You are on page 1of 104

irina samsonia

wigniereba

irina samsonia

wigniereba

Tbilisi 2012

proeqti ,,axali SesaZleblobebi saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvebs dafinansebulia evrokavSirisa da Ria sazogadoebis institutis mier da xorcieldeba samoqalaqo ganviTarebis institutis, asociacia zekarisa da marneulis axalgazrduli centris mier. publikaciaSi gamoTqmuli mosazrebebi SeiZleba ar gamoxatavdes evrokavSirisa da Ria sazogadoebis institutis mosazrebebs. Project New Opportunities for Educationally Deprived Children was made possible by the support of European Union and Open Society Institute. Project is implementing by the Civic development Institute, Association Zekari and Marneuli Youth Center. The contents of this publication do not necessarily reflect the views of European Union and Open Society Institute avtori: irina samsonia recenzenti: simon janaSia dizainer-damkabadonebeli: ekaterine wiqariSvili sakonsultacio sabWo anTaZe ia boWoriSvili manana gorgoZe sofio mosiaSvili Tamar wignis SeqmnaSi gansakuTebuli wvlili Seitanes samoqalaqo ganviTrebis institutis TanamSromlebma, ganaTlebis eqspertebma, romlebmac SeimuSaves ganaTlebis meore Sansis qarTuli modeli. ideis warmatebiT ganxorcielebis procesSi aqtiurad monawileobdnen: baqraZe maia TofaZe qeTevan kobalaZe qeTevan korZaZe ekaterine papava paata samsonia irina Wanturia Tamar daibeWda gamomcemloba mwignobari Tbilisi, 2012 samoqalaqo ganviTarebis instituti,2012

ISBN 978-9941-0-4927-9

Sesavali winamdebare saxelmZRvanelo gankuTvnilia im moswavleebisTvis, romlebmac sxvadasxva mizezis gamo saTanadod ver auwyves fexi saswavlo process da amitom kiTxvasa da weraSi garkveuli problemebi SeeqmnaT. imisaTvis, rom davexmaroT am moswavleebs rac SeiZleba swrafad da advilad gadalaxon es winaRoba, Cven maT vTavazobT damatebiT sakiTxav masalas sxvadasxva saxisa da sirTulis teqstebs, romlebic amomwuravad da mravlamxrivad aris damuSavebuli. teqstebs axlavs rogorc wakiTxulis gageba-gaazrebaze orientirebuli kiTxvebi da davalebebi, ise wignierebisTvis aucilebeli sxvadasxva saazrovno unarebis gasaaqtiurebeli da ganmaviTarebeli savarjiSoebi. sakiTxav masalad SevecadeT SegverCia Tematurad saintereso, mimzidveli, amave dros martivad aRsaqmeli teqstebi. am wignSi moswavleebi waikiTxaven da daamuSaveben xalxur da literaturul zRaprebs, SesaniSnavi qarTveli da ucxoeli mwerlebis mier Seqmnil sabavSvo moTxrobebsa da leqsebs, aseve sxvadasxva mizniT Seqmnil sainformacio, SemecnebiT Tu yofiT teqstebs. yovelive es ki, vimedovnebT, garkveul daxmarebas gauwevs moswavleebs, daZlion wera-kiTxvaSi arsebuli problemebida droTa ganmavlobaSiSeZlon wignierebis Tanamedrove moTxovnebis dakmayofileba.

irina samsonia

sarCevi

Citi Ciora, vaxtang kaxaZe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 ia da WianWvelebi, niko kecxoveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 damakvirdi, ilia WavWavaZe . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 13 puri, jani rodari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 nadirTa Zmoba, qarTuli xalxuri zRapari . . . . . . . . . . 18 melia da Txa, rusuli xalxuri zRapari . . . . . . . . . . . . . 22 melia da batebi, Zmebi grimebi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 24 ris Svils ra hqvia? (SoTa xodaSnelis mixedviT) . 29 ratom uyvars adamians cxeni, rodion qorqia . . .. . .. 33 Semodgoma, giorgi wereTeli . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . 38 ra aris wyali da risTvis viyenebT mas? . . .. . .. . 40 axali weli da saqarTvelo . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 43 zamTari, Sio mRvimeli . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 53 Zmebi(sulxan-saba orbelianis mixedviT) . . .. . .. . .. . .. 55 rogor gaiyves Zmebma qoneba, afxazuri zRapari . . . 59 adamis da evas samoTxidan gandevna . . . . . . . . . . . . . 63 ilia da patara biWuna, nino nakaSiZe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 nawyveti tom soieridan, mark tveni. . . . . . . . . . . . . . . . . 69 marti wavida, SuSana mgelaZe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

cxra Zmani xerxeuliZeni(iakob gogebaSvilis mixedviT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Cemi samSoblo, lado asaTiani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 meCongure, qarTuli xalxuri zRapari . . .. . .. . .. . .. . .. 84 varsvlavTmricxveli glexi, italiuri zRapari . . . 90 celi kivis, galaktion tabiZe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 energia rom gvqondes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 sabavSvo literatura(statia enciklopediidan) . 99

*** RmerTma rom qveyana gaaCina, dedamiwas guli gadauxsna, Sig auarebeli simdidre Caudga da adamians uanderZa: iSrome, gaisarje da eg simdidre dedamiwis gulidan amoiRe da Sens sadRegrZelod moixmareo!

ilia WavWavaZe

vaxtang kaxaZe

Citi Ciora
Citi Ciora giga biWis ezoSi dafuTfuTebda, budis gasakeTeblad adgils eZebda. Tavis saqmeSi garTul Citunas gigam qva esrola. is qva Cioras kinaRam TavSi moxvda! - aaa!... mivxvdi, mivxvdi, leqsikoni ratom ar arian am ezoSi dafuTfuTebda Citebi! - Tqva Cioram. - aq: saqmianad didxans ar ufiqria, frTa dafrinavda. frTas Semohkra da TviTonac gaecala qvasrolia biWis ezos.

kiTxvebi da davalebebi

1. risi gakeTeba undoda Cit Cioras gigas ezoSi? 2. ra gaakeTa am dros gigam? 3. ra Tqva Citma Cioram? 4. ratom esrola gigam qva Cits? 5. Tqveni azriT, hqonda gigas mizezi imisa, rom CitisTvis qva esrola? 6. wakiTxulis mixedviT romelia swori? Cit Cioras qva TavSi moxvda. Cit Cioras qva odnav ascda. 7. Tqveni azriT, rogori biWia giga? Tqveni sityvebiT SeafaseT gigas saqcieli. 8. ipoveTda amoiwereT sityva, romliTac avtori axasiaTebs gigas. 9. ipoveT da amoiwereT sityva, romelic erTmaneTis

gT l qk g S

y a

miyolebiT orjer meordeba teqstSi. 10. cxovrobdnen Tu ara sxva Citebi gigas ezoSi? Tqveni azriT, ratom? 11. wakiTxulis mixedviT, rogor ezoebs eZeben Citebi budis asaSeneblad? 12. ginaxavT odesme Citis bude? aRwereTTqveni sityvebiT.

weriTi davaleba

13. daxate Citis bude.

T ba y S

g k g

iT

niko kecxoveli

ia da WianWvelebi
gazafxulda. ayvavdnen gazafxulis maxaroblebi: enZela, CitisTava, ia da sxvebi. gia erTi buCqis Ziras daxriliyo da raRacas Cascqeroda. - ras ucqeri, gia? - hkiTxa mamam. - iis buCqidan WianWvelebis budemde patara bilikia, WianWvelebi ki am bilikze midi-modian. veraferi gavige, ras darbian. - aba, aiyvane budisken mimavali erTi WianWvela da daakvirdi, pirSi ra uWiravs? giam frTxilad aiyvana erTi WianWvela da xelis gulze daisva. WianWvela aqeT-iqiT eca da xelis gulze pawawina marcvali datova. - es raRaa? - es iis Teslia. WianWvelebs budeSi miaqvT, sazrdod inaxaven. zogs Wamen, zogi miwaSi rCeba da amodis, zogi ki gzaSi ekargebaT. - maS, WianWvelebi iis gavrcelebas xels uwyoben! - wamoiZaxa giam da xeli xels Semohkra.

leqsikoni
sazrdo - sakvebi.

gT l qk g S

y a

kiTxvebi da davalebebi

1. romeli yvavilebia moTxrobaSi CamoTvlili? 2. ra ver gaigo giam? 3. vin ambobs sityvebs: iis buCqidan WianWvelebis budemde patara bilikia, WianWvelebi ki am bilikze midi-modian? 4. ris gakeTeba urCia mamam gias? 5. ra datova WianWvelam gias xelis gulze? 6. rogor gesmiT sityvebi: aqeT-iqiT eca? gadmoeciT Tqveni sityvebiT, ras akeTebda WianWvela. 7. SearCieT swori pasuxi da daasruleT winadadeba. a) vinc mudam gaxarebulia; b) vinc raime sasiamovnos gvaxarebs; g) visac gazafxulis mosvla uxaria; d) visTan yofnac Cven gvixaria. 8. moyeviT, rogor auxsna mamam gias, ratom darbian WianWvelebi bilikze. 9. ra aRmoaCina giam? 10. rogor xdeba iis gavrceleba? Tqveni sityvebiT aRwereT es procesi. 11. moTxrobis dasasruls vkiTxulobT, rom giam xeli xels Semohkra. Tqveni azriT, ra gauxarda gias? maxarobeli aris is, .....................................................

10

T ba y S

g k g

iT

12. Tqveni azriT, WianWvelebi mxolod iis gavrcelebas uwyoben xels Tu sxva mcenareebisac? ratom fiqrobT ase? 13. daskvna SeiZleba gamovitanoT wakiTxulidan? a) WianWvelebis Seswavla yvela bavSvisTvis aucilebelia; b) WianWvelas bunebisTvis sargebloba moaqvs; g) Tu nebismier mwers xelis gulze davisvamT, bevrs SevityobT mis Sesaxeb. 14. wakiTxulis mixedviT romelia swori da romeli ara? moniSneT Sesabamisi ujra. iis Tesli vrceldeba gazafxulze. sworia mcdaria WianWvelebi anadgureben iebs. sworia mcdaria WianWvelebi imisTvis atareben piriT iis Tesls, rom xeli Seuwyon mis gavrcelebas. sworia mcdaria

weriTi davaleba

15. kidev Tu iciT rame sxva mwerebis Sesaxeb, romelTac sargebloba moaqvT? airCieT erT-erTi da dawereT mis Sesaxeb. davalebis Sesrulebisas ecadeT upasuxoT qvemoT CamoTvlil kiTxvebs:

gT l qk g S

y a

11

1. saidan iciT am mweris Sesaxeb?


2. ginaxavT igi? sad? rodis? 3. rogor gamoiyureba? ra zomisaa? rogor aris

moxatuli? ra ferisaa? rogor xmas gamoscems frenisas? a.S.


4. ra sargebloba moaqvs mas adamianebisTvis?

CamoTvaleT.
5. romelime moTxroba, zRapari, leqsi xom ar

wagikiTxavT am mweris Sesaxeb? gaixseneT romelime nawarmoebi da mokled gadmoeciT misi Sinaarsi.

12

T ba y S

g k g

iT

ilia WavWavaZe

damakvirdi
vaJkacad imas ar vaqeb vinca sisxlisa mRvrelia, vaJkacad igi miqia, vinca ubedurT mxsnelia. kacad maSin xar saqebi, Tu es wesi wesad darge: yovel dResa Sens Tavs hkiTxo, aba dRes me vis ra varge? wuTis-sofeli esea: Rame dRes uTenebia. rac mtrobas dauqcevia siyvaruls uSenebia.

leqsikoni
wuTis-sofeli - anu wuTisofeli: es qveyana; amqveyniuri cxovreba.

kiTxvebi da davalebebi 1. ras exeba pirveli strofi? 2. rogori adamiani ar miaCnia poets vaJkacad? rogori miaCnia? 3. rogor gesmiT sityvebi: vinca sisxlisa mRvrelia? 4. rogor gesmis sityvebi: vinca ubedurT mxsnelia? 5. Tqveni sityvebiT CamoayalibeT poetis Sexeduleba

gT l qk g S

y a

13

vaJkacobaze. 6. vis mimarTavs avtori meore strofSi, mxolod kacebs Tu, zogadad, yvela adamians? 7. ra wesze saubrobs poeti? 8. gadmoeciT Tqveni sityvebiT fraza: Tu es wesi wesad darge. 9. ra unda gaakeTos adamianma yoveldRiurad? 10. rogorebi arian is adamianebi, romlebic mudam fiqroben imaze, rom sxvebs sikeTe moutanon? 11. CamoayalibeT meore strofSi gadmocemuli azri Tqveni sityvebiT. 12. ras exeba mesame strofi? a) bunebis kanonebs; b) dRisa da Ramis monacvleobas; g) siyvarulsa da mtrobas. 13. SeavseT gamotovebuli adgilebi: siyvaruli ___________ amarcxebs iseve, rogorc rogorc _________ sinaTle amarcxebs Ramis ______________. 14. ras gvaswavlis ilia WavWavaZe? iziarebT Tu ara mis Sexedulebebs? 15. gsurT Tu ara ise icxovroT, rogorc es leqsi gvarigebs? isaubreT amis Sesaxeb.

weriTi davaleba

16. mokled daaxasiaTeT adamiani, romelic iziarebs samive strofSi gamoTqmul Sexedulebebs.

14

T ba y S

g k g

iT

jani rodari

puri
netavi mepure viyo: erT did purs gamovacxobdi, imodenas, rom am qveynad yvelas SimSils davacxrobdi. iqneboda mzeze didi, oqrosferi, gemrieli; mis saWmelad movidoda Cileli Tu indoeli, Raribebi da bavSvebi, moxucebi da Citebi; am dRes davimaxsovrebdiT siyvaruliT, mowiwebiT. iqneboda istoriis udidesi TariRi - dRe, roca qveynad ar iyo erTi mSieri Raribic!

kiTxvebi da davalebebi

1. vin natrobs mepureobas? a) avtori; b) mSieri bavSvi; g) Raribi; d) moxuci. 2. rogori puris gamocxoba unda mas? amoiwereT teqstidan Sesabamisi sityvebi. CamoTvlilTagan rogori puris gamocxoba migaCniaT SeuZleblad? SesaZleblad?

gT l qk g S

y a

15

3. leqsis mixedviT, vis unda SeeWama es puri? CamoTvaleT yvela maTgani. 4. Tqveni azriT, mxolod Cilelebs da indoelebs unda eWamaT puri? daasabuTeT Tqveni pasuxi, moixmeT Sesabamisi sityvebi leqsidan. 5. romeli qveynebis mkvidrni arian Cileli da indoeli? 6. nimuSis mixedviT SeavseT carieli adgilebi: iaponia monRoleTi iaponeli __________________ peru __________________ SvedeTi __________________ espaneTi __________________ tanzania __________________ 7. leqsSi vkiTxulobT: am dRes davimaxsovrebdiT siyvaruliT mowiwebiT. romel dRes gulisxmobs avtori? 8. ras niSnavs istoriuli TariRi? CamoTvaleT, romeli istoriuli TariRebis Sesaxeb wagikiTxavT an gsmeniaT rame. 9. leqsis mixedviT, ratom iqneboda es dRe udidesi TariRi istoriaSi? a) yvelaze didi puri gamocxveboda istoriaSi. b) qveynad arcerTi mSieri ar iqneboda. 10. leqsSi vkiTxulobT: dRe, roca qveynad ar iyo erTi mSieri, Raribic!

16

T ba y S

g k g

iT

rogor fiqrobT, ra igulisxmeba sityvaSi qveynad? SemoxazeT swori pasuxi. a) avtoris qveyanaSi; b) indoeTSi; g) msoflioSi; d) CileSi. 11. Tqveni azriT, SesaZlebelia Tu ara leqsSi SemoTa vazebuli ideis ganxorcieleba? 12. Tqveni informaciiT, arian Tu ara dRes msoflioSi iseTi adamianebi, romlebsac SiaT? ra gsmeniaT maT Sesaxeb? 13. imsjeleT, ra SeiZleba gakeTdes imisaTvis, rom msoflioSi arcerT adamians aRar Siodes. 14. rogor daaxasiaTebdiT adamians, romelsac aseTi natvra aqvs?

weriTi davaleba

15. Tqven Tu ginatriaT iseTi ram, rac sxva adamianebis cxovrebas ukeTess gaxdida? gaixseneT da aRwereT es natvra.

gT l qk g S

y a

17

sami zRapari
sanam am zRaprebs waikiTxavdeT, upasuxeT dasmul SekiTxvebs: wagikiTxavs an mogismenia Tu ara zRaprebi, romlebSic gmirebad cxovelebi da frinvelebi arian gamoyvanili? romlebs gaixsenebdi? Tu gaxsovs, ra Tvisebebi axasiaTebs zRaprebSi melias? daTvs? mgels? sxva cxovelebs da frinvelebs? SeavseT cxrili.
cxoveli melia daTvi mgeli Txa bati ... ... ... Tvisebebi

nadirTa Zmoba
(qarTuli xalxuri zRapari) daTvi, mgeli da melia Sexvdnen da erTmaneTs SesCivles, rom xSirad didis xnobiT SimSiliT kuWi gvixmebao, modi davZmobildeT da amieridan rac

18

T ba y S

g k g

iT

movinadiroT, Zmurad gaviyoT xolmeo. daZmobildnen da Sehfices erTmaneTs erTguleba.wavidnen samiveni sanadirod. imaT iRbalze daWrili irmis nukri naxes, kiseri mougrixes, CeroSi mwvaneze dasxdnen da gayofas Seudgnen. daTvma ubrZana mgels, romelsac SimSiliT kbilebi ukawkawebda, - aba, gahyavio! mgelma sTqva: - Tavi Sen, rogorc Cvens batons da meTaurs, Sua tani me da fexebi melias, romelsac cunculi uyvarso. es ukanaskneli sityvebi jer arc ki gaeTavebina mgels, rom daTvma ise Ronivrad Cahkra TavSi TaTi, rom mTebma bani misces. mgeli RmuiliT ganze dajda. daTvi miubrunda melias da uTxra: - Cemo meliav, Sen gahyavio! cbierma meliam mowiwebiT warmoTqva: - Tavi Sen, viTarca Cvens mefes, Sua tani Sen, radgan Cvenze mamobrivad zrunav, da fexebic Sen, vinaidan Cvenda sakeTildReod arian warmarTulni svlani Sennio! - baraqala, Cemo meliav, vin gaswavla egeTi Wkvianuri gayofao, - hkiTxa mas daTvma. - meliam miugo: - Sen rom weRan ise Zalian Caartyi mgels TavSi, Wkuas rogor ver viswavlidio!

gT l qk g S

y a

19

kiTxvebi da davalebebi 1. ra SesCivles erTmaneTs daTvma, mgelma da meliam? 2. ra gadawyvites maT? 3. ras gulisxmobs Zmurad gayofa? SemoxazeT swori pasuxi. a) jer erTmaneTTan molaparakebas da mere gayofas; b) ufros da umcros Zmebs Soris qonebis gayofas; g) yvelafris Tanabrad gayofas, 4. ra naxes maT tyeSi? 5. irmis nukri aris a) Sveli; b) irmis naSieri. 6. Tavdapirvelad vis daevala nadavlis ganawileba? 7. ram gaabraza daTvi? 8. wakiTxulidan gamomdinare, romelia nadavlis saukeTeso nawili? daasabuTeT, ratom fiqrobT ase. 9. raze mianiSnebs sityvebi: mTebma bani misces? SemoxazeT swori pasuxi. a) mgelma Zalian xmamaRla daiRriala; b) mgels Tavi gautyda; b) daTvma Zalian Zlierad Caartya mgels TavSi. 10. vis romeli nawili Sexvda meliis ganawilebiT? CamoTvaleT. 11. waikiTxeT qvemoT mocemuli winadadebebi da wakiTxulis safuZvelze aRniSneT, maTgan romelia swori da romeli - mcdari. 1) daTvma, mgelma da meliam TviTon moinadires

20

T ba y S

g k g

iT

irmis nukri. sworia o sworia o mcdaria o mcdaria o 2) daTvs mTlianad Sexvda irmis nukris xorci. 3) meliam dainaxa, mgels rac mouvida da Wkvianurad moiqca. sworia o sworia o mcdaria o mcdaria o 4) cxovelebidan marto mgeli iyo didi xnis mSieri. 12. romeli nadiri moiqca samarTlianad? daasabuTeT sakuTari pasuxi. 13. arian Tu ara daTvi, mgeli da melia megobrebi? ratom fiqrobT ase? 14.

weriTi davaleba

15. warmoidgineT da dawereT, rogor moiqceodnen aseT situaciaSi namdvili megobrebi.

gT l qk g S

y a

21

melia da Txa
(rusuli xalxuri zRapari) melia mindorze midioda. maRla yvavze darCa Tvali da WaSi Cavarda. mis bedad WaSi cota wyali idga. marTalia, ver daixrCoboda, magram amosvlasac ver axerxebda. idga wyalSi melia da wuxda. erTic vnaxoT, modis bakabukiT Txa da batonkacurad moabijebs. Txam gadauxvia gzas da Caixeda. dainaxa melia da CasZaxa: - mand ras akeTeb, melav? - visveneb, Cemo gvrito! - tkbilad amosZaxa melam, - mand maRla cxela da amitom aq Camovxti. uh, ra mSvenieri sigrilea aq, rom icode. civi wyali ramdenic ginda aris! Txas didi xania wyurviliT piri uSreboda. - wyali marTla kargia? - hkiTxa Txam. - mSvenieri, - upasuxa melam, - Camoxti, orive daveteviT. gabriyvda Txa da Caxta WaSi. - daxe am ugnurs, Camoxtomac ver moaxerxa, sul erTianad gamzunzla! - wyeniT Tqva melam, zurgze Seaxta Txas, zurgidan rqebze moeqca, rqebidan maRla axta da tyisaken mohkurcxla.

22

T ba y S

g k g

iT

darCa WaSi suleli Txa, SimSiliT kinaRam suli amosZvra. bolos Zlivs miagnes, mosWides rqebze xeli da amoiyvanes.

kiTxvebi da davalebebi

1. ratom Cavarda melia WaSi? 2. rogor gesmiT sityvebi: maRla yvavze darCa Tvali? axseniT misi mniSvneloba Tqveni sityvebiT. 3. ratom wuxda melia? 4. zRaparSi vkiTxulobT: erTic vnaxoT, modis baka-bukiT Txa da batonkacurad moabijebs. Txis mimarT rogori damokidebuleba Cans am sityvebSi? a) damcinavi; b) pativiscemiT aRsavse; g) gaRizianebuli. 5. ratom undoda melias, rom Txa WaSi Camxtariyo? 6. rogoria melia am zRaparSi? aRniSneT yvela sityva, romelic mis xasiaTs Seesabameba: o o o o o Tavmomwone eSmaki gulubryvilo matyuara Tavmdabali o o o o moxerxebuli guluxvi umaduri briyvi

7. rogor ggoniaT, meliam Tavidanve Caifiqra Tavisi eSmakoba? ratom fiqrobT ase? 8. weliwadis romel dros xdeba moqmedeba? saidan Cans es?

gT l qk g S

y a

23

Zmebi grimebi

melia da batebi
erTxel melia mindorSi dacunculebda. mindorSi msuqani batebi balaxs wiwknidnen. dainaxa meliam batebi, gauxarda da uTxra, axlave yvelas SegWamTo. - Segvibrale, batono, nu SegvWam, - sTxoves batebma, magram msunag meliasTan ras gaxdebodnen?! - ara, axla mSia da unda SegWamoT! - ar cxreboda melia. maSin erTma batma uTxra: - melav, neba mogveci, sikvdilis win erTxel mainc vimReroT. roca simReras davamTavrebT, maSin SegvWame,

24

T ba y S

g k g

iT

Cven TviTon davdgebiT rigSi, rom Tavad amoirCio yvelaze msuqani bati. - kargi, imRereT, - daeTanxma mela, - mec mogismenT. - yi-yi-yi... - daiwyo jer erTma batma, meore batma bani misca, mesamem gaagrZela, meoTxes mexuTe ahyva, Semdeg ki yvela erTad ayiyinda. mela ki eloda, rodis morCebodnen batebi yiyins, rom SeeWama. zRaparic aq dasruldeboda, magram batebi Wkvianebi aRmoCndnen da dRemde ase gaiZaxian: - yi-yi-yi-yi. . . . . .

kiTxvebi da davalebebi

1. rogori batebi dainaxa meliam? 2. ra uTxra meliam batebs? 3. Tavdapirvelad ra sTxoves batebma melias? 4. riT daasabuTa meliam Tavisi uari? 5. rogor moaxerxes batebma meliis motyueba? 6. ra iyo batebis ukanaskneli survili? 7. ipoveT da waikiTxeT adgili, sadac

aRwerilia, rogor ayiyindnen batebi. batebi?

8. am zRapris mixedviT, ratom yiyineben dResac

gT l qk g S

y a

25

Semajamebeli kiTxvebi da savarjiSoebi


1. Tqven waikiTxeT sami zRapari: nadirTa Zmoba, melia da Txa da melia da batebi. ra saerTo aqvT maT? a) samive zRaparSi gmirebad mxolod cxovelebia gamoyvanili; b) samive zRapari xalxuria; b) samive zRapris gmiria melia; g) samive zRaparSi melia eSmakobiT jobnis yvelas. 2. waikiTxeT qvemoT mocemuli winadadebebi da miuwereT zRapris saTauri, romelSic moxda es ambavi. meliam gansacdelidan Tavis gasaRwevad eSmakoba ixmara. ____________________________________________ meliam gaiTvaliswina sxvisi magaliTi da goniereba gamoiCina. ____________________________________________ meliam ver moaxerxa sawadelis asruleba. ____________________________________________ 3. rogor fiqrobT, marTla iseTi cxovelia melia, rogorc zRaprebSia warmoCenili? imsjeleT megobrebTan erTad am sakiTxze. weriTi davaleba: gadaixateT rveulSi da SeavseT qvemoT mocemuli cxrili. cxrilis marcxena svetSi amowerilia adgilebi Tqven mier wakiTxuli ori zRapridan - nadirTa Zmoba da melia da Txa. gaswvriv, marjvena svetSi ki unda

26

T ba y S

g k g

iT

CaweroT Tqveni komentarebi, romlebSic SegiZliaT gamoxatoT sakuTari damokidebuleba gmiris mimarT, SeafasoT misi saqcieli an sityvebi, gamoTqvaT Tqveni azri, gaakeToT daskvnebi, moiyvanoT magaliTebi cxovrebidan, gagonili ambebidan an wakiTxuli wignidan da a.S. Tqven TviTon amoiwereT adgilebi zRapridan melia da batebi da gaakeTeT Sesabamisi komentarebi:

personaJis saqcieli 1. nadavlis gayofisas mgelma daTvs uTxra: - Tavi Sen, rogorc Cvens batons da meTaurs, Sua tani me da fexebi melias, romelsac cunculi uyvarso. 2. daTvma mgels ise Ronivrad Cahkra TavSi TaTi, rom mTebma bani misces. 3. meliam mowiwebiT uTxra daTvs: - Tavi Sen, viTarca Cvens mefes, Sua tani Sen, radgan Cvenze mamobrivad zrunav, da fexebic Sen, vinaidan Cvenda sakeTildReod arian warmarTulni svlani Sennio!

Cemi komentari

gT l qk g S

y a

27

4. erTic vnaxoT, modis baka-bukiT Txa da batonkacurad moabijebs. 5. - visveneb, Cemo gvrito! - tkbilad amosZaxa melam Txas, mand maRla cxela da amitom aq Camovxti. uh, ra mSvenieri sigrilea aq, rom icode. civi wyali ramdenic ginda aris! 6. - daxe am ugnurs, Camoxtomac ver moaxerxa, sul erTianad gamzunzla! - wyeniT Tqva melam, zurgze Seaxta Txas, zurgidan rqebze moeqca, rqebidan maRla axta da tyisaken mohkurcxla. 7. darCa WaSi suleli Txa, SimSiliT kinaRam suli amosZvra.
axla ki mokled, ori an sami winadadebiT daaxasiaTeT wakiTxuli sami zRapris TiToeuli gmiri - daTvi, mgeli, melia, Txa, batebi.

28

T ba y S

g k g

iT

SoTa xodaSnelis mixedviT

ris Svils ra hqvia?


bambis qulebi xarTo, yvavma Svilebs axara. SaSvis Svili bartyia, yvavisa ki - ... baxala!

Tu SeeWide, niadag didi jaxiri mogelis, lomis da vefxvis lekvebsa orTaves hqvia - ... bokveri.

Tan dasdeven yovelgan, aq aris Tu iq aris, cxvarsa - kravi, batkani, Txas ki Tavis... Tikani.

marjve bavSvi iqnebi, Tuki uceb ityvi: didi spilos naSiers Svils ra hqvia - ... spliyvi.

gT l qk g S

y a

29

mSoblebiviT turtliansa uyvars lafi, WoWi, Rrutunias Svili aris, Tqvi ra hqvia? - ... goWi.

dedis TeTr rZes miirTmevs Savi, rogorc laqi. Savbewva furkameCis Svils ra hqvia da ...zaqi.

sul iReWeba, ybas iqnevs TiTqos viRacas mosZaxis, Svilia mrude aqlemis, saxeli miTxar - ... kozaki.

me minda kargad icode, es sul ara hgavs moWorils: viris kvicsa da mwyris bartysac, orives hqvia... CoCori.

leqsikoni
niadag - mudam, yovelTvis, marad. WoWi - Zirs (miwaze, iatakze) damdgari wyali. furi - zogi dedali cxoveli; furkameCi - furi kameCi.

30

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi

1. amoiwereT yvela cxoveli da frinveli, romelic leqsSi gvxvdeba da CawereT Sesabamis ujraSi.

Sinauri cxovelebi

gareuli cxovelebi

frinvelebi

2. xazis gavlebiT daakavSireT cxoveli (an frinveli) Tavis naSierTan: aqlemi spliyvi yvavi bokveri spilo bartyi Rori baxala vefxvi zaqi Txa kozaki kameCi Tikani SaSvi goWi mwyeri CoCori 3. ra ewodeba cxvris Svils? 4. romeli cxovelebis Svilebs aqvT saerTo saxeli? a) cxvris da Txis; b) lomis davefxvis; g) viris da mwyris. 5. romeli cxovelisa da frinvelis Svilebs aqvT saerTo saxeli?

gT l qk g S

y a

31

a) kameCis da yvavis; b) viris da mwyris; g) Txis da SaSvis. 6. romeli cxovelis Svilia ori saxeliT moxseniebuli leqsSi? a) viris; b) cxvris; g) lomis. 7. amoiwereT leqsidan sityvebi, romlebiTac daxasiaTebulia goWi; zaqi. 8. axseniT, rogor gesmiT yvavis sityvebi: bambis qulebi xarTo. avtoris rogori damokidebuleba Cans am sityvebSi yvavis mimarT? TqvenSi ra ganwyobas iwvevs es sityvebi? 9. iciT Tu ara kidev sxva cxovelebisa da frinvelebis Svilebis saxelebi? gaixseneT da daasaxeleT rac SeiZleba meti. 10. romeli cxovelebis Svils ewodeba lekvi? 11. erTad SeadgineT leqsikoni, romelSic ganmartavT TqvenTvis nacnobi yvela cxovelisa da frinvelis Svilebis saxelebs. CamowereT yvela maTganis saxeli, daalageT isini anbanis rigis mixedviT da miuwereT Sesabamisi ganmartebebi. 12. SeavseT cxrili.

ra vicodi?

ra gavige axali?

ra minda gavigo?

32

T ba y S

g k g

iT

rodion qorqia

ratom uyvars adamians cxeni


adamianma qoxi rom daidga, cxovelebic moiSinaura. es ase moxda: tyeSi nadirma Seawuxa cxoveli. daiwyes cxovelebma mSvelelis Zebna. erT dRes xari mivida adamianTan da uTxra - SenTan damtoveo. - ras momcemo? - hkiTxa adamianma. - vimuSaveb, uRelSi Segebmebi, xorcsa da tyavs mogcem. ramdenic ginda, mirtyi, ar gaviqcevi, - uTxra xarma. Zalian morCili yofila, - gaifiqra adamianma da daitova xari. mere Zroxa movida. - Sen ras momcem? - hkiTxa adamianma. - rZes, yvels, xorcsa da tyavs mogcem. Seni Svilebis ZiZa viqnebi, - uTxra Zroxam. moewona adamians Zroxa da daitova. movida Txa. - be-ke-ke-keee! - daikikina Txam. - Sen ras momcem? - hkiTxa adamianma. - rZes, xorcs, tyavs mogcem da Sens bavSvsac gavarTob, - upasuxa Txam. daitova adamianma Txac. kameCi moadga qoxs. - Sen ras momcem? - hkiTxa adamianma. - rZes, xorcs, tyavs mogcem. vimuSaveb, uRels gavwev. me Zalian Ronieri var, amitomac davdivar mZimed, Torem rom gavirbino, qveyana daiqceva, - miugo kamecma.

gT l qk g S

y a

33

- darCi CemTan, oRond ar irbino, - uTxra adamianma. axla Rori moadga qoxs da daiRrutuna. - Sen ras momcem? - hkiTxa adamianma. - xorcs, tyavs da jagars mogcem, maincdamainc movliT ar Segawuxeb. me TviTon Sevinaxav Tavso, - upasuxa Rorma. adamianma daitova Roric. bolos cxeni moadga qoxs. kiseri amayad moiRera, Savi msxvili Tvalebi daabriala, fafari Searxia, wvrili fexebi aswi-daswia da daiWixvina. - Sen ras momcem? - hkiTxa adamianma. - jer gamarjoba miTxari, ufrosi xar, - upasuxa cxenma. adamiani miesalma. cxenmac Tavi daukra da idgnen erTxans Cumad. - brZane, riT gemsaxuro? ufrosi brZandebi, - uTxra cxenma. adamianma axed-daxeda cxens. moewona, Zalian moewona da uTxra: - me Sen uRelSi ver Segabam! - me arc davidgam uRels, - upasuxa cxenma da amayad aswia Tavi. - arc xorcs mogcem da arc tyavs gagaZrobineb! gaukvirda adamians, magram Zalian moewona cxenis Tavmoyvareoba da uTxra: leqsikoni - maS Tqvi, raSi gamomadgebi? Toxariki- cxenis - omSi wagiyvan savaJkacod moxdenilad siaruli. da SenTan erTad viomeb; qor- jaroba - Sekrebili wilSi wagiyvan ToxarikiT, ja- xalxis drostareba, robaSi gagaqroleb da maru- garToba. la-TarCiaSi gasaxeleb; rom marula-TarCia Zveleburi qarTuli mokvdebi, Savs gadavifareb cxenosnuri sportis da Sens cxedarTan davdgebi saxeobani.

34

T ba y S

g k g

iT

Tavdaxrili, - upasuxa cxenma. - Tanaxma var! - gauxarda adamians. - oRond sisufTave miyvars, unda dambano da damvarcxno, - CamoarTva piroba cxenma adamians. - Tanaxma var! - gaimeora adamianma. ai, amitom uyvars adamians cxeni.

kiTxvebi da davalebebi 1. teqstismixedviT, ris Semdeg daiwyo adamianma cxovelebis moSinaureba? a) roca gamoqvabulidan gamovida da saxli aaSena; b) roca pirveli qoxi aSenda dedamiwaze. 2. axseniT, ra igulisxeba sityvebSi: tyeSi nadirma Seawuxa cxoveli? 3. miuwereT nomeri imis mixedviT, ra TanamimdevrobiT mividnen es cxovelebi adamianTan? o Rori oZroxa o Txa o xari o cxeni o kameCi 4. daasruleT winadadebebi. adamians rZes aZlevs ___________, ____________ da _____________ . adamians uRelSi Sebmuli emsaxureba __________ da ___________. adamians xorcsa da tyavs aZlevs _________________ , ______________, ________ __________________, ____________________ da __________________ . 5. amokribeT teqstidan da CamowereT yvela sargebeli, rac TiToeul cxovels moaqvs adamianisTvis, Semdeg SeavseT gamotovebuli adgilebi. sargebeli, romelic moaqvs mxolod Rors, aris

gT l qk g S

y a

35

__________________. sargebeli, romelic moaqvs mxolod cxens, aris __________________________________________ _____________________________________ . sargebeli, romelic moaqvs mxolod Zroxas, Txas da kameCs, aris _____________________________ sargebeli, romelic moaqvs mxolod Txas, aris __________________ . 6. rogor fiqrobT, ratom uTxra adamianma kameCs: darCi CemTan, oRond ar irbinoo? 7. ra moewona adamians xarSi? 8. ras niSnavs Zroxis sityvebi: Seni Svilebis ZiZa viqnebi? 9. cxenis ra Tviseba moewona adamians yvelaze metad? 10. saubrisas romel wesebze miuTiTa cxenma adamians? 11. rogor aRwers avtori cxens? gadmoeci Tqveni sityvebiT. 12. ra aris am zRapris mTavari Tema? ra miuTiTebs amaze? waikiTxeT Sesabamisi adgilebi. 13. teqstis mixedviT, cxovelebma TviTon miakiTxes adamians da SesTavazes TavianTi samsaxuri. rogor fiqrobT, marTlac ase moxda? Tu gsmeniaT an wagikiTxavT rame am Temaze?

weriTi davaleba

a) rveulSi CamowereT, ra TanmimdevrobiT mividnen cxovelebi adamianTan. magaliTad: - Tavdapirvelad adamianTan mivida xari.

36

T ba y S

g k g

iT

- Semdeg adamianTan mivida Zroxa. - .... (gaagrZeleT)

b) amis Semdeg CamowereT, ra SesTavaza TiToeulma cxovelma adamians. magaliTad: - xarma adamians SesTavaza Tavisi xorci da tyavi, aseve dapirda, rom uRelSi Seebmeboda da arasodes miatovebda mas. - ... (gaagrZeleT)

g) axla ki Tqven mier amokrebil informaciaze dayrdnobiT sakuTari sityvebiT gadmoeciT wakiTxuli teqstis Sinaarsi.

gT l qk g S

y a

37

giorgi wereTeli

Semodgoma
venaxidan, yvela xidan frinvelebis Zaxilia: - Wik-Wik, - kru-kru, modiT, naxeT, ra xilia, ra xilia! Cvenc vmwyevsavdiT, Cvenc vuvlidiT am mtevnebs da am gulabebs, Wia-matls ar vakarebdiT samaWres da samurabes... CamokrifeT, SeinaxeT, pirs zamTarSic gaisvelebT; Cven ki wavalT Tbil qveynebSi, gaisamde davisvenebT.

leqsikoni
maWari - axlad dayenebuli Rvino;samaWre- yurZeni, romelsac maWris dasayeneblad iyeneben.

38

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi 1. visi piriT gvesaubreba leqsis avtori? a) venaxis; b) xexilis; g) frinvelebis. 2. ras gvirCeven isini? 3. ras akeTebdnen isini, rom xili kargad damwifebuliyo? 4. rogor fiqrobT, marTla dasasveneblad mifrinaven xolme frinvelebi Tbil qveynebSi? 5. romeli xilia samaWre da romeli - samurabe? daasaxeleT. 6. CamoTvaleT Semodgomis xili. romeli giyvarT maTgan yvelaze metad? weriTi davaleba 7. daxateT Semodgomis baRi an naturmorti. 8. SegiZliaT daweroT patara leqsi weliwadis nebismier droze.

gT l qk g S

y a

39

ra aris wyali da risTvis viyenebT mas?


albaT iciT, rom dedamiwis zedapiris udidesi nawili wyliT aris dafaruli. wylis gareSe sicocxle SeuZlebelia. janmrTeloba rom SeinarCunoT, dReSi daaxloebiT erTnaxevari litri wyali unda dalioT. wyali martivi qimiuri nivTierebaa. sxva nivTierebebis msgavsad, isic pawawina nawilakebisgan - molekulebisgan Sedgeba. wylis molekula kidev ufro patara nawilakebisgan - atomebisganaa agebuli. wylis molkulaSi wyalbadis ori da Jangbadis erTi atomia. mecnierebi amas ase weren: H2O. wyali is iSviaTi nivTierebaa, romelic bunebaSi uxvad arsebobs rogorc airis, ise Txevadi da myari saxiT. wyalSi uamravi nivTiereba ixsneba, magaliTad, Saqari da marili. amis gamo adamianebi wyals bevri ramis dasamzadeblad iyeneben. Sin bevr wyals movixmarT recxvisa Tu kerZebis momzadebisas. didi raodenobiT

leqsikoni
litri - siTxis sazomi erTeuli. airi - igive gazi. sawarmo - dawesebuleba, romelic awarmoebs produqcias. hidroeleqtrosadguri - wylis energiiT momuSave sadguri (sawarmo), romelic gamoimuSavebs eleqtroenergias.

40

T ba y S

g k g

iT

iyeneben wyals sawarmoebSic sxvadasxva produqciis dasamzadeblad. hidroeleqtrosadgurebSi vardnili wylis wneva eleqtroenergiis misaRebad gamoiyeneba.

kiTxvebi da davalebebi

1. ratom iTvleba wyali iSviaT nivTierebad? a) igi Zalian iSviaTad gvxvdeba bunebaSi; b) igi Zalian uxvad, sami saxiT gvxvdeba bunebaSi; g) igi Seicavs molekulebs, romlebicatomebisganaa agebuli. 2. amokribeT teqstidan Sesabamisi informacia da SeavseT mocemuli cxrili:

ra aris wyali?

risTvis viyenebT wyals?

3. Tqven raSi iyenebT wyals? CamoTvaleT rac SeiZleba meti ram, raSic iyenebT wyals yoveldRiurad. 4. waikiTxeT Semdegi sityvebi: yinuli, orTqli, setyva, nisli, Tovli. gadaiwereT isini Sesabamisi sityvis gaswvriv. airi _________________________________________ myari _________________________________________ 5. gaixseneT, bunebaSi ra saxiT gvxvdeba wyali da gaagrZeleT CamoTvla:

gT l qk g S

y a

41

mdinare, wvima... ________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ 6. wakiTxul teqstSi CamoTvlilis garda, kidev ra ixsneba wyalSi? 7. SeajameT, ra icodiT da ra gaigeT wylis Sesaxeb. amisaTvis gadaixateT qvemoT mocemuli obobas qseli an Tavad SeadgineT misi msgavsi. imuSaveT erTad da ovalidan gamomaval TiToeul xazs miuwereT saWiro sityvebi da/an frazebi.

ra formiT arsebobs?

raSi gamoiyeneba?

wyali
ra saxiT gvxvdeba bunebaSi? me raSi viyeneb?

ra ixsneba masSi?

42

T ba y S

g k g

iT

axali weli da saqarTvelo


movemzadoT teqstis wasakiTxad. daakvirdiT saTaurebs da upasuxeT SekiTxvebs: a) Tqveni azriT, ras exeba es teqsti? b) saqarTvelos romel kuTxeebs exeba es teqsti? g) ra iciT saqarTvelos am kuTxeebis Sesaxeb? saqarTvelos romel nawilSi mdebareobs isini? namyofi xarT Tu ara romelime maTganSi? Tu namyofi xarT, aRwereT an moyeviT rame, riTac daaxasiaTebdiT am kuTxes, mis macxovreblebs. Tqven rogor xvdebiT axal wels? Sobas? axali weli da saqarTvelo saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi, mTasa Tu barSi, axali wlis dResaswaulTan dakavSirebuli mravali wes-Cveulebaiyo. gTavazobT ori saukuniswinandeli Soba-axalwlobis aRweras. I nawili: guria

mamakaci akeTebda CiCilaks, mere zed dakidebda yvelafers, rac ebada im ojaxs: oqro-vercxls, nivTeuls, tkbileuls, xils, amas garda, suros foTols Tavisi marcvlebiT, eklis wiTel-wiTel marcvlebs... alionamde moaTavebda mamakaci CiCilakis morTvas. gamovidoda gareT. Tu SeZlebuli iyo kaci, Tan miyveboda erTi-ori biWi. mihqondaT Rvino, Romi da Roris Tavi. miadgebodnen saxlis kars. iZaxdnen: kari gamiRe! saxlidan gamosZaxebdnen: - ra mogaqvs?

gT l qk g S

y a

43

mamakaci pasuxobda: - mobrZandeba wminda basil, moaqvs RvTisa da batonis mowyaleba, kacTa mSvidoba, oqro-vercxli, Tval-margaliti, puri da Rvino, bedauri raxtiT Sekazmuli, yirimis Tofi, moWedili satevari, yaW-abreSumi! samgzis dalocvis Semdeg gauRebdnen kars. mamakaci CiCilaks samjer Camoatarebda saxlSi. ojaxis wevrebi xeliT unda Sexebodnen CiCilaks. mere erT kuTxeSi Camokidebdnen naTlisRebis dilamde. im dilas ki gamoitandnen gareT da moaclidnen Semkulobas. aanTebdnen wminda sanTlebs. amis mere midiodnen eklesiaSi wirvisaTvis.

leqsikoni
alioni - ganTiadi, gariJraJi bedauri - kargi marbenali cxeni raxti - aRviris morTuloba, oqrosi an vercxlisa; aRviri - mowyobiloba cxenis samarTavad (cxenis Tavze Camosacmeli da xelSi dasaWeri Tasmebi) yirimis Tofi (igive yirimuli Tofi) inglisuri kaJiani Tofi (yirimis saxanodan SemohqondaT saqarTveloSi) satevari - igivea, rac xanjali yaW-abreSumi - yaWi: (kuTxurad) abreSumis Wia

44

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi

1. rodindel wes-Cveulebebze mogviTxrobs teqsti? 2. vin akeTebda CiCilaks saxlSi? 3. ginaxavT sadme an iciT, rogor akeTeben CiCilaks? mouTxreT Tqvens megobrebs. 4. ras kidebda igi CiCilakze? CamoTvaleT. 5. rodis gadioda kaci saxlidan? am dros jer kidev bneloda Tu ukve gaTenebuli iyo? 6. Tqveni azriT, yvelas hyavda mxleblebi am dros? 7. ra mohqonda kacs saxlSi? CamoTvaleT. 8. rogor fiqrobT, ras niSnavs sityva SeZlebuli? 9. ra dialogi imarTeboda ojaxis ufrossa da danarCen wevrebs Soris? 10. rogor gesmiT sityvebi: samgzis dalocva? axseniT, ra xdeboda am dros. 11. rodemde rCeboda saxlSi morTuli CiCilaki? 12. ras akeTebdnenCiCilakis gareT gamotanis Semdeg? 13. moiZieT teqstSi da waikiTxeT locva. 14. gainawileT rolebi da gaiTamaSeT dialogi ojaxis ufrossa da danarCen wevrebs Soris.

gT l qk g S

y a

45

II nawili:

svaneTi
axali wlis Rames svaneTSi saRamodanve daiwyebdnen patara yveliani purebis cxobas. erT did purs ki SuaSi jvriT acxobdnen. moimaragebdnen Tafls, yvels, xorcs, gidelSi awyobdnen da karebSi kidebdnen, rom mekvles mzad daxvedroda. rogorc ki iriJraJebda, ufrosi kaci ojaxidan adgeboda, cecxls daanTebda sulis Seubervelad (kalTis ferTxviT), gaaRviZebda qals. qali, Tavis mxriv, gaaRviZebda erT ymawvils. isini yvelaze keTilznianniunda yofiliyvnen ojaxSi. gavidodnen gareT. qali gidels moikidebda. mamakaci axsnida yvelaze diditanis xars. bavSvi xars gaedevneboda. mividodnen wyalze, xars daalevinebdnen. mere dabrundebodnen, kaloze Tovlis zvins dadgamdnen da SuaSi naZvis xes CaarWobdnen, gars Semouvlidnen da saxlSi dabrundebodnen. sanam saxlSi ar Sevidodnen, xma ar unda amoeRoT. mekvlis mosvlamde mTeli ojaxiunda amdgariyo.

46

T ba y S

g k g

iT

leqsikoni
gideli - mogrZo godori, romelsac piri ganieri aqvs, Ziri ki - wvrili. iriJraJebs - gariJraJi dadgeba; gariJraJi gaTenebis dasawyisi (ganTiadi, alioni). ymawvili - aq: bavSvi. keTilzniani - kargi znis mqone; zne: xasiaTi, buneba, Tviseba. kalo - mosufTavebuli da datkepnili mrgvali adgili, sadac pureuls lewavdnen; lewva - pureulis dafSvna, damsxvreva marcvleulis gamoclis mizniT.

kiTxvebi da davalebebi

1. aRwereT, rogor emzadebodnen, ras akeTebdnen saRamos axali wlis Sesaxvedrad? 2. CamoTvaleT, vin vis aRviZebda ojaxSi. 3. axseniT, rogor gesmiT cecxlis danTeba sulis Sebervis gareSe, kalTis ferTxviT. 4. rogorebi unda yofiliyvnen gaRviZebuli ojaxis wevrebi? daaxasiaTeT isini Tqveni sityvebiT. 5. waikiTxeT winadadebebi da CawereT ujrebSi cifrebi ise, rom teqstSi gadmocemuli ambis Tanamimdevroba aRadginoT. Tovlis zvinSi naZvis xes CaarWobdnen. xars axsnidnen. daacxobdnen yvelian purebs.

gT l qk g S

y a

47

kaci cecxls daanTebda. xars wyal daalevinednen. gareT gavidodnen. gidels karebSi kidebdnen. 6. teqstis mixedviT, rodis dgamdnen svanebi naZvis xes, axali wlis dadgomamde Tu Semdeg? daasabuTeT Tqveni azri. 7. vin gadioda gareT axali wlis Rames? CamoTvaleT isini. 8. ra ewyo gidelSi, romelic qals hqonda mokidebuli? 9. vis elodeboda ojaxi fexze amdgari? 10. daxateT mcire zomis siuJeturi naxatebi da SeadgineT komiqsi, romliTac aRwerT, Tu rogor xvdebodnen svanebi axal wels. sanam davalebis Sesrulebas daiwyebdeT, gaecaniT Semdeg informacias: ra aris komiqsi? es aris ambavi, romelic mcire zomis naxatebiTaa gadmocemuli. naxatebsaxlavs werilobiTi teqstebic,romlebic, ZiriTadad, personaJis sityvebs an fiqrebs gadmoscems da buStis an Rrublismagvar CarCoebSia Casmuli. davalebis Sesasruleblad Tavidan gadaikiTxeT teqsti, SearCieT da amokribeT yvela ZiriTadi momenti - ris Semdeg ras akeTebdnen svanebi axali wlis Rames. komiqsis Sesaqmnelad aucilebelia zustad daicvaT movlenaTa Tanamimdevroba.

48

T ba y S

g k g

iT

III nawili:

saingilo

axali wlis wlis win SuaRamiT ar iZinebdnen moxuciqalebi da ojaxis meTaurebi. qali swrafad arTavda TiTistarze Zafs. mere orTaveni Cumad midiodnen mZinare ymawvilebTan, mklavebs gamouRebdnen sabnebidan, majebze Semoutarebdnen darTul Zafs da gakvanZavdnen. Zafs Semoaxvevdnen dedaboZsac, Tungsac da yvelafers garSemo. amiT ingilo RmerTs exveweboda, rom yovelive Seenaxa mTlianad, dauzianeblad da daurRvevlad.

leqsikoni
TiTistari - Tavsa da boloSi gawvrilebuli Cxiri, romlis bzrialiT Zafs arTaven. arTavs (daarTavs) - TiTistaris trialiT Zafad aqcevs bambas, matyls. dedaboZi - qarTuli saxlis mTavari boZi, romelic dgas SuaSi da mTeli saxuravi maszea dayrdnobili. Tungi - spilenZis viwroyeliani WurWeli.

kiTxvebi da davalebebi 1. vin ar iZinebda axali wlis RamiT? 2. ras akeTebda moxuci qali? 3. Tqveni azriT, ratom arTavda qali Zafs swrafad? 4. ratom Semoutarebdnen bavSvebs Zafs majebze? riT aixsneboda es? 5. teqstSi vkiTxulobT: orTaveni Cumad midiodnen mZinare ymawvilebTan... vin igulisxmeba sityvaSi orTaveni?

gT l qk g S

y a

49

Semajamebeli kiTxvebi da davalebebi


1. waikiTxeT qvemoT mocemuli winadadebebi da wakiTxuli masalis safuZvelze aRniSneT, maTgan romelia swori da romeli - mcdari. 1) guriaSic da svaneTSic saaxalwlo xes samjer Camoatarebdnen saxlSi. sworia mcdaria

2) gamTeniisas svani kaci aRviZebda qals, is ki - erT romelime bavSvs. sworia mcdaria

3) saingiloSi da guriaSi da axali wlis Rames samjer locavdnen erTmaneTs. sworia mcdaria

4) saingiloSi axali wlis Rames ar iZinebdnen qalebi da ojaxis ufrosebi. sworia mcdaria

5) guriaSi CiCilakze kidebdnen Zvirfaseulobas, sxvadasxvanivTs, tkbileuls, xils, suros foTlebs da eklis wiTel marcvlebs. sworia mcdaria

6) svaneTSi mekvles karebSi dakidebul sanovages axvedrebdnen. sworia mcdaria

50

T ba y S

g k g

iT

7) guriaSi axali wlis Rames saxlSi dabrunebamde xmas ar iRebdnen. sworia mcdaria

2. kidev erTxel dakvirvebiT waikiTxeT samive nawili da aRmoaCineT aRweril wes-Cveulebebs Soris saerTo da gansxvavebuli niSnebi. amisaTvis: a) cxrilis Sesabamis svetSi CawereT, ra aris msgavsi da ra -gansxvavebuli am tradiciebSi.

msgavsi

gansxvavebuli

b) erTad SeavseT dafaze gamosaxuli diagrama.

guria _ _ _ _ svaneTi _ _ _ _ saingilo _ _ _ _

gT l qk g S

y a

51

3. Tqveni azriT, SemorCa Tu ara aRweriliwesCveulebebidanraime elementebi Tanamedrove saqarTveloSi? daasaxeleT da aRwereT isini. 4. 5. SearCieT wakiTxuli masalidan romelime wesCveuleba da gaiTamaSeT klasSi. amisaTvis moitaneT saxlidan an Tavad SeqmeniT Sesabamisi rekvizitebi (nivTebi, tanisamosi da a.S.). 6. 7. moiZieT informacia saqarTvelossxva kuTxis an nebismieri qveynis saSobao da saaxalwlo wesCveulebebis Sesaxeb (wignSi, internetSi, an hkiTxeT axloblebs) da mouyeviT Tanaklaselebs. prezentaciisTvis SegiZliaT gamoiyenoT Sesabamisi suraTebi an videomasala.

weriTi davaleba 1. dawereT, romeli tradicia an misi romeli detali mogewonaT yvelaze metad da ratom. gamoxateT sakuTari damokidebuleba.

52

T ba y S

g k g

iT

Sio mRvimeli

zamTari
qari qris, qari zuzunebs, mwared gaismis Rriali, gatitvlebula mindori, viT oxeri da tiali. hyinavs da susxavs zamTari TovliT avsilan xevebi. uZravad dganan muxebi, rogorc usulo devebi. dayruebula sofelic, yvela Seqmnila mwuxari, gugunebs mxolod TavisTvis da mxiarulobs buxari. xandisxan soflis siCumes arRvevs saqonlis zmuili, mindor-vels - melis Cxavili da mSier mgelTa ymuili.

kiTxvebi da davalebebi
1. ipoveT da waikiTxeT striqoni, saidanac vigebT, rom sofelSi bevri Tovli movida. 2. leqsSi vkiTxulobT: mwared gaismis Rriali? rogor fiqrobT, risi Rriali gaismis? 3. erTaderTi ra mxiarulobs sofelSi? 4. Tqveni azriT, ratom adarebs poeti muxebs usulo devebs?

gT l qk g S

y a

53

5. rogor zamTars aRwers poeti? pasuxi gadmoeciT Tqveni sityvebiT. 6. qvemoT CamoTvlili gaanawileT da CawereT Sesabamis svetSi: buxari mxiarulobs, qari zuzunebs, sofeli dayruebula, melia Cxavis, mindori gatitvlebula, sofeli damwuxrebula, mglebi ymuian, muxebi dganan, zamTari susxavs, saqoneli zmuis.

ra xmebi esmis poets?

ras xedavs poeti?

54

T ba y S

g k g

iT

Zmebi
(sulxan-saba orbelianis mixedviT) iyo da ara iyo ra. iyo erTi Raribi col-qmari. hyavdaT ori vaJiSvili. cxovrobdnen gaWirvebiT, puric akldaT da fulic. vaJiSvilebi wamoizardnen. ufrosma Zmam coli SeirTo da mSoblebTan erTad dasaxlda. umcrosi Zma ki iq veRar moTavsdeboda. adga da calke aiSena saxli, undoda xar-uremi SeeZina. jer miwis patrons daudga mojamagired, Semdeg ris vai-vaglaxiT iyida erTi uReli xari. gaWirvebiT xnavda da Tesavda, wlis sarCo purs Zlivs iwevda. roca dacolSvilda, kidev ufro gauZnelda cxovreba, magram guls ar itexda, patiosnad muSaobda da momavlis imedi hqonda. gavida xani. erT weliwads cudi mosavali movida. gvalvam yanebi gaaoxra. umcrosma Zmam raRac ociode Zna moimka. aseve cota mouvida puri ufros Zmasac. misi momkili ocdaxuTiode Zna Zlivs Tu iqneboda. umcrosma Zmam ifiqra, Cems Zmas wels Zalian gauWirdeba, Raribad cxovrobs, col-SvilTan erTad ded-mamac misi sarCenia, modi, Cumad ramdenime Znas wavuReb da mis ZnebSi Sevurevo. asec moiqca. roca daRamda, aikida zurgze ori Zna da waiRo. mTvare jer ar amsuliyo. gzaze viRac kaci dainaxa, masac Znebi mohqonda. miitana Cumad Tavisi Znebi da Zmisas miumata. Sin rom dabrunda, isev oci Zna dauxvda. gaukvirda, netav ra memarTebao, - ifiqra. Zlivs, vai-vaglaxiT aikida oTxi Zna da isev Zmas wauRo. Sua gzaze kvlav SeeCexa viRac Znamokidebuli kaci. erTmaneTs daejaxnen. Turme es ufrosi Zma yofiliyo...

gT l qk g S

y a

55

leqsikoni
xar-uremi - xari da uremi; xarSebmuli uremi. mojamagire - daqiravebuli muSa. uReli xari - wyvili xari. sarCo - sazrdo, sakvebi; is, riTac Tavs irCenen. iwevda - zmnidan moiwevs: moiyvans, miiRebs (mosavals). Zna - momkili TavTavis kona. aseT konebs zvinad dgamen. momka -zmnidan mka: TavTavis (an sxva pureuli mcenaris) moWra.

?
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

kiTxvebi da davalebebi ratom wavida calke sacxovreblad umcrosi Zma? ratom movida cudi mosavali im weliwads? ratom gadawyvita umcrosma Zmam, daxmareboda ufross? amoiwereT teqstidan adgili, saidanac Cans, rom umcros Zmas Zalian uWirda. ramdeni Zna moimko umcrosma Zmam? ufrosma? ra moifiqra umcrosma Zmam ufrosis dasaxmareblad? ramdeni Zna moutana ufrosma Zmam umcross Cumad? saidan gaakeTeT es daskvna? vin aris zRapris mTavari gmiri? waikiTxeT winadadebebi da CawereT ujrebSi cifrebi ise, rom teqstSi moTxrobili ambis Tanamimdevroba aRadginoT:

56

T ba y S

g k g

iT

ris vai-vaglaxiT iyida erTi uReli xari. Sin rom dabrunda, isev oci Zna dauxvda. ufrosma Zmam coli SeirTo. umcrosma Zmam ifiqra, Cems Zmas Zalian gauWirdeba,
modi Cumad ramdenime Znas wavuReb da mis ZnebSi Sevurevo.

ufros Zmasac cota puri mouvida.


10. nawarmoebis mixedviT rogori damokidebuleba aqvT Zmebs erTmaneTTan? 11. daasaxeleT ori epizodi, romlebic yvelaze metad mogewonaT zRaparSi. 12. odesme daxmarebixarT Tqvens axlobels? gaixseneT aseTi faqti da aRwereT, rogor gaakeTeT es. 13. Tqveni azriT, ratom mihqondaT Zmebs Znebi erTmaneTisTvis RamiT? 14. ras gvaswavlis es zRapari? 15. ipoveT teqstSi epizodi, sadac, Tqveni azriT, Zmebi Zalian gaxarebulebiunda yofiliyvnen. 16. Tqveni azriT, ra moxdeboda, Zmebs erTmaneTi rom ar ecnoT? 17. Tqveni azriT, ras etyodnen Zmebi erTmaneTs Sexvedrisas? 18. rogor fiqrobT, daexmarebodnen Tu ara Zmebi gasaWirSi Cavardnil sxva adamianebs? daasabuTeT Tqveni azri. 19. Tqveni azriT, sworad moiqcnen Zmebi, roca

gT l qk g S

y a

57

gadawyvites, Cumad daxmarebodnen erTmaneTs? ratom fiqrobT ase? 20. rogor daaxasiaTebdiT Zmebs? 21. Tqveni azriT, gvanan Tu ara TvisebebiT Zmebi erTmaneTs? ratom fiqrobT ase?

weriTi davaleba

22. dawereT, ra moxdeboda Zmebis Sexvedris Semdeg.gaagrZeleT da daasruleT ambavi.

58

T ba y S

g k g

iT

rogor gaiyves Zmebma qoneba


(afxazuri zRapari) iyo da ara iyo ra. iyo ori Zma. daqorwindnen Tu ara, ufross umcrosisagan gayra moepriana. umcross es WkuaSi ar daujda, magram ra eqna, Zma ufrosi iyo da xaTri gauwia. - modi, xvalve gaviyoT qoneba! - moiTxova ufrosma. - ratom xval? - uTxra umcrosma, - axlave gavinawiloT! - ar gamigia RamiT saqonlis gayofa - upasuxa Zmam, ra geCqareba, xvalac movaswrebT! - a-pa-pa, xvalisTvis nu gadavdebT! - miugo umcrosma, - raki gayra mogsurvebia, axlave movaTavoT saqme. me ukve gavyavi orad Cveni avla-dideba. arCeviT Sen airCie! - maCvene erTi, ra gayavi da raa aq asarCevi? gaukvirda ufross. - ra da... - uTxra umcrosma, - Cven asi suli saqoneli da asi suli naTesav-axlobeli gvyavs. Sen ufrosi xar, Zmao, amitom adeqi da airCie - an asi suli saqoneli, an asi suli naTesav-axlobeli. - raki asea, me asi suli saqoneli mirCevnia! - sixaruliT cas ewia ufrosi. - keTili da patiosani! - Tqva umcrosma, - maSin me, Zamiko, asi suli naTesav-megobari mimyavs. inaTa Tu ara, adga umcrosi, gamoreka saqoneli, Zmas Caabara da Sin Sebrunda. dRe dRes misdevda, Rame - Rames. Tu rame ebada umcrosi Zmis ojaxs, gamoelia. boslebi da farexebi xom dacarielebuli hqondaT, aRarc beRelSi moeZebnebodaT rame. amasobaSi xma dairxa, Zmebi erTmaneTs gaeyarneno.

gT l qk g S

y a

59

modiodnen da modiodnen naTesav-axloblebi umcros ZmasTan, vis Zroxa mohyavda, vis - xari, vis - kameCi, cxvari Tu Txa. im umcross male imdeni saqoneli daugrovda, ramdenic gayofamde TvaliT ar enaxa. ufros Zmas ki cxvar-Zroxa upatronobiT xevSi gadaeCexa, xarebi ki mgelma dauglija. dRe erTi iyo da aTasi Wiri atydeboda Tavs. male ki mTlad carieltarieli darCa. naTesav-axloblebmac sabolood zurgi aqcies da mSralze darCenils axla xmis gamcemic aravin hyavda.

leqsikoni
avla-dideba - yvelaferi, rac ki aqvs adamians, qoneba saqoneli - Sinauri Cliqosani cxovelebi boseli - msxvilfexa rqiani saqonlis sadgomi farexi - cxvris sazamTro sadgomi beReli - pureulis Sesanaxi nageboba

kiTxvebi da davalebebi 1. daasaxeleT zRapris ori mTavari gmiri. 2. Tqveni azriT, vin igulisxmeba naTesav-axloblebSi? CamoTvaleT isini. 3. SeavseT gamotovebuli adgilebi.
gmiri: ______________________________________ ras akeTebs? ___________________________________ rogoria? _____________________________________ ras ambobs? ____________________________________ rogoria? _____________________________________

60

T ba y S

g k g

iT

gmiri: ______________________________________ ras akeTebs? ___________________________________ rogoria? _____________________________________ ras ambobs? ____________________________________ rogoria? _____________________________________ 4. romeli Zmis saqcieli mogewonaT ufro? ratom? 5. romeli Zmis saqcieli ar mogewonaT? ratom? 6. rogor unda moqceuliyo ufrosi Zma, rom mogwonebodaT? ra unda gaekeTebina? ____________________________ ______________________________________________ ra unda eTqva? ________________________________ ______________________________________________ 7. waikiTxeT CamoTvlili sityvebi, romlebic adamianis Tvisebebs gamoxatavs da CawereT Sesabamis adgilas: gonieri, xarbi, sulswrafi, damTmobi, jiuti. ufrosi Zma ____________________________________ umcrosi Zma ___________________________________ 8. gaecaniT sityvebs, romlebic adamianis grZnobebs gamoxatavs: mowoneba, gabrazeba, TanagrZnoba, sibraluli, gulgriloba, aRfrTovaneba. 9. miubrundiT wakiTxul teqsts da rigrigobiT SearCieT epizodebi, romlebic aRgiZravT TiToeul am grZnobas. 10. wakiTxul teqstze dayrdnobiT SeadgineT rac SeiZleba meti kiTxva qvemoT mocemuli kiTxviTi sityvebis gamoyenebiT: vin? ra? sad? rodis? ramdeni? rogor? ratom? upasuxeT Tqven mier dasmul kiTxvebs. davaleba SeasruleT werilobiT. 11. Tqveni sityvebiT gadmoeciT Zmebis dialogi .

gT l qk g S

y a

61

12. sxva sityvebiT TqviT fraza: sixaruliT cas ewia. 13. gadmoeciT Tqveni sityvebiT winadadeba: dRe erTi iyo da aTasi Wiri atydeboda Tavs. 14. zRaparSi weria: boslebi da farexebi xom dacarielebuli hqondaT, aRarc beRelSi moeZebnebodaT rame. CamoTvaleT, ra ar gaaCnda umcrosi Zmis ojaxs? 15. gaixseneT wakiTxuli zRapari Zmebi da am ori nawarmoebis safuZvelze SeadareT erTmaneTs Zmebis urTierToba. 16. Tqveni azriT, rogori urTierToba unda hqondeT ojaxis wevrebs erTmaneTTan? CamoayalibeT Tqveni mosazreba. ras gvaswavlis es zRapari am TvalsazrisiT? 17. ra ufro mniSvnelovania umcrosi ZmisTvis - qoneba Tu naTesavebi da axloblebi? eTanxmebiT mis pozicias? ratom? daasabuTeT Tqveni azri. 18. ratom gamdidrda umcrosi Zma? ratom gaRatakda ufrosi? gadmoeciT Tqveni sityvebiT. 19. gaecaniT andazas: Zma ZmisTvisao, Savi dRisTvisao. rogor fiqrobT, Tqven mier wakiTxuli ori zRapridan romels ufro Seefereba igi? daasabuTeT Tqveni azri.

weriTi davaleba

20. Tqveni sityvebiT dawereT, ra mouvida ufros Zmas mas Semdeg, rac umcros ZmasTan qoneba gaiyo.

62

T ba y S

g k g

iT

adamis da evas samoTxidan gandevna


(bibliuri ambavi) pirveli adamianebi - adami da eva - RmerTma edemis baRSi daasaxla. es mSvenieri adgili iyo. erTxel adamma da evam ar gaugones RmerTs da RmerTma isini am samoTxidan gandevna. ai, rogor moxda es: ufalma maT neba darTo, baRSi mdgari yvela xis nayofi eWamaT, erTi xis garda, romelsac keTilisa da borotis Secnoba erqva. RmerTma maT uTxra, am mcnebas Tu ar daujerebT, mokvdebiTo. magram RmerTisa da adamianebis mterma satanam gadawyvita, daeRupa adami da eva. erTxel man gvelis saxe miiRo, evasTan mivida da uTxra: marTla giTxraT RmerTma baris arcerTi xis nayofi ar SeWamoTo? evam upasuxa: rac ki baRSia, yvela xis nayofi gveWmeva, oRond Suagul baRSi rom dgas, imas nu SeWamTo, gviTxra RmerTma. ar gaekaroT, Torem mokvdebiTo. maSin gvelma, romelsac surda, RmerTis siyvarulis gulwrfelobaSi evas eWvi gasCenoda, motyueba dauwyo da uTxra: ara, ar mokvdebiT, magram icis RmerTma, rogorc ki SeWamT, Tvali agexilebaT da SeiqmnebiT RmerTiviT keTilisa da borotis Semcnobelio.

gT l qk g S

y a

63

gvelis sityvebis mosmenis Semdeg evam xes Sexeda, moeCvena, rom is sanaxavad Tavlwarmtaci da saamuri iyo, misi nayofi ki - Zalian gemrieli da Tanac codnas iZleoda. evam mowyvita nayofi da SeWama, misca meore nawili Tavis qmars, adams da imanac SeWama. uTxra RmerTma adams: raki Sens dedakacs daujere da SeWame xis nayofi, romlis Wamac akrZaluli mqonda SenTvis, miwa daiwyevlos Sen gamo: tanjviT miiRebde misgan sazrdos mTeli sicocxle! pirofliani Wamde purs, vidre miwad miiqceode, radgan misgan xar aRebuli, radgan mtveri xar da mtvradve miiqcevi! RmerTma gamodevna adami da eva mSvenieri baRidan.

?
1. 2. 3. 4. 5.

kiTxvebi da davalebebi ris Sesaxeb mogviTxrobs teqsti? ra iyo is erTaderTi ram, rac RmerTma adamsa da evas aukrZala? ra erqva im xes, romlis nayofic ar unda eWamaT adamsa da evas? rogor gaafrTxila RmerTma isini? waikiTxeT winadadebebi da CawereT ujrebSi cifrebi im TanamimdevrobiT, rogorc teqstSia warmodgenili. o RmerTma adami da eva gaafrTxila. o RmerTma adamianis modgma dawyevla. o evam mowyvita nayofi da SeWama. o satanam gvelis saxe miiRo. o RmerTma adami da eva edemis baRSi daasaxla. o akrZaluli xili adammac SeWama. o satanam gadawyvita, evas RmerTis siyvarulSi eWvi Seetana.

64

T ba y S

g k g

iT

6. rogor, ra gziT moaxerxa satanam sakuTari miznis miRweva? Tqveni sityvebiT gadmoeciT es epizodi. 7. ipoveT da waikiTxeT sityvebi, saidanac Cans, rom eva motyuvda da guneba Seecvala. 8. rogor gesmiT am frazis Sinaarsi: pirofliani Wamde purs? a) puris WamiT saxeze ofli mogdiodes; b) sarCos didi Sromis fasad Soulobde; g) Sromisgan daRlili Wamde purs. 9. ra cili daswama satanam RmerTs? gadmoeciT sakuTari sityvebiT. 10. ra mniSvnelobiT aris naxsenebi sityva mtveri frazaSi mtveri xar da mtvradve miiqcevi? 11. ra mohyva adamisa da evas mier RmerTis mcnebis darRvevas? SeavseT sqema.

adamma da evam daarRvies RmerTis mcneba

gT l qk g S

y a

65

12. teqstSi weria, rom codvis Cadenis Semdeg adami da eva jer sulieri, Semdeg ki fizikuri sikvdiliT mokvdnen. aqedan gamomdinare, rogorebi iyvnen isinicodvis Cadenamde? ras niSnavs es? 13. risi unari moipova adamianma akrZaluli xilis WamiT? a) adamianma SeZlo RmerTis saidumlos Secnoba; b) adamiani SeZlo im droisaTvis dagrovil codnis miReba samyaros Sesaxeb; g) adamianma SeZlo keTilisa da borotis garCeva. 14. rogor daindo RmerTma adamiani? 15. ratom mouvlina RmerTma adamianebs mxsneli? 16. Tqveni azriT, rogori iyo adamiani manamde, sanam keTilisa da borotis Secnobas SeZlebda? rogor azrovnebda is? ras fiqrobda?

weriTi davaleba

17. dawereT Txzuleba Temaze: rogori iqneboda dRes samyaro, adams da evas RvTis mcneba rom ar daerRviaT.

66

T ba y S

g k g

iT

nino nakaSiZe

ilia da patara biWuna


patara, wiTelloyebiani, buTxuza biWi fexis TiTe bze idga didi saxlis Sesasvlel karebTan da rac Zali da Rone hqonda cdilobda, rogorme zaris Rils Seswvdomoda, TiTi daeWira da daereka. etyoboda, didi xania wvalobda, Sublsa da loyebze ofli Camosdioda. am dros, swored amave quCaze dinjad modioda TeTr tansacmelSi gamowyobili didi mwerali ilia WavWavaZe. iliam Sexeda biWunas, Seecoda, xelSi aiyvana da uTxra: - aba, biWiko, dareke! gaxarebulma biWunam Rils xeli daaWira da zarma maSinve sadRac SigniT gaiwkriala. iliam biWi Camosva da da mxiarulad uTxra: - axla gagiReben! - ara, Zia, gaviqceT, Torem gvcemen... - rao? - gadaixarxara iliam. - Cqara, Zia, Cqara, gesmis, kibeze modian! - eweoda biWi saxeloze ilias. kari mZimed gaiRo. - ilia! - moisma maspinZlis xma, - ra bednier SemTxvevas mivawero Tqveni mobrZaneba Cems ojaxSi?! - ai, im patara biWs, rom mirbis! - icinoda ilia. iliam Tavis movaleobad CaTvala, cota xniT mainc Sesuliyo da bodiSi moexada ucnobi maspinZlis Sesaxeb.

gT l qk g S

y a

67

kiTxvebi da davalebebi

1. ras akeTebda patara biWi saxlis karTan? 2. rogor aRwers mwerali biWs? 3. rogor askvnis mwerali, rom biWi didxans wvalobda? 4. vin gamoiara am dros quCaze? 5. ra gaakeTa iliam biWis dasaxmareblad? 6. rogor fiqrobT, ratom Txovda biWi ilias, Cqara wavideTo? 7. ra reaqcia hqonda ilias biWis saqcielze? rogor axasiaTebs es ilias? 8. SemoxazeT swori pasuxi: a) biWi icnobda ojaxs, romelic im saxlSi cxovrobda; b) ilias biWis saqcieli moewona da amitom icinoda; g) maspinZelma icno ilia da gauxarda misi stumroba; d) iliam bodiSi moixada da gza gaagrZela. 9. Tqveni azriT, es moTxroba namdvil ambavs aRwers, Tu gamogonils? imsjeleT. 10. mogwonT biWis saqcieli? ratom? Tqven Tu moqceulxarT ase?

68

T ba y S

g k g

iT

orSabaTi dila
(nawyveti mark tvenis tom soieris Tavgadasavlidan) I nawili cud gunebaze gamoiRviZa orSabaT diliT tom soierma. orSabaTobiT yovelTvis ase emarTeboda, radganac im dRes iwyeboda skolaSi axali wameba. is fiqrobda, netav skola sul ar arsebobdes qveyanaze, xanmokle Tavisuflebis Semdeg isev tyveobaSi dabruneba metad samZimo xdebao. tomi iwva da fiqrobda, netav avad gavxde, Sin davrCebodi, skolaSi ar wavidodio. nuTu ar SeiZleba avadmyofobis mogoneba? bejiTad gaisinja Tavi, magram araferi stkioda, xelmeored gasinja da axla moeCvena, mucels sWrida. gauxarda, iqneba ufro amtkivdeso, magram tkivilma TandaTan uklo da bolos sruliad gauqra. tomi xelmeored dafiqrda da uceb moagonda, rom wina kbili enZreoda. swored bedze moagonda; is iyo kvnesa unda daewyo, magram uceb gaifiqra, kbilis tkivilze rom krinti davZra, deida bevrs aRar daayovnebs, amomaZrobs da metkinebao. amitom kbilis tkivili gadado, iqneba Semdeg gamomadgeso da daiwyo sxva ramis Zebna. karga xnis Semdeg moagonda eqimis naambobi erT daavadebaze, romelmac avadmyofi ori Tu sami kvira Caawvina da kinaRam TiTic daakargvina. biWma zewridan saCqarod amoyo ceri da dauwyo sinjva. tomma ar icoda am avadmyofobis niSnebi, magram mainc mohyva kvnesas. II nawili sidma, tomis Zmam, ar gamoiRviZa. tomma axla xmamaRla daiwyo kvnesa da moeCvena, rom TiTi marTlac stkioda. sidi kvlav ar gamoexmaura. toms metismeti Zaldatanebisgan sunTqva ekvroda. cota xans suli moiTqva, Zal-Rone moikriba

gT l qk g S

y a

69

da gminvas mohyva. sidi kvlav xvrinavda. toms moTmineba daekarga, daiyvira: sid! sid! da Tan Zmas mujluguni wahkra. aman gaWra, da tomi kvlav kvnesas mohyva. sidma daamTqnara, gaizmora, wamoiwia, daeyrdno idayvs, amoifSvina da miaSterda toms. tomi kvnesoda, sidi uxmobda: - tom, ar gesmis, tom! pasuxi ver miiRo. - ra mogivida, tom? deidas davuZaxeb. - ara, ar minda, iqneb gamiaros, aravis dauZaxo... iqneb gamiaros. - nu kvnesi ase, tom, saSinelebaa! didi xania es mogivida? - ramdenime saaTia. vai, vai! nu xmaurob, sid, Tu RmerTi gwams, Torem namdvilad bolos momiReb. - ratom maSinve ar gamaRviZe! tom, ase nu kvnesi, Jruanteli mivlis! ra gtkiva? - sid, yvelaferi mipatiebia (kvnesa)... yvelaferi, rac ki CemTvis dagiSavebia. roca me aRar viqnebi... - tom, nuTu kvdebi? tom, geTayva, gaCerdi, magas nu ambob! iqneba... - yvelasTvis mipatiebia, sid (kvnesa). ase uTxari maT, Cemi sarkmlis CarCo da calTvala knuti im gogonas gadaeci, amas winaT rom Camovida da uTxari... magram sidma tanisamoss daavlo xeli da mousva.

70

T ba y S

g k g

iT

tomma ise cxadad warmoidgina avadmyofoba, rom axla marTla itanjeboda, misi kvnesac sruliad bunebrivad gaismoda. III nawili sidma Cairbina kibeze da daiZaxa: - deida poli, Cqara wamodiT, tomi kvdeba! - kvdeba? - ho, raRas uyurebT? wamodiT Cqara! - sisulelea, ara mjera! Tanac ukve facxafucxiT arboda kibeze, ukan misdevdnen sidi da meri. moxucs ferma gadahkra, tuCebi aukankalda. sawolTan rom miirbina, Zlivs wailuRluRa: - tom, geTayva, ra mogivida? - oh, deida, me... - ra mogivida, ra, Svilo? - oh, deida, cerze gangrena maqvs. moxuci siciliT Camojda skamze, mere atirda, Semdeg gaicina da isev atirda. amiT guls moeSva da Tqva: - saZagelo, rogor SemaSine! axla geyo, sisuleles Tavi daanebe da adgoma ikadre. kvnesa da gminva Sewyda, TiTis tkivilic gaqra. biWma cota darcxveniT ganmarta: - deida poli, momeCvena, rom TiTi mTlad gamiSeSda da ise mtkioda, rom kbilis tkivilic ki gadamaviwya. - axla kbili! ra daemarTa Sens kbils? - erTi kbili menZreva da saSinlad mtkiva. - ara uSavs. aba, daaRe piri! marTalia, kbili

leqsikoni
muguzali - aq: cecxlmokidebuli SeSis Reri.

gT l qk g S

y a

71

inZreva, magram magisagan aravin momkvdara. meri, momitane abreSumis Zafi da muguzalic samzareulodan! - deida, ar minda, ukve aRar mtkiva! aRar vikvneseb, rac unda amtkivdes, arc SevimCnev. gexvewebiT, ar minda! Sin yofnac ar minda, skolaSi waval! - a, maS agrea saqme? yvelaferi es imitom moigone, rom skolaSi ar wasuliyavi? saTevzaod xom wabrZandebodi! o, tom, tom, rogor guliT miyvarxar da Sen kis sul imis cdaSi xar, rame moigono iseTi, rom gamamwaro! amasobaSi kbilis amosagleji iaraRic moitanes. moxucma abreSumis Zafis erTi wveri gamonaskva da kbils Caaba, meore wveri ki sawolis fexs miaba. mere aiRo muguzali da kinaRam saxeze miado. wamsac ar gauvlia, rom kbili amovarda da Zafze Camoekida.

kiTxvebi da davalebebi

I nawili: 1. ratom gamoiRviZa cud gunebaze tom soierma? 2. ra miaCnia toms Tavisuflebad da ra - tyveobad? 3. tomis ra Tvisebaze miuTiTebs misi aseTi damokidebuleba skolis mimarT? 4. aRwereT Tqveni sityvebiT, rogor eZebda tomi sxeulis asatkiebel nawils. 5. ratom gadaifiqra tomma kbilis tkivilis momizezeba? 6. bolos ra daavadeba gaaxsenda toms? 7. tomma ar icoda avadmyofobis niSnebi, magram mainc gadawyvita misi momizezeba. mis ra Tvisebaze miuTiTebs es?

72

T ba y S

g k g

iT

a) moxerxebulobaze; b) sazrianobaze; g) upasuxismgeblobaze; d) windauxedaobaze. II nawili: 8. rogor cdilobda tomi Tavisi Zmis gaRviZebas? 9. roca kvnesam ar gaWra, ra gaakeTa tomma? 10. daijera Tu ara sidma, rom tomi marTla Zalian cudad iyo? 11. tomis romeli sityvebis Semdeg SeeSinda sids Zmis sikvdilis? 12. ras ubarebda tomi Tavis Zmas? III nawili: 13. ra ambavi Seatyobina sidma deida polis? 14. SeeSinda Tu ara deida polis? saidan Cans es? 15. sxva sityvebiT TqviT fraza: ferma gadahkra. 16. CamoTvaleT, vin Sevida tomis oTaxSi. 17. ra hqvia avadmyofobas, romelmac avadmyofi ori Tu sami kvira Caawvina da da kinaRam TiTic daakargvina? 18. ratom moeSva deida polis guls, roca tomma Tavisi avadmyofoba dausaxela? a) misi azriT, gangrena sulac ar iyo saSiSi daavadeba; b) maSinve mixvda, rom tomi ityueboda; g) gauxarda, rom tomma pasuxis gacema SeZlo. 19. moTxrobaSi vkiTxulobT: moxuci siciliT Camojda skamze, mere atirda, Semdeg gaicina da

gT l qk g S

y a

73

isev atirda. raze miuTiTebs es? a) deida poli Zlier aRelvebuli iyo; b) deida polis ar SeeZlo emociebis Sekaveba; g) deida polim ar icoda, daejerebina Tu ara tomis naTqvami. 20. gangrenis Semdeg ra moimizeza tomma? 21. rodis gamotyda tomi, rom tyuili Tqva? a) roca atirebuli deida poli dainaxa; b) roca merim kbilis amosagleji iaraRi moitana; g) roca kbilis amoRebis SeeSinda. 22. ra aris kbilis amosagleji iaraRi moTxrobaSi? 23. ra ar ezareboda arasdros toms? 24. teqstis dasasruls vkiTxulobT: wamsac ar gauvlia, rom kbili amovarda da Zafze Camoekida. Tqveni azriT, ra moxda muguzlis saxesTan mitans Semdeg? 25. Tqven Tu gaxsovT, rogor amogiRes mosacvleli kbilebi? gaixseneT da aRwereT es procesi. 26. rogor fiqrobT, wavida Tu ara im dRestomi skolaSi? Tqveni azri daasabuTeT. 27. xSirad abrazebda tomi Tavis deidas? saidan Cans es? moiyvaneT Sesabamisi sityvebi teqstidan. 28. Tqven Tu mogimizezebiaT avadmyofoba imisaTvis, rom gakveTilebi gagecdinaT? dagijeres Tu ara? 29. mosawonia Tu ara tomis saqcieli? imsjeleT da gamoxateT Tqveni damokidebuleba.

weriTi davaleba

74

30. dawereT, rogor mouyveboda am ambavs Tavis megobrebs an axloblebs deida poli.

T ba y S

g k g

iT

SuSana mgelaZe

marti wavida
marti wavida, gagvSorda, mzem sZlia, veRar iava, pepelas frTebi Segvaxo, am TmaqoCora niavma. mTidan daeSva CanCqeri, sip kldes talRebi axala, xis totze ciyvi fusfusebs, mzeze kaklebi daxala. aprilis wvima movida, ra saamuri xmebia, ayvavebuli askili vardis buCqs gadaxvevia. futkarma gaizuzuna, Semoifrina velebi, tvirTakidulni dadian mSromeli WianWvelebi. miwaSi Tesli gaRvivda, mzis Suqi masac eama, kldeze gadmodga yayaCo da gaiRviZa iama.

gT l qk g S

y a

75

kiTxvebi da davalebebi 1. weliwadis romeli droa leqsSi aRwerili? 2. romel Tves eZRvneba leqsi? 3. leqsis mixedviT, rogori buneba aqvs marts? 4. romeli mwerebia leqsSi naxsenebi? CamoTvaleT. 5. sad izrdeba yayaCo? waikiTxeT Sesabamisi adgili. 6. rogori ganwyobiTaa leqsi dawerili? 7. Tqveni sityvebiT gadmoeciT, rogor aris daxatuli leqsSi bunebis suraTi. 8. Tqven romeli Tve giyvarT? ratom? dawereT mis Sesaxeb an daxateT suraTi.

76

T ba y S

g k g

iT

iakob gogebaSvili

cxra Zmani xerxeuliZeni


Tbilisis samxreTiT, ormoci versis manZilze mdebareobs mozrdili sofeli marabda. samasi wlis winaT am sofelSi cxovrobda moxuci aznauri xerxeuliZe, romelic gadasaxlebuli iyo zemo qarTlidan da romelsac cxra vaJi hyavda. mama am cxra vaJisa iyo erTguli moyvare Tavisi qveynisa da mxurvale mamuliSvili. colad mas hyavda yovlad Rirseuli qarTveli mandilosani. amis gamo cxra Zmani erTierTmaneTze ukeTesi vaJkacebi da mamuliSvilebi dadgnen. im Jamad sparseTSi mefobda Sahi abasi, metad abezari meomari. mas hyavda mravali jari, gawvrTnili da gamocdili laSqrobaSi. Sah-abasma daipyro bevri qveyana da bolos saqarTveloSic SemoiWra. qarTvelTa jari mas gadaeRoba gzaze Tbilisis maxloblad marabdis samxreTiT. atyda saSineli brZola. sami dRis ganmavlobaSi sisxli Seuwyvetel nakadulebad dioda. Tumca sparselebi erTi-aTad metni iyvnen, magram maT sami dRis ganmavlobaSi qarTvels jars fexi ver moacvlevines, radganac qarTveli meomarni Tavganwirulad ibrZodnen samSoblos dacvisaTvis. metadre saocar uSiSroebas, samagaliTo vaJkacobas da saarako Tavdadebulobas iCendnen cxra Zmani xerxeuliZeni,

gT l qk g S

y a

77

romelnic erTad, mxardamxar ebrZodnen mtersa, maT sparselebis ara erTi ieriSi ukuaqcies, ara erTxel aqnevines zurgi mtersa, magram meoTxe dRes sparselebs axali jari moeSvela da daRlil-daqanculma qarTvelTa laSqarma veRar Seikava mteri. am saSineli wamis dros Zmani xerxeuliZeni aramc Tu ar Sedrknen, aramed lomebad gadaiqcnen da ufro mometebuli Tavis ganwirviT ibrZodnen. maT gadawyvetili hqondaT: an gaemarjvaT, an brZolis velze daxociliyvnen yvelani. da radganac qarTvelma jarma ver gaimarjva, Tavdadebulni Zmani, erTierTmaneTze zed Seakvdnen mtersa da Tavisi gmiruli suli dalies brZolis velze. xalxis TqmulebiT, maTi dedac brZolis velze iyo, amxnevebda maT da roca erT mis vaJs, sasikvdilod daWrils, qarTuli droSa xelidan gauvarda, dedam aiRo droSa da Tavis meore Svils misca xelSi. madlierma qarTvelebma es cxra Zma ipovnes brZolis velze mkvdarTa Soris, TiToeuli didi mowiwebiT damarxes cal-calke mwkrivad da daadves cxra diddidi saflavis qva, romelic dRemdis daculia

leqsikoni
versi - sigrZis sazomi erTeuli, cotaTi metia kilometrze. aznauri - Zvelad, feodalur ierarqiaSi maRali wodebis piri, Tavadze dabla mdgomi.

kiTxvebi da davalebebi

1. romeli soflidan iyvnen cxra Zma xerxeuliZeebi? 2. ra wodeba hqonda xerxeuliZeebis ojaxs?

78

T ba y S

g k g

iT

3. saidan iyo gadasaxlebuli cxra Zmis mama? 4. rogor axasiaTebs avtori xerxeuliZeebis mamas? dedas? 5. romeli qveynis mefe SemoiWra saqarTveloSi? 6. rogor axasiaTebs iakob gogebaSvili Sah-abass? 7. rogori jari hyavdaT sparselebs? 8. ramdeni dRis ganmavlobaSi igeriebdnen qarTvelebi sparselebis ieriSs? 9. Tqveni sityvebiT aRwereT qarTvelTa da sparselTa brZola. 10. ra hqondaT gadawyvetili Zmebs? 11. brZolis dros ras akeTebda cxra Zmis deda? saidan aqvs avtors es informacia? 12. sabolood, ajobes Tu ara mters qarTvelebma? 13. ra aris am moTxrobis mTavari Tema? 14. rogor gesmiT fraza: lomebad gadaiqcnen? gadmoeciT Tqveni sityvebiT. 15. rogor fiqrobT, ras niSnavs sityvebi erTierTmaneTzezedSeakvdnenmtersa? a) erTdroulad Seakvdnen mters; b) erTmaneTis miyolebiT daixocnen; g) erTmaneTze ecemodnen daxocilebi. 16. gaixseneT nebismieri qarTuli mxatvruli filmi, romelic a) exeba sparsel dampyroblebTan qarTvelTa brZolis Temas; b) mogviTxrobs qarTvelTa gmirobis Sesaxeb. isaubreT am Temaze.

gT l qk g S

y a

79

17. gadaitaneT furcelzeSTabeWdilebis baraTi da SeavseT igi. 1. saxeli da gvari: 2. klasi: 3. TariRi: 4. ra gaigeT axali am teqstis wakiTxvis Sedegad? (dawereT mwyobrad, ramdenime winadadebiT. daicaviT marTlweris wesebi.)

5. ram moaxdina Tqvenze yvelaze didi STabeWdileba? (CamoayalibeT saTqmeli mkafiod da mwyobrad. daicaviT marTlweris wesebi.)

80

T ba y S

g k g

iT

6. ra gaswavlaT am moTxrobam? (CamoayalibeT saTqmeli mkafiod da mwyobrad. daicaviT marTlweris wesebi.)

gT l qk g S

y a

81

lado asaTiani

Cemi samSoblo
(nawyveti) tkbilia, tkbilia, tkbilia, tkbilia, rogorc rogorc rogorc rogorc dedis rZiT balRi tuCSeuSrobeli, cis nami, rogorc alersi mSobelis, velebze jejilis mwvane fafari, Zilispirs Zveli qarTuli zRapari.

barSi bulbulTa jaria, mTaSi iremi yvirisa, tkbilia, rogorc surneli axladmoxdili Rvinisa, tkbilia, rogorc surneli axladgamomcxvar purisa, tkbilia, rogorc nugeSi bedisgan daRupulisa. tkbilia, rogorc beReli, amovsebuli Tavamdi, tkbilia, rogorc simRera da SeZaxili Tamadis: - Cemi samSoblo, zurmuxtis da margalitis sadari, amrigad ayvavebuli, mxare meore sad aris? Cemi samSoblo qveyana ra lamazia, ra kargi, ca-firuz xmeleT-zurmuxti, nairferebiT naqargi! tkbilia, rogorc rusTveli, tkbilia, rogorc akaki, xalxi, SromaSi garTuli, amRerebuli fanduri, iadonebis galoba da iavnana qarTuli.

leqsikoni
beReli - pureulis Sesanaxi nageboba.

82

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi

1. ra aris am leqsis Tema? 2. romelisityvameordeba yvelaze xSirad leqsSi? Tqveni azriT, ratom imeorebs poeti am sityvas? 3. ra grZnobas gamoxatavs avtori samSoblos mimarT? 4. rogor axasiaTebs qarTvel xalxs poeti? 5. ipoveT da waikiTxeT Tamadis sityvebi. 6. SemoxazeT swori pasuxi. poeti leqsSi ar exeba: a) saqarTvelos bunebas; b) qarTul iavnanas; g) qarTul anbans; d) qarTul sadRegreZelos; e) qarTul Rvinos. 7. romel qarTveli poetebia moxseniebuli leqsSi? kidev romeli didi qarTveli mwerlebisa da poetebis dasaxeleba SegiZliaT?

gT l qk g S

y a

83

meCongure
(qarTuli xalxuri zRapari) iyo erTi xelmwife. hyavda erTaderTi qali, romelic silamaziT mzes ecileboda. mama qalis mTxovnelebs eubneboda: ama da am adgilas, ama da am baRSi izrdeba ukvdavebis vaSlis xe, vinc im xis nayofs momitans, Cems qals imas mivaTxovebo. yvela midioda vaSlis saZebrad. bevri vaJkaci wavida, magram ukan dabrunebuli aravin unaxavT. xelmwifis maxloblad erTi meCongure cxovrobda. ganTqmuli iyo Tavisi simRerebiTa da dakvriT. masac moswonda mzeTunaxavi, magram Txovas aba rogor gabedavda! erT mSvenier dRes es meCongurec mivida xelmwifesTan da mzeTunaxavi sTxova. masac ukvdavebis vaSlis motana daavales. meCongurem aiRo Tavisi Conguri da gaudga gzas. bevri iara Tu cota iara, cxra mTa gadaiara. miadga erT uzarmazar baRs, romelic iseTi maRali kedliT iyo Semovlebuli, rom Citic ver gadaafrindeboda. meCongurem didxans uara baRs, magram kari versad upova. uvlis baRs meCongure irgvliv, ukravs Congurs da mReris tkbilad. am simReras yurs ugdebs mTeli qveyana. tyem SeaCera foTlebis Sriali da tkbeba simReriT, caSi monavarde frinvelebi baRisaken mifrinaven, sxdebian maxlobel xeebze da yurs ugdeben meConguris xmas. simReram daatkbo yvelaferi, TviT qvis kedelic ki.

leqsikoni
Conguri - qarTuli oTxsimiani sakravi. lari - aq: igive simi.

84

T ba y S

g k g

iT

uceb meConguris win gaixsna sali kldis kedeli da gamoCnda yvavilebiT mofenili gza. gza pirdapir baRSi midioda. mihyveba am yvavilovan gzas meCongure da Tanac mReris Tavis gulsaklav simReras. is ukvdavebis vaSlis xe, Turme, am baRSi idga da mas mcvelad hyavda gveleSapi. vinc baRs axlo miekareboda, cocxlad ylapavda. moesma ucxo xma, axrialda, sazizRari piri daaRo da daiRmuvla: - vin aris es Tavxedi, vin gabeda Cems baRSi Semosvlao. aq Cemi SiSiT dabla WianWvelebi ver dadian da caSi frinvelebi ver dafrinaveno! meCongure ukravs da mReris Tavis simReras da Tvalebidan TqrialiT mosdis mduRare cremli, mReris da Tan tiris. gveleSapi RrialiT gamoqanda meCongurisaken, sazareli piri daaRo, unda Caeylapa, magram uceb SeCerda da yuri daugdo mas. tkbilma simReram gaabrua gveleSapi. didxans usmenda gaCumebuli. veRar gauZlo misma borotma gulmac da gasisxlianebuli Tvalebidan cremlebi gadmoscvivda. akankalebuli da acremlebuli ucqeroda sazizRari gveleSapi meCongures, romelic kidev ufro mgrZnobiare simRerebs mReroda. erTi kidev Camohkra meCongurem da dawyda Congurs larebi. Sewyda wkriala xmebic. Tavdaxrili meCongure dgas pirdaRebuli urCxulis winaSe da gadmosdis cremli. Tvalebdasisxlianebuli gveleSapi dums, masac TvalebSi cremlebi uCans da sibraluliT Sescqeris meCongures. uceb gveleSapi gons movida. aswia Tavi, mowyvita ukvdavebis vaSli da gauwoda

gT l qk g S

y a

85

meCongures. meCongure SekrTa, Tvalebs ar ujerebda. gveleSapma uTxra: - waiRe, nu morcxvob. Cems sicocxleSi aseTi xma ara msmenia, aravin damlaparakebia magnairi eniT. wadi, waiRe es vaSli da sityvas gaZlev, dReis iqiT aRar davRvaro Seni modgmis sisxli, ra tkbili yofila adamianis xmao! gaxarebulma meCongurem daavlo xeli ukvdavebis vaSls da ukan gamobrunda.

kiTxvebi da davalebebi

1. ra pirobas uyenebda mefe misi qaliSvilis mTxovnelebs? 2. Tqveni azriT, ratom ver bedavda meCongure xelmwifis asulis xelis Txovnas? 3. risi kedeli ertya baRs garSemo? 4. rogor moaxerxa meCongurem baRSi SeRweva? 5. rogor simReras mReroda meCongure? gadmoeciT Tqveni sityvebiT. 6. ra daemarTa gveleSaps meConguris simReris mosmenisas? 7. rogor ggoniaT, manamdec damarTnia gveleSaps msgavsi ram? 8. ra gadawyvetileba miiRo gveleSapma? 9. ra gauxarda meCongures da ratom? 10. amoiwereT zRapridan sityvebi, romlebic migvaniSnebs, rom meCongurem grZeli gza gaiara, sanam baRs

86

T ba y S

g k g

iT

miaRwevda. baRs gars ertya metismetad maRali kedeli. meCongure Zalian gaocda gveleSapis keTili saqcieliT. xelmwifis qali Zalian lamazi iyo. 11. gaagrZeleT zRapari - ra moxda, rodesac meCongure ukan dabrunda. 12. daasruleT winadadeba: am zRapris mixedviT SegviZlia daskvnaT, rom miznis misaRwevad adamians SeuZlia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. waikiTxeT winadadebebi, romlebic gadmoscems zRaparSi moTxrobil ambavs, gansazRvreT ra SeiZleba moxdes realur cxovrebaSi da ra - ara. Semdeg ki gadaiwereTes winadadebebi qvemoT mocemuli cxrilis Sesabamis svetSi. ukvdavebis vaSlis xes mcvelad hyavda gveleSapi. meCongure ganTqmuli iyo Tavisi simRerebiT da dakvriT. meCongurem cxra mTa gadaiara, sanam baRs miaRwevda. baRs sali kldis kedeli hqonda Semovlebuli. meCongures moswonda mefis asuli, magram misi

gT l qk g S

y a

87

xelis Txovnas ver bedavda. meConguris simReraze tyem Sewyvita foTlebis Sriali. frinvelebi mofrindnen da totebze Camosxdnen simReris mosasmenad. erT dRes meCongure mivida xelmwifesTan da mzeTunaxavi sTxova.

ra SeiZlebodaa momxdariyo

ra ar SeiZleboda momxdariyo

weriTi davaleba

14. aRwereT scena, romelSic buneba yurs ugdebs meConguris simReras. Txroba aucileblad gaamdidreT, ganavrceT Tqveni fantaziiT. 15. meCongurisTavgadasavali. sanam weras daiwyebdeT, gadaiwereT qvemoT mocemuli sqema da SeavseT carieli adgilebi. es Tqven davalebis SesrulebaSi dagexmarebaT. sqema SegiZliaT

88

T ba y S

g k g

iT

SeavsoT Tqveni sityvebiT, gadmoiweroT adgilebi teqstidan, amoiweroT citatebi. saWiroebis SemTxvevaSi SegiZliaT aseve meti saweri adgili dauTmoT gmiris fiqrebis, grZnobebis, qmedebebis CamoTvlas. zRapris saTauri _______________________________ zRapris gmiri _________________________________ gmiris mizani __________________________________ raze fiqrobs __________________________________ ras grZnobs ___________________________________ ras akeTebs ____________________________________ ra emarTeba ___________________________________ ra Sedegs aRwevs _______________________________ axla ki Tqveni Canawerebis mixedviT dawereT, ra gadaxda Tavs meCongures. daicaviT movlenaTa Tanamimdevroba.

gT l qk g S

y a

89

varskvlavTmricxveli glexi
(italiuri zRapari) xelmwifem Zvirfasi beWedi dakarga. eZeba, eZeba, magram cam Caylapa, Tu miwam, beWedi versad naxa. brZana xelmwifem: auwyeT yvelas, rom oqroSi Cavsvam im varskvlavTmricxvels, vinc beWeds mipoviso. erT Rarib-Ratak glexsac Seesma gziris xma. glexs gamberos eZaxdnen, rac italiur enaze kibos niSnavs. gamberom wera-kiTxva ar icoda da iseTi Rataki iyo, suls iqiT ara ebada ra. - viTom egre Znelia varskvlavTmricxveloba? gaifiqra gamberom. - ra iqneba, mec vcado bedio? adga da xelmwifes eaxla. xelmwifis brZanebiT gambero erT oTaxSi Caketes. oTaxSi sawoli, magida da skami idga. magidaze ewyo samelne, kalami, qaRaldi da varskvlavTmricxvelobis wigni. miujda gambero magidas da im sqel wigns dauwyo furcvla. marTalia, araferi esmoda, magram mainc aiRo kalami da aqa-iq raRac CaniSna. gamberos kalami Tavis dReSi ar sWeria xelSi da iseTi ucnauri niSnebi gamouvida, rom msaxurebma, dReSi orjer rom SehqondaT misTvis kerZi, gaifiqres, es kaci marTlac didivarskvlavTmricxveliao. saqme is iyo, rom xelmwifis beWedi swored im msaxurebma moipares da sindisi sufTa ara hqondaT. gambero ki, rogorc namdvil varskvlavTmricxvels Seefereba, kuStad gadaxedavda xolme msaxurebs. maTac SiSiT ferfuri misdiodaT albaT yvelaferi icis am varskvlavTmricxvelmao. msaxurebma aRar icodnen, rogor milaqucebdonen, rogor Semovlebodnen Tavs gamberos: - gismenT sinior

90

T ba y S

g k g

iT

varskvlavTmricxvelo! ras gvibrZanebT, sinior varskvlavTmricxvelo! marTalia, gambero varskvlavTmricxveli ar iyo, magram glexi gaxldaT da eSmakobas veravin aswavlida. xelad auRo alRo, ase ratom elaqucebodnen msaxurebi da gadawyvita, maxeSi unda gavaba samiveo. erTxel, sadiloba rom moaxlovda, gambero sawolqveS SeZvra. Sevida msaxuri, miixed-moixeda da veravin dainaxa. - ai, pirveli! - daiZaxa am dros sawolqveS SemZvralma gamberom. msaxurs elda eca, TefSi xelidan gauvarda da giJiviT gaenTo oTaxidan. Sevida meore msaxuri da TiTqos qvesknelidan gaismao: - es ki meore! meore msaxuric gavarda oTaxidan. Sevida mesame msaxuri... - esec mesame! - daiZaxa gamberom. Seiyarnen msaxurebi da moiTaTbires: - ra vqnaT? varskvlavTmricxvelma yvelaferi gaigo. xelmwifes rom moaxsenos, cxenis kudze gamogvabamen. modi, veaxloT da yvelaferi gulaxdilaT vuTxraT. adgnen da eaxlnen gamberos. - Segvibrale, brZenTa brZeno. sawyali xalxi varT, yels nu gamogvWri, nu moaxseneb xelmwifes da ai, es qisa inebeo. gamoarTva gamberom oqroTi savse qisa da uTxra: - kargi, ra gaewyoba, ar gagcemT. oRond ise moiqeciT, rogorc dagarigebT. ai, im indaurs xom xedavT ezoSi? adeqiT da beWedi gadaaylapeT, danarCeni

gT l qk g S

y a

91

Cemze iyoso... adga meore dRes gambero, eaxla xelmwifes da moaxsena: - didi fiqris da angariSis Semdeg gavige, sad aris Tqveni beWedio. - sad ariso? - hkiTxa xelmwifem. - Tqveno udidebulesobav, beWedi indaurs gadauylapavso. dakles indauri, gamoSignes da ipoves beWedi. xelmwifem uxvad daasaCuqra varskvlavTmricxveli, mere mis pativsacemad didi nadimi gamarTa. moiwvia, rac ki im qveyanaSi baronebi, grafebi, markizebi da grandebi iyvnen. aTasnair kerZTan erTad sufraze kiborCxalebic moitanes. Turme im qveyanaSi kiborCxala TavliT aravis enaxa - sxva qveynis xelmwifes gamoegzavna ZRvnad. - Sen xom didi varskvlavTmricxveli xar. aba, miTxaris, es ra ariso? - mimarTa xelmwifem gamberos. im sacodav gamberos TvaliT ar enaxa kiborCxalebi, ra iyo, ar icoda da TavisTvis Cailaparaka: - eh, gambero, gambero, Seni aRsasrulis wuTi dadgao. xelmwifem ar icoda, rom glexs gambero erqva da vaSa, vaSao, wamoiZaxa. - gamoicani, Cemo kargo, marTla kiborCxalebia. Sen xar udidesi varskvlavTmricxveli dedamiwis zurgzeo. leqsikoni gziri - Zvelad soflis mamasaxlisis xelqveiTi, Sikriki. kuStad - moRuSulad, mkacrad. baroni, grafi, markizi, grandi- evropel didgvarovanTa titulebi.

92

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi 1. ra dakarga mefem? 2. Tqveni azriT, ratom hqonda mefes maincdamainc varskvlavTmricxvelis imedi? 3. sxvanairad ras eZaxian dRes varskvlavTmricxvelebs? 4. axseniT, rogor gesmiT sityvebi: suls iqiT ara ebada ra. 5. ratom gadawyvita gamberom mefis motyueba? a) imdenad uyvarda tyuilis Tqma, rom Tavis garToba gadawyvita; b) varskvlavTmricxvelobam daainteresa da mounda am dargis Seswavla; g) Rarib-Rataki iyo, mefe ki mpovnels oqroTi dasaCuqrebas hpirdeboda. 6. rogor eqceodnen msaxurebi gamberos da ratom? axseniT Tqveni sityvebiT. 7. Tqveni azriT, ratom Caketes oTaxSi gambero? 8. rogor aris daxasiaTebuli glexi zRaparSi? eTanxmebiT am mosazrebas? 9. rogori iyo varskvlavTmricxvelobis wigni? 10. zRapris mixedviT, rogor isjebodnen qurdebi? 11. Tqveni azriT, ratom ar gasca gamberom msaxurebi? 12. zRaparis dasasruls vkiTxulobT: ... TavisTvis Cailaparaka: - eh, gambero, gambero, Seni aRsasrulis wuTi dadgao. xelmwifem ar icoda, rom glexs gambero erqva da

gT l qk g S

y a

93

vaSa, vaSao, wamoiZaxa. - gamoicani, Cemo kargo, marTla kiborCxalebia. Sen xar udidesi varskvlavTmricxveli dedamiwis zurgzeo. teqstis dasawyisSi mocemuli ra informacia gvexmareba am nawyvetis gagebaSi? ipoveT da amoiwereT es sityvebi. 13. Tqveni azriT, marTla aris Tu ara SesaZlebeli, rom sruliad uvici adamiani Zalian Wkviani egonos vinmes? 14. ra aqvT saerTo meCongures da gamberos? aRniSneT yvela swori pasuxi. orivem sakuTari samsaxuri SeTavaza mefes. orivem motyuebiT miaRwia mizans. orive wera-kiTxvis ucodinari Rarib-Rataki glexi iyo. orivem rTul da maTTvis dauZlevel saqmes mohkida xeli. orives mizani simdidrisa da keTildReobis mopoveba iyo. orive moxerxebuli da sazriani iyo. orivem miaRwia mizans.

weriTi davaleba

15. xelmwifis piriT gadmoeciT Sesabamisi epizodis mokle Sinaarsi saTauriT: rogor mapovnina gamberom dakarguli beWedi. (davalebis Sesruleba gagiadvildebaT, Tuki jer zepirad mouyvebiT am ambavs Tqvens Tanaklaselebs)

94

T ba y S

g k g

iT

galaktion tabiZe

celi kivis
celi kivis da velebi, surneleba dadga TiviT. Tivas Tibven mTibvelebi, ca lurjia gumbaTiviT. dros ar uyvars didxans dgoma da yvavilebs arTmevs dibas, male mova Semodgoma da yvelafers gadaTibavs.

leqsikoni
diba - Zvirfasi abreSumis qsovili, igive farCa.

kiTxvebi da davalebebi 1. weliwadisromeli droa aRwerili leqsSi? 2. ras aris ca Sedarebuli? 3. romeli bgera Warbobs leqsSi? Tqveni azriT ratom? 4. SeecadeT gadmosceT, ra asociacias, ra grZnobas iwvevs TqvenSi sityvebi celi kivis. 5. warmoidgineT leqsSi aRwerili bunebis suraTi da daasaxeleT ferebi, romlebic SeiZleba Warbobdes masSi. 6. yvelaze metad romeli adgili mogewonaT leqsSi? SeecadeT axsnaT, ratom.

gT l qk g S

y a

95

energia rom gqondes


sxeuls unda mouaro, rom man kargad imuSaos da sakmarisi energiiT agavsos. ecade, vitaminebiT da mineralebiT mdidari, jansaRi sakvebi miiRo. vitaminebi, mineralebi, naxSirwylebi da cilebi Sens organizms yvela aucilebeli nivTierebiT amaragebs. dakavdi sportis romelime saxeobiT, rac, amave dros, did siamovnebas moganiWebs. magaliTad, curva sportis Cinebuli saxeobaa. is kargia gulis, filtvebisa da kunTebisaTvis da saxsrebsac moqnilobas unarCunebs. dardi mavnebelia organizmisaTvis. ecade yovelTvis karg xasiaTze iyo. Tu raimeze dardob, jobs Seni fiqri iseT vinmes gauziaro, visac endobi, magaliTad, dedas, mamas an maswavlebels. sasurvelia, 9-10 saaTis ganmavlobaSi geZinos. dasvenebisa da energiis aRsadgenad SenTvis aucilebelia Zili. Zilis dros sxeuli isvenebs da Zalebs ikrebs. tvini mSviddeba, Tumca muSaobas ar wyvets dRisiT miRebul informacias axarisxebs da inaxavs. daicavi sisufTave. Tu organizmSi baqteriebi SegeWra, SeiZleba avad gaxde. dabana baqteriebisagan gicavs. Wamamde da tualetiT sargeblobis Semdeg yovelTvis gulmodgined, sapniT daibane xelebi.

96

T ba y S

g k g

iT

kiTxvebi da davalebebi

1. vis mimarTavs teqstis avtori? a) patara bavSvebs; b) skolis moswavleebs; g) yvela asakis adamians. Tqveni pasuxis dasasabuTeblad daimowmeT saTanado sityvebi teqstidan. 2. ra aris am teqstis avtoris mizani? airCieT saukeTeso pasuxi. a) daarwmunos mkiTxveli imaSi, rom aq CamoTvlili wesebis dacva sasargebloa; b) miawodos mkiTxvels informacia jansaRi cxovrebis wesis Sesaxeb; g) daaswavlos mkiTxvels ramdenime wesi jansaRi cxovrebis Sesaxeb. 3. ramden rCevas gvaZlevs am teqstis avtori? CamoTvaleT es rCevebi. 4. gadaitaneT mocemuli sqema dafaze an calke furcelze da SeavseT igi:

energia rom gqondes

gT l qk g S

y a

97

5. CamoTvaleT, ras miiCnevenjansaRsakvebad. 6. qvemoT CamoTvlil winadadebebs miuwereT Sesabamisi sityva. kargia gulisTvis, filtvebisa da kunTebisTvis ________________________________________ sxeuli isvenebs da tvini mSviddeba ____________ gvicavs organizmSi baqteriebis moxvedrisagan ______ organizms saWiro nivTierebebiT amaragebs _____ karg ganwyobaze yofna sasargebloa ___________ 7. SemoxazeT swori pasuxi: a) adamianis sxeuli zogjer isvenebs, tvini ki arasdros; b) yvela avadmyofobas iwvevs organizmSi baqteriebis moxvedra; g) sportis yvela saxeoba sasargebloa filtvebisaTvis. 8. kidev rames xom ar daamatebdiT CamoTvlil wesebs? iqneb sxva rCevac gsmeniaT mSoblebis, maswavleblebis an sxva ufrosebisagan? 9. CamoTvaleT sportis sxvasaxeobebic. isaubreT imis Sesaxeb, Tu risTvis aris kargi TiToeuli maTgani. 10. wakiTxuli teqstis mixedviT dawereT rCevebi romelime Temaze: a) swavlas rom ar CamovrCeT; b) yvela saqme rom movaswroT. naweri aageT wakiTxuli teqstis struqturis mixedviT.

98

T ba y S

g k g

iT

sabavSvo literatura
(enciklopediidan) sabavSvo literatura - ase uwodeben literaturul nawarmoebebs, romlebic bavSvebisTvisaa dawerili. Tumca aris nawarmoebebic, romlebsac, miuxedavad imisa, rom sagangebod bavSvebisTvis ar aris Seqmnili, didi interesiT kiTxulobs yvela Taobis mkiTxveli. gansakuTrebiT itacebT bavSvebs zRaprebis jadosnuri samyaro. garda xalxuri zRaprebisa, isini bevr mezRapres da mis SesaniSnav nawarmoebs icnoben. esenia: msoflios udides mezRapred aRiarebuli hans qristian anderseni (saZageli batis Wuki, namceca, gedebi, Tovlis dedofali da sxv.), pirveli literaturuli zRapris avtori Sarl pero (wiTelquda, Ceqmebiani kata, mZinare mzeTunaxavi da sxv.), agreTve Zmebi - iakob da vilhelm grimebi, romlebic gamoscemdnen krebuls sabavSvo da saojaxo zRaprebi da romlebSic Sevida daaxloebiT 200-mde zRapari, vilhelm haufi, jani rodari, radiard kiplingi, aleqsandre puSkini da sxv.

gT l qk g S

y a

99

mravali Taoba aRizarda nawarmoebebze, romlebic sabavSvo literaturis klasikur nimuSebadaa aRiarebuli da romlebsac udidesi interesiT ecnobian ufrosebic. esenia: daniel defos robinzon kruzo, jonaTan sviftis guliveris Tavgadasavlebi, Carlz dikensis oliver tvistis Tavgadasavlebi, h. malos usaxlkaro, hariet biCer-stous biZia Tomas qoxi. gansakuTrebiT unda gamoiyos mark tvenis Semoqmedeba (tom soierisa da heklberi finis Tavgadasavlebi, ufliswuli da maTxovari). mozardebs gansakuTrebiT itacebT mogzaurobebisa da samecniero fantastikis Janri (Jiulverni, artur konan-doili, s. stivensoni, main ridi, fenimor kuperi da sxv.), astrid lindgrenis nawarmoebebis (saxuravisbinadarikarlsoni, pepigrZeliwinda dasxv.) personaJebi msoflios TiTqmis yvela qveynis norCi mkiTxvelisTvisaa cnobili. udidesi popularobiT sargeblobs joan roulingis hari poteri da filosofiuri qva.

kiTxvebi da davalebebi

1. ras uwodeben sabavSvo literaturas? 2. ra itacebT bavSvebs? 3. ra ainteresebT gansakuTrebiT mozardebs? 4. romeli nawarmoebebia aRiarebuli sabavSvo literaturis klasikur nimuSebad?

100

T ba y S

g k g

iT

5. amoiwereT teqstidan yvela dasaxelebuli sabavSvo avtori da gaanawileT isini mocemuli cxrilis Sesabamis svetSi.
moswonT bavSvebs moswonT mozardebs miCneulia klasikad

6. romel zRaprebs icnobT? uambeT Tanaklaselebs misi Sinaarsi. 7. ginaxavT romelime aq dasaxelebuli nawarmoebis mixedviT Seqmnili filmi an multfilmi? Tu asea, uambeT megobrebs, ar gamogrCeT Semdegi:vin aris mTavari gmiri? vin arian personaJebi? ra gadaxdaT maT Tavs? ra mogewonaT an ar mogewonaT? romeli personaJi mogewonaT an ar mogewonaT? a.S. 8. Tqven rogori nawarmoebebis kiTxva giyvarT yvelaze metad? ris Sesaxeb unda iyos wigni, moTxroba an zRapari, rom Tqven dagainteresoT? 9. aq CamoTvlili nawarmoebidan romlis wakiTxvis survili gagiCndaT da ratom? auxseniT Tqvens megobrebsac, ratom unda waikiTxon es wigni.

gT l qk g S

y a

101

102

T ba y S

g k g

iT

irina samsonia, filologi daamTavra iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakulteti, klasikuri enebis ganyofileba. 2008-2011 wlebSi muSaobda erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centrSi qarTuli enisa da literaturis jgufis xelmZRvanelad. 2011-2012 wlebSi iyo saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros zogadi ganaTlebisa da erovnuli saswavlo gegmebis ganviTarebis departamentis saxelmwifo enebis jgufis xelmZRvaneli. 2012 wlidan dRemde muSaobs gamocdebis erovnul centrSi qarTuli enisa da literaturis jgufis xelmZRvanelad. aqvs pedagogiuri gamocdileba. aswavlida qarTuli enasa da literaturas, aseve laTinur enas me-6 saavtoro skolaSi.

You might also like