itur ratione.

tmpetu:

autem

Mollis
hie,
si

et

exspes Inominata, 3?r.] Permsneat

sedetiam ex sesine ultd humana industrid et labore,jruetum produci. aer siiicerus ac hmperatusy Sfc. ut etiam apad Barturos increbueritjjr des, Elysios ibi esse campos, et beatorum domiHa>c igitur cum cilia ab Hometo deeantata.
.

ignavum, eaque generosa kpe carens, quaiu viri magnanimi concipiunt, t om ad grandia qusedam suscipiemla accenvolei, vulgiis

audisset Sertorius, mirabUis

dumur.

Alludit Pota ad id quod refert Heroante citatus, riiocieorum partem dimisoli

eum cupido cepit eas adcuadt incolendique, ci itltc quietl /vencH sine magistratuum atoue bellorum curts. At Cilices pacis et quietis impatienles, rapinainsulas
i

di.iin patiii

captam dulcedine,
:

in PbocfEat

rumque avuli, Sertom QjiimumJrustraH 111 Libyam statim navigarunL

sunt,et

am

violato jtiramentO reiniiCiasae

aliosju-

rejumndo
<,<

satisfacientes

Cyrnum seu Corsicam

habitftsse,

oavigasse, ihique

communiter pcr quinque

44. Imputata (ioret usque vtnea.] Vitis etsi non pmata, floret tamen et trnctum atfeir. Non. Marc. Putare dicitur purgare, rarefixare,
'2. Gvorg. fingitque puPuture iando. Aul. Gell. 1.6. c. 5. sic scribit

annus cuiu prioribus colunis

&c.

inquit, affertque illud e

QQ.MuMebrem
more
tas
;

tolktehtctum.]

Ne muliemm

hlgece amissam patiiara sedcsque assueimo tanquam viri tollite animos ad meliora quaerenda ac mementote, iH eset patiiam ubicuHqut bate: vel totum orbem terrarum viro
:

veteres duere, vacantia ex

qu&que
et

re ac

non

m-

cessariA, aut etiam obstantia

et

aliena attferre
sine viiio vir
vites, sic et

excidere:

ct

quod

csse utile et
./

deretUTffelxnquere. Sic arbores

iiones putari dktce.

ra-

fi

irti

patriam existimari.

tp.

Hetniicaprater

et volate tittora.]

Quam-

Originem deducit Festus a wceputum, quae idem quod purum significet.

'

330
atque

Q.
ramus
olr.c
ct

HORATII FLACCI
Suamquc
]

mmquam
pro-

non germen

irmtum
:

Germinatetnunqimmfallentistenncsolivae,[485
pulla ficus ornat arborem
ilice;
;

ducu, et Bcua rnatnra pn priam arhcrrm exonal mel fluit e cavata arjua quercu leniter obmurmunms dimanat momium cacumme, l!>i c;iprae sponte venium ad nml:

46
altis

Mella cava manant cx

montibus

Lcvis crepaute lympba desilit pedc. Illic injussae veniuni ad mulctra capcllae, Refertque tenta grex amicus ubera
:

50

cuam,
t;it

et

^rcx beiiij;mis rcpor:

plena ubi ra non pere Eretnit circuni

terra wjk
rai

;uj

Ncc vespertinus circumgemit ursus ovile, Nec intumescit alta viperis humas:
Pluraqflefelicesmirabimur;utnequelargis
[*
i6

um

aut

fit

cum

1'lm.i rei tumida. admiraiione videMmust ut

tjuud Eurus aimbostu agros non

infestet nimiis pluyits>

Aquosus Eurus arva radat imbribus, Pinguia nec siccis urantur seawna glcbis;

55

neqne

se*

mina optima

urantur, vel ares

cant glebae; quippc ceeHtum rex utrobique temperiem dnt. Illuc

Utramque rege temperante ccelitum, Non lmc Argoo contendit remige pinus, Neque impudica Colehis intulit pedem
Sidonii torserunt cornua nautae, Laboriosa nec cohors Ulyssei. 60 Nulla nocest pecori contagia, nullius astri

non
snin

accessit navis

remigibus \-

Non Jmc

gois; nec obscuana Colchis res-

appulerunt Sidonii, vej terumnosi comites Ulyssis. rbi nulta-gregem lues infestat, nec adurit ;e6tus vehemeutior ullius sideris.
infixtt.

E6 non

Gregem

aestuosa torret impotentia.

ANNOTATIONES.
45. Termes.'] A tcrminandis agris dictus tereratque ramus ex arbore dtreptus, habens
:

De

viperis
\.

mes

Kuro
5 4.

fblia

in

quera BOetK

in divisione
|'

summttate reliquis ferme excnssis agrorum figtbant, priusquam

;

qnoedam annotavi 1. 1. Ode 8. De Ode-28. Radat.~] Devastet abradendo et auferendo

I.

segetes

merentur.

Festus.
olivtc.]

NunquamJaUenHs

Sfe

l--i-

Ode

l.

Jundum mehdacem

vocat, qui fructum nonairertns spera agricolse frustretur. 46. Suamqiie puUaJicus omat arborem.] Fi-

temperantc orlilum.] hyemem juxta ac aestatem, trigus et caloicuu

56. vege

Ufntmque

Jove omnia tempeeante,

adierant Argonautse velleris aurei

iiec
triie

57- Noji huc Arzofy &c.] Torram hanc non predatores:

cusgignkure surculo naturali et non insito. 4S. Levis erepante lympka desiiit pede.] Cum
AlUnln [\>i ta ad Nympham Deam Ibntis praBtdem, cleganter quulem at in velHcaudo pertmax Scaliger, Epithetum, levts, inquit, noneonvenit; dasilk tnim quia grkvis. Sic i paolb ante: Quid vmen pue semper ftorel ? putoeam nullmn rmguemjhtctum meras nugas! sane
leni
decurrit.
:

Medea
1.

Jasonis amoribus, patrisqne et pa-

proditione, totfjue veneficiis famosa.

3

De

murmure

^rgonautis, deque M<(Iea reuis Colchorum filia, Epod. 3. Virg.

Colchide

Ode

13.

De

Geurg. 1. 14 0. ita canit Ha*c l<~>ra ntm tavri spirantesnambusignern,

Invertere, satis tmmanu dentibui hydri: Neegaleis densieque virum seges horruilhastis. r K6 non appulere 9. Non huc SidonHf -i r
,
r
|

dices,

!e<*tiii

sequissime.

Sidonii, Phosnieiae
mulctr;,!-',
et

maririmam oram mhemque

49.

Ad

roulctra,

malf na.

, riicitur

Mulctrum, vae in quo

recipitur lac

quod mulgecm*.
,V2.

navigatione et mercarur& celeberrimi ac proinde non intulerunt illfc fraudes et avaritiam, tamili ffia negotiatoribua vitia.
incolcntes,
:

Nec

inlumeseil alta viperis

Nullse

ihi venerfatae

rnentes.

Ibi terra

humus.] non tui

Torsi ntni

mta,

Virg,

En.a.

v.

349.
nnai um,

Corn
60. JVcc coha
invexerunl
cupidjtatibus
|

'
Nequc

met

nam

foraninihus et cavernis vipemrum. Br< tenii cuihIuut Be viperec: aikesut

eai
:

illuc

hommcs

libidinosi,

corrapBuisque

saxorum atn arfoorum Georg. 3. 151. Ilaliamsir hiit-l.it At ral ai nmt

jx-ntes
'

i^-

irg.

mites,

Nec

per

Hvmum^

neque

tmtto

obnoxii, qualea erant Uiyssisj coquibus 1. l. Epist. 2. \. 24. Ob longos per maria errorea ct Epod, seq. v, i >>. Laboriosi rcmiges L
cic

Laboriosa]

Satutmeus in tpiram tractu seeofflgitangws.

EPODON
Jupiter
J
.
.

LIBER. Odf.

1?.

331
>

illa pias
.
.

secrevit littora irenti,

__

s" l,cc , SP *' ?

i

Ut in<|uinavit lerc tempus aureum .Kic, dehinc feiXQ duravit stecula: quorum 65
Pifcsecundajratemedatofiura. ^
ANNOT.VTIONES.
ft4.

servavit pus

ins " rc " hdinmibus, ex quo

eiatem uiean ac deinde &no

ls "' prospera

tne

fcedavit,

Kcula
" :a/

imtura'

T' 019
b<

T" cmjceditur,
seJ

u ea

me

vaticiniuui edente.

Ut inquinavit,
'

t?<

.]

F.x

quo Jupiter au-

66. Vaic me.]

Non

tcmerr,

numinum

unt,

;ic

mutavit in deteriaSi scilicet iercdeinde fencum. Ovid. Metamorphos,

ra

instinctu, sic vobis suadeo ego Phucbi et JMitsa-

fwn

saeenfoi ac mvstes.

l. cap. 3.

&c.

ODE

XVII.

AD CANIDIAM.
Vemam ab
ea pelit ironice
;

et

hoc graviits illam accusat.

Jam jam emcaci do manus

scicntise;

Supplex et oro regna per Proscrpiiue, Per et Dianse hon movenda numina, Per atque libros carminum valeutium
Refixa cuelo devocare sidera. Canidia, parce vocibus tandem sacris, Citumque retro solve, solve turbinem.

n
r48s-i

Jam cedo potenti scientioe; veuiam pcto, ct oro per regna

Proserpinte,

Dianoe

per numen lacessendum, incantationum codiees et per iti viui habenttum deducendi terram astra coelo abstracta.
et

minime

Carudia,
bis

tandem ubstine

ver-

mum

execrantibus : quain priconverte retrorsum, cou-

ANNOTATIONES.
Carmen monocolon ex Iambicis
naiiis.
I. Jamjam efficaci, 6fc.] Leserat Cauldiam Horntius, ac laoeraveiat Iambis, qui quidem ad nosusque non pervtneruut. Hnc vero carmine <rum fiqgk se illam pxorare, acoilmis vellicat et

versibus se-

0. Reqna pcr Proserpuu*:] Per Deas tibi maxime venerandas; per Prosprpinam Infcrorum Deam; Dianam seu Luuam veneficiisprx*-

Bidentem.

ur, Xon esi paltnodw, nt scyjpsere; sed ita recantalin, m nva apparent opprolria
ta.

Diurue non movemla numhta.] Illaquippe /, ut est iu tpist. ad Pisones, et ad sn ulciscendam parata, patet exempUs Orionis, Ac;).

tseonis, Ntoi>cs ejusque filioruin,

et

I.

1.

Ode

12.

Scaliger Hypercritic.

Poiro

si vis,

leei r, hoc earmeto seu Epod. ult. mtel e*a$ve prius attente, Epod. .s. ac deinde Sat. B.

22. Itcm supra Epod. S. huc pf ninet qu^d lunatici vocantur, quos illa pei2t.
1.

:J.

Ode

cusseffit,
i.

d-nientesque

feeerit.

lib. 1.

sine
/

cum aunotatiombus tum drmum DOa voluptate hanc Oden canies.

:

'.-(uci da

mauus

scientuv.]
tftijus
I.

noscu scientue mar-icH",

u.

EfTieaciam avanitaiem ante

c. i.

Liinx CarnwutHt, 5r.] Libros contincntea disiipliuam magicam, rlin. loco mod6 cit. orta swb dni-io m Perside a Zoraasire ut inter attt tores convenit Hermippus de ea arte
.<
i

Vide

rlin.

.\o.

et alibi

i:>>i

dtUgeniissime,

&c
et

Democritus
<i

,,na heec asrtxam

orlre

:n.

totoierransm

ittuslravit

Bst

alia magicesjactio

plurimum

valuit

sola tres aries

ahas
.

Mose3
monis.
5. 6.

et

Jatme, @V.

Hic unus e magis PbaVide Epod.

5.

imperwsissimas humarue m lexa. Nata primum c medicbue specie salutari

tsimis pramissi

..

Calo devocarc

sidera,]

addidit,

atqve

udnriscuU artes Mathematicas ;

!> fiitura
ncnfe, in
'
'(:
.

Parce vdcibus sooWs.] Desine uti in incautationibus. Jam cnim me victum

te
ir.

me
fer

tque de cmba pe-

ita posse^sis

hominum
-

sensibus

trv-

7. Retrit sobje,
/
,

tantwm adolevit, ut kodxeqite

pari
raevaleat, ct

Si

nsus est

sohr titrHnem.] Legunt alii, iu eontrariam partem verte

:

magnA

in

um
pulsa,

roagieum,

ut

in&na
libera

nwa
fiat.

u
Is

te

imerat.

OrietUe regum regibns, imperetj <fc. \ ide lihodig. I. 9. c. 20.

C ceJ.

jam solvamr
hus eeneusj

ac

turbo

^u

tit

ferreus,

ligueusve

332
vevie
r.iva

Q.
rnombum. Te lephus exonejw
\
i

HORATII FLACCI

ein
ruin

Nerei,
e*
i,
!

cnntra
sunoa-

qu-ni pcilms
acutas
lieosu

rcitirm
't

In

Movit nepotcm Telephus Nereium, quem superbus ordinarat agmina

01
i

ii

ixen

.^iu^s

rojftnge

tronsesepelieruni Heotorem belferi

lu<
i
i

ihus et caniu
ih
ii

Mysorum, et in quem tela acuta torserat. 10 Tnxere matres Ilifeaddictum feris Alitibus atque eanibus homicidam Hectorem,
Postquam, relictis mopnibus, rex procfclit (Heu!) pervicacis adpedes Achillei. 4* 9 Setosa duris exure pellibus [ ] iaboriosi remiges Ulyssei, ] 6 Volente Ciree. membra; tunc mens et sonus Relatus, atque notus in vultus honor. Dedi satis superque poenarum tibi,
I

is

riamnatum,
rli

urhe bus

dei

li

inexorabitis.
i

Remiges
citi seti

l Ivssis

iboribus
tui
(

ser-

ant duris
'\n
,
i

peHibus,

onci dente
st nl

e:

ac

tui rts ituta

rati

e; pristinusi cieidecor.
dti ei
t

Aliunpuuiabiit
di
-

plusculum

a tc -urn

dilecta v Ide nautis et ne-

gotiaioribus.

finjuvemTu

Amata

nautis

multum

et institoribus,

20

vigor, et color purpureus

Fugit juventas, et verecundus color

rau osaa coopcrta cute tabida.

ReQquit ossa pelle amicta

luridiu

ANNOTATIONES.
Tllum ad anVitrium agitabam magi,
paiiter huminis cujuJibet
rati

animum
iste

flecti

a sc quo-

quod quidfm matronae Trojana? ex more

bus decoraverunt.
12.

unxflk*

hint, sepelierunt, luxerunt, ac supremis honori-

cumque
lii
itn
., .

vellent.

Sic a pud Theacrh,

,-//

Idyl. 2.

tuui-u

ameus

rhotnlnts, inquit,

Bomicidam Hectorrm.] Qui multos hoin bello occiderat. Kj>ithet.

Iliad.

ope Peneris, ita iUe vir ad nostras crtatiir. Maitiul. lib. 9. Epigr. 20.

mincs
1 -i.

llbmer. av-

SVeipovoc, vel vJ^flfovTu;.

Quas uiiiir Tkes aico Qua? sciet f &V.

Lunam

dtducererhombb,

PosUfuam,

Mi
Et

rwinii et

Lucretius:
torti

&<.\ ( um lem supplex cum magnis munerilius

meenibust rex proridif, digrcssus Troja Priamus ad Achilre!u

tis

accessit,

Traxepmi
Pi

magicA lertiginefdi.
iile

pertius, J, 6, 26.

St
8.
i

hombi ducititr

rota.

unpetravitque ab eo, ut filii sui Hcctoris condonaret sibi cadaver ternt mandandura, Vide lib. 3. Ode 10. v. 14. ibiquc annot.
15. Setosa duriSj &V.] Ulyssis coraites in porcos transtbrmaxat Circe pei veneficia: at Ulyssis

M<mi

1-

nep tau, SJV.] Exemplia ostendit acissimos exorari asupplicantibus.

-V-

Mn
e

Achillein

tiliura Tlieti-

His

.1

Nerci.

restituit.
ille

precibus exorata in pnstlnsm tormam illo Itaque cxuerunt pelles setasas, ac re-

Graecos ad exeunies prohibere voluit aditu uc iransitu regni sui. Itaque ad nnna et inanus venlum esu Ab Acuille ver6 graviter vulheratiu medelarn non inveniebat; donecora.]

hy

Hex

Mvsorum

sumpserunt

humanum

statum, vultum, sern\o-

'

nconsuluk; respousuxnqoe

tulit,

imle pe-

usum, Homer. Odyss. 10. Virg. Etlog. 8. et /En. i. Ovid. iMetam. 14. S. Chrysosi. ait male&eam Circen ita tffutis voluptatibus inescdase UiyssU eomites, ut si fuissent por~ a. Vide Ilb. 1. Epist. 2. v. 2J. ibique annot.
nein, rationis
venefiriis

tendum remedium unde vulnoa acceperat. Er^o ad Acbillera se cootulit, '-t ab eo sanatus est seu hasue cuspidis limaturS, seu iierbi quadam
Achille invcntfi. Pliu. 1. 23. c 5. Jnuenit j4ci\iltes di njiulus Chiroms, <pa hrrba vulncriai^
l-u.-

17. Circe.j H;ec filiaSolisac PeisesNymph inclyta, herbarum periiissima, Diis

V\\\\.
1.

etiam a*nipia, e\
'iO.

25.

c. 2.

Amata nauMs, &c.\ Adeoque

vile scor-

mederetWT)

ijiub ol> ul

/tchMeos voratur.
.

Uac

Alu primum
eam glndio
itsuni

arrugir

utitisiimam einptaftris,

ideoq te

tum, sordidis hominibus expositum, et obviis quibuscunque. 2). Fugi-t juvcntas, &<.] En per tuas vexationea amtsijuvenile roburac dccus.
Ferectmdus
mtor.]
verccvntili.c index. (-ato dicebni, placcre

-.1

cuspidi decutiem

vui-

lephi.

AUiutroque

mtdicamento
Alii

[ngemus proprius rubor siHju-

vUuat.
1

1.

Unxere matrts 11mb9

&J"c.]
;

legunt,

venes, qui tnordti ervbescereni, nwi qiripaUesce* rent. Scaliger oallucinatnr tnrpiter, ita scri1*1 vmejka tninhs. pruundwn, Imo de seipso loquitur Horatius, ntquaquam d Canidia, t

eodem prope sensu lerfectum Hectorem canibus

iuxere ;

id esi, quarnvis iuei accipitribus

bens

rabor\

m jttvt nilem

dare

denier appeUat oeret

insepultum Achilies &tatuieset; Priamo tamen supplicami iiiduIsit,comt>bitque illius cadaver,

probat conteactus.

EPODON LIBER. Ode

Tuis capillus albus
est odovibus,

17.
Grinea

333

ma prr tua pbaamca eati

:
:

otium Nullum a labore mc Urget diem uox, et dies noctem neque est 25 Levare tenta spiritu praScordla.
recliuat
: :

ni sunt fa<

laxat i paenifl
eiu, et
<li<'s

nu la me nnies re~ nox remit di\

noi

i-

iii

neqtie lioet

recreare prtecordia impi

respinuicma
i

Ergo negatum vincor

Caputque Marsa

ut credaru miser,

i&.Ttaque mi

ci

01 crcSabel.1

dere oubd n
li".

Sabella pectus increparc canmna,

dissilire naenia.
?

inran

iii-

rao\ eri,et

Mai lorum
1

c Lrrainihua
1

Quid amplius

vis

O mare, et terta, ardeo

+9
[

c;tpui

disrumpi.Q
irra
.

u-1 tiltra

etis?

*]

Omanvii-

Ha jro plus juaiu

1

Quantum neque

atro delibutus Hercules

31

Nessi cruore, nec Sicana fervida Furens in JStnft tiainma: tu, donec einis
Iujuriosis aridus vcntis fcrar,

\essi sanuninc, et piusquam SicuUM Etai sseviens. ifjnis in ardente

H' rcules inuuctus uutrid

ErgoneXu

fervebis officuia veneI

normn Colcliiccrum,
riani

mec ego9

35 Cales vencnis oftielha Colchicis. Qiuefinis ? Aut quod me manetstipendlum ? Effare jussas cum fide pcenas luam
: ;

siccafavtllftj abripiai rentis inju-

f&cieutibus^QuistecminusJ

Paratus expiare, seu poposceris Centum juvencos, sive mendaci lyra Voles sonari. Tu pudica, tu proba

vl qu.e mulcta expectat me <leniauef Loquere: fideliter exoly vain pamas quascunque impera-

10

expeditus al satisraeteh^ Hujn,sive peaeris centum [uvencos, seu volueris mendaci lyrfl a
vevis
;

Perambulabis astra sidus aureum. Intamis Helente Castor offensus vice, Fraterque magni Castoris, victi prece,

Tu casta, tu ' na intersiderarulgi bisa truminsigmedecantari.

ne. C&stor
ter ob
ei
ris

tra-

Adempta vati reddidere lumina. Et tu (potes nam) solve me dementia,

Helenre infamia notatas contumeliam irari ademerant Po*

Stae visuiTi, f/item
ei

restituerunt

exorati

prccibus.

Tu quoque

Nec

46 nec paternis obsoleta sordibus, in sepulchris pauperum prudens anus

(nam
rne.

pbtes) insauiam depelle a

majorum

nec turpis es ignobilttate nec veiula scieitS dis;

pergere cineres noyendiales i

sepulckris

ANN0TAT10NE3.
23. Tuis capilhts, &c.]
ittclm

Ante lempus senex

sum

per tua veneficia.

3.5. Colcs venenis offldna Colchicis.] Pa* randis venenis lervts, ut iMedea illa quondam

28.
1.3.

Sabelta pectus, 9V.] Sabelli sive

|>eriti.

SamFHn.

insip;nis in

Colchide venefica.

Vide

lib. 2.

Oae

nites artis magic*e et incanrationum

c.

13. et supra Epod. 3. et 5.

12. Samnitium, qttos SaJbeUos dtocere.

29. Marsa <*?.] Dc Marsis veneficiorum magistris dixi in Epod. 5. De tUBtn&, t. j. Ode
l. in fine. Hic vero nxniaiu usurpLit Horat. pro incaittatione. 31. Delibutus Hercules Nessi cruorc.] Vide Epod. 3. sub finem, ibique annot. 32. Sicand firn uia Furms itt JEtna ftovnna.] Quidain legunt viren$j liqui urens. Dc /E'nd
i

36. Qwdi mt manet stipendium ?] Quid tandem persplvendum est a me tibi, ad ulacandmn tuum aniiiium ? protectd solvam.

39. Centum juvencn*.] Hecatomben, non secus ae Proserpinae vel Plutoni. lib. 2. Ode 14.

Stce inendaci
ara,

lyt'6, cVc.]

Sive jubeas ut inen-

tiens te laudein quasi

probam, nudicam, iunoxi-

benignam, &c,
lib.

42. lufamit Hrten&, 6fc.] Stesichorus Potjra

[de quo miniam

Siriliae
diis

monte, manie Gd-dlu

Jiist.
J.

rjusque inceoGefl.
I.

Ode

9.) rcaledicis

versibus igno-

saue prodijposis,

4.

17.

c.

inusserat

Helen

eanitfue

innunem

et alibi.

jo. Viigil. Geor. 1. \. 472, En i. 555, 570, Lu<ret. 1. 6. fusfe. Pfin. i. 2. c. 103. JBtna in tantum fig^rat, utad \}uin#uagena ei centena miliia passuum arenas eruclet et fiam-

exhibuerat.
ires

vati

At Castor et Pollux ftelene &a> de quibus 1. 1. 0de3.)eam ulii, injurioso ocuios ademerant. Visum tamenei reddiveniam
postulanti, et

derunt

palinodiam seu

maruw

globos.
ci.

carmen
-

33. Tn, donec cinis, &r.] Ponec t-^-o in nerejn redactus fuero. non desbies ine iuc c: Colchicis ignibus me uraie.

canenti. 4u. Paternis obsoteta tvrdiOus.] Siveexadultarionata, sivefevili et ignobili stirpe pijDpBga.tsi.

alreruna ad

Heleme tandem

47 in scpulckns jjauperum^
.

fiSfc.]

Divnmuse-

334
paupprum
!

Q.
Tiiii ror

HORATII FLACCI
!

heni(rnum

Novendiales dissipare pulveres

tuus paitui apto

trix
lavit

pinnos

Tl bl DMpitole peCtUS, Ut pUMfi mWttlS atque ohsL mo snnguino Tuusqae ventor pumnncius, et tuo
Crucre rubros obstetrix pannos
lavit,

nihms, quoties exurgis puerpera

iBinimedebtli.

Utcunque

fortis exilis

puerpcra.

ANNOTATIONio.
pulchris custodes adhibebantur adversus etveneficos. Virg. .F.neid. II, :oo.
llli

magos

50.

Partitmeuis.']

Foecundns; vel
sinc

nroprie^

pariens quasi meiat

labore aut dolornSus.

exprofcf&t Cnnkiiae

Setniustaqut s< vero pauperutn cineres ernebant ac dissipabatit su& veneficia perftcturi. 48. Novendiales.] Sepulturae jam datos, Servius ad Virg. JExx. 5. \. 64. Apud majores, inciuit,

Vox

ail

ludibrium, per

quam

ficios partus,

unde ut pverperam mox voeat /or-

Quamobrcm tcm, id est, rainime debilitatam. vero fcetus ase editos mentirentur veneficse, dixi in Epod. 5. nimirum alienos infantcs snrreptos
alebantf quibus nd sna veneficja uterentur *-rudetiter enectis.
et

uiinatqi/r ali-juis extincttis fuisset,

nnnn
Ints
:

mam

referebai

eptem crat die-

Valeant qui legunt Pactt

nrtarodic viccudciatur : ilouo scpelichitur.

XJnde Horatius. Noviendr.los dtssipare pulreres.

comminiscuntur Camaiae fifium huuc fuisse ita nominatum, vel quasi v\ MCtodatum. Commentutn, inquum, id habetur, Sed Bentl. ;iiit>r
censet,

Yide

1.

1.

Sat. S.

49. Purtr manus.] Qure ncmini vim aut nc-

Tuo cruore

rul/ros.]

Qur>.si

reveta pepereris.

ecm
iu

intulerint.

Vide contraria

liis

omnia, tum

Ironiam salsissinmm simmho voces olcnt.

Kpod.

5.

tum

in Sat. 8. Ub. 1.

ODE

XVIII.

CANIDLE RESPONSIO.
elausaa

Quorsum vota facis ad aurcs ? Mare hyemale tumidis

haud
virher.it scoputos

fluotibus

Quid obscratis auribus fundis preces? Non saxa nudis surdiora navitis
Neptunus
alto tundit

1 ]

surdiorcs
Scilicct
twti.i

erga

nautas

nudos.

bybcrnus

salo.

impune tu

derlseris

Coa-

Jnultus ut tu riseris Cotyttia

mori

libero

mysteria revelata, conseciata?

Et

tanquam

pomifcx

Esquflini

Et

Vulgata, sacrum liberi Cupidinis? Esquilini pontiicx veneficl

ANNOTATIONES.
Metrum idem quod
1.

F.pod. anteced.

sacruvi liheri Cupidmis, movet

Anjetum

Toliti-

Quid nheraiis,]

Camdiam

respotideUtefri

anum,
rit,

Horatius facit, novo ludibrio. Ncm saxa nudis, &c.] Saxa non surdiora snnt clanioribua naurragorum ac nautanun, resihi

hunc loeum putaret, adeoque restituendum prinmsque legendum censuc;

ut corruptum

2.

Cotyitia, id est, flagitjosa sacra, ptOmiscuS

<*i

bus omnibusjam perdius, egerttium, quando byemalibus ventis ac tempesratihus Bubvertitur marc, et scopulos fluctibiis tundit. Sicut, inquam, nau&agi opem fmstru tunca rupibus implorant, sic tu a

VcHbidine turpia, Bacchi Orgiis similia, qufle neficis celebrabantur. Cotvtto T)ea spurcitiae et inpudentias al) Athenicnsilms, Corinthiis, Thia-

ribus, abisque colebatur nocturhis sacris

liliidinum getiere infamibus.

omnl

Meminit
ludihrio

Juveiialis

me modc^. Nudis.] Scaliger midosin Horatio poni, rcpriheiidit

Sat.

-2.

v.

uj.

hyeme nautaszb
sed

5.

Futgata.]

tc

cum

divulgata:

perperam.

vci quee
iirnij >
t>.

ego

\nc- tibi
.').

patefcci, tu iuipie derisisii:

lili.
I
.

Quippe denudatos honis omnibus in naufragio, et vitam duntaxat incolumcm petchtes recte
Poiita exhibet.

Kpoil.

ct fc>;u. H.

f''.t

Esdttitini poritifcx vaicfid,

arbiter,

&c.] Quasi

suramus
a^itarcj
itero, Jluitare,

sacerdos, ae

censor, jus ha-

3. Salo.]

Ia>t6etVj

ffa>.ce, agitatio,

marc, &c.
Cfotyttia

4.

Tu

tiseris

1'utuafa.]

Pleneque

bens cognosceridi et judicandi de rebus omnihus ad religionem pertinentibus, ade^que de sacris illis ac veneficfis, quae fiunt a me exrra portitu Esquiiinam, \d in Esquiliis, de quibus
l'l

meuiijran;e habcnt Corytia, id cst, infcrnntia,

a cia

od. 51 in Bne.

Cocyto

inferorum

fluvio,

quS voce venefivcro

additur,
1
i

Esnnilhii.]
u

Quia sepulchretum

illic crat,

hinc

bcllc lignificantur.

Quod

entt ad veueficia idoneus, uimirura ossibus

EPODON
Impune
ut

LIBER. Odf.
moo?
493
[ ]

18.

335
itnplercrii
?

urbom nomine

irnplt-ris

incamamcmi

etvita-

Quitl proderit dit&sse PetigtidB anus,

Velociusvte mkcuisse toxieum,

tem roeo notnint

Quid juva-

bit locupletissevetulaa Peli

:mt violentius venemrto puj

Si tardiora fetate votis

[ngrata misero vita

manent? ducenda est in hoc,

10

si

tilii

mora accidit lentior quam

?

eapio

Atqui viu mteera inprotraSienda

esl
tili

fortanato

Novis ut usqne suppetas doloribus. Optat quietem Pelopis infidus pater, Egens benignse Tantalussemper dapis; Optat Prometheus obligatus aliti. Optat supremo collocare Sisyphus In monte saxum sed vetant leges Jovis. Vbles modo altis desilire turribus, Rlodo ense pectus Norico recludcre; Frustraque vincla gutturi innectes tuo, Fastidiosa tristis tegrimouU.
:

ad hoc tantujn,

u t rihitins novas oerurnnas perpetiare. Tantalus Pelopis infidelis pater

[)cr

semre-

carero expetiro
djesideral
:

cibo,

15

(.jiiiem

poscii etinm

rroraetheus vulturi addictus. Sisyphus ptintcr- cupit reponere

[*9*]

idem in roontis vertice. non sinit edictum Jovis*

!

ij

At
Sic

cf

tu cupies jain te dare prseci;

20"

pilem i celsis turribus jam pectus eonfbdexe gladio Norfco quin etiam tegritudine tediosft
i .

ituscolluin

tumn

inseres la-

queo, sed frustra.

ANNOTATIONES.

vel ctneribus

mortuorum

tegendt, vel cvocandis

dicit

Huratio: Fiustra. est, qudd vcnenum

ti! i

animabus, &c. Vid. super. carin.ad finem. Pontifi i.J E\ Dionys. Halicarn. lib.2. Po?itifices sunt rerum vtiaximarum domini. dijudiCant sacras cmtheis causas; privai
magistratibus
rf

miseui velocius, ad Fugtenda*, per

t,nn,

mortem
:

ci-

qu

'

tibi

mala

ct

tormenta iufero
:

nam

vives, et vivcs ad aerumtias qttaslibet exantlan-

nrinistjis

Deorum

statuunt,

queecunque simt sacrorupi non scripfa atque bicognita Saeerdotes ctiam omnes recensentg eorumquejamuhs ac mintstros, tpribns utuntnr ad sacraj observant,: ne quis peccet i?i sacris legibus. Et si quos animadoertunt j ant ?uulctauf, ml unum quodque negotium rcspicieutes. Hinc Plaut. Rud. r>, 3, 21,
.

possc ctim libec, si tu v'i\is ? Atcjui placet ut vlvas, ut longius ac diutius discjucierrr. 13. Pelopis infidus pattr.] Tantalus in Deos
perfidus,
vit.

me volente. Vel ipsa ait mihi pncsentissimum venenura

das, tta

Quid prodesc
parare

quorum nempe arcana impie

revcia-

Alii le^unt, injtdi.

Petops enlni adversus

infidelis extitit.

Oenomaum, dc-inde Mvrtilum Videl. 1. Odc2S. 1.2. Odel3,

Sat. l. lib. 1.
15. Prmnctheus.]
I.

et 18. et postea

'

Libei jurare: fuu' meoPontifex perjurio

7.

w?

Impuneut urbem nomhie

impleris

meof]

Dc

co

I.

1.

Ode

3. et 16.

Postquatu ego te particlpem feci veneficiorum, et sacrorumin Esquiliisaine perartorum, patiar ut ea derideas, dtvulges, meque plebis fabulam et tudibrium &cias4 Absit; iinpune haud feres: dabis pceuas.
S.

2.

Ode

13, &c.

16. Sisyphus."]

-Hunc mortalium

astutissi-

mum
fiorit

vocat

Homerus. TTieognis, Si quis plitra

Hoc

ilii

Ouut proderU dtt&sse Pelignas anus.] rereruot ad Horatium, aliiadCanidiam.

:

Prior erit sensus, ut Canidia dicat Horatio Nihil tibi proderuntaliarumvenericaram incan-

quam Sisyphus. Cic.Tusc, 1. n. 01. Ten~ turem Sisyphi prudentiam. Est et Proverb. S; nfphi artes. De eo jara. 1. 2. Ode 14. v. 20. Optat collocarein mo?ite saxumJ] Cic. Tusc. 1. ]. c. 16. Mento summam aquam atdng siti
\
\

enectus

Tantalus.

S
1

saxum

tamenta, quibus te adversus mea tueri voluisti, conductis pietio Pelifjnis multeribus. Posteriori sensu, ipsa Canidia Je se ail Ergone Brustra in
:

sudatis nitendoj nequeprofiat kiitan.

opem vocarim
erogavi
ipsa
?

Peli.^nas anus, quihus merredera

vel,

qnid proderit mihi Pelignas do;

i

cuisse artem

meam, qufi. ditantnr passtm

quod
in te

ei

17' Sed vetantlcges Jovis .] Ergo quieteni optatam, vetante Jove, minime nanciscentur il!i quamvis callidissimi, T intalus, Proniethetts, Sisyphus: ita, me cbstantc, nec tu, qui auius es mea sacra deridere, tuamque superbiam irenditare.

molior? Peltgnas.'] Peligni populi Marsiset Samnitibus vicini, ac periude veneficiorum pcriti. 9. Iclonusvi- miscuisse toxicum,] Hoc pariter
liS.

non

pi;esto

18. J-'des modo.)

S
i

mortera quieres
tbo, inquit Canidia.

nec invenies,
19.
A

'.((/.]

E feno

exquisito de Noricis

e< ajia ratiuwe poteot accipi.

Vel Canidia

fodinis, lib. I.

Odc

16. v. 9.

336
Ego
verb

Q. HOllATIl
tum infensU humeris
:

FLACCl

orbisque vincemv Nuinquia* enxntr vero ego qtlffl valeo commuvere

inequitabo
audacia' mje&.

Wctabor humeris tunc ego inimicis eques; Me&eque terra cedet insolentiae. An quae movere cereas imagines,
1 ipse nosti curiosus, et polo Deripere Lunam vocibus possum meis, Possum crematos excitare mortuos, Desiderlque temperare pocula;
l

cereas erBgies,
i;

quemadinodum

125

s&t uriosua observ&sti: qn que meis incantationibus devoco Lunam eccelo; etcombustis< d
-

veribus vitam reddere valeo, at-

que ammorias potiones conficeie; tdmirum deneam van

i

JHorem

artis in te nil valentis

exitum

exitum
eacis?

artis

adversum

tc.

iucfli-

ANNOTATIONES.
'22.

Vectabor humeris t

&VJ

Tibi insultabo,

suscitat

animam Samuelis, jubente Saule

8. iib. 1.

rege.
phil-

snbactum et calcaturn preniam. 2J. Meeeque terra cedet in$olenti<B.] Insolentem meam potesiatem universi verebuntur. 24. Movere cereas imagines.'] Ex arte magick. De his jam dixi in Epod. 5. at plura dicam
te

Vide Sat.

28. Desiderique tcmperarepncuta.')

:

Ad

trum Hippomanes adhibeb;ttur contra ad odii poculum, fel diversoruin ammaliurn. Origen. lib. 7* contra Celsum Damones invoeant ad
:

ad Sat.

s. lib. 1.

Vide

ibi

annot.

philtrum vel misetra.

29-

25. Ul ipse nosti curiosus.'] Qnippe adrYiisti, teque admisi ad nostra raysteria, Epotl. 5.Sat.8.
lib. l.

Ptonm

artis in te nihil

kabentisexitum ?]

Tueturhane lectionem Theod. Marcilius. Nihit

kabentis. e^eiv, Attiee valere et possr sipnificat,
inquit. Joan. cap. 14.
ev i(j.ol

Polo Deripere Lunavi.] Vide Epod. 5. v. 46. ibique aunot. 27- Crematos excitare mortuos.] Redacta etiam in cineres cadavera suscitare, animas evoeare ab inferis, &c. Virgil. Eclog. 8. 98.

owe tyji oC&v, in

me uou

alii valmtis: nlii ver6 plorem artis (supple, caus&, inquiunt) nul;

habet quidouam. Alii legunt, nil ageutis

lum habentis exitwn:

vel,

ml

hnlenti- exilu&i
1 i. v.

afferuntque illud Virgilii, /En.

.
.

126.

Stepe animas imis cxcire sepuUhris,

Justititenc prius mirer, beltine

laiorum ?

Tibull. l, 2, 47.

Et ibidem,
Heec cantu
fiiulitque

v.

280.
ItBtorve

sotum y manesque sepulchris

Elicily et ttpido devocat ossarogo.

malorun

Lib.

l.

Re^. cap. 29. mulier Pythonem habens

Ubi certe inteNigitur

tvexa,

musA

337

Q.

HORATII FLACCI

CARMEN S.ECULARE.
Pro tmperii

Soritani Incolumitate,
F49S-J

PhgbbEj silvarumque potens Diana,

o
rum

Apollo,

et

Diana sifaillustre

Lucidum

cceli decus,

6 colendi

aomina, ornamentuni ;

cceli

scmper ho-

ANNOTATIONE3.
Carmcn
6. Horatii
.

saculare^\

K\

S\x\.

Scalig. Iib
<fi<m,

I'

lumitatcm

Tmperio,
suts

et

prosperitatem

aeter-

Carmen <andare J

plenum 3

nam

Sibylla

carmiriibus

spoponderat.

laboratuvt t fclix.
'

Anno ab

urbe con-

16.

quintos Augustus soecu]

jussit.

rc canennoratius htttc sedulo impenclit, im6 tam iter, n vel suo lpsius judlcio, ut et si'>i applaudere, et choros nobilcs illud decantaturos ad exequeudum diljgew c sacnin munua antea ex1* pliciOdi hortari non veritus sit. pi
.

lebraturns, Carmen dum, ab Horatio scrihi

Quapropter curantlorum istorum causa Duumviri primum ii Tarquinio Superbo, postea Dcceraviri, denique Syllfi Dictatore Quindecimviri creati
tos a

sunt.

Lndos
alii
alii

sseaulases insiitu-

li

Numa
reges.

Pompilio

scribunt,

alii

Valerio
exactos
tiunt

PopIicoTS,

verius

Neque
quo

Tonge post consenscriptores

celebratl

de

tempove

fuerunt.

stat,

ni
!

.,:...
Vam
.'
<
.

!.

Sunt
alii

cniii)

qul.vefint

j>ost

prirai

et

qu mi; quaro vnlgus utn sseuulare Carnien niluTominus huc nsque

sextS
bri

nutfi-

post centuw a*- decem. patum aliquando tempus. Cornel. nat. n, ii. hsdem Consulibus

eentum annoy, Comtat anticiTacit.

An-

ludi $a>cu*

cupavit,

ted perj

tn
;.i

priori

motiet
c

fhe

tnant

Apellinis ac

in
:

posteri

Quoi plane
qtto laudari

rati

in<

hymni,

in

tamum Dcos
lti

atque invocari decet,

lares octr, renfi ifno posi Romi m condilam ann<J, q-uarto et sexagesimo mtam Augttsfus eM<'>'!, spectati '. Dumitianifs quoque tdidit ludo& s&atlarcs-: iisque intmtius affux htust ac tuin Qitntl non jaetant 6 refero: scd quia Pr&for.
.

nerno neptverit. Porr6 quse ad

lo

ainent, pau:

tratus

Quindecimvirum antiqtatus ea potissimum exequetanlur qffieia

<

cufo saltem htc oscribcre no centesimo dccimo qnfiqne anno perapi bant, tn campo Martio, per tres dios tinuos atquc noctes. IYim6 quidcm ceps civitius in Capitolium ascendebat quindecim viris istarum ccrcmoniarum
,,: ':

Hi
soleef.

Sueton. Claud.

c.

21.

FcciC

cor> Prin-

scecvlafes htdbs quasi miticvpatos at? Axapisto9 rtservatv : quamvis ipst

! '.

fn historiis suis pro

os eos

Avgw*

cnm
pro-

curatoribus,

ibiqtie

sacra

ficbant.

Tum m

Theatris omnibtts cdcbantur ludi. Deinde Junoni supplicabant roatronse. Postrem6 in

te

novem

pueri nobttissimi, toin ternos utrinque

mvlto phst, thUgeniissime' armorum raQuare iione $uMuct& % in vrdinem rcdepsse. vox pHEcxmis irrisa tst (obscrva, Icctor, rttum solemnem) mvitantu rr.ore solemni ad quisqvam, nec specludos qitos nct seut adhtc qui spec* tahctits esset :
st\im
'

jines Patriciae,

taverant,
c. 4.

et

LatlnSque voce Apoliini Dianseque bymnum decantabant, qticut vocarunt sreculare Crnmcn, in quo mala quseque deprecari, bona deposcere, moris erat.
divlsi,

chofos

GraecJl

hmc qutque
Fecit

\utn prbductz otrm, qu Idem Domitiarr. producerentuf.

i

Quie.

quidem omnia

si

observaientur,

inco-

mputbtS non quo Claudiv? prortnte, sed qvo olim Avgustus fi VideDion. I 54. Censoiin. c. 5. de die natol.
ratione

temporum ab

artno,

33S
norandi
dite quce ct

Q.
honorati,

HORATII FLACCI
date quae precarn sacro:

eoncc-

rogamus diebus so.-

lemnibus istis in quibus canniua SibylUe jubent puellas

Semper3 et culti, Tempore

pueros castos hymnum decantare nuniinibus, ri quibus proteguntur septem colles. Sot omnia conet

eximias

QuoSibyllini tnonuere vei Virgines lectas puerosque c:istos Diis, quibus septem pjacuere colles, Dicere carmen.

servans,

qui

splendido
et

curru
aufcrs,
oriris,

producis diyersusque et

lucem

Alme

Sol, purru nitido

idem
queas
civltate

Promis

et celas, aliusque et

ntinam
re

nihil

aspice-

excellentius

Ro-

mana.
procuraus

Ilitnyia

benigne

tempestivos partus,

Nasceris; possis nihil Viscrc majus. Rite maturos aperire partus

dicm qui idcm urbc Ronia

10

Lenis

Ilithyia, tucre

matres,

ANNOTATIONES.
Val,
c.

Maxim.

1.

1.

c.

4.

Atex. ab Alex.

1.

6.

(}.

Ptrgin
rt

lectas

puerostjtte.']

Bene

vorrtt

192.

pr.-e caeteris

non
1.

Sibyl. carra, ah

autem Onuph. Panvin. ncc Opsopceo edita. Zosim.

:

histor. ubi sic etiara scribit

Eodem

sa-

ad tempus uegUcto, cum ntrsus adversi cqsus acciilissent, Octar. Augustns ludos re>*ovavit, factos antea, L. Censorim et Manlia Pubtio Coss.
crificio
\. Phabe, sitvarumque potens Diana.] Dii quidem omnts in ludis sieeulaitbus coh debe-

bant;

pnacipue

ver& invocabantur

isti

tan-

quam aXe^Uanot et averrunci malorum; tum qnbd annum Sol, menses Luna, regat. TesZosim. cit. ibidemque numina sacris illls solemnlbus placanda Tecenseutur, Jupiter, Juno, Latona, Apollo, Diana, Parcce, Ceres, Plutatur
to, Proserpina.

qu6dilli debebant esse in ptirais nobtles, etiam jubebantur esse patruni otnnes et matrimi, id est, patentem utrumque habcre viventem. Quoi"sum vero ? Quoniam Apollinis ac Dianae laudibus rite canendis placandisque numinibus parilm idonei videbantui ii nueri, quorum parentibus Dii illi velut irati vitam adcmissent. Nimirum ea veteribui iusederat opimo, quotquot mortalium interZoirent, Apollinis aut Diance telisperirai. sim. cit. Tit. Liv. 1. 37. &c. Vidc et 1. 1.
lectas

eximias.

Nam

praeterquam

Ode

21

1.

1.

Ode6.
Dii
custodcs
urbis

7. Diis, quibus septern placucre coltes.]

tutelares,

pra^sides,

ac gentii

Romante ipsorum
in

auspiciis conditre.

Romain

Lucidum cceli decus.] Apollincm paritcr et Dianam, seu Solem ac Lunam ita compeitat. Colendi Scmper, et culti.'] Hi quippe ab omni cevo Romanis religios^ culti, velut Ro2.

septem cotlibus aedificataui esse norunt omues; sive cjus pomccrio colles septem contineri; nerape Aventinum, Esquiliuuin, Capitollnum, Ccelium, Palatinum, Viminalem,
Qutrinalem.
9.

niant cnnditores Imperii,

si

Unde

postea

Roma
sccu-

vcslrum
4.

cst

opus,

&c.
Hisce diebus
fcstis

Almc SoL]
1.

Apollo idem qui Sol,

1. c.

Main

Tempore

sacro.]

crob. Saturnat.
hasc
inferiora
alit,

21.
virtus.

Hujns autem
Scilicet

quibus saera ficbant in omnibus fanis, ac populus universus religioni intentus erat. 5. Sibullini monuercvcrsus, &c.] Ritus, ut dixi jam, ssecularium sacrorum SibylLe carminibus prcescriptus erat. Apud Zosim. cit, ita
Iaribus,

magna
fovet,

oilore
recreat,

producit,

auget;

lumiue
ftfc.]

&c.

Curru

nitido

diem qui Promis,

Qua-

drigis vehi Sol circa terram poPtisdicitur.

eti 10. Aliusque et idem Nasccrk.] Sol hodie qui hri hodiernus taroen dics aUua est ab hesterno.
:

canit il!a:
MEfAVii?0ai'P<(JLa7t, 04 ov fj.a,Xa \rnrtaiav?uf^
Mfj.\ii<jQat

Idem

TaJe travra. Ssot;

(J.tv

aflariTttj-i

'Pi^EiV Iv

TTfiJYa:

T.ask QuCpiio; aiTlXtToV ZSvs,

14. Ilithuin,]

Haec intet gcneratj

sides recen>eiur, inio

eadcm

est qu;e

Luclnu,

SibyHis ac Sibyllinis versihus fijse disscrui ad Juvcnal. Sat. 3. init. At prodiere nupcr eruditissirace dc liis lucubrationcs Peui Pethi

De

Dea

qua* paricntibus opitulfltur,

Beu Diana,

Philosoplu et Doctoris Medici Parisiensis, Lipsi:e edit;p ann. J69C. in quibus egregie :isserit

unicam Sil>yllam

extitissc

Erythneam

qux

Junonis filiam quidam fescu ctiam Juno. ciunt Hom. Paus. Dionys. Halic. Plato. Coel. Rhodig. 1. 28. c. 24. ita scrtbit: Uithyia, riw EiXiifly.a, ex Hyprrhtrcis appulsa Delum LaHinc tona affuil purumli, tcstc Pausania.

ciim diutissime vixerit, et per vartas orbis regi- rem divinam ffithyite oheunt Delii, 9 tfuu Dictamnum hi rham oncs sit pcrcgrinata, atque in singulis coramo- bu* didicerint caferi. rata et vaticinata, plurium Sibyllurum opiitiouem juvare insipiitr f':vtu?iditatm ctoite tvmtttf,
vtdcro fecerit.

CAR.MEN S.ECULARE.
Sive tu Lucina probas vocari

389
:

15

seu Lucina,

G
.

Seu

nominiri,

defende matri

Genitalis.

Dca
i ,

prolero
.

Rowftnam
i

mnl-

Diva, producas. sobolem, patnlmqUe Prosperes decreta super jugandis Fteminis, prolisque nov feraci Lege marita Certus undenos decies per annos Orbis et cantus referatque ludos
:

ei
1 ^

conslilta

"

prom< jungendis conmtet

No
ritali

rouliertbaS)

lege
et

maGlv-

novte goholis

fertiii.

20

Tter die claro, totiesque gratS

decerrl culus etiam annis evolutus reducui cantilena &c ludos oelettres tribus diebus lucidis totideroque 'noctibus jucundis. Vos autemPttrcae, qnae

cemum

Nocte frequentes. Vosque veraces ceeinisse, Parc;e, Quodsemel dictum est, stabilisque rerum Terminus servat, bona jam peractis
Jungite
fata.

semel statutavere pwenunciastis, reium custoditj et li\us nrdo

| ii

t>vt

r:t

iiit.t

julilito

jarn liaus-

actis.

Terra frugibus ioecunda

et Erregibus det Ccreii coronaro

h spicis

FertilU frugum pecorisque Tcllus

Spicefi donct Cererero corond
:

["*"]

AXNOTATIOXES.

id

corollas

texi suetas, ohservatum.

'

Wthyue ex dictamno con* Ilitkym multts Lwtd

ai.

gunt ccrtus nt denos, ac centenis duntaxat anQuod tatnen haud ita nis sculum ilefiuiurit.
proban
eruditi,

mitem

to&vumon adesse

refragnturque Sibyllini versus,

pattwientes precafymtitr, Hsec ille. Ejus uoeroinerunt Hesiod. Piudar. Nera. Ode7. Init. ai Theocr. 17, 00. 15. Ludiw.] Sicdicta quud prodeuntibus in lucem faveat mrantuKs. l'>. Gtnihrfis.] QuolI adjuvet ac promoveat Et qucmadmodum solis ealore ationem. icetus aniinatur, sic nutritur humore Lutue et gignitur. Ex his mtelligitur car a Pocti nostro
dicutur maturc
l,

*Ah\' o^orav ft&XtfC ixr %pwog rivSytu-roirt oJs-Jwv, Zcy;, sl; Irsaiv txaTov 5lxo. xCh'<
.-,

8mj,

10,

7'f-r

dxe cUvro,

totiesque

Voci

Ternis

diebus ac totidem noctibu.^ agebantur ludi sascus, ut anti jarn amiotavi. 25. fusane veraces ariiassc, Parctv.] Lucinre sive [Ittrryise subjunmt Parcas. His niroirum

lai

asstdere
cit.

ili

.m

scribit Pindar.

0<le 7-

Nem.

antfe

EiXstduta

vrapstyo;

Motpv

fij.Bv<ppQtwv
Ilithyii

ei

I.

1.

Ode

fi.

partus Ltnis. Videl.3, stroph. pcnult. annoti

THxCrip",;, yevETStpa texvcwv,

dens

Pa

cisji

&C. U cogitantUnts>%filia Junonis,

l". Producas sobolem.']

Roroanam gentem

genetrix Hkeronnn , ?c.

adcoque potentiam auge, amplifica.

Decr '' su er :< andis Famims3 &V.] Dc cohnubiis ritft contrahendis ad gcnerandam prolem, supplrndosque exercitus, Censorum jus et omcium erat, ccelibes ad mainmouium
18.

26.

StaoilisQue

Quidam
illS

legunt, servet^ scd vix

rerum Terminus srrvat.'] comextus eam

feret lectionem.

AMijktgret. Nrhilclariu< nostnt

id

lectione.

Sensusest: OParcaequse veracitet

profertis
qunrt

promlistis ac

-.emd

Jove

cogcre.

Lcge maritd.] Intellige non leern Popp?eam, quae mortuo jam pridcm Horatio, et post ludos istos sseculares annis 20 lata estj scd Juliam maritalem seu de nviritaudis ordi20.

dUtum 9 fatum et sancitum est, pnesemm de Imperii Romani seternitate. V'n*g. hmp
t:um stalni
adjungit*'.

dedi: quod duidem hactenus ardo redi termihus servati constitutse jam
s

nibus, tunc

tewporis tatam, qu;i* conjugatis pnemia, poenas autcm adversus ccelibes decereteri ingenuis qiiibuslibet (exccptis tamen Senatoribus ac Scnatorum filiisj uxores tibertini generis ducere permittebat. Vide (jell. 1. 1. c. 6. Cicer. de lc^ib. Zon&r. Dion. Corncl. Tacit. Annal. Suet. Octav. 21. CertUS undrnos, &c] Precatriur etiam ut post cvolutura rureus certum illud spatium annorum centum ac decem, quod scculum appellatur, referantur ct rep.aesententur iterum ac deinceps ludi istis similes, semperque adeb floreat urbs et Imperium Romanum. Alii le1
i

noraro semper mavia generaliter accipere Parcse qute vere cecinistis id tjuod $t mel tHctum^ quodque immutabili necessitate fixum oportet servari, concessam Roinanis feltcitatem perpe-

Romanorutn

potentiae el gloriae
91

Vel

tuaro facite.

30. Spiced dtmet Cererem corona.] Hoc debitum et aptum munus pro acceptfi. frugum abundamia. Tihull. 1, 1, 15.

Vlava Ceres,
Spicea.

tibi sit

nostro de ricre

cenna

Et

1.3. Eleg. 1. v.5.

9ficu tcmoora cinge,

Cers.

22

: :

340
sa' ubres

Q.
aqux
et

HORATIl FLACCI
31

acr

Jovis

Nutriant foetus et aquae salubres,

alant

Phcebe sagittis rcconditis clemens et henigne,

fcetus.

Et

Jovis aurse.

exaudi pueros supplicantes

Luna

bicornis
est

as.tron.nn
si

prinout-

Condito mitis placidusque tolo Supplices audi pueros, Apollo:

ceps, exaudi ritgines:

dem Roma

vestvum Opus, et ad ripom Ualioam felici navigatione appulerunt catervoe Trojante, homines jussi mutare
domicilia et civit&tem
;

Siderum regina bicornis Luna, puellas

audi,
Iliaeque

35

Roma
Littus

s\

vestrum

est opus,

quilju*

pius /Encas viain tutam

Etruscum tenuere turmse, Jussa pars mutare lares et urbem,

Sospite cursu
;

[ l

40

Cui per ardentem sine fraude Trojam

ANNOTATIONES.
31. Nutriant Jcetus et anxi<e salubr >. Et Jovis mirar.] Aerem et aquas pestilentes deprecatur: oratque nvtabida manbris, Corrupta
cccli tractu,

pora novilunii agebantnr ludi sseculares, et car-

men

illud sseculare

concinendum

eral

ud

l-u_ur~

nem lunam,

miserandaque veniat Arboribusque

satisque lues, et letkifer anmtSi ut ait Virg. /Etteid. 3. v. 138. Hor. 1.1. Ode 21.

Roma

fi?c.] Idcirco opus, qubd /Eneas Apollinis oraculo obsecutus venit cum suis in

37.

Roma si vestrum est opus,

dicitur

Apollinis

Italiam, ibique consedit.

Hic brllmn tttcrymosum,

hic

miseram fnmem

38. Littus EtTuscwn.] [ralicum, Tiberinura

litttis.

Pestemtfue pnpulo rt principe Ctssare in Persas atque Britannos

fcstra motus aget preic

39. Jussa pars mutare lares, &c.] Accepta ab Apolline mandata itemque beneficia non sine grati ac religiosi animi testificAtione apud Lpsuxn

32. Jovvt atir<e.] Hinc Virg. Eclog. 3. Jovis omnia plena. Macrob. in Somn. Scip. et Juno pro c. 17. Jupitcr pro ccelo ponitur afcre, Jovisque conjux; quia ae"r scilicct in;

numen

reieruntur.

Vug.

/Km.-id. 3.

v.88.

sic

/Eueas Phcebo
.
.

Quoveirejubesf libiponere sedesf

ferior ccelo est subjectus

velut

acri

superiori.

Idcm Saturuai.

1.3.

c. 4.

Esse autem mediatra-

um

telkera,

Jtveoi.

Junonem vetb invum

teh.~\

aiunt, &c.

33. Condito mitis placidusque exerto vel intorto metuendus ac

Contra
!.S.

terribitis,

Phoebus autem sic yEneae respondet Dardanidee auri, qux vos 2 stirpe pnrentum Pnma tulit tellus- enrfem VOS uhrelceto Aecipiet reduces: anHqiutm exquiritematrem. Hir. domus JEmer cunctis dominabitur oris, Et nati natarum- ct qtd tuzscenturab iltis.
v. 161. sic monent responsa interpretantes

Ode

10. stroph. penult.

Adde quod ante anEt

Penates Dii ApollinW

notavi,

ka veteribus supersthiose existimatum,

niortalium

neminem
1.

iuterire, aut
telis

nisi Apullinis

aut Dianae

morte mactari, percussum. \ ide

Mutanddi
. . .

sedes

Macrub.

1.

Saturn.

c.

l".

uui Apollinis arcu

et sajjittis Solis radios siunineari,

murbusque

hinc vel sanitatem ab eoimruittj creditura olim, probe asseritvir. 34. Audi pueros, Apollo, &r.] Apollinem, ut vides, leLtor, pueri invocabant, pueHa: ver6 Dianam, in separatos binc et illiric clioros distributi, et sic jusserat Sibvlla

Surge, age . Coritum- terrasque require Ausoidas. Et postea, v. 254. llitis ltaiiam* portusque intrare licebit. 39. Pars-] Proprie: nam et Trojanorum alii Antenore duce in ltaliam devenerunt. Virg
.

....

-Encid.

1.

.... Ki X

Xajfic

00

?^

^1

*1

xopat

-y^opov

aTc;k

tyonv,
yo-J^ocv

41.
parti

Ctti per artktitem, ?t

.}

Illi

Trojanorum

aptffl* s"i'xo >'

"* A *

te,

Apollo, jusste hovas queerereduce

Xlarnu* <wovtmv

cft afj.$tQa>.h; sti

^urXn.

itcr,

Seorsim verb puellat ckorum ipsts habeaut, ! eorsimpuerorummasculusordQ

>

te ttdjutore, tutum munivU longum lug;e iabovem, ut ipsejuasuB erat( minime neserens. Virg.^En. 3. v. lGO. Per ardcntem- &c.] Virg. /Enei.l. ft.

/Enea sedes, isdux,

Omnium

viuaitium,

quicus
extet,

utrinque /lorens
l.or
:

adkuc genus

.... ftammam hde% kostet dant tela locum, flammeetjue re1

cttk

35. Bicornis Luna.] Non temcrariurn l\oc cpithctum, imo proprium niaxinac. Nam tein-

sui aut suoorum.

Sinejraude.] Impune, sine noxa ct damn Vidcl. 2. Ode 19. v. 20.

CARMEN S.ECULARE.
(

341
inter

lastus

ASneas patrisa superstes

iter,

jKiravit
ilUesis,

incensam Trojara
post

Libcrum munivit
Plura

datuius

tpseqite

patriam

stans, ampliora donaturus

re\iCta.Jtterant.

quum

relictis.

Dii probos mores docili juventse, Dii senectuti placidae quietem, Romulse genti date rcmquej prolemque,

45

bonam iudolcm
bfli,

date juvcntuii flexisenectuti,

Numina

tranquillitatem

populo denique Romano divitias, sobolem, gloriam integram.

Et decus omne.
Quiquc
vos bobus veneifitur albis Clarus Anchisse Venerisque sanguis,

Illustris

verb progenies Anchisx

et Venerisj

qu* namc
bellum
erga

juvencis

eandidis vos eolit, regnet superior

50

hostc

infer< ote,

Imperet bellante prior, jacentem Lenis in hostem. Jam mari terrftque marius potentes Medus, Albanasque timet secures

mitis

autem
terrS vires

subjectum,

Jam

marique

Partbus

tormidat

magnas atque

anctoritatem

Romanorum.
expectant

Jam mandata

Scy-

Jam Jam

Seythee responsa petunt, superbi

55

tha? Indique paulo ante ferocio-

Nuper,

et Inrii.

Fides, et Pax, et

Honor, Pudorque

Jam rides, et Pax, et res. Houor,atque antiquus Pudor, et Virtus contempta remigrare nou

Priscus, et neglecta redire Virtus

ANNOTATIONES.
43. Daturus Plttra re lietis.] Sic
ibid.

enira idem

Asvxcl rSugoi $1 6.ioc trctou j&wfAOV ayitrQioVj

"HfACCTt
{*>)$'

ApoHinisorai/ulum promiserat pgr Dcos Penates,

.Eneid. 3. ante
'

t~i VUKTi,

&C

cit.
.> 1
.

Veniuros toUemus in astra nepotes, Imperiuniqtte urbidabimus; tu mcenia magnis

BcUante prior,jacenlem Lems

m hostem.]

Virg. yEneid. 0. v.bjl.

Magna para Est hcus, Hesperiam Graii diatnt: Tcrra antiqua, potens armis atque ubere glcbce.
. . .
i

Tu

regere imperiopbpulos, Ro-mane, memerUo.

et drt-ellare

Parcere suljectis,

superbos.

Itaque ,>Eneas eo responso fretus, Trojanis inilitibus spondet majora in Italia, quara qnae in
*J'roade reliquerant et amiserant.

54. Mechts.] Vidc 1.4. Ode 5. et 14. Dio. 1.54. Paul. Oros. 1. 4. c. 31. Sueton. Octav. c. 2 1
Atbartas timei seatres.] Romanorum roajores Albae prius quam Rom;c regnarunt. Hinc

45. Dii probos moresJ] Vide quam rccta et justapetat. Quodautem Romana* genti precatur rtm eeu opes, meminit eas esse quasi nervum Reipubticse; quod proUm, Jmperii populiqtte perennitatera exoptat qu6d deeus, id
:

Aibanas pro Romanas.

Virg. ./Eneid. 1.
Iula,

At piter Ascanius, cui nunc cognomen

.

exprimit, quod babet Cic. proIegeManil. n. 7 ' prtEtcr Romatii c&tc7asgeni.es afqtte auidos laudts extiti.sse.
19. Quique uos bobus vmeratur aiiis.]
peculiaria sunt ac sigiHatira pro Cresare
vota.
Is niinirum Anckisce 1'enerisque $a

Regnumque ah

sede Lavuri,

Transfcret,

et

longam multd

vi nntniet

Albam.

Haec

Et antea
.

...
-r

genus unde Latinum,

Augusto

mater enim Augusti neptis eyat Julii Gesaris sororis, Julius autcm ab Iulo prognatus erat, lulus autem .Eneaa Jiiius j^Eneas dt nique AnQuauquam et hoc rechise ac Venere natus. ferunt aliqui ad R>pulum Romanum ab JEnt& propagatum. BoJnu aihis.] Jovi mactarj debebant tauri aihi pariter et Phcebo Diamcque utpote lu> citlis numinibus, candidae victirme; Junoni
: ;

potestate
Bciolis.

\iq pa n r. Porro secures, insignia Magistratuum, pro ac majestate poni, notura etiam
.

,-

55. ScythtB responsa

ettmt.']

AugustiacRo-

manorura expetunt amicitiam, mandata, lesres. Supra cit. 1. 4. Ode 5. et 14. modo cit. Flor.
1.

4.

uk. &c.
'.1.

De
Ode

Scythis,
?.4.

I.

I.

Ode

19.

1.

2.

Ode

I.

3.

56. huii.]

De
1.

bis antea

1.

1.

Ode

12.

&c.

Oros. in fine,
iS.

6.

tca

nitida

Terrae

scrora

nigra

Parcis

agnae
Sibyttina

vel caprae. Ita emm jubebant carmina apud Zosjra. Histor. I. 3.

Segleda redire Virtus Audet, G^c.^TBunt enim qusedam tempora virtuti inimica, ut ait Cic. in Orat. E6 pertinet etiam quod Pogtse
scribunt, invalescentibus vitiis

jam

cit.

AsrrKam

terras

S42
duhkat cornu
:

Q.
et
lis

HORATII FLACCl

Abundamia
procedit.
;i

referto

vati< iniis ei

Apollo cu splendido con-

spicuus,
cuS)
placi

mquc Musis
rut dicfl

araj!
i

qui

arte

sul

Audet, apparctquc beata plcno Copia cornu. Augur et fulgente decorus arcu Phoebus, acceptusque novem Cainceuis,

CiO
50z
[

segroiantia corporis
intui (ur

membra,

si

arces Palati-

Qui

salutari levat arte fessos

nasj

In lustrura
i

~<

quens ac metnper setatem propuget

si

Corporis artus,
Si PalatThas videt sequus arces,

65
felix,

imperium Romanurn, ItaliamDiana veio que prosperet. Lvendnp nonti pnesidct,

,ido,

Remque Romanum, Latiumque

Alterum

suscipiat vota quin-

in lustruin, meliusque semper Proroget sevum.

decim
aures
bus.
nae,

viifini,

aique

propitias

praebeat

juveuum
ItinJs

preci-

Ego ehorus
i:
i

peritus ca-

ac Diacertalia

bonam
in ct

Quaeque Aventinum tenet Algidumque, Quindeclm Diana preces virorqm Curet, et votis puerorum amicas
Applicet aures.

tamque
ntire

fiduciaro,

Jovem

Deos

Hsec Joveni
Doctus

sentire

Deosque cunctos,
reporto,
et

503

universos.

Spem bonam certamque domum

et Phoebi chorus, Dicere laudes.

Dianas

ANNOTATIOXES.
reliquisse, et

in ccelum evolisse.

At cum ad

frugem homines recipiunt, tum dicitur redire Virtus, aique rerum ubertatem bonorumque omnium cupiain secum referjre. Ovid. Met. 1. v. 12
meliorem
se.
(,

hSc uede PaJatinS canebatur Sseculare Carmeu tcriio die ludorum, ut observat Zosim, ante
i/u.

sirhpjiciter

67. Aitcrum in lusham.] Vel *cc\\t^lustrum. pro spatio quinque annorum, atquc
signaptfir

adco synecdocliicajs, pro

' Pudor a

r,rum>jin* y Fidesyue,

&c.

vel

riam

temporc s^quenti praecipue pro altero saeculo ludis saeculaxibus fiebat insignis lustratio.
et
cit.

Quod
{j.lv

fe

Theognidt expressnm videtur, x**

Zusim.

xfafi abiitjidesy

&e.

oi. Augur.]

Vaticinandi facultatem a Jove

*

Apolloaccepit.
Btylgentc dcconis arcu.]

Atyyvpvtfy;, apud

69. Quieuue Aveniinum tenct Algiduwjuc.'] DiaiKC erant fana, fiebantque sacra, in utroque isio muntt. Aventinus unus eiat e septem urbls eollibus. Altjidus ab assiduo firigore dictus,1on proeul
/0.

Homer.
-

Virgil. /Eneid. 12. v.

393.

Ruma. Qwjubcim Diana

et

prcces virorum Curet.\

erant,

suasartes,

suamwierd hvtus Ap<dh

cetercsquc

Quindecimviri sacerdotes
potestas,

tjuorum jus,
librus

rurium,
i/tas.

citkaramaue datat,

officium

erat,

Sibylliuos

consulere
nes

de
;

tibus publicis

rebus gravioribus, et calamita,de iis resjjousa dare, placatioedicere,

sacris

tcceptusgue

mustcae,

lyrae,

novem Camfvnis.] Utpote canninuint|ue Inventor ac Deus.

leval
arte,

el

expiatrbnes

raciei
t

Lii

pmeessc, ceremohias exequi, lijvoa

carmina

gj. Qtu

salutari
1.

Sfc.]

Apud

Sibvllarum
sentero,

OvSd.Mec

591.

ita

de sejactai Phcebus:

ntum medicina orlem

meum

est,

opiferqueper
ualis.

tm ri ct, quod facit ad rem prjeludorum saecularium curaro gerere. Vide Alex. ab Alex. I. 3. c. 16. 73. ILn Jttrcm seutire, <?<.] His annucre,
;

ra:a

Dhor,
Vidc
ct

et

halarum SubjedapotsnUa.
lib. 1. 17.

75. Cftorus.']
Epiat. ad Pison.

haberc vota npstra. Licet e multis pe/sonis chot.ini'*i)

rus constet, unius

paites

.igit

ac sustinet.

ante cit. 65. Palati as afces.] In suo palatio asdetp Apullim avei Augustus, cum bibliotuecS ct porticu. Vidc lib. 1, Odetft. Porroin
1

Macrob.

v.

193.

Actoris partes ckorvSj ojficiumque virile

Dejendat.

APPENDIX
Ad
nostras

ANNOTATIONRS

in~

Libros

Odarum,

seu

Canninum IIORATII.

QjUOKIAM

pterisqne locis atlulimus Julii Csesatis ScaKgeri ccn;

ne cjuis forte ob id vel quidquani delrahcnrium arbitretur de siimma laude, ([tiam per secula meruerunt Oda' lloratii, aut teiuere eredut Seaiigemm, velut quadam Zoili vesania
suras, et grave est a tanto viro uotari

peicitum, adversus Lvrironun Principem debacthatum esse; opera pretium duximtis liic clesciilu re integram illustris Hypercritici sententiani, qua nemini riubium relinqtiatiir quanti illas ipse a^stiniarit. Sic habet Poef. lib. (i. Est Horatiiw omuium Latinorum Gmrorumque

N&m in Lj/r/cis qu&m sonum, quosnuPoetetntnt ehtberatissimua. meins, qttum majestatem qmtsivit, obtinnit, qtuc omnia ciuu iri aliis negleiit operibus, drttisit sine gloria- dispendio: qumu puritatem, elegantiam, venustritrnt
iu utrisque appetiit, eonsecutus est. Et postea : Nuric ad pn/ilissima ejns carmina cniilemplanda transeamus : iri quibus considerandis mafor laudis et admirationis, quani castigationis apparatus erit. Carminum igitut hbri vel juctuuiii inventione, vet puritate. sermonis, vel Jigumrum tum novitute, tum varielate, majores suiit omni non solu.ni vituperatione, serl eliam laude: i/cque solo dicendi genere kumili, quemadmodum scripsit Quintiliaiiiis, eontenti veriim etiam sublimi
' ;

maxime commendandi.

Quid euim

a/tius uttt prccclarius illis'?

Post ignem jetherea

domo

SubductuiT), macies et nova febriiun

Terris incubuit cohors

Semotique

pritts

tarda necessitas

Letlii corripuit gradiim.

Jtcm

istis

? Scriberis Vario

tbrtis, et liostiiun

Item ?

Item ?

Item?

Victor Mteonii carminis alite, &c. Quis Martem tunica tectum adamantina Dignfi scripserit, &,c. Sub lacrymosa Troj.e Funera, ne virilis Cultus in caedem et Lvcias proriperet catervas. Permitte Divis csetera, qui simul Stravere ventos aequore fervido Depneliantes ; nec cupressi,

Nec

vcteres agitantur orni.

344
Hcrc
ct a/ia

APPENDIX.

per portiunculas. Al illa tota, Quem virum aut heroa lyrS vel ucri T.bia smnes celebrare, C!io? Qucm Dtum, &c. Item decima quarta, deci/aa quinfa, quarta et vicesimd, Tricesima vero prirna aded assufgit, nt facilk protet judicium ostrum. Nee infhior tricesima quinta. Po/rd S, Li/i. prima OJc est altiloqua, sicut et quinta decima, Par spiritus in undevicesimd et in sequenti.
,

Sed

ct

3.

et secunda.

Lib. prima dicendi genere magnifico structa est, pariter Tertia verd gravissitna. Quarta nec Pindaro cedit, ac ne

qu/nta quidem. Quin sextaquoquealtissirril sonat. Haud paulo miuor sexta decima. At vicesima, nonq. incipit levissimd ; tu/u vero semper assurgit eb usque, 1,1) neuio aliorum pervenire possit. Ultima ejusdem

etiamfastum um majestate. Quaita Lib. 4- profectq aliarum nulti cedit magni/oquentia. Qitam qute sequit r, tametsi eo non uspiiat, in eddem tamen luee versatur sicut et sexta, qiuc sirnu/ nitote qupdam vem.statis perfusa est. Nona altior et severior: qurtis et qttarta decima: nec fninqr eam sequens. Qihz rccensere coactus smit, ut pirum maximum atque etiam cum ipso Pindaro in hisce conferendum, a calrmnid vindicarem. Nam et Piitlibri iniscuit
<

daro accuratior est, et sententiis crebrior, neque sibi, lit ille, indu/gens: sed non siiie auditoris reverentid, audax ad eam prfestandam nwgnitudineni,
est, nihi'

qua neque i/li oneri, ut nobis miracu/o sit. I11 eo nihil laxurn hiat: omnia coluereut, ita ut uiium tota i/ta esse videantur.
Vit;is hiiinuleo

Ceetertc Cautiones partJni iu humili dieendi stt/lo, ut,

me

similis,

Chloe,

icc.

Et,

Ne

sit ancilla; tibi

ainor pudori, &.c.

Alitc in medrocri, ut ///&:

Ef,

Maecenas atavis edite regibus, 8cc. Otium Divos rogat in patenti, &c.
rnihi et a/iis

omnem

Omnes, inquani, tantce sunt venustatis, ut ademerint spem talium studiorum.

prudentioribus

Inter alias vero, t/uas animadverti, quibus ne ambrosiam quidem aut nectar dulciora putem. ylltera est 3. Lib. 4- Quem tu Melpomene, &c. Altera nona Lib. 3. Donec gratus eram tibi. Quarnm similes malini

d mecompositas, quum Putkionicarum miiltas Pindari et Nemeonicarum quarwn similes mulim composuisse, quarn esse totius Tarracon:

ensis rex.

At tamelsi tam magnifict de Iloratii Carminibus sentio; tamen dabunt ingenuo nobi/iquc pudori uostro veniam studiosi, sicubi etiaiu
qptavimus votiora.

V. CL.

ANDR. DACERII

PR^EFATIO
IN

IIORATII

A T I R A S.

De

Origine

ct

Prpgressu Satirje Romana;,

et

quas

Mutationes

subieiit.

HORATII Satiras duobus Libris compreheusas, nunc Sermones, nunc Satiras, nullo discrimine appellavit ipse: verum quum Ideas modis quibusdam distiiictas animo repraesentent ea vocabula, opeia; pretium facturus videor, si, quid autiqui Romani per Satiram intellexerint, exponam. Primus doctissimus Casaubonus, atque ade6 solus in eo felicitcr operam posuit, ut demonstraret quas et qualis esset Poesis Est ille liber quantivis Satyrica Graecorum, qua- Salira Romanorum. nec diffileor me inde plurimum adjutum fuisse. pretii llic enim es( fructus, quem cx excellentium virorum laboribus percipere debemus: qui ideo nobis prsiverunt, ut iu spissis antiquitatis tenebris facem succedeutibus prseferrent. Nou tamen in superiores ita oculi deiigendi, ut propriis etiam gressibus non attendamus: per illas enim ine< dunt aliquando semitas, in quibus non tutum sit eos sequi: id quod et ego hic cavi, saepe vias parum tritas secutus, ut in
:

progressu patebit.

Est autem Satira quwdam Poeseos species aliis quam Romanis prorcum Satyrica Graecorum poesi cognatione conQuintdjanus juncta, quas tamen quorundam doctorum opinio fuit. omnem dubitationem tollit, cum scribit Lib. 1. cap. 10. Satira quidem tota nostia est. Inde est quod Horatius Sat. 10. Lib. 1. ver. 66. GrtEcis iutactum carmen dixerat. Eccc tibi germanam hujus vocis Etyinologiam : Latini Saturum usurpabant pro pieno, cui ad perfectionem nihil deesset hinc Satur
sus incognita, nec ulla
:

346
color
adjici

DACERII PRiEFATIO.
cnm
lana colorem plene combibisset, nec
potuisset.

Ex Salur

quicquam ad tincturaiu factum Satura, quod Satira ctiam per i

cftercbant,

Est

igitnr

qucinadmodum Maxirnus et Maxumus, optumus ct optimus. Nomen Adjectitum, quod relationem habet ad Substantivuni
:

intellectum

dicebant enim prisci Saturam intelligentes lancem. Erat autem Satura lanxvas (Gallice un bassin) omne geiuis fructibus repletiun, quos Cereri quotannis et Baccho, ut totius anni proventuum primitias, offerre solebant; se confusis
'-.,

cujusmodi oblationes ex

variis

generibus inter

non erant Graacis omnino incogniue, qui eas appellabant

ieunnespitiw, et in legumiuilms
<gvsC)&l/ia.v.

Diomedes
Satur
c

Graramaticus accurate et hunc naturam explicavit his verbis,

Romanorum niorem
et saturitate rei

et vocis

hmn

referta variis muitisque primitiis

Saois Cereris inferebatur,

Cujus generis lancium
et

et

a copid

Satura vocabatur.

Virgilius in Georgicis meminit, ciim Iwc

exta.

modo
Et,

aicit

Laneibus

et

pandisfumantia reddimus

lancesque et libaferemus. Deinceps ad alia miscellanea translata est. Fest. Satira cibi gciuis ex variis rebus conditum. Migravit inde ad ea, qua; mcntis et ingenii sunt

nam

leges Saturas nuncupttrunt, quee plura capita, aut pluies titulos complectebantur, ut Legeiu Ju/iam, Papiam, 1'oppainu, quae diceba-

tur miscella, quod idem est ac Satura; undc profecta est etilla Iocutio per Saturani legemferre, ciim non rogatis ex ordine Senatoribus, non

nec dinumeratis sententiis, omnes simul et promiscue sentenriam ferebant, quod proprie dicebatur per Saturam sententius crquirere, quomodo pqst Laelium locutus est Sallustius. Neque hic constitt iunt; ciiam libros quosdam Iviic appellatione insigmvernnt, ut Pescermius
collectis,

Festus,

qtii

Ttistorius

Ex

his omnrotis

Sahiras vel per Saturam nobis dedit. exemplis facili quis negotio sibi persnadebit Horatii

nomen, Satirasqiic appellatas, qucrd inullis et variis Quod larinen referlnm cssrf, quonmdo dicit Porphyrio. quidem ex paite venun cst: cave cnini putes, voccm nullis intercedencjus tibus gradibus, qtti transitum pwberent, statim huc deductam migrarjones antiquiores erant in alias res, quas propinquius Horaln
ojiera hinc traxisse
rcfius hoc
:

Scrmones conliuwrcnt.
nisse;

Ad quam rem
ipsi

explicandam jam accingimur,

in

cuni sectituri ordinem, qui

Casaubono

mentcm non

videtur vcrelin-

quippc rcm ea luce pcrfundit, ut nulla amplius cuiquam

quatur ad (lubitaudum materia. Romani cnm quadringentos circiter annos Scenicos ludos ignorarcnt, casu, dum dies festos per licentiam et lasciviam agitarent, in Veisus Satuinios et Fescenninos inciderttnt, qtti postea in Scenis per centum ct viginti fere annos locurh suum Uitati sunt. Fuemnt isti Versus impoliti et panini numerosi, utpote subitanei, ct
a popltro
fhsi

quam Cererem

adhuc rudii t agresti,quique non alittm magistrum nosset, Hoc gcnus carminis iinplebant cavillaet Bacchum.

tiones et opprobria rustica, adhibitis Gesticulationibus et Saltationibus

DACERII PRfiFATIO.
ridiculis.

347

Rem intelliges, si ofa oculos tibi proponas bonos de pago more saltantee, Bese mutuo extemporaneis conviciis rustacorum viros
tantes, llo'c est

eaque

in viees e-xprobrantes,

quorum

afins alii conscii smit.

quod Horatms dicit Epist. i. lib. '2. Fescennma pei hunc iwtienta Ikentia morem

I ersibus alternis opprobria rusticafudit. Infrenam hauc et unpotentem licentiam excepit nonitamultopostalius generis carmen, castigatius quidem illud, sed refertum ctiam dicteriisad movendum risum comparatis, quod tamen nihil turpitudinis admiserit; comparuit hoc carmen sub Satirae nqmine ob vanetatem suain quae quidem Satira certos habuit modos, i. e. musicum et congrueatem moium, relegatis gestibus miuushonestis. Titus Livius, lib. 7- c. 2. Vernaculis artificibus, guia Hister Tusco verba Ludio vocabat "', nomen histrionibus inditum, qui non, sicut anth, Fescennino versu similem incompositum laneie ac rmdtm aiternis jaciebant, sed impletas modis Saturas, descripto jnm <ul tibicinem cantu, motuque congruenti perageNon abludebat hc Satira a nostris Farces pudentioribus, ubi bant. promiscue et Spectatoribus et Actoribus Scenko sale defrkabantur
:

auriciii:'.

Atque ita se habebast rcs Scenica ; ciim Livius Andronicus ad Comasdias et Tragadias ad Gieeouum imitationem eonecribendas primus animimi appulit: qiue cum esset obleclatio et hberalior et absolutior, mox huc midique catervatim concursiun est, neglecta ad tempus Salirti, quam tamen paulo p6st reprehensam erant qui Comoediis jam
peiactis

faciunt)

non ahsurdc subnecterent (quod Galli in sttis Farces hodieque Attellanis eerte, mutato tum primum Satyranwn nomine in lia, quod iu posterum mansit. Atque h;ec fuit prima et anliquissima Romanfe Satiw foima. Erant quidem du;e aliw, quanquam a prima multum discrepabant, ei tamen quasi enatse suffraghies ortuin suuni refeiebant quod quam brevissime potero, jam contirmatimi dabo. Uno anno postquam Livms primas dedissel fabulas, natus est in Italia Kniiius: qui eum adolevisset, et diligeuiius considevasset, quantopere hujusmodi Satirisdelcctaretur popultis rectc e1 id virfit, Poemata, quae licet Thcatro non destinarentur, suffusos fellesaies et dicteria Satirarum mordacia conservarent tamen, non posse non placere populo ; periculum fecit atque edidit Sermones quos Satiras servato antiquo nomine appellavit. Erant hi Sermones Horatiani, quod ad argumentum et v.uietatem rerum, per omuia similes excepto, qu6d Ennius ad quorundain Grcecorum, ipsius etiam Homeri exemplum, id sibi juris sumpserit, ut plura carmiiuim genera, confusis Hexametris, IamMcis,
;
; :

Triinetris, et Tetrametris Trochaicis

commisceret, ut ex fragmentis quee

dig-

supersunt, satis liquet.

Videtis Tetrametrortim

num

sane,

exemplum ab Aulo Gellio conservatum, quod ob eximiam pulchritudinern hic reponatur Hoc erit ti/ii argumentum semper in promptu situm, I^cquid expcctes amicos, quod tute agere possis.

DACERII PREFATIO.
Annumeraverim porro Ennii
tur.

Satiris

aheramillamspeciemVersuum,

qui ea sunl venustate, ea elegantra, ul seculum longe' supcrare vidcan-

Rem
\

non iogretam fecero,

habeo denigue
naiici

si

Lectoris oculis subjecero:

i)i

Marsum Augurem,

Non Non
Sed

vicanos Aruspices, non de Circo Astrologos, Isiacos Iriterpretessomniitm: s, non V>,7 eniiu sunt ii, ant scientid, aut arte Diviui;

superstitiosi vates,

vmpudentesque harioli,

Aut inertes, aut insani, aut quibus egestas imperat: Qui sui qnastus caussd Jictas suscitant sententias, Qni si/ii semitam iidii sapiunt, alteri monstrant viam, Quibus divitias pollicentur, ab iis drachmam petunt

De

divitiis deducarit

drachmam, reddant cateta.

erit

Plurima ex

his Satiris

desumpsit Horatius, ut manifestum

notas

nostras consulenti.
sive

Post Ennium ortus Pacuvius, Satiras ipsc quoque sive Avunculum, Avum ex matre imitatus, scripsit. Natus est Lucilius eo tempore, quo maximt florebat Pacuvius. Gom1

posurt et

ille

Satiras, *ed quibus

novam novata

scribendi ratione gratiam

conciiiavit,

ut qui Autiquts Comcedia? Grseca? characterem propius

exprimere voluerit: cujus

dictitaverat,

admodum imperfecta ex prisca Latina Satira haberi poterat notitia, quale sciiicct faceret carnien, quod sola Natura
antequam
1.

injecta esset

Romanis Grsecos

imitandi,

eorum-

que spojhs

se locupletandi, cogitatio.
lib.

Ex

quibus facile

intelligi potest

illud Iloratii, Sat.

2.

Priiwis

i/i

Quid, cum cst Liicilius ausus hunc operis componere carmina morem ?

Noli putare Horatium voluisse dicere, nullas ante Lucilium Satiras Lucilium praecesserint Ennius et Pacuvius, quoruin ille ( mplum secutus est. Id solum voluit, Lucilium novam faciem huic carmini induisse, quod perpoliverit, et propterea pro primo quasi In eadem fuit sententia Quiiitilianus, Lib. 10. auctore habendum. Sfil./a quidem tola nostra est, in qud primus insignem laudem Cap. Cave hic pedibus in Casauboni sentcnliain eas, adeptus est Luci/ius. qui Diomedis tide fretus, Ennii et Lucilii Satiras toto gcnere dissenVide ipsa Grammatici verba, qiwe subacti judicii tire credidit. Criticum in errorem induxerunt. Satira est carmen apud Romanos, non quidem apud Grsecos, maledicum, et ad carpenda hominum vitia, Archam Comixdicc charactere compositum, qitale scripserunt, Lucilius, et Horatius, et -Persius. Sed olim carmen, quod ex variis poematibus constabat, Satira dicebatur, quale scripserunt Pacitvius et Eni/i-'s. Apparet Diomedem distinguere Satiram Lucilii, ab ea quam scripsit Ennius et Pacuvius. Ridicula autem et omnino fidsa est iiufactas: cimi
>

jus

distinctionis

ea,

quam
et

redrjit,

ratio.

Non

satis

investigaverat

liomo simplex naturam

originem

utriusque

Satir.e,

quae

oiiinino

DACERII PRiEFATIO.
Nain nihil e6 attulerat Luciconveniebant tain materia quara forma. lius praeternitoriset salia plusculum, in summu rei nulla insigni variatione facta. Et quanquam non coujunxerat plura versuum genera in e.odein carmine, sicut Ennius; fecerat taitten diversa carmina, quorum alia integra Versibus Hexametris, alia [ambicis, alia Trochaicis constabant,

Ut verbo dicam, si Luciliauae S. fragmentis. ab Epnianis ideo censendae sint, qu6d ille luuic scribendi arte longe* superaverit, uti voluil Casaubonus, conseqUens erit Horatii
ut Liquet ex
ipsius
diversi generis

Satiras a Lucilianis diversi prorsus fuisse generis, quandoquidem Horatius non minus evexit Satiras suas supra Luailium, quam ille supra Eiinium et Pacuvium evexerat Douzain quoque fefeliit iste Diomedis locus. Hoc non e6 dixi quod errorem levem tantorum vironun notare gaudcain, sed solum ut demonstrem, quanta cum eiu;'i ct cautela eorum opera legere oporteat, ubi dc re agitur obseura ade6 et

quoque

aiitiquii.

num

Antiquae Satirae ad Scenae usurn compositae Naturam declaravi; plafeci inde exemplum sibi sumpsisse Ennium; satis denique contirniatum dedi Enni P,acuviique ejusdern esse generis cum Satiris Lucilii et

Horatii, quod tamen carmen non nisi ab Horatio ad supremum fastigium perductum est. Jam ad alterumSatirae <;eiiiis, quod recepi exponendum, quod et ipsuin quoque ab antiqua originem duxit, tempus est accedere: ea est quae appellatur Satira I arroniana vel Menippea, qu6d primus ejus auctor esset Varro Romanorum doctissimus, qu6dque in eo opere Menippi Gadarensis, Philosophi Cvnici, mores iraitatus Nec sola carminum varietate mista est ista S:i!u:l: nam Varro ei interposuerat prosam orationem, promiscuo etiam usu Graeei et Latini Sermonis. Quintilianus de Lucilii Satjra tocutus addit, Uiud est et prius Satira genus, quodnon solum carminum

condidit Terentius Varro, vir Romanorum eruditissimus ; cujus loci unica difficultas in eo positaest, qu6d affirmatQuintilianushancSatiram
aitate

Varronianam fuisse priorem. Quo eniin pacto illud ficri potuit, eiim mult6 posterior Lueilio fiierit Varro ? At Satiram Varronis tempore priorem fuisse, ea ver6 noii estQuintiiiani mens, quippe qui probe" sciret eam multis anuis fuisse recentiorem. Idvoluit, Satiram hanc ita mistam magis compositam esse ad Enni et Pacuvii, qui in S:itii>. multa sibi licere voluerunt, quam ail Lucilii exemplum, qui musas
Nihil nobis restat hodie ex Varronis Saliris,
praeter fragmepta quae-

coluit severiores.

dam, eaque maximaiu

rum, quas Varro
illic

in

partem corruptissima, titulosque,

quorum

plurimi sunt duplices, qui indieio sunt, quanta esset varietas materiatractaverat.

Senecae Apocolocyntosis, Boetii de Consolatione Philosophiae libellus, et Petronii Arbitri Satyricon sunt Satiras Varronianis orjinino
similes.

disserere

Haic habui de Satiris in genere dicenda pluia in hoc argumento supervacuum csset. In notis nostris commodior crit locus
:

550

DACERII PRiEFATIO.

Uoratianaruni Satyrarum naturain enarrandi. Interea illitd velim .nii madvertat Lector, Latiuum Vorabulimi Satirce tam designare Sertni
se res habet in Iingud nostrft,
cutit
illis,

qui virtutem commendent, quain qui ubi vel

vitia insectentur.

Omnino

aiiter

nomen

ipsuin Satirae tetrotem in;

qm

se simulant id esse

Satir.v noniine

convicium
in

inteliigitur.

quod non sunt apud nos emm audito Eadeui tamen utrobique vos esl
titulis

Sed
rain,

.atini

plerumque

Iibrorum
et

et

integram

signilicationem,

quam

respexerupt vocis ipsius natuhabet ex etvinologiit, cuin

Galli respiciant

primum

frequentiorem vocis usum, tributae

jam

inde

ab

initio dicteriis et obtrectationibusi

Scribenda autem ea vox Latine per

Qui per>/
deruni, ex

scripserunt,

ii

cum

;/ v 1 per i, Gallice per i simplex. Scu/igero, Ileiusio, multisque aliis crcdi-

Numinibus

llusticis,

nuncupabant, nomiiie dicta

fuisse

ductam vocem Sa/i/ra

stravit
-

istas
:

quos Grasci Sediftas, Iiomani Faitnos, ejusmodi poemata, que voce Satyrus, praeterea Sati/ras carminibus Graecorum

Satyricis valde fuisse affines

quod
;i

esse falsissimum luculehter

demon-

Casaubonus, ubi docet

Satiras.

Snti/nis ex analogia formari

non Satura,

tl

Satyrica, plurimumque interesse inter Grsvcorum Satyrica, et

Ro-

manorum

in pulchra sua ad Juliani Imperatoris Casares Praefade novo observata contulit ad ea quai ante e;\ cie re protulerat celeberrimus Criticus, descriptis magno cum jitdicio duomm poematum quuique aut sex discriminibus insignioribus, quae si videre" cupias, auctorem adi. Nihil unquam fuit apud Graecos Romanae Satirae rinitimum praeter Sillos suos, mordax Poematis genus, quod ex fragmentis Sillorum Timonis facile colligi potest at hoc intererat, quod Silli Graecorum merae essent Parodice, quod de Romanit Satira dici nequit, ubi si forte aiiquando in Parodiam incidas, videbis tamen Poetam cavisse ne abutcretur. Uude hquet Parodiis naturalem esse in Sillis sedem, non item in Satiris. Exposila tandem naturvt, origine, et progressu Satira, pauca de ipso

Spanhemius

tione, plura

nnlii sunt dicenda, qui quidem qualis in hoc opere sit, non pocommodius demonstrari, quam si eum Silenorum statuis compares, quibus Alcibiades in Symposio Socratem comparat, quae nihil extra habebaut pulchri, nihil ornati, at si illas aperuisses, omnium Deorum Dearumque iinagines detexisses. Ad eum modum se nobis exhibet in Satiris Horatius, nihil magntun praj se fert, quod nos

Horalio
test

detinere debeat
viros

dignior

videtur esse,

qui pueris teratur,

velo,
et

qiMm

qui

occupatos

U neat

sed

seposito

Horatio

propiits

illico Divorum oculis se iugemnt imagines, hoc cst, ad quas assidue exercendi sunt, qui vitiis suis corriOculis parinn intentis illum adspexere antehac gendis serio studeut. mortales neque possum non mirari Satiras per tot secula lectas, atque relectas, paucis admodum fuisse intellectas, aut explicatas.

inspecto,

omnium

omnes

virtutes,

Substiterunt
ultra petiere
:

in

ipso

cortice,

verbisque
ut

inteipretandis

intenti,

nihil

quod quidem fecerunt

:

ut Philosophis

plane quasi scripsisset

Grammaticis par erat, non Horatius solum ut verborum

DACERII PR.EFATIO.

SSl

coustruendorum radonem vtderemus,' dediesetque nofais librum horis ni Schola fnlleiidis, oon auimis ad rirtutem formandis. Prorsus aliud *il)i Namque finis verborum est in hbc opere proposuera* Poeta.
cujus etiam gratft vcrba ipsa fuerunt reperta, quse nisi illum assequantur finem, uilnl uisi futiles soni: aures quidem feriunt, ad aniactio,
iuiiui

vero noii pertinent.

icere u<is voluit

affectus temperare,

Horatius iu his Satiiis, contra vitia nostra militare, naturam in cupiditatibus moderandis ducem sequi,
species discernere,
praejudicatas

verum
temere

a falso, et a rebus ipsis rerura

opiniones

abjicere, principia et

perspectas habere,

causas actionum nostrarum ridiculam denique eorum pertinaciam evitare, qui,

quibus a magistellis suis opinionibus imbuti olim fuerunt, iis obstinate uuo inhffireut, nulla habita ratione quibus innitantur fuuckunentis verbo, in eo elaboravit, ut nos nobis felices, atnicis jucuudos et fideles, omnibus quibuscum vivimus, commodos, utiles, et beniguos praestaret. Interpretari Auctoris verba, in Figuras digitum intendere, Lectores per oratiouis involuUe labyrintiios, aut parentheseos obscurae tenebras, ducere, luec omnia nihil eximhun liabent, nec, ut loquitur Epktetus, quidquam pulchri aut sapiente dignum. Ad hoc nobis annitenduin esl hoc opus nostrum est palmarium, usum et rationes boruin prae: ;

ceptorum ostendere, eademque auctbritarjbus fulcire, ut palftm omnibus fiat, eos <jui mores suos ad hor spcculiun componere negligunt, paria faoere aegrotia, qui libros, ubi remedia morbis suis prajscribuntur, legere contenti, Mediei consilio tantum abest ut utantur, ut ne intelligant quidein ejus utilitatem.

Non quod ego in coininentariis meis quicquam sciens volens praetermiserim, quod ad Giaminatici ofncium pertineat. Spero id sensuros esse Lectores, neque jam ullam superfuturam in verbis Horatii difficultatem at in hanc curam praecipue incubui, ut argumenta, quae tractat, illustrarem; rationuni, quas adhibtt, soliditatem indigitarem ; ut expedirem circuitus et ambages, per quas nonnunquam mcedit ad placita sua confirmaiida, et ad contraria reiutanda, vel eludenda ; ut veritatem assertionum ipsius stabilirem ; ut vafritiem ejus, ubi quasi ex insidiis
:

Lectorem imperitum facile fugiat, oculis exponerem ut apricum proferrem ridiculum illud, quod ia omnibus quas oppugnat rebus adhibuit. Haec sunt quae fecit ante me netno. Nam
agit,

quae

denique

in

ut est Horatius verus Proteus, saepe fonnas variando,

saepe eftugit, qui ciun
runt,

interpretes suos

quod potuerunt. diversum, sed etiam adversum, quemque ipse eo loco refeHere voluit. Non qut>d ego quicquam detractum eis velim, qui anteme Horatioiliustraudo laborem suum contulerunt laudo eonatits illorum, ilii milii viam aperuerunt. Si qua in re ego illos superavi, omne illud acceptrm refero magnis istis ex antiquitate viris, quos majore cum cura, niajore certe otio, legi, Homerum dico, Platoncm, Aristotelem, aliosque tain Graecos, quam Latinos, quos assidue tero, ut ad eorum gustum reformem meiun, eorumque fontibus Ingenii et Juilicii mei hortulos irrigem.
:

ipsum deprehendere nequirent, stupentes feceAfrixerunt ei saepenumero sensum ncu solitm

S52

DACERII PRJEFATIO.
illa

Non desunt, scio, liis temporibus qui magna

Noniina risu excipiunt,

qui reclamant laudibus, quibus per omniaseculacelebrati ornatique smit, quique illos spoliare velint iis coronis, quas tanto siio merito de Tribunalibus adeo augustis reportarunt. At hi, diun nimio effemntur studio eam devitandi admirationem, cujus mater est ignorantia, imprudentes discedunt ab altera il!a, quain Plato nuncupat rnatrem sapientiec, quaeque prima oeulos bomimbns aperuit .Minime miror pulcbritudinem illam divinam, quae apiid Scriptores longe praestantissimos elucet, istos

homines non capere, neque trahere; neinpe infirmiores sunt, quam ut oculos tantis splendoribus intentos dru tenere qucant ne dicam facilem esse rem Antiquos contemnere, iaboriosam vero intelligere. Quod ad me altinet, Divinos illos Viros ex animo totus admiror venerorque. Eos mihi semper ob oculos pono, velut Judices verendos et incorruptos, apud quos libenter fingo reddendam mihi esse scriptorum
:

meonun rationt m. Magim interim ducor

tior cogito,

Posteritatis reverentia

timidior

quam

fideu-

quale de operibus meis, si bono suo fato eo pervenire possint, judicium latura sit. Non ideo tamen minoris ajstimo doctos viros, qui hodie vivunt ; multi sunt, fateor, qui seculum nostrum exornant, qui priora potuissent exornare; in quibus tamen ne unum qui-

dem

novi, qui

non honoret

et colat antiquos,

sapiat, aut qui

eorum

praecepta

cui non ideni quod illis non observet, unde quantum aberra-

Ncque verear veris, tantum ;ib ipsa natura et veritate discesseris. confmnare, non esse difficilius sine luce aut oculis objecta perspicere, quam solidam laudem adipisci, et ingenium excolere aliis rationibus, quam quas Graeci et Romani nobis praescripserunt sive enim propriis felicis ingenii viribus innixi, sive ab arte et studiis instrncti, earuin vestigiis snccedimus tanien. Qui autem Antiquos damnant, caus& non coguita, non abs re erit, eos semel et sinml tanto errore liberare, ut ipsis palam fiat, se, duin nimio in hanc setaiem studio transversi rapiuntur, ijiis famae apud posteros gravissimum vulnus miprudentes infiigere. Quodnam enim excogitari potest clarius argumentum ad seculi cujusvis ignorantiam, aut potius barbariem demonstrandum, quam quod ibi Homeius audiat ineptus, Plato ad fastidium prolixus, Aristoteles parum doctus, Deinosthenes et Cicero c trivio Oratorculi, Virgilius Pwt.i nullis gratiis, nullo ornatu, Horatius denique rudis, humilis, et sine nervis ? Barbarae illu- gentes, quaj Graeciam et Italiain populan:

tes,

tanto furore grassabantur, quid

unquam

in delendis pulcherrimis

monmnentis tetrius ausi suni ? Quid magis horrendum ? Verum spes est non toti seculo imputatum iri quorundam perversum
vetustalis

judicium, nec Antiquis fraudi fore.

Frustra Iinperator ille artna iu Homeruin, Virgilimn, Titum Livium movit: incassum cecidere lanti conatus belhnn absolutissimis operibus indictum quid aliud egit, nisi ad numerum ineptianun accessit, quo laborat ipsius Itistoi ia, cumulatioremque ipsi invidiam apud posteros conflavit ?
:

53

Q.

HORATII FLACCI

SATIRARUM
LIBER PRIMUS.

SATIRA
Adversils

I.

hominum

incanstantictm, et exinde in avaritiam invchitur.

Quomoilo
ut

Qui
Seu

fit,

Maecenas, ut nemo,

quam

sibi

sortem
[
s 6

fit,

6 Maecenas

ratio dederit, seu ibrs objecerit, illa

Contentus vivat: laudet divefsa sequentes?

contentus e*L conditione, quam sibi vel consilium dederit, vel fortuna oI>sed quisque praefera* tuleiit; sectantcs dimrsz instituta ?
nullus
vivat

ANNOTATIONES.
Duobus Satirarum
pit vitia, callide

Hbris Horatius Stoiee cartameu, atque, ut ait Persius

perferret

edicta

ita

Satira

muhiplex argu-

Sat. 1.

v.

166.
c.tfr vittum ridenti Flaccus amicn
et

mentum complecteretur, variaque pertractaHancquc etyraologiam asseruut eruJiret.

tissimi

Omnc

quiqu^ vui.
licct

Ad

quos, lector, accedes,

lib. 1.

admissus circum pra?cordia ludit, CalUdus excusso populum suspendere naso. Egregie et apnosite Seneca, in Iib. quo probat Cceteri sain sapientem non cadere injuriam
Tangit,
:

reehmante
cap. 12.

Julio Scaligero, Poct.

Porro ne mirere, qubd

Sermonum

pientes, inquit, molliter et hlande, ut familia-

vocem ac titulum, ut in vulgatis plerumque, non inscripserimus. Vetant graves et docti vetat ratio. Scrmones sunt tam Satirre quam
Epistolce:
in

res medici a-gris corporiltis,

medenlur vigressi viam,

est t

sed

7ion

non qud optimitm qua Ucet. Stoici < ut amcena intuentibus videa-

utrisque seilicet reperitur

xque

sermo,
n. 23.

id est, oratio
:

diana,- locutioni

remissa ct fmitima quoti* ut defiuit Cicero ad Heren. 3.

iste Satiris titulus

tur, cura? habent; scd ut

piant,

ct i/i

nos eriillum cditum vertkem educant, qui

teli

quamprimum
jactum

Quare
jit,

igitut
?

dun-

taxat precfigatur
1.

adco extra

communem

surrexit, ut

Qui

Macenas.]

Non

abs re tanti
est

comroendat Quinti!. 1. 10. c. 1. hisverbis: Multb est tersior ac pttrus magis IloraUus; et ad notandos homtnum morcs prtecipuus. De nomine et origine Satir.e disserui ad Juvenalem, tum in Praefatione, tum v. 30. Sat. l. ubi admonui non a Satyrorum dicacitate appellatum hoc quod carmcn, sed a satura lege, vel lance
suprafortunam
tmiiteat.

Horatii Satiras

literarum

Patroni

nomen appositum

ad

caput sin<rulomm Horatii operum, Od. Epod.

Satir. Epist.

2.

Scu

rctzo

dederit,

seu fors

oljecerit.]

Ratio, consilium, voluntas

fieri

Dearuro, ex qu&

singula in orbs hoc inferiori, Stoici sta-

tucbant.
Fors.]

Seu

fortuna, ad

quam

referebant

om-

aicut |eec varios fructus coiuiueret diis agrestibus offereudos, il!a veio muita ti diver?a

nia Epicurei.
3. Divsrsa.] Pivcrsastudia,

ac vitse instituta.

aA

3.5-1

Q.

HORATII FLACCI

Vius lalioie

Mtlcs senior, fractia jara artudiuunuo, dicit: ( ~)

!

felices mercatores

contiirio
bttagitat

negoiidtor, euni
nat tni, ait
.

Notus
* , st

bcllum. EnimveroconfiigituT: hone ipatio bn-vi

fclix

Melius

fortunati mcrcatorcs, gravisannis Miles ait, multo jani iractus luerabra laborc 5 Contra mercator, navim jactantibus Austris, Rlilitiaestpotior.Quidenhn? concurritur. horae

mors velox

acvitli, vcl

Motnento

cita

mors

venit, aut victoria Iseta.

victoria.

Juriseon>ulttil
;eifiniat,

ftgricolain Iaudat juris

legumque

peritus,

ibrtunatos

apricotas

quando

Suh

cotiiulior

januam

fjus

verberat ad gaUieinium. IsceK;, qui datis sponsoribus rnre dc-

cantuin consultor ubi ostia pulsat. IIV, datis vadibus, qui rure extractusin urgalli

bem
Solos
-relices

est,

ductus est in civitatem, solos praedicat beatos in civitate degentcs. Reliqua ejusmodi tam muUa rant, ut. faiigare queant

^]
Io-

O.Uia

viventes clamat in urbe. de gcncre hoc (adeo sunt multa)

quacem
Delassare valent Fabium.

^rdcm,

verboaum Fabium. Ne te reaudi qub tendam. Si

Ne

te

morer, audi

nmnen
tu, quj

aliquod dicat

Kcceego
antea,
firs

Quo rem deducam.

cat,

Si quis dcus,
cristu, qui

En

ego, di]

jatn pra-stabo

quod
eras

dcsideratis

miles
:

tu juri&peritus, jdtn tris agricola. Vos illinc,

iu( rcator

Jam faciam quod vultis

Mercator:
vos.

5 modomiles,

tu, consultus ruodo, rusticus:

Hinc

ANNOTATIONKS.
e.

,Wm.]
t-t

Lib. 1.

Odc

3.

Ralicm Xti.

tatur cbnttitionem

Vide

Ilb. J.

Odc

Dux

inqideli btrbidus

Adrirc dttster.
lo.

Vades sunt sponsorrs qui pro altero ae obligant ejusquc ictpiunt cau*am, ac reos sr pro eo pruestant, sive eapot agatujr

Sub gaffi

cantum.']

Quemquc tscdet swe

aut crimen,

conditionis, durn ejus sentit iueonunoda: atie-

vudibus, ex eo

qu6d qul

nam vi-io laudat, auoniam tum ejus solum cOmmoda intuetur. Sicjwisperitusagrieol&se infeliciorem putat,

seu discedendi

Nomoa facturn eos dederint, vadendi nabent potestatera, donec adsit

sive pecunia*

proestitutus ad sistendtim se judicio dies.

Cjc.

ronsultores, ct

quandocunque importuni adsunt sunmio mane ostia pulsant, som-

de Finib.
.

'2-

tt.

;o

Vadem
QikkI

te

ud mortem Tyiltc fcrtt

ilal

pro amicOf nt Pitihagoreus

fasi-

nuni

et quietem interturbanles, seu cum t:;irr.ttionilms vel interro^.ui mibus siepe firtilibus et insnlsis caput obtnn-iunt

eJiculo
n.
;,,

Tyranmt

expficat Ofnc. 3.

*:>. :>

Ualti tiintuin.] Vido Pfin. tib. lo. caji. 21. nbi sic nabet: //' nostri vtgden nottitrni, qaos

alteri

uamotiem el Pythiam, Pythagortas, koc animo >>:fcr se fr/isse, nt, ciim eorum Oionyshts Tyrantms tHem necis destiuamorti addicttts essct,patu
sit alier
fjits

vissetj et is, qtii

excitandU in opera nufffafUus, rumpcndotfiic stnmto natttra gewtil, W6ruat sidcra, el terrtas
distinguwit hvrat mteroHuratUu.

dies comtiu

udandormn suorum cat&a poshtlaswieiuti ; ut si

sseti
itle

vas Juctus
reuertlsset

Ciansoheunt

tum

moriendum

esset ipsi,

Qui
ter*

cnVitum, 'jiuu itiifuc (astrcnsi vigiliA nd cutos ItUvremquc rcvncant : tuc sntis ttrttim incantis pati/mhcr obrepere t dtcmque ntietUi >>> nun* iant tnnttt. Clcero de Divin. lili. ?. n. 57. Vcmoi

eiim

ad dxem

se reeepuistt f

admirathts eortem

fidem Ti/ranntts3 pcttvit,ut se Hum adscriberent.

14. Ffitium..]
liquct.

ad amirittam

.':',..

i/uidtin

ijttiniis

vcrbis

caii&atn explicatf

pcetare

cur uutc luccm gtlti cananl. Vepul&Q etiim ' et vi omitecarpus dtaiso ct motlijicato cibo ctmtas edetc^ amcte stUiatos: qtdquidcm
silentio ttoftis, ut uil
rvttsi$ t
,

I--nn.iir

javcnt Jatictbus
<

cantu t ptausuquc premunt atas. Rhodig, lib. 16. eap; ]>. mslta dc his.
Cottsultor.]

oet.

Qnis ille fiwrit, h:\wl plaiVe Vetus Inrerpres, Fqhus KarNm inquit, F.ifucstn hcn natus, Petmpefcoias partes ': clti Stoicd tutnmtnquam cum llmuo acrxter eontcndit : saips&etiamaliqtu Sunt qui rl.inxisiun, dc PMtoSOphiA Slnicu. vcrbosuin, et loquacem caussitHcum fuisse di'

cant

eum qucm

bic velticai n>6ta.

Clcero pro
i

Mu
:

:i

i.a,

n.

32.

sic

artem militarem um Jijre Civili, sen, bclli ducemcumjurisperito, confert yigilas tu de ?we* te y ttt tuis wnwltorihts respondttas: itte,uteb
v</'/, waturi ct/m iwtnifu jnrtcniat. Tc ritUmuin, illum buccinarum cantus txsitscitat. 11. ///< datis radt/us, &*c.] Ap*icoia verb ui ]us venire coactus, eivei in urbc degentea
,

St qui\ deuSp &ci} Pr.edaramhnic loco dat luct-ni Sencca, Kuist.'i.. ubi sic scribit . . Rfulla viderivolttnrusvelle, setl ttohtmus sape aliud volumtts, atiud optamus, id esi >\
].').
.

Sitl

; et vcrum nc Diisqmdcm dirimn aut '"" cxattdiunt, txtd misereniur. Qui exttudirent et annuerent, tlamna nobis scepe maxima, aut mala, qvat mimml vcilmi ust da >>

limn

DH

qune seutit incommoda, statiiB eos judicat beatiores st, suamque detcsviaens non experiri
ea"

18. Mutatis partibas.]

tutis,

Mutaria

vitu.*

is-wti-

cuudiuuue, otHius.

SATIRARUM LIBER
Voshincn.utetiadisceditepartib.ie. Eia! ktqui licet esse beatis. Quidstatis? iY>hm. Ciuid caus;e est, merito quin illis Jupiter am_

I.

1.

355

Iratus buccas

Tam

D
-bas

~*'S^ ch
ni?

Al

B bnuent.

Vermo-

mineno

noeditui

20
"8 ]

ErgO

qiuii'-

fo* Jupitcr
I

uiramque maVilt&ra nou

infl

neque se fore posthac

votis ut praebeat aurcm? facilem dica Prieterea, (nc sie, ut qni jocularia, ridens
,

contra iilos et justt qirideni: dicatque, sc deinccps tam nicilem luaid futurum, ut posfulatis

aurcrn det

Porro ne jnjularitcr

Percurram: quanquana ri lentera diccreverum Quidvetat? Utpuen^oliindantcrustula blandi octores, elementa vehnt ut chscere pnma. 26 Sed uuncn amoto qua?ramus seria ludo.; llle gravem duro terram qui vertit aratro, Perfidus hic caupo; miles,tiautaniue, pei omne Audaccsmare qui currunt, hae mcnte lahorem Sese ferre, sencs ut in otia tuta recedant, 31
,

h(BC uerscrtbaro, sicut qui ridi-

cula proferwti : tametsi quid prohibet jocoseveritatemloqui ?

[^ eii]:ulniuJum urffireutore; M .
sctitantcs Hliquando pueris donant, pjuct'iitis,uf vcitut e.xcipere

priras

Jocumenta. Aitamen sepr.

cluso joco scria

iscquamur.
colit

qui

humuni dcsudaus

Aiunt, cum sibi sint congesta cibaria: sicut Parvula(namexemploest)inagniformicalaboris Ore trahit quodcunque potest, atque addit 5 9 acervo ] [ Quem struit, haud ignara ac non incauta tuturi.

duro vomcre, fraudulentus iste caupo, imlf! et nauta? cururta maria inticpidenavigantes, aftirtnant laiiversi, eo se consUh)
labores
exar.vlare, ut in sencc-

tvtequietem scrurumcapessant, postquam sili a!mi<*iit.\ compa-

nwrint
fonnica

36

non secus ac exigtta (nam praSft exemor<?

pluin) ingenti laboie dcfcr

Qu;p, simul invcrsum contristat Aquarius an-

num,
tcmen
r i0.
illa,

qmcquid poiest, ci ftdjimgil cumu!o queiD u^erit, pr.-Fsci? et

provii! i futurae hyemia. ('cnnnstatim atque aiinum abeuxitcm vc\ut Aquarius

ANNOTATtONES.
Amlrt^ Iratnshvrm^
i

in/Jr!.]

Hoc

indig-

tur.

Hinc

/Ediles, itttcr aVia sua ofiicia, in

hcs

ivi

,'

i:.

lichim c.t ct eflectus.

spiritus ad
:

aniniadverterc dcbcliam. Per-;. Sat. l.v. 130.

Frcgcrii hcminas Arretx JEdilis iniqxtas.

Tunc

eriiin

crebri

ncitatique
clisl

prorumpunf, buccasque

atque aniiin tnotum, a ^utni qi fcrvorem exprimunt, t im verbe coneitatiora, rum rolor tuinorque buccaftnn, tom ocnloruiTi denique i^nitus arn lunt

33.
v.

Nam
/','.
,.-.'

o.

txemplo cst.] Sapiens Prov. 6. formiram, <> pigcf, et consiJera,

laboris.]

vias

jus,

"/

aisce sapi ntio m,

dor, et quasi fuigurans.

Noster ad Pisonea,
Sic et

Magnifvrmica
rnini

Phocylides in car<zi>

tumi.lt dcltiigat orc,

aiT eoriem sensu.

idmonitorioj FojTOica^inqirit^^ensea

Grteci loqmmtur.

D.-.no^linies de yEscl.ine,
, . .

rfvtbuJat clamita \sseqff ctumcQjittimeli&i

TroA^a.^fliv.

II).

htcca bifiansj rac yyiQzi< 24. Ridenteru dit.

i
.

ut et Vi's. Geon;.
.]

descrilmntur fonniea; laborea; 1. v. is6. et ;j8o. JEu. 4.

1'ostea Sat. 10.

v.

v.

M.
Ridii \tlim ucri
c.

40 2. Plin. t. 11. c. .JO.&c. ;J4. Ore tratet quoda rtgne potcsl.'] Plin.l. 11. 30. Siquis compare! oue-ra covpoYTbus WFum t
{jortirjue
:

Fortrtts et
ih.

melius

ma
i

mque

secat res.

(formicarum) fattatur radi:*

majores.

virc: esse

Crustula,] Ftebant farin, lacte, caseo, olco, melli , &c. Qn-i' placentae, hcilaria, dul1

ciaria dantiir pueris

interdum, quibus inviteu-

majora aversw postrtmis pedibus mol unlwr, kmiuns obnix&* Estiis Rcip.ratiu,v:of)ria, cura. Se>nviaano~

Gerunl ea morsu

tur ad capjendara sponte diseiplinam, ac libei tius animum ad discpm! i prima liurarum ele-

sa

irJzoit,

ne rursus in frugc^ exeant e terra.

Jtfqjora adini ctUtm .c-vcrnye:

fttcta vmbre prqjerwit
el
n!ij. t

dmdunt. Matfc
Opzrantur

menta apprKimduru.
pueros
vi

Plato f. de Republ. vetat

\ict07d.

diseipHnam, vnl. -tutera quasi ludendo invitari ; ttim qnia sic appareat, ad quo<l (Ksciulinae genns quisque sit aptus tum qu6d nuila disciplhia cum vi conjuncta
adigi

ad

noctu plend tuna. E&dem interlvmo cer.sant. Jam tn opete qui Lahorf oues scduhtiis f c. 36. Quce, sinul mvcrsum, fiS?c.J Pot ta ipso
;

formicarura

exeraplo

utitur aJver^ds

stabilis in

animo perfnaneat.
In avaritiam

28. Htc grauem duro> &c.] dtinceps pugnat.

vinum aqui mixt

29. Prrfuhm hic Carrpo.] Perjidus, seu quod inj venaerent tanquam i.ui.-.-

cujus ihsatiabilis pecunisa famcs est. fmiuica, inquit, quiescit aliquando, cr-s?atque; laboraie et congercre, utiturque sapiens at v,cAt tibi laborandi et qaaesttim tiiat congesfis.
faciendi nullusestfinis.

avaium, Atqoi

tum

pumm

seu qubd

iniquifi

oensurb uteren-

Cvnlristut Aqiutriui

annum] Cun; kv t n

A2

S6'6

Q.
igrwUtui/iis-

HORATII FLACGI
ororcnit, ct

que prudens vicutat, quue pnus ccumuhvii te ver^ ncc anlens aestus, nec hyems, ignis, mare, ferrura, a qux-stu deterret. Xihil

/^

Wusesitis sapiens; cuin tc

Non uequam -.-

illis

utitur ante
,. .
,

Demoveat

lucro,

nequc iervidus restus neque byems, ignis, mare,

>

teremoratur; modbni
tn
i

tfyja

nemo

locuplctior

cxistat.

Quid >.-'> prodest tibi ingenlem auri vel argenti sumroam

fcrrum, Nil obstet tibi; dum nc sit tc ditior alter. 40 Quid juvat immcnsmntc argenti pondus etauri

humo ciam egi noR si metuj R

si

Furtkn defossa timidum deponere

terra?

dtare,

u
-

detrabatur

qw
Atqui
?

tqt

r:

vus ad
:

pan um assem.
nisi

Rtpono ego

illud

agatur, quid pracclari habet cu-

muUi congestus

Eim

area tua
tritlci

corarainuas 3 vilcm rerhgator ad assem. At ni id iit, quid habet pulchri constructus SI0 acervus? [ ] Millia frumcnti tua trivcrit area centum: 45 Non tuus hoc capiet ventcr plus quam meus:
*

w U(,,i
,

coutrtverit centtes mille

tnodios, non propterea veater tuus plus devorabit quam meus sictit si servoruni unus tu saceulum panis oncrato humcro forte deft-ras, nihil tamai ampiius accipies, cestaverit.
sit victitanti

quam

qui

nihil

Reticulum panis, vcnales intcr, onusto [utsi Forte vehasbumero; nihilo plus aeciplas,quam Qui nil portftrit. Vcl dic, quid referat inira Naturae fines vi venti, jugera ccntum, an 50 Mille arct. At suave cst ex magno tollere
acervo.

Autdic quid

intcr-

intra naturae limi-

tes, ulrum jugeraecntena colat, VerO.ni, inqvua an millena. lucundum eat sumere ex mgenti Cur tua plus laudcs cumeris granaria nostris Imb, si tantundem cumulo. relinquac nobis uccipiendum o modieo, quare tua horrea praeferas rasculis nostris ?

Dum

exparvo nobis taiitundcm haurire qua%

relin-

ANNOTATIONESj
advenerit,
et

cum mense Januario

tum

fexe

mcdio

nisi

pecuniii utaris pccuniS

Acjuarius tristem facit annuin,

formica non prodit fbras, manet insui cavernuU, ibique

verfi

facies?

Quid
lib. 2.

erit

tu; tufi, quid abscoudituin

ex eS pulchri

aurum etajgen-

tum

Ode

1.
erf,

vescitur quWitis aestate eibariis.

/Iquarius.]
aci,

NuUus
signis

argenio color

avaris

Unum

daodecim
xvii
cal.

zodi-

/thdittB terris tnimiee lafltna?,

quod

sol ingreditur

Feb. Virgil.

Crispe Sallusti,
Spleiuleat
i

nisi tejnperato

Georg.

a. v. aoar.

Jam cadit

cum frigulas oUm e.rtrcnwque irrorat Aquarius anno.

v.

4j. M.I.fia fntmenii, S'c.] Et si agri tibi rcddant frumenti modiorum ccntena mlllia,

38. Neque fervidus tcstus Dcmoveal lucroj]

Jhiv.Sot. 14.

non adev plus devorabis quam cgo qui pauca

i.

|3A.

Sedqiib divitias ha r Cum furor haud duOius,

nta coacias?

i;.

um
efatof

qttb
lib.
'

Reticulum panis.] Sacculum e. reticulo, panis fcrebatur. S. August. de Civ. Dei^

i.

cap.

ft

Aniwna

Ut
(

locuj
,

adritin deuortatur.

retica dicituf, inquit, ^

Jnterea
rescit
.

y&wdes

inter.]

Inter venaHtios servos, veJines

vivcnii.)

emornum
'sciff
;

m ipsapecunia
tat

nuin cxpositos,
49.

hitra
.

Nalura

Senec.

Rt m\
hominii
,

yur non ha

Theognis, Diviliarum, Inqu

..

...'.
.

'

rrXsurb
i.).
.

;'

Ht

Tt

ua

nunquam eris adopi m f, nunquam eri 50. Tqgrra.] Jugerum ^gri jiedes 240 in JOin l.ituin continet: sive, quantum iinu boum jugo arari uno die potest. Iiiuor. , an MiUc arct.) Aurel. Victor de
6.

Si ad naturam vives f

Quod si comminuas,
n

ftfc.J

Jampcrmuli

irio Dentatosicrefert: Quaterna dena eraviritim poputo divisit: sil-i deinde

pn lepsin
si

diluii

ac
.

di

constituit, ait
cui
<

,;

esse dehert

;ord<

Ruas obin ru

At rerdum ac

d<

' ervrj

di

traham abquid
avartts,

non tantum suflu <!. 51. .U sttave est exmagtio.j Hiec

dicit ava-

saepe,

inquit

ille

brevi ad

Oum
rcTutat.

e.L

parvo

?utbis.]

A\arum

Poe'ta

n.

ndei Po^ta:

At

:.:j.

Cumcris.]

Vasis

fictilibus,

vimiueiv

S\TII?ARI"M LIBER
opus liquidi uou arapltas nrnft, Vt*l cyath6,etdicaS5 Magnode ItmniucmnlU-iu Qakut exhocfontioulo tantuudem sumere. Bd

I.

1.

8, 7

Vt

tili

si

sit

vel

i egeaa perlnde cyatho dui

-.*<-

aquae
i

utwl
tfcpic,
-

hai lantundem Mallem magno de fluviOj qu.un de

firnte

iato

fif,
[

56
^

parvulo.

ut

si

qui

requirant
lius

Hinc oero fit| nimjam a-

Plenior ut si quos delectet copiajttsto, Cum ripft simul avulsos 6erat Aufidus acer, [ 5I1 ] At qui tuntulo eget, quanto est opus, is neque

l>uiul.mti.t;ii,
j

cum

rij/S

aoferat Aufidus vehemens. Qui autcm tantum deaVder&t,

qoantum
aptal

necesi c est,
-

ille
1

limo

nec

aqttam

osno turbi-

Turbatam

haurit

aquam, neque vitam

amittit

60 in undis. Atboriaparshominumdeceptacupidine&lso,
Nil
satis est, inquit
;

dnm, nec vitam in fluetibns \uidir, Sed magna pars mortalium

f llaci

cupiditate
sufiiettj

iHusa,

ait

quia tanti

quantum ha-

beas,

sis.

Quid

Quatenus

jubeas misenim esse, libenter ut quidam memoratur Athcnis Sordidus ac dives, populi Contemnere roces 65 Sic splitns: Populusme sibiiat; atmihiplaudo
facias
illi ?

id

fecit;

quoniam tanti testimabere, quantum possidi Ms. Iniic ? BlAe l#NW eSflC BgaS Qoid Ul quandoquidem infclicem, sponteagit. Ithquidam namftui Athenia extitisse avarus ot opuNihil
lentusj

verba

plohis

aspermlri
!

suetus hoe
It.l.it:

modo: Pleba me iego vero mihimet domi

Ipsedomijsimulacnumraoscontemplor in arca. Tantalusa labris sitiens fugientia captat Flumina. Quid ridcs ? mutato nomine, dc te Fabula narratur. Congestis undique saccis JO 5Ii IndormUinhians,ettanquamparceresacris [ ] Cogeris, aut pictis tanquam gaudere tabellls. Nescisq\iuvalcatiiumnius ; qucmpnt!beatusuni?

applaudo, quoties nummos in aica conspieio. Tantalus sitibundtis appetit fldvios

a labiis rece?

dentes.

Cur

rides

De

n?,

no-

mine solum mutato,rabulacoramemoratur. Dormis avldus super sacculos undequaque accumulatos:

velut
ii

ct

cbgeris abstinere

rebus saeris, vel delectari qmisi tahulis ftictis. /hi ignoras

:ul

quici

pecuuia

utilis sit

ae nc-

cessaiia?

ANNOTATIONES.
sparteis, palmels, in

suum raodicum condebant

riis

quibus tenutorcs frumcntum at divites in grana:

fuit hostis,

aiebatque sapienter, msat ial-ilem cu-

jjiditatem atque amhitiow

esse

seu horreis.

Festus.

Tum
:

elemeuta, apud Stobaeum.

omnium maloDeeoDiogenes
Solebat popuhts

Cumrina simul amdsos ferat Auji Uts.] plu5 divitiarum appetunt, quain par est, saepe rerum copia illos perdit; sicut qui vult aquam ltaurire ex ingenti fluminc, non raro de58.

Lai' rtius, et

Lucianus.

Qui

66. Popuhis

me

sililat, t*V.]

plau!*uet apelamationibus excipereviros insignes

tie Kep. bene meritos, sibique gratiosos, cum theatrum ad sptctacula ingredercntur at ho:

merpnir
Aufidu

ac pe
.]

it.

Apulide fli^vius, pro quolibet alio capido flumine. Y)c eo lib. J. Ode 30. ubi,
ViuUils siujidits.

miues
to,
lil).

sibi

infeosos ei invidiosos, sibilis proseCic. in

quebatnr.

Pisbnem

n. f>5.

Da

te

pupuAtttc.

commiUe
i

ludis, sibilum

metuis?

Ad
et

59lus

Neqae limo Titrbatam haurit aquam.~\

:

5. Epist. 18.
[

Fushim clamvribus,
ctantuY.
<"

convi-

Plus limi trahuut raajores fluvii cpntra fontAcutimpjdam habet aqnam. Indicat Horatius per simititudinem eos, qui opes rnagnas avide

/\-,

ribilis

.'/'

qu :im

liii'.,

multis

turbari

curis,

nonnunquam

obrui et
etjusti
rcu?

ahsumh

61. Cupidinefalso.] Cupiditas imagine recti

fallit. Nimtrum honeste vivendum, faconsulendum, &c. Ergo docet opes accumulare ad sumptus necessarios biciendos. 6-1. Ut uutdam memoratur Athenis.] Quis Ulc, ignoratur. Timoncm qucudain misanthropum perpcram hic intellt^unt interpretes plerique. Diviterr\ ac sordidum hominera ex-

labris; C^c] Egregiam apo^ qu4 PoPta longinsculam, ut videtur, narrationem exorditur, statimque abrumpit, aitquc avaro, Quid ridesf De Tantalo, vide Ahnot. lib. 1. Ode 28. ei lib, '2.

C>8.Tantalu*

siopesin obscrva, lector

Ode23.

liclie

Petnmius:

c.

82.

aquas 9 nec jwna patentia cagpil Tantalus uiftfir, quem stiafatapremunt, Divitis htec magtiifades erit t omnia iatc Qui tenetf et sjcco concoquil orcfamem.

Ne

hiint inter

72.

Pictis eaudcre

tabellis.]

Intuendo taa-

hibct

Horatu:s.

Timou

ille

contriL

avaritioe

tum, nunquam utendo.

S56
Ematur
pani:., olrra,

Q.

HORATII FLACCI

wni sf \taUia quibus non couccsms .-e^re se habeat natura huniana. Perittn an *-\pe.lit viTius: adjunge
gilare paviiluut, et rliebusae noctiii
-

nmcr-j i;n[jrobospro?dones,

llireildia.s.ivrs, n('te(Ul>l...l'-i-

Panls ematur, olus, vini sextarius; adde, sibi doleat Datura negatis. 7^ An vigilare tnetti exanimem, noetesque diesque Fonnidare malos iures, ineendia, servbs, lNe te compileiit tugientes; hoc juvat? liorum

Quets humana

turactbjramariipiaiit? E^. n i> ejusiu.jili bonis carcie semprr

xoptavitim. Diets cr"j: At si corpus algore vcxatum cegfotet,

aliudve morki gBmis afKgat
tc

Semperegooptarimpauperrimusesse bonorom. At si eondoluit tentatum frigore corpus, 80 Aut alius easus lecto te affixit; liabes qui
Assideat, fomejita paret,
XT

medicum
nOU
,-i-

roget, ut te

cubib,

pr.e.~;o. esi .,... adsit,

mt-

aicanienti

SuscTtet, ac reddat natis earisque propinquis.

s.ii.iiM iis:i.i,
i,-

n-.cdi-

cum

precctur ut

sanum pnt>

^? n
,-,.

UXOr saIvum

* VUlt,

hllUS

onilies
Hr>

stet ac restitualliberisetdilcctis

Vicilli oderunt, nOti, pue.i

atqUC puclla?.
t

Brrat, vujuam ego. IMon coujux, non miu.s te lncocognatis.

Miraris,

cum

luniem cupit

te aversantur viet

bl

nemo
si

tu argento p6st omnia i ponas, r" 3] o r * l j prestet, quem non mereans, amorem ?

cmi

cuncti, tamiiiares, pucri

At
,

eorrnatos, nullo n&tura labore

. .

ptelte ScUivtqxxwAo pecunise tu posthabes tlniveisa, jj nuraris

quod

nullLL,

quem

exhibeat amorem, nequaquam mercris?

Sr^^^r'-;-'
qutis natura

dat, retinere velis, servareque n ,,amicos; , lnfehx rjperam perdas ; ut si quis asellum 90 In campo doceat parentem currere frenis. Denique sitfinis quaerendi; cumque habeas
.

Quos tibi

donat sine ul!o

la-

plus,

btire, miser, .'iaJ?ropcr;ini perdas;

Tn^lTJ f^T
pum
dem
decuirertr.
,.
I

d lTat

Pauperiem metuas minOs Incjpias, parto quod avebas

1

et finire la!>orem
:

nec laeias quod

Taodero sitipojdi quanioqui<

i :

w6M^ . %Lm,
phificulurfi

pOB&uies

uattlb

Umidius,quitaiT. (non longaest rabula) dires95 (jt metiretur nummGS ita sordirlus, ut se xt ili j 0Ti "M'^' servo inel.us vestiret: ad usque
;

atque incip. oirc labnrem, comparaiis facultatUna\ quas petebas. Ne vef6 idcm &sas

Supremum tempus, ne
r\

se

penuna

victfts

Opprimerct, metiicbat. At
. v Dlvlslt mediuiii, fortiss.mi
.-

'.uine libcrta securi rr> i :j , r,/\

quodUm.(iius,quiadcoo r ui;,ilius servo. /5 aH

ryndandarum. 100
me* At
illuni

tns (haud proJhta est narratip) ut pecuniain metireiur; tam parcus, ut Qunquaaa sc vsiirrt

ultirnum

yfte finem reibunajdabat ne periret inopii ciborutu.

ci^idit meriium libertaTyudaridarum fbrjtissima.

ANNOTATIONE**.
74. Vim sextariiis.] Scxta con^ii pars, ccmtiaens cvathos tUtodtcim.
ratione vclis a

quoquam
v,

diligi ?
ti

huc

facit veri-

culus

ill;'

a;o('|U.'

(*

^avTt; tvyWTt

76.

An

vigilnre

Po-ta, osttndirque

meht (iajpmoB, C^r.] Urget gnris dtvitiarom incoiuniuv.

javiti.

rriiw t

a meomnes

exoptent mortuum.

da. Juvenal. ^at. 14.

3(W. Tantis parta mai<> <uru majorr mrhtquf Svrvantur. Misrra s> viQgjti cui otfifl censui.
>

90. Vt 62. tjuis asellitJHf fifcj Ada^iuin est, de eo qui operain inanem sumir ac molitur. 95. Umidiu.i.] Lt-gunt aJii Numubus ; alti
Uiudius, et perinue est. 9o- Mdisetur mimmus.] Scilictt numerare nffiufi prope tauumerabilcs. Pctron. r. t'ior TrittukciaBms Fortunuta appellatur* 3;.
fbcet
I
1

$0. Ai ricQndoluit, <Sc.] Objicii vntw n<ccs.Mt.iTrm pectuiitt. Juventl. S.t. 14. v. 196. $rji<<t 't vwrits ct ilrlilitote carebis,
JCt luttiwi <t

64.

A'<

.1
:

curam pjfiigics. a.Tur salvum tv va/t, (fc] Redar\er6 ctiin Sjirras opes iruart;is

qtta ratmmoi rwdio

ruit Po/ia

Im6
:

rtrvandOf supsidia iHli <ompardr*-*, (jjmniuin oi!iiis *im incutri* :p iutoleraljilis es, qutbus Ci.-.ximc carus cssc tiebufras. Ntcmirum, quijipe

meUtur. Suidas. f* > T* jyu^iOV OlVdfAITpltV. 100. Fortissima Tijndaridarum.] Vclut

tera
(

al-

Ivteinnestia Tyu.iuri
interlecit

filia,

qum Agmnetn-

nonem

unarn pcruniam anas, ctera appctn^risi rjul

Juvcnal. Sat. 6.

v.

ab jKgisttio mwetho adjuta, G5G.

RATIRARUM LIBER
Quid mi
igitur suades?

I.

1.

359
.*

Ut vivam Mienius?

QuiJ^crgomibi suaJcs? inatd

\ iv.imnc jicui

aut sic

M enius, aut No:

meotantu

Vt Nomentanus? Peigis pugnantia secum Noa ego avaFrontibus adversis compooere.

nu6

res

* Rtspondeo Conti* oppothua conjurjgu adtfi

versis froutitHis. Qotturfo

aw*
I

rum

514
[

Ciun veto tefieri, vappamjubeoac nebulonem. Est inter Tanaun quiddaxn socerumque Vi105 selli;
sunt certi dcnique fines, Quos ultra citraque nequit cohsistere rectum. Nemcm* trt avarus llluc, tuide abii, redeo. Se probet ; acpotius laudet diversa scquentcs ?

rota nequnra t perditvan. t aliquod dxtrniT itltct Tansfm

ii
1

rum

esse prohibeo, noti tc

socerum Vi telti. E&tnedio

:

iirti
<

tas in rebus

:tdeou.ue suni
irel

limites, ultra

cicrs
it.

quot n

Est modus

in rebus

Revertox illuc unde digressus rui. A. me

stsirc
itott
;

uuu

ium

nullus, perinde ac avarus se pro-

bubit: rt quisque

laudabit see*

tatitcs diversa iostttuta ?

t)2<2t^

Et in-

Quodque

aliena capella gerat distentius ubcr,

1

contabescat,
ferat

qu6d capnt

1 Tabescat? aeque se majori pauperiorum Turbffi cbmparet ? hunc atque hunc superare

labovet

pleiUDVa? ntunero pauperionjm ? illwn ntquc isxutn super^redi condtur? Prw* Jecth stc propexanti sempef imalteriua

ul*ia

ncc

st*.

COB&fftt majori

Sic festinanti semper locupletior obstat: Ut cuin carceribus missos rapk ungula currus,

pedimento

tit

ditior

aliquis

quemadrnodum quando uuguta

aOripit currus repagulis eraissos.

ANXOTATIOXES.
Tundaris Uia hipeimtm
Soceritni VisetH^\
qtic
est
ille

Herniosum. Tnter utrum-

hwdsam
ris
:

etjittuam &\Ttrd Itev&que

ftbertee
illi

te

'

'.

cui integra sunt coiporis tntini.ra,

Furtasse etiarn

notnen erat Tynda^<i

inlnl veri

superUuum.

luditque Poc*tt et alludtt

Tynduridi

vi-

ruitim itiu-ifcctriccs.

103. NtnuvC ut avarits Seprokelf] Nemdnr cdntebtus erii sufi coiiditioiieetalienain laudabil quisqtief sicut avarussatis

Utvioam Mamiusf aut sic Ui NomenUterque ille bonorum decoctor. iMalo quidara legunt Nawius, hic enim avarus fuit,
ioi.
tanus.]

opum schabere

nunquam
semper
lii.

pntat, aliosque sebcatiorcs ac ditiores

?

existirnat

quo lil>. -2. Sat. i. At de Mrenio, paternte rmuerraeque hsejreditatis dilapidaiore, iterum posteaBpist. 13. lii>. *. Namcniamts a Noraento oppido cQgnominatus, nnunoraine l.ucius, nomine Cassius, famosu; Uixuria cxtitit. 102. Perps pugiinntia, 6fc.] [n extrema ruis, cdm eligendum sit amplectendumque medium, in quo vivtus qurcque consistit. N< c avacic

cnmparct.]

Neque *r majori panppriontm Turlee Kinc mali origo. rlures se p ip<

-

riores flun

cou

'ul'

tit

avarus

atumunaut

alh.t-

temm
1 1 .t.

opidentiores, forte

pb ocntos semper

bct, cosque superaie satagit.

Sn

/i

itiiuinti

Qui

sic affeetus est, ut velit

sempcr loctiph tiar ohtat.'] opibus oraues vinloeu-

cerc, !mic semiMnr videbiiur aliquis esse

pletior
a'

rum
.

tc volo, n c prodiguru.

felicior

is

iuvulia ei cufaditate conta-

loi.
'20.
i

fappamA Nequam,
'itiuniyui
t1

et stmilem corrupto
1.

ocscet:

nam

ejus oculis ac judicio, ut uit

i.

Ovi-

viuo, qiiod janj oonitatem perdidir. Plin.

l-J.

dius, Art.

Amat.

1.

349.
;

C
;

m
>r
;

ipor, '<

muslo qvibusdctm in lot , itt , quA catamUate deperil savapp<ruue accipit nomen, Probrosun
vci
t

Fertilior seges est ali nis semper tn tgris

Vitinumquc pecu9 geabdius ultr

lii. Ut cion
iUustrat
careeribtis, <?<:]

luzbct.

etiam

kttmtni fil
K"-i si;

cum
fxsi

dcgt rteraveril
a'p=Tr,

animust,

Similitudine
posterio-

S. Chrysost. otvu

TjjoTnwx,

jSxa&j t3 7r:i-ivnv y.irai7s7v. Latini, vi-

quod

dixit.

Qu< qiiadrigarum cursd

respiclt

in stadio certat, res, sftt

non

unquam

num

vappescens. Gnil.du vin qui se tourn&i WINF. TIIAT IS QN TltF. fUr.T.

Nebtdo.]
Levis
in

despicit;

et prrores aspicit, ac nitttuf

asscqui ct antevertere.

sUioj nulia latiom- diicitur.

nebuke, qui nullo con Vel qui non pluria frstunaiulua quaxn nahuia. Quidain dedueunt a ne ei okiiln, quasi n-c obolo dignus. Non. Marcel. NevuUuu s ct tencbrir/nes dtcuntux, qui mendatiisel asiutik *uis uclulam qaandam <t tenehas oljiciunt.
tai

Carcerihus^]
ibi
arcetif.tr

Hi

qnasi arceres dicuntur, (|uia

etiui

certo repogulo, ne

Cirrrant,
S< Bvius

antequam
*>\

maE^istratus
!.

Varrune. Ilic
dicttttti

*i.

signum dcderit, deLingi Lat. sic

spcrto
ibi
,.;.;

scvibit:
,-r

Circus

qubd cireum
q&od
etpti

ajira-

tus, ubi

ludi Jiunt , et

circum
nutit
1.

melas
hi
cir

fertm pompa, et
co
tttr

105. Taiiaim.] Llbcrturjo Mtfioenatis, ^pu.^o-

pri ";

unde

currunA mittuntur eipti,

lib.

nem.

cotxercs.

Nkle

I.

Odc

"ubi

Jc

360
turiga

Q.

HORATIl FLACCI
sl5 [ ]

crmalwr assequi equos, qui prieverterunt suos, spefncns eurn quem pnecurrit intcr ultimos euntem. Ilinc fit ut raid possimus jnvenire Itomiium, qni ae dkat beattim vixisse, quique

Instal equis auriga suos vincentibus, illum

PrjfiteritLun

emenso

viue spatio decedat

tentus, ut conviva satiatus.

At

jam

sufficit

nec ullum

uln.'i irer-

bum

adjiciam, ne susplceris uw sutfuratum esse conimentarios C ispini lippi.

tcmnens extremps intereuntem. 11 beatum Dicat, et exacto contentus tempore vitae CVflat, utj conviva s8tur, reperire queamus. Jamsatisest Ne me Crispini scrima lippi 120 Compilasse putes, verbum non ainplius addam.
Irule
fit,

ut raro, qni se vixisse

ANNOTATIONES.
eumcufo, pulvere Olympieo, metaque
evitatS rotis.
fervidis

Etv. 970.
Sed quia semper aves quod
temnis;
Imperfecta tibi >fap<a Et nec ophu
est

abest, pr&sentia

Ungula.] Pro equo ungulas habeiite, synecdoche. CurrusJ] Bigas, quadrigas* < Dore rit.r.] Senec. 1 1S. Exacto ronlc.'ad Luctl. Epist. 15. hunc loyum videtut interpretari

ingrataque vita,
taput
1

fl

Htit, r.nte

Quamsatur,
1-20. Crispini^] ls

idiscederererum.

volulsse

ubi, itatjue

quam

mittta

sis

tonsecuttis recordare.
cntccrrfa
..',

Cum
ei

aspexeris quot te
$i

loquax fuisse Hicitur,

ditis

ct versibus

Sioicus Philosophus valde multis et incon-

cogi a

quot sequantur.

tus esse advetsits Deos,

adversus vitam tuam t

pide nostex per

Hinc !<doctiinam Stoicam complexu*. hujus spennologi mentionem

cogita qtium tmtttos antecesseris.

Ccdat, ut\ conviva sutnr.] sententia e Lucretio, lil>. 3. v. 946.

11 9-

Desumpta
qubd nimis

Stoica doEpnata venditare desinit, Saimo.] Scripta in arculis, capsis, scriniis,

inclusa.

Quid

tili

tantdperc est, mortaiis,

Lippi.] Vel hoc erat

reveia lippientibus

agris Luclibits indulgest

acjles ?

ille erat.

cognomen, vel OCulis Absurde vetus In-

Qmd

mortem congcmis,

terpres Crispinum ita vocari scribit non, ocufaruvi ratione, sed meniis; qubdjuerit \n Tales argutiolas non venatur sublimis poeta.
spiritus vatcs, qualis Horatiua.

Cur non

ut pUiuts vita- canviva rcrcdis

SATIRA

II.

Dum
copolae,

vitant stulti vitia, in contraria currunt.

Tihieinarum coitus, pharma-

AmBUBAIARUM

collcgia, pliarmaCOpolcC,

Slf
[
]

ANNOTATIONES.
'Amhihaiarum.] Jul, Scalig. Poet. Ub. (>. cap.7.de hac Satirfi; Jn secundd, inqult, dc mceckis cxempta usque ad fastiiiium. Sane et bic seopus esto, flagitiomm nauseam ingcl.
:

Ambubaite dicttntnr mulieres tiMdnat iinguA Syrontm. Etenim Syris tifia, sHve sympkonia, ambubaia dicitur. Giavis doctriiue et ingcnii adstipulatores accedunt non pauci, Angel.
Caninius,
liger

rcrc

vel

fiagitiosissimis.

Idem Scaliger
:

alibi

Isaac.

loquens de Martiale Pofiia &ic babet alia ejusjceda nc legerim quidan, tantam abest ut cd ccnsuram voccm. Ego simile quid bic si dixero vei fecero, condonabis. im6 gratulalierc, pudens lector, Itaque per ealebrosa pedetentim ac suspenso gradu incedenti nihil ntixium, ibitassis et utile quidpiam occurret.

in

Varron.

Casaubonys, &c, de Ling. Lat.

inquit,

Jos. Sca-

ad

vocem

nam ut simpulum Syriacum est, Abbub, aml-ui, .uXo;, ambubaiarum collegia; a copher, camphoraj asaden, sindon; hsabbcca, quod est ajntd Daniefem, $aml'uca$ sic a sephel, sempcl, etinde simpidumjecerunt, Erj;o
per

amhuiaiantm

collcgia,

debcmus

tntelli-

Amhulmarum^ Multa nugantur mnlti dc hujus vocis etymoiqpi: Syriacain agno:;CO snonte cuni vtteri iuurpreit, qui sicscribit;

quot arte excreebant in>p<ulicas, ludicras, uarasiticas, t"r. Sucton. Neron. c. 27. Canitabat nctnmnquam in pubiuo,intcr scnrtog^rc

rum

totiiu

urbis

ambubajarumque

ministeria,

SATIRARUM LIBER
Moestum

I.

2.

36
balati
tristes

Mendiei, mimse, balatrones: hocgenus omne rc sollicitum est cantoris morte Tigell!
_

circulatorcs, rrrimse,

omnes

isti
>>!

hbmines sunt

et auxii

[^]
erat.

mortern Tigcllii oantoris: nam munificus erat erga

illos.
li.-tlj.-ri

Quippc benignus

Contra

hic,

ne prodi5

contrario alius

Umens
aniico
ar-

prodfgUS,

gus esse Dicatur metuens, inop! dare

Frigus quo

eti&m

egenti notlet tribuere

unde

nolit

amico,

ceat
I

frtgus
si

duramque fomem depellere

ingratfli stritigat

possit.

>uim

ssevam ramern, intewoges, quamobrem

1
1

Hunc

avi pattisque

si

perconteris, avi cur atque parentis

pcrarn

maguas opes perabsumat voracitate in-

Prceclaram

malus ingluvie vem }

jucunda,

ANNOTATIONES.
Porro non soUun tlbias, aiiaquc instramenta musica, sed et tibjciues, ac tibicinas corporis quaestu ct tibiarum cantu vitam sustentantes,
i-

tertium

jflaXo^* deducunt

miht magls probaretur. Sunt qui a balatronem qtiasi aquarioii

lum:
torem
lib.

vel
.*

fiaWetit

et

Bct>Jtiv quasi saita-

Syrift

Romam
v.

coofluxisse
in

docet

Juvenaus

Inde ver6 rron duoitem

i

esse

vernacula

etiam Sat.O.

62,

haecnostra, lal3 lalet,

15.

iller*
:

Coelius Rhodig*

Jampridem Synts

TUierim deftuxit Orontes, /'/ tingnatof et mores, etcum tilncine clwrda ObliqttaSi necnon gentilia tympann set irm Vexttj et ad Circitm jussas prostare pueUas.
-

cap.

'j

'.

Ua

scrtbit

balatronem in-

venio scurram fuisse virulentum, uudeHoratiui

Sat. 2. s. 64.
ftatatro suspendcns
El S. Bieron.

Ubi obserra, proprie tympana vocuri

quippe vu\ est a htppin SyrtaeS, Pharmacopola:] Pharmacntn
et

geutilia,

Ne me

putes

omnia naso. in modtum

rvslici

halatronis cuncta Origenu reprobare.

mediea-

mentum,

testihus

mcdiie voceS)
usurpavi Boiitae

in
:

Nonio bonam
uiule
et

ct

et

Eustaihio, sunt roalam partem pro veneuo non-

Cohstat balatronem tlici hominem nihili, nugacem, nequam. Italis balatrohij Gallis belifre, utplacet nonnullis: quatn ego etymologiam explodo.
3. Tigelli.]

M.Tigellius eSardinia oriunIs taintn

docuimns alibi. Sicetpharmacouolie dicti interdum unguentarii, myropola?, pigmentnrii, et quotquor aromata et odores, item qui medicatas potiones quascunque diaccipi

nunquam

dus, raoribus haud probls, perinde ac sui populates,

male audiebat.

valdc festivos, prsecipue vero

ob sales etjocos ob eximiam vo-

vendebant.

Sic etiain appellantur medici

illi

circumforanei et agyrta?, qOi imperita? plebi remedia qu;edam, magis autem verba vendunt, per fora et compira urbium cursitahtes.

cem, gratiosus admodum fuit Julio Csesari, Augusto, Cleopatrae. Ab his remuneratus, in sua? tarinae humines copiosius etiam crFundcbat ac

Eo

prodigebst ultrb, quas opea collegerat. notnine ab Horatio carpitur Inc, item Satiet

Cato apud Geli. lib. i cap. 1 5. Haque auditis, non auscultatisj tanquam pkarmacopvlam. Nam ejus verpa audiuntur: vcrum ei
hts
.

De

ra 3.

10. seq. quia, ut aiunt, ejus versus pa-

rum numerosos

ac

modulatos

dixerat.

Ejm

se

nemo eommittal,
2.

si

<rgcr est.

Mendiei.']

Circulatores omnes,
:

phvsto-

meminit Cic.^I. 7- Epist. 24. qua? est ad M. Fab. Gallum: Amaris qttidem tui quoqito mca verti imtigia vel proxime de Tigellio II
. . .

gnomi, metoposcopi, chiromantici imprimts autem Istaci ac tybel e sacerdotes, et quicunque vaticinandi artem professi siipem corrogabant. Minue.] < iestifutatrii es, saltatrices, ludiorcs, histrioiies, scenici.* A -o rou (Aty."?9at y ab miitando, vocatur mimus vel mima, quisquts
<

ego

ii'.

lucris

ponOj nonfirre
.
.

se

patriam suam nepotem bellicm tibicinem

.

hominem pestUenllle autem qui scirct habere,et sal lonum

um
tti

o?'i

r:

rnn

me\ ut mihi videbatur, ira~ Habes Sardos venaless aJium alio nequio(Tigellium et rjus ncpotem), cogno /t
/,

disccssit a

dicta vel facta cujuftrae imitatur,

cum

lasciviS,
i

seuvoce, seu praeripue gestu, nutu mai loqttttXj vit canit Claudianus. Balatruncs.] De vocis hujus origine et significatiouc, adhuc sub judice lis est. Vettis Interpres hucuriosos ac perditos u Servilio Balatrone dictos vult, additque: ab, hoc simit} homines sunt appeltati {alalrones: lalatu
ii

meam caitsam, d isfius Salaconis iniquitatem. Salaconera vocant niollem, et propter opes insolentem. 4. Cuiitra kic.] Avarus quispiam longe i
Tigcllio
dissentiens,
in

contrarium

vitium

impingit.
8.

Ingratn
su.i

stringat
in

malus ingluvic rem.]

ct
4.

Bona
c.

veltit

Jbrtasse dicti, qutv vox intorta

cst cf ridicula.

eompressa
18.

dcglutiat.

uuam pilulam stricta Apud Athen. 1.

Lcgitur
ties

et l-arathrortes,

q\d bona sua devorando,

quasi ht harathrum mittunt.

Hdem

ct

blatero-

exAlexidej Diodonts Iwco patrimomum fecii pitanij adeb celeriter omnia afoorp<p7eV kvoitcs t^v jretTMa.v oio-iav, ouTto

proprie

dicti

.ni,

Matiendo, idest, vani:

sit.

ItquL

Triplex htc

etymon vides

quoruin

302
Ur.es qua&Ubet cxq., u pecuniS Jomort comparau

Q.

HOKATII FLACCI
conductis coemens obsonia nuinmis:

Omnia
;

re-

sportdet
i

quU
et
a.

timet .esiimari
aniiflii

]>arcus

exigui.

LauJatur

quibusdam, rcprt-

hcndttur ab aliisFufidiu locuples agris, et pecunu iceoort

data, reformidat existimafioiien.
iti 'i d cocti ris. Isdc sorte V>deducit usuvas quitus, tt quo l.ixuriosior qulsque e'*t, eO ardentiua cohsectatur quterit iiomina juvenum, qui \irilem
i :

Sordidusatqueanimiqu&d parvi nolit haberi, 10 Req ondet, Laudatur ab lus, culpatur ab illis.
Fufidius vappje

famam

timet ac nebuloni

Dives agris, divespositis in foenore nummi Quinas bic capiti mercedes exsecat; atque

Quanto

perditior

quisque

est,

tanto

acrifrs

urget

15

togam nuper induerunt sub patribus valde parcis. Quisai \ audiens uiia, ncn statira
i

Nomina

seetatur,

modo

sunipta veste

virili

Sub patribus
non,

duris, tironum,

Maxime,

quis
5

'*]

ANNOTATIONES.
ium cst Grscum uno l.olo, globulo,
ravit.
;

quasi diceres metaphoricc

catapotio,

facerent

ea.

oetatc fervcnti.

omnia sua devo-

scelus diu prassatum vm.

Atquc id quidem At postea ex Senaiifl,

tuscons. adempta

est actio vi petitio

qm

higrat&iiigluvic.]

Nam

quae sic guta&fe at-

quc
ris

instax pil-u sorlumtur, sine ullo grati sapo-

gustu per faucestransiuittuntin

lg,

Fc/liui-.]
exij

Inaignis fcenerotor,

inimom-

cas usuras

familiib pecuniam credidtssent in mortem patrum; ne vel oecasio hinc essei p^tri n- cem machinandi, aut per malaa arici, ac turpe"s pecuniam qunqu f mnclo reddenaam h<? persolvi ndam quaerit tudi, Seoatus illud confiliis
>

1'ujtpt- (t

ucttdonis.']

Has voces excusstmus

Ca-

.ultum Maccdottianura
isto rceneratore.

Sat. pvseccd,
i-i.

Quinas

hir eapiii mtrcedes exsecat.]

Senaiui fuit
'

dictum est a Macedone Suet.Ve&pas* c. 11. ilanncndi, tte jitiorum fw

.

put

/f pcincipai',

seu peeunia fcenori data, Gall, Imjus ver6 tructus, reditus,fo?rjora, usur.is, merccdis vocai Horatius: G..II. C
cst sors ipsa,

rrUtu exigeiuH credtiaiusesset u

Usura centesima dicitur riim decennuinmis mciisiUus singulis mnis solvttur edrd ut eentesimo mense usura ^rtem ado At ru&dius iniquior mult6, singulis memibua non simplices, <\ n qnibus raox, sed quinas usula rcnte.

ne />ost patoritm quidem mortem, WomiuaJ] Sic vocaiitux tam credita debita, eo qmwl creditores ui commi
fiot
i

-,

(jnan.
i

tuin

nomina aeljiionu.i, seu eorum quthus pecuniam cretliderant Hinc nomina Jatere dicuntur tarn
seu tahulas referrent
ct

iuscriberent

ras accipiebat

quas ui haberet,

perditi

debitoree qu&ro creditores. 1", T/romtin.] Id est adolescentum.

alii inilitirij,

Tironcs

cuiquc pecuniam suaro eredere amabat, ut mox dicetur. S. Amhros. in c, i. Tob ueidunt Ca-

ahi

forcnsis

exercitationis et elo-

'..-

niwv wn
soi
il

nsi

sht*

guti, gencrantur usura?) crcvit cfintesimti: peti-

trad
'

tem.

Ita

iue

quentuc. Hi circa annum cetatis 17. post pubcrtatcm scilicet, pr.etcxtam deponebaut, inducbant verb tpgatn puram ntvei cautluris, quts virilis dicta est 3 ut ait Alcx. ab Alc\. 1. ...
18. caudulum nmbonem yocat Pers. Sat. 5, 33, Plin. 1.8. c. iS. Toju pura tirones inrfituntur, Cefel, Rhodig. 1. 14. c. 16. Quoniam tero,
c.

.:

on cenU

tn

..

icipiti

summai <nr
entesimas.
tra-

njiew/ris ceutesima,
h.isttat.]

:a

foniut
illi

v.

Proprie,

Nam

pecuntam

dentea ad fenua, suuiro usuram primi tnensia der&ebaril esorte, seu t>, ip&l quam credcbant ;j;r,ma. bus humanis ac divinis u J)<
pxoluliiU dbti tn Epod. C.
15,
v. 4,

Magid Apuleius scrtW/, eruditis* simi juvenes laudis gratid7 primtwi htk /
iuqnit, ut in

oper&rudimentum

subibantj ut aliouo msigjiiju-

Quanto perditiar t C?c.] Qio magis noit luMiri.i- deditum juvtmem, adebquu pecunix a\i'!io:cm, eft driigQBl is hunc adit, ct quxrit ei pccuniam cr*-dc:c gravioribus scjlicet
usuris,
ol>

Quimosincipi&UP' bus adofescentutis ad iihtstrandum wgeniijlorem apudantiquosfueratconcessus: togam item candidam, aui hocfacereni tirmies indutbantur ipso
dicio civibus suisnoseerenivrt

urgentcro
seetafotr
*

inopiam

vel

habendi

cuj/iditatcm.

16.

Nomma
ado!e$i

tiranipi, &~V.]

fosnerari

ntihus s

qui
vatdfe

^atrtbus

pecuniam

aut

Studet nullam a duris exiguam ucci.

niidie: sit enimappeUaboyitfCwneloQiientiam auspicarentier in foxo. Eam togamCicero purum vocavit. Srriht nam adAUic, in Urocinio Jihi Ciceronis tt>gam tlti puram dcdissv Arpini. Micituc, quU TUWlj fivc.] Quis vcro uon detiroi

testetur

foenore
liliiditri

qu*satis-

tiam
76*bf;

emum

:.t

qu& &ux

? Quis avarinon abominetur? usurds Grceci appeUant, quOd muUoa

ejusmodi
et

fceneiutorcs

nequitiatn

SATIRAUUM

I.IBER

I.

2.

3G3

Jupiter.exelamat, simul atqucaudivit? Atinse : i VKicreoere L*. lnc. Pro quaestu sumptum fecit

pOSSIS

clanrat: Roh nmmeiafi. ter: Verora, tngituv, ill.-/jjvjr,,,.,.,.,. ,/,,. , lt ls ,,. S IU| 11S 8 mptu , dti 6tcnudiun nuru. Iticium. Ottii

^^
j/jj.j

Quam

sil)i

non

sit

amicus

ita

t patcr

illc,

vix

libi

peceuudere
*it

l i

II*..-.

([uiuuiun

sibt

iui:

Terenti

-'0

Adeo
.

ut

non

-.t.

ciudcliu
illf,

nese

Fabulu quem miserum nato vixissc fugato Iuducit, non se pejus crueiaverit atque hic. bi quis niinc quasrat Quo res Iiikc pertmet
:

m nciavcrit patec
i

quem

Tciciiiii couutili.i eichibei info.

litom

vixiffie,

e.I

fu .,, VCKlt .
,u,n
111
'"'

qum
LVm

Kjuu hiiuln " -v

sipetil a n (|lll ,

llluc

quorsuinlwecapecifftit?
'

Ebncm
in"

Dum vitant ,.,,,.

ii Malthmus tumcis demissis amouiat.

i

stulti vitia,

in contravia currunt.

PfJ

l,stqui'25

i-

citlunt

oojioSiUt.

S*"^^ Muliliiuu
rpJulct;

Ingtien ad obscoenum subductis usquc fkcetus.

Pastillos Rufillns olet,

>*'

F roiiM< imucis inccJit. Aiiiu qui succinctie usque ad um bilicum, $e ridiculum pm-b-iiL

Ru

".

pLi--t .11 :is

GOP-

Nii

medium

est.

Gorgoniue hircum Sunt qiri n oliilt tetitnsse.

Nihil m<*dioeje icpcritur. Sunt qui tenuani atticctare muliercs, piKtcr

mitu
verti

caprum.

nisi illaa

ANNOTATIONKS.
*t gravcs debttort dulores narant. Cic. Oific. 2.
l

Quid Jbenerafi? 7um hominem, ittqidt, ocridcref

n. 89.
'20.
anniit.lt-

Catu

Quid
sit

Saiirographi
ii

U. J ulius Scaltger-, Poet.l.3.'c. 98. ttascribit: m amicts quidem jyaramt. Jnpat}iii

tui IJoratius,

Q./iun

sil i

in-ii

sjt

amicus.']

Quim

parcns,

am

neeessuia
cxigens,

siiii

suum defraudans gcnium, etidenegms, ae de se pumus

Meticdeini
;t[iud

velut

instur

Teren-

nc u M&cwutte quidem absquidem qmdaiunl verum est9 Multhuutm ub eu appeUatum, cujus dcmis.-tas itotartt tunicas. Ager enim Sabinus, quo ca?riatht illa ii dn-uit) viro donata Jiterai, tantwt
ere
/A-tiut
;

si

tium.
TcrcrUi Faiuia qitem

taulitrue erat, ut nbjectu iuo posset mede/tci oculi

miirum
(ituttis

&Y.} Heauid

um

ihti
'

tontlmoiunvmos.
teipstim
li

invTos

riy.ajpnfxivi;,

est,

sionc

"p inlntitr.

discrvcians,
e,

est

Terentianse
jirucu!
iu

jK-r in

tunicarum dcmjsHa?c Scalj^pr invidia stiniloratium hosrili. Vciuni estD, ijjsum

rcipefe, tjno minxus
vellicet

in

qu4 htium Clitiiam

crrr
p;

M. cenatera
ct
iy.i<<d ;iii

Pofita,

numquid iarlnro

(D

ahir^,

rcltate Boriiddtiue

nvast

Kcrviti uiiinio ii liicicljat?

Imb

ridctift
tt

amito,
aavtt-i-

riiia,

cotnpuUt durus pater IVlencdeu.us

Persius, .ujcr tan^t! vitiitm,

liulit

pustea facti pocnitcns ste an^^-hat, iniqut.' h st: amaudiisset nc fugas^cl prupriutD fili.un scnectutis &ui laculum et cjiumcn.
2\>.

qu6d tmn

*,\s ctii

ten pi.ctonlta

tcstivus

ct irrauc;

accepli vero benertcii passiui

Est
liahct

qiti,

&c.]

Alius
-

aliud

memor. numino

viiium-

Ati\U lih.]

Quim

farvcratur istc pes--i-

Agiippa,
Paslillos.']

inqiiiuiil,
tis

vcsiibus

ad nates

_mus.
25. Malthinw; titrucit-rtcnii^Lsamhelat.'] Vctus quidcm lcx jubebat: I)cm:<<ani adtawx

usque deeisis
'27.
nttt.is.

et sul)du

utisolitus.

;.'.'.,ci

Trochiscos, seuglobnlosodoft dimimit. Pamculu pani^

,

togam quisquein urbe haheto. Sub Augusto, neque rcsirictis netjue fusi ineedere, Laudabatui Cut latut-iri jus W"t QutUtil. hl). 11. C01>, ult.
i

cillus,
v/j
'i

pastillus.

Alii

dcducuut &

o*a*rof,

coti-

us,

nempe

otlbi'jfero

pul^ere, et

siuiilil>us.

Gor^onitts k>ra;m.]
hireuc.

iVtrum odovem, qualeni

erit, iia ciTigatur, ut tnnica; pritiribus ttris injra

gcnua jiaidum ; postmoribun ad medias paplites

u^<j'u'

ptrvaiutnt.
ceitfitrionttm,

.supra.)

Nam i/.Jru, muUerum cst ; Hme patet, quod aJHbi

sh
ci

notaviiniii;,

discinctum,
ninlliiij-

demissis

tlUlit i^

nimia u uegligentiam afRufiUus uimiiim euhum et munditiem. Istu versicuto invidjam s!W creatam ;n>iat Muiatius Sat. -l. v. ot. et scq. utidc CMlliginius advershm nonnullos, Rufilium et Gorgouiuo)
(iurc;onius
fectabat
:

anit'ulare,
iuissr,

atque

ijn;:\i>je

argunicntum
:

nequaquatn
2S.

viles et ignobiles esctitisse.

nefnpt) superhaB
claris et

vaiue ostcntatiunis
pfsecinctas
ejititisse.

niedium.]
Vi

Vix repcrire e&t auream

:

suecjoctu autcm vestes

frugi ct virtute

aut
4.

viris

iltam mediocntatem,

..

-2.

(5de

-20.

piuprias

Vidc

Sunt qui noUnt

a flagiuis
dcterret
r<-m

tetigisse,
triplici

Epod.
tiqi
<r
.

1. v. ult.

Kpod.

v. 8.

G?rJ Jain argumento

|>

demum
:

quod

Matthiuus.'}
M.trccl.

Qai-

ille?

ceite*

liaud nobis

familiarem
Eaeiant

cxhauriant et

:rdant;

mmd

Moliis ac efFeminatus notatur.

>;

Non.

htcru 1. 2*.

Matoas appeitari motles, antiqttivo&T4X0, qua\i (ta\&sxovc. Lucil. fn anuni vocant qvem maltam acfami In^anuni
vtdent.
illuna,

obnoxiura mul is fioloribusj quud Itonori et famie damnum inveliant. Htas Quurwrn suhsutd? fiS^c.] Matr< nas, qurc lares habent stolas, quarum imani partein
corpus
i

nam

iliti

QuUJam

designari

volunt

assuta ambrt (asciola,

qme
*>2.

instita dicitur.
v. i08.

Sy-

Menam

de quo Epotl.4*.

AHiipsum
tumcisin

accdoch. Catull. Elcg.

MiNf-uucin. vrtaii semper

Himc

esse qtd-ntdutis

vcsf^s

iiic.csse.rit ;

Inquit

EScoeca Euist.

CanduLi pttTjmre& Udos mcinxcral

md

SG4
quarum
purea
ta^os operil fascia

Q.
pur"

HORATII FLACCI
subsuta talos tcgat instita vcstc.
alius

Quarum
Contra

Alius subsuta. contrarionullam nisiprostnntt-m

stolue

nullam

iusi

olenti

in

fornifcse

in fcedo iupanari, sicque se uie-

tur: Citm nohilis quisptara vfr e fornice egrcderetur, Catu dsw-

stantem. Quidam notus homo

\ irtute

30

cum

exirot

forniccMaoU'

nus

tta est affatus

Cresce

vir-

Nani simul ac venas inflavit tetra liliido, Huc juvenes aequum cst dcscendere,nonalienas auiem corrunipere aliontra conPermolere pxores. Nolim laudarier, inquit, 35 juges. Cupiennius verb sectator mulienimieytecandidasfcstot- Sic mc, mirator cunni Ciipiennius albi. ium.ait: &o qvidem nolim recte Audire est operse pretium, proeedere * r l lta commewtan. /// VOS qm ,, Um mcecrns non vuitis, ut omni parte laboropttis no n
;

rutc; quippe cuni fervens ardor libidinem acceivdcrit, istuc venirc adolesceotes oportct non

csto, inquit sententia dia Catonis,

teris exittim,

non
et

peeniteat at-

TCllt

tendere, quales

m>

ferant

^r
jjjj^
.

usqueqvaque,
iiata,

quou voluntas
perturi:r

^ com
i .

cis eveniat anxictatihus

ct

Atque haec

rara, cadat

pta (l ] ore volliptaS, dura intcr ssepe pericla.

i

quitiem infrequens,

wh. non
Hic
ftagris

&
mulctatus

peri-

cuhs. Jsrgo custidtalc. istc tnachus e tecto se praecipitavit.

es/ Gj

Hic se praecipitem Ad mortem ctesus

Ille

tecto dcdit.
filg & ; ens

llle flagellis

'1 1

mc

decidit

acrem
rs"!
L
J

nccem U5JUC

nocto fugicns

ANNOTATIONES.
30. Qtenfi in fo-nice.] Male olentia, fcctilupanaria notat etiaru Juvenalis sarcastice in -MessaUnam Ciaudn Imperatoris uxrlaque
\i
ti

n.

Libidirtosi,

arari,
ct

fkcinorosi,

rcne

ustum non habeni.

nan
.

At

debuisset

dam-

sallem

orem
v.

adultcriis

famosam,

ita scribens,

Sat. 6.
41.

Qw

tibi

lumini naturati adut iniqua, nh- jurt, altcri ne/t ceris,

117.

Aasapalaim
Et
v.

cubiU,
cuculfos.

Sumere noctumos meretrix Augusta

130. Olvcurisgye gcnis iurpis, Jiimoque lucenue, Fa-da lupanaris tulil adpulvinar odorem. 31. Mi cte.'] Mt ps auctu

31. Sententia dia Caioa

censorii
flagitia

ts.]

Hujusviri
li
1

rjraviset

auctoritate vult

ille

idinosus juvents

Hic sc prafcipitem, fi5?c.] Quoniam, ul mod6 e Cicerone dixi, luxuriosi non ducuntur amore recti, sahcni poenarum mctu nonnunquam deterrcntuv. \ al. Maxim, lilj. 6. cap. 1. n. 13. ScduteoSy inquit, strictbm percurram^ vbidicanila pudicilia dolore suo pro Sempron. Musca C. publica tcge usi sunl* Gallium deprehensum in adutU rio flageUU co~ ( L. Octavium similiier Memmius
'.

sua defendere.
e

hominrm honestum
tcnus
saeptus
venires,
laudavit
:

Cato videns lupanari exeuntem nliquaScilicel

drpnhnii.tv
i

ncr^
.'.

contudit.

'orh>

fi

at

chm
ita
ti-,

ventitantem
qiiod

illuc
:

animadvertissct,

dicitur allocutus

Fibieno 9 item M.Poniius a Pul\ Cernio desunt, & preln nsi 9 castn Sepriecipilem tecto dedil.] Fugiens vindiccm

Adolescens, laudavi

huc interdum

maritum.
mortemciesus.] Gellius, 1.27 lUefl c.18. exVarronc, C. SaUmtius scriptoi
raiionis,
iu
<

mm

quod

isttc

habitares.
vox.
1

34. Descenkere.}
Dicihus et subtei rani

Apta
is

Naxncuh
ius

fbr-

locis

ranl

36.

M
fan
1.

Liho
cultus
in adulti

ccnsorias jieri atque

idemus,

Curnanus, Augusti
verb corporis
erat

'
est,
ct

idiosissimus
scilicct

h
v

[1

casus

Annio Milone lorU cum dedisset pccuniamd^r

mufierum veste candida indutarum,

ut postea dicemus.
t)

missus.
. I
1

Idcm

refert

Asconius. Juvenal. Sat. 10.

matrunamm,
37.
''

^~V.]

Ennu
Firtadultrr

snnt lii Sic illc,

'
.'

versus ab Horatio

paulum immuvau.
PitUuvs,
ct / rccte
!

panas metuct quascumquc ma1 1

riiits

astro
ineid&t
.
. .

39- Corrupta

'

\d

Epii url

Martis, ui

in laqusos

nunouam

mentem
et malis

adulteria prwcribit

non velul
scilicet

tnrpia,

Necat hic Jerro, sccat

///- cAicntis Vkrle] ibusj tpcosalam mcechos etmvgilis bdrat.

sed t|un-i

remora

vol

circumsepta,

Pneclare

Cicero,

SATIRARUM LIBER
Prsedonum
in

I.

2.

365
in

turbam: dedit hic pro coipore

mcumt
manus.
corpus

s.evas

n-assatoriiri.

nummos:
calones: quin etiam illud AdciditjUtcuidaintestescaudainquesalacem 45 DiSmeteret fenum-Jureomnes Galbanegabat. Tutior at quanto merx est in classe secuuda! Libertinarum dicc-; Sallustius in quas Nou minus insarrit, quam qui moechatnr. At
:

Alius pccunii
*
*

redemit * te

Hunc perminxerunt

diciatt:

quam
dia
co

V. rjt6 factum onucti Galba era negabat. Scdl sccurior est merx in mei

conciitione!
;

Liberrin
q
i

ergs

S
,

Itusti
,

uou minu
... .|H.\m
tur.
illc

,.,._

(|ui

ntalronas secta.si

hic

si

Vertun enimvero
esse rounrficu. ac

vellet

Qua

qua ratiosuaderet, quaque modeste 50 Munificum esse .icet, vellet bonus atque beresj

liberalh.,

nignus

quaiithm facultati s a njtio permittcrcut, et quatenus tlecet esv mc.ler.fu. liberalem donaret
;

Esse

daret

quantum

satis

eiset,

nec
[

sibi
5

ii

sufficeret,

neque
et

sibi

damno
Dedecorique foret. Verum hoc uno:
lloc amat, et laUdat.
l
;

detritnentum

"]

atrerret

pro-

bntm.

At cmilrh iHud solurn in

ihatronan.

se amplectitur

se -estimat, prtsdicat, venditat.

[tango.

Ego nuliam tango

Matronam nullam ego

Originis:
ille

sicut olim Irlarsteus iste Originis

amasius, qni mima. tribnit paterna praedia, et

55 Quipatriummimffidonatfundumquelaremque, Nil fucrit ml, inquit, cum uxonbus uuqi.am Funde alienis.
t

quondam Marsseus amator

domum

dicit-

qur

Milli quidcm milla rximu-

eludo fuerit
luiuii*, est

unquam cum eonjuAttjui cst euin mcrctricibus

aliorum.

cum

Verum

est

cum mimis,

est

cum

meretricibusj

ANNOTATIONES.
41.
Calonts.]
Servi
lnilitum, quotl palos et

5_.
runi

Huc

se tmpleetitur vno.]
sibi

b eam causain.
ti

.igneas clavas gerebant ita dicti, item dacalorcs Et quilibet servi caloiies voca-

amore

placet,

ob hoc

Uno unum

libcrtinase laudat

et venditat,

qubd

libertinas duntaxat,

non auteni

sunt a fcrentlis lignis, quae Gttecc KaX. 40. Jurc omnes.] Omues aiunt, jure ilios pu-

eitos, et di^nas Bagttio pcenas dedisse.

matronas consectetur. 55. Marsaws, &c.] Ignotus ille nobis Ori;;inis mim_e et meretricis amator. Tres e*. tempore fuerunt insignes raeretrices, Origo. Arbus-

Galia itegabat ] Salsa ironia in Servium Galbam Jurisconsultura, qni ciim asset famosus
adulteriis, sui siniiliuin libcns
ipieb.it.
-J7. Tutior at quanto merx.'] Lcx Julia plecti jubebat eos solum, qui peccassent in ingenuis, iruaa nee qua>stum corpore fecissent, nec ariem

patrocinium sus-

Hanc Lyeorim vocat Virgiltus Ecloga ultima, Gallo PoSta. priiis dilectam, quae postea Antoniimi in castra sc.-uta est. 57. Niifuerit mi, inqitit, &c.] Sic Marsa.us cxtenuare nititursuam libiiliuem flagitiosamcula, Cytheris.

ludieram aut lenocinium cxercuis_cnt,

tiee

in

que nequitiam. ."'S. Verum cst

Hotatius.
alieuis;

c:im mimis,
niFiil

&c.] Respondet

seenam operam
rtim statuit:
1
.

locasscnt.

Esto,

ln classe secunda.] Tres Poeta elasses imilic-

at insanis

iu

cum uxoribus miinas et meretrices, a

tibi
sit

Matronarum.
\s cst tle

_.

Libertiuarura.
lib. 2.

quibus fam-e daranum trahis darano rei familiaris

3. Mereiricum.

gravius

quanquam utrumque iude

piovcnit.

48. Sallustius.]

quo

Ode

2.

Nonnolli perpcrara intelligunt ejus avunculutn C. Saliustiuiu Crispum historits scriptorem.

Plaut. Trucul. Act. 2, J. Meretrix ut quod das dcvorat, ncc npparct us<j:iam:
rttni

mare
mise'

At quamvis mores conveniant non ita ratio temponim, ut observat eruditc Toirrentius. Hic a Censoribus in Senatu reprehcnsus, qu6d in
,

paupcriem ; privat honis, lucet lumofe, amicis. Sapiens Rex Proverb. 5. Sle attendas fallaciir mvlicris^Javns enim distillans iabia meretricis: et nitidius oleo gultur ijiii.
infert

in

libertinas insaniret, respondit se

raatron
exi

:rn qnasi
.

ab.rirUhi-

asscctari, quasi se critninis expertera

um,

et

acuta quasi
I

Ejectus veio est a Senatu. Vide Bell. Catil. 49. Mwchatar.] Vox uonitur pro eo, qui alienan. uixorem ;., cnuam quidein \n adultcrium pellicit.
52. Danino Drdecvriqu:.]
et tamce.

descendu tem, et lius penetrant etne ippropinqucs Jbribus

'

Pedes ejus ad iiiferns gressus Uiviam tuatn;

domus

ejus, ne

dcs

110? tuos rrudeli,

ve

Damno 'uonorum,

forteimpl
t...

iriltus tiris, et ta&ores

sint in _-..".j

alienu, <jc.

3C6
i

Q.
"nvi.rrm pcmicicm
quilirt

HORATII FLACCI
-i

quiiius

Fama mahnn
Personam
,> Rem
^

flcpromit existirotltjo,

rcs

j.

ffravius

quam
^

res trahlt.

An

ribi

funiiii.n:. . SulTtritnfe tibi filgere

aoillK.C
s:;tise;.t,non
?
,

persoqarji non autem quodcunue sbiuarne noat? Perdere bunam exMiirintitm-tn, dil.iuiitrc pauinmninn,, sempn nuI:
ii

Offieit, evitare

illudou^dquid ubique bonam deperdere fariiam,

....

UQ

P atr >:
n
,,

wlimaW,
.

l:nlUlll est UblCtUWJUe.

-m. Quiartfcit
.,

u-.riiin

peo
st ,;

(ylii'. illt-.T-

eainim

..

.,

hi.cnini, nn

m meretrtcc
ner, imciix

?
,-o

ViHuis Svl, , cu,iu..wM.t'no,ic

matronfi, anciH9,peccesve
.

tocata?

Vilhusm FaustaSullaegener,liocmiseruno

,,

,.

,,

aioBus, ob Faustetn prerms luit sccrintlumctultrim, itum, j,-t'4-

iscomusus,
ejeetus H

"J Noniiuc deceptus, pcenas dedit usque, superGS OUG

[
.-,
..

n-ji S

et,
,,

ferro spnctitos

c&m
si

Da'

.renus

3
|{ u j c Uicci

s;1

oj
ci

in
,m,

us.

Quin

libidinis tot

Exchisus
s;

incommorin cernenti
:

ptlgms CffiSUS, ferroque petltus, ciim Longarenus foret intus. muton j s vern j.; ma i a tanta videntis [ate
eSt;
fore,
:

^
,.

n>iur

ist

QnidpetU? quundo
tiif rir

meus
cgo

ai^-ir

a te fi;u;jto

accensas, ah nnil.erem illustn

eonsnle geaitam, et s^ola vestiram ? Qnoi! responsom daret?

n/empt
illustri

ammus yuid vis tioi? nunquia uo Magno prognatum deposco correule cunnum,70 Velatumque stola, mea cum conferbuit ira?
ei hiec
t

patte ntta

esi

pu-

Quid responderet ? Magnopatre nsta puella est. At epianto meliora monet, pugnantiaque istis
Divcs opis natura suae ? Tu si modo rectfe Dispensare velis, ac non ftigienda petendis *J5 Immiscerc tuo vitio, rerumne laborcs, ;2S ^Nil referre putas? Quare, ne poeniteat tc, [ 1
;

Ua, Verftm quanu meliora et his contraiia su.kI: t natura Siils

npilnis 1'iruplcs
!

Si modOtttljC-

nc

uii vclis, ct

cxiianHn
crctlis

cuna

non confuuclcrc exoptandis; ait

utrum rrpeniiTtam ?

n''liil

intercsse

25,
t>

pcr tuain vitiosam cupidita|er

Dcsinc matronas sectarier

:

unde

laboiis

m, nn

rcmm

Q.iuprc^:tcr ut

non duleas

aiuiitando, atstine dcpeiire matronas

untic

AWWATIONICS.
rT-i.

Quid
/

inlercst,

^r.] Ex opimone StoicoA

64.

Villius in Faust&

SulUr

gener.*]

Villio-

ctnn

p.-ui.i

esse qu-cvis peccata liicemium.

vum
x

f.nn lia

Homse
1

nobilis.

Vilfius iste

non

re-

o-i.

Tus

matrond, muiUa peceetve Utgata.] radu? neccati staiuit Pocta in matronft,

;

vi

i;

^cner, sed ob frequeutisi<imam

fili
t

Suilc

con uetuduiem,

tn

Fansli i-ocatur: seu quod

cnm

lUiertinil,

ip

meratrice.

Has

tiiplcx vestis
i

eam uxorem

sibi fore speraret.

Unde seqmtur;
:

cntorisque fienus distin^ui hat.

cazididu
pullii
:

IVlairon

indiH^witur

ancilheci

tiTicrttm)

hoc miser utw nomine & cptu$_, Graudi scilicet npniine, ex anliqua ScijHouuin gente ;\ quoc-

mcrcirires Coii seu pellucidu.

ait

Krrai

hts. intei-pres his

attribuens quor! crat tibertinac

retijcram

nnn monbus ac virtutibus dcgenei Svlla, in cisiratus tamen,Qua rturam, Consulatum, Dictairr.L.ii,

ruin
qutnl

ncmDC nn
dixi

togam puTIam
tnxtn
esi
i

ac

demum
-

tyrannidem, pessumdata Rt

p,

tfuisse,

qttod irfellitur yel cx sequcut)

id

occupavit67.
/'"
fi

Cic. in Verr.
tw.J

mcto
-j

slaliilicnte

Porr6

Fgnobilis quispiam, Villi

et jratio ior

pretinra ohservarc matronus, quB adulti

;i

rii

mSf-l.-t

tamen
po
tio
1

licior

mcechua,

Fau

t..-

viri^ i'cpu'lijtbantur, stoiJi candidfi soliias

i

68. Httit
j

uii,
.

""*i

VKSti

i.

i^uiiinini.c

cuttsa.

>mmvis konestis wun dnhaim' ct pamtes natu ntatres eatn tltjh,\f <;{ honvrLi caustL Srat enint adiniospcdes ( ontia, fluxa, rftiam instifa rontejrla ambibat. m* te .< ,- togam sul'diictiorem t et virili simili m
(j

7ii.

si mutonh vcrkisi fifc.] Po aulum obseoen 1, scd lepida et eli Tuo vittOj rertmne labares.] Nosiro

vi-

u,-iu

Putnt.r

faboramus, cum dolemus non adessc perdiccin aut pbasianora nt venun vitium scu penuvia 5t, -i desii panis aut ibi
:
1 1

quilibct.

rusuliai".
"rVstus
Jtabetuli lof.it

M(\.

al)

\l, \.

lib.

.=.

Cflp.

18.

78. Mntruuas xetiaricr.]

ftjf<Ihn>\ aliud sectari,

IHpian,

/Wud

est

Matrona appellatant t (fnilus ttotam Non. Murcetl'. ex Varnme, ju* crah

inr.'

/tppdtan tsi Nand& oraiione alterius pudicitiam aJtentarei as

tur
nitt

"

'

iTi

llin

tfmttts fretpictitcr

seqqitur:

ttssidua

muiid

ctv

useetatio prazht jwuuullajn injami&i)^

SATIRARUM LIRER
flns haurire mali
, ......,..

I.

2.

367

est, quiiin

ex

re

decerpere

M Nec

maglS UuiC intermvcos vinuesque lapillos, Sit licethoc, Cerinthe, tuuin, tenerum est fe.

.'

-o
i

p'" s masoris percipitnr, q.\ni uilti x re colligitnr. Neque

ii'"

tc

quainis it intet bpiiiw candidoeei virides, feaiurhabet

motlius
tuntii,
,,,,,,,

murautcrus

w
:

cra

rectui

qu&m
sau>iii-c

Ccrinthe, iin^

im
a<
''

Kectius; atque etiam meliuspersrepetogataecst. Adde Imcfjuud mcrcem sine fiicis ^estat, aperte

quod

h<nt

metam pomt haud

q'd est vemis-

^
;

*w

Quodvenalehabe^ostcndit^necsiquidh,tiestl est, 84
Jactat,
.

habetque palam, qiuerit qno turpia

,

vamest. Ista est consnetndo uiv bH,! uando !nunt ">""'. > t
',''

celet Regitms hic mos cst

Inspiciunt
:

i'i>tc-ctos

considerant, nc

[opertos
:

faties

IBrtJfy
tenrffj

c]<

Mm

ubt equos mercantur,

lixa fnerit,

ne,

si

facies (ut sicpe)

decora

Mollifultn pedeest,emptorem indur.it luantem, Quodpulchrae clunes, breve quod caput, ardua
cervix.

dum;

tm bnpeliat emptorem avi- clueb quo

'
. i i

nesj breve capot, erecta cenrix. Ilh reo hoc fachart.

89
*

Tu

crgo pariter ne oculis ocwtis.

llh recte necorpons optima Lyncei [ S16 J Contemplcre oculis, Hypsrefi cfficior, illa [rum Qiue mala sunt spectes, () crus! 6 brachia! veJ )epygis, nasuta, brevi latere, ac pedc longo est, Matronae prseter faciem nil cernere possis, Castera, ni Catia est, demissa veste tegentis. ys

Hoc

r^i6T

simis inroeare partes corporit foriN0SUi Hypfii verb it-cjor,

ea quse defbrmla sunt aspicias. Qcriisvenustitm/ 6brachia conthiTiai at

***

grandiori est na-

so. breri latere, et

pede longiori.

Praeterea nihil matronse pnster vnllum videie rfueas, cieteias

pa\
t\\s\
!>

Si interdicta petes, vallo

circumdata, (nam

fabscoodentisprolixftstolS;

te

furtc Catia est.

Quod

si

ru-

pias cerncre denegata, quasi

mu-

nimentis cincui;

ANNOTATIONES.
I-.

Niveos tnridesque ktpillos.]

Sit
licel

Uniones, et

sni&tagdos,

Argutumque capnt, brevis alvus, ohesaqut tc -ga% Non. Mafcell. lumc Horatu locum alfert,
ut ostendat chtnes fceminino geriereponi, quas iMautiis masculinaa facit: clunes infractOs
gero.

Sl.

hoc,
et

Cerintke, tuum.] Iserat

amatoi pariter
muliebri
carus.
tii praestabat
:

delicia matronarurji
:

mundo
gra,-

spletulentium

sinsulari

formse
in

Sulpitise Scrvii

fili.o

prirais

De

83

Afcirem.]
Rggihts*]

eoTibullus multa. Corpus mejfcenariutfi, turpi

oo. Lyncei oculis.'] Quales habuit Lvnceus Apharei filius, qoein tahuhtti sunt ad terr.*e eii quod centrum pervidis prituus e fodinis
i

qoa

tu vcnale.

metalla eruisset.
Ilrec ck ilhtstii Plavv* tionim stirpc vitjosos, ut n'umr, oculos habebuf, Fortasse notatw al> Hor.itio, qubti invenustum

Nobiles ar divites apppllantnr sw^e reges ob potenttam ei auctoritatem, quam eis confeit pccunia, cui orania obcdiunt. Opertos bispicinnt.J Pugnaut exemplaria, Vlura certe operlos habeut. Svw us csi oper
8t>.
;

91.

JIiijn.i-Lt

r&riur.]

quemniam deperiret. 92.0cru$? ul-uuhui!] Quasi

ta:

mercuntur equos, ne venustas corporis ipiat emptarem, nieiatque ut vitium pedum non attentjat, qiiod tameu in eqno prtei itos

Dum

admiraris

non

advertis atta

dicerct l'vbraqhta tux ama^Lp, omnino dcformta.

.

rt.s

93,

Depygis.] Quasi
uris

ini

pypA, r.vyn, nates.

|W
i

puum
at,
tir.ji
,

est.

Xenophon
:

iu libello

de re equestri
Hsi lerat

iui

.;!
pai

F.pod. 8. aridas natesf

t

adriil
:

t\

futntntisigutfieat

.1,1

o-

exile
i

Additum

quod
i
.

hie

quouiam

ut

-in

ele-

pi

pmtia, -i fundamt utis supetstructte Lntvitio ita equus est inutilis, qui pcdibus baud nrmis furrit. Cavt ndUm igitui maxirae ne sit nngula mulliur ac tenuior, &c. Qtridam autiqui cod es habcm apertos, qnod plactt nounullis, ob clariorem certfe sensum. as. Hiantem.'] Prce admiratione partium quaruudani valde concinnarum; prseque emen li
cnpiditate.

tm v latu*. Nasuta.] Catull. 41.

v.

8
1

've

'<
i

minimo pu
.

ila Jiaso,

Uo oeaV,

Pedc

lu/i!fu.\

Ovid. Amor. 3. 3.

Peserat exiguits: pedisest

r 9. >. Ctitut.)

7<

nxjbrma,
rn,

Hsec H

ij.

ii

ibitis

quidt

partim casta et pudica, breviori itisfltr mereuitim amiciu utebatur, ui sui venustatem corpbi

ris

palirn oduberet.

89. Pulckrte clunes, c^c] Virg. Georg. 3,79. . .... lUi ardua arvuT,
.

90- Interdicta*] Partes raaxime teerai et ma!tiplici

tuntca vallata.

'

SG3

Q.

HORATII FLACCI

(quippehoc tetusanireftcit) plurimoe res tunc impedimento tibi

sunt; eustodes, leetiea, ctnerarii, parasfce, stolaad r&los demissa,
et palla cjrcumjecta,

multa immanifl

niultae tibi tum ofneient res* Custodes, lectica, ciniflones, parasitae, Ad talos stola dcmissa, et circumdata palla, *)?> Plufiuia qufie iovideant purfc apparcre tibi rein.

Hocfacitinsanum)

pedientia ru res &

videatur.

te

Ahera

nihil impedit.

Altera
l
t

nil obstat.

Cois

tibi

poeni vidcrc
sit

cst

5a7 ]

Pcr Coas cniui

vestes licet tibi

nudam, ne crurc malo, ne

eeroere fert quaai midam; si provo &it cnire, aut pede; latus An verb oculis dimetiri queas.

Metiri possisoculis latus.

Insidias fieri,

An

pcde turpi; tibi mavis

mavis decipi,

et

mereederu

til>i

quam mcni ex>hibeatur? Atenim cantabismiprios extorquerij

Ktaliquod: nt venator leporem eelsAmve prosrquitur: appositum verb sine labore nec attinin

pretiumque evellier antfi Quam mercern ostcndi ? Leporem venator ut alta 105 Tn nive scctetur, positum sijc tangere nolit Captat, et apponit; meus est amor huic similis;

gerc dignatur. Capit autim ; tt jucuiiiW Lum apponit. Huic similis est mcus amur, utquis

nam
Transvolat in medio posita,
et fugientia

captat

oontemnit

cnim

in propatulo

oonstituta, ardua veio desiderat.

ANNOTATIONES.
or. LeclicaJ] Clausa sanc"
rentius htc acri
interptete* depugnans,

ct operta.

Tor-

ut solctjudicto,

Sive (fjgis iUamfuIgentejn hxeedere Cois. Varro togas mtreas appellat. S. Hieron. ad
J.n*t:uu
ita

non intclligendum vehiculum contendit, sed interius aliquod in aertibus conclave, quo sc matrome continereni qurilis erat lecticula illa Uuubratoria Au apud Sueton. cap. 78. J jusmodi quoqa culam domesticam gmosi Just. Lapsius Elect.
;
i

scribit:

Tu/ia

paret

vestimenta,

pellaturJTt'gus,non quihls r<<?itacvrporfl

nua\

Kt
vf-v
.

te

monltura velim,
is

lector, in

eodd. lcgi, Cldorin, pro Coxs.

1

'.

supri im
111

vestibus

quibusdam JPon5;am Roms quidem

II
i

1. cap. lu.

rices indui consuevisse.

, |

C
nifioni
.,

flando in cineres dicu

e

..'.'

sunt

qui calomistr^a, acus, veruta calefacie-

Callimacho
qi

vcrsiculi, veluti cantiunculae qu^ein ore sectaatjs maut venator leporem pi*r capcre gaudet, quem appositum

baiu in calidis cineribm, ad crispandos mulierum crines; item cineravii necnon ora
:

dam,

trobas.

Sensu;
ei

est:

Gall.

(*
'

nives sectari
sibi sine ullo
i

Parusttds.']

labore nec tangere dignetur: capet

:

mulieres,
nicae el

atj

99. Palla.)
st< ilae

captandun Arapl
uperir

ibum
.

expeditoc.
us amictns tui,

tum autem venando

apponit
sibi et

cura difficultate Hbcns

sic t*go,

amicis

inquit

ille,

pa-

velut
-

]
i

ratas cuivis

togatas sperno; at matronas depc-

quoddam

honestce

mn

Ni

reo, quibus frui

arduum
et

est.

cell. Gall. Vlanteaudci vestimentura hodii v(

iilc

ntrtout.

propc Angl.

:07- Captatt
lissi

apponit.] Iogens bic pugna,

risio.

SagaciterLambinuaitacorrexit.

A MORNlNi

Omnes tamen
ibycinls, tei
-

codiccs
.

huc
:'v

usque hnbucrunt
ustiis constituti

loi.

<

ve-

pellucentibus,

x insuli Co, sive Coo,

;

sita"

in

natorios

mari iEgao ad or

canes,
'

revocori cl&mores, quibus solcnt adhibuerunt, ei X.eoophontem afievarios

Lango;
esset
;

quae tam feisx

ei

dives, ut proi
'

runt et sic

prtecipientera

tonos

vocis

adhiIicet

qjn

bendos,
pellai

acutum, gravein; prvttm, magnum:

explicant,
si

Eustath. Coas vesces J tia: Giilli de la Gaze.

tur

vocem eaniat
Verurn refcrendum
s
it,

sei|uc

tit

Harum
muli
i

inv< ntio trtbui-

expediunt.
,

Pampbib

cuid

px insuLI Coo.

esl

rctinenda vetus lectio, ad c mtilcuam quam

et

Aristot. Histor. animal. lib. G. Tibull. Iib.2.

matronarum
1

ctatoi

vox apponit t
ul
in-

Eleg. 3.v. 57.

Ittagcrat

''

addtt, seu proscuuitur:

a
.1*

Coc

solerterque Daccrius noster

subodomtus

TexuUj

est et sensit.

Propejrt. hl. 2.

K\

v,

.'>.

: ;

SATIRARIM LIBER
Hisceneversiculissperastibipossedoloresj 109 re pelli ? Atque aestus, purasque gravi Noune cupidinibus statuat uatura modum
querri,

f.

2.

3G9
igitur

Am

ejusmodi can: fuo abigi posse

soiicitudines,

auxiciatrs,

dh
fi-

roresqu
iu

ti

mos? Annon
iuvestigare

Quid

latufa sibi, quid

sit

[" dolitura hegatum,

et

8 J

satius est
ii

quem

natura

ponat cupiditati-

l>us,

qnid sibi denegatum pati-

Quiercre plus
soldn

prodest,
?

inane abscindere
sitis,

cnterferat, et quid doleat ; at(jiie iuutile amputare a solido ?

Num,

til)i

cum

An
feuces urit

quando

silis

urit tibi

fau-

aurea quseris
1

ces,

Pocula? Numesuriensfestidisomniapraeter

15

aurea qureris pocula ? An fame urgente spernis omnia

pra n
r

Pavonem rhombumque? Tument inguina, num, si

Continuu
fiat,

tibi

cum

pavonem

ct

rhombum

Anrilla, aut verna est pra?sf6puer, impetus in

Nonego: namque

Non cgo certe. Quippe amo parabilem amo Venei Venerem promptam ct cxpevir; 120 ditam. Qlta? vero dicU PaulO facilemque: p6st; a( majori prettp; si vir Si exierit Illam, Post paul6; Sed pluris; illam Philodemits v.< sibi, quae ait sibi Philodemus ait (jullis rclinquendam Gallis hanc,
: :
:

malis tentigine rumpi?

maguo
Stet pretio, neque cunctetur,

[venire

cum

est

jussa

cam, quse nec carioii pretio eonstet, nec moretur ve:

peti

i-iiiii

Candida rectaque sit, munda hactenus, ut ne[deri. ['*'] que longa Nec magis alba velit, quam det natura, viH;ec ubi supposuit dextro corpus mihi Isevum Ilia, ei Egeriaest; do nomeji quodlibet illi. 126

sit, et recta,

advocatur candida adeb concinna, ul

:

non cupiat apparere grandior,

aut candidior,quam natura conh:ec mihi ccssit.

*****
Egeriaest:

et

illi

tribua

quascunque blanditias.

ANNOTATIONF.S.
ui
109. Hjacene versiculis.] Horatins ad illum eantavit Cauimachi versiculos, respondet; Sici ine per leviculam cantionem speras eluctari grives curas, ct mcerores, .iliaque maki quas

Vide Macrob. Saturnal.

}. q. ubi scribit; M. pavonibus in villa nvtriendis loquens Q. Hortensius augurali

ca-nA d >'
rttm dt r

Hinc Ikctum ut ova

eo-

matronarum amorem comitanrur ?

tius tibi foret

An nonsa-

juinquaiinm.] Exquisiti sapcris piscem. Gall, !): co Epod. o. v. 50sacerdotibus, eviratis,

i

modum

sequi a naturd proescriplurlul.

tum

&c. 11:. Iiume al dndere soldo.] Vncuie, quo sibi denegato natura facile careat; soldo, sivc solido et necessario, quod sine dolore nequeal nun hal haud patienter le negari
?

121. Gallis.]
I

sponte ferentibus.

ferat.

114. Aurea qikeris Poculaf] Senec. Epist. 120. Nalura hor unum jubet, silim extingui.

aureum poculum, an crysUdUnum,

I

Quis ille, incertum. Afferunt vulgd i' ItamKpicureum patri&Gadaraaum, qui Memicripsit qusedam Epigramniata. nere Strano, Asconius, &c. I '. Neque hnga, &c.] Adjttta coOumus,
. 1

'mrtinus calix,

tmmanus

concava,

nihil

ut ait Juvenal. Sat.

ti.

\.

sos.
dealbatis
cretfl

Itaqui HoratktS m-gat tnt silim piittnerc, quo pocule utpta, aul quilm clegauti mauu,
rrfcrt.

124.
( iii
<

Magit

altia.]

Pirtis ct

vcl ccrussa gcnis,

ii
.

cerussaiis buccis, ut loquitur

in Pison.
'/,
-

Prop

:it. lib. -i.

116. Pavonem.']

Pavonem

cibi

gratid

Ronue
M,

Eleg. 24. v. 8. candorin oreforet.

primus
t

occidit orator
:

sacerdotii

Hortcmius,avguralicceni sagmare primus imtitttit circa no-

rtial.

lib.

7.

Epig. 94.

Ei

icrtisiata candidiora citte.

issimu
Piin.

iellumM. Anfidius Luwco,

qutESlu rcdilus seslnlium seragena
lib.

crtjtie co

M.

126. Ilttt, et Egeria c;t.] Tanti facio, quanti Iliam RiimuH matrem et Egeriam NymplLam,

liahiit.

10. cap. 20. Varro, .Elian.

euur qu& Ntima: consuetuds-.

3/0
V
deat

Q.
mtuo
rure
* * * *
'"

HORATII FLACCI
vereor, ne,
r

>-

Nec
-i

dum
i
.

futuo, vir rure recurrat

mui-;

Januafrangatux:

latret canis

undique magno

eoncasso! und
'

rulsa doimis strepitu resonet: vel paltida leeto

n-

dut

e.

culnli;

ancilla

conscia

timeat
dotl
;

uri heiwa ego */. mihi. Fugi,.

,.,.

endura
,.,.,,,.,,,,.

C^ruribusl)iecmetuat,dotideprens,egometm!. Discmcta tunicA fugiendum est, ac pede nudo; jJe liumnii pereant, aut pyga, aut dunique fama. i^ t r l i* v Deprendimiserum,est: FabiovelmdiceTiacam.

Desiliatmulter: miseramseconsciaclamet: 130 . /-. -i i . _ _ t

i

j.

mi, nates, vel

demum

existimatio.

Miserumest deprehendi; vincam

etiani

Fabiojudkc.

ANNOTATIONES.
fiia. Vcl pallii&aj\

Alii

apud Pci
te
<

atiouem
t

pavens.
'

dote spoHare conarcmr; nmi tm impudiciti e n ara iw stei innium autera surarnd t ttius di
i
i

iti

1)0.
plieitcr conscia, herili
gitii pari

navit:
]

ro
rct

tuli rationem seTitinnium irapudicam

proindeque metuens ne irati ipsara vertati ejusque cruHt fuste verbi

tneat.

>

>

auimo

du: isse, ut ejus doti iusidias strueret.

ret,

trun-

Ne
i

verbera, piagas.

necem sub-

oe redimere.

131. Doti deprensa.']

in adull
i

Uxoraviro
loti
;

16 est,

nc mihi perna succidatur: v gl, tium patiar. De eo Juvenalis anti

adultetis in-

amittat.

Hanc enim
',
i

illi

adimebat lex Julia, et

J
<.

citatus.

marito

lical

interficere verb
it,

.i
:

Aulfama,] Lex entm infamiam

.

sam

non autera marito; cui trLir.cn id licuit anreJuliam legera. Upian.regH.T1t. t. Cato apud Gi IHom, !ih. io.
patri quidcra permitteb

ii.

/'-

vel

j'i

Hunc
salse

cclf*

brem ep tempore Jurisconsuitum

Horatius
:

ronat

Vater.Max.lib. S.cap. 2. ubi insigneC. Marii judicium in C. Titinnium Minturnensem, qui cura Fauniara uxorem in adulterio drpre-

in adulterio

vincam, ioquiens, judice Fabio, nui aliquando deprehensus inalo suo ex-

pertus cst, misentm esse deprehendi.

SATIRA

III.

Aliena qukgue peccata oidet, ad prapria ccecutit. Vitin Irriova in amicis

debent excusari.
Cunctuiujci.neirt'
imiliaribus togati
raiitr.rc
.

Malc

Steici asservmt

paria esseomnia peccala.

interamirS'l
I-

OmnusOs
nuant;

lioc vitiuni est eantoi ibus,

.

TT

minimt

nunquam

induuaiit

annnum

cantare rogati,

AWOTATIONES.
1.
;

Scrium

nihil
:

prafert
si

ac

sensira piogreJUur, ac

morum

p.-cc[.4jne?
ttt,
ri

;ti-

uondet prima ftons hujus^Satine at ipecte^, nihil erium rnagis.

.

totam
Itaque

siuuat pre
liurt

adversiis ob-

.'t

Iloraiius rt

^ummc

io proecedenti, callidus ubique vafer,ab jocoso cxordio quo

tra
irtzeitii,

virum
ol
u-.

forQ

quapitun

vitia,

wii-,

;...'.

vtUt-

aniraum

lectoris

citat, sJ graviora

quxque

cain(.

'

SATIRARIM
Injussi
Ilfe
JSi

LIBKTl

I.

nunquam

desistant.

Sardus hal
is

ent.
ille

I.i l>

TigeJHus
peteret

lioe.

Caesar, qui cogere pbsset,

Sar
ii
'-i

tus,

qu

pet amicitiam
proficeret:
si

non

Quidquam

atque suaai, 5 collibuisset, ab ovo

patris,

per benevi [cntiara pflr iii , el suam, nttjil obtinebatQuod si placeret, ab ovo usque lo Baccbe ad pou iniue supre-ma voee, nunc infi-

CJsquCadmalaiteraret, IoBacche: modosumm& Voce, modo hac. resonat quae chordis quatuor
imft.

mft qu.-e resonatin fidibusqua*-

[']

tuor.

In
:

illo

homine

liihil

91-

roile eral

qui interdum curre-

Nil sequale homirii fuit illi: s;epe vclut qui Currebat fugiens hostem; persaepe velut qui 10 Junonis sacra ferret. Habebatssepe ducentos, Saspe decem servos: modd Reges, atque Te-

bat quasi hostem fugerct, alias

mcedejfat,

tanquam JuAliquando
jaotitaiis

sacia poitarer.

liimulos habebat ducentos, sre-

pius decero.
1:1:1:

Nunc

trarAas,

fectos,

Omnia magpa
tripes, et

loquens; modo, Sit niihi mcnsa

mox

Jiero

uiehul

cuncta sumAdsit :
tripes,
er.

inilii

laidhn mensa

3.

Sard
ccru
1

ANNOTATIOXES. q. NU
sibiraei
c-*t
1

<'
.

'1 I"e liomo

is,

priuin Safdtts, vel

iHCQnslaoa. erat.i
<

Neqne

idem

qui

Bei

Stfpt
Orfic. 1. n. 101.

postmodura.
at liic vivebat adhu>

I
d

Cavemlum

csl

autem, ne aut

ut legenti

patet:

ille

verb jam
est ex

vitfi

quod quidem perspicuum

drniis initio.
4.

..;.'
et Impcratoria V
.

iltis, ut ur: aul

Cogere

possct.']

PrbsummS

anctoritate.
5. Parfts.] Patris sui pei adoptioi

nempe
rat, ut 6.

Oresaris, a

quo

Ti.;-

mediocribus, rt gi-aiia singuiari

hom

ratus fue-

10.

dictum

est in Superii

bium

est 'Hp-uiv /3Si'sit,

Itrovo ttsjib periinere,

.

admala.] K princrpio cceiirc bellaria ad cundam

est: rnitium- verb coen
. >

Junonium, seu Jumde uatum, q

s

celebretur,

sftra

netnm
Bfttis

M
:

ambo-

20.

Irb.

9. Cie.

ostenriit

nimirutn

ob

tardiiatcin.

Hii

ad antm ri^eiv*, inquit. Htnc et Apuleius e a fustulum eu-ii;e vocat. Vide Jusi. J .i;is. antirj.
^cc.
-.
lib. ii.

gra
is

canistra fcrenles, in quibus coutinc-

lieraret, Io

Bacche.]

Iteraret

cnrmen

al>

bantur n

ipsomet rbrtasse compositura

Bucciit.'

maxi....
'

ve! ctrjus

hoc

esset ep

hatitu
ra
.

Esintercalaris, rei

aw

refrein,

:du, quee

mc

more
Ovid.

la reprise,
i

An^. tme bvrdek. Apaqc qui legunt est, Uacchantes. Ti verri, tector, i wcka, nc moveat brevis svllaba in voce Bc<
i
I

< ipsa; vocalantur.

711.
'

rniir. et

conciniiuin et elegans, cu
tioce.l

ttede
,

morepi

la eitatur.

fettas in Pailudis arces

Summd
AnT.

Acutissima. Gall.

fe

Pura coronatisport^tant saaa

aoiistris.

THE

TREDI.E.

Ex

his patei canephoras fuisse Jtuioui, Cereri,

Gravissima. Gall. la l Resonat qua? eiiordh oaatuor.] Tigellius voce pariier ct fidihus canebat, tetracbordo scilieet, seu instmmento musico quatuor
8. Imt'.]

Palladi.

Vide

lib.

-^.

Sat. s.

v.

14.
qtiartDe

li.
par'is.

Tetrarclias,]

PraJcctos
tr-ipes.]

regni

13. Sit mihi maisa

dia ct

Paulo

ar.re
;

gian-

rum, modb suprcmas mod6 rtrSmas rangens partea, voci nunc summx nunc imse accontmove! siimmos imis modulcs ac numeroi cx dans
;

summaquasque
:

in ore habebat
:

jam ver6

ait patica et

parva sufficiunt

arte miscens atque attemper&ns.

volo supellectilein saiis ta tripes, &c. ut vulgo.

Nam B a

rnodicam et vilem mihi cst una menmsgnatibus non

3?2
concha puri
valeat.
cis
salis,
,

Q.
ac toga qnarn-

HORATII FLACCI
salis puri,

Concha

et toga,

quae dcfcnderc
[

tunivis crassaj

Huic autem

fri53, j

contento

a,

queat. Decies centena dedi

is

centena
hil supererat in

Huic parcopaui
crum
i

cobtento, quinque diebus

1(5

Oraducebat no<

Nil erat in loculis.

Noctes vigilabat ad ipsum

.

cem maturiu
niit

Manc,
Nihil

diei

tormiebat.

unquam
Jarn
:

nparsibi.

nil fuit unquam Nunc aliquisdicatmihi: Quidtu?

aeque sibi disshnile.

dixerit

mibi non nemo

quid
?

Tii

viti.i

uullane Im.6 haheo

i

ct forsitan

leviora.

<

qua/ufa Maenius reprehendcret

duiit

Nullane habesvitia? Imb alia,etlbrtasscminora. Msehius absentcin Novium chm carpcretj-Heus tu, 21 Quidam ait, ignoras tc? an ut ignotum dare
nobis

Novium absentcm, Heus tu, non

:

quidam
te ipsura

ncisti ?

bis

an vclut incognitum noimponere contendis? Maenius respondit, [pse mihi

indulgeo.

Verba putas
inquit.

Egomct mi

ignosco, Msenius
[notari.

Atqui,

retidit alter,

Iste ainorrasanus estetiniquus

Stultus et improbus hic amof rst, dignusqiu' Cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis;
_

ae

reprehensii nem

meretur.
per-

nimvero quandoquidem
unctis
atjuila,
;

C'\ir in

amicorum

vitiis

[*]

tam

cernis acutinn, 2(5

?

spicis tua vitia, lippiens oculis

quare in peccatis

Quam
V
'

cemro adeo perspicax

es, velut
?

tibi

aut aquila, aut serpens Epidaurius coutra

At

aut anguis Epidaurius

rani tibi vicissira

ANNOTATIOXES.
unica, sed pturimx, eaeque uno pcde nixse, sal16.

Qmnque
a
ira

diebus nil erat in toatH*^}

ac

Hunc

tem quaedam. Luxuriam

venalis Sat. 11,
\-2-2.

istam proscribit Juveuii

omnino profusum
praecedens.

prodigum ostenProlepsis exi-

Sa
19.

.... latos
Grancle ebur,
ct

Nunc

atujuis dicat, cfc.]

magno suOUmis pardus

hiaht.

Dio
cit.

in Nerone refert, Seneca? adruisse niensas tripedes c cedro quingentas. Just. Lipsius un.e

quit,

rem luculentcr exponit in eoenaculo, iumensa collocabatur rotunda, plebeiorum

:

mia. 21. Mtenius absentem Novium,'] Msenius ille estd^quo jam Sat. praeced. v. 101. qui scurac dilapidat^s bonis, rilitate magnus evasit
:

tandernqvie divendita,

tripes, ct esimplici ligno

citrea, acerna,

gentea, ac

-.ics

dtvitum ac procerum aut quaro lamina intcgebat areburnus fabrefkctus, puta in mo;

ad Ebrutn
cilius:

quam babebat residuain, domo, unara sil>i columham excepit,

Ejus meminit Luhlc vetus Interpres.
vitiia

ladiatores spectaret.

ut notat

De Nopi^st

dum
cha.
:

pardi aut leonis, sustinebat

vio
\

tanquam Uomine

perdUo dicetur Micnlus

E\i'm. 15.

14. Concfa
vI
iiM-rus
sal

l]Ti nue alinum

pro

c<

n-

in Sat. n.
|

omni obsonio.

Vide
bitur dicax et vorax.
tib.
.;.-..

sic descrl-

lib. 2. Sat. 2. v. 17.

x.

Cum
Latrantcm stomu> Porr& curassid
tiosalini

salc

panh
1

wis opprobriajisigere
rat teniri donabat avaro.

tempestasj barathrumque macellij

sa

ra

men-

Qui

Iligcs, lcctor,

exPI

Sympos, Hb.

5. cap.

itatur

Homcrns
i

Mtestius idem, pi.nUe majoris, ubiomne

i

Toga

crassa.] Juveual. Sat. y.

v.

urtiet

lacernas vocat.
5.
/'

Martialis

lib.

-J.

25.
dicit.

OCuUs
vix

>'"

lippus inunctis.]

pifiguemScquamit
1
'.
|

Qnamvis

videas tua mala, quasi lippus, liafdaci )>ituiia. bitfiusos,

HJc

ut

altl

qui

vi-

tellige,

millia
oui

sestertium; intvrdum
, i

el
'

uratur.
irsus visu pollet. Plin1.

solummodo
miUia

sestertiwn,

ad signifi andum

in

10.

Dtavi.

1,

4.

Qde

4.

summam.

Qcx

Juvehal. Sat. 10. Decies centena dali summa cx i>nd:ei supputatiune

>ii

facil

mo-

Serpens Epidauriu .] Metonyro. proquolibet serpentc, seu potiua dracone, qui a Jipxeo quasi u accepit vcl hittWt
;

nttu* nofc*i3u Galliaae -2bi)0o ftnw.

SATIRARl'M LIBER
KviMiit, inquirant
\

I.

3.

373
tit

iti:i

ut

tu:i

rursus et

illi.

etiam vitta tuaalii pari-

[racundior

est

pauld; minus aptiis acutis

29

lirant.

Su qmdamaumt:

Vd'ii

Naribushorum hominum:
In pcde calceus
lior vir
hffiret.

ridcripossit,e6qu6c!

nior

!' paululum est proparum idoneus naribua

i .

Rusticius tonso tojra defluit, et

.\t est

male laxus
bonus, ut
at

hominum

illudi potest

meinge-

qu6d

ur
jue

ei

racon-

laxior cal-

Non

alius
niiiu)

quisquam;

at tibi

amicus;

pedi uon bene adlueret. Sed probusest vir, rnquamego,

,'.
.

lii

nemo

it

ingens Iuculto latet hoc subcorpore, Deniqueteipsum ConcBte, hum tfua tibi vitiorum inseverit oliin
53+
[

probior: sed

ami mens magna tegitur co corpore non ita verbo temet examina: utrum vitia quaepiam
tibi
tibi

natura

ingeneraverit,

vel

Natura, aut etiam consuetudo mala. Namque Neglectis urenda filix innascitur agris. 111110 praeveftamur, amatorem quftd amicse Turpia decipiunt crecum vitia, aut etiam ipsa
hffic

prava consuetudo. Etenim filix comjjurenda cn >cit in agris inrultis.

Huc

potius deveruamus,

quuJ amatori conniventi vitia xirda non videntur,

ii

Delectant; vcluti Balbthum polypus Agnse. 10

int: fjuemadBatbino polypus AgcSe.

ANNOTATIONES.
l%v$hivws
incubantes
fiuxerunt.
a<
iS,

Hinc
.

thesauris

Kus

vir

optimus

crat ficVi in
io gi
\

amicos obscrvan-

di

antiqui
8. et

tissimus;

erat ing<

ndi praeditus.

Fest.

t)e

Ep
1.

Liv.
alii.

1.

11. Epitom. Valer.Maxim.

1. c,
,

Nempe

cun

te

urbs

ex Si-

'aseitur agris.'] 37. NegUctis ur\ Sicut inutiles et noxiae herbsc crescunt in agro inculto, sic vitia in animo PhUosophiae docu-

byllinis libris

Romani
civii
i

profecti sunt
i

Epidaurum

lnentis^ac virturibus

non imbuto,

Peloportnesi
tur.

Cumque

m, ubi E ulapius colebanuuien invitarent ut Romam se

38.

Amatotem qubd amicrr Turpia deciphmt

vitia.] Theocrit. Idyll. 6. 10.

ceecum
'Eflftjjrt

eonferret, serpens, seuj^sculapius anguisspecie,

conspcctus est ad navem Romanorura pcrgere. Itaque Romam delatus, in imulS Tilteris curn
iriduovisus esset, postea uon corapavuit.
Illic

ffoXXtfclg

Ta

f*r>

XaX.-t

Ka\u, Tltyeamtl.

Amoris
[dyll. n>.
,

hrapulchravidentur: Idcra

autcm posuerunt
20.
trt

illius

simulacrnm. His versibus in.]

Bombyce venusta, omnes te Syram macram, sole eutustam : ego verbsohu

6 esie, sicut met.

dicari ac velut pingi \ irgilium, tradit vetus In-

di<o

tejlavam

terpres.

39-

Aut etiam
etiirm

ipsa ka*c dclectanl!]

vitia scppe

Cic. de

Minusaptusdatiisnaribush&rum hominum.] Parumaptu mlicorum horainum,

qtusolentesS
qui acutis sunt naribus.
derisores
Pers.
:

Nat. Deor.
delectamur,

l. n. 79-

Nobis qui adolescentulis

juamda

sunt.

)Sat.

quales auut 1. v. 40.

Neevus
rst
\

in articulo pueri delectat

Alc&unu At

corporis rHacula

idebatur.

navus. lili tamen hoc lumen Q. Catulus dilexit municipem tuum

JUdes (aitj

<-''

"' '

huHc

Nfaitus indulges.
31,
Rttst
<

U, perversissimis ocuUs.
ria

ipsian salsum illi etiam pertinetquodscribitLucret. 1.4. v. 1273.

Deo puLckrior, At erat,sicut Quid refert, hoc et venushemvidebaturf Huic

sciKcct aulici vitia exprobrabant Virgilio,

Iracundior,
nitorein

quod

qu6d babitusque conbinnitatein naud qubd morosio'

-

esset,

Net

dirinitusintcrdiatij lhieri*qiic SOgltlis^

sit

Dcteriore

utjbrma mulicrcuia amctur.

concirmat amorem.

In L.V porro cultfts negligentifi

tur: qubdj rusticoru
etcapill) insequaliter dectutati;
satis ( corapofiita:

tria

hic notan'

Quod supereslj consuctudo

Kt.
v.

apti et

qu accommodati.

qu6d toga non tudbene

11-17.

Nqmfaciuntlioinines plerumque cupidxne c&ci;

Ovid. Art.
tibi

Am.

I.

516.

Pravas turpesquc videmus

Necvagusin laxapes
3-2.

;
rt

Essein deHciis.
40. Balbinum polypus Agnte.] Agnae-amicae polypus licet fcetcns delectat Balbinum amatov rem. De polypo narium morbo, vidc E[vl,
1

Al

csi

lonus,

&c]

Trei

'

Dnspicuos,

quamni splendor levioi

le-

beai obtegere ct comfjensare, Erat cnim Virgi-

37*
Optarem
timtcos lieos: et
virttts

Q.
ui sic deeiperemur er-

HORATII FLACCI
in aniu-iila sic erraremu, et iti
i

Vcllom
Erroi

c.eeorum

nomen
Vfi,';.

virtus pc

nestum.
nos debemus, amici
fastidire.

later ut i^nati, sic

amici,
si aliq

vititlin

Si quocl

sit

vitium,

non
;

Stiabonem
i,!
[

Tclut paternTii n<ios kaudfasvocat

Ajipcllat p;et

ct

phllum, male par]

ppctum: et pullum hlium habet pusioneu ahortivus extitit pridem Sisyphus: hurte qui disti
,

vus
Si cui filius est, ut abortivus fuit

cruribua app<
verl>

ilium
i

olim 46 Sisyphus: huncvarum,distortiscruribus: illum Balbutit scaurum, pravis fultum male talis.
ius hic- vivit ; frugi dieatur. Ineptus Etj&ctantiorhicpauloest; concinnus amicis 50 Postulat ut videatur. At est truculentior, atque pi as fequo liber: simplex ibrtisque habeatur. n

raale
lo
'<.

uixu
qui:.

balbutien
&r:
iinr
.

:mi"

irui
I

cius

ictHat, appelletur

Qui nimis importunus

laetabundus
rucnt,

atque

aicamus;

cupitlepidusviderifitmiliaribus:

sedestasiiciioretpauiaiiherior;
is

aestimetursincerus et

ammo-

sus: fervenuur est, wter tffrtcs censeatur. Hoc, ut arbitror, et ainicos sociat et consociatoa
retinet.

Laldior est;_acres mter numeretur. Opmor, Ha?c res et jungit, junctos et servat amicos. psas i nve rtimus, atque A nos v i rtutes 55 i . -rt Sincerum cupimus vas mcrustare. rrobus quis Nobiscum vivitj multum est demissus homo
'; i

/-,

^.

At nos

tpsas

virtutes

male interpretamur,

et vas

pu-

ille.

5J6
[

Tardo cognomen pingui damus. HIc fii^j aliquis nobiscum vivit: homo omnes tsi abjectus valde, in9umuf. Isti nullique malo latus obdit apertum, Insidias, lento tlamus cognomen crassi.
rum
infirtrevclumus.
Si
i

Ille dolos

omnes

eluctatur, et

nemini improbo expositum latus pracbet,

ANNOTATIONES.
41 In amidtia sic errarcmus.']

Amicorum

Batt-iffit.]

Invidiee minucridae causa biilbutU

voe-at,
/

vitia dissimulantes, excusantes,obvetantes.

endo Scaulum
oirtur
deri-

pro

PTonuncianfi

nuod

IsH errori nomen virtus posuisset koncstum.]

Quintil.
lib. 3.

familiare est balbis. Purro nobiles

cap. 7.

Utnis ac viliis vidnitas,

Quia sil utendum proximft

qu&dam

vationc verboram, ut pro tc prodigo liberalem, pro avaropart

Romse fuisse Stiabones, Varos, Scauros, Paetos nemo nescit. 49. Irwphis.'] Cic i\c Omt. 2.n. 17. Ouiaut tempus quid postulet nonvidet^ autquiplura
loquitur} aut se ostentai
.'

guceeadem

co

dignitatis,

vel

44. S oenlisuntdist
I
i

StrabocMJus Lng. squinting.

...]

habetj azU denique in

aul eorum quzbuscwn commndi ratumem non ahquo genere aut vicon;
t

cwnus aut mullvs

50. Cunci/injts.']

est, is
(

ineptUs di

'

miclausi, lcviter
et illui
cel

attemperans

Kui

riter

moribus

et

11

quibuscum
.

trsatur
-,

1
aliqu;t
:

uon sine
iunt.

wi(

compl

'

45. PuL
' . .

.':
,
:

coon HUMOCKLO...
5-2.
r
.

Liber.]
/
.

Libere
,

v<

ritatem cloquens.

)6.

Ipsa

boua detorquemus

in

malum.
pum,et Aium'
. .

.!..
tribuit,
i;

......
non

qui

:.:>tutsvas incruslare.'] Simiwbi puro tectorium induceret iuaret altoqui >onum et

1

incrustando.

Lucil.

quam

.''..!
ille faht
1
-

'.'

regionibus Hlis IncrustatUj caJti ru>& caulive l-ibelur.

. . .

,.

acutissin

esset Sc Sjsyphas

quo Lib,

j.

Ode
/

14.

el

1-.;'

id. ult.

nomen pingui damus.] Si bcrando, huuc stupidum voudens in hoi magis diccndus
I

48.

Scatmtm^

los
is
}

1.

11.

97

'

'

cautus

iQvciiO ac (ort

quem

uti

twrdum

'

SATIRARUM LIBER
Ciim gemis hoc
[nvidia, atque
inter vitre versetur, ubi

I.

3.
tquidem convrrsetur
tl
.

3?5
cum
rc^i:rt-

vigeot ubi crimina: pro bene

teiD
ei

61 Ac oon incauto, ficium astutumque vocamus. Simpliciorquis c-t esl (qualem me ssepe libenter Obtulerim tibi, Maecenas) ut forte legentcm Aut tacitura impellat quovis semipne molessano
tus;

rsii

ellem

ius.
i

Si quis,
i

qu

non

trb tiiii

ui

.'

I,

65
sensu plane caret, inquimus.
iu

|n't-

cunque

allneutjonfe a

Communi

Eheu
iniinjustam

m
<"

i!

.1,

imtnuni

otumna

Quam

temere

posmet legem sancimus

optimus

Ehi U qiutm

quam

Nam vitiis nemo sinc nascitur:

Qui minimis urgetur. aequum est,

tuimus
illc cst,

impuuler.ter
,

raditionew nebi ! nullus

n
i

ii.ii.,.
is

nur

Amicus

dulcis,

ut

qui

fectisaii

ahjuc : pcrB mignufl

i

amicus, ui pa

Cum

meacompetiset vitiisbona; pluribushisce, (Si modo .plura mihi bona sunt) inclinet amaii 7 Si volet hfic lege, in trutinS ponetur eAdem. Qui, ne tuberibus propfiis orTendat amicum,
:

cnm

yitiis
[si

meas comparans:
i

st,

vin
in

illaa

majores
pcnriea

qui

li

raajores lia-

proai
i

pari
pi

condilione in
derabitur.

di

lil

ni-

Quisquts vult an
Ise
is

Postulat; ignoscat verrucis

illius.

/Equum

cum non
p rcal
est, ut
-

uberibus,
cis.

est,

Justum
referat.
ri

qui nostulat tndulgentiaiTj

.
,

Peccatis veniarh poscentem reddere rursus, 75 Denique quatenus exttfdi pemtus vitkim ine,

Deuir)ue quoniam prauino

cari

vitmm

irac

lise,

aJiaqu

CsGteraitem nequeunt stultishserentia; curnon Ponderibus mo^ulisque suis ratioutitur; ac res l"t qusque e>t, ita suppliciis delicta coercet? 8i quis eum servum 3 paffnam qui tollere ju 3sus Semesos pisccs tepidumque ligurrieritjus, 81
num,
:}. Simplicior.']

taltis uihserentia

minime"

"?!!**
cuudura
.

ium suum, at,

rei

cujusque merirum
r
,]'.

ii<

:,-,

!.!'

eum
i

ffc-

muluifi, qui J llS9ns suferre catidelibftrit semesos pisces, et jusculum adftut

s.
lil>.

ANNOTATIONJ
Nbn dtssimulatdr, aul
assenivart.
tte->\\ qui tenipora famti mollia, ct commoda nonobservAns,amicumin(erpeHetseriaquoepiam
.

A. Gell

3. cap. 7-

Trejvbeas milites

ad
78.

llam: sic enim

n
e

M,

Ctti

ob

similiiudineta.

::i

vel rueditati
e,

P
\
1 1

Qtta
l!

'

6fc

Oum
**t

ita

semetrpsum
a se

Horatius,

callidfe

removet

astuti;e

ct

catlidttBtis

opinionem
:

famarri,

qvft

eum

mitur egrepfe animi ars seufkcul idtc re um, qut de sii ;ul et inHe momentis, quaepoti
1
j 1

litratur,

lionimUt aspergcbanl
68.

atque ipsum Maecenatem

enset,

deceimii, siatuit.

adhibei testcmsuae simplicitatis.

eritas di

ii

Zen.

'

iine nascitur.]
t<rt

Dempsthen.
pi
i

De CoronS.
,

MjjJsv ufAagTEvt
t

5*wv, nihil

80. Si quis cum sen servos ius vitae ac necis babenl

*'

iamvis in
.

domin
monei

care Dcoritm
,.

Propert.2,
'ittm

^.
.

17.
>.

men
n
1
.">.

ineoi
1.
1

.''''' frann*,
1.
.
1

natura creal

Macr. Saturn.

n. Vbw yuantiim
1
.

ttecet,

Huc

sed
pertipei

qvantum
.
.

libi

rvos

quod

.iit

Jurenal

Sat. 14. v.

viifza >'i'itrmi:i

\pesczttcr

....
lingere,

roribus

('r/.w-s,
I /
,';
1

stcmutamaUum,
.
. .

singulttts

vmlo
Prteapit.
"
'.

Qi.
,:.
1

.;

A
.'
1

Gr,

>fiv
Efl

^.v,

T
Gall.
1

Tu12.

<

f",

All.r-

TO

toD X.yv^Ot

hcr,
e

r-

,:.-.,-,

Air-.
J

,\

hump.
lib.
<

Potest
<

qi
ni
<
!

'
i

cat.
-

\.U aribusjioput, noo

j

iam callum
74.

ri

huc quod

liui)

terrae vocat titbera. /"<;. ibus callu&a.

9 ip. Gall. des truMes.

vitiis.

Vz\

tca,

.'
ii
'

ptu
'

q
*

tuscreui -'' 9* aura trempe

- Lng.WHOSHAU.HATS

carumuia

Gail.

wi poircaK, Ang.

ipms> His fihgers in tbb (ra\y

376

Q. IIORATII
|

FLACCl
;

Wedementiorlabeonepuiabi-

it

cruce

^aiiconc in-atiior inter

^rin3oetteirius

t^S
fero-

tumistudf amicuspeccavitaliquantulum: quod i non imoseas, cehseberisamanoi^et

^ an,,s dicaturJ Quanto hoc furiosius, atque Majus peccatum est? paulum deliquit amicus, Q uo d nisi coneedas, habearc insuavis, acer,

^tr
. ' #

cior: avexsaris et fiigis

non secus
drbitor:

ac

Drusoncm pecunia

Odisti, et fupis, nt
Q,,j j s
.

Drusonero debitor a?ris,[ 5

,
,
,

zl
J

qui, quotiestristesCalcndseintelici advencrunt, iien.is irnt nr-

um

tristes

mi-cro venere Calendse,

.

c.niam
expedit
nes,
;

crW, undtcunrjue
veluti captivus cogitur

Mercedem
amaras

^t

atit

nummos uude unde

extrTcat,

auscultare

importunas scriptic* protcnso collo. Lectum

Porrccto jygulo historias, eaptivtis ut, audit.

&-;c-ibii3,-:'iin

uiru

inqt inavent

Comminxit lectum

ebrius, vel meus.i detruserii ca-

linumEvandri manibus contrectatum; proptcr boc, vel qu6d esuriens prceripuerit pullum in
mc.i parte patinte constitutum,
fin

potus, mensave catillumDO Evandri manibus tritum dejecit: ob hanc rem, Aut positum ante. niea quia pullum i.\ parte
catini

Sustulit esuriens, minits hoe jucundus amicus

ainicus idcirco furatus

mihi fuerit?
si
sit

minus dulcis Ergo qnid airam

quidpiam,
stetcril
?

Quid faciam, si furtam feeerit, aut si Prodiderit commissa lide, sponsumque neg&Sit mihi?

credita fidei suee revclarit, aut

promissis

non

Qul

contendunt paria essc delicta, hssrentquandovenitnradra^asitionem veritatis sensus C07&

:

rit? 95 Queis paria csse ferc plaeuit peecata, laborant, (um ventum ad verum cst scnsus moresque.
:

rcpuffnaut,

munis et mores reclamant,

ANNOTATIONES.
82. In cruce suffigat^] Crux differebat i fna-a sive patibnlo. Htcc erat tij bens duo cornua, inter quse inserebatur cervus facinorosi,
Trist

Calenda.]
usuras
lOt.

Quod

eo tempore
dcbitoresque
envts, ve!

fceneratores

colligerent,

vexarent. Vide

Epod. 3.

v. ult.

manus autem
ltat|uc

rarsi

:u

irnibus
furi

alligabantur.

neq

un

patibulum, viij inservis, aut eiiam a carnifice: postea vero in ci

ss. MerceAcm aitt nnn sunimam crtditam. '>] Vel quasi 89. Po
servaiu
paratus.
i

attentior ob-

interdum agebi
Orig.
1.

Isidor.
:

E]

captivus et jugulaii ;;a.

5.

c. 2j'.

nuam
cerbus,

crutis.

Nam

patibi

matstn
r,;.ct rt

tque legcndo.

cruciat.

De

hi

mtilta cri

Ep. ad Th. B; Lalfiy einsa

91

.)

Antiquitate

M.
queperlil

tam pe nt in Augustum peram l^ges repi

isultus,

quiab/

Evandri, pulsusrcgno, in Italiam appulit ubi debeliatis Aboriginibns tenuit qui nunc est, atque
;

54.'

Dio

lib.

54. Gcllins

inonte coudidit. Entid. 8.

Virgil.
a

tabat

homincm
..
,

Eva

lasti

M.

vcrors, inquc cu ut, 1).

nibil
: ,

ad rem.
Cic. de

Remp.

cltinenle, rat

,.

Jam ttansit ad reStolrorum

placita.

haberet,

Rcmanis
Tnte)

antiquitatibu
ia

Fin. 4.

Zeuo

Stoica! disciplinse antislrs sic Sta-

mens,

tuii

quinonsapit
,,

ut nec frustra loquare, quod inu noscitur; ncc merl Princ

l

ile

recle

oaria.

nique Temporil.tsmart Sfi. Dnisonan.]

n

uo:
,

97. Setuus
cit.

ic.
.

mpdo
-

riniiucmulat.
iriarum scripsi

<.

mus
rent,
-rst

pei

et

clainatt

tor> solebat ut se

a debitoril
legcn

is

igerc,

npn
I

olve-

quidem

od quas Zei
q

casres
sset.

poenxloco

SATIRARUM LTBER.
AtqUC
ipsa utilitas, justi prope

I.

5.

77

matcr

el

;Quanrto
terfl
I

nincs
;

pro-

Cum prorepserunt prithis animalia terris, Mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia
propter,
1

dienutf,

mutum

ac vile

rnstii

<H)

Unguibusetpugnis,<leinfiistibus,atqnfritaporr6 irmis, qufe post fobricavera* ususj

,

...
.
-

rlonec

ml
:-.

''r-

Donec

rerba, quibus voces sensusque notarent, iminaque invenere; dehinc absistere 1* :11
I

nes
!

>

!i-

Oppida coeperunt muuire, ct ponere

con!'.)!,

latro,

Ne

quis fur c<M>t. neu latro, neu quis adulter. innus teterrima Nam fui
I

Causa: sed ignotis perierunt mortibus

illi,

108

.11).

at

illi

ititerci

ubscitfj

ANXOTATIONES.
vmtcr.]
rantiuro

Ex

opinione quo-

Pfbinde putarc ahquem tum nomina

bui&se
Refais,
et

distti-

ab

utilitate

pn
\ ide

ntein a natura cssc juslutn.

itufe

hcmir.es didieisse

vocabula

...
iu-ila
Sttmtf
in

;.

ii.

19.

Lex
jubet
.
.

'.

'>

mmrna,

qua
m.
,

eaqn&fa
.
.

prima, Dcsipcre eu :

nam cur hk posset cuncta ?io!arc

ii
i

' ntraria

a lege ducen-

guai;

Ea

est

enim nahtree

Teinfore eodem
:

ahi facere

id

nun quhss

teprudenliSf ca juris atque

itta.

99. Citin prorepsmiutj fifc.] Primoa homint-s c terrfi fbrmatos eductosque vi solis, existi-

putehturf v, lO.sj. Ei paul6|pdsl Postremb, quid in Ttdi mirabile tantopere c;t re t

,!

>>

et

Iwga oigcrtt,

nabant Phceoices

et /Egyptii.

100. Mutum et turpe pecus.] Rudesac stupidos instar pecudum. Cic. de Invent. l. n.-2. Fuit quoddam tempust cum in agris pc

ooce notaret, Pro rariu $ensi Citm pecudes muta?i cum denique secta /e-

rarum
Dissim
I
,

variasqiie ciere,
f,

et

cum jam gaudia

Vide
Jtjven.

m propagabant.

O
-

vit-:
:
'
i

Tusc. 5. tu urh

n.

5.
io.t.

\ml t

Oppida cceperunt
v.
]

munrre.']

risli

homines in sot se primb dan

l

Sat. 13.
i

151. &c.

cum

B,
Is

tSff.

primus
;.

;'

Plin.

Lib.

16. cap.

Lucret.
v.

lib.

...

v.

quercus.

Opi nis muniantnr: ex Varronelibk4. de Ling. Ldtt.: Fesius autem, e*. qm\I opem prsebeast, dii Cicerone, ic suas opes illuc confcrant homines. o.] Nomen hoc alii deducnnt* sen
i

Ab

opi

dicuntur, qu6<l opis cansa,

\ ide Juvenal. Sat. 6.

10.

et

struat,
;

seu quod a laterc

Fest.

101.
'

ptfaiis.]

antiqua,
Mftf.

manus,

L; wtgues,

adoriatur
<A

praetereuntes
a<l
.
> >

Isidor.

Prisc

Alii

quod terrum
1! t
.
i
.

latua halieat, perinde ae

pritu ipia

r
(|ui

aut

latus

sti
i

inde
hro,

olim
^
ti

dicti,

quasi laM

10-.'.

tl

'

-I

usit/t.]

Servius.

ctl

tnaliter.
.

io;.
i,

fi?i ..]
' .

De
i

4.

v.

22,

7
s

Hel
et fcrri*

ni

>

idii

cau

a,

lib.
i

Ode

s.

Ssepius
dis>c,

"'

"'

->!'

tem dc-

Lucret.

lib.

5. \.

liquet, rx

perta

oajj. l.

item
i

Herodot. 1. i. Athen. lib. 13, cris p mis. Genes. < ap. -i t

t

Et

piior arsis erai

quum
t,

jo. Jndic. cap. ios. ignotis pericruut

'.
<

moTtWus^
defuit

Intercidii
scriberct-

103.
lib. 5. v. li

Lueret.

eorum mcmoria,
historias

quia

qui

priorum temporiun.

378

Q. IIORATII

FLACCI
fe'

qoos iwntes in libidinero ob,:crs>, v

Quos Venerem ineertam mnientes, more *

...

" inquarn
s

rarum,
iniui

tanniG in armei conira

aris oportet,
si

in-

Viribus editior caedebat, ut in gregetaurus. 110

rnundi tempoi mundi tcirmora

.

Jura inveftta metu

rp.

etmaalesperscnj
lctn
-

ic

iewpora

,.

est, ~

si ta

velis

evolvere

mundi

tcquuni

Nec

natura
.

justo secernere
.

iniquum,

ah

num

''T"
a

malo

e<

res
ratio

...Dividit ut bona dnW,

>

futrienda **** r* tendis: 5

r

exoptandis.
hit istud, qi

Ncc

JNec vuicet ratio

hoc, tantu-ndem ut pecrct,

idemquc
tsicas

115
erit hortij

Unquut u
disruperit

quam

.-.'/r

qui

llt q\ii
lcx

noctwnus Divum

sacra legerit

Adsit
54
L

Deornrn

-aera.

Statuatur
flagris

']

pare^ delictis

ncquc pra

'

caedas

Etenim
feruli ia ' tm

hau
plccta

ne

d]g um ca ,,

Regula, peceatis quse pcenas irroget sequas Nc scutica d orribili seetere fiagello. Nam, ut feruld ritum majora subire v*..u ..... .... iVerbera, non vei e..r cum dicas esse pa s res
<

latrtci-

l*urta latrocinns, et
j

magms

parva mineris 122

recisurum simili te,

**..

falce

amputatufum

*t

c
?

si tibi
t*
'

regnum
:

ives,quisapie^sest,
Ltnosus, et est rex

rantl

**&*?
ct
j

'

Cur oi
ilcher,

qi

abes

entus
Oft

Non

nosti quid paten * * *

qtKxi posnHes?

licat

Sapieiis crepidas sibi

nunl!27

quam
Sapiens

nunquam
''

sibi

111.

!/y
iitlas

'<'.]

'

ondita;
n
.

139.

5bftutf.]

^x^ra;,

corium
-

quo
fasat-

injurias er injustas acti

'i

utili
.

BOcJetau

. irusn

virgis

busque
Ra
eyoLverc.']

ratihts 7 [uidern
ct

n*.

Evolvere cUicet inquibus

.,

li

j.

Quoti

ignominiam

el

poena
surripiuni

m
apud

imtrebat.
-.]

tUnetur.
et
>
. .

122. Furta latrocinii

Fures aunt clam,

latronee
yitn

incautos;

quid nobis sil bonunj) utile, jucuriaum contia malum ct aaVecsum

:
I

quid
id
! i

injustum.
cap.
5.

'i

Vp
;

Qnanto ntb lii quaro illi quod ticmo non sentit: sint, tamen Scqici negabant. 23. Falce simili.'] /Equali*severitate poenam
apertam adhibent.
-vis

Rom.

,.. ''.'
\
minores mitn ., apud Cic.pi
esjjc
'

J'i]ist.

putaba-*
et

ap,

statuendo, gravem sciHcet tain parquod rationi quafn majoribus peccatis repugnat, ut antfe nicturn eat, 144. Si dives qid sapicns, c^r.] Ex occat

n;. Sacra
trftrit.
i .

legerit^\

perpeaiagcontrik

sione deridei aliud Stoicorum plueiturja, solu/n

m
out.]

rt

Magnaa
is.

126,

Non
et

nfati

qmd,
n<
|

omnia. &'c.\ StoimeTCSpondet,

princeps.
,y

:,

At

mentem
1-27.

disciplinam noatram parurri capis.

Mfun

n/1,

n. 91.

Otrme ''-

Pater."]

Secta
Bfi

Htb

Zenonis discipulus. De quo

>

(
',
.

LaSrt.
,

).

7-

porticus
Fuicire

f,

Cic.
'.

Academ.
;

4.

n. 7->-

M.

pufaturpm
: .

icorum.
contra
sensu
et

[bid pauld ant^,

per8piciniatem %
i,

De
.

w queri solent Stcnci

.

dumstudiosaomnin
fonft*ffflwe

wrd

mfnio

ne sciipias aiebat Deroades.

coittraqui
ratiotuciny

onwem
ipsum
sibi

respomi&item, mfiria

SATIRARUM UBER.
Nec solcas
fecit: sutor

I.

3.
nut

S79
ia

tumen

cst sapicns.

Qui

solert^

saniem
taceat
ejt

-t.

Qua. ralimuf
Iic&(

Quemadmoduin

Ut> quamvis tacet Herraogenes, cantor tanjen

Heraiogenes,
i

nihilominm

atque
ttit-n

antor ac mtisu tu

sicut
,

Optimus est modulator; omni

:

ut AlfShus

vafer3

Alfenu
anis

vc-

licto (luolibet

Lnstni
.

rat

Abjecto instrumento artis, clausaque taberna, Sutor era< sapien9 operis sic optimus omnis Vellunt tibi barbam Est opifex, sic rex solus. Lascivi pueri quos tu uisi fuste co< rces, 135 Urgeris turba circum te stante, mise^que Ramperis, ot latras, magnorum maxime n Ne longuni feciatn: dum tu quadrante lavatum
;

sutoi
/:,^\i

ita

sapien
i:
1

ife* est
i'

cu)<

OD<
1
i.

JXSrfc

IS1D1

tttoi \en

barbam
prei

iibi

vellunt

petulantes pueri;
si

o/ios

non abigas,
,
['

U
/>

tlltt

liX

voi

itii'

ando

in

eris,

magnd*
pro-

rum

tVe
;

lixior sira

rjuandhlte Ucraiua

ANNOTATIONES.
fuissc, ilaque ab eo

armatum
--

esse

Cai

'

cujmdam

parenSj neque
cujus etiamsi
;..'
i

De

Nat. Deor.
'

I.

Sft

%oi\ tus,

rinuti

li

'.
Qutntil. Ub. 1.

ulavtjid

!>j>um vocat.

nulla po

cap.

I.

et

alil

am,
U '/, (fc.]

Explicat

mentem
tibi

'

.;

'

'.in

>'

Reponit Horajactas regem, 6

6fc.]
!

Stoicorum. Crepi
..

tamen impun^ illudunt pueri

.]

sicut soleut

fatuos sectari, et Insultare.

Gttll.

1.

13.

c.

BrirbatosftussePhilosoplioa
.

m
pidulas vocai
calces
i
i

*,.-''.,
*

dhu, ad Pei
intur,

v.

j.

Barbatum kac

rredc

magistrum

rantnm

csetera prope"
sutvt.

Dia
i

'

ijuncta
!

Porro
atitera
,

priniuii'
i.
.|

veflere,

oiei,

pro
i. v.
i

illtuWe,
t

.!

uai
d<
.s'
1

ad
''.'//'

Pers,
/(
.'!>ia

Sat.

>,.

uhi,

genuta probrium philosophis extitisse,

ei Persius oat.
I. v.
i

(
'

/'

u Nonaria

vellat,

j;.

''.

ncrepidasGra Herm genes.] Cantox

Et Sat Wi ' "

i

2. v.

>8.

\tolidam prcebct tibi veUere

barbam

etiam
et

dum
li

tacet
;

modukui aive musicorum solertiam moduloruirr.

130.
Atfenus.~]

musicu iieritus est tamen canendi canomm habet vocem atque

et

Jitpil

Hunc

B&Ise

mordct
Vlf) trus

et

vellicar,

quasi

aliud

agens.
uerat
;

olim

Hoc veJut sceptrum, Cynicn li)4. Fustr.'] baculum tribnunt Laertj in Antisthefie; Herodian. in G imm do Aputeius Florid. 4. Auson. Epigram. 52. de Dio
j

setl

Peror,

m>bacutu$) scypfnts, arcta

/V.r

lebat

ingenio,
anti .-< u 1. >..(.:..

Romara
Utis, re/sfti /;/:>

venit, ub

Cynici,

rumque

ul
i'

habet
cvasit,

].:.!
ckunoribus abigerc
plcbis
tisaimi
l
-

&c*
,]
i

..

...

Vi\ tem

FustC
te

et

turbam

summo
L33re\ pote
3.
ii.

etiam Consulatfts bonore perfuucuis.

i

ac

prieroruni

tibi

insultautium moles-

sapienseligi
ligi

us,

<

Xc.

[7.

Quadrcmte.']
plebeii

Qnarta
exiguarn
(

75. de Fin
,

quafli

mercedew

soli
I

quam

Tai
. i

..,...
I

domi

Sciltc neo publico. hdbebanr, ut notavi

opulenti

id

Persj Sat. 3. v.

est DiciatorJ q

rum

viti

.,',
rtctiiii

..,
m

'

\2b.
I .'.,';;.]
1;

fV.lt

pri

'ras

*,

.,.-..
3, 1, 8.
,

iphratem nui/d
.

.,.-..
!

yue

esi

Rccte
,:,.
}

m uwbt

:!.:

menta

...

appon

sso
ibi% 6 rcx, daro quadrante, nec te comitahiturqnispi.im satelles,
nisi

Q.

HORATII FLACCl
ihis;

Rex

neque

tc

quisquam

stipator,

ineptum
:

ratmts
'

mihr
ciles
tn
I

Crispmum,

sectabitur ; et miki dulees

quoque amici
bunt,
si

Igrtoscent,
illo-

qu

lelictum

>.

vici siin

rum

peccata faeile tolera

tc
i

140 si quid peccavero stultus, amici lnque vicpi illorum patiar delieta libenter, Privatusque magis vivam tc rege beatus.

rivam privatus

ANNOTAT2:
1S8. Neque le quisquam stipator, c.] Sensnsest: quamdiu inops, abjectus, et !.-spicatissiinus cuitibet eris, licet regem te tvstimes; et quamdiu benigni amici mihi conrfonabunt quid stuItuB offcnderoj non tantum ciju ;>i
iricissim
"',

GS?e.]

Vidc
Eos

Plin. Lib

22. ubi

sir

tciihit:

etiam

qui non

it&uUius, nihil

magis qucan tenitasdec* existimo qui et emendatissimum

!,

ipthnum
c&teris
:

ita

illorum

offensiones

rafcile

tolerabo;
d.,',..

sed

quam

privatus, vivaui felicior etiam, quamvis tu qui regem te csse opinaris. 139. Crispinum.'} Ib est Stolcus ilte, dequo

tanquam ipse quotidie peccet abstpnetj tanquamnemi

ita pcc-

'....
al*

Mandemus memoriae quod

hoc ouoque

vvc mitissin}us 9 et

in fine Satirae prinue.

sokbat

maximus Tkrasea Qui vitia odit, homines

crebrb
odit.

dicerc

SATTRA

IV.

Rcfittat nomuillos, qui maledScos vocant eos Poetas, a quibusjuste notantur. Ait verd se in vitiosos stylum distringere, ut ct ipSis et

sibimet Iwrrorem incutiat vitiorum.

Eupolis,
'>

Craiinus,
ali

el

Aristo-

EUPOJjIS,

atOUC

Crafthus

Aristophanesque

'"i"

poetae,

[M |

ANNOTATIONES.
l.

Eupotvs, V.]
I

In h
-

igeniose

primus satyricam febulam produxit

siis:

in

Dinnv-

iefvndit se

loratius

ran
et

btbacissimus

fttit;

ad

annum

centesimuin

*t

niinis

nioidaccm,

Lucilio

luft

vitam protraxit.

liebant.
Euprir--,

Cratinw, Ari tophan

Poetae eadi
post

eetate vixerunt, annis

ante Chris-

tojn circiter qi

hunc Eupolis,
,

ejus stylum
,

<

inir Arisiopl.
illos

.,

Plato
nt

Fabulas scji cnmfedias il!e scpcim scripsit, ex quibus septem ei victoriam pepererunt, Nominantur Capne, V< Stc. Periii in navali praelio, quod Athenses adversos Lacedoemonios comrpiseruht juxta Heilespontum. Ejus int< litum adi
Eupoljs.]
,

roedtum
minfrs

inter

dicit,

nempc

ratin

vehementcm, EupoUdis autem urbatiitatei

ruin meininit Vell. Paterc.
. ,

ciunt sui populares, ut edtxerint ne deinct s ullus poeta inilitaret. Suidas, Mocrob. lib. 7
|

...

IIo-

Saturnal.
intcr

c.

5.

b"b.

t.

eleganies

Notus csl omnibus E veinis habendus comaduc

In hujus eorde teniplum sibi

....
Ulustra
</r

itophanes.]

struxisse Gratias aitPlato.

Lepoi

summe

excoluit

extulitque.

novam

tacrob.
rch.

Athen.

Cratinus.]

Athcnis

ibidem

nihilominus an fuerit Rhodius, an ^Egyptius, Stc. Fabulas edidh "i quinquamnta, e quibus supersunt nobis undi cim a ntur. Nec teribo qnod aiunt sancto Johanui Chrysostomo Aristophanem in deliciis atque in manlbus b Quidni? cum et Plautur
<

quippe Atticoi DuhitaAtheniensis, an

SATIHAHUM

LIBEIl

I.

4.
veteria

3S1
comoedur:
Liii

Atque alil,quorumcomoedia prisca virorum est, Sic|iiis evatdignus describi, quod malus, aut fur, Qu6d moechus foret, aut sicarius, aut alioqui
Famosus, multAcum
libeitate notabant.

auctores,

si

merebatur notari velut improbus. aut fur, uut adulter,

jui

horrucida,

qualitercuo-

i4S
[
]

que infamis; kum

uaulta

carpebant

Hinc

omriis peudet Lucilius, hosce secutus,

cum

Itl

te.

Hostotua

Mutatis tantum pedibus nuruerisque; facetus, Emunctse naris, durus comppnere rersus.

Luci.ius nnitatur ct sequhur, mutatis soluramodo pcdibus ac

numeris, perurbanus, acri judiclo,

Nam tuit

hora saepe ducentos, .0 Ut magnum,versus dictabat, stans pede in uno:

vitjosus. ln

hoo

tluru^ in condetidis verai-

bus.
sua.

Etenim

fuii

in

'

vitio-

Und

hor;t

saepe

veisus

Cnm

flueret lutuletftus, erat

quod

tollere velles:

ducentos,

stans in

uno ped

aliquid

G;iiTului. atque pi^er scribendi ferre laborem;

igoumj dicra-

bat: citm flueret ctenosus, habebac quod. veUes delere : wrlabo-

Scribendircotutnannitniultani.nilmoror. Ecce Crispinus mlnimo meprovocat. Accipe, si vis,

rem

scribendi,

ro
;,.,
.

,;. :t

W77

'_

inc
Ihus

tu, inquit,

sume,

si

lubct.

\NNOTA1
, m< diis exereiuuinmuu intervatlis, ac ;i scribit subsecivis temporibus qu< ad Eustochium. T)e di hfie plura ta 2. Comaxlia prisca.']

[I

ium

vej

i-.i

G. in

IInic o-

<

bi istianarurn

illis

iuiitandis

letra

<Ht ,] TotUS Eambica eorum auntaxat i cnmmutavtt: ex -^a-tirara e mordaxet m ives ^t

;
,

|urt

Horattus, tantiun
rreo.

etus,J

Kpist

.10. rap.
-

1.

Antiqua illa inonis Attid grutia

tUs p>
'

'

ox Juyenal,
.

n
ulis

Sat.
vi-

l. v. -20. \A est,

ex AuruncS hs
ferc

umius,
quosqvh.

Uonnnre

Satirre

aurtor,

nobiles

aeteris etiam partibus.

I

et ele~

ta

et riescio

an
'

Ilomeoratores

pedum

nere lau ac numerorum.

meu
Quiutil.
1.

negligi ns

10. c. 1,

rum tannu, quem

estj

ut Achil

Cic. ad Attic.

aut
aptio
\r.
1

1. 12. Epist. 5. de Finib- 1. de Orat. 2. Juvcnal. Sat. 1. v. 165.

fm iendos
5.

Plures

AristoF.nse velut stricto nuoties Liicilhts ardois

ers.

Eiipoh
Sat.

Midtu cun
ai
<

'

merts crf
c

1. v. 123.

atinum
Inde ine
-

wdanf pr&cordia
ct

dictt

ibid.

lacrymce.

ipsum vexare non vei bibus inbopulum jactavit haud revia. a quo
:

iu

Nu

Ptrs. Sdt. 1. v. 114.

iisem probra
nihil cst
1

.... Seadt LuciH:

1

s h fy&m
i

consecutus Vide Epist. ad Pisorn

et

acclamatioties

faureas.

X\Lupe:

Te,

Muti

&c.

rerba,
t

In ciliuni hicrtus excuiitj

Vigruvn lege regi* Rep. 4. Quem Ula [vetus coraoadia) itf cui uon attigitt velpotiu
Cic. de
,

10 Stans pcd? m uno.J Brcvi tcrnporc, slr.r majjno conaiu et lai>ore. 11. Cumjiucret itU } Quum ver<

pepercit f

Estc
leesit:
elii

oph
i

ia.Remp.seditio$os> Cleonem J

m
'

patiamur.
:

sus profuniieret impolitos cr inelaborato?. Quod lotlere vellcs.'] Quia ut ait ipse, Sat. 10. v. 51. Ferehatplura toUenda relinquendis, et sic hoc et sequcmia acccpit Quintilianu';,

cst,

qi

'.

L 10.

c. l.

,-,

um jam

sit civitati

maximd

aucto-

14. Crispinns

minimo me provocdt."] Id
,

est,

plurimos anuos domi et lell vioIanversibus 9 et eosagiin Scen^ adt9 qitam si Plautu* uo^.-r voluisset, aut .\>vius P. et Cn. Scipumij aat CteciUus M. Catoni
ritate

non

totas vires objicit, sed minimas, ut indicet

con:^;:

suum adversarJi

Accipe, si vis, &c.] Verba sunt Crispini Horatium provocantis ad extemporalis scriptioni#
,
_

makdirere..

en.

Sic et Martialem Statius laccssivit.

382
sume
tabellas

Q.
jam
,

HORATII FLACCI

assignetui
i

oobis locus, hoia, ol erva Tideamus uter plura scribere

vateat.

egerunt Dii, mgenii mediocris ct parvi, et pauca v.ikle loqucntis. Tu veroquattventos hoetumu*be< aemulare

Rectc

quod

me

finxeriuit

mb

dinis pellibus iuclusos,

sei
'

er

laboraiues,d.mrr ignis ferrum. Fortnnatus illatis spoote scmuis,

ta
leni t
et

et

suft

tabulas; deturnobis locus, liora, 15 ideamus, uter plus c eri lcre possit. :;v teceruntj mopis me quodquepusilli Dl Finxerunt animi 3 rarS et pcrpauea loqucntis. conclusas hircinis follibus autas -;'' rairte duim feirunl motliat iguis^ 20 navis, imitare. Beatus Fannius, ultro Deiatis capsis et imagine: c&m mea nemo Scnpta legat; vulgo recitare timentis, ob hanc

Accipejam
Cus
().

eSgie; dumnullusmea
;

erip

rem,
[

metuo iita recitarc populo, quoniam suut quibus non placeht ejusm idi
ego
scriptiones
.*

Quod

sunt, quos genus Iioc niinime juvat, utpote plures

nempe compiures
di ;ni. N
<

extant

reprehensione

JBtamvero qttemlibet
;

medio
i l

Culpari digfcds. Quemvis mcdia crue turbft: 25 Aut ob avaritiam, aut miserS ambitione laborat.

populo assume tnquinai avaritla" vel ambitiooe infclici,

I!le nuptas, tur.
iste

Hic nuptarum
I

pn
:

insanit amoribus 3 hic puerortim Hunceapitargentisplendor; stupetAlbiusaere:

Alium

persti

argenteorum vasorum
aniat tenea.

Albius

lllc negotiai
i

oriente sole, ad eui

'

scit

quo tci a imo ra:

lic miitat rnerces surgente a sole, ad eum quo Vespertina tepet regio: quin permare praeceps Fertur. uti pulvis collectiis turbine: ne quid Nuinma deperdat lnetuens, aut ampliet ut rem.

CQlrit pi r

;i-nmm;r,

tatt-

Omnes
Isti

hi

metuunt

versus, bdere poetas.

33

qtiam pulvisventoeubiatn mens ne rte acervo ft o d^trohatur, ve! ut cpes augeat.

omnes reformidant carmina,

pofftas aversantor.

ANNOTATIONES.
15- Acripe jam tabylas^

Legunt
\

clii,
on

<

ginem
cap.
b.

slbi statuit,

am
i

tahulas.

Prior tami

ctio

secutus, sed ambitione venatus.

non merito gloriam conPlin.lib. 34i

auclorihts L. /tctium asde stntuam. sihiposu-

ominis temerc ac stoUde lacessentis

16. Custodes] Qui ouera altcrutrum.
17.

Poctam inCan
caveant oe alienajuvet
1

Notatum ah arum
lib.
1

se,

\ ide Plin.

7. cap. 3o. Valer.

Maxim.

lib.

"

cap.

">

Dt

!:atc

Jecerunt.]
^
,r

Modesta Horatii

re-

22. Ci-m mea )temoscriptfi legat.) Paucis ni-

sponsio.
]<).

A< tu cunclusaS}

V.]
'

Tumidos
ad
inl

ac futiles

funde versus.
to
inflatos

SimiJitudo exagitant fabri

i^uem
Sat. b.

fornacis,
v.

mplliendumque fcrn
coquitur

Pers.

10.

rhirnm se auaque Horatius ostentabat: abhorrens ab ea publice recitantium ambitiontf. Dc Imc Pcrsius. Sat. l.v. 15. et seq. Juvetiaf. Plin. lib. 1 Epist. 13. ct nbs ad cit.Pers. annotavimus bomplura. 24. Ge koc Non Iac<
.
1

..

'.

lu neque mhelanti,
caminoj
Fvllejir<
r,.-

dum

tnassa

lat

ra viti

is,

veprehensioneSj Ludtbria,
ibus

el

pio

miniam
",<>
I

Marcilius corllbushii
n.

fflrchti& follibus.']

\ ir....,.,

aL

tam

'-

./'

llibu

i<

orj ic

'
'

t.

luxuria et
S?c.]
v.
r
.

Cvrlopum opua de
versus repetit levUermutatoSg /En. B. Jlii ventosisjbflilus auras
v.

49&* Mert
<

nquo,
Pers. Sat, 5.
.

Ab

Kxidemcm.
tlatis

>t.

rtddtmtq Farmius, Fatiuium Quadjrata

/.ci tpiunt

muiat sub

\t

recaili

91.

Biar<i$

utt o

regrinanp

stii^sillai.

bonii

.)

'

quan
i

discriminft,

corurn effigies et carmiua. deferrentui

au tinam Augusti bibliothecai Lcii at ille 6ui \[^a scripta fnvchit,
,

N''Opesjam
et iraa.

qn

li

\fi\

dim

lantur.

SATIRARUM LIBER
Fcennm habet
do risum
Excutiatsibi,
in cornu, longe fuge;

I.

4.
hTahet

',83

dummo-

fomum ad
proeid

cornn,
:

inibj

quiuntt

fuj >

cachinnos movcat

ille,

amicoet quic-

nonhiccuiquam parcetatnico: 85 Et quodcumque semel chartis illeverit, omnes

Gestiel a rurno redeuntes scire, lacuqlie,

nnn
quid
sciri

parcet nemirtt:
si

nael

scri

Uftrit,

cupiet

eurictis reterteritibua

clibano pel

Etuucros
tr,.

et

anus.

Awedam, pauca

<;rcipe

con[*]

ac vetulis;

II
:

pri-

Prinium ego
poetis,

me

illoium, dcderim quibus

orum,
is

quos

;"

ncesseriro.

[versum Excerpam numero. Neque euim concludere Dixeris essesatis nequ s,siquisscpibat,utinos41 Sennoui propiora, putes hunc esse poetam. Ingenium cuisit, cui mens divinior, atque os Magna sonatumm, dei nominfehujushonoreni. 45 Idcirco quidam, comoedia necne poema
;

Namque

ha

td

t*sse

[UlSpi

im,

velut ego, seribat stratlia quorrai roi,

liunc po&tara

/^riim cui
fiier t
ira,'

cui

a res

ocrj

ui

,'

tribue
Jiiti-

insignem hanc appell&ttonem.

1

Esset, qusesivere

quod acer spirkus ac

;

.i

vis

...

nmt

itfi

Nec vorbis nec n

Saevit,

bus inest

nisi quixl

Differt sermoni sermo meros,

Fiiius,
fescit,

pede ccrto At paterardens

i

quud meretrice nepos insanit am\ca uxoremgrandicumdoterecuset, 50[ 549 ]_

f.lius

tumquc
nttmeris
fervens

iefinttis

oratio
.,.

pura
jji.
x.

d.$traguituroi
jktqui

an-

quoniam

luxutiosus meretricem deperlt amicaui.

.:>:

:i

verit

ingenti

cum

do:

ANNOTATIONES.
34. Fcervtm habet in comu-] Proverb. ex eo

tinubin Helicon
p<

'..

oegae

petitum qu6J alligari con erjum ad sibi cavere moconra bovis cornu p< alias daraniim luebat tieretor quisqnc obvius dominns, exlege 1-2. Tab. PUitareh. in Crasso. Deus ni uopulo de rc gravi edbce:
,

cipereaut edere pdttuj

ftumine U
al
t

"t

d&que .
c
'-

ce$

<

',
'

ut fuit,

stimsnOJi pro-

r-t

wr

reipistrit evtn

</

rue virttm

lapkliius obruetW}
'

'

lomi-

escpressar,

11
citi

..'.

/^o.

] A

coquendo

etBoratih
v.

^c. Juvejaal.&t. 7.

pane, >f-l hauriendS aqoft: .\ rarnis publicis, vel fontibus; ulti uimores solent spargi et ventilari
tnter servos et infimx plebis horaines
ro>
:

53.

Vatem egngiwni
45. Conusdia
Pers.

Wo
'

verta, l5c.

inde por-

ic

in

Oiat.

redeuntes solent per vias cantillare, si quid est novi canninis seu cantilenae in vulgus editaa.

At comieorum senarh propler. simHittuU* nem sermonis sie sape surit aljecti, ut n

40. Nequtenim co sr$vm t &?c.] Cic. de Ora.tro.scribit ; JacUemesse rutronem vet xine
'

quam
set.

via

ru

nts

ei

vcrsui intelli

td. ibid. n. 67. Itaqtte vio

i-

nullis Platonis ac

DemQcrii
tahtr<,
qiti ::,

m,,
',
.

etti

rurn

et

coUocmulorumj

et

condtitdmdorum;
:

re-

abs

'

,r

rum autcm copiam non

pottst,

Jacilem.
\ix

HuTcjeferri
sseculo po-

clnrissim

putitts

quod

itera Tull. ait

uno

poema putandicm,
apud
u.
,

etara e\iin"uim reperiri.

4-2.

nihil

tarum : t aUi
..

Sermom

projnora.] Epist. ad

Augustum:

41. Ingenitnn cui

Sermones per humum repeni r. sii, 65Tc.] Egregia descripparis

quotidimr 48. At pain ardrris y

inquies, pe

C"V.]
'

Prolepsia,
1

At

aasurgit, v. g.

tio excellentts potse iongeque

loquaci-

bus

et hatJKbus,

quos

lepirle

Iffi^uXXiJ';, et e-Tftj^tiX/xaTa.
tiius,
c.

Aristophanes vocat Eieganter Fetrodtcepit

:

iratus pater in filium luxuriosum ardentersaavit :. Theuropides in Mostcll. Piaut. apud Terenti ,, in Audr. et Pbonn. Demea in Adehoh.
'

U8. Mufios carmen

nam t

ut

Vidi

Epist. ad Pis.

v.
.'

94.

versum peiibus instruxit, sensumoue teneriorem terburum amOUu uitexuit, putai *e conifuisqite

voiem comirdia tntiif, iratusquc Chremos tumido dciitigai ore.

3S4
ttque tcmulentus curfl di ew aute 11 ct( n obrum est. Ri gr&nde
:

Q.

HORATII FLACCI

Ln

'

Ebriuset (magnumquoddedecus) amftulel ante Noctem cum facibus. NumquidPoroponiusistis Ergo Audirct leviora, pater si viveret
'-.

iveret:

sum compc

quem
v
i
.

si

rtsolvas,

eoden

quilibct irascarur
.1-.

His vera etquos

si ai

ns,

aufi

versum perscribere verbi hetureodem 55 Quo personatus pacto pater. lis ego quae nunc, iassi Olim quae scripsit Luci Tempora certa,modosque, et quod prius ordinc verbum est,
satis est puris
:

Non

CJuem si dissolvas, qui vi:

mensuras
iuin

tatuas roi abu-

quod er
:

<

trema
'II

Non,

Posterius facias, prasponens ultima primi ;: a tetra ut si solvas: Postquant

60

.1

flrjl

Irit :r

.'

fostbelli.

qaara
l,i

tra

di corrlia
i i

rcfiegit
>

postes ferratoi
hii
<
<

i!

n peri

Ihuc parSi d istn

tcs

discerpti

poKtaa.

bucnsqne.

Alio tempore ea>

iS ] Bellijerratos post.es portasqm refregit. [ Invenias etiam Sisjecti membra po< Hactcnus lia?r. Alias justum sit, uecne, p< gma: Nunc illud tantum quseram, meritone tibi sit Suspectum genus hocscribendi, Sulciusacer f>5
I

pendam uiribn cowu&Ua sii verumcarmen, an non. Jare veib

iil

Ambulat,
bellis

ct Caprius, rauci niale,

:

cumque

li-

unum

scrutabor, an jure insit

visum
j-rnus.

,ti!>i

isuid

scribendi
et

Suicius ardens incedit, pariter

Caprius, misere rauci,

et

cum

UbeUis:

ANNOTATIONES.
*jj

CUttl fodbus.'] Dixi de co more juvenura et amantiuin, qui ad puellas adamatas nocte cum tacibus pergebant, atque ante illarumjanuam

51. Ambultl

'"

'

rortcm

6o.
i".
J

Non

ut

Postquam

discordia,

Oden

lo.

lib.

.3.

bra

rontru in his, licetcorpus ac raemcarminis dlscerpas, non proinde vim ac

Nam

cantabant. Addo htc, solitos tnrerrium qiioque vagari comessantes ac personatos dxscurrere ]>cr

domos notas, noctu quidem cum focibus, nonu rdiu nunquam <t quod ot hodie aliquando
ii
:

ordinem verborum, remanebit semper Po^fica locutio vulgari dissimilis versum fiunge ac disjice in disjecto etlam versu apparebit sermo tsubUmior et a qviotidi;jno remotus, v. g,
spiritum dissipcsj inverte

orationem solvc numerosam

ntasqtie,

Gall. alleraubal; Ang. VIasq^brading. Porrb effei pater hoc ma is aHversus lascivientem filiura, qu*M uite in" tem cnlos omnium ebzuis gn suo suseque femiUas

naafjates iacium.

Postquam

tetra discordia re&egit ferratos postcs

ct portas belli.

Postquqm
isti

discordia tctra,

&c.] Ennii sunt

297.
.

versus, ex Annal. poetico sant- pleui spiritu.

1. v. /<..

probro; atque rnn

<

'"<'.,....
;tro t

Kosimitatus Virgil Mne,U\.

Dtra/:i /
1

ci

us arctis

;.

Claudmtur
I

lli

ta.

timcn ad
tiar.
.*..

ob

<

igdt, ut canil

El

I6.s.
P<
I

Eneid. 7. ?. 621. Jmpulil ipsa manu portas,

A^ mquid Horatius bbj ci

5'j.
n
i

.''
:

et

cardineverso
Ed
est,

tlle
i

arnevii
fi

61.

B
1

utitur, qui

sic
tali

rvente bell
1 1 . .

apehu
.'
. '

plum, qupd
'

loqui

ot

filium
si

suum

moi
ccrnc
v.
<).

.
i

lil

,.

5,

PomponhiSj
rct.

viveret, ac

lu

ibii

Uem

Plutarch. in

Numa,
,
<

Vitle, lector,

qu&m

sol

tilii

scribk, sedi

Vot-ta

libidinosum
et ev
/'<

adblescentem, velut aliud

65. G\
.

agens
56.
icnti
:.*-.

iricum,

Co
patrjf in liliuin stomacl

nstinens
,

tldus

et

Caprii
rauci.
1

incn pautis.
7r
cerl

'um

npora oantitatem, c

iones coutinen>

ac teoruni

aou

liispositioncm et collocationenj.

SATJRARUM LIBER
Magnus uterque timor
si

l.

4.
atque
latronibus
valdfe

latronibus.

At bene

formi-

(juis

Sed [uisquis probe et innoi ehtei ivit, bdh fnat utrum.

Et purisvivat manibusj conteinoat utrumque.

I
l

ni

licet
rilii

sis tu similis Cceli

Birrhique Latronum;

Cceli
i

similis,
;>
rii

pnedonum non
aut Sul-

Non

ego sim Capr!, neque Sulci

tuas

Cur me7(
*

eii.

Quare
d

erco
uulla

times

me

me

taberna
lebis et
;

vel

Nulla taberna
Tiuvlli.

at

neque

pila libellos,

columna

s
ls

habet
|
'.
.. i
i

libros,

Heri

Queis manus insudet vulgi,

Hermogenisque

ne-

mini-recito praeterquam fuiniliaribus, et invitus quklem; nec ubicunque, nec ante quOscun-

Non

recito cuiquam, nisi amicis, idque coactus Nonubivis, coramve quibuslfyet. Inmedioqui quique laSbripta foro recitent, sunt multi *] vantes 75 [ Suave locus voci resonat conclusus, Ihanes Hocjuvat,haud illudquserenteSjnum sine ;n Tempore num faciant alieno. Lsedere gaudes, Unde peInquis, et hoc sjudio pravus facis.
; t,

que.
i
i

Sai multi sunt qui scripta

iii
I

itenl
iii

the

11

foro,

et

qui

dura
locus

alheis sunt; ubi clausus

fcii

voci

jucuiide re-

sonantem. Illud placel vanis, non observantibus an stulte, an tempore rainirae opportunu id
n
in<{uis;
is

vellic&re,

idque agis improboanili

tituni

7*'

mo.

L n

ro iltud quaesivisti
?

Hocinmejabis? Est au ctorq uisdenique eorum Vixicum quibus? Absentemqui roditamicum, Qui non defendit, ;ili<> culpante; solutos Qui captat risus hominum, femamque dicacis; Fingere qui non visa potest; commissa tacere Qui nequit hie niger est; hurifc tu, Romane, 85 caveto.
;

iibi

objicis

An demum

adsiipulatorera
o

aliqucm quibuscumvixi? Imb qui absentem amicum carpit, qui eum non tueturoialioreprehenbabes
dente; qui gaudi excitare effbsos cacbinnos bominum, et haqui sponte fingit beri dicax qute non vidilj qui non potest iilere arcana; ille est perniciosus istum ca^ e, 6 Romane. P-:rrt> frequenter aspicias tribus in lectis quateinos epulaxi;
\

Saepe tribus lectis videas cccnare quaternos

ANNOTATIONES.
69. Cceli Birrhiqite latroitunu]
oi

Hi duo
eraut.

per-

Luxuria juvenes,

omnl tunc facinorutn

\i

aquibus Lncessebatur velut dlcax et sycophanta: slucUo praTVus, prave atfectans alils obtrectare, et quemltbet scommatibus ac dicteriis
eos,

neque pUa

li-

proscindere. 79.

bel/os.]
.ii

Nec

in tabernis viUoribus

plebeiorum et

cibus jactantur; uec

prave afFectumj
raeortim

Undepetitum, c?V.] Unde habes ita me An hoc accepisti ab aliquo

1

prdstam venales emptori cuilibet expositae apud bibliopola: quorum ium tahemce circa pilas. Vide Epist. acl Pisones v. :;;..$. ibique auuot. De Uoc Sat. -i. ogei 72. / v. 129. Alius autero est ;il. eo cujus mentio fit
,

contubernaliurn

mitio Sat. 2, <u 3. cit. ut ibWem annotavi. Huuc Horatius contempt-fis causA plebi accenset, unumque e multis facit, qui eximius ha!>eri
volebat.

76.

Svave

<

' rutt

concktsus.] In

vocem recitantis ac lemoduni juvat, et recitationi suavitatem, cunfert, tuml genti tum auscultanti
balneis oameratus locus

gcntis uiinnii in
1

82. Qui non tle/endit.] Atqui Virgilium Horatius defendit supri, Sat, i. 85. Niger e.\f.\ Homo pestilens, malus, perniciosus: conira est candidus, albus: ut alibi fusius dictum. 86. Sarpe trihus lectis, t^c.] Sensus et propositum Horatii isteest Quotidievidemus, inquit, iepidejocos et sulesjaciari aquolibet in quemlibet idque non iiupiobamus. Quare ergo mihi creatur inyVdia, quc*l uunnullos iatetereprebendo?
: :

Tribus

lectis
1'uit

vide

ttare qualernos.]

Pri-

im,

llluu recitandi in balnels cacoethes

mus olim
Otlyss.
tes,
.

perstringit Mart. lib. 3. Epig.

u.

mossedi udi ad mensam. Honr-r. 10. n(j.tBa Sretvu/xEvot, scdimus epular..

Et stajtfi Ugis, tt legin sedetiti In thermasJvgiOj sotlas qdaurem, 78. Leedert gaudex^ V.] Jam Poeta

Virgil. .Kueul. 7. v. i;a.

.

soliti

patres considere mensis*

refellit

2C

S86

Q.
tm utms omhes cupit pro-

HOKATH FLACCI
quibus unus avet quavis aspergere cunctos,

ccpto eo quiaquairj hunc etiem pau& p6st ebrius, quandn Baci Inj cus rcvelat secreta meutis tnmcn iste comis et lepidus et
sincerus
pravis.

rl
Pneter cuiu, qui pnebet aquam pust, hunc que polus, Condita cum verax aperit pnecordia Liber. Hic tibi comis,et urbanus, liberque videturDO
Infesto nigris.

xistimatur

tibi
i

Ego

msuUns
Ios,
(j

verv, si ttufllus redolci

Ego

si

Pastillos Rufillus olet,

risi, quod ineptus Gorgonius hircuni,

tp

prcedicabor raalignus et di-

Qaiu imh ''''. Si mentipqusedam fiatdefurtis Petillii

c.ix.

Lividus et biordax videor tibi. Mentio De CapitoHni. furtis injecta Petilll

I\le

si

qua

Capitpjini,

te praesi
tu<
i

MtSf ut

soles,

Mc

CapitoTi

viv.im babuit et fami

gatusque bene mul gratlara gaudeo

:

ci

am fuerit; defcndas, ut tuus est mos: !>5 Capitolinus oonvictore usus amicoque A puero est, causaque mea permulta rogatus Fecit; ct incolumis hetor quod vivit in uxbe : Sed tamen admiror, quo pacto judicium illud
iit. 1

Roma

sospes degit:
ratl

atta

demiror qua

me

licnigriesuccusloligjnis^hfec est 100

53
[

istam daranationem. En ille humor est atne sepia?: iltud

^Erugomera: quodvitium procul abforechartis,

merum vhus: quud

scriptis

malutn a
iiro

meis atque
i

Atque

rao meo longe futurui

quid promittere cle rae Possujo aliud, vere promitto, Liberius si

nriu?, ut si

ammo

spondeo,quantumde mealiquid
spondere
liitt.

am

locutus fuero niimslibere,

.7ATI0NES.
Postca, gliscente mollitie, discubuerunt in lecris, tpri

92. Pasfitlos
1

Itufilltis

otet9

fc.]

Vejsum

tres erant circa

itj:

unde

oui

explanatum viHe supra

in Sat. 2.

ln singuli viyce temi, aut cjuaterhi: houtiunq>iam et quini: quod sordidulum. Cice] in Pis.
tricliniura

appeHaturo.

94. novimus;

De Cap
i

tis

PetiUt.]

Nomen

Romee

nobilia fuissc

niial

apud hunt
quini stipali in
i.

etegatts
,
.

lcct

rspicuum quw ilie, peculator, an sacrilegus. '.', ' PetiUium bunc,

pi
;

Porro

bentinm

infi

dui

Capitolio praefectus esset, Jovis Capitotiiu

-

cttfporifi

afluratum; furti quidem reurri

superior recliu&taetcubm
villis

um
i i

puli.

aJudicibus autem absolutum

.] Semusest animo bocque maledicentioret acer-

sutTulrura, capite

modicd erecto.

At qui
a<
i

-< Augusti familiarem. p

hVbat ut omnes sequa parte ad men: rent? Pruous decumuebat ad caput dlbus quidem poni

ioo.

lecti,

pe:

t&Us oratio, ctsi btanrla vidratur, cst pravo

r:'o

rectis

referta

:um primi, interjecto pulvino: bujus atttem

pi
e-t

bior,

qu6d

amicitisc specicm braefert.

hliginis.']

tergum

j.u-cbdiu tertti:

sicquc errius pariter

1.

Nigrte succtts cis, e sepiarum

bei;
i

jyictapb. loUgo pis*

genere,

humorem atrum

pro

quartus.
tuculenter

Quoe oinnia $uo more Just. Lipsius

i

unde ihtus nigra, extem^ alba,

veloti
et

xplicai lib. 5. antiquar.

fiSJY.]

ct.

opthrie livorem, at mentis improbitaolrvela-

87.
illis

fjuihis uttus avct-f

tem

verbis suavibtis palliatairj

duodecim unus alu nec pucit epolas prqebeutt: ettamcn isurbanus existimatur, nequaquaih sycoj tatita vel mordax. Cur igitur egp Horatius, 8ic. 88. Qui pr&bel aquam.] Iili j;ister solet deaignart, qu6d balneutn

tain. Psalra. 54. molliti suftt

sermones ejus supei

virus.
tlr

n
<<,
,

ipsi

ntnljai
ra.j

WerUm

GaH.
1
i

Ia rofHUt.

dc t'airai/i,ic vcrt
&'c.~\

Angl.

F.RDEGRIS.
prrocul ahfbret

Spondeo

lavando, ut
dis

fit,

corpori

ante ccenara,
efi

dw Dec animo
.

manibus, item cali lan da temperandoque vino.

ViJe

lib. 3.

(JJe 19.

cogitaturum prive, nec in chartis au mairgnej fictAin quemquam benevoEo ingettio natus sum: amicitiam otqve frtmU Tjromuiam ^eru. . . Khhius.
i

1:

SATIRARUM LIBER

1. 4.

38"

DixeroqmcLsifort&jocosius: hocmihijuris 10 Cumveniidabis. Insuavit-pateroptimushocme, Utfugerem,eKemplisvitiorumquaE uenotaqdo. Cinnnic hpitaretur, parce, frugaliter, atque
Yiveivin uti contentus eo quod

aut casu nimis festive, hanc mihi

Ucentiam com indulgentift conoptiraus pates

Hrfidmeconsuefccit, imli<> exempla singulorum viSicw tiorum, ttt ea evitarem.

:

mi

ipse parasset

male vivnt filius? utque Barrus inops? magnum docinnentum, ne p:i-

NonneTideSj AlbS

i.

nt

quotiesme admonebac im paree, frog&liter,

ut victirt

con-

letitus Us bonis quse ille mifaj ov&Baet; aiebat: AtWertians c

l ilJ triam rem A turpi meretricis amore Perdere quis velit Ciim detetreret, Seetani dissimilis sis. Ne sequerer mcechas, concessft cum Venere uti

quam

difficulter

victitet
sit

filius

Albii, et

quam miser

BarruS?

JUn graviter doceat quemque, petrimoniiu dilapidarc caui

vaat.

Cum me
ne

avocejsct a foedis

amoribus meretricum, rt Sectanum^

(licd-at:
Cb;-

Possena

Aiebat mi satis est, si Sii meKus, causas reddef tibi Traditum ab antiquis morem servare,tuamque5 Dum custotlis etrrs. vitam farnamque tueri
:

Deprensi non bella est fiama Frebont, 115 Sapiens, vitatu quidque petitu

prtecip&ebai
,

Bectafer

adul-

cura liceret Erui permUsd voluptate: (>ra*pulehr;t iion est

eKistimatioTrebonii dcprehensi, iphue inqmebat. Pi

,

Ineolumcm possira: simul acduraverit setas R [embra animumque tuuui, aabis sine cortice.
Sic ine
T<
:

tihirationes.jDrop/er^was gere, illud quaerere expe-

rmhi

sufficii

pro viribua

enstodire institutam a vetcribus

120

rmabat puerum dictis et sive jubebat Ut iaeercm quid, Habcs auctorem quo iacias hoc ; Unum ex Judicibus selectts objiciebat Sivevetabat, Anbocinhonestumetinutilefabtu
,,
..
,

di8ciplinrtm,atqueintegramcontiufie vitam et cxistimationem tuam, r^uamdiu paedagogG indiges

:

lirmarit

at 9 posteaquam aetas contruum cbrpus ac men-

Ita tem, natabis sine subere. me pucrtim illc praweptis imbu-

ebat

et, scu

nioneretut aliquid

em, addebat
i
:

:Ducem

habes

eafFerehai aiiqnem
illud indecc

l-

Judicibus sclectis

seu dehortaretur, suijungcbat

\n ambigercs utrum

rum atque pernioiosuro faetu

TATIONES.
105. Tnsucvil pateroptimushot me.] Ad hoc velin huc me assuefecit. Leguot alii, insi Id est, bos mihi mores pater optimtis hoe mt.
indidit.
in< ps.

Eodeiu

recidit.
;.:ur,

Marcilius,
vu't
librarii U-

ut

prioscrip-

Horatinm

110. flcmits.] Tit. Vetur. B^rrus ex Iuxurii De eo rursus* Sat. 6. et ~. 112, Sectani.] Turpis mcecbi. 113. MachasJ] Matronas. Supnt, Sat.*2. 1M, Trebonl.'] h achther expertus erat qnod

;.!'..., umte sisse, h non absurdus omnino. Ita

i

erinl

vetercs saltemscrtp-

sisse liq

106.
terreret

t a.

plis, fc.]
ti
i

Ut me

de:

vitii

ut provocaret ad

irtuten

xempla vitiosorum mihi oneb u

antea dictum, dcpri h m est. 115. Sapv.m vitatuj Jc.] Concinna plane dictio patrts litiris et pbilosbpbiS minime imlnui, tantumquc bonos mores e bonS. educatione adepti. ^go, ioquit, qttae olim accepi
tis

docuraenta,
i

tibi

tradere gestio
illud

at,

virtutc inclaresci ntes.

Scili

cum
i

frequchtabis
Ident, cur
sit.

chol:

Sapientum, hi causas

vculis qnfan
est

igumiter per prteccpt.i, breve et Seneca ad Lucil. hinc simiTiter annu Terent. Adelph. 13, :'., 60. De
1
i

hoc petitu bonum,

ortoce.]

autem

im 150. \

Proverb. et mctapb.

eradiat, consuefacio, inquit,

spcculum,

iti

r "' is

,,/...
siH:
i-.

alns ntmere exempluiH lamli esti hot

Ja>

109. Atli.~\ Atbium TibuTlum intelligont ahsurd^ quidam, contra rationem temporis. In lucem ille nondum prodicrnt, cum ab optimo atie hsec pneccpta atidiret Horatius, Tibutlo
j

Oiim qui ope suberis natare discunt. quippc suber< irpori supponebant, ut hodie nosSensus esthic: tri cucurbitas, Gall- calcbaces, per te qptse intelliges quid fugiendum, quid cn.petendura nec egebis atieno consiliO. 123. Vhum ex juilicibus selcctis^] Aliquem
:

integritate, aequitate, probitate insi

ti

.
fu

oe-

que nomine selectnm

et succentutiatum

quidem

supcriur natu

nluis-

annia

bus, Magisijatibus, Senatoribus. 124, Inutilejactu.] Malum, noxiuK

aC2

: ;

:>ss
sit

Q.

HORATII FLACCI

an non, quandoqnidera turpi

.

hic

--t

ille?

'erte

non
n
r<

st-cus bc

aegrotos edaciores,
cogit rnortis
avertii

runus vicini tervet atqueabsti-

mctu

3 311

venum raentem non

1

raro a pec-

itis

ignominia alterins.

Pereiusmodi in irationera carui mqj&rilms iis vitiis qu exiiium crr;nit tanturaque exiguis coufiictor, et quibus facite indulceas. Ex uis eliam multura absterget lcus psovectior, ami1 ;

cus

sinccrus,

ratio

propria.

Necnesitjatldubites; flagret rumore malo cum I lic atque ille? Avidos viriuum funus ut aegros Exanimat, mortisque metu sibi parcere cogit: Sic teneros animos aliena opprobria saepe Absterrent vitiis. Ex hoc ego sanus ab illis Perniciem quascunque ferunt ; medrocribus, SS5 et queis [ ] Ignoscas, vitiis tentor. Fortassis el istinc 131 Largiter abstulerh longa aetas, liber amicus, Consilium proprium. Neque enim, eiim lectulus aut me Porticus excepit, desum mihi Rectius hoc est; Hoc faciens vivam melius: sic dulcis amicis
:

Euimvero quando
bili, vel
rnilii

ver>or in cu-

in porticu,

ticsum.
.

ncquaquam Tunc ai/tem sic

melius
est,
ita
i<l

Istud

me

prsestabo

hoc

gratum familiaribus non bene qui tam ;

>

Occurram:

lioc
-

quidam non

belle

[135 nuinquid

effonc impi u

ido fa-

ciam idem quod iste? Similia ego mecum revoTvp cinn verb per U mpus licel in Atque membranis luden boc unum est e vitiis illis mino. . .

ribus; cui

si

eneges,

magna poe*tarum rnultitudo accctletopfin mihi laiura m

:

ego illi Imprudensolimfaciamsimiler Hfecegomecum Compressis agito labris: ubi quid datur oti, Uludo chartis. Hoc es1 mediocribus illis Ex vitiis unum cui si concedere nplisj 140 Multa poetarum veniet manus, auxilio c|uxe Sit mihi (nam multo plures sumus) aO veluti
;

enim multitudinem illam

plurcs
1

que ad

te

?56
[
]

te

ANNOTATIGNES.
,1
. 1

notionera hujnsvoi

il

ili.

i'

: 1

ia

planUL:

divisis

acu

vel

scalpello ejus

Cic. de Inv.
tUtur.
1

tunicis

iii

tenues sed latas philyyas.

ri

Has

.1l.i~

Similis est sententia

Qtristi

in

lio

dicentis,

qui non

esl

mecum ?

contra

andri Magni vict\ 1'wro, condit&in

est

M.

me
id

est.

130.
r,

M
obnoxius

vitUs tentor.]
vitiis

Al. teneor,

sum adhuc

HHs raedio

Mgypto Atexan<ki& ; antea cfiartarum usian. Quod tamen refellunt docti. Alexandri quidem xvo cliarta rrequentior; antea taraen inventa et
cognita.
nti

cxibus.

!n

foliis

palmarum

(alii

lecendum
u
;

132. Liber amicus.] Awisthenes dicebat: ini opus esse, vel amicis ingenuis, vel acri
1

ndunl ma . deinde (juarumdam

cortii

;
tunicis

tatttm
id

arlorum Whris

e^t,

micis.
1
1

Hiquippi
avertunt.
1
i

coi

illi

monendo, a
cepity

bu

vel

potiiSs,

corticem

inter

atis
.

Plutareh.
ci iiloj

mm
.

sulnilioiibus.
,

"
ei

iri

li

sive ra porticu

vata

linteis
ci

<

om

vi

ta,.autt
'I".
'
1

tura non est fnini quid boncstum, quid rectum, quid inim\s decorum factu sit rpeditor, meque ipse
,iio,

otiosa

mens mea:

libros

ai

Livius,

lib.
-i:

i.

,-,., ta

Ptt

>

ia\

Varromem*

lis.

fiugo et fonfirmo in araore et actipne virluipu!os jubebai recensere P^

vesperj
tave,

braiws Pergami iradit repertas. Postea pro~ rei qua ati it u nstat
.

..

tas

hominum.
142.

Plin.

ltb.

13. cap.

1,1.

lo

qua:

iti

ei

fe<
*

jsent, ei
?
'

eci

cap. 12.
facien<

Qubivi? quid
?

ui

quid omisi

sumus."]

Indicat plurimos
II-.

dum

&c. Sei
.-.-

nus quo-

vei
vi

autem

rai

....
ifio obstitistif

llieat,

qubd

se

guA parte
Portii u

meiioi

Ejusmodi pubticte porticus crant -] Etoma complureSj ambulationi et captaiido friVide erant et privatae. gori accommodatae ab Alex. lil>. 3. cap. 23.
:

sermoiu propiora cribentes, 1 pale rauita, concludere versum purisque verbis contexere satis esse, existimantes.
/ luti Jitdari."] Hi sub Augusto Ilvjinae magno numero dcgebant, ct quoscunque potcraut

LH9. Chartis.']

Cliuitic

primum

papyro,

ad suos ritua sat^gcbant.

suamque religionem pertiahere

Huc

pertinct

quod

ait

Chiistus

SATIRARUM LIBEH
Judsi, cogcmus in hanc concedere turbam

I.

389
adjungere, tanriuam Jud.ei pellemus.

com-

ANNOTATIoNK.s.
Mutib. rap, 9
].

v."is.

" V;e

vobia Scrib e et
uin proselytum

" "

143. hi hnnr aMcahre lurl-am.] Inler

Phari
ct

.11,

Hypocrirxe; quia circuiris raarr et

:

nsmen

ilare, cum tot aliis ad carmina uei benda animum appellere, etiamsi reluccetur

cu

iiis

enm

filium ge-

Minerva.

" heunae duplo

uu&ni n ."

SATIRA
Facete describii
iter

V.

suum ab urbe

Egressum magoft me
,
,

excepit Aricib

Romd Brundusium Magna Rom; Roma

? u *f l-oiniiabatur

usque
csrnssum

me
-

Khetor "comes Heliodorus, Hospitio modico. i.i^ . 1 LrrffiCOrum longedoCtlSSimuS. IndeForumAppl Differtum nautis, cauponibus atque malignis.
'

....
,.
. .

ce

ioia

rhewr

inter

?" !."T ,iu me Heliodorus. Gra emditissioppidi,

mu catura

Hic
et

/>,',,,,,,.., ,imcr-

V ss7 t
L

Appii
iter

plenum
pigri,

TT

Hoc

nautis

cauponibus iniquis.
partiti

ae nos 5 Prsecinctisunum. MinusestgravisAppiatardis. ego propter aquam, quod erat teterrima,

Iterignavi dlVlSimUS,
altllis
i..-

Hoc
>

sumus

v.'' "nicum
|1M
,

itoriVus

(juain UOSSUCCtnCtis.

Ap-

,.,

minteest molestalenU
'

ventTl
Iik!Tc(i

;redientibus.
!i
,i

bellum, ccenantes liaud animo aequo Exspectans comites. Jam nox inducere terris

'"

Egoisticbel,rn ob aquam,quU

%rZ&Zg
Jam
nox pYoperabat
terris

umbras

ANNOTATIONE9.
Egressum magn& 9 c.] Lucilius Satira sua i. descripserai iu-r quod ab urbe Roma Capuam, indeque ad Siculum rrerura obierat h$c noster pota ejus exemplosuura Roma Drundusium ker feci t admodura describit, plus (Ufwl.
:

Ariciam ac Feroniam juxta Paluimptinas; quare in his navigantes nauta: plurirai istic habitabant, caupories item, quia frefinibus,an.ter
1 I

des

^orrxoVov agens
quius.

quam
1
.

rvjrzyiafov, ut ait (Jru-

Anni scik

C. 713,

Antontanis

e(
viri

quens ca via et ceL-bris. Vide Epist. ad Pis. v. 63. ad hsec verba, sterilhque palus, &?c. Annot. 4. Malignis.] Fraudulentis,iniquautimensur cohsuetis. $upr\Sat. l.v. 29.Perjidushu ca
:>.

Octavianis dissidenrjbus, utrinque delecti

qui res

//

nmus s

G?V.]

(Juo-1

ponerent.
exi

&ntonium interet Augustura eomItaque Brundusium, quod Antonii

expedui magis quam nos un& die confecissent, i eo biduuin posuimus,

6. Prafcinciis'.] Strenuis, expeditis, iutwvoi;:

rchns obsidi me premebat, convenere legati, has ab tugusto, Fonteius ab Antonio,

Cocceio perinde utriusque Emperatoris aico, qui quidem optatam fecere pacem, foetii Br inthisium inde dictuin sanxerunt. Porro Maecena em illuc ofHcii causasecuti Horatius, Virgilius, et alii.

contra discmctus dicium.

\i

igoavum
tppia

significat,

ut alibi

tardis.']

sunt diversoria, qttibus

libet.

licet

Quia crebra commorari quodes

Scilicet appetenti

~.r<->itri
in

Irulico

bellum.']

Aricku\ Oppidulum

Appifi

\ii,

distans

Koma
2.

mil. pass. ib. hod, la Riccia. insignia ostentat.

Ducatua
pertinet

Rketor comes HeUodorus.]

Huc
er.it

ccenam n^avi, qu6d nec palustrem ac roeientemaquam bibere poteram, nec merura^ propter ophthalmiam, de qui postea. Hinc camantes inccenatus haud a*quo exspectans animo.
9.

'

qnod aiunt : Jactavtus comes in vi maxime qu5d Horatius Graeci

'

Jam

*iox inducere,

S^c.]

Quia

terrestria

sermole-

uis studiosissimus.

j.

Grtecorum longe doctissimus.] Quidam , sedperper

n.

ab Appii foro navigabarur Feroniam usque, noctu quidem ; tcstc Strahone m< x citando. Hinc racile intelliges, iector, quoe deinde sequuntur ; ut qu6d

via difficilior erat vehiculis, idcirco

Quippe,

redavguunt alii, quae laus essct ista Rhetori Gneco, Graecaoi linguam apprimecat-

Forum dppt.]

<

)ppidum Latii

in

Volscorum

puerorum nautarumque vociieratio auditu subit6:qu6d7] lintrem viatores^audsensi e: fjuod vix hafft quartd perventnm sit e6, quu ad ortum solis appellere oportuernt.

MO
inducere, ao stcllas crlo spargers.

Q.
Mox scrvi

HOKATII FLACCI
et ccelo rKffundere signa parabat pueri nautis, pueris convicia nauUe

Umbras^

10

nautis, n iuise

dicteriainfern

Tum
Jam

Hucnavem
sunt.

applica; tn
sat

Ingerere: Hucappelle: trecentos insefis: ohe 9

satis esfc

inuoducis : 'ohc, jara

vuUti

Hora

integia abnuwtur,

Duni

jks

exigitiir,

dum mula
["]

pecunia exigitur, dumque roula alligatur. Molestici et ran?e palustres impediunt soporero. Nauta nimio rei vino ac viator certatim canum ainicam absentem. Denique viator ratigatus dormire iucinit tumque ignavus nauta <:<i saxuw liqat funem mulse ad pabuliun tlimis&e, atque dormit supinus.

dum

ligStur,

Tota abit hora. Mali cufices, raneequepalustres Avertuntsomnos. Absentem cantat anaieam 15 Multa prolutus vappa nauta, atquc viator Certatim; tandem fcssus dormire viator ac missae pastum retinacula mulffi
si
:

ti

religat, stertitque supinus.

Jam
dam
no

vero lux fulgebat, quando advertimus cvrabam mi progrcdi, donec iracundu

ejrilit,

et

nmkenaui

caput ac lumbos verberai saligfuste. Tandem vix hoia

quaitft d&cendimus

Jamquediesaderat,eumn'iIprocedeFeIintrem20 Sentimiis: donec cerehrosus prosilit unus, Ac lnul.e nautseque caput lumbosque saligno Fuste dolat. Quarta vix demum exponimur S5,) hora: [ ] Ora manusque tua lavimus, Feronia, iympha.

timque faciem et manus abluiraus aqua tu, u r eronia.

ANtNOTATIONES.
1

0.

C'

parabat.]

N
i

scrmoni propior, quod ait riat. praeced. sublimior dictio, ut et alibi interdum, Pi celso vel excidit,; seu quud lectoiis mcnteru excitare identidem jui

ct in sentibus ac dumis ergo coaxantes viatoribus seu nabus somnum adimunt, pe importunnm ac frcqucns Bixixixi^ xoif tui^ Aristopban.

quse rubetse vocantur,

latitant.
Ilta;

Ran.
fi?c.]

Servi a dominis navigium, cu lisrixantur et conviciantur; quodquidei 11.

Tum

pueri nautis,

15. Caniai
16. Pnlul-i

'

>'

sublevahdum horrorern ae
acstlcritii.
i.
I.

tsedium noctumi temporis

Pleh

743.

liare

bujus

Eai

tnibus.
isi
'

aliter.

: Conx pluriiuorum confusam signiEcant. Festus. Alii Tuli notat ea voce

.
-'

vocil

Ac missiT nast; mulam moderatur,

lb.
et ipse dormituriens
dimittit,

,,'..'>
tensit

.'

Ubi naata, qui

doruire
viatores,

mulam
navigii
tradit

>U\>.,

pasturaqtie

lius

variis

locis.

Pi

funem ver6
ri

religal

ad saxum,
|

ctim pro Milonc diceret, clami jactalus. Orat. n. 160. Con cio
12.

se

humi

stratus,

aiaium
servi

milii

solicitns

qua

hori pcrvcniret ad destinauun

tocura.

Huc
i

rj

rum

conira

bant in navim
ac pondus.
13.

non sine periculo havigantium, ob nimium onus

21. Doncc cercbrnsus, &c.] Donec unus viatorum sfu navigantiura ad terram pivisilit, atque t, ijtui ir.itns bus li nautara dormiemera excitat, ejus caput et lumpeit

B
lignatio-

Dum
i

ees cxjgitur.]

Naulum,

navigationis
a-

in

obvium quidlibet
tara

e:

prctium.
ligatur.]

ac bilem.

Tractura

navim contra

'.

DoUit.]

Metapbora
iai

a fabris lignariis, qui

quam.

Strabo Uh.
'

quidcmmul
,

"'"'
i

<'> tlfiu''-'>
-

naviitq
i

Lonh] Exira onimur ad Feroniam tandem, horfl ]JOst

II

,,

Per eam
'

solem
iti

imijil

>h
.

>,';
ct

""

""<''"'

matutina,

quartl, id > t, ipuuinoctio nctnpc

di
:

irrj

ai

itrt

(piod pluriinis

cxplicavi in meis annotationibus ad IV-rsii Saf. 4.

tcntikus

cvudant,
i

mulis Tcmuko,
24. Ora manusque
tiiA

lavimits,

> r '<

.}
;

Bx

Culex ab aculeo dictus,

i

vel

ctitcm

icessat.

ualuslres.]

Ad

disciimen aliarum

qu.x cultu rum :a Deam illam -II- monte habebai lacrum ibntem, lticum, templum; uoinenque dcdit urbi Feioveti

SATIPARUM
Millia

LlHF.il

I.

5.

391

tum

pransi triu repimus; atque

ntibu

\n\ui.

subimus ^G

Deindem^prami
niiin*:
i\

Kur cxiruc>fipa~

Huc
!

eius,
;ati;

nas optimus, atque missimagnis de rebus uterque

.

tuni

aversos

soliti

componere amicos.

llliu- debcbant convenlre optimiu M.eatque Cocceius, legati

Hie oculisego
IlHnere
' :

nigra nieis collyrta lippa

90
liare

;-.t

gravissi

interea Msecenas advenit, atque

ri

reconciIlllc

'apitoquesimul Fonteius,adunguem Factusbomo,Antont,fion ut magis alter.amicus.

amicos abattcnatos.
los

colivrio

inunxi.

Interiui

accessitMae-

MiaqueFon-

Fundos Aufidio Lusco

teuis

<

apttOj

vir

ad annisaim
bs

prcetorc libenter
scribae,

Antonio,
<iese-

Linquimus, insani ridentes prsemia

35

Dcmoiriu
itbi

ruimus Fundos,

Pnetorerat

Aufidius Luscus, deridentes munera scribse insanicntis,

AWOTATIONES.
Ncc omitntK, inter Circoeos et Tarracinara. t;iiii duoquse narrantur miracula alterum quod
:

gusti

Deae ilHus

arftaii

pedibus sine

noxfl.
lui

numine ardentes prunas nudis Alterum est calcare aiunt.

as nliquamlo citm
iilacrura accolae

quod F
indecme
tur, 7. V.
.

roui

ar

m
. .

-'...

medi
Virgil. .-n.

subi

nemus

reviruit.

Hinc
'
'

bUO.
.

Viridi
1:1>.

htco

Vidc Strab.
Sise fuerit
cedsemoniis

5.

illa

Dionys. II dic. Plin. Pirrd Dea, haud plane compertum.

soror. Tit. Liv. lib.127* Appian. lib. 3. buetou. Octay. e. 17. CO. Couyria.] < h ulorum medicamenta, proprii rtohcotk et ri^sia, ob cinereum colorem; unde Horatius vocal n $ra> Comel. Cefe. 1. 6. c. 6. "srrtra to xw? vitY to fmt ab inhibenda fiuxione, dictum volunt collyrion: sed multos etiam alios ad tisns adhihetur. 32. Capito Fnuttius.] Hunc Dio Consulem cum Germanico fuisse scribit. Livius ct Appianus ex Antotiii parte Pullionem, ex Augusti

ionysius asserit Feruniam consecratara a Laillis, qui tempore Lycurgi in Italiam locum istum dicarint, numenque coluerint sub hoc noinine, e6 qu6d illuc ferri non infeliciter contigisset. Alii volunt ipsam Junonem esse quae tbi Fen oia vocetur, colaturque, sicut apud Aoxur, urbera non Ion|;e remotam

Msecenatem duntaxat missos

ceio quidem,

referunt,

cum Cociaciunt

nullam vcr6 Capitonis

appulsi

meutionem.
Jactus homo^\ Eximiis dotibus vir ornatissiums, mctaph. a marmorariis, qui laevitatero et juncturas explorant superducto uuHinc Pers. Sat. l v. 65. gue.
.

Ad uxguem

Jupiter Anxurus. Certe Vtrgil. cit. utriusque paritor ibidem meminit. ( oustat Feroniam nemonrm Deam fuisse, a ferendis arborihus apImo veteres numeu fecere ex illa. vi pellatam.

Ut per

ItBve severos

wtdat

jwn tura

usigues.

arcan& arboribus insit&, per quara vigent, pullulant, florent, edunt ru< -zr>. Miljia tumpransi, rpiamsu miis pransi Feronke, tria passuura
I

34. Furuios Avfidiq, fifc.] Fundis miniine cororaorati sumus, sed prandimus tantCim postea Formias progressi, ubi pernoctavimus.
:

Fundos^] Oppidura in via Appift, initio regi:i

quidem gradu tu cepli rionenif cum ob locorum accttvitatem: contcndimusque Anxur. 26. Aurur.] Urbs haec Latii, post dictaTarracina, colli et* saxo imposita, mari Tyrrheno imminet. Olim etiam Trachine appellata, ab
.

lento

ed

Neapolitam, Tan'acinam inter et Formias , addecem ferepass. miU. vinogeneroso

tur.

Aufldio Lusco prcftnrc.] Practor dicitur qudd pireeat vel praesit juri 3'icendo. Alex. ab Alcx. lib. 2. cap. 15.
':.
.

les

pr&rnui scHk&.'\ Romar

libertinis

asperita

lu

officium

etiam
:

patebat,
. .

28.
vas

'<h

eitts.]

Cocceius N*
erat
illu

rva,

proavus Nerwnsultus,

adeoque
in

vile

censebatm

attamen

Imperatoris,

Augustopariter atque Antonio gratiosus. Missi magms derelr, ] Inde enim pax Itiijicrii ct Eeipublica B bat. IHi adversos cxeixitus propc Brundusiuro, sancito foedere, in
ui

munii scribamra. luram a

hrio (uii
tur.

ac praeirrium erat

Luscus Fundis Proe-

jam
i-ifttati
(

aliquis videbatur: at,

nitate plusculuni

superbiret, ludi-

aliisque qui

enm cnmitabanFundano

Hunc

nim alioaque

lc^atos a

Antonio veroin matrimouiuiu

dauOcu

illo

Praetorcjhonoris causa; sa!utatos rctelligc*

. !

: t

392
pratextara,

Q.
latum clavum, ct Poetea fatigaii

HORATII FLACCI
el

batillum ignjs.

comuaoramut in civitate Mamurrarum, Munenfi hospitiuin, Capitone ccenam dante. n

dies illuxit longe

Pnetextam, lum.
In

latum clavutn, prunseque

lassi

batil-

Mamurrarum

deinde urbe
i,

manemus
[

s61

Eteuim

Plotius,

...

MuraenA prseben
Euerum
5,

Capitone culinam,
:

Virgilius ofo

Postera lux oritur multo gratissima

namque
'lO

Sinuessse

b
terra
sil

ui

nec
mi c

meliorefi

protulerit,

Plotius, et Varius Sinuessee, Virgiliusque

quisquam

tneconjunctior
-

quali

.1

nplexus,
extitit
ero, nihil

etquam magna
sequaba
fideli

Isetitja.

Ego, diem mentesfxnk

amjco.

Occurrunt; animae, quales neque candidiores Terra tulit, deque queismesit devinctior alter. O, qui complexus, et gaudia quanta fuerunt! Nil ego contulcrim jucundo sanus amico.

ANNOTATIONES.
duni
est.

Apud Sueton.

Caligul.

cap..23. ex

publicis

monumentis certum, Aufulium Li/igonem Romte honoribus funrtum 3G. Preetextum.] Ex Varrone I. 5. de Lin. Lat. toj pnrpureo praetexta limbo quse quidem non puerorum fuit somra, si
>l
1

Addc qu6d iliiusoppidi maximam partcm Mamurra, Eques Romanus, Qesaris amicus, opibus praepoteus: quem vellicat Bane hir uoster,' ul el Catullus; Primum R/ymatpajnxtrmoris operuisse tothis domus
toiia.

obtin< bat

$ua?

111

Ciilh.i

magistratuum.
clifiert,

I ndc

et praetextatus a togato

M- mrramFoTmiisnntum 9 Eq\
.

monte Cornelius Nepos tradidit m Romanum,

'<

ut raagistratus a privato.

Hanc

sttpra

pYtefntum fahrorum C. Ceesaris

.nullamqui
n
isse,

in

Galh>\

tuniqas tionorati qvique* induebant, inqttit

Non.

Marcell.
pria,

DeeS
>

veste u]

jam dixi in Epod.

tis

5.

omiirs solidds
...,

iemarmorecolumnamhabu( c 'arystio aut Lunensi ....

Catullus dirit kabere
Gaflia.
17.

Laiuniftavi
lanurihus in
I

V
e

haet

ndbilinrum propurpureis,
in

hit est

yfiamurra Catulli Veronensis carmx

ctgus

plagulis decorata

aureis sive
^ustioribus
ult.

domum
I.

equue.

quU
1.
1

tjuid habuisset
r.
(i.

Comata
-t.

nde Ovid. Trist. 4. Eleg!

. . .
. (

,\f>,

Vidc

<)'!<

Hejpc Plin. nhi Larniaiuin

'

t.

matronae carebant stmili quodr.m ornaru. et earum vestis habebat patagium, quod erat aureus clavus qui pi ' stibus addrla!uf f\ \nnin. Pono nomen deducunt a similitudine cum clavorum capitibus, quibus simi-

Nec

inem e Las mam

1

Fonmiis urbe celebrat Holatius.

-,un.--.\

Nam

aTarracinfl sen

Anxurc

Nam

tint ducentis

prope stadiis. Quadrin-

les
alii

essent aureac

illse

plagulse.

Necperperam
limbos utrinque
lati

etymon hoc

rejiciunt,

qui asserunl clavos

genia nunierat Strabo certe ballucinatus. ;js. Muramd pr&bentc domum, fi?"c.] Muraena et Capito rormiis habentes domum nterque, officium partiti e$ga priecJaros bospites, alterhospitium, alter epulas pnebent. Muroena
ille fran-r erat

tbtos fuisse

purpureas

fascias seu

Liciniae, quae postea nupsit

3.

Mae.

tunicse assutos:

tnnicas
vi stis

inquam; nam

ccnati.

Vide

1.

Ode

19.
pi ffta

vus crat interior

prsetexta; et fioc

supra quai plerique non animadvertunt,

certe

40. Plotius,et Farius.'] Hi sunteximii

contrariumque scripserunt,
Piaetore
,

immemores
oni prae-

tcxtam consuevisse, at minime laticlavum. Pfumeque hatUtum.'] Tanta erai Vufitlii insania, ut ante sc ferri prunas In batillo, id est,

rum Principum etlmpt

batur ejusmodi
potestatis indi
ignis,
ei
11
;

fbculo ansato et gestattfi,juberet, ad instar viroratorum,quibuspraerere-

Bumms
.

auctoritatis ac

Virgdio perinde ac Horatio amicissimi, quibus ab Augusto commissa est cura emendandae ^neidos post mortem Virgilii, hac lege ut nihil Cum Plotio et Vario tertius n adderent. Tucca,et ipse eruditioneclarus^afl recensendum Opus divinum. Servius. Haec urbs Campsnise, ostta Sinttesste.] Liri^ iluvii, ubi nunc Rocca di Mbttdra ibi desinit Massii us mons.
1
1

;'.'!

ne,

Frustri quidam insuffiti

Martial.

I.

13. Epig. 111.

telliguntvas parvum,in

quonempe
I

Jovi Hospjtali, sive hospitibus ..':'. 37. ln hl.n

miirras
vern.
Itro

et convivis.

De

Sinut m

U Massiea pr&lis,
fo?iniTiis,

Sunt qui
I

Maanas porro aquas sterilitatem

n
iri

urbem afferuut imer Fundos et vel Uri, cujus etiamnum

Philip. Ferrar.
it,

cxtant
ipsae

ius

autem insanikm auferre

tradunt.

Plin.

ibidem rudera.
:.:

Vertom e quibu

Vc.
14. Nilt -"
1

fantuterimjm undo sanus amico.']

ntia,
niliil

Mamunarum

familia

ei

;i'

horaini

pnestantiufl

SATIRARUM LIEER
Proxima Campano ponti nua2
Praebuit;
et

I.

5.
VHlula
virina

393
quse
est

villula,

teetum

parochi,
'

qiue debent, lisrna sa-

potiti

Carapano hospitium
rochi vero quae

dfV.it:

pa-

ilebent ligna et

salem pr&buerunt
I .i; 'i
.

Inde
clitellae
ivit

muli

leniquc.

46

rJepi

munt

tem

pestive.

Hinc

niuli CapU8e'clitellas
it

Lusum

tempore ponunt. Msecenas, dormTtum ego Virgilius-

M
;

ecenas
pilae

lusum;
li

erb ac

\ irgiliue

donnitum
ludus
i

nara

uoxiua lippis atque crudis.

Namque

pila lippis

inimicum

et

ludere crudis.

ANNOTATIONES.
amieitiii, meliusque a Diis immortalibus datum, anSrmat Tullius. rroverb. cap. ih. 1. ult. Vir ts quitm Jratcr. Ecclesiastiei cap. 6. Amicits Jtdei tirtiujbrtts : qui invenit ilium, im rum. AmicQ fideli mtlla est comparalio

unquam
Juit

in

uila re ovrri

aui sumptui

Idco mjagistratus
alio instt

nwlis, tabernaculisque
ta\
i

etomni

mi nto mil

'./
,

sot iis

ornabantur, ne privata kospitia toUbant : doi

m&tjican

bi

' tm est vitce et immortalitatis. 45 Praxima Campano, Cc.\ Sinuessae pranjucundius quidem ob occursum amicorum, it omnes Biinul ad hanc villam, in qua
i

pernoct&runt,
(

turno

pano ponti.'] Qui impositus est Vulampanise fiuvio per Venafirum, Ca-

Ronus ko$pitiliuspatebant t npud ...''. ipsis diverti mos esset. Legati qui re"/ ula jumenta prr oppida, iter qu& Jatitndum erat, imperabant: aliam impensam sociiin magistratus Romanos non faciebant. At ipse, cum senatui placuisset Consulem, ad agrum puUicum a privato terminandum in Campaniam ite.
n
.

Uon

puara, aliasque urbes in mare

cunrenti.

Tyrrhenum

decerctur 9
>>.:,

jtriusquam ab
titeras Pranieste
exiret,

Roma
ut

proj

46. Parorhi.]
.,

Quasi prsebitores, a wa^x E(V

sobviam
;

magi* tocumpuliicepararet ubi

misit,
siln
<

cur itores eraul publici per urb< s et babentes ab oppidanis exigetidi certa s'ij)eiHtiu, unde peregrinis ei legaiis nec ria aitarent Reip.noruine.Tull.adAltic. 1. 13.
locft

dtver erelur
<

jttmeniaque,

um

ri

ide,pr<e-

jus

jsent.

47. Hmc miih CaputE, flfr.] Ab ei villulfi mulis vecti Capuam venimus et t*erapestive.qui-

j.

AriaTaih{

iri

bai uxn\

(I

/r

dem
mupub-

nam

ei die confecimus millia passuum

i.-tht.

. . <>ni>;:?i.>

eum
Alii

Sestius noste? parochiis

legunt, parochu
Vi
i

non plus sexdecim:

Capuee.] Hbbc Campaniaa metropolis ac veluti a'\ deliciarum et arrogantiae pridem ftiit.
:

publici

occupavit; [idest, prytbitionibusac

neribus pubiicis.
liatSf)

quodquidem fadh) patiur.

igna

Atteram

Romam

vocat Clcero Philip.

illa pelai^o,

1-2. alibi

atm JratrUms

iUius

>

<

veio

-'.'pr:

ii.r titmiit ilvini.

Anuibalis virtutem

;
Jam
autein
lector.
rea patet

lilefas ui

ad

corrupit ac fregit

ctdtuquef penuque,

de peregrino: de legatis

potens civitas,
canit Ausonius.
i

tteliciis,

publidi missis hiec habe, stu-

famague; ut Hodie jacet in ruderibus. Duo

opihts,

Wem

Tulh item ad

Attic.

1.5.

u:

li

Epist.

i<.

itascribit:

maxima
',,;

...'.

eapectatione in

tflta

est

tem inde milliaribus versus Boream exci Capua nova \eteii haudquaquam par.

mn
>:'.

pro-

De

r& in

Epod. 16.
it

SeXttt.

48.
cujus

Lusum
et

moraii tridwum LaotUceeet triduivm Apamem 9 totidem dies Synadee, audivimus nihil aliud nisi civitatum gemitus, ptoratus, ~Y Levaittur tamen miscra tivitates, ouodnuUus nos, neque in LegaJos, neque it tumptus in qucestorem, neque wi q temquam. Scito, non nioitb nosjwnum, a\ e Juli& dari so; nt iu ipere, sed ju Ugna qw rfi m praU r quatuor lectos et teclum, quemquam ac* ipt re qtddquam : mulUslocis ;;- tectum quidem 9 et in rnque Mehercule ctium, adventunostro reuiviscunt juslitia* alstinenHa, clementui tiri Cieeronis. Itaqueopimt/ium sitperauit. Freeclarara etiam huic toco lucem dabit T, Livius lib. 42. c. l. Ante L. P-ostkumium Consulemt inquit, nemo

exercitatio

MeecenaSf&c.'] ad sanitatem

rild.

palmarid.

utilis

quidem

bene aflecto:
:

at crudis

robusto noxia ct

xttiiotT-rofxa-^iOit;,

qualis Virgilius; COntra salubvis

pariter et

somnus
lis

et quies

lippientibus, qua-

Horatius.
ciet

Scilicet

agitatio corporis velie-

mens
Ientfe

irritatquc

coquit calor

naturalis.

humores; quos non nisi Adde qu6d ocu-

>

<

pila.

lorum acies.non parum laborat in observandSi Cornel. Cels. I. I. c. -1. Galenus 1. 4. de

caus. c. 5.
pilis

Symptom.
Isiodoro.

49. Ptld.] Quasi

plena

sic

vocatur, o\
i

<j

deducuni riginem, sive quod pila potisshnum conficiatuT otiXoi, id '-st, lanft coactft et compact&, Qua1. Harpastum, e corio confecta druplex erat, minor pila, quam solo repercussam remittebant
fe

Alii a <a7iXwv dcnsare

39

Q.
adCoet pii vilhm pcrgimus
'.

HORATII FLACCI
Kinc nos
Quae super
Cocccii recipit plenissima villn, 50 esi ClaudT cauponas. Nunc mihi

fstine

pra tabernas ClauHii.

v.
,'.

Musa*
verbis

.'am previ mihi rexeras

scurrse

paucis

Sarmenri

len atqne
*t

M(

quo patvc ambo

geniti

Sarmenti scurrse pugnam Messique Cicerri, Musa, velim memores: et quo patrc natus
uten
Co:m:!erit
orti
lites.

natn inierint. [Huitri origo a/' Cteeis: Sannenrj

dn-

mina

fiiomi/w] vivit.
,

Mc^i clarum genus

exstat.

Osci

iribus

in cer

Sarmenti domina

Ab

his majoribus

devenere, Sariuentus prior ocutus: Aiotecsse similexn equi indomtti. Cachinnos sustuli-

Ad gugnam
te

veare.

Prior Sanncntus

55 Equi
s6 [

mus.
inquit

Tum

Rie

sius,

A<

*]

apul
dixti
;

Contin\
sgae,

Oquid

si comu cuS non amputarnrn,quandoqutdem

simUern dico. McssiiiSjAccipio; caput

fieri

Esse

Ridemus.
et

Et

ipse

movet. 0,tiuicornu

Ni foretexsecto

frons, inquit, quidlaceres,ciuu

ita

mutilatus minaris?
frontis

Nimirum
siotsirjam.

torpis cic&rrucei deforjnfir&i birsutse

partem

Sic mutilus minitaris? At 111 i fceda cicatrix (>0 Sctosam Isevi iVontcm turpaverat pris.

Hinc plures jocos in vuitum CampantiBique morbum jactan3)

tnum
jocatus,

::i

morbum,

in iacieni

permulta

ANNOTATIONES.
2. Follis, ex alutft: major braohiis,
nts intorquebatur.

minor pug-

et Etupra
-

inooncessae ftbtdinis ab cjus gentis

3. Trigi
.

>nsuetudine, obscu?iia dici,ex Verrio.

rtomen a trtangukuri situ lu rnorurh, invicem ita pilam rcddebant, dil jcaventes ?ic excideret thanu sivt di w t, sinistra. 4. roganica, a tnis dieta : ab his enim ad urhem venit: PKi
;
,

cret

illo,

5 rmenti dnmina extat^ Krgo servns Hic scurra Auaut x servili genere.

guato fuisse
utr.

iii

delicus, atque
c.

Amonio memoraipsisquidem

ExPlutercbo;
iii

59. Antonioinfinsaerai
dixisset,

Clcnpatra; tjubd

camd

fcrtaerat: durior folle, mollior trigone. Quae oinnia belle uotat et exprimit Martialis lib. 4. Epigram. 19. lib. 13. Epigram. 84. lib. 14.

cadum vinum hifinu mte Falemum potape*

ris

umautem RoEratverv Seri

deUcias appellant,

servulus exiis qui Jestivitatis oausA

Epigram. 45, 46, 47. Vide

V.

infra lib.

-2.

Sat. 2.

kaberi solent, avos

Javeuctlis initio Sat,
f>s.

Romani

11. annot.
.io.

Inde processimus ad villam Cocceii rebus omnibus abnndantem. Htcc sita tht si/pra cauponas Claudii cujusdam. Vel aecjpe oppidum quoddam ab App' Claudio conditum. Placet tamen le^cre jotiCis cum
aliis,

HmeHQ$ Coccm, &c.]

'

:>. meminit bujus scurrre. 0> tua cornU) 5?c.] Pergit convicjari !\Iessio SarmeBtua: Quid faccrcs, si frons tua esset adhuc avmata illo cornu, quod exsectum

til/i

est,
/.

nimis

terribili et fcvnci?

6o.
in

airix, &c.']
cicairix

Nempe

sarcasmus. Messii

Caudi: nam inter apuam tum sunt Caudium oppidum,nodie

(

et

Beneven-

fronte apparebat

essectae
esliil

verruc^
verrucas,

;'

Arpttia, ifcem
missi

quae arjaputati cornuspeciem

c
ub
ji

,,.-,;.,.
tnrj iter
|

62.

in

rnorbttm.]

quas

habebant

frequentes

quamtamenig]
uhioiie elucrunt.
Tit. I.iv.
lib.

ulo postgravi
r|

:u

Seu Campani in aUam tuera

creatam.

vultu cibo-

iusurise intemperantii
Facetfe

Non

51.

iVtmc mihi paucis,

l

fi^c.]

admoveluti

rlum Pbei
Bolet fieri in
g

meat,
nentis.

ribus

E)eseriptu-

^entionem, aeri6

ri

(dJeuJam conjpiamadoriri;

urde Torretitius intelligit eumraorbum, de quo Plin. lib, lt>. cap. i. > ies homiitios non Jlalice modbj
al

.....

tUos ac

stne

quo majorcm
*us.
aii

excitct

jucum.
I

vita;; stdtantdrft

ronie^ pror-

srt.

cuvujuc Gravissimttm ex Itis

Latini.

Num

hi

Carapan

Graco nomine;
I

confinio degei

..':.,., batw
;

ct iniajneserant.

Vde Srrat
al.i
;

jocutari primitm

las\ iv

utt ' procax

qn6d ubsca.mim quidam

naiura

rus OseoSj piiits Dpscos, tcste

Ennio, dictoe

ait

in multis totvs utiqu* vultus3 aculi* tantum r-

SATIRARUM UBER
Pnstorem
Nil
illi

I.

5.

S95
Qt

saltaret uti Cyclopa, rogabat;

orabat

ud >nod:nn
,1...

C.y1

.,

larva, aut tragicis

hffic
:

opus esse cothurnis.

donasset
scriba

ipsum
indigcre.
1

Multa Cicerrus ad
^

jamne ca'

A*l

Ex

teuarn voto Laribus, quaercbat

set,

['<!
es66"

cerrus plurira
..'..
1

quod

Rogabat Deterius nihilojdominfB jus esse. Deniqik', cut unquatn fugisset, cui satis una
Farris libra foret, graeili sic, taraque pusillo,

imraqu d con eci Issel quamvis esset scriba, niUilominui ' ' m iuj* n sse; qu ej'i.. li ra
j

imqi merrojam cx voto sua

rta

dt

'

vincuUi

ii

'

'

I I

' .

: I I

quando
(arri
Li

ipse,

<

ui

Buffii erei
'
'

una

tenui et

Prorsus jucunde ccenam produxunus illam, 70 Tendirnus hinc reeta Beneventuin, ubi scdulus hospes

Hilariter sane

eam

coen

ira.

ln

le

recta

eregimua nos
ubi

contaliinus

Bt rieventum,

bospes

officiosior

propeinodum

Pasne

arsit,

macros

dum

turdos versat in igne.

cosail

ravir,

cum

tunios macilcn-

focum

torrcret.

ANNOTATIONES.
-)f?/?^.c; descendilque

in

colia,
'
'

pectusque,

et

consecrabant vincula quibusolim

;.

stricti

fuerunt.

tmpanam
ei

alii

objicit turpitudinerfl

Sar

morhumj int?rpfetantur propriara

fi3.

gcntiluxu-

inento.
6;
.

Vide

iamque. Paslorem saUarel u& Cyclopa,'] brat similitudluem cum Polypherao, quippe
I

D
i

^lex.ab Uex. lib. 3. cap. 20. -' iMjusesse.'] In ser-

<os
ille

pariter ingens corpore et

immani

statui

utqne ironte,
elopis

qua etiara cicatrix ocuiura Cyobturatum rofcrebat. Quaproj

etiam manumissos domini retiuebant jus sai :iendi vestes, suendi calceos, 0] erarium &c. bantui a suS functiScrH-a.] A!:
3
'

(r&tuuin, put;t QuDestorii,

Pra?toiii,
Edilitii,

lnrvd fkciea turpis, nec ctuxb sat procera indigezeni ootkurms, id *-st, altis calceb, quibus ;i

&c,
;

Scribte orHciura

apud

Romanos mercenarium
aut pretii.

nec magni lestimonii

tem atuntur TiagosdiPetrui Crinitus de honesta disciplina. 1. l". c. 3. apposite omnino,

ti

Alex.ab Ali

lib.

'2.

cap. 2.

68.
liosi

icfis,
. . .

iuquit,

^ravius,

Cur fugisset.] Nullum servo probrum qu&m togisse. Hinc enim eoutumeappeHabatur, eb quod haac crat
servi puena,

...
habitx

...

furcifer
i

!'<

rrenty

furcam collo appensam

cir-

i$ t

umferre.
' i

Quod
i

>

>'iiuliim*

ut Horatii

ia FarrislibraJbreL"] Haecssepius
.

vUerpn
o
.

..

is

fugiendi

v-

qu6d

limi

.',

eiim
:r

de

8a
i

rentun
ise

At Cicerms

pusillus, tenui

utpote praalimento poterat

ai

Mt
Quo

'

'..*

forut sinii

lacn saii e Cyclopa uini/

.

auotklie
.

conientus, un& videlicet farris librft daii soliul. ud victum. Quod dimensum proceris corboribus exiguum
videbatur.

.
. . .

aevbc

sufficiens

Ex

Gell.

liit.

-20.

et

exprimere ; ac riswm

de se

\
nl)

Debitori in carcere retento Lex 12 cap.l. Tab. jubebat dari indies libram farris ab eo qui

piVmum

Ulysse occaeeatura lege apud HoOdyss. ). Virgi). /Eneid. ;. Ue eo Servius itascribit: Multi ^Jypbemum dicui umim habuisse ocnlum, alii duqSj alii tres, Sed tOtum lum cst. Vir nus iuit, et uli hoc ocutum in capite

vinctum tenebat.
71.

memm,

B
'.'

Hsec urbs Hirpinomm k

i

Diomi condita, 2fl inill dicta Maleveutum: a1 dcducta co

!,.'

lirj

coloniS
i

Ll

lius
i

omi

...

tari

noroen

vemum

d*u

in posti

Fest. 1'lin.

rertur
,ilus

id es:, juxia

ci

rebrum, quia
t

"'
1 i

vtdebat.

Verum
I

lysses

cum

prudentifi

superavit; eta))hoceumca)c&sse6ngitur. Vide

ei Euripid.

Ilorum

72. Turdos.^GzW.desgrives, \ng.TORi aviaria veteres babebant et tantaquiderr.

i

Cy

p.

ut c\ hii a^ri^tercomrentur,

optimo

certfc

fimo,

65.

Don&ssct jamne catenanr, &fc.]

Plin. lib. 17- cap.9,

Varro. Cutumella.

Ponc>

enim manumtssiseu Laribus, scuDeorumalicui

e\ omnj oceasione captans jocum Satiiicusno-

3:)G

Q.

HORATII FLACCI

Eniravero exarsit ignis ft fiamma per vetustam culinam

i

Nam

vaga per veterem dilapso flamma cnli-

tecturo.

nam

566
[

Mox
cos

atque
i

famulos

trej)i

praerinere et cunrtos al-

Vulcano^summuin.prop^rabat Lamberetectum. ~ as avidos coenam,servosque timentes 75

Iphornntes extingueie.

Kxinde
inontes
rit

Tum

rapere,
videres.

atque oranes restinguere velle

Apulia
niihi

ccepil

At;i-

Incipit ex illo

terii&s
rivici

proxhna, hav

Nunquam

tuino

foo

terentur huiuidi
. .

et quos erepsemus, nisi nos vicina Trivici Villa recepisset, lacrymoso non sino fumo, 80
itare niihi,

montes Apulia notos quos torret Atabulus,

cum

foliis

ramos urente camino.

Jrustn tcm. Tum

Hlc ego mendacem stultissimus usquepuellam Ad mediam noctem exspccto; somnus tamen
v<

aufert

Inde rhedis vehimurperqi ei vigiuii millia passuttm, comirbe

Intcntmn Veneri: tum immundosomnia visu Nocturnam vestem maculant, ventremque supinum. 85 Quatuor hiric rapimur viginti et millia rhedis,
s67
[ ]

quam
:

in-

dicarenonlicetversu
tur

illimum Ihi aqua rerum vilissima:

Mansuri oppidulo, quod versu dicerc non

est:

Signis perfacile est; vaenit yilissima reriira

ANNOTATIONES.
trr

macros notat turdosj quos

magniii
b
;

nai

70.

Erepsemus.] Syncope pro erepsissemus,

Virgil. Aineid.
1.

pitibus

id est, transivissemus.

arserit
.ariter.
i

ejusque
itur

pro surrexisse.

v.

606. ex-

Lni

74.

Vtdcanu^ Hic Deus

non
Triviei.]

m
finibus,

Adelph.pro
<.->t

ravo pro ipso igne.

Metonym. vide l.~l.Ode4. Summum properalal lambere teetitnu] Hujus incendii facile grassantis ut rationem tntelliscire
(

Hoc oppidum
;

in

Can

montosS valde regione,

quapropter in
villi

ac ditficilibus
sistere

pr6xim& sub-

ga--,

te,
'

lector,

oportet
,

quod cum
c.

aliis

scribit

26.

21. kabuisse

vettre*
vqbatit capnodocheu,

ertionem,
u\ est,

quam

fun

m, ui
fwuriete

fit

hodic, iu excavato
in

caminus

erat,

sed

medio

tvherno; slquidem
Vitru*.

non erat focus.

1-7- c. 3. nunc abiuimur voce catninuS) fornacero, hypocaustura significante : quain tamen usurpamus
et
:
,

Hinc

saepms necesse cst. Oppidulo, quod versu dicere von est.] qute \ox stare luquit in Equotutium, vel, ui versu 1' alii, Equotuticum, sive Kquus Tuticus. ,in hodic Ariano dicitur, nninura in a Benevento ortum dUtat u montem
87.
.
!

',

me.

Illius

raeminit Ci-

ic. 1.

6, Kpist. 1. Scirc vis tuas 'go

.Ajl
!.

tumum emittente

quas
1

a>

L9. C. 6,

memorc

7 3.

Convivas avidos, &c.] Coenamj

illi

xcBrww

iodc
iHario est

ratatn servare satagunt famelici

Lu-

asdes sciHcel

alit

cilii,
fcs,

itaSi^Uariaiu^icantis Sat.

77.

&fr.]

Bi n

cipiunti
i

pici
I

regio uotissima; e
!.

7.

Odi 10. 78. A\ tbttltts.] Vei dictus quasi wrv* jla/.j.a?.

-J.
i

])< /IpiiJia

ri.

2.

calaminosl
i[U').

servorum dic ueto, Macrob.

turoalia
tib.
1
.

oap. 10.
.]

tatem. rlin. lih

Sa.

17.

cap. 24. Gell.fib.

Quae
uli-

inc, ut volunt,
!.

eundem

nda et longe

fontc

l.Odea.

;:

SATIRARUM LIBER
1

I.

5.
ar pania est

397
opthw
t

panis long& pulcherrimus; ultro 90 Calljdus utsoleat humeris portare riatorj Nani Canusi lapidosus; aquee non ditior urna: Qui locus ;i forti Diomede est conditus olim. Flentibus hinc Varius discedit mcestus amicis.

ut

prudens
.;:
I !

.-

autem

dum

dbcI

Inde Rubos

fessi

perveninius, utpote longuin

tristis
1

il
'

; I .
.

|
'

.'

ti,

quod longius

iter

\-

Carpentes iter, et factum corruptlus imbre. f).> Postera tempestas melior, via pejor, ad usque Dehinc Gnatia lymphis Barfl mceuiu piscosi. lmiis exstructa dedit risusque jocosque Dum flamiiKi sine thura liquescere Limines&cro Persuadere cupit : credat JutkeusiApella, 100
;

ce-

tius.
;i

ipue fuit ina-

trtunura,

a/ via det
!

larii
:

piscosi.

..

itiit
-

risum ac ludum,
in

inccndi

aditu.

Fidem babeat Judueus recuutus,

ANNOTATIONES.
89. Vltro Ca//ic/i/5.]Quidamlcjrunt vtira, id est, in ulterii [uod satis placet.
91. CiDius':.] nodic
t

mari alhutur,

piscosum^
rainatura
Giutlit
a, vel

dum amnem,
ratlliaril

a.

inusium Apulue oppidum, odle sedificatum apud AufiCannis cxcisi us tribus

(

ab

ad oram sinusVeneti; mtare is. Conditura est et noincolis Barse parvse insuke apud
teste Fi

Brundusiam,

Lapufasits.']

Lapidis instar

dwus

et insipt-

tima,

rcu

t
I i

Egnatia dicttur, urbs raariititer Bariura etBrundi

I
i

dus

vel

lapidibus

pur&;
dura,

sive
q

m >

lem concinnati mol'.

oque
i dulcis p

dista

icircitc

m qu6d
i

nquac;ic

no-

indc partSculis, qusei

Gnattanos
relint

laanducantis ofiendu\ie.
est

est,

Aaute non dun

ditior urna.~\

An qu6d
inj

A-ufidus

et a!
-

pei

rem

iosam, de qua" mox.

ubi

em aut itum in
>

rit,

cujus proinde aqua

potu
i,

quod Aufidi
Dutmede
csl

Buvii

di

am
D

arescit?

dici

furii
si

j.

eonditus

nvmphis
,

Etoliae rex;

post

Achillera

conspicerc liudtt igitur; Pogta inaral

em
.

humitti.

et Ajacera fortisstraus inter Graei

&c.]

cura Hertore et JEoefL congressus. est Palladium abstulit: Martem quoque etVenerem vulnei belloTrojauo fertur. Qus
i

H
1
'

07.

scribens

/n

Sio

\
vimus alibi co qnibusi
I

ibisaPorfrd nota-

libidinibus foedts
ipsfi
(i
.i
;i

adeb perdidit, ut
abhi

ille

tbra ab
|ue

patrifi

rterii
. -

inApuliam, ubi cum Dauno rege ito, non unam :raorantur Canusium, Aipos sive Argos Hippium, quae
t

irl-3.
.

Rei

c.18. de vocato

coeliti

pre-

cibus,

quo repent^
et

<

Argyrippa.
9-i.

stum,
discetiii.]

tigna, et attare

[apideum, et super'..

VarUts

Vocantibus ali6 nego-

fusa copiosi aqua.

Videl.
.

Ode

>
!
I

tiis.

Alii*volunt ad castra Caisaris contendisse

viii.
1

100.

Ensimulat

alid

ititionis, a<

quod m< d6

rel itura

mi-

94. Rubos.] Rubi urbs

/i
>

ubusdam

raculura crederent

venditarent,

Hinc

et

rem
suis'

dicta,

Cannsium
(itis

inter et B a Canusio, ubi pranderant,

'"<
-j

viginti miUiaribus aut circiter.

96.

Postera tempestas metzor,

ut heri.

Ccelum

non pluvium,

Via pejor.] Ob hestemum imbiem, locorumque ditficultatem. 97. Bari mcenia piscosi.] Barium Apulite oppidum, re^ioni noroen dedit Bariaase dictae

Gnatianam eju credulis h n tadendamque remittit: quae silii oue ndn nisi risu Romanos tamen non parum suj addlcios lcpe apud Pliu. l.*28. c. 2. Scc. Apelfa.'] Qu2si sine pelle in prseputio
i

'

<

. 1

r&

m
:

Pers.
utii
:

S:

v.

!4.

recutita
leije

sabhata deridet
dseis a

nos plura de hac

Ju1
1

Deo

dat&

itcm ad Juvenal.

Sat.

393
ccrlc

Q.
minirm*
;icci'i>i
:

HORATII FLACCI
ego.

r,

Quippe Dcos
viiuin duc< re

Non
d
.

Namque Deos didici securum agere

;n;
sts,

traix,
b!

bc,

qu
ill

ta

mirandum edai natura, quaquam a numinil

pi.

Nec,

^iquicl miri faciat

natura, Deos id

immitti o Bmmr.is oedibne OlyraBrundueium terminus

eril

Tristes ex alto coeli demittere tecto.

Brundusium
'

longse liuis charteeque viaeque.KM

jirolixi itineris,

*
v.

etiam htifia

ANNOTATiO'.
90.

Salmasius etymologiam

istsm

ctbcti

104.
politani

Bnm

iotam.]

Hec

ttrbs

regni

Neiad

retellit;
sel

tum

quotl

nequaquam
vocis

I -

naritima, in profincia Hydrurrfinaj

Brimiisi.

prifoa

syilaba

ap
vel
!

oram maris Adriatici,

Enaius.
f

tius

dicendum
et

rbret impella
et

icut
fter

dicitur

imberbis

absimilis,
ait

Brmutuaum pulchn pratmetum

Long&fttiis vi^.] ex dictis iuitio.
Luiigte.]

autem
dseum

atjpo6tt4

fuiSse

tnm Rorase Juad

quemdam nomine Apellam,

qucm
Ab

Yirc catisa et finis patet

distat

sane Horatius respexerit. 101- Dcosdiitir. ecurum

,.

->.]

Nam Roma
recentis
et

Brundusium

Epicuro sic statucnte, mortali.i qutequc minimeDii8 curee esse.

et

infejiora
lib. 1.

mil

Vide
,".

confecit' Horatius

OJe

34. lege ei Plin.

lib. 3.

cap.

Haec ver5 quindecim diebus. Quidar mimciant septemdecim, scd peipeiam.

sexaginta.

SATIRA

VI.

Vcra nobilitas non generis splendore aut avorum

virtute
e\

titulis

metienda

sed

qui majofa $eappeiwit.

Bona

ediiGatio

renda claris

natalibus.

Mediacris Jortwia

opulenta prtestat.

O Maecenas,
nullus
sit

qciVl nobiliortc
.

Xox
I

quia,

Maecenas,
o

Lydorum

quidquid
S70 j

cx Lv.ii

Tusciae

terram habit&ru

Etrus
ir

quod

balmisti avos paten

fines,

nemo
ti!:i

generosior est te;

fuit

maternos,

Nec quod avus

nus,

maternus

atque pater-

ANNOTATK
1.

Xon
vera?

qu.a, 5?c.]
uobililatis

Satira hajc tota

diiinitione,
et

I yduntmrrut
sid.

mamtm.
;hi.
utsi

eum

tnna

a.

v.

emolumentts, tum graii in bonuin parentem animi tei

prseceptionibus
tlone.

tducationis

Adterram Hespcriam vmies3

.

Lydiuserva
.

:. H' mui,'
1.

riucipibus, oiigine,

Nonquiaj Matcenas, ..\ Non tu, Mceconas, lieet nobibssimos, quod pierique magnatum ntciunt, liumilcs ac jlcbeios aspernaris. Bnimvero tino patre na#tum adeb nou despexkti^ ut conurl uM numero jusseris, qu6d vaepi
/
i ,

fuselib.
p;

1.

Ode

Stc.

Etruscosjlnes.'}

Etruria sivc Hctiuria, qua

scribitur, Iiaii;e
ie
:

Tusci^

pariter ac l^inseta
..

1 1

>ip:atur

iluvio

Tjbeii,

caeridie

mari

ab ortu Tyx-

rheno.
2.

comperistii

Gauro.sior.']

A
t

rosus antonoUegener.

qvkqvid, &c.] Ferunt nempt Lypuloc, dnoe Tytrkenp Herculia filio vel itudum aj pulisse atqni Hetmriam tenuisse, unde Hctmsci dicuntur Tyrxlicni pariter
&-j

um

mastictts dicirur, cui oppontti

Senec,

Tra^. Troad.
:nnt suos.
J.
A'(
.

'.,

i?i

.]

t\i\miomaterno-

L)di. Vifgil. Jinoid. 9;

t.

j*i.

que gcneTe nobilUwmuu) indicat Maeeuatem.

NATIllARUM LIBER

I.

(!,

390

Olini qxii magnis legionibus imperitdrint, Ut plerique soleijt, naso suspendis adunco 5 Ignotos, ut me libertino patre natum Ciiin referre negas, quali sit quisque parente
:

qui pridem magnis cxercitihui

pratfuere,

non pnpterea, more multorum, Bubsann&s obBCuKM

Bicot

me libertini

patris filiiun:
il

quando

refetrequo t oriundus, dtnnsit.

Natus, duni ingenuus: persuades hoc tibi vere, Ante potestatem Tulli, atque igm ibile regnum, 10 Multos saepe viros duuTs majoribus ortos Et vixisse probos, amplis et bonoribus auctos Contra Lsevinum Valeii genus, uudc Supei
:

modo nrobus
i

Bentpn
i

existimas ante Servii aucti aperiuro haud illusti

tre, plei

ignol

ortos majoriuus
nis
:

ei

dignitatibus

e contrario Ljevi-

Tarquinius regno pulsus

unins assis Non unquam pretio pluris Licuisse, notante Judice, quem nosti,populo: qui stultus honores LG Saepe dat ina^gnis, et famasservit ineptusj Quid Ciui stupet in titulis et imaginibus. oportet
fuit,

per quam Tarquinius Superbus dej um asse pluris imperio est,

Vaterii stirpe,

auuquam
' . :

sestimatuni esse judi-

';...(
ct

nsanum
iamain

ntei atjribuere djgnitates

.

ritis,

stolide

sequi; nec non admirari titulos

Ergo quij

AXNOTAT!'
'

4.

T*cgiambust\

Propri vero
:

legto ad Roroanos pertinebat

continebat sex

Lcevinum. '' nus qu6d virtute carerAL

vcl

homiuum

millia: singulis autem bunus imperitabat, tempore quid :m Marii. Ilir enim priraus lcj tlium con-

quanquam
:

erat e fan

Vrh. ValmusLcrvipopato Hespectiis; Jtri, per quatu

Valerius rublicola

scripsit,

quss antea qua

\
.

mfuerat.
2.

Vide

Isidor. iih. 9. cap, 3.

5.

Fest. &c.

Consul, Collatino abd uua cum Junio iiruto coitega regno pepulit Tarquitiium^Superbum. T. Liv. Iib.9.
solitn

Xxo

su

15. Qi

bi

nempe

vi-

Quintil. lib.12. cap.3. ttaritus quidem

derisus, contemptustfastidium significari solet.

get Democratia,-seu uopuli dominatio, ut Rouiu:. Tit. Liv. passim. Lucilius "lim dixcrat;

Plio.lib.ll. cap. 37.1 qttem novi nv

6.

honorem
Jadicium
16.
<

Libertino.]
filti

libertus: ejns

Servus manumissus von dicuntur libertini. Qui ab

sunt.

his deinceps
8.
1
1-

nascumuT ingenui
autcra
edituin

servit ineptusj] Pltis ducitur vana veutosa existimatione, qu&m virtute et gloiia. Unde omnia deferre solei ei quicuuique natalium splendoro, domestic
el

Famee

istabocloco:
rura, sed
ct nobili viro
9.

hic
bonis,

uon libeingenuo

et

opibus

pr.-ciulget, taraetsi [ier se

ID e
i

haud ulluio
ad Pemon.

liderit.
. .-.
.

Isocrat.

famam

intep

>

.]

Antequam Rorose
cA~h--( vrdKkoL
1

extus

Rex

regnaret Servins Tullius, Tarq

successor et gener, Ocrisia' mntre captivS natus. Unde noster ejus rcgnum igro

7.

Stuptt in

iih

Inibus.

taiis

iusignia demicatur,

non ipsam
videns

'

Quanquam
domi

apml Corniculum

suam patriam

qua? su!a est nobilitas;

titulos,

stupet

honorum

valde nobiiis fuisse cognoscitur. Vide Dionys. Halic. 1.4. Tit. Liv. 1.1. c.41. ubi Tanaquil mtor Tarquinii sic hortatur Servium

et siatuas inajorious

advenit hsec
fiiisse,

uni viituti

constitutas, nec derreta et conctssa

Cic. in Pison.

('

ep
,

iiiadl

hunc: Erigete, Deosquedi

qui

sis,

nonwi
10.

'

rejmta:
r

ct

num, uuq
.

fumosaruni pr&ter iolorenu

luivimns. Ttuu

Sat.

.s.

v. 1.

B ;us orUts.] Originem trabcutesex iis qni hactenus non inclarueiant, et nullius fueram ritatis. ( 'ontra Lcevinum, C~\.) Contra ver6 d -i nobiles interdum ta n ie, ut etiam couteiriptui fuerint, nuUosque adepti

jStemmata
>'

>juid

faciuntf Quidprodei
rirt

otfendere
.
.

Maji rum

f etstani

nos
decet,
si

entire et

qu

'

errore liberi,

itratus.

et sapientuui insutulis

infurmau sumus?

4C0
nos tlecet ntrcre differem . tm certi
i

Q.

HORATII FLACCI

',

lu re
-.

tli^
li
.

tutai
'.'i.!

...

ial

acere, a vulgo longe lateque remotos ? iNarnque esto: populus Lfievino mallet honon,
1!)

b
i

ec

v ,]..

'

n 01
i i

QuamDeqomandarenrfvo; Censorquemoveret
ji
t
,

pa>i n

ras; et

t|uid<

Appius, ingenuo
quie
nexo
Tulli,

mansjssem in tione. Verura

splendente
allicit
i
,

57V si non essem patre natus: [ quouiam in propriS non pellc

j

enim
curru
|

'.:.
i"ul

swo

-.

resumerc ahlatum clavi creariTribunum ? $t i/irel aucta

est Jnvidia, quae minoi'
e\

vatura

!;.

'
I

uim rom
n

pri-

Sed fulgente trahit constrictos gtoria curru Non mious ignotos generosis. Qudtibi, Tulli, Sumere depositmn clavura fieriqtie tribunum? Invidia accrevit, privato quae minor esset. '2G Nam ut quisque insanus nigris medium impediit

muHi

aliqttis
>

demens

ii

tibiara in h

uil

buruo

cms

ANNOTATIONES.
19. Livvino malkt honorem, Quavt Decio mandare novo ;] Homini majorum glorid collustrato, per
se

menti

est

rrcepisse veatem et dignitatem Sena-

tioram,

vero

ignobili

potius quatn

yiro propria

laude
in

conspicuo,

cujus

majores

tibi Csesar ademerat? Porr^ non bene est notus llle. ISie habet vet ComTullius hic ntoltts est a Ctesart ment. Stnatu
.

quam

tion anteaclari.

mus summa

Pub. DeciusMus e Deciis priRempublicam fide consulatum

Pompeumus:
tt

oceiso

vcrb Ceesare recepit

meritb est adeptus, fottiterque et gloriose* administravit cum T. Manlio Torquato. Cic.de pivin. l. Tit. Liv. I. s. &c. 20. Censoraue m\ Rrmellrrct ] ac summoveret me a petendo magistratu Ap-

pius ille Claudius Caacus creatus auno U. C. 443<

in urbanas tribus redegit.
et

severfi.
i>

rus cei
libei

ui

Trilnmus militumjactus est. Tribunatu Iocum 25. Tribunumf] Depli rustrjS, Tribunus hunc explicant nonnullir, mtlitum nemo fieh.it, quin priusalam duxisset: ;:l.ini non ducebat nisi qui cohorti praefiiiBset. Is milites in castris habeb.tt dicto audientes, ad exercitationes ducebat, in siationes mitubat,

latum ciavum,

priinus
<

nos
16.

Suetou.
'

laud.

c,

24.

'.;.<.'
plicatur.

Censoru alia debebant Sena;ores

sumraotis
indignis,
lex
ita

Inter
allectis.

legi re
li

et

coi

portarum suscipiebat; vigilias et munidie noctuque circuire, militum nomina memorta tenere, saueiorum curara agere, ne cui nt, cavere debeanra, pabula, alimenuj dei 7 \ ide Ali x. ab Vlexi 1. ). c.28. c \.
claves

tiones

et

26. Prwato
sine

Censoxia
milias

jubebat:

qua mxiuyr esset.] Si degeres magistratu, ncmo tibi invideret; nunc

dignitateni nacto plures invident.
n
'.

inrhtm,
j

ver6

tibi

27.

'

qaii.
1

'

]
,.

Cic.

cit.

urdo
i,
..
,

Offic. 1.
.

Nec imperia
l

rpi
;

tius aut

mwtla non-

2-2.

<
\

am
am
ci

Mulh
1

q\

Quia vellcm
|

ud*|ti6-

n ntes eam branqmlremovei uitt, ad

et

Mlusio est ad

otiumque\
:,r
i
-

t
tFc.

Inhis

nolilissitni

PhU

lam

asini

lsbp.

principes,

fiddem h Lx quibus |>at"t

et
;

mirandum
'
.

(>

16

li

am rem
guis munitus adjumentis,

ulurcl capessit,

cxi-

ue,
u
'

irahuntur

Pellibus,

&c.)
:

splendon cumtm ''"

. .

ratum
,

'
. .

rap

ic.

Ol

m-

jus
[oris
.,.-; :

ac iniit, in Senattim esi allertus habet utendi ocreis raollioribus ni-

I ,:

pedeni ac mediam quoque tibiani Ltem latum induendi claVum. Cal-

rriam.

At

fo)
-

cei

bus

r.

rum

escternai

iS*

Et
.

et

Horuni plebeiis. Fatriciorum diiFen bani res; iilorum tenuiorcsex al ita, seu molli subtili corio quales gestavere nrtdem reges
q

postea n. 68.
.

}>ru

(jw"i

ma:
tibi

lentio.

24.

Qoi

Hl

'

Quid

emolu-

Festus. Maroal. I. 2. Epigram. 29 non itfsum pbtgit aluta pedem. Isidor. I- l"- c. a3. ait istos nobilium calccos alto fuissc solo, eothurnia simlles ad me-

Mbanorum.

SATIRARUM LIBER
PelHbus,
ct

I.

G.
ct

401

S73 latum demisit pectore clarum, [ ] quo patre hic cst? Quis hoiuo Audit continuft,

ktidavki pfctusopeniit, staaudit,

liin

Quis Ml
codcm

vir

Jste?
st

oujiK filius?

Quemathnodum

natus

quispiam

quo Barrus

Vx si qui ;<-;:rotct quo nioibo Barrus, habcri 30 Kt cupiat lbrniosus eat (juacunque, puellis Injiciat curam quaerendi singtda; quali
;

mo?bo

laboret,

ct velit ccnseri

pulcher; qua libet pergat, <!.siderium puellis creabit sciscttandi singula;

ita

quali

sit

vultu,
:

Sit racie, sunt quali, pedc, dcnte, eapillo

quali suift, pede, dente, eapillo

Sic qui promitlit, cives,

urbcm

sibi

cune,

qut pullicetur curaturum se

Imperium

fore, et ltaliam, ct
sit

Quo

patre

natus,

num

delubra Deorum ignota matre inho-

populum, civitatem, imperium, Ltaliam, et templa numinutn ;

is

nestus,

3G

percontarl

cunctos liomines cogit solieite quo sit edkus parente, an obecurus matre ignobili.
filius Syri, Dainse, vel Dionysii, audes e rupe Tarpeid

Omnes mortalcs curare ct qiuercre cogit, Tunc Syri, DaoifE, aut Dionysi filius, audes Dejicere e saxo cives, aut tradere Cadmo ?
AtNovius
collega gradu post

Num tu
tradere

prxcipirare
?

cives,

At,

aut Cuilmo inquw-, Novius

mesedetuno:
erat meus.

S74
[

Namque

est ille, pater

quod
si

Hoc
41

uno post me gradu conenim itise quod rrat parens ineus. Ob id inmpe tibi
collega
sidet:
est

tibi

Paulas,
videris
?

videris esse Pasdus et

Mcssala

Et Messala

at hic,

plaustra ducenta,

Verum

htc,

si

ducenti

canri

Concurrantque forotria lunera, magnasonabit tubas. Saltem tenet hoc nos. Nunc ad mc redco libertino patre natum 4o Quem rodunt omncs libertino patre natum,

tTesque pompse fbnebres in foro simul pTOCCaant, tollct v"cem

Cornua quod vincatque

ingentem comua
perantem.
net.

et

buccmas surteti-

h\ saltern nos
revei-tor

Jam

retitis libertini (iliuin

ad me pacuiexpio-

braut univcrsi urigltiera e patre Hbertinc,

ANNOTATIONES.
dium
tos,

crus pervenisse, quatuor eorrigiis reliiract

fibulis

39. Dejicerc
cap. 41.

saro

civcs.]

Usititnm erat
lib.

aureis

vel

argenteis

assutam
etfi-

boc Romaj supplicium.

Tradere

\ ide Plin.

7-

demquc desuper babuisse

gietn, seu

lunce crcsccntis

Ihenun C, quce t-entenarium primum numerum fuisse SenAtortun notabat. V"k1c Hlutarcb. Quiest. Ct-ntur. Koin. Item
potius

Lictcri srn carnifici noUe e0 terapore cmdelitatia tradere vel nccandos vei
?]

CaJmn

CobL Rliodig.
y.

1.

20.

c. -2H.

Juvcnal. Sat. 7.

192. /fppositam nigne hmam sattexii aluta. 28. Lah m Jemisii pedore clavum.'] Dc ea interiori veste et tunica nobilibus propri&j dixi
fusc Snt. praeced,
v.

torquendos. -10. At Novius, &ci] ResponJet Tullius il!e, collegam suum uno gradu ihferiorem se csse ct ipiobiliorcm. Nempe Noyius erat liUutus; Tullius ver6 liberfinus. Pe Novio
illo

postea Btib fincm hujns

16.

29. Amtil contimiu, G^c.] Scilicet homines bovos ad dignitfttes evehi populus inuignatur. :30. Quo mor/<> Burrus.] Mulierum amore
effia-iii,

tifaPaulus, F.t \fessala viJen } TulKo reponit Horattus scilicet qu.6d n servili conditione disias uno graduplus quam Noviusj
41.
.< :

an ideo

proindcque
prseced.

formoeUatis

aifectatione.

iiat. 4.

Barrus iiups.

34. Qui promiUitf dves, utbem, ?r.] Cruquius obsjerrat hic formulain quanJam juramenti ejus qui magistrattim aceipit. Certe seuatoribua ac magisvatibus incumbit cura urbis,
t

Paulus Messala Corvinofl apud Rnminos illustrissimi ? DciUo, l.i. Odci-2. DeValerid Messsja Corviao9 Aurel, Victor, 8cc. 4-2. At fuc, &fc.] Salsa ironia in ejusmodi homtnes novos honoribus exomatos. Indicat Pocta Novium digniorem fuisse
tili

videris esse perinde bobilis ac

.+~milius,

<-t

ivium, tmperii, rcligionis 6cc. 38. Syri) Dama, Dionysl.']

sur.t ista.

munere,

quam

Senatorla

dignitate;

quippe

Nominaseno-

rum

,'cere e saxo cives, &c.] Tu gcncre libejtino Oitundus audes Prtorifl aut Tribuni pleUs officio fungt, eivesque Kom.

A\Je> D>

voce pmditozB a natarftj non autem claris natalibns aut vinutibus. 4 4. Cornua quod vincatqve teos.] h\ fufleingenti
rihus aettaberi solebont

eoraua tvbsecjue.

Pers.

Sa,

a.

v.

103.

Hinc tida, cundelA.

tul<,

SSc*

inorti srlsicere, aut lictori

Uudere e rupe Tarpeti

Pio^ert,

ljb. 4.

Elcg-. 12. v. 9.

eji^Uudai?

Sic m&stce cecmere

402
c6 qu6d nunc sum tuus eonn-

Q.

HORATII FLACCI

Meeceoasj quondam veifc j.rielectus essem Romanne l< gioni. Hoc ab illo diflert quainvb cnim digmtate-m istttm m\\a r.o quispiam invidere queat, at non pariicr tuam itiaip; masime cura dignoa eligere cures, perversa ambitione longepuisd, Ok hoc me furtunatum appcllare nequeo, quod forluit6 nactus >i>n te amicum nulla quippe fbrtuna mihi tus pri11,0 Virgilius, ac deinde Varius,
:
,

tibi, Maeccnas, convictof ; at olim Quod mihi pareret legio Romana trilmno. Dissifliile hoc illi est quia non, ut ibrsithono
:

Nunc, quia sum

rem
Jure mihi invideat qiuvis,
ita te

quoque

arai-

Prsesertim

50 eautum dignos assumerc, prava Ambitione procul. Felicem dicere non hoc Me possuxn casu, quod te sortitus amicum
:

eum

ii

Nulla etenim mihi tc

CiXm modica dixi interruptis verbis; (nam verecundia elinguis baud sinebat
narraverunt quis essem.
ver6steti

optimus olim Virgilius, post hunc Varius, dixere quid essem.

fors obtulit;

coram

tc,

Lt

veni coram, singultim pauca locutus,

56

plura loqui).
parentis
sed,

Non me

Ulustlis

(Infans namquepudorprohibebatpluraprorari).

filium,

non equo

me

pencroso veLi circa meos agros,

quod

erain,

commemoravi.
post
tuos.

Tu

pauca, ut solcs, rcspundisti.

egb me claro natum patre, non ego circum Satureiano vectari rura cauallo Sed, quod eram, narro. Respondes, ut tuus

Non

Mc

Discedo:

meque
:

novcm
Illud

menses
esse

accersis

praecipisque

est

mos,
:

60
et rcvocas

inter amicos

Pauca.

Abeo

nono post mense,

:

ego raagni faclo qu6(l placui tibi qui nravum a rccto distinguis, non pcr nobilem patrem, sed pcr mores et animuin iunocenVertim, si mca indoles lem.
parvis ac paucis nsevis maculaia
est,

jubesque Esse in amicorum numcro duco,

magnum

hoc ego

decEtero proba

(queinad-

'si maculas forinoso corpore effusas damncs) si nec soruidara cupiditatcm, nec inipura ganeaullusmihijusteexprobret: si etiam (ut me approbem) ob integritatcm et innocentiam gratiosus amicis vivo; his cftusam pnebuit meus parens, qui, modico agro non dives, noluit me

modum

Quod placui tibi, qui turpi scccrnis honestum, Non patre prseclaro, sed vita et pectore puro. Alqui, si vitiis mediocribus, ac mea paucis 65
Mendosa
est natura, alioqui recta (velut si

Egregio inspersos reprtmdas corpore naevos) Si neque avaritiam, neque sordes ac mala lustra Objiciet vere quisquam milii ; purus, et insons (Ut me collaudem) si vivo, et carus amicis; 7*-' Causa fuit nater bis, qui macro pauper agello
Noluit in Flavi ludum me mittere Quo pueri magnis e centurionibus
;

tamen mittere adscholam Flavii, ad quam pergebant clari juvenes illustriam centurionum filii,

magni

orti,

ANNOTATIONES.
48.

Quld mihi

narcret Ugio Romana-.]

Ciim

72.

Flavi htttttw.]

h
et

erat aritiinietic.T,

sive

in Bruti castris mtlitarem.

49. DtsntniUhat iUiest:]

Vide I.*2. Ode 7. Honoribus quis-

computandi,

numerandi,

ratinnes et calculos

que

invidere potest,
;

quos nou rar6 indignis

quem

etiam dat fornuia non verb amickiae et gratiie apud virum sapientein, qui 11011 nisi diguo.s e!igere cognoseitur. 55. Faritts.] De eo Sat. pnrrcd. De Quintilio Vaio, 1. 1. Ode 18.
59. Satttn-iatto.]
aliis
<

ud mittebantur pueri ab iis qui frenori studebant et avaiitia;. Vide Kpist. ad

dector
:

conterendi roa^ster
instituendi

&mosus

Pison.

v. ;-25.
it

ubi

Roma

pueri

hmgu

ratiorabus assem.

K Satureianis
:

pascuis,

ubi

^yui nuirieiiantur optimL Saturuna vel Sa ureum, quibusdam Satyreum, v. Satara, hodie
.

PiscwU tn fiartr^ cetUvm diducen, &c. 7'.i. Magnis cmturionibus crrti."] Centurio htuin niilitt s tegit quod additur, magtm, qui videtur signific&n primipilos et primorum
e"
i
-

ordinum ductonuf, qui

pares.

i
.

oliin

oppidum
liios,

in (^tlabrift,

ti Srnio.
vj*ina.

StCMndum

regio Tarcnto

Tribunis dignitate cupiditatem et avaritiaiu jirimorum quorumquc filuis ad qutsstum et sordes giagtJ Ebrmare euvantium, traiiw ad
fert

Ml-

iun.it

Po{

ta

SATIRARUM LIRER
Laevo suspensi toculos tabulamque
laccrto,
57<

I.

6.

403

lbant, octonis referentes [dibus *cra.

75 SedpuernmestaususRomamportaredocendura
Artes, quasdoceat quivis eques atque senator

simstro brachio suspensum /<culunl et tabul.mi supputautcs lucrum Iduurn octonaruin. Quinimo non dubitavh mt puerum Romam ducere

informandum
filios

disciplinis,

mribui
si

Semct prognatos: vestem servosque sequentes

lu

suos

instltuat
;

quilihet

magno
re

ut

populo

si

quis vidisset, avita

eques aut senatur

r&sset vcsttmenta
los
':
i

adc6 ut

prseben sumptus mihi crederet illos. 80 Ipse milu custos incorruptissimus omnes Circura doctores aderat. Quid multa? pudtcum (QuWprimus virtutishonos)servavitab onini

Ex

quia in uibe populosft conside-

mea t etfarnuistas

comitantes, Jaciti sibi perleret

irapensas

mihi

suppeditari ex
tibus.

aVorum

faculta-

Nou
Nec

soliim
turpi

facto,

vciuni opprobrio quoque

Fpse mihi paeda^ojus integerrimus non discedel n me apud pneceptores quoscunverbo, castum me ab omni non tantuui actionc, sed et suspicione inrami immunem (qui piimus decor est virtutisj neque fonnidavit ne quispiam ipsum rcdarirueret, si exiguas mercedcs prasco vel

85 timuit sibi ne vitio quis verteret, olim Si praeco parvas, aut (ut fuit ipse) coactor Mercedes sequerer. Neque ego essem questus.

que.

Uno

prsesritit]

Ob hoc nunc
Laus
illi

577

debetur, ct a

mc

gratia major.
:

coactor (qualis ipse fuit) aliNil inc pceniteat sanum patris hujus eoque quando sectarer. Neque ego Non, ut magoa dolo factum negat esse suo pars, conquestjs fuerim. Imb hauc non Quod ingenuos habeat clarosque parentes, ob rem laudabilis est, plusque Sic me defendam. Longe mea discrepat istis Uli ego debeo. Ccrte patris ejusmodi sapientem me nunEtvox et ratio. Nam, si natura juberet quam pceniteat adeoque me non tuebor, sicut multi, dicenA certis annis tevum remeare peraetum, Atquc alios lcgere ad fastum quoscunque pa- tes nequaquam bu& eulpa. acci;

rentes
abest procul ab

95
Enimvero

di^se,

quod non

sortiti fuerint

parentes

libcros

et

illustres.

Sermo meus atque judicium natura impcraret denuo percujTQjre tempus prxteritum ab ibtis. s'i annis uliquot, ct alios parentes assumcre ad ostentationem

ANNOTATIONES.
probitatem
et

virtutem.
iniit

At lonpH diversam

feciU

viam Horatii pater ad erudiendom filinm, quamvis maa pauper ageUo, nou ut ilti pinguibus ct opiinis prcediis
laudabtfioremque
locupietes.

Mclius itaque tntelligunt alii locum hunc de calculo et rationibus confectis ut pueri
:

domi e peditum referrent, scripto ostendentes in tabula. quantiun lucri rediret singulis mCnsrbus cx
quasi

pensum ex mandato

praeceptoris

74. Lamosuspi nsifoadostaliulamQuelaeerto.] Centurionum fihi, euntesad Ludum seu scholam,

ipsi sua gestabant, ncc unus famulus aderat, patrum at contra Hur.uinm sequebauiur servi portantes ipsi necessaria ut scribet mux. LoodoSy in quibus calculi, tabulam, chartas, scrinia. Gail. pour apprewtre u calculer, compter & la plume et uuv jettons$ Ang!. TO LEARN TO CIPHER, AND CAST ACCOMPTS.

r5,

ummfi. pecunisa ad foE:nua.credit&. PorIdibus solerent usur< colJigi, iuse> explicavi ad calcem Epod. 2. Iduum vero ety-

qu6d
1.

prae avariii.l

mon
nori

4.

1.

stroph. 4.

75. Octortis referentis Hilxis eera.] Sunt qui

interpretentuV: mercedem atTerentes magistft) singulis Idibus, qu^e di^s licto eomplcctuntur.

Homam portare.'] E patiiu. Venusio mioppido transferre Romam urbium reginam et aitium omnium emporiumnobile. 78. Festem servoscfue sequentes, Sc.] Populus videns Romoe habitum comitatumque Horatii, sane illum credebat re ramiliaVi copiosA^ avitisque facultatibus probe instructum: adei> nou uUisparcebatsumptibus pater, ilihonestam filiaet bonam daretXnoolem, cducationem, dis*
76.
ciplinam, iustttutionem,

VeHim lieet apud nos hodte luditn ri merces pendatur menstrua: atapud Romanos
"

annuam
Martio

docet Juvenalis Sat. ". in fine. Et Macrob. Saturnal. l. cap. 1-2, Annus a^
incipiebat,
. , .

fuisse

86. PrcecQ, coactor.j Praco res veiia!es in auctionibns proclamiibat, ac licitamibusaddicebat. cogendfi seu rcuigenda pecuuii Coactor^

koc mt /it magistris exsolcomplettto

vcbant mermdes,

aum

eamus

deleri

nominatus, rerum vendltarum pretium prosequebaturet colligebat; uude ct cullectarius a.i:

*04
;

Q.

HORATII FLACCI
Qptaretsibi quisque; meis contentua, onnstos Fascibus ct sellisnolim mihisumere dcmena Judicio vulgi, sanus fortasse tuo qubd
: :

quoscunqua quisqnc rellet qgu mcis contentus noHem accipere mihi elaros nucibus et seHts
earuiibas
;

insanua a plebe

</ui-

dcm

a te vtru sapieus judicany dus, ni fallor; qubd r rr

Nollem onus, haud unquam

solitus, portare

oims reousarom, ad id rulnime HBuetus. Naro proinde opor>

tfrci
tias
;

convpayare majores divince non plures invisere: ac circutndutv r duog asseclas: nec fiterti solom profu isi i rus,

am pcregrinai
plure
-

nuti

ndi
;

ni

equi

et

famuti

\a

ru

moiestum. Nam mihi continuo major cjuesrenda foret rcs; itque salutandi plures: ducendus etunus 101 El comes altei utf ne solus rusve peregreve n'li: ducenda petorrita. NimcmihicurtolM Exirem plures caloncs atque caballi \o*
; ;

i-

hend

578
etiaui

Tarcnnnn usque,

de* eurtato possim vehi mulo; rui luml)t'& ^anina, armOs verb sessi

nlaoet,

sor vulneret.

Vullus ruihi sorexprobrabtt; ricut tibi, Tulli, quando Tibdrtina via Praetofem ftecomitantur servi quinque lasnmim ferentes

didam

avaritiam

vas viuarium.
vivtj

Ol-

hocetalia

multa

usque Tarentum ; Mantica cui iumbos onere ulceret, atque eques annos. U)Q Objiciet neino sordes mihi, quas tibi, Tulli, tum TRrarte viA Praetorena quinquesequuntur Te pueri lasanum portantes oenophorumque. Hoc C!to commo^ius, quam tu, praeclare
si

Ire licet mulo, vel,

libet,

beatior te, 6 illustris

Seuator,

Senator,

no

ANNOTATIONES.
ejuar.do

appellatus.

Idem rtiam pecuniam

publicanorum et vectigalia eNigebat. Gsd* un Snzcnt, Angl. A BAILIPP. 96. Onustos Fasdl us et settts.] Quidem legunt Honestos. Tasrrs et si-lhc ^urules insignia magistratuum syneedoche pro magistra:

itcm A. f?eH. 1,51. c. 30. Curto mnlo.] Vili, tur])i, cui decnrtata est cauda. Propert. 1.4. Eleg. 1. curlo equo. 105. Usqut Tar< rUwm.] Vel ad ultimos rtalite
Fcstfirn
:

fines.

l)e
.s.

Tarcmo,

1.1.

Ode38.
s,

1.3.

Ode'6.
1

.3Ode

tibus et dignitatibus.
fuse\ Dersetia) curuli

De

fascibus dlsserui alibi

in
llb. 1.
:

106. Muntica, cui

lumh

G?c.]

Ex

dicam postea
1.3.
.

Man
Ad
r
.

Epist Imerim ex Gell.

Senatore-,

c.

is. fcec accipe

at

ii

qui ciaruiem ?-

tmg
riumy
i

Sencca Eptst. 28. us, impt raioremj l\

QJtod super o

f>

^uantum
.

erai

('enso-

vrhcf-amur in curiam s ktmaris gralia : eo vnb cutTu selUt <rat, supcr qvat* rent qtue ob eam causam Ourulis appellala. Senatores qutem, mqjoribus lionaribw nondujfi

eunu
,-

cf y

/):. a vun io''ne toia qw&t m : partt-w enim sarcin& ai uiroque lattrt dependi

nies

t\

.i.-i-.mi.

perfunch t pedibus itahant in tur.am pciani nominaiantur* Alii tamen

sellas curulis origine s< ntiunt.

.-

vndc
aritei

ct

107. '"';''
' I

de

l*i

99.

Ohus.\
ei

Ouera

et

rncommoda

uobilis

jnn p u non ita pct6 privato

>i

ncma sordes mihi, ques tiM9 quidem Praetori ac diviti objici qubd sordi pai n
I
I

itiilii.

EVIultaenira tole-

cpnditionis

dignitates honoresque eapesseniis

rantur in privatia et plebeiia, qua* in Magistra."

Patriciis ntinime.
i(s.
'/
"
'

gerentisque.

loi. Sahitajubptvrcs :] Ambicndosufliagia, bencvol^ntium captandt, M&gistratwnpetendo: ut moris est.

Ducrrdr.-s
ct

bri,

Ante araniurn oculos quae dmit ad ibm ;

I
I
I

dequii
vasa

urlic 1.1.

Odc

;. pt

1
.

'

dc 6.

unvs Etcomes

alter, CrV.]

IIoc

rcquirit decomm, heaor, mfijjestas, digutac. 104. Pctnrrita.~] Petorritnm est gemiq carri juatuor rotaruni al> olic& 7r;'r;^; fro r;r-

enim

109. Lasanum pwtantes.] htstrurncnts, et rilis qua tna, pi ndis eiian ciil
'

bariis utilia

ne aut

hicc, aut

illa,

tio comparare sit opaa

riis

in

aut aliud marito|rj?-

tabernis ac diyersorii
horainiS
ai

quod quidem
itni.
i.

ab Osc4 roce, pctnra t similiter quatunr si^nificante. Diritur etiaid Gallicum e^c vehicutum, aos absurde: ut Cialli aceeperint a Massriiensibaa Gnacft linpua aterjtibus. 5nnl qui ttymon duiant b Britannis et Celtis, apud pedtr est quatsor : ^*J perpenu, vitle q
a-v.fi-,

vcl

parei esi

>ordi<J

(inecis
t,;i*.u.

ligniiicat,
|iosieriori
'-

sanuin, rnstulam, et
>.'i#ilall

accipiendum esjthrc
Pollucj

I1-,mI.i",
eat

Suidse,
-

idem

qnod

haitns:
:
l

>.

Paee

SATIRARrM LIBER
Multis atque
L'St,

I.

G.

405
Amhulw
:

aliis

vivo.

Quaciniqne lihido

alusquc heue multW. BOlltS quucuiiquc pl;uvt

rrtrmentuni
tseneant
:

Incedo solus: percuDCtor quanti oluS, ac far: Fallacem circum, vespertinumque perefrro Su-pe forum: ussUto divinis: inde doumm nw

quccto quanti perlustro c3rcum faKft>

et
nerbafl

dulenuun,

et turiim vt .pertinum

trequeiitd: astoadharuiios: hlrfc

Ad

porri et ciceris referb lachainque catinum.

redeo riomum
oc
cici ris, ei

arl

pktinara poni,

lachani.

Cosnaau
nertftt

porro rnihi rainulanturaewi tres:

lepis

aurem camlirfus

bi-

115

iii

Coena ministratur pueris tribus et lapisalbus Pocukicumcyathoduosusfinet. Adstatechirws

:

\i!.s

gcvphos cum cyatho. Adese echinmt, et Ejutros eum pa-

tnj, sUpeHcx e Cnmuanii.

Vilisj

cum

pateri guttus,

Campana

supellex.

ANNOTATIONES.
alii, mil111. *W tdtis alqve atiis.] Rursum aJii alitet interprer Ubus aique atiis, quldam sic, ob hoc ct ulia multacomtantur

Le:*iint

etiam dilnebatur nc miscebntur. Quod qut mlnisterium praestabat xuaBl^ivt tfictus Gnecis. Non omittendus hfc jocus iMarcelli trraviu ct

inodius vivo, 8cc.

113. Fallacem ctrcuwtj Circum

maximum,

Curu Syracxisas obsidere,t, cjuslepidus ^qur>. qne uavcs Archimedes sublevaret, mrsumque
mari
illiderct

a Tarquinio Prisco spectaculis designatum, l*alatinuminter et Aventinura montera, triastadia e{ amplius longum, quatuor verojugera lattun. bionj - HaKe. 1. 3. Al x.ab Alex. 1. 4. c. 25. FaUacem ubisortilegi, somniorurainterpretes,
:

atque

imraergeret, ut deprcssft

puppi

vcl

prora,

nqute

plurimum

ftcciperenti
suis na-*

Tuclens aiebat Marcellus,

Archimedem

vibua pn cyatliis uti. Hutarch. ^c.

astrologi, circulatores, et
vt

alii

fumum,

ut aiunt,
ul

ndentes

ftul

qutestzis cmisu* harwta?itesf

de Divin. sub fiiiem. VideJuvenal. Sat. 6. v. 581. ct scq. / 1 oertimim furum.] Vcl qubd vcspert minnr rrequentra in foro quam iiiaue: tuncqne illuc convemunt nugatores et otiosi homines ad confabuluwlum, et si quid novi spargendum
ait Tull. l.

bujus interprctaTJonevocis adEchtnvs^] Imc subjudice lis est. (juitLiin salimnn ediinj marint piscis forimtm habens iutelKguntj alii amjpullam sciiiteani aut vitream; nlii lignutn

De

curmuncinis m\ reponcudos cnlires. qitibusdam vidctur cssc poJlubrum

sxn

Ncc
s*-u

inepte mallu-

viuin, id cst, vsslavandis manibus, Gall.

a lavcr Us

mams, Angl.
al

un iaswasii-hand raexplicarur

sin;

ac proinde gulttts

iisdem

ac ventilaudum Vel ambulandi causa, cum adsint porticus ad id rornmodse, 114. A$si$t'> ihiu.ns.] Apaiic qm explinmt, rebus divims et sacris intersum rm6 mhil ad rcm. Kntellige ver6: amroi giarJa audio divinos et hariotos plebi iucautae verba dantcs, ut iu circo, sic etiam in foro. Indc Jotnum me.] Inde domum rne reciph) ad eoenam oleribus"ct leguramibus constantem. 115. Lachani.] Sic placet legere; non, ut quud quidem placent;e genus, tft ftlit lagam,
:

aqualis, spu vasad

aquam atTundendam.
libationesl quas

lis. Pntvia.]

Ad

quidem

hunquam omSttebant. Diis nimirum ofibrebairt iii pnteii sen vinum

religiosi vetcres in epulis

scu primitias ciborum

utquc bisvesci religioni

Fihib.
n.
ita

duccbant.

*2. de Atfptt repericmus, intrurt, asatm

Unde Gc.
edantde Yas ita

*2Q.

primim

non

reitgiosos,

iti

iiatella.

fondat et minutatim.
tin.

ad deticias magis pcrtinet: at Horutii mens et sensus innuit potjus lachanum. Nam Xre-^avev qIks, vel lcla Atticis, pcrtinet :id toenam i"icilem ct parabilem, magisque cum ftorro et cicere convenit.
1

dictum qtiod guttatim Varro 1. de Lin^. La&c, Nufl absurd^ quidam vulunt guttum ilium ad unctQtam sive unctioncm epulurcm adruisse: id cst, ad oletim, acetum, similemque liquorem, aut aliud condimentum quodlibet patinis ipvrandum t ut
(Thtlus.]

Gell.

1.

1;.

c. s,

16. tapis albits.] Describit apparatum

non

cccnce raodo snm ac cihariorum, scil et abaci vasorumque in eo repOBitoruin. i*apis alhts.] Mensaex ulbo lapide seu mar-

&trdm vei'5 sit cuique judiciuin, ego dican) quutl semio: vct tne quod Poetajungftt cvmpatcr&gitttitms
loquitur Persius, Satirfl 6.

mo

morc, quae Delpbica dicebatur, ctat pro abaco Gall. mrff&i Angl. smrnoARn. 117. Pocttla ditu.] Altcrum vtni, alterum aqurc atque ita bina sempcr bingulis cotivivis ponebantut, Ctem cyatho.] Quo vasculo liaustum exurnts
: :

sicque videtur indi are girtturn Ubairdo ririb dcsiinatum. QuocircB malim echptum supri interpretari saliimm, aiit vas aliud t|uodvis,

etiam maltuvinra,
qtiiim
sit

s\

hibet

at

guttus

neqna*

nqnalis, seu vas

supetlex.]
iis

aquam ablucndis maIsta

nibus afTundens.

Campanu
lia

porr6 vasa
fiunt

ficti-

sunt cx

quce in

Campania

ex ai-

vhiuui aut acjua in pocula infundcbatur

aut

gilla.

406
Posrc.i varfo

Q.
cubitum
ininime

HORATII FLACCI
Deindc co dormituni, uon
eras
sollicitus, rnihi

qu&d
5SO
[ ]

anxius,

quod
^it

die crastm*

su>

gendum
que
rabilem
junioris

diluculo, visendus-

Mftrsyas, qui asserit intole-

sibi esse conspectum Noviorum. Decuml o usaue ad horam dccimam. De-

Surgendum sit manej obeundus Marsya, qui se Vultum ferrenegatNovioruraposserainoris.l2J

Ad quartam jaceo.
lecto,

Post hanc vagor: aut ego

inde rtrodeo foras ; vel lectito aut scriptito quod silentera me recreet. Ungoroleo, non quo impurus Natta lychnos defraudans.

Aut

scripto,

quod

me

tacitum juvct.

Ungor

olivo,

Cum vero sol ardcntior fatigatum me monct inire balnea, cvito sideris rabidi tempus.
Modirum pratideoquantum imesse

Non quo
Ast, ubi

fraudatis

immundus Natta
sol acrior ire

lucernis.
s81

me

fessum

lavatum

pediat vacuo

ventre

per

dicm integram:
infelici

domi

otiosus. Haec vitaestcarentiura

et

Admonuit, ftigio rabiosi tempora signi. \2S Pransus non avide, quantum interpellet inani Ventrediemdurare: domesticus otior. Haecest
Vita solutorum misera ambitionc gravique.
flis me consolor: victurus suavius, ac si 180 Quiestor avus, pater atquc mcus, patruusque

molesta ambitione.
;

Istis

me sublevo
quam si

vivamque

lor-

tunatior

meus

Qussstor fuii set patcr, avus, atque patrnus.

fuissent.

ANNOTATIONES.
120. Oleundus JMarsya.] Sive ad vadimonium, nec enim Htigareavep: elve ad sumendam a faeneratoribus pecuntam, aut solvendas
usuras nam ab his abliorreo. In prin ri pavte erat pro rostris Mavsyae statua, ad litigatorum terrorcm posita; ad qaam vadimpnia sistebantur; conveuiebant etiam causidici, alii:
i

exj licandi ratio, ut lecto

pro

lectifo, scfipto

pro

scriptUo dixerii Horatius.

que negotia traetantes et componentes: nec non ibidem ^edebant fceneratores, Porrd Marsyam ndrunt omnes tuisse Pbrygiumtibicinem", quem ab ApolUne, qubd temerS cum eo contendisset, excoriatum falmlantur. Satyrum
fuisse scribit

124. Non quo Jraudatis, &c.] Ungorolivo bptimo, non lucernario, iternario, ac fa*tcnte, adeoquc lucemis quasi fraudatia detractO: ut '/ per sordidam ac tiurpem avaritiam, Pari sensu Juveualis scripsit Sat. 5. v. &y. Qui Pallidus offertwr mlsero tibi caulis olchit JLaternam. Natta.] Quidam Legunt Nacca. De sordido isto homine, ei nosu r libi, -i Juvenalis Sat. 8.
!

\.

<i->.

Persius Sat. 3.

v.
<

31.

Ovidius,
1.

Metam.
12.

6. c. b.

Vide

Ccel.

Rhodig.
se

<2S. c.

Nou pudtt ad mm 125. Ast9 u)n me jessum

Nam,

Euerc

X ittcr?

sol acrior, Cye.]

Qid

Fultum ferre negat Noviorum posse

tninoris.]

Quod

il!a

statua Marsyae sublata

rat

jEstivo tempore, ac diebus Canicularibus. Minus sapiunt qui intelligunt solem meridianum

manu, satyrice et sarcasticl noster interpretatur Marsyam aversari, velut indignabundum qu6d Novius libcrtus inter jndices el sen&tores ulectus esset c% quod peji nerandi
;
.

cujusque

diei.

qui

modic-3 curare

cuticulara prabdicat, longe

tidie se balneis uti,

;il>est,

ut innuat quo-

quod

certe luxuriem et de-

Ucias

alerefe,

studio totus incumberet: \mde gestu ostendat

126.

abbonere
pectu.

se

ab

istis

sordibus, et ^b ejus as-

me,

Raliosi temporo, signi.] Tuncsublevo mitigo ardores Canicuhe de qu& 1. 1.

:

Ode

17.

1.

3.

Ode

13.

Noviorum minnri*.'} Novii fratres erant duo, quorum uatu minor ad Marsyae statuam
121.
quotidie sedebat.

Pers. Sat. 3. initio.

Siccas insana

Dc

illo

supra, v. 40.
cubili jareo ad
:

Jamdudum coqmt
sub ulmo
est.

et

Camcvta messes patuld pecus omnc

122.

Ad

quartam jaceo.] In

boram usque dcrimam matutinam quod non sfme) jam explanavi, Aut egofccto,Avt npto.] Si foras non prodeo, postquam v lecto exilui, operam do lectiValeat Theod. MarcUius, eni vel scriptionL qui pertinaciter htc e Nominibus facta Vr er!a

12". Pransus non avide."] Antiqui nimirum haud lils in dic eputabantur: modico vcr6 circa

meridiem soimptccibo, vespericosnabant

itanegotiis ac laboribus
tt i)!

atque

d"u

mimpi ndebant, noc-

verb curaudis corporibus.

refertui laut^prandisse,

men

ab intcrprctibus indignatur, vultque ablativos

rsse absolute positOS; ut
sit

tasse, ut

Domitianus taparc^autem coeniapud nos nunc plerique faccrc amant,

et sanitatis ratione.

sensus; aut c^o,

itasuadente medicina

prsiquam legi aut juvet, ungor olivo,

scrips'

ccc.

quod tacitum mc prior cehe prappollct,

J28. Dnmcsticus othr.] non Uierti et ignavo.

Otio

liberali vaco,

SATIRARUM LIBER

I.

7.

407

SATIRA
Rivum Rupiliicum

VII.

Gt<bcuIo Per&io describit.

Cunctis puto cognittim cs*e
lippia ac tonsoribus, qufi rationc

pROSCMPTi Regis RupIU pus atquc vcnenum

Ibrida cjuo pacto
sit

Persius ultus, opinor

Persius Pcrsius

notum et tonsoribus esse. Persius hic permagna negotia dives habebat Clazomenis, cthimlites cum Rege rnolestas; 5 Durus Iiomo, atque odio qui possit vincere
et lippis

Omnibus

ibridu vindiefirit pus et

virus Rupilii
iste
(

Uegis proscnpti.
ingentia habebat

negotia

laaomenis,

nec

non

graves

rix;us

cum Rege; homo

,!i ;

pervicax, et qui moli sti&vincere

aiTOf^tns ct su:

Regem
Confidens tumidusque ; aded sermonis amari, Sisennas, Barrosque ut equisprflecurreret albis, Ad Regvmredco. Postquam nihil intcrutrum1
' ;

deniqite
iit

cacitate,

tam acerba diSisennas IWrosque

albis equis antcvcrtcret.

ad ltcgem.
concordia

Hedco CCun nulla utrique

que

ANXOTATIOXES.
1
.

Prascripli, fifr.]

Supcriore Satira rcfu-

tavit

Horatiusobtrcctatoresct malevolosquosdam

in Consulatu collegam y appcllatione translata\ Ita apud Valer. lMaxim. I. 8.e. 6. Q. Varrus

libertinum ^cnus ipsi objicicntes, tum nempe cimi Meecenatigratiosusessct, qui et Augtistum ei reconciliavit at longc antca idcin ei probrum Scilicet cum Tribunus milifuerat ingestum. tum essct, cum ipso parlter in cxercitu Bruti
:

propter obscurwn jus civitaHs IbnJa cognominatuSj &c, natus nimirum Hispano patre, matre \ Vrunensi. J. Lippis notum et tonsoribus.'] Pioverbialls
dictlo.

Lippi qubd raro

sit

foijts

prodeunt vix
:

lu,-

Rupilius, in eumque illud convicii eifutierat. Itaque nostcr opportuno temporese ultus est, data oceasionc litis, qu;e isli Rupilio
niilitabat

cem

ferentes, hinc Curiose percontantur ab

iu-

\isentibus, quid
ces, sunt proinde
ofheinrc.

novi pcr urbein

tonstrince

verb, in qitas multt conveniunt otiosi et loqua-

cum
Rex
.

Gracculo

quodam nomine

Persio inciderat.

rumorum

et

confabulationum

Proscripti Regis3 Efc.]

Rupilius cognomento

Hnc

refcrri puicst

quod Theopbrastanstrina?

in urbe Praeturam gerens, ab Augusto Triumviro proscriptus ad Bruti castra eontugit. Pus atque venenum.'} Maledicemiam finguae

tusait: ra aoupeTa, nuvct

co))po1utio>:c> sinc vino.
5.

a-uyiTroctctj.

Clazomenis.]
prius

l/rbs

ista

minoris Asise in

virulentae.
1

Lucil.
$eirium t vomitu$s pus.
alii

Iouii, ad
Cliiuin
:

oram maris /Egei

dicta
luit.

inter

Smyrnam

et

Gryne, undc Apollo Gry-

Lutiu matcelatjebiisj
2.
llniila.]

nus, Anaxagorae pntria

s.

Sisenrias, Barrus.]

Homincs famosos

di-

frustra

et

Perpefam deducunt ab

hyfoida scribunt,
upi$rh; sive

Sfyi; vel

bCpiSn;, ut significetur conviciator, petuleus et

contumeliosus.

Bene

viderunt cruditi Tbrida

scribcndum, ut notetur Persius Asiaiico patre ortus, matre autcm Ronmna. Nam antiqui spurios, iu m diverso ^cnere procreatos dicebant umbros, imlnos, indeque ihros et ibridas. Sic
Isidor. lib. 12. cap. l. canes lyciscEe. hi animantibus, inquit, bigeneradkunlur qua? ex <ly. rrsisnascuntur t utmulustx cquu etasino, burdo ex eifuo et asinit, ibridte ex apris ct. poribridae

Barris amca. Sisenna co^nomcn erat Aproniorum ct Corncliorum. Dio iilj. 54. memiDit Comelii Sisenna;, qui de uxons viia in Senatu reprehensus ausus fiut dicere, se illaro jcJente et suailente Au^usto duxisee; atque ita Principis cum efl consuetudinem, quam nuptiis celatam
ciiritatr, conviciis, lin^irc petulantift.

De

vellet, aperte et salse notaverit.

Enuis prtpcurrerct ullis] Figurata locutio inde nata quod equi albi cicdantur veloclssimi, Plaut Asiu. 2, 2, 12.
Si kuicoccasi&m
te

ds

&c.

Plin.

1.

tvtibus ttatos pjisci

8. c. 4j. E musmonibus et umbros vocaruut : et cap. 53.

tempus nibtertluMrit,
ffuaangis aU:iS mdi\

nquam,

trdejml,

Semiferd animaUa antuiui vocabant ilrulai, ad homines quoque, ut in C. dvtontum Ciceroms

jlvstea.

403
essct

Q.
(nam molesti omnes eodem

HORATII FLACCI
*

eunt animo, quo strenui quibus cantraria pugna contigit. Sic

inter

Convenit (hoc etenim sunt omnes jure mo[<"] 10 Quofort^,quibusadversumbellumincidit.Inter Hectora Prbmiden aniniosum atque iater Achillem Ira fuit capitalis, ut nltima divideret mors: Nonaliamobcausam, nisiquodvirtushnitroque Suinmafuit. Duo si discordia vexet inertes, 15 Aut si dispanbus bcllum incidat, ut Diomedj Cum Lycio Glauco; discedat pigrior, ultrd Muneribus missis) Bruto Praetore tencnte Ditem Asiam, Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositus melius cum Bitho Bacchius. In jus Acres procurrunt; magnum spectaculum uterque. 21 Persius exponit causam ridetur ab omni Conventu laudat Brutum, laudatque cohorlcsti,
:
:

Hectorem Pri&mi fillum ct fbrtem Achillem odinm extitit iroplacabile, quod sola mors taiidem diriracret haud alii de causa qu;tm quod aaihobus
:

summa

viitus

incrat,

At

si

contentio fuerit duobus i^navis,

vel certamen contingat impari-

bus, puta
;

Diomcdt cumGlauco

Lycio inertior cedat, datis sponte rauneribus) duuj Praetov Brutus egeret in opirafi Asia,
dimicavit par Rupilii atijue Ptrsit

adeo ut non convenientius commissus Bacchius ciun Bitho. Ad judicium ardcntes

sii,

propcrant:
ingens.
co?tus
lit
:

ambo

spectacttlum

Persius
ille

rem explicat

universus cachinnos tol-

laudat

Brutum, laudat

comites.

solem,

Brutum vocat Asirc comites verb salutaria

dempto Rege;
Caaccessisse vclut

sidera nuncupat,

hunc enim
:

niculam, aatram agricolis infestum iluebat velut amnis hyPitie, ad quem sccuris infrequenter

tem Solem Asice Brutum appellat, stellasque salubres Appellat comites, excepto Rege: Canem illum, 25 ,
Invisum agncolis sidus, venisse ruebat [ 584 1 Flumen ut hibernum, fertur quo rara securis. Tum Prcenestinus salso roultumque fluenti
:

aerrdit.
ilii

Tunc

Praeneste

natus

mordaci etvaldc eopioso

ANNOTATIONES.
10T_'t

Boc efenim stmt omnesjuremolesti, fV.]

sic

fortcs,

ct mulcsti

Juntj

illud e^t

nunquarn cedcre voeorom ingenium et velut jus

20.. Cum Bitho Baeehius.] Par r;Iadiatonim insi^ne erant Bitlms et Bacchius. Sueton. Oc-

tav. Erasra. ada^r.

?;.

quoddam

a natuia comparaturflj lib. l.

Ode

6.

Canemittum,

&c.~]

stellas quasi salutares venisse, at

AHosBruti comires Rupilium fa-

gravem.
Pti:d<r slomq.ch.um cederenescH.

tale sidus ac veluti

Caiuculam.

De

hitc

Vir^iL

^En. 10.

v.

273.
Sirius ardor
:

13. Ultima divideret

mors.']

Ira

cnim non

senescit nisi per mortcin,

Sv/aov yrpa;
16.

tti.ii

Ou,

ned\

ut ait Sorhuclcs: n\>o ie*i x>riv 3ttV?y. Cum Lycio Gfauco, &c.] Ex

JHc sitim mortosmtejerens mwtaMbus a Nust ituff et larvo coniristat lumine caium.
Vide,
si

Jupiier dicitur Glauco mcntem ^demisaej indeque Glaucus arraa aurca sua cum
Ili;iH. 6.

ubi

vacat, annot.

ad Odeni;.

lib. 1.

et

Oden
tio

13. lib. 3.

peimu asse. Dc Diamedcsu,Glaucus Lycorum duxad auxilium Trojanorum en.it ^rat praiterea nepos TWllepbon is, qui Jobati Lydae rcgis gener et rcgnj

Diomedis

iereis

pra, Sat. 5.

26. Rueltat Ftvmejiutkibernum.] PersiioraHuebat rapide torrentis in?tar, aut iluvii nivi-

Jjaeres fuit.

Bruto Pr&lorc tenente Ditem /tsiam.] Lcctor, Asi.e Fracioiera Brutum: imb tunc Roma; Prretor cratBrutus: in Asiam
1.

bus hyemalibua Vide lib. 4. Ode 27- Fcrturqun ripam rarfe renit
c;cdat,

intumescentis et cxundantis.
2.

rarasccuris.]

Adcujus fluminis

frondator Cumsecuri quA ligna

ipse

Ne

accipe,

\t-i6

s*i

contulerat
:,

Augustum auxilia
digna.
19n.
]

ad contrabenda^ adversiis ibiqueperniultagessit laude

Cic. pro lege Maniliii,
est

mctuit ne exundante fluvio anripiatur, seu qudd adsits axbores impetu decurrentium aquarum totce eradicantur et auferuntur. scu 28. PranesHmts.'] Rupilius Rex onundu ; Prencstc. H;ec Latii eivitaa Romft distat 31
1

quod

l.

Ditem d.-tiam.] Asia Uun opimc

et
et

etjertiUs, ut ct ubcr-

mill. pass.

Ortum

veisfts

bodie Palastrina*

tati

agrorum.1

tudine pastioniS)

varutate fruriuum, et magnir multiludineearum rerum quee

Condita fertur et noraen sortita a Prancsto

TJlyssis ct Circes filio.

exportantiGTf facile

ommints

tvtfis antcccVat,

SuLo multiimnuc Jlucntu] Mal^

qitidam hcec

SATIRARUM LIBER

I.

7dictcria retorqurt

400
er aibustivt

Expressa arbusto regerit convicia ; durus 30 Vindemiator ct invictus, cui s;epe viator Cessisset, magnu compellans voce cucullum. At Greecus. poStquam est Italo perfusus aceto,
[,.5]

vite deprorapta, viuitor vinci

t
i
i

acerac

in'

cius, cui frequenter viasel

'

^randi vocc appel-

cuculum. Tum Gnecuuii Persius posteaquam salihus Itatilans

ci&

aspeisus iuit, exclaraat

Persius exclamat: Pcr magnos, Brute, Deoa Orp, qui reges consueris tollere, cur non

tse

Hunc Regem
crede,

jugulas

tuorum

est.

operum hoc, mihi 35 unum

ANNOTATIONES.

Brute, pcr maguos te Deosob< qui pegea exterrainans solitus es, quare non istum Rvlloc, mihi crede. f>;e:n toltis?
i

cst

.-

tuw facinonbug.

jungunt
i
i

cum

sequcnti voce arlitsto; qu;e certe

rarii
/.'..(

quem curulum

Heinrenda sunl ad Persium,de quu ante. iu-! asseveranter legendum coDtendit, mustoque
,

vocant. Dedecus eruin haopprobriumque meritum, falcem ai tsta

ut respoudeat sequenti vucabulo uiTwte-

volucn in vite deprehendif utab id petuiantia} etiam cumprimb vere tuduntur. sal
-

Sed conjectura iubc audacior aaneest miator* et quicquiddicat, de cu lectioiu dubitabimus.

Expressa arbustortgerit convicia.'] Velut durus vinaemiator in viatorem dicteriis lacessentem scommata regerit ex arbustosuo; ita Kupilius acerba convicia reddidit'Peraio ma^iu volubiliuue et petulautifi contumelias
29.
:
llt!.

Cucullum.']
duct&j xoxxv^
h
,

yel potius
avis vernaj

cucutumt mcdia proii

voce,

quam
!

Baepiua
i

ingeminat, appellata.

Unde

et xoxjevyo; Grraei
in

imines molestos, eadcm saepiu repetcndo caput obtundentes. Plin.

cap. 9.

]ib.

10.

Procedit vere coccyx, occultatur Caniex

culee uriu: vemperqite paxii inaUenisnutis

jmepatuntbium, mojori
!..

partc migula ra,

Id est, vite arbori innix&V: dc qui Plin. I. 17- c. 23. ubi scribit; tii bilia vina non just in art-ustisgig/Uy etinkis quoque Uiudutiora summis, sicut uberiora im& : adeb cxcelsitate proJteitur, Bsfc, Columell. 1. 4. vites, inquit, maxime gaudent arboribus .... hoc genus vitium arbuslivKm vocamus.
.friu-.lv.]

tta ulia

aviss rarbbina,
ifestat.

Causa n
i

endi puU.os,quod scidt

undisavthus,
nisifi
'

Nam

minutas quoqux
stirpt

Uanonforetn-

tam generi stto tullum animai /

opinatitr,

facit

nidum, aUoquin trepidum

-i

niturA praeripit
et

ciios reliquis pultis.

ttaque pimjuescit,

nitioUa

30. P'indemiutor.]
istarn esse hrc

OWrva,

lector,

vocem

.' xcem convertit.

lUagatidet ejus sbeeie,

quatuor syllabarum, utque in unain

ut metri ronstet ratio.
GS?c.J

miraturque scipsam t/wed UUempepererU: suot

(io

poire

ct u,

cjus

damnat utalienos, ahsumiqrtt

donec corripiut.

Cuisxpeviator,

Suieb-intproetereuntes

>.

inspectante patitur,

cum
Iteirj

vinderniatoribus seu vineam

putantibuSj

cum

rVoudLiEoribusjCeriarccunviciis.

Auson.

in Mosella:

quoqUc jam oulandi potens : ex genere acciphrum, quanquam ncc aduncu unguibus nec tdio coi reaerictu, seu capite si% aspectu, quam coiumbL
,
i

huh

viatoT

32. Itafa perfasus

Rupilii
v.
:

acetn.']

Itjlicii di<

Ttiparum sittgecla lerens, hi/u: navita lubens Pruira canunt seris cuitord-us.
il. Magnd compelians voce cucuUum.] Siolidum, ratuum, desidem, et pigrura, instar cu-

mordati lotus aeeto, ut 86. Plaut. Pseud. 2, 4, 4.;.

ait Pers.Sat.

..

Ecquid haict
33. Erclamat.]
cxstimuliirat

is

homo

aceti in pcctore f

cuU: vel quod yrnitores putauonem et culturam vineae, donec cucnli vux audiatur, serius tardantea vlator deridebat cuculi exprimeus cantum. Plin. 1. l^. c. '26. Putationem eequir noctio peiactam haleto. Et postea. Sic fere in vi. hl Maii quo temporis hUenwtlo, w. didus primis ag-ricolt? rapienda sunt ea, quibus peragendis ante aquinoctium non sitffeceritydum iciai ^i.de ?iatam exprolrafionemjcedam putantium viiesper mitcUicncm carUus aMlU tempo-

Krumpcme

ira

tandcm,

quam

tuimo acidi& linguaf9

ut loquituc

Seneca, Controv.
34. Qui reges constteris tnUerc.] Tarquiuios

puta Jun. fliutus, ta olim quidem majoi Ver6 deinde ipsc J ul. Cflssarem. 35. HuncRegem.] Ludus in vocabulo. Operttm twt , nuhi crede, tuorum est."] Et lioc cst opus, utjugules ac tollas mole-

Mn

stum

et

iudignum Iiunc

vita

hominem.

410

Q.

HORATH FLAftT
SATIRA
VIII.
veneficia

Prictpum

indiicit

Canidia

et

Sagana
truncifs

describentem ac

detcstani
Emmatntcastipeaficulnu
,

Olim

quando artifex dubius 01 Bcamnura rabricaret, an Priapum, maluit fieri Deum. Exinde ego Dcvis cxutt ingens
incrs;
terror proedonum, atque volucrum. Etenira dextra mca areet

imm

eram

fieulnus,

inutHe lignum

Cum

faber incertus

scamnum^

faeerctne Pri58 ']

[

apum,
Maluit esse

Deum.

Dcus inde

ego, furum,

***** ******
praedones

aviumque

Maxima

formido.

Nam

fures dextra coercet,

a t arundo

in

summo

capite infixa deterret

res molestas, ac prohibet consistere in hortis rccentibus. An-

Obscoenoque ruberporrectusab inguine palus: Ast importunas volucres invertice arundo G

Terret

conservus radavera cellis arctis ejecta locabat istuc effetca

Huc

fixa, vetatque novis considere in hortis. prius angustis ejecta cadavera cellis
vili

renda in

vili

sandapila.

Conscrvus

portanda locabat in arca.

587

ANNOTATIONES.
1.

Olim,

&c

.]

Prosopopceia est tepida pror-

sus et faceta, quft Horatius evu|gat illud Caniili.e vcnclicium, de quo in Epod. ult. ubi

Columcll. Priapo
.*

dc hortorum

cultu,

v.

31., ita de

Canidia

$ed truncum Jiirfp dolatwm

Esquilvii Pontifex venefic\9

Et

&c,
et
falsitas

Arl-ons antiqiue

numen

venerare Itkyphalti,

Porro m'rr Inc Deastrorum vanitas

sugillatur.
e.
"

Virgit.
Ilcllt

'

-medio oui semper in hurtv, prudonijalce miftatur.

4. v.

Unde

&. Hieronyin.

1.

12. tnlsai.

44. sub finem ita scribit: FI&ccus in satird, dcridcns simulacra gcntium, ait; Olim truncus eram, &c Truncus eram.] Sic Propert. lib. 4. EIeg.2.
v.

Georg.

iio.

Kt custosfurum atque avium cumjatce salien&

tpontiaci servet tutela Priapi.

59.

Vertumuusde

edicit:

Stipes acfrnus erampmpcranti falce dolaius,

ArJ:

6. In vertict orundo TerretJixaJ] Hocavibns terriculamentum poni solebat. 'libullo ascrip" tum Epigramma sic habet

niper in urhe Deus.

Ptacei, Priape> qui sub arboris

comd

Truncusfi hv, ;.] Truncus fici arboris. JnutUe Ugnum.] Minime apta adopusmai

iS tes

teria obfragilitatera.

Quoetiam

referri p

t,

sacntm revincte pampino caput Huber sedere, . serpe fUmbus novis Tuas sme artt d' tigavimus comas.
. .

edi itur, dijjhsu nate.

Vel

inulile, id est,

nondum dotatum, nondum

tfoj

in

7. Novis u/ kortis.] Quos nuper Mieceuas instituit, ob salulirera ejus

in Esquiliia
loei

acrem,

natum. Baccbi et Veneris filius hortis prdeesse velut custos credebatur. Diodor, ;Sie. 1. j c. i. raox citand. Ejus statua rudis et informis ponebatnr: unde ex Bcu ut plurimiiin fiebat, quod lignum fragilc et ad alia opera fingenda ineptum, Aliam atii rationern afTerunt quiSd ficus admodum fertilis, Prii

effjgiem altudve 0] u Is 2. Priajpum^]

rur postca,
8.

HutpriuSf
erat.

t^c.]

l"bi

modo
ibi

in hortis scilicet isiis itovis,

stat Priapus, antea sepnlcre-

tum

In hunc ipsum locum plebciorum

cadavera portabantur humanda.

de Isidc

ero fcecundit&tem designet teste Plutarcho et Osir.

4. Fures dexlra eoercet.] Diodor. Sicul. cit. Priapus tu n solum w urbium templist scd et in ts ouoquelocis .' auam vinearum atque horturum custos colitur, jruetuum fures casti-

Angustis ejecta, Sfc.] Adverte sinjjulas vocc* ad conteraptum facientes. Anguslis ejecta cadaoera cellis*] Non atriis autisve ma^nis ektt.i cumhonore ad seputturam morc divitum. Celltg eniin dicuntur mansiuncutse praaeriim servorum. y. Conservus portanda Ineabat.] VilesetabjeetMvilisabjectiisquevespiUosepeliebat.
vespillones, inquit restus, appeUantur,

Nam
qui \<-

g&ns,

Hinc falcem
:cs
il!i

ligneara rcnens fingebatur,

spertino tempore

operam tocant

iis

humo

con-

cORfbssurus, scu prostraturus.

dcndis, qui iiinebri

pompa

duci propter iuopl-

SATDRARUM LIBER

I.

3.

411
erat
,

Hocmiserffiplclnstabntcominuncsepulchruiii,

P.
Nunc

Hoc
'
,

commune

plefa becuhe

x-

antolaboscurrae,

Nomentanoque

.* nepoti.

11

Millepedesinfronte,trecentoscippusinagrum Hic dabat, hsefedes monumentum ne sequeretur.

licet Esquiliis habitare salubribus, atque

sepulcium, rumulaho sannioni, S&m liUIlimuIlU dissi(n0 patnmonii patoi tstic ei ppu assiguabat

n.

nem,
ad
vi

millenoa in latituditrecentos mt'- in longitatal itqut ne sepuIcrurB

tea
pi rttru rct.
i

hffin tles

Jum
Esquiliis

Aggere in aprico spatiari 3 quymodu tristes [ s88 J informam spectabant ossibus agrum. l'J Cum rpihi non tantum ruresque feraeque su&ta Hunc vexarelocum, curse sunt atque labori,

ro

II

ii

Itare

in

ilubrilras,

aprico, ubi
b
i

etambulare in colle nuper mcesti cerneaibis ossibus defornia>

igrum
li
i

Quanquam non tam

;n
t
-.

it

Quantum carminibusquaeversantattjueveneriis Humanos animos. Has nullo perdere po un Nec prohibere modo, simul ac vaga luna decorum
121

et

vcxant praedones ac
infestare so-

feriie

agrum istum
quara

littp,

mauas mentes
tamentis
rationc
hilrerc
(

miUierest qnae httinflectuni incan-

et veneficiis.

Has

nullft

Protulit os, quinossalegantherbasque nocentes.

possum abigere, aut proquo niinus colligant ossa

herbas noxias, statim atque t luna currens pulchrura ostendit vultiuu.

ANNOTATIONES.
am
nequeunt.
raiido

Ar contra divitum funeri euadvocatur libitin irius. Hic vero subadhibel

ii!i.]

Cerutns Veronensis

sic interpretatur

locum hunc, luculenterquideni:

'

hic inKsquillis

ministros

poUinctores*,

sandapilarioa,

respillooes.

qua

hi

ariu

Non

in

feretro cxornato, ut

divitcs .solcnt, sed in brevi loculo, seu

comnruni sandapiUI, qnam Martialis vocat Orcinianam spondam, qua egenorum itemque damnatorum
cadavera portabantur a sandapilariis.
Sat.
;3.

ab eS parte, ublicara viara attingit, mille pedes agri ad sepulturam \>\< bis tribuuntur; ah ea vero parte, < ci njunctoa agros spectat, petles treccnti.
xtabal cip] us his notatus literis;
]
'

Hftc

insfiriprione

LOCUM SEPULTURjE NK VEN

DICET.
14. Nunclicet Esnuiliisj
sepuicreti

HvERES

HUNC

SIRI

Juvenal.

v.

32.
. . .

&c] Nunc v4
Msecenatem, jatu

Conducere

.portavdum ad busta cadaver, 10. IIoc misene pleh.] Esquilina regio se-

amot&

foedic te per

pulcris scrvonun atque iniscrorura dedicata erat inqnit vet. Coinnaent. ji- Pantolabo scierra?.'] Aptum nomen sctnv ne, qui dilapidatia tacultatibus egens mutuam a pluribus fecuniam accipiebat. ItaqueMallius iUe Pajltolabus sepulchro pauperum et raisero-

licet frui Esquiliarum salubri afirej !icet hic hahitare quin ct deambulare in amcenis hortis, ubi prius avida mortuorum ossa tristem aspccrum

dahant.
Esnviliis.']
5.

Haec urbia Romee reglo.

Illuc

Epor].

et ult.

Sulubriaus.]

propterca, et

in

hortos

ruin

infcrtur,

sicut

et

Cassius

NounetUeatus

patrimonii decoctor insignis.

fueiat locus

12. Mitle pedes in ftante, &c.] Datus olim ille ad sepulturam plebeiorura, con*""<.

tinens millepedeSj

Quod quidem

agri spa-

rium haeredibus detractum erat. Et haeceippo inscJtipta notabantur ex mor*\ Erai enim cippus
in agro erectus lapis seu limes, in

Maecenatianoa in Esquiliis secedebant Tiberius ad quietem, Aupustus ver6a?geradTa!etudinem procurandam, Sueton. 17. Gitm mihi non t.antum.'] In riortis quidem deo amcenitate ccelique temperie pergratis, inquit Priapus: at id mihi molestum, quod veneficasindeexterraiqare nequeo sepulchra rVequentare assuetas.
ita

quo designa-

batux certa pars agri excepta et > :. testanu ntc data legataque plebi, vel alicui privato,

Furcs avcsque improbas anus istas.

facilc abigo, at

BOO
ex-

Fure&qzte, S?c.]

Hi

ventitaliant illuc ad
:

Mille pedes injronle, ift .] Juxta \i.is erant sepulchra. Ergo sepulchri frons est latitudo, at
ido in

agrum quaquaversus

intellU

quisiioa fructussurripiendus f rteautem arl projecta supplicio atTectoruin cadavera olim venire assuetse inde vix absterrebantur; semperquead lo-

Itavetusinscriptio.
leant qui

IN

FRONTE LAT. PD.

&c.

XX, IN AGR. LONG. PKD. XX.

unt
in majori distantiL

Va-

GeOgraphice lonpitudinem hic accipiNec enim \t\ locum

1.

iwliet nisi in Geographicis. Piolem.

l:j.

1. c. 6.

cuin nutmn, cupitamque praedam recurrebant. 20. Hus.] Veneficas, Canidiam, Saganain. *2i.Si>nidac vngaluna, fi5*c.] Decoiem soutn estentat luna, dum plena est: et hoc pr; rti tempus ad perpetiandaveneGciaassumunt. Vide

rihi

et

Harredes monumeniuni, S^c.] notari solebant literse istae,

In cippo

Epod.
2'2.
<.'

5. ct ult.

H.MlI.

Osa

lcgant.] Paulus jurisconsultus; aiti

>

N.S. Hoc monumentum hxrcdes uou sequitur.

sepzdcjiro corpora exlraxeiiHt, velossa erutt

412
E^o
i

Q.
pse

HORATII FLACCI

cons pc xi

Cani d iam
inci

atrn veste Buccinctam

ere

nuHis pedibus, erinibus solnus, rjulant^m euni N. ga seniore,

ifi

Vidi egomet nigiA succinctam vadere pallft Canidiam, pedibus nudis, passoque capillo, Cum Saganft majore ululantem. Pallor utras-

lallor ambas fecerat visu terribilcs.

Humum
:

que
Fecerat horrendas aspectn.

25

cceperunt unc.ut-

bus fflodere

moxoue

discer-

pere dentibus oviculara nigram.

Cruor inscrobem efiusus

hinc u rcsponsi reddituras.
rat
Pt>r
,

'.

ut

Scalpere terram Unguibus, et pullam di vellere mordicfts agnam Cceperunt. Cruor in fossam confusus, ul ir.de Maues elicerent, animas responsa daturas. [ 589]

hnago

lanea,

et altera cerea.

Lanca

Grandior lanea, qiise minorem cercam plecteret. Cerea supplex prorumbehar, servili ral >n

eteffigies erat, alteracerea. Major 30 Lanca, quaepcpr.is compesceret inferiorem.

quippemox

interitura.

Vcncji-

Jam

Cereasuppliciterstabat, servilibus ut quae peritura modis. Uecaten vocat altcra,

carum alti ra ii clamat Hecaten, ahrra diram Tisiphonem. Tum aspiceres curr< re angues, ct canes Stvgias: luriam ver6 erubeaeentem se abscondere post maJora monumema, no testi^ adesset istis sccleru-its.

saevam Altera Tisiplionen. Serpentes, ntque videres Infcrnaserrareeanes; Lunamquerubentem, 35

Ne forethistestis, post magnalateresepulchra.

ANNOTATIONES.
kum iorisqmdemfirturueswnmo suppUcio afficuniur : hanestiores autem in insulam depottantur : atias nut reteganturt aut ad metaUa damnantnr. Vide Fpnd. ult. sub fincm.
sacras

33. Ccrea xtippliciier stabat.]Hxc reprresen-

cum quem perditum i!>.int et cupiebant. Atlaneum simulai rum reRrebat-carum venflficta illis capur, qm alterius ^a^.x incontamentia
tans
Iiberare et
3,3.

Herbasaue Hocentcs^ Escpulehrisnatas, quasi Dib Manibus, proindeque veneficiis ido-

ncas.

Mcntha

prae

caeieris herbi. utebantur.

Hstc enim dicitur peilex fuisse Plutonis, a ProKfpin& demura concerpta et in herbara sni no U transformata. rorro notandum TJii natishortis non totasEsqniliasocx.upatae suj ert
*

xsolvere contendebaut. Heeaten rnrat altrra.] Canidia invocat Frosi inam umbrartnn dominam, sacrorum n rum praesidem dictam Hecaten scu quod \ictimis ccntumplacaretur, seu qubd annos ccni

'|

tum

errare faciat insepultos.

id rst,

Ita Servius.

Alii

quod cenfum,
porestates.

varias habeal virtutcs et

fuisse irero

illic

aliqnot sepulchra.

Nam

et

idiirro tergemina Hccate

25.
lilieria
virts

C u m Sagana majoi .] Haec Sapana fuit Fomponii Seuatoris, quiaTiiumhabutt verb sororem natu
Ita vetits

voeatur a Virgilio, /Eneid. 4.

in ccelo,

st netnpe Ijima
inreris.

Diana

in terris,

Proserptna in

proscriptus est:

Commentator. minorem se. '28. Ut inde Manes clutnnt.] Cruore scilicet

ebibendo eandeutes.
'20-

Alii etiam alher, qmM Hecatos dicatur Apollo, htnc ejus soror Hecate appellatur, inquiunt, ab exrec hmgey quasi radios emiitCts ad nos w-

Sic veteribus creditum.

brans,
;}J.

Animas

responsadatwras.'] Necromantbt
ita

/JltcraTisiplumcn.] Sapana vocat Tisie Furiis, a [tlectendis cxdibus

est,

qua magi rutura per mortuos aut mortuorum umbras rimantur. Vide Epod. ult'. in fine, ihiqnc annot. I. 1. Reg. C28. Saul rex pei Pythonissam suscitat impieammam SamuelisProphebe: ab eoque diacit iuam iuorumque pernic-iem proxime futuram, Staiimque Saul o id\
! ! -

phonem unam
nominatani.

porrectui

verba

San
30. Lanea
errlgies duae,
et

Serpentesy atque ridercs fnfernm enarc coio.] Canes inrernae adveutaniem Proserpinam pnecurrendo annunciabant: scrpentes autcm 'J isipbonem. Duas cnim illas ejusmodi assecloe nunquam noti comitantur. Furiarum capilloe serpcntibus implcxos, manusque padterannatas
finxere.

ejfigies erat,

fi?c.]

F.rant ihi

una lanea, altera cerea. Hanc minorem altera major affligcbatj vexabat, verberaN;im ct sic cum crUCJatU pprdcre volehat. >a homines euecant veneScae. Utidc Ovid. Ejpist.
,

33. Lttnamauerubrntem.'] Pudore suffusam,

ct

ahhorrentem a talibus

flagitiis

vcneficiis-

que. 36. Pnst

magna

laterescpulrhra.]

Hinc

patct,

$. v. 89.

Pa tumulos erraipassis discincta capiUis, CertoQue dt tepuUs colligii ossa rogis. Devovet ub enles t simulacraaue cercajingitj Lt nti etwn tenues injecur ttrgei atus.

et nortos Mnecenatis, prope extitisse tpta^j^iamadhuc mo-

quod ante jam annotavi, ad Ekquilias

alia

numenta, quamvis submota*

diruta

fuissent

atqtve

SATIRARUM LIBER
Mentior
at
si

I.

8.

413
si

quid, merdis caput inquiner albis

Quod
albis

aliquid mentior, con-

iuui etiur

eorvorutn

Corvorum

atquc in

me

veniant

mictum atque

cacatuto
fur.

mcrdb mictum ct super me veniant Jucaputi

:

meum

ac

cacatum
Julius, et fragUis IVdacin, furque Voranus.

lius, raollis

redacia,

ei

Voranua

Singula quid meDQOrem? quo paCtO altema

Lfmbrse

Quid referaw singula ? Queinndniodum alterAalim colloquefeuturimirauiCumSaea i

cum SaganA
?

rcsonarcnt triste et acu-

modo clam humo

Lain
lupi|
i

infoderint bar-

et

dentes
ignis

coluhrae

tum
Utque

roaculi

.''''

ingena

lupi

barbam

variae

cum

dente colubrse

corripuerit efligiem ceream: de-

nique
i

qu<> pacto aversatus siin

Abdiderint furtiu) tcrris, et imaginecere& Largior arserit ignis; et ut non testis inultus, Hon-ucrimvoco.sFuriaruinettactuduaruin.f^ ] Nam, displosa sonat quantum vesica, pepedi 46 DiffissA nate ficus. At iUse currere in urbcm Canidiae dentes, altum Saganse caliendrum
1 :

.-. atque vindicaverim verb& et aetionoa ambarum Furiarum istarum ? Etenim quanto
sonitu
(anlti

crrpat

ves'u

:i

disrupta
/:,

cgo fieulnus olim

venefictc

divisis natibus crepui.

Protmus
fugere ia

autem

illse

url)cm ctBperunl.

sine ludibrio et cachinnis aspexisses Cauidise dentes,ac

I amque n m subiimem Saganse coraam a

ANNOfATIONES.
:37.

'

Huc
jrnm

faeit

ouod

capul itiqxdner albis Carvorum ] in Epigrara. ante cit. ad Pria-

/Encam
. . .

vi<lcntesobstupescunt,/Jrtrsr(yrprf frrgtz

.parstollere vocein cxigvam, id esr, cxtlem,

bid.
;
!

scribit

Tilmllus:

lugubrem, deductam, unde et vteeptus clamor

t
I

Akegimvsatui voce seepe, cilm (ili Senexi e arvus, impigerve graadus

i

4*2.

Lupi
:tt

i-int-

nn.\

.^:T;.'ir

MarcilillS, r .V,

Sacntm /cr..Axnobius autem 1.

tm
,

ore

ctrrtteo
:

'

inquitj offucias
videtis

magias

artis: barba lupi \<~wresisiit.

6.
.
.

tiiscrtc

Non

mh

ficium:

rostrum lupi veneficiis

At-

....'
1
'

lUones, sorices,
i

qui barba lupi

reneficiis

lucifugas nidamenia miqueliaJMaref spttrcitias kuc ihiwi conmicere. in vre simuiacri ab afasn
s

iii rosiro. PUn. I. 28. c 10. rostrum tupi resistere mveteratum annitjol idque vitlarum portis pr.rjigunt. 4.1. Imagiiie cereA targior cw&erit isptis?}

t.j, atijue insid

'
'

casses quitais volatus innecsshit

Vugil

impudentkmque

mxts-

carumf Hittmdiucs

intra ipsoseedhcm tiraem-

Ei log. s. v. L05. Aspice, corripuii tremulis altan flam Sponte iud, dwn fme mot\ Itti ;
i

fo-

ivtantes tkalos, jacu.aricr sttrcaris plenas ; et psos vultus, ntodv numinum ora dcpingcre, barbam
,

nnm

sit.

Etijo bic indicatur pernicies ejus, in

neficia fiebant,
erat.

qucm

ve-

<>,

ttloSj iutsos3

aMosque omnes pardeonerati proluvies

luxurie perditus,
ntollitiem

tvs, iu'ji(ti:i<:imt{tu'H- tlftulcrU

quiquc i:uagine cereiadumbiatus Absurde quidam putant ignem adtuisse,

rgilii

pod

<

;i".

JulhtS)

fi?c.]

Quidam

et liquescente cerft exarsisse. Irabcit. \ locus contrarium docet : vcibaque ista

clari

caetcra

minime notua.
Muliebri

Pedacia.]

nomlne

ot>

ostendunt, SpOttte Sud. 4j. Furiarum duarum.]

Furiis smnlium. 4". Dijjhsa Tiate.]

CanidiaeetSs

impudicitiain vocat per oontemptum ct UiIs Pedacius, vel lVdiacius, dicitur ffibrium.
fuisse

Ita lignnm recens ct adfingtitur, fintlituv et crepat.

Kques Romanus, suum vero patrimoniuin

huc

viride, si in

opus

abiiguriisse, flagitiosisque postea libidinibus serviisse.

Ficas.]

Ego

Piiapus ex arbore ficu deus

&ctus.
Istc fuit

Ftirque loranttt.]

Q.

Luctatii Ca:

tuli libertus, furax et astutua

apprimS

qui

cum

Insigitesveneficje,

Attllw cwrrere in urtem.] Ridicula on onmibui tcrribiles, leri pedim

nummulario cuidam surripuisset aliquot nummos, Jios calccis irseruit abscon-iitque. Deyrchenso verb ad calceos .illudens qutspiara subridenaque Bette^ si ie non ixyrjfijte&i, id est, verberibus ta&quam xs tundat ac recudat.
:

ten'entur, ac fugantuT.

41. Triste

et

aiuttan?] Sic/Eneid.6. v.402.

ioieros

vmbre

seu

animx (jxvkocwu apud

4S. CojtiditE dentts, fiifc.] Tantu pivore pcriila?, ut exciJant Caiiidice edcntulae appositi dentes: Saganse vero ^abra seu cairse alienis ex capillis addita. coma Altum cabcndrum.] Adulterinl capilli gcstum, ut rocat Fapiuiusj Juveual. ^^-. 6.
celluntur

414
rfeciderc, hcrt>as
itera

Q.
ct
licia

HORATII FLACCI

brachiis fescinftta.

Excidere,atque herbas, atquc incantata lacertis Vincula,cummagnorisuque jocoquevideres.50

ANNOTATIONES.
r.

501.

compagilms

altum
esse,
j

/EiHfieat
truod
attroe
nosl

caput.

IrtterpreSj
.

peplum

capitts,

scu ornampntnm.

Hinc
in

patet

novumnon

'ii"

etiam

eulo in mulieribus vidctnus

structiones extiti ->.

olim etiam

in crtbitur
:.
,

nanc usurpat vocem in lib. cjui Arnobius item Firgula diviud.

earum capitibus insanas capillamemi subCaliendmm.] KaWwrpov

cst

6.

50.

Fincula.']

His Iiominum animos

v.

alliga-

orvwnentum y

bam,

vinciebantj detin
73,
triplici diversa col&re

9&XwirTp<tv operimejitum.

Hoc alii interpretantur bypocriticum vel snpposttitiuin ; alit leticuUnn, icdimiculum, gak-riculum vetus
crinem
:

Virgil.Eclog. 8.

Ternatibi Jueeprimum
Li> tu circuntd'/.

SATIRA

IX.
et

Describit obvii cujusdam importunam

Per^ebam casu pcr viam c aram, nugas nescio quas, ut soleo, mente versans, et iis plene intentus. Accurrit quidam nomine duntaxat
>

obstinatam loquacitatem*

Ibam

forte viftsacra, sicut meus cst mos, Nescio quid meditans nugarum, et totus in
illis: p9*j Accurrit quidam notus mihi nomine tantum; Arreptaque manu, Quid aprib, dulcissime rerum ? Suavitcr, ut nunc est, inquam ; et cupio omnia quse vis. 5 Cum assectaretur, quidvis? occupo. At

iuilii

cognitus,

atque apprehcnsa mann meu, ait : Quomorli t e habes, omnium Bene, suavissime ? Respondi nuncquidcm tibi pariter apprecor cuncta qure exoptas. Cum
: :

verb
dixi:
c'ib

me

stqueretur, preeveniens

Num

An aliud quidpiam exposmef Mox ille, Vt mecoginquit

:
:

ille,

noscas,

sum

eruditus.

Tum

ego

Eo

majoris a

me

Norisnos,inquit; docti sumus. Flicego: Pluris Hoc, inquavn, milii eris. Misere discedere
quaerens,
Ife moddoeiris; interdumconsistere; in

estunaberis.

Vehementer autem

abire cupiens j<m velocius incc-

debam, identidem snbsistebam: famulo nesck) quid in aurem insusurrabam

:

aurem
10

intnrea sudov

ad

Diccre nescio quid puero. imos

Cum

sudor ad

iinos talos defluebat

ANNOTATIONES.
1.
*}.

Vid

sacra.']
ibi

Dc

ei

Epod.

4. v. 7. et

Epod.

Cupio omnia quae vtsfj Italoqucbanttirolim

ad amicos,

Annot. 2. Nugarum.] Versiculorum. 4. Arreptdque manu.] Quasi valde familiarU et consuetus, quamvis nomine vix Horatio notus: ergo imprudenter et inepte. 5. Suaviter, ut nun< estf &c.) Indolem Horatii bonam, irab egrcgiae fructnm educationis in eo considera, gui hominem passira molestum quin et peninaciter invportunum sequo fert animo, ninilque durum illi aut in irbav. 8.

Vide

Hxc crat dictio abire 6. Nuik quid ris.] ut volentium, ne id dure facere viderentur obscrvat Donatus in Tcrent. Eunuch. Act. 0.
:

Scen.

'J.

ad hasc verba:

Dum
7.

hac
ijuid

rficit,

aliit

hora.

Rogo,

man

velitf

Rccti-y inquit.

Ahep.
ut

N-'i

-'.']

Cupio
-

ndris
"
11.

me: sum enim

IV*

doctus.

iu

num

repouit.

Quod quidcm

delncepa

ammad-

vertt.

10. Cvm sudor ad imosManfBcet talos;] animt angore et

SATIRARUM LIBER
Manaret
Bollane, cerebri Felieem, aiebam tacitus! Cbna quidlibet
talosj
te,

I. 9.

415
i

tab&rOBpuclrne:
tali

Quuiubea-

tustuBollane
ille
yerfl

cerebro! CEini ae regione$:

iste

quidvis efiutirel, lau-

Garriret, vicos,

urbem

laudaret; utilli

dkret

civitaiera

Nilrespondebam: Mkercupis,inquit,abire,14 Jamduduoi video: sed nil agis: usque tenebo: Persequar: hine qu6 nune iter est tibi ? Nil opus est te Circumagi querndam volo visere, non tibi
:

quod

tuhil responsi

racerem 7 ait:

bollicite quseris discedere;

jam

pridem
uerdis
:

intelligo

verum operara
a;

sempcradhaerebo:

qubjarajam istinc oontendia? Cui ego 9 Nequaqaara

tabor:

necesse

est

te

circumduci:

ali-

notum
hortos.
x\il

quem invisere
:

cup"io tibi mitiime

Tfans Tiberim lon^c cubat

is,

prope Caesaris
93

cognitum:
Csesaris.

hic procul raanet, ultraTiberim,juxta horios Juis*

I?

habeo quod agam, ct non sum piger: us19 que scquar te. Demitto aurieulas, ut iniquae mentis asellus, Ciun gravius dorsosubiitonus. Incipitille: Si bene me novi, non Viscum pluris amicum, NonVariuiniacies: namquisme scribereplures Aut citius possit versiib? quis membra movere Mollius? invideat quod ct Herun^viT 25 cantoi Interpellandi locus hic erat: Est tibi mater,^ Cognati, queis te y.iho est opus ? Haud mihi quisquam Omnes composui. Feliees! nunc ego resto: namque instat fatum mihi triste, Confice
:

llleverb: Nilulagenclum instat niihi, neque sum de-

quolibcttecomitabor. Tnm primO aures ve)ut usiiius impatiens, qtiando plusculnui

ses
:

[i

oneris

tergo

iinponitur.

Ille

aiitem exorsus est: Si

me bene

cognosco, non Viscum, nOn \ arium eariorem me ramilurera habebis. Ecquis enim
i

plures ac velocius
cere valeat
iius
?
?

quam ego
i

fa-

Q
sic

Ego

can
i

ut

Hermi
que
(tio
illi
:

leat.
;

Haec
Italuatrcrn

erat occasio intcrrumpendi

Habesne

aui propinquos, quibus neoessaria sit tua salus? Responditz

Nemo
:

supert

' mihi
i

c\

Sabella

go jam viwi Enimvero urget fetum lugubre, quod puero mihj babeUa
]
foilunati
interfice.

S94

ANNOTATIONES.
11. Bollane.]

Z%&

wndus,

sto-

20. Dcmitto auriatlas,

?o.]

Metaphora a

machosus, atque, ut ait noster Sat. 5. praced. cerebrosus, nu^aces et ineptos quosqu verbis
asperis amuliebatur statin
,

jumcntis, quaeaujesdemittendoostenduntsuani deratigationem ac velle se excutere iinj

onus.

et abire procul a sc

PHn.

I.

11.

c. -)~
.

A:~

abigcbat, loquacitatis et loquaciuin

omnino

im,-

ommumjumeittorwngah
.

.
. .

14. Misere cupis, inquit, atire, cJrY,]

Confet
'J*.
irali
i

ibus, resoluta

impuucntMu hunc
ratii

garruli

sei

cum Hor

Fiscum, Varium^ Hi duo fuerunt

et

ex.-

modesta responsione, nil i>ui est te cirannugi, &c. Gal.c\ Angl. 1T WII.I. GIVE VUU T(iu MUCH TRO 18. Ctite.] Sunt qui imerpretentur, wgro.'

Poetae, ingenio
certi

eruditione clari;
l'e \ iseo postea,

H*;-

amit issimi.

Sat

Lilibi.
1.

Dc

Vario Sat. 3. praeccd. itera

i.0.ic6.
2, >
r

tat: siuut Sat.

.J.

lib.2.

Hermogenes.] Cantor iamoeus, de quo

MateruitpueriTnensesiamqirintj PropeCtesarishorUis.] Lonfxinquam proponit urbis rcgiumni, ud abigendum garrulum srd frusira. Sueton. in JuLCatsar. c. 83. P"[>^,'<> Iwrtos circa Tiberim pulAiU', ct airitim treo >tos
:

Sat. 3. pneceilenti.

26. Kst
tiu
i

iu
se

liii muUr, t~'c.] Cailide vuli Horamonere garnilum, nt suse -.luti coirsulat gratiatn propinquomm, neve sint cai
.
i

sestertios Irzaiit. Tiber. c.^2. Triremi u quead proximos Naumachite kortos sitlin d posita statione per npas Tiberist &c. ViJc et

circumagat ac defatiget", quin potius ipse se tantum virum totque ct tam cximiis dottbiu
-.
|

:.

ili
i

.!

coirservet.

20.
''.;>

!,!>>>>>,'

>mp<

'

De

liujus vocis signiv.

Plutarch. in

lirum, ubi scribit, cum testamento C^esar civi cuijibet septuaginta et quinque drachmas legavisset; p/aeterea veri etiam hortos, qui trans Tikcrim erant, ul.i nunc est Fortunte templum, ingentem Lenevoltuiiain, ct aJmirabilc desidetiura orarrii/us fuisse.

M.

fiani')ne dixi, ad Pers. Sat.

')

>

104.
iir-

Qui nimimm tua

'

garrnlitate et

eptiissunl liberati

;o

miser resto Jiscru-

ciaudus a te ac jugulandus. 29. SabeUa.'] Nuuix Horatir natione SaDe Sabinis bella, vaticiuandi perita.

: :

415
vetul* pra*sagiit
divinans.

Q.
commota
aiciatt
uttia

HORATII FLACCl

Istuin,

nOC

sreva toxice, nec gladtus hostilis

Quod puero cecinit divina mota anus urna: 30 Hunc ncque dira vencna, nec hosticus auferet
ensjs,

interimet;
vel tussis,

occidet vero tandern.

fas, si

nec laterum dolrtT, nec iners podajrra Inquax aliquando &Tgo ubi primum
:

astate adultft erit, fiigjat garru-

prudens

est.

Deveneraictfl

musaJ/t:m/j/';mVesta?,tran-.
juxn parte dlei quartft: ct

forte'

debebat tunc vadato responderc,

vel t-ausi cadere, nisi vadimoni-

Neclnterumdolor, auttussis, nectardapodagra Garrulus huncquandoeonsumct cumque. Loquaees Si sapiat, vitet, simul atque adoleverit setas. Ventum eratad Vestre, quartajam parte diei 35 Praeteritfi ; et casu tunc respondere vadato 595 ] [

Dehebat; quod
Si

son obiisset. Dicityeru; Quceso

ni fecisset, perdcre litem.

si

paulum
egc>:

istic

me
st

adjuva,

At

Morinr,

valco stare, vel

meamas, inquit,paulumhicades.Inteream Aut valeo stare, aut novi civiliajura

:

acio [cses civiles

ANNOTATIONES.
Samnitibns artium ejusmodi vanamm antesjgnanis, dixi in Euod. 17. ;Jo. Divind mota an ts urftA ] Sortitcga nm30. Latenim dolor.] Pleuritis. Cic. de Orat. 3.

urn&m sortibus coramotis, eductis, iatum eltciens et hitura pnedtlier et fatidica conjectis in

Crassvs cum Jebri domum rediitj dieque est lateris dohre c&nswnptus. iU. Loquaces.'] Vide Plutarch. cle Garrulitate, ubi statim initio pronunciat illam cssc morn.
ri.

septimo

ccns.

Ista

divinanrii

ratio

viguit

tuin

apud

bum

curari diffieilem.

Greecos,

tum apud Romanos.

Sic autem pera-

35. ffeste.] /F,deni

clivuin

Romre

Iiahebat Ve&ta ad

gebatur. Hnbebantur literee dictionesque pi rnmltrc, qtue permixtae in uin;l, et mox eductte

Capttolinuxn inter Palatium et Capitolium. Varro, Festus, cVc. Cic. de Nat. Dcor.
est

w\

etTusse,

si

quid exprimerent casu et

csse in
fiitis

tbrte*

coi ijuneta?, id
strari

divinitus praemon-

credcbantur.

SorttSf taicoLm aut svrculi

Ugnofyere ?ion grandes: qtribus Hu rat ad di~ vinandum insculpt*et sivenotte, Ece 1 habitee, &e publit e. Sed tfita in pttllico, m primis
i

tetigiosa et can& quddasn veriitUe sactai, in ternpHsserval-antui inart ft recvndita^ttanrHsviitisque

ianeis seorsum imolutee* Ha?c J.Xiips. Elect. 2.
c. 12.
it

Hipc Dea y inrrrum custos ttttimaruw Cttecis k<ri'i dicitur. . . Eju\ vis ad ams Noti absiatt longc ab et focos prriinct ed Dii Pcnates, &?c. Qttartii jam parte tliei.] Diximus alibl diem natuidJcm horas scu partesduodccim coniplecti, tr.^o dici scilicet ab orpi solis atl occasum.
1.2. n. 67. de Vcsta di^erit.

quit,

ubi attenvatas sponic sortcs apud Liv. ox cjtand. ingentose corrigit extamiatas, id

pars quarta hora tcrtla Roince dicebotur, ct respondet nostne uonoe matnlinae. l'on6 quod
seqnitur, ct casu tunc revponderfi vadato
fjebatf

De1.

est, tseniis vittisque solutas.

Surtes Praeneste

explicatur per Martial. Epigram. 8.

4.

inventas refert Cicero 2. de Diviu. n. so. u!ii originem earum pariter ac vanitatetrTexcutit.

nbi consuetae

Romauis occnpationes ad horas

sineulas noiantur.

Hoc genits
plosii.

dtvinationis vita

jam

ronvmunis ea>

Prima

salutantes atqveattaa contrnet hora.

Fani pulckrUudo el vetustas Pranestmarum etiam nunc sorthim nomen retinets Qtqveid Quis enim magistratusj aut quis vir
..

Exercct raucos tertia causuluos.

ilhtstrior ut&itr sortibus?

>irrles

Cieteris veru

focis

plane refrixerunt, Htec ille ibidem: el paulb ante. Quid sors ? Idem propemodum qvod micare t qiiod tahsjaceret qttod tesscras. Qutbtrs as <> <a.t!s, non nxito vel eousitium valrt. Tota rts est mventaJaJiaciist aut ad avt ad superstitionem 9 aut aderrorem, Sueion. Tiber. c. 63. Pracnesttnarum sortium raajrstate t'-t( rritumalir|u;indo Tiberium scriliit. T. Livius
.

In quintam varios extendit Roma latorcs. Sexta qtties loi &c. 3fi. Respondere vadato Dcbebat'] Oarrulus in jus ii quodaiu vocatus erat, utdcsque dederat ergo nisi adtuisset, vades ejusac fide jussores condemnatiipsura posteacgfesentreum^txlege. In judicinm veiri 3-8. Paulum htc atlcs.] qutcso mecum, ad proximum rribunal Pnetoris,
ri .

ibiquc
A;

mejuva contru adversarium.

vateo
rtflrre.]

Infirmis

ego cruribus haud

initio
l-it
:

1.

2-2.

iufcer

Sortes
ita

M UM
i;<

sud scriptam: CON( '11T;

l

prodigia qusedam et boc revpanle a/trnuatas unamque

valeo diu stans manere, iufoyo nte Pnetoremj A'ii stan interpretantur, ubi sederenon licet.
stare
tr?
<>i iii jure, aau contendci e ac depugnare adveisarhim, ut faciunt Jurisconsulti, pa<

MAVORS TELl M
ct

per idem (cmpus

vifr

troni, causidici.

ma
.

'. ttwt

Martis App\L\

sud&sse,
r

39. Aut
Rj

nr.vi civiliajura :]
tibi

Nnnsum
adesst

idoneus

Btnit

Hunt neque dira veneita t C /.J Vcrba mulieru tlc Horatio pucro vaticinantU*

en nda
I

verba legia ac juris causse

t]:.*

Fentia; pioindeque

SATIRARUM LIBER
Et propcro quo
1
J
.

I.

9.

417
<i!;

scis.

Dubius sum quid iaeiam, M

.~
nQsu.
*

'
:

'

Tum

illc ait

lncertu.

llujllit,

Gtua Ojuid

Te-ne relinquam, an

retn.

Me,sodes
|

Non

ag&m 9 sn

te

desemn,

feciam. ille _ ., j Et praecedere ccepit. Ego, ut contendere dutcquomodo scquor. MaecenaS Cum victore,

[runi est

aniitem. Cuieso: Me, obro. Nequaqiiam.inojii

:

et caepit prseire.

, m
<tsi,

,,.,,

,,,,,

Esayquoniam ;mlmim

sequor.

Inde
:

sermb-

[bene sanse. Hinc repetit. Paucorum hominum, el mentis Nemo dexterius fortuna est usus. 1 faberes 15 Magnum adjutorem, posset qui ferre secundas,
?

cum

nem ille resumit Maecenas quomodo tecum agit? Paucos

amicos reapit, inquam: et certfe sapit. JWe: Nemo unquam
ubus est fortunS
tu.
callidifis

quam

ptfrj

Nac

tu

magnum

auxilia-

Huuc hoDQinem
Quo

velles sitradere

Summosses omnes.
tu rere niodo
est,
:

dispeream, ni vivimus illic domus hac ncc purior ulja

:

Non

isto

corem habexes,secundasquidem partes agendi peritnro, si velles ad M&cenatem perducere hunc

viruro
:

moriar,

nisi

cunctos

ainoliri posses.

Ego vero: M\-

[quani,
his aliena malis
:

Kcc magis

nil

mi

ofticit

50 un-

Ditior hic, aut est quia doctior: est locus uni Cuique suus. Magnum narras, vix credibile.

nime e\ ratione quj putas iliic agimua: nulladomus ab ejusmodi raaus est purgatior aut remotior quam illa: nihil unH uun nocet mihi, qu6d aiius
opulejitior adfuerit vel doctior:

i . .
. .

Sic habct.

Accendis, quare cupiara magis nh

esse.
;

Proximus
.

Velis

tantummodp:

quae tua
v

suum quisque graduin obtinet. Tumgamdtts: Rcm *we magoamdicis, et qv^ propesupn
fidem
sit.

Lxpugnabis;

et est qill VinCipOSSlt:

...

Verum enim

ita est,

inquam.
dere.

Moxiile: Inflammas
Rcspondeo
.-

coque 55
is e4t

utaidentiusvelimadeumacceSatis et

cupias: vlnces, protufi" vurtute: atque

qui expugnari queat: ideoque

ANNOTATIOM :S.
40. Proprro quu
:
y

scis."]

Voto visere

hominem

Apuleium

esse

vidco

aote drixi, prope kortos Ctesaiisha.bttantem. Viarn itaquesat loncramobii<- p 41. sodes.] relinque potius quam a
ut

deinde habet Attii iium

r:
ct

proximum suhscriptorem ; hvnc tamen a

Me

Me

diccndo,

Ai quanlum
i

'
potest
;

tantum con-

jem tuam. Non faciam.'] Minime ver6 te rolinquam. eraJbat garrulus per Horatium adipis. uitis fainiliaritateni, quod pluris Lestitnu\A
i
I
'

hatdi

existimationi tacc

el

sed consulet : ex ea quodipse

potest in dicendo,

men

aliquid csse videare.

k U perdendd

lite.

aliquantum remittet, ut tu taUt actoribus Gr&peilhtmquiestseamdartan tiaruvipariium, cumpossitaliquantbcla-

M.
donein inde repetit
tibi

ille:

?J Seni Estne seinper amicus

riiis

di

..'/.

M
:

'';
e

primarumfmultum sumwa eimet

.

eccnas

sicjaciet AUieuus;
\~

44. Paua>rumhominum!\ Non cuivis se famiUaretn exhibet: paucus admittit in suam

iisi.

Hunc

lioiirucm.]
rrulus.
'

lenociuaHuautv contendet quam ^ Seipsuni "uulicatac ditibi serviet, tibi

Marrob.
Fato.

lib. 3.

Satuniii!.
nser.

cap, 16.

[0'monstrat
Trachrc.]
tianj

Plaut. Bacchid. Ilunc

Paucorum. hominum
cerone,
lc*

Kx

Ci-

auro cxpcndi.

Commendare, Mrccenatis amici: i

Nemo <h ifcruts fortuna est SMS.j Tn belle admodum usus es Fortuna, qui Mao na.i m.l di merueris. Quod si me ad ipduceres, juvarem te mirum in modum: nec
45.
ti

com
'l"

48. Noil
tins.
t.
i i

rn \muS3 ?V.] Respondit Hora-

Alia
.

esl

Ab

liis

longe conditio amicorum Mlpccprocul exulant mala ct pestcs

pnmas
tibi

rmte te captarem
:

unquam, nec uapiam

onines
lioe

uuilnLs solent sedes

pi,

magnatura

"yexaTi et

corrum-

pacto facile summoveres, priniumque locum tu consequereris. H*c garrulus ad Hoiatium. 46. Posset quijerre secundas.] Metaphoraa Scenicis ludis et actoribus. Hae pariterutitur CiceroDmnat. in Verrem. n. is. et lmic loco dabit lucem. Quipi ndo est3 trrnaorficcrem
alios

im5

Inl-'

ver6 absunt oumis ambiiio, invidia,

,

jemulatio, criminatii u supplantationes. Supi?i ^:it. r>. :M-pcenaTem dlxit cautttm

dignos assumere, prava amhitione procut.

54.
i

Npn

sinesalsS.

dcrisione fatoram,
ciie

vanum, et arrogantem

horai-

tissimus

et paratissiifrus

cj? delet

....

ricm palpat Horatius,

ab illoexpugnandam faamicitiam spondens Marcenatis.

2E

418
pnestat priorem accessum. Diltgentiam adhibebo, inquit ille. : nznulos doniscuptabo si hodie rcpulsum miniinc abscedam occasioni* bus insidiahor ohviam ibo in
difiicilem
:
| :
:

Q.

HORATII FLACCI
primos
liabet.

Difficilcs adittis

Haud

mllii
[

deero

S97 l

plateis:

comkabor. Nihil sine roagnisaSromnisvhahomraibus largitur. En iwd, dnm istaversat iste, occunit Fuscus Aristius
mihi dilectus, et qui probfe-cognosccbat huncgamotim. Subsistimus.

Muneribus servos cornimpam: non hodie si Exclusus fuero, desistam tempora quaeram Occurram in triviis dcducam. Nil sitfe magno Yita Iabore dedit mortalibus. Haee dum agit,
:

ecce 60 Fuscus Aristius occurrit mihi carus, et illum Qui pulchre ndsset. Consistimus. Undevenis? ct

"

Unde m

ni

et

quo

vadis

qurerit,

ac vcspondct.

Qu6

tendis? rogat, etrespondet. Vellere coepi,

Cappi vellicare et stringere brachia mollissima, innuons, ocu<los torquens, ut

me

Ktprensaremanu Ientissimabrachia,nutans, 64 Distorquens oculos, ut me eriperet. Male salsufi

Ridcns dissimulare:

liberarct.

Ih> verh matigne versutus ridet ac dissimulat: bilis autem uiit jecurmeum. Porrnaddidi : Di-

meum jecur urere bilis. Certe nescio quid secreto velle lo(jui te Aiebas mecum. Mcmini bene; sed mcliori S98
[

cebas profeci6 rcllc te

neacio

mecum

quem arcanum conferre sermonem. Rea rdor sane,a&;

sed tempore loquar aptiori
<4ie
:

Tempore dicam: hodietricesimasabbata:

tu
velles

viri'

bo-

tricesima sabbata sunt.

An

ANNOTATIONES.
55.

Eoque Dfficilesaditusprimoshavet.]
ndrit sc vinci

E6

qu6d

paulb faciliorem:

iroriice.

VeBjere capi, Et prensaremanu, &c.'} Quos nobis ad< sse gaudemus, et a quiijus auxilium

Alii perperam pro autceedemi dictione possit, kgunt,j9osriC ct hic intelligunt, Msecenatem

assiduis omciis et obsequiis vinci

amantem ac

speramus, eorum prensamusrhanus et brachia: cum angimur, nec apertfe licet conqueri. Cruq.
praecipue

poscentcm adeuntibus se praestare difficilem, ut tnagis studium ambieudi suam familiaritatem ... quain scitamo aj mam. quae oiuuiuo pugnant cum indole Mo:cenatis, quam blc n alibi conunendat
' i i

64. Prai^are.] Legunt

J^entissima hrathia^]

alii,

pressare.
illo

Maligne cedemia,
Aiii

dissimulaute intelligere quid vellein.

raalfe

non

intcrpreiantur, segnia, tarda, stuplda, quce

ct

vellicatione

prensatione non

movebantur.

Horatius.
56. Diffidles aditus primos habet.]

Quo
Vide su60. et seq.

signifktttur frigida

mens

Aristii

amicolaAttic.
len

boranti subvenue detrectantis.

Cic ad

pra Sat.

6. v.

NihilegpiUo novi
tius,

wtpiidettfius, astuiius,

Haud mihi deero, EJc.] Potiundaejamreispe accensus ille poUicetur diligentiam suam non defore, sed quaui stultam et futilem, animadverte.

Sueton. Tiber, 57- Suca nt lentauatura ne inpuero quidem latuit. Nutans, Distorquens oculos.] Nutibusoculis-

que siguum dans.

a_'dt s
L

57. Munerihus servos eorntmpami] Itapleri-

que ad proaerum
nera largieudo.

peuetrabant, servis

mu-

instat

67. Certe ncscZQ quid secretb, &c.] Horatlua rursum ut sibi Aristiu^. succuriut: sed

184. " Quid das ut Cossum aliquando salute 59. Nil sine magno Vita ] PulJuvenal. Sat. 3.
v.

cbra sed maie colloca<a seutentia, ut ait

binus.

Lam-

Ex Epicbarmo.
1

iiieomnes ejus eluctatur conaius, ridcns, di&simulans, deuique male salsus, 60. Hodie t Wata:] Hddie Judsej, solemne fesium celebrant, quo intermitti omne negotium f.is est. His egO adstipulur: quarc nec lnorari, nec sermoues tecura couferre
licet.

T~v Tiflvwv crwXovciy hfMV ravT dy^Oa. Siot. Lalvrihus vendunt nolisomnia lona I)i. 61. Fuscus Aristius.] Nobilia ille Grammaticus, ad qnejn est inscripta Ode 33. 1. 1. et
Epist. 10.
0:*.
1.

Tricesimasabbata:]

Quidam

explicant

Nec-

meniam,

quod

novtltinio

sabbatum

magnum
restr<e.

Judseis haberetur.

Psajm. 80.

Bucrinate in

1.

Rogat, etrespondet.] Iuterrogatme Fuscus unde venis f et quo tendisr atque mihi siiwilia roganti r^pvidct.

Alii interpretantur Caiendas rnensis Nisauj qui

primus in aequinoctio verno dies habebat

giuta.

tri-

Alii

intelligunt

majtimma

s*bbatun\

SATIRAHUM LIBER

I.

9.
recutitjs

419
Judsis
suin
i

Curtis Judaeis oppedere? Nulla mihi, inquam, At ml; sum pauld infinnior; Religio est.

Haud
Egi
1

celigioni duxero,

opped inquam.
milis:
lli

vti<S, ait,

unus

71
alias loquar.

Multorum; igqosces;
solem

Hunccine
[ac

quar.

me
llgnusj
a<;
'

ne
illl

mc.1

nigrum surrGxe mihi? Fugit improbus, Sul) cultto linijuit. Casu venit obvius illi Adversarius; et,Qud tu,turpissime? magna 75
Inclamat voce;
et,

Tam

me
'
'

suu
rtflr,

mit.
isii

gat

Licef antestari?
rapit in
jtts.

Oppono

auficjilam^

Ego verd Ciamor

iin x

Ecqub

iu,

vilissimej

utrinque,

aurem

oflero.

T
traliit.

Undique concursus.

Sic nie servavit Apoilo.

ad judicium

E\inde
li-

clamant ambo.
plebs aihVit.
bcravit.

Hinc

et

Ita

me Apollo

ANNOTATIONES.
quo agnum coraedebaht ritu ma? Qudd resanctissimo. Quare ;ra ! anni Judeei principio triginta numert vetus Pascha,
i

73. Surrtxe.'] Vide supra Sat. 5. v. ?9- ad

rentur

ad

tltam

aolemuitatem

tidelicet a

baut ad dirayiium fere

Septembri mense quem Tiari vocaAprihs, Nisan; quo

vocem erepsimus. 76. Et Licet antesiarif] Et convei me, dixit, Vis axntestari ? Cui libentissimS annui, ac dc more aurem "I ti l^ex n.
y
i
'

xii

Tab.

iia

jubebat

Si

t
.

.,

tton it t

De
li

sabbato Jutlaeorum.
v.

ad Juvenat. Sat. 6.

158. <t Pers.

pito; vel, ut liahet J. Lips. Epistolic

1.

Sat. 5. 184.

1.

Epist. 2G.
r
:

70. Cvttis.~\ isiasvou

,

Vide
.

Sat. 5.
fpi lla.
a

in fine,

ann

t.

ad
actor

tu

it,

Si vs voeationA aurcru capttO rntt<sfal>.

in aniestatibne,

oale-

Quod
inquii,

sic ille ibid. explicat:

Oppcdcrc.]
j

Vox

ridicula

tuao ap-

rmam

turiculam tangebatantestati,addena

osiuT.

To

XflerttirfpJsty, ventri*

erepitum emit-

hoc verbutn, Mementto.

77. Oppono aunadam ;] Piin. 1. 11- e. 45. Eit in aure ima memoruBtocits", qitam tongentes
attestojitur, vcl
jiotiii^

!ia, id cst,

lespuere, aspernarij ludibrio

liabere.

^Xidla mihi, inquam, Rclipio esA] Sarte Judaicos

ritus

antestantur

.-

ut contra

sine

relij

ione

vi

!'uim,

illosque

Rccvardum ex lcge

et

more

veteriaserit 1/tpsius

flocti racio, inquii

Horatius.

modd

citatus.

71. At V'l ;] Reapondet Aristius: Ego coiuia, mores Judscorura cokj, unde rcltgio mihi esset liodieinum festum cura illis non
c< lej
1

Rapit m jus.] Post faciam antestationem Kcebat aahere in jus vel rehictantem reum. 78. Ajivllo.] Bonorum ift poEtaruxn tuiorac vindex. Alii respici volunt ad Augusti fibruro,
u!i

l~uus
plebe,
hi

Multnrum
sinaiKs
:

;]

Ek

tolv frvXXwv,

unus e
et

erat

statua Apollinis

ebuineaeo
Plin.
1.

ipso in
c. 5-

ejns

cgo, pariter

infimius
tlbi

loco tn

quo jus dicebitur.

36.

superstitiosus

si

libet, ita
si

me
in

appella: ?.tmi-

veoiam dabia, Horati,

hoc

ntra-

Juvenal. Sat. 1. v, 1-38. Sportula, deiude forumy jurisquc peritis

dicam.

ApoUoi

420

Q.

HORATII FLACCI
SATIRA X.

Quod de

Lucilio in qvarta superiori scripserat,

explicatm

in hdc asscrit et

EScripsi

nimirum

Lucilii
I.

car-

Nempe
Lucili,

incomposito dixi pede cuirere versua

miuain* pedeinconditu.

tam
ot
ilie

stulu* est Lucilri defensor,

id tniniroe

concedat
in

\ eruna

Ut non hoc

Quis tam Luciti fautor ineptd est, fateatur ? At idem quod sale multo
tC
[

ipse

laudatur,
riiii;,
-.

eadem quod
id
i

membrani
mifr.

acerbitate plu-

itatem pet&ii
i

Nealia

que

er6,

Iareiens,

periude concedam. Hoc e pacto mimos etiani Laberii velutpulehracarminaci/Iebrarem.

Urbem defrYcuit, charta laudatur eadem. Nec tamcn, hoc tribuens, dederim qitoque caetera: nam sic 5 Et Laber! mimos, ut pulchxa poemata, inirer.

ANNOTATIONES.
te, lector, monitum volo, spuocto versus huic Satirae pnefixos lcgi i:i quibusdara manuscriptis, quns ne desideres, hic apponcndos ccitsut. Sic hahent

Hoc primttm

rumtamen ruhUest
3.

rios

r.r omni parte beatum* Salc multo Urbem defricuU.'] Sancti Hieronynuis Epist.4-7. dr vitaud. susp, contub.

Litait,

quam

sjs

tnendosus, teste Catmie

ubi i/la quondam constantia, qua mttlio sale urbem defricans Lucitianum quidpiam rctulisti ?

Dcjbisorc tuo, pervincam, qui malefactbs Emendare parat versus. Hoc lenius tlle Ssi quo vtr nuitor. Longe subtitiar ille

Pcrs. Sat. 1. v. 114.

. . . secuil LuciHus urbem Te Lupe; Te Muti, &c.
.

Qut multum puer,et hris etfunibus udis E.roruatus, ut essel opem quijertt poetis Antiqids posset contruju ii.Uu nostra,

Lcge

Cic.

1.

1.

de Finib. n. 9. ubi Lucilii refert

versus.

Grammaticonan equitum
redeam Uhtc,

aoctissimus,

Ut

Nempe incomposito, &r. Horum sensus est iste Si quidem

;

Cato, Lu-

Vide et quae annotavi ad Pers. ctt. 5. JVec tamen, hoc tiilttens, dedcrim quoque ctetera :] Ita profect6 aequus rerum oestimator est Horn.tius et rectus judex: quidquid vclit Quintil. 1. 10. c. ). ubi, Ludlius, inqitit, quosdam ita dcditos sibi adhuc habet amatores, ut

cilii

admirator, ejus tamcn vcrsus comjdures

eum

7io7i
s

ejusdem modh opcris auctoribas, sed

poetis prajerre 7W7i dulitent.

cmcndure parat, certe non carent mendis. Verura et>t, qui Lucilium Catone melius defendat ? "is nempe qui secum defertfunesetflagella, qutbns percutiat et coerceat eos omnesqui obtrectarint Lucilio et vcteribus Poetis. Et luec ironicc. Qux quidem osteudunt et Lucilium
babuisse repreltct\sores dudum, et pariter fautores 1't'uun incpfc, quod ait hic Horatius.
i.

Ego,

quantum ab UUs, tantum ab Roratvo

qui Lucilium fluere Udulentwn, quod tollcre possis, putat. Nam
salis.
et
et

di$$entio9

essealiquid
in eo

entditio

inira, ct libertas atque inde acerbitas, ct abunde'

MuUo est U rsior at purus magis Horatius, adnotandos hominummorcspratcipuus. SenHoratii Trihuens Lucilio quod salibus et sus
:

Nernpe iricompositOf Sfc.J

eruditi.

Hoc

certe esse

tegitiqtum hujus Satiro; cx abrupio exordium

anxerant

fncomposito dixipedef &?."] Luciliutn fatcor reprehrndi dixique duriusculos esse cjus versus sed Jaudavi pariter qu6d vitiosos cives Rom. aeriter insectutus sit. Uno vcrho nec dehita negavi elogio, nec indebita concessi. Sanctus HicrOn. Epist. 45. ad Pammach. mordeiur, inquit, et LucUius, quod utcomposito pede currat, et tamen sals ejus leposque laudantuf. 3. Ut 7ion hoc futratur f\ Sic est. Sunt qui probent omnia in eo quod aliqui parte admo<lum placuit; nolintque rateri nsevdis inesse
; ;

non proindc fateor pulchra ooacinna, et perfecta ejus poemata. Aliki etiam laudare et mirarl oporterct mimos, utpotc dicacitate pra;stantes. 6. Lal-cri mimos.] Comccdias Laherii salihui
acerbitate polleat,
f

,sc,

et facetiis plcnas.

Ludis eqw s

mimum
et

Sucton. Jul. Csesar. c. 39. siatm egit Dechmis Laberitts

qu6d

Csesari

admodum placuisset, doaimulo aureo,

ses-

jiatus qiiingenfts scsintiis, et

i

uat itordecunt stenu pcr orchestram transtransitura

itt:

Hunc vcr6
Recepissem

minime ferens Ciccro,

eos ludostum spcctans, Laberiosedtlcquaerenti

ait
:

tc, 7tzsi

angustl sederem: simut

ct illum respuens, et in
tus, cujus

novum Senptum jocatas auxerut.

i,

in

quu

perfecta qua-piam admiraiitur.

Ve-

nuineruin Cicsar supra

: :

SATIRARUM LIBER
Enjo non
Auditoris
satis cst risu
:

1.

10.

*21

diducere rictum

et est

qujedam tamen hlc quoque

se
']

Itaque non suilicit risu extenderc caebiiinos auditoris quan:

quam
milla
ritur,

est

i'i

Imk ijuoque non-

virtus

virtU9<
iit

Brevitas
dictlOflibus
et

requi-

Est brevitatc opus, ut currat sententia, neu

S
[

senteiitia fluat,

neve
imre*

se

involvat

offendeivtibus

r&tigantibtn*

hnpediat verbis lassasonerantibus aures:

\'a

10

Item rcquiritur sermo nuncseverus

vices niiuc
liilaris,

sermoneopus est,mod6tristi,

saepe jocoso,

sustineni

Defendente vicem modd rhetoVis, atque pofetce^ Interdum urbani, parcentis viribiis, atque Ridiculum acri Extenuantis eas consulto. Fortiils et melius maguas plerumque secat res. Illi, seriptu quibus comoedia prisca viris es1
1 1

quatidoque

rlicinri*,

ac

pot8ey alias

faceti,

qni

iin*s

coiitinet, rt illas data* opeVft di-

Hoc

Ccrte rcs mu^nas iiiquando jocosum decidh efl eins et aptius quiim aceiUim. Eo pollabant] in eosunt imitu<juitionc cKgni hnmines il!i bus veius comivdiaconditaest

minuit.

?t

stabanr,

hoe sunt iniitandi

quos oeque

quos Dunquam

puleher

ANNOTATIONKS.
Id
vcrC>

non impune.
si

Rcspondit eniin

carpit
v.
1

utctiam genuinumjrwigat.

Pcrs. Sat. 1.

rius:

Mirum

seUis sedtire:

anguslr sedes, qin soles duaius exprabrans Ciceruni levitatem et

c.

1 ,s.

No.stcr contiii, ut ait ibid. Persius,

Qtniievqfer vitiUm rviefUi Ftaccttsamico

Tccngit,
'

lubricum
c. a.

fidei.
1.

et
1.

7.
c.

Hcec Macrob. Saturnal. ;J. Vide ejusdem I. 2.

I.

2.

admissus

>

<

um

prdecordia iudit t
>>.'

c. 7.

l'(dhdtts eieusso

popidum
i

Jirndere naso,

Gell.

10.

17-ctC'ic. 1.7- Eptst. 11.

erat fabula plaue. dicax,

M.
ab

Ridicitlum

aa

7 FortirUS) c V.J

Noimunplus

Afimos.]

Mimus

quam sermo
tlica\,
et

lularis, facetus, salsus, fcstnois

uno actore agi solita, nec in plures actoa divisa sinc exordiis, sine cantu et gesticulatione. Dio-

vaiet ct erticit

quam

acerbua.

pugnax, Hic enim adversarium irritat,

^;ra\is,
;

vehcmen-,,

mcd. Item, est factorum cum laseivii imitatio undc nometi a. fjuy.E.Tr$ai imiiari, Gell. 1. 17c. 1-). C. C(BSanm9 inquit, ita Lal-erii malediceniia
et et arroganiia offeiidebat, ut accepHores pyJvtiorcs sd-i esse Pttltn quum Laierii mi-

vircs

iiDvas cnlli^ere impellit

at ille quasi

Gorgias Leontinus <licebat, res scveias risu, risum rebus secx Arisiot. I. ;j. de arte diccndl. veria discuti Qelli 1- 12. c. 1-2. iu scribit: IJwi uuoqite disnervus succidit, ac prosternit.
:

mos

jn\edicaret.

cipltua rketorica est, callide

-

et

cum

astu res cri-

9. Ut curratsententia.] Ne vel nimia brevitas obscuram Eaciat oraiionem, vel proli\itas vcrbis

stf

tuipe

pluribus
in

animam

legentis oneret et impediat;

periculwn confiteri: ui sioijocttnn tfiwd twgari non (pteat) resfionularieludas, ita GkeroiVrbarvtjaceitra
tiinptitl,
.
.

quo pcccabat Lucilius. Huc pcrtinct quod Augustus A^rippinam neptim admonebai in

toqiu dzcto-dilwt
QjTi
.

idquod
u

inficiari

non putcrat,

Scilice^t

cum

Pub. Syll&, qul tum rcus

quftdam Epistolu; ejus nempe laudans "mgenium, cum dc sua viia easibusquc suorum commentariiN scriberet, aiebat: Opus est dare te
molestt scril'as. Sueton. Octav.
Titcit.
c. 3(3.

Annal. 4. 12. Md'> rhetoris, atque /)o<Vj?, Interdum urbam.] Horatius, e^rc^ic suo niore, txes istas
virtutes requitit

erat, pecuniam mutUO, ad cmendam in palatio dumuin, acccj^isset, atquc lii.c ei exprobidientur, utniiiique firiniter ncga\it atque tum, inquit, verum sit aceepissc mc pc.uniam, si domum emcro. At re subintje proditjl, eiDptSquedomo, cuin boc mendacium in Senatu ci aL> inimii is
:

ohjiceretur,
ccj-tc

lisit

satis,

responditque
estiij
<}iti

Parum
,:l

ccm

rhetoris,

satirographo : defcndat vinrL;umcntis pugnando; poeteet

in
;

cqiisulti
<i

kommes
se

ignoratis pru*
<
,

dentii
vclit

caali patrisjamilias

</'

<-'" !

<-ie

solertcmet aptam oictionem adlubenda urbam y salibus ct jocis qu.edani etiam i^ravia traducendo
solvcndoijur.

empturum

negare propter comuefUtrres

emptionU.

Id, ibid.

VideOrat.proL-Mui

Cic. l. de Orat. n. 17. Accedai

et

quidam y jhcetueqiie9
.

eruditio

ubi cavillans astute Ciccro udvcr^aiii Catoni^ auctoritatcm cludit viucitquc.

teris auctores,
is.c.

celeriiasqfie

<t

brevitas
et

rpandettdi

et

endi,

svbtitivemtstate
viribus.]

urbanitate con-

16. IU>, scrihta quibuSt ^fV.J Gjmccdi:c vpc)upoli$, Cratinus, Ariitupli.uits,

juncta.
13.

De

quibus Sat.

-) .

prseced.

Parcentis

Sapientcr, conjult6,
;

17.

Hoc

stabant) irc.]

His virtutibus, qua*

vuvia.

caUide,stylumacrem aliquando cocrcentis neque scmpcr acerbe excandescentis aut mordicus lacerantis. Et boc vitii babebat Lucilius, qui passim ense velut strycto ardens infiemit ; Juvonal- Sat. l. v, 105. atque auditorcm ita deut*

mod6

laudavi,

excellebant:

erudiiioue,

sententiarum argUtS hrcvitatc, satiricum salem apte afiiicabant, acrimonhun styli modo exerccntes,

interdmu colubcntes, et cousuh6 viribus

paicentes, 8$C.

422
vulvit aut

Q.
beHus Hermosenes,
,.i

HORATII FLACCI
legit, ncque simius iste, dbctuscantare.CatuUum.
(jrraeca

4Ut Stfl nerc nisj

iil

scirns

Hermogenes unquarn
Nil paeter Calvum
et

c;i-

'

aivuai et Catullum.
iju6d

At

enirn

LucUuis laudubile/wc
Grsecas vocea
() stupidi
iii

At magnum

feeit,

quod verbis

Latinis

pr;esiitit,

I.atmis miscuit.
literis
!

20
Miscuit. Oseristudiorum! qulne putetis 6o3 [ ] Difficile et mirum Rhotlio quod Pitholeonti Contigit? At sermd lingua concinnus utraque

Brgone existimatis
qu"<(
n

ar-

duum
Pitliul.
>)!.! y,

tecit

Itliulius?
6
f

dulcior

Sed, 7iipratio utroque

\clut
<

bermone constens,
!

si

vi-

Suavior: ut Chiff nota

si

commista Falemiest.

mim Ealernutn misceatur Ihio. / m cratnveroquandoquideni

.

.Cum
Dura

vcrsus facias, teipsum peicontor, an, et

contlis

carmina, quseno a
i

tc,

cum
tibi

25
pejcagenda rei
sit

si tfbi rjefen len

jse( difficilifi

causa Petiili,

causa PetiUii accusati, utrura

pfturisd

videlicet ei

Latini

pa-

tchtis
sita

immemor,satageresquaefbris vocabula pauiisadmis-

Scilicet oblitus patriaeque patrisque Latiui, Ciirn Pedius eausas exsudet Poplicola, atque

Corvinus, patriis intermiscere petita

eere,

ANNOTATIONES.
l$.
tfeVrnogenes.]

Tigellius,

acer

Lucilii

XT(P,

quoSai. 3. prceced. Sijwvs iste.] Demerrius po&a rt rabubrum aetor, de quo pauttTpost: sint&us, ccwpore defonmjs; vel meptusei msulsus Umtator, 19. PfU pr&ter taivvm, c^V.] Uterque flte hos tatitbm f>ogtas amtttoria scriptitantes lege-.inquym verd eximios iftos veti ris Comcedise

fautor, de

Finib. 2.
.

11.

itu]uam t Tife 24.

%m$t &c.
9

Dc

Ltrtut clamnrcs sophos

UU

sJtiut

Edere,&c.

Apud Non.
^at.
I.

Maicelt. in voce comperncs; Lucil.

eenses

3.

Nunc
iliam.

XfAXjx/.oKa y.ev xaX)d<rfyuptv

j

fterjectorum hujus generis can tcriptorefe Sic Horatius Hermogcnem et

ac

De-

Compernem aut varam fuisse Ampkih

XOiTiV,

ttiu

limpenl
iat

. ootaf

parheratque luxurim:

Saiirae veras igndrasse virtuu is

et hinc illos esse ineptds sdmirarorcs Lucilii.

C
buss
bano;
Epist.
qiklbus

vunt.]
ribi
'

Cor. Licinius Calvus in po^matiperelegans, irigenio lepido et ur-

AhtvTvpX EUWrtTEpSlOtV, &.C. seristmhnntm .'] 31.

'o4>t{j.a$e?; t qui ^ero

animum ad
nits

studta appulerunt, proindeque mi-

Catulli

poue aruicus
lai
,

fiiit,
iei
<
'.

Cicero in

eruaiti:

eum
i

aitque [ainl
!

pueritifi lit^ris

contra r.ath(j,a8s?; ) qui incubuernnt.

ab ipai

Principes,

C<

Pompeium,

ac rrimeinseotari minimJtlubitavk.

QuItus putetis,'} Al. Unii-e: quce particuli respondet GrjEcj<j utiques certt: nec redundave est existimanda.
Priscian.
1.

Quintil. et Seneca

Calvum

scribunt contendfsse
1

16.

c.

1.

cum M. TulHode
Calulknri]
in urbe claruit

prihcipatu eloquentise, Pett .

Crinit. Gregor. Gvrald. &c.

22. Pitkoleonti.'] Pitholeon, ex insulfi fthodo, Epigrarntu&ta quasdam inaulsa composuit; et

vocibus infercire amavit.

C. Valer. Catullus Veronensis,

quo tempore

Ttfrentius Varro:

24.

L'f

Chic C a

",

CSTc.j

Falcinuin vinnm
lenitate

Dotti cogndmen adeptus est pecnliari epUheto, e* prttditorum consensu: Val. Martialis ad Mactnta, 0,79. Ncc mvlfos tnihiprafiras paiet* ,
alulfo.
jjcflpstt Lyrica, Elegias,

pau!6

aUsterius
^it

teniperobatur
1.

Chli.
ubi et
'..-*
1

Quid
o'e
1.

nJota illi, vide

9.

Ode

3.

v.

f-.

Fhiertio, ftariter ei

1.

l.Ode 20.
fiire

D.

a.Ode

9, v.

..

26. Prtilli.]
Crinit.

De

Peuliio

aurete

JoviS
juft-

Eptgrammata: coma Gellio.

:
i

corotue, j.im menrio

fuit in Sat. 4. aupi rrori.

mendatur

rnirtun in

modum

27.
teiio,

Lniint.]

ds eovulgal tmi istud Taiitwn parva rwo dehet Verorui Cafullo, \um niagnd sub Mutttua 1'trpihn. 20. At magnum jecitf ^c.] ih. loqnunlur Lucilii fautorcs: craos refeUit Horatius dein-

crunt ctnu seduentibUB.

Quidani legunt Sed non

l.u

?, et

pl icei ista

muQ.

quanqu

a viris sanegravuSufl invecta.

filius

2.

Fec&u Poplicola^ Hic

a Jul.

fuit

Pedii, qui

Caasare scriptus heeres; et

nimirum palati homtneslaudabant quod est fatuum et vitio vertendum nempe GrtBca Latinis misccre. Lucilius apud
ceps,
[nsulsi
;

cum AugUStOj post Hirtium et Pansam. Kfudtt.] Megnis sudoribus eIaboret,ad puConsulatttm Rotnoe ge^sit
ritatem sermonis patrii asaerendam. 29. Corrinus.] Messala Corvinus dotni valde

Ciccr. de Finib.

1. v.

19.

SATIRARUM LIBER

I.

10.
:i

423

Verba foris malis, Canusfiii more bilinguis ? .10 Atqui ego cilm Gnecos facerem, natus*mare
citni,
6 "']
[

instar Cannsini duplici tingu&utcntia; contra quem Pedhu l'< plicola et Corvinus orauonesjn/ras claborant ? At cutn
1

Versiculos ; vctuit mc tali vocc Quirinus, Post mediam noctem visus, cum somnia vera:
In silvain
n.Jii

versus

ligna fefas insanius, ac si

malis implere catervas. 35 TurgidusAlpinusjugulatdumMemnona, dumque Diffingit Rbeni luteum caput, lirec cgo ludo, Qua; nec in aede soncnt certantia, judice Tar-

Magnas Grfficorum

ecos meditarer, natus mare, Quirinus apparuit post rnediam noctero, iunc quandl me probibuit hisvetbis: Non
(
: i

is

stultiiis in

Bll

i^na,
tur

quam m&gnas Grascorum

mas augere
stiulras.

Iiaoue

dum

inflatus

Alpiuus jugulat
et ntifn cociiosum

Menitmnem,
ista

Rheni fontem defoitnat;

in

egu

scribo ludeus, n^c rceitanda

Apollinis

templo ad certa-

mcn, Tajmajudice;

ANNOTATIONES.
aobilis ac

pariter clsrus orator, atque

orationi
fiin

Graecia

Tibull.

1.

3.E!:'.

i.

toeibus
tur.

Latinas
lih.

admii
reddidisse tVr1.

2xvoC.tt;v, La.inr'

tmbulum

Quintil.
!

10. cap.

Messata, inquit,
di

rafirant, nt sint msomnia vcra, Quee titlit extremd proxima nncU Ovid. Epist. Heronis. v. 195.

et

candidus, et

quodammoda m suam. Crtnitus

ali.i
!

Namque sub aun

vb\

jam
a

sohmt.

1.

1. c. 13. intex
:

de
i

illo

non pauca,

sie

hnbrt

De

prudentift et gra-

vitate

testunonium extat amplissimam M. T. Ciceronis. Sic eoim ad Brutum; Messalae,

inquit, excellentiam

., 34. hisilvat S?c.] Verba suut Qairini Horatium redarguenti 35. Magnas Gnccunnn calcrvas.'] Ingentem

numerumGrascorum Poetarum
710110.]
ii

val roern;

terire.

non possum silentio j>neCave putcs queinquam esse 1III similem

36. Turgidus Atpiuus jugulat

dum Mem-

constantia, Cura, et studio Keipublieu; atque eloqucntii, qua mirabiliter cxcellit. Tametsi

Ego, inquitnoster, Quhino edoctus has ludo satiras; dum alii carmen heroicura iniserc disperdunt, temere ac inepte attentantes grave
scribendi genus;
v,
jr.

Messnla idem cum proveetior

foret,

memori.-e

dum

Alpinus de

Memquam

sensnm
contigtt

sic amifiit, ut sui

quotitte

nominis obli-

Idque ci biennio ame obituxn quod Orbilio itidem Beneventano accidisse constat. Vide et Ccel. Rhodig. 1. 11. c. 13. Alex.ab Aiex. 1. 6. c. 20, t 30. Canusini more bUinguisJ] De Canusio, oppido Apuliae, jara dixi supra^id Sat. 5. sub fincm. Hoc a Diomede rondttum; hincque civea partun Grasce partim Latinc loquebantur. Totusetiam ffle ternuramtxactusMagnaGxeecia
tus tradatur.
;

none (exHesiodi Thcogonia) ab AchiHe interfecto tam "msulsam Tragoediam profert, mi

iqnidem et turgidis versibus ut ipse magis
Achilles

Memnonem jugulasse videatur.

monct Torrentius

est aliusab iusigni

dlpinus.] AulusCornelius Alpinus jlste longe poet4CoriieUoGalIo, de quo

Virgil. Eclog. 10. ut erudite

tonua Cmquium.
37. Di/Jimxit Rke^ii lutatm caput.] Idem Alpiuus Epicum ctiam carmen molitus fuerat
de ]iel!o Germanico, ubi Rhenum descripserat adcu perdite, ut nobxle flumen deturparet, limpiflrs aquis pulchrcque capiti quasi lutum,
grandi eerte arguraento sordesaspergcii';. Non abs re putes hic alludi ad movem pingendi effinLaquarn gendique fluvios specie h\un. fundcntes. Sunt qui legunt defatgit: alii de~
.

cst appellatuSi

31. Natus mare

in Italiii;

titra.]

Apurl fines ApuUse

non

ultra

mare ki Grsecia.

32. Veluit me tali voce Quiriitus.] Lepida fictio. Quirinus Latini populi sennonisque auctor ct conditor deterruit h scribendis Gnece
rersiculis.

33. Citw somnia vera.]

ita

Quando jam

coctis

alimcntis purgutiores esse debent scnsus.

statut-bat vetcruin supers,titio.

Atque

Tertull. de

pvigitj sed minus bene. 3S. Qu& mx in isde. sonent ccrtantvu] H:?c, inquam, scribo ludens, minime verO proferenda
in certaminibus et

anima., v.22. Certv>itn! ailui '<.a<omniariaffir-

commis

mantsubeai.

mdmarum
trat.
I.

0.

s,yuasijam. cmergente tngore, producto iopore, &c. PhilosSi tempus antelwanum. sit et somni
I

ab Augusto

institutis,

Etarum apud Apollinis Palatini

templum.

De

quo

disscrui

dudum

in Persii

matutini ; conjectant somnium iUud, quosi tanc animn verum ruhnte. Tbcocrit. ldyll. 19. initio scribit, k Venerc immibsura Efuropas som-

Vide Sue.ton. Octav. c. 89. Prologo. Judice Tarpa.] Spurius Metius Tarpa reciauditor assiduus: unusqne fequinque tantium arbitris, quorum debebant calculo probari quac
in aede Musarum proponebantur ; nec-inscenam De perferebantur quse ab eis fuissent explosa.
illo

nium, cum
jarn aurorS,
detinet,

tertia pars noctis staret,

proytmS.

quando somnus oeulos molli vinculo

ac

tum

vcracia pascuutur

insomnia.

iterum inEpist. ad 1'isones,

v.

30/.

421

Q.

HOR^TIl FLACCI
redeant iteruin "atque iterum spectanda
theatris.

nec reponenda bis tcrque ? thcatro ad spectaculum. Ta

Nec

qwdem

Fundam,

solus vi-

rentium nosti urbane scribere

versus comicos, in quikusuieretrix astuta et servus deciprunt

vetulura

Chremetem.

ri llio

principum gesta refert pede ter perausso. Varius carmen heroicum exequitur magisstrenue

quam ullus aliiis. Musae silvarum amantes donlrunt Virgilio

Argut& ineretrice potcs, Davoquc Chremeta 40 Eludentc senem, comis garrire libellos Unus virorum, Fundani. 1'ollio regum Facta canit pede ter percusso. Forte epos acer, I t ncmo, Varius ducit: molle atque facetum Virgilio annuerunt gaudentes rure Camenae.
T

T606T

terterum ac lepidum.
aliis

Istud
et

restabat

avarrone Atacino
tentatum

Hoc

aliquot

frastra,

Atque quibusdam

quod
egq,
<

ui

telicius expedire possem auctore tamen inferii r: nequaquam vclim auferre

experto frustra Varrone Atacino, 46 aliis, melius quod scribere possem, [sim Inventore minor; neque ego illi detrahere auerat,

lauream magnl
]>itt

cum

laitde ca-

Haerentem

capiti

multa

cum

laude coronam.
stepe ieren-

ejus

aptatam.

Sed
ct

dixi

At

dixi fluere

hunc Lutulentum,

illum currere ccenosum, s:epe

vehentem daronanda
m lidem,
veiVf precor,

plura
i)ic

quam approbanda.

tem 50 Pluraquidcm tollendareliriquendis. Agc,quaeso,

ANNOTATIONES.

Iterum sptctanda theatris.'] Neque dramata composuiin scenam producenda, ak auram vulgi et oublieum favorem captandum. Hftc sum etenim ambitione procul. 40. Argutu meretrice potes,&c.] OFundani, solus poetarum qui modo virunt, peritus es, ntque ufius scite et racete vales scribcre coracer dias: in qnibus arguta meretrix ct servus astutus com tes cludunt scnem, ejus crumeium emunguntj &c. Dav fa.] Allusio est ad Terenlii
-"39,

lucem prodieratj cumscriberetistaHaratins. Facctum.] Quintil. 1.6. c.3. Faccfum non

circa ridieulaopinorconsistere.
dicercl Horatius,Jacettnn

Xeecnim

carrnmLs genus naturd

Andriam, ubi Chremes sencx, Dayus

notse sunt personse comicae.
4 1.

servus,

Comis.] HtE voces, comis, comcedia, habent orisinem a xujteog festtvitas. Hoc etiam nomine colebatur Deus hilaritatis et lascivia*. Varro6. de Ling. Lat. 42. Fundanu] Mirum sane qu6d a nemine
satio,

concessum es t Fi.rgif.zo. Decoiis fianc magis *'t excutUe cujusdt tappeHalionemfnito. Ideoque m BpistoUs Cicero fuec Bruti verha <</- rt iix illi sunt pedes faiceti, Scc. qunu vc ui tumttlu Horatiano: Molleatque laoetum. H:. Hbt erat, experto.] Carmen s&tiricnn) erat, quod ego melius aliis multis possem scriberc non tamen par Lucitio inventori. Expertojrustrk Varrone .Itarino.] Pub.Terctit. Varro Atacinus, ab Atace Narbonis Galliee vico vel fluvio cognomipatus, iis natus Cemporibus quibus Cicero et Hortensius clari habebantDr in eloquentia ingento pncclaro
: ;

iuit:

scripsit

Epigrammata, Kle^ias,

ct

alia

Fundanius ille, quem tam insigni el gioexornat Horatius. PolUo regum Facta canii.] Tragcedias ele* ' s< ribit: pcde ter pen tsso: vei g .iu narlis tres dimenstones hahentibus; qui senos ictus, ut cst in Epist. ad ^son. v. 253. In ttagcedlis nempe, ut ndrunt omries,
iaildetur
'
i

usquam

miriHco
iliis

studio.

Probus Valerlus,
saepe

Argonautica ejus celebrant aliique Grammatici, ex

S lnitiLi desudavit. Adco vcrum est quod canit i:i.Ki'K'-. VirgiHos; non omnia possumus omversiculos
referunt.
in

At

nesi
I,

\ ide i'et. Crinitum.

1. -2.

c. 13.

Quintil.

io. c. i. itascribit;

Atacmus
:

siiut

arguraenta consueta,
de Pollionr, &c.

<-t

versus

IamI

tfutc

nomen adeptus

est,

Varroinriis per mterpres operis aUeniy

bici

trimctri dunraxat adhibeOjtur.

I. ul)i

\i

nan spernendus quidem

verum

a<!

augendam

Ode
nufe

locuples.

43. F<>rte epns.]

Vartus epiciim cavmeii sircexequitur; Jorte, quippe quod nequit eline forri et constanti spiritu, et veni
divitc, estque

meminit Kuseb. Cliron. Olymp. i"4. annis citctter

cilii;

Ejua etiam natumque rerert ad

a

viginti

morte Lu'

et Grsecas litcnis
astatis

aummo

studio didicisse

abundanti ac

mique olerti l.l. Ode o. ubi de Vario

Per. Crinit. Po<
4-1.
;

opus longum, ^niVide etttenti. exc< llenti poetA. Item

3.
'.]
i

anno

48.

35. Inventare minor.] QuoilLticiliusSatiras

scripsit, et

primas
eo
se

qubd miram eruditumem,

</

li-

t.

Lat.

I.

bertateni, act rbitatem

abundksatis hibet, hinc

M
B

Virin

giliui

-.tylo inolli et

idoneo

tersior

minorcm profitctur noster, quanqnam multo acpurus magis, tl ad notandos mo-

corop05uit.

Tunc

nijiuvum

&neia noudum

re$ pracipuus i ut iatctur Uxuntil. ante citatus.

SAITRAKUM LIBER
. .

I.

10.
nuraquid tu

125
eruditos aihil re>

Tll Dihil in raaffOOdoCtUS PeprtndlS llomcro? 1* ? \ , i i N-, il comis tragici mutat Lucilius Atn t
f

Non

ridet versus Bnnl gravitate;minores,

7
]
?

in Humei Numquid )....'

maznu ? cetm

(Jiun de se loquitur. 1

non

ut

majore
'

[ reprfensis

nihil

mutai
.

Attii

Tragcediarum
leridetl nnii
res,

seriploris?

'
' i

C63S-J

versusg
perfoctioj

quando

loquitui de leipsi
,

liaud tanqtnun
<

irpit?

ANNOTATIONES.
52. Homerof] Qui, borius licet et magrius, interdum ipse donnitfisse reperitur, heque omninoest sine mendis, quamvis agnoscatur abuni-

bus,

. enio, arte, eruditione, aliisque virttitin omnium facile princeps. Vid

!
-

Vide et apnd Cic. cit. Attiiversus, varii de Divin. n. 44. iVc. 5 i. Enni*] Q< EuniusPofita natusestTarenti, vel, ut plerique volunt, Rudiis iu oppido Salen tinorum. Tullius pro ArchU, niucm
i
.

Nil comis tragici mutat L Si Lucflius ipse in prioribus poeiis qttaedanl cmcnrt;it cur nos Lucilium ad trutinamnon
53.
;

vocat, ct raire
alii,

commendat Enninm: necminus

virum ingenio, emditione mulFloruit temporibus Planti

\clui acri

tipHci, fidc, comitate, probitate, doctrina oranirulari.

timus?
L. .'1'ttus.} (ccius Bcribunt quidam) Tragoediarum scriptor, Pacuvio paul&junior, ingej

Comici
deinAttius,

et VI. Catonis oratoris clarissimi.

uii

Qucm

soht Cascilius, Pacuvius,

!:.!.,

templorum ac monumentorum aditus vulebai Decimus Brutus, teste Cicerone in orat. proArchid poeta^
irnari

&c.
les,

Permuka composuit
I

vario carmine, \nnafSatiras, Stc.

V.i
I.

omcedias,

cx

Lw

i.

tioj

L.

Cil8.
primus amce?io

D.35. Paicuvias autera Acci rragccdiam toeum rcprehendit knidavit velut grandem el sonorara Quod vero quasi subacidam et duriuscutam.
:

\us

Detuiit

t&licone peremiijronde coronam t

ntesltalashommumqu*eclaracl

rassus est Attiusj

adttitqui

oenitere;
et

quia, sicut

poma

acerba
ita

primum

dura pau-

Ennium scribit pari venerationc colendura, acsaeros vetnstate lucos, in quibus

Quiutiliauus

ingenia: contr&quae vieta gignnntut et mollia, ad vcram frugem

latim

fiunt miiia;

ct

et matnritatem

nunquam

ac

magis putrescunt.
c. 7.

perveniunt, sed porius VideCrinit. de Pogtis,

-2.

tantam habent speeiem Ennii versns aSertCicero pluribus locis. Lege de Divin. 1, n, lo. &c: Macrob. Satumal. 1. 6.
grandia robora non quantBm reli rjonem.
Ridet
tanti

l.i.

Gell. 1.13. e.

L 18.

c. ult.
et
(

nbi

avitate minores.]
est Eruiius,

Qmmvis
carmirnbus
1

sicscribitk) fine: posted Q.

Ennms,

habitus

in ejus

Cceciliits ti Terentius, ac iuhbute Pacui tjam icne Aitius 9 ciariorque tuni inpoematdius eorum obtrednndts LueUius fuit. Attius Tragcedias benc raultas scripsitj quarum frag-

menta quaedam supersuat; Gonioedias etiam. fbrtassis ob n hic au\ ulgo tamen vox comts non in Gentt. pellatur. accipitur, sed in Nominat. referturque ad seq.

quasdam rect^ reprehendit ac deridet Lucflias tahqnam haud satis graviter et accurate scriuta, Annseus Seneca Epist. ad Lucll. Admiror, inipiii. eloquentissimos ", pru optimis rutiada laudasse ; et hoscede Cech^go
versu
i

Quam

'

Ennii
i

euTert

7. dietus

\mt tis oliis popidaribus otim Qui tum vivebani hominet aique tsvum a^itu-

hucUius. Tragcediae Acci celebrantur, Phcenice,

innty

Medea, Menalippus, Alcmoeon, Prometheus,

Atreus, Philoctetes, Neoptolemus, &c. imprimis

Flos delibatus populi, Suadieque mcdidla.

autem Argonautae, unde Argo navi laudatissimum.

est

iltud

carmen de

Enruura tamen defendit Macrob. Saturnal. 1. l.

.

Gell,
i.
j.

I.

12.
I.

c.

5.

et

6.

c. 3.

inquit, <t koi vih

....
/ i
i

Tanta molt

nebunda ex
undas
'

atto, btgente sorrit

:

'..,
1

'.
p
'
.

Ulz
<*is

P;,/- se

valvil

vortxces vi suscitat.
prrtflllit.

'it

atas secu
arent. ridiculos

hunc

Rtdt pralupsn, petagUStt />< r-if Ita tbtm Ui

/''

Neque
aut

ver

'!>!,>:

ir

liic

licet

aut
:

seabros

Enno

Oum
J
: <

quod
undis coiu a
-

apier

versiculos istos

Titc, tute Tuii

istere ietos
s

tili

tanta tyranne tulistL

vtibus
lgS cnnciet:

At tuia
55.

/crniiii sonitu taratantara dixit

/1ui furti Ttiton fuscina verrcns specu

Saitcr radttrs penitus aiuhuili

in freto

Molsm ex profwulo saxcum wl

ccelum eruit.

Ciim de se loquiturt 6S?&] Cum LuciKos quosdam Ennii versus ridet ac repreheuditjnon tamen eb se majorem diclt: sk ego qutedam reprehendens, haudquaquam me illi

42
Quui
ejus,
p&riter inrpedit oosscrij.ta

Q.

HORATII FLACCI

Luciui evolventes disquirere, an an remm natuk difficilis

versus limatiores et

u id vc tat et nosmet Lucill scripta Wentes 56 Q /. _

nt " Uin ,llu,s nunl rerum durii neg&nt Versiculos natura magis factos, ct euntes

S lUe 1CU
.

'

>

suavius

Buentes?

Qod
s .x

si

Ji-

Mollius
tt

At

si

quisidunumsatishabeatcaAmcn
pedibus ei gaudeat feciase dorentos versus ante ranam, ac toiidem
iiost?

quis pedibus ciuid claudere scnis

,

aliquod ineludere

Hoctantum contentus, aniet scnpsisse ducentos Aute cibum versus, totidem ccenatus? Etrusci
.

'

niiahs

luii

vena Cassu
rapi-

Etrusci

yehemente Buvio
narrant
et scriptis

dior:
fujsse

qurm

crematum
suis.

6o *~\ rapido ferventius anini \ r L J ... quem fama estesse hbnsque Ambustuin propriis. Fuerit Lucilius, inquam,
l

Q ua e

fu i t Cassi

, Ingemum;

capsis

scririlis

Comis

lius

fecetus ac

lepidus, foerh

Wam

liam ma^is pulitus

quam

inventor

urbanus; fuerit limatior idem, 5 rudis et Cinecis mtacti carmims *uictor, pniimatis nondum exculti, a'que Gnecis haud tentata,
et

ANNOTATIONES.
Ista verba Horatii tt eferendum exisumem. dj Eunio intelli^enda contendit Heinsius exaliorum intrrprctationibu<; plosisque cantat EugijXft, invcni ; veitun quam [ong& ;!> Uurjrii mente aberrarit, lueulenter et erudhc, ut certc ilia, exequitur noster Oaeerius, ad quem tc
ii

terfici,

pulchrae vcna* poeta, al> Au^usto juss tuni qu&d ipsi obtrect&re pergcret,
JuI.Csesaris percus Diibus
Lhseserat.

tum

j3i>.ecipue qui>d

iiosti-

busque veliicat

Hinceuuispome

pauHim

divertere, icctor,

nusquam

pigeat.
i

57. Num i tittSj num rerum ib/xi Sgfoil UO,tura y &c.] Utrum Lucilianorum vcrsuuin composttio rudis et impoli'.a ex

uainra

difficili

prodierit,

duriori, vel certe ex indiligentia, et

materke et rerum an ex ipsius ingenio quod seri-

Sueton. Parmensis quddaTn ej nantantiim ui fnstoris, sedetiem ut nummuluni f sictaxatAugustW7i; matcrnatihi farina; siquidem ex eriulissunu Aiici.e pistrino hanc pinsit E&anibus colhbo tlrcoloiiitis NeruOetav.
c.
-i.
i

Uoratius Augusto velinVans.

'assiits

lctKi^i^mensarius. \
l.C. e. 19.

itlc

Vcli.Pateic. 1.2. Oros.

1.
.'>.

Appian.
e.;.

bell. civil.

item Valcr.

bentem

offenderil limte labar ct

mora?

Epist.

Max.

1.

1.

art. ;.

Crinit. 1.3. c.47.

ad Pis. v]'293. 58. Fersiculos magis factos.] Cic. in Bruto, TnUHeetum cst quantam vim habeat accurata et

63. Capsis hlns(juc

Ambustum propnis.] Tot

scripserat,

libros ac vcrsus futiles ilie

inquit

facta (piodammodo oratio. Euntes Molliirs.] Murtial. Epi^r. II. 91. Carnuna riulla probas molli quce limite
currimt,

nosterjocose et dicaciter, ut ereinando cjus cadaveri sufTcceriut. Quod ex Senatusconsulto

factura aiserit vct.
iitur

Comment. Verum

id rcfel

ex verbis, jama est. Cassi Parmcnsis de Orpheo carmcu

lioc

Sed queeper

salebras, altaque saxa cadunt.

afTcrunt.

59- At si qws.] Quanta bic varielas difficultasque ? AJiilegunt, ac si quis, junguntquecum r antecedentduis, et sic explicant fr ersicuU>$ eundUm$t &c. Idest, vertes Molliiis, at
:
,

Arguttepnminn cumplrctraparentis., ct auro Distinctam sumpsit ntharam Rhodopeius heros,

Ridebant segnes pulsus, digitosque micantes
-,
<-/

chordi^ indoctte dissona

quos facere ^oleat pnilta ne^li^cns, qui satis habuit plures scribeie pan o laoore vefsus, parum etiam
sus
tnolliores
et

concinniores,

venustos.

Alii, ant

si

qtds,

Alii, aitsiqviSj
;

pudor e&ardens et glorm dulcU koijcsti Lusibus avcrOt punihbus, omnis ct illur JVnbtns iniumbms Musa- palbbat affli Et ",?/( maternis whiat, nuncitie pafa
j\l<>r

&c.

Prima legeudi
i

ratio satis placet

.

malim

Cantibus, hinc
edzbus}

UUnc

disce-us

dependct "tnmiiue.
L.,

tam< n, an nt ^m vetat nos SCTipta

etHbus, c~(

Ijueilii

sensu: quid rccensentes qu.Tiert:

Iioc

NuUa Venusfacvem
Donec
Ansus
ridiculus

cepit meiitita dolosis

.

sommjiurat parntsquc

unde fiat, ut plerique versus ejus incompositi, non matris racti, et mnlliuseant? ancxvitio remm: an rx ipshis rudiori naturi: an is ipse
smis IIoc tantilm amaverit scripsisse ducentos, &c. nee studuerit reremere, emendare, ac vtali tornatos incudi rcddere versus; ut est in Kpibt. ad
tuS 9
Pis. v.

dudum moautonwiestZi w,
egzi
,

Evulsosquc suis scopulos radinius

ct irc

viam

vivcutil-ux inconcesaaniy

fuerit qui pedibus <juid danderi

Panarum oblttos dernul&it carmine Manes. Non levis ascensus, si quis pctit ardaa. Sml
Plurivxus hunc
tollct y

nocturno exsvmnis olivo Immoritur, drlet quod mor laudavcrit in se,

61 .EtrvsciQuate Juit, &c.] CassiusParmcnsis abundantis ac faecundce msi^is nuam divitis

Qui mpit cetemmdanarijrondti honorc. 66. Uuam rudis ei GtcbcXS intacti carmims auctor.] Quiun Ennius, qui primus omniura sa-

SATIRARUM LIBER
Qu&mque pofctaram seniorum
tutba: sed
illc

I.

10.
el

427

Si foret hoc Doetfum fato dilatue in sevutn, Detereretfflbi muttfcj recidferetomnfequodultra 6I Perfectum traheretut" j etio eersu feciendo [ ]

quaro omnes pot"tv buc ipae ad iv

i

resesvaiui a iain
.1
..
l

rvt; quicqui

tran

,i

perj

aputscabe"ret,vivosetroder^tun^ues. 71 st) lnm vertas, itenim quje digna legi sint

Scripturus: neuue,teut mireturturba, labore An tua demens ;ntus paucis leetoribus.
j

;U-

quc

iu

condemlis

earminibua

vivuMi moi ad Saepe stylum cdnvt rte, editurtrt quee uereantur haudscmel evol*
I

Vilibus in ludis dictari carmina malis

Non

ego;

Nam
:

satis est

? 75 equitem mihi plau-

\i

nec sategas ut

fe

plebs admi-

rctur;

imb

sat.s

hal-e ut panci

dere

ut audax,

tua legant. An verb stuite gaur deas tUOs vcrsus dictari in scholis

Contemptis aliis, explosa Arbuseula dixit. Men' moveat cimex Pantilius? aut erucier,
Vellicet

ignobilioribus?

Ego

ntiqua*

qnam.
milli

SufHcit enira ut equitei

;

quod absentem Demetrius,

ineptus

dum
aut,

applandont quemadinoArbusculaexplosa constan-

qu6d
G1I [
*i

teraiebat, cseteris sprctis.

Au

moveal mePantiliuscimex? aut

doleaxn qu6d abseutem me Dehendat, aut quod redarguat n

mctii

ANNOTATIONES.
tira scd

rndes omnino scripstt j at Lucittus sub,

ei

perrectiores.

Quare

hicsatirae

qu

si

atur.

pvimus auctbr aut certfeartifex jure h*beAlii vocem rinlis \\\ casu nominativo ac;

eipiunt, sicque inrerpretantur

tlmatior
i

funit Lucilius'

duplitis opera. Nam et damiuinda sunt qua; pLacuerant ; et invenienda qu&Juge-i Slylum vcrtas.'] Veteres nimirum in cerat& seribentes tabelUt utebantur stylo, cujus pars altera acuta erat, et acumeu d)Cebatur: alteja

quam

rudior, 8cc.
icti.]

Sed perperam. Graecorum nerao Satiras

1.

obtusa,

t[iui

delebaitt

id

quod

erat cxaratura,

complanantes et aequantes ccram, ut

scripturam exararent.

novam
ejtic

scripsit.

Unde

Quiritiliamu
esl
:

10. c.

1.

Satira
sensit

Ergo qui

aliquid vole-

quidnn

tota nostra est, iu

m adeptus
98.

quAprimus in LudUus^ E?c. Aliter

I.can. 12. et

bat mutare, stylum vertebat, atque alteram

cap.

Jul, Scaliger, Po<

t.

lib.

lib. 3.

Rem graphice exponit P. partem adhibehat. Crinitus 1. 17. de bon. discipb c.4. et rrudent.
Inde atn sttmutos ct acumina ferrea vilraut, Qud parte aratis cera sulcis scribitur;

Vide Casaub. de SatirH 67-/' iorum;]Dehis Sat.

69. Reciderel

4. prsec.

omne

^quod,

S?c.]

Superflua,

ptenodepectoremanat. v.3-37notanda.
7
facit
]
.

mcbncinna, ambiHosa reddet ornanienta, inquit nostcr ad PLs. v. 447. Item omnc supervacuum Vide illic an-

Et qud

secH apit

es

abolentur, et tequoris hirti

nursus
.

nztescens innovafur area.

\\i

75. Vilihus Sat. 1 v. -29.

ludis dictari carminou\ Pers.

Caput srahrct.]
quisquts
navat.

H;hc cnim haud raro

Ten* inratorum centum dictata fuisse

accurace et perfecta? coraposiMarcilius et alii quidam hic alhuii volunt ad Minervam e cerebro Jovis editam. yiyosetroaerettmgiies.'} Pers. Sat. l.v. 106.
tioni

Pro
a plebe

nihilo

pendas f

operam

77. ExplosaArbusculadixit.']
et

Mima iUacum

vulgo explodeJ>atur, parvi duccbat dummodo paucis nobiHoribus placutsset. Illius meminit Ctcero ad Atti-. Ub. 4. Epist. 14.

hUeumcaxtU,nec dentorsos sapit ungues.

genua
sUrnificat ille, ut notat

Quaris

nutic de

Arbusculdf

Fcdde placuiu

iterscribendi
lib.

l.udi magnifici etgrati.

10

cap.

I.

72.

Sape stylumverias,
1

?c.] Quintil.

1.

10.

Pantitius^ Prbfite78. Men m* tur Horatius parum se moveri dicicrhs PantUu

scurroe ipsi ol)trectare nssueti.

c.4. Ei

Uxidiorumlonghttilissimaw
t

Neque emm sine caasA creditum /, tfylum non minus agrrc ciim delet. Hujus autcm operis ext, e, detrahere, mutare. Sedfaciiiusinns
1

Cbntw.] Gall. Punaise. Angl-- a bed bug, metaph. homo puridus et mordax instar iltius insecti ommhus invisi et molesti ob aculeum ct
fcetorem.

,""',

quee repienda

vel dejici-

enda sunt; premere verb tumentia, hi.muia er-

79.
cavit.

Dcmetrius.]

Hunc

antea simium

vo-

luxuriantia adstjrtngere^ inard&naia di~

'oluta componere, exuttantia
co

42S
Fanums
Xvis,

Q.
>
Hermogenis Tigellii Aiuh-Uk nt tst.i IMuApprc t Y.mus, leeceuas, Virgi-

HOKATII FLACCI
lsedat convivaTigelli?

FanniusHermogenis

80

Plotius et Variusj Maecenas Virgiliusque,

Eus, Valgius, optiraua etiam Octavius, et Fuscus; aecnon aanbo Visci lauderit velim. Ciira aiubitioiicrn lieet accensere te, 6 Poltio; te, A Messala, rum tuo VOS quoque Bilmle et fratrc
:

Valgius, et probet haecOctavius optimus, atque

Fuscusj et bsec utinamViscorum laudctuter* que 84 Ambitione relegatft, tc dicerc possum, Pollio; te, Messala, tuo cum fratrc simulque Servi: ac te pariter, dsincere Vos, Bibule et Scrvi simul his te, candide Furni; atquc alios nou paucos Furni evuditos amicosque, quos taceo sponte: quibusista, qualiacum- Complures alios, doctos ego quos et amicos 6l2 [ ] que sint, placere cupto; aegri Prudcns praetcreo quibus haecj sint qualiacum1 turus, si miniisarrideam, quam
: ;
: :

s>ero.
sedilia

Te atcm t 6 Demetri,

tenuc, fiTigelli, jubeo flercinu-r

Vade, 6 discipularum. unlc.ci quampriinum hcecadjunge seriptis meis.

Arridere velim; doliturus, si placeant spe [que, Deterius nostra. Dcmetri, teque, Tigelli, 90

Discipularum interjubeo plorare cathedras.

I,

puer, atque

meo

citus hasc subscribc libello

fc

ANNOTATIONES.
90. Fanvius.]
Bl. PLoHus
Sat.
et

De
De

hoc

vili

poeta, item de
Plotio

Timageriem
Ca?saiis ct

Hermogene Tigelho,

in Sai. 4. superiore.

: primus scriptasua recitavit, primns ctiam Roiuir bibHothecainfecisse dicitur. Beila

farius.]

De

TuccA,
6.

in

Pompeii
et

stripsit.

Diligentiie pluri-

praeced..

Fario,

1. 1.

Ode

mum,

cousilii

animi

satis

habebat,

teste

ilfecena5]
Eteris

Is literatorum patronus et ipse

lnirabiUter

imbutus,

facilitate

ingcnii,
uv-

loquentia. mediocritcr excelluit, et

ultate.

pueUca

QutntUiano; at nitore carebat et jucunditatc CiceronU. Vide 1. '2. Ode 1 illi inscriptam. M< bsata.] De boc antea v. 29. ad voccm
CoJTilt
S).
J.

Scripsit vaxii generis poemata, Elegias,

Tragcedias.
eetioisse.

De

sepulcbxi

coutemptu

fen.ir

Vos, JBibule et Srn-i.] Bilnilonim atque Serviorum Romae insignes niisse familias nemo
ncscit. Jul. Ceesaris in consulatu collega
njs.

Nec tumidum cuto:

Virgilius.]
Btulla

De

sepelit nalvru relictos. hoc poetarum certe priuripe

Bibu-

Ad Servium Sulpitium
I.

sunt mullac Ciceelegant

quam pauca

anno'.a5se pnestat.

ronis Epist.

4.
Itistoriarura scriptor

8-2.

BaiTla
ircl

Valgius.] T. Valgius consulari ortus faelegans fuit in condendls carrninihus, teste

ita scrihente,
1,

Fumi.] Fumius
et accuratus, etiam

Rom:e Consul fuU.

Locutn honc

TibuHo ad Mcssalam
179.

4. EI. 1.

91. Discipularum. inter, &V.J

r.

tili qui ; U se aceingere rehis Palgius : cetcrno propior nonatter Homero. De eo jam 1. 2. Odr "-. ipsi inscripta, Octavius optimus'] Optimus nempe is poeta Cave, lector, ne Aulustorias eiiam scripslt. gusturn accipias. 8J. Fuscus.] De AxistioFuscd celebriGram-

Est

plerique interpretum transiliuntintaetum, quanquam, ut milii videtur, slvlo non indignum.

Quidam

votunt Honuium imprecari luctuin et infoituniutn Deinetrio atque Tigellio tanquam iueptis et insulsis scriptoribus, qui mulierculis

duntaxat placere studerent. Ego vero sic interpretor Horatium quasi dicat; Ete, molles et
efFoeminati, pergite adplescentibus corruptis, reJ

xnatico

jam

stntc,

1.

l.Ode21.

ipsi inscripta,

item-Sat. 9* 10. ltb. I.

pneced. iterumque postca Epist.

etiam mulicrculis recitare Elegias, aroatoria carmina, voce flebUietafTi ctall ad mollitiem juxta id quod habct Persius, Sat. 1. v. J4.
;

corum uJcivjur.] Duo ncrape fraires erant, bonus uterqtie pota: nati patre Vibio ViscO ITquile-Romanoopibus etgratiS apud ^uj
ollente.
legatd.']

Vatum
Ehijuat,
9'2.
1

'

et

tcntro supplanUtt verla patato.

.llo.]

Jiaqnae

Citra adulati
pi

antea de Lucilio scripsi haec adjungc.

Satirae quartce prsecedenti

Niminua

95. Pollio.]

Asinius Pollio oralor

banc

attcxi jubet, quic

Augusto pergratus, Romse acholam

ten

illam et explicat ei asserit.

429

Q. IiORATII

FLACCI

SATIRARUM
LIBER SECUKDUS.

SATIRA L
Senonposse Trebatil consilinm sequi ascribenda Satirddehortantis.

Sunt
Legem

quibus in

Sam&

videar nimis acer, et

6,

ultra

HOR.TT. Sunt homines qnibus videar uimis asper in SaiirS,

carmen intendere supra modum. Pars altera existtinatstur
et

3]

tendere opus. Sine nervis altera, quicquid Composui, pars esse putat; similesque mcorum Mille die versus dcduci posse. Trebati, 4 Quid faciam prsescribe. Quiescas. Ne faciam,
inquis,
6,+
[

omne quodscripatque uno die condi posse mille versus iequales meis. Trehati, julicquidaara. TRBBAT. Abstiue. HQlL Dids
vivibus esse id
si;

ANNOTATIONE5.
1.

Sunl

(juilits,

Horatii ac Trebatii;
agat,

&c.] Dialogismus istic cst Hunc ncmpc magni nofacete consulit iUe quid scribcre debeat.

2.

Tcndcre

opttf.]

Mciaph. ab instrnmentii
nimis chordae ruaa-

rnusicis,

in quibus tensoe

niinis cKurisconsultum

puntnr.
4.

num

Satiras

Taudcm

omnes

Trebatii dissuadcntis ralioncs, ae legum eiiam przescripta, risu solvk Horattus.

/ nl<:ar

DeducL] Epist. ad Augustum. Teuui deducta poemafa

>

Trebali.] C. Trebatius Testa, urabttate, jutis

bum me

nimis rcdarguimt

acer.j

alii;

Nimis dicacem ct aceralit romravelut ener-

v,itum et satirico salc destitutum. judieia !

O hominum

Eques Romanus. JuUo Caesari charas, et asseclacomesque ad bellum Gallicum Tullio Ciceroni perquam faiuiliaris, et amicus, passimque lauscientil, bellica' rtiam virtute insigms
:

Uitra legenu] Vel, ultra modum Satirae convenientem*. quse quideui lepida, jocosa, salsa
potius quara aspera, injuriosa, contumeUosa. Vel, utlraquamjubet lex seu lsTab. seu Julia de Majestate, utraque scilicel retanscfuemquam lamoso carmine aut libello violarj. Vide postea
v. b-2.

datus.

Epist. ad Famil.

1.

7.

ad Attic. L 10.
I.

Epist. 1. Topic. &c. Alex. ab Alex.

scribit,

o.c,23-

Trebadum

subdxsi IptxnL Ciceroptis Juris

periHssiMum
pos\

aliyitol

Ubros de Jure Civili com-

novemi wccjnmhe-

roico versu plurimutn valuisset tUqv atfer poktas

Itcm Epist. ad

Pis. v.

283. ubi
el

sic ba-

annumcratnm.
5.

betur.

Quiescas

Aio.] Adverte

.... Sed vUium iibertas txcidit, Qigiiam lege regi, t>>.

uim

dirtioncs Juriscousulto pnescribeotj accoinmo-

daus.

430
nmnino Brribnm versuti ? TRFB.
Misere inteream, qptimuoi feret: at dormire non possurn. TREB, Qui egeat profundo sopore, oteo dclibuti tcr Tiberim tnaspatent, atque
Dico.
i

Q.

HORATII FLACCI

HOR.

Onniino vcrsus? Aio. Pcream male, si non Optiinum erat; verum nequco dormire. Ter
uncti
[alto,

Tranenanto Tiberim, somno quibus est opus Irriguumque mero sub noctem corpus habento. v no corpus irrigent. vesperi Aut, si tantus amor scribendi tc rapit, aude 10 Vel, si tam vehemens scribendi cupido te occupat, insuperabilis Caesaris invicti res dicere 3 multa laborum Augusti facinora canenda susPreemia laturus. Cupidum, pater optime, vires cipe,ingentem operoe mercedem Deficiunt: nequeenim quivis horrentia pilis accepturus. HOR. O l>one parens, cupieotem nervi destiAgmina, nec fractA pereuntes cuspide Gallos, tuunt. Ni-t enim quilibet valet Aut labentis equo describat vulnera Partlu. 16 iculis asperas, Attamen et justum poteras et scribcre fortcin, aut G;:llos rnptis telis morientes, vel Parthos equis decidentes Scipiadam ut sapiens Lucilius. Haud mihi pra- vulneribus. TREB. Atqui 6l5
poteras Caesarem justum ac strenuum celebrare, sicut prudens

deero,

Cum

res ipsa feret: nisidextro

tempore, Flacci
Caesaris

Lucilius Scipionem.
bit se occasio

HOR. Hoc

Verba per attentam non ibunt

Cui male
si

aurem:

praestabo diligenter, quoties da-

Ferwtntamen non nisi opportune tempore veiba Horatii adibunt autes Augusti sapientis; eui si perperam aduleris, respuit munitus undequa:

palpfte, recalcitrat undique tutus.

Quanto rectius hoc,quam tristi leedere versu21 Pantolabum scurram, Nomentanumque nepotem
!
,

que.

TREB. Quanto meliusid,

Cum

sibi

quisque timet,

quanquam

est intac-

qw\m molesto carmine offendere Pantolabumscurram,et Nomentanum decoctorem ? quandoquidem omnes sibi metmmt, atque aversantur poetam^ eriam minime primum capiti p

tus, et odit.

Quid iaciam?
lacessiti.

Saltat Milonius, ut semel icto

saltat

HOR. Quidagain? Enimvero

Milonlus cui

ANXOTATIOXES.
;.

TkrwicHTransnanto,

fi^c.]

Jocosre que-

rimonke jocosa et callida responsio, certe apta homini natandi studiosissimo, qualem fiiisse Trebatium Hicil Tullius, lib, ",. Epist. 10. Jnre cautiorf tpiam in advocalioni' buSfOui neque m Oceanonalartvo
..

pco impactum curvaretur aut frangerctur: corpori autcm vulncrato inha*reret ferrum a li^no separalum aut ligmim transversa cuspide hierens deorsum pendercl, quo fiebat, ut vus evelli oblique. infixum, certe ab hostibns retorqueri non posset incurvatum aut corruptum.
;

himo natandi

sedjam

satis

15.

Labentis rquo dcsaibat vulnera Parthi.]

1.

jocati

sumus, &V.

De

his

1.

Ode

12. et 19. et
ei

1.

3.

Ode

5.
si

Ter.]

Corpoi tio sonmum conciliat. Uncti.] Olei calore muniebant se natafuri

fi

16.

gusti

Altamen bella nou

jtustum,

&c.] Atqui

Au-

vales descrtbere,

poteras certe

advers&s aquse
0.

justitiam,antmi magnitudinem,aliasquevirtutes
jnero,

Irriguumque

G?c.]

Neque hoc
Epist. 22.

celebrarej

qoemadmodum

Seipionis Lueifius,

Trcbatii muribus et ingenio prorsua abltorrens;

*it

qui vitam ejus privatam descripsit,Eunius

autem

euim ad eum Tullius

]

I.

7-

Illu-

teras heriinta
a,
;

oddixeram, &c.
.

beUica fecinom. oo. / tutus.]

statiro
o.-2.

Rerum

cognitione et

Pater opt&ne.] Cic. 1. 7. Epist. 16. Tu, 7i,i r !:.!<\ rum Si '', C "i 14. Frtula prrvunh- cuspnfr Gallos] Ex
historia

sapientia affatim instructus quasvia adulatiOnes

j
,

'

C. Marii, quem advctsus Cimbros

refert

ug-

nantem Plutarchus
abus

nova

I:

exOOgitksse.

mentomtmque.J Pantotabitm De his nebulonibus jatn dictumj Sat. 8. I. 1. 23- ( HmeU &c.] Natura
dnce id nobis timemus malum, quod ccrninms.
24.
aliis fieri

Sciltcef hasta Lignea quse ferrum ingreditur, duribulis ferreis c< Dtineri
1

lebat^

tuncautem
altea vero

Mariiis altcram ut ant^ reliquit;

exeir.pta

Quidfaciam

f Saltai

'

>emel,

clavum ligneum fragilem

rn

ejuslocum

immiTti jussit, co consiliout jaculum, hcstili cly-

possum magis a temperare, quam a suhando Milonius tcmuien-

&c.]

Nou

: :

SATIRARUM

LllVER

II.

1.

43J

Accessit forvoi capiti, numerusque lucernis. 25 Castorgaudet cquis; ovo prognatus eodem Pugnis. Quot capitum vivunt, totidem studi-

vinum percusso accrevit urdor, et oumerus Umpadibus. Sic ct

<

astor equis, eod<

on

autem oro

edttusci stibusdelecfiatur.

Quot
raillia

orum
Millia;

capitum, tut studiorum

me
ritu,

pedibus dclectat claudere verba

existunt,

Mc

juva!

nw

Lucilt

Ille velut fidis

nostrum melioris ufrorjue, arcana sodalibus olim

6I6
[
]

30
utomnis
[anceps

Credebatlibris; neque,simalecesserat,usquatti

vocesastringeread instar Lu< llli nobis ambobus prsestantioris. Is pridem nw ai n ta coi imi ehartis tanquam amicis fidelibue, nee aliu corifugiebat unquara,
sive proapere' sive

-Decurrens
Vitii

alid,

heque si

l>ene:

quo

fit

infeliciter res
veriil

Votivft pateat veluti descripta

tabeM

caderem

Indi

ut senia

scnis./Sequor hunc, Lucanus an Appulus,

nus,

iltiu* vita

omnis appareat qmsi

depicta in tabella ex voto raoul.

Nam Venusthus arat finem sub utrumque colo35

Hune

imitor ego dubius utriim

Lucanus sim t an Appulus quippe Venusicras agricola ter-

issus

ad hoc, pulsis (vetus est ut fama) Sabellis,

ram
tcs
;

exercet ad utriusque limi-

Quo ne per vacuum Romano incurreret hostis

modum

eam ob rem deductus istuc9

(quemaoV
:

post ejectos Samuitea

antiqua fcrt opinio) ut hostis per inane non irtueret in Rorauuos

ANNOTATIONES.
tus. Cic.

pro Mursena, n. 13.

Nemo fere saltat

Jndcli-

sobrius fnisi Jorti insanifj

nequein soiUudine,
atqtte honesto.

nequein convivia moderato

tempestiii convivii, amceni loci t

muitarum

in rebus secundis lcetitiam suam cum aliis communicabat. 33. ybtivA tabeltd.] Infortunia cnim sua perinae ille descripsit, utprosperos vitae succes-

ciantm comes est extrema saltatio. 25. Numerttsque lucernis.] Vini vaporibus concutitur mfins et caput, nec sibi constat simul oculorum neryis nimiiim et ijiaequaliter
distentis, visualas,
et Jiinc UicerDain
vitlcie putat.
1.

ut aiunt,

ratlii

distrahuntur;

unam
I.

videns ebrius plures se

sect. 3.

De naufragis tabellam iu templis Deorum suspendere consuetis, 1. 1. Ode 5. 34. f^ita senisi] Scnem vocat Lucilium poeta non tam eetatis quaio honoris et venerationis causi. Ncc ad rem videtur qiiod arTerunt ex Gell. 1. 10. c.28. rhilttes annum quadrageslmum
sus.

Aristot,

Problem.
28.
c.

Athen,
1.

10. Ccel. Rhodig.

34. Lucret.

4.

v.

452.
B'/i'i

sextum supergressbs seniores futsse appellatos. Nec valdfecertum est mortemLuciliocontigisse annosetatis 46. quod refert Eusebius, Snnt qui

lucentarum ftagrantia tumina flammis9 Et dttpHces horttinum facies} et corpora bina. Juvenal, Sat. 0. v.302. geminis ezhtrgit mensa lucea ti Huc etiam referri potest quod ait Virgil.
.

senem

vocari putent qu6d veteribus poeiis accenseatur Lucilius, Lib. 1. Sat. 4. et 10. Luciinus au AppuluSy aftceps.] Quid hcec

Poetae dubitfttio ad

rempnesentem?

Fortassisita

se jocose et facetfe ostendit ancipitcm dubitare

4. V. 470.

de Trebatii
ct duptices

consiliis.

Et solemgeminum,
Thr.hts.

seosfcndere

in Apuliae

35. yenusinus.] Venusia, hpdie Petiosa, urbs Lucamcequesitaconfinio. Horatii pa-

26. Castor gaudet equis9

ct Pollnce,
1.

Sfc.]

De

Castorc

1.

Ode

-i.

et 12.

Httnc equiSf illum superare pugnis Noiilem. '27. &uot cupitum vivunt, totv.lem studiorum MilliaS] Teren. Phorm. 2, 3, 14.

Quot homineSf

tot sentcntitv.

Pcrs. Sat. 3. v. 52.

Mdlr hominum specfcs, etterum discolm Vetle suum cuique est; nec voih viuitur

uno.

Hu campo indutgetf &c.

29. Melioris.] Puetica facultate. Alii male referunt ad nobilitatem et opes : de quibus inrra,
v.

75. 31. Ma&cesserat.] LeffUBtalii; gesserat. 32- Decurrens o/io-] Iu est, non aliud qua:

Vide 1. -i. Ode 4. v. 9. 3G. Missus ad hoc, fifcj Colonia Romana Venusiam missa est, cxpulsis inde Sabellis, id est, Samnitibus qui quam graves fuerint Romanis hostes, passim legitur apud Tit. Liv. 1. 7, 8, 9, 10. Poird ne a Samni ibus crederctur oriundus noster Poeta, postquam Vcnusinuro se indicavitj notat inde pulsosolim Samnites, colomamque illuc Roma fuisse transmissam, unde originem habucrit. SabelUs.] Hi u Sabinis orti ac deuominati Samnium incoluerum. 37. Per oacuum.] Si Venusia prscsidioRom. destitnta mansisset, vel recurrissent kostes inde pulsi, nempe Samnites; vel Appuli ac Lucani res continuo novas moUri potuissent.
tria.
:

rabat levacnejitum aut solatium iu adversis

nec

432
i
quia oatio seu Appuloram seiiLuianorun.jrravialiellanioUrentur. Veriun aculcus istc

Q.

HORATII FLACCI

meus ueminem rivum

sponte

sive q U od Appula pcns, seu quod Lucaniabcl* 6 f u ltro r "l Sed hic stylus haud petet Idcuteret violenta.

^^

Iiedct, me ver6 tuebitur ui gladius vagina* conditus. E

Quemquam anirhantem, et mc
ensis

veluti custodiet

quare nunc

eduxerim seeurus
latronibus?

40

moneo non provocare mej nas dabit, et famosus }>er on

civitatem decantabitur.

VaginS tectus. Qucm cur distringere concr rens et dominatorJupiter, faxis Tutus ab infestis latronibus? O pater et rex utensis tectua rubigtneabsum&r tur nullusque nic provoeet Jupiter, ut pereat positum rubigine telum, smantissirmim pacis. Sed^nisNcc quisquam noccat cupidomiliipaeis? Atillc aa Qui me commorit (mclius non tangcre, clamo)
ab
infensis

pa-

poe1

ie

Ita Ser-

vius offensus interminatur lesxes ct judicium; Canidia Albutii

filia

cantabitur urbe. 46 Servius iratus leges minitatur et urnam Canidia Allmtl quihus est inimica, vcncnum;
Flcliit, ct insignis tota
:

toxicura his quibus fuerit

:

Tnrius damnum ingens, ai quispiam discept&rit apud se Judieem. Qn6d autcm quisque
irata

terreat invisos ca parte qn& uaiet plurimum, etquod hoc*sua<leat nat.,ra maxime, ita mecum intellige.

Grande malum Turius, si c)uis sc judice certct. Ut, quo quisquc valct, suspectos terreat, utque 50 Inrperet hoc natura potcns, "sic collige mecum.
Dcntelupus,cornu tauruspetit. Unde,nisiintus, 6,s Monstratum ? Scseva? vivacem crede nepoti [ i _. Matrem nil faeictscelens piadextera:(mirum! Ut ncque culec lupus quemquam, ncquedentc
. .

Ijupus denie,
impciit.

taunis
hoc,
si

....

comu
non

Unde

intus suggeratur? Si-evce

luxurioso

comtmtte paren.cm pct it bos :) 55 ' r ilhus bona manus . . . . , hauj patrai.it uiium crimen -ocd mala tollet anum vitiato mclle cicirta. (mirandumsrtVw/.itanecpedilongum fariam, scu tranquilla senectus bus lupus, nec dentibus taurus, ullum impetit:) Scd improba eicuta meUe admlxto vetulam interficiet. Ne diu rnorer, sive quieta senectus
tongsevam:

Ne

mc

ANNOTATIONES.
38. Appulagens Lucania.] De Luca. ni&, Epod. 1. sub finem. Dc Apulia, lib. 3. Ode 30. et EpoH. 2. .46. Insignis totS. cantabitur urbeJ] Populi fabula erit, siquem egoinfeinavero. Platomone. .

,s-2.

n. 117.
et

Dente lupus, c^c.] Cic.de Nat. Deor. Jamilla cermmusj ut contira

suis se

2.

vim

armis qitaaue defendat. Cornibns

touriy apri dentiinis,

ali<E

bat,

si

quis infamari metueretj ne ullum offen-

v.

morsu lepnes ; aliee /. oa ultalione tutantur, &c. Lucrct. lib. 5. 1032.

derct

Poutarum;
;

ad famam

hos eutm valeie pluvimun scu laudent, seu vituperent.

m
(

quisque $vam,qu&p6ssit abvti

\
-'
i
t

'tiruaanata jmusvituloQuumJ'r<>nt}t-usc.\tc:ti
ifensus inutget.

47. Servius.'] Al. Cervius, is cert&delator; Sycophanta crcbris accusationibas irv-i furmidolosus, Legcs miuita.fur y minatur se acturura reos, et aecnsaturum quos odit.

Ai

'-',
.

at

leonum pedibusjam tum, morsuque rc,

cautum

Urnam.~\ Judieiaiiam nimirum. Nam quis est tacite feni suffragia, inurnam tabel-

pl

g?J

Vix jam ttiam

creati.

tttm sunt dcntes vnguesfue

las conjiciebant Judices,

quarum
;j.

aliae

cor

bant Hteram A, id
id cst,

est, absolvo;

aliae

literam C,

Antehos autem

Phocjlid. carm. ndmonuit.

eondemno.

Cic.

de leg. Ascon. in

*o-.'cv ixar&) >e"j eoc, &c.

arma

(inquifille)
<
1

divin. Sigon. de Judic. Alcx. ab Alex. 1, 3. c. 5. Juvenal. Sat. 13. v. 4. Gratiafallaii Prartoris vkcrit UTtl&. 48. Cajiidia.] Dee&veneficd insigni, Epod. .,. v. 17. Canidia Albull. Sic Virg. ALu. 6. v. 'A>. Dtiphobe Glauci. 49. Turiitj.] Judex maxim^ severus Ct corruptus, atque in piimis iracunJus.

unicaiquc deus altribuits avih

niagnam
ratu)
-

Un-

.xi,upibusacu-

propugnapotentius.

telo

Hic veneno matrem impie net, mellc uulcem etTecuun potionemci propinans. De cfcutesucco ob nimium frigus lc5-3. Sc&vae.']

iliifero di.\i

adEpod.

i>.

v. y.

S:\TIUARUiM LIBER

II.

1.

433
ots nigrisalis

Expectat, seu morsatriscircumvolatalis; Dives, inops;Romae} seuforsita;ussent, exul:

m '^'
,
.

it010!e ,

,<* e i
qui-

,sicvoiente fommi: QuisquiseHt vitee, scribam,color. Opuer, ul mqnefutui Vitalis metuo, et tnaiorum ne uuis amicus 61 brigore te fenat. Quul? cum estLucuiusausus im Primus in hunc operis compbnere carmina
.

.;

tii

morcm,
Detrahereetpellem,nitidusqua quisque perora Gederet, introrsum turpis; num Lselius,aut qui Duxit ab oppressa meritum Cartliagine no-

.,.:'.
percutiat.
(!o

rno-

frigido

te

IIOR. Quid? QuanLuciHus liaurl dubitevit prifi

mns couderc
rre
!

vcr us ejusmodi, larvam qu& quisque

i

men,

66

6'9
[
]

ie di

incedehat,

an

.< litts,

vel

is

Ingenio offensi? aut lsesoxioluere Metello, Famosisque Lupo cooperto versibus? Atqui Primores populi arripuit populumque tributim; Scilicet uni sequus virtuti atque ejus amicis. 7" Qnin ubi se avulgo n et scena in secrefa rem6rant ,..
. .
.

elogium u deleta" Cartnagine retulit, aoimoirato fueranlf anultisunt Metellum (,fiV n sum, ac Lupum carmine
qui*"jUBtum
.

(li

'

"
'

!:
i

voscissum

Attamcn
P.
?

ille

VlrtUS Scipiadise Ct mitlS sapieiltia LselS

-ii
cum

m ".'' ,a, s |
ct

smguhs
c

Pf*Jl
soli

,in ates

tnbus,

nimiruni
spectacu-

virtuti ejusquestudiosis parcens.

Nugari

cum

illo, ct

discincti ludere,
bcniguusque Laelius,

donec

,mo
li:;

fcpublico

ei

iu privatum secesserant fnrtis

iScipio et sftpiens

Lucilio nugari consueverunt et libere jocari,

ANNOTATIONES.
60.
puer.]

Horatius patrcin vocavit Tre-

batium iuitio. Ut sis yitaUs9 mctita.] Plaut. Bacchid. 4, 9,

75.

duxit ad bellum Numantinum, sempcrque deinde familiaritcr adhibuit. Vell.Paterc; 67. Metetlo.] Consulares multi bujus nominis

Romee

extitere, rebus praeclare gestis insigcoj

Da,

si

esse salvitm vis

me

aui vitalei
filiura sic Thctis*.

nes.

Macedonicus a domitA MacedoniA

0-

Homcr.

Iliad. 18.

ad Achillem

6t.
riat.]

Majorum ne

quis an
(

minatus cum Sciptone simultates exerci postca Mcteilus Numidicus, JugurthaiacNumidarumtriumphoclaruSjScipionisaemulusfuit. Quem Lucilius petiverit Mctellum, amicum ultus, haud constat. Vide Valer. Max. I. 7. c. 1.
1. 7. C. 43. et 1 :. 68. Lupo.] Pub. Rutilius Lupus impietatis etiam arcessitus a Lucilio istis versibus
;

Ne quis

procevurri Satiris tuis

;

rfFensus tibi

et srq. Plin.

necein iriferendo bc ulciscatur vel, ne Msecenas aliquando tandem adversetur et pxcludai te ab su.i ramlliaritate veb co meli n et syco-

phantam.
P^ide

Ita Persius Sat. 1. v.

li

ris,

nqjorum

Si Lupus aut Carbo, aut Neptunijiliu' Divos Esse putdsset, tam impius au\ pej jurit fuisset f Vide Cicer. de Nat. Deor. 1. 1' n. 63. Rutilius
'
.

gescant.
6-2.

iste

Lupus

nej

irusj

icum obnunciatione
ipsy

Fngore."]

Morte

qiia

est:

veT,

adversus Marsos pugnans,

contrucidatus est.
*i ( ).

cum

exevcitu
Prse*-

frigido ac rastidiosu vultu. Qitidf cum cst Lucilitisau us,

fisfc.]
r

batio respondet

Hora

Treexem-

Primores populi, &c.] Consules,

tores.

a"es,nec plo Lucilii, qui Satiras vitie damnum tulit, nec ab amicorum ramiliaritatc excidit.

Dc Pop. Rom. in tribus xxxv. T. Ltv. &c. Cic. Verr. I. \i. n. 14. ( .,dent omnes quinque ct Iriginta Trihus hc
Tributim.]
diviso

64. Detrahere et pel

'

cerum

vitia divulgarc,

a'c

turp

Occulta protcndere eos

gravissimo.
73. Discincti.]
Soluiis vestibus et animis
2. n. 2-2. Ita

ab

ipsos qui honesti et probi existimabantur.

omni

cxua.
e.]

65. Ltrhusj &i.j

seille amicus, m.i^ii
i

Scipionis Africani

impendiceret
i

Cic.

de Orat.
"

1.

apudRo-

lusloquitur: Sa
rei

Catudcilmis
1

manos
Qai

inclytus.

Hujus nomine Dialogum dc

inscr^j

Lalxum semperjei
-

,.

71

Amicitia Cicero

tm rusticari,

dtbUiter

Duxit

liantis,

ab eppressA, Gfr.] Scipio to seu minor, ab Africani majori ine etiam

1 i

repuerascere esse solitos,

cum

rus ex urbe tar>

quam

vinculis evolavissent,
5

Non audeo

dicere
i

Africanus appellatusctt.

Lucilruro

juvenem

viri$,sedtamenitasolctnarTari vda, conchas eoset uudtiicosad Cajetam

et vf.

2F

4;; 4

Q. IIORATII FLACCI
cgo suro,
'

dtim herbte ep |ucrcntur. Qiiaiis

qu.ilib
infei

latnetsi Lvcilio
et

115

ingenio,

mn
me,

Decoqueretur quamvis
Infra Lutill

olus, soliti.

Quidquid sum

rg..>,

ccnsum mgeniumqiic, tamenme

r6201

el invita
si

u iuvidia; qtt,e

denti

p i'i,

imprunere iiupinget ad solidum:

volei
niliil iu

fira-

nisi

Cum
[nvidi

magnis

viyisse invita fetebitur

usque

7*5

lu aliter judii

uditeTrebati.

et,

Fragili

quaerens iilidere dentem,

nisi

7RF.B. Ccrte
sare qu
\;

hoc cas.

Offendet solido:
Dissentis.

quid
niliil

tu,

docte Trebati,

uihilomini itus tibi consulas, ne forte damnum aliquod tibi racessat ignoratioi mcti nim lcgtfrn hot
;

Equiderii

lne difiingere pos-

sum. Sed tamen, ut monitus caveas, ne

Si

79
forte negotl

cerit in

Si quis malos versus fequempiam, jus et-judi-

Incutiat tibi quid sanctarum inscitia

est

legum
[quis

UOIi. Fateor, si quis maloa: at si bonos scripserit, laudatur Augusto arbitro: si quisquam iutiocens probroe\i-t'u.

eium

mala condiderit in quem quis carmina, jus

sum velliearit, libelli disnimpenturcacbinnis: tu uerdabsolutus discedesi,

Judiciumque. Esto, si quis mala: sedbonasi Judice condiderit laudatur Csesare: si quis
Opprobriisdigflumlaceraverit^integeripsejf6 *1] Solventur risu tabuhe; tu missus abibis. S<>

ANNOTATIONES.
Lanrenlitin legere consufase,
ct

ad omnem

artimi

noduin iu scirpo qu.eri

re cupiinus.

Eqiridew,
dijinii, dij-

remissionem kidumque descendere. Vetus Comlncnt. in hime focum sic habet: Scipio Africamis et Lteiius feruntur tarn fuissc rainiliares ct
ajniciLucilio, ut quodamtempore Lcelio cireum Icctos triclinii fugienti Lncilius superveniens,

inquit Trcbatius, nihii ex his,

qum

Jmgere, hoc
tfritur

cst, cassare,

infirmare, refillere, ?ePvicris

ncqtie ve-

fittare, a/nvellere, labejactare possum.

in Satins scribetidis pergere

A~u.,i tt /.,;..;

nri, nc iu magnorutn amicorum ojfvnsitjnem.

vtcurras.

eumobtonlmappaqaasi percussurussequerctur.
73. .Donec jOecoquerecur olus.] parabatur cccna frugalis ex olcrilius, cs. lege nnnirum sumj tuaria, qua> tunc vigebajt. Vide A. Gell.
li'.'.

txemplum bonoanimo
;.r

Dum

teesse jubet.

Ilbud tamen vide,

intrujttsci
cra
:

Uges
cirim

1 1

luciiiiarn

satirarum
ct

te coc>

si

quis

malnm
mala

cannert

2.

cap.
\

.'

!.

scribat, lege agcre cxmtra

famosum cum U\
v.

aliqucm

Olu

Malva, betse, belvelbe, fungi, alia1

bi. Si

condiderit in quem,

w.J

condiebant, ut nihil esset eCic. lib. 7. Epist. 2h. ubi etiam

1

111

iia

Annut.
h.abetur

iu Kpist.

ad August.
n aiu

i.rl.

Vidc ubl sic

seribit.

Qu;

ostrei

mu-

Pcenaque
!), ribi,

latctj

qua

nollet

carmine

rtenisfat

ittebam,

beli et

malvd

dccep-

jlUllll

7?>.

., ,/.] Lucil erat e utpote ruju- soror fuerit a. ia

:

J,,.ist Judi tumfue.] Datur actio adversus eum qui libellos ikinusus in quemquatn sciipserit
:

Magni

i'>

rflpi

isque reus agitur c\ ie^c.

censui crat sestertiorum

00.
ibiqui

Vidc Epiit.
to,

a.l Pis.

v.

si qtris mula :] Ludit Poita in voce?nata, significante maledjcai quamtameri jocose accipit i'i" inconcmriis et iiieptis carmi*

sa. F.sto,

76.
Pollione. 77. Fragili qii&rau

Matcenate,

nilus: Itaque ipse utitur pr.uceuto suo, quod in Sat. 10. libri primi tiadit, v. 14.
Riduultitit uc:1

Ulidere dentcm, ?>.]

Phaedi'.

Alludit ad
lib. 4.

Fabulam de ViperHctLima.
7.
;

Fab.

Huc dam cum

Js. modeatise et rerercutj

I

'.
.

Ois

fntis.]

plerumqwe .-;( res. Jttluelandatar Ctesare.] Augustusenim E et versus raciebtt inteidum, et quotquot buuos
Forlittsut meliiis-wagiius
'.

& dictum, qui-

faccrcnt ainabat.

referunt
aliisaii

ad sequentem sententiam: ego urxsemem ncc verba Luec, Equi:

86. SotventUTTim tabulttt;] Nonsinelu.libiio

cjus qui digue fuerfr htceratus, rumpi ntur tabuhe accusatoris, scu librlli iu reum conflati
accu/.atioiicm rrivolam et tutilem continentes.

dem mhil

hic,

6V.

attribuenda

ed potius
noii ncin'1

Ttebaxio;

putem Hot-tio, utmoxdicam: qu.tnquam

h'tc

possim.] llmc, inquit Clar. Bentleius, habenl, ntin hic : eodicet int'. Cbra utique senu.-mia nisi
nihil diflingere

conoa 79. Equidem

s'iit'nt.

Tumi-sits

ulili--.]

Poe'ta quilihet opprobriii

insectAtus ju^te ac meritti absulutus duiiiUctur tt iiupune.

dignum hominem

SATIRAROI IJBER
SATIRA
Qr.r
(Nec
II.

II.

2.

435

Sumptuosi okt&s incommoda: frugalitatis emohm<

virtus et qtianta, boni3 sir vivere parvo;
liieus hie sernio
jsi,

,-

|u
ctii

lii
,.

ae

irtus sil

moest

que mea

sed quse praecepit

Ivecoi

.....

locuit Ofeldisci-

Ofellus Rusticus, abnormis sapiens,crassAque Minerva)

Discite,

plinft, et rudis,)

Obooi,
'

acci-

isq^e

non inter lauces nicnsasque nitentes,

i'^:i iis

Cumstupet
Acclinis

acies rulgoribus,

etcum 5
6- 1

lautas, quundo oculi pcrcelluntur vano splendore, men

animus meliora recusatj f ] Veruin hlc impransi mccuin disqulrite. Cur hoc? Dicani si potero. Male verum examinat omnis
felsis

decepta
ju
...

ralsis
i

respuit pra
n
i

tiora; seti
j

;>

cu

si

Qi possum.

minat* pUcabo

]
<

5*"

quirit
eris

vcnatus

equove Corruptus judex. Leporem Lassus ab indomito, vel si Romana fatigat 10

msabequo
mdomito; autsi
90htu<n
:

MT*' ibtiaassuetumgr^n,seupila^

sive

tevis

pu

Moliittr austerum studio fallente labcM Seu te discus agit; pete cedentem aera disco

eram mediotisco

verbera

WNOTATIOXES.
l.

Q:ur
at

virtuSj 6S?c.]

Sub
iriri

Ofelli rustici quip<

tcr;
l.

rujus
I.
-

Ua meminit
l
.

Cic.

in
r

Verf.
cos ct

dem,

boni ci sapientts

onfi, insecta-

1. n,

"

tur homines luxui ct sumj tuidi galis victus emolumenta bercenset.

tum
Vide

fruulii-

invitatio,

<
'

".

tatur:

mam

hujus

libri

Satiram argumenio non longfc

aliqui, ionis: ncc ita perpc-

dissimilem.

amnium sermcnx Gracorum oonviviis

ties

totiesbibeTe
:

BnnL] Legunt
3. Abnormis,']
tutus

deos aut charos notninassent

ibi.
I.

rain, ut videtur nonnulnsi

crat h ziBt -7.9;,.;^

Lex autem Hanc refert

El

natiml,

nonin

scholis insti-

bonosqm
jnngunt cum

mt,

et

Alii ltg. ahiorsequenti voce, Minervd.

itus.

etexplicat Cicero, Tusc. inquit, aut enim Jruatur

5. n.

15.

cum

qlii

tlentiam.

Huc facit quod TuMius scripsit in L? io, n. 18. Nunquam egodicam C. Fabriciitm, M. Ourium
ad istorum narmam /, . ,' A Simple ., rectus, sincexus, licet mibime imbutus Pbilosophicis re1

-.;
i

e et fol-

fuit.

Eo
pi

Jul.

(
'

jar,
I

'

gravesj
'

Scaet

<

gulis et documentis, aut

quilius

ii

ntiis

nnus,

ircendi corporis e!

pneest

Mincn-a.
est

Tullius
ierv&,

raodb

cii.

cau
in

issimdl

crc.

Rom
\n

ai

tigamusigih licet proverbium

oris et impoliii.

ut aiunt.

Sci-

campo Martio frequente

seu trigonaii;
nraditur
q &
u

dehominibus

ingenii rudi-

paganicft,
|

secipuus

magis quLm de\::

4. Dische, noninler lanees.'} Pers. Sat. 4. 30.

-F.i

ceiw

quasrunt
Ua

aptfe pilaxn

Romulida- saturi, Metisnxque nitentes.']

nata narrent.

Turn copii ciborum,

(fcc.

tum
5.

vasis aureis, argenteis,

agilit&s maximi valebat: ut jacere atque excipere, moda rere, modo recurrere. Haec Alei ab Atex. 1. 3. c, li. PilS ctiain mulieres lusit" docet. Dc Maecenate constat ex 1. l. Sat. 5.

poris

autem

Cum

stupi

'

Tunc enim
:

et

mcns

v.

48.

Vide

ibi

Annot.
'

male
tii*

reriata nequit recte judicare

de tcmperaniu

12- Studio fai

cation el le dh

te

lalorem.']
< '

virtute et pnestuntiu
facilt

quinimo

omnem

crrorem
9.
na-.ione,

propendet.
sectatus,

Ancl. STUDV AKD

AMUSEMCNT BEGtlLK SORa tUa> jario.

Leporem

&r.] Romani se vel:).

equitatione, ac mtlitaribus artibus exgreercri.]

Discust]

Nomen

Mule

ercebant.
11.

crat saxea,

plumbea,

ferrea,

figurx planBe ac

AsSnetum

Dclicati

duris laboribus et excrcitatidnibus

qnidam a ante dictis

rotundre; cqjus jactu deccrtal>ant atldttu?. Victor erat, qui aut altl^?, aut lotigius, aut propius

abhorrentes, ludis duntaxat

navabant.

Gracoium operam
abAIex.
ir.-

Hos octo
Aiii

fuisse refen Alex.

destihatam tnetam projecisseti tata, Lib. 1, Ode 8.

Videjam annoat'r:

moicitaud,

d> compotauone Gr-^ti

Cedmiem

flcra.]

Projeao disco cedit

SF3

436
quand

Q.
laboiratpulerit

HORATII FLACCI
liibor

Ciim

extuderit fastidia: siccu?, inanis,

u "Jalernum vinum nisi melle Hy::

I?

Speme cibum
lerno
-

vilem

nisi

Hymettia mella Falo

[

mcuLo mitigatum.
exicrkforas;
et

Cellarius

fJe biberis diluta. Foris est promus, et

atrum

roare procello-

fum
s&le

inbibeat pisces;

paniscum
i

oprimc sedabit stomachum obrflurmurantem. Unde redis V vel quornoda *;< Eactum
S

Dcfendcns pisces hiemat mare: cum sale pariis Latrantcm stomachum bene lcnict. Undeputas,

aut

rinn

summa

voluptas haud in

odorc cihorum exquisitorum, scd iu temet consistit: tu condi-

menta para tibi ad sudorem ustrea, quc laborando. Enfmuero vitiose jiimum ct pallidum uon dclcctabunt Oitrea,

Qui partuni ? Non in caro nidore volupta Summa,sed in teipsoest:tu pulmentariaquaere Sudando. Pinguem vitiis, albumuue, ncc os21
6a [ *]

ANNOTATIONES.
utpotc gravioruSus corporibus Ieviora ceduuf.
i

i.

7-

tnderitfastidia:]

Postqnam
rgvoc&rit

quotjue gratum ficit additus. Hincque Ncptunus eodem quo Ceres templo coUtur, Cic.

tabor satieratem discusserit,

excitaritque
:

eibum
cratis

ac

famemque tum profectb quemlibet vilem potum cum votuptate capies. Hippoest
:

praeceptum

7rovo? citqv

hyticQco,

lahor cibo prtseat. Cic. de Fin. 2. n. 90. Socrate>n autltu dicentnn, ciii

fciunty

man, potionis sitim, cum nsque ad

bularet,

condimentum esse faTusc. 1. 5. n. 97- Socratem

vesperam amtentvus am-

qutesUwnque esset ah eo3 quure td faceret,respondisse se3 quh melius cu-narct 3 opsoat>>( uiandofamcm. ?iarr
13. Sperne

abum

vilemi] Id

est,

profectb
sto-

Tusc. 5. ex Xenopbonte, PersceniJul adparicm adhibebant mddquam pr<eter nasturtium. 18. Undc putosy "c.] Unde pmas fievi ut jucundus tunc videatur crbus qudibet vilis et parabUis? 20. Pulmcittaria qua-re Sudunda.] Opsonare famem labovando, tuque fac ut tibi quaevis esca videatur suavis et optima. Cic. Tusc. 1. 3. n. 97. Parvo cultu nafura contenta, O;: no vidit desiderHs condiri omniat Varius injuga' l ctan at/uam tutbidam et cadaveribus inauinatani btbissetj negavit unquam se Hbisse jucundius.
,

nun spernes cibum vilem, qunndo

fueris.

inani

Ptalemeeus ederat; cui citm pcragranti JEgypmitibus 7um consecutis, cibarius

i

'

.:,.

id

esr,

ne biberis
I.
.

itium

vinura

mellc optimo dilutui

rno vino,
.

1.

Ode

2i

tenia proximus, thvml atquc adeo mellis exceltentissimi copiS

visum est iUo panejuL pg<? ibidem qudd Dionyaio tyraoDo jus quoddam nigrum fa^tidienti respondit coquus; ScUicet mndimenta defucre ; labor in sudor, cursusyfames, sitis.
.

',

'

.'

PugTcN

vini

austcritatem
L

vcteres

I'lm.
'.:o

lib,

is. cap. 8.

Pulte,

miti

1.1. Sat. 10.

.1

v.

24.

Vide

et

. 101.

O.ulcii

'"
et

tantum
.

>

(jitantitm

Et

Injirida,

du

...

d<

lempore Romanos matn, quoniam indeet pulmentaria kodicque iiiittntuf. Porro pulmentaet puLmentaria ue n dehcatls, ?el pro condimentis \>nUuiun jucunde" tkUlantibus, patet ex Macrob, lib. 7- cap. l. sub fincm, ubi sunt basi praesentetp omnino pertlnentia: Pui
. .

,1

varietas
.

rccipit

vana

condimenttt,
-',

10.

'

'

qui

tibi

mus, S?'] Sidoraoab !..,..< ponatque

,

:l(ra i/uum natur,r net

i'-i

et

inde congerieSydum prurii

'
.

dapes; vel ten

:

cari

tura certe esurii nti

.

sai

''/,,

", r, vel certi ii parva l <./,.Socrates suadete sulilus crat } iilos

;l[>1cx.

Cic. Tusc. b. n. io_>.

Aperta
.

,,.<.</
1

cilos potusque vitandos, uiu uttra

111.

sitimfamem'

',

-.

paut

,...

>' patvisrebus egeat,

Plin. lib. 31.
.>'..
1

qutim
17.

Cum
1

sate panis,]

cup. ?

VarrD
tsiii

.,

auctor'est;
Lib. 4. ^ui

Y\
-

Plutarcbi Syrap.

p.

4-.

produvuut fijijji-icnliatti, Q c. 21. Pin uem vitiis3 ullumque, &c.] Nimio eibo potuque plenum, atque ex cruditate et _egr& coctione laborantem, et inde palliduiu, le 11011 juvabunt exquisita quievls, ostrea, scaigois. Senecade brev. viue: Quilm mut"Auptutitius pullentV Vide iiifu,
v.

alera niliil

prop^ cstcdeaao:

puncm

:o.

r
SATIRARUM LIBER
earus,aut poti n\
pt
II.

2.

4S7
.

regrinajuvate lagois. Vix tamen eripiam, posito pavone, velis quin

:<[

!fl

apponatur,
quara

ut

non h
Fricare
:.\

Hbc

potius

quam

gallina tergere palatuxn,

gaUinfi
'

palatum
\

Corruptus vanis remni; quia veneal auro 25 Raraavisj el pictft pandat spectacula cauda: Tanquana ad rena attineat quidquam. Nuiu
vesceris
istft,

..! 11.11

pi

i|iu\! avis rara

en(

datui MXiprctio,
praebi

et

spectac
quasi

rnn

aliquid fvctai.

An

con
?

Quam

Iaudas,plum&? coctovcMium adest honor

6
'-

earn plumatn

quam

detniraris

iuVm? [ J Garnetamen quamvisdistatnihilMcmagis illA; Imparibus formis deceptum tepatet. Esto. .'<) Unde datum sentis, lupus hic Tiberinus3 an alto Captus hiet? pontesne inter jactatus, anamnis
_

an par decor superest cocto? Quandoquidem nullum ttt rinien cst hanc tnter <-t iHam car-

nem, specie tmn constat.

madvi
lupus
rtis

di&sinuli te tlecep-

Sane. Unde anii.trum appositus ite

i

inui caplus os jMiul.ii ? 4n iuier poutes cxagitatus, an ad

Til>i
ri

\cl

ANNOTATIONES.
///?:/?.]

cutebenecura
Pi
i

mtidura qual esse solent timo victu utuntur abundantet quidem.

tnterpretantur,
-!.

Quidam

Q7.
futgor.

Tawjuam ad rcm
et

aitmeal quidquant.]
feciat

Quasi ad gustum
iid

saporem

Cic. de Finib.l. 3. n. is.

plumarum Quieaam a
:

S,,t.

v.

98.
,

usum

tlonata sunt', ut crura^pedes

atque albo ventre lavatur. Ostrea.'] Ostreis delec atos Ronianos patetex \ rrone Juvenal. Sat. 4. v. 140. et seq, [tem Sat. '. v. BS. Plin. 1. 32. c. o. Gelt. !.;.<. 16.
2*2. Scarus.] Gall. Sarget.

m
\
.

orna-

ul
!.

<

auda pa\
14.
e.

07.

\ ide

Athen.

1.

h. &. 12,

20. ex Anaxandride.

An

non

Dc

hoc pisce

eat>

:. pavoneSf quorum prftr latueet Ibid. Strattis: Tanti $it

.-,

quisito,

Epod.

3. v. ,iO.
. |

Annot.
longinquis

quanti pavones, etalue vr-'

li

regiombus

aro similis leporinae:

unde
lepus.

Nam
Plin.
I,

Grcecis

Mtywf vocatur

ccm

Ccnsorus teges ccenu adepicre ilia, etexalto orbe convectas aves. Piscsse lagojn perperam creduut nonnulli.
8. c. 57

Sjquidera cx
n esi
.

Piin.
iti

1.82.
vel

c.

l.

lepus marii

cibo

potu datus atque etiam

te

ujn Videl. l.Sat. 2. v. nG.ibiqueA li 28. Coctove num adest honor idem' et cocto pavoni remanet idera pennarum spleudor ? 29. Carne tamen quamvis, fifc^ . discrimen nul!um sit intcr carnem * a~ gaitinae, patet te delusum specie t... ^
!>.
'

Sfc.

Ko

extinctus est Titus Imnerator, a

i

vonis,

ut banc suaviorem putes, r

.

mam

Domiliano fratre cons ut quidam scribunt.

aliquando

imperii ct successore,
affirraant.

vincit pulttiniu !ine.

Isto etiam

Neronem

genere veneni VideCoel.

31.

l/nde

datum

sentis,

&Y
,

lal,es
,

ut eustu explores. ludices, sec

Rhodig. 1.26. c. 00. >-3. Vix tamen eripiam, &fr.] Neque tamen istis rationibus ct argumentis evincara, ut abjitias errorem mentis vana specie deluste. Quiu, si tibi apponantur simiil pavo et galljna, huie illum anteferes: etsuaviorem putabiVpavonem, quia carior et rarior, quam gallina, tametsi uon
estrevera melior.

camus
1

iste piscis,

an

in

t libt-ii:
1

utrum ad ostnun ) iberis, ;isagacem ei mgemosam ntrr*

Juvenal. Sat.
, Luau.
;

" *ed eriam nciiue v hoc s ,:,.. pontes? i)

lupus

i.enipr-

'

'

24. Tcrgerepalatum,'] Pers. Sat. 3. v. 113, TeiUemusJb latct ulcusin ore Putre, quod kauddeceai plebeid radere beic\, 25. Quia veneat auro,'] Juyen. bat.
intet
tta
1 1. v.
i

Ostrea, callebal primo ,, Et semel u>pccti lillus ,. ;,.,,.',',

'

'

*"

-I.

10. simil

;
.

rmdo "*>
,

-'/' l'--;
i.

pus hianti ore belle ex.J nt cea oninesrecens captk 1

Zt;
^
.

P ls ~

tjuoTimt)
ik
i

;' '"''"''"'
1

i.-

-,
,

;,

NuiujuamanimQpretiviobstanfiMis. Inten
tur.

iUajuvant autv pluris cmun-

subire nuirorr^ p hos i.uor lupua ro%i Mi : JMilio, boni:s ' uulll-s uelluunum seu cati

nuidsun
1

438
ostiuin Bumiois Hetrusci
te,
?

Q.
Stul1

HORATII FLACCI

laudas
qi

..

i.

rum

,-

el
lii

d vid

is

i'i

Mullum;

OstiasubTusci? Laudas, insane, trilibrem [ 6i8 J in singula quem minuas pulmenta

plurafrustuij. vt cognosco. spcrn

qtioil
a
i

Qn
....
Ii
.

nece Ducil tespecies, .ideo. QuiS pertinet ergo 35

ProceVos odisse lupos? Quia scilicet illis Majorem natura modum dcdit, his breve pon.

tribuit

illis,
.

dus,.

auuia respuit.

Cu-

Jcjunus raro stomachus vulgaria teninit.

Porrectum
guta
ctitrna

magm magnum
i

spectare catino

rapaubus Har;

Sed vos,

Vellera, ait Harpyiis gula digna rapacibus.

vos,

At

40

annotationes.
erat ille e

medio mari; melior ad ostium Tiit

mcntorum

ilalum. putat
'.

beris fhivji;
tatiori

opti Qtu quj

-.,

nti

et

numeiosa varanl

proinileque tencrior, piuel.

1.

1_.

'

'...'

clli. " orum gula suliiUor. palata Jhstidu

Tibeiii adverso
C. 54.

eti
'

Claudm
Tibcr.
'

principe,

unum
.'

mercatus octo
!)5.

m
S

nummum.
I

Vidc Senec. Epist.

oettisse:
1.

c. :34. refert,

Quando,
in

inquit,
.

t?i

bus mtnimtbm
rius.

quod damnavit l'ibe3. c.

1

nrra aliuH ojque

Vide Macrob.
1

6.

Juvenal.

i^at.

,
,

Tiberianvnt
,,

4. v.

5.

Raven
crob.
eilio
1.

murama

inSii
le

Mullum
et

'iibusemit
disserui, ut et

3. Saturn. c. 10. u

Luiii

statuil
qtii

lupurrj

marrnum
,,

egi
ts

icm safu) /ifi'." locum olim pluribus

magno,

habituni,

rot_r duos

esset:

Sat. j. v. 92,

^tque 3 Lucilio piscem

.

hui
|

3o. Porrecium

&r.~\ Observa, lictor

'.iguritorem: scilhccl qina

mentem
Ibid.ex
(

versutn bunc gcave mulli pondus.

;iii-.

Alibi
v
.,

jam
1

notavi

Id.

poni ndis
'u\'. Sat.
i
.

inagnis

40.

uum
';

"''
'

fiun
ti/rros

totus

?
.'

;
!l

r ...Titsti.]
' -

Tiberis Tusciam nlluentis et

-

Contril Tibcrius:
,

,,.

__ m Vernunantis. j! ;u m Tilmm.

Virg. Georg,

^y

1.

sub
jniditiitc

Ut parsimoniam putiicam ..'...'

,:
..

Deln
i

'

""
^,
,,

'
,

*'" !r < tritibifm.

Mullum,
i

&c.~\

saTpeacsem ipposnU, limuuainm aprttm omnia eadcm ttaiere

Sueton. Tibei
'

),

.iiini,

erat etiam

iiud vi-

qua
lii
;

totum..

,4.

i_

uc| a
,

'"
i,

,
i

inter pisces
iii

naturj
c "
;i

parvos

-io.
,,.

ios;

parvos

Harpyiispilt digna.] H-rpyias sppclla,; numero ii' '.. rmis celi bran
;

',

V,.

.,'li...

<

IreiHi.

Ocypete,

lii

ThycIIa:

.!;

ii

diosos helluoi

,:

,.

.,

.,

nenlatur: odisti

Ilas describil Virab a^-flifiw, rupio. gil _En. 3.v. _JS et seq. Sic de iis tabulantur. fi'i..-, a Jo^e excrcPbineus rex Db exc-9catoe

niponderis.
/,;,.

d -'' '
"
,,/,,

ui

procerus est et
'

mag-

catus

iiNui^sMs
li,ij;i!

ciiHin

Harpyiis
'itru

ricenas

ledit,

Hu
<"<

alatte

(nam Harpyias
Serviir

io infi
;

i'^

esse

*t

">pw
'".

mullis,

el

v,i',u-i
.'

rins

statim

/.,

rutsqui
u

ra|iiebant
forti
il.i,

ex

alt

devolantes: quin et

-,i I

XI

lasaut

lrmt> cresc\ i
I

relici
-i

estetro o lore rcedabant et cor....

tur,

./

,,|

ant.

\
,.'..

ir"''. cit.

)4

Mullum.} 6 '
Proluvie
.

!j,

fcedissima ventris
et

mcteqw mamis,
iafvior

paUida sempei
r

tbes,

i'""

'

"r."

uUa
ii

txtidit undis,

nl
*
tUa

',.

(HM

"'
i

, ulltonan calcea-

mett h " N S.

.... Quatiunt clangorilnti alas, dapes, contactuqve omnia ftxdunt

Immundo, Ui,

SATIKARUM LIBER
Prassentos Austri,

II.

2.
Austri,

439

coquite

lioriun

opsonia:
6i7
[ ]

quanquam
Putet aper rbombusque recens,

mala copia
[pK nus

quando

adeste, atque horum orrumpitc quamquam fcetci aper et rhombu rew ns, cum mala abundantiavexat mor> ii stomaclnnn quando 8*-

dapes

'

iEgrum

sollicitat

stomachum;
inulas,

Atque acidas mavult

cum rapula Necdum omnis

nir > .jidii rapas et inulaaacrea.

/
1
1

,i/n

ronia

.'
-

us

rilioi

non-

<!um exulat h
I

abacta Pauperies epulis rcgum: nam vilibusovis 45 Nigrisque est oleis hodie locus. Haud ita

ruensfl divltum. Itenim admii untur ova et ou%

I

vse nigrte;
nii

iv

que duduw
i]

iallo
..
,

prsec< 'ius ni'-ns;i ac<

i'n

mfamatatuit.

Quid? An tunc

pridem
Gallonl preeconis erat acipens*ere mensa
Infamis.

rainhs imtvivit ihoiiibos?

Quid? tumrhombos minus sequor

M8
[
]

alebat?

ANNOTATIONES.
41. Pr&sentes Austris
triai]

coquite

korum op

o-

Satiricus excandescens in gulosos hefiuoti

nes, im

^ustr6s

raeridionales vesttos, qni

i

cibos

trefaciai

Sed roox
putrida
id

e
ri

it,

memoi
t,

scilicet iis

Con umis squiUd, aique acipensere aimdeatmano. n. 90. Qut ad volttptatem omnia referens ut Gailonius, fisfc. Idem Cicero pro Quintio, n.\9i lui, relit t&botum m
lbid.
'

(i

,.</,
i

quctstum
rVcipen

et

sumptutn

'.'.'.
opus
est

:
i

O.QD

lalu* vel

Ausi

illorura

satictas

nau-

Gall,

seam

raovet

stomacho replcto : atque

ntes.

facit

pu-

terp cib

eoj
etAng!. torbot, in Epod.
43.
eupit
I

imoj Gall.

Eturgcon: Angl. a sf urgeon. Vulgb ' _ vel stt Galen Etondeleuo ex genere galeovu lestj valdfc
;
.

i'

2. v. 50,
s,

tiosus

et

nobilis;

utpote qui singulari poi

divirum.

..

Sfe.]

Cum
appi

s;>tur

..1:1,

rap

inuia

qujbi
pltuiti

itus

excitetur,

discussis

viscosfi

crudisque

humoril
Wijiuin.']

PHn. 1.9. c 17. Piscium nobitissimiis acipenser, unus omnium syuamis ad os versis, contra a^uam namlo mcat .rarus inventu. Macrob. 1. 2. c. 12. Nec
infenretur
raensae
.
. .

Gall. des raves

1.

De
I.

his plura narrat Plin.

c. 3.
/.

Angl. R idishes, 18. c. 13. Itera

acipenser Utius seculi deUcias evasit.

*quo in
Ciccr.

hmoreJkierilkicpUcisainulP.SdpioiumiAJri-

10.

ci

rapo

n>:h<u, inrjiiit.

icMmn
nium

ilium

d Kumantinum y accipite cx

44. budas,\ Gall. d VAulnee: \ngl. Eleimpane. Plin, 1, 9. c. 5. tdem 1. 20. c. 5. itiuKc virtutes affertj priori loco sic habet: amarior inula per se m aclia inimh i\ tima, eaaem duh ' wlubcrrima, Pluribus
i
1 .'

Dialog. ae Fato.
Scipiv,

Nam

ciim esset

apud Laverforte rarb capitur

est

unaque Pontius, aUatus

Scipioni adpenser, qui

admodum
. . . <*/

sed est ptscis in primis nobitis.

acipenser iste
.

austcriiate victd gri

us
j)><>-(

H
cibo.

paucorum kominum . tris cum Hbu in

est

coronatis minis'
.

wlitus.

h&cSam-

pue stomachi excitat} iltustrata

nui.inni-Juli<e

Augusta auotidiano

monicas, prodens venerationem qua. ptscis ha.bebatur ut a coronatts itiferretwr cum tibidrds
cantu,

NecdumomnisabactaPaztperiest&c.'] Cibi
vulgares, vjles, parabtles, adhuc locumhabent in mensft et conviviis divitum. Nam ova caput

mini

fortissimi

au&dam veluti non delieiarum sednupom >'. Athen. 1. 4. c. 5. His pr&erat imperalor at \pensi r, insigriis kasU s
1

roenaesunt: ablis seraper ducitur inttium eputandi: ut dixi ]. 1. S;tt. 3. v.6, aa haec vciba,

abovo

uitfue

ad mata.
Nigrorin
oleis et uvis

46. Nig

is ott is.]

ma-

turitatemitKlic.il.

sal j. tare percupivi: ambrqmihi visus cst. Ltb. 7. c. 12. Quan <> \ enscrem vocant R6mani cttm fibiis etcoronis t corortatis ctiamiltis qui circuvijerunt in ca lis portant Aci\ nser minor esi gaico, rosiro
sia certe is
:

quem etsijam

47- Gatlonl.] Ishelluo insignis priraus apposuit acipenserem exquisitissimiunpiscemj

tongiore, Jigura tm
iia sint,

jis

tfiangulari,

Quae cum
1

atque
ver-

ne, (j ctorj

mirere quod Gcribit Mi

Ittite
..

ob
II.

ifl

u Lucilio carpitur satirft sua 4.

istis

tiah Ub. 13. Epig.

sibus,

quos etiam

refcrt

Cic. de Fiuibus, 1.2.

Ad palatinas ad

24. Publi,
inquit.

Ambrosim ornent munera

gurges, GaUontf

rara

ti
..

eshomomisert
tittn

^h. Ittfamis.] Nsm ft Gallonius gurges vocatus : et quivis gtilft eth Itu
turpis Gallomi
cit.

CtmSsti

vila

nunauam

hn--9

omnia

-ltnilis

wlg6

dit-tus.

Patet e\

Ciccr, de Finiboa 2. &c.

'

-110
Securu!
i . .

Q.
homl
el
.

HORATII FLACCl
crat

Tutus
guo
I

rhombus, tutoque ciconia

niclo;

Donec
Si quis

yps auctor docuit PraetoriuS.

Ergo, 50.

que

s"i

aliquis

mmc

suai

nunc mergos suavcs

edixerit assos;

cundos
auscultabtt

Romana

ju-

ventus,
'

Eacilis

d iceri

Parebit pravi docilis Romana juventus. Sordidus it tenui victu distabit, Ofello Judice. Si te alio

['}
53

Nam

frustra vitium vitaveris illud,

Ofello judice.

Enimvero

frus-

pravum

detorseris.

Avidienus,

tia vitium hoc declinabis, si te ad alhid malfe coiwertas. Avidicnus, Canis merito appellatus, edit olivas quinquennes ct corna

silvestria

nec libenter derundit

viuum
vero
.

nisi

corruptum

ipse

i.

vase cornco duas*libras

-;;!r

brassicas asp< rgit oleo

oriorera

v.icri,

cujus

tolerare

non

possis, largfe

quidem fun-

Cui Canis ex vcro ductum cognomen adhsere^ Quinquennes oleas est et silvestria corna; Ac, nisimutatum, parcit defundere vinum; et Cujus odotemolei nequeas perferre (licebit Jlle repotia, natalcs, aliosve dierum 60 Festos albatus c< br< t) cornu ipse bilibri Caulibus instillat, veteris non parcus aceti.
L<

dens acetum; quamvis repotia,

natales, aliosque dies fcstos colat indutus vtste caniiulu

AWOTATIOffES.
aUbat ?] Ostendit non Tam obsoniorum bonttatem quara uUe insanum rastidiura valere ut pluriraum. Olim, inquit, acipenser in pretio ac delieiis fiiit: deinde rhombus alias ciconia, pavo, &c. iino si quis modb novas dapes excogitat, inimi bonasj v, .. mergos assos: I105 .. omnibus anteponi et optimos
Poe*ta
:
.

Tum rhombos minas eeqitor

})7im.]

58. Ar, nisi mutatum, parcit defundere viEtiain in libationibus ad honorem deosolitis,
\\\<:

rum fieri
p.ii!.*!

vappamadhibet; nec vinum

defundit nisi acescens.

Festus. Postridii
ccenatur, et quasi reficitur poinde hrnvkta dicitur, pridii
-

60. Repotia.]

novum maritum
taiio;

qusE
\\

nuptiarum
et 24.
.

:,

inquit Ccelius
..

1.

).

-.

c.

4.

>

V"

1.

'.

Repotia, ina
I

50.

Donea
\
.

ri

dot Ut Pratorius^]

Asi-

quit, postridie tiuptias

ajjuil

Uetiore convictu

niua Sempronius
ricns
1

Rufus eiconias primus devbiti

temporibus, illw
ironice;

t'

quoniam Practu-

novum maritum percolebant; qua die nova nuptain viridomum libertatem auspicari, et dominam agere simul, et rem divinam faccre
'

petens ob guta iniamiam rcpulsus est: bique de e >vi rsiculi per ludibrium etiam claui,
: 1

.]

Vide Pers. init. Sat.

.

2.

ubi natalcm

.'.,..

.,

'

R
'

ruiii.r,

Kumerandum } lulariterque cndum, atque in ek Jundcndwm t>

,

//..

est
.

tior
.

Plancis;
tul
I

praecipil.
e

,\ ffrc
'

.;....
.
. .

dierum FesfosJ] Tn his mos erat op-

ultus est

m
1

viniun promere, ct

quidem
738.

liberaliter,

51.

Mergi
ss.

;] Gall.

H.

cum
.:
.

sint

Plongeons: Angl. macri atlmodum, si

contia.
arro
1

tiam excitandam
s Virgil,

nam

laetiticE /'..

.tn.

I. v.

At Avidienus

ur, nihil proet

:

rosi
i

ij

Atbalits^]

Ex more vcterum ; fog&inJuealbata.

cdieat
!

tus secen
ulte, et quasi

Pcrs.Sat. 2.
negato

v.

io.

bouos
Jupitcr hetciUi}

rabit.
1.

quamvu

te

albata rog&i U,

St

didui
I

enuei
:.,
.

..

'>
.
.

Bxemplo

Cornuipsebilibri CauUbus \stillat, veteris.] sordidam parcitatcm 116 Adverte singubs vot tantcs le guttas aliquot Qlei fcetidi instillat ipse quidcm, vcritus ne alter co>

qttiri slt

'':
ir
, 1 1 1

niosi

fTundat;
ri

vel

ne servus inde quid delinthetum

aiii

gat, delibet, sui

|

H01
iutbt

alii
s<

jungtini
quenti
.

urq

cutn
'.

-,;,

1,

icetum
rti

tl

Simiicquid

tPers. Sat.
.

v. -J7- et
.

seq

'..

rtf\

orbei

KATIRARUM LIRER
Qu.tli igitur victusapiens utetur, et horuni

II.

2.

411

ct

Utrurn lmitabitur? Hftc urget lupus,

angit.

iiac canis
[' ]

Qun ergc qucm

canis.

victu utetur saniens; istorum imitabitur? tnde premii illinc instat

rit

qui

ncc

Mundus eritquinonoffendet
I
ii

sordibus,atque 65

itione,
bit

neutram partem cultus miser.

servis,

Hic neque
didit,
ut

hac aut
rberabit
ns,
.i

|uc
9 disti

vi
I

ad

Albuci senis exemplo,

dum munia

Albucii vetuli neque, Naevius inconsultus, dabit

;
i

S.evus erit; nec,sie ut simplexNseviuSjUnctam Vitiuni lioc quoConvivis prsebebit aquam.

(|ue

eonvh

emm
tum.

boc etiam

tiundam. Est rande

|

magnum.
se-

Jam

disce quoe et quarita

i

frugaUtas.

Aceipe nuue vietus tenuis quae quantaque

Pri nd sanitatem habebis.

Ete-

cum
Afferat. Imprimis valeas bene:

10
nam,
variae res

nim ciborum dtversitatem csse hominl perniciosam minimcdubitabis,

rccordatus
tibi

ejus

Ut noeeant homini,
Quae simplex

credas, memorillius e

oliia tibi sederit.

At simul

assis

qu

tiha

aliquando eonsi

siiterit.

Vcrum

ANNOTATIONES.
Ilorum Utrum imitobitur f] An Gallonium luxuriosura et prodigum, an Avidienum sordidum ct nimis parcum? 64. H&c urget lupuss h&c canis angit.'] Loco
63.
vccis angitf
Diditftr hic suirUb Trojana

per agmina rumor*

Et ^Eneid.

8. v. 132.

quidaui leg. aiunt.

Cexte provep68.

Tua
Simplex

terris

diditafama.
Ncfrli^ens,

bium est. Pono coramiuiscumur hinc edacitatem etingluviem Iztpi, lUinc immunditiamcawis;
item delieias interpontani lupi, de quo supra, atque sordes Avidieni Canis cognominati. 65. Mundus erit, Sic.] Is erit mundus, honestus, honus, rectus in vivendi modo, qui inedium tenebit ac modum; nec profiise sumpiuosus, net- indecora parsimonifi sordidus.

Neevhts.']

parum

sapiens et prudeus,

non

satis

tnundus, quipjje

qui aquain impuram, lutulentam, sordibus con-

tamtnataxn praebet convivis admiscendara vino

ac bibendam.

Ergo Albucius
:

ille

plus

aqno

eiat

curiosus in epularum apparatu:

Naavius autetn

minus quam decet

quod utrumque vitium

neutram partem cultus miserJ] Non se odicsuin aut miserum prsestabit; cuhu seu sumptibus seu parcitate immoderato; neutra parte nimius crit. Vocem,
offendel

Non

sardibus,

In

magnum

est.

70. Accipe nunc victus tenuis, fif^c.] Cic. Tuseul. 5. n. 99Adde siccitalem qute scquitur
cntttinr?ii;u>,'
;\it,t.

Addc
victu

integritatem

lccipe in genit. id cst, cur.c sui majoris

valetudbds.
teutatur
cultu,
7 2.

Et Offic. i. n. 6s.
coiitinentid in

aut minoris

quam

par

sit.

Valetuda o/mni atque

1

67. AUiuci

senis erempto.]

Hunc

avarittse

&c.

quldam, alii contra profusionis accusari vohint. Nentri bene. Horatius primo culpavit intemperantiarn et imraoderatronem in quserendis
cibis carioribus, pariter ae sofdictiorem victum.

CredaSf memor illius escce, &c.'] Facili credas varietatem ciborum homini esse noxiam,
si

mod6

velis

memmisse quam

utilis tibi rui

ri

Jam damnat

nimiura

lautitise et elcgantiae stu-

esca simplex } qua in stomacho placide cocta, bono succo, atque, ui aiunt, chylo, repara
vires
lesti.e tihi

dium in struendo parandove convivio, atque huic romrarium negligentiae vitium afiertque exem:

corporis: et e contrario, quantum mocrearit csca mukiplex; quoties de-

Albucius nimid 11 peccat, qui scevitetiam in famulos injunctis officiis paulo rainus sedulos, ac si quid non satis accuratuin comperit, dure plectit: imO, inquipla Albucii et Naevii opposita.

glutisti

simul assa

cum

clixis, carttcs

cum

pisci-

bus, &c.

73.
ulla

Tibi sederit.]

vrntrieitli

Quieverir concocta sine aut stomachi perturl)atione ac

in-

unt, servos

ille

ante verberabat: seu ad arcen-

tumultu.
vtcetu se

Teste Hippocrate, cibi dissimiles

dam
.

statim segnitiem, seu ne postea peccantes

cormmpunt

ct seditionem

concitanf.

aedere

non vacaret.
laurus: ut
1

Contra Nsevhis indiligens

y<ip dv6;j.oia,

s-(tcrid,et.

et

parum
'.

mox dicetur,

Ciboriem copia turbat

fare,
qittr uti

et

Piut. SympOS. 4. cormmpit. Senec.

i>,

Dat dividit. Vetus est verbum dtdo y quod frequens usurpat Lucretius; quin ct

Epist. i. Fastidientis est stomachi multa tbegus*

varia sunt

et

diversa, non alunt,

Virgit, /ncid. 7. v.

144.

sed inquietant et inquinant,

Vide Macrobium

"

A\-2
t assatts, ct

Q.

HORATII FLACCI
elixa,

eonchyiia

um
in

Mi&ueris
Dulcia se

turdi;
bil<
'

abunt 3e

q atqw
;

in

simul conchylia tuvdis; bilem vertent, stomachoque tu-

multum
Lenta
feret pituita.

75

dum

guisque

p;t!l

ctmvivio sumptuoso?

Ii.

Videsut;pallidus omnis Coena desurgat dubia? quin corpus onustum

nti

pusoppi
.-.it.nl
r!

iu-

^prin in

tl

mum,
divini
i

et

prosternit

tei

pftstquam n

ai

pusbn
r

unctioue

animum quoquc prsegravat Atque affl^it humo divinae particulam aurae. VAltcr, ubi dictocitius curata sopori 80 Memb;i dedit^ vegetus praescripta ad munia
!
I

TT

"3 [una,

esterms

vitns

Nihilominus iste p ril tr&nsive interdum ad lautiore

hun.
duxerit sacru
dcbilitatuxn

corpus

reGi

surgit, [dam Hictamenadmeliuspoterittranscurrerequonive diem festum rediens advexerit ahnus; Seu recreare volet tenuatum corpus: ubive
'

item

ANNOTATIONES.
Satum.
Cl luc
1I1
1 .

.'

'

ei

hi

t.

act.

J.Ph,

pponitur. Ge.

iti

intem.

Ph

<

.,/..
I

'
Qui aul
|

..
n
^ '

.;,.,.
dit ac aui
ti,

[ebetem redrrana ir
.

cui
t|ui

|m ad

ti

li

ctim

divii

ublin
niti.
.

mores ex mater> irnt Uauidun

coris

...
>
.

Cir.Tusf.ul.
\>h

.S.

n. 100.

conQuid, qubd rdo et

>iia \\\e

ministerio

ve '

',

'
.

...
i

...

79.

'v^/. Cic.de
us
tn

goexrepugnamiwm
7-1. trt-a,
t
t

Senectute,
Lusi

-. os
-

Boi

&c.
I.

...
.

ta

rwncam
;i.

Plin.

c. :>;

Censon
.
,

?,]
.
1

Cic.Tusc.5. n.38.
.

.-...,..
lia, et
1.

ex alioorbet
c. 3
'.

C02I.JR

J.7

'-

''-'''

compararipot
nihil aliud
''
e.^:,

mimographq, Conekyi
.

qnam

u
1
1

corpus humani
.

obata, ut

vt

divini spiri
ci
.

l ..

v.

\-\t'j.

giwn

esse conchylia
Sat.

viduarum
:

Turdis.]

Gall. grives
;>.

A.

:.

(ies.
>

De
15.

Sensum
Egregiam

ttt

ssum traximus arce.

hisjam
7;.
/

lib. 1.

etpc
Vide
tti

alib.l.
ibi

ist.

do.
'
'<

annot.

non bene cocta

fuerint

ventriculo, maximc.

lianc iUi Etlmiei sententiam b c\ sacris codicibusj quos nou ignoravere, ui " Formavit Domimsa alibi di\i. Genes, c. -i. " Deus hominem.de limo terrae, et inspii.'

yero dulcia in bilcm amarosque vertuntur.

humon
*'

lcuIuib vitae: et ractus est

homo tnanimaro
victu,

viventem."
6fr.] Alter fru-

Stomat hoqu
jpituita liuini.i'
.1,
.

80. Alter, ub\ d&tocitius,

gaU utens
hum,
tfeiqueoflfi
i

postquam eibo somnoq

i
| i
i

tam bilem

calidara ct siccam, turbas ingi

dico curavit corpus, aurgit alac* r et ad solitas actionea: Contri, qui heaternis
n
t
i

'li

uiroultus inovebit.

Macr.antfceit.
..

.''

adluic graves,

ad resumendum manc l&horem,

...
'

non purun

parum sunt

ve^eti.

tm,et
76.
bi ns,

Pal

<

&cj
\vu

tecotor, raale ha-

dum .
i i

rius, cjui

ir cibus multipl calorem naturalem grava( imbecitU-

tame& atLmeUus, &c.] Qui cibum 8i. quotidiecapitexiguuni) potertt interdura lautiori sc (.mvivio exlulaiare et rtircure, seu pubUcaB laetitias causil et occ6ionc, seuob prbpriana ne

HU

oxem,
77-

<

Ktinguit,

hinc pallor.
sis.

ccssitatem.

Qui

ver6 mollitei

vivit,

seuio vel

<

'

'

Sumptuosij tam
apiaa dubiup

scgritudini incidenti

quod pnebeatj Icvamcn aut

at oucni toi cibia

Tcrent,

soktiura nulluin insupcr habct.

'

SATIRARUM
Ii
i

LIBF.R

II.

2.

413
amri moMpIicii fuerint, m ius (Mirart po etai
Tii

85 Acced.Mit anni, ct tr\ctari molliils SPtas -ii mi r -i i * 1 !a ibi quidnam accedei ad istam mbecilla volet. Quampueret validus praesumis molhtienij seu
!

com
auiu
in

raomtiem quam ajUiuc juvenia

',
i

^^
\
i .

J
quid L

Dura valetudo iocidertt, seu tarda sentfctug? Rancidum aprum antiqmlaudabant; non quia
nasus nullus erat; sed credo, hac mente, Tardius adveniens vitiatum comanodius,
Illis

gritudo
pi ;ra

mo-

le ita

enei tiu
i

accide

[hospes
i

udd

Integrum c<la\ 02 utiuam intcr Heroa^ natum tellus me prima tulisset Das aliquid famae, quee carmine gratior aurem Occunat r humanam? Graiules rhombi patinaeque L" Grande feruntunacum danroo dedecus, Adde
l
'

quam Hos Jominus, consumeret

amabant aprum m. idalu i. non qi -l carereni ndoratu sedirf opinor,eoconstiio quod liospes sero tccedens Tjxius cotnedat pauib corruptura, qu&m vorax domtnus itsUtinam me prima
rit ?
i

Pns<

i.

terra geuuisset inter iatos beroas,

An quidpiam

tribuisexnudi .rcat-

^atiom, quie
mine
nu
intrai

et

waureahonunum?
catini raag-'"
t\

Magni rhombi

Ir ttun

vicinos,

tibi
i

iniquum,
di
"i
1

probrum simul cum d< mento afrerunt. Arfjunge

J

in-

-n
-

Et

fru< tra

morti

um

unci

patruura,vicinos,temer.
i

snti

til

inin
.

um,
:

As

laquei pretium. Jure, inquit,Thj

n veetigafia

-ius istis

qu
adi

ii"

i,

el frustra mori quando inopi nou

i,

magna
\
l

iasque habeo

ril
|'

bus.
,

100 Lkgo

Dicea:
ejus-f

iiua

m
i

nnibus
ve\
'-

rncri

patut

[pi
sufl

......
9

-,.
regibus

Quod
(

superat,

non

est

hicH&s qud insumere

n,
te
li

sid !Oj
i

"(

tribus

t
npla ruunt antiqua
'

ite?

Quare

Deum?
.

Cur, improbe,
. ,

igitur deest insutm ndi quod Buperflunm est? Quare mops

turas.

An

mc!i<

ratio

es

.,

immeritua,
ntu
? (

dum

tu

Non

ea oj

d
,

ur vettista nu-

aliquid patnae tantoenaetinsacervo?

mulo non
detr
.'
;

103
.

nm ?

Q^iare,

ne, e

tam aburtdanti cu-

qtudqua.ra dileetae patriae (argiuidam ?

ANNOTATIONES.
f)i.

q
ii.'

Orx ':;
A
//f/V/c

carminc gTaric
:

.]

Vfel

e fra ior
i

egestatts nsscHas.
ass

Huc
,

spcctat

adagium
I

ad

i-

jien
Vle
i
;

ce

icbrior.

Ndrunt omr
i

'.'
i

IrrtmiHi
is

Ti
i

,.

prodigus, et

inc

rorsua

it

miiii-

inops
e^t.

el

egens rerum oraniura.

figo

um
';

laud

Kor
..
1

100.
il!

vecHgaUa magiuii

Gfvc.]

Prulepsis

96.

Iratum

/
1

Qui non amplas habet

et

magnas opes,

lm
n, qui
n

Mur&n.
luriirid

-^^ odium nquorum, araicofum, imb ei viciro omi - idi runl luxnriam. Ci rfi, Od!t( Popitlu% Ritman. privatam
I

le

magnos, is jure admonetui ct objurgatur. Atqui ego non ita. Nam ingentcs divitias pdssideo cuilibet magno sumptiy
ac srtraptus facit
pards.
i'ri
t

luxuriara. OrK<
/.

I.

l.

n. 106. 7 t/i estdiffluert

1

alia.] Privatos redituscopiosc-; j*:J>!k is

'jria
s

<

toii a tati turpiSj

vectigalil

ms sequah

tum senectuti
.]

fced

md

!.

07. Patr7m.] Cujus ps tutclas commissus, et cui proind equi te par est a prodigcndp pa-

101. Trilits amplas rt%ibHs.] Plutarchus ira scribitj Marium ades et opcs habuisse multis regibus pares.

trimouio deterrcnti, sumptns nimios vetanti.

Er
C~t.)
las

'

Quod

superat)

no/i

est

mcUus
di'.

qut^
il-

2c

fit'1

UH*9?(um.]

Quippe

i[ui

tuas oper. efst a

Respondet Horatius:

Atqui

itias

fundis in alios, nihil tibimet rcscrvnns,

nci

qno

inopix subrenias, seu cjuo

;.-/,'"(.;(.]
1.

in

despera-

ingentes non dtlapidarc, sed recte insumcrc oportei qu,E superrlua tibt inulta sunt. Quin
iis

tione rernm tuarura mortera tibi conSci

''0.
I

sublevas cives

tsj
I

.Sat

pecu
li

ii

'

Fecit raeliori

Placet alia

ctio

.,

hoc

rmda
Quin

unura habea supei n restim, ad suspcndium finiendasque jirnul cutn vitfi ierumuas ct mheiiam sumraa

ut nee assera

quos inicjua stii*s paupcres conditionc diguoa ? Quin instaucuras diruta vetustaie deorum templa ? e lanto b iiji rum acervo d< cerptum aliquid
Rei| ubl.
?

quo emas

impertis

et

patrue,

quee ubi

ccrt-l

charu essf debet

Q.
scmpe
gens dei ihmtvim siiii confiHct
T

HORATIl FLACCI
nimirum tibi rectfc semper erunt rcs? magnus posthac wiimcis nsus! uterne
_

l ni

smmuMii
.

Ail cusiis dubios fklet sibi certiils ; hic, qui

is easibu inceitis ; et corpus arrogans assueveritmuitil, an qui modiro

mum

Pluribus assueritmentemcorpusque r
.

'

Aii qui, contentusparvometuensque

superbum . futun,UO

contentus ct futun providus,in

ln pace, ut sapiens, aptarit idonea bello?

pceo beUum, un
T.'i)ifc

apiens? Vchaheas ut majorem his

soUt
i

Qud maeis

his credas;

puer hunc eeo parvus

latius

tv\\\ Uicllum
Integris opibus novi

fidem

non

usum,

Ium
gius

hui

usum

Quam nunc
Giculta ibu
'

quam nunc atti jam ii dimeta

ris etgri

mercenarlum flaud ego die non

!

fes

Videas mctato in a^ello 114 [V 5 ] Cum pceore et natis fortem mercedt colonum, Non egbi narrantcm, teinere edi lucc profes& Quidquampueterolusfumossecum pedepernse.
aceisis.

quidpiara

temere

nisi

herbas

Qua ndo v, r6 hospes accesserat post diuturnum intervaHum, autvietnus jucundus mihi conviva,

Acmilliseulongumposttempus venerat hospes, Sive p enmi vacuogratus conviva per imbrem Vicinusj bcne erat, norj piscibus urbe petitis,
[cundas

er pluviam laborem tntermittenti;

lauta; erant

epuUe none
scd c

piscibus urbe quaesitjs,

ijuIIu ct capro.

Scd pullo atque hoedo: tum pensilis uva seEt nux ornabat mensas cum duplice ficur*U:22
serunJam racnsam.

Deinde pensi-

les uvie, et nuces, ct crassiores ficus instruebant

ANNOTATIONES.
106. Vni nimirum
tili,

6?c.]

Attende

verct

natum.

Malim tamen cum

dimensum.

aliis

inteliigere
ita
ctii-

quam
i

siultc:

prsesenti

rerum

statui

confidas,

simpticius, pertica

Nam

quasi prospcra sempcr habilurus.

Im6

cave ne,

que certa rnensura,

Virg. in Diris.

certa jugera assignabantur.

rruens lapsu graviore, praebeasetinimicis ac ludibrium, malitiosse furiumc

ait

rWmn
a<;

ludum

Pertica quanostros metata est impia agellos,

jocum, atque, ut
6. v.
I

Juvcnulis,

mimum,

Propert.

lil>.

4. et

1.

1. v.

130.

Sat

duhiosy &c.] Urget 107- I porrb noster Pofita: Dic, amabo: uter in advcrsis constantior futurus est, an qui rerum

AhstuUi excultas pertica tristis opes. ll6iNtffiegot 5*0.] Hsec et quae sequuntur ad finem hujus Satirae Ofelli naiiantis verba
sunt.
1

oinnium copi
f ti

ctn] er se

satiivit,

an qui bonis
assuefi
i

ly.Pern/e.']
aliqui.

Pcrnam cum petasonc male conPetaso est coxa porcina

:

victui

erii

fundunt

salita

mpl
iper

'

[j

llus

olim dives, nunc

costas etiam

comprehendens pcrua

est petasonis

inter opes
.

muiatam sortcm vix eentit; quoniam non abundantto cibo usus est, fui
.'
i

pars carnosior, pedi proxima, cum ipso pedc. iTnde patet PoStse nostri accurata dictio, atquc
OfcIIi parsimonia, qui profestts diebus norj pi
i

clucns: atque in pace, et secundis rebus,

i

egest

li

ra

dia,

nempe

rolerantire

studium, animumque ct

?tam sed pedem tantttm pern;f partem deteriorem comederet, etiaro dum iutegra op& erant. 119. Per imbrem.] Dum plucret, atque intermitti

110. Ofeihnn.~\ Post Philippensem victoriam miiiribus agros divisil VuItal o Sic et us veteribu is aptos.
i

opus necesse

erat.

121.
1p

'"
,

suspenditui

Properttus praecUa
tur
:

isit: psi
,:

quodipsi conqueri.,i
i
1

<*

'..

"i u

>

ivtum
1.

i.

-.

spoli M'i

esl

ttel

de Be Rust. libi 1. Cato ait..,,uva$ auas suspendas, cap.-38. opporluni tsima cdnw inas, amineas, et scanr '' '*) mala, et ei cap. 68. /"

me comedenda. Varro
i

-'
>

Bucoiicis Ecl.
n
I
i

ct9.

Sic etiam Ofeltus

railiti

snum
i

sorba,

ipsa ostcndunt
i.

quando ad ustan
mutato,
t

ibri

cuidara
lut

attvibutum alienum m
I

conlra* tu a<

t-

...
endum
cap. 1.
jvtdo

m, ad
descensura >e Uitc durani alia: per
1

alyici~

cum
'
'

escoluii

mo
liain

bon

opcri
ct

mhdtantur.

Plin. lib. 14.

pi

BUstentavit

hycmem

aluir.

concama

omerai hujus vocis.

v.

)14.

s
.

Liii,

iii

netatum
'.*.

mim
122.

variye lectioncs

m\

clcctum

assig-

Cum duplice ftcu.]

AUi

intelligunt ea-

SATIRAllUM LIBER
Ac

II. 2.
'

445
ilbere erateire

Pbst liAc Uidus erat cuppd potare n 636 venerata Ceres, ut culmo surgeret alto, [ ] sori:i frontis. 125 Explicuit vino contractse Sseviat, atque novos moveat fortuna tumultus; Quantum hinc imminuet? quanto aut cgo parcius, aut
\

Postea
ro:
ui cel
a

viim

m
tur,
noi
'

"i

tdverse-

quid inde
ilti

Quantd mii

osj

vel vos,

() pueri, riituistis, ut luic

novus incola venit?

natura, neque
[ille;

fui

tis,

qno not

p ieri, us in-

Nam

propriffi

telluris

herum

quilinus istuc accessitj

firoprii

Eteniin
na>;

agri

domtmim
me, nec ulturp
vel fraus,
m ^it

illum,

innc, ni qtit

Ncc mc, nec quemquam

statuit.

Nos

expulit

tura constituii

Illum aut nequities, aut vafri inscitia juris, 131

istum abiget

verigno

ratio tricarumjuris,tand

Postremd gxpellet certe vivacior haeres. Nunc ager Umbreni sub nomine, nuperOfelli
637
t J

mcert) hseres Buperstes. Ager ille nunc subuomine Umbrem,pauloante

Olelli nuncupatus, neinini pro-

prius est:

at

fructuiu anerei

Dictus, ent nulli pvoprius; sed cedet in

usum

AXNOTATIONES.
ricas

seu ficns strcas dupEcis gcneris, albas ct

Alii referunt
atl

ut ante, in
1-29.

promptu semper adtuerunt

eailen

nigras, praecoces et serotinas.

vivendi agendique ratio: idem animtis.

ficum quce bifera dicltur. AHi cari martscas, quce sunt fieus grandiores at insipidse, viles, fatoi p, Martial, I.7-E] Aristot. Olelli convenientes frugali mensse.
Probl. (V^rtJs; r StY teyfofABfat,
\

OhSc.

1. n. -2i.

Nain propria telluris Im um, &c.] CIc. Sunt autem privata nuUa raa-

tura, sed aut ve/cri occupalione, ut Qia ipton-

dam
sorte,

in vacun venerufU; aut victoria, ut qui

\HH sunt

aut lege9 pacHonet conditione3

himel.
I.

1.

13. c.

j. rlin.

i.

j. c. 18. itfacrob.

Senec. Epist. 8.
ius intrdsti.

Non dbminus
Sua

istic,

3.

-20.

&C.

123. Ludns erat cuppd potare magistrfc] Nullft archijposil, nullo convivii rege bibcndi

131. llium aut nequifies, c^r.]

luxuria, vel

ipsius

aliena

fraus et improbitas, lajri

modum
bere,

prsescribente

sed quasi
a
l

ij>sa

cuppa"
li-

inscitia juris:

Gall.

duntaxat doraio.8,

potabamus
*. ct
I.

arbitrium,
I

A:,l.

WICKED quibblk.

une chicane malicieuse9 Vide postea 1.2.

quantum
ii,

placerer.

I)e rege ac
2.
<

Epist. 2. v. 1-2". et scq.

1.

l.

Ode

fcle

7.

Quidam
v.
.

132. yivacior hares.] Horat. Ep. Lib. 2. 2. 175. Perpetuus nuUi aaturusus:
.

gunt culp&j ut qui pecca eonvivii et symposiarcnte, in pcenam haurire cyathum juberetur: afferuntque Piaut. Stich. r, i. 40. qui peccarU pocxdo multatitur. Verura ha?c parum congruunt simpHcitatj rusticac ft moribus Ofelli. OuppA.] A xu&, poculttm : Hesych. Gall. ouppe. Angh a cup. 1-24. renerata Cere*.] Rcligiosa libatione venerabamur, ac precabamuT ut amplam daret messem: tumque bona* spe conceptfi bilaritati indulgebamus. Antlqui gil. ror dixerunt. S E ieid. 3. v. 460.
[< i)
i

et furrcs

Harredem alteriusvelut unda ntpervcnit undartu 133. Nunc ager Umbrenit ifc.] Exprcssa, dictio ex Luciani Epigrammate,
' n/ffntu.

Kal 7TAjv i~ tTtpu (o*i7ouon et; s-repvt. Kul ycip Ixeiva; "/ v jj.i 7ic7* flTO, nal 7ta\a
ovto;

OUrat.
/Iger

ki{M

5'

qXoj; ouJsvo;, aWct,

olini,

Tuyvc.

rata sacetdoSy passivu significatione,

uthoc

Horatii loco.
)'26.

Saviat, atrjue novos t 6?r.] Fortunam

I

provocat
pati

tfi

Itu-

assuetus.

Ad rem omnino

18.

Quod

necessitaH sat est,

Senec. Epist. Fortuna dehet

E?c.]

nunc vcro MhnippL Ettnim us ah a!i" transibo ad alzum. ille possidere me putaiat; ct hic nunc putat. Nuliius autcm ommnosum, scd Fortuna?, J\ t, nunc alii.] 134. Cedct Lib.2. Epist. 2. v. 174.
!

Arhicmcnuhc

tajuruam,
Sit proprium cuiquam, puncto qitod motilis
horte,

etiamirata.

127 Qttantoaut ego parcius,

I

Fx quo

ielus,

mbrenua tenet agrum meurq, an Fortunx an diminutuni victum sensimus? an corImOcibiparabiles,

poris colorac nitordeperjU?

nunc preth; nunc vit nunc suprem&t Permutel dominos, et cedat z>i alterajuva.
prece,
sorte

446
jam
mibi,

Q. m
>x

HORATII FLACCI
alii.

ulteri.

Qm- IMunc mihi, nunc

Quocirea

vivite fortes;

olljicilC.

ANNOTATIO.
135. Quocirca vivile firles, fi?< .] Quae c!im itatir.t, 6 pueii mci, dwcitc exemplo meo uilul

proprium robis existimare, parvo contcmi o,se, ct sic fbrtuns vim uangere.

SATIllA
Fuse iractat paradoxnm
D.IMASIP.
vix

III.

illud

Stoicum: Omnes stultos

insaiiirc.

Sic inrrequcn-

S IC

raro scribis, ut toto

ribis,feJutan nointegro
qoater petas membranam, sibgula Imi scripta recensens;

MemDranam
textns
;

non quater anno poscas, quaeque re* scriptorum r l i n ,

f6 , R

adversustemetipsumiratus.quod Iratus tibi vino et soinno itKlul^Mis niliil jj. o coraponas ojgnura eeUjDrari: quid erit? sobrius venisti ab ipsis

quod vini sonintpque benignus ab ipsis sermone callas: Quidfiet? l r

,

ANXOTATIONES.
1
.

Sic rarhy 6r7.] Plures

praecipftit:

liTc

dialbgismi, sed
>

charlam dcjvxsse nov

-

piito,
i

JEgypto mviistrttnte
i

Damasippi philo. pbi cum Horatio, mque ad versum 39. ubi duiic ille Stoico supercilio redarguit, qu6d ni-

dup suut

prior

hil

Stoici

cst Stertimi item VeJ si mavts, Damasippus tpse refert HoretioStertiniisecuni el cum aliis quibu^dam sermocutationem aut proiixam. Atque iti bjlc Satiricus nOster, exculiendo solemne StoTcis placitum, acute yellicat plrrosque

novl

Bcriberet

-,

alter

vwnmcui. K: si altci Plolctttieusmojn sisset, lamen rex itti liu Euxnenes) membranas a Pergav.o miserati utpenuria chartcs peltibus pensaretur: knde et Pergam

cum Damasippo.

vanae mentis nqrnuies, qui solos se sapere venditabant.

tius, ut inde

Ut toto nonquatery&c.] Primum se castigari msinmlanque desidiae a Damasipuo fingitHorasensim ac pedeteutim aa propoai-

posterihunt u&Que dttm, tradi Ubi cx occasionc et I tatet servatum est, ?:apo5*> Ivcctor, mcminisse oportet, Pergami rege* ferc omnes appeilari consuevisse Attalos: parlterque .-tgvpuoj- nominatos deinceps Piolemaeos, qui autea Pharaones. Reteaens.] ln tabeUisenim,versostylo, ^erique complanatS autare e) rescribere quitilibet; non perinde in membranis. Ovid.
i

hicipit^et dubitat:

tum
quod
2-

subrepat; atquc vvjer vitivm ac vnlnus, tescirulere vult, targal; quemurlmodum

Etnotat,eitl

,<

obatque,

Vide Quintil.
3. Iratus

Iib.

16.

c.

3. sult

fini

m,
satis

ait Persius, Sat. 1. v.

Membranam
nihil

116. poscas^

tilif

quhd, tr.]

Quod
vertis,

elabo-

E*

odversariis

in

ratum
quid
diiis.

nihil tibividetur, irasceris et

succ*

mrmbranam
turn, atque
reiexis, sed

transcribis
lectioni

velut

en
:

tibimet;
roulta

kinc relegis, deles,

<i ir.tdi
i,

dom
s,

hominum

dandum

i;n oti

occurrai quod ipse probi

dignum-

quidem habes

in tabulis cxarata, qua* perj

tn chartara et

ruo

quc judices evulgari

. . .

lectitandum ctu-

pauca aut nvlla

Prisci

uiun-

Epist. ad Pisoiu

v
!

dum

refers.

nimirum

scriptitavere prirab

Carmcn

repr*
!
>

von

in ceratis tabeUis;

Deinde

ut anaotavi in charta seu papvro

1.1.
:

Sat. )u.
S,it.
..

1.

1.

Postca in membrynis qu;

pelles

amraali

itn,

w> c\ w uit 3 cSt.. rraUU i. Digjium scrmoue.] Dignum Satiris inan(l.ui. proiudequc lcjiirt liiunini.
.'

tlta dics et

qu6d Pergami

invcntie ct ajjtat;r

ad

bci
1

.;/

ipsrs

Saiw

laliLi

<

i.

ut

fugisti.]

Quorsum
R^co

dum,

Pergameua-' dicta sunt.

S. Hieron. Epist. ad

Plin. Ub. 13.

sccessisti in villara tepidiori ccelo, rel

cap. 11.

Chromatium.

luculentiori

commodain, quasi ad scribcnduin

tam jfarium Epistotam misehus

aptiorem

.*

SATIRARUM LIBER
Satumalibus luic fiigisti sobrius. Ergo Dicaliquid dignum promissis, Incipe. Nil Culpantur frustra calami; ipameritusque

II. 3.

417

5
est.

Satunialibus. Igituracribe quio*

rndens.
nihi! prohibet.

Ages

la63
[ *]

bomt

Iratis natus paries Diis atque poStis. Atqui vultus erat multa etprseclara minantis,

Sine cau lamosaccusas: necjure casditur paries factus adversis nurainibua et poStis. At vuhu multa *-x eximia spondebas, com primum villa domii ilio al nti te exei
i

10 vacuum tepido cepisset villula tecto. Quorsum pertinuit stipare Platona Menandi
Si

ntsset.

Quid

lin

Archilocho? assump\

Eupolin Archilocho? comites educere tantos ? Invidiam placare paras virtute relicta ?

M SpC-

ias

invidiam
!

seuare

virtutera

ld0 ?

ANNOTATIONES.
5. Salumalibus.']

beitatis

In memoriara prisrae 11sub imperio Saturni, Romse celebra14,

ib

10. Si
tiuna

vanium
'-

tepido,
\

flSTc.]

tforatius iir.pa1

frigo

in

il

m
1

uam
Jb.
'2.

rope
(i.

Xaremuia

hautur
aervis

Satuxoalia

t
nl

.tl.

Jantiar,

unnque
/r idj

rat.

Oile

domjui prs
Vidc
lil

cpulas,

ipsique mtlicen-

ubi longuM} tepidasqut prtebet

/

Jupitei

ti.t.

Macrob.
.

lil>.

i.

Saturoal.

eap. 10.

Lib.

l.

Epist, :.

v.

10.

A'!irn.

i.

et

iufrd

Sat. 7.
/':.',
1

v. 4.

ubi de

Quud

''

itUnet agris.

tbettat

Dea

-//'<

Ad mare
..,'

descendet vates tuus,

&c.

Sfc.]

Si

quidem

Vidi
11.

et

Epist. 16.

Romanae plt:bis iu S&turnaUbus mr.iessationcs Tumuhus fugiens huc vcnisti, et quii te exoptatfi i.nu frueris, vinoque et somno parce iudutgere licei,jam scribe quidpiam sohrut mente
ac

Quorsum perimu it
tecum
1 1

&V.] Quorsm

tur tot libros

sententias.

detulisti?

Platwm
Hlri

Epist. ad Pis.
iart&.

Ran

5bi

poterunt

umdrum, ad moei

dignuni.

runi imita>uonein, qufi prascellit; Eitpoli fem

Nil cst.] Nilnl excusationis habes. Culpantur Jrustra itdami.] Nun est quod pueriliter cutpam rejicias in caLmos paium idoeos. Vide Pers. Sat. 3. v. i-i. ubi Tum queritur crassus calamo qubd pendeat hwnor.
6.

Archilackum, ad

salea

et

acrimoniam.
Sa

Quse

quidem omnia juvabant scriptiirom

tejia Satine (Jcsurapta.

Vide Platonis Alcibiad. poater. uude hujus msv

Platona.']
lilni)

Cic. de Orat. iVon intelligeitdi sosed etiam dicendi gravissimus auctor et Cei'Pia/o.tpost< b Platonh locuti

An
7-

studeam cahimu f Immeritusuue iutvrat,

tali

CrY.]
votis

Immerito
responden106. nec
se-

pocnta pittandum, q i&m Comtcorum Poetarum. Menandro?] Hic Athenis oriundus,

comoediae
secutos
J
ter dei
est.

caedes parietem, iratus

tia non pariat mens. pluteum ceedii, &c

quod

Pers.

S;it. i. v.

Quintil.

lib.

10. cap. 3.

eximius: quem Terentius vel uims, inquir, Quint. 10. c. mt cuncta effit n ' lectus
scriptor
1
!

\<

Tum
Hic

ilta,

qiatntur,

vultum,

.... jaciaTe manum, .... qu<zqucPcr$iu$notat,&c.

qua

apt/rtiorem

ammi motum

ila

omnem
invenu
I

vit
>ul\

e
t

ima
op a,
1

lorquere

sitj

tanta
,'.
,

in eo
ita t

eh

Jacultas;
/
:.

nonnulli perper^m asserunt fuisse veteribusparietesceratos, in quibus noctuscriberent, si quid mente occurrcrct. At ruerint tabuta
Ceratse

immo !'(

..'

rebusjp
1

datts miri

ab hoc Pt cjusdem opt auitofi

titr

Atque
:

is

'

tl

quas quidem, vel fortasse ipsas parietihus lecto proximis appensas, ceratos parietes
:

goreqiuxtamsu&cla
12. Eitpolin, drckilocho?] DehociuEpod. de illoSat. 4. lib. 1. 13. Invidiam ptacare paras, &c."] Antimes lovitiaeonun, homines malos offend
6.

interpreturi licet.

Prior

tamen explicandi
fifirj

ratio

magis
8.
toties

arridet.

Iratisnatus pnries Diis,

Qui nempe

immeriid verbereiur, Poetis suarn exoneranttbus indignationem et iram quod aniinus eximia non excogitaret. Ita veteres

et satiricum salero

iis

affricando:

An

verb sic

invidiani rbrmidare incipis et inimicitias impro-

bontm?

Cic. Catl). l.

dixexe
dtreti

Dus

adversis

fieri,

si

quid

m&le ce-

ut invidiam vrrtute

Hocanimo semperfui, partam ghnam puiart

.-,

non invidiam.

4-18

Q.
eris.

HORATII FLACCI
["6401

infelix despectui
inertia,

Fuorane

gienda est

in.il.i

Suvn

Coutemn6re miser, Vitanda est improba Siren

Desidia; aut, quidquid vitft meliorie panlsti, 15 Ponendum ;^quo ariimo. l_)i te, Danjasippe, deseque

ve! pariter araittendum

iil

quod meJiore

vitfi

acquisivisti.

BORAT.
nirum,

<>

Damasippe, Dii

Di.-eque, propter salutare

tlent tibi

mo-

tonsorem. Ve-

xum quomodo tam bene me

coghoscis?

D.LM

(SIP.

P<

quam

cunctae

raeae

racultates

Verum ob consilium donent tonsorc! Sed unde Tara bene me nosti? Postquam omnis res mea
fracta est, aliena negotia curo, 19 Excussus propriis. Olim nam quaerere amabam Quo vafer illc pedes lavisset Sisyphus sere, [641] Quid sculptum infabre,cjui(l fusum durius esset. Callidus huic signo ponebam milliacentum Hortos egregiasque domos mercarier unus 24 Cum lucronoram. Unde frequentiaMercuriale Imposuere mihi cognomcn cpmpita. Novi,
:

perierunt apud Janum medium, rerum ahenarum satago dimotus a propriis. Etenim pridem
cordi erat iavestigare, cjuo vase ierco pedes abluisset qisyphus

Janum Ad medium

Hlc eailidus

quid sine arte incisum, quid imperite conflatum

:

esset?

Egq

solers

illi

statuce

pretium statuebam centena milli i solusque aoveram b irtos

:

et aedes

raaj nifii as
i

mere cum
i <

.1
j

.-

ccle-

bres cognomin&rant
jii

me MercuScio,

amicum.

HOR.

ANNOTATIONES.
14.
affcrt.
i

en
)i

Desidia."]
ei
]

Haec

enim

vdut Sireh

inrinibus blanditur

perniciem
\

Vlrtus post. nunvmos. ab Tiiio

Perdocet.

Ucec

Janm svmmits

Frustia est quorl

i

Cmquius

commt-

niscitur dogrn
lil).

io. in

de quibus Laert. icuvi: quasi ad eas invidiose

iren

Meminit etiam Tull, in fine 1. 8. Offic. busdam viris optimis ad medium J

tilus

allusevit
lib. l.

Stoicus Damasippus.
meliore.']

De
vitae

Sirenibus,
parte, c&

commodiiis disputatuT de qxusrendu, de

Epist. 2. v. 23,

rollocanda, ctiam de uiendd peeunid.

Et Philip,
i

15.

VilA

Meliore
tibi

6,n. 15. de
ere.

statttii

iU& palmarinon

imirutn quse peracta exercendo, bcmuvnque

acquirendo.
16.

est virtutera

colendoet nomen ac ramara

L.
sit

ANTOMO
Itane f

JANl MEDII
Co-

PATRONO.
.

Jahus medius in L. An-

UejUeld

?
qucerere amedjam) Qs?e.]

Damasippc]

Is Senatorid di

'20.

Olim
ces,

nam

rus ad inepta mercaturae atudia ct

tJexit:

inquo

perditis facultatibus,

Pbilosophi woracn captavit et habitum. Lepida pari 17. Dcment t nsori

vasatme antiqua studebara cognoscere; v. g. quae Sisyphi aevo eorrflata, signata, cxlata; nee non quae habcrentur mollius ac
rinthium
solertius fabrieata.

gratiarum actio; ad deat aptfe barbam illam tua Nihil ccrtc aliud rolixiorem.
j

21. Sisyphus.] iEoli

,

filiua

Corinthi
(.]

regis;

de
pe-

rmhicam
oa

quo 1.2.*0de
2-i.

14.

v. -20. et

Epod.
r
c!

ult. v. 16.

Ca!!::hts kiticsigno,

Tanquam

\idebatur homini n que virtutem et sa|

rum rerum
tor
ilosu
.
,

osstimator, et ne^otia-

famo
,

"etiura
.

imponebam
&c.
seitertiftm.

signis,

quam
18.

barJbft

tenus sapienti et
i

Postquam omi
fcsoore, vei

Vlde
!ic. I.

quam
item
niliil

b
stai
la
,

;.

Sat, 3.
'.

v.

15.

disperdidi,
et

antiquas imagines et

villa

24. Hortos
Epist, 23.
et
f

;'.((

7.

asdes egrcgtas
p]
i

uej

jam habens

me

alienas dcJnceps CurO; sic

..'!! quempiam mj milemj cuivenfatufe curiosum Dai Et jna qusedam haud sibi grata. o sii
:

ad

te pertinent.

lib.

1*2.

Atticura rogai ut Damasipi

Janum Ad

medium,]

Ad medium Romse
i

pum
sibi
*j>.

ao^rediut,

eo quosdam agros

forum, nirairum hiuc et inde Jsui dupli effigies; mediu ausc n locus merca quens crat; diccbaturque Janu
i

meVcetur ad ripam Tiberis sitos. Mercuriale.] Antonomaaticfe nimirum.

.,.

:i

ssel

duas
sujj

inti
i

Jj ni a

statuas,

quarum
i

al-

tera

Janus

Jai
!il. l.

or, apl. v.

pellabatur.

Hinc postca

EpisL

M.

Nain commune hoc alioqui mercatorum et lucrionum cognomen. Quidam leg. Mercariali, paii sensu. Mercurium pneesse lucro et mercaturte, cuilibet est compertum, lib. l.Ode io.

;:

SATIRARUM LIBER
Et morbi miror purgatum te illius. Atqui Emovit veterem miie tiovus, ut solet, in cor

II.

3.
admiror
te liberatum

4-i9
eo mor-

et

bo.

DAMASIP.
lateris
;id

Nimirumve-

Trajecto lateria miseri capitisve dolore: Ut lethftrgicus hic cum Stpugil, et medicum
urget.

teiem morbum noviis depnlit miro mgdo: sieut fit quaudo

laborautis

aut
iquis

capitis

30
simile liuic,
esto ut lubet.

oagritudotransit

stumachum
fit

Dum

nc

(jiiid

atque
plj
c!

U tbargi

iju-

medicumverherat.
vis,

HOR.

boue, ne te
FYustrere, insanis et tu, stultique prope omnes,

Eslo quod
acridat

dummodo nun
isii.

quidquam par
() l>une,

DA-

Si quid Stertinius veri crepat; unde c<j;o mira Desci'i[isi docilis prreceptahaec,ternpore quome

M.ISII'.
tu

qb abeiresi

quoque insanus cs, paritcrque stulti omnes, si (juidcm

vera docet

Steninius:
hcec

.v"

pulchra

a quo documenla
con*'

35 ^olatus jussit sapientem pascere barbam, Atque a Fabricio non tristem ponte reverti.
male re gesta, cum vellem mittere operto Mecapiteinflumen, dexterstetit; et,Cave faxis Tequidquam indiguum; pudor, inquit, temalus angit,

sponte hausi,

tuw cnm me

so!a'us, prtecepit alcre barl

am
a

Nam

erfl, ac loetum redire

pontc Fabricio. Enhuvcro perditis opihus cum obvoliuo capite vellem rrn pr.ecipitare in tfuvium, opportunu? adfuit, ait-

que fS
petrcs

ftve

nc perafficit,

40 Insanos qui inter vcreare insanus haberi. Primiun nam inquiram, quid sitfurere hocsi
:

aliquid
te

te

indignum

improba

verecundia

erit in te

qni tiiues insanus existimari ab insauis. Etenim sehcitabor pri-

Solo;

pereas quin fortiter, addam. Quein malastultitiactquemcunqueinscitiavcri

nil verbi,

mum,
si

quid

sit

insauire
te

Quod

rcperiatur iu

uno, nihil

ultrJi

tem oppetas.
discipuli

loquar, ne impavide. morAtqui schola et

ANNOTATIONES.
27- Morbi nnror purgatum.] Miror te purgatum ei vesanfi libidine mcrcandi cum lucro.
ille

33. Sicrlinius.] Ut gTavis auctor profertut De eo postea statim, ad fidem faciendam.

i.

Ne

38. In cor Tmjecto taleris capitisvc d hlc cov ipsum, sed stomachum autventri-

lilj.

Epist. 12.

cnlum intellige. Graecis xjt&la cor significat, item stomachum sive os ventriculi superius, indeque pro ipso ventriculo ponitur, 1 percornmode intelligitur quod dicitur htc in
1

35. Jussit sapientem pasccre barl-am.] Nimiruin externam sapientiae speciem assumere Un bilicum jussit, ac barbam dei promissam. Is erat Philosophorum habi1

,id

venerationCm, seu ad negrectum corPers. Sat. 4. ioit.

cor e capite vel latere dolorem trajici; primurn ciuidem, cum pitutta corrupta "m ventricumm h capile dclluit alterum vero, cum biiis in latt-re sfeviena eitimditur in ventriculum ; atque
:

poris indicandum.

barbatum

illinc

segritudinem huc ct
B

malum

transfert, os-

rnagistrum vocai Socratem, Vrnob. 1. 6. /Esculapii gravitatem uot i\ ex barbt amplissim& boni uis. \s t ac phHosoj 36. Attjue a Fal-ricioy C^c.] Et prohilniit ne
;

jue ventriruli

30. Utlethargicu$hiccian'jitpvgil!]

Quando

lethargus morbus vertitui inphrei tim, Scilicet veternum creat frigidior et abundanttoi pituita.; quse, si qua ratione accendatur, cerebri mem-

Branas inflammat, memisque perturbationem, delirium, turorem jii^nit Quo fit ut phreneticus teger quemvis impetat, quasi pugil, nec ipsi parcat medico. Corn. Cels. I. 2. c. 20. nr tfwd IftliU huic, fi^C,] Festiv^ 31.
:

me praecipitem rerum me&rnm d< darem in fluvium Tiberini e ponte Fabricio. Falriciu.] Is insulam Tiberinam urbi Rdma jungit, a Fabricio Consule indificatus: hodie giudeo, qu6d Judaeis babitetur: itcm Ponte di quatro capi, scu quatuor capitum, vulgb dicitur, ob quadrifrontis Jani statuam ibi
in
I

Dum

hoc
ine
i

et s&tHtice

Iw ae,

libet,

Horatius O Dam^sippe, sis licet nnAatomorbo, phreneticus quantum mod5 ne pngnis mc contundas ac verberi:

extantem. 3 7 Operto capite.^Seu pudoris et indignationis causa: seu ob contemptuin lucis hujus ac vitae. 36. Dexter.] Contra Itevus, malum et infor.

tunium designat.
43. Mala stultitia.'] Vitiosa animi aRvcuo a veri cognilione uliena, sapieutise comraria nam alioqui furor seu phrenesis saplenti etiam contingerc potest ex atra bile, nec vitic CAiiquaui
:

bufl urgeas.

Ooncy ne
deiidi.

te

Frustrere y &r.]

En

arripit

occa-

sionem Sttacum dogina aggrediendi

et

expen-

verti dtbet.

450
<

Q.
ippi stntuunt

HORATII FLACCI
agit,

iiMnv.nuvT
igntmm-

Caeeum

ihsamun Chrysippi porticus

et

quemcunque quemcunque
tia

prava socordiaet
veritatis

grex

detinet

in

errorc.

Bententia ista nopulos teque ac principes complectttur, una excepto sapiente. Jain iutellige cur perinde ut tu tnsaniantomnes qui te insanum vocant,

Autumat. Hffic populos, haec magnos formuta rege 45 [ 0Vi ] Excepto sapiente, tcnet. Nunc accipe, quare Desipiaut omnes, aeque ac tu, qui tibi nomen
.

Queroadmodum
pas&irn
error

Insano posuere.
Ille sinistrorsum,

Xclai

silvis,

ubi passim
peliit,

en

siKis, ubi

vagabuntbs ait eextra veram viam; hic ad ' varn; iste ;ul dextram
I
! |

Palantes error eerto de tramite

hic dextrorsum abit;

unus

ambu
rersa
ludit

aeque aherrant,
ratione

etsi

rli-

decepti.

Sic

te
il-

utrique Error, sed variis illudit partibus.

50

Hoc

te
illc,

desipere extstima, ut qui te

Credemodo insanum;
Qui
te dertdet,

nihilo ut sapientior

dam

haud minns insipieus cautiahau Esl Eatuttatis altera species, metuentis ea ejuae
'

midari non debentj veiut si qteis CQnqueratur fiamraas, bcopulos, Bumtna, siln obstare in

caudam trahat Est genus unum Stultitiae,nihilum metuenda timentis: ut iernes, Ut rupes, fluviosque in campoobstare queratur, Alterum et huic varium, et nihild sapietitius,
igncs
56"

campo:

altera priori dissimttis,

rainime vero sanior, temeri petentis raedios ignps ac fltwios.

fossa cst ingens, htc rupes maxima: serva bona Boror, pater, conjux, propinqui tnnnes increpent Illic magisaudierit,quamFusiusebriusolim,60 est barathrum immane, illtc horIlionam edormit, Catienis mille ducentis, rendus scopuliis ; c ive tibi haud ni igia auscultabit quam Eusius quondam temulentus, dum sopitam Ilionam agevct, qmlnclo millc ducenti Catieni
:

Quamvis autem

sedula parens,

Per medios ftuviosque ruentis: clametamica Mateiyhonesta soror, cum cognatisypater, uxor:

Hic

Non

Cum

ANNOTATIONES.
Chrysippt porticus*'] c-ea, significat scholam porticu deambulantes Zeno
44.
.'-

Porticus,

Gru?c
qufcd in

nam

Pol^mnestori

nxorera

nocru vocal

d<

r-

jus auctoi acdcCJnrysipj

;

inceps
ait

alii

phitosopharentur.

mientem, ut suis manibus justa persolvat inhunue lepeliat. Quidam vcilunt hjtc inH am, tum qu6d esset verePoIydori
mater,
ripide
alio

dicitur hic,

quod eam

fulcire

ut tbatur ille,

ut

tum
et

c\ scqucntibus verhis,

tum ex KuHecubain Sed quid

Poljdo-

Tull. Acad. qu. Vid. Iib. 1. Sat. S. v. 127it.

Ci<

rone:

conjiciuntque
foru

Ann

nomine tlionam
1

ictam.

45. Formnfa.J Apud Jurisconsultos fbrinukc dicuntur solemnes qusedam propositiones ad veaxjomata seu ritatis indagationem dirigente*
:

ln'

nam matrern
aui

appellat

rus, vel

etatis.provectae,

veneratioue, aut
'

u;.;..

Adde
velut

placita vocant philosophi.

53.
ci

Caudam

trahat.'}

insanus hubendus.

/Eque, ut tn, ri Dictio prpverbiali

anis pueri soliti

'

qm
e>

pui
i

imi

ab
le

IliouS

p rente
sint

din

fip

i.

EvuipiU.

Hecub. Vir\

lcm. Quaest. 2. &c.

;

'atienis ,".

edu

'

Certi
b

appendere quidpiam, instar caudte, ad ludibrium, veluti exprobrantes s:<* boini ;..* i;c iliis i]u6il in b< iram et spcciem degeAbsurdi sunt qui caudam traJterp ner&rint. tantur, superbe iaceaere, et terram sjr-

I.imii"

bat.
ticni
?

Catienus Polj dori < rtri ini Quarc vcro dtcutitur clam&sse plun
vel

mate

verrere.

Catienus prurics iterasse ac icpetiisse, Mater, te appello, accipiendus vel alii lustriones, vel potius spectatorcs errorem intelaujue maruni
;
;

60. Vvsius ebriuslj

Actor

ille

tragicus,

ut

<

tin Epi

i..'l

riso

Romani pc dites equi'.'.

dormicntis Hecubse sive IHona: somnum slmueberetj.ex viho et potu vtre sopitus, firustri ab iuciamantibus vocatus nequaquam avigilavit.

Errant qui cho-

rum Tragicum
v <d<\\
t

intclUgi possc opinantus;

uiiii.-.

Actoris partcs sustiuet choFus ;

tum tum
-

prsesertim
ut

qubd vitfeature?

contra decorum^
sola soli aupaicre

61. Tfiaiiam^ Ex tragasdia Atui, vel Pacuvii, in cju4 Polvdori, 1 rolymnestore Tliracia

matiem
bqul

ajmellet cliorus simi^tercum Polj

doio, et accinat
t

umbr*, qu

interfecti,

umbra lororcm iuam Uio-

fiiigenda est.

SATIRARVM LIBER
Mnter,
te

II. 3.

451

appdlo, clamantibus
;

huic cgo vul-

gum
Errori similem

cunctum

insanire docebo.

Insanit veteres statuas Dauiasippus

^ emendo:

O
voco. Pi

parcns,

univer
borare.

ni3 la-

sippu
gines.

i-

e verli
?

is

ima<ii-

Integer est mentis Damasippi credltor? estq. 65 Accipe, quod numquam reddas mihi, si tibi
dieani;

./'

-.
.

ii

qui
si

Damasippo

Agi

tibi

com
n.ilii

Acripe quotl nunquarn

ivdilus,
.

an tu desipi

Tune

insanuseris, siaeceperis! anmagisexcors,

nior,

si

prsedatn rep propitio

Rejecta prseda3 quam praesens Mercurius fert ? adde Scribe decem a Nerio; non est satis
:

blatam

Juic
cera
i

srjribi

accepta a Nerio
.

dV
a'I-

Cicutae
:

6+5
[ ]

uec

suffit

ii

Nodosi tabulas centum milleadde catenas: 70

EfTugiet

mulena \mcula
isias owi
i

tamen

luec sceleratus vincula Proteus.

avls,

im]

les,

et

vafri

Cicutse:

mlnus
1
!

Cum

excutiet

rapies in jusmalis ridentera alienis,

Cumq
ntem
i,

ii
in aeruninis aliorum,
avis,

Fiet aper,

modd

modo saxum,

et3 ciim

volet, arbor.

mox

deinde rulibuerit.

pesj et arbor

quando

ANNOTATIONES.
62. Mutcr, le appelh.] Tull. 1. Tuscul. n. 106. Eccc aiitts cxoritur e terrd, quz matrcm dormire noti sinot, Mater, te appello, tu quee curam somfio sus-

astutiam et nodos quibus

debitores- constrin^ere
tis rite
; :

Cicuts

confice tabutas concep-

unoverhoad et caute verbis libet cautiones, stipulationes, et ol

instnuuenta, velut totidem nexus et cai Hxc omnia profect6 cassa et vana enint, Ju-.cnal. Sat. 8. v. 50.
. juris nodos, ct legum teiu^mata. 71. ProUus.] Is ^EgyptJ rex iu variaa se spe-

peusttm levas

Neque tc mci miseret, Surge, sepeli natum, Priusquam jcrar uohtcresque, 6?c. Pro R Scxtio, n. 1-26. Cum veniret, emerge~
Lat stlbitb, riuu sub tahulas sulrepserct, ut,
ter, te appello, dicturusvideretur.

Mn1. 2.
fo

Acad.
te

cies transformabat, ut iabulantur, stcqui

iebal

Quid A

Jiuina

somno

ilio ?

Mater,

appciio.
e.i-

f&tttn
ttm crederet.

locutum, ut ven

dicit

quosvis persequentes; Imic similem Horatius iraudulentum dcijitorem, qui

Ostendatn ego vulgus omne tanto erruris sopore ubrutum, \elmi t ittenus ille, ut nullis admonitionibus retralu queat a studio lucri; ;ir.6 scepe non advcrtat omnia sua perdendi periculum, dum ad specieni
iti.i-

t-o

rulgum*

e?*c.]

tricarum juris peritus litigando, tergiversandoy pnescribendo, creditoris actiones creditum reppscentis improbi eludtatur.
7 2
.

Cum

rttpics

injus malis r:u-.

Ctim jure peiscqueris debi 0] perHdum, q te creditorem

i>
i

srel iratum ac

deludit, tuasque

quoes ite fertur.

Damasippi crediiarf] PeriUius, de quo nwx, qui stultd Damasippo versipelK et doloso credit seu statuas, vasa, doiuos; seu pecuniam his emendis stulte quoque et frustHi operfl
65.
:

vanas solicitudines afiatim et impens^ deridet. Alia pridem erat lectio, cuwi rapia injwi lis rideutcm alicnis: quam quidem utpote clariorem expressi in interpretatione mca. Placuit veru subinde emditis dicrionem ac sensum rimari suptiliorem et asserere expressam hic ;b senientiam e\ Homeii Odyss. -;o. 346j
ut alienis ridere n
lEusd
cr/is,

Nerii argenrarii, tt
oeratoris
\tl

soicrtiH Cicutae astuti rie-

tabellionis

utitur

atl
is

nect<

ndum

betle ac rite debitorem.

Quippe

velut Pro-

id

est, majillis, sit ef-

teus eftugiei creditorem, ac tot aitibus eludet ut

debitum nunquam reddat. 69. Scnte dccem u Ncrio'] Iia Perillius Dani-sippo tra<l(>ns mutub pecuniam uam dictare uitelligendus apud Nerium O Uainasippe,
:

u cachinnari, soluto riau, pro|iriis mal roaxillis haud parcendo perinde ac alienis,

quemadinodum
est, fj.\ri?ri3Gi

rei

alienae ac
'

mutuu
Locu

su
1

ininus parcitur quain proprise.

ri
-

H UaWk;
UH

kBh\n- "Acr

'e

decem

millia a-ii^ e necunifi mi

acoio-jy,

cepisse a Nerio, sive per

scilicet

manus

Ni-iii, nt

in
rii

conunentariia

sen codicillis

aiunt; Nerii

proeis
.

autem PaUUs immoaeratum

.

mo\
cd,

tt

verl

nwi

mei syngiupbam et ehirn^raphum inaoribe. ^d m j^rem creditj mei secuntatem. Adde Cicuta Nodosijaiutus.] Adde, n yi*j

'its.

73. Fiet aper,

vidctur

modu ad morem rcgum

a

avis,
.1

:.]

.>

452

Q.

HORATIl FLACCl
maleremgercre iusauiest; contra, bene sani: est, mihi credc, Perilli, 75
tjuotl

Si insipientis est bona dispcvdere,

sapientis;
1

Si

contrarium fidem

vero faceres

habe

riiihi,

Putidius multo cerebrum

uige insanior est Pcrilli

scrioi juhentis

mcns quudtuntmquam
Quicunqoe
vel pecunise

Dictantis

tu

exsolvere

qucus.

mmquam

rescribere possis.
6 *6 L ]

improba hoDonim

[q ui s

cupiditate afiHcitur; quicunque

Iuxuria vcl moe^ta suncrstitionc,
aliovo

animi morbo exaastaat)

aptet,

tqgun
rclim.
atQtte

meque

aoscultet
istue,

Appropinquate

ordioe ad me acceilite Uiguli, rlum ostendo omnes

desip< re.

Audirc, atque togain jubco componerc, quisAmbitione mala, aut argcnti pallet amore; Quisquis luxuria, tristive superstitione, Aut alio mcr/is naorbo calet. Huc propius me, J)um doceo insanirc omnes,vos ordinc adite. 81

Longe*

mexima
avwis:

pars
at

ellebori

danda

ast

Dandaest ellebori multo pars maxima avaris: Nescioan Auticyram ratio illis destinet omnem.
-.

ignora

num

ratio

Mis

destinei

Anucyram totam. otaberu Iwelegatam sibi suroraam insculpsenemmulo; quod nisi iit, debebant populodare

Hceredes Staberl summam iucid^re sepulchro; ' ., , ^ S1C recisscnt, glarhatorum darc centum^ 8;> Damnati populo paria, atquc epulum, arbitrio
. .

,.

rntum

paria gladiatorum,

et

ivivium, ad tantnm etiam

colligit Aiiica.

Hbitum
tritici

Arriij

647 7 Arn F L ^J .' ,, ^, rnimcnUquantummetitAfnca. bive cgopravc,

* ,

quanium

Pr&terea voluerat asaiH: Seu male

ANNOTAIi;
Di^.ilyrus.
lli

enim mu<i6

leonis, tauri, dra-

AJ medendum
lib.

ins;inUi* ill.irurn

mnsim;p. Plin.

eonis ehSgiem,
alias

modo arbovem, raodo ignem,

25.cap.

i.

Nigrum eUeborum mcdttur pa-

unguenta supra caput gesufjant, principatus insi^nla; tum ad ornatum suum, cdm a.d superstitiunem populis injiciendam. Et hinc
manavit fabuta, de mutabilitate ct mulupliei variaque rrantioun;itione Vvotri.
sv.ne

ralyticu

ani itshus

....

truhit

alvum y

et

biiem, pituitasque, B8. .-i/it-.i i/ram.]

Iiihulam ellebori fcracissi:ici

mam,
Piiu.

Vide Epiat.

Pis,

v.

ioo.

Annot.

75. PeriUi.']

Creditoris,
:

non talxTUonis, ut

TriLinu/rum popul&* rium durissimum caniitiati morbo canstat Ubera*

eit.

mod6

Drusum

putat Torreiitius rttVajratur enim sensus. Mimis quippe tabclliouis, at eene ma>:ime crediluiis refert,
si

tum

so vicduu/ruiytto

apud Anticyram.
v.

Jbt

enim

tutissimi sumituTi Sfc. Pers.Sat. 4.

ifi.1

debhor solvendo non

rueiit.

....
srjat

Anticyras melioi Mrberemeracas.

fifc.]

~6. Dictantis quod tu nunquam resaribere Tibi mutuum proebentis ade6que dic.]

84. HteredcsStalcri,
qusnttt
ita

KxcmplodomonStaberius

sit

avarorum
\it

insania.

laims

quam

testem pecwme, nunquara reddituvus sis. Porro quta ob-

syngraphara acceptae
fiebat scriptura,

Opes

deperibat,

poeteris etiam

notumesse

volucrit se divitcm &tisse:

tate abhorrebat, raret, si rel

adebone a paupcr-

hinc
,.

scritiere significat
.,.,

inutuo sumere
turara

pri'.u'

.>.

est scrip-

utnominis immortalitem speepitaphium omnibus uon contesla-

delere^
Bive

factam ohli^ationem dissolvcvc,

;.'

retur ingentes divitias bseredibusase relictas.

b..
1

debitum reddere. Tertmt. PhoTru. ItludaTgentum mihijube tu-< t. 77. Tos;am jidro c<>mpo?i(rc.] Ne dciluens illa vos intcrturbet lum me attendet is de re
gravi loquentera.

inutuum

Ajmonit damnationcm i\'t sicfecissent.'] aas>qnb heeredibus instet nece^sitas satisEpnluwif

arbitrio Arrl.\

ractendi conditionibus testamenti.

86.

sumptuosmn cx ingenio

Avvii

morbo cakl.] Ut febri corpus, sumptuosi. Gic, in Vatin. n. ;*o. mens vitiis .cstunt. S. Ambr. in I/jcx c. 4- tinio, cur, m epulo Qu. Arrii atratus, seu, cum nmuutmjchibus caro naslra lasi subditque ita il~ tog& pulla accubuisset ersarum cupiditatum immoduis Ittd epuhtm cst Juncbre, ut mumis sU fttncris, tuabat is. Nec minurem febretn amoris esse 9V. et patdo post: ex cpulo 7nagni/kenh$simo' bn quam latoris. llaqnc illr anhamn^ Jfimem itlam vctcnm tuam non cxplcras. 8". FrumtnU quantum metit Africa.] ffcnc hax corpus infiammat. Fcbris enim ?wstra nostra Ubido est ; JdrisnosErumento abundate jam dictntm iih. 1. 0<\v 1. tra tuxuria est ; fcbris nostra ombitio cst ; JUtis v. 10. jam ver6 dicendum, C8 Itac mapnam rtostra iracundia est. annon.e surp partem Homanos hahuisse. Nanv
60. Mentis
it;i
l

Ac proinde hominis valde quierit a Va:

.>

82. Dantla

cst e'.'.cbori

pars maxima avaris.]

licet h

SiciKa ti S&rdui& liruiucnu pluximuu

SATIKARUM LIBER.

II.

3.

45X

Scu recte, hoc volui, ne sis patruus milii. Credo bee iHud ego juai, nc ,; oc Stabert prudentem ammum votoisse. riMt ,,. k S( $') Qiud ergO DAMAS. Qaid igitnr voluil
Sen>it,eiiinsummampatrimoui iiisculpcresaxo > .~ j i* i'a. aeredes vohnt ? Quoad vixir, credtdit ingens Pauperiem vrtium, et cavit nilril acrius: i:t, si Forte minus locuples uno quodntnte periret, Ipse videretur sibi nequior: omnis cnim rcs,
i

i'

'"';'

iiiiiin

;ussit
'

gepulchro &u haerc*

Mms
esse

iBcidi 5

gri5 Rri
in
vivi

v
.

Nempe
censuit

quaiudiu paupcrt
;

m
magis

malum
tt
i

uihilque
dtves
1 1

..'.,

VirtuSj.foma, decus, divina

ciiris

humanaque, pul95
6+s
[
J

obij

.1
ips<"
i

uno quai

drante,

iniraicus^/Wss*

Divitiis ]);ircnt; quas qtli construserit, iile

existiroaretur.
( 1

Enimvt

iris

opibus obedium

Clarus

erit, fortis, justus,

sapicns etiam, et rex,

.

probitas, exiwimatio, gloria.d

a, i ue lmimn comiwraverrt, is h;il>el.iuir nobUis, renao , justu. prudens quoque, ncc non rcx, ct

Etquidquid volet: hoc, vchiti virtute iwratuni, ...... / i. ,". c bperavit magnte laurj] fore. Quid sinnlc isti
,

' a
illas

Gra?cus Aristippus, tjui servos projicere aurum In media jussit Libva, quia tardius ircnt 101 1 ropter oiuis s$gnes? Uterest msanior honim?/ Nii agit exempluni litcm quod lite resolvit.

S^IWf.

1,bue"'",

U "' "
1

i,

OInilI

lliuirum

tttIiquilIll

virtuee profrctum.
r f(. ;/

Quidmife
.. F

huic Gnficus Arisriphus; qui famulis imperavit, in ini j.V

U1>y4 nurnra nbjicere, c6 qu6d lentins projrredercnmr ob nnusgravcs? Uter horum magisdesipit?

D.LM.

JNilul prodest

cxcmplum quod

controvcrsiain controversia dirimit.

AWNGTATOONES.
colli^crent,

taram

.-Esyptus et Africa pra

civis-.t

tim tficebantur horrea duo populi Rom. Varm de te rustic, lib. 2, Matius movere mtilueruntin theatro ac carco qu&m in segetivus ac vinetis fnanenium locamus ovi nobis advehut, qtto sttturifamtts ex /tj)ua et Sart&niA, &c. Cornel. Tacit. Anual, 12. Olim ex / lus tonginquas in provincias commeatus p.wtabant
;

tot sibi procui^sset

ingens malum, ciini possct; nec bona ex opibus manantia,

98. HoC) vctuli virfitleparatvm,

igitur tantl curd divi ias
<

c.] Hinc
ae servavit,

istit

qu6J es
tutis

Iii.; sibi provenireni affi tim fructus viruberrimi et pnesiantisaimi, ut qviidera ex-

istimabat Fatue.

Juven. Sut. 14.

v.

136,

Cumfuror haud dubius, ium sit

phrenesisf

manifesta

toeque hktic in foecundUale lakoratur$ scd

Africam potids
fnuque
SlC
et

JBgyptum exercemus, navieamtms vita_popuii Bbm. pcrmissa est.

el

Ut

locttples moriaris, egenti

viverefato.

Apud Claudian,

de belloGildonis,

v.

52.

Koma

loqucns inducitur: Tot mihipro men/is Lilyam Nilumque dedere, l dominam plebem, Irl/atorcnujue Senatnm Classibus &sttvis alerent geminoane vicissim Littore diversi comph rent horrea venti. Stalat certa satus, Memphissi farUn/pgasset^ PensaJ/am Phanum Gatedis messUxm annum, Frugiferas certare rates9 lateque videbam Punica NlUacis concwrere carbasa veUs. Sive ego praaje, &c.] Hoc reforunt ad Damasippum nonnulli, certe perpcram meltus alij an Stabcrium.
l ,

99- Quid simile isti Greecus, &<-.] Sic varia sunt insaniae genera. Staberius insaniebat pecuniae ainore contra uesipk Aristippus nimio ejuscontemptu: quippequt necessariumabjiciat viaurmn, futili prorsus ratione.
:

100. Aristippus.] Is genere Cyrenaicus 3 Athenas ventt oocratem audlturus; sectae Cyrenaicie auctor fuit primu* Socraticoium institmionis mcrcedem exegit. Gestabal ejus famulus in itinere pe*cuniam et ciim onere se pressum questus esset: Effundequod nimisest,
: ;

tnquit Arietippus; et fer

quod

potes,

LaSvt,

88.
tlere,

Ne sispatnmsmihi.] Noli me reprehenlib. 4,

04e

ut solet ultro patruus ncpotes. Vide 12.

Stajveri

&c. AJii aliter remnanant. Porro quC)d Grn.cus appellntur htc, ratii vcl quC*d Gra?c phUosophatus sit attertur vcl qu6d Socratis audiendi causS Athepis com-

ex Bione,
:

iSuidas,

Credo Uoc
lur Stertinius.

prudaitem, c^c] LoquivoUdsse^] Aliileg^mt

,
i

Hiot

u^

sit

vel

qu6d

esset ex

iusula

Thc

53

*>.

PrudeiUemanimum

qu:^ Grceca erat colonia, 10*2. Uler.] Au Staherius, an Aristippus ? 103,

expHcant,

/>r-

'i
i

wgaciti

'>

bsurdfe.

Nil agit exemptum, cV.J Incertum ex incertOj obscurum ex ubscuto mini-

9-1.

Videretur

sibi nequior.]

Utpotc quinon

mc

eluccscit.

1154
Si quis emat citharas

Q.

HORATII FLACCI
emat
citharas,

quc uimm mtocnm

i

Si quis
i'.

emptas comportet in
ulli;

deferat, nrc
.

...

cithi

uuuui,

.'.

si

sculjiva

ct
esi

Nec

siiulio

cithanc nec Mnsse deditns

105

furnrns

ro

non
< :

aut vela naun. mercaturd abhom vccors ab oimiibii- jure app-Ue. tur. .// emm quid his diffen
ii
.

Si scalpra et formas non sutor, nautica vcla[ 649 ] delirus et amens Aversus mercatjiris
:

Undique dicatur merito.

Quid
,
.

discrepat
.

istis

qui

aurum

et

immir
:,,

Qu
/-,

nummos aurunique
...

recondit, nescius uti

ac-

uticomliugere

Compositis, metucnsque velut contmgere sa-

paratis.ac tiu

?
I

uasi

...
ibet

"

proue

ingcmi fuMt

sec indc
acci-

iamelicus autlcat
illi

granum

pcre /ur/clominus, imo parcens

alatse oleribus acefbis:
i

si

iii

celia

Chiiet Falerni

vctusti cadis

mille (parum est,

imo

trecentis milllbus) acre bt-

bat acetum:

quin eiiam

si

in

stramiue decumbai anuosseiatia habens octojrima uno minus,

cui iu arcula putrescat straguluiu vestimentum, lumbricorum
et vermicuiorura cibus
licel
:

110 ? imrcntem frumenti sempcr acervurn ., .,,. r Frojectus vigilet cum longo fuste, neque iflinc Audeat esurieus dominus contingere granum, .\ c pot us fo.JJg parcus yescatur amai _S c .. Ai r-^ positis mtus Chii veterisque talerm 115 Millc cadis (niliil est, tercentum millibus) acre potet acctum ai r e ,si et stramentis incubet.undc^ Uctogmta annos natus, cui stragula vestis, Blattarum ae tinearum epulue, putrescatinarc^: Nimirum insailUS paucis videatur, CO quod 120 * ^ t i Maximapars hominum morbo jaetatur eodem.
si quis ad
, ,
.

crum

.-

'

;_.

vided. si-

Don muli

is

censeatur

pere, quonia-n
:

homiuum

pars

maxiina simiii vitio laborat. /' senex numhuhus invise, an ea servas, ut fllius vel etjam
,

Filius aut etiam haee libertus ut ehihat haeres, Diis inimice senex, eustodis, ne tibi desit? Quantulum enim summse curtabit quisque die-

rum,
fi5 si eaules olco meliore, eaputque [ ] Cceperis impexfi fcedum porrigine? quare, 126" Si quidvis satis est, perjuras, sunipis, aufers

libertus fyaeres absumat

egeas? etenui) cx acervo dimrauetquaeque dies.

an ne qu&m rainimum
;

Ungere

pexuniacpomgineimraundum?

^ue? Tun'sanus?Popul U msic-ederesaxis -Z lncipias pavaris tuo quos

scrvosvc,
fere

Bufnce;c diras, cur vio!as fitlcm,

iris r\c fur.iris

Insanumteomnes puenclanfentque pucllas.130

?

unt!cquaq\!c

An

tu sapis

Si lapjtjibus pctas

populum

aut Tamulos tui

pecuuiu cmptosj insanirc

te tlicent pueri cuncti et puellac.

ANNOTATIONES.
10;.
batis
tse
.'
1

cithara
-.^

fifc.]

Conglo-

Straynn,!,*

icatur

ari

insania.

Qui

cum
&c.

Strato vili ae ilurn, incuh:1j\ habeat molliores stra^uias, iuristiomata,

8UIU ad USUm, ct yjn^aTy, pro.

inde

G
prorsn

sttidio

congerit,

123. Diis iuiniicc.] Unnt

1 1

enim Dii
1

uttlia

esi siaiiiis
i

hominj citha.. &c.

liominibus, non ut d ad usum promant at avarus aded metuit ne sibi ali:

ria, cultrus,

m
lib.

/brmas.] [nstrumcnta suto&c. 114. Foliis aman-.] Vel silvestribus olertbus, lensibus suut amarioia; vel male con1 .
|
' .

106. Scalp

quando qudd opus

est desit, ui

semperdesit,
tu paulft

cum

iis

qu;e adsunt non utatur.

ditis, e(

hinc jnsipidiset accrhis.

125, Utigen ri caul liore ac lautiore utaris. Vide finem.

136.

mc-

lib. 1.

Sat. 6. sub

ii'.
-i.

CAh.]

viul
;,.

efquisiti

ex insula Chio.

Porrigbu.]

sordibus et incuri& pec-

Ode

19. v.

FaJerni, lib. 1.

OdeQO.

tendi capitis orihir porrigo,

quo

vitio

caput

117. Acelam.\
proxiti.uin.

Viuuin acesccm, corruptioni

furfuribus

velut farina

obsitum in squumulas

duasdam

rcsojvitur.

SATIRARUM LIBER
nei
[fiicis

II.

3.

455
reate

Cuin laqueo uxorem Inumnis, matremque vcAi

is
3

Quando
.

coiiiu^em,

vcl

toxtco matrern occid ,an nicute ., ? \cr ru id perpctras !.,

sicot < ln Argis, nec ferro interemit parentem. iosufi
;
t

Incolumi capite

An

quid enim? (lequetuhoc iTo,utdemeBsgenitricemoccft8itOrestes. 134 tu reris eum ocgWA insanisse pavente,
es
:

i;

inantemaHsdementemactumFuriis,quam
ln matrisjugulo fernim tepefecit acutum? Quin ex quo est habitus male tutae mcntls
Orestes,

Numquid putas eum infurorem actum postmatrem interfectam dejecium nec rw iis mente
priusnuam.;; iitam teeurim calebus parentis? ino cx quo tempore Orestes
i

dicitut

certe
tu

niliil

Nil sanc

fecit

quod (u reprehendere

possis.

nisit

qui

>!

damnare
nec so-

ferroviolareaususvesororern L39 Elcctram: tantum inaledftit utrique vocando

5,
[

Non Pyladem

queas.

Nec Pyladem

rorem
1

[bilis.

Electram gladio petiit, arabos dieteriis duntaxat inces;i<rocans furiam, illum iit, autem aliud, quod micans hilis
Opiraius indigeps auro et arpento domi recondiris, qui poculo fictTli c Campanil* IV \ ejentanum con ;u< verat
uggcssit.
ii
i

Hanc

furiam,
r

Pauper.

hunc aliud, jvisslt quod splcndida Opimius argenti positi intus et auri,
icstis

Qui \ ejentouai Gampana solitus

heeres

potare diebus

trulla,

vappamque
est

profestis,

.'stis

dtebus,

vappaui

<utcin

Quoudain ietbargo grandi

opprcssus;

ut

nefastis, ulim oppicssus est ve-

145

Jam

ciicuni loculos et claves I*etus ouir.sque Curreret. Hunc medicus lnultum cclcr atque
fidclis

terna raaximo) aded ut bteres c^ulums ac triumplians jam curxeret ad arcam et cLves. At

hunc uoedicus
p
ffi
.

fi.los

et veJQx

x-

ii

istaratioue ; raensam

Excitat hoe pacto;

mensam poni jubet,

sic erigit
:

atque
addit

odmoveri iraperavit, etfuudiqm: saccos nummoruw, ac plures

accingi ad

Effundi saccoshummorum; accedere plures

supputaudum.

Ita,

Ad Dumerandum: hominem
ct illud:

virum excitavit, adjungens luee eiiaiu verla N\si uudeiendis,

cri

130
jam luec aufcrct
luercs.

mnx

liares

inlnans aspor-

Ni tua

custodis, avidus

tabit.

ANNOTATIONES.
]-3l.

ratius

riuj,

Hoquosdam sceleratos sui tem| iris, ",' >lc quo liujus lib. Snt. 1. v. 53. ct Ncdc quo Persl Sat. 1. v. 14. Neriojam tertia ducitur /nor.
Cuin
//?./..

ittron m, i~*.]

Carpit

Tull. de finib. 2. n.

Pyht.tfea amicitia.
./.'M .]

Hic nerape,
bat,
illc

ut dotibus potiretur,

uvcrfs necaluereditatera

matri vitam

eripuii,
ret.

Aliter paulb EuripoStb licct adjuncta immutare, et commintaci nova: ut dicitur in Epist. ad Pis. Mi. Aliudyju qiiod plendidabilis.] Aliud vlcium, quod suggcrebat iracuudia, seu furor c flav bili. Alii atram bilcm interpretantur.
>

110.
-.

idi

Si d

adiret, ve! ne (Uutiu

ab

lVis. Sat.

;j.

v, B.

Vitren

Oilis.

l;j. Ncque
i
.

Mon
Sed veneno.

in

uthe

lu. Pauper
vinoetmarmori.

Opimius.']

cetebritatem
l-ti.

dedit

Opimia gens Romae Opimiano etiara

Nci
]
.

ferro.]
1i'j.

Snrcasmus,

(_il

S.ir.

hujus

Hic matrern Clyteinnestrara peremii ulturus pai rem A interiemn< mem ab Vide Sopbocl. Electram: Euripid.
Ortsles.]
1 1 :

Hic paiiper dicitur ob sordid !ni avaritiam, cui deest tam quod habet quam quod non habet, ut babei ada m.
1

1:;.

Pejentauum.']

Vtimm insipidum

ct viie

h Vcjcntano Hctruri;c agro, meininii Pera. Sat.

5. v.

"

'

Agamemnonem,

157.
. . .

135. Anti dcmciitcm.] Quocirca tu, Scccva,

On
....
I

neqiiior et insanior.
rts.]

yejmtajntmquc rulellum Exkalet vapida Us umpice sessili

Virgil.

En.
n

-t.

v.

471.
Oreste*
us al\
/
.

'.ttus ..;
.

.;

rpenl

,:.''.(.
P

:'

..'
1

Ls
.

Quibus tumcn vinum optimum dcbet poni, 144. Campana trulUi.] Vase
Festii

diebus.]

1 la^titio.

causi

fictili

CamSat. 1.

um.
-i*

!. \ ic. de (^rcstem ihter et

'

7j?.]

CoiTuptumvinum,
,

lib. 1.

140.

'taves.]

i'

tu

;- ''ui',i:i

ctiam

prov^erbia

do

nummc

\d arcasa['criendas, aufereuOpimii.

45S
Me
istud
scilieet

Q.
vivemc
?

HORATII FLACCI
vivas igitur, vigila

txdamat
cere
:

g<r.
inqitit

Krgo
i

ot vitam retineas,

Men* vivo ? Ut Quid vis ?

hoc age;

curai
te

Quld pwecipis?

Deficient inopem venae

Venae

imbccillum riestituent, nisi alimenta ct fulcrum v.ilidum adbibeantui Ubenti stornacho. Quid moniris ? a^e hanc pidu-m oryzse, acciftc Quanti eonstat \ \\\\. Quanti?
:

te, ni citfus atque Ingens accedit stomacho fultura nienti. Tu cessas ? agedum sume hoc ptisanarium zae. 155 [fis1 ] Quanti emptee? Parvo. Quanti ergo? Octo
:

inquam. Orto assibus.

quifl

Eheul
moriir
rapinis?

assibus.

Eheu

interest,

utrum
Qui

Quid

ngritudihe,

ati furtis et

DAAlASIP.
dem
sapit?

furtis, pereamve rapinis? 3 Quisnamigitursanus? Qui non stultus. Quid

refert,

morbo an

Is STBRTIN. D.IMASIP. Quidavarus? STERTIN. Fa-

qui non vecors.

tiius cst et

SIP.

demens. DAMAEcquid? Si aliquis non avarus sit, an promde sapicns ?

STERTIN. Nequaquam. DAMASIP. Quarc, 6 Stoice? STERTIN. Explicabo. ^grotus iste

tibi

non estcardiacus (crede Craterum loqui) an ergo

:

"bene

valcr,

atque

exsurget?

avarus ? Stultuset insanus. Cfuid? siquis nonsitavarus: Continuosanus? Minime. Cur,Stoice? Dicam. Non est cardiacus (Cratcrum dixisse putato) 1 6 Hic teger. Recteest igitur, surgetque? Negabit; Quod latus aut renes morbo tententur acuto. Non est pcrj urus ncque sordidus. Immolet sequis Hic porcum Laribus. Verum ambitiosus et audax. [tbrone

Minime, inquiet:

nam

latus

vci renesaffieiuntur acri

morbo.
be-

Naviget Anticyram. Quid enim differr, baraDones quklquid habes, an nunquam utare paratis?

Non

est perjarus nec sordide

llle

parcus.

suem mactct
Atqui
est

167

6s3
[

ni^nis Laribus.

am-

Servius Oppidius Canusl duo preedia, dives

bitiosus ac temerarius.

Navi

pWgai Anticyram.
uiare uunquain
?

interest, utriirn bona tua projicias in barathrum, an acquisitia Servius Oppidius vetericensu locuplcs duo praxlia duobus filiis Canusi

Quid entm

ANNOTATIONES.
152. MeiC vivof] Inquit expergiscens ille veterno, ad sonitum pecuniie comiDOiae, et ad voccs jacutram illius minantes. Hoc age: Quid tis?] Sermoeinatio est letliargici v'tx evigilantfs, et medici letbalem so-

porem
155. eana
-.

discuterc satagentis.
'
!

nuncupant; Gall. mat tTcstomac, Ang!. heartdurn. Craterwn.'] Illustremmedirum tempore Augusti. Eum laudat Persius Sat, 3. v. 65, ncc non Tullius a<i Atticum. iH4. / Bic porevm L*ribusJ]

-]

Diminutivum
ptisano,

cst a pti-

Lavibus
rani

dii

ti

is

crediram

hominum
iis

cu-

i ottwveiv, pinsere, decofticare,

vcl
~"u
- vij,
fi

est

veteres

existimabant.

Hiftc

sacrifica-

seu hordeum et cdrtiee purgaturo, unde fit puls optimi et salubrte sitcci restaurandis viribusaccom?
VJcjhv)!

bant sive ut ivitiis ac malis cssent

i

liberi

eomm

ivte

pro collatfi, ope

grati,

Quoniam

mo

li

m.

G
i

tl

Mi. lib. iI.

Oryzb
.
i .

Exoi
ui
-

rice.

mater Lariutn Mania diceb&tur, patrocinium illorum requirebant ad depulsionem inPorcum ritu proprio Sl ii]:', quoG Groccis fxavia.
vero

[)
t.

puls sanitati
Ind*
|.
i
i

Plin.
, '

lib.

cap.

*J.

]
.

Laribu immolarij patet ex Odt* S3. lib. -2. 166. Naviget Antieyram.] Elleborufn scilicet ibi quaesiturus, ad c .jjurgaudam insaniain qui
labcrat.

...

Vide supra.

siwiiic.

'.'/

/?05

pwr-

dam
gcs,

Barathrone.] Ventri adruodum voraci. Qniexplicant, ambitioni, quse est veluti gurProprife

larathrum locua erat Athcnis

tn

' s avari Qnanti emptt*.'] moribundi phV. quidem etiam tum anxii de pretio rcmecii tiecessarii ad s.dutem, quam de
l

ifi.

issimus^
,

quem demittebantur

noxii

differt
;id

Sensus Horatiiest: quid utium prodigalitate an avaritift pecccs, et

e

damnati.

iiisaniam ruas?
.,:

Octot
circin

|A1 octu

sife

is,

Oi

llied

mt

netfi

Oppidius.]

Rem
filios

illustrat

esemdivei-sj.

ibu. cloquitur StiTtinio.

1

'!
Ore

plo
! '

patris

prudentissimi

duos a

-"-

']

pua

insanUe spccre dctcrrentis. Canust.] Hoec urbs erat Apuli; 3 dc qna

Ub. l.Sat. 5.

Cardiaa/s.']

ventriculi

afTertus,

eo moibo,

quem

Graeci K^in\yUif

SATIRARUM LIBER
1

II. 3.

457

Antiquo censn, natis divisse duobus 1 i* . .: *-n tortuiNothocuKnienspuonschxissovocatisl/O Ad lectum: Postquam te talos, Aule, nucesque
.
1

Mrtitnseneinrmurj moribundiis uutem vncasse libpros atl

^.^

et

M,

al!ocutus:

Ex

Ferre sinu laxo, gonare etludcre vidij

IfejTiberi, numerare, cavis abscondere tristem; Extimui, ne vos ageret vesania diseors
:

quote, Aule, perspexi talosac nuces ftpcito bidu portaie, necnun largiri atque ludcre 'IV, vcrhf Tiberi, maestum suppu:

tare, etin cavisorcultare

veri-

"J\i

Nomentanutn, tu ne sequerereCicutam. \"JG Quare per divos oratus uterque Penates,

<lis|)ar

cave ne minuas: tu ne majus facias id satis esse putat pater, et natura cocrcct. Praeterca,ne vos titillet gloria, jureJurando obstringam ambo, uter ^chlis fuerit

Tu

equidem suvn ne vecordia vos teneret nc tu Noinentanum, tu Cicutam iraitareiis. Qu.uiKibrem per deos petus
:

Quod

nates ambos obsecro, tu ne

pides, tu ne augeas id

dil.i-

quod paicr

sufriciens arbitratur, ac natura

definit.

j^q

6S4 l

Insupermruraquesacramentoot)li^aho,ncvoscapiathonorurjj aipiditas:

uter

\csuum

Vestrum Pnetor,

is

intcstabiliset saceresto:

/Edilis aut Praetor iuerit, is testiraonii

In cicere,atque i'aba,bona tu perdasque lupinis, Latus ut in cireo spatiere, aut seneus ut stes, Jludus agris, nudus numinis, insanc, patefhis?

expers

et

execrandus

csto.

Ncmpe

ut in circo

mag-

ex aere conHatus, tu, stulte, opes in cicere et faba et lupinu eftunnifiee incedas, vel stes

das, ac pncdiis et pecuniis a putrc acceptis spolicie?

ANNOTATIONES.
lS-2. Tn ricerc, otqtte faM.] Ejusmodi nempe donaria et congiaria faciebant demulcendLc et captandse plebis grati^, qui ad magistratus sibi viam mnnire studcbant spargebant iu vulgus
:

16Q. Z)*>js>t.] Divisisse, syncope. 171. Aule,] Fili rai.

Talos.]

Ne

tesseras lusorias, Gall. dez,

Dice, aecipe, Lector, sed ocellatos.

Angl. His cnim

Suet. Oct. cap. Aaimi ULxandi causd, modb piscahatur hafi.t. mo: mudh tulii aut oceUatis, nucibusqueludebat cttm pueris minufu, ubi ossicutis alii, ;ilii ocilUst
itera illis lusitabant pueri.

non

legtrat:

aHreti&m

ocillatis

nucibus}

id est, in

oculi figuram corapositis.

legumina, quae magni tum iestiraabantur apopulo nondum locuplcte et superbiente. Pliu. Hb. 18. cap. 12. varia ctcerum genera affert: ejusdem ver6 capitis initio ita scribit: In/er legumina maximus honosjahaj quippe ex qud tentatus sit etiam panis, cap. 14. tupino, inquit, uSUS est proximus; cion sit et hommi, ct quadrupcdum generi imgulas habodi ccrmmwiis; et postea maceralum caUdA wjna homini quo:

Ferre siuu laxo,] negligenter.

17-2.

Sine magni eura,

Servii Oppidii

173. Tiberi.]
filius.

Alter hic est

cefcant

174. fesania discoTS.] Tn pueris nrrnpe elumores, jam studia raicabant. Aulus
prodigalitatem.

que inciboesl. 18 3- Lalus ut

:

iii

circo,

V.] Ut

in

circo

ma^oincc

et

gloriose

ambules,

cum
:

/Edilis

propendebat in
175. luNiuia

Tiberius ad

avaritiam vergebat.

Nomentanum,] Hominem
:

profusioneet

ex more ludos Florales procurabis tumque munera etiara plebi disperges, ad benevoicntiam ejus aueupundam, atqne majores aliquand^
ixr.gistratus capesseudos.
. . . .

famosum dc eo lib. ]. Sat. 8. Cicutam,] Foeneratorem avaritise sordidae. 179. Natufd coercet.] Nimirum illa paucis ebntenta non nisi quod suffictat rcquirit. 7r> noj Nevos ambitione ne ambiatb ullum mai-Uir.un, Kr.
1
' '

Pers. Sat. 5.

v.

177,

cicer ingere largt

Rixtmti pnputo, nostra ut Floralia possint /ipriri meminisse senes.

JEneits ut stes.]

Ut

erigatur tibi statua es

^re.

'1

181. Ademptojure teBtiraotrii dicendi et eondendi testamemti inTunU. Gell.

h:t>

tatrilis^

184. Nudns agris, &c.] Plures certft bona sua profuderunt iu missilibus et doufiriis: el
sisse

ui'

eap; 7. etlib. 15. cap. 13.

Milo quilem tria dicitur patriinnnia COnsumpauram venando popular<fm congiarii.

45*
Nimihnn
u(

Q.
pbdsot quo
acci-

HORATII FLACCI
vulpes imitata leonem

Scilicet ut plausus, quos fcrt Atrrippa, fcras tu,

,:n

A stutil mgenuum
, .

?xl86
Et
;i>-.

leonem .xiuuUtu

>
'"'

Atrida,

Ne quis humAssevelitAjacem, Atrida,vetas cur?

Rex sum. Nil QUam
ultra qusero plebeius. x L
^

l nare
curet

,r
i

':.

quispiam

Ajacem : Quia mx Mim. STERTIN. B$ unuse

sefieliendum

AGAMBMNON.
p,cl e
;
,
i

[M
r

Rem imperito:

acsicuivideornonjustusjinultoi
**
1
,

a,, lKls integ< Dicere quod n ; !-u ;? Qum et rem jua- jv* *m AGAMEM.

sentit permitto.
,

tnm jubeo. Qa6d ,i quis me iniquum juHic.it, /imV per me licecimp^loquiquicquidcen3ct. STBRT. O regum inaxime, tihi onmina latgiamur, ut
q redu-

^,

dent cap&classem dedueere rrojft.191 Ergo con>uloio, et mox respondere lieebit ? Consule. Cur Ajax heros ab Aehille seeundus '
t,bl
,

Uu

Maxime reeum. 5
,
-

, rtlT

rutrescit, toties servatis clarus Achivis; Gaudeat ut populus Priami Priamusque inlm|-j

\Utmt

m.
-

Igtcur interro-

warc, statiinq

umdiire
fetVjas

Sermitti
mitto.

mato "er quenrtot juvenes patno

'
.

95
\

caruere sepulenro?
dedit, inclvtuni
.

STERTW, Quan

heros post Achillem maxiiuus * istotieslibemi a miis uuKuis? An ut t* tetur

Mille ovium insanus [Jlvssem

.
.
*
, *

niorti

*!*

menelaum una mecumseoccidere clamans*

Aulide na[

Pnamus
'puHus, prr

Tum cum pro vitulft statuis dulcem

tam
Tmb qubd
n,

tif

;,*

;..

tol

adol

-'

ntes notiia sp?

i J

pultura privaii sunt

/<<'

1MEM.

mllle ovcs rurens trucidavit, vpciferans, nmctare se

prsclarum Uljssem

atque ipsura me.

STERT.

At, quanda tu

iii

Autide

ANNOTATIONES.
185. Agrippa.] Augasti gener, populo item
.

Pnumu\.~\
totius

Is
:

nnn Trojac solum, sed prope

pater Hectoris, Paridis, alioleste
'

Asi;e iv\

1S6.--/'

<
.

..

c.]

Tu pusillus mag1

numero 50,

lic,

Tu

c.

1 -

'\

lornm

nos perperuin aenmlatus- Sunt qui alliuli velint ad rEso| rle Vulpe, scu Asiuo Cutnai

m
197.

gttimS uxorc. tlos bello Trojano ferfe ) ab hostibus occisos: ipse denique
ii

no
1

leoninis exuviis induto.

Troji cajwS interemptus

67.

Ne

t/uis

lir

-'
.

'

V
re

Pyrrbo, Achillis

filio,

quo ambitiosos
a

paritei
id

d
t ui

ttvium insanus morti dedU t -1' r.J rmis Achillis moitui contendit Aj;ix cum
in

MUU

eriturque

quod em supra,
'.

lysse;

V.

45.

/-'

Ita-

causi ver6 cecidit: unde ira\ et furore Groecos ulcisci putans, pecudes bene

que Stertiniu
loq

leiua qui

qu

n inducii
ut

ne; qui quidem,

tur,

grande piaculum propriam filiam ambitioni su;c raagi: immolat,quaro C^ianse aut publicae utiliuti. Vide Euripid. Ipliigcu.

uon dubitat perpetrare

videlicet

in Aulide.

Ajacetn.] Telainonis Glium, excepto Acbille solo, fortissiimun Graecorum ; corumque

i

laculum, atque inti r creteros ca^ emin ntiorem teste Homero, Iiiad.
.*

Q. et 3.

Vide
cvr ?]

lib.

a.

Ode

4.

Ajacera propriA mamt interfectnm Teucer frater ad sepulturam cfferre molieprohibitus est jussu Agamemnonis, baturi al d hosttlem in Graecos anunum ille prce1

multas truciaavit. Demum ^J mentem reversus facjnoris pudore semet gladio peremit. Vide Sophocl. Ajac. flagel. Ovid. Metam. 13, &c. Mille ovium.] De hftc loquendi formulft Mitle im s ?V. Gell. lib. 1. cap. 16. Macrob. Saturn. lil>. 1. cap. 5. 98. Menelaum.'] Agameranonis fratrem, Spartas rcgein; cujus uxor Hclcna a Paride rapta, Trojse incendio flammas suppeditavit. Uua iv cr 11 m se occidere clumans^] Arietea n grandiores ac boves occidens Ajax arbise mactare Agameranonem, Ulyssem, Mi nelaum et scommata etiam in eosjactabat. Sophocl. cit. Juvenal. Sat 14. 286.
l:
1
1

//'.
1

lovepereussomugirejtigamemnonacredU*

19,

Tum cum
.-.'.
<

pro

vit,

;':,

^i

.]

Vid. Euripid,
v.
1

ut

mox

explicabitur.
'.

Iphig. in Aulide. Virgil. ,iji. 2.

16.
'

X.l

ulti

"-J

Quitlam legunt,
scrmo.
Pi

pla* 6stv

'

''.

Xfgi

<

CB&&.

10...

Gaudeat ut poputu-

Gaudiiim
:

nempe hosubus Trojanis ingens

Jliad. I.

paras

ex

Porru totam hanc fabnlam conSnxerunt Poetas exHistoriS Jephthae, lib. Jiulic. c. 11. Itcmcx sacrificio ibrahxe, Geu c -2-2. Pimclare Ci-
..

rero

1.

a. n. 93.

Uuid A%a.mmnpn x cuu\

il<

-+

SATIRARUM LIBER
Atite aras, spargisque
salsa

II.

3.

459
loo
i

mola caput, improbe,

- ()_ Insanus quid

<">>
bl!8

iuvencae
I

-..

.|.i;tqnc,

inula

,iK

Rectum animiservas? Quorsum?

enim Ajax

.!
i,

bccIi

Lte,
|
.

conspw.

'fjui-

tatern?

AGAM.
STJSRT,
Ajis
-

Qiiid

fo-

Fecit, ciim stravit ferfo pecus? abstinufc

vim

Eiumvero
rnriueue,

i|in

peceavit
p<

Uxore,

et nato;

mala multa preeaiusAtridis;

violavit

quando

eude

ense juguJavit?
filiura laesit^

Non

ille

aut

Teucrum, aut ipsum

baud ronjugera et
tavii
:

Ulyssem.

204

diras t/uidrin in filios Atrei jac-./

necTeucrum, nec
.

ip-

Verum

ego, ut haerentes adw>rso littore naves Eriperem, prudens placavi sanguine divos.

suml
quo

lysaera percussit,

tir.iM.

abstraberem naves midetentas,

placavi

Nempe

littore

tuo, ruripse.

Meo,

sed

non

ego

rite

furiosus.

sangaine,
in-

6S7 Quispeeies aliasveris, scelerisque.tumultu [ ] Permisras capiet, coni notus habebltur, atque

sri::a:
l

Tuo

ndelieet,

'
;

10 ;"'- Meo
,,-,

>?L'2?
falsis

Ji.0 StultituneaTrt, mhljum cllStaqitaB ira. Ajaximmejfitos dum occtflit, desipit,agnos? t um prudens scelus ob titulos admittis inanes, 7 r
msaniam an pei mente saiui es, quaudo
ninstfraat
sparjte

/;,.,-...,
'

speciebus

et

puicstisque
'
'

fl
,

""

devet:

cum

agnoa

peiimlt

nec raterest utrum pcr innocentes? an tu.

^f"'

censeri
.

crimen pevpetras ob

ANNOTATIONfiS.
Dianee qiiod
natitm esset il vaiietatem seu
m\

vero aris imponebat, accensoque foculo cremabat.

orke
n>#

7* Epulas in truefeant, circum aras saltabant, choreas ducebaut, hymnos Diis concirie-

mam, qua
tum j.itiiitiuf- f Pr< dum, quum tam tet Ergot furi.
Qitnm.
Sic profei t6

n&'-

bant.

203.

'um

tltidis,

Jephtbe culpatnr, tum qu&d vovit stultc, tuni qu6dputavit stullum votum fedimplendum
ei
i

Nato} Eurysace. Menelao. 204. Tei ratrein suum. Utyssem,] Cui tamen Ajax iratus maxim&. 20S. Qui species alias verisi Sfc.J Urget
tTxore,]

Tccmess&
et

Igauiemnone
i

Statuis dttkem Aulide

Auliilcin
i
\

.'

ffi

.'. ";.^-|
ur

Bceotise

portura
.
-

classis

corum, suspensis veni Dianx o ura \ prudenter vei consulti vates n iderunt plac
lentia, oli
i

nte pesti.

...
I

m one imde
re

os
filiS,.

mactatH Ipbigenia Vgamemnouis '.

i

Itaque
vin
p\d.

tjabuerunt,
cit.

m Ovid. Metam. 12.

Troj
clt.
i

Alii aliter.

\i

Cic,

quasi diccref: Imo furiosus es ac falsia rerum speciebus UIusus, atque (ut ait Tull. Tucc.c. 5. n. 68.) mentcm habes imindam pravitutis erraribus. Qu6d si animo sfar&s,"sicommoftsnon esses,verasutique species hal ctumatiimiserv&sses,stqae atled inteUexisses bominis caedem lmud placerc mnninilms, u quibus vita nobis tribuitnr; neque vaua honoris cupiditate deceptus-.crhnen infaudum spcciosS religionis umbrai velatum stuhe Certe sana mcns causas rerum et admisisaes.
Stertinius,

demens, quippc

>ffic.

3.

'

utiones videt.

Cic. de Finibus

-2.

a. 45.

200. Spargi
ni
]
.

solem'.

-ii_'.

Qb titulas inanes^] V

nae gloriae,

summi

ritu

sacrificiorum

qui
I

qtii
i

rat:
I

Gvaecorum imperii, ambitiosi nominis studio,

ut totius Graeciae

Inter cornua victi nae

ilam ex
c.

exercitus unperator dicaris.

:

farrc molito et sale;

undi
ui>.
j

Viile

lilj.

;j.

Ode-2-3.
i

nte

ubi numerantur et nominantur reges ac duces Gisecamm copiarum,

\ ide

II. -2.

sub (utem
isii.

mic&.
a.

2.

ln

num;
i

Praecipui
;

vero

Achilles

Myrmidonum,

qut) priiks tum

Sacerdos

nm

astantes

d
liljatin.

seu
3.

delibace

solebant:
hi

hincque dicta
bai

Ipse

manu
i.
i

inter

hosti

oornu&: atque
tat,

ignem, velut prima tibamina

raandabat
u

Victimariu
5.
!Vi

bostiam
i

edi
i

r<

!
i

dai e.
,

["

cnltr

ferri

6. itum foret. IVjimstri fe singulis viscertbus ac merabris cer!.', tas p ilutas et in fai calatbis compositas sacriBcauti oficrcbant; hit
v

era

an

perlii

Ithaceusium, Thoas /Gtolorum, Idomeneus Crctensium, riepolemus Rhodiorum, libceorum, Ajax Telamonius SaPUiloctetcs laminiorum, Ajn\. Otleus Locrensium, Mnesthcus \theniensium, Nestor Pyltorum, Diomedes Argivorum, Menelatts Lacedasmonii rum, \gapenor Vrcadura, 8tc. Quibus onmibus, id .'.st, navibus circiter miHe ac ducemis, virornm
lysses

autem miliibus centum

et viginti pra*crat
re\.

Agar

memuou Myccncnsium

460
tamra gloriam
carct
?

Q.
uirum culpa
superbtl
?

HORATII FLACCI
animo?
et

Stas

purum
?

est, vitio tibi

animus, duiu
vtrhy siquis

eum

tumi-

Age
filipe

agnam

leeticft

dum
Siquis

est eor

nrcumfcrre gaudcat; nc votut vestes, aurum, ramul&s rribuat; pnellam vel puellulam nominet atque vivo generoso
;

lecticfi

nitidam gestareamet agnam,

ut
natae,

Huic vestem
aurum,

paret, ancillas

paret,

215

eanjugeiD dare
tor edicto

veftt

ifcti

Pr.x-

Pusam

omnem auterat

potes-

tatem, curaque sit pencs cognatos sapientes. Quid si nliquis filiam loco agnae rautsu B morii f cn mentc constal ? Nequaquam arfirmes. Itnque ubi
tit iniqua est
erit

aut pusiilam appellet, fortique marito ei us '] t [J

.

Kituitas,

iiuania.

Qui

Destinetuxorem; interdicto huicomneadimat Praetor, et ad sanos aheat tutela propinquos. Quid, si quis natam pro mutA devovet agna; Integer est animi ? Ne dixeris. Ergo ubi praibi summa improbus, va 220 [ratus,
Stultitia,

parher ihsanus. Quisquis pnerlane existimmionis avidus

t,huncattODrtumfecit Bel!ona sanguinclenta. STERT*

luc

summa

est insania.

Qui

scele-

Et

furiosus erit-

Quem

cepit vitrea fama,

Hunc

ad

DAMAS. Jam

vero

ir.e-

cum

exeute luxuriam ct

No-

Nunc,

circumtonuit gaudens Bcllona crucntis. age, luxuriam et Nomentanumarripe

:

mentanmn, qulppe ratioprobahit luxuiiososdesipere et furere.

mecum

Iste, ubi a patre accepit mille

talema,

Vincet enim stultos ratio insanire nepotes. 225 Hic simul accepit patrimonl millc talenta,

ANNOTATIONES.
13- Sias aramofj
recte sentfc, rectc agit.

sede mota ac dejecta est?

An non tua mensdesua cum enim stat illa,

stratio

spu procurado transfcratur et commit-

tatur propinquis.
1

Lex

1-2.

tab. tta statuebat

us
;

',

:atorum gentiliumiiueineo

cum tumidum esl corP] Alii sicinterpuugiint: purum est vitio. tihi cum tumidum est cor : certe. bonus utrobique
g
',

Purum

viti itii

sensus.

liaque ejus potestas esto. 219. Qu d, n qvis \atam, fc.] Quid erco Agamemnon morti ad^iccns filiam, ct aris devovens, num integrfi mente est ?
pCi

214. Si quislcctica, fifc.] Aliud anrumentum Porr5 ne cui ea simditudo videatur futilis aut insulsa, legat lib. 3. Reg. cap. ts. ubi Nalhan Propheta ex pari BimiUtudinc Davidem regem redarguit: Paupcr nihU habcbat cmnim privtcr ovem iinam parvulam, ouce
a
siinili.

2-21.

abludit
.'

Qui sceUratus, Etfuriosuserit.] Non quod legitur apud Isai. cap. ;J3. Via vocaM !') et directa, ita ut stulti non

apud eum ci/m filiis ejus, de panc UHus comedens, et de calict ejus bibens, et vi sinu illius durminis : eraique illi sicut jilia. Item
crevcrat

.! per eam. 222. Fitrea fama.] Vel fra^ilis; vel splrndeus, instar vitri. 223. Hunt ctmimtonuif, &c.] Hunc bellica? gloiiie p!us iequo avidum et Btultfe appctentiorem, scilicet attonitum indequcvesanum red:

&

Sueton. Calig.
ille

cap. 55.
preetet
-.:<-,

nimirum
el

Imperator
et

didit
v.

Uelloua bellomm Dea.

Juvenal. Sat. 4.

equo suo,

equile

marmoreum,

123.

pr.rscpe ehimeum, p>

ia, ac munile e

vurpttrea tegumerv-

gemmis,

domum
,

etiam cifami-

tiam

e.t

suppcli ctileindec
:

ejus invitaii accipereMur

taufiito nomine 91 Consulatum ouooue

Ul Fanaticus ccstro PercussuSj BeHona, fuo. e^fgovrtjroj, vesanus, fulmine vei toniGraecis
tru siupefactus;
204.

tfx^aovrng-U, StUpOr, vesanra.

traditur destindsse.

Quid

wero Xerxes platauo

Nunc oge luxttriamy&c.] Ostendimus

nunc luxuriosos omnesoue Nomcntani similes.

arbori donans aureum monile, asaiduumque satellitem,rx eorum numeroqui ImmortaJes voca-

insanirt: avarofc et ainbitiosos;

airipiamus,
nfi

baatur? Herotiot.
Gifc 15. v, 4.

lib. 7.

Vide annot.

lib. Q.

Nomentanum.'] Hominem profusioneet luxufamosum, de eo jam 1. 1. Sat. 9. ct 1. 2.

216.
|

Pusam
lisilla

aut pusillam.'] Pusus et pusa,

rusio,

Sat. 1.

et

idem

sfgnificant

quod
Alii

puer et puella: Varro 6. de Ling. Lat. Ugunt pupam ct phjiitlam.

117- lnterdicfn iutu
<>mn<'

226. Hic smsul accepit, &c.] Stntim atqne Nomcntauus pinguem l)8ereditaiemacCepit,eam

adimaf jus Pr&tor.'] im malfe sano PrsetoT interliuicfa iicat omnijuK anmmistrandi bona sua. 318. Alcat tutela*] Bonnrum illius admini-

totam aggreditnr, monetae six cms mille ccus: siquidem umimqiiodque talentum ad a'

re

talenta.] Gallicae

tioncs nostrasfacit

nummossexceutos.

SATIRARUM LIBER
Edtcitj pNcsftor uti, pomarius, auceps,
l

II.

3.

461
veture

6S9

stutan
]

mane'

in

bustq

Eguentarius, ac Tusci turba impia vici,

scurris fartor,

doimun jubet
1

piscatorea,

poma-

Cuan

cum

Velabro

omne ma?

Sj uii apesj myronoiaa, iuibaroque gceleratam Hetrusci vi1'

cellum

ci,

scurraa,

rartores,

denique

Mane domum
iVequentes.

veniant.

Quid tum

venere

macclUmi lOtun ac VeUbrurn* Quid inde? magno luimero coufluxere; Leno prot quUur : Qmcc^ldhabeu,quico^ideUain illorum ainguli domJ habcnt, tuum iliud jmta ae aeu mox,
:

230
Quidquid mihi, quidquid
crcdc
et

Vcrba

facit lcno:

horum
Cuique doml
cst, id

tuum;

et vel

nunc

seu craa poece.

rejiosueric

Aiuli u.uid ad

pete, vel cras.

bonua adoles*

Accipe quid contia juvenb responderit requus. Tu nive Lucana dormis ocreatus, utaprum

ceus:

Tu
i i

in nivilms

Lucwnua
ut
pisces

nernoctaa
.

ocreas

indutua,
quaeria tiaud

Ccenem ego:
ris:

tu pisces liiberno exaeqtiore ver-

omedam: Tu
i
i

'
o
ci\

roari

mihi.

235
'

6eo
[
]

deses

mereox
'.',,

r
decii
tibi

ae-

Segnis ego, indignus qui tantum po$si

auferj

mzliia

(awuiidem
-.'

Sume
I

i
tinat
sita.
<

ccrh tihi

decies: tibi tantundem : tibi triplex, nde uxormedia currit de nocte vocata.
til>i

accer-

/Esopi

Sli

tni

pj

iritam

FiliusjEsopi detractam ex aure MctelUe

..<... jure Metelle

ANNOTATIONES.
227. Pomarius.] Qui fruetus sive po:na omnis generis vendit.

quibus vendebantur olcum, casei, et

Plaut. Captiv.
.),
1 '

similja.
.'carn.

ro

PbarmacopoU, lib. i. Sat. 2. GiiH. Parfumeur, Arujl. perfumer. Tusci turba impia vm.) Quotque voluptatum
228.
Uuguentarius.]
aasecUe et ministriliabitant vicum Tuscuro; qui Palatium inter et Capitolium situs est : dtctua

Martial.

1.

13. Epigr.

,'.2.

easeum Velabrensem

commendat.

MiucUum.]
deitindtus
1]
:

Loctts obsoniisveudendis

Rom

venundanpellatus: vel a quodam Macello noraiue a

ibi

a mactandia pecoribus ac

Quarn appellandi nncnem a Tnscia incoiis. Varro de Lin. Lat. varie quidera explicant.
4. Ttt. Liv. 1. 3. Dion. Halic. Vidc Afex. ab Alex. 1. 2. c. 18. In eo mcreirices babit&runt; item unguentarii; undeetThurarius-dictus esi: certfc malae famae notam habuit. Flaut. Cistell. 2, 3, 2. Tuseo tnodo indigne ilotem quaras corpurc. Et Curcul. 4, 2, 2, in Tusco vicot ibi sunt homines qui ipsi scse c-mliuuti. 229. Scurris.] Gall. Boujjbus, Ang FOONS.
I.

cujus

domus olim

diruta fuerit,

Alii aliter.

231. Lcno.) Hic vel a leniendo vel ab alliciendo dictus. accororoodatnm plane suo uomiui prodigum. 233. Mqvus^] Irnnici. Nomentanua scilicet nesac jucundos libidi1

-1

>..
:

ac tiberalis.
(,]

234. Tu

"ir-

Quantas, inquit,

prome

fers serUmnas, vei an lo tn

silvis,

Lucantx mon-

tibus ac

vei
!

mihi apros
fiucm.
'J_13.

affcras

dum nivtbua rigcscunt, ut De Lucanii, iu Epod, 1. sub

iuuUtr.)

QuJ

aves farcit et saginat:

r)ui

lu-

cantcasaliaqueidgenus rarcimina (acit ei conctit,. Cum Velabro omne maeeUam,] Cuncti simul cupediarum ac delicianun artifices et mii fretabro.'] Velabruin a vcliendodictum \oiunt aliqui cum Varrone 1. 4. de Ling. Lai. pal et aqttosus pridem locus erat, per quero etiaro Tiberis deSuxit, donec al) Au^u^to in alvcum est coactus quemsdinodum dicitux iu Arte Poet. v. 6". hinc etTlbul. I. J.Eleg. 5.
:

/"rro.j

Hincretis genus piscatorinm

yocArunt everrieulum,

2U~. Sume pendere statui

tili decies.]
;

Non. Marceb En vobis pncmia

tibi,

re-

douo videlieet

venator, <!e-

ciesccntet.a roUlia sestcrtium;

tantumdem quo-

que

tibi,

piscator: tihi verotriplum

x 61euo,qui

seduU mibi voluptates procuras.

239.

Fititts

At quA ytfabriregio paUt, ire solebat Exiguus puhdper vada linter arjud. Exinde vicus tutt Komae cclcbiis: exquibusdain, in foro boario; ex aUis, in foro olitorio
:

hod.

6^.
cji.

Gitirgio

cuut

deduco quod locui erat obteuius velisj sub

i?i

l clabro.

Nomen

-\lii

Sed CIoeo relictam sibi hxreditatero ducendes sestertiiim, ut aiunt: et ciim a Caecilia Mctclla. adamarttur, pcudentem ex ejus aure lrmrgar.tam ingencis pretii detraxit, atque aceto liquefactats exsorbuit. Vidc Valer.
fuit locuplcs

Msopii ftdmodum

i"'."]

jEsapusTrdgcedus

et luxuriosus.

diusejus fibus decoxit

afe

Max.

1.

9.

&

Macrob,

1.

3. c. 14. Flin.

I.

9.

uv:
ablataxn acetoliquefecit,

Q. IIORATII
nempe

FLACCI
solidum exsorberV) aceto 2 Qutsanior, ac si rapidum flumen jaceretve cloa1

(Scilicet ut decies

ut absprberet decies centena simul nonne tam insaous, qi fcm

:

Diluit insigoem baccarh,

Illud

5i

iol

ipsum

projeeisset

in cmr?

idem

in

rfMiicm lluvium aut in cloacnui

Filii

Q- ArrHjpM nratrmn

cam ?K
Quinti progenies Arri, par nobile fratrum; 245 Nequitiaetnugispravprumet amoregemellum: Luscinias soliti impenso prandere coemptas.

illus-

tre, invprobitate, c\ scyrrilu ite,

et crirainum studio simillixmim; assueti coxnedere lua ini is mag* qua" parte 110 ore&s eraptas;

eredae.tur sapere ? an eandido, an atrq lapicle notandi? Si vettilus quispiam gaudeat extruen

Quorsum abeant sani cretaan carbohe notandi ?

?

donnrViculas, parvo currui

nlli
:

mures

^Edificare casas, plostelio adjungere m*ures,247

.ur, ludere

par impar, equi:

Ludere par impar, cquitare

in

arundine

longfi,

uure in longo fuste

ANNOTATIONES.
cnp. 35.

nbi de
;

Cleopatrae

AntonKqne epulis

dtret,
<

ne queeslus qnidem suos reveritus iltos

' . .

pariter luxuriosis

subditque:

Rs>m< in vnvmii
TragteiH
opibus
'<

" v ci quo devoratas dixi

p\ orsus

fiiioj

>

> mTriumviri m
' i '
, . i

bhet Antonius, peni Caligula quoque pi

l.i.
i
.

ad augendaro invidiam pusita. Nam qui tam exquisitas dancs prandebantj qnas non eoenabant-' Si quidein
Prandere.']
fi

Vox

riasstt

margaritas aueto
. i

m
s

irehi

ip.

6,

roai titina
t
'

qn
libei
i

sin

prandium erat appi ratu, ex

prandebaiit,
ind

24Q.

Srilicei

obvi

quibui

coena ver6

convivium parasoli

PHn,

rai rf6 cit.

oJtter\
I

ones per
i

tuni 't claboratuin.

1 1

Unclc

et

>

<

'

:-

iis rt-s,ni/

.-:!

'.
.

/...,.
'

-,-.
,

nabaut in ccetu Vide Alex. ab Alex. Ub.

246. Quor
rentur
/

con
3. cap.
]

nomcn.

21.

ri$

m
i

tptutah:

I?H!

simul ac procariJL
titiam
ejus

m> retriv,
<

lait-

rigH:
I

Quorsnm
n tandi
<
\

abeai sani Quoroi ^ sanis Marcilius haud absurde corabeant ? sanin'? cretu an cari

omnem apparatumqi
sc cn>>:
. ,

om

?
'

ntcfoquidast
,

ific_enti<

possit, re-

Crcta a
vitup
i

?]

A-i laudandi,

as

.',

vnd

itertium absitmp-

mdi

.'

Pers. Sat. 5. v. ios.

cretu,

turam, Stc. Aceto Viluit.'] Hanc inesse vim aceto, doeet

Vitruv. lib.8. cap. 3. Macrob.
Plin,
cit. lib. 3.

IUa priiss
-i\~.

mox Ai
,

tenotasti,

cap. 17-

desipere
"
fit

< -, jam probatj tanique

'

antes etian
puerilia
,

agere,

/'(

prtecepto

ministri
cuji<
i

unum
a

tcaitum

im solent pueri donninculas

[apillis:

exti

o
\j\o
l

vas ante

eam posuere
;

aceti,

rilas vis-

raures velut

jumenta ^d

arn

que in tahem margaritasresotvit. Item lib. 23. acetwm saxa \pitit)Jiieap. 1. sun finem sum, quee noh ruperh iguis
2-13.

alligantes,

Quinti

/.

-I.

. !

Pariter
filii.

leve

.'.c

luxuriosi

videlur

'
l~

e,
r
'

duo fratres Q. de quo supra, v.86.

/Esopi Tragocdi
etit

Arrii

ls

&c. Ludere par impar,'] Sicnt pueri manu prementi s coj iam nucutrr, fiilwn tn, CHStancaiuiii, uumrnoium, diviuandnm ilits ntmi, sitne par nuruerus, an iropar. Sic tanien
24*.
.'
|

rlri

iusinttuni
oi
:
i

intcrdnm,
.

imo

ct

An
et
V.t
i
i

245.
ler.

inia
filius,
l

Su
inquit,

>ctat
oi
f
. .

cap.
lu

7 1.

Max.
,'

cit.

tqve

Alea simptu
tenex,
tihi

m em
<ter
pi
sti b

nnn sotitinperdiUe sed

m
',

furu. .-

ucruria
scrimt
.:

cmtsi

(t:rt-ur: (tit/tit tnmmcr.dai :.' tmmam/us emplas prttHs in ctenA pro jicedulis ponere, / teHquatos magme swmnuewiian

ad fdnzm: Misi
/
>,

denarios ancent\
tmvivis
tatis cel
lil

>guNs

/
.

'>

am, wl
Pollux,

dederm . par
cap. 7. ats

re solitus,

amplissimum

>

impar
Ovid.
)
i

tu
i

nium

velul

amaram sarrhum quh

Plin.Iib. lo, cap. 51.
.

Nure,
;

J|

'i* ''.'
1

9.

v.
,

so
;
'

aljicere cupiens,
'

histrionis tra :
\

Est eiiam, imptn

1
1

i><

<

an

'

cant

mHtilitssesteriiu.mtaxata. aliquoaut humana sermo v

i

diviruxtas aufcrc

<<

'<<.

Etjuitare in arw,
[asisse narratursapi

>
n

>

Un

uin
i i

filioli

mis

sc.l

'

nptas; nidiu /<!; Hts sua*

illi

Socrates;

super-

vitatc,

m-.i ui in tiisimitatit

ma;t-

venientem Akibiadi

iu

erubuiise.

SATIRARUM UBER
Siquem
delectetbarbatiimj amentia verset.

II.

3.
igi
,
i

403
t

,.

/.

;.
.

'

n
:

'.

Si ra-

Si puerilius his ratio esse evincet amare, 250 Nec quiequam referre, utrumne in pulvere,

lio v i

pueri

quam
n

iata:

n e ulluiu casn disin

utrum

arena
i

luda*
ttebas

tnmus

Quale priu^ ludas opus, an meretricis amore Sollicitus ploress quaero3 faciasne quodolim Mutatus Poflmon? ponas insignia morbi, 255 Lolas cubital,focalia: potus ut ille
3

amore ineretricis anxius lachmnere, r,i!, num acturus sis quod gi

i
i

,e

!i-

Dicitur ex collo furtim carpsisse coronas, Postquam est impransi correptusvoce magistri?

heratus? an abjicies morbi [ii, fa cias, palli ilum, taucium operimcnta lum illccommessai rral coro .

caphe
tore.

ut re-

prehensus cst u sobrio praecep-

ANNOTATIONES.
249.
quis
dixi,
'
.

quem
et

delectet

barbatum.] Id
ludos
i

est,

si

Si recitatitrusdcdem fibij

barbatns

sencx
iis

tos

pueriHter

Hocjocale tuas

a a rat

itlas,

consectetur, ac totus

incumhat.
alib\,
\ i,'[

Nam,

ut

Et

lib. 4.

Epigr. 41.

tum paulb

ante,
iqu

tum
i

nugnri ac lu\ ide Sut.

Quid
Potus
corona*.]

sunt.

hvju 254. Mittattts Pohmonf]

Vera cothf Uojurt ! carpsisse. Valer. Max, cjtat. Pofemo ....

1

'

ls

adolescen: Athe-

vino gravis,
/'

un

'tenl

libutus,
.

tertis

rapite

niensis luxuria perditus, die

quadam

ebrius et
,

cumessabundns scholaui Xenocratis ingi cst: hune ver6 cum dfi temperantia, sobrietate, pudicitia vchemcntcr disputaniem andtsset, adeo comraotus est ejus oratione, ul tuxnriosum morom extemp!6 ejurluit, Qatn ei factus Xehocratis discipulus posi ipsum docuit magi eum laude. Diog. LaSn. lib. 4. Vater. Max. lib. 6. cap. nlt. Snidas, Stc. Meminii et S, Ambros,
lib.

ratis

patentem Xeschotam mtravil turbd doctorum homit'';.'"

s
'

num

refertam
ipiscere coactus,

gravitate

prtmurh coronam capite detractam pi :<'..'; paulo pbst brachium intra pallium n luxit; pro 5ore, oris
1

cbnvivatu hilaritatt totum tuxi ria n 257 Pa ';

.
,'

m
{

deposult

ad ultimura
n
i

rtpra

fj

epli

de Etia, cap. 12.

/.'/

.hi.\
tes

i'.\

Diogene
hii

l^affrtiocit.etaliis.
ct

X
Erg

255. Phscwias.] Integumenta pariter et ornamenta, quibus tibias ct crura praeligahant ac vinci bant njnesertim moLles: Graeci perisceKdits

nOci

valde sobrius

continens
;

Euit,

qtiod impransiti
sius Sat. 5;
v.

dicitur illc
-

ei

quodaitPer1

B5.

'eat f

koc

vocant
:

Latini subligar,
Gall. bas
et
bi

ealigns,

icca

est? sWniliter utrobiquc

1101

tsobri tatem phi-

femipalia

haut
ES.
,-.

tU cnausse*,

Angl.
''

stockings and
respon. P. (V

Cic.

de

Harusp

losophorum senn in multo cibo etpotione

1

rlij

cibum capientium, ne
eti
!

u mtitiebrilms
. .

wi
'

hpurpureis
repente

Jasciotis,

astrophio
lib.

estfactus

poputaris.

Quintil.

11. cap

Jascias Quibus crura vestiuntur.

Cubifat.]

PuMHum

coenantis cnbitosuppo-

nendum aliqui ihti rpretantur,sed absurde. Nam qnidadrem? [m6 eral palliolum quoddam super humeros ad cubitos usque proteu&um, capet etiam cucuilo protegens contra frigus. Quibtit.

mente ac ingenio, 111 iquiiurf ic. Tusc. ,:'. ... Porrb ui siccus Nam et Phryneset Laidis nobiliuin meretricttm mehtis aique ilteccbris nequicquatn teutaini pudore sufFudit ipsas im] qna* es; demum vicise pras licarum noi virum illum scd statuam visum esse. Diog. Laert. lib. -1. &.c. Carreptusvocemagistri.] Val. Max, antecit.
::!

Non
I

covtetiht

>mr
clc
' .

mtroitu,

mod6

cit.

consedU etiam, ut

Focalia.']

Torques, coronas

floreas, inquiunt.
et

<uium d pru~ ,:'

f
.

Imo
fe

rolli

actaucium involucrum
Vide Pers. Sat.
Paltiol-um, sicut

fomentum,
17. annot.
\cia
l

At Xeuoi
ftuit ;
o'i

vultum

fasciislaneis.

i. v.
'

:',
ccepit

habitu conti-

de

Mu-

Quintil. eitat.
$ola

cruTavestiioUur,elJofatia etavriun

'

ltaquc Polemo unius orationis saluberrima me-

1 .

ire

valetudo,

Scnec. Natur.
lib. l-i.

wnatuSj
Pnitosaphus
t

e.c

infami gancane
i',

marim
..

qusest.4.

Videtn

ouosdam gracites pall

Maxtial.

vasit,

regrinatits c>t hvjus

caliaue circumdatos,

Epigr.

iti&i 'xan haOittivit.

142.

4G4
Si offeis
spuit.

Q.
poma
irato ymrio, ve-

HORATII FLACCI
cum poma,
si

Porrigis irato puero

recusat:
optet:

6'

Accipe, mi pusills,
iHeabjicit.

mde-

quus:

Qu6d

si

negcs, efHaptat. In quo diflcit amator cxpulsus, cum anirno pugnat: redeatne aecersitus, an non, eb quo revcrsuns iiiprat etiam non revoeaius: nec reeedit ab infesiajanufi. Quamvis me tiunc snonte accersat, an

amator Exclusus (jui diht.it; agit ubi secum,eat an non, Quo rediturus erat non arcessitus; et hteret 261 Invisis foribus. Nec nunc, cum me voeat ultro, Acccdam? an potius meditcr rhiirc dolores ?
Stime, catellej negat:

non des;

Exclusit; revocat

redeani? norffsi obsecret.

an finem dotorihus conquiram ! Repulit xjam accersit,

ibo?

Ecce Servus non paulo

sapientior.

here; quse res

anrevertar? minimd; lict preEn famulus longe prucctur. domine, consilio rt dentior. raiione haud geritur negoilum in raodo et ratione carens. amore haefc sunt incommoda bellum ac deinde pax. lsta si quispiam firma reddere nitatur,

Nec modum habet ueque modoque

Tractari

consilium, ratione 266 [beflum,

non vult. In amore heec sunt mala: Pax rursmn. Hsec si quis, tempestatis propfc
ritu
*+

y-ite

teinpestatis instar incerta

sunt, atque caeco irapetu

mo-

ventur;

is

non magis

proficiat,

quam
tione

si

veiit desipere certara-

et

raodo.

Quid? cum
tectum

ricems pomis semun detrahens

Utaris,
si

casu feriu

Mobilia, et eaeca fluitantia sorte, laboret Reddere certa; sibi dihilo plus explicet, ac si Insanire paret certa ratione roodoque. 12/1 Quid? cum Picenis excerpens semina pomis Gaudes, si camcram percusti forte? penes tees? /-\ ^ i n p i ( lld? CLim baiba feras aimoso verba palato

-t

cbnvexum ? axt tui cs compos ? Quid? auandoseuilipalatomolliculas voces

fingis

ANNGTATTONES.
238. Porrigis irato puero, fec.]
actiones amuturis
2.^9.

Comparat

cmn

actionibus pueri.

HaOettiUum t eam ln amore fu

>

Exrtiisus.] Ex Terentii Euubi PWdria expulsus a Thaide meretrice, ac pust accersitus, ita secum agit

Amatar
1.

nuch. Sc.

BeUum,
tuU
Raiioru

renonpotes, >a t wjurice, Uiaif mduiitCy pai rursum- Incertd tuec si tu pos*
con
.

<

ae deliberat

'

plufi

1 agas ,

Quid

igitur

faciamf non eamf ne nunc

an potius
ila.

quidem

operamt ulpum ratiorie msanuUi Plutarch. amant, odemat: euradem absenternr

sides
desi
int,

Quam

Cam
Non

actersor ultiuf

me com-

partm
perpeti tneretricum

vlcia diciiMT

preuenteni raetuuni adulaiituijconpro amaio moriuntur, occidunt:

: ;

contnmeUas?

optant non araaeej abstinere amove nohmt, &c.

Exciusit: revocat: redeam?

secref.

Non

si

me

ol-

Pers.Sai.

5.

i;i.
violens, atsivoctt,

Nuncjeruset
dicus:

haudmora,

Quidnam
Stipplicet,

igitur fariam ? ne nunc, ciim acccr-

Vide Plaut. Cist. Sc. f. Crato cgo t &c. 27-2. Quid Uii amantium iueptias conferi cum puerorum nugi Nimimm sole!>ant amatores pouoi seii grana prun.orib.us d itis pi re ci in aitura ..,.. triclinil ejaculari, quse
I

sat. et

ullrb

isent, velut

feUx auguriuni aocipiebtnt

acccdam P 261- Heerct invisis Jinihis.] Odit ft avcrsaturjanuara, ubi fepulsam tutit, ncc taroenab a poteat discedere. Vide Pcjs. modo cit. 263. An potius mcdittr Jimrc doloresf] Pers.
cit
finire

L.mros. seque rem eoticupttatD spei Vide JuLPoll. \\h. 9. enp. ;. Pui /-: .j Synecd. pro quibusltbet malis ac pomis laudabantur *<-to illa i]u<- pi iveni iu Ptceno Italiae regione,*quae nodie complectitui Marchuun Anconitanam et partem Aptutii*
:

dohres
snpien>'ior.~\

27-3.

Gauden,

*i

cameram,

r.J

[oepte et

Prtsteritos meditor.

pueriliter exultasleni ac fuiili de cauea,

auergo

265- Servusncm paulb

Parmrno
quidem

sapis

servus Phaedriae juvema amatoris,

ijiso

274.

&\m

InU-a, i~>
el
1.

.]

!6i tu

senex molli-

hero suo long^ sapientior.

uscule verba effers,

Qu<e
cit.

res

Nec

modum

kalct, 57.]

Ex Tereniio
neaut

pronuncias, blanditi puejlse benevolent taiti.

1

pueriad iustarbalbutientlo :i;i causttj ad c.iptandara

'1

1I111I.

Here, qu<e rcs in se

tteq.ue

consiliuin.

Et Ubi Uandttuis iicmulu componerc vocc.

modum

SATIRARUM LIBER
:

II.

3.
sapienttor es puero

465
domun-

yEdificante casas qui sanior? adtle cruorem 275 niod6, Stultitise, atque ignem gladio scrutarc

num

culas extruente? adjunge san-

iiujuam,

Hcllade percussa, Marius cutn pnccipitat

se,

guinera dementioe, et flammam ense rimarc. Dic verb t Marius nuper Hellade occisft praecipi-

tem

sc dans,

fukne furiosus

Cernhrs fuit? an commotse crimine mentis Absolves hominein, et sceleris damnabis eun-

DUXD insania laboiassc illmn negabis, ac sceleratum ipsmnmet affirmabisj proximu, ut fit, appellatione
rcs

2/9 dem, Ex moie imponens cognata vocabula rebus ? Libeitinus erat, qui circum compita siccus Lautis mane senex manibuscurrebat,et,Unum, (Quid tam maghum ? addens,) unum me surpite morti, (Dis etenim feeile
est)

(juasque

desig-

nans? Erat libertinus quidam

mane jejunus discurrens per plateas, manibus lautis, atque Ua precabatur: Unum me
vetulus

(quid
dicate,

tam rnagnum?

aiebat)

unuin, inquam, ab interituvin-

O
;

dii

nam

potestis. Is

orabat: sanus utrisque

Auribus atque oculis: mentem, nisi litigiosus, Exeiperet dominus, cum venderet. Hoc quo286 [666] que vulgus

aures ambas et oculos integros habebal at mentem exciperet eum venundans herus, si lites
fugisset.

Atque hoc etiam ho-

muutm

ANNOTATIONES.
Persius rimile quid babet, Sat.
1. v. 3:1.

Rtuu
Pht/llidas, Ilypsipytas,
qtrid

nare locutuSj

valum

et

plorabile

si

28-2. Lautis manibus.] Rite omnia peragit,. purasque manus ad deos tollere satagit, fatue tamen. 283. Quid tam magnumf] Quid hoc diis

Etiquat ; el tenero supplnntat verba palato, 275. Adde cruorem Stultitice.] Verum amor non tamum faeit insanos, sed et crude!iter furiosos. Nam ad caedes ctiam perpetrandas impellit et cogit.

magnum

et ditficile?

unum
leg.

scllicet

hominem

quidnam magnumf Verum Alii vulgo, quiddam matpium addens. nostra lectio clarior, ac meliorem sensum gignit. XJnum me surpite morti.] Immorialitatem
morti eripere.
Alii

Ignem gladio serutarc.] Pythagoricum symboluii|ac prceceptum erat; Igncm gladio nefodito; id est, homints, praeKertim verd potentis, iram jam ardentem ne magis accende
27fi. illud

concedite imhi vestrum observantissimo.

pertinef

Huc

verum ctymou vocis superstitio, cujus meminitCic. 2. De Nat.Deor. n. 72. Qui totos
: i

nbanlur

et

immolabant,
tatius patuit.

siti

ut liberi sibi

et

move. Diog.

Lafirt. iih. 8.

nuit, eum qui jttm gravi abreptus, alio insupcr affectu, ut

Hic Horatius inaffeetu, ut amore

iru,

superstites asent, superstitiasi surtt appellati:

quodnomen pbstea
piignar Lactant.

Contra tamen

commove-

lib. 4.

De

vera sap. eap. 28.

tur, omnino insanire,lm& ad quodvis patrandura facinus et criraen accingi. fciic Marius nuper, inquit, Helladem puellatn, quamdepeiibat, pne

iiaet zelotypifl trucidaVil ac deinde semetipsum pra dolore prrecipitavit. Rera suo teiapore
;

vidtlicet ractam poeta

commemor.it. 278. Cerritus.] Quasi Cereritus, id Cerere pereulsus, ct in furorem actus.

est,

Saltem liquet superstitionisvociibulumolim aptatum iis hominihus, qui superstites essecupiebant vehemeiuius, monein abhorrentes pluscuIum, et vitarn a diis enixe flagitantes. 285. Metitem, msi titigwsus, Erciperet do' minusy Sff.j Id est, liheitinus ille, sive lihertus, sanus quidem erat corpore, at mente nequaquam quocirca si eum adhuc servum dominus
:

commtttre crimine mcntis, C?r,] Urget valtle hKc ratio: An, inquit Stertimus, mavis isrum hominem sceleratum dicere, quam fateri

An

vendidisset, vitium mentisdiccre dehuisset

ti, si

emen-

insanum
sanit,

veruin
si

nihil proficis;

qurjquo modo respondeas, quidera irrtprobus quilibet in-

cura eo nollet j atqueade5sanum asseverans, mentem debebat excipere. Cic. OflSc. -i. n. 91. In mancipib vendendo dicenda illa vitta 9 qute nisi dacrisj redh&bea&utr manci~ Vide Gell. lib. 4. cap.2. ubi ti,
lites liabere
sic

281. Libertmus erat, Jam superstitiosos aggreditur, oninem<jue simul religiohem deridet.

&c]

cribit:

In edicto cedtfium
Ipiis

mruhum, qud

venduruUs cautum est, scrif^ Juil: Titulus servorum singulvrum ut

scriptus*sit curato, ita ut intelUgi reete possit

Circum compita.] In compitis

jusserat Augustus.

coli penatfs

qmd

mmu) senex, &c.] Singulx voces advertendie, animum tranquillum et hoc niagis
Siccus
superstitiosum uountes.

morbosum

Unde si moiri vitrique cuique sit, c. aut vitiosum, noxave non solutum

ignorlsset emplor, redhibere potcrat ex lege.

2H

4GG

Q.

HORATII FLACCI

genus rcccnsct r s in numeroso Menemi greefi. Mat<r pucri a M uinque mensibua

..

cwp

Chrysippus pooit faecunda iu eente Mencirt, * U i Jupiter,ingentes qui das adimisque dolores,

regrotantiaitaorabat: OJupiter, mii magnas segritndines imnuttis ct aurers, si fi-iirula

quartana reliquerit mtutn

filiolum,

hum

nudus

in Tiberi stabit

manfc, quft die tu jejunia pnescnbis: t/r/r seu casus seu

roedicus aegrotum e periculo

berarerit, ve&ana parens in
-

li-

jam quinque euhanlis, pueruiu quartana reliquerit, illo 290 j Mane f> quo tu mdicis jejtmia, nudus In Tiberi stabit. Casus medicusve lev&rit 667 yE^nim ex prsecipiti, mater delira neeabit L r l J * n c r ja is Jn genda nxum npa, fcbrinKjiie reducet. 294
ait

Mater

pucri menscs

Friffida si mjr x j'

COncUSSH? timoredeorum. w,;i,! c+*.7!., .j miln JMcumius, sanicntum oetavus, u, **** ^v,* y * amiCO mente afFecta ? melu numinum. damasip. art iforat. hta Arma dedit, postliac ne cdmpellarer inultus. mihi vtlut amico dedit arma n!v,.i-lt msanum m PO n m ! ,*i i- * JJixent u n e, + toiiieni l,v,, atu uct,
Bri-

Quone malo mentem

eido littore statui t, ac revocat& ,' ?, febn intenmet. Kcquo morbo

,

.,i rJaic

c-

Stertimus, sapicntura octavus,

-*

u*'

****ja*wi.j

atciue uujm.

ne deinceps iinpane

dicteriis inccsserer.

Quisquis rae dffmentem BppeU&rit, pariter u me vocabitur,

ANNOTATCONES.
386. Ifocqitnipie vu1gus9 &c^] Hanc superatitiosorum turbam accensei Chrysippus numerosse senti ac multitudini insanorum, sive sjmilium Menenii; De Chrysippo li!>. l. Sat.3. v. 127. 28". Facund&ingente.'} Sap. Stultorumvtr Jlwtus rst numems, Mfiie/ii.] Hic parum integrae sanseve mentis vivebat Horatii tempore, superstes unus ex illa Meneniorum famiii& pridem celebri quamvis
Pevs. Sat. 2.v. 15.

tim

sancte ui p'>s<as 9 Tiberino

in

gureiU

Manecaput

bis ternue,

&c.

Notus in primis extitit Agrippa ille plebeia. Meneniua, qui solerti lnembroriun ac ventris dissidentium apologo, patres c-t plebem alienaconcordiam reduxit, Tit. Liv. iib. 2, 2SH. Jupiter9 ingentes 9 &c.] Aliud superstitionis genus et exemplum. Matei stulte votum facit ac stultins adimplet. Vovet pro incolumitos in

292. Casus medicusve lcv&rtt.'] S;.epius cntm panim valet medici industria adversua quartanam: quae proinde vocatur MetUcorwn oppro* brium, 293. Mater delira necahit.'] Vesana mater voti se religione putans obstrinciadstatuenduiii euin nudum in gelido flumine, reducet febrim depulsam, et filiura enefabit. 295. Ttmoic deorum.] Cic. De nat. Deor. 1. n. 116. In superstitione inest timor mariis aV-

rum:

mitate filii, voti rea incolumem ipsa enecat, 290. Frigida tjuartana.] Exatrfi bile quartuni fcbris proficiscitur : atque hujus paroxysmo
inciptente, totum corpus frigove et borrore concutitur.
Illn die, qi/Oy &c.~]

scrmoncm

religio deorum cultu pio continetur, 296. Heec rniki StertimuSj fcfcj Damasippua finiens, Haec e^o documema, inquii, liausi ct accepi a Stcitiiuo, qui sanu meretux annumeiari septem GnecUe sapientibuai Quse

vcr6

illa?

(advertc qu^in acre ludibrium)

stultos esse docnerit,
v.

ni-

miium
Die nempe
v
:

tota sapientioe Strrtiuii

laus in cu est,

Jovis,

quo
sa-

quod omnes

jejunia

indicebantur

mfigistrauhus
in

ac

cerdi.tibus. quae a

aervanda erant.
:

'

bonorem obMorem cert^ hunc hauserant a ,in-,quorum ingens erat

ponulo
Jovis
Illi

Sapientihn cctavus.] Sic Juvenal. Sat. 2. 7i rtivs e ta'/" cecidil Cato.

40.

De
Non

septem

illis

viris

sapientfcs

ita Cic.

De

finibus 2. n. 7.

fama inclytis, Septem iilt non stut,

^.

enira ad solemnes festos pn :paral ant, utet hodie Christiani. 291. Kudtts In Tileri .\tal-it.] Quasi ut toto ablutus corpore, binc purior ad Jovis sacra procederet: is veterum mos eraisupcrstitioque.

lloime numerus.
|ejuniia

sedpopulorwn omuium

strffragio iu>?ninatisunt.

consentiunt omnes de sinculi'? tamcn; at quatuor hi ab uuiversis oenoscuntur Thales Milesius, Bias Prienseus, Pittacus Mitylenseus,
;

vSolon Atbcnieiisis, quibns

silii

aii'.*

subnectuut.

rgo
V^rgil. /En. 2. v.

et

isti

celebrantoc; Aristoderaua, quoque,

719.

Cleobulus, Perianderj Cliilo, Anaxagoras,

IV

/Jttrflctcrc

nefa^donet mejluminc vivo

Vide tbagoras, Anacharsis, Avcosiliuis, 8tc. Dioffen. Laif rt. lib. 1. Cic. 2. De leg. n. 26.
Thaiis SQpientisfimus inter septentf inquit. egreguim 297 Ne compellarer inultus.] sapientiae rructum! imb ridiculam vauitatem; nou deinceps inuhus compellabUttf ipe atultus, quippe qui pariter alios possit stultos vocare, didiceiitque fere omnes iiibauirc ; undc convi-

Abiuero.
Juvenal. Sat, C. v. 521.
Jlyl ermimfracta' glacie desccndet in

amnem:

Ttf matrlirto Til<rimt"r^etur 9 et ipiis Ifm tUibtu timidum caput auiuct.

ciauti ooaviciaii queat*

: :

SATIRARUM LIBER

II.

3.
moncbittirqUe
doi
i

4f>/

Respicere ijmoto discet pendentia tergo. Stoiice (ppst damnum sic vendas omnia pluris)
ne
stultitift

2W

rJvertere

penR.

(quoniam uon

est

geuus unum)

p
ita

ii

bonornm,

Insanire putas? ep;o

nam

Quid
Nati

caput abscissum demens

yideof milu sanus. eum portat

venundps cnncta pluris: dic verb,qv indoq lidem livi rsasnnt insanire genera, ecquo me la-

Agave
infelicis, sibi tura furiosa

borare autumas? enimvero sa>pere me existimo. DAMAS* Quid ? furens Ajzave misei
filii

videtur ?

num

caput zestans amputatum 9 se credii insanire? HOR.

;

Stultum me fateor (ltceat concedere veris) 305 Fatebor quod res est concedo me deraentem, imb et vesanura Atque etiam uisanum: tantum hoc edissere, at saltem doce, qui me anirai quo me noxd .tflVctum arbitreris. DAyE^roturc putesanimi vitio. Accipe: prinium MASIP. Auui ?e<ies construis id est, tu a vertiee ad eak-ero /Edificas: hoc est, longos imitaris, ab imo vix duos pedcs altus, semularifl Ad summum totus moduli bipedalis; et idem prbceros": ipseque TurCorpore majorem rides Turbonis iu armis31Q bonis animum et gtessum corporemajorem deridens, quomoSpiritum.ct mcessum. Qul ridiculus minus illo? do oidt iUo ridiculus ? An, quodcunque iacit Maecenas, tc quoque Quicquid autem praestat Mse:
i

vcrum est, Tanto dissimilem,

cenaSj an e^pedit te certatira

ct tanto certare

minorem

moliri
?

tanto disparera et infe-

Absentis ranse pullis vituli pcdc pre

rioiem ? Si abularttur : Absentis ranse pullis vituli

pede

contritis,

ANNOTATIONES.
299. Tgncto discel pcndeiLtia tcrgo.]
ras

Nimirum

Agave.] Haec

cum

aliis

Bacclianttlms Or^ia

fabulatus est /Esopus, homines duas habere pe-

hinc et lUinc pendentes in anteriure aliena reponi vitia, propria verd in post,erier#, quce atergoest; qun fit ut illa facile videant, hcec on ita. Sensus itaque est, discet scrutari et ognoscere propria vitia qute ignorubat.
;

peragens, Pentheura filium sacra illacontemnenteni, et ad ca curiosius et contra fas trantem, Bacchi rurore incitata discerpsit, .'
i

scissumque caj)ut quasi ovans thyrso eircmntulit, ratase occidisse iminanem aprum, vel, ut
alli

scribunt, vitulum.

Vide uvia. Metam. 3.

'2.

Catull.

Carm. 20.
v.

v.

21.

et Pers. Sat. 1. v. 100. et qua; adnotavi llb.

&

tum iirirmus manticas tjuod

24.
"

m tergoest.

Ode

19.

v.

14.

Pers. Sat. 4.

Sed pTtrcedentt spectatur meoUica tergo, Non aosnrdus omnino, set! aprosdionysus, qui locum, hunc interpretetur exyerbisantea positis caudam trahat ; hocsensu: diseet ille pendere iibi alligatam tergo caudam, iusaniae videlicet Vide ibi, si indicera ac probrosam notam.
vacat et libet,
v. ;j3.

300. Stoiccj post damnum, &c.] Abhinc ad tatirae fmem Horatius cum Damasippo colloquitur,

305. Stultummefaicor.'] Victus ista ratione Horatins fatetur quod ante negabatj inquirit tamen, qu'je sua sit w^ritudo, quod animi vitium ? Qnae quidem Damasippus ipsi edisserlt. 308. AZdificas.] Hoc primum aedificandi libidine vexatus, magnates ambitios^ semulatus. Longos imrtans.] Ludus est in ambiguft voce longos. Tu pusillus magnos, tenuis et modieus bonis opulentos ac divites vis imitari,
:

stult quidcra: jores.

aedes moliris facultatibus

lipedalis.]

ma-

sus apprecatio
faetas

Sic vendas omnia pluris, 65c.] Ironica prorfaxint dii, ut quaestuosS nego:

309. Moduli
cst

huraani

corpusculi mensura.

Miniraa eerte hsec Vide Plio.

tiatlone resarcias
:

prioradamna jacturasque olim quandoquidem ex luope lam sapiens

arcana milii
revetftsti.

lib. 7-

ca P 16 -

evasisti, ac tot sapieiuiae

erat, caetertim grandis

A: cum
cits,

asseveranter pronuDipsemihi videan? 303. Quidf caput abscissum, fc.] Tibi nempe sanus videris: nectamensanus es. Eniravero in prupriis csecutimus, Ulc amabo, nuuquid

me insanum tam
fit

qui

ut sanus

310. Turl-onis.] Gladiator il!e statura exiguua animo, incessu, actione. 312. An ouodwmque facit M&ccrias, &V.]' Hic in K^qiailiis sumptuosas gedes hortosque
magnificos tunc temixjvis moliebatur. 314. AbsenMs rdfue pullis, cj^c.] ^sopi fabula est, quam Phaedrus pau!5 iinmutavit.

Agave

se

nuvni uoverat,

cum uuaim^

fureret

aHa

4GS
ununi
efltigisse.

Q.
Is

IIORATII FLACCI
Unus
uhi effugit, niatri denanat, ut ingensSl
eliserit.

rmi

matri

immanis
consunguineos oppressesciscitatur,
rit.

Bellua cognatos

lllarogare,

[fuisset?

Quantane? num tandem, se inflans, sic magna Major dimidio. Num tauto? citm magis atnue Major dimiergo tanta esset niagis inftaret; Non, si te raperis, inquit, Se dio. Deinde, an sic ? ( u Par eris. Haec ate non niultum abludit imago. plns ct pliis intumescerei ait Etiam si diffregeris te, Adde poemata nunc (lioc est, oleum adde cahaud par fiteris. Imago istB minn\ t^l o-i nnno; n rabU Mde jam canaina (id est, oleum igni Quae si quis sanus fecit, sanus facis et tu. nditsapiens PP n jjon dico horrendam rabiem.(Jam desine)
quanta? atque intumescens quarnt, an
]!la
?
;

i,

ti)

'

quisquam, tu q
i

pis, ilia
t

m (UOBAT.

uudiamgraOhe.satis

Majorem censu (Teneas, Damasippe,

]\j;ji

tius te)

est)

nitoremfacultttesejteedentem llIOft.1T. O Damasippe, ,erui satage duntaxat tuarum)

arapres sexcentarum piiellatura

,.

" iaJ r

e r puellarum,
3

puerorum r

mille furores.

325

taudem

parcas, insane,

minon.

lotidemquc puerorunv.

HORAT. O

stultorum maxime, indulge denique minori.

ANNOTATIONES.
821. Adde pocmcUa.'}
ut et

Ajud
et

Stoieos pridem,

eu irasci firilcm se innuii, t\im in Epist. ult.

li!>.

nlerumquc apud atim,

i.ani

bene

etiatnnum, vix poeta habiti iunt. Epist. ad Pisones,

1.

tum
Sat

alibi

diorem, atquc
lib. i.

non seracl; cidlinnveru munmajorem censu etiam declaiat

v. -296.

6. v. ?8.

-txcluMl sanos Helicone poctas

Democritus.-

Haec ct sequentia quadam iracundulus reponit Horatius, crebro Damasippum

de$ine.~]

Jam

adde camino.] Proverbhtm

cst.
-i

Indiversus

imerpellans, tam leptdfe qu&ra salse.

hominem jam fone insanum,

824. Teneas, Damasippe, tuis

discute,

te.]

Tua

viua

faciendi prurigine insuper tuillctur, duplici insariift Uborare. J23. llorrerulam rolicm, &V.] Patient.am imprimis colebant Stoici: cuitum ver6 corooris, et nitorem vestium negligebant, ]

non mea.

523 Millepuell/rrum, Sfc.] Erat enim libidraosus admotram, atque tencron putriss ut

loquitur

)?ers. Sat. 5.

Damasippus objicit Horatio. Quie qubiem ipse non dUKteiuiv Nam iracundum,
cnntraria

326. i\fajr,r tandr-m parraSy &c.] Cum sis raaxime insanus, mihi paiceminus te insano.

SATIRA
HORAT.
Undevent'(,etqu6

IV.

PrcEcepta culinaria Epicwreorum quornndam salse irndet.

Catius?

CAT.
licct

Tibi
milii

re-

.pondae non

(.'nde, et quo Catius a v*n+i aventi

IS'on est

mihi tempus
f"

7,l

;r::)pus cupienti

AWOTATlONES.
].

Unde,

ct

quu, Gfc.]

Quemadmodum

s.

de rerum natura, ct
i

ile

^ummo bono
comment.
13.
docttii

riri pi.i

[sos.et adulterinOs Stoli

v<- 1.
' :

quatuor liteste vero

Oamaaippi y
i

rfdoi

am Epicuream
Kpist. 16. Cas-

uatsub
1

rleseripsit.

Cic.

Ii!>.

sium a StoicS ad Epicuri duciplinam transiattnn

,'..]

itnilc est
i.-J

Fortuilum occursuni finpl ciordium Pluedti )'!;:

insfupain vellicat
Uf,
fiSfc

Ne

tcfugiat Cativs

Jam hcn~
cicm virtuti
,.

llic

ipsu tsi

M.

Catiu
10. cap.
i.

'.11

,;,

'

triennium
r/r.y

<'t,

nuncium
Epist. 18.

ji!iilosoj.T

In uIiit, cujus tnentionem faciunt

Iil>.
-

Ciceroei Quintilianus. Quintrl.

ita-scribit:

seq.

Vhi

igitur,
.

'nif 7*ua qui-

/.
est

lem, sed

uun
is

T/iCtf

molesta

est.

Rescribens
1

injucunthn lamen auctor

Cutius;

Mmpc

autem Cicervni Cassius

cod. lib. Epist,

:'.."

SATIRARUM LIRER
Ponere sigoa novis prrcceptis, quaiia vincani Pythagorau, Anytique reum, doctumque Pla'

II.

1.

46*9

notarc nova

rlocumcnia,

qua*

tona.
fateor, ciim tc sic

[*

71 ]

jrediamur Pythagoram, et itum ah Anyto, atque eni-

ditum Platoriem.
I

TIOR. Coutc avo

:

Peccatum

tcmporc Iflevo luterpell&rim: sed des veniam bonus, oro.

si

i]

-i

i,qu6d
importunfll
'
\

h
,
i

m
i

.-

tam
ii

sed prwiei

rlulg*

..

Quod
Sive

interciderit tibi

nunc

aliquul, repetes

excidat tihi mi
jllud

mox,
hoc, sive artis; liiirus utroque. Quin id erat cune, quopacto cuncta tcncvcm; Utpote res tenues temii sermone peractas.
cst naturse

pendet a natura, seu ab

polleas.

arte, revo a.bis

Ede
[psa

horninis
hospes.

nomen

siniul

an Romanus, an
10
celabitur auctor.

CAT. [m6 que geham, u< stngula rcrinerem, quippe subtilia subtili dic comprehenaa. HOR. Eloq nomen viri pariterque dic, au
t<

Roraanussi/, anext< rnus.

Praecepta
raoriter;

<

memor praecepta canam

quidem recitabo meat reticebo auetorera.

ANNOTATIONES.
habet?

Non mehen
/....-

ulein k&c meh peregrhuUione

qute

Magna Gnecla dictaest,

prsestantissimis
veifi

prJvatira et public^
ct

libentius /acio,

quam

scribo

adte.

exornavit

instituiis

artibus,

Videor enim cum pratsente hoqm etjocari. Nec tam.cn hm usit venii propter spedra Catiana: pro quo tii't proccimA epistoU tot rustia
;

Cum

doctrina ejus lonse lateque flucrct,

regera>><,
.
. .

ul
.

Catwm
DifftcUt

Athenis
est
/i

vatum essedicas
:

nimbus persuadere
esse
,

tb xa^ov
oTa.-a; verian,
i

Ji*

avro

olgfiTOV

h^ovr.v

verb

et

et

preeh n

a /m <-,.

,'

rZ KaXw parari, et /. // nim /jpi

i

ranw. a qtto om?ies horum interpr^

Catii

et

Ama
-

;_* eV*v

h$ip; thtv tcj x-xXu:; xi ?ixn/wc j?v. ltaque et Pansa, qvi Jcvriv sequituT3 virtutem retinet ; et $,x68fevei vucantur, sunt <piAo'x*?.<ji
a! ^iXoJ.xfttot;
:.

permanavit in urbem Romam. H^c Cicero Tusc. 1. n. 08. Tnsc. 4. n. 2. Twsc. 5. n. 10. De eo jam antea lih. l. Ode. 2 9. et Epod. 15. Anytique rcum.~\ Socratem, quem icuiu egerunt Anytus quidam dives, Melitus pofita, et Lycou orator, quasi male de diis sentientem, Alia ab aliis accusationis capita referantur: invidiS el calumniis oppressum constat. Quee v?. civitas, pui rb publ tAtht /((<" tuxit; aiquc iu ejusaccuhatores inai^nationem et uhioiiem copvertitj ut scribit S. August, Deciv. Dej, lih. s. cap, 2. VideLactawt.
Hb.
r
.

Ex

om)iev;uc virtutcs ct coluni ti quihus intelligitur doctrina Epi-

>.

cap.

l.s.

Platon.

Apulogiam Socratis:
Atlien.
lib.

Apul.

De

asino

aur. lib. 10.

13.

curi quidein sana, et

fe

quorundam Epicureorum, quorum seesse numero Cassius ille ostendit;

Nee
piis

pftetermitte ( icer. ciim variis locis,

tum

praecipue Tusc. 1. n. 7l> Socrates t inquit, im-

insana vero aliorum plurrura, inter quos iste Catjus^ quem hic subsannat pota. Hi nimirum

ad corporis voluptates perpexam referebant quicquid Epicurus tribuebat voluptati duntaxai ei,

damnatus scutcutiis cicmjam in manu morti/erum illud teneret poctUum t locticus ita c.-tt, ut uon ad mortem trudi, scd in ctelum vidcretur asccndere. De Socrate jam dixi non pauea
lib.

quamanimuse
Sat. 8. seq.

virtute percipit ac metit. Vid.

0.

Ode

21.

Noncst mihi tempus,

amovetet amandat,
an\ie,
2.
qurisi

6fo.]

Interpellantem

rem

graverfi

mohatur

dum culinse

mysteria perti

Platana.'] Hic Socratis auditor, magistro par aut raajor evasit, divvti etiam consecutus elogium; facundus aded et eloquens, Ut Platonici locutuium fuisse Jovem, si Gnete loqui voluisser,,

Poneir signa.]

Hxc

a-rjfxtia

xal fjwHftebta

vulgo dicertut.
oetatis
v.
1

Coalebs et castus vixit ^i

vocat Plato in Cra,tyIo: ei cene non minus per imaglnes quam per literas rerum membriaconservatur, Vid. Cic.

annum

praeced.

81. teste D. August. Vide Sat, 1. annot. item Cael. Rhodlg. Ub.
;lo.

3.ad Heren.Senec. Epist.

6.

2^. cap. 4. Ub.

7.

cap. ult.

et alibi saepe,

QuaHa

vuicaid Pytkagoran.'] Talia sunt bsec

Mirus

ut!o,jue.j

docuraenta, ut pluris Destimalida videantur, quiim quae scnpsere rythagoras, Socrates, Plato,quocircalaboro, ne quid memoria eiHuat, ait Catius.

turalitura artiBciali, ac
Ita nfimpe

Memoria valens tum na> mirum inuiodumsolers.

Lt

Catio blanditur asseutatuique,

Videlicet eb

impellat ad dicendum,
11.
Epicitri

Pythagoran.] Samo insula oriundus ille ante Christura annis ferme scxcentb. Discendi cupidus ad .-Epyptios et Bahylonios se contulii. Diog. Laert. lil. 8. Venit in regoante Tarquinio Supcxbo, eamquc regionein
j.

Ceiahiiur auctor.']

quod

Bomk

uomen

erat vulgo odiosum, inqulunt,

Verum quid
nent
?

Iixc ad Epicuiuin prapeepta, aui-

<o
Cura ut apponasova Gguise oblonga*, utpote gratioris saporis,

Q.

HORATII FLACCI
facies oyis erit, illa
.;

Longa qujbus

memento,

atque rotuudis candidiora. Eienimduriora. ulum vUellum. Brassica in arido q

i i
.

Ut succi mehoris,
Ponere: nainque
tellum.

ut magis alba rotundis[67 *}

marem

cohibent callosa vi15

educata, suavior
'

esl

;.

rxih

eei

ingis
*

hortu

suburbaua. exsuccuro Si libi hosi

Caule suburbano, qui

Dulcior.

siccis crevit in agris,

Irriguo nihil est elutius horto.

pea inopinanti ad enerii ne gallina duriorpalatomalignfe

>,

tur,

memento

Si vespertinus subito te oppresserit hospes, Ne gallina malum resporiset dura palato,

ranteio perfi a> ere Falerot muato: id molliculum reddet. Prae-

Doctus
Natura

eris

Btantem naturam habent

iti

Hoc teneram
est:

prati
! i

.'

ion iu.6

vivam mustomersare Falerno: faciet Pratcu^ibus optima fungis aliis male creditur. Ille saluhres J\

IUe sestates sanas tradui et,qui finietprandiamoris nigris ex arbore decerptis aote solem ardentem.
duntur.

/Estates pera^et, qui nigris prandia moris [* 73 ] Finict, antegravem qute le^critarbore soleni.

ANNOTATIOMES.
15. Longa quifois, &c.] Inciptt Cutius disSunt qui velim ricucuium exhiberi Catium,quod statuat oiTiniacohvivalibiis praeceptis optimorum aiietovurn disMdentia; plusque consulnt palato quam valrtudini. Veriim tamen q uaed im afTert saris prohabiita et vera. Ergo ridiculus ille potius, qu&d rera futilem, puta culinariam, ut jam tlixi, tam studiose anMcvjue motiatut, quair. alii rcs quasque grdvissimas. Longa quibusfacies ovis erit, jY.] Al> ovis
^rrerc.

detergit, demit.

nem

olitores,

Porro suburhanos hortos teeosque rigant crebrlus. Siceniin

celerius et copiosiua olera gigmuitur, sed

minos

bona.
l[).

Vivam musto mersare Falmio.]

Erlgii

Fit tene-

rior gallince caro,

siadhuc palpitanssubme magisquesi in uiustoFalernoiub-

mergatur; sic eniro ritrdu repercutiuntur includutvturque spiritus naturalcs, quonim intusactio carnis partes dirimit. Lambinus aliam doGct raqnic, qubdlibet

cipicbant vetcres. Vid.lib, l.Sat.3. v.6.

13.
Qtiee
Jioratx
I
'

-j

Piin. lih. 10. c3p. 5-2.

tionem teneram en^cien gallinam. Sume, inlapathi geuus : hanc kerbamin

ti
'

...'.
jua

ollam }
I
i

marem.
9

erscri-

coquere volueris, impoiiito : 20. /

I

hoi

f.]

bit:

Ciant
et

tmaret

crescentia q
eti

meliora
lib. -li.

sima

aeutissima suhju
rotujuiissima.

us

cum

sunt: hjngos vei6 ubique repcriri

tn
'

JtFiinnas,

Contrarium
1

instat.

\ ide Plin.

omnino docet
1
1

Aristot. Histor. aniinai.

lib. 6.

\-

ubi

habet: Qqee votuptas tant&

.

TOtundis et obtusis

I.

fceminas produci. Vide Ccel. Rhodig. 27. cap. 17- ubi ex AvicennS et Alb
Lrtis
:

e' tuta

convivia,

Aw
ei

habet
7)ius:

Ex
o/!o.

Corn. Tac. Ann. 13.

aeuti
/

cr

Tpsumhoc
urratio:

2*2.

:.

urumcs. Sencc. Epist. 63.

]

Im6,
iri

comprobat experimti

tcsu. Gateui

rrumpantur
ali

ra,

siquidem virtutis perft ambit arquatiter, etconth inun^ b centro .''al

1

noxia sunt posi

1

ita:

initiovero

magis.
ius,

AJitcr Icfcum

hunc

intel-

materia,
' '

ex more veterum, qui Icvem

nn

mane

caplebatit

gun

Certi tamcn nthilest in istis. ttum est. Nam et < longioribus ovis marei excluduntur. 14. Ctillosa.'] Densiora, proindeque duriusveluti callo obducta.
sive

nimirum
utilc esse

e refrigerantibusvaldfemoris
.

prandtum

atc, hsLcapud nos iu jentaculo ple-

rique amant.
vii

Cula;

Itaqui

putamen,

testtcula:

alii

imelligunt albu1

ravem qua tegerU arborc sohm.'] n lam rotam nocturno fritini

men

sed pcq)erain.
rst

coi

t<

ueriores fiructus.

Con-

15. CaittesuburbaJWj

solum caulibus

&c.] Sive qubd siccum aptum, seu quod

11

lore solts quasi cocti et

perfecti,

ex arborc decerpi debent tervente potissimum

die.

frequentior terrae

succum ac bonitatem

eluit

SATIKARUM LIBER
Aufidiusfortiiuiscebat mella Falerno, Mendos: quoniam vacuis committere veius

II.

4.
Aufidius roel immiscebat

471
I'
<i

i-

no

vah

ntii >ri,

li

naui vacuih veuis uihil dcbet infundi nisi dulce,

lenedecet: leni pnecordia mulso 2G Sidura morabitur alvus, Pfolueris melius. 674 Mitulus et viles pellent obstantia conchaa 3 [ ] Et lapathi brevisherba: sed albonon sineCoo. Lubnca nascentes implent conchylia lun
l

Nil

nisi

Viscera suavi
Si

melicn

piger ac durus fuerit obices removebuin

res, et
<
i

ventcr,
rba

ruroex

fo

ii

ii

ribus,sed non

albo Coo.

Luna
ulil ei
I'

cresCeus im-

Sed non omne mare esl generosae fertile MurTce Baiano meiior Lucrioa peloris;

testae.

plct conchy lia flueni

maxe

qu<

pi

ifien

optima
- pne-

mu

siut peloris

Lucrina

ANNOTATIONES.
84.
Aufidivs.']

Ejus mcminit Plin.

lib.

10.

hoc

scilicet

illis

concoctis admuttum.

Comel.

cap, 20.
instituit

Mar. Avjidiw Lucro saginare primus

< i

pavones, circa novis imum pi Velhim: eogue autestti redUus sesterttx egiata tniUia hab t.
Forii in>M'hit <:xlla Falcrno.]

CekuSjlib. 2. cap. 29, Alvum, inquit, moverd cockletB, gant/v, salsQmenta, o*/ri r, petorides,
cchini, vitiMtdt, elontnes Jere

conchttUe^maxU
cap. 9.

mejusearum. Athen.
ante' cst
i
. ,

lib. 3.

Ex

con>

Jam

alvo movendo ciendoque totio exoeUunt

musculif chamas t ostrea.
1

observatum Sat. 2. huj. lib. 15. solitos veteres lnchd&re convivia a proraulside seu potione mulsi, id est, vini um tnelle mixti, a inulcejido rac1

tum oomen, quod

Varro
altaria t
et

venns raulceat lenitate suiL

-J.

Vide Caton. ^2. cap. 9Mitulus.] AUi scribunt, mytUus et nuUilus, Pisciculus cst e conclmrum gencre, in arenosis
iitesj

De

re rust. cap.

58. Plin. lib.

U<- re rust. lib.

cap. 16.

/..

pbtissiinura locis proveniens.

lib.

Martial.

meminit

mel adprincipia convivii. Porrbmulsi potionem confectam interduroapponebant; altquaiTdo vinum et mel separatira; ut conviva utrumque tempexans, sihi mulsum arbitrio quisque suo faceret. Mulsum laudat Plin. 2-2. cap. 24. Multi senectam longam mulsi tantmn nutrilu toleravere, neqtte alio
l
i

a. Epigr. 59.
.ii,

Non

defuit, qui isto Horatii

mugUis.

29- Lapalhi.]

De

lapatho

jam

ln

Epod. 2.
sis*

Lucilius apud Cicer.De

fin. 2. n.

O lupathey
ris

ut jacti re neceti e e-t

24. cognihC cui

ihu.] Cos sive Coos, hod. Lango, insulama^jTtei Cariee proxima, producebat vioa lcnij alvum solvenliaj quu; idcuco lubrica vocat PersiusSat. 3. v. 135. 30. Lul-itca.] Lubricantia, alvtun solventia. Alii absurde interpretantur polita intus et leevia. Athen. lil). :J. cit. Ostrea cum malvaet lapath aut piscibus ventrem teniter ducunt. Nasa ntes implent conchylia tunee.] Lucilius Luna alit ostrea ct implet echuios; murivtd
1

uUo cibo,

celeuriPul-

>

'.<.

Centesimum aiiitum excedentem

ho pes interrogavit, qu&nam maximeraiione vigorem iilum animi corj

custodisset,

eum D. Augustus
At

Ule

respondit:

Intits

Jbr\& olco.
2:>.

bene..

Quippe ex
'

Mendpse: quoniam vacuiss S?c.] Imo cit, raodo Plin. Mulsiun c

<

lissimumyjai

coneorporaiuTj quod in dulci jtunquam evenit.

> austerojacium, non imptct sto ijite ex decocto meUcs minusque iiiflat, quodjere rvmit. Appetendi quoqite revacat avufitatem . Vide Dioscorid.lib. 5. cap. 16. etMacrob.
.

Jibras,

Ex

Et

pet

it

aiitit.

Idem
lib.

scribunt Cicero 2.

De

divin. n. 33. Gell.

>

lib. 7. cap. 12.

26. Leni praxordia mulso Prolueris melius^] Delicaro et faslidioso Catii palato mulsum e

eap.41. Ltmaripa* testateaugeri mrsusquemanuicorpoTa ostrearum^ conchyHorumque omnium : quin et soricum fiIras respondert nttmero Ivnte. Veriun errorem
20. cap. 7- Phu.
tib. 3.

huncjam dudum

Massico

leniori

placuisst-t

magjs quam

e forti
et

experientia contraria discusstt. 32. Murtct: BaianOj fiS^c.] Baiani sinus mu-

Falerno: cujus tamen austeritas melle

qua-

rice melior est peloris capta in

Lucrino

lacu.

De

dam

autem adhuc iatis vegeta roborando Btomaclio longfe utilior, Docet

vetustate mitigata, virtus
IMnii.iIis,
lili. 13. Epig. 10S. Attica nectareum turbastis mella
.

habens etcuspidescomplures. PHn.Ub.9. cap. 33. Firmiorisjam testm murices rt concharumgeneBaiis Hb. 2.
18.
piscis aculeos

Ode

Murea

</.'

'/

hat a

Fahrnum. Ganymede merum.

obstaniia conclus.]

28. Mitulusetviies

;> Uettl

ra: in quiaus magna htdentis natureB vaj tot colorum difftTcnMa, totjigura}, ptanisj coitr cavis, lon^is, htnatis y in orbem circumachs, di-

Alvum duram

bum

emollient obstructaraque laxamitulorura aliarumve concharum salsus

1 ,

midio urLe

cassis, in

dorsum

etatis,

Uavibu$3 ru-

gatisyVertice muricatim vitorto, 2fc.

Jiumor
;

rbae succus, et

vinum album;

#2

Q.

HORATU FLACCI
m
<f

ostrca pnestantissiipajuxtaCir.

SfSCSi? SfiE %"

venditat ampliores eaunculos.

6' 5 Ostrea Circsis, Miseno oriuntur echini. f ] Tarentum. P aWlls J a <** se Ncc sihi ccenarum quivis temere arroget artem,

NemosiDi remere atmbuat

entiam epularum.
tiies

sci-

nisi

antea

SpWvirit
pisc

sapores.

Non pritts exactft tcntii rationc sapomm. -vt & avencrejnaasi, Ncc sat est cAfipispes
'

36
#

..

Neclraensl

Wfeireprodest,sii^norRtarqui-

busoam jusculum sit inajjls itfoneum, et quibus assis exciiatus

conviva jatn satur in
sese reponet.

Ignarum quibus estjus aptius, et quibus assis dnffuiduskl CubitUItl iam SC COnviva rcpoilCt.
*

T 67 *l

cnbitum

Umbcr,

Ct illgnu

nutlkuS glandc, votundas 40

Aper ex Umbri&,

et {juernfi 5lar.de nutritus, rotundas

ANNOTATIONES.
Lucrina pelmis.]
bct a Peloro

Hoe conchyUum nomen ha-

promontorio ubi frequenter capitur: non autem & voee Graeea zz^Jjpiov scribunt magnum t ut quidam, ex Athemeo ante Est de genere cbamarum, seu osireocitato. rum testam liiantem babcntium. Lucrina.] Lucrinus lacus, ad intimum sinus Puteolani recegsum, piscibusolim delicatissimis abundabat; at modo cccnosa est palus terrae motufactaanno 1538. De oojamlib.2. Ode 15. 33. O.strea Ciracis.] Optima capiuntur ostrea
Siciliae

animal. cap. 4. Teslaeeorum aHa iuntpatula, ut musculif &c, Athen. lib. 3. cit.cap. 9.
,

et seq.

de his plura.

ftfolle

28.

lib. 2.

Ode 6.

lib. 3.

De hfic urbe lib. 1. Ode Ode 5. Molk, vel prpp-

molliorem; vcl ob purpuram etlanas exquisitis, atque Inxuriaro; vel a Tcreno Sabinorum lingua molle significante. Macrob.lib.3.
ter aereni

cap. 18.

Circaeos orbem, vel ad Ciicxum promontorium, quod in mare Tyri henum excurfit propc Circaei rudera: quce fuit olim civitas Latii, nominata'a Circe sorore Medcte. Circaeis osireis nec dulciora vec teneriora esse ulla compertvm estj inquit Plin. lib. 32. cap. G. Al Lucrina tameu in prlmis laudabantur: ut dictum est itiEpod. 2. Tarentina quoque celebrat Varro, item Gellius iib. 7. cap. 13. Mi<nw.] Misenum urbs et proinontorium juxta Baias, dictum a Miseno /Kneie nauclero ibidem subtnerso et sepulto.

apud

35. Camamm arroget artem.] Est coquorum gens arrogans et fasntosa, testc Atheiiteo lib. 7cap, ll.ubi referl quorundam coquorum vauos sermones non infacetos. Ambrosiamego
.

jam morUd

$i

olfecerinilut r

ega efftci-

am. ftem alius: 1S1 semel coaumam aptaverot quodolim apud Sirenas accuUbal, id ipsxtm tu vidibis modb conttngeret prm od nemo poterit htic angiportz ptaterire via. Si auis autcm propius accedat ad hasjbresj aperto
statim ore slupefactus consistet3 velul clavisj et mutus, dtmec aMauis aecufrens nures preheusas vellat. 37. Averrere merisa.] Quasi everriculo abs

Echbii,] Eehinus, Gall. herisson, Ang. an uRciiiN or hedge-hqg, de genere cancrorum, spinas babel pro pedibus, alius terrestris, alius mariuus. Ptin. lib. 9. cap. 31. Nomen liabct

trahere pisccs otnncsin

sitos ct venales.

mensS

ptscatoria.

expo-

38. Quibus

esl

jus apHus,
assari

et

ouibus assis.]

Qui
et

pisces clixari debeant, et inji

dno tqu eve.v e^utov, qu6d convoiutus ita se condat et contmeat, ut nullsecaraes appa vel to ?ou fxn Suvre^&si 'iy^ivQctij quod teneri minime possit ob aculeos, quibustotus inhorrescit et contegitur: unde eeninum vocarunt spinosum c.a$tane& opercuhtm. Plin. tib.27. cap. 9. ln cacumine rapitula sunt eehinata sjriiti Euquit Martial. lib. 10. Epig. 86. Iste /' acut& 9
.
!

infem; itcm quos

magis conveniat,

Ex sineullo condimento etjure apponj. Marccllo, assum in oosonns dicimr, qu

pnento saporis aUeni i
tur sohtm.
sici
!

Non.

39. Jn culitumjan
citatusquasi novfi rjime novoscilx

']

Ex-

imedendos se rur&us componens.

Eum
voces,

pon6 discumbendi moi

"
v.

et

ra,-

Cortice depositOj

mol
I

tionem fuse csplicavi

Sat. 4.

tonclesj

patitlis.] Hi pisces, Gal!. neAng. cockles, o tu tnstarpectims; nndenomen. Graecis *riyf c vo-

34. Pecti

27 nanete presso: item

lib.
l.

Ode

:il!

"*l
I.

lib.

86.

cantur dentes anteriores, ttem pisces isti 1 allatam radonem, putulos dictt Horatiu ob
,

apertum os

et testam.

AristOt

lib.

-i.

Histor,

40. Umber.] Umbria, (talise regio inter IJetmrtam, Pici aum, ei mara Adriaticum, ApenStatius Sylv. 4. carm. -i. nino montc divisa. , cur Tuscus apcr gaierosiur Umbro, , . ,

SATIRARUM LIBER
Curyet aper lapces carnem vk Nam Laurens malus est, ulvis
guis.
rtenj.
et

II.

4.

473
ts
<

onerei pati
laro,

Lmera
.i,
<

arundine pia-

Vecenii
.

arundmi
bonas.

u
I

tus.

\ inea

Vinea suminittit capreas non semper edules.

sectabitur anrios. Foecuodse lcpo Piscibus atque avibus quje natura, et foxet setas, Ante mevun nulli patirit quaesita palatum. 46 Sunt quorum ingenium nova tantura crustula

.i
Prudens
rt-quiret
LiitUe.

esui
liu-

Aiue
dis-

meuro

scivii

tasque liiii

quorum
t.

irigenium
.

novas dun -

promit.

C7T
[
]

,..;.(

pl

No
qUCItt-

Nequaquam
Ut
si

satis in rc

unaconsumerecuram:
sint vina, faboret,
Ltagat, ut vinuna sil

ian-

quis solinn hoc,

ma!a ne

exqui-

50 Quali perfundat pisces securus olivo. Massica si coelo supponas vina screno, Noclurna, si quid crassi est, tenuabitur aura, Et decedet odorjiervls inimicus; at illa Integrum perduntlino vitiata saporem. 55 Surrentina vafer qui mbcet fece Falerna
ANNOTATIONES.
41. Curvetaperlnnres.]
no.
Pi

situro,]

ooleo
inungat.
Si ap&rto aeri

crassi

inest,
aiir.l,

ir

noc-

tumi.
colata
i.ii.
i

ei

lor iu-

r6 lino per-

omnem amittum
i

sapo-

Qui vinum Surrentinum

eci scite infundit,

cetmag-

....

/uiiii

mqjorjvil
ajbreutf an
'

Integros

enim uproa ohm appositos docet

]

Tetnp

Juvenalis Sat. 1. v. io. .... quantn est gitla, qute Ponit aproSj anintal \

Lucrinum adsaxum, Rut

sibi totos

Ostrea, caUebat primo d

\r$u

oia naturn

Et sem
4;.
vct.

'

l''ii

echini.

42. Lwcrens -.'.', .J apcr cx agra Laurenti paludosp: qui naidcirco ranisapi

pastrv.

Cnisiuta.] Gatl. de la , De his scriptum ii Catio librum

jl.

dicit

Matttalrs

lib.

10.

Laurentesagri

comment.
Massica

Eo
si

ibrtasse

Fespipit et

alludk

et

populi Lavinio proximi fueie, versus

v.

oram

Satiiicus iwster.

Tjrrheni maris. Virgil. jEnenl. 10.

. . . .

707.

51.
Plln.

coslo

suppanas vina,

de

vi-

Actus aper fmultos Pesulits Quem pbtifer anuos DefcndiU multosque palus LaureniiaJ sylvd
auUnea.
4 3. ftnea sunimittit capreas, C\ .] per gustui grata est caro caprearum

lib. 1_4. cap- 21. dunlj infpdiunlque terrm tota % iiem ccelum prtB tis tectis arcent. Et postea:

Campa
1

N.msemet

capreo-

'i'

dio
<

rel
:

\-

lorum vitispala 2. v. 371. i!l

1

qmmtm
.

ubi

ubi

.,.

partim

.-.'

versus

1]

reas sequi

ci

tuntivr, inquit !'

Dalecampius,

A
>

-iL Faecim&e leporis,]

i!

cap. 55.
i-r

1.
i

et

cumculorum

''

c.

B5. pariter docet

dio expoueoda, ut nimia
inuatur.
[.
i

aperto

fcecunditatc.

pe

iucerti

Quidam Legunt f&cvuuli : nemscxus habitus est lepus ypud veQui

LC.

meiitia e
1.
(

Vj

Ide 1.
?-]

teres.

53.
subtili
et

PUn.

Sapiens.']
.

sa^a
1.
,

1.23. c.l.
qitod Vttb

scriijii,

nervis pro

2- l)c liU.

n. 2

paulu
54.
/..

iuquit, ut

cw
<

cor

Sectalilur tur potius lumbuin, Gal!. b.vck, velut sublimioris saporis et

Pcr saccum liueuro

s-.u ;ci
rii-.i.
J.

ani
ii

inl

virru

abs re taiuen ouis ari os pi cli rai ui rj ncri At suum cuique judicium est, Biminter et pala-

14. cJc.

Martial.

1.

1. E]
. .

tum.
4
5. Piscil-us

Sicapud Juvcnal.

alque avibus qtup nrJura, Sat. 4. v. iJ>9. Monr.:

CifV.]
Iiat

im ut ex Fakrui boiuuue al Surrentinuru paulo austcrius

' i

describitur dclicati et soleitis

admodum

palati

lib. 1.

Ode

20. Sutr&Uittun

471

Q.

HORATII FLACCl

linmm bcne eoercct ovo columbre: quonium i'itte!!u6 deeidens

in
Pfl

Eundum, simut abriu

':.;:

liJDgUI QteDQ

f.
cc

"

pei
Aii
;>

squillas
r,

tostas

et

':

...

ls.

Etenim post epulas

ri

limum bcne colligit ovo; Quatenus ima petit volvens aliena vitellus.. Tostis marcentem squillis reereabisetAfrSi f 6?8 ] Potdrem cochlei: nam lactTTca innatat acri Post vinum stomacho: perna magis ac magis
Vina, columbino
hiilis

Quin iKHiusadedeiiilum
rari

60
omnia
malit,
fervent allata popinis.

debet

pernS atque
euni
i

Im6

Flagitat in morsus refici: quin

pnxterret

popinis mihiine lautis nffcratt. na.

Qusecunque immundis

E>t operae pretium dupfTcis pernoscere juris

jusculi

mtxti.
itui
i

Simplex
oleo dulci,
:

MSSUm

Naturam. Simplexe dulci constat olivo: At pingui miscere mero muriaque decebit, 65

el

muriam

nori

quam
ttna.
'

quA, putruit orea

acisis

Postquam aut m mixtum a/</ue incoe-

Byzanhoc hei>

Non alia quam qua Byzantia putruitorca. [67 *] Hoc ubiconfusum sectis inferbuit herbis,
Corycioque crbco sparsum
stetitj

insuperaddes

tum

est, et'

fusum couquievit, adjunge pnetei

AXNOTATIONES.
prope Surrcntum urbcm, convalescentibus optiinum, caput minime tentaus, ac stomachi et intestidorum rbeumatismos cohiUens: ex Plin.
lib. 14.
I

ae sale

conditae, raprp, capparcs, aliaque

edulia

aceto et sinapi macerata, pernas,

lil>.

^.

Vide Athen.

4.

Quidam
significa

expticant,

cap. 6. et

lil).

23. cap.

1.

quideni, ut animad-

56. Cotumbino

Ihmtm

ben* colligit

tellus ovi, vel, utalii asserur.t,

avo^ Vialbumen potius,

verterum doctiores:
vellicatusj excitatus,

idem uliod

punctus
.-furam.]

mdoliura
faecem

vini turbidi coDJeeturo, alicjia, idest,

63

DllpUa

pmnem

ad ima devolvit sccumque detraAssis, vel

frictis.

plex jua ex olivo dulci tantum^ duplex

Simautun,

bit; ac puruin efficit vinum.

seu mbctum,

cum

insuper

illi

adduntur, muria,

59. Tostis
est e

sqtriilis.]

SqviUa

cancrorum genere. Plin.

lib. 9-

cap. 4-2.

Afra cochtea.] Varro3. lia> commendat.

De

re rust. cap. 14.

59. Lachtca innatat acri Post vinum stomacho.] Lactueam utpote frigidam veteves adhi-

viuum, crocum, heibae concisas, tTi 65. Muriu.] Isidorus tib. 20. c. 3. docel esse Piiu. pisctum iiquTSrem sive liquamen salsum. f y fib. 31. cap. 7* Aliud etiamnum, inquit, tiquoris ej ruisiti genus, quad gancm vcx .r tjiKF abjuicmh cs*-'

bcbant post epulas et vinum, ad hujus vapores TJnJe c=.t illud, comprimendos.

sents

iceratis,

ui

sitilta putrescentium

Illud

garum seu tiquamen exquisttnm

et

Gtata n requies iacluca riborum. Postea ve6 contra factum, atque initio cuenae intulerunt, seu ad movendam et lubricamlam

h scombris

fiebat,

divitum erat; aliud erat

pauperum
Plin.

vile e thunnis.
\

60. Byzantia orca

Lib. 9.

abum,

seu ad

mnum

concUiandum. Martial.

cap. 6.
in

lib. ii.

Epig. 53. Prijna tit-i aabitur vcntri lactuca jnovcndo

lib.

nuiii, qui

quidem
'

Vide Martiat. lib. 13, eS marina belluS quiuam intetligunt thunBosphorum Thracium scu

fretum

!>\

xantiuum

diq

rfetrat.

Atii

Et

J3.Epig.

i.

lactuca solebai aron/m,

mtricosura, ore angustO] in quo muria reponisolifa esset, qunle utiifri pjens erat in uau. Persius eo sensu
rtterpi

Dic mihi
'".o.

dixit,
I i
I

Sat.3.

v.

76.
tteficcrit arcn'.

HUM

.]

Tomaculis, \ CHITTEUl

ift.

AnSAO-

Mamaqia quad primii unndum

1

: OP
.

tnrium urbs ad
1 :
1 1

Bospltorum

w.

,.

Varro 4. De U.R. fJitii al kii Festus autnm, ab hira intestino,

.

unsi.iiilinupolis SUbv*

quod jejunum vocant,

aive hillum, inquit:
.

.it

et in le
,,.

diminutivum ponhui pi
i

hilla

inde appellata, hodie St boul. cs. Coi rroco.] Corycus urbs et morra oci tbundant r R rax, Surabo.
i

nim

oncisis et arvi-

Stctit;] Deferbuit. Alii explicant, concrevit;

na

larti

Tori

itius,

ex co qu&d

li~

61, /
in conviviis ad
.

Ui mo 16, sic et olim qua lam irritamenta Lhionem;

quidura esse oporteat, minime vero concretuni ju5, in quo piscea aliave obsonia innateut.

SATIRARUM LIBER
Prcssa Venafrfhffi quod hacca remisit olivae. succo: Piceuis cedunt pomi 1 7
:

II. 4.

475
e baccfi

quod exprimitui
titina
'
i

Vena-

poraa surco
\$

Tihui
esi

>s:u,i facie prsestant. ius

Venucula convenit

ollis:
apta
indui
Vlbi

licH pul-; ollil

l

tlbanam iumo duraveris uvam: :mprimus Hanc ego cum malis, Pfimuset inveniorpiper album, eum ial<

m
|

aptius

fumo

nior in

m
'

idis
i

tinii
;

ni

ciirapi

primus inveHlara ch> .m item

,,

7-* [ncretum, puris circumposuisse catillis. est vitium, dare miltia terna niacello, Angustoque vagps pisccsurgere catino. Magna movent stomacho fastidia, seu pucr

hecem atquc ne tion piper caudidum am ile nigro nii*> tam. Grande est (1 giiium mail<

Immane

cello

il

l:

ia

milHa
tbi

sester-

tifim,vi pisces '!:

pi
i

idosarctft

tinA
leara
lus

>n'

ln^enteni
i

UQCtiS

Tractavit caftcem manibus,

dum

furta ligurit;

..
i.i
;

stom o sci phura manibus,

sive

fa<
i

iunt, sivc
'.i

rectavit
ligurit

dum

crassior

limui

Sive gravis veteri craterae limus adhsesit. 80 Vilibus in icoj)is, iu mappis, inscobe, quautus

occupat

antiquam

crateranu

Quam

parvae surtt tmpensa*-, \a

scopisj :n

mappi

i,

iri

scobej

ANNOTATIONES.
Tnsuper addes, fijfc.] Ppstquam supradicta Bimul incocta sunt, aspergitur crocun
i
,

illa

um.

U- hujua exi allentia

75. Incretum,] Vel mixtum; vel, intrrniculo seu cribro quodam a rurfure expurgatuia? ab iucerno, pturgo.
77. Angustoque vagos, S?c.] Sumptuosoet vano luxu accumulatos pisces uno catinoapponere, emj licet tribus millibus sestertium: Galt. pour soixc eicusdepois.

Iib. a.

Ode6.
Piceiits

70.

cedunt pomis.]

Deinceps
i

prse-

cepta djt ad Picena poma

prae ed.
el

pei tinentia.
in
i

jam
1

laudavit
Plinius

Horatius
lib.
i

S
ap.
I

mem
lib

uit

5.

...

nlal.

DeTibureac
et ie.

o^rodixitib.
2.
<
'<
1

l.Ode

,'.

81. Vilikus in scopis, S?c.]

tus iu obsoniis

Vt nimius snmp-

Iiem
ti

6.
ollis.]

damnatur,

ita certe neglig

ecti

71.

Vefw.cv.ta
ti

convenit

ontimesen
nucula
(

passaet

fumo

iudurata:

Albana uva at Veclinii

'

m
..

aiopi

...

!:

i,

mappas,

rri-

in ollis

uvseapud Martial. ilm tell, Hic lil>.

parivus Venuculte.
IS

melius custodirur. Hini lib. 7. Epig. 19. Item apud

'.

pftvimentum, to

mund
1.

oportet; ut etiam praecipitur

eap. 2.
13.

o Vide
\

><

'untur,

ut

lib, Epist. 5. Mappis.'] Erat mappa utilis ad tergendas manus tamum; mantile, ad sterneudam seti te-

et

lih.

ca->.

40.

meusam. Absurdus esto quisquis

:rit.

aliter

lib.-.ii.

Saturn. cap;20. appellat

cap
.

Femtnadam.
sbnam, Durant, iuttli

Ad

convivia, seuprivata seupublica,

;

Pliniusautem
lib. i-i-

suam quisque mappam detutit pridem

atmait-

eapite vei
h
re

pri

>,

sternebat tnensam, quiconviviura prsebebat,

quit, at

",

pa\

Uio

mciusts
'

tlam, qidel ;.*. Ilanc docui in vasis

'

&c.

nitidi
'

nv.it:

.-.:
I

ttara
:

item alec snn muriam,

singulis

^'

ciratmpi

vel

convivia aut

certd binis catjllum

tiil.i

unum,

vel certts locis catacile

quaedam cominunia disponere, un.de

'

Vide Martial. lib. ia, Epig- 20. Scobe.] Scoba est limatura, sive ramentum et strigmentum e raateria qu&libet, dum vel serri discinditur, vel terebra perforatur, vel lima immhuiitur aut potitur. Gald LimaUle, scieure, Allg. tLINGS, PIN-DUST OR SAW-DUST. ScoliC solebat, ad colligenda facilius p po'%t co?nam purgamenta, et s-ojiis auferenda. Senec. Conrrov. lib. o. declam. 2. Inter purgajactus camantium, atque sparsam in
I
.

:.

accjperent ptures.
'

scobem,

humanus

satiguis

everritur.

'iii

rii r,]

Denotat

5V& $uo~v

nempe

vel piscea rsecatos seu fiece eonditos; vel pis-

ciculoruin raecem,
testinis.

seu < tabefactia illorum in1 1

men
nun

Enimvero alct non $1 i< rti imd significat minimos quosvis

certe liquamen ex
iis,

iscis 110-

Scobs etiam pretiosa ad tastmn spargebatur, Lamprid. Ht lii gabal. St he auri porticum stravit et argenti, dolem t/ubd nan posset et electri. Adhibebatur qnoque lignea scobs, ad atria
emnntlanda.
Juvenal.Sat. 14.
r

jiiscicu-

v.

64.

los, aut

murise vl! garo

Ergu mis

trepidas ne stercorejeeda

zamm
,*

absimile.

Atda

displiceani ocuUs icnicniis amici

a;c,

Q.
gravia culpa /,
si
i

HOKATII FLACCl
s

tam

gantur.
et

An
loris

couvenit telai

mundare palmacoe-

Ten

Consistitsumptus- neglectis^ flagitium ingens, lapides varios lutulenta radere palma,

illota

Tyria operiinenta im-

Et lYrias dare circum

toralia vestes

ppnere tqralil os immundis ? immeraoreip, rju6 minor sumpIvls et cura cst iu liisj e6 cedargui justiiKs quum ii% qun* aon possunt occurrere sisi in mensis riifitum. HORAT. Eruditc
Cati, oro te pei deoa et familiaritatcm noslrom, fac ut me

81 [681 ] OblHum,quanU\ curara sumpfumque minorem

Hc habeant, tanto reprehendi justius illis, Quaenisidivitibus nequeunt eontingcre mensis. Docte Cati, per amicitiain divosquc rogatus,
Ducere me auditum, pcrgcs quocumquc me-

deducas ad audicudura,quocunquc ibis. Etenim licet meraoriter

enavres ruihi

singula, at
ita

Nam

8!) [cuncta, mcnto. quamvis refcras memori mihi pectore

renunci.ms
tjue, cujus

haud
tu

prodest.

Adde hominis vultum

non
raulti sestimas,

gesfuratu

potitus as)

Non tamen interpies tantumdem juveris, Adde VulUun habkumque hominis, quem tuvidisse
beatus

quoniam hoc

niagnopere

cupio ignctos possc adive fontes, et percipere tlocumcnta vitse forlunatse.

Non magni pendis, quia contigit; at milii cura Non mediocris inestfontes ut adircremotos,[6? *]
Atque haurire queamvitse pneceptabcatie. 95

ANNOTATIONES.
Ke perfilSO
Semodio
Id
tiin abradet

lutn

sit

portiatt:

et

tamen vno
xnus.

scol

. fn medio torus est de molUbtu ulvis i FcslUws hunc vcUinl) ijttas non nUi tcmporc
. .
.

est, servus

icobis semoditun, sta-

Jesto

prsestabtt

atria,

lutum ac sordes omnes, mundaque porticum, &c. Valeant qui

fuisse ad

scobem autumant utilem

vasa,

defiricanda

danduruque

iis

splendorem.

83. Lapides vario]

Pavimentum e

versico-

loribus lapidibus et marmoribus.

Vide hb. 2.

Ode

14. in

t.

Palmu.] Scopk e palma. Martial. lib. 14. Epig.82. Jn prftio sCopas testatur palmafuisse.
84. Tyrias vestes.] Stragula et peristroraata
pretiosa
lib. 3.

St&merc conmtrant. Lamprld, cit. Heliogabalus prhnjus omnium pri~ Exhisinvatorwn \bustexit, teiligi potest isit^ Horatii locus b^tis comi Verum magu ad rem videtur, quod toral significat etiam segestria, siveamictum vel tei linteum, tiicliniari lecto circumUatum, quasi munimen adversus ccenantium purgamenta et jactus, atque ad eustodiendam a sordibus stragulam prciiosam quod quidcm toral seu tegmen, quando sordidum erat, lavabatur ct elue;

seu

purpurea ex urbe Tyro: de qua

batur, ne odore foedu ac turpi nares olfendcret;

Ode

29- in fine.

utinnuitui Ub.
. .
. .

Epist

5.

Tvralia.]
in us coi

Torusa

tonis herbis dietus; qu6d

n<-

turpe toralf nesordida

mappa
dicit

bant ac discuml

Corruget
leidorus,
lib.

wi

torura est, ex Varrone 4. tle puta congestaj herbae, paleae, arun;. pli i,i f involucrum seu operimeotum. Itaque leeto imponel atur

Toral.

quod antc

19. cap. '26.

hoc sensu taratia

ling. Lat.

esse longas perpetuastrue

tas,

mappas^ toroappellaErgo nk Horatiusvel potidsCatius dambominis tora et imn

. ae

nat iucuriam

rpatta, cul
-.
i
'

gentis, sed ea illota

purpureae aratmdaitfis

interdura contegebi

is
I.

straguUs, ad
5.

el

circumponentis.
91.
.::
|

CoUocari
tS

.]

SCet

homvii m#, !
l"i>i

itrato putekefri:

neca Epi it.34.

m.
:

(iia,

picto.

...
ea
iltius

tria vides,

lcctor, distingui,
...
'

lccuim, toral,

Ictara. s.

docuin* tam excvllcntis roim tncognitos.

SATIRARUM LIBER
SATIRA
Describit artcs
ct.

II.

5.

477

V.
el

insidias

captautium testamenta

hareditates.

Hoc

tiLYSS. OTiresia, prreter quoque, Tiresia, prseter narrata, pctenti jam responsa, illnd etinm qxauo mde: juihus amissas reparare queain rcs dic, quibus ratioiribus ct artibus Artibus atque modis. Quid ridcs? Jamnc, do- resarcire po&sim racultates perlose,

Quare
[thacam

rides?
e,

TIRES.
revisere

Non

satis cst Ithacam revehi, patriosque penaf

nonsuffieit

repetere, ac

tes,

Aspicere? O nulli quidquam Nudus inopsque domum redeam, te vate

1 mentite, vides ut
_

domum
()

paternam ? UDYSS. nemini falsa locute, ccrnis

spoliatus et revertarin patriam ex tuis

ne-

quemadmodum
oraculis:

que

illic
:

nec

ibi

proci

pepelf-

Aut apothecaprocisintactaest,autpecus atqui Et genus et virtus, nisi cum re, vilior alga est. Quando pauperiem missis ambagibus horres,
Accipe qua ratione queas ditesccre. Turdus 10 Sive aliud privum dabitur tibi, devolet illuc Rcs ubi magna nitet, domino sene. Duleia poma, Et quoscunque feret cultus tibi fundus honores,

cerunt

cellis

aut gregibus.
origo et
si

Vevlitus

rum

eniin et

vilior est oJgft,

upibus desti-

uiantur.

fTIRES.

Quando-

quidcm

pau* pertatem aversaris, audi quo paeto locupletari liceat. Si donetur tibi lurdus vel quidpiani privatum, statun deferatur eb
serate

sine tergiveisfttione

ubi magnce opes fulgent domino provecto. Quo*cupque

fructus

exquisitos

rt

ruuoera

producet agtr excultus,

ANNOTATIONES.
1. Hoc qvoqae, &c.] Non sine multo sale persequitur noster Satiricus, quibus Romse blandimentis et artibus senum animos inescarent

missuni, vel non satis diligenter ab eo iropedi-

tum.

captatores, ut hseredes ab

iis

scriberentur.

In-

murn

4. AToti satis est Tthac&mrcvehi.] Quod maxierat,et in votis Ulyssis praecipuum. Cic. 1
orat.

ducit itaque Ulyssem apud inferos

cum

Tiresift

Do

Patria
irt

?ios delectat:

ejusqtterei tanta

vate Sermocinantem, et post

alia

miilta quae-

vis csty

rentem modos sarciendi suas resafflictas. Unde est ituiium ilhul, ll"c quQque3 velut conti
sermonis,

likacam iltam in asperrimis sa.vuln m nidulum affixam iapie/ut^.imus vir

ditati anteponeret.

quem

Ulysses halmit consulens Tire-

siam de suo

redifu,

apud Homer. Ocb

.
.

Vel, si mavis, fingit Horatius l'K na, rursumque reveriurn post amissa iTiresia responsa pi de reparandis
opibus.
Tircsia.]

im.] Hacc insula maris Ionii, hod. Val pare9 inter Ceplialenlam ad occasuni et Echinadasad ortum, Ulyssis patria fuit. f.. Te vatr.] Odyss. II. cit. reditum fnre difficilem puenunciarat Tiresias: at mala quamvispatit
i

imperventurum,mod6suum

Thebanus
i

ille

vates

apud

inferos

ac sociorum

antmum

corceret,

illjesi-

etiam gratiosus Proserpinae fiiitj quseilli mortribuisse tuo mentem firmam dicitur, Odyss. lo. sub finem: ubiCrrce
persuadel ut ad inferos desi
sulturus. Ejus

quc omitterentur boves Solis. Quud nisi caveret, navim ac soctos interituros; ipsum ver6 calarmtosum fore, domique rcperturum superbos viros ipsius victum absumi ntes. 7- Apothcca.] Reconditorium, locns in quo reponitur id omne quod pertinet advictum; seu seu vinum, &c. /hd prcus.] Odyss. 1. proci Penelopes dicunvesci alieno; atque ad epulandum mactabani bovcs ct oves Ulyssis, quod et Minerva
.

meminit Cic.

Dedivin, n.
r.

8B".

Tusc,
2.

5. n.

15-

De

nat.

Deor.

Amissas

res.]

Tiresias

enim Ulyssi
d& ipseac
SiciliA

praesbcii

dtxerat reditum in pa

non

violarent boves Solis

illi,

in

pascentes.

Verum
rarunt.

Ulyssc dormiente, raactatos devoQni uaufra^to perie*runt conscclerati

queritur.
10. TurJus.] Vidc lib. 1. Sat. 5. ct hujus lib.Sat.2. H. Prtvuri.] Propriis dciiciis rescrvatum.

Ulysses autem nudus vix enatavit. 3. Jamne, dohst.] Vidctur Tiresiaa exprobrare crimen socioruru, vel dolose per-

4/S

Q.

HOR.Vni FLACCI

depistet ca ^"rropulcntus prte

Laviims coIgikIus.
.

Qui
obili
;,

l_e_t
iV.u
i-

cida,

rrui

i'"

eum
.-.

! en dubites omesinfei ir,

VLYSS. Egone
eim aasecla
ii,
2

tur-

pia

taruse

sie vixi

minime imh praei

Ante U_rem gustetvenerabiliorLare dives: Qui quamvis perjurus erit, sinegente, cruentus Sanguine fraterno, fugitivus; ne tamen illi Tu comes exterior. si postulet. ire recuses. Utne tegam spurco Damae latus. haud ita
Trojx[M4]

stanliorilrus

nnncj lam

i,

TIRES.
U<CYSS,
sustiimi.
pi
i
ii

Me

gessi, certans
eris.

Fnops
ei

igitur

vivea,
i

[mperaho anim
pejora

id

Pauper

semper mehonbus. Ergo Fortem hoc aniinum tplerare ju-

ferre viriUter:

dudum
doce

bebo,

_0
:

Ai
,

tu,

vates,

congeram
c illirfus ;
ftc si

cumulos. TIIIES. Certe

ic

Et quocdam majora tuli tu protinus, unde Dmtias risque ruam, dic, augur, acervos.
Dixi equidem, ct dico. Captes astutus ubique Testaroenta senum; neu, si vafer unus et alter [nsidiatorem praeroso fugerit hamo, _5

repeto,

nous aui
torern.
vel

alti r

effuj
ai
,

capta

ham spem abjici

(i

"
'

so

ne

Aut

spe'm deponas, aut artem illusus omittas.

foro
si

itudium

fnm
sine
i
,

di
;

_'!
<

Magna minorve
v

irs certabitur olim,

seu parva
qui

quisquis
ejus

libcris,

propu

Wui

.celeratus

m
Contemne
tione et jure poti
i

;istima-

improbus ultro meliorem audax vocet in jus, illius esto Dcfensor. Fama civem causaque priorem 30 e domi si natus erit foecundave conjux.
tvet uter locuples sine natis,
685

aut uxorera

fo

L
aure

Et

(jit

rium

nmant prsejiomcn, sica Quinte3 sciUeet, vcl Publi,

Quintej putii, aut Publi (gaudent pnenominf molles

ANNOTATIONES.
14. Ante

Lorrm-I
;i.

Laribus Diis fructuum

absuvde plane,
1.
'

n,ui

primittas deferebant.

Vide

lib. j.

Ode

-2.5.

ct
ipse

decorum et notos Ulyssis ab 1 [oratio, contra

ulenier
1

hujus

lib.

Sat,

v.
|

L65.
Nullis
novi

tam

lu<

csecipit, pist_a_l

__.*_

majoribus, qui
tib

jam

Pis. v. 119.

elaruerint;

homo
n.

rtus,
suitt,

libeittmis,

21. Ttt protinus, 6?c.]

Nemihi

ilUulc, vatc_

Ge. Topic.
.<

22.

</.
Gaiiiks
..

gui
.

optimc; turpem res perditas reparandrmoduni

yuarum

nepropone: meliora qu_eso verba

quc nomine diguas rationcs
,

profer,

meo-

servii

U3

qu\ capite

>^<-

e. dicoJ]

Satiricus in in-

17.

r.]
..

Tnferiori parte incedens,

i
:

stituto pergit, atque per veridicum

h ad dextran
18.
.

')

vatem

affcit

comes, qui

id

hevam,

Gall.

Moy f
'
'

(Te&tqfiet

qu

Angl.
" i

je servirois ould yoi haye

rretmaginfami

mebe
1

_Si

el*s.

nus Ulv.sis animus a sordida

i

ci
/

rottone.

Lntus alicui
r*el

ed

:itvir,qui

viruin

'...

mitatur ut
II,.;

ut satelles, velcoassecla: atque ;-d 'jus cap

stipat
litUS.

quicquid rcij^;i ficbai turpUer Rom se passim al> improbis testami ntorura capta(oribu,s. :.-.. !\. piscisescam 710.] Si iia forte ens, hamum ver6 uon arripiens quispiam veterator mentem tuara intclli*rcns callide opcrii tu&, O-ficiistvus ac donis abutetur, nec te scribet h_eredem; sed nestatim despera, nec ab inccepto desiste sic enim rem aiiquando
i :
, :

si

unus efiugerk,
c_?r.j

alios captabis.

ivi

nomcn

cst diminut.

.1

Deme76

trio.

Vide Kb.
9.

1.

Snt. 6. iiem Pers.Sat. 6. v.

Considera uter lhigantinm vivct locuples et sinegnatis; atque uuic causam iicet detcriorem babcmi auxiliatorem te
ih. ftvct utir,
acriter praesta.

et

19.

Certan.%

mdimibus.'}

Virtute et
c.j

clprii

31. Spt
Sat. b.
v.

me, (hmisl natus

140.
->t<

crit, _fV.]

Juvenal. amititm.

contcndens cura Agameronoiie, Ajace,

20.
/
'

''

8_c,

_|

Paupertatis

Jucumhtm rt carum
33,

rilisjbu

it

uxcft

serumnas ^ rre con; bor potius quAni vita; scelerauc iufaraiam. Alitei vutgO iutcrpictantur,scd

Quintei pula, aut Phhh.] Ejusmod. pi_enom_na crant nobiliuin dumaxat : Gall.

'

SATIRARUM LIBER
Auriculae) tibi

II. 5.

W
amicum
tibi

me

virtus tua fecit

amicum.

tua virtus
rinxit
:

mc

d<>

Jus anceps novi: causas defendere possum: Eripiet quivis oculos citius raihi, quam te 35 Contemptum cassa nuce pauperet. Haec mea
cura est5 Nc quid tu perdas3 ncu sis jocus. Irc domum, atque Pelliculam curare jubes fi cognitor ipse: lVrsta, atque obduraj seu rubra Canicula findet Infantes statuas : seu pingui tentusomaso 40 Furius hybern* cana nive conspuet Alpes. Nonne vides (aliquis cubito stantem prope
:

jus controversura calleot

orare valeo; quilihei ocueruet,
defiraudet

Los

itiihi

victum
Ista

priusquam nuce va

i*
i.

mea

est soHi itudo, ut niliil

amittas, neve Ludibrio habi a Mox suade ut domura se n piat, etgenio indulgeat. / tumet procurator esto;
et persevera,

sive

ai

cul

dissecabil

mut
Q
'

ls iti

sh

Furius
q
"
:

isten-

im
ill

r
l)ii

tangens

ct6

Ati
is,

non

advertis

quam
'

]
i

quaui

sedulus,

qu&iu
et

Ioquiet) ut patiens, ut amicis aptus, ut acer?

amit

Plures annabunt thynni, ct cetaria crescent,

gescent piscinte.

aa-

ANNOTATTONES.
dimsdgnettr*
tuies praertomi

rro virum honorattim assenta-

ut non mihorem laudem tulerit

ftut

quam

nomine PuUro.

se

invicem

djant: at fajnHian appellabant: ut, Ca

Horatius.
imitari
-

ertfe

qitaedam

Catul!iw < eo mutuari

atque
iii
i r i >

Vtrgilius

non

dubitavit.

Cre-

natura aiunt, iisdem teraporiht.tS, quibus

ei

auriatUe.] Assentationibus aasuetae. 34. Jus anccps.] Quori in utramque partem ssepius trahi potest. Unde vttrium etcontrotoraiio versum diiit Tuilius, Verum j potius litigwsa tst quilm scientut, inquit ipse,

MoUes

Lucilius

Sext. Turpilius interierunt: et in

i

?gii

versatum.
11
.

1*.

Crinit,

lil). '2.

De

pogt. Lat. cap.

EVlacrob.

Satumal.
lib.

Iib. 6.

Quintil. lib. 10. cap. 1. Crinitus

cit.

Gell.

13.

cap.

M.

hos rurii versns

affert

de

Pe

legib, l.
ituce.]

viM&Tuscul mft<

itonis,

qua: propteroes alicuum

ritsatlartum

36. Cassd

Re qualibet

inani etmii

creditoribus ces erat.

38. Fi

cogtritor ipse.]

Causse ipsius cog

nem, curam, defensionem, suscipe. dicitur, qui praesentis causam novit,

lur utsuara, inquit Ascon. in
Ji cst imperandi
1.

liUn

Catoi Totu creditor

urbe.

ui

iditabat.

et sic tue-

Mirati sumtts unicum magistrum,

Verr.

Porrb,
e

.-.'.-.
posse qui?s!
"<><'
.-.'

'j^tam t

modus a /m, quo et Flautusuon semel usus cst. Alu leguntju. oy. Seu ruhra Camcula, ifc.] /Estatis et ityemis incommoda, xstum et frigus, sustine
patienter.

Xtdhf'

'/.

En
42.
ris,

cur Cratetis.

Nontu
ci,

De

'anu ula alibi dixi.

aliquis seni astans

Findet Infantes statuas.] 1 1 acriori gelu finduntur lapides, sic etiam Btstu dicit findi lapideas, ligneas, &c. quns et infantes vocat.

bit,

dicetque

G <.] Haec st frcetuam seduHtatem laudaVidesne hominis tiui ad<|icu

.

studium

et laborem, iscc. Culnto tangens.'] Pers. Sat.4.

v.

34.
.

Dura

sane dictio,

quam

es^c creriiderim insulsi

yrope te igtiotii

^fc.

cujusdam poStae nohis

ignoti, at notari proscin-

dique al> Horatio merentis: quemadmodum et rcox Furii metapkoram, ton p 40. Pingui tentus omaso.] Omasura intestinum, pro ventre, Synecd. Ita Pers. Sat. 1. Cal.

44. Plures annabnnt thynni.] Plutes exinde scncs opulenti accedent ad ;e, priorero tuam n Bssiduaque officia contemplati seque
ultro suasque res tuit fidei ct curce
j
I.

commment.

vi pdStae

aquuUculam

sesqui)

item ridet.

sunt pisces graudiores, vit e br ivis, Stc. Plin. lib. 9. c. 15. Cum his apie comparantur
ii

Parodia est Furiani versiculi, quem ut duriorem carpit Horatius: susiliter et noiat Quintil. hb. s. cap. 6. Fuiius
i.J

41. F.

..

ibus potentes, ut et captator

cum

pisca-

tore.

SimiUtet Juvcnal. Sat. \l.

insidiatore

v.

122. orbura

seaemab

captum

uicit inclusilm air-

nempe hyemem
r;

dcscribens, dixerar,
.

cere nassee*

Sic babet:
si

Ju) iter anu n Ive consptdt /flpes. Cctteruni poeta illecognomentoBibaculussumc/ /

i

Libtthiai evaserit tegcr,

Delelil talulas inclusus carccre >iass<c,

Dio ingenio et in primis lepido fuisse uarratur,

Posi meriium sonl miran

::

480
Porr&
i.iur
si

Q.
atfquis Rliurn

HORATII FLACCI
4

valetudme
i

parum
aperta

firma educei
:

ne weUbfa obsetvantia te ctetegat, scnsim per v< iii -.v\ spem, ui hii res substitnaris
;

SI cui preeterea validus male filias iri re Prsfeclarft sublatus aletur; ne manifestum
Cifilibis

obsequium nudet

tc, leniter in

spem

ac

si

purum ad
locum
valdi

infei

den
Iste
ttur,

ubcas.
ra

At
tibi

quicunque
legen
.

ire,

atqne
inspi-

sccuudus 87 Hseres, etsiquis casuspuerum egerit Orco, [^ ] In \-.icuuin venias. Perrari) hseealea fallit. 50 Qui testamentumtradet tibicumque lcgendum, Abn.uere, et tabulas a te removere mementu: Sic tamen ut limis rapias quid pfima secundo

Arrepe

officiosus, ut ct scribare

Cera
| i

vellt versu; solus multisne cohaeres, Velocipercuireoculo. Plenunquerecoctus 55

edical

ScribaexQuinquevTrocorvumdeludethiantem,
.

rva,

an

sol

cuin plnrilni
verb

nonminquain scriba ex QurnquevirotactusJuantemcorv:i:n rrustrabitur,

et

Captatorque iabit risus Nasica Corano. Num ruris, an prudcns ludis me, obscura ca-

ncndo

Nasica in-

idiator

Corano

O Laertiade, quicquid dicam, aut erit, aut non

ndo? TIRES.
Laertis
fili,

ULYSS
ludificaris

me

involuta res| on

quodcunquc pnenunciavero,

vel fict,

vel n

ANXOTATIONE3.
Ceiaria
cresccnt.']

Allegoria. Cete",

(
1

ta
I'

jue

dictum lib. 1. Sat, 10. ubi de prima cera significat primam tcs-

magnj

pisces.

tamentj paginam. Vide Sueton. Nero. c;:p. 17. *.] In primo vcrsu nonaen testai

46. Stiblatxis

alctur.~\

Proprie:

nam

infahtes
55.

secundo luercdis nomcn, in imosubstlscribcbantur.

olim

i>

luceiu

modb
ur,
si

Tum

toll

ntur,
i

Recodus Scrita ea

Q
tus sit
:

Senex

canul tradt b

plao

ibus: di-

quidam
tusj

exercitat ' acpei ttus rcruru, vafer, astu-

oebantnrque sublatj. Alil coi Dturque exponi, acfortunae permiti in via publicft, seu in sylvl, seu in ripfi
aut fluminis.
j\Y

utpote qui diuscriba fuerit, ac magistratus

vcl in

Q
56.

inquevir extiterit, publicS

ii

muniinterdum

tratione ct procuratione functus

inanifeshtm C,
careuti
..i

tlicti

Duumviri, Triumviri,
deludrt hiatUem.J
in

Stc.

im freq
[ue
i

Cnrvwn
I

Captatorera

alicnre lirereditati
i

inbiantem eludet, non secus

5sopi fabula.

ter

age

et cautfe;
1

paulatim ejus

animum
57.

48.5
substitutus baercdi

Vasica Corano.'] Deccptus ludlbrio erit omnibus-, quemadmodum

ilim
i

delusus Corano seni.

j ,

\ ide

'..,,,
e vivis excedenti,
4 {j.
flut ius
i

vacuuraque loctun Egcrit Orco."] MqrtiaJdi

<
il

u<

rcptus? an sanus
i

et tui

Vu more vatum furOEe corcompos?

filius

59.

I Uii

V]
insularura

Lai nis, Itha:

qi

il

rex: vir facundus,

roniestipse Pluto, 3.
tb
'

Dcnai Deor.
uiliil sit reli-

vafcr, bcllicosus*

labomra

patienti simus, intei

,

n. 4

i.

;
si

im,qu6d

ab Horacro toti

giosius qi
tur.

Kestus

udo v\dt
urgeat.
'

Aitf

] Magna hic inter docto<-

dici,

quod ad mortem
sit

liain
'

<

ntroi

ia,

Mii

<

ntendunt, seri6
lisu:

50. Pi
anis laboriste,
et ai

'' int?ri

w
vat
:

C*E-

per optatum sortitur erentum.

52, 7.
i

Callide

que ruturuui
|
.

mbages ; nmbagibus; quodcoi non eri(

i i i '

nimirai i, oesusi 53. -Rapias.]

quicquid dico non ttiturum.

r

Alii votunt jocari

lcgas ct ob-

m,

cl satirice

iriidcre

ambigua vatnra

Prima

ccru.]

In ccratis tabulu olim scribe-

SATIRARUM TJRER
Divinaie eienim magrius milii don.it Apollo.
(Juirt

II.

5.
niujiin'.

4.S1

qijippC

Vpollo dat ini( '/.)

liivaticinaiiaiyjcrifiom.

SS.
lijf

Att&men

si

fns est, di,c

auid
1
1

tamen

ista velil -il>i fabrula, Bi licet,

ede.

iijficei

1m,

frbul,

1U.S.

Tempore qnojuvenis-Partlus
Repiissum genus

horreucius, ab

aM>

Quu
tliia
i

teinpore ado{escens

Vm-

(bnnidolosusj propaaUvsar
.

.'Enea, tellure maricjut-

.1-

ab

<

itcels

rtiea, terrfi et
i\

nubet procera Gonano fij i-~1 i;i Nasicae metuentis reddere soldum, Tinn gener ]n- faciel tabulas socero ilabk, atque l tegat oraliit. Multum Nasica negatas Accipiet tandem, ettacitus leget, inveitietque
erit;
forti
1
:

Magnus

nuri
i

1'utfii-. existi t,
It
ii

i'ii',.

',
.

ani
II',
i

'

abitur grandis fiUa

Vi-

dctn ctamjs cxsolvore. tote-

iuin tiilittiut.
I

uget
1'D,

Tuin gcnex hoc tcstamentumofn ret soce-

diu n
\t
i
.

rogubiujuc ul lesat. N&sica u ,itui;i tandcin cauiet, ac iccretd videbitquc uiliil

i ;

Nil

....
sibi

sibi et iuis

lictum, ntsi

flci

us.

[egatum, praetcr plorare, suisque. llhnl ad bsBcjubeo: mulxersi tbrte dolosn Libertusve scuem tleliruili temperetj illis
:

Istis
a
.!

h.-i

>

inonitaaddo.

Si forte

u>->
ii

l*c

mina
:

vei libertus regat

7"
liis

dclirantem,

adjunge

6e

suciura

luuda epst
laudent,

ut ab-

Accedas socius lauda, lauderis ut abscns. Adjuvat hoc quoque sed vincit Louge prius
:

&

nti

te

Nam

ct

ipsum Expugnare caput.

Laudato.

[cors

hoc prodi sl vei Ctrn multd utiliusest ipum hominem captare. Qui s! demens iuconditos laciat
vcrsus,
fuerit,

Scribet uiala cannina xcte

applaude.
in-

Si

moecbUs
spouie

ie oret, cave:

Scortator eiit? cave

coget: ultro

eipotiori

Putasne, raeilis potiori trade. 7'> Ferduci poterit taiu trugi tatnque pudica, Quam nequiere proci recto depellere cursu? Venit enim magnuiu donandi parca juventus,

Penelopen

dona.

htam PeneJopen mcUIs ULY^S. An crcdjt} tam

et castani possc
a rcctA vifi
.'

probam

flecti,

quaui proci
ad

dimoyefe

non pot\icrunt
<

illi.S.

Sahueque

-i

cani

ftccessere

juvenos

Nec tantum

Vexicris,

quantum

haud

liberaliter rauuifici,

studiosa culiiue.

tLini

aiuorls quain

gulie secta-

tures.

ANNOTATI0NES.

:.

Tempore quOj
personas
res
et

fV.] Tiresias dcsignat

uon
ip-

Nasica mentcm Coranus

intellexit, sibiqu<?

mi-

unmn
uni,

nomina, sed

rt

tempus

inuMi fecit c delusO insidiatoris captatione.

Ne-

moii solent facere.

cit

sunt; qiiodabi vatcs Huratius autcra apti induTiresiam velut divinantem ac pnedicentcm
eveuturae

quo

quc mudonihil lestaincntoreliquit, scd ecvoluit Na icarn rescire nihil sibi tegatum; atque ex
eju.>

dolore

.1

moestidS gaudiuin sibi afiatim

nupet facta eo temj^rc noscebantur. Sunt in ASoeide m*uha ejusmodi longinqu& egregie i Virgiljo cempori accomraodata pendctqoe c\ lioc nun uiiriiraa lux ac virtus poescos. Vide /Eneid. G. sub finem. Juvcras Parthis horrendus^ Augustus do cujus in Parthos victorii, terrore, ratna* recejpiuturn, qiue
:

risuraquc dedit.

Soldum.] Seu dotem fili;c, scu uebitam duoura sumraain jjecumaj integram. 66, Gerier socero^] Cora^ius Nasioc. Ironi
1

na anitnadverte passira i'erb; e6que n qu6d MTi;i prorsus et gravis. dictio vidcrctur.
jj!i
;

riic

ct |>aul&
Vs?i ".

mt& firti mhct

;

procera
c^c.]

oran

tisque sfgnis, lib. 3.

origine,
4.

Ode
;>.

5. ei

[il>.

4.

OHe

j.

Fiiia
i-7-

Ab alta Demissum guws/EneA,]

lib.

T)e Au^justi
15. infifte.
v.

Ode

et Lib. 4.

Ode

64.

Forli Cvrann.j

nunit pariter Corani.

Juv. Sat. 16. Sie habct

fifguj

54, nie-

Coramtm
ti-ia

Signorum rumitcw, ca^trurmmf/tt

/em,

mat.-

Quavu isjam tranulus captat pater. 65. Nasu .1 uuUuntis rtdatrt soldum.] Na$ica avarns pecuniam inutuO acrejjcrat aCorai\o senc
prnnde
uper,
avaro, sed astution cilmque fugeiet cxsolvere debitum, filiam tradidit sperans in, ;

CaUid? Multum niniiruiu t\ more caplatorura, ad ainoveiidam suspicionem, ut antejara dicturn. (>'). Sih suisque.] Nec sihi, nec tiii.e stuc^ Pcrsuafleri ac 76, Putasne, Perduci putetit ppllici in aduttrriura- Pcnclop a uxoris l ij pudicitiatn totus Houtcrus cauut. inviotaiu ',-, e Ulysses Porro, sicut y .<..- '' suam Pe-uelopeu unpiter addirecusavit, ita et cere mnlti>magis pegaie intclljgondug. 7*. 1'enitawn magnvm dawuli, Gff.] Mu neribus expu^nari saepe castitHtcmiiotat.
\<;-ili nfgatas,
\ . ' .'

atque

ita captan.i

Corani Uaereditatera.

BO. Studiosa rulaut

.'

Suprti

aruiotat.

v.

".

452

Q.

HORATII FLACCI
:

Hinc pudicam habes Penelopcn: qux si siimil delibArii ek

uuo

sene, lucri putein nacta tecuni, vix unquam amovcbitur.

Sic tibi Pcnelope frugi est qufe. si semel uno Dcsene gustarit, tccum partita lueelluui, 82 Ut eanis acorio nunquam absteriebitur uneto.

v.-lut canis

ab unclo corio. Oum cnex emro, eontigrt i& quod enarrahn: Apiul Thebas v.tula
maliiiosa
a.l

giuedam

sepul-

chrum
:

sic elatB et c\ t.-st.iiiu-n-

eo h.ercs nudis lmmeris portavit cadaver oleo multo perfusum

:

quod dicam, iaetumcst: Ai. proba Tliebis Es tcstamcnto sic est elata cadavcr Unctuni oleo largo mulis humeri
sene,
:

Me

Scilieet elabi

si

possct mortua; cred

!

nempe
pcrc:
oihciis

si posset niortua ctfuquia, ut opinor, nimiis

vivam prosei ufus fucrat. Caliidus aceede: ntr labori parce, nee pliis xquo urge. XotImvsu^ spohte riisplicebit moroso et difricili ne vero taceas. Esto Davus cominu pi
:
:

Quod nimium institerat viventi. Neu dcsis opcnc, heve irnmoderatusiabui Diffioileui et morosum offendet garrulus ul

i:

90
Davus sis comicus, atque multum similis metucnti: Obsequio grassare mone, si inerebuit aura, Cautus uti velet carum caput: extrahe turba
etiam
sileas.

Non

Stcs capite obstipo,

:

ivflexo capite, valde simtlis

ti-

pet officia irrepe. Si ventus acrior injruat, aVfinone utcarum caput opcii.it diligcn:

menti

Defcnde a turbi objcctis humeris: aurcm accommoda

ter.

Oppositishumeris:aurenisubstringel.>quaei.!)5 Itnportunus amat laudari? donec, Ohe! jaiin

garrulo.
laurfari

QuSd

si

pluscirHim

Ad ccelum manibus
Crescentem tumidis
te scrvitio

sublatis, dixeiit, urge, et

amatj ii-.sta, utque innatum utr"m imple vcrbis adulatoriis, donec elatis sursuin nraiiibiis dicat: Heus, sariVest. Qiiando vcri ic libt ravcrit Hiuturni servitute et solicitudine,
ac verc expcrrectus,
tis;

autlivcris,

l tysses csto hij-n-s quartte par-

Igitur non ampliiis amicus Dama ? Repete ueri idemidem, Ubi rcpe riain ffiquc fidum, mas aliquot
extat

tum exclama,

infla sermonibus utrem. [V] longo curaque levarit: Et certum vigilans, Quartse sit partis Ulysses, Audieris, haires Ergo nunc Damasodalis 101 Nusquam est? unde mihi tam fortem tamquc fidelem? [mare. Est Sparge subinde: et, si paulitm potes, illacry-

Cum

xque constantem :

sique vries, cffurnle

lu:

hrv-

ANNOTATIONES.
8-3. l'l canis o-rin, fi?r.] Cunibus vcnaiicis ad venationeni excitandis dari solet captte fene corium recens detractum et sanguinolentuin, cujus appetcniissiitii cognoscuntuf. H4. flfe sene, qnod dicam, &c.] AliudTircsi axmitura t.l demereridum teataturis animutn, seiticet rrequentioribus ac u.miis oHiciisnon essc
.".

nominata,
91.

patriit

Hercnlis,
.-

Bacchi,

Pindari,

p:tmirit)ndcD,

iir.i
-

..i>, Ke.
u
'

Ne

ontia nimis ta-

ettuuitini te exhibeas.

Damis
all.''! liiur.

sis

comtrue,]
t

lalis .sto, qualis

i

Davu..
herui.i

eomicus, qui
9-2.

urgendum.

Cgpite

olstiptr.]

In

aliertim hiiinerum

Anu*

imprtika

Tttebts."]

Anws

qit

edam
;ie

iia cst

captuta, ut eaptatt r.-m iniporrunum

av< rsaieiur.

mol. suim
\i.;t,

inclinatoei immoto: quod htiaatninkfliDtttjno* d.suuii, sulnlituin, et obstqiit p.iiatissimum.

Ihijnm i.] Ae ClDge tt 9Si Aurrrn '../'.'ri",ad audietida; quasculiqiie ejus nailaiiones, inoI.

Itaque ciim noti pussei

ulcisci vdluir.

i&\-

tera

mortua

Cavtt

iiii!:ir.nn

iuo

cadavcr mutto pcrun.-tum oleo imdis humeris hixres efferret, qnasi erabi cupicns, illumquc tegatis frati.lari'. Ita qtiipj-e
testapncnto, ut

stas tieet ! <;raves.

r\page qui iiuerpretantur,

a.lutatorie prc henilc uuricuialii.

condttio erat; ut si portanti ca.l.o.r, purtin, ha?reditatc exciderct.

Tluiis.] Non una est hujus nominis eititas. Aliacajmt Tb.l.aidis, H.ratompvlos dicta, in /T^rypto, hodic Minio i sed htc mentio est de ali&in B^oti.i, hodie Sliixs, Heptapylos coa.

98. Cresccntpm turttidis ntjln srrmotiiliis.] Hoinini vano adulatiotiibus ;audcnli uffatim triImc ei indiil^e, donec ttle, vclm plcnus vcnto
iut r,

ampliiis

ns-ti

exp.

tnt

im6

dicat,

Ohe,

satis cst.

99. C',m

te

senilio, (fc. levaril] l'cr mor-

tem

suain.

; ;

SATIRARUM LIBER
daudia ppulentem vultinn
ISgpegj^ Jaetum
F>r tc

II. G.

4$$
SepuUhrum fu^volnnacdifica

celare.

Sepulehrum
Si quis
106'

opprtej fictovultu occultarc ];e-

Permissuin arbitriosine sordibus extrue: funus

laudet vieinia.

iMumi.
tati

ruinmissum

sump-

tuu^r. Vii ini celebrent prarclarc

ractas excquias.

cukeicdum

senlor niale tu^siet; huic tu

QuoJ

sialicjuJS

J>ic e\ parte tuft,seu fundi sive

domus

cuh;i;redu;n ajtate proveetus la-

sit

Ijoict tussi periculosS, sive

pie-

Emptor, gaudentem

nummo

te

addieere.

Sed
1

liium sive

dumum
licte

cniere vclit,
parteiu

me
ImpeiiosatrahitProserpina. Vive,valeque.

huic tu dle,

qnidevi scster-

10

rio te vi trailitunim

m-

am. At tne lV)SLri)iua duuiina-

nhjam

revucat. Vive, et vale.

ANNOTATIONES.
lOS.
til.t

Kv
'.'.

parte lua.]

Ex

parte luereditatis
addicere.]
Alii

et vendita dicebatur.

reln

Sed me lmperiosa
,

trahit Proserpina.]

Apte
veijo

iivj.

mtmmo
te

te

ommno permo abrumnitur,

id

ne Ulysses l-xjuatur
poterat.

iic

e\plicaiit

Dic
Lil

peeuniam nulle qu;\m

quod loqui

decore"

non

Bene

liici
tt

venditurura.

Alii

;.

tai.tur

dc

fictS

simulata vemUtione,
legatara

Tircsiam repente revpcat Proserpina, uxor Plutonis, et inrerorum domina, pro sud in moitupj

nerape
\t

vetabat
legi

rena testamento

summo

imperio.
v.

idt.

lib.

1.

03e'si.

icein

d"iinrc.

Laud.mVa/ieUaiit,

nummd

addieente;

unn rerfi Sic enun resVere empta

Virs. jEn. 6.

545.

S ATIR A VI.
Surte
sitd

medipcH conientum

se esse.

Otium rusticumprcestat urbanis

tumultibus

et molestiis.

Hoc

crat in votis

modus

agri

non

ita

ntu;
^

mag[r]

UOR.1T.
tatis:

Illud fuerat
a^ri

iri

pp-

meusura

non

valne)

Ilortus ubi, et tecto yjcinus jugis aqu?e fons,

Et pauhun
Dii melius
faxis.

silv;-e

super his

foret.

iV.cerc.

Bene

est: nihi.1

Auctius atque ampliusoro,

ampla, ubi esset uprtiis et fbrrs aquie perenius domui propinquus, ac nemus a!iquod practer
ista.

Dii

ampliusac mthui

Maiii nate, nisi ut propria htec milii

Si neque JMee
sujrjQ

muncra
5

majorem

feci ratione

facturus vitio

mahi rem, culpave minorem;

Quulbiam cpnccsseruncl Ahuudc csr. fili IVLi.-e, niliil uhra peto, nlsi ut ista bona mihi pcrpetua facias. Eigu si nec opes auxi malis artibus, nec absumptuius

sum pcccatis *c scvlcribus

ANNOTATIONES.
1.

flor erat in
ct

tira,

Lepida ^st h^c saquaedam pnecepta monira habet vaide

t-otis.']

Horatian*i

lib.

1.

Epist. 16.
7.

nonnihil

lib. 1.

Ode

lib. 2.

Jamque de ea antft Ode 18. lib. 33.

luculenta:

nunnulla etiain grati anirai testimo/.]

O.l" f3. et Epod. 1.

4. Xihil

Mseeenatem.

Modicum

prsedium.

Vtrgil.

ampims oro.] Vidc lib. Bcneest ati Deus ohtuHt

satis cst

Ode

16.

Georg.

'2.

v.

112.

Landato ingentia rura

et

Parca quod Epod. 1

DitavtU
.j.

manu

;:um
*

roHto.
o-it

Satis superquc

me

lenignitas tua
colit et

sva atique moderata voVide Plin. !tb. 1S. cap. 5. et 6. Modtttn agri imprimis fervandum anliqui pvtavetet &c. ulumet,

Modtts

htmas

fqcultastf&k.

Maid

nate,"]

Mercurium pnecipue

invoctit Horatius,

de qua Ub. 2.

memor frequentis Ode 7- et 13, C^c.

ejustutelie

3.

/fiictiHs

atque Dii meluts fecere.J

Vc

villfi,

sla

m
3i

Q.

H0RATII FLACCI
Si veneror stultus nihil
ille

modi!

insanus cfflagito ejuasi angulus istt* vicinus, qui agrum mcum dcfbrmat, adnihil

horum

si

angulus

jungatur!
ostcnilai

si

fortuna alicnbi

mihi urnam pecunia

rejertam ! qucinadinodum ei, qui, eum thcsaurum mvenisset, Hercule propitio locupletatus,
einit et coluit

eundcm n^mm,

quem antea
si

eolehat conductus

beo;

contentus sum W*, qure haa te pcto tantnm hoc, ui

alia,

Pro\imusaccedat,qui nunc denormat agellutn si urnam argenti fore qua mihi monstret! ut t93 illi, 10 [ ] Thesauro inwnto, qui mereenarius, agrura Illum ipsum mercatus, aiavit, dives amico Hercule: si quotl adest, gratum juvat; hftc

prece

te

oro3
3

pinpucs emcias grcges, ct

prseter

ingeiijum

atque,

ut

consuevisti, adsis mihi tutor ptr-

Pingue pecus domino facias, et caetera praeter Ingenium; utque soles, custos mihi maximus
adsis.

petuus.

Itaque

pnstquam ex
sa-

15 [movij

urbc

seeessi

in colles et arcem,

,quid potius

exomcm quam

tiras et musftm pedestrem ? lllic neque me prava cormmpit ambitio, neque gravis Auster, vel lucrum autumnus morbirer,
TiTivstajis

Ergo uhi me in montes et in arcem ex uihe reQuid prius illustrem satirisj musaque psdestri? Nec mala me amhitio perdit, nec plumbeus
Auster,

18
gravis, LibitTtur qusestus acerbse.

durte Libittuse.

Autumnusve

ANNOTATIONES.
8.

Jcneror.]

Knixe
tllc.)

ct voits importurris

posco.

Quidam
angulus

le^unt

nnor y
si

exsed peipeidm.
illam

oratione

quidcm stncta, sed qude soluta similia vidcatur et vuljjari sermoni propwr ; ac proinde
inusa pedestris vocari queat. Vide v. 40. Ct scq.
is.
lib.

Q
dit!

si

O
v.

haberem partcm

l.Sat. 4.

Bgri vicini, quce

mcum agrum
13.

iiuequalem redest
-*

Persius Sat. 0.

hunc imitatus
lib. 7.

Ptumbeus Amtcr>]
Lil>.
'2.

Grnvia et tardiora

Horatii tocum. 9. Doiormat.']

efticiens corpora.

Odc

14.

Vitruv.

Anguli

ad
]).

Ftustril per

autumnosnjocentem
Sat. 4.
liippi^-

normam
10.
terrae

rtspoiuictiies

ad tegulam,

alfitudines

exigwitur: famsitudincs ad perpendiatlum.

Corporihts metuemus Anstrum, Autumnusvb graou.] Juvenal.

Osiurnam

argenti- C5*c.}

-.1

thes&urum
v. '20.
si

letkiferurn appcllat:

bcnc quidem, tunc enim

(>.

infossum inveniara! Peis. Sat. 2.

acutiorcs morbi sunt et rVequentioreft

cnit.

Gal.

BtC.

Sub

rastro ercpet argenti mihi seria, dextro

Hcrcule.

Porro thesaurus dennitur quaedam vetus dcpositio peeuniae, cujus non extat memoria, ntjam dominum non habeat; etcnim theeaurus censetur, quod metus vel custodia causa tenze mfossum eonditumque fuerit.
12. Amiro Herculc.] Hic lucro inopinato ct recludendis thcsauris pneesse creilebatur. Diodor. Sic.
iib. 5.

cap.

'2.

Macrub.

lib.3-.

cap. 12.

ct Austu Adventum. Cur autcm Horatrus in suft villfi non metuat Austruni in autumuo, quamvis noxium, ijisf explicai Kpist. iti. sita nempe iila opportune et sahibritcr haud excipiebat pestilentes Aiutn llatus. ILr latebr& dutceS) cttam, si credism amatns, Tncolumem frli me praestant SeptemOribus horif. LilrituuB tjutvstus accria'.] rlcribus cnim in autumnomorientibus, majorcmqusestum habent
ii,

516. metuique jubei Septembris

rdera, SHt.
v.

Plutarch. problein. Arnob. 14. Prtvter Ingeuium.]

lib. 4.

qui funeribus procurandis incumbunt, dii^i

Ludit in
-

tignincationc vocis pinguc. Sensu

est

-.

ambigua* ne voiu

Libitinarii a LibttinS

Ode

3o. Seneca

<<.

fuoemrn deS de quA lil. }. de bcneHciis, comparai \ou

:

in^enium etiam

facias pinguie a

i<i

est, crassuip,

cunun, qui testameutft captant

tinariorum
:

cum votia
Huc
in

Libi-

hcbcs, fitupi<lum. 15. Custos mihi marimusudyis.] PoStxnimiTumintutelasunt Mercurii. lib. 2. Odc 7. 1 ;.
1 l

nerope

uiri<]ie lucrigratift

mortcm
vero
ede

hominum
uraecipui

cupiunt, etiam amicorum.

t'a<ii,

qu6d

*'\

instituto Servii Tulli,

16. Jn nrfcm.]

Villjim
1.

Tuseulanum
finein.

in edito
lib. 1.

Kom.

regis,

nascentes reccrjsebantur

eoUc sitam.
Kpist. 16.

Epod.

sub

Item

17^

Quid prms

ilittstrem satirisy Z?c.]

:

Sunt

carminibiis celebrem,
ros,

intcrprettntur Qvud prius cauam, <i quam deos BgrestCSj SatyFaunos,kc? Vidc lib. 3. Ode ls. AJii melius: Quid aptixis scribam, quam Sfttiras,

qui

sic

Junonis Lucins; puberes in Juvents; m<.rieutes in Veneris Libitinn nummo quidcm sttm singulis delato. Dipnys. Halic. lib. 4. Hinc Sinton. Neron. c.ij>, u<j. Tantu ex prvicipe ma~ ' acci eruni qumdam ctjirtuita: Us proti pestitentia unius autumni- yuu higmtnjunerum miUia in rationem Lifntince venerunt.
:

<;

SATlHARli-M LllJKR
Matutinc Pater, seu Jaue libentius audis,

II.

G.

4s;
Matutine, sivc mavis,

'20

() P;itrr

Jane,

Unde homines opemm

|>rimos viteeque laboreg

[nstituunt, (eic Diis placituna) tu carminis esto

quu liomines exordiuntuc primos laborea actuoscevitnc (iiu. numinibus placct) tu initium sis versuum meorum*
a

Principium. Romse sponsorcm

me

rapis: Eja,

Quamk
'/!>,

Rmme

suiii,
:

roc fidc-

jussorem esse tu^is

propeva,
ciosiur ante

Lja,

moffi-

Neprior officio quiaquam respondeat, urge: 69S SiveAquilo radit terras,seubruma nivalcm [ ]
Interiore

DCquisquam

dtem gyro

trahit, ire necesse

est

2fl

Sive Aquilo atriogat tcxvaa, sive byems contrahat dies nivosos urbc
interiorii

respondeat.

Postmodo, quod mi
cuto,

obsit, claiv

certumque

lo-

onortet
mjlii
:

ire.

Postca

verb quara aperte, et mauifestc

di\i

quod

noecat, cogor
via

Luctandum

in turbu

facicuda injuria tardis.

contra
lentisi

turbaiu

facieuda

ANNOTATIONES.
rais

20. Matutinc Puter.] Jauus dicirur Matutia Matuta, sive Aurori: iet quttd tn.mc prlinvocaretur, ut qui temporihtis praisit, ac

quoniatn
lib. 2.

sint

viulenti

flatus ct

ionon.

Gcll.

cap. 11.
:

mus
velut

rerum omnium incipiendarum auctor.

lib.
!i.

Arnob.
cibus.

Quem
:

in drnctis anteponitis pre*

Jano

ct

Kt alibi Incipiamus ergo solemniter ai nostn patrc.

flruma.] A dierum brevitate Hicitur, rx Varrone et Fest. Alii factum nomon putant e Macrob. Sat. l. Isif&p*"Xy r f, Ircvis dies. dor. iib. 3. Jul. Scatig. lib. 1, He caus. L. L, Brunui, sive solstitium byemale, ex Ovid. Fast.
(

Patcr.] Janum vocatmts Patrctn quasi dc<>rum Dcwiiy inquit Macrob. Iib. 1. Saturu.

1.

eA

dies

Sic appellatur, qu-M quasi janua sit ad novuin annimi, imo ad menses singulus; Macrob. cir. praniaque regat tempora. Libentius uudis,] Sen mavjs appellari Jani nomine. Deos suo^ plurlbus insigniebant aj)pellationibus, boooris vel assentationis causSL

cap. 1. Janc.]

Pritna novi, veterisrpte novissima solis. 26. Intertorc gyru] Breviori cursu ct ambttu:

crob. hi sacns invotamu*

MaJanum Geminum,

circulum minoreinf utpote qui centro propior sit, solc tn Capricorno decurrente, ac breviores hinc dies raciente. Scil. in sph;cni nostra obliqua hyenialis tropicus ita ab horizonte intcrsrt.itur, ut iniuor pars supra terram, major autem *ub terrf exi^tat. Cic. 2. De nat. Deor. Cynosura, inqnit ex Arato,

Janitm Patrcw, Janutn Junonium, Janurn QuirinumyJanum ( 'nnsivium ,Januin PaUileium Sic et Hor.it. Carm. secul. tt Ctusium, &c.
Lcnis Ilitiiyin, tuere matres

Cursu

intcriorc brevi convertihtrorhe,

Ire ticccs.se cr,]

Ad spondendum
;

pro altcro.

Sive tu

I.u>

ina probus voeuri,

Seu Genitafis.
22, Sic Diis placitum.] Ut pnesideas temporibus et primis hominum laborihus, desque iis
telix

Alterum quod postquam spopondi, vix e turba me cripere liceat; quodque luctandum ctjurgaudum sit cum obviis et remoranrst

27- Postnvtdo, ffimd miobsit, t?V.]

incotmnodum

tibus.

Qttod m\
Iesy;e et

<>!'-hI.]

Cene

rar6 est cxpers

mo-

auspicium Quippetu in Itatid prbnttm Diii templa fecisti t et rUusmstituisrtsacrorum: unde in sacrifieus prajationem meruisti prrpctuum. Macroh. jam cit. Carmrnis esto Prbicipium.'] Fave mihi hanc satiram exordienti, in qua urnanae vitae incoin:

danmi quisquis pro

'i.
'

altcro spondet.

Proverb. cap.

$i spnponderis pro amtco tuo t

i

hun.um mahum tuam ;

illa-

moda
23.

a matutiuis lioris perscquor.

Ronuv sponsorem me
est
bitj

rapis.] IToc prialiis

queattts ex verMs oris titi, et captus pmpriis sermombus. Bius sapienter admodum dicebat: Sponde>ntKCQ ptcestbest. Oc.Kpist.ad Brut. Dcpcttdendum tibx est quod mthi pro illo spopondzstU C/aieccrtumquc locjtto] Del>et enira sponsio

mum
'2i.

iucommodura, quod pro

spnndere

ac fiilejnssio pnestari disertis verbis et sinc

am-

frequenter rtecesse
interesse.

ac fb^ensibus tumultibus

bagibus.

AKi loeum hunc ininus

rectt* infelli-

Xc prittr

ofjitio.]

Ne desis amico# acriter

frigora, *i\t pcr

snbvenij taborantem in judicio tuere et juva:

ira

gunt de avocatione et peroratione causarrrm atTentntque verba Tullii de petit, consal. Nminulios tsse tibi iratos ex iu causis nuas ffltsft",
7i
i

prrcbe, sive

perhyemis

ise

cst:

et alibi,

Quos

ttesisti,

tUmpro ami-

an^ustias dierum brevissimorum.

io contra cos diceres. a vec.\

:

25. /lyuifo.]

Septentrionalis ventus,
instar aquilye

tiementissimo
Festo.

vulatu dictus,
rir;

Grset-is Boreas,

dH

Z.^,\ a loaUt

28. Facicnda xujuria tardis.] In forensi turbj pnlsare oportct et objurgareTtardius euntc*, dum inde quainpriraum exire contendo.

48P
Ki
rcr':

Q.
iiirrmin)
QxixA prHs, quidmoliris? Qinilnm
:

HORATII FLACCI
vis,

Quid

insatfg,

ct

quas rcs agie

improbus

ihiltr, et

Stttem iracundas

iiMdi!

imprec.1-

(WHeJ
quiil

An

feSi/f evertas quirM.ici-r.-ituu

urget Iratis preeibu*:

20

UKUiitnKaid
dicain,

fHtinami,

UnVente

nSeniorlS?

ff vcratn
dir
.

illhd jtinin-

Ad Hoc

pulses orane quodobstat, M;eccu;itcin nicinori si nicntc rccurras?

juvat, ci mclli est;
noti incntiar.

Tu

At
f

si-

et suavr est.

Vi riun

lum

niul atias

ad Rsquilins
tfa

9*]

tras pervcni, alie-

di - otia invaduut caet latera. Roscius poscit Kt ei crri. OphnleriS ad Puteal antr horam secundam. Horati,

ritium

Vcntum

est Esquilias, alicna negotia

ceirtum

pnt

Per caput et circa saliunt latus. Antc sccundam Roscius orabat sibi adcsscs ad Putcal cras. 35

SL'tibrE te

ro^int ut hodie rrdeas

De

re

eommuui

scribae

magnaatque

novft tc
revcrti
;

ad ncgotitini commune ac novuro. Far ut Mjcccnas bis tabellas obsignet.

Orabant hodie tneminisses, Quintc,

_

Iniprimat his cura Maeccnas signa

m
:

tabellis.

ANNOTATIONJiS.
20. Quid
i.is,

insanc.]

Ita

rcluctatur, qui
est
;

Mirtial. Ub. 4. Epig, S. ubi ct di'i varias OCCU-

trudentem retrudit, atque exeerationcs jaculatur. Quidain iratas fnreces explicant irani hominis adversus
tis

ab Horatio festinante pulsatus

patibnes pxo diverais horis exdlicat. alibi annotaiis, lector, intellige ill.im
ralis

dic-i

Porro ex natu-

horain tertiain Roinanorum nobis quideiri

lis

Hbratium excandescentis, quud ipsius obtestanpatrocmium aut suscipere delrectet, aut uon
Prior imcrpretatio ruagis
si

Ar

nonam
Sih

bsse

E^)ist. 19. v. B. et
.35.

matutinarri. Vide lib. 1. Alex.ab Alex.lib 4. cap.itoi

tjiiasi

satis acriterassumat.

adesses.]

probamr.
ti).

fautor.

Apud

judiccs

actor

advocatus, adjutcr, et patronus rei

quitlirn

Ad Mmcenatcm memori
:

mente rccur-

causam
si

dicebat.

At aderant pr*eterea

rasf] Dum properas adhte Maecenatem condij to tempore vei qu6d acceptoruih benenciorum memor quotldianis ofEciis vel semcl du
tuas.

advocati, suique praesentifi vel ttstimonio ctiam,

32. tibcjtwat, et melii est, r.] Oljurgaiiones ejusmodi, quantumvis invidiosae, mi qui

opusesset, reum aujm*abaht. AdPuUa!.] Ad juiiiium. Putral \oc\\s erat in comitio Romse, ubi jus recldebatur. Hb. 1, Epist. ]'i. \. 9. Forum rutcdlque Libonis Man~ dabo sicjds. Nimirum in ipsis ^radiims, ad
laevam curise,
statna erat

ilem deiectant,

et

quasi me! dulees videutur,

Actu Navii

augtiris,

adeb MsEcenatifl meiuio, nomen, ei recordatio vent-iHnrla mihi sunt. At simXd atras Ventumest, &V.] T. Jioc genus molestiarum uroanaruni est, Gum
assiliunt

qui, inspe,ctantc Tarquiuio Prisco rege,

cqteih

Moecenatts oedes in Esquiliis sita; vi ni, importuni plerique sua mihi negotia
:

v.

commendanfies quos amoliri ueras; De VJae cehat ffidihus apud Esquilias, Ub. 3. Odc -29. JO. etlib. J. Sat. 3. v 14. Vide ibi annot. Atras Esquilias,] De airis curisquidam inr,erpreUntur: at mellus alii de sepuli hn to, quod fuerat olim in EsQuiliis; t:t fuse disserui ad
b. v.

novacula tlisciderat. Ibidempono cotem illam et novaculara < dcFos am tradunt, supiacjue rum puteal, id est, umbellam sive operculum, qualc putcis imponi *o\vt. C?c. deDililif \i.i. 1. n. 52. etiam fdeneratores conyeiiire solitos idcm te tatur pro Sextio, n. is. ..'. ei Pteneralonm jgregibiis injldtus Pid ueiu
I

Pi

rs.

t.

4.
.

\ulta caulus vibke fio

lib.

ViBi

1.

Rriodig.

10. caj

36. D:
$i
;

' communi
.

scriba.; "<.]

Describa-

Epod.
Sit. 8.
a-i

100.

Kpod.
et circa

1S.

v.

6.

et

lib.

1.

rofuisse ostendit.
I

iail

.,..
si
i

saUtml .':/.,.] Cndiquc adoriuntur et circumobsidrm. rrreclara

Per cafut

Angl. reg;strars or

r]
li-

Horum
leris

orfii

inm

erat,

acla public-a scrJbere,

hypotyposis.

triandare,

litcras

publiras

tempus habeat de re sua disserendi tecum prtusqyam fbrum apcriamr, ac discej landum sit in judieio. Ante secundam. Gall. .'/ kuit heitrea pre\ iscfi du matin, plutut tlevan) quaprh : Ang. AT ru-.ni of Tt CtOCK IN Tire MOKNINC, RATIIER !U POHE
Arite seciatdamj]

Maiuu\

ut

Constat scrinasmaximaeprobitalis \ <mu;.storibus Alcx. al) 4lex. lib.2.cap.2. allectos.

OH. tmp

"' '
Majccnas

"'.j

Afius itarbgat:

rlorati, cura ut
:

sigtllo itiuniat haji

tha'-'

AFTt.H.

Unl

quae

liorii tertil

hoji ante judicia, exercebantur.

si

ilicet

ic etiam. Or6 te eti annulo Au^nsti inSigna,] 1).' si eo concreditum Waetellige. rtunc enin 1. ceuati, diximus acl Bpod. v. D. et constat ei

tabellaa

Eiercet raucvs tcrtia cautidicc*,

Xiphilino

ibi c\\.

licin

ex Dione

lib.

51.

SATIRARUM LIBER
Dixeris, Expenmr: Si
vis,

II.

6.

4S7
ti feiia

Septimuaoctavo propior jain J lx quo Msecenas me eoepit

:iero,duiit;ixat

potes,midit etinstat. tugerit annus, 40

liabcre

Qeod
i

Jbo

ut

tjtii

T.nipondea reponat et urgeat;

suorum
nugas

Ataui poies, si lubet. riopc fincm hahet anuus septimUS, et

adhoe,quem
est?

tollcre rlicda

mox
area

oetavns

incipiei,

cx q iu>

Vellet, itettaciensj et cui concredere

tanum
me

Msscenas
aaeiviti
a.l

intei famihid

o4
:

><>

Hocgenua: bloraquota
lina

TJirax est GaT-

Syro par

Matutina
:

paiiuii eautos jain ftigora

44 mordcnt;
et

liun.quem in cutruui assiiincre. el placeret, quando viaip inii

cum
Tl
t

inio loqucrclur fiuili.icjus-

raodi:

Quoia Milioraf Gallma

c.l.e

Et quse imosii behe deponunlur iu aure. I'cr totiiiu hoc tempus subjectior in diein

iitls

par Svro?

In-

cauwa
roilli

hoiam
Invidiie.

jatn sttingit frigus ct simiiia quu1..U11.

"

maui-

cum:

queant auribus pcilluenKxiiiJe

Nostcr ludos speetaverat una, Luseiat in campo, Forttuue filius, omncs. Frigidus a rostris manat per conipita rumor

tibus.

ueru inagis

'

magis obnoxius invidia: ' Aiuut pleriqpe: Noster Foiai-

50

['"]

Quicunque obvius (tmm te

est,

me

consulit:

Lone

omncs spcctavit, incampp Martia certayii ram rostris Mttaaate. Qnad si pct [jlaieas fnpdus runiur ixSr.
u.c filius ludos
c.

cunat; quisquis occurrciit, interrqgat

ic

Sciic, dcos (|uoniam propius cotitingis, oportet)

Num

quid de Dacis andisti

Nil

equidrni.
[ine,

IJu.is aliquid acccpisti?

bonc, an dc quippc scireoportet, quiad magnaies

me

t)

Ut
Seiupcr

tu
eris derisor?

kccedis.

Tumcgo:

Nihil ccric.

At omnes Di exagitent
?

lUicontimiii:

Ergone tu sem-

Si quicqtiam. quctra

Quid

militibus promissa Tri-

per derisox fueris ? disperdant omncs

Me, inqttam,
dii,
si

quiil-

55

quam

scio.

Kcquid?

aiunt,

Praedia Cffisar, an est Itala tellure daturus?

airros niilitibus

prumissca an as-

signabit Augusutfi in Siciiia,

itt

an

ltalica regionc

ANNOTATIONES.
ng. Direris, Experiari] Sihuic dixero, Curabo, ct expcriar, numquid ii ecenate id bcneficil queain obtincrc tibi. Hic Horatii lno-

rle

Nostcr ludos spectai rrat unu, fi?r.] Sic Horaiio loquuiitur invidi: En ille foftuna en filius si:nul cur.i M.cccn.ttc ludoB sjtcccivit
4fi.
:

:;.

adverte, lector,

irratiam
.

suam apud Maecenatem extenuautis, tametsi apud euui sunnnc

\ ide et qurr sequuntur.

euin ipso
lib.
1
.

lusit

campo Martio.

Dc

hoc

vidc,

OJe

8.

amiotat.

tlere diceretur.

,so.

HusUij.] In foro

Rom.

erant rostra, id

40. Septimus ttctxivo.propiar.'] Septimus hic annus prope est clapsus, et tnox octavus agetur,

ex quo, &c. 42. Dimtatat ad i;oc.] Non ad rcs graves, scl ad nugas, uil jocos, atque ad rclaxandum

su^esiuiu an..' Cunam Hostiliam extrucurnaium vcro naviurn lostris ab Aritiatjbus captarum, unde nomen. Tit. Liv. lib. S. Vurro lib.4.deL. L. Kx eo loco 1. ^cs fcrcbantur. ct eoncioncs ad populum habcbanturj ilfibetjus
cst,
tiitn,

animum

injjjjiiis curis passim distenttun, rae adhibet Maecenas, inquit noster, duntaxar. 44. I7:rru c;i GaUina Syroparf] An ille

diccbatur.
Rttnior]

Est funa inccrta sine capite,

:

id cst,

sine auctore
5*3.

fritpdtis, vol tristis, vel levls.

(j;ladiator

huic p.u cst virtute, robore, arte, peiisecutur tmic

?

Dcos.]

Augustum,

ecenatem.

tia?

ille

rc.iaric. ?

ille

Thrax

li

:ic

Mirmilloni

rationem dive samque armaturam fusc explicav. ad JuvenaL Sat. 1. v. 14.1. et Sat. 8. v. 200. 4 3. Matutinit purum cautos, t!f"c.] Verba h;ec innuuut scriptam autumni tempove hanc
satir.un.

Horum pugnandi

habcbant.

Dacis.] Cumttistunc Komajifhcllurfj; \'ide lib. -2. < We 30. 55. Militibtts promis-.it Pradia.] Sicut j.im assignata fucrant post Pliilippecscin victoriam. 53.

Dr

Vide snpra Sat.

Eclog.
1

2. v.

10. et seq. item Virgil.

Triqitetra.]
iino

Sicilia Trinacris

etiam

di.-itur
trij.li
i

bb
an-

similia, quae cudibet possunl committi, atqne homini nullum secrctum rctiucuti, sc.l paasim quod andivit in obvios quosquc statiin effundcn.
ti

46.

Et qutp rimosu, &c.] Et

triangularem formam
ulo triplex

halictque in
t)vid. Fa^t. vastuni.

proinnntoiiuiii,

relorum, Pachyt.

num,

Lilvb.xuin.

Hinc

7Vrra tnints
irijitor

scopttlts

procurrit

iu

qualis

ilfe iq.u.l

Tcrent. dc seipso pnciicans:

piatus rimartm swni

hU atqtie

illitc

pcrfiuo.

Tr.mcris; a posidi nomcn adrpta

'

.:

Q.
iffirraanti ra

HORATIl FLACGl
scire nihil, mirnntur, ut

me

nihil

scio
i

admrr ntur,
t*t

vf-lut lv

im liemi

profundae lacrturrutntis.

in

istts

dicm
rbo
?

pertiotnfeli

in

abs
i

quc

desiderfis.

Ovilla, quaiid

.;

ecqu&udo gfatam
.

pfe-

modft seripta veterum rnodd H irmiendo v.t

*

qiiando apponetur rabu

1

Pytha>

gorae affinis, simulque-olera condita

lardo pingui

nc

epuloe
ei

Deorum,
;ir

in

qflibus

*go
La-

familmres

ad

rem meum,

protervoa farmlIbi quistlue

los alo etbis Itbatis.

libet i stultis legibus,

ud arbi-

utium mortalem altique silentf. Pcrditur hfEC inter misero lux, non sine votis. Q ru>, quuudo ego teaspiciam? quandoque iieebit 60 [horis, Nune veterum libris, nunc somno et inertibus Dttcere sollicitae jucunda oblivia vitee ? () qtianrio faba, Pythagorae cognata, simulque Uneta ^atispihgui ponenturbluscula Iardo?[ 6 "] nocttes eoenseque Deum,quibus ipsemeique Ante Larem proprium vescor, vernasquc proGG caces Paseo libatis dspibusl IVout euique Kbido est,
Seilicct egregii

Jurantcm me

trium exhanrit scyphos diyersof, sive capsx ingcntes sutriif cafistve minoribus cupil ma5,
<

Siccat inaequales caliccs eonviva, solutus

descere.

Tum

fit

coufabul
l

il

".

non dc aliorum
bus;

praediis vi

,i-<U-

heque utrinn Lepos inepte saltet, an non; sed quod

utilius,

rjuodqtte

ignorart

sit

LegjbUs insanis: seu quis capitacria fortis humcscit hctius. Krgo "0 oritur, dc Sermo non villis domibusve atienis; Ncc male nccnc LepOS saltct scd quod magis ad nos [Utrunme
]\>ew!a, seu mudieis
:

nefas, qua-rimus

JYrtinet,

ct

nescirC

mahun

est,

agitainus

annotatiOnes.
63.
r;ir

quftndo faba, &r.} Quando furi vc,rabis,oIeribusj &c? TrtrnqtiiHatn ejusmodi

65.

nocles t&nteque fXum,'] () quieti

ni? 6 epula) tranquillae et jucundee,

vis sobriie et rrugales, certfe nectari et
!

somquantumambrosioc

vitam agrestera prtieiero hfutis epults qnibuscunque. Faba,* Pythagora; cagnata.] Varia.hic \arii comraintscuntur. Aiunt plcriquc fut.uu Ptitfiagortc eognatam
ou6tl
-

dcorum Eequiparandse noctesj dicit po^ta, quod olim in mult.im noctem producerent coenam,
ut alibi notavinnis.
fjfj.
.

dici Ironice qtiidcm ci satirict,

el

'/:;/(

f.aitin pmjn-tum.']
et

Religiose dllS

quasihomini coocvam
ill<:

consanguineatii
'"v

nempe

domesucis libans,
;

primitias orTcrens rusfjcat-

assereret

fabairt

cftdcm origiue et

cofkm tcmpore cum hdrhinc natam; earhque,

pyjide inclusa servetur, vel infodiaiur, in Ego nec i.icarnt-m ct sanguinem convertt.
si

rmu dapum ac jiostea ter cum familiaribus <' 1,1. I.Ode L-2.
fernas.]
suiit

libatis fiapil-us liilari-

servis coepans.

Vjdp

Sic vocantur, qui

ex ancillis nati

bulas

nec metempsychosim
\-

affcirrc

hucvelim:

aliisque

Fabis enim, iiiterpretalior amicam. lcguminibus atquc oleribus, omuiqUe parabili Pjthagorasei Pythiigorlci libenter

verno tempore. canMo, stvc pOscendo.

69.
n

Festus, procuceS} a pro-

Ltgtftus
j

vtsanis:]
-2.

De
.

his

conviviorqm

iae fib.

Ode

'

aunot.

enantur^ carhibus aittcm vix aut

sanitatis grati&,

uunquam,
i

Seu
i.

'/;/!.

capit acria fortii Poculd.'] PJin. lib.

refcrl

fruEalitatis quidfm et nonnulH comrarium

divin. 2.

n. 119-

quanquain Vidc Hc. dc Diog.LaFrt.lib. 8. Athen.

scribunt.
libi

cap.

'i-2.

Cicemnent
describit.

Mnm
lib.

fitium

noi congioi

nniul haurire soUtum, atqiieebrie-

utis

mala elegante,r
-2.

Vide Macrob.
15. cap. 2.

lib.l.et 10. Plin.

cap. II. ( Sat. 15.
oe!.

i^. cap. 12. Gcll. lib. 4.

lib

Saturn.

tMp. uttimo. Gell.

Rhodig.
c;ip.

21.

ap ;.

can. 12. Ub. 30,

v.
1

36.

ct

qute nosad Juvenal.

70. Humescit.] Al. uiescit, Lib. 4. Ode 5. in firie, uvitli, id est, bene potij madidi ac pleni
vino.

7 J.

ubi de anthrojiopbagis quibus-

dam

tta scribit

71. Aiba

ole

vUlis domilitsve aJienis.]

De

bls

Quid
Vel q\C" non fugcrct,
li.f'TTt
si

dicerct
ha?t

ergo,

tnvidi

et ayari

sermocinantur^

ut

deltciarum

nw*c

monsbra

sectatore-> et volupiarii fle saltatoribus et scurris.

;j.

Lcpos,]

Augusti

scurra,
dictus,

arcbimimus,
scitfi,

PtftHagoras, amctis animalihts ahtinuit qvi

egregius saltator,
et
li

Lepos

a molli,

Tanquam

ftotnine, ct ventri bululsitiion

omne
15.

pldfl saliandi rationc.

tegumfii y
Pytfiagora?.]
<*t

(luod
lib. 1.

magU ad

nos Pcrtinet, ?V] D<* aptis

lib.

Vidc

Ode 28'.Epo<L

convivio sermonibus, Gcll.

iy. cap. 11, &e;

Sat.

!.

birjus lib.

SATIRARU.M LIBER
Divitiis Irbthiues, an >int virtute brati;
"

II.

6.

4SH
virtote

'

\m optbus homines, an
!'cli'-t>s

existant

utroni

nos ad
ftn
i

Quidve m\
nos;
El quae
sit

anricitias, usus

reutmnoe,
; t

trahat
L'
J

amii
ii

itias

impeliat,
:

utilitas

Cervius

Ex

re

BunHttumque mtcr vicinus garrit amlcs talicili-. ;' Nanrsi nuis lauflat Arclli
iwitura boni,
[iii<l

ejus.

item quid sit bi mestum num, et quae ejits pcrfectio?

luterea
fiibulas.
t

ervius

/icinua

aniles
Eti
lautlar.

Iijbc

apposui lun.u.
riui
i

nim
7'->

si is
:

iukperitus
diviriai,
ita

Sollicitas ignarus opes, sic incipit

Olim

anx)

Wllu

exo>
i

dittit

Rusticus urbatuun

murcm mus paupcre

;

lcitur

Accepissc cavo, vetercm vetus hospcs amicum,

Asper, el attentus quaesitis Solverel hospitiis animmn.
q.ue illc

Quoiktain mns -v. urUanoni muretn cavcmulfi citur racccpi w, etus hospes
\

di
i

uttamenarctum Quidmuita? neavenffi:

latdi

Scpositi ciceris, nec longffi

imUit

terem aiuieuntj ihirus, ei studiosus irtuiu congestarum, itd tamen ut anitnum restrictuin Quid l.ivtnt hi spitum grati&. plura ? nf,- parce iledii e eohcicure, nec ex avunfi ob. i

Aiidum

ct ore ifevens

acmttm, semesaque

poTtaus aciinim Hcr\

86 Frusta dcdii, cupiens varia fastidia ccenft \iiiccrc tangentid malc singula dente superoo Ciiiu pateripse domus palea porrectus in horna
Bsset tfdor (Qlluoaqae, dapis meliora relmquens^ Taiulcm urbarjus ad hune, Quid tc juvut, in(init,

siccatuni,
ml.i

aemesa lardi tnuioptans mu!t*rplici di|i- vtncere nauseam fastidiose siti"uta detibantis superbo H-ntduirf ipse cedium dcminus
olitulitj

in

stvananie jacens ederel

ctbis

firu-

metttum ac /.i/.inum,
tiinis

opuri

abstiuens,
sic

Deuique
alloi

ainice,

90

bnus iuinc

utus

il

Amice,
degis

quorsum
latus
vis

aerumnosus
ardui
.'

I'r;uni|)ti

nerhoris patientem vivcr&doFso:?

ad

raonfts
et

Vistu hoowAOsiirbeamqueierispnEpooeresilvis terrcstlia Carpe viam, mihi crede, coraes

annon

lioruines

nrbcm
Milit

ptwferrc
ausculta,

silvis

d< sevtis ?

itermecum ingredere;

quando
Mortales animas vivunt
g^.
..'
l
.
.

sortita,
:.

neque ullacst
.'
'
-

Autmamoautparvolethifu^^quabonejcirca,
I)nin
liflBt,

iu rebus jucundis vivc beatus:

brevis.

;>(>

quandoquidetn aniroantia supcr terram nmm agunt morti bbMOM;im "effu-iendi rathcsi (Jikisive parvo uve maguo. ciri , l( A non(e| quamcfiu potcs,
'

Vivememdr^quamsiscEvi

Haecubidicta

rebus rYuere jucuiuiis,

tus quairi brevi tempore. turus,

reconiusis

c-

ANNOTATIONES.
75. Usus
rcrt-nnite.']
.

Alii

quippe senti.ebaut
afii

tetteri

ab auditorthm nnn

jtotesf. 9

per nntilttudit
lib.
i.

imicitias prouti r utilitatcm coleuuiis,

propter

Vide Cic. Laelium, ubi, SoUm, inquit, t mundv tollerc videntur, <//*< umicitiam c vila tuUunt Amidtia tanXus oppurtuvirtutem,
nitates habetf qitantas vix
K-ftumri'.:}
ei

nem rt ex&npla tencatttr. Comment, in Matth.

S.

Hieronym.

yueo
ctt.

dtcerc,

c.

("ic.

gigtut et coniinet

mox

yirtus ami Iirtuitna

iti

Anili.} Arellitts ramose avarus: contra stultam ejus de opibus opinionem Cenius arTert aptfe exemplum et apolo^nm rtistici murisei urb lospitibus amiee e> eiptendi B3. HospitiisJ]
1

S4. [Vec tongeeinvittit accna86,

Holleni
cteiiam
dbtit

amieitia adjutrix a fuUttrtt data est. lx ejusdeni Ub. fbshgrtor^ ut itavirtutcni

fine

Vmia
Hornu

!<>},':.
\

Dtn

Iticctis,

supra Sat.
B9.
v.
1.

2. v.
]

77

sme qu$amiritia &se

nihit

ti07i
>

polest, ut %

exceptd,

Nova, hujus anui.

1.

'}.

Odc

'

ammtia

prtestaMitiu

essc putetis.

'(>.

Summunujiie
in vtrtute

quiil tjus.']
;

In
\ ide

qun con( iccr.

sn. Ador.']
prllatiuii
s.ilsu
;

sistai
alit,

summum bonum
alii

Uoc enim

in voluptate

vel

Fsumcuti ^enus, ^\> lendo ap quod aduratur, ute^osto fiat m

1

repow bant,

de

fiuib,

Tusc. Quaest. &c.

>.

ad sacrificia ntilts. 7 rcstriao

.

Festus.
.
<

Uii

Vclexpei
:

7s.

Ex rejah Itas.] Sunt

valde

fabutae ad persuasi

rnurium, aliorunique
sonfc

brutorum

vel

t* v|

dendum
sit<'

commodas-^ffirificaceSj

appo
codices
1

adbir^ebnimr,

Hinc

sdcri

t-ti.tni

proverbiis et pacaboKs inspenl snnt, hisqtie persoe|ie

atheorum, hoc dicit pofitu. ." Vivc memorj quam w hrei Eanl dern hanc oratioitem trlbuii Berculi Euripi t
97,
in

^apienua,

usus est Christus DomimiSj; veritas Dei ct i't quott pcr simplcx pra?cq

Vtccstide, g.tbcni

ieivavit

Mun

4!)(1

Q.
illis

HORATII FLACCI

Fvrmonibus
stirus,
^ilio.

excitatus
]

ru-

prosilit

acer v (loiniviain
in-

Hinc

Uttel ple

stitutam
jiuii'.

dccurrunc,
j-.m

cupientes
poii
atti

Agrestcm pepulere, domo levis exilit. Inde Amfao propositum pcragunt iter, urbis aventcs MdPnianocturnisubrepere. JamquetenebatlOO
nifdiiun cceli spatiuin, cum ponit uterquc In locuplete domo vestigia ; rubro ubi cocco Tineta super lcctos eanderet yestis eburnos, Multaquede magni superessent lercul.i co-na,

noctu subire
J-t

civitatis

Nox

nox

mrdium creli locum, pcilcm ambo inferunt

qui n lo
tn

opulentas, pmput' a supc? ihoroscburneos, et plurintte dapes restabant e

licri procul Lanto convivio, i, ani iti sponulis con
i

Qu procul extructis inerant hesterua canistris;

105

Postquam

igitur rusticum
j

Ergo ubi purpurea porrectum

in vcstc locavit

sta*

iwt in stragula
ckcitm
inul-i:,
,

roi ui

Agresteni, veluti succinctus cursitat hospes,

hospcs
cib
linistrat

Continuatque dapes, nec non vernaliter

Fungiturofficis, praelarhbens
Illc

ipsis

sedulu;, pragustans qui Illc quietus lajtatui apportai.

,:
.

omne quod

atVcrt.

tnlaremque
'

ii

-'i

gwtti

favente exhih roagrn* rc'

femii bos expujit.

.

pitqs
-1/im:

torisamc,v-

irepiJi
niiin'.

ru

pcr

eubiItclcs

.
-

,-,.
,

.utern eipaves:
,

cuhans gandet mutatx sortc. bonisquc 1 10 Ilebus agh la tmu convivam: e^msubkoingens Valvarum strcpitus lectis cxcussit utrumquc. Currcre pertotum p.ividi conclave, magisque F.xanimes trrpidare, simul donuis alta Molossis Personuit canibus. Tuin rustieus, Haud mihi
vitfi

Mfibu

'

115

sinpld^ insonuerunt
rribus.

magn
dixit:

fuue
nic

agrestis

quaquarn

nuiuiuili
c.t

juvat viia ista, nie rcmilto:

I

Est opus hiic, ait, et vakas: me silva eavusquc Tutus ab insidiis tenui solahitur ervo.
ibera consolabimtur exiguo leguntine.

neuaufi

cavtrr.ula a periculis

ANNOTATIONES.
iri4.
:
'.

ferendo voranttir
r

sic vasa

edtiiiorum, ct per Synccd. ipsa edttlia,

&
ser-

f08.

i'<rr

:'_-. Al. P ernQit&, more

.

117. Erto.] Quovislrgumine, Synecd. Ert*Mm, Gra;cis c?aeo;, Gall. trs t Angl. vktciies op T.trtrs. Leguroen cst jiisis aHine, Laginandis arraentis utile. 3. v. 100. tjus
tcrilius
aliu;

vorum
114.

pnxlai

qnas

affcrt.

M
.

ripiri.

Ingenttbus canibus- e MffApud Molos^os Epiri po-

Cblumrll. Plin. Vir^. Ecl. meminit, si ficles quibusaani ve-

menibranis.

Nam

alitc

habeitt sr/Bj

ines venatici ^entrosissimi.

erca.

SAIIRA
D
ic

VII.
et

Inducitur servus, pro Uhcrtate Saturnalium, hcri vilia (dqans

rcs. Jam
:

carpens.
diccre
[ J

diu csr nuud

tibi

Jam dudum

ausculto

et,

cupiens

tibi

audio

atquc avens

servus

ANNOTATIONES.
1.

Jam inAvm
yii

auscvlln.']
ita

Snum

ipsc ser-

tcntiam banc asserit, soltim sapientcm csse

li-

v-n
I

sifii

Rjicienti ra
ii

inducit Hoiariua,

brrum, quain
Sat. A.

tractat Cictro Tarad.

s. tt l'crs.

quiltae viliosuj
i
'

scno

siio p:uitii

rrprchen-

...t qu,tiii

ruiti ct sentiat.

Porio stn-

Juiadto.

Ad omnt obscquium

paratus asto.

SATTRABUM LIBER

II.

7.
|fKTlCff loqvli,
Pff(j \
]',
.;:

491
I

raucn, rcformtdo. Davusne ? lta, Davus, amicuni Ma^cfjfium domino, et frugi, quod sit satis; huc c*r,

itnro.
1

HORAT. N D //: Bti

setvttt
(!.
;
i !

mfl
,

rtd

'

Davus,
1

bero
:tbu'l-

fi

h
',

u:

Ji

iutn cv-

Ut vitale (Quando
Pars

putcs.

Apre, libcrtate

Decemhri
ra

iii

<-.

HOH.
'
.

\-

>

fmefe

li-

mhvt^
1
1

t|uam*

ita rrtfljorea

vuluenrnt) fitere: nai

doquidem
irtfcjri
1

Ifb samtPrttflt ni.ijoTT

homiuum vitiis gaudet

:

coftenmter,et unret
;

kjoffi

Ple*

Fropositum

pars multa natat

modo

rccta
[**]

Hclert.-ioiiir,
. .

eapessens,

ihoribus

MVL'C MMIS ^prsevmrn m alii muld fluo

ISl

Interdum pravis obnoxia. S:epe notatus Cuiu trihns annellW, modo Ueva Rrisctis inani,
Yixit insequalis, clavuui ntmutaret in horas: 10

tuiLin, atias
i

iumr \imn.- n setftienti ., Sic vMis dbfi -|'i- nv ..

1

P i'u rVemten ff rstts ->'/ cfrili tnbus annUtifi pmfu uefrfi pfcW
;

unde Mundior exiret vix libeninus honeste. Jammoechus Roune. jammallet doctus Athcnis
./Edibus cx magnis subito se COTideYetj
libertinus oitidulus.

sifristtft
</</<><

v,u-u'i,

cttteWua

vhdt^

Ut

vrsti

singalisi
ebasili
tmtft
t

exiehfl qntfettt

ipvtUMI iinris superbt

niigraret
.'.'/,vr,

;\r'|)'ii:i
1\

decentci tgrvderetut

MoJo

Roina? aduhcr, moild Athenis qrudfcus degere euperetj

ANNOTATIONES.
5. Duvusiief] rpsrtle4.
f/r"

Davu* hoec

loqVttuf ?

7-

A"j7a/.]

In^tabills
(itiineu,

ost

sicut

nafantes

Hahrhaut dumiui in feryosjus vitae ac necis. Davus ait, pro seduJA rt diuturna. servitute vtdcre sibi mcruisse apud
n/tf/e
JJMfiW.]
h- iimi ut

mcdo
amni
9
;
.

contia

mofle cutreute feruntup

lMurcs annulos giv

Cum

tfihts dmettLs.]]
liab

vivat.

Alii ttnas tnterpretationes af-

stare

Kwuriosuui

batur.
fuisse-dieitnrj senatori

i-Tunt,

at

meo

judicio Ionp:e petitas.

Quidam

Priscus.]

Hic orator

voluut

Davum

significare sc mcdiocriter bonaa

quidcm,

vcl cctic cquestris ordinis.

csse indolis,

indole sunt eximia.

qu6d contra taro sint longacvl, qui Seneca Controv. 1. Tam

rtofl

La
atiiuili

'

$ matu.]

Sinc ullo annulo, quod rgesIn laeva, utpote

tatis signura.

minhs actuosa,
7.
eaiJt

immaturc magnam w^nuum Alit sic Davus ostemlit se in

:

csse vilufc.

geilabttntur.
tn digito,

Macrol>,
tjili

lib.

i>.

victu

modenitum
eontra

dnntdum
cturm
sinistrd

aC

tr.ujj'

iriim dtutrus

esse

victuruin,

ntinimo vicinus mcdninfi/em VOCUHty ct m<niu

est,

prafiptiiC.

morem

servorum, cfuOS

eflaeitOS brrvi <onficit.

;]

gestandum
tisi

esse.

Gell.

lih.

rov cap. io.

Lilrrtatc DeremLri tttere

Dic

libere quic-

quid votaeris, siquidem lioc llbi dattt Saturnalia. Ela neiApe i. cat.Jatli celebrabantuf, in honorcm Saturni, et mouumeutitni aurei sub
)

<ju'. n*-j'uo

sfculi, qtiotetftpore cuncti oeqtiales

eraut. *a:n -crvi qnfiin irMenui. Macrobj lib. 1.

q?a*ndam iatttisfsimum ab eo tfcrt/e tn/ror hamini$pervenir$. Hinc uli hoJiore ciun rjigitnin plaeuit decovari. Vide Phn. iih. 33. .q). 1. ublde i'iij;iiie rt jun- ann-iloruni attreoram. Ale* abAlex lih. j. r;q. <i, ^c. Sihi parutti eons 10. lna?qualis.]
Repertttm
ttervttm
<
i

cap. to.
ntfi)"i

Salnrimlia uno

ilie snlittr j><

"

n^i
',
'

phSt
v,\<

7"c;/??;.j

ModoUtum, modu angusum sui

.

n-

,;

rf*

;..'
.
.

are (vuii
.,
.

ns.

De

<A vestd pKeelflrS, Kb.

i\r

Sar. 5. v. 16.

'...,,',.
.

n.
J3.

/Edibus

nwp!><.\
'*'.]

SttjWrbo domi-

trium dierttm ferias SaturnaliPui addixit

cilio iu vile et abjectvtin migTaret':

m! StgiHnrio}
lem
dif'.
/.

tabiflsep.'./?-

Jam

maxitus Ri

Satstts in

Hoina-

utlietlm

et

l&titiam
lilii

AIt\. ab Ales.

z.

cap. 0*2.

norum impudicitiam artrasmus. Jrtm moUet d/tc&is Alhetds /V

otiosutn et littmYiositm^^pnetefens

'*,,-'

Modb

'.'.

("estis

diebus servos ingt n torum n

.',discrimine dijfrnv.

mmere,
missite
i -

*'.

tl

lifaris nttlto

mod6

studia literarum
hi

ct,

vitae cnus, honcsios doc&inaft ar

fcem
.

/nr-',

et

pkilosojmke labores.
Athcut''.]
\
I

munera

est,

Regrtto tfnomte

fons

omnium

rioctritiartlirt.
j

regw
j>urj>r<ram
ind.icre,

iniperi-

.i?i->'t,atu<i
in

niijnos

Cic.deorat. Ubl pr.r, IpUe

..

itnes yuisitarum offitina

Ctn
nt<'i

':''
;

tftilfa,

C3

'''

randidti dtem

concetebrare.

<mh
'

fitit.

Q.a etiaM Naniaue

Qtti1

ii

tmnumioue
}!>m

excutti

ti

cituli!/

nritigafi

l/a nt.tr

Jetfa,

UH
inter

tanta auctoritas,
tleas.
>ieti

l-tis

diti

qirinque

itnpcratutU

servi

<'

<

ad kuntauitatem sumus. [<[. le& 4.

1

deejtu urldsp
ut

faerit

jam fractum
tcrVis

torumque unus stolu ittmptA dvmvKrf-Gtar, i?c, Vidr sv|>l4 Sat. J.

propc ac debUitatum
'!a(ur.

Gr*eia nomen hujus

Id. Orat. n. -2j.

A'.)2

Q. IIOUATll
nann irtnstis omnibns Vcrquando
justu chira^ra
illi

FLACCI
illi

ccrtr

Viverc; AYrtnmnisqiiotquotsiint,natnsini(inis.

tumnis. Cotitrh Volarnrivis sannio,

?Vr-^it

Scurra Volanerius, postquam

,,
.
.

justa chiragra

hom&nem quotidiana mercede conductum altlit,

rJigitos,

15

P*)

qui ta\Ulos pro se colligeret, ac immmoret in alveolum qttanto

:

C ontudit articulos, qui pro se tolleret, aftque Mitteret in phimum talos, fnercede dhiraft

Diaitis

constaoB in pravis, r&nto

Conductum
Iti vitiis,

minus ihretix quam priqr, iste, qui nunc intento, nunc laxato IIOR.tT. fune luctatur. An non hodie dectarahis, Eurcifer,

pavit quanto constantior idcm tanto levius miserac prior ille,

:

Qui jam coutento,

j.im laxo, fune lahorat.

Non

dices hodie,
tciidunt,

20 qudrsum haec tam putida

quo

spectertt illa

.D.ir.
IlOli.

aded inepta ? Dieo, ad temetipsuro. Ecqua" ratjone, 6 ne-

Furcifer?

Ad
?

qinm
puli
si
;

D.-W.

ExtolUfi

>

simc

tionem

ct instunta

prisei

pr>

tuque ipse
sive

Fortunam

ct

fortiter
a<l

ubuuas,
te re-

Quo pacto, peste, inquam. Laudas mores antiquy plebis et idem,

;

mimen
:

aliquod

ea

rjicr-it

qmVI non

flrmitrr

tencs metius
seris;

r^c

qnod

as-

quod non constanter viitutem propugnas ; atque hresive

Srquisad iHaDeussubitoteagat,usquerecuse!s: Aut (juia non sentisquod clamas rectius csse; '25 Aut quia non firaius rectum defendis; et haeres, Nequicquam cueno cupiens evellere plantam.
706
[

uitas,

frustra

exoftans

pcdeni

luto

extrahere.

Cum
Si

Roma*
lau-

ifTsaris,

cupis ruri degerej cuni

Romee

rus optas,

absentem rusticus urbem

si

ruri degiS)

rcmotam urhem
ii

Tpllis ad astra leyis:

nusquam

es fortevocatus

das ineonstaus.
invitdtus es
a<l

neiniite
extollis

Ad

coenam, laudas securmn olusj ac velut us-

coeuam,

olera tranquilla, et tju&si per^as

coactus,

htatuni praedicas, ttque gratuUris idt>

bic te

quarn Vinctus eas9 ita

30
te

felicem dicis, amasque,

ANNOTATIONES.
14. Itrtmnnis.] Verturanus, deus anno vertendo pr.Widens, muhifonnis erai rt v.iric pingebatur, et variU ColebatUT loctS tUHJ ill
;

tilhan vocant Jnvenalis

us,

et

fumtulam

Martialia,

Seneca, oream rersipyrgum (quae vox

urbe tuni

in

muuicipiis :

mod6

fossor,

tor, seminator, pjantator, messor.

modoaraHinc pturali

Gr?eca turriculain designatj alii, i-t litc Horatins, ul placot multis, hisque doctissirois. Ciall. JuK Pol. earttet u dez; Angl. THt dice-box.
lib.

nunuit) Verruraui appelkittur. Aiunt etiara sensus rt cogitatvmes honiiuum ab eo verti.

i

10. cap. 13.

phimum,
:

pjfwr, iiaroerai intet

in

alcatoris

instrumenta
Suidaca.

item ^Escbines

Ti-

nde

iratis

Vcrtumuis dicitur natus, quisquts

af-

niiinh.

;i|piid

icctihus agitatur.

seruper incertus et inconstans aliis aliisque Tilml. 4, 2, 13. Talis &Utereo fel/ix Fettitirrnus Ohtmjtn

Vclut Priscus
lis,

20. Qtu jam contento.) Metapliorica dlctio. modo parcus admodtim et frupa-

mod6

Laxus, magnificus, luxuriosus; utrinct \itio labnians.

MiUe

habet tlrtiatus, ntiUe detenter Jtahct,

que nimius

15 V*el metri causfi lic*nter et contra etymon pr^roam eorripit syltabaui; vel

Chtr,i*ra.)

pota scripsit eheragra, ut votunt quidam, h .'- ;j;';," to; X* { 5^>j ;t,(, Jztsta, diffoa
"'
,i

Auditu ingrata: tranalatio j 21, Putida.] naribus ad aures. 12. Furnfir .'] Serviis Hoc prohro incesseba*
tur,
.sani

<'

cum ob
collo

Inxorise pcena.
.

Pers. Sat.

...

v.

58.

furcam rogebatur
autiijii.r

delictum quodpiam levius appeoferre, ignominiae

plcNs.]
vitia

St'd ciuii lupulosa ckiragra

causi.
2.J.

VregerU arficulos, ScUicet morbus ille articularis mands ac digito-

Mores

et paatos.
\i>.i

Nam

subiude

Probos nimirum sensim plisccrc

wm

uMim

pr$epedtt*

non secus

;it*

b"i

fracti et

sunt.

coatusi essent articuli

]<i.

manuum.
<

Qui pro

se tollerefj]

Ekm telissemper

27. Xcquuquam ccerto atpiens evellere plantum.] Frustra cupiens c gurgite vitiorum emergere.
;io.

tudere consuevisaer, interclusl maiiussuas roo-

vendi tacultate, aliena :> ovebat, jactabat.

17.
-1

muuu

talos colligebiit,

Laitdas

securum

olus.']

Tranquillam

domi coenam

urnenm,

Ptnmum.] Vaseutum ligneum, corneum, niis augusti, e quo t-ili antea agir
l'ri~

Itti

c^iiiJuntur in alvcum seu tabulain.

quibustibet ad quas invitatus fueris. iclut usqxtam Vvactus ca>.]

c cibo parabtH laudas, et praefers lautis ct opimis apud alios epulis,

Vidcri

\is

ud

SATIRARUM LlBER

II.

7.

<i<J3

Quodnusqmmtibi sit potflndom. Jusserh adse Macenas serum sub lumiua prima venire Convivam, Nemon' oleum ieret ociits? ecquis Audit? cum magno blateras clamore^ rupisque.
_

u6J

;i

rt

" 1 imlluni ccenoe con-

%J JS^ZS
ad
;iti<

primu candda
ret

horrendurn

vociferaris furibundn*,

MuJhuoe
?

Milvkis et scurne,tibi non refefenda precati, 36 Discedunt. Etenim rateor rne, dixerit ille, Duci ventre levein: nasum raidorc supinor: [mbecilkis, ioers, si quid vis, adde, popino.

uhguenta

eitius

quia-

n.iin

Tttm verb S\\\viuset parasiti abeunt, tibi imprecati mioime nairauda. At

aliquis uae vcntri

suscaltat?

dioet

obnow

iuro csse,
liniii uti

dssuto

toUVre supi-

Tu, cum

sis

quod egO|

et fortassis hequior, ul-

tro

40
7 7

nem

esse,

nidons; i^n.ivuni, segadde etiam popinaruro

51

sectatorem,

lubctj

Insectere velut melior, vorbisque decoris Obvolva^ vitimn? quid, si me stultior ipso

non
&is

infi-

ciabor.

Tu

vtrh

cum

jer-

Aufer Quingentis emptodrachmis deprenderis? *

jor; eur

M. evuita
Dum,

terreret

manum stomachumque

ut ego, et fortasseais pemesponte ceprehendis (ju;isi praeatanttor uuasi pnesiantior: quare pre2
vus,

te-

neto,
qtide Crisntni

ckUTsse7monibusteg sqitod pra* ?B vum habesj quid si tuagn

ceris insauior ine, tjttetn emistl

docuit rae janitor, edo. 45

Te conjux

aliena capit, rneretricula

Peccat uternostrftm croce dignius?

Davum: acrisubi me

clarfi nuda lacerna, Qusecunque excepit turgentis verbers caudae, Clunibus aut agitavit equum lasciva supinum, Dimittit, neque fataosuin, nequesollicitum, ne Ditior aut formse roelioris meiat eodem. 52 Tu cum, projectis insignibus, annulo equestri,

Natura incendk; sub

drachmis quingentis? Detrihe vultu terrorcm mihi racere: coerce, manum atque irntn, dum loquorca, quoe didici ;t CrUpini
janitore.

Tu

sectaris

uxorera

aHerjus,
t*-r
c-^t
?

Davus merctricem. U-

no-.iru.ni
( uiii

fiftmmat,

******
ea discedo, nec in-

cruce dignior pecin<- ardcns tibido in-

* ol

tior vel pulchrior

eideni potiatur.

Tu

famis, nec anxius, ne opulenvcru quando, exutis ornaraentis, anuulo equestrL

ANNOTATIONES.
alirnam
tus
:

irr oornam vrlut coaftus, vinctUS, inviac felicem tc dicis qubd nemo te vocarit.

GROWNS.

Siquidf

m drachyna Atiic.i >ex asses slve

continebat.
Ej;o

solidoa nosurse

moncue

Vcrum
3;J.

te dissunulas.

Me
mea
et

stulttnr

drprc/idcris \

enim

vitia.

Serum siib lumina prhna.] Magnates quidem srro cceoabant pluribus negotiis occupati
:

agnosco et rateor; tu vero tuacclaa, vanodecorc tegis: ethmcaliis tibique ctiam

i|>s'.-

at alii

vulgo circa tertiam aut quartam hoMartial.

lib, 4.

bonus

videri gaudes, stuhe.

ram pomeridiauam.

Epig. 8.

Imperat cxtructos Jrangere notta

tas

toros.

44. Moiutm ^muichumquc tnieto.] Nemiras, ne vcrbiru mihi intentes, duui tibi vera loquor. 45.

34. Ncmori olcumjertt ociusf &V.] Clami-

Dum qiue Crispim docuit mejanitor, edo.]

mone
ire

perans

impatiens, ct miruin quantum proilluc bene lotus, hene unctus. Sic

nimirum

veteres ad cceuam Invitati pergebant, unguentis odortferis perrusi. 35. Furisquc.] Alii lc-;. JttgUqw, id est, cum magna festinatione domo abiS, et ad Mse-

se servus i servo jihilosophi apte dicit. Certe a ma^istris publicis documenta qwedam servi eorum captabant, seu Jomi, sen custodi-

Doctum

entes januam seholavum in quibus docebant: audire nempe mnlta atque utiliter excipere poterant,
si

pauKim

ingeniosi essent.
lih.

De

CrisptnQ

eenatis ccenam eurris.

Stoicain sectam amplcxo,

ft^e.]

1.

Sat.

1. ct 3.

36. Milcius
^curr.-e

ct

scurr<p,

Parasiti

et

apnd

te cocnii

Gperatfi fraudati, diras in

tibi

te jactant,

imprecantur

mala omnia disce-

dentes.

Nasum judore sttpinor ;] Klatum habea nasum ad captandos odorcs opsoniorura tanquatn ventris et gulx mancipium ccenas vcnor. 43. Quingentis emptodrachmis.] Gall. ttchctc
:ir.
: ^

i,inauante uu*. Aii^I.timt cost

voustTFiFTY

Adulteriorum sectator quitibct bicargoitur, non ipseHoratius: qui ab iis abhorrebat, iib. l. Sat. !. 53. Tu cjcm, projeciis insigmbus*] Deposita tog&, exuio auusn> clavo, equestrique aunulo et dignitate, quibus ab Augus^o es insighitiis; servilem utem indutus habttuTn, ne agnoscaris jam non videris eqius Komanus, sed vilis servus. Vide Gell, lib. 13. cap. 20.
4G. Te cotijux alicna cupit.\

491
<et

Q.
vrste, e juilire muvilem scrvtliu, CUCullo

HORATII FLACtl

Koman.i
1:1

jfis

olwtlvcme cajmt BDgui ntia de fifontuiu; an non cs quod finflls?

t**ris,

Romanoque habitu, prodis cx judice Daina Turpis, odoratum eaput obscurantc laccrr.a; 55

Non

es

favidus tfindtm intiouutr ei cpcvore concuteris, ino

i

quodsimulas? Metuens induceris, at70t que [ J

tnaftversha cupiditates luctaute. sru, q u interast on per1

pas addkftus virgis csedi, et glailu intcrfici ? .tn inianii

inclwUS
an-

areft,

in

quam

te compefstt

Altereante libidinibus tremis ossa pavorc. rctcrt, uti virgiis, ferroque nccari? Auctoratus eas, an uirpi clansus in arcA, Quo tc dcmisit peccati couscia iicrili^,

Quid

GQ
n.

cilla flagitii

berae uecticeps, ge-

Coutractum genibus tangas eaput? Estne

rito

nibus tangaa cajiut inflexumf Dic porrb, s\ vir inatronae ciclinquentia

n

jus

babet

adveraus

Matroote peccantis

in

ambos

justa potesuis

que, au non aequius contra adulterum ? CVrte heuiiiia

haec
v<l

Locum

<e

suum non mutat babhum, * * * quoniam metnii, nec amami fidit.

;

ln corruptoreni veljustior. llla tanien -e Nob habitu nmtatvc loco, peccatye supcrne,

Cum

te formidet mulicr,

neque crcdat amanii.

fufientj

Ibis sul) furcA prudens,

dominoque

66
cor-

ftr.es pauljulum, afGjue bero turioso addices cuhcta bona, vium, corpusi exiatmutuonom. Quod si UKohtmis eva<das, deinceps fbrtasse verd :ris,

Sjjontc

Committes rcm omncm,

Evasti
(.

et vitam, ct

cum

et entditus evitabis.

Iiriu

vefb

tnquires rursnm

timendi pere-

porc famani. eredo mctucs, doetusque cavehis. Qu rcsqua'ndoitcnimpaveas,itcrumq\K'perire Possis. totics servus Qute hcllua ruptis,
?

unqique occasioues. multis Ecqu&e fera modia maneipatus

1

vim-nii
ligat,

fraetis

iraprobi se rcevasii
?

si

tjuando
fur,

At

una ^cmel etlugit, rcddit seprava catenisr 71 *Non sum moechus, ais. Neque egOj hcrcule,
t

nun suin Nec egu eerie

;

..ilulttr,

inquis.

fur,

ubi vasa

ANNOTATIONES.
54. Exjudice.*] Certarum rerum cegnitjo et judicium ad equitcs Rom. pertin^bat, s|ve quod
at.rue

fiagitiorum

ejusmcKti

certos judices referri jus^it.

Sat. 2.

eognitionem adt Videanuot. lib. l.

AdultCra pOp
(lenonit,
tit

eljgebautui jndites lapi e* eqqestri qt

torio ordine.

&w

M
i

\ ",'.

'

,-;,!;

!'!/;;;

'

- o.]

55. Lai^ntu;}
imjbtes protejjente,

Efellio.caput

etiam
vooat

fidtfersvls
,

egreditui dtmio
tu
;

ua,
,

nnn

iiujignia

CwsuUum

Juw

prpindpquc
II

Qgepeju: ilm.facisjjustiorque
'

Sat.

'>,

6, et s.

Gill, utif cape: Angf. \i <iv

l.

poaij^a te
()h.

scQuitur.
/, ;/./i>.'sJ

56. Metuens inducetis^

Widouuunm^
cic

S(>ontP sub^s

inducnU metuens
iiat. 2.

peiicula,

quibus

lib.

I.

scrviteuQ

58.

Quid

refirt uti irgw,

illis

f <]

^rprriipiam^t ptxn^pi. Domiiu ,).' f\ut;>ii> CSVJ Vel ifqtp

q
..Tii,- :.:
11I
i

ct

uhiiv

GUr.auir.s
flam:

.i

cito.;
.!<

vcl

alT.ctui
;;ti

venementi

exnenfi bas

contlitionts

propoiiefeat;

cuilibct

tyriUUUCi

.:m.

iurtus cs ad-

mis urj, HWgla csedi ct secari, fenu nccari <q^s ciun acoepisseoi cecto quidem pt^tio, auctotati
mtur, aeurobligati *t
-bet perpeiicntluni.
rtu
fi

-|icere l'wn,i,

08.

i.r, .<<?
^i

tama/n, vitan*. n\do mctues, pfrj

Iwpice.
cavttjjs

oti-.uicti

ad
secviii

Qubd
mc-

vitte peri. ttto.em^Egas,

fojrtassi

oensus vM:
se4vJ)i ( a\Hy

Tu

coiiiiiin.ij.iv-.Mis,

ijaUieiijQ^agi

Im6 dejnccps simi!.- discxirueu lnn;^ iu^ies. vcro (uajrcs semj t|QV a.s i.i.i .Ii.tinii luiic&quc
-

IHictns,

an

JK>n

\<}v

mhU'
ct

iAlaseat ^LHlijniK-iu int<-r

es? Niinl perte ailulti r..ni. Gla1;

periclitandi occa ioncs

ritinuii viti-

adep niancipatus

es

\y

diator vir^is c.ifji iutnin

ifiiK|iii

-,

,in<.ium *:

rum. ;o. Qua-htli-i

iinitatu^
'
i

r;.
!'
>

KuncHoratii
v.
ffty,

tddiclt:
.Quitl

ui

p*ritcr

cum

adujtenja

.\:

loeum
72.
ii'-

lOs.ctscq.

cnim cuin

Liuien^ aciuiicra.* ni.iiilum in

Non sum wachus,

4|-.uul

t:V.j

Situ^non,^
matronas;
obA criun
hi'ii

arca icclucleri?

ni.vvhu-.,.tu

N ap';iU

non

.-cctaris

Eetae manto Mati'ana>> CT-V.] .atluUenun in aJnltcrin dcprelu n-,um

01.
ii.cl.;M

01i
ma-jfito
i

go lur suni,
ilttU

(jui ;u-^i'iin a

va^a

qu^.-lib'-*t

jkciuc

ii"n

Miiiij :n [..il;im.

OCcldfKp, iinul et ailulteram.

1 *

ai

^cil.uli
a

i'ufui'i"

i'iuo\catur,
,

jam jegd
vltig^
iri'i

inJc Julia

Je

aduiteris

nuitnitul

inwuufavjt,

sajj<ar

ft

tu inubvhabcris

ct

II.

7tr^rntca
indolee

S:\TIRARUM LIBER
PiTP.tctvo sapicns aigtmtea.
.J.tm

495
vasa catttus

vaga

Tu-ne

Tulle periclum, natuni rcmotis. mihi duiniuus, rcrum imperiis homiprosilict rVenis

qtmnfia

tmnseB.
statim

tYuier uerb p<-iiculum,

tol ita

cnubMC

nuuique Tot tantisque minor? qucm

tarquc

75
ter vindicta

qua-

fircnis. Uu<r cum ita. an meus efrherns, tu subditus dominatui tot rerjim aOQUC

subLtis

sinL,

botniuum?
tun.s ter aut

quem

rirga

pra>

quater iocuSSB non

Imiiovtah.-iudnnquammiscraformidiucprivct? Addcsupra dietis, quod non lcvius valcat. Nam

Sire vicarius
est,

uuquain liberei nicb-sto metu? His ailiuiifj;^, quud non iniuuris

inoinrnti
&it.

Kteiiim $eu vi-

qoi servo paret, uti

mos
80

Vcstcrait, seu conscrvus; t&bi quid nun.ecro?

nempo
Tu,

milii qui impcritas, aliisscrvis miser, atquc

est, qui servo otu-Jit, Skut iirMiUiiUin v, Itnim loo t, sive conscrvus; quid egu sum erga te? ssilioM iysej qni mihi (Jomiiuiris, aliis obtempcras mi-

cariua

Ducerisj ut ncrvis alicnis mobilc ligoum. Quisnam igitur libcr? Sapiens; sibi qui imperiosus
7 [

ser, ac ruoveria,

perindc ac li^tiber ?

nea

effigies viiibus tion proprjis.

UORAT.

ErgO quisnam

"j

II'.

Saplens, qui sibi domi-

Qucin ncquc paupcries, ncquc mors, ncque

vincula tcrrcnt

qnem imc mors, nec catrn e tcrritaut: qui

n.iuir:

nec egastas,

Responsareeupidinibus,eontcmnerelionoresS5 Fortis, ct in scipso totus teres atque rotundus, Extcrni nc quid valcat per heve morari Potcsne In quem rnanca ruit semper fortuna. Ex. his, ut proprium, quid noscejre ? Quinque
talenta

rqm^nare CUpnltt&tibttS, St spemere di^nitates, atque rst in

valet

seniet

oiimino requalis ct glout

nibil

bosUS,
hrcrere

rxtcrui
:

qu<-at

per

exj olitum

quen

fortuna impeirt semper debifis. An putcs aljqukl ex istis vclul

tujllQ

observarc
ii

Fcemina

ta-

lenta quinqut-

te exigit, urget, ssp< rgu, iter-

Poscit te mulier,vexat, foribusquc repulsum

90 domo ejicit,
um
aecersit.

aqua

Perfundit gclida, rursus vocat. Eripe turpi Collajugo. Liber,libcrsum, dieagc. Nonquis:

Exime cervicem
HcCis dic, I j-

intami servitute.
her, liber sutn. les:

Atqui

non. va-

ANNOTATIONES.
ambo serv>mm. Ergn tu pctindc servns ac Huc pertinet qu6d Stoici plus aiiimum pgo.
b '! caodi tabant quiim f.ietum. 76. fieruM iuiprru^ komtnitr/Wite Tot tautigsjh-i

Tu, qul meus rum servus es;

cs dominus afTeetnum ac
Htijue ab
eis duceris,

vitii*-

pcrind*-

qne

tntnorf']

Ubuoxius

libidini, timori,

tionij *^c.
vuh-t.

qua

e seivjtute prxtor exiuiere tc

ambinon

ae imaiiuncul;e li^ueae certis nenis et fi<lieulis lnotrp, pcr se videntur moveri, caput, bracliia, pedes agitarc, oculos etiam torquere, <Scc. Gell.
Iib.
l-i-

cap.

1.

Nihil ariUratu suo fuciunt,

id

inqjlit,

sad lu-ltna itvfiQura, esse vhdatu:,

76. findtctn.] Tribus

V-nsu.

modU

a servitute vin:

est, mervis

die-d^tur, et in libertatem-assrreiiatur sevvus

1
.

moventia. SO. Tvtus t>n aiqur mlitiuh/*.]

i

Tam

taris,

<

2.

Testomento. 3. Vindictsi
servi ter inecssu :ite
t>ra;tor.

nauifK

politus, jEquabibs^
-

utqua3i perfeetMs glohusfa-

ciun
ubi

virga, capitl

manumit&. v. ys.

116

mtivcatur, udiilque aspenjm ansatumvc ha-

tebat si-rvLim
s{e

Vide Peis. Sat.

<<

beat,

quo
\i

retincri ac retarduri

uumt.

Bjti

invitus
nr.

hshet
"}

impelli

qnrid.un extcrna. Pers. Sat.

L.

oi

ruvih ld jjQstnitam mfHtS fntctmc reo >. 77 Houii unijuriin /iifru furmidiacpruet

Ut ptr l<cve seieros KfjiunUt utiuturo urtgues***

-&8. -/"

Corpuris quidem dablt libi.rtatcm, at auiuii pjftquiquaui. 79. ^Tcnrius.] Intcr scn'os erat unus pri.i-

quvfa

mauca

tuit

wnper
ih.-<-

Jr,-

Hic ut nOt-ctibua nun

queujadjiKJiiuni

gawit , ita

birtuua", Bt
SJC et Gdi

inu'utium vitiurum,
tVanj^it.

puus, ut ;>luiimhin
^:\U>r

atrieiusis,

quiljusdajnoiispen-

tunte

impfium

Hir alus scivis distril)utl>at ex more dimenstim cibnm sut iVuiiimtum, babcdicius.

91. Prrftotilit geliiu.]

ptobit as.

Muiierum ea

cst

uQ-

batqiie

iii

cos

quamlam

aucioritatem.
:

Reliqui
evn.n.i-

sewi dircbantur vicarii, seu conservi Ueja rt.-',!.n babebautdouiiuum.

82. Duceris, ut ncrd<:
aiier.it

mobilc lignum

S<>Ud pur Qbiutgabese rabrC Colia jugc.] Si tu liber ts, BSje, W bhf-rum osteude: spcrn-Titeni tc nwreAtqui noo nleSg triculam spcrna et desere.
-

De qua
tttrpi

Fcvi. Sat. 5. v. Ibg.

Eripe

<r.)c

Q.
herm

HOKATII FLACCI
-S".
i
,

s
M

quippe animum pwmtt

gravis,

acresquc
,-

H.ti-,,,,,,,,
Bgil
ir,

htnnulos sub,,.in n ,,,,s-

Vcrinu cininv.ni quando Stupcns miraris tahcllam a

l';iUM,i

Urgetehirndorninus monloin nonlchi-, et ftcrcs ... c SubjectatlassostimutosivertirtqHenegantau. 7U Vel cum Pausiaca torpcs, insanc, tabclla-, [ J
i
,

Qui peccas minus atque

tub*eque

ego_ cufco Pulvi

.-

Ru&"!

py

ffl

m,

i|u.'i

r.itionc

le-

VtuS liclmiiuis cpKini

\ii,
t

BgO,

rum
1

.;

attentuscontemplorpugnas
Rutubte,
1

ul-

Aut Placidei&ni contcnto

Pnclia,
rulirtl-a

poplite miror
si

cv Placideiani, ru?

picta aut carbonc, vclut

feriahtj

briofi vt

carbongideline&ras, inalttro,

rcnro pcwUtl
lpsB
vin

quasi

re

Re

verfi

pugnent,

vitentqne rpoventes

deecrtent,

moveant
?

arma,

imprtant,

dcclincnt

\empc D&vus iners et pravus habehitur r tu vrro solecs et peritus cognitor

]ir;i-,lic.tlicii-.
r*

Nequaro et cessator DavusY art ipsc veterum judcxct callidus audis. 10 J Nil ego Si ducor libo furhaiite: tibi ingens
viri?

Arma

Subttlis

rum antiquannij
Si

Yirtus atque animufc coenisTespohsat opimis.

trahor

ocfore

ptacenta.
SUIll
;

Obscquium veritri&aHihipemicaosius
Tcriro plectorenim
:

calidae,
tilii

a>

horno nihili iiKi_-n;l MrtUS Bt

menstemnitlautasctapes. Qnare virii damnosius mihi est obtempetare ventri? nimirttm qjnia

Qua

est cur? qtrHu impunitior, illa, 03 paTVO SUmi ncqucunt. ciun ob.soiiia cap1
-

tas

dotsum pacto minus

exiffuo

vcrbi ratitr,

Sed quo
qnte prefio

Nempe

inamarescunt ep^lae

Mii-e fine pi'tit;e,

tu puniris, quo*ies
icta,

appetis edulia

haberi

noti
fiuirt

Quimm6 amame
i

quentihs captatas,
ill&ntes Jetrectani

ct

possnnt? dapes freprdcs va-

lilusique pedes

vhiosum fene recusant

Corpus.

An uvam

hic peccat, sub finrtcm qui pucr

portare cor-

pm

yitiatum.

Dodque ntmquid

peccat

sersnts qttispiam

pfo

\\\i)TATfO\i;S.
cupitlitati suhditus.
<
\>-.

Parad.

5.

An

Ule mihi

Pausiacfi].
1'lin. Iili.
J
I .

Pausias tusignis pictor, de qu.

cap. ?. ct
lili.

ttivr videattir, cui

mulur impcratj

cui leges

im-

35. cap.

1.

pomtf
riihil

pftescrilit, jubet, uetat

qupd videtur : qui

<>>. Fttlvtf

llutubte, Piandctaut.j

\\\

famosi

det*

imptranti negate potest, iiitvilrecusareauPoscit? dandurfi e$t. Votaif vmieudmn.

crant gladiatores.

97.

Coiitcnto poplite.']

ts

geatus est cettarf-

Kwit
Ego

abeundum.

Mwaturf

extimcsccndttnu

tium

et <li_l:uii:intmm.

verb istum rton tnoab stninv, sed netmissi-

98.

Pr<r!i(t y

ruhuu pu ta
solis

aut oar/vne.]
<lla

Puopcra

servum puto. 98. Urget cnim dominus.] Dominatur tibi )ibitio, invttumque tmhit. Pers. cit. Sat. 5.v. 1-24. L/nle datum koc swnis9 (<>t subLiber eso, aue rcbusf An dumitium ignoras, nisi quem vinduta re~ tarat? <tb. fclcum Pausu9 v&torpeSfinsane9 tabeli6.] Cum pne unmoderato pictarum esregie tabetlarutn studio vclut insanis. Cic. Parad. 5. Sunt
pari stuUUi& t qvos signa, quos taiuta-y quosca.-ialum ttrgentran, quos Cormthia uptra f quo.t
,1'hhiia

mum

blice ct propalAin exposito. Plin.lib.fl5. cap. 7-

Quatitor cotoribtis

imtrtottalia

Nieomafecere .!}><// .<, Echion, Metanthius, chus, cUtrissimi jnetores; ex albis melim, a -, sitaceis Attico9 ex fubris sinopide PotUitA,
1

nigris

atramento-

'

'

publicas

pnrtit us

investtvit pictur& efad&atorum, tninistrorwnquc

ommum
101.

.dditisveru mtaginibusreo Pingi dutem gladialoria wuntrn, afque in pu-

llico exponi,

Sttbtilis

Cic, atttc

capta 3 C. Tereniio Lucano. rrtcrumjndcr ct caUidttS Q Nus quoque ocuios eruditos ho> citat.
5. v.

mn\:mjna nwnopcrc
detinct,

diltrtant.

iututniem 1<\ tidmtrunUm, ciamurcs toiitntrm, itim vidco, servum tf e$st incptiarum onvirum judtao. Notazc lerituTsunt

stvpuktm

Echunn* ttd-ula fc autstgnum uUuuud PotycleH

lemus. 105. Qui tuimpuniiirjr.] Pcrs. Sat.

similitiT.
qu"t tu

lao.

rmpumfior

t.ris?

Nam rvn ptt qia oculos crw habemus* Sed obscero tc, ita vcnusttt kaxsta, beantur non ut vinatta virorum sint t scd ut ddcctamcnta pucrorum.
istajestiva f sunt
ditcs

107. Acmfic inamau-sntnt t]nt!.>\] Immodic. epulattiB das po_nas, cum debiHtHtum cruditate pedesqne bono soteoet alim< ncurpus vetttur
!

to|

tumquc
hujni

proindetjue vlribus destttutij VactHant, soli\ idc Sat. -'. utftcium non pue.tant,
lib. v

73

secj.

SATIRARUM LIBER
Filrtlvft

II.

S.
dane
strigilera
?
i

497
subreptam circa
vero
n
/

mutat

st/igili?

Nilservile, gulse parens,

Quipraediavendit. 110 habet? Adde qudd

noctern

Qui
lia

gulm indolmdat
,

gens
si

pj
I

nihil

idem Non horam tecurn esse potes-; non otia rectfc Ponere; teque rpsum vitas fagitivue el erro: Jam vino queerens, jamsomno, fallere curam: Frustra: nam comes atra premit, sequiturque
1 15 fugacem. Unde mihilapidem? Quorsum estopus? Unde

rvile
cju

xbibel
unfi

Wde qu6d
v<

tu

>
fij

horfi tecura

rsarij

cne
jis,

uti

otio; atque temct

al
'

ut

roitutem
:

irrens

cvino

iunc
lieitu-

,..,...,,,
dinee
:

imjtilitei

ac pecsr-qmintur.
n n
hi
I

sagittas

Aut
Nl

insanit
hiric te

homo, aut versus

facit.

Ocyus
13

ffOR /'/'. Qua" />. /bo lapidera l'C'S Bcquid necesse st ? inveniam? HOR \T. Ubi telii
J

D.in"s.
(er,

rapis,

aecedes opera agro nonaSabino.

Vel furft horaoww//'?vel connlt carmina.

/W7'. Nisi Irinc abis veloeiterj ibis ad ngrum meum Sabiuum nonus operarius*

ANNOTATIONES.
wutnt stri^lif] Dans strigilem ouam furatua est, ad habendara uvan quara appetit. Strigil instrumentum est wneum,ferreum, arge lun, curo inbalneis sudorem ve110. Furtivft
i

val

ia

aut saltem velut

rediens.

erro.,

dies multos ab-

seus,

tandemque

terea detergt bant.

ra

116. i nde mihi la tid m ~V] Undelaj lem riamirapudenl :m servurh ? Uiidc quibus illum a nfodiara ?
i
,

112.

hbram tecum

esse potes,]

Varils

117.
reptus.

Aut

>

rsi

fadti]

Poettico

fiirore
:

ab-

distractus cupiditatura illecebris, unfi hora" inaquillo

Satirfi 3.

hujus

libri in fine
est,

nere apudte, solus esse vix potes; animo trannunquam frueris: ac proinde otia n
!e"

Adde poemata nun

cair
'

oleumadde

).

ponere

utiliterque

tempus insumere non

vales

P< rs. in fine Sat. 4. iu rebus seriis et honestis. Tecitm kabita. Nunquara rninus solus sapiens,

quum cum

solus est.

113. Teque ipsum vitas,] Vitiosi sibimetipsls graves sunt, maximfe si soli sint qnia tunc recurrente flagitiorum memoria ct conscientid araplins torquentur.
;

Ftigitivus et erro ;]

te discedere cupts, vel

oroninb, vel ad tempus : sicut molcstum domi-

118. Accedes ipera agro nona Sabtno.] Protinns hinc te amandabo ad ergastula prsedii et vtllae meas apud Sabinos, ubi cum aliis octo servis operi rustico incurobasj fiasque agrestis ex urbano, vinctus N soluto, sordidus et abjectus Juvenal. Sat 14. v. 24. Carcer fe pnectpuo. Rustictis. Plin- lib. 18. cap. 3. Fincti pedes9 dtmnintie manus rura vxenent, Er cap. 6. Coli rura ab ergastufis pessimutn est, et quicquid agitw u desperantibus..
*

num

evitat

servua Jugilivus,

redire

nunquam

SATIRA

VIII.

Ccena Nasidieni luxum minime lautinn imdet.

Vv Nasidteni juvit

te

ccEna bcati

HORATIUS.

Quomodo

te

oblecuvit coena Nasidieni

ditis ?

ANNOTATIONES.
Horatius a Fuiiclanio pcreunctatuv, qualil tWrit oena illa, qua n vanns ostenULtor Nastdiequf pruebuera: Mtecenati, et
1. 71

tfasidieti.]

eui

ille

interfuerat.

accipc, ut mmlcmiator, lib. 1. Sat. 7. v. 30. vel Bnapaestnm loco dactyli. Apage qui legunt, Ut te Nasid. &c. vcl, Najidiem gui junl lc, Ikc. Nam reclamant codices nec non Priscianus
:

NasMieniJf Is eques Rom. fuisse dtcitttr. Pon6 ad melri legetn rel qtitdrisvlkbam voccm

lib

17.

2K


408
E^mmhrrcmihi^crtnaiurura apud me prrtuiirentt Hi>;tum f>t
te \b\
,

Q.

HORATll FLACCl
quaere&ti

uutiquam, x quo wvo, rcctius habucrim. HOH. Si molcstum inmest,dic quod edulium primu srduret fravion-m fiimein. FUXD.iX.
lit

MA iL$.

lhri

>-

Ktfridre.

F(/AT-

ut

convivam diettu her&ttHa <* ., bie ut mihi nunquam ln \ita fuerit inclius. Dic (si grave non cst,) Quae prhna iratum venticm placaverit esca. :>
ia

1)e

\ ain mihi cdw

potare die.

nitio ruit apet

<

Lueanifi

Amehca
sioalec,

tro plaeido captus,

quemadmo;

In primis Lucaous apcr,lcni iuit Austro [ 7M ] Captus, ut aicbat ccenbB pater; acria circum Rapula, laetiiw, nultces; qualia lassum

dum
ccs;

arHrmabat convivatoi*
et

eraiit BCiea rapa:, lactucie, radi-

qu;e

Un^urntem
siser,

machum
sunt

rxcitant;

fsex atnt Gbt.

Posfqnam

reraotti

Pervelluntstomachum; siser, alec, faeeulaCoa, His ubi sublatis, pueraltc cinctus acernam 10 Gausape purpureo mensam pertersit, et alter Sublegit quodcunque jaceret inutile, quodquc
Possct coenantes offendere: ut Attica virgo Cum sacris Cercris, proccdit fuscus Hydaspes,

isia, servus alte

smVmctus
autcm

mfnsam
villosa

cxacecefbetcnit uiappft
;

|nui'iire.\

alter

corrasU quicquid supenrauuaa a et quod posset auueara cxeare

Tum subnigef Hyprogredtens ad instar pucll.e Atheniensis, quantlosaconvivis.

Caecubavina ferens: AlconChium marisexpers. Hic herus Albanum, Msecenas, sive Falernum
:

daspes

16

['"]

Te magis
quc.

appositis delectat

habemus utrum-

cra Cereris portut,

ubum Chium

dctulit;

vinum GaeAlcon autcm

sine ruarina aqu&.

pruaculum juvat,

ouum

Mox rlominus th.rit: Si fnrtc Alhanutn vcl Falcrnum, 6 M;ecenas, te quoe allata sutit, utrunique adest.

ANNOTATIONES.
C. Hert.} Ikfi et here dieebant veteres: ut
ritro

secundum.

Parittr ct

ISXartial.

lib.

1-y

vespere et vesperi.
v. 23.
j.

IYiscian. Juyenalis Sat. 3.

Epigr. 90.
11. Gausape purpurco mensam pertersit.] Oausape et gansape^ peristroma seu tapes, qut* mensa instetnebatur. Ai hic ftdhihetur ad ter* gandarn mensam, qux nullo inantili tccta fuisse
ostenditur.

medio potarcdtc.] Solemnes ergp cpube, qu.e tam mature. imrentur, contra morem, de quo alihi Jiivoiial. Sat. 1 1, v. 88. Ad fias rprtlas suttio vmtiaius ibnt. 6. Lucaeaa aper.~\ De Lucauia ltali;c regi one upris fuecundi:,jam dictumestSat. 3. hujus
libri.
.'.

De

13.
rastris

Vt Atiicavirgfil
ita

Ut

Cercris sacra in ca-

portqt vlrgp Attica, suldatis supra caput

manibuB;
"'

famulus

alte defert vasa vinaria,

Austro CapivSf] Frustra conatnr Nasisic reneriores

proceclitque
Vitle
]

Icntugmdu, ad fastum
Sat. 3.

ei

pompam.

dtenus venditare,
apri carnes,

tactaseese tlliua

lib.

1.

rt tiustra excusat nrtorera

tuduc-

4.

HydaspeSf'] Pucr f irmosns, ortus In Par-

tnnt vehementiori Atistri flatu, cujm narcs conTivaruru eo oHeikle^fntfir.

thia, prope

rhdaspcn fiuvium, indeque adeptus

lib. i.

Vide Sat.

2.

hujus
infti

aomen.
15.

Vide

Od^* 11.

Xb.

v.

40.

7.

Cam&patcr;'] Convivii prxfectus,

Parochus, nempe Nasidietnis. Acria cjrcum R*jpuui, ^c*] Aple satis ad emend.i.mlum t'ii_'tor^nj apri. 9- Siser.] Olus utile etomaeho, nrinam cltn.s, appetiturn excttanfc. Gall. Chervit vel Cclcri: Angl. SKinnF.T. DLoscorid. Plin. ^tc. eo delectatus natratr. Tiberius 0ar jilec."] Vide Sat. 4. hujus I'ihri,-v. 73.
Ftscula Coa.)

Cxcuha.] Dc his Ilb. I.0dc20. Atton] Aher taiaitlus. hiu7n maj'ts esjirrs.'] Dc Chio vlno suplfe Sat. 4. (Juo<I adtlit, maris erpcrs, vcl indtcal vinuin in Italia foctum, adeoque ttoiv trausm.inrrum, quotl tameu pro Chio et Graeco ventleretur; vel hinc jactat punttu esse, et cut nihl
aquse marinai admixtum
(iraeci vino infundere
sit.

Nam

solebaut
ut
fir-

marinam aquam,

Condunentum

e fa:re, sivc e

rraisiori sediracnto

Goi vini. IS-.ijira Sat. 4. 10. Alti ciirtus.'] (*u6 cxpediuorfyrvt.

|

mius, def.ecutius, et incorruptius rcdderctur. Columtd. Athen. Hb. 1. Plin. iib. 23. cap. 1. Huc pefftinet uraculum quoddam pastorihus editum, quod jubtbat Dionjsium in mare mtr?
gere.

Acernam memam
BraJtte,

Ex

acere arbore.
lib.

Galt.

Angl. MAPtB:

PUn.

16. cap. 13.

ei

4<tr t wfuitj apervm eleganrii

sutklitatt

H). Ailamtm.l falmturn) Lith

Lil. 4.

Ode 1K

Otie 20

S.YTIRARUM LIBER
miseras sed queis ccenant.bus una, itias muu~. Di\ innu Fuiukmi, pulL-hretuenttibi, nossc lahoro._
! i

II.

8.

499

0R. O
Fundam. premo ln

Infatanates opes avco scirc, quibuscuinepuUntilms lan tllut4 c 1Jenavei 3(

!
.

o
;

Summus

egb. et prope iuc Viscus Thurinus,

FUNDAN.
loco,
si

Ego

su-

et infra,

-"

vhoro, et juxta

me

Si men.ini, Varius.

Cum

Viscus 'nmrinus

utcumlrlwt

Servilio Balatrone

atque inferiori

lcnc rc-

Vibidius, quos Mascenas adduxerat umbras. Nomentanus erat super ii^sum, Poreips intra,

m&cordor, Varius. Adtrant din lecto Servilius Balatro, et

Vihidills,

Ridiculus totas simul absorbere placcutas : Nomentanus ad hoc,qui, si quid torte lateret,

erat

23
Indice monstraret dipito.

7,

Nam

caetera turba,

quos asscclas adduxIn imo erat Miecenas. ISiomcntanussupraNasidienum, inha verb Poi-cius, risuin pncbens, ciim devoraret simul iutegr.is placcntas. Porru Noment.nius

Nos, iiu|uam, ccenamus aves, conchylia, pisces,

proptcrea aderat, ul digtto

si

Longe dissimilem noto celantia succum Ut vel continuo patuit, eiim passeris assi,

indicaret,

quid forie appoae-

et

retwr teoon&xitapsns. rcliqui e vulgo, nos,

oiculos,

Etenim
inquam,

30 Ingustata mihi porrescrat ilia rhombi. Post hoc me docuit melimela rubere, minorem

<un:.-uimnsaves, conchylia, ]iissaporem halientia valJe

cognito disparem.
innotuit,
iiia

Hucque niox
vnihi

Ad lunam
lia

delecta.

Quid hoc

intersit,

ab ipso

passetia assi ct rhonihi,

i

luul.

non antc gustaram. Tum mc docuit, nvliiuela Quid autcm id rcfcrat, ab ipso

rabicuftdtora esse,

obtuUt quaimminutS dccerpautur

quando

ANNOTATIONES.
Dieitiasmistrasf] Hoc alii dicivolunt Sensusest: Mii Fundanio, alii ab Horatio. seras divitias, quae divitem non faciaiu bcatum, imo persoepe sordidum et miserum reddant
16.

Poraus] Famosus nepos. 24. Placmlus.] Ha; censebantur inter praecipuas veterum cupedias et delicias. Casaubon.
in

Athen.

lib. 3.

cap. 29.

Perditissimi catillo-

Certe hic sordes Nasidicnus exhibet, nui non Ecstatini optima vina Maecenati depromat. fiui cnimvero alii rescrvabat Albanutu suum et i'alcrmun ? Fundani.] Hic crat co tempore potita i 9.
con.icii sale et facctiis clarus.

ni sit,

inquit,

non

alirncntis vesci, sed gulse

irritamentis.

dicitur elatus, placenta fcrvente devorata.

Epicureus quiilam pco mortuo Hie:

vonym. ai Marcellam

Suaves non sunt epults,

20. Sianrm(s ego,] Egtl

lccto.

summus

ir.

summo
Itcin

qute no*i placentas rcdolcnt. 25. Si quidfortl luteret, &c.] Ad hoc pnescriim vocatus ille, ut cibos quosque indicaret,
et

De

situ

discumbcntium,

et ratione dis-

cun.t.ciuU ad niensam, egi lib. 1. 1.1. Sat. 4. v. 86. Porr6

Ode27.

Scilicet erat

eorum saporem velut cxquisitum venditaretinsignis obsoniorum artifex, seu

notandum est, lionoralocum fuisse medium, et convivii domiiuim inimo lccto seroper accubuisse. Itaque hic in summo thoro medius erat Fundanius VisctimThurinum superioreni iiuer In medio lecto medius ft Varium inftiiorcm.
tiorem in quoque
tlioro

gulo? antisies et mysta.

est

Sensus garmlo fides, ccenabamus exquisitaomnia, et succum habentia longe dissiniilcni ei, quem gustare consuetum
28. Longc dissimilem, fc.] Ironia.
:

Si

illi

var.o ostentatori

et

est.

Mxcenai Balutronem
Qiiduiciai umbras.
suis convivis,

inter et Vibidiura,

quos

4Q, Ut uel continuo paluit.] Pcrgit ironice

loqui.

In imo Nasidienus
scilicet et Portio.

cum

Nomentano

yiscus Thunnui,] Thurio Calabriae oppido Lib. 1. Sat. 10. v. 83. oriundus. 21. Farius.] De eocelebri poeti lib. l.Ode
6. lib. 1. Sat. 5. et 8.

Angl. a plaise.
duntaxat.
seri Itrcus.
-31.

Passeris] Passer piscis planus. Gall. Carrelet. rhorobo difTert situ corporis

Nam

dc.rtfr

rcsvpinatus rhomli, pascap. 20.

Plin.
iietn]

lib. 6.

22. Umlras.] Scuiras, parasitos, homines non invitatos a convivatore, sed ub invitatis adSic enim pridem ad ductos velut comites. cranam vocatus, de hospitis confisus benevolentia,

de Paradis : Angl. atples op PARAnist. Plin.lib. 15. cap. mitescaidi seu 14. ceicritate Mala mustea a maturesrendi, qute nunc melimela dicuntur &
Gall.

Met

Pommes

sapore mellro.

quosdam deducebat as--echis secum quibus ijomcn datum f!x eo qubd invitatum sequerenPluiarch. Sympos. tur, velut umbra corpus,
;

lib. 7.
2.1.

cap. 6. etalibi.

Minorem ad htnam.] Alii CTescentem, alii decrcscentem interpretantur. Ego certe" lunam minurem dixerim potiusquando minuitur, quam cum augetur et crescit: astipulatur Plinius, (jxu
imminui lunam
2
ait,

A omentauu<] De
T

eo lur.urioso nepote

pro, deciescere.

lib. 1. Sat. 8. et alibi.

500
melius
ji
I

q;
<.
I

horatii FLAca
Auclieris melius.

V
Nisi

i-

pOfl

tamus
i

cum damnd

Nos,

c&tuwiy moricrrinr Birte ultionet /i/c petit scypkO

ciofea.

Tiun Vibidhis Rulatroni damnose bibimus, moriemur iuulti; 35 Et calicee poscit majores. Vertcre pallor
nisi

Tum

parochi faciem,

nil

sicnietuentisutacres

Tudc

pallor coepit.iin*

mutare vultuin
dos
.

dantig
i

uibil tnni formidaui

PoJtores:
1
i

sive qub potofes ciores lium, Bive quia vini

Fcnit!

vel qu&d maledicunt liberius, vel quod subtile exsurdant vina palatum.

Jara cuncrique pariieruroasimcgrasi xhauriunt

heb$tat gus \ ibi lius 'i

ilatro,

Invertunt Allifanis vinaria tota Vibidius Balatroque, secdtis omnibus : imi

I
i

40

pocuits
tori

Allifanis:

infimi
!

homines minime
i:i

lagen
raena
iquille
|

tur

mu-

nihilum nocuere lagenis. AfFertur squillas intermuraena natantes In patiua ju>nvcta. Sub hoc herus ; Haee graivae lecti

catino

Tum

yida, inquit,

Capta

cst,

deteriorpost partum caroe iutura.

y,\

i,

Eoisset,

u minus postquam peperisaet.

.

ANNOTATIONES.
Quanti referat, uthor melimeJacoUigantnr,ab ipso Nasidieno diuiceris qn pe ille magna\ mpft de re tuuli qu&Jibet usque ad
32. Quiil hoc
intersit,]
1 i

oas
I

i'>i

priinarius vlr,

Porro qu.T inlrrajiotu

iVe-

vcl illo statu lunse

tum
temperirunt,
s<

itocuere tagenis,

u temperantiarft servfirunt?

quo venb aptius Imc iniruduntur imi

homirtes, parasiti, scuirse:
ibi
4'>.

subsetlii

nauseam

disserebat.
itisi

quorum

nulla est

34. Nos,

damnase i'diru~ y ?&] Nasi-

dieni ejusque convivii

ini ils atem ulcUci aht<T non possumus, quam vinum ejus aftatiiA bifoen-

do, cum*
u

uanmu

ipsius et d^lore.

Perterepallor]

Avarum

snbft indignatio,

mentio. SqiaUas\ Squilla pisciculus est e cangenere, >\v quujam antfe Sat. 4. Cic de nat. Deor. *2. n. 123; Phrna (qilae e fc conchis marinisj cumparvft squillA coit societar
. l

ul'i

cenophora sua invcrti cOnspicil. a6, Paro(ki] nfj(a/ t praeheo.

tem comparandi

cibt.
;

Ptinius lib. 9. cap. 42.

rem

38

Pei

ld

'

tS '.]

Ex

personfi

tamd
pal ituru
Lti

adi

rationem pratexit,quaai
vini

nec pigebtt transci b Nascitur in Cotuharutn generis pinna est. mosis, subtecta semper, nec-vnqiton
festivfe

explicat

ti-

Unmodici potuscaloreobtusumjam

gucm pinnolfteram
Ir
t

vocant',

alii

piulnoph/ylucem.

sapere nequeat,

est squilta
r.

parva y

aliti cancer,

dapis assecta-

jy. AUifutiis]
culis, est
Al]fis

Mi

jorjhus et capacioribus poail

Pa
-

urbe Samnii, turnum, in planitii siu n

i

amnem

\u\-

na t lumv 'bus orbu/m corput Assvltant dU ts pra bens. .:'.,.. rtta audacia crem% implent
speculatus indes mtirsutevi

jacei

AtUlairj
et pro

eam.
sit}

Hoc tempiu

agri

mcmimi TuIVm
Cdfivii

2.

>

sigyajkat.

JUa, ore comprcssO) quicguid inclu-

Planeio, 40. ftni

in

tecti,

idjenus",

ejxarimat; partemoue socio tribuit nrnoj] Piscis carens pinnis et br&neniis,

.

etforcjus,

ere
,

discumbentc berunt; quiauosmajgj

imo

lecto

p:

nqn

aut

uil

ilagcnas
i

eorum, qui flexuoso corpanah imput\an utantur-f utscrpentesterT&i in ttcc PUn. lib. 9. cap. '.^o. et 23. &s.
cap. 55. celebrat

cxliausimus, ot vinaria tota an;e dictum; stve quod ilji attonivi

a!ios

IIi

ibid.

mura^namm

viva-

ria, et

eanim

sex millia in ccenis triumphalibua

tam

acriti

Nomentanus
iHenti
irent,

et Porcius

N
ipsi

43. Porrcrfa,] Ergo magnactprocera. Sat.2.

liujus lib.

ex avariti^ novi
si

salt<
1

vino
a^ii al
tei
.

Porredam inagno magnam

timo

spectare

ctt

percissent.

toratii

cum hunc

pumnmt,
t

utur ut Ijbu
...
|

Gra.
(
.

.)

.!.:.:

Quid lioc ad rem ? tt mo addurihir? Pro.

.liinnit,-

fect6 insul&i convivaturis vanasemnia.

citur,

id est,

'

'
.

;rte

uuus

SATIRAItUM LIBER
Ilis

II.

8.

501
|

mistumjiis estoleo,quod prima Venafri 46 cella, garo de anccis ]>is. is Lberi; \ ino quinqaenni, verum citra mare natOj Diiin eoquitur: cocto Chlum sic convenit, ut
;

IIlS

..iTu-.L-l,

garb

cco

Hi

ipano-

um,at
verv
ita
;

non

[aceto,
1

>"i ipt

shic

Hor HKiiris ullum aliiid; pipere albo, non ^ino Quod Methyn BBaro vitio mutaverit uVam. 50
Erucas vjridcs, inulas <\L,r i> primus amaras Monstravi incoquere'; illutos Curtilli l t melius, muria, quam testa marina cemrttit.

re
!

DUUl

t,f i"

inuri;

a.testa
,;!i

i'\
[nterea suspeosa gra^esaukea ruioas irram fecere, trahentia pulveris atri,

appensa
l

.:.'..,

n
|

cati,k- ,i,

55
timr
i

Quantum boq Aquilo Gampanis

exeitat

agr&

Nos majusverki, postquaoa nihil esse pericli Sensimus, erigimur. Unlus posito capite, ut si Filius immaturus oblssetj flfere. Quis cssct Finis, nlsapiens sic Nomentanus^uajcuin 60
fleu fbrtuna,quis est cruilelior in nos Te Deus: iit senrper gaudes illudere rebus Humanis Varius mappA compeseere risum Vix poterat, Balatro suspendens ouinia naso,
et
l
!

.
. .

' '

gravius, ubi

,,

uppp" .

Ru.

tus

,\,.

OlltlS
(ilius

LuterapcstivJ

css,et

mortuus. Eo.
,

..lli-

ijus

Nomentanus ija furaUiarern Ebeu furtuna, solaftis esset?

qviod

nuuien

csi

ihclementius

manas

liidendo! Varius

cachhmos mappa cogrcerc

vix poterat.

erga nos quara tu ? qiwntum lium captas res husempei p Balatro cunqta in jocum u.ihens^

ANNOTATIONES.
45. Tcnafri.]
Piiu.
lib.
l
'

Pp

prsestantift olei

VenarYani

lib. 3.

cap. 1.
ali
>

EntcG,
i

inquit,

5, capt 1.

In hoc yuonue hona prui-

lautitiis,

atorutn

mensam

tuit toto orl-e Iiatia,

maxime agro
v.

'

h.frano.
ui

De

eo jam supra Sat. 4.

lib.
!.

69.

Venafro

Ode

6. in fine.

admisscP, ut in "'frfasuli> ti, Gall. de 1'aunee: AnjrJ. elicamImtlas.'} pane. 7H^eJ.vpcat Coluraella: Horat. supra,
Sat.
-2.

46.

Garo de

succis piscis

Iberi;]

Garum

v.
i.

4 1.

rourug genus laudatissimum escombrispiscibus, qui fircquentes sunt ad Iberiae sen njspaniae
1

52.
ecniiiis

urtillus

Epicureus

ocuit

non
sed

- iendam
et

e maceratis

arthaginera novaro . Plih.

muriam,

tifts

coquendos
sul
salsu-

Vide supra Sat. 4. v. (i.r>. Nec mittendum, adjacere parvam insulam Seombriariara et promontorjum ejusdem nomilib.

31. c. 8.

Uos, id esf,
i

non
s*

n n purgatos,
iti

deprbmuntur h
i.

vasis,

quibussatiti rudront;
,

nis,

sic appellata afreqiienti

piscatlone

scom-

/,

.;

pe

hisSat.

bujus

lib. v. 3-3.

brorum. Sirabo, tbeHj\ Iberus fluvius Hispanue pracipuus, earaque dividens olim in citeriorem et ulteriei quoque sapniiis apud poiitas appellationem tribuit.
.

ns nihil essi

lius,

illo

incoquere in muria sivr succo salso/qui reperitur in marinS

ia
illos
'
'

54.

<?c.]
triclinii

Graode
.

certi

ini

rtumum.
\ arfo,

Olim

ca-

4". Citra viarc

10.

?irtto,]

Vernaculo',

Italict).
.)

rnera velo seu tabei

..

nu-ad acciaeid. i.

/Ueto,

Quad Mrthnr

optimo ex optiino vtno Lcsbi

ftb,
l.

insulae.

Aceto Vide

pulverem.

v.

701.
iisexcitat agris,]

Ode

i;.

Methymna

ilii

civitas posi IVIvbit

Campania, quod
ruinaih
1

tilenen prceclara, vtno gencroso ceteblis. Silius

[tal: lib: 7.

plana

isregi i,plushabet pulveris.

...

57.

.'.

ift'.]

Scilicet

Tmp/us,et amhrosiis Arvisia pocM sitctfs, Ac Methyjnna ferax Lai is cesdere /-' 51. Erucas] Gall. de la raqiiette : An lir.RB nocKr.T. Haec fierba urinam ciet, ivat, alvura rtb. hi A'hen.
:

casura tecti ac
r>

domus.

).

Mi
i.

rwwmj Appositaori
1.

^tspendcns omnia naso,] Lib.

Sat. 6.

e i

502

Q.

HORATII FLACCI
i 1 t

ditt, Easorscsthuinsvitw, ideonuc mmciuam f.mu ^iiua

r. s ,.onriebit

eoque S5 _ V esponsura tuo nunquam est par iama labon. Te-ne, ut ego accipiar kiute, torquciicr omni vn-b oporUl te soilicitari muitinlici cura. disrerpium, ut Sollicitndine riietrictnm? ne panis adustus, huxas tputas capiam ? ne adnsttfs panb, nejus ma!e condkum m- Ne male conditum jus appoharur? ut omnes tcratur; ut bene cxpediti miPraecincti rccte pueri comptique lninistrcnt?
Hfp.c est ccnrlitio vivendi, airbat
r>
l.bori

o.

Im>

nistri

omncs
si

nitidique famulen-

tur?

Hls adjange infortunia:

Tfntoria eollahantur, ut
si

70 ['"]
'Adde hos pncterea casus
:

puta,

aulaea ruant

si,

inodft toNtig&i

oflcoso prde

ttovus catiBu disrumpat.

Verfcs

Ut modo; si patiiuuii y en ;0 nvivatoris, uti

,

peilc lapsus frangat agaso.

Itlm sicut imperatoris, tta con-

dueis,
,

ingenium
,

res

vivium praebentis

anlmum

contrariae ostendere,

jprOSfeei

Adversa; nudare solent, celarc secundas. NasidienuB ad hbec ; Tibi dii, quaecunque preceris,

'

Nasioccultarc consueverunt, dtenus ad ista respoiidH : Quaecunqiu?

[comis.

75

bona
;

postul.ibis,

Dii

Commoda
Kt
XT n JNulloS
. .

dcnt;

ita vir

bonns

es,

convivaque

rtrgianuir tilii ade6 vir prolnis es.etracetusconviva. Tum^e

t.r-tu crepulas.

INlox

m 'iiiiulis
aurcm

soleas poscit. Tlim ill lccto quoqiie vidcrc.i Stridere secretA. di\ isos aure susurros.
..

thoris aspexisscs clmn ad

illS

mallem UldoS
;
.

SpectasSC.
risisti.

bed

llla

?9

fieiiMisurrationcsdiversas.
tiullos
titls

Cati

Keddc, age, quse deinceps

velim ludos speciasse no-

quani

lstos.

HORAT.
jocum
Risi-

At

refer ca, qu;e postea

Uuod
j
.

u ^ q .".._,., r
ffir
.

Vibidius
f
j
,

dum
72l
[
l

sihi

poscenti non dentur pocula;

dumque

tibided^re.

fundan.

Ridetur
i
,

tictis

reruni, Balatrone sccundo;

famulos in.errosavit iiutiii b iiriiu iu^i ii. an Iraciaetiamlajrena V lUKllUS, (iii sit, quod postulanti sibi poeuia non pneberentur. Dum two
fttt

dum

N as d ene
-

redis llult atrx f.Olltis, Ut artc

H-mendaturus fortunam.

Deinde

secuti

85

conflutur risus e simulatis rebus, Balatrone obsecundante ; en reverthur Nasidienus mutftta frontc, quasi ingenio reparatuius infurtunia. Pone sequcliautur

ANNOTATIONES.
65. Ucsc
csl

honum puvum,

concHHo vimtd',] XJt nullum sit ctstabile; sed extrema gaudii

Quo

verft pergit

Nasidicnus sojeia reeumptis

ludns vcaipet. 66. Rtspnjuura tvn v.tinquam^ G?c] I^nvi nuuquam s;niK bracdieare potetii luutn hunc laborem in paraodis ac reparandis cpults, quantm hilaiit&s j;ravi aula:urum casu iutemubata
est.

Convlvkun auleeorum cit^u et multo pulvere inquiuatum vult reparare, Dalatrojiis sermone scilicet erectus et ipse reporatus, VtdeJ. Lips.
Antiq.
lect. lib. 3.

SoleaS}]

Calceamentl cenus plantas tegens

pedum,annexum tereiibushaberus cseteraprop^

nuda vinficntibus. Factum nonicn, quod solum duntaxat seu platttam ootegerent Porrb calCeis vctercs foris utebantur, at domi soleis, Has
etiam
ajipcllabant

70. Comptigiu mimstretUf] Htr masime ad convivii liitititiam pcrttcerc credebant oimi, ut
formosi et nityu eem iuinistii f quorum aspectu conviva' oblectarenuiT. ya.^J^sO-] ftroprii qui jumenta curat. Gall.

crepi^as

ci

crepidulas,

u.

PaUfrcnhr : Angl. AN ostikk,

Cdiet

Ofl

GROOM. Non
erat

sarcabmo dictio

illa:

qualia ciiim

agaso, ut ministraiet convivis? 77. Ht sclea* pcsrtt.] Vetcres priusquam ac-

cmnbefent, tu^as mvtabant vcstibus, quas a re cmuUoria dixerunt. Tctron. Ceniutoria rcpeti' mus, <t in proximtan ceUam iucti sumus, i?njud
.^*:s

Greecavoce xmirihe, Qe\\. !ib. 13. caip. 0. 78. Stridrre secreta, ^c.] Ata-r altcri msu* surrat Eequ^ perjrit Ulc ? quidmplitur? Observa, lector, in noi- versu frequen;iorem iiterauj s lielU; susurros exprimentem. Hd. Fi<tis rerwnu\ Ridendi praetextu fingebalur, nc :-e tie rideri Nasidienus adverterct. ii:r. maxime ridcrctur. Sat. 2. hujus llb. Pani
:

rcnan corraptus.
Iialatrvue sccinuh
;}

fnti strati crant.

Turn etiam

solcas pedi-

Secuntlas partes agente>

bus deniebant, ne lectum lcCtique Stxagula et Majrtub 3i 50. torafia cun.^mrcan nt. Deposui mleas, ajferticr protinus inpfn
tnter lactucas vxygammtj

Vibidium aqjuvante, ad movendum risum. 84. MutattefrwUts] HilarifrfetixcEsuifactus,

lxtQ Liuimolaeuti^iD .miauvarjxus.

SATIRAHUM LIBER
Mnzonomo
pueri

II.

8.

503

magnd

discerpta ferentes

fkfnul! in prrc^rar.di lance ges-

Membragi'uis,spersisate multo, non sine farre; Pinguibus et ficis pastum jecuranseris albi, Et leporum avulsos, ut multo suaviils, armos, Quam si cmn lumbis qiiis edat tmn pectore
:

tantrs

membragruis
itcmque

divisa, plu-

rimo
sa

sale

fbxvt conspcr-

adusto

*JO

[bes:

Vidhnus
Suaves

ct mcrulas poni, ot sinccluno

si

rcs,

palumuon causas narrarct carum, ct

; nee non jecur albi anseris piqgSubua fiti-* saiziifituin huDtBMB eiUim leporinos abstraot03 f tanquail) lon^e melias quid, i]u.'uii si cun] lumbis edantur* Jam aspe?imus affisni merulnt adttsto pectore, etpaluinbes sine
;

Naturas dominus;

qucm nos

sic

fugimus
illis

natibus: qurt; qnittcm juctittda

esctiHssentf
si

causas

eorum

ct

ulti,

Ut

nihil

omnino
affl&sset,

natuna impartune herus non Ergo hunc coramemoruset.

nos
ulti

gustarermis, vclut

sumus

Jra

fugientes,

Canidia

pejor serpentibus Airis.

i)5

niliilque prorsus delibantcs, per-

indeaesi Canidia Africanis anguibus pestUentior illa aspirani<i

Hife ai

wet.

ANNOTATIONES.
86. Maronomo.']
rficitur

Genus

est

lanets naaguae
ii

89. Kt Irporum atnhos, &c.] Yule hujUS

Ub. S:u. 4. mSi

a~o Tsu

vifxsiv

(xa%a$,

dtstribuendo
uleo, ut fla-

Baazse, id rst, edulia quaxhiri e favtni et laic,

ut vult Suidasi e luriuu, aqu&j
*t

Lrpon*; sapicns scctabitur armos.

Maitiul. dfun.tte
:

M.

.1'2.

cet

nesvcnio.

Varro usus

est ea

voce Ub,

s.

Tota
F.t

tiii

c*p. 4.
Pvsitos

De

re rnst.

tuailltts, inquit, e turdix

ccrricc sapit.

ponetvr anas, sed prctore tavtum Cftcra rcddv eoqwo*

iamjedt

wl Tusatlano; ut alios viderct nntvniomo cocios, atios tircumjlnes-

91. Mcridas,] iiuW.

BIROS. Palnmtes;']

DcsmnlesyAu^. bl\?K-

tras voHtantes.

Discn-pta fcroita

Membra

gruis.]

Quale

hoe cdulium
farrato

^ recisis ^ruis

membris

avulto sale

Silvestres columbas. Call. Uamiers: Aim;1. risg-doves. Sine chnie.] Quce tatmsn pars optima est, et

obnspersis?

Alii

intelligunt

Tpa^M*
muxime C&rneUm

palato suavissima.

Vide Gell.

lib.

15. eap. 9.

seu edulia c parttbus aviuin extremis,

Ncgant
lium

ullain

avetn pr<rter
:

cemctbus.
jtfepos,

Pfm. Kb. 10. eap.

2.1.

comcsse oportcre
sttai

fccdulam tutam arterantm avium atqve alti'

ui-

qui

D. Augusti principatu

oiiit,

cum

tantum apporuitur,ut adunicttlis

paulb antv tccptos saginari ; add ./', nconurs magis plucere </uavi grues: cum h&c mtnc ales mter primas expetuttir 9 illam
scrileret turdos

feriori parte saturijiantjConciviumputantinopiB.

snrdere

supcriorcm ptrrtcm ttvium atque ulti-

Ituvi qui cdunt,eos pakitum

*)!.

nemo
albi.]
!ib.

velit tetigiste.
et ftcis

StiBVSS res, si non,

88. Pinguibut

pnstum jecur anseris

delieiis

Hoe

in prsecipuis
-T2.

erat.

Plin.

obsonia nobis fortassc nonimportutia ^arrulitateeaNa^idiemifinimiuin

venditusset; ac velut

non haiere, &c. &V.J Qnae qvtidem jueunda extitissent, si

mQ. eap.

rWostti

Mipicn1i<nc\ y qui eos

(unseres) jecoris bonitate noverunt. Fartdiius in

optima eollauduret, quje sunt deicrioru, adductis peiptiutn a rerum nutura oausiq et rationibns.

magnam

ampiitudincm crcscit, . . . .tjetnptum Juvena). Sat. 5. quoqitc lacte mulso augctur. Anseris ante ipsum magni jecw:
Pcrs. Sat. 6. N

Satur
Aspict

anseri<; extis,

Martial. Ub. 13. Epjgr. 39.

quam tumiot magnojccur anserc ma~

lib. Q.

jus.

PugmtnsitMi, Ut nikil, &.] Ulti sumus, pistando ex iis qu;e sic innjUe venditArat. 94. fclut illis Canidia affldsset, &c,] \h .i afflatu suo venenum lethiferum atfudisset Canidia, veuefiea eelfbris, de ijuS in Kpod. ult, (Jolumel. Carcndnm ne u svrpeutiius ajftentm\ quarum odor tam pestUens, ttt interimuX uni*3.

nibil

Vu!p Ailien.

cap. 8.
in primii
t

versos.

Anseris ajbL'] \atro de re rusi,

Talem

commendat

lib. 3. c^|>.

li

omuis

95. Serpentibus Afris.'} Afirica moustronua jreneiis fenw. Af'i ( '^* atfis.
i

504

Q. IIOEATII

FLACCI

EPISTOLARUM
LIBER PRBIUS.

H.EC pars

Horatii

Scnnonum

in quibus eleganter et

altera dici potest, continens Epistolas, ornate quidem ad anncos scribii, m lam de
i

rebus domesticis et futilibus, quam de gravissimis quibusque, puta de moribus vera virtute informandis. Merito igitur Sapientes Episto/as

Qiiud si novum, at certc pul< hrum est, versibus Hinc eterrim ejusmddi Epistolas. inajor familiaritas in suos elucet, et noiniullam scribenti libertatem et amo-nitatem tribuunt Musie. Ita sane quaedam racilius enanaiitur, et <ju;e peir
rfuncupat S< aligeri
et stiicia oratione scribere
<

se austcra, jucundriis excipiubtur. Prima h c Epistola M;. cenatis hortatu scripta satis apparct, et qui-

dem
virti

oetate jaro provectu

!.i

hoiioribus ac

cl!

sitils

Iu ea reprehendunlSlr homines poeta nostro. posthabere soliti, ct quae adcorpus, quain

quse

a-i

Poet.

lib.

animum spectant, nuilto studiosius iuquir.en.tes. Jul. Scaiiger nitidwris styli fatetur (>., quanquam dnrtis alias castigator,
Prima,
fiuinhi,
inquit, quovis

esse Epistolas.

melle dulcior

est

sententia
raritatem.

appositce, dictio casta, rofnnda, suavis.

Quapropter arhitroi hostre-

mam

oiuiiiinn

priit.ii:

positam ob tuculentam

Id Qiiarc rhiim Episiolarum librum Satiris pbstpdnendum censeo. quod Cum in vetustis exemplaribus videamus, nescio quid consilii ih menlem venerit iis, qui inventurn ordinem subvjerterunt. Grammatico Credo quod viderent versum i/liaii, sumfna dicende nihil infelicius.
camcena: quasi vero nou hanr ipsam postremam
intelligeret.

EPISTOLARUM LIBER
EPISTOLA

I.

1.

505

I.

AD MjEENATJEM.
Ftwohstantiam hominum redarguit,
et

pravumjudicium deopibuset

honoribus.

Prjma

dicte mihi,

summa

dicende camcena,
714
[ ]

Moeeenas, ii primiscarminibus,
poetremis,
iui

me
el

cel<

cclebrande

rae

sai

prubatum,
<n, vis
i

Spectatum

satis, et

donatum jam rude

qusferis,

jaraquc libertate frueuu

.r.jii

Msecenasj iterum antiquo

me

includere ludo.
Veianius,

obstringere

vi teri

tei

Non eadem
arniis

est

_etas,

non mens.

citatione.

Atqui

non

eadem

tetas idgst, d

n itf< iji ingentura. _Kn Veianius^armis in Berculis

Herculis ad postem

Ne populum
Est
niihi

fixis, latet abditus agro, 5 extrema toties exoret arenft; purgatam crebrb qui persooet aurem
7IS
[ ]

sede susppnsis, delitescil quietua

iuri,

ne amplius populura de( 1

1

prei etui in ultinia arena.

di >',

te

qui sa-plos insusunet ad

pnideiist'_iiijH"vti\

Solve senescentem mature sanus

equum3 ne

tneun sapientem: DiL-quum ad seuiuia vaceentera, nc

fturera

mltt

ANNOTATIONES.
1. Primfi

dirfcmihi, &Y.] Similein dictio|

.

tur strpplicare populo in theatrosedenti; seu ad

ik in L

gtas,

H'

siod,

er

petcudam vacationem, seuad deprci

extr< end,'w ulLuno vii et jaiujam a pari suo victore enecan extrerail amphitheatri margme, uhi

lam morvel, in

Theocnt. Theogn. prsesertim ergaDeos: unde Horatius .'3 ;nati m, qnasi numen venei tri ostcudit. Sic Ecloga 8. Virgilius siye Pullio> i

tera

liscrin
u
.
i

rtabatur.

nera sive
'arn

Augustum
'

alloquitur,

A te principium,
(

accipejitssis

capta > 2. iJunaium fude,'] Acccpta missione jara liberum. Kudts vnrga erat [palmeasi cjuibusdam Edes) quft donabantur gladiatores, in sigijura

ma

rnihipurgatamj&cJ] imaratioseu excusaUo non scribendi rutt Veianii rudiurii exemplum; altera cst rationis raonitum rectfe et sapienter suggerentls, raattirfrcessandum, ne
7.
-__,'.!/
I

loria

posterioribus soriptis ci

amntojam

exauctjorationis";
et

ut

demceps cessarent a
publico caperent

fladiaturi,
["rac

atuncnta cx

dicti

rudiarir.

Prtscian. Sueton. Tiber.

.

cap. 7.
'

Muiius glactiatdriam nlocis. Primtiminjoro, setimdumiri

.

/,

>

'amphiih
catis a
...

jue
Seril

um

revo-

'} ntilliuni.
iudo,"]
is
i

Antiqvo

iamnumlyri-

cis et amatoriis

canninibusj Velut olim in juvenili florc et facultate. Atqui raii.us aptus nunc surn istis rebus: irad seria, honesta, philosodeirl cbnsi

marcescente obscUn tur. Purgatum.'] Philosophue documentis excultam, et sanam menteiu. Pera. Sar. 5. purgatas inseris aures Frugc Cleanthea 8. Solve seuescentem.] Sicut prudentis csr incitatoris, equum a:tate fatiscemem jamque mihus alacrem solvcre h curru, et maturi rcmovere, ne iliosus ac suspiriosus in curuli certamine defictat, prioresque victorias dehoii' jtet ita debel scriptor ingenioaus temptstive se quieti dare, et ;i scribendo cessare, ctlm scnio
:

phica

fatiscens eximia, ut ante,

depromcre nou

valct.

4. VeianiuSj] Il.ustris gladiator.

Ennius,
Sintt fbrtis eqitus, spati qvi s&pe supremo
Vicil

Armis Herculis \rmis post ,j p emerita sttpendia suspensis <\ more inHetcuHa sacello, quod erat ad amphitheatrura ut notat Theo.l. Marcilius, Cujus certfe magfe arridci
i

Olympza, nuncsenio

coitfectu? q

sementia, quara opinautium idcirco prse cseteris diis Hcrculem nominari, quod Ule cum monstiis
Jactatua toties victor ftlerit.
5.

De circensibus Romam
ti-,

Lat^t abctitus agro,]

.

Apttd villulam suam

fifc.]

rusticain otio rruitur.

translatis, de positi< mede solemnibus cuniculis, deqtie septcim au'iui ad raetam circuitu, ac caeteris ludorum ritibus, vide Alex. ab Alex. lib. j. cap. s. 8tc o. liia Juoit.] Spiritfts ducenui laborans diffi

.i

strema\

Ne

ultracoga-

cultate, circi

dccuncre spatla

pari

iit

olim ve-

boa
&ub finem
defEciat,

C2.

HORATII FLACCI
el

atque <rgrc

anheHtmn trahens dcri^ aiur. Krgo jam cannirribus, aliisque jocta nuncium remltto. 5j riemceps ei qusevo, cjuid bouum,
quid lioncstumai/; atquc
in id

Peccet ad extrcmum ridendus,

lliaducat.

Nuac

itaque et versus, et

cffitera ludicra

pono:

Quld verum atque decens curo nis in hoc suin:

Condo,

ct rogo, et

om-

[sim.

incumbo totus. Coltigo et contciu^quse&ratimhibibcfedXMufc cd usum. Ac nc forte scisciteris,

qaam
liOs

quom ego inagistrum, disciplinam scquur; nuljr;ecoptoTis

et compono, quae mox depromere posnc foite roges, quo ine duec, quo lare tuttr; Nullius addictus jurare in verba magistri,

Ac

Quo

nie
pes.

cunque
:

rapit tempestas, deferor hos-

ridtliirt

Opi-

13

[?"]

hionibtts

me

addico; sed velut

hospes
sus,

reror,

qmvun-nie

me

Nunc

agilis fio, et

mcrsor civilihus undis,

satelles:

iinpctus agit,
et retp.

Modosum

actuo-

Virtutis

vcne custos, rigidusque

ncgotiis occupor,

Nunc

in Aristippi furtim prcecepta rclabor;

acer

et obscrvans

vittuns sincenx defensot modo clam redeo

:

ad Arist.ppi
true fes,
subjici.

di

cuucnta;

milii-

debcntibus; ut piger annus quos durapremii custodia matrum Sic mihi tarda fluunt ingrataque tempora, qu;e aevejte dhclplinss novercarum spem [quod obnoxtfa; ita mihi lentum et muiestum tempus labitur, quod Consiliumque morantur agendi gnaviter id spcm differt ac desiderium ex- jEque pauperibus prodcst, locupletibus jeque; equendi strenue. illud, quod in/rujue neglectum pucris scnibusquc nocebit.26 opibus pariter ac divitibus utile sit sprctum verh pueris ac se- Restat, ut his ego me ipse regam solcrque elcPupillis,
:
;

BOn mt rebus, vclim Sicut autent longa nox &>, quos mevetrix fallit, ct dics longa opcri dcbito adstrictis vidctur; annusvcrotanlu3 pupillis

Kt mihi res, non me rebus, subjungere conor. L't nox louga quibus mentitur ainica, diesque 20

Longa videtur opus

nibus
est ut

siniilitcr nocebit.

Super-

mc

incntis.

ipsc his pnveentioniet tuear.

bus re<;am

ANNOTATIONES.
locitete ct ardore, ivlroque alios

secum ccrtantcs
Plin. lib. -iG.

16.

Ntmc agilisjio, ?c]

voliuotatibus,

InterdumStoicxis,
in
rc-

pnevertere ct siuietari

oe |ucat.

proscrijnis

tap>6,
n
tis

Tanta tri&, inquit, verhasca <"=/, ut'jurwn vivdu tussient\tiUS9 seditia quoqne
'

virtnte repono, ct

suninuun boimm sapientem a capesscnda.

publ.

non removeo.

u luiihetur
.

Bi
,!

<

ls.
Ivrica,
t<

Nunc in
statuo:

Aristijpipi,

&Y.] Alias voluptaliis

]a.
B&tiri< s,

Nugas, jocos,
'

corporis consectpr, atque in

rei

suminum

boimm
:,
7

II

Qui&vm
openun
c'
,

1 -

riuloso-

tione sapienii interCiico

\cio oublicse admiuistni* paiiter scntiens cum ;

pfcix in^rali
\

!.

seduUm.
j

:.

,.''(,,

qm
ct

M&alia docuraenta
rtimiuo, ac
jjost in

in

meiile nefi recondo

'u'
ta
r.i.

nrdiiiem
>-.rn
i-i.

libo,

tum ad mcam tum ad

atiktati

Quottttc&i ;,-." Iare.f fifc.] Quam sectam smpfectar. 1-ib.i Dde9, Soorai am domwn,

Cyrenaicbet Kpic-ureis, cum<jueliorum tlucihus Ariiitippo ct Epiiuro. Cic. 4. Acad. n. 131. Atii mluptatnn Jinem ess vvlutnmt, quorum princeps ATistippv$> qvi Socratem au&U rat undc Cvrendict .... Aristippus9 tfuasi aniunnn nuflum halcamus ita rorpussolum turfur. 19. Et miki rrs, nun me rcl-us, c^c.] Quid
hpc
siBi

Piurcs iifm[

rui

femiUiJ

ceicbxcs

velH] Arfstippus ipse dicat et expficet.

1 :

Eeque ducetn ac principcm cplebant: Academici Platonem, Pcripatetici Aristotetem,

uum

t\

5Jtoici

E|>icjru:Tt,

/rnonein.f Mvp.nn Arirtipj-Uiii^Eiiifiirci Diogen Lert. &c, Vii

14.

V
.,-.
.../
. ,

\traret
i

^c]
quibM
sit

Ntdlis
in

Eu objieeretitr Rabere cum Laida minimi crubescensj Ra&eo hdida t inquit, iwn ftahnr a LaSde, Cicer. Ifb. 9. Epist 36. 24. Agendi gnaviter id tjurid,] Scribendi vulgauiique libctlum moralia pneccpta conti-

Nimirum

.',;

t,

./.';.'/,

pAv
i'

lietltcm.

paretnust qsufd

in

quayue
'{.

wrei/sus t
\
. i
.

r,

Mb

"

fl

est a
,

ro rnili-

Pueris setiibusque.'] Pers. ?at. 5. v. 65. Petiti hinCfjuveuesque sentsoue, ntanimo ceriuvt, mi*erisoucviatiai cattis, 27. lemcnUsj\ Primis pbitosopbiae docu26.
1

ducis jurant,

ruentis,

morutn

regulir.

: ;

EPISTOLARUM LIBER
Noii possis oculoouantumcontetiderel^nceus, Non tamen idcirco contemnus lippus inungi;

I.

I.

507
tatn,

Kuimvero yuauivi* neq&eu

acute vldere quam Lynceuej uun

29
NeCj
rjuia

717
[ ]

dcspcTcs invicti

membra
si

(ilveonis,

kdeotamcndeMnasBngere oculoa lippientes; ac lie^t non suerea Bobui fortis Gly'(.ii'r, ntm propterea

Nodosfi. corpus nolis prohibere chiragr&.

nraliaos a corpore

arcere

ubiregr&m

iiraodantcm.
progredi,
ulterius.

Licet
tametsi

Bsf quddam Fervet avaritia, miseroque cupidine pectus? Suntverba ct voces, quibus liunc lenire dolorcm
prodire tenus,
ultra.

oondatur

kliquatenus

non enim
et

liceat
si

Verian

inagnam morbi deponere partetn, 35 Laudis amore tumcs? sunt certa piacula^quee tc '1 er purc lccto poterunt recrcare libctlo. IrrviduSj iracundus, incrs, vinosus, amator, Ncmo adeo reras cst utnon niitescerc possit, Si modo cultune patientem commodct aurcm.
Possis, ct

animus cestuat avaritut mueroa Jariente; vi promptu ailsunt sermones,

cupiditate

quihus mitigare queas boc malum, et raugnam istius BBgritudiiuapartem depellere, Szglorisa studtoinardesees, habes quffidam remedia, qutbus curari possiB)
libro ter sancte perlecto. Dcni-

que y

inviilus, irncuiulus, ptger,

40
Vtrtiis cstvitium fugere, et sapicntia
Stultitift caruisse.

ebriosus, perdite

prima [ r8 ]
credis

amans et quantumvis iuhumanus quisque pro*

sanaii

Vidcs, quse

maxima

juto

poteat,

si

quntem

animum docilem

preebeat disci-

Esse mala, exiguum censum, turpcmque re- ptinse. Virtus est lugere vitram et prima saptentia liberum esse pulsam, a ratuitate. Cernia, quanto ani Quanto deviTes animi capitisquo labore. mi et corporis nisu declines n:e P u,;is s* maxima lmpigcr extremos curris mcrcator ad Indos, 45 mal videUcet paupertatem, ac repulPer raare pauperiem iugiens, per saxa, per sam icnominto&am. Sic tu nc*'>
i \
'

jgnes:

gotuuox ad nhiinos Imlos conU iulis,inopiani Btrenutdevitans, pcr mare, per scopulos, per flammas

ANNOTATIONES.
09.

Non tamen

idrirco,

rV.] Etsi nequeas

:

36. Piacula,

qum

tc

Ter pnrc

lecto,

&V.]

tam

quim Lynceus non ideo tamen negligas-collyriuin oculis adlribere, arcendam vel sanandam lippitudinem. De
acrcs habere oculos,

Ativerte tria verba a rehus sncris

ct

religione;

translaxa ad sapientiac stiuiium. Piacula: lib. I.

C)de 2. nario

v. '2*}. et

Epod.

5. v.

90.

Ter

: <le

tcr-

Lynceis oculis,
iiO.

lih. i.

Sat. 2.

numero

in sacris solemnij dixi alihi.

Ju-

Glyconis.']

Is fuisse-rohustus pugil dlci-

vesal. Sat. 6. v. 523. Pexs. Sat. 2. v. 16.

Purh

Quivlam lcgunt, MUonisj nempe Crotomentionem hic esse volunt, qui taurum vivum humeris tulit, manu mactavit^ ac devoravit, in Oljmpicis victor. rleinsius mgeniose et erudite contendit intellieendtun es&e luc Glytur. tuatje

conem plulosopiuim, quem L.u' itius scrihit fh hio <rpoie et kabitu prorsus athlclieo extkisse. 31. Nodosa cfuragr/i.] De chtragri lih. 2.
:

purS mente. 'J ihull. Casta placvnt snpcfis: purd cum vcstc venite. Et niantl-us purts sunvtejbutis atjuam. 40. Si modo atUura} patieutem, fiSTc.] Cir. Tusc. - u. i;J. Ctdtura unimi pkitosopkia est y qau: vitia radicitia extraha^ ac pra-parat ani mum ad satus esdpietufos ; eaque mundat ci scrtl, ou<r aduttajruttus ulrrriiw^Jenmt.
42.
Stultitid

Sat. 7>

tum

et

Nodosa, qnia nodis quasi pmmedit mousum nianuum. Seu qu6d humorcrassus

caruisse^]

Carere

vitiis.

I?

enim

vitiosus, qui falsis ac stultis vulgi opintt>

du^itorum tntemadia occupana, turceseere (aciat

vclut nodos et lapillos quoadam.

nihus velut normli

vivendi abuihur.

Contii

Unde
58.

Persius

tapidosam
ttam.

dicit cliiragram, Sat. 5. v.

3%,MstquJidamproduetemts, ofc.] Al. quaSensusest: Quanquain non ueet reconditibsima uhUosophke arcana scrutari, at prodest tamen plurimum vcl nritnis eJementis imbui, et
istis

qui rectte ratkmis lumen seinutur, bouus ct sapiens est. 43. Turpemque repulsam ,] In petendo magistratu.

Cic.

pro

Plancio:

JEdilitias accepit repulsas.

offensiones

tum repulsas
tt

C. Marius duas Omc. 1. n. 71. Ciun quasi quandam igno-

saltcm delibure nonnihil e\

medicamentis

vtiniam thnent
4. >.
r

itijumiam.
Aif remotissimas orlus regi-

vitiomm, ExpugnatHorutiuseos qui sapientiip studium liinc dissuadehant, quod eam assequi
pexfectC

44. Cajit/i sque iuh>rc.] Synecd, pars pro toto

Ad

IiuIii:-.]

ncmo

possit.

34. Suni verhaet uoces, &c.] Doctrina

mo-

Vide Ub* 1. Ode 12. v. 56* ones. 46. Per mare pauperiem.Jugiens.]
Sat. 14.
v. 'i75.

'uveicsJ

rum hahet rcmedia

niorbxim,

adversuE qucmlibet anirui

sos
-*

Q.

HORATII FLACCI
cures ea, qiue stulte nriraris ct optas.

oerf detreetas snacnTtare sa

Nc

vi, ac erndiri,

ntsciasea
?

eoirtemrtere rufe fatne Eestimas

inasrtv

Bequis ritus certendi in phgiSel conv non oiatit vtctor esse in

et
Lhis
J
-

eonrupisi .

aurlire, et meliori credere non vas l Quis circum pagos et circum compita pugnax, Magna coronafi contemnat Olympia, cuj spesj

Discere et

'

">Wn. \;u is,--s

rtadipisci

sine rnapto laborc?

56 Cui sit conditio dulcis sinepulvere palmcfi? [ 7 9] Ewmwro Viliiis argentum est auro, virrutibus aurum.
'

A ,
.

O ctves,
Vutus
t>
i

post

cwes, qu_erenda pecuma pnmum, Bummos haec Janus-suiftmus ab

:

|>rimd sunt virtus-amempost

iniO

,mW
strat

Janus snrr.mns atq

praedi

le
it

imus

Hsee

tsm
'

IfRlocet: lia>e recinunt juvenes chctata senesi que, 59 Laevo >uspensi loculos tabulamque lacerto.
Si QTiadri&gentis sex septem miilia rlesint, tibi, sunt mores,et lingua,fide Plebs eris. At pucri ludentes, Rek eris, aiunt,
,

i*

jtamqu&in

sene*i brachio sinls-

oo

api

Est animus
sepfei
i

lesideramur

ad

ueris in-

genirtm, nrobitatpm, farundiam,

eris plefeeius

Verum quanth mchus

pucri inttr luf.ltndum edicunt,

Rex

eris,

ANNOTATIONES.
rfspice portvst \cmtm magttU traOibus mdre. Plus ho~

sudort: avai^iotTj nMav, swe sanguiuc, scu ;crueniam victoriam

1

'

,am
'..!?

'

52.
qitoi-unqve

.'
.

rV.] Cftssian.

'

/:

jl

:
Honi

:..

<:..p.
:

:;.

pneclaram

sirailitei

SpesLucri

nec Carpathium, Oatulaque tan-

insu\tuit

/v.

-...;
.

'jEqvora transilkt, &V. 46. / Per scouulos marinos, per

::).

sttihe

ricei, civfc, cr'<.] Prosopopceiaj qut loqucns inducitur quispiarn e vul ;o,
/-,,
1

Pcr
jier

ignes.']

Vel pei
ifrido
ci ls.
i.
'

1.

,,'..

r.]

Id

n6runtet

mui
.

Lib,

3.

Odt
47.

..

-.

234.
1

....
,

!..
igitur

inala rje1

doccnt fceneratores ac trapeziue in fbroconsiduas inter Jani statuas. l)r. his lib. '^. k t. v. 18. t,

ertatem, nullum non

ctfr
d

66
trei
.

Hunc enndemTerlib.
1.

..

-iiniii

explanavij

Sat. 6.

ravhis

*'.-}.

inatum

Scil

pb
,
.
1

>,

Stulfum esse
,

LoculoSf ad fcenus reponendum, rel in quibus calculi ad nuroerandirm ihbulam, irel in ujna snnr, vel supcr
:
>

quam
57.

positis
f;
1

ali

ilis
.

aut
j

numeris supput: Supple millibiis

>

18.
.

Discer

fpi

wfirtBvl
11

riflim: qi

|uestris est, ut alibi annotavi,

p;lo-

iel

minon Quare ergo

riam

quivis.
]

t:
.

virtutis dccus, et
tfnti

gloriosum pe-

:..

..;.., um,
1

ambitiosus: Quidni quesi

lin

'

:;;aii?
\

ptum ntm
].;:

poi
I

mi,

(ncerpretatio

rerei

[ira ''i:ni
:

non

nlsi EEgr^ et vix

,
. :

utatio r.t siul-

irum Jani,
juditio.

naturali

lumine

et

rum
I

Ili
iter

nimitum
1

vert,

io.
I

OlywpU

Olymptris

in

ludis.

Vide
<i,

1 . (

nt

prini (|)atum

Itnlpndum sjionqui rectiut rit, non

.'.*

1.

Shic ptdvcre'% 'AxcnrZ, Thucyd. M< taph. cifrn taOorem, mitto

uto,

ct

Up-

pu

r,
,

;nobi!

Vide

:.

ubl dc bdsilindA, aliis-

Ita etiai

rorum.

:1

EPIST&fcARtjjVJ
Si
refcti fticies!

I.'

BER
60
est

I.

1.

Hic murus aheneus

icx.,

esto^

st

rccli

NU consefre

nurua

ait

->:

miHitw

sibi,

nuHft pallesdere culpft.

Koscia, dic sodes; melior

an puciorum

Nsenia, qtwe peghuih recte facientibus offerf, (J Et maribus CuriLset decaniata Camillis?
Isnetibi melius suadet, qui iu rem fa rias; rera, Si possis, TVrtr; si non, quocunquo nioi! renjj
\
:

fertu

bratum ?'An
,

ill

tibi

qui
:;,
.

51

propius spectes lacrymosa poemata Puppi

qui (brtunee te responsare superbae
cunque
i

An

flel

car-

Liberuiti et erectum prsei ens Uortaturjet optat?

Quod si me popuhis Romanus forl Non ul porticibus, sicjudiciis fruariisd&rh, 71

Nec sequar aut
odit;

ai

fogi&ta quse diligit

a ine fhrte pereuncYt

["']
sicut
..n

Oliin quod vulpes {egroto cauta lconi

satur; respomlcbo idem,

...,-

amem

vsl

m
quod
oltiri ast

qu:e ipse amat ;uitnvwini

uta vulpi

segrotauu*

ANNOTATIO^S.
60.
.

fito

murtis aheneui
i

esfo.]

Proverbialis
teni

Buadet

morum

praceptor

oimus.tuas
it>r-

Sensus doctrinam haoe

st

nihil

firmius

phttosophifi imbutus, riim docet caicandam

vel,ut explicai Erasmus, boc

ui
'

cumqne
vitits liber

bortatnr,

certum sit tibi et iramutabile animi decretum. Item muro qublibet aheneb fortioi et ittej
nabilior est inn
sit
n

ad

i^irtui

eri
,

enrja et

iritt

gritas.

bc tibi

70. Cur ]on ut particibu cuni ipsu pariteT sentiain

rl

ic,&

.]

'"urnoa
t

(fivi-

velut propi

ere validius.
l.<\ theatralis
quu* vetait
I

tils,

sicut proraiscuc
v. g.

cum

illo

62. Rgscip /<r.]

bus utor;
R
i

ptiblicis

aml

rebus commtitii* con,

Othonr

trib.

pleb.

equitem
ibi n

gressibus, cojloquiis.

71. Porticibus-]
le

De

porticibus

Romce

variis
lib. 'J.

E_pod. 4. v. 16.

inuot.

atque insignioribus fuse Alex. ab Alex.

cap. $3,

rroprie lugubris raniio, sed ad iolemne Eft dictura puerofuin, dc qtio mox.
63.
Nter.ia.']

alia

quoque
!

transferi n

Nps etiara aliqurd lib. 2. Ode T5Celebris in primis erat porticus Augusti in pu.latio cum btbliothei 1 Grieca Latin&que, Nttmidicb marnjore eleganter
^ntbus,
cis
i

5* Maribn
.

amitfis.] Fortissimis
praeditis.

extractfi,

nee rod

R m monim
Odel2.
65.
legis auctor,
fas et nefas,

masculi virtutc

Lib.

l.

tum

laureatis
pi

--t

m upi

ta.

Eral

eterea porticus
:

TsneUbi meUzls.] Roscius Hle theatralis tibi suadens ut studcas lucro per
L't

Pompeii

de manubiislCimbricis tacta puriicus : porticus Oci ik

eollo>>

juxta a?dem Junonis, in qu& Augustus

67.

p-

Ct.] Equestril
li

cavit siffnn

mi)

aria olira

gradibus sedens, Nerape j.tnt scnatorcscxorcliestrj,qui proximusejat pra locos; equites Romani deinde etjuatuonlecim theatrigradibasex Othuni? lege; dcnique plcbs
('

erepta: Phitippt porticus,

culis,
: i

Domiiio a Dalmaiis Her;

ct

cave^,

' idis manu c!aHetena; iraag ticus duplex ad ircura Flaminium, ubi matronse vectari portii i- Quirini aniiquo
-.

Lacrymosa poemata

Pu^jpi.]

Ironic^.

Traint< r-

-,:.

cton

'

'" icus

'

'!

tudiee*)

ubi

ambu-

Puppii
ita

tr.i

'
.

m
: ;
i

'tiis

lationes subdiales, miro ingento constructae et

ornatse,
-

pres rarrat
:

movi*

tium, ut

lactymau cbgerei
lioc

p oinde de-seipsb

70.

E^c.]

Apolo^us
i

est

dhtticbon

i:tra

celebratus etiam

.'t

Platone inAI

iem wecm
r

primo.

Leo
ofl

rex animalium aejnrbiabat:

i

fenft

i\

tfn popultt-tin mr. vtvo !'

'

tatis.

jam

plures

adeuntes devoraverat.
ostiujxt

6S.

An

qui Jbrtun*^]

An

vero meiius tibi

Acceolt et vuipea aJ

cavernse: ai cutn

;;

510
Quin me determit
te COnvcrsa
retr?>.

Q.
veatigiB ad omnia, nu'la autem

HORATII FLACCI
Quia

Re>*pondit, referam:

me vestigia

terrent,

t)

populilSi

beUoa es

plurium cjpituni. Quifl vero aut quein sequar? Pats hominum gaudet cotiducerc verrigulia

Oinnia tc adversum spectantia,nulla retrorsum. Bcllua multorum es capitum: nam quid sequar, aut quem? J6 Pars hominuui gestit conducere publica: sunt qui
Crustis et pomis viduas venentur avaras,
75i

publica

sunt

qui

viduaa

avaras capteut erustulis ct po-

mis; atque cuxumvciuantsenes, quosxnittunt in vivaria. MuJti opea augent occnko fenore, At lii-etilivfisi lI'i\( r>a fun-^
i i

Exeqjiantque senes, quos in vivaria mittant: Multis occulto cn scit res fcenorc; verum 80
Esto,
aliis alios

uegutia et proposita, iwmr/uid

ipsi eadi
i

rehus studiisque tcneri;

intra

prosequi
?

taleot pcr unani

huram

Si lu-

Rdem eadem

cuules

dicatj
praesrat

rnuudo

Nullus sinus in jucunbts Baiis;

possunt lioram durare probantes? Nullus in orbe sinus Baiis praelucet amcenis,

statim lacua raarinus experitur

cupidttatem doraiui properantis.

81 dixit dives; lacus et inarc sentit amorem Fcbtinantis hcri; cui si vitiosa libido 85

Quod si pcrvvrsum studtum n-thfnuidi

ANNOTATIONES.
irtgredi rcnucrct,

quid

ita

officium sola dctrccrespoiidit

:

instituit
!ia, iia

Anciu Martius.
:

Gc. pro

Iege

Mani-

taret

leoni interroganti,

Quia mc
te spec-

scribit

Cuin hostium copiie non longc

deterrent belluarum vesnjia,

quibusad

absunt, etiamsi irruptio rmlla faCta estj tainen

tantibus universis, rqgnosco multas adiisse, rediise nullaa.

Apud Non.
quare

Lucil. lib. .30.

Quid

siii vulty

sit

ut introv&sui

ct

pecora relittovuntuTj agriadtura destritur y v}er~ caforum mcvigatio rontiuiesrit. Ita neque ex portu, ncque ex (fccumWj neque ex scnptura
vectigal conservari pptest.

ad

te

Spcctoi/, atqttejhrant vestigia se

sits?

ommapror

78. Cru.-tis.] Quid. lcg.frustis. minusbene.

Sic cgo, inquit Hoxatius, populo qucercnti cur nun amem et seqxtax eadem
74. 'Referam
;]

pro fructiUus; quotl usurpavit Cato, TerentiuSj Scc. Aicrustula jam liaberaus lib. I. Sat 1. posita pro uiuntribus ac donis
Alii, JrucLis t
vilioribus et pari
11

qu:e Ipse tlihpil, nec Jugianu quod ipse adit ; respondehe: Quoniam nmltos equidum ceriio vitiorum inire viam, at paucos inile emergere im6 fere omnes avariui etambitione imeteraia
raisere absuinptos.

Excipianique senes, &c.] Senum ur viduarum opibus et hsereditatibus insidiamur

79.

Quo*
es

rimria mittant ;] Devorandos a se,

educatoa.

76.

BcUua midtorum

capitum.:]

Veinl
jaibli-

qu.i^i pisces in vHariis

L
'.

Hydra.
77.

Egregja populi descriptio,

flfvlim
ei

orh\ &c.]

Jam

levit3tem

'.<

tiulika:]

Hinc

dicti

hominum
hendit.
Ut

inconstantiam in proposito repre-

cani, qui vectigpdra populi

exercent, exigunt.

Romani redimunt, Notandum veto ex Caio

Jurisc. nullarn civitatcm prascer

habere pubUcanos; quoniaro aike urbcs membra cen-

Romam

Debac nrbe deliciis tantis affluente, .] mores imcgerrimos depravartt, dbii jam
Ode
18.
tl mari.]

lih. :.

aeantur reip. pojadi Rom.

Rom. Eum, inquir, uzri vectigal condmtum haict, puHuanum vo-

si.

tacus
iitus.

Lucrmus
'2.

lacus in sinu

Baiano
Sat. 4.

D>; eo

lib.

Ode

15. et

lib. "2.

publica appeUaiio in compluribus causis ad pop. Rnm. rtsjticit: civitatcs cmm

lamus.

Nam

hs. Fe&titumtii
des
itas.

fteri,']
ibi

Cupideproperantisui
struendas acdes deliciis

Porru iriplex olim vectigal exigebatur: piiraum ex imporiationc renira etexportatjune, dicebaturque portoriuin,
exactorea
iiiiniruin

loto pnvattzrum kabenlur,

lociun amoentim, ad

Ju.ciril. Sat. 3. v. 4.
e.d, et

Janua Jiaiarum
\. ccssits.

giatuvi tittus

amanu

autem

portiiaYesi

deiima pars

aherum ex a^ris, iYumenu excipiebaiur;

silvis, &<'u

quM

qvii

redimcbant, decumani apiwllabnntur,

qu^d dea/mas e\igcrent: tenium e

au*picium y Gfc.] ac \rlut avis cantu aut \olaiu auspitlum recerit

Cui

si vitiosa libido Feceril

iibidu

suo insiinctu,

vel proitua inciiarit,

ipastione peconim, etfOTp/iffavocabator; qui vcro pascua publtcaconducebant, rttagi&tri tcr. ptura^ seu sciipiurarii, dicebauiur, ;* deferiben> di#eju>modi vectigalibv^< Qujrtuiu e ialini

Btatim Haiis relictb,

Teanum

allove festinabit

eoque ca;menta, li^na, ferramcrta, caeteraque insirumuuta ad u.*dinCauduiu iicccr2aria.trausfeni

jubebic

EPISTOLARIJM IJBER L
Fecerit ausptcuind, cras
Tolletisj fkbri.

!.

U
\

fenwientaTcanum

Lectus genialis in aul:\ est? Nil aitesse prius, melius nil coelibe vitf. Si non est, jurat bene solis essd maritis. Quo UiK-um vultus mutantcin Protea nodo?
-

ium ci fdcrit, erai iViramenta traugporttbitts, Teanurrti

6 irtiBces.

Powo

si

gentulis

tborus in
niliil

aulfi

rjussttj affirmat
esse,
:

prosstabilius
ritft

nthil

optahilius

eoelibe

si

non

aaest, assevtrai

solbs conjuges

yo

[1*]

beafos

esse.

Quonam

taqueo

Qnid pauper?

ridV.

Mutnt ccenacula.

lectos,

stringara

Pioteura vuhus vari(juid agil

antem? laorjsatrfem
riik-:

Balnea, tonsores: conducto navigio uique Nauseat ac locuples,quem ducit priva triremis.
Si curtatus inaequali tonsore capillos Occurri, rides: si forte subucufa pexw

mutat

iloraicilinni, tllOTOS,

balnea, toosores; condnctas cyinbse fastidio pariter aificitur,

ut

dives qut proprio veldtux navi-

05

gio.

S\ onvius

tibi

fiam Itabcus
recisos
tollis
:

Trita subest tunlcae, vel si toga djssidet impar, Rides: quid, mea eum pugnat sententiasecum; Quod petiitjspernit; rcpetit quod nuperoinLsit;
./Estuat, et vi disconvenit ordine toto:

mpillos
totisore,

inssqualiter

i
si

cscninnos-

suhuiMila detrita snsposita fuerit

tunicse mundsc^ vel si toga insenuaUs discoovenUj in riamn

Diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis?

100

Insanire putas solemnia

me; neque

rides,

Qnid verbt cmu nva mensseouro luctavnr? cuntemnit quod cupivit, rccjuirit quod
solvrris,

Nec medici credis, nec

curatoris egere

modo
cotd
it

ahjcctt; agitatur ac dts*

734 pnetore dati; rerum tutela raearum [ ] Cum sis, ct prave sectum stomacheris ob im-

totovitaeoratne

dcstruit,

oxtruitj quadratu rautai rotuudis ? lum ftrt'': existimas

uihi

me

gueiu

De

te pendentis, te respidentis atnici,

105

insanUI laborarc, nequc derides, nnc putas tndigere

meriico ve| euratore a

assignato:
ruiu
.

piveiore
re-

Ad sumo>am,sapiens uno minorest Jove,dives,

Liber, honoratus, 1 pulcher, rex denique

cum

sis

columen

regum;

mearttm, o Mtrccnas, et mdigneris propnr ma!e recisum

r,r Uium intuerttis. ungueui amici i te pendeutis tequ eliii oufMfft iobest intViiur, opuicutus, liber, insigois, farrgpsus, imd rex rc^uiu;

Deuique sagiens Jove

ANNOTATIONES.
ftG.

Ttxmunt.')
incolli

Campauia
aaiOg

Coiinomcnto Sidiclnum, urus extnicta intei CalesetSueai .

noo longe babet acidulaa aquas calculosis cnp. -2. PHn. lib. a S7- Ltctus ge/uaUs aul& e*t "'] Si uxorem babet, oeUbea laudat u non Itahei, fel^^es pjraedicat muiriinouio juiutus: atico levb es( auiini pt prupositi, divemque sempei expetit,
vftlde salubres.

Getdalis^]

iu nnptiis sternebaiui

leeti

bonoretn Genit: cui

nonen ab

e. gigno.

Festus.

anttquo Vide Catull. de uuptiis

Gall. Un appartemcnt; An^i A SLT Ul ROOMS. q*. Si cuTlatus irutquali, &'<.] Senec. D* tjrev. vUoe Quis istoruTn lum wiil ronp. tnr*. bari auam eomatn$ quisnan solicttior de capitU d&cvTC) uiiuni iesalutsf ?V. 95. SiJurU suiutula w.iv.] Si vestium lnttem, discrepanflam, inconcinnaiu jxibitionetn videris^ riJes; quid ver6 si rueutent meam a seipsfi dissentientem animadvertas?

bat appendices,

100.
tti

PeJei ac Tlieiidis.

M-!it y/atlrutarvlunJt., >nem rotundl mutet

bisatiin pvias

?]

UuaJratam

90. Protru.]
et

LU>. 2,

Ctetuicuiai]

91. lluui vauper t] paqpei inoanscantisQ ritio laborat, hd vocabatUT superior sdiurq

Sat 3. v ri. Neqn mves mud6, sed

nuniBvra tfeplucuerat,haecver5jam magUpiacet.

Itls

101.
fne

sofarmtia

me;]

Gom-'

rmiibus crrore

me

duej puus, idt-oque

hun

tirrides.

atl qu^m sc<tlis ascenditm^; quoJ quidem tenuiores doaaictiium mercede conduoe-

contignatio,
bant.

10-2.

A et
:

mtdiri crtaHs, &c.]

l'< !'"-i>i>r'i
..1*1

Non me
sifflj

credis.

in-^-Ttuiti,

<nii

di.lus

et cui

Fesi. mcrninit Juveculis Sat. 10. v. 18.

piaetot
lib

curatorem
;j.

da

Jeljcat,

ut dictum estj

Plautus Amphitr. Aouleius Metamofphos, Prudcntius

:

a. 5i.

v. ttia,

104.

P.'ifc

tectum

itftgvei&l

Ob

bevissl*

Omnis qtd cd-a tcandit camacula vutgus. Pori6 cceuatio divitum t*rat, cctnaculum vcro pmpenun; qufni quulem uou unurn ;ubiculurn coutinebat au; significabat, imoquasdaai habe-

ma

e,u3;vi^ errata, vitia,

ineoinmodai
Clientis te velut pa-

105. Dc Crontlm et presiiliujri unVcum respicieutJSt

tt perutentiSf]

512
sanns

Q. IIORATII
prswenim,
nisi

FLACCI
ciim pituita molesta
cst.

qnanHo

Pnecipue

sanu.s, u\s\

pituita aegrtcuumern procreat.

ANNOTATIO.
108. A
videtui
t,
l

cmh

Oi/i

'"

molest

p.tf.]

Irridere
etsi

dicta creditur normallis,

Htcc acida

et

salsft

Stoicos,

ass^veranteSj

sapientem

morborum

Fons est, quicUhque

a disiillatione

niuilominus samira esse; item, sapidolere.

fiuut, teste i'bton': iu

Ximaso.

eriu

uon

Pituita,

gu&d pctat

vitaru,

epistola
Reprimenda
cupiditates.

ir.

AD LOLLIUM.
Virtus

malwe

excolciula.

Dum
Ri
t\xi

tu,

Lolli,

summc
nfi

vur,

recitas scripton

belli re-

Tmjani, ego Praanesie hunc

volvi
:

qui perfectius etuberius, Chrysip^pus

qiiid
et

qtiam
i

Crantor,
sit,
i

honestum
nihil
te

uid

flagitiosum, quid bonunij quid

bclli seriptorem, maximeLolli, n5 [ ] tu doclanns ElomJe, Praeneste rele^i: Qui, quid sit pulehrum, quid turpe, quid utile, quid non, Plenius p.c melius Chrysippo et Cranfore dieit.

Trojani

Dum

malura. accipe quamobrem id ^ie staSi

prohihet,

Cur ita crediderim, nisi quid te detinet, audi. 5 Fabula, quft Paridis propter narratur amorem
Gnscia Barbarue leuto
collisa duello,

tuerim.
refi

rtur

ijcllo

Carmen, quo Gi lougo Phfygiie contriu ub cupidincm !'

ANNOTATIONES.
1.

V
|

Eximia
qui

est

hic laudatio

Crantiyre.~\

Acaderaicus
idtscipulus,
alibt,

?ste,

P!*tont auditor,

itum

Homeri:

sane velut
i

scripfor epicus exei

Iuculent*t3,

fu^ere, quid sectavi debeas;

utera

ita

optimus qutd virtutis bona,

X
cerone,
ul

mire laudatuf a Ciqu. 4. n. 135.

.
Ls

tum
li

tum Academ.
1

.'
1

veteris

mala expnmens, ut studiosusquisque lcctor arficiatur. Vide Plutarch. Ub. de Hoinero. Plin. 7- cap, -2i y 8cc. Maxime Lnllu] Huic nobili adolescenti inscripta <:st Ode 9. lib. 4. ttem seq. Epist. 18. Ejus meminit Vel. Paterc. 2.
1 i Tt>.
!

rum

uureolii*

h,

el

enim n m magnusf ueuii vcrbum cdi cenSus

cap. 12. et 13. Dio.

lib.

54.

E*
is

apparet
niiliuim

cun

H ' atur.

Nempe
in

quibus subinde

tribunus Cftip
1 11

Ccesarl
I

Armeniam

<i. Fai ParidiSf S?e.] IliaS viginti 3, quaruor lihris comprehensa, opua omui laude majus, um antistite consci iptnm, de bello adversus Trojanosad vindicandam injni iam Helente Menelai regis Spartoe ingularera pulchritudinem per Pai

pergenti rectordatus

igustopatre.

Quo

ndcm
Fni

itfj

magni ingenii summa integritatis indicio nun potest afferri aliud clarius. 2. Dum lu dedamas.J Dum tu exercitii iliquid, a^praecausd e\ Honi' ri scri]
clarfe di
1
:

nr epicum carrnenj item draroatieum; quia in feis ronfu-ta multa inseruntur; differuntque ab historiS, queenihil ni Vide Epist. ad comptc
.

,!

'i.

erii

tute.
--iri.

Hoc

laciebant
in
1

Romae
Latii inter

Pi
,'

v.
1

m, 151,
Hie
irii

138.

quique
i'

eral

Priarni et

Hecubre
e

filius,

eam
!

el

iti-rini
<

hod
I

/'.

Eamconi>
\

m^ndal

'

tib.

16. c

I.

ubi referi Praeactos, pro

Alexandcr vocatus quem utero mater gestans, verd somniavit racem ><- ardei tem parere: nam TroDe cojavn janiexcidii incendiique causa fiiit.
fr
r
I

Iect<

nestinos a Tibi

lib.

i.Odeis.
Barbaria.']
9. v.

referendfcg

ieo

m
;

ippidot

ca-

7.

Cur
lil>.

sic
i.

appelletur

Phrygia,

repete ex annotavis
1.
(
'

Ode

1.

. 9.

(dem
fuit,

oicus

ille

h lo

ophus imb
tib
V

Epod.

ti.

Stoicorum corvphteus et eoiumen. Pee Sat ::;. ucc iiuii lib. 2. Sat. 3.

Lcnlo.] QuoJ anuis decem coutinuum

v.

44.

EPISTOLAUUM LIBER
Stultorum rcrrum
ct populorum continct Antenorcensetbellip^ciderecausam:
aestus.

I.

2.

513
ktuonft

comjtectifar nrotus

QnidParis2 utsalvusregnet^wvatquebeatusj 10 Nestor eomponere lites Cogi se negat.

]

5^wiS&
,

.,. .,, se

.,,

;u ,i

firrriat

impelli

p,, a*. non pnssr,

Inter Peleiden festinat et inter Atretden:

Hune

anior,

ira

quideni communitcr

urit

ntramque. Qukqirid delirant

ione3
d( li<,

etiam ut tutus regmt RC felhc Ncstor Achillgm inter vlvat. et Agametiu.onein dl cotiatur dirimeic. llunc amor,

reges, plectuntur Acliivi.

11

aurem indignario
accendit.

Quodrunque
hiunt
xtra

|Wo
Gr.eci.

seelere, atque tibidihe, et ir.%

rant

nufgnate,
intra

Tam
Trqjoe

quam

grassanrur
flagttiff,

muros seahioAe^

Iliacos intra

muros peccatur,

ct cxtra.

liaudes,

cupidiras', ira-

quid sapientia possit, Utilr proposuit nobis exen ptar Ulyssem ; Qui domitor Trqjae, multorum providus urbes, Et morcs hominum inspexit; Iatumque per
quid
l

Rursum

cundia.

Jam

verb quid .irtus,

itl

quid pruderitia valeat, exhibet nobis

/<//<>

utili

e\di-

emploUivssis: 3j quipostaq) natam rnjam perfuaaavit

p,iuor
., ..

-r.

L>umsibi,dumsociisreoitumparat,asperamulta Perfulit, adversis rerum immersabilis undis. pocula ndsti Sirenum voccs et Circcs *

,'..!

''0

^ersos populos, eopmi callklus observavil; etdumsibi

spciisquereditmn t, -. viaplurim itimmensomari, co " uariis s*> ^< ib "' nusquam submersus. bcis can-t
, ,

tus Sirenurn, atq(ue Circes

pharmaal

ANNOTATIONES.
6. Rfgum quam Pnrygum.
et

populoritm,]

Tam Grxcorum

Unus ille ex Tro9- /Infenor censet, fiJr.] janorum principibus, qui auetor fuerat Hclenae
reddendse
Iliad. 7.

18. Proposirit nobis exemplar Ulyssem.] In Odjsse^, ubi Ulv6ses ihfinita mari te pericula moi!6 virtute, inodo a.rte vicisse ostenditurj

non soturo contra homines

et

Gnecorum
Paris

legtftiseam renoscemibus.
negavit.
Ibid.

autem

n.
lib. 1.
1*>.

Nestor9] Grascus princeps,

dcquopmra
lib. 1.

Ode
1

15. etlib. 2.

Ode

9.

Juplier et Ncptunus concutiunt et frangunt aiiquando naves: Lotophaep, Cyclopes, L<estrygoritt, Ciice, Sirenes, Scvlla, Charybdis, proci exitlum rhased et contra deos luctatus.
chinantur. Ex his tamen ommbus evadrfris, dudum vagabundus, post annos vigiriti hi pa-

Peleiden,]
ct 17.

Pelei

nlium, de quo
4. 16. lib. 4.

OJe

6, 8,
i
i

j. lib. 2.

Odc

Ode

6.

Epod.
4. lib.

triam tanderft

rediit.

Quam

multa

pffssati

esi

dtreiden,]
4".

Arrei Gliunr, de
2.

quo

lib. 2.

Ode

lysses ui iUo errore diitturnol Cic, Offic. 1.

1

13.

Ode 9. lib. Hunc amor,

Sat. 3. 1^7. Bfc.]

n. 1

Incita-

19.

Domitor

Trojte.] Sie et

Homerns

tsO.i-

tiu futt amoris,

incquc, Briseis sive

uae cav

llippodao;ui ijr&z

r:or6ovy nrt-is

eversorem, Ulyssem vocat duntaxid

mia, quam adamans Agamemnori, Achilli eam

,101

at,
1 1

nec tribnit
1

nominis AchUli,
;

Agamem-

m3 ]
14.

iup!ai"ibi

tttrumque fomii
rc:-iini

em pra Qukquid delirant

tuunt piebeli,

Diomedi ita prudentia magis quam rohore maxima quaeque peragi sjgnifi,

\jaci,

regcs9

&c.]
lirare,

Peccata

cans.

23. Siremim voces.]

Ampla
1 .

haec seges febuia-

DeUrant.]
BiuN

Lira est sulcus:

arando

toribus.
aliter.
I
;

os dncere.

Hinc

delirare significat, a rectS

no ae \ ;: a. catena. Ali! QuiJam niginem hebraicam expiscantun

Sireriibiis
1

*a& declinare, aberrare, desipere.

Nun. Mar.

terunt,Partlienope, Leucosia, Ligea: su-

F&t.

isid.

periore
Ita vocantur

rporis

pecie muiierc!;, inferiore

Achtvi.]
.

ab Achaii Grxcue

autaves.

Ona

tibiis, alteralyrSt, tertia^i

.-A

15. Sc-litiwte,]

ab Achseo rege. AchilUs a reliquo e\ercitu

tWs

secedentisj
Dolis,]

quo

lib.

1.

Ode

15. in Sne.

His fata vivere concesserant, quamdiu pertrauseuntes cantu morarentuv el caiJtarerit; It^((ue prarterna\igantes suavi symphoaifi allicerestudeb*nt,devoritbamq*ue. Atl IjSsesiCirce edoctus, nauiarum et cemitum aviiiuu*; ccrS obturatls, ipsc verbinald navis alligarus, audivit

l lyssis

Palamedem circumvenienfis.

Scelere9 libidbif ir&^] Passim exemplaris

De Agamemuone Ajiwis cadaver humari vetante, item Iphigeniam raactante, dictuin estiib. 2. Sat; 3. De Aj ice fbrioso ibidi &c.
ln Iliade.

quidcm,
illie

et praetervectus est incoltunis.

se in uiare prsecipitdrimt.

Scdem babebant

511
Qu;e
si

Q.
fatue et avide poii^set,

HORATIl FLACLI
si

Quac

cum

sociis stultus

cupidusque

bibisset,

ut swt comites, sub aomtnata meretricis vixisset infamis e( deroens, ac velut fuedus eanis, aut

porcus
niivlcm

cneno

gaudens.

ffl

sumus dtmtaxat numenisj et vivimus lantum ad tutmus absuinenda alimenta quasi proci Penelopes ignavi, atque Alcinoi juvenes curando corpori nimiam opcram danqiubus optimum videhatur tes -stertere usque ad raeridiem, atcantu lcnirc solicicitharse que At quantltm est iUud tudines. dedecus? Ecce praedones noctu surgont ad homines trucidandos tu oerb non excitaris ad tcmct
:
:

Sub dominfi meretrice fuisset turpis et excors; Yixisset canbimmundus,velamica luto sus. 26 Nos numerus sumus, et truges consumere nati,
Sponsi Penelopes, nebulones, Alcinoique In cute curanda plus sequo opcran juventu;

Cui jmlchrum

fuit in

mediosdormire

dies,

Ad

strepitum citharae cessantem ducere Ut jugulent homines, surgunt de nocte nes:

la
73
[

Ut teipsum

servcs,

non expergisceris

Atqui

Si noles sanus, curreshydropicus: et3 ni

servandum

Yeium

si

valens detractas ire, hydropicus festinabis: aonisi

ANXOTATIONES.
ad Siculum
littus
ei
;

vel, ut alii scribunt, in Sire-

nUsis scopulis,

inCapreisinsul5, atque adSur-

rentinum Italiie promontorium Tyrrheno imminens mari, intersinum Puteolanum v.Golfo di Napolif et Paestanum, v. <' Homer. Odyss. 12. Ovid. Met. 5, cap. 9. Sirenes revcra erant meretricuise tum forma insigni, tum veneficiis aniraas hominura trahentes ac

perfuncta opera iteram ad se redirent, us Dc civ. Dei, I. is. c c. 4. ubi Nabuchodolii :, 17 et is. nosor ab homintbus dicitur ejectus, ac per anqu
i

iios sept

intei

bos co'

ad

ip-

sum, recuper&sse pristinuin sensuni, ac dccorem bonoremque n n

Vos nt
.

depravantes.
Plutarch.

Indiratur autera t lysses

9. cap. 14,

'
im

,!

T
I

irba

voUiptateni illecebrasac lcnocinia prudcn

vitasse/
SiretiQSf

virtute, exercuus

numerum
iiis:

Symp.

U
t:<

velut Thersites

ille

imus sine uni u it, videmur

dediii,
i

inquit, nobis imm<

fabul >sum vijiillc

tanium
28.

viveri

v
luxuriu
,,.

ciuni

metum.

hmuit verb

avolantes

di-

'..

vagantes animos per musicarii dcmutari, cl ad eoslcstia dzvinaque pellici. De illa famosa venefi23. Circcs pncula.] ciorum antistitc et anti signanS fiise dictum est

sivegula.*;

m
j
!

ali

Alt

ii

oi
'
'

Tn

Simtles
~~

Homerus Epod. 17- PUn. lib. -2:i. cap. quidem primus doctrinarum et antiazdtatis pain
-2.

t,

Pl eSfi im cjusque famili tribtis

tioo
|

ipud

:<

kerbcmim Mgypto
in poicos mutari

aliasinadmiratione Circe Vide Odyss. 13. tribuil.

cordiaque
; .

consenescebant.
,

Psoverb.

Alcinoi

i.

Socii qnidem Ulyssls 20. Antica luto sws.] aCirce venefica dicuntur, quia fatdis voluptaubus ita corrupti sunt, ut ratiuuis

ii2.

ubique sagax errorem

incuri^ pagina
.

hi

Libmrii
ni n

serit.

Ista

nsum
alii.

amisisse viderentur.

Ita S. Chrvsost. et

ad 6

1.

perl in

contendi
t
v.

Vide Epod. i~. v. 15. At Jo. E Andegavensis De magorum daemonomanifi, 1.2. ejnsmodi hominum in betluas per artem magicam transfbrmationibus fuse disputans, multis et gravibus exemplis ac testimoniis eas

ilam, atque rep

1
1

51.

ratio

conditio. Mati quiden ad lianc emendationern ducit. ludicabit cequus lector dc conjectui S h&< lat audaci.
j

&ii

EJ4.

Si
;

reveru

fieri

asserlt,

additque;

Neque

nolis

ad medicum

curres profc

cum

fabulosum e^' qjiod Homerus narrat, Ulyssis comites pcr Circen maleficam in porcos fuisse linatos, cum Augustin. ipse lib. !>< civ, bistoriam eandem adducat, quamvis opinione miram, ct illam de Arcadibiis. In Alpibus quoque memorij sua frequens fuls mulii res imbutae malis artibus in Btamdarbe ul darcnt viatoribusj unde in jutncnta illico
rcntur,

Si non si segnis e-, et irc piget, duni sanus cs, si toruaviS deinde cogeris ire, im6 curreic, cum bydropisi cruciaberis: cursu cnim,
tabis.
leg.
:

Quickm

poris agitatione ac labore in

bus

minuitur.
IyMn
;
i
,

Sensus ab
hi

est

df.si

'a
'

maturo corrugas,

teiude coual

rata ~ t

quia

opprin
Vcnicnti occt

ut ncccssaria rju:eque

portarent,

EPISTOLARUM LIBER
Posces antc dicm librum Intendes animum studiis
Invidift

I.

2.

515
cum
vigi*
a

cum
et

luniine;

si

non

ante lueem peias libram

I

wl amorc

vigil

rebus honestis, 36" torquebere. Nam eur,

; ?

nisi

mentem
;

applices

studio renim honi

n
1

um,

lans cruciaberis invidia vc!

si quid iestinas dcmcre animum, differs curandi tempus Ln annum Dirrddwm facti, quicoeptt, habet. Sapere aude:

Quee leedunt oculum,

Est

Incipe.

Vivendi
ct

rectfi

<|iii

prorogat horam, 41

abumt affectu. .1. quare tam diligenter tollis <]uio< quid oculus offcndit diflera autem intqpv anuo s mare quod aniniiim corrumpil ? Heus, facti
,
;

mori

N-.
Labitur
Quaeritur argentum, puerisque beata creandis

Kusticus expectat

dum clcfluat amriis; at ille labctur in omne volubilis aevum.

pacantur vomere
Contingit,
silvae.

diiniiliinn
pit.

Ifncl, quisquis inei-

Sapientia. strfdium

tcr

amplectere:

incipe.

audao Qui

diticn lciii|nis bcni' vivcmli, cst

Uxor,

et incultfe
satis

45

Quod

CSt Clli

nillil

optet.

amplillS p4on
et

on dunnis

et tundus,

non phs acemis

aun

.'Egroto domini deduxit corpore febres,

Non animo

curas.

Valeat possessor oportet,

quasi rusficus expecrans donec amuis defluxerit; atqui fluit ille Bemperque tlucns volvetur, Quorsum vau tam solicitc comparantur opes, expecttuT coniux fu; Cur,j a gi-nendte proli, uec m>r; sterilia nemora aratro domantur? feritm niim qui nactus uiira cupiat.

Si comportatis rebus

bene cogitat

uti.

50

.stquaiuum sufficit, Quippe ncc

nihil

aides,

Quicupitaut metuit.juvatillumsiedomusetres, Ut lippum pietfE tabuke, tomenta podagram,

Auriculas cithara. collcct.1 sorde dolentes.

nec

ct.:n.uiu^

Sincerum

est

nisi

vas,

quodcunquc

infundis,

nec auri et pecuniae possunt aicere mnrbos (1 corpore, vcl curas ab atiimo domini laburantis. Oportct be/ie valere pos^cssorcm, ut fruatur
pr.e.lia,

acescit.

congestis

f.icuUatibus.

Puno
magis

quiiquis vel cupiditate vcl Yi-

Sperne voluptates. Nocet emptadolore voluptas. Sempe ravaruscerct. Ccrtumvotopeteiinem. 5G Inmdus alterius macrescit rebus opimis 1. ,.-... inviaia biculi non mvenere tyranni
.

more

coT.flictatur,
illi

non

pr>lcst

domus
tabcll

et pecunia,

T* daijT_e
tis

'JPP

^"x

'

'f .fiomenta, atque auribus

ob^ord.s contrams maie

citharte suuv
',

atfbc-

Mfiturejbrma tuosmnres. Nam si vas non cst purum, quicquid immittes, vitiabitur. Contemne voluptates. Dulurem creat voluptas aegre quaesita. Avarus semper est inops. Modum pone definitum cupiditati. Invidus torquetur rebus prosperis alieiius. Siulice tvrauni uuUum liubucmut
cruciutum imidia giaviurem.

ANNOTATIONES.
34.

Ni

Pnsces ante rtiem UbnnJiy &c.] Sxvi-

pilare nolueris discendte causfi \irtutis ac sapi-

ut dormire aliquando nequcas ob invidiam, amorein, aut aliud vitium, quo sulicientioe, fiet,
tabt-rc.

52. Ui Itppnm pictcPy c^c] Simiiitudo conglobata luc, ante, et postea. 53. Auriculas citfiara?, cVc.] Ista quidem Icvitcr oblectant, et paulisper fallunt dolorem

ncquaquam
:

sanant.

40. Dimidiumjacti, 6?c.] Hesicdica sententia est

55. Nbcetemptadolorevoluptat.]

M^nander:

Princi) ixon

J/iripc,

e i dimidittm taiius. Auson, ilimuliumfactz est cwpisse. Supersit

, )

Quum
S.

secpe

ob votuptates maerv,

Dunidium: ruTsumhot
'!i.

.>a['<',

ctefjicies.

4 2. flitztuus expectaty ?*<.]

SimUisesirus-

Hieronym. conua Jovinian. hndct HoratlUS apJictUitm (dorvm, qui stiytr p&nitentiam dicens,
.

qui, cuui ad

Iiil

cNpct tabat, (Iluu

amneui pervenissct, stoeffluerei omnis aqua, ut ad

Sperue

>tates:

nocel empta, fc.

egei."]

56. Semper avarus

Av.iro decst tara

hi b<
t.

alteram ripam transire posset, 44. Q,;j>ritur argentum, Gmt.] Curamus quae ad corpus speciant qux animi sum, cur ne^litrimus ? 49. falrat po$:esw>r opcrtct, fc.] Quid pro:

quod habet quam quod non Certum i>.!<> pete jvnem]

Modum
-i.

et

finem
16.

sunt npes
si

diviti, si

xger

sit

animu,

vel corpore ?

Vidc l. 58. Siadi tyrann',] Dionysius e1 Syr.icusanonim, Phalaris Ai.r ri"ciu ranui, &c. Justin, lil>. -t.
statue cupiditjtti et desideriis.
;
'

Ode

.\\- ithi
i

tfhri, sl

inetu. vel cupiditate torqueatur, ar.

tyrawwrum imperium
nulla terraferaciorjud.
1

..>_....-

divitiee

sublevabunt?

'.

51G

Q.

HORATII FLACCI
Qui non moderabitur ir*e, Majus tormentum. Iniectum wrfel esseydolor quod ui ei \i mens,
-

Quisqui* imm non compresserit, osteacupiet non ractura fuisse, quod jusseru animus incitntue, ilum vehementi&fi iton vindic-

Dmu

poenas odio
paret,

j>er

vim

festinat inulto.

(L

tam properat
satiaue.
Ira

indignutioni
*-st

non

Ira furor brevis est.

Animum
hunc
tu

rege, qui nisi

brevis insania.

Fraenn appetitum, qui dominatur quamlo uun cst subactus.

["*]

Imperat
Kinirit

Imnc

freenis,

compesce ca-'

Hunc
strinpe.

faenis,

hunc
certi*

vincuiis

ten;\.

Nam

raagister

eqnum

flexibitem molli cervice

rormat aJ currendum qudcunque sfssor votuerit. Ganis veDftticus postquam cervi eorium domi altatvavit, cftntmttb venatur
in silvis.

equum tcncrA. docilem cervice mi Ireviam. quain monstrat eque Vei

quo

ter

ex

65

Jamjam

bir

Tempore ecrvinam pellem larravit in Nunc adbibe Militat iu silvis catulus.

nicnte documenta excipe, 6 jttr

jam optiroa mquir*, Envyiwro testa eastodiet semper odorem, quo primum tiivenis
:

iecta

fuerit.
si

Qu5d
fortiter

si

deses

i. Pectore verba, puer: nunc te melioribus Quo semel est imbuta recens, setvabit 01 d Tcstadiu. Quori sicessas,autstrenuusairi:eisj fQ Nec tardum opperior, ncc praeoedentibus insto.

aaaneas, vel
ris,

praecur-

ego nequc desidem expecto, ncquc prseeuntes anteverterc contendo.

ANNOTATiONES.
60. Infettvm volet csse,]
nuebit,
Factl subinde poeet insuitur, tunc venatieis canibus oKjicitur, eos

61.
6-2.

Dum pnmns
Animum

odi<*.}

Est enim odium

irae

aue ad venationem acuit. Gali. Fairc la cwcc Angl. To FLESH THE HOUNDS.
'

iwpatientia ultionem appetentis.

rege,

<-;.

Militat in k7wm.]

Postquam domi
silvis feras

ca-

Ste.]

Appetitum vehea ratione prcmatur,

rapit.

tulus odore cervi aut alteritts ferae imbutus est,

meuieai hanc ipse opprimit,

Sat. 5.
v.

qtii nisi

ratione motlo allat&; exir.de in

ulti8

ct in

pneceps

Fcrs.

venatur.

38.
Intortos extemUt regula mores:

Nu?ic adlibe pwrc.J !' eptamorum accipe, dum animus atlhuc purus tibi manet, necduru
.iut

corruptus e^i pravis oplnio-

El premituT ratione animus, vviciquc

Cic, Offic. i. n. ioi.

iaborat.
sit

rel

a6ectibus.
pri

Quidam hg.adhibe:
\
'

ut
te

an
68.

ipsestui

dactylo.

Duplex
paps
in

est

vis

A
optimis

pnebe
ad

rum ac naturat. hominem huc et

sit.

Un&

appetitu postla y

imbuendum
i

dbcu

vel

me-

Ita jitj
j

iltuc rapit; altera in rathone, explanat quid Jaciendumjugienditmve ut ratiu prtEsit; aj>petilus verb

sapientiorem virum, u quo Bugaris ad virtutem ci rectum.

t>9-

ereL
[cdiant

sententia,

Quo semel esl ta, quam hinc rautuams

ad Loetam.
"
",

.~"'j

Praeclara

est S.

Hieiony-

Efjidendum autem cst t vt apperationi; eamque necjpracurrant

.

mus scribens
"f.
<;

C~

.]

Si

piger es in
tc

.
,

viam

deserant, c?e.ijuT/m.']

philospphiae stiulib, valentera subscqui

tenerS cervice do-

non expectabo

minime

me

acriorem.

64. Fingit

Equus

studiosior aut ingeniosior fucris,

Quod si me quem assequi

til>i

matur, et ad arbitrtum fingitur: catutus ad venationcm facilfe eruditur: sic puer bonos mores
S ' .
i

non possum, nequaquara tnvidebo

stabo; necultn
interrogatus,
ti,'tri'nt.

aut in-

enitar.

Aristotelet
--<

quo pacto
-

discipuli egrcgife pro-

65. JSsauo Tcmpore cervinam pcllem latrar QuitnJo pellis cervo intejrfecto detraeta, vit.]
ejus imcsuois et sanguinc cuai pate
i:.

'

Hudea Diog, L?.Vru

pcctmt,

EPISTOLARUM LIBER
EPISTOLA
'

I.

3.

>7

III.

AD JtHIUM FLORUM.
t

DcTtLcrio Claudio Nerone, degueliterutis gnibusdam eum intermgut deinde hortatur ud studkim sapientia, et adfraternam concordiam.

JULI

aj. audras
An An

Flore, quibus terrarum milltet oris * 11, Augusti pnvignus, scire laboro.

7+1
[

o Juli
*"

Flore, nflssc desidero

orbis
reirione
lie-lhnu
lirivig .

Thraca-Iie VOS,
vinctus,

Hebrusque

llivall

compedc

qiu
.

a MiVnK
Hcbnun
;

Au Jusli
,

im: ancommoreminiinThiacid

ad

hyeraaJi glacie

1 freta vicinas inter currcntia tawes, pingues Asise carripi collesque morantur'

consrrictuni

ananud matede*
l*iae

rruensiuter terras proximas; an

n> agi
i

Quid
Quis

studiosa cohors

operum

struit?

Htec quo-

et

illibos

opimis

Quid

operis

moKtur
suscepit

tmma

li-

teratortrro?

Ista schre etiarn ve-

Hm
;..
I

quia

cril>cda

que curo:
srbi res

Augusti facinora?
quid
qui
(tgit

qtiis

bello et

gestas Augusti scribere sumit?

zestn ptjBteritati

mandabtt?

Bella quis et paces longum difTundit in sevum? Quid Tkius, Romana brevi venturus in ora, Pindanei fontis qui non expalluit haustus, 10

Titius, paulo. poat ser-

mone Romanorum eelebrandusj

non timuit ex
ipso

fonte

Pindari huuiire.

ANNOTATIONES.
l. Jnli Ftore.]

Totalella

cst

keet epistolaf

3. TfiracOy]

Gr. >pnxq, Thracc

vel

Tlyaca,

inuoit betle Partuenius:

pura athnodum mttuScripta Julio

pn> Thracia.
Hcbrus,] ThTaciae mons et fluvius. Pono vchemens rigererrigus dixi lib. 1. Ode -25. &c.] Hellesjjontusin angostiis illis fremeus, scil. inter Sestum Thmil)i

amhitiosa, teste Scaligero.

Floro Cbud.

Neronem

comitant, seu ad P.m-

nonicum bellum, seu apud Armeniam, curn Ttgnmem in regnum restitueret. A<! illum
Horatii fomiliarissimum inscripta est etiam 2.
lilj.

4. Freta, vicinas inter,

Ode
h&e

ciae, et

Abydura

Asiae arces, vel oppida.

L>- deltait

Galt.

4.

item Kpist.

>.

\\h.

2.

Porro

in

eo coHtmare videtur poeta, utad bene saicieodarn charitatem fratcrnam exbortetur; ad quod artiriciosa insinuatione utitnr, ei per quasdam aml nn procedii, utmcliua proposuura evquatur. Juli.] Theod. Marcilius non abs re, Luci reponendum comendit quod Julius nusquam sit praenomen nomen autem Kloro nequeat statui: siquidem Flori non Juliae, aed Aquilioe
: :

deGdilipoli : Angl.THESTRAlTS OFGALLIFOU. Ovid. Trist. I.

Seston Ainja\ n& separat urbejretum,
TurreSj']

Le& Danumeftes. Item,

Quid.
illo

leg. tcrras,

\.

e,

Europara et

ingusto
can.
lib. 2.
-

mari sen freto dlvisas. LuEwropamqite Asicr, Sestonque ad~

movit
n. 14.

ttydo,
ttun
cl

S.Pipgues Asias campv^] Cie. pro lege iManil.

rtfstti

opbna
et

est etjhtilis,

iti

ct

uler-

tate

('jjomm,

wjrietatejructuum f

gentis sint.
3.

tiuhnc pasti&nis,

magnvi multitudmeearttmrerum f/iue

et

daudius Augusti
Nero, Drasi
Livise Drusilkc.

pTivignusy]

berius

frater

natu
tl

Claud. Timajor, filius

expoTtantur,
6.
rati,

facili

anteceUat,

autem

Hiinc enim Augustus,

Studiosa cohors,] Prsetoriani militeslite* I t cnim ve! locji eomites 'liberii.

;

repudiatii Scribonia,

maritosuo
>i

quidempns^

gnantcm abduxit f
etiara

dUejritque

prvbauit unici

ae perseveranter. Sueton. Octav. cap* 63, Quinerga ejus pueros Nerones, lioe est, in utrumque illum piivignum, animi paterni fuit.

studiosus et literarum amans, ita secum habebat literatos quosdam et imprirais sttrdio* Titius, sos, quorum prxcipui nominantur hic et Celsus poetse; Florus autera oratov, pofta,
ipse
:

efjurisperitus.
y.

\ ide infra Epist. s.

Nam

boa adOpttwit, ne Drusum quidem pr*eipuis bonoribu: decoi Tiberio ver6 Liviam suam ex SeriboniS filiam dedit uxorem, denique
ei
:

Titius.]

Septimius

ille

cognominattirqui:

busdatn, dioiturque iytica et tragica scripaisse

<!

quibus nihil exiat.

10. Pi>i(knici fontis quiy
1

ftoperium nadiuit. ioiiiue annot.

Vule Hb.

4.

Ode

i.

et

i.

&c.]

vulgaria

comempsh,

quasi lacus

Quivulgares et nvos:

518
natus? quomodo valet

Q.

HORATII FLACCI
?

lacus et rivulos patcntes asper?

Fastidire lairus et rivos austis apertos

nostri-

ne recQraatur

an

musarum

Ut

valet? ut meininit nostri? fidibusne

Latinu

auspicio Pindaricos numcros accommudare Latinis chordis la-

Thebanos aptare modos

studet auspice

Musa
?

An

tragica desaevit, et arapullatur in arte

aglt?

borat; an graviter agit, assur^ jjitque scribendo tragcedias ?

Quid Celsus facit ? admonitus tterumque admonendus, ut proprias sibi divitias comparet caveat autem desumere fe libcllis quos servat Apollo Palatinus: ne si avium turba Suas aliquando vcniat plumas resumere, ri;

Quid mihi Celsus monendus

monitus multumque 15

Privatas ut quaerat opes, ettangere vitet

Seripta Palatjhus quaecunque recepit Apollo.

sum

excitet cornix spoliata sur-

reptts coloribus.
ftgis?

Tu

vrrh quid

quoe thyma circunivolitas

sedulus?

guum, non
ingenium

Euimvero non exirule, non aspcrum

Ne, si forte suas repetitum venerit olim Grex avium plumas, moveat cornicula risum Furtivis nudata colorihus. Ipse quid audes? 20 Quie circumvolitas agilis tliyma? Non tibi

parvum
Ingenium,nonincultumest,necturpiterhirtum.

habes: alque adeb sive ad causas orandas facundiam adhibes; sive te accingis ad interpretandum jus civile:
sive amatorios versus conscribis

proecipua tollcs
victricis.

munera hederse
si

Porro

Seu linguam causis acuis, seu civicajura Respondere paras, seu condis amabiie carmen: Prima feres hcderae victricis praemia. Quod si Frigida curarum fomenta relinquere posses, 26

abjtcerea

fbmitera solicitudinum frigidos

ejjicientem , certc pervenires,

qu6

Quo Hoc

te

summa

eveheret

sapientia.

Id curemus, ad id incumbamus tam parvi quam magni, si vo- Si patriae voliiinus, Jumus esse patrice nobisque utiles.

sapientia duceret, ires. opus, hoe studium parvi properernus et ampli,

te coelestis
si

nobis vivere cari-

ANNOTATJONES.
ipsum Pindarum
fontein. adiit:

lyricorum principem atque Latinisque veisibus ausus est

Cprnix

(vel graculus, ut atii

volunO plumarum
fugientem

eemulari

styli ejus

sublimitatem et sensils pro-

euarum At cum

pertrcsa, alias

undequaque lnntuatacst.

*c alienis coloribus ornatara et

fundiiatem.

AI'cgoria.

13. Thebanos]

Pindarus Thebis oriundus.

Soevientes regcs et principes
et

admiraretur, ecce aves, quce sua erant singplx repetentes,nuHamliaudsineludibrioitliqueiunt.

20-

Lib. 4.
J4.

Odc

2.

Ipse quid attdes ?J

Tu quidem

ipse, Juli

Desteviij]

Flore, nihilne

operum

moliris? quo& scripta*

repraesentans,
tragcediis.

gravesque rerum
et

animorum

expiimens conversiones

motus, ut vulg6 in
et

quos auctores imitaris aut evolvis? undc eximia quaeque decerpas, velut apes succum e thymo
et fioribus optimis.

AmpuUatur.]

Debet magnus

splendidus

2j. Prima feret heder&.] Sive in forocausas

orare, sive consultorjbus jura explicare, sive car-

Undc et saepe significaesse tragcediae stylus. tur eotburno sublimi tragicorura calceamento, Vid. Kpist. ad Pls. v. 80.
15. Celsus. jPedo AlhinOvanus ipseest, tui est
Bcripta sequens Kpist. 8.

Hunc monet,

ut pta-

pium

evuet, neve aliena scripta usurpet, \enQuo iratum sibi postea rcditetque quasi sua. darguit Horatius obliqu?', velut morosum.

quod aiunt, Marte

jiLe.

Ut proprio, 16. Privatas ut git&rat opes,] aliquid iuveniat et cornpoverosunt aliorum, ne compilt-t,
sibi-

mina condere volueris, ubique victor el in habebere. Hedera victriri*.] Iu commissionibus et certarainibus ingeniosis victores h< der^ coronabantur. ViJe lib. 1. Ode 1. v, -29. Dia est bcdera, qu6d haereat vel quod edita petat; v-l quia In tutelS Liberi putaid, cui adhseserit, edkt. batur esse, quia ut ille semper ju enis, ita h ec viret vel quud illa omnia, sicut ille meutes
;
1 :

quc

attribuat.

hominum, illirat. Pestus. Qubdsi Fr.gnla, &c.] Amire

vitia.

castigat Flori

17. Palafxnus Apolto*]

Augustus bibliothe-

cam in monte Palatmo construxit, adjunxitque ApoUims templo. Ibi deponeban;ur asservabanturque icripta quaecunquejudicatafuerant cedro
et tmmortalitate digna.

a\ iritia

vent,

56. Frigida curarum fomcnta.] Ambitio et curas pariunt iiifini'ii>, nutriunt ac tohominemque n-ddunt frigidum ei segnera

Moveat corniatla risum] Nota ^Esopi fafcula, notum adagium Erasmij &$opieKsgraculus,
19.

ad virtutcs et studium sapient"ne. '2u. Si patriiff volumus, fifc]

officiis.

VideCic.de

EPISTOLARUM LIBER
Debcs bcc ctiam
rcscriberc,
si tibi

I.

4.

519
insuper mihi slgnificaire
te

curae esr,

Illiul

30

[?]

rogo

nunquid tam carus,qu&m decetjtibi sit Munatius: an con;

Quantae convemat, Munatius: nn male sarta

Gratia nequicquam coit, et rescinditur? atvos Seu calidus sanguis, seu rerum inscitia vexat

rordin

h;ui-l

liine

rrconriliala

dirimatur? Veramsive fervidus sauguis, slve rcrum imperitia TOS xagitat animo non trudito
'

Jndomita cervice feros; ubicumque locorum Vivitis, indigni fraternum rumpere fcedus, 35 Pascitur in vestrum reditmn votiva juvenca.

immites; prufectb non debetia amicitiam fratemam violare at

:

regione versamini, cgo vestrum in reditum vitulam paseo, diis ex voto sacrijicandam.

quacunque

in

ANNOTATIONES.
31.
natius,

Munathts

:]

Non

is

tet
iib.

Planeus
1.

ille

Mu-

Rcrvm

adquemestOde?.
Florij
:

Suntquinon

esperientiaj

insdtia vcxat.] Cantra rerum usus ct pariter et doctrina naorum, ejus-

fretrem Julii

fuisse arbitrentur

sed familiarem duntaxat Jcedus verd Jraternuni dici

possc de amicitia. 33. Calidus sanguis,] Fervens injuventute,

sacpe ct facilc ebullieus circa cor, iramque faci-

modi juveniles rootus placat, et cbhibete docet animura temere effervescentem. Diis vota et promissa 36. FbHva juvcnra.] pro ielici reditu v&tro et incofumitate. Huc rortasse pertinet, qu6d, ut tragici bircnm, ita
lyrici

ns

et

ofFensionem.
calidus sans nis

Iku

Est in quibusd. codd. hcu rerum inscitia vexal /

'

vituluro seti

juvencum solebant mactare.

EPISTOLA

IV.

AD ALBIUM TIBULLUM.
Ad
laborem houestjun,

moxquead vohtptatem
ruin

hortaiu

ALBi,nostrorum sermonum candidejudex, [ 746 ] Quid nunc te dicam facere in regione Pedana ? Scribere quod Cassi Paimensis opuscula vincat?

Tibulle, bone ccnsor nostro-

sermonum, quid putem agere te nunc in regione Peduna ?

Credamne

te

componerc quod

An

tacitum
gg^
?

silvas inter rcptare salubres,

superet opera Cassii Parmensis; an otiosum ambulare in nemoribus

amcenis,

ceeterum nihil

Curantem quicquid dignum sapiente bonoquc

5

pnBtermiitentem eorum, qua dccent virum probum ac pru-

dentem

ANNOTATIONES.
1.

AlH.]

Albius
natus,

ille

Tibullus equestri

fa-

bit

milii

Romae

eodem umpore quo Ovidius.

Ingenij solertia et suavltate, nec non prsestanti corporis forma insignis, nobilibus charus extitit. Elegiarum quaruor lihros perelegantes scripsit.

T. Liv. In ea porr6 rcgione TibuIIus prxdihabebat amcenumct locuples. Quo cumseccssissct ad lenienrlas quasdam curas, ad eum

um

scripsit Horatius,

muneribus a natura, a
debere
defluentis
:

ostcnditque multts donatum diis, a fortuna etiam, frui

Horatio quam familiaris fucrit, patet ex Ub. l.et e\ h&c EpistolA.

Ode

U3.

Sernwnum,]

Satirarura

pariter

et

episto-

larum. Cu; :!ide judcx,]

tione.

Sinc invidentift ft adula-

Fortasse aliudit ad ad Pison. v. 445.

nomcn

Albii. Kpist.

illis, dum ticeret per usuram vita; sensim neque solicitum esse oportere, Cassi Parmensis.] Idem is crcditur, de quo a. Scrip)ib. l. Sat. io. quique Etruscus dicitur. De eo sic sit iragcedias, elegias, epigrammata. vet. comm. Cassius Parmensis, tribunus mili-

tum
JJiertcs,
tis,

Vir lunu s et prudeus versus rcprchendet

Culpdbit duros,
2.

&c.
Latii

Pedanuf] Pedum

oppidum

fuit,

non

longe ab urtre Roma. Pedanos simul ct Aricihos, Laviuicnscs ac Veliternos civitate donatos scri-

in partibus Cassii ct Bruti fuit. Quibus vicAthenas se contulit. Quintus autem Varus e5 missxts ab Augusto, ut eum interimeret, studentem reperit Illoque perempto, scrinium cum Unde multi credidere Thyesten libris abstulit. tragoediam esse opus Cassii Parmensis.
;

520

Q.

HORATII FLACCI
tu

Atqui tu non corpus es sinc mente. Dii ele;;antem tibi spccieuo Qpesque, ct ht- bene ntondi facultatem laigiti $unt.

Non

corpus eras sine poetire.

Di

tibi
747
[

formam
DitibidivLtias(kderant,arteniC]ue fruendi.
]

Quid

V9tb

nutrix

aiurano cartssimo
qnaJS
-

exoptet

melr.ir.,

aperc et
;
t

tit quse semit possii qui favorem habe&l, et

1

Quid voveat dulei nuiiicuia ..,, jtlumno, Quitm sapere, et iari ut possii quae sentiat,
cui
Gratia, fama, valetaulo contingat abunde,

ct

mation^m,
vl.-uim

sairitateraqug,

lamum, et mWBupium nunquam vacuum Quoniam vivhmis intcr spcm so?

.:

10

Et mundus nctus, non deficiente. crumeni? Inter sp< i.i curamque, timores interet iras, licitudines, inter timores atque Omncm credc dieni tibi diluxissi supremum. indignationes, caict tibi ftem, Grata superveniet, quas non sperabitur, hora. vtununuy |ue 'licm uhimum tibi luceu :mes. Sic cnim Me pingucm et nitiduin bene curata cute
<-\

jucundum texnpus accedet minime speratum. Certe" me succi plcnum et coxpq e c_i- ;:'\v cultp
fnlgentern videbis, tyiJ sijw
velis,
ari

visejs,

15

Cum

ridcrc voles, Epicuri de grege

porcum.

suem ex

haru.

Epicun.

ANNOTATIONES.
6. Sine pfctore,]

Sine corde,

excors, sine

Danec erunt

animo et ingentp. FormamJ] Egregia

dicitur Tibullus.

ignes arcusque Cupidinis arma 3 Diccntur numerij culle Tibulie, tui.

corporis forma pnestitisse

11.

Mundus tnctus.]
qui noi

Lib. 2. Sat. 2.
$ordibus 9 atque

7. Dederant.'] Hoc eo referunt aliqnt, ctira pauperior jam iaetus esset AlhiuS: alii exploflunt, eonstanterque legnnt, dederunt; penul-

Mwuhis erit ,

In ncutram partem cultus miser.

12. Inter spem, curemque, &c.] His enim \\u nionilium perpt tud confiictatur. 14. Grata superveniet,'] Gratiora sunt, qure non 'Npectata superveniunt bona, acccduntque
insperatn.
1

tima licentcr correpta.

bull. lib. 2. Eleg. 5.

apud ipsum TiHtec Jheruht olim, &c.

et

Ut

\ycofuaant.
Gonstiteriniti

Apud Lucret. lib. 5. et /Eneid. 3. ubi vuL 6 tonstiterant. Certe, cour

sentiunt de Ecl. 4. Yirgil.

Alatrikmga deccm tuleruntfastidia

peritiam.
S-

?nenses.

Artaiujuefruendi.] (Ecouoinice scientiam et

5.

Me

pivguemJ] Se, qualis reapse

et

Quidvovfatdulcijiutricula,&c.] Persius

Horatius, obesulura, diosum.

16. Epicuri de
vc

pt

erat, pincultus eorporrs stu

de

bis fuse, Sat. 2.

9-

gregcporcum.]

Leg. al. vtque. 10. Gratin,] Apttd magnates. MessaU Corvinus rmre Tibutlum fovit: pariter Messalam Tibullus celebravit. Ipse testis eo distiol Hirjaat immiti consumptus morte Tibullus, MessaU&n tarA <AtmseaiiUurquomitri* Fama,') Apud omnes. Ovid.

Et

rui.]

luptatibua ultru indulgentem,

noster ex h&r6
lib. 7,

Abdomini et Cic in Pison.

n* n
<

'
1

te,

<

.-

/.'.

non obscure dicit, 5cd alta voccclamat Epicurus; Quod bonum sU nullum agn >sco, prater voluptaiem e&gustu et rencrc. Contra tamen sensisse Epicujruni, vide inannoc lib. 2, Sat. -i. init.
cap. 5.

Apud Athen.

EPISTOLAUUM LIBER
EPISTOLA
ad
V.

I.

5.

521

AD TORQUATUM.
Ad c&namfrugalemijmtat)
et

hilaritatem*

Ebrietatis

commoda

recen

Si potesarchalcis couviya rcecumbere lectis 3 [ ] Nec modicd ccBnaretimes olus omne patelld,

743

Sl conviva potcs accumhrre

in thoris br< vibus, nec
h
ii

domi, Torquntc, manebo. Supremo Vina bibes itennn T&uro dLffiusa, palustres Inter Minturnas, Sinuessanumque Petrinum.
te sole

edere quodvis <>lus t> ter ua, 6 Torquate, cxp<

doini

pati-

bo te
Poi ibis

occidente sole.
iterura
( istim,

vinum, Tauro
pakidosas et

intrr

c7W$e in Minturna

5
icr.

['>]

Sin melius quid habes 3 arcesse; vcl imperium

[pellex.

Jnmdudum

splendet focus, et tibi

munda su-

Sinuesbabea aliqmd meliua s affer veljuSsaexeqnere. Jampridem accensus est mcus igrtis, incaquc supcllex tui graPetrinarri
si

sai.Jin.

Quorj
;

Mitte Levesspes, et certamina divitiaruro, Et Moschi causam. Gras nato Caesare festus

tift nitcscit. Intermitte cunuu rerum futilium, ac labores pro opibus, atque Moeehi derensioncm. Dies crastiua Caesaris

ANNOTATIONES.
1.

Si pote*.] Sifrugalis

et

tcnuis cceute ap-

paratus tibi pUtcere p Archditis.] drc&xoc, antiqnitalem redolens,

anti<iuut

in Africa" gestis (undc et triumphum raeruit) ampbitheatro etiam extructo ruit clarissimus. Consul primb fuisse dicitur anno U. C. 717.
agi
;

morem, ant&quam
I

latem

et

rustzcitatem referens, non solum in robribus, sed

' ' etiam in fabrefactis. 11. la Dieilte Angl. old-fashioneo quo scnsu hic usurpatur. Ap.ige qui ab Archca vcl Prt hiu bumili fabro vanam etyraologiam expiscautur. Conviva recumbere lectis.] Ail mensam accumbere uiciiniaribus in lectis antiquo modo kbricaris e rudiori materia. 2. Olus omnc.] TJoxum olus, betamplebeiam, Fcrs. Sat. 3. v. 112.
!

sacund6verb 7^28, cum Horatins anmuu ;etatis 40 aut cinciter. Ncroni nupsit ejusabnep1

&
5.

...'.
1

Messalina.

Minturnas.] H;ec olim fuit urbs Latii satis cuha, prope cstia Liris llm ii, in planitie, ubi amphithe&trum, et aqiueductus. Horum rcHquise adhuc visuntur, dc urbe vero supcrest parva turris cum taberna duntax&t. Non longe rat ingens palus, in qua latuit Marius a Svllii profligatus. De quo Juvenal. Sat. 10. v. 276.

3.

Supremo solc.] Sub

vesperara.

Perperam

aliqui altissimum

solem aecipiunt, afTeruntque illud cx Hb. 2. Sat. 8. Dimidio polare die: ncc enim bora ista convenit frugali cccna; adde quod sequitux He asstii h nigno scrmo?ie. Torquate.] Estnc U L. Manruis ipse Torquatus, ca mus? ad qnem cst Ode 7 Ths id. lib. 4. ip M', inqun Sic mortiaan uocal Quintul scilicet. tntelUg veso Q. Nonium Aspreuatem, qui et Torqu u 11 Aiig 501 appellatU! juw Uts arctius dicitur. Sueton. Octav. cap. 5b. Vide ibid. eap. 43. ubi sie ha' etur Jn hoc liuMcro C. NomUtm Asprenat n lureo torqvedonavit: passusque esl 7 osout Torquati /
:

ExHum9
ludcs.

et

carcer,

Minturyiarvmque pa-

esse urlti Sinuessae

M
1

''

-.

'.'(

-..<

'

Sinnessanumque Pctrinum.'] Montem aiunt imminentem, ubi nuncopnidum cmn arce apud Sinuessam excisam, V. Hocca di monte uragane* Alii dkunt fuisse vieum agri Sinuessani, qui celebris erat, viui non quiitem bonitate, sed copia. Sinuessa verO Siuope, iu orS. ubi Massicus mons desiuit, inter ostia Liris et Vuluirni fluminum.
6.

Imperium

Tu-me rac regem

Jer.] Quidam interpretantur, convivii : quodmilii quidem

absurdum videtur.
7. Splendet fbcus, G?cj Ad convivixun parandum, coquendasque 8. Milte leves spes.] Omitte paulultim SO-

Jhn
4,

'

l'r.h<_

hujes,]

Mec generosa, qui||pee panei

ttistai

lustribus

Minturnis,

insignia;

nara annis ^uperioribus fusa in amphoras.

Itetnm Taum.] Consulum nominibus solita notari vina a!it'i mctum st. \ ide Itb, 0<le 20. et Ub. '2. Ode 3. Porro T. Statilius Taurus,
1

occupatrones molestas, sivc pro diviriis, ive pro fama et honoribus, sive pro defensione chentuaa tuoram. 9. Moschi.] h ruisse rhetor Graeeus refertuf
litas
.

bomonovus, utetAgrippa,
citii,

sed Augusti ami-

originc

Pergamenus, quiveuefieti reusaTor-

vjctoque iu Sicilia tepido, rebusque

mux

qu&to dcfcudcbuLur.

522
naralihus sirra
fiain

Q.
indutget !icenerit

HORATII FLACCI
dies.

dormiendi, fasque
aestivam
gr&tii

Dat veniam somnumque

Impune

licebit

noc-

tcm
si

colloquiis
j

traducere.

Quid

opes
^Si

non

licet

his frui?

qnis

parce

vicfitqt,

nimisque

iEstivam sermooe benigno tendere noctera. 1 Quo ralhi fortunas, si non conccditur Uti ? Parcus ob luercdis curam, nimiumque severud
Assidet insano.
Potare, et spargere flores

tristis,

rwreduin

catisa, iV/estulto proxi-

mus

est.

Bgo

verb cxnitr^ hoc

Incipiam, patiarque vel

inconsultus

haberi.

magis bibam, ei arga q Bores; ucc verebor etiara temerarius in cari, V quid vinolentia non
efijcit?

15

7S3
[

detcj
;

i-mam
n
i

dat fiduciam

inermem
anxise
;

impeltit
i

tina;

a-grUudint

diseuui

arM

ceL
iton

Scyphi abundantes qu
reddidcrunt
in<;:.'i?

operta recludit; Spesjubetesse ratas; in praelia trudk inermemj Sollicitis animis onus eximit; addocct artes. idi calices quera non fecere disertum? Coutract& qucm non in paupertate solutum ?

Quid non

ebrietas designat?

qxiem gusta

iicm tiberalcm vel

pJoquentcca ? in anaptus ei

Certe

Hiec egoprocurare
CorrtTget nares
;

et idoneus imperor, et
;

20 non

pu uans ego ista jubeoi ne toral immundum, ne

,

nares faciat eontrahi; ut vasa et patinae tc libi

ittota

rcprccsentent ; nr tetextra; utpa

inter

ramili-

ne sordida mappa ne non et cantbarus ct lanx < tetendat tibi tc ; ne fidos intcramicos 7M Sit, qui dicta foras climinetj ut coeat par
luvitus: ne turpe toral
[

ares reperiaiur, qui dicta exporongi

gentur/.

ANNOTATIONES.
9-

est,

Crasnato C<e$are feshts,] Crasjustitium nb natatern Csbs ris; ac proinde silentibus

..

18. Solticitis anvmis onus extmit."]

Hin^ Li-

her diclus Bacchus.

ac strepitu

forensi, dorroire in

multam
hatali

Addocet

artes.]

Seu quia vinum moderate

lucem,

et

epulari, ei hilaritati vacare lirebit.

.]

sumptum

Nato Ca

Aecipiunt vulgo

de

Septembri sit cirea fincm, A t:J qui cutn *\ Suetonio, ad rem praesemem non facit ad-

acuit ingenium, sive qubii ebrii plusculuin sunt jactabundi, seque omnia scire praedicant incpte quidem* 20. Soltttwn,] Vel ab omni solicitudine pau-

modnm.

Malim igiturcum quibusdam

Vide Mac. Sat.
1.

intelH-

pertatis liberuin, vel

tatc.

prodigum

in ipsS

pauper-

atalem Jul. Caes. qui'Jullo mcnse habet

testivas.
1.

c,

12.

21. IdoneitSfCt non Inrifus.'] Erat enuD

ralius agilis, bilaris,

Ho-

Dion,
i

1.

l.

uecnon lnundiiici perquam

\.Mstivam sermmielwiignotenderenoctem.]

studiosus.
2-2
.

Noi ti nj a sti te breviorem extendere seu protralieresermonibusprolixis, ntmiliaribus, jucundis. 12. Quv mihi fortunas.] It.i Muretus, aliique
deinceps.

Ne

cliniares
lib. 2.

offendant

tvrpe loral.] Nethori seu lccti triconvivas sordibus. Vide

Sat. 4. sub finera.

Habent taroen codices plerique mihijorhmd t

Qub

Ne

sordida mappa^]

Ne dum manus

abster-

13. ParcUS vb haredis curanu'] Quisquisi sumptui pavcit, geniumquede&audat, at majores busopes relinquat, insanit propt*. i-j. Spargere ftores vtcipiam,] Splendide ccen, apparabo, atque insecuudft inensidemorc

gant convivae intfir edendum, mappce immunditia fastidium pariat et nauseam, quod naribns
corrugatis
Sat. 4.
1.

significatur,

Vide

loc.

tnox

cit.

2.
et

2J. Caiitharus

Vasa tam

sint nitida, ut quasi

lanx Otfendat t3?i te.] speculum imagi-

inspergam. i6. Designat.] Non. Marcell. designare, est cum notiV et ignominid aliquid lacerc. Donat. in Tcrent. Adelph. ad eas voces: Yfodb aidd
f.
..r s

rcddant exhibeantque. Cantharus.] Vas vinarium spcciem rcferens scavabiei, qui xaiBa^cc Gnece dicitUTi tnli poculo usus Baccbus, ipsi proinde sacro, Merpinit

nem tuam

itt

cst,

inquit,

novum quid

moliri,

seu

malum

seu

bonnm.

17. Spesjubet csscralas.] Lib.3. Tuspem reducis mentibus a

\ ".,: ibi,

Odc

21.

Ode 13. ilem Jvermem.'] Al. inerttvu Loco

tib. 4.

Macrob. pariterque Atnenaeus. [tem Plin. lil. 33. cap. 11. ('. Marius posi vu toriam ( 'tmincam lanthuris pot&SSt Lihn patris cicmplo lra~ ditur. Arnob. sub fmem lib. 6. Quid in Liveri pendau potorius cantharust Magnum
indtcat Vir^il.Ecl. 6. v. 17. gravis attriia pendehat cantliarus ans&. 25. Sity qui dictafiras eiiminet.'] Ne quis
/;/

mox

citato

ansatumque

Firesque

et

addh cornua pauperi,

ementt

Po.it tc nec iratos h

/Zr^'/: apices,

weaue militum arma*

eytm Umen domus

efierat,

effutiat,

evul^rt,

EPISTOLARUM LIRER
Jungaturque
psri.

I.

6.

523
laboButraia

Batram

tibi

Septimiumet

-6 que, Et, nisi pcena prior, potiorque puella, Sabjmun Detinet, assumam, Locus est et pluribus um(

Scptii
eai
pot"u
r,

'

que,dt ramorl
coena prior et omica

aim.
Gst

etiam

locua multis eomitibus:

at in convivio

nimis

tipato
i

bris

caprinus

Sed nhnis arcta premunt

olidse coYivivia caprae.

Tu

quotus esse

velis x r5cribe; et,rebus oraissis,

Tu &t Mba auiem

i'

molestua ribe quotus

foetor

c.

ncg<
ri

rtiis

ahjcctis,

Atria servantem postlcofalle elientem.

31

per

fi

res

>res

fuge clien-

tem

iu atrio Btantem.

ANNfJTATIONES.
qurv; inter

potandum

dicta libciius fuerint;

ex

vivanim

numerum
et

incipereoportcre aGratianim

quibus temere invidia coufletur. Apud Lacedaeraoniu-;, inquiuiit. jpuMkm iutr.mtibuscom ivia aliquis senior ostendens fores ita monebat: Per has nc verliim uUttm egrediatur. 2j. L't coeal par.\ Hinc enim jucundior fit
scnnocinatio.

numero,
ficisci

ct prngredi ad

Musarum;
1

id est,

pro-

a txibus,

consistere in
13. cap,

novemj &c. quac

1.

legi

aj

ud Gell.

lib.

31. Postico.'] Plautus posticulum dicit, subostium. Petroniuspotfft iuam 9 sub-jauuain, Gall.
gil.

26.
le^at

Hulram
Brutum,

tdi,

G?c.]

Non

umis

cst qui

Porte d>: derriire : Angl. the back dvor. Vir/n. 2- v. 4S3. ita remexplioat:

28. L/mbns.]

De
8.

liis

conviviorum sectatori-

bus

lib. 2.

Sat

Lim nenatj ceeceeque fbres,el pervius usus Tectorurh inter se Priami, poitesquc niicti

29. Sed nimis auta prcmunt.] Ubiplures sunt

convivae, axillaium gravis odor creat nauseam.

tergo.

ClienJem.]
ralle

Moschum

vel aliura, qui in atria

Vide Epod.
30.

12.
esse velis, rescribe;]

te observat altoquendi

Tu auotus

Dic quot

Hunc auteiu egrediens per janoam posterioremj ctvcni

cupidns.

velU

tlbi

sodales convivas.

Varro dicebat con-

ad me.

EFISTOLA

VI.

AD NUMICIUM.
Felix est9 qui mhil timef, nihil atpif.

Nil

admirari, prope rcs est una, Numici, [ 752 ] Solaque quae possit facere et servare beatum.

O
sit

Numici,

nthil mirari,

est

unica fere et sola res, quas pos-

beatum

efficere

et

servare.

Hunc

solero, et stellas, et decedentia certis

Tempora momentis, sunt qui formidine nulla Imhuti spectent. Quid censes munera terrae? 5 Quid maris extremos Arifbas ditantis et Indos?
ANNOTATIONES.
l. iV'7

Reperiuntur tumiines, qui nulla trepidattoue affecti contemplantur soicm bunr, et siclias, et tempora certis lioris abeuntia* Quid putas dc terrae donis ? quid de muneribus maris ultimos Ara* bas Iudosque Locuplett Dds ?

admirari.]

AdmxrabiUs

epi+tola, in-

Nurmcu] Numiria gens

3.

Roma

patricia.

quit Parthenius;

erudita f Torrcntius;
admirabilis, quae nihilstulre
erudita, qure
Stote mysteria recondi-

LomUinus.

Sane

Decedentia certis Tcmpora monu .] Conversiones astrorum, indeque natas mutar

tiones,

mirari, luculenter et mir docet;

temporum

vices, ac

tempestatum varie-

pbilosopbise moralis

et

tates, 8cc.

tissima clare exlribetj atque solerter insinuat; aurea, quae aurea mediocritatis, ac \t-ij> virtutis

4. Formidinenullu Tmlvti.'] Quod si intrepidi spectant coelestia, crrte multo magis terrena.
b.

clegauter adumbrat. Nil admirari, Gsfc.j Non percelli admiratione illafatuaequanaseiturcuniditasvel timor,
.

.m

Munera

terraf?]

Aurum, argentum,&c,
vlargarita
lib.

O.Mun
Arabas.]

De

his

1.

,gei nws,&c. Otle 29. lib. 2.

animum
v. .17.

perinde icrquentes.

De

eiEpist.

1.

Ode

12.

Stuitceilli admiralioni virtutem contra-

Indos?] Lib. l.Ode 12.

riani Dcinocritus voeabat aQavu.acr{ay t

: ?

5l!4
H<.M
<!-

Q.
ladis, pt applsnsn, ae

HORATII FLx\CCI

:;:;;;;' ,;:/::;,:;;::
tiltuqrie aspicienda A<*< p

i&
as?
*
;,;'';:

Ludicra quid, plausus, etamici dona Quiritis? Q pectanda modo, quo senSu *<& <>*
|_'

Caii

qui

*. "
lesta,

..'</><r

ro

Qu

Quo

timet his adversa, ferc miratur eodem cupiens pacfo: pavor est utrobique mo

lestUS ; 10 Improvisa simui species exterret utrumque; -''"-"" ^audeat,andoleat; cupiat, metuatne. Quid d rcin, prrriliulur. Quid .> ad pi p isituni, si ci.ra Si quicquid vidit melius pejusve suaspe, . Eius aut p. r alinuid 1 pehxisoculis,animoqaeetcorpoi-etor :' [i mi sapiens nomen ferat, aequus iniqui, 3 lOtOSj mi t( obsl mi/.' et c< rp l ltni quam satis est virtutem si petat ipsam. nmium isara / V.i i riunej argentum, et marmor vetus, eeraque et ocpetat; sapiens
ntroqoe u*j idatk) est

mo-

cum

pccies

VZZ>

VW

bS
!

i]

,;.

-'

i]

injustii

ir.

artes

rnodo;
verus
a?re;
ii.

tidn iraie iiiEOT,

et

ar
E

Suspice
h
ftl

cum gemmis

Tyrlos mirare colores

purpuram et^emm;
:

iraucle,quod spectant oculite mille

loquentem;

rupisce; laetare quod iL dieerv tera mille ocuH attendunt m.me

Gnavus mane forum,

tum,

et vespertinus pete tec^

forum

20
[

frcqui

dotnunt redi, ne Mntius plus tritici. ; hm lu col dotaVibus et ne illi

Ne
Hic

plus frumenti dotalibus emetat agris

et

7S4 ]

Mutus,

(indignum quodsit) pejoribus

ortus,

tibi sit potius,

quam
est,

tu mimbilis
in

illi.

dignuiD genitns

est}
!i

ignobiliori
i

stirpi
i

te susj u

ur

is,
,:

Quicquid sub
setas

terrfi

aprxcum profcret

qnam

tu

ab

ii!".

Qu
d
in
,

24

abditum in erv;tempus expro

*

esi ',

id

Defodiel eondetque nitentia.

5i"c

Cum bene notum

em

tuni;

;:,' tlict

autem

et

occultabit conspicua.

postqi

mi
J nunc,

ANNOTATIONES.
-.

Ludicra^] Victoriam in ludis, quaemagni

ibita.

i;.

^V.] Si rcs bonas,

satii

si

virtutem

multmqi.am
ilentiaro

est,

expeti re stultum est

Plai
acciarnr:.'
<'!.'

populi significatam

publice, vel assnigendo, el

.

consalutando, vel

!o.

Vide

1. 1

<riii

'

[onores et

gistrai

ufl
|

>puli
.

Rom.
,

Q.nt

dah

cupide scrutari mei ill.i, vasa, lapillos, im6 famam, celebritatem noininls, opes, honores, &c ? is. Tyiios co/ores.] Vi(te lib. a. Ode ih. v. <. Item lib. 3. Odr 'iO. In fine. iblque antiot.
ai

licebit

purpuram

impepium, Jast
'Sat. 3 0. v. ?8.

omnia.

Juvenai.

20. Gtuxvus tnane forum, c5fc.] VeJ primo matie B>rum negoiianfium pete, itiique exercei

8. Qtto sejisw.] Stoici dicebant pertuil)ationcs

ocinr.s

quod Janus sumttws ab imo pcrdocet ;

rcenore divitias accumula: Epist.
Iib. 2.
I. v.

Iioc est

opmione constare.

Cfif'] Pronte: cculis atTecrus demonsorantur

;

Sat.

;J.

5t, itein vcl foruro judiciarium frequenta,

fac.

imum.
rj
<

et causis

agendisqusesturo
eris,

Martial.

9.
t

ffis

Inopiam, contcmptum,
xpl siones.

ig-

Dwes

Rnmte

si

causas egcris.

tiniara, sibilos,

10. Pfltior.]

Mttut
Al. utin

hco movens.
pienti ac

Vespertinui petc tetfum.] Diem totam luero Etciendo consume; nec domuin redi, nisi ser6
e(

Cic. Tuscul.

'J.

sub vesperam.
2
i

Dotalibus agris^

Ab

uxore acceptis dotB

timentt : traieusenim'vexfltur dol tun. cupiens au rn desidcrio boni abst 11. Tmprorisa stmut

norr.ine.
ntis.

22- Mutus,'] Flebeius

2-?.

rt igni bilis.

\run

Quam

tu mirabilis iliu]

Qu5d
sis

tu

p:itri-

qac

;]

Seivsnecii

boni

]"

ntia inspi rata,

quae
u

cius

illi

obscuro et abjcctonon

rairabius pci

.......

Dirnai

etiatn

interdumj

ntis tristitiam crea

wem, quo minus

stupor,

exspcctabatur.

Unde

exoritur

ritudo, roentis aljenatio, Scc.

Prolepsis. majores divitjas. 24. Quicquid sul Urra" est.] Qutcquid nunc stulti miraris et optas, neribit; et tu pariiei cum istis quare potius virtutero, quse s,olu bo:

1%

Quid ad

felicitaiera,

quam

nura subilc esiusulidum

Epist. l.v.47.;

nunc rem investigamus.

EPISTOLARUM LIBEK
Porticus Agrippse, et via te eonspexerit Appi ; men restat Numa qud devcnit et Aacus.
Ni latus aut renes
iion

'

I.

6.

Appia
attatii

morbo tentanturacuto,
Vferecte vivere?

n Ipiq

Qusere fugam morbi.

?

Quis

iveruni

.'-..,
|

Si virtushocunapotestdare; fortioomissis Hoc age deliciis. Virtutena \rerba putas, ut

30

riww.'
'

lequi

ii

ml
'

Lucum ligoa?cavene portus occupet aiter;[7SS] Ne Cibyratica, ne Bithyna negotia perdas:

Milie talenta rotundcntur, totidem altera; porro et 34 Tertia succedant,etquse pars quaclretacmum.

strenue,

abjectia

voluptai
.

Quud
I

si

coutrH virtutem cen ; esse verba, sicut lucum

C:i,t
./,';..
,,,-

:.':

diroirtas

,,

U.%

byrates

ei

Bithync

...

miile talenta compleamur, :otque altera atljiciantur, itemque tertta, tmb et quartu, ut cumuius leddatur quadratus.

ANNOTATIONES.
Of>.

Pqrticits

Igrippa.]
fecit;

M.

Agrippa tertium
vero

oou&ul Pantheon

addidii

porticum

iatiou

occasiones occupa ne^otiandt, et ex. di cendt. Per Sat. 6. v. /i.

1.

aoluinnis ingentibus, trabibus etiam aeneis* autt)

Mer\

roi

auperiusis superbam.

Syuecdoc. pro ', quse quidem Romre luk multiplex. Epist. I. v. 71. In bis ambulare, seque ostentare iusigues quique consuevei mt Via Appt.] Appius Claudius censor viam Romx per portam Capenam Brundusium usque constnu it adeb latam, ut plaustra dno sibi pccurrentia Eacile- pertrau&irent. Haec kTrajaoo instaurata. Statius 2. Sylv. carm. '2. Appia longarum teritier regitia viarum. 17. Ire tamcn restat.] Postquam teomnibud iris, diuquc splendidc egeris, tandem 1110rictidiim est
ttii suitt.
:

Omnela
u-c,

&oralterJ&c

4\. Cibyratica.] Cibyra urbs Phrygtae isagin coutlnio l.v.ic, cognomento magua,
;

cx Strabone. Eo ver^ mittisolcbaiu lucrionts,et quotquot vaute quflesttim odorari et sectari goosi bantur. Altcca
ycquttatis Famfi celebris
<

t a minor dicta, apud Ciliciam, ab ora marisdistaus decem prope milliaribus. yna.] Bithynia Asiae regio, binc Euxiua mari, iilinc Propomidi vicina, TJirauia Asiarica

fuil

1'

X'iio|jhonti

nnncupatft,

rbes

haburt

perinde ac tpsi
lib. 1.

Rom. regcs mor4.0Je".

Vide

Ode

2S. ct hb.

v.

15,
iVfontf,]
titiS

]\\

PompiUus, secundus a Eomuto rex, tt reUgioae. T. Liv. lib. 1. &c. Ancus,] Martins, rex qunrtus Rom. Numoe ex filiS nepos, 1" llici glori& effulsit. T. Liv. eit.
clarus
Plutarcli.

cbras Clialcedonem, ^rcomediam, Apamiam^ Nicaeam, Heracleam, Prnsam. / .-.] R6tundum '. Mille talenta dicitur omni ix parte perfecturo. (i-ili A compte rund; etAMgl. to make v? a EcoutNn
;

Si

M.

38. Si
v.

latus

aut

renest

6?c.]

Si

iori

pleuritide, vel

nepbritide.

Vide

lib

s.Sat. 3.
sic

2p.

Talcuta] Talpntum, ri?a7;v, staltTa', lanrt poadus: aliquando ponitnr proqttovis rngenti pondere auri vcl argenti, ajiis signifiCa pondus, quod tamen varium \ .ti h bi tui primb tatentum Ati drachoaas 91 sies miitle cominehat. Porro
.

29. Q.t.crc
et animi iebes

fugaw

morbi.]

Vt rorporis,

morbos rugere,

pari Baltem dili-

ma Attica respondet rosso Fi octo solidos cani swi denaj

\

co, qui ral

I,
-.,

ani

ci
v

gcncia.

siquidenj marco

..,..

31. Virtutem verbe putas,] Si ioane quid nercules apud tra esse virtutem putas.

quatuor, illaque
:>
. 1

plurimum
,

val

quesdam,
deploratis
i".

et

exinde Brutus rcbus exclam&sse flrtui

lib.

17.)

um

ii^

sint;

grossi

illi

multiplicati,
tst

couficii

.';

ego

2550.

Quanto

vcro talentuin

auri

maj

si

tevefutrem olw \abax, ucriim, Jbrtunie serviebas: tumquc vocavitunum familiaribus,

i:

argento, ex auri
asstimaveris.

upra argentuin

ut se interficeret,

D5. Qtt<&
J

.'
[

Ut L
numini,

Veruntamen non arbores

niillc

i.ii'

111

im

iii

mjur

i,nt<

r.i,

corn] lcta,

faciunt tucum, scd religto et cousecrado alicui

pi rfecta.

i'

ptex
(
]

32. 'avt nt p Ante Jiosmari tecommiue: naviga ad Cibvratea ei

Jam

:'

526
Nempr* dominatrix permiia
I

Q.
tri-

HORATII FLACCI

\:\t

>rtjugem,
ei

et

fidtm,
ei

amieos, et nobilitatem, pulehritudinera atque divir

:

Scilicet uxorem cum clote, fidemque, et amicos, Et genus, et ibrmam, regina pecuuia donat;

Ac benenummatum decoratSuadelaVenusque,
Mancipiis locuples egetserisCappadocuni rex: Ne fueris hic tu. Chlamydes Lucullus, tft

tem

stipant

Suada

et

Vcnus.
i--

aiim ( appadocj rex abundaus servis indigei pecunia* Nc tn fueris ejusmodi, sed poVeritm
Lucullus, iiiquiunt, interrogatus num postiiis

Luin/lo similis.

set centenas

chlamydes ad Bpectaculum commo^lare, respondit Qu.\ ratioiu possum tot pncattamen quaeram, et quot inveniam, prrebebp. Paul6uere
i ,.

40 [ 756] centum sccnae praebere rogatus; Qui possum tot ait tamen ct qussram, ct
aiimt,

Si posset

domi haberequrnquemilliachlamydum: posse igitur sumi partem vel

postea
signil cat,

se

quot habebo, Mittani. Pdst pauld seribit, sibi millia quinque Esse domi chlamydum partem vel tolleret omnes. 44
:

cunctas.
esse.

Hoc

esl

locuj \etem

At conira angusta
non

est

prosunt furibus. Ergo, Si res sola potest faeere et servare beatum,

fallunt, et

Extlis domus Et dominum

est,

ubi non et inulta supcrsunt,

res famitiaris, inqufi

pluri-

ma
cnm

superfluunt, ignoranturque
ci

Hoc primus
omittas.

repelas

opus,

hoc postremus

a domino
ita

juvant fuxes.
sti

Qitte

rintj

ue

pes solre

Si fortunatum species et gratia praestat;

valent reddere felicem et con-

servare; bunc laborem primum Qui fodiect latus, ct cogat trans assritrie, et ultimum dimitte. Si beatum fiicit d :c is zternumet tram fevor; cmamiis servura qui nomina civium su . erat, qu sinistram pungot, moneatquc ma num ofTerre trans moles
.
I

Mercemur servum,

qui dictet nomina, lsevum

pondera dex51
[

ANNOTATIONES.
3S. Suadcla,] Sive Suada, Gr. rTEi9w, persuasionis >!< a. Videtur Horatius indicare facililatera conciliandi nuptias,

46.

Domimtm

faUunt.'}

Nescientem

csse

tantas sibi dtvitias.

nusque

mm quod ante

dixit,

tum quod addit, l'~euxorem atm dote.

Prosuiit
vix

fitribus,~\

Seilicet ^

ma^no numero'
domino

facile detrahttur

39- Mancipiii locuples, &Y.] Cappadocia minoris Asiae perampla regio, cujus populi ad
servitutem adeo nati, ut offerentibus libertatem Romanis, malueriht regem eligere Ariouarzanem. Alex. ab Alex. lib. 2. cap. 27. Cie. post
retlit. in senatum Cappadocem modb abreptum degrege venalium diceres. Pers, jam cit. < Cappt IdA pingues pktttsisse catastd.
:

qucesH Juribus: ita inaniis sunt oppleta ataue araneis, 47. Si res solapotest, c?c.] Si opibus fieri bt-atum credimus, iis maxime congerendis ope-

advcitente.

ac surripitur aliquid, Pla\it. Nikil est hlc

ram c^emus.
gratifi

49. Sijbrtufialum,'] Si noraints splemlore et apud populura constare feiicitatcm existicaptandis civiura arrimis incumbamus,

mamus,

10. Nefuerisku tu.] Ne sib qualis rex ille, un$ rc abund ms, cieterarum inops. Quin potius sis ut Lucullus adeo locuplcs rebus omnibus, ut
plus
p< ssidcret

magistratus et dignitates ambiamus: adeoque merceinur servum nonienclatorem, qui nobis

pi '- at,

ut

fit,

deducatque adprensandura unum-

quam

sciret.

\ ult suadeve poeta

quemque
;o.

et verbis officiosis

demerendum.

snpicntiie

studendum imptimis, quam habenti

\

omni

pra

to

adsunt.

Lucullus Romtc Chhmydes .11 virnobilitave, fiicundiS, opibus, Africam administra^t; Mithridatem praetor ji Fs rogatus a praenon semel profliavitj Stc. rore urlwmo, ui cetebrandi caxisaspi laculi comret chlamydes raultas, longe plures etiara
Lucullus,
?*(.]
,:
i

fifc.] Qui candidatum moneat, 'quo quisque ciyium appellandua sit ejm obtinendum orficii genere nomine, quo

Ut::

dittei

nomina,

suffragium.
/ -./.

Cic.

pro Mtvraena:
.
.

mendaUrremf
t<

Quid si nomine
est
;

appellari ahs
est

cives tttos

konestum

turpe

eoA >; tiores esse servo iuo quiim tibi,

Vide

Sigon, 2.

De judic.
ad

cap. 30.
heri

obtulit,

43. Millia quinah

Plutarch.
in

E ted
vita,

ni

chlamydum.]
lninorcm
al
(

LucuUi

cap, 39.

ignat; centura ncmpe ait ducentas autem fui ie missfts rcrtc propiiu ad veruon acce lil

rum do

peutS,

eo od

Servt nomenlaevura honorit caus&j quotiea obvius repente Gebat quispiam salutandus, dotnini latus cubito pulsattai totlicabatque atqde insusurrabat, quisel qualii ille ci^ia ut rit^et honeste appellan

Lasvum Qui

foQicct latus.]
latus

clator incedens

EPISTOLARUM LIBER
Porrigere
:

I.

6.
insusurret
hic in
Il
|

527
i

Hic multum

in Fabi.1 valet, illc

atque
Iate

plurimmn
S
| . ,

Velinft;

tribu,
I

&.:

i.

<.ei

Cuilibet hic fasces dabit, eripietque curule, Cui volet, importunusebur: frater, pater, adde,

!:

bi

cburcurule detrahet motteza

-

cuique est setas,ita quemque racetus adopta. Si bene qui coenat, bene vivit; lucet, eamus
\
i

.i-i

!:'iti iet

item utba

yusqui
tibi

unumquemquc
eilia.

SG

[]

Qithd

si

beati
clies est,
:
i

ducit gula : piscemur, venemur; ut olim GargUius, qui mane plagas, venabula, servos,

Quo

laute vescitur:

mus quo
gilius,

gulatrahit
sicut

piscemur,

venemur:
qui

pridem

Gar-

rtum transire forum populumquejubebat; Unus ut multis populo spectante referret 60 Emptum mulus aprum, Crudi tumidique lavcniur,

manfc per furura populo frequens ire iraperabat taraulos cum rctlbus ac ven ibulis, ut coram plebc mulua

unus

e"

pluribusreveberel apruiii

Quid

deceat, quid non, obllli: Cierite ccra

quid honcstum
sit, ct

pn

tio
.

comj aratum.
el

Epidemur

balnea subeai

iion eoctis pleni; nec curemus, quid indecon un: pr&sttmus nos ticei censurS

ANNOtfATIONES.
51. Trans pondera dtxtram Porrigere.] Varia
hic
v.irii

Fasces.]

Nemo

nescit

pro magistratu
di
-2

poni
itm

efrutiunt.

Suntqui

notari velintavnbiiu largitionibus

hoec magiscratuurn ins gnia. Syneed. Ni

dictatori

liusos petitores publica

pondera

app

ircbatit
;

hctores

cum

- ibus

excedentes,

ei

olei, viui,

cieterommque

plus-

consuli

duodccim
ei
i

proconsuli, et pnetori sex.

virgte plures securi c

culum donantcs. Alii sic explicant: Moneat bracbium exerere extva logam collectaSn et com phcatam, dcxtramquc porrigcre ad prcnsanduin
occurrentem forte civem. Hioc sane longequaesita videantur.

Fasces autera
!;

mt

rcum

Vero propius est Admoneat candidatum occurrenti civi obvi&ui ire, et manuin vel prensandovel adjuvando porrigere, superads etiamimpedimemjs, siquae interveniant,
:

ferrum: quibus signil batur potestas castigaudi quae corrigduda ei rat, prsedicendi verfc qnse non possent eraeudarL Plutarch, Problem. CuTide ehur ;] Synecd. magistratum, cuijus
rae,

ut extarct

est sellae curulis

eburneae, et in cS sedendi, seu

t

ciini judicia exercet, seu

nm

in

curiam

moles aut trabes iu vi& saxaque ponderosa fucrim intermedia, pa transiliendo, et salut.uidum civem diligenter ec orficiose adeuudo.
v.
',

sivc turba obstiterit,

sive

Gell.

lib.

3.

cap. is. Tull. Catll. 4.

sedes honoris, sella curulis,

tii /'

unquam vacua mor

Juvenal. Sat. lu.

ricuto atque insidiisfwt.

v.

91.
itli sellas donare amdes Itluw exercitilnis pratponere, fifc. Si 50. lene uui caenat, bene viuit.]

52. Hte
tribu Fabut
officiis et

mtdtum

in Fabia\ Sifc.] Sic

:

nomencivis in

clator hcro candidato suggerit

Kn

ille

multum valct: eum proinde multis blandimentis capta. FabiA, /?//.] Pop. Rom. in 35 tribus seu
aut&miltas
;

Pers

Sat.

!.

v.

17-

Qtut
Si n
j

tibi

mmma
'

boni est f unctu vizisse pa~

classes

diviauro, norunt

omnes;

ct

tctld
r,
f

suffragia ferri solita

modb

viritim, seu per viros

assithu)

'.'-'.
i

singulos

tributim aut centuriatim, "ul ct, per tribus aut centurias. Vidc Alex. ab Alcx. lili. -i. cap. o. ubi de c<;miiiis curiatis,
centuriatis, tributis,

modu

deque

variS subindc ratione

surTragandi.
Faiiti.]

gcnte Fabiorum nominatisslmfi

a Velift, editft urbis regione;
in

dicta e&t.
/
.

cucupiebat vcnando cepijse leiuiu, quaiapretio mercatuseratabaliiscaptain. -avabant 6] 'rudx tumidioue lavi mur.] prisci helluones ad aceelerandain ciborum coctioncm, excitato calore naturati per rrigoria antiperistasin, utcitius et uovft famc ad emilas
stuhfi. gloriie

58. (pargilius^] Is inanis et

vitleri

piditate ductus,

etii

'..]

Seu

redii

seu a Velino !acu cujus tncolte asciti. Cajtcra tribuum nomina,

civitatem

Ceerite cera digni:"]

Digni

inferri in larmlas

numerumque

fluandoque diversum lege apud cit. Alex. ab Alex. lib. l. cap. 17, &c. ,s:3. CttUibet kic jasces dalit.] Impcrium, consulatum, summum magistratum luc ilabet, et aft^retcuieunqueillesutTragarivoIuerit; adeb valet apud tribules, rotque yuffragatores seeuin
trahiti

Cu?ritum, id cst, a ceirsore jriBuniae labe notari, pult, quibus ob fiapon secus ac url gttiosam defectionem jus suflfragii ademptnm 16. Item Pctrum lib. cap. 13. est. VidcGeli|

Crinit.

bet
sine

<lc hon. dise. 111'. 7- cap. Primi omnium raunicipi

'.

i.

fai

ti

Grii
und

ullo

gio

1m

e cotitrario.

labulae

528
Hignos
:

Q.
imitcmirr
lur.uiosos

HORATII FLACCI

connte* Ulyssis Ithacse regis^ qni patriam posthaliai runt vettt

Digai: remigium vitiosum Ithacensis Ulyssei, Cui bodor patria fuii interdicta voluptas.
(

rolnntatii
i

Si

eatiem, ut
i:ihil

Mimrn
tiulce

itratur,

Mimnermus uti censet* Nil est jucundum vivas

Si,
;

sine
in

amore jocisqu! amore joeisquefc

istis,

est

sine

amore

et jocjs;

in atriore ct jocts vivo.

vate.
,Si

quulpiam

sois

Age, his mei

\ ive, vale.

Si quid novisti rectius

si

lius, beni

nobis*

ium; si uon cum utere.

Candidus impcrti;

a^iein,

illis

me-

non, his uteremecum.

ANNOTATIONES.
rebat, qui notS. vel ignorainia
-'.
; i

quapiam fbreht
i

erudite. Flaccus kiEpisfolfi

irite ci

elegiaco rersu, tam straviter et ffirgrtte, ut gyostades appellareiur. Soidas.

-

U-

ad

>. u
.

cium,

gro

apj

Uat

Ro-

. .

\s
i
I .
.

qui luxu et volupiatibus

turpjssimis

Athen.
Phi

fib,

opert. iib.

pentametri ccnUum* l.Eleg. y.

ti

teneh&ntur:
iuepttssime,

quem tocum
ut
alia

Horatiani interpretes

Mim
'.

tefsus

pcnuulta,

exposuerunt.

Ho-

isijle.

'
Plutarch.
'.'.''

63.

R
a
t

faiia quarrit ai

Vl\

.>

iresifi
'

ne bovi
miepte, ex

monitu taren At
vate
.

edi
illij
>

octi

i,

Apud Mimi

lib.

De
rt

virtute

morali,

hoc

distichon

fertur:
-::v,

iis

mactatis epulas

sibi

parai

t.

Ti ro rt

aveu

XZ U<J *$

Qoaj roptcr
runt, uaufi
ficruut.
I
i

irae

uuminum
mi
J. Sat. 5.

obnoxii pceuas dcdr-

impti

riam uon revi-

Teflvai

-XTi

Tavrct julXet.

Vide
Mirr,
v

lib.

Quid

qui(ljuamdum t aurea si Vema

\ermus.]
1

tophonitts,

Hic poeta Epicureus, CoSmyrni .:.-, septcm bapientibus

lls,

B&tiquioi tel

aqu

nleraque scripsit amatoria

67.

EmQriar, me }urrum cura relvnquet ubu /s/i,.] Quae dc sumiuo bono disscrut.

EPiSTOLA

VII.

AD M.ECENATEM.
M&cenatis
in se

liberalitatem laudat, al libertatcm et otium

ppibm

praft
Promiseram
i

rt.

tibi,

Rfacenas,

,..:.. ,/Jininu. 'us; fccc i<Jun qumque

legxo

QrjrNQtTE cfies tibi pollicitus me rure futuium, Scxtilcm totum mendax desidcror atqui
:

oiti&l-

AN\OT\TIONES.
1.
'

t?
-

ilS

recte qui'
<

filio

consule,

,i

quit,
. .

ad
.

qtiCid
' .

eo inense

Quintilis appeilatus est Julius, ;ul t. id. Quintil. Julius t aesar

sit.

in

lucem cditus

Sextilis antca voc&bator,

Rnre.~\

Au^ustus deinde est tjtii donec honori Augusti

'

Iu
|)'

villa
:i>

mca
:',"
1.

Sabinft.

Yidc
1.

infra
7.

Epist.
liL..

II).

antea
1

lib.l.

Ode

2. <.'

la.

lib.
'

0de

:.

Epod.

daretur cv scuatvl consulto, cujtts haec sunt verba: Ciun imperatoi' Ctrmr Ati Srxlili et primwA amsviatum inicrit, el tn.

2. Sextilen

nsts,

ut et Quinctilia,
,

in

vrtem intulait i

et

Janiculo

a numero dictus, secundura Romuliordii nem, Martio anni tcnente principiuui: nihil|am pust [iraeposHos a NuniS
.

fidem.}

ri

p
/

'

ium
,;

Qttinctilis

ac Fcliruarium, vetus nomeu rctiSextilis, qtiamvis non el

itus,

secutaquc sint ejus auspii ia tti JBgyptus hoc mcitc in pnle<tatem m. redacta sil; Jinisque liuc mense tmpositus sit; alque ob has
,,ta-

cai

as hic mensis huic imperiofe<

,

jamquin
Pi
'.,,

sed septimus et octavu

vi

i" ib

honorem

Julii t.

malui ut mensis Auguslus Macrob. Itb. 1. cap. 13.

.

Dictatoris,

legern

fevcute

M. Anwuio Marci

EPISTOLARUM LIBER
Si

I.

7-

529
via

mc vivcre vis sanuin

rectfcquevalentem

76
;

si

mo
1)'

Quam mihi das Kgro^ Maecenas, veniam: dum ficus prima, calorque G Designattirem deconrt.lictoribus afris; Duni [lueris omuis pater et matercula pallet;
Officiosaque sedulitas, et opelki forensis

ei

d;ibib eegrotare tirnenti,

tie

valere,
di rei

incolumcm quo
i

viverc,

tanti
d
(i<

conci
:
ei

noc
;

induJge
priroa

otari
M
,

tuenti
tua

dum

libitinarium ex-

orrjut atratis ministris;

i

filiis

timent

dum padum aeduforo

Ins

et

ofhViosus in

labor

Adducit

Qwud

si

febres, et testamenta resignat. bruma nivcs Albanis illinct agris,

glgnit febrcs, atquc aperit testa-

10

Ad mare

desecndet vates tuus, et

leget.

sibi pareet,

Contractusque

Te

menta. Cum verd hyems nivibusoperiet agros Albanos, statim ad Daare decurrei tuus poe*ta, t. suiquc solicitus rarihs Demum aJ te revertetur uin
li
\

dulcis amice, reviset

Favoniis, et priin&hiraridine;

3*1

Cum

ZephyriSjSi concedes, et

himndine prhufu
;iM

n
;.-,

ita
/,'

volueris,

6 su ivie
;

Non,quo more

pyris vesci Calaber jubet hospes,

.)!-;

,i,

Tu rae fecisti locupletem. Vescere sodes. 15 Jam satis est. At tu quantutn vis tolle. Benigne.

mihi opes largitus es, quu ratione hospes Calaber viatorem cogit pyra comedere. C IL. meue, quieso, ait. VIAT* CAL. Aufer Abiinde est.
I

Non

invisa feres

pueris munuscula

parvis.

quautum
beralis

placuertt.

!A'i\

Li-

cs

admodwn.

C.iL.

Aufcr, imruum, dona puerulis grata.

ANNOTATIONES.
4. Dabis tvgrotare timmH, Mcecencs, veniam,] Horatiuiu nempe haberecomitemassiduuni Mtscenas cupiebat. At ille amantior su;e libcrtatis, hocservjtii genus vix ferebat. Adde quod po^tiP ct carmina secessum atquc otium rcquirunt. Vide postea v. 34.

bus.
v.

Ex

his atitem surrexit crevitquc

Albanum,

AlbaiiOj principatua titulo gaudcns.

11. Ad mare desce?idet.] Ad urbem aliquam mari proximam, ubi per hyemem aer tc;,es<jt, a;stait; vei'6 friget. Dc Taieutini temperie lib.
2,

Ode

6.

5.

DumJUus jjruruiy

ailorque.]

Dum fervet
ficus.

Jh-vbi tongum, tepidasque pr&bet

Jupiter brtanas. 12. Contradusquelc<;et.]

inicuta,

quo tempore maturescunt

Porro

gravis eestate est

iestu,

Romx

habitatio nisi divitibus

saeviente etiam

Legendts
;\

libria

mt-

aomieilia quaedam et
6.

viridaria,

nus iacumbet.

Metaph.

navigantibus, qui

rrigida habcutibus. Designatorem.] Sic dicitur, qui

pompam

fuuebrem, vel ludos scenicos constituit, ordinat, eomponit; quique locum et tempus ad a^enJmn perspnis designat. Gall. Juriaieur, Angl. AN UNDERTAKER ilem, Maistre dt cerem Angl. MASTF.R 01' THE CF.REMGNlfcS. Decorat l ct rilnis airi .] L pi Ifc, qitasi ma;

vela contrahunt, et littus legunt, tempestate ingruente vel imminente. 11. Cum Zephyrzs.'] Verno tempore, quo incipiunt flare Zephyri. Vid. lib. 3. Ode 1. liirundnn primd.] Hiruudines abeunt hybernis mensibus, apricos secute montiura recessusj redeunt vere primo. Plin. lib. 2. cap. 47. Favonii hybernum moltiunt coslum ....

gistrattira

lictoribus,

*\v

tlesignatorem exhibet

poe*ta noster
stris

stipatum

et

decoratum

snis mini-

Favvrdum statuunt q ad7. Calcnd.Mart. Chetidamam vocant abkis

libitinariis,

ve q/illonibus,

ustoribus, pol-

irisic.

Id. lib. 10.

cap, -24. et

lib.

is.

linctoribus, sandaptlariis, q;.i induti udsunt.

7.

omues

pulla veste

cap. 26. Cic. ad

arstivo
durit.

Heren.

1,

4.

n.62. Hiru

Dum

pucris

omnh

pater,

&c.]

Ob

fre-

quentc-i et periculosas
ncs.
8.

eS tempestate xgritudi-

tempore preesLh rtmt, frigore pulsc Vide Plurarch. Sympos. lib. 8. cap. ;. et Ccel. Rhodig. lib. 16. cap. 10. ubi d Una hirundo ntonjacit ver: item de Aristophanis dicto,

Opelhi Jbrensis.']
pruesj.itft,

Nimia quidem opera

[{irwulinibus plui

re:

quo

clteatibus
forcnsi.

niraia sedulitas in actione

deridebat

hominem hyeme

attrita
illi,

habenut ver sestas-

tem

et significabat o;,us esse

9. Teitamenta resignat.] Scilicet aperiuotur testaraenta duutaxat post mortem. 10. Allanis] Grcumjectos Romaeagtos in-

que quamprimum adessent. Id. Rhodi^, hb. 21. cap. uli. asserit hirundinem albam perdice haud ruisse iu Samo. minore
14.
lib. 1.

dicat.

Alba Latii urbs. Romfiantiquior, inde distans 14 raillia pass. ab Ascanio condita p;iul6
pyst uxcidium

Cataber.]

De

Calabria

Italiae

regifjne,

Ode

}.

Tiujauum

nuuc jacet

in rudcii-

530
VIAT.
iis

Q. IIORATII
TanUim
clebro titi ob
si

FLACCI

Tam

munern, quuntum
oncuitus.
siint

CAL.

discedun Penes te

tcneor dono, quiini si dimittar onustus. Utlibet: hsecporcishodiecomedendarelinques.

hoclie

ista; au;e diniittcs ssibus devorasda* 1'ujfusus et fuuius chrgitur, qux

:

omnia

ProdtgTfsetstultusdonat,qufBspernitetodit.

20

contemnit ct aversatur ct hcee messia ingratos procreat, scmperque procreubit. Prolnisautem vir el prudens profitetur.se paratum essc lar^lii dip'is: ncque tamcn nescit, quod discrinien sit xnUr nummos et Lupinos. Ego quidem me praeatabo 4ignura laucle promeremis.

Hsec seges in^ratos tuEt,et ferctoinnihus anuis. \ ir bonus et sapiens dignis ait esse paratum: Nec tamen ignorat, quid distent a:ra lupinis.

Dignum prsesiabo me etiain pro laude mcrentis. Quod si me noles usquam discederc; reddes 125
Forte latus, nigros angusta ironte capillos : Reddes dulce loq'.ii: reddes ridcre decorum, ct Ii. er vina ftigam Cynarffi mcerere protervae. Forte per angustam tenuis nitedula rimam Repseraf in cumeram frumcnti, pastaque rursus Ire foras pleno tentlehat carpore frustra. 3 Cui mustella procul, Si vis, ait, i-tinc, Macra cavum repetes arctum, quem macra
i

Qudd

si

me nusquam

jr.tseris;

abireperrestuue firmuin robur,

et nigros crir.es fronte arctiori

restitue lepidum sermonem, jo<os facetos, et dolere Cynarae
lasctvae

discessum inter epulas.

Qlirn mus a^re-^tis macer pcr fissuram subicrat irili. alvetfra,

i

*ic!7njfve)\> suturatui cxire

obeso

subisti.

orpore frusira mtebatur. Hui<* mustela longinquo dixit, Si

eupis
illiuc

Hac cgo si

compcllar imagine, cuncta resigno.

Istfi

tam rimam

cvadere, per angusexibis gracilis, pcr quain gncilis intriiti.

ego

similitudi

ir,

oranla

i-

hens restituo,

ANNOTATIONE3.
tulit.] Donatio rcgratum animum hatid incretur. Hinc non abludit qund ait Esocrates, Tc yv apirct; -/.piTft; -^apt^soSat. Gall. Don~ er de si mauvaise grace t quon n'en a point tPoliigation : Angl. ro grant a request 0 UNGRACIOfSLY, TUAT NO OBUGATION IS

21. JLcc seges ingratos

vifissiraaxuru

rum uempe

25. Reddcx mihi red consumptos.

'

Oportet ut apud te

26.

-.']

Nigrosolim injuvcnerantcapiUi densio

tute, jittn vcru canos.

Atigttst&jrohte*]
:

Dum m
et

'usti; at eia decidentibus,

I

jamque

r^,-

FF.ET.

riorilnr,

22. l"ir lOraifi et sapkns, CiV.] At vir prudens in dando, erson i, locum, tempus considerat; cura delectu agit dignos cum indiguis
|
i

27.
trV.J

ii

Tnter

iwa f
Apologus

..
,

Levitatea r.matorias'

t juveuiles. fifr.]

29. Fortc per angustam,

I

et

r.on confundit.

reiB]

quibus soiertex et

23. Nec tamm ipiarat, quid distent rera lu~ Novit distiu -.- e pn tiiDsum a viii, verum ^. felsOj di noj nummo bon
.

meni

pklis.]

-.

Vas 30. Cumeratn?\ viraineum, quo plebeii

J
'

suara declarat Horatius. sparteum, palmcum,

condebant rrutnenta,
Sat. l.
v.

1 malis, ludicris, scenicis. Lupinus men, quod attqui dictura putant, qnod lupinft qu&dam indole icrnin vorct alii taraen melius
<
I

mentio

jarri lib. 1.

53. facta,

30, Mns/clla.]

Sive mustcla.

Ciall.

unc bdttet

c'-; 7';;

';.C~r,,,

dine contristet.
I

quod vultum gusta tsidor, Hinc VirgH,' Georg. uinum dicit. Ejus legumiuis sei

Angl. A WEASEL. 34. Cimcta resigno.] Non temere aut fict^, itur Hosed consulto et ex animi seni ratius. Ejuscertementi penitus insidebat illud;
i

mtna
tk>

orbiculata sunt et compressa: hii utebantur in cornoedlis ad imitandos

numPlaiit.

Nm bene pro
Quod

toto liLertas vcntfUur

am

iikos,

qu6

alludit

Humtius hoc

loco.

Posnul. Act. 3. Sc. 2.

Ag.

Agite, vtspicitet

aurum

est.

Col. Prqfectd, spectatores, comicum. Macerato hoc pingues Jiunt auro :n fiarvari&
ioves.

Augi enim Maecenatj [mperatorseripserat: Anteipse amit >rum ; ?wnc cribci .".-., 7. Horatium nostrumate
atpio alducere.
Veniet igitttr ab isld parasiticA
rcgiejn,
t.

qoiderh ostendit luculenter, cimi nec ipsi Sic co suam mancipare liberiatem voluit.

mens& adlumc
est.

et

nos in

Kerum adhanc rcm agerutam Philippcum

tewHi ad/uvab

Qwd

vm-Oad

liaec

Horatiu*^

EPISTOLAUUM LIBER
Ncc sonmuin
Otia
divftlis

I.

7-

m
pl< bifl
;

plebis laudo satur altilium, ncc

Nequ^ blemn
sili
.

tauao

dapibus exqnf^uietem, nee

ihus

Arabum wt~

Arabum
no<-

liberrima muto.
:

86

mutare
d&sti
ii

etim.

Scepe

me

lau-

Stetoe rerecutadtini huulasti

Auclisti

rextjue patcrque

paucis cobtentum: tuque

rex
.
,

mt

''

patei celebrattu es
rii

vcrbo parcitts abseh9. Ihspice, si possuin donata reponere Ieehis. HaudimyeTelemaehusproIe9iiatientisUlysseij

coram,

prseseni

rqui absen
si
1

i.

Exre-

perire,
stitueri

im

ite

qni

am

iiii.

Benc
patientis

Non

cst

aptua equis Ithacffi

lociis,

ut

ncque
11

quiHem Telemachus,
l

tyssi;

fiUus 3 aielat: Itftacx re-

plttnis

gio ttonest equis idonea, quippe

Porrectus spatils,neque rflultsE prodigus herbas: Atridc, magis apta tibi tua dona relinquani. I'i',-rii;n parva decent. Mihi jam non regia
Roili:i,

nir campis operta, nec gramims

rerax,

nera,
-

6
i,

Non accipiaro ma muMt ndae, t$bi n

Rormi
j

hiunt.

Exiguo exigua convepopuTo d nunc

n at s
1

Scd vacuum Tibur

ttiftl.

me
placct, aut imbelle .Tan-n-1 .">

oon

'
:

il

haud
Philipj
-,

mm.

Strehuuset

forttSj

causisque Pbilippus agendis

mm
. i

aci

acer,

mibi
n diei

Clarus, ab officiis otftavatti circiter

horam
gius

im

jnm
ro

atque foro pimium distare Carinas Jam grdndis natu queiitur; conspexit, n( aiimt, Adt*asurn que^ndam vacud tonsoris hi umbrft, 50 Cultcllo proprios purtrantcm Ieniter ungues.
redit.

Dum

ion-

abesse.

Tum, inqmunt,

kUi cul i" un ;uesoti-

ose resccai

ANNOTATIONES.
Pra

larum nihilomtnus orocium

P;uet
sic enrt
'

l<

44.
lib.
i

R
I
I

II

-blum principem dicit

in\s

d< treciavit, recusavit.

<

&.i

sum

epistol&,

Tui

45.

'
i

populosum,

li!>.

audire neque

''-;'
,

?'

enSn

-i

tu

nostram
>co/wjy.
ris

evi

belloaptun
lv iretpSfa

lil

l.OdeSS.

Iib.2.

le 6. lib.

Qiueso, lector,
benignitati

3.

Od

.-,'.,
i i

i/irtutem princibibi
re,

lo

deroonstrat, opibus iorige prai-

non pieebit insuper

ebribebat:

refei ttbi

stare quietiuu vitae

i.

genus, quamvis mediocre et

eundem
et

Sume

aliquidju

mc9 tanqiiamsiconvictorim
esse voluit, si ptr

im
divitiis
etis

T..

Marclus Philippus, consularis

non temerejeceris : quoniam idusus miki tecum vaUtudinnn tuam fieri 33. Nec somnum plebis Neque Teroplebeiorum quii luric laudo, oEun sumpfuosis epulh al ir sum,
l
\

.'.

in Bruto.

Item

in orat.
.;

Eum faudai Cicero pro Qninctio. Forensibus ratjgatus officiUj

]

irus

quihus tam acriter

in

iientid

aliam sententiam tliuraque

rus, svegesiatis

sermonem
divitii
.

habitu-

ftom

1 .

tctis diceretur.

Cic.

cit.

iricommoda sentiam.
quae
tn
|

Imb

U-

Octdeam

circiter horam.'}
'
i

Horfl po^t meriKplanavi fuso.

bertatcm praefero quibuslibel

AltiliumJ]

Avium
pula
_
-

domi aluntur
:

sagi-

icus erat

Ronue

cur\'us et

nantupque ad

ptu
Vid, lib
;

mtiores.

1.

OJe

29.

07. Rexque Ellipsis, de<Ua ; tio< ?nsu: audisti dici te &. me regem ob munifio m ob amorcm. bic vulgo alunt vei matiaudire.
e>x
,

oblongus instar carinae: unde nomen. In eo Erant ei plurcs ali^e sita erat Pliilippi doinns. sedes snpe{bie, atque ihter illr>s Pompi quapropter tautas Carinas vocat Maro, .En. S.
i I

49. Grandis nc.lu queritur

;]

Itcr (juijipe se-

40.
licet

Haud
uV..

'

i'

.1

Menelno
.

sci-

cquos

volcnti respondit
:>;

Telemachus,
Odyss. 4.

I'

De

nibus molestum cst. 51. Purgantem tenitur ungues ;] tramiuiHitatcin denotabat.

Quodaoinu

l/ly$*e t

lib. 2,

S&t. 5.

De

hhaca,

lib. v. 4.

2>l2

532

Q.

HORATII FLACCI
liic

ftfi c servo mandata 6 ua trcnu* rapessenu vn&eravit i DciTHtti. ereuneW, etna,qui5

i
i

Pemetri (pucr
a

t

non

Iffivo
.-

iussa Philinpi
i i

,11

conditione et famiiia,
sit,

Accipiebat)abi;qua*e,etrefer,undedomo,c quis, Cujus fortunse, ijuo sit patre, quove patrono.

It, 'rcdit, et i,

l\

mto

patrc

et

quo patrono.
voc
rl,

narrat,
.

//.VvaJit, revertttur, ac refcrt,

Vultcium nomine Mcnani, *

Vulteium

Menam

prs

conem
'

csc, re lamiiii.ri exigua,

' " discurrere, t"" b et interquiescere : comparare, et

uti
:

rr8econem,tenui censu, sinecnmuic notam, 06 lit propeiare loco, et cessare, et quauere, et uti, Gaudentem * parvisque sodalibus, etlare certa, .^ ,. /-. T .. Jn
,
.

...

ptuv

sociis

faoone domi-

*<t ludiSj ct, post r \d

f
.

deasa ncgotia, Campo.

59
l

netnon spectaculis et camr^JMarfiopo.tnegotiaperAb aew. 7 ./ Phihopus:

cilio fnii.

Scitari libetexipsoquodcumquerefers: dic

76s
[

-.

ipsoTCHmquBereHsS, tpwenarraj: adcffinamvoca. Vix.fidem habet Mena: nimd s- attonhus

cointat.
lii
i

ccenam vcniat. Non sane credere Mena: r\ > 1 Miran secum tacitus. Quid multa? Beniga^ Respondet. Ncgat ille mihi? Negat improbus,
*
i

Quid ulura?
inquit.

et te
,

Niruis

liter,

PHILIP.

Negngit, aut horrct. Vulteium

\
(

mane

Fiulippus

ftn7 recusat

Ute?

DEMLL.
teque nirjt

Qia

vndcntcm tunicato
et

scruta popello
ille

65

Recusat

p< rtiuas,

Iwum

vcl foiraidat.

'hilippus

Pos improvisus adoritur,

plie-

)ccupat, et salvere jubet prior.

Fhilippo

Excusare kiborem

salutatque priur Vulteium xi-

Quod non mane domum

quod non
Frovidissct eurxu

mercenaria vincla, venisset; denique

cu^s mcrces venumdantem

beculie tunic&induta?.

Vultt ius
et

Philjppo obtendit curas

occu-

Sic ignovlsse putato

69

patioms negotiationis, propter

;

Metibi, sicoenashodie mecum.

Ut

libet.

Ergo

,'<

nque

etit,

priorsaluia.eset.
e!(.-!iium

quod mn non PIIILIP. Tum

<

Postnonamvenies: nunc i, rem strenuus auge. Ut ventum ad coenam est, dicenda tacenda locutus,

istiiivd,

si

condonasse me tibi exmecum bodie ccena-

veris.

VLJLT.
,

Facmm quod
Erp;o venics

Tandem dormitum
Occultum

dimittitur.

jubcs.

PHILIP.

visus decurrere piscis

Hic, ubisaepe ad hamum;

post horan nonam; jvm abi, opesque seduI6 con^ere. Postquam ad ccenam convenit, atque tam profcrcndaquam rctlcenda ctFutit, tandcm mittitur donv.it um. Mena jam frcquemer rediens, velut piscts ad uncum obtectnro,

ANNOTATIOTnES.
52. Demetri fpuer hic,
i

&c.] Advene narra:

in

quo venduntur scruta:

Lucil.
et

et scrularius, ejui

et

hypotyposin exinnam

rein

ocutis

vriiclit.

rvavi
.so.

das, adefo vivida sunt orrinia.

Quidiuf

scruta quulcni ut vendat scruta*

strigitem, solcam

.;.

Buccinatoiem publicum, '. lalia pruclamabjt, aliaque denuncial Proptrure lon>.'\ Tanquam viatorein,
P?"^-to';c:.J

rius taudat

Pnsfractam
diatam,

improlus

tfimi-

aut mercatorem.
.sy.

Vide GvII.
Tu?acat<
i

Iib. 3.

cap. 14.

Gaudoitc?'' pea i:< sodalibus.~] .TTiiuallbus

popctlo.']

Inlimx sonis

plebi,

nou

sibi

cum
t-^rn.

conditione hoiuimbus consuescentem, iis exigua scd pacata vitae i;audia dcliban-

tunicS simplice vestitae.

39. Campo.1
tibus
illic

De Mardo
R'd'h-

rampo,

et fn

eKercitationibus, dixi lib. 1.

Ode

8.

Al. leg. provisisset. Providi^set.] 71. Pns/ nunnni.] Ad ccenam venies horft 80* mpe tertia post meridiem: dc qua no* alibi, et Alex. ab AIcx. I. b. c. '21. quem adi,
raulta ibi disquirentemscitudigna.

62.

Pcnign.c.]

ndfe rccusantis.

GatL Cest trop

ooi^ mi Oai IC.ED
t<,\. <<;..

me
Je
le

Jhii.

Jt

lui suis fort vlligi.

rrmtrcii

roo much iionour: THANK HIM. TO HIM

' I

Angl. nr. am mucii

72. Dicenda tacetula hcutus.] Egregie videRcet potus et ccenatus, atque hilaris ^ Baccho
ractus qurevis liberfe elTutiebat
:

ut fere

(it.

mihif] Philippu excandwcit. Gr. rfCnt et ywvAfiO,, frivola. Hinc siTutanamfuccre, i. t. vilia qusedam vasa vendere, apud Apulcium lib. 4. quod tamcn a!ii aliccr exponunt. Qioc St sautariam^ k>cus

Negat

ille

Scinta.]

rerumimperitus ad ohlatum Philippi patrocinium decurrit, velut pisds ad hamum, ignorans quid inde sibi impeDdcretct conflaretui mali. I\empe ipsius ct aniaii quies iu discrimen adducc74.

Pisasadhamum.]

Mena

bitur.

j ;

r.i-i-vroLARUM Liisnn
Manfc cfieris, ct jain certus conviva, jubctur ['"] Rum suburbana kidictis comes ire Latinis. 7 <; Impositus mannis, arvum ccelumque Sabinum

i.

533
uo&n,

clir-ns

jamque
<1

eonvict

assuetus, jubetur

villam subferiat \jtr cqu<> insilinuHn

urbanam comltari per

titift^

imperataa,
<

Non

cessat laudare. Videt, ridetque Philippus;

d-ns, agrutn
valde
laudat.
ridet;

Etsibidumrequiem,dura pisusundique quierit, Dumseptemdonatsestertia, mutua septem 80

Promittit; persuadet uti mercetur agellum.

Mercatur: ne

te longis

ambagibus

ultra

Quam

satis est

morer, ex uitido

fit

rusticus

atcjue

Sulcos ct vincta crcpat mcra ; ptvrparat ulmos Immoriturstudiis^tamoresenescithabendi.85

PhHippus vidi tlumque sibi joaa ot ac oblectamenta undequaque pc quiiit, sestema septem Lar aliaque conamodare Bcptcm spondetj suadetque u! emat At proediolum. Kutttfius em\t. nc te prolbto sermone plusculum decineani, de horotne p
UtO
Et

agrestis; et

dan

lui|ui-

tur suluin

de
in

sclcis ac vinetui
;

Vcrum

ubi ovcs furto,

morbo

periere capellae;
767
[
]

arbores
curis;

duponit
et

raacerac

se

cupidrtate

possi-

Spem

mentita ^cgcs, bos est enectus arando; Offon^us damnisj mecli;\ de nocte caballum Arripit, iratusque Philippi tendit ad fiedes.

dcndi inveterascit. Ai cum rajhi ovea fur;o, ei capr.is morbo perdere; vvun messis spe.n fetiUit, boves autan arandu contreu sunt; lum j^cturis per-

Quem

simnl adspexit scabrum intonsumque

Fhilippus,

cukus nocte media insceodit eqnum, ii itusque ad Philippi

domum

properat.

Huuc

Phi-

Durus, ait, Vultei, nirais attentusque vlderis 91 Esse mihi. Pol, me miscrum, patrone, vocares, Si velles, inquit, verum mihi ponere nomen. Quod te pcr genium, dextramquc, dco^que
Penatcs,

lippus squalidum cernens atque

horridutn, dixit
te

'.

Vulteij tiimis

hibo/iosum
ius

et

anxium
:

video.

miserum appdlabis, C patronc, si ve o mc nominare v.dytris.

/ ultA

respondit

Certe*

Quocirca ciiix^ te rngo per gi et dextram, Punatesque deos f

AXNOTATIONES.
*'"
,

Patronum
Sic

cllentes quotidle
ei

dixit.

Post rr^rsaiitAn ejlactos, altera dies ad-

manes.i! u.b u;t,othriunu|Ui'smiin

i

defercbant.

jecta populiju.su.

Demum restituta

plebc, qu.e

Mense

libertati "msidia-

batur Philippus, sibique mimum pLiraba.t. 76. Jnd :- Latinis.] Feriis, quibus erat
rislitn,".
tt

ad sacrum moutem secesserat, a consulu vel pnefecto Latiuarum indicuc sunt in trvs aut qun.tuor dies.
Intcrjccto
djirule teinponin dics dccetn
:

lile-

dilatas

tmquiesjservist

sewatasque invenlmus

ultra

laborum, inquit Ciceros.

Iiulut!>.\
il;\s

De

leg, n. 29. iticertas macri-

duo

etiara posl Latinas religiosi

habiti,

quos quibus

enim tempore

solcmne

ludicrum

lu

Capitolio exlnbebatur,
decertantibus.

maximus in dierqj concipiLtMt indicebatque. Quatuor feriarum

stratui
vel

pontirex

quadrigis concito

cursu
cit.

Huic

Ale\. ab Alex.
lippi villa.

modo
Iu

erantgenera: bu ohscrvatoe Concepuvac ut Latiu^, Sementinse, Paganalia. Compitalid Imperativie, qius consul, pi~eStativa.-,
;
:

stnis mensibus ac dieut Satuinalia, Lnperc^iiH, &c.

77- Salinuni,

?abin'ts agris sita erac riii-2.

Vide Epod.

so. Septein sestertia.]

iniliia

Poetlce, pro septem

ag-ellus septein
.^cstertiis

torve, atu

pontilev

in:iNinms pro erbitrio imferiie

Nec enim etiam quatnordecim nummis

sestertiAm.
ter
it
:

enii

aut po-

perabat:

Nundine, qu;c
C^tera ad

paganorum uepenincntia lege

iu beue statuunt Budaeus et

lil).

;dii.

Vide

taatai crant.

ferias

postea

2.

Epist. J. v. 33.

apud Alex. ab AIcx. lih. 5. Cap. 7. Latinis.] Varro 5. de L. L. LatineE ferice, l 'incefjtn-us dtcti<* u Lattmspojmlis, qutlnts pariter cum Romanisjusfuil carnem pctere e.v tacrU : scil. ex tauro in Aiiano ;no/ire?acrtfic.ui soliio, au honoretn Jovis Lntialis. Latinas fe1 1

jam \

84. PrtBparat ulmos.'] Ad vitessustenta*idas. *9. fratusque Phiiipjn tenxUl mi tedes.'} Ergo ulteius hatno captus ejus aeulenm sciuit
:

Pliilippus

autem parato inde

sibi ludibrio

gau-

det et oblectatur. 92. /'"/.] Id c.st, per Pollurem.

9-i.

:'u* 'laiq-.vinius

st

principio in""ur>am diein in-

Gcnium,]

lViesidcns natalibus

numcn.

534
ut restituns roe priscse
tioni.
.

Q.

HORATII FLACCI
stOfj yitffi

me

redde priori

95

.itutn

relicta

raei

Qui semel

aspexil

quaatum dimissu

petitis

cellaot coqcunitts, sfntii

tatur, ac resuin&E dimissa.

fev

.V.-

Prastent, mature redeat, repetatque relicta, Metiri se cjuemque suo modulo, ac pede, ve-

..uistjue

sul

jatur.

rum

est.

AXNOTATIONTS.
14.
fueriat
;
,
.

.i

96.1.'.

.... haud
I

volunt a Philipi

onsttt.

Alii statuunt
dti

Jovem 3

Jii-

df-iue:

e]gO veio,

Htec aliqui dicta ] Vi vlena? vojjs respouab Horatio apud MaeceuajLera

<

nonem.
oeium
tramque.]
.

Nejitunura et Apol;

ante.

>a Terir&in, Stc.

98. bet

'<
..

modulo, c.] De.ic

Plin. lib. 11. cap. 45.

:irto,

um

pervidere

aheira-

ttfium.

Sic Vii

.114.

n cdnveniataa qutenam sibi cohditio p buate vivendum. v. Sic ferme Persius Sat.
(i
'..

Pei

52.

Et

.'Encid. 7. v. j;34.

Teaon
supellex.

'

curla

..

.c.c

juro, <k.vtramque potai

EPISTOLA

VIII.

AD CELSUM ALBINOVANUM.
Qucedam
ejus vitiu obliquc vellicat.
et

Musa, Cclso Aibinovano,

Celso gaudere
L

benc rem gerere Albinof'

e 81
_

eomitiet BcribaeNeroms renunsalutem et prosperitatem. Si interroget, quid aga.n responde, me pluiima et praeclara spondere, at vilam ducere ncc bonam nec iucuncia, quarso,
:

'

Musa
t

rogata, refer, comiti scnhoeque

Neroms.
pulchra

s; q Uaeret, quid >'

.

agam

dic,

multa

et

IIlUldllLHn,

dam

non qu6d grando

aut
:

fregerit

vjtes,

arefccerit

nimius calor olivas nec miotl <rre<res

ma! se Lbeant hi agrVTemous; .edquonbmpejij^animq

valens, cjuuiu toto coriore,

Vivere nec recte,nccsuaviter: haud quutgrando Contuderit vites, oleamvc momorderit aestus; 5 ,T . Necqu^longinquisaroientum segrotetmarvis; Sed quia, mente minus validus quam corpore
. . . . .

toto

ANNOTATIONES.
1.

Crlsit

^auderC)
el
tritatis

Gsfc.]

Seipr.um
uti
:

ita

hic

poSta reprehendit, ul
ui
-..

Celsumm
at >

intue

quero sui

pra

q cavit, Epist.

(si

esi
i.

jam nonuil

v.

..

et

*cq.
et Vi

Comiii scribatqui Vbwaw.] E^ iiaquj maci prcviaaae sedahtiitnr^ ilu oft;ru ,.,!,,,.!: i, .^,'. :ilii hovatia iSic Jul. tiuntuat. "tuitahaiui de quo suprk Ktorus N
2.

gistratus
;
:

CeUo.] Conirlcirmn
fuit

nomcn

Epi^t.
Scvi

:!.

i.l'

Ci<
:

\<-rr.
rJQs

1.

Cei 7ws, uc nout Torr. cx Ap] t >,/' n ". Gai ><

scribendis litcris prcepo-

..
.'
i

'mo. Gall.
I

i.inanaem&is: Augl.
IAHY.
ui.iluin

tn icos sa..
.

. |
i

\
r

viitutem.
statuebar,

exopta'.)-

i.u

'.:
.

rlato

mitalcm
ita salu-

A ec

sfl

piaufas

ipse

idarbaieb&t: aiqu'-

absque virtute ujmiiuejn posse tuavittr viverc.

EPISTOLARUM LIBER
Ni1audircvcllm,nil discere, quod lcvctaegrum 9 Fidis offendar medicis, irascar amicia,
769 properent arcere veterno: [ ] Quifi nocucrc sequar:. fagiam quae profore

I.

9,
auscuUarr,
nihil

535
disccre

nilril

vtlim, quod asgvotum

mecureu
lc-

Porrb
ei

fidelil

osmedicisoflrndar
.

Csir

im

ftinesto

amicis

iras* ai

eo quod

credam Roms Tibur

Post
hflBC, ut

thargum studeam

fyl
:

pelleK
i>-'<>

vcrb

coiw
:

ler

amem
valcat;

ventosus, Tibure Rornam. quopacto rem gerat, et se;

Ronoxfa, dei itera profuturn mceinconst.ni' siderero Tibur,

Tiburi mttem
quterc,

Uf placcat

juvcni, pcrcoatare, atque chorti.

Romam. Po quomodo se habe&t,

negbtia

et

quantuui
sit,

promoveat

$i dicct, RectSj

primum gaudere: subinde

15

quajQaqne gratiosus adolescentt

Praeceptum aoriculis hoc instillare merhento: Ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremns.
istud:

Sl atqoe ejus ranailiaribus. respondct, bene omnia proce-

derc; priin^ saltfere juh\- tum ncm insusurra lnoniiuin

Nos tecum agemns, 6

CYlse,

quemadmodum

tu rbrtonA uteris.

ANNOTATIONES.
8. Nil audire velim, V.]

Malis meis rcmc-

Ventosus.]

Vel

levis insiar vcntl, vcl inflatus

dium petere nolim e philosophU, utmeiu

inihi sit

Sat. 10. v. 56. Recta roonentibus roinime obteinperaus amicis, qui mcderi cO 9.
JFVcfi
.

ventc^ et superbiens rebua s\ cundis. Tiherio Claudio Neroni: de 14. Jicveni.]

fltfc.]

quo Epist.

seq.

fiiorft".]

Ftem suptft Epist. 3. Pnecipuis amicis ct flimiUaribus.

nantur tegritpdini meas. 10. Veternni] Morhopertinaci, metaph. inconstautiae animi, superbiae, S:c. ] '
o, lib.
'}.

Sat.

.t.

v.

30.
!,

13.

Romtel
:

6^c.]

DumKomsa

sum, popiilarfs strfj>itus aiihurrec, et rustirum otium expeto cJun ver6 sum ruri, solitudinis impatiens urbanam vitam desidero. Ltb. 3.
Sat. 7.
v. 28. -r rus optas, afaaitem rusticus urrcm

Vide modb cit. Epist. 3. Stteton. Galb.cap. ;, Pcr hoc graiissimus Claua-o, receptusuue ih co~ amicorum, tantce dignatioms est Jialitus, &c. Scnec. Pe cleroent. lib. 1. cap. !0. cohors admissionis. interioris prima Si ex amicitiA 17. Vt tu fortunam, Sfc.] Ctaudii Neronj prosferfique fortuuiinon cxtnlSin auiem laris, te semper amicuro habcbimus. tui oblitus superbias, te negligemua volut amici-Lib. d. Ode 27. V. 7-1. tiu. nOstrfi indignum.
bcnefcri\ maepiam

TvUtsad
Tihir.]

astra levis,

Lib.

1.

Odo

; ct 18. lib. 3.

CMc

6.

Disceforlunam.

EPISTOLA

IX.

AD CLAUDIUM NERONEM.
Scptimium
Septimius, Claudi, nimirum
_
.

illi

commciidat.

intelligit

unus
f770"|
L

ociaudi
J

Nm,

solusnemp*

Septiiuius novit qu&Dti

me testi-

tiuanti

mc

iaeias.

Nam, cum

rogat, et prece

mes. Etenim quando me orat instatque piibus, ut ipsum ad

te

COffit

perduram, et coromcndeiu,

Scilicct ut tibi se laudare et tradere coner,

ANNOTATIONES.
poeta qui quanto suara apud Glaud. Neronem gratiam extenuat, tanto illam.uget; ostenditque tenere se axtem pla cendi principibus viris.
1
.

SeptimTus.]

Adverte, lector,
:

quam

Claudi.]
3.
br.t.

De

eo Tib. Claud. Nerone Augusti

;J.

solers pariter ac

modestus

privigno, supra Epist.

initio.

Tradcre coner.] Cic. lib. 7. Epist. ad TreSic ci te cummendavi ct /rudidij ut gra-

vissimi diligektissimitftu! potui.

Stptimius.']

est

dc quo

lib. 2.

Ode

6.

536
t&nquam
eitii

Q.
non indignum amitamiliaritate
i

HORATII FLACCI
legentis honcsta

Dignum meutc domoque

ronis,

Ne-

et

principis,
qii ro-

ut

')

fl

eli jjtmtis;

do putat

rae censeri
3

inter

ami-

cos interiores cuos animadvertit scitqne magis qui o ipse,

Muiiere cura fungi propioris censet amici ; 5 Quid possim viaet ac novit me valdius ipso.

quantwi Piurima certe causatus sumj ut me ejtcusarem, At veritus sum, ne vde r minon exhibuisse
.

Multa quid\ rxi dixi, cur excusatus abirem: Sed timui, mea ne finxisse minora putarer,
J)i^imu!atoro})ispropriie,mihicommodusuni. Sic ego majoris fugiens opprobxia culpse, 10
7n
-[ ]

mcam
e

auctoril

tjtte
i

\osoli

oeculta
/

ut

mihi

utiiis

<

,'.

Ii

tans
tus.
ret

gr ivioris

pt

deveni ad
i

-pecicm uxh ani

Frontis ad urbanae descendi prcemia. Quod si Depositum laudas ob amici jussa pudorem ; Scribc tui gregis hunc, et tbrtem credc bo! '

undiain abjeci

amn

gra

numque.

hnuc tuis aggrega, er existima prubum et constantero.

ANNOTATIONES.
LegcnHs honesla Neronis.'] Hacc lausgravissimaest in magnate, tum ver6 pnesertim in juvene. Epist. prxeed. v. i i. Vide PsaKis regii
4.
P*al.
,

Non
sum.

oj

Grates persnJunr dignas Oido. Q\\a<\ $&nt> invidiorwdus :,m.]

.

101.

A cum

Nam

cx Platone,

Uomo non

sibi solij

scd

nedcbam

non
.

aliis
l

quoqnc natus.

5.

Propioris amtct.]
cap. 33.

ApudSenec. Oebenef.
sunt amici, qui agmvie et secun-

lih. 6.

Non

isti

o. Majoris opprobria culptr,] Dissimulattonem, invidiam, solius tnci studium ct aniorem. n. Frontis adurbance.] Solei, qui iu urbe

magnojanuam

pul-dnt, qui vn primas

degtt, esse

humanior atquc
agrestis

ofliciosior,

contra

das admissiones digeruntur* Ne commenda7. Cwr excusatus dlirem :] titjara hanc epistolam ad ic scriberem, tibique mojestus
s*.

rusticus

et

fronte

ct

verbis asperior.

vidert

r,

Mca jhuisse mmora,]

me quam
possim.
1. v.

Exhibuisse minus

pos^e

Ali jrontem urhanam interpretantur perfiictiorem, audaoiorem, minus pudentem, Favet quod mox sequitur: Depnsitum pudorem. Qubd si deposititnt, laudaSf c.] Si laudas quod malui apud tc csse eonfidentiur, quiim \\deri paruin sincerus ae fidelis amicus.

9. Opi>.}

/Eueid.

604.

epistola

x.

AD FUSCUM ARISTIUM.
Vitam rusticam pra? urbana hudat.
-

ruris

amante'

Fwcumurf.u.,,
taMumdisparesvalfUf, inrelKpus

Uhbis amatorcm Fuscum Rur; s , m |tore .. hfic in re

.

salvere

sc ;Hce t

jubemus un
fl

autem pn
alter ntiiw.e recusit:

meme

fra

Mulrum

dissnnilcs, et csetera
.

penc gemelli.
1

una vcrb

Fraternisanimis; quidquidnegatalter, etalter: . a ^ i> _ * i Annuunus pariter, vetuli noUque columbi. S

'

columbi.

Tu

nitlum custodis
I

eg

Tu

aiduin servas

ego

lautlo ruris

amoeni

ANNOTATIONES.
3. F.ivirm.']
tori
ii

ArlstioFir^oeomrefliarumfripjatu
'

5.

Colamlx]
Xultnti

Intrr hos plurimus, it

mutuus

Oden

22.

lib. 1.

plane' aroor esse eonsuevit.

ti.

jen*tu.]

Reside8
deleclaiis.

in'

utbf Rob)3.

.1.

(Ztmclli.]

lVr.i"..un sunilcs, ut selent

fm

<ju& miiuin in

myduro

-mini.

EPISTOLARUM LIBER
musco circumlita Baxa, nemusque. Quitl quaer-is? vivo et regno, simul ista reliqui
Rivos, et
Quifl vos ad

I.

10.

537

villoe

jactindse rivutos, ct saxa

musco obducta, aiquc silwim Quid plura l vivo ei ro.

i,

coHum

effertis

[Jtque sacerdotis fugitivus, liba recusoj

rumore secundo. 10

statim ut

disi essi

ab

bis, quae vos laudatis

admodura,

Pane egeo jam

mellitis potiore placentis.

approbame. rticcntas autcm repudio, velut sexvus

vulgo
cerdotis;
conditis

\ ivere naturae si convenienter oporret, Rotoendaeque domo quaerenda est area primitm Novisti-ne locum potiordra rure beato? Est ubi dIub tepeant hyemes? ubi gratior nura Leniat et rabiem Canis, et momenta Leonis, 1C f 773 ]

panem

verb

libia

mella

suaviorem

requiro.

Quod

expedit vivere eougruenter natune, atque area priino

si

deligendu

est

ad

cxtniciidam

domuro;

atiscis

tranquillo

rure

locum aptiorem ? Estne Uxcus t

Cum semel accepit solem ruribundus acutum? Est ubi divellat somnos miniks invida cura? Deterius Libycis oletaut nitet herba lapillis?
Purior in vicis aqua tendit mmpere plumbum, Quam quae per pronum trepidat cum murmure rivmn ? 21

Iu quo tepidiores siut byi . ln quo mitioraCr tempexet iu-

torem Caniculse, et tcmpora, quibus Leo fervens suscipit ardentem solcm? Estnelocus, in
quomojestsesoticitudinea roinus perturnent somuum? Au berba
pejos olet aut fulgei

quam

rjnar-

mor Numidia*
vieis

An

aqua

in

Nempe

inter varias mitritur silVa

columnas;
prospicit

Laudaturque rjomus,
agros.

longos

quse

bts

concendens rlrangere lubuplumbend, timpidior est,

qose resonans lahiiuralveo
Scilicet

quam
iutcr

oeclivi?

nemtu fbvetui
versicolores, ei

No&uram

expellas furca,

tamen usquc

recurrct,

cotumnas

laudatur

domushabens prospec-

tum ad campos remotos.

fcrum

tamctsi furci naturan) abi ^us, nihilominus redibit seuiper,

ANNOTATIONES.
6. Laildo ritris amami Rivos, &c.] Ctilumella vitam rusticam dicit esse proximam sapi-

13. Poncndfpque doniOj Sfc.] Si vitas beatas

ct tnmquillre

enri e, rt quasi
:

consanguineam.

Vidc Epod.

2.

lh.
tob.

Fundamcnta jacienda sint. Rabiem CaniSf] Canicuueaitloresmoles-

Hippolyt. Act. 2. vitae rusticre

ribii

commoda

Ub. 1. Ode 17. v. 17. Ub. -i. Ode 13. Momenta Leonis, &c.] jEstum ferventera,
sol obit

aiia

rra et vitvt carensj

dum

sigpum

^iconis,

menscJulip. Vide

priscos tolat9

lib. b.

Ode

-1%

v. 19.

Quam \m

ill

Qni se Kon aura populi,

mamihis sytvasamat, avara mentis inflammut furor9 dicavit moutium insontem

tjiuv relictis
-.'!

18. Invida cwrfl,] Invidens homini, eteripiens quietcm.

lg.

Libycis lapilUs.']
"m pretio erat.

Lybia pro NnmldiS,

Lib.

et

vulgtis injidum lo

1$:

qu

ijtraqucest regioAfricne.

NonpesliUns invidia, n Vo Ul fi nio siTvit ; aai

lanos kon
Spi
i
1

avor,

imincns autjluxas opes

urles

m tusque ticer, fe^c.

.'
-.

r alqite

J Puriorin vicisaqua, c '".] Per tubosct canales plumbeos deducta. Aquaeductu? sumptu extmctos Romce passim videapudAiex. ab Alix. 8ec.
20.

marmor

PorrbNumidicnm -j. Ode is. v. }.

Novit, vTc.

22.
inquit

Nempe

inter

varias;

&c.] Satispatet,
i

Et

testc ccelo vivif, Sfc.

9. Qutf vos ad ccelum t/Jcrtis.'] Scll. honores, opcs, favorem ponuli, pompam urlianam, 8-ic.

10. Sacerdotis Jitgitivu*.']

et ptacentas, quas sacerdbti
:
-

Is fastidiens tiba
5ai rificiis

Horatius, quanti rura festimantnr; com iu mcdifi urbe, et in sedibus magnificemi nemora construantnr, &c. 24. Naturam expellas Jurc, &V.] Erasmus,

obveni-

Sensus
tns
/

est t inquit, haxtd

unt,

simpUcem panemappetit et proefert, iicrumque rugitprae illorum taedio. Ovid, Fast.3.

itura

penitus

faciU dedisces 7 mdidit et insevit.

Dmta

LUa
12.
,

dHsjiunl, succis quia dulcibus idem <:' y et a Baccfn melta reperta fkrunt. livcre natur.e si convetuenter.] Naturae rtiri duntaxat idonea et nr ccssaria, ne^are
vitiusa expetit libido.

metaphora aramisyqvi appositafurcA tnrquenfur alib quhm natura posuerat: quA subtata, ri/rsum vergunt shdem qub priits. Alii, fiircd aprU.-rc, interprctaiUiir, per vim, aspere, et ignomtntOie expcllere. Quod magis arridet, ( ic.
adAttic.
Lib.

autcm quce

16. Kpist. 2.

ScdquoniamfuntiM

53S
et :-cnsim victrix

Q.
perfrrnget im".ivit

HORATII FLACCI

mvtro purpujcni Sidoniam jntei .1 lanam Aquinete succounbutam, ncniura bau jus, ct !>, quoniqui ot discernoe ffdtum ivcro,
lil
;

pxobara

Et mala pcrrumpet furtim fastidia victiix. 25 Non, qui Sidonio contendere callidus ostpo Nescdt Aquinatcm potantia vellera fucum,
Ccrtius accipiet

damnum,

propiusve medulli*,

Q\ii tebus piaaperis loeiatur plus'.

.',

'iv.

Quam Quem

i,

perturbabitur.

qui non poterit vero distinguere falsum. rea plus nimio delectavere seeunda?, 30
Si quid mirabere, pones

5>'i ahquid iiimiim. vhus rclinqttes. Dtvita trrauiha. lu tuguvio inope bcatior vita duei patest, quam duetmt

Mutatae quatient.
Invitus.

pincipes' et principtim
."rs.

familfr-

Fuge magna: licet sub paupere tecto Regcs et regum vita pra^currere amicos. Cervus equum pugna melior commumbus
herbis

jeenat

Cervu* pngnucior tuonum eonimunibus, paseui

i

donee

in diaturofl

pugn&inferiar

jmxiiiura petiit
ii.i

ab homine, ac

admisit.

<sr.am

ri
:

rioaojm

At postendevich, nec
Graeaiun

PeHebatj donec minor in certamine longo 3.5 Imploravit opes hominis, fraenumque reeepit; Sed, postquam victorviolens discessit ab hoste,

ncussit.
:

Ita qui tiiuens ino-

spoliat sc libcnatc meiallb

;

nretio&iorc

infelix

dommutn

Non equitem dorso, non frienum depulit ore. Sic qui v pauperiem veritus, potiore metallis Libertate caret; dominum vehet improbus,
atque
Serviet aeternum, quiaparvo neseiet uti.

fere% semperque scrvus cnr, ?ita parvo contentus non est.

ut

40

Bun non

con<rrueut faculsi

rates, ut
s-it

olim calceus,

pcue

amplior, destruet, si angjskedet. Aristi, vives tior, sapi; nicr conditionc tua con-

Cui non conveniet sua res, ut calceus ollm, Si pede major erit, subvertet; si minor, uret.
Ltrtus sorte tuavives sapienter, Aristi ; -14 Nec me dimittes incastigatum, ubi plura [ 77s ] Cogere quam satis est, ac non cessare, videbor. Impcrat aut servit collccta pecunia cuique, Tortum digna sequi potius, quam ducere,

uentus; nequ( redargues,quando

j

videhis accumulare plus,

snfiieit, ct

quam
Opes

non

desinere.

'HgestE

-J.

unicuiquedominantur serviujlt; ni debent magis

quar&trahere.

fctue trabij

funem.

ANNOTATIONES.
'muri quanqnam
irophaitcs
tvt

ibialii leg, aliter. Aris-

OstTO.]

Color

est

dn Tac. simili dictione utitur, hxpoT; Juvenal. Sat. ia. v. 239eov eaifltfj.

sanie confeetus ostreorum,

ci^,

subrubeu? aut violacens, h maxime ver6 muri-

cujus frequens piscatus est ad urbes

mod6

dictas.

Tamci ad mores nalura

Zfavviatosy Jixa
et

rccurrit

mulari ncscia.

28. Propiusve mcdullis.'] Metaph. a venenis aut morbis; qutbus cum mcdull^e ac rerondipartes corporis attin^untur, dc salute coriclamatum tst. 34. Oerviis equicm* &c.] Stesichoro fabulam istr.m attribuit Aristotelcs, narratque Rhetor. 2. 40. Dominum vchct tmprohts, &Y.] Sicut vicfpr cervi equns in seivitute homiois man&it, sic h';mo paupcjtatc excussa mancipium fit cu> pidiuuis et pecuniae sibi dominantis. 42. Cui >u>n conveniet sua res."] QWi opeshahcbit niinias, ideoquc &I1 *i non convenientes, tam ab iis ladetur, quam pes a calceo parum apto.

25.

Et mala pirntmpcl furlimJastitUa.'] Sa... paucis comenta cSSe solet,

tineetct damnabit rasndiosam luxuriem divitum ue male expeteuuum, pr&eter, aut etiam
, instinctuip natura. 26. Sidnnio.~\ Sidon et Tyrus urbes Phceni.

ria>,

S9.

el

; optima Epod. 16. sub finem.

j
.

Videlib.3. Odc
escit

/fquinatem 9
int

\pud Vquinum Latii urbem afihatpur,

ed (juam periti !
i.

ui

longe
-

tiosa -

'l

jtro w.l

Sidorn

Aiii

jv

riim caliidi in Aquin^ti', quod Sidoniam

bantur.

geuci

Aquinum, ignobile Dootoru Tuonue illiuc oii-

Proverbium est a Gssecia dcriAV- supra pedem cal hvperat aut senrit.'] 47 Senec. De vitS boata DivtticE apud sapicntcm virum serviti*
calrcus.]
:

Ut vatum
.

sunl, apitd stuitum

m xmperio.

tbiude iilustravit.j

48. Tortxm dignu scaui, &c.] Diotio vi4

EFISTOLARUM LIBER L
tibi dictaWn postfaivim unul Exceptoquod

11.
''-'

53
ia

Hrec

pntTg VaciTO!
i
I

5,
.

*' iWbM;
noa
ii&

vctus Yacuna: temnlum,

hilari*

<

ura

Uetus.

u ( 1)l:ri)n)uiajIllbl(luWuie.

oO cum

ANNOTATIONES.
COii-mrtis
prpesuli

tur dueta a sacrls tJUs saltatidnibus Rorruc j'i K-ti.n, ( njufl p iih i,
r
I

fiefi

soRttm

40.
Post
d<*a

/
!
i

Pui co
\l
:

|ibrario
irp.

dictabam Ei
'

tihimitlend
>'""

u,r.\
fu.it

vaeationis
I

Sabii
i:

tfllta

utule

ejus vcn.-i.i'-'

carie

JeUUum,

pufre dicitur. poeta collocat

ad Vacunam, dnm v&cuus et otiosus scribit ad occupatissimum Fuscura Aristlum. ...v.r.J Vetustiasima haec Sabinorum dea, Reatiuo, sacra etiaiu babens nem< ra^ . Piin. lib. 3. cap. 2. aliis dicitur Minerya, Varro Rcr. Divin. aliis Diona, Venus, Ceres. e Victoriam, quae facitMacare * lib. i. ait c curis. Vct. SchoL Porrd Vacunatia Dccembri mensc cclchrabanHtr a rusticis j;un vacuis oneOvid. Fast. 6. ruro, post collcctos fructus. Nunt-tfmAfu' iumjhnit antiqiUB sacraVa. U7UE%
'

In^eniose

vei'6 et

tepidt se ipse

Anlv Vatuiuiks stantaue sedentque fuoos.

EPISTOLA

XI.

AD BULLATIUM.
Adfdicitatem paritm facit
locus.

Quid

tibi visa

Cbios, Bullati, notaque Lesbos?

Bullati,

quiil

cepses de

QuideoncinnaSamos? quid Croesi regiaSardis? Smyrna quid et Colophon? niajora minorane

faraS
?

[dent

Chio, et de Lesbo celebE&tissi:i,j? quid de S.uno niiid.t ? q tid fje SardiCroesi regUt? quid ne Smyrna et Colophone? an habent aliquid majuj aut minus
faiufi
.'

Cunctane

prae

Campo et Tibcriao

flumine sor-

nendn

prae

Au umnia videnlur sperMaclw cjuuuo et

fluvio Tiberi ?

ANNOTATIONES.
1.

Qn
A.-.IlC

&Y.] Bujlatium
ituro

clarisat-

rnas

minori^

u,

cumpellat

a Cyro'subinde victus serjslfj quod anteSolou monuerat, rcbus huinartishaUa

divitus Inclytus,

poSta;
ut extra

et

quod pdsset hane ewe

situait a>s

ejus mentetn,

esse

fidendum.

Nempe

Jbrttaia

vitrea est:

Romam
pentte"r<

vrx se beate vivere eaistinaret;

cum
3.

splcndct y fravgitur.

aem
a loeo

minime
oxri

Smynuiy]
primaria.

Urbs Ioniae maritima, bodte

civitas

ubiqae
Lih.

k gionia

lucorum esse l-eiuum posse, IusuU nuiis lonii: de qui ( ''>')]

Cotopkqn.]
3.

Hwc

Smyrnam
:

intcr et

Ephesum, mari
tioni isti,

partter
:

imminet

auro proba-

Oue

19'
'

tiasimo celebiata est

naris

Lesbos,]
rpso,

insula nnta
i

cum
l/.
et

v"mo
et

dedit eiiam locum dicCoU-phmttn impnnwe, id est, ultiiuam

fluxit,

natalibus Alcsei
>.

pperi

manuiti adhibere. Ihde

inier

quod

cum

l.

Ode

32.

t>.

'2.

Ode

1-i.

*2.

iSamoj,]
rt
..

Eniioium:

Insula njaris lcorii 'Tintvaurbein amctu/ia, vel Eeilifieiis elegwiissLvel

ca-lo

tcmpcrato, Aldc c. li
ici

cul.u

procctpuo
,<

populos quospiim, ittud statim conficerctur, ubi primum akcros eijuitatu suojuvissent Colophonu* Strabo. Majora .ino> ane fama.] Suntne urbcs Ut.T superiores au inferiores laudihus, quas itiis l^ma
exardesceret bellum
trihuit
?

ulibus,

quoe San
' '
"

rtur:
S-c.
.]

nccnon ob

i*y

4.

Campo,] Amcenissimo

illo

ad Tiberim,

iimdum,

exercitationibus

H ecurls
t

Lydke, regia
ts

Rom. juventutis ceieberrimo. Metonvm. pro urbe Roma. Ub. 1. Ode 8.

Titciino jiumine.] Albula pridem drctus is

quondam

Crasi, hodic jacct. Gra

immcnau

5-10

Q.

HORATII FLACCI
venit in

An

Aitali

optarc-suUquam ^ cmtatihus an Lebcduin cupias, ?

atquc itinerum^
quolis
i

An

votum

Attalicis ex urbibus

una?
[']

rnaris pertsesus

BULLAT.
ihfn
((

Ndsti,

sit
i

Au Lebedum
Fidenis vicus

Lebrdus; dcsertum magis pidum Gabiis et Fidenis: atta.millcni

ibi

laudas odio maris atque viarum? Scis, Lebedus quid sit; Gabiis desertior atque
:

&

tamen

illlc

vivere vellein,

atque

Oblitusque meorum, obliviscendus et illis, iisquc contemptus, eterrfi mare Neptunum procul c terra spectare furentem. 10 tumidum cminus contempLiri. UOHAT. At mcc qui Capu.i Sed nequc qui Capua Romam petit, imbre luRoniam pergit, pluvig ct cre;io toque conspurcatus, morari setnper in AdspersOSj volet in caupona vivcre: nec qui eaupoha velitj ncc.qui caotraxit Priguscollegit, furnos etbalnea laudat, frigus, laudat furnos et bainea, tanuurjm pnebentia vitain om- Ut fortunatam plene praestantia vitam. nino telicem. Ncque si et veNeCj si te validus jaetaverit Auster in alto, 15
immcmor propinquorum,
hemens Auster
aperto
niflrij

exagitaverit in

ideo vendas navera Cerie ho-

ldcirco

navem

trans
et

iEgseum marevendas,
Mitylene pulchra
b

uhra mare jEgoeum.

Incolumi Rbodos
.

facit,

mentis non plus juvat Rhodus et clara Mityfene,

nati

sanue

quam

lacevna in Bplstitio trstivo,

nivali,

quod Penula solstitid, campcstre nivalibus

[" 8 ]

auris,

campestre tempcstatc

ANNOTATIONES.
flutrius

Romam

interlucns, Tiberino Albte rege

est

Rojnnm
loca.

petity]
el

Lonrro

itinere.

suhmerso, novam

apnellationem

sortitus.

33. Furnos
15.
16.

balma

luudit.]

Calida

uempe

Lib. l-Ode2.Ovid.Fast. 2. Albula, (juem Tiberim mersus Tiberinut vi

unrfis

A-uster.]

\'rntus meridionalis, pluvius

admorium
e.r

et procellosus.

Lib. 2.

Ode

4.

Reddidii.
5.

Idcjrco

navem

trans

Mg.

t^r.]

Velut

Attaiicts

urtibtts ?m.]

QiucrLm ex
Lib.

nimquam
i

rediturus in patriam, saiius ducens in

uvbibws Asiaticis, quas

tciiuit rcx Attalus.

x.Ode
6.

i.

Lib.ft.Ode 18.

An

Adepne

Lebedum iandas odio maris, EsV.] pertsedet navigationisef perecrinatioms,

i<rnoliili

r finire, (|uum n tionis inconnnoda ct pcricula itcrum expcriri. um mare.] Lib. 2. Ode G. 17. Tncolumi Rhodox, &c.} Vir sapicns ad

me transmarini vi:am

ut in quovis

ct descrto vico nulis

subiter

sistere ac residere,

quain mare aut quodvis

asve urbps Borentisstrnas,

amplius inire ? Ccbcdunu} Oppidum Asiae minoris, ad oram

sinfls

lonici; ubi quotatmis scenici brabantur in honorcm Lihcri. Strabd.

siiiit.

ludi cele-

Nnndc-

qui

vicum esse

in

Italiamaritimnmdicant

bcatam vitam hon magis expetit Rhodum, aliquam pcnulam a?statc, &C. Vel scusus est: Quamvis jaclatus sis Austro ct tempestatibuSj attamcn salvus e*.asi^ti nec tc morari dcbet incolumem Rhoduv, &c. Ergo Romam redi quampriroum, dum vale> ubi apud nos jactcs et extollas Rhodi
: ;

Lebcdus, ?c.] Res]>Qu$io est Builai*n. taedlum suum maru\ el viarvm exhibens. Haec tamcn extcraque mnia ipsi Horatio tribui possunt.
i

7-&u,

GaJnisy Fidaiis,'} Sabtnis p< sita.

Duo

haec oppida La;ii

-'*.-.

in

pulchrrtudinem ac Mirylense, Samuro etiam tt Cl nm, Kc. Rkodas, Mitylcne.] Insuke rcbus omnibus Vide lib. 1. Ode 7. '-'.] Pallium derisum adver18. Pi
,

-'.

st\s
!

imbres
in
lirar.

et

trigus,

fervente

sestu,
sol
lib,
(

10. Neptunum procul, l Meton. pro ipso mari. Lut-ret, r Suaxei mari mag

Deum
lib.
-2.

maris.

mense,

solstitio eestivo,

cum

ultxa
-2.

Junio non

MacrohvSomti, Scip.

cap. 7-

E terra
11.

mpgii

quora rentis, orcm.

i*J

'<,,:

solem neque sursitm ultra Capncornum dsorsun

ei

'ancruntg

&
n
i.

Velse

ipse

cum ad
verti:

tovpicorum rovfhua perveneritj

mox
Et

rc-

pocta corngu, vel Unllatiiun rJine conglobati, Qua

pi
''

refellii

similimolle< tuni
s

unde

solstitia

vocartftcr. e

qttia

cauponasem
i

tropicus temj
nutfist, ideo ritmsol
fficit

aanaftermi'

'
-.i

!''.
.

iutuin
.

itBc al

[i

rit,

matl

cx^ic-

nobis ofstivos
trt

ad ipsumjinem veneritt eabrres, de mcvno urenssensu

rav-Tii; atque

imbrium luuque odio viam ac

rej
i.
i

subjecta*

patriam

ttolil

Capu
Epod.

i:

uuae praecipulj

( ampestre.] Subligaculum aliqui intcrpretantur alii tenuiorem veetem, qua induti ju:

lt..

ctLib.

1. Sat.

'j.

veoes scse io campo Mariio .\rrcebaBt.

EPISTOLARUM LIBER
Per

L
Au

12.
hveuoe,
focus

511
mense

brumam

Tiberis, Sextili
servat

mense

caininus.

Tyberis
i-to.

Dum licet, acvultuin

Romse
absens.

fortunabenignum,

\)mn

poteSj et sors

propitlam exhibct faciem,

iii i-

Ho-

laudetur Samos, et Chios, et

Rhodos
2i

Tu, quamcunque Deustibi fortunaverit horam, Grata sume manu, neu dulcia dirrcr in annum: l*t, quocunque loco fueris, vixisse libenter Te dicas. Nam si ratio et prudentia curas, 25

lauda Samuin, etChium, Rhodarn procu! positas. Quodcuoque verb tempus ielix
et

Non

locus elFusi late maris arbiter, aufert; [ 9] Ccelum, non animum, mutant, qui tirans mare cuiTunt. Strenua nos exercet inertia navibus atque
:

77

Deus concesserit gcat& manu accjpe, nec in aimum differ ut quucunque in rekstitiam gionc degas, te sponte ibi commorari declares. Euimvero si ratio et sapientia, non autem situs arcens mara exundans,
tibi
:

abtglt soUcitudines

qui uhra

mare navigant, ccelum quidem mutant, non verb animum. Gravis

Quod petis, Quadrigis petimus bene vivcre. hlc est, 29 Est UlKbris, animus si te non deficit sequus.
ANNOTATIONES.
19. Ptr

et

nos tenet socordia: navibui equis vitam beatam qu.eriest iUud,

mus. Atqui hic

(in.
ris
:

quod
libi

cst Ulubiis,

mudo

pacata

mens

adfuerit.

quatu

Irumam hycme cupiat

Tileri;,.]

Quasi vero quis-

flutnen subire, seque in eo

1

tavare, aut rratare.

Sextili merise,] Ardente ccclu et Canuuiii Vide snpra Epist. 7. Camutus.] Vox Grseca est fornacem sigiufi-

cans, cc~3 t:~ xaL/xalo,-, a cafare.

tius:

Isidor.
1

Sl.RQmeelaudeturSamoSy&c.^iivxliun ^Romoisim modo, laudabosponte Samum, Ithodum, &c. At ad eas uxbes et iusulas navigare ne mibi contjngat in pu c tcrum. Vel haec pariter, et qucc sequuntur, inteltige ab Horatio

expHcavi paulo ante. Tu, quamtunque Deus, G?c.] Reponit Horatius Im6 quacunque horu et quoeunque
dieta,
2'2.
:

quemadmodum

loco Ijetus ac beatus esse potes, si ratio et prudentia ducestibi sint. Vel, intcrim, dumadnos
redeas, horis felicibus fruere, ubique laetusesto,
ct

sequoanimo

qu;e\is accipe.

M.Ncudultiadijrcr.-] Lib.3. J

OJe

8. v. 27.

Dor.a prvscntts capc UtttiS Aor.

26. Locus cffusi lati maris arlitcr,] Urbs

qunwis ad mare pulcherrima el potcmissima, portu comrooda, navigatione celebris, egTegie munita aggeribus, quibus velut ad arbitrium fluctus inniis assilientes Erangit ;ic domat. Cadum non aninuan mutantt 7.] Pythagoras diccbat, non mutatione locorum piudentiarn doceri, aut imprudentiamtoUi. Oxymuron. 28. Slrei NavWus atque Quadngis.] Gall. Par mer et par terre: Angl. bv sea and lakd: Item, A pied tt h cheval: ON foot and HOR3EBACK. 29. Quod petis, hcc est :] Ne longe quceraa quod in promptu est. Si sapis, nbicunque sis, felicitatem praest6 habes, vel in ouovia an^ulo et oppidulo maxime ohscuro et ignobili: v. g. Ulubris in IxaliLi vel Lebedi in Asia. *iO. Ulubris.] Ulubrae, oppidum Latii in Campanii prope Velitras, desertumac v.le, hoc unum habens memorabile, qu6d AugustusCaec ineosit educatus. /Inimus i! Icr.ondc/uil trquus.] rlaut. Aulul. p (l/> si est anlmus uli (iWj Mlls /late qui teue vitam colas.
]
;

EPISTOLA

XII.

AD
Tanlum
j

ICCIUM.
quantum rebus
colliffis,
p; S o-|

dives quisque,
Siculis,

utitur.

Fructibus Agrippae

quos x

r]
ANNOTATIONES.
AJ
Iecium huncest
dgripp&.]
Sicuhi'.]

Icc 'i si vcrt potieris provcutibus Agiipjja-, quos ii Sicili-i percipii, majores

1.

Frurtit/tis jigripua^]

Is Augusti gcncr,

de quo 1. 1 Odc 6.
.

OJe 29. lib. 1. ubi siiut et hic, ejus cupiditas otatur, iion sine coulto satirico ssle.

Sicilia in^ula Ilaliae adjffcen^,

etab

ei ngusto

sstis ficto divisa, tiiangidaris ibrniie

512
tilii

Q.
r
:

IIORATH FLACCI

Ojjes (lft>'r nequit Jupir de*inc luiKjwii. Nec eri

inops,

qui rerum habei U3U1

si

Si recte frucris. non cst ut copia major Ab Jove donari ptefiit til)i : tolle qnerelas

1.

Si veniti,

Iatu6 Bc

edes cotn*

mode
Si

sfe

lia!>eiii,

niliil

amplius
po
set
ll

rtfgura

<tivii iu-

conferr* valcnt.
.

forte

innr edt

essft

rcrnm suppetit usus. Si veritri bene, si lateri est, pedibusque tuis; nil Divitise poterunt regafes addere majtis. 6
est,

Pauper ettim non

cui

toln-ins vescerisol

guut

mii.ilms, ita
SOrt
tc

ponu

vietitftbis,

Si ibrie in nietlio positorum abstemius herbis Vivis,et urtieftj sic vives protinns, ut te
Cdnfestitti Iiquidus Ibrtuna- rivus inoucet
:

uiiint

flureb

locupU-tet: aeu qudniatti

dia sive

ihunine pecu;

781 [ ]

ncqnit

indolem

ramari

quod omnia
si

infira

solam

vivtutem ponis.
ileiniremor,

Mm

esl <juud

DeraoCriti agros
.*,

et sata Hepasratnr gtgx alie

Vel quia n.-Mr.un lnutare peeuniu neseit, 10 Vel quift cuncta putas un.l virtute minora. Miramur ^i Democrfti pecus edit agellos Cultaque, dum peregre est animussine corpore
velox
Cuiii tu interscabiem

(himmensagifis
plls

pe&ri extfacor-

perCgnnatur' :

qnahddqui-

aem

tn in tact& prurigiiteet lue

tantamet eontagia

lucri,

juuv.fts,

ANNOTATIONES.
est.

Habet in
uiilliu;

cirenitu plus qu&ra sexcenta pas-

11.
' . .

snum

ommura
fri

inaris

Mediterrauei amferax, at hor'

plissiinacensetur;
"iiiii [>opuli

'

'

Ri.ninni rltceretur.
l

Cic. Verr, 5.

itaruitt;

crum sordidi parchai

ua

c.2. Sapiens-ilie M.

KDstT&j mttricem pUbis tConx.

im relp. Siciliatfn nomi:

ucatur.
;

Iffi;

V/tl
i

'/ ;!!'

'-.'.
._

naviL
l.

rari

non

ne-

Qaos

eolligis f\
i

tor al>

Agrippa

Velut procnrator aut coaeonstitutus, ad cnlligeudos ftucpascnis, vectigalibu

.

glexerit
intenti

patiim
etian

is

phil
le

.oplnciii

permit-

tus ex^agris

fiructuariie,

rari.

Tu

certfc,

Sum

qui Iccio donatos ab Agrippk asseram

Icci, mirabil
.'

IgrOA, Verum quod ait po#ta., Jrueris, indicat magis usiun iVuctuum fulsse comessum, id est,

iio

rerum ihaxim^

bublii .);.
'

1
1

salsi

-.1:11.1.

jus utendi fruendiq-.ie

5.
>i

iis qtiee

Agrippa crant.

vontri fieae, &'r.\

Si cibus potusque

uppetinj si stratum et cubile, si equuaj vel potius calcei ac indumeu tji. Hinc volunl q Iceium perstringi velut Epicureurh. Quin imo paulo pbst Stoicus fuisse Obttnditur, ac rtiutn

Abderitcs oj hus ex atomis cohstare omnia statuebat. Naturalta, moralia, matliematica, omnesque disciplinas liberales callebat. Vixit cum Socrate, circa Olympiadetn 80. consenutt ver6 ad annura
l 09. PUnius eura vocat sagadssimXm vii&utiiUsimiwi. Cicevo paasim laiidat. X>z nat. D. 1. 1. ii. lffil. Demt ritm vvr magnus in primiS) cujus fiutibus hortutos suos Ep n. 69. ait, esse corpuscula qutsdam t, ., a as} era 3 rotunda -' , '.'. .:, et cdut adunca: et ex / his cjftc(um esse ceetum atque terraSj
v

oetatis

suMimium
8.

studiosus.
i'lin.

at

Uriu&i\

lib.

21. cap. 15.

Urliea

inapicns nasci vere, non ingrato> multis etiam ad peUendos toHus atini !, Vi et Dioscoria. lib. 4. capi94. Nitil ad rem Urliec pisciculus carnis tenerrliriae,
"

t,

,-

,.

in mari Sicuio (requens: dt_- quo Athen. lib. 5. 9. Rnnts inaurct :] AIKisio est ad fubulam Midae Pbrygix rcjris, qui euua stolide opiisset iu.-urum conveni quicquid contrectasset, jamfacilis,

coctu

gentt

fiatu)

.',
1

quodam J
'

Acad. Q. 1. U : et o
.r

n. &6.
n.
1

Ea in Ui iduis 21 asperh ei ' oibus,

.

corporibus
]<:
.;,,'

nt

?eic\

/.

pci

', ^c.

Cjue cibis pariter immurntis laiue peiiret

tan-

13.

Dum
ur:
r.

</

animus.']

l)um racni

dem

ilacchi, vel Apollinis

consilio se abluil

cxtra corpus

veluti

peregrinata natura* arcana

in Pactolo flumine,

quod exindc inauratum prcte

tiosas ccepit ^renas volvere.

tium

scribit:

Malk

Cicero ad Trcbaputo u. Casate,

<

adeoque non advertit, tjUSS circa se Cic. pro Milone. An verb tzt selus igttorasf tuhospes in h&c urbe icr^aiis? tutv
peregriiuintuT aurt
;J s
-

q; fen inaurari.

10. /:/ (juia naturam,]

Liberalior non

fit

14. Scavlcm,]

Avaritiara instaf ^cabieiadhx-

ayaru4, etsi opibua affluatj nec abunJ.dute pccuu.i cupiditus iaiminuitur.

rccntcui,

K^ehteq^ mordeiuna.

EPISTOLARUM LIBER
Nil parvum sapias,
et adlmc sublirnia cures Quai iuure eompescapt causie; quid tcinpcrct

I.

12.
al.ijecttim

545
cogitcs,
!

nihtl

atqe

excelaa
causas
,

tiwditerifl
cohibflftflt

piith\

qu*
quiat

rnare

:uuium
781
[
]

16

leinponi contpentt:

an sidei*

Stellie snonte suA jussaeue vac:entur et errent

n\
:

'ii.ji

>tata

'

i i

[orbem;
proierur,

quul lun.m: R di* virrant sine lumine, quid luincn ejxs producat: quid vateat
effi

Quid premat obscurum lurue, quid Quid velit et possif rcnun ooacordia
Empedocles, an
Stertinii delirct

discors:
'20

acumen.

Verum seu pisces,^cu porrum,et

:

c;epe trucidas,

que dissentiens rertun oonseautium K:i:('i 'lui.lcs, a aio Sitriiiiii subtiKtu abetrer. At sive pisccs, sive porrum aur
:

Utere PompcioGrospho; et, si quid petet,u!tio cape occidis, finutiuiifrr adnc hiot Po!ii| cium GrOspuum Delcr nil Grosphus rjisi verum orabit et si aliqutd rpc&fit, spunle duna, 783 Nihil Grosphtu petet nisi i&-sequum. [ ] tum et justum. Vilis est emir'/7waniicoruniest annona,bonis ubi quid deest. corutn pro^entus, qumdo botm Me tamen ignores, quo sit Honiana loco rcsj quidpiam deest. Neftutem oe;

seias,

quo

suitu

&e

reapubtiea

haletj

ANNOTATI0NES.
3 6. Qnet rrarc tompescant cous*,] Ne terram bnmt, eum ei sil altios- Propert. '. Eleg. 4, 1 fitt eetruorf Cttrve suosjines <:.' tcmpcnt vaiJae Quid annum Qutd temporum foeiat commutationes ac vices,quatuoranni
I.
:

dus, praeterqtmrn quod (ut est soues, v. <

i

Kpist. ad Pi-

,-J

Dum
Qui
tam.

cupit

Dcus immortalis hulrri Empedodes, ardeatem

Mtifjum
Insiiuit.

teinpestates; ver, aest&tem, autuIDnutn, hyei

17. Stcl.tr fpojite su&jitsseEncvdgertfur, &c.] An iuotu pvoprio, an jussu et impulsu extcrno.
Virgil. 5n. 9. v. 21

certe

una vesauia

a?qiiavvt

airt

suneravit
ventlla-

stnltitiam multiplicera Stertinii

ahund^
icl

Paiwties coeto stellas dicit. Plin. lib. 2. de his multa. Cap, 6. Septern eidera ut- tnaessu vocamus erranUa, inquit, p&m
.

L. 2. Sat. 3.

Praeterea verb

habetft
1

simile, qu6d, ut Stertinius ducentos ac

eiTtiut

mtUa minus itiiss &c. 18. Quid premat obscurum luncs s lunam creseere ac dei

E?c,]

Quid

Ubros Stoicorum versibus Latinis descripsit, ir Empedocles Pythagovea acutoma^is quam utiti carminecomplexus est: ae sie nimirum uterque pliilosophiam obscuriorem reddidit, iatuoque
tabore pariter maceravit.
iteiutn

Plih. modo cit. Ub. cap.Q. admirationem wni um*e rfua ttrrisjamUiarissimum. MuUifnrnn hax amioge tnrsii genia mtewplanliuw, et proximum ig
efficiat.

De Empedoele
cit.

dicemtis ad

locum modo

KpisJ..

ui

Pisones.

mtium:
scnesceus
:

crr:

21. Seu pisces, seu pnrrum y C^c.] Seu kui% seu fni^aliter victitas. Vel, seu Pytfaagoreus cs

et

modh

curvata in coniua,

(e<jua portione divi$a s

m*Ab sinuata ImmcnsaoTbe pleno,ac repenti

modv

sobriusque, et ab omnt animalium carae ab

libus

autem

vesci

amas; seu more K;

i-

cureomm
In
deliciis
'l.

pisces ac dapes exquisitas

tUias pernox, alias scruy

Sfc

pisces habitoa patet ex dictis Ub. 2

19. Ciiod vclit

cors:]

el

vossit ra

um

concordia disres-

Sat.

Quomodo elemcnta

qnatuor inter se png-

21.

io

Groipho:"] In contuhet'

nantla concinnam tamcn

mundi compagem

niuin tuutnac iamiliaritatem adliibePompeiura,

que omr.cs oonstituant, perinde ac si virtutes non eontrarias haberent. Lactant, lib. 2. cap. 0. Discordi ancorcha viundum omrforedicit. Ovid.
1

Gn phnm, equitem icilii oriunduii Hurc Horatii Euisse amicum, cum ex huc Lx:o innotescit, tum cx Ode IG. lib. 2.
rfi,

Metamoi-jjh.

1.

1. v.

430.

24,

'.

SJ

/.

Qmppe

uli

tcmpencm sumpsere kumorque

ab hzs m iimtitr cuncta duoiu ;. ignis aquat pugnax9 rapor hunuef

con6tatit amici,
;

cum

boniviri non

, S?c.] Parvo omnino sunt

calortjue,

Concipiunt ;

divii ? hos enini cili pretio coranarabis, ribique adjungcs, videlicet haud ita dihSciles, sed offi

Cumout
dtts

rit

ciosos; haud in petendo importuuos, sed vere-

omnes
apta

Iies creat; et discors concordia Jeetibus

est.

20. Empcdocles^an Slcrtinii dclirct aatmen.]

Empcdoclcs

saiie.

EjrwLcuiu Sttnii^io couiparoo-

cundos. At contia. opuletuos, quippeut plurimum arrogantes ac superbos, demereri, sibiquc concihare non ita faeile est. Pa&seratius lc^it Bonis ubi quid dcs : sensu non valde al/si-.uili. Plaut.Trir.umm. Caris sifrtorh proidrum'
:

544
Cantabri ah Agrippi, Armenii Claudio Nerone snhnru sunt.

Q.

HORATII FLACCI
' '

Cantabcr Atfrippae, Claudl virtute Ncronis

71

IWtcs
legibus
Jtaliac

suppic-K

mbdidit

k Armenius
ItalitE

cecidit: jus

T*.

'

'

lmpcnumque

ri

Phraates
i2!>

ar

potestaii

Cassaru.

Gaesaris accepit genibus minor.

Aureafruges

Abundamh

pleuo cbrna fruges prolunuit.

pleno difiundit Copia COrnu. *

ANNOTATIONES.
esse

annanam,

improlorum

vero provcntum

potuit. Recepit etsigtia, qu<e

multb uberrimum, 26. Cantaber Agrippte, &c^] Ex-his inouitui

scripta haec Epistola,

rant Parthi.
ct y.

De

M. Crasso ademeClaud. Nerone supra Epist> iJ.

lib. 2.

De Armenia

Ode

9.

anno imperii

ejus

Augusto sextum consule, decimo sexto, qui fait insignt-

27- Phraates.]

Persarum rex

et

Panhorum.

tus triplici ejus victorft, Cantabrica, Armenicft, Parthica. Georg. Fabiie. Anno U. C. circiter

Videlib. 2.0dc2. \ 28. Genibus minor,] Supplicans apud Augustum Csesarem. Plin. 1. 11. cap. 25. ita
scriblt:

Cantabros a L. /Emilio jarh antfe debilibellum moventcs, Agrippa subegit. Eodem tempore Tiberius iti Armeniam profcctus re^num l^grani restituit. Parthi demum his perculsi amicitiam Augusti petivcrunt, Phraatesque regnuin suum recu73S.
titos

Hominis genibus qucedam

inesl religio,

victosque, at rursuin

Heec svppUccs, attingunt: ad !i<rr manus t.endunt ; heec ut aras adarant : fortasse uuia inest iis vitalitas. Virg. n. v. 607.
-'

observatione gentium.

peravit.

Gcnua amplexus, genibusque

volutans

Cantaber.']

De Cantabris

Ub. 2.

Ode

6.

111).

3.

Hcerebat.

Ode

8. lib.

4,Odel4.

Agrippa?.] Videcicat.

modo

lib. 2.

Ode

6.

Claudt virtule Neronis Armenius

Suetom Tiber.
tiotte

cap. 6. SHpendia

cccidit :] prima uj>r<ii-

Quera inlocum Servius, Genua, inquit, misericordue consecrata, ut aures memoria; 'rum
genio, dextraftdci.

CantaJrricA IrihmusTnilitwnJecit. Dehide

ducto ad-orieitfem exetcilu regnum Armenue Tigrani reslihtit, uc pro tribunali dtadema vn\*

Aurca fruges, >V.] Abundans est frugura aunuua et provcntus m toti tialiij. 29. Plcno Copia cornu.] Vide Ub. 1. Ode 17.

EPISTOLA

XIII.

AD VINNIUM
J)ocet,

ASEiLLAM.

qud ratione

libros

Augusto decenter qffhraL

docill tc
SfcP.pe

Quemadmodura non semel

dentera^ oVinnij
i.ari bi

Ut profielscentem

diuuuej

7B4
[ ]

offcies

Ciehilari
:

libros

meos

slgitlo

clausos,
si

Augustoreddes'signatevolumina, Vinni; Si validuSj si lfetus erit, si dcniquc poscet

nttidem bene valeaf,

sti

animo, tandem

si

petat

ANNOTATIONES.
1. l't proftcisccntem
.]

Scripto iterat Horaiius

f<i!itinina,]

Gall,

l'n

rouleau

de papier:
vct.

mandata verbo aute commissa Vinnio suti \el ministro vel familiari. Ruri tum fuisse illum
intelligimus.

Al:g. A

ItOlt.
,*J

Viniii

or PAPER 0 PARCIIMENT. Is C. Vinnius Frunto dicitur

si l<r*.us

Commcnt.

S<rpe 7 diuque,]
e

Nempp,

ut ad

Brutum qucmad m U

lib.

2.

3.

Si validuSj
ei9

cnt.] Cicer-

mod5cit.

Epist. 16. scribit Ciccro,

epistola reddatur.
nof,

Permagni interestyquo

Nam

qu\

ad
;

intempestive adeunt,

mi$if ut tempus obserutrum ritm *<jvaret tpistola.- iibi reddendce um ub ojnni motit \tuami& atxquid hubercs t an
Prceccpi
tc
t

qucm ad

sunt

offtndunt non loco reddiUs. 2. Siguuta voiumitm.] /Equum est enim, ut

sic cpistolcc rci

primo
st

missae aspectu rrnatur Ule, ud

sit

xnittitnr, proesertiro

si vir primarius. quis praeriperet, aut per incuriam iinprol)iia-

qucm Quod

Nostcr lib.2. ^at. 1. \. lb. JVtsi dextTO tcmpore Flacci Veiba per attentamtwn iOiuit Casarisaurem. Si denique poscel:] Hinc apparet expetita ab
acuut
esses.
f
' 1

tcuive librarii vcl tabellarii intercipcrct) rnuuus vilect ptssuai irc censcnduiri.

Vinuium mhtehut,
sistat
.

carmina, uuae Horatius jj* r Itaque mandat Vinnio, ut

dcctuter coraoi principc, expectetque

EPISTOLARUM LIBER
Nestudip
Si te
aostri pecces,

I.

13.

515

odiumque

Hbellia
.">

Sedulus importes, qperft vehemente minister: foirte mra: gravis uret sarcina charts,

crres pcr nimium crga nos afiectum, atque invidiam scriptis ttoslris confles nimid se-

Cave ne

dulitate

oflScioaiore

irtudio.

Abjicito potius,

quam quo

perferre juberis,
,K5

Qu6d
tibi
i

si

librorum incurum onas

r
Clitellas ferus impingas,

magis,

molestiam facessat, projice quam rustice protrudas

Asimeque paternum
fias.

Coguomen

vertas iu risum, et fabula

tarcinam impcravi
noi

MuC) quo
:

aeporttfre

sicque patris tui Ast-

eqgnomew
et

tnriucas
fias.

in

lu-

Viribus utfiris per clivos, flumma, lamas. Victor propositi siniul ac perveueris illue,

10

dibrium,

fabula

Con-

sub ala Fasciculum porteslibrorum, ut rusticusagnym;

ositum servabis onus: ne
forte

tcnde par culles, ftuvtos, lacu> neris naa. Cum &

'

telitiicr,

quO

rendis,

liune in

Vt vinosa glomos rurtivs Pyrrhia

l
t

lana?

15 ferendo Carmina, qu possint oculos auresque morari Porro Csesaris : oratus multa prece, nitere.
pileolo soleas eonviva tribulis.
te sudavisse

cum

Ne

vulgo narres

poaes; ne sub brachio coditee neos defuas, ul agresuS apium; ut liibax Pyrrbia sphserylas lame furto ablaue; ui pL-beic eonPr&tcviva soleas ac pii uui. rca nc ubvio cuique effutias, te

modurn

faseiciriuno

nniua l&bore oeutos et BUTCS Ausrusti oblcc-

maeno

\ade,

vale:

cave

ne titubes,

mandataque

tare iilonea.
gratus,

tiam atque

ro-

fraagas.

Itu, valct perge uUii. tave ne vaciltes, aut pr*ecep-

lorum quidquam prjeteramtas.

ANNOTATIONES.
pa;il'.m,

it,

dum suo nomine salutatus Caesar ultro num ab eosint delata, quse poposcerat.
fifc.j

4.

Nc studh nosti i pecces,

vcl iitepte

Quisquis vel
peccat.

non opporrune,

rem molitur,

Findarus egregie 6 Ji ncugbf wwrnc syji y-c?v4/iv. opportumias omais rei summam, cuput, perfictumem continet. Pvtb. Ode y. h. S( teJbrU graviSi &'c.] Nilnl ;te omnino, potius quam temere, et inconMdemtc quid1

istis Ennlus: SiU-unon saltttSj Intefras, lamasqut tutosas. 11, yictot propositi simulac, S?c.J Cum psopositum fincm adejjtus eris, ac pervenerai ad Augusti paliitium. 13. Sic positum servaUs onus: Sfc.] Decenti aptoque gestu lil ros defer in manibus, non auteni sub bracbio.

De

14.

Pi/irtiui.]

Nomen

est anc

illae

in fabul&

qnam
1

agas
'.'

coraiu

au^ustisfiimo

imperatore.
tradas^

Cave ne dtlaium munus parum

decorfi

quad.un Titjniij quae funita Janoa glomos, ita gestavic, ut deprehensa sit. Ita vet. schol.
15.
eftd<
i

fctin uidg, aut piiepropeiie mandatis per/ungi ounieodo. Thec;\s libronim. Alludit ad 8. CHtellas.']
Asiui.' cor;ii.njn:n, ut et in sequcntibus.

t't

ciem

''..'.]

Utvicinusex
nempi
i

tribu ad,coenau) invitatus, pileolum ac

loleas portat, uideooe reportat,

sub
issc

axilT..

Ex

isto luco patet,

pileolum habupeculi:

Frru*.]
1

Pneceps, imnbanus, stupidus. nt asini grave molestuinque

!

vecres oonviviia proprium ac

velut
<\

sibi

onus excutere,
liinc
V

slsiiKeque

tenain inpingi Eater paterruun, S^c.]

ei in
UaJ

qualrm ctiamnum plerique assumunt inter epulandum,

viorem, cummodiorein.
8. lib.
-2.

nostrates
ti

interdum
irem, le-

Vinnii

De

soteis dixJ

ad Sat.

Asuiu,
10.

Aselfa CQgoomen

Viriliter ac
i

is. Oratus

que ardua loca urbis

me

toiies rugatus,

multa wece, 6 Viiuii,

nitere.

Porrp.']

dtligenrer at sedu!6
i

septem collibus
CUSt-i

iiiLfcdinYat;c\

ut

ad aadea

Au-

exequere
fortfe

et perfice

qw

>f

pr

i.

Alii sic: Etsi

pervcnias in monte Palatino opDStioitss. Lama-iJ] Fluvji fossas, vcl majores lacunas
a,r.b

qucc

aquam jiluviam contincntts, vomgo viarum est, sen

quoque
Hiec
dictse suut lami:e
vct.

t&D Xat^cu

curiosus quispiam oret tr i_:Tcuucte;urque, quid rei sit, ptoptei quam veneris; ne immoum. nue, nftobsequere, im!
19.
(

fossa

&m

Hlr.e
Vu&eQ*

pueroram vora-

quaecunque ver6 docui

scriptcrhot.',

te

stiepe vci*bo,

et

nunc

interp.

Aiii tanien aliter.

accurate observa.

2N

51G

Q.

HORATII FLACCI

EPISTOLA

XIV.

AD VILLICUM
O
pracdii

SUl M.

Illum reprehendlt, qubdhabilationcm urbis destdhet.

procomor ncmonim

n VlLLlCE

silvaitmi et

mihi

me

recklentis as-elli,

mc

mihi

restuucntis

quod

tu

spernis,

qutnque
et

lic&t

Quem

tu fasfTdis, habitatum quinque focis, et

iamiliiB

habitatum,

probonaittere

quinquc senes Bariatn

consue'tDm
;

Quinquebonossolitum Bariamdimitterepatres; Certerhus, *pinns animone ego ibrtiiis, an tu

f787-j

conteudaznus,
e.r

u-

triun cl;o dilijje-ntius

animo
tu tx

meo vepres cveilam, an

agro; alifur utruin plus valeat Horatius, nn ejus pnrclium.

Me

Rum<e

detinct

curitas

et

Horatius, an res. 5 quamvis Lamiae pietas et cura moretur Fratrem moerentis, rapto de fratre dolentis

Evellas agro; et melior

sit

Me

amor Lamiie ftatrcm desiderantis, et sic

Insolabiliter

eum morte prarepmm

nt nihil solatu admit-

dulrntis,

tat:

mens

attamen e& et animus,

f.

me
et

impellk fM.ptat

; tamen istuc mens animusque amat spa tii s obstantia runmere claustra. .- .. , , ,. Kure ego viveiitem, tu dic is iu urbe beatum. 10 Citi placct alterius 3 sua nimirum est odio sors,

pert

et

Iran^crc repagula spatiari impe-li< :itia.

Ego Licem appello degentem Miam eondittonem cupit, propriant odit.

niri;

tu contru in urbc

eommora.Uem.

Scilicct qui ali-

AWOTATIONKS.
1.

flttiif

\iharunu CfV.]

Hujus

epistolre

argumcntum convehit cum

at divCTSe. trtctatur.

scptima. et dccinm,

injurunda stultitia est varravlium h*r dc ninnquc senaforibus, etqttasi patribia 'coyiscrzptis, ' T9 desunpqvi ex UoratorageHo Bdi \n w
v,t'i

i'ilint\]
r.ubstitutis

Vill.e custos,

ai;rorum colendorum
lib. l.

alnsque servis sibi opus dispen1

Sabinorum

rcp. deltbt
/

Bariam.\

AI.

oTiam, Dppidum Sal)inorum

sans.

Varro

De

re rusr. cap.
coiistitutiti ;

1.

l't'Ji-

cus agri colcndi aiusa

appellalus-

ad fiuviuni Aniencm. l. Ctrtemusy sfrinas, ^r.]

diligentins ajjrum colas, an

quc u

villa. tjitod

al

eo in

cam ^onveliunturfrucscilicet

tUS, ct ivthunlur citm ctiititnf,

Mihi me
ti

reddcnlis."]
:)-iin

Urbanic

occupa-

-n:i

me

praeripitmt,
soliuido,

tnquit pott:

Vidcamus an tu ego animum utrum c^o stutliosius cuni^ mentem pungentes resecem, qiiam tu vepres, berhaique inutilcs noxiasque ex a^ro avellas.
;

itiihi iiit

reddit

r-.irts

oiimn, tranquil-

5,

Wlelior

til

Ihrntivs, an res.]

ubi memetipso litii videor, ac meus esse uamRomcEfium M.LTtiiati^ct amicorum. Vide
liras;

melior, mquit Horatius, quia

Kgo certe memet exeolerc

npra Kpist.

studeo; res ver6 deterior, quia parum curas ct colis, 6 villice, quain fastidis,
h.

uim
I

lssinn erat ultra Tiber, ad octaAgeUi.] ab urbe lapidem in vtfi \alcria. Poatea
10.
'2.

Mrquamcis Lami<r &c^\ Quajiquam pgo

y

pist,

Ilaiitatuin quiuqueftxis.']

Amplmn
[jiiinqnc

satis

Ct

sumViehfrm ad habitationetu
3.

Jaini-

liarum, servilimn neinpe.

Ronrae dt tineor, cx validissimo amoris Lamiam yinculo constringot nfens mea tamen qu;erit evadere, petpetutSque tendit rus et in villam. Lamite piefas.'] Videlib. ). Ode i;. In ajTrmn m-.-um Sabinum, unde 8. Jstur.]
;

Quinqut

boruts solilttm, ti&c*'}

BotiOa !io-

tuinuibem
0/,

redirr

perperam cupis.
Hincssepiue

mines

quiud^ua laniiliarum capita: scrvos liuiri, qui iiuriam inittrb.int.iir .id uuiidiiiaH, venalesque fructus vi> convrlicbant.
letaiis provcctie,
cit.

Amat

spattvfobstantia, tir.]

VatTO ante

Alii

interpretanmr boiniiies

impedimenta qmelibet excutio, fraugo, transilio; ut libertate, otio, meque ipsu fruftr spud viUam iuejiii ae Bpatier tantillinn, animuinque rcfi;

^raiidcs natu mitti M.tiu^ dd lites in

IWia

diri-

eiam urbani mmultti- perta >um.

Ctaustra.]

mendas
citos.

iiuerdum ac\ rruni auscultandus tnagls lhrod. M-r:

im^

et senatores

Romam

Metaph. a

circo,

claustris detinebantur equi,

inquocertis donec Hceret signo

clI^js

s)t.

iLribcns

m Itunc

Hora-i! locum

Notl

dato apertoquc stadio decurrere.

EHSTOLARUM LIBER
Stultus utcrque
.

I.

14.

517

locum iinmcritum causatui

ii)U]ue.

Fatuus uterque improM criminatur lurum umuxumi. Imo accusandus est animus, qui se

Inculpa

est

animus,qui se non cffugit unquam.

tacitfi

nunquam
cipium
taiias
:

deseiit.

Tu

vile

manexQptfil-

Tu

788 prece rura petebas: [ ] Nunc urbcm, ct ludos, et balnea villicus qptas. Me constare mihi seis, et discedere tristem, 16 Quandocunque trahunt invisa negotia Kumam.

mediastinus

secretis votis

rus

jam vtru procurans

et

I;un, expctis civitatein,

spec-

Kfon eadem miramur: e6 dUsconvenit inter

Meque
Credis,

et te:

nam

quae deserta et inhospita

sentit; et odit
tibi

tesqua

amoena vocat mccum qui

Fornix

Quae

tu pulchra vocas.

et

popina

uncta -1

Incutiunt urbis desiderium, video; et qu&d AnguluS istc feret piper et thus ocius uvft: Ncc vicina subcst vinum priebere taberna Qiuepossit tibij nec mcretrixtibicina, cujus 25

et balnea. lacula, Me constantem esse ntoti, ac mcestum abire, quoties molesta negotta Etomam revocant. liaud iisdem hiue e^o turebus dclectamur qiie dissentimus. Etenim quae deserta, aspexa, et mhftbitahiHa / om v0 Sj ea quismecumsentit; etaveisator qu;c tu juruwia existixnas. Tibi ganea et lautse popinse injiciunt cupiditatem urbis,scio; ct quod hic agellus producet tlms et piper citius quuin uvas nec prope^
;

adest taberna, quse suppeditet;

bicina, cujus

vimun

ilbi
ti-

neque merctrix

Ad

strepitum salias terrse gravis urges

tacta

ct

tamen

ad cantum saltes

terram graviter pttlsans : ac nihilominus exercea agros dudum

ineultos; et curas

Jampridemnon
Disjunctum

ligonibusarva,bovemque

bovem

otio-

curas, et strictis froridibjis exples.

sum, saturasque
vus,
si

folits

decussis.
ri-

'2\) Addit opus pigro rivus, si decidit imber, Multa mole docendus aprico parcere prato. [ :8 ?] Nunc age, quid nostrum cbncentum dividat,

Porro desidis laborem auget

pluvla decidat,

consti-

pato aggere
expositura

audi.

Quem tenues decuere togx nitidique capilli, Quem scis immunem Cynarse placuisse rapaci,
AWOTATIONES.
l>2.

prohibendus, n devastet pratum. Disce nunc quid consentirc nos impediat. Me, quein olim subtiles vestes et crines unrti de-

lectavere;

quem

nflsti

sine

mu-

neribus fuisse diiectum Cynarae

avarce,

Lncumimmeritum

cnusaturinu/ut.]
quiescit, qbi

Ncc

Feret piper,
2.5.

&V.]

Aduhaton.

enira locus airimi est causa inquieti; sedipse

Meretrix

tibicina.]

Vt plurimum

tibict-

aniraus parum sanus haud

m&xime

quictus cssc deberet. 13. Qui st non eff^it.] Adeoque secum defert semper romitem perturbationum, quocunquc migret, et quamvis loca mutet. Vide lib.
2.

nas fuisse meretrices alibt notavimus. 20". Terrcs gravis Saltatione seu tripudia:]
tione rudi, agresti, rustica, inconcinna.
lib.

Vide

3.

Ode

18.
urges.]

Et ta.ncn

Ironice: negligebat

Ode

16.

v.

20.

villicus i^te lastidiosus luec, qu^e hic

enim enumeran-

Servus in medio stans ad* ]4. Mediastinns.] nlissima qu;eque niinisteria paratus. Quod mo\ iis, qui mediastinwn favet dicitur optare tabiea y appcllari volunt, qu5d jncdiis in balneis, seu in medta lavantlum stet ad quceque scrvitia prumptus; quanquam illud slwus mera videtur esse productio vocis, ut in clandeslinus. 19. Tesqua.] Ltica semota, editn, aspera, agrestia, inculta, suo situ ac silcntio horrorem sa-

procuratjouem facienda. 28. Disjunctum.] Jugo solutum, ab altero bove compare suo dejunctum. 29. Addit opus pigro rivus, &c.] Jvongd profecto major est opcra laborquc in moliendo novo aggere per torrentem aquam destructo,

tur, sanc ad villae

quam fuisset in vetere muniendo ac constipando. Quod si facere pigeat, rivus imbribus repcntinis
auctus, eluvione
sua.

et exundatlone

proximum
conve-

exumincutientia; hincque peragendis mysteriis vel captandisauguriis apta ct cousecrata. Proinrlc quidam scribunt tescat quasi tuescr, a tuendis sacris. Varro 6. De ling, Lat. Fesf. loca

pratuin devastabit.

32. Tenues togte, &V.] Juvenili

nientes.

cetati

33. Cynara?.]

De

ea

lib. 3.

Ode

13. et lib.

dcnsam umbram facientia esse tesijua, ait Scalig. 23. Angutus iitc.} Exiguus iste roeus ager
Sabinus.

4.0de
lum

i.

Rapaci.]

Quasi vorago est meretrix, ut dic-

cst in Sat. 2. lib. I.

6-lS
*t a meridie

Q.

HORATII FLACCI

Falernum potisse, delect&tTv/nc tVuqnlis cccna, et Bommis ui gratmne juxta livum,

Quem

Neque v&bjam
fuis>t i,

pudt :1 nuiratum

scd rmgttS

uon abdicare.
seoretis intde|5ravat.

Ibi

mea bona
et

bibulum Hqttidi media de "Iuce Falerni, Coena brevis iuvat, ct prope rivum somnus in hcrbi 35 Nec tasisse pudet, sed non rnctdere ludum,

invitlis oculis rte-

wio dimimiit nec

Tnjcitiis

Non

fetic

obliqtio oeulo

mea commoda

quis-

dicteriis

quam
Limat, non odlo obscuro morsuque venenat. Rident vicini glebas et saxa moventem. Cum servis irrbana diaria rodcro mavis 40
:

VVini

atttem

approbant ver-

vmem
cum

plehas et tapides.

Tu
diaria

mancipiis

urhana

whementer

MUiedere expetis: his adjungi exoptas. jftqttt v&-

ITorum

tu in

sutus ealo tibi invidet usuoi iijfeorum, et pecudum, et hortuti. Sic hos iners ephippia, equus aratrum desiderat. ' Ego vefn
dicara,
eoiat

numerumvoto

ruis.

lnvidet

usum
r OJ

Lignoruin,

et pecoris tibi calo argutus, et horti.

ut

quisque

gaudem

Opiat ephippia bos piger: optat arare caballus.

anem, quara

novit.

Quam

scit

uterque libens, ccnscbo, exerceat

artem.

ANNOTATIONES.
34.

Quem libulum

?<-.]

Quem optimi

vini

appetemem scis intempeiantcr compot&sse a meridie in multam noctem. Liuturlosj hoc faciebant, contra sobrii non ante horam tertiam,
aut etiam serius ccenam adibant,
-36.

Adcoquc allenam quisque conditionem diligit, suam odit; quia suee persentit iucommoila, non auie n alienae. 42. Ctilo^] Gigeci liguum kaov dicntit
cudes, olera.

hinc servus limiis quoerendts

Finis

et subroinistrandis

Nun
v.

incirfne htrfttm.]

enim

all-

rjeputattis,

dictus calo,

qaatji h
uiti

u lig-

Iguatulo

ponendus
165.
brevc

insanjse juvenili.

Juvenal.

nator;

qub prsecipuJ vocabulo

iis

Sut. 8.

litum servus,
sif

praeljens et portans ligaaseu

quod

turpiier audcs.

ligneas clavas. Fest,

Pomp. Nou.

Rfarcell. Lati-

37- B?b isttcbbtiquo^ Rure inSabinis nemo mthi invidet, aut nialedieir, aut nocere co^
natur.

nam
7.

ver6 assignat originem Servius, in /Eneid.

scribens;

ita

Cabos tUcebant majores nostri

Imd

vicini gaud;:nt cernt

mcs me
Tn

trac-

tantem
40.

rustjca instrumenta, .ligonc

moventem

fustest tptns portabani sequenU & d lum : ttnde et calonet rfictt. Lueil.

cespltes, protrutjentem saxa, &c.

abundanti victu dudum potitus, quasi magister in villft mefi atiis scrvis imperans, uonesUe hujus peteettute jam pertaesus, optas Rotrue esse, ibiquc
temiiter victitare h dtmenso iu

Cum

servis urbana,

cfc]

quamque diem
solet.
Vi.li-

cibos qualis

in

arbe servisatuiiwij

J. Lips. Elect. lib.2. cap. ib. Coal. Rhodig. hb. 7- cap. 31. et lib. 25. cap. 17. et smi.

calam, ut caleas } id est, Scrve, frange (ttstem, vii lignura, fac focum, accende ignem. Proverb. in eos, 13, Optat ephipnia /-..] cpii 5ui mnnctis omcia et onus impatlen runtj aliena ve*ft temeri appetunt. EpkippiaJ] 'Et~-io'., Btiatum sivc si lla equij apud Xenopnontem. !> -rtjuc, &c.'] Quae cura ita Quc t-ini, ct cam suo quemque muticri incumbene
expedil
;

41

Im
1

idet

usum Lignarum,
annumerari
ii

cjTc.j

Tu

servis

villicus

ru^

colat,

ascribi et

urbanus calo, qul fozbg

'.

usum

gestis. ContaS tignatum, &c. tilri *t (aciliuiteun habendi ligna, pe-

urbe, &c. Ciq. Tusc. i.n. 41.

i
*
.

maneat in Bene Grmcorum

calo

'tur,

Quam

yuisque ndril ortim,in ka<

EPISTOLARUM LIHEK

I.

15.

549

EPISTOLA XV.

AD NUMONIUM VALAM.
Percanetatur de Velid
et

Salerw, deqne rebus ad jucundi vkendiun

idoneis.

Qu/r.

sit

hiesDS Veliafi,

quod coelum, Vala, Sa7;1

[

O Vala,

tuum
iini,

est nobis per-

scribirre, n<>\ti ]

vni

tihi cre-

lerni,

Quoniai honiumm

regio,

et mialis via (nara

dere /jnstvthntt, qualis sit liicma apud Veli.un, qualis. aer apud

mibi Baias Muaa supervacpas Antomus et tamen illis Me facit invisum, gelidft cum perluor unda Per medium frigus. Sane myrteta relinqui, 5 Dictaquecessantem ncrviselideremorbum [ 9 *] Sulftira eontemni, vicus gcmit, invidus a?jjris, Qui caput et stomachum supponere fontibus audent
;

Saternum, quules homines utriusque vegiuuis, et qu;c via (etenim AntomusJVIusa Baias liauil mihl utilcs rssc dutt; mr veib illis cflicit odiosum, qiuiuio frigida
aqu,\

peiiundor ri^cnte

frigOlfe

Cette. deseri

umteta,
ner-

ct postliabcri aqttas sulfuratas,

existunatas sanare

morbum

vos prjepedientcin, dolet oppi-

duiu, invidens ^egrotis, qui nou vercntur eaput et pectus subjicerc aquis Clusinis,

ANNOTATIONES.
Qutr sit kiems, fY.] Consilio medici profctturus Veliam et Salernura Horatius, lippitudints curandie C&US&, significat quxrere se pa1.
riter salubritateni

Veliee^\

atqne delicias. Lueaniae oppidum est maritimum,

olim Ildia. Plin. lib. 3. cap. 5. Virg. /En. 6. poriusquc reqtdre J'diuos.

Augttstum wntrariA mMivind gravi pericuh exemerat. Sucton. cit. cap. 81. Octav. Dislillationil-us jCLinotc vitudo ad despt rationem redactus, conlraTiam et a> 'ijttem ratiffnem medcndi uecessariu suuiit : tpda ulida Jomenta non proderantf Jrigtdis curari coactus, auctore Antonio

Musa\
Myrtcta.]
Baias,
t-i.

Vide Gell.

lih.

10. cap. 16.

Amoena

loca myrtis consita

apud

Qutid ca-lum.] Interrogat qute sit temperics aeris, et qnee hicmis afineriuu illic, ubi luematurua rrat.
Jala.]
Is diccbatur

Du taque

cessantem nervis ehdere

morbum

Numonius

Vala, aut

Vaala.
Salernt.] Urba est Lucaniae, ad Tyrrheni maris littus, dieta :t copil salis portum satis capaccm etiaiunum ostcndit. 2. Baias.] Vide lib. 2. Ode 18. 3. Musa.j Antonius Musa medica, arte clarus, ex quo Augusturn ancipiti morbo laboxantcm sanavcrat; ab eonon tantuin iugenti pecunia douatus, sctl et*statu& juxta Slgnum ;Eatulapii crecta: nec oon ipsi, quarnvis liberto, iin5 et quibuscunque mednndi ajrtein professis eon:

Sulruratas aquas ihidem scaturientes non longe ah Aveino iacu, quihuscuiari dicitur moibus articularis, ctssare facicns 7iervo8, id cst,
SulfuTQ,.]

prxpediens usum ct motum articuiormn atque nervorum. %m Jtcus gemit.] Caianiindignanturcontemni <uos fontes toto orbe celebres, suasque myrtos
reliucjui.
et

Plin. lib. 5l. cap. 2.

terris

Emicant hewgn&

passim inplurimis

aq%ust alili udid<p,

alil-ifrigida; alibi uncta?

au.niia

moriorum
largiit&
''

conferentcs
in

alili trpidtr,

uimqxtam
rtec

tamen

quam

Baimio sinu,

pluri-

cesso jnre annuii aurei, Octav. cap. 59 et 81.

SttpctTacitas.]

Dio.

lib.

53.

Sueton.

bus Qiucilim ~- nerivus ; alia sutpiairis, atue aluminiS) aluesalisy alia nkri, alue bituminis, nernonnullcp etiam acidd salsdve misturd
vis prosunt, pctli^u^uin'.,
8.
aegris

Acrions

pituit.-p in

oculis dc-

G^c.

flnxu vehcmenter affectus pucta noster, solebat Jnoficisci Baias ad lavacra calida* verum Aut.
llusa contrariis utendum lemediis auctor fuit, jussitque ablutiones qurcrere frtgidas, quibus defluens hunior retunderetur. Pari scilicet r.iodo

Qui atput ct stomachum supponere.] Ex enun ftlii mcdicatas illas aquas bihunt,
iis

ahi iu
niudi

lavantur,

alii

put, ventricutum, renes,

dies aliqitot.

partes affectas, v. g. castillicidiis aquam cjus-

alfundcutibus suppununt u&

buia pei

Augustunk
ravcut.

calidia Emstta usahu

ille

rrimdis cu-

Tlin. llb. 29. cap. l.

Anlonuts Musa.

550
perguntque Gabios
<ias

Q.
et iu frigi-

HORATII FLACCI
Gabiosque petunt
et frigida rura.)

Clusinis,

regiones.)

Itaquc

locum

rautareoportet,equumque agere uhra divereoria cognua. Cju6 pergis? haud Cuiuas vcl Haias contendo, inquiet irucundus eqties, frzenum ad lsevum t<>rquens: (verttm auricula ci>t in ore t'ra.'natis tujnisj utei populus majore triticl abundantlS nutriatur; an
pluvlas collectas
}><-

Mutandus

locus est, ct diversoria nota

Prfieteragendus equus.

10 Quotendis? non mihi

Cumas
Est iter, aut Eaias, lasvk stomachosus habenfi Dicet ccjues: (sedequis froenatoest aurisin ore:) Major utrum populum frumenti copia pascat,
Collectosnebibantinibres,puteosneperennesl5 Dulcisaquae: (nam vina nihil mororillius one.

tent, an aquas dulcese fontibus

perpetuo manautibus. Eterdm sperno vina istius rcj^ifmis. In

\\i\a.

qniflnn

nie;'t

quodlibet valco

toleidic ao sustinere , at

cum

de-

\em ad mare, desidero vinum gencrosum ac lene, quotl pt llat

solicitudines,

quod

in

venas

Rurc meo possum quidvis perferre patique; Ad mare cum veni, generosum et iene requiro, Quod curas abigat, quod cum spe divite manet In vcnas animumque mcum, quod vcrbaministret,

fluens ingentcm fiduL-iam meae

120

menti conterat, quod verba suppeditet, quod me juvenem ^ratuin reddat LueatKC meretrici:
utra
reu;io

Quodme Lucanaejuvenerri commendet amicae.)

Tractus uter plures leporcs, uter educet apros; Utra magis pisees et echinos eequora celent; Pinguis ut inde domum possim Phfieaxque reverti

plures lepores, utra

apros alat; iitrum mare melioves pisces et echinos habeat

nt
illinc

domum

redire qucain

obe5us

et Phaeax.

Scribere te nobis, tibi nos accrcdere par

est.

25

ANNOTATIONES.
Fnntihis Clusims, Gfc.J Clusium' Etruriae oppidum.
9.

Aquis

frigidis

ad

14.

Major utrum popututn,

et
;

&c]

Repetcn-

dus hic
ista Latii in via.

passim versus 25. Scribere tenbbis,

scilicet,

Gabksque petunt.]
Virgil. ^Enetd. 7.

Urbs

par

Prjencstina fere media

neste.

Romam

inter et Proe-

rjuii(ucarva Gabin^e JwtOTttSjgeHdumque A7itenem,etroscidarivis.

major ufruin pnpulmn, &c. Advcrie ergo, lector, hyperbaton longissimum. Utrum populum.] An Veliensem, an Salerninum. 15. CoUecto que imbres^] In cisrernis.
est

18.
19.

Ad murc cum
Quod

ceni.]

Adaliquam urbem

majitimam.
Illic
lib.

vero salubres aqdas fuisse, testatur Strabo

5.

curas abigat,

&c]

Vide

lib. 1.

Per hanc plani/icm Anio decvrrit, et aquwfrigicLe dSctee AlbuUe muitis ejonlibus manant, varios ad morbos tum bibentibus salutares,

Ode

1H. &c.

Vini calor spiritus vitaied excitat accenditque, bincque animum pariter.

20. Animumque^]

10.

tum sedcntibus hifus&, Mutandus locus est.] Jubcnte mcdico

Quod
re-

verba ministret.]

Epist. 5.

linquendae sunt Baianae dclicHe, pergpndumque Veliam aut Salernum, u1 lippientibos oculis

Fuscundi catices
21.

quem

norifecerc dtsertum?

mederi possim.
pif/,

Plin. cit. lib. 31, cap. 2.

Ca-

aurtfmsqut privatim medentur; oculisverb In Mnaru\ inCiccroniance aoum Idem contingit in suld ealculusis /l/vio lacu putantilms, &c. Vcrba sunt Horatii ad 11. Quo tcndis?]

tum

pr^estando.

Commendel amiaF.] Hilarem et faceApage hinc aliam interpreta-

equum suum.
Cumas.] Urbs
est

tionem. 22. Tractus uter,] Velinus, an Salerninus. 23: Bchinos.] 0e his Ubro2. Satirfi 4. 24. Pinguis ut indc, Sfo] Ut ex istis re;ionibus possim redue non solum oculis sanus, sed
(

Campani.e maritirna, antro

toto corjjore nitidusj pingais,

Sibyllae celebrata, Baiis proxima.

cute.

Gall.

et bene curatft Grosetgras, dansV embonpoint:

Neapolim, 12. Larva stomackoMts habcna.] indeque Vetiam aut Sttlernum euntibus ad dextram sunt HaUe, avertendo igitur equo flectenda crat ad sinistram habena. 1,3. Equis Jramato est auris in ore.] Equus lion verbis sed fratno docetur, percjpitque quo sit cunduui.

Angl. SLtF.K AND PI-UMP. Instar Phaeacum: de quibus supra Phatax.']

Epist. 2. v. 29. 25. /lccmlere.]
cretius lib. u.
'

Hic etiam

voce utitur Lu-

'

Faciti hoc accrcdcrc possis.

EPKfOLARUM
Meeqius
ut, rebus

LTRETl

I.

15.

551
Msenius, patri-

materais atque paterais 794 Fortiter absumptis 3 urbanus coepit haberi ; [ ] teuerei prssepe Scurra vagus, non qui certum Iraprausus, non qui oivem dignosceret hosto;
Quaelibet in quemvis opprobria fingere saevus; Pernicies, et tempestas, barathrumque macclli; Quicquid qusesierat, ventri donabat avaro; 32

Qurmadmodum
:

monio devorato, facetum bc exhibuit parasitua ille wgpbundus cui oertn non
cjui
-

sset

culina

faraeUcus

civetn
;

ab hoste

non disringuerci
vera contttun coufingeret;
ei
l l

in qu< mliher,

lias

quasque dirua
prorrlla,

damnum,

quodi unque lucratus erat, ventri avido lari *

macelli,

Hic

Aut paulum

ubi nequitiae fautoribuset timidis nil abstulerat, patinas ccenabat omasi

giebatui
aut
nihil

pcn rl iste,cum

parum

obtinueTat
plenft

a Luxariai

Vilis, et agnini, tribus ursis

quod

Miti> essel

35

patronis <t (brmidolos,is, ccenali.it

Iamna candente nepotum Msenius idem Diceret urendos, correctus.

Scilicet ut ventres

lance

vervecinis

extis cressioribus, quaritura su6

fici ret

tribus
ui,

ursis

adeb nila-

Quicquiderat oactus praedae majoris, ubi

omne
79S [
]

mirum

emendatus, asaereret
:

helluonum ventres urdcnte

min&flsse inurendos
ipse

Mi-

Verterat in furaum et cinerem, Non hercule miror, Aiebat, si qui comechrat bona cunt sit obeso 10 pulchiius amjrtft: Nil melius turdo, uil
:

nius

cum

in
si

redegisset,
taverat,

fumum et favillam quid opimum caperat

&olitust

dicere

vuM

llaud equidcm miror, si nonnulli facuitates absum&nt, quandoquidem rfibil jucundius est pingui tut Jo, nihil suavius pncgraudi vulvi;

ANNOTATIONES.
'jii.

Ifoenius ut,

fl?c]
;

tolahus gurges et vorax

Fab. Maenius Pandc quo jam autea non

Htc nonnulti dividunt, aemel, lib.l. Sat. 3. alteramque epistolam faciunt, scd perperam. Deinceps enim explicat Horatius quod supra
dixit w. )7
27.

Des trippesj desjressures, caro bubula pinguior.

35. dgnini.]
/

Omasi.] Crassiorventriculiparsadipata. Gall, Angl. tkipe. Al.

Al. agnm<s} sup. Quouanimal ingena et
'

carnis.

-.J

vorax.

rt seq.

Uibanus.]

Lepidus, festtvus, ui ad men-

sas divitum racile admitteretur.

28. Scurra vagus.] Modo huc modo illuc coenam mendicans etcaptans per facetias. Metaph. Est enim proprn* locus Prasepe.]
praeseptus, in

36. ScUieet ut ventres t Gfc.] IMrenius vili cibo expletus domi, coirectus, et agnoscens naturam baud egere lautioribus alimentis, luxuriam ipse ultr6 damnans aiebat, Uixuriosos esse <Iis]icrdcndo-.. Vel, corrcctus, rniditus proprii
experientia et cgestate,

quam

sihi

per luxurio-

syna
nitur.

I.

linter,

quo pecudes stabulantm* tt per in ojnb pabulum jumentis appo:

sum victum

connaverat.

37. Cnrrectus. Mcenius idem.']

cffrreptus Bestius

Quidam
8tx,

Icg.

utem Quicqidds

hoc sensu;

29. Imprayvus.]
tatur,

Theod. MarcUius interprcsatur, temulentus.

bene pransus,

Bestius avarus a Maenio Inxurioso sordidae parcttatis accusatus rt acriter eorreptuss pne iiii et

30. Qucelibet intruemvis, G?c.] Qui Eamequasi furorequotlam perritus,omnesouviosimpetebat,

indigoatione
Sat.
(i.

dicebat,

lamind candente.

Urendos nepotum ventres Bestu avarttiaru carpit Pers.

maledico dente carpebat, probris incesscbat.

3
celli
1 .

Perttu

teSj et

tempestas,

firV.]
\

CJniversa

ma-

eduliaabradens, rapiens, astans, quasi terapcstas; et ftbsorbens, quasi vorago et /2pafl?ov.

iste,

Quicqttid, V.] Hlc qui domi tenui victu contentus erat, quando lautioresnacius dapes deghrtierat, exquisito sapore airectus
aiebat,

Manius wfen

Mternus 33. Uii nequitite JautotibitSy &c.] cum nihil fuerat venatns apud divites luxut
<

Haud miror

quoil opes absuinant aliqui,

ut delicatiora comedant ohsonia. 40. Gbeso NilmeUus turdo.] Martial. lib. 13. Epigr. 92. interaves turdo printaro sapoiis gloriam adjudicat. Pers. Sat. 6. \. 2 1.

riam suam foyere

Timidis^]
vel scurrilem

alere solitos, cique raventes,

utpote similiter luxuriosos, Avaris sumpturo faceretimentibus

uequitiam et malediccntiam reforqui ciboa inrerdum orrerebant, ne

oinasi*']

midantibus,

Tem&m solers turdcmtm nusse saiivam Nempe Romae caullones eiaat suhtilis aae6
palati,

dictertia ejus tahcinarentur.

34. Patinas eanatai

Vili

qualtbet
leg.

variosj

ut gusui dignoscerent turdorurn sapor.-s an Bilvestfes, an, ex aviario; an inarcs,

esd conteutus domi ocenabat. Quidam tuhdu^y ut ^it tabula luids genus planum.

an Fo

rrrinoe.

Vido supra

lib. 1.

Sat. i. ct lib.

2. bat. a.

552
Talia

Q.

HORATII FLACCI
hie ego
stiua
:

nempe swm tpo: quippe Isudo aecura et exigna, quawlo epc deeu inter parva; .'i qu ind< praesi
fl
.

Nimirum

nam

tuta et parvula

lau <\o

Cum

res deficiunt, satk inter vilia fortis

fciiqaid

et

lauiiiis

naetns

mjiti,

tem ipe vos lieo sajn ... ei aoUw be&fos eas* qui liabetis
opes bonis pntdiis
stubilitas.

Verum, uhi quid melius contingit et unctius, idem et solos nio bene vivere, quorum 45
t

Conspicitur nitidis fundata pecunia

villis.

ANNOTATIONES.
l\b
9
.

-i~\

Jucundam
suifi

palato

f\

rnaximfc delillb.

imo colhtu.o

et

qnlbos opcs atque

ista: deltcifle

eataui priaiipara?

vulvam, tesratu* Plin,

cap.
}"}.

51. et

lib. li.

Martial.

IU.

ia.

aftewut heatos rensee et pra?<.ico. -iv Qunrum

>

,.-,. 'ata
ut

JW-

Epigr 56.
,\

cwiia
m.iI

vitlis.]

Censnrn habentes fundo certb

atquc
ruisia.

40- Hic

atema g>ai'i ds sue vuhja capiU z >5Uffi:] M t*nio siiniiis sum: parvo
<

ilitnm, villam proventus certos rercrentero

opes fiffldalas

<

;tit

et ?Ui conteutus,

desunt meliora 3 quffndo vero suppetunl Uutiora, ha:c sanc haud sperno,

cum

Cic.

pro Rjibirio,

Idem pro Doruo; fanda

tissima familiis

EPISTOLA

XVI.

AD QUINCTIUM.
Descriptio viUcc Horatiana,

Quis dicendus

vir bonus,

Ke qurras, 6 b6ne Quincti, V'riim ager meus duminum fru> gibus uutriat, an baccis olcaa ditet, an iYuctibus, au vitibus \ilmo circumdatis; en tibi verbose describani speciem et situm prsedii m. rerpetui suht quhd separentur colles, hisi
valle urrlbtosa, ita ut sol orierts aspicia
'

Ne percuncteris, fundus

mcus, optime^Iuincti,

[V]
Arvo pascat heruiti, an bacos opulentet olivae, Pomisne et pratis, an amicta vitibus ulmo
Seriheruv
tibi ibrnia loquaciter, et .situs agri.

trum,
-

aheume
i

uerZ
.
.

ui

'

[i

raci
i

tt

um.

mp< rauim

(m
proglanet

1.

(v.

ENjrro

ientes

im rub

pruna
<,

qu< rcus et
:'

ili

plw

pecoi ibus

deDsarjQ

suppcdi
ilorerc.

Continui montes, nisi di:socieutur opacft 5 Valle, sed ut veniens dextrum latusaspiciatsol, LtBvum discedens eurru fugieote vaporet. 'I'i njpertem laudes. Quid,sirubicunda benigni Corua v< pres et pruna (Vrant? si quercus etilex MultS fruge pecus, muhadominum juvetumbra? 10 Diciis adductum propius frondcre Tarentum.

tjm.

Dii eres Taientum prope

advcctum

ANNOTATIONES.
1. ffepercunderis.']

Perinsinuationema^rum

pemta
aejtiae

frniinr

aur*,
t:i|>iti

et

font^ imgetor,

cujus

6uum
\i\i~.
i

describit po^ta
i :

nl>i

deinde quis verfc si Qoinctiuio ntiut velut adulaturl:

mts credulunt.
Is videtvtressc
i

alvoqoc medeantur. Ha-c (/./.(/ liN.lntnr, ut volunt 6. Fulle-} quKlam. Ourruius veio optnator noincn lu*c
infinno

Quincti.]

Quinciius Hirjiinus,
2.

misse noti&a

propiiiqtti

moi.iis, cui ex

:i<\\'

rso

rui

:^t

inscripta Orle
>

li'i.

imminerei
'"' alubcrQt occi-

liuctetilis

mona, de quo

lib. l.

Ode

.'>.

CtmHma
vallis

17II. Tnrt niurn.']

<
r

Timus,
trioce

amcena
merirKe
:

40Mftlie.ua

expositB,

eero et septen-

\t

.!(.

j.iariam,

duoims collibus defensa

quw

pori* tem-

tius, lib,

Urbem prorsus jucundam quam saepioa coinmeniorat Horal.Ode 28. Hb. 2. Ode 0. lib. y Odt :.

'

EPISTOLARUM LIBER
Fons ctiam
rivo dare

I.

1G.
Intevl'.*!
.

nomen

idoneus, ut rec

:'

que

frij
i
i i

ior \i>ici

Frigidior Thracam, ncc

punorambiat Hebrus,
II
(sj

brus
salul"

im
Lta

inrig it,

captti

Infirmo capiti

tiuit utili>, utilis alvo.

c.
i

Gi
fid<

hosc

He latebne Incorumem
iioris.

latibula

daices, otiam
tibi

caedis-) ar.icenw.,

quiii et,

bab< Sfjucunda,
. ,

mc

prasi&nt

Septembribus
Sopu ml
iri.
'I

uc
tu

u rectevives,si
:i

Tu

rectfi vives, si

cnras esse quod audis.

di i

eaa

[iialia

ia,

'1

e fcli-

mu umufi
.

Jaetamus jampridem omnis tc Roma beatum. Scd vereor, ne cui de te plus quam tibi credas; Neve putesalium sapicnte bonoquebeatum; 20
populus saaum rect^que valentem Dicriti.:. oci a sub tempus edendi Dissnnales, donec manibus tremor incidat
Neiij
si

mi
i

At

nu

m
qitain
I-

de
\

le plus
;

reda

tibiwet
licetn ili;

ipsi

ucva existtraas
1
1

ersuiu
\f

Ik et sapiei u
<

c,

re

si

sanurn

dicat po

b*ne babenteni un fe.

qud tn tmii.v Gant manus

Unpraba
ab
icoixtit
'

unctis.
.riuii

ven eundta
....<,

iucurata pudor malus ul*era cclat.

terrft

iil<

trida.

emtcoih

oaina

Si quia befla tibi

pngnata marique

25

!..':.

patemec
dili-

pemmtceat aurcs Te-ne mairis salvum popuks vciit, an populum tu,

Dicat, et his verbis vacuas

Jupiter, qui tc urbernque

git,

jnoeitQu
,,,,.
i

Leneaft,

uo
n
ii.
1

Qiii

xoptei
:

Servet

in

ambiiruo,

o,ui

consulitet tibi ct urbi,

vocari,

poi arutn
teria
?

.;.:.,
mim

iu

Jopiter: Augusti Eaudes agnoscere possis?

gusti

dationum
tppeU
:

AnQuando

Cfcm paterls sapiens

30

-'-

sapientem

et perfectuin,

AN>.OTATIONES.
13.

Fans ethtm

riw.]

Blandusia nerapefons

k7 non

e$i ttillatsua

mvnera erdos
<

in Gnibu

Tceum

halnta,

ci

noris

quhm

sit til-i

cutta

Dc

illo lib. 3.

Ode

13.

/.'.<

".
t

atur, attiuc in Tiberi

Far
r,

1-2.

Occuitam febrem Dissvntdes, STc.] Vei

farum Suvinm
EplSt. J8.
\. ]t;4.
.

Vacui

fanura,

Vide postea

reor nevitia trbicert^ non obscura dissirxrales et

.. ,

.,!
.

ipse prodas iucautu

am
it

Dare
ei

,n
til
i
i

ii:i|irm abreptus, et patefactus nualis

. ' .

riVQ
'

i.

bens,

fiuvios

Sabinorum
ti

ndi
i

pped

sssei

se

non

immt

tetur

n ninetur.

ta
/i''7-r.;v,j

:-25.
fiuvius,
tlc

ingens Tiiraciw
Uttchie
(/

quo
ine-

i.

j3. lib. 1.
]

S
;

cibo tejnperat, donec ipsa dentisque raanusreddat trePevsiua, Satira 3. v. 100. dtrcmt rinlcrvinasuiitt caUdtimoi(t
nec
[ai
'

ris,

,,.

//<*
.

nii

.
.

tit i

manibusj

tl

i;
.

edens in banc
I

lauj
o.

me
-i.

n, a
iethi-

tunt

etitaria

c
b
.

.'..::.
v.

_.'.

UDimtm
Galen.
.-V</.
(
.

diclt,

Sat.

56. ea

sua

24. Stnltorum ku r t \Sr.] Stulti vitia non curant eiiienaare, sed curant ;ib,

po<

et

!J. Sat. 6. v. :>i6.

.,.'.
,

[]

pudorem.
lceal

Septemltrkei Austri
r.]

26,

..

aures ;] Adulationibus
er api cras,

Alvi
\~
.

Tu

":.ri

ClC- Gffic. 2. n. 43.

vel

27. 7i
it

Hi duoversus
aliove

\am adgloriam
>/ otfjHMi

Varo

po^ta
faeti,

iu

laudeni

Ai

.-

:i

wmp&uiiariam
OWii
i

dxtebat csse9 siquis

i

acxipti fucrant,

nc velut

uoti bic

referumur;
uersoiia.

.
i'j.

',

/('/:-

i*m/,
td-i

vci

ab ipso Horatio
I

sub leaia

.y.r/

uersor,

t.vdUijJ

ImUams

nc nii de it plus quiwi Pecsins Sat 4. v. 4fi.

Mil*.

-29.

Avgu

< '
l

'

cere possii f]

An
r

Egregium cian mevicirria

t&cat,

tibi stulti

adAugustura nos

Non credam
Zi.

u es tiou ad te, sed ad i|>sura

A t,

.w

tcpopuhtSj fcV.] Petn.

modb

cit.

scriptas e

is

laudes.?

Neauicyuajn ^vptila UWuias donaucris aures.

JO. Einendatus,] Vitiis carens.

: ;

554
n^odi,protms
ei

Q.
a
rr 5 pond Seilicet

HORATII FLACCI
tuo, dic sodes,
.

huc

nse appellatiomJ

cgo gaudeo* tu rimiHier, ^er&mquihorlie

et sapiens racari

tni.uh istud
CTi[net,

Aym,
;

ips e

era

st lubct ct quasi nnwerito honorem detuic.it, adimet. Dcponc, ait papuhis, fUod incum cst >no, ac
l

u&stus ahco.

Si

anlnn

r ,..,', bonus e t prudens dici delector ego, ac tu. Qui dedit hoc hodie, cras si volet,auferet: ut si Detulerit fasces indigno. detraliet idem. 34 n t> rone; meum est,inqmt. V> rono,tnstisque recedo. Idem si clamet furem, neget esse pudicum, Contendat laqueo collum pressisse paternum;
-ir-

K cspo ndesne
V lr
i.
.

nomine?

Ncmpe

liise

inc aut inipudieum vocet, velpairem anie srrangulattini i.sent an percellai- falsis istis cri;

fnrem

Mordear opprobriis

falsis,

mutemque

eolores
7

miuationibus,
iruinis

atit

expaUescam?
et
ialsa

gleria delectat,

contumelia

exterret

nisi vitiosiim et

ccqoem, fallacem ? Aee:

est v,r probus ? Qui edicta, qui feges ct instituta majomm observat: quojudicc dirimuntur

q ..is

*1 Falsus honor juvat, ct mendax inlamia tenet Quem, nisi mendosum et mendaccm? Vir bonus est quis i 40 li[ con lta P4""^ qui Iegcs, juraque servat
[

f magntfque secautur judice Q u0 niultffi

Quo
c cd ,i

lites;

tuures

et jrraves

coutroverase:

quo adstipSlatore, quo testimonimnperiiibetite.causueobtinentur. At istum ctincta taruilia

oinncsque vieini cotrnnscunt iniusrlii;itiosum, quamvis externa tpecic honestum. 1'irinn. enimrero si mihi servus dicat Haitd
:

responsorc, et quo caussae tcste tcnentur. ... ,.:j. rt j Vldet u.. lumc omi, ' s domus, et vicinia tota , Introrsus turpem, speciosum pellc decora. 45

Nec furtum feci, nec fugi, si mihi dicat Servus Habes pretium, loris non ureris, aio. Non lioininem oceidi Non pasces in cruce
: :

corvos.

[bellus
:

sum, neqtte aufugi: respondelio, Mcrccdein tenes,

fnrattis
sciliiri,

scuticis nainime caoderis.

Si

dicaty

Neraincm

inteifeci,

respondeljo: Bene esl, baud in patibulo corvis escam prsebebis.

bonus et frugi renuit, riegat atquc SaCautus enim metuit foveam lupus, aecipiterque 50 Suspectos laqueos, et opertum miluiis hamum.

Sum

Dieat, Probus
dicit.

sum

et

innocens
et

yenusinus refragatur

comraastutus

(Jmppe

lupus

Tu

Otlentn/ peccare boni virtutis amorc nihil admittcs in te forinidine puenffi. L

soo [ l u J

fbveam timet, accipiter autem pedieam invisam, ct milvius iincum obtectum. Probi fugiiwt pcccatum oh studium verb nou pcccabis mctu suppHcii

virtutis.

Tu

ANNOTATIONES.
31.

Xnmine?] Pro

namirti, ut

bene obscrvat

ergo nmbracula qucedam etjlcta virtutis species

nobis esi

Marcilius,

qu&rcuda,
feci,]

Nenipe
tii,

rzr lonus, fife.]

Responsio cst QuinCic.Philip.

i. n.

4(3.

Necfurtum

Rem

illustrat simili-

quam mox Horatius

Delector,
(

refellit.

tudine.

32.
"

ac

ta.]

57.

4$.
cruci,

K*m

pastes in cruce corvos^]

Non

anSgeris

animi lucem sptendoremqriefugientis, gloriam, tjtti frurtus ver& c.st uiriutii,

rt

repudiare.
r,.i.

quod servitepridem eratsuppHcram: nec tuum cadaveribi pendens corvis pabulnm erit. 49. Remdt, negai ataue Sabellus:] Ego Uoratius

Qui

(k(Vf hot hodie, cras,

el levis.

&c.] Popnlus
ui liuims ct

contrarium assevero.

Sabellis n(im ex-

nfrnyir inconstana

erum

pulsis invectisunt coloni

Romant, acVcnusiura

apiens talia cst, qnamvis a populo non dicatur; qni non est, talis fton fit, licfet dicatur. 40. Mendacem ?J Qui st- exhibet alium quam sit, vjdelicet bonum et sapientem, cum sit turpis et stultus. Sunt qui teguni tnedicandum, id cst, effentem medicaminibus pliilosophia?, ad
sic

Vide Iib. 2. Sat. i.v. 36. Caittusenim, &t.] Similitudine conglobatfi ostendit servum haud possedicibonum, e6 qubd abstinel a p* ccando metu pcenae duntaxat. 52. Oderunt veccare boni, &c.] Biasdicebat: Non nietu sed decori c;r;iti,*i abstinendum a
occupS.runt.
.'>0.

loores fbnuandos aut emendandos.

peccaio.

Cic.

1.

Di*

I-:-.

Si von ipso honesto

opinione et fatua vuTgi sentcntii, quisquis videturessebonus, talis atur et priedieatur, Itaque per ironiam 'muir, qui ralsb bonus censetur. Plato '2.

/'/;

bonus

est

tpiisf]

Y.\

vwvnnitr, ut vn Voni nmuSfSed utititate alufu6 aut fructu ; rttUidi svtnu$t non loni. Nam quid
fariit in tcnebris, oui
. .

nikU Hmet,

nisi testentf

'

ewi ?

Di

i-|'.

Si opinia

(i f>i 71K1

mn

affefi verUati t

53.

Tu

nihil admittes in te fnrmitlinc po^iur.]

ei pejtc

cum

est

tittc

beata principatits

ClemcnsAlcxandrinus

pnEClarfescribit,

uuoessj

EPISTOLARUM LIBER
Sit spes fallendi, miscebis sacra profanis
:

I.

16.
si

555
latorr sppres, fas
tl
I

qtthd

Nam

dc
tsto<

niille fabae
est,

Daninmn

modiis cilm iurripis unum, non faeinus mihi paeto lenius

fas atten
iu.
I'-'

do e furam, injuria
ni"
;ti

is

overo quaafabarura ummi

aie milii
i

fpmian^

Vir bonus, onine foriun

tribunal,

quem

spectat et

omne

non culrj tninoi oidetur < vir ille honi Btus, quea forum universum et omnia tribunaha venerantur, quotirM'l
i|
,

Quandocunquc deos
3

vel

porco vel ooveplacat,

.,!

pO]

!J|

I.

':,,

Jane pater clare, chire cum dixit, ApoQo, Labra movet metuens audiri, Pulchra Laverna,
6()

pronunciavit^

Jane pater,
clara

vcl

rhcebe,
tribue
et

iahia,

coraraovet audiri timens, Pras-

Lavema,
:

Da
In

mihi

fallere;

Noctem
triviis

peccatis, et fraudibus objice

iiberior
sit

dajustumsanctumque viderij nubcm.

avarus,

latere jtossim

nt conccde ui cnmilri

istimer

integer

mnoxiua:

crimtna ealigine, doloB

nubtto obvela.
i'

Qui meliorservo, qui

fixum

auteon Certi haud in-

Noh

vidco;

cum sc demittit ob assem, nam qui cupiet, mctuet quoque;

65
vivit,
8o1 [ ]

II;

i,

qua" ralione servo prae-

stantior aut

liberiorsit avarus,

quando

in compttis sc incJinat

porro

Qui metueris quam.

Perdidit arma,

Iiber

mihi non

erit

un-

propter assem defucum. Eteium quisquis appetet, etiam tiraebit; qui verb inter metum vitam ducit,

hunc liberum nuuquam ccnAmisit arraa, staiionem

reliquit,

Semper in Vendere cum

locum virtutis deseruit, qui augenda festinat et obrultur re.

si-bo.

virtutis

quicunque in

possis captivum, occidere noU: Serviet utiliter: sine pascat durus, aretque, 7^

opibus amplificandis laborat atQuundoquique Opprimitur. dem servum licet venundare^ eave ne interficias: utile ministerium exhibebit permitse ut a;rumuosus greges pascat.
:

annotationks.
cncra timoris: unum, cui pudor junctus; quo timore boiuun principem cives metuunt, et nos Deum tmicmus, et boni liberi pareutes; alteAlcx.
lib.

4.

cap.

16.

sic

scribit:

Lavema

rum,
st>.

cui

comcs odium

quali atriciuntur servi

crga dominos asperos.

fttrum Dea, in cujus hco, ut impuni/a esseni furta; pvcrJam fures sortiri, et rapaeisssimian, qitemque immolare traahderunt. Huic erattcdes sacraRomre, ct Lavernalis inde porta.
64. In triviis fixum cum sedemittitoh cwm,] ad assem colligendum se inetinat, ac ludibrium subit puerorum, quiassem humi defigunt

Damnum est^notiJacinus,
damnum
ievius,

Sfc#]

Lcgunt

pleriquc,

Cum
v.

sednonjacinus, tamcn esto : quod nec stjlum Horatianum sapit, uec reperitur in ulU veteri membranlL. 57. Vir ionus, omne forwn, G^c.j Vir iste bonus falso a te et vulgo existtmatus. 60. Lalra mavet metucns, 8?c.] Videri vult rccta precari et orare ab Apolline vel Jano, sed revera improbus improbaprecatur. Pers. Sat.-2.

Esi

ad illudciuiuin praetereuntibus. Pers. Sat. 5. 111. Iwnicluto f.vum po^sis transcenderenummum.

<>;.

Perdidit

ar/na,

CrV.]

Nihll militi est

magis ignorniniosuin, quam perdere arma aut stationem deserere. Sensus est; qai lucro avide inhtat, sanam perdidit meptein, quie honiinis est arraatuxa acl\rrsus errores, quibus, ut

Mens
JUa

iona,

Jama,

julcs

h<ec clare, et ut

ataliat hospes:
sibi

hostibus, ratio ejus felicitasque

unpetumur cx-

introrsuni et sui linguu

:

immurmu-

rat

si

pui-tturum funus, V. Lavcma,'] Dea, sub cujus tutela erant fures, hinc laverniones dicti, Nomen vcl a >.aCuv capere, quasi Lalcrna^ mutato in u vel a lavando, si lavare pro furan, veteres dixerc
F.iulltt patrui
;

pugnanturque. 69. Vendere cumpossis captivum, rY.] Vcl ita raliocinari avarus est accipiendus, vel nc Uft-

Qucmadniodum non expedit licet servum occidere, quemvenderepossumus; magisiiue sinendus est vivere, quia utilis ad multa
terpreiari
:

erit

sic ille avarus cupiditati

servire

trmit-

nam

levare potius dixisse,

aiii

affirraant:

quod
Alii

tendus est

si ita est,

Laverna dicta

est,

pro Lcvarna.

Quippc

dtducunt a Xa<J>i/pa, spolia^ ut Laverna dicatur pro Lapharna, quod uiinus arridct. Alex. ab

Nec euim inutilis ciit publtcx rei. ad rein augendom ncgotietur, frulnenta componet, i^r. annonce prodtrit, eain
si

viiiorem tuciendo; adcoquc cives juvabit.

554
ruaso

Q.
lat hitic

HORATII FLACCI

t_e

riio, an rrsponrles rapondes appi lluioni ?

probus. etsapienevc svocarigaudro, ._

et tn swnfi/er,

r_mquih_i_
i

mhuh
-Tipiet,

Kespondesne tuo, dic sodcs, nomine? Ncmpe Vir bonus et prudens dici dclector cgo, ac tu. Q"i dedit hoc hodie, cras si volet,auferet: ut _

istud ,*.,,
si

P ,, : en_

quasi nnBierito hoiiorem dctuloit, adi;

lubct

cl

D ne meum
Idem

Detulerit fasces indi_.no, detral.et idem. 34 r cst,inqmt. Fono,tnstisque reccdo. j

ru.t.

Dt-pone,

ait

miod
iKrera
serat

meum

cst.

populus, Dt-pono, a_

BUSStUS

alioo.

Si

autcm

ipse

si clamct furem, ncget esse pudicum, Contendat laqueo collum pressisse patcrnumj

me auttmpudicnm
u

\ocet,

Mordear opprobriis

falsis,

mutcmque

colores

vel patrera &zne srrangulatuni as;

percellai' falsis islit cri-

tinationihus, aut expallescara?

Falsus honor juvat, ct

immis
nisi

nloria delectat,

et

falsa

Qucm,

contumelia
vitiosnm
quis cst
jui

exterret
et

ccqoem,

Qui consulta patium,qui leges, juraqne servat; Q ll multae magnteque seeantur judice lites; n nuojudiccdirimuiiiur Quo responsore, et quo caussae teste tcnentur. plurcs et rrraves controversise: ... c_..i ,.:_,.. u.._ _ Scd Vldet hunc omills *>H"IS, ct Vldllia tota adatipulatore. quo t___o; Di__perhtbeiMe,cat_ceobtinen- introrsus turpem, speciosum pelle decorft. 45
leges et instituta
:

(allacem? Agc:

mendax infamia terret mendosum et mendaccm? Vir bonus est quis? 40

hisi

mv prnKus? Quiedicta, majorum

tur. .
'

oinncsquc nesnue

At istum cuncta faroilia vkuu coznoscunt irjr

tus ftitritiosum,

qjmm
I

',

extcrni

specic honestum.

trmn.cmm:

Kec furtum feci, nec fiiffi, si mihi dieat _ Tjr _,, 5 5*"? 5 P retlUJl>, lw'S nOl. UlCllS, 310. Non hominem occidi Non pasces m crucc

"^

rero

mihi servus tlicat Haud furatns sum, neque autugi: respondeho, Merccdem tenes,
si
<

corvos.

[bcllus

.'

scuticis miirime casderis.

bonus et frugi: renuit, hegat atquc SaCautus enim metuit foveam lupus, accipiter-

Sum

.S-

ilicat,

Ncmincm
:

intcifcci,

que

respontlelio

Bcne

est,

haud

50

in

patibulo corvis escam prsebebis.

Dieal, Probus sum et innocens Venusiiuis refragatur et comradictt.

(ojuippe

lupus

astutus

Suspectos Iaqueos, et opertum miluiis hamum. Odentnt peceare boni virtutis amore: Tu nihil admittes in te formidine pcjena.. P00! *
*

fbveam timet, accipiter autem pedieam invisam, et milvius uucum obtectum. Probi fugiunt peecatura ob studium verb non peccabis mctu supulicli

virtutis.

Tu

ANNOTATIONES.
31.

Xomme?] Pro

uomin;, ut bene ob

crgn nmhraatla
Ttobis est

nutzdam etjicta
fcci,~]

virtutis specics

IWarcilius.
vir bonus, _?"_.] Responsio cst Quinquara mox HoratiuS relcllit. i2, Ddrrtor, ar ___..] Cic. Philip. 1. n. 57. s_ animi lucem splendoretnquejugientis! teram gloriam, qui fructus v_r_s est
tii,
i

qu<ercnda,

Nempe

46.
tudine.
i s. cruci,

Neejurtum

Rcm

illustrat simili-

N<m pasces
quod

in eruce corvos^]

Non

affigeris
:

servile pridetn erat

supplicium

nec

tuum cadaveribi pendens corvis pabulnm

erit.

repudiare.
;j.J.

Qui

dedft hoe hodic, cras, G?r.]

el levis.

Rempe
saplcns

inconstans
talis e.st,

\ eriim uk

Popnlus bonus et

49- Remritf negal atqtie Sabetlus .-] Ego IIoratius contrarium _ssevero. Sabellis olim exj>ulsis invecti

sunt coloni Romanl,

Iib. 2.

acWmusiura
36.

quamvis& populo non Hicatur; sic qui non est, talia non fit, licit dicatur. -10. Mt ndoi em Qui se exhibet atium quam
'
J

occupirunt. Virle

Sat.

l .

v.

50. Cautusenim, ft .] Similitudine conglobati ostendit servum haud posee dici bonum, e5

sit, vidclicet

bonum

et

sapientem,

<um

sit

tur-

qu5d

abstinet a peccando roetu poenre duntascat*

pis et
id est,

stultus.

Suut qui legunt modicandum,

egentem niedicamiiubus pbilosophia., ad mores formundos aut nneiulandos.

l'tr
' i

Odemnt peccare boni , &c.] Bias dicebat Non meta sed decori gratifi abstinendum k
52.

peecato.

Cic. i.D* leg. ut

55 nan ipso honrsfo

hmut
i

rs*

nuit?\

\i\

opiuione et fatua

movcmur,
faeiei in

nri boni

rimttst $ed utititate aliqua

ntcnttft,

xisumatur
'

et pviedicatur.
(|ui

<: limur,
r.-p.

quisquis vuletur esse bonus, talis Itaque per ironiam Plato 2. _aU6 bnnus censetur.

autjructu; caUidi sumus,non hmi.

tmcl-ris, qui
r<! juthreux f

Namquid

nihiltimet, nisitestem^

De
rt

Si opinio etja

ma vim

affert

ui

53.

Tu

nihil admtttes in te formidivc dq?^.]

pciuh

eam

est

vita

beaUs principati

C.tmcnsAlcxandrinus

piaeclar&Bcribitj

uooessQ

: ,

EPISTOLARUM LIBER
Slt spes fellendi, miscebis sacra profanis
:

I.

16.

555

qiibd si \utrrc spereS, fas ct nef.is

Nam Damnum
de
1

nxille fabse modiis cilm iurripis ununi, est,

\\o\i

attentabis.

tio

nimvero tpiasmiUc modiis Eabamm ummi

curp
i

facinus mihi pacto lenius

fururis, injuria >ic

at

isto.

Vir bonus, onine forum

trilnmal,

quem

epectat et

omne

mihi qtndem^ minor idetur* r vir ille honestus, quera forum universura ei omniatribunalta venerantur, quoties dus

non

Quandocunque deos

poroo vel boveplackt, Jane pater, clurr, elair cum dixit, Apollo, Labra movet metuens audiri, Pulchra Lavel

sacriBcat

porcum aut

60 dajustumsanctumque videri; Noctem [)cccatis, et fraudibus objice nubem. Qui melior servo, qu! liberior sit avarus,
verna,

Da

mihi

postquara ftltd uocepronunciavii^ Jahe pater, el rbcebc, laba comraovet audiri tlmens, Praeclara Lavcrna, tribue mihi ict latere possim : conccde ui csistimer integer
et

fiadlere;

mnoxius

crimina caligine, dolos autem nubilo obvela. CerU hauu intelligo,

In

triviis

iixum

Non

video;

cum se demittit ob assem, nam qui cupiet, metuet quoque;

65
vivit,
8ox [ ]

quft ratione servo

prae-

stftntior aut

liberior >it avaras,

quando

in compitis sc inclinaft

porid

propter assem cfefixum. Etenim

quisquis appetet, etiam timebrtj qui vcr6 inter metum vitam ducit,

Qui metuens
quazn. Perdidit arma,

liber

mihi non

crit

un-

ftwtc Iiberum

nunquam

ccn-

locum

virtutis deseruit,

qui

sebo.
virtutis

Araisit arma, stationena

augendft (estinat et obruitur rc. \ endere cum pbssis captivum, occidere noli: Serviet utilitcr: siue pascat durus, aretque, 7
in

Semper

rdiquit, quicunque in

opibus ampURcandis laborat atQuandoquique Qpprimitur. dcm servum licet venundare, cave nc interficias: utile ministerium exbibebit permitte ut a-rumuosu5 greges pascat,
:

ANNOTATIONES.
unum, cui pudor junctusj quo timore bonura prmcipcra cives metuunt, et nos Deum tlmemus, et boni liberi pareotes; alteruiii, cui comcs odiura ; quaH atfieiuntur servi crga dominos aspcros.
*rcncra timoris:

AIcx.

lili.

4.

cap.

16.

sic

scribit:

Lavemtt

furam Dca, in jarta; pnedam

cujits ioco, ut

quemque immolare
6-1. 7// triviis
(

fures soriiri, tradiderunt.

xmpunita et rapacisssimum

Huic

evataid.es

sacra Kom.e, et Lavernalis inde porta.

/m

56.

Damnumest9 noiifacinus,&ci] Legunt

um

citm sedemittitob

awrm,]

plerique,

iuu ad assem colli^endum se incliuat, ac ludiilliulcnduiu

Esl
esto
:

damnum

levius,

sednonfadnus9 tamen
sapit,

brium subit puerorum, qui assera humi defigunt

ad
v.

quod nec st\lum Horatianum

nec
iste

prjitcrcunlibus.

Pers. Sat. 5.

reperitur in ulla veteri raembr&nft.

Ul.

bonus

57. Vir bonuSf otrme forum f &c.] fals6 a tc ct vulgo existimatus.

Vir

bo. Lalra movet metuens 9 Sfc] Videri vult recta precari et orare ab Apollinc vel Jano, sed
revera iraprobus improbaprecatur. Pers. Sat. 2,

Mens

hona, Jama, fulcs andiat hospi

rat

h^ec clare, et

ut

llla siti introrsrum tt

:

st;i-

lingua

immurmu-

O si

Inquc latnfixum possis transcendere nummuvi. (7. Pertkdit arma t &c.~] Nihil railiti est magis ignominiosum3 quam perdere arraa aut stationem dcsererc. Sensus est: qui lucro avide inhiat, sanam peTilidit mcntem, quie hominis est armatura adversus erroies, quibus, ut hostibus, ratio ejus felicitasque unpctuntur expugnanturque. 69. Vhidere cum possis captivum t S?c.] Wl
ita ratiocinari

Kbullit patrm prtrclarum Junus, &c. Lavcrna,'] Dea, sub cujus tutcla eranl fures, hinc lavcrniones dicti. Nomen vel a >.ab?v capere, quasi Lalcnut, mutato jS in u vel a Lavaudo, si lavare pro Jvrarij veterea dixcrc: n m levare potius dixkse, alii arHrmant: quod si ita est, Lnvcrna Hicta est, pro Lcvarna. Alii dcducuiu a \atyupctf spolia, ut Lavcrna dicatur pro Lapharnai quod minus arridct. Alcx. ab
;

avarus est accipiendus, vel

:

sic in-

Qucmadraodum non expedtt licet servum occidere, quera venderepossumus; raaterpretari

gisque sinendus est vivere, quia utilis ad raulta erir ^ic illc avarus cupiditati servire ptrmitteudus est. Nec euim inutilis erit publicae rci.
;

Quippc
raenta

si ad retn augendam negotietur, fruCOmportet, &c. annoinr pfoderUt eam viliorein taciendo; aduoque ciyes jmabiu

556

Q.

HORATII FLACCI
Navii;ot, ac nicdiis hiemet mcreator in undis; Ajmonte pjosit, portet iYumcnta p m sque. Vir botus e1 sapiens audebit dicere, Pentheu, Thcbarum. quid meperferre patique
i

ugr9$ eolat, navigationem exer> ctvtr, ac negO^iaiido lwmem in ir.cdio mari Uadueat; annonam

prnmov .>:!.
bat.
<
.-i
<

i.nictnvi et

<>:

Tandem vk bonus
non
i

!
'

en

bii

itr

ita lo-

qui

P<

theu^

reat

Thel

nnn.
tiabu.
su[K-li
i

uoxium
18

IrJuignum COgasJ cus3 rem,

,

Adimam

bona.
licet.

Ncmpe

pe7*5

SpO,

Nimivum

anrcmum. ToIIas

In maxireis et
02

aifj

b grege

luter,

'

s.

Montbus
ter*
' ,

ac

pe

biis

Compedibus, saevo te sub cuQtode tcnebo, [" ] IpseDeus, simuljntque voiam, me solvct. Opinor,

vinetnm

ustode

ntc,ubi purnura qu e^o illnm ita sentire

Hoc
:

scntit: Moriar.

Mors

ultima linea rcrum

Moriar:

79
ANXOTATIONES.

mors rerum omnium

finis est.

?.*?.

Vir donus
:

ef

gapiens,

8?c.] Vir reapse

ri5

f nrtiter
\

suam tuetur liuertatem

inter ipsa qtioque

tnc

78, Ipse Detts,] Exsolvet me pater mrus Jupiter, imiuit ttacehusad Penthea, .apud citat. EuripiJ. Bacch. Act.a.

Pcnlh
poei
i,

A'7-.J

Dialo^um

instituit
ul.i

Opinor, hoc scnHti]

Haec Horetms: Crcdo

tetf-

iraii this

ducitur
je<lis

EuripMem Baccrnis SPenthto

1

in Bacchis,
ligatus, nihii

in-

em
dera ac

ita

secura rejnitare; quid grave

potest accidere3

durum mihi
quid

quod me*

oq :itur, et bonstami animo Penfhei minas et vinrnla Spernit. Hic adumbvat Horatius nrum vcrfe snpientem, qmem nec mctns, rmt mince, nec carcer, aut uila vis servum eftcere, anta virtutis gradn valent depellere. T>c Penthca hb. 2. Ode 19. D> Thtbis Iib. 2.
Sar. 5.
7
ii.

tuam?

me

subigere et vincere valeat?

Enimvcro quibnscunque aemmnie mc exsolvel mors taudctn, roora iaquam, rebae vmnibus brevi finem impositnra. Adde qu6d corpus est
animi carcer: ergovelutecarcerc liberatur ani-

mus, quando per

79.

ltiortem corpore solvitvr.

linea rertem est.]

Mors ultima

sfdbnam
txi<z

lcnn.]

Cic Parad.

Nec eum

vel ' pi< tunli, vel a geometrift. est

Metaph. Omniufn nuxn

tgo dicmn

perdinissc, si auis pecus aut su-

extremum.

Demosih. Tul.

peUcctilcm. amiserii.

EPISTOLA
Spcrnenda non

XVII.

AD SCEVAM.
est amicitia princtptem.
px ir-

Quomodo compuranda.
r
.
, ,

Sc.ev a ,

qmnqii.m

Qtt..\mvis, Scfeva, satis per te tibi eonsulis, et

801
'

(Betipso a^nnd.' B3JH6, et ny&ti qua dt mura ratione oporteat

"'

! J

vrrwr, cun rjwgnBtibus ; adhnc

odiifndiia ac. ipe,

qoa

oisiimat
vrlut
ttmtet.
5i

,.m 15
\i;im

tandeni pacto tleccat majonbus uti >isce tlocendus adhuc, nuae censet amiculu
r
;
. :

Qno

<;

araicnsfijiM,-

-j
'
.

caectw tndicare
si

Itaque advene,
aliquid

nos

ettam

dicamus, quod

Csecus iter monstrare veht tamen aspice, si j t nos,quodcurespnppriumfecisse,loquainur. 5

tutui fecere stuJt^s.

ANNOTATIONE5.
J.
\\s,

Quamvis 5rVO,] Kst

tdooea.

haec epistola p^t-

quara egens.
Ot

Sir lcniter assentatur Horatius,

etegan, orudit.i, callida,

magnetum

aftctta-

animun. prnrparet ad aiiicultanda ntonita. 5. Uund curci ]>r<>pnum jecissc.] Q.uud in

vcrtas.

iS*<

j-(fl,j

l\,- Ic tibi co/isuhs,

Eques Romanus. Alieno cuusilio neqtta1

tuam utditatcm

EPISTOLAKUM LIBER
St te grata quies ct

I.

!"

557

primam somnus

in

horam

Si te juvat tranqultluiin esse et

Delectat; si te pulvis strepitusque rotarum, Si lasdit caopoha; FcrentTmnn ire jubebo. Nani neque divitibus contingunt gaudia solis; Necvixit male,qui natus moriensque fefellit. 10 8c "] Si prociesse tuis pauloque benignius ipsum Te tractare voles; accedes siccus ad unctum.
j_

:..n

.'.'
,

ilta
\\\

curruura

fragor,
xtt

et

pulvis et caiiponaj
i

suadebo
voluptai

pe
opulcuii

inum.

Nec enim
qui nai
si
1

soli h
,

latuit.

At

tuis
,

conimodua csse cupias,

,

into

Lautins

Si pranderet olus patienter, regibus uti, Nollet Aristippus. Si sciret regibus uti,
Fastidiret olus, qui

14

habere; inops ad opulentum Si herbis vesei coutendes.

sponte
u

me

notat.

Utrias

horum

vellet

Aristipmjs,

baud

ites
i

sectaretur.

Si

cum

Verba probes

et faeta,

docc; vel junior audi,

latihus vivere ndssei is, qui

Cur

sit

Aristippi potior sententia.

Namque

Mordriccm Cynicum sic eludebat, ut aiunt Rectius Scurror cgo ipse mihi, populo tu. hoc et [rex. Splendidius multij est, equus ut me portet, alat
21 Ofiicium facio; tu poscis vilia rerum, Dante minor; quanivis fers te nullius egen3os tem. [ ]
nantc inferior

carpit, herbas respueret. Utrius istorum tlicta fac,tauu8 prseferas, dic; veljuuiur ausculta, quamoJbrera melior videatuf Aristippi sentcntia. Jitenim

inc

Cynictun dic u em ita ipgfelldbat, ut inquiunt EgQ mihi ipse scurram ago, tu verb plebi. AUjui tonge* potius illud et lioncstius est, ut me vehat cquus,
:

et rex nutriat.
praesto;

Ego obsequium
peus9 do-

tu res viles

tainetsi dieis te nulii re indiggre*

ANNOTATIONES.
6.
qu.t-

Primam
prima

in hnrnm.]

Usque ad ortum

solis,

est, et

ofun numerabatur, hora diei,

uaturalis videHoet.

Quos inter cluxit Diocrimine iiivclicrcntur. genes ille Cynicus, dolio suo, in quo degebat, celebris, victum in singulos dies eit.endicare
solitus, Iiincque dictus hfxepfQtof.

7. Pulvis.]
8.

Ob velucula in urbe frequentia. Cnupona.] Ubirixte, puglUE, contentiones,

Parum
celebre

Alexaudrum
ti

magnum

invisentem vix alloqui dignatus,

se

vociferatioues, aliaque raala passim grassantur.

adinirabilem praebuit.
v.

Ad aunos

prope nonal $.

Ferentinum.]

oppidum

Herrifc

ginta consenuit. Plut. Laert, Vide J uv. Sat.

corum. Synee. pro quovis alio ejusmodi, in quo non sunt eadem incommoda, quae in. magnis urbihus; ubi proinde quietam ducere vttara licet. 9. Narft nemie diviiibus, Sfc.1 Im&tenuiores
pteruraque facilius vivunt
10.

31

1.

19- Scurror ego ipse mihu]

utilitatem regibus

Ego mearn ad
esto; tu vero

me

gi

quam divkes.

te populoadmirabilem exhibes per victum inopem et durum. Atqui cjuanto rex plebe est

NecviMl

>afle piwtrac.

/'fi/ , c".'.] Epicurus dixerat Vitue privatae bona antca non

semcl vidimus. Ovid. Trist. Crcde mihiykenequi latuit, lene viii( y et intra FVm h rurm debet quisque manere suam. 12. Accedes siccus cul unctum.] Magnatum amicitiam, consuctudinem. et familiaritatem requires, quorum ope tibi tuisque milis fi;is.
Si pra$deret olus, Alexandri magni sectator,
13.
1
'

tanto vuletur melius regi quam populo gratiosum esse. Ita censebat Aristippus, Vox scurrur jam et cum eo noster poSta.
excellentior,

Sat. 3. Iib

'2.

20.
Gr<ec.

Equus

vt

e TiajosdiS
milittae

juvenis
.

Provcrb. quadara (nquiunt; inqu& ascrmius, cnm ad petendaui

portetj alat ?:ar.]

me

missiouem
I

&c.]

Aristippus,

f,'

impelleretur, abnuens ;? ztf jSair*>.ei; TgifEJ,

scilieet

respondit,

equus ?ne

aliquando invenit
Aristippus

jtortut,

rexulit: quo

ostendebat bene

memolera fevantemad cibum capiendum.

verfe

sibi esse.

Hic

indignanti

illi

dixit: Si

Sl.OfficiumJacio; tu

poscis,

&c.]

Egome

olerittnsad victum, utego, contentus esset, nrofectb noUet serviUter obsequi regibus.

Tum

officiosum regibus exhibens, honcstum victura nanctscor; tu autem nullius egetnem jactes li-

Aristippus: Si Diogenes acrret uri mmUiaritate regum', ccrte oiera tj^tidiret, maitetque, ut ego, prmcipes si ctari.
responult 14. Aristxp.~\
1

Diogeni

De

eoplura

lil-.

2.

Sat.3. &c.

tameu mendicans, te danti subjtcisj quod mult6cst iudign Pitia rt rum, Vante minor{\ Sxc habent optimicodices: quod elegautius, ct magis Horacet, vilia

Cynici philosophi Bectatores Antlsthenis, a cantua moraacitate sic appellati, qu6d in mores hatuinum nullo dis-

s.

Mordacem Cymcum.']

tianum,

quam

ista,

fu

poscis ialia,
.

veriirn

Dante. mi)tort

BGQ
i7/f

Q.

HORATII FLACCI
refert meretricis

imiunir snlitam mcretricum

pcriseelidem anutaain
lt-

astutiam, qtua raodh catellam,

modo
.

mtur;

//</'".

ut

postb
e bi

w hon
i

eredantur rerus jactui Kf > r': ./f," mt.

.

ert,

haud

Bfti

frauduttbii,

lc-ntum

ruptd
fj

qu

ttnvii

tat,

et

inct

'

linime
' iidutmani dehilein eritciui strenue
i

[ocor:
gite.

acumina, saspe catellam 55 [**J Saepe periscelidem raptam sibi fleutis; utl mox Nulla fides damnis verisque doloribus aclsit. Nec semel irrisus triviis attollere curat Frac&o crare plannm, lieet illi plurima manet Lacrycia; persanctumjuratus dicatOsirim, 60 Credite; non hido: crudeles tollite claudum. Qua^re peregrinum, vicinia rauca reclaraat-

Ndta

Htacenim
:

respondeut

Heus^ pesegrmum

ANXOTATIONES.
55. CafpUam.]
deliciis

Vel rmrvum ruipm, quem irl babebatj vel pbtms, morule muliebre,
catenfi.

fractum
cui,

ertis

efltet,

ut
id

in vehicula

tnUercltir:
eontigi

bum

alinuando

maii

verfc

ut

sil

$6. Periscelidem.]

Crurjs

wncuhim

et orna-

Imtd etiam tmu fides habita cst; etfractogemi debilem ncmo sublevabat, quouiain antea sa;piii illuserat.

mentuin

mjl circnvt s t

crnihu crwravel gvreua.

GtXUJmtrretiert:

An;;l. gajctbr.

Pariscelides

60.

Osirim.]

vEr;yptiorum

dcum

qui hic

suut ornamenta cruj twn muUerum, sive anmillae ' ilm, quibus eavum grossua oraeritur, inquit
Isjdoxus.

57- Nulla fides damms] Sic ille querulus ejuaque doior et Cetus apud patro-

num

ficti

5<j.

Fracto

habentur, nUulcjuemuneris obtinent, crure planum.] TTktivac fallax,

j

.-'

voce utttur Cicero

pnecipue uomtnatur, seu qubd planus tste inJicare veltet a'> Gsiride irato hnmissuro slbi cruri fragiumj seu poti&s, quia Osiris, vclut altef d&cutapius, eredebatur uegris mederi. Vide Plutaron.de Esideet Osiride. Diodor. Sic. &c. 62. Quanre pcregrinumj} Qucre homJnem imperitum, qui nesciat fraudes tuas et illusiones, ut ei impouas, nobis enim jam perspecti
sunt doli
et joci tui,

: r

Clneuiio, n.

7*2.

Hic Uleplanus improbissi-

tnus qutesfu judictario pastus. Erat ncmpe quidiin illusor triviis laitientart solitus, quasi

Rauca} Prae
coutentione.

a)t& vociferatione etreclaii

EPISTOLA
Qua
Si

XVIII.

AD LOLLIUM.
shit

amici
te,

officia.

Quid anhno

tranquillitctfem conferatm
8 c
'

bene cognosctf

Lolli

Si bcnc te novi, metues, liberrime LoIIi,

Biaxime liber, cavebis imitari sciuram, te ezhibeos amicurn. Sicut matrona diSert Tt scorto, iii amicus h rallace scurru. Huie
vitio pjt

aliud

opposituin
duritia
Bi

!'

rfe

pejus
fera,

nimirum
inurbaB
>.

<ju&dam
,

qu

ostentat

ton-,j,

pellc, et

nigrU'

Scunantis speeiem prfiebere,proi'essus ainicuni. Ut matrona meretrici dispar erit atque KscSIor, iuiido scurrre di^tabit amicus. Est Imic aiversum vitio vitium prope majus: h AsperUas agrestis, et inconcinna, gravisque, Qnaj se eommcntlat ton^it cutCj dentibus atris

dcntibus,

ANNOTATIONES.
).
:.-

Sibene

'
|

I.tcm fere c ;;t orgupjCBMtfdeotis*

rontrarium
aaperia,

impin^s

sitium,

morilais
soveria:

feria,

ntum hujus
Lolii.]

epistoba,

quod

agwribua,

rujarirum

vitabie

Ad htmc
i>.
I

inscriptaio jaco vidimus su-

soucrUttaseai parjaer et gravicatetn irieoaetfuuiti.

d.

tJ.tm

juin
i

Qdes

'?

lii'.

4.

Vide

eiiam po Lt hujus liS. v. ult. SXScurrantis weriem.] l-^t potentiorem ineas amicitiatBDeC adu!.itiotubus grassaberc, nec in

tam
7.

bjaSitu quani

Dtspar aqur iOw/or.] Dispjar omniuo, moribua disaimibs.

'
,,

Tonsd vnh

,|

\'l1 squalore

hirsuti rurjo.-is

(uftna

qux

to*idnuur,

EuTfUhl

EPISTOLARUM LIBER
Duin
I

I.

18.
vult
\i
ii;.iii

561
i

volc libertas meradici, veraque virtus.

est

dum

iniOETa

II-

</.'/,.*

medium

viiiorum, et utrinque re-

bcrtaa, et tmet ra

vij-tus.
viti.i,

virtua
bin<
i

media

est

iatrr

ductum. AIut iu obsequium plus aaquo pronus,

.Derisor lecti, sic

9
et

imi
8l0

illlnc recedeoa quenttor, velut

Aher
scurra

infimi
r7:-

DUtum

thori, ita

divitis horret,
io
''!

poteatu nutura
it

'

ven< raiur,
-t

dict

reppiit,
'..',

Sic iterat voees, et verba cadeniia tc-Uit; [ ] L't puerum 3V0 credas dietata magistro Keddere, vcl partes mimum tractare secundas. 15 Alter rixatur de lanii stepe eapvina, ct

ut
rata

icipulu

r'.

..'

a dqpo

pjaeeeptore, vel liistrionaites

nem

Kropugnal nugis armatus

scilicet, ut

non

Altev jurgatur soepe <!< lani pim.\, arraaquc sumit pro nugw.

Sit milii prinia fides; et vere

quod

plaeet, ut

Nen
fides

pe,

inquit,

ul

ccrta
;

ruihi

non

hahcatur

ut

noa

non
Acriter elatrem, pretium -etas altera sonlet.

audacter profesam quod prccsus hbet, respuam ego aaercedem secundos xtmis. Enimvero quA st ? de re qusstio StUicet, utrum Cas:or,an Docdis peritior oJstat Utrum via Numicia, an
< j :

Ambigiturquid enim? Castorsciat, anDocilis

19 Brundusium Numici meliiis via ducat,an Appi. Quem damnosa Venus, quem prteccps alea nuplus:
dat;
["]

Appia
sium.

rectius perducnt

Bnmdu-

Qurm

libido perniciosa

et alcu pEeecipitaus despoliat;

ANNOTATIONES.
pilosaque sunt)
et dii.atita.te ve! potins agresti mosdaoitate
Ciceiv) Vcrr. 1. Videlib. 1. Sat. 9.
v. -16.

ibique

amicum radendo

passlm. castigando :
tas, ac vcra virrus.

ad cutein, et dure quasi ea sit loquendi liberAl) utroque extrerao

annot.
13. Alttr nxatur de lanti, &?c.] Agrestis reprebonsoTj vitio propt mojmi f alteicatur grarle rebus leviunbus sicut ille quondaSBj utrhm lanas an pilos setasve capra habeat. Piovissiine
:

Q.

Utrmque reductum.]
est virtus.

remota

1 0. Alter tn nhequittm.] Assentator divltibus amicis nimis obs"equiiur. Imi Derisor lecli,] Parasitus in infimo lecto tel in suhsellio aecumbens ant assidens, rjsum

veibiura est.

diviti

propin.ms

inter epulas.

Plaut.

Stich.

non Sit mihi primafide^ Sr] Lib*r^, iuouit, loquar semper, et quodcuuque libuerit neque hane libertatem perdere velim
1

6. Scilicety vt

Ita

ille

graviter, sed inconcinnc ct insulse:

Scis,
lib.

me
i.

tliidttm csse
v.

imi

subsetffi

cirum.

Vide

quo\is pieiio, etiamsi vita diuturuiur ac nuva,

setas ofieratur.

Sat.4.

86. et

lib. 2.

Sat. 8. V.4J.
et

11.

llnrrct.]

Admiratione
6. v. 10.

veneratione.
vel
:

19-

Castor an Docilis.]
alii

Ambo

gladiatores,

Ylrpl. /Eneid.

pantomimi, ut

dicunt.

Horrcnd<eque procid secreta Sibyll#

jd est,

GO. Brundusiupi.]
et Epist. praeced.

De

eaurbe

lib.

l.Sat. 5,

socrum horrorem

summamque

veneva-

tionera incutientis.

12. Verba cadenlia ioHit;] Quicquid loquitur

rttves il!e

Kuinici via, anAppl.] TJtra via meliusducat BrunditMum. Atqui niliili sunt istee litcs etcontroversioe. Sunt qui corrigant Minuci metrigratii; sed

amicus, scurra vclut eximium miratui

ac repetit, ncc sinit clubi et cadere sine ailmira-

21.

Damnosa

perperam: de poetica Fenus.] Vide

a!ea.'j

licentia rixari est.

lib.
l .

Sat. 1.

&c.

bundis exclamationihus.
*.

EpistoU ad Pisones,

42S.
.... Clamabit enim, Puhhrc, h><e, rectt PaUascst sitpcr his : etiam sliltabit amicis f. ocvHs rorem ; salietj twidU pcdc terram. Derisor verZplus laud&tore numetur.
i

Brcvi aleaiorem redigens ad inopiam. Pers. Sat. 5. v. 55. Hunc alca decoquit: vel prceceps indicatstudium at?ae vehemens et pertinax, quod summos etiam viros tenuit.
Prceccps

moda cxpavit

13. Ut

puerum

sjtco,

7 c. \.]

Sicut discipulus

recitare jubetur dicta vel

dictata a magistro,

Sueton. Octav. cap. 71- Aicce rumorcm. ?iullo> : lusUque simpliciter et palam oblcctummti cansa etiam sencz. Ubi et Augustus de se sie scribit Lusimus per omnes dies, forumque aleatorium cglefecimus,. Egaperdidi viginti miltia nunwtvm t vSic. Id. Claud. c. 3-i.
:

nempc
11.

ut meinoriae infigantur.

Aleam
voeem
et actiorfr*re,

studtosissime lusit
:

de cujus artelibrum

Pcl partes

mimum

tractarc secundas.]
solet

qunque emistt
funderetur.

IMimui nempe secundarius

ita essedn

nem

datfi

gis elueescat, et

operA extenuare, ut primus actoj maquum maximc CXCCllai ; ucait

in gestatione lualveoque adaptutn, ne tusus conAlex. ab Alex. lib. 3. cap. 21.

solitus eliam

Alca taxillorum nempe jactu delectati sunt, ja-

2O

55
Aristippura decuit quilibet
Iia-

Q.

HORATII FLACCI
Aristipjrtiui

Omnis

bnus, et conditio, et furtima. Quserebai meliora, sctZpnesentibus contentus crat. E conoario,

decuit color, et status, et

ferS praesentlbus

res,

Tentantem majora,

acquum.

quem

tolerantia duplici
si

opcrit veste, demirabor,

vitae

genus diversum deceat.

tioii

Alter

ivaru
ibit
Tai.i,

exspectabii vestem purpuel qn&ciinque veititus pcr loca maxiune rrequen;

nec

illepidus

sustinebit
:

Imuc illumqne habitum altcr i;iin ehlamydem rugict pTus quam canem aut serr.qntem; atque enecabitur Frigore, nisi suum ilti pannum restituas.
i
!

Contra, quem duplici panno patientia velat, 25 Mirabor, vitae via si conversa decebit. Alter purpureum non exspectabtt ainictum; Quidlibet indutus celeberrima pcr loca vadet, Personamque feret non inconcinnus utramque Alter Mileti textam cane pejus et angue 30
Vitabit

ehlamydem. Morietur

frigore, si

non
06
[

Retruleris panrium, cptus.

Refcr, ct sine vivat inj

Redde,
sxOsus.

et permitte ut viyat in-

Prceclara facinora exesl

equi, ct subactos hostes civibus

Res gerere, et captos ostendere civibus hostes, Attingit solium Jovis, et ccelestia tentat.
Principibus placuisse
est. viris,

Axhibcrc

aliquid

potestati

non ultima

laus

divinie et crelo proxiimim.

Neest

que mediocriter laudabile

demercri viros primarios.
t

Npn

Non

cuivis

35 homini contingit adirc Corinthuin.

datur

Corinthum per-

veruie.

ANXOTATIONES.
7i.
.

Omnis Aristippum
i

decttit

color,

&">.]

-Qaamvis

}>

$ia

mazno

teste,

conformabat
vitae

At nippusaptissi-

humange conditionem, ad locum, tempus, et personam sesc accommodans 33< atque, curpe esse ct ncCts, non acqiuescere prjesentibus, et plus semper appetere. 25. Contril, quem duplici, c.] Aristippus in omiil statu decore.se gerit, tam in opihus, quamin inopiii; at non ita Diogenes, qui inops quidem pra?clajc agit, at vix interopes credam virtutc. acturum. Piuto quidem
me. ad
I

omnem

Vell&a mittentuTi Tyrim hicocta CQloreS' 31. Si /ion Reltuteris partnum,] Aiunt Diogenem ab Aristippo iuvhatrtra ad balneas: ubi
cura cssent

Diogenis

reum

ei

prior Aristlppus exiluit, ac pallium induit, suumque purpureliquit. Turnvero pertinaciter repetcrc
soli,

\\\e

Dlogenes quod suum

erat, ac

nudus remanere.
ut

Quein

Aristii)pus incrcpavit

nimium

fainrr

servientem, et ncrpcram algere (nalentem,

coitspici in purpnrcti vestcsibi msoliut.

quaw

itst.dc

Aristlppp sentiebat.
dttpliri
est

32. Refcr,
~V.]

et

sine r

'ai

ineptus.]

Prceclarum

Quem
tle

pamvo palienliavelat 9

schema.
IneptusJ]

Descriptio

scu periphrasis Diogeuis Cynici,

Non

ut Aristippus,

aptus et con-

quo Laert, Pallium, ut volwit quid ". jnimus dupliccJum hahtit in usu, tum propter
,

cinnus in quocunque fbrtunte statu ethabttu: ncc animo aequo omnia suscipicus. 3i. Res gercrCf ^c.] HactenusostenditHoratius, laudabilius yideri sectari viros principes,

turn ut eo se if/rmiens involveri

t.

'!".

Alter
-.
si

purpnrcum non

exsp.

Sfc] Ari-

desit vestis purpurca, qu<i

i

un

solet,

quam obscuram
dicit

duet quamlihel viliorem, ncc v*j

pannosus rodire in publicum. Contra Diogenes pretto! um amictum pmmnorecusabit;

i

et inopem vitam ducere. Jara arduum esse eum principibus versari, eorumque benevolcntiam consequii Demum

ad
:

i'l

quredam mouita haud spcrnenda

profert.

ac

si

defuerit vjlis slbi consuetus, nudu. mallet

1

35.
:;

Ncmultima

lattsest] rrimaslt fausegreef pracclare

consistere, ac frigore confici.

^9. Personamque feret iton mcwic.] Plutarch. Orat. l. dc fortunfi *'t virtute AlcNamlii; Ari-

stippum niirantur, inquit, qu6d tam vili pallio qiiam Mili sia hl uuyde uti ns, in uiroquc tuebatur personsm suam. ^io. sllta-.] Diogenes sordidcs vcstis pluscui

,;iin reip. navare operam, rebus priucipatum asseqni: mis viris, ac reip. clavum, e;radus tcnentibus placuisse,

geslis

secundacrit, sumaut

primos in ek
gratiaxn

corumquc

lum
urbe

tenax.

demcrcri. 06. Non cuivis homini, <^c.] Hujus proverAlii ad magnas Corinbii varia affcrtur origo. tbiorura opes et luxum rcferunt. Sirabo. Alii

opiimu lanS, N Mileto CaruK fines, ajuid Asiam Minorem, li<x.ti5 Mela^. Ubi raollion textas olim chlamydcs in matronaruut deliciis
Mileti tcjtam.']
Fonite

<

versus

Labitas,

tefltis

Virg. Gcorjj. 3,

v. OU(j.

ad Laidem aliasque meretrices nimio quaesnj Alii optime ad Gell. fib. 1. cap. 8. famQsas. ditficultatem adcundi portum Corinthiacum Isthmi causa eeminura; undebimaris Connividc lib. 1. CWe 'thus di< itur.

EPISTOLARUM LIBER
Bedit, qui timuit nc non succederet. Quid ? qui pervcnit, fecitne viriliter
?

I.

17-

559
ne suceessu
adiit,
?

Esto. atqui

QiUL-vit, qui metuit

careret.

Esto.

At qui
geasU

an strenue se
vel

Veriim
hftc

Htc

Hic aut misquam, quod quammus. onus horret, Ut parvis aniinis ct parvo corpore majus: 40 Hic subit, ct pcricrt. Aut virtus uoinen inane
est,

enimveroquod petimus

sui,

est,

Aut decus

ct

pretium recte

petit experiens vir.

Coram

rege suo de paupertate taeentes, Plus poseente ferent. Distat,sumasne pudcnter,

Illt. fugil Dusquaoi existit* onus vclut superans aninmm ct corpus imbecille: iste subitel u Profecth vl ooneo vanuin est virius, wel peritus vir ojitiinr qu.iiit gioriam e* praeiniuiu. EfgQ hcec animaihtTiv. N.in querentes de taopiS cotara suo prineipe, plus consequemue
;

quum
utraro

<jid

pctunt.

intenest

accipias verecnnde, an

An rapias.

Atqui rerum caputhoc erat,hie

ibns.

extorqueas.
quis
'ua

Vexom tameo
rei

Indotata inihi soror est, paupcrcula mater, 46 Et fundus nec vendibilis, nee pascere firmus, Qui dieit, clamat, Victum date. Succinitalter, Et mihi dividuo findetur munere quadra. Sed tacitus pasci si posset corvus, haberet 50

Buromaet caxdo

est

Quts-

Sororem liubeo sine dote, matrem inopetn, pnedium et noa fecHe vendi,
loquitur:

nec

sai''s

atimenti pra?bens;

i*

apert^ dicit,

Date

cibos.

Mut
mu-

aiter succlamat, Dividatur

Plus dapis, et

rixae

Brundusium [imbrcs, amoenum, Qui queritur salebras, et acerbum fiagus, et Aut cistam effractam, et subdueta viatica plorat;

multo minus invidiceque. comes aut Surrentum ductus

nus, ut ettam inibi pars distfibuatur. \ eiiun >i eorvus silena ederet, plus ciborum baberet,
et

long^ minus rixirum

ei itwi-

Porro qui BruudusHim aut Surrentum comes assmnptus

rli;e.

conqueritur de iiinerls diHicultate, dc asperitate fngoria, <Ic

pluviii; vel defletareaiu rupt&in,

et viatica surrepta

ANNOTATIONES.
07. Sedit,
qiti

timuit ne nnn succederet, GV.]

45.

An

rapias.]

Qu>

en*un avid^ accipitaut

Qui

periclitari verctur,

quoniara incertum exi*

postulat, velut insatiabilis habetur;

excidit, et arcetur

mox gradu
se gereas,

tum
aliu

timct,
re

is

abstinet nuvigatione, vcl qualibet

tanquam indecore

desesque manet, F.t is non reprtliensione dignus judicatur. Verum qui non terrctur difficultitibus, et laborem ultio adit, reinque exequitur, i ~;aue viri fbrtis elogium meretur, et priere longe est laudabilior.
grancU
suscipiend&
;

iodignusque familiaritate nobilium. B m caput et jotis.'] Hinc pendct orarus ratio captandae magnatum benevolenfue et gratix,
si

studcas et scias

cum

potenrioribus de-

ctnter versari.
edulia coiitinens.

1'rotcpsi- est.

aut nusquam, quod quorrimus.] consistk ea vera laus et virtOs quam qucerere debemus, et de qui mod5 disputamus. Onus kvrretg} Grave est sane magrtatibus 39. Hii In agendo
est,
viriliter

49. Quadra.] Vel panis Frustum, vel lans Juven. Sat. j. Alu
,

vere quadrd.

Virg. /Eneld. 7. Net Ha?c rr^'.> vox significat tum ptaccaquadris. tam, ium catinum quadratx figurae. Metonv-

bsequi.

41. Experiens
4:3.

vir."]

Magnum usum
iis

babens
qurc

rerum raaxtmarum,

et de
sito.]

rectc judicans.
praecipit

Coram

rege

Jam

^unt observandaapudviros primarios, adgratiam

eorum promeretulam, obtineudumque

pretiujRy

decits et

U est,

laudtm

pariter et priemia.

Dc paujjtrtatt

tacentes, Plusposceniejerent.]

Quippe hoino querulus lit importunus et odiosus. At qui modcsti; et tache^ feret aliquandiu
suain pauperiem,

mia est. 50. Sed tactrus pasci} &c.] Vel alludit ad apologum de corvo priedam nacto, quaru crocitatione accita dolo intcrcepit; vel ad communem avium morem, quce voce strepunt *d cibum accefbint quod si tacerent, ptus iialcrent dapis, non accitis garrituconsortibus. 5-2. Brunduswm',] Urbs est Saleutinorutu maritima, de qua jam lib. 2. Sat. 5. in fine. \ r. rttum.] H^c urbs Picentinorum ad marc \ino generoso celebrata est lib. 2. Sat. i:
,

pauonum movebit ad opem ibi targius impenicndam. Porro si cum pudore sumat, qu.^e dabuntur, nova indies dun* novauique simul gratiam nanciscetur.

Ovid. Metain.

5.

Et

Surrentinos genervso palmitc colics.

; :

5G4

Q.

HORATII FLACCI

exhibetur per adolescentes hostiura ad \i\sttiT dimiamtes. Frater tmis adversarii personam h.cusest veiut msre ajrit donec exprditavictnria altcrutrom coronet frondibus. Ccrtr An~
:

Te duce

per pueros hostili niore refertur. Advcrsarius est frater: lacus, Adria: donee Alterutrum vclox victoria fronde coronet.
OrjrlseBtire suis studiis qui crediderit te,
C.l

guJtos, qui suis te Btudtie convenire intelli^ot, apprnl ttbit

vchemcnter lndicra ista. Ut autcm admonere tc tiertram Vi qaiden moniterfe oj& tnba) diiigemcr aiivme, qmd Arxumquoque vno, et cui loquaris.
I)cvitu percontatorem, qui pro-

Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum. Protinus ut BJOneara (si quid monitoris eges tu) Quid dc quomic viro, et cui dieas, ssepevideto. *j *-,. lVrcontatorcm hunto; nam garrulus lclem est;
i
,

Ncc

rctinent patula;

commissa

fideliter

aurcs

70
Et semel emissum
volat irrevocabile

feci6 e^t loquax: ncque aures

apcrt;p tideliter servant credita.

verbum.

Non
Intra

ancilla tuuin jecur ulceret ulhi, puerve

Atqui vox prolataceleriterabit, ncc potest revocari. Ncc in

aedibus amici potentis dcpcrcas

marmoreum
tc

vcncrandi liinen amici; ["]

Nc dominus
Muncre

pueri pulehri, caraeve puellae

anciiiam aut paeram, hc licrus pulceri jmcri vd pucite

t;c

rcnmiieret tc exiguo ilono,

vc

|uum bcnignus cruciet. Sciiuiu cxpendequemcomiiien1 '

16 fb b nc jtt r" tibi w raciant. delicta probrum Pecipimur, et nonnunquam tn-

OFT
Quem
vitium,

parvo bcct, aut incommodus angat, etiam atque etiam asCO mmendes, 3 ^ ^ P'CC, UC mOK / o Incutiant alicna tibi peccata pudorem. Fallimur, ct quondam non dignum tradimus.

Q ua

0111
.

i-

'^S
sua culpa premct, deceptus omitte tueri, penitus notum. Si tentcnt crimina, serves, 81 Tuterisque tuo fidentem prsesidio: qui Dentc Theonino cum circumroditur, ecquid Ad te pust paulo ventura pericula sentis? Nam tua res agitur,paries cum proximus ardct

di^num commendamu: igitur maculabit suum

.

Quem
Ut

ne illusus defendas velut planc- cognitum. Si verb quispiam calumniis impetatur, propus*na et protcge onriUo tuo confisum qui cum impugnatur morsibus invidorum, an non sen:

cavc

tis

imminere tibi simile discri- Et neglecta solent incendia sumere vires. men? Etcnim tu perlclitaris, quando fiagiant vicmse ccdci. Neglecta vero incendia gliscere consueverunt.

85

ANNOTATIONES.
pucros cfodem. Niminua divisi inter se pugB&rtrrft; c:tm alii se Autotiianos, al.i Ca-sarianos diccrent. Tiiduo
Iib,

63. Per pueros.]

Dion

o. narrat

Botaee

pr&signific&sse

Antonti

momiit, res aliorum non esse hidagBtt^RS; htc monet, ab indagatorc eurioso et subdolo e.i

vendum. "j.Angat.] Adamatum pucmra aut

tibi

[raeluull

fccniflrxerant.

Tandemque

victisunt, qui

An-

toaiani vocabKrrtut.

C3. Lacus, sldria.] Lacus ruri paterno vicihus, instar est Adriatici inuris. De hoc lib. J.

Odc

16. et lib. 2.

Ode n.
Tc,
vcl fratrem.

(ii.

AltcruiTum.~]

IVloX victoriu.] PHitarchus, Florus, aliique referunt cclerrimam fiii^se Actiacam victoriain t. Bp^ct&l pottaad victoria; naturam, quse fere
1

denogando. 80. Ut penitus notttm :] Hoc alii jungum cum pr:ecedentibus hoc sensu Cave ne quemquam tcmer^ commcndes, neve qu<-m viilis eut criminilms occultis inquinatmn prrtiuaciti r tuearis, velut penitus tibi nota et pempects sit Nam sacpiiis deeipimur. Alit ejus innoccntia.
:

relox cst. 66. Fautor

(ytrnuue

tui sic \elificaris;

ptobabit.

tuum laitd."] Au^ustus, powmior amicus. pollice.] Iinpr-nsissitnf', viddt; comPoHirt nimiratn compresso &voVv
utrotfiie

Si quemdeceptus improbum nmtnrndfist;, SotoW nec tucaris; ut derenoae :diumqncmpiam libi jjenitus notum, si criminationibus incessatur; servesque et tutcris innocentcm ope tufi
sic
:
(

vel,

fidentem ct nixum. fi2. Dente Theonino.]

tissimus, ut aiunt, pOSt

Theon

fuit malcilirrn

inveno condeihriatio
lib. -2B.

indicabfttut
;J.

olim.

Piin.
v.

84.

Paries citm proximus

cap. 2. Juvenal. Sat.

v. 86*.

nn.
Ucalcgon

69. Percojitatorcm J'uxit<> f\ lusidiosum inLt^ttirem rertyn et *et rrtoruju tuonun. Sujttu

Arroncm. ankt ;] /Kn.

-jam proximus

2.

ttrdel

EPISTOLARUM LIBER
DulcU incxpcith
Expcrtus
est,

I.

18.

5C5
obscrvanin

nietuit.

cultura potcntis amici; Tu, dum tua navis iti alto

Impmiu jucunJ^ost
11:1

ttiviii-.
I.it,

umici, at peritus for-

iui.

Tu, 'lum tua aavu

atl

IIol- age,

Oderunt

nc mutata retrorsujn te feral aura. 8l0 liilaicm tristcs, tristemque jocosi; [ ]

celeres, agilem

hoe labort ne tc vvmuti i.omtiiius rcuo ubripiat.

alto
<-st,

INJcesti

ketuna, mcestuju festivi,

citi,

tardum
;iU<

lenti

Sedatum

gnavumque

remissi,

icem non

aroarit.
a<l

prompuim et Qui Kimedi.itn nuc-

i)l Potores liilndi mcdi.t dc lucc Falcmi Odcrunt porrecta negantcm pocula, quamvis

lcsniUOQ

usque

tem

rompota.li: suleiu, odio OtO

sequuntur cum, qui propiuatoa

oaUces recusat, etsi affirmes te motuere vapores nocturnos. Kxcu;e
fronte

Noetuiraos jures te formidare vapores.

JVme supercilio nubem.

lntci'

Plerumque modestus
aeerbi. 1J5

tmtitiam

saepe

Occupat obseuri spccicm, tacitumus

moJorams

sevrrispecictn h.-het,

cuncta leges, et pcrcunctaljcrc doctos,

:

ct tacituf nus iuhumani.

Inom-

Qu& rationc queas traduccre lcniter ajviim Ne tc scmper inops agitet vexetque cupido; Nc pavor, ct rerum mcdiocritcr utilium spcs
Virtutcm doctiina parct, natuiane
doiict:

nibm

quirc,

consule pcriios, et perquo pacto suaviier possis vivere nete perturbet aut cru:

100 Quid miniiat curas,quid tc tibi rcddat amicum, Quid puro tranquillet; honos, an dulcc luccilum,
["]

lemper egensj veJ metus,vel desideriumrertim non omnino neccssiriarum. Utrum.

ciet iupiditas

erudttio an n.itura
ferat:
<liui s
:

vinutcm conquid iliminuat soiicituquid te tibi nmicum

;

efficiati quiil veram traqquillU taiem tribuat an digtiilutcs, an suavc lucrum,

ANNOTATIONES.
86. Dufris inexpertis, &c.]

Qui non expertus

pcrha

clicntelam vI obsequtum amici potentis, credit ractlia ct tlul, \n esse omuia ; ;it qui expertus cst

alibi coneeptaculum, sed htc scdem hahet. hi corde nascitur ; Huc suhit, luc peiutet. Nihii aUiussmad abruptiusque invenitin corpoTe,ubi

quanta
sentit.

siut

in c& re

incommoda, louge
cJTY.]

aliter

solitaria esset,

87. T,
aptissima.
eipia, vide
fi

dum

tua nauis,

Tu, dum

Allegoria est gauctea benevolentia prin-

dum

98. Inops cupido.] Avarus enim semper eget, taiu ei deest quod habet, quam quod non

habet.
e>t

ne ab ea" excidas. Tsiam ob levem ofnsionem hoe seepe aceidit, ct mutabilis omninoest potcnuum iavur. Plaut. Peen. Sc. 11.
jfaritm ita sunt
i^fi

100. rirtutem doctrina parcty C^c.] Quoestio vctertbus agilata pluriminn. Tullius in a.
Orat.

Partit.

Quonam
rationej

paclo virtus pariatur

natwane, an
nos/ri divites
sic censet
:

an usu. Pro Arciuapocia Stcpius ad virtutcm t naturam sine

Aiiiiutoles in lib. Etbic. ad

Si quid benefdcias, levior phana cst graUa Si quid peccattm est3 plumbeas iras gerunt.
S9. Oderwit hilarem
tiristest

doctrina, quinn sine naturii votuisse doctrinani*

At optimo

Nico-

macli. ait, Vytutes morales a natura inchoatas

&V.] Indolis,

moruin, et stutliorum similitudo parit amicitiam ac necessitudmem ; contra> dissimilitado alicnaet odium. Nocturncs vapores.') Al. tepores, id e^t, ealores vini, vel tehres. JNIelius alii vapores vinl c put petentes afficientesque, noctu praesertim, atquesomnum et quictem impediento^. 94. Dnne supcri tlw 7wbemS\ Kuripid. Hippolyt. 'ofpuiwv vEfoj Cic. In ris.JrontismibeettUM) id est, fastHii), severitatem, segntudinem &. Plin. 1, ll. cap. 37- Frofis knmini

doctrinS et usu perfici. 101. Quid nunitnt curas.]

Nempe

si

paucis

contentus vivas,
nil

si

nihil cupidius appetas, si ni-

tioncm
'_jm.

humani ;\ te alienum putes. Quid te tibi rcddat amicum.'] Tibi si vcra bona comparcs, virtutes seilicct, vere amicus
tibl cris.

10-^.

aut lucrum:

Guidpun- trannmlfrt.] Non eer*A hanos nam hxcjamem impnrtimam, et

nov&m

fadiea sitim afferunt

versu 13.
conscire

Quid ergo
Sec.

sibij

secum, ut estaupsn liorum comcmptus: nil quse alibi poCta noster haud
?

tanium

infesc trisUtices

hitaritatis,

clementice,

severitq&s.

ln ascerisu ejus supercilia pa

ct iu. iis

jlicmc moiilia:
tts,

parsartimi. Negamttst

Bcmet asseruit. Pr.eclare (.ic. Ue fmib. 1.1. n.50. Sapientiam, tempcranlunn, ftirtiludinein, copulatas es.se docui cum voluptatt\ ui ab cu nee
OayclU nce distrahi vossint.

Ifacmaxime mdiccntjastum. Su-

Stc dejustitidjudi-

166
an
vlt.e
tta.
I

Q.
genus et ratio hten> ct Quoties verh runque

HORATII FLACCI
secretum
iter, et fellentis

An

semita

vitae.

me Digentu
i

frigidiK ri-

Me

vus,
i

Manvico
di

quotics reficit gelidus Dkrentia rivus, 101 Quem Mandela bibh, rugosus frigore pagus;

algenti;
ut
vel

quid

Quid

sentire putas, quid

-v iplare

meputa.%
raaneat

cn

6 amice?
i

Nempe
ruibeo,

Sit milu,

quoH
:

etiam

quod nunc vivam

aevi, si

est,

dis, amice, precari? etiam minus; et milii

ut roihi

impendam quod
libroruro

Quod superest
Sit
:

vitae rt.-t.it, si

quid amplius Uii

copia,

quid superesse volunt

Di

larpjiantur:

sit

artnona ai annum paratat neve anceps bacrearc expectar tiunp temporis incejti. Sunicit ista a Jove postulare, qui datet adimit; iribuat viram et facult.ues attuibimet ipse equabilem pidestabo.
:

bona librorum, et provisse fiugis in annum Copia ncu fluitem dubiae spe pendulus horae. 110 Htec satis est orare Jovem, qui donat et aufert; Det vitam,det opes: eequum mianimum ipse
parabo.

auimum

ANNOTATIONES.
tandum
qite>

*,

qu<T>

nm

macta
ai

nwiqvam

tiocet cui-

104. McquctiiSrefirit, &fc.]

quiete,

srd ctmtra semper

Cum

secessu et

vi

&

qund iranquillet animosj tum spe mhii earum rerum defuiurum^ guas natura dcpruvata desiderai te?neritas 3 qln madmodum U0ido 9 *ignavia semper antmum excrutiani ac lyturbutent&que svnttStc,
atffuc naturA,
:
1

lueque ipso rruor in vilia mefi Sabint, quatn 'i^at Digentia arnnis, aquas pr<e' ens oppidanis Mundelie pagi. De liisjam Epist. 16.
trigore rugis

105. Rugasusfnpors pagus.] Ubi paganiproi comnuSuauir. Vide Epist. 16.

107- Miht
a ne^o
11.2.
iis

t'i*tKiw.J

Tandem

liber a

lumultU}
7

108.
\
i

An
pist

sccrctitm iter,
fJrseced. v.

Vita privata, 10. ibique annot.

&?c.]

officiisque urbanis.

Yide Epist.

111. Hcecsali-, Gc.] Bona externa.

nlis
tor,

semita

vit<r.]

Allegortam pete,
a.

si

cum quibusdam,

viatoribus caliidis,

qui paucis cognitas ineunt semitas, vel corapcndiosinres, ve! minirne latronibos infestas.

Sic

qni vitam agunt privatam,

sunt u curis, incommbdisj periculis; quibusconflictanturquotquot leinpub. capessunt.

tuti

JEquum ml anxmuvn ipse ftaralv.] Cic. Nai. Deor, Judicium hoc omnium niortalium est,fbrtujiam u Deo petendam, h seipso sumendam esse sapicntiam. Juven. i"at. 10. sub finem Momtro quodipse tih possis dare : semitacerte TrajiquUUe pcr vtrtutan pattt unica vitee.
3.

De

EPISTOLA XIX.
OMxcenas
i

AD M.ECENATEM.
si

Vitlosam imitandi rationem damnat.

eradite,
si

fidem

Prisco

ata

i':u

p.

rere ve! celebrari

ulla P iacere dlU "

credis,Mfficenas docte, Cratino, [ 1 nec VlVe,e carmina DOBSUnt,

\Jt

8I8

queunt ab aquae potortbus condha. Posiquaia turcntcs

Quae scribuntur aquae potoribus.

sanos

male

ANNOTATIONES.
3.

Prisasi

credis.']

Poetastri

quidam vinoin-

L6m: idquejactabant facere sc excmplo veterum poetarura, Cratlni, Homeri, Eruitt; quasi bonum carmen pangerc nequiAdvcrsCis rent, ni iq Ba< ho pleni essent. hanc sementi solerter hlc nosteff v&( rAi i\\ 2. cap. 6. ben. lib.
dulgeba
, i

dcridet velut ebriosum et submejulum. Athen. Ub. 2- cap. 3. Vvnum lepido poette est equus veloclssimus. Si potanturaquts, ruhil cgrc* gium producis. Cratinus hoc ducit, citm nnn
riter

wo.]
rxtitrsse

Is a

Suuli \aUfe bibax et vinosus

tn

traditur:

Scbol. tantae
pelies

ruisse ebriusitatis, ui soleret

immeierein

utran unum rcdolcret, scd potius dohum inteerum. Epicramraa est Niccrato anributum. Vide annot. lib. l. Sat. 4. 3. Ut male sanos Auscripsit Liber Satyris.] HqpC Cratinus, tt quae stqinmtur. Ex quo Bacchus posrtas vini Citlure cnnciiatos, velut euo

supraquas ixcuuibtLat.

Arikiopbaaes etun pa-

numlne

plenosj adacripstl Satjris ac Faunis.

EPISTOLARUiM LIBER
Adseripsit Liber

I.

19.
Buc.hus

567
annurr.eravit

S ityris Faunisuue potltas, Vina tere dulces oluerunt mane Cauioenfe. 5 Laudibus arguitnr vini vluosus Hoinerus.: Eunius ipse pater nunquam nisi potusad arma
Foruia Putealque Libonis
severis.

poetas

muuVIUUUJ SSCpiU

suaves
LtUltUO
Euti..

tempore.

H ,..,..
ls
:..

inum
.

Antiquus ipseEuni
nenda
bell.
.

nunquam
irai

lVosiluit diceuda.

proi upii -id ca-

Subi ib

Mandabo siccisj adimam caotare

i_ii:_

i^ru::i

el

Puu
.

...

Lib
li

Hoc

ebste. niis

verit

simul edixit, non cessavere poStae Nocturno eertare mcro, putere diumo.

10
pXOB noctu vimi diuruo
fi
i

ttiiu

id

...
ccrtatim

QuiJ ? si quis vultu torvo ferus, ct pcde nudo, Exiguiiujuc tog.e sinudet textore Catonem;
lirtutemue repreesentet moresque Catonis?

biba
si

f.

Verum

quis-

pcdibus, et brcvts lOg

tonem
*

exiiibeat,

num

itonis ceferat tnpres u virtu-

xem?

ANNOTATIONES.
4. Sahjris Fuuni*qtte.] Diis grestibus, bibaibus qj#dem et vinosis. De Sqtyris, Lib. 1. Ode i. hl). 2. Ode 19. De Faunis, lib. l.

Ode4. Ub.2. Odel7.

5.

lib. 3.

Gde

16.

fcrv dulces oliicrunt.] Ipsa* Musae 'sobriae non ruerunt. Vide Plutarch. Sympos.
/'./?
lib, 7. cap. 8, 9,

Horatio tribnarur, velut pnetoriamnn hoi edic tum. Plaect quiBusdam conjectiua !r... :,(,, i!;i itft un8 edixi irj ul ad V; cen tem fei ttur. Se \.'.optima est Ipctio, eoVxtt: solusque ptiii beredixisse intelligitutj u jjoie deus po
!

li

10.

ruiB.

6. Laudiinis arguitur vnti vinosus Humerus:] Iliad.6

A
liri

<

cessavt

noctuque vino

;.

Ennius.]
nisi

De

eo Hb.

1. Sat.

10. pater

ob

antiquitatem.

.T"_'_ii\'us

pariter inter Graecos

nunquam
bat.
lib. 10.

ebrlus ad scribendiini seTa

notatur.

se ingurgitaruut, ut egregia poc"mata vidercntur. 11. Nocturiio certare mcro.] Rom.-e fn hoc erat bibonum certameu vigilem
|

Diu mo-

Alf.fus etiam ci/.oM-;

Athen.

do-noctem ducentlum. Etquisic

|

Etremic,

prsemmm

accipieb nt placcnlam.

S.

Forum.] Res forcnscs.

PoIIuk, Atben. Ub 14.

Jul. SchoI.AristupI. Equit,

Pntecit Lil-onis.]

Locum

seu tribunal,

ubi

Putere diurn.]
ut ait Tuli.

Dc

die

craputam
luxuriosi

tjha!'u;tc^

jus dicebat Prujtnr in foro

a Libone.
9,

Rom.

co..stitu;um

Sic

quidem

quascunquc

Vide

lib. 2.

Sat, G. v. :)5.

hor?.s compotciioiiibus idoucas

viri

habebant.
A\<
u

At

rfdimam cantare

seccris.]
iis

clari scribere interdictum sit

Carmina preomnibus, qui

entbeus
et fu-

grafes et occupati non adibant cocnam, niai

vesperi et ad lucemas.
ritur, ij.se se

Uudc

liacchi
rens.

munere

ractus
liic

non

c.nt

vinosuin arguens in

Ep
;

Non

videtur

iiprosdionyson,
6

quod canit

uivwfj.tr

T( tov \-jyvov dy.fjAvefAtv

Bilarrms:

Tibullus lib.a. Eleg.

quid lychium cxpect

poscitc Bacchi

12.
ratius

Munera

Quidt si opmionem
irt

quis vuttu, cf<.] Refcllit

ante allaiam.
ipsiusl

HoQui Cratinum
uou prr>
[uetyr; sicut

imitatur

vitiosfi

bacitate,
n

Jam
al.i

venit iratus

Qui

timet iraii

nimivm nimtumque scveris. numina magna t bittat.

est, sobriis:

inde pofiticam ejus virtutem qui habitus squalorem, aui

Attarnencrcd mego multo sensu meliori, Quo notantur, non qui convivia fugerent, sed potius qui aliorum compotationes et
leffunt vulgo severus.

Catonis imitabilur; non coutinu6 mores ejus

reponeudutn .c^t,*m,id

non
-sp

viiisl,
(tc

:'

sed

irtun

pi

:n

tilari.
,:
.

Can
puhl
i
;

'

calccis et

invitatioues, et ebrietateua fcautfe et cal-

sine togaVpi
sic acLrosrra

iro5 el pnetor
'
;

lide vitarent,

Vide Episu prssced.

v.

91,

ks bibuH mcdiA de

noete Falerni

!
mu

porrecta Hegantempocula? &c!

dumetiambi 13. E
vilis texturae,

i<

potus.
e

Pluturch,

texi

Bn

ri

togi

sicut Epist, l.air,

Curtatusin'..''

10. IIuc simul edirit.] Magna controversia, edipit: an Eiber, an Ennius, an Cratinus. rro Cratino racit, quod de eo ant^ annotatum est* Torrendus, ex vet, cod. legit edixi: ut ipsi

LOhsur
*,

uon
more

ver6 patricium et nobilem.

illuui

Ltonem

UtiCensem canit:

Hirtam

Rmani

568
Hprbitam
<l..s

Q.
jicrdidit

HORATII FLACCI

.vm Imgoa
eopit.

et

eloquens

vhieri

Fallit

BmmBtro
rem,
stolidi

exemplar ritib irnitabile. si fone pallidus fopotarent cumini sucntni

imitatorea
et serviles,
vesrrue

pxWaifadenim*.
agitationes
ii..'
i

quam sxpe
excitarunt

Rupit HvariiitamTiinaErenis apmula lineua, 1S ^""1 'tutlo; urbanus tenditqur dlserttishaben. Dccipit cxemplar vitiis imitabile. Quod si Pallerem casu, biberent cxsaneue cuininum. * r\ ? _ servum peeus, wt O lmita.ores, mihi ssepc Bilem, ssepejocum vestri movere tumultus! 20

<

indignationem et risum! f verb primus intull pi in vacua spatia y nec secutus sum vestigia ulterius. Qui conGdit sibi, turtnam ducit et ^u|

tl

m Non

bernat.
tuli

Ego

apud

prior iambos proLatinbs, Archilochi

ct

Libcra pcr vacuum po&ui vestigia princeps: aliena meopressi pede. Qui sibi fidit Dux, rcgit examen Parios egoprimius iambos 8l Qstenfli Latio,numcros animosque secutus [ ] Archiloclu, non rcs, ct agcntia verba Lycain:

bcn
,
.
'

: i

25
;c
. . .
.

Parii

metrtm

rirtutem imi-

tatu% ntMt autem mau-nam et (lidio-p Lycamben adigimes adsuspenti Nequeverome il minoribus corones
irondihus, quoniam vetitus

Ac e me f&i;| s eo brcviorimis ornes, v ^uod timui mutare mocu s li carmims artem Temperat Archilochi musam pede mascula
:

sum

Rnmutare numeros ac metri lugem. Nt )n Aichiloehi poesim versu mitjgat Sappho vtrilis,
etiamque Alcaeus:
sent< ntijs
et

at dis-shmlis

nec acerho carmine proschtdendum, nec sponsie rtjstua parat versibus contumeliosis. Lratum, ego lyra canens Latiriis ostenHi.
dispositione,
petit snceruin

Saouho 28 Tempcrat Alcaeus: sed rebus et ordine dispar, Necsocerum qu*erit,quan versihus oblinatatris, Nec sponsae laqueum famoso carmine nectit. Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinis
Hunc a
nullo alio antea celc-

ANNOTATIONES.
Quiritis indu.visse togam.

Sunt qni lcgant tesaitore, itl est, squalore, inquiunt. Sic nimitum scribii J. Lipstus Elect. i. cap. 13. veiiem ego tamen, erunitus tlli \ir, \el uii^inem in:uhj ntis

PaHmtis prana cumini. 21. Liiera per vacuttrrt, &r.] EgO lyricam
po&sim Latinam primus tentavi, 6tne ulloexemplari mihi proppstto. f'*ncuum t locum a nemine
occunattuu. VidcOden ult.lih.O.et lih.-j.Ode 3. 93. Regit examen.] IMeta, h. nh apihus. ricornm eo princtfps aliis deinceps cxeniplum

im6 barbane

vqcis istius inda^as^et, vcl auctovi-

tate qnripium allata

retnamplius eycussisset.
?"r.]

Ly

15. Rttpit Ihjarh.

jgrohilis, ac vix
iutitari sales
*-\

Alii scribunt laxlilitoris.

tmm, ab [arhl rege Africani

(lit.citatem

Hyarhi.ta

piwhtho.
Parios rgo primus iamlos Ostendi Latio.'] '(1.1111 \' rsus Latine scripsi piimus, ad instar Archttochi Graecorum iamhorum invenI:tmbo^
toris,

nomine uotus quidam, voU:ns Timi;;pm n perdidii, ut ille, petuhimem ejusliu^uaui icmulafus vi-lut urbanam et disertam. Timagents.'] Hic rhetor fuit Alo;andrinus, ey l,.-\ piius aliis sub Pompeio ma^no Romam adductu^tG hniio captivus, redemptusaFausto
.

-..

ex insula Parlo oriundi.

10.

De

hac

lib. 1.

Ode

Epod.

C5. ATehUochi.'] De isto poeta jam ante in 6. ct pustca in Epist. ad PisOn.V. 79-

Svllai filio,
ui>ti.

lheioricam docuit ad tempora

Au-

Demum ob

maledicentuun urbe ejectus,

prtedio Tusculano diem suum obiit. Siiidas. 1". Decipit cxemplar vitHs imUabile,'] Pr.c-

clirum exemplar quodlibet vix omnino vitiis caret; et stultum imitatorem decipit, qui non

Lycambeh.'] Sucerum, de quo cit. Epod. 6. 28. Tcmpcrat Arckilochi, &V.] Arehilochi asperhatcm teroperavi suavitate Alciei et Sapphonis. Scilicet iambi satis acres Epudorum temperantur Alcaicis et SapphicisOdarum.

Masn/faSappUo.] Heccnempe dittturvirilcm

adepta virtutcm, quod se pr*cipitarit ex eo sa!tu, unde viri tantum solcbant se jaculari, pi amorisimpaxierrtia. Hinc Auson.ldyl. o. v. -2 5. /.' cft hnbos&saltum Leucafe minatur
i

quod perTectum, sed quod

imit
ri

forto vitiosum incst,

solet.

is.

Biltcrent

exsangue
s'i

cvmmum.]
pallido

Poetastri

nostrl, int|uit, Horatius,

essem vultu,

palltnem
.

sihi

procurarent, ut Knuilari

me
lip

in

a teris etiaro

crederentur, poremque mihi uoS3.

Mascufa Lestdacis Sappko perUvra 29. AiaBUs:] Vide lib. 1. Ode 32.

opittis.

et lib. 2.

scos taculniK madipisci. Vidc Dioscorid. cap. 18

Plin.
lil.

Ode

20. cap. 14. Ctimiuum palIta cerU feruni

13. ubi etiam dc Sap] hone. Lytainln-ii. 30. Sqcj iii.;!.

|

Iffrem MlteitfUtus gignit.

Ppreu

31. Spons<e.] Neohulae Lycambes

se o^noque post
;-:.

filiae,

quae
6.

Latronis clari
tores simititud
tatoS)

inter magistros diccndi assrctai

patrem lao^neoperemit. Epod.

loris studiis

confractiimi*

Kc.

Pcrs.

.^dt. j, v.

bb.

Archilochum,quem antc lUratium, ncmo Latinoium futrat imitatus.

fi&ffic]

EPISTOLARUM LIBER
Vulgavi fidicen. Juvat immemorafci ferentem Ingenuis neulisque Ifigi, m iiul>us<[uc teneni. Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector 35 Liuukt umetque domi, pivmat e.vtra limen iniquus? Non og0 venu>s;e nlehissuffragia vcnor s Impensis eu u:irum,ett.ritce muuere vestis. [ "]
i

I.

19.

56

Et gnudeo nova proferens ocunuorum perlegi f et mani*

i i
i

bvs eoncwciBrt, Porrb si u6$se cupis, cur lector iniquus mea carmjna * dlaude ( atqfue m dbbtio habeat dooai gumern^ ax&em iroprofce viuuxyetj m mne
I

ego levis piebecufie ajwmhatiouem non q o uujpruoeia

i

ago nonilium ^enptorum auditor et ultor Grammaticae ambire tribus. et pulpita dig&or. lline iil;e lucrvmas. S|>issis ini.li^na tlieatris 11 Scripta pudet recitare, el nue/is ^ddcre pondus, Si dixi Rides, ait, et Jovis auribus kta Scwas, Fidis enim mar.are noetica mella Te solum, tibi pulelier. Ad haac ego naribus uti Formido; et luetantis aeuto ne secer ungui, 46 Disj>lieet iste loeu-, elamo, et diludia posco. Lutlus enim genuit trepidum certamcn, ct ~ iram [ ] Ira truces inimicitias, et funebrc beilum.
;
fl

Nou

ccenis, ct donarj
tas.

<

detrj-

Auctoruro qgo illustriuta audiior et censor uoo di&nor prensare ^amznaticoruni iltmiliae

et suggesta.

tndt veiuuix
Si
dicaui,

ist*

querirQonaie.
recitare

Pudet
et

carmina

mca

frequentibns
iuquietj

theattris
:

indignaj
et

nugas ostentar/e

moxaUqias
Jovis

Derisar es,

auribufi hcec rescrvas.

te

Quippe
prae-

uuuni producexe meliiu earconfidis,

mina
clarus.

tihimet

ego timeo exhibere sannain ac ne prosoindar acerbo unpue contcndentis, Iooim ibtum devito, voifetor, ci dilaiionem postulo. Etenim ludus gignit trepldauoile ;, pUgnas, indiguatiouis iiuugnatio vero accrba odia, el Lellum luguhrc.
ista
;
:
:

Ad

AXNOTATIONES.
37. Non Idciico mihi inTidtam creant, quia laudes et approbationem non rapto, ut nlii plerique, pei muneVaet ccenasas(go rcntosa*, Sfc.]
lentatoribus oaras.
Per-.. 'Sat. 1.

utitur eriam Tullius )>ro

M.

Caelio:

TJinc

ffiec

htcrymtc

et

fupc causa est omninnt scelerum,

m.
culas.

Tfagis addere
alte et

mtHdam

prmdus] Vdut eKrmiun graviter pronunciando res ieViinvidus.

1.

scisponat surr.m; Scis comitem horrididum trit& doti trehuxrn&.

Martiai.

Cuhdum

43. Ait.]
Jovi^.]

Quiipiam

Augusti. VrrgH. Eclog.

de eoilcm.
tc cre-

Quaitam^anHeBofihQS&amat1Jfalurl)atogrta

''

Deus
44. PhHs
:>.

noj/tt htrc

ahn ferit.

Non

tii.,

Poniponi

'

,-

erta tua est.

num

manare3

C^rr.j

Unum
parem
i

Vide po-stea Epist. ad Pis. v. 1 n. Ut pripco, nd mtrccs turjxim 9 cogH cmendas 9 /Jssentatorcs juhct ad iucrum irepozta Dives afpiSf &c.
1

dls edere sua\ia poSraata.

-!

fibi /uichiT.]

Ipse tibi vidcris preestAre

tibi

KCteris

omnibus

uulluinque

cxistt-

mas.
Nitrilus ufi.] Narilnis corru^atis

39. AudUor.'] Juvenal. Sat. l. Semper r^o auditor t&Uum f Utior.] OptimoruiTi auetnru! crrata notando
et casticjando, nulli

ndi^iatio-

nem

per adulationem parcendo.

derisionem si^nificare limeo, ne ejusmodi hominis iratn in me concitem. Peis. Sat. , Rirfff, et nimis uutis
vel
j

Quidam
citando.

ioterpretantur,

mea

scripta vkissvm re-

Juvenal.

cit.

Naribus indulges Vidc SUpra Irb. l. Sat.

47. /ste hats.]
Dtliidia.]

6. et !ib.

-2.

Sat. 8.

Nun jiiamne rcpnnam

Prior interpretatio magis ad rem. ait, Non amiirc pulpita dignor.

Theatrum,

puipita.
:

N^m mox
Ut
scripta

Ludorum

dilattonem

id-est,

spa-

40. Grammaticas ambire tnhts.]

tium intermissionemque, ad accuratina emendanda quae scripsi, anteqnato vulgcntr. Quod

luctdentfir

mca

discipulis suis

dictent et proponaut etlis-

admonet Epistols ad Pisones.

Me-

ccnda. Fers. Sat. ]. v. 29. Teu' cirratorum centum ditlata fui$se 9 Pro nihilo pendas f Puljjita.'] quibus recitentur canaina mea a trrammaticis, vcl a mcipso. De h&c Romanorum ambltiosi rccitatkjnc Fersius cit. et 1103 ibidem non pauca.

Nam intra dies taphora est a gladiatorio ludn. pugnse de6tioatos, spatiuiu concedebatur gladiatoribus, ut sead ccrtandum inelius cumpararent. Milim ego lanieu cum ductissieao Salmasio legere, dcludia, et ludendi cessationein et fmem
ipterpretari.

48. Ludui enirn, V.]

Climav

pst.

Ludus

1 .

H/m
ex

iiicr

Uicrumie, &c.] Terentianns

in ^rjverbium abiit;

iate

cramen,

cafftamen iras, irreiuimicirias,

h bc!-

Jocus

Aud4a

eoque

lum gencrant

ulivjuando funebre et luctuusum.

5Jti

iion.vni flacci

liWSTOLA XX.
O
\
liber,

AD LIBRUM SUUM.
liber,

Kt video,

respici

Vertumndm Janumque,
deris: Scilicet ut prostes

spectare vi!;4
[

ertn:i)i'iim rt
'

Jaiium:

uctnpc

ut venatis
ecpolitiM.

So

um pumicc

Ciavcsfugis, tt sigjBycreconrJograta: dolesexbiberi

jiauii^, et

Sosiorum pumice mundus.

fl
I

Odisti claves,

et

Slgflla

pudlCO:
laudas,
':

magnipendfe
sic
:

drmfgan, minime
:

tdueatus.
redire

Paucis ostendi

gcntfis, et

communia

non
?

Non

ita

nutritus:
ustibi.

tibi

vulgato.
e'j]
t

Quirf
inq\i'n

infelix
.

Tui quid petii

n

Noneritei>

Quirl misefr egi?

:

nemo
te

Quidvolui?

prcscuiiict.

N6sti

verb

in

dices, ubi quis te lseserit etscis ln breve te cogi, plenus cuni languet amator.

arctnm eomj
jrrijitl

Quod
mcu
s'i

?i

avidus,

ne^Iigit.

Qu6d

non

insaiut

Carus

eris

nonodjo peccantis-desi] augur, Romae, donec te deseraf ;ras.

il

8 *5
[

10
i

augur odio delinquentis, Rom;e inpretSocrjs, usquequo ts juvcnms dcnciat. Cum antem vulgi manibns tritus negiigi inciuks, vel clam nutiies blattas
inutiles,

CotltrCCtatllS llbi mdrfibus SOrdeS

'''

VOl

Coeperis; aut tineas pasces

.

ti

'

Aut rugiesl ticam,autvmetus mmerisllerd

'

...,,'
in< rtes,

vel

ablcgaberis

Utj-

ojud,

r*

ohligBti:s dcportaberts

Ridebit monitor uo:i exauditus, ul ille, u i ma leparentem inrupcspmtnisitasellum 15 l A

Itardam.

Tunc

ridebit eastigatur

nyn

auditu;., velut iste a

qui asinum non obedientem impulit in

praectpitiuru:

ANNOTATIONES.
3.

Perlummtm^

Per prosopopceiam librum

9.

Quodsintm

ob iinminentia pericula. Jammique.] Hi dii pnEsidere vendentibus ementibusquc credebanlur: et ad eonun statnas ac templa crant taberi ae bibliopolarum. Dc Vertumno lib, 2. Sat. 7. De Jano
a pubticodeterret, }'c:'tu)nitum
lib. 2.

auum

lor, si

Icbral

odio t f( ] Si non omnino falbcne auguror, prim6 quidem novitate cca.c eris, sensim in Eistldium incurres. Sic
fit.

ciiiin \'ub

12. Tineas pasccsy &e.]

Ncglcctum
blattte,

et pro-

jectum exedeut

tinese et

Taciturnusf

Sat. 3 et 6.

Sjiectarc videris.]

In Iuccm prodire

is,

et

public? vcndi,
i. SosUfrum

gebantur
rtosus,

iibri

pumice mundus.'} Fellibus intepeltes autem pumice laevigari,

esaequari, expoliri solebant,

Pumex,

\a\

ii

quo
36.
-

tudia

ei

aspera complanantur.

Vjde

obscuTua et despectui babitus; jam tacentibua de te tot bominibus. 13. Fugies Utuam.] Tunqnam extlio mulctatus, sermone Romanorum haud ampIUts celi bri. f catn.j Urbs est Al ics,( uone minori nobilltata; in qud nimimm sibi raortem illc couscivit, ab eS dtctus Uticensis. Vide Iib. 1.
>

<

PUn.

1.

21.
liic
1

Sosii fratres erant bibliopoke

Ode

12. et lib. 2.
.

Odc

1.

iufiig^ie^

unde 3. Odkti <i5. A'-;.

dere: tmplios in

antonomasucd nominantur. let ini lusum n ian di mi contineri non vl

1

/'.:</,

Itfris II.]

Veluti captivus.

Ex

te

.;

<

Ua

nutiifu.

.J

Non

eoconsilio tami n
scil,

acri|nu5, ut prodirt.s iu publicum,

DiHt dtrt-] Al. DescendrrC)

Tliv^cvmi vicum
a"d

e collibu in

imuiu Cselii inOntis, apud Vdabrum, ubi Vertumnuj aedem babebat; <t plort^ erant tabcrnx , (ibrariorum prBesertim. o.Awic(/ cr/.v.-vj n ditiu.] L.m senu
1
(
I

ercium aut literarum iuvolucra Ilerdam ; mtitendarum. Ollm chartu intectaa obligarl obsignarique mos erat, Alii legutrt, ,01 sensu. Namsaliamenta, piper, tbus, aliaque ejusmodi K m multa invoivi hoieiu rbartts inutilibu6. ViJe lib. 2. Epist. I.
1

in fine.
F.t

CatuII.

laxas scombris sape Pers. S:it 1. v. 43.

..

dahmt
uz 9

tunicas.
nectlius.

n%atiu
.:.

rueris,

uon

poteris ad

me

redire,

tit
1

cKj.ur_tris erratis qurc in tc fortasse notabuntur.

/.

angustiaai tt discrimen redigj te, cumjam a pen qui priua diligebat. Alii sic sch te conifLjn eomplicari; vel non integnun u sed^uce^m pervolyi dumtaxat, ct pleraque prseitij. a leciure dcCesso et lancuentc.
lu brevete cogt,
in
I

&c.] Scis
:

i\

'

iae p ad Sicorim flu,

vium.

Ej

ita

mei
.

Itb.
t

-l.

etustd
r

Ikrtlamc:;.
\ 1

undis,

Qui mali m )U< r.J Quidam rusticus asinumcerueusatl praecipitenj rupem obstinateco^)

5.

EPISTOLARUM LIBER
Iratus
:

I.

20.

571

quis

enim invitum

servare laboret?

Hoc

qu<H|ue te mauet, ut pueros elementa do-

enim eonerur invitum servare? Itlmi etiant tjbi continget, ut seuex batbutieni te
ecquis
ailhibeat doeendii pucris primas
literas

ceotem Occuuet extremis in

Cum
,
.

tibi
.

balba sencctus. sol tepidus plures admoverit aures

vicis

uhimia

in vic -is.

nmque
liber-

sol
tibi

tfpcsccn-t

pluicb audrorcs
Hiccs

Me hbertino

natum

patre, et in

temn

re

proebuertt,

me

tini

patris filium,

miatnvis

non

20

0,'itlf utiicn,

Majores pennas nido extendisse loqudris: Ut quantum generi demas, virtutibus addas. Me primis utbis belli placuisse riomique; Corporis exigui, pr&canum, solibus aptum,
Irasci celerem,

mduluin
tfa^

extendisae alas ultra SciiicetW tantuw ad-

tamen ut

placabilis essem.

125

qirjotum detr;ixe is Narrafns grariosum fuisse mc Romsa Optimatibui tam in bello quhm in pace; s.aturi brevi, canum ante tempuM9 apricogavisum, uacunduin,
vittnti,

origibi.

Forte nieum

si

quis te percunctabitur aevum;

setl

mitigari factlem.

Quod

si

Mequaterundenos sciat implevisse Decembres, Collegam Lepidum quo duxit Lollius anno.

qurspiam a te inqnirat roearn iBtatcm; discat nie quater undeciin iivemcs decurrisae, quo

anno LolHtu Lepidura collegarn

sorutut est.

ANNOTATIONES.
tenJere, refrahebat pro vfribus
tia
:

at pertinas het-

renitebator:

tum

irarus

Itte

asinuin impulit

Lilwtina natum pnfre.] Vide libro 1 Snt. fi. 21. Majnres pennas md>t extevdissc.'] Nata.

<jih!

tendebat, deutisitque in pracipitiuin.

atteraria
vili

liuin

i>c cjt-neris

ignobilitatem illustrlsae

me

110-

17. Utpuerss cl-mentudocentem Gccupet t &c.]

bdibus
lioni,

scriptis.

Ut
et

manu smis

cnjtispiam

balbi,

23. Primis urbis.]

Maecenati, Au^usto, Polv.

pueios daceas elemema.

Juvrnalis puriter
Yirgilii

&c.
309.

not-it

nostri Horatii, Sat. 7- V,

miseram banc sortera ciirn 226.

tum

24. Corporisexigui.} Lih. 2. Sat. 3.

Ftaccus,

et hiereret

Citm totus decofor esset ntgroju&go Martmi.

Ad summum

^..t.ongos tmitaris, ah imo lotus moduti fapedaiis.

Hara tamcn
ViuV,
Ifi.

merccs, 8tc.

25. frasei celrr^m, tnmen u/, ?c.J Cie. aJ Attic. lib. J. Epist. 14. scribit, IrritahUf^ csse
placafalr*

si

vacet, quse ibi

pridem annotavr.

Extremism vias.] Ludima^isirischolam habeie amant in triviis, in qu^ inciduut ac desinurri

tato.

pluresvui, loco nerope maxinie frequenVel Borsniua deaignat vilem magistrum

opttmerum sccpe virorum 3 cnsdcmquc et esse kaMC agilitatem maUxtiemquc : lutlwtB ptcumque brmitati tnbuendam. 27- Quater wul* Off, &c.] Annos tetatis qua>s

arnm

in reruotissima uibis regione habitaniem. 1 9C-itm tiH sol tepidus, ]

tuor et quadraginta complevisse, ciim consulatum inirent Lolliusac Lepidus ; annoscil. L.C.

&c

Cum

verb

non pueri tantum,

-ol et

alli

plures ad te audi:

732. quato

endum
peratn,
c

confluxerint, fervente a?stu

et sole

vel

sub vcsdictata

jam

defeivcscente,

cum

discipulis traduntur.

20.
rne

Me
tum

libertijio

natum

patre*,

&e.]
Scc.

Multa

de
id

narrabis,

ex ubscura origine evasisse

Horaiiu natuserat L. ManlioTorL. Aurelio Cotta Coss. an. U. C. 683. ut dictura est lib. ,1. Ode 21. 29- Collegam Lfjxulum oun, &c.] M. Lollius vinute sinpdeii et Cresarii grati& adeptoa consularum, gessit laudabilitercum Q. .'Emilio Lepido. Dio. lib. 54. Ad cum iuut Lpist. S. t*t
et

Nam

pritdarum nojnen ac splendorem,

18. et

lib. 4.

Odeo.

'

>

Q. IIORATII

FLACCI

EPISTOLARUM
LIBER SECUNDUS.

EPISTOLA
nnrfta
referi,
et

I.

AD AUGUSTUM.
splertiA collaudat.

Optimum macitmtmque principem mird

cetera

C.csaris in
Quaii.ioquiJi-iii,

duntaxat ccslimantcs rcdarguit. poeias beneeolentmm stimulat.

6
A.i ? u:tp,
-i^

De pot-xi Dcmum
["']

fJtJM tot sustineas et tanta negotia solus,

r. ^s Jtalas
.

uuus mnlfin tot tautaMMpft rennn, [taliam armis defend, institutis exomas, leportus

armis tutens, monbus ornes, Legibus emendes; iii publica cominoda pec-

.,

gibus corrigis,

.;;

s<:>"

peccapubli-

CCm
r" r Sl Ion ?'o

rem adversus
cam,
I

utilitatem

si

ptolixa epinolt imcrct

sermone morer tua tcmpora,

facta, dcoruin in

n - i Cfesar. 4

I**

*]

ocejtiopes tuai^rati-

llounilus, etLiber pater,et

(

cum Castorc Pollux,

templa reccpti,

or.

Rr.ir.ujus

IV.,,l,, s ,

()st L 1U r e ntia

fecinora^missi
hominibus,
sedificant
;

in

dcn.m

fa-

Dum

te >' l'as

hoininumque coluut genus, aspera

a, <bim in u-rrib ver&antur curn

difficilia

hella

bella con-

ficiunt, a^vos

dUinbmmt, nrbcs
gratum
merii\hiberi

dolueruut

attimum non tif suis parem.

eidit

Qui suevam ocet

Hydram,

CoHfiponunt? agros assignant, oppida rondunt; *> Ploravere suis non rcspondcre favorem JSperatum meritis. Diram qui coritudit hydram, Notaquc fktali portenta labore subegit,

bene cognita

moustra pcricuiitrum plenu iaboir jvnl.miuit,

ANNOTATIONES.
EfMsrolam hauc expressit Aqgusttfs ab Hoiatio,
1.

Citmtot.]
'

kiiiI-

cximiam
ad

5.

cum
'://

eum

nfiiui

Uomtdust] Quatuor primivcrsusinstarprosut: jam Augustum extollit supra herocs

sdtQ,/fubd

^sntfitliscriptisttiesum-potisiiir
in
s,
i

ma\imosner coinBanUODem. Virl.l. 1. Ode 13. Indorum victor, animum curis btftfff patcr.]
liberauSj c^c.

witmlnqttaris.

uapmt

^'nosin-

fmmbarinwb.
_\nn|)t' ItigefatSecmoQes lli.nmi Caesar aiuiiue 9

6.

l)e itoc alilii. Castore Pollux.] De bis Ode 3 et 1-2. lib. 1. Deorum in tcmpla riapti.] In dcoruia
adscki.

nullam
Anic.i

in
'

t*is

ractsaa

cuiaxe
itesrj \
i

memioaein aagtfe fereba*. < armcn nnpenyvcrat

numerum
7.

licam vteioriam prinorioaMQ suorum Tibcrii ae Drusi \ ronum, (Marumque Suet. \u,\ H<.r;itii. Ub.
. \< '
.

srriben

Multa in holella Componunt.] mincs beneficia conicrenies. Colontas deducendo vcl 8. /Igtas awgnant.] niiti! udo, agrobque urbibus atljacentes iis tlisAspara
tribuendo.
u. Ploraverc suisno7ircspondcrc t &c.] Qucsti sunt quod parum grati pojmli haud pures nus meritie honores deferrent. Hercules 10. Diram qui contutlit hi/dram,]

tSus/tness/JSummus princi psfllioscuiidemjadhibet in

consilium,
..'

at solus

impcrii

molem

sustinet.

&
piflo,
2.

Discussisjam factiohjbus, victo Leprofligato.

Antouio

Res Itahs.]

Kom.

Imperii splendorem.

Optimis instttutis s rectftque dhciplina, quibus mores optimi formantur. :j. Legibus emendes .] Cic. Philip. 1. /.
Aforifals.']

duodeeim laboribus
brat

exantlatis elarus,

quoscele-

Lucret.

init. lib. b.

Vide

lib. 1.

Ode

3. et

lib.4.0de4.

rccta, r! a nttrni

rt

10,

Non

in/drn secto corporejcrmior

Jumesta, prohibei

contrari

Sueton. Oct. 32.

in

ftini.

dufmtcm ncvit
Erat

i^c morat:
.'.<..

utiliter

ab eo aancita pleraque commetriumviratu rece1 1

llcnulcm^ &c.

ct

cap. 27>'etiam
(''gumoitc:

Fatali.]
coelo

in fatis,

non

aliter infereo*

pisse

morum

nglmcn pnpchtum.

dmn

Herculem, quara

dcbellatil

momtrtf.

i .

EPISTOLARUM

LIP.ER

II.

l.

.'tj.i

Cornperlt invidlam supremo fine dofliari. Urit enim fulgore sho, qui prtegravat artes
Intra se positas
Praesenti tibi

cognorit
vinii.

imidiam
qni

tolA

m
i

ini-

Nuti,
'.

ar-

extinctus amabitur idem. matu.ros largimur honores, [ 81g

:

H
j

inreriorm

uidus*
iil>;

iriinu

ouprimi
giligetur.

tuus

Viventi
tl

Jurandasque tuum per nomen ponimus aras, Nil oriturum alias, nil oituin tale fatentcs. Serl tuus liic populus sapiens et justus in uno, Tenostrisducibus,tcG, }l iisanelerc,Hio, Caetera nequa(|iiam simih ratione modoque 20 /Kstimat, et, msi cjiub terris semota, suisque

Cultlltll d<

':"|'i

itWUU),
.

arasque erigirau., odq

bitur
|>cr

jur.i-

nomen
i''
r

ti

uui,

prouV*

"'"'"

"''"'

'''

justus etsapieus,

Temporibus defuncta

videt, fastidit et odit.

pOpUH nempe utUi te imperaioxibua Romauis Gna :ts1,111- prcefertj non aeque bcneju,

&***
dicat de aliis rebus
ligit
:
i

Sic fautor vctcium, ut talmlas peceare vetantes, Quas bis quinque viri sanxerunt, foedera reirum 1 U
rS3al

vel Galuis, vel

cum
cum

...

ngidifi frquata Sabinls,

25

Pontificuin libros, annosa volurania vatum,

teu

iUcel neatque asperuatur omnit , 11 ^" 1 eterris aUtracta R -""i ""dtumpic pfcatejntai aded yetusta probans, ut tabulas delin<*"* prohibentes, 1 decemn, "" l,!i;,i: h >

'

!;

Lvoraanorum aeu ayud-GaUios, scvcris Sabinis coraposita, jus pontincalo, antiqua vatum pftedicta,

ANNOTATIONES:
12. Invidiam supremo fine domariJ] Non anle mortem: mox ratiunem cjus rcl suhdit Quintil. Dedam. Res i/Uer initia urunt: at
livor mortfi svlvitur.

l&.Std tthishiepop.
ct

sulerter ad

-os

Gsfa] Transfo mgediosi reprehendendos, qui vetera

sin<

scctantur, et quoevis i.uvi fastidiunt

mine

et judiclo.

13. Urii enimjulgorr, &fe.]

'

Qui

caetcrls prtE*

ai. Terris semota.']

JEacliommura cok

ellit,

horum

excitat invidiarn, quiavidcntur sibi

ahlata, carmiua pofitaxum

ab eo deprimi. At cuna fkto eat functus, jam virtus ejus ab invidis etiatn cohtur, amplius non
nietuontibus viventis Hilgore jxrstringietobnii. 15. Prtrsenti titi y cfV.] Tu, Csesar, vivus

23. Tubulas pectare vefanles.]

quas JJecemviri, ,ftd posuerunt an. U. (>'. 302. l'orr& quae continerentur, liaud comperta omoino,
rju6d pauca, quce ad
dici;i

mqrtuorum. Leges 13 t;tl>. iuatar legum Solouis, comi

)#>i

etiam in

deliciis e;, invidiaoiquevictati

quod

est

BrorsQsshigulare, Nemge tua m ignitudo cuncta supergreditur invidia ver6non reperitur nisi iu:

dUoipliuana et juspectant, intercisc auctores produnt:

*li

morum

ait

Alex.

AI<-x. lib. 6.

c;tp.

10
et

ter acmulos et fcre SSquales.

Pr,rs<

Adcoque solus bono5.

menta quoedam eavum pervetusta

refert.

obsoleta

res disinos adeptua vel dvun htcinter nosdeg'19.

:iti.]

Lib.

S.Odc

PnasfRi divus habehiiw

A/aturos.]
i.

.firjustus.

In urbe ne vrito, neve sepelito quid agro plantaveris f a.uinque fredes u vicir.Q abeslo, &e.
24.

Jam viventideoitoa.ServitK ad Ecl. /higustus templa vivus mentU t inquit, citatque hunc Horatii loeum. Propert. 1. li. Eleg. 4. Arma deus C*esar ditcs mcditatur ad hidos.
Xd.Juran 'anp;r]\<'\\\\ teuentesjurabantolim. Tuum pcr nomot.] Throd. Marcilius vult, Tuum prr /ittmai. Std tiuitundem est. Ponunus aras.] Vide lib. 4. Odc 5. idcm Dio. ubi refcrt cdictum scnatOs de (Hvinis bo1. 15. iiorihus Augusto triboendb. Ovid. F.lsi. 1.
Ctrsaris

F&dera regum, &c.

alteruin a Tajquinio

dus

Duplex notat fasSuperbo cum captis

eivibus Gubiis, in ipst urbe; alteruul a

Romulo

cum Tito

Tatiq Sabinorum rege t hoc eaquattnn, sive sequis factum conditionibus; nou avi:

tem prius
foedere,
utii

illud,

quod iniquum potius dicatur:

Marcit.
1)
1
I

ut bcne observat Thcod.

Dion. Halic. Ub.

4. de posteti

Tamen

eonstat nullas

arma eananl aUt Roma?

'

zrts

aras.

fuisse, st-d

tantum

scribit constitutum esse, ul csnnt eequt Romiitus et Tatu gns, cf eaquoji/er honon &us/ mtur, 25. Galiis.] De his T. Liv. lib.
.

1.

Vide

in provinctis, nisi fort^ privatas. Sucton. Oeiav.

anuot. nostras
Sulwii*.]

lib. 1.

Epist. 11. et 15.

cit.

52.etDio.

t.

51. decretas sibi ex senatusconsulto

T. Liv.

not. ad

Epodon

2.

haud accepisse, im6 probibuisse, narrant. In urbe quidcm pertbmcissimi al vtimtit hoc konore,
at<jVf nrs;entcas

26. Pontiftcum libros,] Compositos 4 cuitinentes ritussacrificioruui, |i

Num,
orat.

cham

statums

nM

positas

conflavit nmnr.s
iini

; et ex ns aimas cortiruts ApolPalatino aUlvcavit. De privatis aris Au-

Annales etiam siguificari voiuut, Cic.de n. iyii. Injurc cvfiU, et in ponijji

-,

gusto ercciis mtelUgendus er^o bic H'ir,itius, de 1'onto, Elcg. 5. et Etem Ovid. awe ii:. et
]
.

etin duodecim, tabulis plurima estattliqu effigks; yitbd ct vcrborum p n&sctit , et artionuru qumdam gentra majorum.
'

3. Eleg. 1. et Virgil. Ecl. 1.

!

Il

irs ftrnm

$a>pe tener nvstris ab aviliim ipibuet aepins.

Clc.

De

vitamque declarant. avatum.] Attii Navil, apud Div. Servius ad /Ea, 5. Macrob. Sat. 1
we/n

57*
i Musis
;

Q.
n

HORATII FLACCI
Albano Musas in monte
,
.

mome

Alino faisae
./(//! si, qtio-

Dictitet

ilntata asserat.

niam

Bcripta

Gnecornm
scriptores
;

vctus-

ai,

qum urajOFum

suat antiquissima qua-que

....locutas.

r'

'l J

lissiina etiant pcaeatanti8Viraa ex-

Scripta, veloptima,

Romani pensantur e&dera

istunt,

IjHtini

simili

tmtione
.erbis
cilira,

sestimannir

pluribua
:

non
liihil

esl

op

is

nihil

in

cxtr.i

nucem
et

rlnri

l-orntnc

apicem

attigi-

mns
et

pin^rtnns,

cannnus,

luctamnr soiet.ius quam Graci. Si tempua metiora facarmina, cit perinde ar vina, qu.Tix>, quot aniti auctoritatem dent lii.ris? Scriptor ab annis rentutn mortuus debetne ce..seri inter veteres et bonos, ar, inter unol.Hes et recentiores?
Definitio ttmporis iiecidat con-

Scjiptorestruuna^nonestquodmuUaloquamur: Nil intraestoleam, nilextraestin nuce duri. 31 Venimusadsummum rbrtunse: pingimus,atque psaJHmus, et luctamur Achivis doctitls unctis. 1. j. .. o. ^ meliora dies, ut vina, poemata reddit,
,

Seire velim, pretium chartis quotus arroget 9^ anllUS ... c acriptor abhu.c annos centum qui decidit, inter

*..
i
.

Perfectos veteresque referri debet, an inter [832 1 ,j a {, n s Vi es atqlJS n0VQS j Ex C l ur J at ur o fnoS. * ,t^, st vetus atque proous, centum qm perncit an| j

^
.

'

tiwersiam.

Vetui
<!

et perfectus

Quid? qui
*

!!JX obnt.

V2
vei

mcnse

y.nd anno juniot

"T vero f qui

cen,um uno

deperiit minoruno mense, vel anno, Interquosreferenduserit? veteresne poiitas " ?

imeriit,

An <TJ0S

et praesens et postera respuct aetas

42

quilms annumerahituv? an anuqu.s, an iis qudi a;tas nos,tra et sceutura negliget? 7

ANNOTATIONES.
Mareii duo vaticima satis incondka profert T. Liv. lib. 25- <'. 12. alterum Cannensem claHem pnedieens, alterum, jubens institui ludos Apollinares.
feirr.e

Eclog; 6. colloquia
sis fnisse

Alii rum Anrnne alludi putant aj Numae cum Egecla nyxnpha' in moitte Alhano; nraesertim cum ISgeriani unam tle Mu-

Non

pigebit ea deseribere.

Prius sic

BCribat

Diunys. H;lic

lil>.

-2.

et Plu-

canehat.

lanh.

in

Numa: quaiujuam

Tull. 1.

Leg. eos

Jirfiem Trrrjugcna Canrutm

R mumefeuge,
Diomedis

ut

imperitos et barJos explodit, qni

Numam

Nc

te dticnigeiue

campn

cngatit

euni Egerift coUocutum credant, item qui apiaquila impositurn. Q8. S', ijxiia Gnjnrunu 7c.j Refcllit poeta ApudGrcecos, inquit, vctusvulgi Ojiinionem.
tissimi qutdem pariter etiam optiini sunt. At non it;i se habet de scriptoribus Latinis. ImO coutiarinm omnino (i-ii ju licium debet. Atuue tam fatsum est arbitrari Latinomm amiquissipi-aestantissimos, quam affirmare olivam
nihil
itero
intii", nucem extrti nihil duri liabere; quam contendere pictores, cantores, athle-

0b}t$ertt3*semanxtspugnantern*Sednequecredes j4nt&mihi t doncwmt ompleiis sanguinecampttmf

cem Tarquinio ah

Muliaque
/" p \iUum
Ptsi
..'','

miiiia

c a tuorum 'deferat amnis magtrum <k terrdfrugiferente;

.

penn ^erisquejerisgvp cotentibu* tcrvts Ut fuatescacarotua, Kom m'ttaJupit>r t. Posterius^armen obscu ius per|!exiusque st-ripturae

genere, ut ait Livius,ita fer^ habebat Honndiil.p si perdueltes erpf/tere roltis y

Ei vomicam
l'nrt
;

^etitutn^ qv<r longe

aUenigenarvm

Apoltineri vovcalU ccnseo btdos t

la^

tJr deo .-!<' tlineri fhatto coitiI tjttotanmSj Qtetmt }am poplit Uvs pupotos diderit stipi partem
'
'

apertc a vevo et 31.

A'//

Rtimanos Grsecis antecellerc, qure quidein ul omniuni judicio abhorrent.

intra est oleatn, G^c.j

Vrovcrbialis

sermo isteusurpari
'runto pirix

solct in eus, qui negant

ma-

<

>:

pro seaue stdsque,

nifeste vera, vel asseruot perspicui falsi. i.nim-

Et prtPinr ludzs faciutidis nitu prteesto. Qui summumpopotoplehujueendourbedabii jus. At Us qutnqueviri Gt<bco sacra rttuobetmto
.-

vero quid certhis, quara in olivft esse os, et cxira nuce*m esse putamen durum ?
Oteam.'] Olea pn rie '-st arbor, olira fructus attamen utraque vox in utraque significatione
rj

Har

sifaxitis rcctc, gaudebiti* semper,

AtqxSt adebfiet melior res popiica vcstra.

ponitur.
y
-

Nam is dius vestrot pct cfet Ues stintptet adunvm

t->.

1'rmmits nd

Qui vestros campos plaiide nunc rwraque p cunt 27. AUtano Musas in mnntt hatta*.] Quia

surdoposito, multa eonsequuntiu*.absurda.

)ip
;

summum furtuna.'] UnoabNem-

dicamus deinceps, inquit po. ia, uoanimawse celebriores Gracis, et artium peritiores; quainvis

Konticolae sunt Muso*, binc Horat. Musafum Latinaruin sedem collocat apml All^anos tumn-

hactenus
i.i.

il

praestare

omnibus

crediti sint.
pfllse-

Unctis.']

AthletBe ungehRntur ante

\m,
iu

in

medio

Latii, ubl coinrounia sacni

1-

sTa.11, ut olei virtute

tior.i,

membra

fierent

tmn

roiius-

ttnoruro celebrsri solebant.

Turoeb.

Alii

mimice

A!bano Musns lunt oh n< mpt

;

cnllotMri
rustieitati

a pofra nostTO sn-

34.

tum eriam tubricaet teneri diflkiHora. SimeUora dies.] Aliud argumentutn

&r.] Besponsio

oi> r

t.Liifa

fjmili

m,
.

ul

Alhani mnntisr, Virglliui AibauoniMi

e*J

dissimili.

39. B$t vetus attjuey

versatii,

est ao%

reg

"11

,''*

t<

ncursus scribere, omiserit nominuin

ijuod tcBtamr Servius

quam mox

enuvellit Hoxatiua.

EPISTOLARUM LIBER
Iste

II.

1.

.->,

Qui

quidem vcteres inter ponetur hbneste, vel mense brevi 3 yel toto estjunioranno.

III**,

jn

tei

e)

rfuntaxat

vel

anno

posteri

.1

fiterit.
,

Ezo

45 Utor perra caudteque pilos ut equinse Paulatun vello; ct tlemo unum, demo etiam

rninuta-

tira
:

letraho quasi
'
.<
:

unum,
Diun cadat Qui redit in
Miraturque
elusus ratione ruentis accrvi,
fasto*, et

piloscautke atque diruiuuo umnn

iteraq

ai

<

D|

rittaH

nihil, nisi

virtutem aestimat annis; quod Libitinaaacravit.

cumuli ratione d iptus vincatur, qui annos numerftt, **%

bentis
1

'Itigit;

quique
sapiens,

nihil

laudat, nisj

quod

Eiiiiius et saj>L*ns, et fbrtis, et alter

Humerus, 50 \

mors consecravit.

Enniua et strenuus, ei tiomeio

1

\_

Vt

secundus, ut aiuni

critici dicunt, levitcr

eurare videtur

rum

Quo

prorpissa cadant, et sornnia Pythagoraea. Nffiviasin manihus non est, ar tnentibus heeret

quo deyeuiaot pplUeita el st cnnia P tliagprae. Msevius Uaud Legicur, at aoim

soTicitus est,

ViziiC recens:

ade6 sanctum

cst vetus

omne
r
>

tenetuc velut

novus; adeo saexj

nclitur,

cnttora est orane carraen antt-

poSn
Ambiiritur quotics, uter utro
sit

quuru.
cuviu
.

Sed quum
sic

prior; aufert
alti

quis .iii.ru
.

pnesrantior; Pa-

loctisenis,

AcciuscxceUi

Pacuvius doeti
4.1.

famam

senis,

Accius

listiraationem obtinett

4NNOTATIONES.
Iste qjjiuem vteres."\
-

Ita loquituradver-

sarhis.

T) ac spiritu se informatum. 8. v. 20. el lib. I. Sat. 10.,

lib. 4.

OJe

45. t/tor permtSKO.']

Tttii

rcsponsione utor,

Sttpicns^]

Quia cor

tripli

x sr haherc dict l>it,

d1!eret,< iisecam

ac te expugno, inquii poeta.

Cmtd
Serlorii,
:

9,
t;.ii

&?C.]

Ex

historia.

( '-

nempequodtripticera linguami >;m,i, Latinam. ** II.

,!
i

cap.

:.

ut barharos ac ! rociores
ioa

10]
.\l

militum equos adducijusr

validum.

Cic. Tusc. 1. ct Qtoia militavit. pro Licinio Poeta. Clandian.

Fortis.]

tir,

rrtm: hnbei illem, ahe

fortis

um

im-

Alter Hometus*]

Homerici po&eos
eriricl

virtitte

becilliap

ralido, infirmura.

imburus.
51. Critiri.]

Dato stgno vU
1

equi

irohecillis

caudam

Grammatici, vel

oh Aii-

simulabstrahi re et avellere nitebatnr frustra; cohtrl vir tn6rmus fortis equi caud im brevi denudavir, ampulos pilos evellens. Tum assurgens in eoueione Sertoriusait: VidetHt, commilitones, industriara ptua poase qu&ra vires; sic quse uno rmpetu raj^erari nequeunt, paulatuo arte et jab
ibu
tientiS vincuntur,

ma

nn

gnsio instrturi ad recensendos tibros in Palatinl Videsnpra EpUtolain bibtiothec^ cottocandos.

19. et postea Epist. seq.

51. Snm/tift Pyih

/ soj
'

g .] Ennius rpse de
-

sc

An.

1 .

Hom

'

De
r

his vide quae

,r.

amplius anhotavi pridera

a>l

6. V. 10.

rluterch.
6'V.]

hei ftnc

Ennlt

pa itquam dcstertuit esst

46.

DenWKtiwm,
:

Siugulosannosdemenille

M&onides Quintus pavoneex

scri]

PytJutgorteo.

do paulutim, corruet acervus

tuue

unnorum

eentum

num

sensiraque deducam te ad postreraa u Porro licfl.it miiii semper unum andetrahere: siquidem concessisri, inter uetota

rum <*it y ^c.] Nasrij ta,qnippequaeinemori&tenentuT nonl egent subsidio litcraruirr: tam ;us, nec

h;

jreni aniinis, ut

etiamnum

recentia viilearftuT.

tcres Tioutitt f>otti, qtL

onno fwtiot esU

1

Enaio antiquior,
aHoquitur:
:

47. Dinn cadnt elusta ratione ruetltia aeervi,] Alhisiuest ad Soriten, quee rgumentatio mnl

Cicero in Bmtusie Nennn sumpsUti mutfa,

si

fateris

vtlsi rtegasi surrijyuisti,

Campanus
i!

tarum
rfo

est acervus pr positionum: qutadissolven-

fiiit:

stipendia meruit beilis Punicts,

:

Sicut antem Chrysippus sist< ndum in unfl e: prapositionihus nequaqu tw dicel at annos non ita hic definiri ostendit Horatius. Chrysippum *u jiiiat Peisius ad calcem Satyne ultiiiup:
:

singulas, tota vis argumenti sotvituT.

et

carmen condidit

scripsil

ni e lias

et

tra1 "

grjedias stylo in

1 J' e primis midito et gravi. primates probris insectatus, a Triumviris 111 vincantat& exen prus palinodift inde cula conjectus;

e^t.

Ejiii^-aninia

superbiae Carapanae plenutn

-Depinge uM > InventnSj Chrysippe^ luijinitov

49.
l.tl-itinn.']

hoc ab eo facturri traditur: Immortalesmortales si foret fasfitre,

>

De

hSc vide

lib.

3,

Ode

.\o.

Ftercnt tftvrt Can ltaque pnsttfuam est Ort

r

ktmpoetam.
tttror

et lib. 2. Sat. 6. v. 19.

50 fSmnuset snpicns, $/V.]

eriticis
r.

Rtmiw

hauier lingu&. Oliitisuni Romte Cati Nsevium laudant Varro, Tullius, Festus, Nonius,
J

;uosi itur

pferanue negligen
r

<

''

adctique [>arum

mem<
;

esse

..
"

atque Gomniorura

quamvis^e
po

orae opi-

53. Aufert Pacw)ius<tocti fhmam senw.] Pacuvius Q. Ennii nepos, nt aiunt Eusebius ci Plinius,

riione et metempsycliosi,
ti-aiisiii^rissc jaculssct, et

Home
fa<

Brundusio oriundus,

Romas claruit ii
:

ulute

et

bonaxum disciptinarum luminibus

tr.<

576

Q.

HOUATII FLACCl

pi

-!...

IIo ediacuiu ac ve-

5SriS,
roanl ac
tate
'i

ET2S
ai> ;e-

SpectatRomapotens: hahet
|>ut*tilS

s ['' Jlyg ediscit, et hns arcto stipata theatro ] hos, numcratquc

nseni

pofitas,

Livii

Aiubwua

usque ad

y\(J

nostrum tempus, Livi

scriptoris

ab

aevo.

nostnm.

ANNOTYEIONES.
bene
nrtoltas csrr^ie: srripsit
\i:
I

Uiittiii,

.n,

Hermionam, AtaMnleam, Tt-u-

crum, &c. nonagmta

dichur.
gcedift.

L. Aecio paulb antiquior ad nnnos

Hinc seuex ab ennsetrai*. tio Tulliua euwi pr.efert omnibus in tra-

Hm

SlruU Epirhanni.] Hic PjtTwgone amlitnr, qusedam de naturd rerum et medicini, complores autcm eouirc lias pr.rctare scripsit quin ct ei Ab eo comoeftiae inventum alicrui tribiumt.
;

rnulta certf- PLtod^lib.tut.

Tuil.

-.<}

\r.\v.

I.

I.

'<
ail

essc verstts,

epud hurte orn&tos lib. D: OMt.

C&inttMtt>.
;

elutoratos^tie

Ep.
rffMftS

16.

fafrr Hir Sh atets ttws* r*f F.pichnrf caaiilctiam illam <uam, Nn$, -<,; fAf[xva.a
u$r>a
n.
;0.

66.

Acaus

Oiits at');t,:

cap. T. ^irPa< uviti' rlarisstmi gravitatr sentcnti///.]

10'.

aiK*r(V,

T^Urjx tJJv faevtSv. et

De

petiti

Cbnsul.

Quamobrem, immit,

*E-7fi;(rap-

aruir,

verborumqut pwidere, etauctoritattpep* sonarnw. Caf. 071 mtof ei samma cxro-

yu&v

piottife,

lendis oueribus

nuuim

tatigis wrffl

potes/

/*???-

*o ;/'.,',, pudm '/m< defuisse. Vhium tamen plus y/rao triiwtnr. Puutctuni vuU ri doctwrem, </ui
cssf
rf->r/i

affectanty

vuhtnt.

Cicero plerisque

Ncrvos ati)uc a; tu.s es * non temcre crcdcre. 59- CWfifu*.] Stetfus Caectitus, Mcdinlanensis, ut volunt quidam, scribendis comcediis iu Eniui f.imili.uitate ac Trientii urhe txcel!uii. usus, hujus ctiam scriptorum censor. Fsrbulaq
illud teneto:

locis

Acenun

laudat, cjusque versus afTert, ma\i-

Cietilii

ulus trii;ima h

vetcribus eelebntntur

me

vero

De

nat.
l.

Deor.

l.

V ide

qus de eo jam

annotavi Ub.

Snt. 10.

Nauclerus, Plocius, K> \u -liun, S\nu -if>i*, Tauajnw bus, Epifclerus, Falkcia, ftRiierator, S.c.
Quiiuil.
quit.
Tercnthis.~\

b~ .Diiilirr Afrnm toga convcnisse Menandro.} Aliauius Menandrum proye adicqu&.sse fertur. Atruiius poeta comicus Roinar celebratus est togatis falmlis, a lo^i

Ca-ciltum vetcrts lautltbus Jcrurtt, iuP.Ttrcntiiis noeta comicus Car-

Hom.

dictis,

quia

tle

rebus

Menanilrum imitatus est praeipue, et ;il> eo uon pattca suinpsit. Inscnio ct aalibus cxcelluit, eec non sumnvi elegantiS
Kouv.inis
tractant.

et venusfate dictionnm.

Kum

laudat Tullius in

Bruro.
inquit.

QuiatiK
Gell.
iu
lib.

hi togalis
StC

excellit

Afranws,
cai

13. cap. 8. Atrauii

connnennat,

quo

loquitur de sapienti.l:

Usits me gaiuil : mater prperit memoria Sophiam vocant mc Graii, vos sapientium. M&UUldtti J Dc eouofi ta couaieo Atbcuunsi

pucr aflductus Koimnn, TeLucani patroui diUgAntift institutus, ac brevi manumissiis ob egregiam indclem, tng&aiL. P. Scqnone et i.tfilitattin et clc^antum. q < L lio usus est familiantrr, aliisque ptSmorlbus riviiatis. Siatium CseuliwB uiaxinu- ohser\..\\-. cumque censon m adliil>ib;u. Sex fjbulaa BCtipsU ab ApeUodoro ci Mrnandio Gr;ccis porli tmnslaias, tanti l^uitu scrmonis propiietale et venustate, ut ab erudiiis quibusque uiire !audrtur. Cic. ad Attie. Opttmum Lattmtatisnuctl^i-inc oriun-Ius,
rentii
.
.'
.

diet-um est

lib.

'2.

Sat.

-J.

v.

I,

tim

tfl

dicit.

Quintil.

jam

cit.

Trrcutn Scftpta

b$. Pi ttttusad c.vmptar, &c.] E^regic Epitaliarmuui imitari in fabulis eonstituendis ct oruandis, atqueadexitum scite perducendis Plautus. ct
Ej:
l.

ud

S< ij.ioncui

.'fK.uutm rcfcruntur, netnpe ob

Attsonius

sin^ularem clcuantiam.
'J

'jiiotjitc, Qjui

'mbriaoriututus, mgeniofiutpeiuxbana
feaiivo.

Cowisj
Artc.]

ct
"t
t

Lutium i < a .'nnione, Tercnti, aftticto ptu urris puipita tocco.

rcntii st)Icrtia prceeipu;i fuit in

maximt

Iu tubc

rtoiuit

iisdcm tempo-

cx-

Cato. Comcedias acripsii vi^inti quim|ue,exLu-lio. Latiiufparcns

ribus, quibus V. Scipio, et

M.

priiucndis moiibus,

quam

satis

nemo

laudare

qncat. Poet.

Vide Donat. in Tcrcnt.

lib.
.J.

Julius Scaliger

diriturGeUio; et Musas, Latine loqui vcllcnt, Plautiuo aermoue locuturas, aii Varro ex StoUpe. Quintil.cit.Moruius est P. Claudio et L. Portio Coss. Catooe censore; ex Cic. De cl r, orat. n. 60. Hoc
et prtncepa elegantix,
3i

eap. 97-

Lrciissiinamorattoiuin tt
d;cit.

atlcm sumnuzw T.rctttn

60. Airto.] spcitattirum.
(r>.

PfSfi

luultitudine

afnuentium

Lie.i.] floruii

sibi

epitaphiuro fecisse dieitur:

Romse
tus,
hia>

Lwilia Andmnicus DO*fta cpicua eo tcmporequoS.P. Q. U. pacem

Po tuuam mortt
CamsedtQ
hcim!<
i

est

captu^ Plautus,

ktget, scena est tiesertOf

fecitciun Poenis. Utr&que finguft.apprimfecVxjrttJn sine magirf eOmmenoatioiie sui nomi-

s?, tudusave, jocu ique^ et numcri Iraunncri sintul (zavus coUaerumurwtU Properare.l Haec vox inbHcat oaSciuin gnari
/

Epns apud L^tiuos pnmufi

dij^nir scripbit,

gesta populi Kom.duodevigijiti cornpltKue libria, qui Annalcs Liviani dicti si.mt. Hynino-- rtj.nii

pottie, de

quo in Epuu, ad Pisou, Semper ad excidumjcstinat*

v.

148.

deowm
Ltv.

couiposuit, inquU Diomcd<

I.

^.

VidcT.

init.

;. et

Cicer. Tuse. I. iniuo, e%e.

EPISTOLARUM LIBER
Intenlum vulgus rectum videt
si veteres
ita

II.

1.

577
al'n|Uad
ii
>

est ubi peccat. C, miratur laudatqtre poetas,

: i

Vulpis

rectl judicat:

veteres pofta

i:n

et
i

amat, ut nihu
i

Ut
Si

nihil anteferat, nihil

illis

comparet;

errat.
bj6
citiatur.

rc lat,

liallu-

qusedam nimisantique, si pleraque dure [ ] Dicere credit eos, ignave multa, fatetur; Et sapit, et mecum facit, et Jove judicat aequo< Nonequideminsector,delendavecarminaLiv! 1 ... Esse recr, liiemini quas pbgosuni niilu parvo 7' Orbilium dictare sed emendata viderj,
. . :

5i

verb queedam
I

nL>-

solct^, no "
n,
.
.
,

im ondite,

iu|

-'
n
mil

:
-.

rij

iisse

tecte

.';
,.,,

propwio Jove

t^tSim mrn.
rcrt

jufln

,,...,.

despicio,

uec

proscribo, poemaia Andronici,

Pulchraque,

et

exactis

minimum

distantia,

^.^0!^^
r
,t ,

mUOr;
verbum emicuit si forte dccorum, ct i\ i* Si versus pauto concinmor unus et alter; IlljUSte tOtUm ducit VCndltque pO&ma. J5 Imlitfiiorquidquam reureheadi, non quia crn^e
Iritesquae
.

cximia,

et

ferfc

pertecla

*.

cenaeri, indignor; iwerquss bi foite iWcuotiircppiam elecantior, (luo unus ur a

JJ

vcntisiiores

appareant,

inique

profectb mn.ttiintegrtimosten^j^gi^ fero venditat.

quidvis culpari, non quod rustitroj niie s<riptum, sed e '
.

Compositum,
per;

illepidevc putetur, sed quia nu[posci.

Nec eniam
\

antiquis, sed
cevo."]

honorem et prsemia ANNOTATIONES.

et

quodrecehs: ac veteribus non indulgentiam, sed digniuiem

et
{

aiinam exigi.

62. Livi scriptoris ab

faeta,

Cum Pcenis pace auam

Ca.'ci fiUo,

Claudio Centone Appii

M.

dl>

in ontisophistas, q

emnhtmento. Natitra>fuitacerb<Enonmo~ m "/elacetavit,

Sempronio Tuditano consulibus, anno post ur-

sed etiamindisciputos,

DeeoDomuiusMarsus:

bem

coiulitam 513. primus oinmuro L. Livius

poeca rabulaa
lis

docere Aomsc coepit, post Sopbc-

ei

Euripidis

post Menandri,
iib

mortem annis plus tere IGO. anms eireitar 52. Anno defainc

' ^uececuiit. Si quos Orbilius / Vixit ad anmun oetaus pn pe centesimumj amissa jam pridem memoria: unde Bibacuu

versiculus,
est, liierarum ohlioio? lumdi tantia>mrror :] 71. Videriexa n h Pariler de Livii Andronici acriptis censet Tuli

U.C. 519. C. Nscvius poeta fabulaa apud populum dedit, quem M. Varro ait bello Punico
priino stipendia fecisse, idque
ipsutn
/

Orbilius uhinam

dicere in
scripsit.

eo carmine, quod de eodem bello

!ius.

Quippc

eju

tbulasnon
seneetu
e,

satis

dignas legi

pbst 15. M. Cato orator in civitate, et Plautus in scena floruerunt.

Annis deinde

ferfe

asseiit, in

Neq
\ius,

ie

magno

intervaUo postea

Q. nnius,

et

ju.\ia CaeciUus, et Terentius, ac

et

subinde PacuPacuvlo jam eene, Accius, clariorque

tune in poe*matibus eorum obtrectandis Lucilius fuit. Haec iV e exGelUo 1. 17. -'p. u!t. Quintilianus 1. 10. cap. 2. scrtbit, Nil iup :, tuprc!. Livium rfndrvnicum, nihil in Itistoriis supra pantificum Annales. 66. Ntmis antique.] 'Apyaixx;. Gall. a la vieilU mode: Angt. aite^ the old fashion. Videtur Horatius loqui ex Augusti sententia. Sueton. Octav. cap. 86. Cocotetos et antiquar
rios, ut

&c. decorum, Sfc.] 73. Verbum Atqui assutum crjssrc acvili togae frustum panni laram vt 3tem haudfacit,ut est in Kp. ad Pis. v. 15. nec laudatuT cselator sat tebciter aae exprimens q ai infelix o| ei s sumn I, quia totum bene atfinBrutu,
i

De

gere nescit.
7
i.

il>.

v.

32. Vide
cit

ibi aruiot.
;

Ducit.]
velut

Prod

in

ublicum

ct in sce-

nam,

opus
1

lutum.

iram volunt esse mangonibus ae ne';otiatoribus servos pro lucentibus. Quiutil.

,340

;
.

um

uerum yer

sprevU. <".

diverso g nere vitiasos9 pari [pse nimirura gemts efoquendi

ii

VendUque*'] jEdiles aj

76. CYasH.J Crassa^t pingu

aiunt.

bantpoeraata. Minervtt, ut

tcmperatum;

vita

arumiare<

atque biconcinyiitate,
inruni,
>il
,
,

liiqrum vetr

77. Ulepide.'] Sine tepore.

78. qui
Yiei

veniam
statii
rt
.
j

,;

dicat, Jupitex oinnis

ii
i-

Recte semit, et juns, ut etscienjus

plcraque habeam, nec enim ars ulla

fecta fuit
\

ac

Bapientite.
, , |

CJnde
..t:t.
li

<

et

;:sus
.

;o.

PtagosumOri
pli

&boratum

scri]

eruut.

'

uti

frequeutes
UiustT,

^asin&ig^re
c. 9.

olii
(

gram.

sichabet:

lus Beneventanus, a)tno qv

viigvc-.-itj

Pal

consuU

: .

57*
Si expendaru, uorunt apie

Q.

HORATII FLACCI

-m non a.m- fcbuia inced p crocum et nores, tiniversi prope seniores e lamebunt verecun-

*am

nullam
,{

esse,
:
'

quoniam

^"d
.i

" '"""
]

iolerti
I

''

cio:

seu

qu&d

nilnl

lacuil

seu

quod indiglere
i

num

uuori-

tnis,etsenes<
c

Recte necnc crocum floresque perambnletAtta Fabula,sidubitem; clamentperiisepudorem 80 .1 j Cuncti penc p:iires,ea cuni reprelieiidere concr, Quae gravis .'Esopsis, OUifi doetUS RoSClUS egit Vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt 83 Vcl quiaturpeputantparere minorihus, ct qufe [mberbes didicere, senes perdenda iateri. [ 8i8 ] Jain Saliarc Numae carmen qui laudat, ct illud,
.

s.

Quod mecuiu
IngenijS noil
i

qui
solus
11

Saliorum earmen u NuroS , ;vultqne eredi

,

llle lavct,

'11

ignorat, solus vult scirc videri: c _. i*i u-

plaudltquc sepultis,

inti

lligcreid
:

quod,utego,

Nostrased impugnat; nos nostraquelu idusodit.

""

:
ii,

'

'

"

lam

'" <lus sc.l

triie,

laudat;

mpetil
,,

nbs e. nostra in adducit pcr ILvorerb.

:

Quod si tam n Quam nobls

Grsecis novitas invisa fuisset i)0 -j . \ l uld nunc csset vctus ? aut f ,,ul l l

haberet

Atqui

Bi
lt,

Grxci ntm recentia

quam
?

nns, quid
?

jnm

Q U od

leirerct tereretque virithn

publieus usus?

antiqurim extarel

vel

quid essct, quod qnisdue in manibus baberet ct evolveret tjuasi omnibus

communc

ANNOTATIONES.
quod pretium carminis ad
reclilis
fiae

solveret

vel prsetor.

Hincsequitur:

emmum
an

in h cttios dimittere.

79. Recti uecnt ,;,,,,,. ffl fainda mereatur

,1
i:i

Si

dubitem-,

floribus

more.

Nam

conspcrsam et ea fuit olim consuetudo.

i.ccim croco Ctlici

scenam produci, odoribtts pertusam de

Lucret.

citatior, /Esopus gravior, comwdias, hit Ejus divitias et luxumrefertPlinius 1. 10. c. 51. etl.53.cl2. Videetannot.lib.2.Sat.3.v.Q39. Doctus Rqscius.'] Hic praesertim comqediarura actor insignis arte ajrendi excelluit. I)e co
I.

11.

c.

3. Roschts

inquit,

'

Tullius ad

Quinctum

lib.o. v. 416.

frairem fitletisuc ouwn Urione nisi perfecti, rdhitnisi cum

:

Et.cum
Propert.
Pliri.

pcrftsa rccenscst.

iiita td tktcat, el uri

lib. 4.

Elcg.

1. v.

16.
I

moveat
re crpcOS. ,,/.',
,,

at Ut

,/./,,7,7*
'.'

Ttaout
I

/;. ,/'

jamdii
, '

Uth

1.

31.

c. 6.

leret, is

in

siio genere

fascius dxeretur.

Et pro

'

thealra

,,,,/.

,.j.

Lianus in Hadriano:

In honorem Trajani
tlicatri

7 crvcum per gradus

Jltten

eS
".
I

ille

nec.Episr.4l. uinctius togatarum scriptor,

Archut pogta, Roscii itemartcm ac vemtstaiem dicit eam tui se ut raori omninu non Macrob. Sat. 1.3. c. 14. debuisae videretur. inquit, ignorat Ciceronem Roscio e.
;
,

Ssopo
re
i

i,
r,

mmendatur: Aua

cs atit crura vitiosa.

q/ui

Nam
ut
libere

eo pedum
.

vitio lahorant,

tom Euniliariter usum, ut |ueeorum su& solenia tueretur, &c. Is est Roscius, qui etiam L. Syllte carissimus tttit, ct annulo aureo ah eodcm dichistrionibus

tiom

plantis,
.;

quam

tatore donatus tst, &c. ''

..."

atque hoc satynostrum volunt, cuin ait,

.'iriin:

So

'

carmew.]

Numfi rege solemne carmen, quod

Institutum i. Salii Martis

unt
C
ic.
;

sacerdoteS aucilia gestantes saliendo eanebant.

fnisse

dicitur
ris,

Dionys.Halic.1.2. Videetannot.lib.l.Ode36. 87. QuodmecUmignorat.] Illudenim obscn-

liatore, in .Kdililnis,

inTi(

,.
t.

..

'

io,

.i

aliis.

Iribit.

Lat.
/ircm.]

rissimum alque initium fuitjpoStices apud Romanoa. tistc Varrone 6. De L. L. Quin.il. 1. 1 c. 6. Saliorum curmina vix saccrdotibus sum ,licit; quod vel ex isto versiculv
.

Pers. Sat. 5.

Lucilii |iatet:

mat mde,
.

et

vulgu' redamexul-

Exelamoi

ptruat

olli.

rera

explicat:

In Saliorum
prsesul

bus, inquit,
.]

quando
:

amptruavit,

Quasi ver6 hisn

.
,

et

id
.

est,

i.".tus
.

cdidit

redamptruare dicunrar,

/
;
|

tns invic
cit.

m
:

referunt.

De

istis

../..,,,.

,.
,,
,

i,

Dionys. Halic.
,

sciihit

Ad

tibiaro movcri

ite

tragic& et
;

ai
:

...la.

Cicero pluribus locis acperipsum ii.lo emen.lasse fersur. Quintil.

mul nunc
canentes.

viciisim, patrios

motu armis accommo.lato, nitnc eihvmnoi ctim chorei^

EHSTOLARUM
l
t

LIBIJR

II.

1-

579
hi

prni&ii positis
iti

ni
forti

eia bellis
tis
1

Cni-ci fini-

bel
ti

Coepi^et

vitium

eequtl;

riuit,

se
!i

Ntmc

athletarura studiis,

auac

arsit

equoruip;
equorum atuore
fices
iiiui

igr&runi

Marmoris aut

Suspendit picta vultum Nune dbicinibus, nunc

eboris fahros aut aeris amavit mentemque tabella;

est
si

luei

liuiumletinuei

....

"

gavisa tragcedis.
1
I

!...
.

Sub

outrtce ]HK'!la velut

petiit,

luderet inians,

in

.;.

nutriee

Quotl cupide

rnature plena reliquit. 100

liulit,

Quid

placat, aut odio cst ? tjuod

non

inutabile

runt, eitb
...

fasti

erunt.
pl

licI

Idispliista

credas

eet, qunci

no n contra
1 1

fia; ?

Hoc

paces habuere bonae, ventique secundi. Romae dulce diu fuit, et solenme, reclus& iMane ijomo vigilare, clienti promere jura ;

ras
;

exn,

...
"
I

apud Roma1

ei
.,

;'.

e
'

tli

mo,
'

Cautos nominibus certis expendere numuios, l()f> Majores audiiv, uiinori rjicere, per quse Cnescere res posset, minui damnosa libido. f8 ] Muiavit mentem popuius levis, et calet uno Scribendi studio: puerique patresque severi
"*

..'

;-

iulere,
JUIIIO:
.

..

igeti, pcrni
. .

ri

queant.
studia

.;.,,

tnconst;

Fronde coxnas
tant.
I

vincti coenant, et

cannina dic110

venit, jaraque
it.

versus

co

Juvenesac senes
.

oronati epu-

go, qui nullos

me

affirmo scribere versu?,

[aufur,

et versus

pronunciant.
itulla.

Atque

egoniet, qui

rae

condere carmina assevero,

annotationes.

m
rari

oi. ZVuguri.] Levioribus

i :

dii

ramdare,
'1

Redttsu

Mane doma

vigUare, &c."] Patente

int<

domo
\
.

salutaturis,

deque jure

m
i.

ari

'

uli.

pro

Mui
.

i.

Ir vitiumforh
Ita pitnii

considtonh/t

respondeas.
i

Supra

lib.

S
liamcol-

dtxltquii

Sub galli
...

catitum

tumjacit.
:

iiines

compase-

105.
locare
.

11
1

n colunt,

apud locupletes
id est,

et

idoneoa debii

alirj

Annibal exemplum im6 ifttegra imperia eam sorantur.

ftJV.] \ el egrederentos indicat, ttentisshne *ot

legitimis usuris,

non

illicitis

aut

pertasunt.
97.
vel "m

SuspouUt puta vultum

res

immodicis, honestas ob res. tdert\~\ Occupare, ne steriles utque perpettios sumptus suppeditem
tis

pignoribus,
lib.

picnme

artifici*

aphS.

ecoi

in,

ul 'hukI in eftdtrte
itur.

sum-

mum
lib.

est ei pei

106. Majores audire.] Plin. Sttus cuique parenspio mag

parens
vt
'
,

9H. Tilricitabus] Hi- volui rlias, utpore qu

comoaei

non
ut
11

eratj

quisque
erat
.

el

D
Alii
rftur,

parcnle
seu

tutum,

3.cap.

4.

Donat. Prolegora. Terent.

*

mojoribus natu non aurih

disceremits

ttun abs re ipsr.m avXyjrtxw

qva

artem tibiarum sono p expriraenVide Bpist. ad Pisi nes, v.20-2. di.

101.
reficit

vkes quasdam traden

&c. Gell. Iib.2. cap. 15. Apuda Rom. nec generi s nec pecunue prce$tantio\

Quod

r.on

mn
displicet.

"

Nihil per-

petud placet aut

acdelectat.

Varietas duntaxat
Ita se Graeci
I

quam
tum vicem.

ertati

solitus: majorestnie
d>'f
.

natu a

bantur ad

ctpa

10. Hoc paces hahuere.] pacera et rea sectmdas gess*

per

is

LLnt^

prbduxk varios apud GrBecos pax.

103.

more

110. Frnnde comas vmcti.] Hedera coronati, illustrium poetarum. Pers. Pi

Roma

rum

pariter

dulce diu fidt .] Jani Romanoinconstamlam ostendit, ul ame

Carmwa
tr epule^

dtctanU] Istum vei os iii denal morexn tangit Persius, Sat. 1.

2

in-

Gnecoram. P 2

580

Q.

HORATII FLACCI
et

Parthis mendacior sum, atque

exortum sclem vigilana petocahmurn,papyruirj,capsas, CetU qui nestit gubernare navim, haud rcgit; qui medendi artem ignorat, nequaquanu broantc
tonumaegrototradit. PoHicentur

Invenior Parthis mendacior,

Sole,vigil

priusorto
rfosc.

calamum,et chartas, etscrinia

:

Navem

agere ignarus navis timet

abrotonura

Non

aegro audet, nisi qut didicit, dare.

Quod me1

medici quod pcrtinet ad medicinam: opifices opusmoliunnir:

at periti aeque et imperiti cax-

dicorum

est,

15

mina condimus. Attaroen quantas utilitates afferat

Prornittunt niedici: tractant fabrilia fabri. Scribimus indocti doctique pogmata passim.

hoc viiium,

et
lij;e

levjs
:

ista

vesania, sic intel-

c>t

Pocue anlmus haud facilfe pecunUe cufidus amat ver:

Hic error tanicn et levis haec insania, quantas Virtutes habeat, sic collige: vatis avarus [ S+I ]

Non

temere
det

est

hos duntaxat meditatur: spernit jacturas, fugasservorum, incendia: non machinatur fiaudem ullam soduli vel juveni pupillo: victitat leguminibus et paue secundario: qu6d si ad bellum minime proclivis et idosus,

unum:

animus: versus amat, hoc stu120

Dctrimenta, fugas servorum, incendia ridet Non fraudem socio puerove incogitat ullam
Pupillo: vivit siliquis et panesecundo:
Militiae

quanquam

piger et malus,

utilis urbi.

neus, at civibus utihs est. Si hoc coneedis, pan'is etiam rebus

Si das hoc, parvis

quoque rebus magna

juvari:

tum

m3gnas adjuvaii poeta format vocem pueri batbutientem jam detorquet aurem a scrnio:
:

Os tenerum pueri balbumque poeta figurat: Torquet ab obsccenis jam nunc sermonibus
aurcm
:

nibus impudicis

ANNOTATIONES.
119. Parihismetulacior,] Mendacissimos natura fuisse probat, qu6d mendacium acriter durisque pcenis coercerent, teste Herodoto. Alii voluntalludi ad Parthorum nerfidiam, qua Rosuis ftauinduciaruin tempoye rupto fcedere incautum Crassum oppresserunt.

versibus occupatur ac delectatur, ut parura aut

nihi! afEciatur

bonorum

jactura, fuga servorum,

conflagrattone aedium suarum, &c.

1

1.3.

Viv.ii siliquis.] Frugali victu

contcntus
Pers. Sat.

manos duces nonnunquam

dibus;
Alii,
praest rtim verfc

illuserunt

agit, Siliqute saut

leguminum

involucra: Gall.

cum

la gousse des lcgumes: 3. v. 55.

Angl. husks.

quod tum maxime puguannt eum fugere

Vide
lib. 1.

viderentur.

Ode

12. et 19. lib. 3.

Ode

5.

113. Scrinia.] Capsas, in quibus scripta re-

ponuntur
114.
.

et chartae.

Pune secundo:] Cibarium ejusmodi panem Augustus maximfe appetebat. Sueton, im.MiiititequanquampigerJ] Imbellis licet, non est inutiiis civibus. Sejpsum facete noiat pqgta noster. Vidc lib. 2. Odc 7. ubide se ait,

Navem
si

agcre ignarus, &c.]

Terj. Sat.

eekremfugam
Sensij relicta non bene pumiuld.

v.

112.

poscaf sibi peromtus arator Luciferi rudis, E?c.

\tm

Navim

agro Nan audet,

100.
'.'

fc.]

Synecd.

Pers. Sat. 5.

v.

Diluis helleborum, ccrtu compescere pttncto <!"< \. vt iat koc naturamedendi. iu$ Abrotonum. Gall. de 1'aurowie, oti garderobe: Angl. SOUTIILRNWOOD, MALE AND FEMALE.
'1 <

Constat nihilominus luiss^quusdamaequebonos milhes ac poetas. Vel unns i.l piubat Tyrtceus, de quo in Aite pofiricai Adde Sopnoclera, iEscbylum, &c. 1-25. Parvis quoquc rebus nwgna juvari.]

Grammauc^,

poetici,

rempub. juvaji ct pro-

moveri. LS6, Os tenerum pueri, S?c.]

Vocem

ac prosit

rianu

pcrpf

iu'j

vircns, ani;i

I .

succi 3 cujus

tum

fblia tuni

semeri prorsus

utilia
.
i

6unt nervis,

lumbis, urinseangu etj contraveveneBcia, &c. Plin. tib. 21. cap. 21. nt na Theopbrast.Hist.plant.1. 6. c. 7 Dioscorid. N.<-. ii^. Hic crrur tamen,] Huc tai en versus
tussij
<

nuhcuLtionem pueri fmgit et componit, ut QuintU. lili. 1 ). cap. distincta, aperta, iic. Abbis setatibusexigendiun^utnominaqu
versusque aftectatae
11

^-

difficultatis

t-\

pluilbi

aspt rrimfe coSuntibus intcr se sjlldliis catcnatos,

velui confVagosos,
1

quam

eitatis3imfe volvant,
;

immoderatum studium pennuliahomimbusarrertcommoda, Nam dum umdt tinet, vitiis avertk, &c. iiu.. Nbn temere est a\ ln, quam.
faciendi

cacofithes et

qub sit avsolutmsos texpressior senno idem Quimil. lih. 1. cap.

inqult

;\

127. Torquetab ob&ceenis^] Preeclara sanecura

veteribus fuit conservaudas puerilis castimonL \ iir maae annotavi pridern in prae&iioueadJii-

131, Datrimenia^ftigasy

fr^c.]

Adeb raciendis

venalem,

et

quae JuvenaUascribit Sut, 4.

v. 4 *.

; :

EPISTOLAHUM LIBER
pectus prseceptis formatamicis, 42 [* ] Asperitatis et invidiee corrector et iras

II.

1.

581
animum
quotjue im-

Moxetiam
t

pau!6 pbst

buitoptimla
rusticitatem,

inaittutis:

emendat
ir&cunnarrai

livorem,
geata

factarefert: orientia

tempora

notis

130

diam.

Tra-. lare

Instfuit exctnplis:

inopem

solatur et segrum.

aetatem prseu otera institait ex-

Castis
Disi
t

eum
i

emplis

praeteritis:

conaolatur

pueris ignara puella mariti preces, vatem ni Musa dedjsset?

L-iiwru>, et

paapercm

et laborantera.

Unde

o[kiu
es

pnesentia lnunina sen-

tit;

134

veru inaupta adolescentula, et pucri pudici acciperent precationes, nisi Musoe potMam donasseut
?

Choruaauxilium

petit,

implorat aquasdoctA prece blaudus; til morbos, metuenda pericula pellit; Impetrat ct pacem, et locupletem frugibus

ei faventes deoa
flagitat

animadvertit
blandfe et
rite

pluvias
;

supplicaos

avertit

arcetque

mala

morbos, impendentia :

annum. Carmine Dlsuperi plaeantur, carmine Manes.

parvoque beati, 139 Condita post frumerita, levajates tempore festo Corpus, et ipsum animumspe finis dura ferentcm, 8+ Cumsocitsoperum,puerisa ptconjuge fid&, [ -] Tellurem porco, Silvanum lacte piabant,
Agricolffi pnsci, fortes,

pacem

obtinet,

atque

annum
Dii su-

lirwbus abundantem.

pericarmine pla/ antur, necnon Abtiqui agricolae roet inferi.

busti, et paucis
*

ontenti, pst

collectas fruges, feriis recrcantes

corpua, ipsamque
fims
pai icipibu

meutem
tam

spe

laborum patientem,
i I

cum

tboris,

liberis

quain

fideli

Floribus

et

vino

Genium mpmorem

suem
et

Telluri

uxore, sacrificabant lac Silvano, flores

,

brevis sevi.

Fescennina per hunc invecta

iicentia

morem

daii brevitatis vitsc,

vinum Genio nidfacit recorPer hanc cohsuetudiucm iuducta cavillatio

Fescenntna

ANNOTATIONES.
12S. Pectus pra*ceptisjhrmat amicis^ Documentis bonestis fe morali philosophia petitis.
corr& tor.] nos, saevos, duros corrigens, flectens, in melius
1*29- Asperitati

Morea inconcin-

fbrmans. 130. RrctP facta

rcfcrt.]

Majorum

viltutes

et egregia facinora commemorat, quibus pueri ad imitationem aecendantur.

H^ec et caetera Carmine fSeculari. Hi uocere viventibus credebantur, nisi placarentur, Vide Epod. 5. v. 49. 139- dgrkalte prisci, S^c.] Moratius modfc explicavit, unde ortura sit carmen sacrum: jara ostendit^ qua ratione profanum hubuciit origi136. Avcrtit morbosy Gfc.j
l

legere est in
J8.

Manes.']

Otienl a temp

n i

lotis Instrui

exempMs.]

Ek

ant bene fectis docet quid nunc sii a " ndum, quid deceat, quid laude dignum essc videatur: ex prxteriiis prbesentia moueratur.

atque incrementura. 142. Cum sncii-i operum piteris, &V.] Non ergastulis tunc et sewts colebantur agri. Sic enim 143. TelluTemporco^] Proporci.
terrae
fertilitas

nem

suis

fcecunditaie

indicabatur.

133. Preces.] Hvrunos in honorem dc rum, maxime ver6 seculare carmen in ludis sccularibnscantari solitum a pueris ac virginibus. De

Cic. 2. d legihus.

Silvanum
deo
ruris et

lacte pia.lant.']

Aptura sacrificium

quibus suo loco dictum est. 134. Chorus^] Pueroruui

seculare cancntiutn.

et vir

;inum carmen
Inmagna-sieelicii

pastorum. Vidc Epod. 2. 141. Ftoribus el vino Geniwn.] Natune deo floxesj placent3e,vinumofferebanturj nallaverd ca lel uurvictima ut explicavi lib.3. Ode 17.
:

135. Cceleste
citate sacra

'

'-,

Persius Sar. 2.

v.

3.

Romse

riebant Juii, ad

ndara

quae Aquilicia, sacerdotes autem Aquilices dicebantur. Tertull.Apologet.cap. 40. jfquHicia Jovi immolalis, nvdipedalia papulo

ptuviam

inquam,

Funik merum Genio. 145. Fcscenninaper huncinvecia 9 fific.] Sic, pofita describit originem profan
1

seos. Ritsltcus yAin

Utborum ier,utest

in Epist.
rele-

denunciatis.

Hucedam

pertinet

quod

scribit

ad Pis. Jhsto tempore corpus

anxmumquc

Varro

1.

2. Devita. pop.

Rom. Manalis

lapii in

pontificalibus saeris

movetur,cum ptuvicecxop-

RemexplicatFestus: Manalem, idquit, lapidem vocaiiant petram quanda^n, qti ?xtra portam Capenam juxta aedem Mavtis
Uxntur.

quam cum

propter nimiam siccitatem iu arbera

proti therent, insequebatux pluvia atatim.

vans s rustica opprohia jactavit; id est, alii alios rudi sed procaci earmine lacessentes oblectamentum quaesivere. Et hinc nataest subindo comcedia: ut dicetur alibi. Fescennina UcenliaJ] Versus petulantes et protervi inter jocosa coovivia adveisos quemlibet prokti, locum habuer* prtmo in uibe tfetruriae

582
teria
.

Q.
carmine
..

HORATII FLACCJ

nsitata ha>c lirentia hilarit< cata est usquequo dirumscorai

maabiit
<

in pubticutn rftaledieeniles
i
i

nn
ttvit.

ufealternis opprobria rufctica fudifi; l \G Libertasque recurrentes accepta per unnos Lusit amabiliter; donec jam-sasvus apertam In rabiem verti ccrpit pcus, et per hone&as

ramilias
n

Tum
.

Ire

domos impune minax.

I

Doluen

cruento

dtcteriis

appetiti

L50

Dente
ine.
ln:(> lex

fuit intaci
:

et

poena

'

nstiruta,

vetans
,

ullum

Tunc

fumirii
.

mfetu

ca

revocati,
i

Deiihte

suin devinxit, inrexitque diseiplinas in rude i. liun aspera iiia deeiit, er

.

mmuni quin tlam lex, que lam, maloquae nollet carmine quemquatn 153 ibi*. Verfc im formidine fustis, Ad bene djcen lum delectandumque redacti. rum victorem cepit, ct artcs
Intulit agresti Latio: sic horridus ille Defluxit numerus Saturniusj et grave virus

cultus abrgitputidum fcetorem.

ANNOTAT10NE3.
FescenniA. vem.
citta

CasteUanu. Hincq.uoque
1 '

tit

.'

/, strc

cannm
1

orturn est caimen nuptiale, inconditos sa!es et dicteria nonnihil obsccena cominens. Porr6

ididis

"
Jitma
just,

rffferrei

flagi

alteri.

Arnob.ILb.4. Carmen, inalmn n

qtaf

exinde versus quilibet obscceni et proeaccs Fescennini dicti sunt. T. Livius lih. 7. initio,

betej

alterivs

coinq

<t

vita,

mulra

refcrl

nvalde hisconsona; &ed pro;

decemm \ ide s
-

iu

De

civ.

Ur

lib. 2.

cap. 9. tt

fect6 magis Uoratio credendum.

supra,
fndit.]

lib. 2.

Sat.

1. v.

82.

146.^
Atigusi
pji
'

versus Fescenninos, nimi-

Simata
Judiciitiritfuc.

guis carmviatj

rumdicacesct mordaces,thPol)ion< scripsit: quibus qn6d non respi n

.1
[1

increpari-

til

atc

libet

in

locutus fertur Pc41io : nec lieet, nec cw.u scribere, quipote&t proscribere.
:!i

154.

fertere

Vide AJex.
147.
t

Vlex. lib

*2.

cap. 5.

et

ipserunt
I

modum.] Desierunt cartnina nominathn viti non tam aperte vcl dies<
.,

11

recwrentes,
tandi

iSOS.

impuno

lib&rc, post
erai ir

Icena fustuarii decretafu-

messem annis
est;
iloi

singulis usitatus et confirmatus

ci

carminis mali
1 ibufi

"

i
;

qui

quidem

tiam 3]

nimiam

ei

ci

irainosam

jubcbi

rfu tibus,scu irgia Hlis,

^at.

:
1

v.

eefuit. Hucpertiuet, nuodlib. 1. notatur de rusticis desidiara invi-

exqu.ii
Ltuurn.
i

uistubant fasces
cit.
'

Vide supra Cicer.

a '

Dc

rep.

cem

:-;

.'1
.

''/.'
'

endunx

duttiA Ari haeccerte

Tipellans voce aicultum,
1

magis nata poSsis videtur. '.. .1 Postj aquam liomani Gnccorum imperio subverso Grseciam in
*
.

I4s. Sa?vu& apertam ln rabiem verti

cospit

proviin
illatce

ales a Graecis

n6
1

libertaa in

cavillandi

fuit

sunt in

ftaliam,

sdliuc rodetn,

el

le

erupit
..

malcdirentiam
11

plinis

nondum

excnl

mj quarum

amcenitatc

publicam;
q^ivi:

contumeliose

eapti sunt
'

Romani:
Saturnius.] Prisca barbaries,
1

vin

ivnr.tuaVrri vitiis o*

ttc tia

1U3 fuit

158.
rudis
vtwi
ei

Numerus
Italia

retus comcediacuni apud Grcecos,

'
[
,.

tum ctiam

impolita com]

io

uum, quos
1

fu-

Romanos. 152. Conditwne svper communi.] Parenim

apn
I

Inebat, periculum, nc Lroso carmtne proscinderentur.

1 1

ro-

rejze, ac diu etiam /' n s './ -, \ con. in 2. Ver. inquit Fcstus, appeilantur iUianliq > bcUum Punieum scriptum. c.st,

in

ab Satumo

tataS]

Jjcx.

2 tab. erat

osita sunt.
111
:

Ennius

$1

. .

malnm carmen,
'
l

sive owwft*-

cajntaL esto. Cic.Tusc. 4. Item 4.

1

g tittniqnc altt ri; De rep. ejust

Scrij

rem
uate. tjue

<on bant

'

tncminit

Nostra?

\ii tal ulte

um

pt

Cifon
'r'd.

um

scopulos

qmsouamsu*

yas rcs sauxisient, in kis hanc qwoqut san

EPISTOLARUM LIBER
Munditiio pepulere.
8BVUDQ
SitI in

II.

1.

longuru tamen

Attarrn
1

Fuit,

et su-

159 []
;

qus&dam ru1
: .

Manserunt, hodieque manent vestigia m>i<. Serus eniiu Graecis admovit acumina charti Et post Punica beJla quietus quaerere coppit, Quod Sophocles, etThespis, (.t.Eschylusutile
ferrent.

..

:!-

tbagini

in-

vestigarv

cceperunt,
livlus,

Sophoiles.
posseni
tran

Quifi
.

et
. i

u ntfirunt,
di juitate

Tentavit quoque, rem si digne vcrtere posset; Et placuit sibi, natura sublimis ct acer. 165 Nain spirat tragicum satis, ct feliciter awlct:

fi

rr

in

Lai

m
eibi

\onem:

et placucrunt

animo excelsi et rehenVentes. Quippe habi nt vitvi hon parum, nec infeliciter
exequuutur: at emendari rjuoj cornposuenint, .ignominiosum
ducunt et aversantur. comosdi
1

Sed turpem putat iti scriptis,metuitquelitura*n. Creditur, ex medio quia res arcessit, habere Sudoris niinimum; sed habet comoedia tanto onerisj quanto veniae niiuus. Adspice,
1
i

-..
n

Putatur
difri-

eilis,

Plautus

170
bet indulgentia*.

immuni.
lerosa est,

rum e6 ma
Pl

qu6 minua ha-

r\nirmidvcrt, quali

modo

ANNOTATIONES
b
ii

vcrsus

omnes erant iambici hypercata'

qualis iste
/

tcUi
''

Nauiop*

ijSpepidere.'] Venustas Graecoruru expulit rustii ii item et inconcinnitatcm e sermone ci scriptis Romanorum. rias aures velut enecans; barba
'
1

'iu Sophocles epicus u Polemone nuncupaba ur,testeX) tiolib.4. Vid, [i. 7. et lih. 9. cap. 12. Val. Mi ifi4. Iraj icorum istorum leciione delectati, qusedam illis in
i
.

-.

Lattuum sermorien
etiam tragcedia
donatas
in

t.

Qttih

<

m La
Accius,
Ceecilms,

!.

scenam

dttlfre

ratio,

aXqaeTeconditorvmverborum teste Suetonio antea

)
.

Pacuvius, Ncevms:
cit.

quarum supcrsunt etiamnta.

Octav,
1

Remd
Jn

orum vim,altosquc
i
| .

.-).

Umgum tamen tevum

,

Mam
et e

<,

trago

ft

Latino sermone
t

ic

Romae etiam mansit

-

in-

semulari.
16?>.
Illi

quinatus
linguis;
Ital&j

pluribus
Serai-

V
Gr^ecorum
>1ictter

acer.]

Graeca, O.v.i,

Phrygift,

tragicorum
imitari

Laji

inte^rpretes

gneci eratu cuin poStae tum oratores. Romani Grau vocabantur: adeo ut indignatus Cato exclamaverit in senatu, se non ampliusGrsec. nieam urhem. Varro6. Lat. Dionys. Hahc. in fine lib.

rem

motiri,
dictioi
1

sublimes illorura

sententias,

pro insito nemj efiomanis

stihHmi

'

aititudinem valde apto et idoneo.

v.

60.

Non possvmjerre, Q
Grtsram
urt/em,
6rV.

167. Sed purpem putat3 Csfc.] Atque minam ab inccpto n< 11 pi non destitissent, seti eu q\i5il eo
,
] '

160. Sophocles, The pisyJE$chylus.] Hitrcs aptid Girecos aesfuere. Ani

illi,

aliique

d<

'<
\ \

qtn et censiiram mi-

nis

ante Christum
invenit.
expolivir,

plus

tgcediam

nus

timuissent,
!

certe

nunc nec virtutejoret

.

j^Eschyius post annos fere denique Sophccles mire perfeett, jSEscnylojaiD sene, DeThespi et vEschjIo plura in Episr. ad Pisones. Sophccles.] Is Atheniensis exercitus duxfortissimus cum Pericle, item et accumtissimus

Thespis

,-!

..
I

/..

ceDtum

Ita sentit et loquttur Horatius

tum
c5*c.]

btc,

tum

Epist
]

2S9. 68. CfeditUTj ex mcdin,

^i!

Pison.

v.

Comcedix

difficultatein ostendit, quia poetsa

comico venia

non datur: quasi

(acile sit

perfecte exprimere

scriptor tragcediarum 1*20, ut aiunt

quanqu&m
;

habeamns supeistites tantum seplem cieteras autem nobis invidit injuria tempovum. Annos vixit nonainta quinque. Eodem tempore floruit, quo Socrates et Aristophanes apis dictus ob suavitatem Oratiohis: ter et vicits
ex
iis
:

res et actiones vulgares. Verum exemplo celebrium comicorum prubat, arduum opus esse

dtmaediam.

quam

170. Adrpice, Planfus Ouopacto, ?Y.j Vide aberret ^scopo ij se Plautusalioqui solcrs,

pariter et

palmam

adepius. Sophocles

Homems

tragicus,

Dorsennus: quaoi ille parum sibi constet in tuendis partibus juvenis amantis, &c.

534
sustir.eat oiT.cia ado]

Q.

HOR ATII FLACCI

paeto partes tutetur araanrjs ephebi,
t

Quo
i i

mato
tantii
i-i
)

i-, si
;

n savari, lem

nimii

ennus

patris attenti, lenonis ut in idiosi:

lutO

SOCcO

per

if

enirm Eto
ferre in
i

Quam
oiam
in-

Quuutus.Mt Dorsennus edacibus in para non adstricto percurrat pulpita socco:

Gestit

enim

nummum

in

loculos climittere;
i7.'>

post hoc
seu firmo gradm

847
[

Qui
>

gd theatru

cunu

gloriae,

litur
atii

Securus, cadat, an recto stet fabula talo. Quem tulii ad scenam ventoso gloria eurru,

tore languido, erigitur

Exanimat

[entu.s spectator,

sedulus

inflat.

Adt6
gloii.i;

1
|

rvmn

est,

quod

Sic levc, sic

contristat felco tsolatui auiin un

parvum

est,

animura quod

laudis

cupidum. Apage rem scemcam, bj appn ibatio gata me veilucit mcestum, conexultantem.

avarum
Subruit, ac
refieit.

1^9
Valeat res ludicra,
si

me

cess.i

Non

rb

quoque audacem poftam deicrr-^t, atque atienat, qubd plures

Palmanegatamacrum,donata reducil opimum. S_epe etiam audacem fugat hoc tenctque

poetam,

numer

._

.-

pes, iraneriti et bardi,

Quod numero

plures ? virtute et houore minores,

proinptique
ter

arl

confl g nclum,

si

Indoeti, stolidique, et depugnare parati,

18

equites dissentiant,

mediam

in-

Si discordet eques,

media

inter

carmina poscuut

fabulam petunt

ANNOTATIONES.
quam
alter edttil-tts parasitis sit importunus, qius perj;etuo ad taauseam usque reprsesentat. Plerique dubharunt, utrum ab Horatio reptetiic ? unus, rm culpato Dorsenno
;

indinat

personartlm uhique
Vid. Epist
J
.1
1

non accuratum pot;tam,inroneinne scriseu negligat, seu nequeat decorum et semper eustodire, rel descriptas servare vices operumque colores 9 &c. bcnicm
;

pr^eiei -c:ur, ct velui

exemplaropthnMm exhiheipse

I is.

rerur.
in

Ai rnentem
:
I

suam

aperi.it

Horatius

173, Ges/iteniiti.] Et- hoc untus lucri magis

Epi

>t.

At

numeros, et Laudm eresales, nimiitm patienier uirumque, JVe dicam siulte, mvrati.
vcstri
et
:

Pisones, v. 70. proavi Plaufinos

quam

laudis

studium

refeni

videtur tain ad

Plaimuu qliamad Dorsennum. nium.] Pretium pro fabulu datura a Nii

r,

17). C!:;n pacto partes tutetur, &c.~\ Lr;:o Plautus hic _rguitur, qu6J ntsciat, vel non curet ita personam

pr^tore, vel ;edilibus: ut annotavi supii, 176. Cadut, nn recto stet faiula tufo.] An explodatur a populo, an semel approbata saspiiu
expeiatur. Pers. Sat.
5. v.

fnunn;
ail

ut servetur ad

imum 9

104.

qucdis ah inccepto proces^erif, et sibi cunstet, ut

est in cit. Kpisi.

....
Ars
177rice ta
.'

Tibi rccto vivere

tah

106. 175. Patris attenti.] Ad lucrum, ad parsiPis. v.

insidiosi.]

moniam.
Lenonis
diantis.
17-3.

Loculis amantium insi-

tuUt ad scenam.] Neque felicior febulasin scenam daudas scribensgloparandie causi; tam vatius et i;ilamitosus

Quem

est Iiic

laudis,quam
"'
<

ille iucrl

cupidus.

Dors&tnus.'] Vel Dcssennus, poeta co-

183.

plures.]

Plebeii

nempe adver1

micus, Ateilanarum rabularum scriptor: cujus rnemioeflt apuci Plin. I. 14. cap. 13. ubi et ali-

sus equestrem ordinem armis contendere

si

aiati,

quod

quot ejus
174.

versiculi referuntur.
,

Btolide poscuni negetur. 185. Si dtscordet et/nes.] Si

:
i

equites alhid

Quam non adstrici

?c.]
;

Quara merfallu

velmt quam p!ebs

tur;
e<

is

tplebi igitanti,

qne peccet,

rt a perfecto distel

ade6

ut fabtila iiiterrumpatur, aliique ludi produjcan-

qui credunt minimum esse fHfficultatis in elaboranJa eomcemfl. Certe in hac ra ut plu]
i '

nimirum, ursus,

leo,

cami

lus,

pugilum

rimum

aut nimius est, aui

rlefitit

qu(

videtur materia; parvitas.

res graves hinc poCtae

At

contra int)

ingenium sti nulant,sublevant, erigunt; jllinc autem auditorum animos

rtamcn, gladiatores, funamhulus, &c. Media inter camuna.'] In medifi abulac acr ilii ;i.i oma dias seu tra,^ocdiae a'tum. Vide Tcrentii Hecyr*proIogtin{, totus est. eS de re qui
, <

dum

plus airlciunt, etiaiu avocant a fasiidio, et

}'< i/ra

a notamlis erroribus,

hinc cian data cst

el

nova t
itas;

Non

odstrittn sorco.']

Allegoria: socats co!

JSfovum intervenit vitium

cala

jnoedorum cajceusj non adstrutw, ixus, solutus,

Vi nequi apectarinequt cognosci pofuerif;

EPISTOLARUM LIBER
Aut ursum, autpugiles:
gaudet.
his

II.

1.

585
vrl
athtetai)
:

nam

plel
4
;

vel

ursum,
pl
i
I

his
t'(|ui-

enim
j !
-

deieci itur.
>'i

Sed

iii

abjei

auriuin

Verum

equitis

quoque jam migravit ah aure

tate, convertuntui

voiupad oculurum
<

voluptas

oblectati inea io*tabUei

flux-

Omnis ad

as: pet quatuOt aut ulures lio-

incertos oculos, et gaadia vana.

Dum
Mox

Quatuor aut plures aulsea premuntur in horas, fugiunt equitum turmsej peditumque catervae: 190
trahitur

omplicam ur, dum tugiunt equitum rarmse ei pediles. M<>x n ge tum co fortnnati rerinctis U tergnma-

nu

nibus trahuntut
seda,

manihusregum

fortuna retortis,

pi rta, petorrita,

properant esnaves:

Esseda festinant, pilenta, petorrita, naves: Captivump6rtaturebur,captivaCorinthus. [** 9 J Si foret in terris, rideret Democritus, seu Diversum confusa genus panthera camelo, 195

portatur ebur captivuui, et

Co-

rinthus captiva.
rritus
i

O
que

si

Demoriderer,
vl*1

h Tet,

Cum

plebs

aticni^

spectftt
is

novam

bestia:n couflatam

pan-

therii ei

cameto.

ANNOTATIONTS.
Jta pnpulus studio stupidus

mjvnaml

Animum
t

occup&rat

Dum beUonun speciej

i

reni
le

ntatur,

htwtium

trinmphalis

pompa
Eptst.

primwn eam FunambuU eodemn

7/.'
;

ur.

Huc

refer quae-smit lib. 1.

'

...

6. v.

40
pi

et seq.
'

de magno numexo chlamjdum

clamor mutie-

sc(

i...1

ii

rum.
'

rum
Fecere, ut antc tempus exirem foras.

02.

ducuntur. apud G^llos usitatum.

i

Currus quibus capti regea trave\ :uli gcstatorii genus

Prtmoactu placeo

ea

rumorvenit,
foco 9

PUenta.]
varuxn
v<

Regiinirum roata narumque capttuta.

Datum

iri

gladiaiores : populus convotat,

i

lucula, qua?

Tumuttuc :/;. rea ego meutn non potui

His
Eamiliave!
>ai

tutari locum.

r:

gum devictorum quatuoirotarum.emnt. \"ide

niva
i

turha nulta est f otinmet silentium est; Agendi tempus mihi dalum est, &c, 1B7. 1'erum equitis quoqve, cTV.] Sed nunc equestex etiam oriio leiitateiu popularem sequitut et spectaculo malunt oculos pascere, quae
;

Gell.

I.

Quibua
.. ,[

navali prselio
bi&j
'.'[

reges

victi:

tiau
1

productis navibus,

voluptae citius
uotl

evanescit,
et

quam

auribus exei-

.1, seu veris i;i Tiberii qui roximus, ut vult vetusschol. aut potius uris, quemadmodum docei Martial.
,

animo certam

diuturniurem aiferat

vulnpiatem. 18$.' AitLea pr*mtt7dur.]

ces.-aut,
tit

ivali ig. 24. ubi de jreprassentato cerlamine, aubitdque immissa in amphitheatrum

ini per luhus tahta qu pontuni tacile credidisset,
1

Aulcca
t>.

rti

peri
,

jtinus esse

canit Juvenaiis, Sat:

la

oruamenca
i

nisi

moxemissam ad

ecen;c eivi

rem wentur, adeoque fabul

munus ^ladiatorium aquam

cerneret.

minaintermittuntur, dum ad obsequendum stulto vulj^i studio, itttroducuntur qutepiam

oula. Gic. Epist.
bit
:

i.

lib.

7.

ad iVIarium

ita

scri-

X'jsIi

habueruTi
<

rehquos tudos, qui nc id qi q rd U mediocres lutit

'/.' '

eetatiu
n
;i

em hilaritatem
dubito quin
fior.i

.-..' .
sexa
>,.

Quid
1

:
ap
\

quo

deleci

('.. tivun, portatm elmr.] Captarumurmagiueset simulacra ex ebore. Meminit Quiutilianus lib. .6. cap.3. Chrysij >is t citm n ;:> Ca?saris ebm /a(a, etpost drs poucos Fahii Vfaxirni lignea, theeas esse oppidorum ... ua bn '.' -j Simulacram urbis CoLf. Mumroio expug n tce et

W3;

<

emnestrS, aut in eq atcrarum tlia mitliaf aut armalttra vahtatus aut equitatus Ipugna''?
rnuti fn

kft

Alu

interpretautur, vasa asris Corinthii a

;

rtata.
)

194.
19..

De

polib. l.Epist. 12.

\pulmem admiratianem
libi

habueruttt,
-

tationem

estt

nuliam attulissent . homini polilicodelcctatio,cumaid

.

Diversum confusa genus.] Cavenea lluam e doabus naturis mixtam irao

:

itur

homoin
av> natuia trtm uerberatur
190.

optime camelopardalis, vulgo VarrO 4. de ling. Lat. Cam-.iu:

Da

&c. fughtrU equititm turnue, CTc]

'ivuuo
.

;<tirduUsniLper

LtUinum votil advedir

itt

Ai<

figuraut

586
velcandiilumelepuanterrj
:

Q.

IIORATH FLACCI

plebera magis quain lurios at. . i .

'.',
bistrii

tacub

plus

quam

Sivc elephas albus vulgi converteret ora: bpectarct populum Ludis attentiiis ipsis, item rnimo spectacula plura:
Scriptores

pofiuu autem dicc murare tiilnilatn BUItlo Ktenim cjiue vok |Xjs5cI Bupi
tlOStltt ?
t

autem narrare putarel

asello

f-

'

I.

Fabellamsurdo: naiuqusepemncerevoces 200 Evaluere sonum, referunt quera nostra thcatrar Grarganum mugire putes nemus, aut mare
'

...i

rtni
taj

siivas,

lei

OQftre;

to cutn

trepitu spec-

Thuscum;

8S0
[

uutur
<

ludi,

Tanto
on

cum strepitu

ludi spectantur,

v\

...

xoiic.c,
,

quil ui
, .

ircura-

Diviti&que peregrinae, quibus oblitus actor

lu scena, concurrit dextera L DLxit adhuc aliquidr Nil saruS. Quid place}
l

mqulcl|

..
i

'..i

..'.,
?

mir.mtur

Paunum
.

206
Tarentiii
i

imitantem.

Ne
lau-

Farentino violas imitata veneno.

ris,

me

parei

Ac

ne

fortfi

putes,

me, quae
alii,

recusem,

dare
is

cfl,

qute facere detrei

scite

quando
poJ
.1

pera^unt

C&m

rectfc

tractent

laudare maligne;

ratbi videlur pos

Llleper extentum
Ire pota,
Jrritat,
falsii

bularc per funem extentum, qui

meum

funem nrilii possevidetur 2J.0 qui pectus inaniter angit,

terroribus implet,

meum
quet,

coc

fictis

sermonib
placat,

btimulat,

mulcet,

felsis

Eerroribus concutit,

ANNOTATIONES.
camcki&t macuUsut paatkera. Vide SoUn. cap. 93. Dipn.Hb.43 Pirn.hb. 8-cap. l. Ca

da plebs junctas mauus percutit et complodit.

20(1.

tollit,

vel

app
ver6

rum, inquit, ai anvnalia ; Nabm A

cqi/o,

';]

Tum
t

pes qusEiere
liovi,

possit;

Unde

populi admiratio,
bii
ti

pedWm
i

<t

cruribus

camelo

Irit actoi

maculu ttiUujm colorem undeappeUata camelopardab

aliis
t

dtiti

tiam! ad vestimentorum rulgorem percelUtur,

gcstit, eitultai insana pteba.
i

risCirc busludi Rom/e, eo fi subvufe ernUur aspt cta magis qtn m spicua: auare ctuim ovi$f&\ 196. Elephas albus.] Qualis raro invenitur. Vide Kli:in. lib. j. cap. 46.
.

207- Lann
Vestis
'

'/"

en

'

*yioUu imitata ueneno.]

lanit vHi!;u'ci
*

iuloris tiiuta npucl

Tan
1

B-

tum; quoe urbs

sbmUtr.
quit, ctrca
bent.
'/''

imi Lanft,

tum purpurl
nobilttah

pat-

Plin. lib. B. cap. 46.

Latua, in-

mam
cap, 39.

Uam

surdo.]

Pro-

Liij. 9.

Violacea purpt

verb. Narrare
et

surdo, vel asino: id cst,

:

cenlum veneoai
1

operam perdere
"500.

aselut', iilcbeculoe stolids

mui/h

/1

ncntina.

Virlc et lib. 21.

cohtumaci.

Qu<e pervincere uoces, &c.]

1

Q<
11

vocalis histrio, quanturavii

mtenderet,

posaet audiri tantum intei strepitam tumuituantis populi rt vociierantrs.

3pf.

Bemoi 308. Ai nejorteputes, &e.] Ne putes, Horatius suspicionmn invidentise. \ oste, mr derogare laudcm poi tis draH' qub * dramata non fiti rne illos,si peritferem moliantur,
:
1

fl'A.im ecbo.

Viae

lil.

1.

Ode

*20.

admiiari.

202. Garganum^]
!ib. 2.
<
I

Apulise

montem, de quo
1

Laudarc
illi ..

Exigue, qutti Virgil. rfcneid. fi, 570.

malijeni:]
.

invi-

Mugtrenemus.'] Ventis maritimispercussum marc, stridens el n Lustro ilamc, (luc11

,

n 2 10.

ner mcertam lunam sub

'

"',

&c.]

Moliri

'!

tibus coUii

is!

quod
lib. 1.

diHicilliniuni cst.
1

Mare
nura, de

Thuscum.']

quo

Mare inicrum, Ode >.

1

et Tyrrhi

203. ArtetJ] Haljitus bistrion arti&dosua apparatus veatinm pcn-grinis "opibus et ardfieio
o-

/. tui Qui 21). -| pro arbitrio movet animum, ei in quamUbei partem inflectit, seu a<l tlolendum, seu
(.'

!""

205. Concurrit dcrtcra

/<rrr.]

Vcl liiirobun-

tandum; vel arl iram, vcl ad iniscrationcm j mecum, spem, &c. Epist. ad Pison. Quo/unquc volent arumum autdUoru
1

ac!

EPISTOLARUM
Ut magfcs;
et

LIBEIt
ponit

II.

L.

modo me
qui
ec*.

Thcbis,

modo

mafrus; ac mod Thebia, modo Axhenia consdvelut

tuit.

'

Athenifi.

Age

vero,

imminue
etia;n,qui
|

so-

Vorum

ftge* et his,

lectori credero

ma[^ ]
1

nneseorum
reco
faslidi

ma-

iunt,

lunt selectorirornmittrrr,
rintk

Qu&m

spectatoris festidia ferre superbi,

;

215

Curam impende brevem dignum

Vis complcre
libris, et

si

munus Apolline

implere Locum ApoHini ritfc dicatum, ac pottfs cupiditatera

,

ut

animosius adeant
I

vatibus adderc calcar,

Heliconem pneclanun.
nobis
i

Helicona virentem. Multaquidem nobis facimus malas&p dam mea)cum tibi librum Sollicito damus, aut fesso: etfcm kedimur, unum Si quisamicorura est aususreprOndcre rersum;
tant

saepe

mala

vtncta iu-

ridam) dutn tibi occup.it' -.! tolibrumporrigimus; dmn offendimur, iritun terit urrmn 3 versiculis
-itata

Cum Cum

loca

jam

recitata revolvimus irrevocati

lamentamur, non apparere labores Nostros, et tenui deducta poemata filo 225 Cuni speramus e6 rem venturam, ut, simul at;

repetimus querimuTi
.

non non

rogati
adverrJ

dum
la

et raniiina subtili

conscripta; duin speramus fore

ut,

cum primum

que Carmina rescieris nos

--

]
nignfe

fingere,

commodus

ultro

audieris nos condere, spoate et beadvoces nos, utque ab

,

et

scribere

Arcessas, et egere vetes, et scribere cogas.

imperes.

Yenmlamen

oportet

Sed tamenestoperas pretium cognoscere,qnales /Edituos habeat belli spectata domique 230 Viitus, indigno non committenda poetae. Gratus Alexandro regi magno fuit ille
AN\OTATIG\i;s.
2\*.

expeudere, quales ministros sortiatur virtus in bello et paee

CODSpicua, iipc tr.idenda infimo
poetae.

Alexandro magno pla-

cuit il!e

Magust]

Pres-iiriator, oculos fascinans.

219- Multa quidem nobis,

alios poetas epiccjs

?*c.]

In se et

Vide

cap. 23.

Plin.&c.
describuntur

meThebi^
juttt,

5V.]

Dum

ita

ratius,

et Darrantur in scena,

quae Thebis vel Athenis

id

ut

illic

interesse videatur sibi audi-

ror,

etrem

oculis spectare.

Ariston

Poet. tan-

culpam derivat ac rejicir Hoquod minus Augusto gratiosi *2'20. metosdammea.'] Pi est, ut meos ipsc errores fatcar et cmendem. Cam Hbi Sollicito, Cc.] Po."'a noster, ut alio*
isto

quam iniersit

rebus ipsis ag&uEs. Porro illae urbes praecipue nomiuantur, quod inde mareriam pletumquc tra^ici dcsumpserlnt. De Thebis,
lib. 2.

corripiat,

ab ex

sei|)suin petit notatquc; quanqu:'.ra peccandi genere Iongfe alienus ut patet

:

datis luculenter
is,

Viunio Asellas mandatis

ei

ien!s, tib. 2. Sat. 7.

.]

Augustum comcedia in g tudentem hortatur poeta, ut faveat non totum dramaticis, sed et epicis; quandoquidem hU magig quam iltis beroum nometi ad posteros transmittitur atque omnes aeque pnemiis sti-14.
;

tive et

cam eum doceret rationem terapescommode ponigendi Aususto ipsam Iiaac

mulet ad recte

et naviter

scribendum.

vel cpos malunt coraponere a posteris legenda, quam drama ridum a popu!o, sa?pe optimum carmen fastidiente,atad ineptam utsi, funarabuli, purpurete v^stis spectationem gesticnte. Vide supra. 216. Curamimpende brev> m.] Certaad viclectori,

Oui se

&V.] Qui odas

tum prcbendo
et fovendo.

subsiuia: vcl utrosquc laudando

drgnian.']
i

Mimus ApoUine
Lpollinis

Bibliothecam

a.

iii

Monte

Vide I. 1. Epist. 13. 22 *. Non apparere Iaborts.~] Velut alitid agens Horatius expostulat, qu&d plcrumque non sjtls a.;!vertat lector vel auditor, quoe ab auctoribus summi cura, arte, in^enio, sunt scripta. 22 5. Tenrd dedtuta poemata Jzla.] Possunt Itec verti in bonam malamquc partem: vel esvc4 et scite et imie coraposita: humili exili stylo; ade6que indigna ea laude, quae deposcitur ab auctoribus. 226. Cum speramuSf ^c.] Tantum nobig arrogamus perperain ctstulte. QuaUs jgdituos halcit, i~V.] Qualeprjeeones deceant virtutem e^Tcgiam. /Edem virtuti relut numini crtijit Horatius, assignatque
Epistolam.
.

L.

l.

Epist. 3.

v.

17.

laudatores et poetas velut aedituos.

Boeotia;

^is. Helicona.']

Montcm

sacrum
rcgi

Musis.

AUesoria.

Alexandro mazvn.] fami supcr sthera noto.

\\\\

Maccdonua

588
lus,

Q.
qui pro versihus
1

HORATII FLACCI
numisma, Philippos.

in-

ChoenluSj incultis qui versibus et male natis

Rettulit acceptosj regale

ooiuliti

iiiconcinuis obtinuit

Philipp

At queraadmodum auamemum
contactum impriraii n ei macul im, sic ftre n riptores ru li carmine irxqttin ini ta
i

Sed, vciuti tractata notam labemque remittunt

illusiria.

i.

tain

indignum
ii<>
t

c<

nl

iro

pre
-

niir

prorusus, de< reto U

dixit,
;i.

nc piu
Lpelles,
1

ih

Atramenta 3 fere scriptores carmine fcedo 236 Splendida tacta linunt. Idem rex ille, poenia Qui tam ridtculum tameare prodigus emit, Edicto vetuit, ne quis se, praeter Apellem, [M3] Pingeret, aut alius Lysippo duceretsera 240 rtis Alexandri vulrum simulantia. Quod si
:ium subfiTe videndis artibus illud

Lysq
_ ,..

trenui
b

*i

judiciiim

Ad

libros,

et

ad luec

Musarum dona
i

vocares:

mandis
ta. et

Bceotum
<->

in crasso ju ares aere

natum.

244

ad

affirmares ortum in p Verum selecti u Bueotionjuu,

%e f Auguste,

At neque dedecorant tu de se judicia, atque Munera, quae multa dantis cum laude tulerunt

ANNOTATIONES.
233. Chcriiv.t.) Fnsulsus poeta Thucydidis Herodoti vivens teinporibus; quern Avistotelcs inTop. notai Quatia Homerust tum gualia
:

gloritB fore pufabat.

Tilem harrat Plutarchus,

aitque, e
.

CJusriluS)
J.i7.

inquit.

iiie

Epist. ad PisOUes, v.

duolms Alexandris, alterum invictum, s: ili Philippo natum; alierum ah Apelle lwtum, non esse imitai)Uem. Apuleius Florid. l. sic habet A\\ cande, imaginem suam s aubcerv
:

234, Philippos.]

Nummos

aureos Philippi
efii-

tior posteris daretuTj

nofa

a mulHs

artfrficibiU

Macedonum
gie
signatos.
id

ih xaudri raagni,

ontam
colore,

fiarij
i

sed edxxit universo orbi sudy

cgis
s

Duos

fuisse Chcerilos

constat,

ne quis effigiem
ductretj
s'< '
. ' .

U mei

<

adsimh

iret tzre,

nonnulli scntiant.

Prior eximius poJCerxe vicioriam celebrans

toti
.

calamine ; quin
tus
..

luseamPciycktus
:

<srt

t>

elh

laribus delinearetj sohis

t.

vit

cui

pvo

si

rq

stateres

Pyr
37.,

Plin. lib.7-c.tp.

seu
(acto
tur.

nummOs

aureos coritulerunt Athenienses,

ut
ist<

Edixit imperator

ettam dccreto,
Posterior
ruil

cum Homero

legerc-

nt quis ipsumaliut erety quam Pyrgotcles scuU

ttle3

duns, testibus
varie narrant.

Q.

Alexandro comes a.-siCurtio ei Pratarcho; de quu

>.
i

pen
r

/,

quwtn Lysippus tx cere duccret.

Vide et

V aler.

Mas.

til

.8- Ciip. 11.

Quid
Chorrilo,

i!

mi

pepigi

sAli xboi

andrura

cnm

ui

prb singulis
,

Jpellcni.] Eximius itle pictor e\ insula C-\ be celebratus pktis ingeuiose etvenustc
.

prosiugutts avrreru malis, rotidera colaphos: opere verb confecto, \i\ septem versus laude diguos e : denique referuut Choerilum inedia Suidam, &c. periisse. \ ' Porrb videtur Horatius isii Cboerilo qacepiam tribuere, quae v;t Alexander sit imitatus, quod ieprioris Btnt ceraht Athenienses, couditum dt rn p riter remunerans. 36. Scriptores earmine faedo.'] Hinc sapienter Augustus, quamvis in [enia sui seculi omni modo foverit, ac beuigne pauenterque ftudiverit recitantes non tarttum carmina el bistorias, sed etorationes atque dialogos; cnmpoui liquid de s , nisi et serib et a prrcstanTcrsibus singuVos ac ipcrel rhilipj
i

2 10.
veri

Lysippo.]

optime
i

accessit,
-i.

Statuarius iV.e prssclarus a;! Qutniiliano teste.

El. 9. v. 9-

Biurj Propertius

.ii>.

mc a effingere signa* Gloiia Lysi ivultum.] Cui nempe 241. / masculus ac leoninus erat ohtuius.

Qubdsi Judicium, V.]

I

...'

Alexander de pic-

ii

judicans,

quam

inepte

censuit de carminibus!

Certe Bceotico lu ingenio dixeris. Plinius uunen lib. 7- P*p- 29. docet, quanti ab Alexandm cestimati tint Ho/Elianus autem Hist. Pindarus, &c.
,

var, lib. 2.

nori fuisse pieturae iestitnandae peri:

tisiimis, oflcndcUatur;

admonebatque prcetores, ne paterentut nomen suum commissionibusobsolelieri.

Suet. Octav. cap. 89.

vetuit.']

refert enim, Ali xandriequo adritum ostendit hiuniente aJ eqirtun ab Apelle pictum, quem tami Alexandir ltauj v.il.ir bnlavcrat; (Ii\is,st: Apellem Atqui, Imperator, videtur equus luus
ii
:

239. F.dutn

Cic.lib.

5.

Epist. 12.

in arte
-:
i

pingendi esse teintclli^cutior.

Nrr cmm Atrxandrr Ule gratia? causA ah Apelle ;< tis numpingit eta Lysippojingivolebat: sed qubd ilhntm artcm, cum ipsis tum ttiam sibi

i.

Baotum

in crasso.']

utra

Quanquara asapius tamen eventt inregione^Pyeoiris

terdum.Sic Pindafus

rassJa licfet

EPISTOLAB.UM LIBEK
Dilecti tihi Virgilius Variusque pofitse.
1

II.

l.

539
19

noti

Nec magis

expressi vultus per ahenea signa,

rurpant

tua

de
..

se
.

;
.

licio,
. ,

et

Quam per vatis opus morcs animique virorum Clarorum apparent-. Nec sermones ego mallem Repentcs per humum, quam res compi 251 gestas,
Terrarumque situs, ct flumina dicer Montibus impositas, et barbara n
.

dona, q

IM

j.

n\

virorum
gpret

Igent

qimin
sil
-i
i

.i
!

vr-

non
,.
I

<!

arces

uoalh

m
,

.'
:

ser-

re fa-

Auspiciis totum confecta duella per orbem, Claustraque custodem pacis cohibentia Janum,

Luvios, ct

ni

im, et mtibus inre^ps bar.

Et formidatam Parthis tc principeRomam Si, quantum cuperem, possem quoque:

ncquc parvum

bella
''.
i
.

cuis
ei

J5f;

auspiciia

templ.um in-

sed
et

Janum

paicii

Romam
ndara

te
j

regnante Panhis
.,-.
i

Carmcn

majestas recipit tua ; Rem tentare pudur, quam vircs ferre recusent. Sedulitas autem stulte,quem diligit, urget; 260

ncc meus audet

tantura

valercm,

quantum
majestas
;

At
Hia

tu.i

non admHtit

exile

carmen
rera
a

et

mea verecimvi

jgredl

Prsecipue ciim se numeris commendat, ct artei

o lurj

att

Disch enim

cltiiis,

irteminitque libentius illud,

quam

Quod

quis dcridet,

quam quod

vires minirae sumchint. Porrb officia stulte gravanl eum f (juem colunt, praesertim cu.ro se protrudant versibus et earmine.

probat et ve-

neratur.

Enimvero citius quisque discit, ac facilius recordatur, i<l quodt

deridct,

Nil moror officium quod

ficco

me

gravat; ac neque

miratur.
li

quam quod ostimat et Bgo quidem sperno

In pejus vultu proponi cerens usquam, 2(>5 Nec prave factis decorari versibus opto: Ne rubeam pingui donatus munere, ct una

"'ii, qrj mihi mole tUra cic.it; er nolim nsquam cera erfingi male expresso vultu,
a

u versibus iucondttis landari:

affccius

ne erubeseam turpi dono, simulque

ANNOTATIONES.
neanpe Thf.bis, oriundus, sagaeissimi nihilorainusingenii fuit. Verora conStat Bcebtios utplnriraura fuisse stupidos et hebetes,aut val
certfe

mallem

res

ah Augusto prreclar^gcstas ver>

sibus heroicis consignare,

quam
;

Gatiras

edestri

musa

scribere;

verum

illius

materiae

gravrtati

tos pro coeli et aeris ratiune.

bia:_

l-nde nata prover-

Sus Baotica, auris Baoiica s Bos* ingenium. Cic. 1 De . n. 79. Videmus quam
.

vires meas impares sentio (imeremque splen* didajactajaitih scripHs ilfineie et macufare.

t<

252.
e

Arces

Moniibus impositas.']
{'ique

Pr&sidin

varia sint terrarum genera

olur,
,

disposuit

guis acuta vtgenia gignant, aUte, qv/s Qum t/iHnia juiht cx caU vavietate9 et aa
rili

per Rhcni quidem ripam qidnquaginta amptius

dis^

a-

a direxit-.

Fior. cap, ult.

Idem De ratonura. 7. Inter locorum naturas quanium intersit s videaspiratione terrarum.

253.
0.le 4.

TuU

Auspiciis coufecta^

Vidc
]

Iib. 4.

mus; aUos esse saluvres, aUos pestHentes Athcms tenue ctelum; ex quo acutiares etiam
putavtur Aiticii criissum Thebis ; itaqui gues Tkebam, 6?V. 217. ranu*.\ Deculib. 1. Ode 6,etlih,
Sat. ult. sub finera.
24y.

255. Ctaustraqut

Poi-tasita4
. (

que Jani clausas, ut pacis tempore, l. 256. Formidatam Parthis.] Lib.

et 19. lib.3,

1.

OJe

12.

Ode

5. lib. 4.
.

Ode
I.]

15.

I.

2oO.
.

'

nec utite
e

Intempestivum nec gratura vldetur, scd po'V.] Cic.

Nec magis expressL]

Piutarclius refert
solitura,

Catoneia eensorium cos deriderc

qui

202.
2G-J.
-"
,

pro Murae-

Btatuarura cupiditate flagrarent, ignorantes se pictorura et rabrorum operibus gloriarTj sui verd pulcherrimas imagines extare in civium

^c.]

Malira nul-

Vidc lib. 4. U*le S. 250. Nei sei mones ego mail m ] Adverte pruJeutLra et modestiam poet uostri. Ego, inquit,
unimis.
si

m, quara prave fabricatam haberc: ex more vs.eri, de quo nos alibi; Julam e
cerfi
.

autem

fuse,

epici corminii

ribendi

facultate

poUcrem,

267. Pingui mzmere.] Rudi et inepto <jcmine, inconditis insulsisque versil

590
eura laudatore

Q.
meo
patente cis-

HORATll FLACCI

tl jacens dcporrer in vicunj

venduntur thus, aromata,

|

Cuiri scriptore nieo capsft porrectns aperta, i)i ferar in vicum vendentem thus, etodo

et

quodruuqur

involvitur

in-

Lt

piper, ct quicquid chartis amicitur ineptis.

sulsis cliartis.

270
ANNOTATIONES.
ea insulsorum librorum inrelici sed justi sortc

26s. Porrectus.] Qu.isi cadaver. 2"o. Qtdcquid cluurtis amicitur ineptis.]

De

dixi alibi.

Vide

lib. 1.

Epist.

ult. v. 11.

EPI8TOLA
Excusal se9 quod nec

II.

AD JULIUM FLORUM.
literas nec versus misisset.
fidelis
. .

O
et
\u:ii

Florc, amice

fidelis

probo
ali-

FxjORE, bono claroque

.Si

amice Neroni,
S56
[

illustri

qnis vcllot

Neroni, s'i foite tibi venuadare

ses-

Tibure aul Gabiia oriimdum, atque tibi sic loquatur:

Iste sincerus, et integer

quis torte veht

acapite
octo
lieri,

ad

calcem,

tibi veridetui
;

Tibure, vel Candidus, et talos a vertice pulcher ad imos,

:

puerum tibi vendcrc natum Gabiis, et tecum sic agat liic et

milUbvis

nummorum

famulus

Fiet, eritque tuus

nummoium

millibus octo:
heriles,

promptus ob^cqui nudbus litens Graicis eruditus, omnis hunc velut discipH.iae capax mollc lutum ut libuerit finges: cantabit etiam sine arte, quod
:

Verna

itMnisteriis

ad nutus aptus

Literulis Graecis imbutus, idoneus arti

Cuilibet

argilla quidvis imitaberis ud.1

jucundum

inter

epulas.

Ni-

mije poHicitationes minuunt fidem, quando pliisculum laudat

Quin etiam canet indoctum, sed dulce bibenti. Multa fidem promissa levant, ubi plcnius asquo
Laudat venales, qui vult extrudere,
rherces.

merces venales, qui cupit eas cito veudere : at nulla me necessitasprem.it: in propriis bonis uiodicus
tiatur
sic

11

657
[

Res urget

sum

nullus
:

u<

meo sum pauper in aere. Nemo hoc mangonum faceret tibi: non tenulla
:

me

alius a te
tineret.
fuit,

non tecum ageret idcm a me facile obHic semel cc^sator

raere a me Quivis ferret idem. Semel hic eessavit, et,ut fit.

atque, ut accidit i?Uerdum,

ANNOTATIONES.
1 .

Flore, iurw, fi?c.]

Julius Florus ad bel-

tum

Panr.onicilm

Bronciseens

cum

se scriberet

Nerone, petierat aii Horatio ut cessantem \cro, qnanquaro nibil Cui se Horariollicitum, subiude increpavir. in quu ct cximia tius exeusat hac Epistola qucedam uJ poesim et ad bcne beatequc viven: :

Tiberio qutspiam ud

Hic el Candidus.] que ad vcrsum 1 7.

6. Flvn/i.]
7.

Veiba sunt mangonis us-

Lttr -!.'
ut

servos,

j.luiis

Scrvus cx ancilla, natus dnmi. Gracii imlmtiK.] Erudieballt Tercnt. Eunuch. venderent.

Fac

dum

pleraque docuntetua perscribit.

Ad hunc
3.

ipsum Florum inscriptani vtdimua jam Epist.

]&>. 1.

periciduvi in litcris, fuc tn paUesb musicvi : stdcrtem daio. 10. Multa fidcm promissaleranl.] Subdolua negotiator vult videii non (lare verba, cuni

maxim&verba
Keroni.] Is ipse estTibcrius Claudius
in imperiuiu successit.

dat.

Amicc

12.

Meo yum pauper

nil
:

in dTC.]

Nullum
Cic.
lllhil

afs
jiro
:

Nero, qtii Augusto eo jam anre.

2.

De

alicnum liabeo, Koscii) c liiu do

tn suis

debeo cuiquam.
:

Ltiaiptcs trat

dcieiat

se

tpa farti velit, C<.] Similitudo, quS apud Florum purgat Horatitts. Lib. 1. Ode 7 et 18. et lib. 2. 3. Til-urc.]
Si

nsmmis
ser\'i

aersabaJtur,

14. Sentrl htc cessotitt.l

Xersutus mango fu-

gacem

atiimum

ita declar.it

metu

legis, ut

Ode6.
Gaiiis.]

Lib.

1.

Epist.

1 1

ct

s.

potius dissiroulare et tegere dicendus sit; ade. rcm vetbis involvit, extenuat, subornot.

c
EPISTOLARUM LIBER
II.

2.

501

melu sculicarnm b\ scalis latuit mctuens pendentis habenae. 15 ini. Trude Des nummos, excepta nihil tc si fiiga lasdat. peeuniam, $i te non offendil Ille ferat pretium, pceose securus, ouinor. luga, quain exclpio. Posi accipiel mango numraoa *ine Prudens emisti vitiosum dicta tibi est Icx: metu paenee, ut eredo tu scieni Insequeris tamen hune, ct lite moraris ioiquft. emisti pravum significata tibi Dixi me pigrum proficiscenti tibi, dixi 20 fuii conditio: htmc nihilomraui Talibus officiis propd mancum ; nc mea ssevus insequeris, et injustA lite implicas. Te discedeutein admoJurgares, ad te quodepistola nulla veniret. nui mc pigtum cs*e, etad ejusmodi officia minime* sedulum Quid tum profeci, niccum facicntia jura Si tamon attentas ? Quereris auper hoc etiam, negraviusjrascereris, si millasad
:
:

qudd

24

Expectata tibi non mittam carmina mendax. Luculli miles collecta viatica multis Erumnis, lassus dum noctu stertit, ad assem
Perdideratj post hoc vehemens lupus, ct sibi
ct hosti

mitterem. Quid vero profuit, quandoquidem icfces mihi feventes aggrederis ? Expostulas quoquc, ^uoniam spete literss

ratos

versus

haud misi

falfax.

Verutn attende pau&sper, Liiculli milcs vise substdiura multis

i

us

comparatum amiserat
dura oocte derauret lude lupus violens,
hosti

integrum,
fatigatus.
i

Iratus pariter, jejunis dentibus acer,

Summc

Praesidium regale loco dejecit, ut aiunt, 30 munito, et multarum divite rcrum. Clarus ob id factum donis ornatur honcstis, Accipit et bis dcna super sestertia nummum. Forte sub hoc tempuscastellumevertere praetor Nescio quod eupiens, hortari ccepit eundem Verbis, quae timido quoque possent addere

..:n

aibi

quam

infcnsus,

ardens famelicis dentibus, regis praesidium depulit statione probe munita, multisque opibus
instructft
:

ob

id

vera

racinua

pulchris muneribus afficitur, accipitque plus qutnn viginti mil-

sestertium nummorum. odem fermetemporevolensimpelia

mentem
I
:

36

rator diruere castrum

ccepit

quoddam, hunc ipsum mihtcm ad-

bone, qu6 virtus tua te vocat i pede fausto, Grandialaturus fneritorum prsemia. Quidstas? Post hsec illecatus, quantumvis rusticus, Ibit,
Ibit co,

hortari

sermonibus, qui vel ignavo possent aniinos dare: Ito,

generose, quo te tua virtus vocat pcrge felieibus auspiciis,

:

quo Tum

vis,
ille

qui

zonam

perdidit, inquit.
Vadat

40

magna pro
consecuturus.

faciendis

munera
moraris
?

Cur

astutus, etsi agrcstis, ait:

illuc, vadat,

quojubes, qui loculos amiserit.

ANNOTATIONES.
1

1.

VtJU, In scalis, &V.}Quodset;nisfuisset

18. Dicta

tibi est fer.]

Pronunciata est

tibi

raandata peragenda, timuit loris strii eaedi. Hinc paululum delituit, abfuitqiu
id

venditionis conditio.

Sic per

ambages man^o

loquitur, ne
vel,

uno vcrbo
ita pen*-

31. Talibus officin prope mancum.) Quasi iia carentem, ac proinde ineptum ad scri.

eoquc odiuso
debant in haberent,

dicat, fugit:

semel fugit.
sin.us

epistolas.

15. Inscaiis.]

Ad terroremservorum

26. Lucuili tmiea.] L. Lucullus Roraae claris-

quas ob oculos sempcr peccando deteiTerentur. 16. E.xcepta nihil tesijuga UedaU} Tandem
scalis scuticu.*,

Mhhridatem ronti 3 Tigranemque 4xm<

ut a

fugam

dicit breviter, exiipitque:

ceiet, redhibere

quod nisi for acceptum pretium ?el senum

sediUtiis.

cogeretur legibus
pcenae

17- V.cen/B scmru\.~\

:

Non

obnoxius legi ac
ea vitia ffiaieatorera,

non timens actioucin redhibitoriam.

Cic. Offic. 1.

Jnmanapij vendendo
puta, esse

cenda

su?it (ut

mendacem,

opibus maximi^ celebratus* 30. Prtesidtum regnlc.] A rcge Mithridate vel Tigrane collocatum. Locosumme mnniio.} Tigtanocertam quidam intelligunt, ex Appiano in Mithridat. qua? urls , '/ prad&dilavit : seu alii capta Nisibim Mesopotamise civitatem, quge bene munita Tigranis opes servabat. Dio. 33. l> u Qualia sunt phalera;. .]
oiae reges profligavit,

fuiacctn, ebriosum, fugacemj qiue Tcdkilcatur manapiumjure avilu

nin dixeris, Vide UJ>. 2.

torqucs, coronae.

Sat. 3. v. 285. annot.

40. Zonam.j Ca^trensom crumenara et pecuniam, quam rai!ites in sboq& pgrtaie onsuttc

sr>:

Q.
edoctua
'

HORATII FLACCI
Romse
ji.ru.
(

Ego Romae educatus et

sum, quantum
attulisi
1

nutriri
raiis

mihi eontigit, atque doceri,

nocuissel Acbilies.
o59

damni

i.i-

offensus.

quantum

inde
to

insi^ r s

Athenae aliquancontulcrunt,

plus

doctrinse

n< inpe ut possim pravuni ab houesto dtstinguere, kc veritatein indagare in nemore Academi, Sed tem 101 abstraxerunl m< ju undo, et civiles fluctus militioe impeii
1 I
1

Adjecere bonse paulo plus artis Athenee: [ J ul po; em curvo dignoscerc rectum, Atque intei sii\ as Academi quaerere verum. 45 Dui sed emovere loeo me tempora grato, Civil^sque rudem belli tulit *estus in arma,
C&esaris Augusti

non responsura

lacertis.

rituin

appulmmt
(

ad exi rcitum
viribus
d<

Unde simul priroum me

Decisis

dimisere Philippi,
paterni

ncquaquam parem

Auut

humilem pennis,inopemque
:

50

isti

aesfti is.

ttatitn

rhilippi

me exemevunt
alis,

abjec-

Et

laris et

fundi; paupertas impulit audax,

tum amputatis
que domo audax in ij componere.
sidens
et
ia

spoliatvtm-

tjonis

paternis

>'. carmiua Nunc autem posquammjn suffieit, quibus

i |

pharmaiis unqu n curari siin,si saiius non duccrem

-..-.

>\^\
'.
i

pi .i.

Ut versus facerem sed quod non desit habentem Quae poterunt unquam satis expurgare cicutse, Ni meliusdormire putem quam sciibcre versus? 55 Singula de nobis anni prsedantur euntcs: Eripuere jocos3 Veriefcm, convivia, ludum:
r
i

/Eras defluens omnia pa\

aufert a nobis:

ndunt extorquere poemata: quid iaciani vis?

que.
rs6o-i

jam
<

eripuit jo.
i

cos, amores, cohvivi

Denique non omnes eadem mirantur amanttu gaudes hic delectatur iambis 60 il!e Biorieis sermonibus, et sale nigro. Tres mihi convivse prop dissentire vidcntur,
:

couainr

et
:

abstrahe
quiu" jul

!'

<
1

po&ticam
placent
1

ut
-

Cannine

IX nique non omnibus

Tn
.

vertus
I

Ij

rico

ama

eraudei satiris

ei

dicti

rii

Et
ideirj

Poscent

>j
;

tunt>

'.

vers

Quid dem

vario multiim diversa palato. ? quid non dem ? Renuis tu

id sane est invisum

quod

li

dissimiH gusi u

volnnt,
j

Quid

jubet altcr:

[duobus.

tribuam
cupis,
illud

etit.

Tn rc Quod

Quod

petis,

acidumque

araarura

et

^rave duobus videbitur.

ANNOTATFOAES.
rant.

Evangel MaT. loquiti C. Gracc

Quirites,

c. 6. Gril.
is:

1.

15.

1-2

sic

Citm
etuti.

R n&profechts
leaasextuli,
.

easex.\

ov

41.
Sat. 1.

R.mte

nutriri

mihi

contigit.']

Lib.

1.

MacadoniHoratium et alios quosdum juvenes Romauos ibi litcris incumbentes abduxit: nostruni verb pofitam tribunum miliunn coustituit, quamvis belli rudem, ut patet \b. Ceesaris Augusti, &V.J Commodc as u n
anr: uiulc
tatur.
-i9.

ligens copias, Athenis iterhabuit in

di<

\2. Iratus Oraiis quantian, ESfr.] [dest,diM' m< [liadem, in qua refi rtur \< hilles ob
'

Me

dimisere fhifippi.]
-2.

Ad quam nrbcm
profli-

ii

sil>i

Bri^eidem iratus secessisse &

iti
i
:

relii

in Theesalicis

campis Augustus Brutum

quo
cui

c>:i

rcitu,

ita

Grsecis
).">.

'

lurin

gavit.

Vide

iib.

Ode

7,

>

lib.

1.

Ode

ad finem.

Porrfi

50.
UIKIII,

Decisis hutnilem penmsy

&c.] Amissis
proscripti-

sludiovum olini iuiiiuni ducebant pueri ab Homeri Acliille. Unde provi rbium de rudi et illiterato:
t

digtiitate

et patrimonio etiam ]>er

<
n
.'

W
ledi.

m m vit.

:.i Deinapud Athenas

idemi.]

philosoj

45. Inier silvas

illusi

DeAthen.). Q.Sat.7. -. Academin

li

53. CicuUe.'] Nfiu est qu6d vox hsec ade6 torqueat intcrprctes bane pro elleboro pi-.ita. Nam et Avicenna cicutam vocat nigrum Uc-

arboribus muitia an ..,:.], m mumi m is 1 xornauj

i

tu

pliiU
'

0] bii

m
ibi

prin us

docuii

Plato.

borum. Itnque sensus est quanta esset insania mea, si scribendis vcrsibus etiamnnm caput obremve2 et quae frigidiores hern ani bie possenl n tnperare furon m hunc poeticum ?
:

,1

Diogen.
.

art.

Alii

qui poriicum

nomen pfahunt ;il Ac*. quondam extruxerat:

loco, C^c.] Betloi

:>?>.

Smgula denobiSj Cr i.J Altera non

<

scri-

bendi

xcusario.

alii

.1

'

58. Deniqite non eadem, t^c.] Tertiaesthaee

4ti-

Duro
....
I

'

i-

rupe
.<!-

ratio et excusatio,

quare versus

nolit scrib

tc
ct

eivili

uti

to.

Bioneis sermonihus^

Bion sophistca

EPISTOLARUM LIBER
Prceter caetera, me Romzene poemata censes 65 Scribere posse, inter fcot curas, totque laborcs?

II. 2.

593

Praterea
tot

numquid putas me Roniu; posse condcre carmina

inter

soUcitudioes et

mo-

Hic sponsuoivocat,hicauditum scnpta, relictis Omnibus officiis: cubathic in colle Quirini Hic extremo in Aventino visendus uterque Intervalla. vides humane commoda. Veruni 70 Pune sunt platese, nihil ut meditantibus obstet.
:

lestias?

Kic rogat
:

ut pro se

spondcam

itle ut ftudl >m qure composuit, diraissis quibuscnrnr

uueofficiiB; alterbabiiat io cblle

Quinuali, alterin ultimo Avcntino:

n

ambos

adire oportet
distantia.
niiiil

cer-

loca

satis

Festinat calidas mulis gcrulisque redemptor; Torquet nunc lapidera, nunc ingens machina

At

tignum;
Tristia robustis luctantur funera plaustris

vacuce sunt vi*,ut bundnm impcdiut.

cogita-

operura
]
ei

Imu occunit conductor cum muli bajulis properans machina

;

iapiriem aut
attollit
:

trabem ingentem
fuuebris decerplaustris
:

Hilc rabiosa

ftigit

canis; hac Lutulenta ruit sus.

pompa

J nunc, et versus
ir\t

tecum meditare canoros.^6 Scriptorem chorus omnis amat ncums, et fuurbes,

tat

cum magais
discurrit.

illac

rabiosa canis, ist&c

pozcus coe-

nosus
versus

A^e m
animo fmge. omnis petit ovitat,

optimos
acriptor

Ritc cliens Bacchi

somno gaudentis etumbrft,

inuni

Tu me

m, urbesque
lii

juve

inter^strepitus nocturnos atque diurnos

et contracta sequi vestigia
amantis.
in

quietera et otiurn.
werfi

vatum : quod vacuas desumsit Athenas, \a studiis annos septem dedit, insenuitque 83 Libris ct curis, stau& tackurnius exit Pterumque, ct risu populum quatit hfc cgo, rerum
Vis cancre,

Tu

me jubes
itarum

Ingenium,

tutmiltibus noctis ac
icrtbere,

sibi

ardua
quillis
lictus,

tari
I

ln<;e-

A.t
I

trause/cc-

ibique septern

pcr annos

studiis operatus,

dulx
,

Iibrorurri
i

incumbens

Fluctibus ip mediis et tempestatibus urbis,

Vcrba lyne motura sonum connectere digncr?

civitatis

nioi

prodii rdum taciturquam sMtua, et populo

me b5c
oi
-

trepitua

animum

induc;

lyra

inendas?

ANNOTATIONES.
poSta, dictus Borystbenites, adeo morrfax et dt*.\ ut nemiui parceretj sed Homerurn ipsum
!Ml:'u

72. Calidus rcd-mptor.] Ardens ct imYrans ad

73.
i

prosekkmt.
r':
1

Bjusrn

-J
<rt

Vel saxa ad muros,

_.

vd

Ph
<

./','.

1
i-!e

Quarta exciisatio.
iibro 5.
Satt,
I

,.]

Ovid. Trist. l.
otia

Hom iftuhttm.] Oe
dl\i.
t>H.
(

umscril
lib.

}ttis et

qvarunt.

apis,

rccit^r.li

more

et vesanhl

jam

Quimil.

10. cnp.,3.

5"e<

efum ethherumarn silrr.liumsairt/,-et

''":,

QuinHi
n
. .

remoti

r?gi'nein.
'''.
I
.

.',

'

EO.]

Ad oppositam

ur-

itium et seccssus liber animics maximt oplanda sunt.

|

ct

vndit/ue

Vide Juv.

hh

p'.'.rtr

m
'<
. i

ib< riin.
,,'..,

Sat. 7 V. 5

^i-] Inter tramque 70. valia ilUm regionem*fiHW nempe ftffnrn

!':'
1

79I

Ctit

'

In

tutela
'inel.
Kffl

Bacchi es$e
?]

..'.!.
RO.

ii

pereti

'

>tinm.

C
ditfii
il

Angu?ta,
cit:

J
I

naf!

mod6

Alii

oomtnoda ob longiiiqnitatem
. .

itineri
vi

.(

, i

.''.

inep
sibt

rshatenr;

refpi

.s eltqui

81. lngenium t
leci ioni

qvod, &c.] Si Atlienis

rsus

te\

tnt,
'

'<

platece.] Prolep^i--.
i. -

At

va-

;
'

quid pssem
.'

cna

i.

: : inter

venu
lc3tisstina
est vel

:t.

Im6, inquit

eundum Horatiu ,m

eg
r
.

m
r

'\<u> q-j^e circ:t

me

sunt,

ob istam rationem qiueiibet uibs vaide frenucos tt populota. Vide Juv.

Sat. i.
:

lienai
.

-.

Fhrhali

'

"]

VeisusLy-

ricos.

594
/

Q.

HORATII FLACCl
Romae
consulti rhctor, ut alter
86a

tsuper el ulia qute dctKli- toi

Frater crat
Alterius

qvideun etat Rom.c frater jurisperiti, qni :iltrr slterius perpetuas laudea
audiehant.
;;
'

Hic
,;

illi

quasi

Gnv

h,,ic

""i u ""

Mmi
,!.,.
1'

pn dii

.Kitur.

;;; Niliilo ccrli nii-

:,t, ,!,.;., l.-.jtM

sermone meros audiret honores: [ ] Gracchus ut hic illi ioret, huic ut Mucius illc. Qu! minus argutos vexat furor iste poetas? !)0 Carmina compono, hic elegos, mirabile visu, Caelatumque novem Musis opus. Asplce pnmuiii

es?
i

>.

.,>

'.o

scribo,

rlegiasj
n
i

pu!
t

Jmiranduru
l.ihnr.illliil.
.,.'>

::,

Mll-ipi
,

Alil-

madvcrre
i,

quivi

tfi

Quanto cum fustu, quanto molimine circumcum Speetemus vacuain llomaois vatibus isdem.
[t -

et a

,,.::::,':
riui

,in\ir1;itc

COntem-

Mox
QuiJ
/-.

ctiam,

si

forte racas, scquerej

ct

proeul

nl,
iii

/."..'.'.,/'
...
|

leinpiuni

it

:..

rfeatitutnm.

De*|iii,i

audi

'

95
quare sibi nectat uterquc coro[tem,

ri.

1,

.,

per otiuin licet, assecl ire

.
.

ferat, ct

linus atisculia
ei

nam.
,.
,

ninsnue assevat,
.

uiucur iiiii sibi iauiv.untinuir.io-

ie
I

mlneribus
qiiasi

nfficimus

[vers irium, Icntfi

ii.i

pugnfi usr/ue
Samiiiles.

Caiuimur, et totidem plagis eonsuimmus hosLcnto Samnites ad lumina prima ducllo. Discedo Aleseus puncto illius: ille meo quis?
!)9

v<

sppratn,

liUus
ill.-

sententifi

sum Alcaeus:
quis, nisi

[^ 3 ]

mefi

quis cii/v

Quis, nisi Callimachus?

si

plus adposcere visus,

Calliinachus? Si uuid aroptius

ueiere videatur,

ANNOTATIOXES.
87.
in
1

tum
off
.

Fratcr erat Rnmtp, &c.] Quinta ratio, tiartgu animusj quem simiProfecto jam pudere debet cxpHeat. n iuquit Hora,lius; chm insulsa vanostrorum arrogantia passim nauseam et
i
i

tisi

ocret.

B9. (rr.in l;u>.\ Tiberius etCaius Sempronii

et
i

Gracchi
filti;

lornelise,

de Scipionnm
;

farailia,

amho

loquentia claruerunt

sed populari

97. C<edimur,Htotidcm, SrY.] Invieemquasi vulneramur, et conficimur inani glorioe opinione deccpti, dum muuiis laudibus vanisque titulis Alii et elogiis alu alios pcrperam cxornamus. de recitandi et audiendi vicissim molesta occupatione inteiiigunt, affcruntque illud ex arte roeticaj Recit/itor acerhis qium arriputt, lciict occiditque legendo, sed minus bene. 98. Lento Samnites t ?c.] Parum ad rem est

bus tumultibus nimittm indulgentei misere et inut-coi' perieruitt. Cic. de Arusp. respons. Tib. Grca. kum secutus est Cqjus G-racu. 41 chus,quoingenioJ quqnt& vi.' quantagravilate UJ itt Hoterent toni omncs ?ion itla tanta namcntQ ad / t^.icm mentem voluntatemque Idem de clar, oiat. Fuit Gracconversa. chus diligcntiu ( 'o\ nelia matfis u puero doctus,
< ,.
,

Samnitum
:

pertinax adversus

Romanosad fmem

usque diei pugna, de qua T. Liv. Hb. 9* et Epnius

Bellum aquis manihts nox intempesta

rcmit.

di~

ct

Gra <.''..<.'

uditus
talis

tftinam in Tib.

Gracch. Cajoaue Carbone

mens ad Remp.

btne gerendam fuisset t qiujle ingenium ad bene Piofecto nemo hisviris glorid dicendumfuit.

Aptiu^ ergo intelligemus Ulud eenus glad'atorum, quos ab armatura Samnites dicebant, quosque inter c-pulas spectaculum adhibebant, ideoque ad lumina, lento etiam duello : quippc- non
gladiis sed sudibus decer.-.intes, graves
ictus sed

prastmsset.
Mucivs.'] Pab.

gcntia, aique
Cic.

Mucius juris ciniUs intelliomni prudentue genere prtestans.

quidcm
ip-

99,
2.

quidem minime pla^as aut necem inferebant. /tecMs.] Ab-eo dicor alter Alcaeus. De
lib. l.

hoc Lyricorom con-ph^o

Ode

32. et

lib.

modo

ctt.

Ode

13.

91, Mirabile visu, C- \ .] Ju liclu auctorutn futili et insulso. 93.

Circum-Spcctemus.]
ei

Se quidem cutn

Exainine, suffragio, judicio. luo. Callinwchus?] Hic Elegiographorum pfmreps apud Gr^ecos, Quimiliano etiam teste.
Piinrfo.]

istis poettistris

jnngit Horatius, ut gravius eos

vatiius a>dcm.]

uroseindat

confodiat.

9
iliu

i.

Vacuam Romanis

Quan-

sua ripta
Luepti

ihec

non replchuni cufem seu biblioim Romanis vatibus vacuam illi adeb e r.iirantur, et atiis
;

Cyrene in AfricaQriundus,ftorultsubPtolema Phiiadelpho et Euergete, plurima certe carmina scripsit, sed pervenenmi ad nos pauca duntsxftt epigrammata, ethymni eo quacdam imiiari
;

im
l'.,.

itvidm*r<
-

Cal

iillu
(

[irni

is.

'

librps mnii cet

lalU-

ores exiatiroatit.
.

maclius, iiisimuiuui
nam.'] Q-ii'.n
:'-

s(ulte laurcft se poHii

/.

latum.

EPISTOLARUM LIBKR
Fit

II.

2.

595

Mimnermus

etoptivo cognomine crcscit

Muha tcro, ut placem genus irritabile vatum, Cum scriboj et supplex populi suflrragia capto.
Idem, finitis studiis3 et mente recept&, 104 Obturcui patulas impuae legentibus aures. liitlcntiu, malaqui coinponunt carmina; veiiun

dicetur Mimncrmus, et exornabitur vocabulo quod optaverit.

Multa qmdem perfero, ne irri tem PoCtas, ut pluiimum iracundoe, quando qia&piam corupono, et vulgi approbationem
enixis precibus fiagito: at pust
fiuita studia

cum

ad

memet

re-

Gaudent scribentes;

et se vcucrantur, et ultro,

Si taceaSj laudant quicquid scripsere, bcati.

dii, ipse aures oceludam anle apertastcmere recitamibus. \)e-

100 legitimum cupiet fecisse poema, Cum tabuiis aniinum ccnsoris sumet honcsti Audcbit, queecunque parum splendoris habctjiii

At

ridsntur qui scribunt inconiinnos vi-rsus, sed ancrores ipsi

sibi

fclices

placent et applaudunt, ac venditant quud compo-

sueruut,

hmit,

[rentur,

si a te non laudentur. Veiain quisquis caruieu exac-

Et sine pondere crunt, et honore indigna feVerba movere loco, quamvis invita recedant, Et versentur adliuc intra penetralia Vesfce. [864] Obscurata diu populo bonus eruet, atque 1 15 Proferet in iuccm speciosa vocabula rerum, Quae priscis mcmorata Catonibus atquc Cctbegis,

tum
critici

scribere voluerit,
ajccipiet
:

chart&
aptce ct

is cum animum boni

qwe

diclinnes

ininus

pulchne judicabuntur,

ultid cxpunget, etsi reluctantes amoveantur, et adliuc inclusss

sint

in Vesta;

sacrario: solcrs

iidliibebit splendidas

pcIKitiones, ac diu

rerum appopulo ig-

Nunc

situs informis prcmit, et deserta vetustas. Adsciscet nova, qu*e genitor produxerit usus; Vcliemcns, et liquidus, puroquc simillimus

anmi,

120
divitc lingua
:

quas ulim Catones ct Cethe^i usurp&runt, nunc autem deionnat turpis squalor et ubsoleta amiquitas: fin^et novas quas auctor usus propacabit ad instar fluminis
:
:

notas producet

Fundct opcs, Latiuinquc beabit

rapidi ac niljdj pioteret divitias,

Luxuriautia compescet; nimis aspera sano

Laevabit cultu; virtutc carcutia tollet Ludcntisspeciem dabit et torquebitur; ut qui

acsermonc opulento Jitabit Latium

:

redundantia

cocrcebit,

duriora scite fxpoiiet, ineitibus

vim addet quasi ludens ciicum:

Nunc Satyrum, nunc

vctur.

agrestem Cyclopa mo1 25

agetur, velut qui

ru

inodo Saty-

mod6
sunuiat*

rudera

v cli

>pcra

motu

ANNOTATIOXES.
101. Mimnermus.] De eo Pufia. l. 1. Epist, ad finem. 105. Oitttrcm patulas, S?c.] Interdum ineptias legenthim et recitautrum ferre cogor: at
6.
Cethegis.'] Intelligendus hic M. Cornellus Cethegus, qucm Cicero in Bruto commendat, ejusquc elequentire auctorem idoneum dicit Q. Ennium quippe qui et ipse eura audierit, et dc mortuo scribat unde nemo suspicari possit, Is cum Pub. amicitise causi esse mentttum.
: :

postea indignor, aversor, abhorreo. ] 14. Intra pnietralia Pe*tce.] In conclavi, in

scrinio sciiptoris,
scrutari licet;

quae nemini

prxter

ipsttm

quemadmodum

solus oliin

Pon-

titex raaximus adire poterat abditoset pcnrtraUs focos apud Vestae fanum. Cic.ve! sicut c templo Vestae tauquam ex asylo quemvis extraxisse

Semptonto Tuditano consulatum gessit, bello Punico secundo, annis fere duceutis antequaia Ennius in Aimal. hrec scriberet Horatius.
/Iddttur orator CurneUu* suavetoqucrtti

Orc Ceihcpcs

nefas est.
vulunt.

Festam hic pvo Lare poni quidara

Fhs

delibatus populi,
lib. 2.

Suadatque medulla.

Dc

Vesta

lib. 1.

Ode

2.

115. Ohcurata diu, S?c] Art. Poet. v. 70. MultaTenascenfur, qute jam C9ci(lere,&c. 117. Cat8inbv& atque Cethegis.] Vetustissimis oratcribus, fere cocevis. Plin. Gb. 7. c. 27. Cato, inquit,yjnmi^Porcirt gentis tres sttmmasm koj

Vide Qutntil. mentiouem.

et seq.

cap- 15. ttbi

horum

faclt

119. Adsciscct nova.'] Vide Art. Poet.

v.

46.

mine

tcs prcestilisse existimatus est

vptimus
.
.
.

124. LudenHs specicm dalit] E8 subtilitate scribetut ludcrevideatur; adeu res qusque lucnlenter et facile. scriptae apparebunt, ut sibi
qurvis speret

vrator, optimusimpcratijr,'^imus sctmtor.

idcm;

at sudct

quater

quam

auadragies cavsam dixit : nec quis* s^jjius pc$tulatui et semper aMutus, ?

et

latoret austis idcm.

Art. Poct.

multumjrustraque v. 240, YiU

X. aoDOt.
2

Q.
E*o
j
i

HORATII FLACCI
~

ferrf
el

maltm

hi-.ln

xi

poEta

mus '

iusulsus,
<
i i

dunnnndo
tm
i

;i,i

mihi, vel

Dum
Qui

Frsetulerim scriptor dclirus mersquevkleri, [' rJ mea delectent mala me, vel dcnique ial4

sinl vitin mc:i;

rj

quam bene scrierin iari.

%

tont,

[A^s,
et ringt.

fuit

quidam non pleb

audlre
1

Quam
se

sapere,

Fuit hatid ignobilis credebat miros audire tragoedos,

celli

ntes itavacuothi
cretei
i

et

applaudi
il
i

nn

ho.i,

Jn vacue lsetus sessor plausorque theatro; Csetera qui vitee scrvarct munia pecto

130

i., feei iffii ia ou mitteb proous omnino vicinus,

I
i

jiu.s

hospi

-,

mtls

<

nii, mitis in servi

1

s,

nec supra
si frai tui
:

niotlun) excandescens
I

jenae sigillnm
vel
Ille

di ni:

qae rupem
aevitubut.

puteum
affini
a

et auxiliu sanatus, pul

c
i
|

>rbo

ile

ellebp
sanai
1
1

More; bonus sane vieinus, amabilis hospes, Comis in uxorero'; posset qui ignoscere servis, Et signo Iseso oon insanire lagenae 134 Possct qui rupem et puteuni vitare patentem. Hic ubi3 cognatorum opibus curisquerefectus. ExpuHt elleborb niorbum bilemque meraco, Et rcdit ad sese: Pol, rrie occidistis, amici,
:

ad

mentcm

Non

servfistis, ait;

cui sic extorta voluptas,

error.
l

Prote,etS

oci

amici, non-servastis, cui

<ie

Et demptus per vim mentis gratissimus

abstuttstis, et

mentis crroreiu

10

jucuftdissimumtsripuistis pervir-

Nimirum

sapcre est nbjectis

utilte

nugis,

tutem medfcametitarum.

Scilieet

expedit sajSientia? studere, abjectis nugis; etpuerisrclinquere

Ae non
.

Et tempestivum pueris concedere ludum; verba sequi fidibus modulanda Latinis,

ludum tetati congruum. Jani non amphns juvat sectari voces

chordis Latinis eanendas,
rectce vitte rationes et
scrutari.

sed
i

ms

rse mimerosque modosque ediseere vitafe, Quocirca meciun lotjuor haec, tecitusque rc145 cordor;

Quapropter

ita

mecum
|

reputo, et tacitdstatuo: sinulla aquarum abundantia sitim la-

Si tibi nullasitim Sniret copia lymphse, Nairares medicis; quod, quant6plura parasti,

earet/medicos adires: curautem ftemini audes fateri, qu6 plus habes, 6 plus te aj pi :
.

Tant6 plura

cupis,

nuHine

faterier

audes?

ANNOTATH
1-2-5.

Ut

(jvl

Nunc

Satj

,.,.
.

raudiOj

Velut eximius pantom mus gc tibus expVimens iic"i Satj iiot, nunc !.u-.linii C v pem,
.

im n rum oranium,
v&ro
f

[<

Cjii;..-

adi en

Ls

ritouis fratris

taiiii

quidem
'
|

acte,

ut ipsa Satyri vel

curS sanatus, anirmabat

!

tsetum

se prorsus

natura
I

ew

tcdatui

di

.;

ectantium
.n.ct

fa{. rci] ;t<".

lll-i.

mentii; quoniam omnie voluptatem aninv

i
<

rem
difficultatem
1
--i

jam
per

niiat.

\ ide

lib. i.
i

nasvini obsig-

'i

mr
i

'

advi
:
:

: lu

servorum.
;

Cic.
ne diSat. o.

ipo

un induei Florus
tix

vel aliu
ni

ad Tirpnem
v.
1

us ab

Hov.

....
l'n

'

Lt

10

"
i
' :

....
..-.
i

inttnus
'

si

17-

ttbi

sulvin, ,

gm
..

"
!.
.J
.

/ n,

,.

usquc ad

fuj

.(.',
Fuii hoiid ex vet. Cotta batur l.v.? lib. 1. Ude 7- annot.
'

i-

'
[

[omo

ille

voca-

io.

.,'.<,;
.

ide

Aihen.

De
IJi

pauK. antccit. ubiait, jucuiidi^simas esse inso\\

I.
j

i-i<j.

idM-at, ?c.]

ii.
i:
.

Nimii
..

n
i'
.

Tran-

tuin narrat Aristoteles.

,

ubi sitniL na

ViuV Aiheuautn reiert Jc in ano bi

'

\i.

...

'.):
. !

mati

potius quaui
i^

qiuc!a,m (Tiiniij [itim

vi

numei
ditj

ic

studere j
'.-j

rai

ai

..

r.

lin.4. cap,

25
appelien-

ubi Flori

viiia solerter n,ot^i

.

-e ^utubjt nuves omnea

.n

P^rxum

ili. iiibinuUant

[nmorbiscor^

EPISTOLARUM LIBKR
SI vukuis
tibi

II.

2.

59?

monstrata radice vel herbA

radice vel
hferbft

Noa

fienet levius* fageresj

150

irel

i.

pj

-.>

niliil

Ptoficiente nihfl, curarier?

Audieras, cui

remedii

Auditu ac-

Rem JM donarent,
Stultkiam;
et,

Hli
sis

decederp pravam
nihiio sapieu
fdctiu
qi
r
1 .

cum

quan?
r.
.,,
|J
:

Henior es, tamenutfiris mouitoribus usdem At si divitise prudentem redcjere ppssent, L65 nempe ruSi dupidum timidumque minus te
;

...

U
rainus
cereui.
si
'

'

r<

U)]

r'i

beres,
[ffire; Yiveret in terris tc si quis avarioi unp. Si proprium est, quod qujs librA mercatur et

quisqiuun

in

orbe

','
i

Li

priuin est
...

quo
.

quisciu
;

Qu&edam, si ctedis consultisj mancipat u Qui tepascitager,tuusest: etvillicusOrbi

tes

us

addicit, ut aiunt jurisperiti,

mus
tiui

occat, tibi

mox

tVunent;i d
\C>1

.<

!;-,

Ul

[uvdm,
iut

u,

t'

herum

Tc dominum sentit: das numuios, accipis PuIIos, ova, cadum temeti: nempe modo isto
Paulatim mercaris agrum, fortasse trecefltis, Autetiam supra, nummorum miHibus emptuiiT, Quid refert, vivas numeratp nupcr, au olim?

uvara, pullos, ova, cadura nni

mmirura
i

itim itlHbus

emis

numi

:A comparaJum. Quid
i

aiil|illUS
ti

ii

'.>.

eu dudura >oluto vivasr

cieutis et

Enaptor Aricini quondam Veientis et arvi \(>J Emptum coenat olus, quamvis aliter putat; emptis Sub noetem geiidam lignis r.deiaehn uhenuin.

Pi

Aricini emntutn cotnedit olus,

tjuanv
lignis

itci

nutis
b noc'-

tem
pla

Frij

[ui

inm apjuxta-

Sed

vocatt

usquesuuffl,quA populusadsitacer^fi
jurgifl
:

pellat usqu
.

afn,

qua &

Limitibus vicina reSagit

horae,

tanquam

17

diriurk ccmtTotersias vicin

Sit proprium quidqimm, punclo quori mobilis

[supremA,

Qtu
sit,

'!.''
mmet
tfol

quod momentb rluM tomseat,

iss
t

Nunc

prece,

nunc

pfetio,

mmc

poris
rius
|

vi,

nunc

sorte

vcl

precibus, vel emptii

AN\arATioNi:s.
pnvis,

consulitur medictts; in

morb

161.

Omit.]

Spi^nin semcn teni

of&crit

dissimnlatur celatufqile rnahtm, necutti

rftde

rerawlium

qutteri
'

glebss versando et iri H>J. Tr rhminum srutit.]

v

Quamvis Oi
<l>
<:

i ;. l

et viHicus: tu taToenrnagis

154.

Mo
smtlpei

Vel

ipi litatilnis

is,

cui frutjtus fert agcr',

Ghi brW

^u

vel avarts qtii trt

VflHctlB.

mntsi sapientta et feKcitas ana icxes 'rent

i

com

bprtrus ac-

166. Nttmer&to

nu

l\

8,

Si
.

'

!','
H

Xsjit :

futuros emit dat/i soniel

rteci

inti
rC;

|uivero
tur,aj r6tu

i'i

.:.-,

inag-

ndicmfructusm
i
1

emit

\enu

lMiilatii!)

Lxhr4
. I

tere.']
:

Olim mi

pretitom
cce-

rMraerato prctjo et frer p or^uhthnTl latK. 167. J: tin .j Ari

:i"..)

atui

postea nui
ct

lerari

I
1

Veii n*bs ttett

est
I

pit.

.,,,...
di

cmod

159.

'

'
!

*'

possessioriem crrle

!lt,
:

Asu ^nntimiato per tcmpus

inempta pretium
1

nuinrv;;\it
i

et

solvir,

qua
i'i
J

lutapecu.ii

emir.
'lcpMS. 2.

160. 4ha tc pasrit a.g-cr, tuus est."] Tnm lietnm UsUea^cnSe proprit Ifl&i didetlcliis

70
S;it.

Vicle lib. a.

sub finnm,

ins

Fnfetitars

nferis

Wci-x

emprhr.
t

i:-t. Nttto prbte, Csc.]

Qu rfuor ista-strm rem

n

Cie.

1.

7. Bfist. 80.
',/'<

l&btrfrtsque est

proprwm

capiendi gerierk:
bns/OffictiEj uut

preef-

fn>itvt uiouc nl'(m\

u!u

.-'

pntvt%

508
vel per violcntiam, aut

Q.
prrmor-

HORATII FLACCI
ei

Pcrmutet dorainos,

cedat in altera jura.

868 175 t ] [Ham; unda supervenit un-

tem. habet
tui

Quoniam igitur nemo usum perpetuurn, atque

sicut Suctus fiucquitl
;

Sic, quia perpetuus nulli datur usus, et haeres

hxres baeredi
succerfit

proficmnt
si

Hwredem
Quid

alterius, velut

vilhe aut horrea?

quorsum Lu-

eani agii Calabiis adjuucti,

vici prosunt,

magna parvaquc abripit murj nequaquam auroplacabilis? Laplllos,

Saltibus adjecti Lucani,

Grandia

cum

authorrea? quidve Calabris si metit Orcus parvis, non exorabUis auro? [las,

mannor, cbur, Etrusca tgua,picturas,argentum,vestea

purpura tinctas muhi

Gctulicii

non
alter

possident; quidatn ncc cu-

piunt possidcve. Quarc fiatrum otiutn, nugas, ungucnta habcre malit, quam optima pal-

Gemmas,marmor,ebur,Tyrrhena sigilla, tabelArgentum, vestes Gaetulo murice tinctas, 181 Sunt qui non habeant, est qui non cufat habere. Cur alter fratrum cessare, et ludere, et ungi,
PraeferatHerodispalnictis pitlguibus; alter 184 Dives et importunus, ad umbram lueisab ortu Sylvestrem flammis et ferro mitiget agrum ;

meta Herodis; a\ier aittem lich opulentus agrum stcrilcm laboriosc domet igne et vomere, a
prima luce usqne ad vesperam;
novit Gcnius, qni comitatur
si-

ScitGenius, natale comesqui tempcratastrum,

rWoj

dus ortui praesidens, human.-e naturoe Deus, qni cum singulis hominibus intent, fkcifjta habens multiplicem, propirius, ct
adversus.
Qua-. cian
ita

smtt

boais utar, et ex parvo cumulo desumamquodopuserit; neccurabo quid haeres de me censear,

Naturae Deus humanfe, mortalis in unumQuodque caput, vultu mutabilis, albuset atcr. Utar, et ex modico,quantum res poscct, accrvo Tollam nec metuam, quid de me judicet 191 haeres,
;

ANNOTATIONES.
emptione;
;

ri,

erppta veteri

drmino possessione,

villis freqticns.
ct

Illtr

seu per virn armorum, seu per faudem et iniquas lites sorte supremd, cum hcercditario jure cbvenivmt bona.
177-

halsami viridarium.

ctiam ririhir llrrndis regia, tnde verb ampha est

rcditus et ingcns vectigal.

Vide

c>.

Plin. lib. 5.

Qmd nn

prosunt.]

Quidam

legunt,

cap. 17. Herodis.]

Herodes apud Jud.x-os regnavit

vites, id est, vineac-.

parit*.T

Calabris Soltibus adjrcti Lucani.] Calahrice et Lueania? opima valdc pascua erant.
contiguis illisad uliimam Itaham regionibus
in

De

jam dictnm

Epod.

1.

temporibus Aucusti in paitibus Syriae : inquit vet. Schol. ad Persii Sat. 5. v. 180. De eo no ampliusibiden). 180. Sdvestremjiammis.] Rem fuse explicat Virgilius Georgic. 1. v. 84, et seq.

160. Tyrrhena sigilla.] Imagines parvas ex Hetruria, quam regioncm primo inrnluerunt populi a Tyrrheno Atyos (qui uiuis e posteris Herculis) filio nominati, et e Lydia huc deducti. 181. Gcctuto munce.] Purpuuc fiorcm illum
iingcndts expetitum i>estihts murtces (pisciculi)

Sape etiem

stcriles

imendere

prnfitit agros,

Atijuc lcvem stipulam arpituntibus urercjiam-

vi medas habent Jiittcibus Prtrripuus in Mcttnge AJHcas ct Gatitlo hltore Ocrani. Plin. Eb. 6. cap. 30. De Gcetulii dixi lib. 1. Ode23.
. . .

mis. Sive inde ocrultas vires, et pahila terrm Pi7igitia concipiunt: sive iihs omnc per itznem Excoquitur vitium,atque exudat mutihs humor:

t lib. 2.

Ode 20. 183. Alter fratrum.] Designa; Miiionem et fratres, qunrum alti r in urbe ijuietus degcbat, alter ruri duris se laboribus excicebat, apnd Terent. Adelph. 184. Herodi* palmctis.] Agris Jurheas fenilissimis, et Jerichuntinis palmis, e quihus opinaus redit provcntus. IHic ver6 Hcrodis regia erat. Strabo lib. 16, Hierickiu campus amontah\ auAdam circumdatu? , quce in amphitheatri speciem tid iptusn dcclinat. ll-i c^t ]mlmetum

Demeam

Sat plures culor ille vias, et c<zca relaxat Spiramertta, novas vcniat qu& succus tn herbas Seu dttrat magis, et. venas aslringil hiuntcs: Nc tenues phtvits, rapidive potenlia sohs Acrior, aut BaretzpcmtrabUcjngus adurat.
187. Genitts.] Numen quod rebus gignendis simul cum nascente nasei, cum moriente mori credebatur. Ammian. Marcell. 1. 21. Censorin. dc die natali. Pluurch. lib. dc interit.
praeest, et

orac.

&c.

189.

AUms

etatcr.]

veteres assignabant,

bonum

Duplicem cuiquegenium Bruio et maluin.

kalicris

etahfvijeraces arbi/res, sedplurcspalmas ad stadia centum exttndxtur trriguwn totum, uc

cubanti narrant observatamolim spcciem corporii horrifici, et qusercmi, quis Deus vcl homo essct,

:
,

EPISTOLARUM LIBER
QubA non
plura datis invcnerit: ettamen idem
Scire volani,quantum simplex hilarisque nepoti Discrepet, et quantum cfiscordet parcus avaro. Distat enim, spargas tua prodigus, an neque

II.

2.

5'J'J

quia tion reperorit majorcs npet qiiam vnht donatae sinl. Ip

i

tamcn cupiam no

se

quid bunus
.

Itetusque difierat A luxurio

sumptum
Invitus facias, neque plura parare labores
:

195

quuutum disttt frug Quippe lalum diai rimra est utrum Ixma tua male
do.
]

fundas, au sjionte iuau

polftR
brevi
'!

. ;

Ac

potiiis,

puer ut festis Quinquatribus olim,

:

iuajnr.i cotjgerere stutlea*

quin
J>.

r.ijHim

Exig-uo gratoque fruaris tempore raptim. Pauperies innnunda domfls procul absit ego,

n: u'is
i

di ilH'i
,

jucunda
inops

tai

(jui-r feriis

Quinqttutribus.
attt
.

.\^
tla
t

utrum

rcs familiaris

sord
si
,i

Navc

-u

ferar magnfi

an parvft,ferar unus

uetcrti

"i

ct

idem.
[*

igtta ct

200

70 ]

i.,.

mba Non

seu ainpl vebtu ;

,

\-

inHatis
i
i

Non agimur tumidis velis Aquilone secundo; Non tamen adversis letatem ducimus Austris:
Viribus, ingenio, specie, virtute, loeo, re,

fcror prosj

iquiloni
vi

.-,

Austris
bll
,

ntrarii

viri<',: ' ,,

IgClUO,

dl

COre

virrute, gradu, racultatibu!

Non

Extremi primorum, extremis usque priores. es avarus; abi. Quid? caetera jam simul 205 isto

moruni ultimus ram at tiltimo* amec-do. Nonavaruses; ei

:

Qttid

an

ca
?

viiia

cum

il!o

abstint

mcm
' :

lil

*
i

ei

Cum

vitio fugere?

caret tibi peetus inani

bniimis ambitione vana, tiniore

i

Ambitione? earet mortis formidine, et ira? Somnia, terrorcs magicos, miracula, sagas, r Nocturnos lemures,portentaque rhessala rides?

insomnia,
n,
i,I.iiii,

magorum
ct

n i.i, prodigia,vencricas f

umbras nocturuas,
loiuin ostenta

Thei

i-

ANNOTATIONES.
et qutel vellet; respondUse,

nius

Malusego tuus gesum; hodie me ad Philippos videbis. Cui

rlutarch. Brutus intrepide: Vitlebo. 192. Plura datisJ] A M^cenate, ab Augusto. 193. Simplex.] Non sumptuosus aut prudi-

gus, at hiiaris et honeste bonis utens.

libera

197- Puer itt festis Quinquatribus.] Plenaet mentis hilaritaie, quemadmodum pueri

hilaritcr

omnhio

intnsi^uni

die*

feriatos

sibi

209- Lemuret,] Pers. Sat. 5. v. ]&.s. lemures vocat i<l <*st, unabras seu larv&s, quibus noctu infestantur domus: quas pr scu expiandi rationem docet Vairo lib. 1. de vita Pup. Rom. Ovid. F.tsr.i. VidcPlin. lib. :. Kpist.-^;. iu qu*i pleraque iL-t't-rt ejus peneriti phantasmata tum suis tum uliorum oculis o!jservata. Erat Athcuis, inquit, spatiasa domu , sed infamis ct pcsiilevs. Per sileniium noctit,
:

concessos in Quinquatribus. Quinquatrisus,} Quii.qriatriavelpotius Quinquatnis phiralis auiueri, dies erant festi in bonorem Minerv-T?,quibusasturUovacabant pueri,
et minerval suis magistris deferebant.
vel a

sonusjem,

et

$i

attcnderes acriits, strepitus

ym-

Nomcii

dierum nuuu-ro, qu6d celebrarentur quinto die post Idu->. Yaiio 5. de L. L. Gcll. hb. 'J. cap. 21. &c. vel quod ea. dic Minervfle cedes in Aventino consecrata sit. Festus. Alii aliter. Ovid. Fast. J.

cularum, tongius primo, deinde piurime reddeinttir: mox QppaTchal idolan senex mae r et t sqvalore confectus, prumissd barbd, korrenti capiilo, cruribus compejles, manikus catenas geretat qttatzebatqve. Inde inhabitantibus
direpque noctes
trata

pn metum

vigilavantur, C"r.

UnadiesmeJui

cst,ct fiunt sacra

Mmtrvte;

Komiyiaquc ajunctU quinquediclwi hulent.

201. NonagimurturnidtSy Sf*r.] Allegorla. Id go non opes faebeo iu^entes, nec sutnpat ncc paupertate conflictor, nec sor:

Portentaque Thc-^ala, c~V.j Miracuta perpea Thessalis per aricm magicam et m ncficia, quibus ii rnaxime pollcbant, a MedeS edocti, utaiunt. Plinius lib.30. cap. 1. magiain apud Thessalos propagatam scribit. Hinc et muiier Thessala, pru niagi ct veneficl, in pro-

vcibium
n'ci

abiit.

st,

Thessaia.] Thessalia pars fuit regiii

Macedo-

;etatem ago. 20S. Somnia, terrures, &7.] An sapi^nt^r ct foniter contemnis \-ana quneque tevricuhmiMita ?

tuose vivo didovictu

immundam autmi^cram

perampla, quanquam distincta regio, inter fluvtum ad lioream, et Thermopylas ud Ausirum, ab occidente pirum habet. Ejus praecipua urbs Larissa fuit, Achillis natalibia

Peneum

Vlde

Cotl. Rhodig.

lib.

27. cap. 9. et scq.

incl^ta.

600
num
hilariter
?

Q.
annos faQs an indulges amicis
tp?

HORATII FLACCI

censt-5

nn

in^ravescenteaetate

fisbi nignio]

ac probior? Enimvero quid tibi prodest timm dc multis e pinis avulsisse? Si nesos bcne vivi re,
.

Natales grate numeras? ignoscis amieis? 2 10 871 Lenioret melior fis accedente senecta? [ ] Quid te exempta juvat spioie de pluribus una ? Vivere si recte nescis, decede peritis.
Lusisti satis, edisti satis, atque bihisti;

da locuni meliorihua:

sat rjn

ja

tus es, satis edisti et bibisti

Tempus

abire tibi est: ne

potum

lare;ius

aequo

jam tempus

est, ut

abscedas

ne

215
Rideat, et pulset lasciva decentius
eetas.

plusctilum le lasciviontern derideant et exagitent juvcnes convenientius lascivientes.

ANXOTATIONES.
210. Nntales grate nwncras?] Libentcrne annos recenses? an nun borres moriis acccdenits mentionem ? hoc euim pusilli cst anmii. 211. Leninr ct meliofja accedente senccia ?] Tunc certe,, aut nunquam, minui dcbent animi
qetatis

212. Quid
va1

tc

exemptajuvat, Sfr.] Quid ju-

s't alia supersunt et torqucHi? Quid pvodesl avaritiam expugrwsse, si ambitlo, si ira, metus, superstitio, animum adhuc tinmi obsident et cruciaftt ? 214. Lusisti satis, &c.] x Homerj Odyss.

naum

vitium cxpullase,

uc r turbationes,
\isu

tum defervescente sanguiue, tum

Affaihr, cdi f bibi t lusi.

lerum et sapientia crescente.

Wi

Q.

HORATU FLACCI

EPISTOLA AD PISONES:
SIVE

DE ARTE POETICA
LIBER.

SEU
seu potiiis

Demetrio Pludcrco, seu

Neoptokmo Pario,

e.v

Aristotcle, seu e proprii ingenii acrisqucjudieii

flecunditatc, sagacitate, opibus, liauscrit potissimhm Flaccus

nostcr

certe eminentissima quceque scribcndi carminis prcc-

cepta hoc libello complexus

vi.v

est.

Attamen Artem Poeticam

aliis
:

appellem

cum

Quintiliano ct

malim vero Epistolam

idcn-

nuncupare cum nonnuUis cruditis

tum ob inspcrsum

tidem satiricum salem, tum ob prccceptioncs aut carptim aut

saltuatim datas.

Hinc enimvcro animo mco consUium pridcm

602
subiit, ordine

quodam
est

adhibito illustrare hanc Horatii parillustrari potest.

tem ;

si

quod

eximium

Liberaliter

accipe, Lector, opellam ha?ic

meam ;

dico libellum, quo Epis-

tolam ad Pisones in Artis Poetica

olim

formam utcunqae

redegi,

jam

editum, nunc rerd a

me recognitum rursusque

tibi

p?'opositum.

G03

Q.

HORATII FLAOCI

EPISTOLA AD PISONES
SIVE

DE ARTE POETICA
LIBER.

Humano

ccrvicem pictor equinam [ 873 ] Jungere si velit, ct varias induccre plumas Uiidlquc collatis membris, ut turpiter atrum Desinat in piscem mulier formosa superne Spectatum admissi risum tencatis, amici ? 5 Credite, Pisones, istitabuke fore librum Persimilerrjj cujus, velut segri somnia, vanse Fingentur species ut nec pes nec caput uni Reddatur tbrmae. Pictoribus atque Poetis
caplti
:

Si pictorhumano capiti arfdat equiuum, divcriasque plumas apponat membris hinc

colluin
ct inde coUectis, adeb ut

muli<T
piseis

vultu pulchra

deformem
an,

caudam habeat;

cachinnas cohibere possitist u amici, nd spectanduin introducti? o Fisones, crcdite similem huic tabelhe fore Librum, cujus sicut j?grotantis insomnia, inauesformae conflabuntiir ita ut ncc fiuis DCC priucipium ad uuum
;

quid

rcfc ratur.

sUyui pictoribus

ct potHis

ANNOTATIONES.
1.

Humano

cupiti>

&V.]

Fer

ridiculae

et

Calpu Numae
lius sangiris.

filio

monstrosoe pictune similitudincm primo loco docet Horatius, aniforme opus, ejusque p&rtes hoinogeneas esse oportere tum ut cohtiereant
-,

Pono

unds postea, Fbst 6 Pompiscribit Horatius acj patrem

et conveniant universa et singula,

uiid
3.

unum omnia
1.

respondeaiu.

unn ut ad Vidc Arisiot.

Pisont-s, praeserujn vcrb ad hos; pattr L. PtsoConsul cuin Druso Lihone, annoU.C. 738. Augusio cratiosus cxtiiit, aliisque muneribus in Rep. egregie perfunctua

ct

ad

filios

quorum

Poet. cap.

et seq.

est;

caeterum literarum ac literatoium impense

Undique collati- .] Diversorum aniraalium membriscorpusunura raonstrosuraconflaniibus.

6. Pisones.]

amans.
7.

Mgri

.tomnea,]

Corruptis

morbo

pertur-

Horum

familia

Romse dudum

n^bilis ac numerosa.

Calpuruii vocati sunt a

batisque humnribus, cerebroque male affccio, portentosa gignuntur insomuia.

604
qw
licui
.

Q.
setnperetiam ba eor; atquehanc ini

HORATII FLACCI
et
\

Quidlibet audcndi semper fuitsequa potestas. 10

dulgei

:.
i

>'

'.
'

et

nur: veriim

Scimus, que

hanc veuiam petimusque damus;sim

874
:

ici

aspera

m
i

Scd
:i
.'
.

r.on ut placidis coeant immitia,

ijtes

non ut

'

masjI

juuguritur

um

IiiCo>ritis gra*vibus

avihus rreminentur, tigribus agni, plerumque et magna pro-

duocemones
.

pi

inum Di ama?nos cainpos

I
'

nsj

reus late qui splendeat

<!

unus

et atter

15

Assuii.r
.

nntts;

cum

lucus et ara Diame,

describitur

fluvin

Al

Et properantisaquae peramcenos ambitus agros,

non

erat tunc

npi
re
i

cuest

Aut Humen Khenum, aut pluvius

arcus.

ndus
t

nave

tnei

tns
i

nu-

dus
'

?
i

.:

amphora lorman rota n .'ilnta

Dcniqtie
sit

urcetis
ft

prodit

sfmjnex

unum
ponis.

plane

id

quod com-

pater, etj

Sednuncnonerathislocus:etfortassecupressuni mulare:quidhoc,sifracti ;enatatexspes20 Navthus, sere datoqui pingitur? amphora ccepit tnstitui currcnte rota cur urceus cxii ? Denicjue sit quod vis simplex duntaxat etunum.
:

tre cigrti,

nos

pceta: ul pluri-

mum
do.
et

imagine recti raHimur. Si conorease bievis, obscuxus ei lTolita consectanti spiritua

vires

Maxima

pafs

vatum

(pater, et

juvcnes patre

digni),
recti. Brevis essc laboro, 25 sectantem kevia, ncrvi Deficiunt ammique: proleisus grandia turget Serpithumi tutus nimiumtimidusqtie procellee.

haud suppetunt
sublimia,

qui

Decipimur specie
Obscurus
fio
:

vult
fit:

loqui

turgidus

securus nirnis et ardua metuens (uhumilis; quircm unam

plbfi as'\MO vuriaie nitltur,

Qui

vaiiare cupit

rem

prodigialiter

unam.

ANNOTATIONES.
12. SeA dcbct fmgere
1

smX] Necpictornecpoeta uuquam naiurx repugtnmthf.

'.
;.]

1.

Frae6ipit vitaudaB di;

atque locos
'
:

commuquem ad sco-

20. Sijracfis enataf exspes^] Mos rmt naufragonun, pictum in t:tl- n,\ iKuilr Mun eirernJierrc ad corroi;andam stijicm. Vide PfinSi Bat. 1. v. 89. Juvenal. Sat. 14. V. 30t. etseq,
21.

Ampbora

ccepii hiHilid, C"\.]

/Iwphora

piflurn

' .

tdstrb
;

Videi

npingunt ilfidunturqm nb&tc cl qn&rtl non jiroiixo Vir'

tas gra,ntlejwr(

m,otant prmeipuun
et
li

prarepatilb po&t in minuta

evaiiesci
pfifts
'

?icnla abiens ct

muutur

S. Hiei'ou,ad.L^-

'

autem Sidbnius

I.

. c. Ib.
,

Idcm

d
$,
st

02.

uiinoi
.

<

C?mWW/i]
Qi/ojvU.]

Apoll. EpTst. 16. lnf^ifrispnfgres&u. ftTe-

taph. a rotS figulari.

0-J.
-

Al. quidvis.

rimulctt
l.s.

Brevis esse laboro, Obscurusjto ,*] Quintil,

r
i

&C.]
'.!."
.

Non
:

'

I.4.C.2.
fi

Nimium

corripv nte&

locis

commui
-7
:

sturitAs.Jsoxxxm rumpotarui

ommasequitur oh~ tumseni.

r
:

..;...
:

V.<,-

"
i

'.
f

urpureo.
,

sum

paucis efierre.

Virgil. ffineid.

v.

11.

Carupos uli Trfjajuit,

. .

'

P. !, Sat.
/
.

:.
j

Dt
'
. ' .

'/J.

..!.-.,-...
(

,
.

.'v,
.

.,

la

inf.]
poetii
i

Sen-

',.-..

,
tle
is
t

vis

etaltitudo

'

'
' '

epe
tli

decratque
i.

ei

auus Neronis aPersio

:]

18.

...

i,

it.

bant in

iji

Ciesars, cujus
.
i

ihi
.

27.
'

Pj

M.tgiijlo-

i.

Dio.

quemia
erc,
FTai c

orationi inflata

aflinis

>t.

Qui non audet

' .

assur-

reuai

c5t
ifln>of

lq

vitii

nabent Valtr.

nperiti

4 ,t

rur6,

tt

^aucisj

Argi m. SilTu

ftalic". ^.c.

us j

cid. 4. v.

;yo.

a9. <2";

cvpzf.]

Varletate carmcn

DE ARTE POETICA.
Delpliiiuun s-ilvis :ippini'it,fluctibusapriim. ln \ muin ducit culpse fuga, si caret arte.

C05
silri,

30

Mphimira

aprum mari

/Emilium eirca ludumfabernBHsetungues

Exprimet, et molles imitabitur oere capillos. 3 Jntvhx opens Mimmn, qui ponCTe toumi
(

-..<
lu "'

<

Nesciet: hunccgome,siquidcomponereenrem, Non naagis esse velim, qukm pravo vivere n;tso, Spectandum nigris oeuiis, nigroque oapillo. Sumite materiam westris, qui scribitis, asquam

ium
i

ncquit.
nilis

Huia

e*
i

< quidpiam tlim, qua n n

.,

ocutia et capillis speciosti

i

in-

ea

naso.
miiis,

Qnieunqirtf
cl
i

Viribus:
res,

et

.Qtiid valeant humeri.

versatediu,quidferrerecusent [ ] Cui lecta potenter crit

8,e

aliquid

comp
'

macrrem
pi
i

ibu3

veatri
lite

rliuqtte
I

perjvn

qnbl

40
p-.n
:
<

nequeatis e equi.
I

,i

Nt*c Faeundia deseret huno, nee lueidus ordo. Ordinis heec virtus erit et venus, autego fellot",

\ cuti ne

pulchrt

<!i .-

posiiione.

Ut jam

nuftc dicat, jam

Pleraque

differat, et preese*ns in

nunc debentra dlci, tempus omittaf.

',
*
i

iinorj
i

etio; ittjum
'

IfttfS
ttri

:tor, Uocamet,hocspernat,pr Inverbisetiamtenuiscautusqueserendls: 40

umur,
po?mati

Dixeris egregie, notum si callida Readidferit junctura novura : si rorl [ndiciis monstrare recentibus abditarerum, Fingere einctutis nun exaudita Cethegis 50 Contingetjdabiturquelicentiasumptapudenter.

. .

,in<-

cio

novam

fi

m
oporteat
n prochii ere

vul-

qu6d
primer
iitis,
l

res

inso-

Hcei.it

ba

Etnovafictaquenuperhabebuntverbafidem.si
cunde usurpata,

wincti* Cethe hcentia c Voces autem recemes et novse Ibcum obtinebunt,

inaudi
cdi veresi

ANNOTATIQNES.
lucetacdeUetnt:
[.iin

at

si

practei

morlum

ilfa

sit,

16. 1

'

-\

Jam

de

parrtibua
.-,]

pro

bitur,

quam delphinus
pi
h
..
.

in
1

moe. b.

silvis,

aper in mari pictus; quique

aic vel ta.

iniil.

1.

bettatn pictov vel

carmen

ridiculus evadit.
itrepte intersi
rit

Profana E
Sannazartus.
idum.']

ris

rebus

..-II.

i.

t.c. 10.
1

tb. 1

de
io-

32. U7-

.'

Ludum

glatliatorium
a

sa

JEmilii.

',

C'\.]
e
;.

Hi olim

in

bude
/
.

veriitry

ei

erant, ut alibi dictura

morihts prarterUi
in vevbq
i

38. Sumite ma/eriam.']

Tertium prsct
i

quod
1.6.

esse

primum

debuie, intjuit Scaligi

'

|.

./..

tfrt]

rorri*

42. Ordi/iis htec virtus.]

./ :r-

QuaXumde<
; .
.

tl

,
i

avljorum
folii

16 eit.
'

i.

,::,

'.

<!:,

!',

,.

...

riem spurtataeeondum ordinem tvmueipum: -n

trtificii

l
;

. .

. ,

n rcquirif "rerum

Vide
le>.

Ma-

n.
Sii

Patet o.

Homeri Odysaei,
libes

ei Bia

..'..
:-o.
'i

in

irgitii

JEncide
1

primu

edebi

C
i

qui secundus estj et tertius esse qui est primus.

\
i

in Brutointer priscos orator<

.!

pOstOfl vcis.

4 0.

otscq.

.'

m.Cethegum mami it
ipl

icci

inrlra
T
'

45. Prormssi cartrwti$\

Diu ante

exspeetati,
licet

Vl-1,

ci

quodviopinioni ooo-k

G.

'

COG
Gna
luKmi
origM lieriventnt paudeflcxae.

Q.

HORATII FLACCI
fonte cadant, parce detorta.
.

Ghpco
..
.

Quid
, L

ati??!

Quare

vab
.

Ociliu ac Plauto iudulgebuut Homwii quod Vugilio et Vatio negaverii? Quaie vetabor egp
n ;,;, !,.,,u,.U' l&sfni senno Itnguara

cJJ

ai que

Romanus, ademptum vTrgilio,Varioque? ego cur acquirere pauca 55 Sl Psubi, nividcorj citm lmgua Catoms et
Gecilio, Plautoque dabit
J^llin
..

r8

Sermonein patrium ditaverit, et nova rerum A > t vr \ i* Kmp ac Kcebit pioferre dic- Nonuna protulcnt ? Licuit, scmperque hccbit QuemSignatum prassente nota producere nomen. rionesusucorapiobatas, admodum venente anno arbo- Ut silvae foliis pronos mutantur in annos GO ribus iblia mutantur, et vetera Prima cadunt: ita verborum vctus interit setas, decidunt; sic amiqitarum dicEt juvenum ritu florent inodo nata vigentque. tionuin auctoritas ol>sotescit
i i ;

Rom&naia locuplfctaviti inaudiiaque r^rum vocahula mduxit? Certe licuit

nuper
juvenes

autetft

productic
ac

quasi

Dchcmur

morti nos, nostraquc

sive rceeptus

florescunt

vigent.

Homines humanaque morti obIta mare terrfi renoxia sunt. ceptum, regale opus, navigia a tuetur, palus autem an~ ventis
tect

su rilis ct uavigabilis jam propinquas nutrtt civitates et

Terra Neptunus classcs Aquilonibus arcet, 64 Regis opus; sterilisvc diu palus, aptaque remis, Vicinas urbesalit, et ^ravcscntit aratrum: [" ?8j Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis, Doctus iter mclius mortalia facta pcribunt,
:

vomere proscindiiur; Sic fluvius cursum rruges devastantem

convertit, aptiori alveo
tu-;.

Ncdum sermonum

stct

honos, et gratia vivax.

;

Heduc-

bnnt

Mortalium opera interitantum abest ut yerboet

vis

rum decor

permaneat.

Multa renascentur, quai jam cecidere cadcntque 70 Quse nuncsunt in honorc vocabula, si volet usus,
si

Pterumquc dudum obsou-ta reviviscent; ct qu.* nunc vjgent abrogabujitur,

voluerit usus,

ANNOTATIONES.
.S3.

Gfeecofonte cadant.] Qualia, ephippium,

trtclinium, propola, bibliotheca, exantlare, 8cc.

59. Signatum pr&senle notu] nummaria.

Producere.]
Al. Procnrlerc.

Metaph. a

re

54. CtCciUu.]
v. 3
f ).

De

eo poeta

lib.

'2.

Epist. 1.

Plauto.]
et 170.

Lib. modo.cit, Epist.

Ilic

cit. vers.

58
co-

63. Sive recepfus Terrd Neptunus.] Portus quilibetjvel puriusJuIiusapud Baias, immisso
cap. 10.

55.

['irgilio.]

Launorum poctarum

ryphoeus intulit quaedum insolita; lychni, spekca, Thyas, trieterica Bacchl Orgia, &c.

Luerinuin lacum mari eftectus. Sueton. Octav. Dio lib. 48. Virgil. Georg. -2. v. 161. An viemorem portus, Lucrinoque addita
ctaustra,

Deeol. l.OdcC. etl. 1. Sat. 5.et 8. Duin agit de fingendis nuvis 56. InvtdeoTi]
Vario,]

Atque indignatum, ?V.

65. Regis opus;] A Julio Cesare inchuatum, ab Augusto periectum. Sueton. mod6 cit.Plio.

vocibus, ipse fingit hancanposite mcidcor, pro

XXiihi

iuvident.

Ub.
fin.

-36. cap.

15.

Catonis.] Hlc temprstivum primus dudsse fertur, Cic. 0.

Steriltique diu palus,

in

de

Sl Zcnoni

licuit,

cum rem

&iT] Pomptina palus Campania. T. Liv. Eptt. lib. 46. Pomptirue

cL.quam invenisset inaudttum, inusitatum uuoquc ci rei nomcn imjtanere, cur non liceat Catoni f De eo jiiin ante non semel<

paludes a Cortt. Cethego Consule, cm ea provuttia obvenerat, suxaUe; agerque cx iis Jitctus,

&c,

Enni] Lib. I. Sat. 13. et I. 2. Episl. l.Ovid. Bn/dus ingnuo maximus, artc rtulis. 57- Kvva rcrum Nomina protuhrit?] Quae quidem co tempore usu comprobata sunt.
59.SemperquelicebU t S?c.] Quintil.cit. lib. 1. Nova mducta sirerepta sint modicam laudem effirunt, rcjntdiata etiam injocos exeunt: audendum tamcn : namtjuc,ut Cicero ait, etiam au&primb dura visa sunt } usu mollic. 5. ita acribit
:

66. f-mnas urbes] Setiam, Privernum, Terracinam, &c. Tiberis 67. Seu cursum mvtavit iniquum.]
>

olim per Velabrum fluens, in alveum aptiorem dcductus Augustijussu, ne urbi agrisqueampliils mala ct pernieiem exundans inveheret.
70. AJultarcna^ccntnr,] Lib. -2. Epist.2. v. 115. Quimil.cit. lib.c.6. rerl-a ti vetnstate repctita

untur.

non solhm magnos assertores habent, scd et ajjaunt oratwni majesUUem aliquam, ?ion siM

DE ARTE
Quem
Quo
pens arbitriam qucndi.
gestae
scribi possent
est, et jus, et

POETICA.
norma
lott

C07
quo pcndet sermomim auctoquo metro

[bella,
et tristia

ritas et

Res

regumque ducumque,

numero, monstravit Ho[mum, 75 merus. Versibus impariter junctis querimonia priPt>st ctiam inclusa est voti scntentia compos. consentiunt atque intcgra etiQuis tamen exiguos elegos emiscrit auctor, amnum nwnetcontrovenia. ArGrammatici certant, ct adhuc sub judice.lis chilochum ira annavit iambo
;

modus. iiumcrus ostendescribt debeent faeta et bella priueipum et impcrutonim. Veraibus inoequalibus cunjunctis scripCK primurn fuerunt rea hictuos;e, dein etiam Quis vero primufl ediIsetse. detit ele^ias, Gruminatici noa
dit

est.

{**]

suo.

Hunc

pedein usurpftrunt

comcedias

Archilochum proprio rabies armavit iambo: Hunc socci cepere pedem, grandesque co80 thurni, Alternis aptum sermonibus, et populares Vincentem strepitus, et natum rebus agendis. usa dedit fidibus divos, puerosquc deorum, Et pugilem victorem, et equum certamine pri-

et tragoedio.*, tanqxwm idoneum coUoquiis, bc superantem clamozca populi, aptum-

que

actiuni.
/s

Musa juastt

lyvicis

cantar:

Deos, Eiefoas,

mum,
Et juvenum
cura^, et libera vina referrc.

85

athletam victorem, equum cursu priorem, adolcscentuin amores, et lihera coavivia. Qttvdhi dictas carminum varietatcs et proprietates ncscio, nec valeo observare, quare pofita vocor ? quare per malaiu verecundieiu
ignorare malo

quam

discere

Descriptas servare vices, operumque colorcs, Cur ego, si nequeo ignoroque, poetasalutor?

Cur

nescire,

pudens prav^, quam discere malo?

ANNOTATIONES.
detectatiQJie.

bent

Nam aurtoriiatem antiquitalis kaetquia intermissa sunt, gratium novitati simitem parant. Scd opus est modo . nec
;
.

80. Socci, cothurniy] Hi rjagoedontm,

ilti

utique ab ultimis temporibus, &c.

et

jam

oiliteratis repctenda

comctdorum calcei. Synecd. grandcs : tura qu6d revera alti tum quod tratricx' res grandes a subHmisque earum stylus aSophocle iuductus primu in sceuam cothurnus; teste Servio u<
; :

72. JuSj
cap. 13.

et

norma

toquendi.] Gell.

lib.

12.

Virgit. Ecl. 8.

Consuetudo omnium damvia rerum, tum maxime veriorum est. Quintil. cit. lib. 1. cap. 6. Ridtculum pa-ne fuerit, malle sermonem qto loruti sintt quhm quo loquantur. Sedneceszarium e*t judicium In loquendo, non si qmd vtttose muUis insederit t pro reguld sertnonis accipienrtum

81. Altcmis aptum.]

versus

Quia

saepe lamhicus

nobis excidir, et quod orationi simillimus, hincpro/j/er similiti veritatis in Jaiulis adkiietur. Cic. de Orat, -j. Aristot. Poet. c. 4.
Popirfares f^vicentem strepitus,] Gravitate propria vel altius sonantem, vel etiam couiptimentem strcpitus populi.

imprudentibus

Ergo usum

et

coiisuetudmem sermonis voraio cansensum eruditorum : sicut. vivendi, consensum honorum. 74- Quo scribi numero.] Carminescilicet heroko. Elegiacis, JT5. Versibus impariter junctis.] quuruni alter hexameter altcr pentameter.
Ottcnijhinia.]

82.

Natum

reius agendis.]

Ob

naturalem
e.

mutum
certe

et saltum. Cic.Orat. Quintil. 1.9,

4.

alii

versus fluere, at lambicus per sahus

ire videtur.

Apte quidem

nam

ut

animus
I

lugentis Fractus et debilis, sic Elegi&e numerus quasi fractus etclaudus. Theod. Mart ~~ ExtgltOSCh ") Quorum stjlus magis te.

S3. adedit.] Ptndaro, Alcaeo, Sapphohi, Anacreonti, Simonid et Horatio. ' ": "-84. Certamine.]
.

Mu

.;'
|

comessationes,
ique

neret humiliscsse
)
l I

lel

etraagmis,

!;.
min

quudcunque Uinesj discri-

'i

iclio,

Catullo, Tihullo,

Va
ositit

.-jn't-jr,\
al

Callinoum
aliii
v
i

Ephesium
pl

tilii

dicunt,

materiau
fecere*
'

c-x

atte

Naxiura,

un

um

qiiemdaxri, seu
]
.

Ausoinus, et
mii. c
:

'
70.
-v*.
<.

'

lsi-1 ". lib.

<

ap. -iH.

umen

V"

h rm.j

Hic amantlcntum
irii.

armi n

C*

J V
remissuin,
_
!

limsm,

Iambicum
Epod.
0.

invenit stjmulante

i)e eo in

modo
j

Lt

Ovidius in Ibin.
i

coloribua;

picturH (tiversa diveriis tnenta varia diversostjlo, va-

ione, et propiiis
3

unaqarque dotibus ex1,

Tincta Lycambeso sengtdne teta/*

ornati

.-

;...-

;r

VideQriintil.

1*2. c,

lo.

60S
Hes eoRuea non debet
ims traxieis.
.
:

Q.
eflVrri

HORATII FLACCI

Pariter

Thv-

lionc

Qsnma pioprium
obiine.int,

oeetM recusai eamoni di*humili ct i e COmic&j sifei taeam,

<
i

Versibus exponi tragicia res comica non vnlt sytf Indigiiatur itcm privalis ac prope socco [ ] Dignis carminibus narrari coena Tliyestae. 1)1 Siagulaqwseque locum teneant sortita decenter.

Alupiando tamen
voeeni
irattts

eomo-ilia

atiollu

ct

Intcrdum tamen

ct

vocem comcedia

tullit;

Chremes
picus

alta

scrmone
tra-

altcrcatur, et

nemuunquem

tlnh-t hnnilli dictione. ei

Tr-

Iratutque Cliremes tumido deliti^at ore; 94 Et trajricusplerumque dolet scrmone pedestri.

Peleu amb( enules-et respuunt vOccs utmidas ci magnafi, si supiunt suo luctu animura spetitatorUi Non suffieit ut carmtna ' n dida sint: sint ctiam suavia, et oubvoluerint impellantmemem

lephiu

TelephusetPeleus,cumpauper

et e\ul uterque,

ites

PfQJicit anapullae et sesquipedalia verba,

Si curat cor spectantis tetigisse quercla.

satis est pulehra esse poemata dulcia sumo, [to. 100 Et quocunque volent, animum auditoris agun-

Isoa

>mis. Sicutridentibusarri*

del bominis vultus, ita lugentibus adflet. Si vis me lacrvniuti,

Ut

ridentibus arrident,
vultus.

ita

ilentibus adilcnt
rlere,

Humani

Si vis

me

dpjeodura
[*']

est

temet prirnum opttttet tunc aeritmnw tuae mmrebunt Tclephe, vel Feleu ^i ine,
fiere
i

[dent,

inepte loquaris prreseripta, vel obdorniijin vel deridcbo. Tvisti

vultui miesta verba convcniunt,
Irato minacia, lascivienti proca-

Primum ipsi tibi; tunc tua mc iniortunia lseTclcphe, vel Peleu: male si mandatu loqueris, Aut dormitabo, aut ridebo. Trlsua mtrstum Vultum vcrha dtcent, iratum plena minarum;
Ludentem lasciva, severuiD seria dictu. Formatenim Natura prius nos intus ad omnem
ANNOTATIONES.
'

tura

Etenim naprimo nostrum animum componit secundum

cia, severo seria.

89. Pet~si&us expoui tragieis, ^7.] Tjv magntloquentia rebus enmieis humilibns band congrcit. Sic etians styhwn mediocrem Comoedice idoucum respuit Tfagttdia, rcs niinirum

.]

Tragicumaliudar^umcnrum. A<
,

l:if-

,'i

civibus ei

AUro

pulsuset

97
1

Projieit

ampuUas,
ii

?V.] InflaUS utctiones

magnas
gasdia

tractans.

Sua
t.

cuvjite propria

/<

niiiii:-: .:

congruas.
\''i>

decoresbi
so<

nee Cavtadia

thum 9 nec
plehesis.

Vretr

Quintil.

.'...
Pxdchra.]
cis.
/'-'.
/
i

In hoc niinquam,
vorsibtH

igicus jiaastm.

90.

Piivttiis,]

VuIgBorlbus,

Maprivatj

Discrta, verbis

ac

gistratq fuosentes apporeant

subHmas,

cuiuia humiles. 91. Cwita Thyfstte.] Synecd. pro qu&Hbet matciid tragcedire apta. DcThyestc lib. I.Odc
ir>. item Epod. 5* Vide benec Treg. 93. hdrrdi.m tamens &c.\ Si quid infiuubm horrendumve =it ^cscribendum, vocem dcbct

-ir.iff.]
\t*

Patlioticaj afieetibus

plena:

labunt,

uec pruindc

m
i

6. et

kdmtan auditoru^unte.]Lib.3.p.
/

riiatfi \ul\
v-,
'v

I, /tl:>-!>
'i

terrorihis wsp&ek9

attollere comcedia,

94. Iratusqh autontimor. Act.

i.

Btymmque apium adhil Vidc Terenc UcC

j

Utma

6.

Scen.

5. itero
lib.

Adelph. Act.
1.

102. Si vis mejiere,

fl^r.]

Cic. Ardeat qtti

ajffieiamur ipsi,

nccnon Uonat.
Sa-vit.

ibid. supi

Sat. 4.

at patcr ardens

104. Tcicplie, vcl Peleu:']

'!'.

PoSta, vel Histrio

icntans.
i
,

95. Tragicus plerumque dolet sermone peenimvero dolore pressus prandia

j

lej

bum
1

vel Peli

d ei

naeti

lUH.

ic. i!c

Orat.

meras nugas emitit Hecuba mottu sttuvi quendam habent h apud Senec Troad. cum tam multa ei tana natvr/L vultum t sonum 9 gc$tunii totumque cor!-. , nnes vuttus, omnesque vpces, ut nervi tn proloquitur Apage qitijrigidnm teptetw Tanain orapastdentem bibit, c?r. Vide JidrOns, ita sonant ut a quoque animi motu sunt quam apte contrA apnd Euripidem, pulste. <:fc.] Tn animo imprimit 96. 7tUp!ius.\ Hic Mysorum rex ad i:iO]i3tn
ossit? Itaqne
i

jediictus et mendiicitatem, tragoedice materiaoi

jr,i: -ui.t.
l

aff ctus prest nti cor

itioui

'

.,:.-

buidas.

n. estitiam^ iu profpevit

gaudiumj

' ; ;

DE ARTE POETICA,
Fortunarum luibitum; juvat, aut impcllit ad
iram Aut ad luunum maerore gravi deducit, etan^it: Post effcrt animi motus interprete linguft. 111 Si dieentis erunt tbrtunis absona dicta, Romani tollent equites peditesque cacliinnum. Jntercrit multum, Davusne loquatur, an Eros; 2 Maturusne senex,an adhuc riorcnte juventA [^ ] sedulanutrix; Fervidus; an matrona potens, an
;

609
varlos

fortunre
tff"

status

movct
humi,
at-

aut provornt
vel gravi

iiidignationem

tristitu aftli^h
:

cruciatque

deinde

animi

iectus depromit lingufl explicante. Si conditlom loquentis

sermo non conveniat, nobiles -t. ridehunt effuse. Dincrimen ergo magnum est, utrum loquatur IHvus,an Eros utrum
plcbeii
;

senex pn.u1ens, anjuveniaastate vigens ct ardens; utrum fueinina insignis, an studiosa nutrix;

Mercatornc vagus,cultorne virentisagelli 1 17 CoIchus,an Assyrius; Thebis nutritus,an Argis.

;

Aut lamam sequere, aut

finge,

sibi

convenientia

utrum negotintor, an agricola itfrum Colchus, an Assyrius wi Thebis, an Argis educatus.

;

Srribens poemctj

vel

sequere

fumam,

vel

res

finge congru-

Scriptor. HonoratumsifortcreponisAchillcm;

121 Impiger, iracundus, incxorabilis, accr, Jura neget sibi nata, nihil non arroget armis. Sit Medeaferox, invictaque; flebilis Ino,
Perfidus Ixion, Io vaga, tristis Orestes; Si quid inexpertum scense eommittis, ' et audes _
*

Si repnesentas clamra entes. Achillcm incitatus, ad ir.nu pronus, inexpugnabilUj vehemeus, dicat le^es haud sibi poaitas, omnia tpru armis esse ob;

noxia.

Modea
1

exhibeatiir saeva

,1

f^^t^
vum

n0
!

rersonam iormarc novam; servetur ad linum

}26*
P"* ]
3

lxion peifinns; lo vagabunda; Orestes moestus. S\autcm noaliquid proferrc

in

'"TT

ihea-

trum, novamque personaru fingere audes,

ANNOTATIONES.
109. Juvat.] Vel, gaudium gignit: vel, juSicque vel una, vel duae sunt sententiae. 113, Romani equiles peditcsque.] Quicunque in amphithc.itru spectatores adsunt audiuntque Illa in equo, hjec sive nobilius, sive plebs, pcdibus militabat. 114. bitererit multum.] Proeceptum de decoTO personarum observando; ubi quatuordistingui debentj tortuna seu conditio, cetas, vitae institutum, patria. Tcrentius atioqui solers sapientium dicta quaeriam profert male per ridictilas personas ut per Susiam Ne quul ?iimis t Kuripiries servis et harbaris mulieribus graves nimis sententias tribuit perperam. Dacus.] Servus sstutus et versipellis, cui opjionitur Eros, servus frugi apud Mcnandrum.
vat ad irascendum et impellit.,
; : ;

gicum
lib. 1.

in Thessalia,

hodle Armiro: de quo jam

Ode

7.

119. Aut famam scquere.] Praeceptum de formandupersona, seu decharaeterepersonarum

servando.

Fatnam^] Coromunem omnium opinionern. Convenimtia Jinge.] Ex decoro et rcctS. rauone. 120. Honoratinn
pars prascepti.
si

forte rep.

Si expressos

&c.] Prima jam ab Homero

Achiuis Oaores exponis rursuu-, vide ut talem eum exhibeas qualis viil^6existiinatur, et fuiss
cognoscitur, &C. 122. Jura neget sih? nata.] Jus omue sujj in armis posiium asserat. Ihad. 21 et 22.

deam

12J. Sit Medeajerox.] Vide Kuripidis De ea nos ad Epod. 3 et 5.

/'//.]

Me-

Alii legunt, divcsne loquatur

per. Alii,

an Irust id est, pauUhde proverb. apud Erasm. Iro pauperior. Divusne toq.an fteros. ut videtur, melius
:

H.ec G'.dmi filia Atliamantem maritum furore percitum fugicns, in marc st

Flebilis

cum

filio

Melicena prnacipitem

dedit.

Homer.

JEtaie et reruin pe115. Maturus senex.] ritia adeptus sapientiam. 118. Colclms,an /hsyrius.] Certe divcrsarum natiomim long^ divcrsi mores, diversaque studia. Colcbi natuia saavi, Assyrii callidi et voluptarii, Thehani hebctes, Argivi arrooantes et iuagnaniiui, &c. Vide hh. 2. Kpist. 1 v. 24^. Colchus'] Lib. 2. Ode 13. Sls.-yrius.] Lib. 2. Sat. 11. ThcNs.] Lib. 2. Sat. 15. Argis.] Triplex. Ar^os: Peloponnesiacxim, Argia: caput; Amphilochiumiu Kpiro; Pelw.

Odyss. 5. 124. Jxion.] Is socerujn frattJe circumventum pcremit, Virgil. /Kueid C. /n.j Hjzc Inacbi fiiia, a Juvc adamata, atque in vaccam utJunoni lateret, conversa-. sed

Juno i"?m cum intcilcxisset, ccstro vexatani in iEgyptum usque c^it bc depulit- /EscbyU Frometli. Ovid. Metam. 1. Orestes.] Isob interfectam matrera conscientice stimulis vexatus nusquam quicscebat. Vide
Euripidcm.

Ue eo v.qs lih. 2. Sat. 3. v. 153. 123. Siqiiidine.tpertnm.] Alterum prwcapt* 2

610
i/<qulisabinitioapparuit, tahs ad hnem usque perseveret,
airfl

Q.

HORATII FLACCI
sibi constet.
*i

Qualis ab incoepto proccsserit, et

T,*n:
*i

et

seeum eonveniat. est commim;

ArJuum
prfe

Uilhcile est propne commuma mceie : tuque Rectius Iliacum carmen deducis in actus,

prafequetu

jricum laude
de
lliuile

argumemum
dira et

m
si

Q u mi
.-

tra-

,,

gcediam tediges,
eJer cs
-

quam

inau-

mtnime eognita primus

p
tibi

;j,ica :'

readetor

propria,

51

nec

haen-as circa vilem circulum et

s p ro terres ienota indictaque primus. r .' ,rublica materies privatl JUllS eilt, Sl 131 Nec circa vilcm patulumque moraberis orbem Ncc verbum verbo curabis reddere fidus ... j , Intcrpres; nec desmes lmitator in arctum,
j
,

oniTulus patcntcm, nec

veibum

Unde pedem
i

proferrc pudor vetet, aut operis

16841
. :

verbo explii are studeas, ut 6delis interpi terca nec imitanclo

1S
.

conjiciast.
te.

e quibus

in angustias, expedlrc nequeas,

*Nec sic mcipies, ut scnptor cychcus olim

carminis.

13<>

seu ob verccundiarn,

scuob Iegem

Nec

incipies sicutolim poEl

ANNOTATIOXES.
membrum, de
um, Oetavia
persona, nova, et
a.

nullo antc
Virgili-

inducta* aut formata:

qualis
ru

Dido apud
fec.

apuci

&

eam,

127. Sibi couslct.] A suis moribus nuuquam Quod Homerus recedat, aut aliena appareat. 5empersedul6(usto<ii.it. Euripides aufem msrito arguitur,

qu6d Iphigenla

in

Aulide pri:n6

132. Pattdum oibcm.] Cannen ndi^tum: argumenti dispositioncm omnibus expOBitare ct coguitam materiam continui serie pertextam, more cyclicorum. Vide posteaannot. ad v. 136. 133. Ncc verbum verl'o.'] Imosententias ingeniose. expiscari oportet; quemadmodum Sophocles, Euripides, aliique ex tjlomero. Quin
:

timida mortem deprecatur, deinde ver6, Achille pro ed exorante, animosam exhibeat serepentr, dicatque paratam sponte maqtari pro sulute

ct

plcraque in una linguft uitent, quce in alteri

nihil Iiabcbunt Sple&doris.

134. Nec
Tertius
hic

desilies imitator in

arctum, &c.]
:

Grascorum.
Prteceptura dc scite imitando, deque nota pcrsona. potius deruu exhi138'.

est scopulus
et

imitatori cavendus

Dijficile e<l.]

Ne

Dramatici carmints
turpiter ignoret

Epici dtversam
contundat,
et

le-

gem

aut

Sciat

benda,

quam nova
illud

forraanda: quoniam
sit difficilius,
:

hocau-

ergo audeatque

immutare permuha,

nova

dere et rit exequi

et periculosius

queedam inscrere

et affingere Tragoediac idonca,

quam

praestarc

modo tamen quxdam

nec se coarctet ipse et astringat ad ea duntaxat,

qute induxit Epicus,
tatur.
v.

observentur sulerter evitanda, qure ab noratio

notantur.
Proprie.]
tione.

g.,Homcrus, quem imi-

Apta, convenienti, ct propria a1

135. Proferrc.]

AI. melius, re/erre, licenter

quidem.

Cvmmunia.]
tata.

nullo ante oceunata et trac-

136. Nec

sic incipus.]

granrliori evitando,

Pneceptum de initi* qmnl tam Epicusquaxn TraPeccavit Statius in Achil-

nam

129- lliacum carmen.] Materiam seu persoin Ifiade ab Homero tractatam. Ncmpc is multipHcis argumenti fons uberrimus: IliumTpa.yttatac hysfxwrt, ttroojTixwTaTOv, xrtt

glcus cavere debet.

leide, ct

que t?;
c^.Ttov

tw

Tfftyaeh7roiwv3 recte

nuncup&t Plato

TUebaidej Seneca inTroade, &c. Circulator; chcumfonitSeriptor cyriuas.] neus; vagus; trivialis, ay.r*n, in compitis horaines congregans, quibus inconditos versus occinat: Virgil. Stridcnti
Ccel.

de Rcpub.
131. Publua reatrrics.] Publicat3, nota, jam tractata, qualis in Iliade vcl OdysseA. Privafiji/ris trit.] Tua dicetur pcv novam et sciiam dUpOsitionem tr.tctationemque a te
iuventaui.

EcL -i. Non tu

iji

triviisj indocte, solebas

miserum
lib. -2S.

stiptdA

disperdere

car-

mrn?
Rhodig.
cap. 10.

In novfi cotnceluca ubi vende-

dia, inquit, cyclos dici inveuio,

quaris

Si Ntc circa vilem, 50V.] Si passim non seauctorem, quem tibi imitandurn pro-

rentur inancipia: forrasse etiam ubi et veualia

reliqua, Astipulatur Schol. Aristoph. Bcribem kvhXov fuisse Athenis circum, seu locum, ubi carncs et pisccs vr udehantur. Sunt qui IMaeviuin
liic notari

posuisti, universa et singuta ab eo

desum^ndo

quidem vilc, atCjue oninibus obvium, patens, et facile est. At contra maumai artis et laudis est, sic imitori, ut nihil non tuum ac
c|Uod

7.

c".

3.

asserant. Casaubonus in Athen. lib. multa erudit^ decycloetcyclicis edtque

:

proprimn rssc vidwlur: ratione jam dicta

et

tyclicos appellarisoli.os/quicunque materii.ru aji-

mox

dicendi.

; :

DE ARTE

POETICA.
Fortunam Priami cantab
71'rf'tlc

6U
,

Fortunam Priatni dantabo, et tiobile bcllum. Qulil dignum tanto feret hic promissor hiatu

ct

It/lum.
sor dicet
tftoi

Eci
aito

|M

Farturinnt montes; nascetur ridiculus mus. s,s Quanto rectius hic,qui nil molitur mepte: [ ] Dic mihi Muaa virmn, capue post tcmpora
Trojee,
i-l
1

digtram cxordio? Montes

.

edum h sum excitana.

,,
|

mufi ri-

Quanto

nielios
:

is

qui uihil perperam agit

ihi,

Re*

Qui mores hominum multorum

vidit, et urbes

ex fulgore, sedex fumodare lucem Cogitat, ut spcciosa dchinc miracula promat; Antiphatcn, Scyllamque, et cum Cyclope Cha145 rybdim. Nec veditum Diomedis ab interitu Meleagri, Nec gemino bellum Trojanum ordituf ab ovo.

Non fumum

6 Muaa, virum, qui pbsi exoisam Trojam pcrlustravii mores ct eivitates plurium
Iiomiiium.
Is

spleudore, scd

luincn e

nou fumum e imno

eoucen

parat,
et

pneclaras

ut exinde rea mirandas proierat,

Antiphaleu,ScyHam,C\clopem, Charybdim. Ncc Diomedis reditum inctptt narrare a Meleagri mortc, nec Troja expugnatiunem a duplice ovo.

AWOTATIONKS.
^uam continud serie pertexubsent: sicut AmimachuaThebanam historiam, Additquej rjuem ei6 Portam intfilligat Horatius per scriptoYem
cyclu bwi, nominattm indicare non posfiumus. Stasimum docti putant, qui auctorparv;e Iliadis extitit: Bed rrpugnat Phutius diserte illum seItaque Cyclicus apud Horaparans a cvclicis.

murem

peperit.

Quo

aJienatis

Lacedoemohiia

j^^yptii profligati arroganiii.ii 3uam lu^runt. i-ii. D:< mttu Matu nrma.j Exordlum ert
Otlyssea:

Homeri.
fXOi EVVeTTE,

*AV^
14-3.

(AOVTa, 7T9AUTOT0V,
t

'<-.

Nonjumumex Julgare
et nitentes protert.

Sfc.]

Non

splendidis initiiset promissis eiigua et obscura,

quispium e Cvclo Bpico nun ol> praestantiam carminis commendati, sed tantnm propter seriem rerum eo corpore comprehensarum quod valde" contiimi erit potius alius

sed potius ^ tenui

modestoque principio res

Nam

poetse

i^ti

magnas
ventes.

144. Miraculd.']

Res admirationem

moet

Quanta

scilicct

pericula incurrit,

gruit
is

illi

Horatii loeo, ubi ineptiarum arcessirur

quem cyclicum nominai.

cit.

Hac

omnia Ca-

aub.

13~. Fortunam Priami.] Carminis dc Priamo dequc bello Trojanu initium cst nimis inflatuin. Persius Horarii locum hunc 138. Hiatu?)
revolvensita ncripsit Satira 5. init. Fabtda scu ma-sto ponatur hiamla tragcedot

quanti virtutc astuque Ulysees est eluctatus. 145. AntiphatenJ] LBestrygonum regcm anthropopha<;um. Odyss. lib. 10. Scopulum terriluhm in freto Scyllamque.]

Mamertino, ut fabulantur, Phorci

latera canibus latrantibus succincta.

filiam, cujui

Odyss. 12.

Cic. contra Verrem.

Hoc mfesiwr

nautts r<.rres

aut quantas
Ingeris, &c, Tu neque anhclanti,

roi

nisoffas

tjuam Scylla, tjuad multli sepluribus et majorihts cambus succinxeraU Etde Harusp. resp. Quam Scyllam tnm eminrutibut canibus tamqve
jejunis poette

fngendo cxjrrimcre ptituerimtf

coqtatvr

dum

7nassa ca-

Vide

Virgil. Ecl. 6. v, ;j.

Follc prtmis ventos,

&c.
!

Ct/dope.] Odyss. 9. nus

Polyphemo
lib. 1.

Cyclopum
Scyiise

regi".

Sat.

S.

Nec sdoppo

tu^nidas intendis rumpere

Charqbdim.]
freto Siculo. 12.

Voraginem

adversam in
3".

139. Parturiunt numtes.] Pruedrus rem expHcans sic ait: hoc scriptum est
(hii

Ex
tibi,

/Esopi Fab.

Otlyss. ch. Virgil. /Eneid.

magna

citm minaris^ ea;tricas nihit,

illa

Usurpatur nempe
qui
in

dietio proverbialis in eos

magna

ostentant

ac potlicentur; miiriroA

verd, ut fer

fit, pitestant. fmpvnbe auteni et suam perniciem taledicterium aliquando jai>

noslib. 1. Ode -27. Nec in 146. Nec reditum Diomedis, &c.] OdysseJ longe nimis exordlumaut aliam quamJ vis narrationem repetit ut fecit in suo de Diomedis reditu caTtnine Antimachus, qui etThebanam scrihens historiam viginti quatuor volumina implevit, antequara septem duccs usque ad Theits
:

tarunt Agyptii cum suo re^e Tacha. Laced.cmunios auxihatores pridem illi cxspcctarant ubl A^esilaum regem demum adventare statura pusillum aspcxcrunt, non slne ludrbrio dixere:
"ftJivtv opcj,

perduceret.

DeDiomcde

Itb.

1.

Sat. 5.

147- Nec gemino beltum Tiojauum, &V.] Neclliadcm condens a ])rimaorigine rcs narrat, aut pOema exorditur ut in parva Iliade Stasimus,
:

Ztv;
:

S' r^ftCerTo,

co ^'Itiksv (jmv.
ilie

qui et

Ledam

a Jove adamatam, duo pepcrisse

altero

parturiciat

rr.ons

formidalttJupiter:

veri

ova, et ex

eorum

Castorem

et Clyt.in:ie-

'2

6i:
Scrapcr ad
res velut

Q.
finem
tcndit:
in

HORATH FLACCI
Scmperadcventuin
festinat: ct Ln

et

medias

re* f
rw6*i

transfert auJitorcm

mediaa

qune verb tractata non forepulchra judicat, omittlt. Porro sic fin^it, sie
:

eognitas

Non

secus ac notas, auditorein rapit; et ouae

intcrmiscct

(icta vcris, finis

dium

iniir,

ui me> medio non

discordct. Accipe quid e^o populu^que ineciun exoptet. Si vis retiner* plausorem nsqnead perisiromata, exspectantemqua doncc actor dicat, Vos plauditc cujusque setatie mon.s a te exprimenoi sunt,
;

Desperat tractata nitescere posse relinquit 150 Atque ita mentitur, sic veris falsa remiscet, Primo ne mediiun, medio ne discrepet imum. Tu quid egp, ct populus niecuin desiderer,
audi."

usque Sessuri, donec cantor, Vos plaudite, dicat; 155 -Etatis cujusque notandi sunt tibi mores,
Si plausoris eges aultea manentis, ct

ANNOTATIONES.
stram, ex altcro wrft prodiissc Polluccm ct Hcleuain, qiue a Paride rapia excidii causa Trojani
ruerir, prolixe et otiosr

prsetermisit in Iliade ct Odyssea

in

bic Palailla,

mcdcm

1'lyssis iraude

interfcctum: in

tap-

comraemorat. Strailiter peccarunt Boctores Heracleidis et Thcseidis, quus redarguit Aristoteles in sufi PofitJcft. 14B, Seniperadevcntumjistinat.'] Egregium sane praeceptum, ut leviter peratringantur nonnulla

tum Helenae,
lawbras,
uihil
nihil

Achillis apud

Lycomedem

rcgera

8tr. VirgUius pari arte et solertii de jEnese in Macedoniam appulsu dc adventu in Laurentem agrum, deque

dmt

quidcm dietu neceesaria, graviter atitem et potissimum rraetentur quie propositum maxime rcmque promoveant. Hoc vevdut et pnecedena
etiam perdite
violavit Stathis in

comhura ejus Trojanorum certamine adversu* Latinum regem et Aborigines ea locz tenentes.
T. Liv.
lib. i. init.

Thebaide,

ul>i

et resaltius repettt etpermulta congerit vel parum conducibilia vel nihil, qute quidcm integro

earmine rescindi queant.

ln mediasres, Sfc.j Rcrum primordia supponi debrnt ut nota; auditorisautera anirous in res medias statim raptendus : q\ue verb prascesserunt, occasione datfi, subinde narrantur solerSic Homerus lliadem ab ter et tempestivc.
Acliillis
ir;i,

Pr&eceptum de affingendis plejisque, ita tamen ut omnia cohaereant, utquc a veris falsa vix diacerni queant. Kst enim Gctio velut anima ix)eseos, Arist. Pofft. Sic ficta a Virgilio comphua, to.Kncidos tosque libros esse confictoa, nemo li151. ^tqiteitamentitur, ~V.]
teratus ambigit.

Certe doctis constat Trqjam

ab ^Enefi

Antenore proditara, Africam nuuquam illum vidisse, nedum Diomedera: Diet

donem
&c.

a Sichsei viri raorte castissimam vixisse,

quw

Trojae excidiura paulo

ame-

ccssit;

ct Virgilius

lEneidem
est-

a septimo

errorum

9neae
lib. 5.

anno exorsus
cap.

(VJacrob. Saturnal.

quod prsccipil Scaligcr^ lib. Argunrentum sumendum est brevis^ simicm} illudque maximi. varium multiplexque
pcrtinct
3. c. 9;,

Muc

-'. Homerus, mquit, vitans in Poeistoricorum simUituditicnif quibuslea est

Jlmtmhc".
1

:>-2.

Vnmo
Primo
;

rr

'/.'<

ipert ab

nitio rcrum, et

contvtuam

iiarratia-

cap.

}.

Ht curai

medhon 9 Sfe.] QulnUl. um, uf H quodjin

1 1

lib* 4.

nemadjintm usque perducere $

ciplind a rerum

ipsepoetica dis*

jieri jtossit

dcinde ul etperswurcl tvco

et

n-

medio coipit, advutium pbsi reuersus est, Ergo Uiyssis errorem non incipit a TrajanaUtorvdescribere^ se&Jhcit eum primb
tntetn

pvri congruat ; >t credUnlem ralionem habcat: ri contingat ftiam, -nt vei

'rdmcn
rei
<

alicui

de insuld Calypshttis $

ct

per-

cohareat, avt argumento quod tn caiisa -' jii-rmtui: Nam qua tutakclra rem petita sunt

sojm sua perdueit ad Plueacas. JLU in conv> vio Akiixoi regis narrat ipse (pccmadmoditm rie

mentiendi iiccntiamjrrodunt.
ciplie,

Curatuium pra-

ne qua intet sepugrumt: qttadam

$ sedin suntmum n Praterca ne usquasvfcra

Troja ad CaJyp&onem pervenerit,

atn
< i

Post l'h>/ants Ulygsis navigationem usque ad likur perstma prbprid describit Poeta, Qncm Maxo /Eneam de Sicilid perducit a< l -

partibus Uandiuntur
sentiunt.
bit,

atlversa sintf

&c.
e^fis,

154. Si plausoris

^r.]

Si visscribere

n.

Wti

in

convivio

Didonis
de

narrat

ipse

Ti

/Encas navigationem

suam

lr<>jti

usque ad

cediam, quw ita popuhim deldctet, uad usque finem in amphitpcatrn detineat, ci tlonec amoveaotui aula?a sccnajn exornautiai
Ij5. Fbsplauditt
19,
]

140. Qiue Desperat tract ta tiU ceret STr.] Pncccptum de seligendia prsecipuis aigumenli
partibus et
adjunctis, quce tractata putcritudicfieteris

Hoc

diccbat histrioper-

actatn fabulani indjcam.

nera

pomati coftferant: deque

relin-i
I

Tulltus iti Catone, c. SapienH o>: est usqut ad ptaudite dum-t "ul est, usque ad vitae Ihrid, .ilicet ut

qui adisqusenecorationesplende&oerenec n
.Sic

boneste vixisse intelligatur.

1

rgumtinto tt prnuosito fdcete possint. pieraque minimum atijuvautia Home/uS

:>>>.

/F.tatisi-Hjitsijue

notantU

$u>tf tibi
ei

mares.]

Prseccj tt|m

hoc di moribus bews

hteuh ntei

DE AUTE POETK A.
MobHtbusque decor
naturis dandus et annis.
rt ti;ituris aiurisqae

G13
mutantibus Puerjftm liitjui scieuSt tt firmo pede ^n.<'i> nSj Ipdere sm&t cum ssqus/.
decor tribuendaa
est.

Redderequivocesjamscit puer, etpedecerto Signat liuiiuitn, gestit paribus colludere, et iram Colligitac ponit temerJ!,et mutatur in lioras. lmberbis juvenis, tandeni custode remotoj H>'1 Gaudet cujiiis, canitjusque, et aprici graminc

lilius,

inscitur

ftcile*

et putca-

M _;
l-

tllllltl

. .

mutadiJuvenia sine missotandeniptBdagogo.delec tniur equis et canibus ft catuno

tur, atque liuiis sinptlU
tur.

barbft,

Marlio

flexibilis

ad

vitium

Cereus in vitium flecti, monitoribus asper, Utilium tardus provisor, prodigus ;t>ii>s Sublimis, cupidusque, et amata relinquere perLG5 nix.
Conversis studiis, fetas animusque virilis Quserit opes et amicitias, inservit honori Commisisseeavetquodmox mutarelaboret. [ ] JMulta sencm circuim eniunt incommoda,

repretitmsiouis impatiens, utili-

urn contemptor, perunuun pio*

fnndens, rfapexbus, ardentcrcupiens et cupita cito desercns. /Etaa ct aniraus vujilis babet alia jam studia: studet coniparaudis
divitiis,

dignitatibus,

amicis;

mox

fecere id cujus pceniteat. Stnex pluribus

cavet

inolestiis

obnoxius

est

seu

vel

quod

1G9

quia opes accumulat, et qusesi* tis parcit infelix ; seu quia pigre
t

Quaerit, et inventis miser abstinet, ae timet uti Vel quod res omnes timide gelideque ministrat; 0*t -i r j ilator, spe longus, mers, avidusque futun,
i

frigide

cuncta molitur j pre-

cmstiuator, longinqua sperans, seErnis. cupiens vivere diutius.

^4, ^erihundm,
aevi se

laudatJ

tempons acti Sepuero, censor castigatorque minprum. 174 Multaferuntannlvenientescommodasecum.

Difnctiis, querulus, laudator

putru transacti, jumores autem arguens crciru et objufAnui aceedentes plura gans. botia sccum ntTenuit, plurima
abeiintes

LMulta recedentes adimunt.

Mandentur juveni partes, pueroque viriles;

Sempcr
Seguius
in adjunctis, aevoque

Ne

farte seniles

auferunt.

Ne

fiirte'

morabimur

aptis.

adolescenu eoinmittantur offk-ia senis, aut puero qite? viri sunt t

diUgenterobservabit aetatnm diiferentias
rcs iu
et

Aut agitur

res in scenis, aut acta rcfertur,

proprietates.

Vel
vel

irritant

anhnos demissaper aurem, 180

theatro
narratur:

peragitur,

facta

audita

minua

animum movent quam-quae videmur,

ANNOTATIONES.
evprunendis nonsemel inculcat Horatius, videlicct pnxcipuuin. 16'2. Equis, anubusqitc, et aprici, &t \ enntioni, item excrcitationibus juventuti Romaii. cousuetis in Martio eampo, natatu, cursiij
:

17-).

Qttnufus.] Nain senes plerumque conpittant, dcspui, ct illudi.

frmu.
nect.

se

Cic. de Se-

Laiulatnr temporis odi'.] Senex res olim pr.fteritas

cum

gaudio

in

uiemoriam revocat,

aliis-

palsetiira, lucta, itc.

Vjtle lib. 1. <".]

Ode

S.

que

narrat.

Arist, cit.
aptis.]

iO-i.

Cereusii

MoHiset fecilts

1/8.

Mvo

V\ juveni

levitas, adolc-

ad susclpiendam qtiamKbet affectionem perversim, 5icut cera ad quamcunque formara et figurain.

scenri fcrvor, vifo cura divitiarum, ainbitio, ct

cuptditas houoris
tribuatur, 8tc.

seni maturitas et prudentia

164. Utilittm tardus prbvtsorJ]

Ut

qui non-

dum
1

egestatis

mcommoda
( ic.

expertussit.
ct

nf

1>~,

.'ImiiuifK.}

Qure nptnna
in Uielio.

pulcherrima

tit.r supetlcx.

&7.] Prceceptum gTave vel turpior in scenam proteratur, aut public^ Hat sed narretnr dun(^uod si contia fiat, spectator non motaxat.
res,

179. Aat agitur

res ulla vel

atrocior,

Ihnini.]

Excellentiaiu expctit aetas florcns.

vetui suaviter, sed oftcnsus indignatusquc expluilit.

Aristot. Rhetor.

170. Jnventfs miwHhsfmet, t5Sfc.] Suntavari senes, qin>-l usu didicerunt et ditKcile csse iuvcnire et facile amittere.
Aristot.cit,

Agitttr.]

Hincdramatiset

draraaticae pofeeos

Potestqidcrcs-

quam
tat,
e>>

esse ttbsurdius,

quum. quh mtnus ri^e

Cie. cit.

noinen. Curet 160. Segniits initant animo', &~Y.] igitur po#;ta dramaticus, ut a^tur in scena quic-

phts viatiti qutrrere?

longus.']

quid

mapis

affiecre

potest,

miviie tameu et

172. Spe

Nemo

tam stnex, qai

modo

sta'im cxplicaudis.

unnum

vivere r.on speret.

Cioero ibidero.

r,\i
3uaquc spectator ipse
it.

Q.
bibi

HORATH FLACCI
quoe

tra-

Quam quae surit oculis subjectafidelibus, et

Attamen

in thcairo

non

exlubebis
sed

Uitus peragenda; ct plerauue aspectui 0011 objicies,

Non tamcn iutus |pse sibi tradit spectator. Digna geri promes ia scenam; multaque tolles
Ex
ocul(Sj qiue

mox

oratii

we
oj)

repi

relut

raodo
vel

ai ut.

Wec M'
oculo
i

di
1

.1

Hberos occidat
torutn
:

*pei

mox

narret facutidiaprSesens.

nequam Am us palam coquat humana membi

i.

Nec Progne cmnaformetur iu volucrem, aul Cadraus in serpentera. Quicquid mibJ ^ic cxhibesj

Medea trucidet; 185 Aul humanapalamcoquatextanefariusAtreusj Aut in avem Progne vertatur, Cadmus in anNee pueros
corani populo

non credo, imb

sit

a\

iti

r.

Nec

blevior, nec longior cmAn-

que actibus

fabula, ut s/s-

pius spectauda reposcatur.

Nec

Deus adhibeamr

nisi difficultas

guem. Quodcunque ostendis milii sic, incredulusodi, Neve minor, neu sit quirito productior actu Fabula, quae posci vult, et spectata reponi. 90 Nec Deus intersit, nisi dignus vindice nodus
1

CKrcurral digna tali vindiee nec quarta persona loqucndo desudei.

Incidcrit: nec quartaloqui persona laboret.

Chorus sustineat personam

5

actoris et viri.

Ne
sit

verb
di-

in raediis actibus

quiclquam
rein

rit,
ciat.

nisi

quod ad

ct fa-

Actons partcs chorus oniciumquc virile Dcfendat: neu quid medios intcrcinat actus, Quod non proposito comlucar, et haneat aptc.

ANNOTATIONES.
lfil.

Oculisftdelibus.] Plaut. Trucul.

ttslis

orbis regiones pervagatus, senio

aurili

Pluris eslftculalus decan.

183".

unus,

quam

ente, in serpentem mutatus est;

]89 Neve minor, &c.]

fabula; niagnitudo.

tandcm ingruOvid. Met. 3. Ha3C ccrte jueta eat

plures quSini quin-

Scenam.] Nomen a <rxvumbraculuin, quo;i clim sub aibcrum imibraculis prima diatoata ruerint acta,
Postaea

Nam

si

wrb

locus tabulatis et

con tignnt ionibus eonstruetus, auheisque et pictuns rem theatricam adjuvuHibus drcoratus est. 135. jV<c pueros coramt Sfc.] Utineptfe apud SenetamTra^icum: Qui non immeritb a paua'&
pfobalur. Sealig.
lib. 3.

quc actus sint, nimis laxa tractatio ct dispersa vis rcm enervabit. Si tres solum fuerint actus, vel argumentum nimis pressum acjejunum fict elumbe vel rebus et adjunctis pluiibus nimitun
;

coarctatis erit

confusum.

191.
res

Nec

Deusirdersit,

&c] Non

cap. 97*

tervenire in

machina numen dcbet,

nisi

enim inquando

Medea
pertinet

trucidel.]

De McdeamEpodis.
notandum

Quoct

ade5

difficilis

continget, ut ope nctjucat )m-

afl

rein pru?sentcm,

est prae-

ceptum hoc gravissimura a Tragit is Grsecis relirnose semper observatum; ct eos allucinaii Apud yEschylum, Agameinqui altter puunt.
nonis in suo palatio trucidati auditur clamor
luctuosus; minim^vero csdes spectatur. Apud Sc.phocletn, Clytaemnesiraab Oresteciesa intus
yociferatu)fj

et Deum aliquem subveuire, aenuumesse decorumque vidcatur. Hinc vitiosa

mana

extricari;

catastropbe Medeie Kuripidis jtire exploditur. Vide Arist. Poetic. Sed et culpatur idem, qu6d Dianani iu ssepius Deos e macliina producat Hippolyt. Minervam in Iphigen.Tauric. Thetin
:

auHiturque; at nequaquam in scena'

occiditur.

Htec

et

^lia

bcne multa sagaciter,

vir

Andromach. Castor. ct Pull. in Helcn. &C 192. Nec (jiiarta loaui persujuz loboret.] Ita saltein consuetum Dramaticis Grsecisi Tres per*
in

strciuie, graviterque probat

pei itisstmus HedeJirruB io Praxi

<i

Dcamaticse rei Tbeatrica ubi

:

sonai duutaxat agunt s|mul et colioquuniur

at-

Sophoclem defendit, quotl Ajax gladio suo palam incumbat, Verum in proximo nemorc id perpetrare Ajax irttelligi poieat. 186. Alreus.'] Suprk, v. 91. ]S7. Prognc] Haec Jtyn filiumTereomarito comedendumapposuitjiquojamensetransrigeuVla in liituudiuein vcrsaest.
in
1'1'ikiinela

que mutaeat, si inducatur, quarta. Nihil t dih-h vetat quartam induci non multa loquentem. lili. 3. Quatuor in cadim scend pcrsoi

Profectb si parum nas loqui, nuttareligio cst. agat loquaturve quarta, baud ullam aliVrct perturbationem aut confusionem. 193. Actoris partes.] Chorus eos exhibet, qui
rei
perac-ta;

cjussoror

interfucrinl

plurcs sunt hoinincs,

avem sui nominis, [tys in pbasiaHujp, Tepreus ipse deraum in upupam. Ovid. JVIrt. 6. Ctubnus manguem.] Agenoriailk filiusapatre
misius ad

scd unus loqiiftur, Cotypnseus dictus.

Pono

uropam sororem quaerendamj

varias

Chorum'- jam pridem obsoletum instaurari velut maximum Scenre ornamenttim non abs re exoptat Hcdelinus antc laudatus: ac de istis egrc-

DE ARTE POETICA.
llle

15
Il!o probis* suffragetur,

bonis favcatquc, ct concilictur amicis, 196

regat iratos, ct aaiet peccare tjmentc s_:
1

etamtcii

Et

placet, et in-

t0"

lllr dapes ludet mensse brevis; ille salubrem Justitiam, K gesque, et apcrtis otia portis

iioccmes protegat: lauriet fru- &?>*? galitatem, justitiam salutarem, Tt/nt

et
I

auj

gb,

ot

pacem

fores aperi-

Illetegat commissa;

Deosque preceturetoret,

<

sibi

credita ne

revelet;

<-t

numiba deprccetur,

Ut

redeat miseris, abeat fortuna superbis. 201 Tibia norj ut nuncoriclialcovincta, tubaeque
sed
tenuis,

u t miseris sors mclior continj

pejor
'

/Emula;

iin

simplexque

foramine

aniem superbis. TtibTi non sicut nunc com:

i

pauco, Aspirare et adesse choris erat utilis, atque Nondumspissa nimiscompleresediliaflatu: 205 Qu6 sanc populus numerabilis, utpote parvus, Et frugi, castusque, verecundusqiie coibat. Postquam coppit agros extendere victor,et url *m Latior amplecti raurus, vinoque diurno :.ri Genius festis impune diebus; 210 Accessit nuuierisque modisquc licentia major. Indoctus quid enim sapcret liberque Ifiborum Rusticus urbaiio confusus, turpis honcsto? Sic priscae motumque et luxuriam addidit arti Tibtcen, traxitque vagus per pulpita vestem. Sic etiam fidibusvoces creyere severis, 216
1
1

paciaoricbalro, et buccinoepar; m, et simptexj et pai

foramhnbus, canentem Cuorum adjuvare klonea erat, et sono replcre scdes haud tuuc vt rerertas. Illuc epim populus numerari facilis, quippe non
i

i,

e.t

frugalis, et pudicus,
l\>s-

et

modestua conyei
vero

tt-Ti

qu&m

victor

imperium

atque urbis pomcerium ampliniTiune cavit; ac (Uurn

indul erunt impunfedielu
et

fcstis,

tum

quotfie

vcrsuum

musicae luxuria auctu ei t, Nam quitl melhis facerent agrestes imperiti et labore soluti cum
mixti, et soniidi
?

civibus

cmn
ti-

honoratis
tatii

Sic antiquae

arti sal-

nea luxuriosas adjunxit

lyrma trftvit.

Sic

e;

bicen; et per theatra araplum 1 olim modesti lyra soni pcr luxum raultiplicati sunt:

ANNOTATIONES.
gii-

disserit. Prax. Theatr. 1. 3. c. 4. ubi redarguit Arlstotelem et Scangeruraj apudquospcr-

peram

llatur otiosus
1

rcrum curator.

296 tueatque, e<] Churi officia Jixempla lege passim apud recensct Horatius. Tragicos Gnecos: nec te moretur Scneca ubi-

que

Tere vitiosus.

203. Fora?ninrpauco.] Quatuoriuisseprimftra foramina scribit Varro; alii tria duntaxat. 205. Sedilia.] Caveam, iu qua substllia ad spectandos ludos. Vide cit. Scalig. lib. I.c. 21. ubi de theatro, et amphhheatro j dequeeonim partibus, increincntia, et ornamentis, 208, /Igros cjttndcre intor, ct urbem, Cfc.]
Iis

199. Apertis otia portis.] Vel privatarum oedium, vel ciyitatis, vel etiam templi Jani foies apertne indicant pacem, cluusae autem bellum. Videlib. 4. Odel5; 202. Tibia rum ut utoic.] Chorus in mediis actibus agebat et loquebatur per Coryplueum, ut antfe dictum est. Sed prseterea inter unum. et alterum Actum canebat saltabatque. Hine mentionem tacit Huratius de instrumentis musicis Chort concentum adjuvantibus.
Tbia.~\

tantura ticebat urbis inoenia profeire, qui im-

perii fines propag^ssent.

Vopisc. in AureUafiO. 210. Plncari Genius.] Vide lib. 3. Odel7. et lib. 2. Epist. l. v. 144. Impune.] Sine metu legum ct Censorum. De die epulaii vetiturn olim: et pcenis eoustitutis luxuriam et sumptus cogreuerunt legcs
Cornelia, Juiia, &c.

211. Accessit numerisque, &c.] Gliscente populi luxu, pariter et theatralis appaiatus crevit
et luxuriatus est.

De

hfic fusfe Scaliger,

Poet.

1.

1 :

c. *20.

Orichalcovincta.] Gall. garnie de leton

Anl.

212. lndoctus quidenwi.] Licentiam

illara

ncmp
nobiles

begirt wiTit brass. Montanum illud ;ks magno quondam in pretiofuit: quod auri splcndorera, ct aeris duritiam habebat. Isidor, rest. Servius ad 12. jEneid. orichalchum ommbus
metallis pretiosius juit, inquit.
(tlntante que /a

majorem

in versibus et nrUsica'

postulabant

spectatores luxuriosi; plebeii rusticis, plcbeiie inquinatict corrupti.

21-3. CtmfitsuSf turpis Iwnesto '?] Diu quippc ludos spectaruut coniusi nobiles cmn pupulo.

TubtsQue amula.'] Gall. aussi grande et cu&si trompette : Angl. as big ano

Tit.Liv. Valer. Max. 4. annot.

lib.

2. cap. 4.

Vide Ep.

AS CXEAR

SOUNDSD AS THE TRUMFET.

216. Sic etiam fidibus.]

Ut

ln

comadi

616

Q.

HORATII FLACCI

tquc eloeutio rapida invexit diciionem antca ina.uditam tuc non sermo utilia ilofumeniaconUnens rt fuc.intm presapeiis vix discrimen lialiuit a Delphis oreu ulu proFercntibus. Paul6 pc-st u qui propter vilem hircum cohtenuil c&rmine CragicOj
:

Et tulit eloquium insolitum faeuridiaprsereps; UtUiumque sagax reruni, et divina futuri [81]
Sortilegis

non discrepuit sententia Delpiiis. Carmi ne qui tragico vileni certavit ob liircum,
i

MoxetiamagrestesSatyrosnudavit, etasper221 Ineohmii gravitate jocum tentavit eo quod

;

Itudos

iinrodtixit Satvros rustiut

cos

Illecebri erat et giata novitate

morandus

iilsesfi

severitate tragnediie

acerbus protulit sales, prop:

te.ea

qu6d oblectamentis

et ju-

Verum

Spcctator, functusque sacris, et potus, etexlex. ita risures, ita commendare dicaces :2_'o

cunda novitate detioendua erat spcctator sacris perfunetus, ct ebrius, et sine lege. At sic
oportet Saryros risores et dicaces eonnneuclare, sic e seriis

Ne

Conveniet satyros, ita vertere seria ludo quicunque Deus, quicunque adliibebitur
heros,
3

sermotabus ad jocosos transire-; ut quisquis Deus vel Herosproducerur, pauld ante" in auro ct purpura eonspectus, non loquatur
sordi.le
;

nuper et ostro, f ' 1 ] humili seunone tabernas Aut duni vitat humum, nubeset inania captet. EfTutire leves indigna tragcedia versus, 231
Resjali conspectus in auro

Migret

in obscuras

r/uosi

in

vili

ta-

berna

neve terram fugiens secletur rrubila et vacua. Trageecua versns leviculos rcspueus,

AWOTATIONES.
tiViice

lvrre tT.ordas ct

3onos et foramina.ita etiam in trapo?dij. modos aUMt luxus. In hac ircs

dit,

221. Satyros yiudavit.] Satirica dramata ediinquilnis ent Choms h Satyris, Corvpln.villosa tunica, bircinis prliibns,
ct

jui.i.iim,

Sevcris.] Cic. 2 lt^.

.

-117'

deindes.ptcm, ptijtdcccin fulssc aiuru. andqutp musiccs srveritas. haaindia praj ccj>s.] Versus jnagniloj

usqif Silcnus.
tis,

habitum

Hi^tritmcs nimiruin perizomaSatyrorum speciem referentes, interActus, ct

rt dicteria

r;i idc tluemcs, ut tonens. 213. Utilivm sacar rerum] Tragaedi-e Chovussentf ntias promUi aftcciaviique nimiuraavutas, obscnjasqur, airuiles oraculis.

qui, lurptrli,

post tragu?diam sales

jactabant sicque

risum moventes populum del- ctabant. 224. FunctiiMjuc sacri*.] Quoniam ludi pars
erat rcli^ionis et cultfts

Dcontm,

sic rastidiuiu

Divina fu/uri.] Yentura pra-nuncians ad

star Apoilinis Delpbici.

:n-

insulsae plebia fallt-ntluin fuit, ct

jocosis
infra ad versttm 40ii.

ncmpe

pratd uovitatc t salsisque carminibus detinendi

eit. lib. 7.

219.

S'ort'1 pis)
'

Vide

^pcctatores.

T. Liv.

Delphit.) Apullu-CG.ebacur, ct responn dabat

Potusy
inbiaii5,

cl fir/cr.]

Post facra voluptati dumtaxat

:

apud Dclphos. Vidc lib. 1. Ode 7. 220. Canm/ie (jui tragteo.] Afjit Horatiusde

Guccorum dramate: cujus ahqui dicunt invcntiirem Crauntim in Dionvsiis, Suidas autcm Pratinam Thespi DOll muUUannispostcSatyrico

riorem.

Lnum isiius generis drama snpercst nobis Cyctop* Euripidis. Pono ista Gne<orum
nis fahulis

dramaia Latinj utcunqne imitati sunt in Atrll.v c/uas argumtntis dictisque j< u!unlus simtlcs T)ioincdcs scribit. Vide Tit. Liv.
:

suo ccnio nihil jani ncgaiis qnicjinj epubs tt vino refertus nullajam lege rcqi pon t. Ita pl< his lasticlio 295. ferum ita ru,ons.\ obsequcnduni, ut drcomm non violetur. Pan, Bacchus, Silenus, Slc. 227. Ih;,s.] Hnos.j Semitleus HercuUs, &e. 22. R<zai( cunspcdus inavro, &r.] In trapocdia ma^nifice locutus ex decoro, idt-m pbst
;

m
nc

Sfttyrieo

Jramate abjccta, obsccena,

sor.lida.

etTutiat, quasi tabernarius.

lib. 7. init.

Certavit ob hircum.]

Scilicet pofitse sttum

rias

22Q. Tabmias.] Alludit poSta ad tabernafabuius, in qutbtu Pcrsonce viles et ar^tibuinilc.

Fi-stus.

quisque Satiricum potma certatimetlcbaiit.

Kt

mcntum

qui victor censebatur mcrcedem Kccipiebal hir-

cum, quem Baccho

tamen
qua>i

sacrificabat.

Hinc nomen
Alii

trapoedia, a Tpayo; hircus> ct J-j canhts.

TpyywJia.v
dici

volunt,

a Tfvyi'

230- Aut dum vitat htmum.] Ergoadhibcndus ubique modus medium teneat, suamque dipnitatem servet nec incidat in comicam parvitutem 1 1 humilitatem, ncc vaue extollatur ct
: :

f&cesy quod histriones primum ore ftvcilus /nrunclo, in sccnam prtxlireiit, apeientque tra^tiediam, ante inveutum pcrsonee tisvun. Vide postea v. 277.

inanttcr intumescat.

331. Bffutire leves> fr.] Tra^rrdiLe jrraTitascustodiri debet iiiter protervos Faunorum sales
et jocos.

bic matrona ui ^acris non levitcr et

DE ARTE
\
t

POETICA.
tanquam matrona
saltarv cotnp
il

17
dielras fcsris
I*

festis

Intererit Satyris

raatrona movevi jussa diebus, paulum pmlilmiuhi protervis.

la,

ivos

inter

Satyrofl

recu
I

m
n
r
.

Nonego
\

inornata et dominaaiaa

nominasolum,

devet,
.

go

lyrica
i

icri
ta
n

erbaque, Pisones, Satyrorum wJrlptoramabo:

cnitai'
t

Pisi

mes, uon con

i

die-

Necsic
'.

niliil intersit

23G Tragico differre colori, Davusae loquatur, <'t audax

tucrata

riones

tut
;

simpiices

dumtaxai
de< linai
niiiit

ncq
<
i

ie

sic

curabu m, ut

Pythias,

emuncto

SimOue talcntum,

Silenus alumni. sequar, ut sibi quivis Speret idem, sudet multum, irustraque laboret

An custos tamulusque dci Ex noto fictum cwmen

toquatur

ponam < Davus

ininis, utriim

et

inverecuoda

Pytbiaa deluso Simoni talentum

extorquens, an Silenua curatoc et mmister dei alumni. E mat.ii.i

241

[-]

vulgatfr <s?c pofiraa condain,

m quisque
conrtdat,

pariter

jaarc posse
tentans deperdat ope-

Ausus idera. Tantum seriesjuncturaque pollct Tantura de raedio sumptis accedit honoris. Silvis deducti caveant, mejudice, Fauni, Ne velut innati triviis, ac penfc foreuses, 245 Aut niinium teneris juvenentur versibus un-

nero verb
et

sudet plurimum,

ram.

Tantum
:

amnexio

valeat ordo et taiitum vcmist.uis

addunt argumento vuigbri.

tyri siivis
1

Sa-

quam

ent,

pro leuntes non deoptnor, tanqbom in

in

urhibus atque

tbro educati

Aut imraunda crepent, ignominiosaque OrTenduntur eniui quibus est equus, et

et res
:

dicta.

pater,
[tor,

carmina juvenilia et nimis polita diceret nec obsceena et conturaeliosa eructare. His enun offenduntur habentes equi patrem^ et opes, nequi robant \l laudanl q' cqu_d plai et cmcntibus frictumciceret uuces.
, :

Nec si quid fricti ciceris probatet nucis emp^Bquis accipiunt animis, donantve corona. 250

AWOTAT.ONES.
lascivfe,

sed raodest^

et

jraviter saltans, nihil sui

suNilitas imitabilis Uta qithfan videtm esse rrVitimanti,

sttd
?.

decoris amittit.

nikil

<niiius,
lib. 4.

ViJe

232. Mooeri jussa.] Erant entm choreaesaeme modO virginum, inodo matronarum, ut in
luclis

Quintil.
niosa.

lib.

cap. 1. ct

C8p. 2.
scita et inge-

242. Sri Juiu

i
t-i.

.(.]

Rerum dispositio

Rlega.ensilms

ei

in sacris

Cyhel

i;

ei

lantur.

tura."]

Smichira vnhonim

artificiosa.

234. Nan qsro inurnata.] Docet Po5ta Pat] irmuus dictionem esse dcbere tra
<
-.

Accettit honuris.]

E\

illft

solerti

inven-

upi riorem.
.i,

tione, fictionc, connectionc, ordine. 2 14. SUvis Uedtu ti J Vcl ngrestcs

.

et in silvis

obsolcta.
signifit

'

sci

nio silvestri et
<

ne

lJ<>muiawia.J Grcecis xujio, a translatis suo

jurv non expulsa, res

cantia
:

qualia sunt qu < res vcueruas

ci

>

obscce-

nitaiem clare
>;f:.

simpUciter tlenoi

int^

235. Satyrorum!]
hic etiam, ut et alibi
: tti cvlori.]

A!. satirarum.
:i

pcrsonarum
est.

prodeuntcs. Nam tripl :x erat si nte fbnna triTrngiea n ilumois |)iii'i dramati responaens. sutrulta, superbisque festi iis signis ornata. - idebat. Comica xdiura privatarura specii < a Sai j ica arboi i s, montes, spelunc is, omnia exbibebat. Vttruv. lib. ;. cap. r>.
l
< !

s<

mper obsexvandum
,

Fauni.']

Dii silvestrcs, qui

1.

ei

Sylvani et Sa-

tragcediae magniloquentiS

ftri:

dc Gisjam
1S.

1.

Ode

4. 1.2.

Ode

17.

1.

3.

37.

Sim

rei ona*

Co-

Ode

micm apud Lucilinm, Menam itium. 238.' Enmueto.] Ter. Emunxi argenta senes,
239. SUenus.] Gravior quasdam persona, ille Baccbi paedago^ua. ^40. Ex itotojictum carm< etfuar^ Satyri_> drama condere volens, non confingam argumentum, ut solent Comici; sed potu. ex n..t_. matertft et historij desumpto argumento,
qualis
1

fois.] Neversi216. TentTt ter *'t scurriliter hus nimiitm excul >-:\ sed ubtque simplicitatem rusticanam
:
i

_17tanria.

Ipwminibsu.]

Famam
''

alicujus labefac-

248. Q Ron. et Patricii

a-i
f

pater.]
n

Equites

honesti

viri et

atfictisque

ut decet adjunctis,

carmeu

eximife

).

l'ri

'1

cicei iset
1

componam.

Sic Euripides Oyctopem fiuxkex Horaeri Odysse& 9i Videsupriv. 128 et 129.

infima.!
rant,

im is emptar^] Homine. qui duin_pectaculi_ aJeIrvanHam famem.

emebant frictum

ctcer ad

Ilh 241. Sadet multiun.] Cic. orat. perf. inodo conftduni se posse dicere. Nam arationis

Nucis] Frictse quoque nuces ibi vi nd ban ur. Festus nuccs ustas dicit. Plaut. Athen. ]ib. 2.

618

Q.

HORATII FLACCI

Syllabalong brevi subjuncta

appellatur lambus, pcs ccler iinde et vocati sunt Iambici tri:

Syllaba Longa brevi subjecta vocatur lambus, Pes citus: unde etiam trimetris accrescerejussit

nictri

quanqunm
a

scx

edebat

Nomen

lamljois,

cum

senos retlderet ictus,

similis sibi
:

S9S
[

sonos,

mum

ad ultieaqualis. 1$ autcm nuper,

tistpie
1

primo

ut uliquanto leritiof

Primus ad extremum dem,

non

ita pri-

25

ad aures pervcniiet, in pairiam ditionem ultro admisit Grn

Suondeos, non COTtSOrt! locum

infrequena

ita

tamen 9 ut
vel

secundum
in

quattum concederet. Talisetiam

reperitur
celebratis

Aecii

Enimquc
raves in

l.unbiois.

Certe lambici Spondeis crebris

properanrero

Tardior ut paulo graviorque veniret ad aures, Spondeos stabiles in jura paterna recepit, Commodus et patiens; non ut de sede secundA Hic et in Accl Cederet aut quarta socialiter. Nobilibus tiimetris apparct rarus, et Ennl. [ascenam missus magno cum pondere versus, 260 Aut operas celeris nimium curaque carentis, Aut ignoratae prcinit artis crimine turpi. Non quivis videt immodulata poemata judcx Et data Romanis venia cst indigna poctis.

scenam produeti, vel nimis operam et

tur-

negligentiam Brguunt, vel

Ai (juilibet judex haud aniwadvertit incon-

pem

artis inscitiam.

ditos versus: et poeris Latinis

indulgentia immeiito eoncessa Ergone ideo spatier, et est.

Idcircone vager,

scribamque licentcr; an

parum accurate scribam? an omnes credam errata mea coffnituros,

tra

omnes
Visuros peccata

265

putem mea,

tutus, et intra

providus et securus ciindulgentiae

?

spem

Tum

demum
rfem,

culpam effugero quised non lauctem meruero.

Pisoncs, die
nocteijue

Spem venias cautus? Non laudem merui.

Vitavi denique culpam,

Vos exemplaria Grseca

Itaque 9
scripta

Graecorum

evolvite.

Ve-

rum Majores

vestri et

numeros

At

Nocturna versate manu, versate diurna. vestri proavi Plautinos et numcros ct

2^0

et jocos Plauti approbaverunt:

ANNOTATIONES.
251. Syllala longa.] Agit iteruin deversibus Dramati propriis. Nam dehis jam suprav. 80. 252. Pes citus.] Auson. velociorein Partho264. Et data Romanis 9 c^c.] Vide
Sat. 4.et 10. lib. 2. Epist. 1.
lib. 1.

265. Scrilanwue
tionp pedvtm et

Ucenier.']

mm

sagittis dicit.

legis metrica;

253. Ciimsenos
bcret pcdcs,

reddtretictus.']

Cum

sex hatri-

negligeubam
rai
(

imitabor
r

Nulli habiti raan LatinOTUBQ potius quam cxactam

:

meuri dicti atque uia duntaxat intervalla pronunciando faQuint. lib. 9. cap. 4. supra lib. 1. Sat. ciunt.
10- v. 43.

ob ceieritatem j sunt; quasi tres solom percu

omnes lambos

[om m rrafecorum 260. Intra Speni

:

vciu<t?.]

PreecisS spe

omni

vcniee

qua

si milii

blandirer, oscitanter scribc-

rem ncc

niihi saiis

caverem.

Sunt qui emcn-

darint, crirn.

Sed

veteres codices reluetantur*

256. Spondeos stabiles, GJV.J Inserti sunt Vide A. Gell. lib. 12. c. 13. Extra spemvenise Spondei pedcs tardiures iu versibns lambicis, estj qui scit nullam forc veniam. Intra spem ad dandum iis pondus et robur, magisque mo- venise cautua ct tutus est, qui Ucet veniam spe% ret, h cti amans sibi cavet tamen, et pcccare non vcndos animos audientiuin. 25S. Aeeii] Accius, sive Actius, aut Attius, \ ult. H-ec ego. 267. Fitavi deniquc. adpam, &c.] Qudd si Poeta celebris, de quo lib. 1. Sat. lo. et lib. 2. \. Epist. 1. ubi et de Ennio. os lambicbs diligenter condam, nec lioc sa259. Enni.] De eo lib. 4. Ode 8. v. 20. tis ad laudem. Plaut. Trinum. Scen. ult. St rjmd amiatm erga bene ftcif aut amsulsd Item locis mox citatis. /...'c/fVer,* 260. Inscenatnmissus.] Apposite Marcilius Non videor mentisse laudem T adpd carttisse corrigit, missos : alias qure syntaxi-. ? arbitror. 263. Non quivis videt 9 &c.] Prolepsis, ad quam raox respondet, idcircotic vager 9 &c. Qui crratum vitat, quod dcbct, non idco laudem
;

Apage versiculuin, Nec tant& in mctris vcnia

merctur; sed qui ingeniose, recte,

coneeditur uti,
scribit, is laudatur.

Bjttificiose

quem

velut Horatii affert Scrvius ad 5. jEneid.

t collocant aliqui antc istum,

Non

quivis vi-

*/, &c.

mtmeros et sales.] Donatus numeros inconditos et peregrinos, item salcs frigidulo interdum atque
270. Piautinos
et

iu Pla\tto notat et carpit

DE ARTE POETICA.
Ne dicam
I/nidavere sales: nimiuin patii-ntcr utrumque, stulte, miiati; si inod6 ego et vos
ccrtr

61'.)

nirosque facilins

quam pa

est,
si

Scimus inurbanum lepido tfeponere dicto* Legitimumque sonum digitis callemus et aure. [gnotum rragicse genus invehisse Canicens 275 -1 Dichur, ct piaustris vexisse poemata Thespis, Quaa canerent agerentque peruncti fiecibus
ora.
8 7

ini

ne dicam stolide\ admirati quidem ego rt voe noviraut icetnm seimonem a venusto

distinguere, ei rectum

modulum

seotimus digitia atque ouribus. Thespus repefisse fcf ur Tragira; musae genua incognitum, et
carpantiaetrcumtulissec&nnina, quae cantareDt agerentque vul-

tum

haltaUesfatee oblitum. Post

eum schylus
et Btotoe

inventor larvae

Post huoc, persona palUeque repertor honestas, /schylus, et modicis iristravit pulpita tignis,

decone theatrom paiTo t&bulato extruxit, atque instituft loqui maguince et tnceuere cotliUfllO.

Et docuit magnumque loqui nitique cothurno.

280

ANNOTATIONES.
&e. S. Hietonymus Apolog. in dicit, pro scurrili. Laudani tamen Cicero Offic. 1. Macr tuma! ib. 2. cap. 1. Gell. Iib.3. cap.3. Vide fib. 2. Epist. 1. v. 58. Itemv. 170. 27-1. Digiiu ei aure.j Versuum dimensionera digitis faiiunt pa um exercitati, auriui juiliciiiui adhibent peritiores. 275. Jragu wenisse.] Libet altius repetcre originem Tragoediae ac Dramatum. Bacchus Icarium docuerat plantare vitcs. Hic in Attico agro hireum vineas depopulantem Baccho mactavit, oonvocatis ad sacrmcium vicinis,

etiam

scurriles,

in Solone.
7
h\

Hine Proverh.
ille

E plaustro toqui.
poSta Solonis templus sexagtnta, ante

Uuffin.

Plaut

'

spis^ Atheniensis
iit

ante

^schylum

b iphoclem octoginta
i,

circiter annis.

Thespis

aut alio

bistrionem induxit cmn Coquopiam e Choro loquentem.

^Eschylus deinde alterum seu Deuteragonistam addidit. Denique Sophocles tertio sive Trita'1 igcediam perfectt* gonista 377- Peruncti fmctbus ora.] Ideo Thespis
ultu cerussa, vel tuinio, vel faece per-

uncto

dicteriis obytos

imitajrentur

quosque inccssebant, ut Silenum rubicundum, Satvrosque

hi

qui choreis et cantilenis Dei l<etitiae datoris vindictam celcbrarunt. Religiose ilhtd etiam quotannis vindemiarum
in

dicaces

Bao

phanes

Tp;>y3$ai uova.; vocaLat.

t

socioset ministros. IIlos AiistoGall. DiahUs

tie:

tempore

fieri

placuit tutn

barboyiliL

de

Angl. merky
Viui
^ii

anorcv%-j
fiecibus

pagiSftum subinde

in urbibus.

Mox

cmperunt
car-

BEDAUUED WITH

LF.ES.

olfi

scribere certatim poe"ias rpxyaiSlav, id est,

quod a. choro decantacarminibus baccho sacris inserta, addita, substituta quaedam aha fuerunt, atque etiam ilialogi inter tluos aut plurcs. Hincque natum drama cum Comicuro, tum Tragicum, tiiin Satyricum, Quod ad inventorem spectat, certfe ante Thespim fuerunt Dramatici rudiores
:

nien hirci, vel de hirco

Illis

tum.

tingerent se histriones, disceptant fatali more suo Grammatici, et nugas nugis addunt, inquit Scaliger pau!6 ante citatus.

27*. Persotue.] Ne it^nosccrenturhistriones. Paila?.] Qw;e ad pedes imos usque demissii,

et latina dicebatur, ad discrimeu pallre Gallicae, tiu:e brevior.

279. /EschyLus.~]

Domi

nobilis

Pocta

iste

nominatur auctor, quoniam unum actoieminduxii; gui dum chorus 15acchi laudes canens paulul^tm interquiesceret, herois autsummi cujaspiam viii insigne aliquod facinus carmine celebrabat. Alia insuper ornamenta subjunxit, qutbus Trasoedia illustrata est. -270. Dialur.] Scilicei res non extra controversiam est. Sealig. Poet. Hb. l.cap.6. sic hahet: Qui primus Tragaediam dtderit, haud tta pro comptrto habetur. Satis amstat itlud, <; Thcspi nitidiarem jattam 9! pensiles scenas tn piaustfis circumegit : addiddque nudis oribus
:

quidem

at

ilte

non militando magis quam scribendo acer c\ audax ruit. In Marathonia pugna non ultimara laudem tulit adeo bibax, ut Sophodes ei oljjiceret, non ipsum, sed vinum tragosdiarum
:

ejus esseauctorem. Has dum scriberet ravpr5h Kxcsg, inquit Aristophanesj tauro furenti simiiem aspectum habcbat. Non ergosit irjcredibile quoti narrant,

cjus

Eumenidura

terribili

spcctaculo exanimatos esse pucros aliquot, perculsas autem pncgnantes foemiuas ad partum
adactaa,

Ah

fahulas tradunt,

;.ro persotiA.

j-its

Plaustri&vexissi pecnuz/a.] Ciicavicos Thesaliique plaustrts vccti 111 obvium quemque

salsa convicia, Plutarch.

vencmnt. extinctum referunt. 280. Cothurno^ Eminentiori calceo Tragicia

ischyIo compositas noaaginta quanim ad nos vix septem perDenique cai.u testudmis eliso capite

frommata jactabantet

proprio.

020
His
suecessit

Q.
vetus

HORATII FLACCI

Commlia
audaciam
:

magnft

cum

laude; Bedliberlas
et
lcx data es\

evasit in

Cfiioen

lege coSrcendam;
et

essitvetus his Comccdia, non sine multa Laude; setj in vitiutn libertas excidit, ct vim Dignani lege regi lexest acccpta: chorusque
:

cnorus

ignomtnioee caeuit,

ademptft potest&te uooledicendi.

Nostri poete nihil non lentarunt,

oeque
11,

laudem
qui

extgoun

TurpittT oLtictiit, stiblatojure nocendi. Nil intentatum nostri liqucre po&tte,

285

auetttleru

relictis

corum argum enii

rioruin

GneRomaqui

Nec minimum meruere

docus, vestigia Graeca

(tecanurnm
scripsere.

sive

praetexutas JabuUtSj
i ; r:uiis

seu

qui

Ausi deserere, ct celebrare domestica facta, Vcl mii praetextas, vel qui docuere togatas.

Necvirtute
ac

belHefi illustriores

potentio-

Nec

virtute foret clarisve potentius armis

res quaro

mani,
terrerei

si

RopoStas plerosque non

faeundia" essent
et lorj
.

Quam

lingua Latium,

si

non offenderet unum-

mra

cmpus

exp
;

liendi.

!'

vos,

6"

Numoe
l,

Quemque poetarum
Pompilius sanguis,

dtu

200 Vos d carmen rcprchcnditc, quod

lima? b.hor,et mora.

Fecensione haud castigatum, ot ad atnussizn m

et crebra*

pius

emendatum.

Quo

non Multa dies

Democritus existtmat ingenium jilus valere quara artcm, ct potitas non insanientes arcct ab Helicone,

ct multa litura coe*rcuit,atque Perfectum decies non castigavit ad unguem.

Credit, et exeludit sanos Helicone Poctus

Ingenium misera quia fortunatius arte [^] 296

ANNOTATIONES.
281. Vctus Comeedia.] Htec a novsVdifterebat in omnihus, tempbre, argumento, apparatu, metro ut ait Cruq. Vetus tempore belli fuit
:

modo

cit. v.

164.

at

pcstca Martc prop rio argU-

menta cx

bistoriifi

Romanorum

tractfi

iunt lauc.

dabiliter Ennius, Pacuviua, Actrus,

&

Peloporincsiaci

n< iva post extinctam populi bbertatem, jam rerum potientibus Philippo et Alcxandro. lu veteri Duccs, Magistratus, Philosonbi, Dii ipsi prnscindebantur. Patet ex Arisrophane, item cx Eupclide. In nova sunt
:

2S8. Pra-textas.] Latinas fabulas

ubi prcetextati et nobiles persOiue locu

^raviores,

habent
1

qux respondent

tra^ccdiis

Gnecorum.
in quibus Kt hae Co-

Ttjgatas.'] Fabulas tabernarias, agunt persona? privata- ct plebeia*.

amore> adulcsccntum,
\etus assuigil ad
laris est.

smonru

fraudi

.%

&c.

tngjcum styluin: nova jxjpuIn veteri onmia metrorum genera

:

el

uutdi.v Grafcoruai novce, sicutveteri Atellana Satiia Latina, respondebant. Illii^ srrip-

admiitebantur in uovil solum Eerfe lambicum. In veteie mirus apparatus ?i luxus: in novi prope nullus, ablato etiara CJboro, In veteri
jK?reonrr ad

scrunt jElius Lamia, Anton. Rujfus, Cn. lissus, Afianius, 1'i'inpoitius.

2')l
.

Mc-

. labuT, et mora.']

De

Juliiaie dioturnS

emendandi jam
1.

aliiii

cura et sedictum.

vivum cffingebantur,
Oigtiam

ut agui*iceren>

Vide
lib. 3.

lib. 2.

Ejist.

^V.

Ovid. de Ponto,

turfacile; nova nihil talehabebat.

282.

Eleg. ult.
et

Vim

parcel)atur: houcstique viri,

tt-riis

ct eouvitiis
.
. .
.

lcge regi :] Nee enim ulli pcnndc ut alti, dicnominatim proscindebantur. . SafVUS apcrtam
.

Sarpepigel
Currigcre,

Corrigere

ut

res

Untgifcrre Isboris onits. esi tanto magis arduat

nmnrlo

h;

raMcm verh
tsl

tex

ratpif j&us, L^r. acccpta^ Quae maledtccntiam iltum

effrenatara pcenis propositi* vetabat,

Vide Hb.

-2.

Magitvs Aristarch/o major Homerus erat. 292. PompiHus sa7tguis.] Pisoms trahentci originem a Num& Pompilio, et a Calpo ejus
hlio dicti Calphurnii.

Epist. l. vers. 160. et

PccJia<fuc

sc<;.

Qitiv ciiam Irv

lata 3

malo

cu*t

nollct

catmine

qitcmauam
Dr*rrt/.i,

294. Pnjc, >um.] Al. pnesecfuw. 295. Ingeiiium misera, fi^c.] Hcrl;irj*uit Horatius eos, qui nonvirtutem pofieeos, sed v.uium
opinir>ncni sectabaiitur

Oeieriiin
protuit,

Como^din

SatvtlCB

multum

civitati
>u:

ciim caveret unusquisque culpnm,

fageuxwn.] datam.

PoCticam racultatem a natura

Irohicb: exercittitione et artr

et domestico probro Donatus. Q&6. Pestigia Gr<rra /tun dc<ercre t fiyr.j Friiiii! quidem Gnecaa mbuias et historbu in Latinos venus transtukrunt, ut est in Jkjiist.

spectactilo caeteria esset,

MtStra

arte.]

;it ait

nin

valeant ad faciendum

bopum po5l.

tam, et ad laudabile carmCn scriliendum. 296. Kxiludit sanos Hehe, i>.] Cic. Divin.

de

DE ARTE
curat,

1'OETICA.
gia-s

(521

Democrltus; bona pars non ungucs poncre

plcrique negligunt rewcnrp une\ barbam, spcedunt in

loca

rcmuta,

fugiunt

bulnea.

Non barbam;

secreta petit loca; balnea vitat Nanciscetur enim pretium nomenque Poeta;, Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam

Etenim conscquerttur, u/ jntr tant, pnemia et laudem pi^tarmn, si tonsori Licino Uxnden*
ilum nunquam pra&eant cnput ttibua Anticyris minimi curao(liini. Quara ego sum pnrum cautuSj qui bilem expurgu irteu&te vcrf At nemo conderet nina: s<d hoc tion meliot carmii
:

ego hcvus, ;<01 Tonsori Licino commiserit. Qui purgo bilcm sub vcrni temporis horam Non alius faceret meiiora Poemata. Verum
!

Nil tanti

est.

Ergo fungar

vice cotis, acuturri

Reddere qu:e ierrum

valct, cxsors ipsa secandi.

taiiti

puto.
COtis,

305

munus
valena

Itaque iinplcbo <\ux secare non

reddti ferrtim

acutum

et

Munus et officuim nil scribens ipse docebo; Unde parentur opes; quid alat formetque Voetam
,50
[

secando aptum.
icrUxtsdi
j

Nihil ego scriet oiiicium

bens docebo munus

tur
quitf
:

unde facukas peterudiM et perficiat qnid ronveaiat, quid

est princi:

Quid

deceat, quid non;

error.

quo

virtus,

qu6
[fons.

ferat

i>vam
'

309

ducat.

Sana mens
et origo
tibi
;

Seribendi recte sapere est et principium et Rem tibi Socraticae poterunt ostenderc chartse, Verbaque provisam rem non invita sequentur. Qui didicit patriae quid debeaf, et quid ami-

pium

recic scribondi

materiam
jflacita

suppeditabunt
praeparatara-

Socratis

Q.
uo

^.j s

'

Tliospcs

sit

amore parcns, quo

amandus, ANNOTATIONES.
3ofi.
vt-1

e . frater

ct

que materiam sequetur ultm UQniscii quid patfia?, cumiia. quid amicis debeai quaparcnchatw, qul firatres et nospites e
ri

^w

ncii

aUDt ;

Negat sinefumre pemocritus qncnquam poetam mag/tum esse posse. Eta. De Orat. S te infiammatione animorum, el sine quodajn ufjiaiu quasz furoris: quod ct a Platone scriptis relictum dicunt. Hi 'teone.] ls mons Bocotiie Musis sacer,
Parnasso vicinus. 2 97 . Democniit?.] DeeoPliilos.l.i.Epist.12 liona pars non ungues ponere, fiyc.] Quasi ver6 cultum exteriorcm negligendo et insaniaB speciem pneseferendOyboni pogtx habendisint. 298. Nonlarbam:] Philosophi quidam ale-

JV7/ scribcns.]

Nullum carmen Epicura

Dramaticuin.

.307. OpesJ]

Adjumenta adbencscribendum,
Ignoratio artis et virtutls
prf-

dives poseos facultas et virtus.

308. Ei

ror.\

010. S.tcratica: chartat.] Philosophiae praesertim inovalis scientia quuin Socrates promovlt. et ai) eo hauserunt V^lato, Xenophon, aliique,
:

scriptis

illustnimnt.

De

Socratc,

Hb. 3.

OJe2I.

Iteui lib. 2. Sat. 4.

Rem

poterunt o^cndcre.] Scribendi ubertatem

( ic.

bant barbam

et gravftati

tribuebatur.

At

in

cseteris insanise species erat.

Secreta petit loca.] Hoiijinum conspeclum et

consuetutUncm
:100.
lib.
-2.

fugit.

Tribus Antuyrls.']
Sat.
:j.

Dc

Anricyra. insuli
in ei

v.

i.

Ibidem de Elleboro

abundanti, quod insaniae

tein

remedmm.

Horatius tres Amicyras dicit, Stiabo ponat, auxesis est. 301. Licino,'] Is Augusti tonsor et libertus, ab eo fifcctus Senator, quod Pompeium odisset. 302. Qiti purgo hitem.] Pcr quam insaniens Opttma poffmata condcrcm. Ironia est. Alii purgor Icpint perperam. .104. Nil tanti est.] AHsit ut insanire vetim ad eximia racienda carmtna, Imo sapere m dim
ct

Quod aucum duas

Halcat omnes : nihil enim ne, nihil tfc tnetate, mhil de: ckaritat* patria?, nihil d>: morte, nikil de lonis rclus aut malis t nffiil de virtutibus aut tiitiis, mhil dc <.jfi( io t nihil de {huvre et voluptate, mhil de perturbationibus aninu et erroruius f<-i:(<-r sape cadunt causas ut tn pocmata seepissvnej nihit inquam -"nne ea scientid ampU ei copiosc duiet
pr ebel lunt. in

Bruto.

Pla'lo$ophus notos

'

et

tracthtos foaw

cxpticari potest:

et

alilii:

Omnis

ubertas et

quasi sylva dicendi e disputationlbus phlloso-

phorum ducta

est

nulla componere:

valeant

Democritus et

Democritici.

Ergojungar
crate vel
kovtei
al>

vice cotis.]

Hoc petitum
ut
ov JyravTt,
aniourt.

Aristotele,
to.ij.z7v

ab Isovoluntalu: al -

311. Verbaque fffovisam rem, 6fcJ Sirem bene tenes, si praeparatam babes rerum copiam, non deerit elocutio; verbaque et dlciiones affatim sequuntur: et apie atque accommodate Cic. deOrat. i. Rerwn copia verborum dices. copiam gignit. 3 2 Pat\ ia qvid dcl-cat, &c.] De Variis isti*
1

officiis

avral juey

rh

51

Pbto :>. de legibus, 8tc, 313. IIospcs.] Coutra peregrinos peccataprss

c-iJfjjov 8^'sa x:(f

ryr.xh

illis

quw

iu cives cenimiitUHtur, ultoi

>eo cnrss

fj'22

Q.

HORATII FLACCI
sit

quod Senatnris, quocl Judicis, quod bclli Ducis munus sic is

;

Quod

conscrlpti,

certe

novit

uibuere decorjim

Partes in bellum missiducis; illcproiecto

quod judicis officium, quM 315

unicuique personre. Solcrs imitator debet intueri exemplar vitae et

prtosfingeresermones.

morum, atque hinc proNonnunlocis

Rcddcrc pcrsome scit convenientia cuique. Respicere exemplar vitBB morumque jubebo Doetum imitatorom,et vcras hinc ducere voccs.
Interdum speciosu locis, morataque recte Fabula nullius vcneris, sine pondere ct
['*']

quam tumeedia
beneque
mores

pulehra,
j

exprimens

quamquam
iis

nee eleuns neczwartificiosfe

arte,

onmta nee
populo

dtspo-

320
Valdius oblectat populum, meliusque moratur, Quam versus inopes rerum, nugfeque canoree. Graiis ingenium, Graiis dedit ore rotundo Musaloqui, pneter laudem nullius avaris. Romani pueri longis rationibus assera 325

sita,

ma^is

placehit,

ewmque

melitis detinebit,

quam

versus scntentiisdestituti el sMusa Graecis nantes uu:e.

largita
est

ingenium

et puliti

berinonis facultatem, quippe

hil

mAt

appetcntibusnisilaudern.

contru.

juvenes Romani Ion*;is numeris dtscunt assem dividere

in

Dlscunt

in partcs
si

centum diduccrc.
?

Dicat
est

Filius Albini,

de quincunce remota

centum

partes.

Albini

rilins

respondcat:
ciis

si de quinquc undematur una, quid restM ?

Uncia, quid superat

poteras dixisse triens.

[iit
?

Eu,

poteras dicere, triens.

valebis

Bene

Rem

poteris servare tuam.

Redit uncia; quid

tua bona consenare. uncia addatur, quid Semts. Atqui cum ista lucs et studium lucri animos occupirit, a?i putamus cannina ondi

Quvd

Semis. An, hsec animos aerugo ct cura pcculi

si

rrit ?

330
Ciim scmcl imbuerit, speramus carmina

[**]
iingi

ANNOTATIONES.
sunL
careat,

Nam cum

pcrc^rinusaniicis cognatisque
et

eleganter, ingeniose et accurate.

Nempe

quut*

majorem apud Deos

apud homincs

non

quaestui sed gloriae studebant.

in partes centum otduArithmeticam sedulo ediscunt ans
:

raeretur misericordiam, &c. Plato

modo

citatus.

325. Asscm Discunl

tiYc.]

317- Respicere e.remy 'ir, &V.] In animosuo extraium et perfecUssimum exemplar sibi fingat. Non hominem quempiam piivatum, sed pcrfeetissimi et numeris omnibusabsoluti hominis sibi proponat imaginem, sive ideam, ut Platovocat atque secutuUim illam scvibat et dicat. 318. Inutalorem.] Poesis est lmitatio, ex Platoue, Aristotele, &c. Veras voccs.] Rei naturam vere- exprim<-nti s. Ahvivas: sed apagc. 319. Speciosa locis, ?V.] Locis communibus et sentcntiis rerum naruram et ntores apprime. xhtbentibus, quamvis nullo urboruru ornatu.
Al.jocis.

opibus utilem longis ratumibus : addendo, divldendo,diminuendo, multiplicando, subtrabendo. 3-26. Dicat Filius Albitti.] ProsopO|jceia. Allnuus insignis fcenerator filium ad lucri stu-

dium artemque
3-2

instituens.

7.Quincimce, triens, semis.] Asduudccim habet pancs, sive uncias uncia ab uno dictft, quod una sit eduodecim pai tibus assis. StCPtan
:

duai

sum

uneiae, sic dicitur quasi sexta pars assis.

Prior leetio praeferenda,

recte

Moratanue
Ub. 6.

Faiula.]

Lege

Quintil.

QuadranS) tres unria;; qu6d sit quarta pais. Gk. TrieitSy quatuor unciae, tertia pars. quinque uncice. Semis, sex uncix, sivc dimiunci:e. Bt> olira dium assis. Septwix, septem Desy quasi deinpto trienie, id est, demjitii quatuor unciis de asse, octo continet uncias.
drans,

D<-

322. Nttgce canortp.] Versus solo veiborum sonitu inflati, modulati quamvis et numerosi nun sic amYiunt, ut qut verbis inopes quiiUm,
at r*'bus divites fuerint.

quod demptus sit quadraii'. Dextans, q\t6d demptus sit sextans. Deunj, quud una dcMt uncia ad asscm.

uovem

unciae,

Pers.Sat.

;>.

3<28.Potcrasdi.riy>e.] Insti-atioest, quainterro:;iis

Nonequidem hm studioiulUitis Pagina furgescat.

ut inihiiiugis

ur^ctAlbini filium, ut rcspomleat, triens.

Api>r<.b.ui') rsi I.mu.i: fsjxiiisionispueri.

Eu.]

Statius nugas ejusmoJi canoras efTutiit.

323. Grai<s ingenium.'] Adveite, Lector, et quarn sarpe Grcecos commendet Horatius mcritb cum scripserint ilii sapienter xque et
: :

Al. heus, vel hnn, &c, sed mirrus bene. 330- JErugo.] /Eris vitium cst. Metaphor.

pro avaritia ei opinn eu[iiditatc; qua bona iadolcs corrurapitur, ut mctalla rubigine.

DE ARTE

POETICA.
<( ilro illinenda,

G23
ct faure?

Posse lioeada oedio, ct leevi servaoda cupresso? Aut prodesse volunt, aut delectare Poetie; A 1 siimil et jucunda ct idonea dicere vitre. Quicquid preecipies, esto brevis ut cito dicta
< 1

tactftcupressocnstodienda
ii\x

Pu-

vel

cupiunt pr<desse, vel

paritcr

delrctare; vel jucun-la

atquc

utilia

dicere

ad
Si

vitam

335

bene instifuendam.

quod

pr eptum
ut auimus

rjas,

illvd breve sit;

Omne

Pereipiant animi dociles, teneantque fideles. supervacuum pleno de pectore manat. Ficta voluptatis causasint proxima poscat sibi volet,
crcdi:
pransae
veris:

paucia verhis
suscipiat

comet

prehensa

facile,

sedulb retineat. dans effiuit ex

Flcta ad
crcdi

Omne

redun-

Nee quodcunque

fahuia

animo pleno. oblcctamentum sint

:

[alvo.

340

vcro similliina

petat f.ibula:
c

ncc quidlibet neve devo-

Neu

Lamise vivum puerum extmhat

agitant expertia frugis:

ratum iii&ntem
e
.iin.it

Lamiaeventre

Ccnturia;

seniomm

vivum.

Purrii

quod
:

ni-

Celsi praetereunt austera pofemata

Kbamnes.

nructuo&um continet, respnelati itur a ccetu seniorum Rhamnensea explodunt ueri

hil
<

Omnc

tulit punclum, qui miscuit atile dulci, Lectorem delectando, pariterque monendo. Hic naeret sera liber Sosiis, hic et mare transit, 345 Et longum noto scriptori prorogat revum. Sunt delicta tamen,quibusignovissevelimus. Nam neque chorda sonum reddit, qucm vult

anmna

severiora,

At ilh omcjui

niuin MilTia^iitiuiRin aulert,

jucundumatque utile conjunxerit, kctorem oblectando simul

<t

docendo:
atque
et

talis

codex Sosiis

quastum
tatur,
cor.eiliat

parat, ttans

mare por-

auctori

famam

immortalitatem.

niailUS et Iliens

j
^ ^

Poscentique gravem persaepe remittit acutum ; Nec semper ferietquodcunque minabiturarcus.

Sunt ttmen errata, quibus veniain dan vehm. Ltenim chordanonsempereditsnnumquem vult mens et manus; et petenti gravem aliquando acutum reddit
:

nec arcus collineabit quotcnder.

cunque

ANNOTATIONES.
I 32. Lbimda cedro.] Dlgna iminortalitate, qu;e significatur percedrum minime putrescenAlli aliter.

Olim vulgo Lamise putabantur mujuvenes

Isidorus a laniando dici existimat,

lieres speciosae, qure blanditiis allectus

tem.

Htne olim eximia

ntur,

scripta cedrino oleo

devorabant.

ne

blattis vel ipsa vetustate corrosa

i>iaqup interirent.
uleo

Plin.

1.

16. cap. 39. ca~

penmcta matcries nec tineam nec

qu6d infantes corriperent ac laniarent. De Lamia LibyiE reginfi pulehra sed crudeli Diod. Nibil ad rem Lamus rex LaestrvSic. Itb. 20.

riem
nio-s

sentii.

gonum humana
et

carue solitus vesci.

Lavi
Item,

tttpresio?] Cypressinaarca,capsa, scri-

cypressus coriewi
athjersus

vetustatem non sentit.

tincasqite Jirmisstma.

curitm

341. Centuria seniorum.] Senes ainant seria et graviacarminamoribusinstitucndisutilia: Centurice. Singulae tribus oiim in centurias
divisse.

PUn. lib. lG. cap. 40. et 42. 333. Aut prodesse volunt, G?c.] Dua* sunt

hx

poe'scos virtutes, docendi atque delectandi

de quibus pnecepta dat Hbratius ista duo: Vt doceas ntiliter, esto brevis Ut delectes, finge
:

342. Rhamnes.] Equites et juvenes jucunda petunt: Jv Romulo dicti Rbamnes seu Rhrminenses, ut Tatienses a Tatio, Luceres a Lucumone, vel aLucero. Varr. 4. de L.L. Plutarch.
in

verisimilia.

Romulo,

8cc.

Ficta voluptatis causd, S*Y.] Reprehenditur Virgilius, qu6d ait, mutatas naves in nym;.13S.

343. Om?ie tulitpwutum.]

SufTrag-ia punctii

phas JEu, 10. v. 38. item lEn, 6. per ramuin aureum ad infcros ."Eneam desceudisse item Did-mi comam ab Iride abscissam, /En. 4. &c. 340. Neu pranste Lami&j&c.] Nec fingat poe'ta puerum a Lamiu. devoratum, et mox ejus \entre exiraetum viventem. Hoc forcasse fig;

aKquando notabantur. Cic. pro Mur.-ena, n. 72. Recordor quantum h<e qutestiones in Senatu ha~ bit<B punctorum nobis dclraxerint.
345.
ult.
Sosiis.]

Hi

tratres erant cetebres

Romae

librarii et bibliopola;;

de hisjam

lib.

1. Epist.

Mare
bus.

transit.]

Expetitur ab exteris nationi-

mentum

erat alicujus poetastri

illtus

temporis,

ridiculum sane et a natura abhorrens. Lamia*.] Lamia Philostrato ponirur inter

348. Nam ncque chorda t &c.] Citharo^Ki< interdum abcrrat, pariter ct sagittarius nr

larns et lemures; Sexto Pompeio e*t venefica; Suidx fojjsftOia mulier Libyca, Jovi adamata.

semper

scopurr. frit aut coUineat.

r,2i

Q.

HORATII FLACCI
P" UCIS
.'
,

At cum iars major caTmjMs

spectosa iuertt, r^-o non orfen... d.tr paitck n, ttos vel

Ventni ubi plura nitrnt in carminc, non C7&

<J^1
_ _

reliquit

iuoirigentia, vel

ii

>.ni-

nis

piuuTit.
.

ingemum tamt v cavere Qntd leitur si.dwn-

Ofifendar maculis, qiuis aut incuria futiit, ,\iit humana parum cavit natnra. Quitlcrffoest? p

QaemaduTodttn. libronttn descriprori, si idem sempet erratnm idmirrai etrarn 1momttis,

minimc

pcccat ldem hbrarius usque, Quamvisest monitus,veniacaret ctcitliarnedus ]> jdctiir. chorda q ui scmpcr obcrrat e.ftdem 356
l
'

rj

scnptor

,.,

si

iffnoictttir:

etcitharisladeridetur, qui sem-

per ad candcm chordatn oftenditt Ita qui smiiua i

alluciliatur, viilruir

Su ml 1U1 multum cessaf, flt , UluTllus lllc, Qticm liis tervc honum cum risu lniior: ct iclein
.

...

.,

.. L

.,

.,

.,,

'

<HmtflS isll

[ndignor, ciuandoquc bonus dormitat Hotne^ *

ChcerUo, ojuem bis aut ter elegantem admiror et derideo; ipsemet autem doleo, quottes-

IUS#

.>.">J

o-o

T90+T
|_

ruuque
merus.
milis

iabitur excellens

Ilo-

Sed
pictune

in

longo o[re
Porsis est si-

cespitarc licet.
:

qtuedam tibi magis placebit, si adsis prosiraus; qucedam vero si remoiior

fteris.
.f

Altera loco paulmn ebroso, aiter.t a.i iiipn /-

Tio

vuk spectan,

scihcet

qme

obrcpcre somnum. Ut pictura poesis crit; qu:e, si propius stes, Tc capiet magis; et qutedam, si longius abstcs. HifiC amatobscurum: volethaecsub luce videri, Judicis argutum qute non formidat acumen ; Huecplacuitscmel; haecdecicsrepetitaptacebit. major juvenum, quamvis ct voce paterna Finwris ad rectum, et l per te sapis lioctibi * *
in

Verum operc

longofas

est

*'

; '

non timet

judicis exameti seve-

GlClUlTl

MiJ
certis mediiiiii et toleraliilc rebus
.

ram:
bitur,

altefa semel duniarat,

Tolle

memor:
,

aJtera decies spectat approte-

maior 7wfjuveitum Pisonum, tametsi patris documemis formaris ad id f iwU pcrfectum (-(', et ex te sapis hoc monitum ausculta et retinc*. hi
t ;

^ conct di

Consultusjuris, et actor
abfcst virtute oiserti
0*7
*

.,

tausarum mediocns

Messalte, nec scit quantuin Cascellius Aulus

1

f
\-

'>-5l

rehus

quibusilarn
x\\h

mediocritas
pollet

tolemtar, et

admittjtur.

MessaUt; nec tantum

quantum Aulus

Jurisperitus et causidicus mediocris Cascellius:

longi distat ab

eloquentifi

ANNOTATIONES.
351, 35-2. Nim fgo paiicis Offtndar maculis.'] Vide Longin. c:ip. :J0. multum cc<w/.] Saepius inmet 357-

Qm

oegligens, et

hinc crebrius peccans, lib. Epist.2. v. 14. semel hic cessayit. Cfurrilus.'] Dc eo lib. -2. Epist. 1. v. 233.

'2.

358.

BU

tertjue

bonum

miror.]

Demiror

qu6d nou semper male, quudquc bcne scrib;it.

vel bis aut icr

Ut pirtum pocsts crit.] Pictura cstmnta pois loqncus pictura. Plato 10. de Rqi. Aristot. Poet. Plutarchus ex Simonide,&c. Cic.Tusc. 5. n. 1 14. Tradunt Homcrum aciunx Juissej at tjus picturam non poesim vidtmus. QU&regioP </u.e oraf qui locus Gr.ecitr-f *ptar speciesjbrmaf quaspupiaf tfita? aciesf quod ejttigium P qui motus homimtm> qui feratum % noHtta expictus est y ut yiice ipsenon vidcrit t ?u>s
3(51.

poesis:

359. hutignor, fpiaiidoque honus dormilat.] poetam bene semper ct conciiuie At peccare humanxcm est, ( ie. Nemo cst qni omnibus haris $apiat. PHn. Videtur bic Horatius altuderead id qtiod AristOteles notai, Humrrum ct)iitr;i decOTum et rationem scribere, Utyssem prudenttssimum ubiquc et > navi subvigilantissiraura somno oppressum latum aPbtEflcibus ei in litore tthacensi expositum. Ttine certe ttomerus ipse plus quam Alia multa in Ulysses dormiutsse vidcatur.

ut videremus effceeritf
stes, t^c.] Ita qoaedam pa~ baud accurata, raptira si legatur, rorte p!aduobus locis aut tiibus sat nitida. At u diligt-ntius consideretur* apparebunt macutj* et

Nam bonum
diccrc velim.

Quw, siprovius

esis

celtit,

viiiapennuHa,quibusorTensuslectoiaversabitur.

Contra poesis elegans passim ct adainusjim tacta, ingenioque et artediuelaborata, quosseplua itispicietur, cojlLisudiuirationemniovebit quia novae semper veneres et lcpores elucescent. Plato iu -Iftj. Htec decifis repetita placebil.]
:

Homero
pleraque.

sunt reprlhensa, pariter ct in Virgilio

Philebo, qua pulchra sunt, bis et ter rcpetentla, dixit.

Vide Macrob. c.
torigo,

360. Verum opere in

lib.

&c.] QuintU.

371.
Sat. 10.

Mcstalte.']

Messala G)ninu r
lib.

orator
lib. 1.

7 r intendunt anintum 9 cmeri cedunl^faJi r ,anlu\ nonmtntjttam: ct Cn<romdormitare no 'henes,et Hamerus Horatio ', '.:'> '"
10. cap.
1.

Non

discriissimui; de

quo

y.

Ode ii^et

CascdUus.] Aulus
civilis.

Cascelliitt

Viude juris

>.

DE ARTE
iScd

POETICA.

C25
attamcn laudaiur. fertim poEtun mediocreu nonferuntUii, non hominfs, non tabernae. Sicut lautas inter epntas incondiu i, t\ v\\t ungtientam, et p&p&ver cura melle Sardo mtx-

tamen
gtis

in pretio cst

Mediocribus esse po[lumnse.

Non

homines, non dii, non concessere coUt gratas inter mensas symphonia discors, Et cnissum ungucntum, et Sardo cum mclle papaver 375

tum respoantur, quoniam

igi

trans:

crena

potest sine

illis

sic

Offendunt; poterat duci quia coena sine jstis Sic animis natum inventumquo potuna juvandis,

carmeti

ad antmos

recrenndos

Si

paulum c summo discessir, vergit ad imum. Ludere qui nescit, campestribus abstinet annis: 379

fiii tum, si tantulum abest a suprcmo, tcndit ad infimum. Qiti ludorum est imperitiis, fugit exercitationes campi Martii:

luiul

solers

pike vel olsci, vcl

troclii, ha?c

minime
:

tractat;

ne

frequrntescircumstantescarh.r:-

Indoctusquc pilae, discive, trochive. quiescit; Ne spissffl risum tollant impune cordase. [9 6 ] Qui nescit vcrsus, tamenaudctfingcre. Qiudni? i/iber ct ingenuus, pnesertim census equcstrem Summam nuinmorum, vitioque remotus ab

nus ftTuse solvant

at

carmi-

mun

rudls ea

tmulominusaudet
?

moliri.

(Jur r.on

liber est atin

que iitrehuus, imd

perttts

ccnsu rcpossukre opes ad eipiessumcientes,

trern atqu-*

dtgnitatem

omnis expers criminis.

omni.

ANNOTATIONKS.
s.icntii prsccipuus:

hunc commcndat

Valer.

aSO. Pila:] Lib.

Sat. 2. v. 11.

1. Sat. 5. v. 4S. ct

Lib. Q.

Ma*
373. Non homines.] Certe mavult eruditus quisque nullos quam mediocrcs versus audiie et
[egerc*

Disd.]

Veno
24.

Lib.
v.

l.OdeS.
erat
is

et

Lih.O. Sat.2.
ut

TTOchi.]

Duplex
v.

ludus,

jam

dixi

Hb.

3.

Ode

57.

Priorem describit Virg.

sul vnlrre turlv,
atria circutn

in

Nondii.] Apollo, Bacchus, IVtusoe: vcl dii, quovum festis canuntur carmina et aguntur

/Eneid. 7.

3 78.

Ceu

qito?tdatn torta volitans

ludi.

Et quidtm

tuhil

uisi

praestantissimum

Qucm

piten

magna ingyro vacua

diis ofTerrt aut piacere fas est.

Non culnmna?.] Quia non invement emptores: sed in pulvere et oblivione jacebuitt. Co?umii<r, seu pitoe, ad quas Ubri venales prostabant; Ubrariorum taberns publieis porticibus
contigoffi et affixae.
v.

De

his

jam L.

1.

Sat. 4.

Inh utt luda exert ent, llle actus haber.d Curva/isjtrtur spatiis: Stupet iuscia turl-a, Impnbesque ntanus mirata volubile iuxum : DojU animos plagat. Alter non ita pucrilis exercitatlonem posceba% Rotula qncedam erat a priori longe divenua.
scu circulua ex sere vej ferro, cujus a\iculis appensi etant annuii inter currendum tinnicntea; in locis pubticis pcra^ebatur: annulorura

7i.ubi,

cWulta taberna meos hnl-eat nenve pila Ubcllos. ;*74. Gratas mter mensas.] Inter uuam et nkararn mensam: itt secnnd inensa. 173. Unguentvn^ Quo utebanfur vetercsad
ielicias, Lib. I.

ver6 sonttu monebantur piurtereuntes ut dcclinarent ab jncuiBu trochi. Sive, ut scribtt Tur*
nel>us,

Ode86.et 36.
mtltc

Rota
:

eiat

habens ansam, quo

cta\icuhc
et

Eacili^s

Sardo
scil.

cum

pupaver.]
in

Bellaria

miiterctur, ntculisquc compacta transvectis jaciebaftir

melle dcttrrimo, quale estSardoum; factum

e\ amaris herbia ciescentibus
sula Italia? vifiita.

quorum

commbsurae
Artrs

Saidum mcl

SardimJ "mut ct CorsiCum

aduucse,

dum

versaliatur missa rota vel circulus

orbutve missus,

ttnniabant^ et crej^abant.

estct nullku prctit. Plin. 1. in. cap. 8. Papivcus satni nia suri $cii(jfz. Candtdwntf cujtts semen tosttcm ih sccnndd mensfi atm mclte apitd antiqttos dabatur. retronius s?.\alde
tyrice vauos declamatores air, mellitos fimdert,

aroamm

qtiidem erat itiputc scienter.

Propert. lib. J.

LWg.

14. Increpat et vcrsi clavis adunca trochi. Martial. trochi tnemimt Lib. 11. pig.

-12.

crbarum $ol<ufost ttomrtia dictaJwUa^ue^vasi papuvcr< tt tssamo sparsa. 379. Ludere yui neScit.] Similitudine -conglobata ostcndit artem pofseos longii exetcitatione ediscendatn et cxcolendam, nec temei^
>

Lib. 14.Epig. I69,et 169. Garrulus laxo cur annulus rwbe vagaturf Cedat ntargndis obvin turba Irochis.

32. QuidniS'] Pralepsis. Quosi w essent ad poe*siin odjumenta, probhas, aobilfrtas, opea.

tentandam

esse.

.ibj.
libet.

Li&er.]

Licet ergo facefe quodc

Ludcre.] Ltictari, jaeulan, currcre, equitare, natare, salire ad qtue se exercebat Rornanaju:

Censu
Lib.

<

questrem.]

De

illo

tn

Epod.

4.

Item

vntu$

iacampo Maruo. Vidc

Lib. 1.

Ode

e.

1. Lpist. 1.

aS

(i-26

Q.
.

HORATll VlACCl
MinervA:

Xu.-ea
-

.,

'y_ nihil invitA ilices faciesvfi

j

3S5

Ms,erv ",,,;,,, ii.k est ingeniuni judioum.

1

tibi

At

si (juiil|'i:un

ali"|U.indn

srrihns

cotnuuue Uiud auribus et examin) Tarpse, patrisque (t, ct nostio. Guin et reconde ad annps novem. Dum chartae
scrinio inanebunt
ttri;

jndicium est, ea mens. Si quid tamen olim Scripserisj lu Metii dcscendat jmlicis aurcs Et patris, ct nostras nonumquc prcmatur ln d
tibi
;

annum.
Mcnibranis intus positis delere licebit Quod non cdidcris. Ncscit vox missa
3

uicjusjk, poeincndarc quod npn vulgaveris: yt verbum &4itum ue-

9 7 ]

reverti.

quaquain redire

valet.

'

Silvestres honiines sacer

intcrpresque

Dc3IU

divinus et numinum internuncins homines feros avenit s

Cicdibus et
proptei
ei leones feroi
iss

orum
{

turpi vitae

ratione;
\.m\

laedjbus ct victu foedo detemiit

Orpheus;

mitigare ti^res

mos
afis
el

quoqtic
pides

Thelun
:

oiii liinr

dicitur lyrae spno suaviqm cautu

,

-'
i

qui

Dictus obhoc lcnirc tigrcs rabidosque leones. Dictus ct Amphion, Tljebanse conditor arcis, Saxa movere sono testudinisj et prece blanda Ducere quu vcllct. Fuit haec sapicntia quon-

Ubuit tmpulisse.
!i

Ka

fui

dam,

390

publica a privatis, et sacra a protjujjs, ince rtaconnubia vetare, mafitis

.tinguere

Puhlica privatis secernercj sacra profanis; ConCubitU piohibeiv VagOJ darc jura maritis
['

modtun

prsescriberc,

ur

truere, lcges tabulis Lnscriberc

Oppida molin leges incidcrc ANNGTATIONES.

;

ligno,

num

385. Tu_ nihil invitu, &C.] Pisomim juvemajorein allo |ui Tn quidem cum buuA uidoLe, saua mente, acri judicio polleas, nihil aggredieris perperam: brtcUigesqtifrqmd

ca> pdetas, :

"

'fua

D)HRwlaner4 commen'Uir.

datl noi

Ovid.
<

At

sacri

<

et di

ocemur*

possis, ut

omnia

rite praestes.

nvuhen hahere yittdnt, Interpr. Deorum.] PoCtas iuliilsmu oXta$

Sttnt etiam qui
itns

Min rva itivila.] KeUictante Dea artium omnium preesidc,;

nihil

et

infesta

hac

Deorum
ripianttu"

interjifetes, h quoeontjlie
:

numiue

cot-

stiue cujtis

opc
t

tnquit Plato in lone.

feuciter

qnisqmun

inoliri

valet,

Undc
a n

prtJverb. in eos quj illud (cntarjt ad

quod

39'i. Cvdih. et uieia fcedo deterriiit.] Ad huinaniorem vitae rationem ct cuhuin adduxit.

tura

minime comparatj sunt quodque pr .>'' nunquara rectfi exequuntur. 037. Mclli.'] Sp. Metiu Tarpa criticns op;

Lucret.
;
i

lih. 5. \.

';:,

rga

930. vitam trae\

i.

rcfcrarum.
:>.

Vuli- supra

Ub,

Sai.

v.

100.

et seq.
filius.

timtis;

dequojamante
Patris.']
lus,
Ili<-

Ldb,

l.

Sat. io.
valdfc

Orpheus^] Apollinis
sagax,

hic

et Calliopes

Uhs.

enirri

erat

Moysis temiH>re

ftornit.

Nulluru habcinus Ur-

Etn

strasj]

eruditnsque in primis. Amice ngitac fideliter.

in

Nonumque prematur

annum.\ Diu

Berve-

tur scriptuin antequam in lucem euatur, ut Hmatum otiose et expolitumnon rcfonnidct acre doctoruin judicium, quundo vul .
. i

phei genuinum carmen. Hvmni etaUaquoedam sub ejus nominc circumfcruntur p<-r|>eramsunt titim Onomacriti poStre. 394. Amphion.] Jovis ilU atque Antioptc filhis Tliebas ;i Cadmo conditas muris et arcr
instrusu.

Non quod
rttdes

turd du.icrit, ted

accolas,
olsetfuii eivitis

qubd
tt

Quim.

hb, io.

c. 4.

Emendatio pars sti

<

suavittn affatn rfioi

eultis

ince-

N& stylum nanminu <

Ivngc utilissimfa

tem

ofjetis est, adj

i
,

->,n:\ Scripta ; po.*t tnteruqllum vstal >< vq atyue ali < cmus : vr nobis Scripta m -<
.

craditum est r rt tftm delet: hujus au~ \ra) re $ mut&re. ad aX I mpus, ut ad ea

-<i
,
!

au

moribus

ad

pelU

tipHnam:
Lib. 3.

inquit Solinus, cap. 13. vide

Ode

11.
sap,
t

396. Fuithtet

dam

sapientes crant,

versibus

PoAce qtunV documenta da'

-<

'
I

':'.
.

CintUB Smiji; vem aiuds accipimm scriptam i etj .... hocraiis aoinis deet n Vide Catull. Epij^. 90. in Sn.vni. Ciuiix".
/
.

'.

'

.-:

lianturt sfc,

Puffica jnivatis $eeem*re?] Nam compublicatuncerant oinnia, ct rul>U6tioj qiusqnc per vim qutdtibet rapiebat Saera prof.] Nec religio qticinquam rcti-

munia

et

391. Sitvestres homincs, &c."] cellentiam osfiendit ct c-ommcndat.

SHvestres."]

Po.'

-..

nebm.
398. Darejttra maritis.]
statiicndo conjngia, sed
et

Non

mndt legitima
ct o[is

Morc betluarnm

in silvis et spc-

adulteris prohibenao,

luncis degentes.

399. Oppida moliri.] Societatis

tux* causa.
itlc

inu-

Sacer.] Vatea divinos rlato auncupat. Cic.

pro Artliii n. 16. Ennius

nostcr sanctos ro-

Lcges

icidcre li^no.]

Primrc lr^es vcrsibus

DE ARTE
Sic lionor ct

POETICA.
400
glis di

627
Sic <amn ct dignitas sacris poversil eontigit. Post

nomen

divinis vatibus atque

Carminibus renit Post lms insignis Homerus, Tyrtaeusque mares animos in Martia bella Versibus exacuit dictseper carmina sortes;
:

illos inclaruii

taeusvirile?

Horaerua, acTyranimosad certanuna

;

canniitibus acccndit
si.bus

fata vrr-

Et

vit;e

monstrata via

Pieriis tentata

regum modis; ludusque repertusj 405

est
;

et gratia

pronunciata:
tradtts.

et

viveudi

insthuta
graiia

sunt:

nvcuon
in-

lYmcipuin
i

caj.tata:

Et lonironun operum
Sit tibi

(iiiis;

ne

forte pudori

atque laboria diutunii solatium: ne forte verctun.liam tibi faciaot Musaj

venti
ti.ini

ludi,

Musa

lyre&solers, et cantor Apollo.

Natura fieret laudabile carmen, an arfe, Qutesitum est Ego nec studium sirie divite
vena,
[sic

lyricorum peritmet Phoebut.eanens, Disceptatur jam ludaro,

an l.Miiuni poe*ma sit 3 n Ego quvfan non an ab arfe.

videu quid
i;
i

deat

ai

sii
I

Nee

rudo tjuid prosLr video ingeuicfni; alterius Altera poscit opem res, et conjurat amice, -1 1

vcl
(ta

oatura, gjre
re
i

nuii-

tione.

una

peiii
j

um

akerius, et niutui

ANNOTATJONES.
quidem
in lignris
.' t
.

tea a re

i!'"

rebus Physicis, ut
i.

'"'<*

sit
;

pro Tialura, cujus

i-

incitKe, et locis publicis affixre sunr.

Calia

E^mpedodes,
rcgibus ^raPtolei

400. ^tc honor, &c.]

rationem. 401. Pw( nos.]
etai iin venit

Per eam sapientta?

illara

Lui

li

te ita

.]

y< Ki >

Post
qufi

primam

pogseos
e rei
!''...
.

:xtii
ii\!.'
.

Callini

ahem,

nome
vli

e n

tacta

dueum

et

summorum

>rum eelebr&runt.
ita

chelao,

reon Polyciati, Euripiden ArHierohi, Aratus ftntigono,

Scij

402. Tyrtants.] Htc post

Homerum non

Alexandro etiam Chcerilns, Ennius

longe, septingentis prope antc Christum annis vivebat, Atlienis oriundos, Ludimagister ignoluscus, claudu*, mufilus r>ilis, atiam
:

Arcbias Lucullo, VirgiUus et Horatius Augusto

idtaous Honorio, Ausooius

Gratiano,&c.
405. Luduso
01

Ovid.

Apollims oraculo ptofectus belli dnx advereus Mcsscnios, victoriam Lacedaeraoniis in peperit, cum mUitum animos prtecedentibua glocladibus rYactos, carmlne de vera irtnte atque ad moriendum pro patrid irift sttmul&asct, Carminis istius pretiosse fortiter incendisset. aliquot reliquise ad nos usque pei enerunt. Hunc poStam landant Phto l. <!< Rep. P: ttsanius in Mesafenicis, Strabo lib. 6. AthenEeus, lih. 14. Stobceus multos cjus de bellica audacii versus profert: Justtnus bjstoriam rusfe uarrat,
A
.

Cura ducum.fiierant oWm rpgumque poebs.

] Fabulji relaxandis
: l

oblectandis animisaptae, coinuedice, &c. cert^ :.. is, cantu, dramate, post lougos labores

mirum
406.
eens
videri.
e

iu

modum

iVfi

animus recrcatur. /''' pudori, "c.] Hxc

autem

re-

volui, Piso,

nc te pudeat foite pofctam

407.

Cantor

Apullo.]

Carminum

auctor,

pneses, deus.
est:

lib. 3.

Plutarch. Suidas,

t\.c.

40S. Natur&Jieret, 5?c.] Vetus controversia urrum pota nascatur, an fiat.

403.
versibus

Dictte pcr carmina

snrtes.]

Apollo

40}.

Egonrt itudtum
n. 18.

sinedivite vend^]

Cic.

quidem

ueroicis ut plurinuim rcsponsa

e;tp. bf>.

pro Archii

Sic a sunvmis hominilms

dabat, Plin.

lib. 7.

versum heroia

Pythio oraculo debcmns. Virg. JEn, 4. sortes hoc sen'..u non semel usurpat. (.'ic. de Div. I. 2.
cap. 56.
regi Asiipy

ervditisque accepimus, cesterarum rerwn rfi Ka et doctrrnd ct prmceptis cl arte constarej pottant

naturd ipsa.valrc,

et

menth

iribits

excitari t et

Gurn

sors illa edita

vst
,

Craesus Halvni penetrans magnam vira, hostium vim xse pervcrsurumpiitnvtt, pervertit autem suain. Vide Piupervertet
tarch.

opum

quasi dknno quodam spkitu qfRari. 410. Rude ingenium."] Arte non expolitum. Bene Plutarchns et alii dixerunt, naturam-sine
disciplina caecam essc.

"n Theseo. 404. l^ita-manstrata oia e.f.] Quldamtntelli^unt prjeccpta morum eo qu^^ Hbentins auduintur et fecilrlSfl rctinenmr quce stncia quam quae solutfi. oiatioue scripta sunt, Talia sunt
:

Alterius

s'u

Altera poscit

motlb
vaiuit.

cit.

Stepivs ad taiutem

opem res."] Cic. et mtutent na>

->

tura sine doctrindj

.

quam doctrina

natitrtil

apud Hesiodum, Epimenidem, &c.

Theognidem,

Phoi ylidem,

Alii iuterpretaniur carmina

At tkm adnaturam cximiam et illustrem lam et c"nfirma'io doctrina7f tum iUud nescio qvid prcsciamm ax nmpd\ H Vidc et Quintil. existit.

-:8
Qui
corsii

Q.
cupit
mtt-iin
&

HORATII FLACCl
Qui studet optatam cursu contingcrc metam,

reoptatnm
juverrtute

attingere,

multa jntulit egttaae, osstum

ct
friRua
toler&vit,

voluptates
canit
est,

ahdtcavit

Qui

tibift

in
et

tulit fecitque puer, sudavit et alsit Abstinuit Venere ct vino. Qui Pythia cantat Tibiccn, didicit pri&s, extimuitquc magistrum.

Multa

Pythiis, anti

eruditus

lnagistro subditus fuit.

:

Atuunc
ima-

Nunc

satis

est

di\is^e

Ego miva poemata

416
9l0
[ ]

mfhcit dtcere Egoperrectissima

fecio carmiria
esse,
:

ultitnum

dat scabSea: jmdct

t*t

ingcirae fateri
iton

me postalios me igStcut

pango; Qccupet extremum

qui
est,

seabics, inihi turpe rclin-

TjOrare qua*
>

ritdici.
?

Et quod non

didici, sane nesclre fateri.

pnrc plebem emeudas merces,

ftd qua.*sturti

mgrepit
ita

ad

Ut

praeco

ad

merces turbam qui

co^it

adulatores
prae-

vocat poe*ta,
-t

emendas,
Assentatoresjubet ad

j.

r.

t*.

dii^ locuples,

pecunift
si

ai

fb>

lucmm
recte

ire poeta,

420
ts
".,

nus

[laift.
<

Qui

lautura velit
et se

Dives

prasbere

bnvivsujn t

vadem
ii-

agris, dives positis in foenore nui

pruistare yro egeno,

cumque
:

Si vero est

unctum qui

ponen
eri

tibus ohrutura expedire

ciit
si

inirum opulentus distinguere queat amicuin fidejcra fall ici. Tu sive hirgitus_sis, seu largili
:*i

Et spondere

levi pro paupcre, et Litibus implicitum : mirabt r, si

''"

'

'vr

quidpiam velis alicui, ne hunc gatidio esulramem admoveas ad nudiendum carmeri a tt* compositum. h enim tunc exclamabit, Qptime, conciunr, egregie
:

Tu

Noscere mendacem verumqu un. seu don_rJs,seu quid donare volcs cui, 426 Nolito ad versus tibi factos ducere p'u e: Lfetitiee, Clamabitenim, Pulchre, bene, i
i

Pallescct superhis; etiam stillabit amicis

VJ.9

ad

illud

exp

itlescet

atque cti-

am

lacrvinarum stiltas aliquot trip\iamicis Ocolts eiTund^t

:

diabit ac saltabit.
i

Non

secus,
in cx-

tundet pede tcrrain. l T t qui conducti plorant in funere, dieunt Et faciimt prope plura dolentibus ex animo:
ocuiis

Ex

rorem

saliet,

bonductl ad

Hendum

eqniisidicunt agnntque fer^ptura

sic

["]

quam

qui ex animo Iugent

Derisor vero plus Iaudatore ihovetur.

r.

ita plus

aduiator amVit ir,quam sincerus approbati

ANNOTATIONES.
412. Qul
iii
'

Isiendii Ptieli-

i'j.

Vt pra
adliihendos
li

'

Docet Hoct

pertndi

a<

eraa artessub

>.

ratius

scriptorurn, arbiiroi

priusquam cxerceatur; m |ue esse puCtam excoflentem, uisi longa &politunif orie limatnm et
idano

essc

ccnsores, cosquc

leles et sinceroa.

420j Asscktaton nubetad lucrum irc.} Prae\ idc allicit ad laudanda ^ua cafniina.
1

Metaih.'] L< eusi

cursus, dicfe-

Pers. Sat.
.-,

Martial.

im bat, av

...

411. Ahtinuit
iperautia

I'<
\

AbstAnentia
iu
:.
.

inir?!

jmani
tn

ntra ^ohiptatcs
i

Pomponi, crnia disertatua e'st. ]'(.. Cavc quibus et iidoiiariSi i -.} Vu quando legaa lua sc/ipta, ut vcrum nanciscaris
<

inimumi
jierd

punt,
*

rvam

de

mr.

I).

Paul. ad

Om

:m,

onti i

iis judicimn. 427. Ptantm LtrtititE.] Seu pramia speranu p mlu anti cvnsecutum. Quasi obstupefactus mi> r;". Pullestet.]
-: '

riiiiis.

mai
i

"

Stillai
;.
i

'

Pra: simuratfi

l.-c-

Bxtmins
in

'

tifi

tdmiratioiii
i!.
i'

iiiiendum

Pythii

Pnrfieas olim
''i'

Aptdlini iacris ob imci fectum Pythi

Eii iis

nem

serpe-

mulii
Bji

f*-,

auasi ancillis r}uliintibus

et la>

..

ceitamcn citharccdorum. vtremum .! Mciaplu 117. (>>iii ii. kudenttbua, qui utse mutud ad cucsittu abiem iriiprecantur. t.\ Sic inultiplicatur im*.
fichat
1 1

utani
.

pectus,

(fcc.

funeribus adhibehan: mt crtnes, tuudel-aut Nnniua cx I.ucil. Mereede qutr

;
. 1

,;:'

/':

ttanu
i-..,'.'

'i

>'"'';:'

t.

ibolvfl

um

'
J

..

uidatoj.

DK ARTE POETICA.
Rcgcs dicuntur multls urgere
culullis,

C29
Aiunt regcs BCyphia p\ui tentare et vino ploi iti
*

4S

Et torquere mero, quem

perspexisse laborent,

An sit amicitift dignus: Si carmiha condes, Nunquam te fallant animi sub vulpe latgntes.
quid recitares, Corrige, sodes, Hoc aiebat, et hoc: melius te pbsse negares, Jli-., terque expertum frustra; delerejuuebat, Et male tornatos incudi reddere versus. *I41 JSi defendere dejictum, quam vertere, malles; Nullum ultra verbum, aut opcram irisumebat
Quintiliq
si

qutm prol are studi nt, mgnus sit ramiliaritate sud. Tn

si

faciaa versus,

i i

de-

ci[ii;u
foi
i.-,,

animus versmu
Si quiilpiam
recil
:

tvi

Quintilio /*m>, dicebat

hot" et
illuil

Age,
prtst-

emenda.
;

Si

quam
posse
g
11,
.

bis mvt ter

rpspoip.li T'-s

n m tentfisscs, ncqtuiquam te

inrlius
i

jubi bat
-

cxpun*

\i

; .

ino >nditos rectii

inancm,

nen

mitllts

Quud quam

si

rrata defendei
\>;

<uiii^'

nuilum
et

Quin sinc rivali teque ct tua solus amares. Vir bonusetprudens versus reprehendet inertes, Culpabit duros, incomptis allinet atrum H> Transverso calamo signum; ambitiosa recidet
1

ainplius wiliiim, aut curam ad

hibi-bat
siie

rnistru,

ne

i<-

tua

a-unilt'

solus
i

npprobares,
versu
.

\'ir

probu*

;i\';>\

lan(lara*

e^uitlos
n.iliir,

redar
transvt rso

inconditis nigram notatn

Omamenta; parum

apuonn
uriahtes

ealamO; !ux;

clans luccm darecoget: Argiut ambigu& dictuxn : mutanda notabit

bebit

}uobscura illuminare; am;

omatus aroputabit

bigtie dieta reprehendet

mu*

tanda desienmlm

ANNOTATIONES.
434. Reges tKcuntitr, tHin, ut explorent num
tentus Culutlis.]
fi*V.] sit

Inebriaut horul-

loquax,

etantemu-

c.4. EmcndaSioparsstudiorum long$utilii ncc sine. causA cretUtum cst styhtm nonmvtus

commissa secreta eftutiat ac rewelefc Vide Annot. Poculi genus est.

agerecum drlct hujus operis cst, /lajurrc, I)ctraherty Mutare: simplicius judicium qum r<:

Lib.

1.

Ode

31.'. 11.

AUudit ad Fabu437. Sub vulpe latentes.) lam Vulpis et Corvi. 435. QuintUio.] Creroonensis ille poSta, 80tertissimus ct acerrimus erat serintorum judox. Vide lib. l. Ode 1* -t 24. 441. MaU tusnatos fncudi reddere vcrsits.] Metalla igne et incude moIKta fingi tonio constat et testatur Strabo de Cibyne terro. Ergo pcrperam criminantur.qu6d Horarius d\ws easque. contnriaa metaphoraa incudis et torni liic velutt consarciat. Alii rectius leg. ybrmatos.
:

ptendavtl dcjicienda swit, duplicis autem operis est, premere tumentia, kumilm rrtullnr, inwriantia a&tirwgere, mordinato digerfre, sohtia ct*mponere f ex7ilttmtia cvfrcere. tfam et damnanda
tjua?

placuerant,

ct

invemerida quee fu&

eV. Hujus prseci pti sui Horatius tpse videtur immemor fuisse, stylum juveniliter exultantexn
non castigans, nep ambitiosa cidens, quando in Kp. \i>. v.
vat,

et luxuriantia re'2H.

plura coacer-

4 44 Tfijue

rt

tita

so/ks

amares.']

Ka

est

poetastri stultitia.

Cic.Tusc.

/fdhucnemim <

iognovi pintam* qui sihi ttan titnits videretur. 445. y%r hinus.] Ab adulatione alienus, avtrrum ingenio etjudicio sagax, fcrsits reprehendet fwcrftw.] Arte ct virtute carentes. Vide lib, "2. Epist. 2. v. lio. et scq. 416. Dttros.) [ncont-innos, non elaboratos, malc sotumtcs, crtidos Persio supri cit. Epist, 2. lib. 2. V, 122. nimis nspcra nano
\

afferendum. Certc mejis doiore pressa bstud in multas aut acutas sententias enunditur et spatiajur: nec tot minuta variaque condpii, nednm elecantci ct copiose eloquatur. In quo passim hallucinarus eat Seneca Tragicus, Lucanus ctiam, Ifec. Vide Cicer. in Bruto, ubi Gorgiam redar^uit. 446. Pariim ctaiis lucem dareeoget.] J"' meet

ubi

unum

simplex

erat

inrt httic

documento

rateor

obnoxium.

Auctor
.

Keip. Literarice i6r^. meas ad Juvenalem annotatiunculas recensensjvir certe io]

,

animadvejtit paululum dormitftsse mi exposuisse mcntera Satyrici, v. 40. Sat.

,

ni

1.

Lcvi-

ori niinifim stylo locuin

eximium perstrinxeram.
J" Juvenale, hvdicta,
:./
i

Lavatnt atltu. Ailinet atrum sinuw.] Gneci o^sX/^stv ilii-.mt. ^tpunsendi seu delendi,vcl mutaudisi*^-

BcneScaliger
quit, sttnt
tatt alteri

lib. G.

cap. ?.

quadam
par sit

tani

ttta

fforatius.

oum
Jii
'T;t,

rt

nora er*t,

virgula

quxdam

rpct o(>.c;
trarlsfige-

Lector, Hy|iprcritico.

Neccrede omnino, Iu lioc tamcn ausculta t

qu6d (anquam veru corrigenda

quyd

ita tauJai istara

locuin:
lilit^ ct

r.it, vi

rsibus rt locia reprehensione dignis appo-

wbfttur u critico. 447- 4ml'iticw TteiduOmam.) Quintil.l. 10.

Exul al
Iratis.

vctavo Afarius

fruitur

DH

630
se vclut Aristarclium pi\bebit

Q. IIORATII
amLum
lcvi?

FLACCI
:

nec datt, Quare ego

Atqui

molestia afticiara pro re

res ista lcvib in vcra

mala
se-

Fiet Aristarchus nec dicct,Curegoamicuni 450 Offendam in nugis? Haj nugae seria ducent In mala derisum semel exceptumque sinistre.
L j

impellit

homtnem cielusum
lnali^iii.'

mel et

approbatnnt.
ut queni

Qui

saua*

mente sunt,

Lt

rnala qucin scabiCSj

i,

aut

morbus regius

exitiosa scabies vexat, vel furor

urg<

a diis iminissus, et
, i

Diana

n-

I sta ii sic nisaiuurj contingere formidant, atque aver-

sautur: pueri vcro et imprudcntes comectantur. Is dum excelsos mcditatur, et abcrr.it, si, quasi auceps ad mevnsLis
rulas caplaiiaas atteutus, :n pu-

Aut fanaticus crror, et iracunda Diana ; -15i Vesanum tetigisse timent fugmntquc poetam, Qui sapiunt agitant puefi, ir.cautique sequ:

untur.

Hic dum sublimes versus

Si, veluti

ructatur, eterrat,

tcum am ibveam
pciit-mr

merulis intentus decidit auceps

licet,{Juccurrite,

ruat,

nemo

re-

qm

extrahere studeat,

Inputeum foveamve;

longum

qnamvis diu vociferetur, Heus

cives, auxilium date, Qubd si aliquis velit subvenire, et funcm

Glamet, Iocives; nonsitquitollerecuret 460

et demittcre funem; an prudens hue se projecerit, atquc Servari nolit? dicam; Siculique poets Narrabb interitum. Deus immortalis haberi

Si quis curet opera ferre,

scis

pneteiidere, dicam, UndenOsti

Qui

nunquid
pitaverit,

illuc

et

sponte se pnecirecuset servari?

nuKCque coinmemorabo mortem Siculi poeur. Empedocles gestiens

talis;

Dum

cupit Empedocles,

ardentem frigidus
[9
14 ]

existimaxi
fiigtde" se

Deus immordcjf-cit

jEtnam
Insiluit.

in ,tli-

n^n

Sit jus, liceatque perire poetis.

466

ardentein.

Sit fas et

centia poctis interire.

ANNOTATIONES.
Quid enim
nrgutius dici queat fpcrgit
ira
ille)
:

quam
qnod
Iil>.

fanatici appellantur

vel qu6d' in

faitis

stipem

nos fructuni capere ex

obest, juvet? vidr qu.t
1.

Dcorum

ut

corradant, vcl quod in sacris locis furant et vcx-

jam

dc bis anuotavt

Odc 31. v. 1 5. advocem, impune. 450. Fiet Aristarehus.] Sag&citer, acriter, ndeliter sui amici errata notabit, obelo transfodict;

entur maximo, obvnsantibus animo inanibus phantasmatibus, Talis fuit Orestes ob interfectam matrem Clytemoestram furiis agitatus. Iracitn/la Diana.] Haec l)mphaticos effiSic Ajix furiosus extitit apud en dita. Sophoclein. Pan etiain infestus habebatur. cere

utsolebat Aristarchus.

aetatissuae princeps,

Hic Grammaticaa idemque sevcms operum

vit,

censor, qui Poetas Graecos accuratissime castigaatque in Homcro rersus adulterinos pleros-

Unde

panici terrores dicti.

45"- Hic
pofiiaster.

dum

suilimes,

?V.]

Vesanus

illc

que a Ie;ri-:imis discrevit. Prob doter! proh fati ei tempons injiiria! Tanti viri tot voluminum
n>
lil

su

es

hab mus.
ts

Teinpore Callimachi
est
1

aestimatioue.

floruit:

a Clcerone multis locis laudatur, Ub. 3.

i

Suliiwrs.] Opinione quidem piopria, et vai AUi leg. sublimis pari sensu. Errat.] Animo simul etcorpore: adulatori-

Kp'

',.

Ari iiarch

Hbmcri versvs

a-

Ep, 1. Ejns orationes Qttarum tu Aristarchut c.*,' &c. enam meminii Plutnrcinis in viifi Homcri. Hiecenim adulatoris IVec diceti Cur, fifc] est improba oratio, et consui 45?. Tn mata derisum.] Quod pcjus malum, 'i iua n olum amare, eseteris irridentibus q juste quidem, atque in pei etuo errore vi J ,, i. r.l Malipofitae 45:). /
hat quos non probabat.
Attic. lib.
1.
.

Ad

bus nimium credulus. 4 J9. Deddit hi fovcam^ &V.] Ailudit ad id qund refertur Thales Milesius sidea aspectans Lacrt. in ejus vita, Plato in pnteuro decidisse.
tn Theaeto, c^c.

HoratiuB exhibet infortunatam conditionem^ ut ab f*i detenre^t. Morbus rtgius.] Eo crot iis fit hominis vultus suffuso felle. Arquatus, lctericus, apud
*

Vi.!e lib. l. 460. Clamcl, Io civcs, fc.] 7. Buh (inem. Emptdoclis Agrigentini, 163. Siculi pottte.] PhUosophi t-t Pottae qui de rerum natuii carmen scripsit, ut apud Latinos Lucretius, Hic Floruit ante Cbristum illum cclebrat lib. 1. anats fere quingentia, Cic. J. deOrat. n. 217. EntptdocUsPhysieus egrtgium jiHmaJccit. De

Epist.

edjam
465.
406.

lib. 1.

Epist. 12.
Sicilicc

Comel. Cels. lib. 3. cap. 4. Piin. &c. Rrgius dicitur quod co af&cti sanentur, si rcgiis delicns impcnse oblectentur ibi.Fanatiatscrror.JFviusvcxati^aviaxQl,
Lucret.
lib. 4.

&twm.]
JttsituiL]

lnontem flammas
f-:rn^m

et

lapides eructanrem.

Vcl.

ut

diviniiaris

capexet; ve! prx dolore, qu6d ^tneei incendji

DE ARTE POETICA.
Invitum qul
Fiet
<ervat,

6SJ
Qui
invitnmscr\*at t
-

Idcm

facit occidcnti.
crit,

pecW

rcqufe
.<

Nec semel hoc Ncc

satis

fecitj

nec siretractus
farnosfle

jam

ac
id

inj
i'
1

mol

homo, etponet

mortis

apparct,. cur versus factitet:

amorcm. utrum 470

baud
tateiQ

dcin-

ceps, necfii

ienclis
rit
.: [

Minxerit in patrios cincrc<=, an tristc bidentnl Moverit Lncestus: cette furrt,ae velut ursusj Objectos cavese valuit si frarigerc clathros, Indoctum doctumque fugat recitator acerbus

in

,.1

'

us

violavcrii
:
1

Protl
iq

furiosus esi
,'

Quem

vero arripuit, tenet occiditqtie legendo,

nisi

peiTiim]
'

impcritum
.

enit

Non missura cutcm

plena cruoris hirudo.

: ' . : .

ttitcr*
:l

(lf-

p]l

ANNOTATIONES.
.

01

'

MS

I.
.

ptti
.

',

sa

r:

cxtru

[acu et

caraino, ur.a

cuui caete

mam,
oli-

t '.r\k t

crepidis ejus asreis, deti

./;-.
; . 1
.

1
'
.

lamur.

FUt homo.l Haud [^sinet velle quicquid humani est, alienum ii sl- et indignum se putans, pr e stulnon titift et superbi&f AJii interpretantur
468.
j>n>\

Xc

|bi

erSci

habebutur; bidentes ar$ '] imenti,s inclusum mtui

:
,

imniortalis

cxistimari

im
1

con&celera.'

to.

Peys. s at.
>

;.(,.
Flagilio

47-2.

Incestus.]

quidcm iulaudo

icagis erit rationb coropos:

insaniet semper.

pollurus.
47:}.

470. Cur vcrsus Jc

,

Ob quod

scelus
ut

Clatiiros.]

Gnecis xxi;dg sepimenta,

ant flagitium Diia in/visus hanc luat raciendo scse maceret.

pcenam,

canccllos.

174. Reo/fltor acerhts.'] Ligurinus ejusmodj

Utrum Minxerit
plex noxa,
et

in patrios

cincrew]

Duubi,

ruit,

apud Martial<
Hirutlo.']

ra

non uno
ejn
\

loco;

sepulchri

sanctitatera ei pater1,

4?6.

Qu-x

corpori tamdiu adltcrot

jaam pietatCEQ violarc. Yide lYrs. Sat.

doncc sanguine saturata

v.

INDEX
RERUM NOTABILIUM
Quas reperiimtur tum
ih

Carminibus Horatii, tuin

nostris.

in

Annotationibus

Monendus

es, amice Lector, ut in ttsu hujusce Indicis aftcndas ad numeros uncinulis inclusos ct inqrd pagincr, adscriptos, unde et facile)

quidvis in sJnnolationibus eo spectantibus reperiatur.

tBtatis

cujusque m-res

et

propri-

amantium
amhul-aite

inrignia 662, solli-

etates, Art. Pocit.

SS7

ritudines 663, et seq.

JElhiopia

276
est,

ABROTONUM
bris

Ampluon, Thelarum canditor Afra ccchlea 678 294. et Art. Pofrt. V. 394 acerntv maute laudaeanlur post Afrantits pocta 834 Amphinnet ZethusfratresSM citreas 714 Afrira ct Aigiiplus duo horrca Anacrenn pocta 73, 400, 476 acipcnser piscis ezqttis lus 627 puputi Romani 647 uniiha 268
et verstis aliquol,
itjitl.

planta salu- /Etnamnns 490, 914 JEtuhu, /Etoltv plagte, id Accius, vet Adius, vcl Allius rctia 313 poeta 606, 804. ejus opcra Afra avis, seugallina 435

516 amorfutuus Xcrxis crga plala-

940

num

eijuitm

arlvrem, 65 7

ct

Culigular in

607

Acroceraitnii scoputi 18

alfc
1

679,

71-1
,

aninius hominis divititr parti-

Achtemenes rex Persarum 511, 473

Achilles 26, 36, 6fi,

473
Actiaca viclnria

cula aurtF 632 401 654, &c. Agave furiosa disccrpsit Pen- Anm ftiw. 31 Amtilni, vMe Ilannttal theumflium 663 163, 366, Agnppa Augusti gcner 26,654, cnnuli qua manu, et quo

96,

Agamemnon

digito

Lili.

1.

CJe
.

751
-

gestarentur 704
anseris alli jecur in dcliciis 27

Epod. 1 et 9 37ador 701 Adriucus sinus 17, 6;, 191, 207, &c. adrente votucres 433

Apnllo 389 Oib its 4G6 126, AjajvTclamunius 64, 163, 654,
/;
1

et scq.
,

rbs haiit

760

Anlcnor 736 antestandi mos rt ratio 593 Anticyra insuta cllebori feracissima 646. itcm in Art.
Poer.

achdalor pcXttefugienitts niax

i-

me 910,

&c.
am.illelal

m vtninn 405 Aleius Tibullus r-mta 125,746

Antiochus

Magnus Assyrits rcT

Fortunte

aduUeradotem

529

adtilteri deprrltens:, ctcsi et vul-

nerati 521, &c.

unea nympha; SibyUa: c279 Antutm urbs Latii, jusquefons rl nemus 30 utcra 1.10 Alcamspoeta 122, 12J, 20!,

jEacus 200, 319, 37 tethfii andi lilidiiw ttdorat IJoTataa 668 tedium tutm famurium crat in tccti mcdio 666 JEganam marc 214,358
ftpsPatuidisctypt:us6d,e,t scq.

etS99
luxuriatyB

Aiitonii

tt

Clcopatriefiiga 461,

et seq.

aUa

legibus vetita

Alciciuler
l-al.

se

et

Antoniits Musa Augutt nudi338, 911 cus 791 Magnus poetas fbveJdem vctuii nepingeret anus quadam testamento ulcisritur captatrt > 690 quisquam msiApcllcs S52, Anxurnrbi, scu Tarracina 559 ijcq.
dtcti

/Bmitius Paulus 53
/Eolia* Jxdes, id est, Alctvus et

Aljenus cx sutore Jurisconsul- nptilie

Judj

>'s

Sappho.
Lil>. 3.

Lib. 2.
Otle 30.
1.

542 0<lc 13. Aliphaua vasa 717

tus

Apcllcs piclor insignis 853

Atlmm,
3.

dc qun mulla
-i

43?

/Eolus Lib.

Ode

ASschylus Art. Poiit. v. 279 jEsopus histno artc clants s,17

.?-.;>: hutrionis

hixuria

lilio

416 601 tnvum tohnaU conckytta 671

et

AUobrcges Alpei .'177

so

apium 137, 179, 405 683 Appia via 442, 557, 754
tipotheca

Apniis Fcncri
tits

sucer,

unde

dic-

Alpintts pneta insulsus

406
566

Ariulta 259, 4S9j

RERUM NOTABILIUM.
ttquts
tiotorrs

633

an loni poeta:

..

...
.
,

aVgnitas

3:0
i. 5,

Briseis

sinlf B18, et seq. Otus varur varSs morfas .edentes,

a</uis
!.<(i.s

Augusti encomia, Lib.

ia.

Odc
1

iiit
1,
1

41
.;,

L46, 9.

791 j

et scq.
il>d_.

k/k/! rotio,

Lib. 4. Epist. l.tib,2.

.'

Ode Ode 5,
is

i,

n,

15.

fli

>.

nm 569 (, iii
...
1

!!,

irasci

.,,;.,

,,..

uunumeraius
1

507
Hipponactis poet seq.

a-iuii/i,i:>>,

saa

Aquilitia sacra ad

ttmeniam

367. naiei
/,../.

/"'.''i

etici

ema'ine-

pluviam 843

l.ib. 1.

Odt

2.

WW

;454,
/', .'.
;.".
I

AguUo 98, 695 Aratum gasa

cam
cdeires

e( tfent

113,
est,

arainim rW imprimere,id

cravU i 1 ' "-" msi a summM ... 8S3. tmnulum vfnm MaceI

Apoltini ecnsenolelat luuduri

79

na

ouu 679

eam
arfriivr

delere

69
seu
convivii

na/i tmicredcial

427
et

Libcndi;
crhiris

aiipiria
leera

<(

auspicm, dextra
et seq.
et

rex 17

345,

&4DJ7CT,VMerci044
mo(',/1 (';,,

Arbusculu
cis

mima,

ii

pau- atiguria captandi ratio

dus, ibid.
a;.;'.

/''''

>

malriat viris sapimtibus, quitm i plebe umversA appruluri filO

i:d

scenam 848

C.rrula vina Caritc ceni

trielinii

m
dignta:

quidt

atiia-a
7 r

uii

cameram

Arcadia 410
a-rchnici lecti 7

9
eqicus

48
1

aurem in ore hatet

7^2

Aichdochus potia 4 5 Arctiirus sidus 242 Argonauta- 438

,4Vg0s ur&5

unfMi
dil

conteisneru ptznas ae-

758 Catr Jiri. Ziortos 563 na 118

< '

;;ifti lcgavit

276

a.is/er

30
&'c. in tirco et
et seq.

ttrtoli, sortilegi,

uen/KSoisonia cntrumpil 627,7 14 ans/er morfroscrcat 207

ci/cci Seiialorii et 1'atricti ('.i.' ///11 vtuttm 84

573

caliendrum 591 CaUimaehus pdeta 863

joro Rom. 37 8,

Aristarchus 913 Aristippus philosophus pcruni-

Autumntss item Uthtfir, et 093

tbkJ.

CalUope 2 5 9
<.'

1,1

-;

S liciiatnr

577

Calvus poeta 602

..

..,.;;

aiil

849
auUsis ollendr-

am

atjetil

64S
astidue

Aristophanes porta 544

cameru
.

triclinii

719

Aristophanem legetat Camitlus .'>4 BABYLONJI mcmeri 46 S. Joan. Chrysostamts; ut caminus male usurpatur pri poitispresidet 229 PUuttum S. Hteronymus, Bacchus jtnnaria 566 .Baia? 227 ibiJ. mjux vanis medaUur Camparms mor&tts 564 arma arigue propria dantur a Baiana Marlws 35 morbis J91, 793 naturu, homini ratio est teCanephora virgo Crrerts sacra. Balatrones 517 hempotens 618 Vide ^Mira 1'irgo. portans. iarca sapina, seu index sapiArmenia 185 ... sil/M3 7;!, 302 eiiii.e 642 y/a vaidifertilis 5S3, 743 lQl Bartarta, pro Phrygia 164, Cantitbri
:

*s

a^iouVcint partcs

dmsus

901
Assyria nardus 192 Atutulus ventus idcm qui Iapyx

460, 461
can;;< f/aarc elephas dicatUT?

((r./nri'

rogati cantoics a&nuzttrl

530
,,.";'
11

470
Bassareus Barchus tusf 77
i'ii/...''im

83, 7.'0
ttrks 5(>7
iJKi(i

566 Athena 704

Aihmiieiiscs virgines deferelant sacra Junom t, Paliadis, Ccrerii

wuk

dic-

Canusixem
,

..

iiiiniii,

signJicclT

560 Bcltcrophon 105, 30

uiiii?

271
C<i/..'/(J

Piiilein*

aihinguemfac-

531, 714

bellonem imago exhitita in scc)!(',

tus
T;,.

>inn .',60

Alrides, sive

Agamemnon 164

V4St,Kl'.

' ((" 373

sidus

AUapocla 837
attagen Ionicus, perdtx Asiarta

Bcncrcnti.ni

565
7

Cappadacia 755
Caprir.irn.ts,

Berecyulhia
;,;.,'

436
Altaiusrcx 4, 235
Altica virgn sacra portans inceisu

bs

M4

8 liode

gravc

rt

rntatimpn-

tantes

i/Hlii

pra-n:ium feic-

noxitan 222 caprinit de lana rertare, pro-

lantt 8)9

vcrt.HO

graot

et

tei.tu

531,

K;

714

<P>"..''l Palalwo mimte Cupua Rmiur qui coJJirt vekil-av', txtructa abAugusto 744

//i.m

111

43% 562
se

urceci-

Amus pdeta,
t.wriliie

vide //

vm?
Lib.
l.

tidental 9

'

'

pites dabant
sattriti

12
-''''I

msectatio,

Bionei sermcmas, idcst,

foni r(S
,,;,

'ir.iA

515
r :'ia;/('/<-.".c iiVt

Sat. 1.

avarus lethargo opprcssusmcdtct

astutid curatur 651 auctorts ct Itbrt optimi tona sors

860 B.thynia 131, 755

et

mordttces

cardiacus 641, 652

iin (<.(;(/(
:.''

Batotut aer ciasss, poj

ilCto

,;'.

V'

hi3

903

Bospltorus 199

885 Carthago Roma; .i-mttla 27 V CasceyiKS ^u/ks 90S,

rcpeteiulum

t>'3t)

INDEX
tralr.s

Uymrltup

2M

i/ot/s dic jtjunalant

olim 666

lelliargus tnorbus
2i 7

64]

Jlypcrlorei canipi

Jlypstrd carcior

236 526

Iphigenia
iVatus

656
nocuit

theatralis Roscii
xii //.

730
Horatius

iruivndits Borulius
Athilles

669 Graiis quantum

858

fer

829
irna.v

tilniiiii.i

sii.c

760

/stc/ jirt Dtmiiliusftltv.

419

I.iiilina

fimerum Dcn 360

22

J.fCULA scu
ii

ttia

rtovi gcncris

Uthmii 3? 2

ludi, ct in his victorcs

/,//'; ^Z<iu5

lilriiui

edere nepropera
iliid.

Matio inventa 614

vialcducndo
npti

Ilhara irisula
70,

Ulyssis patria

LiliurntB naves 142,

906 426
notu
pol-ta
rcs,

Jaml'ici

688
Jttdai prosclytitm uninn faccrc
tatagebant 5:16
Jltdasi

Liiurni piraltr,
/Tyiy;/.<

895
Jani templum ter clausum ab Augusto 421, cur in pnce rlauderctur, apcrlum in icllo? ibid. Janus Malvtinus diclus, cur? 694 Janus medius,qttid? 640 tapyx vcntus 16. Vide Ataluilis

f/

tuiisnriius

unde dicalur? 5S2

ibid.

Romtr
r

odiosi,

et

Livius AridronicuSf
tustissimus

ve-

568
Jurrurtho
1

835
/j ",),'/s

>2

/o//?o ;nw...

symbolum

Juno, quid api/d Physicos 256 jttrarc in vciia magistri 725 Juveruzlis locus elucidatus 120

559
Lollius 102, 735,

809

Luruiiia

128.

sprii frecurula

659, 714
Lurtiius porta, Lib. 1 Sat. 4. Lucrimis Incus 210, 435, 674
.

Jason 139
Ilrida
Icarus.

582
lcarium mare 5, 236,

Luiullus 756 ludcndi vwdits Thcodorici Go-

283
Jdus unde dicantur ? 406 dciiciis 721 jccur an^erinum igrmn gladio fodcrc, quid stt ?

LABKRIUS pocla
/vt./m, ibid.

600.

gpu
C/re-

Ihorum. rcgis 811

ludrre
ct jocari vnn duJntirunt graves ctiam viri 619,

/yi/s' ///

roricm salcs, atque Ciceronis in ipsum, ibid.

661

664 ignis summts lum 560

Jlias

LarctLrmonpaticntid insignis 30
potcstatis

Wi Ohjvipiri,

Isthrnii, Pythii,

symio* lachanum, olus 579

luctuciv olira in jine
convicii,

Jlcrda uris 825

postea initio appositir 67 ^

lagcnrcs vini olirn obsignaliant
adversiis
86ft lagois, avis cxquisila

Nemea-i 2 /una tteus mirabiU 7*2 /i/hu nrio detracta per rnagos

Humerira 736

448
/ama crcsccns implet conchycia

Jlionr Tragcedia

643
ct

servorum fraudcm

imagines ccrccs
mfariis 444,
tutci

lancx in ve-

674 624
(/uid?

589
non
Lib.
vir1.

imitatores stulti, vitia

too,

785

armuianlur,

Zamia 902

lupunts lcgumcn, pro auro et nuiuniis inconicediit 762 Lupus Ruti/ius a Lucilio pro-

Kpist. 19. oV /a?id caprinu rertarc S 10 scissus 619 impcrat aut servit collccta peru- tapalhttm. Ejus Imriar virtutes /wr,//s rnarinus piscis c.rquisittts nia cuique 775 436 625 lusrimas appnncianl luxuriosi in iiium ducit cvlpar fuga, si Uipidosus panis Canusii 567 661 carot arie 8/5 Lapitktr, pop. 76, 195 Larilus cur sacrificaretur 330, lustrum 166, 502 Indi 5 5 652 luxuriosus jitvehis oralionc XeinfanUs recens nati vcl cxpnnei.mtur: vcl sidiati h tcrrd Larissa, Larissarus Apollo 30 nocralis rniitatus 662
1

altiantur nftrit 152

iebiUs
k ,.*

686

laianum,quid? 578 Latintpfrite 766

/<7>Vo,
<///.(//:

//////*

llornatiorvrn in convivHi

882
ava-

dictus

5 10
///

inter tncgia.' opes est

teti/s

rlavus

560

comedendo btscinias, soi icnttt. margaritas 660 hs ,/difiraiiilis in mari thrni-

rui

312

insarurrwm gc^dui sunt jucunthssvma 665 insiiioncm doruere aves ct na-

Larcrua Dca 800 Laurentinus u?rr 676 Lebedus urbs 777

jitriim
lcctica.

/w<, Lili. 2.

Ode
1. ct

15. ct 18.

Lib.
///.!'//.?
t

:i.

Ode

24.

fatminarum

tn

mgrgai

itis

dumestira, seu cnnclave

militcs

,8

lura

432
..:'
-...

quoddam pro matronis 526

--.:
;

Lycamle ud suspendium adactus versiius Archiloch poetts

inia

eriore

/tgw auot

contincbal?

604
insultrforlunula: 484
intonsus cvx Apollof 86, 4.:

570
lcgurhina cilus

454
454
Lycurgus
231
I

vites

aholeri

jttssil

lcmurcs 70
Zeoncs 90, 9
I

naturpfaicsvivert 510 apa, &c. stomacho pro-

runt 627
lb :'/>a
'

882 277

mo(lfst motuslo)iici

^igllltii: 354, 77'" Lesbium vinum 73 lethargicus avuru* medici astutii snnatus 651
1

/.//(// oluptuarii 42 1 lymphce, lijinphuii, scu ium;

phatiri S68

lymphis iratis rrtrucfa uri*. quiJ sigiufajelf iliid.

RERUM NOTABILJIM.
Lynca
526
orult,

G.-i,

mide ditantur?

mclle tcmperaiai:' austtfhtm

Ktt/ti

i-

6'23 g
i

iV-rtv jtorVa .V .' "., 911

.-

Lynx 2u

Melpomeni
mcin/iunii,

nmrfus 234
C.IS
.

a cilhari 42, 12 v Lyrici pucttc Graxi iiovem, I.a'ifftrl

hnut unicus 7 Lysippus tnsignisstattiarius 853

qiudt Memnon 604 J4J Menander poeta B Menelaits 655

Mercuriates
vtri,

'

elusua C 1-" aditnco,

naio
19

sit.ii-mltrre

quid

570
36 naturtt dives opis sum S24, '.; Naturam expcUasfuir*, tamcn recurrel 773
naiaiuli art laudata

id cst,

docti

M
'',

221
'-

ejttsque fnventa

WJBCEN/tS
Mannus heUuo

i,

vi,.is.i, 42.s

meretrix

est qua.,i tiorago

fictus.

96 523

Antonii ingcntes 426 naufragi tabellam et v, s:,s apJitiffs

ct scurra 513, 532 Mtrvius poita incptus 465 Ma^urutn disciplina 4^7, et seq. 566, el feq. maledicentia pdetarum lcge rejureim 843, 898 EArion .V//u.m 175 Malthinus 519 matvtr incibum 12c>, 4-lii Majnurrarum wbs 561 Manes, quiJ? 45-2 Mania Lnrittm mater 652 Bfanlius 324 manni, equi 044, 4 12

meretricis

dolor

B08
1

Messala nobUis oratot 574, C03 Mctelti liomx itlustn 619

vutuent muv[uam esl il/tt/it- 711 Mibesia chtamys 305
liber,

pcndcbant in tcmplis 24 na:iius rl qitadrigis pclimus

iene vivere
>/.',.

779
814

601

nauiiiacliia ludicra

exhibila in scend

849

A (Yt7)uZi.i44 7
( /d/it, (t/it/c dtc/us

MiUtum

ttris ibid.
7
">3

514

Mimncrmu, poeta
minius,
nl

ncauinanlia 589
i/ttr

miniits, u ide diclus t

Mincrva

cst,falula crassa et

516 600
pinguis,
suscipicn-

253
19S

nefastus dies

quidt 621
AsTinertia' lituliu ?it7n7

lMeptunus 111 Nereus 63 Ncreides 352

dum 906
Minos rex 108
Minturntr urbs 749 minui ccj
'

Wero

attriga

et

canlorin Olym-

picis

373 s6

mappu
?<iarp

differl u tnantili

Cso

Nestor, 65. hngtrvus

9

MarccUus 54
meditarraneum 351
dllttta:

271

NllmfiUV. 2.14,419
JV/o/t stipniue ptxtias hiit 38t.

imtulus piscicuUts 674

margaritte aceto

660

Mitylcneurbs 28

Niphatesfiuvius

ct

moits 186
s,t

margantarum pretium in ro- mot/i musici trcs prtecipui, Do- noiititas vera 569, et q. tunditate 458 noctititca 390 rius, Phrygius, Lytiius 4G0 nomcnctator srrvus 756 Marius 665 4i4, 702 marmorc parietes ouis incrustd- morctu /octtm. ?n;t/rt( intertlum non rtticis homtni coritinrri! adtre
j
!/.,

vit primust 56 Marsi pop. iciie/ieiunim

641
periti

Corhtlliiim

806
Cs

tnors parri/ nemini

22,

161,
est

Noriciaii fcrhan exquisitum

450,

militcs fortissimi

268,

240, 246

Numa
linca

754

4S0 Marsytc stattta in foro 580 Martius campus 35 unt rwuni 5 Matinus mons 107,
t,
i

mors
Ii<

uitiina

rerum

Xuiiiantta 19
.',!((t titt /52 Numida- 135 Numidicum marmor 225, 773
'.

802
Mucittsvel Mtttius jstrisprttden-

H&

clarus

754
I

mutluspiscis exquisitus 626 Vllil-Ulll, '.''.'/ " 67 matrcitaruia habtttts quaiis 523, iiumcra stuUe data cquo, ct ar-

Nymjtlue 6, ai, 117

526

iori

657
i

Mauri 13

iiittrujua piscis 7

Dmum
MedeaJasom
eundcnt,

tand<gcmts
.

7 2

nwrex pticM
liuirta, qtttd?

y, t.74

OilKLCS,
912 Oceanus
Ottavitis

<.'*/\S;

icnMtTtr n'J.c

fjDorf

G78

irata perdens

449
da 791
jl.'t

4JS, Antonius Musa Augusti mcdictts 791

mutctnt

lfi, 1.11

611
1

vtcdend: ratiu interdum varian-

Itimpcrittm

culum ncni animum qui udcrtint pc. are ior.i irtutit amore 799 trans marc turrunt 779 Pirsisrcliquere; Mytcntc uris opulenta JO odoribas otim prrfusa scrna 337

Perstc veri Parlhit 14

.

mttrt' 5

Odyssta
o/crtl i

7117

quid? 768 651

myrtttsin cortmis 143, tt -tq.

o//tnn tarttt

900
faufic

/itm a>tttt:a :n ctt-

tor.iiitrs r/iuT.

rarvlo lclharsricn

620

tius tssepoetis non licct

N
71S
"

fenajranum

ceiebre t.~u t

905
wediocrita; aurca
ct

laudat

7.,' 15
i^t
.

tr/u

ma 189,214, wtetlj 716

et ictt.

7...Tt

reamait 534

638
ottyx 111 iperam pcritrc 513 n iant inima Ul) fl.Odel.

INDEX
pavperum
quirtcm,
tintrts novcndiatts e

Pidanis366
PiriWious 266, 393 pisces clixi, cl assi 675
'

srputchro

cruclcmt

vencfci

491
Pausius
liartis pictor

711
pisas

platen'<ein iMiriis 715

Ortilius Eoratiipracepbor ct,j ptsns < ( rtu o;y

836

pectines

ieu pectimculi
ilonat

Pkmaa Mtmatnu 31
plairus, .J esl,fraudulentus

cv687
in sii&ts
.

67 5 pccunia

809

et

genus

iiw:, <ScC.'755

O;:

109, 203
?

Peilaiia rtgio 7-:6

et for- plalanus 210 P/u/o 630, 671 Plautus B34, 846

Orp/m
Os<
i

Pfgesiis i/wil proprii- 1

105

Pleiudes 417

"52
pop. infames 563
O.tins 108
o.s/rca

PcUgiu pap. 493

veneficiis

Liicrma

optima

peloris piscis 67 435, Penates Dti.767

infames Plothis, Turius, et Tucca /EfuiKcm emendarunt, Augusti jussu 561

P/,:/o 205 pluvim evoamd& ratio 8i1 podagra 594, 740
jDurKOS
i/a;i/

item Ciraea 675 ovo i>n/4i convivii 671, et scq.

Peitelopeja

Peitheus 431. discerptns u ma7

crauMonga
u-i

opti

Cci, iiiid.

alhimen jeu turbidum efficii purum 077 5J0

.'

tre 068 ".;; ,.

/T.

improii

seritis otijus

'".:;:

afjinxit

249
- comparatio cum ticlurS 904 poetarwn matedicentia lcge reprtssa 8 J, S9S tcm Dramalicorinn infor1

op

>

"

164

pmtn propric,
Pcrs,/- 11,

quid ? 635 88, &c.

Persaram

/...
piictic

847,
e.acui
debcnt
"

rt seq.
,,'
.

P.ICTOLUS
478

fluvius

aurifir

14:1

Pacuvius prfcla 833

PadussiveEriajiniisJiuv. 19 tid/.'a matronariiin vcstis 526
P,;/,'cs
'

Pelillius fur aurcca Jocis coro .i2, 603

1

poelai

essc phiiosophia;

900

pelorritum cu; rus quatuor rotart/nt

poetce insani haliti poctee

divites

669

27
siiZf,

patiis cmit

veterum

cilius

P Phaai
/':;

11

578 407
tentri
!
i

r/,7//\

applausum
738
Polemojuvi
Xenocf&tis

captat.ant

821,

<s

623
panis Canusii lupitlasus 567 papaveris geni-ra varia 905 papyrus, quidt 55.'
/)iir

!..., ,...-'

316

perditus
oratii
te

pkaselusZit
Philippi vnnitni

mutatus

852

662,
polliee

ct seq.

Philtppi urbs, rumpt Philippiri

1

utroque
S
1

lauitarc,

quid

impar ludere 661

7 5

/ ?

par nohitefratrum 660 parabiiis cihus 528 parasitiv 5 26

Pliilippus orator nobilis 7/14

Poi/io 149, 605,*8tc.

Porae 161 PuVn 62, ct seq. "36 Purn.in marmor so

parochus, quid ? 562

phUtrumamoris,ctodiipoiioms, Pottux 250, 358 Polyhymnia 7 it/ nusctra 4 94 phimtt* .;;; ptjrguss, ateaiorium Polyphemus t 'i/itops 564 instriiinriitum 703 5 170, 534 Philosophorum secUevariat' 725 pomisenuna primoribus digitis Phocir-i put iam dcserentes 482 ejaculari, qiiid el quorsumt

Panhasius pictctr

illustris

394

Plttehn

.1

964
P, mpilius sangui* Pison.es 8"3,

898 Pontificumjus 499 pujntli titmiiltits ad thratrum 679 Por/Ai 55, 81 jnrtur.v tum poesi tomparatio ejttsque stuitutm ad spcctucuta Parthi mendaces hi; ct scq. pastillus 520 901 popuhts arlor Herculi sacra 32, palngium muticl-rc oniamcntum Picrides 396 160 Pierus motis 261 560 ,,, rapilii mmhis ; 650 parer rtenir, quid? 714. pa/cT pila: ludm 611 /;:/<; tiiiuttmr l\rtnsts sivc Stuitorum st ':o/ gcncra 563 domis 701
pnrtitriunt rtwtltcs, gtc.

partcs priinas, secuiuias, tcrtias Phraates 1 57 agtre, qutd t 596 Phriizes 66

884

Pircna jioma laiulalanlur 664,

MO

pairii

tOii

tn

qiiuliict rcgionc

pita; prifmaritr
,U,i (,(;,;. jlml
/;(,'. /;:;/;:<

ludum amalat

642 730

174
patriiv ctuita< 6i:;t paltilic nurcs nou rctmcnt

/:/;/;:> ,t

porticus supBrbas 212 crtKfcs l!OX- porlirus Sonue ptiires

Kltl 7

Cpm

IH.s lliid.

51

mis*a 814 pavtmes tn cibum 528, 624

y;a: ::( cauihi ibid,

pt/ara in; jiilulam e tonii facnc,

,,,Vv(,

Pramtste160, 5s), 735

et
;.'

piitrimunium ilcvorarc pratcda

/(,",(;
;,'
i

,S17

I:

hilla 145, V>0 -... W/W " "-

pniipcrtn
el seq.

i\laum Rom. 211,

pileolus

epulantibus

projnius

>.-

Priamus 44, 63, &c. PriapM432, 586

RERUM NOTABILIUM.
prmeipilia placuisst Mnis
a
pfrhi ipium
tt

639
ct

c*t

ridcnlem. dicere

verum

n<.i

vetat

moC
orationis

508
non rcpe/'.,:;

scr.farum /Jom.c nfficium prcemia 560, 696

scruta, seujrivoia

253, &c.

765

tidum tangius 885

:.

Romtili ste/us lucrunt

Romani scume, duo

ceriantes dicterils

PrOi u/

,"ij

457

proftmi arctbantur i sacvis 208

Prumeihrus 8, 69, 203 proprium nihil cidquam

1

dcdit

naticra 6 ;0

Romutta 52, 211, &c. "lis/rto 690 ;,;(': urh 568 nttfe donari, qttid ? 724

Lib. l.Sat. 5. iSVu/i t-< Cliaryhtis, 1 01 5rw/n<o 80, 131, 2s-i,

33,

501
sccundits Iuttcs

687

Prosapina loo, 200, 487, 691 Protcus 9, 615

Protrn similis debitor litigiosus
tt fraudulentm ptisanarium 652

ruditirii ibicl.

sellncuntlis 717

rumn
1)6
1.

seu

lapalhum,

hcrlie senidres a juvenitus

lofi

oUm

ob <r;,;,;

839
./.,
; .

ibid.

Epotl. 2. lib.

;,'"! Gritcitr sapinnr

sepulchris
/;i/i/i

Epist,

lf)

w/_

publicani unde dictil ;ai

/j/cT(

Rulititis
rla-

cancertaiUes

Ronue,

Lupus u scissus 619

Lucilio pro-

con/ra vcneficas 491

.SVr.s

.,;,

dnn
814

Antonii prwsignificdrunt
sed invilandi

Sertorii admilites erudiendos srlertia

jai/cii orc cosrcndi

S
.S"

scrvorum nui vendt

''

ad discipUnas 50
putmmtaria, nuid f 623 Puppius Tragicus poeta 730 purpura 225 ptttare mtes, ntr dicamus ? 485 Puteal,quidf 696 pyramides 359 Vide phimus Pyrrha ct Deucdlion Purrhus rex 579
.

cra/

Age'

IBBAT.4triceslma
ritm perili

.'')i

61
'

>

tiitnmotlo plccte-

439
13-I,
.

mt,i

>/'.

B9,
'

&c.
.'t
cr.

794 serviquidam
r
f.c-

lixMur
.'.'"/",'

E
piteU 23
,
.

e!

omst
.

...
.

"',

709

1,
.'
1

' .

scrri
(

'1(7,'.'

;.

':

,(

856
mvi'i agris ".
!i

SU^l.li
Sflt

,'"

CUftl

yjifiii',

CIOUS

scrvifs
|

:ss
ni

ajoras

io8,

178,

671,

623
Suliirti- Ajacis patria

/a/or
"i

756

659 Puthia certambia 909 Pythius ApJdo 08

32

sg t

700

791

Soia
'

.')/,.

17,
'

sextarius 512 -S" ' .' ,,./,' Augitslus 700

'
.

139,

'

S
S
''

t(

ibiu.
,

,'

,'

496 369
-

Q
QCADRA
607
tjuadratu rotitndis mutarc 73.3 Qttr<uucrtr (387

Saliarc

7b0

salimun 2) 5
Sallttstius

''
u
:;

.'"'.'

,'

i<

241

522
.

Siculi It/ruinti 7-to

-192
.

sulurr,

purpttra 773
'.
;'
.

SamnilCs,

gladiatoriim

genus "
-

"

tres

486

Quintilis mensi;, dcindc Julius

r.'.9

863
5<27!
1

Rom. a Parthis

remisstt

7/6

;.

121

Quiriuus 13, 251, &c.

Quirites 1,

174

et philosophi Cur lar- silentH latit 642 S

Ums
'

ct rrli^io
tti

239, 211

151

;;rima cs(
r;'sse

s,';,.

iit(/(.s,
.;

muUipUx

728
'

0.11

R
RF.CES Dco
suljiciuntur

Sctppho 201, 821

Sinuessa nrls 561,

.

749

240 Sardis

itrls

118 776

siser oiiis

737 714, eo delectalus Ti-

Regina jiecunia 755 sfltinz uncfc dictaf 505, ct scq. l'erius \b'ic\. Regulus: tjtts encomia 52, 2(38 sn/;r.t 1 rJuirs 600, ct soq. Sisyphus 209, 493 lirmus a Romttio tiuA ralione Saturnaha 638, 703 iSntyi '((? wl-s 776 CCSSVS ? 437 5aft/ri 6, 230, 693 Socrates, Socratica phihsophia repotia 698 Saturnti versus 844 11, 325, 900 Ttptdsa hnnoriltis inl scarus pi r d\ 435, 624 tn Socratis accusatorcs, damnaJic, n proirota 24 7 Staurortnit nobiUsJamil mores 67 rv.T coiUit-ii 22, 1 ;o scena odoribits perfitsa B r Sbl li :i/ diclus? 2SO

...

usfiuv. 601,

Hhotlaru*

flttv.

S74 23?
.',,-* -

Sripiadtv 615,
sroZs

019
spar,

so/cn< deponebattt veteres antrijiiam

:-t>
:

in

triclinio

menste

aceumbcrcnt

.'tsitla ct

r&mlus pi-cti
Re.

4.34,

28 529, 627,

680
scomlii pisces 718 Scopa< statuarius 394 Scorpitts Z-jitaa vignum 221

rfii
-

778 348
fiTJora

rhomlvs magicus 48S

'.'.!('

Cot

6;o
SophocJes 845 Soructe moits ,1 sorites si
sors propria otlio cst cui placct

IND.EX
lempeimts velut T)nr templMm Rnmat haWiar.t 466
(mrr<
(//>?

(uv^fijrum euiuria.'
rniis

/mus

of)(i-

505, 631, 795

uiais

fticiendi carnes qutE ra-

Tnsrulian vrbs 353, 429

TiiSfits

672

Romai mfamis
1

alicua 787 wrtes ex urna cditcendi, divi-

to

tyrunnis alundans Sieilia nandiuue ratio 394 Tyrrhrnum mare 47 (577/0 788 sortitrgi illforo rt nrrn 57 9 Susia: Rom. HHinpnla- R24, 903 Tfi/rcr 4/'aci. ,/ra(fr 32, 65, Tyritrus puita 903 400 7yn ur/s 358 Spurta, Spartani patiadid inctyti

835 a(o.<e rotundus 710 Terminalta 436

Tcrf"t:us porla 519,

659
Tyjjkis naurlerus

740

30
belli civilis

T/ia/m 3S9

Spartaetts

audor

tluuirt frradtis distincti

T/:rZ,'<r

443

306, 460
speclacuHs interruptu dramata, qtttr illu ? 84 8
sponthrr, iponsiuitis

29, 79, 382, &c. Thrmt, Thcontno dente carpere,

qittd?

815

1'ACTJNA

dcavacarionis

73

iucommoda

i-alerius pocta 6 1 Thracia rrgio figida 98 vappa, undrdicatiirf 513 Thrates bibaccs 77, 102, inbdlo Vanus pocta 25, 561, &c. Aarro Atacinus jxicta 606 fiiriosi 214 Thyctra: r.rcrrationes 451 vatum carmina vetmtissima el Stesichoruspoela 399, 4 90 Thyeslcs vatirinia 830 &c. tt Atreus Stnici 459, 27, 69 vedigalia Romrr? divcrsa 731 i/o/a 7/( et palla. matronis pro- thyrsus 230 Ttlrrisfiiv. 10, 35, 114, &c. Velabrum 659 pricn 523, 526 d/ia, </>//. 0/17)1? 890 Veliaurbs 791 sln.i avis 443 Vmnjramim oleum 679, 713 <ltdti cclant male ulcera incu- TUmllus poetu 125, 736 Ttiut" 7 5, 1 7 Vrnufnnv 172 rata 798 Tigeilius canlor stullilium palitintitr opcs 412 530, venefrarum criuielitas Epod. 517, 542 5 et 17. Lib. l.Sut. 8. styhtsad scribcndum 6io Tigrts fluv. 419 Vemrftft latant conchytia, v.iStyl 128, '236, &c. /ira num Coum, *ke. 674 ftgm, subjitdirc fis est udhuc 879 93 Timtigt nes rhctor 920 Venucula vrn t^i sitperstiliontt etyinon, vis, tffccVcnus i:i talis ac tesscris, quid f TzVesias valcs 6S-2 tus 665 180 Urones Jbrcnscs 319 Surrentinum vinum 677 Vcnusium Horatii patria 111, Tttancs 262 Sitrrentttm 807 616 Titlmnif iu8 .S////a tyrur.nus 524 t'fr/'C!ia 81, 406 Tityus 2 '16 Sylvonus 355, 432 vrrbum srmel emissum volat irsyttcujjc, 7ttercpscmus 566, sur- /ora/, nuia"? 6si, 750 revocabile 814 7bryua(!tt393,4.73, 74? rtxe 596 13-2 Vtrrgilice seu Pleittdes 4 1 7 sy>7r> maritinue 171, 464, 77ie- traitllcs rlftvi 224 incjiTi dcstinrrntur involfr/ rersto ditcrruneat 89 Hymettia ventlopijieri, &c. 853 Tragadia origo 896 7'h.';m' earminis vtrlus et effi- a vcrtire ad imos talos pukher tt:i.:i /ys iiivcutio 856 850.

694

Thcscus 393 Thrspts 896

oaaet, k>kZc rfjc/i? 507

678, 717 Stasimus pocta iivtulsus 834 sterilitatis rnw.i i \

squillas

TATST.L LA R
studium) 711
tffii

UM pidarum
n:\mtidiatm

892, 896
Trebatin
/li/i/v

Vcrtummis Dcus 704

1

jwi

613, et scq.

ren< ceasura nola 9 1

olim

/.7/:,

755 180 rolidis /Jall, 261, 291, 355, &C. taiHalus 029, 493
riSin 658,
ttsstrtr
1'art.ntiiui

Vestales 11 572 ir.i/es subsiricttSjitanfustt 588 Romaiuz 757 vestium diJfWentia, pro matioTriouelra Sidlia 698 nis, libertinis, Ux. L;b. 1. tiirltnii cameru aulu-is uttcnta Sat. 2. 719 />;.'.>./ ! 394 Tla ^/7>.o 442, 5 57, 754
Trilttni militares
triumplitilis

laua

ct

ptirpiira

850

currus roiunda 463

forma

erat

v/a wjrra 4 56, 591

i-!>

.3777/5

servM 709

'Sai-iiluv:

111, '273, &c.

2i rpfl ji< </<.?

605
ina,

Wiim poimalum

* Anxur 559

Taurus Stdtilius consul 7 43 'm noa Maric inrcitla 614 4 88 icUus porca plurubutur 649 - j', ;.;, 211
'

Romca ivfav\s 566 r t/i 5 amiroru m onnoua 793 Triiivtvtri capitules 442 /-'i/Za Horatii 28, 226, 302, (fOO/l&tS, itft/lK 338 prima 252 312, 429, 796 Trqjte e.rcitlh cuusa viliicus 786 tropluea 186
tnttnifihiis

373, 456

Tiirttiini oppid.

vin/s T//$fi/s 6 59

'

Jiirm JKntidos emendator un:

t

tikna

qutrdam

sitl

dio relvj{ue-

alii*

561
'

bantur 677
utndtc/a Pritlarisi
-ga

'

tirmultus 69, 21

70?

RERUiM NOTABILIUM.
tini

C41
1

cadis

inscriptio

apponela-

virtutis insignza

247
?ia~

aJ,

maritimx- hycme ttpidio*

tur 83, 1LO vvii inndauli tt condiendi ratio

virtutem un doctrina, an tttra donet 816

j

res t <c<tate frtgida?

761

nrna

judicitiTia

61

sa
trt>

;/.<

brevttas Lil>. 1.

Odc

11.

urtica vn

dbum 780

motlemlt- sumpti
.
.

tjfecta ;

intiis

$me

Ttascitur tiemo 5.;6

cttlpee

et co>

tn

vitium ducit
caret arte

Jaga }

si

usuralegibus damnata 400, 518 usus in linguis summum jus

habet s
7

xinum austerum metie mitigal-atur 6%Z vinum Coum laxai ventrcm 674 vinum optimum e vite arbori
ti

vitts

875 anncra arloii vinum pro~

exc
'

8
s.'
r
.

Utica urbs

f<->!

/..''.''..>

431

ntrntjite polttce iaudarc,

quid t

<;/'

779
ptmos mutati

814
uv<r passa*

7j,v . 682, et scq.

6/9

431
exprolrarentur f

Vlyssis Cfoniles in

firgiUo
5
I |

qua

489,738
umbiticvs in tilro, qiiidf 475 ad umbilicutn pcrducere ibid.

Vutcanu^ 23, 264, 566 vuZva smtta ddicus 795

yirgilius 16, 95,410, &c. wrtas / vitiumfugere 728

invh.r

conviviis

nepvlsa nescia J47 virtuspost tatrntnos 729

turlttf
i

Umbria

Italue regio

715 G76
143,

unecuenta

in

conviviis

ZEPHYRIundedutif
Zethus
et

etf

medivm vitiorum S09

Amphion

fratrss

243 12

3 1 7 31

56 4 18 9 1

8 56 68 5

INDEX
VOCABULORUM OMNIUM
Qutc
Ita ad
in

Horatio

lcguntur,
ut in

Editionem

Parisiensem

conformatus,

aliquo

Vocabulo perquirendo Lector non ad numeros

pagina depictos attendat, sed ad
adscribuntur.
illos

in suprerini

qui in ejusdem ora

abii 514, 6 abjicito 785,

alinndes 690,

ac 20,
alibi

3.

50, 10.

109, 5, et

abire 469,

2. 592, 13. 871,

frequenter

abirem 770, 7 abit.558,2. 613,6

A88,
_

C. 311, 8. 6. 553, 11

abito 306, 511,11. 5: 1, abludit 669, 7 abnegat 133, 3

ac pro sicut 557,2 ae pro quiim 705, ac si 601, 4. 660, 7. 764, 3

Academi

sylvas 859,

accedani 663,
accediis 689, accedat 651, 15. 692, 9 accedent 632, 9 accedente senecta 871, 1 aceedere 651, 10 accedcs 713, 1. 804, 2 accedet 370, 10. 632, 10 accedit 391, 2 accendis vk)6, 8

abnormis 621, 5 a vertice ail imos talos 356, 4 abnuere 687, 4 ab 40, 6. 140, 4, 7, et alibi abominatus 481, 2

a puero 552, 11

abscidit 18,4 abscindere 484, 1. 528,3 abscissum 668, 3 abscondcre 653, 7 accemlit 476, 6 ; 11 absens 349, 13. 689, 5. 763, acceperis 644, 6 ab ortn solis 346, 4. 778, accepisse 700, 7 ab ovo usque ad mala 530, 6 absentem 532, 8. 551, 7. 558, accepit 556, 3. 658,11. 77 ab ovo gemino 885, 8 3. 611,1. 706, 2 2. 783,6 abacta 446, 7. 6.7, 1 absentes 428, accepta 843, 6. 898, abdiderint 590, absentis 669, 1 acceptos 852, 9 abdidit 261,5 absint 237, 5 acceptus 502, 2 abdila876, 11 ahsis 813, 15 accersas, vide arcessas alxlita; 155,1. 309,5 absistere 539, 7 accerse, v. arcesse abdito, r. abdita; absit 869, 13 accersit, v. areessit afnlitus724, 5 absolves 665, 3 accessit615, 9. 391,9. 895,6 abcant 661, 2 absona 881, 11 Acci, r. Atti abeas 317, absorbercTl 5, accidit 449, 3. 522, 4 aheat 658, 3. 890, 10 abstemius780,7 accipe 516. 3, 4. 548, 1. 630, alifo 575,7 absterrebitur 689, 16 7. 643, 2. 6-14, 5. 659, 7. abes 38", 2 absterrent 551, 17 668,7. 683,7 abest40, 1. 133,1. 313, 1 . abstes 904, 4 accipiar 719, 15 339, 4. 813, 14. 904, 12 abstinens 283, 5. 403, 1 aecipias 510, 5 abeuiite 280, 7 abstinet 888, 3. 905, 9 accipiebat 764, abstineto 350, 9 abfore553, l accipiet 689, l. 774, l abliine 831, 10 abstinuit 656, 4. 909, 10 accipio 564, alpi 163, 764,8. 870,6 abstuleral 794, accipis 867, 3 abilns 621, 2 abstulerit 555,3 - accipit 858, abjectis migta 866, abstulit 217, 9. 150,2 accipitcr 140, 8. 799, 13 absumet 209, 1 abiecto 542, i accipiunt 394, 10 uhsumptis 794, abigat 793, 6 accisis 635, 1 abigunt 337, l abunde 523, 8. 747, 4 Acciu U3.S, 7
l

ab alto 688, ab imo ad summum 668, 8 ab inctepto 883, 2 ab inguine 469, 5. 586, ab Jove 111,5.780,3 ab Lamo 314, ab ortulucisadumbram 868

abortivus 535, 2

abrotonum 840, 8 abi umpere 393, 11

'-'.

7 4 33 1

435 3 13

1 9 98 7 61 11

VOCABULORUM OMNIUM.
acclinis 624, l accredere 793, 12

ci:s
5

accrescere 894, 12
accrevit 572, 6 accubat 411, 4 accurrit 392, g acerl'.', 10. 401, 5. 416, 454, 12. 470, 6. 180, 511, 1. 548, 550, 605, 6. 613, 1. u!i(i,
'.i.

Actia 814,3 actor 850, actor causarom 904, 12

artoris 890, 2

addere69,3. 780,6.
851, 4

82.,

addes679,

adilicere 691,

u
6

actu 889,7

addictum 488
appulsus 282,
1.

actum
8.
3.
.'>.

10O, 11
1

actus pro
161,

2.

actus pro partibusfabuiarum 883,1, 890,3

addictus 725,8 addidit 249, 1. 891,12 addis 327, 6 addit509, 1. 651.11. 6'
788, 16
aihlitis indicat. 270,

7 acerhatata 457,
832,

acuens
.'>

183,

.'

acuis744,
acuisse 11, 1 acuit 3>s3, 9

additum

187, 1.

3 231,4. 453,

acerbse 693, 10 acerbi 816 7

807, 12 914, 10 acernam mensam 714, j acerra thuris 235, 2 acervi 832, ti acervo 509, 1. 510, 8. 634, 5.

acerbum frigus
acerbus5S7,

12.

acumen582, !. acumina 808, 1.

addabites 554, 13 acuta 350,1. 382,14. 488,5 addncere a<l iunbiUcum 475, acuta a?ra 68, 2 8 adducit760, 7 aouta voce '.'51;, -j adductum796, 12 acutas 230,
acutis 533, 5

904, 6 845,

10 addilus 266, 1 a<lilocet750,4

869,4 acvrvos 153,

6.

accrvum

649, 6.
l.

acervus510,
acescit740, 9
aceti<>29, 10

(1, 5 755, 740,

acuto38,

4.

199,5.
,
I

652,9.

acet<>585, 1. 660,0. 718,7 acetum 619, 12

Achaico 373, Achaicus 66, 5 &chaemenes 196,9 Achaemenia 473, 6

l

754, 8. 82 acutuni 590, 5. 650, 12. 773, 2. 899, 10. 903, & acutum cernis 533, ail 4,1. 5,9. 99,6. 114,3. 265,7. 398, 5, &c. ad, i. e. propter?16, ail, 1. c. usi|iie ail 442, 6. 520, 1. 522, 1. 526, 10 ail arbitriura 280,

a Iduxerat 7i>, 7 adduxere 410, 7 adduxerit . ailduxerat ailcnipta490, 15 ailomplum 185,7. 877,2 adcmptus 164, 4 ade6 582, 6. 727,11. 833 5 a<lco sunt multa 507, aderat 350, 6. 558, 8. 576, 9

aderit327,
adi
b

595, 3

Achaunenium
Acheronta
Acherontia"

244,

ad arma 132,
251,7
a<l a<l

3, bis

19, 8.
','59,

assein 858, 2

assem redigatur 509, 10 Acliille 655, 6 ad astra 706,3 Aohillei 66, 4. 488, 9 ail ccehun 690, 14 Achillem 163, 3. n7, 9. 583, a<l coriam 765, 2 3. 882,6 ad cvathuni 114, 3 AchiUes .386, 6 a<l extremum 725,3 Acliillcs Graiis iratns 858, 17 a<l hoc 697, 6 Achivi 736, 9 ad imnm 812, 5. 883,1 Achivis388,5. 655,7. 831,7 a<l liicrum ire 910, Aehivos '.'52, 8 ail liimina prima862, 11 acidas 627, 4 ad iunam.716, 8
5 aciihini 860, acies 860, .-,.

adesos 356, 6 adesse 891, 2 adesses 696, 4 adesset 471, adest63,7. 356,2.
693, 4 adeste 448, adluerens 477, 16 adha-ret 629, 4 adlia-sit 680,

625, 1.

adhibeS51,4
adhibebitnr 892, 10 adhibet 385, adhucCRS, 9. 295,7. 340,6. 400,2. 404,1. 781,7. 803,
3.

621, 7
11

atinaces 102, 5

ad inarc 761, ad raortem 522, a't orlum 422,6

ail

B50, 5. 864, 1. 879,

adjecere 859,
ailjeoisse 276, adiecti 868, 4 aiijectis '.67, 2

acinum 700,

plciiiim 73,

.".

acipensere 6vf7, 7 acqnirere 877,3 acre 649, II

a<l

snmmam

734,

acrem

113, 2.

522,

acres433,9.

471,6.

535,9.
601, 6.

583, 12. 710, 11 acri 49, 1. 245, 2.

678,2
arria 699, 6.

714,2
270,2. 457,1.
536. 4

acriorl26,7.
581, 1 acris '20, 1.

Acrisium

>09,

acriter 810,7 27, 11 acriiis518, 7.

a<lducere 475, adjiciant 393, 1 casturavit 898, 12 a.limam 801, 11. 819, 2 tactus homo 559, adimat 658, 2 , adiiiiis 328, 6. 666,3 9 888, 9 ailiimint 97, 3. ail nniim opus 471,5 adire 682, 1. 806, 5 a<l usque 513, 12 adito 646, 6 adamantina 27, 6 adito 69^, 5 adamantmos 333, 3 170, 1 aditure adbibc 741, 6 aditus 597, a<lilam515,7. 642,11 adiudicat 813, 14 aildant 358, 4 adjimctis 888, 11 aililas. 826, 4
a<l uinliilicuin

unguem ad unguem
ail

aerium

adde 183,4.
647,7
18,

512,4.

Acroceraunia
m-ta 888, 12 a<:;v 136,5
acti 888,

6
Xtti

Acti

r.

645, 1, 2. 664, 8. 669, 8, bis. 681, 8. 706, 13. 709, 9. 757, adde qnod 183,4. 71'-'. 5 adde bnc n,u6d 525. 7 addens 665, 7

633,7. aajungere 661, 3 ailjutoiom 596, adjuvat 689, 6 admirari 752, adiniri.r552, 13

873,5 admissus 108, 2

ailmissi

2T2

6 7 5 3 6 3

5 5

2 1 4

75 3 1 15 5 3 3

9 13

M\
ai!niittrs (100,
1

INDEX
^8^0214,2
/Esjaeos 368, 6 .dOira-um 777, 12
l

admittis scrlu.-657, admonnit 581, 2

aera6R, .">. 394, 2. 733, 1. 762, 1. 853, 2. 903, 4

arata

-.'13,7

admoverit 826,

admovcs

327,

aeger 652, 8 /Egcria 529,

l

S
264,
1

aeratas 217, arre 177. 2.

a-lmovit H45, adoleverit 594, 6

h
!'H>t.i 757,5 ador70l, i adorea u adposcere 863. 2
."

/"Eirida 63, 9. ,rrl 873,7

8sre359, 1. 6. 641,
ai : nns

1.

ae^rimonia 494,
a'grimoiii;e 474, 9 a>giis 792, 2 aegro 760, 2. 810, 8
R1
1,
:">

i,

adrasum 764, 5
Adria 191,
Adriae 1?,
2
il i

2.

290, 14.

5.

1.

;'A6,

126,7. 10

2U7,1.

Adriano 67, 4
adsciscel 864, 6 adscribi 253, adscripsit 818, 4 adsis 693, 6 adsil428, 7. 808,3

segros 554, 14 aegrotare 668, 7. 760, 2 aegrotet57S,3. 768,6 3egroto731', 2. 740,3 aejrruni 627, 3. 667, 1. 768,8. 842, S
/Eli 31
1,

866, 18. 107, jeris588, 1. 681, 5. 740,2. 755, 8. 839, 2. 887, 12 aeruc 553, 1. 902,1 lerunmis 858, 2 a-s16, 7. 558,1

853, 6 486,12,13. 517, 650,5. 857,2. 874, 11. 875,11

Eschylns 845,
a?sculb,
f.

5.

897,3

esculo

/Esopi 660, 5

/Esopus 837, 7

/Emilium 875,10
/Emonia?. 140, aemuJa 480, 3. 820, 3. 891, '."'iniihiri 366, aemuli 364, aniulos 310, 6 /T.nr.i 688, 4 /Enetr 388, 10 Jineas 392, 11. 500, 4 a neus 654, 1
/Eolia- 401), 4

/Esquilias, v. Esquilias aestas 392,

aestatem 71,
aestates673, 1 a'stimat 829, 7.
anstiva 90, 6

adsita867.il
adfctat r. astat

832, 12

aostricto

astrirto adstrictnm f. astrictnra

f.

adstriniitur . astrin<;itur

adsnnt'880,12

oestivam 719, 7 aestuat 171, 2. 733,10 a>s(uni 167, 7

a?sti:osa 186,

advenam 438, 13 adveniens 635, 2 advenit 559, 8 adventum 434,9 adversa 753, 2

10

aestuow

/Kolides 208, 2

/Eoliis 200, 8 /Eolio 374,1 /Eolinm 361, 1 aestus73,6. 5iJ9, 5. 527,10. advorsae res 720, 5 :equa'."28,7. 340,9. 838,10. 73(5,3. 763, ;>. 859,5 adversam, e. aversam aetas imbecilla 632, 873, 10 adversarins 598, 8. 811, 5 ;etas virilis 887, 14 adversis 514, 1. 637,4. 737, a-quale 531, 2 a>tas 48, 2. aequales35, 1. 471, 4 131, 7. 160, 8. 8. 870, 3 a-quali 166, 5. 280,9. 4liO,2. 421, 334, B adverso 656, 1. 479, 3. aequam 159, 1. 655, 1. 875, 181, 3. 554, 7. adverstim 453, 2. 731, 4 676, 7. 7.1, I. 751, 4, 16 advi \erit 632, ? osqnare 167, 3 710, 7. 825, 2. 832, 6. adul't2-k>. 4. 431,5 .".77, '9 aequas 541, 2 a diilter 510, 2 '.r',ts rerox, i. e. rapida 168, 4 aquata830, 2 adulterae 252, atatem duriinus 870, :pqiie ac 643, 3. 733, 4 aduiteretur 483. 6 sequcCfl, 2. 220,3. 281.2. a-tatis 887, 4 adulteri 400, a-tei me 268, 6 3. 11. Ui. 12. 733,3 adulteris 309, 4 726, a>ternet 415, 10 mlultero 186,1. 138,3. 335,-1 nrqui 539, 1 atcrnis 192, 5 :rquis 6.">2, 10 adulteros65, 1. 278, 3 ;etcrnos 149, 6 :eqnis aniinis 894, 10 adulterum 448, 13 a-ternum 162, 3. 540,4. 410, 8. aequo2, 1. 111,4. 263, adunco 570, 4 1. 774,14 557. 5. 871, 5 advoceris 406, 7 a>ttiera 235, 2 aequo a-iinn, 640, 3 adnrgens 140, S -.etlieris :im|iio Jove 83,., 3 19, adun 416, J a-qiior 33, 4. 60,8. 120, 1. /Ethiops 276, 4 adtnit 104, 2 279, 4. 420, 7. 628, 1. jEtna 490, 4, ad usque5l3, 12, 558,3 /Etnam 265, 8. 914, 737, 6 adusto721,8 a>quora 83, 7. 62, 3. 213, 1. /Etolis8l3, 3 adustns 719, 16 ;rvi 191,5. 701,10. 817,7. 3.17, 2. 10. 8. 383, 483, adytis 67, 5 793, 10 843,3 /Eaci 319, 3 a?quore 10, 2. 39,3. 466,1. aevo 54, 4. 155, 4. 186, 1. /T.aeum 200, 6. 397, 216,3. 835,3. 888,11 660, sede 605, i ajqunribus 381, 4. 398, 3 aevum 269, 3. 297,10. 415,8. 4. 862, a>dem 116, 3. 223, a-quoris 131, 2. 347, 3 502, 8. 569, 1. 577, 8. 609, a;dcs 274, 3. 767, 4 7. 743,4. 816, 9. 826,8. wqtium 783, 1. 805, 3 ;edihus704, 5 4. 903, 5. a-quurn 536,13. est 521, sedificante 664, 8 Afer 537, 1 380, 2. sdificare 661, a?quus56,l. 317,2. 356,3. affatus 32, 5 aedificas668, 8 502, 5. 619, 5. 659, 7. afler 461, sedificat 733, 11 atferat 6.30,8 7.53,8 :rdilis 654, 1 affcret 205, aera 576, 2. 622, 8 19. 6. aidituns 852, 5

118, Eestuosas 89, l sestuosis 177, l aestoosius 439,

73 1 5 7 9 5 1 8 77 3 18 1 1 7

17 16

547

71

VOCABULORUM OMNIUM.
attert 702, 2 aifertur ;i7,
aftigit 632,

c-j; -i^

agmi'11 887,

Albann

:;

;i,

3 6 4

uftinno 840, 5
aftixa 269,
afflassrt
alluit
attixit 518, II
7-.'-.',

affluentes 407,
!-14,

488,4. 614, 10 nginimiin 246, 5 agna 436,4, 466, 14. 471,6. 658, 4 Agiuv 534, 6 anaiii VI, 7. 223, 5. 588, 13.
ugniiiia 117, 9.

AlbanosSSi, 3

Albanum,

715,
t

alhatus 629,9 albescens 3or,

521,6 AJbi prupr.

albi

125,

1.

657, 7

716, 1. albicant 20,

aflulsit383, Afta avis 435,

Afra cochlea 578, Aftani8S4, l

Atiica 285,
'-'.

agui 874, agnini 7"!. agnis lii, 5 agno 406, 2

."

Albiui901, 9
'<

Albinovano 768,
albis 501,1.

582,7.

588,2.

590,

396,
>

!.

647, t

Africs S12, 6 Atrirann 4(i.i,

Afticia 357, 15

agnos318, 1. 657, 4 a moscere 798, 6

agnum
2. 330,

785,

Albius 547,6 albu Coo 67 :. 2 albo panno

;

Aftico 60,4 Afriruin 5, 2. 17, Africus 482, 8

agor 349, agresteni, 701, 11, 20.

agrestes318,
2.

86-1,

892,4

al!>o liiimerp 168, 8 12 albo corpore 156, 7 alho pipere

alliiiin 236,
.;

Afris ISS, 2. 723, 4

agrestl 844, 7 agrestis 809,6

285,6
1

albimi piper680,

Afro218,3. 854,8

agiestium 241,7. 360,8

454, 5.
agri 227, 8. 6yj, 1. 796, 1 agricote 842, 11

Albunese 30,
albtisSl, 3. 316,10. 45! 489, 9. 579, 3. 869, 3
I

agam

285,

1.

451, 9. 401, 8

593, 2

Agamemnona

agricolam 506,8
agricolis 584, l

Albuci630,4
Allmtioir, 10 Alca?e 201, 3 Alca;i399, 3 Alca-us 821, 6. 863, 1 Alciden 51,7 Alcinoi?38, 5 Alcon 714, 10 aleaSSB, 7. 687,2. 811, alea' 148, 3
alcbat 62, 1 alec 679, 8. 714, 4 alesl3,2. 236, 9. 266,1.300, 1. 363, 5. 407, 10 aletur 686, 5

654,6. Agrippie 754, 6. 780, 1. 783, agris417, 8. 421,2. 518,5, 257, 7. 350,'.'. 408,5. 606, 7. 534, 3. 654,5. 672,3. 719, 649, 12. 703, 4. 4. 751, 1. 760,8. 910,6 agedum548, 1. 652, agro 199, 5. 311, 1. 713, 1. agelli 786, 3. 882, 3 724, 5. 787, 2 agt-llo 575, 17. 635, agros 4, 7. 184, 2. 242,7. agellos 781,4 273, 6. 298, 9. 482, 5. 773, agellinn 698, 9. 766, 8. 813, 2. 828,6. 891,6 ageudap 406, asriim 587, 4. 588, 2. f 3, 2. agendi 726, 10 867, 5. 868, 12 agendis764, 1. 879,5 agunt 457, 5 agens -.'80, agunto 880, 11 agente 217, Agyieu 389, 4 agentia 821, 2 ah 104, 5. 220, ager 637, 1. 867, ali, ah 450, 7
vi,,
i.

agaso 720, 3 agat 246, 1. 705, 10. 8.56,3 Agave 668, 3 age 104, 4. 128,3. 193,6.

Agrippa

Alexamlri 853,3 Alexandria 418, 2

'

agere 569. 1. 810, ugerent 897, ageret 653 8 aget 88, 4. 155, 6. 812, 6 aggere 588, agilem 816, 2
agilis 726, 2. 744, 5 aginiui'870, 2 agis 60, 1. 592, 14. 695, 5

ahena

132,

alieuea 126, 3. 309, 1. alieneo 290. 9 aheneus 256, 6. 726, 10 alieiiuin 867, 10

Alexamlro magno 852, Alfenus542, 3 alga .115,2. 683,5 854, 2 Algido S6, 5. 381, 2. 381, 8

Algidum

502, 9

Ajacem

65, 1.

163, 4. 654,

alia 103,7. 289, 5. 408,7. 532, 7. 679, 1 aliani 583, 5

Ajacis 466, 4

Ajax 655,

agit282, 4. 597,5. 622,8. 642,13. 648,9. 663,3.702, aiebat554, 3. 711, 2. 719, 4. 713, 11 13. 795,3. 911,8 agitumus 699, 10 aio 614, 2. 795, 8. 799, 10. agitant 902, 12 ais 709, agitantur 39, 5 ait 506, 4. 528,11. 532,9.
agitare 204, agitaret 477, 9 agitat 471, 3 agitata 241, 10 agitato 301, agitatur 189, agitatus 51, 11 agitavit 707, agitet 816, 10 agito 555, 9 agitur res 888, 12 agitur tua res 815, 12

550, 3. 598, 5. 829, 3 alicna 514, 8. 554, 16. 596, 5. 640, 6. 677,11. 696, 2. 707, 5. 812, 9. 815, 5. 820, 10 alienas 521, 4. alieni 540, 12 aliems 523, 6. 615, 4. 699, 8. 626, 8. 666, 4. 702, 9. 709, 709, 13 alieno 551, 4 11. 756, 3, 811, 8. 865, 14 alienos 812, aiunt .508, 12. 756, alii tlat. sing. 357, 10. 637, 3 ula785, 6 alii nunt. plur. 28, 1. alas 222, 6 5-14, 2. alat 804, 10. 900, 1 850, 8 alba 51, 9. 160, 2. 529, 1. aliis 16, 2. 578, 8. 606,3. 610, 8. 672, 9. 709,12. 732,4 672, 1. alio 136, 5. Albanan>679, 7 216, 4. 310, 7. Albanas, 501, 6 551,8. 646,5. 821,9 alio 479, 1. 616,4. 629,3 Albani 405, 4 alioqm 514, 5. 575, 12 Albanis 331, 4. 760, 8

6. 656, 3. 657,

alias 657, 1 alias 272, .'.

uiibani 592, 11 aiebas 598,

5 31 6 277 6 1 4
1

8 7 7 31 7 55 96 2 7 1

93

3 2

646
alws 10?.
I
-

INDEX
S.

577, 9.

612.

1.

altis 69. 8. 433, 3. -165, 7. 485,

3,

733,4 Aliphanis rir. 4

'.

B.

aliquid 633, j. 638,5. ahquis 532, o. 636, a\is470, 5. 618*6

alit 90. 2. s>7d, l

494. 1 altius 359, 2. 557, 2 671,4 alto 301, 6. 403,6. 49.', 3. 569, S. 614, 4. 6*5, 4. 636,
l

ambitiosior 138, 4 ambitiosus 652, ll

ambitus 874, 7 ambo (. )!, 1. 701,12.893,8

alto

i. e.

roari 777,

11. 815,

alite*6,

1. 256,2. 353, 11. 15 439,4. 465, 1, 43.MU altosS, S. 363,10 alitem 236, 3. 375, 4 altricis 259,
I

aliter,76,
a!ites 462,
aliti

1.

273, 1.

867,5

altum
iiltmii

161, 4. 261, 4. 591,

ambos708, 7 ambubajarum 516, ambulat 450, 7. 519, 9. 550, 6. ambules 141,3 ambulet 453, 8. 549, ambnstiun 609, ambustns 407,

8 493,9 alitihus 438,7

aimd

553, S.

651, 2.

683, 8.

i. e. mare 188,1. 243,2 alveo *84, i. 356, 4 aluere 366, 6 alumni330, 7. 893, 12

amem290,
amensi
i
.

15.
:

769,3

'

amcntia 661, 5
13. 10 i: 3. 8. 608,6. 657, T. 821, 13. 878, 7. 890, 6 aniica luto sus 738, 3 amica 71, 1. 295, 2. 454, 4. 548, 12. 643, 13. 726, 6 amica; 534, 4. 793, 8 anncani 558, 3

ames
amel

718,7 alinm 797, 9

aliunde 199, ll

alumnis 3i7, 2

alumno

473, 10. 747,

7.

alvo388,

797,3. 902,11

alius284, 1. 469, 13. 497,4. alvus dura 673, 6 512, 1 1. 520, 5. 533, 9. B53, Alyphanis, v. Aliphanis 2. B99, 9 amabam 640, aU.thoiviiiiliim .159, amabile 303, 1. 741, 8 altabores 144, 3 amaliilem 24, 2. 186,

auncas, 502,11

allapsus 428, allata 67R, 5 allinet 911, 15 alliiun 437, 7

amabiles 374,
amabilis 253, 4. 865, amabiliter 843, amabitur 828, 18 amabn 91, 3

amice

Allobrox, 480, 4 alloquiis 474, 10 alma380, i. 384, 4

alma?
1,'.,

araanda 403,

2.

262,5. 424, 3

amando 34, 2 amandus 900,

amant
160, 3. 459, 2. 860, amantem 468, 2 amariti 708, 10 amantis 136, 2. 846, 6 amantium 293, 3 amara 217, 0. 411, 5 amaras 538, 3. 718,

135, 2. 205, 5. 701, 3. 161, 2. 856, amice 909, 7 amici, xiwc. 173. 7. 5:34, 9. 734, 3. 752, 1. 815, 14 amici, pjur. 133, 8. 472, 4. 513, 7. 865,

425, J.
1

287, 1.
7,

813,

215, 1.

13
567,

alme

sol 497,

alnium 392, Alpes 685,

amicior 1 52, amicis 403, 15.

1

535, 6.

Al, hins 437. 1

Alpibus37?,5. 416,7 Alpinus 604, 6

427, 7 9 altaSS.l. 192,7. 426,1.460, 3. 485, 8. 527, 5 altae 386, 5
alsit 909,

8. 575, 16. 619, 5. 686, 2. 768, 7. 870, 11. 890, 5. 900, 6. 910,14

Alpium

amare 661,6
amares 911, 13 amaii sermonis 582,
amaii, rerb. 536, amaris tbliis 649, 9 amas 595, 3. 706, amat !7, 3. 310, 2. 321,2. 5 !3, 3. 690, 13. 787, 6. 841,
2. 861, 5. 904,5 amala489,6. 887,13

altas431,6. 4545 alte 714. 5 alter509, 7. 560, 1. 561,6. 577,16. 632,4. 714,6.755, 1. 770,8, Aiv. 868,9, 10 alterajura867, 15
altera 65, 11. 220, 2. 479, 3. 527, 1. 589, 2, 5, 6. 613, 2.

atnati 349.

amator 316,

755,3. 810,7 alteram 190, altercante 708,

alteris 385,

4. 523, 4. 663, 1. 7*7, 10. 824, 8 amatorem 266, 2. 531, 4. 770,

alterallerius 862, 1 alterius 335, 6. 740, 12. 787, 8. 868, 2 alterius sic altera poscit opem res 909,

5 amatores 770, 6 amavit 839, 2

Amazonia 378, 2 ambagibus 633,6. 766,3. ambas 507, 10

ambiat 797. 2 ambigitnr 810,
8.

amicitia 534, 7. 911,5 amicitiam 530, 5. 681, 5 amicitias 700, 1. 887, 15 amicitias graves 148, 1 amicitur 855, 10 amico 130,3. 393,3. 517,3. 547, 13. 552, 10. 561, 8 amico Hercuie 693, aniirorum 469, 10. 533, 2. 575, 8. 851, ainicos3*,5. 272,3, 469, I. 513.4. 530,1. 535,10.559, 6. 612,1. 750,10. 774,6 amicta 439, 8. 796, 3 amictum 805, 6 amictus 12, 2 amiculus 803, 3 amicum, adject. 703, 2 aniicum, id est, graliim 219, 4. 280, 6. 391, 1

amicum

2*6, 4.

260, 4.

4(55,

9. 536,17. 551,7. 574, 11. 593.5. 685,3. 700,7. 719,

1. 173, 1. 461,4. 485.6. 519,4. 533,9. 536, 13. 537,11. 538,8. 555,3. 560, 1. 618,9. 809,4 amissas 682, 4 amissos 270, 4
I 1

alterna 590, 4
alternis 843, 3. 879,

833, 6

ambiguam
643,

alterno 21, * altero2?0, 11 altcruin 404, 6.

502,7.

12
a!(,'riitrum814, 6 alti698, 9. 833, altilium 763. 1 altiorSTl, s

33, ambigue 912, 3 ambiguo 169, 4. ambire 82*, 3 ambit 131, ambitio 693, 9

8. 910,10 amicnslOO,

798,5

ambitione ,M7, 4. 574, 13. amilc 133, 581, 5.611,6.616,3.870,8. amitlit 511, 3 amnc 389, * ambitiosa 91.', 1

38 67 5 8

32

4 5 13 8 7 1 2 9 1

3 1

VOCABULORUM OMNIUM.
amnpsfSJ,
1.
;

Gl7
,

S5P, 864, 7
11".
11.

U
:'..

Anilromedes 354,9
angat 815,3 angiportn 98,

annonae 801

amnem
amni

261, 609. 1

annorum

anniis 10, 10.

6*5,5. tS

'.

366,5. angil 630,1. 850,10. 831,9 angue 805, 9 878,8

amo

"'.

"

anguem
1

889, 5
l.

amoena

,;,,,;
?;

angnes20S,
angui,
r.

296,4

360, annos 168,5. 186,3. 329, 2. 107,4. M i, 10. 19, i. 649, 13. 831, l". 843, 6. 8t,l, 10 annosa cornix 315, 5 aiiuiisa vnlmiihia ,'i:>0, 3

anm
ain

n,r 160, ?. 258,6. 797,

,ii

angue

"
,

aincenis

6 amcenos asros fi? ? amcenum Lucretilem

?.>_'.
i .

angnibns 293,7 angulo 40, 6 angulus 172, I. 692,

7 1.
t.

annoso palato & i. annua cultura 334, 6

i

8.

788,

aniitirrunt 606, 1 annuim.us 772, i

9
125,

10

amor
6.

59, 162,

i.

78, 3.

98,

angusta 762, ^
245, i. 762,7 angnstis 190, 8. 586, angusto 680, 4
aiilielitu
i,i,.
l

annuisset .'iK;;, 9 annunt 122,2. 405,3. 509,

ainuio spatio 383,
11

3.

5.
'

376,8. 9. 483,5. 614,6. 736,8.

'

322, 7. .'. i, 469, 5.7,7. 532, II.

.
.

308,

&

angustam

739,8.781,8.842,9.906,8
annuln 707, 12
anntis 392, 3.

433, 7. 632, 7.

amore
i
.

104, 4. 4. 553, II.

I,

(51,
i

i.

;<>?. 3,

..

660, 10. 663,10. rS9,6. 900,

16
.:.

anilcs 700, :> aninia', xing. 16. 6. 52, 8. 2.0,

1.

290,3

697,4. 726,7. 831,9 anormis, r. abnoxmis ansi n> albi 721. 6

ante, qunmplurimis in loeii ante aras 656, 2

7 ajnorem 476,
2. 73 anim-cs
.

3.

177, 10. 513,

animze, nom.plnr. 561,5 aniinic Thracise 409, 2

?.

.,'.'.

8.

278,

I.

325,
80.

736, 1. 914,5 185,8. 2. 111. 6. 479,

I

animalisS

animantem
animaa
14;

amon

dare iudum 2
2.

'",

amoribus

amoris poculnm
ainoruni 408,

196, 1. 517, li?, i

617, 589, l. 701,7 animi, sing. 155,5. 365,2. .,N,:. 656,3 518, 2. animi, plur. 875, 5 aniiiifs 405, 2. 750, 4. 770, 8.
i.

ante ante ante ante

ribtini

608,7
l

diem

?.:>",

Larem 699, 3 secundam 696, 3

ante, aduerb. 650,

antca 46?,

anlecedentem 2!9, 2

amotas

anteieral 835, c 43, 4 905,5 animo 107, 3. 264, 12. 393, 1. anteferendo 829, 508, 7 :V>.;,". 557, :>. 7 10, 1. 787,1 antehae 139, 4 amovere, preeter. 859, 4 amovit 422, 2 animos 126, 3. 307,1. 554, auti is ? n, 9 Ampltinn movit lapides ca16. 588, 6. 821, 1. 888, 13. aiitctt 132, 5

amoto

nendo

'294, 4.

907, 6
t

902,

1.

908,

.>

Ampbion
amphora

cessit firatri his,

animosum

81, 1.

583,3

antennse 60, 5 Antenor 736, 4

Aniphionis 812, 11
312, 9. 874,
137,
i.
.;,,,.

u
5

amphora

amphorani :>52, 4 ampboris 432, ampla 795, 4 amplas 634, l

amplecti 891, amplectitur 523, 2
ainpli744, 12 ampliet 547, 10 amplisoTO, 10

amplius59,

1.

490, l.

11. 515, 7. 692,

amplitm 205, 6 ampullas 880, 8 ampullatur 743, 10

animostts 190,8. 259, 11 animum71, . 80,2. 151,4. 192,6. 291,7. 335,5. 368, 6. 381, 10. 530, 2. 554, 8. 632, 2. 647, 4. 68-1, 3. 700, 9. 739,5. 741,1. 8(3,12 aninium aequum 817, 11 aiiimus 167, 5. 217, 5. 378, 10. 395, 4. 402, 9. 524, 6. 711,9. 726,8. 741,2. 881, 14 animtts aequus?79, 5 510, aiiimtis noirse efititfit tinquam 787, 10 aninius peregre est 781, 5 aninius siue corpore velox
ibid.

anteqnam

:>i:>,

l.

349,9

antestari 598, Anticyram 646, 8. 652, 12 Anticyris 899, 6 Antiloeltum 186, 2

Antioclnmi 279,6 Antipltatem 885, 6 antiqua iliee 433, 1 antiqua tcnipla 634, 4
antiqua- 705, 9 antiqiic 836, antiqui 632, 13 antiquis 154, 5. 837,

antiquissima831, 2 antiquo 653, 3. 724, 3

Anlium

130, 1
10. 560,

Antoni 368,
31,

amputans Amyntas,
amystide
an, sapius

l.'>2,

471, 137, 4

Anio praecepS annabunt 686,

>

Antonitts

Musa 791,3

antns340,
antio ::>, 3. 154, 2. 261, 7 anuni 618, anus, singvl. nom. 97, 9. 412,
8. 491, 3. 594, 2. 690, 1 anus, plurul. 452, 6. 493, 2.

quam

ut referresit

necessarium

annellis 704, anni, genit. sing'. 103, 3 anni, nom. plur. 205, 1.
9.

632,

an non 663,

859.13. 888,8
9. 481,

Anacreon 4< (0, 1 Anacreonta 476, 2 anceps 616, 6. 685,

Anchisae 501, 2 Ancliisen 421, 2
ain llioruni 268, 5 aueilla 523, 12, 528, 7.

Annibal 380,

Annibalem dirum 194,2. 279,

54 8,

unxiis 327, 5 6 Annihalis396. 2 Anxur 559, annis 506, S. 577,8. 761,11. Anvti 671, Apella 568. 7 832,12. 887.5
814,

anno 120,

14 ancilhr 162, 5
ancillas 657, A ncus 392, 11. 754,7

1. 286, 3. 317, 3. Apellem 853. 331, 1. 637, 5. 826, 10. 832, Apeniiinus 483, 3 aper 6, 3. 446, 6. 627, 2. 645, annoua amicoiuin vilis est 5. 676, 3. 714, 1 aperire 497, 783, 2

8 8 9 7 1 7 1 9 11

61

42 2
,

1 1

61

7 1

613
aperit 552, 3 aperta 855, apcrtani 8-13, aperte 585, ?
npertis* 890,

INDEX
apte 890.
t

aptior 233,
aptis 888, 11 aptius 675, 6

apto 54, 2

apertos 743,

aptum30,4. 826,6.
aptus 533, 856, 6
5.

apertum
apicem

301, 4. 536, 3

879, 4. 686, 2. 763, 7.

arbusta 210, 5 arbnsto 584, 4 arhuto 5. :i arbutos ?.. 1 aicaoll, 10. 587,1. 649,11. 708. 4
Arcadia?. 410,

6
478, 11. 616,

apes Calabrse 312, 8

129, -1 apices 327, 8 apio 179, 2 apis 369, apium 137, 6. 405,

arcaua 468,

10.

apurl 353, 5.

Apulia 566,5

Aptilia-259, 1. 439,6 Apulicum 333, arcam 78, .1 aqua 119, 3. 447, 1. 567, 4. arcanis 108 2
77.!,

2 arcana sacra 448, 8 arcana? 248, 5

Apolline29,

arcanum 3*J7, 3. 812, 294, 1. arcem 6 X^, ? Apoluuem 118, 312, 1. 315,4. 360,8. 373, aiceo 238, 6. 433. 3. 499, 2. 567, 6. arcere 769, 1 Apollinis 87, 3, 477,9 ApoIIo 12, 3. 32, 9. 43, 6. 793,3. 818, 3. 874,7 arces 1?:;, 5. 251, 1. 416,6. 190, 7. 261, 8. 499, 5. 599, aqun' fons juiris 692,2 456, 1. 502.5. B54,6 aqii.im 741,1. 100,7. I. 688, 1. 320, 2. 511.3. 552,2. arccs sacras 8, 3 557.3. 630, 6 909, 3 arcessas 852,3 apotheca683. 4 Aquarius 509, 3 arcesse 749, 2 aquas 242, 6. 365, 12. 446, 4. airts-it 816,3 apparatus 14.., 1 apparel90, 7 arcessitus 842, 663, aquila 533, 3 appareat46"5, arcet8?7, 12 aquila? 379,3 apparent 854, 4 arcbaicis 748, 1 Aquilo 359, 3. 465,7.695,1. Arrhiloclii 821, 2, 5 apparere 526, 11. 851, 11 Archilochuiu 639, 6. 879, 2 apparet, pemtlt. longa. 501, 719, 4 Aquilone 472, 4. 870, 2 Archvta 106,2 I I. 895, 7. 914, apparet, penult. brexi. 435, 2 Aquilonibns 17, 3. 185, 3. ai cis 907, appellat 535, 1. 583, 15, 16 arcta vite 145,2 291.4. 877,12 arcta convivia 751, 5 appelle 557, 9 Aqninatem ??3, 12 aqitosa Iila :;. 1, arcta toga 811, 10 appellet 658, aqtiosns F.iirus 486, 2 appello 644, arctius477, 5 Appi55t,.5. 751,6. 810,9 aquosus lamruor 156, 7 arcto 835, 1 Appia557, 3 ara Diana?87 1. 6 Arcto 11", 5 Arcton 212, i> Appiam 442, 8 ara vetus 31?, 5 ara rastis vincta verbenis arctum 700, 3. 762, 11 appimrit 875, 8 Appius 572, 1 405, 8 Arcturi 242, 3 Ai-alms 135, 3. 752, 6 applicet 295. 4. 502, 12 arcu 88, 6. 114, 5. 288, 5. Araliuni 113, 1. 197, 3. 332, apploiaiu 46S, 7 350, 8. 390, 4. 401, 1. 502, 1 appqnatnr 719, 7 6. 763, 2 aiain 332, 1 aiciim 190, 6. 261, 4 appnne 39, 8 apponet 168, 5 arando 767, 2 arcus 903, 9 arcus oppositis foribus miarare 790, 2 apponit 5^7,7 aras 65S, 2. 829, naces 51'.', ? npjwisilis 715. 2 arat 312,1. 442, 7. 616,7 arcus pluvius 874, 8 apposuisse 69, 6 opprecati 423, 9 arator 20, 5 ardens 21, 3. 548, 11 Appula 616. 10 aratra 428, 12 ardentem 500, 3. 914, aratro 210, 1. 508,8 ardentes 183, 2 Appuli 417,6. 434,7 aratnim 70, 1. 878, Appulis 125,7 ardentis 195,3 aravit 793, 3 ardeo 490, l Appulo 258,8 ar.lrl 815, 12 Appulus 268, 4. 312, 11, 616, arliiier (,?'.'. 1 arhiler Adriae 17, 5 ardor250, 1. :69, 13 6 10 aprica 316, 5 arbiter pugnee 5.3, ardua cervii 525, 13 anhue ..:,:? 1 aprici canlpi 837, 10 arbitiae 110: infideles )1R,6 ariluis 114,5. 159, 1. 351,2 arbitria 393, 1, aprico 588, 1. 789, arbitiio 247, I. 647, 1. 691,7 arduos 259, 12 apricos 101, 2 arbitrium 280,-3. 878,7 artluum 19, 9. 232, 5 apricura 35, 1. 754j 1 arbitiuni 179, 3 area510,2. 772,9 Aprilein 406, 10 arbor 54, 4. 90, 6. 260, 6. 471, a.i ..' 40, 2 apris 482, 6 111. areis 4, 5 apros 433, 10. 793, 9 645,5 a,, i', roo, 1 aprum 301, 6. 632, 13. 659, arbore 242, 6. 673, 2 an 11:1 arborem ?.>, 1. 135,2 8. 758, 6. 813, 8. 875, 8 arbores 385, arena> 106,1. 110,2 apta 218, 3. 763, 9. 877, 13 arboribus 95, 9. 391,6 arenas 260, 10 apta quadrisis etma 218, arboris arente 49 , aptantnr 455, 4 286, 2 arentes 260, 10 arborum 208, 4. 436, aptare 7 13, 9 aret 510, 8. 801, 6 arbos 198, 3 aptari 194, 4 AFS i'ti 171,3 ArbusculaolO, 8 apunt 6.;:, li
Apollinari
.^67,

2.

851,3

aqmr

5, 9.

258, 7.

1 3 54 3 2 6 57

1 7

827 6 26 22 1 9

3 76

19

79 7 1 4 1 41 11

VOCABULORUM OMNIUM.
arirenton 709, 4
arsisse 176.
.".

fil'J

argeuti509, 8. 517,6. 6 16, 3. 651,3. 693, l. Hll, argento 154,4. 405, 8. 513,
1

arsisti 289, arsit lt>l, 1.

400,5.

565, 8.
502, 3. 834, 3. 899, 1.

839,1
artc 50, 5. 250, 8. 721, 2. 743, 10.

argentum
Argeo,
aigilla:
r.
..

729, 2.

739, 13.

753, 10. 801,2.

808,7

Argaeo

Argis650,8. 865,3. 882,4 ArgiviSlO, 4

Argivis 257,
1

Argonautat

138, 6

Argoo

480, 5 Argos 30, 4 arguens 58, 2

arguet 912,3
arguit 468, 3 argnitur 818,

855, 1. 875, 9. 909, 4 aiteni 684, 9. 747,1. 790,3 artcni cceharum 675, avtcui canninis 389, 5. 821, artes 398, 8. 422, 3. 576, 4. 750, 1. 753, 10. 823, 11. 844, 6. 85(1. 2 arti 856, 7. 891, 12 artibus 682, 5. 853, -1 articulos 705, 2 artis494, 12. 542,4. 671,5.

assibus i, assidcat 512, 12 assidens 428, 5. 152,3 assidet749, 10 assiduas 17;;, 3 assignant t;jts, 6 assis 57 1,2. 675, 6 assis miscucris clixa 631, 2 assisto 579, 1 assos 628, 4 assuerit 634, 9 assuetum 622, 6 assiutnr 874, 6

assumam751, 4
assumcic 574, 12
Assyria 192, 10
Assyrii 260,

arguta 605, 3
arguta- 306, 3. argutos 262, 3 argutum 904, 6 argutus 790, l Aricia 5i6,
389,

Aiicmi 867,8
arida 90, 4. 191, 6 aridas 99, 3. 113, 7. 458, 5 aridum 315, 5. 447, 3. 700,
II

859,1. 895,10 artnmi MS, 10. 394,5. 414,8 artibus, v. aitubus artubus 277, 6 artus 50'.'. 9 arva254,9. 269,10. 484,7, 8. 486, 2. 788, 14
arvi 862, arvis 432, 8.

Assyrius 882, ast479. 2. 581,1.

astat 579, 4

586,4

Asteik- 281, 3 astra 328, 3. 347,

490, 12. astri 486, 706,

1 1.

368, 7.

astiK'to846, 9 astrictum 286,

aatringitur 477, 5 astruni 222, 3. 869, astuta 654, astutum 536, 6

aridus 490,

Ariminensein 4 17, 8
aris 135,

Aristarchus 912, Aristi 774,17

4,

Anstippi 726, 4. 80-1, Aristippum 805, 2 Anstippus 648, 6. 80-t, 4

Aiistins 597, 6 Aristoplianes 544, arma 123, 1. 132, 3, bh. 1-18, 1. 269,6. 827,JB. 342,3. 4(13. 8. 667, 5. 162, 3.

711,6. 801,3 annatus 810, armavit 879, Armeniis 185, 1

Armenius 783, 5 armentall9, 1. 183,7

arnientiini 254, ?.

768, 6 arundine 661,4. 676,4 anindo 586, 4 ai vo 796, arvi.m 259, 6. 353, 7. 766, 3 as 633, 10 Asdrubal 379, 9 Asdi ubale 382, 10 asello819, asellnni 513, 5. 825, asellus iniqme mentis 593, 3 Asue 583, 15. 743, 1 Asiam 583, 10 Asina- 785, 2 aspcctu 588, 12 asper 131, 5. 700, 8. 887, 11. 892, 4 aspcra 23, 6. 93, 3. 737, 7. 628, 5. 864, 9 asperae 236, asperam 125, 6 aspcras fores 291, 2

astutus 684', 6 at stepusimi

Atabulus 566, 6 Atacino 606, 2 atavis 1, ater 207, 4. 346, 9.

869,3 Atbena; 859,
Atlicnas 861, 9

458, 3.

Athcnis 511,
12

7.

704,7.

850,

atbletarum 839, Atlantens 129, Atlanticmn 120,

Atlantistl, 1

atque quamplurimisin locis atque i. c. quam 477, 5. 519, 6. 711,2

atqui 93, 3. 272, 5, ct ulibi ficq. atra 214, 2. 243, 8. 357, 1. 465,9. 683,4. 712,9 atra rilatriumsnrorum 161, atra? 108. 6. 408, 9 atramenta852, 11 atras 202, 5. 305, 5. 696,

768, 6 asperas serpentes 141, anuis livida gestat bracbia aspergcre 552, aspenoribus 338, 2 36,2 armis 255, 6. 268, 3. 288, 2. asperis 446, 5. 450, 10. 668, asperitas 809, 6 420, 4. 539, 5.

724, 4.

813, 14.

885,8.

898,7.

armos 578, 3, armoriun 150, 4

827, 2. 905,"9 676, 6. 721, 7

asperitatis 842,

asperrimus 454, aspeisum 246, 6 aspcrsus 777, 8

Atreidas 43,

arrepe 686, 7 arrepta 592, Arri 647, 1. 669, 9

aspexit 767, 5, 11 aspicc 803, 1. 815, 4. 846, 5. 862, 5 arrident 880, 12 aspicere 683, arridere 612, 3 aspici 80, 6 arripe 658, 9 aspiciam 698, 11 arripit 767, aspiciat 796, arripuit 619, 4. 914, 11 aspicit221, 3. 462,6 arrogantcm 343, 4 aspirare 891, 2 arrogantes 97, 9 Assaraci 474. 2 arrogavit 418, assectaretur 592, 5 arroget 675. 3. 831, 9. 882, 8 asscm 599, 10. 800, 12. 901,7 arserit 590, u assentatoies 910, 5

Atrcidcu 736, 1
Atreidcs 164,

Atreus 889, 4 atri 719, 3 atria751, 7

Atrida 654, 8 Atride 763, Atiidis 656, 5
atris 259, 8.

760,

4.

451, 2. 618, 6. 809, 7. 821, 7.

910, 8 atrium 244, 6 atrol55, 1. 490,2

31 8 53

11 4 1 2

64 ! 1 1

83 181

b"50

INDEX
191, 4
9.

aivorem
aLrox 63,

atrc.m 142,

audicras 866, 11 302, Q audieris 691, 3. 716,9 1. 623, 2. 873,3; audierit 643, 16

avide 581, 3
avidi 77, 3

911,15 Atl.c 857,4

attai;en 435, Attali 225, 2 Attalicis 4, 7.

777,

attamen614, 12 attentam 613. 3

attentas 357, 14
attenti attentius 849,5
;

attentus700,8. attenuat 129, 3

767,6

attercns 234, 1 Atti 606,9. 95,6 Attica 714,8

Atticis 16, 4 attigit 251,1 attiiioat 624,7

attinent 81, 2

attinet33l,6.
attinjrit

44',

806.3

attollcns, v. tollcus attollcre 808, 4 attonitus 321, avara? 403, 1

avaras407,9.

732,1

avarior 866, 17 avaris 154, 4. 646,7. 901,6 avaritia?27, nvaritiam 547, 4. 575, 14 avaro 358, 4. 794, 6. 869, 8

avanim

514,

avarus 228, 1. 429, 5. 514, 6. 652,4,5. 740,11. 800,11. 841, 1. 870, 6 auceps659; 1. 913,7 anctius 692, 3 auctor!2,7. 108,7. 272,2.
609, 5. 628, 3. 876, 7. 878, 12 auctoratiis 708, 4

551,

6.

67-1, 9.

auctore256,7.

314,5
10

auctorem

5,74, a''.ctos 570, 10

ati lacem i;i?, 8 audaces 318, l. 367,

2.

508,

10

auJax

18,8, 10. 51,3. 263,8. 347, 8. 610, 7. 652, II.

Avidienns 629, 3 avidis 109, 667,6 258,5. 521, 7. avidos 554, 14. 566, 3 6i6, 2. 723, 8. 768, R. avidum 156, avidus 264, 2. 651,12. 888,5 9, 12. 865,4 awis 92, 2 audiret 549,4. 862,1 audiri 800, 8 avis, imminai. 346, 1. 409, 6. aiclisW, 6. 291, 5. 328,6. 428, 5. 435, 7. 645, 5 avis pejor parentum a;tas 349,7. 691,1. 797,6 audis, i. f. vncaris 711,7 280, 9 audisti 698. 4. 763,4 avita 576,6 audit 229,3. 283,9. 420,2. avitse 253, ti 538.4. 573,2. 706,9 avitis 139, 5 audit;i 239, 2 avitus 5 1, 2 auditam 95, P. '681,6 avium 211, 6. 586, 2. 744, 3 auditis 258, i anla 114, 2. 189, 4. 228,6. auditor 822, 2 732.10. 741,5 auditorem 886, aula- 296, 2 anditoris 600, 6. 880, ll ainVa 719, 2. 720, 2. 813, 1. auclituni 153, 3. 860,10 887, 2 audivere 412, 7, 8 aulaMs 354, audivit5l9, 2 aulam 388, 3. 418, avebas 513, 9 Aulc 653, 5 avellier527, l Aulide 656, 1 a\ em 089, 5 Aulon 173, avena 700, 10 Aultis Cascellius 905, aventcs 701. 12 auralS, 8. 90, 6. 183, 11. aventi 670. 358, 7. 368, 9. 477y 9. Aventiuo 860, 12 67 7, 6. 690, 10. 772, 11. Aventinimi 502,9 815, 16 aura? 24, 3. Avernales 446. 4 247, 4. 258, 7. averrere 675, 5 298.11. 499,3. 632,3 aversam 166, anrarum 92, 4 aversos332, 3. 559,6 auras 108, 1. 546, aversum 466, 8 aure 20.', 3. 454, 5. 660, 5. aversus 649, 2 697, 12. 720, 9. 848, 2. avertit 84 8 896,7 avertunt 558,3 aurea 24, 1. 45, 1. 528, 4. aves, nomen. 375,5. 43", 4. 783, 6 aurea; 374, 6 716, 3 avct 406, 1. 552,1 aiiream 189, aufci 660, 1. 707,2 aureis 119, 5 aiiferam 452, aurcm 615, 3. 633, 5. 723, 1. auferet 594, 3. 651, 12. 793, 757. 12. 841, 9. 888, 13 aurem votis pnebeat 508,2 10 aiircm aufers 650,3 substringe loquaci aufert 216, 2. 300,3. 566,11. 690, 12 aiirein cullura paticntcm 779, 1. 817, 10. 833, 6 Aufidlo 560, 2 727, 12 in aureni dicerc 592, Anfidius 673, 3
audiet 11,
1, 3. 1.

audirelM,
I

'.,

684,1..

859,9.

8:13,10

*nde 61 1, 6. 739. 9 audeatS36, 2; 649,8

audebit 801,
9.

Anfidiim 398,7 Aufidus violens 360,

5.

7.

417,

511,
7ii
.'

aureo201,2. 233,5 aureos 368, 7. 163, aures202, 6. 230,2.

601,2.

863, 13

auge

i,

aiiriendi 873, 10 r.arlent 792, 3

anjrcnda re 801 , 4 auirur 12,3. 313,4.

684.5. 825,1 anguris 310, 3. 320,6 Auguste 115,8
Aiifriisti 186, 7.

502,1.

863,7. 785, 11. 798, 3. 895, 3. 906, 7 4. aurcs applicet 295, 502,
12 aurcs dcniittit 202, 5 aure perstringis murmure

audes573, 882,11

11.

744,4. 866,8.

audet.399, 1. 501,11. 840,9.

846,1. 854,1-'. 960,2 audi499,5,6. 507,4. 735,5.

;.'i'.',

370, 7.

37S,

150,

9. 7 12,2.

743,3.

793,6

2.

801,

6.

862,

8.

887, 1

Allgusto 784, 2 Aiigustiis 251, 2.

267, 2

audjar340, andias 58, 8 audiat 296, 11.

321,

avi, nhiiil. 63. 3 avi, genit. 517, 5 avibus 676, 7. 874,

anrciim 224, 1. 486,12. 490, 12 auri503,8. 651,3. 740,2 aiiribus 101, 5. 492,1. 665,
9. 822, amiciil.e 685, 3 aiiriculani 598, 10

audiendum 370, 9 andientcm 11,7

avida 330, 4 avidas 393, 3

auiiciilas 593, 3.

710,8

7 7 3 ;1 7

99 1 5

38 76 6 7 7

VOCMUJLORUM OMNIUM.
anriculis 709,

g.-.i

Baias791,8.
I

798,7

bcll
),,
1

555, 7
l

auriga 65, aoris equi

ii

515. l in re freenato 792,

t>.

Baiis 227. 4. 73 !, 6 haianus 3 i3, ftalatro.717,5. 719,12

BellerophonteSOl,

aoris niv.ililuis 778,2 balatrones 516, 2 nuritas quercns >". 7 anroSW S. 888, U. 0,8. Batatroni 710, 825,10 balba664,7. 729, 2. 868, 5. 624, 5. Balbinum 5 ''. 6 898. l li.iiluini 841,8 aurum 119, 1. 855, 1. 310. ' balbutit 535, 4 337,9. 370, 3. IO0J6. 648, balnea 7 13, 3. 77
,,.
|

Balatrone 715,

6.

721,1

eropliont sm 108, Belleroplionti 153,, &c. liell 146, 2.

belli
belli

civibsBstns859,5

[lomiqm 826,
i

5.

852,

bellicares
bellicosis

!55,

9
l

bellicosns 191,

bellis479,3.
83, 2.

838,9
183, 1.

bello 54,

i.

214,

\
i,

!".

I.

657,8. 729,1
1

:risu 141, 1

ansculto 703,
ansi B98, ausim 606, 4
i

Bantiues saltus 859, 6 barathro 652, 12

baratlirum 794, 5 barbara 542, 6. 590,6. !. B99 zw,i. 267,4. ii ,, 1. barbara itr ini.t 114,
i

\c. Belloua 658, 8

helln
i, .
I !

i,

10. 669, 3.
i

70

,,.,

centiceps

'.

Ausonias 381>6

auspex provitlus 344,

auspicatof 275, 6

auspice32,
auspiciis
8

8.

743,9
2.

tarta.w4s.SS 0,6.449,3
11.
bai baras 171,
liii,
l

212,
.

416,

w f
,,

64
:

bejltia

multorum
S47,
i

capitum

us

8.

belluis51,5.
,

A ta

I,

7 llum 88,1. 177,3.

2.

barbarc58,
.

428,

19.

853, 557,

1.
'>,

anspicium
Austi
4.
i

250,

:
:

693,9. austera 903,

U7, 1. 777,11

465,

Barbarise 736. 2 arbaro 340, 10 barharorum 131, 7.

l

Si

c.

bene
417,9
232,
1.

190, 1. 196,3. 175, 5. 337, 11,0.0. 15 3. eral 635. est ctu,

i

l
.

barbarum
400, 6

108,

8.

bene bene

o:c.
'

313, 7.

ansterum6
AustriS47,8.

687,

barbarus272,5.

481,5

Austns Austro

>'

5.
i

870,2

barbatom 061,
barbite 122, 4

;, l

Austrum

207, 3

ausiis. a, um. Ki. 650, 15.

9.

570, 74S,

3, 7

618, 851,

barbiton7,3. 312,4 Bari mcenia piscosi 568, Bariam786, 5

,:

692, benc esse 732, I ii neventum 565, benigna 226\>2. S57, 10. 473,

benignae 493,
bei i-i:c 761,6.
76.'>,

S.

796,

894,2

irine
,

181,2

aut,
;\",1

qnamphirimh .' erit, vc.it ncn 687,

77,
1 r.

'

nu
ll

aliteifl 84-9,7.

ris470, 1 barros 582\ 7 barrns 553, 10.

8
773, 3

autor,

auctor

airtumftt 64S, t antnnmi iOT, l autiuuiiiis 432, 8

Bassareu 77. 3 Bassum 137. 4 Bathyllo476, l

batiilum 560, 4 lic.iliit 864, 3
bearis 159, 7

bcnignis 371, 2 benigTiitas429, 3 hcnixniiis 38, 6. 804,1

benigno7S,3.

38'.',

12.

749,7

778, 4 bcnignus 517, 2.

benienum
benisnus

529, 20

viui

somnique 638,

antnmnus

purpurco varius

colore lo8, auttunntts pqmifer892,7 aiitumnus ravis 693, iu

.

beat 397,9

beata458,

5.

484,7

501,11.

,..;.'-

,i

t,

l.

?'.'i,7

avus 570,2
8,

auxilip 555, 12

739, 13 beatse 173, 4. 231, 4. 354, S 682, 2 heatam 343,

l

Bcrecynthise :Wi. 7. 361, < Bcrecyntiiio 78, 2 bibam 103,7. 460,4

I:il),i>it7''
;,

2
(38,
i

tnbendi 180,3

bibendnm
bibentem

beate
11.

22, 2.
1.

bcati 165,

460, 4 233, 10.

145, 3

699,11.

713,2.

403, 863,

bibenti 856, 9 bibere 286,

i

10
679, 4

B\BYLONIOS,46,l
bacca 172,
6.

haccam

660,
2

beatior-289, 4. beatis 113, 1. bc-ato 77 2, 10

312,7 507,9

biberent 820, biberesS91, l

biberis 623, 2
biliesS."), 1.
!,,
,l
'-'

748,4

barchaborl80,2
bacchante 98,

beatomml57, 2
beatumS17.
515, 7;;7,7
10. 8.

uus 716, 10

281,5.
.
'

.103.

Baccharnm 341, 4 Baccue76,3. 251,4. 339,5

1
1.

''

756. 8-

bibis 413, bibisset 7S8, l

beatum

,; 7 _7 nihil est

bibisti871,4
2al,
^

ab onini bibit 202*3.

bihuli816, Bibnli 352,4.

817,4

Bacclii 230, 5.

861, 6
ll

Bacchtus

')S:'>,

217 8 beatnsl03,5. 226,6. 430,1.

I

611,

BaSiGho- 29,

2.

173,2

9.

546,

10.

681, 9.

bibulum789, 5
bibunt
138, 8

Bafflmm

102, 3. 229, Bacchus 312, 9 baccis 458, 8. 796, 2

701,9. 736,5. 812,2. 91", 10

bicornis 199,

beet 815,3

Bactra 355, 8

Bahc260,
Baian 074, 5

bella5,ll. 191, l,&c. bellantc 501, S bcllantis2l0. 3

bidental914, birientium 331,7 biformis235, 2. bile 5', 4

6 53 5 7 1 14 7

42 52 9 2 3 6 1 15 6

8 1

4 6 3 51 7 11 35 7 12 1 6 4

655
bilem 631,4. 820, 899.8
bilibri 629,
!

INDEX
8.

865,15.

Brennos

16,

breve 137,6. 525, 824, 8

65 1,2

13.

626,5-

cscos 347, C.vciil>a209,

1.

714, 10

Cacubum

81, 7. 139,4. 351,

bilinguis 603,10 bilis468, 12. 59?, 11.

bimaris 29, bimestri 316, 2 bimi 82, Bioneis 860, bipedalis 668, 9
i

5. 41,(1, 1. -104, 10 brevea 208,6. 412,5. 851,3 eaecuni 5>4, 4. 642, 13 breves 160, 6. m, 9 caecus oiij, 4 brevi, t. c. paulo post 7 13, 5 Drevi47, 4. 216,3. 526,4. csecus amor sui 78, 3

832,

;;.

894, 11
.'>

caecus furor 457,

bipennibus S81, 7 biremis 358,

Birrhi 550, 9
bis 218, 3, ct alibifrequcntir bis dena a>8, 8 bis mille 462, 7 bis ter 442, 2 bis terque 903, 17. 911,9

Bistoniilum 232,

674,2. ra-de269,7. 331,7. 420,3 N caedehat 540, 6 ca>des 153, 7. 246,8. 335,10. brevis esse laboru 875, 3 381, 2 caedem 37, 2 brevitate 601, ca>dere 650, 4 Br;seis 16.1, 2 ca>dibus 907, 4 Britannis 267, 2. -119, 4 Britannos 88, 3. 134,2. 260, cirdimur 862, 10 coelatum 862, 5 12
701, 10.

brevibus !-!">, brevioribuS 821, 3 brevis22,S. 212,3.

741,
1.

caedam 851, 7 e.edas 511, 4

843, 3.

902,6

Bitho583, 11 Bithyua 131, 3. 755,2 bitumen 451, 2 blanda prece 907,

blandae 363, hlandi 508, blandienti 296, blandior 332, 2 blanduis 95, 8

Bntannus 456,
bruina 392.
8.

caementa 243, 3
695,1. 760,8 caementis 3:ij, 1 caepe 782, Carite cera 753,
807, 11.
caerula 474, caerulea 481, raesa 436,

brumam
i

778,
,

brumas Brundusium
i

569,4.
128, 4

810,9 bruta tellus

blandum

.50,

blaudns 842,
Blandusiae 302, blateras 70<>, 9

Brute 585, 2 Bruto 171, 2. 583, Brutuin 583, 14, 15. bucras 508, 1
Bullati 7/6,
1

Ca-sar 14,
121,
1.

2.

140, 7. 304, 3. 530, 4. 698, 7.

751, 2

828, 2

Caesare55,6.

88,2.

305,8.

Bupalo
1

blattanim 649,

bobus 280, 6. 430, Bo?otum 853, 6

3.

501, 1

151, 12 busto 251, 1 Byzantia 679, 1

370, 12. 385, 1. 422, 8. 460, 2. 620, 10. 749, 5 Caesarem 134, 1. 261,4. 369, 8. 384, 2. 462, 8

Bollane a92, 10 bona370, 10. 498,10.

14, 15.

caesariem 61, Ca>surisl3, 4.

186, 8. 426, 1. 611, 7-

27,4.

55,5.
310, 3. 593, 1.

5W,

10.

536, 620, 9.

801, 11

CABALLI577,17
812, 6

195, 6. 164, 11. 615, 3.

783,

6.

Ca>saris AtiRusti 859, ca>sus 522, 1. 524, 3 bonae 362,' 3. 839, 8. 859, 1 cacatuin 590, 2 caetera turba 716, bonam 503, 2. 523, 10 cachinnum tollent 881, 12 caetera 59, 2. 556, 3. 371, 10. bone 383, 5. 385, 11. 701, 8 cacumina 483, 2 473, 4. 507, 3, &c. boni 370, 2. 621, 3. 700, 2. cadant 833, 3. 877, caeteris 387, cadat 521, 10. 832, 11. 847,2 Calaber 761, 4 799, 15 bonis95, 4. 159,2. 378,11. cadaver 690, Calabrae 312, 8. 396,6 383, 1. 395, 8. 7U2, 3. cadavera 586, 6 Calabriae 118, 5 eadent 878, Calabris428,15. 868,3 890,5 bono 325, 5. 746, 5. 797, 9. cadentia 810, Calabros 126, b cadentis 242, 3 Calais 290, 5 856,1 bonorum 512, 9 cadi 308, 8 calami 64, 6. 639, honos398, 5. 786,5 cadis, wtmcn 133, 7. 178, 3. calamo 912, bonum 771, 4. 903, 17 calamuni 8-10, 7 649, 11 bonus 403, 4. 522, 10. 533, 8. cadit317,3. 565,8. 465,10 calcanda 109, 2 5-11,9. 671,3. 904,1 Cadmo 573, 12 calcar 851, 2 Borea 336, 12 Cadnius 889,5 calce 618, bos 384, 3. 618, 3. 767, 2. cado 353, 2 calceus 533, 8. 774, 15 caldior 535, 9 790,2 cadueo 262, 4 Bosphori 236, 7 caducum 199, calebo 408, 7 Bosphorum 199, 9. 260, 9 caduni 305, 10. 320, 1. 411, caictactat 867, 10 bove 317. 10. 800, 6 Calenall9,4 3. 867, bovem 788, 14 cadunt 877, Calenda? 538, 2 boves43,3. 436,8. 463,2 cadus 405, 4 Calendis 285, 1. 437, bovis 458, Caleno 84, 7 Caeae, v. Ceae brachia 36, 3. 57, 3. 166, 3. caeca 199,11. 664,2 calentein 173, C.ecilio calentes 196, 6. 269, 9. 216, 4 289, 2. 877, 526, 3. 597, 9 Caeeilius 834, calentis 468, 8 brachiis 263, 2. 477,6 caecior 526, cales 490,
i .

bona pars hominum decepta, caballo 575, 5 ixc. 511,4. 899,3 cahaliuni 767, 3. bona i. caballus 790, 2 fucultates 654, 3

786,1

32 1 1 7 6 4 1 3 19 9 8 5 9 7

2 2 4 8 4 3 11 7 98 149 61 9

5 3 2 5 421 7 1

15

VOCABULORUM OVNIUM.
calet 22, 7.

G5U
6.

646, 5.

840, 2

Calibui410,8 calicem 680, 6

calices 699, 5. 716, 11. 750, calidc 350, 10 calidw 307, 3. 745, * -860,

candide77,3. 475,5. 6ii,8. 740 l candi! 281,3 caudiclioies 561, 5

i

Canusi567,
i

658,

Cannsini 605, 10 apacibus 178,5 capaciores 164,

caj>a\
' ipe.
i!.

candidis 307, 10

15

candido 364', ti candidos58, 4

rape
5.

capella 514, 8

caliendrum 591, 1 cahginosa 355. iu callemus 896,

callet 403, 13 callida 294, 6. callidi 337,

candidum 38, l. -138, 6 candidum ingenium

I

cupclhv485,
capellis71,

767,

876,

callidum 43,

324,2. 353, 4. 446,5 capillo573,6. 588,10. 875, 4. 687, 10 canentes 390, 7. 40.', 8 15 capillos 175, 3. 192,9. 477, calloaa672, cancre 861. 8 calo arcutiis 790, canerent 897, 9. 733,5762,4. 875,11 calones 522, S. 577, 17 cancret ii3, 2 capillus307, 1. 489,9 calor 760, 3 canes nomen. 448, 14. 589, 7. capit547,6. 699,6. 707,5 calores 400, 3 capitalis 583, 1 B13,3 caloribus 836, 1S canet 856, 9 capite 642,7. 650,8. 690,9. caluiase 326, 2 canibus 488, 7. 702, 8. 887, 719,6 Calvuui 602, I capiti 110,3. 606,5. 615,9. 10 camelo 849, 3 Canicula rubra 685, 797, S. 87S, 1 Camena 53, 2. 724, 1 capiti, Canicula" 73, 5. 302, 9 e. sumnia' 518, 6 Cameme218,6. 259, \i. 389, Canidia 438, 5. 445, 5. 448, capitis94,2. 115. 10. 611,9 3. 599, 4. 606, \. 4. '188, 1. 617, 10. 722, 4 capitis inmor 271, 4 813, -1. Capito 559, 9 818, 5. 896, 8 Canidia? 591, l Capitolrhi 552, 8 Camenu 502, 2 Canidiam 588, 10 cameram 664, Canis, pro sidere, 773, Capitolinus 552, 10

228, 10 callidua 641, S. 711, Callimachus 86S, t Calliope 258,

i.

candidus 759, 3. 856, 4 cane433i 9 cane pejus et angue S05, canebat 123, 5 canem.583, 10. 813, G cancnnis 424, 3

capor 160, 13 capessens 704,

capiet 510,3.
capilii

657, 2.

901,4
202,6.

capiilis 53,4.

114,2.

canendo 294,

('.

Camillis 730,

Canis,
i

propr.

viri,

453,

1.

Capitolio 139,

Camiiliim 54,

camino 566, 9. 669, caminus 778, 3 Camcena, r. Camcna Campana supeUex 579,5

629, canis, nimiil domestic. 344,

1.

5. 573, Capilnliiiin 254, 3. 557, 6.

m\ 5

446,1.

470,6.

529,5.

Campana

trulla 651,
1

Campanis 719,

Campano 56'.'.

Campanum

564, 7

campestre77M, 2 campestres 334, 1 campestria 813, campestribus 905,

630, 1. 689, lii. 738,3 canis, adject. 20, canistris 701, 18 caiiit 367, 5. 605, canitie 192, canities morosa 40, canorce 901, canoris 50. 7

Capitone 561, capitnm 615, 11.

731,5

Cappadocum
capne
751,

755, 8

campi

Cantaber 191,1. 288,4. 418, capripedum 230, 3 10 Capruis 550, 6 8. 783, 4 campis90,5. 110,10. 187,4. cantahimns 352, 5 caprum 286,
1

pinp-ues Asite 743, Campi, geitit. 365, 12. 887,

canoros 860, canorus 236, canos capillos 192,9

Capra> insana sidera 282, oaprea 377, 1 caprca- 125,8. 308,4. 471,7 capreas676, 5 Caprj550, 111 Capricornus 222,
capriticos 445, 7 caprina 810, 1

288, 6. 295, 391, 5. 456,

5.

313,

6.

cantabitur 617,

capsa 855, 8
capsis 546, 11. 609,2 capta 257, 2. 655, 4. 71?, 2.

campo317,
11.

7.

513,6.
764, 14.

cantabo 884, 613, Cantabrica 813, 12

770,

697, 13.

Cantabrum
cantamus
4.

170, 2 2", 12
2.

844,6
capttc 8S5, 2
602,

campos 167, 6. 236, canipum 35. 2. 210,6 campus 30, 6. 40, 2.

685, 11

cantare 231,
819,
153, 2

530, 2.
909, 10

captas 711, 12 captat 434, 1.

7, 8.

511, 11.

527.

cantat 558,

3.

551, 9

eana nive conspuet Alpes cantemus 186,

canam

42, 1.

370, 11. 671, 9

cauas 638,

candens 429, candente 794, 10 candentes 12, 2 candentibus 559, canderet 701, 16 candida 528, 13

candida 289, 2. caudidam 340, 9

469, 18

captis 388, * captiva 269. 5. 819, captiva? 163, 5 cantoris 517, captivum 801, 5. 849, cantu 284, 6. 413, 3. 474, 8 captivus 538, cantum palli 506, capto 863, 5 cantus 94, 5. 196, . 241, 6. captos 806, captum 365, 10 498,5 canum 309, 2 captus 625, 5. 714, 2

cantbaris 83. 2 cantliarus 750, canto 89, 6. 239, 3. 593, 8

captator 687, 9 captes 68-1, 6 captet 893,

cantor542, 2. 887,3. 909,3 cantoribus 530,

7 8

6 7 1 6

93 1 1

51

654
Capua
caput
777, 7 Captiae 480, 3.
5,

IXDEX
carpe viani 701, 6
catulis 6, S

562,3
1.

es

'

i6

I,

catnlos254,

2.

323,1
4

9.

'.'1,

109,
1.

6.
,

catiilus741, 6
'.

33 296, ;;. .43, 12. 350y >. 6. 430,10. 489,15. 525.13. 558,10. 564,3. 590, I. 604, 7. 61 ', w 6 2. 650, 1. 656,2. 639,7. C irtb rhi 619, 696,8. 707, II. 708,6 Carthaginem 463, caput lioc erat, liic tbns 807, .". 7 4 CarUia^inis 396, 3. 456,3 cara 675, 5 C irthag-o 1, 1 cara? 634, 4. 815, 2 caruere 655, 9 carbo 285, 3 carui se 728, 2 carbon" 661, 2. 711,4 carum caput 690, 11 carccribus 51 !, Icarns 119, 8. 220, 3. 575, 15. cardiacus 652, 7 5.'7, 6. 825,2 carriines 97, 6 casas661,3. <>..i,8 ' eare Mscccnas 31, 3 iscellius 905, carc emit B52, 18 Caspium 18 1, 2 < -i685, caream 320, 4 caieat 136. Ca si 6:19,1. 746,3 carebimus 206, 6 casta 584, 7 carrnt4'>2, 3. 481,7 eastae 252, 4 carentem 121, 4. 343, 2. Gastalue 264,5 318, 7 castellum 858,9 carebtes 182, castjgator 888, 7 carentia viitnte 864, 10 castigavit 898. 12
188, 2. 199,7. 11 6. 432, 7.
; i .

Citullum

60.'.

catu.41,3. 301,4. cava 476, 3. 485, >

818,14

.',

Caucasum
cauda.707,

89, 3.
8.

427, 8

cauda 624, 6

li

caudam

234, 2.

8:52,9 522, 4
9,

_','

caudajn traliit 643, 9 cave61.7. 23:!, 11. 45!.

;.>>. 1.

bis. 642, 7. 658, 11. 689, 3.

786,2

cavc.r 911, 9 caveanl 894, 4 cave is620,.6

ci

ebis

<

18,

13

caverat 268,8 cavere 288, 8 cavet 888, 1 caveto 551, 11

cavis 231, 3. cavit 647,7. caule 672,3
303, 5. 903, 12
1

655, 7

raules.MO. 12. 659, raiihbns ii-29, 10

earenribiis SS5, 1 r.istis 56, 5. 405, 8. 812, 1 carentis 106, 1. 895, 9 eastitas 335, carere 482, 2 casto 288, 2 caret 153,8. 189,2,3. 355,:3. Castor 490, 13. 615, 10. 536,10. 771, 13. 870,7,8. 810, 8 Castore 828, 3 875,9; 908,14 eari 94, 2. 7-14, 13 Castoris 385, 9. 490, 14 carina 131, 4 castos 496, 2 carina 60, 6 castra 5, 10. 32, 1. 41, 3. carinam 466, 10 311, 9 caslns 500, 4. 891,5 carinas 20,2. 764,3 caris 156, 2. 403, 15. 512, casu 189.6. 574, 14. 595, 1. 13 598, 7. 82Q, 6 carmen 122, 4. 361,1. 391, casns512, 11. 666, 7. 6S7, .;. 17.5. rastis 7. 3. 160,5. i,l)i,-. 6 14,8. 720, 2 744, 8. 838, 2. 854, 12. catellam 808,1
1
.

eavo 700, 7 canpo 5i)8, 9 caupona 777, 8. 803,8 cauponas 56.', cauponibus 557, causa 156, 6. 540, 4. 575, 17. 603,6 causa902, 9 caesa mea 552, 1 cansa priorem 684, 13
1

cansa. 69, 9. 507,10. 781,3. 799, 6 causam 533. 5, 13. 736, 4.

749,5
caiisarum aelor 904, 12 causas 146, 2. 554, 4. 603,
722, causatur 787, 685, 4.
1

3.

89:5, 13.

earmina

11, 8.

259, 1. 410, !. 618, 11.

909, 1 64,4. 229,4. 369, 6. 395, 5. 489, 14. 610, 6. 755,11. 620, 8.

catelle 6 I, 2 catena 288, l. cutentc 266, 3

11,2

ransas 7-14,7. cauta 731, 2

oautitis 36. 2

761,

cateuam 565

818,2.

836,4.
i. e.
1.

952,2
' ;

catenas 113, 5. 200, catenatns 456,

catenis 140, 11.

2.

615, 2

carmina mala 689,

carmiaa,
odas,
!
!
.

298, 7.

709,

o
',

carmine

catervse 378, 5. 818, 1. 9. catcrvas 37, 2, 256,4. 7. 60 633, 5. 842, 10, 450, 8. bis. 8!-!, 5. 852, 11. 860,'.'. catiredras 612,5 Catii P9J, S ,5 carminibns 202, 4. 364, 3, Calia 526, 5. 2. Ca ienis 588 5. 880, 395, 643, 17
30, 574, 1.
15 96, 10. 408, 10. 424,
.

9. 859. 1 199, 9. 574, 12 cautus 188, 3. 690, 5, 11. 799, 13. 876, 8. 895, 15 cavum 762, 11

cautos 697,

cautum

403,

eavus 702,9
('.

>

te

i.>i, 1.

399,3
3.

ceridere 164,

367, 6. 878,

5
ceridit a exdo 279, ceeidit a cado S67, 7. 788, 5 cecinisse 498, 8 rerinit 478, 10. 591. 2 Cecropiae 409, 6 Cecropio 149,

908,
5.

Catili 75,

carmmis

26,

!.

589, 6.

609,

694,3.

canninnm

187,

876,7 4

catillis 680, ce.tilltim 538,5

ratini 558. 7

came
5

6.5. 2. riy, carnem 676, 3

catino 626,7.

650,
2
1

catinom 579.
623,
!' rtins
!

cedat 828, 6. 515,5 cedat in altera jura 867, 15

caro, cel cbaro393, 11.

Catonem
1

670, 820,

cede

818,

cedentem

622, 8
6"

CarpatbiiSSS, 10 Carpattvjum 131,

cai|j"

diem

1::.

Catorribns 864,4 Catonis 52, 6. lji.l. 212, 1, 326,1.521,2. 820,2. 877,4

ccdere 26, 5. 288, 6 cederet 618, 13. 895, ccdcs 161, 2,4

3 3 3 4 5

1 54 51

15 1

4 61 4 6

1:

VOC A B U LORUM OMN U M

1

G55

cedet cedet

178, 5. in ii.-ii'

494,

(i

cedit 133, 7

bro cerebrosos 5 > 9 irum !!">, 7

' '

.-.

'.

cess:mt 321, 8 cessantes 132,3

cessantem
484,
9.

152,

t.

cedro 903, 3 ceilunt 679,5

celabitur 6i 1, 9 celantia 716, celaie691, 6. 720,3 eelas 497, 4 celat255, . 419, l. celata )'>.', ;>
i

Cererem
i

384, 5.

">.

cessare 764, 12. 9

i

775,'.'.

792, t 868,

;>;,

cessas:ii'), l. 652, 1. 741,9 Cercris 248, 4. 714,9 cessat 11).., 7. 903,16 Ceres 38 1. 4. 656, 1 cereusflecti iii vitium 837, non cessat 766, cessator 711, ii 11 cessatum 738, 9 cerens 355, 5 cessavere 819, Cerinthe 525, 5
li

.">

celeberrima 805, celebrare 30, i,

Caerite t", .'. 898, 5 cernere 526, cernis 533, 2 celebret 639, B cerritus 665, 2 celebris 196, 9 214, 3. certa 51, 5. 58, 1 celent 254, 5. 79:3,10 664, 3. celer 177,1. 865, 8. 301,6. 312, 5. 549, 9. 8 727, 651,8 celerem iii, 7. 175,4. 200, eertabitur 681, 10 eertain 503, 2 l. 890,9. 826,7 celeres 50, 6. 70. -I. eertanien u-rande S2S, ii 63, 1. 295,10. 323,8. ;i'iT, tl. certamen trepidum 823, eertainina 7 19, 1 B16 392, 9. 396, 1. certarmne 416, 22. 771, 8 celeri 60, t celeris 352, 8, 895, 9 certamine prmutm 879, 7 ccrtans 684, 2 celet ,",..'), 9 eertant B79, l cella 718, I certantem 432, 10 cellis 139,5. 586,6 certantia 605, t celsae 189, 259, -' certare 196, 6. 365,3. 468, Celse769, 8 16. 668,13. 812,1. 819,4 Celsi 903, certas hyeines 66, 5 Celso 7(i3, 1 4," 3. certat :i celsus A.penninus 483, 172, 5 eertatini 558. Celsus 743, ll certavit 892, 3 eensebo 790, certe 165, 3. 597, 1'. 636, 9. censes 752, 5. 860, 8 eenset 7.iii, 4. (53, 10. 914, 8 0, certemus787, 5. 803, ceusor 571,9. 888,7 ceitet 617, 11 ccrti ;>i I, 4 Ceusore 394, 2 certmr228, i censoris 86S, 12 certisrebusOOl, 10 ceusu 653, 5. 669, 11 censu teiuii 761, 11 CCrtis577, 8. 752,3. 839,11 censnm 620, 1. 723, 3 867, 11 eeiisns '.'12, 3. 906, 3 certius 774, 1 Centaurea76, certius 634, 8
7
t\
:

Cerite,

cessavit 57, cesserat 152,

.'

616,

cessisseSl

l, 13 cessisset 584, 6 cessit 296, I

cetaria 686, 3

Cethegis864,4. 876,12 ceu 380, Chaerilus, i: Cberilus

i

rhari,

v.

carj
.'

charta 600,

cbart.r, gi n. 569, 1. cli.nl. r, plur. 397,1.

781,6 900,4

chartas 8 10, 7 chartis 402,6.

555, 10. 855, 10
i.

517,14. 553, 831,9. 815,5.

('>

charus,

e.

carus
885,
8.

Charybdi 104,

Charybdim
Cliia-liil,
l>

Chenlus 352,
("im- 113. 5 Chii 649, 10

903, 16

chimicra 105,3

chimxrts 220,
Ciiio 603,
chii-a-ira
I

9.

367, S

Cbios 776,1.

705, 1.

778,5 727,3

Chinm 320,1. 714,10. 718,6 chlamydem 805, 10

chlanrydes
7;>ii,l
".'xi,

chlamydum
Chloe
92, 1.

5 239,9.

290,10.

322, 6

Centauri 3ii7, 7 Ceutaiinis 473, 10 centena 532, 2 centieejis bellua 202, 5

certo 335, 6 15, 5

474,5.

548,10.

Chloen 232,

9. 289, 6.

343,4

centimanus Gyas
265, l

220,

10,

eeitum finem 740, 11 certum 691, 2. 695, 3 eeitus 478, 6. 498,4

certus Apollo.i-'. 9 certus convtva 766, l cerva ii. 2. 270, 9 cervi 380, 10 cervice 241 , 4. 331,6.
3.

Chlori 307, 12 Chloris 168, 8

ehorda903,

7,

15

cbordis 398. 9. ehoreas39, 9

531,1

ceutum

209, 2. 218, 1. 287. 2. 296, 3. 348, 1. 363, 10, 368, 3. 464. 3. 490, 10, 510, 2, 645,2. 646,10). 696, 2. 756,2. 831, 10.

741,

832,3

745,5 cervice subacta ferrc jugum

167, 2

chorcis 233, 1. 388, 2 chori 6, t) cboris 196, 5. choris 5 260, 4. 891, choro 169, 1. 417, choros20,5. 374,4. 392,8

chorus .503,
890, 2.

3.

842,6.861,5.

eentum

millia 641,

898,

Centuria? 902, 12

cervicem57,
1. 873, cervici 289,

2.

Centurionibus S75, 19 cepcre 879,

cepisset 639, eepii 658,7. 844,6

197,5. 199, Chremes 429, 5. 880,5 Chremeta605, 3 Chrysippi 642, 13

cera6S7,

6.

758,7
296
2, 4.

ceratis 366, 2 Cerbcrus 233, 5.

cervinam pellem 741, cervis 217, 3. 43S, 5 Cervius 700, 3 cervix 525, 13
cervos 301,5.
590,

Chrysippo 735, Chrysippus 541,

cibarja 508, 12 cibonr, 5

11.

665,2

S90.4
774, 7
213,

ciborial78, 5

cerea 57, 2. 589, cereas 491, T

7 cervus

65, 11.

cibum

cerebii59^,10

cespite 285, cespitem 81,3.

454. 8. 608,7. 623,1 cibus651, 14 Cibvratica 755. 2

95 91 9 11

8 1 2

'

14 9 2

1 1

35

1 2 1 4 1 9 7 81

1 21

C>56
ciratricum 151, 5
cicatrix 504, 5

INDEX
civi 122, 5
6.V1.

ciccre

3
89-1,

ciccris 579. -2. 700, 10. ciceri 563, Cicerrus 565.

civibus 806, 2 civica 74 1, 7 civicam :i:i.'>, 10

Clazometiis 532, 4 298, 8 cliens411, 1. 766,1. 861,6 clienta g5,5

clcmcns

civicnm

l,<
I

cmles

2i

cichorea 120. 3 ciconia 628. 2 cicuta 618. 4

cicutae a59. 1 Cicuta?, propr. 645, 1 Cicutam, propr. viri 653, 9 cicutis 13/. 7 cimcx 610, 9

civilia 595,

ciulibus 179.3. 726, 2 civilis 422, 9. 859, 5

civitasSTl, 1. 182,4. 484,2 civitatcm 355, 5 civium 250,1. 269,8. 131,3 cladc 2.56, 5. 417, 12 cladcs 277, 3 clamabit 910, 13 clamans 655, 11 clamantibus 641, clamas 705, 11 clamat 507, 2. 807, 7 clament 650, 6. 837, clamet 529, 7. 6-13, 13. 798,
13. 913,9 clamo 617, 7. clamor 12, 9.

clientem 751, clienti ;;.'". 10 cliciitium 227, 9. 210, 8 clientiim 2?.',. 1 Clio 49, 2 clitellas562,3. 785,2 clivos 785. 4 clivum 369, 9 cloacain 660, 8

cinctus

? 14,

cinctutis 876, 12 cinerem 795, 2 cineres 182, 5. 415, 5. 481, 5.

clune721, 9 clunes 525. 13 clunibns 707, Clusinis 792, 4 clvpeo 108, 4

914,7 cinen 148,

cinge 361, 1 cinpentein 341, 9 ciniflones 526, 9 cinis 490, 4 cippus 587, 4
cii-ca 16, 8,

Cmdi 115,2

Cnidius 168, 10 Cnidon 352, 9 Coa 714, 4 coactor 10 576, 13 822, 287, 4. 337, 7. coactus 69, 4. 550, 13

598, 10

Coa>413,
9.

11

&c.

clamorc 356,
10

706, 9.

813.

Circaea 429, 2
Circeeis 675, Circe 489, 3 Circen 73, 8

clamorem

103, 1.

237,7

clara Incerna 7C7, 7 clarabit 372, 4

Circes 737,
circiter 764, 2 circo 651, circum 575, 4. 576, 9. 681, circum 215, 6, et alibi fre

quenter

claram 28, clare 695, 3. 800, 7, bis. clari240, 2. 304, 7. 414, clarior 244, 2. 289, 8 claris, 390, 1. 898, 7. 912. 2 clarius 396, 5

56:',, 3 (occcius 559, 5,9 eocco 701, 15 cochlea 678, rocto625, 1. 718,6 Cocytus207, 5

Cocceii

Codrus 319, 2
coeant 874, 2 coeat 751,
ruelebs 210, 4. 2R5, cn-lestes 368, 2. 842,7 ccelestia 392, 9. 806, 3 crelestis 294, 2. 741, 1 cceli495, 2. 569, 3. 701,11 Cceli, nomen propr. 550, 9 coelibe 732, 1 ccelibis 686, 6 coelitnm 486, coelo31, 3. 174, 4. 182.7. 257,7. 266,4. 3, 1. 397, 447, 1. 9. 144, 1. 448, 2. 487, 5. 557, 7. 677, 5 crelum 13, 5. 19, 10. 247, 6. 450, 15. 472, 1. 766, 3. 791, 1

circumagi 592, 16 circumdata 526, 7, 10 circumgemit 485, 7 ciicumlita 772, 3

circumposuisse 680, circumroditur 815, 10

daro498,6. 575,4, 856,1 clarorum 854, 4 claros 577, 5 clarum 217, 9. 398, 2. 563, 7
clarus 336, 4. 354, 9. 501, 2. 648, 3. 655, 7. 764, 2. 858,

circumspectemus 862, 7
circumtonuit 658. 8

7
classelll,4. 276,5. 298, 10. 522, 6 elassem 655, classes 877, 12 classico 431 , 1
classis 66,

circumvagus 434,
circumveniiint 888, 2 circumvolat 12, 5. 618, circumvolitas 744, 5 cistam 807, 13 cital41,4. 217,9. 506,7
citaret 530, 7 cithara 61, 4.

91,4. 121, 4.

clathros 914, claude 281, 5 clatidens 434, 10

codum non animum mutaut

779,2
5.

190,5. 258,3
citlianp 194,1. 241,6. 290. 1. 308, 6. 618, 11. 738, 9.

claudere 166, 6. 608, 12 Claudi 563, 4. 783, 4

1
1 1

615,

coemens 518, eoemptas 661,

coemptos
1

cocmptis 161, 2
14,

740,8
citharas 648, 10 citharredus 903, 4 citius 59, 4. 593, 7. 685, 5. 855, 2 cito 902, 6 citra mare 718, 5 citra 514, 5. 604, citrca 361, 4 crtum 488, 2

632, 4.

l.iin vocat. 770, Claudisc 382, 11 Claudius 417,9. 742,2 claudo, nomen. 249, claudmn 808, 7

cmia
6

579, 3. 700, 12. 701, 17. 713, 2. .751, 3. 880, 2. 90.5,

claves651,7. 824,3
clavibus 209, clavos 132, 6. 333, 5 clausa 542, 4 clausas 269, 10

ccsna dubia 632, ccena brevis 789, 6

ccrnabat794,8

citusl40,9. 894, 14

284,3.
794, 3

C12,6.

civem 684,
civesll,
1.

13.

573,7, 12. 729,

S, bis. 913,

ccenacula 733, 2 cccnse 354, 7. 699, 2. ccenam 706, 4. 765, 2, 13 cccnamus 716, 3 clausit 421,6 claustra 298, 6. 787, 6. 854, 9 ccenant 565, 6. 566, 3. 840,4 coenantes 557, 5. 714, 8 clausus 708, 4 clavum 560, 4. 572, 5. 573, 1. ccenantibus 715, 3 coenare 551, 12. 748, 704,4

5 3

55 2 1 9 3 3 9 6 2

716 7 1 5 88 6

3 21

VOCABULORUM OMNIUM.
coeanrora 675, .;. eoenas, rerb. 763,
8'.".',

C57

coli 270, 1

CoKs

.'08,

4
-'

ccenat ?,>;;, 1. 8t>?, 9 Coenatns 608, 7

colit 133,

comessabere 363. comica res 879, 12 comicus (>9o, 8

comisll7.
8.
2.

coenem

660,

etcnes 813, 5

coenuS09,4, 711,9
coeno, iioiiu n, 706, i creperis t>7>;>, 2. 825, .1 oteperunt 540, 1. 588, 14

colla 195, 8. 710, 10 collata 259, 10 collatis873, 3 coll.iudcm 575, 16 collc 860, 11

552,4.

605,4.

606, 9. 609, 4. 720, 7. 865,

comitem 138,8.
comites
52, 7.

811. 10

collecta 740, 8. 775,3. 858, 1 cojpi 597, ;; collcctos 793, 2 coepit 595,7. 97,5. 739, 9. ciillcctus 547,9 794,1. 038, li). ;i.k>, 8. 845, colltea 574, 1 4. 858, 10. 874, 11. 891, 6 colleeam 826, 10 coerceat 164, 9 collegia 516, 1 coercesM, .>. 232,3. 543, collegissc 3, 1 coercct 229, 1. 53T,6. 586, collegit 777,9 i. j eolles 85, 3. 410, 0. 497, 1. coercuif898, 11 7 13, 1 ctetus 248, collibuisset 550, cogas 852,3 collibns 385, 3. 471, 10 cogat 7 >,, 1 collige617, 13. 8ll, 1 COgemus556, colligis 780, 1 cogere 255,3. 530,4. 775,2 culli!<it 677, 10. 887,8 eogeris 512, 2 oollnus 65, 2 cogcs 801, 11 collisa ?.k>, 2 COget 91 .'. 2 colloSol, 6. 436,9. 662,6 <'0!,'i 736, ti. collocare 493, 10 824, 8. cogimur 162, 1 colludere 887, 7 COgit29Q, 9. 308,3. 573, 10. collimi 319, 10. 387,7. 798, 770, 2. 14 CQgit pro colligit 910, 1 collyria 559,7 COgital 710, 5. ;,:;.,, 5. coloni 206, 5 1 ogitet 191, .' colono 171, cognata 665, 4. 698, 11 colonum 635,
.

220.8. 295,9. 100,8. 409.1. 557,6. 583. 63", 6 16. comiti 768. 2

commcmlare 892. commendat 809, 7. commendes 815.4

855,

,,

'.'

corrHnendet 793. commiiiuas 509, 10 coiuminxit 538, 5 commiserit 899. commisisse 888, commisit 17. 1. 416, 10 cominissa 538. 10. 551, 10. 814, 12. 890.9 commissi 400. 3 counnissum .318, 7. 812, 8 coinmista 603, comniittenda 832.6 coiumittere 111.7. 3?3. 4
1

commitlcs 708, 12
committis scense 882, 11

commnda
1.

720. 7. 789, 8. 828, 860, 13. 888, 3 comniodet 727, 12. commodis 321, commodius 578. 7. 633. cominoijiis 394,1. 770,9. 852,
2.

cuguati

59:1, 10 cognatis 643, 14

colonus 131, 2. 616,7 Coloplion 776. 3

11

895,5

cognatorum 865,

cognatos, 513, 3. 669,3 COgnitor 685, 8

cognomen
6.

553, 2. 6

">, V. 6-1 1,

785,3

color 57, 5. 154. 4. 404, 4. 414,4. 470.10. 489,7.618, 8. 805, 2 colore 163, 2. 168, colorcs 270, 4. 755.11. 799,
1.

commorit 617, commotse mentis665, 2 commotus 657, 2 coiumune 212, 4. ^87, 2

comniuui536,
2
10. 696,5. 844,

c-ojrnoiiiino

863,3 cognoscere 852, 4

rojcor 197, 5

879,9
1.

comnumia
714, 1

824, 4.
1.

883, 3.

colpri 893, 9 colbribus 595,

comnrunibus 774, 7
ct>inmuniter482,

coJKBreduHi 691, 9
cohaires 687, 6

colubrze

5'.'0,

comoedia 544,
1.

2.

7.36,8 548, 8. 602,

cohibebor 236, 1 cohibent lOo, 2, 266,

coliibentia 854, 9 coliibentis 390, 1

colubios 72, 1 coInnrba,433, 6

3.

816,4. 880,4. 897,5.

imparat 433,8.

cobiberc 306,
coliibet 7, 2

672, columbain 379, columbas 140, cohunbi 772. 1 columbino 677, 10 columbis 9, 6
8.

comparet 514, 10. 835,6 comparis 1G7, 2

compede

126, 6. 407, 8. 441,

cohors

19. 3.

232, C. 48ii

743. 2

culuincn 219. 6 columniE 905, 3 columnam 152.2

2. 742. 3 rompedibiis 802, 1 compellaus 584, compeliar 762, 12 compellarer 667,

cohqrtes 261, coliortcm 583, 1*

cohorti 769. 5 coliortis 237 . 2
oil>;it

columnas

225,
1

colunt 828.

coma66,4. 322
coini 373.
7.

compensel 536, 14 cnmperit 828, 10 compescanl ?;;i, 8

1
.

891,5
1
:i

comam23,

4.

391, 193,8.
1

404, 3 361.4.

compesce
2

70, 2.

237, 7. 741.

Cois 527,
oit
7-15,

469, 15 coinas 882*6. 810,

Colchi 389,
< lolchica 199, Ct>!clncis410, 2. 490,6 Colchis 486, 6

combibeig^ 1 u, 2 comedenila 761,

comedunt 795, comes 109. 7. 334.

Colchos r. Iolchos Colclms 237, 1. 882, 4

coleudi 495, 9

10. 3. 556. 4. 577, 16. 701, 6. 712.9. 807. 11. 869 1

compescerr 719, 11 compesceret 589, 3 compescet 864, 9 compescit 206, 2 compilasse 515,7 423, compilent 512, 8
compit.i 641, 6. 665,5. 728-, 9 l.
693,

conies extejior 683, 14

compiere 831,
2

4.

891,

1164 7 15 7 1

81 37 8 3 3 2 7 1 16

3 53 12 86

658
complesti 454,

INDEX
condiderit 620, 8, 10 comhlit 1, 1. 214,3. condis 744,
ciiulisc.it 245, 3
3.

consisterc 511,5. 592,8

complexna561, complures 612, 1

163,6 consistimiis597, 7
consistit 680, 9

compoue
545,
'

316,

coniponere 356,
I.
'.'.
i

51), 1. 618, u. 559, 6. 736,6. 85!.

i,

condisce 408, condil 432,5 condit qnisque diem,

385, 3

consociare L60, consolor 581, 6

consorti
ra

:'

&c. conspeatus

838, 9 893. 1

,. 6. 862, i. 828, 6. 863, 8 comportatis 74Q, 5 coinportet 648, 10 oompos. ;(7li, 11 composita 40, 4

ia cjynjjoao

caudrta in,
12

%.

552,

3. 842,

conspexciit 75-', 6 conspexit 764, l

conspicitin 284,
2.

componunt

795,9

conditi 455,
C
litio

conspicuum 311, 5
729.
I

719, 15.

eo,np"M'is
649, 5

!'.(!,

J.

.iii.5,

11.

conditione 8-i !, ci nditionibus 4, condilo 499, 4 conditor 907, 6

7.

269, 1

compositum
composltua
conipos'
i

BS7, 2. 583, 11

conditum,
17

penitlt. Itmga, 719,

cfeSs ll.

613, 9

compressis 555, 9

cqmptj 72", comptos lo

1
i,

conditum, pinult. breri, 81, conditus 567, 7 coinlo 725. 6

condolai.t 512, 10 condui at 890, 4 conducere 731, conducti 910, 16 conductis 518, l conducto 733, conductum 705, 4 condunt 828, 6 couei 617, 3. 770,3. 837,6 confecta 854, 8 conferbuit 524, 8 contestiin 781, confice 594, l conlidens 582, 6 confundet 74, confusa 840, confusum 679, COilfusus 588, 14. 891, 11 congesta 508, 12 coiiirestis 511, 13 CODJUge 256, 5. 267, 4. 8-13, 1 conjugibus 382, 6. 401,7 eonjngis ti, l. 231, 1. 371, 3 conjiuat 909, conjurata, 63, 5. conjux 335, I. 685, 1. 707, 5 connectere 861, 14 conopeum 462, 6 conor 726, 5 COUScia 529, 7. 708, 5 conscientia 446, 7 conscio 278, 7 conscire 729, 11 conscripti 900, 8 consecrat 597, consentire 814, 7 consentit 222, conscnuit 268, 3 conservus 687, l. 709,

conspuet 685, 11 constaater P03, 6 coustanti .'81, 1, constanlia 478, 5 constantior 171,9, 705. constare 788, 3 constat 678, 7 constet sibi 88S, 1
constitoiint 58, 4 constitit 445, constrictos 572. 3 construetiis 510, constnixerit 648, 2

compuleril 96,

conamur

27. 3

Concainim 261, concedaa 587, 18 concedere 555, 11.

668,5. 866,2 concedes 761,3 concedi 901, n
^

consiiens

pro

consueveii

585,3
coiistietudo 534, 2 consul 403, consuiaris 215,
."> I

556,

2.

conceditui 749, 8 concentnm 789, 2 coucessa 554i 1 concesserat 108, 6 concessere 905, 3 couclia 532, coneha> 674, 1 conchis 179, 1 conchylia 435, 3. 631,
3.

consule, nnm. 146, 1. 286, 6. 307,4. 324,5. 473,3. 521, -7 consule, rerb. 655, 6, consulenti 149, consulere 655, consulis, niim. 352, 4
consulis, verb. 805, 1 consulit 698, 2. 798, 5 cousulta 799, 4

3. 674,

716,3
l

roncidit 310, 3

concidunt 52,

concilietiir 890,

concmes 36,9,

concilio 340, 5. 383, v ;. 370, 5 cuncinna 776, 2 concinniur 836, 9 coiiriiiinis 535, 6. 603, 3
l

concjpitur 199, concita 3oa, 2 concitet 138, 4

conclave 702, concluderc 518, 3

conclusaa 516, 8 cor.clnsns 551, 2 concordia discors

consulti861, 15 consultis liiio, 10 cxmsiilto 601, 6 consultor 506, 9 cansultiis 127, 3. 507,7 consultus juris 904, 11 consumere 677, 2. 738, 4 consnraei ct 633, consumet 594, consiimimus 863, 10 contagia 486, 9. 781, 6 contaminato 139, contemnas 737, 1 conteninat 550, 8. 728, 10 contcmnere, infinit. 511,
.">

8.

710,3
coiiteinnere, fnlur. 610, 1

78'.',

concredere 697,7 concubitu 908, 1 concnpiveris MO, concurrant 5?4, 4

concurrit 850, 4 concuiritiu'506, 6

contemni 792, 2 contemplere 526,

contempleris 353, 7. conteniplor51l, 10
conteniptis 610, 8 contempto 443, 2 conteniptuiu 685, 6 contendat 240, 8. 798, 14 contendere 595, 7. 726, 14. 773, 11. 811, 8 conteiulit 486,5 contenta 476, 8 contento 532, 3 contento fuiie 705,

consjdere 586,5 consili 264, 9

consilia 469, 11, 12, consiliantibus 251. 0. 192, 6. 578, 6.

concursus 599, concnssa, 667, 3

concute 534,
concntitur 129, 2 condere 43, 2 cotidrret 704, 5 condes 91 i 5
,

coiisiliis

412,

5
coiibilio 72,

consilium 262,
13. 555, 5. 726, 10

1. 327, 4. 417, 640, 4. 663, 9.

eondet 754, 5

31 9 1 34

1 7

6 1

4 9 77

VOCABULORUM OMNIUM.
convivia 27, 10. 751,5. 859, coiruii-t 750, 9 conteutp pQplite 711,3 corrumpam 597, 2 14 conlentus 506i 515, i. 3 corrupia 521. is. .>??. 10. ooy. 6. 610,3. convivis 630*6 corruptius conviviprum 468, 1 6 !. 10
'.'.
i

(v>)

l,

ii

conticuit 612, cnntijit 603, 1. 848, 16

l.l

Coo

67

l.

corruptorem 708, 8
corruptus 624, 5
501, 12. ?no, 2. 817, 9.

.">.

681, 10, 710,

cooperto 619, 3
copia
73, 2. 211, 2. 501, 14. 627, 2, 783, 7. 793, 1. 866, 6
I

continente 227,, 6 continet 736, 3 contingat ? u, 4

continjfere 649, 5, 8. 681, 909,
i.

coiroptusjtiiiex r.'2, 4 cortice 290, 13. 554, 8

l'ol ticrlll 2116,

copiam 35 copfas 117,

Corvino 325,.6 Corvinus 603, 9

l.i

corvorum

590, 2

continget 876, 13
contirigis 698,3 coritingit 795, ?. coritingurit 803, 80fi 5

copuia 59, 2 coquat 889, 4 coquite 927, 1 coquitur 718, <i

rortill.a. 657,6. 880,9 corain 273, 7, C\.c. Corano (ii>7, 9. 688, 5

contiuuat 702,
continuiMii :>i :>, 6 continui inonles 796, 5 contiuuit 134, 9 continoo 528, 8. 573, 2. 577, 14. 652, 6. 716,5 contra. adv. 520; 5. 533, 3,
et ulibi

corde 93,2 cordi est ?:">, 2 Corintln 29, 1 Corintliuin 806, 5

Corinthus 819,
1

corvos799, 11. corusco 128, l % corvura 346. 2. 687, 8 corvus 807, 9 Corj liantes 08,3 Corycio 679, 3 costnm 244, 4 coto 183, :>
cothurni 879, 3 cotliurnis 564, 9

cothurno 149,

3.

897,4

COntra,

;>ra;>.

264,

1.

1 1

i.

.">,

corio 689, lo

Cotillus, r. Curtillus jotis 899, 10

Colisonis287, 6 rorna 629, 5. 796,9 Cotvtlia 492,4 l. 313, 3. 750, cornibus 302, 1 Cons 171, 8 cornicis 415, 2 861, 8 cornirula 74-1, 3 Cragi ;;?, 1 i-ontrachc 636, 2 Crantore 735, coruix 315, 5. 346, 7 contractum 708, 6 cras 33, 4. 39, 6, et aliln cornu, i. e. vasculo 029, 9 contractus 761, 2 SWpillS cornu 73, 4. 78, 3. 234, 1. ronti.ilies 19Q, 10 cniitraria 519, 8 501, 12. 517,12. 564; 3. crassa 532, 2 crassa Mmerva 621, 5 contraxit t?j, 617, 14 corna, pro copia, plcno 783, ciasse 837, contrectatys 825, 3 crassi 6??,. 7 contremiiit 19.">. i cornua 327, 6. 319, 4. 350, Crassi, pntpr. 267, 4 qontristat 509, 3 crasso aere 853, 6 12. cOnfuderit :i?:>, 1. 708, 5 454, 10. 486,7 crassum ungueVtam 905, 5 cnntudit 275, 6. 705, 2. 828, cornuum 150, 2 corona 32, 4. 499, 1. 891, 10 crastina 393, 1 8 eratera? 317, 5. 680,7 coroiuv 1 1.5, 2. 317, 10 conluleiini 561, 8 coronae, i. e, cojtus 813, 10. Craterum 652, 7 cOntiilerit 563j ? eratibus 431, 10 906, 1 cpnturaeliae ki'.', 12 coronani 74, 6. 101, 3. 606, Cratino 818, t cbrituridet 452, 6 .">. Cratitnis 544, 1 conveniat 74 j, 2 862,9 coronantrm 331, 8 creandis 759, 1 > convenieuter 772, 8. creantur 3T8, 11 convcnicntia 88,2, 6- 90, 10 coronari 728, 10 cotivenict 7?4, 15. 892, 9. cororias 179, 2. 30.5,9. 662,6 crebris '.1 2 crebro 725, 1 coronatus 175, 2 convenisse 834, l ciedairt 489, 13. 769, 2 cnnvenit 583, 1. 079,6. 718, coronet 814, 6 coronis 405, 5 credaS 398, (>. 631, 1. 634, 6 810,2. 839, eorpora 417, 2 12. 797, 8. conveninrit 257, 7 coiivcntn 58.!, 1 corpore 142, 2. 156, 8. 259, conversa 483, 1. 805,5 8. 381, 11. 522, 2. 533, 10. credat 568,7. 708,10 ronversis 887, 1-1 573, 13. 668, 10. 708, 12. crede mihi 701, 6 crede 165, 5. 350, 3. 585, 4. ronverso 300, 8 740, 3, 762, 9. 768, 7 645, 7. 613, 8. ccmvertere 461, 8 corpori 436, 3 618, 1. 6 .'i,6. 747,7. 771,4 converteret 8-19, 4 corporibus 270, 3 ronvicia 557, 8. 584, 4 corpons502 r 4. 526,1. 826, credebat 616, 3. 865,4 rnili ti'519, 3. 728, 8. 165, convictor 574, 8 6 convictore 552, 10 2. 851, 1 corpus 130, 3. 4-15. 3. 512, conviva 107, 5. 471, 4. 515, 10. 529,2. iil4,:>. 632,'t, crederem 182, l 5. 611, 2. 635,6. 676, 1. 8. 634, 9. 712, 3. 727, 3. crederet 576, 7 crcdi 902, 10 699, 5. 720, 7. 748, 1. 785, 746,6. 842,13 ci edibile 596, 9 corrector 842. crediderim 198, 5. 735, 5 couvivs 717, 6. 8r!0, 4 correctos 794, 11 crediderit 814, convivam 702, 4. 706, 8. 713, correptus 662, credidimus 260, 4 corrie911,7 credidit 270, 10. couvivas 566, 347, C. corrigere 96, 6 couvivatoris 720. 447,9. 647,6 corripuit 19, 3
tt ttlihi

contracta 243,
6.

41 4 91

71 1 42 11

11

SGO

INDEX
culnllis
ciiiii,

credis7?8,2. 733,13. 755,1. cruentum 12, 10 788,7. 818.1. 866, 19 cruenttis 683, i. crumcna 747,5 eredit 836, 2. 399, 2 credite 230, 1. 8118.7. 873,6 cruor 138.3. 457, 7. 588, 11 creditor 614, cruore 153, 8. 199,2. 490,3. creditur 67'.', 9. 84.., 3 191, 7 credituin K>, 3. 05,6 cruoremhi.l, !l credo 633, 1. 647, 3. 690, 4. cruoribus 148, cruori* 914, 12 708, 13 Credllla48,2. 365,2. 483,7 crura 23, 3. 441,2 crure 527, 2. 08, 5 credulum 282, 9 cnirihus 236,2. 529,8. 535, credulus 24, 1 cremato 381, 3 crus525,5. 526,3. 572,? crematos 494, 10 crnstis 732, Creontis 149, 6 crustula 50S, 5. 677, 1 crepante 485, 4 erepat 76, 643, 2. 766, 10 cubans 702,3. onl>antis72, 7 7. crepent 891, 666,4 cubat 593, 1. 860,11 crcpidas.Ml, 11 " cubet 440,4. 170,5 ore puit 222, cubili422, crcscaiu 350, 5 cubilia 171,2. 484,4. 539, 3 crescent 6^6, S crescentem 311, 3. 390, 8. cubilibus 450,5 cubit;d 662, 5 690, 15
.'.

U9,

6.
ti

9H,

'

prapoi,
ro,
>'.

adv.freqwnouiii

tisstme occurrii

cum
5

<.

opihns
356,

683, 5

ouin paoe delab.

cuin quo
17... t

fliini.

seiuel 417,5 Cunias 792, 6 cuineram 762, 8 ciimoris 510, 10 curainum 820, cuncta 151,3. 240,3. 393.3.
103,

oum

2.

-106,

5.

681, 7.

762, 12.
11

671, 6. 776. 4.

781,3 cnnctantem 383,

cunctetur 528, 12
eiuicti :;:r.
1.

cunctos 503,

1.

552,

ctinctiini611, y

ounoos

132, 6 einini.Vji, (,
;,iii,
'.'6,

i-rescere 840, 1 crcscit 54, 4. 156,5.

5.

culiito 103, 2.

686,

oiiniiuni 524, 7

183,4,
73.'..;.

331,4.

470,8.

cubitum 676, cucullum 58). 6

cui 11,9. qventer
ciu,
>'.

ouuiius

3
2.

cunqiie
et

32,6.
2.

39,7.
124.

863,3
cresctint
31.', 11.

23,

1,

aUbifre_

339,3

67, 2. 687, 3

104,

Cressa 136, 7. 289, 9 ereta470, 10 creta 661, 2

e. ttlicni

535, 2.

910,

11

Cupennius, r. Cupienuius ctiperem 851, 11

596, 8 Cllpiat573, 4. 753,5 ciipide 839, 6 capidine 315, 3 ciipidiuc ralso decepta pars 5! 1,4 cupidine misero fervct 7?7, cttpidinem 167, 9 Cnpidinem lentum 413, 3 cupidinibus 528, 1. 710.3 Cupidiuis 337, 12. 492, 5

Cretam

464, 3
100, 2
5.

cuicunque 812, cuidam 522, 4

cuilibet 757. .1. 056,8 eui volet 757, 4 cuiquam 547, 13. 550, 13 cnique 596, 7. 659,6. 699,4. 775, 3. 900, 10 cnivis 806, 5

cupiam

< '.rotcn 348, 2

Creticum

crevere 422,

891,14

erevit 380, 6. 381, 1. 672, 3 crimina 536, 5. 815, 8 crimine 665, 2. 895, 10 criminibus 283, criminosis 67, 2 criuc 124, 2. 197, 2 crinem 306, crines65, 2. 232,4. 264,6. -105, 7. 400, 6. 389, 2. 445, 6 erinibus 74, 7. 169,4

Cujus49,3.

166,5.

471,9.

629, 7. 764, 9 cttjusque 887, culices 558, 2 ctilinae 689, 13 culiuam 561, 2. 566, culnio tYM, 1 eulpa 27, 5. 336. 8. 457,
69'.',

eupidinum

79,

1.

'M'f.','>

2.

Crispe Sallusti

1.55,

7.

729,11.

815,7

cupido, substioit. 12, 5. iai, 1. 216,1. 816,10 cupido, adject. 617,6 cupidos 307, 2 cnpidnni 614, 8. 633, 9.
866, 16 cupidlis 7S8, 1. 887,13 cupiena 700, 12. 702, 1. 706, 1 753, 5. 858, 10
.

Crispini 515, 6. 707, 4

Crispinum 543,6 Crispinus 516,3

.-ritici 8"3. 2 croco 079, 3 crocodili 171, 1 crocum 837, * Crcesi 776, 2 eruce53V*,9. 707, 6. eruciaveiil 519, 6 crucierfilO, 9 ruda 295, 8 i-ruifcp bovi? crndeles 808, 7
(

cuipabit 911, 15 oulpa- fiiga 875, 9 culpa277, 1. 348,6.

771,
1

379,7.

799, 1

384, 10. 895,15 culpante 212, 7. 551,8 cnlpantnr 639, cnlpari384, 6. 547, 3 eulpas 397, .1. 422, i rulpatur 518, S

culpam

Cupiennius 521, 6
cttpiejitiiim Sll,
11

cupiet 801,

1.

863, 11

cupimus
.'i
|

535, 12
1

io

>92,
.',

cupis.V
914,
111
1

13.

866, 8

culta 781, 5

Ciipit568,7i

740,6.

875,7.
635,

crudelior719,
crudelis ^04,

crudi758, 6 crudis 563, 2 cruenta 183, 3 cruenta? 216, 7

Ciin>ntis658, 8 crucito v06, C.

76 1, <J culti495, 3 0tlltis417,7 eultorl.V, 1. B82, cultro 593, 7 cnltn 864, 10 oiilium 669, 10
<

tiltello

cuppa potare niagistra

i

cupressi 39, 4

oiilttiiit.m, 6.

815,14
2.
1

cultnrs 727, 12

8U, 9

culhisS7, 2. 41. 400,7. 630,3.

cupress \ cupresius 208, ipressu 74,9 eupressus 387, >> cupressus act. jilur. 15, B 1. :>. 1. "., u,0is; cui aliUfrcqucnter
1 .

1 8 1

5 1 9

VOCABULORUM OMNIUM.
e. ut, vcl propter quod cursu500,2. 689, 11. Cl.\ 770,7 909,8 cura carcntis 895, 9 curaum 878, e cura,nom.55,4. 62,1. 182,4. rurMis 26,6. 107, 4

661

tur,

)".

8.

Da 320,
9,

5,6,

fcts.

713, 5. 800,
812, 2

bi

243, 8. 3U, 3. 681, li). 68 i, 6. ??5, .;. ?ur, 2. 844, l. 902, CUra, l-rrfi. 677, 2 curabis 316, 2. 883, 8

217, 691,

2.

curtabit 619, 19
curtae 359,
i

li.i.

6.

I.

curtatus 753,5 CurtiUus718, 10 curtis 59& 3 curto mulo 378,

587,5. dat>imus3ri, 1 dabis 553, 5. 760, 2

dabit 11,
688, 7.
9.

daliat 289,3.

c.ir.v

erat671,6
40, 10.
57Sj

cura>38, 13.
7.
8.

curva 352, 7 curv.i' 42, 1

curvantis 126,

.i88,-l. 745,1 464, 11. 573,5. 677, 681,2. 71% B. 738,9. 747.6. 749,9. 851,3 curanda cute 738, 6

39, 7. 687, 9. 737, 3. 11??, 2 8. U7C, 13 dabunt370, j Daci287, 6 Dacis 698, l

dabitur 683,

curam

curvat 295, 5 curvalos 371, 7 curvel 676,

I

Dacusl31,5. 237,2. 276,4

Daedaiea 366, 2

Dadaleo 236,
Daedalus
19,
l

cttrvi.s

452,

6
>o, l

curvo383, 14. 466,11. 859,2 cm antcm 746, 5 eurule 737,3 curare peUiculam 685,8 CHspide387,4. 611,10 curare 217, 6. 573, 10. 833, custodc 111,5. 422,8. 802,
curandj 739,
o
887, 9 custodem 309, 6.
1.

Dalmatico

Dama,

propr. C91, 3. 707, 13

daina' 10,2

Dama?, propr. 573, 11. 681, Damalin 138, curaricr 866, 11 Damaiis 137, 3. 138,0 854, 9 ci.raiinn 411, 6. custodes 135, 6. 410, 4. 526, Damasippe 640, 3. 669, 11 744,10 curas, mmen, 33, 3. 9. 193, 2. 546, 5 Damasippj 644, 4 DamasippusiHl, 3 215, 6. 305, 6. custodia 726, 8 287, 5. danma38l, 9. 392,9 3*7, 3. 434, 2. 527, 10. eustodiet 617, 2 7-10, 4. damnabis 665, 3 778, 9. 793, 6. custodis, iiniii. 554, 6 eustodis, verb. 649, 18. 651, damnati 617, 1 87. 8 816, 13. curas, verbuin, 355, 6. 738, 11 damnatuni 252, 4 cnstodit 342, 6 damnatus 208, 1 15. 797,6. 814,2
cur.it 179, 3.

203, 4.

270, 7.

custos55,3.
1.

223,3.
2.

508,4. 880,9. 899,3 curata 632, t. 7-17, 9 curatoris 733, 13 curem 875, 13 cures 728,7. 781,7. 803,5 cufet 385, 2. 502, 11. 8i 8,
,10 curia 268, cini.i- i r>, 5

383i

693, 6.

266,2. itamnis 767, 3. darnno 523,1.

808, 3 633,7
3.

Curiis730,3
curiosus 404, 8
curis 89, ?. t urium 13,
861, 11.
:

865,11
725,5.

curol45,

1.

CM),6.

curras 112,5 cun.it 0.'!, 1. 660,1 currebal 531,3. 665,6 curfcns 14*;, 6 currentc 292, 5. 874, 12 currentia 748, I cnrrere 515,6. 591, I. 599, 507. 6 2. curreret 651, 8 curres ?.,'.', .; curriculo 2, 2 curris 728, 5 currit 168. 3 eurro.56, 2. 91, 1. 280, ?.
497, 3. 572, 3. 796.7. 84?, 3 eiirrum 128, 3 currimt 508, 10. 519, 8. 779, 373,
1.

726,3. 893,11 cute 73s, 6. 809, 7 cute bcne cmata 747, 9 cuteni 108, 6. 914, 12 cyatnis 821, l cyatho 510, 12. 579,4 cyathos287, 1. 321,3 cvathura 114,3 Cycladas 62, 3. 352, 10 cyqhciis 884, 2 C\ clopa 564, 8. 864, 10 C\ elope 885, 6 Cvelopum 21, 2 Cj donin 400, 9 cygni 374, 9
.

damr.osa 280, 810,1

811,

1.

damnose 716, 10 dainiium 2?0, 4. 667,8. 774,

1.

800,4
5.;n, 2.

damus
1

851,8. 874,1

>anaen 309,

Daoai 207, 5. 296, danda <>46, ? dandns 887,

<lant 109, 3. dante 805, l

508, 5

dantis 85.

,,

Dnmtbium dapem 1??,

dapes 241,

8 423,2
5
435. 2.
438, 5.

cvjrnum 368,9 Cyllenea j?;;, ?

4.

cymba
6.

162, t
4,

Cynaitc 362,
,89,
1

414,9.

Cynaram 41 1,8 Cviucum yoi,8

Cyntbiae 352, 8

460,1. 702J U 890,7 dapibus 124, 3. 139,3. 699,4 762, dapis376, 8. 446, 11. 493,8. 701, 2. 807, 10 Dardante 63, 8 Dardanas 387, 3 darem, i. 127,4, 196,6.
299, 1.
?17, 3. 681 >. 3.
31.4,

Cyntbium
C\|)n
I

86.
1

2.

15,

552, 9.

478, 3. 646, 10.

Cypna4>8
!) |>:i."

751,10
,3,
t'.:',5.

Cypron
i

.58,3 116. l

dare
il

ircbn 681, i
linti
i',n

iri

l i.

yprum

80,8.
l .'<?
,

313,

d u

912, o
l

C.yri, propr. 125,

daie ludnm amori 299,

Cyri, reg.

darem
d;'s

421. l
11.

3 citrrus64, 1. 463,2. 514,1-2 curaitant l'~>6, 4 urMtat 701, 20

Cvro, reg. 355, 7 Cyrum 74,4 Cyrus, propr. 125, 6

C.ytlierca 20, 5

dacet 140,
633, 5.
1.

523, 666, 3.

760, 2.
749, 6

841,7. dat 513,

867,5
5.

Cythereee 300,

data 58,

571, 5. B95, 13

8 1 25

7 8

14 1

27

1 3 41

662
date 457,2. 807,7 dati7S4, l
<latis

INDEX
495,3.

500,9. decenter 880, 3 decentos 21, 1. 549,9

di
('

dederit

.>,(,.
|

iled.-i iiut

275, 3. 411,

centius

;,7i.f>

deceptus ..2-]. 2. 815, 7 decerpens 13 dedisset bi2, .. i, 288, .. dedit 91. 1. 119. 1. datur48ft II. 553,9. 727,4. decerpcre 523. 3 219, 1. decerptae ..,1. 557, 12. X, 6. 521. II. 868,1 daturas589, 1 decertantem 1?, 3 522, 2. 568, 5. 597,5. 626, decet 21, 4,6. 5. 700. 12. daturoa 281, ii,7. 397, 798, 10. 361.
i

iv,7. 26, I. 869, datis vadibus 507, l ikno 262, i. 874,11

decepta 511, 4

dcrrpimn

625, 3
.
1

dedi 489. 5 dedictjtum 118,1 dediret 99, 1 rredisses 552, 2

datum

datuiiis 366, 3. 7. 867, 2 (latus 84, 1

500,

51

698,

127,5. 811, 10
12.

173,

1.

,33,...

deciderint iin, 3

10. 879,6. 901, dedit picnas5. 1, 2 deditus ('.-I, 11

Dauni 117, 6 Daunia 90, 2

Daunise 153,
6.

decidimus 392,
deridit 522,
5S9,
10.
1.

111 dedpcet 155,2 788,16. 831, deducaro 507, 5.

5-.'?,

913., 7

Daunus Davoct
1

360,
.
.

>a\ nni 7(1?,

Davos

690, 8. 793, 2, /1. 711.6. 881, 13. 893* 10

3.

decidunt 189,7 (,15, decies498, 4. 532,2. 660,3, deducis in actus B83, 6. 893, 12. 904, 7 deducit 563, ?. ;;;u, 9 Decid 571,'i dedurta 551, 12
">.
I

dodueere 655, dcduci 11.',

de passim de die 17 2,
507, 3.
71,7,3

peneue Imc decipltur

lnre media 789, S. noctcmcdiadCO, 4. 7.2,1.

deripiniur 875, 3 decipit 820, 5 20:!, 3 ilccipiunl 5.', 1. 5 decisa negotia 7. decisis pennis
.'..">, 1

4,

14

deiiurte 174, 2 dedr.cti 894. 4 deductus, 378, 1 deilc.rnni 17 -2, 2 dednxisse 361, 2

dedu\it 740,3
deerit 633, 9 deero 597, 1. 615,

de

narratur 511, declamas 7 2 declinat 25, ? 12 ilrclive 353,7 de tenero unjiui 78, 2 decoloravere 153, 7 dea473, 11 decoqueretur 619, 9 dea 640,3 ,3. (lccorl91, 6. 887,5 deba. 5, debeas 37 9, 8 deeora 525, 11. 799, decorse.41,3. 384,7 dcbr.itgOO, d decoram 116, 2 debebat 595, 2 decorare 213, 4 debellata 77, l decoi -ritJSS, 6 (iebeniur877, 11 (lecorat 755, 7. 760, 4 uebemus 534, 9 decoreht 165, 2 nebeut 562. 2 derori 215, debentia 776, decoris, mtject. 700, 15 debeutibusl.u, 7 dccoro565, 7 debes 16, 4. 61,7. 745,1
te rabula

deest 755, dVfi cere 579, 6

'

defewlam
1]'.

57". 6

9 defendat 690, 5 defende 389, defenikns 623, defeudente 601, 4 defendere 532, 1. 685,4. 911,
cii.las 5.52,

11

debet 832, 1 debetnr 577,

debilitat 47, 3

debita 112,1.
debitae. 347, 10 debito 135. 5

173,

C.

defcndis 705, 12 defendit 71, 5. 382,13. 551. 3 defensor 684, 13 decorum 121, 2. 234, 1. 246, defer 783, 1 9. 132, 7. 588, 7. 762, 5. (leferar 855, 9 de.ie.rens 155, 836, 8 deferor 726, decorns 369, 9. 502, 1 deficient 651, 14 decrescentja 591, defieiente 747, 5 decreta 498,1
deficit.779,.5

deruere 789, 3 debitor 538, decnit 805, 2 decantara 730, 3 deeantes 125, 3 decurrens344, 2. 566, drrcal 3,Vi. 5, 758,7. 80*2. 4
91
II

deficiunl 614, 9. 795, 6. 875,

5. 616,

5
defiuj;it, c. ditfiiifrit
ilefixis oculis 75S,
7

!,

2
8.
S<i5,
.">

decebit 678,

decede

871. 3
12

decedentia 752, 3

decedere 866, decedet o?7,?

decedit 243,
7

(lecnrrere 353, 2. 7C5, 15 decus 2, 1. 12-1, 5. 219, 6. 311.6. .340, -t. .589,3. 413, 7. 500, 10. 14, 7. 195, 2. 648, 1. 807, 1. 898,4 decntil '1,7.9 dedal 549, 2
-1

defliiat 111,

1.

519,11.

739,

11
(icHnit 51, 11.

533,7

defluxit 844, 8 defodiet 754, 5

decedunt

decem

135, 3 172, 5. 363. 1. 3,71,3. 531,5.

i,13, 1.

811,5
7

dedecet 145, 2 dedecorant379,7. 855,7 dedecori .> 2

.

deformat, 0. denormat defbrmjs 474, 9

defossa 509, 9 dcfrieuit 600, 2 defuisse 117, 9 (lclinicla 8.9, 8 (lefc.ncHim 551, 7. 512. 5 (lefunilci e 629, 6

December 467,
Decembres 317, Decembri 753;
rlcceir.prdis

dedecorum
826,9

279,

a
l

dedecuit 196, 5

.1.',

dccens 76,3. 3.63,8. riederinl 16, 7"5 5 decent 308,6. 763,10. 88J,5 di deris 393,

dedecus549, 2. 655,7 dederant 717, 111,4. dederim 548, 2. 600, 5

2

dcfaso 385', 8 degcre 121, 4 deget 556, 12

3 4 1 9 3 53 8
1
1

83 5 15

11 5 2 7 1 5 1 4

4 397

VOCABULORUM OMNIUM.
dc' inc !86,
!.

CGS

ta

5S9, 7.

568,

H,">,

5
i

Dei
d

898, IS
(,

dcmeret 280, demersa SIO, 5 demctorct 524,5

612, 4. Demotni.s 611,
lli
-i.i-

deponent 138, 2 deponere 509,

depoiimilur6:
,

'.'.

727,
771,:'.

7, 10

11

lii

761,7
1

dej cit

ii,

.08,5

depostynm deposco:

57

.',.>.

d, ;,,!. nn 10, S dejicere 57& idein 539. 4

demisit 378,

6.

demissa

:>i:>,

3.

573, 1. 708,5 526, 6, 10.

888, 13
dejniasis 51", 9
i.

deinqeps 780", 1 deiudc56i, 1. 580,

721,8 demissum ms,

4.

688,4
847,

deprcauantes :',;>, i deprenderis for. 2 deprendi, inlinit. 529, 11 deprerisa S29, 8 deprensi 554, 2

Deiphobus

101,

delahentis 356, :> delassare 507, delatis 546 1 delecta 7 io, k deJet tabere ;, 'i,
i
.

deinissus 535, demittere 569, 3. 913, 10

l.

deprome 38, 7 depromere 139,

depuut
di
]

l.

725, 6

demild!
12

'.'02,

5.

deproperare l79i 1 243,3. 800, depugnare ',>!~, iu

774,

deieciam

li

6
i,

delectaicio 90S, 8

deicctandimi 88 delectanl 350,

2.

uo,

5.

demittd >'.:.:", dcino 832, 10,6 Demotriti 781, 4 Democritrrs 849, 2. demoveal 509, 6

ulsum :;77, 3 depygis 526, 4 derepta 421, 4

899,3

dereptum

40,

demovel
deli ctare 902, l delectal 615, 19.

215,

2.

demptns
deinuni

:>>!.'>, ti deropserit 168, 4 t:i>5, 15

deridet 643, 9. B55, deripere 352, 3. 494,

deripit 4 18, 2 derisoi 698 >. 809,11.
(iciismii 913,

911,2

803,7 delectalnr 860, 2 delectavere 774, 8 delectent 865, i delectet 510, 14. 661,5 delector 798,

5:>t',,

u
i

dena 858, 8
demtrrat 669, 2 denalat 284,

denegcs 313, 2 deniqnc 513, 7.

alioifrecnienteT denominatos 314,

derivata 277, 3 des |::, 7. 663, 2. des veuiam 671,3 des vit 7 !.'>, 10
i

857,6

514, 4, it

delenda 836,
delenit 844,

delere 907,
delevit
'.'76,
l

1.

911,9
400, 2

4.

Deli 159,

Delia?:i>o,

.,

denormal 692, denos498, 4 dens 458, 3 densa 32, 1

densantur 109,
densis 270,

descendat '.40, 6. 435, 906,7 descendc257. 7. 325,6 descenderc 521, descend' iet 456,5 descendet 7<>i, l descendi 771,
describat 614, 11 describi 544, 3: 844, 4
di scribitur 874,8 descripsi 642, 3 descripta 616,5 descriptas 879, 9

7.

deliberata 142, 3 delihntis439, delibntus 490, 2 deliciannn 895, 4 deliciis 754, 11 deiicta 274, 1. 537,6. 543,8.

deuso 177, 2 densiun 202, 3 denl 655, 4. 720, dente58,7. 181.3.

377, 4. 573, 6.

374,5.

903/6
delictnin 911, 11 Debis 37.;, g
delinit,
r.

618,3.
814,
1

455, 1. 448, 3. 590, 6. 617, 14. 700, 13. 815,10.

desectam
desi
.:,l

69, 5
1 ,

825,2 desere 35 1
desercre 898,
desei ct :,;,,. :) deserit 537, 5 deserta 788, 6. 864,5 desertior 777,3

lielenit

deiiqnit 537, 11 deiira 667, l dehrant 736, 9 deliret 782, 4 delirmn 689, 1 delirus649, delitigat 880, Delius 264, 8

dentem

620, dentes 3*3, 9.

413, 9.

591,

4 dentibns 309, 7. deutur 720, 13

86.'),
l

858,

deo

24, 8.

309, 8

deseruit80,8. 249,3. 801,3 desideranteni quod satis est

50,10.
134, 213, 274, 375, 452,
9.
3. 3.

deorum

Delon

87,

Delplnea 361, 3
delplninnn 875,

Delpbis 892,

Delphos

i 29, 2

delubra573, 8 delubris 269, 6 deludet 687, 8

desidcrium 62, 1. 788, 9 desideror 759, deos4, 1. 23, 6. 34,2. 95, desidia 640, t 7. 135,6. 226,4. 228,2. designat 750, 2 25'.'. 331, 9. 367, 5. designatorem 760,
2.

42, 1. 45,1. 107, 5. 127, 1. 139, 2. 152, 1. 257, 5. 253, 7. 349, C. 367, 5. 403, 11. 444, 1.

242,

5.

desideret 887, desideri494, 11 desideriis 3S4, desiderio 94, 1

477,3.

667,3.

828,4

'.'.

dem

860, 6. bis demas B26, deme 816, 6 deniens 577. 11. 650, 9. 66B, dementcm 322, 2. dementes 139, 6 dementia 49,
1
\

610,

5.

650,11
'

demere5,7. 739,7

desinal 5 9, ? desilies 883, 9 desilire494, 907,3 desilit 485, 4 depellere 517. 1. 689,11 desiliunt 303; 7 deperdat 547, 10 desmat 873, 4 deperdere 523; 10 desine93,5. 186,5. 257,4. depenit 832; 4 307, 8. 362, 4. 525, 2. deponas 684, 9 deponeltll, 5. 178,2. 813,4 669, 10. 811, 10
380, 8. 698, 3. 423, 9. 800, 6. 503, 1. 890, 9.

25 1 6 1 71 5

73 94 3

1 9

9 1

664
desinet 168, t.> desint 1.37, desiperc 412i 6 desipiant 61.;, 3 desipit 657,4. 8:5, desis690, o

1NDEX
dcvovct 658, deus 18, 4. 75,
129, 3.
1

dices73,
404,
6.

7.

195, 6.

591,1.
824, 7.

468, 507,
802,

8.
:>.

2.

3. 105, 1. 313, 7. 355, 10. 473, 4. 475,6, bis. 705, 10. 719, 10. 869, 2. 889, 9.

705, 7. 769, 6.

906,5
dicet 180, 1. 912, i
dici 13, 10.

792, 8.

dicetnrS52, 18
798, 9.
12.

desistam 597, 3 desistant 530, 3 dcsitl49, 1. 649, 18. 10

89.', 10. 913,13 dexter 642, 7 859, dextera 8,3. 456,8. 618,

809, 8.

376,5
2.

dicimus 585,
clicis 706, 5 dieit 30, 4. 81 7.

386,

850,

desperandum

32, 8

dexteras 321, 10
dcxteris 455, 3 dextci ius :>95, 10 dextra22S,2. 255,4.

368, 3.

735, 4.

desperat 886, 3 despeics 727, 2 despice284, destinatSOi, :>

deslinata 228, 5
dcstinatis
destiti
1/ 3,

586,

dicite 85, 4. 86, 1 dicitur 314, 6. 662,6. 831,1. 896, 9

dextram 757,
658, 2

l.

767,
615, 2

dico

.;>>,

10.

522,7, 564,2.
1.

destinet 646,

8.

dexlras 378, 3 dcxtro 529, 2.

669,10. 681,0 dicta701,10. 7. 1,

857, 8. 902, 6 881,
11.

v?,?

dextrorsum 643,6

702, 1. 891, 7.

698, 5. 746, 6 dictabam 775,5 dia 521, 2 dietabat;>45, 6 diadema 158, dicts 908,6 riesuut.J 15,7. 317,4. 726,7 Diana 393, 9. 448,7. 502, dictanl 810,4 desur.at 632, 10. 913, dictantis 646, det 529, 1. 8J7, 11, bis Diana silvarum pntcns 495, dictare 836, 6 deterere 27, 5 Diauas lyo, n. 265,5. 487,3. dictari 610, 6 detereret 609, 8 dict.ita729, 5. 503, 3. 874,6 810,2 deter^e: 31,3 anam 85, 4 dicte 724, 1 riiaria 789, 11 detenot-718, 2 dictet?56, 11. 83] 1 deterioribus 270, 7 dic 31, 1. 182, 3. 895, 3. dtctis 554, 0. 709,9 deterius 565, 3. 612, 4. 773, 306, 5. 510, 6. 638, 5. dictitetW, 11 5. 10. 684, 691, 765, 1 5 dieto632s4. 896, G dic ae 193, 6. 257, 7. 710, dictu 881. 6 deterreret 553, 12 deterrct 68, 5 10 dictum 498,9. 8il, 9. 904,". deterrima 557, 4 dic milii Musa 885. 2 912, 3 riictns'233,2. 304,1. 637,2. deterrmt 907, 4 diesodcs,730, 1. 798,8 dicaces 892, 8 detestata 5, 12 713.3. 907,5.6 dicacis 551, detestatio 451, 9 riicnnt.io, 6. 410,3. 476,1. dicam 50, 9. 51, 7. 310, 6. detinet735,5. 751,4 855, 2. 910, 16 '.'. 6-.":, detinuit 126, 6 5. 5. 644, dicuntur. 91,1, 98, detorquet 197, 4 687, 11. 746, 2. didicere416,3. 858,1 652, 6. detorseris 629, 3 910, 3 didici 569, 1. 13, 1.' dicar 360, detoi fci 877, didicit 840, 9. 900,6. 909, detractam 660, dicas510, 12. 511,5.773,9. 11 'detrahere 60o, 4. 618, 12 didil 630,4 796, 11. 814,10 dicat 105,4. 507,5. 508,2. didiigi re 600, >. POi, 8 detra!iet798, 11 detraxerat -liil, 3 532, 6. 5-11, 11. diductos 290, 515, 1. detrimcnia 841, 3 798, 3. 808, 6. 676, 5. riic5, 7. 59,4. 196,8. 198, detrusit 82,'i, 7 887, 3. 901, 8 1. 220, ;. 525,5. 351, l. detulent798, 11 dicatur 517, 5. 535,5. 537, 561, 386, 1. 418, 1. 61' 10. 14., 11. ... detur298 1. 5W, 4 i,5 i; ., 128, 6. devenit 754, dicemus 570, it 613.4. 61.6,6 >lii'l>iiv ., ,,,i,4. 891, 8 devexi 109, 7 dicenda 401, 4. 819, dicenda lacenda locutus 765, diei 594, ?. 893, devia 72, riicm 18, 2. 65, 5. dcvictts 113,? 13 175, 1. devirtus3;9, 10 dicende 784, 1 ". 192, 1. 356, 1552, 5. devmcnor 561, 6 diccndum 844,5 497, 5. 489, 11. devio 341, dicens 882,5 581,4. 695,2. 747,7 riiivuin 39, 7. 689, 8. dcvites 728, 4 diceute o.i, 5 619, deviuni 193, 5 dtcentis 881, 11 19 deum49, 3. 311,8. 535,6. dicere 26, 4. ;;l, 8. 196, 2. dics 156, 7. 220,4. 226,7.

destituit 252, 2 destrinsere, n, distringere desum 555, 5

dexirum latus796, 6
di 640, 3.

desampsit o61,9

>

1.

395,9. 410,5. dctim, gndt. piurul. 634, 699, 2 devo.-aie 487, 5 devolet 683, 8 dcvolvit 367, 1 devota '." 0, o. 416. 13 dcvoti 481, 3

4.

497, 2. 202, I. 395j 6. 508, 4. 5o7, 2. 503, 4. 5:i.', 9. 5/4, 13. 611, 6. < H, 7. 703, 1. 655, 3. 5 67, 8. 836, 2. 8.;:', 12. 883, 3. 902, 5 diccrcr 312, 8 diccict 524, 6. 724,11

280, 8. 2. 35 406, ". 726.6.

',

86,

5.

Mi:>,

:>.

379, 11.
111.
3.

S83, 7. 489, 11.

831,8

dii

^. /-/"!'. 205, -1. 159, (i. 354, 12. 370, 5. 512, o. 738. 7. 759, 1 Diespiter 127, 5. 248,

7 1 6 13 5

21

18 8 1 8 1 5 1 818 9 45

6 5 7

VOCABULORUM OMNIUM.
difler 778, 7 ditterat 465, 6. ditleient 452,7 differre 662, 1.

6G5

876, 6

893,9

dilectam 86, 3. dilecte 235, 7 dilecti 854, diligeret 471,

11G, 1

discipulartim 612, 5 discit 855, 2

discite 621,6 disco. nowi. 36, 3. 622, 8 (iiscolor 809, 4 disconvenil 733. 10. 788, 5 discordet 817, 11. 869, discordia 440, 6. 51, 11. 585, 6 discors 555, 8. 653, 8. 782, 3. 905, 4 diserepat 102, 6. 577, 6.

diflers739,8
differt 548, n. 653,1) differtooi 557, l. 758, i difficile 603, S. sia, i

diligit 189, 2. 731,1. diludia 822. 10

854,14

diluit 61,0,7

difficilem 292, 6. 690,7 drfficiles 597, l difficili 57, i difficilis 884, 8. 8S8, G
diffidit

310,5

diluta 633, 2 diluvieni 417, 7 diluvies 356, 10 diluxisse 747,7 dimidio 669, 5 diiiiidium 16, 6

619,5
9

diffindere 630, S diffingas 155,2

dimidium

facti 739,

dithnget S57,S
dlffingit 604, 7 diffisaS9l, 3
diffiiderit 475, l ditiiidit 783,

diniiseie 859; 7 ilunissa 767, 11

epet 869. 8. discrepuit 892, 2 discretas 800,

disci
(lisciinien 169,

88G, 5

diffiigere 391, dittimmnt 76, l. dittiindere 557, 7

133,7

dimittar 761,8 dinutterc 786, 5 dimittes 775, dumttit 707, 10 diimttitar 765, 14 ilimoveas 4,

discunt 901, discus622, H diserti904, 12 disci tiini 7 ,0, 5

disertus 8 0, disjecta 231, disjeeti 550, 2 (lisjiincliiiii 788, 15
1

duunvcat,

r.

demoveat

diflundit
(liltiiso

743,4
>>

ilimovebit 286,

dirtiiMi; iH, t

385,

dhnovere 93, dimovet 383, 14

dimovit
71G,
'.'73,

Digentia817, 3
die;itis

896, 7
10, 8.

Dindymene
375, 1.

2 67,

dispar456, 10. 809 3. 821,6 disparent 108,5

;

dispari 71.

digito

dm

161, 8

Diomedi 583,7 digna897,8i 325,5. 498,3. Diomedis885, 7

dif,"tos 2S6,'S

disparibus 583, 7 disjiensaie 524, 12 dispercam 596, 2

displlcent 13; 2 displiret 822, 10 displosa 591 v disi|iiirite 6'.'2, S
1
.

610, 3.

626, 8.

775, 4.

Dionao
diota 39,

154,

2
1

889,1

DiOnysi 573,
898,
7.

ditmam

dignatnr .,74, digne, nom. 104,

ditrne,

dira333,4.
7.

449,3.

451,9.

udnrb. 27, digner 86 1, 14

303, 2 845, 6

594,

dir.e 8, 1

dissentientis 269, 1 disseritire ",60,4

riisscntis 620,

diram 328, 8

digni, plur. 758, 8. 875, 2 dignior 209, ititmis 761, 12. 880, 2 digmssima 470, 1 dii>nitis 707,

Dircamm
direptum,

368,
r.
1

direpta 969,

dereptum

dissidens 157, 2 dissidet 288, 2. 733, r <lisMiire489, 15

dissiloit 812,

direxit401,

12
716,
;.

diripere, r. deripere

dignor 822, J
ilimios5i7,
::.

dm6 451, 9:
574,12
-

473,8
753, 11

dignosccre 839, 2 ihirnosceret794, 3 lis;iium 397, 8. 541,3. 601, 1. 633, 3. 716,5. 762,2. 770,4. 851,3. 884, dignus532,n. 514,3. 911,3

diruere 300, diruit 417, 10.

diriiin 124, 2. dirus 1,6, 5.

dissnnile 574, 10 dissimilcm 668, 13. dis-iiiules770, 7

dissimiiis 553, 12

279,6 330,2

dissimulare 597, lt dissimnlat 2'7, 1

ili.siiiiiilamr770,

dis 639,

l)u 46, 2. 7,3, 1. 275, 3. 393, 2. 112, 7, fcs. 500,7, 8. 6.V..4. 692, 4. 720,6. 817,7. 866, 12. 905, 3 Dii bene fecerunt quod, Scc.

disee 550, 15. 808, 3 discedat 583, 264, 10. discedens 796,

dissimules 797, 12
dissipabil dissipare 191.
1!'.],

discedere 592, 7.
788, 3.
824,

762, 3.

[93, 1 dissocinliili lti,

<lissi|,i,t

disceilit 567,

5 dissocicnlur 796. 5
dissbrvas m<i, dissolve 38, 5 dislabil629, 1. 657,3. 3C9, distantia 836, 7 distare 76 1, 3 distat 42. I. 625, 2. 66\1. 807, 3. 869, 9 distent 762, i distenta !5t, 11
(tl-t.MltlllS ,S14,

diseedite 507, 8

546,6

Dii uperi ft!2, 10 Diig,5. M, 1. 73,1. 1!9, disceie 8, 6. 728, 8. 7G8, 8. 174,4. 19,4. 259,11. 8. 879,11 275, l. 311, 8. 391, 1. disceret843i 5 497,1. 619,18. 665,3 discernunt 77, 3 dijudicata 273, 5 discrpta721, 4 dilabentis v. dchbentis discessit 774, 10* 905, 8 (iil.ipsam 415, 5 discet 257, 4. 667, 7 dilapso 566, disci 91);,, 10 dilator 888, 5 discincta 529, 9 dilatus 609,7 disciucti 619, 8 dilccta 168, 7 dif ciuctus 429, 6

disecdo 863, discednnt 706, 11 discentes 2.5o. 2

lllslcl Jl'.i, 1

distinetjai, 12 disttngaere 771, 2 distingnet 168, distorijuciie 597, 10

31

44

ISG6
ilistortis 63$,

IXDEX
3
241,5
31 1, 9 divura 7,t, 2 divos 182,7. Jtl. ;. 262,7. 418, 1. 658, lo. 656, 8. 681,5. 879,6
diiiin. /.

ilivitnni -295, 2.

(lolcndiini cst 831,

(lolenjejqn
-:; i,

distnctuhi 719, 6
districtos

t.

;',ol,

12

distriagere oi7, riistuli 878, .. ditantis 752. g ditassa 193, j litaverit 877, ', ditavit 429,4 ditein.S,,.;, ki
riites

diiirna 705, 3. (liiirno 819, 4. (linnios 861, 7 (liviilsus 59, ,}

896,

"

891,7

(lolcntcs 7 10, 8 iliiliiitil.ius 911, 1 dolentis 787, 4 riolet 265, 5. 880, 6 dolio 45), 1 dolis ; ilolitma 478, 1. 528,2
I

Divum
4

11,5.

388,6.

341,1

doliturus 612, 3

Mycenas

30,

ditescere 685,7 dfithyrambos (litior 509, 7. 567, 6. 596, 707, 11 (litis pro ilivilis 1.1(1, 10 diu stBpissimt "ccurrit diva 15, 1. 150, 1. 328, 313, 1. 197, 11 Divp 386, 3
divellat 773,

6.

7.

djvus 267, 1 dixere 575, t d!\eris5t8, 4. 658,5. 697,3. 876, 9 di\cnt 667,6. 690, 14.706, 11 dixero 553, d>\i2_0, 6. 599, 2. 606,6. 684, 6. 770, 7. 882, 6.
857, 10, bis

dolium 297,

dolo 577, 4 dolnr 178, 6. 594,4.

740,15

doliirc5.'l,9. 6-11,9. 740, 10 dolorem 727, 6 dolores 527, 9. 66:>,6.

I

doloribus 193, dolos 455, 12 dolosa

i

6.

808,3

547,5. 632,5 divellere 588, 13 dolitere 619, 2. 843, 9 divellet 231, (loluni 15. divelletnr 138, $ domabilis 418, diversa 506, 2. 511,7. 860,6 domando 156, 1 diversis 540, 10 do niuniis 487, 1 doniari 828, 10 diversoi ia 79.', 5 do .ij{\ 5 doniat 101, 1 diversimi 809, 5. 849, 3 doce 8'il. 6 domestica facta 898, dives44, 1. 119,5. 161,6. doceat 513, 6- 5?6, 4 Ociis 581, 4 196, 9. domi.Sll, 10. (,59,6. 685,1. 226, 392, 11, docebo 644,3. 899,12 407, 7. 41'.', 2. 748,5. 756, 5. 821,15 478, 9 docenduiii 6/6, 5 511, 8. 513, 10. 518, 5, dodendus 789, 1. 803,3 domihiis 91, 2. 699,8 Ai's. 52, 11. 511,8. 018, docentem 230, 1. 823, 9 doihina 563, 8. ;;;;, 2 7. 653,2. 683, 11. 732,7. docentes 283, 6 doiniua sin/t. 188, 6. 196., 1. docco 646, 6 868, 11. 910, 6, bis 3.50,5. 418,11. 565,5 divi 370, doceh 277,5'. 848, Ki dominain 151, % dividat468,ll. -89,2 docilem 741, 3 dominantia 89.;, 7 dividens 128, 1 dociles animi 902, 7 doinini 199, 7. 710, 5 divideres 583, 1 docili 500, 7 domino2ll,4. 683,9. 695, divides 64, 4 docilis 291, 3. 391, 3. 628, 5. 5. 708, 11 705,5. dividit 136, 3. 540, 10 domhios4, 1. 867, 15 642, 5 dividuo 807, ;, Docifis, propr. oto, 8 domiuum lo.i. 5. .08, 6. divina 316, 1; 594, 2. 648, 1. docta 280, 1. 290, 1. 842,7 756, 7. 77 I, 15. 796, 10. doctarum hederae pra niia 892, 1 867, 3 divince 632, frontium 6, doniiiius 243, 4, 6. 311, 11. d( I.i' 115,5 divinare 688j 633, 3. (549, 8.. 666, i. divinior 548, 6 docte, vocat. 28.), 5. 620, 4. 709, 6. 710, 11. 722, 2. divinis579, 1. 908,3 815, 818, i 681, 5. divis39,2, 251, 9. 304,6- docti 592, 6. 833, 7. 840, 11 doniita 596, 4 doctior 55. 5. 596, 6 doniitani 84, 7 38.;, .371, 1. liiunitor 757, 5 divisimus557, 2 doctissinuis 556, 5 divisit 513, 15 docrius 831, 3 domitos 55, 8. 195, 2 divisos 720, 9 doctor 389, 1 domitiis 265, 4. 288,4 divisisse 6b3, 3 domo 19, 1. 161, 2. 193, 5. doctores 508,-6. 576,9 doctos divisus 191, 3 816, 8 612, 1. 224, 2. 363, 4. 383, 12. divite394,5. 634,3. 793,6. doctrina 379, 4. 816, 12 460, 3. 701, 11, 412, 2. doctuui 0/1,1. 900, 12. 914, 15. 770, 4. 772, 9. 839, 858, 6. 864, 8 10 10 divite vena \Hi\i, 5 doctus doinos66,6. eris 7 107,5. 153, 5. divitem 228, 6 672, doctus 114, 1. 5p3, 8. 602,4, 227, 2. 211, 8. divites 484, 8 197, 3. divitia; 339, 3. 780,6. 850,3. 606, 8. 704, 7. 708, 13. 277, 2. 331, 2. 8Q8, 1. 837, 7. 356, 7. 148, 9. 641, 4. 878, 3 866,15 845, 4. 9 divitiarum 749, 4 docuere 576, 898, domuit i:;i, riivitias 244, 8. .158, 4. 634, docui 781, 1 dociiil (.28,5. 707,4. 716,7. doinuni27, 1. 65,3. 114,9. I. 684,5. 715,3. 717, 1 28-1, 3. 520, 3. 368, 1. riivitibus 354, 5. 397,7. 681, 897, (I(iciinicntuni555, 10 434, 5. 436, 7. 446, 5. 4. 803,9 469, 2. 174, 6. 483, 1. divitiis 161, 5. 6*5,2. 699, diilat 558, 10 doleas 125, l 503, 2. 659, 4. 561, 2. II. 768,2 dolcat512,5. 735,5 685,7 divitis 332, 6. 809, 11
I

dixisse357, l. 652,7. 653,4. 901,10. 91U, t di\i! 269,7. 297,11. 348,3. 350. Ki. 55-), 9. 44, 5. 80o, 7. 610, ;;. 752, 7. 850, 5

dolosi

1:;.;,

doloso 148,5.

,1

47 1

83

VOCABULORUM OMNIUM.
domtis
7.

667

82, i.

30,

:.

195, 4.
1

dnce
7.

i!.

'.

26,
'.'.

;.

]'>., :;.'

(09,6.
??.,.
!i.

10.

174, bli, 13

.'.:,

32,8. 4;., dnlcissjme 5! ,>. 725.7 uulcium 36!',

dum
463,
l

lii.

7.

21,?.

W,

t. 43,6.

529,6. 596,4 691,

7.

10. ;,>:.

740,

'_'.

duc&m37S,3. 138,7. ducenda 493, :>. :>?8, l

ducendue :>7?, 15 ducent 91 5 ducenta :,; i. dacente 256, 4
!,
.".

48. 1. 89, 6. 139, 5. 160, 8. 529,

'.'

dona288,

9.

tui, 6.
,'..

73j, 7.

iIiiiii,

id isl,
est,

donec 328,3

763,9. 853,

duni, id
.'

donabat ?94, 6. donabei 1- 302, donandi 689, 12 donandus 367, 1 donanl 894, 10
doii.ne
3'X,. 6.

,.">,;;.
>',/
i

dum,
'.'

dnmmodo 70, 6. 254, l. 518 9 /. quaiiuliu 360,

:.!?,

ducentia 475,
ducentis, vetb. 403, ducenris, nom. 613, 17 diicentos 531, 4. :.!.,:.. 608,

dummodo

411,5. 653-6,
l,

910, 11

6 3

diun lirrt 192, 701,9. 778,4 diun nr 509, 7 iluiii potes ;',ij,

19.

412, 4.

:.

douarem.394,

duccrc. ><>.:,. 253,5. 295,

don
do

erii
,

866, 12
ii,

:.

donaris 910, 11 donasset 565, l

264, 7. 355,3 392, 2. 11,'.:;. ,..,1,6. 698, duntaxal 697, 6. 875, l 13. 738,9. 775, 1. 900, 12. d iio :>?'.>. !. 5JI3,6. 65319 duoluis 653, 3. 860, 7 907, ii. "H'. 12
in.
?
1

dumeta

duccret
523,
5.
6J

1.

n.

:,

;,

i
.

donal36S,

4.

755,6.761, 10. 766, 10 donata 763, 5. 847, r donatnm rude 724, 2 donatuta : donatqg 855, 7
dbriavere
;?o,
i.

ddceris 709, 13 duces, verb. 7 1, l. duces, twm. l ,1, 10

..

duplice duplici lin duplicis 26, 6. 678, 6.

,,
i

l.

311,

2.

dnra
4,
1.

(iuri,
"II.,,

50, 16. 373, 1 cerb. 443, 1. 706, 12.

i,

201, 3, 488, li,9, 521, 10. 603, 6. 608, 3. 6?'.', 6. 842,

;:>,
.',.

134, 6.
-..
.">.

/"'>'.

323,
'..

120,

'.'.

i;i,

doner

272,1. 2J 89,1, 5. 490, 1. 539,6. 56, 9. 619, 8. 690. 13. 774,

],).

dncibusS9u, l. 829; 5 ducimus a?tarem 87<

ducis, nri: 63 314, ducis, i. putas ;;,;, 7 ducis, nom. .:<i!, 7.
',.
. .

.')

13 durara 284,8. k>3, durare 50. 6. 581, diiial.r .iiii, 13 duraveris 679, 7

13. :>17,
l.

732,-5.

8. 797, 22, doneiri 329, l doiicni 640,

duravent

...1. ?

900, ducil 20,

;>

...

S48, 10,
;,

donos donet

181, 2. 65.?, 1 27 8, 5. 199, 1.

3. 858, 7

385,4. 39

...

<,.>.?.

816,12

3.

?,..;,

:.

...

duravit 486, 13 dure 365, 13. 836, 1 626, duri 831, 3 dnris381, 7. 446, 8.
51 ',:> duriiis 641,

489,

1.

donis 439,

duco

575, 8. 7.8, 2.

dono?6l. 8

Dorium

160, 6

dormiet 812, dormiie ,j!i, 5. 7. 859,12

ducoi'711,8 docta 195, 7 ductos388, 10

611, 3. 73Z,

dun,

ductum

dormirtm

369, 9 doruiis 97, 8. 659, 8

dormitabo831, 4
dormitat 904,
1

dorniitiuu 563.

1.

330, 1. ?63,

14 Dojrsennus 8 doiso V.).i, 1. rOi, dos >, dotalibus 734, dotata 335,
'... ,

1.

774, 11

dole3:.?, 14. 549, doti 529, 8

l.

?;.:>,:,

dracbmis 707, dracones 3?6,

i
1

858, 13. 629, 4 ductns 807, 11 ducum 878, duciint 837, 8 duelia a>1, 8 duelli'305, 10 duellis 1.1, 5 durllo 270, 15, 736, 2. 862, 11 dulce.', 1. 124, ... 171, 8. 180,3. 246. 9. .,11.7. 41'.', ... 127,4. 839,9. 836,9 dulce, >i(/c. 91, 3,4 dulce loqui 762, dulcem Ml,5. 374,7. 6.56,1 dulces 39, 8. 196, 1. 85, 6. 290, 1. 330,7. 4;i4, 5. 484,

'.9?, ... ..7,2. 308,8 duroa 911,15 diirum 96, 5. 363,2. 595,7 durus 545, 1. 58'.', 5. 581,4.

767, 6. 801, 6 dtix 250, 4. 383, 5. 461, 2. 820,

1

385, 11.

duxit371,
dyota,
v.

619,1. 826,10 diota

9.

E 527,

10. 5S2, 1. 777, 6

ea 837, 6 ea mens 906. 6 eadem, penuU. longa, 536, 16.

'.'.

Drusouem

538, Drasuni 377, 6 Diiisna 416, 3 duarum 391, 1

dubia 6

2,

600, 1. 543,6 831,3. 903, 15 dulci 70, 3. 72/6. 1:56,4. 110, eadem, pejwlt. brtm, 405, l. ?'.'4, 2. 203, 3. '.'99, 2. 306, V. 4. 732,5. 788,5. 860, 1 383, 12. 435, 1. 448, 1'.'. eamns 484, 2. 758, 1 464, 1'.'. 903, > dulcia 58, 9. 631, 4. 6ai, 9. earum 722, 1
7?S, 7. 880.10
dulciii

dribia. 817, 3 duliiis jii.', ii

se

easoOl, 6. 706,5 bilem vcitent eas, >'()/>. ?iw. i

eal
'.'9'.',

dubios
dubiu,

63-1,

8
5.

dubitem 837,
...

dirnius 431, 5. 595, 5 ducant 458, 6

ducat344,

1.

725,3. 810, 9

631,4 dulcibus 474, 10 dulcior 672, 4 dulcislOl, 4. 536,13. 555, ?'.'9, 1, 6. 761,2. 793,3. 815, 14

.),

:>?3, 4.

663, 3

ebibat lil!'. i; eboris 839, '! ehna 1 10, 3

chnetas

? 50,

ehrius549,

2.

643,16

45 7

1 1 11

24 3

4 1 1

668
churll9,
H19,
1.

INDEX
1.

221.

l.

757,

5.

ego paKjns

rmptorem

8(58,

ehurna 193, (>. >18, 9 eburnos ?m, id ecce 66, 9. 516, 2. 597,
663j 7 ccliini 67
5, 1

e~o ct vos 896, e ;omet 559, 8. 632,

9.

emptum
10. 588,

525, 12 758, 0. 867, 6, 3 893, 11

eoiuncOE 545,

851,7

emuncto
en 50!) 5

5.

cchnios 718, 10. 793, 10 ccfainus 446, 6. 579,4

egregias 611,4 ciTC.tio 691,8. C?f>, y egregii 27, 1. 5iO, 3. 698, 9 egrcgio 675, 15 egregius 272, 4

eiin.ii 874, 10

Echionex

384, t
lu

egressum 556, 3
efieii i.;i, 5, ,t alihi

enaviganda i-06, 4 Enceludus 'J6 i, 8 cnectus 767, cnervet 158, S

ecquid815,
(-(juis 706,

K
12. 846,

edaces 193, edacibns 433,

edat 137,7

eja507,'8. 694, e|ec.ta586,7

cnim puswiju Enipcus 283, 10

cnilar 349, j. 893, 9 cnitescis 18J, 2 607, 1. 877, 4. 895, 7 Ennius 818, 7. 833, ensc 49 1. 2

cjulatio 166,

cdav 359, 3. 6 IS, S ede671,8. 688, edendi 797, 11

edi,
iiv<iti ril
.

ejus296, 4". eiabi690, 1

7 396,4

Emu

(....">,

:i

cdicit 659, 1 edicta 133, cdiclo 853, 1 edideris 907,

.">

claboralmnt 241, 5 elaboratum 476, 4 clata 690, 2 elatrera 810, 7 Elea 366,1

enscm 141,3
cnses 422, 10. 455, cnsis68, 5. '-'41,3.
591, S.

617,2
eo, nrb. 580,
4. 878. 12

Electram 651

elegos 125,3. 86?,

cdiici ic 866, 4 e lisciUUS, l edisscre 66A, 6 cdisti B71, 1 it72i, a; '.ai.

efementa 338, 9

1. 506,-6. 825,

elementis 726\. 13 elephas albus 849, 4

t

ediee

1, l
c,

ciiitu.i- r.io,

edixeril 628, edixit 819, >

.

lo, ',)..)-.' .'nern, 707,'

-l

elicerehl 589, 1 rlieiet 193, 5. 411,3 elidere 792, el!get278, 4 rlmiinet 751, 1 li i.it 669, o
'

co ,/(>. 788,5 eo pro usque illur, 852, co quo vis ibit, 858, co pro ideo 510, 13. 596, 10. 719,13 eo quod 533, 6. 649, 15. 892, 5
1

codcm

615,10. 753,2
cois 134,

162, 1. 213, 6. 519, 6. 649,16. 707, lt.

.3.

435, 5

edomuit 384, 8 Edonis l 2

.
',

clixa6.il, 3 ellebori, r. hellcbori

ephebj ;;io. 6 P.phesum vy, 1

c.lnrinit 643, 17

elocnta25i,8
eloquiuin 891, 15

ephipma

7 '.10,

educerc 639,

fi

Epicharmi 831, 2
Epieuri?17. 10
l'pi(l:inrius
5;;.'S,

educct, penult. frr t i i, 793, edticet, pnmlt.lmigu, 813, 2 cduIe.st>7o, 5

".';,,'

eludebat 804, a eludente 005, 4 eluerc 41), ti

clusus
8'i'.',

490, 8
a.i c.Tliira

11

eftert 881. 10

eSErtn

772,

eliitius 672, 4 emaneipatus 462, 2

efficaoi 487, 7 efficacis. 439, 7 efncas. 411,6 efficiont .i>(2, 11

efficiet 357,
t

ertractam 807, 13 efmderit 392, i -, 1,3. 7d2, 10 crfntr, nt 452, 10

I
.

648, Jo 512, 11 emendas 910, emerirtafa 836, ti cmendatiirus 721, emendattis 798, cmendes 820, 1 emendo 614, ;>
(

mat

emi-ittir

epistola H57, 12 cpos 605, 6 epul.c 649, 14. 712, epulas 285, 6. 436, 6 epnlis 137, 5. 398, 1. 627, epulum 647,

cquu218,3. 295,5 cques 84, 3. 245, 4.

3
llo,
1.

-'>01, 1.

481,6. 494,5. 526, 4. 741,4. 792,8. 847,11 cquestrem 906, equcstri 707, 12

cmetat754,
i

equi564,

1.

792,8
631, 6. C98,

niotirisrlH,

5
t<

equidem
4.

620, 5.

effugiet 645, 3
.t.v.iMf
'
,

emicuit 836,
09. ft 737, 10

836,4

-,-,'.r,

'_.

oiiii..ihi;iir 23,

li651, 10
i;ii.

eioisi rit 878, 12

.

rqtiina ubcra, 458,8 cquinx K>j, 9

eftosi

maris 7?9, 1

laissn

],

1,

equinam

87,;, 1

rlutirc 895.

9
'

egens
egenti

195,

1.
,

s,

80
',

emissnra 814, 13 eminti 857, 8 emil 852,

1
I

eijuino 261,

equis26,S. 50,4 51, . r,\ 7. 65,7. 81,1.251,7.279,

914,
1

cnio-vit iii,
>
l

i;

etreo 77.', i cirrre, iniini. 733, 13.

Empedocles
-

?: 2, 4.

1. 515, 1. 887, 10

615, 10. 763, 7,

em|,f.i 740, 1. 813, 5

rif, nb ago, S5i 8. 687, ejrc554,, 6. 814,9. 887, egrt 88, 6. 511, 2. ti.i. 3; '740, 11. 755,8

eg<

emptae 652, 2 emptas648, 10 emptiS867, 9

equitare 14, 1. 187,4. 661,4 eqnitat S5, equitavit 580, 4

I

equitem 243,
691,11.
867,

empte

i"
-2.

<n\ 864 6

einptor .79,
.;;.

egit9,3.12&y3,'37i

837,7

8. 894,

8. 408, 7. 774, 1 cquites 881,12 equitet r. rquitat

1.

10,

7 9

7 3 97 3

69

71 6 1

YOCADULORUM OMNIUM.
equitis 648, g

6(5

euntes versus mullius 008, 4 euntium 442; 3 cvoe 230,4,6 evolveie 540,8 Eupolin 639, 6 Eupolis 54 l, t Esouilini 492, cquorum 98, 5. 839, 1 Euro 217,4. 315, 3. :iH7,0 alibi et :>07, 9, 13. equos 128, 3. 150,5. 40'.', 7. esse350, Europe 347,5. 349, 13 Irequriitcr 525. 10 Europen 254, 8 equiim 84, 1. 308, 2. 117,4. csseda 848, 7 * 707. 9. 725,2. 741,3. 7?4, essem 572, 1. 575, 1. 577, 1 Euruslll.l. 380,3. 40. > 486, 2 esset 523,1. 510, 417,4. 7. 879,7 Euterpe 7, 2 575.0. 641,2. 838,7 quus .;?.', 4. 792,6. 804,10. e^set. i. <. comederet 701, 2 Eutrapelus 812, 894, K
esculetis 90,
12

fiuiitum 150, 5. 21'. - 311, 'sculo 293,(3 Esquili 6 848 5 equo.,38,'j. 387,0. C 14, 11. Esquiliis 587, 6 ..ini n ,1 V 45'.', Esquilime 8 0.2, -i
. I
i

>

'<!.

evulsis 263, cx 114,2. 1-16,1, et alilji 727, ex aiiiiiui 911. I ex hoc 554, 17 4 eras 233, I. 710,0 ex inedio 840, 3 esf pro liref 525, 3. 527, 1 erat 16,8. 139,3, et alibi. est pru pertinet 54 1, -' 645, ex more 665, erectom730, ;; exparte tua 691, 10 i rcpsemus 566, st mihi, ideif, habeo jop; 3 e\ qoo 252, 2, et alibi ereptum 397, 5 -', 0. aliln est 5, ei frc- e\ re 700, 4 6, ereptns 436, .> exaeta 675, uuctitcr :">. t iim>9i. 177, 5, et aiibi exactis 836,7 estne708, 6

eradenda "17, 12

eram

289,

l.

362,3.

est i/ro comedit 629, 5 575, 6. est prn corrodit 739, 8 est pra expedil 691, .'>

/<"/

rrrjrimur 719,
erigit
0.">1,

11
>

eriimis 206, eripe 353, >. 7i0,

eripere

mo, 8

eriperem 656, 8
eriperet 597, 10
eripi 197,
i>

e-t uefas 96, 6 et qui.i, 0. 519, 9. 7 _;>, 1. 868, 8 estubi772, 11. 773, 3 e.t ut 240,4 esto, imperantis, 287,'3. 389,
1. 158, 11. 531, 2. 654,2. 684, t2. 694,8. 902,6

exacto 51 cxactos 202,

i,
I,
>

329, exacuit 90 6 exagitent 98, 5

.'.

examen
ll

l.;i,3. 436, 10.

cripiam 024, 3 eripias 519, 8

eripiet 665, .">. 7J7, eripiunt 398, 3 eripuere 859, 14 eripuit -.-.":, 5 eris 507, S. 592, 7.

examinat 622, 3 exangue 820, 6 cxanimari 299, 9. 625,3. 644,4. 732,4. exanimas 219, 3 exanimat .v>l. 15. 847, 4 806,6 exanimera 512, esto ut Inhet 041, 11 exanimes 702, E-nl-.e 353, 6
esto, cfnccdentis, 571, 8. 620,
.'

538,8. 849, exaret 158, exaudita 870, 13 exauditus 825, 6 et 1, kis, ct uiibi siepissime 084,3. 098,5 excantata 4lii, pru et etiam 4 107, 5. 190, erit 47, 1. 190, 5. 270, 9. 294, excepit 401,6. 555,5. 707,8 3 G > 3i ' "''<'" 1. 018. 8. 037, g_ 088. 5
009, 7.

esuriens 528, 5. 8
.',

'

entis '.'00, 8 errans 207, 5 errantes 132, 4 errare 258, 6. 589, erraremus 5S4, 7
errat.113, 1. 833, 0. 913, '6 errern 349, errent 782, 1 erretcVO", 3 erro, n<>m. 712, 7 erro, rer&. 127, error 643, 5, 7. 840, 12. 845, 15. 90<>, ". 913, 3 errori 53-1, B. 6, 2 entbescendis 104, 2 erueas 718, erue 547, 3 eniet 864, 2 ertint 634, 6. 803, 14. 881, 11

etenim384,
,
.

excepta >r>7,6 3. 574, 15 excepto quod 775, o 1 665,8. 088, 1. 706, 11 etiam 29! 388; 6. 525, 6. excepto 383, 16. 013,2 exceptuni 913, l 531,2,3. 550, excerpam 548, 3 etiain atque etiam 815, 1 m- 001, 5 Etrnsca, ;xc. r. Hci. cidi re 591,5 eu901. 10 ..riili 5 ,7, 3 eva.uere 349, 9
(.
.'
.

Ev.\>.

Iri

evasti 708, 13
eveliit 4, 1

excidio excidit
i|

.;;.

o.

897.0

'!-<

301,

evellas 787, C evellere 706, i evenit 382, 3. 533, 4

exciperet666, i excipiant 732,2 excipiebat 212,6

excisus 257,
1

event'im 886, evertere 858,

evlioe,

evu:

ervo702, 10 crutas 445, T Erycina ij, 4

Eviaevincet 211,1. 661,6 evitare 523, 10 ev.tata 3, 2 Evins77, 1. 193.1 rum 537,7. 547,7. 552,2

excitai 'e 19 i, 10 excitat 051.9. 719, excitatu; 431,

hat519, .. 523,2 exclndat 8 excludct 211,6 exckiditn

exclusil
i

Ervmamhi
1.

6 es478,7. 050,8. 700,3, 708,

80,

EumenSdum eundem 005,

1

203, l 3. 838, 10

exclusus 524,

4.
"
'

597,
'.

3
.

860, 14, 70,

1

esea 713. escaiOol,

eunt 205, cuntem 515 * euntcs anui C38, 13

'.

i.
i

excubi

._

3 11 7 3 1 68

5 8 83 9 1 17 1

4 1 4 7 5 831 5

670
excosare 765, 8 excusatus 770, 7
excussit 702,
>

INDEX
expedinnt 382, 14
expellas expellet
??.',

9
1

ir>6,

extra numerum inodtimqnr 811,1 extiactus 50?, 1

extrah.at 902, 11

excussus 640, 7
cxcutiat 547, 13 excutitur 290, 10 execrata 482, 4. 481,2

expendere 839,

expergiscei is 739, 2
697, cxpcricns 807, expers 264, 9. 295, 7 expers mafis ?i!. io expertae 30 i, 3 expertes -iii., 2 expertia trugis 902, i> experto 606, 3 experlum 911, 9 expeites 19, 6. 375, 6.

extrahe690,

11

expenar

execto 564, 4 exegi 359, exemplar 737,

i

4. 820, 5. 83-1,

2.

900,

exemplaria 896, l exemplis 553, (i. 842, 3

exemplo exemplo

'

269, 2. 630, 4 est 508, 13 exemplum 407, 10. 618, 9 15 exempta 871, 2 expes, e. exspes exerceat 790, 3 expelit 467, 4 exercet 417, 1. 430, 3. 779, expiandi 11, 9

815,

1. 721, 6 extietni 870, 5 extremis 825, 10. 870, extretno 860, jg extremos 298, 9. 117, 515,2. 728,5. 752,0 extrermrm 291, 1. 725, 895, 2. 910, 2 extrica 270, :> extricat 538, :>

extrema

1-10,

11.

extruat 434, 8 extructa 563, 5 extrnctis 161,4. 701, 18 extrudere 857,

3
exercitatas 464, 5 exercitus 70, 1. 814,3 exhauriebat 446, 9 exiccet, r. exsiccet exierit 528, 10 exigit 422, 9 exigitur 558, exigua? 820,
exigiti 107, 1.

expiare 190, 9
2 expiatur 451, 10 expiravero 451, 11 exple 178, 5 exples 788, 15 explicet 664, 3 explicueie 354, 8 cxplicuit 403, 8. 636, 2 explosa 610, exponi 879, 12 exponimur 558, 11 exponit 583, 13 expressa 584, 4 expressi 854, 2 exprimet 875, 11 expugnabis 596, 10 expugnare 689, expngnat 308, cxpuiit 636, 7. 865, 12 expurgarc 859, 11 Kxquilina>, r. Esquilinae exsecat 518, 6 ex iccet 119, 6
1

expiatis

18,

extruc 691, 7 extuderit 622, 9

extulit 132,
1

:;

826,6

exnct 147, 3 exudet, v. exsudet exuere 489, e\ul216, 5. 272,4. 880, 7 exules 253, 9 exultim 295,6

618,7.

exiguis 187, 4. 276, 2 exiguo 77, 2. 869, 12 exiguos 278, 12

exiguum
exilis,

728, 3. exile 458, 10

nomen, 22,

5. 756,

exilis, verb. 491,

exilit701, 11

exilium 162, 4 eximet 305, 6

eximitl58, 11. 750,4 exirem 577, 17 exiret 521, 1. 704, 6

1. 861, 11. 874, 12 exitio 69, 7 exitio est 109, 4 exitium 65,3. 231, 7 exitum 275, 2. 355, 9. 494,

exit465,

12 exitura 162, exitus 398, 5. 418, 5 exlex 892, 7

exorabilis 868, 5 exorberet 660, 6 exoret 724, 6 exors, v. exsors expalluit 743, 6 expavil 141. expectabit 805, 6 expectans 557, expectat 618, 6. 739, 11 expectata 857, 15 expecto 566, 11 expediat 482, expedies 333, 6
i

exsomnis ;>10, 8 exsors 899, 11 exspes 484, 3. 871, 10 exstrnat, r. extruat exsudet 603,
exsurdant 717,3 exta ::ii9, 4 extant 447, 1
extat 563, 8 extendat 254, 7

651, 3. 698, 14 tabac 800, 3 fabellam 849, labellas 700, faber 586, 1. 875, 10 Fabia 7.>7, 2 Fabio529, 11 Fabium 407, 4 fabri 732, 10. 840, 10 fabricaverat 539, Fabricio 642, Fabrieittni 53, fabrilia 810, 10 fahros 839, 2

FABA

fabnla67,

11. 511,13. 513. 10. 519,5. 688. 2. 736, I.

785, 3. 837, 5. 847. 2. 8. 901, 2. 902, 10 fabula> 22, 4 fabulosae 258, 8

889.

extendere 891, 6 extendisse 826, 3

extenta 210, 3 extento 155, 4

fabitlostts 89, 3 face 290, 1. 297, 7. 390, 8 facem 415,5 faceie .3.;?, 1. 571,7. 746,2.

extentum 850, 9 extenuantis 601, 6 exterior conics 683, 14 extemi "10, exterret753, 4
extiniui 653, 8 e- timiu; 909, 11

752, 2. 756, 8. 850. 7

faceiem 554,
10

10.

604,1. 859,

faceres 564, 4 faceret 586, 1. 9

857,3.

899,

racetum 605,
facetus 520, 1. 5
faciant .",51,2.
4.

expediet 105, expedire 469, 10 expedit 182, 5 expedita 4 46, 3 expedito 36, 4 expeditus 89,

extinctus 1:28, 12 extinxit 260, i> extorquere 859, 15 extoita 865, 14 extra259, 1. 737, 2. 821,13. 831, 5. 895, 14

545, 3.

757, 543, 614,

555,8.

507,6. 595,5,6.

1, bis

faeiant 551,

9 18 1 1 2

7 9

5 5 55 7 7

81

41 8 4 24 7 1

'

VOCABULORUM OMNIUM.
facias jit,
1.
<;.

671

5*8, 9.

549,
65.),

fallav

283,7

55 1.

10.

603,5.

i,i,.'. ... 11. faciat 569, 2

69$ 5
6
'526,

facilms ,i|.i, facie573, 6,

.;

tallc 898, 2. 751, 7 fallenditiiio, 2 fallente 622! 7 fallcntis 485,1. 817,2

<,79,
1

lallere 182, 6.
2.

S06, 2.

381,

faciem 533,
;

4.

104, 5.

712,8.

800,9
388,

5. 551,7. 717,1 facienda 695, t faciemlo 6io, l

fallcrct 169, 2. fullimui'815, i,

tallit

;;i |, 1. lfi, 9. 510, 8. 852, 12 tastu 862, 6 fastuin 577, 9 fata 63, .3. 96, 3. 199, 11. 25.',, 9. 290, 3, 7. 297, 2. 370, 2. 414, 10. 457, 5. 493, 4. 498, 1 fatalc lti,i
.

faslns

faciens 555, ii. 697, facientia 857, 13 facientibus. 730,

facies,

nom. nt,

9.

671, 10
facies, r,r6. 593, 6.

906, 5 faciet 618, 2. 7 facile 665, 8

67-2,

312, 7. 315, 4. 687, 2 fallor 876, 4 7 fallunt 756, 7 falsa 886, 4 283,1. 799,1. 585} 11. falsisl58, 1. 850, 11 falso 10. 511, 4 729, falsuin 77 t, 8 8. 688, falsns 799, 9

fatali 828, 9 fatalis 251, 10

fateare 540, 7 fateatur 600, 1 fatcbitur 620, 2 fatenles 8>, 3 fateor 668, 5. 671, 2.

'

706.

fama54,
S85,3i
508,

5.

155,7.

240,7.

11 fateri 838, 1. faterier 866,

910,3

tacilem 192, Kgg y 0.

2.

facUes97,5
5 facilis 689, 9 facinnis 851, 6 facinus 800, 4 facio 801, 11 facis 551, 5. 650,
1'.)?,

facili

422, 5. 523, 8. 529, 10. 554, 2. 648, 1. 658, 7. 684, 13. 747, 4. 776, 3 fama est 609, 2. 616, 8 famae 571, 5. 633, 5. 813,

fatetur 836, 2
fkti 222, 5 fatigaret 416, fatigas 192, 6 fatigat 622, 5 fatigatain 259, 2 fatigatis 280, 6

famam518,
9.

4.

523,10.
703, 12.

3.

554, 6. 882, 669, famem 83, 1.

7.

551, 833,

tatigeut 11,
latis r >5,
.

i;

517, 4

9 facit511,7.
668, 12.

519,3.
712, 11.

778,

791,1.
faciunt 91

911,3.
1,
1

fames 511,4 586,8. fames argenti 811,3 1. fami ,-.'.' 914, famosis 307, 7. 619, 3.

tatn 609, 7 fatuni 594, 1.

fauce 475, fauees 528, 4 favcat 890, 5

famoso carmine 821,

faventium 337,
favet 298, 12. 838, favete 239, l favillam 173, 6 Faune 316. 4 Fauni 894, 4 Faunis 818, 4

1. 605,6. 801,6. 828, 4. 852, 12. 878, 3. 898, 5 facti 739, 9 factis, 8 >5, 6 factitet 911, 6 facto 576, 1 factos 608, 4. 910, 12 factu 554, 12 factum 568, 2. 577, 4. 690, 1. 691, 8. facturus 89, 2. 692, factus 560, 1

tacta591,

famosum

707, 10
7.

famosus 252,

famulis 243, 4. famulus 893, 12 fana 380, 8. 482, 5 fanaticus error 915, 3

545, 316, 3

tanum

Kannius 546, 775, 5

10.

611, 2

Fauno21,6
Faunus
71, 4.
223,
1

far 578, 9 fari 388, 5.

747 3

farre332,4.
farris 565,

721,5

Favoni 20, 1 Favonii 281, favor 397, 6

tavorem 828, 7
Fausta 524, 1
:

facunila365, 7

fartor 659, 3 fas 77, 2. 356.

fas

facundc 11,1 facundia 393,

2.

nefasque

15

faustis 378, 8 faustitas 334,

7.

891, 15 fece 133, 8. 308, 8. fecem 679, faecibus 897, faeula 714, 4 falcell9, 4. 432, 1. Falerna 244, 3. 677,

876,3. 889, fas est230, 3. 4. 904, 2 677, 9 fasces 52, 6.

11.

231, 4.

378,

757, 3.

798,

fascibus 577, 11 fasciculum 785, 541,7 fascinum 459, 4

fasciolas 662,

Faleina; 85,

FalernilOo,
3.

1.

412, 7. 10. 816, 3. Falernis 173, 2 Falerno 623,1.

160,1. 603, 1.

193, 649,

672,7.

fastidia471,3. 622,9. 5. 700,12. 773,10. g fastidienti 450, 14 tastidiosa 494, 4 673, fastidiosam 554> 1
fastidiosus 245. 5 fastidire 534, 10. 743, 7 fastidiret 804, 5 fastidis 528, 5. 786,4 fastidit 241, 9. 829,8 fastidium 442, 6 fastis 414, 2

680. 851,

fansto 858, 12 fautor 599, 3. 814, 8. 829, 9 fautoribus 794, 7 faxis642, 7. 592,5 febrem 797, 11 febres 740, 3. 760, 7 febrim 667, 2 febrium 19, 2 fecerat 588, 12 fecere 692, 4. 719, 3. 750, 5 feceris 397, fcccrit 393, 6. 558, 9. 73?,

Q
fecerunt 546, 6
feci 692, 6. 799, 9 fecisse 803, 5. 814, 11 fecissent 646, 10 fecisset 595, fecisti761. 5
1. 86.'.

Falernum

515,

fallacem 578, 10 fallacis 24, 4 fallant478, 11. 865,2. 6

fallat 338,

911,

11 3 7 1

1 8 1

4 1 12 3 5

6 1

6?2
fccit 542, 1.

INDEX
,

715.5 553, 12. 601, 5. frrru^l,?. 260.il'. 123. 1. 656, 4. 6&5, 3. fercx 26, 2. 61, 2. 806 ?. 014, 1. 131, 6. 168. 5. 251, 5. fefeUit44,S. 438,4. 150,4. 401, 4. 882, ferramenta 732, 9 805, io felicem 574, 13. 592, 11. ferrata 417, ln ferratos 530, 706, 5 feliccs 59, i, 4gj, i. 307, C. ferre ir>o, 7. 170,2, 106,5, 350,14, 12?, 6. 593, 11 ->08i 11. telicior 478, 7 .546, 1. 596, 1. 653, 6. feliciores l;>2, 2 712, 2. 851, 2. 854, 13. feliciter 846, 876, 1 feli\;346. 4. ferre jucum 155, 9. 370, 12. 414, 167,1
650,
i.

fcstinat 406, 3. 736, 7. 74, 16. 801, 4. 860, 15. 836. t

testis 435, 4.

631,4. 860,

11.

801,8. 893, festo 351,1. 842,12 festOs 159, 7. 620,

fcstum 632.7
festns 286,5. .105, 5. 749, S

317,9.

8.

471,15.

502,6

ferrem

3'ir,

.;

ferrent 815, 5 458, 0. 525, 5 ferres394, 5 fcncstras 97, ferret.531, ',. 857, 4 fer 749, 2 fera 63, 2. 356, 10. 454, 6. ferro297,6. 349, 2. 381, 10. 387, 5. 4B1,1 444, 10. 186. 13. fcrie 194, 1. 521,3. 650,9, 15. 656, 1. 254, 2. 385, 1. 708, 3. 868, 12 448,11. 588,3 ferrnm 11, 1. 135,3. 509,6. fcraci381,8. 498,2. leracis 118, 4 522, >. 516, 0. 650, 12. ferant 790,9 800, 12 ferar235,l. 490,5. 870,1, fets 805, bis fert 444,3. 462, 3. 614, 7. ferarum 540, 5 651, 6. 787, 6 fertile 573, 6. feras,txr6. 604,4. 654,6 674,4 terat 511, 1. 755, 8. 81.5, fertili 173,3 16. 857, 7. 862, 9. 900, fcrtilibns 211, 4 fertilis 512,6. 498,12 feratnr 466, fcrtur 367, 3. 461,6. 517,9. ferax 445, 12 584, 2 fertur gro dicitur 32, 1. 69, fercula 701, 17 fere538, 11. 753,2. 805,3. 3. 271, 3. 521, 1. 653, 1. 700, 6 852, 11 fervens 57, 4 ferebar 469, fervent 678, 5 ferebnris 233, 3 ferventius 609, feremus 427, 7. 769,8 fervc.t 366, 7. ferendb 785, 10 727, 5 ferens 228, 2. 465, 2. 700, fervida 490,3. 717, ! fervidi 415, 3 11. 714,10 fervidinre 468, fereht 482, 7. 807,3 fervulis3, 1. 336, 10 ferentem 821, 10. 812, 13 ferentes 721, 4 fervido39, 3 fervidos 211, 5 Ferenti 250, fervidum 428, 13 Ferentinum 803, 8 ferentur 863, 14 fervidus 116,4. 509,5. 882,2 ferula541, t feres 744, 9. 761, feret32, 6. 311,8; 358,7. fenim 841, 6 363, 11. 478, 5. 631, 5. ferunt21,5. 312,8. 331.5. 633,7. 888,8 683, 10. 706, 8. 761,11. fernnt pro aiunt 311, 2 788,10. 805.8. 881,1 feruntur 356, feret prn pei niiUit 615, 2 fervor 70, 4. 615, 9 feri, nom. 564. 2 ferus 183, 1. 727, 11. 785, 2. feriam 7, 5. 298, 5 819,5 feriat 711, 5 Fescennina 8-13, terias, nom. 385, 11 fessas26l.5 feriat 618, 10 fessi 568, feriatos 388, 1 fessis 164, 5. feriemus 223, 5 303, 2 fesso851, ferient 250, 7 fessos 8. 502, 436, feriet 003, 9 feris456, 10. 481,4. 488,6. fe-um 178, 1. 581,1 fessus 355, 2. 558, 664,7. 701,5 restas391,2. 460,1 feriunt 189,7 festinant 848,7 ferol 63, feroces 245, 3. 360, 8. 379, 2 restinanti 514, 11 festinantis 732, 8 fero ior i \s, 3 feStUMS 112,4. 730,7 Ferouia559, l
, I

fcmur

tias71,l. ?C5,3 fi.it 528, 8 ficis 721, 6 ticta 876, 14. 902, 9 tictis reium 721. ficto 855, 4 fictum 556, 6. 893, 13 ticu 635, ficninus 585, 5 ficus 1115, 2. 591,3. 760,3 fidu coujiure 84.3, tiilc Tcia, i. e. cliorda 75, 6
1

liile

Cyltenea 173, fidel25,4. 281,5.

lide pro fideiS38, 10

490,8

fidelem 165,6. 375,6. 601,4 hdeles 902, 7 fideli 248,3 tidelibuse, 2. 384, 1. 888,14 tidelis 651, 8, 856,1 fideliter B14, 12 Iidein2.;, 5. 755,5. 856,
1
.

876, 14
.'

fidem, i. r. chordam 95, Fidenis 777,

fidens 265, 2

lidentem 815, 9
fidentes 255, 11 rule-78, 3. gj^ <_>. 221;, 1. 312, 5. 384, 6. 501, 9.
i.jj,

j.

388,'

726,

8. 3.

803,3.

810,6
101.5.
:y,,,

fidel t>34,8
liilihiis.-),?.

135,4.
4oti, 4.

200, m.
7 15, 8.

3.

866, 5.

879, 6.

801. 14 fulicen 373, 2.

339,1.

821,

10
fulis616, 2.
fnlis, rerh.
tiilit

61. 6.

76, 9 822, 7 335, 4.

1

82O, 10>

fidos730, 10

fidmn

196,

tiilus 103, 4.

803. 8
OiiO, 4
1.

fieres 181, 3 tieiet 81,1,. 10.

fieri5H,2. fics 303,4

ti.o 306,
i).

527.

5?.',

638, 5.

615,1 5.

856,5.
figc 307; 6
fijrit

012,4.

0115

333,3
8
67, 1.

fifprra 15, titur.it 841,

fila 16!, 1 liliaOl, 3.

307,

J
.

6811.
flli.r

6
1

518,3
19,

tiliam

filiuin 36,

1 3 1

713 3 3 6 2

11 2 9 16

11

YOCAHULORUM OMNIUM.
filhts

<.;.

!90, ... 13,8. 387, 2. 512, i!. 549, l. < i->, 17. 6, 4. 97, 13. 901, 9 filo851, 1-

350,

B.

flagret 554,

fluunt 726, 9
:>67, 8.

flamina

fiamma
71;',

67, 3. 101, 7.
I.

7.
'

490, 4.
.">

5o6,

1.

Hi;Mt2;r,4. 457,4 (6calra662, 5 focis 706(4

loco 38,
.'.

fiinlcre 4,
|

i,

flamins flamnns 388,

I

4<>6.

focum
446,2.
808,
'

434, 8

6.

limlet liiidetur 807. S

liinlit 10
.

10
tl.iv.c

.1,10. 10, 10
1

891,3

focus fodiat 757, i fu-cunda 277.

15,

1.

330, 6. 666.

tindiirit
tiiif

174,3

77, 2.
11)

428

5.

712,

1.

flavam

_.

,,

028,

6nem-36,

4.

46, 2.

616, 7.

740, 11 tni.-s 316, 5.

510,7.

514,4.

Bavi .',">. 18 flavo 375, 7 flavos 183, Haviiin II)..'..

.

f.cciuidi 676, 6. 750,5 l.cita 274, I. 561,5 liiilera 830, 1

lccdcre 335, 7 fu'il!s 269", 2

fa_do852.il.
licduin ftt)dus745, 6
,

907,4

570,1
finge 882, 5 fingent 33 i. l tinsrentur 87 J. r> fingere551, 10. 791,4. 876, 12. 906, 12 . tmo-cre carmina i,'.2, 2 tiugeris 904, 9
IHILII7I1.:; fingitur 277, 6 fib^o J69, fi
finibrts L6, l finiet 675, 2

Il.ivii- i,.i.

3
i.
i

flebili

flebilibus

t.ci.iiiia Jo.i, 1.

408,8 498,1
518, 5.
in

Hebilinr 9 ,, Hebilis 95, 4.

fu_iiiin_e 4*62,

802,9

fa.mu._s64,
'
i

3.

fl8biliter409,5 flebis98,
ll.l.ii 23, 6.

i.ii-itor 437,

617, 8

fojnore 430, 4. 3. 910, 6

732,

flcbn 455, 2 flectere 284, 1'. Hecti ;.,7. ii

v

fa_num habet
363,1
12 l'u-ta344,3
fietusJU.., 1.

cornu 547,

flectis 232, l fientibus 567, 8. flentis 808,

499,2
315, 1. 649, 9.

880, 12

Foliam 7, 8
foliis92, 6. 185, 5. 373, 3. 566, 9. 3. 877, 3 821,

finireSl, 5. 261,6. 663, 6 fir.iret 866, 6

tini*
i i
i

513,8.

Hcre719,

7.

881,1

fles 281, 3 fteturain 450, 10

-190, 7.

'..

6.

ile.in
il,
i

513, 7.

832,2.

569, I. 842, lj.

"12. 8.
'.'02.2

ii

176,

finitinii 480,

finitimum 33o. 12 fiuitisRO, 2. 863,6 finimn 432, 12 tinxcruut 546, 7 lin\i-se 770, 8
lio 726. 2.

Plorc, proyr. 71 ?, L. 856, florc.l,:.. 355,3 lloivnt ,,77. 10' florcntc juventa 882,

fnllibus546, 8 fomcnia 468, 14. 512, 12. 71(1,7. 7-1-1. 10 fons 302,1. 692,2. 797,1. 807, 4. 900, 3 fonte 277,3. 877,1 Fonteius 559,

875,

firmaret .72. 2 firminr 381, 11

fontem 23i, l floresloi,2. 160,7 foqtes 433, 5. 682,1 749,10. 837,4 148,12. tlnret 484, 10 rbntibus 101,1. 260,4. 792*3 florihiis 192, 3. 302, 2. 365, tiiiiliciilu 510, 13 tiiliii- 743. 6 4. 843, llm iiin 347, 9 fontilim 303,4. 419,

foramine pauco 891, Hos 308, foros 751, 1. 7o2. 9 tluat 178, 10 fluetibusS, 2. 111,2. 207, fore i. e. janua 514, 4 Bstula72,6. 3l1,9. 361,8. 1. 397,5. 435,5. 465,4. fore309,7. 477,10. 508,1. 573, 8. 648,5. 873, (10, 873,8 fit96, 5. 50.5, 1. 510, 1,1 J. Huclus60,l. 348,10 forenses 894, 5 foreusis 760, 6 515, 3. '611, 10. 766, 9. Hiientcm464, 9 fores291, 3. S09, 2 fluenti 581. 3 903, 16 foret 259, 4, 397, 2. 471, 4. fiiuit 1-18. 8 fluerc 606, fixa 586,5 fluercl545, 7 523, 2. 524, 4. 544, 4. fixaf 447, tillll 797, 3 564, 4. 609, 7 fixis724, 5 fluitantia 664. 2 fonbus 312, 8. 663,5. 710,8 foris 603, 10. fivum 667,2. 800,12 fluitem 817, 9 623, 2 fluiueii 172, 1. 1871,1. Flacci 615. 2 423, forma 163, ... 178, 12. 796, 4 Flacco 478, 2 5. 584,2. 642,7. 660,8. formabat 551, 9 BaeUis 442, 5. 521, 11 forma. 478, 5. 707,11. 873,9 874,8 fl;i'.'cllo:UJ, 3. flumina 38, 4. 128, 4. 153, formam 746, 6. 735, 6 541,3 fi.it^itat 678, 4 5. 391, 8. 474, 3. 511, formanda. 338, 3 formare 883, flatjitio 270, 12. 785,4. 854,6 formas 126, 3. 619, 1 flagitium 10.3, 14. 680, 9 fluinine 207, 4. 510, 12 flagito 226, 6 formasti41, 3 flummis 84, 4. 356, 3 format841,10. 881,7 flagrans 98, 4 fluminum 50, 6 fonnet900, rlarantia, r. fragrautia fluvu 409, r 1 ianiR5, flasrantis 302, 9 fluviis86,4. 167.6 Formiarum 314, flagres 451, fluvius 643, 11, 13
firmo470, 3
firinus 428, 2. 705> 12. :.Q7, 6 fis412, 1. 871. 1
i

.">

1 5

2 7

7 1

sn
formica 5TB, 13 forniidare 512, T.

INDEX
fossam 588, 14

816,5

formidat 901,6

foimidatum
formidot

854, 10
io

formiriatus 2?o,
?n:,,

fossor 318, 3 fovcam 799, 13. 913, 8 frai-ta 176, 1. 614. 10. 610, 720, 12 6.
fractis 207,1.

fronde 259, S. 840, 4 6.

.369,10.

611,

fronrie; 99, .3. 318, tVondere ?96, 11

frondi 30, 2

871,10

formiilinc 7n0, 8. 800,1. 811,1.

!

75?,

4.

frai-to

898,5
506, 4

frondibu 78, 1. frondis.iSl, 8

788, 15

MO.

formido, verb. 586, S. formidolosis 18, fnrmidolosus 'j.i, |

822, 9

fractos 465, 6 fractus 250, 6.

rrsena 122, l fraenato 792, 8
fr.i-nis
;;.'),.,.

564, 4 frons 302, 4. frontc 125, 5. 16!',, 6. 371,7. 473,1. 56?, 4. 762,4
7TI9, 5.

forinis n

513,6.
11

froiiti'iu35l, 8. 453, fiontilnis 514, 1

1.

564,6
7?1,

fnrmosa 413, 1. 873, formosus 541, 9. 573, formula 613, l

fornioe
5.'i>,

741, 2
1

frontis 656, 2.

721.2.

fr>mim774,9,
fragilem 16,
fragili
8.

948. 6

frontium
liiiiu is

6,

5.

.V.'1,1

33f ,

9i

620,3

fomix 788
foro 551, fors.W,,
693.
1

i. 1.

fi&jl,

10.

7W,S
618, 7.

571,15.
217, 11

fnicns 7i!0, 319.3. 914," fnigaliter 533, 7 fruge :i.30, 4. 796, 10 fortas.se 473, 1. 515, 7. 577, frangit 465, 8 392, 7. 4 :. frater 103, 5; 490, 14. 757,4. fiuscs 334, 3. 12. 157 1,'' 8(j7, 2. 738,4. 71 13, 6 814, 5. 861, 15. 900, 7 firtaMis 555, 2. ?"", 11 fruui 5. 535, 6D9i W, 14,. fraterna 87, 5 forte 398, 6. 482,1. 51 0,5. 703,3. 799.12. 91,3 536, 8. 591, 7. 517; 8. fraternx 457, 6 frugibiis 842, 9. 3?8, 2 frateruis ??o, 8. 812, 13 664,6. 716,1. 7", ? '.'0", 12 friigis 817, 8. fraterno 683, 1.3 forte, jiohi. 6<>5, 6. 7rj?, 4 frueum 9. 390, 498, 18 fraternum 9 745, ftirtem 6141 r2. 635; 2. 684, frui 121, 1 fratre 611, ?. 787, l 3. 601,4. 771,1 frmiiir 21, l fortes33,2. 2t6,3. :>7f;. 1 1. fratrem 787, 4 812, 12. 155. 5. 263, 3 fnimenta 801, 8. fratres 15, 2. +01,8. 583,2. 637,3 867, 2 8i.\ 9. fratrmn 660, 134,6. ftrtj 4'.'?, 10. 567,7. 636, 1. frimienli.ilO, 2. 647,2. 649. 11. 863.9 673, 3. 688, 5 2. 751,1. 762,8. 793,1 fr.uidatis 580, 6 fortia 637, fr.mdc 13, 11. 232,4. 50D,.S frustii 700, 12 fortibus3?8, 11
forsanlil,7.
'.'

590, .i fragrantia os;ctfJa 707, 4 frangas 786, 2 frangat 132, 1. 720, 3 frangatftr 599, 5
frusrilis

fruar 730, 1ii 869, 12 fructibus 780, fructus 325, 2 fruendi 747,

forsit 574, 10

fr.m.eie 98.

4.

.->.

fortior 255, 2 fortis 25, 1. 141, 6.

fraudcm
fraudes

1,

7.

811,1

frustis,

i>.

crui

lis

100, 0. 270.9. 3?o,7. 381.3. 4"t, 8. 535,8. 639,6. 710,4. 754.10. 764,1. 795, li fortissima 513. 15
fortitei'6".
!.
<

.>,,. r

frauriitms 800, 10
fhllldis 4(13,
1

fraudulcnto 295, S fraxinos 341, 5

540, 12 fregerit 437, 6. fregi 175, 2 frcgissc 199, l frcnicnlerr. 417, 3 trctnerites 4i>'-'.

frustra 95, 6. 206, 6. 207, .' 2. 283, 8. 302, 6. 712, 9. 769, 9 639, 1. 894,1. 9! 1,9 **< fruticeto 361,6

m, /\^/ ^

642, 11. 7'.M,

fucatns

!i l,

fortium

Sjfl,

fortius'601.7. 787,1 fortuitum 213,

fortunii 3, 6. 110.5. 129,5. 256, 3. 357, ?. 140, 2. 441, 4. 418, 4. 332, 9. ? " 595, 10. 636, 3. 719, 9. 778. 4. 838, 10.
: '

fucis 525, fllco 2? n J fuctiin ??3, 12

.

fudd 843,
Aiersl
9.

5.

:W3, 11

fiemitimi 317, 5
frciiis, r. fiiinis

6 ruridms 518, 4

frequcifs tS

'.

.'.

frequentes

198, 7.

222,6. 243;2 659;

i

84o,6.

890,1

697, 13. forruno- 117, 1. 781, 1. 764, 9. 730, 7. 8 '1, o fortunam 359, 15. 705, 9.

fretisl26,7. tieto 461,1

frciiuentia 641, 5 ( ., 4. frcta 17. 6. 1??,

742, 4

fuya ..<(). 2. 466,11. 701, S 611.4. 657,6. 875,9 fug-acem 246, 10. 712,9 fugaces 150, 4. 901.2. .VH"
1
.

fricti ciceris 89S, 9

721,3.

769,8.

884,3

frunda474,
10.
?"-'.

2.
1

666, 5.

foitunarum 881, 8
fortunas 74", 8

fortimatam 777, 10 tin (unati 5"', 3

fortunatius 899,
l

frieidas 262. 2 Crigidiqr 797,

frigKlo

5,

-'

frigidnm 260,
10

fngae iOl, i. 396, l fugam 175, 4. 200, 1. 751,9. 762, <i 744, fu"as, iwmm, 841, 3 fugat 328, 3. 847, 8. 914, fugatis 379,10 fucaio 519. 5 fugax 1'. 5. li.H, 7 tec :\:\ (.. 166. 4. 547, ll

fortunatum 756.

fortunaverit 778, 6 fortunis 881, 11

914, l 69?, 9 frigora 392, frigore 542,10. 618, 10. 05,

frigidus698,

1.

5-

774.5. 324,5 fuge suspii-.iri 166, 4

fiigei-e 670, ?

forumWO,'.

43;, 3.

556,5.
758, 4

10
frfeoribus 320, 4 friuus 38, 5. 303,
1.

fugere 728,

fugernn

.>:!,

579, 1. 753, 13. 800,5. 819,1 'V)S"a6-13, 15

532,1.

777,9.

517,4. fuiercs h66, 10 fugeret .'>2, 807,12

.">

4 911 4

4 14 3

VOCABULORUM OMNIUM.
fugerit 48, l. 156,7. 552, u. 684,8. 697j 4 fugi799,

675

functiim 229,

functlis 186, 1. Fundaui 605, 5.

1:92,7 715, 4

furtini 58, 2. 5U9, 9. 590,7. 7?;'., 10 602, 6. 726, 4.

furtis 552,
11.

652, 3

fugiatn

?:)l, 1.
,v;!.
\

fugienda

769, % :,;u. io \

fnndata.795,
ftlildc 178, 5 fundens 118, > fundet pet,8

fnrtiva 713,4

fugiendam 529,9
fngicris 348, 9. 357,6. 522, I. 531,3. 728, d. 871, l
fiigieBl

fmriva ?6>, 8 tiirtiyis 744,4

;:.>".

fuutli 112,7.

691, 10.

"

ftigiente 185,

'.'.

8*8,

'.'.

796,

fundis 192, 1 fuuditus 69, 10

finidii-.".?,
1

fugientes 301, 4. fagientiaSlt, U.

fuiiiciituni
;;iii,
I

512, 8

527,8
835,
.'.

tiinilniii 5 13,
finulii.s
.

Fiindos 560, 2 >

>i,
'.'

.;.

_').',

fugies (>t>, i. fiigimus 722, fugio 589,

.'

74.

/96,

l.

083 10. 807,

6.

767, 1 furtuni 538, 9. 799, V 21 K 1,5 furvae fiiriini 586, 2 Fitsce 8ti, 8 l'i:scuni ??0, 5 Fiiscus 597, 6. 611, 5. 700, Fusidius, c. Futiilius
fijrtp 15, 2.

t-

Fusius
fuste

>,

16

.'

fugis i, i, i,. 538, t fugisset 565, 4 ln^isti 638, > fugit t9i, 5. 285,5.

586, 2.
109, 6. 114, I.

861,

5
11.

filgiL jnutrrit. 89,

-1", 6.
'.'.1,
-1.

-110, 5. 439, -t. 461, 2. 49, 7 fugitivUS 693, 1'.'. 71, 7. 77'.', 6 fugito814, 11 tugimit .,.',1. 848,5. 913,4 fui 16?, 8 fiiisseat 581, 7 fuissct 669, I. 738, 2. 838, 6 fuit '.'9?, 8. 524 3. 318, 1 405, 1. 551, 2. 456, y. 5. 2. 555, 540, 3. 538, 375, 17. 07, 8
1

fustibus 559,4 iiiiicin ??:>, l. 830,9. 913, io fusfis 844, -t funera :!?, l. 63, 8. 480, l. fiisiiin 456, 2. 641, 2 futuo 529, 574, I. 861, 2 futura718, 2 fuueratiuj 286, tini.ii- _.;-. ,. futurani :;.;, l 910,16 linicri 5117, 8 fiitnri 555, 9. 509, 2. 631,ic. funeribus 130, S8S.5. 892,1 futui -11111 89, (;. 759, 4 funesto 769j l fnngar vicc cotjs 899, 10 futuhlS 128, 5. 437, 2 fmigi iniincrc aiuiei 770,5 fungis 6?.', :; fnngilur 702, 2 funibus 60,5. 441, 1. timis 292, 5 GABIIS 777, 3. 830, 2 funnslS9,7. 227,2. 4."i8, 5. 856,3 Gabius 792, 691,7
1
I

func ?ir>, 6 funebre 823, 2 funebrcs 1:>, 8

.545, 1.

558, 11.

Vte,

fiistes 2110,

fnr540,2.
590,
;>.

51-1,3.

651,14.

Gades

17(1,

709,

.;

furca708,ll.
furcifer705, 8
/iircin 798, 1.; fureris 58, 6

773,9

fnlgebat 17?, l fulgens 195, 4. 254,4 fulgent '.'11,3 fulgente 502, }. 572,3 fiilgentem 812-, 6 fulgoiitcs 196,3. 35% 10
ful<:cniiu 31,7 tillges J05, 7

3 Galatea 346,5 Galba 622, 5

(i:tilil>us 156,

galea> 12, 9

galeam
606, 6.

03, 9*

furentem
(i

70", 5.

777,

fulget 24?, 2

fulgor 150, 4 fulgore 828, Jl. 885,4 fulgoribus 621, 7 fulmina 19, 12. 66, 4. 189,
II

furenti 708, 11 furere 180, ... 467, 8. 642, Gidlica35,4 10 fures 512, 7. 586,3. 588.3 Gallicis 512, 10 furiae 109,3 Gallina, projir, 697. 8 furiale 296, 3 palljija 624, l. 6?2, 6 ttiriaui 651,2 Gatlis528, il furiare 98, 5 Galloni u'-?. 7
fuiiiiriiiu .,91.

Galesi 171,8 Galli 462, 8 galli canlus 506, 9 Gi3llsr420, 1

GaIIos614, io
Gtuivincilc 375, 7

fulminantis 250, 5 fulimuc 262, 1- '-'65. 6

furibundus 773, 3
furibns 756,
fnriis 650;
?

Garpani 18

i,

fulminco

.110,

u
'

Garganom
garo 716,
4

BjO, l

fulminis 375, 4 fulti 525, 12 fulturn 535, 4

fultuni, iittin. subatfulva> 67?,
6. >l,
r

furiosa 214, 6. 668, furiose 656, 9 furiosiu 5 " 10

15

Gargilins 758,

ganire 605, 4
garrirei 592, 12 garrit EQO, 3 garruliiE 546, 1,

658,7 ftiriosns 666, 9. fiiir.ivi/t. 687, 10. 706,9

551,10. 911.8 Funiis (,85, i 1 Fnrni 611, 8 fnrno 51", 15 furnos ???, 9 furor422, 8. 451,12. 4.57,1.
fuiit65, 9.
_

Fulvi7H,2
fulvus.,71, 10. fuiiKiulc?ll, fi fiiniat 317, 6

594,5. 690.

454,3

fuino 274, 4. 885, 4

fumn.sa'
6.
(>.(.>,
-1

366, 8.

679, 7.

7 11,2.

862,3
140,

7. 814.11 gaude476,7. 753,12 gaudcat 99. 2. 197,6. 6., 8. 753,5 gaudeqs .'(04, 5. 65P, 8 gaudent 685. S

futnum 286,

4.

354, 4.

406,

fnrore 548,

795,'.'.

885,4

furorcm
furorcs

3
12
6:10,6

gauilcntein 764, 13

4, 6. 3.

691, 11.
uoc, l.

funalia.M'', 7 functos 483, 10

6t)'),

furta541,6.

gaudentea 420, 865,9

2X2

3 47 5 8 17 7 36 6

676
gaudcnti. 861, fi gaiuleic 5i.\ _\ 768,1. 769, 6 gaudes 101, 2. 395.5. 551, 4. 664,6. 719,10. 860,8 gaudct 20, 3. 129,6- -'77, 6.

INDEX

gentc 161, 8. 666, 2. 683, 12 r.or_ronu:s 520, _. 552, 6 gontesy, i. 181,6. 800,4 Graccbus 869, 2 genti63,9. 486,11. 500, 9 s-iacilis 23, gcntibus 18, J 1. 187,1 gradu 130, 2. 574, l gcntis 55. 3. 65,4. 383,2 gradum 17,7. 19, gcnua472, Gra.ca83, 8. 602,5. 896,1. 318,3. 438,9; c.l>, 1(>. genuit 293, 1. 823,1 70.', :j. c. nobditas 633, 5. gnncari 6__ 6 703, 6. 848, 1. r.cnus, Gnecia &',, 4. 335,9. 736, 2. 887, 10 755, (j 8 x>, 9. 844, 6 gaudetis J6_. 2 genus 9, 5. 12, 6. 18, 10. 61, {.auflia _73. (>. 111,7. VjI.7. 1. 165,3. 207,5. 229,1 Gra cis 609, 5. 863, 6. 815. 277, 2. 3. 8,'x;, 7 691.6. 003,9. 848,3 314, 1, 319, 3. 39 7. 116, 5. gandils4G6, 8 441, 4. Gneco 338, 6. 877, l
1 i
,

gavisa 889,

gausape 714, 6
gaza- .15, . gazis 113, 2 gelida 182, 7. 667, 2.

444, 2. 517, 2.
1

516, -'. 550, 5.

536, 4. 563, 7.

Grrecorum

.'>;,(,,

601, 5.

831,2 Gr_ccos604,

l 1.

gerat 514,8
710, 9.

Gnccus
("68,1.

535,

6-18,6

gcrentem 377, 6
gercre 645, 6. 2>Tct 388, 5
gcri 889, 1 gcris 275, 1
.

791,4
gelidsf 108, 4

Graia 466, 2 806,2 Graioc 218,6

(iraiis 164,6. 829,5. 848, 17.

gclidam 867, 10
gelide 888, gelido 50, 2. 86, 5 gelidos 302, 6

901,
1

5, his

gelidum
Geloni
v

6, 5.
.1

884,11

325, Gcrmania S84, 12. gerininat 185, 1 gcrulis 860, 15

481, 1

Graiorum S94, i gramina 365, II.

grarhine >9. 3. 433,8.
1

391,5
284-. 2.

6.

410.

i7, 10
l

gclidus 817,
7,

Geryonem
261,5
gcsseril 26, gessi
:

_06, 1

graminis 65,

>

3
3.

Gelonos 187,
gelu 38,

gnunmatioa* grammatici 87
I

>,

gesta
60,

64'.,

6
R
7

gemant

r.estio 878,

granaria 510, 10 grar.dc 149, 10. 219, 6. 323,

6.

gemelli 770,

gestaus
gestari

13.',

617. 11.

633,7

gemcllum 660, 10 gcmens 409,

j;ementis 236,

geminant 68, 3 geminentur 874,

geminis 392,

gestas res r-\-'. 3 gcstat 36, 2. 525, c sticrts 255, (>

gesliel 54i l.i gcsti i31l, 10
,

6. 879, 3 473, 10. 459,1. 651,6 grandia 27, 1. 858, 13. 868, gi indi

grandcs 633,

5.

B75.5

trrandinc 242, 5 graudiuis 8, i

gemino

885,

gestis411,

1.

824,5
847, 1.
'

grandis natu764, 4
837, 7

812, 11 geminus 358, gemis 824, 4 gemit 792, 2 gemruas 337, 9. 86fi.fi gemmiK 215, 2. 75. >, 11 genre 405, :!('>5. cenas 5S. 1 Genaunos 446, 5
.

geminorum

gestit 731, 6. Geta. 334, 3.

grando

768,

...

Getul

.'
:

.;.

;..;

"',.;
8i
,

Getulo
(.tiilus

granum C 19, 8 grassare 690, 10 grata nianu 778. 7 grata 20, 1. 64, 3.
118, 5.

80,

...

'..;. 4 giganteo 240, 2

gigaiituni 232, 6 icas 220, 10

295, 1. 407, 7.

124, 4. 369, 3.
-198. 6.

126, 6. 394, 1. 747, U

grata.354,5.

388,8
9

generl.M.

11.

.>'-'!,

1.

688,7 glacics 185, 2

alaeiet 292, 2 gladiatorum 646, 10 gladio ignem scrntare 664, clande 676, 2

gratarum 414,
Ci-.itas
9. 15, .

general generatui 5

>.

13

genere

grate870, n gratiaS2l, 5. S92,

745,
3.

1.

S77. e.

generi 826, generosic o. 4. 4 genercsior 840, 5. generosis 572, generosius 141, 1

I I

747, 4.

756, 1"

570,

giandcrn gjauco 583, 8

'.80,2.

789,10

glehis

'

generosum v gcnerum 165,

lis

glomos
gloria78, 4. 312, 2. 572,3; 653,13. 811,8. 847,3 >'!<>! mtis 169,7
i

lectus732, 10

genibus 93. 2. 708,6 genibus mmor 783, K-enis 413, 6 g-nitali; 497, 10 genitls 3.56, 4
gi i.iroi
li(7, 5i
I

812,11. 878,4. 908, gratia. 21,1. 117,1. 828,1. 10 gratior 383,7. 633,5. 772,11 grati sima 561, S gratissimus 865, 15 gi ito '..!, 3. 296, 9 gratum 130, l. 251,8. 460,
.

Glycera;80,
'_'.

3.

U6,

2.

125,

3.

(.93,

32

Glyconis 727,
...

gratns 4p, 6. 45, 2. 53, 2. 289,1. 635,6. 852,7

gra. at 855,
l

.(,.->

864, 6
767,'9.

Guaria.VW, 4
gnaviter 726, 10

gravatus

genitricom

grave

genium.,.16,
i ,

1.

genius 869,1.
3.

891, 8 4;, 2. 616, 10

lfi,

liumana

845,3 goavum C16 gnavcs 753, 13 Gnidi, v. CuiJi Gnossii64,

9, 1. 41'". 9.

331,1. 407. 10. 713,5. 878,1

4. 76, 9. 1(>7,6. 673, 2. 903. 8

;ravem26,
508. 8.

gravesll.S.

21,2.

147,1.

32

84 5 8 71 2

VOCABULORUM OMNIUM.
l.

677
300,3

390, 4.

401, 5.

haberi 518,
750, 1. 913, 13
532,
7.

?.

57 5,3.
1.

M
020,
653,

,').
.

liRUStQS 743, 6

469,12. 5'.>7, 10 graves Principuin amicitdas

117,
1

794,

Hebri, nom. Ilebro yy,

riri,

1,4. 414.5. 512,11.

3:
i

Hel.rmn

310,

xavi 56,
r.

61,
.<.

5.
%.

541,
1.

10.

l.

749.2.

799,10
434,2.

581,5.

gravibns 267, eravida 88, 7. gravior 895,

lore lP,
i-

.;.

681,9 874,4
t

habet 428,
510,
habili
1.

482

9.

525,8,9.

663, y.

Hebriis 742,3. 797,2 Hecaten 589, 5 Hector 16-1,4. 401,5 Hcccora583, 3

Hectorc-is 258, 9

718,

Hectorem 488^7
u;j.

6
127,2.
r,
.:.

habitabilis 415, 10

388,
;;.

1.

.'.Oc,

170, 680,
834,
i

5. 7.

habitanda

5
1

784,6. gravitate
gravius

8*7,7
607,
8.
;.

i.

3.

).':5,
.

593, 301, ...

,.
,

habitare 587, 6 habit ituni 78 . habitu 707, 13. habitum 681,9. habitus 650, 1..

9>.>, 1. 477.5 hedera? 6, 4. 405, 6. hederis 1 S8, 4

hedera

744, 9

HeldlX
J

15, 2.
5.

703,9 881,8

lelenam 62,
S.

490,13 540, 3

Helene

400, 8
r

Hehcona

,i,5

140,

17,

355,1. to

habuere 380, 8. 839, 8 hac 192, 7. 850,8. 251,4,6,

etatibi stepe
'

Hclicone 899.
Heliconis 50, Heliodorus 556,

186,10
pr.

re 771, G Rreges8JB;l. 839,4. 432,4 Hac ;ri hac lege 255, 10. 536, 16 hac mente 3 18, 10. gregisS02, 8. 771.1 33, 1 grex 485,6. 642,13. 714,3 bac, mlrerb. 630, 1, bis. 861,
. 1

Hcllade 665,
liellr-bi.ro

liellehori 646,

7
674, 2.

863, 12 hl rba 436, 2. 450, 3.

Grosphe 815,

.'

,i

o
i

hactenus 528,
)l.i".'l
1

13.

550, 3

Grosp
grueiri 133, 13

S95.3, tt alibi

773,4. 789,6. 866,9,10 lierb763, herbas445,ll. 538,8. 591,5 herbis 331, 4. 371,5. 438. 4.
G79, 2. 774, 7. 780, 7 hcrboso 317, Hercule 693,4. 709, 3. 795,2 Herculea 195, 2 Herculem 381, 12 Hereules 250, 8. 398, 1.
490, 2

gnns7

....

gula 62S, 8. gnla?7I2, ..

1

758,

\i,

haec. plural. 237, 3. 3-19, 7, it alibi phiries ba>c inter 434, 3. 700, 3 li.cc ul.i dicta 701, 10

n mu? . 28, triistant 669, 15

I
.

Hasrao

0,

HiPmonia.',

r.

/Emimi-.c

11

guttur

6 guttnri 494,3
-137,

hxreat 890,4 ha?rcdem 868,3

tueredes587,5. 646,9. 617, 6 hauedi 339, 2
haeredis 393, 3.

Herculeus labor
Herculis S04,
4,39,7.
l.

19,

8
10.

385,

guttus 579, 5
1

724,5

is

820, LO.
'.'8.',

65,

<"

'ii

749,9
G.

here i>63, here pro heri 713, 3

Gyges

n;8. 10

gyro 695, 2

harentcs 6:16, 7 lucrentem 74,

b.i -reutia

123,

5.

nom. 732, hei ile 3 M), 3 heriles 856, 6

heri,
Iieiilis708,

H HABEANT 681,3.
babea babeas5ll,
I.
.-..

537, 4

ii..

rere

Hermoscues
60, S
I

512, 2.

593, 8.
611, S

868,8
7

li.iivs, noiB. 161, 3. 200, 1. . 5, :. 636 9. G49, 17.

'

Iii mosenis

550, 12.

>1,6, 18.

687,

1.

690, 3.

bei

oa 49,

513

691.3.
ail,
' j ,

868.1.

869,5
833,4

550, 11.

577, 3.

858,5

lueres, eerb. 705, 12 " " I 8. 663, 4.

Ii.isii

heroas 6S3. 4 Heror!is868, 10 heros635, 6. 831,13. 896,10

babeahtnr 535,5 habebat 530, 3. 531,4. 582,

9.5

herum

223, 7.
1.

636, 6.

796,

Halyattici 313,5

herus715,
79'.',

788,1
222, 1.

hamo 684,8
habebil 34 4 habebitur u.r.
.

K-esperia 136,1
15.

hamimi 765,
1.

14

Hespena'
'.73,4.

153, 4.
385,. 12
11
1,

657,
i)7C,

babebo 756, 3 babehunt iJ. 13. hahemns 715 2 habena 792, 7

hanc 5 18, 11. 538,6. 3i7, Haunibal, .". Aumaal

14

harpyiis 6 v. B liarum li;.16, 6 babenx 337, 5 Iiasta245, 4 habenih amorc 706, 11 hastas64, 6 habent 103, 2 haad 429, 4. 509, 2. 532, 7. r habeniem 859, 10 551, 3. /. >r, 3. 577, 13. itis 49), 12 615,1. 984 ntfl 614, 5 haud ita pridem 627, ti !, 1 haud mafe 763, babere 697,5. 8-td, 3. 368, a tiaud unq lam 70". 3 haberes 595, 10 fcauntc 510, 9. 523,3. 682, 2 haberct 807, 9. 833, 7 haurit 5li, 3
:
'

2 Hespeno 422, 7 hestema 701, 18 lif-sternis 632, L'

Hesperiis

Hctmsco
beo

Hetrusca480, 2. Hetiusci608, 7 10, 4 Hetruscos 369, 5

4f?4,

Hctruscum

356, 5.

l ', 8. 83, 5. alibi fnt/Ktnter

4"9. 9 65, 1, et

heij nie :67. 7

heus 332, 8 bi547, 11

66 1 3 85

1 7

673
hiantom 525,
hiatti 884, 1

INDEX
12.
1587,

homimim
22",

hiberna,
11.

r.

hvbrnia, xe.
1,

hic, /n-onom.ks,

bii.

MW

1,

it

alibi fl*.

quiHtistimv
hic, adi-trh. 13, 9, 10. 75, 5, 9. 81, 3, ftfc rr ufi&t hiet 458, 5. 625,5 hilarem nui, 1
hilaris
hillis
86'.),

11, 2. .V>, 10. 511, 4. 583,4. 551,9. 595,9. 709, 6. 791, 2. 737, 6. 828. 5. 885, 3 hnnin 521, 1. 536, 1. 560, I. 573, 2. .V.-J, 5. 712, 11.
'iii,

hornicrim 591,
hortaretur 553, hortari 858, 10 hortatiir 750, 8
540. 12. hortis 586, 5
lliilti

90,

horto40>,

1.

bonesta 643, 14.

770,4
897, 2

hortos 593,
hoiliis
11.
I

1.

678,4 641,4
5S3, 6.
t\:<9,.t.

honeste 225,

5.

7
1,

honestas 843, 8 honcstc701, 6.

hoiiun 512,

li. II.

B89j

832,7

'illi,

692,8.

673,
'.'.

3
>i alibi 9.

hinc 73, 129 hinc et liinc 435,

liinnitnm
9ii>, E
l

452,5

honi sti 525, 8. 863, 12 honcstis dnnis R58, 7 honestis rebfls /39, 5

804, 5

hinnuleb 92,

Hippolyten

285. 5
j'D.4,

honesto 891, 11 honestos 577, 10. uhi onnstns

10
8i>2,

hos52, 1. 835, 1, hi.t. 908,4 hosce 545, 2 hos|MS 252, 7. 565,7. 653, 1.
Ug>
;;.

alii

Hippolytnm

honestlirn
75. 9.

405, 5.

534,

hircinis 546, 8

812,4
1. 501, 9. 908, 3

hirciim 520, 2. 552, 6. hircus 470, 5. 483, 8 Hirpine 191, 1 hirsutis 470, 5 hirtum 744, birudo 914, 12

3 honor 439,
799, 2.

625, 1.

635, 5. 671, li. (,72, 700, 7. 701, 20. 726, 761,4. 865,7. 900,7 hospitte 282, 5 hospitale 491,5

.5.

1.

hblftratum 882, 6 hnnoiatiis 734, 5

hospitalem it,o, 3 hospitam 62, 5 liospiterti 3:58, 9

hospites 169,2.
455, 1

honore 847,
hiiiini"

9.

863, 14. 878, 6

m 30, 3. 251,5. 467, hospitibus 260, 12 548,7. 571,0. 571,10. hospitiis 7oo, 9 his STO, :>. .),r,, hospitio 556, 2. 188, 3. 837, 3 honores 51, 2. 101,4. 119, hospitis 199, :i 518, 3. 549, 7. 697. t biscc, pronom. 527, 9. 536, 6. 237,8. 357, 9. 5;i, I. hoste774, 10. 794,3 14 hostem 12, 11. 376. 6. 710.3. 829,1. 869,1 honnres, i. r. thictns 683,10 4. Hispana 304, 531,3. 862, 10 Hispan.r 279, 1 bonori 887, 15 hosteal77,l. 906,2 hispiddm 404, 5 honoribiis 1, 3. 217,2. 570, hosti 858,5 hispidos 184, hoslia82, 2. 332,2 10 historias 283, 7. 538, honoris 891, 3 hostibus270, 10 historiis 195, hosticis 2I6, 2 honorum 7:;, 4. 415, 7
hirnndine prima761, 3
9.
1

501,

hoc 66,

2. 182, 9, et alibi frei/uentisstme

honosl9J,
1.

3.

576, 10.

817,

878,
4.

hocage 754,11

hora 40,

217, 12.

302, 9.

hoc age ne. 815, 16 357, 6. 392, 4. 515, 5. hoc est 669, 8. 703, 8 516.4. 558,2,11. 747,8 hoc genus pro liujus ejcncris hnr.r 221, 5. 288, 9. .506, 6. 697,8 817, 9. 867, 13 hoc pro ideo 510, 3. 538, 8 horuin 697, 11-. 712,6. 752,
boc. nhiat. 510, 13. 523, 2 hoc lioc 413, 6 hnc yacto 651, 9 hodie405, 1. 597,2. 598,2. 7 >.s, ;. 627, 6. 697, 1.
1

hosticns 591, 3 hostile 70, hostilcs 448, 9 hostili more 814, hostilimn 462, 9 hostis 288,3. 454,12. 1. 616, 9 hostiuin 25, 1. 268.1.
I

464,
317,

5.

739,10. 764,2.
:

778,6.
848, 4

1.

117,2

89

;i

hnc
4.
1

hbras 199, 9. 704, HorSti, ptv.it. 391,

160, i:. 243, 2,.7 ulibi liuc ci liuc 44 ,3

huc

ct illuc 406, 5.

3
527,7.

761,9 hodieqne 845, 2 hodkrna? 393,

hrcdi 242, 4. 317, 2 hoMlilia72, 5 hrrdo 302, 3. 635, R

hn diini 21,7 hnrdus 317, 3.

436, 5

Homero 606, Homerus 399,2.

8.

HoratiiiS 7;. t horis 50, 12. 698, 12. 797, 5 It.nv.i 330, 3. 435, 1. 701, 1 hnrrea 868, 5 horreis 312, 2. 411,4 horrenda 251, 6 borrenJani 417, 7. 669,10 horrendas 588, 12 horrendus 688, 3 horrentia 614, 9

huic524, 532, 3

525,1.

hujiis 548, 7

hiiniana512,
4.

5.

648,1.

889,

903, 12
18,

hnniana urns

878,9.

homicidani

hominem
11. 11.

818,6. 883, 901, 1. 908,4 7 395, 2. 596,2. B51,

4fl8,

borren4,

4.

356,3

bomines

665,3. 799,11 .511, 8. 694,2. 699, 701,5. 739,1. 905,3.

7. 199, 8. 806,
.531, 2.

horres eas, 6 horrcscis 188, 3 horret 431, 2. 146,5. 765,5. 806,8. 809, 11. 811,5 horribili 113,4 232, 8. 541,
honi,la'.>6, 2.

869, 9 55, 3. liuiuananT 151, 8. 633, i: hunianc 860, 13 liiimiiiiivnltits 881, 1 hrmanis relms 719, 10 humanos 255, 3. 588, 6 hiiniiiiiiini 444, 2 huniassr 654, 8 huineri 876,2 humcris 202,3. 261, 1. 104, 3. 459, 7. 494, b. 367,
5. 690,5,12 huinern 16, 8. 510,5

humanac

907,3 homini 19,

631,
1.

128,5. 263,2.

337.1.

384,12

hominis6n,8. 681,9. 9

771,

horridi 355, i hnt ridis 465, 3

tmmcins
301,3
844, 7

12, 2. 58, 5. 5.

236, 5.

borridus 325,

9.

humerumU?,

321.9

4 521 7 2

3 86 1 1 25

9 6

57 7

VOCABULORUM OMNIUM.
buraescit 699,7

C79
668,9.
5-10,

humi371,o, 682.3. 875,0

htiiiiiii:i

jaculari 301,5 jaculator 203, 8

jaculattis 8, jaculis 88, 6 vaculo 36, 4

4.

000,1. 009, 4. 706, 4,9. 903, 17

breii,

idem, uriorc
600, 8.

11.

470,

1)

luimilem 223,3. 889, 8 Immiles 241, 8 humiii 341, 6. 160,9, 898,*

bumiiis 142,
0. 259, t luinio affigii ii liuinor.il, 1 1. 58, huniiim 248, 2. 364, 12.
, I I

894, 1, 2.

903, 13.

911,3
.

jamfi,

1.

20,3,5,

tt

alibiM

aissimB

idco 821, 3 I'libus4 .7,

iam dudum 353, 5. 592,14 703. !. 719,3 jani iam 250, 2. 437, 2. 4b, 417,
'

'

12. 6,. 884,5. 887,7. 893,3 humus 485, u

881,9.

3. 570,2 Idontcucns 401, 3 idonea 631, 11. 902,5 idoneum 303, 7 ldoncus 2:,2. 342,1. 750,

jamnunc
tt

hunc

4,

2.

51, 8,
,ii

nlibi,

quam

)itnrii;iin

/ods

Imnccine 598,

Hyadas 17, Hyarbitam

820, 3 hyberna 409i 4 hybernas 685, ll hvberno tiiiO, 1

idquc 5.50, 13 ldus 406, 8 5, Ms iecurST, 1. 98, 6. 265, 9. jam, i. f. deinceps 982, 363.7. 447,3. 597,11. 721, 408,5 . 6. 814,14 jam, /.<. paolo post 168,8,9. jrjllii.e 446, 1 210 1. 391,1 jejunia 666, 6 jampi 'idcm 788, 14. 797, 7
i5'i,'.'.

iamne 682, 5

7. 797, 1. 850,

27, 1. 7< '.

I

luniquc 701, 13 lambeis 895,

lainbis 67, 3. 860, 2 iambo 879, 2 iambos70,4. 475, 7.

'jr'liinisdentilmsaccr853,

bvhcrmim
Hydaspes

584, 2 hybernus 133, 7. 498, 3 hybrida r. ibrida

477, B.

Vitur 513,
820,

[Ciiiims 626, 10.

89, 4.

714,9

11

hvdra381, 11

hydram

828, II hydrnpirus 759, bydrops 156, 5 hyemat 623, 3 hyemes 47, 2. 66, 5. 242, 8. 77-2, 11 hyemct SOl, 7 liyemis 99, 3 hyemsSO*, 1. 435, 6. 791, 1 Hylamm 195, Hymettia 623, Hymettiae 224, 3
.',

iambns 894, 11 Jane691, 1. 800,7

janitor S.<6, 2. 707, 4

651,13. 710,1 ignara 15.,, 6. 509, 2. til2, 4 ignanira 673. C ignarus 700, 5. 840, 8 ignave 836, igOBvi 557, 2
'-'

ignavus
'.'91,5.

.]

53,

janitorem 306,

janua9T,4.
190, 2.
.

290,11.

igne h6r>, 8 igneae 220,

529,

igncam

71,

Janum

421,0. 610,

5. 824, 1.

854,9

Janus72 ,4
509,6. Iapcti 18, 10

Iapyga 16, 2 Iapyx 346, 11 Iasonem 439, ibam 591, 7

ibant 576, 2 Ibcr237, 4 Iberi 718, 4
Ilieriall.i, 11

igneas2.il, 1 ignem scrutare gladio 664, 9 iguem 18,11. 19,1. 545,10 ignes 44, 2. 55, 1. 148, 4. 255, 7. 371, 7. 417, 4. 043,
isrni

10, 12. 728, 6 20, 3. 128, 1

Hymetto 172,4
Hyperborcos 230, 9 Hypssea 526, 2
J

ignibus58.3. 101,3. 110,4. 882,7. 330,2. 461,8

ignis 66, 0. 69, 1. 265, 8. 476, 590,8 .,. 509,6. 5-16,9.

ignium 412,4
ignobile 570, 8
'

Ibcria. 385, 2. 420, 2

I
I

Iberieislll, 1 Ilirris 111, 10

il)i 17...

865,3 mnominiosa 894, 7

iliiiobilis

298,11,12. 305,9. 612,6.

858, l'J, bis nuiiC 75, 10.

ibhrius 32, 7. 220, 6,

&w

765, 12.

861,

ibis
ibit

pcde tausto 8.18, 12 jacentera 141, 501,3 lacerites 192, 8 iaceo 580, 1 pcere 133,1. 459.2
i .->.

425,1. S43,S. 708,11 :!.'.',. 5. 858, 11,15 ibrida582,

ilnint

615,3

Ibyci 307, 5 Icari 283, Icariis 5, 2 ceret, penalt. fonga, 714,7 Icaro 236, ccret, 1 amtt, breei, 660, 8 Icci 113,1. 780,1 387, ., 1, ta 64, 1. iacjs 55.1, 6 ictibus 97. 2 actamus 797.
lactantibus 506, .1 MCfaiitior 535, 6 jactat 10,8. 825, 9. 675,2
icto 615, 8

fgnoras 532, 9 fcnorat 762,1. HS8, 5 ignorata: 895, 10 ignurrs7;..",. 9 ignoro 879, 10 ignosoas 555, 2 ignoseut 5: 7, 1
ig noscent 515, ignosfrere H6.\ 8 igm ,'es .98, 5 ignoscis70, 11

iguosco 632, 10 ignota 439, 1. 573, 0. B83,

ignoti 402, 2 lg-iiotis 510, 4
i

ictu28b\2. 310,3

ictmn2.3,
id

jactataSBl,4
iactatam 123,
jactatur 649, 16
lactafiis

1. 929, 8. 390,0 ictus 211,0. 401,6. 895, 1

ii,it"667,

iL'iintos

570, 5. 572,4

625,5

jactaverit 777, 11 jactes 61, lactis 2*3, 2 jaculamur 216, 3

510,1. 511,7. 900,6 324, 4 Maus6'->, 5 idcirco 548, 8. 727,1. 777,

Id.i

ignottolH S82, 9.

896,6

12. 895. 13.

ignotus 225, 3 ignovisse 765, 10. 903, 6 iidem 264,11. 732,5 iisdem248,5. 730,10. 86

idem, nriore lowra, 190,

3, 9.

14

Ilerdam 825, 192,3. 233,3. 301,4. 497,

31 25 2 86

3 9 97 7 7 7

111

/,80
i'.exS8l,7. 477, 5. 79G, 9 Uia 138, 1. 716,0. 725,3 Ilia, iiojii. yrop. 2S9j 8. 397, 8. 539, 5 Iliacas 66, 6 lliai 737,
Ilia

INDEX
illttm ipstim 6:V>, S
illnsi 713,

immetata3S4,
inimiuens 329,

illuMrnt 416. 1 illustrem, n rb. 693,

illiisusT

imminentc

20,

5
i

iinmiiicjilem
t

.546,

illutos718, 10
Illyricis lio,
l

!um carmen 833,4

7.

488, 6. 499, 8

ima 129.2. 531,1. 677,11

imagine 516,
18
11.

imminentes ;,\. 7 imjnimn 636, imminuit 280, immiscere 524, 13

1
:

ilice 433, l.

485,3

iliccin S03,

ilicesSSl, iligna 676,

J.

465,8

imagines 458,
imagini 96,
i

11.

590,7. 762, immiserabilis 269, 4 immitia immitis li,7, 10 494,7 iminoderatus 690, 6
6.

Ul0 44,l. 66,3. 319,4. 381, imagiuihus 571; 6 imago l.i, 1. 84, 3. 466,
Iiioo 251, 9, bis. 253, 8. 476, 6 llionam 643, 17
Ilios

348,8.

immodira> .. immodulat
1

.."',,
1
,

n
,

669, T

jminolabitnr

;,

401,1
486, 11.

imbecilla 632. in imbecillus 706, ts imbelle 763, u

Ilithyia 497, illa 263, 1. 466,7. 526, 2 illabatur 250,

imhrilem

.,79, 2

immolare 21, 6 immolato 406, 1 immolet 652, 10 immoritur 766,

I:

illacrymahilem 205, 5
illacrymabilis 402, t illacryniare 691, illa. 822, 4 illam 165,5. 308,3. 528,10 ili.ipsns 222, S illaqueant 311, 2 illas 520, 3
.->

imbelli ffo, 4 imbellis 27,3. 246, 11. 428.2 imbei-359,3. 788, 16 imberbes R38, 1 imberbi? 887, inibrc 777, 7 imbres 31, 4. 18-1, 1. 366, 5. 4.13,8. 172,1. 793,2. 807, 12

immortalia immortalis 913, 13

immunda

869, 13. 894, 7

inimundis 678, 5 immundo 566,12 imrmindus 580, 6. 738, 3

iinmunem 412, 1. immunis 3S2, imo L30, 2. 297,

1

78'.',

1.

468, 4.

imbrem
irabri
5i

...

ilie 55,

7.

95, 4.

172, 3, ct

imbribus

186,

imbrium 346, l alibifrequenter imbueni 902, i illecebris 892, 6 imbttil 58, illepide 837, 2 iiiilnit.i 7 \\. 8 ilieverit 547, 14 i\ii, siag. 16.7. 51, Uetalibi imbuti ,".,_'. illi, iiiiii-. 5.6, 1. 533,4. 540, imbutum 450, l
1 .

532,7. 668,8 IH10S2I1, 1. 592,9. 856,4 inipar37, 1. 532,6. 661, 733, 7 impares 126,2. 321,8

1.

imparibns 468, 15. 625,3 impui iter 878, 10 impavidi 65, 5

impavidum
impedire

250, 7

4
iMic S85,

iiiibiitu- 856,
1.

."

478, 8. 485,5. 596,3. 683,3. 713, 3. 777. 4

364,
5. 9.

illidere
illig-ata

620,3

428, 11 itligatum io.>, %

Uligaturum 439,1
illinc 649, 7 illincrp 559,
illinet
illis

imi 717, 5. 809. 10 lnus 1... i. 475, 1. 482,11 imitaberis 856,8 imitabilc 8.0, 5 imitabitur 630, l. 875, ll imitandi 602, 2 inulare ji6, 10

unpediat 601, 2 impedtit 572, 7

21, 4

impell.it 536, 9 unpellit 881,8 impellunt 409. 2

impensis822,

imitans
8
212, 3.
298. 4.

13, 2.

668, 8

impenso 661, imperas275,

imperat 741,2. 775, 3 imperet 501, 3. 617, tS impcri 11, 6. 422, 5
iinpi

imitata 654,7. 850,6

iiint,itor883,

760,8

202, 4.

imitatorem 900,
imitatores B20, imitatus 371, 7

.'

460,6.507,10.509,4-. 518,

6S,

.'.

41, 7.
262, 8.

?f>9,

3
illiterati 159,

illitum 400, 6
illius,

immane immane

680, qn.ir.tum 102, 6

813,2 imperio 1S9, 312,6

c.
-.

7.

267,

breri, 414,5, bis. 537, 1. 684, 12. 793,3

media

immanetn 262,3
inimancs 416, 10 immauisS96, l

illo

media longa, 608,3 31 4, 5. 666, 5 illorum .543, 8. 548, 2 illos 576, 7 illota 681,
illius,

iraperiosa 691, 12 irqperiosius 60, iinperiosus 710, 1

immaturns 719,

immcmor 6,
immemorata

1.

imperitare 6h, 1 65,12. 227,3 imperitarint 570, 3 imperitas 709, 12 821, 10

itnperitii 655, 2
1

mimciisuni 509,8

519,7. 534, 4. 683, 8. 7.5, 5 illud.522, 3. 523,9. 550,4. 5.1,3. 552,13. 689,3 illudere719, 10
illtic406, 3.
illudil
illiiin

514,6.

immensus 366, immerc ates 453,

immeritam
74,
6.

tmmercntis 199,7. 457,7

immcritis 111, 5

inipeiiiim 138, 4. 240, 8. 7 19,2. 783,5 impermissa 278, 5

1.

578

643,7
!,

iinperor 7.50, 5 125,2.247, imperti 75", S impetral 842, 9

iuipetrato 370, 6

illudo 5.)5, 10
1.

16,2.

5Jj. 3

imini ritos 697, 4 51,8. 155,6. 198, immeritum 787, 9 372,3. 515, 1. iiniueritiis 274, 1. ',39, jnun rsabilis 737, 8

impetu 117, 10 impetus242, 4. 275,6. 376,

6. 528, 7

6 ;

5 5

2 1 1 3

YOCABULORUM OMNIUM.
impcs-a 650, imputata 484, 10 .11,3. imuin883, l. impia 16 ,5. 905,8 437,5. 445, 3. 481,5. 659, imus'875, LO
;

CSl
;,

iunnC.O

12. 444,7. 528, 3.

80o, 10 inanem 911, 19

in

impia.,.
..

18, 6.
.

183, 6.
i

297,

1,

iu ;'
166,

nipiara
illlpias

555,
...

'.'.

451,4
-117,

impiger 372;
2.

728,

398, 1. 882, 7
4.

mpina. impio 222,

I. 380, 6 inipios 262, 2. .'15,5 impium 102. ti

154,1. 551.2. iiiam 237,5. 551,5. 870, 7 inaniii 03, :t in (jro erga 378, 10 ill pro udversus 27, 11. 376, inanis 622,9 7. 381, 12. III. I. 448,9. inaniter 50, 10 454, 9. 456, 10. 556, 2. inarata 181,0 inarsit 439, 8 0,8 iuaudax 323, 3 iu ,n 69, 3. 415,8 iu altum 161, 4. 243, 2 jnauret 7t, t
12, II.
13,

2, 5, ft alilii

657,5
704, 3.

Jreqw

nitssi

ad

125, o. 371,

ti

in
iii

annos B77, 8

iiicaiitata

501,5
??."),

mplacidnm 416,5
implent 674, 5 implere 604, 5
impleris, i. e. impleverjs 1 implcti!50, 11

annum
7.

122, 2. 739,8. 778,

iiicastigatum

817,8

incauta 500,
incauti 913,5

in
ni

arctum 883, 9 arma B

illUSll".!

incauto 536, 6 incedas3l7,

i

implcvisse 826 9 implicata 445, 5 implicitum 910, 9 imploral 842, imploravit 774, 9

iu auras 108, 1 ni aurem 592, 8

mccilis 148,

1.

478,8

incedo

ni
lii

aurum

370.

ncendia 396, 3. 512,7. 815,

13. 841,3 incendio 450, 2
iiirendit 707, 7
*

in in
lii

impltimibus 428,

.">

hellum 177. .' breve cbgi 884, 8 culpa est 7it?, 10 diem356, 12
fratres 155, 5
i. r.

impouens

665,
i

in iliem et lidram 697, li

i:i

impnrtes 784,

importuna 313, 1. 811, 3 importunas 586,4 importunus 413, 7.

i

in lioc,

ail

iurcrtaiu 540, 5 incerto 464, 6. 469,3 incertos 357, ". olt), 3 lior, ul 193, 5 incertus
i

887, incesto incestos 278, l 8 757,4. 868, 11 in lra?c jurcmus 482, 11 incestus 251, 10. "U, 8 imposita 70 8 incliiiiii. in jus vocel 684, 12 impositam 265, 8. 303, 5 41'.', inciiliii .",;:.),;. 797, 12 in loco 7 impositas 146, 7. 854, 6 iinpnsitum 559, 3 i:i longura ivvum 845, inciderc 646, 9 in lucem, i. e. usdue ad lu- incideie 789, ". 908, 2 impositura 162, iuciderit 632, 12. 890, l imposilus 706,3 cem 287, 3, 812,4 inciilit .',;:.;, $ in majus 264, 11 imposuere 641, (> ni medias res rapit 886, incipe 638, 5. 739, 10 tmposuisse 263, 4 impotens 1 10, l. 152, 2. 350, in morem 364, 12 iucipiam 750, .> in numcro 607, ti incipias 513,9. 650,5 impotentia 186, 10 ui omne aevum 297, 9 739, incipies 884, 2 incipit 558, (i. 566,5. 503,4. impransi 628, 2. 6o2, 7 12 impranstis 794, 5 in partera 1.51,4 700, ni incisa 395, 7 impressit58, 7 pejus mprimat 607,2 in praesens 217, 5 incital l.o prsesens tempus 876,6 inclamal 5 18, imprimcret 60, 10 inclinare .',52, t iinprob 640, l. 690, 1 in pretio cst 905, in primis 630, 8. 714, inclinet 550, 15 iraprohx 33'., 2 ni puiverera 252, 2 includei-e 724, improbatnmra 444, 8 in spem l.i!,10 inelusa-336, 11. 878, 11 iraprobe 634, i. 656, 2 ! iuclusam 500, improbo 290, IS Venerem )(,?, improbus 552, ii. 508, 6. in verba magistrijurare725, inclusit lil. 3 inclusiis 387,9 11. 5. 8 4. 765, 695J in verbajiKfabas 177, 4 inclytum 655, 10 774. 13 improvisa .'00. 3. 753, 4 in vitium ducit eulpa fuga, incoctns 138, i si caret arte 875,9 iiieicptis 874, i imprudens 555, u impube 445, 3 in uniini 648, 10 incoepto 883, i in votum venit 777, 1 incmptos 475, 7 impubem 186, 3 impnilcns5i<>, .,, 6. 413,2 votis l incogital 841, 4 in 69 incola 68, 1. i,56, 5 impudica 486, 6 in usuni 10'.", 1. 191,4 UlClilis 2'1. impugnat 838, 5 Inacliia ((,?, 8. 471, 1 incoluit 570, 1 iinpnlerit 283, Inachiam 471, 5 impulil 659, 9 Inacho 161, 6. 319, 1 incolumem 16, 5. .VC, 5. 554, 7. 707, 5 impiilsa S87, uraequales 184. 3. 699, 5 iinpiine 72, 1. 120,2.402,8. imequali 733. incolumes 105, 2 incolunii 268, 7. 335, 1. 650, 193, 1. 749,6. 813,0. 863, ina-qualis 710. 4 7. 891,8. 906,1 8. 778,1. 802.5 inasstuet468.il inco!umis5 .', 12 impunitior 711, 11 inamarescmit 713, 1
i

iu lionorc .'78, ti in liuias 199, 9. 704, 4.

incessum

68,11

i,

5 12 9

11

5 47 1

C8C
incommoda 888, 2 neommodus 81 >, 3 incomposito inCGBiptis H, 9U, 15 inroinptum 198, 7. 446,6 inconruinn inconcimius 80 >, 8 mconsultns 75
. .

INDKX
indomita 74,5; 5 indomita' 205,3
infidns 493,7

iufima it.l,7
2.

indomitam 3 36,

470,

iadomitas iw:, >5 indomito 47t,p. t;?2,5

infimis 308, 2 infirmas 432, 6

iut.riniur.i9il.
iufir
;

indom

ii

&18,

i
i

indnrrail 150,

infla 690, 15
5,

>.

iMdos ..vlo.
ind..t.i!..

,".::,

752,6

inflaii.s

669,

4
i.

lnrontiiir;

i>

807, S

ltitlarct 569,

ncsntincntis 265, 9 incoquciv 71'.;, 10 incorrnpta 95 mcorrtiptissimus 576, 8 inerebuit 690, io mcredibiiit racredulns 889, 6 inticparc 489, 1 1
.
!

iiiducant 5SD, 5 induc.it 525, L2

iriducc.rfc

infiat

817,4
3

hiduccre-S >?, 6. 873, 5 708, 1

imiu.r;.
;rs

infiavit 521, iuflct 503,

informesl90, *

iudurit
IV,,

informem 588, 2
5
infonnis 864, > infortunia 881, 2 infossus446, 10
infi-afiSO,

Lidus418,

meputt

180,6

m. mori

ind itus 80,5,7 1-16. 12

racretum 680,
incrustare SSS, 12 ineuhrt 649, 13
iucuhiiit 19,

incmptis 435,
inepte599,
3.

2 inemptis 855, 10

nifrciM 469,

1.715,5,8. 628,1 6
4.50, 1,5

infrequens 127,

885,1

infundam
571,

ineptum 543, 5
ineptus 535,
5.

infundis 740, 9

incnde 135, 2 itirtidi 911, 10 mcult<>"?39, 11

meultis 852, 8 nicuUo 583, 10 mruttum 711. 6 mcttrata 798, incuria903, n incurreret 616. incnteret 617, i incutianl 813. 5

552,5.

inemicm

5. 611, 1. B06, 1 inerant 7 01, 18 89, 8. 750, 3 iners 105,2. '.70, 13. S9?,8. 706, 13. 727, 10. 865, 1. 888. 5

iiicemous 4-ki, 9 ingeni '.'7, 5

ingenii !26, ingeniis 838, 4
i

ingcnio327,

ingenium

inertem 262,

S.

471,7. 676,

1. 619,2. 870. i 468, 6. 533, 9. 518, 6. 609, 2. 620, 1. 67i. i. 69^, 6. 728, 4. 744, 6. 861,

incrtes 583, 6. 825,4. 911, 14 inertia 175, l. 779,3 incutiat 620, 7 inertis 102,4 jnrutiunt 788. 9 jude5t5.3. 556YS. 568. t. iii(Ttibus698. 12 incst548, 10. 682, i 679,1.986,2. 586,14.701, iuexrusabilis 813, 1.5 11 inexurabilis 882, 7 inclecoro 151, 2 inexpertis B15, 1 Indi 50t, 8 raexpertum 882, 14 India- 332, intabre 641, ? indicant396, 5 iutame 208, l indicat 2 infamem 349, l intlici- iliiiio 716, 3 iufames 18. 3 imliciis 876, 11 infamia 799, 2 hidicis 666, 6 iufaniis 490, 13. 628, indico 557, 5 mfans 259, 11. 575, 3. 839, 5 indict.i 883, 5 infantcs statnas685, lo iodietU 7i>6; 2 inrccit 27 ri indictmn 310, 7 infectum 357. 5. 710, 15 Indicum 119. l iudigna 8', 4. 803, 14. 893, infelicis 668, 4 infeiix409, 513,5. 875, 6. 4.895, 12 12 indisnatio 44?, 4 inferbnit 679, 2 mdiiinatur 880, 1 infcrias 152, 4 indigni 745, 6 intVi iiiirni ,',i;o, ;; indignis 571,5 radigno 33'J, 1. 798, 11. 852, inferitis 450, 15 infernas 589, 6
t"-

9. 899,1. 901,5. 909,6 ingens 33, 4. 160. 2. 189, 5. 401,2. 533,9. 647,6. 669, o

rngentem

279, 5. 64. 6 ingentes 158, 5. 666, 5 inge ntia 828, 4 iiiKCnuis 821, 12

ingemio 104,3. 572, ingenuos 57?, ingcmitim 6.54, inpcnuus 33o, 4. 570,7. 906.

1 ,

<

3
injerere 557. 9 ingluvie 517, 6 ingrata 168, 13. 493, 6. 726, 9

5,

ingratam 292,
ingrato 6S, 1 rngratos 761, 11 ingratus 1-21, 12 inguen 580, inguina 5 6
..

.1

ineume

471, 9. 586, ineustata 716, 6

171,
1

iiiliaicl

10

inhians 512,

.'

554, 12 iniionestus 57 I,

inbonestum

indignor 837,

1.

904,1

infemis
inf. stis

3,9
,

mborrui; 92, 5
inliospita 78u, 6

indiguum
ll

012, 8. 754, 2. ROl,

3. 660. 3

indi^nns 634,

189, 9. '17, 4 iufesto infestus 388, 1. 477,7

inhospitalem 89,

.'.
I

infiriel indocili 251, 5. 484, inficit 13 S indocflis 5, infidi !c- 448,6 indocti 840, 11. 817. 10 iiidoctum 170,2. 856,9. 914, infidelis L80,
,

inhumante 81S, 1 inhumato 110. 3. 635, R

injecit 122, 2

10 indoctusiiM,
indoles 3<
a, 7

10. 905,

10

inlidi 423, infi.l. 1-151, 11.

I

injecta 265, 3. 552, 8 "1"'!" 112,5 nijinat 74,5. 57;".. .

809.4

iiiimica.51,4.

56,S.

183,5

Ulfidun)

I ...

i.

617, 10

1i

4 35

5 1 68 47 9

YOCABULORtJM OMNIUM.
inimicat 423, inimice 155. l. 610. 1 numicig i'.'(, S. i'..ll,7
iiiiiiui iti;l- Hj:>.
i

G*t
515, 1.

ucuni 56S, 2 inimicus 677, 7 iniqua ti, 2. 85fr, 9 iiiiquir 171,7. 593,3

iniquam 536,
iniqua- 848, 8 inii|iu' 787, 9
inKjHi
111111111
-

il

704, 8
1

iniqilOI 165,
9.

uiiquum 13,7.

188, 4. 633, 8. h;h, mi(|iiiis 821, 13 inirc 253, in.jtiria 695, iniuriOsis 490, S inaurioso 139, l injussa? 485, ; iujns-i 530, 3 irguetc 836, 10 injHsti 540, 7 innantem31 1.7 irinascitur 53 i innatat 07M, 2 innati B94, 5
.'
' l

insanicntis sapientifp 187, 2 insaninr .Y37, 9. fi ifi.i; iiisanirc.i'JI.7. 644,2- 64B, i,. 658, 10. 6l 8, 664, 7.o, 12. t)(i.">, insanis, n. 62 7. 699, m-.iiii-, i. >/>. 642, 1 insanissc 650, 10 iiisanit 582, B. 517,5. 348, 12. 644,3. 712, 11 insaiiius 604, 5 iiisatioul.i, i. 7 l'i, 10 insanos 325, 2, 642,9 iiisamiin 526, 8. 642, 13. 650, 1.1.7. (,. 668, (i (.. 510, insaiius 572, 7. 6*8, 9. 644, 6. 656. 3 19, 15. 52, inscitia 620, 7. 636, B. 042, 12. 745, 4 inscium 376, 2
1
'.I

instat .|0f 5.

591.1.

697,

:'.

in-tillaie 769, 7 instillat 620) 1'

liistita

520,

1 ,

institerat 690, 5 iustitoi

institoribus 4B9, institui U74, 18 instituta 286, 5 iiistitiitiiin 344, i

m.tiliiiiiit (,94,

>

in-to 711, 10 instravtt 897, 3 instructior 811, 5 iusiruit 842, 3 instiiiini nto 548, 4
insiiavis
,'>,">?,

18
I
:">
I

insudet 550, iiisncvit 553,

in-iiias
insiilis

insciiis'j7n,

IM.
.VT. 7

inscnlpere 647, insccterc 706, 15 iiNcctor &;(>. 4

ii.sccnta' $0,
iiisi niiit

insnllct 254,
iii-iiniclial

'

'.,

insedit 439, 5 861, 10 inseptjrta i..

, i

iaaectes 494,3 hinivus 251, t

innoceflS 335, S

lnnncentis

?;>.

insequeiis >;.>?, 9 inserere 340, iiispicrcsloo, l inseres 7, 4 insi n- 557, 9

;">

911, 18 jnsumcre 631, 8 insiiper 679, .1 insurgat 465, 7 intabnissent 447,6 iniacta 683, 4 iutacta? 29, 4 intaclas K>3, 2
n
il.
i.

Ii

1,1.9, ;, 1

lnlacti.s332, 5. 814,

innuincrabilis 360, Ino t<82,9

inserfl 432,

'J

intactum 134,7
intactns 456, 5. 615, iiitaiiniiiitis 247, 2 integer I66, 4. 220,4. 621,

inominata

!;;].

inopom
8 inopcs

651,

1-1.

42, 3.
1

859

inservit honori oi)7, 15 inseverit 534, 1 insidias 527, 4. 530, 3

insidiatorem
'206, 5.

6M,

>i

integeranimi

901,

illsidns 70'J,

1(1

inopi .')17, .) inopis 540,

iiiops.it'?, 8.
.=,.">.:,

insidiosi 846, 7 insigne 149,4. 340, "6

10.

('>;>, % jnteger vite w. 5 integer mentis 644, integra 60, 8. 121,2

olf.,7.

nisiuiics jy.

:i.

241,1
125,5.
129,

683,3. 810,10 inoinatn 893, inoimitiiin Ui'J, 6

iii(|iiain 182-, 9.

insignem 87,
.

4.

integrae 265, 2 iutegiis 101,1.

034,13
4. 6.V.,

3.323,5.660,7
;>.i,

integro

.>),.>.

12

insiirni
1,

j
1
.">,

992,

7.

;>;'.,

iiisijriiiaii(i'j,

integrum 249, 1.382, 3. 677,8

'J.

3.609,3.

664,9.

705,8.

msignrbua
iiisi : ;nis

707, 12

intelligit 770,

716, inquict 080, 2 inqnieti 250, 4 inquictis 452, 3 inqiinniis 536, 10 iiiqitmavcro j7 7.

,;i7, y. oot;, 1

iii-iltnt

11, 8

5 insitam 379, 4
insistet 481,
j

iiitcndes?39, intenta .;:;. i intentata 24, ;>

iiiteiitatiiin 89ii,

inquiiiavit 486, 12 inquinet 590, 1 iuquirain 642, 10 inquii-int ;>;>.;, i

jnsitiva 432, 9 insplabiUter ?;;?,5 insolcns 23, 8. 70,1. 575, 15

iiitciitum 566, 12 intciitns 913, 7

181, 8. intei'

:'>,

4. 51, 5, rt ulibi Sit-

pissimc
intei anna 123, inter linc 434, 3. 7ii,3
1

msoleWtem

inqnis 551,5. 614,1. 638,10 inquit 511,5. 521,2, 5. 523, 6. 532, 10. 541, 10. ;>61, 1. 592, 0, 18. 595, 3, 5 msana 282, 'J insanabUe caput 899, in-aiic 626, 1. 654, 5. 009, 13.
insani 09, 5.

163. 1. r>57, 8 iusolenti 159, insolentuo 494, 6

insolitos :i70,
llisnlitlllil

Ct'M,

10.

intcr

magnasopes inops

SIS,

891, 15

insomnis 282. 4
in-ons 233, 5 inspomta 404, 2 inspcrsos 575, 13 inspexit 737, ti iuspice 7i-i. 5 inspiciunt 525, 11
iastanti 205, 2 instaiitu 2.50, 2
iu-t

inlcr tot cin -as totonc laborcs 860, 9 inter verba 365, iiitc.r vina 278, I. 7i.j, 6
interciilcrit 671,
iiit.Tein.it
inti
1

695,5. 711,1 500,3.

015,6.
840,

B98,3
.-.
:

lnsania 258, 5.

658, 6.

12

iHsauentero 260, 9

u 383,

rcaiientia 71 interdicta 526, 7. 758, intcrdicto 658, J interdiim 197, 7. 592, 8. 601,

6 61 8 1 1

5 6 1 11 1 3

8 3

634
5. 704, 8.

INDEX
814, f. 835, 4.
lr.vrrso 165, .> iiim 136, 8. 509, invcrtiuins 535, li iuverti
io

Bacchc
l
>
.,

539, 7
'.

'. 4. 901,1 mterca 659, 8. 719, 2 inteream 596. 3 interempto 383, 10

t^eati^
|0Cis
9.
1.
<
.

(3, 1.

758, 10

inviceni

5.

joco ! 543, jocos

11

26,

196, 6.
,.:.

591,6
5.

859,

intercn t 8>.fi. 6 interent niul:

intcrost 161, 7. 397, 9 iutcr est 523, 1

8
inviet.i
| ,

jocosa 49,
|o

3. 84,

invicte invicti3 . 13.

611.7.

727, joeose

10
1

interfusa 62, interir

interira diim

.tncosi 423, 7. 816,

"...

jocosius
)6, 3 invideaht .>.'6, 11 invideat 574, 11. 593,
,

interimi interiore 160, interitv

iDterit interitu 88
,

l.

695,2

interitum 913, 13
interitura 392, 6. 398,6 raterlunia 98, 3

interminato 17, intermiscere 603, 9 intermissa 369. i internoscere 910, 10 interpcllandi inteipellanm 671,3
'.
.'

.jocoso 43, 1. 327, 3. 601,3 jocuhni.i 508, 3 jocum 8.1 ). 8. 892, 5 loeus 12,5. 685,7. 43,8 [olchos 445, 11 iuvidendal89,'3 mvidendis 244, 5 Ionicos 277, 5 Ioiuciis 435, 3 invidens 142, 1 Inniu 166. 9 invidebr x7~, 4 invidi - 113, Jove 5,12. 10,9. 111, 5. 7. 734, 4 invidet 173, 3. ,>63, 3. 789, Jovem 19, 12. 266, 4. 444, 12 .' invidi 8.466,8. 472,2. 503, invidia235,4. 536,5. 572. 6. 817, 10 Jovi 80, 3. 177, 5. 263,1. 620,3. 739,6. 740, 13 invidne 697, 12. 807, 10. 842, 421. 3. 460, 3
.
1.

397, 4. ?,.,:;

interpellet

51

Jovis42,l.
6.

108,2.
1
.

124.4.

interpres 681, 8. 633, 9. 907, invidiam 639, 7. 828, 10

222, 3. 240,

3
interprete 881, 10
intersis 13, intersit 716, 8.

invidit 70('. 10

invido 374, 5. 3F3, 9 invidus 322, 1. 727,10. 740,

9.

250, 5. 256, 597, 9. 433, 7. 193, 11. 499, 3. 806,

340,5.

350,13.

3
Jovis prn Augusti 322, 6
ip*a 162, 9. 479, 4. 534, 5. 559, 1. 615,2. 899,11
-.5, -U

889,

W3,

12.

.'

10
intervalla 860, 13 mtestabilis 654,0

im iolatus

261,

invisa761,7. 788,4. invisam 5io, 3

invisas 208,

838,6

intimo i 0, i intonata435,5
lntonsi
21.', 1

ipse69,
8.
I,

,2. 476,5. 49,

mvisi 128 5 invisis 663, 5

511, 10. 553,8.

..

56 >,

2.

2,2

intonsos 477, 9 intonsuni 86, 1. 767, 5

intorti

invtsum 253,

209,6

2. 306, 5. 1. 791,4. 860,7 invisus350, 11

584,

ipsn 119,

intral87, 3. 298,5. 737,2. invita 620, 2. 06$, 15. 900, 5. 815. 1. 831. 5. 864, intra natura fines vivere 510, mvitel 433, ira'246, 8. 2 ,7. t. ..->:-., :;. 6 invito 296. 8 583, 4. 657", 3. 736, intra spcmvcniae eautns 895, invttum 78, 1. 825, 8. 914, 3 8. 737, 1. 812, 8. 15 invitus 750, 8. 774, 5. 869, ira furor hrevis est 741, 1 intrarit 478, iracunda 10 19, 12. 66,3. 913, introrsiun 618, 13. 799, 8 inulas 627, 4. 713, 9 3 inttieris * i, 9 iraeundior 290, 1. inulta 152. 2 intulerat 263, iuu!i3' .54.3 iracundus 727, 10. 882, 1 intulit 18, 11. 486, 6. 8-44, inulti 71u, 10 irae68 I. 69,7. 537,S. 740, intumescit 485, 8 inultis 112,2 14. 81-'. 1 intus 521, 4. 617, 14. 649, 10. inulto.655,2. 740. 16 iram4i::, 10. 466,3. 823, 1. 881,8. 887,7 651,3. 881, 7. 888, 15. 907, IHIlltOS 14, 1 inultUS 455, 2. 492, 4. 590, 8. irarum350, 10 1 invenere 539, 7. 740, 13 747. 6 667,5 iras 253, invcnit 869, immctis533, irascar 768, '.,, irasn ,, invenia-. 550, 2 inunfri 727. invenicnt 96 8 involitant 404,3 irata?319, 2 inveniet 689, involvo 357, 13 iratis 56)3, 5. 639,2. 695,6 invenior680, 1. 840, 6 irato 663, inurbanum 896.6 invcnisse 896, inutile 61, 4. 337, 9. 551, 12. iratas327,7. inventa 540, 7. 843, 4 iratiun 431, 2. 653, 8. 713,6. 585,5. 714.7 inventis 888, 3 ioutUes 432, iratus 173,4. 508, 1. 617, 9. invento (.93, 2 intltili 81 5, 2 inventore 606, 4 lo vnga 882, 10 653, 2. ,125,8. 858,4. 81 0, inventum 905, t 17. 88 io370, 13,14.463,1,3.913,9 inverecundus 463, 8 io triumphc 370, 13, 14. 463, ire 10, ... 310, 1. S48, 6. 11. ; ,2. 581,1. inversi 26!!, 2 1,3
'.

8. 638,3. 849, 6 ipso 50, 13. 301, 1 ipsos 2-iO. 1 ipsum 19, 10. 112, 2. 12l xi, 6 227,

'-'.

8 21

71 1

141 11 16

11

4 8

VOCABULORUM OMNIUM.
392. R. fX3, 8. 741. 4. 7 7fe6,9, 8-, 8. 843,9.850, 10.910,
.

es:
.,.'

iturum 154, ihiru* 461,4

Itvti .109.

Jnlir.

5
ire comrs 766, 2 lrcnt 648, 7
iri>s ,'J4,

Jubse90,S

Juiiiim 55, 1 Julius 5! jumenta 813, 3

junctaSil, 6 |ube 160,7. 685,8 |U iuheas 333, 6. 511,6 jubebat554,9. 753,4. 911. junctainhi>bo 684, 3.
1)

irrepertupn 25, l irresectum +1 I, 3 irretorto 15 irrevocabile 814, 13 irrevoc ti851, 10 irriguo 672, 4 irriguum 61 1, 5 irrisus 808, 4
irritahilc | irriUint ;tSS, 13 irrilat 356, 11. 850,11
:-.<

803, 8.

junctis 35B, 11. 873, 10 900, junctos 5S ,. 111

.iuucMra 70,

10.

891,2

ji.bcmus770, 5 jtfiente 825; 6 juhentes .1

tngas 156, > jungatur 751, 2 |ungentur 125,

irritum 357, 3

UToget 54t,

irrupta 59, 2 i.",proomefi,511, 2. 750, 4 ista 772, 4. 822, 6 istam 6J2, 10 iste 44-!-, S. 002, 3 Ister 419, Isthmius 372, 3 isti 584, 7. 648, 5 istic 739, istinc 555, 2. 762, 10 istiB 524, 10. 549,3. 759,2.

jungere jiibeutium 250, 1 2. 612,5. 64G, 2. iuiurit 535, 10 iuinriv i";:. n .iiiiuor l-j.H, 3. 801, 6. juheret 577. 7 jimiorcs 278, juberis 785, 1 .lewo 152, 1. 261, 3 jubes 575, 7 pibet 79, 2. 337, 3. 445, 7, JunoiK' 2,1. Junonia, 30. 3. 531, 8. 651, 9. 750, 3. junxerit 4,3. 860, 6. 910, 5

jnbeo514, 689,3

3'.'.

4
69,?.

jnbctnr

76;, 1

Jupiter
434,
1.

12,

1.

-17. 2.

jucunda

427, 2.

698,

13. 902, 5

90, 8. 1,.;. 1. 190, 3. ."<", 309,6'. 375,7. 388, 12.

JUCunde 565, 6
jncundior 4
-jucui'.dis
71

jucundo 561, 3
jnciiiicluin 759,

jucwidus 53
Judsei Juda?is
.

905,6
tsto 800, 4 isto moelo 867. 4

Jud&us

istuc 787, 5
it 38.1, 7.
it, reclit

568, 7 judi n 251, 10. 103,

486, 11. 507, 10. 519, 2. 666, 3. 798, 1. 5io, 7. 595,4. 744, 7. ?99, 1. 857, 13 15. 882, 8. 895,4 .iura clai" 254, 5. 908,1 jura promere 839, 10 jurabas 477. 4 jurandiia 829, 2 jurantem 693, 8
1

jura 112,

.563,

761, 10 ita 95, 6. 211, 6.

711,7. 716,1. 895,11 judicarftem 200,

jnr.iri

537, 6. 539, 4. 684, 2,5. 720,7 ita ut 519, 4. 835, 5 Itaia 698, 7

udicat 836, .1 703, judicel08,7. 529,11. 571, jiir-itiis 308,6 iure'574, 11. 583,1. 893, 2 1. 617, 11. 620,10. 2. 707, 13. 799, 5. |ure311, 4. 407,1. 522,5. 633,10 894, 4 Itahe 422,4 jurejurando 6:53, 13 judicet 859, 5 Italas 380,2. 827,2 judicia 85 jurerons ih haec482, 11 7 italia 140, 7 jures !I16. 5 judicibus 554, 11 Italiar- 271, 2. jnrsrares 857, 12 418, 11. 783, judiciia 7:io. 10 7 "jurgatur 633, 11 mdicio 577, 12 Italiam 573,3. judicis 900, 8. 904, 6. 906, lurgU 12, 2. 867, 12 Italis313, 14 juris 131,1. 506,8. 553,4. 7 Italo 174, 4. 585, jiidicium 552, 13. 620, 9. 853, 36, 8. "33,6 Italos361, juris, 1. c. juscnli 673. 6 4. 906, 6 Italum 200, 2 jitgal26,S. 170,2. 280,5. 111-. i. e. jusrulum, 537, 8. itaque 725, 4 iS, 8. 718,3. 719, 17 127, 7. 439, 1 item 537, 4. 880, jus anceps 68 i, 1 jugandis 493, iter 39, 1. 220, 8. 247, 6, 309, |ugera210, 1. 384, 1. 442,7. jus 56.i, 3. 588,11. 593,10. 7. 314, 4. 500,5. 557,2. 510, 7 620,8. 645, 4. 658.7. 373, 568 2. 592, 15. 791, 12. jugerum 312, 4 7 jugis, prinre longa. 692. 2 792,9. 803, I. 878,3 jussit liceatque 914, 2 itcr taciens 697, jugis, priore eorrepta, 232, 2. jussa27,7. 500, 1. 528, 1?. iteratiimns 35, 4 675, 6. 764, 7. 771, 3. WXi, 340,7 iterabitur 256, S jjugo 290, 9. 710, 10 itorare 127, 4. 231, 3 .jugulas 585, jussre 782, iterat 810, 1 jussas 490, B jngulat604, 6 itcratte 471, 2 jugulent 739, jusserit 618, 7. 706, iterum 61, 1. 108,3. 610, 3. jugulo, nom. 538, 4. 650, 12 jussi 4'27. S 708, 14, bis. 724, 3. 74, 4 juirum 135, 9. 167, 1. 251, 5 jussit 642, 4. 6-13.7. 651,2. iterum atque iterum 605, Jugurths 152,4 '4, 1*
1.
,
I

513

jurare s 853, 6 jurat 73:. 12

i,

Ithacam683, l Itlmcte763,7
Ithacensis ?58, u

Ju<;urthino 463, 3 Jule 366, 2

Juli I'lore 742,

iussus 451,11. 469,2. 537,7 iusta3e.7, G. 705, 1. 70j. 7

iusti 539,

13

4 79 2 2

G8G
justior 703, 8 justis 304, 6
i

INDEX
lahorant 1:1.=,. 4. 53, laborantes 38, 3. 73,
11 7.

laeiif 364. 3.

752,7.

743,7.

5C0,

1.1 1,

istirias p5, i.

2:1,2

5. 546,

taborarunt 449, 2 Isborus 104, 6 laborat K.0,4. 547, 1. 639,1. 70i, 6 540, 9 justum 249, 4. 61 1, 1'-'. 8O0, 9 laborc4>8, 1. 18-), 10. 506, 1. .il3, ;. 597, .1. 828, y ostum ii( ina S60, 3 labore capitis et aniini 728, justusfiie.S. 655,2. 829, 1 luvandis 905, 7 4 Iabnrem 369, 3, 427, g, 508, .liivans -l.il, 4
'justitiam 890, 8 (H^tins 681, J justo 55, 8. 283, 11.

la-dati.11,2. tiS7, 6 laedenf 881,

510, 14.

Itedentem 58, la dere .319, Ki. 5 l.Tdinmr 831, 8

la-dit

551,4. 615,

803,8

laedunt 739, 7
La>li 619,7 L&Iius 618, 13 Laertiade 687, 11 Laertiadem o.i, 5 tesa 125, 4 keserit 824,7 laeso619,2. 8<i5. 9 Lsestrig^nio 5i ,9
la'siira 177,

juvaiit 5, 10

l".

513,8. 546,

juvaiv 624, 2
liivari

laborent
Ial>rcs,

841,7
.;,

.,:i, . 911,4 nm. 51, 6. 261,

6.

juva!

1.

12, 9l
;.

135,

I.

521,

136,6. U54, U. 4<ir. i. 475,7. soft, 8. 5*8, 8. 547,. 5>1,5. 693,4. 696,1. 740, 6i 789. 6. 799, 2. 81 1,8 jiive.u 428, 1
7. 385,

102,7. <,':.;. 851, 11 labores, ivro.524, 13. 610, 4. 10

m\

labon
'.'.

!88,7.
1.
,".

n77,3.
894,
.
;.

514,10. 664, 825,8. 888,1.

1

laeta 99,

t.

3 327, 9.

357, 7.

890, labori

506, 7 11

..]<.

juvonca 745.

laboribus 229,

juvencc
ii

167. 6
.;;.'
i.

jiivcncis lsj, a.

tae,

juvencos 490, 10 juvencuin 849, 1 jiivenem 13, i.

% 307,7. 331, 380, 5. 146,9. 4*2,2. 313, 5 labonosa 486, 8 laboriosi 489, 2 laboris 208, 2. 508, 13. 525.
1

la-tam K6, i. .8, 2 laetatur 230, 7

Isetis

laetitia

ll.i. 577,1 i ,9,4

laetitiae r02, 1.

910,13
risu 217,

lu-tius 699, lajto, alias

l.i

Unto
12

.:'.

&

..-.

.,

0,1 552,
'.

5. 383, 9. 10r, 6 juvcucutitr 894, 6

juvenes

97.

-i.

19.,

115,

521,4.6.Yi,9. 729,5 iuvenes patre dijrui 8SS, 2 guveuescit 37t, ;>

laboro 715, 1. 7 1J. 2. laborum 124,4. 203, 2. 614,7. 891, 10 labra movet 8O0, 8
lahiniUn 205,
1.

875,3
3.

la-tos :',ri 5 576, tsrtiim 222, 7.

261, 1.

431,

702,4 Uclusl5, 6.
10.

labris 58, 7. 511, 11. 555, 9

329,

2.

217, 5. 366, 12.

288,9.
-385, 5.

.155,5

juveni 297, 11.

.170,3.

769,

Lacana

3. 378,6. 659, 688, 3. 887, 9 3. 307, 3. 3'.', 1 juvcn.ta: 246, H- 590, juveuias 117, 2. 191,6, 376, 1. 489, 7 juventns 11,4. 82, -7. *3* 8. 263, 2. 279, 3. 6'.'8, 6. o9,
7.

888,10 juvenis 289,

8.

juventa70,

252, 6 Lacedasmon 30, 5 I-iiiila-i-u.iuani .',5, 7 lacccanda 350, 11

7.

Lacaenae i"3.

651,7. 763,5. 774. 17. 775,6. 781,5. 865, 5 Iaeva304,3. 792,7 lavabil 861, 10
460, 2.

Isvae

;;.')0,

<

l.i.-ccant -!,
1

Ia5vae764,7 laeve, i>. leve

laevi 561,

lacerare 3 ", taceravcrit 621, lacerna 707, 14

.

6
8. c.

kevia72,
La^viiio,

178, 4.

875,4

LtMno

lacertx 93,
5. 85! laccrt.,
)
:

18. 758.

lacertis 40, 7.
.',:. 1.

i70, 12.
:

591,

juvenum
8

109, 5. 13-1, 2. 182, 3. 305, 1. 303. 1. 323,4. .363,3. 411,1.877,10. 879,

tevis 191,6. 389,4. 483,8 IaV0 576, I. 67 1, 2. 729,6 laevum 342, 5. 529,2. 756,
11. 7 96,
la

lacessat 246, 6

\hs616,

6.

899,7

,6 151,5
l

lagani, r. lachaui

juverint 43.), 3

lacessiti 844,
i.ii

lagena720,
lagcna? 865,
laLTIlls 717.
ldfffds

uvens 166, V.'. 681, 8 juvet 483, 5. 580, 5. 79u. 10 iuvit 713, 2 Ixioil 296, 7. 882, 10

'..(,

296, 4

lacbanj 579, 2 Lacon 454, 3 Luconi 172, Laconicas 225, 4 lacryma 173, 6. 365, 6. 808,

624, 2 I.ala-c 168, 6

Lalagen89,6. 91,3
lam.is 785, ! lanibcic 366, C lamliit 89.4 lainciitanini 8'il, 11

6"

LABANTES
labem 852, 10 labentes 274,

278,

lacrvnia* 822, lacryinis 282,

t
l

labentis 614, 11 Labeone 537, 9 Laberi 600, 4 lahctar 739. 12 iabicr 838, 10 iubitnr in, 9. 58,2. labor 19, 8. 372, 3.

lacrymos 56,6. 730, 6 lacrymoso 566, 8 tucrviuosiim 88, 1

Iacte577,3. 845,2 lacjte (tepujswn .;.;?,
lactjs -:;i.
l
.,

lamia? 902,

11

I.amia
787,

,/./i,;ir.

101.5. 136, 4.

3 Lamias314, 2
lannia
laniii,)'
,"'it,

10
1
1

155,

lactuca
!

(.7:;,

T,amo 514,

B, 1. 022, 9.

898,9

lactucas 7ti, lacu 2lo. i. 547,, 15 lacuuar 224, 2

lana 270.... 810. 4.

8')0,

lamc 218,3.

308,5.

471,2.

785,8

6 92 5
:

7 2

38

VOCABULORUM OMNIL.M.
lanceiG2l,
6.
:i

87

b?6,3
4

Iassus622, 5.
iata I IV,

858,1
:ui, -.. 373, S.
.'.i:..

laneaS

19,

'.',

3
6.
t.

I.UI2I1.S 71,

Utc.v.i,

langucscit 312, 10 unrnet BS9, 4. 824, 8 lansuidre injriridietra vjna 9*5, 7 langaido 207, 4. SSi i. 436, 9 languidus 670, i
l
i

langanr laaguot
Inix

(Hi8, J n.jin.su.-

387, 7. 363. 11. 559,3. 571,7. 874,5 lateat 170, 6 laicbra- ?97, 4 latcns 150, 3 latcnl 399, i l."., U. 462.9 lateutcs 72, 2. 141,3. SWt 6. 911, (
'.'.

laudant 863, 10 laudantes 364, laudantur 384, 9 laudaie 766,4 770,3. 850,8 lamlaict 59*, 12

uii in i'u, 13 laudarier 521, 5

I

I,

i.,'iil.i,.,r,

623,1
771,
;;.

70.5,

I!.

706. *>

777,.'.

8.1.4
:>oc, 8.
I

landnsti 763, 3
laailat 5, 4.
.,..;,.-.

156.

lateiitis 40,

.')

i.iiiuviim 344,
;.,,.,,
>

latcrc,

nom. 468,
l(

3.

9 ISi 4.

58

!,

I,

589
.

83.5,5.

MS. 838,

'10.
'i,

J.

777,11.

857,1

Laowedon
lapathi hcrha

, i

i
16,
i.

674, 2
9.

latere, rcri. 589, 8 laterct 7Ki, l

lateil
.":.

lapidem n_',
lapidts 294,
o.
II 1, l.

iii.
|.

geiyi
;,;;?,

SS6,

latcris E41,

laudalo 689, 8 budatoi- 88, 6 laudatmeiilt. 8 laudatur ii8, 600,2. 620.

..

6SO,
|

li)

laterum 594,
l.ttet 36, 5.

i
.'>

10.

;;

:,

::

lftpjdoMs 549, 6
tapillis ;;
!,

lapillos 525,

Iapis241,

l.

579, 2.
l

533, 10. 7.'1, Latinse iiii. 2 Latini 456, j. 608,7 I-itims 602, 5. 7 l.i, !!. 766,
2.

latiilaver.ini 469, 1

laudaverc 896, 4
laii.l, -..i.o, .5.

.382,
'.'.

;,.

60u, 5.

76S,

.397,8. 853, 0'.

Lapithas 195, Lapithis 76, 5

881, 9.
1

m>, 3
'

897,6
laiuloiii
'

Latino 153,
I.i*i"
.).>,

Upsa23f,3
lapsus 50, u lapsus pede 716, S

Latinum 122,3.
7.

418,6. 896, lauderis 689, 5

i.

1.

Wi, 6
Bl, 5.

8T9, 11.

821,

laiules,

)(,.,.

17,
1.

,]..

841,7
latiiHiiii,
la 'i. 90,
.'. ;

583,

798,6
689,5.

laqueata 91.5,6
laqueitiSo, i;i laqucis :!>.;, o

iatiilcs. ,;>!,.

,io, |o.

295,5
.'.iii,
i;

>:,
:

latiUnteiit

1,1,1,1'

.06,

'2.

.511,7.

laqueo

4,;.;,

13.

650,

?.

rjn

L-Uimii 131,
;:.

6.

502, 6.
g;

061,
-1.

691,8.

821,13.

611,5 898,

14 laqueos 799, 1 laqucura 821,8

;;'>it.

:;

latius 156,

1.

'.'10.

.'10.

laudettir 77)8, 5 laudi c i:;. .>

lauilibtis 50, 9. 81, 6 laiulU auiuic tiinic, ;.7, 8 landis avarum 847, 5

Unli 7W,

Latoe

634, 13 181, 2
.ioo,
;

Unln
Lare
larc,

68.,
i.

699, 1 11
f.

Latcuno

Aoino 54,3. 834,6.

Latonam 86, .'. 352, 8 latranteiii stuinaelinui 6

latras54 .'.
;

laudo 166,
' '

1.

337, II.

?;:.
lai ::,.
!:.'.,

;.

795.5
753, 6
-j

725,7.
500,
l

W4,13
436, li.
11.
n;
',

r
,

lares.iJO, 4.

i.

Larein 983,
l

899, 8
.

latravit 711,5 lalreut -148, 14 latroi 529, 5

I,',

lavcrit 483,

Laverna 800j
lavimus 559,
iavis .'00. v
1

larcm, i. r. tlomuiu larga 317, largc 38,

laiLMinni K29,
larijior.yjO, 8
1

..

latro 5*9; 2 latrociuiis 541, 6

larriori
larsjis

'i,

361, 2,

5 371,
871, 5

latrones !.;, 5. 739, 1 lationibus 550, 7. oi, latronnui iO, 9 laiim :;.'.?,
I
.'.
:">

lavisset r>n,
,

lavitioi, 3.

.',,i,5.

sei.a.

IU.7
lanrca
1

'.'11,

5.

367,3
4

5.

4115. l

latnm 56,
lutuin iatuia
latnri

1.

lartriter

.>/>5, .!

clavnm
<JS8,
I
:

78T, 6 560, 4.

Laurens
373,

.;?r.,

lars/iiis ;i'i|iui

5X8/8
:

l.n.o,,' 0,

.'?,

..

lar"u;

11 1,

laturns 614,
3.

Laribus 38S,

365,

'-'.

652,

11 laris859, Larissa; 30, u larva ,V.t. 9 lasauum 5?8, 6 lascivaSOj l. 40T, 7.

858, latus lateris 6d,s. 90, r. 178, 1. 294, '.'. 386, 12. S42V& :>47, ti. 141, 1. 465, 3.
8.

lauro J>9, 10. ,ii,i, 1 lauiu 178, iaiiiuin 158,4. ..01, l lanrus 149, 6 laui 577, 2. 806, 4 lautc 719, 5
lautis (i65,

6
653, 6.
323, l
705, c

707,9.

527, 3. 69, 3. 75?. 1. 762, 1 lalus teL'ain 684, 1

"...'.
'.).

469, C.

:>3I,,

P54, 8.

laxo 288, 5. laxus 533,

leana

.'98, 3.

Lebedum
Lebedus

wl.rt.

881,6 545,1

latus,

(>:ii.

c.s4, 4

777, 777,

lascivir 308, -1 lasciyi 302, 8. l;t<,-i. is l.x, 4

lavantes 591, l lavatimi 543, 4.

lecta435,9.

376,3

581,1

lascivos

i;ii',

lassas 601, 'as.-i 454, .'.

561. l

13 laudabilc 909, 4 laudabis 81 ., <> lauilabit 814, 8

.>_',

laudahant

lectas 496, 2 lccti 717, 6. 800. 11 lcctiea 526, 9. 657,7

lcrtis
1(0,10
',;,!, i". 70'.', S. 7)8. t 512,11. 52, 6. 720.il lecto libello 707. 9 lecto./re^uonr. .".>, 4

lassol?1.5.

710,12

ht5sum7i4, 8

laudabunt .;'., 9 laudande 370. ll

94

12

css
lector 821,1
lco 93,
I

LNDEX
leonem 246,7.
Icoiics 203,
I.

lrrtorrm 903,3
851,
I

.'.7;..!.

65J,?
171,7.

349,'&
.S

772. o" libati699, 1 libeat 374,

libi!

(ectoribns leetos 701, n..

I

73S, g.

488,7. 9"?, aoi, lecui 731, 2

159,1]
libi
ii

530,6,
11.

784,

12 Iectulus 55;

leombns
I

456, 9
.3.',?.

libcllo 612.61

727,9
605,4
?'.><>.:>
,

leonis69,5.
773,
(
i

854,111
libent 260, libcni
7.
lii

teitum

B.

.90. 15:

lectum pro rlectinn S25, lectus eenialis 732, iu

Leda51,
;

lcoiiicii

'i

3
.

e.
.'

lepirlo

i.

legant 588, 8 teizar 547. 1. G88, 8

tegati 559, li If>a-.itum 689, 3 Icire, wmt. 240, 0.
'.

Lepidura lcporem

826, 10
1

527,5. lepores 793, 9 leporis d?o, 6

855, 10. Ai,. IC.

10, 9. <".', i

433,

13.

lilier, flitVsri

543,8. 778,8 entius 694,1. 855, 903; 824, 1.

liber, adject.

lepornm

198,

3.

898,

721$ 7 Lepos, innn. propr. 699,9 Lesbia 464, 8. 471,

555, 3. 734, 5. 906, 3

230,
,,.

55, 8. 5 '.'. '. 710, 1, 10, bi.i. 801, 2. 891, 10.

4.

Libcr, pmpr. 51,

552.3.

68, 2.
:'!,

327, 9.

5.

legem

536, II. 615, 2 tegendo II, lt tegendnm 687, tegenteui 536, 8

.'.

Lesbiam 390, 5
Lesbu'
7.;,

818,4.

828
820;

9
(',.
1

libera 408, 12. 469. 11.

22, ,

Lcsbio loi,

9
libera vina o?9, H liberae U6, 13 liberas liberat 393, 10

Lesbium

legentes tegentihns

..

390, 5 Losrbos 776.

i

Lesboum
,

iegcnfis 7?o, 8 letha .i 393, 11 lethajos t,- .,, tegcre >;r. 9 tegeret i>3t;, t( letliargicus 6ii, 10 lethareo 651, 6 673,2 tegerit 511, l. Ir^cs, vminn. 813, 2. 336, 9i letlii 12. .,. 109, j. 2Q0j 3. 701,8 495, 11. 540, I. 617, 9. 799, 1. 816, 8. 890, 8. lctlin.Sj. 6. 356, 1. 403, II letlmin 52j 7 91 ><t. 9 leges, tferj. 816, 8 levant fidein 856, 10 lcvantcs 84gj 12 lcejct 689i t. 761, 2 :.'.'!, tt lcvantia 46, 1 tegi mh. SIO, t. Ievare229, l. 173,8, 489,:12 tegibust338, 699, 6. 6t8, lcvarit 666, 7. legio 574, 691, 1 lcvassct 223, 2 iegioiubus 570, lcvat 368, 9. 502,3 tegis, rum. 416, 2 levata 482, 12 le-rit 602, 3 legitimuin B63, 11. 896, 7 levato i; ', 8 Leuconoe 46, 2 legum 506, 4. 620, 7 leve, priore brevi, 8 17, 5 lemmes 870, 10 lcve, priore lovgu, 710, 5 Lemee:>;i, 8 lene 5, 9. 262, 1. 327, 1. levein 11.5. 706, 12 lcvcs./in/HU lOTlfru, 12,9. 236j 353,2. 673,t5. 793,6 1 lcncs 40, leves, prima btrri, (1, 6. teni32i, l. 673,5. 7U, l 27, leniat 773, 1 13. 120,3. 21(6, 1. 433,6. leniluis 813,3 749,4. 893,4 levet 708, 8 lcmct (i-J.i. lc\ i. prima longa, 231, 6. 433, ienimen 124,5 U. 902,3 lcninr 82, 2. 871, t Miiie 451,4. 727, 6, 907, 5 levi, piima irepi, 910,8 lcvi, nerb. 84,. 241, 8. lenis, nmn. 98, 3. 501, 4. LeMllir 57 l, 8 497, 8. 317, 1. Leviiniin 5, !, i 71(1,11
;

Liberi76,

4.

423,7

liberi 492, 5

libeiior 80IJ, tt liberius 553, 3, 717,2 libero 138, 5. 269,9

Libero
llberos
l.,i, 5.
l

II.

:>

liberrima 1 12, 4. 76.3, 2 liberrime 809, hh. rta 313, 14 libertaa 809, 8. 84.3,6, 897.C Iibertate545, 1. 70.3,4. ??i, 13
libcrtina !'.'<', 7. 476,7 libcrtinaruin 522, 7 liberlino 370, 5. 374, 6, 7. 826, 2 libertiims 661, 5. 701. 6 lihertiis-649, 17. o

Libcruni 123, 4. lihenim 500,5.

410,8
::.o,

.">

libct 67,4. 341, j. 433, 1. 578, 2. ?(.>, 1 libidine 483, 4, 737,1 libidines tl0,2

libidinibus 708,
lilrirlinis

147,

hbirlinosus 466, 13

libidimmi 77,2 libido98,4. 521,3.

699.4. 73', 8. Libitiua 832, 13
Libifina? 693, Libitinani 360,

578,8.

840,1

leuit

.;''.

1
1

lc\ ioi

'

i,

lenne
6.

1".),

Icnitcr231,

1.

68C, u.

764,

leviorn tl i, ... leviore 154,3

'

549j 4
77,
1.

hbo 711,8
5.

816,9

Ienius800, leno 659,5 lenouis 846,7 lenta 631, 5 177,6 Ientis58,3. Ientissima597, 9 Itnto .17, 0. 736,2. 862, 11 lentum 113, 4
tentus 32.',
7.

647,

98, 1. Libci.is 819, I 485, 4. libra 56$, 5. 866, 13 Libra, snlus, 281, 3 840, .,."., " ll Wtcl librarius 903, 13 li'rt:s ,/:'r, g. 616, 3. 698, 12. le>, ics 96, 5. 806, 10 le\ins misci' 7o ., 831, 4. 861, 11 ', !;. \e% 844, 2. 857, 8, libn i'inc?r>, 7. '817,8 librosll4,9. 487,4. 830,3. 898, 1 lc\ operis 8R4.1 853, 5 li!mmi739,4. 831,7. 373,6 lcx Roscia ?3o, l
1.

191,
'

6.

318,
.
i

.ii

.,.

71 1 9 7535

3 2 18S4

17

1 3 2 1

VOCABULORUM
Liburnis
' i

OMNIUAf.

63J

12,

1.

485,

Iinquere311, 10
linqtiimus 560,3 lini]tns 133, 5

1(546,7

Libyam
I.ilivcis

156, 1,5.
i.

locuples 227, 6. 6-17, 8, 684, 11. 733,4. 755,8 Ibcupletc 701, 15

T7:i,

linquil
liutoti 60, 8.

locupletem761,
409, 2.

5.

842,9

liceat 658,5.
licebil 112, 698, 11,

914,8

483,

478,9. 655,5. 710, 6. 877, 6.

iv
/

lintrem >58,
lintresBl l, :) linuul B52, 12 Liparsei 300,

locupletibus 726, n locupletiot >i i, locua 173, i. 546, 4.

1

907, ! licebit /irn licct, 629, 7 lieenter 895, l

quamt

is

Lippi
876,
li|>|>iim

>I>,

lippiS,56S, 2.

582,2
559,7. 727,1

Iicentia80, i. 843, 4. 13. B91, licentiec 422, l licentiara 336, 3

licet, terb.

740, 7
1.

593, ''. 751. 4. 79.', 5. 822, 10. locutas 831, locuto 695,
i

567, 7. 627, 6.

561, 2. 596, 6, 76J. 7.

874,9

.">

lippus 533,

locutUS437,
l.S

i;

575,2.

765,

liquere, prater. 898, liques 17, 4

346,4. 192, 10. S56, 12. 408, I. 41, "4. 507, 9. 522, 10. 578, '-'. 598,9. 774, 5. 801, 12

licet,

cimj. J.iJ, 1. 441, 3. 525, .">.' 587, G. 808, 5. 91J, 8 Licini 18,., l Licinia? 196, I. 197,2 Licino 89'., 7

liquescere 563,6 lii|iii S49; 5 liquida; 260, 3 liquitlam 94,3 liquidi 510, 11. 789,5 liqtlidis 23, 2. 395,

loliginia 552, 14 loliuin 701, 2

Lolli 102, 8.

735.1.

809,1

Lollius 826, 10

longa 112,
217, 10. 513, 10. 671, 10.
11

4.

liquidum 133, 1. 235. 2 liquidus 781,1. 864,7 liquimus 134, 8

liquor 254, 7
liqtioieni 118,

178, l. 194,1. 273, 4. 402, 2. 528, 13. 555, 3. 720, 6, 7. 894,

longae 569, 4.

700,10

lictor '215,

longam 22, 3. 48, 1. 469, 15 Longarenus 524, 4

longas97,7. 385, 11 longeS98,7. 547,12. 556,5.

lictoribus 760, 4 licuisse 571, 3 licuit 877, 6 ligatur 553, ligna 38. 5. 562, 2.
7.V>,
1

Lirira 314, 8

Lirisll9, 2
lis

604, 4.

litzuis 434, 8. 867, 10 ligno 908, 2 litrnorum 790, 1 lignuin 199, fl. 316, 1. 585, litiuin 307,2 5. litterulis 856,7 709, 13 Ugoriibus 280, 1. 446, 8. littora 227, 5. 236, 7. .184, 6. 788, 14 486,11 ligurierit 537, 8 littore 10, 4. 123. 3. 383, Ligurine 365, 14. 466, 11. 656, Liguriiium 404, Iittoribtvs3t4,8 Jigurit 680, 6 littoris 260, 11 lifiitm lc!7, 6 litlus 107, 1. 188, 4. 315. 2. lima- 893, 9 499, 9 litin 150,3 limat 789, 9 limatior 609, 4 lituo 5, 10 Iimen97,4. 859,1. 815,1. litura 898, II lituram 846, 821,13 lnmna 431, 1. 46t, 5 Livi835, 3. 836,4

879, 567, 4. 571, 7. 577, 6. 273,5. 618,9. 857,9 59J, 1. 689, 716,4 litem 595, 2. 648, 9 longi 208, l iites 563, 7. 582, 4. 736, 6. Ionginquis 76B, 6 longior 334,6 799,5 lilibus 370, 8. 910, 9 longis 766, ti. 901, 7 litigiosus 665, 9 longius 235, 4. 383, 11.
lite

&

904,4 longO 12,

446, 11. 458, 1. 691, 1. 774, 8. 901, 2 longorum 909, longosS48, 11. 668,8. 773,
8.

526, 4. 828, 2.

longuml72,7. 258,1. 543, 4. 568.1. 713, 4. 903;5 longum 913, 8

longtts 253, 8. 297, 12 longus spe 888, 5 loquacem 507, loquaces 303* 6. 594,5 loquai 90, i'.'
i

liuiine

568,6

limjnis 294, l limis 687, 5 limites 227, limitibus 867, 12 limo69, 4. 511,2 liraiim 677, 10 limus 680, linea 802, 3

livida 36, 2 lividas 402, 8 livido 448, lividos 167, 10 lividus 552, 7.

loquaciter

loquamur

5 96, 4 803, 5.

8S1,

loca 89, 3.

838, 5 805, 7. 851, 10.

loquar 341, 7. 370,9. 598,5 loquatur 81, 13. 893, 10 ioquax 295, l

899,4
locabat 587, locas 227, 2
6.

loquenda 382, 6 loquendi 87:), 7 loqucns 531, 6

loqueutem

91, 4.

753, 18

linenda 'J02, 3 lingua 365, 8. 397,

603, 3.

786, 8. 820, 3. 864, 8. 877, 4. 881, 10. 898, 8 lingtue 285, 5. 299, 3. 386, 4 liiiguatn 744, linguis 239, lino 677, 4 linqnar 112, 2 linque 288, 10 linquenda 208, 3

locavit 701, 19 locis 450, 4. 901, loco 412, 6. 468, 10. 708, 9. 870, 858, 5. loco grato 859, 4 locorum 144, 1. 745,5 loculis 532, 4 loculos 576, 1. 651, 7. 729, 6. 847. 1 locum588, 4. 772,10. 7E7, 9. 880, 3 801, 3.

loqur ntes 590, 4 loqUentis 546,7

loquens 826,

3. 881, 3 loqui 420, 5. 473, 4. 597, 12. 762, 5. 890,

loqtti

magmtni 897,3
i

otundo 901, 6 loquimur 48,

loquitur 6C8, loquor 398, 9. lora 270, 12
866. 5

loqoi oiv

>Y

6 4 6 19 9 1 47

4 811 5 3 1 9

690
114,10 10 liiam 490, 8 Inbet641. 11 lubri. a 674, 3 lubricus 80, 6.
loriois
loris 799,

INDEX
ludihrium 61, 7
.

474,4
659, 8

liidicra 725. 4. 752, 7. 817. 6 ludis, voinnt, 610, 6. 764, 14. 849, ludis, nrh. 41 !, 12. 687, 10 ludit 258, 3. -',!,. 517,7.

luteus 166,6 luto 738,3; 777,7

lutulenta680, 10.
lutulenturh 606, 6
Iiitiilciitus5-i5,

860,

.,

Lucana
Liicani

428, 14.
8(i8,

Ltioamv 795, 8
4

10 Lucaniis ol6, 6. 714, 1 Iuce40,-. 3. 635,3. 904,5 10. lucelluni 689, 15. 81?, 1 788,2 lucem 287,5, 383,5. 864,3 !uduni299, 1. 357,8. 370, 6. lucem dare 885, 4. 912, 2 575, 18. 789, 7. 614, 8. Lnceriaio ";>. 6 859, 14. 866, 2. 875, 10 ltnlinu Fortume 117, i Incerna sub clara 70?, 7 linliiiii amori dare 299, l liicernaV,.!!. _' ludus 823, I. 909, 1 lucernas 28! _ lucemis 10-', 5. 580, 6. 615, ludus erat 655, 10 lues, rerb. 274, 1 9 lugubre 464, 2 luces391, 2 Ius!ul>res94, 2. lueet 7585 1 153,5 lu^ubri 256, 2 lucibus 4.3, lugubris belli 15.5, .> lucida li, 2. 342, 6
<.K>,
.

Lncanui

348, 8 ludo, noni. 259, 2. 508, 7. 724, 3. 89 ', 9 ludn, eerb. 12. 8. 233, 2. 604,7. 808,7 ludos 498, 5. 697, 12. 720,

lux 561, 5. 698, 10 liu-una 646,4 liixiiriam 658, 9. 891, 12 luxuriantia 864, Lyao32, 3. 327,4, 464, 1

Lyca;o 71,4
Lycainbii' 451, 11 Lvcainbem 8.1, 2

Lyce29l, 1. 412,7,8 Lycen 415, 2

Lycia. 264 6 Lycias37, 2

Lyoidam
I

22, 7

ycio583,

Lycisci 169, 9 yco322, 5

I

Lycnuda
Lycuni

12).
1

,,

124,

Lycurjri 2:11,7

Lycus

lucidas 853,

lucidum 196, 2. 495, Incidus ordo 876, 3

'

luinliis 721, 8 liimbos 469, 6. 558, 10. 578, 2

Lyde 295,3. Lyden 193,

LydiaS4, l. 289,6,7

296,11. 551,5
57, l.

ci

97, 8.

Lucili 599, 3, bis. 608. 2. 616, 1. 620, 1 Lncilins 545, 2. .549,8. 606,
615, 1. 618, 10 497, 9 lncis, masc. 21, 6. 56, 4 Iucis,/i7;. 868, 11 lucos 258,
9.

lumina 490, 15. 706, 7 lumine 572, 2. 739, 4 luminibus 278, 6

lun.i 20, 5.

Lydia. 290, 11

Lydis 424,1

(509,3.

55, 2.

168, 10.
17 7, 1.

Lvdoium
lv

.569,

Lucina 444,

6.

192, 4. 499, 7.

330, 2. 588, 7
8.

m nlia
4.

5
193,4.
485,
7.

160,5. 559, 1

luna.226,

320/5.

371,8.

lucrata893, 11 lucratus 396, 5

392, 9. 674, 3. 782, 2 liiiiam 214, 3. 418, '. 494

9.

lympbas 296, 12. 866,6

30:5,

Iwnphatam

110, 5
5.

589.7.

716,8

I\mpbis433,

568,4
390, 4

Lucretilem 71, S luoii 112, 3. 781,6 Lucrina 435, 3. 674, Lucrino 'J10, 3
Iuero 166,1. 509.6. lncio appone 39,

lupa344,2
lupatis 35, 4

lyncas 204, 1. jynceis526,

Iupi452,

7.

590.6

641,5
5

lucrum 310, 8. 468, luctamur 831, 7

luctanduni 695,

5. 910,

lupinis 654, 3. 7(j2, 1 lnpis 125, 8. 440, 5. 456, 9. 482, 6 lupo 456, 5 Lupo, nom. propr. 619, 3

Lynceus 726, 14 lyra 49, 1. 87, 5. 321, 9. 552, 7. 490, 10. 812, 13 lyras 27, 3. 42, 2. 364, 6. 575, 2.
861,14, Lyricis 7,

193, 6. 420, 6 257, 5. 4oO, 5

Inctantem

5, i

luctantis 822, luctantui -861, 2 luctere 382, ltictiun 484, 5 luctuosie 275, 4 ltirtnosis .88, luctus 237, 6 Luciilli858, Luciillus 756, 1 lnciim 755, 1
lnciis 31, 1.

liiporum 38(), 10 lopos?2,5. 453,2, 471,7 lupos, ptsces, 626, 4 liipnm 65, 12 lupus 89, 5. 318.1. 477,7.
617, 14.
7

909,3

Lyrun, . Lirim Lysippo 855,2

618, 3.

630,

1.

99,13. 858.5 Inpns, piscis, 625, 4 Iurida489, 8 lnridi 41.3, 8

liiriduin 865,

M
MACEDO310,
macelli 794,

C
*

874,6
881,

ludas

6V .'.

ludentem
liuli ntis

196, 7.

lndenles 726,
864, 11 ludere 167, 8. 307, 9. 308, 4. 563, 2. 357, 8. 5. 338, 868, 9. 653, 6. 619, 8.

luscinias 661, Liisco, propr, 561 luserat 697, 13 lnsimiis 122. 1 lusisse 789, 7
Iii-,ishri7l,4

macello 680, rnacellum 659, 3 macerat 476, 8 II acerei'58,3

macuina 861,
maciimit' 20,2 niarics 19,2. 519,9 iniicra 762, ll,4ts inacro.soil 740, 12
niiicro ,)75,

905,9
luilen par impar 661,4
liiilcrel

839,5

lusitSSO, 9. 400,1. 843,7 lustra 563, 1. 575, 14 lustrntam 541, 1 lustro, nom. 418, 4 lnstrum 166,6. 502,7 liisuni 563, l
litteuniiioi. 7

1?

ludi

8.'>i',2

macros 565, 8 ni tciinu 847, 7 mactala 82, 2 macte .-21,

47 8

1 8 22

87

7 6

9 3 63 6

VOCABULORUM OMNIUM.
maculant 566, 13
niaciilis'. o.i, 11
!

691

macujosum 384,8
niailct 325, 8

4. 684 805,3 majore 369,7. 588, I. 831,5

majora 541,
3.

4. 776,

malo61,

11.

608,

1. 478,8. 536,3. 554,13. 667,3. 841,3 niulo ciuit, i. c. non coucin110,

527, 2

81,3. 195,7. majorem 626, 5. 668, 10. 669,11. 692,6 2W, ... 233, 7. 287, 1. 716, 11. Sll, 6. 407. 5. majores 703, 5. 353, 2. '. n<i, 839, 12 826, 3. 160, i. 475, ... 536, H. majon 51 1, 9 505, 1611, .!. 668, 12. 697, 2, majoribus 563, 8. 570, 9. 5i 71.), 1,7 803, 2 majoris 771, lute.ceriatcm 695, IM-.iniiis ,i.;, L6, 311, 4. 532, 8, 10. maionuu 274, 1. 618,9 793, 13. 791, 11 maius 50, 13. 261, 11. 297, Meeonii 26, 4. 370, 1. 382, 2. 150, Maeonius 399, l M;vviinu 465, 13, bis. 197, 6. 557, 11. magicoj terrores 870,9 653, 11. 719, 5. 740, 14. 7 17, 2. 806, 19 mBis99, 2. 197.6. 202,2. 428, 7. 435, 4. in.ila, f, e. maxilla 232, 8 289, ... l?i, l. 529, 1. mala consuetiido 534, z 525, l. 596, 8. 608, 1. 669, 5, 6. inala scabies 913, 2 mala, adject. ablat. sipg. 18, 1 904, II. maglS ac nuujis 678, 5 63,3. 165, 1. 692*6

Mtetenasl,

1,

malo, eerb. 879, 11 Malobatltro 175, 5

inal.is 151,9.

512,7
436,3

'.

iMaltliiiuis 519,

uialva; 120, 3.

maluit586,

'

inaluhi, neut. substan. 47 1, 8. 525, 8, 11. 617, 11. 699,

10
iiialiiin,

adject. 468, 14

inalinii, adverb. 672,

'-'

inalimt 851, 1 iualus, substant. 60,4. 3.58, t malus, Odject. 90, 7. 470, 7,

517,6.

514,3.

676,4

magjster '.'79, 1. 741,3 magistra 633, 10

magistri 662, 7. 725,8 magistro 294, S. 810,2 magistrum 909, lt ina!;na 250, 5. 257,6. 271,1. 5H, 6. 335, ' 531, 6. 548, 7. 669, 4. 684, 10. 774, 5. 844, 7 magna pars 577, magna 584, 6. 598, 8. 696, 5 magnae 52, 8. 386, 3. 799, magnam 350, 14. 7i>7, magnas 512, 3. 601,7. 604,5 Magnessam 283. 5 magni4g, i. 385,10. 449, 6. 490, 14. 508, 13. 575,

18

magni pehdis
magnis 559,
19.
5.

691, 10 570, 3.

575,

malcis Jupitcr 90, 7 malus pudor 642, 8 malus pru ineptus 841, manuiKC puties 458, 7 Mamurrarum 561, i mala, plur. 201, 4. 275, 4. inaiialiil 7 i, 3 5.'6, 3. manant 184, 8. 48~>,$ 299, 2. 524, 5. 533, I. 517, 8. 575, 14. manantibus 455, 5 620, 8. 636, 5. 663, 10. manare 822, 677, 3. 728, 3. 851, 6. manaret 592, 10 manat 365, 6. 698, 1. 902, 8 865, 1. 915, manca 710, 6 mala carmina 863, 8 mancipat 866, 19 niala, i. c. poma, 530, mancipiis 755, 8 malaium 434, 2 malas, i. e. maxillas, 349, 10 niancipium 705, 3 nialas, ailject. 438, 4 mancum 857, 11 malel0,3. 190,4. 410,1. mandabo 819, 2 171,6. 533,7. 535, 1, 4. mandare 571, 9 550, 6. '597, 10. 672, 9. maudata 786, 2. 881, 3 Mandela 817, 4 700,13 691,9. mandentiir 888. 10 male uispai i 74, 4. 553, 9 mane, verb. 28 1, 8 male fenatos Troas 3'M, l inane, adcerb. 386, 1. 532, $ male natis versibus 852, ii male nominatis verbis 50>, 3 6>i>, 4. 665, 6. 580, 2. male seu bene ccsserat 616, 666, 6. 753, 13. 765, 5,
I

, .

620,2.

704,5

3
niale re gesta 642, 6 male rem gerera 6 15, 6

524, 7, 9. ?, 12. 528, 11. 529, 5. 576, 6, 597, 1. 591, 6. 606, 8. 701, ff, 895, 8 magnorum 477, 3. 543, 3 magnos 13, 9. 151, J. 585, 2 magnura 212,4. 265, l. 337, 3". 151, 7. 549; .'. 553, 10. 575,;;. 583, L$. 596, 1,7. 665, 7. 6f.'X 12 masiiiiiu teeit quo.i, &.c.
602, 5

masruo 510,

813,5. 839,' 10 9. maiieant 112,2

11...1V. bo 748, 3 manemus 5ol, 1 male sanos 818,3 male saita 745, mauent 297,:;. 493,4. 845,2 male tornatos versus 911, 10 manentem 357, ll manentis 887, 2 male tula- inentis 650, 13 male valni.is 686, Manes 22, 4. 539, 1. 842, 10 maledicit 651, i inanet, u maneo, 5, 12. 58, 1.
1-

maledicunt 717,
niali 337 . 10, 5. 558, i

L09,

1.

228, 6.
484,7.

470, 10.

167, 10.

525,

474,2.

490,7

magnum
1,5

loqui 897,

inagnus 443,1'.
in.itiis 105, 1.

550,7.
850, 12 5

638,

Maia
Maise

rrati 692,

13, niajcjsias 122. 6.

Hiajorl7,6.
323, 7. 428, 4. 2. 669, 780, 2.

major

854, 12 235,4. 210,9. 387, 1. 416, 9. 577, 2, 14. 539, 5, 13. 774, 16. 89i, 9 juvenuui 904,

nlanet, subjunct. mano, as, 793. 6. 808, 5 malighe 850, 296, 5. mangonnm 857, fnalignis 557, 1 iuaiubii.s 341, 1. 538.6. 550, malig num 219, l 8. tnalignus no, 2 665, 6. 680, 6. 690, 14. 797, 12. 821, 11. 825, malis59,2. 482. 2. 596,5. II 3. 4. 650, 833, 848, 645,4. nialis pru poniis o79, manicis 801, 12 nialis, verb. 358, 7. 523, 8. nianifestum t86, 5 f Maniuni 452, 2 603, 10. 604, 5. 610, 6

malit2l, T.

678,4
720, 10.

Manlio52l,5
mannis 442,
8.

mallem
8.54,

510, 12.

766,

4 nialles911,ll mallet571,8. 704,7

mannos

;,

t4,

manserunt 845, 2

mausun

567, 2

2 33

6 1 5 49 6 1 51

<&'&
ruantica 5?8, 3

INDEX
Marlia bclla 908, 5
t!Jll,

Maximi
roaximus 693, 6

man

1j2, 6.

195, 2.

2.

martiales

72j

592, :i. 697. Martii canipi S65, 11 -M irtns jas, 1 7. 896, 2 mauum 4!0. ... !;.;, 5 Martio 284, 2. 416, niaiius 250,5. 33?, 1. 106, 3. Martis mascula 179,7. 8.1, o 650, 12, 5: 5, 12. mantis prn robur, vtl excr- masciil.il 17,7 citits, 275, 5. 443, 5. 466, 2. Massagi tas 135,3 Massica 677, .. 180, .'. 501,5

313; 8. 9. 778,

!.>?. 5.

raazonomo 721,
incCi, 1,5. 7,4. 24,5. 30,5. 58,8. 120, 2, :i. 23?, 1, ,i.

25
?.

5.

.122, 7.

353,5. 536,

551.8

roauus, plural. 74, 5. 134, 8. 330, 1.882, 11.393, 3. M9 2. 487,1. 491,6. ..V, l

M issici

gcssi 684, 2 et te 788, mia?;;, 1. 85, 1. 178,3, 224,

2.
.;.)?,

me

.., i,

lj.

S71,6.

-112,7.

M,i'vlrii 17,
1111
.

4
!

1??,

1.
1

536, 11.
171, 4.

538,7.
220, 1.

....

575,

mappadiJ,

11. 7.i0,

roappis 680, 8 Marcelli >i, 5

niarcentem 6?r,
rnnre 5,
3. 50,
1.

i. see, i. 539, 1. 593, 14. 644, 1. 666,4. 667, 807,5. 811. 6

i

mi
:

16, 6.

;,

B.

'

312,5. 322,7. 570,9. 449,

1.

18, 2.

26, 6.

47,

11.59, 5. 68; >. lOO, 2. 109, t. 153,6. 184,9. 194,2. 2S2, 1. V..i, 2. .'.57, 8. 356, 6. 109,1. 384., 5.
431,
3.

matercula 760, 5 ma.eriam 17, :".

..

875, iu

494.6 mcani 89, 6 mearis .2,5 meaiiim 219,

2.

5.

265,1. 734,

materies

8h.;,

i,

materna

50. s

meas 365,

6.

458. 2

435, 6.

8. 483,...

172, 3. 477, 501), 10. W?,6.

niatcrois 79S, 13 niati inii. 570, .'

mecum

Matina483,
Matin.r S69,
1

33, 3. 151, 2. 170, 1. 173, 4. 174, 1. 248, 6. 260, 8. 324, 5. 555, 8. 598, 1.

674, 4. 732, 7 672, 2 Marcotieo n i, g mares 87, 3. 908, 5 mari 67, 4. 168, 10. 353, 4. 450, 15. 46-1, 1, 6. 465, 5.

655,11.658,9.759,3.788,
7. 811., 10. 88?, 1

marem

Matiuum

107, t

matrot.?, 1. 166, 2. 371, 5. .')?:!, 9 matrem 92,3. 93,5. 650j 7

335, 1.

niccuni tacit836. 3 Modca 438,7. 882,9. 889, 3 618,j2. Medca> 4 19, 4

Medi
3

215,

501,5. 688,4 maribus 730, 3 Marica? 314, 7 marina 719, 1

131, 7. 183, 8. 488, 6. 497, 8 matri 669; 2 matnbus 5, 11 marina- 36, 5. 342, 5. 387, 2. matris 18-.', 5. 280; 3. 377, 2. 388, 7. 650, 12 406,9 matrona 246, 3. 264, 3. 523, marino331, 8 12. 809,3. 882, 2. 893,5 marinus 446, 5 maris24,'8. 106,1. 171,5. matrona- 526, ,5. 708, 7 227, 4, 383, 10. 752, 6. 777, matronam 523, o niatronas 525, 2 matronis66, 4, 423,6 maris expcrs 714, 10 niatiuin ?26, (i marita 458, 7. 498, 3 matura 277, 6 marilat 431, 6 maturarc 28S; > mariti 72, 3. 278, I. 842, 4 maritis 732, 12. W8, t mature 725, 2. 767, 12. 839, 6 marito 278, 8. 296, 8. 297,
98, 5.

mafres
305,

iriedia 547, 8. 648,7.

660,4
816,

1.

media dc nocte 767, 3,

nicdia intcr cannina 817, 11 mediae 320, iii' liiam noctem 604, 3 medias 246, 8. 317,7 nicdiastinus 788,

medicata 270, medici 733, 13. 840, 10

medicis 768,
9. 866,

medicorum

810,

inedicum 512, 12. 611, 10 medicus 651, 8. 6(36, 7 mediis 801, 7

mcdio

164, 1. 356,4. 527, 8. 550, 14. S86, 5. 894, 3

1, 10.
57".,

11. 304,5. 658,1.

708,6

maturet

193, ?

maritos 183, 11 niaritum 168, 6 niaritus 268, Marins 665, l mannor 753, 10, 868, 6

matunor 220, 2 niaturo 307, 8 niatnros ;>8t, 5. 497, 7. 829,

niaturum 383, 3
maturiis senex 882, nmtntnia 697, 9

niedio die713, 4 niediocrilms 555, 11. 905, 2 niediocris 904, 12

mediocntatem
mcdios 310,
13.
i:
'

189,

mediocriter 816, ll
1.

marmora

y-.7, 1.

395,

417, 4.

643,

murniore 80, 4

Matutine
mavis
11
1

pi.tcr cpi, l
1.
.

738,7. 890,5

marmoreani 364, 4 niarmoreum 815, marmoris 839, 2 Marsa489, 15

Marsa- 237, 2 Marsseus 523, 4 Marsi 305, 10
Marsi, phiral. 480, Marsis 450, 12
1

.'.

350, 3. 527, 5. 51(i, 10. 789,

Mavortis 397,

Maura
Mauri

171,1
12, 10,

38,6

153. 3. 254, meditans 340, 4. 592, l nieditantibus 860, 11 meditantis 329, 3 meditantnr 288, 5 nnilitare 860,4
2.

Mcdis

Mauris 293,7 mavnlt 627, 4

maxima

Mareus6, 3. 268,4

Marsya .580, 2 Maitc74, 2. 206,6.

lt.

5*i, 3. 7. 728, 2 maxinm pars liomimim 649,

270,
1,
lii

mcditatur 278, mediter 66. i, 6 643, 15. 646, meditor 412,

417, 8

mcdmm
7.

416.4
27,

Martem

6
253, 4

Marti 109,

3.

maxima pars vatum 875, 2 maxime U6, i. 519, l. 543, Medo 113,4. 268,4 ... 735. Mcdosl4,l
i.
i

513, 15. 520, 3. 572, 610, 6. 701, 14. 809, 9. 886, 5. 904, 10 medius 233, 4. 2.51,7

1 7 411

72 1

71314 7 5 2 5 3 2

11

V0CABUL01U M OMNIUM.
r

C9.5

medulla tt7,s
medujlis 774,

memorem,
4. 843,

terb, 52, 5.

590,

3
311, 4. 415, 9. 565.

meraco 865, 12 mercaotur 525, 10

mercariei 641,4 mercari- 867, mercatoi 5, 5. 119,6. 506, 5. 507,7. 728,5. 801, 7.
.882,

Meduin niinicn 187, 1 Medns?88, 1. 418, 9.

memores
501, 6

Mcdus
699,

acinaces 102, 5
105, 5
4.

mcmori

681, 7. 695, 7

MegiU-e mej lOl,

'.'

560,5.

390, 5.

Meiupbin) 343, 2 mcii'6io, 9. 651, 13

3
337", 1

Mena765,

mercatorem

Menam 761, 10 836, 7. 318, 2. Menandro 639, 5. 834, l 394,2. 402,5. 111,8. 428, mendacem 366, 13. 799, 5. !-. 448,5. 910, 10 468, 11. 494,9. 559, 7 mendaci 490, K) Melea <rri 885, mendacior 840,6 melimela 716, 7 meiidax 219, i. 242, 6. 297, mclior32, 6. 05,10. 186,5. 9. 7.19.5, 799,2. 837, 15 210,7. 276j6. 801,1. -182, mendici 516, 2 1. 484,3. 5SS, 8. 568,3. mendosa 575, 12 706, 15. 730, 1. mendos 673, 1 674, 5. 771,7. 787, _'. 871, 1 mendQSiim 799, 3 melior pars .82, 1 Ment lauin 655, 11 meliura 115, 1. 524,10. 62?, Meneni 6dfi l. 701. 2. 831,8. 899,9 mens57, 3. ','.30,4. 268,8. meliore 104, 7. 640,2. 65o, l ..:,-), 7. .)5(i, Ki5, 1. 11. meliorem 68-1, 12 518,6. 724,4. 710, meliori 598! 1. 728, 8 13. 905, 7. 906, 1; melioribus 684, .'. 741, 7 mens animnsqiic 787, 5 melioris 616, 1. 672, 1. 707, mensa 21 >, 9. 531, 0. 5.i8, 5. 11 62! ,7. ;.., 5 melius 11, 5. 348,16. 370,1. mens-e brevis 890, 7 482,9. 502, 7. 525,61 617, mensani 651, 9. 714,6 7. 634, 2. 732, 11. 749, .'. mcusas 621, 6. 635, 9. 905, 4 753,6. 859, 12. 878,3 mense ..?.>, 7. 77u, 5. 852,4, tiielnis 195, 7. 255, i. 313, 3. 8 334,1.383, 8. 513, 12. 555, menscs 185,3. 390, 10. 666, 6. 5a>, 11. 601,7. 606,3. 673, (i. 692,4. 713,5. 70,, mensem 406, 9
mciat707, 11
rnels 71, 6.
. .

mercatores 500, mercatur 7o6, 8. 866, 18 mercaturts ii-19. 2 mercatus 693,3 inerec 119,7. 281,5. 411,8
104, 1. 252, 3. t>35, 703, 5. 812, 6 mercedem 397, 2. 527, 5. 538, 3 mcrcedcs 518, 6. 577, mercem 525, mercemur 320, 2. 756,
2.

mercede

mercenatia vincla765, 8 mercenarius 693, 2 tdis 111, 3. 248,4 merces, plural. <i merx 358, 3. 517,7. 837,1. 910,4 mereetur 766, 7 MercuiUl, 1. 291,3. Mercuriale 611. Mercurialinm 223, Mcicuiius 96, 4. 117, 3. 177,

merees

1.

644,

merdis 590, merearis 513, 2

merebere411,

merentem

251,

merentis 762, 2

meret 905. 4

385,6. 681,4 meietrice 518, 12. 605, 3. 738, 2 5. 231, 3. 312, 8. 3. 310, 2. merctrici 809, 3 432, 5. 485, 3. 623, 1. 673, 5. 508, 10. meretricibus 427, 633, 1. 523, S 3. 822,7 695, 7. 768, 7. 770,4. 863, 6 meretricis 553, 11. 662, 2. melle618, 4. 905,5 nientem 68, I. 70,2. 110, 808, 1 melli est 696, 1 5. 459,2. 634,9. 665,9. meretiieula 707, 5 mellitis placentis 772, 7 667, 3. 710, 11. 839, 5. merctrij. 133, 6. 788, 12 melos 258, 3-10, 2 mcrjros 466, 12. 628, 4 Melpumene 94, 3. 361, 4. mentemaddere 858,11 meh88, 1. 137,3 372 1 mentes338, .. 457, meridiem 552, 1 membra 5, 8. 452, 7. 489, 3. mentiar 69.;, 1 Meriouem 27, 8. 65, 8 506, 4. 5.50, 2. 551, 8. 593, mentibns 327, 5. 853, 4 merita352, 18. 369, 9 7. 721, 5. 727, 2 mentto 552, meritis 561, ;\ 397, 4. 828, 8 membra dedit sopori 632, 5 mentior 590, 1 nv rito 507, 10. 550, i. 579, menibranaru 638, 1 mentis 215, 6. 593, 3. 595, 9. 2. 619,5 membrunis 907, 644, 4. 616, 5. 650, 15. meritorum 858. 13 membris 470,7. 813,7. 873, 3 lneritum, particip. 51!, 4. 865, 15 memento 31,5. 159, 1. 223, mentita 767, 2 619, 1 4. 356,2. 1(55,4. 671,10. mentite 683, mero 1,7. 58,5. 76,5. 175, 681, 6. 687, 4. 769, mentito 388, 1. 195, 1. 209, 2. 302,2. memini 598, 1. 715, G. 836, 5 inentitnr726, (>. 886,4 316, 1. 326,2. 565,5. 385. memuiujses 697, mento i7o, 2, 17, 2 7. 463, 9. 614. 5. 678, B, memiiiit 743, 8. 855, 2 lneo 101, 5. 199, :>. 428, 1. 819,4. 911,4 MemnonaoOl, 6 431, 1. 473, 5. 478, 7. 493, meros 362. 1 memor 125, 1. 136, 4. 346, 1. 612, 6. 656, 9 mersarc 672, 7 5. 385,10. 412,4. 631, 1. meo sum paupcr iu a-re 857, mcrscs 382, 671,. 701, 10. 904,10 mersos 726, 2 2
9.

735,4.

810,9.

901,3.

mensis 295,

.'.

911,8

mella 172,

mensorem 106, 2 mente 121, 5. 250,

memorata 864, nu.'inoratur5ll, 7

jnemorem,
nout. 58, 7.

meoriim
3. 777,

174, 5.

408, 5. 613,

5
5.
1.

meruere 898, inerui 896,

merulas 721,9

898,

18, 305, 10

meos3i6, mcra 353,

550,11
766, 10.

809, 3 roerulis 913, 7

5 7 1l 7 5 2 1 13

1 9 3

7 1 35 3 1 56

611 7 9

691
racrum 39,
1. 353, S mertis 543, 11 mcrx 622, 6 Messala 574, 3. 611,7
1

INDEX
mihi 46,
1. 57, 5. 70,6.11,3. 121,1. 124,5. 172,3. 357, 10. 361,3. 389,5. 410,6. 471,5,8. 511,9. 529,2. 532, 6. 536, 15. JX\ 5. 563, 4. 577, 14 miles26, 3. 200, 1. 267, 4. 270, 3. 3H7, 1. 431, 1. 462, 3. 506, 4. 507, 6. 508, 9. 858,
l

minimis 536, 13 miniino 546, 3

ininiiniini 846, 4. 898, 4 niuiiiiiiun 48, 2. 173, 2.

836,

Messakc 905, Messi 563, 5,

7
iiiinistct'7;;i. 5

Messius 561, S

miiiisteriis H56,

messorum meta 3, 1

438,

metallis 774, 12 metam 909, 8 metrtta li \ 5

Milclio05,9
militabitur 428, 9 imlitaiia 462, 5 militaris 55, S. 90,
militat 741,6 militavi 342,
'

metato 635,

mihistral hhh, 4 ministratnr 579, 3 ministrent 720, l ministrel 7\>3, 7 miiiistriim 145, 1. 375, 4 minitaris 564J 5

Metaurnm fltimeu 379, Metella?. 660, Metello 146, 1. 619,2 raetendo 417, 11 Methymnaeam 718, 8 metiente 442, Metii 906, metire 464, 10 metirettti'513, 11
metiri 527, 3. 767, 13 metit 6-17, 2. 868, 4

minifatur 617, 9 minor56,l. 271,4.

606, 4.
7.31,4.

572,6.
709. 7. 805,1. 770,

681, 10.

militc63,

4.

416,4

774,8, 16.

militct 742, militia 178,

.506, 6.

832,4. 889, 7

1. 245, 2. 261, 4. 622, 6 militjae 171/6. 174,2. 362, 11. 841, 6 militiani 76, 2. 113, 2. 813,

minora
8.

177. 2.

532, 7.

776,3. 781,3 minore 428 3

.

niinureni 192, 5. 275,

13. 681,2. c.92. 7.

1.

668,

716,7

12

mmores55,
84779

2.

187,2. 607,1.

metu

230. 4. niilitibus 269,7. 698,6 92, 3. 134, 9. 333,5. 428,3. 512,6. 510, militum 279, 7. 327, 8. 443, 7. 554, 15 6 metu exanimem 512, 6 mille 282, 8. 442, 7. 462, 7. metuam 290, 2. 305,7. 869, 510, 8. 587, 4. 613, 4. 643, 17. 645,2. 649,11. 658, 5 metuas 513, 8. 550, 10 11. 669, 12, bis. 753, 12. metuat 529, 8. 753, 5 755, 3 mille ovium 655, 10 mettiant 100, 4 millia510, 2. 559,2. 567,1. metuebat513, 4

niim.ii 669, 13. 839,

12

mimiribus 837, 9 minoris 580, 3 niinorum 888, 7

Mmos

108, 2. 393, 5
l

Minturnas 749,

mettiemus 207, 3

615, 12. 726, 7. 756, 4

milliacentnm 641, 3 metuenda 643, 10. 842, 8 miilia terna 680, metuende51,5. 230,7 metueudus 245, 4 millibus 649, 11. 867,6 metuens5, 3. 321,5. 335,6. millibus octo 856,5
517, 3. 547, 10. 634, 10. 649, 5. 708, 1. 800, 8. 801, 2. 857, 5.

niiuuas 626, 2. 653, 11 mintiat 816, 13 niinucntiir 408, 9 minui 840, minuit 140, 3. 217, 10 miniis, adrerb. 11, 7. 97, 6, bis. 374, 5. 4-49,3. 459,3,
4.

471,4.

513,3. 533,5.

Milouius 615, 8
milvio 483, 6
niilvius 706, 10. 799, 11

metuente 155, 6 metuentes 299. metuenti 690, 9

metuenlis 688,
6. 717,

metnes metuet

74, 3. 708, 13. 809, 1 801, l metuit 189, 9. 295, 6. 384, 6. 740, 6. 799, 13. 815, 15.

846, 2

Mimas 263, 5 rainue 516, 2. 523, niimis 523, 7 Mimncnnus 758, 10. 863, 3 mimo 849, 6 mimos 6QO, miiiiuin 810, 3 minahitur 111,1- 903,9 minaccs 176, 1. 342, 8. 399,
1

metum
metuo

237, 1. 464, 11 618, 9 lnetnor 100, raetuunt 72, 4. 131, 8. 183, 8. 547. 11 nietim 2, 1. 57, 3. 357, 15. 435, 7. 676, 8

3
minaci 150, 2 minacis -480, 2 minaciitm 195, 8
miinv 243,
396, 2 minaniem 768, 3 minantis 639, 3 niinariim 881,
5.

538, 8. 711, 2. 846, 5. 866, 16 minus illo 668, 11 minxei it 914, 7 mira 642, 2. 910, mirabere 22,7. 774,4 mhabile visu 862, 4 minibiiis 754,3 inirabimur 486, mii abor 805, 5. 910, miracula 870, 9. 885, 5 iniinMiur 788,5 niirainiir si781, 4 niirantur 202, 1, 698, 8. 860,
1

mirare 753, 11
niirari34l,3. 351,3. 765,3. mirans 235, 3. 513,1. 728,

metts510,

3.

527,7.

574,2.

7 mirata 400,

7. 438,

581,7 meus,
<'.

e. amicus 407, prc iviilii 513, 16. 523, 6. 529, 8. 532, 10. 553, 8. 554, 1. 817,11 mica 332, 4

minas373, minaci 43,

4.

451.1

mirati 896, 5

4. 263,

mirator52l,6
miratur 418, 10. 753, 13. 835, 5
2.

mi

minati 183,
rainatns 461,

832,

minax

52, 2. 813,

mirel69,
11111
1 I

2.
'.
!

641,8

mineris 541, 6

micat 54,

Minerva
9 rainime

mictum 590, 2
migrayit 848, tnigret 893, 2

Minervae 252,

641, 5. 905,5 4. 300, 2. 387,

miietur 610, 4 miri 569, 2

miror641,7. 711,3. 795,2.

'

5-17, 2.

652,

836, 7. 903, 17

5 6

6 2 6 1 93 1 8

3 7 5 4

VOCABULORUM OMNIUM.
miros
86">,

695

4
1.

mittis

170,.",

niirnni 202, 4. 259, 618, -' niii u> 183, S. 671,

liii
i

603, 2.

mittil I45j 12 initillus 671, I

molestas 582, 4 molcsti 51

1,
l

molestum
l

577, 13

li

.',

:>

miscehat 673, 3 miscebis 800, t miscenl o. :>

miscciitiir 321, 1 miscere 6?8, 8 iniscet 385, '.'. 677,

Mitylene 778, Mity! ncn 28, mobile 709, 13

mohilia 664 2

inolcstlls 536, y. moliar jl i.i,

753,3

mobilibus 31, 5
mnhilis
lioiar
.

2,

92,5.

887,

molibus 243, 2 moiimiue 862, 6 lnolhi oppida 908, 2

molitiir 86>,
1

867, 13

imiliillinn 4,

molle 605, 7. 675, 2 molles 14(1, 9. 427, 6. 685, 2.

875, 11

miscuerisS), 3
niiscuisse |9 3, 3

miscait J70, 15. 608,1.

Miscnn 6?:>, l miser mi. 5.

1.

moderabitur 740, 14 moderare 95, modeste 90S, 522, 9 modestus 816, 6 modica 748,

molUSi,
iiiulli
il

7.

525,12
3
1.

516, 9
:>,lv,

niollihit

modici 76, 4 5*4, 54$,. 640) modicis 83, 1. 699, 7. 1. 705,:.. 884,6. 888,3 modico 556, 4. 869, 4
176,5. 489, 13.
ii.ii i,
."..

mollihus 194, 3. 363, 3. 467,5 897, 3 mollior 298, 6. 298,5

inollire 445, ninllis 66, 1.

451,

4
458,9. 471,6.

niisera 547, 4. 581, j. 709, 8. 899, 1

ininliis

;>IK), ;;

modis
1

miserabiles 125, $ misers 183, 9. 587, 2

165, 6. 194, 4. 257, 6. 589, 5. 682, 5. 891, 9. 909,

475,

1.

iniliitcr

481,3 austerum 622,7

miseram
nil

88, 1. 282, 6. 529, miserantis 161, 9 miserarum 299, l

l.

inollitia469, 8 mollitiein 632, 11 8 modo 222, 2. 311,6. 369,2. mollium 186, 5 588. 7. 643, 8. 663, 9. 664, mollius 593, 8. 608, 5.
inoilis millp 282,

632,

miserasS58,

misere.W,

7,

423,1. 715,3 13

modo
2.

4. 753, 1. 829, 6 isto 867,4

1.

9
Molossis 702, 7

miseri 24, 1 iniseris 890, 10

modo.304,
494,

1,

349, 3. 433,1, 507, 6, 7. 518,

Molossus 454,

momenta 773,

imsero 298, 8. 493, 5. 538, 2. 8. 530,7. 531,1,5,6. 588, momentis 752, 698, 10 1. 592,8. (1,3,4. 661,9. momento 506, miseros 815, moinorderit 768, 5 701, 1,3. 877, 10 miserum 511, 6.519,5. 567, modorum 391, Monuescs 275, 7 modos 146, 2. 154, 3. 290, 1. mone 690, 10 miseruiu est529, 11 295, 3. 361, 8. 408, 8. 549, moneam 814, 9 inisit 8, 2. 70. 5. 451, 6 monendo 903, 3 9. 743, 9. 821, 4. 866, 4 luissa vox 907, 2 modulanda 866, 3 nionendus 743, 11 missEE 558, 6 modulate 122,5 inonet 76, 5. 77, 1. 283, 7. Miasi in bellum ducis 900, 9 nindulator 512, 3 .392, 3. 524, 10 missilibus 176, moduli 668,9 monimentuin v, monumenmissis583, 9. 683, i> missos '.'65, 7. 514, 12.
inodulis 537,
t

um

895,

imidulo767, 13

modnm

non missura

914, 12 missos 616, 8. 621, 2 mista 109, 5

inist.c 406, 4 niistis 364, 8

modus94,

67, 2. .307, 6. 528, 1. 14. 887, 11 626,5. 663,9. 844,4 monitoris 814, 9 1. 137,1. 171,5. monitus 620, 6. 743, 11. 903,
1

monitor 825, 6 monitoribus 866,

misto 672, 7 inistmn 460,

nnti- 75, 2

5.

718,3

mitescere 7','?, mitescuut 392,

n
:>

mitilnis 70, 5. 432, 7 mitigat 868, 12 mitior 293, ? mitis 499, 1. 619,7

14 monstra 9, 2. 18, 1. 483, 1 monstrare 803, 4. 876, 11 nm-rliis 521, 8 monstraret 716, 2 mceclios 97, monstrat 741, 4 mn-cuus 54-1, 4. 704, 7. 709, monstrata vita- via est 908, 7 monstrata 866, 9 3 moenia 29, 2. 75, 2. 314, 6. monstratura tiia, l monstiavi 718, 10 429, 2. 701, 1S monstravit471,7. 878,9 momiblS 246, 2. 488, 8
514, 4. 692, niiicluis554,

mcechatur 522,

niiltam382, 8. 7)6,1.
15 niittamus ;>;!?, mittant 732,2

mn-rebis 479, 1 mcerentes J72, 857, nioicntis 787, 4

(

inonstret 693, 1 monstris 265, 5 monstror 375, 1

niitte 237, 3. 287, 5. 473, 4. 749, 4 mitta si ctari i u, l mittere 126, 4. 417, 4.
18. 64 miltciet
.

mierere 762, 6 mceret 165. 4. 265, 6 mrerore 881, 9 350, 14. moistis 149, 4

monstruiu 141,

I.

382,

monte 366,
montes

5. 499, 11. 831, 1

9, 4.

189, 8.

566, 5.

693,7. 796,5

mcestum
111'istns

517,

l.

881, 4

montes parturiunt, &C. 884,

montibns 92,
2.

159,5. 567,8 114,7. 465,

1

575,

mola 656, 2 mole 264, 9. 789,

:

7. 485, 3. 851, 7

711,5,

mittcris 825, 5
iniltes 56,

moles

354, 2 'Jio, 2 mol.csta 734, 6

"dIcii>

moutis 84,6

montium
8

jaO, 4. 328, 4. 356)

31 8 1 3 16 7

696
monuerc 496, monirmenta 10,

INDEX
s
l

niors 88, 1. '.'17, '.'. 246, LO. 318, h. 506,7. 588,4. 618.

mttlces 296. io mnlcet 850, n

monumeutum
mora
11-2,4.

S59,

587, 5

306,5.

8,9

710,9. 802,3 morsu 789, 9

6.

mulctra
inuli 562,

m.>,

>

moraberis 683,
morabitiir 6?3,
6. aus, li

morsus 678,
mortale

muliebrem 484, 5
S41,7
9
muliebriter 141, 2 mulier i :_', <,. ..,_. i. ; B?, o. 304,5. 335,2. 451. i. 170, 1. 71,5. 5."', ?. <>K9, 5. 708,10. 710, li. 875,4 mtiiierculam 169, 7
tnitlis

130..3.
6?:s,

morabor

835,
,

mortalem

monc v>5, moram '205,

moramnr
morandus

482, 10 898, morantem 50, 5. 175,1. 27

inortales 262, ?. 573, 10. 701, 7 mortalia 878, 3 mortuliiuis 19, 9. 597, 5 mortalisSdo, 1. 473, II. 869.

860, 15 miilliim
I

morantur
morari
11

726, 10. 743,

95, 10.

no,5
837,9

7a,

mortalinm 430 morte 142, 182,

!

mulo 378,2
C.

">.

304, 2.

mttlso 6?5, 5

367,7.

.VI?, t
'.'70,

moraris 163,
nioras 412,

mortem
1

13. 396, 1. 522,

multa, sitig. 23, i. iii, :;. 551,7. 360,3. 368,9. 382,

4. 47, 9. 51
>.
,

1.

5>5, 12

morata 901,

movti 108,
morti

6. 205, S. 416, 13.

multa dies

K'i

II

niorattir 787, 3. 901, 3 morbi 156, 6. 641,7. 662,4.

754,9 morb<il4U, 1. 573,3. 646,5. 6-19, 16. 652,3,9. 754,8.

767,
1

"'.7,7.

morbos 842, morb.im 564,

7. 792,1. 865, 12 morbtts regins 913, 18

mordacem

804, 8

mordaces 76, mordaci 387, 5 mor lax 552. 7 mordrar 799, 1

mordent t>97, 9 mordeor 37-1, 5 mordel U9, 3

mordicus 588, 13 more recto 865, 6

more

41, 4.

423, 10.

193, 8. 603, 10.

369, 2. 665, 4.

761,4 more ferarum 510, 5

morem
morer

102, 3.

137, 2.

364,

12.554,5. 618,11. 843,4

aO?, 4. 766, 9. 828, 2 moreris 161, 8 mores 268, 2. 368, 6. 379, 6. 500, 7. 538, 12. 705, 9. 726, 8. 73? 6. 820, 2. 854, 3. 885, 3. 887, 4 moretur lil, 2 246, 9. 247. 5. 290, 2, 6. 305, 7. 31* 2. 335, 8. 349, 14. 397, 8 mort |iro patria dulce ct decorimi est 246, 9

mon

monar360,

3. 802,3 moribus 240, 7. 336,9. 827, 3 mov.V, 2

nxilta litnra, ikitl. 665, 7. 877, 11 multa cane 133, 9 rledi) 655, 10 multa CIUII laude 606, 5 mortibus 510, 4 mortis 1?, ?. 333, 6. 554, 15. mnltafrtige?96, 10 multa prcce 385, 7 655, 9. 8?.'. 8. 911,5 multa ni rosa 2.1, l mortita 690, 4 ntulta, pIuTat. VS6 2. 216, 1. mortuos 491. 10 niornm 900, 11 275,5. 313, 6. 7. 40 mosSTS, 1. 384, 8. 456, 9. 405, 7. 450, 10 565, 1. <>09, 8. 656,5. 757.7. 756.6. 525, 10. 552. 9. 575, 6. 591,7. 709, 10 851, 1, 878, 5. 1', 8,9 lnulta ileturum canut 450, Moschi 749, 5 ntola.V'!. % 10 motuin 146, t. 891, 12 multa tulit iecitque puer motura 861, 14 909, 9 motus 277, 5. 547, 2 multa> 526, 8. 763, 3. 799, motus iinimi 881, 10 5 iniiltarum rerum Hh^,fi motvis, i. e. incessus 111,5 tnotits preee 88, mtilti 137,3. 289, 7~. 402,1. move 473, 2 551, mnltis 95, 4. 28f,Si 897,7. moveas 322, movcat 610, 9. 636, 3. 7 14, 3 315, 2. 5/8, 8. 6S7, 6. 732, movebat 97, 5 5. 758,5. 858, t. 911,3 multo 63, 4. 116,2. 162,3. movenda 487, 3 movent 680, 5 317.5. 415,4. 506,4. 521, movcntem 789. 10 9. 600, multo556, 1. 561,3. 645.7. moventes 264, 12. 711,5 moventi.s 240. 646,7. 80-1.10 roovere 494,7. 593,7. 907,7 multo mintis 807, 10 inovere loco verba lionorc multoruni 598, 5. 737, 5. 885, indigna 863, 15 3 multos 5, 10. 5?0, 9 movere, prater. 820, multtim 97, 5. 319, 3. 478, 1. moveret 571, 9 moveri 325, 5. 893j 5 489.6. 536,1. 584,3 moverit 914, 8 multuin 688, 8. 690,9. 7 15, moves 63, 8. 3 -2, 2 11. 75?, 2. 881, 15. B94, 1 movct 241,2. 564,8. 800,8 mnltuin cclcr 651, 8 movetur 864, 12. 911, 2 mnltuni cessat 905, 16 movit 163,3,4. 294,4. 488, mulus758, 6
'

Munatius
4.

? 15,

moricmur 716, 10
nionens 6V3,
inorp tur
4.

803, 10

22,8. 149,1. 278, 281,1. 350,9. 376,5. 392, 7. 416, 9. 6h5, 5. 725,
3.

iniiuila 528, 15.

749,3

mund.r
540,8

.'.51,

><

muiuli i,

7.

255,5. 5j6, 12.

80.V,

10

mons

monture

6?3, 1 159, 1
2.

6 Mueius,

morituro 107,4

moror S20,

349,6. 793,3.

855,4 mornsa 40, 2

p. Mutitis muiriat 357, 15 nuigientiron 432,3 mngire 850, l mtigiunt 218, 2

mundior 704, 6
mtinditia; 845, mundinis 23, 5

muniliim .VO, mniidns630,

11 2.

717,5. 824,2

mula

55s>,

muaera
293,

morosum

690, 7

mula; 558, 6,10

76, 4. 107, 2. 154, l. 2. 423, 7. 311, 1.

4 5

8 1 4 2 1 6

71

YOCABULORUM OMNIUM.
0,
2.
69.',

697
411, 2.

5.

;>'_>,

5.

miitata 13.

1.

133,

!
I

nardo 192,10.
?02,
i.
ii

449,

inittala si" le

gaudi

17.;,?

munere
3.

206, 3 81S, 3. 88:.,

'

mtitatsc 136,6.
1.

146, 11.

721,
1

855

'.'.

774,4
.

muueretur !;;_', H muneri S95, muneribus 311, l.

103,

mntatis, partieip. 507,8. 5

3C4, 2.
.113
?.

760, 9 naribus 364, 5. 53:3,6. 8 ti ins i.". ;. 545, nariura 211,

i.i
i

mntato511,

1'2

narra 703
i.

1J.

|(l!,

l.

583,9.

597,2
;, fi
i

inutatos 23,6 mittatura vinum,

t.

cor-

narrabo 913, 13 narrantem 6S5, 3

nairare 849,
?

mnncrisSi

munerum
munia

i, lo. 394, 167, 2. 030,4.

ruptum
mutatur

629, 6

ttt

boras 887,
t\&>,
;;

narran
narraret 7S2, l
narrari 880,
:

BS2

itus 104, 5.

4
.'.

865,6 muniaot 296, 4 munieraul iii muniticitm ... munire 540, munita. S5l,4
i,
i

mutaverat 718, mutavil 464, ..

;

840,

8?.

i<>

mutem
mutel
nitttis
iitit/ilus

799,
128,

n
862,2

narras 319,3. narrat 283, I. narrata 68 uarrat ur 326,

I

596, 764, 10
1.

511,

13.

rannito B

6
7.

mun.vit 5Q0, ,, raunus 1 19, 2. 439,

1.

M utius 754, 2.
450,

564,5 374, u

736,

muto

B51, <

899,

munnscnla 7 6!,? muraena 717,

763, 2 iniitoiiis 521, 5 mutor 236, .; mtitua 766, 6

Muhena
nmieiii

561, 1 !Mnr;rii;i' 320, ?

?oi),

inutua

'.'90,

!
'.'

mures 661,3
nuiria 6?U, 8.

719,1
67-1, 5.

murice 818,4.

868,7

nuiricihtis 171, 2 muris69, 10

773,6 mnrosSRS, 11. 737,2 murus J56, 6. 891, 7 murus aheneus esto 726
2.

murmure 150,

mutui 365, niutuis 196, .: mutum 539, 3 mututim 477, 10 Myeenas 30, 4Mygdonias 197, l Mygdoniis 313, 5 mvrrheum 306, 4 Myrtale 12ti, 6 myrteta ?91, 5

ly narri 889, v uairo 575, 6 nascente 330, 2 nasccntcm 372, 1 nascentes 674 3 nasceris 497, 5 nascetur 884, 5 nasci 166, iiascitur 536, 12
?;">,
I

nancs

nascuntur '.;;(., Nasica 687, 9. 688, 8

!

Nasica. 688,
c

mtis 700, 6. 884-, 5 mnsa lyrscsolers 909, 3 musa .7, 3. 73, 2. 148, 6. 153, 9. 196, 1. 257, 4. 397, 8, 9. .-.63, 6. 743, '.>. 768, 2. 879, 6. 842, 5.
885,'.'.

Nasidiene 721, Nasidieni713, 2 Nasidienus 720, 6 uaso 570, 4. 719, 12. 875, 14 myrto21, 4. 99,2. 144,3. nasiiin 706, 12 179. 3. 259, 10. 331, 9 nasus632, 13 Myrtoum5, l nasuta 526, myrtusl45, 2. 211,8 nata324.5. 379,7. 524,9. Mysontm 188,5 Myslcn 185,7 877, 10. 882, 8
:

901,6

nata? 657, natale 869,

musa

pedestri 693,
riri,

N
NABI8 551.8
nactse 29s, > nactus 795, 1
12.

uatalem87,

3.

264,7
870,

Musa, prupr.

791,3

ninsrr 643, 11 musani )90, 6.

natales 629. 8. natali 407, 2

natalis 221, 5

821,5
853,

musarmu

239, 3.

natam 656,

1.

658,1

mosas 123, 4. 321,2. 831,1 na-nia 352, musco 772, 3

musislOO,
1.

101,4.

miistclla- 762, 10

muta

658, 4

mutabile 839,7 mutabilis869, 3 mutanms 216. 5

489,15. 730, natantes 717,7 natantia 18, 862,") mrma\ mim. plitr. 237, 3 natarunt 10, l namia;, gen. sin?. 151,1 natat 70}, 1 \:i'vius, poeta, 1333, nate 474,1. 591,3. Ncevius, helluo, 63u, 5. iid. nates 51 5
1

692,5

1,

M-vvius
nsevos 575, 13 Naiatlum 341, 3

nati 668, 4. 738, 4 natis.il". 13. 635, 2.

3.

653,

mntanda 912, 3 mntandus 792,5

mutant

684,11
particip. 102, natis 852, 8
1.

nam

?.'>,

3.

62, 5.

mutantem

779, 2 733, 1

mutantur 877, 8 mutare70, 6. 114,10.

3.

291, 3. 416, 4. )91, 1.

500,1.

781,2.

129, 821, 1.

526, 7.

302, 454, 508, 527,

283, 8. 6. 331, 2. 3. 467, 10. 13. 521, 3. 7. 536, 12,

127, 5.

n.itis,

111,7
656, 5

male

uato pro filio 519, 5. nato?lK,5. 749,5 natos 228, 3. 271, 1.

381,

&c.

Natta580, 6
89, 5.

888,1 mutaret 280, 5. 704, mutat?l, 4. 391,7.

547, 7.

namque
.
4-11, 4.

454,9.

470,4.

606, 9.

708, 9.

712,4.

733,2

534, 2. 571, 8. 801, 7

561, 3. 5?4, 2.
.5

569, 1. 575, 3.

znutat quadrata rotundis 733, 11

nanciscetur S99,

uardi411,3

363, naiu grandis 764, l 528,9. natum 163, 4. 570,5. 5?i, 6,7. 575,4. 633,4. 826, 2. 853,6. 856,2. 905,7 natiiin rebus agesdis 879, 5 nattira 512, 5. 513,3. 524, 11. 528, 1. 529,1. 5>4,?.

6 51

:1

11 8

fNDEX
"

56!

9.
.->.

577
636,
B16,
S1
~
I

7 6

I.

6i ;.

9.

P6, S Kcapolis oti N aioTiiini ..

'
' 1

'-

lieglfgit ;,
. >

17.9

5.

negoti <,'.'(), <; negotia .-75,4.

6.

572,3.
755, 2. 027, 1

881,

'.
<lr.

9
,

7.

255,8
111

696,

2.

I .

natura

un S07,
111

640, 764,

...

14.
j

788,4.

U
'.

di
"

buloni

,,; 1,
,

negotiis 430,

natura poteris 6J 13 natura sublimis b-15, r natnra ;in arte 909, i naturae 109, i. 510,7.
5.
77-.',

nrl,ll!i,!'f. .;.;,;

C7i

8.

m
781,3

869,2
r.

678,

7?.;,

naturals 722, 8 natoris 887, 5 11 ,: is 161, '. .">Pf>. 7. 6. 570, -. >72, 1. P. 604, l. 13. 685,1. 708,8
i

nec non ?i 2, nc<- nunc cuiu 663, 5

,

2. 514,6. .7, 2. 17,2,4, his. 556. 12. 546, 11. 570, 1. ' 22, 6.T. 26, 1, ... i78. I. MKi, 10. 605, 7. 121,3,4. 4;,9. .,. 7, ,\r. 7-7,11. 857,3 iiccne548, 8, .,,1, 3. 554 neinon* 514, 6. 706,8 c^.>,9. 13. 837.4 nciuoru.Uo, 1

nebulonis 518,

nec5,.

ncgotio 357, 7 neino 50.5, 1. 513,

"

nc<- scit 905,

563,

nec scnfel
necabil
ni cai
.

9i
,

1.
1

(,

o,

708,

3
1

...

necato in.
n'i

nemoris 701, 4 iieinornm 86, 1. 328,4. 375, 7 nempe471, 3. 599,2. 65(3, '' 709, 11. 712, 1. 775,7. 798,8. 801,11. 866,16
neiiius 6, 5.
72, 1.
2.

291, 5.
:.u9,
4.

nave 870,

iilln 6'.'7,

navcm

777, 1?.

navcs217, i. naufragium ... navibus 36, 2. 69, 4. 461, 779,3. 874.11 naviget 652, 1& 801,7 navisio 733,3 n.s\ -im 1 iJ, 3. 506, 5
navis 16, 3. 59, 5. 201, 3. 279, 1.
BJ
i,

gjo, S 656, 7. 848,7

3.

283, 3 necesse esl 540, 7.

nccem

15.

1.

451.7.

311, 77 2,5.

1,61,;,

6"6 2

Neobule 300,3

m;

nectat 862, ? 140, 4. nectc i(n, ,i l. nectcndis 405, 5

',

695,2. 876.10 nepos 41, 1 neeessitas 19, 4. 1S2, 5. 240, ncpos pro nequam 429, 6. 9. 3 i. J 548, 12 necis 457, 6 nepotem 253, 2. 488, 3. nect >! ; 615, 6 nectaris 58, il. 253,5 ncpotes 12, 6. 152, 3. 658,
1.
. .

15J

10 ncpoti 587, 3. 618, nepotibus 457,

l.

86,

7
3.

n.iuta 61,5.
navita? SS7,1>. navitis 4;, 5.
3.

199; o.

ggfj

nectis 113, 1 vtit 821, 8

nepotum
794,10
1

198, 3.

511,

384,5
49;
.

nedum
443
neffis

;,?,

Neptuni 351, 2
16,
1.

navium 311,1. 423

462; 9

)if tiinus
1.

889, 4
9.

18,

nauseam 461,9 nauseat 733, 4

nautaS, 1. 110,2. S5S, 4. 7 nauta; 486, 7. 503, 9. 557, 8. 558. 10 nautica 649, 1 nautis 51, 9. 109, 4. 214 (. 477,7. 489,6 557, 1, 8
1.

96. 6. 159, 4. 264, 12. 335, 8. 384, 8. 388, 4. 4.51,7. 481,8. 482,12

Neptiiriios 461, 1 77, 2. Nepturjp 111,5. 456, 1 199, 4. Neptunum 552, 6. 777, 6 336, 4. Ncptuniis 492, 5. 877, 12 408, 4. nequam 711,6

nefas videre 481, 8

nefasti 134, 7 ncfasto 198,

nequaqiiam 677,2. 829,6 neque 7, 1. 19, 10. 20, 5.

26, 4. 31, 4. 528, 11, l;,
4.

35, 3.
1.;.

36, 2.
,, 1(j ,

nep,

negabat 522,5 negabit 652, 8

negabitis 462,

3,

37.

1.

46,
2.
7.

1.

74,4.
125,
1.

550, 11. 555, 4. 561, 5, 6. 575, 14, bis. 577, 1,

ifcc.

76, 4. 110, 132, 1. 136, 246, 5. 283, 297, 12. ::,:;

negantem 710,
negares 911, 8
negarit
217,

12.

816,

10.
6.

162, 5. 20', 5
358.

11.

577. 4. 580, 3. 706, 1. 745, 3 756, 6. 765, 4, bis. ncquiere 6n9, 11 770,8. 799, 12 nequior 647, 9. 706, 14 .5.'. 1 negata91,2. 247,6. 847,7 nequiores 281, ne dicam 896, 5 ncgatas 688, " nequit.514, 5. 551,11 iiclo.t.. ,.jn. . 72.5,7. 850, negaris 51 , nequitia 660, 10 7. 888,9. 909, 1". 528,2 nequitia? 266, 1. 307, nc Inntum faciani 543, 4 iii':' ivcril >., 794, 7 618, 5 neget 114, 5. 798, 13. 882, nequities 636, 8 ne non 7 >0. 9. 806, 6 Nereidum 352, 6 nc qiiiil 547, 9. t".;;5, 7. 710, neali ta 501, 10. 815,13 Nereiuni
665,
2.
.

398, 6. 425, 7. 471, 4. 482, 12. 508, 3. 512, 8. 525. 1, 11. 5;o, 1 527, 2, bh. 553, 10.

608,3 negas 570, uegat 197, 5.

879, 10 538, 10. uequeiint557,4. 681,4. 711,

nequeas 629, 7 nequeo 614, 3.

12

nequiequam

18, 4.

6-1, 2,

5.

6.

4H;>,

nc
ne

neglecri 275,
qriis76,
te,
'.

540,2;
1

618,9. negleetis

.,.

5.

6R0, 9
;

654, k.

853,

tum
.'.
.

'2. 6.
1

morer n<\ tMOrog.

348,

766, 8 rt Uuhit. 161. 6.

507,
1

neglectns 249, negligens

negligel 52.5,9 negligislll, 6

i". bic.

63, 3 Nerio 615, 1 Neror.es 578, 10 Neroni 856, Ncronibus. 79, 8

Nereus

Nea>ra 478,

Nerorns 76B, 4

2.

770,4.

fS

8 1 8 13

26 5 13 8 7

VOCABULORUM OMNIUM.
Ncromim 416, 9 nervi 459,3. 873, I nervis 294, <>. 613,8. 077,7.
709, 13.
7".'.
1

609

nil

32,8. 50, 13. 61, 101,4. 165,7.9. 811, 341, 6,7. 468, 5, I l. 494, 12. 509, 7. 510, o.
19,9.
5. 8.

nivalibus 778, 2 nivahs 140, 10 nive 38, 1. 340,

109, 4.

9.

843,2.
659,
8.

527, 6.
2.

nerros ioh, o nervus 471,

ii.

523, 6. 527, i.
6H'.\
'.'

523, l. .v.', 1,5. 631, .'.

685, 11

nives
8.

29'.',

3S6, 18.

891,
17., 2.

-i

17,
l

483,8.
ii

454,5.

nescias 165, nesciel 771,

nescii 26, 5 nescio 592, 646, 8

i4.

B75, LS
9.

1,

597,

12.

711, iiil esl u .... 5 ii ejctra numerum qui' 81 I,

iul
I I

ego

70O,

nive8 capitis413, 10

moduni- niveo

108,
I

niveos 525,

nil inl nil nil

nescio quiil SS9, I. 597, 12 nescio quod B58, 10 nescios laii pueros 388,5 neseire 699, 9. 879, 11. 910,

inteutatum u'.'U, 8 mediuni esl >.o,8

luoror 546,
I, .'.

nivenm
l

;!47,

niveus 371,9
nivis 8, l nobilc 52, 7.

855,

nil ni.si 67

.,

non
I

nobjiem 51, 9.
1.
,

600.9. 884.8 308,5. 874,

8
nescis 350, 13. 512, .">. 1? L, nescit 803,1. 338,3. 773,12. 781,'.'. W5, 9. 906, 2 nescit vox niissareverti 907,
1
I

nil pr.t tcr 602,

ml
iiil
ii.

salts csl
i

511,5
899,
l,
.

nil tauli

-
i

Ifl

40 8 nrl.i'cs 114, 8 uohilibus 895,7

nobilis 3, 2. 36, 4. 61, 3. 297, 10. 314,1. 368, 8. 478, 10

vei
i

!>i

n
i

. i

Nilos

-.,,,

'.'.

419,8
3
l-.'5,

ncscins 21, 8. Nessi 490, 3 Nestor78fi, 6

619,4

r.mihi- 376, 3

nobihum
822, 2
1

30::,

i.

ill,

l.

nimbos
nimio
''

'.'17,
l.

7,;,

nobis 464, 10.

9.

510,9.
787,
l
1.

Nestora

65,
l.

niniiiiiui

ueu
1.

ll,

125,
'.',

122, 2.
lis.

137,

1,2,3,5,6,

4BS,

770, 866,

1.
1

634, o. 619, 15. 787, 8. 794, 5.

546,

1.

58', 744, 13

nobiscum 536,

iti*. 540, 288, 1. 338, 1. 601, I. ninus 12,8. 684,7. 685,7, 889,7 613,1. 751,5. 891,8 nevc 13, 7. 690, 6. 797, 9. nimium 10, 7. 80, 6. 91, 1. 889, 7 100, 6. 195, 1 neutram 630, 3 nimiiim 188, 8. 190, 10. nexiv 14:;, i 255, lo. 288, 8. 383, 2. ui 388, 8. 427, 4. 510, 1. 690, 5. 749, 9- 764, 3. 526, 6. ..[,4. 1. 646i 10. 896, 4 651,12. 739,3. 859,12 380. Niobeea irido:>76, 2. 628,2. 826,3 NipJiaten 180, 8 riidore 623,5. 706, 12 Nirea 478,12 niduni 259, 5. 409, 5. 772, Nireus 321, :! nisi 13, 8. 01,0. 155,2. 136, niger 465, 5 6. 223,1. .".1 >. i. 85o. 3. niger pro malus 551, 11 456, 10. 520, 3,5. 557, 12. niari-a 559,7. 588,9 550, 13. 556, 7. 543, 1. nigite 381,8. 552,14 9. 734,-6. 914,12 nigri347, 3. nisi qnod 54, 10. 110,5 585, 5 nigris23, 7. 86, 6. 124, l. nisus 376, 4 470, 1. 572, 7. nitantur 428, 12 553, 5. 627.6. 678,1. 875,15 nitcns 168, 8 nigro 96, 4. 124, 1. 181,3. lnlcnt 383, 8. 903,10 874, 4. 368, 7. 680, 1. Uitentes 62, 2. 175,2. 621, 860,3. 87.-, 15 6 nigrorura 412,4 nitcntia 754, 5
.'

noceant 631,1 noceat 617, noccbit 726, 12 noccndi 898. 2 nocent 186 9

nocentem

207, 2 nocentes 588, nocentiuin 108,6 nocentius 437, nocere 812, nocet 740, 10 nociturain 111, 6 nocte284, 5. ."47,11.
10.

355,

402,8. 465,9. 471,5.

600, 4.

498, 7. 767, 3

739, 1.

nortem

10, 3.

189,11.

549,

3. 506, 11. 604,3. 719, 7. 800, 10

614,5.
478, 3.

noctes 97,
532, 4.

7.

282, 3. 699, 2

noctesque diesque 512, noctriucam 390, 8 noctis ir>2. 0. 820,6 noctu 858, 2

niirios 702, 1

mli ic 786,
598, 6
nitcs 24, 5 nitcscere 880, uitct 192, l. 683, 9.

noctuma 677, 6 noeluma versale nianu

2

896,

niiirum 27, 8.

niliilci, 2. 1!4, 8. 108, 5. 220, 8. 331, 0. 817. 11,

norturmv 445, 10
778,
I

nocturnam 506, 1
nocturni701, 13
niicliin,is809, 4. 80. 9 iiocturno 168, 9. 199, 3. 819, nocturnos 816, 5. 861, 7. 870, 10 noi Iiiinus 451, 12. .541,1 nocnen 717, o. 709, >
1-

370, 1. 582, 8.
nihil

407, 1. 606, 8.
4.

497, 617,

5.
7.

698,8 amplius 692,

ib

nilul est

omiu

740, 1 parte bea-

cothurno 897,4 nilulani 657,7 nitiili 789, 3 nitidjs 196, 7. 795,9

niti

nihil
nilri!

tum 217, 7 moror 793, 3

non 882, 8
">.

497, 3. 766,9 mtnluin 21, 4. 822, 4. 747,

nitnlo 335, 4.

mluio 565,

iiitiriusfilR, 12 nititiu 360, 3 643, 8, 12 mliilo pltis 5io, 5. nitor 80, 3. 800, 664,3 nihilo sapieiitior 860, 13 nituistis 036,5 niliilum 643, 10. 657, 3. 717 , nivalem 695,

mvali 331,

2.

742, 3

nocuissel it,l,2. 848,17 nodo 2. .-.,:;. 306, 4. 788,1 nodosa 727, nodosi 645, 2 uoduin 193, 8. 323, 1

"

61 1

6 3 9 3

39
1

roo
noffus rinrlir-e disnus nolrs 739, 3. Ti

INDEX
non scrus 159, ?. non S( nr ic non semcl S?o,
;

340,
i,

nota

9,

i>.

!,,'

noh'801.
aolinl

5.
.>.
!

'

nnlim 521.
iO!

577,11

t,

1.

6?6,

non
555. 518,

si

nolis 194, 1.

7.
'"
-

282, 3. 3(12,
,8,

nolitol?,3.
j

''!.".

603, !. 776, 1 5. 808, 1 nota. substant. 877, ? uotabant 545, t ootabil 9 "
!i:, 8.

notam, sifbstmt 58,7.

.

913. i Bolito 910, l uollem 577, 13 nollrt r."l. 4 844,3

jjolnit 57;
.

718

.-

non non non

sine Diis 2 >'', 11 sine mults taude 897, 5 sjuod, 8cC.

.

852j nntaudi 661, 2. notando 553, 6 notantc 571, 3 notarenl 539, 6

9.
. 1

81,7. 1

iioluiii, r. n

nomcn49.
S96, !.
52'.',

*.

61,4.
18,

241, 2.

3.

389, 6.
619,. 1. 767. 8. 895, 1.

3.

643, 3. 829, 2.

40S, 534, 671, 8?7,

11.
8.

ncn si notaii.-.. .10 non tamen 357, notas, niljtci. 296, j; l n m tangi ndai ad non unquam 513, 12. 571, notai 804. r,
.
;

11. 366, 6.

'ii-

704, 2

8. 7.

899,5. 908,3 noraen dare ?'-?, 1 nomen terat 753 8

non vi non nsitata 235, t non iisiiati-- 450, 9 non vult 6C3, 10.
.

Notbi308,

Notil7,4
noti, adject. 512, 15.

772,1

8?9, 12
notis.
,.

18,

linn vultis 521,

nritis, subst. 3".>. 7

'
!

nomen iuane 806, 10 Nomentano 587,3 Nomcntanum 61 5, 6.

658,-9

nona 713, 1 Nonae 317,

653, 9.

i.

2.

Noto

-loi,

,i.

Nomeutanus
8.

716,1.
756, 11.
i.

513. 17. 719, S 8?7, 6. credita

715,
539, 893, 7 e't de-

148, 2. 167, l, 2. 891, 3 noinii 60, 2. 588, 1. 553,9.

..:,.,,
1

nonam nondum
.

noto 716,
notos.ii
<>,

1.
.",

466, 10 893, 13. 903,5

nomina 350,16. 366,4.

7.

nono 575

noluni 582,3. 592, 16. 751. 5. 815,8. 876,9 noiiini sine crimine 764, 1 NotnsSl, 4. no, 1. 383.9.
482, 8. 592, 2
iwtiis, adji ct. 155, 5.

nomina,

e.

bita518, 18 nominatis 305, 3

nomine325,
12.

4.

493,1.
592, 2.

584, 2.

511, 637,

*._ 764,10. 798.8 nominibus certis 839, ll nos22. 5. 86,4. 27,10,1. nomiuis 268, 5. 289, 7. 382, 32, (i. 134, (i. 162, 3. 10. 548,7 223,5. 281, 1. 337,6,8.

3. 906, 8 5 494, 2 Noticus ensis 68, 4 noris 406, 7. 592, 6 norma 212, 2. 878, 7

nonuni 405.
u'.l,

noram

265,

2.

Nonco

9,

l.

521,
19,

l
-'.

nova9,

2.

33, 1.

non

10, 9. 17, 5. 18, 7. 27, 13. 53, 8. 66, 2. 68, 2, bis. 224, 1, 3. 512, 14, bis. 554, 9. 555, 7. 560, 1. 5?5,

352, 5.
184,

7.

39J. 10. 555, 11.

423, 6.
5-18,

1. 185,5. 186, (>. 340, 2. 5i>7, 2, 493, 1. 696, 5. 677, 1. 812, 3. 864, 6. 876, 14. 877, 5 nuv.i o,5. 498, 2 ;..
J I

135, 859, !?l, 10.

4.

DOVani 150,
m>'.
,IS

1.

885,1

10

non non non non non non 6 non non

r.on

qtiam 6?9, alio 136,5

alia;

55?, 2. 563, 3. 571, 7. 877, 11 nosrent 237, noscere 710, 7. 91.0, 10

111..,

ncvi 5.0, ?. 502.2 novi i.i Musis 862, 5 novenriiales 491, 4

nosces 65,

noverca W4,
11.

aliter 273, 1. alius 284, 1.

476,

nosmet 536,

603, 2

nosse 715, 1 899,9 nossct 597, ? ampluis 515, auspicatos impetus 875, noster 697, 12

non non nim non non non non non non non non nen Bon non

541, 10. 571, novislOl, 5. 365,4. 480,4. 737, 9 nostra 170, 2. 612, 4. 838, 493,6. 536,5. 67(1. t novisti 759, 2. ??-.', 10 erat his locus imnc 874, 5,019. 849,9. 8?;, 11 nostras 906. S novit ??0, 6 nostri, g-i nil. stfi\ 382, 9 novitas 838, 6 est menm. &c. 357, 15 nostn m ginit. plui: 298, 13. novitati- 898, 6 est quori 831,4 cst ut 780, 2 Novium 532, 8 346, 5. 784, 4 indecoro pulvcre 151, 2 nostri, nom. plur. 896, 3. Novins 574, i novo ita 211, C 1S8.8. 213,4. 244,5. 898, 3 nostns 13, ?. 858, 10. 423, 377,4. 571,9 iia magnns 692, novos63C, 3. B 8. 510,10. 829,5 ita pridem 895, 2 nostro 69, 6. 15*. 8. 270, 1. novuni 1 18. 8. 876, 10 levi rniua 831, 421.:" novus 636,5. 611,8 mediocris 682, nox 20, 4. 109, 1. 298,12. nostroi um 746, 1 minus 522, 8. 572, 4 nostros 876, 1. 851,18 multum i,t 9, 332, 18. 448, 7. 477, 1. nostrum 19, 11. 222,2. 609, piiror iVppulusSlS, 1 489,11. 557,6. 701, 11. C quis, verb. 710, 10 7. 726, 835, satis est 549, 5. 681", 1 noetrum, ecnii. plvml. 616, nube.12,8. 357,3

bene 175, 5 difunm 815,6

nosti 494, 8. 4. 640, 5.

novi, vnm. 59, 5 novi, v.ib. 346, 10. 595, 4. 634, 15. 685, 1. 809, 1 Novioruni 560, 5

595, 5. 641, 6.

'.

880,10

1.

707,

nubem.

><>.

io.

.;i6,6

2 7

22

VOCABULORUM OMNIUM.
nube52,l.
693;
I

701

Ui.lt.

-U?, C.

nuinero 106,
3.

nubel

iiubibu* 184, nubila 81,3.

l.

",.">1,

128,

Dubium
BUC6 685,
6.

831,5

1. 157,2. 348, nutriri 818, 16 575,8. 697,6. 878,9 iiutrit 384, nutrita j78, 8 numero plurea t;ir, 9 numcros 17, 1. 621,1. 89(3, nutrirus 676, 3. 834,5. 882, 3 4 iiiiiiu-rosqiic modosquc 866, nutritur773, 7 nutrixyo, 4. 882,9 4
1

nticei 65 t, 5 uucis B94, 9

nuda95,
707,7

2.

.".).>,

8.

ntimerum 789, 1 numeros 615, 9. 733,4 392,2. Numici 752, l. 810 9

Ntnniihv 135,
ti

iintiim 800, 11
iiiitus,
/>.'i<r.

BS
1.

nux 635, 9

nymphae 117,

183,1
Satvii<.

nudam

527,
i

'-'

nudare nadatsil, nadata

.

nudavit 89

>,

imdet 686,

6
192, 2.

nudis 321, 6. 1". 690,3

nudo.,2... 10.

298, 9 842, i> numine 892, S UJiiilsiuu 832, 9 nuiiimatiiiii 755, 7 niiiiiiiii 529, 10 588, uummis 518, l, .">. S54, nummis in toenore 9io, 6
niiiiiiiia

Numiduruni
487,

nympharum
uTmpliafum
<.'li,)ii6,

316,

.;.

cum
1.

6
21,

nymphas 230,8
iivmpliis
'

347,

10.

>"J,

.">

529,9. 819,5
5.

nummo691,

nudnm

60, 3
Ois.

nudus 311, 9. 654j 606,6. 683,3

nugse901, 4. 912,5 nagari619, 8. 838,9
nngarie 814,

uugarnm
nugis

nugas 697,
nugis66b,

592, 7

6,
10. 810,

;>.

651, i<>. 856. 5. <> , 1. 906, 4 22, 2. 32, T. 33,2, nummos 511, 10. 513, n. 39, 1. 59, 5. 6o, l. 67, l. .>. 522. 2. 538, 649, 1. 101, 1. 115,2. 24,3,4. 171. 1. 812, 5. 839, 11. 857, 6. 270, 15. 271, l. 867, 3 2. 302, 1. 304, 1817, i 341, 335, 9. 174, 6 iiiliiiiiirir. 85 8 8. 415, iitinmuis 51 iXC. nuinqmd ;>24, 6. 549, o hnne 641,11. 69

nnmmorum
867, 6.

;.

nummum

;.

">.

912, 5 nulla 90, 5. 112, 3. 312,4. 228, 4. 116, 7. 451, 10. 482, .'!. 486, 9. 532, 7. 574,15. 598,;S. 739, 11. 731, 4. 752, 4. 8.57, J.
86t>,

o r^"

fei

n
.

199,

nunc
8.

">,

8,
1.

9.

33, 3. 47, 3. 138, 5, 6is. 190, 167, 6, 7.

o, 7,
;;.

24,

!.

o riiare, el terra t$0, o .itiimin 135, t. 385, 242, o quando u'.'^'.

l
I !

11

28.t, ".

6
7.".,

349,
1.

1.

357, 10,
2, bis.

iiultam

52Q, 5.

iudli 95,

136,3.

637. 2. 676, U. 868, 1 nullitte 866. 8 nullis 88 1, 7. 570, 9 ntillius, pemilt. lonea, 805, 1. 901, 2, 6 nullius, pcmdt. brevt 486, 9. 725, 8
iiiillo.ii.;,.;.

523, 3 536, 3. 683, 2.

7.

395,

ob 310, 4. 5S8, 6. j, lis. 376, &C. 404, 3. ob amici jtissa 771 , S

34
3.
<i

517, 4.

448, 9, ter. 469. 7. 472; 577. 1. 9T4, 6, 8. 3, bts. 592. 15i 593, 11. 867, 14, quater. nitnc ag 658
l >

assi

ob banc rem, quod

547,

ob ob

liur

id faetiim claras obarmet 878,

:'

858,7

nunc cum
1

obdil
I

viii,

nuncios 382, nuncitim j, 2 nuncins 282, 5

'.

obducta 473, obdura 685, 9

obeam

iiiiiiquam V. 8. 199,8. 264, 588,6 J. nullos72o, 10. 840,5 4. 27 485, 1 538, nulluni 109, n. 489, 10. 911, 2, 3. 541, 11. 12 644, 5. 689, 16. 713, I. nullus 151, 1, 633, t. 732, 6 899. 6 numl96, 9. 438,3. 459,3. mipet'61,8. 183,9. 305,1. 317, 9. 312, 1. U6, ... 528, 1, 5, 6. 534, 1. 551, 3, 501, 8. 637, 1. 4. 573, 9. 608, 3, l.is. 461, 1. 837, 2. 669,4. o;;7, 10. 720,, 12 733, 9. Numa754, 876, 11. 893, 1 litiplt j"l.2. Numa; 838, 2 391,1 Numaittiiu 194, 1 niipta- 183, 10

oberrat 9

290, 15 3, 15
I

obesae 170,

ohcso 795 3 obennd obibo

objeoeiit 506,
1

objecto object

l'il.
.

objice 800, 10 olijicoro 291,3

objiciebat 554, 11

ohuciet 575, 15.

oliire
-

578,4

numen

364, 10. .'is.s, 9. 10. 477, 3. 829, ntimerabilis 891,4 numerandum S51, 11 numerare 658, r numeras 870. 11

418,

nuptain 450, 2

nuptarum
nnptiali

.vi7.

.".

nuptiariim 295, nuptia

7
... 1
7i'6,

obissct 719. 7 " 901, 3 obllasli 182.1

:

nnsquam
806, 8

691 . 4.

3, 6.

numerat 83.">, 2 immerato tSiTT. 7

numerettir
1.
>;.'>.

obligatam 177. 5 obligatus4?3,9 obUniare 523, 11

oblhiat
obliqu,. 160, i. obliijtium 329,
'

nutaus 597, 9
9
515. 3.

nuuieris 367.

S.

891.9

nutriant 499, &53, ntttnce $39, 5 HUtricula 747. 2

789,8
S.

314, 5

'

3 1 74 1 3 7 35 5

51 5 4 3

1 6 14 5 85 8

78 73

ro2
;

INDEX
odio 582,
2. 5.
.

occidi oblitttni681,2 oblitus 268,6. 68S,7. 777. S oocrrris i, 5 oblitus, priore bruii, 850, .i occidistis 86 i, oblivia (598, 13 oceniit, /vi i;(/. bretni 95, -l. oblivione 450,6 107, 5. :;..', B, 287, ti.
l

789, 9.

odio est 787,

orlisse 626, 4

8.

710, 16.' 825, 1 839,

777,

oblivionem

1?

,,

bis

odisti 538, 1. 824, 3 odit 615,7. 731, 1. 761,10.

obliviones402. 9
olilivioso 17,

occidit, penult. loAga, 650, 9. 657,4. 914, 11

'

ibliviscendus 777, 5 obliviscitiir 4S4, 3

obnoxia 70-1, 2 obrepore 904, 2

ubruittiS,
1. 110,1 obruitur 801,4 obsca>nas 452, 6

occisa 650, 10 occultam 797, 11 oct-n!: ire 319, 2

788, 7. 811,5,6. 838, 5 odium 784, 4 odor 170, 8. 677,

829,8.

occulto54,4.

OCCllltum 354, 9.

738; 765, 15

odoraris 45-1, odorati 192, 9 odoratis 324, 2

obscanis 841, 9 obsco-no 586, 4

occupa 60, t occupabitur 481, occupare 182, 111 occupat 493, 10.
765, 7. 816; 7 occitptiiani 276, 3

odoratum

707, 14

633, 6.

obsca?nnm 520, 1 ohscuru 129, 4. 687, 10

obscui-.inti 707,
1

obscnras 893, 2 obscurata 8li4, 2

obscuri 816,

oceupato 357, 2 oocupavi 225, 3 occupavit 51, 1. orcupes 3)3,

oeetipct 197,
2. 7.

odore 317. 6 odoiein ''11,3. 629,7. 741,8 odores 855, 9 odorihus -j3, 2. 489, 9 odoror 470, 4 Oiuophoi um 578, 6
Otelli 637, Otello 629, Otelliim 634, 12 Ofellus 621, offendam 912,
9.

407,5
349, 10.

obscuro 31,3. 789,9 obscuruni 169, 3. 782,

755,

1.

825, 10

904,5 obscurus 875, 4

oceupet extremum scabies QJFendar768,

910, 2

903,11

offendat 536, 17 occtipo 592, obsecret titi:>, 7 oftendere714, 8 obsecro 767, 10 occurram 451, 12. 555, 7. offenderet 898, obsequio 690, 10 offendet 620, 4. 630, 2 597, 1 obsequiiim 686, 6. 711, 10. occurri733, 6 offendtint 905, 6 occnrrit 597, 6 ohVndiintiir 894,8 809, 10 offensa; 478, obseratis 492, 1 ocenrrunt 561, Oceano 18, 5. 134, 4. 386, otiensi 619, 2 obsessani 476, 6 2 obsit 695, offensns 490, 13. 767, Oceanus 419, I. 4S4, 7 offci 741, 7 obsita 78, ocior, 0. ocyor offert 730, 2 obsoleta 491, 2 oercatus 659, 8 otticient >26, 8 obsoleti 189, S officiis 702, 2. obsonia'518, 1. 627,1. 711, octavam 764, 2 764,2. 857, Oetavius 611, 4 11. 12 860,11

obstantes 273,

2.

823)

-i.

octavo 697, 4
orlavnni 166, 5 octavus titi7, 4 octo 652, 9 octo millibus

403, 7. 433, 10 obstaritia 674, J. obstare 643, 11 obstaret 397,

officina 490,6 officinas 21, 3

officio 694J

787,6

nummomm

obstat514, obstet 509.

11.
7.

527,1. 695,6 858,5 octoginta atmos nattts 649, 860, 14

13.

ofriciosa 760, 6 officiosus 686,7 officit 523, 10. 596,

5
890,

obstetrix. 491, obstinatas 295, obstipo 690. 9 ohstitit 255, 5 ohsti epentis 227,

octonis 5?ri, 2 oeuli 753. 12 ocnlist8, 1. 124,

1.

3-6,6.

obslrepitStiO, 7. obstrepunt 433, obstrictis 16, 2 obstringam 6j4, 1

4 419,4

obtestor76?, 10
obtiruit 898,2 obtigit 410, 5
ohttilcriiu 5:56, 8
olitulit

533, 1. 559J 7. 753, 7. 821, 11. olei 629, 7 65, 9. 875, 15. 888, 14. 910, 15 oleis 627, 6 oculo 158, 5. 527, 3. 687, 7. iilcntiMii 165. 2 olenti 520, 5 726, 14. 789, 8 oculos 138, 2. 196, 3. 597, olentis 72, 3 10. 685,5. 739,7. 785, oleo 650, 1. ti90, 3.
2.
'

5' 6,

offieium 812,5. 855, 4. 2. 899, 12. 900, 8 officiuni tacio 04, 11 ohe 557, 9. 690, 13 oleain 768, 5. 831, 5 oleis 629, 5

11.

848,3

0let520,

2.

552,6.

718, 3 773,4

313,7.

574,15

863, 7 obvius 598, 7. 698, 2 ohvolvas 707, occasioiiiiin 472, 5 occat 867, 2

obturem

occiiienti914, oecidentis 4v7, 9 occidege 655, U. occideris 393, 5

801,5

olenm 669, 8. 706, 13, 8. 217, 3. 236, 6 F.1110 217, 4 olidae 751, 5 ocviis 162, 2. 193, 2. 592, 8, olim-13,3. 190, 4. 4), 1. 706, 8. 112,11. 788,10 376, 1. 508, 5. odere264, 11. 5-17,11 475, 7. 535, 2. -'17,6 oderit35, 2. 549J 8. odcrunt 512, 15. .567, 7. 570, 8. 799, 15. 15. 576, 12. 585, 816, 1, 4 odi 113, 1. 238, 1. 322. 1. 7. 662,3. 700,5. 867, 7. 884, 2 B89.6 olitons 612, odiiuus 336, 5
ocyor oeyor
.

295, 1. 437, 5.
53-1,

Tw

555, 8. 574, 8, 5. 640,

744,2,

17

6
ro-j

VOC AB ULORUM OMN [UM.

Oliva
'liv
;t-

4.'>6,
1'.1),

i
'.'.

485,

1.

079,4.

613,8. 750, 1. 785,6. 806, oppositis 47, 3. 342, 8 olivum onnst i.v ollis 679, 6 oppressa 619, 1 8 oiiusto 510 oppressi ni 6i oloribus 352, n. 363, ouu-tos i77, ti) oppri olueruut 818, 5 u- ,, .|. iilus.M2. 4. 578,9. oppilniere m 619,9. onuslum 632, ojipu liu;i 5 4, 16. 77 635, 1. 706, l. 748, .'. 804, OUUStUS itll, 8
677
I.

79. 2 30, olivrtis '.'II, olivo 580, i.

'liv itni

'.'

unerata 813. 3 iiiiere 578 S oneret 298, 7 oneris 846, 3

oniis
.it;, '..

Oppidulo

567,
:

.'

oppidnm
oypuuat
.'>'.'.!,
:

i,

u)

10,

;'.

577, 13.

I.

oppbmte ( : oppono 598, i"

678, 7

|)

;,

1.

1.

3,5. oluscula 699,

:,.

onyx 411, 3 opuca 796, 5

10

791,
g
t

1.

B43, 5
2.

opprobriis 71,

621,

1.

799.

Olympia 728, Olympicuni

opaeam

.i

Olympo
Oniasi
;

J63,

opaco 263 ope 27,

.

opprobrio 576, ii opprobriura 198, 4.

ii",
i

3.17, 3.

Olympnm
omen

56,

opella 760. 6

oinaso 685J 10
343, 5 oniinatis S05, 3 omine 298, 1 ominibus 583, 1 3 omisit 7 ..;. 9 omissis 751, 6. 751, 10
I

opem opem

84.', 6.

909,7
1

optarei 577, io
t

liiri

913, IU
13,
>
' ,

opera, rmm. sing. opera, ablat. 784,

oi>i pse celcris

tumrttni
est,
85si,
'.>i

optarird opl is.Mt 10. 703,2. 728, 7. 788, 2 optal 193, 7, 9, 10, 663, 2.
l ,

operae prelium
678,
(i.

..

7.JO, 8.

690, 6.

optaiam
(>l>t,iiis

omittas684, 9. 736| 9 omittat 87C 6 omitte 354, 3. 815,7

operaln inanem (,.12 oper.im perdas513, 5 operata 304,6. 73;:, 6 opere 904.'2
operis 542/5.
618, 11.

790. 2, bis 9 19, 8 S98, 1

118,
l.

optatnm
optet
875,
optifn
796,
l

6
672,8. 831,3
i

7 10, 1

optima

526,
.

omne

9, 3. 241, -.-. 255, 4. 264, 12. 275, 2.297, J9.-3&, 4. 317, 7. 333,2'. 378,1. 496, 1. 4'.;;, y. 447, 10. 474, 8. 500, 10. 51p, 2, 609, 8 omne tulit punctuin 903, g

...

,.;,

i.

6U,8.

884,1 operosa :i69, 5

12.

optimura 614,

'

omne quod
oiiinem

70'.'.

'.'

operosir 300, S operosiores 244, 8 operta 751), 2 operto 6 ppertos 18.', 5. 525, 10

optrmiis 536, 12. 542, 3. 5. 553,5. 559, 4, 574, 15. oll,

4
0|>livo 86.1,3

.157, 3.

708, 12. 881,

opertum 799,

11

opto 855, 6 opulenta 73,

opulentet 796, 2 omnem 713, opulentior 332, 5 2. 843, 1. 909, 2 Opuntia: 103, 4 747, 7 omnes 34, 1. 54, 5. 109, 1. opcruni solutis .'ainulis 316, opus29, 4. 148,3. 471,6138,1. 16'2, 1. 172,3. 185, 3 499. 9, 564, 9. 593, 10. 3. 402,1. 438,6. 448,13. operura vacuo 635, 613, 2. 662, 2. 726, 7. 744, 12. 756,9. 788,16. 813,6. 467, 4. 512, 14. 582, ... 536, opesl97, 1. 312.3. 354,1.
700, 5. 743, U. 854, 3. 862, 5. 877, 13 811, 9. 817, 11. opus est 6:>, 7. 511, 2. 522, 864, 8. 887, 15. 900, 1 5. 601, 1,3. 614,4. 702,9 756, 5. 895, 12 omni 159, 5. 430, 4. .542, 3. opiluis 252, 9. 8o5, 11 opus sit 510, 11 opibus mtegris 634, 13 opuscula 716, 3. 821, 12 576, 10. 583, 13. 906, 4 opitex 347, 10. 542, 6 omni parte 521, 8 ora :i:>, 5. 442, 3. 443, 3. 457, onini cx parte beatum nihil opima 466, 11 3. 559, 1. 613, 12. 743, S opirna 30, 6 est 217, 7 849, 4. 897, 1 omnia 18, 8. 75, 3. 378, 4. opimasllS, 3 oi a, ora\ 153. 3. 304, 4 513, 1. 518, 1. 528, 5. 531, opimis 711, 9. 710, 12 orabant 697, 1 6. oiabat 665, S. 696, 4 592,4. 667,8. 678,4. Opimius651, 3 opimum 347, orabit 688, 8. 733, 1 719, 12. 731, 4 omnibus 206, 2. 259, 4. 383, opimus381, orse 100, i. 288, i. 793,3 13. 530, 1. 582, 2. 717, 5. opinor 535. 9. 582, 1. 302,2. orare 817, 10 860, 11 857,7 oras in !. 251,7. 416,1 0|>is 524, 11. 770, 9 omnibus annis761, 11 iii at 113, 2 omniuo 614, 2. 722, 3 opoi tet 571, 6. 093, 3. 710, oratus 653, 10. 786, cimiiis 22, 8. orbe 73 :. ;i 4. 772, 8 183,4. 211,2. 287,3. 360,3. 371,1. 382, oppedere 598. 3 irbem 16, l. 782,2. 883,7 orbem totum 854, 8 9. 484,2. 542,5. 545,2. opperior 741, 10 640, 5. 760, 5. 797, oppida 213, 510,1. 828, Orbi 8t>7, 1 omnis in hoc sum 725, 5 Orbilium 836, 6 6. 908, 2 omnium 162, 1. 441, 3. 450, oppidi 5, orbis, subat. 134, 9, 250, 6>o, i >. 498. > 5 oppidis 261, 5. M3, 2
2. 517, 11, 14. 566, 4. 573,

operum colores 879, 9 crede diem, &c. operum 5:15, 4. 694,2.

381, 10.

10.

576,8. 58311. 613,3.

774,

9.

-'

<

inerantibusoOl, 2

Opjiiilius

6..

orbum370.

".

23

41 3 64

5 66

71 1 81 1

1 4 7 5

;ch
orca 679, i Orci 161, 9. 278,

INDEX
5, 9

Osri .563, 7 oscincm 946, 2

SSB, 8.

Orco

palej 701, Palinurus 260,7

1

108,

.'5.

297, S.
7.

osrula 58, 10. 136, 3. 197,

palla

4.50, 1.

687,1

Pallas 51, 2. 63, 9. 466, S pallereui 826, 6 UO, 3. 533,2 pallescere 7, 9, 11 ostendat 730, IQ pallcscet 9io, 14 ordine519, 9. 646,6. 733, ostcndere 806, 2. 900, 1 pallet 646, S. ?60, 10. 821 6 ostemlet 373, 5. 690, 7 pallida529, 6 orrfinein 481; 6 ostendi 527,5. 821, 1. B24, pallida inors 22, 1 ordin'! 210, } 4 pallidus 651,5 ordinibus 255, 7 ostendis 889, pallor 293, 3. 457,5. 533, 11. ordims 876, 4 ostendit 354, 10. 525, 8 ''!<>. l>. 716, 11 orditui-885, 8 ostentare 566, pallnit 317, 8 ordo 876. ostia 506, 9. 626, 1 palma368, g. 630, 10. 847 ore 234,3. 251, 7 296, 6. ostrca 621. 1. 675, 310. 7. 366, 8. 44 j, 1. 446, ostro 354, 7. ??:,, n. 893, 1 paimaque uohilis 3, 2 Othone 1. 447, 1. 459,6. 509,1. 443, 2 palms 723, oti 555, 9 700, 11. 753,1. 774,11 palmam 525, 11 ore rotundo loqm 901, 5 otia .,08, 11. 712, 6. 763, 2. palmetis 868, 10 ore tnmido delitijrat 880, 890,8 palpere 615,4 otio 63, 1 Orestes 650, 9, 13. 882, 10 paludes 345, otior 581, 4 oret 890, palumbes 25". 5. 721,9 otiosa 447, 9 orichalehoJfPO, 11 pulns 586, 4. 877, 13 otioso 317, 9 Orieum 2<fV, 1 palustres 558, 2. 748,4 otitimo, 3. 214, 1,5. 21.5, 1. pampino 341,9. 5,98,4 orientia J(12, 2 orientis 3.5, 9. 212, 4. 357, 2 422,8. 427,3. 489, 10 Paiueti 114, 9 ova 11.5, 9. 867, 4 ormnem 314",5 pamlat 624, 6 ovans651, 7 origines 419, pane 772, oves 432. 6. 436, 6. 767, l Orjginis, iwm. propr. .523, 4 pane secundo 841, Orion 203,4. 265, 3. 3.13,9. ovihns 171, 8 panp;es 812, 10 ovile 135, r 465,10. 177,7 paii0 910, 1 ovilia 576, 5 Orionis 109, 7 pams.510, I. .512,4. 567, 7. ons ah ora 50, 1. 55, 9. 185, ovis 627, 5. 671, 10 62S.S. 719, 16 ovium 410,4. 655, 10 1. 742, panno 135, 5. 805, ovo.550, (i. 61.>, 10. 677, 10 paunos 491 7 >ris nh 0S.5G4, oritur56i,3. 699,8 885, 8 pannum 806, oriturnm 3.9, panniis 874, 6 oriimtur 675, 1 Pantolubo 587, 3 orizae r. orvzac Pantolaljiim 615, 6 ornabat 635, 9 panthera ;U9, 3 ornamepM 912, 2 P-YCANTUR739, 11 Panthoiden 11.., ornarc 159. 2 pacatrim 584. 5 Pantilius 610, 9 pace.356. 5. 634, 11 ornat 485. 2 papaver 905,5 paeem 270, 1,V pi2,9 ornatum 373, Paphi 115, 2 jiaccs 745, 4. 839, 8 ornatur 85 Papb.oh.352, 10 Pacori 275, .5 ornatus 398, 4 pai'533, 10. 669,7. 719,11.

Orciuu 265, Orcns868,

'

319, 6

osculmn 271,3 Osirim 808, li ossa 446,1. 431,7.

.588,8.708,2

Palladis 27, 8. palla> 897, 2

326, 10. 588, 9 29,4, 264, 1

489,8.

onrinarat 488, ordinaris ordinat 407, 1

,

ossibns

'.'

'>

omesR2l,5.

827, 2

pacis233,4. 617,6. 854,9

pacisci 35

7.51, 1

orni39, 5. 185,5 Ornithi 290,5

pactaS52, 5
1.

pai to 582,1. 590, orno 319, 1 1 800,4 oro34. 2. i:7.9. 53.5,5. 671, Pactoltis 478, 10 3. 692, 1. 695,4 Orphea.V, Pacuvius 833, ?
1

35;. o.

parest793, 12 par impar 661, 4 pnr nobile liatrum 660, 9

parabat 159,7. 557, 7 parabilem 528, 9

paraho

4.50, 1.5.

817, 11

OrpliQi

Orpheus

907, 4

orta 279,3
orte.5.5,4. 38.3.1. orti J'.V. 2. 425.

Padus48S, : pame, 1: pene pa>tum535, 1

pfigi 198,

parare869, 10 paaaiet 273, pararis650, 5 paras 115, 2. 659,7. 774, R

563, 8. pagos

575. ortotv' oitos 570. 9

!

pagns 317,

10. 817,
1

4
1.

parasitae 526, parasitis 046,

Palastrce 44,

parasset 553,
parasti 640,
2.

ortu3l6,
,

3. 8t

0rtum371,8. 422,6. 029,3

ortus75 oryza 652,
1

os; oris, 548, 6.

5S8, 8.

841

parat 64, 1. 757,7 palantes 643, 5 parata-151, 10 Palatinas 502, parati 220, 8. 817, 10 Palatinns 744, 4 paratis 121,1. 6.53, palato664, 7. 672,6. 860,5 paratnm 648, 4. 761, 18 palatum 62-1, 4. 676,. 717,3 paratus 426, 1. 490,

palam 388, 889,4

4.

469,

866, 7

16 1

1 5

57

96 6 1

1 42

VOCABULORUM OMNIUM.
paravero
parci.il.;,
129,
g,
i

705

4
,;
;

),

jo
:.

382,1. 481. 4. 613,3.

."

I.

pascea ? n 9, 11. 825, 4 paacet 818, 5

Parea

819,

Parce
parca

171,7.
.

'171.
i,

13

193,8 pars pars

fc,

m
mu W
8.

.731,6
i

807,

7,

B75,

paree
?.

110,

.'.

178,3.
.

88

I.

362

230, 488,1'

bonn pars
217, parl

704, l 511, I
.
i

pascil 867, i pascitnr 831, 2. 715,

'.

110, 2.
2.55,
<".

pasco 99, pascua 8, 14

i

parcc 553, 7. 8??, I parcenl 89Q,3, ? parcentes 381, 10 parcentis 601,5 parcere 512, 2. 554,
parcct 547, parci 183, 9 Parcis 221, 2
i

253, 10.
..,

S21,8, 5
..I)

..

594,7

omni
.,

niliil

beatum

217,8
15.

789,
.

7.

103,4. 229. 1. 3. r,7. 756,

i

.SCU.SS12, 11. 377, l nasi '"i ui), 2 passeris ?iu, 5 passi :;.;, 2 passim 643, 4. 840,11 passo 588, ii
1

;.

i,

asta

762,8
436,

partes 11,9. 311,

816, 6.
.. ..

10.

810,3.
890, 2.

888, 10.

pastillos 5S0, 2.

552,6

parcis, parcil _:.

.
,

>,g
<

900,9
Parthi 208, 2. 614, 11 Parthis 6B8, 3, 840, 6.
10

n.

..'9,

parcitc 305, 1 parcius 9?, 1. 535, 5. 633, 4.

851,
7.

pastor62, !. 355, pastoreni 564, 1; pastoribus 454, 4

i)a
!,:;:

358,6. 721,6
5

763,4 parco 532, 3 parcns 127, 1. 629.

9. 7 19, 9. 869,

P
81.;.

im

181,
7.

4.

.156,

Patareus 264, 8
pateat 616,
patefecit-lld, patella 748, 5

10.

619,

13 Portiius.Y.,

8
415,1.

parebit 628,

parem27,

9. 95,3. 463, 3. 478, 4

2. 293, particip.

81, 2. 384, 11 Parthus 200, 2 partibus 134, 4. 507, 8.

1.

Partlmm

patens
613,

patentem 865, 10
patenti .4 1, 1 pater 8, 2. 13, 10. 16, 1. 55, 3. 76,3. 94,3. 251,4.298, 7. 336,1. 3l:i,2. 349, 13. 354, 9. 357, 2. 388, 9. 432, 11. 193,7. 519,4. 531,9. 535, 1. 541, 10. 548, 11. 549, 4, 7. 553, 5. 574, 3. 575, 17. 581, 7. 614, 8. 653, 12. 757, 4. 760, 5.

parens 203,
parens,
ri2,-5

1.

7 900,7 paitieulam 69, 3 parco

p.irtitii

111,1. 632,

partis, substant. 691, 2

partitui 81 6. 570, 6. 650, 10 parto 513, 9 parentem 42, 2. 297, 8 partubus 444, parentem, u pareo 513, 6. paitum, particip. 623, partnm 718, 2 825, 7 parentes 165, 2. 186, 3. 452, partunicius 491, 6 (H, :i pater Andromcda; 354, 9 9. 577, 5, partnrit Sl, 4, 381, 12 parturiunt montes 831, 5 parentibus 279, 3. 481, 2 pater ea n,c 714, 2 parentis 50, 9. 198, 5. 232, 5. partus 265, 6. 497, 7 patcr domus 701, parva 107,1. 218, 5. 31 ', 3. pater et jnvenes patre digni 437, 5. 517, 5 parentiinn 335, 5, 420,7. 541,6. 870, 1 875, 2 parentum 11, 3. -;3j, 6. 280, parvas576, 11 pateraS.', 1. 118,2. 579,5 parvi4?4, 2. 518, 2. 71!, 11 394, I parentnr 900, l parvis257,6. 317, 1. 761, 7. pateris, nomen, 385, 8 parcre 837, 9 764, 13. 806, 9. 811, 7. pateris798, 7 pareret 561, 9 patcrna 430, 3. 895, 4 868,5 pares, nom. 541, 5 parum 56,3. 117,2. 2 ... paterna voce 901, 3 paret a paro, as, 512, 12. 365, 7. 428,2. 456, 1. 697, paterni 84, 3. 155, 5. 859, 8 6)7, 8, 6is. 664, 1. 81o, 12 9. 863, 13. 903, 1 .'. 912,2 pateruis491, 2. 654,5. 793, 13 paret <( pareo 709, 10. 741,1 parvo215, 8. 334, 6. 510, 2. pari 751, 2 621,3. 634, 10. 701,8. 774, paternn 114,5. 811,2 14. 806, 9. 815,3. liio, 5 paria538, 11. 617, paternos 228, parvo beali842, 11 paiibns colludere 887, 7 patemum 215, 8. 785, 2. 798, Paridis 254, 1. 736, l parvo 652, 2. 711, 12 14 paries 24, 6. 312, 4. 639, 2. parvos271, I. 331, 8 paternna 378, 9. 570, parvula508, 13. 795,5. 811, patet 290, 11. 625, 3 815, 12 pati 5, 5. 47, 1. 245, 1. 337, ParioSO, 4 9 4. 4A3, 13. 793, 4. 801, 10 Parios .;20, 11 parvnm341, 6. 744,5. 817, P;:i is 736, 5 patiar 253, 7. 290,6. 402,7. 1 5. 854, pariter 133, 9. 772, 1. 813, parvum parva deccnt 763, 543, 8. 750, 1 patiens 13, 3. 30, 5. 35, 2. 10 5. 858, 4. 903, 3 parvuni nil sapias 781, Parniensis 746, 294,2. 686,2. 895,5 pariuul.i 17 5, 5 parvus 369, 5. 411,5. 535,1. patientem 701, 4. 727, 12 paroelii 562. 2. 717, patienter 804, 3. 896, 4 634, 12. 891,4 patientia 96, 5. 805, parrae 343, paseat 793, 1. 196, 2. 801, 6 patientis ?<">3, parrhasius 394, 6 paseeudi 578, parricidae 35 , 8 pa9cere 319, 12. o'4 J, 4. 807, patimur 19, 11 para 221, 4. 360, 3. 370, 10. M .1111 7 1. 1 6
,
:

parcnt. a paro 355, 8 parem.d pareo 648,8

689

parente 32,

1.

22

5 6 1 1 8

1 5 8

3 12 3 5 12 6 71

61

2 5 1 1 8 2 7

1 1

70G
patinte 633, 6. paticam 537, 7. 719, 3. 720,

INDEX
peciinia douat et genus et

patiuas794, patitnr 80, 8

Paultis 574, pavone 624, pavonem 528, 6 pavor753, 3. 816, 11 patnmuir 161, 1. 811, 9 pavore 162.4. 708, 2 patn 65, 10, 5-1. 9. .553,6. panper 131, 1. 161, 7. 360, 8. 575, 17. 651, 3. 684, 3. 570,5,, 57.'. 1. .i?.;, 8,9. 57i, 6, 7. 575, 4, 10. 7o4, 733, 8. 780, 4. 857, 2. 880, paupercula 807, 5 9, 875. 2 patrem 32, 2 paupere 700, 6. 774,5. 910, patres 72, 1. 331, 5. 586,5. 8 pauperem 226, 2. 229, 2 837, 6. 840, 8 patria 246, 9. 319, 2. 384, 2. 5, pauperi 228, 8. 327, 403. 16. ;...; 9 patriie 216, 5. 383,5. 500,4. pauperibus 726, 11 603; 7. 634, 5. 744, 13. pauperieiri. 5, 5. 76, S. 245, I. 357, 14. 403, 13. 513,8. 900,6 patriam 277, 4. 55,5, 10 647, 7. 683, 6. 728, 6. 774, patribus 390, 2. 519, 12 pauperios 313, 1. 337, 3. 627, patriis 174, 4. 603, 9 patiimoni 647, 6. 658, 11 5. 710,2. 869,13 pauperiorum 514, 9 patrio 4, 6. 655, 9 patrios 349, 5. 683, 1. 914, 7 pauperis 307, 5. 468,6 pauperrimus 512, 9 patris338, 8. 52J, 11. 577,3. 603,7. 816,1. 91/6, paupertas 54, 2. 859, 9 paupertate 750, 6. 807,2 8 paupeitatis 811, 4 pati itim 523, 5. 877, paupcruni 22, 1. 233, 5. 354, patrius S?6, l patrone 767, 7, 6. 491, 3 Pausiaca711, 11 patrono 764, 9 pax 501, 9. 664, patrtne 299,3 patrumS?9, 1. 383.3. 415, peccantis 708, 7. 825, 1 6. 423, 10. 497, 1 799, 4 peccai e 283, 6. 335, S. 799, 15. 829,9. 890,6 patrtmm 633, 8 peccas 104, 4. 711, 2 patruus581, 7. 647,3 peccat707,6. 708,9. 7 12,3. patuit 676, 8. 716, 5 patula anres 814, 12 835, 4. 903, 13 peccata pattilas 863, 7 538, 12. 815, 5. 895, 14 patulis 675, 2 peccati 708. patulum 883, 7 paucal91, 5. 210,1. 548,1. peccatis 537, 2. 541, 2. 800, 10 575,2,7. 703,2. 877,3 paucis 532, 3. 563, 4. 575, peccafum 537, 11. 671, 2 11. 610,5. 649,15. 824,4. peccattir 737, peccavero o43, 903,10 pecccm 823, pauco 891, pecces 523, 12. 784, 4 paucorum 312, 5. 595, 9 peccet 126, 1. 346, 11. 540, paveas 708, 14 II. 725, 3 paveat384, 11 pecore 478, 9. 635, 2 pavenK:m 177, 2. 376, 5 pecori 303, S. 477, 7. 486, 9 paventis420, l pecoris 498, 12. 790, pavet 471, pectes 64, pavidse 10, Pecti 467, pavidam 92, 2 pcitinibiis 675, 2 pavitli 702, 6 pectora 379, 5. 416, 13. 445, pavidum 309, 6. 433, 13 4. 473, 8. 637, 4 pavidusS, 1 pectore 830, 5. 427, 10. 527, pavimentum 209,3 10. 573,1. 575,10. 681,7. pavit 705, 4 721,8. 741,7. 746,6. 902, paulatim S32, 10. 867, 5 8 Pauli 363, panto 533, 5. 535,6. 597,4. pcctoris 70, 2 663, 3. 804, 1. 836,9. 95, pi ,'isl6, 8. 190, 2. 196.4. 458, 7. 489, 14. 491, 5. 494, 3 8. 727, 5. 841, 10. 850, 10. panlo plus 859, 1
.

torniam, &c. 755, 6 pecuniae 403, 3

pectiniamSll,

3. 339,1.
3.

437,

pecus

9,

3.

20,

356, 7.
4.

410, 5.
5.

S17, 7. 428, 13.

796, 10.

431,10. 539,3. 651,4.683,

693,
781, 4.
801, 11

Pcdacia 590, 3 Pedana746, 2

pcde
4.

21, 2. 22, 1. 132, 1. 138, 5. 249, 3. 301, 2. 318, 323, 11. 340. 10. 364, 11. 469, 3. 485, 4. 525; 18. 526, 4. 587, 2. 529, 9. 533, 8. 548, 10. 5?3, 6. 599, 8. 605, 6. 635, 4. 669, 1. 774, 16. 910, 15 pede certo 887, 8 pede fausto 858, 12 pedem 196, 5. 390, 5. 476, 4. 6. 879, 3 .i proferre 884, pedes 234, 3. 298, 11. 482, 7. 488,9. 587,4. 641,1. .12,
. .

pedestri musa 693, 8 pedestri sermOne 830,6 pedestribus pedibus 545,3. 8, 10. 608, 5. 780, 5 pedibns claudere verba615, 12 pedites881, 12 pcditis 12, 10
i

.'..

peditmn 848, 5 Pedius 603, 8

pedum

137, 2
3.

Pepasus 105,
pejerati 181,

408,1

pejor280,9. 568,3. 722,4

pejora 33, pejoribus ortus?51, 2 peins 753,6 pejns 103, 14. 519, 6. 805,

pelago

17, 1

pelasius 131, 4 Pelea 283, 4 Pcleida: 26,

Peleidcn 736, Pelen 881,3 Pclcus 880, 7 Pelisnas 493, Pcliftnis ;;o, 4 Pelion 263, 4
.189, 8. 572, 2. 799, 8 pellebat 774, pelleni618, 12. 741,5 pellent 674, 1 pellcntc 192, pilles 236, 3 pellex 350, 6

pelle

Paoluni 53, l paulimi 148, 6. 296,

'

870.7

402, pcculi 902, 2 4. 537, 11. 691, 5. 692, 3. pecunia441,3. 729,3. 775, 3. 781, 2. 795, 9. 794, 8. 893, 6. 905,
8.

pelli 527, 10 pellibns 489, 1. 573, pellice 293, 4 pellicem 439, 3. 449, 5 pelliculam 685, 8

2 13 6

1 ,

13 7 9 3 7 8 3 7 41 5

5 6 36 1 5 1 1 3 31

VOCARULORUM OMNIUM.
pollirum
4.50,

707

per vim 305, 8

15

7. 740, IG. 865,

pereuntis 097,
perracile 567,3

Peljit 156, 6. 643, 5. 842,

pelliU 35,3
peliitia
i,

per
i

iinda.s -182,
tis

\
5. 20.;, .

peractaa 67i, 7
|mti.
IKi, 6.

pelBtur /:,i. PeIopis27, i. 107,

498, 7

498,10

peractum 577,
peiagenda 603, 6 peraget 673, l peragnnt 701, 12 perambiilahis iv, periimbiihr 381, 3

perfectius 449, perfectos 839, perfectuin 610, 1. 898, 12 perfer /87, 3 perferrc 629, 7. 785,1- 793,
4.

pelona

i.r

i.

"

5
I

801,10 832,3
'/70, 10.

ratet 165

104
,
,

.;
,

perfert 806, 10

i.

peificit

767,

\i

pcrtida 282, 9
perfidis

pcndentia 667, 7 peranibuli i 8 17, l pendcntis 734, 3. 857,5 percipiant 902, .-._> pendet !. i5,g peicontabere, v. percuncta pendia non magni bere

461,4

n.

perlidum
7

182, 2. 220, 5. 350,

pcrfidiis 62, 5.
9. 88.', 10

380,9.

508,

pendulum

349,
9

percontabitui
l

B81

pendulus 817,

rcontari

perfhiit,af. pnefluit
17, 5.

pene470 penesoo
407,2.
7.
ixi.;. .,.
1

percontatorem 814,11
,.

_>,-,

,3.
;
,.

>.

percoi

ide

et

...7.

1.

,,,,:.;
89,
;.,,
1

Penelope Penelopen

;;.

293,

<,.

Penelopes 738, 5 penes 664, 6. 878, 7 penetraua 199,1. r .:<.. penetralibus 373, 8
pe>iifus53, 3.

percuncteris percontor 603,'5 perculss >;. i 1' rgama 164, 6 689, perculsnm 167,3 perges 681, 6 percnnctabere 816, 8 perrunrtabitur,t'(dt' percou- pergis 513, 17
...
,

u,

perfluunt 373, pertiindat 677,4 perftmdi 473,7 perfundit 710,9 3,2. 585,
I i

tabitur
1

pergunt226,8
vide

percunctare,
tare

86,3.
-

537,3. pcrcuncteris 796,

percon- pernorresCit 199, 10 peiborrui311, 4 peribunt 78,3

pericla 521, 10 pericli 719, 5 periclo 322, 8 periclum 709, 4 pcricula 31.5, 11. 842, 8 periculoaa. 148, perirulum 195, 3. 341, 426, periere 767, 1

.'.

248,2

as S57, 12. 826,

S
8

pennis 19, 7. 366, ntur 881,3

pensilis 635, 8

3. 859,

prrcnnctor 578, 9 perciin-1111 ;>o_j, 4 percuirat 846, percurre 637, percugnsse 107,
percu.ssa 665, percussit .30, 6

pensum 350,4
Pentliei /31, 5 Pentheu 801, 9

percuaso 605,6 percusti 664, 6 perdam 429, 6 perierunt 540,4 perdas 654, 3. 6a5, 7. 755, 2 periisse 837, pcnlas eperaro 513, Perilli 6-15, 7 pcrire 111,2. 403,16. 451, pi rdemua 481, perdenda 833, 1 11. 708,14. 914,2 perdent 677, 8 periient 11, 2. 62, 9 pcpent 150, 1. 253, 3 perivet perdereS5, 1. 297,6. 480,1. 269, 4 456,8. 647,8 pepulere701, 11. 845, '*, H. 588,6. 595,2 periscelidem 808,2 pepulisse 318, peritis 871. ;> perdiderat 8j8, pepulit 416, 11 perdidit 801, 3. 858, 15 peiitura 377, 4. 589,5 peritns -.'37, 3. 506, 8 per 19,-11. 26,6. 31,1. 43, peidit 693,9 pei jura 133, 7. 25/, 8. 333, 4. 62,4. 89,1,2. 207.2. penlitior 518, 8 232, 5. 258, 6. 381, 9, bix. perduur 698, 10 perdocet 7.9, 5 4^:-. 7. 487, 2, 3, 4, -xc. perjurus 650, 3 per apei tum 301, 4 perduei 689, 10 perjurum /97, 8 per arduuni 232, 5 perdunt 677, 8 perjuriis 652, 10. 683, 12 pereaumc 652, perlueidior 78, 5 per cai miua 908, 6 per dies festos 159, pereani male 614, 2 perluor 791, 4 per genium dextramque, pereanr 5.9, 10 permagna 582; 3 s\c. 767,9 pereas 642, 11 perminxerunt 522, per hostes 177,1 pereat utf, 6. 256,7. 471,6. permisit 375, per iinbrem permisso 832, 9 617,5 perniissum 691, 7 per roare, per saxa, per ig peredit 265, 7 permistas 637, / iies 728, 6 peregre 577, 16. 781,5 permistnsS, 11 per inedias cicdes 246, 8 peremna 252, 1. 624, 12 crmittant 541, 3 per medium frigus 791, 5 peregrina. 850, per te niulii 308, 3 permitte permitto655, per totum hoc tcmpus 697, perenn s 723, 2

pennla 778, '/ penuiia 513, 13 ptnus 801, pepedi591, peperci 298, 8 pepercit 135,

11

-p

i -i i

'

imi. i

.").i, 1

fmrmnim ** jpermolere

521,
56-1,7

pcr vctilum neftslS, 9

peterro 578, 10

pervacimmL
pervias 195,7

pereunte 97
11,10

pennulceat798,3 permnlta 532, 11. atarel97,2

1

3 1 17 5 7 1 1

17

7 1 71 1 2 6 6 1

11

"08
penmiti m 244, permutvi 867, 15

INDEX
perusta 434,6 peroste 4U, l pea B? 8. 894,12
I,

Phtrbns 328,

3.

389,
2

5, bis.

pema
555,

678, 3
I

5. 502, 126, 1.

168,7
1

pernae 63 ., peniicicni 198,

1

1.

269, 3.

pessima 394, i pessime 705, 8

Pholoen 125, 7. 307, Phraatem 157, 1

Phraates 785, 5
Phrygiae. 186, 4. Sygius 244, l

pestem

79 '. 5 pexnici perniciosius ;n, 10 pernicis 454, 7 pernix 88?. 13 pernoscere 678, 6 perpauca 546, 7 perpeti 18, 8

88, 2 pestilentem 330, 5 p :.tml72, 1. 452,1 petamns 484, 8

197, 1

petanl petat 753. 9 pcio 305, 9. 622, 3. 740,11. 753,13

I

i?mn 66, 1 Phryne 476*3

il

659, 6.

perpetuo 30, l perpetuos 31, 5

petebas788,

perpetuum

58, 9

perpetuus 94, 5. perprimal 484,

perraro 68?, 2

868,1

i '

mp
10,
.

sio, 2
."?3,

10
,

petendis 524, 12. 510,10 petens 132, 5 petont: 682, 3 petentibus 313, fi peteiet 126, 5. 530,5 petes 526, 7 petet 168,6. 321,3. 617,1
potiise .'-04, 2 petiit 733, 9.

... ,., 6 Phylli 105, 5 Phyllidis 16 pia325,3. 618,2. 811,6 piabant 843, 2 piacula 112, S. 727, 8
!

Phtbius

piae 486, 1

pios 44, 4 pice 286, 4

pemtpit
t

8
'

Picenis 664, picta684,6. pictfe 740, 7

5.

679, 5

711,1.
.'.
.'

859,3

4 p s.epe 476, 3. 525, 6. 531, 3. 903, 8 Persarum 289, 4

11,

PetiUi552, 8. petimus 19, 10. 779,

1

839,6 603,6
4.

874,

pictisei, 5. 51 pictor 873, 1 pictoribus 873,9

pictura904,3
454, 2. 779, 4.

Poi s 88, 3 perscribere 542, 5 perseqtiar 592. 15

petis 407, 5.

860,7
pet.it 2 !6,5.

persequemur 487, 3 persequitur 246, 10 prrsequor 93, 4 Persi 583, 10 Persicos 143, persimilem 8r3,
Persis 267, Persius 582,
1,

388,6. 464, 5. 618, 3. 677, 11. 777, 7. 807, 1. 899, 4 petila 444, 10. 603, 9
petitae 712, l petitis 635, 7. petitor 240, 6

picus 346, 6 Pieri :->;4, Pieria 293, 4 Pierides 396, 6

Pieriis

modis 909,

767, 11

petitu 554
3.

583,

13,

petitui.i

551,5

585,2 persbna 890, l

personae 897,

personam

900, 10 523, 9. 805, 8

2.

petifus 468, 4. 524, 3 petiverit 455, petoSll, 9 petorrita 578, 1. 848,7

Pierio 261, 7 pietas75, 1. 205,1. 348,3. 395, 8. 787, 3 pigeat 483, piuer 65, 8. 312, 1. 546, 1. 558, 7. 593, 2. 726, 7. 790, 2. 841, 6

pignns 40,
pigrior 583, 8
pieris 90, 5 piirro 788, 16

883,1 personatus 549, 7 peisoqet 725, l personuere 72, 8 personuit 702, 8 perspe 11, I
persta 6
p<
r

Petiinum

t9, l

tringis 150,

Petti467, petunl 501, 7. 792, 4 pexae 733, 5 Pliaeax793, 11 Pltaeton 407, 9 Piiaianto 172, 2 pharetra 13,5. 87,4. 88,8.
215,
1

pigrum 857, 10
pii 255,

10
1

piis 486, 1 pila, i. e. columna, 550,

persuadere 568,7 persuades 570, 7 persuadet 766, 7

pertersil 714, G pertinaci 40, 8 pertinax357, 8 pertinet 519, 7.
,

ph etratos pharmacopola 516, pbaselam 248, Phidyle 330, 2

i
,

pila lusoria 565, 2. pite 905, 10 pilenta 848, ? pileolo 785, 9 pilis 614, 9 pilos BS 9
I,

6.2, 6

Pimplea 101,4
Pindaricae 399, 2 Pindarici 743,

699, 10
737, 8

pertinuit 639,5 pertnlil 381,6.

,

Phiiippi, propr. riri, 764,7 Pbilippi, urtVs 859, Philippis 260, 5

Piinlarum 366, Pmdarus 366, 8

i'

llnnt 714,

pervenens 785,
perveniinus 568, pervenit 806, ? pervicaces 230, 8 pervicaeis 488, 9 pei'vicax 25?, 4 pervideas 5.'5>. 1 pcrvincere 849, 8 peruncti 897, peritnctnm 449,

Philippo765, 7 Philippos 175, 4. 852,9 Philippus 764, 1. 765,

7<56, 4. 767, 5 philyra 148,8

Pindo
5.

50, 2

pingeret 853,

pingimus 831,
pingitur 8?4, 11

Philodemue 528,
phimutii 705, S

11

pingue 259.7. 693.5 pinbneni et nitidtnn 747, 9

pinguem

vitiis

624,

perunMt

439, 2

pimjurs 743, pinqni5 6, 2. 678,8. 685, 10. 699,1, 855,7 495, pinguia312, 10. 486,3 1 pinguibus 721, 6, 868,10 Phoebil24,3. 258,3, 503,3 pinguior 153, Piih bo 256, 7

Phoeaeoru

482,3

Phoceu

168, 1 Pl. be-51, 6. 389, 2.

'

3 5 6 9

5 1 3

VOCABULORUM OMNIUM.
piusiiiis 197, 1.

09
10 9
1
. '

676, 4.

793,

plagosnm 836,

11

1.7

plumie

plumam
pllllll
I

>,

pingnissiiDis 485,
inrn

Planco307,4
6 i" planis 763, 7 plantam 706, l

un,3
2.

I>llll>lll.'U-

Itll

piuu 19 pinus61,
189,1.

pluillbllli' 13 1,1.

160,2. 189,6. 387,6. 486,5

7

plni
2.

1136,3. 311,
.

planum

B
.

i,

1.

iO

1,1

pio 3

-.

platani 19
plate
iO,

piorum
pu
pip
i

!00

platanusilO, 4
i I

r 0,1. 10 ?ipere 718, 7

788, 10.

855,

Platona 639, 5. 671,1 udere 610,7

plaudil

606,7. 775, 866 .', 8. 869, 6. 903,10. 911,1 plures 17,2. 182,3. 547,2. 555,1. 577,15, l,h. 6. 6. 65
15.

575,3,

1.

plaudite 887, 3
Pilitll

plaudo 51
ii

1.

9
'-'

826, 1. B47, 9. plnriluis 428, 11.

,

818,4
536, 14.

piscat
pisc* pisci
pi
i

659, 1

plausor 865,5
plausoris 887, >s. :. plaostra
574,
l

i.

r.,i.

t.

m
18,1.
.

37,8. 623,3.
5.

plaustris 861, 2.
plausi
14,8.

5,

orr.

4.

plnrima 364, 5. 808,5 plui luni 369,4 654,6. 752,7 pliurimu* 30.3
3
i

526,

11.

I.

71o. 8.

793, 10

piscibus374,8. 635,7. 676,7 plebe i. piscis ' 18, l. 765, 15 plebecul 843, 9, 5 plebeius 655, piscosi plebil,7,2. 587,3 Pisones 873, 6. 893, 8 plebis 705, 9. 763, Pitholeonti 14 i. 5 i, 6 pituita

Plautinos 896, 3 Plaiito 877,2 Plautus 834, 2. 846,5

.;

pluris 528, 10.

6. 593 plus428, 8,
i.

571,3.

592,

667,8

piscium

510, 1". 513,7. 5-16, 5. 528, 3. 751, 1. 807 plus ffiquo 535, 8. 738, 6. 809, 10

1.

821,

plus justo 283, 11 plus nimie 78, 4.

125, 1.

pius 95,6.

S92, 11

plebsSM,

1.

729,9

placabihs 26, 7 placautur 842, 10 placare 135', >. 639, 7

placari

plectantur 111,3 plector 711,11 plcctro 101.6. 154,3.

3.

pluquam 510,
811, 7

3.

797, 8.

201, pliis \icc simplici 416, 8

869,7

PJutona 205,6
Plutonia 22,5
pluvii 255, 8

plectuntur 736, 9 Pleiadum 417,1 plena 21 5, 3. 412, 2. 839, i581,5. 911,12 6. plenas plene 777, 10 769,5 plenior 510. 14. 866, 14 plenis415, 7 plenissima 563, plcnii:735,4 placenMi". plenius aeqno 856, 10 placentas 7i 3. 501, 77 pleno 5. 317, placentis 7 230, 11. placeo 375, 3, bis 762,9. 902,8 plenu copia coniu placcre 818 places, subjunci.a placo 205, plenum 73,3. 148,3. 340,1
plac iris 330, placat GOO, 6 placaverit 713, placavi 656, 8 placeant 61 placeat 283, 11. placclnt 904, 7 placeiu 863, 4 placens 208, 3
i i .

pluvios veuios 71, 6 pluvius arcus

pocula5,
193,
5.:;.

6.

73, 9.
1.

4.
5.

321, 579,

4.

85, 3. 475, 3. 699, 7.

720,13. 7 37,9. poculis 11.'. l

816,4
450, 14.

poculum
494.
11

417, 4.
1

'

!,

poriap.i S94,

podagram

740,
8.
5.50, 3.

poema
5.

.5-18,

833,
!;63,

plennm
l
i,

!.viiti;e

910, 12 876,

placet
.

2.

334*, 6.

.1. 787, 8. 7. 850, placnl.r 500, 8 Placideiani 711, 3 placidis 874, 2

t82, 9. 810, 6.

plenns405, :. pteraque 836, l. pleriqnc 570, 4

836,10. 11. 905, 7 831,8.

852,12.

poemata
10.
1
!,

pleriuiKiiie 128, 2. 354, > 601, 7. 6. 861,

874, 4.

B59, 15. 10. 895, 11. 903. !. .9.

600, 4. G69, 8. 8-10,11. B60, 896,!

;

812, 851, 880,

'

i".

placido
idus
4:".',

pbemata lacrymosa
4
8.
.

placitum 221,

6
,

placu
placuissc 789,
placuit 13,
l.
',.

806,

1.

plorant 910, 16 plorare 612, 5. 689, 2 plorares 891, 4 plorat 368, 6. 807, 13 ploravere 828,7
I

po?na 844,3 pnemi

.9,

334, 10.

57,7

5
490. 8.

poeiias 296, 18.

'

541

538, 11.

ploravit 837, plorera 494,

2.
l-'

pcenas dedit
i

3. 895,7. 904,7 plagas, i. e. retia, 6,3.

433,

plores< ploret

: .

un 490, 8
1.

10.

7.->8,3

poeniteat 585,
i

plagi i, plagis,

jnimu Itnga, 862, 10 1,3 prima i,,,rl -.?o, 9. Plotius 561, 4. 611.5 phirua 404, 2. 625,J 813,3

17,

11.

577, 3 468, 1

Pceno53,
Pueuaruin

1.
...

194,3

7 11 1

9 55

27 1 8 1

94 1 4 2 6 42

1 4

710
P<enos270,ll Prrnnsl56,3. pocsis 904, 3 poeta 369, 7.
10.

INDEX
199,10
8-11, 8.

ponit 247, 3. 409,5. 666,2. 701,14. 850,12 ponit iram 887,

850,

porriset 217, 12 porrijnne 650,

ponitc81,4.

342,6

668,3 poiro 539, 1. 755, 3.

I.

786.

879, 10.

910,

pono

poiite389,

6. 544,1. 550, 2. 601,4. 819. .3. 851,6. 852, 6. 898, 3. 899, 5. Pontica 61, 902, 4. 913, 12 poetam548, 5. 817,8. 900, Pouticum 33.3, 2 pontifex 360, 6. 492, 6 1. 913, 4 poetarum 555, 12. 609, 6. pontiticum 209, 4. 331, 5.

725, i. 798, 12 ponte 642, 5 pontes 625, 5 ponti 562, 1

801,
.

porrufn Poisena' 180, 2 porta 348, 9 portanda 587, portantes 578, portare 100, 3. 2C0,
5.

4.

567,

898, 9 poetas 547, 11. 518,2. 4. 832,5. 835,2,5.

3.

830,

:'

818, pouto 52, 2. 366, 4 862, pontum 347,

576, 3. 577, 13 portarit 5io,6 purtas 269, 10. 310, 6.

1

550,

899,

pofctis639, 2.

poeiiea mella 822, 7 873,9. 12. 905,2. 914,2 Pol 767,7. 865,13

pontus 253, 9 ponunt 562, 3 895, popelio 765, 6 popina 783, 8

popinis 678,

poitat 668, 3 portatur 819, l porteuta 870, 10

portentum

90, l

portes 785, 7

Polemon 662, 4 pollet 894. 2 pollice 814, 8 pollicem 448, 4

pollicis 390,6 pollicitns 66. 2.
3.

pnpino 706, 13
Poplicola 603, 8 poplitc 711, 3 poplitibus 246, 12 popnsceris 490, 9
115,1. 383, populares 879,
1

portet801,8.

804,10
642,

porticilius 730, 10 porticus 212, 6. 555, 5.

13.

751,6

portis 890, 8 portu 462,

759,4
5.

Polliol49,

605,5. 611,7
.

populariliiis 201, popiilaris 247, 4

portum

60,
1

'

populata 270, polluitnr 384, 7 Pollux 250, 8. 358, 7 828, 3 populea 32, 4 populi, genit. 511, 8. 619,4. polo 494, 8 863. 5 polum 107, 4. 357, 2 populo 7, 1. 13, 6. 88, 2. Polyhymnia 7, 2 571, 4. 252, 5. 383, 7. polypiis 470, 5. 534, 6 576, 6. 647, 1. 758, 5. poina 663, 1. 683, 801,9. 889,3 pomaria 31, 2 populnriim 360, 9. 736, 3 pomaiius 659, populos 643, 1 pomifer 392, populos, nrbores, 431, 6 pomite.ro 331, 27.), 3. pomis 432, 7. 664, 5. 679, 5. popnlum 158, 1. 6i9, 4. 650, 4. 277, 4. 732, 1. 796, 3 72-1. 6. 758, 4. 793, 1. Pompei 174,5 798, I. 849, 5. 861, 12. Pompeio Gi osplio 732, 6 901,3 Pompili 52, S populus 11, 5. 132, 2. 222, Pompiliussamruis 898, 10 6. 288,7. 511,9. 571,8. Pomponius 549, 3 655> 8. 797, 10. 798, 4. ponas 662, 4 829, 4. 887, 1. 840, 2. pondera 756,

portus 118, poscas 6. .8,

2.

755, 1

poseat2!,7. 902,10 poscente 197, 6. 807, 3

poscentem

.537,

poscentes 860, 5 poscenti 720, 13. 903, poscentis 191, 5 posccs 739, poscet 784, 3. 869, posc|837,3. 889,8

poscimns 122,

poscis 95, 7. 804, 1 poscit 118, 1. 710, 8.

II. 720,8. 842,6. 7 posco 822, 10. 810, 7 poscunt 817, 11

716,

909,

posita 527, 8 positas 292, 2.

positi6.il, 3 positis 518, 5.
9.

828, 12 649, 10.

891,4 pondere 413, 4. 863, 14. po|iuliis Rom.730,9 895,8. 901,2 urior, 160, 2. populus, ponderibus 537, 5 11 pondus 167, 1. 509, 8. 626, porca >.!o, 4 5. 822,5 pone 90, 5. 91, 1. 292, 4. porcis 761,9 Porcius 715, 8 412,3. 798, 12
641, 3 ponend.e 772, 9 ponendum 640, 3

S38

907,1
foenore
numiiii

867,

positis in

910,6
posito 624, 3 posito capile719, 6

positornm
843,
positos
I

in

mcdio 780, 7
527, 6.

poneham

porCoSlfi, o

2.

800, 6.

'.,

10
I, ;;.

positnm
747, 10
450, 16.
7.

l?

porcum
12.

652, 11.

617, 5.

785,6

ponentur 699, pouere 17, 6. 19,

437, 4. 672, 2.

Porphyrion 263, 6
374, 4. 670, 2. 899, 3.

540, 1. 712, 7.
e.

porrecta 422, 6. 466,13. 718,1. porrecto 538,

I.

816,4
626, 7.
7.

pnsiturus 264, pnsitus 285, 3 posse 114,6. 527,9. 580, S

613, 4. 860, 9. 736. 6. 886, 3.
2.

910,7
ponere. i. 875, 12
eftingere, 395, 2.

porrectnm 291,
701, 19

3.

850, 9. 902, 8.

poues 67, 3. 774,4 ponet 364, 4. 914, ponetur 536, 16. 832,7 poni 651,9. 721,9 ponimus 829, 2

649, porrectus 586. 4. 701.1. 763,8. 855,8 porrexerit 716,6

911,8 possem 554,

11

606,3.

854.
866,

porri 579, 2 porrigam 313. 4 porrigere 757, 2

possent 264, 2. 415,3. 15 posses 416, 4. 744, 10 possessor 740,

6 59 5 4

3 2

24 1

4 7 5 1 7 67 6 23 9 1 3
11

VOCABULORUM OMNIUM.
potabis 83, t possct 378, 9. 445, 3. 440, potanms 193,1 10. 530,4. S96, 1. 690,4.
714,
11.

proberi 576, 7
prsebes SOS; 3
>r-_',7.
,

756, 2.
I

840,

1.

:;,10

potandum 706, 6 potantia 773, 12

,,,.i.-i,,.
;

407,10. 552,

i,i.

possideam possidentem 503, 9

;.

!.

71:-,
|

4.

749, 10

.'iini826,6
,

pote891,4 possini 554, 7. 725,-6 potrns 1.5,1. 27,3. 341,3. possint 60, 7 356, 11- 360, 9. 404, ! possis 49?, 5. 519,3. 526,5. 495,1. 835,2. 882,2 .v.7, .;. 646, 1. 634, 2. potentem 226, 4. 348, 1 650, 14. 709, 1. 726, 14. potentcr 876, 2 79, 6. 801,5 7'J7. 7. .501,5 133, 4. possit254, 4. 360,1. 517,4. potentes potenti 24, 7. 221,1 588, 5. 546, 5. 533, 6. 1 potentior 364, 593,7. 596,10. 727, 11. potentiorum 431, 780, 3. 737, 3. 758, 2. potentis 813, 1. 815, 14 910,7 6 possum 494, 9, 10. 553, 3. potentium 397, potcntius 310, 2. 898, 7 574, 11. 588, 6. 611, 6. 901,10 12. poteras614, 756, 3. 68.1, 4. 620, 5. poterat 719, 12. 905,6 877, 4 763, .'>. 793, 4. poteris901, ll possumus 395, potcrit 105, 1. 624, 2. 632, possunl 732, 5. 785, 11. 818,
post 19,

prsecedentibus 741, 10 praecedere 595, 7 prsecedes 280,

pi-3?ccilet 454,

6
547, 8.
3.

prscepit 621,
;

eps 51,

1.

811,

1.

891, 15

precepta 642,

671, 9.

08.', 2. 726, 4 pra>ccptis 670, 2

praceptis amicis 841, 10

praeceptum 769, p -vniii Tf>736, 4

pracincti 780,
l

pra'cinctis.557, praecipr 'i prcecipics 902,

potero 622, 3 282, 2. 289, poterunt484, 1. 727,9. 780, 6. 327,7. 396,1. 114,8. 859,11. 900,4 6. 574, 1. 575, 1, 7 potes 295, 9. 315, 5. 349, 14. post, i. e. postca, 452, 7. 491, 1. 471, 5. 454, 1. 539, 5. 552, 2. 878, 11. 697, 3. 671, 5. 605, 3. 881, 10 743,1 712,6. post irenitis 336, potesne 710, 6 post hcec 769, 4. 858, 14 potestlll, 4. 462,4. 509, post lioc 380, 5. 716, 7. 551,10. 751, .1. .540,9.
76, 2. 843, 8.

1.

5--\

4.

66, 5.

6.

689,10.

774,2

pracipitat 665,1

pracipitcm, nom. 17,2. 521,

11 praecipiti 667,

pra-cipue 734, 6. 855, pra'claraC86, pneclara, neut. plur. 639,

pneclaram

817,1. 858,3 post lonsnni tenipns 635, 5 post mediam noctcm 601, post omnia ponus 513, l post paulo 323, 2. 528, 10. 756,4. 815,11 postem 72 4, 5 postera 360, 1. 561, 3. 568,

10.

756,8

potestas 703, 7. 853, 10 potcstatem 570, 8 potet 649, 12 poti 303, 8 potietur 161, 5 potionibiis 450, 9 potior -89, 2. 482, 3. 506, 6 3. 832, 751.3. 758, 9. 1.04,7 posteri 230, 1. 4C2, potiore 209, 4. 368,3. 38S, posterius .519, 10 10. 772, 7. 774, 18 postero 48, 2 potiorem 772, 10 postes 169, i. 550, i potiori 478, 3. 689,9 postliac 108, 7. 508, 1. 63!, potius 13, 9. 76, 3. 186, 6. 7. 677, 624, 4. 514, 7. 351, 1. Postliume 204, 2, Ks 663, o. 751,3. 869,11 postibos 214, 5. 421, 5 potius quam 77.5, 4. 785, poslico
.

517, o praeclare 578, prseclaio 575, 10 pra>co 576, 13. 910,4 praeconem 764, 11 prajconis 442, 6. 627, 7 pra-cordia 489, 12. 552, 3.

673, 5 praecordiis 438, 2. 468, 11

452, 3.

pnecnrrere774, 6
praecurrcret 58 ,7 pneda323,6. 380,10. 11. "
466,

prada.349,11.

795,1

prsedam
praedia
i

876,

prsedantui
B 7.

718,4

pradonum 522, 2
pnr('.-rat 868,

10

praerluit

417,6

751,7

postmodo 111,7.
postponas 513, postponct
!'.:

695,3

potor 237,

potorem

678,

postquam

161. 3.

549, 11. 588, 653, 5. 640, 5. 705, 1. 719, 5. 774, 10.

potores 816, 3 potoresacres 717,2 3 585, 1. potoribus 813, 5 062, 7. potuere 297, 4,
488, R.

praegcstientis 167, pra?.^ians canis 314, 1 828, 1 piffuravat 63

!, '.

preelambene
prrelra 27, 10. 74,3. 153,2. 323, 3S02, 5. 195, 6. 420, 5. 401, 4. 382, 6.
7

891,6
postrciuo 636, 9 postreraiis 756, 9 postulat 535, 7. 537, poslulet 683, 14

potui-se 166, potuit 306,1

11,1.

750, 3.

813, 11

potnm 871,5 potus paiikiri.

1

pnrlus51,3
538, 5.
5;>2,

iim 116, 9

2.

668,5.
7

818,7.

892,7 pralo 84,7

prrelucet 732,
,

prae

76,

4
512, 1j 418,
1.

posuerc 613, 4
posni 820, posuisse 129,
6.

praebeat508,2.

..,,,,,
3.

14,3.

434,1.

pvxbebit630, 6
271,6. 323,

10
posuisset 534, 8 posuit 198, 1. 387, 7 pota 413, 3

praebente 320, 3. 561,2 proebentem 849, 6

771.2.

744, 9. 614, 8. 837, 3. 85S, 13

Pneneste260,2.
Praenestinus 584,
788, 11
prceniteat 125. 4 VirKnomine 685,

735,2

756, 2.

2 3 71

8 3

77

712
prsopn-a'
7''6,

INDEX
10

prava 250,
5.
pi
'i
.

l.

574, 12.

658,

prima 284,
687, 5.

5.

508,6. 6SS. 4,
724, 1.
iu-

piseparatum

190,

713, 6.

prseponcns.">i9, 10

pravam B66,12
',2. 855,6.
'.

prseponere Sp, i, 701,5 pisrrosotiBl, 3 pra>nipti70l T 4 prescribe 61 ', prascripta 63 prsesrriptum 187, 3. 212,
I

744.9. 877,9 primn noclc, i. e. nocte eunte 28 5

1

prima
t.28,
:.'

ficus 760,
80.!.
l,"
>".

pravi
avi

primte 390, l

704,2

primam lioram
pri pri

sodalium
.,.">.

1,5

prsescns

l;

0, 2.

217, 5.

J67,

pravorum
1

660, 10
",

:i-:.

413,1. 539,2.

1. 418, 10. 832, 6.

:

644,7.

3
1.

pftesens in tenipus 876, 6 prsesente 877, prteserites 627, prsesenti 829, 1

prses,eniia 84
l, 6 prseseiiihns 4:8, ,:, 9
.

cnur 12,
.->

495,3

precari C.17, precati 706, 10

549. 10. 826, 5 primo8! 6, 5 primo vcre 231, 4 primores 619, 4

primoium
2

precatus 656,3

870, 5 priraos 417, 11. 597,1. 69-1,

precell,
8.

6.

805,3
6!
...

pra>>'ii
pi

4.

83, 4. 131,1. S, 7. 490, 14. 770, 2. 848, 7.

primum 548,2
primum, adcerb.
2.

122, 5. 198,

94,
.'>?:,

867. !4
12.

ursesertim

813, 7.
815,

006,3
prsesidio 61, 2.

prece b!anda 907, precc riiulta 786,

358, 5.
149, 4.

9
prsesidium
2, 1.

pn iel pren ris

3.

....
i

!0,-6
:,

858, prece
10.
8

".

358,

1.

3i

>,
,

277,2. 64 .10. 668,7. 772, 9. 859, 7. 878, 10. 831, 8 ijs17,2. 380,1. 400,9. pri 401,7. 576, 10. 618,117,6, 9. B. 718, 9.
'.

S
797, prsestantia 777, 10 pnes*at 7.io, 10 prsestent 767, 12

451, 6.
!,

466, 8.
1

prsestabo 76?, 2 prsestant 679, 6.

preces fundis 492, precetur890. ?. precibus 96, 3. 11

13.
|

.',

2.

820.11. 88.3, 5. 895,2 princcps 13, 10. 314, 7. 361, 1. 820,9 principe 88, 2. 854, 10 principi 69, 3 principibus S06, 4
principis 374, 2 principium 275, 2. 900,'S
'iii

prses!ts335, 12 16, 1.1,'?. 362,2, /;,'. prsestet 513, 2 144, 7 prsesto r-st VS, 7 ... : pra>sumis 632, 1 1 preirianl praster-16,2. 27,13. 151,4, premat782,8. 821,13

.'.

694, 4.

et alibi

prematui
i

f,

prseter csetera 860,8 prcmendo 188, pisetcragenUus 792, prcniejri prseterea 508, 3. 6j3, 13, preraet 22, 4. 815, premit 355, 10. 686,4 384,

148,1. 416,1 prior404,4. 501, 3. 564, 1. TOj, 5. 751, 3. 694, 5. 765,7. 833,6

10.
5.

prsetereo612, 2. prsetereunt prsetereunte praetereuntHim

I

709,4
,

.. l
:
:

864,

priorem 684, 13. 811,7 priorcs 183, 5. 314, 2. 399, 1. 870, 5 priori 211, 4. 767,10
prisra290,8. 430,2. 544,?602, 1 piiscse 891, 12

i,

10
.1.
'

75;.

5,

prseteritao':'.'.

I'

\
',

prteteritum 51

prsetextam
praetextas,

pressa 61,

:.

S
i"

432f5.

1,3.
.

6
prsetor654, 2. prsetore560,2,
1
rae irem 57", 5 prsetorins 628, prsetulerim (365,1 prsetnlit 103, 5 iPrsetnm, r. Prcetum
l
!

prisci Catonis326, 1 priscis 864, prico 161, 6. 818, priscum 370, 4

1,9

pressis 669,
pressit
.

533,9.

?J>,

prcsso
l

li

nm
3.
'

410,
.1,

12.

571,

priscus501, 10 l'riscus?0!, :: ;. va 733, 4 '. 5 privata privatan 743, 12 privati juris 81

1
1

867, !:
iis
.

privatis 212,

.">.

bBO,

l.

907.

9
.

prsr-.

534,4
;-.

prsevidisset,
i.

provisisset

p etin p
6.

::.
', i

"

-,

prtvato 572, 6 privatus 212, 3. 28S, 8. 513,

a
,

i, i

,4
307,
..
.

>.

7'.':',

9
privet?ii ". 8 privitrais 335, 2 i. i\ ii nns 742, 2
i

pranderel 80 prandia 67. pransse 902,11 pransi559, 2 iis 51 1, 3

436, 2 prateesiluis 67 8

10.

857,
i

'.
I.

810,7.
7.

831,9.
254,
1.

B99.5

:.

684,3
655,8

',

4.

50,

9.

52,

1.

Prian

prata 409,3.
pratisS17,

9.

3-i?, 9.

Priamus 14, Priape 132. 11 796,3 Priapm

prideni 6i7, o

1'.

prata?8P,

75,1. 97,5. 125,7. 163, 239,1. 423,9 1. 13,4. 450, 15. 549, 9. 553, 8. 586, 7 piius, i. r. potius,732. 11

37 4

2 8 1 9 35 77 3 7 1 3 4 95 193

51 4

92 3

VOCABULORUM OMNIUM.
prms693,
8.

'13

821,9.

881,7. 9D9,

840,6.

PrtTtnrh 282, proranis 800, 2. 907,

prnniitterp 553. 2
pioinitlit.K.i. 7.
'

766,7

primin 68 pro '.'90, 2,

401,
(i.

1,8

profanum
363. 9.
;

238, l

6. 319. 2.

profari 575, '

promitto 5 >i, promittunt 840, 10

I

403, 15. 528, 2. 036,

5
pri) patria

mori dnlce et
1,

cie-

conim
pro,
.<
i. e.

est 246, 9

loco 636,

6V>3, 4.

pro,

secundum 5 pro laude merentu 762,

i. e.
:',

proavi

6,

;;

proba 190, li probant 357, 13 probante 10, 9 probantcs 732, 5 probas 197, 9 probat 855, 3. 894, 9 probes 804, 6 probet 514j 7. 611,4 probos 500, 7. 570, 10
probrosis .71
,

;V>7. 1.'. promorat 468. io ovet 379,4 prof cto 9"0, promptn- 1 17, 1 proferat 782, 2 proferet ii,,, ... ;>!, l. 864,3 promus proi os 111, 6. 390, 9. 877,8 proferre pedeni 884, l pronum 773, 6 profei res 883,5 pronus 346, 9. 809, 10 professis magna 874, 4 profossns 8C9, propagine 431,5 proiissiis grandia turget 875, propeKi7. 1. 303.5. 364, I. 5 5- 593, 1. 715, 5. 789, profcsta 635, 3 6 prope, adcerb. 286, 1. 386, 5. profestis 423, 6. 651, 1'>. prefieeret 530, 6 539, 1. 642, i. proficiente 866, 1. 686, l. 752, 1. 809, 3. 811,8. 857, II. 911, 1 proficiscentem 731, l proficiscentj 857, 10 properabantur 471, 3 properah.it ; proficiunt 336, 10 properantes 436, 7 profore 769,
1

t.

probns535, 12. 852, S procaces 699, procax 153, 9 procedere 521,7. 553,8
procedis 370, 13 procedit 714, 9 procelte 184, 3. 350, 2. 875,
procellas 188, 2 procellis 358, 1

profugi 131, 5 profugit 842,4 profugus U8, 9 profundo 566,7. 382,3

423. 2 progenerant 379, progcnicm 281. Si. 424, progenies 353, 1. 660,

protimdum

properantis 874,7 properare 834, 2 properare loco 764, 12 properaret '.7 1, properas34, 2. 4ll,7 propcrat 470, 9 propere 320, 5
i

properemns

711, 12
l

prpgnatos576

prognatum 524,
prognatus 615, 10

procera -477, 5. 688, prorcias 341,5 proeeros 6-^6, 4 processerit 883, 2 proci689, 11

properent 117, 1. 769, properet 386, 3. 339, propero 595, 5

Progne

889, 5

propmquam

3,51,

propinqni 91, propinquis 512, 13 probibeht 171, propinquos 273, 2. 658, procidit 387, 7. 483, 8 prohibere 588, 7. 727, 3. 908, propior307, 8. 697, 4 propiora 548, 5 proeis 292, 6. 683, 4 1 procudit 422, 10 probihet 321, 4 propioris 770, 5 procul 287, 3. 430, 1. 574, probibete 102,4 propius 646, 5. 698,3. 730, l.i. 701, 18. 762,13. 777, projectis 707, 12 6. 774,1. 796,11. 904,3 projectum 454, 8 proponi 855, 6. 862, 8. 869, 13 Proculcius 155, prbjicere 618, 6 propositi 249, 4. 785,5 procurare 750, 7 pioposito 890, 4 pro 830, proposituni 701,12. 704,1 procnrrerit 483, 3 proile 384, 9, 423,8 prolcm 500, 9 proposuit 75, :>. 737,4 procurrunt 583. 12 proles 280, 1. 386, 3. 763, propria 572, 2. 69/, 5 Procyon 354, 10 prolis 498, 2 prodeat 304, 3 propris 636, 6. 770, prodentem 691, 6 prolueris 673, 6 propriam 158, 4 proltitus 558, 4 proderit -i'..;, _> proprie prodessc 804, 1. 90?, 4 promal propriis536, 17. 609,3. 640, 7 prodest 107, 2. 528, 3. 726, prome promeus i >9, 1. 435, proprio 4, 4. 406, 2. 879, 2 11 prodiderit 338, 10 promere 325, 7, 839, 10 proprios i ' 1. 182,5. 764, prnmes in scenam 889, 1 prbdiga78, 5 6 Prometltea 223, 10 prodigialiter 875,7 proprhun 555, 1. 699, 3. 710, Proiuethi us 69, 3. 203, 9. 7. 803,5. 866,18. 867,13 prodignm 53, l protligus 517, 2. 761, 10. 763, proprius ii:>7, 2 propter 539, 3. 557,4. 648. 8. 852, 13. 869, 9. 887, 12 pronuneret 147, prodire 727. 4 8. 736, prominet 86,5 propngnactila 425, 5 promis 323, 9. 497, prodis 182,3. 707,13 prnditor '10, 5 propugnat 810, 3 promlsit 32, 9 prodticas 497, 11 promissa69S,6. 833,3. 856, propulit 376, 2 l'i producent 328, 2prorepit 509, proiepserunt 539, 2 promissi 876,7 producere 877, productior 889, 7 proriperet 37. t promissis 638, produxerit 864, 6 prorogat739,10. 903,5 promissor!384r, produ linius 565, 6 proroget 502, 8 promissum 475, produxit 198. 3 promit 677, prorstts 565, 6
ii ii ',
1

proh 268, 2 probibebat 575,

1 9 42 83 7 8 5 7 1 16 9

5 6

7 8 6 16

7 5 4 1 8 8 6 1 91 44 2

11
proruas
38, 1

INDEX
1

ptteros Eteottnh 879, 6 pubftcas 149,1 pnblicis 395, pnerpera #91, publico 213, % proscripti 51 puerpcra 384,9 Piihlicola, r. Poplicola proseqnitur SB5, 7 puertia publicum 370, 6 Proserpina 109, 6. 691, 12 pucrum ;, 1. 183,5. 250, Proserpin- :208, 5. 487,2 pnblicus 838, 390, 7. 576, 3. 666, 5. 687, prosiliet 709, 5 pudenda 166, 2 1. 810,2. 856,2. 902, 11 piidrns prave 879. 11 prosiiit pujjil641, 10 pudentcr807, 3. 876. 13 pugilem 368, 2. 372,4. 879, prosflnit 819, 1 pudet 134, 5. 467, 10. 789, 7. prosit 801, 8. 909, 7 pugiles 848, t prospecl 822,5 pudihunda pugna praspera 418,4 893, 583, 10. 774,7. 814, pudica 434, 4. 490, 11. 689, 3 prosperam 10 putrnabant 539, 5 prosperes 198, pudica 271, 3 prospiciens 246, 4. 310, 9 pugnaces 852, pudicis 401, 6 pugiw?65,7. 233,3. 323, 10. prospicit 7 73, pudico 824. 3 prostcs 376,8 prosiint 101.5. 756,7. 863,3 pudicuni 393, 9. 576, 9. 798, pugnam 563, 5. 564, 13 pugnantia 513, 17. 524, 10 Protea733, l pudor27, 2. 94, 1. 95, 1. pugiiare 102, 2 proteret 370, 11 270, 15. 468. 16. 501, 9. pugnas, nomtn, 11,3. 202, proterit 398, .^ 7 .>. :i. proterva 168, 5 642,8. 712,3. 811, pugnat 270, 8. 733, 8 pugnata 319, 4. 798, 2 4. 8>4, 13. 884,1 proterva; 307, 2. 702, pugnavit 401, 2 pndor nialtis protervi 97, 798, l pudorcm 771, 3. 815, 5. 837, pugnax 387, 4. 728, protervis 100, 2. 893, 6 5 pugnent 711, protervitas 80, S ne pudori sit 162, 5. 909, 2 pttgnis 51, 8. 524,3. 615,11 protervo 296, puolla 3. 407, protervnm 74, 3 6. 4 10, 524, 9. pugnis a puguns 539, 751,3. 339,5. 842,4 pugno, nom. 301, 2 protervtts 482, B puelke40,6. 305,2. 400,4. pulcher.J70, lt. 379, 10. 602, Proteus 9. 3. 645, S 106, 4. 469. 13. 512, 15. 2. 734, 5. 822, P. 856, 4 protmns 253, 1. 684,4. 780, piilcherrimus 567, 4 8. 814, 9 650, 6. 815, 2 protulerit 877, 6 puelhuu 566, 10 pulchra67, 1. 136, 7. 292,1. puellaruin 169, 1. 669, 12 protnlit 394, 6. 588, 8 600, 4. 768, 3. 778, 1. 788, prnvehunt 264, 10 pnellas 296, 9. 328, 5. 499, 7 8. 800, 8. 836, 7. 880, 10 pttellisSOl. pulchne 525, 13 provida 268, 8 1. 342,1. 467,6. pulchre 597, providisset, i\ provisisset 573, 4 puer23, 1. 39,9. 58,6. 79, pulchre. bcnc, recte910, 13 providus 344, 7. 737, 10-1,7. 114,2. 116,4. pulchre ruerit tibi 715, provisaa 817, 2. provisam 900, 5 113,1. 193,2. 245,2. 305, pulchri 510, 1. 815, 2 provisisset 765, 10 9. 320,6. 338,4. 363,10. pulchrior 67, 1. 182, 3. 290, provisor 887, 12 12. 382, 3. 476, 5 365, 1. 397, 3. 445, 2. 446, provocat 5 16, 10. 451,3. 455,2. 464,7. pulchris 413, 6. 618, 1. 812, 3 provoces 459, &c. pucr ales Cytherea; 300,1 pnlchrius 795, 4 prout 699, 4 puer, i. e. servus 528, 7. 680, pttlchrani 735, 3. 738, 7 proxima 562, 1. 902, 9 pnlla 99, 2. 485, 2 proximos 5. 714, 5. 764, 7 1 227, 7. proximujn 337, pneri 169, 14. 575, 19. 666, pullam 688,13 pullis 428, 5. 669, proximus 596, 9. 692, 9. 815, 4. 841, 8 pucri. plur. 81, 4. 86, 1. 305, pullo 635, 8 12 prudens 18, 5. 355, 9. 402, 8. 347, 1. 364,9. 390, 1. pullos 867, 4 10. 491,3. 612,2. 656,8. 512, 15. 543, 1. 557, 8. 578, piillum335. 1. 538,7 6. 650,6. 726,9. 657, 5. 687, 10. 708, 11. 840,3. pulmcnta626,2. 813,5 pulmcntaria 623, 901,7. 913,5 857,8 ?'. prudens pro sciens et volens pueri. e. servi 720, 1. 721, pulpita 822, 3. 846, 9. 891, 13. 897,3 4. 815, 2 913,11 pulsa 529, 6 pnerilins 661, prudentcrn 617, 4. 866, 15 pnefis 228, 9. 239. 3. 401, 7. pulsanda 139, prudcntia 778, pruinis 00, 406, 4. 467, 5. 508, 5. 557, pulsat 22, 1. 506, 9. pruna 796, 8. 579, j. 653,4. 720,12. pulscs 695, 6 pruna 560, 4 726, 12. 739, 13. 760, 5. pulset 871, 6 pulsis 616, 8 psallere 413,5 761,7. 342,4. 866,2 psallimus 831, puero290, 7. 405,1. 552,11. pulso 308, 2 pulsus ptisanarium 652, 571, 2 592, 9. 594, 2. 663, 1. 841, pulvere 27, 7. 65, 2. 112, 5. pube 481, 4. 888,7,10. pubes 99, 1. 183,4. 269,5. pueronim 502, 11. 547, 5. 151, 2. 387, 8. 662, 1. 7v9, 1 669, 12. 730, 380,6 Pub!i685,2 pueros 51, 7. 257, 2. 378, 10. pulverem 2, 2. 252, 2 publica 182, 4. 731, C. 828, 388,5. 496,2. 499,5. 548, pulveres 491, ptilveTis35,2. 107,1. 719,3 1. 883, 6. 907, 9 1. 814,4. 825,9. 889,3

promet

31i'i,

"

:-

'>

49 57 9

6 8

VOCABULORUM OMNIUM.
pulvHloa 159, i pulvinar 13
.

7lS

putem 859,
pulei

12. 895, 14

pnlviE 392, 12. 547,9. 803,7 pulvis et nrabra itmus 398,

[J

819,4
i
i

quseram 550, 4. 597,3. 756, 3 quasramus 508 7

quterat 519,
qitsere
'

'i

703,

'..

9
<

10,

68, 7. 1, 7
,

:.
I.

743,
,,

U
6.

.'.
I

"54,9.

pumice 824, 2 pumicibus 47, S

pnrirto
i'
ii
I

put
13

I.

prima loug
,,i
;

8.

08, H
'_'

'

''!,.
77
'.

putetui
ptttetun

qitajrenda
15,

77, 14.

729, 3.

puncrum
c
i

10. 91
l

'
:,>'
.

,1

brli.i

;,!.',,
I

putida

qu-.rn
;.

Punicee 104, Punicis 269,

putiiiins
i
.

i.

quaerens 141 712,8

,.
i
,

592,

:.

Punico

261,
.

pnpam
pupillis

658,
:

658,1
ti, <s

pntres 138,1 putresc 19,

tt

.,

14
i

qu en
;

tti

'.

171,7.
191,
'.

713,

putrci
pyi

cil

. ,

..

pupillo 841, 5

ii

ren
..

", 6.
'

puppes 462, 10 Puppi 730, ti puppibua 61, 5

147,6
'
' '

".i"
15
;

!8,

.60
14
1.

-..

'.

640, -.
,

7,

i.i

9
i

!,

pyramidtii
!.

qureiet

:'<:<':,

478,4.
I

768,

pnr.v 312,

191, ?.

pyrtrum
817,
I

unm

'<

pure 52( 11. purgant nr7i

purfratam
7-25,

r27,
',.

'.'.

pyris 761, 4

136, 9.

Pyrrha

qineri;

;.

purgo

puriT.ititm 641,7 rel purgor899

nrnenl
1

155,8. ."8!, 2.

137.

1.

".

0,

'.

puri purior pini^

ts

m
>;,,.
;.

."

773,

orse 478,11.

698, 14

766,5. 821,7.887,15.888, 3
qnaeriti
,

55

i.

:;

tan

in,

Pytliagorea
I

80,
.

Pythia909,10
.">75,

qua.ro 70,
,

quceritut 759, 13 149,11. 357,14.

i

iro

2i

10.

322, 5. 741, li.

Pythias 893.
Pvtliius 68,
i

55,

1.

68,3
2
!

quaerunt
quaeftie

1 2,

,
I

r.ii

794
"'.

purpura 215, 2

purpmte
444, 7

41S,

11.

432, 10.

purpurarum
ptirpm...
.

244. 2
,.i

QU
'.'

I,

\. ablat. 11,

6.

'.

6.

purpurea 701, 19 pnrpurei 131, 18

purpureis 363, 5

purpureo 168, 2, 251, 3. 6 ptirpureum 194, 3. 805,6

purpuren;
.

.,:.;. 427,6. 43 qua ratione 68 qua, piur. 714, ,.ii;i 160, 2. 25 360 306, t.
.
*

19, 5. 700,8 qiuesitum rst 909,5 18, 9

qu&sitifi

"
,
i

816,
i.i
'

'

qiwstoi 581, 7
ipu.-li..

S71, ".

qua stus

,".,

10
44-1. 1.

10.522,9,-1
693,
i

:.
i

874,5

609,1. 66
4. 578,

putlini I ";. ,7, purus 575, 15 pums sceleris 88,

quacnnque 573,

quali

iS75, 4.
(58, 8.
51

377,1.
1,5.

536*

pus581,8
pusam, vide pupam pnsillarri, tiae pupillam
pusi!li546, 6 pusillo 565, 5 puta 685, 2

quadra qnadrante 543, '. 647, 8 qnales mutat qnadrata rotundis

,

677,4

'

,'3.,,

11
i

quadret 755,
qiiailtiii."
i

qn

218, 3. 779, 4 ;:. 7 qiiadrimui

i

qua

li

'

612,

10,15.
.

.':,,

11,

790,2
'.

putan<io403, 4 puraot 887, putarer 770, 8 putaret 8 19,

put.is.,
GiiS,
',,

qnae

9, 6.

16, 8. 47, S.
198,6.
104,

quam
3.
I .

161,
1.5.

18,

l,

5
::

6,3.
5.

555, 12.
I

-'

171,

578,6. 707

i.

1.

5S2, io. G23, 4. 733, 12. 754, 11.

queecunqm

86

'
81

t.

|iiani

;in

cunque
'

781,8. 817,5

454,6. 555, l. 642, 678,5. 720,6, 744,1,

12,
i,

putasne 689, putat 613, 3. 653, 12. 846, 867,9 pntato 652, 7. 765, 10 putatur 812, 13 puiea! 696, 4. 819,

13
2.

qiiam.coiy. 0,7.95,5.126, I. 136,4. 156, ". 55, 112, 1. 396, G. 435,

9. 5!

quaedam
1

a36,

1.

866, 19. 904,

quam.
,

i.

i.

quantum
48, 2

53, 3.
:.

quaelihct 794, 4
.6. 658, quaequc 1. 831,2. 880,3

20". 170,7 " 11. 701, 10.

536,

quam miuimum

8 36

7lG
qaamcunqae
7i"8,

INDEX
6
l.

quntit 67, 5.

250,3. 357,11. quicqnid erit

quiciiiiquc
2.

17, l. 96,
.;.
.

6
2.

quamlibct -169, 7 qnamvis61, 2. 108,

898, 2. 296,3. 387, 5 582, 9. 681, 7. 683, 12. 803. 1. 86 15.
1.
. .
.

861,12
281,
.

quatiunt 21,

97,

131, ...

198,
',

>.

478,

370,3.
619, 787, 3.
'

quatm.r
4

.,.A, 1.

567,

1.

848,

....
quiii 39,6.
i. 100, 7. 191, 336, 7. '.'. 351, l. 378, 7,i-. .,'.>. 397, 2. 416,4. 138,2. 448,5,

>'..:,
LS4,

quavis 552 queani 682,

.'(II,

5. 1.

18.
i

1,2

,5,6,7.

qoando

95, 3.

too.

i.

'!!-

51

(,

594.5. 698,11,61

queant
qui

46''.

quando pro quan

314, 2. 683,. 701,6. 703,

s683,
5
.

7, ;ii6,

bis
qiiid,
i. e.

queat
qneis

cni',56, 5.
I. '..'II, 1.

192, 5.

,5.
1

538,11.
17,-.
i.

5,
!

2.

228,7.

quandocunqnc 788, 4. 800, 6 550, quandoque 364, 1. 369, 8. quein

'
'.
I

12. 7

>, :f
i

...

444,3,,

U,-5.
39,
. ,

,9.
I.

5.
2.

361 ,6.
.

qnanquam

112, -]. 238, 1. 290, 12. 31, 8. 825, 8. 508, 4.

38 1,9.

471,4,
n
.

c.

3,1. '70. 2.482, 10.492, 507 9 107,5. U6, qnid pro aliquid 27, 12. 370, .'. 608,5. 10,7

7,i.

i.

i,

615,7. 841,6 quanta63, 8. 104,6. 440,5. qnemque 753 quemvis -.17, 467, 11. 561,7. 630,7 quantane 669, qnendai
i

qnemci

o.i.i.l
>,

id

rem?
i'

7.-.
-

T67,
?
i.

13
i

quid agam?
quidattinet
tnsae
qtiiil
i

.;.

rjuid agis? 60,

:

i.

.-

qiiaiita?745, 2 quantas 840. 12 quantJ 578, 9. 652, 2, bis quanii facias 7 70, 2

quenquam
i

617, 636, 7. 844, querati

I
i

764, 2. ol8, 3.

sl

5n?

[0

deceat, quid non758,7.

900,8
qiuil tjistent a?ra lupinis 762,
1

querceta 185,
'l

quantis 416,

ircus 50, 8. 331,3. 413, 8.

quanto311,7. 322,8.

.'6,8.

511.2. 728,4. 862,6, tris quanto 518, 7. 522, 6. 524, 10. 537,10. 681,2. 705,-1.
8-16,5

quen b
q qi
.i

161

qni
i

.m .v ;. 6 laciam 538,
i

"
.'i,

615,8
15

880
i

tciam
I

elai

8,
i

querelarom

quid racias illi 511, quid fiet 638, 3

quanto rectius 615,

5. 885, 1 qiiantiim plnra 866,7 quantuluin 649. 14 quantum 102,6. 168,7. 319, 1. 4-17, 1. 490,2. 511,5. 523,1. 580,3. 588,5. 591, S. 647, 2. 6ti9, 13. 719, 4. 726, 14. 761. 6. 905, 1

qnerclas 325, querelis 219,

l-

780,

quit!

fit

901, II
iinin 802,
1

juvat509, 8

querentem

'.oo,

quereoti 10,

7. ,j50,

qunl

linilta 576,
::l

9.

700, 9.

qu,ereris 857, 14

765,

querimonia querimonia

>.?,

10

J37, 6.

336,7

querimoniis 69, 3
querittir764, !. 807, 12 ulae 284, 6

quantura 511,5

habeas
'
.

luuti

sis

querui

quid possim 770, 6 quid qnod 227, 7. 459, quid refert 652, 5. 708, 3. 867,7 qnid rides511, 12. 682,5 quitl si 295, 8. 6.58, 4. 796, 8
quiil sihi velll 688, 2

qnantumvis 848, 14
quantus 63, 7, tns. 465, 7. 466.5. 680,8. 846, 8 qnare 525,1. 596, 8. 634,3. 643, 2. 650; 2. 862, 9 quare, i. e. quapropter 653, 10 quarta 558, 11. 594,7. 890,
1 quarta, cblat. 695, 6 qnartae pavtis 691, 2 quai lum 5S0, 4 quartana 666, quarum 520, 4
.'>

qnernntur 433,
qu(
'.
-_'

quid sta
1.

8 8, 13

questu qnestns
1. :.

:',;
'.

7
[.-,

quiii statis 507. 9

577,

quas68,

4. 203,4. 3 394.6. 422,4. 434, 2. 11. 522,7. 576,4

5. 5.

41.),

quas res agis 695, 9

quassas

quatenus 336,
3. 677, 11

4.

511,7. 537,

quater 119, 806,9

qual

8. 657, 5. 709, 7.

15 fiiii partnm 6! quitlani 511,7. 515.10. 521, quia 402,3. 413,8,9. 511,5. 1. 532,9. 548, 8. 6j5, 7 .).:', 7. 669,5. ..7 1.,., 1 quiddam 514, 3 5"" 6,621 1.681, LO; 70... quidcni 606, 7. 736, 8. 770, 7 11, 1 '. 77 !, 11 qmbui 24,4. 29,4. 119,4. qnidlibet 140, 1. 592, 11. 805, 7. 875. 10 134,9. 295, S. 334, I. 340, 2. 577,6. 406,7. 427,1. quidnam 638, 10 ::.. '. 184,5. 497, qiiiclni 906, 2 I. ...9,o. 548,2. 551,7. qiiidqiiiun 107,9. 530,6. 4. 648,3. 683,2. 698,6.
>.
;

16,8. 18, 1, .'. 24, 39,2. 6 ; 5, l.is. 264, 5. 270, 10,12. 342,5, H libi freq. qui, adv; 505, 1. 660, 7 .-. 664,8. 711.2,11. 756,3. 8i :. 86 '..13,11
qtli5.6.
..
'

qilid te -juvat 701, qiud tilii vis470, 1.

524,6

quid tum 659, 4 quid i aleant humeri 876,

uid \ciat 608, 2 qnii! velit et pnssit 782,
i

quid vis651,

13.

695,5. 859,

I,

i.

quibusdam

60i

857,
104,
9. 2.

qnateret 387, 3
rnos 551, 12
1

quibuslibet 550, 14 quicquam 50, 14. 107,2. 662,

I

quitlqtiiil 4, 5.
1.
',

13, 1.
I.

96, 6.

312,
5,

144,1.

323,

quatiam 76,

M*, 8.c;

qnatient 364, 12. 774,4 quatics 56, 2

qilirqnid 613, 2. 610, II. 902,

6 7,

'! .i

elirant regee plcc-

ttinUir

Achivi736, 9

1 4

VOCABULORUM OMNITM.
iii.lv-

717

iniclvis
S.

700, 3S7, 4.
1

611,. 675,
592, 5.

630,

I.

3. 685, 5. 857, 893, 13. 895, 11

2.

quofa

est linra 697, quol.iilius l;'.l 7 g

793,

quoll,
...

17.

i.

..',7.

103,

qniea quiescas 61

1,

fcis.

128,4 3<o, 1,8.

quoties 83,5. 368,10. 40"!, 1. 404,6. 813,2. 817,3.

;,

370,1.
Li ..

quiescil 905, u> quiessera 372, 2 qnieta 119, 2 qirietem 493, 7. 500,8

418, i25,9.

,i. ,.

554. 10. 55

quo,

((-.
.",

12,6.
i.

243,

298, 11.
.,

quotquol siiht 701, 3 quotns ,1, i,. 831,9 qUOvis j.Ai, 9

,

quietiore

kiti.

qnietis, adject. 253,6 quietos S56, 10

quietuni 52, 1 qtuetus 84 1, 4 quin 43, 7. 203,

461, II.

.. 392, Ms. 414, 1, Ws,5, 507, 708, 5. 891, 1 qno, i. .i'l (iiiul 512, 3. 572,

li.

5.

R
i:\liIHOS 907,5
ralii'
111

296, 7. S. .347, 8. 507, 10. .;. 619, 6. 642, 11 quiu <<>> quinetitun 678, 1 quiii aro cur non 464, qnin pro ne 91 1, 13

4.1 quo " "'i quomodo 512, quu ,"" 111 lii, 10 quo fii ni 616, l
1

17,

I.

61, 1. lu.

335,10.
773,
1.

470, 9.
I
'

669.

quo loco ;. quo locorum

3
1

11, 1
1

tabii

qnn, qno qiid maj*i5 6S4, 1 qnin el 203,2 quinetiam 522, 3. 844, 2. 856, quo pertinet 519 7 quo pacto 549, 7. 552, 13. 9 quinas 518,6 (,71.6. 705 8. 753,3. 769, Quincti r. Quinli 4. 80
..
-'

rabiosi

racemos
,

iiiii,

lailat 486, 2

quincunce

901, 9

quo

reilitoius

c. it

663,

radere 10, 10 radice 866, 9, 10 radices ; 1, .;

1

qno rem dedui 502, 10 quo semel est imbuta recens quingentis 707, 2 sen ibit odorcm testa diu qninquatribus 869, 11 741,8 quinque 532, 3. 578,5. 666, 4. 710,7. 759,4. 786,4,5 quo tciii!is792, 6 quo vellet 907, 8 qninque inillia756, quiiuiuennes 6'jy, 5 quu viitus vocat, i, bone 858. 12 quinqnenni 718, 9 quinque viri 830, 1 quoad vivit 617, 6 Qiiinqueviro 687, 8 qnocirca 6.37, ;;. 701, 8 ;:,;,;, quinta 58, 11 5

Quindccim virorum

radit 695, radix 450, ramis 160, 4. 211, 5. 436, i rani >S 132, 1. ">oo,9 iriiia15,9. 558,8. 669,1 rancirtnin 1',:,:,
1

Quinte685,2. 697,1
Quiiiti 191, 2. 660, 9. 796, Quintilio 911, 7

rapaci 789, 4 rapacibus 482,6, 626,8 rapacis 228, 5 rapacium S80, 10 rapax 129,4 1. rape 288, 9 qnocnnque 111, 1. 357, rapere 197,7. 566, 4 509, 1. 547, 14. 668, 78, 2 714,7. 740,9. 765, l. 889,
1

!.

Quiiitilium 94,5. 95,7

6. 902, 10.

'

rapiamus 472, 4
:

quinto 889,7
qiiippe ii".
Qiiiiiiii

quodam,
'

adv.

.;,

807,

8.

13,6

quoilliliel 5 517,2 421,6. 481,7. quomodo 595,

rapido 60 .1 rapidos 50, 5

I

860, 11

quondam
6. 604,
>

190, 5. 523,

rapidum

185, 9.

660,8

Quirinus 251,

6.
"

651,6.
.

684,4.

815, 6.

Qniritem

17 1.

07,8

Quiritibus 255,

quone

quoniani 572, 2. 668, 1. 67 Quiritis 752, 7 Qiiiritium 1, 2. 415, 6 quoque 65, 8. 70,2. 103,3. T, 6. 76, 2, 3. 94, .; 109, 7. 216, 6. 264, 1. 100,3. 104,8. 105,1. 12. 374, 8. 114,2,5. 174,3. 384, II, bis, 12. 576, 11 15, l,rf alibifreg. 574, 11. qnis, i. i. aliquis 76, t. 349, 68 qnoqne, adj. 720, 8. 12,9. 576, o qnorsom 63 5. 6 >6, quis 11011 153', 1 661,
1

rapidus 109, 7. U9,8 rapiente rapientes .ilo, 5 r ipies 645,4 rapietSOO, 4

rapimnr
',

i6i

rapinis 65
..

rapil

467,

694,4. 713, ;r,.f. 392, 4. 59S, 10. 614,6. 7.6,1. 886,2

20,
1.

1.

514, 12.

r.i|nmit

93. 11

quis, riih. 710, 10 2. 705,7 "ii 652, 1. 710, 1 quorsuni est opus? ;ij, 10 186, quisquam 284. 3. 289, 2. 533, qiiorum 51, 9. 334 13. 544, 2. 677, 1. 791, 2 9. 543,5. 575,15. 5*5,10.

rapta 146.1 rapta 164, raptara

rapl
1.

634,3. 694,5. 789,8 qnisque 199, 8. 311, 7. 385, .;. 518, 7. 570,6. 572,7. :. 10. 615,7. 649, 19 quisquis 152, 1. 158, 5. 1P.9,
.

1.1.
4.

L68,

340, l. 251, !. 14, 367, 6. 168, 1, 381, l. 9. 4. 51 12. 408, 513, 1, 5,

5,
".

S56, ; 278, 5. raptis 145, 2

is

"I

869,1

rapto787,4
rapter 323,3. 386,4

540,

18,8
576.. 4.

quoscunque 577,
qiiol 615, 11.

9.

633. 10

raptus

q.iivc

756) S

rapuit 800,

qmvis 549,

6.

574, 11.

quota

lapulao^?,

3.

714,3

'

8 6
.

2 31 2

75 51 3 9

6 3 3

'18
raia 11, 4.
r.ira

INDEX
133, 2.

S6

H. 581,10. S84,
avis OCi. 6

recludens 247, reclud

recludit 750,

15.
'.U,

837,6.

899, 11.

900,

10. 911, 10

6,6.
. .

7,3
,

recluditurS reclusa 839

rec ctus (*7, 7

rarusS
ralas

reconditC49, 4
i
l

emi
>.
!

i.
'

48-:,

io

dituin 351,

18, :.
.

ratio
10,

.'.

.i

recordor 866, 5 ibi 678,1

,8.1
:.
;

reddere verbum verbo 883, 8 redderet 84, 5. 895, 1 reddes 702, 3, 3, bis. 781. 2 reddetS50, 11. 357,5. 4 reddidcre 490, 15
reddiderit 870, 10 reddidi 390, 3 reddidisses 43, reddidit 413, reddit !&4,9. 709,2.

n. 577,7. 6 il, 6. m;, ratione 663, 9. 664,

10,

itui

-<>3,

'.i

'
675, *.

324,1.

6.52,8.

727,

583,?. 692,6. 829.6 11 ralionibus 901, 7 rava 3

recreats n crc it: 261,7 recrcatur90, fc n 8, tS; 575,12. 701,

8Si, 8.

903,7
ri.iifiitiini

157,

rauca 808,

W,
f.
16,

('

re 525,3. 576,
i

677,2
5.

I,

801, 4.

recta, adnrb, 565, 7 recti 103,10. 521,7.524,11. 526, 1. .10, 2. 634,6. 647, 3 65 1,8. 71 1,6. 729,10.
1 '.'.'. 900,3. 910,7 recte facientibus730,2 recten * ne 837, l recte racta 842,4 rccti specie decipimur 875,

redcam redeam

domum
.

nudas,
00
-

&c

rerleani ,.?0,

rc nuilc gesta 0!5,

6
i

ra711, o
11,6.

redeas 13, 5 rcdeat 96, 1. 707, 12. 10 redeg-it 140,6

890,

159,1.
>.

n o. ;.

11.

388, 10.

3 448,5. 480,4. 514,4. 548, ..; 10. 55 1. 665,4. recti379 701,9. 726,5. 732,4. 7-10, rectius 525, 6. 555,5. 615,5. 705, 11. 7 5, 12. 751, rectius 188, i. 307, 12. 103, rcbtis agendis natum 879, 5 recalcitrat 615, -1 10. 679,7. 804,9. 883,4. recantatis 71, 1 recto 689, 11. 847, 2 recedant 508, 11. 803, 15 recto more 80.;, recedentis 234, 2 rectorSOl, 10 recedentes anni 888, rectns 3! 0,8 rc-oi '!.. 798, 12 recens 151,2. 310,6. 360,5. rectum 422, 1. 511,5. 656,
i.
,
I

redemptor24S,3. 800, 15 rcdeo 314, 0. 574, 6. 51 redeuut 317, 8. 391, 5. 403,

o

redeunte 236, 3 redcuntes ji7, 15

redi 385, l redibit 270, 3. 450, 18 rediens 328, 3. 03.', 7 redigatur 309, 10
rediit
.

rcdire 482, 12.

rediret 9, l icciis?.l, 2 lclit 290,8.
704,."..

501,10

fc-7.

833,5
I

:.

38.5,5.

395,8.

recenlcs 3 iy, 11 recenti 230, rccentibus 876, 11

recenti recepi recepit 744, recepta 803,
l ;
.

837, 8. 859, 2 a.l rectum fingcris

rectus 102,

832.12. redit ad se 865, 13 reditu 370,

901,11

recumhen 251, 2 recumbere 748,1

l.

reditum 333.
7.

774,9. 895,4 recumbit 32,3'

rec.uiras 695, 7 recurrat 529, 4 recurrentes 8 13, 6

3. 474, 5. 737, 745,7. 885,7 rediturus 663, i reditus 273,3. 4,1. 821.6

recepn

redonabo

253,

recepto 180, .. :".;0, 11 recepius 8-57, II

redonavit 174,
ic ducent 241, 7 reducet 173, 5. 007, 8

recnm

9,8
912,
i
.

recurrct 773, y
recurrit 392,8 recusant ?: 2 rccusat 622, l. 663,

reducis 327,
i

recineutis 3 recines recin< :t

uclucit. 190,2. 308,1. 817,7 rerlucta 73, 5. 452,

,.

uscm

>(
.

cuscnt 854,
683,
I

13.
!.

recinnnt72!
rccipit 603,
rec-!-;.-

876, l 705, 10

reductuni 809, refeceris 27-1, 3

refectus 865, 11 refer 275, 2. 764, 8.
708, 2.

S.

854, 18

|9
.

&
71,2.

0.

0,3
.1,

n
?
822,
re

icti

844,5
408,9.
13

referam 53,

2.

731,

17, 1.

recitan

.-

911, ?
:

L2,13 atur 873,9

16,

referas 681, 7 referat, impers, 510, rcferat 198,5

recitator 914, 10 recitent 551, l recito 550, reelamat 888,1

i
I

i.

767,10.

"

0, 11

referenda 7u6, 10 referendus 832,5 rcferent 59, 5 referente 354, 12.

referentes :>?0, 2 referentis 371, 8 rcfero 5?9,
-'

IU8 786,
,

reclin

.537,2.
810, 3. 1,00,

n ciinataDi

1;

1 14 3 5 1 1

15 7

4 59 6 2 5

7 72 4 9

94

VOCABULORUM OMNIUM.
referre, 79. 8 rcferre, 570, (j

719

pruna

Irexi, 257, 5.
1.

prima longa, 525,

referret 758, referri 832, j regmim 52, 5. 63, 6. l.">8, refers 765, rcfei t, personal. prima brcii, 375, 313, 5. 37S, 4. 5. 6. 541,7. 570,8. 730,2 870, 185, regula 541, . 808, I. 8: '. refcrt. impers. prima lim%a, Keguli '.'68, s Kegulum 52, 8 65S.S. 08,5. 867,7 regum 88. 2. 131,7. 195, refertur 81 4. 888, 12 refenint 413, 11. 849,9 9. 239, 4. 327, 153, 1. refici 678, 4 410, 2. 513, >. reficil 5, 4. 817, 3. 847, 6 627, 5. 555, 7 refi\n 48] 7:, 3. 77 1, i refixil , 1. 848, 6. 878, refixo 11, 1 908,7 rei, (i rcus, 603, u!et708, 10
! . , I

regnator 360, regnavit 360,9 regnes55, 6. 156,1 regnet 736, regno, itsm. 362, 4. 571, 2 reguo, verb. 7?'.', 4
3.

rcm augc 765, 12 rem facias 7.30, 4

reiu reui reiu reiu
5.

beue gererc 76R, 1 gerat f69, 4

nial

gerere 645,6
1

tentare B54,
i.

rcin tuaui,

i.

bona tua

901.

i' '11

iir.am

875,7

remanente 103, 8 remeare 577,8

Remi 457,7
R. 8. 3.
3.
6.

remige 486, 5 remiges remtgio 60,3 rcroigiuni 758,8

retnis
i

.">.

10,

,;.

877, 13

8.

remiscet 886, 4
remisil

rcnu^i 816, 8
remisso remi to
.;

to

6,2
i

rei, a

retV.cn ;i refregil
'

i,

-',

refugiimis 131, 6 reftigil 7,3. 413,8.

refnlgi !. 82,
refulsit 51,
|

n -. 111, 11. 339,4 1, rejecit 10 rejecta c. 1, e 890, 11. 336, 2 reis 149, 4. MA, 9
1,

i0,7

124,

remittas vi.s remittit 719, 1.

903,8
iii

remittunl

>

867,12 relabi 111,6

rulabo. 7-.'6, 4 relatns 489,
rele
ita 1.11.

remoraut,
61!

i.

e.

removeraut,

10

remorsurum
remi
remotis 1
6.

45;, 2

"...', 9. 8:i8,5 400, 7. 780,6

>9,

releget 298, 10
relegi 735, ^

remota est901,9
.

3.

893,1

:.

'.'S9,

4.

relegit437,3 itn 726, 13 rclicta 175, 5. 371,4. 639,7. regatlti, 1. 890, <; 767, 12 rege, nameu, 136, 5. 263, 1. 4. 486, !. 543, 9. relictis i.V>, 9. 428, 7. 433, 0. 500, 6. 860, 10 80?, 8 relicto 45, .>o.i, 16 :. Rege, propr. 5 ' rege, rtrb. relictosl87, .,, 1 relictum 318, 2 F.< gei:i 582, 5, 8. 585, 4 religarat 123, 2 regerit 584, reres206,4. 240,1. 311,1. religas 2.!, 4 585, 3. reUeat ,v>8. 7 531, 5. 367, 5. 7;'6, 9. 774, 6. relig.ua 193, 8. 405, 643, 1.
',
'

576, 3.

419,3.

278, 709.

remoto 159, 6. 887, remotos571, 7. 682, reinntiis 108,1. 906,1 removere 687, rcmovi 6'.'^, 7 removisse 871, 5
1

renmsiat --'9'.', 1 remueiens 466, reuannt -82, 11 renascens 256, rcnascenttir 878,5
7.54,

911,3
reget 56,
1

rclistu

598,4
'.'3.),

rclmqiiuiu

5.

reuati 478, 1 595, 6. renes 652, 9.

8
27,

regi, >un<7i, 852, regi, veib. 898, resia 776, 2 regia Roma 763, 10 regiie 210, regiam 141, 5. 825,3 regibusl, 1. 113, 1. 525,10. 6:34, 1. 804, 3, 4 regma 115, 2. 139, 6. 258, 1. 3. 499, 6. 755, 6 313, rcgio 547, 8. 791, 2 regione 746, 2 regis, nutn. 10, 5. 581, 8 regis opus 8/7, 13 regis, verb. 130, 1. 448,7 regii .'!..-. .i. ". '. 9. 335,3.

763,9
reliuquas 510, 9 relinqucudis 606, 7 reiinquens 701, relinquent -.'io, reljnquere 744, 10. relinquerct 273, reliiii|iii s 761, 9 relinqui 910, 2
relinquit
"47,
-'.

renidentes 436, 11 reuiilet 168, 9. 221, 2.

2
renodantis 4G9, 15 renuis njo, 6 renuit 799, 12 reor836, reparant :92,9 repararc 256, 1. 682, reparata 119, reparavit 111, 1

887, 13

266,

1.

reimqiiunt 183, reliqtierit 666, 5

reliqui 772, 4. 791, 5 reliquit 482, 6. 4S9, 8.

11,

repentes 854, 5
839,

444,1.

811,6.
(,.

820,11
913, 2

6 reluctantes

reperire 65, 9. repertoi B V, 11 ertu

',
;
'

515, 5
1

?7t;, j

regium
regius

165,

rem
350, 5.
2.

26, 8.

500, 9.

502, 6.

.:(;,

regna20&>5. 238,5. 262,6.

117, 6.

517,6. 538,6.

523,11. 526, 11. .'17, 1,10. 533,10.

6.
1, -

487,

854, 7

regna vini 22, 6 regnanto 253, 10 regnare .67, regnatal72, 1. 355,7

595, 6. 6.5, 692, 6. 708, 12. 730, 4, bit. 731, 6. 801, 11. 852, 1. 866. 12 rem, i. e. materiam, 900, 4,

repetantur 1 repetas repetat .W.i, 1. 761 repi tens 32 5 repetes i;9.3. 671,
i,
I
.

I!

I,

I.

762,

11

repetet63, 4 repetit 304, 3. 595,9. 7.3,9

repetita 901,

5 7 4 11 3 1 3

47 8 1 1 7 12 5 4 7

6 7 6 2 16

17 11 7 4 3 7 4 1 3 1 6 5 1

38

7*0
ropetirnm774, rcpimus 559, 2 repouens 38, 6 reponere 76... S reponrt 676, 1
reponi 270, 7. reponis 44, 4.
5;

LNDEX
rescinditur745, 3 rescnb'- 7:>\. 6 rescriberc 646, 1. 745, reseces resedit 253, l rcsidunt 236, 2 resignat 760, resigno 357, 12. 762,12 resolvent 112, J
! l

revehi 68S,
revellis 227,

8 revera711, 5
reverti 114, 7.
1.

642, 5.

697,

889, 8

882,6

793,11. 907,2 revexit 228, 11 revicta? 378, 6

revisens 120, l reviset 761, 2 iTiim 671,

reportasti 463, 4 reporto 50.;, 2 repostum 460, repi,tia629, 8 repreesenlel reprehendere 650, 14. 837, 6. 85t. 9 rcprelu miol 911, 11 rcprehcndi 681, 3. 837,

resolvit 648, 9 resonantis 30,

resonare 294, 5 rcsonarent 590, 5

resonat.531,
1.

551,2

reprehendite 98, 10 reprcndas'575, 13 repsimns, v. repimus reprendes 812, 9 reprendis 606, 8

reprensis 608,

repserat762,8
reptare 746,

repusnant 538, 12
repulsap 247, repulsam 728. repulsum 710, 8 requiem 766, 5 requies 137, 2

900, 11 respicientis 734, 3 respicis 12, 7. 65,4 r, sponde 632. 4 respoLideat 694, respondebam 592, 13 respondere 595, 1. 655, 5. 744, 8. 828, 7 respontlcret 524, 9

rcsonet 529. 6 resorbens 177, 3 respicere 667, 7.

revocant 363, revoras 575, 7 revooat 663, revocavit 422, 3 revolvimus 851, 10 rex 100, 4. 375, 5.
541, 9. 648, 3. 734, 5.
852, 12

488, 8. 542, 6. 543, 5. 655, 1. 729, 9. 755, 8. 804, 10,

rrxque paterque 763,

Rhati377,5
Rh,tos 416, 10

Rliamnes 9X13, rheda 697, 6

rhedis 567,

responderit 6 >9, respond. s 575, 6. 798. 8 respondet 518, 3. 597,

765; 4

Rheni
8.

Rhemim

604, 874, 8
4.

rhctor556,

861,15

respondit 731, 3 responsa501, 7. 589,1 respousare 710, 3. 730, 7 responsat 711,9 res 650, 10 rerum219, 6. 402,10. 422, responset 672, 6 responsorc 8. 799, 6 461,11. 498,9. 524, 13. 567,3. 598,8. 608, responsmn 457 3. 700, 6. 721, 1. 734, responsura 719, 14. 859, 1. 7.37, 8. 876, 11. 877, respuet 832, 6 restat 72, 13. 754, 5. 892,1 restinguere 566, rernm ciiput et fons 807, 4 rerum fluctibus in niediis resting-uet 193,3 restituent 281,4 861, 13 rts373, 2. 519, 7. 522, 9. restituet 393, 535. 10. 537, 5. 577, 14. restituit 421,3

requiro793, rere 596,

rhetoris 601, Rhodani 237, Rhodio 603, 2

Rhodon 28, Rhodopen 341,

Rhodos 778, 1, Ruoeti.r. Rhseti.&c.

Rhrecum
rhombos

232, 7

RJuecus 263, rhombi633,6.

716,6

rhombum
rhombus

628, 528, 435, 4.

627,

S,

628,2 rictum 600, 5

ride 733, 2 rideant 418, 13

615, 2. 684, 10.

rcs,

617, 9. 752, 1.

663, 8. 805, 2

mpple

523, 8. 732, 3. 787, 2.

familiaris, 395, 4. 640, 5. 683, 9. 740, 6. 774, 15.

resto 593, 11 restrietis 270, 12 resurgat 220, 10. retardet 183, 10 retegis 327,

256,

rideat871,6
ridebit 825, 6

811, 9.

840, 1,

retexens

t>.

8,

ridebo831,4 ridemus 564, 2

ridendus 725, 3 ridens 12, 4. 350, 7. 508, 3. 597, 11 ridont 182, 9. 739. 10 ridentem 91, 3. 5U8,4. 645,
4.

861,8
res,
i.

e.

materia, 876, 2
poscit

res comica 879, 12 res altera alterius opem 909, res Romana 783, res, plural. 50, 10. 160, 8. 526, 8. 630, 8. 601, 7. 671, 7. 682, 4. 726, 5 res, i. e. facinora

149, 541, 634, 722,

2. 5.

6. 1.

retia 433,11 rcticulum 510, 4 retinacula 558, 6 rftincnt 811, 12 retincrc 513, 4 rolinet, v. recinet retorsisti v <-.', ? retorta 269, 9 retortis 10, 3. 818, retraetes 134,

508,4

614, 7.

806,2
res adversa? 720, 5 res gestae 878, 8 res jrestas 7 13, 3. 854, res Italas 827, 2 res secundae 774, 3 res nmues 888, 4 .'esoiens 832, 2

ridentes 560, ,ridentibus880, 12 ridcntur B63, 12 ridere 747, 10 retractus crit 914,4 ridere decorum 762, 5 retrahas 813, 15 rideret 8-19, % retro 133, 6. 191,5. 260,5. rideri 533, 6 ridos 511, 12. 668, 10. 682, 292, 5. 357, 4. 488, rctrorsum lv7, 3. 'M, 2. 5. 733, 6, 8, 12. 822, 6. 731,4. 815,16 870, 10 rettuleris 806, ridot 172, 4. 189, 9. 356, 1. rettulit 152, 4. 421,2. 852,9 405,8. 607,1. 841, retnsum 135, 2 ridetur 583, 13. 721,1. 903, revehet 474,7 15

3 5 72 4 45

347 3 1 3

25

VOC&KULORUM OMNIUM.
ridirulum
ridicnliis
fioi, 6.

721

852,13
715,
9.

r;iata

668,

11.

rogati 5

rubere 7 16, 7 ruberes 866, 16

552,
11.

884,5
rigat 254, 9 rigeni uv, .;.
rigida
)i.i
li

rogatus
1.9,

681,

5.

rubicunda 796.8
rubigine 617,
:>

295,6
:).!4,

725i 7 roget 512, 12. 689; 8.

128, 1.

rubiginem 330,

730,9
i

Rubos
nili.,i

568,

3 8

rogo
8.

72.>.

/>

685, 9
7.

rigidis830,

Rouia 251,5.
179,
I.

rigidum
liiiiain

13,;,

268, 7. 197,5.

1,

11,4 rubro 134, 1. 302,

15

701,

rigidus7 !6,S
76
'.

765,10.

797,7.
1.

835,2

Roma
11.

556, 3

rubros
374,

191, ?

rimosa697, 10
rin-i 865,

Roraa>354,
0.

rubrum
694,
;

92, 6

ripa

li

1.

9.

'.'.7.

355, 4.

1.

556,3. 704,?.

618,7.
7iii,.
..

35,

'

rnctatur 913, rude donatum 724,

511,1.
ripae 84,
1

667,2

ripajn 841,9 ripas 347, 4. 3C6, 6. 391, 7 ripis 438,

1 iseris 192, 4 riserit 3..I, 2

309, 5.

".'., 769, 3. 8. 778, 5. 839, 9. 84S, 16. 860, 8. 861, 15 Romain 253. 9. 576,3. 769, 3. 777, 7. 788, 4. 854,

rude

ing> ..iniii "09,

'i

rmlem be

rndentes 165,5 rudis 246, >. 338,3. ruebat 584, 1

rui
.1", ".

609,5

19

80,

Romana
9.

risero 479, 2 nsi 552, 5 risisspnt 309, 7 risisti 7-JO, 11 risit 4,3, ti. 296, 8. 380, 1 risores 892, 8 risu 217,7. 415, 4. 591,6. 600,5. 621, 8. 903, 1; risu quatit populum 861, 12 risum 547, 12. 719, 11. 744,
3. 785,3. 873.5. 906,1 risus 40,6. 551, 9. 568, 5. 634, 7. 687, 9 risus, plur. 766, rite 124, 6.

289, 8. 380, 6. 574, 622. 5. 628, 5, 743, 5 Romanae 37 .,

1'ni'iit, r.

ruant rucates 264, 2

i>

iui-nti
13.

51, 15
...

Roniunaiii 502, 6

ruentis 11,
551, 11

167, 3.

643,

Romane
Romani

.71,

!.

832,11

Koniani 831, 3
equites 881, 12 Ri mahi pneri901, 7 Romanis 813, 6. 862, 7. 895, 12

Rufillus 520, 2. Kiifiis ?19, 6

'
.

552,6

Roniauo 616, 9. 707,13 Konianos 157, 5

Komanus
671,8.

156,

4.

462,

1.

Rom lnus

334, 2.

390, 7, 8.

423, 9.

378, 7. 497, 7.

861,6
ritu 241, 6.

616,

1.

304, 1. 356, 4. 664, 1. 877, 10

877,2 pop. 730, 9 Romute 383, 1. 500,9 Romoli 211,6. 397,4 Romulum 52, 4 Romulus 828,3 rore 264, >. 331,9

" rugae 11 rugis 205, :. 158,3 rugosis 162, rugosus "17. ruina 23 6 ruinae 153, 1. 250,7 g ruii
1
1

ruinasl39,6. rninis 271,2. ruis 78 12

',

719,2
416, 14
366, 7.

rtiit

18, 9. I?", 4.
1

264, 9.

710,6.
3
1

860,3

ruitis

...

rivali 911, 13 rivis 31,2

rivo 160, 5. 797, 1 rivos 114, 6. 231, 2. 295, 10. 302, 7. 743, 7. 772,

rorera 910, 15 rores 255, 3 rosa 23, 1. 144, 1. 192, 8 rosa; 137,5. 160, 7. 308,7. 404, 4 rosarum 353,

rumor

13 sei uiido7?2, runipat 344, 1

ire 554,

rum

rumore

rumpent 423. 3 rumpere63, 5. 745,6.

5.
7

773,

rivum 355,2.
rivus3l2,
4.

753,6
781,1. 788,16.

rosas322. Roscia lex730,

1

817,3
rixa 76, 5
rixae 58. 6.

Roscius 696, 4.
rosean
307, 2.
,

837,7

rumpcret 451, 5 ruuiperis 543, 3

11111.

pi 528,

350, 10.

807, 10

rixam 325, 2 rixarum 321,5

rixatur 810,

rostrata 443, 4 rostris 698, 1 rota 292, 5. 874, 12 rotantes 406, 5

rumpit 471, 2 riipem 865, 10 rupere 474, 6

ruperis rupeiit 466, 10

rotarum 803,7
rotis 3, 2

4 roborant >?9, roburl6,7. 200,3

rixis 102,

mpes341,
11, 15.

robusta>3.i9, 2

robustis861,2 robustus 245, 2 rodens 448, rodere7R9, 11 roderet 610,2

rodit 551,

rotundas 676, 2 rotnndcntur 755, rotuhdioribus 458,7 iTitundis 672, 1. 733,11 rotundo 901, 5

rupi

".

2. 350, 1825, 7 229, >

643,

Kti!)iii581, 8.

583,10

rupit 6, 3. 820, 3 ruptis ?o9,

rotundum
1

J07,

rura 5, 4.
218, 5.

rotundus710,
oro einam 684, rnanl 720, 2

0.

3.
1.

172, 2. 119, 2. 316, 5. 384, 3, 4. 575, 5. 766, 2.

788,

722.4

rodunt 5? I, 7 rogabat 564, 8. 565, 3 ronaudo 475, 5 rogare 458, 1. 669, 4

regat 214,
1.

597, 8.

770, 2

a55, 7 rubens 192, 4 rubente 8, 2 rubeutem 589, ruber palus 586,

rubeam

'

529,4. 606,1. 772, 10. 787, 7. 814, 2 ruris ?3. 4. 131, 2. 770, 6772, 2. 845, 2
759, 4. 793, 4.
9

rure 507,1.

53 1

"

3 6

INDEX
riirsum 661, 1 riirMis 177,3. ;ifi?, '.'. 181, 5. 533, 4. .'>:.7, 2. 710,9. 7.J7, 3. 762. 8 rns.5??, 16. (8,11. 706, 2 ntstica 330, 2. 813, rusticnis533, 7

sa>vi*51,4.
171,3 sxvit 417, 7. 12
S3!vitiq r.i?,

142,4.

298,7.
548,

salvr.m 512, 14.

s ilviis

793,4

736,

:>

438, 2.
>

S. in, Ki |76,

Sanmiu-* 862,
-... 357, 7.

11

;8,5
.)-..;>. ;>

strvo 186, 4. 291, 2. 802, 1. 810, 2

sana
:.

sancimus

:>>6,

11

rusticorum

'.'/9,7

wvi.s 1,
sajvns
5.

1.

311,2
2',v, 3.

inclu- 11, 7
i

9. 808, 6. 833, > sarie'650,14. 765,2. 791,5 S.ifraua 446, 3. 588,11. 590, 350, 5. 891,4. 910, sanguine 36, 1. 135,5. 153, 5 S-.itraiw 591, 4 l'.)4,3T 261, 1. 279,4. 1. 302, 7. 329, .1. 445, 9. atffas ;.;i','> SAB/E.C1I3, 12 sagax 892, 1 656, a. 683, 13 sabbata 598, 10 samtta.5t, 6, 103,6. 265,4 sangnineis 102, 4 Sabella 9, 14. 594, sanguinem 367, sasitts 344, 5 Sibellis 280, 1. 616, 8 sagjttas 111,4. 183,2. 200, sanguinis 456, 2. 481,3 saniiuis 96, 1. Sabelftis799, 12 1. .323, 8. 712, 10 833, 6. :-~P. Sjbina38, 7. 89,5. 24-1,7. saiittis 88, 7. 276, 6 5. 501, 2. 745, 4. 898 10 saeum 464, 6 2 431, sani 645,6, Sabinis 226, 6. 830, 2 salacem 532, 4 661,2 sanies 296, 5 Sabino 713, l Saiamina 32, 2. 33, 1 satiinr Salaminis 65, 5 Sabinos 260, 1 660, 7. 661,8 Sabinum83,l. 751,3. 766, sale 600, 1. 680, 1. 721,5. sanius 180, 1 sano 536. 5. 864, 9 860,3 sano< 537, 10. 658, 3. 8119, 2 sacris.Sn, 13 cum sale panis 623, 3 s.ilrhras 807, 12 sanuin ;>??, 3, 760, 1. 797, saccos i>:->{, 10 10. 811, 10 sacer 24, 5. 457, 8. 654, 2. sulcs f.96, 4 salcni 562j 2 sahns 554, 17. 561, 8. 577. 907, 3 12. 652, 4, 6, Salerni791, 2 650, 4. sacerdds 259, 2. 253, 668, 1. 669, '.'. saceidotis 7?'.', 6 Saliare 838, 665, 8. iVs. ?.'.'>, 2. ?.'4, 6. ?..';, Saliaribus 139, l saeerdotum 68, 1 sanxeiunt 830, 1 sacra75, 1. 259,9. 381,4. salias788, 13 sapere739, 9. 747,3. 795, 388, 1. 448, 8. 531, 4. salicto lii?. 8 salientc 332, 1 8. 811,7. 065,3. 866, t541,1. 800,2. 007,9 salict 910, 15 900,3 saene 5, 9 sapcrct 891, 10 saliitno 53.1, 10 sacram 4 12, 1

lUStiCDS 4S7, 2. 507, 7. 621, 5. 700, 6. 702. 8. 706, 2. 739, 11. 766, 9. 785, 7548,11. 891,11 RntuhEr- 711, 2

69, 794, 4.

l.

630, sanctarum 620,7

857, san< tior407,

843,

'<

11

sancto
332, 13

3:

ruunt

63-1,

jaga loi, sagaccs 169, 2. saaactus470i4

sanctum 800,

'

sacramentum
sacrare 101, saeras 8, 3

220,

salinum

jl,>,

>

sapias47,

4.

781,7
509,5.
1.
.>.

salis 532, 1 sa'i\ i-. io. 228, 1

sapiat .594, 6 sapicns3l,5.

8. 11.
.542,

51!,
'!.
11

sacravit 832, 13 sacri 111,5

sacrilcira 198, 2

Salium

13?, 2. saliunt '26, 3 Sillusti 155,2

361, 12

615, 1. 621. 5. 634, 11. 676, 6.

1.29,

709, 4.

sacris423,6.
714, 9.

-188, 1.

812,

t.

sacro 196,7.

119, 1. 402. 3. 19; 4. 568, 6 sacrutn 248, 4-. 255, 4. $60, 9. 43:, 8. 402, 5. 649, 5
">.

892, 7 401,

QStlUS 5'.'.', 7 >alo 492, 3 silsa 483, 8. 656, 2 s.il^o 584, 3 salsus 597, 10
-

710,1. 734,4 sipicute 613, 2. 746,5

sapientem barbarn. 642, '

sapienter 190, 9.
774, 17

403,

18.
1

salt.r.et

564,8

sapientia 619,

7.

7J8,

satuJnni, r. setfuioha sa>pe31, 4-. 33.3. 36,3,4. 71,3. 17 i, 1. 175, 1. 188, 848>'-7. '.84.7. 326,2. 7. 475,5. 521, 10. 526, 11, 531,2,4,5. 536,7. 5*1,
16. 571, 5. 579, 1. 584, 5. 601, 3. 610,2,3. 704,2
ineoius 1-89,

saltat 615, 8

737,3.

744,11.

907,8

sreva, femtn, 58, 2. 79, 1. 1"9. 6. 132, 5. 36V, 5.

4!S,3
.

srcva, neutr. 78. 2 saevam .7, i. 589,

sapientia piima eststultitia eanussc 7-jk, 2 sapientia- 127. 2. t. 4 Baltibns 161, 2. 868,4 salins 259, ci sapientior 043, 8. 653, S. salubrcm 890,7 066, 13 salubres 436, 3. 499, 2. 583, sapiciitiiim 327, 2 15. sapientius 643, 12 672, 9. 'rib, 4 sapientum 667, 4 .alulribus .587^6 satvc 124, 5 sapis 904, 9 sapit 886, salv "re jubet 765, 7 sapinnt 913. sajvt re jubemis ?70, saporcm 241,5. 6?7, 8 salvo 393, 10 saporum 675, 4 salutandi .77, 15

saltem 574, 5 saltct 699,9

.">.">

.'>

sxviai 253) 3. eviet 98,6

B36J 3

sahitari. natn, M^. salutot.8?; . 10

Sappbo20l.
sarcina ?84,

1.

321,5

1 1 5 6 6 5 2 6 61

68

9 4 17 4 1 71 4 79 1

73 9 9 1 5 6

VOCABULOItUM OMXI L.M.

sarculo i, 6 Sardinia ns, Sardis ??o, 2
scelere
?.'?,
l

;-

scrihimns 810,11
scribjSC
17,

Bceleris 88, 5. 134,5. 618,2.

657,1.

665,3

Sardo90
Sardus

,.

scelerum 3S7, ll
I,

scribit 756, 4 scribitis 875, 16

Sarmeotiae jMrmentus 564,

sarta
s.it
: i.,.

sqelesta srelestas 208, soelesti

1
.

scclestum 249,
scclus 11,
9.

233, 2 satclles '38,9. satellites 310, l

iti

19, II.

296, 11.

scribo 63,5 S(Tilmi)tur818, 3 scrinia 515, 6. 10,7 MTipscrc. Hti3, 10 scripseiis 906, 7
seripseiit 27,7 scripsisse 6O8, scripsil 549,

726,3

457.6.

657,5

scpii.i619, 6.

satiraiil

Wtis

8,

226,

330, 565, 677,

794,
satis satis

scenffi 756, 2. 882, 11 scenam 84?, 3. 889, 1. 895, 199, 8. 58, 8. 8 ii. 307, li. 309, 3. scetiis i!!, 1 % 9. 528, 1. 348, 4. sciat 810, !!. 836, 9 1. 645, 1. 653. 18. sciebat 272,5 2. 899, 1. 24, 2. sciens65,6. 264,7. 290,1 71, -1, <m-. 91 1, 6 scientite !.;. 9.
.

12,8
|

l.

scripta 317,1. 551, 608,2. 744, 1. 1.

1.

60 22,5.

831,3.

860,10

scriptia 40, 2

scriptopro scriptitn
iCtiptQt 01. 10. 805,
6.
L.

81,2.

893,8. 903,13

superouc 129,3.

lf,9,

scieritioris' 150,

est515,6. 523,9. 521, snr-t 910, 9 9,5. 534,4. 558,1. srilicet 142,
OI(i,

600, ... 675, 5.

7. 6.

?d,

650, 775,

3. 2.

817,10.

9111,1
3

satis iiilest511,5

tur 515,6.
Satumi
195, 5

63, 1

Satureiano 575, 5
^itilni.ililius OJtt, 4

200, 2. 270, 2. 339, 2. 394, 5. OVI, 6. 619, 5. 620, 4. 093, 9. 660, 6. 690, 1. 755, 5 sciuiiis 262, 2. 874,1. 896,6 scindat 74, 6
4.

scriptott 35, scriptorem 735, scriptorcs 31, 4. a52. 1

849, 7.

scindente

iir. 2

Satgroius mimerns G44, 8 SaturuQ55, 4. 22,4

satyra, p. satira Satviis 0. 6. 093, 8.

Scipiada- 619, ScipiaJ- 111 615, scire 4. 1. 378,4.

698.3,11.
742,
8S8,'-3.
2.

90X 5 833,3 scriptoium 638, 1. 801,5 scripturos610,4 siniU 765,6 scrntaberis 812,7
scriptQiis

scnptoii

825,

scrutare irladio ignem 664,

517, 15.

9
sculpe 298, 14

21,12.

818, 4.

831,9.

869,7

scnlptum 041,2
scurra 705,
1.

893,6

Satyrorum 230,
Satyros 892,
Satj
-!,

3.

893,

rum

864,

sciret 804, scis 593, 5. 777, 3. 783, 3. 789, 4. 803, 1. 813, 10.

794,

saucius60, 4. 293,4 saxa 72, 8. 310, 9. 350,

482, 11.

2.

824.7. scit393, 887, 6.

874,10.
1.

913,11

790, 3. 869. 1. 900, 10. 905,

scurra 563, 5. 587,3. 10. 809,4 sciinain 615,6 scurrautis 809,2

scnrris 639, scurror 804,

700

492, 2. 728, 0. 7?2, 3. 789. 10. 907, 7 saxis51,12. 303, 6. 45ii, 5. 559, 3. 650. 4 ..1x0213 .4. 395,1, 558,7.
.:: 12

scitari 705,

scobe 60. 8 Scopas 394, 6

scopis 080, 3 scopulis 283, 8

scutica 541,3

Scyllam 885,6
scyphis 102,

scyphos 464, 7
Scythaa 131,5.
l". 501,7 Scythas80,8

scopulos
645, 5.

18,

288,5.

531,

sasum
5
.

493, 11.

scaberet 010,

647, Scorpius221,3 scortator ii89, 8 scorto 812, 4

Sc\

tlien 34,

11

scabiem 781,
scabica 910,%.

scortum 193,5
913,2

<cabrum 707,
Scatva803,
l

1, 1
Kjalis 887, 5 scalpere 588, 12 s< alpra 649, Sraniaudi 174, 3
i

scriba 505, 2. 087, scriba;560, 3. 600,3. 768.2 se 10, 7. 216, 6. 270, 10. scribam, teib. 618, 8. 895, 271, 5. 403, 2. 508, 1. 13 513, 11, 13. 514, 7, 9. scribare 686, 521,11. 929,7 sese508. 11. 865,12 scribat 548, scribe645, 1. 771,4 seipso710,
1

Scythes 191, t. 418,9 Scythicum 261,3

scnbendi 546.

1, 2.

5S6, scanderet 232, scandet 360, scanilit217,

scamnum

scandunt 243,
scapha; 358, scari435,4 scarus 624, 2 scatentem 347, 6

secandi 899, 11 614, 6. 840, 3. secantur 799, scribens 899, 12 secat 601, scribentes 863, scriberc 407, 2. 540, 5. 593, secer 822, sccernere510,9. 3. 12. 6. 606, 3. 614, 743,

550, 5. 900, 3

secanda

227,

907,9

Scauros 52, 8

scaumm 535,
sceleratus 645, 3.
658,

740, 3. 793, 12. 840, 5. serei nis 575, 9 secernit 254, 8 852, 3. 800, 9 seceinuiit7, scribere versus 839, 12 iecet 5,1 scriberis 25, secrcta 619, 6. 720, 9. 809, 4 scribet 689, secreto597j 12 scribetur 796, iccretum iter 817, scribi 878,

A2

53 14 1 5

7 3

1 2 3

2 7

1 24 5

4 5

724
Becrevit 486; sectaltitur 543, 6.

INDEX
n
segni 30), 2
676,
seirnis
1

senteutiarum
sentiaut 347, sentiat 747,3 sentict 330, 5 seutinius .5,8, 9

sectamur381,

Sectani 553, 13

seg-nius .;<i;>, 13 seiectis 554, 1

1

sectantem B75,
1

sellis

i77, 11

'"II. 7. 913,1 Semeleius 74, Semeli scmesa 700, 11 secula :. r, i. 486, 13 seculo 39f, 2. 458,1 semcsos vi7, 8 semel seculum 9, 2 576, j secum 513, 17. 630, 7. 663, semina 486,3. 664,5 semis ;i(i.., 1 3. 733,8. 765,3. 888, secunda 482, 9. 486, 34. semita viuc rallentis 817, 2
i

sectar^l ., 1 sectari r 525, 2 sectatur 518, 8. 527,6 sectatus622, sectere 541, sectis27,il. 679,2 secto 381, sectum 754, 2
1

semel96,
343, 372,
1

109, 2. 270,6. sentnc 503", 1. 817, 5 357, 6. 370, 14. sentis 352, t. 625, 4. 705) 1. 393, 5. 11. 401, 1. 815,11 4 1, !. 117, 5. 478, 5. scntil 655 - ;:;.', 7. 788,3. 547, 14. 615, 8. 498, 9. 802, >. 867, 3. 812, 6. 689, 14. 709, 2. 908, -'. 878,
2.
I.

sentiunt 243,

scnum

19,

5.

684, 7

scctus350,15.

442,5

separatis 282,2

sepouere h96,6 sepositi 700, 10 septen294,5. 497,1. 766,

r.,

bie.

K61. 10

septeni millia 729. 7

Sepbembribus797,
Seplimi 170,

522,

6.

89,>,

semota
semoti

829, 7
19,

sectindx res 720, 5. 77-1, 3 secimdam 696. 3 secundas 596, 1. 635, S secundas pantes 810, secnndis 189, 9. 880, 5. 40.',
10.
12.

4
2,

Septimium
bis.

751, 2

semper u,
123, 5.
lS.i,

132, 5.
184.,
1.

2.

190, 6.
i.

416,
5.3,

secundo

5.

<;ar, 5.

190, 10. 298, 721, 1. S70,

8.
9.

192, 853, 495, 514,

3. 6.

104, 3. 171, I. 185, 6. 894, 1.

1.1:
i,

Septimius 779, 1 septimus 697, sppulcva 589,8

sepulcrj 227, 2. 237, 7 sepnlcris 153, 2. 445,
7.

...

3. 11.

508, 684.

7.
'.

691,3
sepnlero 298, 655,9
13.
6.

646, 9.

secuudos 418,

secundum

50, 14

877,6. 888,11. 903,15 senator 576, 4. 578,

sepnlcrom 463,
1

587,2

secundum, prapos. 456,7 secundus 655, 6. <

securi, ablat. u securis, 378, 2. 513, securis 584, 2 securum 569, i. 706, 4 sccurus 101, l. 677, 4. 847,

sene

68.3, 9.

689, 15.

690,

secures 847, 3. 331,5. 501,9 senecta 871,1

senecte 171, 4. 205, 2 senectam 121; 3

seuectns 217, 10.
473,
1.

618, 5.

458, 4. 632, 12.

825, 10

2.

fii?, 7

senectuti 500, 8

secus 159, 2. 340, secula 349, 15 secutis 717, 5 secutus 545, 2. Gjt.
sed!>6,5.
alilri

seuem
4.
si
ii'
i

-448, 13.

605,4.

689, 729,

sepnltii' 102,4. 691, 6 sepultis 838, seqnar 593, 2. 731, 1, 5. 769, 2. 893, 13 sequare 403, 3 sequemur 427, 10 sequentes 506, 2. 514, 7. 576, 3 seqiientur 900, 5 sequere 862, 8. 882, 5

883,
5

109,1.

125,7,

ri

freqwnter
13.

595,8. 616, 6 sequuntilr 578, 5. 913, 5 sera 1 1 1, 2. 288, 4. 297, senior691, 9 Seras 55, 10 scniormn 609, 6. 902,12 serendis 876, 8 scnis, i. e. scx, 608, 5 serciio 111,6. 477, 1. 677,5 senis, senil. u seuex, 616, 6. Seres 355, 7. 423, scri stinlioium 603, 1 sedibus 44, 630,4; 835,7 si ria 508, 7. senium 813, 1 sedilia 891,3 636, 2. 881, 6senos 895, 1 scdililms ] 13, l 892,9. 912,5 sensere ,i78, Sericns 1 1 1, 1 sedet 806,6 sensi 17.i, 5 sericos >9, geditione 737, seiies360,2. 894,2 seditionibus 258, 10. i?6, 3 sensibna 475, 2 senus 162,2 seusimus 719, 6 sedula882, 2 386,5. 647, seroio 518, 11. 603, 3. 621, 4. sensit 270, 13. sedulitas 760, 6. 854, 14 scduliis 145,1. 5ijj, 7. 784, 5 699, 8 scnsu 53)6, 10. 551, 3. 753, 1 sermone 536, 9. ... 60i, 3. 847,4 671, 7. 749, 7. 638, 3. segesSSO, 6. 761,11. 767,2 scn.siis 538, 12. 539, 6 sententia 482, 3. 521, 2. 862, 1. 880, 6. segetes 118, 4. 867,2 828, 2. 733, 8. 893, 2 601, 1. 804, 7. segetis ii^, 5 sermonem 877, 878, 11. 692, 2 SSgues 328, 1. 648, 8

sed tamen 552, 905,2 sedare 470, 9

81<5,

620, 6.

sedatum
sede 58,

895, 5. sedem 473, 5 sederit 631, 2 sedes9, 6. 129, 1. 171, 4. 200, 7. 253, 5. 399, 2 scdct 243, 8. 443, 2. 573,
1.

508, 11. 12, 2. 838, seneseentem ?2>, 2 seuescit 766, 11 senex 186,2, 649,18. 6. 882, 1 seni S22, .i seuibus 786, 12 semle 437, 6 senilcs 888, 9
183, 9.
.
.

qi-rer554, 1. 577,1 sequerere 653, 9

s>

sequerptiir 587,

sequetiu
665,

lu.i, 3.

scqui 61, 77>,4.

7.

W,

6.

208, 6 311, 8

861,8.

scquitiir.il 1,3. sequor 365, 10.

866,3 712,9

37

31

VOCARULORUM OMNIUM.
sermones
!

725
1

25T, 5.
1

285, 5.

15

!
1

sermoni 548, 5, sermonibus 8*5,

.

aessuri 887,3 sestertia 766, 6. Sesti, > * -.ti

.

sic pn> utinain

858,8

sic

.-s,

,;, .,

9.

690, 15.

setosa 189,

'1

841,9. 860,. sermonis 58 6

879,4
7:t,
1

setosam
sen
.s.-u
(,.

64, 6
17, 6.

placitum 694, 3 sic placel 482, 9 sic visnni pro sic plaeet 126,
diis

mc

8,3.

21, 7, ei

2
slc nt
.1
1,

sermonum

;-u., i.

uliOi

I,,.
!

,,

|0,

serpens S44, i. 533, .> serpente ,;;". scrpentes L42, 1. 589, 6. 874,3 serpcntibus Afrjs pejer 728,
1

quotl 61<>, 10
,1
U
!,
1

Sicamhri
I

0,

severaSl
severa-

Sicambros 369, 10
6.
>,
i,

Sicana 190,
sicai
iii'

..

seve
severi

'

10

...

84
I

544,
'

B19

91, 14
1

serpentiura

'128,

severis, iv rb. 75, severo 812, 12

sicca 296, siccas siccal 699, 5

siccatts 133,
ti

serpit liiiiiu 675, c, serva, om. [63, 8 serva, mi. 643, 15

severum 881, 6
severus 138, 7. 469, 9 sex 726,7 sextarius 51J, 1 Sexti28, 2 Sextilem 759. .>
t.

1.

749, siccel 134, 11

sicci
.iiiii,
1

servalns 78 >. 6 servahit 741,8

i"i.

servanda90 eervantem ;.>1,

tervare 159,2.
5.

'.

75, 3. 486, 3. 1119,2 SICCOS 354, 12 siccus 622, 9. 665, *>. 804, 3
18,
.1.

I.

ti?'.',

513j 756, 8. 879,9. 901, 11 servaret 865, 6 servari 913, 12 servas 385, 5. 656, 3. 752,
2.

554,
8.

.Sextili 778,
si
!.
'.',

Sicula
7.
I,
I.

'.'ii0,7

8'.'5,

4.

58,

'.

sicul.i- 18, 1.
!i , 1

211,4

si
si
77'.',

2.

si

823,7
servastis Sii.i. 1 1 serval 198, 10. 585, 10.
4.

778,

si
si

Sicul 1- 3 alibifrequentcr Siculi-lo, 13. 831,2. 91S, credis 797, 4 1'.' cui 535, '-'. 655, 2 forte; >;>.;. I. 689,3. 7:;::. Siculis780, 1 (i. 744,2. 780,7. 836,8. Siculum mare 194, 2 stcc.t 167, 1. 862, 8. 876, 10. 882, 508, 12 sidera ;, >. libeat 374* 9 1.5, 2. 214, 4.
169,
1, il

799,4.

914,3
.'
.*>

licet 688,

12,

1:.

12,

i.

148.

1.

servat.,

a 19,

si

servate 390,

727,12.
1

motln 584, 11. 896,5

71
>, .. 1.

536,

15.

^crvatis 655, 7 servatura 415,

<i ineiiiiiii
si

non 269,
-'.

572,

1.

61

I,

177,2. 487,5. 591,7 sidere 244, 2. 290, L2 siderum 139,5. 499,6 Sidonii 486,
!

servavit576, 10. 599,1 serves L6, ti. 134, 1. 7 ->'.',

727,4.

732,12. 759,3. Sidonio 773,

sidus.y,,
1.

11
.',98,
'.'.

2.
si si

898,8
possis 730,

128, 13.

815,8
servet 798, 5 rcrvcturi .1:1, Servwill, 8
serviat 156, serviet 114,
i

5
552,7

potes

15-1,
1.

>,-

qua 306,

1.

771, II.

801,

6
servile 718, 5 servilem 443, 5 servilibus ,'>8y, 4

Servilio715, 6 servire 462, servts 4dl, 4. 630, 3. 78'.!, 11. 865, 8 servis, rirli. 709, 12 servit288, 3. 571, 5. 775,3 servitio 691, 1 servitus 18.i, 5 Servius617,9. 653, 2 servo, 1, 513, 12, 709, 10.
1

661, 5 signa 138, 7. 869, 5. 363, si quid petet 78?, 6 siquid 122, 1. 307, 11. S70, 11. 481,3. 46'-'. 5. 557, 478,2. 7. 9. K'0.1. 140,1. 670,2. 813,13. 654, 2 553, 8. 525, 8. 543, 7. 677, 6. signat hiiiuum 887,7 569, '-. 590, 1. signata 784,8 716,1. 911,7 l.i. si quis 349, 1.7. 5. 455, signatum ,;77, 1. 507,5. 513,5. 519,7. siuiil 5Ht, 2 544, 3. signisSl, 7. 368,3. 567,3 536, T. 557, 7. 548, 4. 550, 7. 573, 3. signo (.41,3 608, 5. 617, 11. 620, 9, signo lagenae la-so 865,
I

m quem

490,12. 584,1 siiila 868, 6 siffiila grata iiudiro 824, 3 :irn sigilla 697,2
465,9,

bis,
i
si

\c.

signnm atrum
sileant 397,
silea
silt
.

91'-', 1

si
si
,si

qius forte 856, 2 qnod 534, 10 quos 435, 5. 510, 14 tanien 18,6

bo 51, ;> silenti 698, 9

8 silentium
!

402, 6

8tK), 11

vcro 910,7
vis 546, 3. 697, 3.

silcntio 201, 5.

248,3.

365,
5.

servorum 841,

si

762, 10.

servos 518, 7. 531,5. 5'i6, 881, 1 3. 576,5. 597,2. 648,6. sibi 156,5.
650, 5. 758, 3 sertim 70ii, 7 serus 13, 5. 65, 1. 845. 3 servimi 537, 7. 756, 11 508, 12. 523, 1. 541, 11. 576, l-'.
sibilat
.'

113, 7.

151,

272, 5.
51
.;,
.

505,
51'-'.

I.
1.

>.

2.

>' '

6.
.

silii|iiis

841,
.

>

55). 15. 577, 10,

1

573,

silix

534,3
sylva
10.
1

&c.

silva,
si

sen uui pccus servus6(..j, H. 1. 799, 10

820,7
703,1.
709,

511,9
'.'.

Sibyllini 496,
sic "l5, 1, et nlibi locis

31, 5.

3->.

5,

siinile 50, ... 11.

1

1.
.

57i, n 555, 8.

641, 564,

sesquip. lalia verba 880, sessor 865, 5

quamplurimis

in

simUern 308,
'.'.

4.

322,5.

11,.'

81 1 1 7 3 11

7 4

79 3

31

52 1 1

'26
similcs 613, 3
simili 384,9.

INDEX
Sisennas 582,

511,7.

8*29,6

siser ibi, 4

solras.nom. 785, 9
sole.it .567, 1

.512, 1.

720, 8.

similis92, 1. 3-14,5. 527,7. Stsyplms 208, 2. 493, 10. 535,3. 641, l 550, '-'. 690, 9. 895, 2 sit39, 6. 94, 1. 137,2. 162, simillimns 864, 7 simius 602, 3 5. 171, 4, .5. 240,9. 2-1, 6. 427, 1. -138, 3, 13. 482, SimoYs 474, 4 .50'), 7. Simone 893, 11 3, 12. 510, 11. simplex 23, 5. 53.", 7. 630, 513, 7. U9. 4. 325, 5. 52/, 2. 528,.', 13. 554,4 5. 631,'.. 678,7. 869,7. sit milii 531, 6. 891,1 538, 9. simplex et nnnm 875, 556, sitse 10 462, simplices 183. Sithonia S45, 2 simplici 144,3. 116, 8 Sithoniis 77, 1 simplicior 536,

sdFem 185,9. 598,5. 673,2. 752,3. 773,2 solenne 813, 6. 839, 9

solennia 753, 12
soli iiiiis lii?,
i

soleut 570,4. 13 soleo 726, 13 solers 595, 2.

soles,
i.
i .

720, 5.

815,

909.

3
8

ilies, .,85,

soles, rerh. 698,

solet98,5.

641,8

simul84,4.
511,
1.

136,6.
5.59,9. 698, 14.

301,3. sitiriilosae 439,6 611,7,8. sitiensSll, ll

671, 8.

.902,5

solibus 4S4, 6. 481,7. 826,6 solida 250, 3 715, 9. sitim 156, 6. 410,7. 866,6 solido 5, 7. 620, 4 soliilum 660, 6 sitis et fames argenti 811,
sitis

simul, pro sinml atque 22, 5. 39,2, 51,9. 182, 1. 214, 2. 261,4. 348,1. 392,6. 427, 4. 468, 5. 482, 11. .509, 3. 631; 2. 65fr, 11. 696, 1. 702. 7. 839, 7 simul ac 511, 10. 521, 3.
5.54,7. 588,7. simul atrjuc 519,

528, situ 359, 2 situm, adjrct. 2S5, 1. 292, situs, i. e. squalor, 861,5 situs tnrri 796,4
sitns, plur. 834,

solio 157,
solis,
2.

s7-'i''(.

4
l.

sol, 35, 2.

91,

346,3.
1

122,7
,",115,9

Solis73'.*,

soliti 559, 6i solitis 50, 9

619,9.

661,1

sivel2, 4,6.
alihi sajh'

13,1.

785,5
2.

1,7, et solitum 21, 13. 786, 5 solitus 511, 9. 577,13.

651,

594, 6.

8 12,2.

8,52,1

simulaera 274, 4
simnlantia Q33, 3 simulare 87-!, 10 simulas 708, simulet 820,

sollicita 282,5. 698,13 sollicitam 551,8 sollicitas, nom. /00, 5 SOlHcitaS, rrrli. -115, 4 sollii itat 242, 2. 627, 5 soceiorum 268, sin 749, 2 soreriiin 298, 1. 51-1,3. 821, sollici tis 36S) 9. 750,4 sinasll, 1 sollieito 8.31,8 7 sincertim 535, 12. 740, 9 sollicitndine 719, 16 sine 60. 5. 92. 3. 98, 7, et soeialiter 895, 6 sollicitudines 76, l soeianda 398, alibi.frenucnttr sollicitiidinilnis 473, soeii 32, sine crimine 764, 11 sollieitum soeiis 61, 8. 517, 1. 707, 737, 7. 738,1. 843,1 siue fine 712, 10 sorio 8-11, 1 sine gente 683, 12 sollieitus 355, 6. 580, 1. socium 338, 9 sine pondere 863, 14 662. 5 sorius 689, 5 sine pondere et aitc 901, 2 356, 15 solo, subst. Socraticae 4 900, pulvere sine 729, 612,11 solo, adject.98 I. Sorratieam 11 1.9 sine rivali 911,13 solos 507, 2. 795, 8 Socraticis 3-25, l sine sensu 551, solstitio 778, sodales 103, 5. 139,3 806, 1 sine, rerb. 801, 6. solvas519, 11 sodali99,3. 317,4 sinebant 213, 2 394, 2. solvat 218. 7 singula 573, 5. 590, 1. 626, sodafibus 136, 2. solvatur 473, 616, 2. 764, 13 2. 700. 13. 8.59, 13. 880, 3 solve 488, 2, bis. 491, 1. sodalis t.Oj 3 sinirulos 298, 4 725, 2 sodaliuiu 5 174, 57.5, 2 sin?ultim sodes .595, 6. 730, 1, 761, 5. solventur 621, 2 singultus 350, 14 solvere 104, 8. 328,1. 461, : 8, 8. 911,7 simstia 10, 12 sol 28' I, 4. 370, 10. 386, ". sinistre 913, 415, 10. 462, 6. -197, 3. sol\ eiet 700, 9 smistrorsum 462, 10. 643, 6 solvet.59,4, 371,4, ,802,2 582, 1. 826. 1 sint508, 12. 610,3. 612,2. disce- solvi 155, sol veniens 796, 6. 677.3. 699,11 solvitur 20, I iliiil. dcns, sinu 228, 2. 6.53, 6 solum, subfit. 7.5, ?. 176, 2. sola 100,5. 572,2 Sinuessa" 561,4
I

Sinyrna 776, 3 soliolem 497, 11 soboles 302, 8. 374, 3 sobrius 189, 4. 63, soeei 879, 3

5 solium 805,
sollieita 131,

socco 846, 9. 880, soeero 688, 7

Sinuessaiium 749,

sinum 427, 9
sinus 346, 10. 466, 9. sinus, plur. 1.6, 8
732, 6

us 7.56, 8 solabjtur ?02, 10

sula

481 4
soluin, adjtct. 677, 3. 8*2, 8 solimi, utir. 576. II. 8":'., solus 401,3. 5-U.9. 542,6. 577, 16. 578, 9. 687, 6.
827,
1.

Siren6U\

solantis 167, ,solatas'642, 4 solatur 842, 3

Sir niim 737, 9 sis346, 4. 478, 9. 550, 9. 553, 12.

soldo 528, 3 511, 5. 60hllimrJ38, 6 618, 8. sole 216,5. 354, 12. 357,3.

853,3.
l

911,15

soluta 465,

647,3.

685,7.

734,2

547,7.

748,3.

840,7

solutir 21, 5 solutis 116,4.

169,3. 367,4

5 7 3

1 1

VOCABULORUM OMNIUM.
solutis

m
i,

operttm famulis 316, sortierc 22,

.(70,

spectatoris 851,8

S
solulo

8
-81,

solutorum

si.itilc_.is 892, 2 sortis 4w, M.rtita 701, 7. 880,

i .

spectntum 7.

j.

1,73,5

spectaverat ,,"7, 12 specteinu. Bi

sorato H 5 solatos 264, 6. 551, 8 soliitum 750, sortitur 241, 1 solutus 4S0, 4. 450, 7. 099, 5 sortitus 574, 14 somui (i:>ii, 8 Sosiis 90, somuia 5ii0. 12. 604,3. 833, Sosiorom 824, 2 sospes |36, i. 140, 4 3. 870,9. 873,7 somnis .',!,.,, 9 sospitc llt..;. 5j,8 somniimi :>_8, 10 sospitis 287, 2 somno S39, 8. 011,4. 698, sosuitnm 305j 2
i

spectent752, 5
s|>,

ctes 526,
104,
l

;.

:.>(>,

speculo

i,

spei n~ 340,

spem
128, 686,

28,
10,
i>.

:;.

1R.,

l.

503,'S;
venia.

S27, 5. 681, 9.

7,i(>, '>.

747,6
cautus

extra

spem
i

895, 15,

idi inti-a

1*.

71'.',

.
:;.

51,6;
'jio,
i.

somnos
6.
77.;,

7,

13

(,

spadbriibiis k spa 'j.i- 8 '.

sparjre
192, I.
i

spcm meatita segesTflT.S

sperabitur 717, 8
(i9i,
i

452, 4. 475, 3. 55, S. 3 soinniim 192, 2. 541,7. 3. 7)0,,;. 7,;,<. i. 904, j

I

spariens

i,

sparejenl 211,3 ere 307, 10. 719,10

somnusiil,
11.

7.

.".>;,

u.

566,

803,6 somnus prope rivuiu

sonabit i7 1, sonant 472, souante 100,
1
!

sparges ir,;, ,, spargier i^o, 2

spargis 6 sparjit :!|K, 8 sp irsi 7 >1, 5 sparsisse 199, 8 sparsum S84, J. 079, Spartacum 306, i Spartacus 480, 3
spatiari
,,,;;.

B52, 1. 902. 2 1 10, 2. 408, 4 eras 5 7, c| sperat jl,.i. 1B9, 9 speratttm 8jR, 8 speravil 648, 5

speramus
spcrare
]

78'.',

srJeres 58, 9.

898,3

sperct 894, 1 spernal 876, 7

.;

5.

481,6
j.
jo'!,

sonantem

SBl,

1.

398, 7 sonari 190, 11 sonat 591, 3 sonatiirum 548,

sperne39,9. 116,1. 623, 685, 1. 710,10 sperucre 213, 1. 219,2.

spernitS, 8.
7>.!. 9.

1.

518,2.

686,6.
:I82, 9.

sonent 605., 1 sonitum l.5i,

1

sonitus 5, sono 203,3. 907,7 sonum 828, 7. S74, 9. 9. 861, 14. 896,7. 905,7
soiius (89,
i

sparforc i, !. t spatiis 76 B. 787, 6 spatin .>('.;. 11 spatio brevi 47, l spntinm 701, 14
,

761, 10
j.

spcs

;,

407, 10. 816, 11

65 8. 7.8,10.

800, 2.

spes,p.ttrfl.. 411, 5.

749,4.

Sopbocles 45, sopor.M, soporc 4-1, 12

sopori 632, 4

spe 612,3. 7.'.::, 6. 7".;, 6. 7.50, :;. isij', s spicea 199; l 817,9. 842,13. 888,5 spieula 64. 6. 352, 8 spccie B70, specie reeji decipiinnr 875, spinas 787,
l

spcciiiicnfi!'), 2. r.io. 7

spims 871, j spirabat 414,6

spit.it 400, 2.

spccimen

Soractc 38, . sorde 741), 8 sordont 776, 8

sordes 575, 14. 59S, i sordescere j'5,
sorilct

tiidentis dabit 864,

3.
857, l,

846, 1

spceies

,:.'

spiritu 489. 12 753, spiiituni 156, 2. 218,6. 389,

10,7
2.

5. 668, t 4. 756, 10. 87;;, 8 jpecios 11. 864,3. 865, spii itus 220, 9. 296, 5. A 5. 901,1 8. 168, 4. 548, 9 spiro :)7.>, :; speciosius 813, 9
',

395,

sordibus 491,

650,

2.-

691, spcciosum 799,

::

spissa-.ll, 5.

322.1.

891,

spectabanl

.>;

3
624, 6.

sordida 750, 8
sordidse 247, l sordidps 151,2. 28,3 sordifium 306, 5

spectacttla 109, 3. 819, 6

spectacqlp 440 12 spectacliH.m 452,

906,1 spksis 8 'J, splendoat 155,3. 874,5

spissae 373,7.
1

10.

5a.t,

sp|.'ndcntis8Q,
!>!c;i,|,!

sordidus lOo, 7. 189, 3 210, 12 2. 511,8. 513,11. 518, 2. spectanda g05, v. 7.53, l spcctaiH.uni ;>."">, 15 652, 10 soror95, 1. 30;!, 7. 613, 14, spect ihdus 1115, 12 spectant 75;;. 12 !i07, 5 spectante 75, 5 sorore SS6, S spectantia 731, 4 sororem 650, 15 _';:, spcrtantis 880, 9 sorores 101,7. 186,4. -> spectaotur B50, 2 spectare 626, 7. 777,6. 824, sororibus 321,6. 39.', 1 sororum 160, a 1 spectaret 819, 5 sors39,7. ifi% S, 787,8 sorte3l2,7. XU,^. 476,7. spectasse 720, 10 spcctat 158,6. 800, 5. 835,2 664,2. 702.3. 7M. 17 sorte suv-mna 867, 11 spec_tata 852 ;J5. 889, 8 speetwtor 817, i. 888, 15. SOrtem 150, 1. 585,1

215, 9.

'.'52,6. 74!>

splendida 393, 5. 651,2.85'; 12 ndide S97, 9

spleudidi splendidius 804, 10
11, 11

spiendor547
spleodoris 868, 13

sponda 14/), spondeos Bra, 4 spondere 910,

I

sponsae 368, *|>IM

,'

5. 881,

sponso 111,1

sponsorem 694,
spodsos 297, 5

so&ea dkta. i\>8.6

892, 7

1 17 41 5

75

1 5

5 5

17

91

28
spnnsum
.

INDEX
m
t.

t.

promissiim stomachosns 79

8,

?
4.

18,

sponsum,

/'.

e.

ad spondcii-

stomacluim 623, 714,4. 792,3

627, 3.

dum B60, 10 spoiiMis 2-ki. ti sponte sua 782, spretns 454,

stomachum, i.e. iiam2ti, 5 stomachus 686, 6 Btrabonem i34, 10

stcagula 649, 13 stramentis 649, 12 stratus 5, 9
stravi
'

suadere 482, 9 suaderet 522, suad s513, 16 suadct ?3o, 4

BUSX ,>2t, 11

suam

485,
;

2.

530,

suas 744,
suaseiit
mi:i\ .
1
I

spnrco
si|iu <as ;\7
:

10,

i>

suave cst 510, 8

551, 2

sg/jiHis 673,
stab::."t 608, 2 stabat 587'. 2.

...

69, B

stravil

117. 12.

656,
I,

Sliaves628, 4. 722,1
stiavio 140, 5
1.
:. l

589.4
4

Stabc
Stahil
6tab"il

.<>,

9. 647,
1

strcnna 351.3. ?? Strenuus741,9. 764,

8W5,
i

Btabit 066,
st.'bulis
,s:r;i,
s--;ui>i

.1,3
le in

210, 4

pe

uno 545, 6
5. 686,

stantem 1 >*, 2. 520, stantw !'j, l

stare 59 .. i stiis aib, 13 stas aniuu, 657, 6 8tatl85, 2 stai 507, 9
stal

765, suavior 60 suav ter592,4. 768,4 12 strepitn 291,5. 529,6. 850,2 suavius >81, >. ?2l, 7 strepiium 64, ?. 322,2. S5l, sub5, ;-, 1;. ',3,3, 74,1. 91, ;.:: ,9. i. 374,7, 1. 100, 3 788, 13 154,2. 178,2 strepitus 702, 5. 803,7. 8til, sub ;>ro circa36, 6. 98, 2 sub ,')' ii: "9?, 5. 519, 4. 377, 7. 87", str< punt 150, S. 409, 5 snb, i.e. p.oue 22?, 2 Strictis 788, 15 stridere sub adventum 134, 9 0, 9 siib arcta ,'ite 145,2
.

stri

.i!i

71

',

8,6
ua861,
11

st

10 517, 6 stittis 827, 3 struit 509, 2. ? 13, 2 studet 366, l. ?43, 9.

!->,
' ,

'

R20,

l.

sub cantu tibiae 21 !, 6 subdio 161,8. 24ti,l sub dium .'8. sub galii canmm 506, 9 sub ii. >i, 3 sub hoc 718. i
--

i'

statuas 644, 3. 685, 10 841,2. 909,8 statuetnr 114,3 st iid ia 812, 9 studlis sl *,.i> 65 3: 8. 3. 732,4. 739,5. .... 11. 81 1, ?. 839, 1.861, stal iis, om. 336, 2 10. 863, 6. 88?, 14 stat.u. 199, 5. 528,1. 636,7 stmiio 551,5. 622,7.618, 11. Status 355, 5. 805, 2 784, 4. 840, 3. 851 5 stellaol.lO. S54, stelia>?82, 1 studiorum 603, 1. 615, lt stadiosa 347, 9. 639, 13. 743, sti Jas583, 15. 752,3 steilis 231, 5. 30?, 10. 310, 2 studimn 300, 3. 412, 3. 744, stercore 471, sterilem :>30, 6 12. 909,5 stnlte 728, 7. 854,14. 896,5 stcnlis 877, 13 slll!ti 519, 8. sternet 315, stultior 707, stertebat 532, Stertiuii 782,4 stultis 537, 4 slultis, liUUS 5tit>, 10 Stertinins 642, 2. 667, 4 atertit 558, 7. 858, 2 stuititia 19, 10. 642, 12. 657, stes 654, 4. 690, 9. 904, 3 3. 658, 6. 668, 1. 728, 2 Stesiciiori 399, 1 6tultirjae 643, 10. 6*4, 9 stet 38, 1. 54, 3. 352, 2. stiiltitiam 412, 5. 811, 9. 866, 528, 12. 817, 2. 878, 4 13 stetere 69, 9 sttiltornm 736, 3. 798, stetit '264, 2. 296, 8. 642, 7. stultos 658,10 stultum 668, 5 679,3. 850,4 Sthenelus 65, 6. 401, 3 stultus532, 11. 513,7. 571, stjliabit 910, n. 1, 652,4,5. 692,8. 738,1. Btimulos 71'). 12 761, 10. 787,9 Btipare 6 19, 5 stupens 2()2, 4 stipata 835, l stupenl 157, 4 stipator 513, 5 stti|>el 340, 8. 517, 6. 571, ti. I. stipendium 490, stirpes 3.56, stupris384, 7 Stoir.' 652, 6. ui7, 8 Styp-ia 36, Stoiri 459, Stygiis :>9?, 5 sto: 524, :.. 526. 10 styl i.r. 1,1(1.3 stolni: 817, 10 stVbls i,17. 1
, '

siibhoc ti mpus 858, 9 sub judice lis esi 87.9, t

subiuga alienea l2ti, 3 snbluce 904,5 m b liiniina prima706, 7

Bub noctera 40, 3. 614, 5, 712, 3. 867, 10 sub pede 525, ll sttb regno 362, 4 sttb tenipus edendi 797, 11 sub terra 75 :, 4 sub verni ttniporis hoi-am
899, 8

'

snb umbra ?4, l. 122, subacta 151, 3. 16?, l

stthando 471,

subducta 807. 13
subductis 520, l subductiim 19, 2 subegil 828, subest ..;., 2. 733, 7. 788,11 subeunt 258, 7 subjecta 888, 14. 894,11 subjectat 710, 12
subjectioi 697, 11

subjectos 55, 9

subnnus 559, 2 subinde 691, 5. 769,6

subire 426, 2. 511, 4 subisti762, 11
siiLlt 593. 4.
80,;,

m
5.

subito 672, 5. 702, 4. 704, 705, 10 sitbi.ita- 151, 5 sublatain 535, 6

suhlaiis 690, 14. 714,
snl lato jure

5 noccndi 893, 2
5

is?34,S
stoii
'.'ii

tur 5 ", 6

Styx 128,5 sua 284, 9. 403,

651
,

sublatus
8.

t.8ti,

456, 7.

stomacho

69, 6. <s ; l, 4. 15. 6?U, 3. 680,

471, Suadelo. 755,

sublegit7l4,7 sublime 244,6 sublimes versns 913, 6

1 7 1

51

5 1 42 3

VOCABULORUM OMNIUM.
sublimi 7,5. 66,
i.

29
1.

Mimi 711,
-.
.

!
.

snperbiara 292,
i !,

361, 2

lub

;ui:i

781, r
.',13

i;

....

.:

supi rbis
-.

i,

SUbJiuii

sublustn 347,

n
i
I

siimiH' 875, 16

perb

!!.'.

BJO, 10 7'0, 13
I.

submi
snbrepere
101

sunina, luWant. 10. 875,12 suinma, adjei

'..

.2.

>i;.
.

i.

130,

i.

pi
1

,iii

209, 3.

228, 11.

subn.it (10,6. 847,6 tubscribi 612, < subscribi

.,

62

'

>

"
10,

,'21.

634,9
'"i- 111,3. 478,8. 488,
!. 571, 1 supi rcilio 240,3. 816,6 -5. 147, 7

summa

voce 5
i.
i

suuiiua- 393,

616,

'

subseq
SDbsi substri
i

summara
i.
: ,

46, 9, 647, 5. 906,

-)

.1

690,
i,

1'.'

mnii

ii

158,

superessenl 701, 17

surami
l

sul temin ubtil

!?

:>
.

summis
:,

17, 10 1x9, 2.

supen
333,4
.

ri

182,

subtilisjudex 711,7 subucula 733, 6 subvertel 774, 16 Subnrana- 448, 1-t suburbaDe 766 bhurbano <.._. 3 succedanl : succedi reti

summi
snmruo

i.i

..

>t 817, 7 393, -.. rii2>, 10 jecto 10, l ns6, 5. 27.9. 45, 1

352, 9. 9{)5, 8
i.
i,

superae 236, 4. 708,9. 87J,

summos

!
,

summol summoven

D .cessit
SUCCI
s
(

Mipeini superstes 155, 7. 20, 3. 500, 4 snperstjte 427, summovei 190,4. 15, summura 566, 2. 700,2. 831, superstites 452,9

summosses

.96,

">

8!

6 stnnnnis ab iino "29, 4

superstiti

290,3,7

superstitione 646,4

snccinctam 588, 9
:tus ?oi,
..it
:is
'.'0

suinmns ego
siunpia.M!).

? 8.

i.">.
;

.">

76,

13

supersuut supervacuas 791,

i

sno
i

8
:,

7,7
i

ri

sumptis B94, 3 sumptn 213,3

uiis 237,

supervacuum 902,8

succo 679,
SliCCl
S
. . ,

succum
sudando

i.i.
>i
. i

i
;,

succurrite

:;

sumptum 512,3. 681,2. 863, superveniet 747. 8 supervenit 868, 2 9 supinas 330,1 sumptuosa .'. supiuor706, 12 sumpl 680,9
sumus
6.
.><./.,

sucens34i

558, 14 6$ .. l sudavisse 785, 10

i.

12.

556,
I.

l.

592,

supinum

80,

2.

566, 13. 707,

758, 4
2.

sunt2.
1.

89,

60,8.
-I

sudavil 309,9

106.8.
l i

514.
2.

536,

13, 1.

sudor
'

63) 8.

Juo, 5.

-170, 7.

;.

,,

9 338, supinusstertit558,7 -npiu-ios 185,6 588, snppctit 780 r 4 snpplcx418, 2. 487,2. 563,
..

snnt qui 520, .i'.i, 6. 752,4. 868 8 sunt quibus 613, suffigal 537,9 sunt (jiiuium 677, 1 suffragia 821, II. 86 suntoSoO, sui5. 4. 58, 11. 78,3. 198,5. suo 807, 356, 11 SBOrnm 697, 5
.

1.

731,

5
'1,8

sudena 846,4
s;i"t.>
:

supplices 199, 5 cibus s'.'3, 5

su) ipliciis
:>.r7,

snis 183, 8.

865, 5.

335, 3.

:.">,

supplicio 336, 8 supplieiter 589, supponas 677,

430,3. 464,4. 479,4. 689, supeliex 719, 3 2. 811,7 super, cvm accus. 366, 6. 463, Sulci 550, 10 .>. 715,8 sulcis 240 5 super, i. e. plusquam 858, 8 Sulcius 550, .5 snper, cnm <ibl. 38. 5. .50, 2. snlc s 766, 10 76,5. 241, 3. 287, fc 370, sulfura 792,2 6. 456, 1. -198,1. 857,14 Sudtr, vide Svlla super, ahsolute, 450, 16 Sulpitiis 411,4 superhis 692,3. 910,
1

supponere 79, 3
suppositos 148,5 supposuit 529, 2 supra 2.6, 3. 321,4. 867,6.

cupra ilictis adde 709, 9 supra vires 811, 2

suprema supremo

59,

suprrn.a sorte 867, lt siipiemi 11. 3

36, 2. 493, 10.

sum. '("..;.

4S8. 3.

593, 2. superque

':

'.

3.
i

524, 2

74E,

3 619,9. 655,1. 709,3. 857, superante 53, supiemo Iine828, 10 g superaniis 405, 3 supreimim sumas 807, 3 superare 51. 8. 514, 10. 813, 220, 7. 513, 13 sume 287. l. 361, 2. 652, l. 8 660,3. 663,2. 778,7 superat, i, e. superfluit, 63t, sura 57 !, "

sumebat 911, 12 sumere 103, 3. 510,13.

5. 577, 11

2 572. superat,

i. e.

restat, 901, 10
i

suras surdior
:

smnei vires 815, 13 sumeret 270. 14

superlr.i 431,3. 149, superba- 112, 1. 730,7

urdiora

192, 2

surdo 819, 8
surjre297, ll,12. 813,4 turij-endum 580,

sumes 49, 2 umet812, 3. 66

supcrbas 45( superbi501,7. 851,2 saperbiae 401,2

surgentc 185,

8.

547,7

1 7 5 24

730
sirccrcf
6.16,

LXDLX
1 faj>!;e343, t tam;enda 18, tangi ns 686,
ta

sirgct 652, 8 streit 278, 8. 632, 5

sirfrnnt
ffirr'
?:>'.>,
1

tumenlibus 458, 10
414. 7

TABELL\616,
839,
t;i!>.-!l;is

irflSfflO, i.~

5.

711,1.

sirpite 665,

mpnoiut

tanpere 35, 6. 303, 1. 321,5. 527,6. (.17,7. 743,12

tangi 295. 6
tansrn

570, 2.
4.

868,6

Jniifiitiiudr.'.
"'
l

tabellia Jjis, 2. 697-, 2

irum

523,3
1, 2.

80r, 11

tabcnu512,
11

550,11. 788, tanquam ol3,

867, 11 tanta 524,

624, T.

urrepe
Uiriprs

5'.>a,

(;,"*>,;>.

us4?0.

6.

800,3 738, 3. 860,3

iisritat 190.

uscitabo 3i6, 6

tabernas 39, 1. 893, 2 tabesrat 51 1. 9 tabo447, 5. 450, i

tabiila"!, tabulse 621,8-. 710,7. 873,6 tabulatn :>?6, 1. 7_">, 6 tabnlas 516, f. 645, 2.687, t.
,

5. r,27, i

Tantali 228, 12

Tantalnm

228, 12
8.

Tanlalns 493,

511,11

useitei 512, 13

|uspecla74, 4. fI2, 12 luspertos 617, 1.'. 799, 14

tantani 175,1. 781, 6 tanti 467, 10. 899, 10 tanli quantum iiabcas

sis

aspecthn 50, 5 Hspendena ' 19, 12

ndis 570, 4 IdirpeirfUSe 'Jt,7

688,7. 899,9
tahulis 863, 12 taceas 863, 10 taoenda 76.,, {$

511,5
tantis 709. 7

tanto 634,5. 850,2. 834,4 tanto 518, 7. 6<i8, 13, bis. 631,
3. 705, 5. 846, } tanto plura 366, U tantos 639, 6 tautulo 511, 2 tantum 660,2. 689,13. 891, 3
'-',

luspendit 839, 5
fcuspensi 576, 1. 729,<> suspicari 166, t ilispice 7,'-..=i, 11

tacent

!.'),*,

tacentem 190,5
tacentes 807, > tacere 551, 10 taces .ViO, 4 tacet 542, 2 tacita 381,9. 360, 6. 7R8,

susphtcre 282,6 luspiret 016,

tantum 515,
3.

3.

.550, 4.

.588,

ustineant 39, 2 ustineas 13,11. 827,1 ustinet ,WJ, 4

nstnleral
?:,;, i
-l

tacitum 536, 4

9.

580, 5.

74C,

592,2.

608,6.

6.51, 1.

668, 6. 677, 1

iistulerit 862,

t.iciturna 182, 6. 355, 4 taciturnitas :i9~. ,:\ tacitnrnius 861, li

,-i.

tantuudem
11. 660,
7.

510. 9, 13.
.",.

540,

681,8
596,

tantummodo

"stuiit 129,6- 177,2.

538,6 taciturnus 119,

325, 4 tacitus 363, 9.

816,

592,11. 6J89, tardavit 222, 6 1. 765.3. 807,9. Bi,u,5 tardior 895, :i tacta 188, 14 tardiora 493, 4 imm 867, 11 tuctu 246, 7 tajdis 557,3. 695,4 iybarim .'54, 2 tacpit tardius 653, 3. 618,7 18. ydera, vidt sidera tir-dimn 61, R tardo 536, yllaba 894, 11 Tapnari l !8, 5 tardum7!l, 10 t.ilc +10, l. 829, 3 lyllae 524, tardus 837, 12 ylva 89, 5. 312, .1. 318, 2. talenta 658, 11. 710,7. 755, Tarenti 111,5 9. 3 773, 7 702, Tarentino 850, S vliiiE, di<xr,s.9, |. 472,3 talentnm 893,11 Tarentum 273, 7. 578, 2. 675. 3. S>, l. 61,3. 111, tali 604, 2 2. 765. 11. 796,11 3. 356, 9. 692, 3. 73'.', 14. t.ihhus 1157, 11 Tarpa 605, 1 t.ili-., 877,8 a talus, 22, 6. 535, 4 Tarqtrmi j, 6 ylvam 264,7. 634,4 lalc.iin 325, Tarqiiinius 571,2 lylvanc 43-j, 12 talo recto stes 817, Tavtara 108. 3 Ivlvani 355. 3 tJlos ,v.o, :. :> 16, ii'. ,"_>, io. Tartaro ... lylvanuhi 843, 2 tami 167,3. 349, 4. 371,3 653,5. 705,3. 856, ylvarum 495, 1. 736.3 tam 91, 2. 5 taurirormis 417,5 5' ylvas 295,. "'" i- S59, 3 6. 689, 10, Irfs. 85.-, tanris 205, 6. 303,2. 439,1 ylvestrem 888, L2 tauroSl?, i> 13, tani qnam ylvestres 907/3 80, 5, 6. 533, 2. '1'auro. prnpr. 748, 4 vlvestiia 629, 5 761, -8 tauntm 471, 7 ylvis 87, 1. 433,4. 448,11. tam hene 610, taurns 350, 12. 540, 6. 617, 14 167 9. 643,4. 701,5. 711, tamcn lli, 6. 32,3. 51,1. 65, 6. 875,8. 894,4 1. tc 13,7. 14,2. i5,l, etalibi 16,6. _ !,,t nlihi ymphonia 905, Tuiiaim 2:;i. i. 42 frcqtu ntisfimc Ttnaim. n "ii, n riri 511, 3 yneenim, iide sinccrum. (ciiisnm 535, 10. 603,5. 712, yra U9, 7 Tanais 355, 7. 7 19 '. i. yi 573, 10 tarrdem 93,5. 186,6. teipso (, v.iu 175,3 t>-. t. diicc :. 814, 4 568; "vro 697, 8 i,4,i3.-i >:,& i. teque ,-t tc "i i, i;> yrtesfiO, 1. 171,1. 236,8. tansas Teanum
utoi'541,9.
1

usurri 40, 3 dsuitos 720, 9

uiitus 439, 5, 611,6 tarda 19,4. 594,4. 726,9

512.1,5.

6,

>

.'.

'.>,

'

.",

.,

>

Tecmessa?

i<" .

8? 1

56 9
1

838

VOCABULORUM OMNIUM.
tccta 515, 7.
.

[31
.i.

5.11,5.
ii

1.

171,
.'

tocti 189,

9. 574,5. 613,5. Cll. 896,1. te.inporapnpnlaFerturviiixisse corona 32,4 914, 1 teiieto tempora dura 869, t ;07, 3
1.

teclo.ijl, II. 559,3. <;.W, 69, 2. ;;i. .. tectum, mibst. 183,6. 569,

tempora
5.

108, lln, 7.

...

370,

114, 1.

898, 540, H.
l.

1.

549,9.
3. 864,

.>:.;..'.

597,8.
195,
1.

.\>.\

tenl I. tenl '"> tentanti

1

1.

2.
l)

24j

485, 6. 10

489, 12

$06)
, .

8
.;
,

366,8. ?:>,

i..

tciitan(iir7.>l. 159, 5.

.1, tentare ,,:, 13 4. 568,5. 598,2. 615,2. tentois !?, 1 tecum 116,4. 128,2. 175,4. 642,3. 671,5. 762,9. 711, tentasse to7, t tentat 547, 6. 285, 8. 886 290, 15, bk. 127,4. 110,(5. 5. 869, 12 tenlata 989, 1 tempore alieno 551,4 460,3. 995,9. 712,6 teniatio tedas 360, tempore festo 842, 15 689, 15 tcinporc quo 688, 3 teiUalllin 512, 10 tegam latus i tcinporibus 408, 11. 11... 5. teniavit ?,,.). 845,3. B9 tejjat 520, i. 890,9 tcgcntis 586, 6 tentrnl 815, 8 859, 8 tcmporis 855j 9. 888, <> ''9", tententnr 652, 9 te^es8l2, ti Tcia fide 73, 6 8 tentigine 528, B tcmponini 360, tentiu .>> >. ' Teium 476, 2 tela, btbbi 100, 9, 488,5 tempus 139,3, 174,1. 280, tentns665, 10

toctuin. particip. 27, 6 tectos 617,8

tempore

515,

'

<

>:

.'

Telaniono

Telegom 353, TelemaemiS r63,

I

'. 531, 1. 378) 8. i:\ 513, 13. 670, 1. 697, 11. 739, 8. 885,8 rempus esl abire 871, .5 6 Telephe 382, 9. 881,3 ten'680, 10 T< lephi 57, tcnacem propositi virum Telephum 407) 5 249. 4 Telephns 488, 8. 880,7 tenaci 433. 2 tellurc 33. l. 152, 3. 480, 1C. tendanl 705, 7 478, 9. 680, 4. 698, 7 tendebat 7<>2, tellurem 843, 2 tendens 573, telluris 195, 3. 686)6 tendeutes 563, 8 tellus 90, 3. 188, l. 139, t. tendere 7, 3. 11 1, 4. 613, 2. 7 1'-'. 7 208.3. 828)7. 420, 474, tendimiu) 565, 7 2. 484,9. 498,18. 638,4 telo 499, 4 tendis 115, l. 228,7. 297,4. tcliim 617, 5 597,8 tcmere .',<>, 8. 105, 8. 53fi, ten.lit 190,7. 968, 10. 433,

163, telas 300, 2

7.

tcnuabitiir HT7, tennare 257, <; tenuatum 639, tenuem 218, 6 tenuere 499, 9

'.'.

t.-mirs _;, 3. c?l,7. 789.3 temii, 71,11. l5) 5. 51,5, 0. 285, 1. 671,7. 675,4. 702, 10. Ii.il, 12 tenui n- B86, tenuis 630, 7. 762,7. 876,8. 891, 1 tenuisse 314, tenuil 106, 'i
l

tenus 308,
tepeaiit

8.

757,4
11

7?'.',

tepebnnt 22, 8
trprs.it 650, 12 tepel 547, 8 tepidas 172, 7 tepido 639, 1 tcpnluin 5.;?, 8
tepiilns 826, tci 59, 1. 11
I

11.

635,3,
I

075,8. 841,2.

11. ?<>?,4. ??.>, 5.

8*0,4

8>7, 3. 887,

temeti 867,
teinnit
61 6,

temnens 515, 2
6
:;.

ten.!imt70.i, 7. 859, 15 tene 78, 2. 396, 6 teneam 733, l

87, 2.
1

Tcmpc
01

29,

511,

teneas 669, teneant 880,

temporant

85, 5. 409,

tcmjicrantc 186, 4 remperbre 494, 11 teniperas :;; i. temperat 35, 5. 50,18. 565, tenent 32, 1. :>.. 5. 5,8. 881, 5/6; 869, 1 tenente 305, 7. 988, 9 teinperatam 159, 3. 864,-10. tcnentiir799, 6 lcmperato 185, 2 teuco 3(1.!, 10 temperet 217, 7. 350, 2. 689, tcneor dono 761, 8 teneor, vide leutor t. 781,8 tcmperiem 796, 8 tener317,3. 371, 4 tcmpcstas 315) 3. .568, 3. 756, tenera 741, teneraiC, 1. 85, 4. 386, 1. 794, 5 tempestas liorrida 475, 649) 10 teinpcsiatihus 4Ci>, 14 teneram 679, 8 teinpestatibus urliis 861, 13 tcnercinC71, 6 tempestatis 664, teneret 794, t tempestiva 93, 6. 382, 6 teneri7S2, 4. 821,11
1

3. 905, 7 teneatis h?3, ,i tenchal 701, 1.3 tonehit 39, i tcnebo 298, 6. 592, 11. 805, teiiobiis 379, 1. 393, 9

'.

>.

6. 222,7. 256, 318,4. 321,

I

6, ;.

t6, 1.805, \57. 1.

18. ;i. 471,5. 498.6. 60.5, 6. 757,9 terquc ter ct qnaier 119,
!

terquaterque ?on,7
terci

ntum

649, 11
I

Terenti 519, Tcrcnliiis 884,3

tererct 838, 8 teres atque rotnnuus 710, tereres <>. S. lijC, l
1.

teretis 169,

tergeminis 4, tergerc 624;

i

16,

9.

i.

;,?

fcrtro

];.-. t,.i
i

?ii. ii

tenl

tempcslivius363,4

teneris 964, 10. 894, 6

179,8

tempcstivnm 866, 5 templa 10, 6. '.13,4. 634.4. 858,4

templis 296,
5.

tenerb 278,'2.
'.'74,

8.

tem .!!- ::", tenerum 25.

tehes 343,

i-\

7.

termes H8, ; mii 594,16 555,... 841,8 \I

813, 13

'.
i

ilil
.

;,

8
:,

tempora,

i.

caput 341,

9.

tem

58, 8.
1.

.9(1. 393,

399,

864,6. 355, 10. 407, ?. 469,9.602,

10

tema

nnilia o80, 3

64 5 73 6 1 3 3 1

75 '

31" 1 3 1 1 17 5 1 9

732
trmns
S21, 8
'.'.

LNDEX
trvt.im 805. 9
255, 2.
10,
>.

terraQI, 391,7.

865,

?.

-1,6.

561,

textis -i tej tore

.'.

lii
>,

82
.

6
terrn,
ablnt. 4<?9, 5.
5.
c>.

tha

amo

64, 5
i

501, 509, 18 terra mariqtu 798, 2 terra: 21, 5. 106; l. 20i 24 1, 4. 752, 5 terra- gravis saliafc 788, 13

464 1. 777,6. 877,

Thalia
Thaliai

imm
theatra 849, 9
.

Tiheris 161, 5. 778, 3 tibi 16,3. 46,1. 55,4. 58,4. 73 - 84,2, 5. 459,6. 471, 12. ,6. 551,4. 687,3, &c. tibia y>. _;.?, 7. 890, 11 tibi<r 284,6. 321,8. 364,7
.

theatns

w
'.

,7.

605,

theatro 84,1.
1.

835;

1-

865,5

tihias 7, 1 tibic m 891, 13. 909,11 ii '. ina 7"8, 12 tibicinibi 5 839, 4

terram
457, 910,

21; 2.
7.
i:>

..
.

..

18,

Th(

b
'

tibnsijl.
.

1.

.. .i>.

508,

,12.
I,

". 2.

907,6

743, 9

terram vertit aratro 50 B terrarum 1, i. 151, 3. i;.\ 742, 1. 851, 6

Ttieban
3.

T
i

bi

2
1.

Tibur, 'i./iTylmr, &c. Tiburni 1.1' Tiburtia 679, Tigelli 517, 1. 550,12. 611,
882,

Thebis 690,

850, 12.

terra* 18,6. 50, 11. 216,4. 305, 8, 441,2. 695,1.

Tigel
ti>

.612,4 it.s 550,4

111.

Theonino

5
terreat 100, 5. 617, 12 terrent 710, 2. 751, 3 terremim 408, terrere 707,3
terrestria 700, 6 terret 43, 5. 150, 5. 407, 9. 586, 5. 799, 2. 847, 8 terris8, 1. 15,2. 12,5. 155, 230,; 370,1. 539,2. 557, 6. 590, 7. 829, 7. 849, 2. 866, 17 tcrrorem 265, 1 terrores 870, 2 terroribus 850, 11 terruitS, 4. 9, 1. 344,6 tertia 755, l tertio 418, 4

ilonte 815, 10 thesauns 3S2, 6 tliesauro 693, 2 .11

861, 1 251,5. 295,9; 319,1?. 5. 907, 5

Tlicspis 8)5,5. 896,9 Tliessala 29, 3. 448,1. ln Thessalis 104, 8

tignbus 874, 3
870,
tijris, anitual, 93,

Tigrisj jhtv; 419, 2

Timagems 820,3
timeanl
183, 7

Thessalo l, Thessalos 14,2

i

Thetiile 471. i Thetidis 36, 6

timebo "'4, 6 timenda 454,

timendorum

250,

Thetidos 38;

2 tluma, vide tliyma 5 Thraca 742, Thracam 797, 2

,

timeiidds 325,

bmendum

Thrace 21 1, 5 ThraceuiMO, 10
Thracia? 409.
2

terthim371, 8
tertius 467, tcsqua 788, 6 tesquore 820, tcsta 83, 2. 306, 2.

Thracio 98, 2 Thracis 231,

Thracum
325,
3.

102,2. 445,4

719,1
testa recensservabit

odorem

741,9
testa? 674, 4

testamenta 684, 7. 760, testamento 690, 2 testamentnm 687,3

testatur 155, testatus 108, tcste 799, testcs 522,
testis 265, 1.

Thrasius 653, 10 Tl rax697, '.. 812,6 Threicia 157, 4 Thrcicio 95, 8. 172. 4 Thressa, ride Cressa thmini, tide thynni tlmra 81, 4. 364, 6. 371,
568, 6

134, 3 timent 915, 1 timentes 5C6, 3. 890, timenti 760, 2 t>'l!''!lt:s 547, 1. 64 i, 10 tinies 298, 1. 355, 6. 718. 2 timet.'i5,6. 199, 11. 338,5. 103, 14. 428, 6. 501, 6. 518, 4. 615, 7. 755, 2. 840, 8. 888, timide 888,
timiilis

794,7

timido 216, 12. 853, 11 timidos 204,

timidum 509,
2.

9.

866,16

tinui)iis61,5. 519,2. 103,16 timidus procella; 875, 6

llmrc 116, 2. 135, Thurini 290, 5

thliris 285,

4.

330, 3

2
5.

tluis78&, 10. 8

timor 216,1. 243,5. 550,7 timorc 667, 5 timores 140,6. 747, 6 timm770, 8. 821,4
tinmit 17, 7.
12. 806, 6

379, 9.

589, 8.

590,8
testndiue 476,
t

Thusco, vide Tusco Thvadas 250 8 Thyas 308, 2

Thyestze 880,2 Thyesti as 451, 6 69, 7

270, 13.

57,

tincarum
tin

6-i#,

14

as825,

t('st'!i!o

dinis 374,'6. 907, 7 12i, .t. 294,5

Thvesten

teter 296,
teti

thyma
510,
thviini

72, 2. 569, 3. 744,

6;
...

nima

5
,

tctifre.e i,, tetigisse 520,3.

880,9. 915.
348, 1

4
tetit-it 23-1, 3.

Thyna 2: 1. Thyoneus 74, Thyrso 2.50, 7

Tifii
1.

3)2, 1. tetra 521, 3. 549, 1!

6.

propr. riii,

653,7

Tetrarchas 551, 5 Teucer 32 2. 65,

Tihcn,//r. 666,7 Tiberhn 10,3. 55,6. 114,7.

400, 9

tiucta 701, 16 218, [ tinctas 868, 7 tinctus 293, 3 tingere 112, tinget 209,3. 331,6 Tiresia 682, Tiridatem 100, 5 tiroiiiii.i 519,
tlllri.i.

Tisiphonem
Titanas 262,

589,

Teucro

32, 8, bis. 587,

593,1. 614,4 Tiberinis 301,

T1I1. rino tlmniiie 776,

Tithonum
4
titillct

217, 10

Tcncrnm

656,

Tithonua 108,
655, 13

texere 259, 4

Tibcrinus625,4

34 2

4 3 7 6

VOCABULORFM OMNIUM.
Titius 748,5 titubes 7; 16,
titulis 571,
(.
.'

73?.

torqnet 841, 9. 861,1 torquibus .76, 2

18,7
657, 5

tratju-dos 865, 4 traEal 6*3,9. 7mi, t 1,6. 436,9

tralienti

titulos

ii.').

".

torrere 363,
.,

Tityua
Tityi Titj
i

(i.

,..
I

290,4. 16,6
,'
.

trahentia 7
trahei
' '

i,

3
i, l

'

Tityos
.'.;,/-. toga-n-j. 2. 538,1. 73S, 7. Bll.lO. k,:i, tOgSE
i
.
I

tra

69,8
;"'.

t.

523, 8.
,

57''

tortum fonem 775,

tUltll.S
.

691,
1

'

,,

togam
togatn 58
;.

torvo 109 torvus 271, 6

81

'.
j

".

'

14,-8.

w
:.
i

II,

togatae 525, (i togatas, i. ,-. th')tilas, 89, 6 tolci iile9 >>, 10 tolerare 167, t. 684,3
.

443,3.

655, 9.

tramite
uilla

709, ,. S6, .. tot et tanta 827, l

t.

618,

5
593,1.

tranquillet 817, i

ta 80,

7.

553, 2.

017, 8.

transS6,4.
7 57. 1.

383,10.

tollam
i

tollant 906, l toll BOl, l?

tollat I... >i tolle {67,9.

717.4 totam 146, 3

totas715, 9

709,1.

7t51,6.

totidem 87, 2. 371,3. 608, 7. 615,11. 667,6. 755, 3.

862, 10 toties 498, 6. 655, 7.

777, 12 niarc 779, 2 transeiirrere 638, transter 116, transfuga Sl 9

tiiins
l
,

780,
tolle

memor dictum
.

904, 10

709,

1.

transiliat 76. transiliunl 18,7

tollenda 60

724,6
toto 182,6. 838, 8

toMens

78,

637,5.

733, 10.

tollent caehinDuni 881, 12 tollere 1?, 6. 1S0, g. 311, 5. 3 .. 10. 510, 8. .537. 7. 545,7. 585,3. 6 7,6. 913,
;l

transire 7.58, transit mare 903.4 translatos 479, i

totum374,
1

tollcre honoribus

I,

10. 532, 5. 697, 702, 6. 759, 5. 336, 10. 875, 12 totura per orbem 3.54, 12, 1. 6i ,i!,9. 710, 4
1.

transmutat357,9
transnanto 614, 4 transverso 91 i
.

'

'

7.

527,8

traxerim 175,4
traxil
191,

719,9. 756,5 tolles ex oeulis 88 tollet 018, 1. 864, 10 Tollcti.s7.i2, 10

2.

tolleret705,

toxicum

L3

tolli 164, 5 tollis ad astra706,

trabales clavos 132, 6 trabe 1,8. 364, t trabes 224, trabibus 2-18, 6
;'

Trcbati613, t. 680,* Treboni 554, 2

treccnis 205,
:i
I

trecenUc 266,2
2.

trai

tvilht 818, '.'. 810, i tollit vocem 880, 4

tractare 112.

1.

804,

w\

3
484,
5.

ti entis 867, 5 trecentos 557,9. 537.4 tremenda 3';?, 3

tollite 87, 2.

102, 2.

808,7
tollo i tollor 260, 1
i

tractari 6S2, 9. 663,10 tractas 118,4 tractata 85-J, 10. 886,3 traetavil L9 I, 5. 138,5.

tremen 7 tremendis 416, trcmcndo 69, 1

I . .

..

tonantem 266,
ronantes 128, 2
tonaiiti> 43

6
tractent 850, 8 tractetSl.l, 10 tractus, subst. 369,

tondet 432, (i tonsa381, 7. 809.7

tonsa- 308, (
; tonso tonsorc 640, 4. 733, tonsorcs 733, tonsor 899. 7 tonsoi ibus 582, tonsoris764, 5 toral 750, 8
...
.

1.

680, treracntes 347, .1. 465, tri lenti 327,7. 145, tremis 708. 2 tremil 93, 2 trenicr 797, 12 793,

f.

: .

tradam

tremulo
596, 2. 770,

II

.'.

:?

trade 689, 9 tradere 573, 12.

tcepidant 406, 5 trepidare L60, >. 702. 7 trepidat 230, 4. 356, 2. 77 S,

tradel tradi 350, 5 Iradidit 1< I,.'.

6
trepidavit 1661 5 trcpidcs 191, 4 346, 8 trcpt lis in rebus 23,1
:

tradim Iradit88

''''

2'.'"

tovali.i 681, turiiLL-iiiiim

[54,5

327, 1. 740, 11 tornatoa 911, LO torues 711, 1 toi pet aiiuio ct corpore 753.

traducere B16,9
.

'.
,

I.

860,4
574; 4
.

13,

tc

>,
i

10 3
'.

i,2.
,

...
-

tragici tragicis

tribuit
64,
.,

'

Torquate Torquato

39"., 7. 47.!,

743,

toiqucbere 739, d torquebitur86t, 11 torquere 911 .4 torquerier 719, 15

879, 12 tragico 892, 3. 893, ' tragii um 846, tragicus 880, 6 lia 893, ! tragoediae 148, 6 iij-u; rjil 8 19 ;
t

tribuual 800, 4 tribun 1,6. 574,9

i

<i

bt

n
tri
!

tribns

120,7.

554, ft.

579,?. 634,1. 704.3. 794, '.: 8S .

2 7 13 1 5 4 72 1 7 5 31 8

9 5

731
tribus 822,

INDEX
S
4
treccnis
i>19,
ri<>V

tributim
tncenis,

truditiir 226, ttulla 651,5

tunicato 765,

6
494,3. 524,13.

truncis 231, 2. 263,7

tnuicis 519, 9. 812, S tuo97, 7. 416. 1. 426,2.440,

-

t\ icesima 598, trirns 901. 10 triformi 10"., 2

trmniis .V., 8. 685,5 trutinu536, 16. 831,4

tu 12,4. 31,5. 39,9, et alibi
tUepistrime

491,6.

656,9
585, 4 tUO8402,7. 417, 13. 650,5 turba4, '.'. -21(1, 8. 537, 7. 452,5. 513,.. 51?,.,. 609, 6. 610,4. 659,2. 690, 11. 685,4. 7ifi,2 turbir.Mi, 10 turbain 45, 1. 522, 2. 556,
2.

tiiuriiin

triforniis 3_'K,

trilibrem 626, 1 tnlinsui 834, 2. 296, 6 tiima ." S, 5 trimelris 894, 12. 895,
tr;Tnis
t>o-J,

tripr-s 531, 6 triplex lo, 7. 660,

tripodas 394,3

Tnquetra

698, 6 triremi 2-13,7 tri> enns ?S3, 4 triste 199, 6. 590, 5.

tiique 294, 5. 370, 18 tu cum sis qnod ego 706, 14 tua 183, 10. 829, l. 3*0, 15. 411.7. 4.4, J. 429,3. i76, 7. 510, 2, 10. 5153, l, 1. 559, l tns i,,.,:;. 66, 2. 167,5. 251. 4. 303,7. aW,6. 363, 11. 38.3,5. 401,2. -107,6. 428,

910,4

tnrbaret 447, 8 turbalani 511, 3

10
594,
1.

tiiam rein 901, 11 tuas 27, 4. 63, 5. 101, 7. 415,

tnrbidum 230,5 tmbidysSoO, 4

tttrhine 547, 2

9U, 7
tristcin 642, 5. 653, 7. 788. 9.

7
tnbae 5, 10. 890, tuhas 574, 5 tubei ibus 536, 17

816,

tristes 17, 4.

32, 5.

6. 4.

turbinem 438, 2 Turbonis i><;, ijj turdis 433, 12. 651,3 tuido7">.
:

309.3. 336,. 538, 2. 669, 3. 588,1. 816, 1 tristi 206,1. v56,3. 001,3. 615,5. 6.4 tristia 70, 6. 1 " V'62, e
-

tuentnr 73. i tlK-re 497, 8

tueri
>.',4,

tnrdos565, 8
t.irdns
i

,,

tiu3'.',2.

'

turgentis 70?, 8 815,7 turget 875, 339,5. 374,10 tnis219, 3. 282,6. 293.5. tnrgjda 190, 11. 302,4
6.

878, 8. 831, 4 tristis 465, 10. 494, 4. 12. 882, 10 tristitiam 31, 6. 100,
trita 73:5, 7
trita? 882, 1

SS3,5. 355,4. 388,8. 466,

798,
:>.

tur^idi 109,

((89,0

turgidnm
2
t',

tulerts 330, 1. 397,

18, 2 -iilus601,6

tnlerunt 853, 8 tuli 681, 4

tulissrt 653.

Tiuimis 715, ,5 Turiusol?, 11

turmae 164,3. 499,9. 848,5

tulisti 813, 12 tntuin 538, 6 tulit 54, 1. 280,9. tnverit 510, 2 177, 4. Trivici 566, 7 561, 6. (90, 8. 761, 11. 847, triviis 597, 4. 800,12. 808,4. 3. 859,5. 891, 15. 903,2.

turinam 262, 5
turntas 217, 2. 262,7. turpant 113, 10

417,3

894,5
trium 161,
trinmpliales 458, 12

09,9
Tulli 570, 8. 572, 4. 578, 4

turparunt .>:;, > turpat i",<it 564, 6 turpe 176,. 318.7.

9.
8.

462,5.

Tullo286,6
Tullus 392, lt
1

539, 5. 735, 3. 750, 8. 837,

triumphatis 2)4, 4 triumplic 370, 13, 14. 463,

910,2
799,
816.
'.'

tiiin

3
triumoiio 55, 8. 142,6. 150, 1. 164,1. 240,2 triumplios 13, 9. 130, 4 trinmpliua 381, " triumviralibua 412, Troas 338, trochi 905, 10 trocho 333. 6 Troia 6.55, 4 Trojaj36, 6. 44,2. 256.1,2. 386, 5. 684, 1. 737, 3. 85,

211, 1, 5. 370,9. 526,8. 557, 8. .566, 12. 668, 1. 688,

turpcm 121,5. 728,3.

turpcs 257. 6

7 tiunent 528, 6
tuinentibiis

453,9

tumes

?-27,

turpi 126, 1. 52?, '2. 5SS, il 576, II. 708, 4. 710, 9. 895, 10

tunn-t 57, 4 tumidas 373, 4

tumi.li 758, 6 tamidis 690, 1.5 tumiilis velis 870, tumido 880, 5 tumidum 657, 6 tnmidns .'.>4,9. 582, 6 tuinultu 69, 2. 346j8. 380, 7. 657, 1 tumullum 305. 6. 631, < tuinultuosum 242, tumultus215,5. 358,6. 4)4, 3. 636, 3. 820,8 tun' 650, 4 tnnc57, 5. 358, 5. 489, 194, 5. 573, 11. 881, tmiilet 910, 15 tunilit 492, 3 tnne 709, >>
;

turpia 525, 9. 534, 5 turpior 181, 4

turpis 268, 1. .'349,9. 445.9. 458, 5. 618. 15. 707. 14. 758, 2. 891, 11 turpissime 598, 8 turpiter 744, 6. 873, 5. 898,

2 Trojain 424,
Trrijana

2. 500,

tnrpium
:
i

W8,
885,

turres 22,

Trojani 735,

139, 8 2. 139, 7.

3;

Trojanum boHum

turribus 191, l
tuilis 5 >9 1 Tusci 626, 1. 659,2 Tnscis 5i! i, 4

Trotca 253, Troico 27, Troilon 186, 4 trophxa 186, trnces 444, 4. 823,2
truci 16. 8. 431, trucidas 7S2,

Tuscb

284,

t
1

Tuscoli

1.9,

Tuscum

tiucidet889,3 trmnlcntior 535, Uudit 433, 9. 750,3

mar<' 850, 1 tussiet 691, tnssis 594, 4

tnnica27.

6.

5C9.9

tnta248,
tutae 6

S.

508,11. 795.5

tuniia' 7J3. 7

3 15

VOCABU LORUM OMNIUM.

tutela 822, 4. 390, 3. 413, 10. 751, 1 658, tutet 725,7 tutcris8t5, 9- 8?7, 2 tutftur 316, 6 tulior 522, 6

vadcre 588, 9
vadet 8t>. vadibus507,
\ l
!

varits 59ft 6.

650,8
878,2
7-8, 1.

variare
\

87*5, ?

ariaa 773, ?.
K,

idis

i"

va

57, 5
8.

varBs vario

11.
i,
.">

643,7

B6I

vafer 282
67
7. 9.

542,3.

641,1. Varui

.'.->,

l.

077,3
10

ttitis

uu, 5 tuto 259, 8. 628; J

72, 1.
2.

vafri

ntt,.r 132, 12

tutum

158, 3.

309, 7.

358, 6

tntus tu;>, 617, 4. 855, 14

334, 3. 615, U 628, 2. 708, 10.

884, 7 3 vaga 128, 4. 946, 7. 566,1. 09, 5. 88.', 10 588, ?. vagae 10, 2 vagantem 306, 1 vagatiti 422,
6. j,
1
I

varios 680 variuni il

Variuhi
varius 168,

Vaniis ,',(,|, 1. 605,7.

719,11,

.-.

ggft 611,3.
j

3.

715,

ti

8.54, '1
,<>,,,

ragas534,2, S?5,'5 vagentnr 782, ttiius uimium 875, 6 tuum.364, 10. 373,3. 385,8. vager895, 13 i.r, l. 453, 12. 525, 5. vagina 617, 3 vagis 355, + 551,8. 659,6 tuiis.iut, 6510, 3. vairn SOS, 3. 908,1 421, 6. 552, 9. 5?5,o. 761, 1. 867, vagor B9, 7. 580, 4 vanos 680, 4 t vagns 10,8. 250,8. 91,2 Tyberi, riil,- Tibcri, &r. i,91, 13 88, 3, Tvbur 171,5. 260,'?. 353,6. Vala791. 1 373,6. 763, 11. 769, 3 vaMm.s??i>,6. 901,3 Tybnre 769, X 356, .1 vale 691. 15. 759,-.'. 736,2 Tybuiis;!.', 2. 75, 2. 369, 5 valeant 876, 2 Tyburte57;i, 5 valeas 702, 9. 813, 7 Tvbuftia 679, 5 valeas b.-ne 630, 8 Tvdeitlen.;. 9 valeat 512, 3. 710, 5. ?|0. 1. Tydeides65, 10 769,4. 8*7,6 tympana 78, valeat non lcvms ?o:>, 9 tympano .108, 2
l

VaiTmtc
variiin S
>.

15,

vas535, 12. vasa 70

I

710,9

vastata 380, ? vaulo H7, VO vate n>2, 3. 48,;, tt, 633,?, valrui .. valrs iik,2. '.'3.'., 3. 321,4.
761, I vati .i.i. 15
l

vatfbus7,

1.

851,4.

86-2,7.

908,3
V atitani 84, 5 \atis)7.t, ?. 391,4.
854,

811,1.
8T0, 3.

3
863,4.

vatum 371,4. 397,7.

861,8.

875,2

Tyndari

72, 6 TyiHlaritl.c 398,

valent
'-'

'iSndaritlariim 513, 15 Typliaius 63, 5 tyrauni 131, 8, 246,3.

4 valentem 760,
250,

749,13
tyraim.is .02, 2

uberSM, 8 507, nbera 134, 11. 453,8. 435, 6 dbere 377, 2 I. 797, 10 uberes valentiiiin 341, 4. 487, 4 231, 1. 421,2 ubi90, 5. 171,1. 172,4,7. valeo'595,4 valfie 468, 470, 6. 481, 9. ....'. Valeri 571. l
41>, 4.

451, 7.

tytahnus 221,' 5. 315, Tvria' 358, 3 Tyrias 681, l

Tyriis 171,'2

Tyrios 753,

tvronum, vhle trronum Tyrrhena 393, 1. 868,0 Tyrrlienum 47, 4. JJ3,

420, 7

2.

Tyrrlienns 293, Tyrtajus 908,

VACAS 8G2, 8
vacat 317, 9 vacca- 218, 2. 371, 3 vacua 76 1, 5
vaetiani 24,
2.

418, 3. 862, 7

vaenas 798, 3. 861, 9 vacui 27, 12. 1*2, 1 vacnis 678; 4 Vacunie 775, 5

vacuo 635, 6. 865, 5 vaeutim 19, 6. 78, 4. 341,

421, 5. 616, 9. 639,
2.

2.

4.

687,

7(^,11
5".">,

vatla 18, 7

vadato

vade 736, 2

13 1

8 5 6 3

2 7 163

9 8 41 7 57

5 1

736
Vcianius7;i.
1

IjSDEX
venale 215,
S.

525,
l

Veientanum

651i

4
I.

venalem 304, 2
89,3.
357. 464,
427, 750,

Veientis 867, 8 vcl '.9, ,*. 49,

venates 510, 4. 857, venari 338, 5. 812, ui

130, 2,3. 192, T.liis. 1,3. 5,2. 438,7. 9. 659, 6, />is

vel,
1
i.

venas5

i.

3.

79.;, 7

e.etiam 298,

9.

7,9. 572,2.
vel,
t. e.

716,5.

ealtem, 181, 3 vel qnia 781, 2, vela 190,11. 619,1

veladare 127, 4. Velabro 659, 3

velat 81 15) 4 velata !S3, 3

421,1

527, veniunt 4,;'>, 5 venoi'82!, 14 vendas667, R. 777, 12 ventei 158, '9. 191.6. 510, venrientem 765, 6. 85 9 \ciiti .>., i. 376, :> .'i- 2 vendeii 801,5. venti secuiidi 8S9, 8 venderet 666, l vcniis 2.:, 7. 61,6. 100, 3. vendibifis 807, 355, 4. 189, 5. 292, 2. vendit 71.',-). 836, 10 .' 1. 4. 468, 15. 481, 7. veneal 6 !4, > 190,5 venelii -ar 450, 7 vcnto 98, 3. 190, 10. 324, vencfiri 492,0 ventorum 16, l
.
i,

venaticus741, 4 venatoi-6, 1. 140,10.

vcnis, verb. 597, venisse 584, venisset 765,9 venit, prat. 506,7. 777,1 venit, nrecier. 598, 7. 63C r 5. "(18,4 6 12,
I .

velatum

5^'4,

venemur 758,
veucnal99,3.

2 419,
1.

velet 890, 11

Velne791, velim 313, 2.

768,8.

563,6. 61?,.". 831,9. 875. 14

2

veli!,nis90.;, 6

7. 594,3 venenal 789, 9 venenatis 88, veneni 438,

vc:i<
iii-

Velina
velis,

7.>?.

105,

1.

490,6.

ventos 39, 3. 50, 6. 63, 2. 71,6 ventosa'821, 14 ventoso 817, 3 ventosum 262, 6 ventosus 769, 3 588, ventre 581, 4. 706, 12
451,

vcnh-cm 435, 7. 566, 13. vc:icno 650, 7. 850, 6 713,6 venenorum 415, 12 ventrcs 794, to venentnr 732, vcntri 557, 4. 780,5. 794,6 venenum 142, 2. 754.3. 751,6. 821,12 581, 8. vcnti-is 711, 10 617, 10 vrntuin 92, 6. 594,7 velit 5.9. l. 553, U. <'. 8. ilnlioi-683, 11 vi n 'im est :>:,%, 12. 687, 6. 688, 2. 798, 1. ven 696, 2. veiierandi 815, 1 803.4. 856,2. 873,2 765, 13 venei.iinur 597,1-.' velk>566,4. ventnra815, 11 420,4. 863,9 vellcm 53-1, 7. 626, 8. 6 12. 6. vc ie'ral 635, 5 ventnram \i~ri, i vencrata 636, 1 venturus 559, 4. 743,5 777, 4 venucula 679, 6 vellera 312, 11. 471,2. 773, veneratur 501,1. 855,3 Venere 12 Venus .0, :>. 58, 10. 76,3. 554, l. 909, 10 vencre 538, 2. 564, 1. 659, vellere 59f, 8 80,7. 104, 1. 115,2. 126, velles545, 7. 596,2. 767,8 4 5. 179,3. 182,9. 290,8. vellet 522, 10. 697, 7. 907, 8 Venerem 123, 4. 167, l. 298, 12. 309, 6. 327, 9. vellicet611, 302; :>. 528, 9. 540, 5. 350, 7. 755, 7. 362, 1. vello 832, 10 859, 1-1 811, 1. 876, 4 Veneril26,2. 292,4. 566, ve.nus, i. e. pulclnitudo, 414, vellunt512, 6 12 velore 416, 6 4 veloci350, 3. 687,7 Veneris 64, 2. 317,4. 342, Venusina; 111,2 5. 388, 8. 404, 1. 406, 9. Venusmus 616, vclocius 493, 3 velox71, 3. 340,2. 411,8. 421, 3. 501, 2. 689, 13. vepres 796, \cr 172,7. 392,5 622,6. 814,6 901,2 velox animus sine corpore venent 744 2 vera270,6. 604,3. 809, . vencror 692, 8 811,8 781,5 velut 54, 4. 55, 1. 140, 8. vcni 348,5. 411, 8. 575,2. verace.s 198, vcra 726, 3. 866, 4 793,5 298, 3. 366, 5. 295, 5. 895, 12 veras900, 12 482, 4. \ci,ia.553, 5. 458, 5. 387, 5. \ erax 552-; 3 643, 4. veni caret 903, 1 534, 6. 616, 2. verba 365, 8. 367, 3. 39, 706, 4, 15. 868, 2. 914, \ri.i.c846, 5. 895,15 9. veniam, nom. 537, 2. 749, 6. 477, !. 539, 6. 603. 8 664, 7. 10. 613, 3, 12. velut qui 531, 2, 760,3. 8.17,3. 874,1 711, 7. 711, 1. veniam des 671, 725, 8. 727, 6. velut si 575, 12. venianl 590, 2. 659,4 754, 11. 804, 6. 810, 1. 839,5 866, 3. 876, 14. 881, 5. veluti352, 2. 556,1. 616.5. venias 12, 1. 637,2 91), 5 618, 4. 701, 20. 811, 6. venial 765, 2 v rba Jare53S>, veniens 269, 3. 796, 6 852,10. 913,7 venientes anni 888, 8 verba racil 659, vena 226, 2 verba movcre loco 863, 15 venies 765, 12 veua divitc 909, vciu-l 82, 2. 404, 2. 555, verbenas 81, venubula 758, 3 vcrbenis 4(i6, 12 vencp 651, 14 verbera 299, 3. 541,5. 707, venimusSSl, 6 Veuafi anae 679, 4 8 venire 528, 12. 706,7 Venafranos 273, verberabit 12. 895,3 481,6 vfniret Venafri 718, 857, veiberatas 242,5 venis, /i). 156, 7. 673, 4 Vcnatro 172, 6
velint 256, 1. 285, 2. 508, 6 nom. 870, 2 velis, rerh. 197, 2. 513, 4. 524, 12. 540, 8. 596, 9.
,

51

2 8 915

VOCABULORUM OMNIUM.
-.erlierc 347,
1

737
701,16. 822,

008, 7.
7
>,

verberea 165,3 verbi 64

. ,

4.
2.

B41,

613, 4. 836, 9, 859, 10.

61

1,

'.'.

vestis 619, 13.

1

840, 860,

5. 4.

veslit

811,2
'.'18,5

vcrlii, .iui.
i.

'..

1,4.
".
...

471, 3.
-!".
">.

48,
60'.',

601,

.'.

6S3, 11.

i.

876, 8
;

vcrbo

893,4. 895,8. 910,12 veisus raott 712. 11 versus jimrejce 906 versus inopes rertim 901, versns ineites911, 1 ). dlrros,
!

vesbunl
vestri

vcstra 88, 4

B20,8
'..'.

vostris 260, 4. 875, 16 vcsi 1.11. 499,8. o.>),

745,

verborum

877, 9
B88;
\.

ilml.

verbum verbo reddere

8 terbura 515,
13.
'.

rsus snblimes 913,

ti

54 1,9.

836,

B.

BW,
i

9.

814, 911,

vcre primo 281, vere 305,5. 553,3. 575,15. 810,6 vereare 642, 9 verecnndum 102,3.

570,7.

vertas 610,3 vertas in :isuin 785, 8 vertal 435, 6. 442,3 vertatnr 8B9, 5 vertenl 681, verteral ?".>, 2 vertere 180, 1. 341, 5,
1

7 votabat 554, 12 vetabu vetai 1493,11 vcUntes 829, 9

1

veta

i4,

v<!,it 22, 3.

n,

3.

475, 6.
716,

508, 5.
1.

397, 8. 586, 5.

608
vet.iciii 566, 7

763,3

verecundus
vereor 529,

5reteres39, 5. 422,3. 644,3. 832, 1,5,7. 835, 5 (94, 5 veteri oi.o, 7 verterunt 11 >2, 7 vergit9Q5 B veteris 5. 6. verti 8 !,;.:; 193, 5. 629, ven 109, i. 642,8, 12 10. vertice7,5. 406, 6. 586,4 649, 10 "" fi " veterno 769, ver 92; .'>. 383, 6. verticem 7:;, 1. 311, 40* 1 veterum 212, 2. vcrticibus 333, 4 698, 12. vcns, adject. 444,6. 657,1. vertis 454, 1 711,7. 829,9 668, 5. 08, 3. 886, 4. vertil '.'5'.', 1. 466, 3. 508,8 vetes 852,
189, 7.
i.

891, 5 541, 5. 797,

11. 8*5,6. 9li.il vertere si ria ludo 892, 9 v teret 57i 12

,

641,8. 700,

verteril

902, 'i veiit is 95, veriti ;ii),

'-'

5
7.

veiitus774, 12

vertite 448, 10. 856, 4 Vertumnis 704, 8 Vcrtumnum 824, 1 venim 5)8,4. 558, 12. 622,

vetel hii, 6. 884, 1 vetita33l 7 vetituin 18, 9 veto 514.

,

verna 528,

856, 6
-136,

vernaliter702, l reiiias, /. e. servou

6;>9,

3. 640,4; 725,5. 767,8. 783,1. 859,3. 910,10

vetula604,2. velnl.o 415,2

853,1

10.

verum
2, 7,
...

cst 668, 12. 767, 13 verinii, (idrcrh. 412, ,'i, 523,

vetulam 808, 8
veliili772, 1 vetos 63, 6.
15,
3.

verni 37ii, 3. vcrnis 192, 4

899, 8

526,3. 576, 11. 614, 652,11. 713,5. 732,3.

...

vero

6'.".,

i.

774,2.

911, 2
v

782,

892y
1

8.

899, 9.

vero91(i, 7.

911,11
l

904,2
<s,nn 354, vesani 653, 8 vcsanum 913, t vescatur 649, 9
1

veros 140, 6
verris, verb. 660, vcrris, nom. 329,

288, 3. 317, 5. 616, 8. 700, 7. 832, S. 8J3, 5. 838,7 veli s stas 877, 9 vetusfcomrfeiJia897, 5

instas864,
;;

vetustis 134,

verritor 1, 5 vcrrapis 537, versa 260, 5

vefnsto

,'.11,

ei

e ...i.

.">

vesccris 624, 7
vi.sci

vexant 184, 3 vexare 417,8.

vexas 153, vexat710, 8. vexata 101, 2
1

588,4
745,4.

versant 588, versare 280, 2

versal 565, 8. 710. (2 versate 876, 1. 896, 2,
ftfe.

761,4 vescimnr 206, 3

vescor 699,
vi
.

862,3

ica 591, 2

versatur 162, 2 versentor BSa, 1 verset661, versetnr 3.:o, 4 versibus 619, 8. 821,7. 843,
.

vespcro 185, 7. 32'-', 5 vespertina 847, 8 vespertinHm '.7;;. 10

.">.

vexi re 251, .> vexet 245,4. 583,6. 816,10 vevisse 896,

vexil
....7.

vi 867, 14 vespertinns 185, .". 672, via 109, 2. 2 17, 6. 368, 3. 753, 13 5. 578, 5. 87R, Vestse 10,6. 26*8,6. 594,7. 754, 6. 791, 2. 8S2J ;;. 865, .i. 19. 879. 12. 810,;'. 805,5. 894,6. 908, 908,7 0 via sacra 455, ,,. N estam 11.8 591, 7 versiculis ,5v7, 9 vi 133, 5. 518,8. 520,4. vi.i vifee vjsrsiculos 467, 2. vise 56". 4 526,6. 701,19 604, 2. viaui .1.7, 5. 608, 4 4 12,1. 701,6. vestes 681; 1. 868,7 versis8i; 1 7U, 1 vestem 74, T. 5 16, 13. 576, verso 353, : n 171, 5. 777, 2 5. 657,8. 891,13 verso.567,2, 610. 1. 615, 5. vester 259, 12, bis. \. "1 8 '.. 1 687, 11 B 17, :i. vestibus 400, 6 versum548, 3. 519,5. 8M, vestigia 701, 15. 7.1, 3, viator 260, 11 558: 4, 5.
1

'

'

'

>

:i

9
rersus,
599,
i.

;;

o.

9.

.-

2.

il,

B.
\

:<
:''

"

.584,5
II

<.

cannina 496,
517,11.
603, 5.

1.

545,4,6:
2.

993,7.
607,
1.

B9 I, 4 vestiraenta-24,8.
vestirei 513, 1

IS
.'"

715,
;i

?.

716,9. 717,

i,

vicarius 334,81,

709,10

32

91

11

738
vicatim 452, 5
virc 20,
1.

IXDEX
vidoris, mbjunct. a virteo 372,
-1?.',

116, 8.

5.

3.

404.6
vuieor S74, 3. 7o7,
l

viileris, n

vina langiiidiora, i. ra 325, 7 vina iervi(, a7l7, 3

:

e.

matii-

vicem

451, 8.
1.

601, 4

vices 112,

354,5.

391,7.

879,9
vici659,
viouv.i
i
, i

6. 824, vides 38, 346, 8.

..

vmariu 717, 4
60, 2. 442, 1. 686, 1.

1.

322, 8. 631, 5. 7^8, 2.

viucam m9,

2,3.

6,7, 788,11.

880, 13

12

videt502,5. 553,9. 770,6.

78,
i
.

vicin.i-

vicin.i

835, 4. 895, 11 829, 8. videt ridetqne 766,4

x i,:rant 670, 2 vincas !78, 12 vincat 187, 4. 574, 5. 746, 3 vincentem 879, 5 vineentiboa 516* 1 vincere 469, 8. 700,13. 831,

vicini 512, vicinia 691

videtoil ,11
vidctai 552, 4.
7.
9.
!

3
668,4.
!'50,

726,
583,
7l'1,9

vincct 540, 11
vinci 381, 12, 596, 10 vincire 365,4 vincil 658; 10. 689, 6 vincla 461, 3. 494, 3. 765, 3 vincor 489, 13 vinca . 06, 1. 890,11 viqcti 840, 4 vinetiiDj i07, 8 vinctus 706, 5. 7 42, S. 825, 5 vincula393, 12. 591, 6. 6 15, 3. 710, 2 yincnnt 3 )7. 2

8
vicinos
viciiiuni 443 10. 5 14 vicinus 283, 10. 635, 7. 692,
;

I,

..

vidiSSO,
,

1.

269, 8, Ms;
200, 6,

65S, 6

vi.-lnmis 10, 3.

2.

70u

3,

vlcis'773,5.

:..-.

10

vidisse 681, vidisset 576, 6

vidit 18,2.
.'777,

vicis.-nn 479, 2.

874, 1

vicos 5
vi
ta
.

.'

i'-

4.
1

233,5. 347,12. 753,6. 885,3 1! ,5

,.

victai Victi

vidnas
1

i,

!>,,res
;,

732, .85,

victiina 161,9.

331,5.

451,

5
877, 10

10 vicinuas 223, 3
victis 187,

170,7 vigent 536, 5. viget.**

il
i

Vjndelici

.877, 6. .)84,

lli),

vindemiator viudox 403,

vindice

victoi 26,1. 04,4. S86, 5. 403, 8. 417, 12. 481, S.

.',

1,

774,10. 785,5. victove 164, 4 i

victorein 3?3i
11'.,

891,6
382,
5.

vigila651, 13 vigilabal
.

i,

4
6?6, 5

..

vindicta 709, 7
6!
1
.

v.

vt^ilans :i4B,6. M:;'\ re 512, 6.

vifriles

vinea484,l0.
vrnn.T
'.

8'''.',

10

:_,

.,

814.6. 879,7 victonu 5 7. 814,6 victorum a victor 152,

466, 2 vict;ices-'.56,4. victricis 74-1, 9

287, 2
r i.',7

vineta 766. 10.

vini 2J, 6.
-

851,7
!!.

vigilet
3.

378,5

vigilum 309, vigmti 587, 1 vigbr 576,

viiriii L'89, 4,

8 628,1. 883,7.
8
.

victrix 773, 10 vietu 629, 1, 11. victum 807, 7

victiirus 581,6

vilc 83,

907,4

vilem509,
892, 3
vilei

10.

674,1,

victos, wnn. n vivo 513, 13. vili 587, 1 vinnm629,6. 678,3. 788,11 vilia 765, i'.. 7 17. .5 795 6 630.7. \ inxisse S2, 4 victos, purticip. a viuco 301, vilia 11-111111 80-L 11 vilibus 610, 6. 6-7,5. 680,8 viola 293, 3 2. 388,8. 461, 1 vilinri,;.;. violare 650, 15 vicmn 85j, 9 vilisS49, 13. .8". 5. 78.!, 2. violaria vicus 777, 4. 798, 2 vioIas85>'. 6 794,9 videanius 546, 5 violavit 6 vilissirna 5i,7, 3 videai 613, 1 violens 360, 7. 771,10 \ 1I111- 729, 2 videas 551, 12. 635, 1 villu 16i,;i. 4', 1. 563,3. violenta 617, 1 61'.', videatllr 535, 7.
,

1. 512, 818, Vinidius 51.8, 10 Viniii 781, 2 vino SS, ... 102, 5. 299, 471, 8. 7U, 636, 2. 8-13, 718, 5. 812, 8. 891.7. 909,10 vinosa 785, 8 vinosus 727, 10. 818, 6

4.

638,

2.

2.

8.
3.

videbor73

5,

.;

vnlondis 853,

villa>329,

1
;

videntis 5.1, 5 vi.leiidir 860, video 592, 4. 626, 3.

! '.

viUiee
788, 9.

r;;'

villicus 788, 2.
,
1

867,1

801,1. videorlSl, 1. 285,5. 552,7. 6)5,2. CbV.,-2

videiv, mater. 577, videre, iniinit. 436, 7,8. 481, 8. 527, 1 videres 566, 4. 589,6.591,
6.

'. B. 795, 9 Villins viliula 562,1. 659,4 vim 69, 6. 264, 10- 305, 7. 351, I. 379, I. 656, l.

violenter 10, vi"lenlior221, 4 viperino 86. 1. 232, 3 Mpeiiius 188.3 viperis 259, 8. 415,5. 485,
1

f!

vir 'J23, 3.

310, 6.

240. 4. 528, 10.

2), 4. 589, 4.

533.8.
799, 3.
vir

807,1
800, 5.

vir boiins 720, 7.

7lii, 16.

'.17,

6
119, 7. 817, 5.
43.5,

761, 12. 801,

9.

vin' tu 598,

2
76, 2. 278, 4.

vina 47,
160,
6. 5.

!.

720,8
1.

videretnr 647, 9 videri371,9. 413,

800, 9.
836, 6.

5T>,

52 I. 8j8, 3.

(64,
',

8.

10.

411, 2. 473, 2. 714, 10,

1.

677, 3, 748, 4.

bonus et prudcns 798, 911,14 virent 472,6 virentes 167, 5 vircnteni 851,5
virenti 40,
1.

99,

865,1.

904,5

J3,C>.

818,5

vireutis413,4.

882,3

2 2

VOCABULORUM OMNIUM.
Virea 26J.11. S27.6.
|

739
;

368,6. virtutem SS6,

ol
1;

5.
I

733,
!.

9.

VSB,

.,;,
'.

11.

B16,

B 0,

Ul, 2. 854, '> vires soraere 815, 13 vii-a li,.">. 96,2

VirgiU95,5.
Virgilium
16,

410,7
875
t.
I

Virgilio 606, 1.

1 585, 11virtutes 415, 8. 841, 1 virtuti 619, 5 811, 7. virtutibus 729, 2.

a 6,
.i

viiclluni 7 vitelllts 677, 11 Mlcin 11", .">.

i

883,4
40

vitenl 711, 5 vilts, verbi 62, 3.

viti
s,

T< iiom. 85 -' vitct l"". ". (94,6.

743.13
5
12,

vitia 146,
:.T'
;

Virgilius 561, 575, i. 611, Virgine 164, v irginea 265, virgines 11,7.
183, 10.

569,
B

1-

viiii iti 5337, 5.

9.

10.

726,

919,8. 534, 5
;;

7.

3.

801,3

viii.o.i iT7.

360, 6

virtutis

amorc
'.

virum

i". I.

22,8. 307,9.
I

&h
-

i.

157,

799, 15 246, i". 219, ' 305,

i.

vitiato 618, l vitiatiim 633,

I

'.!

397,8.
"

virgimbus

196,

'

"

virus
vi..

885,2 814,8
l.

796, 3 , vitiis 13,7. 348, 7.

itib
'

533

364, i" virginis 809, 5 virginum 27, 10. _<Oii, 12. 305, 1.

nomen, 260,
'.).

"

264, 9.
,

395, 3.
i

103,

6. 4.

536, 12,14; 554, 17. 555, 632, 2. 575, 11. 2, 11. 811, 5. 705, 5. 703, 6.
vitiis

'

'.

'

I "',

>-'.

-.

454,
170,

b.

80,

157, 1. vis, rerb.

190,
1.

5*
413, 524, 6. 651, l ' 754, '.'
1. 1.

pinguem
11,
;>.

albumqne

624,1
vitio
12.
;i
:.

virgis708,S virgo51, 246, '

'_".?,

. '-'">"
.

9.

viri,

sivgl

328, 335, 6.
1.

714,8
434, 9.

592, 4. 706,
l

i.

546, S. 697, 3. 760, 1.

576 524, 13. 657,6. 668, 7. 692,7. :: 870, 7. B09, 5.

1.

761,6.
visa6,
-'

851,4.

861,8
vitioruni 534.
j
I

4 viri,pmr.S3,3.
478,
virrbiis 179,4.
5.

vis tur 701, 5

55S, 6. 809

711,6

785,4.
!

540,6. 601, 813,8, 870,4.

Viscus r vhides ?-', I- 92, 6. Viselli514,3 718,9 >,4. 341, viscndus 207, viri,li.">,8. 21,4. 172,5.
i .

76,

776, 551, 10. visam 236,7. 260,12. 261,2 Viscorom 611, Viscum 59S,
.'>

vitiosa 217,1.

732,8
I

vitiosiorcm

vitiosuni 712,

".

758, 8;

857

>

8
vitiostis 543,
">
'

1.

860, 12
5.

vitis viti-

..

i.

I,

'i.

398,

viridis 7, l

virile890,2
virilem 271, 5 viriles 88, 10
virili

visentur 2lb, :> visere9, I. 141, II .. :!. 497,6. vim'- 747, 9

visil
v
: -

255, 6. 592, 16

ubial. veris92, 3 viliinn, genit. plvt. VltlS

!31,5
vitiun
:;.

i.

04,

10.
i ;

537,
", 6.

'

',

ii

553,
7.
18, 1.0,

1.

518,8

813, 466, 7. virilis37, 1.

virilia

arma

8l>7,

14

vWKter806,7
viris63, 7. ('. 81 3, 6 viritim 838, 8 viro93, 6. 240,
1-

806,

1.

1.

291,
:

ll '

isu 566, 12 visu mirabUe 86". visuin 65, 12. 126, visuros ti'.'j, j visns 604, :.. 765, 15. 86.1, 2 193, 5. 127, 1. vita 395, 8. 575, 10. 581, 5. 597, 5. 70.', 8. 640, '.'. 616, r.. 732,11. "7 1,6
I '.'

6-17,

629,-2 707. 1.

809, 3-

vitium

immane
i>'. ),
;

897, 6 680, 3

vitrea vitrcain 7;i. 8 vitreo 166,3 vitro 78, 5. 30J, 1

vitta301, ;; vitula 656,1

vituli 135, 5.
vitnli.s
I (
;

i,

98,8.

81

t,

1"
''-'

vif.ibis 64. 7.

73,6
I.

viromm

140,1. 223, 854,3 8. "544,2. viros 127,6. 570,9 176,1. rirtus 158,1. 270,6. 326,2. 5. "70 '. 397, 6. 463 6. 480, 3. 501, 10. 534, 600, <> 596, 9. 648, 1. 621, .'..

vitabit 360, vitae 22, 3.

B05, 10
31,
6.
1.

88, 5.

vitulos2
vitulns

,3
l

247, 1,

335,6.
402, 484, 583, 619, 683, 737,
5.

515, I. 682, 2. 733, 10. 813, 7.

:>':<>,

618,
:;

8.

:371. 1

694, 2. 767, 10. 865, (i.

vivacem 618,
5.
I.
l,

15,

B66,
''"''"

vivacior 656, 3 vivasS

5.

900,11.

902,5.
l

'
'

vHaie703j

vitalis618,9 a. vitam 246,1. 270,14. 511,3. 554,6. 708, 12. 777, 10, 3. 711, 9. 685, 3. 817, 11 806,10. 809,8, 7",) 10. vitamla 6-10. 1 9 852,6. 876,4. 900,2 vitant 519, R virtus est vitium rngere 728, vitantis 676, S
l

vivam, ntm. 672, 7 vivaai, viib. 513, 16. 817, 6 555, 6. vivaria 732,
867,
8.
1
!

;>1", -'

vivas346,5. 651,13. 759,

vivat 122,
3.

1.

553, 9.

506, 736, 5.
.'

'"

'

806,

virtus rcpulsa' ncscia,

247,
1

&C

virtus post nummos729, 4 423, 10. virtute 3..;, 19639, / 521, 2. 178, 1. ,,): 1. 69?, 11. 781, ->

vitare 865, 10 7 1". 7 vitas 92, 1 . ISl, 3. vrtal 36, -'.

vivax 137, 6. 878, 4 Vive691,12. 701,9,10. 75?,

vivendi 719. 13. 739, 10 v iv cntcin 787, 7 viyejrfcs 507, vuciiti 310.7. 690,5 vivcre bcuc 77, -1. 7J3. 8

393, 3

899, 4 vitatu 554, 3

vitavctK

<'-"'.
1

847, 9. 904j 12

870,

).

7.
-

vitavi 395, Tile 73, 1

lv">-

18 1

7-U>
viverc 290, 15.
4.
:
.

INJJEX
621,3.
.

701,
9.

583,

8..

617,

1.

663,5. 684,
i
:

".

i >.

r.->i.

11. 689,8. 690,7.

,

,14.

I,
.

76-i. 1.

77:. B. 81,'.. .'.?.'), 14

777, 4,8.

9
12

i.

5
734,.
I

nltns

5K-.',

ungaem
11

559, 9.
160, 6.

898.

vivere nec recte nec suavi-

ter768,4
vivere recte

Ulnbris 779, 5 nlvi i>76> 4

uliilantein
.,;",

uaguenta

ungueatarius

viverem 5

Ulyssei 26, 6. 186,8. 489,2. viveret .>49, i. & 7.58,8. 76S vu es 188, 1. 774, 17. 780, 8 Ulysseru 655, 10. 65 MnHij, *. 684,11 l 6 lysses
.

ungnentum
uueui
10.
-

S05, 9. 905,
7,

...

;,6.
.'.

875,
8

278, unsaibiis .7. 1). 832,

.

-.

15.',

vivimus 596,3
vivis 7

Umlier

l.

...

umbiucum
1.

475, 3
S,

tlllSlll.r-

.1 I. l'J
:

vivit535,5. 536,
.

bOl,

2.

t. 5 841,5

un-l)r ..-'. 2.
10.

74,1. 122,1. 1.764, 5. 796,

i.

uni, i
usiice 10
I,

,j, -i.

619,

6. 770, 9.

vivite
vivitis 7

861,6
5
.1!
160,
...

umbra
iimbram
unibra*,
.

uni

i-

vivitur 815, 8 vivo, Hom. 21 5, ! 651, 13 vivo, r.ift. 575, 16. 772, ;
.

i,5.

nnico 9 linius 403,3. 571.2

! ca .1 715, 7
6..?,
.

uno
8

Cmbreiri

"....,.
689, 14.
2.

73, 7.

181, 3.
7. 4,
.

19.'.

!.

vivorum

(;i5,

5
902, 11
.

5 1

4
6.

4.

829,4.
439,

10,

2
.5.

umbrosam
615,

241, 9

6, 17

vivani 81, vivn,11.

?(

umbrosis 21,
.

unqaara 181,

221,1.

ius, r:U.
1.

Yiiu lius
1.

10,1,

1.

vixi
.'.

;
&
:.

140,
-

297, 7.
.

577,
13.

..

:.

596,5.
_ 9,

60.'.

53,

U.

'.--.
i i .

i.
.

719, 12 vixere
vixeris

uua.vxi.
655, 11.

...
697, 12.

633, 7. 715, 3.

umnii

4.

55.. 11. 668,

1.

144,4. 555, 11.

.

i/

557, 3.

665,6,7.
>,

viu342,

l.

357, 1. 551,7

vixissejl.i, 3. 519,5. 570, 10. 620, 2. 778,8 vixissel r vixit -.'69, 1. 647,6. 704,4.

uivain rein 9,75. 7 MlKul 901, 10, II

unum
699,
1.

832, 10, bu. 841,2

rt
;'.

simplex 87
i.

oncta 148, 788,8

2.

445, 9.

usum,

-o

um
470,
1

unctam

unumqnddqne caput uuumquemque 89

unus 262,
.

698, 8 869. i
1.
.
.

803,

ulcer.i 798,

uncti 193, 1. 614, 3 unctis 1 ll, ... 450, 5. 680, 5.

!

8.
i77,

552. 1.
!

".

..

ulcen ulcen

:. 1

31,7
I,

.-).

641,4. 613,6. 758,5. 770, l

et alter 681, 7.
.

61

nlla 181, 1. 208,6.

7'

uucl

unus
3.

I!

iillam8!l. 4
ulii 648, 11

unctuu- 690,
71'', 7
>'

801,2.

910.

Heni
I

870,

ullius 812, 7

unxere
uiictus 8
.

ullum 95,3.

vocabil
:

'(;.,

8
4. 86-1, 3. i,7t,

ulmo 9, 5. 796, ulmos.n, i. 766,

ulnarom
442, 2

vocabula 665,
177, 4.

10
.

...
8,

,1. 260,

r.

r. !.

nlta-JlO, 2. 439,3. 4!9.5 ulti 7_ ultima 136, l. 295, 1. 10. 58.'., 4. 80.', ultima- 69. 8
.

2
.

uii.l e -

vocalem 50, vocamus 5 6, 6 vocando651, l

vocanti 1.1,6. 204,7 vocantis 1 16, l
voca.. vocari 13,3. 4
T88,
". 710, 9. 7 10. 867, 1 voi-ata .;.;. 6. 144,5.
. .
.

nndam
15.
:

7,12.
.

380,4.
111.4.

416, 134,

nltimam
ultimi

.7,

.'

. 13.

ultinui- 254,6

8, et
iiii-.

ullimos 134, ultnmini 174.

ultor 13,
4.
.

uii

undc ,Vm>, 3 !c et quo 670,1

1.

ultorem 10, Ultra89,6.

217.
1.

10:;. 5.

:-. 227,8. 408,3. 514,5.

unrTe dorao 764, 8 " njHle milii brpidera andenos 496, i. B26, 9 undcocto .'nif.i ( 19, 12 lindiqne 30, 2. 6V. -1. 114, -.10, 2. 470, 7. 511.
I

..

ii,

voeati.-

6IJ,

1.

655,

!.

7.7.

!.

9U,

5.

599,1.
1.

8. ur894, 11 vocatus 229,3 M. 706, 3 615,4. 649,3. vocaveris

;

12
ultra ultra
'...

766,5.
110,
i

:-,

voce4l.

108.

qnam quam
1,
1.

rmdis
satis est 75J, 9.
II.

|0, 4.
..

1. 301, 3. 737,8. 801,

9. 448, 1. 454, 7. 531, 1. 584, 6. 598, 9. 604, 2. 662.

766,8
516,10.
5

7 unjfere G50. 1

vocepaterna904.8

VOCABULORUM OMNIUM.
vocem vocem
94,
l

741
.!

tollit 830,

4
511, B. ?27, 6. 737,

vores, uomiiu
539,<S. 591,

.'85, 9.
l.

183,13. votis 182,2. S58, .. 1. 502, II. 508, 2. 698, 1. 698, LO

1

uitica 780,
ll-it.ita

;,

uit.it..
i

',

9
1. 509,4. 616, 769,3. B55, 5

votiva 24,

6.

616,5.
I

7i:>, 7

199,
.

0,1. 900, 18

849,

891,14.

volivam 223,
voto 565,
'.'.

1.

710, 11.

789, 12

"
593,
usr|iie

>:<>, i.
'.'

530:

7.

592, l.

vocos reddere 887,6

voces, 'crb. 61,

votum
voveat
1'

777, 1
;

donec 887, 2

VOCet 11,5. 663,5. 631.

voci 5

voveram 285, <> vox .6 7, 7. 907, %

ur.iiitur 4H6, 3

iisque

dum
<

:>16,

vocibus 158,3. 388,9. 1.'. 488, 1. 494,9

450,

usque, i. etiiini, .'27, 7.J484, 10. 620,2, 705, 10

.

volam
\..l

vocis 870, 802, 2. E69, Volanerius 705, l

nrbana789, 11 urbame 771,2 urbani 601, 5 urbano8 H,11

nrbani
urb.iinI.

67, ii

usque,
i

i. r.

semper
I.

71,
.>.

6.

15,

1.

360,
.,.

380,

427,

193,
i

513,12. 773,9.

intem 140,7 volantes 815, 7 volat 81 1, 13 volate.484, 6

volcl
It

.,>.',
!.

1.

<'>09,4.

701,

13,13 usque. superqae

-i

quam

satis

794,
.'.

820,4

>ji,

818, I 361, 4

urbev<J8, 7. 287,5. 497, 5. 507, 552. 1-'. 561, 1.617,

; i

ITs-ica.

7-j,

15, 7.

693,7". 7;;7,7

4, 2 UStO 160,5
nsii 155,

voleuti: 0,11

volente 189,3 voletrtem 420,

876, I. 29, 4. 8, 4. 467, 10. 481, 5. 493, 1. .s 0, 1. 507, 1. :>75, 7. 591, 3. 592, 1'.'. 600, voles 67, .. 490, 11. 494, 1. 701,5. 706, '.'. 788,2. 891.6 747, 10. 804, 910, 11 volet 335,9. 536, l<">. <-', 8, urbes IJl 6. 'J35. 5. ii>. 64 i,5. 648, t. 740, 15. 380,2. 331,6. 420,6. 423, 1. 737, 5. 861, 5. S78, 1. 777, 8. 81'.', 10. 878, 6. 902, 10. 904,5 S85, 3 volitant ;;,;_, 5 urbi ... i, 6. 461, 3. 798, 5. volo592, ii 841, 6 urbibus 69, 8. 464,3. 777, 1 volubiles 365, 12 rolubiiis 759, 12 urbis 370, 5. 701, 12. 770, ... volucrem 128, 3. 565, 10 788. 9. ;:. volucres 586, urbium 310, 5. 336, 1. 37 1, J volucris 222, 5. 358,2. 414, 'ir!.- 156, 8
-

urbem

3
1.

usum

634,
5.

.'.

iisus, ;>!. snbat.

'.'.

191,4. 512,3 637,2. 789, 12 244, :>. 255, 539,5. 700, 1. 7bO, 4.
10'.',

l.J.

838, 8. 861, 6. 866, 19. 368, 1. 878, 6 usus, particip. 3.52, 10. 595,

10 nt pro aileo ut 533,

ut pro
ut,

8.
2.

700,

quandoSSO,

428,7.
1.

458, 6
i. c.

postquam 445,
486, 12.
;..;,<,

>

1.57,

7.

636, 5.

7o5, 15.
ut.
/'.

9
259, 8, 9. 142,3. 715,
438,

e.

quomodo

>

volvens 677,
I

n
2.

irci

IS

87

l,

1'2

262,2. 892,2.

volventis volvere, infin. 52, " 390, 10

1C7. 2.

voluerunt

7<

I,

urenda urendos 79'., urens urente 56 urere 16J

i
i

n
'

3
nt. ut,
i.

e.
1

oqnam
t6,

311, 1.
19., 4.

9.
.'.

6
'

e.

scilicet

'7,

u
<-

1.

volui 647, 3. 824,7 volui^so 1.17, 4

voliiit

196,2. volviturl',7.
.

647',
>

olnmiua 7g4.

'.'.

850, 3

VolumUs

744, 13
I,

uieret 388i 6. 456,4 tirefis 476, 5. 799. [0 urei 66,5. 774,16. 784, urire690. 1 1. 694 5 urgendo 188, 2 ui tfint 65, 5

ut,

..

ut, .. 9. >:?,'.'. i,7.'. 1. bis ut, > quomodo C(/

698, c. statini ac, 615, 3 e. tanqnaip 271, 4. 444.

quns-

volunt 817,7. 902,4 ' voluntas 10 volnptas 521,9. 623, 5. 9. 848 voluptas empta dolorc
lii

urgentur

713,2. 769,4 noii 618, 8 ut aiunt 756, 1. 764.4.

;i\
i.

tum

<. n>-

sov,

nra-erc 680,4. u sreris 543, 2

911,S
27,
'.

:;.

858,5
I

i"
7 10,

es

:
i

- 6.
.'

urget 23,
349, 13.
;.
i.

90,

8.

189,

11.

-...

ut ciriqne i--t a-ta? 757, 5 ut tit 857, nt libel 761,9. 765, 11 ut liibt-t 6)1. 11
n.t

volnptates 740, 10 voluptatis causa902, 9

vomere
Voranus

303,
136,
i

;.

9,

1-

vomerem

641, 10. 642, 8 710, li. a:>., 1. 857,2. 913,2 urgettir 536, 13
7.).;, 6.
1

ni

magis560, l mafrnum 515,6

nt mavis 546

ut melius

0,3
I.

Ul

:.

vortires 187, 2

urimur

-.7,

vos
4.

261, unt'.'i, 3.
8.
I

8,
:.,

:.

262, 1. 451,9. 43-1,5. 497:, 8. 501,1. 507,

11
,

.;.

7,8. 611,8

,'..
:

594,2

17. I. 719, 1 ut multo sii.iv lus 721, 7 ut muitum 546, 2 n 1!.- 6 :. ut potc.>)7, _'. 568,1. 7. 891, ut sa>pe 525, 1
I

*
<->7i,

vosoSOj,

2.

B,9

'.:

,9.
l

Iltsi7l96
utar
86:>, t
l

vos plaudite

tiror 58,

vota871,6.
45fi> 7

398,5.

794,9

utarC653,

ursum
....

utcunqne
7,

7 !,6.
8.

133,

:.

VOti couipos878, 11

914,S

;.

:,,'.'.

379,6. 491.8

5517 13

742
uter 54(1,5.
648,8. 6**, 1. 684, 11. 707, 6. 793, 9, hit.

INDEX
utrisque 665, 8
irtrius hoi,
;>

rulpcs 341,3. 6M.7, 731,2

vult 17, 6. 512, 11. 809, 8. 811, 8. 838,3. 857, 1. 889,
t;.

833,6 uterne 634,

utere 703, 5. 759,
3.

ulriusque 285, 5 utro 833, 6

782, 6

903", 7

utroque 583,

5.

670,15. 811,

uteris 785, 4. 866, 14 8 utero 328, utroque nostrum 616, l uterque 156, 3. 550, 7. 559, utrum, nom. 630. i. 793, 5. 563,6. 583,12. 611,5. utrum, c an 914, 6
?'.

Vultei 7o7. 6 Vulteiun 764, 10. 765, 5 vultis 103,3". 307,6. 521,8 vultnlU. o. 169,1. 12.',
,'A'. 7.

>

lw3, 7. 7U7, 3. 819,

653, 10.

790, 3.

701, 14. 860, 12.

78?, 9. 862, 9.

utruni, i. r. sive 869, 13 iilriimm-427, 3. 662,1. 699,

5. 855, 5. 69,

5
6.
1.

vultum 166,3. 27t,

.;.

10 Htriimquc 2(11, 5. 222, 2. 465, utotur 629,11 uti, adrrrh. 65, 11. 3. 486,4. 308, 2. i82, 550,8. 616.7. /02,5. 715,2. 736, 385, 9. 441,9. 4.1, 1. 317, 8. 753, -1, 896, 4 9. 548, 4. 709, 10. 758, 10 uti,JTrf>. 15, 2. 403, 12. uva 788, 10 649,4. 740,5. 749,8. 761, uva pensilrs 033, 8
12. 774, 14. 803, 2. 80-1, 3,
4. 822, 8. 888,

880,7

681,9. 691,6. 778.

580,5. 839,

i.3 Vulture, mimlr 258,8

;;.i...

3.

vnltuslj, 11.

80,6.

150,5.

UV8B 167,

1(1

3
564, 8. 659, 1.

uvam

uti, conjunct. 417, 3.

577,16.

583, 10. 690, 11. 808, 2

Uticam

825, 5 737, 4. 813, 6. u\is 173, 3 Vulcauo 566, 2 845, 5. 866, 1. 903, 2 Vulcanus 21, 3. 264,3 utilem 54, utili 403, volgares 248, l UXOres72,3. 517,1. 521,5 irxoribns 523, 6 utilis797,3, Iti.i. 841,6. 891, v iilnaria 626. 6 uxorius 10, 10 vulgarit 248, 5 2 vulirata 492. 5 utilitas 539, vtilgatas 398, 8 titiliter301,6 utilinni 816, 11. 887, 12. 892, vuigavi 821, 10 vulgi 550; 12. 577, 12. 325, 1 163,1 iitinam 135, 1. 171,4. 349,7. 3. 849, 4. vulgo, nom. 547, 1. 571, 7. Xantlio 389, 2 385, 11. 611,5. 633, 3 utitur 509, 4. 537, 619, 6. 785, 10 utor 832, 9 vulgum 614, utra 793, 10 vultrus 133, 6. 203, 3. 219, 2. utran\(|ue 220, 4. 805, 233, 1. 666, 1. 835, 4 ZEPHYR1S241,10.392, 5 vulnera 614, 11 ntraque 603, 761, 5 utrasque 588, 11 vulnere 103,-6 \iilntis468, Zethi812, \& ntreni690, 15 14. 866,9 iitrinque 598, 10. 809, 9 subvulpe latcntcs autnii911, zona349, 15 /onani, i. e. loculos ,'> 15 Utnquc613, 6. 651,1. 753, 6 zonis 117, 1 \ulpccula762,7
utile 735, 3.

1. 452,10. 679,7. 718.8. 867,3 uvida 24, 6 uvidl 369,4. 386, uvidus 232, 2

85,

250, 2. 385, 6- 639, 3 vultvs, plur. 150, 5. 14!, l. 152,1. 489,4. 753, 1. 831. 2. 881, 1 vulva 793, 4

nxor 208,4.

228,3.

957,1.

307, 5. 350, 13. 151, 7. 512. 14. 613, 14. 6o0, ! 759, 14 uxote 656, 5 uxorero 549, 1. 650, 7. 658, 2. 755, 5. 865, 8

WNTHIA

I 3.

ExcudclJiiib.

UamUtODj W eybralg

BiNDINGSECT.JUN! 0,964
Horatius Flaccus, Quintus Quinti Horatii Flacci Opera Ed. vigesima, prioribus longe emendatior

63 3

A2 1810

PLEASE

DO NOT REMOVE
FROM
THIS

CARDS OR

SLIPS

POCKET

UNIVERSITY

OF TORONTO

LIBRARY