ეკონომიკა 3

სხვა თანაბარი პირობების დაცვა - ყველა ისეთი ფაქტორი, რომელიც მოთხოვნის

მრუდის გადაადგილებას გამოიწვევდა. მიწოდების შემთხვევაშიც ასევეა

მიწოდების ელასტიურობა ფასისი მიხედვით = მიწოდების რაოდენობის

პროცენტული ცვლილება / ფასის პროცენტულ ცვლილებასთან.

აქ განახოფი მუდმივად გამოვა მინუსის გარეშე. ანუ მოდულის დაწერა არ არის

აუცილებელი.

მიწოდების მრუდი რაც უფრო მეტად ჰორიზონტალურია, მიწოდება მით უფრო

ელასტიურია, რაც უფრო ვერტიკალური - ელასტიურობაც მით უფრო ნაკლებია.

1. შეავსეთ ცხრილი
ნაყინის ნაყინის წარმოების ნაყინის წარმოების ნაყინის წარმოების
წარმოებული მთლიანი ხარჯები ზღვრული ხარჯები საშუალო ხარჯები
რაოდენობები TC MC AC

1 $1.00 1.00 1.00

2 $2.10 1.10 1.05

3 $3.30 1.20 1.10

4 $4.80 1.50 1.20

ზღვრული დანახარჯები - მოსალოდნელი დანახარჯი ყოველ შემდეგ ერთეულზე.

როცა არ გვექნება ინფორმაცია ერთი ერთეულით წარმოების ცვლილების შესახებ

(რომ არ იყოს მეორე უჯრის ინფო მაგალითად) ზუსტად ვერ ვუპასხებდით,
თუმცა მიახლოებით პასუხობენ, ამ შემთხვევაში (3.30-1)/2. მთლიანი
დანახარჯების ნაზრდი უნდა გავყოთ რაოდენობაზე, ანუ საშუალოდ ერთზე
რამდენად გაიზარდა დანახარჯები - საშუალო ზღვრული დანახარჯები.
2. რა დაგიდებათ ერთ-ერთი ლექციის გაცდენა 30 ლექციიდან, რომელზე
დასასწრებადათ თქვენ 300 დოლარი გადაიხადეთ? რა დაგიჯდათ ლექციაზე
დასწრება? უფრო მონდემებულად სწავლობენ თუ არა ადამიანები იმ კურსებზე,
რომლებისთვისა მათ მეტი ფასი გადაიხადეს?

ადრე გაწეული დანახარჯები წარსულის დანახარჯებია, ამიტომ აქ იმის თქმა, რომ

300 დოლარი დამიჯდება ან 10 დოლარი საშუალოდ არასწორია. უკვე გადახდილი
ფასი აღარ იცვლება.
შესაბამისად, ამ ერთი ლექციის გაცდენა დაჯდება ყველა ის სიკეთე, რასაც ამ
ლექციაზე დასწრებით მივიღებდით. ეს სუბიექტური განსაზღვრებაა, რადგან
ზოგიერთი ადამიანისთვის ლექციის გაცდენა შეიძლება „ძვირი“ იყოს, რადგან იქ
მოსმენილი ინფორმაცია მნიშვნელოვანია ჩემთვის, მაგრმ ვიღაცისთვის, შეიძლება
დილით სახლსი ძილის გაგრძელება უფრო ფასეულია. ამიტომ გააჩნია, თუ რაიმე
მოლოდინი მქონდა იმ მოლოდინის შინაარსი რაც იყო (ცოდნა თუ სხვა სიკეთე
რაც ლექიიდან შეიძლება მიიღო) ის მიჯდება, თუ არანაირი მოლოდინი არ
მქონდა, შეიძლება პირიქით თავი მოგებულად ჩავთვალოთ.

ლექციაზე დასწრება კი დაგვიჯდება ყველაფერი ის, რაც შეგვეძლო გაგვეკეთებინა

ამ ლექციაზე დასწრებისას, კარგი ძილი, ტრანსპორტის დრო და ა.შ.

უკვე გადახდილი ფასი წარსული დანახარჯია, ამიტომ ის გავლენას არ ახდენს

მონდომებაზე. მაგალითად, მე ძალიან მიყვარს ფრანგული ლიტერატურა და მსი
არჩევითი კურსია 50 ლარიანი, მეორე კურსი კი პირობითად არის
გომორფოლოგიის (არაფერი სსაწინააღმდეგო, ესეც საინტერესოა, მაგრამ
პირობითად გამოდგება) და ის ღირს 650 ლარი. თუ ორივეს არჩევა მომიწია,
ბუნებრივია, რომ ფრანგულ ლიტერატურის კურსზე უფრო მონდომებული
ვიქნები ვიდრე გეომორფოლოგიისაზე, ფასის მიუხედავად.

3. ამართლებს თუ არა დანახარჯები ფასს?

რამდენად ახლოს უნდა იყოს პროდუქტის ფასი მისი წარმოების საშუალო
დანახარჯებთან? რატომ?
წარმოების საშუალო დანახარჯები არ არის ფასის გამსაზღვრელი. მაგალიტად
მაქვს ძველი ლეპტორი , რომელიც თავის დროზე ვიიდე 3000 ლარად, მაგრამ ახლა
ახალი ლეპტოპი მაქვს და ეს ძველი აბსოლუტურდ არ მჭირდება ანუ დანახარჯი
3000 ათასი გავწიე, მაგრამ ამაზე დაბალ ფასად მომიწევს გაყიდვა დიდი
ალბათობით.
ან სრულიად ახალი ლეპტოპები 3000ად ნაყიდი მიდევს მარაზიაშ და არ იყიდება,
მაშინ მოგვიწევს, რომ ამაზე დაბალ ფასად გავყიდოთ. სურვილი ბუნებრივია
არსებობს, ომ გაწეულ დანახარჯზე მეტად გავყიდო, მეტი ფასი დავადო და ა.შ,
თუმცა ეს ვერ განსაზღვრავს ფასს, ამიტომ ზემოთ დასმულ კითხვაზე პასუხი
უარყოფითი იქნება.
სამართლიანად ჩთვლით თუ არა პურის საცხობის ქმედებას, თუ შეიტყობთ, რომ
იგი პურში იმაზე ორჯერ მეტ ფასს გახდევინებთ, ვიდრე საცხობს მისი წარმოება
უჯდება?
სამართლიანია, ვინაიდან მწარმოებელს აქვს საშუალება თავისი სასურველი ფასი
დაადოს. თუ არ მომწონს შემიძლია სხვა ვიყიდო. ჩემი გადაწყვეტილებაა ამ ფასად
ყიდვა, მაქვს მზაობა ამ თანხის გადასახდელად. რეალუად ბაზარზე ასეთი
მოთხოვნაა, რესურსები სედარებით იაფია, ამიტომ ბაზარზე დიდი მოთხოვნის და
მომხმარებლის მხრიდან მზაობაა მეტი ფასის გადასახდელად. ეს ეკონომიკური
ლოგიკაა, ამიტომ უსამართლოდ ვერ ჩავთვლით.

4. რამდენ ხანს განაგრძობთ დაკარგული 20 დოლარიანის ძებნას, თუ თითოეული

თქვენი საათი 5 დოლარად გიღითს? დავუშავთ, იცით, რომ ის თქვეს ოთახში
დაკაგეთ. რაციონალური იქნება თუ არა ეძებოთ ის ოთხ საათზე მეტი ხნის
განმავლობაში? შეუქცევადი ხარჯებისა და მოსალოდნელი ზღვრული
დანახარჯების ცნებების გამოყენებით ახსენით, როგორ შეუძლია რაციონალურ
პიროვნებას, რომელიც საკუთარი დროის ერთ საათს 5 დოლარად აფასებს, 20
დოლარიანი კუპიურა უსასრულოდ ეძებოს?

თითქოს 4 საათზე მეტი არ უნდა დავხარჯო საძებნელად, თუმცა, შეუქცევდი ანუ

წარსულის დანახარჯებია ნებისმიერ საათში დაკარგული 5 დოლარი. ანუ
რეალურად წარსულის დანახარჯები არ უნდა გავითვალისწინო და ის დროით
დაკარგული 20 დოლარი უკვე დაკარგულია. შემდეგი საათისთვის კი ზღვრული
დანახარჯი 5 დოლარია, მაშნ, როდესაც მოსალოდნელი მოგება კვლავ 20 დოლარს
შეადგენს და ასე იქნება ყველა მომდევნო სააათის შემთხვევაში, რაც 20
დოლარიანი კუპიურის უსასრულოდ ძებნის გამართლებას წარმოადგენს.
წარსულის დანახარჯებს არ ვითვალისწინებ და ამიიტომ.

მაგრამ ამოცანაში რომ ყოფილიყო 25 დოლარი ჩემი თითო საათი, მაშინ ერთი
საათიც არ მიღიდა, იმიტომ რომ მოსალოდნელი მოგება -5 ია, ანუ უარყოფითია
და 20 დოლარიანის ძებნა არ ღირს.

5. დავუშვათ, თქვენ გახსენით მაღაზია და მასში ყველა საქმეს ერთპიროვნულად

უძღვებით: თანაც კმაყოფილი ხართ იმით, რომ სხვის დასაქირავებლად თანხა
აღარ დაგეხარჯებათ... რამდენად რაციონალურია თქვენ ქცევა?

გააჩნია ამავე დროს რა სხვა საქმის შესრულება შემეძლოს. გააჩნია ჩემს ხელიდან
გაშვებულ შესაძლებლობებს.
როდესაც კმაყოფილი ხარ ეს რომ ფასებში გადავიყვანოთ, როდესაც ეს დიდი
კმაყოფილაბას მანიჭებს, როცა მე თვითონ ვმუშაობ, მაშნ შესაძლებელია, მაინც ეს
ფიქრი იყოს რაციონალური. ჩემთვის ამ პოზიციიდან დანახული სარგებელი
ყველაზე დიდია, ამიტომ ეს შეიძლება სუბიე ტურად მართლაც ყველაზე
რაციონალურ ქცევად მივიჩნიოთ არსებული სიტუაციისთვის.
მაგრამ შეიძლება ისეთი სიტუაციაც, სადაც ჩემს მიერ ამ სამსაოზე ყოფნიღ
ხელიდან გაშვეული შესაძლებლობები ბევრად მეტი მოგების მომტანი ყოს, ან
ბევრად მეტი სუბიექტურად აღქმული სიამოვნების, ამ შემთხვევშ ამ სამუშაოზე
სხვისი არ დაქირავება (რომლისთვის გადასახდელი თანხა, ჩემი სხვა
შესაძლებლობების ფასზე ნაკლებია) არარაციონალურიც კი გამოვიდოდა.

6. დავუშავათ, ორი წლის წნ 75 ათას ლარად შეიძინეთ ბინა და წელს მისი გაყიდვა
გსურთ. როგორ დაადგენდით გასაყიდ ფასს?

ამ შემთხვევაშიც, 75 ათასი წარსულის დანხარჯებია, ამიტომ მაინც დამაინც ამ

მონაცემით არ უნდა განვიხილოთ. ბაზარზე არსებული სიტუაციის მივიღებთ
გადაწყვეტილებას. ფსიქოლოგიურად, ბუნებრივია, რომ ხშირად გვაწუხებს
წარსულში გადახდილი თანხა და გვინდა, რომ რაღაცნაირად ძველად
გადახდილი თანხა „დავიბრუნოთ“, მარგამ მომავლის გადაწყვეტილებებზე
წარსულის დანახარჯები არ ახდენს გავლენას, რადგან ახლადელ ბაზარზე
შეიძლება ფასი ძალიან დავარდნილია და 75 ათასად კი არა 50 ატასადაც ვეღარ
იყიდება. .ანუ სხვა გზა არ ცანს. მაშინ მოგვიწევს დაცდა, თუ ეს გვიღირს იმ
რისკად, რომ მომავალში შეიძლება ფასმა უფლო დაიკლოს. ამიტომ გააჩნია
სუბიექტურად როგორ ვაფასებთ მდგომარეობას და რა მიგვაჩნია უფრო
მომგებიანად ჩვენთვის, ამიტომ სხვადასხვა სიტუაციაში სიტყვა რაციონალური,
სხვადასხვა გადაწყვეტიებას შეესაბამება.