ამოცანები

ალბათობის თეორია (ბროუნის მოძრაობა)

1. ვაგორებთ ორ კამათელს. რა არის შანსი, რომ წყვილი (ორი

ერთნაირი რიცხვი) მოვა?
6/36 =1/6

2. თქვენ და თქვენი მეგობარი აგორებთ თითო კამათელს. რა

შანსია, რომ თქვენს კამათელზე უფრო დიდი რიცხვი დაჯდება,
ვიდრე თქვენი მეგობრისაზე?

სასურველი შედეგებია 2-1, 3-1, 3-2

ანუ თუ ცვენს კამათელზეა 2 მოგების შანსია 1 ვარიანტი, 3ზე 2,
4ზე 3, 5-ზე -4, 6-ზე - 5, ჯამში 21. ანუ ჩვენი წაგების ვარიანტია
15. შესაბამისად ალბათობა იმისა, რომ მეგობრის კამატელზე
უფრო მაღალი რიცხვი დაჯდება ვიდრე ჩვესაზე არის 15/36=5/12

3. ვაგორებთ ორ კამათელს. რისი შანსი უფრო მეტია, რომ ჯამში

მოვა 7თუ 8?

7 ჯამში მოვა თუ დაჯდება 1-6; 2-5; 3-4; 4-3; 5-2; 6-1. -ანუ ჯამში
6 ვარიანტი. შესაბამისად მისი ალბათობაა 6/36

8 ჯამში მოვა თუ დაჯდება 2-6; 5-3;4-4;3-5; 6-2 - ანუ ჯამში

5ვარიანტი. შესაბსმისადა ალბათობაა 5/36.
ამიტომ ჯამში 7ის მოსვლის შანსი უფრო მეტია.

4. თქვენ სამჯერ ააგდეთ მონეტა. რისი შანსი უფრო მეტია რომ

მოვა: ა) რეშკა, რეშკა, არიოლი (ამ თანმიმდევრობით) თუ რეშკა,
რეშკა, რეშკა?
ყველა ვარიანტი -
რრრ არა ანუ სულ არსებობს 8 ვარიანტი.
რრა რაა ა, შემთხვევისთვის ალბათობა=
რარ ააა
 არრ
აარ
ბ) ორი რეშკა და ერთი არიოლი (რაღაც თანმიმდევრობით) თუ
სამი რეშკა?
ორი რეშკისა და ერთი არიოლის მოსვლის ალბათობაა 3/8,
სამივე რეშკის კი 1/8 ამიტომ ორი რეშკა და ერთი არიოლის
მოსვლის ალბათობა მეტია.

5. ერთმა მოყვარულმა მათემატიკოსმა ბლეზ პასკალს შემდეგი

ამოცანა დაუსვა: ორი მოთამაშე თამაშობს პარტიების სერიას.
მოთამაშეები თანაბარი ძალისანი არიან (ყოველ პარტიაში
შანსები თანაბარია). ჩამოდებული თანხა მიაქვს იმ მოთამაშეს,
ვინც დააგროვებს სამ ქულას. რაღაც მიზეზით თამაში შეწყდა იმ
მომენტში, როცა ანგარიში იყო 2:1 პირველი მოთამაშის
სასარგებლოდ. როგორ უნდა გაიყონ მოთამაშეებმა თანხა?
პასკალი ფიქრობდა, რომ თანხა უნდა გაიყოს პროპორციით 3:1,
პირველი მოთამაშის სასარგებლოდ. თქვენ როგორ თვლით?
მითითება: ითამაშონ კიდევ ორი პარტია. რა ვარიანტებია
მოსალოდნელი? (ან დახაზეთ ალბათობის ხე.)

ითამაშონ კიდევ ორი პარტია, ანუ თამაშების ის რაოდენობა,

რომელიც აუცილებლად გამოავლენდა გამარჯვებულს. მისი
შესაძლო შედეგებია
პირვეილ ჯგუფისტვის გ-გ ; გ-წ; წ-გ; წ-წ. ანუ აქედან 3
შემთხვევაში პირველი მოიგებს ჩემპიონატსაც. წაგების
ალბათობა კი ¼ ია, შესაბამისად, პროპორცია მოგება წაგებას
შორის პირველსა და მეორეს შორის 3:1 ამიტომ თანხის ამ
პრინციპით გაყოფაც სწორია.
6. რისი ალბათობა უფრო მეტია, რომ ხუთშვილიან ოჯახს ეყოლება
ზუსტად 2 გოგო, თუ ზუსტად 3 გოგო (დაასაბუთეთ
ფორმულების გარეშე)? რას უდრის ეს ალბათობები (გამოიყენეთ
ფორმულები)?

2 გოგოს დაბადების ალბათობა ტოლია შესაბამისად 3 ბიჭის

დაბადების ალბათ`ბის 5 შვილიან ოჯახში, ვინაიდან ბიჭისა და
გოგოს დაბადების ალბათობა ტოლია, 2 გოგოს დაბადების
ალბათობაც იმდენივეა რაც 3 გოგოსი.
P(2გოგო) = P (3ბიჭი)
= P(2გოგო)=P(3გოგო)
P(ბიჭი) = P(გოგო)

ფორმულით:

7. ვაგდებთ სამ მონეტას. ამ სამიდან ორი აუცილებლად ერთ

მხარეზე დაჯდება. იმის ალბათობა, რომ მესამე მონეტაც ამავე
მხარეზე დაჯდება, არის 1/2. ესე იგი იმის ალბათობა, რომ სამივე
მონეტა ერთდაიგივე მხარეზე დაჯდება არის 1/2. ეთანხმებით
თუ არა ამ პასუხს?

8. ბოუნის წერტილი ყოველ წუთში გადადის ერთი ერთეულით

მარჯვნივ ან მარცხნივ თანაბარი ალბათობებით.
ა) რა არის ალბათობა, რომ ბროუნის წერტილი აღმოჩნდება ისევ
სათავეში 10 წუთის შემდეგ?
ავიღოთ ნებისმიერი ხუთეული ზრდადობის მიხედვით,
რომლებზეც წერტილი მარჯვნივ გააკეთებდა სვლას.
თუ ორივე მხარეს თანაბარი რაოდენობით სვლებს აკეთებს, მაშნ
 აუცილებლად ბრუნდება საწყის წერტილში, აქედან
გამომდინარე გვაქყობს 10-დან 5ის ჯუფთება გამრავლებული ..

ბ) როგორ შეიცვლება ეს ალბათობა, თუ ბროუნის

წერტილისთვის მარჯვნივ და მარცხნივ წასვლის შანსები არ
იქნება თანაბარი, არამედ ტოლი იქნება 2/3 –ის და 1/3 –ის,
შესაბამისად?
მითითება (ა) 10 გადაადგილებიდან 5–ჯერ ბროუნის წერტილი
უნდა წავიდეს მარჯვნივ. რამდენი 5–ელემენტიანი ქვესიმრავლე
აქვს 10–ელემენტიან სიმრავლეს? რას უდრის თითოეული ასეთი
ქვესიმრავლის ალბათობა?

9. გვაქვს სამი უჩვეულო კამათელი.ისინი უჩვეულო არიან იმით,

რომ აწერიათ არა რიცხვები (1, 2, 3, 4, 5, 6), არამედ სხვა
რიცხვები. პირველს აწერია (5, 7, 8, 9, 10, 18), მეორეს აწერია (2, 3,
4, 15, 16, 17), მესამეს აწერია: (1, 6, 11, 12, 13, 14). აჩვენეთ, რომ ამ
შემთხვევაში პირველი კამათელი მოუგებს მეორეს (ანუ, თუ
ორივეს გავაგორებთ, მეტია შანსია, რომ პირველ კამათელზე
მოვიდეს უფრო მაღალი რიცხვი, ვიდრე მეორეზე). აჩვენეთ
ასევე, რომ მეორე კამათელი მოუგებს მესამეს. ამის შემდეგ
გაარკვიეთ, რომელი კამათელი მოუგებს, პირველი თუ მესამე?
უცნაური შედეგი ხომ არ მიიღეთ?

მითითება: ვთქვათ ვაგორებთ პირველ და მეორე კამათელს. სულ

შესაძლებელია 36 სხვადასხვა შედეგი. ჩამოწერეთ 36–ვე შედეგი
ცხრილის სახით და დათვალეთ, რამდენ შემთხვევაში ამ 36–დან
იგებს პირველი კამათელი.