Professional Documents
Culture Documents
რატომ განსხვავდება იგი აქამდე არსებული სხვა იმპერიებისგან, რა აქცევს მის კონტროლს
სასურველად და ზოგადად რამდენადაა მსოფლიო ამერიკაზე დამოკიდებული, რამ აქცია ეს
ქვეყანა ზესახელმწიფოდ.
ნატო საშუალებას აძლებს თავისი სამხედრო ძალა ჰყავდეს ევროპის კონტინეტზე და გარკვეულად
სიდაევროპულ საქმეებში ცარევას შეუძლია.
არ წარმოადგენს იერარქიულ პირამიდას. პირიქით, ამერიკა არის ურთიერთდამოკიდებული
სმაყროს ცენტში. ისეთი სამყარო, სადაც მოლაპარაება კონსნსუსი დიფუზია აზრთ აგაცვლა, თუმცა
ესენი
ხორცილდება ერი -ვაშინგტონის ცენტრიდან. ამას განაპიობებს ის, რომ დეოკრატიული ქვენების
მმართველები საკყრივ მიისწარფვიან რაღაცით ითანამშრომლონ ამერიკასთან.
ამერიკის
ევრაზიის დასავლეთი:
გერმანი და საფრანგეთი - ორივეს მოტივაციას წარმოადგენს ევროპის გაერთიანებული სახე.
თუმცა განსხვავდებიან ამერიკასთან კავშირში დარჩენის განხილვის ასპექტში.
რაღაც ამბიციურად ახლის შემქნა სურს ორივეს
საფრანგეთს სურს არამხოლოდ ცენტრალური როლი ევროპაში, არამედ
ხმელთასუაზღვაშიც, ჩრდილოაფრიკულ ჯგუფებშიც სურს დომინანტობა. ამასთან
საკუთარი სისუსტეების კონპენსირებას ფიქრობს ფრანკო-გერმანული ალიანსით.
გერმანია თავის მხრივ წარმოადგენს ევროპის ეკონომიკურად ყველაზე ძლიერ
ქვეყანას, და აცნობიერებს თავის ე.წ. „გამწევ ძალას“. ცენტრალურ ევროპაში
ჰეგემონობა შეიძლება იყოს ამის შედეგი.
ორივე სახელწიფო რუსეთთან ურთიერთობის წარმართვის აუცილებლობას ხედავს,
თეორიულად მაინც მხარს უჭერენ რუსეტთან ორმხრივი შეთანხმების დიდი
კონცეფციას.
დიდი ბრიტანეთი
არ წარმოადგენს მნიშვნელოვან გეოსტრატეგიულ ძალას. ევროპის მომავალი ამბიციებისგან
გამიჯნულია, შედარებიტ დაქვეითდა მისი გავლენაც და ამრიგად, დაკარგა ტრადიციუალი
როლი - ძალთა ბალანსს ვეღარ განსაზღვრავს კონტინენტზე.
ევროპის გაერტიანებისადმი დამოკიდებულელბის გაორებამ და ამერიკასთან
განსაკუთრებული ურტიერთოების ერთგულებამ იგი უინტერესო ქვეყნად აქცია ევროპის
მომავლის განსაზღვრაში.
თავისი ბედის იდენტიფიცირება ევროპასთან ნაკლებად სურს და ამას ბრექსიტიც მოქმობს,.
დიდი ბრიტანეთი მნიშვნელოვანია ამერიკისთვის. ამერიკის ძირითადი და ერთგული
მოკავშირეა, მნიშვნელვანი ბაზა სადაზვერვო საქმიანობისტვის. თუმცა მიძინებულია
გეოსტრატეგიული თვალსაზრისით.
რუსეთი
მისი არსებობაც კი დიდ გავლენას ახსენს პოსტ-საბჭოთა სივრცეზე და მთლიან ევრაზიაზეც.
თუ რუსეთი გახდება დემოკრატია, მეტად სავარაუდოა, რომ იგი ვერარ მოახერხებს სიძლიერის
დაჭერას. არჩევანი უნდა გააკეთოს დემოკრატიასა და იმპერიას შორის, დემოკრატიული
ხასიათითს აღაქ იქნება ისეთი მნიშვნელოვანი გეოპოლიტიკური მოთამაშე, როგორიც იმპერიული
მიზნების პირობებშია.
ჩინეთი
მნიშვნელოვანი რეგიონლური სახელიწფოა დიდი იმპერიული ისტორიით და ელოლიავება
წარსულსაც. დიდი ეკონომიკური ძალა შესძენს დიდი პოლიტიკურ ამბიციებსაც.
ჩინეთის აღდგენა გავლენას მოახდებს ტაივანის პრობლემაზეც. ანუ შორეულ აღმოსავლეთში
ამერიკის ზემოქმედებაზე. ჩინეთის დასავლეთ კიდეში სსრკ-ს დაშლის შემდეგ წარმოქნილი
სახელწიფოებისადმი გულგრილი არ დარჩებიან გაძლიერებული ჩინელი მმართველები,
შესაბამისად, ეს შეასუსტებს ამერიკის როს რეიგონზე.
იაპონია
ამერიკა-იაპონიის ღერძი უმნიშვნელოვანესია, მეტად ანგარიშგასაწევი ძალაა თავის მხრივ, თუმცა
გაურბის რეგიონალური დომინირებასმი მისწრაფებას და უპირატესობა ანიჭებს ამერიკის
პროტექციის ქვეშ ყოფნას. გარკვეულად ბრიტანეთის დამოკიდებულების მსგავსია, თუმცა ამის
მიზეზს კონტინენტის მეზობლებიდან იაპონიის დიმინანტობაზე არსეული პრეტენზიებიც
წარმოადგენს.
თავის მხრივ, იაპონიის ასეთი პოზიცია აშშ-ს აძლევს საშუალებას ჩაერიოს შორეული
არმოსავლეთის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის საქმეში.
ინდონეზია
შეეძლო სერიოზული დაბრკოლება შეექმნა ჩინეთის სამხრეთით მისწრაფებისთვის. ინდონეზია-
ავსტრალია ალიანსი.
თუმცა ეს ტერიტორია ხასიათდება ეკონომიკის სედარებით განუვითარებლობით,
შიდაპოლიტიკური არასტაბილურობით, ეთნიკური კონფლიქტებისადმი მიდრეკილებით და
არქიპელაგში შევალი კუთვნილების გაფანტულობით. ამიტომ არ არის გეოპოლიტიკურად
აქტიური მოთამაშე.
ინდოეთი
პირადი ამბიციებითაც მიიჩნევს თავს დიდი მოქმედ პირად. ჩინეთის მეტოქედაც კი. ეს შეიძლება
ზედმეტი წარმოდგენაა სკაუთარ თავზე, თუმცა იგი სამხრეთ აზიაში ნამდილად უძლიერესი
ქვეყნაა და ასეთად იქცა არა მაინცდამაინც იმიტომ, რომ პაკისტანი დააშინოს, არამედ იმიტომ,
რომ დააბალანსოს ჩინეთის ბირთვული იარაღი.
უბრალოდ, საქმე ისაა, რომ ნაკლებად იჭრება ამერიკის ევრაზიულ ინტერესებში და ამ მხირვ
ჩინეთძე და რუსეთზე ნაკლები გეოსტრატეგიული როლი აქვს.
უკრაინა
მნიშვნელოვანი და ახალი ფიგურა. მისი დამოუკიდებელ სახელწიფოდ არსებობა უკვე ნიშნავს
რუსეთის რეფორმირებას. უკრაინის გარეშე რუსეთი არარ არის ევრაზიული იმპერია. უკრაინის
გარეშე ჯერ კიდევ შეუძლია იყოს იმპერია, იბრძ`ლოს ამისტის შუა აზიაში, მაგრამ მაშნ
აღმოჩნდება მტელ რიგ კონფლიქტებში ჩაფლული, და შეეჯახება ეკონომიკურ პრობლემებსაც.
გარდა ამისა, დამოუკიდებლობის დაკარგვა შუა აზიისთვის იქნებოდა მიუღებელი და მათ მხარეს
ახლადამეგობრებული ისლამური სახელწიფოები დადგებოდნენ, რაც რუსეთს უზარმაზარი
კონფრონტაციის წინაშე დააყენებდა. ჩინეთიც წინააღმდეგობას გაუწევდა შუა აზიაში რუსეთის
დომინირებას, რადგან ეს მისი ინტერესის სფერო უფროა.
მაგრამ თუ მოსკოვი კონტროლს დაიბრუნებს უკრაინაზე, ანუ შავ ზღვაზე გასასვლელებზე, დიდ
რესუსრსებზე, მაშინ ისევ მიირებს საშუალებას ევროპასა და აზიაში განფენილ იმპერიად იქცეს.
თუ უკრაინა დაკარგავდა დამოუკიდებლობას, მაშინ უკვე ცენტრალრი ევროპა მიიღბდა მის
ადგილს, უფრო კონრეტულად პოლონეთი აღმოჩნდებოა ახლა მსგავს პოზიციაში.
გეოპოლიტიკური ცენტრია
აზერბაიჯანი
ენერგეტიკული პოტენციალის გამოა მნიშვნელოვანი პირველ რიგში - კასპიის ზღვის და შუა
აზიის სიმდიდრე აქ იყრის თავს. შუა აზიის დამოუკიდებლოა შეიძლება გახდეს უაზრო თუ
აზერბაიჯანი დაემორჩლება რუსეთს. აზრ-ს და შუა აზიის ნავთობის რესურსები რუსეთს
დაექვემდებარება თუ ბაქოს მოსკოვი გააკონტროლებს.
ენერგომაგისტრალები რომ მნიშვნელოვანია ეგ ამბები. შესაბამისად, სანამ ის არსებობს
დამოუკიდებლად, უკრაინასთან ერთად მათ შორის, რუსეთი ვერ გახდება ისეთი ოგორიც არ სურს
ამერიკას და არც ევროპას, მგონი მსოფლიოს ჯობია რომ ვთქვა რომ გახდეს.
თურქეთი / ირანი
აქვთ პრტენზია კასპია-შუა აზიაზე, და შეიძლება აღმოჩნდნენ გეოსტრატეგიული ინდივიდები,
თუმცა იმდენად არიან შიდაპოლიტიკით დაკავებულნი, რომ ძალას და შესაძლებლობა კარგავენ
განახორცილონ ისეთი ქმედება, რაც რეგიონში ამერიკის ჰეგემონობას შეუშლიდა ხელს. ამავე
დროს ისინი მეტოქეებს წარმოდგენენ და აქარწყლებენ ერთამენთის გავლენას.
სამხრეთ კორეა
შორეული აღმოსავლეთის გეოპოლიტიკური ცენტრი. ამერიკას საშალებას აძლევს იტამაშოს ფარი
როლი იაპონიისთვის და ამასთანავე იაპონიაში ყოფნის გარეშე არ მისცეს მას საშუალება
დამოუკიდებელ და მძლავრ სამხედრო სახელმწიფოდ ჩამოყალიბდეს.
სამხრე კორეის ჩრდილოეთთან გაერთიანება და ჩინეთის გავლენის სფეროდ გადაქცევა შეცვლის
ამერიკის როლს შორეულ აღმოსავლეთში და ანუ იაპონიის როლსაც.
ამასთან, ეკონომიკურად ძლიერდება ამიტომ უფრო მნიშვნელოვანი სივრცეა და მასზე კონტროლი
უფრო ღირებულია.
ამეების გამოვლენა გვეხმარება გამოვყოთ ამერიკის პოლიტიკური დილემები და წინასწარ
ვიმსჯელოთ შესაძლო პროცესებზე. რომელი ქვეყანა როგორი აწყობს ამერიკას.
ევროპა
ამერიკა მუდამ გამოდიოდა გაერთიანებლი ევროპის ინიციატივით, ჯერ კიდევ კენედის
ადმინისტრაციის დროს. თუმცა რამდენად გულწრფელი რიტორიკაა.
რამდენად მზადაა აშშ ლიდერობა გაუყოს მის ტანაბარ გაერთიანებულ ევროპას.
გაერთიანებული და ძლიერი ევროპა ნიშნავს მისი ინტერესბეის ზრდას აღმოსავლეთ
ნაწილზეც, შესაბამისად, ტერიტორიულად ახლოს მყოფი ევროპის დომინირება აზიაზზე
უფრო მოსალოდნელია, ვიდრე ოკეანით დაშორებული ამერიკისა.
ევროპაში დომინირებისას რომელი ქვეყანა უნდ აიყოს მთავრი
o გერმანია უფრო აწყობთ ვიდრე საფრანგეთი. თუმცა ზოგჯერ სხვა
დამოკიდებულებებსაც ავლენენ მაგალითად ფრანკო-ბრიტანული ალინსის
ხელშეწყობით.
გაერთიანებული ევროპა გამოიწვევს ცვლილებებს ნატოს ბლოკი სტრუქტურაშც, ნატო კი
ამერიკის ძიითადი საყრდენია ევროპის შიდა პოლიტიკის კონტროლისთვის. თუ ვეროპა
გაერთიანდა, უფრო თანასწორ პირობებს მოითხოვენ. ევროპის ინტერესბეი მოითხოვს
ნატოს როლის ცვლილებას, რც საბოლოოდ ევროპაში ამერიკული დომინაციის
შემცირებასაც გულისხმობს.
რუსეთი
მხარი შეიძლება დაეჭიროს დემოკრატიულ რუსეთს, რომელიც მჭიდრო კავშირში იქნება
ევროპასთან. უფრო სტაბილურიგახდება ამით, ამიტომ თანამშრომლობა უფრო მარიტივ
იქნება და იდეოლოგიურადაც უფრო ახლო. ამრიგად, დემოკრატიული რუსეთი იქნება
ჩვეულებრივი სახლეიწოფ ევროპაში
ტანამედროვე რუსული საგარეო-პოლიტიკური ისტაბლიშმენტიც კი არგად აჩვენებს, რომ
რუსეთს არ მოსწონს ევრაზიაში მისი უმოქმედობა და სურს რარაც მნიშვნელოვანი როლის
მიღება, პოსტ-საბჭოთა სახლეიწფობის დაქვემდებარება მაინც.
ამერიკა დგება დილემის წინაშე, რამდენად შეიძლება რუსეთს გაეწიოს ეკონომიკური
დახმარება მისი დემოკრატიზაციის და ევროპეიზაციის პერიოდში. თუ ეს რესურსი
მიმართული იქნება იმპერიული ძლიერების აღდგენისკენ, უკვე ზიანი ადგება ორივე
ზემოთხსნეებულ მიზანს.
რამდენად უნდა განიხილებოდეს რუსეთი ეკ-ს და ნატოს შესაძლო წევრად.
ცენტრალური ევრაზია
პრობლემური რეგიონია, რადგან სავსეა სიძულვილით, რომლიეც შეიძლბეა ადვილა იყოს
გაღვივებული
ჩინეთი
ყველაზე მოსახერხებელი იქნებოდა დემოკრატიული და თავისუფალი ბაზრისკენ
მიდრეკილი ჩნეთის შემქნა, რომელი ითანამშრომლებდა აზიურ რეგიონალურ
სტრუქტურაში.
მაგრამ თუ ჩნეთი არ დადგება ამ დემოკრატიის გზაზე და ეკონომიკურად ზრდას კი ისევ
ისე გაარძელებს, მაშინ სამხედრო ძლიერებაც მოემატება
ჩინეთთან კონფრონტაცია და დაპირპსირება შეიძლბე აიყოს იაპონია-ამერიკის
ურთიერთობების დამგრევიც, რადგან იაპონია არ წაყვეს ამერიკსი შემაკავებელ პოლიტკას
ჩინეთში. ამრიგად, მთელი ეს პროცესენი შეიძლება ამერიკის შორეული არმოსავლეთის
რეგიონიდან გაძვეებით დასრულდეს.