You are on page 1of 18

324

qorwineba da ojaxi 20

Tavebis Sinaarsi

 qorwineba

 ratom aris qorwineba


universaluri movlena

 rogor qorwindebian
adamianebi

 qorwinebis SezRudva:
incestis tabu

 visze unda
davqorwindeT?

 ramden qorwinebaSi unda


iyos adamiani?

 ojaxi
325

rogoric unda iyos sazogadoebis damokide- qorwineba socialurad mxardaWerili seqsobrivi


buleba qalisa da mamakacis urTierTobisadmi, am kavSiria, romlis monawileebsac ar eridebaT Tavian-
urTierTobis erT-erTi saxe, qorwineba, yvela kul- Ti kavSiris saxalxod demonstrirebaA. qals uSiSrad
turaSi arsebobs. ratom aris qorwineba damaxasiaTe- SeuZlia Tqvas: `gaicaniT, es Cemi qmaria~ maSin, rode-
beli yvela sazogadoebisaTvis, es Zveli da rTuli sac sazogadoebebis umetesobaSi mas cudi TvaliT
kiTxvaaA. am TavSi SevecdebiT, pasuxi gavceT mas. Sexedavdnen, Tu igi ityoda `gaicaniT, es Cemi sayva-
qorwinebis universaluroba ar niSnavs imas, relia~. miuxedavad imisa, rom droTa gamnmavlobaSi
rom yvela sazogadoebis yvela wevri aucileblad es kavSiri sxvadasxva mizeziT SeiZleba daiSalos
daqorwindebaA. es niSnavs, rom adamianebis umetesoba kidec, dasawyisSi orive mxare mas mudmivad moiaz-
cxovrebaSi erTxel mainc qorwindebAa. amasTan erTad, rebs. TavisTavad igulisxmeba ormxrivi ufleba-mov-
rodesac vambobT, rom qorwineba universaluria, ar aleobebi, romlebic meuRleebs gaaCniaT erTmaneTis
vgulisxmobT imas, rom qorwinebisa da ojaxis wesebi mimarT. es ufleba-movaleobebi SeiZleba iyos qone-
yvela sazogadoebisTvis erTnairiaA. piriqiT, sazoga- brivi, finansuri, bavSvis aRzrdasTan dakavSirebu-
doebebs Soris arsebos mravali da mniSvnelovani li, da sxvaA.
gansxvaveba imis mixedviT, Tu rogor qorwindebian, qorwineba moicavs rogorc sqesobriv, aseve eko-
visze qorwindebian da erTdroulad ramden qor- nomikur urTierTobebs. profesori piter merdoki
winebaSi SeuZliaT yofna adamianebs. erTaderTi say- werda: `sqesobrivi urTierTobebi SeiZleba ekonomi-
ovelTaod gavrcelebuli wesi qorwinebaSi is aris, kuri safuZvlis gareSe warmoiqmnas. aseve SesaZle-
rom ar SeiZleba daqorwineba ojaxis wevrebze, mSo- belia TanamSromloba seqsis gareSe. qorwineba ki
blebsa da da-Zmaze. moicavs orives, rogorc sqesobriv, ise ekonomikur
sxvadasxva sazogadoebaSi gansxvavdebian ojaxe- urTierTobebs~.
bic. yvela kulturaSi arseboben mSoblebisa da rogorc qveviT vnaxavT, qorwinebis dawyebis aRm-
Svilebis socialuri jgufebi, miuxedavad ojaxis niSvneli movlenebi sxvadasxva sazogadoebaSi gansx-
zomisaA. zog sazogadoebas hyavs didi ojaxebi, sadac vavebuliaA. vinebagos indielTa tomSi, magaliTad, pa-
ori an meti naTesauri jgufia gaerTianebuli, sxvagan tarZali ubralod midis Tavisi saqmros mSoblebTan,
ki mcire, damoukidebeli ojaxebia gavrcelebuli. ixdis `saqorwino~ samoss da mas dedamTils aZlevs,
dRes qorwineba aRar aris ojaxis arsebobis safuZve- misgan ki sanacvlod Cveulebriv tansacmels iRebs.
li. ojaxebi, sadac mxolod erTi mSobelia, Cvensa da es aris da es.
Cvens msgavs sazogadoebebSi Zalian gavrcelebuliaA.
Tumca es ar niSnavs imas, rom qorwineba gaqra, piriq-
naiarebi `gamonaklisi~
iT, igi kvlavac rCeba urTierTobis gabatonebul
formad, magram sul ufro meti pirovneba arCevs
msoflioSi arsebuli sazogadoebebidan aris
bavSvis gazrdas daqorwinebis gareSe.
erTi, romelsac anTropologebis dakvirvebiT, ar
qorwineba gaaCnia qorwinebis instituti im saxiT, rogorc Cven
warmogvidgeniaA. es aris samxreT indoeTSi mcxovrebi
qorwinebaze saubrisas anTropologebi ar gu- naiarTa kastaA. mecxramete saukuneSi, rodesac aR-
lisxmoben, rom wyvilebma raRac mowmoba unda aiRon weres isini, sqesobriv da ekonomikur urTierTo-
TavianTi Tanacxovrebis gasaformeblad da saamisod bebs qorwinebisgan damoukideblad ganixilavdnen.
garkveuli ceremoniebi Caataron. qorwinebaSi igu- momwifebis asakSi naiari gogonebi ritualur qmrebs
lisxmeba sazogadoebis mier mxardaWerili sqeso- iZendnen. kavSiri saxalxod ikvreboda da ceremoniis
brivi da ekonomikuri kavSiri, damyarebuli, qalsa dros saqmro Tavis sacoles kiserze oqros yelsabams
da mamakacs Soris. igulisxmeba, rom es kavSiri ram- hkidebdaA. Tumca maTi urTierToba qorwiliT Semoi-
denadme permanentulia da mis monawileebs ormxrivi fargleboda. col-qmars erTmaneTis mimarT aranairi
uflebebi da movaleobebi akisriaT rogorc erTam- ufleba-movaleobebi ar gaaCnda da xSirad qorwilis
neTis, aseve TavianTi Svilebis mimarTac. Semdeg aRarasodes naxulobdnen erTmaneTs.
patarZali naTesavebTan erTad did saxlSi
agrZelebda cxovrebas, sadac Semdgomi wlebis man-
Zilze SeeZlo stumrad mieRo nebismieri mamakaci,
romelic ar iyo misi naTesavi da kastur moTxovnebs
akmayofilebdaA. isini mis `qmrebad~ iTvlebodnen. es
SeiZleba yofiliyo rogorc SemTxveviTi gamvleli,
ise regularuli stumaric. isini modiodnen saRamos
da meore diliT kvlav midiodnen. Tu mamakaci regu-
larulad stumrobda qalTan, misgan saCuqrebsac
moelodnen. xolo Tu bavSvis mama an savaraudo mame-
bidan erT-erTi gaxldaT, sameano xarjebsac swored
igi faravdaA. Tumca bavSvis aRzrdaSi ar monawileob-
da da arc aranairi pasuxismgebloba ar gaaCnda mis
winaSe. rogorc wesi, qals am mxriv Tavisi naTesavebi
exmarebodnen.
pasuxi imaze, hqondaT Tu ara naiarebs qorwinebis
wesi, damokidebulia Tavad qorwinebis gansazRvre-
baze. qorwineba im gagebiT, rogorc Cven gvesmis, reg-
ularuli sqesobrivi da ekonomikuri Tanacxovrebi-
sa da urTierTvaldebulebebisa da uflebebis
arsebobis mxriv, naiarebs ar gaaCndaT. magram isini
didgvarovanTa qorwili kambojis dedaqalaq pnom penSi. wyvili calke sazogadoebad ar iTvlebian. es iyo indoe-
miabijebs xaliCaze, romelzec fulia dayrili. Tis erT-erTi kasta, romlis mamakacebic meomrebi
iyvnen. naTelia, rom xangrZlivi samxedro samsaxuri
326

amcirebda mamakacebis raodenobas, romlebic qmris adaptaciuri, ramdenime Teoria cdilobs. TiToeuli
rols Seasrulebdnen. Tumca amJamad mdgomareoba maTgani Tvlis, rom qorwineba wyvets im problemebs,
SeicvalaA. meomroba aRar aris naiari mamakacebis romlebic yvela sazogadoebis winaSe dgas: Sromis
mTavari saqmianoba, isini damkvidrebul cxovrebaze genderuli danawilebis problemas, bavSvebis aRzr-
gadavidnen da amJamad maT Soris normad stabiluri dis problemas, romlebic didi xnis manZilze arian
da mudmivi urTierTobebi iTvlebaA. imis gamo, rom na- mSoblebze damokidebulebi da sqesobrivi konkuren-
iarebi ar iyvnen calke sazogadoeba, isini verc namd- ciis problemas. am interpretaciebis Sesafase-
vil gamonaklisebad CaiTvlebian. amrigad, SegviZlia blad saWiroa, davadginoT, ramdenad optimaluri
gavimeoroT, rom qorwineba saerTo damaxasiaTebeli an erTaderTia qorwineba TiToeuli am problemis
niSania yvela sazogadoebisaTvis. mosagvareblad. Cven xom universaluri Cveulebis
axsnas vcdilobT. garkveuli daxmareba SeiZleba
qorwinebis iSviaTi saxeebi gagviwios im cxovelebis SedarebiTma analizma, rom-
lebsac qorwinebis magvari ram axasiaTebT.
qalisa da mamakacis Cveulebrivi kavSiris garda,
zog sazogadoebaSi arsebobda da arsebobs erTsqe- Sromis genderuli danawileba
siani qorwinebebic. Tumca amgvari qorwinebebi arc
erT sazogadoebaSi ar aris myari, arc Cveulebrivi wina TavSi aRvniSneT, rom yvela sazogadoebaSi
qorwinebis msgavsiaA. miuxedavad amisa, isini arse- arsebobs Sromis genderuli danawilebaA. qalebi da
bobs Cveulebrivi qorwinebebis gverdiT. erTsqe- mamakacebi gansxvavebuli saqmianobiT arian dakave-
siani qorwinebac gulisxmobs urTierTvaldebule- bulebi. amgvari dayofa xSirad miiCneva qorwinebis
bebsa da movaleobebs. urTierTobebSi xSirad xdeba mizezad. argumentad mohyavT is, rom sazogadoebas
gansazRvra imisa, Tu vin aris `kaci~ da vin `qali~. qorwinebis saxiT uCndeba Sromis produqtebis ga-
magaliTad, Ceienis indielTa Soris miRebuli iyo ma- nawilebisa da gaziarebis efeqturi meTodi. magram
makacis mier meore colad berdaCes anu transvesti- qorwineba ar gaxlavT erTaderTi gza am problemis
ti mamakacis yola (amJamad berdaCes nacvlad ufro mosagvareblad.
xSirad termini ori suli gamoiyeneba).
Tu ramdenad moicavda berdaCesTan urTierTo- bavSvebis xangrZlivi
ba sqesobriv kavSirs, naTeli ar aris, magram gvaqvs
damokidebuleba mSoblebze
sxva magaliTebic, kerZod sudaneli azandes tomi.
ingliselebis mier sudanis dapyrobamde, azandes
adamianebi Cvilobis asakSi primatebs Soris
meomrebs, romlebsac colis SerTvis saSualeba ar
yvelaze didxans arian damokidebulebi mSoblebze.
hqondaT, SeeZloT `biWi colis~ moyvana sqesobrivi
bavSvis xangrZlivi damokidebuleba dedas umZimes
moTxovnilebebis dasakmayofileblad. rogorc Cveu-
tvirTad awevs. es mas mraval saqmianobaSi uSlis
lebrivi qorwinebis dros, `qmari~ `colis~ mSoblebs
xels. amrigad, qals, SesaZloa, mamakacis daxmareba
saCuqrebs gadascemda, Tumca arc imdenad Zvirs,
dasWirveboda saimisod, rom gadarCeniliyo. mamakaci
rogorc es qalTan qorwinebis SemTxvevaSi xdebodaA.
asrulebs iseT samuSaos, rac SeuTavsebelia bavSvis
`qmari~ Cveulebrivad emsaxureboda `colis~ mSob-
movlasTan. amrigad, bavSvis xangrZlivi damokide-
lebs da partnioris mier sayvarlis gaCenis SemTx-
bulebis gamo, SesaZloa, dadga sakiTxi qalisa da
vevaSi, Ralatis gamo, sasamarTloSi Civili SeeZlo.
mamakacis stabiluri kavSiris Sesaxeb. magram am mo-
biWi colebi, sqesobrivis garda, colisTvis dakis-
sazrebis sawinaaRmdegod sakmaod mniSvnelovani ar-
rebul sxva saqmeebsac asrulebdnen `qmrebisaTvis~.
gumentebi arsebobs. sazogadoebas, magaliTad mona-
qalebis qorwinebebi mraval afrikul sazogadoe-
dire-Semgroveblebis jgufs, araferi uSlida xels
baSia dafiqsirebuli, magram `meuRleebs~ Soris sqe-
imaSi, rom qorwinebis gareSe eTanamSromlaT erTma-
sobrivi kavSiris damadasturebeli mtkicebulebebi
neTSi da Svilian dedas daxmarebodnen iseve, rogorc
ar gagvaCniAa. aseTi qorwinebebi sazogadoebis mier
zogadad exmarebian jgufis nebismier wevrs.
miRebuli da gamarTlebuli gaxldaT da qals saSu-
alebas aZlevda, qmrisa da mamis oficialuri statu-
si mieRo. amis magaliTia kenieli nandis tomi, sadac sqesobrivi konkurencia
qalebis qorwineba Cveulebrivi qorwinebis Sedegad
vaJiSvilis aryolis problemis mosagvarebel saSu- sxva mdedri primatebisagan gansxvavebiT, qals
alebad iTvlebodaA. qali, romelsac vaJi ar uCndebo- mTeli wlis manZilze SeuZlia sqesobrivi kavSiris
da maSinac ki, Tu misi qmari cocxali iyo, Txoulob- damyareba da daorsulebaA. zogi mkvlevari Tvlis,
da umcrosi asakis qals `colad~ da iTvleboda mis rom es faqtori ganapirobebda gamZafrebuli sqeso-
mier gaCenili vaJebis mamad. qorwineba sruldeboda brivi konkurenciis warmoqmnas mamakacebs Soris da
yvela arsebuli wesis dacviT da `qmari~ qali val- Sesabamisad, sazogadoebam qorwinebis saxiT ipovna
debuli iyo `colisaTvis~ qmroba gaewiaA. miuxedavad gamosavali am situaciidan. am mosazrebis Tanaxmad,
imisa, rom am `meuRleebs~ Soris sqesobrivi kavSiri qorwineba dawesda imisTvis, rom erTmaneTi ar dae-
ar iyo (iseve, rogorc `qmarsa~ da mis namdvil qmars xocaT qalebis gulisTvis da amiT sazogadoebis re-
Soris), qali-qmari iTvleboda im bavSvebis mamad, produqcia safrTxis qveS ar daeyenebinaT.
romlebsac axali coli gaaCendaA. es bavSvebic Tavi- am mosazrebasac aqvs Tavisi susti mxareebi. jer
anT mamad swored qal-qmars Tvlidnen. erTi, sakmaod rTuli asaxsnelia Tu ratom unda
gamZafrebuliyo konkurencia mamakacebs Soris. arse-
bobs sxva mosazrebebic, romelTa mixedviT, im SemTx-
ratom aris qorwineba vevaSi, Tu qalebi naklebad dainteresebuli iqnebod-
universaluri movlena nen seqsiT, gamZafrdeboda konkurencia SezRudul
resursebze; meorec, cnobilia, rom cxovelebis
iqidan gamomdinare, rom qorwineba yvela sazoga- mravali saxeobis mamrebi, TviT im saxeobebisac ki,
doebaSi arsebobs, SegviZlia davaskvnaT, rom igi romelTa mdedri individebi momatebuli seqsualo-
adaptaciuriaA. imis axsnas, Tu ratom aris qorwineba biT gamoirCevian (rogorc maimunebis mravali saxe-
327

oba), am ukanasknelTa mimarT agresiulebi ar arian. ebi damokidebuli iyvnen sakvebis mopovebis xSirad
mesame, ratom ar SeiZleboda konkureniciis arsebo- sakmaod saxifaTo meTodebze, dedebs naklebad See-
bis SemTxvevaSi misi qorwinebisagan gansxvavebuli ZloT am periodSi sakvebis mopovebaA.
kulturuli regulireba? magaliTad, SesaZlebeli im SemTxvevaSic ki, Tu davuSvebT, rom qalebs
iyo raRac Tanmimdevrobis dadgena, romlis mixed- Cvilisa da sakuTari Tavis gamokvebis problema
viTac, Seicvlebodnen partniorebi. amgvari sistema hqondaT, jer kidev kiTxvis niSnis qveS dgas, rom is
gadawyvetda sqesobrivi konkurenciis problemas, saukeTeso gamosavaliaA. Cven vTvliT, rom es asea,
Tumca, meore mxriv, SesaZloa, gaCeniliyo probleme- radgan sxva SesaZlo variantebi naklebad efeqtu-
bi calkeuli pirovnebebis SemTxvevaSi, Tu isini ar riaA. magaliTad, Tu deda sxva qalTan SeTanxmdeboda
moisurvebdnen dadgenili wesis mixedviT SeecvalaT urTierTdaxmarebis Sesaxeb, verc erTi ver SeZlebda
partniori. eWvianobas kidev ufro meti konkurencia sakmarisi sakvebis mopovebas TavisTvis, amxanagisT-
SeiZleboda mohyolodaA. vis da orives SvilebisaTvis. dedas da mamas ki Seu-
ZliaT gauziaron erTmaneTs mopovebuli produqti
sxva ZuZumwovrebi da frinvelebi: da bavSvic gamokvebon. meore SesaZlo gadawyveta
mSobiarobis Semdgomi moTxovnebi SeiZleba yofiliyo adamianebis jgufi, sadac mamak-
acebi da qalebi erTmaneTs daexmarebodnen. magram
zeviT CamoTvlili Teoriebidan, arc erTi ar xs- am SemTxvevaSi dedas, SesaZloa, yovelTvis ver ep-
nis bolomde imas, Tu ratom aris qorwineba saukeTe- ovna mamakaci, romelic mis Svils mixedavda im drois
so gamosavali konkretuli problemis mogvarebi- ganmavlobaSi, roca sakvebis mosapoveblad iqneboda
sTvis. amasTan erTad, Cven gvaqvs ZuZumwovrebsa wasuli an Tavad moutanda sakvebs deda-Svils. am-
da frinvelebze dakvirvebis Sedegebi, romlebic rigad, rogorc Cans, swored mSobiarobis Semdgomi
eWvqveS ayeneben CamoTvlil Teoriebs. saqme isaa, rom periodis faqtori aris is, rac ganapirobebs cxove-
cxovelebis mraval saxeobaSi SeiniSneba xangrZlivi lebsa da adamianebSi SedarebiT myari sqesTaSorisi
da myari megobroba sapirispiro sqesis individebs kavSirebis arsebobas. bevrs SeiZleba saeWvod moeCve-
Soris. maTze dakvirvebiT SegviZlia, garkveuli nos cxovelebze dakvirvebis Sedegebis adamianebze
daskvnebis gamotana imis Sesaxeb, Tu ra faqtorebi ga- ganzogadeba, magram Cven vTvliT, rom am SemTxvevaSi
napirobeben amgvar urTierTobebs. frinvelTa saxe- es swori gadawyvetilebAaa.
obebis umetesobas da ZuZumwovarTa zog saxeobas,
magaliTad, mglebsa da Taxvebs, `qorwinebis~ msgavsi rogor qorwindebian adamianebi
urTierToba aqvT. gamokvleuli cxovelebisa da fr-
invelebis 40-mde saxeobaSi sqesTaSoris kavSirs arc rodesac vambobT, rom qorwineba socialurad
erTi CamoTvlili faqtori ar ganapirobebdaA. cxove- miRebuli da mxardaWerili sqesobrivi da ekonomi-
lebSi ar SeiniSneba Sromis genderuli danawileba, kuri kavSiria, vgulisxmobT, rom yvela sazoga-
xolo rac metia naSieris dedaze damokidebulebis doebas qorwinebis gza aqvs, Tumca es gzebic erT-
dro da rac ufro meti seqsualobiT xasiaTdebi- maneTisagan Zalian gansxvavebuliaA. mizezebis gamo,
an mdedrebi, miT xSiria partniorebis cvlac. ma- romlebic CvenTvis jerjerobiT bolomde naTeli
gram miuxedavad Sromis danawilebis ararsebobisa, ar aris, zog kulturaSi qorwineba detalurad dax-
naSieris dedaze damokidebulebis xanmokleobisa da vewili ritualebiTa da ceremoniebiTa aRiniSneba,
mdedrTa arcTu maRali seqsualobis pirobebSic ki zogSi ki es ambavi bevrad ufro araformalur sax-
cxovelebsa da frinvelebSi adgili aqvs individebs es atarebs. sazogadoebebis umetesobaSi qorwine-
Soris sakmaod myar da xangrZliv kavSirs, romelic bas axlavs garkveuli ekonomikuri tranzaqciebic,
adamianebis qorwinebas hgavs. zogjer qorwinebamde, zogjer qorwinebis dros,
faqtori, romelic xsnis cxovelebs Soris arse- xolo zogjer _ qorwinebis Semdeg.
bul urTierTobebs da SesaZloa, adamianebis qor-
winebis universalobasac, gaxlavT mSobiarobis niSnoba
Semdgomi periodis moTxovnilebebi. cxovelebis im
saxeobebSi, sadac mdedri Svilis gaCenidan maleve
axerxebs sakvebis mopovebas, mdedri da mamri indi-
videbis xangrZlivi megobroba iSviaTiAa. xolo saxe-
obebSi, sadac dedas naSieris gaCenidan garkveuli
drois manZilze ar SeuZlia sakvebis mopoveba, ro-
gorc wesi, stabiluri sqesTaSorisi urTierTobebi
aRiniSnebAa. magaliTad, frinvelebSi dedisaTvis
sakvebis saSovnelad wasvla da bartyebis budeSi mar-
to mitoveba maT safrTxeSi Cagdebas niSnavs. magram
im SemTxvevaSi, Tu mas hyavs megobari mamri, romelic
sakvebs moitans an saWiroebis SemTxvevaSi Tavad dar-
Ceba budeSi, mdgomareoba umjobesdeba da bartyebis
gadarCenis SesaZleblobac izrdebaA. im cxovelebSi,
romelTa naSiers dabadebidan ramdenime wuTSi Ta-
visuflad SeuZlia dedasTan erTad gadaadgileba
(magaliTad, antilopebi da cxenebi) an romlebSic
dedebs Tavad gadahyavT Silebi (magaliTad, kengu-
ru da babuini), ar SeiniSneba myari urTierTobebi.
vfiqrobT, rom adamianebSic swored mSobiarobis
Semdgomi periodis faqtorma iCina Tavi. qals ar See-
Zlo bavSvis tareba, radgan sxeulis balniani safa- ,,me Sen miyvarxar. M magram bolomde patiosani rom viyo,
rvelis ZiriTadi nawili dakarguli hqonda da bavSvi Seviyvarebdi neibismier sayvarel frinvels, romelic
mas veRar moeWidebodaA. xolo imis gamo, rom adamian- gamoCndeboda.”
328

daniSvnis ceremonia mraval sazogadoebaSi aRin- sac mtruli ganwyoba sruliad gulaxdilad gamoix-
iSnebaA. Tumca arian iseTebic, magaliTad, taram- atebaA. magaliTad, kenieli gusiiebis tomSi.
iutis tomis inuitebi, trobriandis kunZulelebi `siZis xuTi axalgazrda Tanmxlebi piri midis
da axlagvineeli kvomas sazogadoeba, romlebic patarZlis saxlSi mis wasayvanad. ori maTgani dauy-
gansxvavebul socialur signalebs iyeneben imis man- ovnebliv poulobs qals da mis gverdiT dgeba sada-
iSneblad, rom qorwineba SedgaA. inuit taramiutebs rajod. danarCeni sami ki, mSoblebTan molaparake-
Soris daniSvna Zalian mniSvnelovan ramed iTvle- bebs awarmoeben. SeTanxmebis Semdeg, sacole saxlis
baA. amis Sesaxeb momavali col-qmris mSoblebi Tanx- boZebs eWideba da uars acxadebs wasvlaze. igi ZaliT
mdebian Svilebis sqesobrivi momwifebis an ufro gahyavT saxlidan da mihyavT saqmros saxlSi. gzaze
adreul periodSi. rodesac axalgazrdebi Sesabam- patarZali xmamaRla tiris da mwuxarebis niSnad Tav-
is asaks miaRweven, vaJi YTavisi daniSnulis ojaxSi Si xelebs icems~.
midis da gamosacdeli vadiT cxovrobs maTTan. Tu magram brZola amiT ar mTavrdebaA. ormxrivi an-
yvelaferi kargad warimarTa anu gogona daor- tagonizmi saqorwino sarecelzec grZeldeba, TviT
sulda daaxloebiT erTi wlis ganmavlobaSi, maSin koitusis drosac ki. nefe valdebulia, Tavisi mamak-
wyvili daqorwinebulad iTvlebaA. amis Semdeg, coli acuroba da vaJkacoba gamoavlinos, patarZalma ki
da qmari vaJis banakSi brundebian sacxovreblad. misi es Tvisebebi unda gamoscados. rogorc robert
trobriandis kunZulebis mcxovreblebi, maTTvis da barbara levinebi aRniSnavdnen, `patarZlisaT-
damaxasiaTebeli seqsualuri Tavisuflebis Sesabam- vis umjobesad iTvleba, rac met xans SeunarCunebs
isad, wyvilis urTierTobasa da qorwinebis survils vnebas Tavis mamakacs. am ukanasknels aqvs stimuli.
erTad cxovrebiT gamoxataven. maT erTad sZinavT, Tu qalma meore dRes siaruli ver SeZlo, mas `namd-
sazogadoebaSi erTad Cndebian da saerTod did vili mamakacis~ saxeli gauvardeba~ mtrobis amgvari
dros uTmoben erTmaneTs. rodesac qali vaJisagan gamoxatulebebi, rogorc wesi, im sazogadoebebSi
saCuqris miRebas Tanxmdeba, es misi mSoblebis das- Cndeba, sadac qal-vaJis naTesavebi an potenciuri
turis niSanic aris. amis Semdeg, wyvili vaJis saxlSi mtrebi arian an ukve mtroben erTmaneTs. `mtruli~
gadadis, sadac qali sakvebs iRebs da mTeli dRis man- soflebis wevrebze daqorwineba bevr sazogadoeba-
Zilze dahyveba qmars. Sedegad vrceldeba xma, rom es Sia gavrcelebuli.
ori adamiani col-qmariaA. rogorc es magaliTi miuTiTebs, saqorwino cer-
axalgvineel kvomas sazogadoebaSi miRebulia emoniebSi xSirad aris simbolizebuli kulturis
qorwinebis sacdeli vadaA. garkveuli drois ganma- mniSvnelovani elementebi. Tu gusiiebis ceremonia
vlobaSi sacole saqmros saxlSi cxovrobs da am pe- or ojaxs Soris arsebuli mtrobis amsaxveli Sei-
riodSi sakvebs mxolod TavisTvis amzadebs. saqmro Zleba iyos, sxva sazogadoebaSi piriqiT, ceremonia,
Zveleburad ded-mamisa da naTesavi qalebis momza- SesaZloa, ojaxebs Soris harmoniis gamomxatveli da
debul sakvebs miirTmevs. da ai, dgeba dRe, rode- wamaxalisebeli iyos. magaliTad, polineziur kun-
sac sadedamTilo daaskvnis, rom es gogona misTvis Zul rotumaze saqorwino ceremoniis mniSvnelovani
sasurveli sarZloa da SvilisaTvis ki sasurveli nawilia qali klounebi. maT Yceremoniis gamxiarule-
sacole, ris Semdegac sadedamTilo sarZlos ufle- ba da sasiamovno atmosferos Seqmna evalebaT, rac
bas aZlevs, mis Svils sadili moumzados. es xdeba aadvilebs or mxares Soris urTierTobas.
maSin, rodesac Svili saxlSi ar imyofebaA. rodesac
igi saxlSi brundeba, mas sacolis mier gakeTebul qorwinebis ekonomikuri aspeqtebi
sadils miarTmeven. Wamis dros deda Svils amcnobs,
rom es saWmeli misi colis gakeTebuliaA. saqmro ga- `qali da kaci ki ar qorwindebian, aramed yanebi,
dis ezoSi, ifurTxeba da xmamaRla gamoxatavs uk- venaxebi da pirutyvi~. ai, ase miwierad gamoxatavd-
mayofilebas saWmlis ugemurobis gamo. amis Semdeg, nen germaneli glexebi im faqts, rom mraval sazoga-
qal-vaJi daqorwinebulad iTvlebaA. doebaSi qorwineba mniSvnelovani ekonomikuri Si-
im sazogadoebebSi, sadac daniSvna ceremoniebis naarsis movlenaaA. Cvens sazogadoebaSi amgvari ram
TanxlebiT xdeba, lxinis mowyoba am ceremoniebis SeiZleba gamovlindes an ar gamovlindes. cnobili
erT-erTi Semadgeneli nawilia xolme. amiT ori ojax- kulturebis 75%-Si qorwinebasTan dakavSirebiT
is kavSiri sayovelTaod cxaddebaA. cimbirel tun- erTi an ramdenime ekonomikuri gacvla xdeba, ro-
gusTa tomebSi qorwilis dRes xangrZlivi molapara- melic an qorwinebamdea an qorwinebisas an mis Semdeg.
kebebis Semdeg niSnaven. am dRes mTeli sanaTesao es gacvlebi sxvadasxva formis SeiZleba iyos: saco-
ikribebaA. ori ojaxis warmomadgenlebi cal-calke lis fasi, sacolis samsaxuri, saCuqrebis gacvla, mz-
Slian TavianT karavs. mefis mier patarZlis ojaxi- iTevi da arapirdapiri mziTevi. kulturaTa Soris am
saTvis saCuqrebis gadacemis Semdeg mziTvebiT irems formebis gavrceleba ixilieT naxazze 20-1.
tvirTaven da saqmros karvisaken miaqvT. aq ceremo- sacolis fasi sacolis fasi, anu sacolis qone-
niis mTavari nawili iwyeba: patarZali ikavebs Tavis baA. aris gadasaxadi an saCuqari, romelsac mamakaci
adgils saqmros marjvniv da masTan erTad Camouv- uxdis sacolis ojaxs qalze uflebis mosapoveblad.
lis stumrebs, romlebic karavSi did wreze sxedan. transaqciis es forma yvelaze metad aris gavrcele-
esalmebian TiToeul stumars, stumari patarZals buli. igi ekonomikuri transaqciebis mqone sazoga-
pirze da xelebze kocniT pasuxobs. sabolood, is doebebis 44%-Si aris miRebuli. TiTqmis yvela am
adamianebi, romlebic qorwilis dRis daniSvnis mo- sazogadoebaSi sacolis fasi sakmaod mniSvnelova-
laparakebaSi monawileobdnen, patarZals samjer nia, magram gansakuTrebiT xSirad afrikisa da okeane-
afurTxeben xelze, wyvili col-qmrad cxaddeba da Tis sazogadoebebSi gvxvdebaA. gadaxdis sxvadasxva
lxini grZeldebaA. gza SeiZleba iyos. pirutyvi da sakvebi yvelaze
mraval sazogadoebaSi qorwineba mtrobis ritu- ufro gavrcelebuliaA. komerciuli gacvlis mniSvn-
alur gamoxatvas Seicavs. amgvari ceremoniis erT- elobis zrdasTan erTad, gaizarda fulis rolic.
erTi saxea ojaxebs Soris Seuracxmyofeli SeZax- nandis tomSi patarZlis fasi 5-7 suli pirutyvis, 1-
ilebis gacvlaA. amis magaliTs polineziis kunZul 2 cxvaris an Txis, kauris niJarebisa da erTi Zroxis
pakapukaze vxvdebiT. amgvari damcinavi Sairoba bevr safasur fulad Tanxas Seadgens. TviT qalis qalTan
sazogadoebaSi xdeba xolme. aris SemTxvevebi, rode- qorwinebis SemTxvevaSic ki, qali qmari valdebulia
329

gadaixados es gadasaxadi.
filipinebze mcxovrebi subanunebi sacolis `siZ-
viriT~ gamoirCevian. igi saqmros ramdenime wlis Se-
mosavals udris, rasac 3-5 wlis manZilze sacolis
samsaxuri (am saxes Semdeg qveTavSi aRvwerT) ematebaA.
saadmiralos kunZulebze mcxovrebi manus sazoga-
doebaSi mamakacs ekonomikuri mxardamWeri (rogorc
wesi, ufrosi Zma an biZa) sWirdeba, romelic daex-
mareba mas valebis gastumrebaSi. es SeiZleba moxdes patarZlis
patarZlis
qorwilis dResve an wlebis ganmavlobaSi gaiwelos, momsaxureba 19%
momsaxureba 44%
gaaCnia fasis raodenobas.
im qveteqstebis miuxedavad, rasac Cveni xedviT qalebis
gacvla 6%
SeiZleba atarebdes sacolis fasi, igi sulac ar gana-
pirobebs qalis maRal statuss. piriqiT, Cven vnaxavT, saCuqrebis
rom es movlena qalis SedarebiT dabal statusTan gacvla 11%
aris dakavSirebuli. sacolis fasi, SesaZloa, mniS-
vnelovani iyos qalisa da misi ojaxisaTvis, radgan mziTvebi arapirdapiri
igi garkveul SemTxvevaSi dazRvevis rols TamaSobs. 8% mziTvebi 12%
Tu qorwineba dairRva da amaSi qals brali ar miuZR-
vis, mis ojaxs ufleba aqvs, ar daabrunos miRebuli
safasuri. meore mxriv, qalis mxare SeiZleba miRe-
buli safasuris gamo zewolis qveS moeqces da daaZa-
los qals arasasurvel qmarTan darCena, raTa Tanxis
dabruneba ar mouwios. rac metia sacolis fasi, miT
rTulia SemdgomSi daSorebaA. suraTi 20-1 qorwinebis ekonomikuri trans-
sacolis fasi ufro metad im sazogadoebebSia
gavrcelebuli, romlebic mebaReobas misdeven da aqciis formebis gavrceleba amgvari trans-
socialuri dayofa ar gaaCniaT. sacolis fasi ar- aqciebis mqone sazogadoebebs Soris.
sebobs iq, sadac qalis roli meurneobaSi metad
aRsaniSnavia, rom eTnografiul CanawerebSi arian sazogadoebebi
mniSvnelovania da igi aqtiurad minawileobs pirve- (25%), sadac qorwinebas araviTari ekonomikuri transaqciebi ar
lad saarsebo saqmianobebSi. miuxedavad amisa, ze- ukavSirdebaA.
moTqmuli ar niSnavs imas, rom am sazogadoebebSi
qals maRali sazogadoebrivi mdgomareoba uWiravs.
am sazogadoebebSi ojaxSi gadawyvetilebebis umete-
sobas mamakaci iRebs. es ki qalebis dabali statusis 11%-Si gavrcelebulia qorwinebis dros saCuqrebis
erT-erTi mniSvnelovani indikatoriaA. gacvlaA. saCuqrebi Tanabari Rirebulebis unda iyos.
sacolis samsaxuri Semdegi qorwinebasTan da- magaliTad, andamanis kunZulebis mcxovreblebs
kavSirebuli ekonomikuri transaqciebis yvelaze Soris mas Semdeg, rac qal-vaJi daqorwinebis sur-
gavrcelebuli forma sacolis samsaxuri gaxlavT. vils gamoTqvams, maTi ojaxebi wyveten erTmaneTTan
igi aRniSnuli transaqciebis mqone sazogadoebebis urTierTobas da iwyeben sakvebisa da sxva nivTebis
daaxloebiT 19%-Sia gavrcelebuli. sacolis sam- saCuqrad gagzavnas erTmaneTisaTvis mesame piris
saxuri saqmros mier qalis ojaxisaTvis muSaobas meSveobiT. es gacvla grZeldeba manamde, vidre qor-
gulisxmobs. xandaxan qorwinebamde, xandaxan qor- wineba aRsrulebulad ar miiCneva da ori ojaxi naTe-
winebis dros da xandaxan qorwinebis Semdeg. misi sauri kavSiriT ar SeikvrebaA.
xangrZlivoba sxvadasxva SeiZleba iyos. zog sazoga- mziTvebi es aris garkveuli Rirebulebis qoneba,
doebaSi igi ramdenime Tves grZeldeba, sxvebSi ki romelsac patarZals ojaxi aZlevs. mziTvs sazoga-
ramdenime weliwads. Crdilo aliaskeli eskimosebSi doebebis 8%-Sia gavrcelebuli. aqamde ganxiluli
qmari colis ojaxSi qorwinebis dagegmvis Semdeg transaqciebisagan gansxvavebiT, mziTvebi ar icvle-
midis. Tavisi valdebulebebis Sesasruleblad mas ba ojaxebs Soris. qalis ojaxi mziTevs Svils aZlevs
ubralod SeuZlia selapi moklas da igi sacolis da sanacvlod arafers iRebs. es tradicia gavrcele-
ojaxSi miitanos. qorwineba aRsrulebulad SeiZleba buli iyo Sua saukuneebisa da renesansis evropaSi, aq
CaiTvalos samsaxuris nebismier momentSi. xandaxan mziTvis RirebulebiT irCevdnen sasurvel sapatar-
isec xdeba, rom sacolis samsaxuri sacolis fasis Zlos. es Cveuleba dResac SemorCenilia aRmosavleT
Semamcirebeli faqtoris rolSi gamodis. Crdilo da evropis nawilSi, safrangeTisa da italiis samxreT-
samxreT amerikel indielTa mraval sazogadoebaSi, Si, sadac mziTvis rolSi xSirad miwa gamodis; aseve
ZiriTadad swored sacolis samsaxuri iyo gavrcele- indoeTis rig mxareebSi.
buli. aseT sazogadoebebSi qalebi iSviaTad monawil-
qalebis gacvla gansaxilveli sazogadoebebis eobdnen pirvelad saarsebo saqmianobaSi. aq Sein-
daaxloebiT 6%-Si gavrcelebulia ekonomikuri iSneba socialuri diferenciaciis maRali xarisxi
transaqciis Taviseburi saxe, qalebis gacvlAa. igi da mamakacs erTdroulad erTze meti colis yolis
gulisxmobs imas, rom colis moyvanis SemTxvevaSi, ma- ufleba ar aqvs. rogor warmoiSva amgvar sazogadoe-
makaci valdebulia, Tavisi da an naTesavi qali gauS- bebSi mziTvebis tradicia? erTi Teoriis Tanaxmad,
vas im sazogadoebaSi, saidanac misi meuRle wamovidaA. mziTvi qalisa da misi Svilebis samomavlo uzrun-
amgvar sazogadoebaTa Soris arian dasavleT afri- velyofis garantiaa, im SemTxvevaSic ki, Tu qali
kaSi tivis, brazialiasa da venesuelaSi ianomamos pirvelad saarsebo saqmianobaSi mniSvnelovan rols
tomebi. isini mebaReebi arian, egalitaruli wyobiT ar Seasrulebs. meore Teoriis mixedviT, mziTevi
cxovroben da qalebi maT pirvelad saarsebo saqmi- saukeTeso sasiZos mosazidad aris saWiro iseT mo-
anobaSi Zalian mniSvnelovan rols asruleben. nogamiur sazogadoebaSi, sadac socialuri dife-
saCuqrebis gacvla sazogadoebebis daaxloebiT renciaciis maRali xarisxiaA. iTvleba, rom ukeTesi
330

anTropologiuri uCveulobebi
mikronezieli iapebi
qorwineba yvelgan erT- ziaSi mcxovrebi iapebis tomi. iwyebdnen. qalebi xSirad ufro
nairi ar gaxlavT. ori adamians `ufrosi asakis iapebi yvebian, winaaRmdegebi iynvnen qorwiebi-
`daqorwinebulad~ sxvadasxva rom maT ramdenime gataceba hqon- sa, vidre mamakacebi, radgan
kulturaSi gansxvavebulad daT, sanam iseT qals ipovnidnen, colis mZime movaleobebi na-
aRiqvamen. gansxvavebebia TviT romelic maTTvis sasurveli aR- klebad exalisebodaT. Tumca
kulturebis SigniTac. rac moCndebodAa. rodesac grZnoba bolos mainc Tanxmdebodnen.
Seexeba CrdiloeT amerikas, civdeboda, orive axali part- mamakacs Tavisi qali saxlSi mi-
aq qorwinebis Sesaxeb SeiZle- nioris Zebnas iwyebdaA. Zalian sa- hyavda da mamas ucxadebda, rom
ba darwmunebiT iTqvas erTi siamovno iyo urTierTobis daw- maT qorwineba surdaT. mamebi,
ram: sazogadoebaSi arsebobs yebis procesi, adamianebi 25-30 rogorc wesi, winaaRmdegobas
codna imis Sesaxeb, rom ori wlamde naklebad qorwindebod- ar uwevdnen. saqmro da mama-
adamiani daqorwinebuliaA. mra- nen. misi midiodnen qalis ojaxSi
val sazogadoebaSi qorwineba qorwineba ori mTavari mizez- da sacolis mamas niJaris fuls
yovelgvari formaluri cer- iT xdeboda: erTad yofnis sur- sTavazobdnen, raTa misgan qor-
emoniebisa da sxvebis Carevis viliT gamowveuli xangrZlivi da winebis nebarTva mieRoT. qalis
gareSe xdebaA. daaxloebiT is- mtkice urTierTobebis aucile- mamis mier niJarebis miRebis
eve, rogorc CvenSi sakmaod blobis grZnobiTa da bavSvis yo- Semdeg qorwineba aRsrulebu-
gavrcelebuli `Tanacxovrebis~ lis surviliT. rodesac wyvilis lad iTvleboda da wyvili vaJis
dros. amis magaliTia mikrone- urTierToba stabiluri xde- saxlSi idebda binas.
boda, isini qorwinebaze saubars

mziTvis mqone qals ufro maRali statusis mqone ni nawilisaTvis ki akrZaluli gaxldaT. magaliTad,
mamakacze daqorwinebis SesaZlebloba aqvs. igulisx- inkebisa da havais samefo ojaxebSi ojaxis SigniT
meba, rom mziTvi zrdis qalisa da misi Svilebis re- xdeboda qorwinebebi. msoflio istoriaSi incestis
produqtiuli warmatebis SesaZleblobebs. orive erT-erTi yvelaze ufro cnobili magaliTi egviptis
Teoria dadasturebulia kroskulturuli kvleve- dedofali kleopatra gaxlavT.
biT. iTvleba, rom meore Teoria ukeT xsnis mziTvis naTelia, Tu ratom iyo Zveli egviptis faraonTa
warmoSobas. mraval diferencirebul sazogadoeba- ojaxSi nebadarTuli mamisa da qaliSvilis an da-
Si (maT Soris CvenSic), sadac qalsa da mamakacs erTi Zmis qorwinebaA. kleopatra sxvadasxva dros Tavisi
meuRle hyavT, es tradicia aRar aris. ratom xdeba ori sxvadasxva Zmis coli iyo. mizezi, nawilobriv
ase, jer kidev gamosakvleviAa. religiuri da nawilobriv ekonomikuri gaxldaT.
arapirdapiri mziTvi zogierT sazogadoebaSi religiuri im mxriv, rom faraoni RmerTad iTvle-
patarZlis mziTvi siZis ojaxidan modis. saqmros mama boda da Cveulebriv adamianTan daqorwineba misTvis
saCuqrebs patarZlis mamas gadascems, es ukanaskneli miuRebeli iyo. ekonomikuri ki im mxriv, rom samefo
ki maT Tavis Svils aZlevs. amas arapirdapiri mziTvi ojaxis qoneba ojaxis gareT ar gasuliyo. egviptis
ewodebaA. igi saqorwino transaqciebis mqone sazoga- SemTxvevaSi unda aRiniSnos isic, rom Zv. w. 30 wli-
doebaTa daaxloebiT 12%-s axasiaTebs. maT Soris dan ax.w. 324 wlamde incesti nebadarTuli iyo ara
arian iraneli baserebi, sadac sasiZos mama wyvilisaT- mxolod samefo ojaxSi. qorwinebaTa daaxloebiT
vis axal sacxovrebels aSenebs. igi fuls patarZlis 8%-s Cveulebriv xalxSic ki Zmisa da dis qorwineba
mamas gadascems, es ukanaskneli ki am fuliT, an misi warmoadgendaA.
nawiliT mainc, Svilis sacxovreblisaTvis saWiro dRes arc erT kulturaSi ar arsebobs nebarTva
WurWlebs, sabnebsa da xaliCebs yidulobs. incestze. ra aris amis mizezi. ratom gaxda incestis
tabu universaluri faqtori? arsebobs ramdenime
Teoria, romelic cdilobs, axsnas es movlenaA.
qorwinebis SezRudva: incestis tabu
bavSvobis megobrobis Teoria
holivuduri filmebis sawinaaRmdegod, qorwine-
ba mxolod ormxrivi da Tavisufali nebiT gamoxatu- es Teoria 1920-ian wlebSi eduard vestermarkma
li siyvarulis Sedegi ar aris. igi ar aris dafuZneb- gaavrcelaA. mis mixedviT, adreuli bavSvobidan er-
uli arc mxolod qonebasa da seqsze, TviT maSinac ki, Tad gazrdili adamianebi, magaliTad, da-Zmebi, ar
rodesac siyvaruli, seqsi da ekonomikuri faqtore- arian erTmaneTiT sqesobrivad dainteresebulni da
bi xels uwyobs qorwinebas, SesaZlebelia, arsebob- arc qorwindebian. es Teoria SemdgomSi uaryves imis
des Semaferxebeli faqtorebic. erT-erTi, romelic gamo, rom kvlevebis Sedegad, zog bavSvSi SeamCnies
msoflios yvela kulturaSi arsebobs, aris incestis sqesobrivi interesi mSoblebis an da-Zmebis mimarT.
tabu. igi krZalavs sqesobriv kavSirsa da qorwinebas Tumca, mecnierTa azriT, vestermarkis Teoria bo-
axlo naTesavebs Soris. lomde mcdari ar iyo.
incestis tabus universaluri aspeqtebia sqeso- ionina talmonma gamoikvlia sami kibucis (dabis
brivi urTierTobebisa da qorwinebis akrZalva mSo- tipis dasaxleba israelSi) mosaxleobis meore Tao-
blebsa da Svilebs, aseve da-Zmas Soris. axlo warsu- baA. kibucebSi bavSvebi mSoblebisagan gancalkeve-
lis arc erT sazogadoebaSi ar aris nebadarTuli biT, Tanatolebis did jgufebSi izrdebian. kvlevis
amgvari kavSirebi. Tumca ufro axlo periodSi in- Sedegad gairkva, rom 125 wyvilidan arc erTi ar iyo
cesti nebadarTuli iyo samefo da aristokratuli iseTi, romelic erTi jgufis wevrebma Seqmnes. miuxe-
ojaxebis wevrebs Soris. xolo mosaxleobis danarCe- davad imisa, rom mSoblebi cdilobdnen, maT Svilebs
331

maTive jgufis wevrebTan hqonodaT urTierTobaA. kvlevac, rogorc vxedavT, eTanxmeba vestermarkis
erTad gazrdili bavSvebi ara mxolod ar qorwind- Teorias.
ebodnen erTmaneTze, maT aranairi sqesobrivi urT- vestermarki msjelobda adreuli bavSvobidan
ierToba ar hqondaT. Camoyalibebul urTierTobebze, romlebic sqeso-
talmonma daadgina, rom erTad gazrda da mud- brivi ltolvis gaqrobas iwveven. sxva mecnierebma
mivi siaxlove erTmaneTisadmi interess aqrobs. erT- dasves kiTxva, Tu ratom ar zRudavs incestis tabu
erTma axalgazrdam talmons uTxra: `Cven erTmaneTi- biZaSvilebis qorwinebas. Zalian xSirad biZaSvilebi
saTvis gadaSlili wignebiviT varT. Cven wakiTxuli erTmaneTis siaxloves izrdebian da tabu maTzec
gvaqvs mTeli wigni da yvelaferi viciT erTmaneTze~. unda vrceldebodes, radgan maT erTmaneTisadmi sqe-
talmonis mer miRebuli Sedegebi cxadhyofdnen, rom sobrivi ltolva ar unda gauCndeT. magram es ase ar
Tu erTi tomis axalgazrdebSi ar iyo interesi, sa- xdebaA. biZaSvilebs Soris qorwineba mraval sazoga-
magierod es iyo ucxoTa mimarT, risi mizezic maTi doebaSia miRebuli.
`idumaleba~ gaxldaT. im SemTxvevaSic ki, Tu bavSvobis megobroba marT-
artur volfis mier CrdiloeT taivanSi Catare- lac iwvevs sqesobrivi interesis gaqrobas, kiTxva,
buli kvlevis Sedegebi adasturebs mosazrebas, rom Tu ratom ikrZaleba is, rac TavisTavad ar moxdeba,
erTad gazrda adamianebs Soris sqesobrivi intere- pasuxgaucemeli rCebaA. gaurkvevelia agreTve isic,
sis gaqrobas iwvevs. taivanSi jer kidev arsebobs Zve- rogor xdeba, rom mravali wyvili inarCunebs erTma-
li Cinuri tradicia tung-iang-hsi anu `bavSvobidan neTisadmi interess qorwinebis mravali wlis Semde-
aRzrdili rZali~. gac.
`rodesac Rarib ojaxSi gogona ibadeba . . . mas
or wlis asakSi xSirad yidian an aSvileben megobris froidis fsiqoanalizis Teoria
an naTesavis ojaxSi, sadac igi ojaxis vaJis momaval
colad moiazrebA. gogonas `patara Cits~ eZaxian da froidi Tvlida, rom incestis tabu aris adamianis
Tavis momaval qmarTan erTad zrdian~. fsiqikis reaqcia miuRebel, qvecnobier survilebze.
volfis kvlevam aCvena, rom amgvari dagegmva mniS- misi azriT, vaJebi dedisaken iltvian (iseve, rogorc
vnelovan sirTuleebs iwvevda qorwinebis Semdeg. qalebi mamisaken) da mamisadmi mtrobasa da eWviano-
col-qmars Soris naklebi ltolva da interesi iyo. bas grZnoben. magram vaJma icis, rom am grZnobebis
Sedegad maT cota Svili uCndebodaT, vidre im wyvi- ayola ar SeiZleba, radgan amas mamis sapasuxo reaq-
lebs, romlebic erTmaneTisagan moSorebiT gaiz- cia mohyvebaA. amitom, es grZnobebi unda daiTrgu-
ardnen. amgvarad dagegmili qorwinebebi SedarebiT nos. maTi gandevna qvecnobierSi xdebaA. magram dedis
xSirad irRveodaA. dauflebis survili kvlavac agrZelebs arsebobas
amrigad, talmonisa da volfis Sromebma daadas- da froidis azriT, incestis SiSi swored miuRebeli
tura, rom erTad gazrdil bavSvebs erTmaneTisadmi qvecnobieri survilebis winaaRmdeg gamomuSavebuli
sqesobrivi ltolva naklebad hqondaT. es daskvna meqanizmiaA.
damajereblobas matebs vestermarkis mosazrebas froidis Teoria, SesaZloa, xsnides incesti-
imis Sesaxeb, rom incestis tabu axlonaTesauri ka- sadmi zizRs, an misi im nawilisadmi mainc, romelic
vSiris Tavidan acilebis meqanizmi ufroa, vidre mSoblebisa da Svilebis urTierTobebs exebaA. magram
akrZalvis. hilda da seimur parkerebma gamoikvlies igi ar xsnis dasa da Zmas Soris incestis akrZalvas.
fsiqiatriuli saavadmyofoebis is pacienti mamak- am Teorias ewinaaRmdegeba vestermarikis hipoTezis
acebi, romelTac TavianT qaliSvilebTan sqesobrivi damadasturebeli kvlevebic.
kavSiri hqondaT. aRmoCnda, rom amgvari mamebi Tavi-
anTi qaliSvilebis aRzrdaSi faqtobrivad ar monaw-
ojaxis ngrevis Teoria
ileobdnen da iSviaTad xedavdnen maT, radgan drois
ZiriTad nawilis ojaxidan Sors atarebdnen. xolo im
es Teoria xSirad bronislav malinovskis sax-
mamebs, romlebic monawileobdnen Svilis aRzrdaSi,
elTan aris dakavSirebuli. igi Semdegnairad SeiZle-
maT mimarT sqesobrivi ltolviT ar axasiaTebT. es

erayi, baRdadi. patarZlis Zma


siZes mziTvebs aCvenebs.
332

ba CamovayaliboT: ojaxis wevrebs Soris arsebuli lebi qorwindebian. aumjobesebs Tu ara qorwineba
sqesobrivi konkurencia imdenad Zabavda situacias, TanamSromlobis xarisxs ojaxebsa da jgufebs Soris?
rom ojaxi ver iarsebebda, rogorc efeqturi er- imis gamo, rom Tanamedrove adamianebi ojaxs gareT
Teuli. imis gamo, rom ojaxi sazogadoebis simyares qorwindebian, rTulia imis Tqma, Tu rogori situacia
ganapirobebs, sazogadoebam TviTon akrZala ojaxis iqneboda gansxvavebul pirobebSi. samagierod, Segvi-
SigniT daZabulobisa da mtrobis gamomwvevi mizezi. Zlia, gamovikvlioT, Tu ramdenad moqmedebs jgufebs
amrigad, am Teoriis mixedviT, incestis tabu ojaxis Soris TanamSromlobis xarisxze maT wevrebs Soris
simtkicis mcvelad gamocxaddaA. qorwinebebi. am sakiTxis garSemo dagrovili codna
Tumca arsebobs eWvis safuZvelic. sazogadoe- cxadhyofs, rom es mosazreba ar dasturdebaA. sazoga-
bas SeeZlo, sxva gzebic gamoenaxa am SesaZlo daZ- doebebs Soris maTi wevrebis qorwinebebis SemTxveva-
abulobis aRmosafxvrelad, magaliTad, garkveuli Si TanamSromloba da ganwyoba didad ar gansxvaveba
wesebis SemuSavebiT, romelic daaregulirebda sqe- im SemTxvevebisagan, rodesac sazogadoebis wevrebi
sobriv urTierTobas Tanmimdevrobas da mospobda mxolod erTmaneTSi qorwindebian.
konkurencias. sakiTxavia isic, Tu ratom udna yo- magram maSinac ki, Tu gare qorwinebebi sxva
filiyo da-Zmas Soris kavSiri esoden damangreveli? jgufebTan TanamSromlobas uzrunvelyofdnen, ra
rogorc viciT, Zvel egvipteSi arsebobda msgavsi saWiro iyo ojaxis SigniT ganxorcielebuli qor-
praqtikaA. da-Zmas Soris incesti ar daarRvevda mSo- winebebis akrZalva? ojaxebs SeeZloT, TavianTi
belebis Zalauflebas, Tuki Svilebi zrdasrul asak- wevri ojaxis gareT daeqorwinebinaT, Tuki es saWiro
Si erTmaneTze daqorwindebodnen. amrigad, incestis iqneboda gadarCenisaTvis da Tu amis saWiroeba ar
tabus axsnas verc ojaxis ngrevis Teoria axerxebs. iyo, neba daerToT incestur qorwinebaze. miuxeda-
TanamSromlobis Teoria vad imisa, rom incestis tabus SeuZlia gaaZlieros
kavSirebi ojaxebs Soris, TanamSromlobis saWiroeba
es Teoria wamoayena adreuli periodis anTro- bolomde ver xsnis mis arsebobas. am sakiTxis mogva-
plogma eduard tailorma da SemdgomSi daamuSaves reba sxvagvaradac iqneboda SesaZlebeli; ufro
lesli uaiTma da klod levi strosmAa. igi emyareba metic, es Teoria ar xsnis tabus sqesobriv mxares.
mosazrebas, rom incestis tabu xels uwyobs sx- sazogadoebebs SeeZloT daeSvaT incesturi seqsic
vadasxva ojaxs Soris qorwinebas, amiT zrdis Tanam- da ojaxis gare qorwinebebic.
Sromlobas da saboloo jamSi gadarCenis xarisxs.
tailoris azriT, sazogadoebis keTildReobisaTvis inbridingis Teoria
aucilebeli rigi samuSaoebi mxolod mravali ada-
mianis TanamSromlobiT SeiZleba Catardes. ojaxebs incestis tabus erT-erTi uZvelesi axsna inbrid-
Soris mtrobisa da daZabulobis Sesamcireblad ada- ingis Teoria gaxlavT, romelic yuradRebas inces-
mianebma miiRes incestis akrZalva, raTa maqsimalu- tis damangrevel genetikur Sedegebze amaxvilebs.
rad gaezardaT ojaxebs Soris kavSiri da TanamSrom- erTi ojaxis wevrebi erTi da imave mavnebeli recesi-
lobaA. amrigad, tailori incestis tabus ganixilavda uli genis matarebelebi arian. rodesac adgili aqvs
rogorc arCevans `qorwinebasa da sikvdils~ Soris. inbridings anu axlonaTesaur kavSirs, imis albaTo-
es mosazreba erTi SexedviT sakmaod mimzidveli ba, rom bavSvi genetikuri darRvevebis gamo Cvilo-
Cans, magram arsebobs Tu ara mtkicebulebebi mis sa- baSive gardaicvleba, izrdebaA. es Teoria didi xnis
sargeblod? gavixsenoT Tundac gusiiebis magaliTi, manZilze uaryofili iyo, radgan ZaRlebis gadar-
sadac mtrulad ganwyobili jgufebis warmomadgen- Cevasa da jiSebis gamoyvanis praqtikaze dayrdno-

B bavSvebi israelis kibutcSi erTad iseve kar-


gad cxovroben, rogorc dadian skolaSi.
333

biT, inbridingi zianis momtani ar iyo. Tumca amisT- sazogadoebebidan gadmoitanes swored inbridingis
vis im argumentis moyvana, rom inbridingiT Cempioni damangreveli gavlenisagan Tavis dasacavad.
ZaRlebi hyavdaT gamoyvanili, arasworiaA. ZaRlebTan
momuSaveebi ar iTvaliswinebdnen im lekvebs, rome-
lebsac isini uvargisebad Tvlidnen da xocavdnen.
visze udna davqorwindeT?
amJamad ukve sakmao informacia gvaqvs (rogorc
albaT, Cveni sazogadoebis yvela bavSvma icis
cxovelTa, ise adamianTa Sesaxeb) saimisod, rom vTq-
zRapari konkias Sesaxeb, sadac Raribi gogona xvdeba
vaT, rac ufro axlonaTesauria kavSiri, miT maRalia
ufliswuls, maT erTmaneTi uyvardebaT da qorwind-
saxifaTo genetikuri darRvevebis albaToba am kav-
ebian. es lamazi zRapari realur cxovrebaSi arse-
Siris Sedegad dabadebul bavSvebSi.
buli mdgomareobis amsaxvelad ar gamodgebaA. adami-
genetikuri mutaciebi xSirad iCens Tavs. miuxeda-
anTa sazogadoebaSi incestis tabus garda, arsebobs
vad imisa, rom erTi recesiuli genis matareblebs es
kidev sxva SezRudvebi, rac qorwinebas am zRapari-
geni safrTxes ar uqmnis, Tuki misi meuRlec am genis
viT iolsa da Tavisufals ar xdis. sazogadoebebSi
matarebeli aRmoCnda, maT bavSvs xSirad aqvs genTa
arsebobs mkveTrad gamoxatuli tendenciebi da upi-
saxifaTo an sasikvdilo kombinaciaA. sisxliT naTe-
ratesobebi, romelTa mixedviTac irCeven saukeTeso
savebi ufro xSirad arian xolme erTi da imave saxi-
partniors.
faTo genis matareblebi, amitom maTi kavSiris Sede-
TviT Cveni sazogadoebis msgavs Tanamedrove ur-
gad dabadebuli bavSvi ufro xSirad iRupebaA.
banizebul sazogadoebaSic ki, sadac meuRlis arCeva
erT-erTi kvlevis Sedegad dadginda, rom inces-
TiTqosda Tavisufalia, adamianebi ufro metad saku-
tis Sedegad bavSvebis 40% seriozuli darRveve-
Tari klasisa da geografiuli aris SigniT amjobine-
biT daibada maSin, rodesac Cveulebrivi kavSirebis
ben daqorwinebas. aSS-Si dadgenilia, rom adamianebi
Sedegad dabadebul bavSvebSi es maCvenebeli 5%-s
ufro metad imaTze qorwindebian, vinc SedarebiT
SeadgendaA. sxva naTesavebTan kavSiric saxifaToa, ma-
axlos cxovrobs. samezobloSi, rogorc wesi, erTi
gram ara imdenad, rogorc ojaxis wevrebs Soris. es
klasis warmomadgenlebi cxovroben, ase rom, qor-
mtkicebulebebi adastureben inbridingis Teoriis
winebaTa umetesoba naklebad hgavs konkias zRapars.
samarTlianobas. am Teorias adasturebs is faqtic,
rom biZasa da Zmiswuls an diswuls Soris kavSiris
Sedegad dabadebuli bavSvi orjer ufro didi dagegmili qorwinebebi
safrTxis winaSe dgas genetikuri TvalsazrisiT,
vidre biZaSvil-mamidaSvilebis kavSiris Sedegad msoflioSi arsebobs sakmaod bevri sazogadoeba,
dabadebuli. sadac qorwinebas gegmaven. arseboben Suamavlebi an
miuxedavad imisa, rom mecnierebis umetesoba uSualod ojaxebs Soris xdeba molaparakebaA. xSir-
cnobs inbridingis damangrevel efeqts, mainc Cndeba ad SeTanxmebis dadebis momentisaTvis momavali
kiTxva, icodnen ki Zvelma adamianebma imis Sesaxeb, meuRleebi jer kidev bavSvebi arian. es damaxasiaTe-
rom axlonaTesauri kavSiri saxifaTo iyo. uiliam beli iyo hindis indoeTis didi nawilis, CineTis,
durhamis kulturaTaSorisma gamokvlevam daadas- iaponiis, samxreT da aRmosavleT evropisaTvis.
tura, rom maT es icodnen. eTnografebi yovelTvis qorwinebebi igegmeboda, radganac ori ojaxis gaer-
ver axerxebdnen informaciis miRebas, magram durha- Tianeba da axali socialuri erTeulis gaCena metad
mis mier Catarebul gamokiTxvaSi mopasuxeTa 50%-ma mniSvnelovan saqmed iTvleboda saimisod, rom igi
STamomavlobaze mavne gavlena axsenaA. reimond fir- iseTi SemTxveviTi da umarTavi ramisTvis miendoT,
ti mogviTxrobs wynari okeanis samxreTSi mcxovrebi rogoric siyvaruliaA.
tikopias xalxis Sesaxeb: dagegmili qorwinebis magaliTad klelan fordis
`iTvleba, rom axlo naTesavebTan kavSiris mier britaneTis kolumbiaSi, kvakiutlis tomis war-
msurvelebi Tavad iaxloveben sakuTar daRupvas momadgenlis naambobic gamodgebaA. ai, ra moyva man:
anu maras . . . `maras~ zogadad unayofobas gulisx- `rodesac 25 wlis gavxdi da Cemi daojaxebis dro
mobs . . . incesturi wyvilebis unayofoba uSvilobiT movida, Cemma Zmebma moZebnes gogo, romelsac igive
ki ara, Svilebis sisustiTa da sikvdilianobiT aris socialuri mdgomareoba ekava sazogadoebaSi, rac
gamowveuli. . . . iTvleba, rom axlo naTesavebis qor- Cven. CemTvis Tanxmobac ar ukiTxavT, ise amirCies
winebis Sedegad gaCenili bavSvi susti iqneba da adre sacoled lagiusis qaliSvili. me sxva gogo momwon-
mokvdebaA. am azrs myarad aqvs xalxSi fesvi gadgmuli da, romelic ufro lamazi iyo, magram Cvenze ufro
da misi damadasturebeli sabuTebic moipoveba~. dabali socialuri mdgomareobis ojaxidan iyo da
amrigad, SesaZloa, adamianebma SeniSnes inbrid- Cemi Zmebi ar momcemdnen masze daqorwinebis ufle-
ingidan wamosuli safrTxe da mis sawinaaRmdegod bas~.
incestis tabu SeimuSaves. magram miuxedavad imisa, dagegmili qorwinebebi nel-nela qreba da wyvi-
adamianebs gaazrebuli hqondaT Tu ara inbridingis lebs meti Tavisufleba eZlevaT partnioris ar-
mavnebloba, demografiuli Sedegebi uzrunvelyof- CevaSi. 1960-ian wlebamde wynari okeanis kunZul
da tabus sayovelTaoobas, radgan reproduqci- rotumaze qorwinebebi dagegmviT xdeboda da siZe-
uli da Sesabamisad adaptaciuri upiratesoba im patarZali xSirad erTmaneTs pirvelad saqorwilo
jgufebis mxareze iqneboda, romlebic tabus icavd- ceremonialze xedavda. miuxedavd imisa, rom amJamad
nen. amrigad, Tu incestis tabu ojaxis simtkicis mdgomareoba didad ar Secvlila, axalgazrdebs `ga-
SenarCunebasa da TanamSromlobaSi gadamwyvet rols reT gasvlisa~ da momavali meuRlis vinaobis Sesaxeb
TamaSobs, inbridingis problemis gadasawyvetad in- sakuTari azris gamoTqmis ufleba aqvT. marokos
cestis tabu erTaderTi gza aRmoCndaA. mcire qalaqebSi dagegmili qorwineba kvlavac Cveu-
rogorc Semdeg qveTavebSi vixilavT, sazogadoeba- lebrivi ambavia da miuxedavad imisa, rom vaJs Seu-
Si SeiZleba arsebobdes an ar arsebobdes tabu pirve- Zlia dedas sTxovos sasurveli qalis ojaxisaTvis
li rigis biZaSvil-mamidaSvilebs Soris sqesobriv qorwinebis SeTavazeba, momaval meuRleebs Sexve-
da saqorwino urTierTobaze. es gansxvavebac sru- dris ufleba ar gaaCniaT, ase rom, qorwinebamde gac-
lad jdeba inbridingis TeoriaSi, rac kidev erTxel noba kvlavac TiTqmis SeuZlebeliaA.
adasturebs imas, rom incestis tabu SemoiRes an sxva egzogamia da endogamia
334

mimdinare kvlevebi da sakiTxebi


colqmruli urTierTobebi: gansxvavebebi siyvarulSi,
intimurobasa da sqesobriv eWvianobaSi
amerikelebi Tvlian, rom
qorwineba siyvarulze unda
iyos damyarebuli. aris Tu
ara amgvari ideali yvela sxva
sazogadoebaSi? pasuxi cnobi-
lia – araA. mraval kulturaSi
romantikuli siyvaruli ar
iTvleba sakmarisad qorwinebi-
saTvis da xSirad mas arasa-
surveladac ki miiCneven.
miuxedavad amisa, siyvaruli
yvela sazogadoebaSi SeiZleba
gaCndes. axlo warsulis kul-
turaTaSoris kvlevebis Tanax-
mad, msoflios sazogadoebebs
88%-Si arsebobs romantikuli
siyvarulis niSnebi pirovnu-
li mizidulobis gamoxatvis,
sasiyvarulo simRerebisa da
grZnobebis folklorSi asaxvis
saxiT. eTnografebma Caiweres valentinis dResaswauli, rogorc es me-19 saukunis britanuli baraTi, romantiku-
mravali monaTxrobi vnebisa da li siyvarulis simboloa
siyvarulis Sesaxeb. amrigad, rodesac qals mamakacze naklebi konkurentebisagan Tavis dac-
Tu siyvaruli TiTqmis univer- seqsualuri uflebebi aqvs. vas. Cndeba kiTxva: rogor unda
saluri grZnobaa, ratom ugul- intimuroba romantikuli si- aixsnas eWvianobis sxvadasxva
vebelyofen mas xSirad rogorc yvarulisgan gansxvavebuli ram xarisxi, romelic sxvadasxva
qorwinebis safuZvels? gaxlavT. igi asaxavs, Tu ramdenad sazogadoebaSia? irkveva, rom,
amgvar ugulebelyofas, axlos aris daojaxebuli wyvili rac ufro didi mniSvneloba
ZiriTadad, sami piroba war- erTmaneTTan. Wamen Tu ara erTad, eniWeba sazogadoebaSi qorwine-
moSobs. pirveli aris is, rom erTad sZinavT Tu ara, Tavisufal bas, miT metad aris sqesobrivi
col-qmari SeiZleba did ojax- dros erTad atareben Tu ara da urTierTobebi SemosazRvruli
Si cxovrobdes, am situaciaSi ramdenad xSirad aqvT seqsi. zog qorwinebiT, metad asaxavs qone-
ufro mniSvnelovania, ramdenad sazogadoebaSi wyvilebi erTad briv interesebs da mamakacebic
egueba axali wevri ucxo ojaxis did dros atareben. sxva sazoga- metad eWvianebi arian.
danarCen wevrebs. xolo is, Tu doebebSi meuRleebi erTad cota ra kavSirSi arian es aspeqte-
ramdenad uyvarT erTmaneTi xans arian. mompovebel sazoga- bi erTmaneTTan? axdens Tu
meuRleebs, meorexarisxovani doebebSi wyvilebs Soris meti ara gavlenas romantikuli si-
xdebAa. meore piroba isaa, rom vnebaa, vidre sxva sazogadoebeb- yvaruli, rogorc qorwinebis
xSirad pirveladi saarsebo Si, magram amis mizezi bolomde na- safuZveli, eWvianobaze? gana-
saqmianobis ZiriTad nawils Teli ar aris. sazogadoebis mili- pirobebs Tu ara romantikuli
erTi romelime meuRle asru- tarizaciac xels uSlis wyvilebs siyvaruli intimurobas, Tu igi
lebs. da mesame romantikuli Soris siaxloves. naklebad xSiri kontaqtebis
siyvaruli naklebad mosalod- rodesac saqme sqesobriv eW- Tanmxlebi movlenaa? Cven jer
nelia, rodesac mamakacs qalze vianobas exeba, mamakacebi ufro kidev Sors varT dazustebuli
meti seqsualuri Tavisufleba agresiulebi arian, vidre qalebi. pasuxebisgan. viciT, mxolod
aqvsA. zogadad rom vTqvaT, ro- biologiuri orientaciis mqone is, rom siyvaruli da intimu-
mantikuli siyvaruli ugul- anTropologebi aRniSnaven, rom roba ar gamoricxavs ojaxur
vebelyofilia uTanasworobis mamebi yovelTvis fiqroben imaze, Zaladobasa da ojaxur uTanx-
pirobebSi, rodesac erT-erTi, sad arian maTi Svilebi, am mizezis moebas.
meuRle mniSvnelovnad aris gamo, mamakacebi metad cdiloben,
damokidebuli meoreze, an

gamoTxovili 266 qali cxovrobs. es soflebi rani xe-


xSirad qorwinebis erT-erT moTxovnad meuR- ras irgvliv 12-24 milis daSorebiT arian ganlageb-
lis naTesauri wris an sazogadoebis gareT arCeva uli. xolo am soflidan 220 qali ki irgvliv mdebare
gvevlinebaA. amas egzogamiis wesi hqviaA. mas mravali 200 sofelSia gaTxovili. egsogamiuri qorwinebebis
forma SeiZleba hqondes. igi SeiZleva gulisxmobdes Sedegad rani xara, romelic 150 ojaxisagan Sedgeba,
an sanaTesaos gareT an soflis an soflebis jgufis irgvliv mdebare 400 sofelTan aris dakavSirebuli.
gareT qorwinebas. meuRleebi xSirad erTmaneTisagan egzogamiuri wesebis momqedebis dros Zaladoba sa-
sakmaod daSorebuli adgilebidan arian. magaliTi- zianod iTvlebaA. mikroneziaSi, iapis kunZulebze, is
ad, indoeTis sofel rani xeraSi 200 sxva soflidan adamianebi, romlebic qalis xaziT arian dakavSireb-
335

ulebi, `erTi muclis xalxad~ iwodebian. uxucesebi mimarTebaSi gansakuTrebuli seriozuloba da pati-
amboben, rom Tu erTi sanaTesao jgufis ori warmo- viscema iyo saWiro. Sesabamisad, am sazogadoebis ma-
madgeneli daqorwindeba, maT gogoebi ar gauCndebaT makacebi Tamamad iyvnen kros-kuzeni qalebis mimarT,
da jgufi amowydebaA. samagierod, mokrZalebuli da Tavazianebi iyvnen
im sazogadoebebSi, sadac mosaxleoba mWidrod ar paraleluri kuzeni qalebisadmi. aSkaraa, rom Sex-
aris dasaxlebuli, adamianebs meuRlis sapovnelad umrebuli urTierTobebi qorwinebis SesaZleblobis
xSirad sakmao manZilis gavla uwevT. mompoveblebisa maniSnebelia maSin, roca pativiscema incestis tabus
da mebaReebis Seswavlis Sedegad dadginda, rom mo- arsebobas migvaniSnebs.
saxleobis simWidrove da col-qmris sazogadoebebs rogorc wesi, pirveli Taobis kuzenebis qor-
Soris manZili erTmaneTTan aris dakavSirebuli. rac wineba kros-kuzenebs Soris xdebaA. paraleluri
naklebia mosaxleobis simWidrove, miT metia manZi- kuzenebis qorwineba sakmaod iSviaTia, Tumca musul-
li. imis gamo, rom mompoveblebi naklebad mWidrod manebSi igi sasurveladac ki iTvlebaA. qurTebi, rom-
cxovroben, vidre mebaReebi, maT meuRlis mosaZebnad lebis umetesoba suniti musulmania, amjobineben,
ufro Sors siaruli uwevT. kungebs Soris momavali rom axalgazrda mamakacma colad Tavis mamis Zmis qa-
col-qmris jgufebi erTmaneTisagan, saSualod, 65 liSvili moiyvanos (axalgazrda qalisTvis, Sesabam-
kilometriT arian daSorebulebi. isad, sasurvel saqmrod mamis Zmis vaJi CaiTvleba).
endogamia ki piriqiT, adamianebs avaldebulebs, mama da misi Zma, rogorc wesi, axlos cxovroben da
rom Tavisi sazogadoebis an jgufis SigniT ipovnon qali gaTxovebis Semdeg Tavis Zvel ojaxTan axlos
meuRle. endogamiis magaliTebia indoeTis kastebi. icxovrebs. mefe-patarZali erTi naTesauri jgufis
maRal klasebs miaCndaT, rom dabal kastebTan kav- warmomadgenlebi arian, amitom qorwineba endogam-
Siri maTTvis `wambilwvelia~ da Sesabamisad akrZal- uriaA.
uli iyo. kasturi endogamia aRiniSneba afrikis zog ra tipis sazogadoebebSia daSvebuli an sasurve-
nawilSic. magaliTad, aRmosavleT afrikaSi mcxovre- li pirveli Taobis kuzenebis qorwineba? kultura-
bi masaebis tomSi meomari mWedlis qaliSvils colad TaSoris kvlevebis Sedegad dgindeba, rom ZiriTa-
ar moiyvans. ruandaSi, tutsis mmarTveli kastis war- dad es iseTi sazogadoebebia, sadac mosaxleobis
moamdgeneli arasodes daqorwindeba tvas monadire simWidrove maRaliaA. Sesabamisad, inbridingis riskic
kastis warmomadgenelze da Aa. S. minimumadea dasuli. Tumca, unda iTqvas, rom xSirad
igive mdgomareobaa mraval mcire, meCxerad dasaxle-
biZaSvil-mamidaSvilebis qorwineba bul sazogadoebaSic. aqedan gamomdinare, eWvqveS
dgeba is mosazreba, rom pirveli Taobis kuzenebis
aSS-Si gavrcelebuli naTesaobis aRmniSvneli qorwineba miRebulia mWidrod dasaxlebul sazoga-
terminologia ar ganasxvavebs biZaSvilebs, mami- doebebSi, sadac axlo naTesavebis genebi ufro mra-
daSvilebsa da deidaSvilebs. zogierT sxva sazoga- valferovania da inbridingis safrTxec naklebiAa.
doebaSi ki es gansxvavebebi Zalian mniSvnelovaniAa. kvlevebis Sedegad dadginda, rom meCxerad dasaxle-
sazogadoebebis umetesoba krZalavs pirveli Tao- bulma sazogadoebebma, sadac daSvebulia pirveli
bis biZaSvil-mamidaSvilebis qorwinebas, Tumca zog Taobis kuzenebs Soris qorwineba, mosaxleobis mniS-
sazogadoebaSi es daSvebuli da xSirad sasurvelic vnelovani nawili epidemiebis Sedegad dakarges. ep-
ki aris. idemiebi msoflios mraval mxareSi evropelebma Sei-
inglisurSi dedis mxridan biZaSvilebi da mami- tanes. adgilobrivebs ki imuniteti ar aRmoaCndaT.
daSvilebi aRiniSnebian terminiT `kros-kuzeni~ Semdeg sazogadoebebma dauSves kuzenebs Soris qor-
(cross-cousins), xolo paraleluri kuzenebi (parallel wineba, raTa reproduqcia uzrunveleyoT.
cousins) ewodebaT deidaSvilebsa da mamis mxridan
biZaSvilebs. simartivisaTvis inglisuri termino- levirati da sororati
logia gamoviyenoT. Cipevas indielebSi daSvebuli
iyo rogorc qorwineba, ise Tamami xumrobebi kros- mraval kulturaSi arsebobs wesi, romelic
kuzenebs Soris, samagierod, paralelur kuzenTan pirovnebas gardacvlili naTesavis meuRlesTan

indoeTis Stat madia pradeSSi zogierT dagegmil


qorwinebaSi nefe-dedofali jer kidev bavSvebi arian
336

qorwinebas avaldebulebs. levirati ewodeba wess, iginias dResac am damokidebulebiT ganixilaven. ma-
romlis mixedviTac, mamakaci valdebulia colad gram mamakacs yovelTvis ar sWirdeba simdidre, rom
SeirTos gardacvlili Zmis qvrivi. sororati ki ewo- mravalcoliani iyos. zog sazogadoebaSi qali mniS-
deba wess, rodesac qali valdebulia colad gahyves vnelovan rols TamaSobs ekonomikaSi. aseT SemTx-
gardacvlili dis qmars. orive wesi gavrcelebulia vevaSi, mamakaci cdilobs, erTze meti coli hyavdes,
msoflioSi da sazogadoebebis umetesobaSi meore radgan Sedegad simdidris zrdas elian.
qorwinebis erT-erT mTavar safuZvels warmoadgens. samxreT wynari okeanis regionSi mcxovrebi sivais
cimbirel CuqCebs Soris leviratis mixedviT, sazogadoebaSi pirovnebebis statusi lxinebis mowy-
gardacvlili Zmis qvrivi colad gardacvlilis um- obiT ganisazRvrebaA. mTavari sakvebi Roris xorciAa.
crosma Zmam unda SeirTos. igi xdeba gardacvlili ase rom, Rorebis moSeneba prestiJuli saqmianobaaA.
Zmis Svilebsa da qvrivze mzrunveli da Zmis jogs es saqme colebiT dainteresebas iwvevs, radgan Ror-
Tavis jogTan aerTianebs. Tu gardacvlils Zma ar ebis sakvebi mcenareebi qalebs mohyavT. amrigad, siv-
hyavda, maSin qvrivi qmris kuzenma unda SeirTos. anu ais sazogadoebaSi mamakacis statuss ganapirobebs
_ gardacvlilis colze, Svilebsa da jogze mzrun- ara colebis raodenoba, aramed Rorebisa, romlebis
veloba gardacvlilis uaxloesma naTesavma unda ai- raodenoba colebis raodenobazea damokidebuli.
Ros Tavis Tavze. CuqCebis es wesi movaleoba ufroa, mravalcoliani sivai mamakacebi didi pativiT
vidre uflebaA. sargebloben, magram isini xSirad Civian, rom ramden-
ime colis movla rTuliaA. ai, ras hyveba vinme sinu,
sivais tomis erT-erTi warmomadgeneli.
ramden qorwinebaSi unda `mravalcolian ojaxSi simSvide didxans ver iqne-
iyos adamiani? baA. Tu qmars erTi Rame erT colTan eZina, meore coli
mTeli Semdegi dRis ganmavlobaSi dabRverili da-
Cven miCveulebi varT, rom erTi mamakaci erT qal- dis. Tu kaci imdenad sulelia, rom zedized ori Rame
Tan unda iyos daqorwinebuli. Cveni sazogadoeba mo- gaatara erT colTan, meore coli mas sakvebs aRar
nogamuriAa. magram mecnierebisTvis cnobili sazoga- moumzadebs da etyvis: `Seni coli xom isaa, saWmel-
doebebis umetesobaSi mamakacebs ufleba aqvT, ic man gaWamos. radgan CemTan dawola ar gekadreba,
erTdroulad ramdenime coli hyavdeT. amas poligi- arc Cemi gakeTebuli saWmeli iqneba Seni sakadrisi~.
nia hqviaA. Tumca poliginiuri sazogadoebebis umete- xSirad colebi erTmaneTs eCxubebian. biZaCems adre
sobaSi mamakacebis didi nawili monogamiur qorwine- xuTi coli hyavda da yvelaze axalgazrda gamudme-
baSi imyofeba, radganac qalebi ubralod ar arian biT eCxubeboda danarCenebs. erTxelac man ise Zli-
imdeni, rom yvela mamakacs erTze meti coli hyavdes. erad daartya ufros cols, rom goneba daakargvinaA.
poliginiis sawinaaRmdego movlenaa, poliandria, Semdeg igi gaiqca da misi ZaliT dabruneba mogviwiaA.~
is gulisxmobs, rom qals SeuZlia erTdroulad er- eWvianoba xSirad SeiniSneba poliginiur sazoga-
Tze meti qmari hyavdes. poliandriuli sazogadoe- doebebSi, magram ara yvelaSi. margaret midis TqmiT,
bebi cotaaA. poliginia da poliandria mravlobiTi axalgvineeli arapeSebis qalebi, romlebic poligi-
qorwinebis anu poligamiis saxeebiaA. jgufuri qor- niur qorwinebaSi imyofebodnen, iseTi mSvidebi da
wineba, romlis drosac ramdenime mamakaci ramdenime kmayofilebi iyvnen, TiTqos es ambavi maT srulebiT-
qalzea daqorwinebuli, iSviaTia da arc erT cnobil ac ar exebodaT. eWvianobis ararseboba, SesaZloa, so-
sazogadoebaSi ar aris gavrcelebuli. qorwinebis roruli poliginiiT iyos ganpirobebuli, rac imas
oTxi SesaZlo saxe naCvenebia cxrilSi 20-1. niSnavs, rom mamakacma colad debi SeirTo. rogorc
Cans, erTad aRzrdili debi qorwinebaSic agrZele-
poliginia ben TanamSromlobas. eWvianobis Semcireba SesaZloa
sxva Cveulebebmac ganapirobos, kerZod ki:
Zvel aRTqmaSi mravalcolianoba Cveulebri mov- 1. colebis cal-calke cxovrebaA. sororul pol-
lenaaA. magaliTad, mefeebi daviTisa da solomonis iginiaSi colebi, rogorc wesi, erTad cxovroben.
msgavsad, Zvel aRTqmaSi aRwerili sazogadoebis, afrikaSi, tongas sazogadoebaSi, sadac araso-
mraval sxva poliginiur sazogadoebaSic, mravalco- roruli poliginiaa gavrcelebuli, qmari Tavis
lianoba mamakacis simdidrisa da maRali statusis pirad qonebasa da yuradRebas anawilebs colebs
maniSnebeliaA. amgvar sazogadoebaSi mxolod zogi- Soris, romlebic sxvadasxva saxlSi cxovroben,
erTs Tu SeuZlia da moeTxoveba erTze meti colis Tanasworobis principis dacviT. qrous tomis in-
uzrunvelyofaA. zogierTi musulmanuri sazogadoe- dielebSi sororuli poliginiaa gavrcelebuli
ba, gansakuTrebiT arabul enaze molaparakeni, pol- da colebi erTad cxovrobdnen.
2. colebTan mkacrad aris daculi Tanasworoba
qorwinebis oTxi forma rogorc sqesobriv, ise ekonomikur da pirovnul
sakiTxebSi. magaliTad, madagaskarel tanalaebs
qorwinebis saxe mamakacebi qalebi Soris qmari valdebulia, Tavis yovel colTan
TiTo dRiT darCes. am wesis darRveva col-qm-
monogamia m q rul Ralatad iTvlebaA. ukmayofilo qals Seu-
poligamia: Zlia qmars uCivlos da anazRaurebis saxiT qmris
poliginia m q+q+ qonebis mesamedi moiTxovos. colebs Soris aseve
Tanabrad nawildeba miwac da qmari valdebulia,
poliandria m+m+ q
daamuSavos Tavisi colebis nakveTebi.
jgufuri qorwineba m+m+ q+q+ 3. ufros colebs xSirad gansakuTrebuli mdgo-
mareoba ukaviaT. polineziaSi mcxovreb tongas
sazogadoebaSi pirvel cols `mTavari coli~
ewodebaA. misi saxli qmris saxlis marjvniv dgas
m –_mamakaci q _ qali da `mamis saxlad~ iwodebaA. sxva colebs `patara
colebi~ hqviaT da maTi saxlebi qmris saxlis mar-
cxnivaaA. qmari rCevas, pirvel rigSi, swored ufros
337

cols ekiTxebAa. gamgzavrebis win da mogzauro- swored mamakacebi monawileoben da ufro xSiradac
bidan dabrunebis Semdeg swored masTan erTad iRupebian. Tu cnobilia, rom arakomerciul sazoga-
sZinavs. miuxedavad imisa, rom am Cvevas TiTqosda doebebSi TiTqmis yvela adamiani daqorwinebulia,
umcrosi colebis eWvianoba unda gamoewvia, isini poliginia, SesaZloa, qalebis `zedmeti~ nawilisaT-
kmayofilebi arian, radgan maT sxva upiratesoba vis meuRlis moZebnis erT-erTi gza iyos. marTlac,
aqvT: axalgazrdebi da mimzidvelebi arian. am cnobilia, rom sazogadoebebi, sadac mamakacebi co-
wesis Sedegad ufrosi coli, romelmac dakarga taa, xSiradac omoben da poligamiiTac xasiaTdebian.
garegnuli eSxi, kompensaciis saxiT prestiJs sazogadoebebi, sadac qalebi da mamakacebi Tanabari
iRebs. raodenobiTaa, SedarebiT naklebs omoben da mono-
unda gvaxsovdes, rom miuxedavad eWvianobis six- gamias misdeven.
Sirisa, poliginiur sazogadoebebSi, adamianebi Tv- mesame axsna isaa, rom poliginia kacs saSualebas
lian, rom mravalcolianobas sagrZnobi upirateso- aZlevs, SedarebiT gvian daqorwindes. es axsna ra-
bebi aqvsA. filip da jenet kilbraidebis mier keniaSi odenobrivi Teoriis msgavsiaA. mamakacis qorwinebis
Catarebulma kvlevebma aCvena, rom mamakacebic da dagvianeba meuRlis povnas garkveulwilad arTu-
qalebic, romlebic poliginiur qorwinebaSi imyofe- lebs, radgan gasaTxovari qalebis raodenoba mc-
bodnen, ekonomikur da politikur upiratesobebs irdebaA. rTuli saTqmelia, ratom gviandeba mamakacis
flobdnen. imis gamo, rom poliginiuri ojaxebi sak- qorwineba, magram es dagvianeba poliginias uwyobs
maod didia, maT samuSao Zalis didi raodenoba aqvT xels?
da SeuZliaT meti saqoneli awarmoon bazrisTvis. am am Teoriebidan samive _ mSobiarobis Semdgom
ojaxebs meti gavlena aqvT sazogadoebebSi da poli- periodSi seqsisasgan Tavis Sekaveba, qalebisa da ma-
tikaSic monawileben. koni andersonma aRmoaCina, rom makacebis daubalansebeli raodenoba sazogadoe-
samxreT afrikaSi qalebi poliginiur qorwinebas im baSi da mamakacis qorwinebis dagvianeba _ Tanabarm-
mosazrebiT arCevdnen, rom sxva colebi maT bavSvisa niSvnelovania poliginiis kvlevaSi, Tu romelime
da sacxovreblis movlaSi daexmarebodnen. zogier- maTgani sxvebze ukeTesia? alternatiul gadaw-
Ti qalis TqmiT ki, poliginiuri qorwinebis mizezi yvetilebebs Soris optimaluris asarCevad SeiZleba
mamakacebis nakleboba iyo. gamoviyenoT statistikuri kontrolis analizi. misi
riT SeiZleba aixsnas is faqti, rom sazogadoe- meSveobiT SeiZleba davadginoT, Tu romeli faqto-
bebis umetesobaSi poliginia daSvebuli da xSirad ri gulisxmobs movlenas sxva faqtorebis mocilebis
sasurvelic ki aris. ralf lintonis azriT, poligi- Semdeg. am SemTxvevaSi mSobiarobis Semdgomi peri-
niis mizezi gaxlavT mamakacebis survili, hyavdeT odis seqsis akrZalva sqesTaSorisi balansis efeqtis
meti qali. magram maSin ratom ar aris gavrcelebuli mocilebis Semdeg aRar varaudobs poliginias da
igi yvela sazogadoebaSi? sxva axsnebidan gamovyofT amitom, SesaZloa arc aris poliginiis mizezi. magram
im ramdenimes, romlebic mniSvnelovnad ganapirobe- rac Seexeba qalebis siWarbesa da mamakacebis qor-
ben poliginias. winebis asaks, poliginiis warmoSobis ganmapirobeb-
erT-erTi Teoriis Tanaxmad, poliginia mSobiar- el faqtorebad orive maTgani SeiZleba miviCnioT.
obis Semdgom periodSi seqsis akrZalvis SedegiaA. Tu orive faqtori erTad arsebobs sazogadoebaSi,
amgvar sazogadoebebSi wyvilma qalis mSobiarobis poliginiis arseboba kidev ufro mosalodneliaA.
Semdeg garkveuli vadiT (erTi wliT mainc) sqesobri-
vi kavSirisagan Tavi unda Seikavos. jon uaiTings mi-
poliandria
aCnia, rom kavSiris Sewyveta bavSvis janmrTelobaze
zrunviT aris ganpirobebuli. ai, ras gvamcnobs hasas
jorj piter merdokis `msoflios eTnografiul
tomis qali:
magaliTebSi~ CamoTvlili kulturebidan polian-
`qali qmarTan ar unda iwves, sanam bavSvs ZuZus
dria mxolod oTxSi (anu kulturebis raodenobis
aWmevs. Tu igi ase moiqceva, bavSvi susti da gamxdari
1%-ze naklebSi) aRiniSnebaA. poliandrias ori saxe
gaizrdebaA. mas Semdeg, rac bavSvi ori wlis gaxdeba,
aqvs, fraternaluri, romlis drosac qmrebi erT-
igi ukve moRonierebuli iqneba da col-qmars isev
maneTis Zmebi arian da arafraternaluri. frater-
SeuZlia erTad yofnaA. ori wlis Semdeg bavSvis gaCena
naluri poliandria arsebobs tibetSi, indoeTSi
sirTules aRar warmoadgens~.
mcxovreb todas xalxsa da Srilankeli sinhalebis
qalebis mier aRwerili simptomebi e.w. kvSai-
sazogadoebaSi. tibetelebs Soris, romlebic fra-
orkoris avadmyofobis saxeliT aris cnobili da
ternalur poliandrias misdeven, bavSvis biologi-
ZiriTadad tropikul mxareebSi gvxdebaA. igi orga-
uri mSoblis vinaobas aravin adgens. mamebad yvela
nizmis cilisgan gamofitvas iwvevs. es avadmyofoba
qmari moiazreba, rogorc mozrdilebis ise bavSvebis
gansakuTrebiT xSirad im bavSvebSi viTardeba, rom-
TvalSic.
lebsac diareac aReniSnebaT. seqsisagan TavSekavebis
poliandriis SesaZlo mizezad SeiZleba dasax-
dros deda mTel yuradRebas bavSvs uTmobs. bavSvis
eldes qalebis simcire. todas xalxi mdedrobiTi
mier dedis rZiT miRebuli cila mniSvnelovnad amci-
sqesis axalSobilebs xocavdaA. sinhalebSic igive
rebs kvaSiorkoris simptomebs. rogor moqmedebs sqe-
adaTi arsebobda, magram qalebis Semcirebis Semdeg
sobrivi kavSirisgan Tavis Sekaveba poliginiurobaze,
maT am wesze uari Tqves. qalebis raodenobis simci-
vnaxoT iorubas tomis qalis monaTxrobidan:
resa da poliandrias Soris kavSiri gasagebs xdis am
`rodesac Cven mSobiarobis Semdeg qmarTan kav-
ukanasknelis iSviaTobas: iSviaTia sazogadoebebi,
Sirze uars vacxadebT, amas bavSvebis janmrTelobis
sadac qalebi ufro cotani arian, vidre kacebi.
gamo vakeTebT. amasobaSi ki qmari aucileblad ipov-
meore SesaZlo axsna Zlier SezRuduli
nis sxva qals. jobs es qalic ojaxis kontrolqveS
resursebis pirobebSi poliandriis adaptaciuroba
iyos, vidre qmari Tavis fuls ucxosTan xarjavdes~.
SeiZleba iyos. melvin goldsteinma Seiswavla tibe-
Tumca poliginia fexmZimobis dros seqsis akrZal-
telebis sazogadoeba, romelic zRvis donidan 4000
viT ver aixsnebaA.
metris simaRleze cxovrobs. dasamuSavebeli miwis
meore axsnis mixedviT, poliginia qalebisa da
raodenoba aq Zalian mcirea da TiTo ojaxze akrze na-
mamakacebis raodenobis SedegiaA. sqesTaSorisi dis-
klebi farTobis nakveTi modis. tibetelebis TqmiT,
balansi, SesaZloa, omebis gamo gaCndes, radgan omSi
fraternaluri poliandria maT saSualebas aZlevs,
338

dakavSirebuli. gafarToebuli ojaxi Sedgeba mSo-


blebisa da maTi daojaxebuli Svilebisagan, romle-
bic erT WerqveS cxovroben. birTvuli ojaxebi mSo-
blebisa da Svilebis Soris kavSiriT arian Sekruli.
Tumca gafarToebuli ojaxi zogjer dedmamiSvilebs
Soris kavSiriTac aris gamagrebuli. amgvari ojaxi
SeiZleba Sedgebodes ori Zmisagan, romlebsac Tavi-
anTi ojaxebi hyavT. gafarToebuli ojaxi SeiZleba
Zalian didi iyos da sami-oTxi Taobis naTesavebisgan
Sedgebodes.

gafarToebuli (didi)
ojaxebis sacxovrebeli
amgvari ojaxebisagan Semdgar sazogadoebaSi qor-
wineba ar iwvevs mniSvnelovan cvlilebebs cxovrebis
poligiania praqtikaSia ramdenime qveyanaSi, sanam wesSi. ise, rogorc CvenTan, sadac wyvili calke gada-
igi aikrZaleba kanoniT. dis sacxovreblad da faqtobrivad axal ojaxs qmnis.
did ojaxebSi axlad daqorwinebulebi ukve arsebul
ojaxis miwa da saqoneli ojaxSive darCes. miuxeda- ojaxur erTeulSi Sedian. margaret midi Semdegnai-
vad imisa, rom tibetelebi amaze ar fiqroben, poli- rad aRwers samoaze arsebul situacias:
andria mosaxleobis zrdasac amcirebs. mamakacebisa `qorwinebis Semdeg axali sacxovreblis aSeneba
da qalebis raodenoba daaxloebiT Tanabaria, magram aucilebeli sulac ar aris. icvleba ojaxebs So-
am ukanasknelTa daaxloebiT 30% gaTxovili ar aris. ris damokidebuleba da coli sacxovreblad qmris
marTalia, maT SeiZleba hyavdeT Svilebi, magram bev- saxlSi gadadis, esaa da es. axali wyvili imave saxl-
rad naklebi, vidre gaTxovilebs. tibetelebi rom Si agrZelebs cxovrebas, ubralod bambukis sarebs,
monogamurebi yofiliyvnen, Sobadoba ufro maRali koRoebis badesa da loginisaTvis saWiro masalebs
iqneboda da SezRuduli resursebis pirobebSi gamo- iReben. coli saxlis sxva qalebTan erTad muSaobs
sakvebi pirebis ricxvi moimatebdaA. da sxvebTan erTad elodeba kacebis mosvlas. qmari
ojaxis sxva mamakacebTan erTad Sromobs. am wyvils
aravin aRiqvams calke ojaxad”.
ojaxi samoaze, iseve rogorc gafarToebuli ojaxis
mqone sxva sazogadoebebSi, wyvili nakleb gavle-
ojaxebi yvela sazogadoebaSi arsebobs. Tumca nas flobs saojaxo meurneobis marTvaze. xSirad es
sxvadasxva sazogadoebaSi ojaxebi sxvadaxvanairiaA. saqme ufros mamakacs akisriaA. axal ojaxs arc saku-
ojaxi aris sazogadoebrivi da ekonomikuri erTeu- Tari qonebis Segroveba da damoukideblobis mop-
li, romelic minimum erTi mSoblisa da Svilisagan an oveba SeuZlia, igi didi korporatiuli struqturis
col-qmrisagan SedgebaA. ojaxis wevrebs erTmaneTis nawiliaA.
mimarT yovelTvis aqvT garkveuli ufleba-mova- `ase midis axalgazrda xalxis cxovrebaA. bolos
leobebi, gansakuTrebiT _ ekonomikuri kuTxiT. da bolos, rodesac ufrosebi gardaicvlebian, sax-
ojaxis wevrebi erT saxlSi cxovroben, magram saer- lis patronebi es col-qmari gaxdeba da axla isini
To sacxovrebeli ganmsazRvreli faqtori sulac ar iqnebian ufrosebi. Semdeg maTi Svili moiyvans cols,
gaxlavT. magaliTad, Cvens sazogadoebaSi swavlis icxovrebs maTTan erTad, imuSavebs maTi erTiani
periodSi bavSvebma SeiZleba mSoblebisagan moSore- ojaxis sakeTildReod da maT sikvdils daelodeba,
biTac icxovron. zogi wevri ki SeiZleba iZulebuli raTa Tavad aiRos xelSi marTvis sadaveebi”.
gaxdes, calke icxovros. didi ojaxi birTvul ojaxze ufro myariaA. da-
ojaxi bavSvisaTvis saswavlo garemoaA. ZuZum- moukidebeli birTvuli ojaxisagan gansxvavebiT,
wovrebis zogierT saxeobas gaCenisTanave SeuZlia romelic iSleba ufrosi wevrebis (mSoblebis)
damoukideblad cxovreba, magram ara yvelas. adamia- sikvdilTan erTad, didi ojaxi mudmivad imatebs um-
nis naSiers didxans sWirdeba movlaA. bavSvebs TiTqmis cros wevrebs, romlebic ufrosebis sikvdilis Semd-
ar gaaCniaT Tandayolili Cvevebi, rac aucilebelia gom Tavad xdebian ufrosebi.
gadarCenisaTvis. maT es yvelaferi unda iswavlon. is didi ojaxis arsebobis
Cvevebi da qcevebi, romlebic bavSvma unda Seiswav-
los, ZiriTadad kulturuliaA. ojaxi zrunavs bavSvze SesaZlo mizezebi
da icavs mas, sanam igi im kulturul qcevebs, rwmenasa
da Rirebulebebs aiTvisebs, romlebic aucilebelia didi ojaxebi ZiriTadad arseboben iseT sazoga-
misi da misi sazogadoebis gadarCenisaTvis. doebebSi, sadac ganviTarebulia dafuZnebuli mi-
waTmoqmeduri ekonomikAa. amrigad, ganmapirobebeli
ojaxis saxeebi roli SeiZleba ekonomikur faqtorebs eniWebodeT.
m.f. nimkofma da rasel midltonma wamoayenes mo-
sazogadoebebis umetesobaSi ojaxSi mxolod sazreba imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba waaxalisos
erTi mSobeliaA. (aseT ojaxs matrifokaluri ojaxi miwaTmoqmedebam didi ojaxis Seqmna da arsebobaA.
ewodeba) aseTi ojaxebi SeiZleba iyon monogamurni ojaxis qoneba anu miwa ar unda danawildes, radgan
(e.w. birTvuli ojaxi) da poligamurni (ZiriTadad es zaralis momtani iqneba ojaxis wevrebisaTvis. sa-
poliginiuri). anTropologiaSi cnobili sazoga- pirispiro mdgomareobaa monadire-Semgrovebelbis
doebebis naxevarze metSi ojaxis gabatonebuli mobilur sazogadoebebSi. maTTvis gafarToebuli
formaa gafarToebuli (didi) ojaxi. igi SeiZleba ojaxis Seqmna mosaxerxebeli ar aris; piriqiT, um-
moicavdes or an met erTmSoblian, monogamur an po- jobesia, rom sazogadoeba birTvul ojaxebad iyos
ligamur ojaxs, romlebic sisxliT naTesaobiT arian dayofili, raTa ukeT SeZlon gadaadgilebaA.
339

mimdinare kvlevebi da sakiTxebi


ratom imata bolo wlebSi erTmSobliani ojaxebis ricxvma?
qorwinebis Cveva ara mxolod mxolod im SemTxvevaSi ganapiro- magaliTs Tu aviRebT, sadac
yvela kulturaSia gavrcele- bebs, Tu Semdeg adamianebi male skandinaviis qveynebs Soris
buli, aramed adamianebis ar daqorwindebian. aSS-Si 1960- qorwinebis gareSe mSobiaro-
umetesobaSic. im SemTxvevaSic iani wlebis mere daSorebis Sem- bis yvelaze maRali procen-
ki, rodesac daqorwinebulebi dgomma qorwinebebma mkveTrad tuli maCvenebelia, vnaxavT,
Sordebian, Semdeg sxva adamian- iklo. SesaZloa, rom swored rom am qveyanaSi saxelmwifo
ebTan qorwindebian. es niSnavs, es mizezi ganapirobebda erTm- sulac ar gamoirCeva martox-
rom erTmSobliani ojaxebi Sobliani ojaxebis raodenobis ela dedebze zrunviT. erTm-
gavrcelebuli ar unda iyos zrdas. Tumca unda iTqvas, rom Sobliani ojaxebis raodenobis
sazogadoebebis umetesobaSi. daSorebis maCvenebelma zrda zrda ver mtkicdeba aSS-s mag-
miuxedavad amisa, dasavle- 1980-ian wlebSi Sewyvita, magram aliTis moSveliebiTac, sadac
Tis sazogadoebaSi bolo xanebSi erTmSobliani ojaxebis raode- martoxela dedebs saxelmwifo
am mxriv mniSvnelovnad Seicvala noba kvlavac izrdebaA. amrigad, exmarebaA. Tu aRniSnuli Teo-
situaciaA. imata erTmSobliani daSorebis gaadvileba bolomde ria samarTliania, maSin amgvari
ojaxebis ricxvma, romlebis ar xsnis erTmSobliani ojaxebis daxmarebis zrda erTmSobliani
90% martoxela dedebi arian. raodenobis zrdas. ojaxebis zrdis raodenobas
Tu 1960-iani wlebisaTvis aSS-Si miuxedavad imisa, rom zogi iwvevdes. 1980-ian wlebSi es
aseTi ojaxebi saerTo raode- mSobeli amjobinebs marto gazar- daxmareba Semcirda, miuxedavad
nobis 9%-s Seadgenda, 1980-ian dos bavSvi, Sesaferisi meuRlis amisa martoxela dedebis ra-
wlebSi maTi raodenoba 24%-mde gamoCenis SemTxvevaSi, maTi um- odenoba kidev ufro gaizardaA.
gaizardAa. manamde dasavleTis ravlesoba Tanaxmaa qorwinebaze. SeiZleba vifiqroT, rom kar-
qveynebs Soris yvelaze maRali zog qveyanasa da zog eTnikur gi ganaTlebisa da maRalanaz-
maCvenebeli am mxriv SvedeTs jgufSi qalebis raodenoba mniS- Raurebadi samuSaos SemTxveva-
hqonda (13% 1970-ian wlebSi), vnelovnad Warbobs mamakacebisas, Si, qalebi SeZleben gauZRvnen
axla ki mas aSS-m gauswro. zogan am ukanasknelTa umetesobis ojaxs da Sesabamisad, rac meti
sanam mizezebis garCevaze ekonomikuri mdgomareoba arcTu qali Seva Sromis bazarze, miT
gadavidodeT, unda gaviTval- saxarbieloaA. magaliTad, yofili ufro gaizrdeba martoxela
iswinoT, ra gzebiT SeiZleba sabWoTa kavSiris qveynebSi, sadac dedebis ricxvi. sinamdvileSi
warmoiqmnas msgavsi ojaxi. mamakacebis riaodenobaze omebma, ki irkveva, rom amgvari qalebis
pirveli mizezi aris meuRlee- alkoholizmma da ubedurma Sem- umetesoba sulac ar irCevs mar-
bis daSorebaA. meore mizezi _ Txvevebma imoqmedaA. aSS-Si amgvari to cxovrebas da TxovdebaA.
bavSvis qorwinebis gareSe gaCe- disbalansi naklebia, Tumca Tumca ekonomikis gavlena
naA. amas garda, mizezi SeiZleba zog Rarib raionSi mamakacebis erTmSobliani ojaxebis arse-
iyos erT-erTi meuRlis sikvdi- sikvdilianoba maRaliaA. Tanac maT bobaze aSkaraaA. aris Tu ara si-
li da meore mier sxva qorwine- umetesobas samuSao ar gaaCniaA. de- marTle is, rom saarsebo eko-
baze uaris TqmaA. niel liCteris gamokvlevis Sede- nomika axalisebs ojaxis Seqmnas
mravali mkvlevaris azriT, gad gairkva, rom 21-28 wlis asakSi da komerciuli ekonomika ki
mniSvnelovani roli iTamaSa yovel 100 afroamerikel qalze piriqiT, naklebad mimzidevls
daSorebis gaadvilebam. erTi 80 afroamerikeli mamakaci modis. xdis mas? miuxedavad imisa, rom
SexedviT es axsna damajerebe- xolo Tu davTvliT mxolod im ma- qorwineba yovelTvis siyvar-
lia, magram ufro guldasmiT makacebs, vinc dasaqmebulia, maTi ulsa da TanamSromlobaze ar
Seswavla gviCvenebs, rom mo- ricxvi 50-mde CamovaA. amrigad, aris damyarebuli, igi arako-
sazreba mcdariaA. 1960-1970-ian SeiZleba vivaraudoT, rom erT- merciul ekonomikaSi mravali
wlebSi mraval qveyanaSi momx- mSobliani ojaxebi xSiria maSin, saxis urTierTdamokidebule-
darma sakanonmdeblo cvlile- rodesac meuRlis povna rTuliaA. bas iwvevs. sabazro ekonomika
bebma daSoreba gaaadvila da meore popularuli axsna isaa, ki sxva SesaZleblobebs iZlevaA.
erTmSobliani ojaxebis ricx- rom warsulisagan gasnxvavebiT, aq saqoneli da momsaxureoba
vmac mas Semdeg imata, magram qals SeuZlia meuRlis gareSe yidva-gayidvis sagania, saxelm-
ratom moxda ise, rom erTbaSad icxovros, mouaros Svils, radgan wifos SeuZlia im funqciebis
amdenma qveyanam miiRo msgavsi mas axla saxelmwifo exmarebaA. aReba, rasac naTesaoba da
cvlilebebi kanonmdeblobaSi? magaliTad mohyavT SvedeTi, sa- ojaxi asrulebs. amrigad, erT-
iqneb manamde qorwinebisadmi dac saxelmwifos mxridan mar- mSobliani ojaxi aseTi ekonomi-
midgoma Seicvala? daSorebis toxela dedas mravali SeRavaTi kis pirobebSi bevri adamianis
gamartiveba erTmSobliani da daxmareba ekuTvnis, finansuri arCevaniaA.
ojaxebis raodenobis zrdas Tu socialuri. magram islandiis

Tumca miwaTmoqmedeba gafarToebuli ojaxis amiwaTmoqmed sazogadoebebSi. amitom gaCnda meore


arsebobis yvela SemTxvevas ar xsnis, vinaidan mra- Teoria, romelsac `SeuTavsebel sazogadoebaTa
val miwaTmoqmed sazogadoebaSi amgvari ojaxebi Teoria~ hqviaA. am Teoriis Tanaxmad, didi ojaxebi
ar SeiniSnebaA. samagierod, maTi naxva SeiZleba ar- warmoiqmneba im SemTxvevaSi, rodesac sazogadoebaSi
340

Cineli amerikelebis ojaxis sami Taoba zeimobs


SviliSvilis pirvel dabadebis dRes

SeuTavsebeli saqmianobebi arseboben. sxva sityve- yvelaze gavrcelebuli saxe aris sacolis fasi
biT rom vTqvaT, rodesac dedas ar SeuZlia saxlis _ saqmros mier sacolis ojaxisaTvis gadaxdili
mixedva, radgan yanaSi aqvs samuSao an rodesac mama fuli an saqoneli. sacolis samsaxurSi igulisx-
salaSqrod, savaWrod aris wasuli da ojaxi umamaka- meba saqmros mier sacolis ojaxisaTvis garkveu-
cod rCebaA. kroskulturuli kvlevebi cxadyofen, li periodis manZilze gaweuli samsaxuri. zog
rom swored amgvari sazogadoebebi xasiaTdebian sazogadoebaSi, sacolis sanacvlod, ojaxs qals
gafarToebuli ojaxebis arsebobiT. zogi maTgani saqmros ojaxidan aZlevdnen. sxva sazogadoe-
miwaTmoqmedia, zogi ki _ araA. komerciul sazoga- bebSi ojaxebi erTmaneTs saCuqrebs uZRvnian. mz-
doebaSi, romelsac SeuTavsebeli saqmianobebi axa- iTvi aris sacolis ojaxis mier gaRebuli Tanxa
siaTebs, didi ojaxi SeiZleba arc ki arsebobdes. am an saqoneli. arsebobs arapirdapiri mziTvic, ro-
SemTxvevaSi, ojaxs SeuZlia SeiZinos momsaxureba, melic saqmros ojaxis mier gadaecema sacoles,
romelic gadaWris mis problemebs. Cveulebriv sacolis mamis xeliT.
Tumca momsaxurebis SeZena yvelas ar SeuZliaA. 4. arc erT sazogadoebaSi ar iyo da ar aris miRe-
komerciul sazogadoebebSic bevri dgeba ojaxis buli sqesobrivi kavSiri an qorwineba da-Zmas, de-
gafarToebis aucileblobis winaSe, miT umetes, Tu dasa da vaJs, mamasa da qaliSvils Soris.
ekonomika rTul periods gadis. rogorc erT-erTma 5. yvela sazogadoebaSi arsebobs wesebi, romlebic
popularulma Jurnalma aRniSna: karnaxoben adamians, Tu visze ar SeuZliaT daqor-
“ra unda mosvloda amerikul ojaxs, myudro wineba, visze SeuZliaT da xandaxan, Tu visze unda
saxlSi mcxovreb mamas, dedas, or Svilsa da sulel daqorwindnen. zog sazogadoebaSi saqorwino
ZaRls? ra da _ ekonomikuri wnexi: samuSaodan gaTa- SeTanxmebas wyvilis naTesavebi deben. bevrgan
visuflebebi, axalgazrda xalxisaTvis naklebi sa- Tvlian, rom ori ojaxis gaerTianeba metad mniS-
muSao, meti momuSave deda, sacxovreblis nakleboba vnelovani ram aris imisTvis, rom igi romantikul
da cxovrebis fasis zrdaA. am faqtorebma, daSore- siyvaruls miandon. zog sazogadoebaSi arsebobs
baTa ricxvis zrdasTan da qorwinebis dagvianebis egzogamiis wesi, rac sazogadoebis gareT daqor-
tendeciasTan erTad, aTasobiT amerikeli aiZula, winebas uSvebs. zogan ki arasebobs endogamiis
ecxovra mravalTaobian ojaxebSi. wesi, romelic sazogadoebis SigniT daqorwine-
mraval sazogadoebaSi arseboben naTesauri bas moiTxovs. miuxedavad imisa, rom sazogadoe-
jgufebi, romlebic did ojaxebze didebi arian. Sem- bebis umetesobaSi daSvebulia pirveli Taobis
deg TavSi Cven swored maTze visaubrebT. biZaSvilebis, mamidaSvilebisa da deidaSvilebis
SeuRleba, zogan SeiZleba daSvebuli an akrZalu-
Sejameba li iyos rogorc kros-kuzenebis, ise paraleluri
kuzenebis qorwinebaA. mraval sazogadoebaSi arse-
1. amJamad cnobil yvela sazogadoebaSi arsebobs bobs leviratisa da sororatis wesebi. levirati
qorwinebis CveulebaA. qorwineba aris sazogadoe- gulisxmobs gardacvlili kacis qvrivis moyva-
brivad miRebuli sqesobrivi da ekonomikuri ka- nas gardacvlilis Zmis mier, xolo sororati ki
vSiri qalsa da mamakacs Soris, moicavs ormxriv gulisxmobs gardacvlili qalis dis qorwinebas
ufleba-movaleobebs meuRlebsa da maT Svilebs gardacvlilis qmarTan.
Soris. 6. Cven qorwinebas erTi mamakacisa da erTi qalis
2. qorwinebis gamocxadeba sxvadasxva sazogadoebaSi kavSirad miviCnevT. amas monogamia hqvia, magram
sxvadasxvanairad xdebaA. zogan es rTuli ceremo- sazogadoebebis umetesobaSi nebadarTulia ma-
niaa, zogan ki ceremonia saerTod ar arsebobs. va- makacis mier ramdenime colis yola (poliginia).
riaciebi SeiZleba moicavdes bavSvebis daniSvnas, poliandria ewodeba qorwinebas, romlis drosac
sacdel saqorwino periods, lxinis mowyobasa da erT qalze ori an meti mamakacia daqorwinebuli.
bavSvis dabadebas. es sakmaod iSviaTi movlenAaa.
3. saqorwino SeTanxmebebi SeiZleba ekonomikur 7. sazogadoebebis umetesobaSi ojaxis gabatonebu-
elementebsac Seicavdnen. amgvari SeTanxmebis li saxea gafarToebuli ojaxi. igi Sedgeba ori an
meti erTmSobliani, monogamuri, poliginiuri an
341

poliandriuli ojaxisagan, romlebsac erTmaneT- 3. ratom aris poliandria ase iSviaTi poliginias-
Tan sisxliT naTesaoba akavSirebT. Tan SedarebiT?

sakontrolo kiTxvebi
1. darCeba Tu ara Cvens sazogadoebaSi qorwinebis
Cveva? pasuxi axseniT.
2. fiqrobT Tu ara, rom gafarToebuli ojaxebi
ufro momravldeba Cvens sazogadoebaSi? ratom?

You might also like