Matematik 5-8

T.C.
MLL ETM BAKANLII Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl
ORTAOKUL
MATEMATK DERS
(5, 6, 7 ve 8. SINIFLAR)
RETM PROGRAMI
ANKARA 2013
Ortaokul Matematik Dersi retim Program
NDEKLER
MATEMATK DERS RETM PROGRAMININ GENEL AMALARI ........................................................ I PROGRAMDA KAZANDIRILMASI NGRLEN TEMEL BECERLER ..................................................... III PROGRAMIN RENMERETME YAKLAIMI ................................................................................... VIII PROGRAMIN LME DEERLENDRME YAKLAIMI ................................................................................ IX RENME ALANLARININ ELE ALINII ........................................................................................................... X PROGRAMIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR .................................................................... XIII NTELER VE ZAMAN DAILIMLARI ............................................................................................................ XV 5. SINIF RETM PROGRAMI .......................................................................................................................... 1 6. SINIF RETM PROGRAMI ........................................................................................................................ 10 7. SINIF RETM PROGRAMI ........................................................................................................................ 20 8. SINIF RETM PROGRAMI ........................................................................................................................ 27
MATEMATK DERS RETM PROGRAMININ GENEL AMALARI

Ortaokul Matematik Dersi retim Program 1739 sayl Mill Eitim Temel Kanununun 2. maddesinde ifade edilen Trk Mill Eitiminin genel amalar ile Trk Milli Eitiminin Temel lkeleri esas alnarak hazrlanmtr. Ortaokul matematik dersi retim program, rencilerin yaamlarnda ve sonraki eitim aamalarnda gereksinim duyabilecekleri matematie zg bilgi, beceri ve tutumlarn kazandrlmasn amalamaktadr. retim program kavramsal renmeyi, ilemlerde akc olmay, matematik bilgileriyle iletiim kurmay tevik ederken, rencilerin matematie deer vermelerine ve problem zme becerilerinin geliimine vurgu yapmaktadr. Ayrca rencilerin somut deneyimler yardmyla matematiksel anlamlar oluturmalarna, soyutlama ve ilikilendirme yapmalarna nem vermektedir. Dier yandan matematii renmek; temel kavram ve becerilerin kazanlmasnn yan sra matematikle ilgili dnmeyi, problem zme stratejilerini kavramay ve matematiin gerek yaamda nemli bir ara olduunu fark etmeyi de ierir. Dolaysyla, rencilerin matematii hissedilir, yararl, uramaya deer grmelerine ve zenle ve sebat ederek almalarna yardm edecek renme ortamlar oluturmak nemlidir. Bu retim program matematik renmeyi etkin bir sre olarak ele almakta, rencilerin renme srecinde aktif katlmc olmalarn vurgulamakta ve dolaysyla kendi renme srelerinin znesi olmalarn ngrmektedir. Bu balamda rencilerin aratrma ve sorgulama yapabilecekleri, iletiim kurabilecekleri, eletirel dnebilecekleri, gerekelendirme yapabilecekleri, fikirlerini rahatlkla paylaabilecekleri ve farkl zm yntemlerini sunabilecekleri snf ortamlar oluturulmaldr. Bu tr renme ortamlarnn oluturulmas iin rencilere zerklik veren ak ulu soru ve etkinliklere yer verilmeli ve rencilerin matematik yapmalarna frsat tannmaldr. Bu retim program ayn zamanda bilgi ve iletiim teknolojilerinin matematik renimi ve retiminde etkin olarak kullanlmasn tevik etmektedir. Kavramlarn farkl temsil biimlerinin ve bunlar arasndaki ilikilerin grlmesini mmkn klan ve rencilerin matematiksel ilikileri kefetmelerine olanak salayan bilgi ve iletiim teknolojilerinden faydalanlmas zellikle vurgulanmaktadr. Bu teknolojiler yardmyla, rencilerin modelleme yaparak problem zme, iletiim kurma, akl yrtme gibi becerilerinin gelitirilmesine ynelik ortamlar hazrlanmaldr. Bu ilkeler dorultusunda ortaokul matematik retim programnn ulamaya alt genel amalar aada belirtilmektedir.
Matematik Eitiminin Genel Amalar renci, 1. Matematiksel kavramlar anlayabilecek, bunlar arasnda ilikiler kurabilecek, bu kavram ve ilikileri gnlk hayatta ve dier disiplinlerde kullanabilecektir. 2. Matematikle ilgili alanlarda ileri bir eitim alabilmek iin gerekli matematiksel bilgi ve becerileri kazanabilecektir. 3. Problem zme srecinde kendi dnce ve akl yrtmelerini ifade edebilecektir. 4. Matematiksel dncelerini mantkl bir ekilde aklamak ve paylamak iin matematiksel terminoloji ve dili doru kullanabilecektir. 5. Tahmin etme ve zihinden ilem yapma becerilerini etkin kullanabilecektir. 6. Problem zme stratejileri gelitirebilecek ve bunlar gnlk hayattaki problemlerin zmnde kullanabilecektir. 7. Kavramlar farkl temsil biimleri ile ifade edebilecektir. 8. Matematie ynelik olumlu tutum gelitirebilecek, zgven duyabilecektir. 9. Sistemli, dikkatli, sabrl ve sorumlu olma zelliklerini gelitirebilecektir. 10. Aratrma yapma, bilgi retme ve kullanma becerilerini gelitirebilecektir.
II
PROGRAMDA KAZANDIRILMASI NGRLEN TEMEL BECERLER

Ortaokul matematik retim programnda matematiksel kavramlarn kazandrlmasnn yan sra, matematii etkili renmeye ve kullanmaya ynelik baz temel becerilerin gelitirilmesi de hedeflenmektedir. Bu beceriler yle sralanmaktadr: Problem zme Matematiksel sre becerileri: - letiim - Akl yrtme - likilendirme Duyusal beceriler Psikomotor beceriler Bilgi ve iletiim teknolojileri (BT)
Problem zme Matematik eitiminin temel amalarndan biri rencilerin problem zme becerilerini gelitirmektir. Bu adan bakldnda problem zme ortaokul retim programnda nemli bir yer tutar. Bu nedenle, problem zme, retim program ierisinde yer alan her konu iin gelitirilmesi beklenen temel bir beceri olarak ele alnmaktadr. Bunun yannda problem zmenin zaman zaman bir retim yaklam veya bir renme vastas olarak ele alnmas da nerilmektedir. Matematik eitiminde problem szcne farkl anlamlar yklenebilmektedir. Bu programda genel anlamyla problemler, zm yolu nceden bilinmeyen ve zm aikr olmayan sorular olarak kabul edilmektedir. Byle sorularda renciler mevcut bilgileriyle akl yrterek bir zme ulaabilirler. Bu tip problemlere ek olarak, matematik eitiminde bilgileri dorudan kullanarak zmne ulalabilen rutin problemlerden de sz edilebilir. Bir problemin rutin olup olmad, hem problemi tekil eden ierie, hem de soruyla muhatap olan rencinin bilgi birikimine baldr. rnein 315 TLsi olan Emine, tanesi 15 TL olan dolmakalemlerden ka tane alr? sorusu 2. snf rencisi iin rutin olmayan bir problem iken, 4 veya 5. snf rencisi iin rutin bir problemdir. Bu adan bakldnda, 2. snf rencisini zerinde akl yrterek zm stratejileri bulmaya yneltecek bu soru, 4. snf rencisi iin blme ileminin rutin bir uygulamasndan ibaret olacaktr. retim programnda vurgulanan problem zme becerileri rutin olmayan problemler kapsamnda dnlmelidir. Bu nedenle, matematik derslerinde altrma niteliindeki rutin problemlerle yetinilmemeli, snfn seviyesine uygun rutin olmayan problemler de sunmaya zen gsterilmelidir. te yandan rutin olmayan problemler hazrlayabilmek iin rencilerin hazr olmad kavram ve ilemleri kullanmay gerektiren veya gereksiz ve ilgisiz zorluklar ieren sorulardan kanlmaldr. Rutin olmayan problemler doas gerei bir rpda zlen sorular deildir. Bu nedenle problem zme becerilerini devreye sokmak ve gelitirmek iin hem rencinin hem de retmenin sabr ve zamana gereksinimi vardr. renme ortamlarnda rencilere problemler zerinde alabilecekleri byle zamanlar salanmaldr.
III
rencilerin problem zme becerilerini gelitirmeye ynelik almalarda; (1) problemi anlama, (2) zm planlama, (3) plan uygulama, (4) zmn doruluunu ve geerliini kontrol etme ve (5) zm genelleme ve benzer/zgn problem kurma sreleri gzetilmelidir. Bu srelere ynelik beklenen gstergelerden bazlar aada sralanmtr: Verilenleri ve istenenleri belirleme Eksik, fazla ve gerekli bilgileri belirleme Problemi alt problemlere (paralara) ayrma Problemi kendi cmleleriyle ifade etme Problemde anlatlmak istenen olay ve ilikilerle ilgili szel, sembolik, tablo veya grafiksel gsterimleri aklama ve ilikilendirme Verilen ilikileri belirleyerek hipotez oluturma Problemin zmne ynelik bir stratejinin uygunluunu deerlendirme zme ynelik bir stratejinin gerektirdii ilem ve algoritmalar yrtme Sonucu tahmin etme Problemin zm srecinde elde edilen nihai ve ara sonularn doru ve anlaml (rnein insan says 6,5 olamaz) olup olmadn gerekeleriyle aklama Problemin farkl zm yollarn deerlendirme Problemin zmnden yola karak benzer dier problemlerin zm iin fikir ve strateji retme Problemin zm srecini ve zmn genelleme Eldeki bilgilere uygun gereki problemler oluturma
Matematiksel Sre Becerileri letiim: Matematik, kavramlar arasnda anlaml ilikiler bulunan, kendine zg sembolleri ve terminolojisi olan evrensel bir dildir. rencilerin matematiin dilini doru ve etkili bir ekilde kullanabilmesi amalanmaldr. Matematiksel iletiimde soyut sembolik ifadelerin yan sra, szl anlatmdan, yazl ve grsel ifadelerden ve gerektiinde modellerden de yararlanmak byk nem tamaktadr. Matematik hakknda yazma, okuma, konuma ve dinleme, iletiim becerilerini gelitirirken ayn zamanda rencilerin matematiksel kavramlar daha iyi anlamalarna da yardmc olur. retmen, rencilerin dncelerini aklayabilecekleri, tartabilecekleri ve yaz ile anlatabilecekleri snf ortamlar oluturmal ve rencilerin daha iyi iletiim kurabilmeleri iin uygun sorgulamalarda bulunmaldr.
IV
Bu programda, rencilerin iletiim becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr: Matematiin kendine zg sembolleri ve terminolojisi olan bir dil olduunu fark etme Matematiin sembol ve terimlerini etkili ve doru kullanma Matematiksel dili matematiin kendi iinde, farkl disiplinlerde ve yaantsnda uygun ve etkili bir biimde kullanma Somut model, ekil, resim, grafik, tablo, sembol vb. farkl temsil biimlerini kullanarak matematiksel dnceleri ifade etme Matematiksel dnceleri szl ve yazl ifade etme Gnlk dili, matematiksel dil ve sembollerle; matematiksel dili, gnlk dil ve sembollerle ilikilendirme Matematiksel dncelerin doruluunu ve anlamn yorumlama Akl Yrtme: Akl yrtme (muhakeme), eldeki bilgilerden hareketle matematiin kendine zg ara (semboller, tanmlar, ilikiler, vb.) ve dnme tekniklerini (tmevarm, tmdengelim, karlatrma, genelleme, vb.) kullanarak yeni bilgiler elde etme sreci olarak tanmlanabilir. Akl yrtme becerisinin okul ve okul d hayat kolaylatrmadaki etkisi de dikkate alndnda matematik retim srecinde bu becerinin gelitirilmesi iin ortamlar hazrlanmasnn gereklilii ortaya kmaktadr. Bu nedenle, retim programnda rencilere akl yrtme becerilerinin kazandrlmas iin dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr: karmlarn doruluunu ve geerliliini savunma Mantkl genellemelerde ve karmlarda bulunma Bir matematiksel durumu analiz ederken matematiksel rnt ve ilikileri aklama ve kullanma Yuvarlama, uygun saylar gruplandrma, ilk veya son basamaklar kullanma gibi stratejileri1 veya kendi gelitirdikleri stratejileri kullanarak ilem ve lmlerin sonucuna dair tahminlerde bulunma Belirli bir referans noktasn dikkate alarak lmeye ilikin tahminde bulunma likilendirme: Matematik, sadece kurallar, semboller, ekiller ve ilemlerden ibaret deildir. inde bir anlam btnl olan dzenler ve ilikiler adr. Ayrca, matematikle dier disiplinler ve yaam arasnda da ilikiler bulunmaktadr. Buna bal olarak ilikilendirme becerisi, matematik kavramlarnn kendi aralarnda da, bir matematiksel kavramn dier disiplinlerle ve gnlk hayatla ilikilendirilmesini kapsamaktadr. Ayrca matematiksel ilemlerin tm bunlarn temelinde yatan kavramlarla da ilikilendirilmesi nemsenmektedir. Sz edilen ilikilerin kullanlmas iin oluturulan ortamlar, rencilerin matematii daha rahat ve daha anlaml renmelerini salayacaktr.
1. Baz strateji rnekleri: Yuvarlama: Saylarn uygun deerlere yuvarlanarak sonucun tahmin edilmesi. Uygun Saylar Gruplandrma: Zihinden hesaplanmas kolay olan saylar gruplandrlarak sonucun tahmin edilmesi. lk veya Son Basamaklar Kullanma: En soldaki veya en sadaki basamaklarn toplanarak sonucun tahmin edilmesi. zel Saylar: Kesirlerle yaplan ilemlerde belirli zel saylara (1, 0 ve 1/2) yaknlna dikkat edilerek ilemlerin sonucunun tahmin edilmesi. Dalma: rnein, 7689 ileminin (76100)(7610)=7600760 biimine dntrlerek sonucun yaklak 6800 olarak tahmin edilmesi. Dzenleme ve Dzeltme: Elde edilen tahmin sonucu gerek sonuca daha uygun ve daha yakn hle getirmek iin ilemin ortasnda yaplan dzenleme ve dzeltme ve ilemin sonunda yaplan dzenleme ve dzeltme ilemleri.
Matematikteki kavramlarn gelitirilmesi belli ders saatleri ile snrlandrlmadan sre iinde gerekletirilmelidir. Kavramlar arasndaki ilikilerin aratrlmas, tartlmas ve genelletirilmesi de ayn sre iinde ele alnmaldr. Snfta ele alnan bir konunun, matematiin dier alanlaryla ilikisini kurmak amacyla almalar yaplmaldr. rencilerden, kurallar dorudan ezberlemek yerine, kurallarn arkasnda yatan kavramlarla ilikilerini kurmalar beklenmelidir. Ayrca somut ve soyut temsil biimleri (tablo, grafik, denklem, ekil, somut modeller, semboller, gerek yaam durumlar, vb.) arasnda ilikilendirme yapabilecekleri ortamlar hazrlanmaldr. Bu retim programnda, rencilerin ilikilendirme becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr: Kavramlar ve ilemler arasnda iliki kurma Matematiksel kavram ve kurallar farkl temsil biimleriyle gsterme Matematiksel kavram ve kurallarn farkl temsil biimlerini birbiriyle ilikilendirme ve birbirine dntrme Farkl matematik kavramlarn birbiriyle ilikilendirme Matematii dier derslerde ve gnlk yaamda karlalan konu ve durumlarla ilikilendirme
Duyusal Beceriler rencilerin matematie ynelik olumlu tutum gelitirmeleri, zgven sahibi olmalar, matematiksel deerlere sahip olmalar ve z dzenleme becerilerini kullanmalar nemlidir. rencilerin matematiksel ierik ve becerilerindeki geliimlerinin yan sra retken eilimlerinin gelitirilmesine de nem verilmelidir. Dier bir deyile, matematii hissedilir, yararl, uramaya deer bir alan olarak grmeleri salanmaldr. Bu erevede rencilerin matematikle ilgili duyusal geliimleri, tutum, zgven ve matematik kayglar da dikkate alnmaldr. Duyusal beceriler ile ilgili dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr: Matematiin bilimsel ve teknolojik gelimeye katksnn farknda olma Gerek hayatta matematiin neminin farknda olma ve salad faydalar takdir etme Matematikte zgven duyma ve matematii renebileceine inanma Problem zerken sabrl olma Matematik renmeye istekli olma ve matematikle uramaktan zevk alma Matematiin dnme becerilerini gelitirdiine inanma Matematik dersine verimli bir ekilde alma
VI
Psikomotor beceriler Programda, rencilerin psikomotor becerilerinin geliimine nem verilmektedir. Bunun iin rencilere aadaki psikomotor becerilerin kazandrlmas hedeflenmektedir: Matematik eitim-retiminde sklkla kullanlan somut materyalleri (kesir eritleri, cebir karolar vb.) etkin kullanma Kt eitlerini (milimetrik, noktal ve izometrik ktlar) etkin kullanma Matematikteki grselleri (geometrik ekiller, grafik, tablo, vb.) oluturma Geometrik ara-gereleri (pergel, cetvel, gnye ve iletki) etkin kullanma Kt katlayarak geometrik ekiller, matematiksel ilikiler, desenler, vb. oluturma
Bilgi ve letiim Teknolojilerini (BT) Etkili ve Yerinde Kullanabilme Gnmzde bilgi ve iletiim teknolojileri byk bir hzla gelimekte ve anlaml matematik retimi iin yeni frsatlar sunmaktadr. Bilgisayar teknolojisinin srekli gelimesi sonucunda retim yazlmlarnn hem nitelii hem de nicelii artmakta, alternatifler srekli oalmaktadr. rnein; dinamik geometri yazlmlar sayesinde renciler geometrik izimler oluturabilmekte ya da retmenin hazrlad dinamik geometrik ekiller zerinde etkileimli incelemeler yapabilmektedir. te yandan internet zerinde, retmenlerin yararlanabilecei kaynaklar da her geen gn artmakta, Trke ve dier dillerde eitli ders planlarna ve snfta kullanlabilecek etkileimli uygulamalara eriilebilmektedir. Hesap makinesi de matematik retiminde yararlanlabilecek bir dier nemli aratr. Hesap makinesi sayesinde renciler daha gereki matematik problemleri zerinde alabilecek, uzun ilemlerden kazanacaklar zaman akl yrtmede ve yaratc dnme iin deerlendirebileceklerdir. Bununla birlikte, hesap makinesi rencilerin btn hesaplamalarda bavurduklar bir ara olmamaldr. rencilerin hesap makinesini yerinde kullanmay renmesine nem verilmelidir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinin kullanlmas konusunda dikkate alnmas gereken baz gstergeler unlardr: Hesap makinesini etkin ve yerinde kullanma Elektronik tablo yazlmlarn etkin ve yerinde kullanma Dinamik matematik/geometri yazlmlarn etkin kullanma Matematik retimi iin gelitirilen uygun kaynaklar (web sitesi, animasyon, kk uygulama, vb.) etkin kullanma Matematikle ilgili konular kavramada ihtiya duyulabilecek bilgi, video, uygulama vb. kaynaklara ulamada interneti etkin kullanma
VII
PROGRAMIN RENMERETME YAKLAIMI

Bu programn baar ile uygulanmasnda birtakm retim stratejileri dikkate alnmaldr. renci, renme srecinde etkin katlmc olmaldr. rencinin sahip olduu bilgi, beceri ve dnceler, yeni deneyim ve durumlara anlam yklemek iin kullanlmaldr. rencilerin kazandklar yeni bilgileri, eski bilgilerle ilikilendirerek yorumlamalar esas alnmaldr. Bir baka ifadeyle, rencilerin bireysel anlamalarn salayabilecek ortamlar oluturulmaldr. Snf ii tartmalar, ortak matematiksel dorular ve anlamlar oluturmak iin kullanlmaldr. Bu nedenle retmen, snfa iyi yaplandrlm etkinlikler planlayarak gelmelidir. Programda retim yaklamlarna ynelik ilkeler yle zetlenebilir: Problem zme temelli renme ortamlarndan yararlanlmaldr. rencilerin somut deneyimlerinden anlamlar oluturmalarna ve soyutlama yapabilmelerine yardmc olunmaldr. rencinin derse aktif katlm amalanmaldr. Anlaml renme amalanmaldr. Bireysel farkllklar gzetilmelidir. birliine dayal renmeye nem verilmelidir. Gereki renme ortamlar oluturulmaldr. renmeyi destekleyici dntler verilmelidir. Bilgi ve iletiim teknolojileri etkin bir ekilde kullanlmaldr. Programda Matematiin Geliimine likin Bilgilendirmelerin Kullanlmas Matematiin tarihsel geliimi hakknda bilgi sahibi olmak ortaokul rencilerinin matematie ve matematik renmeye kar olumlu tutum gelitirmelerine olanak salayabilir. Matematik tarihi pek ok nemli ve bir o kadar da ilgin kii ve anekdotlarla doludur. Bu tarihsel kiilikler, bu kiilerin hayatlar, eserleri ve matematie yaptklar katklar hakknda bilgiler paylamak matematik derslerini renciler iin daha anlaml klacaktr. rnein Antik Yunan`n en nemli geometricilerinden klit`in hayatn ve en nemli eseri Elementleri tanma frsat bulan renciler bugn rendikleri geometri konularnn bundan en az 2500 yl nce ortaya konduunu ve bu bilgilerin bir tarihi miras olarak kltrden kltre aktarldn greceklerdir. nsanlk tarihi daha pek ok matematiki ile doludur. Matematik program rencilerin matematik ve matematik dersine kar olumlu bak as gelitirmeleri ve matematii daha iyi anlamalarna frsat salamas asndan matematik tarihinden nemli ayrntlarn renciler ile paylalmasn nermektedir. rnein, Pisagor teoremini renen rencilerle Pisagor`un hayatndan birka ilgin ayrntnn paylalmas renme isteklerini artrabilir. Bu program ulusal matematik tarihimizin nemli isimlerine de yer verilmesini nermektedir. zellikle cumhuriyetimizin kurucusu Atatrkn matematik ve geometri terimlerinin Trkeletirilmesine yapt katklar matematik derslerinde yeri geldike rencilerle paylalmaldr. Ayrca cumhuriyet dneminde lme birimlerine getirilen yeniliklerin gerekliliinden bahsedilebilir. Bu paylamlar rencilerin matematik hakkndaki grlerini olumlu ynde etkileme zelliine sahiptir.
VIII
PROGRAMIN LME ve DEERLENDRME YAKLAIMI

lme ve deerlendirme etkinlikleri retim srelerinin ayrlmaz bir parasdr. lme sonular, retimin verimliliini ve renmenin dzeyini belirlemenin yan sra retimin ekillendirilmesi ve ileriye dnk planlamalarn yaplmas iin de kullanlmaldr. Okul yneticilerinin ve retmenlerin lme sonularn kullanarak retimin niteliini arttrmalar gerekmektedir. rencilerden dzenli olarak toplanan lme sonular uygun yntemlerle zmlenip yorumlanarak sre hakknda deerlendirmeler yaplmaldr. rencilerin programda belirlenen genel amalara, becerilere ve kazanmlara ulama dzeylerini belirleyebilmek iin lme aralarnn eitlendirilmesi nem tamaktadr. Bu aralarn eitlendirilmesi, rencilerin farkl bilgi ve becerilerinin llmesine frsat tanyaca iin btncl ve ok ynl bir deerlendirme mmkn olacaktr. rencilerin renmelerinin ve geliimlerinin dzeyini belirlemek ve deerlendirmek iin performansa dayal yntemler de kullanlmaldr. Performans deerlendirme almalar rencinin bilgiyi gereki ortamlarda kullanabilmesine ynelik retim uygulamalarnn izlenmesi amacyla yaplmaldr. Bunlara ek olarak lme ve deerlendirmenin hem sonu hem de sre odakl olduu vurgulanmaktadr. lme ve deerlendirme znde retmenin sorumluluunda olsa da, rencilerin kendilerini ve akranlarn deerlendirmeleri iin frsatlar oluturulmaldr. Bu tr deerlendirmeler rencilerin sorumluluk ve kendine gven duygularn gelitirecektir. Ayrca, renciler akran deerlendirme yapmak suretiyle renme srecinde etkin bir rol alarak matematik konular hakknda daha derinlemesine bir anlaya sahip olabilmektedir. Sonu olarak lme sonular yalnzca renciye not verme amacyla deil, rencilerin kendilerini deerlendirmesine yardmc olma, renci geliimi ve renme sreci hakknda bilgi alma ve bunlar nda daha iyi bir retim gerekletirme amacyla kullanlmaldr. Dolaysyla lme sonular retmenin kendi retimine ynelik kararlar almasna da olanak tanmaldr.
IX
RENME ALANLARININ ELE ALINII

Ortaokul matematik dersi retim programnda Saylar ve lemler, Cebir, Geometri ve lme, Veri leme ve Olaslk olmak zere 5 renme alan bulunmaktadr. Baz snf seviyelerinde bu renme alanlarndan tm yer alrken, bazlarnda hepsine yer verilmemitir. Olaslk renme alan sadece 8. snfta yer alrken, cebir renme alan 5. snf hari tm snflarda yer almaktadr. Saylar ve lemler, Geometri ve lme ve Veri leme renme alanlar tm snf dzeylerinde mevcuttur. renme alanlarnda snf seviyelerine bal olarak ele alnan alt renme alanlar aada zet olarak verilmitir. Saylar ve lemler Bu renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. 5. snfta rencilerden doal saylar okuyup yazmalar ve doal saylarda 4 ilem yapmalar beklenmektedir. Bu snf seviyesinde rencilerin tam sayl ve bileik kesirleri anlamlandrmalar, dnm yapmalar, paydalar eit veya birbirinin kat olan kesirleri sralamalar, bu kesirlerle toplama ve karma ilemlerini yapmalar ve bu ilemleri anlamlandrmalar beklenmektedir. Bu snf seviyesinde ondalk gsterimlere de yer verilerek, rencilerin ondalk gsterimleri verilen saylar sralamalar, say dorusunda gstermeleri ve bu saylarda toplama ve karma ilemlerini yapmalar hedeflenmektedir. Saylar ve lemler renme alannda yzde kavramna da yer verilmekte, yzde kavramnn kesir ve ondalk gsterimlerle ilikilendirilmesi beklenmektedir. 6. snfta bu kazanmlarn devam olarak doal saylarda ilem nceliine nem veren kazanmlar yer almaktadr. Bu snf seviyesinde doal saylarn arpan ve katlarna ynelik almalara da yer verilmitir. rencilerden bu seviyede tam saylar anlamlandrmalar, sralamalar, tam saylarla toplama ve karma ilemlerini yapmalar beklenmektedir. 5. snfa paralel olarak, kesirleri sralama, karlatrma ve kesirlerle drt ilem yapmaya ynelik kazanmlar bu snf seviyesinde yer almaktadr. rencilerin bu seviyede ayrca ondalk gsterimleri verilen saylar zmlemeleri, bu saylara ilikin arpma ve blme ilemlerini yapmalar ve oran kavramn anlamlandrmalar beklenmektedir. 7. snf Saylar ve lemler renme alan tam saylarla arpma ve blme ilemleri ile birlikte rasyonel saylarn tantlmasn, karlatrlmasn ve rasyonel saylarla drt ilem yapp problem zmeyi iermektedir. 7. snfta oran ve orant alt renme alanna gelince rencilerin oranlar verilen okluklar belirlemeleri, gerek yaam durumlarn, tablolar veya doru grafiklerini inceleyerek orantsal durumlar tespit etmeleri, doru ve ters orantl okluklar anlayarak ilgili problemleri zmeleri beklenmektedir. Saylar ve lemler renme alan yedinci snfta yzdeler ile son bulmakta, bu alt renme alannda rencilerin yzde problemlerinde verilmeyen okluu bulmalar ve bir okluu belirli bir yzde ile artrmaya veya azaltmaya ynelik hesaplamalar yapmalar beklenmektedir. 8. snfa gelindiinde ise arpanlar ve katlar, sl ifadeler ve karekkl ifadeler ele alnmaktadr. En byk ortak bleni (EBOB) ve en kk ortak kat (EKOK) hesaplama ve ilgili problemleri zmek ile balayan renme alan, sl ifadelerle ilgili kurallar ve ilemlerin anlalmas ile devam etmektedir. Bilimsel gsterimler de yine 8. snfta yer almaktadr. rencilerin karekkl ifadeleri anlamas, bu ifadelerle ilem yapabilmesi ve ondalk ifadelerin karekklerini belirlemesi beklenmektedir. Son olarak gerek saylar tanmalar ve rasyonel saylar ile irrasyonel saylar arasnda ilikiler kurabilmeleri 8. snfta ele alnmaktadr.
Cebir Cebir renme alanna ilikin kazanmlar ilk olarak 6. snfta yer almaktadr. Bu snf seviyesinde rencilerden aritmetik dizilerde istenilen terimi bulmalar, cebirsel ifadeleri anlamlandrmalar ve cebirsel ifadelerde toplama ve karma ilemlerini yapmalar hedeflenmektedir. 7. snfta iki alt renme alan vardr: eitlik ve denklem ve dorusal denklemler. Bu snf dzeyinde rencilerin genel olarak eitlik kavramn anlamalar ve birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri ve ilgili problemleri zmeleri beklenmektedir. Ayrca koordinat sistemi zellikleri ile tannr, aralarnda dorusal iliki bulunan deikenler farkl ortamlarda incelenir ve dorusal denklemlerin grafikleri izilir. 8. snfta cebir renme alanna ok daha geni yer verilmektedir. Bu seviyede cebirsel ifadeler ve zdelikler, dorusal denklemler, denklem sistemleri ve eitsizlikler konular ilenmektedir. rencilerin cebirsel ifadeleri ve zdelikleri anlamalar ve cebirsel ifadeleri arpanlara ayrmalar beklenir. Bunlara ek olarak iki deiken arasndaki dorusal ilikinin incelenmesi ve denklem zmleri yer almaktadr. Ortaokul cebir konular iki bilinmeyenli denklem sistemlerinin zm ve bir bilinmeyenli eitsizliklerin incelenmesi ile sona ermektedir. Geometri ve lme Geometri ve lme renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. Bu renme alanna ilikin 5. snfta rencilerin doru, doru paras ve n gibi temel geometrik kavramlar aklamas, gstermesi ve izmesi hedeflenmitir. rencilerin ayrca okgenleri isimlendirmeleri ve temel elemanlarn tanmalar amalanmtr. Bu seviyede dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve yamuun temel zelliklerini anlamaya ynelik kazanmlara da yer verilmitir. Uzunluk llerini tanma, dntrme ve okgenlerin evre uzunlularn hesaplamaya ynelik kazanmlar yine bu seviyede yer almaktadr. rencilerin 5. snfta dikdrtgenin alann santimetrekare ve metrekare cinsinden hesaplamalar, dikdrtgenler prizmasn tanmalar, temel zelliklerini belirlemeleri, yzey anm izmeleri ve yzey alann hesaplamalar hedeflenmitir. 6. snfa gelindiinde ise rencilerin a, dikme ve ykseklik kavramlarn anlamlandrmalar, paralelkenar ve genin alanlarn hesaplamalar beklenir. Bu seviyede ayrca ember kavram ve dikdrtgenler prizmasnn hacmini anlamlandrmaya ve hesaplamaya ynelik kazanmlara da yer verilmitir. 7. snf geometri ve lme renme alannda e a, aortay, ynde, ters, i ters ve d ters a kavramlar ele alnp bunlarn zellikleri incelenmektedir. okgenler konusunda ise dzgn okgenler ve i ve d alar ele alnmakta olup dikdrtgen, paralelkenar, yamuk ve ekenar drtgen incelenerek yamuk ve ekenar drtgene ait alan bantlar oluturularak ilgili alan problemlerinin zlmesi beklenmektedir. ember alt renme alannda ise emberde merkez a grd yaylar ile birlikte deerlendirilecek ve rencilerin emberin ve ember parasnn uzunluunu ve daire ve daire dilimin alann hesaplamalar beklenmektedir. 7. snfta bir dier alt renme alan da dnm geometrisidir. Bu alanda teleme ve yansma dnmleri derinlemesine incelenir. Cisimlerin farkl ynlerden grntlerinin izilmesi de 7. snfta yer almaktadr. 8. snfa gelindiinde genler alt renme alan derinlemesine ele alnmakta ve rencilerin Pisagor teoremini anlamalar ve ilgili problemleri zmeleri beklenmektedir. Dnm geometrisi dnme kavram ile devam etmektedir. 8. snfta okgenlerde elik ve benzerlik kavramlar incelenmekte ve rencilerin e ve benzer okgenleri belirlemeleri ve ina etmeleri beklenmektedir. Geometrik cisimlerden dik prizma, dik silindir, dik piramit ve koni ele alnmaktadr.
XI
Veri leme Bu renme alan tm snf seviyelerinde yer almaktadr. 5. snf seviyesinde veri ileme renme alanna ilikin rencilerden veri toplamay gerektiren aratrma sorular oluturmalar, bu sorulara uygun veriyi tablo, sklk tablosu, aa emas ve stun grafiinden uygun olanlar ile gstermeleri ve yorumlamalar beklenmektedir. 6. snf seviyesinde ise iki veri grubuna ilikin veri elde etmeleri, bu verileri dzenlemeleri ve analiz etmeleri beklenmektedir. rencilerin iki gruba ait verileri karlatrmada ve yorumlamada aritmetik ortalama ve aklk kullanmas bu seviyede hedeflenen kazanmlar arasndadr. 7. snfta daire ve izgi grafii kavramlar ele alnmakta ve rencilerin bu grafikleri yorumlamalar beklenmektedir. Bunlarn yansra ortalama, ortanca ve tepe deer kavramlarnn renciler tarafndan anlalmas, hesaplanmas ve yorumlanmas beklenmektedir. Ayrca verileri uygun olan gsterimler ile sunmalar istenmektedir. 8. snfa gelindiinde ise histogram ile verilerin gsterimi ve yorumlanmas programda yer almaktadr. Olaslk Olaslk renme alan sadece 8. snfta yer almaktadr. Bu dzeyde rencilerin bir olaya ait olas durumlar ve farkl olaslklara sahip olaylar belirlemeleri, e olaslkl olaylar incelemeleri ve basit olaylarn olma olaslklarn hesaplamalar beklenmektedir.
XII
PROGRAMIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR

Programn uygulanmas retmenin tercihleri, snf mevcudu ve snfn bilisel seviyesiyle yakndan ilikilidir. Bu nedenle, renme ortamlarnn dzenlenmesinde sorumluluk retmene ait olup yukarda verilen bilgiler ve programn kazanmlar erevesinde kalmak artyla retmen tercihlerinde zgrdr. Bununla birlikte programn uygulanmas sresince aadaki hususlara uyulmas yerinde olacaktr: Programda kazanmlar ve bunlara ilikin aklamalar bir btn olarak ele alnmaldr. Aklamalarda bazen snrlamalar, bazen de rnekler verilmitir. Snrlamalara uyulmas beklenirken, rneklerin gelitirilerek kullanlmas nerilmektedir. Programda yer alan renme alanlar, alt renme alanlar ve kazanmlarn sralan, ileni sras deildir. Her snf iin nerilen nite sralamas programda niteler ve Zaman Dalmlar bal altnda ayrca belirtilmitir. leni sralamasnda bu neri dikkate alnmaldr. Ders kitaplarnda, nitelerin genel sralamasnda bir deiiklik yapmamak kaydyla nite iindeki kazanmlarn verili srasnda deiiklie gidilebilir. Gerekli hallerde bir kazanm baka bir nite altnda ele alnabilir. Programda belirtilen nitelerin ieriine sadk kalmak kouluyla kitaplarda farkl nite adlar kullanlabilir. Kazanmlar ders kitabnda ele alnrken, nite ieriinde olmad halde hatrlatma veya ilikilendirme amacyla gerek duyulduunda baz n veya ek bilgilere yer verilebilir. Programn giri ksmnda aklanan beceriler bu programn temel talarn oluturmaktadr. Bu nedenle, kazanm olarak ayrca belirtilmemi olsa dahi bu beceriler matematik dersinin her konusunda dikkate alnmaldr. Bu balamda, gerek duyulduka somut modellerden yararlanlmal, bilgi ve iletiim teknolojilerine ve problem zme etkinliklerine yer verilmeli, rencilerin iletiim, ilikilendirme, akl yrtme becerilerini gelitirmeye ynelik almalara yer verilmelidir. Programn yaps gerei kazanmlarda bireysel ve kltrel farkllklarn gzetilmesi mmkn olmamtr. Fakat programn uygulanmas esnasnda renciler arasndaki bireysel ve kltrel farkllklar dikkate alnmaldr.
XIII
zel eitime ihtiyac olan renciler iin; zellikleri, eitim performanslar ve ihtiyalar dorultusunda sorumlu olduu eitim program temel alnarak Bireyselletirilmi Eitim Program (BEP) hazrlanmal ve uygulanmaldr. BEPde yer alan kazanmlar belirlenirken bireylerin akademik, zihinsel, sosyal, bedensel zellikleri ile bireysel farkllklar dikkate alnarak gerekli uygulamalar yaplmal, baarnn deerlendirilmesinde bireylerin BEPi dikkate alnmaldr. Matematik retim program renciyi merkeze alan, kavramsal anlamay ve problem zmeyi nemseyen bir bak as ortaya koymakla birlikte, zel bir retim yntemi veya yaklamn dikte etmemektedir. Bir kazanmn ileni sresi, bata rencilerin seviyesi olmak zere birok deikene baldr. Bu nedenle programdaki kazanmlara ynelik verilen ileni sreleri kesin olmayp yaklak deerler belirtmektedir.
XIV
NTELER VE ZAMAN DAILIMLARI

5. SINIF NTELER VE ZAMAN DAILIMI nite No Kazanm Says 3 12 1 Sre Ders Saati 9 30 3 Yzde (%) 5 16 2
Konular Doal Saylar (5.1.1.1. 5.1.1.3. Kazanmlar)
Doal Saylarla lemler (5.1.2.1. 5.1.2.12. Kazanmlar) Zaman l Birimleri ve Problem zme (5.2.3.3. Kazanm) Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme ve Gsterme (5.3.1.1. - 5.3.1.3. Kazanmlar) Veri Analizi ve Yorumlama (5.3.2.1. Kazanm) Temel Geometrik Kavramlar ve izimler (5.2.1.1 5.2.1.5. Kazanmlar) gen ve Drtgenler 1 (5.2.2.1. 5.2.2.2 Kazanmlar) Kesirler (5.1.3.1. 5.1.3.7. Kazanmlar ) Kesirlerle lemler: Toplama ve karma (5.1.4.1. 5.1.4.2. Kazanm) Ondalk Gsterim (5.1.5.1. 5.1.5.5. Kazanmlar) Yzdeler (5.1.6.1. 5.1.6.4. Kazanmlar) Uzunluk lleri (5.2.3.1. , 5.2.3.2. Kazanmlar) gen ve Drtgenler 2 (5.2.2.3. 5.2.2.5. Kazanmlar) Alan lme (5.2.4.1. 5.2.4.4. Kazanmlar) Geometrik Cisimler (5.2.5.1. 5.2.5.3. Kazanmlar) Toplam
3 5 2 7 2 5 4 2 3 4 3 57
9 16 7 20 9 16 12 12 9 13 9 180
5 9 4 11 5 9 7 7 5 7 5 100
Not: Sreler yaklak olarak verilmitir.
XV
6. SINIF NTELER VE ZAMAN DAILIMI nite No Kazanm Says 4 5 3 3 9 8 3 3 6 6 7 5 3 4 Toplam Not: Sreler yaklak olarak verilmitir. 69 Sre Ders Saati 11 16 8 8 24 19 5 7 16 16 18 14 7 11 180 Yzde (%) 6 8 4 4 13 11 3 4 9 9 11 8 4 6 100
Konular Doal Saylarla lemler (6.1.1.1 6.1.1.4. Kazanmlar)
arpanlar ve Katlar (6.1.2.1 6.1.2.5. Kazanmlar) Alar (6.3.1.1 6.3.1.3. Kazanmlar) Oran (6.1.6.1. - 6.1.6.3. Kazanmlar)
Kesirlerle lemler (6.1.4.1 6.1.4.9. Kazanmlar) Ondalk Gsterim (6.1.5.1 6.1.5.8. Kazanmlar) Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme (6.4.1.1 6.4.1.3. Kazanmlar) Veri Analizi (6.4.2.1. 6.4.2.3. Kazanmlar) Tam Saylar (6.1.3.1 6.1.3.6. Kazanmlar) Cebirsel fadeler (6.2.1.1 6.2.1.6. Kazanmlar) Alan lme (6.3.2.1 6.3.2.7. Kazanmlar) Geometrik Cisimler ve Hacim lme (6.3.4.1. 6.3.4.5. Kazanmlar ) Svlarda lme (6.3.5.1. -6.3.5.3. Kazanmlar) ember (6.3.3.1. 6.3.3.4. Kazanmlar )
XVI
7. SINIF NTELER VE ZAMAN DAILIMI nite No Kazanm Says 3 4 5 4 3 7 4 3 3 4 5 6 2 Toplam Not: Sreler yaklak olarak verilmitir. 53 Sre Ders Saati 12 10 20 14 10 24 14 10 10 14 17 20 5 180 Yzde (%) 7 6 11 8 6 13 7 6 6 7 9 11 3 100
Konular Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri (7.1.1.1 7.1.1.3. Kazanmlar)
Rasyonel Saylar (7.1.2.1. 7.1.2.4. Kazanmlar) Rasyonel Saylarla lemler (7.1.3.1. 7.1.3.5. Kazanmlar) Eitlik ve Denklem ( 7.2.1.1 7.2.1.4 Kazanmlar) Dorusal Denklemler ( 7.2.2.1 7.2.2.3. Kazanmlar) Oran ve Orant (7.1.4.1 7.1.4.7. Kazanmlar) Yzdeler (7.1.5.1 7.1.5.4. Kazanmlar) Dorular ve Alar ( 7.3.1.1 7.3.1.3. Kazanmlar)
ember ve Daire (7.3.3.1 7.3.3.3. Kazanmlar) Veri leme (7.4.1.1 7.4.1.4. Kazanmlar) okgenler (7.3.2.1 7.3.2.5. Kazanmlar)
Dnm Geometrisi (7.3.4.1 7.3.4.6. Kazanmlar) Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri (7.3.5.1 7.3.5.2 Kazanmlar)
XVII
8. SINIF NTELER VE ZAMAN DAILIMI nite No Kazanm Says 3 5 9 5 4 1 4 4 2 4 2 3 6 2 Toplam Not: Sreler yaklak olarak verilmitir. 54 Sre Ders Saati 10 17 27 12 13 5 13 18 8 13 10 7 20 7 180 Yzde (%) 6 9 15 7 7 3 7 10 4 7 6 4 11 4 100
Konular arpanlar ve Katlar ( 8.1.1.1. 8.1.1.3. Kazanmlar)
sl fadeler ( 8.1.2.1 8.1.2.5. Kazanmlar) Karekkl fadeler (8.1.3.1 8.1.3.9. Kazanmlar) Basit Olaylarn Olma Olasl ( 8.5.1.1 8.5.1.5. Kazanmlar) genler (8.3.1.1 8.3.1.4. Kazanmlar) Dik gen ve Pisagor Bants (8.3.1.5. Kazanm) Dnm Geometrisi (8.3.2.1 8.3.2.4. Kazanmlar) Cebirsel fadeler ve zdelikler (8.2.1.1 8.2.1.4. kazanmlar) Elik ve Benzerlik (8.3.3.1 8.3.3.2. Kazanmlar) Dorusal Denklemler (8.2.2.1 8. 2.2.4. Kazanmlar)
Denklem Sistemleri (8.2.3.1. 8.2.3.2. Kazanmlar) Eitsizlikler (8.2.4.1. 8.2.4.3. Kazanmlar) Geometrik Cisimler (8.3.4.1 8.3.4.6. Kazanmlar) Veri Analizi (8.4.1.1. 8.4.1.2. Kazanmlar)
XVIII
5. SINIF RETM PROGRAMI

renme Alanlar ve Alt renme Alanlar 5.1. Saylar ve lemler 5.1.1. Doal Saylar 5.1.2. Doal Saylarla lemler 5.1.3. Kesirler 5.1.4. Kesirlerle lemler: Toplama ve karma 5.1.5. Ondalk Gsterim 5.1.6. Yzdeler 5.2. Geometri ve lme 5.2.1. Temel Geometrik Kavramlar ve izimler 5.2.2. gen ve Drtgenler 5.2.3. Uzunluk ve Zaman lme 5.2.4. Alan lme 5.2.5. Geometrik Cisimler 5.3. Veri leme 5.3.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme ve Gsterme 5.3.2. Veri Analizi ve Yorumlama
renme Alanlarnn Snflara Gre Dalm

Snflar 5 SAYILAR VE LEMLER CEBR GEOMETR VE LME VER LEME OLASILIK X X X 6 X X X X 7 X X X X 8 X X X X X
5. Snf
5. SINIF KAZANIMLARI
5.1. Saylar ve lemler 5.1.1. Doal Saylar Terimler: Basamak, basamak deeri, blk, milyonlar bl 5.1.1.1. En ok dokuz basamakl doal saylar okur ve yazar. 5.1.1.2. En ok dokuz basamakl doal saylarn blklerini, basamaklarn ve rakamlarn basamak deerlerini belirtir. Byk saylar gerek yaamla ilikilendirerek anlamlandrmalarna yardmc olacak almalara yer verilir. 5.1.1.3. Kural verilen say ve ekil rntlerinin istenen admlarn oluturur. Aritmetik dizilerle snrl kalnr, aritmetik dizi kavramna girilmez. rnein; 7den balayarak er ilave etmek suretiyle oluan say dizisinin 6. terimini bulunuz. Koleksiyonuna birinci haftada 7 kelebekle balayan Bra, sonraki her hafta 3 kelebek ilave ederse 5 hafta sonra koleksiyonunda ka kelebei olur? rnein, aadaki ekil rntsnde kare ve gen saylarn say rnts olarak belirtmeye veya istenilen admda ka tane kare veya gen olacan bulmaya ynelik almalara yer verilir.
1. ekil
2. ekil
3. ekil
5.1.2. Doal Saylarla lemler Terimler: Blen, blm, blnen, kalan, arpan, arpm 5.1.2.1. En ok be basamakl doal saylarla toplama ve karma ilemi yapar.
5. Snf
5.1.2.2. ki basamakl doal saylarla zihinden toplama ve karma ilemlerinde uygun stratejiyi seerek kullanr. rnek toplama stratejileri: Onluklar ve birlikleri ayrarak ekleme (45+22=45+20+2); zerine sayma (38+23=38+10+10+3); saylar 10u referans alarak paralama (16+8=16+4+4=20+4); kolay toplanan saylardan balama (13+28+27=13+27+28=40+28). rnek karma stratejileri: Onluklar ve birlikleri ayrarak karmak (4522 = 45202); onar onar eksiltme (3823=3810103). 5.1.2.3. Doal saylarla toplama ve karma ilemlerinin sonularn tahmin eder. 5.1.2.4. En ok basamakl iki doal saynn arpma ilemini yapar. 5.1.2.5. En ok drt basamakl bir doal sayy, en ok iki basamakl bir doal sayya bler. Kalanl blme ilemlerinde ondalk gsterimlere girilmez. 5.1.2.6. Doal saylarla arpma ve blme ilemlerinin sonularn tahmin eder. Tahmin becerilerinin gelimesi iin tahminlerin, ilem sonularyla karlatrlmas gerekir. 5.1.2.7. Doal saylarla zihinden arpma ve blme ilemlerinde uygun stratejiyi seerek kullanr. rnek stratejiler: 10, 100, 1000 ve katlaryla arpma ve blme yaparken saynn sonuna 0 ekleme ya da karma; 8 ile arpmak iin kez iki katn alma; 9 ile arpmak iin 10 ile arpp sonutan bir kez kendisini karma; saylardan birisinin yarsn, dierinin iki katn alarak arpma (234=462; 845=805+45=420);5 ile arpmak iin sonuna 0 ekleyip yarsn alma; bir sayy 5e blmek iin iki katn alp 10a blme vb. 5.1.2.8. Blme ilemine ilikin problem durumlarnda kalan yorumlar. Problem durumunun balamna gre kalan ihmal edilir, yuvarlanr ya da kesir olarak belirtilir. rnein 11 kiilik bir snf satran oynamak iin ikierli gruplara ayrldnda ka tane satran tahtasna ihtiya olduunu bulurken kalan ihmal edilir. 11 rencinin katld bir izci ekibinin 2 adet adrda konaklayabilmesi iin adrlarda kaar kiinin kalabileceini belirlerken kalan yuvarlanr. 11 adet elmay 2 kiiye eit olarak paylatrrken 1 kiiye ne kadar elma deceini bulmak iin kalan kesirle ifade edilir.
5. Snf
5.1.2.9. arpma ve blme ilemleri arasndaki ilikiyi anlayarak ilemlerde verilmeyen eleri (arpan, blm veya blnen) bulur. Bir arpma veya blme ileminde verilmeyen eyi bulmaya ynelik almalara yer verilir; rnein, 4 ? = 36 ifadesinde 4 hangi say ile arptmzda 36 edeceinin bulunmas iin 36nn 4e blnmesi gerektii gsterilebilir. arpma ve blme ilemleri arasndaki ilikiyi problem durumlarnda kullanmaya ynelik almalara yer verilir. Ayn problem durumu bilinmeyenin ne olduuna bal olarak arpma veya blme ilemi yapmay gerektirebilir. rnein her hafta 5 TL harlk alan Beril 7 hafta boyunca parasn biriktirmitir. Bu sre iinde biriktirdii tm parasyla bir flt almtr. Beril flt ka liraya almtr? Ayn duruma ilikin, bu kez blme ilemi yapmay gerektiren dier bir soru ise yle belirtilebilir: Her hafta annesinden 5 TL harlk alan Beril, fiyat 35 TL olan bir flt almak iin parasn biriktirmektedir. Ka hafta sonra Beril istedii flt alm olur? 5.1.2.10. Drt ilem ieren problemleri zer. Doal saylarla en ok ilemli problemler ele alnr. Problem kurmaya ynelik almalara da yer verilir. 5.1.2.11. Bir doal saynn karesi ve kpn sl olarak gsterir; deerini bulur. 5.1.2.12. En ok iki ilem ieren parantezli ifadelerin sonucunu bulur. rnein 5 x (12 - 6 ) veya 36 (6 x3) gibi ilemlerde parantezin roln anlamaya ve parantezi kullanmaya ynelik almalara yer verilir. 5.1.3. Kesirler Terimler: Bileik kesir, tam sayl kesir, birim kesir, denk kesir, sadeletirme, geniletme 5.1.3.1. Birim kesirleri sralar. Birim kesirlerin hangi byklkleri temsil ettii uygun modellerle incelenir. r1 kesri bir btnn 3te 1ini temsil ederken, 1 kesri ayn btnn 6da nein 3 6 1 kesri 1lik bir ksmn, yani daha kk bir miktarn temsil eder. Dolaysyla 6 1 3 kesrinden daha kktr. 5.1.3.2. Birim kesirleri say dorusunda gsterir. 5.1.3.3. Tam sayl kesrin, bir doal say ile bir basit kesrin toplam olduunu anlar ve tam sayl kesri bileik kesre, bileik kesri tam sayl kesre dntrr. Uygun kesir modellerinden yararlanlr.
5. Snf
5.1.3.4. Bir doal say ile bir bileik kesri karlatrr. Her doal saynn, paydas 1 olan kesir olarak ifade edilebileceine vurgu yaplr. 5.1.3.5. Sadeletirme ve geniletmenin kesrin deerini deitirmeyeceini anlar ve bir kesre denk olan kesirler oluturur. lemsel uygulamalara gemeden nce uygun ve anlalr kesir modelleri ile kavramsal almalara yer verilir. 5.1.3.6. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan kesirleri sralar. 5.1.3.7. Bir okluun istenen basit kesir kadarn ve basit kesir kadar verilen bir okluun tamamn birim kesirlerden yararlanarak hesaplar. okluklarn birim kesir kadarn bulurken uygun modeller ile kavramsal almalara yer verilir. Doal say ile kesrin arpma ilemine girilmez. 5.1.4. Kesirlerle lemler: Toplama ve karma 5.1.4.1. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan iki kesrin toplama ve karma ilemini yapar ve anlamlandrr. Gerek yaam durumlarnda bu ilemler yorumlanr. rnein bir pizzann 3 5 1 ini yiyen ocuktan ne kadar fazla pizza yen yiyen ocuk ayn pizzann 10 mitir? Bir doal say ile bir kesrin toplama ilemi ile bir doal saydan bir kesri karma ilemleri de ele alnr. 5.1.4.2. Paydalar eit veya birinin paydas dierinin kat olan kesirlerle toplama ve karma ilemleri gerektiren problemleri zer. Problem kurmaya ynelik almalara da yer verilir. 5.1.5. Ondalk Gsterim Terimler: Ondalk gsterim, tam ksm, ondalk ksm, ondabirler basama, yzdebirler basama, bindebirler basama 5.1.5.1. Ondalk gsterimlerin kesirlerin farkl bir ifadesi olduunu fark eder ve paydas 10, 100 ve 1000 olacak ekilde geniletilebilen veya sadeletirilebilen kesirlerin ondalk gsterimini yazar ve okur. Kesirleri paydas 10, 100 ve 1000 olacak ekilde geniletirken modeller kullanmaya ynelik almalara da yer verilir. 1 = 3,5 gibi Ondalk gsterimleri tam sayl kesirlerle ilikilendirir. rnein 3 2 eitliklerin anlalmasna ynelik almalar yaplr.
5. Snf
5.1.5.2. Ondalk gsterimde virgln ilevini, virglden nceki ve sonraki rakamlarn konumlarnn basamak deeriyle ilikisini anlar; ondalk gsterimdeki basamak adlarn belirtir. Ayrca, ondalk gsterimlerin okunular zerinde durulur. Kesir ksm en ok basamakl olan ondalk ifadelerle snrl kalnr. 5.1.5.3. Ondalk gsterimleri verilen saylar sralar. Uygun kesir modellerinden yararlanlr. Kesir ksm en ok basamakl olan ondalk ifadelerle snrl kalnr. 5.1.5.4. Ondalk gsterimleri verilen saylar say dorusunda gsterir. 5.1.5.5. Ondalk gsterimleri verilen saylarla toplama ve karma ilemleri yapar. Toplama ve karma algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara yer verilir. rnein neden virgllerin alt alta gelmesi gerektii veya ilemlerin kesirlerle yaplan ilemlerle ilikilendirilmesi gibi durumlar incelenir. 5.1.6. Yzdeler Terimler: Yzde Semboller: % 5.1.6.1. Paydas 100 olan kesirleri yzde sembol (%) ile gsterir. Yzde semboln anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir. %100den kk olan yzdelik ifadeler ile snrl kalnr. 5.1.6.2. Bir yzdelik ifadeyi ayn bykl temsil eden kesir ve ondalk gsterimle ilikilendirir; bu gsterimleri birbirine dntrr. Sz edilen ilikileri anlamay kolaylatrc modellerle yaplacak almalara yer verilir. 5.1.6.3. Kesir, ondalk ve yzdelik gsterimle belirtilen okluklar karlatrr. 5.1.6.4. Bir okluun belirtilen bir yzdesine karlk gelen miktar bulur. %100den kk olan yzdelik ifadeler ile snrl kalnr. Belirli bir yzdesi verilen okluu bulmaya ynelik ilemlere girilmez.
5. Snf
5.2. Geometri ve lme 5.2.1. Temel Geometrik Kavramlar ve izimler Terimler: Dik a, dar a, geni a, paralellik, doru, doru paras, n. ) ! Semboller: =, ' , AB , [AB], |AB|, [AB, AB, AB, AB 5.2.1.1. Doru, doru paras ve n aklar ve sembolle gsterir. Ayn dzlemdeki iki dorunun birbirlerine gre durumlar ele alnarak sembolle gsterilir. 5.2.1.2. Kareli veya noktal kt zerinde bir noktann dier bir noktaya gre konumunu yn ve birim kullanarak ifade eder. rnek: A noktas B noktasnn; 3 birim sanda/solunda; 2 birim aasnda/ yukarsnda; 4 birim sann/solunun 2 birim yukarsnda/aasnda. Gerek yaam durumlar ile ilgili rneklere de yer verilir. 5.2.1.3. Kareli veya noktal kt zerinde bir doru parasna eit uzunlukta doru paralar izer. Yatay, dikey veya eik doru paralar zerinde allmas salanmaldr.
B C F D A E
5.2.1.4. Kareli veya noktal kt zerinde bir doru parasna paralel doru paralar ina eder; izilmi doru paralarnn paralel olup olmadn yorumlar. Gerek yaam durumlaryla ilikilendirmeye ynelik almalara da yer verilir. 5.2.1.5. Kareli veya noktal kt zerinde 90lik bir ay referans alarak dar, dik ve geni alar oluturur; oluturulmu bir ann dar, dik ya da geni al olduunu belirler. Alar belirlerken veya olutururken referans olarak bir kdn kesinin, gnyenin veya bir alerin kullanlmas istenebilir. Alar isimlendirilerek ifade edilir.
5. Snf
5.2.2. gen ve Drtgenler Terimler: okgen, dik al gen, dar al gen, geni al gen, ikizkenar gen, ekenar gen, eitkenar gen, paralelkenar, ekenar drtgen, yamuk, kegen T Semboller: m(A), ABC 5.2.2.1. okgenleri isimlendirir, oluturur ve temel elemanlarndan kenar, i a, ke ve kegeni tanr. bkey (konkav) okgenler ele alnmaz. Ayrca i alarn toplam ve kegen saysna deinilmez. 5.2.2.2. Kareli, noktal ya da izometrik ktlardan uygun olanlarn kullanarak alarna gre ve kenarlarna gre genler oluturur; oluturulmu farkl genleri kenar ve a zelliklerine gre snflandrr. Kareli kt zerinde genleri alarna gre olutururken veya yorumlarken 90lik bir ann bir kdn kesi, gnye, aler veya benzeri bir ara kullanlarak belirlenmesi almalarna yer verilir. 5.2.2.3. Dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve yamuun temel zelliklerini anlar. A, kenar ve kegen zellikleri zerinde durulur. Kareli ve izometrik ktlarn yan sra dinamik geometri yazlmlar ile zel drtgenlerin dinamik incelemelerine ynelik snf ii almalara yer verilebilir. Kare, dikdrtgenin zel bir durumu olarak ele alnr. Yamuk tantlrken kenar iftlerinden en az birinin paralel olduu vurgulanr, eitlerine girilmez. 5.2.2.4. Dikdrtgen, paralelkenar, ekenar drtgen ve yamuu kareli veya noktal kt zerinde izer; oluturulanlarn hangi ekil olduunu belirler. Kareli ve izometrik ktlarn yan sra dinamik geometri yazlmlar ile yaplacak almalara da yer verilebilir. 5.2.2.5. gen ve drtgenlerin i alarnn lleri toplamn belirler ve verilmeyen ay bulur. alarn lleri toplam bulunurken kt katlama veya uygun modellerle yaplacak etkinliklere yer verilir. lleri verilen ayla gen oluturup oluturulamayacana karar vermeye ynelik almalara yer verilir.
5. Snf
5.2.3. Uzunluk ve Zaman lme Terimler: Milimetre, santimetre, desimetre, metre, dekametre, hektometre, kilometre Semboller: mm, cm, dm, m, dam, hm, km, sa., sn., dk. 5.2.3.1. Uzunluk lme birimlerini tanr; metre-kilometre, metre-santimetre-milimetre birimlerini birbirine dntrr ve ilgili problemleri zer. Ondalk ksm en ok basamakl olan saylarla snrl kalnr. 5.2.3.2. okgenlerin evre uzunluklarn hesaplar; verilen bir evre uzunluuna sahip farkl ekiller oluturur. evre uzunluunu tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir. 5.2.3.3. Zaman l birimlerini tanr, birbirine dntrr ve ilgili problemleri zer. Saniye, dakika, saat, gn, ay ve yl ele alnr. 5.2.4. Alan lme Terimler: Santimetrekare, metrekare Semboller: cm2, m2 5.2.4.1. Dikdrtgenin alann hesaplar; santimetrekare ve metrekareyi kullanr. Kare, dikdrtgenin zel bir durumu olarak ele alnr. Dikdrtgen ve karenin alan ifadesiyle bu ekillerin i blgesinin alannn kastedildii vurgulanr. Alan kavramn anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir. 5.2.4.2. Belirlenen bir alan santimetrekare ve metrekare birimleriyle tahmin eder. Tahminlerin lme yaparak kontrol edilmesine ynelik almalara yer verilir. 5.2.4.3. Verilen bir alana sahip farkl dikdrtgenler oluturur. Kenar uzunluklar doal say olacak biimde snrlandrlr. Geometri tahtas, noktal kt ve benzeri aralarla yaplan almalara yer verilir. 5.2.4.4. Dikdrtgenin alann hesaplamay gerektiren problemleri zer.
5. Snf
5.2.5. Geometrik Cisimler Terimler: Ke, ayrt, yz, yzey, taban, kp, dikdrtgenler prizmas, kare prizma, yzey alan Semboller: cm2, m2 5.2.5.1. Dikdrtgenler prizmasn tanr ve temel zelliklerini belirler. Kare prizma ve kp, dikdrtgenler prizmasnn zel durumlar olarak ele alnr. 5.2.5.2. Dikdrtgenler prizmasnn yzey anmlarn izer ve verilen farkl anmlarn dikdrtgenler prizmasna ait olup olmadna karar verir. Kp ve kare prizma, dikdrtgenler prizmasnn zel durumlar olarak ele alnr. Somut modellerle yaplacak almalara yer verilir. Uygun bilgi ve iletiim teknolojileri ile yaplacak etkileimli almalara yer verilebilir. boyutlu dinamik geometri yazlmlarndan yararlanlabilir. 5.2.5.3. Dikdrtgenler prizmasnn yzey alann hesaplar.
5.3. Veri leme 5.3.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme ve Gsterme Terimler: Veri, sklk, stun grafii, sklk tablosu, aa emas 5.3.1.1. Veri toplamay gerektiren aratrma sorular oluturur. Bir kiinin en sevdii meyvenin ne olduu sorusu aratrma sorusu deildir fakat bir snftaki rencilerin en sevdii meyvelerin neler olduu bir aratrma sorusudur. 5.3.1.2. Aratrma sorularna ilikin verileri toplar veya ilgili verileri seer; veriyi uygunluuna gre sklk tablosu ve stun grafiiyle gsterir. Tek zellie ynelik sreksiz veri gruplaryla snrl kalnr. Srekli ve sreksiz kavramlarna girilmez. Verileri dzenlemek ve grafikle gstermek iin gerektiinde uygun bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr. 5.3.1.3. Aa emas yaparak verileri dzenler.
10
5. Snf
5.3.2. Veri Analizi ve Yorumlama Terimler: Stun grafii, sklk tablosu 5.3.2.1. Sklk tablosu, stun grafii veya aa emas ile gsterilmi veriyi zetler ve yorumlar. Ayrca yanl yorumlamalara yol aan stun grafikleri incelenir.
5. Snf
11

renme Alanlar ve Alt renme Alanlar 6.1. Saylar ve lemler 6.1.1. Doal Saylarla lemler 6.1.2. arpanlar ve Katlar 6.1.3. Tam Saylar 6.1.4. Kesirlerle lemler 6.1.5. Ondalk Gsterim 6.1.6. Oran 6.2. Cebir 6.2.1. Cebirsel fadeler 6.3. Geometri ve lme 6.3.1. Alar 6.3.2. Alan lme 6.3.3. ember 6.3.4. Geometrik Cisimler ve Hacim lme 6.3.5. Svlar lme 6.4. Veri leme 6.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme 6.4.2. Veri Analizi

12
6. Snf
6.1. Saylar ve lemler 6.1.1. Doal Saylarla lemler Terimler: Doal saylar, kuvvet (s), taban, sl ifade Semboller: an , arpma iareti: 6.1.1.1. Bir doal saynn kendisiyle tekrarl arpmn sl nicelik olarak ifade eder ve sl niceliklerin deerini belirler. 6.1.1.2. lem nceliini dikkate alarak doal saylarla drt ilem yapar. 6.1.1.3. Doal saylarda ortak arpan parantezine alma ve dalma zelliini uygulamaya ynelik ilemler yapar. 5(2+8)=52+58 ve 52+58 =5(2+8) gibi durumlar ayr ayr incelenir. Bunun gibi eitliklerin anlaml renilmesine katk yapmak iin modellerden yararlanlr. rnein, aadaki dikdrtgenin alan hesaplanrken, parantez kullanmayla ilgili yukardaki eitlikler incelenebilir. 2 8
5
6.1.1.4. Doal saylarla drt ilem yapmay gerektiren problemleri zer. lemler yaplrken ilem zellikleri kullanlr. 6.1.2. arpanlar ve Katlar Terimler: arpan, kat, blen, asal say, ortak blen, ortak kat 6.1.2.1. Doal saylarn arpanlarn ve katlarn belirler. 6.1.2.2. 2, 3, 4, 5, 6, 9 ve 10a kalansz blnebilme kurallarn aklar ve kullanr. 6ya kalansz blnebilme kuralnn 2 ve 3e kalansz blnebilme kuralndan yararlanlarak gelitirilebilecei dikkate alnr. 6.1.2.3. Asal saylar zellikleriyle belirler. Eratosthenes (Eratosten) Kalburu yardmyla 100e kadar olan asal saylar bulunur. 6.1.2.4. Doal saylarn asal arpanlarn belirler.
6. Snf
13
6.1.2.5. ki doal saynn ortak blenleri ile ortak katlarn belirler; ilgili problemleri zer. ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak katn (EKOK) bulmaya ynelik problemlere bu snf dzeyinde girilmez. 6.1.3. Tam Saylar Terimler: Tam say, mutlak deer, negatif tam say, pozitif tam say Semboller: |a| 6.1.3.1. Tam saylar yorumlar ve say dorusunda gsterir. Tam saylara olan ihtiyacn fark edilmesine ynelik almalara yer verilir. Pozitif ve negatif tam saylarn zt yn ve deerleri ifade etmede kullanld vurgulanr (rnein, asansrde katlarn belirtilmesi, sfrn altnda ve stnde hava scaklklar vb.). 6.1.3.2. Bir tam saynn mutlak deerini belirler ve anlamlandrr. Mutlak deerin say dorusunda ve gerek yaamda (asansr, termometre, banka hesab vb.) ne anlama geldii zerinde durulur. 6.1.3.3. Tam saylar karlatrr ve sralar. Karlatrma yaparken byk saynn kk sayya kyasla say dorusunun daha sanda olduu vurgulanr. Tam saylar karlatrma ve sralamayla ilgili gerek yaam durumlarn ieren almalara yer verilir. 6.1.3.4. Tam saylarla toplama ve karma ilemlerini yapar; ilgili problemleri zer. Tam saylarn kullanld asansr, termometre gibi aralar yatay ve dikey say dorusuyla ilikilendirilerek toplama ve karma ilemlerine yer verilir. 6.1.3.5. Tam saylarda karma ileminin eksilenin ters iaretlisi ile toplamak anlamna geldiini kavrar. ab = a+(b) olduu sayma pulu gibi modeller araclyla incelenir. Toplamlar 0 olan ters iaretli tam saylar ile ilemlere yer verilir. 6.1.3.6. Toplama ileminin zelliklerini akc ilem yapmak iin birer strateji olarak kullanr. rnein, 5+7+(5)= ? toplamnda srasyla deime, birleme, ters eleman ve etkisiz eleman zellikleri kullanlarak ilem u ekilde yaplr: 5+7+(5) = 5+((5)+7) = (5+(5))+7=0+7 Burada ilem zelliklerinin ad verilmeden renci tarafndan bilinmesi salanr. Toplama ileminin deime, birleme, ters eleman ve etkisiz eleman zellikleri ele alnr.
14
6. Snf
6.1.4. Kesirlerle lemler 6.1.4.1. Kesirleri karlatrr, sralar ve say dorusunda gsterir. Kesirleri sralarken uygun stratejilerin kullanlmas tevik edilir. Kullanlabilecek stratejiler: kesirlerin btne olan yaknlklar, yarmdan byk veya kk olmalar, yarma olan yaknlklar, birim kesirlerin karlatrlmas, payda eitleme (denk kesirlerin dikkate alnmas). 6.1.4.2. Kesirlerle toplama ve karma ilemlerini yapar. Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara yer verilir. 6.1.4.3. Bir doal say ile bir kesrin arpma ilemini yapar ve anlamlandrr. 2 ifadesinin 6 tane 2 n toplam anlamna geldii ve 2 . 6 ifa rnein 6 . 3 3 3 desinin de 6nn 2 kadar olduu ve bu ilemlerin ayn sonucu verdii vurgula3 nr. Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara yer verilir. Bir doal say 1den byk bir kesirle arpldnda sonucun bu saydan byk, 1den kk bir kesirle arpldnda ise kk olduunu anlamaya ynelik almalara yer verilir. 6.1.4.4. ki kesrin arpma ilemini yapar ve anlamlandrr. rnein 1 . 2 ifadesinin 2 in 1 si (yani yars) ve 2 . 1 ifadesinin 2 5 5 2 5 2 1 nin 2 i anlamna geldii vurgulanr. 2 5 Gerek yaam durumlar ve uygun kesir modelleriyle yaplacak almalara yer verilir. 6.1.4.5. Bir doal sayy bir birim kesre ve bir birim kesri bir doal sayya bler, bu ilemi anlamlandrr. rnein, 6 1 ifadesinin 6nn iinde ka tane 1 olduu; 1 2 ifadesinin 2 2 2 de 1 yi 2ye blmek (yani 1 nin yars) olduu modellerle fark ettirilir. 2 2
6. Snf
15
6.1.4.6. Bir doal sayy bir kesre ve bir kesri bir doal sayya bler, bu ilemi anlamlandrr. rnein 3 3 ifadesinin 3n iinde ka tane 3 olduu; 3 3 ifadesinin de 4 4 4 3 3e blmek olduu modellerle fark ettirilir. Kesirlerde blme ilemi anlam4 landrlrken basit ilemlere yer verilir. Bir doal say 1den byk bir kesirle blndnde sonucun bu saydan kk, 1den kk bir kesre blndnde ise byk olduunu anlamaya ynelik almalara yer verilir. 6.1.4.7. ki kesrin blme ilemini yapar ve anlamlandrr. Blme ilemi anlamlandrlrken byk kesrin kk kesre blnd ve sonucun tam say kt basit ilemler zerinde durulur. rnein, 1 1 ifade4 2 sinin, yarmn iinde ka tane eyrek olduu anlamna geldii modellerle ele alnr. 6.1.4.8. Kesirlerle yaplan ilemlerin sonucunu tahmin eder. 6.1.4.9. Kesirlerle ilem yapmay gerektiren problemleri zer. 6.1.5. Ondalk Gsterim Terimler: zmleme 6.1.5.1. Blme ilemi ile kesir kavramn ilikilendirir. Kesir gsteriminin ayn zamanda blme ilemini de ifade ettii vurgulanr. rnein, 9 kesri ayn zamanda 9un 2ye blnmesi anlamn tar. Bu kazanm 2 kapsamnda tam blnemeyen doal saylarla blme ilemi yapmaya ynelik almalara da yer verilir. Blme algoritmasnda virgl kullanm zerinde durulur. Virglden sonra en ok basamakl saylarla snrl kalnr. Devirli ondalk gsterimler tantlr fakat devirli ondalk gsterimlerin kesre dntrlmesine bu dzeyde girilmez. 6.1.5.2. Ondalk gsterimleri verilen saylar zmler. rnein: 1 +7. 1 253,47=2 .100 + 5 .10 + 3 .1 + 4 . 10 100
253,47=2 .100 + 5 .10 + 3 .1 + 4 . 0,1 + 7 . 0,01

6.1.5.3. Ondalk gsterimleri verilen saylar belirli bir basamaa kadar yuvarlar. Saylar yuvarlamann salad kolaylklar zerinde durulur.
16
6. Snf
6.1.5.4. Ondalk gsterimleri verilen saylarla arpma ilemi yapar. arpma algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara yer verilir. rnein, virgln hangi basamaa neden konulaca gibi durumlar incelenir. Bir doal say 1den kk bir ondalk ifadeyle arpldnda sonucun o saydan kk olduunun fark edilmesine ynelik almalara yer verilir. arpma ileminde sfrn zel durumu dikkate alnr. 6.1.5.5. Ondalk gsterimleri verilen saylarla blme ilemi yapar. Blme algoritmasnn anlamlandrlmasna ynelik almalara yer verilir. 6.1.5.6. Ondalk gsterimleri verilen saylarla 10, 100 ve 1000 ile ksa yoldan arpma ve blme ilemlerini yapar. 6.1.5.7. Saylarn ondalk gsterimleriyle yaplan ilemlerin sonucunu tahmin eder. 6.1.5.8. Ondalk ifadelerle drt ilem yapmay gerektiren problemleri zer. 6.1.6. Oran Terimler: Oran, birimli oran, birimsiz oran a Semboller: a:b; ; a/b b 6.1.6.1. okluklar karlatrmada oran kullanr ve oran farkl biimlerde gsterir. 4 , 4n 6ya oran gibi farkl gsterimleri kullanlr. Orann, 4:6, 6 6.1.6.2. Bir btnn iki paraya ayrld durumlarda iki parann birbirine veya her bir parann btne orann belirler; problem durumlarnda oranlardan biri verildiinde dierini bulur. rnek durumlar: Bir snfta kzlarn saysnn erkeklere oran 2/3 ise kzlarn saysnn snf mevcuduna oran nedir? Bir snfta kzlarn saysnn snf mevcuduna oran 2/5 ise erkeklerin saysnn kzlara oran nedir? 6.1.6.3. Ayn veya farkl birimlerdeki iki okluun birbirine orann belirler. rnein, 3 saatte 150 km giden bir aracn ald yolun geen sreye oran 150 km = 50 km/sa olarak yazldndan bu oran birimlidir. 6A snfnn topla3 sa d plastik kapaklarn saysnn 6B snfnn toplad plastik kapaklarn saysna oran 180 adet = 3 olarak yazlr ve bu oran birimsizdir. 2 120 adet Birimli oranlardan srat birimi olan km/sa. ile m/sn. arasnda dnmler ya-
plr.
6. Snf
17
6.2. Cebir 6.2.1. Cebirsel fadeler Terimler: Cebirsel ifade, deiken, katsay, terim, sabit terim 6.2.1.1. Aritmetik dizilerin kuraln harfle ifade eder; kural harfle ifade edilen dizinin istenilen terimini bulur. Bu tr durumlarda deiken kullanmnn nemi ve gereklilii vurgulanr. Aritmetik diziler ile snrl kalnr, aritmetik dizi kavramna girilmez. Aritmetik diziler incelenerek dizinin kuraln bir deiken ile (rnein n cinsinden) yazmaya ynelik almalar yaplr. rnein, bir aritmetik dizinin ilk drt terimi 3, 9, 15 ve 21 ise bu dizinin kural 6n3 olarak ifade edilir. Gnlk yaam durumlarnda veya ekil rntlerindeki ilikileri aritmetik diziye dntrerek kural bulmaya ynelik almalara da yer verilir. Gnlk yaam durumu rnei: Birinci hafta 7 kelebekle koleksiyona balayan Emine, sonraki her hafta koleksiyonuna 5 kelebek eklemektedir. Kelebek saysnn hafta saysyla ilikisini cebirsel ifade olarak belirtiniz. Hafta Toplam kelebek says liki 1 2 3 17 . 5 3+2 ... .... ... 5n+2 n
7 12 . . 5 1+2 5 2+2
ekil dizisi rnei: Her admda mevcut altgenlerden yalnz biriyle ortak kenara sahip olacak ekilde altgen eklenerek oluturulan ekil dizisinde, altgen says ile toplam kenar says arasndaki ilikinin cebirsel kural nedir?

1. Adm 2. Adm 3. Adm
Altgen says Toplam kenar says liki
1 6
3 16 5.3+1
... .... ...
n 5n+1
11 5.1+1 5.2+1
18
6. Snf
6.2.1.2. Szel olarak verilen bir duruma uygun cebirsel ifade ve verilen bir cebirsel ifadeye uygun szel bir durum yazar. Cebirsel ifadelerde kullanlan harflerin saylar temsil ettii ve deiken olarak adlandrld belirtilir. En az bir deiken ve ilem ieren ifadelerin cebirsel ifadeler olduu vurgulanr. 6.2.1.3. Cebirsel ifadenin deerlerini deikenin alaca farkl doal say deerleri iin hesaplar. 6.2.1.4. Basit cebirsel ifadelerin anlamn aklar. Bu dzeyde, 4a; a ; 2"a biimindeki cebirsel ifadelerin anlalmasna ynelik 5 5 almalara yer verilir. rnein, a + a+ a+ a = 4a; 2b = b + b; 3 + a = 3 + c ; d = 1 . d gibi ile5 5 5 5 5 me dayal uygulamalarn yan sra aada rneklendii gibi uygun modellerle almalar yaplr. a a a a a a a 4 a + a + a = 3 . a = 3a 2a + 4
6.2.1.5. Cebirsel ifadelerle toplama ve karma ilemleri yapar. Terim, sabit terim ve katsay kavramlar ele alnr. Cebirsel ifadelerle toplama ve karma ileminde uygun modeller kullanlr. 6.2.1.6. Bir doal say ile bir cebirsel ifadeyi arpar. rnein, 5 (x + 3) = 5x + 15
6. Snf
19
6.3. Geometri ve lme 6.3.1. Alar Terimler: Komu a, tmler a, btnler a, ters a, dikme 6.3.1.1. Ay balang noktalar ayn olan iki nn oluturduu ekil olarak tanr ve sembolle gsterir. 6.3.1.2. Komu, tmler, btnler ve ters alarn zelliklerini kefeder; ilgili problemleri zer. 6.3.1.3. Bir dorunun zerindeki veya dndaki bir noktadan doruya dikme izer. 6.3.2. Alan lme Terimler: Alan lleri, arazi lleri, ar, dekar, hektar Semboller: km2, hm2, dam2, m2, dm2, cm2, mm2 6.3.2.1. Paralelkenarda bir kenara ait ykseklii izer. Noktal kt veya kareli ktta paralelkenarn bir kenarna ait ykseklii izmeye ynelik almalara yer verilir. 6.3.2.2. Paralelkenarn alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. Paralelkenarn alan bants oluturulurken dikdrtgenin alan bantsndan yararlanlabilir. Kare ve dikdrtgenin, paralelkenarn zel durumlar olduu vurgulanr. 6.3.2.3. gende bir kenara ait ykseklii izer. Geni al genlerdeki ykseklikler de ele alnr. 6.3.2.4. genin alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. genin alan bants oluturulurken paralelkenar veya dikdrtgenin alan bantlarndan yararlanlabilir. 6.3.2.5. Alan lme birimlerini tanr, m2km2, m2cm2mm2 birimlerini birbirine dntrr. 6.3.2.6. Arazi lme birimlerini tanr ve standart alan lme birimleriyle ilikilendirir. 6.3.2.7. Alan ile ilgili problemleri zer. gen, dikdrtgen ve paralelkenardan oluan bileik ekillerin (rnein, ak zarf) alanlarn ieren problemlere yer verilir.
20
6. Snf
6.3.3. ember Terimler: ap, yarap, merkez, ember, daire, Semboller: r, R, 6.3.3.1. ember izerek merkezini, yarapn ve apn belirler. Pergel kullanmaya ynelik almalara yer verilir. 6.3.3.2. ember ile daire arasndaki ilikiyi aklar. 6.3.3.3. Bir emberin uzunluunun apna orannn sabit bir deer olduunu lme yaparak belirler. Bu sabit sayya (pi) denildii vurgulanr. ile ilgili problemler verildiinde, kullanlmas istenen yaklak deer her seferinde yi 3 alnz, 22/7 alnz, 3.14 alnz gibi ifadelerle belirtilir. 6.3.3.4. ap veya yarap verilen bir emberin uzunluunu hesaplar. 6.3.4. Geometrik Cisimler ve Hacim lme Terimler: Birim kp, hacim, santimetrekp, metrekp Semboller: m3, dm3, cm3, mm3 6.3.4.1. Dikdrtgenler prizmasnn iine boluk kalmayacak biimde yerletirilen birim kp saysnn o cismin hacmi olduunu anlar; verilen cismin hacmini birim kpleri sayarak hesaplar. rencilerin hacmi lmeye ynelik stratejiler gelitirmesine frsat verilir. rnein, birim kpler saylrken oluan tabakalarda kaar tane birim kp olduuna ve toplam ka tabaka bulunduuna dikkat ekilir. Hacmi anlamlandrmaya ynelik almalara yer verilir. Hacmin, herhangi bir cismin bolukta kaplad yer olduu vurgulanr. 6.3.4.2. Verilen bir hacme sahip farkl dikdrtgenler prizmalarn birim kplerle oluturur; hacmin taban alan ile yksekliin arpm olduunu gerekesiyle aklar. Kare prizma ve kpn, dikdrtgenler prizmasnn zel bir hali olduu dikkate alnr. Hacim bantsnn oluturulmas modeller yardmyla yaplr. Verilen bir hacme sahip, prizma olmayan farkl yaplar oluturmaya ynelik almalara da yer verilir. 6.3.4.3. Dikdrtgenler prizmasnn hacim bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden, rnein boyutlu dinamik geometri yazlmlarndan yararlanlabilir.
6. Snf
21
6.3.4.4. Standart hacim lme birimlerini tanr ve santimetrekp-desimetrekp-metrekp birimleri arasnda dnm yapar. Hacim lme birimleri m3, dm3, cm3 ve mm3 ile snrlandrlr. 6.3.4.5. Dikdrtgenler prizmasnn hacmini tahmin eder. 6.3.5. Svlar lme Terimler: litre, desilitre, santilitre, mililitre Semboller: L, dL, cL, mL 6.3.5.1. Sv lme birimlerini miktar olarak tanr ve birbirine dntrr. Sv lme birimleri ile ilgili dnmler sadece L, cL, ve mL arasnda yaplr. 1 litrenin 1 dm3 olduunu fark etmeye ynelik almalar yaplr. 6.3.5.2. Hacim lme birimleri ile sv lme birimlerini ilikilendirir. Sv lme birimleri, hacim lme birimleriyle ilikilendirilerek sv llerinin temelde zel birer hacim ls olduu vurgulanr. 6.3.5.3. Sv lme birimleriyle ilgili problemler zer.
6.4. Veri leme 6.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama ve Dzenleme Terimler: kili stun grafii, ikili sklk grafii, eksenler 6.4.1.1. ki veri grubunu karlatrmay gerektiren aratrma sorular oluturur. Sreksiz veri gruplaryla snrl kalnr. rnein, snfmzdaki kz ve erkek rencilerin en sevdikleri renkler nelerdir? Be byk ilde 1990 ve 2010 yllarnda hizmet veren ka tane hastane vardr? Srekli ve Sreksiz kavramlarna girilmez. 6.4.1.2. Aratrma sorusuna uygun verileri elde eder. Veriler bizzat toplanarak veya eitli kaynaklardan alnarak elde edilebilir. 6.4.1.3. ki gruba ait verileri ikili sklk tablosu veya stun grafiinden uygun olanla gsterir.
22
6. Snf
6.4.2. Veri Analizi Terimler: Aritmetik ortalama, aklk, en byk deer, en kk deer 6.4.2.1. Bir veri grubuna ait aritmetik ortalamay hesaplar ve yorumlar. 6.4.2.2. Bir veri grubuna ait akl hesaplar ve yorumlar. 6.4.2.3. ki gruba ait verileri karlatrmada ve yorumlamada aritmetik ortalama ve akl kullanr. Aritmetik ortalama ve akl gerek yaam durumlarnda yorumlamaya ynelik almalara yer verilir.
6. Snf
23

renme Alanlar ve Alt renme Alanlar 7.1. Saylar ve lemler 7.1.1. Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri 7.1.2. Rasyonel Saylar 7.1.3. Rasyonel Saylarla lemler 7.1.4. Oran ve Orant 7.1.5. Yzdeler 7.2. Cebir 7.2.1. Eitlik ve Denklem 7.2.2. Dorusal Denklemler 7.3. Geometri ve lme 7.3.1. Dorular ve Alar 7.3.2. okgenler 7.3.3. ember ve Daire 7.3.4. Dnm Geometrisi 7.3.5. Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri 7.4. Veri leme 7.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri toplama, Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama

24
7. Snf
7.1. Saylar ve lemler 7.1.1. Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri 7.1.1.1. Tam saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar. Bir sayy -1 ile arpmann veya blmenin saynn iaretini deitirdii vurgulanr. Tam saylarla arpma ve blme ileminin anlamlandrlmasna ynelik uygun modellerle yaplacak almalara yer verilir. 7.1.1.2. Tam saylarla ilemler yapmay gerektiren problemleri zer. 7.1.1.3. Tam saylarn kendileri ile tekrarl arpmn sl nicelik olarak ifade eder. Kuvvetin tek veya ift doal say olmas durumlar incelenir. 7.1.2. Rasyonel Saylar Terimler: Rasyonel saylar, devirli ondalk gsterim 7.1.2.1. Rasyonel saylar tanr ve say dorusunda gsterir. Her tam saynn paydas 1 olan bir rasyonel say olduu vurgulanr. Ayrca a _a a _ rasyonel saylarla ilgili b = b = _ durumu incelenir. b 7.1.2.2. Rasyonel saylar ondalk gsterimle ifade eder. Devirli olan ve olmayan ondalk gsterimler zerinde durulur. 7.1.2.3. Devirli olmayan ondalk gsterimleri rasyonel say olarak ifade eder. 7.1.2.4. Rasyonel saylar karlatrr ve sralar. Rasyonel saylar karlatrlrken kesirler iin kullanlan stratejiler dikkate alnabilir. 7.1.3. Rasyonel Saylarla lemler Terimler: Etkisiz eleman, yutan eleman, ters eleman 7.1.3.1. Rasyonel saylarla toplama ve karma ilemlerini yapar. Rasyonel saylarda toplama ileminin deime, birleme, etkisiz eleman ve ters eleman zellikleri incelenir.
7. Snf
25
7.1.3.2. Rasyonel saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar. arpma ve blme ilemlerinde 0n, 1in ve 1in etkisi incelenir. Rasyonel saylarda deime, birleme ve yutan eleman zellikleri ile arpmann, toplama ve karma ilemleri zerine dalma zelikleri incelenir. arpmlar 1 olan iki rasyonel saynn arpma ilemine gre birbirinin tersi olduu vurgulanr. 7.1.3.3. Rasyonel saylarn kare ve kplerini hesaplar. 7.1.3.4. Rasyonel saylarla ok adml ilemleri yapar. ok adml ilemlerde hangi ilemin daha nce yaplaca ayralarla belirtilir. Kesir izgisi kullanlarak verilen ilemlerde, ilem nceliinin kesir izgisine gre belirlendii vurgulanr. 7.1.3.5. Rasyonel saylarla ilem yapmay gerektiren problemleri zer. 7.1.4. Oran ve Orant Terimler: Orant, doru orant, ters orant a a c Semboller: a:b, , a/b, = b b d 7.1.4.1. Birbirine oran verilen iki okluktan biri verildiinde dierini bulur. Gnlk yaam durumlarna ilikin rnekler zerinde almalar yaplr. 7.1.4.2. Oranda okluklardan birinin 1 olmas durumunda dierinin alaca deeri belirler. rnein, 24 TLye 3 kg deterjan alnabiliyorsa 1 kg deterjann 8 TLye alnmas (24 = 24 3 = 8 ); pilav tarifinde 2 bardak pirince 3 bardak su konuluyorsa, 3 33 1 1 bardak pirince den su miktarnn 3/2 bardak olmas ( 3 = 3 2 = 1,5 ) gibi durumlar incelenir. 2 22 1 7.1.4.3. Gerek yaam durumlarn, tablolar veya doru grafiklerini inceleyerek iki okluun orantl olup olmadna karar verir. ki oran eitliinin orant olarak adlandrld vurgulanr. Doru orantl okluklar ele alnr. Doru orantl okluklara ait grafiklerin orijinden getii dikkate alnr.
26
7. Snf
7.1.4.4. Doru orantl iki okluk arasndaki ilikiyi tablo veya denklem olarak ifade eder. Doru orantl okluklar arasnda arpmaya dayal bir iliki olduu dikkate alnr. rnein, bir snfta kzlarn saysnn erkeklere oran 3:5 ise kzlarn says 3n, erkeklerin says ise 5in ayn say kat olduu dikkate alnr. 7.1.4.5. Doru orantl iki oklua ait orant sabitini belirler ve yorumlar. Verilen gerek yaam durumlar, bunlara ilikin tablolar veya doru grafikleri incelenerek orant sabitini belirlemeye ynelik almalar yaplr. 7.1.4.6. Gerek yaam durumlarn ve tablolar inceleyerek iki okluun ters orantl olup olmadna karar verir. Ters orantl okluklarn arpmnn sabit olduunu kefetmeye ynelik almalara yer verilir. 7.1.4.7. Doru ve ters orantyla ilgili problemleri zer. lek, karm, indirim ve art durumlarna ilikin problemlere yer verilir. 7.1.5. Yzdeler 7.1.5.1. Bir okluun belirtilen bir yzdesine karlk gelen miktar bulur; belirli bir yzdesi verilen okluu bulur. %120, %0,5 gibi %100den byk ve %1den kk yzdelik ifadelerin anlalmasna ynelik almalara da yer verilir. Bir okluun belirtilen bir yzdesini tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir. 7.1.5.2. Bir okluu dier bir okluun yzdesi olarak hesaplar. rnein, 20 says 50nin %40dr. 7.1.5.3. Bir okluu belirli bir yzde ile arttrmaya veya azaltmaya ynelik hesaplamalar yapar. Bir sayy 1,07 ile arpmann bu sayy %7 artrmak; 0,93 ile arpmann bu sayy %7 azaltmak olduu vurgulanr. 7.1.5.4. Yzde ile ilgili problemleri zer. Yzde kavramna ilikin eitli problemlere yer verilirken basit (bileik olmayan) faiz problemleri de ele alnr. Forml vermeyi gerektirmeyen faiz problemleriyle snrl kalnr.
7. Snf
27
7.2. Cebir 7.2.1. Eitlik ve Denklem Terimler: Denklem, eitlik 7.2.1.1. Gerek yaam durumlarna uygun birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri kurar. 7.2.1.2. Denklemlerde eitliin korunumu ilkesini anlar. 7+2 = 3+3 gibi eitliklerin bozulmamas iin 3 yerine gelecek sayy bulmaya ynelik almalar yaplr. Eitliin her iki tarafna ayn saynn eklenmesi veya karlmas ya da iki tarafn ayn sayyla arplmas veya blnmesi durumunda eitliin korunmas ele alnr. Ekleme ve karma durumlarnda eitliin korunduunu gstermek iin terazi veya benzeri denge modellerine yer verilir. 7.2.1.3. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer. Bu snf dzeyinde denklemlerdeki katsaylar tam saylardan seilir. 7.2.1.4. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem kurmay gerektiren problemleri zer. 7.2.2. Dorusal Denklemler Terimler: Orijin (balang noktas), sral ikili, koordinat sistemi, x ekseni, y ekseni, dorusal iliki, dorusal denklem Semboller: (x, y) 7.2.2.1. Koordinat sistemini zellikleriyle tanr ve sral ikilileri gsterir. Koordinat sistemi zerinde yer belirlemeyle gerek yaam durumlarn ilikilendirmeye ynelik almalara yer verilir. 7.2.2.2. Aralarnda dorusal iliki bulunan iki deikenden birinin dierine bal olarak nasl deitiini tablo, grafik ve denklem ile ifade eder. Tablo ile yaplan gsterimlerde sral ikililer biiminde ifadelere de yer verilir. 7.2.2.3. Dorusal denklemlerin grafiini izer.
28
7. Snf
7.3. Geometri ve lme 7.3.1. Dorular ve Alar Terimler: Ters alar, i ters alar, d ters alar, ynde alar 7.3.1.1. Bir aya e bir a izer. Kareli kt zerinde allmas istenir. Bununla birlikte aler ve benzeri aralar kullanlabilir. 7.3.1.2. Bir ay iki e aya ayrarak aortay belirler. Dinamik geometri yazlmlarndan yararlanlabilir. 7.3.1.3. ki paralel doruyla bir keseninin oluturduu ynde, ters, i ters, d ters alar belirleyerek zelliklerini inceler; oluan alarn e veya btnler olanlarn belirler; ilgili problemleri zer. Ayn dzlemde olan dorunun birbirine gre durumlar ele alnr. ki dorunun birbirine paralel olup olmadna karar vermeye ynelik almalara da yer verilir. Bunu yaparken dorularn ortak kesenle yapt alarn e olma durumlarndan yararlanlabilir. 7.3.2. okgenler Terimler: a, d a 7.3.2.1. Dzgn okgenlerin kenar ve a zelliklerini aklar. Yalnzca dbkey okgenler incelenir. 7.3.2.2. okgenlerin kegenlerini, i ve d alarn belirler; i alarnn ve d alarnn lleri toplamn hesaplar. alar toplamn kefetmeye ynelik almalara yer verilir. 7.3.2.3. Dikdrtgen, paralelkenar, yamuk ve ekenar drtgeni tanr; a zelliklerini belirler. Kenarlarn oluturduu alarla birlikte ekenar drtgen, kare ve dikdrtgende kegenlerin oluturduu alar da incelenir. Kare dikdrtgenin ve ekenar drtgenin zel bir durumu olarak ele alnr. Bunun yan sra dikdrtgen ve ekenar drtgen, paralelkenarn zel halleri olarak ele alnr. Ayrca dikdrtgen, ekenar drtgen ve paralelkenar da yamuun zel durumlar olarak ele alnr.
7. Snf
29
7.3.2.4. Ekenar drtgen ve yamuun alan bantlarn oluturur; ilgili problemleri zer. 7.3.2.5. Alan ile ilgili problemleri zer. gen, dikdrtgen, paralelkenar, yamuk veya ekenar drtgenden oluan bileik ekillerin alanlarn bulmay gerektiren problemlere yer verilir. Dikdrtgenin evre uzunluuyla alann ilikilendirmeye ynelik almalara yer verilir. Ayn alana sahip farkl dikdrtgenlerin evre uzunluklar ile ayn evre uzunluuna sahip farkl dikdrtgenlerin alanlar incelenir.
7.3.3. ember ve Daire Terimler: ember, daire, merkez a, yay, ember paras, daire dilimi 7.3.3.1. emberde merkez alar, grd yaylar ve lleri arasndaki ilikileri belirler. 7.3.3.2. emberin ve ember parasnn uzunluunu hesaplar. Merkez a ile ember parasnn uzunluu ilikilendirilirken orandan yararlanmaya ynelik almalara yer verilir. 7.3.3.3. Dairenin ve daire diliminin alann hesaplar. Merkez a ile daire diliminin alan ilikilendirilirken orandan yararlanmaya ynelik almalara yer verilir. 7.3.4. Dnm Geometrisi Terimler: Yansma, teleme, grnt, simetri dorusu 7.3.4.1. Dzlemsel ekilleri karlatrarak e olup olmadklarn belirler ve bir ekle e ekiller oluturur. Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. 7.3.4.2. Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekillerin teleme altndaki grntlerini izer. Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. 7.3.4.3. telemede ekil zerindeki her bir noktann ayn yn ve byklkte bir dnme tabi olduunu ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder. Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. Dinamik geometri yazlmlar ile yaplacak almalara yer verilebilir.
30
7. Snf
7.3.4.4. Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekillerin yansma sonucu oluan grntsn oluturur. Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. 7.3.4.5. Yansmada ekil ile grnts zerinde birbirlerine karlk gelen noktalarn simetri dorusuna olan uzaklklarnn eit ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder. Kareli ve noktal kt ile yaplacak almalara yer verilir. Dinamik geometri yazlmlar ile yaplacak almalara yer verilebilir. Yatay ve dikey simetri dorularnn yan sra eik simetri dorularyla yaplacak almalara yer verilir. Simetri dorularnn zerinde olan ekillerle de almalar yaplr. ekil ile grnts zerinde birbirlerine karlk gelen noktalar birletiren doru parasnn simetri dorusuna dik olduu vurgulanr. 7.3.4.6. Dzlemsel bir eklin ardk telemeler ve yansmalar sonucunda ortaya kan grntsn oluturur. rnein, bir eklin nce yansma sonra teleme sonucu oluan grntsnn bulunmasna ynelik almalar yaplr. Desen, motif ve benzeri grsellerde teleme veya yansma dnmlerini belirlemeye ynelik almalara yer verilir. 7.3.5. Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri 7.3.5.1. boyutlu cisimlerin farkl ynlerden iki boyutlu grnmlerini izer. E kplerden oluturulmu yaplar ve bilinen geometrik cisimler kullanlr. izim iin uygun kareli ktlar kullanlr. Yaplarn farkl ynlerden grnmlerinin ilikilendirilmesi istenir (n-arka ve sa-sol grntlerinin simetrik olmas gibi). Uygun bilgi ve iletiim teknolojileriyle etkileimli almalara yer verilebilir. 7.3.5.2. Farkl ynlerden grnmlerine ilikin izimleri verilen yaplar oluturur. E kplerden oluturulmu yaplar ve bilinen geometrik cisimler kullanlr. E kplerle oluan yaplar izmek iin izometrik kt kullanlabilir. Uygun bilgi ve iletiim teknolojileriyle etkileimli almalara yer verilebilir.
7. Snf
31
7.4. Veri leme 7.4.1. Aratrma Sorular retme, Veri Toplama, Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama Terimler: izgi grafii, daire grafii, ortanca (medyan), tepe deer (mod) 7.4.1.1. Bir veri grubuna ilikin daire grafiini oluturur ve yorumlar. Daire grafii oluturulurken gerektiinde etkileimli bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr. 7.4.1.2. Verilere ilikin izgi grafii oluturur ve yorumlar. ki veri grubuna ait grafik oluturma almalarna da yer verilir. 7.4.1.3. Bir veri grubuna ait ortalama, ortanca ve tepe deeri elde eder ve yorumlar. Belli bir veri grubu iin bu deerlerden hangisinin daha kullanl olduunu anlamaya ynelik almalara yer verilir. Bu dorultuda gerektiinde bilgi ve iletiim teknolojilerine yer verilir. 7.4.1.4. Aratrma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu, stun grafii veya izgi grafiiyle gsterir ve bu gsterimler arasnda dnmler yapar. Farkl gsterimlerin birbirlerine stn ve zayf ynleri zerinde durulur.
32
7. Snf

renme Alanlar ve Alt renme Alanlar 8.1. Saylar ve lemler 8.1.1. arpanlar ve Katlar 8.1.2. sl fadeler 8.1.3. Karekkl fadeler 8.2. Cebir 8.2.1. Cebirsel fadeler ve zdelikler 8.2.2. Dorusal Denklemler 8.2.3. Denklem Sistemleri 8.2.4. Eitsizlikler 8.3. Geometri ve lme 8.3.1. genler 8.3.2. Dnm Geometrisi 8.3.3. Elik ve Benzerlik 8.3.4. Geometrik Cisimler 8.4. Veri leme 8.4.1. Veri Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama 8.5. Olaslk 8.5.1. Basit Olaylarn Olma Olasl

8. Snf
33
8.1. Saylar ve lemler 8.1.1. arpanlar ve Katlar Terimler: En byk ortak blen (EBOB), en kk ortak kat (EKOK) 8.1.1.1. Verilen pozitif tam saylarn arpanlarn bulur; pozitif tam saylar sl ifade ya da sl ifadelerin arpm eklinde yazar. rnein: 288=25. 32 Bir pozitif tam saynn asal arpanlarn bulmaya ynelik almalara da yer verilir. 8.1.1.2. ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak katn (EKOK) hesaplar; ilgili problemleri zer. 8.1.1.3. Verilen iki doal saynn aralarnda asal olup olmadn belirler. 8.1.2. sl fadeler Terimler: ok byk ve ok kk saylar 8.1.2.1. Tam saylarn, tam say kuvvetlerini hesaplar, sl ifade eklinde yazar. 8.1.2.2. Saylarn ondalk gsterimlerini 10un tam say kuvvetlerini kullanarak zmler. rnein: 82,53 = 8 .10 1 + 2 . 10 0 + 5 . 10 -1 + 3 . 10 -2 8.1.2.3. sl ifadelerle ilgili temel kurallar anlar, birbirine denk ifadeler oluturur. Ele alnmas beklenen kurallar: 1 = a _ n ; a n = 1 ; a n = a n _ m ; (a n ) m = a n . m ; a 0 =1 a n . a m = a n+m; a n a -n a m
k ak , (b 0) (a . b)k = ak . bk ; ( a ) = b k
8.1.2.4. Saylar 10un farkl tam say kuvvetlerini kullanarak ifade eder. rnein, 51,210 5 says 51210 4 veya 5,1210 6 eklinde de ifade edilebilir. 8.1.2.5. ok byk ve ok kk saylar bilimsel gsterimle ifade eder ve karlatrr. a bir gerek say, 1 # |a| < 10 ve n bir tam say olmak zere olmak zere a x 10 n gsterimi bilimsel gsterimdir. rnein, 5.120.000 saysnn bilimsel gsterimi 5,1210 6 olarak ifade edilmektedir.
34
8. Snf
8.1.3. Karekkl fadeler Terimler: Tam kare saylar, karekk, gerek say, irrasyonel say Semboller: : 8.1.3.1. Tam kare doal saylar tanr. 8.1.3.2. Tam kare doal saylarla bu saylarn karekkleri arasndaki ilikiyi belirler. Kare modelleri kullanlarak alanla kenar arasndaki ilikiden, bir sayyla karekk arasndaki bant ele alnabilir. Karesi a olan say " a olarak tanmlanr. x 2= a ifadesinde xin deerinin " a olduu ifade edilir. 8.1.3.3. Tam kare olmayan saylarn karekk deerlerinin hangi iki doal say arasnda olduunu belirler. rnein, 31 saysnn 5 ile 6 saylar arasnda bulunduunu ve 6ya daha yakn olduunu belirlemeye ynelik tahmin almalar yaplr. 8.1.3.4. Gerek saylar tanr, rasyonel ve irrasyonel saylarla ilikilendirir. Tam kare olmayan saylarn karekklerinin rasyonel say olarak belirtilemediine (iki tam saynn oran eklinde yazlamadna) dikkat ekilir. r says bir irrasyonel say olarak tantlr. Devirli ondalk gsterimleri, rasyonel say olarak ifade etmeye ynelik almalara yer verilir. 8.1.3.5. Karekkl ifadelerde arpma ve blme ilemlerini yapar. Paydasnda a " c veya a " b gibi birden fazla terim bulunan ifadelerle ilemlere girilmez. 8.1.3.6. Karekkl bir ifadeyi a b eklinde yazar ve a b eklindeki ifadede katsayy kk iine alr. 8.1.3.7. Karekkl bir ifade ile arpldnda, sonucu bir doal say yapan arpanlara rnek verir. rnein, 18 i doal say yapan arpanlara 2 , 5 2 ve 18 saylar rnek olarak verilebilir.
8. Snf
35
8.1.3.8. Karekkl ifadelerde toplama ve karma ilemlerini yapar. Paydasnda a " c veya a " b gibi birden fazla terim bulunan ifadelerle ilemlere girilmez. 8.1.3.9. Ondalk ifadelerin karekklerini belirler. Kesir olarak ifade edildiinde pay ve paydas tam kare olan ondalk gsterimlerin karekklerini bulmaya ynelik almalara yer verilir.
8.2. Cebir 8.2.1. Cebirsel fadeler ve zdelikler Terimler: zdelik, arpanlara ayrma 8.2.1.1. Basit cebirsel ifadeleri anlar ve farkl biimlerde yazar. x x=x2; 2x 3x=6x2; -6x x=-6x2; 53x=15x; x2y=xxy gibi temel cebirsel ifadeler zerinde durulur. Terim, katsay, deiken gibi kavramlarn anlam zerinde durulur. 8.2.1.2. Cebirsel ifadelerin arpmn yapar. y(3y-2); (2x+3)(5x-1) gibi ilemler zerinde durulur. Cebirsel ifadelerdeki katsaylar tam saylar iinde kalacak biimde seilir. Cebirsel ifadelerle arpma ilemini modellerle yapmaya ynelik almalara yer verilir. 8.2.1.3. zdelikleri modellerle aklar. (a b)2 = a 2 2ab + b 2 ve a 2 b 2 = (ab)(a+b) zdelikleriyle snrl kalnr. zdeliklerdeki katsaylar tam saylar iinde kalacak biimde seilir. 8.2.1.4. Cebirsel ifadeleri arpanlara ayrr. Ortak arpan parantezine alma ile iki kare fark ve a 2 2ab + b 2 biimindeki ifadelerin arpanlara ayrma ilemleri ele alnr. Cebirsel ifadelerdeki katsaylar ve kkleri tam saylar iinde kalacak biimde seilir.
36
8. Snf
8.2.2. Dorusal Denklemler Terimler: Eim, baml deiken, bamsz deiken 8.2.2.1. Dorusal iliki ieren gerek yaam durumlarna ait tablo, grafik ve denklemi oluturur ve yorumlar. Dorunun eksenleri hangi noktalarda kestii, eksenlere paralellii, orijinden geip gemedii ve benzeri durumlarn gerek yaamla ilikisi kurulur. Dorunun grafii yorumlanrken doru zerindeki noktalarn x ve y koordinatlar arasndaki iliki, eksenleri hangi noktalarda kestii, orijinden geip gemedii, eksenlere paralellii ve benzeri durumlar ele alnr. Bir deikenin deerinin dierine gre nasl deitii, hangisinin baml, hangisinin bamsz deiken olduu incelenir. 8.2.2.2. Dorunun eimini modellerle aklar; dorusal denklemleri, grafiklerini ve ilgili tablolar eimle ilikilendirir. Eimin her gsterimdeki yansmalar incelenir. Eimin iaretinin ve byklnn anlam zerinde durulur. Gerektiinde uygun bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr. 8.2.2.3. Dorusal denklemlerde bir deikeni dieri cinsinden dzenleyerek ifade eder. rnein; 3x +4y =2 & x=(2-4y )/3 8.2.2.4. Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer. Bu snf dzeyinde katsaylar rasyonel olan denklemlere yer verilir. 8.2.3. Denklem Sistemleri Terimler: ki bilinmeyenli dorusal denklem sistemi 8.2.3.1. ki bilinmeyenli dorusal denklem sistemlerini zer. Dorusal denklem sistemlerinin zmnde, yerine koyma veya yok etme yntemleri kullanlr. 8.2.3.2. Dorusal denklem sistemlerinin zmleri ile bu denklemlere karlk gelen dorularn grafikleri arasnda iliki kurar. Gerek yaamla ilikili problem durumlarnn grafiini yorumlamaya ynelik almalara da yer verilir.
8. Snf
37
8.2.4. Eitsizlikler Terimler: Eitsizlik Semboller: 2 , 1 , # , $ 8.2.4.1. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlik ieren gnlk yaam durumlarna uygun matematik cmleleri yazar. rnein, Kree en az 3 yanda olan ocuklar kabul ediliyor. ifadesinde ocuklarn ya x ile temsil edildiinde, eitsizlik x $ 3 olarak belirtilebilir. 8.2.4.2. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri say dorusunda gsterir. x $-1; -3# t 17; a11 gibi durumlar inceletilir. 8.2.4.3. Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri zer. En ok iki ilem gerektiren eitsizlikler seilir. Eitsizliin her iki taraf negatif bir say ile arplr veya blnrse eitsizliin yn deitireceinin fark edilmesine ynelik almalara yer verilir.
8.3. Geometri ve lme 8.3.1. genler Terimler: Hipotens, Pisagor bants, gen eitsizlii, dik kenarlar, kenarortay, aortay, ykseklik 8.3.1.1. gende kenarortay, aortay ve ykseklii ina eder. Ktlar katlayarak, keserek veya kareli kt zerinde izim yaparak genin elemanlarn oluturmaya ynelik almalara yer verilir. Ekenar, ikizkenar ve dik gen gibi zel genlerde kenarortay, aortay ve yksekliin zelliklerini belirlemeye ynelik almalara da yer verilir. 8.3.1.2. genin iki kenar uzunluunun toplam veya fark ile nc kenarnn uzunluunu ilikilendirir. Somut modeller kullanlarak yaplacak etkinliklere yer verilebilir. Uygun bilgisayar yazlmlar ile gen eitsizliini anlamaya ynelik almalara yer verilebilir. 8.3.1.3. genin kenar uzunluklar ile bu kenarlarn karsndaki alarn llerini ilikilendirir. Dik gende dik kenarlar ve hipotens tantlp a lleriyle kenar uzunluklar arasndaki iliki de ele alnr.
38
8. Snf
8.3.1.4. Yeterli sayda elemannn lleri verilen bir geni izer. (1) kenarnn uzunluu, (2) bir kenarnn uzunluu ile iki asnn ls, (3) iki kenar uzunluu ile bu kenarlarn arasndaki ann ls verilen genlerin uygun aralar kullanlarak izilmesi salanr. Dinamik geometri yazlmlar ile yaplacak almalara yer verilebilir. 8.3.1.5. Pisagor bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. Pisagor bantsnn gerek yaam uygulamalarna ynelik almalara yer verilir. Koordinat dzlemi zerinde verilen iki nokta arasndaki uzakl Pisagor bantsn kullanarak bulma almalarna yer verilir. Kenar uzunluklar verilen bir genin dik gen olup olmadna Pisagor bantsn kullanarak karar vermeye ynelik almalar yaplr. 8.3.2. Dnm Geometrisi Terimler: Dnme, dnme merkezi, dnme as 8.3.2.1. Nokta, doru paras ve dier dzlemsel ekillerin dnme altndaki grntlerini oluturur. 8.3.2.2. Dnmede ekil zerindeki her bir noktann bir nokta etrafnda belirli bir ayla saat veya tersi ynnde dnme tabi olduunu ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder. Dnme dnm tanmlanrken dnme merkezi ve dnme as terimleri tantlr. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir. 8.3.2.3. Koordinat sisteminde bir okgenin teleme, eksenlerinden birine gre yansma, herhangi bir doru boyunca teleme ve orijin etrafnda dnme altndaki grntlerini belirleyerek izer. 8.3.2.4. ekillerin en ok iki ardk teleme, yansma veya dnme sonucunda ortaya kan grntlerini oluturur. Kareli kt veya koordinat sistemi zerinde yaplacak almalara yer verilir. ki e dzlemsel ekilden birinin dierinin hangi dnmler altndaki grnts olduunun belirlenmesine ynelik almalara yer verilir. eitli desenlerde ve sslemelerde bulunan dnmleri belirlemeye ynelik almalara da yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir.
8. Snf
39
8.3.3. Elik ve Benzerlik Terimler: Benzerlik oran Semboller: Elik iin sembol, benzerlik iin . veya +sembol kullanlr. 8.3.3.1. Elik ve benzerlii ilikilendirir; e ve benzer ekillerin kenar ve a zelliklerini belirler. E ekillerde karlk gelen kenar uzunluklarnn ve a llerinin eit, benzer genlerde ise karlk gelen a llerinin eit fakat kenar uzunluklarnn orantl olduu vurgulanr. AAA, AKA gibi genlerde benzerlik kurallar zel olarak verilmez. E ekillerin benzer olduu ancak benzer ekillerin e olmalarnn gerekmedii vurgulanr. Somut modellerle, kareli ktla veya ktlar katlayarak yaplacak almalara yer verilir. 8.3.3.2. Benzer okgenlerin benzerlik orann belirler; bir okgene e ve benzer okgenler oluturur. Somut modellerle, kareli ktla veya ktlar katlayarak yaplacak almalara yer verilir. Gerektiinde uygun bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr. 8.3.4. Geometrik Cisimler Terimler: Taban, ykseklik, yzey alan, piramit, silindir, prizma 8.3.4.1. Dik prizmalar tanr ve temel zelliklerini elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir. 8.3.4.2. Dik dairesel silindirin temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir. 8.3.4.3. Dik dairesel silindirin yzey alan bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir.
40
8. Snf
8.3.4.4. Dik dairesel silindirin hacim bantsn oluturur; ilgili problemleri zer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir. Dik dairesel silindirin hacmini tahmin etmeye ynelik almalara yer verilir. Dik dairesel silindirin hacim bantsn dik prizmann hacim bants ile ilikilendirmeye ynelik almalara yer verilir. 8.3.4.5. Dik piramidi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir. 8.3.4.6. Dik koniyi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer. Somut modellerle almalara yer verilir. Bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlabilir.
8.4. Veri leme 8.4.1. Veri Dzenleme, Deerlendirme ve Yorumlama Terimler: Histogram, grup says, grup genilii 8.4.1.1. Bir veri grubuna ilikin histogram oluturur ve yorumlar. Histogram oluturulurken veri grubunun akl seilen grup saysna blnr ve aadaki eitsizlik dikkate alnarak grup genilii iin en kk doal say deeri belirlenir. aklk grup genilii grup says 1
Histogram oluturulurken gerektiinde bilgi ve iletiim teknolojilerinden yararlanlr.

8.4.1.2. Aratrma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu, stun grafii, izgi grafii veya histogramla gsterir ve bu gsterimler arasnda dnmler yapar. Farkl gsterimlerin birbirlerine gre stn ve zayf ynleri zerinde durulur.
8. Snf
41
8.5. Olaslk 8.5.1. Basit Olaylarn Olma Olasl Terimler: Olaslk, kt, olay, e olaslk, imkansz olay, kesin olay 8.5.1.1. Bir olaya ait olas durumlar belirler. rnein bir madeni para atldnda olas durumlarn yaz ve tura olaca vurgulanr. 8.5.1.2. Daha fazla, eit, daha az olaslkl olaylar ayrt eder; rnek verir. Olasl hesaplamay gerektirmeyen sezgisel durumlar ele alnr. rnein, bir okuldaki tm retmen ve rencilerin isimlerinin yazl olduu bir listeden rastgele ekilen bir ismin renci olma olaslnn daha fazla olduu; 15i erkek ve 15i kz olan bir snftan rastgele seilen bir rencinin kz olma olasl ile erkek olma olaslnn eit olduunu belirten almalar yaplr. 8.5.1.3. Eit ansa sahip olan olaylarda her bir ktnn e olaslkl olduunu ve bu deerin 1/n olduunu aklar. Kazanm ifadesindeki n, olas durum saysn temsil etmektedir. Eit ansa sahip olan ve olmayan olaylar ayrt etmeye ynelik almalara yer verilir. Olasln bir olayn olma ansna (olabilirliine) ilikin bir lm olduu vurgulanr. 8.5.1.4. Olaslk deerinin 0-1 arasnda olduunu anlar ve kesin (1) ile imknsz (0) olaylar yorumlar. 8.5.1.5. Basit olaylarn olma olasln hesaplar. Ayrk olaylarn birleimini (rnein, zar atldnda tek say gelmesi) ieren durumlar da incelenir. Ayrk olan ve olmayan kavramna girilmez.
42
8. Snf

Matematik 5-8

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematik 5-8

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

MATEMATK DERS RETM PROGRAMININ GENEL AMALARI

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

PROGRAMDA KAZANDIRILMASI NGRLEN TEMEL BECERLER

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

PROGRAMIN RENMERETME YAKLAIMI

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

PROGRAMIN LME ve DEERLENDRME YAKLAIMI

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

RENME ALANLARININ ELE ALINII

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

PROGRAMIN UYGULANMASINA LKN AIKLAMALAR

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

NTELER VE ZAMAN DAILIMLARI

Konular Doal Saylar (5.1.1.1. 5.1.1.3. Kazanmlar)

Not: Sreler yaklak olarak verilmitir.

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Konular Doal Saylarla lemler (6.1.1.1 6.1.1.4. Kazanmlar)

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Konular Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri (7.1.1.1 7.1.1.3. Kazanmlar)

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Konular arpanlar ve Katlar ( 8.1.1.1. 8.1.1.3. Kazanmlar)

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

5. SINIF RETM PROGRAMI

renme Alanlarnn Snflara Gre Dalm

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

6. SINIF RETM PROGRAMI

renme Alanlarnn Snflara Gre Dalm

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

253,47=2 .100 + 5 .10 + 3 .1 + 4 . 0,1 + 7 . 0,01

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Altgen says Toplam kenar says liki

... .... ...

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program

Ortaokul Matematik Dersi retim Program